1

บทท 9 การชาระบญชหางหนสวน

การเลกหางหนสวน หมายถง การเปลยนแปลงในความสมพนธของผเปนหนสวนจนเปนเหตใหหนวยงานทางกฎหมายตองยตลง ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา 1055 กาหนดวาหางหนสวนสามญยอมเลกกนดวยเหตผลดงกลาวตอไปน 1. ถาในสญญามกาหนดกรณอนเปนเหตทจะเลก 2. ถาสญญาทาไวกาหนดเวลาสนสด 3. ถาสญญาทาไวเฉพาะเพอทากจการอยางหนงอยางใดแตเพยงอยางเดยว เมอเสรจภารกจนน 4. เมอผเปนหนสวนคนใดคนหนงบอกเลก ถาไมมกาหนดเวลาใหเลก 5. เมอผเปนหนสวนคนใดคนหนงตายหรอลมละลาย หรอตกเปนผไรความสามารถ 6. เมอหนสวนคนในฟองรองขอใหศาลสงใหเลกหางหนสวน เชนเมอมกรณดงน

1) หนสวนคนใดคนหนงลวงละเมดบทบงคบใดๆ อนเปนขอสาระสาคญซงสญญาหนสวนกาหนดไวโดยจงใจหรอเลนเลออยางรายแรง

2) เมอกจการของหางหนสวนนนจะทาไปกมแตผลขาดทนอยางเดยว และไมมหวงจะกลบฟนตวไดอก

3) มเหตผลอนๆ ทาใหหางหนสวนนนเหลอวสยทจะดารงคงอยตอไปได

การชาระบญชหางหนสวน การชาระบญชหาง หมายถง การเลกกจการโดยการจาหนายสนทรพย การเรยกรองใหลกหนชาระหนสน เพอนาเงนทไดไปชาระหนแกบคคลภายนอก จายคนเงนกและจายคนทนใหผ เปนหนสวน การชาระบญชของหางหนสวนจะมได กตอเมอมการเลกหางหนสวนแลวเทานน ซงตามกฎหมายไมไดบญญตไววาจะตองจดการชาระบญชในทนททนใดหรอในเวลาเทาใดนบแตหางหนสวนเลกกจการ การชาระบญช กฎหมายไดบญญตลาดบในการชาระบญชดงน 1. ใหชาระหนสนแกบคคลภายนอก 2. ใหชดใชเงนทดแทนและคาใชจายซงผเปนหนสวนไดออกแทนไปในการดาเนนงานของ

หางหนสวน คอ เงนกนนเอง 3. ใหคนทนซงผเปนหนสวนแตละคนนามาลงทน แตถาสนทรพยทเหลออยไมพอคนทนได

เตมจานวน ผเปนหนสวนตองเฉลยรบผลขาดทนตามสวนทน หรอตามอตราสวนทตกลงกน

2

4. หากยงมสนทรพยเหลออยหลงจากคนทนแลว ถอเปนกาไรแบงใหผเปนหนสวนตามอตราสวนทน หรอตามอตราสวนทตกลงกน วธปฏบตในการชาระบญช ม 3 ขนตอน ดงน 1. ปดบญชรายไดและคาใชจาย คานวณกาไรขาดทนตงแตตนงวดจนถงวนเลกกจการแบง

กาไรขาดทนไปใหผเปนหนสวนตามอตราสวนแบงกาไรขาดทน 2. จาหนายสนทรพยทไมใชเงนสด กาไรหรอขาดทนจากการจาหนายสนทรพยแบงไปใหผ

เปนหนสวนตามอตราสวนแบงกาไรขาดทน 3. นาเงนสดทเหลออยหลงจากจาหนายสนทรพย และจายคาใชจายในการชาระบญชแลวให

จายชาระหนสนแกบคคลภายนอก จายคนเงนกและจายคนทนใหผเปนหนสวน

วธการชาระบญชและจายคนทน ม 2 วธ ขนอยกบระยะเวลาทใชในการชาระบญช คอ 1. การจายคนทนครงเดยวภายหลงจากสนทรพยทงหมดของหางหนสวนไดจาหนายไปแลว 2. การจายคนทนเปนงวดกอนทสนทรพยของหางหนสวนจะจาหนายไปไดทงหมด

การจายคนทนครงเดยวภายหลงจากสนทรพยทงหมดของหางหนสวนไดจาหนายไปแลว เพอใหงายในการทาความเขาใจ จะแบงการพจารณาเปน 4 กรณ โดยกรณท 1-3 ใชขอมล ของหางหนสวนบวเจรญ ดงน

ตวอยาง หางหนสวนบวเจรญ ประกอบดวยผเปนหนสวน 3 คน คอ บวแกว บวคา และบวทอง แบงกาไรขาดทนในอตราสวน 50% 30% และ 20% ตามลาดบ เนองจากหางหนสวนประสบผลขาดทน ผเปนหนสวนจงตกลงเลกกจการในวนท 1 เมษายน 25X5 โดยมงบดลดงน

หางหนสวนบวเจรญ งบดล

ณ วนท 1 เมษายน 25X5 สนทรพย หนสนและสวนของผเปนหนสวน

เงนสด 10,000 เจาหน 20,000 สนทรพยอน 100,000 เงนก – บวแกว 6,000 เงนก – บวคา 4,000 ทน – บวแกว 41,000 ทน – บวคา 10,000

3

ทน – บวทอง 29,000 รวมสนทรพย 110,000 รวมหนสนและสวนของผเปนหนสวน 110,000 กรณท 1 บญชทนของผเปนหนสวนทกคนมยอดเพยงพอทจะรบสวนเฉลยในผลขาดทนจากการจาหนายสนทรพยของหางหนสวน สมมตวา สนทรพยอนทงหมดทมราคาตามบญช 100,000 บาท ถกจาหนายไปในราคา 80,000 บาท เกดผลขาดทน 20,000 บาท เมอเฉลยผลขาดทนนไปใหผเปนหนสวนในอตราสวนแบงกาไรขาดทนแลวปรากฏวา บญชของผเปนหนสวนทกคนมยอดเพยงพอทจะรบสวนเฉลยผลขาดทน งบการชาระบญชจะเปนดงน

หางหนสวนบวเจรญ งบการชาระบญช 30 เมษายน 25X5

การบนทกบญช 1. จาหนายสนทรพยและแบงผลขาดทน

Dr. เงนสด 80,000 ทน – บวแกว 10,000 ทน – บวคา 6,000 ทน – บวทอง 4,000

สนทรพย หนสน

เงนก ทน

เงนสด สนทรพย

อน บวแกว บวคา บวแกว บวคา บวทอง

ยอดคงเหลอกอนการชาระบญช

10,000 100,000 20,000 6,000 4,000 41,000 10,000 29,000

1.จาหนายสนทรพยและแบงผลขาดทน 80,000 (100,000) (10,000) (6,000) (4,000) 90,000 - 20,000 6,000 4,000 31,000 4,000 25,000 2.จายชาระหนสน (20,000) (20,000) 70,000 - - 6,000 4,000 31,000 4,000 25,000 3.จายคนเงนกและจายคนทน

(70,000) (6,000) (4,000) (31,000) (4,000) (25,000)

- - - - - - - -

4

Cr. สนทรพยอน 100,000

2. จายชาระหนสน Dr. เจาหน 20,000

Cr. เงนสด 20,000

3. จายคนเงนกและจายคนทน Dr. เงนก – บวแกว 6,000

เงนก – บวคา 4,000 ทน – บวแกว 31,000 ทน – บวคา 4,000 ทน – บวทอง 25,000 Cr. เงนสด 70,000

คาอธบาย 1. ผลขาดทนจากการจาหนายสนทรพยแบงใหผเปนหนสวนในอตราสวนแบงกาไรขาดทน

คอ 50% 30% และ 20% ทาใหบญชทนหรอสทธสวนไดเสยของผเปนหนสวนลดลง ถามกาไรจากการจาหนายสนทรพยกแบงใหผเปนหนสวนในอตราสวนแบงกาไรขาดทน ซงจะมผลทาใหบญชทนหรอสทธสวนไดเสยของผเปนหนสวนเพมขน

2. ชาระเจาหนบคคลภายนอกกอนจายคนเงนกและจายคนทน 3. การจายคนทนผเปนหนสวนใหจายตามสทธสวนไดเสยสทธของผเปนหนสวนแตละคน

ดงนนหากมบญชเงนทดรองผเปนหนสวน ซงถอเปนลกหนของหางหนสวนตองนาบญชเงนทดรองมาหกบญชทนของผเปนหนสวนกอนแลวจงจายคนทน โดยจายตามยอดในบญชเงนก และบญชทนทเหลออย กรณท 2 บญชทนของผเปนหนสวนบางคนมยอดไมเพยงพอทจะรบสวนเฉลยในผลขาดทนจากการจาหนายสนทรพย จงตองโอนบญชเงนกของผเปนหนสวนคนนนมาชดใชสวนขาดในบญชทน สมมตวา สนทรพยอนทงหมดทมราคาตามบญช 100,000 บาท ถกจาหนายไปในราคา 65,000 บาท เกดผลขาดทน 35,000 บาท เมอเฉลยผลขาดทนนไปใหผเปนหนสวนในอตราสวนแบงกาไรขาดทนแลวปรากฏวา ยอดบญชทนผเปนหนสวนบางคนมไมเพยงพอตองโอนบญชเงนกมาชดใชสวนขาดในบญชทน งบการชาระบญชจะเปนดงน

5

หางหนสวนบวเจรญ งบการชาระบญช 30 เมษายน 25X5

การบนทกบญช 1. จาหนายสนทรพยและแบงผลขาดทน

Dr. เงนสด 65,000 ทน – บวแกว 17,500 ทน – บวคา 10,500 ทน – บวทอง 7,000 Cr. สนทรพยอน 100,000

2. จายชาระหนสน

สนทรพย หนสน

เงนก ทน

เงนสด สนทรพย

อน บวแกว บวคา บวแกว บวคา บวทอง

ยอดคงเหลอกอนการชาระบญช

10,000 100,000 20,000 6,000 4,000 41,000 10,000 29,000

1.จาหนายสนทรพยและแบงผลขาดทน 65,000 (100,000) (17,500) (10,500) (7,000) 75,000 - 20,000 6,000 4,000 25,500 (500) 22,000 2.จายชาระหนสน (20,000) (20,000) 55,000 - - 6,000 4,000 23,500 (500) 22,000 3.โอนเงนก-บวคามาชดใชสวนทขาดในบญชทน

(500) 500 55,000 - - 6,000 3,500 23,500 - 22,000 4. จายคนเงนกและจายคนทน (55,000) (6,000) (3,500) (23,500) (22,000) - - - - - - - -

6

Dr. หนสน 20,000 Cr. เงนสด 20,000

3. โอนเงนก-บวคามาชดใชสวนขาดในบญชทน Dr. เงนก – บวคา 500

Cr. ทน – บวคา 500

4. จายคนเงนกและจายคนทน Dr. เงนก – บวแกว 6,000

เงนก – บวคา 3,500 ทน – บวแกว 23,500 ทน – บวทอง 22,000 Cr. เงนสด 55,000

คาอธบาย 1. ผลขาดทนจากการจาหนายสนทรพยแบงใหผเปนหนสวนในอตราสวนแบงกาไรขาดทน

แลวปรากฏวา บญชทนของบวคาเปนยอดเดบต จงตองโอนบญชเงนกของบวคามาชดใชสวนขาดในบญชทน

2. การจายชาระหนสนบคคลภายนอก การจายคนเงนก จายคนทน ตามลาดบ กรณท 3 ผลขาดทนจากการจาหนายสนทรพย ทาใหเกดสวนขาดในบญชทนของผเปนหนสวนบางคนแมวาจะโอนบญชเงนกมาชดใชแลวกตาม สมมตวา สนทรพยอนทงหมดทมราคาตามบญช 100,000 บาท ถกจาหนายไปในราคา 30,000 บาท เกดผลขาดทน 70,000 บาท งบการชาระบญชจะเปนดงน

7

หางหนสวนบวเจรญ งบการชาระบญช 30 เมษายน 25X5

สนทรพย หนสน

เงนก ทน

เงนสด สนทรพย

อน บวแกว บวคา บวแกว บวคา บวทอง

ยอดคงเหลอกอนการชาระบญช

10,000 100,000 20,000 6,000 4,000 41,000 10,000 29,000

1.จาหนายสนทรพยและแบงผลขาดทน 30,000 (100,000) (35,000) (21,000) (14,000) 40,000 - 20,000 6,000 4,000 6,000 (11,000) 15,000 2.จายชาระหนสน (20,000) (20,000) 20,000 - - 6,000 4,000 6,000 (11,000) 15,000 3.โอนเงนก-บวคามาชดใชสวนทขาดในบญชทน

(4,000) 4,000 20,000 - - 6,000 - 6,000 (7,000) 15,000 4. ชาระคนผเปนหนสวน (ดงบ 1) (20,000) (6,000) (1,000) (13,000) - - - - - 5,000 (7,000) 2,000 5.รบเงนสดจากบวคา 7,000 7,000 7,000 - - - - 5,000 - 2,000 6.จายคนทน (7,000) (5,000) (2,000) - - - - - - - -

8

หางหนสวนบวเจรญ งบ 1 การคานวณเงนชาระคนผเปนหนสวน

ณ วนท 30 เมษายน 25X5 ทน-บวแกว ทน-บวคา ทน-บวทอง ยอดคงเหลอกอนการชาระคน 6,000 (7,000) 15,000 บวก เงนก 6,000 รวมสทธสวนไดของผเปนหนสวน 12,000 (7,000) 15,000 หก ผลขาดทนทอาจเกดขนจากการเกบเงนจากบวคาไมได

(บวแกวกบบวทองรบภาระไปในอตรา 50:20) (5,000) 7,000 (2,000) ยอดคงเหลอทอาจคนผเปนหนสวน 7,000 - 13,000 จายคนเงนก 6,000 - - จายคนเงนทน 1,000 - 13,000

การบนทกบญช 1. จาหนายสนทรพยและแบงผลขาดทน Dr. เงนสด 30,000

ทน – บวแกว 35,000 ทน – บวคา 21,000 ทน – บวทอง 14,000 Cr. สนทรพยอน 100,000

2. จายชาระหนสน Dr. เจาหน 20,000

Cr. เงนสด 20,000

3. โอนเงนก-บวคามาชดใชสวนขาดในบญชทน Dr. เงนก – บวคา 4,000

Cr. ทน – บวคา 4,000

9

4. ชาระคนผเปนหนสวน Dr. เงนก – บวแกว 6,000

ทน – บวแกว 1,000 ทน – บวทอง 13,000 Cr. เงนสด 20,000

5. รบเงนสดจากบวคา Dr. เงนสด 7,000

Cr. ทน-บวคา 7,000

6. จายคนทน Dr. ทน – บวแกว 5,000

ทน – บวทอง 2,000 Cr. เงนสด 7,000

คาอธบาย 1. ผลขาดทนจากการจาหนายสนทรพยแบงใหผเปนหนสวนในอตราแบงกาไรขาดทนแลว

ปรากฏวา บญชทนของบวคาเปนยอดเดบตและเมอโอนบญชเงนกมาชดใชสวนขาดในบญชทนแลวกยงเปนยอดเดบตอย ในกรณนบวคาตองนาเงนสดมาชดใชถาบวคานาเงนสดมาใชใหทนท การจายเงนคนทนกระทาไดโดยไมตองจดทางบการคานวณเงนชาระคนผเปนหนสวน (งบ 1) แตถาบวคาขอเลอนการชาระเงนออกไปกอนและผเปนหนสวนประสงคจะใหมการแบงปนเงนสดเทาทมอยในขณะนน การชาระเงนคนทนจงตองมการคดเผอไวสาหรบผลขาดทนทอาจเกดขนจากการทบวคาไมสามารถชดใชสวนขาดในบญชทน ขอสงเกต ยอดในบญชทนของผเปนหนสวนจะคงเหลออยในอตราสวนแบงกาไรขาดทนภายหลงจากการแบงปนเงนสดทมการคดเผอไวสาหรบผลขาดทนทอาจเกดขน

2. การจายชาระหนสนบคคลภายนอกเปนไปตามขนตอน 3. ถาสมมตวา บวคาจายชาระเงน 7,000 บาท ใหแกบวแกวและบวทองโดยตรงไมผานหาง

หนสวน หรอบวคาไมสามารถชดใชสวนขาดในบญชทน กจะทาการปดบญช การบนทกจะเปนดงน (แทนรายการบญชท 5 และ 6)

10

Dr. ทน – บวแกว 5,000

ทน – บวทอง 2,000 Cr. ทน – บวคา 7,000

กรณท 4 หางหนสวนมหนสนลนพนตว กลาวคอ ภายหลงจากการจาหนายสนทรพยทงหมดแลว หางหนสวนมเงนสดไมเพยงพอทจะชาระหนสน ผเปนหนสวนบางคนมฐานะด บางคนมฐานะไมด สมมตวา หางหนสวนอกษรเจรญ ประกอบดวยกอง เกยรต กานต และเกง เปนหนสวนกนและตกลงแบงกาไรขาดทนเทากน ตอมาไดเลกกจการและชาระบญช งบดลของหางหนสวนหลงจากจาหนายสนทรพยทไมใชเงนสดแลวปรากฏดงน

หางหนสวนอกษรเจรญ งบดล

ณ วนชาระบญช สนทรพย หนสนและสวนของผเปนหนสวน

เงนสด 100,000 หนสน 150,000 ทน – กอง 30,000 ทน – เกยรต (30,000) ทน – กานต (70,000) ทน – เกง 20,000 รวมสนทรพย 100,000 รวมหนสนและสวนของผเปนหนสวน 100,000

ฐานะการเงนสวนตวของผเปนหนสวนแตละคนมดงน

ผเปนหนสวน สนทรพยสวนตว หนสนสวนตว สนทรพยมากกวา(นอยกวา)หนสน กอง 40,000 100,000 (60,000) เกยรต 60,000 60,000 - กานต 180,000 80,000 100,000 เกง 80,000 20,000 60,000

11

90,000

90,000

จะเหนไดวา หางหนสวนมเงนสด 100,000 บาท ไมเพยงพอทจะชาระหนสน 150,000 บาท ถาเกงเปนผเปนหนสวนประเภทไมจากดความรบผดชอบ ดงนนเจาหนอาจเรยกรองใหเกงซงมฐานะดจายชาระหนแทนหางหนสวนจานวน 50,000 บาท ทไมเพยงพอนนได และจะมผลทาใหบญชทนหรอสทธสวนไดเสยของเกงมยอดเปนเพมขนเปน 70,000 บาท (20,000 + 50,000 บาท) ในกรณของเกยรตและกานต ซงเปนลกหนหางหนสวน 30,000 บาท และ 70,000 บาท ตามลาดบ จะเหนวากานตนนสามารถจายชาระหางหนสวนไดเนองจากเปนหนสวนทมฐานะการเงนด สวนเกยรตนนเปนลกหนหางหนสวน 30,000 บาท และมเจาหนสวนตว 60,000 บาท โดยมสนทรพยสวนตวเพยง 60,000 บาท ดงนนจานวนเงนทเจาหนหางหนสวนและเจาหนสวนตวจะไดรบจากสนทรพยสวนตวของเกยรตคานวณไดดงน

หนสนรวมของเกยรต เจาหนสวนตว 60,000 บาท เจาหนหางหนสวน 30,000 บาท รวม 90,000 บาท

เจาหนสวนตวไดรบชาระจากเกยรต = 60,000 X 60,000 = 40,000 บาท เจาหนหางหนสวนไดรบชาระหนจากเกยรต = 30,000 X 60,000 = 20,000 บาท

ดงนนเกยรตสามารถชาระเจาหนหางหนสวนไดเพยง 20,000 บาท ทาใหบญชทนของเกยรตยงคงมยอดเดบต หรอยงคงเปนลกหนหางหนสวนอก 10,000 บาท ซงผเปนหนสวนทเหลอตองเฉลยรบผลขาดทนตามอตราสวนแบงกาไรขาดทนทเหลอ เนองจากเกยรตไมสามารถชดใชสวนขาดในบญชทนได สวนในกรณของกองมหนสนสวนตวมากกวาสนทรพยสวนตว แตบญชของกองมยอดเครดต ดงนเจาหนสวนตวของกองมสทธเรยกรองใหสนทรพยของหางหนสวนในสวนทกองไดรบคอ 25,000 บาทเทานน งบการชาระบญชจะเปนดงน

12

หางหนสวนอกษรเจรญ งบการชาระบญช

การบนทกบญช 1. จายชาระหนสน Dr. เจาหน 100,000

Cr. เงนสด 100,000

2. เจาหนเรยกรองใหเกงจายชาระหนแทนหางหนสวน Dr. เจาหน 50,000

Cr. ทน – เกง 50,000

เงนสด หนสน

ทน กอง เกยรต กานต เกง

ยอดคงเหลอกอนการชาระบญช 100,000 150,000 30,000 (30,000) (70,000) 20,000 1.จายชาระหนสน (100,000) (100,000) - 50,000 30,000 (30,000) (70,000) 20,000 2.เจาหนเรยกรองใหเกงจายชาระแทน (50,000) 50,000 - - 30,000 (30,000) (70,000) 70,000 3.รบเงนสดจากกานต 70,000 70,000 70,000 - 30,000 (30,000) - 70,000 4. รบเงนสดจากเกยรต 20,000 20,000 90,000 - 30,000 (10,000) - 70,000 5.เฉลยผลขาดทนทเกยรตไมสามารถชดใชสวนขาดในบญชทนได (5,000) 10,000 (5,000) 90,000 - 25,000 - - 65,000 6.จายคนทน (90,000) (25,000) (65,000) - - - - - -

13

3. รบเงนสดจากกานตทชดใชสวนขาดในบญชทน Dr. เงนสด 70,000

Cr. ทน – กานต 70,000

4. รบเงนสดจากเกยรตทชดใชสวนขาดในบญชทน Dr. เงนสด 20,000

Cr. ทน – เกยรต 20,000

5. เฉลยผลขาดทนทเกยรตไมสามารถชดใชสวนขาดในบญชทนได Dr. ทน – กอง 5,000

ทน – เกง 5,000 Cr. ทน – เกยรต 10,000

6. จายคนทน Dr. ทน – กอง 25,000

ทน – เกง 65,000 Cr. เงนสด 90,000

การจายคนทนเปนงวดกอนทสนทรพยของหางหนสวนจะจาหนายไปไดหมด ในบางครงการชาระบญชอาจตองใชระยะเวลายาวนานกวาจะจาหนายสนทรพยไดทงหมด แตผเปนหนสวนประสงคจะไดรบการจายคนเงนบางสวนกอนเทาทจะสามารถจายคนได เรยกวาการจายคนทนเปนงวด เนองจากหางหนสวนไมทราบถงผลกาไรขาดทนจากการจาหนายสนทรพยในอนาคต ดงนนจงไมสามารถกาหนดจานวนเงนทจะจายคนไดในทนท วธการทจะใชในการกาหนดจานวนเงนทจะจายคนผเปนหนสวนม 2 วธ คอ 1. การชาระบญชเปนงวดโดยคานงถงผลขาดทนทอาจเกดขนทงหมด เพอความปลอดภยของ

ผชาระบญช (Safe Payment Approach) 2. การทาแผนผงการจายเงนคนใหผเปนหนสวนตลอดงวดชาระบญช (Cash Distribution

Plan)

14

การชาระบญชเปนงวดโดยคานงถงผลขาดทนทอาจเกดขนทงหมด เพอความปลอดภยของผชาระบญช วธการในการคานวณจานวนเงนจายคนใหผเปนหนสวน มหลกเกณฑดงน 1. ใหนาบญชเงนทดรองและบญชเงนกมาปรบเขาบญชทนของผเปนหนสวน เพอหาสทธ

สวนไดเสยรวมของผเปนหนสวนแตละคน 2. ใหสมมตวาสนทรพยทเหลออยท งหมดจาหนายไมได ถอเปนผลขาดทนทงจานวน ใน

กรณทมการกนเงนสดไวสาหรบคาใชจายและสาหรบการชาระหนทอาจเกดขนในอนาคต (ซงหางหนสวนไมไดบนทกบญชไว เชน ตวเงนรบขายลด) ทงหมดนถอเสมอนเปนผลขาดทนทเกดขนแลว และแบงใหผเปนหนสวนทนคนตามอตราสวนแบงกาไรขาดทน

3. ถาผเปนหนสวนคนใดมยอดบญชทนเดบตใหสมมตวา ผเปนหนสวนคนนนไมสามารถนาเงนมาชดใชสวนขาดในบญชทนได ผเปนหนสวนทเหลอตองรบภาระผลขาดทนนไปตามอตราสวนแบงกาไรขาดทน จากการใชหลกเกณฑดงกลาว ผชาระบญชจะคนทนใหเฉพาะผเปนหนสวนทมยอดบญชทนเครดต ภายหลงจากหกผลขาดทนทอาจเกดขนทงหมดแลวเทานน เนองจากถอวายอดบญชทนทเหลออยของผเปนหนสวนคนนนมยอดเพยงพอทจะรบภาระผลขาดทนทอาจเกดขน วธนเรยกวา Safe Payment เพราะคานงถงสถานการณทเลวรายทสดทอาจเกดขน นอกจากนหลกเกณฑดงกลาวยงเปนวธททาใหบญชทนของผเปนหนสวนแตละคนเปนไปตามอตราสวนแบงกาไรขาดทนไดเรวทสด และเมอบญชทนของผเปนหนสวนอยในอตราสวนแบงกาไรขาดทนแลว การจายคนทนครงตอไปกใหจายเงนสดทมอยใหกบผเปนหนสวนตามอตราแบงกาไรขาดทนเชนเดมและเปนยอดคงเหลอเพยงพอทจะรบภาระผลขาดทนทอาจเกดขนทงหมดได

กรณท 1 กรณทไมมคาใชจายและหนสนทอาจเกดขน

ตวอยางท 1 หางหนสวนรงเรองด ตกลงจะเลกกจการและใหมการชาระบญช โดยจายคนทนเปนงวด งบดล ณ วนเลกกจการปรากฏดงน

15

หางหนสวนรงเรองด งบดล

ณ วนท 1 มกราคม 25X5 สนทรพย หนสนและสวนของผถอเปนหนสวน

เงนสด 20,000 เจาหน 56,000 สนทรพยอน 200,000 ทน – รงรตน 68,000 ทน – ดาวเรอง 60,000 ทน – บญด 36,000 รวมสนทรพย 100,000 รวมหนสนและสวนของผเปนหนสวน 100,000

รงรตน ดาวเรอง และบญด แบงกาไรขาดทนในอตราสวน 3:5:2

ในระหวางป 25X5 ทมการชาระบญชหางหนสวนไดจาหนายสนทรพยอนออกไปได ดงน

ราคาขาย ราคาตามบญช มกราคม 40,000 60,000 กมภาพนธ 30,000 50,000 มนาคม 20,000 60,000 เมษายน 4,000 20,000 พฤษภาคม - 10,000

รวม 94,000 200,000

16

หางหนสวนรงเรองด งบการชาระบญช (จายคนทนเปนงวด)

สนทรพย หนสน

ทน เงนสด สนทรพยอน รงรตน (3) ดาวเรอง(5) บญด (2)

ยอดคงเหลอกอนการชาระบญช 20,000 200,000 56,000 68,000 60,000 36,000 ม.ค. 1.จาหนายสนทรพยและแบงผลขาดทน 40,000 (60,000) (6,000) (10,000) (4,000) 60,000 (140,000) 56,000 62,000 50,000 32,000 2.จายชาระหนสน (56,000) (56,000) 4,000 140,000 - 62,000 50,000 32,000 3.ชาระคนทนงวดท 1 (งบ 1) (4,000) (4,000) - 140,000 - 58,000 50,000 32,000 ก.พ. 4.จาหนายสนทรพยและแบงผล ขาดทน 30,000 (50,000) (6,000) (10,000) (4,000) 30,000 90,000 - 52,000 40,000 28,000 5.ชาระคนทนงวดท 2 (งบ 2) (30,000) (22,000) (8,000) - 90,000 - 30,000 40,000 20,000 ม.ค. 6.จาหนายสนทรพยและแบงผล ขาดทน 20,000 (60,000) (12,000) (20,000) (8,000) 20,000 30,000 - 18,000 20,000 12,000 7.ชาระคนทนงวดท 3 (งบ 3) (20,000) (9,000) (5,000) (6,000) - 30,000 - 9,000 15,000 6,000 เม.ย. 8.จาหนายสนทรพยและแบงผล ขาดทน 4,000 (20,000) (4,800) (8,000) (3,200) 4,000 10,000 - 4,200 7,000 2,800 9.ชาระคนทนงวดท 4 (4,000) (1,200) (2,000) (800) - 10,000 - 3,000 5,000 2,000 พ.ค. 10.ตดจาหนายสนทรพยและแบงผล - (10,000) - (3,000) (5,000) (2,000)

17

มกราคม – พฤษภาคม 25X5

หางหนสวนรงเรองด งบ 1 การคานวณเงนชาระคนทนผเปนหนสวน

ณ วนท 31 พฤษภาคม 25X5 ทน – รงรตน ทน – ดาวเรอง ทน – บญด ยอดคงเหลอกอนการชาระบญช 62,000 50,000 32,000 หก ผลขาดทนทอาจเกดขนจากการ จาหนายสนทรพยทเหลอไมได 140,000 บาท แบงใหผเปนหนสวน อตรา 3:5:2 (42,000) (70,000) (28,000) 20,000 (20,000) 4,000 หก ผลขาดทนทอาจเกดขนจากการท ดาวเรองไมสามารถนาเงนมาชดใช สวนขาดในบญชทน แบงใหรงรตน และบญดในอตราสวน 3:2 (12,000) 20,000 (8,000) 8,000 - (4,000) หก ผลขาดทนทอาจเกดขนจากการท บญดไมสามารถนามาชดใชสวนขาด ในบญชทน (4,000) 4,000 จานวนเงนชาระคน 4,000 - -

ขาดทน

- - - - - -

18

หางหนสวนรงเรองด งบ 2 การคานวณเงนชาระคนผเปนหนสวน

ณ วนท 28 กมภาพนธ 25X5 ทน – รงรตน ทน – ดาวเรอง ทน – บญด ยอดคงเหลอกอนการชาระคน 52,000 40,000 28,000 หก ผลขาดทนทอาจเกดขนจากการ จาหนายสนทรพยทเหลอไมได 90,000 บาท แบงใหผเปนหนสวน อตรา 3:5:2 (27,000) (45,000) (18,000) 25,000 (5,000) 10,000 หก ผลขาดทนทอาจเกดขนจากการท ดาวเรองไมสามารถนาเงนมาชดใช สวนขาดในบญชทน แบงใหรงรตน และบญดในอตราสวน 3:2 (3,000) 5,000 (2,000) จานวนเงนชาระคน 22,000 - 8,000

หางหนสวนรงเรองด งบ 3 การคานวณเงนชาระคนผเปนหนสวน

ณ วนท 31 มนาคม 25X5 ทน – รงรตน ทน – ดาวเรอง ทน – บญด ยอดคงเหลอกอนการชาระคน 18,000 20,000 12,000 หก ผลขาดทนทอาจเกดขนจากการ จาหนายสนทรพยทเหลอไมได 30,000 บาท แบงใหผเปนหนสวน อตรา 3:5:2 (9,000) (15,000) (6,000) จานวนเงนชาระคน 9,000 5,000 6,000

19

การบนทกบญช เดอนมกราคม 25X5 1. จาหนายสนทรพยและแบงผลขาดทน Dr. เงนสด 40,000

ทน – รงรตน 6,000 ทน – ดาวเรอง 10,000 ทน – บญด 4,000 Cr. สนทรพยอน 60,000

2. จายชาระหนสน Dr. เจาหน 56,000

Cr. เงนสด 56,000

3. ชาระคนทน Dr. ทน – รงรตน 4,000

Cr. เงนสด 4,000 เดอนกมภาพนธ 25X5

4. จาหนายสนทรพยและแบงผลขาดทน Dr. เงนสด 30,000

ทน – รงรตน 6,000 ทน – ดาวเรอง 10,000 ทน – บญด 4,000

Cr. สนทรพยอน 50,000

5. ชาระคนทน Dr. ทน – รงรตน 22,000

ทน – บญด 8,000

20

Cr. เงนสด 30,000

เดอนมนาคม 25X5

6. จาหนายสนทรพยและแบงผลขาดทน Dr. เงนสด 20,000

ทน – รงรตน 12,000 ทน – ดาวเรอง 20,000 ทน – บญด 8,000 Cr. สนทรพยอน 60,000

7. ชาระคนทน Dr. ทน – รงรตน 9,000

ทน – ดาวเรอง 5,000 ทน – บญด 6,000 Cr. เงนสด 20,000

เดอนเมษายน 25X5 8. จาหนายสนทรพยและแบงขาดทน Dr. เงนสด 4,000

ทน – รงรตน 4,800 ทน – ดาวเรอง 8,000 ทน – บญด 3,200 Cr. สนทรพยอน 20,000

9. ชาระคนทน Dr. ทน – รงรตน 1,200

ทน – ดาวเรอง 2,000 ทน – บญด 800 Cr. เงนสด 4,000

21

เดอนพฤษภาคม 25X5 10. ตดจาหนายสนทรพยและแบงขาดทน

Dr. ทน – รงรตน 3,000 ทน – ดาวเรอง 5,000 ทน – บญด 2,000 Cr. สนทรพยอน 10,000

คาอธบาย งบการคานวณเงนชาระคนผเปนหนสวนจดทาขนเพอกาหนดวาผเปนหนสวนคนใดจะไดรบชาระคนทนและจานวนเทาใด ขนตอนตางๆ ทใชในการคานวณในงบนไมนามาบนทกบญช เนองจากเปนการสมมตถงเหตการณทยงไมเกดขน นกบญชบนทกบญชเฉพาะรายการทเกดขนแลวจรงๆ จากงบการชาระบญชเทานน กรณท 2 กรณทมคาใชจายและหนสนทอาจเกดขน

ตวอยางท 2 หางหนสวนอานวยพร ตกลงจะเลกกจการและใหมการชาระบญช โดยจายคนทนเปนงวด งบดล ณ วนเลกกจการปรากฏดงน

หางหนสวนอานวยพร งบดล

ณ วนท 1 มถนายน 25X5 สนทรพย หนสนและสวนของผถอเปนหนสวน

เงนสด 15,000 เจาหน 56,000 สนทรพยอน 102,600 คาเชารบลวงหนา 10,400 เงนก – อานวย 2,000 เงนก – อาพร 4,000 ทน – อานวย 14,000 ทน – อาพร 48,000 ทน – อาพล 56,000

22

รวมสนทรพย 153,600 รวมหนสนและสวนของผเปนหนสวน 153,600 อานวย อาพร อาพล แบงกาไรขาดทนในอตราสวน 2:4:4 หมายเหต หางหนสวนไดนาตวเงนรบไปขายลดกบธนาคาร เปนตวเงนรบมลคา 10,000 บาท อาย 6 เดอน อตราดอกเบย 12% ถงกาหนดชาระวนท 29 กรกฎาคม 25X5

รายละเอยดเกยวกบการจาหนายสนทรพยและจายคนทน ในป 25X5 มดงน มถนายน – จาหนายสนทรพยทมราคาตามบญช 44,000 บาท ไดในราคา 70,000 บาท และเสยคาใชจายในการจาหนายสนทรพย 2,400 บาท จายชาระหนสน 10,600 บาท และกนเงนสดไวสาหรบคาใชจายทอาจเกดขน 7,600 บาท กรกฎาคม – หางหนสวนมมตใหตดคาความนยมออกจากบญชเหลอเพยง 1 ใน 3 และจาหนายสนทรพยทมราคาตามบญช 37,000 บาท ไดในราคา 18,000 บาท จายชาระหนสน 9,000 บาท ตวเงนรบทนาไปขายลดกบธนาคารขาดความเชอถอ หางหนสวนตองชาระหนใหธนาคารแทน เสยคาใชจายในการทาคาคดคาน 500 บาท แตสามารถไลเบยจากผรบรองตวได 2,700 บาท สงหาคม – สนทรพยทเหลออยจาหนายไมไดเนองจากชารดเสยหายและหางหนสวนตกลงใหตดจาหนายคาความนยมทเหลอออกใหหมด ชาระหนสนทงหมด

23

หางหนสวนอานวยพร

งบการชาระบญช (วธท 1 Safe Payment)

สนทรพย หนสน

เงนก ทน

เงนสด สนทรพย

อน อานวย อาพร

อานวย (2)

อาพร (4)

อาพล (4)

ยอดคงเหลอกอนการชาระบญช

15,000 138,600 29,600 2,000 4,000 14,000 48,000 56,000

ม.ย. 1.จาหนายสนทรพย และแบงผลกาไร 67,600 (44,000) 4,720 9,440 9,440 82,600 94,600 29,600 2,000 4,000 18,720 57,440 65,440 2.จายชาระหนสน (10,600) (10,600) 72,000 94,600 19,000 2,000 4,000 18,720 57,440 65,440 3.ชาระคนทนงวดท 1 (งบ 1) (34,800) (4,000) (11,400) (19,400) 37,200 94,600 19,000 2,000 - 18,720 46,040 46,040 ก.ค. 4.ตดจาหนายคาความ นยม จาหนาย สนทรพยและแบง ขาดทน 18,000 (61,000) (8,600) (17,200) (17,200) 55,200 33,600 19,000 2,000 - 10,120 28,840 28,840 5.จายชาระหนสน (9,000) (9,000) 46,200 33,600 10,000 2,000 - 10,120 28,840 28,840 6.ตวเงนขาดความ เชอถอ

(11,100) 11,100

35,100 44,700 10,000 2,000 - 10,120 28,840 28,840 7.ไลเบยเกบเงนได 2,700 (11,100) (1,680) (3,360) (3,360) 37,800 33,600 10,000 2,000 - 8,440 25,480 25,480 8.ชาระคนทนงวดท 2 (งบ 2) (27,800) (2,000) (1,720) (12,040) (12,040)

24

มถนายน – สงหาคม 25X5

หางหนสวนอานวยพร (ตอ) งบการชาระบญช (วธท 1 Safe Payment)

มถนายน – สงหาคม 25X5

หางหนสวนอานวยพร

งบ 1 การคานวณเงนชาระคนผเปนหนสวน งวดท 1 ณ วนท 30 มถนายน 25X5

ทน – อานวย ทน – อาพร ทน – อาพล ยอดคงเหลอกอนการชาระคน 18,720 57,440 65,440 บวก เงนก 2,000 4,000 สทธสวนไดเสยสทธของผเปนหนสวน 20,270 61,440 65,440 หก ผลขาดทนทอาจเกดขน - สนทรพยทเหลอจาหนายไมได 94,600

- ตวเงนรบขายลด (รวมดอกเบย) 10,600

- เงนสดทกนไวสาหรบคาใชจาย 7,600 112,800 (22,560) (45,120) (45,120) (1,840) 16,320 20,320 หก ผลขาดทนทอาจเกดขนจากการทอานวยไม 1,840 (920) (920)

10,000 33,600 10,000 - - 6,720 13,440 13,440

สนทรพย หนสน

เงนก ทน

เงนสด สนทรพย

อน อานวย อาพร

อานวย (2)

อาพร (4)

อาพล (4)

10,000 33,600 10,000 - - 6,720 13,440 13,440 ส.ค. 9.ตดจาหนาย สนทรพยทเหลอ ทงหมด (33,600) (6,720) (13,440) (13,440) 10,000 - 10,000 - - - - - 10.จายชาระหนสน (10,000) (10,000) - - - - - - - -

25

สามารถนาเงนมาชดใชสวนขาดในบญชทน แบงใหอาพรและอาพลในอตรา 4:4 ยอดคงเหลอทอาจคนผเปนหนสวน - 15,400 19,400 ทน – อานวย ทน – อาพร ทน – อาพล ยอดคงเหลอทอาจคนผเปนหนสวน - 15,400 19,400 จายคนเงนก 4,000 จายคนเงนทน - 11,400 19,400

หางหนสวนอานวยพร

งบ 2 การคานวณเงนชาระคนผเปนหนสวน งวดท 2 ณ วนท 31 กรกฎาคม 25X5

ทน – อานวย ทน – อาพร ทน – อาพล ยอดคงเหลอกอนการชาระคน 8,440 25,480 25,480 บวก เงนก 2,000 สทธสวนไดเสยสทธของผเปนหนสวน 10,440 25,480 25,480 หก ผลขาดทนทอาจเกดขนจากการจาหนายสนพทรพยทเหลอไมได 33,600 บาท แบงใหผ เปนหนสวนในอตราสวน 2:4:4 (6,720) (13,440) (13,440) 3,720 12,040 12,040 จายคนเงนก 2,000 จายคนเงนทน 1,720 12,040 12,040 การบนทกบญช เดอนมถนายน 25X5 1. จาหนายสนทรพยและแบงกาไร Dr. เงนสด 67,600

Cr. ทน – อานวย 4,720 ทน – อาพร 9,440 ทน – อาพล 9,440 สนทรพยอน 44,000

26

2. จายชาระหนสน Dr. เจาหน 10,600

Cr. เงนสด 10,600 3. จายคนเงนกและจายคนทน Dr. เงนก – อาพร 4,000

ทน – อาพร 11,400 ทน – อาพล 19,400 Cr. เงนสด 34,800

4. จาหนายสนทรพย ตดจาหนายคาความนยมและแบงผลขาดทน Dr. เงนสด 18,000

ทน – อานวย 8,600 ทน – อาพร 17,200 ทน – อาพล 17,200 Cr. สนทรพยอน 37,000 คาความนยม 24,000

5. จายชาระหนสน Dr. เจาหน (19,200 – 10,600) 8,600

คาเชารบลวงหนา 400 Cr. เงนสด 9,000

6. ตวเงนขาดความเชอถอ Dr. ลกหน 11,100

Cr. เงนสด 11,100

7. ไลเบยจากลกหนและไดรบชาระหนบางสวนทเหลอแบงใหผเปนหนสวนรบภาระผลขาดทน

Dr. เงนสด 2,700 ทน – อานวย 1,680 ทน – อาพร 3,360 ทน – อาพล 3,360

27

Cr. สนทรพยอน 11,100 8. จายคนเงนกและจายคนทน Dr. เงนก – อานวย 2,000

ทน – อานวย 1,720 ทน – อาพร 12,040 ทน – อาพล 12,040 Cr. เงนสด 27,800

เดอนสงหาคม 25X5 9. ตดจาหนายสนทรพยและแบงขาดทน Dr. ทน – อานวย 6,720

ทน – อาพร 13,440 ทน – อาพล 13,440 Cr. สนทรพยอน 21,600 คาความนยม 12,000

10. จายชาระหนสน Dr. คาเชารบลวงหนา 10,000

Cr. เงนสด 10,000 คาอธบาย ในกรณนหางหนสวนมตวเงนรบทนาไปขายลดกบธนาคารซงถอเปนหนสนทอาจเกดขนทกจการไมไดบนทกบญช เนองจากตวเงนรบฉบบนจะครบกาหนดในอนาคต ดงนนในขณะทมการชาระบญชหางหนสวนยงไมทราบวาผรบรองตวเงนจะจายชาระหนสนครบถวนหรอไม นอกจากนยงมการกนเงนสดสาหรบคาใชจายทอาจเกดขนดวย ดงนนผลขาดทนทอาจเกดขนในกรณนประกอบดวยการจาหนายสนทรพยทเหลอไมได ตวเงนรบขายลดรวมทงดอกเบยและเงนสดทกนไวสาหรบคาใชจาย การชาระบญชเปนงวดโดยคานงถงผลขาดทนทอาจเกดขนทงหมดเพอความปลอดภยของผ ชาระบญช (Safe Payment Approach) เปนวธทจดทาไดงาย แตมขอเสย คอ จะตองมการคานวณ

28

อตราสวนแบงกาไรขาดทน

เงนชาระคนผเปนหนสวนทกครงทหางหนสวนมเงนสดเพยงพอทจะจายคนไดและไมมขอมลเกยวกบการชาระคนในอนาคต ดงนนเพอความสะดวกหางหนสวนอาจจดทาแผนผงการจายคนเงนใหผเปนหนสวนตลอดงวดชาระบญช (Cash Distribution Plan) การทาแผนผงการจายเงนคนใหผเปนหนสวนตลอดงวดชาระบญช (Cash Distribution Plan) วธนเปนการทาแผนผงการจายคนเงนใหผเปนหนสวนตลอดงวดการชาระบญชเปนการลวงหนาทาใหทราบวาทกครงทจะมการจายคนทน ผเปนหนสวนแตละคนจะไดรบคนทนจานวนเทาใดโดยไมตองทาการคานวณเงนชาระคนทกครง เมอผเปนหนสวนมหลายคน แตละคนมยอดในบญชทนไมเทากนและมอตราสวนแบงกาไรขาดทนไมเทากน การจดทาแผนผงการจายคนเงนใหผเปนหนสวนยงคงใชแนวความคดเดม คอ ผเปนหนสวนทมยอดในบญชทนเมอเทยบกบอตราสวนแบงกาไรขาดทนแลวมจานวนมากทสดจะเปนผทไดรบการจายคนเงนเปนคนแรก เนองจากยอดในบญชทนเมอเทยบกบอตราสวนแบงกาไรขาดทนเปนตวเลขทแสดงถงความสามารถของผเปนหนสวนในการรบภาระผลขาดทนทอาจเกดขน วธนจะมผลทาใหยอดคงเหลอในบญชทนของผเปนหนสวนอยในอตราสวนแบงกาไรขาดทนไดอยางรวดเรว เมอยอดคงเหลอในบญชทนของผเปนหนสวนอยในอตราสวนแบงกาไรขาดทนแลว การจายคนเงนในครงตอไปสามารถจายในอตราสวนแบงกาไรขาดทนไดเลย ขนตอนการจดทาแผนผงการจายเงนคนใหผเปนหนสวน 1. คานวณสทธสวนไดเสยสทธของผเปนหนสวนแตละคน โดยนาเงนกมาบวกเพมเขาบญช

ทน สวนเงนทดรองนามาหกออกจากบญชทน 2. จดลาดบการจายคนทน โดยพจารณาถงความสามารถของผเปนหนสวนในการรบภาระผล

ขาดทนทอาจเกดขนระหวางการชาระบญช (Loss Absorbtion Potential = Lap)

Lap = สทธสวนไดเสยสทธ

คาทคานวณได คอ จานวนสงสดของผลขาดทนทผเปนหนสวนแตละคนสามารถรบภาระผลขาดทนไดซงสามารถนามาเปรยบเทยบกนไดระหวางผเปนหนสวน แมวาจะมอตราสวนแบงกาไรขาดทนทไมเทากนกตาม ผเปนหนสวนทมความสามารถในการรบภาระผลขาดทนทอาจเกดขนมากทสดจะเปนผทไดรบคนกอน การจดลาดบการจายคนทนดวยวธนจะทาใหบญชทนของผเปนหนสวนอยในอตราแบงกาไรขาดทนไดอยางรวดเรว

3. ปรบใหผเปนหนสวนทกคนมความสามารถในการรบภาระผลขาดทนทอาจเกดขนเทากน

29

อตราสวนแบงกาไรขาดทน

4. คานวณจานวนเงนจายคนผเปนหนสวนดวยการปรบตวเลขทนาไปปรบลดนนใหเปนทนของผเปนหนสวนตามเดม โดยคณดวยอตราสวนแบงกาไรขาดทนของผเปนหนสวน 5. จดทางบสรปแสดงจานวนเงนและลาดบการจายคนเงน

ตวอยางท 3 จากโจทยในตวอยางท 2 สมมตวา หางหนสวนจดทาแผนผงการจายคนเงนใหผเปนหนสวน ขนตอนในการจดทาแผนผงการจายคนเงนใหผเปนหนสวน มดงน 1. คานวณสทธสวนไดเสยสทธของผเปนหนสวนแตละคน

อานวย อาพร อาพล ยอดเงนทน 14,000 48,000 56,000 บวก เงนก 2,000 4,000 การเงน สทธสวนไดเสยสทธ 16,000 52,000 56,000

2. คานวณความสามารถในการรบภาระผลขาดทนทอาจเกดขนของผเปนหนสวน เพอกาหนดลาดบการจายคนทน Lap = สทธสวนไดเสยสทธ อานวย อาพร อาพล สทธสวนไดเสยสทธ 16,000 52,000 56,000 อตราสวนแบงกาไรขาดทน .2 .4 .4 ความสามารถในการรบภาระผลขาดทน 80,000 130,000 140,000 ลาดบการจายคนทน 3 2 1 อาพลจะไดรบการจายคนทนกอนเปนคนแรกภายหลงจากชาระหนสนบคคลภายนอกแลว สวนอานวยจะเปนคนสดทายทจะไดรบการจายคนทน

3. ปรบใหผเปนหนสวนทกคนมความสามารถในการรบภาระผลขาดทนทอาจเกดขนเทากน อานวย อาพร อาพล ความสามารถในการรบภาระผลขาดทน 80,000 130,000 140,000 ความสามารถในการรบภาระผลขาดทนทอาพลม มากกวาอาพร การเงน การเงน (10,000) 80,000 130,000 130,000 ความสามารถในการรบภาระผลขาดทนทอาพรและ การเงน (50,000) (50,000)

30

อาพลมมากกวาอานวย ความสามารถในการรบภาระผลขาดทนเทากน 80,000 80,000 80,000 4. ปรบตวเลขปรบลดใหเปนทนของผเปนหนสวนตามเดมโดยคณดวยอตราสวนแบงกาไร

ขาดทน อานวย อาพร อาพล (20%) (40%) (40%) สทธสวนไดเสยสทธ 16,000 52,000 56,000 จานวนเงนจายคนทน = 10,000 x .4 การเงน การเงน (4,000) 16,000 52,000 52,000 จานวนเงนจายคนทน = 50,000 x .4 การเงน (20,000) (20,000) ยอดคงเหลอ 16,000 32,000 32,000 อตราสวนทน (Capital Share) 20% 40% 40%

จะเหนไดวายอดในบญชทนของผเปนหนสวนอยในอตราสวนแบงกาไรขาดทนแลว จากขนตอนท 1 – 4 สามารถทาในรปแผนผงคานวณจานวนเงนและลาดบการจายคนเงนใหผเปนหนสวนไดดงน

31

หางหนสวนอานวยพร แผนผงคานวณจานวนเงนและลาดบการจายคนเงนใหผเปนหนสวน

ความสามารถในการรบภาระผลขาดทนทอาจเกดขน

จายคนทน

อานวย อาพร อาพล อานวย อาพร อาพล ยอดเงนทน 14,000 48,000 56,000 บวก เงนก 2,000 4,000 สทธสวนไดเสย (1) 16,000 52,000 56,000 อตราสวนแบงกาไรขาดทน (2) 0.2 0.4 0.4 ความสามารถในการรบภาระผลขาดทนทอาจเกดขน (1)/(2) 80,000 130,000 140,000

ชาระคนจานวนแรก หลงจายชาระหนสนจายใหอาพล = 40% ของความสามารถในการ รบภาระผลขาดทนทอาพลมมากกวา อาพร (10,000) 4,000 80,000 130,000 130,000 ชาระคนจานวนท 2 จายใหอาพรและ อาพลเทากบความสามารถในการ รบภาระผลขาดทนทอาพรและอาพล มมากกวาอานวย X ดวยอตราสวน แบงกาไรขาดทนของแตละคน

- จายใหอาพร = 40% 50,000 (50,000) 20,000 - จายใหอาพล = 40% 50,000 (50,000) 20,000

80,000 80,000 80,000 - 20,000 24,000 ชาระคนจานวนท 3 จานวนเงนตอจากนจายคนใหแกผ เปนหนสวนตามอตราสวนแบงกาไรขาดทน

32

5. จดทางบสรปแสดงจานวนเงนและลาดบการจายคนเงน

งบสรปแสดงจานวนเงนและลาดบการจายคนเงน ลาดบท จานวนเงน การจายคนเงน

1 29,600 บาท จายชาระเจาหน 2 4,000 บาทตอมา จายใหอาพล 3 40,000 บาทตอมา จายใหอาพรและอาพลคนละเทาๆ กน 4 จานวนตอจากน จายใหอานวย อาพร และอาพลในอตราสวน 2:4:4

หรออาจจะทาแผนผงการจายคนเงนในลกษณะทแสดงถงเปอรเซนตของจานวนเงนทจายคน ดงน

ลาดบการจายคนเงน หนสน อานวย อาพร อาพล 1. จานวนเงน 29,600 บาทแรก 100% 2. จานวนเงน 4,000 บาทตอมา 100% 3. จานวนเงน 40,000 บาทตอมา 50% 50% 4. จานวนเงนตอไปนจายคนตามอตราสวนแบงกาไรขาดทน

20% 40% 40%

ขอควรระวง คอ จานวนเงน 29,600 บาทแรกทมหางหนสวนตองจายชาระหนสนแกบคคลภายนอกกอน อยางไรกตามหางหนสวนอาจจะไมจายชาระหนสนทงจานวนทนทแตจายชาระหนสนเปนงวดๆ ในกรณนหางหนสวนจะตองกนเงนสดไวสาหรบหนสนทยงไมจายชาระ นอกจากนถาหางหนสวนมหนสนทอาจเกดขนซงไมไดบนทกบญชไวหรอมคาใชจายทอาจเกดขนในการชาระบญชหางหนสวนจะตองกนเงนไวดวยกอนจายคนเงนผเปนหนสวน จากตวอยาง เมอจดทางบชาระบญชงวดแรกในเดอนมถนายน จะเหนวาหางหนสวนมเงนอย 82,600 บาท ทหางหนสวนควรจะนาไปจายชาระหนสนบคคลภายนอกทมอยท งหมด 29,600 บาท แตหางหนสวนจายชาระหนสนเพยง 10,600 บาท ทาใหหนสนมยอดคางชาระอย 19,000 บาท หางขาดความเชอถอและมการกนเงนสดสาหรบคาใชจายทอาจเกดขนดวย ดงนน จานวนเงนทหางหนสวนสามารถนาไปชาระคนทนในงวดท 1 คานวณไดดงน

33

เงนสดคงเหลอหลงจากชาระหนสนบางสวน (82,000 – 10,000) 72,000 บาท หก หนสนทคางชาระ 19,000

ตวเงนรบขายลด (รวมดอกเบย) 10,600 คาใชจายทอาจเกดขน 7,600 37,200 บาท

จานวนเงนสดทสามารถนาไปชาระคนทน 34,800 บาท

จานวนเงนสด 34,800 บาทน จะนาไปจายชาระคนทนตามแผนผงการจายคนเงนทกาหนดไวแลวลวงหนา ดงน

อานวย อาพร อาพล ลาดบท 2 จานวนเงน 4,000 บาท 4,000 ลาดบท 3 จานวนเงน 30,000 บาท 15,400 15,400 จานวนเงนทจายคนผเปนหนสวน 15,400 19,400 จายคนเงนก 4,000 จายคนทน 11,400 19,400

สวนจานวนเงนทหางหนสวนสามารถนาไปชาระคนทนในงวดท 2 คานวณไดดงน

เงนสดคงเหลอหลงจากชาระหนสนบางสวน 37,800 บาท หก หนสนทคางชาระ 10,000 บาท จานวนเงนสดทสามารถนาไปชาระคนทน 27,800 บาท

จานวนเงน 27,800 บาทน จะนาไปจายชาระคนทนตามแผนผงการจายคนเงนทกาหนดไวแลวลวงหนา ดงน

อานวย อาพร อาพล ลาดบท 3 จานวนเงน 9,200 บาท ซงเปนยอด คงคางจากงวดท 1

4,600 4,600

ลาดบท 4 จานวนเงน 18,600 บาท 3,720 7,440 7,440 จานวนเงนทจายคนผเปนหนสวน 3,720 12,040 12,040 จายคนเงนก 2,000

34

จายคนทน 1,720 12,040 12,040 การทาแผนผงการจายคนเงนลวงหนาจะไดจานวนเงนจายคนเทากบการทางบการชาระบญชตามวธท 1 ถงแมวาทง 2 วธใหผลลพธทเหมอนกนแตการทาแผนผงลวงหนาใหขอมลทมประโยชนมากกวาสาหรบเจาหน ผเปนหนสวนและหางหนสวน เนองจากผมสวนไดเสยเหลานสามารถทราบไดลวงหนาถงลาดบการจายคนเงนใหผเปนหนสวนและจานวนเงนทผเปนหนสวนจะไดรบแตละลาดบขนของการจายคนเงน

หางหนสวนอานวยพร งบการชาระบญช (วธท 2 การทาแผนผงการจายเงนคน)

มถนายน – สงหาคม 25X5 สนทรพย

หนสน เงนก ทน

เงนสด สนทรพยอน

อานวย อาพร อานวย อาพร อาพล

ยอดคงเหลอกอนการชาระบญช 15,000 138,600 29,600 2,000 4,000 14,000 48,000 56,000 ม.ย. จาหนายสนทรพยและแบงกาไร 67,600 (44,000) 4,720 9,440 9,440 82,600 94,600 29,600 2,000 4,000 18,720 57,440 65,440 จายชาระหนสน (10,600) (10,600) 72,000 94,600 19,000 2,000 4,000 18,720 57,440 65,440 ชาระคนทนงวดท 1 (34,800) (4,000) (72,000 – 19,000 – 10,600 – 7,600) (4,000) (11,400) (15,400) 37,200 94,600 19,000 2,000 - 18,720 46,040 46,040 ก.ค. ตดจาหนายคาความนยม และจาหนายสนทรพย 18,000 (61,000) (8,600) (17,200) (17,200) 55,200 33,600 19,000 2,000 - 10,120 28,840 28,840 จายชาระหนสน (9,000) (9,000) 46,200 33,600 10,000 2,000 - 10,120 28,840 28,840 ตวเงนขาดความเชอถอ (11,100) 11,100 35,100 44,700 10,000 2,000 - 10,120 28,840 28,840

35

ไลเบยเกบเงนได 2,700 (11,100) (1,680) (3,360) (3,360) 37,800 33,600 10,000 2,000 - 8,440 25,480 25,480

หางหนสวนอานวยพร (ตอ)

งบการชาระบญช (วธท 2 การทาแผนผงการจายเงนคน) มถนายน – สงหาคม 25X5

เงนสด หนสน เงนก ทน เงนสด สนทรพย อานวย อาพร อานวย อาพร อาพล

37,800 33,600 10,000 2,000 - 8,440 25,480 25,480 ชาระคนทนงวดท 2 (27,000) (4,600) (4,600) (37,800 – 10,000) (2,000) (1,720) (7,440) (7,440) 10,000 33,600 10,000 - - 6,720 13,440 13,440 ส.ค. ตดจาหนายสนทรพย ทเหลอทงหมด (33,600) (6,720) (13,440) (13,440) 10,000 - 10,000 - - - - - จายชาระหนสน (10,000) (10,000) - - - - - - - -

36

แบบฝกหด 1. ตามบญชแยกประเภทแสดงยอดคงเหลอของบญชหางหนสวนเชอรง – พลาว ณ วนท 30 มถนายน , 25X1 กอนเลกกจการ

เงนสด สนคงเหลอ 35,000 12,600

อปกรณ คาเสอมราคา – สะสม 15,000 12,000

คาเบยประกนจายลวงหนา เจาหน 1,400 16,000

ทน – เชอรง ทน – พลาว 18,000 18,000

หนสวนแบงกาไรขาดทนเทากน การเลกหางหนสวนมรายการดงตอไปน

(1) ขายสนคาในราคาตลาด 16,500 บาท (2) ไดรบคาเบยประกนคน 1,100 บาท (3) ขายอปกรณไดเงน 2,000 บาท (4) แบงกาไรขาดทนไปยงบญชทนของผเปนหนสวน (5) ชาระหนสนทงหมด (6) ชาระคนทน

ใหแสดงรายการในสมดรายวนทวไป

37

2. ณรงค สชา และสมล ตดสนใจเลกกจการหางหนสวน งบทดลองกอนปรบปรงเปนดงน

หนวย : บาท

เงนสด 30,000 สนทรพยอน 90,000 หนสน 20,000 ทน – ณรงค 40,000 ทน – สชา 40,000 ทน – สมล การเงน 20,000 120,000 120,000

ใหจดทาตารางการชาระบญชโดยใชขอมลตอไปน (1) จาหนายทรพยสนทงหมดเปนเงนสด 100,000 บาท (2) แบงกาไรขาดทนตามอตราสวนทน

3. ใหจดทาตารางการชาระบญชโดยใชขอมลเดม (โจทยขอ 2) ยกเวนการขายสนทรพยอนขายไดเงน 60,000 บาท

38

4. หางหนสวนอารเอส ชตเตอร แบงกาไรขาดทนเทากน มยอดคงเหลอของงบดล ณ วนท 31 ธนวาคม 25XX

หางหนสวนอารเอส ชดเตอร งบดล

ณ วนท 31 ธนวาคม 25XX สนทรพย หนสนและสวนของผเปนหนสวน

เงนสด 36,000 หนสน 16,000 สนทรพย 18,000 ทน – สมหมาย 15,000 ทน – สมปอง 10,000 ทน – สมหวง 13,000 รวมสนทรพย 54,000 รวมหนสนและสวนของผเปนหนสวน 54,000

หนสวนตกลงทจะชาระบญชและไดจาหนายทรพยสนมผลขาดทน 6,000 บาท หลงจากไดชาระหนสนทงหมดแลว หนสวนไดแบงเงนสดทเหลออย ใหแสดงตารางการชาระบญชการเลกหางหนสวนและบนทกรายการในสมดรายวนทวไป 5. หนสวนมตรมายดเทรดดง ซงแบงผลกาไรขาดทนในอตราสวน 2 : 1 : 1 ตดสนใจเลกกจการหางหนสวนในวนท 30 เมษายน งบทดรองกอนปดบญชเปนดงน :

หนวย : บาท

เงนสด 38,000 สนทรพยอน 82,000 หนสน 48,000 ทน – วรรณา 30,000 ทน – มณฑา 22,000 ทน – สมภพ การเงน 20,000 120,000 120,000

39

ใหแสดงการบนทกการชาระบญชดงตอไปน

(1) จาหนายทรพยสนในราคา 12,000 และแบงผลขาดทนใหหนสวน (2) ชาระหนสน (3) ชาระคนทนใหหนสวน (4) หนสวนทมยอดบญชเปนเดบต นาเงนมาชาระสวนขาดในบญชทนของตน (5) ชาระคนทนเพมเตม

40

เฉลย 1. (1) Dr. เงนสด 16,500

Cr. สนคาคงเหลอ 12,600 กาไรขาดทนจากการจาหนายสนทรพย 3,900

ขายสนคาในราคาตลาด 16,500 บาท

(2) Dr. เงนสด 1,100 กาไรขาดทนจากการจาหนายสนทรพย 300 Cr. คาเบยประกนจายลวงหนา 1,400

ไดรบคาเบยประกนคน 1,100 บาท

(3) Dr. เงนสด 2,000 คาเสอมราคา – สะสม 12,000 กาไรขาดทนจากการจาหนายสนทรพย 1,000 Cr. อปกรณ 15,000

ขายอปกรณไดเงน 2,000 บาท

(4) Dr. กาไรขาดทนจากการจาหนายสนทรพย 2,600 Cr. ทน – เชอรง 1,300 ทน – พลาว 1,300

แบงกาไรขาดทนไปยงบญชทนของผเปนหนสวน

(5) Dr. เจาหน 16,000 Cr. เงนสด 16,000

ชาระหนสนทงหมด

(6) Dr. ทน – เชอรง 19,300 ทน – พลาว 19,300 Cr. เงนสด 38,600

ชาระคนทน

41

2.

ตารางการชาระบญช สนทรพย

หนสน ทน

เงนสด สนทรพย

อน ณรงค (40%)

สชา (40%)

สมล (20%)

ยอดคงเหลอกอนการชาระบญช 30,000 90,000 20,000 40,000 40,000 20,000 จาหนายสนทรพยและแบงผลกาไร 100,000 (90,000) 4,000 4,000 2,000 130,000 - 20,000 44,000 44,000 22,000 จายชาระหนสน (20,000) (20,000) 110,000 - - 44,000 44,000 22,000 จายคนทน (110,000) (44,000) (44,000) (22,000) - - - - - -

3.

ตารางการชาระบญช สนทรพย

หนสน ทน

เงนสด สนทรพย

อน ณรงค (40%)

สชา (40%)

สมล (20%)

ยอดคงเหลอกอนการชาระบญช 30,000 90,000 20,000 40,000 40,000 20,000 จาหนายสนทรพยและแบงผลขาดทน 60,000 (90,000) (12,000) (12,000) (6,000) 90,000 - 20,000 28,000 28,000 14,000 จายชาระหนสน (20,000) (20,000) 70,000 - - 28,000 28,000 14,000 จายคนทน (70,000) (28,000) (28,000) (14,000) - - - - - -

42

4.

ตารางการชาระบญช สนทรพย

หนสน ทน

เงนสด สนทรพย

อน สมหมาย สมปอง สมหวง

ยอดคงเหลอกอนการชาระบญช 36,000 18,000 16,000 15,000 10,000 13,000 จาหนายสนทรพยและแบงผลขาดทน 12,000 (18,000) (2,000) (2,000) (2,000) 48,000 - 16,000 13,000 8,000 11,000 จายชาระหนสน (16,000) (16,000) 32,000 - - 13,000 8,000 11,000 จายคนทน (32,000) (13,000) (8,000) (11,000) - - - - - -

(1) Dr. เงนสด 12,000 ทน – สมหมาย 2,000 ทน – สมปอง 2,000 ทน – สมหวง 2,000 Cr. สนทรพยอน 18,000

จาหนายสนทรพยและแบงผลขาดทน

(2) Dr. เจาหน 16,000 Cr. เงนสด 16,000

ชาระหนสนทงหมด

(3) Dr. ทน – สมหมาย 13,000 ทน – สมปอง 8,000 ทน – สมหวง 11,000 Cr. เงนสด 32,000

ชาระคนทน

43

5.

ตารางการชาระบญช สนทรพย

หนสน ทน

เงนสด สนทรพย

อน วรรณา มณฑา สมภพ

ยอดคงเหลอกอนการชาระบญช 38,000 82,000 48,000 30,000 22,000 20,000 จาหนายสนทรพยและแบงผลขาดทน 12,000 (82,000) (35,000) (17,500) (17,500) 50,000 - 48,000 (5,000) 4,500 2,500 จายชาระหนสน (48,000) (48,000) 2,000 - - (5,000) 4,500 2,500 ชาระคนผเปนหนสวน (ดงบ 1) (2,000) (2,000) - - - (5,000) 2,500 2,500 รบเงนสดจากวรรณา 5,000 5,000 5,000 - - - 2,500 2,500 จายคนทน (5,000) (2,500) (2,500) - - - - - -

งบ 1 การคานวณเงนชาระคนผเปนหนสวน ทน

วรรณา มณฑา สมภพ ยอดคงเหลอกอนการชาระคน (5,000) 4,500 2,500 หก ผลขาดทนทอาจเกดขนจากการเกบเงนจากวรรณาไมได (มณฑากบสมภพรบภาระไปในอตรา 1 : 1)

5,000 (2,500) (2,500)

จายคนเงนทน - 2,000 -

44

(1) Dr. เงนสด 12,000

ทน – วรรณา 35,000 ทน – มณฑา 17,500 ทน – สมภพ 17,500 Cr. สนทรพยอน 82,000

จาหนายสนทรพยและแบงผลขาดทน

(2) Dr. เจาหน 48,000 Cr. เงนสด 48,000

ชาระหนสนทงหมด

(3) Dr. ทน – มณฑา 2,000 Cr. เงนสด 2,000

ชาระคนผเปนหนสวน

(4) Dr. เงนสด 5,000 Cr. ทน – วรรณา 5,000

รบเงนสดจากวรรณา

(5) Dr. ทน – มณฑา 2,500 ทน – สมภพ 2,500 Cr. เงนสด 5,000

จายคนทน