3

บทท 2

ทบทวนเอกสารและวรรณกรรมทเกยวของ

รายงานผลการดาเนนโครงงานสหกจศกษาเรอง "การออกแบบสอสงพมพ เบน โบท

เพอใหความรแกเดกปฐมวย ป พ.ศ. 2559" มงศกษากระบวนการการออกแบบและจดหนาหนงสอ

รวมทงการมงปลกฝงคณธรรม จรยธรรม ผานตวละครการตน โดยมจดมงหมายสงเสรมพฒนาการ

การเรยนร ควบคไปในการทบทวนเอกสารและวรรณกรรมทเกยวของ ผศกษาไดศกษาในเรอง

ตอไปน

2.1 ทฤษฎองคประกอบศลป

องคประกอบศลป (Composition) คอการนาเอาสงตางๆมาประยกตดดแปลง สรางสรรคจด

รวมเขาดวยกนตามสดสวนรปรางรปทรงตรงตามคณสมบตของสงน น เพอใหเกดผลงานทมความ

เหมาะสม สวนจะเกดความงดงาม นาสนใจหรอไม นนยอมขนอยกบการเสนอภาพรวมของงานวามการ

สอถงเรองราววตถประสงคในงานการออกแบบของเรา โดยคานงถงปจจยทใชในการออกแบบดงน

• สดสวนของภาพ (Proportion)

• ความสมดลของภาพ (Balance)

• จงหวะลลาของภาพ (Rhythm)

• การเนนหรอจดเดนของภาพ (Emphasis)

• เอกภาพ (Unity)

• ความขดแยง (Contrast)

• ความกลมกลน (Harmony)

สงตางๆทเราควรนามาใชประกอบเขาดวยกนคอ จดเสน รปราง - รปทรง สและลกษณะผว

สวนประกอบตางๆ ของศลปะนามาจดประสานสมพนธกน ใหเกดคณคาทางความเงยบ เรยกวา

องคประกอบศลป (Composition)

2.1.1 รปแบบการจดองคประกอบทางศลปะ

การจดองคประกอบ เปนหลกทสาคญสาหรบผสรางสรรค และผศกษางานศลปะเนองจาก

ผลงานศลปะใดๆกตาม ลวนมจดเดนทเนนเปนหลกใหญๆอยในตวดวยกน 2 ประการ คอ

(1) ทางดานรปทรง เกดจากการนาเอา องคประกอบตางๆ ของศลปะไดแก เสน

สร แสง และเงา รปราง รปทรง พนผว ฯลฯ มาจดเขาดวยกน ใหเกดความงามทางศลป (Art

Composition)

4

(2) ทางดานเรองราวหรอสาระของผลงานทศลปนผสรางตองการจะแสดงออกให

ผชมสมผส รบรโดยอาศยรปลกษณะทเกดจากการจดองคประกอบศลปนนเอง หรออาจกลาวไดวา

ศลปนจะนาเสนอเนอหาเรองราวผานรปลกษณะทเกดจากการรวมองคประกอบทางศลปะเขา

ดวยกนนนเอง ถาองคประกอบทจดขนไมสมพนธกบเนอหาเรองราวทนาเสนอ งานศลปะนนๆ ก

จะขาดความงามของเรองราวทจะเสนอถงเรองทตองการใหผอนรบรปได ตรงกบหวขอเรองหรอ

หวขอภาพนนไป ดงนนการจดองคประกอบศลปจงใหความสาคญในการคด ประยกต ดดแปลง

เพอสรางสรรคงานศลปะใหเกดความสวยงาม ดงดดผชม หรอหนาสนใจในงานนนๆ

รปท 2.1 โทนสรอนและโทนสเยน

2.1.2 ความสาคญขององคประกอบศลป

องคประกอบศลป เปนเรองทผเรยนศลปะทกคนตองเรยนรเปนพนฐาน เพอทจะนาไปใช

ใหเกดประสทธภาพในการออกแบบโครงสรางหรอรปรางของภาพ แลวนาไปประยกตใชในงาน

5

ออกแบบตางๆได เชนการจดวางสงของเพอตกแตงบาน การจดสานกงาน สามารถนาไปใชกบการ

ออกแบบอนๆ ไดเปนอยางด ซงเหลาน เราตองอาศยหลกองคประกอบศลปทงสน

สวนประกอบขององคประกอบศลป

1. จดดา (Point) เปนสงทปรากฏบนพนระนาบมขนาดเลก ไมมความกวาง ความยาว สง

หนา ลก ททาใหเกดเสน รปราง รปทรง

2. เสน (Line) เสนแสดงความหมายของภาพและใหความรสกตามลกษณะของเสน เสนท

เปนพนฐานคอ เสนตรงและเสนโคง นอกจากนยงมเสนแนวตง นอน เอยง คลน เสนประ เสนขด

เสนหยก ซงจะไดอารมณทตางกน เสนยงแบงไดอกคอ

• เสนทเกดขนจรง (Actual line)

• เสนเชงใน (Implied line) เปนเสนทเกดจากการลากเสนโยงในความคด

ความรสก และจนตนาการ

• เสนทเกดจากขอบ (Line formed by edge) คอเสนทอยรอบนอกขอบวตถ

• เสนสมมต (Psychic line) เกดจากความรสกหรอจนตนาการทาใหเกดการเชอ

โยงเปนเสนสมมต แตในความจรงไมมเสน

รปราง รปทรง มวล (Shape , Form and Mass) แบงออก 3 ประเภท คอ

• รปทรงเลขาคณต (Geometric form)

• รปทรงอนทรย หมายถงรปทรงของสงมชวตทมอยในธรรมชาต (Nature form)

• รปทรงอสระ (Free form)

นอกจากนยงตองพจารณาถงสวนประกอบตางๆดงตอไปน

• ลกษณะผว (Texture) ลกษณะภายนอกของวตถตางๆ ทสามารถจบตองได

สมผส หรอมองเหนแลวเกดความรสกไดการสมผสทไดรบรจากลกษณะผว เกดจากการสมผส

ทางการหรอจบตองผวของวตถโดยตรง (Tactile texture) เพอจะทราบวาละเอยด ขรขระ มน ดาน

แตการสมผสอกอยางหนง คอการสมผสทางการมองเหน (Visual texture) ซงใหคาความรสกใน

ระดบทสงกวา

• สวนสด (Proportion) ความสมพนธในเรองขนาด รปทรง เนอท ความเขม

ความหนกเบาของสวนตางๆ และความสมพนธเมอเทยบเคยงกบวตถอนทอยแวดลอมใหมความ

เหมาะสมกบความเปนจรงตามธรรมชาต หรอตนแบบ

• ส (Color) ปรากฏการทแสงสองกระทบวตถแลวสะทอนคลนแสงบางสวนเขา

ตา เมอระบบประสาทตาประมวลผลจงรบรวาวตถนน มขนาด รปราง ลกษณะผวและสเปนอยางไร

การทเรามองเหนวตถมสตางๆ เกดจากการทผวของวตถมคณสมบตการดดกลนและสะทอนแสงได

แตกตางกนไป

6

• น าหนกหรอคาความออนแก (Tone) ระดบความเขมทแตกตางกนของคาส

หรอความออนแกของสทสายตาสามารถรบรไดจากการมองภาพหรอวตถตางๆ

• แสงและเงา (Light and shade) ความแตกตางของน าหนกสทปรากฏบนวตถ

ซงเกดจากการทผวของวตถแตละสวน ไดรบแสงไมเสากน เมอแสงสองกระทบผววตถแลวสะทอน

คลนแสงบางสวนเขาตาจงทาใหเราไดเหนสและรปทรงของวตถนนได บรเวณทแสงไมสามารถ

สองผานกจะเกดเปนเงาตกทอดไปบนผวสวนอนๆของวตถหรอบนวตถอนๆทาใหเหนนาหนกของ

สทแตกตางกน

• ทวาง (Space) บรเวณทไมมอะไรเลย ไมมความหมาย ไมมความกวาง ความ

ยาว ความลก หาขอบเขตในงานไมได แตในงานทศนศลปคาวาทวางมความหมาย เชน ระยะหาง

ของรปรางรปทรงในจตรกรรมชองวางของรปทรงในงานประตมากรรม

รปท 2.2 รปองคประกอบศลป

2.1.3 ในการวาดภาพคนมสวนสาคญอย 2 สวนใหญๆ สวนแรกคอใบหนา สวนทสอง คอ

สดสวนลาตว

เราเรมตนหดวาดในสวนใบหนากอน โดยบนใบหนากมอวยวะตางๆทเราอาจหดวาดไว

เยอะๆ เพราะการวาดอวยวะทรปรางแตกตางกนกทาใหสหนาของตวการตนแสดงอารมณ

ความรสกแตกตางกนออกไปดวย และเหมอนเชนเคยหนาตาของคนเรากมกจะมจดเดน จดดอยของ

แตละคน ลองวาดสวนตางๆบนใบหนาจากการสงเกตคนจรงๆ แลวเราจะไดลกษณะของสวนตางๆ

ทแตกตางกนออกไป

7

• ตา ตาเปนสวนสาคญมากทจะบงบอกอารมณตางๆ ของตวการตน และ

เนองจากการเขยนตาสามารถเขยนไดหลายแบบ กอนวาดจรง ลองออกแบบตาของตวการตนไว

เลอกเยอะๆกอนกได

รปท 2.3 ตวอยางการวาดดวงตา

• จมก จมกนนวาดไดแบบไมเยอะมาก แตกสามารถทาใหใบหนาทมจมก แตกตาง

กนมากขนได นกวาดการตนบางคน วาดจมกกอนสวนอนบนใบหนา เพราะจมกเปนสวนทอยตรง

กลางจะกาหนดตาแหนงของตาและปากไดงาย แตถงอยางนน ตวการตนบางตวกลบไมมจมก

8

รปท 2.4 ตวอยางการวาดจมก

• ปาก ปากสามารถวาดไดหลายแบบทงยม หวเราะ โกรธ บงตงอารมณตางๆ สามารถ

แสดงออกมาผานการวาดปากไดอยางชดเจน

รปท 2.5 ตวอยางการวาดปาก

เมอไดอวยวะสวนตางๆ บนใบหนาครบแลว กลองมาวาดประกอบเปนตวการตนกน โดย

เรมจากการวาดสวนใบหนาทเปนวงกลมธรรมดากอน แลววาดสวนตา จมก ปาก และห ลงไปตาม

ตาแหนงของวงกลม โดยขดเสนรางตรงกลางของวงกลมไว แลวลองวาดใหการตนหนซาย ขวา กม

และเงยด กจะไดการตนทมทาทางหลากหลายมากขน

9

รปท 2.6 ตวอยางการวาดสวนหว

2.2 แนวคดทเกยวของกบการออกแบบกราฟก

ในบทนจะกลาวถงแนวคดทสาคญทเกยวของกบงานออกแบบกราฟกท งทางตรงและ

ทางออม ซงม 3 หวขอหลกคอ ภาษาภาพกบความหมาย จตวทยาการรบรทางตา และการเลาเรองใน

งานออกแบบกราฟก

2.2.1 ภาษาภาพกบความหมาย

นกออกแบบกราฟกจาเปนทจะตองใสรหสทผรบสารสามารถถอดรหสออกมาได ไมวาจะ

เปนการเลนคา การใชวตถแทนภาพและการจดองคประกอบ เชน การใชเสน ส แสง รปราง และ

เทคนคตางๆ เพอสงขอความถงผรบสาร Umberto Eco นกสญศาสตรชาวอตาเลยนไดกลาวไวใน A

Theory of Semiotics วา "สญวทยาเปนทกสงทเกยวกบ สญลกษณ (Signs) ในการสรางความหมาย"

สญลกษณ คอสงทถกนามาใชแทนสงอนๆ อยางมความหมายโดยสงอนๆ ทกลาวถงไม

จาเปนตองเปนสงทมอยจรงอาจจะเปน ความรสกกได นอกจากเสน สและองคประกอบแลว ภาพ

แตละภาพจะมคณสมบตตางๆประกอบอยในตวของมนเอง เชน รปแบบ โครงสรางความเหมอน

หรอการเปรยบเทยบ การแสดงงานออกมาดวยภาพจะใกลเคยงกบความเปนจรงมากทสด ตาม

หลกการโฆษณา C.Bove'e and W.aren นกโฆษณาไดกลาวไววา "การใชภาพประกอบในการ

สอสารใหประสบความสาเรจนนความคานงถงพนฐานบางประการ"

อาท ความเปนจรงการใหความรสกประทบใจตงแตแรกพบ มความงาน ใหความรสกเชญ

ชวนใหใชงาน มความเรว ความยดหยน ประหยดและมเปาหมายเดยว ภาษาภาพทจะสอความหมาย

ไดดจะตองมการจดวางองคประกอบตางๆ ลงไปบนพนทวาง โดยใชวธการจดวางหลากหลาย

รปแบบ เชน การจดองคประกอบในลกษณะสมดล (Symmetry) หรอไมสมดล (Asymmetry) หรอ

การกาหนดจดเดนทชดเจนจากการใชเสนนาสายตาหรอใชสชวยในการจดวางองคประกอบ

10

M.A.K. HALLIDAY นกภาษาศาสตรกลาวไววา "การออกแบบไวยากรณของภาพสามารถ

สรางชวตชวาใหกบภาพพอๆกบการสรางความหมาย" นนหมายถงวาการออกแบบภาพกเหมอน

ภาษาซงตองทาออกมาใหจบใจผชม

J.C. FOZZA ET EL. กลาวไววาภาพนนมชอเสยงวาเปน "วธการสอสารแบบงายๆ ทยงไม

มความสมบรณ ตองมการแปลความหมาย สามารถวเคราะหไดหลากหลาย"

การทภาพมความหมายไดหลายทางนเอง ทาใหภาพถกนาไปคดวเคราะหตอ และเกดการ

โตแยกกนมากกวาเรองของภาษาซงใหความหมายทตรงตว เพราะภาพหนงภาพจะเตมไปดวยขอ

สงสยและจดประสงคอนๆทแฝงอยมากมาย เชน ตองการหลอกลอใหคลอยตาม หรอปลกปน

อารมณผชม อยางไรกตามผชมเองกมสวนรวมทสาคญในการเลอกทจะเขาใจความหมายของภาพ

แมจะเปนเรองยากทจะเขาใจถงความตงใจทจะบอกบางสงบางอนของผทสรางภาพนนขนมากตาม

2.2.2 จตวทยาการรบรทางตา

งานกราฟกดไซนจะใชประสาทสมผสทางตาเปนหลกในการรบรสงตางๆ เพราะฉะนนจง

อาจกลาวไดวา จตวทยาการรบรทางตานนเปนศาสตรสาคญทเกยวของกบกราฟกดไซนอยางมาก

กลมทางจตวทยาทศกษาเกยวกบการรบรทโดดเดนทสดคงจะเปนจตวทยากลมเกสตลท (Gestalt

Psychology)

กลมเกสตลทใหความสนใจกบการรบร มใชเฉพาะความหมายแตยงสนใจไปถงประสาท

สมผสวาทางานรวมกนอยางไร จงกอใหเกดการรบรความหมาย โดยกลาววาการรบรทางสายตาจะ

เปนประมาณรอยละ 75 ของการรบรทงหมด ความจรงแลวการรบรไมใชแคการมองเหนสงใดแลว

สงไปยงสมองอยางตรงไปตรงมา ผมองเหนจะรบรอยางไรนนจะขนอยกบสวนประกอบอกหลาย

อยาง เชน เมอทกคนมองเครองหมายบวกกจะตอบวาเกดจากเสนตรงสองเสนตดกนมากกวาทจะ

ตอบวาเสนตรงสเสนมาบรรจบกนทจดกงกลาง

ในทางทฤษฎของบทนจะคดเฉพาะหวขอทางจตวทยาทเกยวของกบงานกราฟกทงทางตรง

และทางออม โดยจะยดกลมเกสตลทเปนหลกและมสวนเพมเตมเขาไปรวม 6 หวขอดงน

2.2.3 รปและพน (Figure and Ground)

Edger John Rubin (1886-1951) นกจตวทยาชาวเดนมารกไดใหคณสมบตในการมองเหน

วาสวนไหนเรยกวารปและสวนไหนเรยกวาพนรป ไววา

1. ถาภาพนนม 2 สวนทแตกตางกน สวนทเลกกวาและอยตรงกลางจะมแนวโนม

ถกมองเหนเปนรป สวนทลอมรอบจะถกมองเหนวาเปนพนทรป

2. ถาสวนหนงมการเรยงตวในแนวตงและภาพแนวนอนจะมแนวโนมมองเหนส

ดาเปนรปและมองเหนสขาวเปนพน

11

3. สวนทมขนาดเลกกวาจะถกมองเหนเปนรป

4. สวนทมลกษณะสมมาตรมากทสดจะมองเหนเปนรป

2.2.4 คณสมบตทแตกตางกนของรปแตละพนรป

1. รปจะมองเหนเปนสงใดสงหนงซงเคาโครงรปมเสนรอบรปชดเจน ในขณะท

พนรปเปนเพยงพนอยเบองหลงไมมรปรางเปนสงใดสงหนงเหมอนรป

2. รปจะมองเหนปรากฏเดนอยใกลตวผด ในขณะทพนรปปรากฏอยลกเขาไป

ดานหลง นอกจากนยงพบวาสวนทมองเปนรปจะดสดใสกวา เมอสวนเดยวกนนนมองเหนเปนพนรป

3. รปจะมองดมชวตจตใจ ใหความประทบใจมลกษณะเดน มความหมายและจา

ไดงายกวาพนรป

2.2.5 การรบรเนองจากประสบการณ

การรบรเนองจากประสบการณทงปวงมประโยชนกบกราฟกดไซนในเรองของการใชภาพ

กระตนคนด โดยกระตนใหรสกเชอมโยงไปยงประสบการณตางๆในอดต

1. การปดในเรองความหมายของเรองจตวทยาการรบร จะมความหมายลกกวา

การปดทวไปปกต

2. ความใกลชด ความตอเนองเปนการจดลาดบสงทมองเหนไมวาจะเปนแนว

โคงหรอแนวตรง ตวอยางการตอเนองทเหนไดชดเจน เชน รงกนนา หรอปายจราจรตางๆ

3. ความคลายคลงกนสายตาของมนษยเราน นตความสงตางๆเปนกลมใน

ภาพรวมไมวาจะเปนรปราง ขนาด ส หรอทศทาง สงทคลายคลงกนจะถกสายตาของเราจบกลมกน

4. รองรอยเกยวของกบกราฟกตรงทนกออกแบบจะตองเขาใจเรองของการทง

รองรอยเปนพนฐาน เชน เมอเกดไฟไหมแลวจะตองมควน

5. ภาพตดตา หลงจากทเรามองเหนอะไรเปนเวลานานๆ เราจะยงมองเหนสงนน

ตอไปอก แมวาเราจะเปลยนสายตาไปทอนแลวกตามนนคอการเกดสงทเรยกวา ภาพตดตา

6. การรบรระยะทางการตความวาสวนไหนอยใกลหรอไกลกวากน สวนสาคญ

คอตวชแนะระยะทาง เชน การซอน หรอบงกนคอ วตถใกลจะบงวตถไกล การลเขาหากน

7. การลวงตา การรบรของมนษยเปนการคดลอกอยางตรงไปตรงมา บางครงก

คลมเครอ บดเบอนไปจากภาพทเปนจรง แตโดยสรปแลว ภาพลวงตามมากมายหลากหลายชนด

ทงทปรากฏขนจรง และเราจนตนาการขนมาเอง การลวงตามกจะปรากฏในศลปะประเภททมการ

ซา หรอการใชองคประกอบทางทศนะธาตถาพลวงตา

8. การเลอกรบร ในทนกลาวถง 5 สงเราทมผลตอการเลอกรบร คอ การ

เปลยนแปลงกะทนหน ความขดแยงหรอความแปลก ความแรงหรอความเขม ความซ า และความ

ซบซอน

12

9. อายการรบรเมอเราจะตองพบกบโจทยทมลกษณะเฉพาะสาหรบผใชงานบาง

ประเภท ดเหมอนวาเรองของอายจะเปนปจจยสาคญ

2.2.6 การเลาเรองในงานออกแบบกราฟก ภาพบางภาพสามารถแทนความหมายไดมากมาย

งานกราฟกจงมสวนสาคญกบการเลาเรอง เพราะเปนการสอสารรปแบบหนงเชนกน งานกราฟกจะ

มลกษณะของการเลาเรองเหมอนสออนๆ แตจะเปนการเลาเรองอยางสน ซงตางจากภาพยนตรทจะ

เปนการเลาเรองอยางยาว สาหรบบทนอยากใหความสาคญกนการเลาเรองอยางส น เพราะมนม

ขอจากดแตกแสดงศกยภาพในการสอสารภายใตขอจากด

2.2.7 ชนดของการเลาเรองในงานกราฟก ชนดของการเลาเรองในงานกราฟกทนาสนใจม 2

ชนด การเลาเรองอยางส น เชนการออกแบบโปสเตอร และการเลาเรองอยางยาว เชนการเขยน

หนงสอการตน

2.3 การใชกจกรรมเสรมประสบการณเพอพฒนาความคดสรางสรรคของเดกปฐมวย

การวจยเรองการใชกจกรรมเสรมประสบการณเพอพฒนาความคดสรางสรรคของเดกปฐมวยผวจย

ไดศกษาคนควาจากหนงสอ เอกสารและงานวจยทเกยวของเพอเปนแนวทางในการทาวจย

ตามลาดบดงน

2.3.1 หลกสตรการศกษาปฐมวย พทธศกราช 2546

การศกษาปฐมวย เปนการจดการศกษาขนพนฐานทมงเนนพฒนาเดกตงแตเกดจนถง 5 ป

โดยการอบรมเลยงด และการสงเสรมกระบวกการเรยนรทสนองตอธรรมชาตและพฒนาการของ

เดกตามพฒนาการ ภาพใตบรบทของสงคม - วฒนธรรม เพอสรางรากฐาน คณภาพชวตใหเดก

พฒนาไปสความเปนมนษยทสมบรณ เกดคณคาตอตนเองและสงคม โดยคานงถงหลกการดงน

เดกทกคนตองมสทธทจะไดรบการอบรมเลยงดและสงเสรมพฒนาการ ตลอดจนการเรยนร

อยางเหมาะสมดวยปฏสมพนธทดระหวาง เดกและพอแม เดกกบผเลยงด หรอบคลากรทมความร

ความสามารถในการอบรมเลยงด ใหการศกษาเดกปฐมวย เปนการใหโอกาสแกเดกในการพฒนา

ตนเองตามลาดบขนพฒนาการทกดานอยางสมดลเตมศกยภาพ โดยสงเสรมกระบวนการเรยนรและ

พฒนาการทครอบคลมเดกปฐมวยทกประเภท ยดหลกการอบรมเลยงดและใหการศกษาทเนนเดก

เปนสาคญ โดยคานงถงความแตกตางระหวางบคคล และวถชวตของเดกตามบรบทของชมชน

สงคมและวฒนธรรมไทย พฒนาเดกโดยองครวมผานการเลนและกจกรรมทเหมาะสมกบวย จด

ประสบการณการเรยนรใหสามารถดารงชวตประจาวนไดอยางมคณภาพและมความสข ประสาน

ความรวมมอระหวางครอบครว ชมชน และสถานศกษา ในการพฒนาเดก

13

หลกสตรปฐมวยไดกาหนดจดมงหมายใหเดกมคณลกษณะทพงประสงค คอใหมรางกาย

เจรญเตบโตตามวย สขนสยด กลามเนอใหญ และกลามเนอเลกแขงแรงใชไดอยางคลองแคลวและ

ประสานสมพนธกน สขภาพจตด มความสข มคณธรรม จรยธรรม มจตใจทดงาม สามารถ

ชวยเหลอตนเองและอยรวมกบผอนไดอยางมความสข ตลอดจนมความสามารถในการคดแกไข

ปญหาไดอยางสมวย

2.3.2 พฒนาการของเดกปฐมวย

อารมณมบทบาทสาคญตอชวตของเดกทคน วยนเปนระยะวกฤตของพฒนาการทางอารมณ

การสงเสรมและชวยใหเดกมความสข มความปตเบกบาน จะเปนรากฐานสาคญในการปรบตวเมอ

เปนผใหญ เดกวยนอารมณมกจะเปนไปอยางเปดเผยการแสดงออกของอารมณมกจะเกดขนอยาง

กระทนหนและเปลยนแปลงไดงาย สวนการสรางสมพนธกบผใหญ และเพอนในระยะแรกเดก

มกจะชอบเลนคนเดยว แตเมอเรมโตจะเรมมปฏสมพนธกบเพอมากขน

พฒนาการทางดานสตปญญาเปนวยทใชสญลกษณไดสามารถทจะใชสญลกษณ

แทนสงของวตถและสถานทไดมทกษะในการใชภาษาอธบายสงตางๆควรจดกจกรรมใหเดกม

โอกาส เลาหรออธบายประสบการณของตนเอง เดกวยนสามารถวาดภาพพจนในใจ การใชความคด

คานงหรอการสรางจนตนาการและการประดษฐ เดกวยนเปนวยทมความต งใจทละอยาง ยงม

ความสามารถทจะพจารณาหลายอยางพรอมกน และมความเขาใจเกยวกบเปรยบเทยบน าหนก

ปรมาตร และความยาวยงคอนขางสบสน ดงนนควรเปดโอกาสใหเดกวยนมประสบการณคนควา

สารวจสงแวดลอม

จากการพฒนาการของเดกปฐมวย ทมผใหรายละเอยดไว สรปไดวาพฒนาการในทกดาน

ของเดกปฐมวย คอ พฒนาการดานรางกาย พฒนาการดานอารมณและจตใจ พฒนาการดานสงคม

พฒนาการดานสตปญญา มความสาคญตอบคลกภาพของเดกและอาจสงผลตอพนฐานทสาคญใน

ชวตเมอโตขนในวยผใหญตอไป ดงนนเดกควรไดรบการสงเสรม สนบสนนใหไดรบการพฒนา

ศกยภาพของตนในทกๆดานอยางตอเนอง และควรยอมรบในความแตกตางระหวางบคคลของเดก

ดวย ลกษณะของการพฒนาการและพฤตกรรมของเดกปฐมวยดงกลาว จะเปนแนวทางใหผวจย

สามารถนาไปประยกตใชในการกจกรรมใหกบเดกไดเปนอยางด

2.3.4 แนวคดเกยวกบกรจดกจกรรมเสรมประสบการณ

การจดประสบการณสาหรบเดกปฐมวยชวงอาย 7-12ป จะไมจดเปนรายวชาแตจดในรป

ของกจกรรมบรณาการผานการเลน เพอใหเดกเรยนรจากประสบการณตรง เกดความร ทกษะ

คณธรรม จรยธรรม รวมทงเกดการพฒนาทงดานรางกาย อารมณ จตใจ สงคม และสตปญญา โดยม

หลกการ และแนวทางการจดประสบการณ ดงน

14

• หลกการจดประสบการณ จดประสบการณการเลนและการเรยนรเพอพฒนา

เดกโดยองครสมอยางหนง เนนเดกเปนสาคญ สนองความตองการ ความสนใจ ความแตกตาง

ระหวางบคคลและบรบทของสงคมทเดกอาศยอย จดใหเดกไดรบการพฒนาโดยใหความสาคญทง

กบกระบวนการ และผลผลต การจดประเมนพฒนาการใหเปนกระบวนการอยางตอเนอง และเปน

สวนหนงของการจดประสบการณ และใหผปกครอง และชมชนมสวนรวมในการพฒนาเดก

• แนวทางการจดประสบการณ จดประสบการณใหสอดคลองกบจตวทยา

พฒนาการ คอเหมาะกบอาย วฒภาวะผลระรบพฒนาการ เพอใหเดกทกคนไดพฒนาเตมศกยภาพ

ดงน

1) จดประสบการณใหสอดคลองกบลกษณะการเรยนรของเดกวยนคอ

เดกไดลงมอกระทา เรยนรผานประสาทสมผสท ง 5 ไดเคลอนไหว สารวจ เลน สงเกต สบคน

ทดลอง และคดแกปญหาดวยตนเอง

2) จดประสบการณในรปแบบบรณาการ คอบรณาการท งทกษะและ

สาระการเรยนร

3) จดประสบการณใหเดกไดรเรม คด วางแผน ตดสนใจ ลงมอกระทา

และนาเสนอความคดโดยผสอนเปนผสนบสนน อานวยความสะดวก และเรยนรรวมกบเดก

4) จดประสบการณให เดกมปฏสมพนธกบเดก กบผ ใหญ ภายใต

สภาพแวดลอมทเออตอการเรยนร ในบรรยากาศทมความอบอน และเรยนรการทากจกรรมแบบ

รวมมอในลกษณะตางๆกน

5) จดประสบการณใหเดกมปฏสมพนธกบสอ และแหลงการเรยนรท

หลากหลายและอยในวถชวตของเดก

6) จดประสบการณ ทสงเสรมลกษณะนสยท ด และทกษะการใช

ชวตประจาวนตลอดจนสอดแทรกคณจรยธรรมใหเปนสวนหนงของการจดประสบการณการเรยนร

อยางตอเนอง

7) จดประสบการณทงในลกษณะทมการวางแผนไวลวงหนา และแผนท

เกดขนในสภาพจรง โดยไมไดคาดการณไว

8) ใหผปกครองและชมชนมสวนรวมในการจดประสบการณ ทงการ

วางแผนการสนบสนนสอการสอน การเขารวมกจกรรม และการประเมนพฒนาการ

9) จดทาสารนทศนดวยการรวบรวมขอมลเกยวกบการพฒนาการและ

การเรยนรของเดกเปนรายบคคลนามาไตรตรองและใชเปนประโยชนตอการพฒนาเดก และการวจย

ในชนเรยน การนาแนวคดเชงมนษยนยมเชงประยกตในการจดการศกษา เรยกวา การศกษาแบบวอ

ลดอรฟ (Waldort Education) ซงเปนการศกษาทชวยใหมนษยบรรลศกยภาพสงสดทตนมและ

15

สามารถกาหนดความมงหมาย และแนวทางแกชวตของตนไดอยางอสระตามกาลงความสามารถ

ของตน

Stienerไดจาทาขนในยโรป เปนการสอนทใหมนษยรจกจดยนทสมดลของตนในโลกเนน

ความสาคญของการสรางความสมดลใน 3 ทาง ทบคคลสมพนธกบโลก คอ ผานกจกรรมทางกาย

ผานอารมณ ความรสก และผานความคด Stiener ไดอธบายประสบการณ ทชวยใหเดดปฐมวย

พฒนาความรสกทสมผสกบโลกทเปนจรงรบตวอยางมนใจ และเปนสข คอ ความรสกจากการ

สมผส จะทาใหเดกไมขลาดกลว ความรสกแหงชวต จะทาใหเดกรจกความสข แจมใส ความรสก

จากการเคลอนไหว จะทาใหเดกรสกปลอดภยและสงบภายใน ความรสกทง 3 ดานนาไปสการ

พฒนา ความมงมนตงใจ(Willing) ซงเปนการพฒนาขนพนฐานการขนพนฐานของเดกปฐมวยการ

สอนเนนใหเดกมงมนตงใจกบการกระทาความด เปนการปลกฝงใหเดกใฝด ดงนน การสอนตอง

เนนใหเดกคดจนเกดปญญาเหนสจธรรม และความจรงในโลกตองมการพฒนารางกายและจต

วญญาณควบคกน เพอใหเกดความสมดลในการเรยนรดวยกาย(การลงมอกระทา) หวใจ(ความรสก

ประทบใจ) และสมองความคด

จากทกลาวมาขางตนสรปไดวา ควรมการจดกจกรรมเสรมประสบการณหลากหลาย

สอดคลองกบพฒนาการและลกษณะการเรยนร โดยคานงถงความแตกตางระหวางบคคล มการ

เรยนรแบบบรณาการไดลงมอปฏบตจรง มการจดสภาพแวดลอมทเออตอการเรยนร บรรยากาศท

อบอน สงเสรมการทากจกรรมแบบรวมมอในสถานการณตางๆ กน รวมทงสอดแทรกคณธรรม

จรยธรรมใหเปนสวนหนงของการจดประสบการณเรยนรอยางตอเนอง

จดมงหมายของการจดกจกรรมเสรมประสบการณสาหรบเดกปฐมวย

การจดกจกรรมเสรมประสบการณใหกบเดก เพอสงเสรมพฒนาการทกดาน ทงดานรางกาย

อารมณ จตใจ สงคมและสตปญญา ซงจาเปนตอพฒนาของเดกใหเปนมนษยทสมบรณ ทงนสาระ

การเรยนรประกอบดวย องคความร ทกษะ หรอกระบวนการ และคณลกษณะ หรอคานยม

คณธรรม จรยธรรม ความรสาหรบเดกอาย 7-12 ปจะเปนเรองราวทเกยวของกบตวบคคลและ

สถานท ทแวดลอมตวเดก ธรรมชาตรอบตว และ สงตางๆรอบตวเดก มโอกาสใกลชด หรอม

ปฏสมพนธในชวตประจาวน และเปนสงทเดกสนใจ จะไมเนนเนอหา การทองจาในสวนท

เกยวของกบทกษะหรอกระบวนการจาเปนตองบรณาการทกษะทสาคญ และจาเปนสาหรบเดก เชน

ทกษะการเคลอนไหว ทกษะทางสงคม ทกษะการคด ทกษะการใชภาษาคณตศาสตร และ

วทยาศาสตร เปนตน ขณะเดยวกนควรปลกฝงใหเดกเกดเจอทศนะคตทด มคานยมพงประสงค เชน

ความรศกทดตอตนเองและผอน รกการเรยนร รกธรรมชาต สงแวดลอม และมคณธรรมจรยธรรมท

เหมาะสงกบวย

16

การจดประสบการณ ระดบกอนประถมศกษาเพอ เปนการศกษาสาหรบเดกอาย7-12 ปเปนการจด

ในลกษณะของการอบรมเลยงด และใหการศกษาแกเดก และใหการศกษาแกเดกทกดานทงดาน

รางกาย อารมณ จตใจ สงคม และสตปญญาตามวยและความสามารถของแตละบคคล เพอเปน

พนฐานในการดารงชวต และอยในสงคมไดอยางมความสข