1921 წლის კონსტიტუცია 90 წლის სახედიდან

70
!"#"$%&’()! *’+),$"-./(. $’!0/1(.,.! 1921 2(.! ,)3!-.-/4." 90 2(.! 5"*"!"6’*.*"3 7’!"&"(. !"#"$%&’()! %"3"+’*$)&’ !"6’(+2.8)’1$.)1.!" *" *’+),$"-./(. .3!-.-/-’1.! 5"3&.%"$’1.!"%&.! /+3.7&3’()&"3’!." ,)3!-.-/4.)3"(.9+.! +:"$. !.!-’+.! ;"+):"- (.1’1". "+.!"%&.! ,. "/4.(’1’( 2.3" 0.$)1"! 2"$+)"*5’3! .!’%. ,)3!-.-/4..! "$!’1)1", $)+(.%"4 /9$/3&’(:)8.(. .#3’1" *’+),$"-./(. ++"$%&’()1", "*"+."3.! /8(’1’1.!" *" ,"3)3.! /9’3"’!)1.! *"4&". !2)$’* "+ +.9"3! .!"6"&! 1995 2(.! 24 "5&.!-)! +.<’1/(. !"#"$%&’()! ,)3!-.-/4.". "+"!%"3, "$ /3*" *"5&"&.2:*’!, $)+ #"$%/(. 0)(.-.,/$-!"+"$%(’1$.&. -$"*.4.’1. *" +"% !"8/=&’(9’ 7’#+3.(. *),/+’3-’1., %"3"+’*$)&’ +!)8(.) ,)3!-.-/4.)3"(.9+.! 5"+)4*.(’1"!%"3 ’$%"*, !"#"$%&’()! +)#+’*. ,)3!-.-/4..! +3.7&3’()&"3 !"8/=&’(! 2"$+)"*5’3!. +"%. 5"%&" - (.!2.3’1" "2+:)!" *" +)+"&"(7.4 "#-/"(/$.", &.3".*"3 ,)3!-.-/4..!, $)5)$4 4)4- 6"(. )$5"3.9+.! 5"3&.%"$’1.!" *" !$/(:)8.! 0$)4’!. *<’!"4 "$ "$.! *"!$/(’1/(.. "+ %&"(!"9$.!.%, /+3.7&3’()&"3’!." !"#"$%&’()! *’+),$"-./(. $’!0/1(.,.! 1921 2(.! 21 %’1’$&(.! ,)3!-.-/4.", $)+’(!"4 /,&’ 90 2’(. 7’/!$/(*". +.!. +.<’1.*"3 +"(’&’ !"1>)%" $/!’%.! +.’$ +)6*" ;&’3. #&’:3.! ),/0"4." *", 7’!"1"+.!"*, "6("* +.<’1/(.

description

გიორგი პაპუაშვილის სტატია

Transcript of 1921 წლის კონსტიტუცია 90 წლის სახედიდან

Page 1: 1921 წლის კონსტიტუცია 90 წლის სახედიდან

!"#"$%&'()! *'+),$"-./(. $'!0/1(.,.! 1921 2(.! ,)3!-.-/4." 90 2(.! 5"*"!"6'*.*"3 7'!"&"(. !"#"$%&'()! %"3"+'*$)&' !"6'(+2.8)'1$.)1.!" *" *'+),$"-./(. .3!-.-/-'1.!5"3&.%"$'1.!"%&.! /+3.7&3'()&"3'!." ,)3!-.-/4.)3"(.9+.! +:"$. !.!-'+.! ;"+):"-(.1'1". "+.!"%&.! ,. "/4.('1'( 2.3" 0.$)1"! 2"$+)"*5'3! .!'%. ,)3!-.-/4..!"$!'1)1", $)+(.%"4 /9$/3&'(:)8.(. .#3'1" *'+),$"-./(. ++"$%&'()1", "*"+."3.!/8('1'1.!" *" ,"3)3.! /9'3"'!)1.! *"4&". !2)$'* "+ +.9"3! .!"6"&! 1995 2(.! 24"5&.!-)! +.<'1/(. !"#"$%&'()! ,)3!-.-/4.". "+"!%"3, "$ /3*" *"5&"&.2:*'!, $)+#"$%/(. 0)(.-.,/$-!"+"$%('1$.&. -$"*.4.'1. *" +"% !"8/=&'(9' 7'#+3.(.*),/+'3-'1., %"3"+'*$)&' +!)8(.) ,)3!-.-/4.)3"(.9+.! 5"+)4*.('1"!%"3 '$%"*,!"#"$%&'()! +)#+'*. ,)3!-.-/4..! +3.7&3'()&"3 !"8/=&'(! 2"$+)"*5'3!. +"%. 5"%&" -(.!2.3'1" "2+:)!" *" +)+"&"(7.4 "#-/"(/$.", &.3".*"3 ,)3!-.-/4..!, $)5)$4 4)4-6"(. )$5"3.9+.! 5"3&.%"$'1.!" *" !$/(:)8.! 0$)4'!. *<'!"4 "$ "$.! *"!$/('1/(.. "+ %&"(!"9$.!.%, /+3.7&3'()&"3'!." !"#"$%&'()! *'+),$"-./(. $'!0/1(.,.! 19212(.! 21 %'1'$&(.! ,)3!-.-/4.", $)+'(!"4 /,&' 90 2'(. 7'/!$/(*". +.!. +.<'1.*"3+"('&' !"1>)%" $/!'%.! +.'$ +)6*" ;&'3. #&':3.! ),/0"4." *", 7'!"1"+.!"*, "6("* +.<'1/(.

Page 2: 1921 წლის კონსტიტუცია 90 წლის სახედიდან

,)3!-.-/4..! +)#+'*'1" 7';'$*". $"*5"3 !"1>)%" 0'$.)*7. "+ ,)3!-.-/4..!

5

"3"(.9!" *" 7'8"!'1"9' -"1/ .:) *"*'1/(., 7'!"1"+.!"*, "+ %'+"9' +6)()* /46)'%7.+)<&"2' #"$%&'(. *" /46)'(. "&-)$'1.! +4.$' 3"7$)+'1." 7'+)$;'3.(.. "+.! 5"%&"-(.!2.3'1.%, !">.$)* ;"&%&"('%, ,.*'& '$%6'( 5"5&'6!'3'1.3" 0.$&'(. #"$%/(.,)3!-.-/4.", *<'&"3*'(. 5"*"!"6'*.*"3 +)5&'6*.3" +.!. "3"(.9. *" 7'8"!'1", ,&("&5"+)5&'4" .5. (#"$%/( *" .35(.!/$ '3'19') *" +.5&'2)*'1.3" "+ !",.%6'1.% *".3-'$'-!'1/(. #"$%&'(. *" /46)'(. +,.%6&'(.!"%&.!. 7'+%6&'&.%. "$ "$.!, $)+ 1995 2(.! +)#+'*. ,)3!-.-/4." 0$'"+1/("7.&' "46"*'1!,$)+ .5. ':$*3)1" !2)$'* 1921 2(.! ,)3!-.-/4..! .!-)$./(-!"+"$%('1$.& +'+,&.*-$')1"!. "<3.73/(. ,. 2"$+)"*5'3! '$%5&"$ 0)(.-.,/$-!"+"$%('1$.&. +'+,&.*$')-1.%. ,"&7.$.! "<."$'1"! .+*$).3*'(!" *" %"3"+'*$)&' *"+)/,.*'1'( #"$%/(!"6'(+2.8)'1! 7)$.!. 1921 2(.! ,)3!-.-/4." 2"$+)"*5'3! 5"$,&'/( !.+1)()! .+-*$).3*'(. !"#"$%&'()! +.!2$"8'1'1.!" '$%."3., *'+),$"-./(. *" *"+)/,.*'1'(.#&':3.! ;"+):"(.1'1.!",'3. +./6'*"&"* .+.!", $)+ #&':"3"! *"+)/,.*'1'(. !"+"$%('1-$.&. *" ,)3!-.-/4./$. !.&$4' "$ 5"";3*", !"/,/3'9' +'-. 63.! 5"3+"&()1"7. $/!'%.!.+0'$..! #&'7 .+:)8'1)*", ,)3!-.-/4..! "&-)$'1+" +)"6'$6'!, 7''#+3"% .!'%. !"+"$%-

Page 3: 1921 წლის კონსტიტუცია 90 წლის სახედიდან

('1$.&. "#-., $)+'(.4 %"&.!. .3*.&.*/"(/$)1.%" *" %"3+.+*'&$/()1.% 5"+).$;')*"0.$&'(. +!)8(.) )+.! 7'+*5)+. 0'$.)*.! ,)3!-.-/4.'1! 7)$.!.

6

!"0"$("+'3-) ++"$%&'()1.! !.!-'+", "*5.()1$.&. %&.%++"$%&'()1.! *"+,&.*$'1",!.,&*.(.% *"!?.! 5"/#+'1", !.-:&.!" *" $2+'3.! %"&.!/8('1.!, !":)&'(%") !""$;'&3)/8('1.! *"4&" (+"% 7)$.!, .+ 0'$.)*7. "#-/"(/$. #"(%" *" +"+","4%" !""$;'&3) %"3"!2)-$)1"), 3"8.4 +!"?/(%" *" “@"1'"! ,)$0/!.!” (@"1'"! 4)$0/!) .3!-.-/-.! 7'+)<'1" *" ,)3!-.--/4..% 5"%&"(.!2.3'1/(. +$"&"(. !6&" *'1/('1" %"&.!. 0$)5$'!/()1.% 5"+).$;'&" "$"+6)()* .+*$).3*'(, "$"+'* %"3"+'*$)&' '&$)0/( ,)3!-.-/4.'1! 7)$.!"4. #"$%&'(. ,"3)3+*'1('1.! +.'$ 1921 2'(! +.<'1/(. '! *),/+'3-. %"+"+"* 7'.=('1"5"3&.6.()% +'-20 !"/,/3.! *"!"2:.!.!"%&.! +!)8(.)! '$%-'$% +)2.3"&', !$/(:)8.(*" "*"+."3.! /8('1'19' )$.'3-.$'1/( /9'3"'! !","3)3+*'1() "#-"*. +"!7. "!"6/(.".+*$).3*'( *"!"&('% '&$)0"!" *" "+'$.,.! 7''$%'1/( 7-"-'17. "6("* 5"1"-)3'1/ -(., "!'&', ?'$ ,.*'& %')$."7. "$!'1/(., 0$"#-.,"7. 5"3/6)$4.'('1'(. :&'("9'0$)5$'!/(., !"+"$%('1$.&-0)(.-.,/$. +)!"9$'1'1. *" +.+*.3"$')1'1..

Page 4: 1921 წლის კონსტიტუცია 90 წლის სახედიდან

5'$+"3..! !"5"$') !"#+'%" :)8.(. 8'*'$"(/$. +.3.!-$.! @"3! *.-$.6 – 5'37'$.!%#+.%, “/,&' +"7.3 "<."$'1*" .5. (1921 2(.! !"#"$%&'()! ,)3!-.-/4.") .!'% <.$'1/ -

('1'1!, $)5)$.4"" %"&.!/8('1", *'+),$"-." *" !"+"$%('1$.&. !"6'(+2.8),$)+('1!"4 *<'&"3*'(. '&$)0" ':$*3)1"1”. "<!"3.73"&.", $)+ ,)3!-.-/4..! 0$)'#-!+"<"(. 7'8"!'1" +.!4'! 1920 2'(! II .3-'$3"4.)3"(.! *'('5"4..! 2'&$'1+", $)+('-1.4 +3.7&3'()&"3 $)(! "!$/('1*3'3 '&$)0.! #&':3'1.! 0)(.-.,/$ 46)&$'1"7..43)1.(. 1$.-"3'(. 0)(.-.,)!., 7'+*5)+7. *.*. 1$.-"3'%.! )$59.! 0$'+.'$.$"+!'. +",*)3"(*!. "+ &.9.-.! 7'+*5)+ A/$3"( “N"-.)3”-.! 1920 2(.! 16 )#-)+1$.!3)+'$7. 5"+)#&':3'1/( 2'$.(7. “!)4."(.!-/$. !"6'(+2.8) ,"&,"!."7.” !"#"$%-&'()! *'+),$"-./(. $'!0/1(.,.! !6&" +.<2'&'19' !"/1$.!"! "!'&' "<3.73"&*": “+'5"&'4"3. +.! ,)3!-.-/4."!, +.! !)4."(/$ *" ',)3)+.,/$ "<+7'3'1()1"! *" $"4 .#&3"6', &.!/$&'1*., "!' +)2:)1.(. +'3"6)! 46)&$'1" ;&'3! #&':"3"7.”2. 2.3" .!-)$."

Page 5: 1921 წლის კონსტიტუცია 90 წლის სახედიდან

!"#"$%&'()7. !"+"$%('1$.&. ,/(-/$" "*$'/(. '-"0.*"3 :"(.1*'1)*". /=&'('!.*$).*"3 7'#+3.(. !"+"$%(.! ='5('1. "2'!$.5'1*3'3 !"+)#"("#), !")?"6), !.!6(.!!"+"$%(.!" *" !"6'(+2.8)'1$.&. +)2:)1.! +3.7&3'()&"3 !",.%6'1!.7/=&'('!. ,"3)3%" ,$'1/(., $)+'(+"4 ;&'3"+*' +)"<2." 1"5$"- ,/$"0"("-.!!"+"$%(.! 2.53.", .5. XI !"/,/3.% %"$.<*'1". "<3.73/(. !"+"$%(.! ,$'1/(. 7'.4"&!!.!6(.! !"+"$%(.! 3)$+'1!, "!'&' +$"&"(. +/6(. '=<&3'1" !"+"$%"(2"$+)'1.!" *"!"!"+"$%() +)2:)1.! !",.%6'1!. +3.7&3'()&"3. #"$%/(. !"+"$%(.! ='5('1. 7'.#+3" XIII-XIV !"/,/3''17.. "+ 0'$.)*.!!"6'(+2.8)-!"+"$%('1$.&. (,)3!-.-/4./$.) 6"!."%.! ='5('1.*"3 "<!"3.73"&." +'8'5.)$5. V 1$2:.3&"(.! 0'$.)*7. 7'#+3.(. “6'(+2.8.! ,"$.! 5"$.5'1"”, $)+'(!"4%"&.!. /3.,"(/$)1.! 5"+), 5"'$%."3'1/(. 8')*"(/$. !"#"$%&'()! !"6'(+2.8)!,)3!-.-/4."!"4 ,. /2)*'1'33. "!'&' ,)3!-.-/4./$-!"+"$%('1$.&. +3.7&3'()1.! #"$%/(. !"+"$%(.! ='5(." “*"!--/$("+"(.”. +.!. 7'#+3.% +-,.4' !"8/=&'(. *"'*) !"6'(+2.8) !"+"$%(.! ;"+):" -(.1'1"!4. .5. 7'*5'3.(. .#3" 1705-1707 2('17. &"6-"35 VI-.! +.'$. &"6-"35 VI-.! 1$="-3'1.% 5"+).4" =&'(. #"$%/(. !"+"$%(.! 2.53'1. '$%."3 ,$'1/("*. "<3.73/(.

Page 6: 1921 წლის კონსტიტუცია 90 წლის სახედიდან

1 @"3!-*.-$.6 5'37'$.! 7'!"&"(. !.-:&", &)(85"35 5"/(., “,)3!-.-/4..! +.<'1" *" 7'+/7"&'1" !"#"$%&'()7. (1993-1995)”; (>)(85"35 G"/(, V'$-8"!!/35!5'1/35 .3 G')$5.'3), 2001 B'$(.3 V'$("5 A$3) 70.-9 G+1; I<I7 G')$5.", 2002 2. 5&. 9.2 +"(6"9 +"4"1'$.=', “!"#"$%&'()! 1921 2(.! ,)3!-.-/4.": 7'+/7"&'1" *" +.<'1"”, %1.(.!., 2008, 5&. 171.3 &"('$."3 +'-$'&'(., #"$%/(. !"+"$%(.! .!-)$.", %1.(.!., 2005 2. 5&. 26.4 9"9" $/6"=', “!"#"$%&'()! ,)3!-.-/4./$. !"+"$%"(.”, 1"%/+., 19992. 5&. 21. !"+"$%(.! 2.53. "!"6"&! .+ 0'$.)*7. !"+"$%(.! 5"3&.%"$'1.!",'3 "<'1/( 5'9!5. .5.8')*"(/$. !"6'(+2.8)!"%&.! *"+"6"!."%'1'( !"6'(+2.8) +"$%&.! !.!-'+.!$'5("+'3-"4."! "6*'3*"6. "<!"3.73"&.", $)+ +'-19 *" +'-20 !"/,/3''1.! *"!"2:.!7., ,)3!-.-/4..! +.<'1.! 0'$.)*-7., #"$%&'( ./$.!-%" *" 0)(.-.,)!%" 7'6'*/('1'19', +"% 0$)*"!"&(/$ )$.'3-"4."-9' *.*. 5"&('3" +)"6*.3'! #"$%&'(+" !"9)5"*) +)<&"2''1+" (!)()+)3 *)*"7&.(.,.(." >"&>"&"=', 3.,) 3.,)("=', +.6",) 2'$'%'(., "$;.( ?)$?"=' *" !6&'1.), $)+('1.4.+ *$).! "$" +6)()* $/!'%.! .+0'$..!, "$"+'* !2)$'* *"!"&('% '&$)0.!" *" ;$*.()-

Page 7: 1921 წლის კონსტიტუცია 90 წლის სახედიდან

'% "+'$.,.! +)2.3"&' 0)(.-.,/$-8.()!)8./$ "9$)&3'1"!%"3 .:&3'3 3"9."$'13.7.7'!"1"+.!"*, &.3".*"3 .!.3. +)*'$3.9"4..!, *'+),$"-..!" *" %&.%5"+)$,&'&.! 59.!+.+*'&$'1. .:&3'3, !"#"$%&'()!"4 '&$)0/(. 59.% !&(.!",'3 +)/2)*'1*3'38. ,)3!-.-/4..! 7'+/7"&'1.!"*" +.<'1.! +),(' .!-)$." !"#"$%&'()! 0.$&'(. $'!0/1(.,.! *" 7'+*'5 1921 2(.! ,)3!-.-/4..! 7'#+3" +!)8(.)

8

.!-)$..! !",+")* ,$.9.!/( 0'$.)*! *"'+%6&".

.7('1)*3'3 '&$)0.! /+!6&.('!. .+0'-$.'1. – "&!-$)-/35$'%., $/!'%., )!+"('%.! .+0'$." *" !6&'1., $)+'(%" "*5.(9'4:"(.1*'1)*3'3 /8$) +4.$' “'$)&3/(. !"6'(+2.8)'1.”. 0.$&'(. +!)8(.) )+.! 7'*'5"*5"+)2&'/(. #")!.! 0.$)1'17., /,.*/$'!"* +'+"$46'3' *" +'+"$?&'3' 0)(.-.,/$. ="('1.'>&#&'7 ":'3'1*3'3 -$"*.4./( !"9)5"*)'1$.&-0)(.-.,/$ 8"!'/()1'1!, +"% 7)$.!,.+*$).3*'( *'+),$"-./( <.$'1/('1'1!"4. +!)8(.) )+.! 7'*'5'1.% 5"+)2&'/(+"',)3)+.,/$+" ,$.9.!+" +"7.3*'( +!)8(.)7. !",+")* 0)0/("$/(. 5"6"*" !)4."(.!-/$..*''1., "+"3 ,. 6'(. 7'/2:) ?'$ ,)+/3.!-/$. *" 7'+*'5 8"7.!-/$--)-"(.-"$/(. $'A.-+'1.! ;"+):"(.1'1"! '&$)0"7.. .!.3. !2)$'* !)4."(/$-0)0/(.!-/$. ()9/35'1.%+)&.*3'3 !"6'(+2.8)%" !"%"&''17..

Page 8: 1921 წლის კონსტიტუცია 90 წლის სახედიდან

$/!'%.! %.%#+.! !"/,/3)&"3. "3'#!..! 0'$.)*7. !"#"$%&'()7. +.+*.3"$' '$)&3/(-5"3+"%"&.!/8('1'(. +)=$")1.! 2"$+"-'1.% *"5&.$5&.3'1"!, 0.$&'(. $'!0/1(.,.!7'#+3"!, "+ +)=$")1.! 5"=(.'$'1"!%"3 '$%"*, +3.7&3'()&"32.("* 6'(. 7'/2:) 5"$'8"#-)$'1+"4, +"% 7)$.!, $/!'%7. +.+*.3"$' 0)(.-.,/$+" *" !")+"$+" ,"-",(.9 -+'1+". 5 ..!/$5/("=', “#"$%/(. !"+"$%(.! .!-)$..! 2:"$)'1.”, %1.(.!., 2002, 5&. 131.6 .&"3' ?"&"6.7&.(., #"$%/(. !"+"$%(.! .!-)$.", 2.53. I, 1928.7 ". *'+'-$"7&.(., ..,)1"6.=', “,)3!-.-/4./$. !"+"$%"(.”, %1.(.!., 2008, 5&. 27.8 !-'8"3 ?)3!., “!)4."(.9+. #"$%/( 8'$'17.”, @"$&"$*.! /3.&'$!.-'-.! 0$'!", ,'+1$.?., ()3*)3., 2005; 7-'0@'3 F.A)3'!, 7)4.(".!+ .3 G')$5."3 ;)()$!,H"$2"$* U3.&$'!.-: P$'!!, ;"+1$.*5', L)3*)3, 2005, 5&. 29.

/3*" "<.3.73)!, $)+ .+*$).3*'(. !"#"$%&'()! 2"+:&"3. 0)(.-.,/$. ="(",#"$%&'(. !)4."(-*'+),$"-'1., $/!'%.! !)4."(-*'+),$"-..! 5"&('3.!" *" !"5"$')

Page 9: 1921 წლის კონსტიტუცია 90 წლის სახედიდან

8"#-)$'1.! 5"%&"(.!2.3'1.%, %"&.*"3 )$>)8)1*3'3 !"#"$%&'()! !$/(.*"+)/,.*'1()1.! 5"+)46"*'1.! +6"$*">'$.!" *", 7'!"1"+.!"*, ,)3!-.-/4..! 7'+/-7"&'1.! !">.$)'1"!%"3 *","&7.$'1.%. 1917 2(.! %'1'$&(.! $'&)(/4..!" *" $/!'%7. +'8.! 6'(.!/8('1.! *"+6)1.! 7'+*'5+)!/( *$)'1.% 1/$A/"9./( +%"&$)1"! "$ !/$*", 6'(.*"3 5"'7&" :)8.( .+0'$."7.7'+"&"(. #&':3'1., +"% 7)$.! !"#"$%&'(), !)+6'%. *" "9'$1".?"3.. "+ +.93.%, .+"&' 2(.! 6+"$-!, +'8.!3"4&(.! +"5.'$, "+.'$,"&,"!."7. 2'!$.5.! *"!"+:"$'1("* *" "+ +6"$.!+)!"2:)1"* 7'.#+3" "+.'$,"&,"!..! !"5"35'1) ,)+.-'-.. 6)() +"! 7'+*'5, $"4 $/!'%7. 19172(.! )#-)+1$.! 1)(7'&.,/$. 5"*"-$."('1" 5"36)$4.'(*" *" *"%6)&3.( .#3" $/!'%.!*"+8/=3'1'(. ,$'1", .+"&' 2(.! 15 3)'+1'$! !"#"$%&'()7. ;"+):"(.1*" '.2. “"+.'$,"&,"-!..! ,)+.!"$."-.”(7'+*5)+7. "/,). 1918 2(.! 10 %'1'$&"(! "+.'$,"&,"!..! ,)+.!"$."-.! +)2&'&.%, 5".6!3" "/,-.! !'.+.!!6*)+", $)+(.! 7'+"*5'3()1"7.4, 1)(7'&.,'1.! +.'$ *"%6)&3.(. $/!'%.! *"+8/= -3'1'(. ,$'1.! +)3"2.(''1., "+.'$,"&,"!..*"3 2"$59"&3.(. *'0/-"-'1. 7'*.)*3'3.!'.+.! %"&+?*)+"$'* "$;'/( .#3" 43)1.(. #"$%&'(. !)4."(-*'+),$"-. (+"3"+*'

$/!'%.! *"+8/=3'1'( ,$'1"7. !)4."(-*'+),$"-./(. 8$"#4..! 6'(+=<&"3'(.) ,"$();6'.='. !'.++" .+"&' 2(.! 22 "0$.(! 7'#+3" “"+.'$,"&,"!..! 8'*'$"4./(. *'+),$"-./(.$'!0/1(.,"” *" 5"+)"46"*" *"+)/,.*'1()1".

Page 10: 1921 წლის კონსტიტუცია 90 წლის სახედიდან

"/,-.! 8'*'$"4./(+" $'!0/1(.,"+ ."$!'1" +6)()* '$%. %&' *" 4 *<'. !6&"*"!6&"7.*" *", 5"3!",/%$'1.% ,., !"5"$')9 8"#-)$'1.! 5"%&"(.!2.3'1.%, 1918 2(.! 26 +".!!.5. !'.++" *"7(.("* 5"+)"46"*". "<!"3.73"&.", $)+ "+ +)&('3'1"+*' $"+*'3.+' %&.% "*$', ,'$=)*, 1917 2(.! 19-223)'+1'$! ;"-"$*" !"#"$%&'()! 0)(.-.,/$. 0"$-.'1.!" (1)(7'&.,'1.! 5"+),('1.%,$)+('1+"4 !"1>)! 1).,)-. 5"+)/46"*'!) *" !"9)5"*)'1$.&. )$5"3.9"4.'1.!2"$+)+"*5'3'(%" ,$'1" ('.2. “'$)&3/(. !"1>)”), $)+(.! %"&+?*)+"$'*"4 "$;'/(.#3" !)4."(-*'+),$"-. 3)' A)$*"3.". "+ *$).!"%&.!, $/!'%7. 1)(7'&.,'1.! 6'-(.!/8('1"7. +)!&(.!, !"+6$'% ,"&,"!."7. 7.*" /%"36+)'1'1.!" *" 5"$' 8"#-)$'1.!8)39', !)4."(-*'+),$"-'1.4 .9."$'1*3'3 '$)&3/(. +.+*.3"$')1.! 0)(.-.,/$.?5/8'1.! +!)8(+6'*&'()1"! *"+)/,.*'1'(. (*" "$" "&-)3)+./$. !-"-/!.! 9 *"2&$.('1.% !"5"$') 8"#-)$'19' .6. 9. "&"(.7&.(., “!"#"$%&'()! *"+)/,.*'1()1" 1918-1921 2('1.! !"'$%"7)$.!) 0)(.-.,"7.” (*"2'$.(."1924 2'(!), 5"+)+4'+()1" +6'*"$., %1.(.!., 2011, 5&. 77-90.

9

Page 11: 1921 წლის კონსტიტუცია 90 წლის სახედიდან

8"$5('17.) !"6'(+2.8)! 7'#+3.! "/4.('1()1.! 7'!"6'1. $/!'%7. *'9)$5"3.9'1/(.!)4."(-*'+),$"-..! 8)39' !"#"$%&'()! !)4."(-*'+),$"-'1+" %"&.!. 59" ".$;.'!,+"% 7)$.! '$)&3/( !",.%67. !$/(. '$)&3/(. %&.%5"+)$,&'&.! +6"$*">'$.! ,/% -6.%. 7'!"1"+.!"*, '$)&3/(. :$.()1.! ;"+):"(.1'1.! 0'$.)*.!"%&.! +%'(+" #"$%/(-+" 0)(.-.,/$+" !0'#-$+" (5"$*" 1)(7'&.,'1.!", $)+('1!"4 !'$.)9/(. 5"&('3" "$@#)3*"% !"9)5"*)'1"7.) 2.3""<+*'5)1'1.!" *" *"0.$.!0.$'1.! 5"$'7' +..<) *"+)/-,.*'1()1.! .*'"10. !2)$'* "<3.73/(+" '$)&3/(+" !"1>)+, "+.'$,"&,"!..! $'!0/1(.,.! *"7(.! 0"$"('-(/$"* 1918 2(.! 26 +".!!11, *<.! 5 !""%!" *" 10 2/%9' 5"+)"46"*" !"#"$%&'()! *"-+)/,.*'1()1"12. *"+)/,.*'1()1.! "#-., "8/=3'1*" $" !"#"$%&'()! *"+)/,.*'1'(!"6'(+2.8)!, "46"*'1*", $)+ “*"+)/,.*'1'(. !"#"$%&'()! 0)(.-.,/$. 8)$+"*'+),$"-./(. $'!0/1(.,""”. "#-.! 1)() +/6(7. ;"2'$.(. .:), $)+ *"+8/=3'1'(.,$'1.! 7',$'1"+*' “...+%'(! !"#"$%&'()! +"$%&"-5"+5')1.! !"#+'! /=<&'1)*"'$)&3/(. !"1>)...”, $)+'(!"4 7'+*5)+ !"#"$%&'()! 0"$("+'3-. '2)*". "6("* 7'#+3.(. *'+),$"-./(. $'!0/1(.,.! +%"&$)1"+ %"&.*"3&' "#-./$"* *".2:)

Page 12: 1921 წლის კონსტიტუცია 90 წლის სახედიდან

!6&"*"!6&" +.+"$%/('1.% *'+),$"-./(. $'8)$+'1.! 5"-"$'1", #&':3.! 8"#-)1$.&"*%"&.*"3 "<+7'3'1()1" *" !"6'(+2.8) .3!-.-/-'1.! 7'#+3"13. 1919 2'(! *"+8/=3'1'(.

10

,$'1" (0"$("+'3-.) "$;'/( .#3" .+ *$).!"%&.! :&'("9' /8$) *'+),$"-./(. !""$;'&3)/8('1'1.! 5"+):'3'1.% (+"% 7)$.!, %"3"!2)$. !""$;'&3) /8('1.!, #"(%" "$;'&3'17.+)3"2.(')1.!" *" !6&" *'+),$"-./(. '('+'3-'1.! 5"+):'3'1.%). "+/7"&*" !"0"$("-+'3-) ++"$%&'()1.! +)*'(., $)+'(.4 /9$/3&'(:)8*" +%"&$)1"9' 0"$("+'3-.!'8'#-/$ ,)3-$)(!, 0"$("+'3-+" !6&"*"!6&" !8'$)! +"$'5/(.$'1'(. 100-9' +'-.,"3)3. +..<)14, "<."$'1/(. .#3" ,'$=) !",/%$'1", *".2:) /46)'(. .3&'!-)$'1. -!"%&.! 6'(!":$'(. 5"$'+)!" *" ,"3)3+*'1()1.! 7'#+3", 5"-"$*" "5$"$/(. $'8)$+",*".2:) !"!"+"$%() !.!-'+.! $'8)$+", +"% 7)$.! 3"8.4. +!"?/('1.! .3!-.-/-.! 7' -+)<'1.!" *" #&'*" *)3.! +)!"+"$%(''1.! "*5.()1$.&. %&.%++"$%&'()1'1.! +.'$"$;'&.! 5"%&"(.!2.3'1.%. !2)$'* "+.! *"5&.$5&.3'1" .:) ,)3!-.-/4..! +.<'1". $%/(. !"5"$') 8"#-)$'1.! +./6'*"&"*, !"#"$%&'()+ 7'=() !"'$%"7)$.!) "!0"$'9 -9'4 "<."$'1.! +)0)&'1". 1920 2'(! .5. "<."$'1/(. .#3" *"!"&('%.! *.*. !"6'(+2.-

Page 13: 1921 წლის კონსტიტუცია 90 წლის სახედიდან

10 .+ 0'$.)*7. !)4."(-*'+),$"-'1.!" *" 3. A)$*"3."! '$)&3/(. *"+)/,.*'1()1.! .*'.! 5"*">$.% +6"$*">'$"9' +"7.3*'(. '$)&3/(.+.+*.3"$')1.! 0)(.-.,)!. *" 43)1.(. !"9)5"*) +)<&"2' 5'$)3-. #.#)='4 "<3.73"&*". .6. 5.#.#)=', “'$)&3/(. '3'$5."”, 5. 46","."! 5"+)4'+",%1.(.!., 1917, 5&.138-141.11 "<!"3.73"&.", $)+ 1990 2(.*"3 !2)$'* 26 +".!. "<.3.73'1" !"#"$%&'()7. $)5)$4 “!"#"$%&'()! *"+)/,.*'1()1.! *<'”.12 )$. *<.! 7'+*5)+ *"+)/,.*'1()1" 5"+)"46"*'! "!'&' !)+6'%+" *" "9'$1".?"3+"4.13 7-'0@'3 A)3'!, O3 -@' "33.&'$!"$: )8 -@' D'+)4$"-.4 <'0/1(.4 )8 G')$5.", @--0://+"-."3'.2)$*0$'!!.4)+/2009/08/30/!-'0@'3-?)3'!-)3--@'-90-@-"33.&'$!"$:-)8--@'-*'+)4$"-.4-$'0/1(.4-)8-5')$5."/; "5$'%&' .6. K"$( K"/-!,:,” G')$5.": A 7)4."(-D'+)4$"-.4 P'"!"3- <'0/1(.4 – I+0$'!!.)3! A3* O1!'$&"-.)3!”. ;@"0-'$ IX, 1921.%$"3!("-'*: 1: H. A. 7-'33.35 "3* $'&.!'* 1: -@' A/-@)$. P/1(.!@'*: 1: I3-'$3"-.)3"( B)),!@)0! L.+.-'*, L)3*)3: @--0://222.+"$6.!-!.)$5/"$4@.&'/,"/-!,:/1921/5')$-5."/4@05.@-+14 .6. !"#"$%&'()! *'+),$"-./(. $'!0/1(.,.! !"+"$%('1$.&. "#-'1.! ,$'1/(. 1918-1921, %1.(.!., 1990.15 9. "&"(.7&.(., “!"#"$%&'()! *"+)/,.*'1()1" 1918-1921 2('1.! !"'$%"7)$.!) 0)(.-.,"7.” (*"2'$.(." 1924 2'(!), 5"+)+4'+()1" +6'*"$.,%1.(.!., 2011, 5&. 281.

Page 14: 1921 წლის კონსტიტუცია 90 წლის სახედიდან

8)'1.! +.'$ *' 8"#-)*15, 6)() 1921 2(.! ."3&"$7. – "+"&' !"6'(+2.8)'1.!" *" '$%"(.5.! +.'$ – *' ./$'*16. '$)&3/( !"1>)7. (.!'&' $)5)$4 1919 2(.! %'1'$&"(7.0.$*"0.$. !""$;'&3) 2'!.% "$;'/( *"+8/=3'1'( ,$'1"7.) "1!)(/-/$ /+$"&('!)1"!!)4."(-*'+),$"-'1. 2"$+)"*5'3*3'3. 1/3'1$.&.", $)+ +%"&$)1"4 !)4."(-*'+),$"--'1.! +.'$ .#3" *",)+0('#-'1/(.. "<!"3.73"&.", $)+ 1918-1921 2('17. *",)+0('#-'-1/(. !"#"$%&'()! +%"&$)1" 7'.=('1" '&$)0"7. *" +%'( +!)8(.)7. !)4."(-*'+),$"-./(. +.+"$%/('1.! 0.$&'(17 +%"&$)1"* ;".%&"()!. 1919 2'(! !"#"$%-&'()7. +:)8. +')$' .3-'$3"4.)3"(.! *'('5"4..! '$%-'$%. 2'&$., 43)1.(.1'(5.'(. !"9)5"*) +)<&"2' (7'+*5)+7. 1'(5..! 0$'+.'$-+.3.!-$.) ,"+.( @/.!+"3!."<3.73"&*" ,.*'4 %"&.!. #"$%&'(. ,)('5'1.!"*+. +.+"$%&"7.: “%#&'3" 6"$% ;&'3..+'*.. "# "$.! '$%"*'$%. #&':"3", !"*"4 !"%"&'7. "$."3 !)4."(.!-'1....”18. .+*$).3*'(. 6'(.!/8('1.! +.9"3. *" "+)4"3" .:) !"+6$'% ,"&,"!."7. !"3.+/7)*'+),$"-./(. !"6'(+2.8)! 7'#+3". '&$)0.! !)4."(-*'+),$"-'1.! '$%-'$%. (.*'$.,"$( ,"/4,. #"$%&'(. !)4."(-*'+),$"-'1.! +.'$ 2"$+"-'1.% *"2:'1/( 0)(.-.,/$,!"+"$%('1$.& *" ',)3)+.,/$ $'8)$+'19' !"/1$.!"! "!'&' "<3.73"&*", $)+ 1918-1921

Page 15: 1921 წლის კონსტიტუცია 90 წლის სახედიდან

2('1.! !"#"$%&'()! *'+),$"-./(. $'!0/1(.,.! 59" !$/(."* 5"3!6&"&*'1)*" 1)(-7'&.,/$. $/!'%.! "$;'&"3.!"5"3 – *.#-"-/$.! 3"4&("* #&':"3" .+"$%'1)*" *'+),$"--./(. 59.%19. !"+6$'% ,"&,"!."7. !"3.+/7) *'+),$"-..! 7'#+3" 5"$,&'/(2.("*

$/!'%7. 1)(7'&.,/$. -.$"3..! !"0.$2)3' *" '8'#-/$. "(-'$3"-.&" /3*" :)8.(.:).$"+!'. +",*)3"(*!.! "9$.%, “*<'.!"%&.! .+"9' /8$) *.*. 2.3""<+*'5)1" 1)(7'&.9-+.!"%&.!, &.*$' !)4."(.!-/$. +%"&$)1" !"#"$%&'()7. "$ "$!'1)1!”20. %/+4" *<'-&"3*'(. 5"*"!"6'*.*"3 '! 4.-"-" 4)-")*'3 .*'"(.!-/$"* A<'$!, $"*5"3+)5&."3'1.% 1)(7'&.,'1.! "5$'!." !"#"$%&'()! 2.3""<+*'5 &'$ 7'";'$" !"#"$%&'()!+6$.*"3 +6)()* *'+),$"-./(. 8"!'/()1'1.! *"0.$.!0.$'1"+. !"1>)%" $/!'%.! +.'$ !"#"$%&'()! ),/0"4."+*' 3 2(.! 5"3+"&()1"7. !2)$'* $/!/(.1)(7'&.9+.! "(-'$3"-./(. *'+),$"-./(. !"9)5"*)'1.! ;"+):"(.1'1.! "/4.('1 -()1()1.% .:) 5"30.$)1'1/(. +%"&$)1.! +.'$ !2$"8 -'+07. 5"-"$'1/(. *'+),$"-./(.$'8)$+'1. *" *'+),$"-./( 0$.34.0'19' *"+:"$'1/(. "6"(. ,)3!-.-/4..! 0$)'#-9'"#-./$. +/7")1". "6"(. ,)3!-.-/4..! "+)4"3" .:) $)5)$4 7.*" !"+"$%('1$.&. *"0)(.-.,/$. !.!-'+.! +)2'!$.5'1", "!'&' !"#"$%&'()!, $)5)$4 "$" +"$-) $'5.)37., 16 .5.&', 5&. 360.

Page 16: 1921 წლის კონსტიტუცია 90 წლის სახედიდან

17 !)4."(-*'+),$"-./(. +.+*.3"$')1'1.! 0"$-.'1., !6&" 0"$-.'1%"3 '$%"*, 7'.=('1" +"3"+*'4 .+:)8'1)*3'3 ,)"(.4./$ +%"&$)1'17. (+"5.,*.* 1$.-"3'%7., (.1'$"(/$ 0"$-."!%"3), +"5$"+ #"$%/(. 5"+)4*.('1" 0.$&'(.", $)4" +%&"$)1" "+ +.+*.3"$')1.! +6)()* '$%. 0"$-..! –#"$%&'( !)4."(-*'+),$"-'1.! +.'$ .:) *",)+0('#-'1/(..18 5"9'%. “'$%)1"”, 1920 2., 1 )#-)+1'$., .6. +. +"4"1'$.=', “!"#"$%&'()! 1921 2(.! ,)3!-.-/4.": 7'+/7"&'1" *" +.<'1"”, %1.(.!., 2008, 5&. 170-171.19 K"$( K"/-!,:, G')$5.": A 7)4."(-D'+)4$"-.4 P'"!"3- <'0/1(.4 – I+0$'!!.)3! A3* O1!'$&"-.)3!. ;@"0-'$ IX, 1921.%$"3!("-'*: 1: H. A. 7-'33.35 "3* $'&.!'* 1: -@' A/-@)$.P/1(.!@'*: 1: I3-'$3"-.)3"( B)),!@)0! L.+.-'*, L)3*)3: @--0://222.+"$6.!-!.)$5/"$4@.&'/,"/-!,:/1921/5')$5."/4@05.@-+.20 $. +",*)3"(*!., 5"9'%. “N"-.)3” , )#-)+1'$., 1920, .6.('%: &)(-'$ '(.)-., !"#"$%&'() *" !"1>)'1., 2'$.('1. $'*"#-)$'1!, 27.09.1924; >)(-'$E((.)-, G')$5." "3* 7)&.'-!, ('--'$! -) '*.-)$!, %@' %.+'!, 27.08.1924.

11

Page 17: 1921 წლის კონსტიტუცია 90 წლის სახედიდან

"$"+'* +%'( '&$)0"7. :&'("9' /8$) *'+),$"-./(. #&':3.!"%&.! *"+"6"!."%'1'(.,)3!-.-/4..% 2"$*5'3" !"'$%"7)$.!) "!0"$'99'. '! 8"#-)$. ="(9' +3.7&3'()&"3..:) *"+)/,.*'1()1.! 59"9' *"+*5"$. #&':3.!"%&.!. !"#"$%&'()! 1921 2(.! ,)3!-.-/4..! 7'+/7"&'1" *".2:) “!"#"$%&'()! '$)&3/(.!"1>)!” +.'$ 1918 2(.! .&3.!7. 7'#+3.(+" ,)+.!."+. ,)+.!." !6&"*"!6&" 0"$-..!2"$+)+"*5'3('1.!"5"3 7'*5'1)*". +"! %"&.*"3 !)4."(-*'+),$"-. !. ?"8"$.='6'(+=<&"3'()1*"21. *"+8/=3'1'(. ,$'1.! 0.$*"0.$. *" !":)&'(%") (+"% 7)$.! #"(%" !$/(. +)3"2.(')-1.%, #)3'1$.&. 4'39.! "$"$!'1)1.% *" ".7.) "$;'&3'1. ;"-"$*" 1919 2(.! 14-16 %'1'$-&"(!, $)+(.! 7'*'5"*"4 !"0"$("+'3-) +"3*"-'1.! *.*. /+$"&('!)1" !"#"$%&'()!!)4."(-*'+),$"-./( 0"$-."! '$5) (130 +"3*"-.*"3 +).0)&" 109 +"3*"-.), 6)()*"3"$;'3. '$)&3/(-*'+),$"-'1+", !)4."(-8'*'$"(.!-'1+" *" '!'$'1+" (!)4."(-$'&)(/4.)3'$'1.) +..<'! ("<!"3.73"&.", $)+ 1)(7'&.,'1+" 6+'1.! ="(."3 +4.$'$")*'3)1" +..<'! *" "$4 '$%. +"3*"-. "$ '$5)%)22. "6("* "$;'/(+" *"+8/=3'1'(+" ,$'1"+ 7'#+3" !",)3!-.-/4.) ,)+.!." 15 2'&$.!7'+"*5'3()1.%, $)+(.! 2'&$%" /+$"&('!)1"! ,&("& !)4."(-*'+),$"-'1. 7'"*5'3-

12

Page 18: 1921 წლის კონსტიტუცია 90 წლის სახედიდან

*3'3. +"!7. !)4."(-*'+),$"-./(. 0"$-..*"3 7'&.*3'3: $. "$!'3.=' (,)+.!..! %"&+-?*)+"$'), !. ?"8"$.=', 0. !":&"$'(.=' ("$!'3.=.! ./!-.4..! +.3.!-$"* *"3.7&3.!7'+*5)+ .5. 5"6*" ,)+.!..! %"&+?*)+"$'), (. 3"%"=', &. ?"8"$.=', ,. "3*$)3.,"7&.(.,$. ;.6("=', +. $/!.", 5. 8"<"&" *" 0. 2/("."; '$)&3/(-*'+),$"-./(. 0"$-..*"3 – !0.,'*." *" 5. 5&"9"&"; !)4."(.!--8'*'$"(.!-'1.*"3 – .. 1"$"%"7&.(. *" 5. ("!6.7&.(.;!)4."(.!--$'&)(/4.)3'$'1.*"3 – .. 5)1';."; '$)&3/(. 0"$-..*"3 – 5. &'7"0'(. *"*"73",'1.*"3 – -. "&'-.!."3.. ,)3!-.-/4..! "&-)$'1., $)+('1!"4, $)5)$4 9'+)% "<&3.73'%, *"!"&('% '&$)0"7.!2"&(.!" %/ +/7")1.! 5"+)4*.('1" @#)3*"%, 1/3'1$.&.", ,"$5"* .43)1*3'3 .+*$).!"%&.! +!)8(.)7. "$!'1/(. ,)3!-.-/4.'1.! -'#!-'1!, +"% 0$.34.0'1! *"+"%9' "$!'1/( ,&('&'1!. "+ ,)3!-.-/4.'1.! 5"+)4*.('1"+ /*"&)* *.*. 5"&('3".#)3." #"$%&'( ,"3)3+*'1('19'. ,'$=)*, !6&"*"!6&" !",.%6'1%"3 +.+"$%'1"7..5$=3)1" !"'$%) +.*5)+'1. 7&'.4"$..! 1874 2(.!, 1'(5..! 1831 2(.!, "+'$.,.! 17892(.!, 5'$+"3..! 1919 2(.!, ;'6)!()&",..! 1920 2(.!, !"8$"35'%.! 1875 2(.!,)3!-.-/4.'1%"3. .+ *$).!"%&.! "$!'1/(. %.%#+.! :&'(" ,)3!-.-/4." .%"$5+3" *"

Page 19: 1921 წლის კონსტიტუცია 90 წლის სახედიდან

21 +"(6"9 +"4"1'$.=', “!"#"$%&'()! 1921 2(.! ,)3!-.-/4."”, 7'+/7"&'1" *" +.<'1", %1.(.!., 2008, 5&. 56.22 !/("$;'&3'17.+)3"2.('%"505"%"!9'+'-."+)+$;'&(.*"31)(7'&.,'1+"+6)()*800-+*'6+"+..<'!..6.!"#"$%&'()!*"+8/=3'1'(.,$'1.!"35"$.7.,1919 2(.! 11 "0$.(., 5&. 31.

5"+).4" #"$%/("* 1919-1920 2('1.! 0$'!"7., ,'$=)*, 5"9'% “'$%)1.!” !6&"*"!6&"3)+$'17.. "!'&', 4"(,'/(. ,)3!-.-/4.'1.! $")1"9' 67.$"* .2'$'1)*" !-"-.'1. *"+.+)6.(&'1. .+*$).3*'( #"$%/( 0$'!"7. !",)3!-.-/4.) ,)+.!..! 2'&$'1.!" %/ !6&"./$.!-'1.! +.'$. "A 6("* 7'#+3.(. ,)+.!..! +.'$ ,)3!-.-/4..! 0$)'#-9' +/7")1.! 0$)4'!! !",+") *$)*"!>.$*", $"*5"3 ,)+.!." 4*.()1*", $"4 7'.=('1" +'-. !"'$%"7)$.!) 5"+)4*.('1"7''!2"&(" *", 0"$"('(/$"*, +3.7&3'()&"3 !",.%6'19' 0)(.-.,/$ ,)3!'3!/!"+*'+.!/(.:). 1920 2(.! .&(.!7. ,)3!-.-/4..! 0$)'#-. !"?"$)* 5"+)#&':3*" 5"3!"6.(-&'("*. 6)() 1920 2(.! 20 3)'+1'$! 0"$("+'3-+" *".2:) +.!. 5"36.(&.!" *" +.<'1.!0$)4'*/$".

Page 20: 1921 წლის კონსტიტუცია 90 წლის სახედიდან

"+"&' *$)! $/!'%. ,&("& 4*.()1*" 6'(. 7''7"(" !"#"$%&'()!"%&.! *"+)/,.*'1'(!"6'(+2.8)* ;"+):"(.1'1"7.. 1921 2(.! %'1'$&"(-+"$-7. ,. !"1>)%" $/!'%+"+)"6*.3" #&':3.! ),/0"4." *" 7'+*5)+. "3'#!.". $/!'%.! "$+..! 7'-'&.! *"2:'1"+$"+*'3"*+' *"";#"$" ,)3!-.-/4./$. 0$)'#-.! 5"$,&'/(. 4&(.('1'1.% +.<'1" 19212(.! 21 %'1'$&"(!. "+ *$).!"%&.! ,)3!-.-/4..! %.%#+.! :&'(" %"&. /,&' 5"36.(/(.*" +.<'1/(. .:) 0"$("+'3-.! +.'$ *" *"2:'1/(. .:) +/6()1$.&. 5"36.(&.! 0$)4'!..+"5$"+ 7'#+3.(. &.%"$'1.*"3 5"+)+*.3"$', "/4.('1'(. 5"6*" !$/(8"!)&"3. ,)3!-.-

-/4..! !2$"8"* +.<'1" *" !/&'$'3/(. #&':3.! "+ ,)3!-.-/4..% 2"$*5'3" +!)8(.)!"*" +-$.! 2.3"7'. 25 %'1'$&"(! !"1>)%" $/!'%.! +'-11 "$+."+ *".,"&" %1.(.!. *" !"#"$%&'()7.5"+)"46"*" !"1>)%" 6'(.!/8('1". *"+)/,.*'1'(. !"#"$%&'()! +"7.3*'(. +%"&$)1".=/('1/(. 5"6*", 5"*"!/(.:) *"!"&('% !"#"$%&'()7., 7"&. 9<&.!0.$" #"("# 1"%/+7..!2)$'* "+ #"("#7., 3. .. 6&.35."! !-"+1"7., 0.$&'("* *".1'>*" !"#"$%&'()! *'+),$"--./(. $'!0/1(.,.! 1921 2(.! ,)3!-.-/4..! )8.4."(/$. -'#!-..

13

Page 21: 1921 წლის კონსტიტუცია 90 წლის სახედიდან

!"#"$%&'()! ),/0"4.", "3'#!." *",)3!-.-/4..! +)#+'*'1.! 7';'$'1" 1918-1919 2('17. $/!'%+" .$.1"* %/ 0.$*"0.$ $"+*'3?'$+' !4"*" !"#"$%&'()7.235"+)'2&." 7.*" "$'/()1" !)4."(/$ 3."*"59', "86"9'%!" *" 46.3&"(.! $'5.)37. %/!"#"$%&'()! !6&" +6"$''17. '%3.,/$. 7/<(.! .3!4'3.$'1" +)'2:). "+ +4*'()1'1.!;"7(.!" *" %&.% $/!'%7. 5"$%/('1/(. !"5"$') *" !"7.3") +*5)+"$')1.! 5"+),$/!'%. .=/('1/(. 5"6*", *$)'1.%, 6'(. "'<) %"&.! 5"39$"6&"9' *" 1920 2(.! 7 +".!!!"#"$%&'()!%"3 *"'*) 6'(7',$/('1", '<."$'1.3" +.!. *"+)/,.*'1()1" *" -'$.-)-$./(. +%(."3)1". %/+4" !"1>)%" $/!'%+" 1920 2'(! +)"6'$6" $" "9'$1".?"3.! (1920 2(.! "0$.(.) *"!)+6'%.! (1920 2(.! 3)'+1'$.) “5"!"1>)'1"” *" ),/0.$'1", "7,"$" 5"6*", $)+, +./6'-*"&"* 5"8)$+'1/(. 6'(7',$/('1.!", +"(' .5. !"#"$%&'()! *'+),$"-./( $'0/1 -(.,"!"4 7'/-'&*". !"#"$%&'()! 6'(.!/8('1"! +".34 @#)3*" .+'*., $)+ $/!'%. "$*""$<&'&*" 1920 2(.! 6'(7',$/('1"! *" "+.% "$ 5"+).2&'&*" !"'$%"7)$.!) %"3"+'-5)1$)1.! 2.3"7' %"&.! *.!,$'*.-"4."!. +"5$"+ +)&('3'1. !6&"5&"$"* 5"3&.%"$*".!"#"$%&'()! 1920 2(.! *','+1'$7. #. A'3'&"7. 5"+"$%/( '$%" (.5.! !6*)+"9' /"$.'%#&" ()$. +'!"+'*.! +6"$*">'$.! "/4.('1()1.! 8)39', +)+6$' .:) 10, +)2.-

Page 22: 1921 წლის კონსტიტუცია 90 წლის სახედიდან

14

3""<+*'5' – 13, 17-+" %"&. 7'.,"&") '$%" (.5"7. 5"2'&$."3'1"9'24. "# 5"*"+2:&'-. "<-+);3*" *.*. !"6'(+2.8)'1.!, ,'$=)*, !"8$"35'%.!" *" .35(.!.! 0)9.4.", $"*5"3'$%" (.5"7. 5"2'&$."3'1.! 7'+%6&'&"7. (.5" %"&.!. 2'!*'1.! +'-10 +/6(.! !"8/=&'( -9', &"(*'1/(. .:), %"&.!. 2'&$. !"6'(+2.8)'1. *"'4&" 5"$' "5$'!..!"5"3. "+.! 0$"#--.,/(. $'"(.9"4..! !"7/"('1'1. ,. (.5.! 2"+:&"3 !"6'(+2.8)'1! $'"(/$"* "$'!"6'1)*"%, +.% /+'-'! 1)(7'&.,/$. $/!'%.! 7'!"=() "5$'!..! 7'+%6&'&"7.. '$%"(.5.! 2'&$'1+" '! !",.%6. *$)'1.% 5"*"*'!, %/+4" !$/("* *"/>.$'! +6"$.!"#"$%&'()! *"+)/,.*'1()1"! *" $)5)$4 '$%" (.5"+, .!' *"!"&('%.! 2"+:&"3+"!"6'(+2.8)'1+" ."3&"$7.&' "<."$'! !"#"$%&'()! *' ./$' "$!'1)1"4. #&':3.! 7.53.% 0)9.4.'1.! 5"3+-,.4'1.!" *" !"'$%"7)$.!) "$'3"9' "$!'1/(. +,&'%$.2.3""<+*'5)1.! "$#)3.! 0.$)1'17., !"#"$%&'()! !"'$%"7)$.!) "<."$'1.! +./6'*" -&"*, 1921 2(.! %'1'$&"(7. $/!'%+" *""$<&." 1920 2(.! 6'(7',$/('1" *", ()$'!)(#7. +.! +.'$ .3!0.$.$'1/(. “"+1)6'1/(. +7$)+'('1.! *"6+"$'1.!” !"1"1.%, !)+ -6'%.! +6$.*"3 !"#"$%&'()7. 7'+).>$"25. !"#"$%&'()! *'+),$"-./(. $'!0/1(.,.! 23 K"$( K"/-!,:, G')$5.": A 7)4."(-D'+)4$"-.4 P'"!"3- <'0/1(.4 – I+0$'!!.)3! A3* O1!'$&"-.)3!.

Page 23: 1921 წლის კონსტიტუცია 90 წლის სახედიდან

;@"0-'$ XII. %@' B)(!@'&.!- I3&"!.)3 %$"3!("-'*: 1: H. A. 7-'33.35"3* $'&.!'* 1: -@' A/-@)$. P/1(.!@'*: 1: I3-'$3"-.)3"( B)),!@)0! L.+.-'*, L)3*)3 @--0://222.+"$6.!-!.)$5/"$4@.&'/,"/-!,:/1921/5')$5."/4@08.@-+24 9. "&"(.7&.(., “!"#"$%&'()! *"+)/,.*'1()1" 1918 -1921 2('1.! !"'$%"7)$.!) 0)(.-.,"7.” (*"2'$.(." 1924 2'(!), 5"+)+4'+()1" +6'*"$.,%1.(.!., 2011, 5&. 350-351.25 +%(."3)1"7. 1921 2(.! %'1'$&"( – +"$-.! .3-'$&"(7. $/!'%.! 2.%'(. "$+.", $)+'(.4 )%6. !"?"$.!) ,)$0/!.!5"3 7'*5'1)*",'$%*$)/("* *".=$" 6/%. +.+"$%/('1.%. !"#"$%&'()! )$. =.$.%"*. *"$-:+" +.":'3'! "<+)!"&('%.*"3 ("9'$1".?"3.) *" !"+6$'%"<+)!"&('%.*"3 (!)+6'%.). *"3"$;'3. !"+. *"$-:+" +)6*" ;$*.()'%.*"3 – ,"&,"!..! +%'1.*"3 *"$."(.!" *" +"+.!)3.! /<'(-'6.('1.!5"&(.% $">.!" *" 46.3&"(.! $'5.)3'1.! *","&'1.% *" 7"&. 9<&.!0.$'%.*"3 "86"9'%9' 7'+)-'&.%.

+%"&$)1"+, .=/('1/(. 7'.#3" $" 25 %'1'$&"(! *"'-)&'1.3" %1.(.!. *" 5"*"!/(.:)#. 1"%/+7., 1)(7'&.,/$ $/!'%%"3 *"+"$46'1.! 8)39', 1921 2(.! 17 +"$-! ;""-"$"

Page 24: 1921 წლის კონსტიტუცია 90 წლის სახედიდან

*"+)/,.*'1'(. !"#"$%&'()! *"+8/=3'1'(. ,$'1.! 1)() !6*)+" *" +.<'1/(. *"*5'-3.('1.%, *$)'1.% 7'";'$" !"#"$%&'()! ,)3!-.-/4..! +)#+'*'1". '+.5$"4."7. (=.$.%"*"* !"8$"35'%7.) +:)8. !"#"$%&'()! +%"&$)1" 4*.()1*", $)+),/0"3-.! +.+"$% 7.*" 2.3""<+*'5)1'1.!" *" *"!"&('%.! !"6'(+2.8)'1.! +6"$*">'-$.%, 7''2:&.-" !"#"$%&'()! ),/0"4." *" "3'#!." 1)(7'&.,/$. $/!'%.! +.'$. 3)'A)$*"3.", +.+"$%"&*" $" !"'$%"7)$.!) %"3"+'5)1$)1"! 1$.-"3/(. 5"9'%.! %".+!.!+'7&')1.% (1922 2(.! "0$.(-+".!7. 5'3/.! !"'$%"7)$.!) ,)38'$'34."9' 1)(7'&.,/-$. $/!'%.! +.2&'&"!%"3 *","&7.$'1.%), "<3.73"&*": “%/ '&$)0" 6+"! "$ "+).<'1! .+!"7.3'( /!"+"$%()1"9', $"!"4 !"1>)%" $/!'%.! 6'(.!/8('1" !"#"$%&'()! 2.-3""<+*'5 !;"*.!, "+"! 3'1.!+.'$. *.*. !"6'(+2.8) +..<'1! %"36+)1"*, %"&! *"'!6"!+'9)1'( #&':3'1! *" *".0:$)! +"%. -'$.-)$.'1.”26. +"5$"+ .+*$).3*'(. !"5"$')&.%"$'1" $/!'%.! "5$'!..! "<,&'%.! 7'!"=('1()1"! "<"$ .=(')*". *"!"&('%.! *.*.#&':3'1. *" '$%" (.5" +6)()* “!.3"3/(!" *" 7'78)%'1"!” 5"+)6"-"&*3'3 $/!'%.!#+'*'1'1.! +.+"$%27. 1924 2'(! ,)+/3.!-/$. $'A.+.! 2.3""<+*'5 #&':3.! 7.53.% 5"+)-!&('1.4 !"+6'*$) ="(.% .#3" ;"67)1.(.. 15 ,)3!-.-/4.)3"(.9+.! 7'+*5)+. 5"3&.%"$'1"

Page 25: 1921 წლის კონსტიტუცია 90 წლის სახედიდან

+"! 7'+*5)+ 5"!"1>)'1/( !"#"$%&'()! !!$ $'!0/1(.,"! 4 ,)3!-.-/4." @#)3*" “+.-<'1/(.” ,)+/3.!-/$. 0"$-..!" *" !"1>)'1.! ;"+):"(.1'1/( 0$.34.0'19' "5'1/(.(1922, 1927, 1937, 1978), $)+('1!"4 "$"8'$. @#)3*"% !"'$%) *'+),$"-./(. ++"$%&'-()1.! 5"3+!"9<&$'( ,)3!-.-/4.)3"(.9+.! 0$.34.0'1%"3 *" *","3)3'1/(. @#)3*"%,)+/3.!-/$. '$%0"$-./(. !.!-'+.! "$!'1)1". .!.3. 8"#-)1$.&"* +"% 2.3+!2$'1!!$,-.! ,)3!-.-/4.'1.! "!(! 2"$+)"*5'3*3'3. 1990 2'(! 0.$&'(. +$"&"(0"$-./(. "$;'&3'1.! ;"-"$'1.!" *" '$)&3/( – 5"3+"%"&. -!/8('1'(. 0)(.-.,/$. 0"$-.'1.! 6'(.!/8('1"7. +)!&(.! 7'+*5)+ !"#"$%&'()+1991 2'(! !!$,-.!"5"3 *"+)/,.*'1()1" 5"+)"46"*". "6("* "$;'/(+" +$"&"(0"$ --./(+" 0"$("+'3-+" 1978 2(.! ,)3!-.-/4."7. +3.7&3'()&"3. 4&(.('1'1. 7'.-"3" 26 3)' A)$*"3.", %@' %IME7, 1922 2(.! 21 +"$-..27 43)1.(. 1$.-"3'(. (7)-("3*.'(.) 0)(.-.,)!. &)(-'$ '(.)-. .+ 0'$.)*7. .$)3./("* ",$.-.,'1*" ,.*'4 .+*$).3*'( 0$'+.'$-+.3.!-$!" *" !"5"$') !"#+'%" +.3.!-$! $. +",*)3"(*! .+.! 5"+), $)+ +"3 .4)*" $" $'"(/$. !.-/"4." !"#"$%&'()7. *" .:) $" '$%-'$%.0.$&'(. *"+4&'(., )4."3. 2('1.! *"!"2:.!7., !"#"$%&'()! *"+)/,.*'1()1.!" *" 1)(7'&.,'1.! "5$'!..!"5"3 *"4&.!", .+ *$)!, /,&' $)5)$4

Page 26: 1921 წლის კონსტიტუცია 90 წლის სახედიდან

+%"&$)1.! 6'(+=<&"3'(., +",*)3"(*!. 0)(.-.,/$. ,)3./3#-/$.! 5"+), 1)(7'&.,/$. $/!'%.! "<."$'1"!" *" !"#"$%&'()! !",.%69'5";/+'1"! "+?)1.3'1*". .6. &)(-'$ '(.)-., !"#"$%&'() *" !"1>)'1., 2'$.('1. $'*"#-)$'1!, 27.09.1924; >)(-'$ E((.)-, G')$5." "3* 7)&.'-!, ('--'$!-) '*.-)$!, %@' %.+'!, 27.08.1924. !"1>)%" '$%0"$-./(. !.!-'+.! 5"3+!"9<&$'(. *" !6&" "3-.*'+),$"-./(. *'1/('-1'1.! "+)!"<'1"*. %/+4" 7.*" *"0.$.!0.$'1'1.!" *" !"+)#"("#) )+.! 7'+*5)+ 6'(.!-/8('1"7. +)!/(+" !"+6'*$) !"1>)+ !"6'7'4&(.(. 1978 2(.! ,)3!-.-/4..! +)#-+'*'1" 7'";'$"28. !"+)4*""%9' +'-. 2(.! 7'+*'5, 1992 2(.! 21 %'1'$&"(!, !"#"$%&'()! $'!0/1(.,.!!"+6'*$) !"1>)+ +..<) *',("$"4." 1921 2(.! 21 %'1'$&(.! ,)3!-.-/4..! "<*5'3.!%")1"9'. *',("$"4..! %"3"6+"* !"1>) %&(.*", $)+ ./$.*./("* 1921 2(.! ,)3!-.--/4."! +)#+'*'1" "$ 7'/2:&'-.", $"*5"3 ,)3!-.-/4..! +'-10 +/6(.! %"3"6+"* .5.="("7." “+/*+.& *" 7'/2:&'-(.&”. 7'!"1"+.!"*, !"1>)%" $/!'%.! +.'$ !"#"$%&'()!*'+),$"-./(. $'!0/1(.,.! ),/0"4..! 7'+*5)+ /,"3)3)* +)6*" ,)3!-.-/4..!+)#+'*'1.! 7'2:&'-". "#'*"3 5"+)+*.3"$', !"#"$%&'()! +.'$ *"+)/,.*'1()1.! ,&("&

Page 27: 1921 წლის კონსტიტუცია 90 წლის სახედიდან

"<*5'3.! 7'+*'5 !2)$'* 1921 2(.! ,)3!-.-/4." .:) ('5.-.+/$., "+.-)+ !"1>) "4-6"*'1*", $)+ “1. !"#"$%&'()! $'!0/1(.," *<'! "$!'1/(. !"9<&$'1.!" *" '$)&3/(-!"6'(+2.8)'1$.&. +)2:)1.! (">"$.!" *" "86"9'%.! *<'&"3*'(. !-"-/!.!) 7'/4-&('("* "<."$'1! !"'$%"7)$.!) !"+"$%('1$.&. "#-'1.!" *" !"#"$%&'()! *'+),$"--./(. $'!0/1(.,.! 1921 2(.! ,)3!-.-/4..! /9'3"'!)1"! *" +.! "+)#+'*'1"! *<'-&"3*'(. $'"()1'1.! 5"%&"(.!2.3'1.%”29.

16

+./6'*"&"* .+.!", $)+ !"#"$%&'()! $'!0/1(.,.! !"+6'*$) !"1>)+ ($)+'(+"4 19922(.! 10 +"$-! %&.%(.,&.*"4." 5"+)"46"*" *" 7'#+3" !"#"$%&'()! $'!0/1(.,.!!"6'(+2.8) !"1>)) ""+)#+'*" !"#"$%&'()! *'+),$"-./(. $'!0/1(.,.! 1921 2(.! 21%'1'$&(.! ,)3!-.-/4.", +"! 8"#-)1$.&"* "$ /+)#+'*.". '! 5"30.$)1'1/(. .:) .+.%,$)+ .+ 0'$.)*.!"%&.! .5. 3",('1"* "!"6"&*" !"#"$%&'()7. 7'#+3.( 8"#-)1$.&0)(.-.,/$-!"+"$%('1$.& +*5)+"$')1"!. :)&'(.&' '! 3.73"&*" .+"!, $)+ /3*" 7'+/-7"&'1/(.:) "6"(. ,)3!-.-/4..! 0$)'#-., $)+'(.4 1990-."3. 2('1.! 0)(.-.,/$-!"+"$%('1$.&. &.%"$'1.! 5"%&"(.!2.3'1.%, 7'#+3.*" "6"( ,)3!-.-/4./$ !.&$4'!. 1992 2(.! )#-)+1'$7. "$;'/(+" 0"$("+'3-+" 1993 2(.! 16 %'1'$&"(! ,)3!-.-/4..!

Page 28: 1921 წლის კონსტიტუცია 90 წლის სახედიდან

7'!"+/7"&'1("* 7'#+3" !0'4."(/$. ,)+.!.", $)+'(!"4 '&"('1)*" 1921 2(.! ,)3!-.--/4..! !"8/=&'(9' +)'+9"*'1.3" "6"(. ,)3!-.-/4..! ,)34'84." *" 0$)'#-.30.,)+.!."+ !"1)())* 1921 2(.! ,)3!-.-/4..! 5"*"+/7"&'1.! 3"4&("* "6"(. ,)3!-.--/4..! 0$)'#-. 7'.+/7"&", $"*5"3 1921 2(.! ,)3!-.-/4..! 5"*"+/7"&'1" 70 2'(9'+'-. 63.! 7'+*5)+ 2"$+)#+3.(. "6"(. 0)(.-.,/$-!"+"$%('1$.&. $'"()1'1.! 5"%&" -(.!2.3'1.% 5"$%/(*'1)*"31. 28 5.)$5. 0"0/"7&.(., “!"0$'9.*'3-) !.!-'+" 0)!-!"1>)%" #&':3'17.: !"#"$%&'()! +"5"(.%.”, #"$%/(. !"+"$%(.! +.+)6.(&", 1999, +'-3,&"$-"(., 5&. 20.29 5"9'%. “!"#"$%&'()! $'!0/1(.,"”, 1992 2(.! 25 %'1'$&"(..30 5.)$5. 0"0/"7&.(., “!"0$'9.*'3-) !.!-'+" 0)!-!"1>)%" #&':3'17.: !"#"$%&'()! +"5"(.%.”, #"$%/(. !"+"$%(.! +.+)6.(&", 1999, +'-3,&"$-"(., 5&. 22.31 1992-1995 2('17. +)#+'*'1*" “!"6'(+2.8) 6'(.!/8('1.! 7'!"6'1” ,"3)3., $)+'(.4 *$)'1.% &",//+.! 7'!"&!'1"* .%&('1)*", $)5)$4 '.2.“+4.$' ,)3!-.-/4."”.

Page 29: 1921 წლის კონსტიტუცია 90 წლის სახედიდან

1995 2(.! 24 "5&.!-)! !"#"$%&'()! 0"$("+'3-+" +..<) *<'! +)#+'*. ,)3!-.-/4.",$)+(.! 0$'"+1/("7.4 0.$*"0.$"" "<3.73/(., $)+ .5. ':$*3)1" “...#"$%&'(. '$.!+$"&"(!"/,/3)&"3. !"6'(+2.8)'1$.)1.! -$"*.4.'1!" *" !"#"$%&'()! 1921 2(.!,)3!-.-/4..! .!-)$./(-!"+"$%('1$.& +'+,&.*$')1"!”32. "+$.5"*, +)#+'* *" 19212(.! ,)3!-.-/4.'1! 7)$.! "$!'1/(. +$"&"(. "$!'1.%. 5"3!6&"&'1.! +./6'*"&"*, +"%+".34 "'$%."3'1% '$%5&"$. +'+,&.*$')1.%)1", $)+'(.4, *""6()'1.% 70 2(.! +"3 -=.(9', .=/('1.% .:) 7'2:&'-.(. !"1>)%" $/!'%.! +.'$. 1995 2(.! ,)3!-.-/4."+ %"3"+'*$)&' 0.$)1'1.!" *" !"'$%"7)$.!) 5"+)4*.('1.!5"%&"(.!2.3'1.%, 5"3!"9<&$" "*"+."3.! /8('1'1.! 8/3*"+'3-/$. 0$.34.0'1., ++"$%-&'()1.! 8)$+'1., !"6'(+2.8)! +)2:)1.! )$5"3.9"4." *" #&':3.!"%&.! !6&" 8/='+*'1-(/$. !",.%6'1.. ,)3!-.-/4..! !-$/#-/$" *" ./$.*./(. 1/3'1" !"#"$%&'()! 1921 2(.! ,)3!-.-/4." 7'*5'1)*" 17 %"&.!" *" 149 +/6(.!"5"3. 7'*"-$'1.!"%&.!, *<'! +)#+'*. ,)3!-.-/4." 7'*5'1" 9 %"&.!" *" 109 +/6(.!"5"333.17.#.*"3 5"+)+*.3"$', $)+ !"#"$%&'()! *'+),$"-./(. $'!0/1(.,.! 1921 2(.! ,)3-!-.-/4."! 8"#-)1$.&"* "$ /+)#+'*.", $%/(.", *<'&"3*'(. 5"*"!"6'*.*"3 .+!?'-

Page 30: 1921 წლის კონსტიტუცია 90 წლის სახედიდან

(), 5""+"$%('1*" %/ "$" .5.. +./6'*"&"* "+.!", +.!. 7.3""$!.! +/6()1$.&. 7'!2"&("*" 5"+),&('&" !",+")* !".3-'$'!) *"!,&3'1.! 5",'%'1.! 7'!"=('1()1"! .=('&". "+*"!,&3'1.! +3.7&3'()1" "$ 5"3.!"9<&$'1" +6)()* .!-)$./(-!"+"$%('1$.&.%&"(!"9$.!.%, &.3".*"3 1921 2(.! ,)3!-.-/4..! 3)$+'1.% "<."$'1/(. =.$.%"*.0$.34.0'1. *" +.! +.'$ +)2'!$.5'1/(. /$%.'$%)1'1.! /+$"&('!)1" *<'!"4 "#-/" -(/$." %"3"+'*$)&' ,)3!-.-/4./$. !"+"$%(.!"%&.!. "!'&' 7'!"=('1'(.", 5".&()!+$"&"(. 0)(.-.,/$-!"+"$%('1$.&. 0"$"('(.4, $)5)$4 .+*$).3*'( *" *<'! +)#+'*,)3!-.-/4.'1!, .!' !"#"$%&'()! 5"3&.%"$'1.! +"7.3*'( *" *<'&"3*'( '-"0'1! 7)$.!. /3*" "<.3.73)!, $)+ !"#"$%&'()! *'+),$"-./(. $'!0/1(.,.! 1921 2(.! ,)3!-.-/-4.", !"+"$%(.! .!-)$./(. '&)(/4..! 7'*'5"* 7'#+3.(. ,)3!-.-/4.'1.! 0.$&'(-"(<"! 5"3',/%&3'1". +.!. +.<'1.! 0'$.)*! '+%6&'&" 0.$&'(. +!)8(.) )+.! *"!$/('1"*" $/!'%.!, )!+"('%.!, "&!-$)-/35$'%.! *" !6&" .+0'$.'1.! "*5.(9' "6"(. !"6'(+2.8)'1.! 32 ,)3!-.-/4..! 0.$&'("* +.<'1/( 1995 2(.! &"$."3-7. .:) !.-:&'1. “...1921 2(.! ,)3!-.-/4..! =.$.%"* 0$.34.0'1!...”, "+A"+"* +)4'+/(."+)#+'*. 2010 2(.! 15 )#-)+1$.! 4&(.('1.% 7'!/(. *<'&"3*'(. $'*"#4.".33 2011 2(.! 15 %'1'$&(.! +*5)+"$')1.%.

Page 31: 1921 წლის კონსტიტუცია 90 წლის სახედიდან

2"$+)#+3", $)+'(%" /+$"&('!)1"+"4 .+ 0'$.)*7. "6"(. ,)3!-.-/4.'1. +..<), +"5"-(.%"*, "&!-$..!, 5'$+"3..! (&".+"$.! $'!0/1(.,.!), +"7.3*'(. ;'6)!()&",..!, 8.3'%.!,1"(-..! #&':3'1.! *" '&$)0.! !6&" !"6'(+2.8)%" ,)3!-.-/4.'1.. %"&.!. 1/3'1.% .5. /8$) “6.!-.” ,)3!-.-/4.'1.! $.5! +.',/%&3'1", $)+(.! 5"*"!.3-?&"4 $%/( +'#"3.9+'1! .%&"(.!2.3'1*". ,'$=)*, +"!7. 4&(.('1.! 7'!"-"3"* "/4. -('1'(. .:) ?'$ 0"$("+'3-.! 2'&$%" 6+'1.! 2/3-.% +.<'1" *" 7'+*5)+ "+ 4&(.('1.!$'8'$'3*/+9' *"+-,.4'1". 0$)'#-.! 5"36.(&.! *"2:'1" 7'.=('1)*" 0"$("+'3-7.+.!. 7'!&(.*"3 +6)()* 6 %&.! 7'+*'5. "<!"3.73"&.", $)+ *<'! +)#+'*. 1995 2(.!,)3!-.-/4." 7'*"$'1.% +"$-.& +'#"3.9+'1! .%&"(.!2.3'1!. ,'$=)*, 0"$("+'3-.!2'&$%" )$. +'!"+'*.! %"36+)1"!, 6)() ,)3!-.-/4..! -'#!-.! 5"36.(&.! *"2:'1" +.!.5"+)#&':3'1.*"3 1 %&'7. "$.! 7'!"=('1'(.34. ,)3!-.-/4..! 5"*"!.3?&.! .3.4."-.&.! /8('1" @#)3*": “0"$("+'3-.! 2'&$%"3"6'&$.! "$" 3",('1!"” *" 50000 "+)+$;'&'(!. !"#"$%&'()! *'+),$"-./(. $'!0/1-(.,.! +"$%&"-5"+5')1.! 8)$+.! 5"/#+'1" "$ 7'.=('1)*" 5"+6*"$.:) ,)3!-.-/4..!5"*"!.3?&.! 2.3"*"*'1.! !"5"3.. '! !",+")* +3.7&3'()&"3. *'1/('1" .:), .5. 2"$+)-"*5'3*" *'+),$"-..! ,)3!-.-/4./$. *"4&.! '$%-'$% =.$.%"* +'#"3.9+!. +.!. ,)3-

Page 32: 1921 წლის კონსტიტუცია 90 წლის სახედიდან

!-.-/4./$. *" ('5.-.+/$. 59.% 7'4&(" 7'/=('1'(. .#3'1)*". ,)3!-.-/4..!

18

'$%-'$%. "&-)$. 0"&(' !":&"$'(.=' "+ *'1/('1.! "/4.('1()1.! *"!"1/%'1.!"!"!'&' "<3.73"&*" "+5&"$. -.0.! *'1/('1'1.! "$!'1)1"! !"8$"35'%.! 1875 2(.! (18842(.! 7'!2)$'1.%) *" 0)$-/5"(..! 1917 2'(! +)#+'* ,)3!-.-/4.'17.35. +./6'*"&"*.+.!", %/ $" +.+"$%/('1.! 0)(.-.,/$. ="(" +)&.*)*" 0"$("+'3-.! !"%"&'7., +"!'!0)1)*" 7'!"=('1()1", !"+"$%('1$.&. !"7/"('1'1.%, .!', $)5)$4 '! 3"4.)3"(-!)-4."(.!-'1.! *$)! 5"36)$4.'(*" 5'$+"3."7., 5"'/#+'1.3" *'+),$"-./(. 2'!2:)1.-('1". '&$)0.! +$"&"(+" !"6'(+2.8)+ (+"5"(.%"*, 5'$+"3."+ *" "&!-$."+) "+ 7.3""$!.!*'1/('1'1! +6)()* +')$' +!)8(.) )+.! 7'+*5)+ 0'$.)*7., 3"4.)3"(-!)4."(.9-+.!" *" ,)+/3.!-/$. -)-"(.-"$.9+.! “7.7.!” 5"+) 5"3!",/%$'1/(. :/$"*<'1" *"/%+). "<!"3.73"&.", $)+ ,)3!-.-/4..! +.<'1"+*' +.! 8/3#4."! "!$/('1*" 1918 2(.! 26 +".-!.! “"#-. !"#"$%&'()! *"+)/,.*'1()1.!"”, $)+'(.4, %"&.! +6$.&, 7 0/3#-.!"5"3 7' -*5'1)*". 5"$*" *"+)/,.*'1'(. !"6'(+2.8)! 7'#+3.! 5"346"*'1.!", *"+)/,.*'1()1.!"#-7. !6&" !",.%6%" 7)$.! *"+)/,.*'1'(. !"#"$%&'()! 0)(.-.,/$ 8)$+"*5"3!"9<&$/(." *'+),$"-./(. $'!0/1(.,", "!'&' "*"+."3.! /8('1"%" 0"-.&.!4'+"*" /9$/3&'(:)8". +"$%"(.", ,)3!-.-/4."7. 0.$*"0.$ "$ "$.! +.%.%'1/(., $)+

Page 33: 1921 წლის კონსტიტუცია 90 წლის სახედიდან

34 %/+4" ,)3!-.-/4..! 2010 2(.! 4&(.('1.%, 2013 2(.*"3 "+)#+'*'1/(. 3)$+.! 7'!"1"+.!"*, )*3"& 5"$%/('1/(." ,)3!-.-/4."7.4&(.('1.! 7'-"3.! +.<'1.! 0$)4'*/$", ,'$=)*, 0$)'#-! +6"$. ,&("& 0"$("+'3-.! 2'&$%" 2/3–+" /3*" *"/>.$)!, )<)3* 2 %"3+.+*'&$/(!'!."9', !/( 4)-", 3 %&.! .3-'$&"(.%.35 0. !":&"$'(.=', 5"36.(&'1. ,)3!-.-/4..! 0$)'#-9', !"#"$%&'()! $'!0/1(.,", %'1'$&"(., 1920.

*"+)/,.*'1()1.! "#-. ,)3!-.-/4..! 3"2.(.", +"5$"+ +"%. /$%.'$%,"&7.$.*"35"+)+*.3"$', .5. "!'%"* /3*" +.&.;3.)%, &.3".*"3 *"+)/,.*'1()1.! "#-7. "<."$'1/(.0$.34.0'1.! /8$) *'-"(/$. $'5("+'3-.$'1" ,)3!-.-/4."+ +)"6*.3". +.!. +3.7&3'-()1.*"3 5"+)+*.3"$', "+ "#-.! ,&("& *"*"!-/$'1" +)6*" 1919 2'(! "6("* "$;'/(.*"+8/=3'1'(. ,$'1.! +.'$. 1/3'1$.&.", $)+ 1921 2(.! ,)3!-.-/4."9' .+ 0'$.)*.! !)4."(-*'+),$"-./(. .*')-()5..! 5"$,&'/(. 5"&('3" .5$=3)1)*". !)4."(-*'+),$"-'1. 0"$("+'3-7. *.* /+-$"&('!)1"! 8()1*3'3 *" +%"&$)1"4 +"% +.'$ .:) *",)+0('#-'1/(.. "+"3 ,. 5"$,&'-

Page 34: 1921 წლის კონსტიტუცია 90 წლის სახედიდან

/(. "!"6&" 0)&" ,)3!-.-/4..! -'#!-7.4. 5"3!",/%$'1.% '! !)4."(/$ /8('1'1%"3*","&7.$'1/( *'1/('1'1! '-:)1". +"5$"+ +%(."3)1"7. .+ 0'$.)*.! #"$%&'( !)4."(-*'+),$"-%" 7'6'*/('1'1+" *"*'1.%. $)(. .%"+"7" ,)3!-.-/4..! *'+),$"-./(1/3'1"9'. +.% /+'-'!, %/ 5"&.%&"(.!2.3'1%, $)+ *'+),$"-./(. $'8)$+'1.! 5"-" -$'1.! ,/%6.% .!.3. %"&! '&$)0/(. !)4."(-*'+),$"-..! +.+*'&$'1"* %&(.*3'3 *"'&$)0"7. *'+),$"-./(. 8"!'/()1'1.! 5"9."$'1.!",'3 .!2$"8)*3'336. .!.3. 4*.()1-*3'3 !)4."(.!-/$. .*''1.! 5"-"$'1"! '&$)0.! *'+),$"-$./(. 8"!'/()1'1.%,"*"+."3.! /8('1'1.!" *" ,'$=) !",/%$'1.! /9$/3&'(:)8.%37. ,)3!-.-/4..! 0$)'#-9' *.!,/!..!"!, '$%-'$% !"?"$) 0"$-./( 7'6&'*$"9' 3)'

A)$*"3." "<3.73"&*" !)4."(-*'+),$"-..! .*''1.! %"&!'1"*)1"!" *" 5"3/:)8()1"!*'+),$"-."!%"3, $)+ !)4."(-*'+),$"-'1. “!"6'(+2.8)! /:'3'1% 5"$,&'/( 3"%'(+.9"3!: !"9)5"*)'1.! !)4."(/$ 3."*"59' 5"$*"#+3"!. +"5$"+, $)4" "+ +.93.!",'3+.&.!2$"8.%, +"7.3 "/4.('1("* /3*" 5"&."$)% !">.$) 0)(.-.,)-',)3)+.,/$.!"8'6/$'1.. "+ !"8'6/$'1! ;&'3 5&'$*! &'$ "&/6&'&%, &'$4 3"6-)+! 5"&",'%'1%, "+.!/8('1"! .!-)$." "$ .=('&"...”, “1)(7'&.,'1+" +).3*)+'! *"1"( !"8'6/$.*"3 +"<"(9'5"*"6-)+", '$%. 7'6-)+.% =&'(. $'A.+.! !"+'8)*"3 !)4."(.9+.! !"+'8)7. 7'!&(",5&'$*. "/6&.'! *'+),$"-."!, +)"-:/'! .!-)$."... *'+),$"-..! /"$:)8.% +..<'! "$"

Page 35: 1921 წლის კონსტიტუცია 90 წლის სახედიდან

!)4."(.9+., "$"+'* &"3*"(.9+.”38. ,)3!-.-/4..! 0$)'#-! 5"'43'3 1920 2(.! 7'+)* -5)+"9' !"#"$%&'()7. ;"+)!/(. II .3-'$3"4.)3"(.! *'('5"4..! 2'&$'1. &"3*'$&'('!,$'3)*'(.!, +",*)3"(*.!, 7)/!, !3)/*'3.!, *' 1$./,'!, .35'(!.!, +"$,'!, @"/!+"3.!*" !6&"%" 7'+"*5'3()1.%, $)+('1.4 +"<"( 7'8"!'1"! "=('&*3'3 0$)'#-! *"!"#"$%&'()! 6'(.!/8('1.! 2"$+)+"*5'3('1! %"&."3%. +)!"9$'1'1. *" 7'3.7&3'1.45"/9."$'!. 4)-" +)5&."3'1.%, !"#"$%&'()! %.%#+.! 3 %&.% '2&." !)4.3-'$3.!" *"'&$)0.! !)4."(-*'+),$"-./(. +)=$")1.! '$%-'$%. %&"(!";.3) 2"$+)+"*5'3'(.,"$( ,"/4,.. ,)3!-.-/4..! 0$)'#-+" +"!9'4 ,"$5. 7%"1'>*.('1" +)"6*.3"39. 36 !-'8"3 ?)3!., !)4."(.9+. #"$%/( 8'$'17., @"$&"$*.! /3.&'$!.-'-.! 0$'!", ,'+1$.?., ()3*)3., 2005. 7-'0@'3 F.A)3'!, 7)4.(".!+ .3 G')$5."3;)()$!, H"$2"$* U3.&$'!.-: P$'!!, ;"+1$.*5', L)3*)3, 2005. 5&. 61.37 .5.&'. 5&. 283.38 “!)4."(-*'+),$"-."*"!"#"$%&'()!!"6'(+2.8)!)$5"3.9"4."”,3.A)$*"3."!+)6!'3'1",+)6!'3'1"2",.%6/(.%1.(.!7.19182(.!4"5&.!-)!. 5&.5.39 +"(6"9 +"4"1'$.=', “ !"#"$%&'()! 1921 2(.! ,)3!-.-/4.": 7'+/7"&'1" *" +.<'1"”, %1.(.!., 2008 , 5&. 170.

19

Page 36: 1921 წლის კონსტიტუცია 90 წლის სახედიდან

,)3!-.-/4..% 5"%&"(.!2.3'1/(."*"+."3.! =.$.%"*. /8('1'1. !"#"$%&'()! *'+),$"-./(. $'!0/1(.,.! 1921 2(.! ,)3!-.-/4..! :&'("9' *.*+.<2'&"* *" +.!. 0$)5$'!/()1.! =.$.%"* 3.73"* "*"+."3.!" *" +)#"("#.! /8('1'1.!"+!"6&'(. ,)3!-.-/4./$. *'1/('1'1. 7'.=('1" ;".%&"()!. 1921 2(.! ,)3!-.-/4..! !/(.!,&'%'1.*"3 ;"3!, $)+ +.!. "&-)$'1. 4*.()1*3'3,,)3!-.-/4..! +.<'1.% *"'+,&.*$'1.3"% !"+"$%('1$.&. !"6'(+2.8), %/ +"7.3*'(.-'$+.3)()5..% &.6'(+=<&"3'('1%, “/8('1$.&. !"6'(+2.8)”, $)4" "*"+."3.!" *"+)#"("#.! -$"*.4./(. /8('1'1. 0.$)&3/(. %"&.!/8('1.! 0$.34.0! '+:"$'1". ="(."3 !".3-'$'!) *" .+ 0'$.)*.!"%&.! "*"+."3.! /8('1"%" +.+"$% (.1'$"(/$.+.*5)+"" *"8.#!.$'1/(. ,)3!-.-/4..! 25-' *" 26-' +/6('17., $)+('1.4 !"!"+"$%-()! 5"$'7' "*"+."3.! *","&'1.! 7'/=('1()1"!, "3/ @"1'"! ,)$0/!.! (@"1'"! 4)$0/!)0$.34.0! 5"3!"9<&$"&!. U/8$) +'-.4, !6&" .+ 0'$.)*.! *'+),$"-./(. #&':3'1.!"5"35"3!6&"&'1.%, "<3.73/( *'1/('1'17. +)4'+/(." *","&'1/(. 0.$.! !"!"+"$%()7. !"-

Page 37: 1921 წლის კონსტიტუცია 90 წლის სახედიდან

&"(*'1/() 2"$*5'3.! ,)3,$'-/(. *" /+),('!. &"*'1., ,'$=)*, 0.$. !"!"+"$%()!2.3"7' /3*" 2"$+*5"$.:) 24 !""%.! 5"3+"&()1"7., 6)() 5"+)3",(.! 7'+%6&'&"7., 7'!"-

20

=('1'(. .:) "+ &"*.! ,.*'& 24 !""%.% 5"6"35$=(.&'1" (?"+7. 48 !""%.). "+"!%"3, ,)3!-.--/4..! +.6'*&.%, !"!"+"$%()! '=(')*" 24 !""%., $"%" *","&'1/(.!"%&.! %"&.!/8('1.!"<,&'%" 7''8"$*'1.3" "3 0"-.+$)1.*"3 *"/:)&3'1(.& 5"'%"&.!/8('1.3". /3*" "<.3.73)!,$)+ *<'! +)#+'*. !"#"$%&'()! ,)3!-.-/4..%"4 "3"()5./$. &"*'1." 5"3!"9<&$/(.. "<!"3.73"&.", $)+ !"#"$%&'()! 1921 2(.! ,)3!-.-/4..! +'-19 +/6(.% 5"/#+*" !.,&*.(.%*"!?", $)5)$4 !"!?'(.! /+"<('!. 9)+" 3'1.!+.'$. ,"-'5)$..! !"#+'9', $)5)$4 +7&.*)-1."3, "!'&' !")+"$. +*5)+"$')1.!"!. ,)3!-.-/4..! *)3'9' "<3.73/(. ;"3"2'$.! 5",'%'1".+*$).3*'(. +!)8(.)!"%&.! '$%-'$% /0$'4'*'3-) @/+"3/$ ./$.*./( "#-! 2"$+)"* -5'3*". $"+*'3.+' '&$)0/(+" !"6'(+2.8)+, ,'$=)* 1'(5."+, (.6-'37-".3+", 3)$&'5."+,(/#!'+1/$5+" *" 3.*'$("3*'1+" !.,&*.(.% *"!?" +'-19 !"/,/3'7. 5""/#+'!40. %/+4", /+-$"&('!7'+%6&'&"7.,!.,&*.(.%*"!?"$)5)$4!"!?'(.!/+"<('!.9)+"5"/#+*""$"!$/("*,"$"+'* ,)3,$'-/( !"#+''19', =.$.%"*"* !","3)3+*'1() "#-'1.% *" "$" ,)3!-.-/4./$*)3'9'41. "#'*"3 5"+)+*.3"$', !"#"$%&'()! 1921 2(.! ,)3!-.-/4..! 6!'3'1/(. ;"3"2'$."$"%/ 7''!"1"+'1)*" .+ 0'$.)*.! 4.&.(.9'1/(. !"+:"$)! !"+"$%('1$.& !-"3*"$-'1!"

Page 38: 1921 წლის კონსტიტუცია 90 წლის სახედიდან

*" +)%6)&3'1!, "$"+'* !",+")* 3)&"-)$/(. +.*5)+'1.%"4 5"+).$;')*". 40 .6. ?. 6'4/$."3., ”*"+)/,.*'1()1.*"3 !"+"$%('1$.&. !"6'(+2.8)!",'3”, %1.(.!. 2006, 5&. 171.41 0)$-/5"(..! 1911 2(.! ,)3!-.-/4..! +'-3 +/6(.! 22-' 3"2.(.! +.6'*&.%, "!'&' 5"/#+*" !.,&*.(.% *"!?" :&'(" ,"-'5)$..! !"#+'9',!"#"$%&'()! +!5"&!"*, $)5)$4 +7&.*)1."3., "!'&' !")+"$. +*5)+"$')1.!"!, 6)() $/+.3'%.! 1866 2(.! ,)3!-.-/4..! +'-18 +/6(.! +.6'*&.%,., "<3.73/(. !"!?'(.! 9)+" 5"/#+'1/("* 5"+)46"**" +6)()* +7&.*)1."3 0'$.)*7.. 8"#-)1$.&"*, "<3.73/(. ;"3"2'$'1. '&$)0"7.0.$&'(. ,)3!-.-/4./$. $'5/(.$'1'1. .:) !"#"$%&'()! 0$'4'*'3-"+*'. @--0://222.'!-.5..01'?".0-/~"4_*.$'.-)/;)3!-_1911.0*8,@--0://222.4)3!-.--/-.".$)/4)3!-1866.@-+

.+ 0'$.)*.! !6&" *'+),$"-./(. ,)3!-.-/4.'1.! +!5"&!"*, "<."$'1/( .#3" $2+'3.!"*" !.3*.!.! %"&.!/8('1" (+/6(. 31). ,)3!-.-/4." '$%+"3'%.!"5"3 +.?3"&*" ',('!."!"*" !"6'(+2.8)!. 144-' +/6(.% 8"#-)1$.&"* ",$="(/(. .:) !"6'(+2.8) 1./?'-.*"3

Page 39: 1921 წლის კონსტიტუცია 90 წლის სახედიდან

',('!..! *"8.3"3!'1". +)5'6!'3'1"%, +)#+'*. ,)3!-.-/4."4 '$%+"3'%.!"5"3 +.?3"&!',('!."!" *" !"6'(+2.8)!, %/+4", "+"&' *$)!, "<."$'1! +"$%(+"*.*'1'(. ',('!..!5"3!",/%$'1/( $)(! !"#"$%&'()! .!-)$."7.42. ,)3!-.-/4."7. "!'&' 8"$%)* .:) 2"$+)*5'3.(. +)#"("#'%" 0)(.-.,/$. /8('1'1..0.$&'( $.57. :/$"*!"<'1." !.-:&.!" *" 1'>*&.! %"&.!/8('1" (+/6(. 32), 4'39/$.!5"/#+'1", 7',$'1.! %"&.!/8('1" (+/6(. 33). ,)3!-.-/4..! +'-3 %"&. "!'&' "<."$'1*","&7.$'1.! (+/6(. 36) *" +/7"%" 5"8.4&'1.! (+/6(. 38) %"&.!/8('1"!. 4"(,' .:)5"+):)8.(. 0.$"*. *" ,)('#-./$. 0'-.4..! /8('1" (+/6(. 37). 45-' +/6(.% *"*5'3.(. .:), $)+ “,)3!-.-/4."7. ;"+)%&(.(. 5"$"3-." "$ /"$:)8!!6&" 5"$"3-."! *" /8('1"!, $)+'(.4 "# "$ "$.! +)6!'3.'1/(., +"5$"+ %"&.!%"&"*5"+)+*.3"$')1! ,)3!-.-/4..! +.'$ "<."$'1/(. 0$.34.0'1.!"5"3”. "+ %&"(!"9$.!.%,5"!"%&"(.!2.3'1'(. *" +6'*&'()1"7. +.!"<'1." !"#"$%&'()! +)#+'*. ,)3!-.-/4..!39-' +/6(., $)+'(.4 "3"()5./$. 7.3""$!.! *'1/('1"! 7'.4"&!. '! ,.*'& '$%6'( 6"9!/!&"+! .+ '$%5&"$ +'+,&.*$')1.% ,"&7.$!, $)+'(.4 "$!'1)1! 1921 2(.! ,)3!-.-/-

4..! =.$.%"* 0$.34.0'1!" *" !"#"$%&'()! *'<'&"3*'( ,)3!-.-/4."! 7)$.!. "+"!%"3"<!"3.73"&.", $)+ '! *'1/('1", "77-.! ,)3!-.-/4..! IX 7'!2)$'1.! +!5"&!." *",!"&"$"/*)*, +.!. 7'-"3.! .*'"4 !"%"&'! .#.*"3 /3*" .<'1*'!.

Page 40: 1921 წლის კონსტიტუცია 90 წლის სახედიდან

1921 2(.! ,)3!-.-/4." +!)8(.)7. '$%-'$%. 0.$&'(. *),/+'3-.", $)+'(7.4 ".!"6"+)#"("#'%" !)4."(/$-',)3)+.,/$. /8('1'1., $"4 6'(.!/8('1.! !"%"&'7. !)4."(-*'+),$"-'1.! :)83.! 0.$)1'17. 5"!",&.$. "$ "$.!. "+"!%"3"&', #"$%&'(. ,"3)3+*'1 -('1., $" %#+" /3*", %&"(:/$! "*'&3'1*3'3, %/ $)5)$ 6*'1)*" $/!'%7. ,)+/3.!-/$.++"$%&'('1.! +.'$ 0)0/(.!-/$., !)4."(/$. *"0.$'1'1.! /6&"* 5"4'+" *" "+ 3"2.(7.5"$,&'/(. “;"+)$;'3"” 1)(7'&.,'1.!"5"3 "(1"% !"!/$&'(. "$ /3*" :)8.(.:). 9'+)"<3.73/(.*"3 5"+)+*.3"$', ,)3!-.-/4."7. 5"%&"(.!2.3'1/(." .+ 0'$.)*.!"%-&.! /0$'4'*'3-) *", !"&"$"/*)*, $'"()1"7. $%/("* 5"3!"6)$4.'('1'(. "3 9)5.-'$% 3"2.(7. 5"3/6)$4.'('1'(. .!'%. 5"$"3-.'1., $)5)$'1.4"": /8"!) *"2:'1.%.5"3"%('1" (+/6(. 110) *" !)4."(/$"* *"/4&'(. 1"&7&'1.!"%&.! !"9$*), “;"!"4+'(-*"!"6/$.!"” *" !"!2"&() 3.&%'1.! /8"!)* 5"*"4'+". ,)3!-.-/4..! 119-' +/6(. ,. 42 1995 2(.! ,)3!-.-/4..! +'-9 +/6(..

21

Page 41: 1921 წლის კონსტიტუცია 90 წლის სახედიდან

"*5'3*" !)4."(/$. *"4&.! 5"$"3-.'1! /+/7'&$"* *"$;'3.(. 0.$'1.!"%&.!. +"%!"6'(+2.8) /3*" *"6+"$'1)*" *"!"#+'1"7. "3 +.'4" 7'!"1"+.!. *"6+"$'1" *"9<&'&.!!"6.% (/+/7'&$)1.! *"9<&'&"). !"+/7") *$) ,&.$"7. 48 !""%.% 7'.9</*" (+/6(. 123).,)3!-.-/4..% 5"%&"(.!2.3'1/(. .:) "!'&' #"(%" *" "$"!$/(2()&"3%" 7$)+.%./8('1'1.! *"4&.! &"(*'1/('1". "+"!%"3, *"+#.$"&'1(.! +.'$ 7$)+.! ,"3)3+*'1()-1.! *"$<&'&" !.!6(.!"+"$%('1$.&"*"4 ,. .*'&3'1)*" (+/6(. 127). "<!"3.73"&." !",/%$'1.! /8('1.! ,)3!-.-/4./$. $'5/(.$'1". ,)3!-.-/4..! 114-'+/6(.! +.6'*&.%, !",/%$'1.! .=/('1.%. ;"+)$%+'&" "3 ,'$=) .3.4."-.&.! 7'9</*&"+6)()* !"6'(+2.8)'1$.&. *" ,/(-/$/(. !">.$)'1.!"%&.! 7'.=('1)*" *" .!.4 ,"3)3.%5"3!"9<&$/(. 2'!.%. #)3'1.! ;"+)$%+'&.! 7'+%6&'&"7., 5"%&"(.!2.3'1/(. .:) !"%"3"*)!"8"!/$.! 5"*"6*", %/ ,"3)3. !6&" $"+'! "$ .%&"(.!2.3'1*". ,)3!-.-/4..! 115-' *" 116-' +/6('1! !",+")* /(-$"!)4."(.!-/$. '(8'$. *"@,$"&!.,'$=)*, "<!"3.73"&." !"6'(+2.8)! /8('1" “,"3)3+*'1()1.! 59.% 5""!"9)5"*))!!"&">$)-!"+$'2&'() *" !"!)8()-!"+'/$3') *"$5. *" 2"$+)'1", $)+'(.4 "+.!%&.!5"+)!"*'5."”. "!'&', !"6'(+2.8)! 5"3!",/%$'1/(. 9$/3&.! !"5"3! 2"$+)"*5'3*"“2&$.(. +2"$+)'1(.! – !)8(.! +'/$3.!, 6'()!"3.!, 7.3"+$'2&'(.! – 7$)+.! 3":)8.!*"4&" ,'$=) 0.$%" '#!0()"-"4..!"5"3”.

Page 42: 1921 წლის კონსტიტუცია 90 წლის სახედიდან

22 ++"$%&'()1.! !.!-'+" 0.$&'(. #"$%/(. ,)3!-.-/4..% 5"3!"9<&$/(. ++"$%&'()1.! !.!-'+" .+ 0'$.)*.!-%&.! 0)0/("$/(, '&$)0/(. -.0.! !"0"$("+'3-) !.!-'+"%" ?5/8! 7'.=('1" +.&"-,/%&3)%, %/+4" +$"&"(. %"&.!'1/$'1.! 5"%&"(.!2.3'1.%. +"5"(.%"*, &'$ &.-:&.%,$)+ ,)3!-.-/4..% %"3"1$"* .:) *"1"("3!'1/(. 6'(.!/8('1.! !"+.&' 7-), $"*5"3+.! ,)3!-$/#4."7. "$ .:) ;"*'1/(. 0"$("+'3-9' "<+"!$/('1'(. 6'(.!/8('1.! "30.$.#.% 0"$("+'3-.! "<+"!$/('1'( 6'(.!/8('1"9' 9'+)#+'*'1.! !$/(:)8.(.+'#"3.9+'1.. ++"$%&'()1.! !.!-'+.! %"&.!'1/$'1"%" 7)$.!, $"4 5"3"!6&"&'1*" +"! .+*$).! !6&" !"0"$("+'3-) !.!-'+'1.!"5"3, 7'.=('1" ;".%&"()! "5$'%&' 0$'9.*'3-.!("3 +)3"$#.!, ,)3!-.-/4./$. +)3"$#..! 7'+%6&'&"7.) 3'.-$"(/$. .3!-.-/-.! "$"$-!'1)1"; +%"&$)1.! +6)()* .3*.&.*/"(/$. 0"!/6.!+5'1()1.! *"2'!'1"; +%"&$)1.!+.'$ ,$.9.!'1.! *$)! 0"$("+'3-.! *"%6)&3.! 7'!"=('1()1.! "$"$!'1)1" *" ".7. 43 "+ !",.%69' +!?'()1'1. .6.('% 0.!":&"$'(.=', “!"#"$%&'()! $'!0/1(.,"”, 1920, 4 %'1'$&"(.; "5$'%&' .6. 3. A)$*"3.", “!)4."(-*'+),$"-."*" !"#"$%&'()! !"6'(+2.8) )$5"3.9"4."”, +)6!'3'1" 2",.%6/(. %1.(.!7. 1918 2(.! 4 "5&.!-)!, 5& 14-17.

Page 43: 1921 წლის კონსტიტუცია 90 წლის სახედიდან

44 .6. !"#"$%&'()! *'+),$"-./(. $'!0/1(.,.! !"+"$%('1$.&. "#-'1.! ,$'1/(., 1918-1921, %1.(.!., 1990.45 @--0://('6.!.4)+ ,)3!-.-/4..! "&-)$'1.! +4*'()1" .:), 5"$,&'/(2.("* 7'$2:+/(.:) 7&'.4"$./(.0.$*"0.$. !"6"(6) *'+),$"-..!" *" 2"$+)+"*5'3()1.%. !"0"$("+'3-) !.!-'+.!'('+'3-'1.43. !",+")* 0)0/("$/(. .:) !"6"(6) !/&'$'3.-'-.! 0$.34.0'1.! 5"-"$'1" ,)3!-.-/4."7.,$"4 $/!)! .*''1.%" *" 7&'.4"$."7. "$!'1/(. *'+),$"-..! 5"+)4*.('1.% .:) 5"30. -$)1'1/(.. ,'$=)*, ,)3!-.-/4..! 52-' +/6(.! 7'!"1"+.!"*, 5"-"$'1/(. .:) !"6"(6)!/&'$'3.-'-.! 0$.34.0. – “6'(+2.8'1" ',/%&3.! +%'( '$!”. ,)3!-.-/4..! "&-)$'1. "+0$.34.0.! "1!)(/-/$. 5"-"$'1.! "$"$'"(/$)1"! "43)1.'$'1*3'3, .3"$;/3'1*3'32"$+)+"*5'3()1.%. *'+),$"-..! 0$.34.0'1! !"0"$("+'3-) $'!0/1(.,.! 8"$5('17.,%/+4" 4*.()1*3'3, 0"$("+'3-. *" !6&" !"6'(+2.8) .3!-.-/-'1.4 !"6"(6) !/&'$'3.--'-.! 5"$,&'/(. “+'%&"(:/$')1.!"” %/ “,)3-$)(.!” #&'7 @:)()*"%, $"4 ,)3!-.-/ -4..! !6&"*"!6&" *'1/('1"7.4 &(.3*'1".

Page 44: 1921 წლის კონსტიტუცია 90 წლის სახედიდან

!","3)3+*'1() 6'(.!/8('1" ,)3!-.-/4..! 46-' +/6(.! %"3"6+"*, !"#"$%&'()! 0"$("+'3-. .$;')*" !":)&'(%"),

%"3"!2)$., 0.$*"0.$., 8"$/(. *" 0$)0)$4./(. ,'3>.!:$.! !"8/=&'(9' 3 2(.! &"*.%.'! *'1/('1" !",+")* 0$)5$'!/(. .:) .+ 0'$.)*.!"%&.!. +"!7. %"3"+'*$)&' *'+),$"--./(. !""$;'&3) !.!-'+'1.!"%&.! *"+"6"!."%'1'(. :&'(" 0$.34.0. ".!"6'1)*". 5"3!"-,/%$'1.% "#-/"(/$. .:) +"+","4%" %"3"!2)$. #"(%" !""$;'&3) /8('1". "<!"3.73"&.", $)+ 1921 2(.! ,)3!-.-/4..! +.<'1"+*', "$;'&3'1.! ;"-"$'1.! 2'!. 19182(.! 22 3)'+1'$! !"#"$%&'()! '$)&3/(. !"1>)! +.'$ +.<'1/(. “*"+8/=3'1'(.,$'1.! "$;'&3'1.!” *'1/('1.%44 $'5/(.$*'1)*", $)+(.%"4 +"+","4'1!" *" #"('1!20 2(.! "!",.*"3 %"3"1$"* '=(')*" "$;'&3'17. +)3"2.(')1.! /8('1". "+ +)&('3.!0$)5$'!/()1"9' +./%.%'1! .!.4, $)+ "77-7. #"('1.! !""$;'&3) /8('1.! %")1"9',)3!-.-/4./$. 4&(.('1" ('.2. XIX 7'!2)$'1") ,)35$'!.! +.'$ 7'%"&"9'1/(. .#3"+6)()* 1919 2(.! 4 .&3.!!45 *" ="("7. 1920 2(.! 18 "5&.!-)! 7'&.*". 5"!"%&"(.!2.-3'1'(." .! 5"$'+)'1"4, $)+ "77-7. +"7.3 "$!'1/(. 48 7-"-.*"3, 1920 2(.! 18 "5&.!-) -!"%&.!, "+ 4&(.('1"! +6"$. +6)()* 36-+" 7-"-+" *"/>.$". +6)()* 1918 2(.! 123)'+1$.*"3 !"$5'1()1'3 #"('1. "$;'&3'17. +)3"2.(')1.! /8('1.% 5'$+"3."!"46 *""&!-$."7.47. 5"'$%."3'1/( !"+'8)7. 1918 2(.! 6 %'1'$&(.*"3 30 2(.! "!",! +.<2'/(

Page 45: 1921 წლის კონსტიტუცია 90 წლის სახედიდან

46 1918 2(.! 30 3)'+1$.! *"*5'3.('1" *"+8/=3'1'(. ,$'1.! "$;'&3'1.! 7'!"6'1. V'$)$*3/35 ü1'$ *.' >"@('3 9/$ &'$8"!!/355'1'3*'3 *'/-!4@'3 N"-.)3-"(&'$!"++(/35 &)+ 30. N)&'+1'$ 1918. .6. @--0://222.*)4/+'3-"$4@.&.*'/2$/1918/$'.4@!2"@(5'!'-9.@-+(47 1918 2(.! 12 3)'+1$.! ,"3)3. 5'$+"3."-"&!-$..! !"6'(+2.8)!" *" ++"$%&'()1.! 8)$+.! 7'!"6'1. G'!'-9 &)+ 12. N)&'+1'$ 1918 ü1'$ *.' 7-""-!- /3*<'5.'$/35!8)$+ &)3 D'/-!4@ö!-'$$'.4@, 2:"$): 7-""-!5'!'-91("-- .3 $'-$)*.5.-"(.!.'$-'$ F)$+ 1'. ALEX – H.!-)$.!4@' <'4@-!-/3* G'!'-9'!-'6-'.

23

#"('1! +.'4"% !"0"$("+'3-) "$;'&3'17. +)3"2.(')1.! /8('1" ("+"!%"3"&' 5"%&"(.!-2.3'1/(. .:) #)3'1$.&. 4'39.4)48. ,"4'1! "$;'&3'17. +)3"2.(')1.! /8('1" 21 2(.!"!",.*"3 @#)3*"%, 6)() ,"4.!" *" #"(.! !""$;'&3) "!",. +6)()* 1928 2(.*"35"%"3"1$*"49. 7&'.4"$."7. #"('1. "$;'&3'17. !$/(8"!)&"3 +)3"2.(')1"! +6)()* 19712(.! 7 %'1'$&"(! ;"-"$'1/(. $'8'$'3*/+.! !"8/=&'(9' +.<'1/(. 4&(.('1'1.%"6'$6'1'350.

Page 46: 1921 წლის კონსტიტუცია 90 წლის სახედიდან

!"#"$%&'()! 1921 2(.! ,)3!-.-/4..%, 0"$("+'3-.! "$;'&" +6)()* 0$)0)$4./(.!.!-'+.! !"8/=&'(9' .:) 5"%&"(.!2.3'1/(.. "+.! '$%5&"$ 2.3" 0.$)1"* /3*" ;".%&"-()! .!.4, $)+ .+ 0'$.)*.!%&.! #&':"3"7. 0"$-./(. !.!-'+" /,&' !",+")* 5"3&.%"$'-1/(. .:), $"4 "+5&"$. !""$;'&3) !.!-'+.! '8'#-/$. +/7")1.! 7'!"=('1()1"! .=(')*"."+"!%"3"&', 1/3'1$.&.", $)+ "+5&"$. !""$;'&3) !.!-'+" 6'(! /2:)1*" 0)(.-.,/$0"$-.'1! /8$) 2"$+);'3.(.:&3'3 *" +'-. 5"&('3" @#)3)*"% 0)(.-.,/$ !"$1.'(9'.,)3!-.-/4..! "&-)$'1. +..;3'&*3'3, $)+ 0$)0)$4./(. !.!-'+" /,'% /9$/3&'(:)8*"#&':3.! +)!"6(')1.! !6&"*"!6&" ?5/8'1.!" *" 8'3'1.! /8$) "*',&"-/$"* 2"$+)*5'3"!0"$("+'3-7., &.*$' '! +"A)$.-"$/(. !.!-'+.% 7'.=('1)*" +)+6*"$.:)51. 0"$("+'3-. #&':3.! /9'3"'! )$5"3)* 5"3.6.('1)*", %/+4" ,)3!-.-/4.)3"(.9+.!0$.34.0'1.! +!5"&!"*, "#"4 5"3!"9<&$/(. .:), $)+ .5. ,)3!-.-/4..! 8"$5('17.

24

"6)$4.'('1*" “'$.! 6'(+2.8'1"!”, 6)() '.2. !"0"$("+'3-) /9'3"'!)1.! *"!"1"("3-!'1("* 0"$("+'3-.! 6'(.!/8('1" 7'9</*/(. .:) %&.% ,)3!-.-/4..%, $)+(.!0.$&'( +/6(7.4 .5. “=.$.%"* ,"3)3"*” .:) "<."$'1/(., "5$'%&' !"6"(6) .3.4."-.-&.%" *" $'8'$'3*/+.! 59.%.

Page 47: 1921 წლის კონსტიტუცია 90 წლის სახედიდან

0"$("+'3-.! /8('1"+)!.('1.! &"*" ,)3!-.-/4."7. !"+. 2(.% 5"3.!"9<&$". 19212(.! ,)3!-.-/4..! +.6'*&.%, 0"$("+'3-! "$"&.3 "$ .2&'&*" *" "$"&.3 "$ .%6)&*",+"% 7)$.! "$4 +%"&$)1" (+.% /+'-'! "$ "$!'1)1*" +)3"$#.!" %/ 0$'9.*'3-.!.3!-.-/-.). &.3".*"3 0"$("+'3-.! *"%6)&3.! .3!-.-/-. ,)3!-.-/4..% "$ .:)5"%&"(.!2.3'1/(., ()5.,/$.", $)+ %"&"* ,)3!-.-/4." 5"3!"9<&$"&*" (+/6(. 61)0"$("+'3-.! "$;'&3'1.! '$%!" *" .+"&' *$)! (7'+)*5)+"9') *"3.7&3.! &"(*'1/('1"!.%"$.<.! 5"3!"9<&$" 5"+)$.46"&*" "$;'&3'1.! *"3.7&3.! /8('1.! !"6'(.!/8('1)7-)'1.! *.!,$'4..! !8'$)7. *"-)&'1"!. :)&'(. !"+. 2(.! 7'+*'5, "6("* "$;'/(0"$("+'3-! +/7")1" 0.$&'( 3)'+1'$! /3*" *"'2:). !",)3!-.-/4.) ,)+.!." "<3.73"&-*", $)+ “.4&('1" 0"$("+'3-.! 7'+"*5'3()1" "6"(. "$;'&3'1.! !"7/"('1.%, +"5$"++.!. +)#+'*'1" +/*+.&.", .5. $)5)$4 /9'3"'!. 1"-)3. #&':3.!", 5"3/2:&'-'(.". 48 <'0$'!'3-"-.)3 )8 -@' P')0(' A4- 1918, @--0://222.0"$(."+'3-./,/*)4/+'3-!//0()"*/1918-$'0-0')0('-"4-.0*8.49 <'0$'!'3-"-.)3 )8 -@' P')0(' (E#/"( F$"34@.!') A4- 1928, @--0://222.0"$(."+'3-./,/*)4/+'3-!/4)++)3!-.38)$+"-.)3-)88.4'/501.0*8.50 F$"/'3 M"4@- G'[email protected]@-': 8$"/'3- /3* 5('.4@!-'((/35!0)(.-. E$'.53.!!' .3 *'$ 74@2'.9 1848-1998, 2 M"00'3, 1998-99, 7. H"$*+'.'$, F$ü@' F$"/'3!-.++$'4@-!1'2'-

Page 48: 1921 წლის კონსტიტუცია 90 წლის სახედიდან

5/35 .3 *'$ 74@2'.9, 1997, Y. V)'5'(., .3: H.!-)$.!4@'! L'6.,)3 *'$ 74@2'.9 74@2"1', 2008.

46"*.", "+.-)+ .5. "$4 %&.%)3 .%6)&! %"&.!%"&! *" "$4 !6&" $)+'(.+' ="("! "#&!/8('1" +.!. *"%6)&3.!"”52. ,)3!-.-/4..! 54-' +/6(.! +.6'*&.%, 0"$("+'3-.! /8('1"+)!.('1"7. 7'*.)*":!","3)3+*'1() !"#+."3)1", 7'."$"<'1/(. ="('1.! “5"+5'1()1"”, )+.! 5"+)46"*'1",!"9"&), !"&">$) *" +!5"&!. 6'(7',$/('1'1.! *"+-,.4'1" /46) !"6'(+2.8)'1%"3,"+3.!-..! !",.%6'1.! 5"36.(&", 1./?'-.! *"+-,.4'1", !"7.3") *" !"5"$') &"('1.!"<'1", "!'&' "<+"!$/('1'(. 6'(.!/8('1.! !"'$%) ,)3-$)(.. 1921 2(.! ,)3!-.-/4." .%&"(.!2.3'1*" %"3"+'*$)&' 0"$("+'3-"$.9+.!%&.! *"+"6"-!."%'1'( $)5)$4 *'0/-"-.! 6'(7'/6'1()1.! (.+/3.-'-.!) (+/6(. 48), .!' 0"$("-+'3-.! 2'&$.! %"3"+*'1)1"!%"3 7'/%"&!'1'(. !"#+."3)1.! ",$="(&.! .3!-.-/-'1!. ,)3!-.-/4..! 59-' +/6(. .%&"(.!2.3'1*" +%"&$)1.! "35"$.7&"(*'1/('1"! 0"$("-+'3-.! 2.3"7', +"% 7)$.!, 7',.%6&.! *"!+.!" *" !"5"+)=.'1) ,)+.!..! 7'#+3.! 7'!"-=('1()1"!.

Page 49: 1921 წლის კონსტიტუცია 90 წლის სახედიდან

+./6'*"&"* .+.!", $)+ 0"$("+'3-.! )$5"3.9"4..!" *" /8('1"+)!.('1.! +)+2'!$.5'-1'(. ,)3!-.-/4./$. 3)$+'1. .+ 0'$.)*.!%&.! !",+")* 0$)5$'!/(. .:), +"% +".34

",(*"% 0)(.-.,/$. ,$.9.!'1.! 5"*"2:&'-.! #+'*.%. +'#"3.9+'1., $"4, +"5"(.%"*,0"$("+'3-.! *"%6)&3.! /8('1"7. /3*" "!"6/(.:). %/+4" 0"$("+'3-.! 8"$%) /8-('1"+)!.('1'1.! 8"$5('1., !"'$%) ?"+7., +./%.%'1*" .+*$).3*'(. !"#"$%&'()!5"3!",/%$'1/( !2$"8&"! !"0"$("+'3-) *'+),$"-..! 5"3&.%"$'1.!",'3. "<+"!$/('1'(. 6'(.!/8('1" 1921 2(.! ,)3!-.-/4..%, "<+"!$/('1'(. 6'(.!/8('1.! ,)3!-$/#4." *"8/=3'1/(..:) +%"&$)1.! 0"!/6.!+5'1()1.!" *" +)$;.('1.! 0$.34.09', $"4 !"0"$("+'3-) !.! --'+.!"%&.! "$.! *"+"6"!."%'1'(. (“0$.34.0. +)$;.('1.!"”) *" $"4 /,&' 7&'.4"$/(.,/7/"() *'+),$"-."!%"3 +."6()'1/(. !.!-'+.*"3 .:) 5"*+)<'1/(.. /+"<('!. "<+"!$/('1'(. 6'(.!/8('1" – $'!0/1(.,.! +%"&$)1" 2"$+)"*5'3*",)('5."!, $)+'(.4 0"!/6.!+5'1'(. .:) 0"$("+'3-.! 2.3"7'. !",)3!-.-/4.) ,)+.!..!

Page 50: 1921 წლის კონსტიტუცია 90 წლის სახედიდან

51 5.)$5. 5&"9"&", “=.$.%"*. 0$.34.0'1. !",)3!-.-/4.) /8('1.!"”, -8.(.!., 1920, 5&. 23-25.52 +"(6"9 +"4"1'$.=',“!"#"$%&'()! 1921 2(.! ,)3!-.-/4..! 0)(.-.,/$. ,)34'84."”, %1.(.!., 1996 2., 5&. 81.

25

+.'$ "<+"!$/('1'(. 6'(.!/8('1.! !-$/#-/$.!" *" /8('1"+)!.('1'1.! +)+2'!$.-5'1'(. %"&.! 7'+/7"&'1.!"! "#-./$"* 5"3.6.('1)*" 0$'9.*'3-.! .3!-.-/-.! 7'+)-<'1.! !",.%6.. 0$'9.*'3-.! .3!-.-/-! +6"$! '$)&3/(-*'+),$"-'1. />'$*3'353.+"5"(.%"*, 5$.5)( ()$%#.8"3.=' "<3.73"&*", $)+ 0$'9.*'3-.! .3!-.-/-.! "$7'-+)<'1" “+'-"* +2.53)1$/(. *" *)5+"-./$. .:)... %/ !"*+' ,. "$.! !">.$) !",+") /8-('1.% "<>/$&.(. 0$'9.*'3-., '! 5"6("&% !2)$'* !"#"$%&'(), $)+'(.4 *<'!.+:)8'1" 5"+%(."3'1.! 0$)4'!7....”54. !)4."(-*'+),$"-'1.! *.*. /+$"&('!)1" 0$'9.*'3-.! .3!-.-/-.! 7'+)<'1.!2.3""<+*'5. .:), "!'&' +"! +6"$! "$ />'$*3'3 '!'$'1. *" 8'*'$"(.!-'1.. 0$'9.*'3-.!.3!-.-/-.! .*'.! +)2.3""<+*'5'%" "9$.%, 0$'9.*'3-.! %"3"+*'1)1.! 7'+)<'1.%,'$%. 0.$)&3'1.! 6'(7. '#4')*" +%'(. ="("/8('1", $"4 !"8$%6'! /#+3.*" *'+),$"-

Page 51: 1921 წლის კონსტიტუცია 90 წლის სახედიდან

-./(. 2:)1.('1.! *"+,&.*$'1"! !"#"$%&'()7.. ,)+.!..! 2'&$'1. "46"*'1*3'3, $)+;$*.()'% "+'$.,.! 7-"-'1.! 0$'9.*'3-! .35(.!.! +'8'9' +'-. /8('1'1. "#&!).!"&"$"/*)*, !"0$'9.*'3-) !.!-'+.! 7'+)<'1" "$ +)6*" !6&" +%'(. $.5. 8"#-)$'1.!5"%&"(.!2.3'1.%: 1. $/!'%.! +)3"$#." "6("* 5"/#+'1/(. .:) *" 1)() 0'$.)*.! 3'-5"-./$. 5"+)4*.('1.!" *" 2"+:&"3. 0"$-.'1.! +.!"*+. /"$:)8.%. *"+),.*'1/('1.!5"%&"(.!2.3'1.%, 5"$,&'/(2.("* '$%0.$)&3/(. ++"$%&'()1.! *"+:"$'1.! 7.7."$!'1)1*", 2. !)4."(–*'+),$"-'17. 0"$-..! +"$%&.! /8$) ,)('5."(/$. 0$"#-.,"

26

*"+,&.*$*", $)+'(7.4 +$"&"(. (.*'$. .:) 2"$+)*5'3.(. (A)$*"3.", $"+.7&.(.,;6'3,'(., 2'$'%'(., ;6'.=' *" !6&'1.) *" $)5)$4 2"+:&"3 0)(.-.,/$ ="("! '$%(.*'$9' )$.'3-.$'1" "$"+.9"37'2)3.("* +.";3*", 3. "+"&' *$)!, 0"$-..! (.*'$. 3)'A)$*"3.", +./6'*"&"* 0"$-."7. +.!. !",+") 5"&('3.!", $)5)$4 ;"3!, "$ .:) ="(."3#"$.9+"-/(. 0.$)&3'1" *" 5".%&"(.!2.3" $" 0"$-."7. "$!'1/(. /"$:)8.%. *"+),.-*'1/('1" "+ .3!-.-/-.!"*+., %&.%)3 2"&.*" !"0$'9.*'3-) .3!-.-/-.! 7'+)<'1.!2.3""<+*'5, $"4, !"1)() ?"+7., !"0$'9.*'3-) .3!-.-/-.! "$7'+)<'1.! '$%-'$%.,!"&"$"/*)*, 5"*"+2:&'-. 8"#-)$. "<+);3*". "#&' "<!"3.73"&.", $)+ +"7.3*'(. !",)3!-.-/4.) ,)+.!..! 2'&$%"5"3 "$4 '$%!, +"%

Page 52: 1921 წლის კონსტიტუცია 90 წლის სახედიდან

7)$.! "$4 '$)&3/(-*'+),$"-'1!, "$ @#)3."% 2.3"*"*'1" !"/,/3'9' +'-. 63.! 2:&'-.!7'+*5)+ #"$%/(. +)3"$#..! "<*5'3.! %")1"9'. 1921 2(.! ,)3!-.-/4..! "<+"!$/('-1'(. 6'(.!/8('1.! 8)$+.! %")1"9' 5"+"$%/( *'1"-'19' !"/1$.!"! 7'.=('1" 5"-$,&'/(. 0"$"('(. 5"&"&()% .+ *.!,/!.'1%"3, $)+('1.4 5".+"$%" $)5)$4 1995 2(.!,)3!-.-/4..! +.<'1.! 0$)4'!7., "!'&' ,)3!-.-/4."7. 2004 *" 2010 2('17. 7'-"3.(.4&(.('1.!"!. 1995 2(.! ,)3!-.-/4..! %"&*"0.$&'(. &'$!..%, 5"3.!"9<&$" 2+.3*" 53 5.)$5. 5&"9"&", “=.$.%"*. 0$.34.0'1. !",)3!-.-/4.) /8('1.!"”, -8.(.!., 1920, 5&. 54.54 5$. ()$%#.8"3.=', “0)(.-.,/$. "3*'$=. (!"#"$%&'()! 5"3&.%"$'1.! 59'1.)”, 1925, 5&. 275.

!"0$'9.*'3-) +"$%&"-5"+5')1.! '.2. “"+'$.,/(. +)*'(.”. 2004 2(.! 4&(.('1'1.!7'+*5)+, !"0$'9.*'3-) +)*'(. ;""3"4&(" 3"6'&$"* !"0$'9.*'3-) !.!-'+"+, %/+4"0$'9.*'3-.! +3.7&3'()&"3. /8('1"+)!.('1'1.%, +"% 7)$.!, "<+"!$/('1'( 6'(.-!/8('1"9' 9'+)#+'*'1.! ,/%6.%. 2010 2(.! 4&(.('1.% ,. +)6*" 3"6'&$"* !"0$'9. -

Page 53: 1921 წლის კონსტიტუცია 90 წლის სახედიდან

*'3-) !.!-'+.! !"0"$("+'3-) +)*'(%"3 /8$) *""6()'1" *" "<+"!$/('1'(. 6'-(.!/8('1.*"3 0$'9.*'3-.! *.!-"34.$'1". 1921 2(.! ,)3!-.-/4." 5"$,&'/(.%"&.!'1/$'1'1.%, +"5$"+ /*"&)* .%&"(.!2.3'1*" !"0"$("+'3-) !.!-'+.! "$!'1)1"!.;"+)%&(.(%"5"3 ++"$%&'()1.! $)+'(. ,)3!-.-/4./$. +)*'(. /8$) 5"+"$%('-1/(." 7'!"1"+.!. 0'$.)*'1.! !)4."(/$-',)3)+.,/$., 7.*" *" !"5"$') 8"#-)$'1.!5"%&"(.!2.3'1.%, %"3"+'*$)&' *" +)+"&"(. .!-)$.,)!'1.!, 0)(.-)()5'1.!" *"./$.!-'1.! *"+"-'1.%. ,&('&.! !"5"3! 2"$+)"*5'3!. 1921 2(.! ,)3!-.-/4..! +.6'*&.%, +%"&$)1"! 6'(+=<&"3'()1*" %"&+?*)+"$',$)+'(.4 "+"&' *$)! .:) $'!0/1(.,.! /+"<('!. 2"$+)+"*5'3'(. *" +"! 0"$("+'3-..$;'&*". ,)3!-.-/4..! 67-' +/6(.! %"3"6+"*, +%"&$)1.! %"&+?*)+"$.! %"3"+*'1)-1"9' '$%. *" .+"&' 0.$.! 9'*.9'* "$;'&" 7'!"=('1'(. .:) +6)()* )$?'$ ("<!"3.7-3"&.", $)+ %"&*"0.$&'( &"$."3-7. .,$="('1)*" +%"&$)1.! %"&+?*)+"$.! +')$'*5"*"$;'&"). 1920 2'(! !"#"$%&'()7. +:)8. ,"/4,.4 ",$.-.,'1*" "+5&"$ 7'9</*&"!55.*$)%" 5"3+"&()1"7. "!'%. +,"4$. 7'9</*&", $)+'(.4 "$4 '$%. !"0"$("+'3-)

!.!-'+.!%&.! "$ .:) *"+"6"!."%'1'(., "(1"% 0$)1('+"-/$. 5"6*'1)*" *" 7'!"1"+.!.4&(.('1.! 5"36)$4.'('1" .#3'1)*" !">.$). ,)3!-.-/4..! 70-' +/6(.! %"3"6+"*, +%"&$)1.! %"&+?*)+"$'!, !"6'(+2.8)! +'%"/-

Page 54: 1921 წლის კონსტიტუცია 90 წლის სახედიდან

$.!"%&.! (0$'9.*'3-.!"%&.!) *"+"6"!."%'1'(. /8('1'1. '3.>'1)*". +"5"(.%"*,'(;'1.! *"3.7&3", !"6'(+2.8)! 2"$+)+"*5'3()1", 7'!"1"+.!. !"8$%6''1.! "$!'1)1.!"!7'."$"<'1/(. ="('1.! 5"+):'3'1.! /8('1", +"5$"+ "$" /+'-'! 21 *<.!", $.! 7'+*'5"4!">.$) .:) 0"$("+'3-.! 3'1"$%&". $"4 7''6'1" +%"&$)1.! *"3"$;'3 2'&$'1!, +.3.!-$'1! (+/6(. 68), +"% 0"$("+'3-.! +.'$*"+-,.4'1/(. +%"&$)1.! %"&+?*)+"$' 3.73"&*" (“.2&'&*"”). +.3.!-$'1! ,)3!-.-/-4..! 69-' +/6(.*"3 5"+)+*.3"$', /8('1" "$ @#)3*"%, *"',"&'1.3"% !6&" $)+'(.+'%"3"+*'1)1". !$/(. 7'/%"&!'1()1.! 0$.34.0.*"3 )$. 5"+)3",(.!. .#3" *"7&'1/(.:0"$("+'3-.! 2'&$)1" *" "*5.()1$.&. %&.%++"$%&'()1.! ,,6+)!3.!” "*5.(.!7'%"&!'1". 55 +.+"4"1'$.=', “!"#"$%&'()! 1921 2(.! ,)3!-.-/4.", 7'+/7"&'1" *" +.<'1"”, %1.(.!., 2008, 5&. 171.

27

Page 55: 1921 წლის კონსტიტუცია 90 წლის სახედიდან

!",)3!-.-/4.) ,)+.!..! "9$.%, .3*.&.*/"(/$. 0"!/6.!+5'1()1.! 0$.34.0.! *"-3'$5&" +%"&$)1.! !-"1.(/$)1.! 5"$"3-."! 2"$+)"*5'3*". ,'$=)*, $)+'(.+' +.3.! --$.!"%&.! /3*)1()1.! 5"+)46"*'1"! "$ /3*" 5"+)'2&." +%'(. ,"1.3'-.! 5"*"*5)+".+"%. "9$.%, "+5&"$"*, !"#"$%&'() %"&.*"3 ".4.('1*" !"0"$("+'3-) $'A.+.!"%&.!*"+"6"!."%'1'( +%"&$)1.! 5/3*/$. 0"!/6.!+5'1()1.! 5"+) 5"+)2&'/( 67.$!"+%"&$)1) ,$.9.!'1! (+"5"(.%.!"%&.! 67.$"* "!"6'('1*3'3 !"8$"35'%!" %/ .3-5(.!7. "$!'1/( 67.$ !"+%"&$)1) ,$.9.!'1!). "#'*"3 5"+)+*.3"$', ,)3!-.-/4..! 73-'+/6(. 5"3!"9<&$"&*" +.3.!-$'1.! .3*.&.*/"(/$ 0"!/6.!+5'1()1"!. "+ ,)3!-.-/4..%"$ "$!'1)1*" +%"&$)1.! !)(.*"$/(. 0"!/6.!+5'1()1.! .3!-.-/-., $"4 *"+"6"!."-%'1'(." ,("!.,/$. !"0"$("+'3-) !.!-'+'1.!"%&.!. .3*.&.*/"(/$. 0)(.-.,/$.0"!/6.!+5'1()1.! 0$.34.0.! *"2'!'1.%, 0"$("+'3-.! +.'$ %.%)'/(. +.3.!-$.!.3*.&.*/"(/$. 5"*":'3'1" 7'!"=('1'(. .:) .!', $)+ +%"&$)1.! %"&+?*)+"$'!%"&.!. 0)!-. 7''3"$;/3'1.3". +%"&$)1.! %"&+?*)+"$'! @:"&*" +)"*5.(' (+/6(. 71).'! /3*" :)8.(.:) 5"$"3-. .+.!", $)+ %&.%)3 +%"&$)1.! %"&+?*)+"$.! .3*.&.*/"-(/$"* 5"*":'3'1.! 7'+%6&'&"7. +%"&$)1"! 8/3#4.)3.$'1" "$ 7''2:&.-". !"#"$%&'()! 1921 2(.! ,)3!-.-/4..! 75-' +/6(.%, 5"$,&'/(2.("*, 5"%&"(.!2.3'-1/(. .:) .+0.;+'3-.! 0$)4'*/$", ,'$=)*, +%"&$)1.! %"&+?*)+"$.!" *" 2'&$'1.!

Page 56: 1921 წლის კონსტიტუცია 90 წლის სახედიდან

+.'$ ,)3!-.-/4..! *"$<&'&.! 7'+%6&'&"7., 0"$("+'3-. /8('1"+)!.(. .:) 0"!/6.!-

28

5'1"7. +.'4" .!.3.. $)5)$4 &6'*"&%, 0"$("+'3-.!"5"3 5"3!6&"&'1.%, "<+"!$/('1'(. 6'(.!/8('1.!,)+0'-'34.'1. /8$) !/!-"* .:) ;"+):"(.1'1/(., &.*$' '! 7'!"=('1'(." :)8.(.:),%/3*"4 !"0"$("+'3-) !.!-'+.! 0.$)1'17.. %&.% +%"&$)1.! %"&+?*)+"$'! 8"#-)1 -$.&"* 0$'9.*'3-.! +!5"&!. /8('1"+)!.('1"3. @#)3*", +"5$"+ /8$) 7'9</*/(.!"6.%. "!'&', !",+")* .:) 7'9</*/(. +%"&$)1.! %"&+?*)+"$.! %"3"+*'1)1$.&. &"-*"4 (1 2'(.), "+"!%"3, +.!. %"3"+*'1)1"9' "$;'&" 9'*.9'* +6)()* )$?'$ .:) 7'!"-=('1'(.. ,)3!-.-/4..%, +%"&$)1"! "$ @#)3*" !","3)3+*'1() .3.4."-.&.! /8('1",$"4 ,)3!-.-/4..! 3",("*"4 ,. 7'.=('1" 5"3&.6.()%, $"*5"3 +%"&$)1"! ("<+"!$/ -('1'( 6'(.!/8('1"!) /3*" @#)3*'! 7'!"=('1()1", #&':3.!"%&.! "/4.('1'(. !"+ -%"&$)1) 0)(.-.,.! 5"3!"6)$4.'('1("* !","3)3+*'1() 2.3"*"*'1.% +.+"$%)!0"$("+'3-!. 5"$*" "+.!", 1921 2(.! ,)3!-.-/4..% 5"%&"(.!2.3'1/(. .3*.&.*/"(/$. 0"!/6.!-+5'1()1.! '! +'#"3.9+. !",+")* 5"3!6&"&*'1)*" !6&" !"0"$("+'3-) !"6'(+2.8)'1.!

Page 57: 1921 წლის კონსტიტუცია 90 წლის სახედიდან

"3"()5./$. .3!-.-/-'1.!"5"3. 0"$("+'3-.! 9'*" 0"("-.!" *" 0$'9.*'3-.! (%/+)3"$#.!) .3!-.-/-.! "$"$!'1)1", $)+('1.4 7'=('1*3'3 ,$.9.!'1.! *$)! 6'(.!/8-('1.! &",//+.! 7'&!'1"!, 7'.=('1" 5"36.(/( .#3'! '$%-'$% +.9'9"*, $.! 5"+)4 "$.#3" 5"%&"(.!2.3'1/(. ,$.9.!'1.! "$!'1)1.! *$)! +%"&$)1.! ,)('#-./$. 0"!/6.! -+5'1()1.!" *" *"%6)&3.! 7'!"=('1()1.! .3!-.-/-.! 7'+)<'1". 8.3"3!/$. ,)3-$)(. 1921 2(.! ,)3!-.-/4..! +'-8 %"&7. 5"3!"9<&$/(. .:) *<'&"3*'(. ,)3-$)(.! 0"-("-.! .*'3-/$. “!"6'(+2.8) ,)3-$)(.!” .3!-.-/-., $)+(.! 8/3#4."7.4 7'*.)*"!"6'(+2.8) 1./?'-.! 7'!$/('1"9', +%"&$)1.!" *" "*5.()1$.&. %&.%++"$%&'()1.!)$5"3)'1.! +.'$ !"1./?'-) !"6!$'1.! 6"$?&.! !.!2)$'9' ,)3-$)(.! 5"36)$4.'-('1". "<3.73/(. /2:'1.! 6'(+=<&"3'(. .$;')*" 0"$("+'3-.! +.'$, *"+)/,.*'1'(..:) +%"&$)1.!"5"3 *" 0"!/6.!+5'1'(. .:) 0"$("+'3-.! 2.3"7'. "<!"3.73"&.", $)+ ?'$ ,.*'& ,)3!-.-/4..! +.<'1"+*', 1918 2(.*"3 !"#"$%&'()!*'+),$"-./( $'!0/1(.,"7. /,&' +)#+'*'1*" "+5&"$. .3!-.-/-.. +.!. !"#+."3)1.!

Page 58: 1921 წლის კონსტიტუცია 90 წლის სახედიდან

!"8/=&('1. 5"3!"9<&$/(. .:) '$)&3/(. !"1>)! (0"$("+'3-.!) +.'$ 1918 2(.! 6*','+1$.! !0'4."(/$. ,"3)3.%56. -'$.-)$./(. +)2:)1", "*5.()1$.&.%&.%++"$%&'()1" *" '$)&3/(. /+4.$'!)1'1. !"6'(+2.8) – -'$.-)$./(. +)2:)1.! %&"(!"9$.!.%, 1921 2(.! ,)3!-.-/4." 43)1 -*" “!"#"$%&'()! 5"3/:)8()1"!”. '! .:) '$%5&"$. "!.+'-$./(. /3.-"$.9+.! +#)3'!"6'(+2.8), $)+'(.4 "<."$'1*" 9)5.'$%. ,/%6.! "&-)3)+."!. "<!"3.73"&." $)+/3.-"$/( +)*'(! +6"$. *"/>.$" 0"$("+'3-7. 2"$+)*5'3.(+" :&'(" 0"$-."+, +"%7)$.! 8'*'$"(.!-'1+"4. "+.! '$%-'$%. +.9'9. .:) .!, $)+ /3.-"$.9+.! 0.$)1'17.5"%&"(.!2.3'1/(. .#3" "&-)3)+.'1.! "$!'1)1" *" =(.'$. %&.%++"$%&'()1.! *"-+,&.*$'1". ,'$=)*, ,)3!-.-/4..! 107-' +/6(.! +.6'*&.%, !"#"$%&'()! $'!0/1(.,.!5"3/:)8'( 3"2.('1! – "86"9'%! (!)6/+.! )(#.), !"+/!(.+"3) !"#"$%&'()! (1"%)+.! 56 !"#"$%&'()! *'+),$"-./(. $'!0/1(.,.! !"+"$%('1$.&. "#-'1.! ,$'1/(., 1918-1821, %1.(.!., 1990, 5&. 112.

29

Page 59: 1921 წლის კონსტიტუცია 90 წლის სახედიდან

+6"$') *" 9"#"%"("! (9"#"%"(.! )(#.) "*5.()1$.&., "&-)3)+./$. ++"$%&'()1.!/8('1" '3.>'1)*"%. !",)3!-.-/4.) ,)+.!..! +.'$ 7'+/7"&'1/(. “"86"9'%.! "&-)3)+./$. ++"$%&'()1.!*'1/('1.! +.6'*&.%” ($)+'(.4 ,)3!-.-/4..! "+)#+'*'1.! 7'+*5)+ /3*" +.<'1/(.:)),"86"9'%.! "&-)3)+./$ ++"$%&'()1"! '#&'+*'1"$'1)*": "*5.()1$.&. 8.3"3!'1., !"-6"(6) 5"3"%('1", "*5.()1$.&. !"'$)1) *" !"#"("#) %&.%++"$%&'()1", !"+)+$.5'1-()-!"+)!"+"$%() *"2'!'1/('1", 0.$"*. *" !"9)5"*)'1$.&. 2'!$.5.! *"4&", "*+.-3.!-$"4.", !"6"(6) ?"3+$%'()1", "*5.()1$.&. +3.7&3'()1.! 59'1., "*5.()1$.&.1./?'-. *", !"'$%)*, “:)&'(. !"#+', $)+'(.4 $'!0/1(.,.! ,"3)3.% "86"9'%.! !"-6"(6) !"1>)! 5"*"'4'+"”. 6"95"!"!+'(." ,)3!-.-/4..! !",+")* *'+),$"-./(. 2'!.% +)2'!$.5'1/(. "*5.()1-$.&. %&.%++"$%&'()1.! !",.%6'1.4 !"#"$%&'()! *"3"$;'3 -'$.-)$."9'. ,)3!-.--/4..! 101-' +/6(.! 7'!"1"+.!"*, %&.%++"$%&'()1" .$;')*" “!":)&'(%"), 0.$*"-0.$., %"3"!2)$., 8"$/(. *" 0$)0)$4./(. !""$;'&3) 2'!.%”. "+$.5"*, +"7.3*'(!"#"$%&'()7. %"&.!/8"(. 0.$*"0.$. "$;'&3'1. :&'(" *)3'9' .:) /9$/3&'(:)8.(..

Page 60: 1921 წლის კონსტიტუცია 90 წლის სახედიდან

,)3!-.-/4..! "&-)$'1. *.* +3.7&3'()1"! "3.>'1*3'3 .+"!, $)+ ,)3!-.-/4..% 5"-$"3-.$'1/(. :)8.(.:) $'"(/$. %&.%++"$%&'()1" *" $)+ “*'+),$"-./( $'!0/1-

30

(.,"! !"8/=&("* '*'1" 0$.34.0. 6"(6.! 0)(.-.,/$. %&.%++"$%&'()1.!"”57. +3.7&3'()&"3.", $)+ %&.%++"$%&'()1"!%"3 *","&7.$'1/(. !",.%6'1. 1921 2(.! ,)3-!-.-/4..% +)2'!$.5'1/(. .:) ,)3!-.-/4..%&' (/9'3"'!. "#-.%) *" "$" +.+*.3"$',"3)3+*'1()1.%. '! +.!"!"(+'1'(. 8"#-.", &.3".*"3 7'+*5)+7. 1985 2(.! 15 )#-)+-1'$!"4 ,. '&$)0.! !"1>)! +.'$ “"*5.()1$.&. %&.%++"$%&'()1.! 7'!"6'1” '&$)0/(.#"$-..! +.<'1.!"! '! !",.%6. 0$)1('+"-/$. .:), $"4 ".!"6" ,.*'4 #"$-..! -'#!-9',,'$=)*, +'-2 +/6(.! +.6'*&.%: “"*5.()1$.&. %&.%++"$%&'()1.! 0$.34.0. "<."$'1/ -(. .#3'1" 7.*" ,"3)3+*'1()1.% *" 7'!"=('1()1.! 7'+%6&'&"7., ,)3!-.-/4..%”. +'-20 !"/,/3.! 80-."3. 2('1.!%&.!"4 "$ "$!'1)1*" "+ !",.%6%"3 +.+"$%'1.% !"'$%),)3!'3!/!. *" "(1"% "+"3 5"3"0.$)1" #"$-..! 7'!"1"+.! *'1/('1"7. "+5&"$. 8$%6.(.;"3"2'$.! 5",'%'1". "#'*"3 5"+)+*.3"$', '! 5"$'+)'1" ,.*'& '$%6'( 6"9! /!&"+!0.$&'(. #"$%/(. ,)3!-.-/4..! <.$!'1"! *" +.! !"+"$%('1$.& *"6&'2.()1"!. "*5.()1$.&. %&.%++"$%&'()1.! 8/3#4.'1., ,)3!-.-/4..! 98-' +/6(.! 7'!"1"+.!"*,

Page 61: 1921 წლის კონსტიტუცია 90 წლის სახედიდან

=.$.%"*"*, +)4'+/( -'$.-)$."9', ,/(-/$/(-!"5"3+"3"%('1() *" !"+'/$3') 57 +%"&$)1.! %"&+?*)+"$' 3. A)$*"3."! !.-:&", *"+8/=3'1'(. ,$'1", 1-(. *','+1$.! !6*)+", 5"9'%. !"#"$%&'()! $'!0/1(.,", 1920 2(.! 5 *','+1'$..58 $"-.8.4.$'1/(." !"#"$%&'()! 0"$("+'3-.! 26.10.2044 2(.! №515 – II! *"*5'3.('1.%, *),/+'3-. 6'(+.!"2&*)+.".

!"#+''1.! 5"+5'1()1.% 5"3.!"9<&$'1)*". "*5.()1$.& %&.%++"$%&'()1"! /8('1"@#)3*", %"&.!. ,)+0'-'34..! 8"$5('17., ,"3)3.% *"*5'3.(. 2'!.%, 5"+)'4" “!"&"( -*'1/() *"*5'3.('1'1.”. +%"&$)1.! 4'3-$"(/$ )$5"3)'1! /8('1" @#)3*"%, 7'';'-$'1.3"% "<3.73/(. *"*5'3.('1'1. *" 5"3,"$5/('1'1., %/ .!.3. '2.3""<+*'5'1)*3'3,"3)3!, +"5$"+ +"%. 5"/#+'1.! !",.%6. "/4.('1("* !"!"+"$%()! /3*" 5"*"'2:&.-". !"#"$%&'()! 1921 2(.! ,)3!-.-/4..! 7'+/7"&'1.! *$)! /+3.7&3'()&"3'! "+)4"3"*+.;3'/(. .:) '$)&3/( /+4.$'!)1"%" ,)3!-.-/4./$. /8('1'1.!" *" 5"$"3-.'1.!;"+):"(.1'1". '$)&3/(. /+4.$'!)1'1.! /8('1'1. ,)3!-.-/4..! +'-14 %"&7. ".!"6".

Page 62: 1921 წლის კონსტიტუცია 90 წლის სახედიდან

:&'(" '%3.,/$. /+4.$'!)1.! 2"$+)+"*5'3'(! !",/%"$ '3"9' !2"&(.!" *" 5"3&.%"$'-1.! /8('1" '=(')*", .!'&' $)5)$4 !",/%"$. %&.%++"$%&'()1'1.!" *" ,"&7.$'1.!*""$!'1.! 7'!"=('1()1". %"&."3%. /8('1'1.! *"!"4"&"*, +"% 7)$.! "<3.73/(.,"&7.$'1.! !"7/"('1.%, .!.3. /8('1"+)!.(. .:&3'3, !"!"+"$%()!"%&.! +.'+"$%"%. !"!"+"$%() 6'(.!/8('1" +./6'*"&"* "+ !",.%6.!"*+. 7'*"$'1.% +4.$' %"&.! +.=<&3.!", ,)3!-.-/4."+, !"!"-

+"$%() 6'(.!/8('1"!%"3 *","&7.$'1.%, 5"3"+-,.4" !",+")* 0)9.-./$. *'1/('1'1.."+"!%"3, 5"3.!"9<&$", $)+ !"!"+"$%()! +)2:)1.!" *" )$5"3.9"4."!%"3 *","&7.$'1/-(. *'-"('1. *"$'5/(.$'1/(.:) 7'!"1"+.!. ,"3)3+*'1()1.%. "#'*"3 5"+)+*.3"$',7'!"=('1'(.", '!'4 .:) '$%-'$%. +.9'9. .+.!" $.! 5"+)4, ,)3!-.-/4."7. 7'!"1"+.!.+"$'5/(.$'1'(. *'1/('1'1.! 7'*"$'1.% +4.$' 3"2.(. ".!"6". ,)3!-.-/4..! 76-' +/6(. "*5'3*", $)+ !"#"$%&'()! $'!0/1(.,.! +%'( -'$.-)$."-9' "$!'1)1! '$%. /+"<('!. !"!"+"$%() – !'3"-., $)+'(!"4 .$;'&*" 0"$("+'3-.. .5.,.+"&*$)/("*, 2"$+)"*5'3*" !","!"4.) .3!-"34..! !"!"+"$%()!. ,)3!-.-/4." 5"+)-$.46"&*" $".+' *$)'1.%. !"!"+"$%()! 7'#+3"!, $)+'(.4 "$ .#3'1)*" !"'$%)

Page 63: 1921 წლის კონსტიტუცია 90 წლის სახედიდან

!"!"+"$%()! !.!-'+"7. 7'+"&"(. +"$%(+!"?/('1.! )$5"3). ,)3!-.-/4..% 5"$"3-.$'1/(. .:) !"!"+"$%() 6'(.!/8('1.! *"+)/,.*'1()1.!0$.34.0.. *"/7&'1'(. .:) !","3)3+*'1(), "<+"!$/('1'(. "3 "*+.3.!-$"4./(. )$-5"3)'1.! +.'$ !"!"+"$%()! 5"3";'3.! 5"/#+'1", 7'4&(" "3 7';'$'1". "!'&', ,)3!-.-/ -4..% 5"3+-,.4'1/(. .:) !"#+.! 5"36.(&.! !"?"$))1.! 0$.34.0..

31

5"3!",/%$'1.% +3.7&3'()&"3. !"#+''1.! 5"36.(&.!"%&.!, ,)3!-.-/4..% 5"%&"(.!2.-3'1/(. .:) 3"8.4 +!"?/(%" .3!-.-/-.! "$!'1)1". "+ .3!-.-/-.! 7'+)<'1" !",+")*2.35"*"*5+/(. 3"1.?. .:) *" /9$/3&'(:)8*" !"9)5"*)'1.! +)3"2.(')1"! *" ;"$-%/()1"! +"$%(+!"?/('1.! 5"36)$4.'('1"7.. 1995 2(.! ,)3!-.-/4."7. '! .3!-.-/--. 5"%&"(.!2.3'1/(. "$ :)8.(" +"3"+, !"3"+ 2004 2'(! ,)3!-.-/4."7. 7'!"1"+.!.4&(.('1'1. "$ 5"36)$4.'(*" ("(1"% '! 8"#-. !.+1)(/$. *"-&.$%&.!"4"" *" ,.*'&'$%6'( +."3.73'1! .+*$).3*'(. !"#"$%&'()! ,"3)3+*'1('1.! 2.3"!2"$5"3>&$'-"!"*" 0$)5$'!/()1"9', &.3".*"3 80 2'(9' +'-. 63.! 7'+*'5"4 '! !",.%6. "#-/"(/$.

Page 64: 1921 წლის კონსტიტუცია 90 წლის სახედიდან

5"6*" *" +"! ,&("& *"/1$/3*3'3 %"3"+'*$)&' ,"3)3+*'1('1.). "<!"3.73"&.", $)+ !"!"+"$%() +)2:)1.!" *" )$5"3.9"4..!, +"% 7)$.!, 3"8.4 +!"?/(-%" !"#+."3)1.! +"$'5/(.$'1'(. ,"3)3+*'1()1" +.<'1/( .#3" 0"$("+'3-.! +.'$,)3!-.-/4..! +.<'1"+*', ,'$=)*, !"6'(+2.8) !"1>)!" *" 7'+*5)+7. *"+8/=3'1'(.,$'1.! +.'$ 1918-1921 2('17.59. !",)3!-.-/4.) ,)3-$)(.

32

!",)3!-.-/4.) ,)3-$)(.! .*''1. 5"$,&'/(2.("* +)4'+/(." ,)3!-.-/4..! +'-8 *"+'-9 +/6('17., $)+('1.%"4 5"3+-,.4'1/(." ,)3!-.-/4..! /9'3"'!)1.! 0$.34.0. *" "<-3.73/(.", $)+ “"$ 7'.=('1" 5"+)#&':3'1/( .#3'! ,"3)3., *',$'-., 1$="3'1" "3 5"3,"$5/-('1", $)+'(.4 ,)3!-.-/4..! *'1/('1"%" *" +"%. *'*""9$.! 2.3""<+*'5."”. "<3.73/(.3)$+'1.*"3 4"(!"6"* .,&'%'1" $)5)$4 ,)3!-.-/4..! "+)#+'*'1"+*' "$!'1/(., "!'&'+.!. +.<'1.! 7'+*5)+ 5"+)4'+/(. !"+"$%('1$.&. "#-'1.! ,)3!-.-/4."!%"3 7'!"1"+.!)-1.! *"*5'3.! "/4.('1()1", $"4 ,)3!-.-/4./$. ,)3-$)(.! 5"36)$4.'('1.! 5"$'7'7'/=('1'(. .#3'1)*". %/+4" ,)3!-.-/4./$. ,)3-$)(.! )$5"3), !",)3!-.-/4.)

Page 65: 1921 წლის კონსტიტუცია 90 წლის სახედიდან

!"!"+"$%()! +!5"&!., "+ .3!-.-/-.! ,("!.,/$. 5"5'1.%, %"&.!. $'5("+'3-.$'1/(.8/3#4.'1.%" %/ /8('1"+)!.('1'1.% (.!', $)5)$4 '! .+ 0'$.)*7. "&!-$."!" *" ;'6'%7.5"36)$4.'(*" 1920 2'(!) 1921 2(.! ,)3!-.-/4."7. "$ .:) 5"3!"9<&$/(.. "<!"3.73"&.", $)+ 5"$,&'/(. !",)3!-.-/4.) ,)3-$)(.! 1'$,'-'1. +%"&$)1"!, $)-5)$4 ;"3!, 5"";3*". ,'$=)*, ,)3!-.-/4..! 72-' +/6(.! "1" #&'0/3#-.%, +%"&$)1.!'$%-'$% /8('1"+)!.('1"* 5"%&"(.!2.3'1/(. .:) “%&"(:/$.! *'&3'1" *" "<!$/-('1" ,)3!-.-/4..!" *" ,"3)3'1.!"”. 59 .6. !"#"$%&'()! *'+),$"-./(. $'!0/1(.,.! !"+"$%('1$.&. "#-'1.! ,$'1/(., 1918-1921, %1.(.!., 1990.

%/+4" ()5.,/$.", $)+ "+5&"$. 8/3#4." !"!"+"$%()! ,)+0'-'34."! /3*" 2"$+)"*-5'3*'!. !".3-'$'!)", $)+ "*5.()1$.&. %&.%++"$%&'()1.! "#-'1.! 5"/#+'1.! /8('1"@#)3*" +6)()* !"!"+"$%()! (+%"&$)1.! 4'3-$"(/$ )$5"3)'1! @#)3*"% +6)()*"+ "#-'1.! 7';'$'1.! *" !"!"+"$%()7. +"%. 5"/#+'1.! +)%6)&3.! 2"$*5.3'1.% +.+"$%-

Page 66: 1921 წლის კონსტიტუცია 90 წლის სახედიდან

&.! /8('1"). "<3.73/(.*"3 5"+)+*.3"$', 7'!"=('1'(." *"&"!,&3"%, $)+ "+ 7'+%6&'-&"7., +"$%"(.", "$ 6)$4.'(*'1)*" !$/(. !",)3!-.-/4.) ,)3-$)(., !"+"5.'$)*,!"+"$%('1$.&. "#-'1.! ,"3)3.'$'1"9' 6)$4.'(*'1)*" !$/(. !"!"+"$%() 9'*"+-6'*&'()1", $"4 5"+).6"-'1)*" !"!"+"$%()! +.'$ %&.%++"$%&'()1.! )$5"3)!"#-'1.! ,"3)3'1%"3 7'!"1"+.!)1.! 7'+)2+'1"7.. "+"!&' "*"!-/$'1! ,)3!-.-/4..! 77-' +/6(.% 5"%&"(.!2.3'1/(. /+"<('!. !"!"-+"$%()! – !'3"-.! 8/3#4.", $)+'(.4 +)&"('" “%&"(:/$. "*'&3)! ,"3)3.! *"4&"!”.!'3"-.! *'1/('1.! 7'!"6'1 1919 2(.! 29 .&(.!! +.<'1/( ,"3)37. 5"3!"9<&$/(. .:),$)+ !'3"-. %&"(:/$! "*'&3'1! ,"3)3'1.! *"4&"! *" !.!2)$.% "!$/('1! +%"&$)1.!:&'(" *"2'!'1/('1.!, %"3"+*'1)1.! 0.$.!" *" "*5.()1$.&. %&.%++"$%&'()1.! +.'$!"#+."3)1.! 5"36)$4.'('1"!, 6)() +"%. ,"3)3%"3 7'/!"1"+)1.! 7'+%6&'&"7., !'3"-.&"(*'1/(. .:), 7'';'$'1.3" "3 +%(."3"* 5"'/#+'1.3" .5.. "5$'%&', !'3"-.! 8/3#4."!2"$+)"*5'3*" !"6'(+2.8) )$5"3)'1! 7)$.! ,)+0'-'34.'1.! %")1"9' *"&.! 5"*"2-:&'-".33&.3".*"3 ,)3!-.-/4."7. +$"&("* +).0)&'1)*" !",)3!-.-/4.) ,)3-$)(.! 5"36)$-4.'('1.!"%&.! "/4.('1'(. !"8/=&('1. *" .*''1., '! 5&"8.#$'1.3'1!, $)+ 4"(,'"+5&"$. ,)3!-.-/4./$. )$5"3)! !"+)+"&()* 7'#+3" "3 !"'$%) !"!"+"$%()'1.!"%&.!,)3!-.-/4./$. ,)3-$)(.! 8/3#4..! +.3.>'1" ()5.,/$. .#3'1)*", *"+)/,.*'1'(

Page 67: 1921 წლის კონსტიტუცია 90 წლის სახედიდან

!"#"$%&'()! "$!'1)1" $)+ *"!4()*". +6'*&'()1"7." +.!"<'1. .! 5"$'+)'1"4, $)+ '! .3!-.-/-. #"$%&'(. ,"3)3+*'1('1. -!"%&.! /46) "$ .:). "!' +"5"(.%"*, ,)3!-.-/4..! 7'++/7"&'1'(. ,)+.!..! '$%-'$%.2"$+)+"*5'3'(., '$)&3/(-*'+),$"-. 5.)$5. 5&"9"&" "<3.73"&*", $)+ “"$.! '$%.7'+%6&'&", $)4" +)#"("#'! /8('1" '=('&" "$ *"'+)$;.()! ,"3)3!. "+ 7'+%6&'&"!@#&."3 *"&" ,"3)3.! ,)3!-.-/4./$)1"9'. +)#"("#'! /8('1" "#&! "<=$"! !"!"+"$% -()7. !",.%6. .+"9', %/ $"+*'3"* ,)3!-.-/4./$." .! ,"3)3., $)+'(.4 9</*"&! +.!%"&.!/8('1"! "3 '+/#$'1" "+ 7'9</*&.%. !"!"+"$%() &"(*'1/(." 7'&.*'! "+ ,.%6&.!5"36.(&"7. *" %/ *".3"6", +)+;.&"3.! 5"346"*'1" !"8/=&(."3.", 7'/=(." /"$. @:)! .!,"3)3. *" "$ .6'(+=<&"3'()! .+.% !"*"&) !"#+.! 5"*"2:&'-"7.”60. .5.&' 5&"9"&", 60 5.)$5. 5&"9"&", “=.$.%"*. 0$.34.0'1. !",)3!-.-/4.) /8('1.!"”, -.8(.!., 1920 2. 5&. 97. $)+'(.4 .43)1*" $)5)$4 *"!"&('% '&$)0.!, "!'&' "+'$.,.! !",)3!-.-/4.) ,)3--$)(.! +'#"3.9+'1!, "!'&' "<3.73"&*", $)+ “!"!"+"$%() &"(*'1/(." *".4&"! ,)3-

Page 68: 1921 წლის კონსტიტუცია 90 წლის სახედიდან

!-.-/4.", $)5)$4 =.$.%"*. ,"3)3., *" /"$@:)! :)&'(. "6"(. ,"3)3., $)+'(.4'2.3""<+*'5'1" +"!. "+.!%"3" ,)3-$)(.! /8('1" "#&! !"!"+"$%()! ;$*.() "+'$.,.!7''$%'1/( 7-"-'17....”61. .+ 0'$.)*.! !"#"$%&'()! 0)(.-.,/$ *" ./$.*./( 2$''17. !",)3!-.-/4.) ,)3-$)-(.! .3!-.-/-.! 0)0/("$/()1"! "*"!-/$'1! .+ *$).! '$%-'$%. 43)1.(. +)<&"2.!"*" ./$.!-.! ,. +.#'("=.! +)!"9$'1'1.4, $)+('1.4 +"3 %"&.! 3"7$)+7. ,)3!-.-/4..!7'+/7"&'1.! 0$)4'!%"3 *","&7.$'1.% 5"+)%#&". .5. ':$*3)1)*" $" =.$.%"*"*"+'$.,.! 7''$%'1/(. 7-"-'1.! 5"+)4*.('1"!, "+-,.4'1*", $)+ !"!"+"$%()! $)(./3*" .:)! !6&" !"#+'%" 5"36.(&.! 5"$*" “...!","3)3+*'1() )$5"3)! +.'$ 7'+/7"&'1/(.,"3)3'1.! 5"!.3?&" .+ +6$.&, %/ .!.3. $"+*'3"* 7''!"1"+'1."3 ,)3!-.-/4."!”62. *"!,&3" "+$.5"*, 1921 2(.! ,)3!-.-/4..! +),(' "3"(.9+" ,.*'& '$%6'( 46"*:), %/ $")*'3

34

*.*. +3.7&3'()1.! "#-! 2"$+)"*5'3*". $)5)$4 *"+)/,.*'1'(. *'+),$"-./(. !"-6'(+2.8)! =.$.%"*. ,"3)3., .5. "8/=3'1*" 2"$+)+"*5'3()1.% *'+),$"-."! *" !"-6"(6) !/&'$'3.-'-9' "5'1/( *'+),$"-./(. ++"$%&'()1.! !.!-'+"!, +"% 7)$.!,

Page 69: 1921 წლის კონსტიტუცია 90 წლის სახედიდან

*"+)/,.*'1'(. !"!"+"$%() !.!-'+.! /9$/3&'(:)8.%. "*"+."3.! /8('1"%" *'1/-('1'1. "+,&.*$'1*3'3 .+ 0'$.)*.! '&$)0.! '$%-'$% :&'("9' /8$) 0$)5$'!/(, "*"-+."3.! /8('1'1.! *"4&"!" *" /9$/3&'(:)8"9' )$.'3-.$'1/( +)2.3"&' .3!-.--/-'1!. 61 .5.&', 5&. 76.62 ,. *. +.#'("=', “*'+),$"-./(. !"6'(+2.8)! ,)3!-.-/4." *" 0"$("+'3-"$/(. $'!0/1(.,", 9)5.'$%. +)!"9$'1'1. !"#"$%&'()! ,)3!-.--/4..! 7'+/7"&'1.! 7'!"6'1”, %1.(.!., 1918 2., 5&. 47.

"+"!%"3"&', '! *),/+'3-. 2"$+)"*5'3! !"#"$%&'()! *'+),$"-./(. $'!0/1(.,.!!2$"8&"! *'+),$"-./(. :)8.'$'1.! *"!"+,&.*$'1("*, +"! 7''=() +3.7&3'()&"3."*5.(. *"',"&'1.3" ;&'3. #&':3.!"%&.! +!)8(.) 4.&.(.9'1/( !"+:"$)7.. %/+4"1)(7'&.,/$. $/!'%.! +.'$ *'+),$"-./(. !"#"$%&'()! *"0:$)1.!" *" 7'+*5)+.

Page 70: 1921 წლის კონსტიტუცია 90 წლის სახედიდან

"3'#!..! 0.$)1'17. ,)3!-.-/4."! "<"$ /+/7"&.". +./6'*"&"* "+.!", +"3 +3.7&3'()&"3.$)(. .%"+"7" %"3"+'*$)&' !"#"$%&'()! 0)(.-.,/$. *" !"+"$%('1$.&. 5"3&.%"$'-1.! 59"9'. 1921 2(.! ,)3!-.-/4.! +.<'1", 1)(7'&.,/$. $/!'%.! -.$"3..!"5"3 5"3!6&"&'1/(. –*'+),$"-./(. *" 4.&.(.9'1/(. 59.! "$;'&"3.! '$%5&"$ 5&.$5&.3! 2"$+)"*5'3*"."+ "$;'&"3.! *"!"1/%'1"9' !"/1$.!"!, 3)' A)$*"3." (*'+),$"-./(. $'!0/1(.,.!+%"&$)1.! %"&+?*)+"$' 1918-1921 2('17.), %.%#)! 2.3"!2"$, 5$=3)1*" $" "6"(.*'+),$"-./(. !"#"$%&'()! 1)(7'&.,/$. $/!'%.!"5"3 *"0:$)1.! 7'!"=('1()1"!,"<3.73"&*": “*" %/ ;&'3 +.9"3! +".34 &'$ +.&"<2.'% *" *"&+"$46*.%, '$%. +".34/'>&'(. .#3'1" *" "+"! 0.$/%&3'(. .!-)$." "/4.('1("* .-:&.! – ;&'3 +.&*.)*.%!2)$' 59.% *" 5"&",'%'%, $.! 5",'%'1"4 ,. 7'5&'=()”63. 5.)$5. 0"0/"7&.(.!"#"$%&'()! !",)3!-.-/4.)!"!"+"$%()! %"&+?*)+"$' 63 3)' A)$*"3.", “!)4."(-*'+),$"-." *" !"#"$%&'()! !"6'(+2.8) )$5"3.9"4."”, 1918, %1.(.!., 5&. 32.