เหตผุล / ความจ าเป็นท่ีรฐับาล ต้องเข้ามามีบทบาท ในทางเศรษฐกิจ

- เกดิจากการท าสญัญาหรอืซือ้ขายแลกเปลีย่นสนิคา้หรอื

บรกิารต่างๆ ของประชาชน

- รฐับาลท าหน้าทีใ่นการรกัษาความสงบเรยีบรอ้ยและ

กฎระเบยีบ เพือ่ใหเ้กดิการเคารพในกรรมสทิธิใ์น

ทรพัยส์นิและรกัษาสญัญาต่างๆ

เชน่ กรณีของการใชก้ฎหมายแพง่/พาณิชย ์

1. การรกัษาตวับทกฎหมาย และ การจดัระเบียบภายในสงัคม

- ความบกพรอ่งของทฤษฎกีลไกตลาดหรอืราคา ซึง่ท าให้

ตลาดไมม่กีารแขง่ขนัโดยสมบรูณ์

- รฐับาลท าหน้าทีใ่นการวางกฎเกณฑท์างเศรษฐกจิ/ ใช้

มาตรการต่างๆ เพือ่ท าใหก้ารแขง่ขนัมากขึน้ ท าใหก้ลไก

ตลาดท างานดขีึน้

2.การวางก าหนดกฎเกณฑเ์พ่ือช่วยให้กลไกตลาดท าหน้าท่ีให้ได้ดีย่ิงขึน้

- สนิคา้ / บรกิารทีม่กีารแขง่ขนัสมบรูณ์แต่กลไกตลาดไม่

สามารถจดัสรรการใชส้นิคา้ได ้

- ไมส่ามารถซือ้ขายไดโ้ดยตรง ไดแ้ก่ Public goods หรอืการ

เกดิ externalities

- รฐับาลเขา้มาหน้าทีจ่ดัสรรและควบคมุการผลติสนิคา้หรอื

บรกิารนัน้ๆ

3. การท าหน้าท่ีจดัสรรสินค้าและบริการท่ีกลไกตลาดไม่สามารถท าหน้าท่ีได้

- เอกชน / ปจัเจกชนตดัสนิใจบนพืน้ฐานผลประโยชน์ของ

ตวัเองในปจัจบุนัเป็นส าคญั

- รฐับาลจ าตอ้งท าหน้าทีต่ดัสนิใจเกีย่วกบัการเลอืกบรโิภคใน

ปจัจบุนัหรอืออมไวส้ าหรบัลกูหลานเพือ่ใหไ้ดบ้รโิภคใน

อนาคต

- โดยใชน้โยบายการจดัเกบ็ภาษ ี/ งบประมาณ

4. การตดัสินใจเก่ียวกบัการเลือกท่ีจะบริโภคในปัจจบุนัหรือการออมเพ่ือบริโภคในอนาคต

- การกระจายผลประโยชน์ในเศรษฐกจิที ่ เป็นธรรมเป็นบ่อ

เกดิความสงบสขุองสงัคมโดยรวม

- ประชาชนควรไดร้บัสนิคา้ / บรกิารทีจ่ าเป็นในการ

ด ารงชวีติ เพือ่เป็นการประกนัคุณภาพชวีติ ขัน้ต ่าในการ

ด ารงชวีติ

5. การป้องกนัการผนัผวนในทางเศรษฐกิจ

- กลไกตลาดทีเ่สรที าใหอ้าจเกดิกลุ่มธรุกจิเอกชนทีม่อี านาจ

การผกูขาดอ านาจทางเศรษฐกจิ อาจเป็นเหตุใหเ้กดิความ

ป ัน่ปว่นทางเศรษฐกจิ

- รฐับาลจ าเป็นตอ้งเขา้มาท าหน้าทีร่กัษาเสถยีรภาพทาง

เศรษฐกจิ โดยควบคุมหน่วยธรุกจิขนาดใหญ่ ใหท้ าตาม

นโยบายของรฐับาล

6. การสร้างความเป็นธรรมในสงัคม

เป้าหมายทางการคลงัรฐับาล

- เป็นปญัหาพืน้ฐานทางเศรษฐกจิของทุกสงัคม / ทุกประเทศ เน่ืองจากมคีวามจ ากดัของทรพัยากร เชน่ ทีด่นิ แรงงาน ทุน ฯลฯ - ตอ้งการสรา้งจุดของการจดัสรรการใชท้รพัยากรที่ท าใหไ้ดร้บัสวสัดกิารสงูสุด(Optimal)

1. การจดัสรรการใช้ทรพัยากรของสงัคม ( Resources Allocation )

- รฐับาลตอ้งท าหน้าทีใ่นการวเิคราะหค์วามตอ้งการในการใชส้นิคา้และบรกิารของประชาชน เชน่ ปจัจยัสี ่และอื่นๆ ฯลฯ

- รฐับาลตอ้งพจิารณาวา่ ในสงัคมหรอืประเทศนัน้ มีความสามารถในใชท้รพัยากรอนัมอียูจ่ ากดั ผลติเป็น public goods หรอื private goods มากน้อยเพยีงใด - ความสามารถในการผลติสนิคา้และบรกิารของแต่ละภาคสว่นมคีวามแตกต่างกนั เชน่ ภาคเอกชนผลติ private goods ไดด้ ีภาครฐับาลผลติ public goods ไดด้ ี

รฐับาลตอ้งพจิารณาวา่ : 1.การแบ่งสรรการใชท้รพัยากรของสงัคมระหวา่งภาคเอกชนและภาครฐับาลตอ้งเป็นไปอยา่งมปีระสทิธภิาพทีส่ดุ 2.สนิคา้หรอืบรกิารนัน้ ตอ้งตอบสนองความตอ้งการของคนสว่นใหญ่ในสงัคม

- หากรฐับาลใช ้“กลไกทางการเมอืง” ในการวดัความตอ้งการทีแ่ทจ้รงิของประชาชน ในบางครัง้ กลไกตลาดอาจไมส่ามารถท าหน้าทีจ่ดัสรรการผลติสนิคา้และบรกิารได้อยา่งพอด ีเนื่องจากการแขง่ขนัแบบสมบรูณ์ไมม่ ี- ความตอ้งการของประชาชนมกีารเปลีย่นแปลงไดง้า่ย จงึยากในการผลติสนิคา้ใหพ้อด ี

1.1 ความต้องการของสงัคมท่ีมีต่อสินค้าและบริการ

1.2 ประสิทธิภาพและความสามารถในการผลิตของสงัคม

1.3 การจดัสรรการใช้ทรพัยากรท่ีจะท าให้สงัคมได้รบัสวสัดิการสงูสดุ

1.4 ความบกพร่องในการจดัสรรการใช้ทรพัยากรและสวสัดิการของสงัคม

รฐับาลตอ้งท าใหส้นิคา้และบรกิารต่างๆ ที่สงัคมผลติขึน้นัน้ มกีารจ าหน่ายจ่ายแจกใหป้ระชาชนทุกคนหรอืทุกกลุ่ม เป้าหมายนี้ตอ้งท าควบคูไ่ปกบัการกระจายทรพัยากร (Resources allocation)

2. การกระจายรายได้และความมัง่คัง่ในสงัคม (Income distribution)

1.ประชาชนทุกคนในสงัคม/ประเทศควรจะไดร้บัสทิธิเสรภีาพทางการเมอืงอยา่งเสมอภาคกนั 2.ประชาชนทุกคนในสงัคม/ประเทศควรจะไดร้บัสทิธใินทางเศรษฐกจิหรอืไดร้บัประโยชน์ทางเศรษฐกจิจากสงัคมอยา่งเสมอภาคกนั มกัมกีารก าหนดไวใ้นรฐัธรรมนูญ

รฐับาลจะเป็นผูก้ าหนดวา่สนิคา้และบรกิารต่างๆ ของรฐับาล จะถกูจ าหน่ายแจกจ่ายใหแ้ก่ประชาชนแต่ละคนหรอืแต่ละกลุม่อยา่งไร

ประสทิธภิาพทางกลไกทางการเมอืงขึน้อยูก่บั : 1. การเปิดโอกาสใหป้ระชาชนแสดงความคดิเหน็และความตอ้งการต่อการใหบ้รกิาร ของรฐั มมีากน้อยเพยีงใด 2. ความรอบรูข้องประชาชนเองทีจ่ะใชใ้นการแสดงออกหรอืการตดัสนิใจของตนเอง

2.1 รฐับาลต้องพิจารณาระบบการกระจายท่ีเหมาะสมของสงัคม

2.2 รฐับาลต้องพิจารณาระบบการกระจายโดยกลไกทางการเมือง

- เป็นการสรา้งความเสมอภาคทางเศรษฐกจิ - รฐับาลตอ้งเขา้มาท าหน้าทีจ่ดัสรรการกระจายสนิคา้และบรกิารทีส่งัคมผลติ ดว้ยการท าหน้าทีจ่ดัสรรการกระจายรายได้ของสงัคม

2.3 รฐับาลต้องพิจารณาระบบการกระจายโดยกลไกทางเศรษฐกิจ

- มาตรการทางรายได ้เช่น การใชก้ารจดัเกบ็ภาษแีบบกา้วหน้า (progressive tax) ฯลฯ - มาตรการทางดา้นรายจ่าย เช่น การใชจ้่ายงบประมาณทางดา้นสวสัดกิาร ฯลฯ

2.4 มาตรการทางการคลงัท่ีอาจจะน ามาใช้ในการกระจายรายได้

รฐับาลตอ้งท าใหค้า่ของเงนิตราหรอืระดบัราคาสนิคา้ทัว่ไปอยูใ่นระดบัทีม่เีสถยีรภาพ รวมทัง้ฐานะของดุลการคา้และดุลการช าระเงนิอยูใ่นสภาพทีม่ีความสมดุล

3.การรกัษาเสถียรภาพทางเศรษฐกิจ ( Economic stability )

1.ภาคเอกชนจะตดัสนิใจหรอืประกอบพฤตกิรรมทางเศรษฐกจิดว้ยการยดึผลประโยชน์ของตน

2.การสรา้งดุลยภาพระหวา่งอุปสงคร์วมและอุปทานรวมของประเทศเป็นหน้าทีข่องรฐับาล

3.การทีร่ฐับาลใหเ้สรภีาพทางเศรษฐกจิกบัประชาชน มีผลต่อความผนัผวนต่อภาวะโดยรวมของเศรษฐกจิประเทศ

3.1 ความจ าเป็นท่ีรฐับาลต้องท าหน้าท่ีรกัษาเสถียรภาพทางเศรษฐกิจ

รฐับาลควรยดึถอืมาตรการทางการคลงัในการรกัษาเสถยีรภาพทางเศรษฐกจิ ดงัน้ี

1.กรณีเกดิการวา่งงาน รฐับาลจะตอ้งพยายามเพิม่การใชจ้า่ยของประเทศใหส้งู เพือ่เพิม่การจา้งงาน 2.ในกรณีทีเ่กดิภาวะเงนิเฟ้อ รฐับาลจะตอ้งพยายามปรบัระดบัการใชจ้า่ยของประเทศใหล้ดต ่าลงใหไ้ดส้ว่นสดักบัการผลติสนิคา้/บรกิาร 3.ในกรณีทีร่ะดบัการจา้งงานของประเทศอยูใ่นระดบัสงู และระดบัราคากม็เีสถยีรภาพ รฐับาลจะตอ้งพยายามรกัษาสถานการณ์เชน่นี้ไว ้

3.2 หลกัการเก่ียวกบัการรกัษาเสถียรภาพทางเศรษฐกิจโดยทัว่ไป

เป็นความพยายามเพิม่อตัราการสะสมทุน (capital formation) ของประเทศใหไ้ดส้ว่นสมัพนัธก์บัอตัราการเพิม่ของประชากร

ตอ้งด าเนินการควบคูก่บัการรกัษาเสถยีรภาพทางเศรษฐกจิ

การสะสมทุน (capital formation) :- การใชจ้่ายต่างๆ ทีจ่ะชว่ยเพิม่พนูประสทิธภิาพการผลติของประเทศ เชน่ การลงทุนดา้นพืน้ฐานการผลติ/ดา้นสาธารณูปโภค/ ดา้นก าลงัคน/ ดา้น R&D/ ดา้นคุณภาพชวีติของประชาชน ฯลฯ

4. การส่งเสริมความเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจ ( Economic growth )

- ภาคเอกชน/ปจัเจกชนมกัเลอืกทีจ่ะบรโิภคมากกวา่การสะสมทุน/การออม ท าใหก้ารสะสมทุนโดยรวมของประเทศมตี ่า

- การลงทุนของเอกชนจะค านงึถงึประโยชน์ของตนเอง แต่รฐับาลจะลงทุนโดยค านึงถงึผลประโยชน์ทีส่งัคมไดร้บั

4.1 ความจ าเป็นท่ีรฐับาลต้องเข้าท าหน้าท่ีส่งเสริมความเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจ

- ใชม้าตรการทางดา้นภาษเีพือ่บงัคบัใหม้กีารออม โดยรฐับาลเกบ็ภาษใีนอตัราสงูเพือ่น ามาลงทุน

- เลอืกใชป้ระเภทและอตัราภาษเีพือ่ชกัน าใหเ้อกชนท าการออมและลงทุน เชน่ ยกเวน้ภาษรีายไดใ้หเ้อกชนในกจิการทีร่ฐับาลสง่เสรมิ

- รฐับาลลงทุนเพือ่ปรบัปรงุรากฐานทางเศรษฐกจิ เพือ่อ านวยความสะดวกแกก่ารลงทุนและการผลติของเอกชน เชน่ ลงทุนในสาธารณูปโภค ฯลฯ

- ใชร้ะบบภาษเีพือ่เป็นเครือ่งจงูใจหรอืลงโทษเอกชน เพือ่ใหก้ารใชท้รพัยากรของสงัคมไดเ้ป็นไปอยา่งเตม็ที ่เชน่ เกบ็ภาษอียา่งหนกั ในทีด่นิเปลา่ทีป่ลอ่ยทิง้ไวโ้ดยไมท่ าประโยชน์ ฯลฯ

4.2 มาตรการทางการคลงัท่ีรฐับาลอาจน ามาใช้เพ่ือส่งเสริมการสะสมทนุของประเทศ

- เมือ่เศรษฐกจิขยายตวัมากขึน้ ประชาชนจะมงีานท ามากขึน้และมรีายไดเ้พิม่ขึน้ รวมทัง้ท าใหช้วีติความเป็นอยูด่ขี ึน้ - รฐับาลตอ้งดแูลเรือ่งนี้อยา่งใกลช้ดิ

4.3 ความเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจอาจจะช่วยแก้ปัญหาทางสงัคมได้

รฐับาลตอ้งท าหน้าทีใ่นการประสานและสรา้งความสมดลุของเป้าหมายทางการคลงัใน 4 ขอ้ขา้งตน้

5. การประสานและการขดัแย้งระหว่างหน้าท่ีหรือเป้าหมายทางการคลงัรฐับาล

“การคลงัสาธารณะเป็นทัง้ศาสตร ์(Science) และ ศิลป์ (art)”

ความหมายของ Public Finance

ไตรรตัน์ โภคพลากรณ์ (2547)

ศาสตร ์(Science) :- มุง่ศกึษาเน้ือหาสาระเกีย่วขอ้งกบัหน้าทีท่างเศรษฐกจิของรฐับาลและมาตรการดา้นการคลงัต่างๆ ทัง้ดา้นรายรบัและรายจา่ย เพือ่ใหเ้กดิบรรลุผลเป้าหมายทางเศรษฐกจิ

ศิลป์ (art) :- การก าหนดนโยบายและการด าเนินการทางดา้นการคลงัและการเงนิ การจดัหารายได ้เงนิคงคลงั และการก่อหน้ี รวมถงึการใชจ้า่ยของรฐับาล ซึง่จะมีผลกระทบต่อระบบเศรษฐกจิของประเทศ เพือ่บรรลุเป้าหมายทีร่ฐับาลตอ้งการ

ขอบข่ายระบบการบริหารงานคลงั

1. การก าหนดนโยบายและแผนทางการคลงั 2. การบรหิารงานงบประมาณแผน่ดนิ 3. การบรหิารการจดัเกบ็ภาษอีากรและจดัหารายไดป้ระเภทต่างๆ 4. การบรหิารหน้ีสาธารณะ 5. การบรหิารเงนิคงคลงั ไดแ้ก่ การรบั การจ่าย การเกบ็รกัษา และการส ารองเงนิ 6. การบรหิารเงนินอกงบประมาณ

ขอบข่ายระบบการบริหารงานคลงั

พนม ทนิกร ณ อยุธยา (2532) :- ประกอบดว้ยกจิกรรมทีอ่าจจะเกดิขึน้อยา่งน้อย 12 กจิกรรม :-

(ต่อ) 7. การบรหิารเงนิทุนหมนุเวยีนและกองทุนพเิศษ 8. การบรหิารงานพสัด ุ9. การบรหิารระบบบญัชรีฐับาลและระบบขอ้มลูขา่วสารทางการคลงั 10. การบรหิารทรพัยส์นิของรฐั 11. การบรหิารการตรวจสอบและรายงานทางการคลงั 12. การบรหิารการประเมนิผลทางการคลงั

ขอบข่ายระบบการบริหารงานคลงั

พนม ทนิกร ณ อยุธยา (2532) :- ประกอบดว้ยกจิกรรมทีอ่าจจะเกดิขึน้อยา่งน้อย 12 กจิกรรม :-

ขอบข่ายการศึกษาวิชาการบริหารงานคลงัภาครฐั

1. บทบาทของรฐัในระบบเศรษฐกจิสงัคม 2. สถาบนัการคลงั 3. การบรหิารรายได ้การบรหิารรายจา่ย และ สนิทรพัย์ภาครฐั 4. การด ารงรกัษาวนิยั เสถยีรภาพและประสทิธภิาพทางการคลงัภาครฐั 5. การบรหิารระบบเศรษฐกจิมหภาค

ขอบข่ายการศึกษาวิชาการบริหารงานคลงัภาครฐั

จรสั สวุรรณมาลา (2549) :-

แนวทางการศึกษาวิชา การบริหารงานคลงัรฐับาล

1. การศกึษาแนวทางเศรษฐศาสตรก์ารคลงั 2. การศกึษาแนวทางนโยบายสาธารณะ 3. การศกึษาเทคนิคการบรหิารการเงนิการคลงั

แนวทางการศกึษาวชิาการบรหิารงานคลงัรฐับาล

1. การศกึษาแนวทางเศรษฐศาสตรก์ารคลงั

- ใช้เครือ่งมือทางเศรษฐศาสตรก์ารคลงั

- เน้นเรือ่งความสมัพนัธร์ะหวา่งนโยบายการคลงัและระบบเศรษฐกจิในภาพรวม เชน่ การศกึษาผลกระทบของภาษอีากรต่อการลงทุน การจา้งงาน หรอื การเจรญิเตบิโตทางเศรษฐกจิ หรอื การศกึษาผลกระทบของนโยบายงบประมาณต่อเสถยีรภาพทางเศรษฐกจิ ฯลฯ

แนวทางการศกึษาวชิาการบรหิารงานคลงัรฐับาล

2. การศกึษาแนวทางนโยบายสาธารณะ

- ความสมัพนัธร์ะหว่างการเมืองกบันโยบายการคลงั

- ศกึษากระบวนการก าหนดนโยบายการบรหิาร และผลกระทบของนโยบายการคลงั โดยเน้นทีต่วับุคคล กลุ่มบุคคล องคก์ารหรอืสถาบนั เช่น การศกึษาบทบาทของสว่นราชการหรอืกลม่ผลประโยชน์ในการก าหนดนโยบายการคลงัของรฐับาล (นโยบายภาษอีากร จดัสรรงบประมาณ)

แนวทางการศกึษาวชิาการบรหิารงานคลงัรฐับาล

3. การศกึษาเทคนิคการบรหิารการเงนิการคลงั

- ผูบ้ริหารและผูป้ฏิบติัต้องเรียนรูเ้พ่ือน าไปประยกุตใ์ช้ในการปฏิบติังานจริง

- เชน่ เทคนิคการวางแผนทางการเงนิ การจดัท างบประมาณ การก าหนดและศกึษาวเิคราะหโ์ครงการลงทุน การบรหิารเงนิสด(เงนิคงคงคลงั)ระบบบญัชรีฐับาล การควบคุมภายใน ฯลฯ