บทท 2

แนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของ

ในการวจยเรอง “สภาพปจจบนและความตองการฝกอบรมของขาราชการประเภทวชาการ ส านกเลขาธการนายกรฐมนตรภายใตบรบทของประชาคมอาเซยน” ผวจยไดศกษา แนวคด ทฤษฎและผลงานวจยทเกยวของ ซงเสนอตามล าดบดงน

2.1 แนวคดและทฤษฎเกยวกบการฝกอบรม 2.2 แนวคดเกยวกบประชาคมอาเซยน 2.3 การเตรยมความพรอมสประชาคมอาเซยนของขาราชการไทย 2.4 ประวตความเปนมาของส านกเลขาธการนายกรฐมนตร 2.5 งานวจยทเกยวของ

2.1 แนวคดและทฤษฎเกยวกบการฝกอบรม

2.1.1 ความหมายของการฝกอบรม มนกการศกษาและนกวชาการหลายทานไดใหความหมายของการฝกอบรมไว ดงน อ านวย เดชชยศร (2542) สรปไววา การฝกอบรมเปนวธการหนงทจะชวยให

ผเขารบการฝกอบรมไดมความรความเขาใจ ความสามารถและเกดทกษะจากประสบการณตลอดจนเกดเจตคตทดและถกตองตอกจกรรมตางๆ เปนการเพมประสทธภาพของงานทมผลตอความเจรญขององคการ ตรงตามเปาหมายของโครงสรางทปรากฏในระบบงานเหลานน

กตต พชรวชญ (2544) กลาววา การฝกอบรม หมายถง กระบวนการจดกจกรรมทตรงกบความเปนจรงของปญหา เพอพฒนาความร ความเขาใจ ทกษะและเปลยนเจตคตของบคลากร และสามารถน าประสบการณทงหมดทไดรบจากการฝกอบรมไปใชแกปญหาของงานทท าอยใหบรรลความส าเรจตามความตองการขององคการ

ยงยทธ เกษสาคร (2544) กลาววา การฝกอบรม หมายถง กระบวนการอยางหนงในการพฒนาองคการโดยอาศยการด าเนนงานอยางเปนขนตอน มการวางแผนทด และเปนการกระท าทตอเนอง โดยไมมการหยดย ง ซงการกระท าทงหมดกเพอความมงหมายในการเพมพนความร และเพมพนทกษะ รวมถงการปรบเปลยนเจตคต และพฤตกรรม

จงกลน ชตมาเทวนทร (2542) กลาววา การฝกอบรม เปนการจดกระบวนการเรยนรเฉพาะอยางของบคคล เพอปรบเปลยนพฤตกรรมอนเปนการเพมความสามารถในการท างานของคน ทงในเรองของความร ทกษะ ทศนคต ความช านาญในการปฏบตงาน รวมทงความรบผดชอบ

8

ตางๆ ทบคคลพงมตอหนวยงาน และสงแวดลอมทเกยวของกบผปฏบตงานและเพอยกมาตรฐานการปฏบตงานใหอยในระดบสงขน และท าใหบคลากรมความเจรญกาวหนาในงาน

เพญจนทร สงขแกว (2544) กลาววา กระบวนการฝกอบรม หมายถง ล าดบการกระท าซงด าเนนการตอเนองกนไปจนส าเรจ ณ ระดบหนง และไดแบงกระบวนการฝกอบรมเปนขนตอนทส าคญ 4 ขนตอน ดงน 1) การพจารณาความจ าเปนของการฝกอบรม 2) การวางแผนฝกอบรม 3) การด าเนนการฝกอบรม 4) การประเมนผลการฝกอบรม

สมชาต กจยรรยง (2545) กลาววา การฝกอบรม หมายถง กระบวนการทจะท าใหผ เขารบการอบรมเกดความร เกดความเขาใจ เกดความช านาญ และเกดเจตคตทดเกยวกบเรองใดเรองหนง จนกระทงสามารถท าใหผเขารบการฝกอบรมเกดการเรยนร หรอเปลยนแปลงพฤตกรรมไปตามวตถประสงคของการฝกอบรมอยางมประสทธผล และประสทธภาพ

จากความหมายของการฝกอบรมทไดกลาวมาแลวขางตน สรปไดวาการฝกอบรมเปนวธการในการพฒนาบคลากรใหมความร ความเขาใจ มความสามารถ มทกษะ เกดเจตคตทดตอการปฏบตงานโดยใชกลวธทเหมาะสมในการสรางประสบการณจากการฝกปฏบตจรงของผเขารบการฝกอบรมเพอพฒนาตนเอง และหนวยงานใหมความกาวหนายงขน

กระบวนการฝกอบรม หมายถง "กระบวนการหรอ ขนตอนการปฏบตในอนทจะท าใหผเขารบการฝกอบรม เกดความร ความเขาใจ ทศนคต ทกษะ หรอความช านาญ ตลอดจน ประสบการณในเรองใดเรองหนง และเปลยนแปลง พฤตกรรมไปตาม วตถประสงคทก าหนดไว" ส านกงาน ก.พ. (2532)

โดยสรป จากการศกษาความหมายของการฝกอบรมสรปไดวา การฝกอบรมเปนกระบวนการจดกจกรรมการศกษาอยางเปนระบบ มขนตอนตอเนอง สามารถเกดการเรยนรทสามารถพฒนาทกษะและเจตคต ของผเขารบการฝกอบรมใหเปลยนแปลงไปในทศทางทตองการ หลงอบรมน าความรทไดรบไปใชประโยชนสงสด โดยมฐานความตองการของผ เขาอบรม การอบรมมการจงใจเหมาะสมกบสภาพของผเขาอบรมจะชวยใหการฝกอบรมบรรลเปาหมายได

2.1.2 ความจ าเปนของการฝกอบรม ดนย เทยนพฒ (2540) อธบายวา ความจ าเปนในการฝกอบรมและพฒนาส าคญอยาง

ยงเพราะวา บอกใหเรารวาพนกงาน ฝายงาน หรอธรกจ จ าเปนทจะตองฝกอบรมและพฒนาอะไรจงจะมาตรฐานหรอผลลพธทตองการ ความจ าเปนมความหมายได 2 อยางดวยกน คอ

1. เปนสงทขาดหรอบกพรอง โดยอยบนพนฐานของการเปรยบเทยบระหวางผลงานทตองการทเปนอยจรง ซงในแงมมของผเขารบการอบรม คอ ขาดความสามารถบางครงท าใหผเขารบการอบรมบางสวนรสกตอตานการฝกอบรมและพฒนา

9

2. เปนโอกาสหรอศกยภาพในการปรบปรงผลงาน การมองวาโอกาสดวยเหตผลทวาเปนการจงใจคนใหปรบปรง หรอโอกาสเพอความส าเรจ โดยการอาศยโมเดลของความสามารถ มาใชก าหนดแนวทางการฝกอบรมและพฒนา การหาความจ าเปนในการฝกอบรมและพฒนา สามารถน ามาเขยนเปนสตรได ดงน N = P – STD

N = NEED หมายถง ความจ าเปน P = PERFORMANCE หมายถง ผลงานทเกดขน STD = STANDARD หมายถง มาตรฐานทก าหนด

ปจจบนการฝกอบรมก าลงตนตวเปนอนมาก อกทงไดรบความสนใจและก าลงเปนทนยมกนอยางแพรหลายในหนวยงาน องคการตาง ๆ ทงภาครฐและเอกชน ไมวาจะเปนองคการขนาดเลก กลาง หรอใหญ ซงจะเหนไดจากการทมโครงการฝกอบรมสมมนา ส าหรบบคลากรในระดบตาง ๆ เกอบทกระดบ ทกแผนก ทกฝายในหนวยงานตาง ๆ เพมมากขนเปนล าดบอยางตอเนอง ซงเปนการมงเนนการเพมทงคณภาพและประสทธภาพของทรพยากรบคล ซงองคการ ตาง ๆ ไดตระหนกและเลงเหนถงความส าคญในการพฒนาทรพยากรมนษยเปนอยางมาก โดยถอวา การพฒนาทรพยากรมนษยเปนการลงทนทคมคากบการพฒนาความมนคงขององคการในอนาคต ซงการแขงขนในยคหนาไมไดแขงขนกนทคณภาพของสนคา ราคา การบรการหลงการขาย วธการจดจ าหนาย และการสงเสรมการขายแตเพยงเทานน ยงจะตองแขงขนกนในเรองของคณภาพและคณคาของคนในองคการ ทจะสามารถสรางองคการธรกจนน ๆ ใหเจรญสบตอไป

การฝกอบรมเปนกระบวนการพฒนาบคคล ประกอบดวยกจกรรมตาง ๆ ทมความสมพนธซงกนและกน กจกรรมจะตองด าเนนไปตามล าดบขนตอนและตอเนอง ความจ าเปนในการฝกอบรม เกดขนจากการมปญหาขอขดของและอปสรรคทไมพงปรารถนาในหนวยงานหรอองคกร การฝกอบรมไมสามารถแกไขปญหาในหนวยงานหรอองคกรไดทงหมด การฝกอบรมทวางแผนอยางดกนาจะแกไขปญหาไดอยางเหมาะสม การฝกอบรมไมสามารถแกปญหาทเกดจากตวบ คคลและการฝกอบรมสามารถแกไขไดบ างหาก เกด ปญหาจาก อปกรณ ว ส ด ต าง ๆ วจตร อาวะกล (2540) ไดกลาววา ความจ าเปนในการฝกอบรม หมายถง ปญหาอปสรรค ขอขดของใด ๆ เรองใดเรองหนงในการท างาน เชน ความรไมพอ ความเขาใจ ทศนคต ความช านาญและสามารถทจะแกไขไดดวยการฝกอบรม โดยทวไปผปฏบตงานไมด เพราะขาดในสงเหลาน คอ K = knowledge (ความร) ขาดความรหรอความรไมพอส าหรบการปฏบตงานทไดรบมอบหมาย A = attitude (ทศนคต) ขาดทาทความรสกทดตองานทท า ความรก การทมเทและไมมอดมการณ

10

P = practice (การฝกปฏบต) การปฏบตทไมถกตองและหลกวธการท างานทถกตอง S = skill (ทกษะ) ทกษะไมพอเนองจากฝกฝนมานอย ตองฝกอบรมเพมเตม I = interest (ความสนใจ) เนองจากขาดการจงใจทดและเหมาะสม U = understanding (ความเขาใจ) ความเขาใจในวธการท างานตาง ๆ ท าใหไดงานไมสมบรณ

การฝกอบรมจงตองท าการเปลยนแปลง เพมพนสงดงกลาวขางตนในตวบคคล อาจแยกอบรมเฉพาะดานทศนคต (Attitude) หรอ ดานทกษะ (Skill) หรอดานความเขาใจ (Understanding) ตามความจ าเปน

การฝกอบรมเปนแนวทางทส าคญทจะท าใหพนกงานมคณภาพ ทนตอการเปลยนแปลงเพราะการฝกอบรมชวยให ผเขารบการฝกอบรมมความรใหม ๆ มทกษะเพมขน และมทศนคตทดซงการฝกอบรมเปนการผสมผสานระหวางขอมลขาวสารใหม ๆ และประสบการณ ท าใหเกดแนวทางการปรบเปลยนพฤตกรรมทกอใหเกดประโยชนสงสดตอองคการ และท าใหพนกงานมโอกาสเปลยนแปลงและพฒนาตนเอง ใครบางทจ าเปนตองรบการฝกอบรมพนกงานทงหมดขององคกรจ าเปนตองไดรบการฝกอบรม เพราะองคกรเปลยนแปลงอยตลอดเวลา ทงทางดานเทคโนโลย ความรใหม ๆ และผคนทเปลยนแปลงไป ดงนนผบรหารจ าเปนตองแสวงหาความรเพอกอใหเกดทศนคตทดใหทนตอการเปลยนแปลง โดยตองตระหนกวาทกคนในองคกรตองไดรบการฝกอบรม เพราะการฝกอบรมเปนสงส าคญทท าใหเกดการเรยนรในเรองตาง ๆ เกดประสบการณ ท าใหเกดการท างานในแขนงตาง ๆ ใหดขน ดงนนการบรหารจงตองนกถงการฝกอบรมเปนสงแรก และคดวาใครบางตองฝกอบรมในเรองใด หากการฝกอบรมเปรยบเสมอนการท าการตลาดเพราะมการท าเปนขนตอน มการประสานความรวมมอเพอขายสนคาใหไดมากทสด การฝกอบรมกเชนกนตองท าอยางเปนระบบ ตงแตการหาขอมลใครตองฝกอบรมเรองใด มความจ าเปนมากแคไหน และมการประสานความรวมมอจากฝายตาง ๆ ในองคกร ซงตองกระท าดวยความระมดระวงทกขนตอน ไปจนสการวางรปแบบการเรยนร การสรางหลกสตรเพอใหทนกบการเปลยนแปลงในดานตาง ๆ ในการท าใหองคกรมประสทธภาพสงสด การฝกอบรมเปนสงทส าคญทสด เพราะท าใหเกดการเรยนรเปนระบบและการเปลยนแปลงทยงใหญ การจดอบรมจงมความส าคญสรปเปนขอไดดงน

1. เพอความอยรอดขององคการ 2. เพอสรางความเจรญเตบโตใหกบองคการ 3. เพอใหความร ความเขาใจและทกษะในการท างานแกพนกงานใหม 4. ชวยใหพนกงานสามารถท างานกบเทคโนโลยสมยใหมได 5. เปนการกระตนใหพนกงานมความกระตอรอรนในการท างานมากขน 6. เพอเตรยมความพรอมในการท างาน หรอการท างานในระดบทสงขน หรอมการ

เปลยนแปลงหนาทในการท างาน

11

2.1.3 วตถประสงคของการฝกอบรม นอย ศรโชต (2552) อธบายวา การฝกอบรมเปนสงจ าเปนและเปนภารกจทส าคญ

ประการหนงในกระบวนการบรหารงานบคคลสมยใหม และยงมความจ าเปนมากขน เมอหนวยงานมการขยายตวซงตองการบคลากรทมความร ความช านาญ ในการปฏบตงานจ านวนมาก ขน แตอยางไรกตามการฝกอบรมจะประสบความส าเรจหรอไม นนจะตองขนอยกบวตถประสงคของการฝกอบรมเปนส าคญ ในงานราชการโดยทวไปมวตถประสงคสรปไดดงน

1. เพอเพมประสทธภาพในการท างานของขาราชการ 2. เพอทจะเรงกระบวนการเรยนรใหไดภายในเวลาอนสน 3. เพอลบลางขอบกพรองความผดพลาดของขาราชการ 4. เพอเปนการสรางขวญก าลงใจ 5. เพอการพฒนาอาชพหรอพฒนาตวบคคลส าหรบต าแหนงทรบผดชอบมากขน 6. เพอปรบปรงการบรหารราชการ

วจตร อาวะกล (2540) อธบายวา การก าหนดวตถประสงคของหวขอวชาตองเขยนในลกษณะของการเปลยนแปลงพฤตกรรมเปนผลของการเรยนรทเปลยนแปลงไปหลงจากไดรบการอบรมแลว พฤตกรรมนนตองวดได สงเกตได ท าใหทราบวาการอบรมบรรลจดหมายหรอไม วตถประสงคทดตองระบความสามารถทยอมรบได ทเกดจากภายหลงการอบรมของผเขารบการอบรม เชน จากไมร เมออบรมแลวมความรเพมขน จากท าไมได เปลยนเปนท าได

จากการแกปญหาไมได แกปญหาได จากสงทไมคนเคย ใหเกดความคนเคย ไมกงวล จากหลงการทฤษฎ เกดการปฏบตได

เครอวลย ลมอภชาต (2531) ไดกลาวถงวตถประสงคของการฝกอบรมทดควรมลกษณะดงน คอ 1. ตรงกบความจ าเปนในการฝกอบรม 2. ตองเขยนจากการทไดสงเกตพฤตกรรมของภารกจทเปนปญหาทการก าหนดมาตรฐานหรอเกณฑของภารกจทถกตองและแนชด 3. ตองมความเปนไปได 4. สามารถวดและประเมนผลได 5. มการระบพฤตกรรมทตองการใหเปลยนแปลงใหชดเจนและเจาะจงมากทสด 6. มความเปนเหตเปนผลในการปฏบตงาน 7. มขอบเขตของเวลาทแนนอน และผลการปฏบตงานทแนนอนในการปฏบต

12

แผนการฝกอบรมทเปนทางการ ถอเปนการพยายามของผบงคบบญชา หรอเจาของกจการทใหโอกาสตอพนกงาน ในการทจะท าใหเกดความช านาญในงานทท านน ตลอดจนใหมทศนคตทดและมความเขาใจเพมขน ซงโดยทวไปมวตถประสงคดงน

1. เพอยกระดบปรมาณผลผลต 2. เพอยกระดบคณภาพของผลผลต 3. เพอลดตนทนของงานทจะเสยหายและตนทนในการซอมแซมเครองจกร 4. เพอลดจ านวนและตนทนของการเกดอบตเหต 5. เพอลดอตราการลาออกและการขาดงาน และเสรมสรางความพอใจในหนาทงาน

แผนการฝกอบรมทด นอกจะมวตถประสงคทชดเจนแลวจะตองมเปาหมายทแนชดดวย โดยมงทผลงาน (performance-centered goal) ซงจะชวยใหการประเมนผลท าไดส าเรจอยางชดเจน เชน มการระบเปาหมายการฝกอบรมวา ตองการใหผเขารบการอบรม สามารถทจะพมพขอความไดในในอตราความเรว 40 ค าตอนาท เปนตน เมอมเปาหมายทชดเจน กจะชวยใหวทยากรผท าการฝกอบรม สามารถท าการฝกอบรมไดดขน พรอมกบชวยสงเสรมใหผเขารบการฝกอบรม สามารถเรยนรเนอหาตาง ๆ เพอใหสามารถบรรลเปาหมายทตงไวไดดยงขน

2.1.4 ประเภทของการฝกอบรม การฝกอบรมบคลากรมอยดวยกนหลายประเภท และสามารถจ าแนกตามเกณฑ ตาง ๆ ได ดงตอไปน

1. แหลงของการฝกอบรม เกณฑประเภทนบงถงแหลงของผ รบผดชอบการฝกอบรม ซงแบงไดเปนสองลกษณะคอ

1.1 การฝกอบรมภายในองคกร (in-house training) การฝกอบรมแบบนเปนสงทองคการจดการขนภายในสถานทท างาน โดยหนวยฝกอบรมขององคการจะเปนผออกแบบและพฒนาหลกสตร ก าหนดตารางเวลา และเชญผทรงคณวฒทงจากภายในและภายนอกองคการมาเปนวทยากร การฝกอบรมประเภทนมขอดตรงทวา องคการสามารถก าหนดหลกสตรการฝกอบรม ใหสอดคลองและเหมาะสมกบสภาพการด าเนนงานขององคการไดอยางเตมท แตขอเสยกคอ องคการอาจจะตองทมเททรพยากรทงในดานก าลงคน และเงนทองใหแกการฝกอบรมประเภทนมมากพอสมควร เนองจากจ าเปนตองเปนผรบผดชอบการด าเนนการทงหมด ต งแตการออกแบบและพฒนาหลกสตร การจดหาวทยากร การจดการดานตาง ๆ รวมทงการประเมนผล

1.2 การซอการอบรมจากภายนอก การฝกอบรมประเภทนมไดเปนสงทองคการจดขนเอง แตเปนการจางองคการฝกอบรมภายนอกใหเปนผจดการฝกอบรมแทน หรออาจสงเปนพนกงานเขารบการฝกอบรม ซงจดขนโดยองคการภายนอก องคการทรบจดการฝกอบรมใหแกผอนมอยดวยกนหลายองคการ ตวอยางเชน สมาคมการจดการงานบคคลแหงประเทศไทย (PMAT) ศนยเพมผลผลตแหงประเทศไทย สามคมการจดการธรกจแหงประเทศไทย สมาคมการตลาดแหง

13

ประเทศไทย สามคมสงเสรมเทคโนโลย (ไทย – ญปน) และกองฝกอบรม กรมสวสดการและคมครองแรงงาน เปนตน การซอการฝกอบรมจากภายนอก มกจะเปนทนยมขององคการทมขนาดเลก มพนกงานไมมาก และไมมหนวยฝกอบรมเปนของตนเอง

2. การจดประสบการณการฝกอบรม เกณฑขอนบงบอกวาการฝกอบรมไดรบการจดขนในขณะทผรบการอบรมก าลงปฏบตงานอยดวย หรอหยดพกการปฏบตงานไวชวคราว เพอรบการอบรมในหองเรยน

2.1. การฝกอบรมในงาน (on-the-job training) การฝกอบรมประเภทนจะกระท าโดย การใหผรบการฝกอบรมลงมอปฏบตงานจรง ๆ ในสถานทท างานจรง ภายใตการดแลเอาใจใสของพนกงานซงท าหนาทเปนพเลยง โดยการแสดงวธการปฏบตงานพรอมทงอธบายประกอบ จากนนจงใหผรบการอบรมปฏบตตาม พเลยงจะคอยดแลใหค าแนะน าและชวยเหลอหากมปญหาเกดขน

2.2 การฝกอบรมนอกงาน (off-the- job training) ผรบการฝกอบรมประเภทนจะเรยนรสงตาง ๆ ใสสถานทฝกอบรมโดยเฉพาะ และตองหยดพกการปฏบตงานภายในองคการไวเปนเวลาชวคราว จนกวาการฝกอบรมจะเสรจสน

3. ทกษะทตองการฝก หมายถง สงทการฝกอบรมตองการเพมพนหรอสรางขนในตวผรบการอบรม

3.1 การฝกอบรมทกษะดานเทคนค (technical skills training) คอ การฝกอบรมทมงเนนการพฒนาทกษะทเกยวของกบการปฏบตงานดานเทคนค เชน การบ ารงรกษาเครองจกร การวเคราะหสนเชอ การซอมแซมรถยนต เปนตน

3.2 การฝกอบรมทกษะดานการจดการ (managerial skills training) คอ การฝกอบรมเพอเพมพนความร และทกษะดานการจดการและบรหารงานโดยสวนใหญแลว ผรบการฝกอบรมมกจะมต าแหนงเปนผจดการหรอหวหนางานขององคการ

3.3 การฝกอบรมทกษะดานการตดตอสมพนธ (interpersonal skills training) การฝกอบรมประเภทนมงเนนใหผรบการฝกอบรม มการพฒนาทกษะในดานการท างานรวมกบผอน รวมทงการมสมพนธภาพทดกบเพอนรวมงาน

4. ระดบชนของพนกงานทเขารบการฝกอบรม หมายถง ระดบความรบผดชอบในงานของผเขารบการอบรม

4.1 การฝกอบรมระดบพนกงาน ปฏบตการ (employee training) คอ การฝกอบรมทจดใหแกพนกงานระดบปฏบตการ ซงท าหนาทผลตสนคาหรอใหบรการแกลกคาโดยตรง โดยมกจะเปนการฝกอบรมทเกยวของกบลกษณะและขนตอนของการปฏบตงาน เชน การซอมแซมและการบ ารงรกษาเครองจกร การโตตอบทางโทรศพท หรอ เทคนคการขาย เปนตน

14

4.2 การฝกอบรมระดบหวหนางาน (supervisory training) คอ การฝกอบรมทมงเนนกลมพนกงานทด ารงต าแหนงเปนผบรหารระดบตนขององคการโดยสวนใหญแลว การฝกอบรมประเภทนมกจะมหลกสตรทใหความรความเขาใจเบองตนเกยวกบการบรหารงาน

4.3 การฝกอบรมระดบผ จ ดการ (managerial training) กลมเปาหมายของการฝกอบรมประเภทนคอ กลมพนกงานระดบผจดการฝายหรอผจดการระดบกลางขององคการ เนอหาของการฝกอบรมแบบนกจะมงเนนใหผรบการฝกอบรม มความรความเขาใจในหลกการจดการและบรหารงานทลกซงมากขนกวาเดม เพอใหสามารถบรหารงานและจดการคนไดอยางมประสทธภาพ

4.4 การฝกอบรมระดบผบรหารชนสง (executive training) การฝกอบรมประเภทนมงเนนใหผรบการอบรมซงเปนผบรหารระดบสงขององคการ ผอ านวยการฝาย กรรมการบรหาร ประธานและรองประธานบรษท มความรความเขาใจอยางลกซงเกยวกบการบรหารองคการ เชน การวางแผนและการตดสนใจเชงกลยทธ (strategic planning and decision-making) หรอ การพฒนาองคการ (organizational development)

การฝกอบรมโดยทวไปทเรารจกและคนเคยกนดจะประกอบดวย วทยากร สอ กจกรรม และผเขารวมอบรม การแบงหมวดหมของการฝกอบรมอยางงาย ๆ จะจดตามวธการทใชในการอบรม ซงสามารถแบงออกไดเปนประเภทตาง ๆ ดงน

1. ประเภทการบรรยาย (lecture type) เปนพนฐานของการฝกอบรมในเบองตน นนคอ การใหความร พนฐานความเขาใจในเนอหาตามหวขอบรรยาย เหมาะทจะใชส าหรบการฝกอบรมทมผเขารวมประมาณ 30 - 40 คน ในหองเรยน การด าเนนการฝกอบรมจะขบเคลอนโดยวทยากรเปนหลก การฝกอบรมประเภทนควรจะมสอและเอกสารประกอบการบรรยาย รวมทงกจกรรมเสรม อน ๆ เพอดงความสนใจของผเขาอบรมใหอยในเนอหาอยางตอเนอง

2. ประเภทการอภปราย (discuss type) เหมาะส าหรบการฝกอบรมทมผเขารวมไมมากเกน ไปนก ประมาณ 12-15 คน เปนการด าเนนกจกรรมทใหผเขาอบรมไดมสวนรวมมากขน ไมใชแคการสอสารแบบทางเดยว แตเปดโอกาสใหผเขาอบรมได แลกเปลยนความคดเหน ระดมสมอง ท ากรณศกษา แบงกลมเรยนร แสดงบทบาทสมมต หรอท ากจกรรมเวรคชอปตาง ๆ เพอใหผเขาอบรมไดฝกคดมากขนมปฏสมพนธระหวางบคคลมากขน

3. ประเภทการประยกต (application Type) เนนใหผเขารวมไดฝกทกษะเชงปฏบตการมากขน ผอบรมจะไดรบการสาธต ไดสมผสทดลองท าตามเทคนคทวทยากรถายทอดใหในสถานการณทใกลเคยงการปฏบตงานจรงหรอพนทปฏบตงานจรง มกจะใชกบการฝกอบรมแบบตวตอตวหรอกลมขนาดเลก เชน on the job training (OJT) หรอระบบพ เลยง เปนตน เครองมออปกรณและเอกสารทเกยวของในการปฏบตงานจะถกน ามาเปนปจจยในการฝกอบรม

15

2.1.5 รปแบบการด าเนนการฝกอบรม รปแบบการด าเนนการฝกอบรมสามารถแบงออกได 2 แบบ ซงเปนแบบทใชกนในอดตและแบบใหมทใชกนในปจจบน (ดงภาพประกอบท 2.1 และ 2.2) ภาพประกอบท 2.1 แผนภมแสดงรปแบบด าเนนการฝกอบรมในอดต ทมา : จงกลน ชตมาเทวนทร, 2542 ภาพประกอบท 2.2 แผนภมแสดงรปแบบด าเนนการฝกอบรมในปจจบน ทมา : จงกลน ชตมาเทวนทร, 2542

ขนตอนการจดการฝกอบรม 1. การส ารวจความตองการในการฝกอบรม 2. การตดสนใจทจะฝกอบรม 3. การวางรปแบบของการจดฝกอบรม 4. การด าเนนของการจดฝกอบรม 5. การประเมนผลการฝกอบรม

อยางไรกตาม ผลของการฝกอบรมทเกด ยอมเปนผลมาจากคณภาพของผเขารบการฝกอบรม ซงไดแก ความรเดม ความสามารถ ความตงใจ ความสนใจทมตอการฝกอบรมของเขา นอกจากนผลลพธจะดหรอไม ยงขนอยกบการด าเนนการฝกอบรม อนหมายถง วทยากรเทคนคใน

ความรสกทเกดขนเองหรอ

สามญส านก

การวางแผน การปฏบต

1. การวเคราะหสถานการณ

(การวจย+สามญส านก)

1. 2. การวางแผน

3. การตงคณะท างาน

4. การประสานงานการปฏบตงาน

6. การประเมน

5. การตดตาม

16

การฝกอบรม การจดเวลาและสงอ านวยความสะดวกวสดอปกรณ ฯลฯ ซงองคประกอบทงสามนมสวนเกยวของสมพนธและสงผลตอกนอยางแยกไมออก นอกจากนการด าเนนการฝกอบรมแตละโครงการจะประกอบดวยกระบวนการ 6 ขนตอน คอ

1. การระบโครงการ 2. การศกษาและเตรยมโครงการ 3. การควบคมตรวจสอบโครงการ 4. การตดสนใจเลอกโครงการ 5. การน าโครงการไปปฏบตการ 6 .การประเมนผลโครงการ กระบวนการฝกอบรม

ในการด าเนนงานขององคกรตาง ๆ ในปจจบนน ท งภาครฐและภาคเอกชน ยอมรบกน โดยทวไปวาคนเปนทรพยากรททรงคณคา ทรพยากรอน ๆ เมอใชไปแลว ยอมมการเสอมสลายและหมดไปในทสดแตทรพยากรมนษยเปนสงทสามารถเพมคณคาไดและน ากลบมาใชไดอยเสมอ ๆ อกทงจะยงมประสทธสงขน เพราะมนษยจะมการสะสมความร ความเขาใจ และประสบการณ ทสามารถน ามาใชพฒนาการท างานใหดยงขน แตทงนและทงนนจะตองรจกและใชเทคนค ในอนทจะพฒนาใหคนในองคกรเหลานนมขดความสามารถสงขนไดอยางถกตองและเหมาะสม และจากการทดลองศกษาวจยพอสรปไดวาวธในการพฒนาทรพยากรมนษยทดทสดจากวธตาง ๆ หลายวธกคอ การฝกอบรม ซงจะตองมการวางแผนและการปฏบตทถกตองตามหลกวธการ เพอใหสอดคลองกบงานทปฏบตและจะตองมการด าเนนการอยางตอเนองเปนระบบ จงจะเกดผลสงสดตามตองการ การฝกอบรม หมายถง กระบวนการในอนทจะท าใหผเขารบการฝกอบรมเกดความร ความเขาใจ ความช านาญและทศนคต ทถกตองเหมาะสมในเรองหนงเรองใด และเปลยนพฤตกรรมไปตามวตถประสงคทก าหนดไว จากความหมายดงกลาว พอสรปไดวา การฝกอบรมจะท าใหผเขารบการฝกอบรมสามารถท าอยางหนงอยางใดตามตองการ ทงนเนองมาจากไดรบความร ความเขาใจในเรองนน ๆ อกดวย โดยทวไปการฝกอบรมจะมงเนนในพฤตกรรมทเกยวกบการท างานทไดรบ มอบหมายนนเอง จงเชอมนไดวา การฝกอบรมทดมประสทธภาพ จะท าใหผเขารบการฝกอบรมเมอผานการฝกอบรมไปแลวสามารถท างานทไดรบมอบหมายไดอยางถกตองและมประสทธภาพสงขน การฝกอบรมมใชวาจะกระท าไดอยางงาย ๆ หรอไรหลกวชาการ ผรบผดชอบในดานการฝกอบรมหรอพฒนาบคลากรจ าเปนทจะตองมความร ความเขาใจในรปแบบระบบหรอกระบวนการฝกอบรมและด าเนนการไดอยางถกตอง จงจะท าใหการฝกอบรมบรรลวตถประสงคความตองการ

17

ระบบการฝกอบรม ภาพประกอบท 2.3 ภาพแสดงระบบการฝกอบรม ทมา : อนชต ฮนสวสดกล, 2535

จากภาพระบบการฝกอบรมสามารถอธบายรายละเอยดไดดงน ขนท 1 การหาความจ าเปนในการฝกอบรม นบเปนระยะแรกของการฝกอบรมเปนระยะทด าเนนการหาขอมลวเคราะหขอมลเพอให

เชอมนวาจ าเปนตองมการฝกอบรมอยางแทจรง การฝกอบรมตองใชทรพยากรทกอยาง ซงเมอคดเปนงบประมาณแลวจะมจ านวนไมมาก ดงนนการศกษา ขอมลในขนตอนนจะท าใหบงบอกไดวาสมควรจะจดจ าด าเนนการฝกอบรมหรอไมและท าไม

ขนท 2 การสรางหลกสตรฝกอบรม เปนขนตอนทตอเนองจาการวเคราะหขอมลมาแลว และลงความเหนวาสมควรทจะจดการ

ฝกอบรมได จงน ามาสรางหลกสตรฝกอบรม หรอเรยกไดวาโครงการเปลยนพฤตกรรม ผเขารบการฝกอบรมนนเอง หลกสตรจะประกอบดวย หวขอวชาวตถประสงคเชงพฤตกรรม เนอหาหรอประเดนส าคญ เทคนคหรอวธการฝกอบรม สอทจะ ใช รวมท งเวลาทก าหนดไวดวย ซงหลกสตรทกลาวน จะตองมการเรยงล าดบหวขอวชาทเปนระบบและเหมาะสม เพอใหผเขารบการฝกอบรมเกดการเรยนร จนกระทงเปนพฤตกรรมและสามารถท างานทไดรบมอบหมายไดอยางถกตองเตมทและมประสทธภาพ

ขนท 3 การจดด าเนนการฝกอบรม หลกการสรางหลกสตรส าเรจลงแลว กน าไปเขยนโครงการบรหารเพอขออนมตจดการ

ฝกอบรมซงในขนตอนนจะเนนหนกในดานการบรหารโครงการ เชน ดานการจดการบคคลทจะรบผดชอบการฝกอบรม ดานเงนหรองบประมาณทจะตองใชในการฝกอบรม ตลอดจนการสรางบรรยากาศในการฝกอบรมทด เพอเอออ านวยใหเกดการเรยนร ซงจะท าให ผเขารบการฝกอบรมมทศนคตทดตอการเขารบการฝกอบรม

การหาความจ าเปนในการฝกอบรม

การสรางหลกสตร

การจดด าเนนการฝกอบรม

การประเมนผล

18

ขนท 4 การประเมนการฝกอบรม การฝกอบรมทกครงเมอด าเนนการเสรจสนแลว กจะตองท าการประเมนวาผลออกมาเปน

อยางไร การประเมนนนจะตองกระท าทกขนตอน นบแตการหาความจ าเปนในการฝกอบรมวาความจ าเปนทไดมานน ถกตองตามความเปนจรงหรอไม หลกสตรทสรางขนมานนเหมาะสมหรอไม รวมทงการจดด าเนนการทมประสทธภาพหรอไม ซงการประเมนดงกลาว จะตองพจารณาโดยยดวตถประสงคทตองการใหผเขารบการฝกอบรมเปลยนแปลงพฤตกรรมในการปฏบตงานใหดขนสมบรณขน แสดงใหเหนวาการฝกอบรมครงนมขอบกพรองทจะตองไดรบการแกไขปรบปรงใหถกตองและเหมาะสม และคมกบงบประมาณและเวลาทตองสญเสยไป

โรกอฟ ไดเขยนระบบการฝกอบรมและการพฒนาแบบวงลอการฝกอบรม วาวงลอการฝกอบรมม 4 ขนตอน คอ 1. การรวบรวมขอมล เปนขนตอนเพอคนหาวาใครท าอะไร และท าไมเพอการรวบรวมขอมลเบองตนหาความจ าเปนในการฝกอบรมและพฒนา 2. การวเคราะหขอมล เปนขนตอนการวเคราะหขอมล มรายนามบคลากรลกษณะการท างาน หนาทรบผดชอบ ปญหาในการปฏบตงาน เพอก าหนดวตถประสงคการฝกอบรมและการพฒนา 3. การสรปผล เปนขนตอนการพฒนาอปกรณการสอน การสรางหลกสตร การเลอกเทคนคการฝกอบรมและพฒนา และการเขยนแบบประเมนผลการฝกอบรมและการพฒนา

2.1.6 แนวคดเกยวกบการเรยนร การเรยนรนบวาเปนกจกรรมทส าคญของการจดการความรทมประสทธภาพ ซงการ

เรยนรในองคการมความแตกตางจากการเรยนรในระบบการศกษาทเปนทางการ เปนการเรยนรของผใหญและเรยนรจากสภาพแวดลอมการท างาน ซงแนวคดและหลกการของการเรยนรเกยวกบองคการทส าคญมดงน

1. แนวคดเกยวกบการเรยนร การเรยนร (learning) หมายถง กระบวนการเปลยนแปลงพฤตกรรมอยางตอเนองอนเนองมาจากการฝกหดหรอประสบการณของแตละบคคล ซงอาจเกดขนไดทงอยางทเปนทางการและไมเปนทางการ

2. หลกการเรยนรของผใหญทฤษฎการเรยนการสอนของผใหญ ต งอยบนพนฐานความเชอทวาผใหญแตละคนเปนผซงมวฒภาวะทสมบรณ ทฤษฎดงกลาวตงอยบนพนฐานแหงความเชอ 4 ประการ คอ

• มโนทศนของผเรยน (concept of the learner) ผใหญมบทบาทเปลยนแปลงจากการทตองพงพาผอนมาเปนผทสามารถชน าตนเองได ผใหความรจงมหนาททจะตองสนบสนนใหผใหญสามารถชน าตนเองไดตามความตองการของแตละบคคล

19

• บทบาทของประสบการณของผเรยน (roles of learners experience) ผใหญมประสบการณทคอย ๆ สะสมมาตลอดชวต งประสบการณเหลานจะเปนแหลงความรส าหรบตนเองและผอนผใหญจะเขาใจและสามารถเรยนรจากประสบการณไดมากกวาการไดรบการบอกกลาวจากผใหความรหรอผสอน

• ความพรอมทจะเรยนร (readiness to learn) ผใหญจะเรยนรเมอรสกวาตนตองการทจะเรยน การเรยนรควรสนองความตองการของผเรยนทตองการน าไปใชแกไขปญหาในชวตจรง ไมวาจะเปนปญหาทางบานหรอการท างาน การเรยนรจงควรจดขนเพอความตองการของผเรยน และจดล าดบความสามารถและความพรอมทจะเรยนของผเรยนแตละคน

• การน าไปสการเรยนร (orientation to learning) ผใหญทเรยนรจะน าไปสการเรยนรอยางตอเนองและพรอมทจะพฒนาศกยภาพแหงตนใหเกดประสทธภาพสงสด

3. ประเภทของการเรยนร สามารถจ าแนกประเภทของการเรยนรออกไดเปน 5 ประเภทใหญ ๆ คอ

3.1 การเรยนรโดยการจ า เปนการเรยนรทผเรยนพยายามจะรวบรวมหรอเกบเนอหาสาระจากสงทตองการจะเรยนใหไดมากทสด

3.2 การเรยนรโดยการเลยนแบบ เปนการเรยนรทเกดขนโดนทผเรยนพยายามลอกเลยนแบบ หรอกระท าตามตนแบบทตนเหนวาดหรอเปนประโยชนแกตน

3.3 การเรยนรโดยการหยงร ขนตอนของการเรยนรประเภทนจะเกดขน 3 ขนดงน

• ผเรยนมองเหนหรอมปฏกรยาตอสวนรวมของสถานการณทงหมดกอน • ผเรยนแยกแยะสวนรวมเพอพจารณาความสมพนธของสวนยอยนน ๆ • ผเรยนเกดความเขาใจสถานการณนนอยางแจมแจงเรยกวาเกดการหยงร

3.4 การเรยนรแบบลองผดลองถก เปนการเรยนรทผเรยนพยายามใชทางเลอกหลาย ๆ ทางเพอแกปญหาหรอสถานการณวกฤตทเกดขน

3.5 การเรยนรโดยการสรางมโนคต การเรยนรโดยการสรางความคดรวบยอดนนเกดจากการทผเรยนมองเหนลกษณะรวมของสงนนกอน ตอจากนนจงพจารณาลกษณะเฉพาะของสงนนตอไป

4. การเรยนรขององคการ (organizational learning) การเรยนรขององคการเปนกระบวนการของการปรบปรงการท างานโดยผานความรความเขาใจ ซงเกดขนจากการ มปฏสมพนธระหวางกนของสมาชกทงหลายในองคการและเมอบคคลในองคการเกดการเรยนรแลวองคการกจะเกดการเยนรดวยเชนกน ซงการเรยนรในองคการจะเกดขนไดใน 4 ลกษณะ ดงน

4.1 การเรยนรจากการแกปญหา (problem oriented learning) เปนการเรยนรจากการแกปญหาทเกดขนจรง ซงจะเกยวของกบการท างานโดยตรง

20

4.2 การเรยนรรวมกนเปนทม (team learning) การเรยนรรวมกนเปนทมจะท าใหการเรยนรมพลงมากกวาการเรยนรของบคคลในการทจะเสนอความคดหรอความรไปสองคการ

4.3 การเรยนรโดยการปฏบต (action learning) การเรยนรโดยการปฏบตจะสอนใหคนเรยนรโดยผานการแกปญหาและการพฒนาแนวทางแกปญหาเกาไปสการแกปญหาแนวใหม ซงตองอาศยจากการศกษาจากการปฏบตงาน กรอบแนวคดพนฐานเรอง action learning มลกษณะดงน

• เปนการเรยนรจากประสบการณ • เปนการเรยนรโดยการแลกเปลยนประสบการณกบผอน • เปนการเรยนรโดยใหผรวมงานวจารณและแนะน า • เปนการเรยนรโดยเอาค าแนะน าจากผรวมงาไปปฏบต • เปนการเรยนรโดยการทบทวนรวมกบผรวมงานถงสงทไดน าไปปฏบตวา

ไดรบความรจากการเรยนรในเรองดงกลาวหรอไม 4.4 การเรยนรและท างานรวมกนในลกษณะเปนเครอขาย

5. ประเภทการเรยนรขององคการ โกศล ดศลธรรม (2546) ไดแบงประเภทของการเรยนรขององคการเปน 7 ประเภท ดงน

• การเรยนรงาน (task learning) เปนการเรยนรทเกยวกบวธการท างานและแนวทางการเพมสมรรถนะของงานเฉพาะ

• การเรยนรระบบ (systemic learning) เปนการท าความเขาใจระบบพนฐานและกระบวนการองคการ เพอท าการพฒนาและหาแนวทางในการปรบปรง

• การเรยนรวฒนธรรม (cultural learning) เปนการเรยนรโดยมงเนนทคณคา ทศนคต และความเชอขององคการทเปนรากฐานส าหรบการเพมผลผลตของการท างาน

• การเรยนรความเปนผน า (leadership learning) เปนการมงทจะเรยนรวธการจดการสวนบคคล กลม ทมงานและหนวยงานขององคการใหมประสทธภาพ

• การเรยน รทมงาน (team learning) เปนการเรยน รเพ อจดทมงานอยางมประสทธภาพ

• การเรยนรเชงกลยทธ (strategic learning) เปนการมงทจะเรยนรกลยทธพนฐานขององคการเพอหารวธการพฒนาแนวทางการปฏบตการและปรบปรง

• การเรยนรการแปรรป (transformation learning) เปนการมงการเรยนรเพอคนหาแนวทางการปรบเปลยนกระบวนทศนขององคการ

21

6. รปแบบการเรยนรขององคการ 6.1 การเรยนรแบบวงลปเดยว (single-loop learning) การเรยนรจะเกดขนเมอ

องคการเผชญกบปญหาและความผดพลาดทางการจดการทมงในการแกปญหาเฉพาะหนา โดยมการเรยนรดวยตนเองเพอปรบเปลยนพฤตกรรมและการเกบสะสมการเรยนร

6.2 การเรยนรแบบลปซอน (double-loop learning) เปนการเรยนรเพอชวยแกปญหาและสนบสนนการตดสนใจอยางมประสทธผลทเปนรปแบบขององคการแหงการเรยนรซงกอใหเกดการสรางการเรยนรและเปนทมาของแบบจ าลองธรกจใหมทสอดคลองกบความซบซอนของการเปลยนแปลงสภาพแวดลอมการแขงขน

6.3 การเรยนรแบบลปสามช น (triple-loop learning) เปนการเรยนรเพอการพฒนาหลกการใหมทองคการสามารถน าไปด าเนนการในขนตอไป

7. อปสรรคของการเรยนรของผใหญ 7.1 ประสบการณเดมของผใหญ 7.2 การขาดความเชอมนในตนเอง 7.3 การขาดแรงจงใจในการเรยน 7.4 ความกลวตอการเปลยนแปลง 7.5 ความกลวตอการลมเหลว 7.6 ความเชอวาผใหญไมสามารถเรยนได 7.7 การขาดความสนใจ

2.1.7 ทฤษฎเกยวกบการเรยนร การเรยนร หมายถงการเปลยนพฤตกรรม ซงเปนผลเนองมาจากประสบการณทคนเรามปฏสมพนธกบสงแวดลอม หรอจากการฝกหดรวมทงการเปลยนปรมาณความรของผเรยน งานทส าคญของครกคอชวยนกเรยนแตละคนใหเกดการเรยนร หรอมความรและทกษะตามทหลกสตรไดวางไว ครมหนาทจดประการณในหองเรยน เพอจะชวยใหนกเรยนเปลยนพฤตกรรมตามวตถประสงคของแตละบทเรยน นกจตวทยาไดพยายามท าการวจยเกยวกบการเรยนรของทงสตวและมนษย และไดคนพบหลกการทใชประยกต เพอการเรยนรในโรงเรยนได ทฤษฎของการเรยนรมหลายทฤษฎแตจะขอน ามากลาวเพยง 3 ทฤษฎ คอ

- ทฤษฎการเรยนรพฤตกรรมนยม - ทฤษฎการเรยนรพทธปญญานยม - ทฤษฎการเรยนรทางสงคมเชงพทธปญญา ทฤษฎการเรยนรพฤตกรรมนยม ความคดพนฐานของทฤษฎการเรยนรพฤตกรรมนยม

1. พฤตกรรมทกอยางเกดขนโดยการเรยนรและสามารถจะสงเกตได

22

2. พฤตกรรมแตละชนดเปนผลรวมของการเรยนทเปนอสระหลายอยาง 3. แรงเสรม (reinforcement) ชวยท าใหพฤตกรรมเกดขนได

นกจตวทยาไดแบงพฤตกรรมของมนษยออกเปน 2 ประเภท คอ 1. พฤตกรรมเรสปอนเดนต (respondent behavior)

หมายถงพฤตกรรมทเกดขนโดยสงเราเมอมสงเราพฤตกรรมตอบสนองกจะเกดขนซงสามารถจะสงเกตได ทฤษฎทอธบายกระบวนการเรยนรประเภทน คอ ทฤษฎการเรยนรการวางเงอนไขแบบคลาสสก (classical conditioning theory)

2. พฤตกรรมโอเปอแรนต (operant behavior) เปนพฤตกรรมทบคคลหรอสตวแสดงพฤตกรรมตอบสนองออกมา โดยปราศจากสงเรา

ทแนนอน และพฤตกรรมนมผลตอสงแวดลอม สวนทฤษฎการเรยนรทใชอธบาย operant behavior เรยกวา ทฤษฎการเรยนรการวางเงอนไขแบบการกระท า (operant conditioning theory) ซงทฤษฎนเนนวาตองการให operant behavior คงอยตลอดไป

ตวอยางทฤษฎในกลมพฤตกรรมนยม 1. ทฤษฎการเรยนรการวางเงอนไขแบบคลาสสก (classical conditioning theory) หรอ

แบบสงเรา ผคนพบการเรยนรลกษณะนคอ Pavlov นกสรรวทยาชาวรสเซยทมชอเสยงมาก Pavlov

สนใจศกษาเกยวกบระบบยอยอาหาร โดยไดท าการทดลองกบสนข ระหวางทท าการทดลอง Pavlov สงเกตเหนปรากฏการณบางอยางคอในบางครงสนขน าลายไหลโดยทยงไมไดรบอาหารเพยงแคเหน ผทดลองทเคยเปนผใหอาหารเดนเขามาในหองนน สนขกน าลายไหลแลว จากปรากฏการณดงกลาวจดประกาย ให Pavlov คดรปแบบการทดลองเพอหาสาเหตใหไดวา เพราะอะไรสนขจงน าลายไหลทงๆ ทยงไมไดรบอาหาร Pavlov เรมการทดลองโดยเจาะตอมน าลายของสนขและตอสายรบน าลายไหลออกสขวดแกวส าหรบวดปรมาณน าลาย จากนน Pavlov กเรมการทดลองโดยกอนทจะใหอาหารแกสนขจะตองสนกระดงกอน (สนกระดงแลวทงไวประมาณ .25 – .50 วนาท) แลวตามดวยอาหาร (ผงเนอ) ท าอยางนอย 7-8 วน จากน นใหเฉพาะแตเสยงกระดง สนขกตอบสนองคอน าลายไหลปรากฏการณเชนนเรยกวาพฤตกรรมสนขถกวางเงอนไขหรอเรยกวาสนขเกดการเรยนรการวางเงอนไขแบบคลาสสก

จากหลกการขางตนสามารถสรปหลกการเรยนรของ Pavlov ดงน การวางเงอนไขแบบคลาสสค = สงเราทวางเงอนไข + สงเราทไมไดวางเงอนไข = การเรยนร

จากการสงเกตสงตาง ๆ ทเกดขนในการทดลองของ Pavlov สามารถสรปออกมาเปนทฤษฎการเรยนร และกฎการเรยนรดงน

23

ทฤษฎการเรยนร 1. พฤตกรรมการตอบสนองของมนษยเกดจากการวางเงอนไขทตอบสนองตอความ

ตองการทางธรรมชาต 2. พฤตกรรมการตอบสนองของมนษยสามารถเกดขนไดจากสงเราทเชอมโยงกบสงเราตาม

ธรรมชาต 3. พฤตกรรมการตอบสนองของมนษยทเกดจากสงเราทจะเชอมโยงกบสงเราตามธรรมชาตจะ

ลดลงเรอย ๆ และหยดลงในทสดหากไมไดรบการตอบสนองตามธรรมชาต 4. พฤตกรรมการตอบสนองของมนษยสงเราทเชอมโยงกบสงเราตามธรรมชาตจะลดลง

และหยดไปเมอไมไดรบการตอบสนองตามธรรมชาต และจะกลบปราฏขนไดอกโดยไมตองใชสงเราตามธรรมชาต

5. มนษยมแนวโนมทจะจ าแนกลกษณะของสงเราใหแตกตางกนและเลอกตอบสนองไดถกตอง

กฎแหงการเรยนร 1. กฎแหงการลดภาวะ (law of extinction) คอ ความเขมขนของการตอบสนอง จะลดนอยลง

เรอย ๆ ถาอนทรยไดรบสงเราทวางเงอนไขเพยงอยางเดยว หรอความ มสมพนธระหวางสงเราทวางเงอนไขกบสงเราทไมวางเงอนไขหางออกไปมากขน

2. กฎแหงการฟนคนสภาพ (law of spontaneous recovery) คอ การตอบสนองทเกดจากการวางเงอนไขทลดลงเพราะไดรบแตสงเราทวางเงอนไขเพยงอยางเดยว จะกลบปรากฎขนอกและเพมมากขน ๆ ถาอนทรยมการเรยนรอยางแทจรง โดยไมตองมสงเราทไมวางเงอนไขมาเขาคชวย

3. กฎแหงสรปกฏเกณฑโดยทวไป (law of generalization) คอ ถาอนทรยมการเรยนร โดยการแสดงอาการตอบสนองจากการวางเงอนไขตอสงเราทวางเงอนไขหนงแลว ถามสงเราอนทมคณสมบตคลายคลงกบสงเราทวางเงอนไขเดม อนทรยจะตอบสนองเหมอนกบสงเราทวางเงอนไขนน

4. กฎแหงความแตกตาง (law of discrimination) คอ ถาอนทรยมการเรยนรโดยการตอบสนองจากการวางเงอนไขตอสงเราทวางเงอนไขแลว ถาสงเราอนทมคณสมบตแตกตางจากสงเราทวางเงอนไขเดม อนทรยจะตอบสนองแตกตางไปจาก สงเราทวางเงอนไขนน เชน ถาสนขมอาการน าลายไหลจากการสนกระดงแลวเมอสนขตวนนไดยนเสยงประทดหรอเสยงปนจะไมมอาการน าลายไหล

ดงนน อาจกลาวไดวา การเรยนรของสงมชวตในมมมองของ Pavlov คอ การวางเงอนไขแบบคลาสสค ซงหมายถงการใชสงเรา 2 สงคกน คอ สงเราทวางเงอนไขและสงเราทไมไดวางเงอนไขเพอใหเกดการเรยนร คอ การตอบสนองทเกดจากการวางเงอนไข ซงถาสงมชวตเกดการเรยนรจรงแลวจะมการตอบสนองตอสงเรา 2 สงในลกษณะเดยวกน แลวไมวาจะตดสงเราชนดใด

24

ชนดหนงออกไป การตอบสนองกยงคงเปนเชนเดม เพราะผเรยนสามารถเชอมโยงระหวางสงเราทวางเงอนไขกบสงเราทไมวางเงอนไขกบการตอบสนองไดนนเอง

การประยกตใชในดานการเรยนการสอน 1. ในแงของความแตกตางระหวางบคคล ความแตกตางทางดานอารมณมแบบแผน การตอบสนองไดไมเทากน จ าเปนตองค านงถงสภาพทางอารมณผเรยนวาเหมาะสมทจะสอนเนอหาอะไร

2. การวางเงอนไข เปนเรองทเกยวกบพฤตกรรมทางดานอารมณดวย โดยปกตผสอนสามารถท าใหผเรยนรสกชอบหรอไมชอบเนอหาทเรยนหรอสงแวดลอมในการเรยน 3. การลบพฤตกรรมทวางเงอนไข ผเรยนทถกวางเงอนไขใหกลวผสอน เราอาจชวยไดโดยปองกนไมใหผสอนท าโทษเขา 4. การสรปความเหมอนและการแยกความแตกตาง เชน การอานและการสะกดค า ผเรยนทสามารถสะกดค าวา "round" เขากควรจะเรยนค าทกค าทออกเสยง o-u-n-d ไปในขณะเดยวกนได เชนค าวา found, bound, sound, ground, แตค าวา wound (บาดแผล) นนไมควรเอาเขามารวมกบค าทออกเสยง o - u - n - d และควรฝกใหรจกแยกค านออกจากกลม

ทฤษฎการเรยนรมอทธพลตอการจดการเรยนการสอนมาก เพราะจะเปนแนวทางในการก าหนดปรชญาการศกษาและการจดประสบการณ เนองจากทฤษฎการเรยนรเปนสงทอธบายถงกระบวนการ วธการและเงอนไขทจะท าใหเกดการเรยนรและตรวจสอบวาพฤตกรรมของมนษย มการเปลยนแปลงไดอยางไร

ทฤษฎการเรยนรทส าคญ แบงออกได 2 กลมใหญๆ คอ 1. ทฤษฎการเรยนรกลมสมพนธตอเนอง

ทฤษฎนเหนวาการเรยนรเกดจากการเชอมโยงระหวางสงเรา (stimulus) และการตอบสนอง (response) ปจจบนเรยกนกทฤษฎกลมนวา "พฤตกรรมนยม" (behaviorism) ซ ง เนนเกยวกบกระบวนการเปลยนแปลง พฤตกรรมทมองเหน และสงเกตไดมากกวากระบวน การคด และปฏกรยาภายในของผเรยน ทฤษฎการเรยนรกลมนแบงเปนกลมยอยได ดงน

1. ทฤษฎการวางเงอนไข (conditioning theories) -ทฤษฎการวางเงอนไขแบบคลาสสค (classical conditioning theories) -ทฤษฎการวางเงอนไขแบบการกระท า (operant conditioning theory)

2. ทฤษฎสมพนธเชอมโยง (connectionism theories) -ทฤษฎสมพนธเชอมโยง (connectionism theory) -ทฤษฎสมพนธตอเนอง (S-R contiguity theory)

25

2.1.8 ทฤษฎความตองการ (Maslow’s Need) เปนทฤษฎทพฒนาขนโดย Maslow นกจตวทยาแหงมหาวทยาลยแบรนดส เปนทฤษฎทรจกกนมากทสด ทฤษฎหนง ซงระบวา บคคลมความตองการเรยงล าดบจากระดบพนฐานทสดไปยงระดบสงสด กรอบความคดทส าคญ ของทฤษฎนม 3 ประการ คอ

1. บคคลเปนสงมชวตทมความตองการ ความตองการมอทธพลหรอเปนเหต จงใจตอพฤตกรรม ความตองการทยงไมไดรบ การสนองตอบเทานนทเปนเหตจงใจ สวนความตองการทไดรบการสนองตอบแลวจะไมเปนเหตจงใจอกตอไป

2. ความตองการของบคคลเปนล าดบชนเรยงตามความส าคญจากความตองการพนฐาน ไปจนถงความตองการทซบซอน

3. เมอความตองการล าดบต าไดรบการสนอบตอบอยางดแลว บคคลจะกาวไปสความตองการล าดบทสงขนตอไป มาสโลว เหนวาความตองการของบคคลมหากลมจดแบงไดเปนหาระดบจากระดบต าไปสง เพอความเขาใจ มกจะแสดงล าดบของความตองการเหลาน

Maslow เชอวาพฤตกรรมของมนษยเปนจ านวนมากสามารถอธบายโดยใชแนวโนมของบคคล ในการคนหาเปาหมายทจะท าใหชวตของเขา ไดรบความตองการ ความปรารถนา และไดรบสงทมความหมายตอตนเอง เปนความจรงทจะกลาววากระบวนการของแรงจงใจเปนหวใจของทฤษฎบคลกภาพของ Maslow โดยเขาเชอวามนษยเปน "สตวทมความตองการ" (wanting animal) และเปนการยากทมนษยจะไปถงขนของความพงพอใจอยางสมบรณในทฤษฎล าดบขนความตองการของ Maslow เมอบคคลปรารถนาทจะไดรบความพงพอใจ และเมอบคคลไดรบความพงพอใจในสงหนงแลว กจะยงคง เรยกรองความพงพอใจสงอนๆ ตอไป ซงถอเปนคณลกษณะของมนษย ซงเปนผทมความตองการจะไดรบสงตาง ๆ อยเสมอ

Maslow กลาววา ความปรารถนาของมนษยนน ตดตวมาแตก าเนด และความปรารถนาเหลาน จะเรยงล าดบขนของความปรารถนา ตงแตขนแรกไปส ความปรารถนาขนสงขนไปเปนล าดบ

ล าดบข นความตองการของมนษย (the need –hierarchy conception of human motivation ) Maslow เรยงล าดบความตองการของมนษยจากขนตนไปสความตองการขนตอไปไวเปนล าดบดงน

1. ความตองการทางดานรางกาย (physiological needs) 2. ความตองการความปลอดภย (safety needs) 3. ความตองการความรกและความเปนเจาของ (belongingness and love need) 4. ความตองการไดรบความนบถอยกยอง (esteem needs) 5. ความตองการทจะเขาใจตนเองอยางแทจรง (self-actualization needs)

26

1. ความตองการทางรางกาย (physiological needs ) เปนความตองการขนพนฐานทมอ านาจมากทสด และสงเกตเหนไดชดทสด จากความ

ตองการ ท งหมด เปนความตองการทชวยการด ารงชวต ไดแก ความตองการอาหาร น าดม ออกซเจน การพกผอนนอนหลบ ความตองการทางเพศ ความตองการความอบอน ตลอดจนความตองการทจะถกกระตน อวยวะรบสมผส แรงขบของรางกายเหลาน จะเกยวของโดยตรงกบ ความอยรอดของรางกาย และของอนทรย ความพงพอใจทไดรบ ในขนน จะกระตนใหเกดความตองการในขนทสงกวา และถาบคคลใดประสบความลมเหลว ทจะสนองความตองการพนฐานน กจะไมไดรบการกระตน ใหเกดความตองการในระดบทสงขนอยางไรกตาม ถาความตองการอยางหนงยงไมไดรบความพงพอใจ บคคลกจะอยภายใตความตองการนนตลอดไป ซงท าใหความตองการอน ๆ ไมปรากฏ หรอกลายเปนความตองการระดบรองลงไป เชน คนทอดอยากหวโหยเปนเวลานาน จะไมสามารถสรางสรรคสงทมประโยชนตอโลกได บคคลเชนนจะหมกมนอยกบการจดหาบางสงบางอยาง เพอใหมอาหารไวรบประทาน Maslow อธบายตอไปวา บคคลเหลานจะมความรสกเปนสขอยางเตมท เมอมอาหารเพยงพอส าหรบเขา และจะไมตองการสงอนใดอก ชวตของเขากลาวไดวา เปนเรองของการรบประทาน สงอน ๆ นอกจากนจะไมมความส าคญไมวาจะเปนเสรภาพ ความรก ความรสกตอชมชน การไดรบการยอมรบ และปรชญาชวต บคคลเชนน มชวตอยเพอทจะรบประทานเพยงอยางเดยวเทานน ตวอยาง การขาดแคลนอาหารมผลตอพฤตกรรม ไดมการทดลอง และการศกษาชวประวต เพอแสดงวา ความตองการทางดานรางกาย เปนเรองส าคญทจะเขาใจพฤตกรรมมนษย

2. ความตองการความปลอดภย (safety needs) เมอความตองการทางดานรางกายไดรบความพงพอใจแลวบคคลกจะพฒนาการไปสขน

ใหมตอไป ซงขนนเรยกวา ความตองการความปลอดภย หรอความรสกมนคง (safety or security) Maslow กลาววา ความตองการความปลอดภยนจะสงเกตไดงายในทารกและในเดกเลก ๆ เนองจากทารก และเดกเลก ๆ ตองการความชวยเหลอและตองพงพาอาศยผอน ตวอยาง ทารกจะรสกกลวเมอถกทงใหอยตามล าพงหรอเมอเขาไดยนเสยงดง ๆ หรอเหนแสงสวางมาก ๆ แตประสบการณและการเรยนรจะท าใหความรสกกลวหมดไป ดงค าพดทวา "ฉนไมกลวเสยงฟารองและฟาแลบอกตอไปแลว เพราะฉนรธรรมชาตในการเกดของมน" พลงความตองการความปลอดภยจะเหนไดชดเจนเชนกนเมอเดกเกดความเจบปวย ตวอยาง เดกทประสบอบตเหตขาหก กจะรสกกลวและอาจแสดงออกดวยอาการฝนรายและความตองการทจะไดรบความปกปองคมครองและการใหก าลงใจ

Maslow กลาวเพมเตมวา พอแมทเลยงดลกอยางไมกวดขนและตามใจมากจนเกนไปจะไมท าใหเดกเกดความรสกวาไดรบความพงพอใจจากความตองการ ความปลอดภยการใหนอนหรอใหกนไมเปนเวลา ไมเพยงแตท าใหเดกสบสนเทานน แตยงท าใหเดกรสกไมมนคงในสงแวดลอมรอบ ๆ ตวเขา สมพนธภาพของพอแมทไมดตอกน เชน ทะเลาะกนท ารายรางกายซงกนและกน พอ

27

แมแยกกนอย หยา ตายจากไป สภาพการณเหลาน จะมอทธพลตอ ความรทดของเดก ท าใหเดกรวาสงแวดลอมตาง ๆ ไมมนคง ไมสามารถคาดการณไดและน าไปสความรสกไมปลอดภย

ความตองการความปลอดภยจะยงมอทธพลตอบคคลแมวาจะผานพนวยเดกไปแลวแมในบคคลทท างานในฐานะเปนผคมครอง เชน ผรกษาเงน นกบญช หรอท างานเกยวกบการประกนตาง ๆ และผทท าหนาทใหการรกษาพยาบาลเพอความปลอดภยของผอน เชน แพทย พยาบาล แมกระทงคนชรา บคคลทงหมดทกลาวมานจะใฝหาความปลอดภยของผอนเชน แพทย พยาบาล แมกระทงคนชรา บคคลทงหมดทกลาวมาน จะใฝหาความปลอดภย ดวยกนทงสน ศาสนาและปรชญาทมนษยยดถอท าใหเกดความรสกมนคง เพราะท าใหบคคลไดจดระบบของตวเองใหมเหตผลและวถทางทท าใหบคคลรสก "ปลอดภย" ความตองการความปลอดภยในเรองอน ๆ จะเกยวของกบการเผชญกบสงตาง ๆ เหลาน สงคราม อาชญากรรมน าทวม แผนดนไหว การจลาจล ความสบสนไมเปนระเบยบของสงคม และเหตการณอนๆ ทคลายคลงกบสภาพเหลาน

Maslow ไดใหความคดตอไปวาอาการโรคประสาทในผใหญ โดยเฉพาะโรคประสาทชนดย าคด - ย าท า (obsessive-compulsive neurotic) เปนลกษณะเดนชดของการคนหาความรสกปลอดภย ผปวยโรคประสาทจะแสดงพฤตกรรมวาเขาก าลงประสบเหตการณทรายกาจและก าลงมอนตรายตาง ๆ เขาจงตองการมใครสกคนทปกปองคมครองเขาและเปนบคคลทมความเขมแขงซงเขาสามารถจะพงพาอาศยได

3. ความตองการความรกและความเปนเจาของ (belongingness and love needs) ความตองการความรกและความเปนเจาของเปนความตองการขนท 3 ความตองการนจะ

เกดขนเมอความตองการทางดานรางกาย และความตองการ ความปลอดภยไดรบการตอบสนองแลว บคคลตองการไดรบความรกและความเปนเจาของโดยการสรางความสมพนธกบผอน เชน ความสมพนธภายใน ครอบครว หรอกบผอน สมาชกภายในกลมจะเปนเปาหมายส าคญส าหรบบคคล กลาวคอ บคคลจะรสกเจบปวดมาก เมอถกทอดทงไมมใครยอมรบ หรอถกตดออกจากสงคม ไมมเพอน โดยเฉพาะอยางยงเมอจ านวนเพอน ๆ ญาตพนอง สามหรอภรรยาหรอลก ๆ ไดลดนอย ลงไป นกเรยนทเขาโรงเรยน ทหางไกลบานจะเกดความตองการเปนเจาของอยางยง และจะแสวงหาอยางมากทจะไดรบการยอมรบจากกลมเพอน

Maslow คดคานกลม Freud ทวาความรกเปนผลมาจากสญชาตญาณทางเพศ (sublimation) ส าหรบ Maslow ความรกไมใชสญลกษณของ เรองเพศ (sex) เขาอธบายวา ความรกทแทจรงจะเกยวของกบความรสกทด ความสมพนธของความรกระหวางคน 2 คน จะรวมถงความรสกนบถอ ซงกนและกน การยกยองและความไววางใจแกกน นอกจากน Maslow ยงย าวา ความตองการความรกของคนจะเปนความรกทเปนไปใน ลกษณะทง การรจกใหความรกตอผอน และรจกทจะรบความรกจากผอน การไดรบความรกและไดรบการยอมรบจากผอน เปนสงทท าใหบคคลเกดความรสกวา ตนเองมคณคา บคคลทขาดความรก กจะรสกวาชวตไรคามความรสกอางวางและเคยดแคน

28

กลาวโดยสรป Maslow มความเหนวา บคคลตองการความรก และความรสกเปนเจาของ และการขาดสงน มกจะเปนสาเหตใหเกดความของคบใจและท าใหเกดปญหาการปรบตวไมได และความยนดในพฤตกรรม หรอความเจบปวยทางดานจตใจในลกษณะตาง ๆ

สงทควรสงเกตประการหนง กคอมบคคลจ านวนมากทมความล าบากใจทจะเปดเผยตวเองเมอมความสมพนธใกลชดสนทสนมกบเพศตรงขามเนองจากกลววาจะถกปฏเสธความรสกเชนน Maslow กลาววาสบเนองมาจาก ประสบการณในวยเดก การไดรบความรกหรอการขาดความรกในวยเดก ยอมมผลกบการเตบโต เปนผใหญทมวฒภาวะ และการมทศนคตในเรองของความรก Maslow เปรยบเทยบวา ความตองการความรก กเปนเชนเดยวกบรถยนตทสรางขนมาโดยตองการกาซ หรอน ามนนนเอง (Maslow, 1970)

4. ความตองการไดรบความนบถอยกยอง ( self-esteem needs) เมอความตองการไดรบความรกและการใหความรกแกผอนเปนไปอยางมเหตผลและ

ท าใหบคคล เกดความพงพอใจแลว พลงผลกดนในขนท 3 กจะลดลง และมความตองการใน ขนตอไป มาแทนท กลาวคอมนษยตองการทจะไดรบความนบถอยกยองออกเปน 2 ลกษณะ คอ ลกษณะแรกเปน ความตองการนบถอตนเอง (self-respect) สวนลกษณะท 2 เปนความตองการไดรบการยกยองนบถอจากผอน (esteem from others)

4.1 ความตองการนบถอตนเอง (self-respect) คอ ความตองการมอ านาจ มความเชอมนในตนเอง มความแขงแรง มความสามารถในตนเอง มผลสมฤทธไมตองพงพาอาศยผอน และมความเปนอสระ ทกคนตองการทจะรสกวาเขามคณคา และมความสามารถทจะประสบความส าเรจในงานภารกจตาง ๆ และมชวตทโดดเดน

4.2 ความตองการไดรบการยกยองนบถอจากผอน (esteem from others) คอ ความตองการมเกยรตยศ การไดรบยกยอง ไดรบการยอมรบ ไดรบความสนใจ มสถานภาพมชอเสยงเปนทกลาวขาน และเปนทชนชมยนด มความตองการทจะไดรบความยกยองชมเชยในสงทเขากระท า ซงท าใหรสกวาตนเองมคณคาวาความสามารถของเขาไดรบการยอมรบจากผอน

ความตองการไดรบความนบถอยกยอง กเปนเชนเดยวกบธรรมชาตของล าดบชน ในเรองความตองการดานแรงจงใจตามทศนะของ Maslow ในเรองอน ๆ ทเกดขนภายในจตนนคอ บคคลจะแสวงหาความตองการไดรบการยกยองกเมอภายหลงจาก ความตองการความรก และความเปนเจาของไดรบ การตอบสนอง ความพงพอใจของเขาแลว และ Maslow กลาววามนเปนสงทเปนไปไดทบคคลจะยอนกลบจากระดบขนความตองการในขนท 4 กลบไปสระดบขนท 3 อก ถาความตองการระดบขนท 3 ซงบคคลไดรบไวแลวน นถกกระทบกระเทอนหรอสญสลายไปทนททนใด ดงตวอยางท Maslow น ามาอางคอหญงสาวคนหนงซงเธอคดวา การตอบสนองความตองการความรกของเธอไดด าเนนไปดวยด แลวเธอจงทมเทและเอาใจใสในธรกจของเธอ และไดประสบความส าเรจเปนนกธรกจทมชอเสยงและอยางไมคาดฝน สามไดผละจากเธอไปในเหตการณ

29

เชนนปรากฏวาเธอวางมอจากธรกจตาง ๆ ในการทจะสงเสรมใหเธอไดรบความยกยองนบถอ และหนมาใชความพยายามทจะเรยกรองสามใหกลบคนมา ซงการกระท าเชนนของเธอ เปนตวอยางของความตองการความรกซงครงหนงเธอไดรบแลว และถาเธอไดรบความพงพอในความรกโดยสามหวนกลบคนมา เธอกจะกลบไปเกยวของใน โลกธรกจอกครงหนง

ความพงพอใจของความตองการไดรบการยกยองโดยทว ๆ ไป เปนความรสกและทศนคตของความ เชอมน ในตน เอง ความ รสกวาตน เองม คณค า การมพละก าลง การ มความสามารถ และความรสกวามชวตอยอยางมประโยชนและเปนบคคลทมความจ าเปน ตอโลก ในทางตรงกนขาม การขาดความรสกตาง ๆ ดงกลาวนยอมน าไปสความรสกและทศนคตของปมดอยและความรสกไมพอเพยง เกดความรสกออนแอและชวยเหลอตนเองไมได สงตาง ๆ เหลานเปนการรบรตนเองในทางนเสธ (negative) ซงอาจกอใหเกดความรสกขลาดกลวและรสกวาตนเองไมมประโยชนและสนหวงในสงตาง ๆ ทเกยวของกบความตองการของชวตและประเมนตนเองต ากวาชวตความเปนอยกบการไดรบการยกยอง และยอมรบจากผอนอยางจรงใจ มากกวา การมชอเสยงจากสถานภาพหรอการไดรบการประจบประแจง การไดรบความนบถอยกยองเปนผลมาจาก ความเพยรพยายามของบคคล และความตองการน อาจเกดอนตรายขนได ถาบคคลนนตองการค าชมเชย จากผอนมากกวาการยอมรบความจรงและเปนทยอมรบกนวาการไดรบความนบถอยกยอง มพนฐานจากการกระท าของบคคลมากกวาการควบคมจากภายนอก

5. ความตองการทจะเขาใจตนเองอยางแทจรง (self-actualization needs) ถงล าดบขนสดทาย ถาความตองการล าดบขนกอน ๆ ไดท าใหเกดความพงพอใจอยาง

มประสทธภาพ ความตองการเขาใจตนเองอยางแทจรงกจะเกดขน Maslow อธบายความตองการเขาใจตนองอยางแทจรง วาเปนความปรารถนาในทกสงทกอยาง ซงบคคลสามารถจะไดรบอยางเหมาะสมบคคล ทประสบผลส าเรจในขนสงสดนจะใชพลงอยางเตมทในสงททาทาย ความสามารถและศกยภาพของเขาและมความปรารถนาทจะปรบปรงตนเอง พลงแรงขบของเขาจะกระท าพฤตกรรมตรงกบความสามารถของตน กลาวโดยสรปการเขาใจตนเองอยางแทจรงเปน ความตองการอยางหนงของบคคล ทจะบรรลถงจดสงสดของศกยภาพ เชน "นกดนตรกตองใชความสามารถทางดานดนตร ศลปนกจะตองวาดรป กวจะตองเขยนโคลงกลอน ถาบคคลเหลานไดบรรลถงเปาหมายทตนตงไวกเชอไดวาเขาเหลานนเปนคนทรจกตนเองอยางแทจรง" Maslow (1970)

ความตองการทจะเขาใจตนเองอยางแทจรงจะด าเนนไปอยางงายหรอเปนไปโดยอตโนมต โดยความเปนจรงแลว Maslow เชอวา คนเรามกจะกลวตวเอง ในสงเหลาน "ดานทดทสดของเรา ความสามารถพเศษของเรา สงทดงามทสดของเรา พลงความสามารถ ความคดสรางสรรค" Maslow (1962)

30

ความตองการเขาใจตนเองอยางแทจรงมไดมแตเฉพาะในศลปนเทานน คนทว ๆ ไปเชน นกกฬา นกเรยน หรอแมแตกรรมกร กสามารถจะม ความเขาใจตนเอง อยางแทจรงได ถาทกคนสามารถท าในสงทตนตองการใหดทสด รปแบบเฉพาะของการเขาใจตนเองอยางแทจรง จะมความแตกตาง อยางกวางขวางจากคนหนงไปสอกคนหนง กลาวไดวามนคอระดบความตองการทแสดงความแตกตางระหวางบคคลอยางยงใหญทสด

Maslow ไดยกตวอยางของความตองการเขาใจตนเองอยางแทจรง ในกรณของนกศกษาชอ Mark ซงเขาไดศกษาวชาบคลกภาพเปนระยะเวลายาวนาน เพอเตรยมตวเปน นกจตวทยาคลนก นกทฤษฎคนอนๆ อาจจะอธบายวาท าไมเขาจงเลอกอาชพน ตวอยาง เชน Freud อาจกลาววามนสมพนธอยางลกซง กบสงทเขาเกบกด ความอยากรอยากเหนในเรองเพศไวตงแตวยเดก ขณะท Adler อาจมองวา มนเปนความพยายามเพอชดเชย ความรสกดอยบางอยาง ในวยเดก Skinner อาจมองวา เปนผลจากการถกวางเงอนไขของชวตในอดต ขณะท Bandura สมพนธเรองนกบตวแปรตาง ๆ ทางการเรยนรทางสงคม และ Kelly อาจพจารณาวา Mark ก าลงจะพงตรงไปเพอทจะเปนบคคลทเขาตองการจะเปนตวอยางทแสดงถง การมงตรงไปสเปาประสงคในอาชพ โดยความตองการทจะเขาใจตนเองอยางแทจรง และถาจะพจารณากรณของ Mark ใหลกซงยงขน ถา Mark ไดผานกาเรยนวชาจตวทยาจนครบหลกสตร และไดเขยนวทยานพนธระดบปรญญาเอก และในทสดกไดรบปรญญาเอกทางจตวทยาคลนกสงทจะตองวเคราะห Mark ตอไปกคอ เมอเขาส าเรจการศกษาดงกลาวแลว ถามบคคลหนงไดเสนองานใหเขาในต าแหนงต ารวจสบสวน ซงงานในหนาทนจะไดรบคาตอบแทนอยางสง และไดรบผลประโยชนพเศษหลาย ๆ อยางตลอดจนรบประกนการวาจางและความมนคงส าหรบชวต เมอประสบเหตการณเชนน Mark จะท าอยางไร ถาค าตอบของเขาคอ "ตกลง" เขากจะยอนกลบมาสความตองการระดบท 2 คอความตองการความปลอดภย ส าหรบการวเคราะหความเขาใจตนเอง อยางแทจรง Maslow กลาววา "อะไรทมนษยสามารถจะเปนไดเขาจะตองเปนในสงนน" เรองของ Mark เปนตวอยางงายๆ วา ถาเขาตกลงเปนต ารวจสบสวน เขากจะไมมโอกาสทจะเขาใจตนเองอยางแทจรง

ท าไมทก ๆ คนจงไมสมฤทธผลในการเขาใจตนเองอยางแทจรง (Why can't all people achieve self-actualization) ตามความคดของ Maslow สวนมากมนษยแมจะไมใชทงหมดทตองการแสวงหา เพอใหเกดความสมบรณภายในตน จากงานวจยของเขาท าให Maslow สรปวา การรถงศกยภาพของตนนน มาจากพลงตามธรรมชาตและจากความจ าเปนบงคบสวนบคคลทมพรสวรรคมจ านวนนอยมากเพยง 1% ของประชากรท Maslow ประมาณ Maslow เชอวา การน าศกยภาพของตนออกมาใชเปนสงทยากมาก บคคลมกไมรวาตนเองมความสามารถและไมทราบวาศกยภาพนน จะไดรบการสงเสรมไดอยางไร มนษยสวนใหญย งคงไมมนใจในตวเองหรอไมมนใจในความสามารถของตนจงท าใหหมดโอกาสเขาใจตนเองอยางแทจรง และยงมสงแวดลอมทางสงคมทมาบดบงพฒนาการทางดานความตองการของบคคล

31

อทธพลของวฒนธรรม ตวอยางหนง ทแสดงใหเหนวาอทธพลของสงคมมตอการเขาใจตนเอง คอแบบพมพของวฒนธรรม (cultural stereotype) ซงก าหนดวาลกษณะเชนไรทแสดงความเปนชาย (masculine) และลกษณะใดทไมใชความเปนชาย เชนจดพฤตกรรมตาง ๆ เหลาน ความเหนอกเหนใจผอน ความเมตตากรณา ความสภาพและความออนโยน สงเหลานวฒนธรรมมแนวโนมทจะพจารณาวา "ไมใชลกษณะของความเปนชาย" (unmasculine) หรอความเชอถอของวฒนธรรมดานอน ๆ ซงเปนความเชอทไมมคณคา เชน ยดถอวาบทบาทของผหญงขนอยกบจตวทยาพฒนาการ ของผหญง เปนตน การพจารณาจากเกณฑตาง ๆ ดงกลาวนเปนเพยงการเขาใจ "สภาพการณทด" มากกวาเปนเกณฑของการเขาใจตนเองอยางแทจรง

ประการสดทาย Maslow ไดสรปวาการไมเขาใจตนเองอยางแทจรงเกดจากความพยายาม ทไมถกตองของการแสวงหาความมนคงปลอดภย เชน การทบคคลสรางความรสกใหผอนเกดความพงพอใจตนโดยพยายามหลกเลยงหรอขจดขอผดพลาดตาง ๆ ของตน บคคลเชนน จงมแนวโนมทจะพทกษความมนคงปลอดภยของตน โดยแสดงพฤตกรรมในอดตทเคยประสบผลส าเรจ แสวงหาความอบอน และสรางมนษยสมพนธกบผอน ซงลกษณะเชนนยอมขดขวางวถทางทจะเขาใจตนเองอยางแทจรง 2.1.9 ทฤษฎการเรยนรของผใหญ การเรยนรของผใหญแตกตางจากการเรยนรของเดก เพราะผใหญมประสบการณ มากกวา ดงน นการเรยนการสอนตองยดหลกใหตอบสนองตอธรรมชาตของผใหญ นนคอ ตองร หลกการ ศกษาผใหญ ซงโนลส (Knowles, 1973) เรยกวชาการศกษาผใหญนวา แอนดราโกจ (andragogy) และ อาชญญา รตนอบล (2542) ไดใหค านยามไววาเปน “ ศลปและศาสตรในการชวยใหผใหญเกดการเรยนร ” ซงประกอบดวย 1) มโนทศนของผเรยน (self –concept) ผใหญจะมลกษณะทเตบโต ทงดานรางกายและจตใจ มวฒภาวะสง มโนทศนตอตนเอง จะพฒนาจากการพงพาผอนไปเปนการน าตนเอง เปนตวของตวเอง 2) ประสบการณของผเรยน (experience) ผใหญมวฒภาวะมากขน มประสบการณอยางกวางขวางทจะเปนแหลงทรพยากรอนมคาของการเรยนร ขณะเดยวกนกจะมพนฐานเปดกวางทจะเรยนรสงใหม ๆ 3) ความพรอมทจะเรยน(readiness) ผใหญมความพรอมทจะเรยน เมอรสกวาสงนน “จ าเปน” ตอบทบาทและสถานภาพทางสงคมของตน และ 4) แนวทางการเรยนร (orientation to learning) ผใหญจะยดปญหาเปนศนยกลางในการเรยนร มงน าความรไปใชทนท

วธสอนผใหญตามหลกการศกษาผใหญ (andragogy) ทฤษฎ แอนดราโกจ (andragogy) ของโนลส ไดก าหนดขนตอนวธการสอนผใหญ ดงน

(Knowles, 1973) มโนทศนของผเรยน (self – concept) ประกอบดวย 1. การสรางบรรยากาศการเรยนร

32

2. การวเคราะหความตองการในการเรยนร 3. การวางแผนรวมกน 4. การน าประสบการณการเรยนรมาใชในการเรยนการสอน 5. การประเมนผลการเรยนร ประสบการณของผเรยน (experience) ประกอบดวย 1. ความส าคญของการน าประสบการณมาเปนเทคนคในการเรยนการสอน 2. ความส าคญของการน าประสบการณไปปฏบต 3. การเรยนรดวยตนเองจากประสบการณ ความพรอมทจะเรยน (readiness) ประกอบดวย 1. เวลาในการเรยนร 2. การจดกลมผเรยน แนวทางการเรยนร (orientation to learning) 1. แนวทางการเรยนรของผใหญ 2. แนวทางการเรยนรของหลกสตร 3. การออกแบบประสบการณการเรยนร ทฤษฎ แอนดราโกจ (andragogy) ของโนลส เปนประโยชนตอการเรยนรของผใหญ วธการ

หนงทชวยในการจดกจกรรมการเรยนการสอนใหสอดคลองกบธรรมชาตของผใหญ กระบวนการพฒนาบคลากร การพฒนาบคลากรเปนหวใจส าคญในการพฒนาการศกษา เพราะงานทกอยางของ

หนวยงานทางการศกษาจะด าเนนการเปนไปอยางมประสทธภาพ และไดรบผลส าเรจตามเปาหมายหรอไมเพยงใด ขนอยกบความสามารถและความรวมมอของบคลากรทเกยวของ จงเปนหนาทโดยตรงของผบรหารจะตองพยายามหาทางใหบคลากรไดมการพฒนาความรความสามารถ และพฒนาอยางตอเนอง ขนท 1 ก าหนดจดมงหมายและบทบาทของหนวยงาน ในการทจะใหมองเหนภาพของกระบวนการพฒนาบคลากรอยางชดเจน มความจ าเปนทจะตองเขาใจความสมพนธของเปาประสงค กบระบบงานทเชอมโยงกบการพฒนาบคลากรความสมพนธเกยวของกนดงตอไปน 1. เปาประสงคของระบบโรงเรยนจะกอใหเกดต าแหนงและความรบผดชอบตาง ๆ 2. กจกรรมตางๆ ในระบบโรงเรยนตองการทกษะ ความรและความสามารถในดานตาง ๆ ของบคลากร

3. งานของโรงเรยนจดขนเปนระบบยอยๆ หรอหนวยงานยอยๆ และปฏบตงานโดยบคลากรเปนกลม เชน กลมประถมศกษา มธยมศกษา อาชวศกษา และอน ๆ

33

4. ในการทจะปรบปรงประสทธผลและประสทธภาพของระบบโรงเรยนทงหมดนน แตละหนวยงานควรเขาใจและทราบบทบาทของตนวาบทบาทของตนมอยางไร เพราะเปนความจ าเปนเบองตนส าหรบพฤตกรรมของบคคล 5. ระบบโรงเรยนควรจะใหแตละหนวยงาน แตละบคคลไดทราบมาตรฐานของการด าเนนงานซงคาดหวงไวและใหบรรลผล 6. แผนการพฒนาบคลากรเกยวของกนอยางใกลชดกบเปาประสงคของระบบงาน หนวยงานและปจเจกบคคล กจกรรมการพฒนาแตละอยางจะมงกจกรรมทจะท าใหบคคลหรอหนวยงานกาวไปขางหนาจากทเปนอยในปจจบน เขาสบทบาททเปนอดมคต การประเมนคาแผนงานตาง ๆ ในระบบงานเพอการพฒนาน จะตงอยบนรากฐานของความกาวหนาทจะน าไปสมาตรฐานของการด าเนนงานขางหนา

ขนท 2 จดคณะบคคลเพอด าเนนการและรบผดชอบ การจดคณะบคคลเพอด าเนนการและรบผดชอบ มอยางนอย 3 ฝายดวยกนในระบบโรงเรยนทมความรบผดชอบตอการพฒนาบคลากร คอ 1) คณะกรรมการสถานศกษา 2) สมาคมหรอองคกรคร และ 3) ปจเจกบคคล คณะกรรมการสถานศกษามบทบาทและความรบผดชอบในแผนงานพฒนาบคลากรในดานทจะสรางบรรยากาศ และคดหาหนทางทจะท าใหกจกรรมการพฒนาบคคลเกดขนได โดยจะเปนผวางแผนและก าหนดแผนงานหลกของการพฒนาบคลากร หวหนาหนวยงานตาง ๆ จะมความรบผดชอบทจะก าหนดความร ความสามารถ ทกษะทจ าเปน และตองการในการด าเนนงานของหนวยงานของตน และเสนอแนวทางตาง ๆ ใหกบผบ งคบบญชาใหทราบความจ าเปนเหลาน แตอยางไร กดความรบผดชอบสวนใหญในการพฒนา มกตกอยกบผบรหารของแตละหนวยงานเพราะเปนผทมาตดตอใกลชดกบผใตบงคบบญชาแตละวน จงทราบความประสงคตาง ๆ ของบคลากรทตองการพฒนา

ขนท 3 ก าหนดความตองการตาง ๆ ในการพฒนา ในขนนจะเปนการก าหนดความตองการตาง ๆ ใหเฉพาะเจาะจงทตองการพฒนา ซงจะกระท าไดดวยการจดแผนงานอยางมระบบตามความตองการตาง ๆ นสามารถแยกออกไดเปน 3 ลกษณะคอ 1. ความตองการพฒนาของระบบเปนสวนรวม หมายถง ความตองการทจะพฒนาสอดคลองกนระหวางสภาพความขาดแคลนกบสภาพทตองการเพอพฒนาระบบในหนวยงาน แหลงขอมลขาวสารทส าคญ คอ แผนก าลงคน ซงจะชความแตกตางระหวางก าลงคนทมอยกบก าลงคนทตองการ การพฒนาระบบจงเปนหนทางหนงทจะแกไขความแตกตางในเรองความตองการบคลากร และบรรจหรอเสรมต าแหนง รวมทงการเลอนโยกต าแหนง ระบบงานแผนก าลงคนจะชวยในการสรางโปรแกรมการพฒนาบคคลตาง ๆ ได

34

2. ความตองการเฉพาะหนวยงาน เปนความตองการของหนวยงานทสนใจในการพฒนาบคคลในหนวยงานของตน เพอใหบคลากรสามารถปฏบตงานบรรลวตถประสงค 3. ความตองการพฒนาของปจเจกบคคล เปนการปรบปรงประสทธผลของแตละรายบคคล ตามความตองการของแตละบคคล โดยพจารณาจากขอมลและรายละเอยดจากหลกฐานการสรรหา การคดเลอก การจงใจบคคลเขาสหนวยงาน และกระบวนการประเมนคาการปฏบตงานของบคลากร

ขนท 4 เตรยมแผนการพฒนาบคลากรทงหมด การวางแผนส าหรบการพฒนาบคลากรของฝายบรหารกลางนน เกยวของกบการตดสนใจในปญหาทส าคญ ๆ เชน แผนงานอะไรทคาดหวงจะท าใหส าเรจลลวงไปดวยทางใดภายในขอบเขตใด และล าดบกอนหลงอยางไร สวนผบรหารระดบสงในระบบโรงเรยนจะก าหนดแนวทางทจะเรมด าเนนการ และการประสานงานแผนงานพฒนาบคลากรทงหมด แนวทางนจะรวมทงจดมงหมายของการพฒนาบคลากรท งระยะส นและระยะยาว นโยบายตาง ๆ งบประมาณและการล าดบกอนหลง

ขนท 5 ด าเนนการพฒนาบคลากร การด าเนนงานแผนงานพฒนาบคลากรเปนการรวบรวมเอากจกรรมตางๆ ในแผนการพฒนาบคลากรเพอด าเนนการใหบรรลจดมงหมายตาง ๆ ทตงไวและใหเปนไปตามนโยบายทไดรบมอบหมาย การด าเนนการจะเกยวของกบการตดสนใจเฉพาะอยาง เชน การตดสนใจเลอกกจกรรม ชวงระยะเวลาส าหรบด าเนนกจกรรม บคลากรทเกยวของ เงนทจะใชจาย สงอ านวยความสะดวกตาง ๆ ทตองการ

ขนท 6 ประเมนผลกระบวนการพฒนาบคลากร การประเมนผลกระบวนการพฒนาบคลากร มขอค านงอย 3 ประการ คอ

1. คนหารายละเอยดเพอใหทราบวา ฝายบรหารรวธน าเอากระบวนการพฒนามาใชอยางไร ไดแก การวางแผน การจดการ การด าเนนงาน และการควบคม

2. คนหาขอมลและรายละเอยดเกยวกบปรมาณของประสทธผลทกอใหเกดความรทางเทคนคในการพฒนาบคลากรมากเพยงใด

3. แผนงานพฒนาไดมสวนชวยใหเปาประสงคของหนวยงานในแตละวน แตละป และเปาประสงคระยะยาวบรรลผลเพยงใด เราจะวดอะไรไดบางจากการปฏบตงานของบคลากรในหนวยงาน

35

ขนตอนในการพฒนาบคลากรม 5 ขนตอน

ภาพประกอบท 2.4 ขนตอนของการพฒนาบคลากร ทมา : สมพงษ เกษมสน, 2544

ขนท 1 ศกษาปญหาและส ารวจความตองการเพอพฒนา ควรจะมการศกษาวเคราะห หรอวจย

เพอใหทราบปญหาและความตองการทแทจรงของหนวยงาน นอกจากนควรศกษาใหครอบคลมถงการส ารวจขอมลพนฐานของบคลากร

ขนท 2 การก าหนดจดมงหมาย โดยก าหนดจากปญหาและความตองการในการพฒนา แบงออกเปน 3 ลกษณะ คอ 1. ความตองการพฒนาของระบบเปนสวนรวม 2. ความตองการพฒนาเฉพาะหนวยงาน 3. ความตองการพฒนาของปจเจกบคคล ขนท 3 การวางแผนพฒนา เปนขนตอนทครอบคลมไปถงการก าหนดกจกรรมหรอวธการตาง ๆ ทใชในการพฒนา ก าหนดผรบผดชอบกจกรรมตาง ๆ รวมทงก าหนดเวลาทจะด าเนนการใชโดยการจดท าแผนพฒนาบคลากรควรพจารณาใหสอดคลองกบแผนงานดานตาง ๆ ทเกยวกบก าลงคน ขนท 4 การด าเนนการพฒนา เปนขนตอนการลงมอปฏบตด าเนนการตามแผนทไดก าหนดไว ควรจะใหบคลากรในหนวยงานทกคนไดทราบเกยวกบแผนด าเนนการเพอจะไดเขาใจ และใหความรวมมอในการด าเนนการใหบรรลจดมงหมายตาง ๆ ทต งไว และเปนไปตามนโยบายทไดรบมอบหมาย การด าเนนงานจะเกยวของกบการตดสนใจเฉพาะอยาง เชน การตดสนใจเลอกกจกรรม ชวงระยะเวลาส าหรบเลอกกจกรรม บคลากรทเกยวของ เงนทจะใชจาย สงอ านวยความสะดวกทตองการ

1. ศกษาปญหาและส ารวจความตองการเพอการพฒนา

2. ก าหนดจดมงหมายการพฒนา

3. วางแผนพฒนา

4. ด าเนนการพฒนา

5. ประเมนผลการพฒนา

1.

36

ขนท 5 การประเมนผลกระบวนการพฒนาบคลากรเมอไดด าเนนการพฒนาไปแลวจ าเปนจะตองมการประเมนผล ซงเปนขนตอนทส าคญมากเพราะผลจากการประเมนจะสามารถน าไปปรบปรงแกไขในขนตอนตาง ๆ ในการพฒนาบคลากรครงตอไปใหมความสมบรณยงขน จากกระบวนการพฒนาบคลากรทกลาวมาขางตน สรปไดวา กระบวนการพฒนาบคลากรประกอบดวย 5 ขน คอ ขนศกษาปญหาและส ารวจความตองการเพอพฒนา ขนก าหนดจดมงหมาย ขนวางแผนพฒนา ขนด าเนนการพฒนา และขนประเมนผลการพฒนา หลกการเรยนรของผใหญ

ตงแตชวงทศวรรษท 70 ทฤษฎการเรยนรของผใหญนนมกรอบคดทนกวชาการและผจดฝกอบรมน ามาศกษาและใชอยางกวางขวาง โนลสไดตงสมมตฐานในเรองลกษณะการเรยนรของผใหญเอาไว 4 ขอคอ

1. เมอคนเราเตบโตขน ผใหญมแนวโนมทจะชอบการชน าดวยตวเอง (self-direction) 2. ประสบการณของผใหญนนเปนทรพยากรการเรยนรททรงคณคา ดงนนการเรยนรแบบ

มสวนรวม (active participation) จากประสบการณของผใหญควรจะน ามาใชเปนวธการจดการฝกอบรม

3. ผใหญนนมกจะใหการตระหนกรถงเรองราวเฉพาะทมาจากชวตจรง ดงนนการจดฝกอบรมควรจะใชเรองในชวตจรงมาเปนแนวทางการจดการฝกอบรม

4. ผใหญตองการทจะเรยนรทกษะและใฝหาความรทจ าเปนในการเพมขดความสามารถของตนในการท างานและน าทกษะทไดเรยนรมาใชงานไดทนท

Pike (1989) ไดเขยนหลกการในการจดการฝกอบรมใหกบผใหญชอวา “Pike laws of adult” โดยมกฎส าคญ 4 ขอคอ

กฎขอท 1 ผใหญเปนเดกเลก ๆ ในรางกายทใหญ กฎขอท 2 คนเรามกจะไมขดแยงกบขอมลทเรามอย กฎขอท 3 ถาคณรสกสนกมากเทาไร การเรยนเรยนรกมมากขนเทานน กฎขอท 4 การเรยนรจะยงไมเกดขน หากพฤตกรรมไมไดเปลยนแปลง การเรยนรของผใหญและการเลงผลเลศของนกการศกษา Lorge (1947) ไดกลาวถงวธการเรยนรของผใหญวา “การทเราจะจดการศกษาใหผใหญได

ดนนเราตองเขาใจเสยกอนวาเขาตองการอะไร” Lorge ยงไดระบความตองการของผใหญในการเรยนรไว 4 ดานคอ

1. เพอทจะไดเพมพนบางอยาง (to gain something) 2. เพอทจะไดเปนบางสง (to be something) 3. เพอทจะไดท าบางสง (to do something) 4. เพอทจะประหยดบางอยาง (to save something)

37

ขอแตกตางของการเรยนรระหวางผใหญกบเดก ผใหญน นแตกตางจากเดกน นมความแตกตางทเหนไดชดเรองแนวคดสวนตว (self-

concept) ประสบการณ และความพรอมในการเรยนร สวนการเรยนรของเดกนนจะมลกษณะเปนแบบ เหยอก (ผสอน) กบถวย (ผเรยน) - jug and mug

หลก 3 ประการในการเรยนรแบบผใหญกคอ 1. การเรยนแบบผใหญนน ตวเองตองเปนผรบผดชอบการเรยนของตนเอง 2. ความรบผดชอบหลกของผสอนคอการบรหารกระบวนการเรยนการสอนของผใหญให

มประสทธภาพ 3. กระตนใหผเรยนไดใชความคดและตดสนใจใหตวเอง Sullivan, Wircenski, Arnold และ Sarkees (1990) ใหความคดเหนวาการท จะท าให

บรรยากาศนาเรยนนน เราตองมความเขาใจถงลกษณะการเรยนรของผใหญทจะเขามามสวนรวมในกระบวนการเรยนร ซงกระบวนการเรยนรของผใหญนนมหลก อย 5 ประการคอ

หลกการท 1 มภาวะผน า : ผใหญทจะเขารบการเรยนรฝกอบรมนนจะตองมภาวะผน าในการทจะก าหนดทศทางการเรยนรทตนเองจะไดรบ

หลกการท 2 ประสบการณ : ประสบการณจะถกน าไปใชในระหวางการท ากจกรรมการเรยนรทจดใหเชนการอภปราย กรณศกษา หรอ การแกปญหา

การจดจ าน นจะเกดขนไดดหากผเรยนไดพฒนาการความจ า โดยน าสงทเรยนและฝกเหลานนมาใชปฏบตในทนท และตามดวยกจกรรมทไดมการทบทวนหรอการใหเขยนสรปความร

หลกการท 3 การเรยกรองความสนใจ: การเรยกรองความสนใจมพลงในการทจะกระตนใหเกดความสนใจ ผใหญจะเกดการจงใจใหเรยนรเมอเขามความตองการทจะรอะไรบางอยาง ดงนนผสอนควรทจะท าการกระตน อารมณของความอยากเรยนรใหเกดขน

หลกการท 4 ใหความนบถอ: การสอนผใหญนนผสอนตองท าใหผเรยนเหนความแตกตางและขดความสามารถทจะท าใหพวกผเรยนรมากขน ผเรยนนนมกจะเปดใจในการเรยนรถามความรสกยอมรบนบถอ

หลกการท 5 การเรยนรทมลกษณะเปน novel: ลกษณะการเรยนรแบบ novel styles คอมความแตกตางของรปแบบการเรยนร เพราะผใหญแตละคนมการเรยนรทแตกตางกนออกไปถงแมคณลกษณะดงกลาวจะแฝงอยความอยากเรยนรเหมอนๆ กน

38

2.1.10 แนวคดในการจดการภาครฐแนวใหม (New Public Management) NPM. การจดการภาครฐแนวใหม คอ การน าเอาวธการของเอกชนมาใชในการจดการ

ภาครฐ โดยเนนการใชมออาชพมาจดการ มหลกการบรหารทเนนผลผลตและผลลพธ มโครงสรางองคการทเลกกะทดรดและแบนราบ ท าใหมความคลองตว มความเปนอสระสามารถท างานไดอยางมประสทธภาพ มความแตกตางจากการแนวเกา คอ การบรหารภาครฐแนวเกามโครงสรางการจดองคการทใหญ มสายงานเปนล าดบชนบงคบบญชา มการยดกฎระเบยบเปนหลกในการปฏบตงาน และมการรวมศนยอ านาจการบรหาร

New Public Management : NPM. สาระหลกส าคญของการบรหารภาครฐแนวใหม มาจากแนวคดหลก 4 เรองดวยกน คอ

1. good governance หรอการปกครองทด คอ การด าเนนกระบวนการนโยบายสาธารณะอยางเปดเผยคาดเดาได และเหนแจง ซงกคอกระบวนการทโปรงใส การมระบบราชการทส านกในจตวญญาณแหงอาชพ การมรฐบาลทเปนฝายบรหารทมความรบผดชอบเกยวกบการกระท าของตนเอง และมประชาสงคมทเขมแขงและมสวนรวมในกจกรรมสาธารณะ และทงหมดนตองเคารพตอการปกครองโดยหลกนตธรรม

2. managerialism หรอลทธการจดการ เนนความจ าเปนของการใชวธการจดการแบบเอกชนมาใชกบภาครฐในเรองการเงน บคลากร เทคโนโลย เพอใหเกดผลลพธอยางมประสทธภาพ ประหยด และคมคา

3. entrepreneurial governance หรอรฐบาลเชงผ ประกอบการโดยรฐตองปรบลดบทบาทภารกจของรฐใหอ านาจกบประชาชนมสวนรวมในการออกกฎ ระเบยบ ตาง ๆ ใชหลกการเทยบเคยงกบหนวยงานอน ก าหนดพนธกจ เปาหมาย วสยทศน การน าองคกรทชดเจน มงเนนผลสมฤทธ มงเนนใหความส าคญตอลกคา ลกคาคอพระเจา มแนวคดเชงบรณาการ ปองกนปญหาดกวาตามแกไข เนนการกระจายอ านาจความรบผดชอบตามความส าคญของงาน

4. post-bureaucratic organization แนวคดทมาจากการจดองคการหลงระบบราชการ คอรฐตองกระจายอ านาจใหกบผปฏบต มผลลานเปนเปาหมาย รจกรบผดชอบเปาหมายองคการ ลกคาก าหนดขอบเขตงาน ตองท างานเชงรก มค าตอบทหลากหลาย พรอมใหความส าคญกบผช านาญการ ยอมรบการเปลยนแปลงได ใชการเปลยนแปลงใหเปนโอกาส ใหรางวลแกกลม และประเมนผลงานเพอปรบปรงและพฒนา

หลกการของ NPM. 1. ใชมออาชพมาจดการ คอเนนผรบผดชอบ ๆ ตองเปนมออาชพ 2. ก าหนดมาตรฐานและตวชวดการปฏบตงานทชดเจน 3. มงควบคมทผลลพธมากกวาวธการ คอ เมอมอบอ านาจใหแลวจะสนใจผลลพธ

ไมสนใจวธการ

39

4. แตกองคการใหเลกลงเปนหนวยงานยอยเพอประสทธภาพ 5. ใชการแขงขนผลกดนใหเกดมาตรฐานทดขนและตนทนต าลง 6. ใชวธการของเอกชน 7. เนนวนยและความประหยดในการใชทรพยากร สาระหลกส าคญของ NPM. 1. การเปลยนแปลงหลกการบรหารทเนน ผลผลตและผลลพธ แนวเกาเนนท

ทรพยากรน าเขา หรอทรพยากรทใชในการบรหาร หรอกระบวนการท างาน 2. การสรางระบบการวดผลงาน การก าหนดตวชวด และมาตรฐาน 3. มโครงสรางองคการทกะทดรด แบนราบ เปนอสระ แทนความใหญโต รมราม 4. สรางสายสมพนธแบบสญญา (จาง) มากกวาสายการบงคบบญชา 5. ใชกลไกการตลาดในการจดท าบรการสาธารณะ 6. เสนแบงระหวางภาครฐและเอกชนไมชดเจน เนองจากความสมพนธแบบเปน

หนสวนมมากขน 7. คานยม เชน หลกสากล เสมอภาค มนคง ลดความส าคญลงใหความส าคญกบ

ประสทธภาพ แนวทางการปฏรประบบราชการไทย เหตผลความจ าเปนในการปฏรประบบ

ราชการไทย จากสถานการณและสภาพปญหาตาง ๆ ไดแก การเกดวกฤตเศรษฐกจและการเงน เกดปญหาสงคมออนแอ แรงกดดนจากกระแสการเปลยนแปลงของสงคมโลก (เสรภาพ การมสวนรวมของประชาชนในการตรวจสอบอ านาจรฐและปกครองประเทศ) ประชาชนมองระบบราชการเปนระบบทลาหลง ไมสามารถตอบสนองความตองการไดอยางมประสทธภาพ ภาคราชการมขนาดใหญเกนไป ท างานในลกษณะรวมศนยอ านาจ ท างานโดยยดตดกบวธการมากกวาผลลพธของงาน

หลกการจดการภาครฐแนวใหมมาปรบใชในการปฏรประบบราชการไทย เปนการมงสทศทางทจะปรบปรงการจดการภาครฐใหมประสทธภาพและไดมาตรฐานโดยยดหลกการเนนผรบบรการจากรฐ เนนการปรบลดบทบาทภารกจ การปรบเปลยนวธการท างานของภาครฐและปรบวธการบรหารก าลงคนใหสามารถเทยบเคยงไดกบเอกชน ความส าเรจของการปรบใชหลกการจดการภาครฐแนวใหมขนอยกบความรวมมอของทกฝายในภาคราชการในการท าความเขาใจและปรบเปลยนกรอบแนวคดและวธการท างานใหไปสเปาประสงครวมกน ในกรณของประเทศไทยทปฏรประบบราชการยดแนวทาง NPM. ทานคดวาประสบความส าเรจเพยงใดมอะไรบางทควรปรบปรงเพอท าใหเกดประโยชนคมคากบประชาชนมาก

40

2.2 แนวคดเกยวกบประชาคมอาเซยน

2.2.1 ความเปนมาของประชาคมอาเซยน

กอนจะมการกอตงสมาคมประชาชาตแหงเอเชยตะวนออกเฉยงใต ไดมการรวมกน

ของสมาคมเอเชยตะวนออกเฉยงใตหรอสมาคมอาสา (Association of South-East Asia : ASA) เมอ

วนท 31 กรกฎาคม พ.ศ. 2504 โดยมสมาชกประกอบดวย 3 ประเทศไดแก ฟลปปนส สหพนธ

มลายา และประเทศไทย โดยมเปาหมายหลกเพอชวยเหลอกนทางเศรษฐกจ สงคม และ

วฒนธรรม ในชวงปลายป พ.ศ. 2505 เกดกรณขอพพาทเรองดนแดนระหวางสหพนธมลายากบ

ฟลปปนส จงไดยตความสมพนธกนไป รวมทงสงคโปรไดขอแยกตวออกจากสหพนธมลายาในป

พ.ศ.2508 และสหพนธมลายาไดเปลยนชอเปนมาเลเซยในปจจบน ตอมาไดเกดยคแหงการ

เผชญหนาทางการเมองบนความแตกตางทางเชอชาต ศาสนา วฒนธรรมและประวตศาสตร

ในขณะเดยวกนกมความขดแยงดานดนแดนระหวางประเทศในภมภาค รวมทงมความตงเครยด

อนเปนผลมาจากสงครามเยน ซงเปนความขดแยงดานอดมการณระหวางประเทศทสนบสนน

อดมการณเสรนยมประชาธปไตยกบประเทศทยดมนในอดมการณสงคมนยมคอมมวนสต ท าให

หลายประเทศเรมตระหนกถงความจ าเปนในการรวมมอกนระหวางประเทศในภมภาค

ประเทศไทยจงไดคดรเรมในการจดการตงสมาคมอาเซยน โดยรฐมนตรตางประเทศของไทยในขณะน คอ น.อ.(พเศษ) ดร. ถนด คอมนตร ในของสมยรฐบาล จอมพล ถนอม กตตขจร เปนหวหนาคณะผ น าจากประเทศสมาชกอก 4 ประเทศ ประกอบดวย มาเลเซย ฟลปปนส อนโดนเซย และสงคโปร เขารวมการประชมหารอ เพอหาแนวทางในการจดตงสมาคมอาเซยนขน โดยใชบานพกตากอากาศแหลมแทน ต าบลบางแสน อ าเภอเมอง จงหวดชลบร เปนสถานทประชม เมอวนท 6 สงหาคม พ.ศ. 2510 ไดจดท าเอกสารขอตกลงรวมกนเรยกวา “Spirit of Bangsaen” หรอจตวญญาณแหงบางแสน และในวนท 8 สงหาคม พ.ศ. 2510 เวลา 10.50 น. ณ วงสราญรมย กระทรวงการตางประเทศ กรงเทพมาหนคร ไดมการลงนามในปฏญญากอตงอาเซยน เรยกวา “ปฏญญากรงเทพ” (Bangkok Declaration) หรอปฏญญาอาเซยน (ASEAN Declaration) โดย นายอาดม มาลค รฐมนตรตางประเทศอนโดนเซย ไดตงชอสมาคมนวา สมาคมประชาชาตแหงเอเชยตะวนออกเฉยงใต (Association of Southeast Asian Nations หรอ ASEAN) ในเวลาตอมาประเทศตาง ๆ ไดเขารวมเปนสมาชกเพมเตมไดแก บรไน เวยดนาม ลาว พมา และกมพชา ไดเปนสมาชกล าดบสดทาย ท าใหอาเซยนมสมาชกครบ 10 ประเทศในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต ในการกอตงอาเซยนขนมาเพอสงเสรมความรวมมอทางการเมอง เศรษฐกจ และสงคม สงเสรมสนตภาพและความมนคงของภมภาค สงเสรมความรวมมอระหวางอาเซยนกบตางประเทศและ

41

องคการระหวางประเทศ สญลกษณของอาเซยน คอรปรวงขาว 10 รวง สเหลองบนพนสแดง ซง สเหลองหมายถงความเจรญรงเรอง สแดงหมายถงความกลาหาญและการมพลวต สขาวหมายถงความบรสทธ และสน าเงนหมายถงสนตภาพและความมนคง

วตถประสงคหลกทก าหนดไวในปฏญญาอาเซยน (The ASEAN Declaration) 7 ประการ ไดแก

1. สงเสรมความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ ความกาวหนาทางสงคมและวฒนธรรม 2. สงเสรมการมเสถยรภาพ สนตภาพและความมนคงของภมภาค 3. สงเสรมความรวมมอทางเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม วชาการ วทยาศาสตร และ

ดานการบรหาร 4. สงเสรมความรวมมอซงกนและกนในการฝกอบรมและการวจย 5. สงเสรมความรวมมอในดานเกษตรกรรมและอตสาหกรรม การคา การคมนาคม

การสอสาร และปรบปรงมาตรฐานการด ารงชวต 6. สงเสรมการมหลกสตรการศกษาเอเชยตะวนออกเฉยงใต 7. สงเสรมความรวมมอกบองคกรระดบภมภาคและองคกรระหวางประเทศ

พฒนาการของประชาคมอาเซยนเรมตงแตมการกอตง ในป พ.ศ. 2510 – 2520 ในชวง 10 ปแรก อาเซยนใหความส าคญตอการจดท ากรอบงาน

อยางกวางๆ ยดหยนได ทศทางการด าเนนงานของอาเซยนเรมชดเจนขนในเดอนกมภาพนธ ป พ.ศ.2519 เมอผน าอาเซยนไดมการประชมสดยอดครงแรก ณ เกาะบาหล ประเทศอนโดนเซย โดยไดมการลงนาม “ปฏญญาวาดวยความรวมมออาเซยน” (Declaration of ASEAN Concord) มวตถประสงคในการเสรมสรางเรงดวนดวยการ เพมพนความรวมมอทางการเมอง เศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรม และมการลงนามความรวมมอ “สนธสญญามตรภาพและความรวมมอในเอเชยตะวนออกเฉยงใต” (Treaty of Amity and Cooperation in Southeast Asia: TAC) เปนฉบบทสอง มวตถประสงคเพอสงเสรมสนตภาพ มตรภาพ และความรวมมออยางถาวรระหวางประชาชนในประเทศสมาชก และฉบบทสามเปนการลงนามความมอ“ความตกลงวาดวยการจดต งส านกเลขาธการอาเซยน” เพอเปนองคกรกลางรบผดชอบและประสานภารกจตางๆ ของอาเซยน เพอปรบปรงการด าเนนงานใหมประสทธภาพมากขน ในป พ.ศ. 2520 – 2530 เปนชวงของการขยายความรวมมอทางเศรษฐกจในอาเซยน โดยในป พ.ศ.2520 รฐมนตรตางประเทศอาเซยนไดลงนามความรวมมอในความตกลงวาดวย สทธพเศษทางการคาอา เซยน หรอ ASEAN PTA (Preferential Trading Arrangements : PTA) เปนการใหสทธพเศษโดยสมครใจและแลกเปลยนสนคากบสนคา เปนการลดภาษศลกากรขาเขาและการผกพนอตราอากรขาเขา ณ อตราทเรยกเกบอย มโครงการความรวมมอทางอตสาหกรรมตาง ๆ ตามมา ไดแก

42

โครงการอตสาหกรรมอาเซยน โครงการแบงผลตทางอตสาหกรรมอาเซยน โครงการรวมลงทนดานอตสาหกรรมของอาเซยน และโครงการแบงผลตชนสวนยานยนต ในป พ.ศ. 2530 – 2540 เปนชวงทอาเซยนไดสมาชกครบ 10 ประเทศ และเปนชวงทภมภาคประสบวกฤตทางการเงนและเศรษฐกจรวมทงเกดกระแส โลกาภวตน จงหาแนวทางทจะขยายการคาระหวางกนใหมากยงขน โดยเฉพาะความตกลงวาดวยการใชอตราภาษพเศษทเทากนส าหรบเขตการคาเสร อาเซยน (Common Effective Preferential Tariff : CEPT) ไดมประชมสดยอดอาเซยน ครงท 4 เมอเดอนมกราคม พ.ศ. 2535 ณ ประเทศสงคโปร และนายอานนท ปนยารชน นายกรฐมนตรไทยในขณะนนเปนผเสนอใหอาเซยนพจารณาเรองการจดตงเขต การคาเสร อาเซยน (ASEAN Free Trade Area: AFTA) เพอใชเปนแนวทางหลกในการเสรมสรางความรวมมอดานการคาและแปรสภาพให อาเซยนเปนแหลงดงดดการลงทนจากภายนอก รวมทงไดมการประชมสดยอดอาเซยนอยางไมเปนทางการ ครงท 2 เมอธนวาคม พ.ศ. 2540 ณ กรงกวลาลมเปอร ประเทศมาเลเซย ในโอกาสครบรอบ 30 ปของการจดตงอาเซยน ไดมการก าหนด วสยทศนอาเซยน ค.ศ.2020 (พ.ศ.2563) (The ASEAN Vision 2020) ซงมเปาหมายหลก 4 ประการ ประกอบดวย

1. วงสมานฉนทแหงประชาชาตเอเชยตะวนออกเฉยงใต (A concert of Southeast Asian Nation) 2. การมหนสวนเพอการพฒนาอยางมพลวต (A partnership in dynamic development) 3. มงปฏสมพนธกบประเทศภายนอก (An outward-looking ASEAN) 4. การมชมชนทสงคมเอออาทรตอกน (A community of caring societies )

เพอมงพฒนาอาเซยนไปส "ประชาคมอาเซยน" (ASEAN Community) ใหเปนผลส าเรจภายในป พ.ศ. 2563 รวมทงจดโครงสรางองคกรของอาเซยนรองรบภารกจและพนธกจ และแปลงสภาพอาเซยนจากองคกรทแบบหลวม ๆ สการเปนนตบคคล ซงไดมการรางเปน "กฎบตรอาเซยน" (ASEAN Charter) ซงท าหนาทเปนธรรมนญการบรหารปกครองกลมประเทศอาเซยนเพอใหเกดความรวมมอตามสโลแกน "สบชาต หนงอาเซยน"

ในป พ.ศ. 2540 – 2550 เปนชวงของการปรบปรงองคกรทมอยใหสอดคลองกบสภาพแวดลอมทเปลยน แปลงไป โดยเฉพาะการเรงรดพฒนาเศรษฐกจและสงคมของกลมประเทศสมาชกอา เซยนใหมใหทนกบระดบการพฒนาของกลมประเทศอาเซยนเดม โดยแผนปฏบตการฮานอยเพอขบเคลอนวสยทศนอาเซยน (Hanoi Plan of Action to Implement the ASEAN Vision 2020) อยางเปนทางการในการประชมสดยอดอาเซยน ครงท 6 เมอธนวาคม พ.ศ.2541 ณ กรงฮานอย ประเทศเวยดนาม และในการประชมสดยอดอาเซยน ครงท 9 เมอตลาคม พ.ศ. 2546 ทเกาะบาหล ประเทศอนโดนเซย ผน าอาเซยนไดประกาศ “ปฏญญาวาดวยความรวมมออาเซยน II” (Declaration of ASEAN Concord II) หรอ “ความรวมมอบาหล II” เรองการจดตงประชาคมอาเซยนในป พ.ศ. 2563 ประกอบดวย 3 เสาหลกไดแก ประชาคมการเมองและความมนคงอาเซยน ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน และประชาคมสงคมและวฒนธรรมอาเซยน แตสถานการณโลกทมการเปลยนแปลงอยาง

43

รวดเรวและสภาพเศรษฐกจ มการแขงขนสง ในการประชมสดยอดอาเซยนครงท 12 เมอมกราคม พ.ศ. 2550 ณ เมองเซบ ประเทศฟลปปนส ทประชมเหนชอบใหเลอนเวลาในการรวมตวเปนประชาคมอาเซยนใหเรวขนภายในป พ.ศ. 2558 เพอสงเสรมความเขาใจอนดตอกนระหวางประเทศในภมภาค ธ ารงไวซงสนตภาพ เสถยรภาพ และความมนคงทางการเมอง สรางสรรคความเจรญกาวหนาทางดานเศรษฐกจ การพฒนาสงคมและวฒนธรรม การกนดอยดของประชาชนบนพนฐานของความเสมอภาคและผลประโยชนรวมกน และผน าอาเซยนไดลงนามรบรองกฎบตรอาเซยน (ASEAN Charter) ในการประชมสดยอดยอดเซยน ครงท 13 เมอวนท 20 พฤศจกายน พ.ศ.2550 ณ ประเทศสงคโปร ในโอกาสครบรอบ 40 ของการกอต งอาเซยน ซงถอเปนเอกสารประวตศาสตรส าคญทปรบเปลยนอาเซยนใหเปนองคกร ระหวางรฐบาลทมสถานะเปนนตบคคล ประเทศสมาชกไดใหสตยาบนกฎบตรอาเซยนครบทง 10 ประเทศแลว เมอวนท 15 พฤศจกายน พ.ศ.2551 กฎบตรอาเซยนจงมผลใชบงคบตงแตวนท 15 ธนวาคม พ.ศ.2551 โครงสรางกฎบตรอาเซยน ประกอบดวยบทบญญต 13 หมวด 55 ขอ

หมวดท 1 ความมงประสงคและหลกการของอาเซยน หมวดท 2 สภาพบคคลตามกฎหมายของอาเซยน หมวดท 3 สมาชกภาพ (รฐสมาชก สทธและพนธกรณของรฐสมาชก และการรบสมาชกใหม) หมวดท 4 โครงสรางองคกรของอาเซยน หมวดท 5 องคกรทมความสมพนธกบอาเซยน หมวดท 6 การคมกนและเอกสทธ หมวดท 7 กระบวนการตดสนใจ หมวดท 8 การระงบขอพพาท หมวดท 9 งบประมาณและการเงน หมวดท 10 การบรหารและขนตอนการด าเนนงาน หมวดท 11 อตลกษณและสญลกษณของอาเซยน หมวดท 12 ความสมพนธกบภายนอก หมวดท 13 บทบญญตทวไปและบทบญญตสดทาย

ในชวงป พ.ศ. 2550-ปจจบน เปนชวงทผน าอาเซยนไดจดท าแผนครอบคลมการเปนประชาคมการเมองและความมนคง ประชาคมเศรษฐกจ และประชาคมสงคมและวฒนธรรม และใหความส าคญในการเตรยมความพรอมของประชาชนและรองรบการรวมตวเปนประชาคมอาเซยน โดยใหความส าคญกบการศกษาและการพฒนาทรพยากรมนษย รวมถงการรบมอกบปญหาทสงกระทบตอความกนดอยของประชาชน การเดนทางขามประเทศในภมภาคอาเซยนอยางสะดวก ในการใชวซาเดยวของประเทศอาเซยน เปนการปฏบตตามกฎบตรอาเซยนเพอบรรลเปาหมาย และในครงประชมสดยอดอาเซยน ณ กรงพนมเปญ ประเทศกมพชา เมอพฤศจกายน พ.ศ. 2555

44

ทประชมสดยอดอาเซยน ไดก าหนดใหวนท 31 ธนวาคม พ.ศ. 2558 เปนวนบรรลเปาหมายการเขาสประชาคมอาเซยน และในการประชมเมอเดอนพฤศจกายน พ.ศ. 2558 เปนการประชมทมความพเศษ ทผน าอาเซยนไดประกาศตงประชาคมอาเซยนอยางเปนทางการ รวมถงประกาศวสยทศนประชาคมอาเซยน พ.ศ. 2568 โดยมวสยทศนรวมของผน าอาเซยน คอ "การสรางประชาคมอาเซยนทมขดความสามารถในการแขงขนสง มกฎเกณฑกตกาทชดเจน และมประชาชนเปนศนยกลาง" และแผนงานประชาคมอาเซยน พ.ศ. 2568 ซงจะมระยะเวลา 10 ป (พ.ศ. 2559-2568) ประกอบดวยประชาคมการเมองและความมนคง ประชาคมเศรษฐกจ และประชาคมสงคมและวฒนธรรม

การเปนประชาคมอาเซยน คอ การท าใหประเทศสมาชกอาเซยนเปน "ครอบครวเดยวกน" ทมความแขงแกรงและมภมตานทานทด โดยสมาชกในครอบครวมสภาพความอยทด ปลอดภย และสามารถคาขายไดอยางสะดวกมากยงขน

ประชาคมอาเซยน ประกอบดวย 3 เสาหลก (Pillar) คอ ประชาคมการเมองและความมนคงอาเซยน ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน และประชาคมสงคมวฒนธรรมอาเซยน ซงทงภาครฐและภาคเอกชน และประชาชนของประเทศอาเซยนจะตองเขามามสวนรวมทง 3 เสาหลก

1. ประชาคมการเมองและความมนคงอาเซยน(ASEAN Political-Security Community)

อาเซยนมงสงเสรมความรวมมอในดานการเมองและความมนคงเพอเสรมสรางและธ ารงไวซงสนตภาพและความมนคงของภมภาค เพอใหประเทศในภมภาคอยรวมกนอยาง สนตสข และสามารถแกไขปญหาและความขดแยงโดยสนตวธ

เพอรองรบการเปนประชาคมการเมองและความมนคงอาเซยน ประเทศสมาชกไดรวมจดท าแผนงานการจดต งประชาคมการเมองและความมนคงอาเซยน (ASEAN Political-Security Community Blueprint) โดยเนน 3 ประการ คอ

1.1 การมกฎเกณฑและคานยมรวมกน ครอบคลมถงกจกรรมตาง ๆ ทจะรวมกนท าเพอสรางความเขาใจใจระบบสงคม วฒนธรรมและประวตศาสตรทแตกตางของประเทศสมาชก สงเสรมพฒนาการทางการเมองไปในทศทางเดยวกน เชน หลกการประชาธปไตย การสงเสรมและคมครองสทธมนษยชน การสนบสนนการทสวนรวมของภาคประชาสงคม การตอตานทจรตการสงเสรมหลกนตธรรมและธรรมาภบาล

1.2 สงเสรมความสงบสขและรบผดชอบรวมกนในการรกษาความมนคงส าหรบประชาชนทครอบคลมในทกดาน ครอบคลมความรวมมอเพอเสรมความมนคงในรปแบบเดม ซงหมายถง มาตรการสรางความไวเนอเชอใจและการระงบขอพพาทโดยสนตเพอปองกนสงครามและใหประเทศสมาชกอาเซยนอยกนโดยสงบสขและไมมความหวาดระแวง นอกจากน ยงขยายความรวมมอเพอตอตานภยคกคามรปแบบใหม เชน การตอตานการกอการราย อาชญากรรมขามชาต

45

ยาเสพตด การคามนษย ตลอดจนการเตรยมความพรอมเพอปองกนและจดการภยพบตและภยธรรมชาต

1.3 การมพลวตและปฏสมพนธกบโลกภายนอก ก าหนดกจกรรมเพอเสรมสรางบทบาทของอาเซยนในความรวมมอระดบภมภาค เชน กรอบ ASEAN+3 กบ จน ญปน สาธารณรฐเกาหล และการประชมสดยอดเอเชยตะวนออก ตลอดจนความสมพนธทเขมแขงกบมตรประเทศ และองคการระหวางประเทศ เชน สหประชาชาต

2. ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (ASEAN Economic Community) อาเซยนจะรวมตวเปนประชาคมเศรษฐกจอาเซยนภายในป พ.ศ. 2558 โดยม

เปาหมายใหอาเซยนมตลาดและฐานการผลตเดยวกน มการเคลอนยายสนคา บรการ การลงทน เงนทนและแรงงานมฝมออยางเสร อาเซยนไดจดท าแผนงานการจดตงประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (ASEAN Economic Community Blueprint) ซงเปนแผนงานบรณาการด าเนนงานใหดานเศรษฐกจเพอใหบรรลวตถประสงค 4 ดานคอ

2.1 การเปนตลาดและฐานการผลตเดยว โดยจะมการเคลอนยายสนคา บรการ การลงทน และแรงงานฝมออยางเสร และการเคลอนยายเงนทนอยางเสรมากขน รวมทงการสงเสรมการรวมกลมสาขาส าคญของอาเซยนใหเปนรปธรรม โดยไดก าหนดเปาหมายเวลาทจะคอย ๆ ลดหรอยกเลกอปสรรคระหวางกนเปนระยะ

2.2 การสรางขดความสามารถในการแขงขนทางเศรษฐกจของอาเซยนโดยใหความส าคญกบประเดนดานนโยบายทจะชวยสงเสรมการรวมกลมทางเศรษฐกจ เชน นโยบายการแขงขน การคมครองผบรโภค สทธในทรพยสนทางปญญา พาณชยอเลกทรอนกส นโยบายภาษ และการพฒนาโครงสรางพนฐาน (การเงน การขนสง เทคโนโลยสารสนเทศและพลงงาน)

2.3 การพฒนาเศรษฐกจอยางเสมอภาค ใหมการพฒนาวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม (SMEs) และการเสรมสรางขดความสามารถผานโครงการตางๆ เชน ขอรเรมเพอการรวมตวของอาเซยน (Initiative for ASEAN Integration-IAI) เปนตน เพอลดชองวางการพฒนาทางเศรษฐกจระหวางประเทศสมาชก

2.4 การบรณาการเขากบเศรษฐกจโลก เนนการปรบประสานนโยบายเศรษฐกจของอาเซยนกบประเทศภายนอกภมภาค เพอใหอาเซยนมทาทรวมกนอยางชดเจน เชน การจดท าเขตการคาเสรของอาเซยนกบประเทศคเจรจาตาง ๆ เปนตน รวมทงสงเสรมการสรางเครอขายในดานการผลต/จ าหนายภายในภมภาคใหเชอมโยงกบเศรษฐกจโลก

3. ประชาคมสงคมและวฒนธรรมอาเซยน (ASEAN Socio-Cultural Community) อาเซยนมงหวงประโยชนจาการรวมตวกนเพอท าใหประชาชนมการอยดกนด

ปราศจากโรคภยไขเจบมสงแวดลอมทด มความรสกเปนอนหนงอนเดยว โดยมความรวมมอเฉพาะดาน (funtional cooperation) ภายใตประเดนเชงสงคมและวฒนธรรมทครอบคลมในหลายดาน

46

ไดแก เยาวชน การศกษาและการพฒนาทรพยากรมนษย สทธมนษยชน สาธารณสข วทยาศาสตรและเทคโนโลย สงแวดลอม สตร แรงงาน การขจดความยากจน สวสดการสงคมและการพฒนา วฒนธรรมและสารนเทศ กจการพลเรอน การตรวจคนเขาเมองและกงสล ยาเสพตด และการจดการภยพบต สทธมนษยชน โดยมคณะท างานอาเซยนรบผดชอบการด าเนนความรวมมอในแตละดาน

อาเซยนไดต งเปาการจดต งประชาคมสงคมและวฒนธรรมอาเซยนในป พ.ศ. 2558 โดยมงหวงใหเปนประชาคมทมประชาชนเปนศนยกลาง มสงคมทเอออาทรและแบงปน ประชากรอาเซยนมสภาพความเปนอยทดและมการพฒนาในทกดาน เพอยกระดบคณภาพชวตของประชาชน สงเสรมการใชทรพยากรธรรมชาตอยางย งยนรวมท งสงเสรมอตลกษณอาเซยน (ASEAN Identity)

เพอรองรบการเปนประชาคมสงคมและวฒนธรรมอาเซยน อาเซยนไดจดท าแผนงานการจดตงประชาคมสงคมและวฒนธรรมอาเซยน (ASEAN Socio-Cultural Community Blueprint) ซงประกอบดวยความรวมมอใน 6 ดาน ไดแก

1. การพฒนาทรพยากรมนษย (Human Development) 2. การคมครองและสวสดการสงคม (Social Welfare and Protection) 3. สทธและความยตธรรมทางสงคม (Social Justice and Rights) 4. ความย งยนดานสงแวดลอม (Environmental Sustainability) 5. การสรางสญลกษณอาเซยน (Narrowing the Development Gap)

โดยมกลไกลด าเนนงาน ไดแก การประชมรายสาขา (Sectoral) ระดบเจาหนาทอาวโส (Senior Offcials Meeting) ระดบรฐมนตร (Ministerial Meeting) คณะมนตรประชาคมสงคมและวฒนธรรมอาเซยน (ASEAN Socio Cultural Community Council) รวมท งการประชมคณะกรรมการดานสงคมและวฒนธรรม (Senior officials Comittee for ASEAN Socio-Cultural Community)

2.2.2 โครงสรางของอาเซยน ครงสรางของอาเซยนจะประกอบดวยสวนส าคญ ดงน 1. ส านกเลขาธการอาเซยน (ASEAN Secretariat) 2. ส านกเลขาธการอาเซยนไดจดต งขนตามขอตกลงทลงนามโดยรฐมนตร

ตางประเทศอาเซยนในระหวางการประชมสดยอดอาเซยน ครงท 1 ในป พ.ศ. 2519 เพอท าหนาทประสานงานและด าเนนงานตามโครงการและกจกรรมตาง ๆ ของสมาคมอาเซยน และเปนศนยกลางในการตดตอระหวางสมาคมอาเซยน คณะกรรมการ ตลอดจนสถาบนตาง ๆ และรฐบาลของประเทศสมาชก

3. ส านกเลขาธการอาเซยนตงอยทกรงจาการตาประเทศอนโดนเซยโดยมหวหนาส านกงานเรยกวา “เลขาธการอาเซยน” ซงเมอเดอนกรกฎาคม พ.ศ. 2545 ทประชมรฐมนตร

47

ตางประเทศอาเซยน ครงท 35 ไดแตงตงนาย Ong Keng Yong” ชาวสงคโปร เปนเลขาธการอาเซยนคนใหมแทนนาย Rodolfo C. Severino Jr. เลขาธการอาเซยนคนปจจบน โดยจะมวาระในการด ารงต าแหนง 5 ป (ตงแต 1 มกราคม พ.ศ. 2546) และมรองเลขาธการอาเซยนจ านวน 2 คน (ปจจบนด ารงต าแหนงโดยชาวมาเลเซยและเวยดนาม)

4. ส านกงานอาเซยนแหงชาต หรอกรมอาเซยน (ASEAN National Secretariat) เปนหนวยงานในกระทรวงการตางประเทศของประเทศสมาชก ซงแตละประเทศไดจดตงขนเพอท าหนาทรบผดชอบ ประสานงานเกยวกบอาเซยนในประเทศนน ๆ และตดตามผลของการด าเนนกจกรรม/ความรวมมอตาง ๆ ส าหรบประเทศไทยน น ไดมการจดต งกรมอาเซยนใหมหนาทรบผดชอบในการปฏบตงานดานอาเซยนดงกลาว

2.2.3 การเตรยมความพรอมสประชาคมอาเซยนของขาราชการไทย ปจจบน ประชาชนโดยทวไปของประเทศสมาชกอาเซยน ซงรวมถงคนไทยยงไมได

มความรสกถงความเปน "พลเมองอาเซยน" จากรายงานผลการส ารวจขอคดเหนเกยวกบทศนคตเกยวกบการรบรเรองอาเซยน พบวาประชาชนสวนใหญมความรสกวาตนเองเปน "พลเมองอาเซยน" ไมถงรอยละ 65

ในฐานะทประเทศไทยเปนหนงในสมาชกกอต งอาเซยน รฐบาลไทยไดใหความส าคญในการเตรยมความพรอมของประเทศเพอรวมผลกดนใหเกดการสรางประชาคมอาเซยนภายในป พ.ศ. 2558 ทเนนการปฏบตและเชอมโยงยงขน เพอผลประโยชนของประชาชนในภมภาค ตามทปรากฎในปฏญญาชะอ า หวหน วาดวยแผนงานส าหรบประชาคมอาเซยน พ.ศ. 2552-2558 ซงประเทศไทยมขอผกพนรวมกบสมาชกอาเซยนทจะสงเสรมใหประชาชนอาเซยนมสวนรวมและไดรบประโยชนจากการรวมตวของอาเซยน และกระบวนการเปนประชาคมอาเซยน นอกจากน ในวาระทไทยด ารงต าแหนงประธานอาเซยนเมอป พ.ศ. 2522 รฐบาลไทยไดผลกดนใหเกดการบรรลเปาหมายกฎบตรอาเซยน (Realizing the ASEAN Chater) การเสรมสรางประชาคมอาเซยนทมประชาชนเปนศนยกลาง (Revitalizing a People-centred ASEAN Community) และการเนนย าความมนคงของประชาชนในภมภาค (Reinforcing human security for all) เปนตน อนจะท าใหประชาชนสามารถกาวสการเปนประชาคมอาเซยน รฐบาลไดใหความส าคญกบการเขาสประชาคมอาเซยน โดยมจดมงหมายเพอน าประเทศไทยไปสการเปนประชาคมอาเซยนทสมบรณ โดยสรางความพรอมและความเขมแขงทงดานเศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรม และการเมองและความมนคง โดยทประชาคมอาเซยนทงสามเสาหลกมความส าคญเทาเทยมกน ควรมการด าเนนการอยางตอเนองไปพรอม ๆ กน การก าหนดการกาวไปสประชาคมเปนวาระแหงชาต จงควรครอบคลมทงสามเสา เพอประกอบกนเปนประชาคมอาเซยนทครบถวนสมบรณ โดยมคณะกรรมการอาเซยนแหงชาตเปนกลไกระดบประเทศในการประสานการด าเนนงาน และตดตามความคบหนาในภาพรวมทกเสา และมหนาทส าคญใน

48

การผลกดนและสนบสนนหนวยงานราชการตาง ๆ ในการด าเนนการเพอกาวไปสประชาคมอาเซยน และไดมการจดท าแผนงานแหงชาตส าหรบการกาวไปสการเปนประชาคมอาเซยนดวย

Roadmap หรอแผนงานของการเตรยมความพรอมสประชาคมอาเซยน ในสวนของภาครฐนน การเตรยมความพรอมของภาคราชการ วสยทศน คอ ระบบราชการไทยมความเปนสากลในการสงเสรม สนบสนนการเขาสประชาคมอาเซยนดวยความเปนมออาชพ กลาวคอ เรองความเปนสากล เรองของการสนบสนนเรองของความเปนมออาชพ

จากวสยทศนดงกลาวนน กน ามาสพนธกจ 9 ดาน ดงน 1. การเตรยมความพรอมในดานบคลากร ทงทกษะ ทศนคต และสมรรถนะ 2. การเตรยมความพรอมในดานงบประมาณ 3. การเตรยมความพรอมในดานองคกร 4. การเตรยมความพรอมในการจดทายทธศาสตร 5. การจดทาแผนปฏบตการเพอแปลงยทธศาสตรไปสการปฏบต 6. การเตรยมพรอมโดยมกลไกควบคม ตรวจสอบ ประเมนผล 7. มความคบหนาในการดาเนนงานของหนวยงานตาง ๆ ทรบผดชอบในแผนงาน

ของประชาคมอาเซยน 8. การประชาสมพนธ การเปดโอกาสใหภาคสวนตาง ๆ ไดเขามามสวนรวมในการ

เตรยมความพรอม 9. การประสานงานกนระหวางหนวยงานตาง ๆ ในการเตรยมความพรอมอยางม

เอกภาพ และบรณาการ จาก 9 พนธกจหลก ไดน ามาแปลงเปนยทธศาสตร 9 ยทธศาสตรดวยกน

ประกอบดวย 1. ยทธศาสตรการเตรยมความ พรอมดานบคลากร จะมกลยทธทงดานทกษะ ดาน

ภาษา ดานการเจรจาตอรอง ดานการด าเนนการประชม ดานกฎหมายระหวางประเทศ ดานการท างานเปนทม ดานองคความรเกยวกบอาเซยน และดานการท างานเปนทม ดานองคความรเกยวกบอาเซยน และดานการสรางและก าหนดมาตรฐานกลางระหวางประเทศ

ยทธศาสตรในการเตรยมคน มการเตรยมความพรอมในดานทศนคต โดยม กลยทธ 3 ดาน ดวยกน

- ทศนคตตอประชาคมอาเซยน ในเชงบวก เราตองการใหขาราชการน นมองประชาคมอาเซยนในเชงบวก

- ตองการใหขาราชการนนมทศนคตตอประเทศสมาชกในเชงบวก อนนตองมการปรบทศนคต

49

- ทศนคตในการท างาน ยทธศาสตรสวนการเตรยมความพรอมในดานสมรรถนะ เปนไปตามมาตรฐาน

กลาวโดยสรป การเตรยมความพรอมดานบคลากร จะตองม 3 ดานดวยกน คอ ตองมความเปนมออาชพ มความเปนนานาชาต และมความเปนผสนบสนน และนอกจากนนจะมแผนยอย ๆ ลงไปอก คอ เรองการพฒนาบคลากรรบผดชอบภารกจดานประชาคมอาเซยนโดยตรงมระบบฐานขอมล มแผนพฒนาบคลากร มการเพมสดสวนบคลากรทรเกยวกบอาเซยน เรองการถายถอดองคความรท งกบเพอนรวมงานและบคลากรตางหนวยงานมความเปนมออาชพทชดเจนส าหรบบคลากร และมแผนจดฝกอบรม

2. ยทธศาสตรการเตรยมความพรอมในดานงบประมาณ 3. ยทธศาสตรการเตรยมความพรอมในดานองคกร โดยม 5 เรองหลกดวยกน คอ

ตองมกลไกระบบเตรยมความพรอม มระบบเทคโนโลยสารสนเทศ และการสอสาร มระบบการบรหารจดการทด ในลกษณะธรรมาภบาลทด มการจดต งหนวยงานทรบผดชอบเรองอาเซยนโดยตรง และมการวางแผนอตราก าลงและจดโครงสรางองคกรเพอรองรบภารกจประชาคมอาเซยน

4. ยทธศาสตรการเตรยมความพรอมสประชาคมอาเซยน ซงแบงเปนยทธศาสตรในเชงรบ เปนยทธศาสตรทถามประชาคมอาเซยนแลวจะมผลกระทบ แลวเราจะรองรบอยางไรในเรองของคนในเรองขององคกรตาง ๆ

สวนยทธศาสตรในเชงรก หมายความวา นอกจากเราจะตองเตรยมคน เราควรจะตองบก บกในทน หมายถงวาเราควรจะตองเขาไปมสวนรวม ในฐานะขาราชการนน เขาไปมสวนรวมในประชาคมอาเซยนดวย ไมใชปลอยให 9 ประเทศ เขาสรางประชาคมอาเซยนแลวเราคอยมาตงรบ เราควรจะเขาไปมสวนรวมในการสรางดวย

นอกจากนนแลว แตละหนวยงานกมภารกจของตวเองในการไปผลกดนประเดนตาง ๆ ยทธศาสตรในเชงรก หมายความวา หนวยงานจะตองท าการบาน ประเดนไหนทเราตองไปผลกดน เราตองไปรเรม ไปเสนอใหเปนความคดรเรมของฝายไทยในเวทอาเซยนตาง ๆ อนนตองมการท าการบาน และผลกดนประเดนทไทยจะไดประโยชนสงสด

5. ยทธศาสตรการเตรยมความพรอมในการจดท าแผนปฏบตการ เพอแปลงยทธศาสตรไปสการปฏบต

6. ยทธศาสตรทเปนกลไกควบคมตรวจสอบ 7. ยทธศาสตรเรองความคบหนาในการดาเนนงานตาง ๆ ในแผนงาน (blueprint)

ของการจดตงประชาคมอาเซยน 8. ยทธศาสตรการประชาสมพนธและเปดโอกาสใหภาคสวน ตางๆ เขามาม

สวนรวม 9. ยทธศาสตรการเตรยมความพรอมอยางมเอกภาพและมบรณาการ

50

ส านกงาน ก.พ.ร. (2556) ไดมการจดท าแผนยทธศาสตรการพฒนาระบบราชการไทย โดยในประเดนยทธศาสตรท 7 : การสรางความพรอมของระบบราชการไทย เพอเขาสประชาคมอาเซยน เปนการเตรยมความพรอมของระบบราชการไทยเพอรองรบการกาวเขาสประชาคมอาเซยน รวมทงประสาน พฒนาเครอขายความรวมมอในการสงเสรมและยกระดบในหนวยงานภาครฐของประเทศสมาชกอาเซยน โดยจดท าเปน 2 ประเดนหลก ไดแก 1. พฒนาระบบบรหารงานของหนวยงานทมความส าคญเชงยทธศาสตรเพอเขาสประชาคมอาเซยน มการปรบปรงประสทธภาพระบบบรหารงานและเพมขดความสมรรถนะของจงหวดและกลมจงหวด เพอรองรบการเปนเมองส าคญ พฒนาและยกระดบขดสมรรถนะของสวนราชการอยางเปนระบบ ครอบคลมในเรองการปรบเปลยนโครงสรางและกระบวนงาน บคลากร กฎ ระเบยบ และเทคโนโลยสารสนเทศใหมความสอดคลองกบบรบทสภาพแวดลอม สงเสรมใหสวนราชการเตรยมความพรอมของขาราชการและเจาหนาทของรฐ ใหมความรความเขาใจ รวมท งพฒนาทรพยากรบคคลใหมคณภาพในระดบมาตรฐานสากล

2. เสรมสรางเครอขายความรวมมอเพอยกระดบธรรมาภบาลในภาครฐของประเทศสมาชกอาเซยน สงเสรมใหประเทศสมาชกอาเซยนยกระดบธรรมาภบาลในภาครฐใหไดมาตรฐานเกดความนาเชอถอ มการแลกเปลยนองคความรและประสบการณระหวางประเทศสมาชกอาเซยนและจดท าฐานขอมลเพอใหมแนวทางในการปฏบตทดเลศ รวมถงสรางความสมพนธระหวางประเทศสมาชกใหมความแนนแฟนยงขน

ส านกงาน ก.พ. (2556) ไดสรปไววา คณลกษณะของขาราชการไทยในการเขาสประชาคมอาเซยน ประกอบดวย 1. การพฒนาขาราชการใหมความพรอมเพอเขาสประชาคมอาเซยน เพอใหประเทศไทยไดประโยชนสงสด ปจจยทมความส าคญคอตวขาราชการตองมการตระหนกรถงความส าคญของการรวมตวเปนประชาคมอาเซยน โดยเนนการสรางความพรอมใหบคลากร ประกบอดวยความรเกยวกบขอมลประเทส ขอมลเกยวกบประชาคมอาเซยนในเชงลก และขอมลของประเทศไทย มการพฒนาทกษะทจ าเปนส าหรบบคลากรภาครฐประกอบดวย 3 ดาน ไดแก ทกษะดานการสอสาร ทกษะดานกฎหมาย และทกษะการก าหนดมาตรฐาน 2. ทศนคตทจ าเปนของบคลากรภาครฐ 2 ดานประกอบดวย 1) ทศนคตนานาชาต เปนการปรบทศนคต รวมถงพฤตกรรมของบคลากรภาครฐในฐานะผแทนของประเทศ ซงเปนเรองทมความละเอยดออน และ 2) ทศนคตการบรการทเปนมาตรฐานเดยว ควรมการใหปรบทศนคตในการบรการทเปนมาตรฐาน 3. คณลกษณะของบคลากรภาครฐในการเตรยมความพรอมเขาสประชาคมอาเซยนประกอบดวย 7 ดาน ไดแก

51

3.1 การมงผลสมฤทธ เปนการเนนทเปาหมายแบบบรณาการ มทงบทบาทในเชงรกและเชงรบ โดยมยทธศาสตรวมของทกนวยงาน 3.2 การท างานเปนทม เพอใหไดผลสมฤทธของงานจงมความจ าเปนอยางยงเพอใหการประสานงานระหวางหนวยงานตาง ๆไดรบทราบสถานการณ และการ าหนดยทธศาสตรรวมกนสามารถท างานไดอยางสมบรณ รวดเรว และมประสทธภาพยงขน 3.3 การมองคความร มความรในเชงลกครบถวนเกยวกบประชาคมอาเซยนและประเทศสมาชกในแงของโครงสรางอคการยทธศาสตร 3.4 การมความโปรงใส และมมาตรฐานในการท างาน ใหเขาใจและสามารถปรบใชวธการท างานในรปแบบทเปนมาตรฐานสากล 3.5 มความเปนนานาชาต ยอมรบเปดใจกลางทางความคด มทกษะทยดหยนและความคลองตวในบรบทนานาชาต 3.6 ความเปนผสนบสนน อ านวยความสะดวกใหกบผสวนไดสวนเสยจากขอตกลงของประชาคมอาเซยน ทงในและตางประเทศอยางรเทากน 3.7 การมภาวะผน าเชงรก เขาใจในยทธศาสตรในการน าภาคสวนอนของสงคมใหเกดความตระหนก อยางเทาเทยมกน เพอใหรฐสามารถมบทบาทในเชงรก และไดใหไดรบประโยชน สงสด

4. การเตรยมความพรอมก าลงคนภาครฐสประชาคมอาเซยนโดยใชผลการศกษาของมหาวทยาลยธรรมศาสตรเปนแนวทางในการพฒนาก าลงคนภาครฐ ซงประกอบดวย 1) มความเปนนานาชาต 2) มความเปนมออาชพ และ 3) มความเปนผสนบสนน ส านกงาน ก.พ. (2556) แนวทางการยกระดบขดสมรรถนะของบคลากรภาครฐ พ.ศ. 2556 – 2558 ในฐานะของการองคกรกลางในดานการบรหารบคคล จงไดรบมอบหมายใหรบผดชอบเกยวกบการสรางความสมดลและปรบระบบบรหารจดการภายในภาครฐใหเกดประสทธภาพ ความคมคา และผลสมฤทธตอภารกจภาครฐ โดยเนนงานทส าคญดาน การพฒนาและบรหารก าลงคนภาครฐ ประกอบดวย 2 ประการ ไดแก 1) การบรหารก าลงคนใหสอดคลองกบบทบาทภารกจทมในปจจบน และเตรยมพรอมส าหรบอนาคต และ 2) การพฒนาทกษะและศกยภาพของก าลงคนภาครฐและเตรยามความพรอมบคลากรภาครฐสประชาคมอาเซยน เปนเปาหมายของการยกระดบขดสมรระนถของบคลากรภาครฐ แบงออกเปน 3 ประเดน ไดแก

1. บคลากรภาครฐสามารถปฏบตหนาท ภารกจทรบผดชอบในปจจบน 2. บคลากรภาครฐสามารถปฏบตงานเพอรองรบการเปลยนแปลงในอนาคต 3. บคลากรภาครฐสามารถปฏบตงานเพอรองรบการเขาสประชาคมอาเซยน

52

โดยมงหวงใหบคลากรภาครฐมคณลกษณะทพงประสงค ดงน 1. มความเปนมออาชพ (professional) มสมรรถนะในการท างาน โดยมงผลสมฤทธ เนน

การท างานแบบบรณาการ ท างานในเชงรกและเชงรบ จดท ายทธศาสตรรวมของหนวยงาน รกษาสมดล ท างานเปนทม เนนการท างานรวมกนระหวางหนวยงาน แลกเปลยนขอมลเพอตดตามสถานการณของหนวยงานตลอดเวลา และมความรเชงลกในภารกจทตนเองปฏบตรเขา รเราในประชาคมอาเซยน รวมไปถง สงทควรท า ไมควรท าในวฒนธรรมของประเทศเพอบาน รในยทธศาสตรขององคกรทมผลกระทบจากนโยบายทเกยวของกบอาเซยน และรทกษะตาง ๆ เชนการเจรจา การประชมตาง ๆ และมความโปรงใส มมาตรฐานในการท างาน เขาใจและปรบใชวธการท างานในรปแบบทเปนมาตรฐานสากล

2. มความเปนนานาชาต (international) มความเปนกวางทางความคดเชงบวกกบบรบทนานาชาต รหลกสากลนยมสรางความสมดล ระหวางผลประโยชนของประเทศ คดเชงบวก เหนประโยชนในการรวมตวเปนประชาคมอาเซยน สรางความสมดลในความสมพนธกบประเทศสมาชก และประเทศมหาอ านาจ เคารพในความแตกตางและความหลากหลายของประชาคม มทกษะในการท างานในบรบทสากล พด เขยน อาน ภาษาองกฤษ และภาษาประเทศเพอนบาน เขาใจวฒนธรรม ธรรมเนยม การเจรตากบประเทศสมาชก

3. มความเปนผสนบสนน (facilitator) มภาวะผน าเชงรก มยทธศาสตรทชดเจนในการน าภาคสวนอน ๆ ของสงคม ตระหนกและเขาถงผลประโยชนจากประชาคมอาเซยนอยาง เทาเทยม เพอใหทกภาคสวนท างานรวมกนเพอประโยชนของประเทศ และเพมขดความสามารถของไทยในการแขงขน มการบรหารเปนเลศ เปนมาตรฐานในการใหบรการในระดบสากล โปรงใส ลดอปสรรค

4. เปนผน าการเปลยนแปลง (change agent) มการตนตวในการรบรเกยวกบอาเซยนทงในวงกวางและในเชงลก คด รเรม และมความพรอมทจะเผชญหนากบการเปลยนแปลง ท าใหผอนเขาใจในการปรบเปลยน ส านกงาน ก.พ. (2557) ไดจดมาตรการบรหารและพฒนาก าลงคนภาครฐ (พ.ศ.2557-2561) ในการเขาสประชาคมเศรษฐกจอาเซยนในป พ.ศ. 2558 ซงเปนการเปลยนแปลงภมรฐศาสตรทสงผลกระทบตอการบรหาราชการท าใหขาราชการและเจาหนาทของรฐทกระดบซงปฏบตภารกจทเกยวของหรออยในพนททไดรผบลกระทบโดยตรงตองมการปรบ พมฒนาทกษะและสมรรถนะเพอใหสมารถปฏบตงานในระดบภมภาคและนานาชาตได โดยเฉพาะทกษะดานภาษาองกฤษ ภาษาของประเทศสมาชก ความรเกยวกบระเบยบทเกยวของ ทกษะการเจราตอรอง และสมรรถนะทจ าเปน

53

2.3 ประวตความเปนมาของส านกเลขาธการนายกรฐมนตร

เมอยอนอดตไปประมาณ 60 ป ส านกเลขาธการนายกรฐมนตร ยงไมไดมชอและอ านาจหนาทอยางทเปนปจจบน เปนแตเพยงหนวยงานเลก ๆ ทมรากฐานมาจากส านกงานเลขานการนายกรฐมนตร ซงจดตงขนตามพระราชบญญตปรบปรงกระทรวง ทบวง กรม พ.ศ.2476 โดยแบงหนวยงานระดบกองในส านกนายกรฐมนตร ซงท าหนาทดานเลขานการใหแกนายกรฐมนตรมสวนราชการในสงกดเพยง 2 แผนก คอ แผนกการเมอง และแผนกตรวจสอบเรองราวและความเหน

ป พ.ศ.2487 (พระราชบญญตปรบปรงกระทรวง ทบวง กรม (ฉบบท 8) พทธศกราช 2487) ไดมการยกฐานส านกงานเลขานการนายกรฐมนตร ขนเปนส านกงานเลขาธการนายกรฐมนตร เนองจากรฐบาลเหนวามสวนราชการนเปนสวนราชการส าคญและมภารกจเพมมากขน

ป พ.ศ.2496 (พระราชบญญตปรบปรงกระทรวง ทบวง กรม พทธศกราช 2496) ไดเปลยนชอ “ส านกนายกรฐมนตร” เปน “ส านกคณะรฐมนตร” มการแยกงานในส านกคณะรฐมนตรออกเปน 2 ทบวง แยกเปน (1) ทบวงคณะรฐมนตรฝายการเมอง (2) ทบวงคณะรฐมนตรฝายบรหาร และมส านกงานเลขาธการนายกรฐมนตร ซงมอ านาจและหนาทเกยวกบราชการทางการเมองของนายกรฐมนตรสงกดอย

ป พ.ศ.2502 ไดมพระราชบญญตระเบยบราชการส านกนายกรฐมนตร พ.ศ. 2502 เปลยนชอ “ส านกคณะรฐมนตร” กลบเปน “ส านกนายกรฐมนตร” ตามเดม พรอมทงมการจดตงสวนราชการระดบกรมขนส านกนายกรฐมนตร เพอปฏบตหนาทเกยวกบราชการการเมองและงานเลขานการของนายกรฐมนตรโดยเฉพาะ คอ ส านกท าเนยบนายกรฐมนตร และส านกบรหารของนายกรฐมนตร โดยม

- ส านกท าเนยบนายกรฐมนตร มเลขาธการท าเนยบนายกรฐมนตร ซงเปนขาราชการการเมอง เปนผบงคบบญชารบผดชอบขนตรงตอนายกรฐมนตร

- ส านกบรหารของนายกรฐมนตร (ส านกงานเลขาธการนายกรฐมนตร ปรบเปนส านกท าเนยบนายกรฐมนตร) มเลขาธการบรหารของนายกรฐมนตร ซงเปนขาราชการการเมอง เปนผบงคบบญชารบผดชอบขนตรงตอนายกรฐมนตร

ป พ .ศ.2509 ไดมการแกไขเพม เตมกฎหมายวาดวยการจดระเบยบราชการส านกนายกรฐมนตร คอ พระราชบญญตจดระเบยบราชการส านกนายกรฐมนตร (ฉบบท 4) พ.ศ.2508 ยบเลกส านกบรหารของนายกรฐมนตรไปรวมกบส านกท าเนยบนายกรฐมนตร

ตอมา ไดมการปรบปรงกฎหมายเกยวกบระเบยบรหาราชการแผนดน โดยมพระราชบญญตแกไขเพมเตมประกาศของคณะปฏว ต ฉบบท 216 ลงว นท 29 กนยายน พ.ศ.2515 (ฉบบท 5) พ.ศ.2517 โดยเปลยนชอจาก “ส านกท าเนยบนายกรฐมนตร” เปน “ส านกเลขาธการนายกรฐมนตร”

54

เมอวนท 28 พฤศจกายน พ.ศ. 2517 จนถงปจจบน (ส านกงานปลดส านกนายกรฐมนตร , 2555, หนาท 169-174) อ านาจหนาทและโครงสรางส านกเลขาธการนายกรฐมนตร ส านกเลขาธการนายกรฐมนตร ไดมการปรบปรงอ านาจหนาทและโครงสรางสวนราชการเรอยมา จนถงป พ.ศ.2551 ตามกฎกระทรวงแบงสวนราชการส านกเลขาธการนายกรฐมนตร ส านกนายกรฐมนตร พ.ศ.2551 ใหไว ณ วนท 23 มกราคม พ.ศ. 2551 ก าหนดใหส านกเลขาธการนายกรฐมนตรมภารกจเกยวกบการปฏบตราชการดานการเมอง ดานวชาการ ดานเลขานการ ตลอดจนเปนศนยประสานการบรหารราชการแผนดนของนายกรฐมนตร รองนายกรฐมนตร รฐมนตรประจ าส านกนายกรฐมนตร รวมทงขาราชการการเมองสงกดส านกนายกรฐมนตร เพอใหการบรหารราชการแผนดนเปนไปอยางมประสทธภาพ มงผลสมฤทธและเปนไปตามหลกการบรหารกจการบานเมองทด โดยมอ านาจหนาทดงตอไปน

1. เสนอแนะการก าหนดยทธศาสตรและนโยบายการบรหารประเทศ 2. อ านวยการและประสานงานกจการทางการเมองกบรฐสภาและองคกรตามรฐธรรมนญ 3. ตดตามและรายงานผลการด าเนนงานตามนโยบายรฐบาลรบฟงความเหนและประสาน

การใหความชวยเหลอประชาชน 4. เปนศนยสารสนเทศเพอการบรหารราชการแผนดนของนายกรฐมนตร รวมท งเปน

ศนยกลางประสานขอสนเทศในระดบรฐบาล 5. ด าเนนงานเกยวกบงานพธการและอ านวยการบรการตาง ๆ เพอสนบสนนภาพลกษณ

ผน าประเทศ 6. เผยแพรและประชาสมพนธนโยบาย ยทธศาสตร และผลงานของรฐบาล 7. ด าเนนการตอนรบประมข ผน า และบคคลส าคญตางประเทศ รวมทงการเยอนตางประเทศ

ของนายกรฐมนตร รองนายกรฐมนตร และรฐมนตรประจ าส านก 8. นายกรฐมนตรเสนอความเหนเพอการสงการของนายกรฐมนตร รองนายกรฐมนตร และ

รฐมนตรประจ าส านกนายกรฐมนตร รวมทงการชวยอ านวยการในการตดตามและประสานงาน การจดเตรยมขอมลประเดนการประชมหารอ และค ากลาวสนทรพจน

9. ปฏบตการอนใดตามทกฎหมายก าหนดใหเปนอ านาจหนาทของส านกเลขาธการนายกรฐมนตร หรอตามทนายกรฐมนตร หรอคณะรฐมนตรมอบหมายและใหมการแบง

สวนราชการภายในส านกเลขาธการนายกรฐมนตร ใหมอ านาจหนาท ดงตอไป 1. ส านกบ รหารกลาง มอ านาจหนาท ในการด าเนนการเกยวกบการบรหารงานทวไป ปฏบตงานสารบรรณของส านกเลขาธการนายกรฐมนตร จดระบบงานและบรหารงานบคคล แตงตงขาราชการเมองสงกดส านกนายกรฐมนตร รวมถงการมอบอ านาจหนาทใหแกบคคลดงกลาว จดท าประสานและประเมนแผนงานโครงการ จดสวสดการของขาราชการ ลกจาง

55

พนกงาน รวมถงด าเนนการเกยวกบการเงน การบญช งบประมาณ และการพสด เสนอความเหนเกยวกบกฎหมาย และระเบยบ งานนตกรรม และสญญาเกยวกบความรบผดทางละเมดของเจาหนาทและงานคดทอยในอ านาจหนาท งานวนยแกขาราชการ ลกจาง และพนกงาน รวมถงปฏบตงานอนทมไดก าหนดใหเปนอ านาจหนาทของสวนราชการใด และปฏบตงานอนทเกยวของทไดรบมอบหมาย 2. ส าน ก ก ารต างป ระ เท ศ ม อ าน าจหน า ท เก ย วกบ ด าน ก าร ต างป ระ เท ศของนายกรฐมนตร รองนายกรฐมนตร รฐมนตรประจ าส านกนายกรฐมนตร และขาราชการการเมองสงกดส านกนายกรฐมนตร วเคราะหสถานการณระหวางประเทศเพอก าหนดทาทและแนวนโยบายดาน ตางประเทศของรฐบาล จดท าขอ มลปะกอบการสนทนารวม ถงจดท าบน ทกการสนทนา ตดตามเรงรดและเสนอแนะแนวทางในการด าเนนการตามนโยบายและการสงการ ของนายกรฐมนตร เปนหนวยงานประสานงานกบสวนราชการในการจดท าแผนภารกจตางประเทศ จดท าคมอการเยอนตางประเทศ และท าค ากลาวสนทรพจน สารแสดงความยนด และหนงสอโตตอบกบตางประเทศ และสนบสนนงานอนทเกยวของหรอไดรบมอบหมาย 3. ส านกโฆษก มอ านาจหนาท เผยแพร นโยบาย การปฏบตตามนโยบาย และผลงานของรฐบาลและเปนศนยกลางของรฐบาลใหแกประชาชนและสอมวลชน จดท าขาว ภาพ และโสตทศนเกยวกบการผลการประชมคณะรฐมนตร และคณะกรรมการของรฐบาล และเผยแพรภารกจวาระงานประจ าวน สรปประมวลและวเคราะหขาวจากสอมวลชนและสงพมพทงไทยและตางประเทศ ประสานงานเกยวกบหนวยงานของรฐ รฐวสาหกจ เอกชน และสอมวลชนสมพนธ สนบสนนงานสอมวลชนของรฐบาล งานดานเลขานการใหแกโฆษกประจ าส านกนายกรฐมนตรและคณะ รวมทงงานอนทไดรบมอบหมาย 4. ส านกประสานงานการเมอง อ านาจหนาท วเคราะหสรปประเดนความคดเหนทางการเมอง ประสานงานกบรฐสภาและหนวยงานอนทเกยวของเพอด าเนนการเกยวกบงานราง พระราชบญญต ญตต กระทถาม และงานอนใดทเกยวกบงานของรฐสภา ประสานงานกบองคกรตามรฐธรรมนญ และองคกรทางการเมอง ตดตามเรงรดนโยบายและการสงการของนายกรฐมนตร ท าหนาทเลขานการใหแกคณะกรรมการประสานงานสภาผแทนราษฎร และคณะกรรมการอนๆ สนบสนนการปฏบตงานของหนวยงานทเกยวของหรอทไดรบมอบหมาย 5. ส านกพธการและเลขานการ มอ านาจหนาท เกยวกบงานพระราชพธ รฐพธ ศาสนพธ พธทางการทต งานเลยงรบรองและงานเลยงอน ๆ ในนามของรฐบาล ประสานงานและด าเนนการเกยวกบงานดานพธการในการเขาเฝาฯ พระบาทสมเดจพระเจาอยหว สมเดจพระบรมราชนนาถ และพระบรมวงศานวงศ รวมถงการจดการตอนรบประมข บคคลระดบผน า และบคคลส าคญของตางประเทศในโอกาสเดนทางเยอนไทย และการเดนทางเยอนตางประเทศ เกยวกบงานเลขานการใหกบนายกรฐมนตร รองนายกรฐมนตร และรฐมนตรประจ าส านกนายกรฐมนตร รวมทงจดท า

56

วาระงาน ค าปราศรย สาร ค ากลาวสนทรพจน ขอมลประกอบการเขาพบ การเดนทางไปราชการตางจงหวด หรองานอนทไดรบมอบหมาย 6. ส านกสถานทและรกษาความปลอดภย มอ านาจหนาท ในการรบผดชอบอาคารสถานทและยานพาหนะ รกษาความปลอดภย การจดระบบเครอขายวทยสอสารภายใน ปฏบตงานอนทไดรบมอบหมาย 7. ศนยเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร มอ านาจหนาทศนยกลางขอมลระบบเครอขายทางขอมลและระบบสารสนเทศทางการบรหาร เพอประกอบพจารณาวนจฉยสงการ จดท าระบบสารสนเทศทางการ ประสานและตดตามนโยบายเทคโนโลยสารสนเทศและการ 8. กลมพฒนาระบบบรหาร เพอท าหนาทในการพฒนาการบรหารของสวนราชการใหเกดผลสมฤทธ มประสทธภาพ และคมคา รบผดชอบงานขนตรงตอเลขาธการนายกรฐมนตร โดยมอ านาจหนาท เสนอแนะใหค าปรกษาแกเกยวกบยทธศาสตรการพฒนาระบบราชการ ตดตาม ประเมนผล และจดท ารายงาน ประสานและด าเนนการเกยวกบการพฒนาระบบราชการ และปฏบตงานรวมกบหรอสนบสนนการปฏบตงานของหนวยงานอนทเกยวของหรอทไดรบมอบหมาย

แผนยทธศาสตรการพฒนาบคลากรของส านกเลขาธการนายกรฐมนตร พ.ศ. 2552 – 2556 ส านกเลขาธการนายกรฐมนตร (2554) เพอใหการปฏบตงานเปนไปอยางมประสทธภาพประสทธผล มงผลสมฤทธ ตามหลกการบรหารกจการบานเมองทด บคลากรในส านกเลขาธการนายกรฐมนตร ซงตองปฏบตงานอยางใกลชดกบนายกรฐมนตร และคณะรฐมนตร ดงนนเพอใหสอดคลองกบวสนทศนของส านกเลขาธการนายกรฐมนตร ทองคการตนแบบในการบรหารเชงยทธศาสตรเพอการบรหารราชการแผนดนของนายกรฐมนตร จ าเปนตองด าเนนการพฒนาบคลากรใหเปนผมคณภาพ มคณธรรม จรยธรรม คณภาพชวต มขวญและก าลงใจ ในการปฏบตราชการ สามารถอ านวยการประสานงานการบรหารราชการแผนดนของนายกรฐมนตรไดอยางมประสทธภาพและประสทธผล จงไดมการก าหนดยทธศาสตรในการพฒนาบคลากรของส านกเลขาธการนายกรฐมนตร และสอดคลองกบยทธศาสตรการพฒนาขาราชการพลเรอน พ.ศ.2552 -2556 ของส านกงาน ก.พ. ดงน

วสยทศน : เปนหนวยงานทเปนเลศในการอ านวยการและขบเคลอนการบรหารราชการแผนดนของนายกรฐมนตร

พนธกจ : อ านวยการ ประสานงานขบเคลอน ยทธศาสตรและบรหารราชการแผนดนของนายกรฐมนตร ให เปนไปอยางมประสทธภาพและประสทธผล สงเสรมภาพลกษณของนายกรฐมนตร และสรางความเขาใจอนดระหวางรฐบาลกบประชาชน

ประเดนยทธศาสตรประกอบดวย 7 ยทธศาสตร ดงน 1. ขบเคลอนการบรหารราชการแผนดนของนายกรฐมนตร 2. สรางระบบงานและกระบวนการท างานทมประสทธภาพ

57

3. เสรมสรางภาพลกษณทดของนายกรฐมนตร 4. เปนศนยกลางขอมลสารสนเทศ 5. มงสระบบการบรหารจดการทเปนเลศ 6. สรางและรกษาบคลากรมออาชพ 7. บรหารทรพยากรดานการเงนอยางมประสทธภาพ เปาประสงค ประกอบดวย 1. นโยบายการบรหารราชการแผนดนและค าสงของนายกรฐมนตรบรรลผลส าเรจ 2. ระบบบรหารภายในทมการพฒนาและปรบปรงใหเปนไปตามมาตรฐานการพฒนา

คณภาพการบรหารจดการภาครฐ 3. นายกรฐมนตรมภาพลกษณทดไดรบความเชอถอ ยอมรบสนบสนน และความรวมมอ

จากทกฝายทงในประเทศและตางประเทศ 4. ส านกเลขาธการนายกรฐมนตรเปนศนยกลางขอมลสารสนเทศทถกตอง รวดเรว

สามารถใชประกอบการตดสนใจในการบรหารราชการแผนดนของนายกรฐมนตรไดอยางมประสทธภาพ ตลอดจนสามารถถายทอดนโยบาย ยทธศาสตรและภารกจของนายกรฐมนตร สสาธารณชนไดอยางทวถง

5. มาตรฐานกระบวนงานของส านกเลขาธการนายกรฐมนตร ไดรบการรบรองจากหนวยงานหรอองคการทนาเชอถอ

6. บคลากรของส านกเลขาธการนายกรฐมนตร มความพรอมและความเชยวชาญในการปฏบตงาน เพอรองรบการบรหารราชการแผนดนของนายกรฐมนตร 7. การด าเนนงานตามแผนปฏบตราชการประจ าป และนโยบายส าคญหรอเรงดวน มความคมคาประหยด โปรงใส และตรวจสอบได 2.4 งานวจยทเกยวของ

นฤมล ชายทวป (2550) ไดท าการศกษาความสมพนธระหวางแรงจงใจในการปฏบตงานและความตองการพฒนาทรพยากรมนษย กรณศกษา บรษท รถไฟฟากรงเทพ จ ากด (มหาชน) ผลการศกษาพบวา ความตองการพฒนาบคลากรของพนกงานบรษท รถไฟฟากรงเทพ จ ากด (มหาชน) โดยรวมอยในระดบมาก และเมอพจารณาเปนรายดาน พบวา ดานสงบคลากรไปศกษามคาเฉลยสงสด รองลงมาคอ ดานการฝกอบรม ดานการพฒนาบคลากรโดยการปฏบตงานดานการศกษาดงานนอกสถานท และดานการพฒนาตนเอง และดานการพฒนาบคลากรโดยการบรหาร พนกงานทมอาย ต าแหนงงาน แผนกงาน ประสบการณท างาน ระดบการศกษารายไดตอเดอน และแรงจงใจในการปฏบตงานทแตกตางกน มความตองการพฒนาบคลากรโดยรวมแตกตางกน อยางมนยส าคญ

58

ทางสถตทระดบ .01 และแรงจงใจการปฏบตงานมความสมพนธพบกความตองการพฒนาบคลากร อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 อดศกด แซจง (2550) ไดท าการศกษาความตองการฝกอบรมบคลากรขององคการบรหารสวนจงหวดจงหวดศรสะเกษ ผลการวจยพบวา ความคดเหนดานความตองการฝกอบรมและพฒนาของพนกงานองคการบรหารสวนจงหวด จ าแนกตามดานตางๆ โดยในภาพรวมมความตองการฝกอบรมและพฒนาของพนกงานองคกาบรหารจงหวดมความคดเหนอยในระดบมาก และจากการวเคราะหปญหา อปสรรคและขอเสนอแนะ ของความตองการในการฝกอบรมและพฒนาตรงตามความตองการของพนกงานและศกษาถงสภาพปญหา อปสรรคและกระบวนการในการฝกอบรมของบคลากรขององคการบรหารจงหวด สมารถสรปประเดนส าคญไดดงน คอการฝกอบรมมคาใชจายสงแตผลทดควรจดฝกอบรมใหกบพนกงานองคการบรหารสวนจงหวดทกคนเพอเพมประสทธภาพในการท างาน ควรจดฝกบอรมใหสอดคลองกบงานทปฏบตและรบผดชอบองคกร เนนเพมศกยภาพในการปฏบตงานใหมากทสด ไมมการตดตามประเมนผลการไปอบรมอยางจรงจง ควรมการแจงรายละเอยดในการฝกอบรม ควรก าหนดระยะหางในการฝกอบรมแตละครงใหมากขน เพอไมใหเปนการสนเปลองงบประมาร การฝกอบรมควรเนนทคณภาพในการอบรมไมเนนทจ านวนผเขารบการฝกอบรม ควรมการส ารวจความตองการของพนกงานกอนจะท าการสงเขาอบรม ไมน าความรจากการอบรมมาปฏบตในองคกรอยางเปนรปธรรม ความคดเหนอนๆ สามารถสรปได ดงน ควรจดใหมการอบรมหลกสตรทเปนหลกสตรรวม ทตองการพฒนาคนทงองคกร เพอใหเกดความรสกทดตอกน ยอมรบซงกนและกน เพอใหความรวมมอในการพฒนาองคกร ควรจดอบรมใหตรงกบต าแหนงและหนาท การพฒนาองคกร โดยการบอรมเปนทเรองทด เพราะท าใหองคกรความรกความสามคคเปนหนงเดยวกน ควรมการจดอบรมใหตรงกบความตองการของผอบรม อยากใหองคกรมความสามคคกนในการท างาน

ภญโญ เอยมมา (2551) ไดท าการศกษาความตองการฝกอบรมบคลากรขององคการบรหารสวนต าบลในเขตอ าเภอบางพล จงหวดสมทรปราการ ผลทไดรบจากการศกษา ดวยการสมภาษณแบบมโครงสราง ซงผวจยสรางขนและน าไปสมภาษณกลมเปาหมายดวยตนเอง สรปไดวา บคลากรขององคการบรหารสวนต าบล ในเขตอ าเภอบางพล จงหวดสมทรปราการ มความตองการฝกอบรม โดยใหความส าคญความตองการฝกอบรม 4 ดาน ตามล าดบประกอบดวย 1. การฝกอบรมเพอบรการประชาชน 2. การฝกอบรมดานทกษะ 3. การฝกอบรมทม และ 4. การฝกอบรมเชงสรางสรรค เพราะสวนมากคดวางานบรการประชาชน คอหวใจหลกขององคการบรหารสวนต าบล เพราะฉะนน บคลากรขององคกรไมวาด ารงต าแหนงใด กควรไดรบการฝกอบรมดานการใหบรการประชาชน และมความเหนวาการฝกอบรมมความส าคญอยางยงในการพฒนาศกยภาพของตนเองและองคกร เพอใหสามารถปฏบตงานใหวสยทศน พนธกจขององคกรบรรล

59

ขอเสนอแนะเกยวกบการฝกอบรมบคลากร คอ ควรจดฝกอบรมใหอยางทวถง ตามความตองการของบคลากรและองคกร ผทไดรบการฝกอบรมแลวควรมการถายทอดความรใหกบผรวมงาน และผบรหารควรมแนวทาง นโยบายและแผนการฝกอบรมและพฒนาบคลากรขององคกรทชดเจน และมงเนนใหบคลากรพฒนาตนเองใหส าเรจ ตามแผนงานและแนวทางทวางไว วนชา แสนรมเยน (2551) ไดท าการศกษาการพฒนาทรพยากรมนษยของส านกงานสหกรณจงหวดอบลราชธาน เปรยบเทยบการพฒนาทรพยากรมนษยของส านกงานสหกรณจงหวดอบลราชธาน จ าแนกตามเพศ อาย สถานภาพ การศกษา ต าแหนง รายได และเพอศกษาอปสรรคในการพฒนาทรพยากรมนษยของส านกงานสหกรณจงหวดอบลราชธาน โดยผลการวจยพบวา 1. การพฒนาทรพยากรมนษยของส านกงานสหกรณจงหวดอบลราชธาน บคลากรสวนใหญเคยเขารบการฝกอบรมในรอบ 2 ป จ านวน 1-2 ครง หลกสตรการฝกอบรมทเหนวามประโยชนทสด คอ หลกสตร Mini MBA จ านวนครงในการเขารบการสมมนาในรอบ 2 ป จ านวน 1-2 ครง หลกสตรการสมมนาทเหนวามประโยชนทสด คอ แนวทางการพฒนาหนวยสงเสรมและพฒนาสหกรณจ านวนในการสบเปลยนหมนเวยนงานในระยะเวลา 5 ปทผานมา จ านวน 1-2 ครง จ านวนในการไปศกษาดงานในระยะเวลา 2 ป จ านวน 1-2 ครง การศกษาดงานในระยะเวลา 2 ป เคยไปศกษาดงานเกยวกบการพฒนาบคลากรแบบมสวนรวม สถาบนการศกษาทบคลากรก าลงศกษาตอ มากทสด มหาวทยาลยราชภฎอบลราชธาน และสวนใหญก าลงศกษาตอในระดบปรญญาโท 2. ผลการเปรยบเทยบความคดเหนเกยวกบการพฒนาทรพยากรมนษยของส านกงานสหกรณจงหวดอบลราชธาน จ าแนกตามเพศ อาย สถานภาพ การศกษา ต าแหนง และรายได พบวา ผทมเพศ อาย สถานภาพสมรส การศกษา และรายไดตางกน มความคดเหนโดยภาพรวมไมแตกตางกน แตผทมต าแหนงตางกน มความคดเหนตอการพฒนาทรพยากรมนษยโดยภาพรวมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 และเมอพจารณาความคดเหนตอการพฒนาทรพยากรมนษยรวมทกดาน พบวา มความคดเหนโดยภาพรวมไมแตกตางกน 3. ปญหาในการพฒนาทรพยากรมนษยของส านกงานสหกรณจงหวดอบลราชธาน โดยแยก ปญหาเปนรายดาน ดานการศกษาตอปญหาทพบมากทสด คอ การขาดเงนทน ดานการฝกอบรม คอ การขาดงบประมาณ ดานการสมมนา คอ วทยากรไมเปดโอกาสใหแสดงความคดเหนดานการศกษาดงาน คอ การขาดงบประมาณ และดานการหมนเวยนงาน คอตองใชเวลาศกษางานใหม กลธดา นกลธรรม และคณะ (2554) ไดรายงานการวจย เรอง การศกษาความตองการฝกอบรมของครในโรงเรยนเขตภาคกลางตะวนตก เพอศกษาความตองการฝกอบรมของครผสอนในเขตภาคกลางตะวนตก ไดแก จงหวดกาญจนบร นครปฐม เพชรบร ราชบร และสพรรณบร ทปฏบตการสอนในโรงเรยนขนาดใหญ ขนาดกลาง และขนาดเลก และมวชาเอก/โท ทส าเรจการศกษาแตกตางกน กลมตวอยางทใชในการศกษาครงน ครผสอนในเขตภาคกลางตะวนตก จ านวน 394 คน ไดจากการสมอยางงาย เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลเปนแบบสอบถาม

60

ความตองการฝกอบรมของครเขตภาคกลางตะวนตก แบบสอบถามน ประกอบดวย 2 สวน สวนท 1 เปนขอมบลทวไป ตอนท 2 เปนขอมลทตองการฝกอบรมของคร โดยสถตทใชในการวเคราะห คอ คาเฉลย (MEAN) คาสวนเบยงเบนมาตรฐาน ผลการวจย เมอพจารณาตามหวขอการฝกอบรมหลกทก าหนดครมความตองการอยในระดบมาก 10 อนดบไดแก 1. การพฒนาผลสมฤทธทางการเรยน 2. กาจดกระบวนการเรยนรทเนนการปฏบตจรงเพอใหผเรยนคดเปนท าเปนและแกปญหาเปน 3. การพฒนาศกยาภาพครอยางมประสทธภาพ 4. การสบคนขอมลไดอยางมประสทธภาพ 5. การวดและประเมนผลการเรยนรตามสภาพจรง 6. การออกแบบและสรางนวตกรรมเทคโนโลยสารสนเทศเพอการเรยนการสอน 7. การคดขนสง 8. การออกแบบ และพมนาการเรยนรผานสออเลกทรอนกส (e-learning) และ CAI 9. การจดการเรยนรตามแนวทางปรชญาเศรษฐกจพอเพยง และ 10. การวจยในชนเพอพฒนาการเรยนร จากการวเคราะหความพรอมของคณะศกษาศาสตรและพฒนศาสตรสามารถจดการฝกอบรมไดตามหวขอตาง ๆ เพอพฒนาครใหมประสทธภาพในการท างานดานการสอนโดยมความพรอมทงทางดาน บคลากร วทยากร ผเชยวชาญ สถานท แหลงการเรยนร ความรวมมอ เครอขายการตดตอและประสานงาน จราพร รงม (2554) ไดท าการศกษาความตองการฝกอบรมของบคลากรกรมโยธาธการและผงเมอง ผลการศกษาพบวาบคลากรกรมโยธาธการและผงเมองมความตองการฝกอบรมโดยภาพรวมและรายดานทกดานอยในระดบมากตามล าดบ ไดแก ดานทกษะความคด ดานทกษะ มนษยสมพนธ และดานทกษะเทคนคการปฏบตงาน บคลากรกรมโยธาธการและผงเมองทมเพศประสบการณการท างาน วฒการศกษาและหนวยงานทสงกดตางกน มความตองการฝกอบรม โดยภาพรวมและรายดานทกดานไดแก ดานทกษะความคด ดานทกษะเทคนคการปฏบตงาน และดานทกษะมนษยสมพนธ ไมแตกตางกนบคลากรกรมโยธาธการและผงเมองทมระดบต าแหนงแตกตางกน มความตองการฝกอบรมโดยภาพรวมและรายดาน 2 ดาน ไดแก (1) ดานทกษะเทคนคการปฏบตงานและทกษะมนษยสมพนธแตกตางกน (2) ดานทกษะความคดบคลากรของกรมโยธาธการและผงเมองมความตองการฝกอบรมไมแตกตางกน และ (3) บคลากรกรมโยธาธการและ ผงเมองมขอเสนอแนะดานทกษะดานความคดในการพฒนากระบวนการคด การคดเชงวเคราะห และการเพมพนความรดานทกษะเทคนคการปฏบตงานตองการพฒนาในเรองการใชเทคโนโลย เพอเพมประสทธภาพในการปฏบตงาน และดานทกษะมนษยสมพนธ ตองการฝกอบรมเกยวกบการสรางมนษยสมพนธในการปฏบตงาน และการสรางแรงจงใจในการปฏบตงาน Woollard (1999) การศกษาครงนการตรวจสอบโปรแกรมการฝกอบรมในสถานททจะชวยใหนกศกษาระดบบณฑตศกษาหนาทการเรยนการสอนในระดบปรญญาตรในคณะศกษาศาสตรทมหาวทยาลยวจยขนาดใหญทแคนาดา การวจยไดด าเนนการในเชงคณภาพ: ขอมลทถกรวบรวมผานแปดการสมภาษณแบบกงโครงสรางสพรอมเกาอแผนกสกบผชวย teachhg จบการศกษากรมเกาอขอมลทไดมาวเคราะหเปนครงแรกทงอนมานและ inductively แลวขอมลทชวยสอนระดบ

61

บณฑตศกษาทไดรบการจดการกบอกอนมานแลว inductively hndings มการจดใหเปนตวแทนของการวเคราะหน ขอสรปของการศกษาครงนชใหเหนไมมการฝกอบรมไดรบมอบอ านาจทถกตอง; การฝกอบรมทเปนตวเลอกทมอย แตมแนวโนมทจะมสมาธในการบรหารเรองการปฏบต มความขดแยงกบบทบาททถกเลนโดยการศกษากอนหนานและประสบการณในการสอนกอนหนานในนกศกษาระดบบณฑตศกษา preparkg การออกค าสงในระดบ universiv ขอเสนอแนะทส าคญของการศกษาครงนคอการทวธการ forma1 เพมเตมไดทจ าเปนเพอเตรยมความพรอมผชวยสอนส าหรบงานจบการศกษาของพวกเขา instmcting Yaghi (2005) ตงแตป 1990 ทรฐบาลจอรแดนกวางขวางมงเนนในการฝกอบรมและพฒนาทรพยากรบคคล นโยบายการปฏรปราชการพยายามทจะปรบปรงการบงคบบญชา ประสทธภาพการท างานทผานการฝกอบรม การตรวจสอบการศกษาขามวฒนธรรมนสนคาคงคลงระบบการโอนการเรยนร (LTSI) เพอใชในภาครฐในจอรแดน โดยการท าเชนอาหรบและจอรแดนนกวจยทรพยากรมนษยและผปฏบตงานสามารถใชประโยชนจากผบงคบบญชา สนคาคงคลงระบบการโอนการเรยนร (SLTSI) เพอวนจฉยความตองการฝกอบรมและการปรบปรงผลของการฝกอบรม การศกษาครงนมวตถประสงคเพอประเมนการถายโอนการเรยนรในสามองคกรสาธารณะขนาดใหญในจอรแดน โดยเฉพาะอยางยงความพยายามทจะ (1) ตรวจสอบแบบสอบถามการถายโอนการเรยนรในวฒนธรรมองคกรจอรแดน (2) การทดสอบทฤษฎความคาดหวงในการถายโอนการเรยนรในหมผ บงคบบญชา (3) ก าหนดปจจยทมอทธพลตอการเรยนรการถายโอนและ (4) ใหการสนบสนนการทดลองทฤษฎความคาดหวงซงเปนขอก าหนดทส าคญส าหรบการพฒนาทฤษฎส าหรบการถายโอนการเรยนร ในการศกษาครงน LTSI รบการแปลเปนภาษาอาหรบแปลผานบรบทอยางเขมงวด หกค าถาม demographical ถกเพมเขาไปในค าถาม 89 ในตราสารกอนทมนจะเปนยา 500 ผบงคบบญชา ในจ านวนน 361 แบบสอบถามกลบมาเสรจสมบรณเปนรอยละ 72.2 อตราการตอบสดทาย การทดสอบความนาเชอถอของอลฟาครอนบาคแสดงใหเหนวาทงหมด 89 รายการในตราสารทมความสอดคลองภายใน (A = 0.927) นอกจากนในการตรวจสอบความถก LTSI การศกษาพบวาสบเอดในปจจยทสบหกรายงานจากการศกษากอนหนานไดทเชอถอได (ครอนบาคอลฟาอยในชวง 0.723-0.865) การวเคราะห bivariate แสดงใหเหนวากลมผเขาชมไมไดมผลกระทบอยางมนยส าคญในการถายโอนการเรยนร ยทลตการรบรจากการโอนเปนปจจยบงชทแขงแกรงของการถายโอนการเรยนรตามดวยผบงคบบญชา การรบรผลการด าเนนงานการรบรความสามารถของตนเองและผบงคบบญชา ผลตอบแทนทไดรบจากการโอน แมวาการวเคราะหเสนทางทแสดงใหเหนวาไมมหลกฐานทแขงแกรงเพอรองรบความสมพนธเชงสาเหตนาจะเปน ตวแปรทคาดหวง (ยทลตรางวลและประสทธภาพ) อธบายเกยวกบรอยละ 23 ของความแปรปรวนในตวแปรตาม สดทายค าแนะน าและความหมายไดกลาวถง

62

Cecilia (2005) ไดท าการประเมนความตองการการฝกอบรม การวเคราะหความตองการฝกอบรมใหกบบรษท ทจะชวยใหความส าคญและทศทางการลงทนใหพนกงานในแผนพฒนาอาชพ วตถประสงคของการศกษานคอการส ารวจพนกงานของ บรษท Bachibanga ในการเกบรวบรวมขอมลและการใหค าแนะน าในการปรบปรง ขอมลทรวบรวมไดจากการส ารวจออนไลน การศกษาครงนด าเนนการประเมนความตองการระบบทแตกตาง แกปญหาความตองการการฝกอบรมจากความตองการขององคกรอน ๆ ภายใน บรษท Bachibanga Sega (2006) ในสภาพภมอากาศทางธรกจในปจจบนทจ าเปนส าหรบการฝกอบรมมความส าคญมากขนกวาเดมยงองคกรทไดกลายเปนทระมดระวงเกยวกบวธการฝกอบรมดอลลารมการใชจาย การฝกอบรมคอการลงทนโดยตรงใน บรษท และองคกร การประเมนระดบความสามารถของผคนภายในองคกรในการพฒนาและด าเนนการฝกอบรมทประสบความส าเรจจะชวยใหองคกรท างานทระดบทเหมาะสม ดงนนจงเปนสงส าคญอยางยงส าหรบองคกรทจะตระหนกถงการฝกอบรมและการประเมนระดบความสามารถของพวกเขาเพราะการตดสนใจทจะท าภายในองคกรทท าผานความรวมมอโดยคน โครงการนมงเนนไปทผลการศกษาการสงเกตภาคสนามด าเนนการทจะดทวธการทใชในการฝกอบรมบคลากรทสนามบนในภมภาคอยทออกจากสถาน เพราะอยใกลสงอ านวยความสะดวกในการสนามบนทส าคญและขาดการฝกอบรมการปอนขอมลโดยตรงจากการฝกอบรมบคลากรสายการบนสวนใหญการฝกอบรมออกจากสถานทด าเนนการสมตามความจ าเปนพนฐานโดยหนงในผจดการของแตละบคคล วตถประสงคหลกของการศกษาครงนจะแนะน าการฝกอบรมผจดการออกจากสถานวธการทจะชวยใหพวกเขาอยางมประสทธภาพใชวธการระบบการฝกอบรมและพฒนาแผน องคกรจะสามารถทจะใชประโยชนจากความหลากหลายของเทคนคการฝกอบรมและกลายเปนความเชยวชาญในการด าเนนการประเมนความตองการในอนาคตโดยใชรปแบบและวธการ ADDIE ISD ก าหนดแผนเพออ านวยความสะดวกวธการระบบการฝกอบรมและการประเมนผลการศกษานจะชวยใหการสนบสนนทดขนความตองการการฝกอบรมและการออกแบบในอนาคตส าหรบองคกร