რელიგიური გაერთიანებების...

Tbilisi, 2014

tolerantobis da mravalferovnebis instituti

religiur gaerTianebaTa saWiroebebis

kvleva saqarTveloSi

kvleva moamzada tolerantobis da mravalferovnebis institutma

(TDI) `erovnuli integraciis gaZliereba saqarTveloSi~ proeqtis

mcire grantebis meqanizmis farglebSi, romelsac axorcieleben

saqarTvelos gaeros asociacia (UNAG) da fondi `Ria sazoga-doeba saqar Tvelo~ aSS-is saerTaSoriso ganviTarebis saagentos

(USAID) finansuri mxardaWeriT.

kvlevis Sinaarsze mTlianad pasuxismgebelia tolerantobis da

mravalferovnebis instituti (TDI). is SesaZloa ar gamoxatavdes

saqarTvelos gaeros asociaciis (UNAG), fond `Ria sazogadoeba saqarTvelosa~ da aSS-is saerTaSoriso ganviTarebis saagentos

(USAID) Sexedulebebs.

mkvlevarTa jgufi: ekaterine WiTanava

nana Wabukiani

redaqtori: zaal CxeiZe

eqsperti: beqa mindiaSvili

Targmani: ana TevzaZe

sofo asaTiani

koreqtori: eliso gazdeliani

dakabadoneba: levan papalaSvili

yda: giorgi gagoSiZe, kompozicia 2014

tolerantobis da mravalferovnebis instituti (TDI)

tiraJi: 400

ISBN: 978-9941-0-7054-9akrZalulia aq moyvanili masalebis gadabeWdva, gamravleba an

gav rceleba komerciuli mizniT, tolerantobis da mravalfe-

rovnebis institutis (TDI) werilobiTi nebarTvis gareSe.

Sinaarsi

Sesavali 5

meTodologia 6

kvlevis Sedegebi 9

1. religiuri Seuwynareblobis niadagze

Cadenili samarTaldarRvevebi 9

rekomendaciebi 17

2. sakuTrebasTan dakavSirebuli sakiTxebi 19

2.1. sabWoTa dros CamorTmeuli qonebis restitucia 19

2.1.1. somexTa samociqulo marTlmadidebeli wmida

eklesiis eparqia 23

2.1.2. laTin kaTolikeTa kavkasiis samociqulo

administracia 28

2.1.3. evangelur-luTeruli eklesia 33

2.1.4. muslimuri Temi 34

2.1.5. iudauri Temi 37

rekomendaciebi 39

2.2. sakulto da arareligiuri

daniSnulebis nagebobebis mSenebloba 40

2.2.1. TviTmmarTvelobis organoebSi Seqmnili

sirTuleebi 40

2.2.2. adgilobrivi mosaxleobis winaaRmdegoba 43

2.2.3.baTumSi axali meCeTis mSenebloba 47

rekomendaciebi 48

2.3. qonebis sakuTrebis uflebiT gadacema/registracia 49

2.3.1. sakanonmdeblo regulirebis safuZvliT SezRudva 50

2.3.2. iuridiuli daxmarebis saWiroeba 52

rekomendaciebi 54

3. diskriminacia sajaro saganmanaTleblo

dawesebulebebSi 55

rekomendaciebi 60

4. saxelmwifos religiuri politika 63

4.1. religiis sakiTxze momuSave saxelmwifo

struqturebis formireba 64

4.2. muslimuri Temis Sida saqmeebSi Careva 65

4.3. sazRvris gadakveTis problema 66

4.4. religiuri literaturis gavrcelebasTan

dakavSirebuli problemebi 67

rekomendaciebi 68

5. religiuri organizaciebis dafinanseba 70

5.1. religiuri gaerTianebebisTvis sabWoTa

periodSi miyenebuli materialuri da moraluri

zaralis anazRaurebis gadawyvetilebasTan

dakavSirebuli xarvezebi 70

5.2. saqarTvelos sapatriarqosTvis miniWebuli

finansuri privilegiebi 73

rekomendaciebi 77

6. sagadasaxado uTanasworoba 78

rekomendaciebi 81

7. religiuri organizaciebis komunaluri

gadasaxadebi 82

rekomendaciebi 84

8. sajaro sivrcis SezRudva 85

rekomendaciebi 89

9. marTlmadidebeli sasuliero pirebis

mier gamovlenili Seuwynarebloba 90

rekomendaciebi 93

kvlevis mTavari aqcentebi 94

danarTi 98

5

Sesavali

winamdebare kvleva saqarTveloSi religiuri gaer Ti anebe-

bis saWiroebebisa da maT winaSe arsebuli prob lemebis

iden tificirebas da im politikis Sefa sebas isaxavs miznad,

romelsac saxelmwifo atarebs religiur um ciresobebTan

dakavSirebiT.

bolo wlebis ganmavlobaSi religiisa da saero sfe roebis

urTierTgadakveTaze momxdari mniSvnelovani movlenebis

analizi cxadyofs, rom dominanti religi isadmi saxelmwi-

fos preferenciuli damokidebuleba religiis Tavisuf-

lebis xelyofisa da diskriminaciis sistemuri problemis

gaCenis safuZveli gaxda.

rogorc wesi, religiuri umciresobebis winaaRmdeg Se-

uw ynareblobis motiviT Cadenili samarTaldarRvevebi

sa xelmwifos mxridan efeqturi reagirebis gareSe rCeba,

Tumca, esa Tu is saxelmwifo struqtura, rig SemTxvevaSi,

Tavadac erTveba diskriminaciis procesSi.

kvlevis farglebSi gamokiTxuli sxvadasxva religiuri ga-

er Tianebebis warmomadgenelTa Sefasebebi saqarTveloSi

reli gi is Tavisuflebis darRvevis sxvadasxva tendencias

aCvenebs.

problemebis erTi, mniSvnelovani nawili religiur ga-

er Tianebebs wlebia awuxebs da saxelmwifos maT gada-

saWrelad qmediTi nabijebi arasdros gadaudgams, na-

wi li ki, religiis sakiTxze momuSave axali sajaro

struqturebis SeqmnasTan, bolo periodSi gamovlenil

islamofobiasa da religiuri Seuwynareblobis moti viT

Cadenili samarTaldarRvevebis ricxvis mkveTr zrdasTan

aris dakavSirebuli.

aRniSnuli problematikis mimoxilvasTan erTad, kvleva Si

mocemulia saxelmwifo uwyebebisTvis SeTa vazebuli kon-

saqarTveloSi religiuri umciresobebis saWiroebebis kvleva

6

kretuli rekomendaciebi, romelTa Ses ru leba xels Seu-

wyobs religiis safuZvelze dis kriminaciis aRmofxvras

da ufro myar garantiebs Seq mnis saqarTveloSi religiis

Tavisuflebis dacvisa da Tanasworuflebiani, toleran-

tuli garemos gan viTarebisTvis.

meTodologia

sakvlevi problemis kompleqsurobidan gamomdinare,

kvle vis farglebSi gamoyenebulia triangulaciis meTo-

di, rac gulisxmobs Sedegebis mopovebas rogorc Tvisob-

rivi, aseve raodenobrivi meTodis gamoyenebiT.

kvlevis Tvisobrivi nawili moicavs naxevradstruqturi-

rebul CaRrmavebul interviuebsa da samagido kvlevas.

naxevradstruqturirebulma interviuebma mkvlevarebs

saSualeba misca, erTi mxriv, mihyolodnen winaswar Se-

muSavebul sadiskusio gegmas, xolo, meore mxriv, respon-

dentebisTvis miecaT SesaZlebloba, esaubraT sakiTxebze,

romlebsac Tavad miiCneven mniSvnelovnad da problemu-

rad.

samagido kvlevis farglebSi mkvlevarebma daamuSaves re-

ligiuri gaerTianebebis mier mowodebuli angariSebi, sa-

samarTlo saqmeebi, Sesabamisi uwyebebidan gamoTxovili

sajaro informacia, saxalxo damcvelis, saerTaSoriso

organizaciebis, arasamTavrobo organizaciebis mier re-

ligiis Tavisuflebis dacvis kuTxiT momzadebuli kvle-

vebi da angariSebi, saxalxo damcvelTan arsebuli reli-

giaTa sabWos mier SemuSavebuli rekomendaciebi.

raodenobrivi monacemebi miRebulia anketirebis meTo-

dis gamoyenebiT. aRniSnulma midgomam kvleviT jgufs

SesaZlebloba misca, daebalansebina TiToeuli meTodis

7

susti da Zlieri mxareebi, informacia Seevso sxvadasxva

meTodze dayrdnobiT miRebuli masaliT da religiuri

umciresobebis saWiroebebi warmoeCina.

empiriuli masalis mopovebis procesi

kvlevis jgufma naxevradstruqturirebuli CaRrma ve-

bu li interviuebi Caatara saqarTveloSi 33 reli giuri

organiza ciis warmomadgenelTan, rac saqarTve loSi

religiuri gaerTianebebis absolutur umrav lesobas

warmoadgens (sruli CamonaTvalisTvis ix. danarTi 1).

Ser Ce u li religiuri organizaciebi erTmaneTisgan gan-

sxvavdebi an masStabiT, aRmsa reblobiT, mrevlis rao de-

nobiT, geog rafiuli gana wilebi Ta da samar Tleb rivi sta-

tusiT.

religiuri mravalferovnebis asaxvis mizniT, savele sa-

muSaoebi Catarda saqarTvelos oTx regionSi, sadac re-

ligiuri umciresobebi masStaburad arian warmodgenili:

aWara (q. baTumi, xulos municipaliteti), samcxe-javaxeTi

(q. axalqalaqi, q. axalcixe, axalcixis municipalitetis so-

flebi ivlita da vale, adigenis municipalitetis sofle-

bi arali da ude), qvemo qarTli (marneuli), kaxeTi (axmetis

municipaliteti, sof. duisi).

empiriuli masalis mopovebis pirveli etapi moicavda oTx

Tves (2013 wlis oqtomberi, noemberi, dekemberi, 2014 wlis

ianvari). ramdenadac kvlevis mizans warmoadgenda religi-

uri organizaciebis saWiroebaTa gamovlena, CaR rmavebuli

interviuebi Catarda organizaciebis liderebTan, war-

momadgenlebTan da mrevlis wevreb Tan. mrevlis wevrebi

SeirCnen „Tovlis gundis“ princi piT, religiuri gaer-

Tianebis liderebTan interviuSi aRwerili konkretuli

faqtebisa da magaliTebis gan vrcobis, dazustebisa da

pirvelwyarosTan gasaub re bis mizniT. sul kvlevis farg-

lebSi Catarda 70 CaRrmavebuli interviu.


8

empiriuli masalis meore etapze, erTi Tvis gan mavlobaSi,

zog SemTxvevaSi, erTsa da imave religiur organizacia-

sTan interviu ganmeorebiT Caiwera (ma galiTad, qarT-

vel mus limTa kavSiri, iehovas mowmeTa qristianuli or-

ganizacia, meSvide dRis qristian-adventisTa eklesiis

transkavkasiuri iunioni, evan ge lur-luTeruli eklesia

da aS). interviuebis ganmeorebiT Catarebis saWiroeba gan-

pirobebuli iyo re ligiur gaerTianebebTan dakavSirebu-

li saxelmwi fo po li tikis cvlilebiT (religiis sakiTxze

momuSa ve axa li saxelmwifo struqturebis Camoyalibeba,

mus li muri Te mis organizaciuli struqturis cvlileba,

mTavrobis ini ciativa oTxi konfesiisTvis sabWoTa peri-

odSi miyenebuli materialuri da moraluri zianis anaz-

Raurebis Sesaxeb). angariSSi aseve moxvda religiis sfe-

roSi sakvlevi perio dis Semdeg momxda ri mniSvnelovani

movlenebi 2014 wlis maisis CaTvliT.

raodenobrivi kvlevis monacemebi miRebulia anketirebis

gziT - gamoikiTxa religiuri organizaciebis 70-mde war-

momadgeneli. miRebuli Sedegebi, Tvisobriv masalasTan

erTad, mniSvnelovan tendenciebs aCvenebs.

masalis damuSavebis procesi

empiriuli masalis damuSavebis etapi moicavda or Tves,

rom lis ganmavlobaSic interviuebis kontent-anali zis

safuZvel ze gamoikveTa religiuri organizaciebis Ziri-

Tadi problemebi da saWiroebebi. sakiTxebis Tematikidan

gamomdinare, kvleva citatis saxiT imow mebs konkre tuli

religiuri organizaciebis war mo madgenlebis mo naT-

xrobs. zog SemTxvevaSi, prob lema sistemuria da exeba re-

ligiur organizaciaTa absolutur umravlesobas, aseT

dros konkretuli religiuri gaerTianeba ar aris miTiTe-

buli. zog SemTxvevaSi ki problema specifikuria da Sesa-

bamisad, dasaxelebulia konkretuli religiuri gaer-

Tianebebi. raodenobrivi monacemebi Tvisobrivi masalis

kate gorizaciisa da aqcentebis gamokveTisTvis damxmare

sa Su alebad iqna gamoyenebuli. samagido kvlevis pro cesSi

9

mopovebuli masala empiriuli monacemebis gan zogadebis

da konteqstualizaciis saSualebas iZleva.

teqstSi, qveTavebad gamoyofili problemebis Sesa ba misad,

warmodgenilia aRniSnuli problemebis mog va rebis gzebi

da konkretuli rekomendaciebi.

kvlevis Sedegebi

1. religiuri Seuwynareblobis niadagze

Cade nili samarTaldarRvevebi

problema: religiuri umciresobebis warmomadgenlebi

acxadeben, rom religiuri niSniT devna, fizikuri da si-

tyvieri Zaladoba erT-erTi yvelaze mwvave problemaa.

amavdroulad, kvlevis Sedegebi aCve nebs, rom Seuwynareb-

lobis motiviT Cadenil samar TaldarRvevaze samarTal-

damcvelebis rea gireba arae feqturi da umetes SemTxveva-

Si, araadekvaturia - isini xSirad amJRavneben gulgril,

ironiul, zogjer ki agresiul damokidebulebas dazara-

lebulTa mimarT.

gamovlenilia SemTxvevebi, roca Seuwynareblobis safuZ-

velze Tavad samarTaldamcvelebi Zaladoben da arRveven

morwmuneTa uflebebs. garda amisa, saga moZiebo struq-

turebi gamoZiebas xSirad im mux le biT warmarTaven,

romlebic religiuri niSniT devnis, religiuri ritu-

alebisTvis xelis SeSli sa da Tanasworuflebianobis dar-

RvevisTvis pasuxis mgeblobas ar iTvaliswinebs. amasTan

erTad, rogorc wesi, gamoZieba an Wianurdeba, an samarT-

lebrivi Sedegi mas saerTod ar mosdevs.


10

2012-2014 wlebSi gansakuTrebiT problemuri, sistemu ri

da masStaburi gaxda muslimebisa da iehovas mowmee bis dev-

na da SezRudva, maTdami diskriminaciuli mopyroba.

kvlevis procesSi gamokiTxuli religiuri umci resobebis

warmomadgenelTa azriT, wina wlebTan SedarebiT reli-

giur niadagze Cadenili samar Tal darRvevebis raodenoba

mniS vnelovnad gaizarda, xolo religiis Tavisuflebis

dac vis kuTxiT situacia gauaresda, amis umTavres mizezad

ki xelisuflebisa da samarTaldamcvelebis mxridan ara-

adek vaturi, ara efeqturi, diskriminaciuli da zogjer

Seuw yna reblobis wamaxalisebeli moqmedeba SeiZleba Ca-

iTvalos.

problemis aRwera. sistemuri xasiaTi miiRo muslim-

Ta devnisa da Seviwrovebis faqtebma. gamouZiebelia 2012-

2013 wlebSi sofel nigvzianSi, winwyarosa da samTawyaroSi

muslimebis uflebaTa darRvevis Sem Txvevebi, romlebSic

sisxlis sa marTlis danaSaulis niSnebi ikveTeba. Zieba

ar dawyebula 2013 wlis 26 agvistos sofel WelaSi mina-

reTis ukanono de montaJisa da adgilobrivi muslimebis

fizikuri Se u racxyofis, cemis faqtTan dakavSirebiT,

romelic xelisuflebis mxri dan muslimTa konstituci-

uri uflebebis darRvevis aSkara magaliTs warmoadgens.

yovelive amasTan erTad, muslimebze Tavdasxmebisas sa-

xelmwifo Tanamdebobis pirebis mxridan keTdeboda saja-

ro gancxadebebi, romlebSic isini ar aRi arebdnen muslimi

moqalaqeebis uflebebis darRvevis faqtebs da konfliqts

„xelovnurad inspirirebuls“ uwodebdnen.1

iehovas mowmeTa qristianuli organiziis mier mo wodebuli

informaciis mixedviT, 2012 wels iehovas mowmeebis wina-

aRmdeg samarTaldarRvevis 11 SemTxveva, 2013 wels - 46,

2014 wels ki, xuTi Tvis ganmavlobaSi (ianvari-maisi), 40-

1. `სეკულარიზმის კრიზისი და ლოიალობა დომინანტი ჯგუფის მიმართ, სა ხელ-მწიფოს როლი 2012-2013 წლებში საქართველოში გამოვლენილი რელიგიური

11

mde SemTxveva gamovlinda.2 Cadenil samarTaldarRvevebs

Soris xSiria iehovas mowmeTa sakulto nagebobebis -

samefo darbazebis dazianebis, morwmuneebis sityvieri da

fizikuri Seuracxyofis, muqaris, religiuri Sinaarsis

lite raturis ganad gurebisa da Tavdasxmis SemTxvevebi.

aRsaniSnavia, rom zogjer iehovas mowmeebis winaaRmdeg

mimar Tul qmedebebSi marTlmadidebeli sasuliero pire-

bi monawi leoben.

2013 wels iehovas mowmeTa qristianulma organizaciam

ganacxada fizikuri Seuracxyofis 20 SemTxvevis Sesaxeb

(Tbilisi (7), lanCxuTi (3), vani, gardabani, zestafoni, aba-

Sa, walka, kaspi, baTumi, martvili, senaki, rusTavi), sityvi-

eri Seuracxyofis 22 SemTxveva gamovlinda (Tbilisi (6),

lanCxuTi (4), senaki (2), vani, gardabani, zestafoni, lago-

dexi, abaSa, kaspi, baTumi, martvili, wyaltubo, rusTavi),

xolo samefo darbazebi 16-jer gaxda Tavdasxmis obieqti

(rusTavi (4), Tbilisi (3), vani (2), borjomi, wyaltubo, du-

SeTi, lagodexi, baTumi, zugdidi, quTaisi). iehovas mow-

meTa TqmiT, 2013 wels Cadenili 46 samarTaldarRvevidan

TbilisSi 14 SemTxveva moxda. regionebidan samarTaldar-

Rvevebis raodenobiT gamo ir Ceva lanCxuTi, sadac gasuli

wlis ganmavlobaSi 6 faqti gamovlinda. unda aRiniSnos,

rom iehovas mowmeebis winaaRmdeg Cadenil samarTaldar-

RvevebSi marTlmadidebeli sasuli ero pirebic monawi-

leobdnen. 2013 wels sami aseTi SemTxveva moxda TbilisSi,

kaspsa da wyaltuboSi (ix. me-9 Tavi). xSirad konkretuli

pirebi xels uSlian iehovas mowmeebs samisionero msaxure-

baSi, rasac axlavs muqara da quCis stendebis dazianeba

maSin, roca iehovas mowmeebi msurvelebs nebayoflobiT

acnoben religiuri Sinaarsis literaturas. magaliTad,

2013 wlis 25 oqtombers, TbilisSi iusticiis saxlis win,

კონფლიქტების მოგვარებაში~, ადამიანის უფლებების სწავლებისა და მონიტორინგის ცენტრი (EMC), 2013, ხელმისაწვდომია: http://emc.org.ge/2013/12/05/25/2. წარმოდგენილი მონაცემები მთლიანად ეფუძნება იეჰოვას მოწმეთა ქრისტიანუ-ლი ორგანიზაციის მიერ ტოლერანტობის და მრავალფეროვნების ინსტიტუტისთვის (TDI) მოწოდებულ ანგარიშს.


12

iehovas mowmeebs erT-erTma gamvlelma dauxia stendis

posteri da baneris damtvrevas Seecada.

2013 wels momxdari 46 samarTaldarRvevidan, erTis garda,

yvela sxva SemTxvevaSi dazaralebulma pirebma mimarTes

Sesabamis samarTaldamcvel da uflebadamcvel uwyebebs:

policias, adgilobriv prokuraturas, mTavar prokura-

turas an saxalxo damcvels. iehovas mowmeTa iuristis,

manuCar cimintias TqmiT, bevr iseT faqtze, romelic, sa-

varaudod, sisxlis samarTlis danaSaulis niSnebs Seicavs,

gamoZieba Sesabamisi muxliT ar dawyebula; samarTaldam-

cavebi xSirad eridebian sis xlis samarTlis kodeqsis 155-e

(religiuri wesis aRsrulebisaTvis ukanonod xelis SeSla)

da 156-e (religiuri niSniT devna) muxlebis gamoyenebas da

am niSniT danaSaulis kvalifikacias.3

saqarTvelos Sinagan saqmeTa saministros informaciiT,4

2013 wels Cadenili samarTaldarRvevebidan 10 saqmeze

gamoZieba daiwyo sisxlis samarTlis danaSaulisTvis gaT-

valiswinebuli muxlebiT da Sewyda danaSaulis niSnebis

ararsebobis gamo (sisxlis samarTlis saproceso kodeqsis

105-e muxlis „a“ q/punqtiT), am SemTxvevebidan arc erTs ar

mieniWa religiuri motiviT Cadenili danaSaulis kvali-

fikacia.

samarTaldamcavebis mikerZoebulobis sailustraci od,

ie ho vas mowmeebma ramdenime saqmeze strategiuli samar-

Tal warmoeba ganaxorcieles da scades, samar Tlebrivi

procesi bolomde mieyvanaT. saqmis gamoZiebis gagrZele-

3. სისხლის სამართლის კოდექსის 155-ე მუხლი: რელიგიური წესის აღსრულები-სათვის უკანონოდ ხელის შეშლა – ღვთისმსახურების ან სხვა რელიგიური წესისა თუ ჩვეულების აღსრულებისათვის უკანონოდ ხელის შეშლა ძალადობით ან ძალადობის მუქარით, ანდა თუ მას ახლდა მორწმუნის ან ღვთის მსახურის რელიგიური გრძნობის შეურაცხყოფა. სისხლის სამართლის კოდექსის 156-ე მუხლი: დევნა – ადამიანის დევნა სინდისის, აღმსარებლობის ან რწმენის გამო, ანდა მის რელიგიურ მოღვაწეობასთან დაკავშირებით.4. შს სამინისტროს მიერ საქართველოს იეჰოვას მოწმეთა ქრისტიანული ორგა-ნიზაციისთვის გაგზავნილი წერილი MIA 81400949196 (20/052014)

13

baze uari gasaCivrda jer saolqo, Semdeg mTavar proku-

raturaSi, ris Sedegadac saqme daubrunda isev raionul

prokuraturas. sabolood, gamoZieba konkretuli samarT-

lebrivi SedegiT ar dasrulebula.

2013 wlis 10 marts, vanis municipalitetis sofel

ze indarSi q. m. da arasrulwlovani s. x. erTad as-

rulebdnen religiur msaxurebas - msurvelebs neba-

yoflobiT gadascemdnen bibliur informacias. msa-

xurebisas iehovas mowmes adgilobrivma mcxovrebma

a.s-m miayena sityvieri da fizikuri Seuracxyofa. man

orjer fexi daartya q.m-s, ris gamoc dazaralebulma

adgilobriv samkurnalo dawesebulebaSi samedicino

Semowmeba gaiara. q. m.-m mimarTa vanis Sss raionul

sammarTvelos. gamoZieba daiwyo saqarTvelos sis-

xlis samarTlis kodeqsis 125-e muxliT (cema). ie-

hovas mowmis TqmiT, gamomZiebeli mas mouwodebda

CvenebaSi fizikuri Seuracxyofa ar exsenebina. q.m-is

advokatebi saqmis kvalificirebas sisxlis samar-

Tlis kodeqsis155-e (religiuri wesis aRsrulebis-

Tvis ukanonod xelis SeSla) da 156-e (devna) muxle-

biT iTxovdnen. 2013 wlis 28 martis dadgenilebiT

gamoZieba Sewyda. 2013 wlis 21 ivniss religiurma

gaerTianebam saqme gaasaCivra samtrediis raionul

prokuraturaSi. 2013 wlis 2 ivliss maT Cabarda 26 iv-

nisis dadgenileba saqmis SewyvetasTan dakavSirebiT.

aRniSnuli gadawyvetileba advokatebma 2013 wlis 12

ivliss dasavleT saqarTvelos saolqo prokuror-

Tan gaasaCivres, romlisganac miiRes uari. gadaw-

yvetileba mTavar prokuraturaSi gasaCivrda. 2013

wlis 23 seqtembers iehovas mowmeebma saCivris dak-

mayofilebaze miiRes werilobiTi uari.

2013 wels momxdari samarTaldarRvevebidan 10 Sem TxvevaSi

gamoZieba ar dawyebula sisxlis samar Tlis kanonmdeb-

lobiT gaTvaliswinebuli niSnebis ar arse bo bis gamo.


14

iehovas mowmeTa TqmiT, xSirad maT winaaRmdeg Cadenil

samarTaldarRvevebze Sss-s reagireba araadekvatu ria,

po liciis TanamSromlebi damcinav da diskrimina ciul

damo kidebulebas iCenen, rac, sabolood, saqmis ganxil-

vis Se degzec aisaxeba. magaliTad, 2013 wlis 12 oqtombers

Tbi lisSi, gldanis raionSi msaxurebisas iehovas mowmeebs,

d.k.-sa da l. s.-s, fizikuri da sityvieri Seuracxyofa mi-

ayenes. dazaralebulebma ga mo iZaxes policia, amis Sem-

deg, mowmeebi dakiTxes ganyofilebaSi. iehovas mowmeebis

TqmiT, dakiTxvisas inspeqtori maT damcinavad da agresi-

ulad mimarTavda, religiur mrwamsze amaxvilebda yurad-

Rebas. sabolood, braldebuls misces gafrTxileba.

Sss-s informaciiT, sisxlis samarTlis kanonmdeblobiT

gaTvaliswinebuli danaSaulis niSnebis ararsebobis gamo

aRniSnul faqtze gamoZieba ar dawyebula.

amJamad gamoZieba mimdinareobs 10 samarTaldarRvevas-

Tan dakavSirebiT, romelTa Soris 2-ze saqme aRZrulia

saqar Tvelos ssk-is 156-e muxliT (devna – adamianis dev-

na sindisis, aRmsareblobis an rwmenis gamo, anda mis re-

ligiur moRvaweobasTan dakavSirebiT) da erTze 155-e

muxliT (religiuri wesis aRsrulebisaTvis ukanonod xe-

lis SeSla). danarCen SemTxvevebSi saqme aRZrulia samefo

darbazis gaqurdvis (ssk-is 177-e muxlis meore nawilis „a“

da „b“ qvepunqtebiT), samefo darbazisTvis cecxlis gaxs-

nis (187-e muxlis pirveli nawili), janmrTelobis ganzrax

dazianebis (ssk-is 118-e muxlis pirveli nawi liT), cemis

(125-e muxliT) da sam SemTxvevaSi Senobis minis dazianebis

faqtebze.

gamoZiebis procesi, rogorc wesi, Wianurdeba. 2013 wels

mxolod sisxlis samarTlis 3 saqmis gamoZiebas mohyva

konkretuli samarTlebrivi Sedegi, xolo 1 SemTxvevaSi

uflebadamrRvevs daekisra administraciuli saxdeli.5

5. 2013 წლის 13 აგვისტოს თბილისში იეჰოვას მოწმის ცემის ფაქტზე გ.ბ-ს წაეყენა ბრალი სსკ-ს 125-ე მუხლის მე-2 ნაწილით გათვალისწინებული დანაშაულის ჩადენისთვის და შეეფარდა გირაო 1500 ლარის ოდენობით. 2013 წლის ოქტომბერს

15

2014 wlis ianvari-martis periodSi iehovas mowmeTa mona-

cemebiT, samarTaldarRvevis 25 SemTxveva gamov linda.

Sss-m informacia gamoZiebis mimdinareobis Sesaxeb re-

ligiur gaerTianebas 18 faqtTan dakavSirebiT miawoda.

am faqtebidan 10 samarTaldarRvevasTan da kavSirebiT

gamoZieba ar daw yebula ssk-is muxliT gaT va liswinebuli

qmedebisTvis. mizezad xSi rad sa xel de ba, rom morwmune-

ebs religiuri ritualis Sesrulebi sas xeli ar SeSliaT

an fizikurad aravin daza rale bula. aseT SemTxvevaSi

samarTaldamrRvevi iRebs sit yvier gafrTxilebas an wers

xelwerils. 1 SemTxvevaSi ga moZieba daiwyo sisxlis samar-

Tlis saqmeze ssk-is 187-e muxlis 1 nawiliT, 2014 wlis

1 ianvars iehovas mowmis kuTvnili manqanis dazianebis

faqtze. sabolood, sisxlis samarTlis saqmeze gamoZie-

ba Sewyda, radgan dazaralebuls aunazRaurda materia-

luri ziani. amJamad, gamoZieba mimdinareobs 3 faqtTan

dakavSirebiT. aqedan 2 dakvalificirebulia rogorc

reli giuri siZulvilis niadagze Cadenili qmedeba.6

წალკაში იეჰოვას მოწმეების მიმართ განხორციელებული სიტყვიერი და ფიზიკური შეურაცხყოფის ფაქტზე, სსკ-ის 156-ე მუხლის პირველი ნაწილით და მეორე ნაწილის ა ქ/პუნქტით, ს.გ მიეცა პასუხისგებაში, გაფორმდა საპროცესო შეთანხმება - ერთი წელი პირობითი მსჯავრი და 1000 ლარი ჯარიმა.2013 წლის 19 დეკემბერს სოფელ დიდ ჭყონში იეჰოვას მოწმეების ცემის ფაქტზე მარტვილის რაიონის შს სამმართველოში დაიწყო გამოძიება სისხლის სამართლის საქმეზე 156-ე მუხლით და სამართალდამრღვევი პირი დაჯარიმდა 1000 ლარით. თუმცა, პროკურორმა გამოიყენა განრიდების უფლებამოსილება და ბრალდებულს სასჯელი მოუხსნა. დაზარალებულთან შედგა კონსულტაციის ოქმი. ერთ შემთხვევაში, იეჰოვას მოწმეების ფიზიკური შეურაცხყოფის ფაქტთან და-კავ შირებით, წინასაგამოძიებო ქმედებების შედეგად, სასამართლომ სამარ თალ-დამრღვევს დააკისრა ადმინისტრაციული სახდელი - 100-ლარიანი ჯარიმა.6. 2014 წლის 5 იანვარს სამართალდამრღვევმა ქუთაისში რელიგიური სიძულვილის ნიადაგზე ფიზიკური და სიტყვიერი შეურაცხყოფა მიაყენა იეჰოვას მოწმეებს. დაიწყო გამოძიება სისხლის სამართლის საქმეზე სსკ-ის 156-ე მუხლის მეორე ნაწილის „ა“ ქვეპუნქტით (რელიგიური ნიშნით დევნა ძალადობით ან ძალადობის მუქარით).2014 წლის 20 მარტს სოფელ თერნალში იეჰოვას მოწმეებს რელიგიური აღმსა-რებლობის გამო მიაყენეს შეურაცხყოფა, წყალტუბოს რაიონულ სასამართლოში სისხლის სამართლის საქმეზე გამოძიება მიმდინარეობს 156-ე მუხლის მეორე ნაწილის „ა“ ქვეპუნქტით.2014 წლის 9 იანვარს იეჰოვას მოწმეს თბილისში მიაყენეს ფიზიკური და სიტყვიერი შეურაცხყოფა. მომხდარ ფაქტთან დაკავშირებით გამოძიება დაიწყო სისხლის სამართლის საქმეზე საქ. სსკ-ის 125-ე მუხლის პირველი ნაწილით.


16

3 SemTxvevis gamoZieba dasrulda konkretuli samar Tleb-

ri vi SedegiT, aqedan erTi religiuri motiviT Cadenili

samar TaldarRveva iyo.7

monacemebis analizi gviCvenebs, rom 2013 wels, 2012 wel-

Tan SedarebiT, samarTaldarRvevebis ricxvi oTxjer

gai zarda. 2014 wels ki xuTi Tvis ganmavlobaSi gamov-

lenili samarTaldarRvevebis raodenoba 2013 wlis 12

Tvis monace mebs uaxlovdeba. iehovas mowmeTa mimarT

samrTaldarRve vebis mkveTri zrda qveyanaSi religiis

Tavisuflebis SezRudvis SemaSfoTebel tendenciaze

miuTiTebs. aucilebe lia, saxelmwifom, religiuri umci-

resobebis uflebebis dacvis mizniT, uzrunvelyos reli-

giuri motiviT Cadenili samarTaldarRvevebis drouli

da efeqturi gamoZieba da tolerantuli garemos gaum-

jobesebis mizniT qmediTi RonisZiebebi gaataros.

„პუნქტით“. 7. 2014 წლის 3 იანვარს სენაკის რაიონულ სასამართლოში დაიწყო გამოძიება სისხლის სამართლის საქმეზე, იეჰოვას მოწმეთა დარბაზზე რელიგიური მოტივით ძალადობის მუქარის ფაქტზე, საქ. სსკ-ის 156-ე მუხლის მე-2 ნაწილის პუნქტით. საბოლოოდ, პროკურორსა და დაზარალებულს შორის შედგა საპროცესო შეთანხმება და დაზარალებულმა განაცხადა, რომ თანახმაა, სამართალდამრღვევს გაუფორმდეს განრიდება. 2014 წლის 11 თებერვალს ქ. ჭიათურაში პოლიციამ ადმინისტრაციული წესით დააკავა სამართალდამრღვევი, რომელიც იმყოფებოდა ნასვამ მდგომარეობაში და იეჰოვას მოწმეს აყენებდა სიტყვიერ შეურაცხყოფას. მან პოლიციას წინააღმდეგობა გაუწია, რის შემდეგაც იგი დააკავეს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 173- მუხლით. საჩხერის რაიონულმა სასამართლომ მას დააკისრა ჯარიმა 1100 ლარის ოდენობით.2014 წლის 18 მარტს სამართალდამრღვევმა გორში იეჰოვას მოწმეებს მიაყენა სიტყვიერი შეურაცხყოფა და ლიტერატურა სანიაღვრე არხში გადაუყარა. აღნიშნულ ფაქტზე შედგა ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის ოქმი ასკ-ის 166-ე მუხლით და გორის რაიონულმა სასამართლომ გ.ი-ის დააკისრა ჯარიმა 100 ლარის ოდენობით.

17

rekomendaciebi

saqarTvelos Sinagan saqmeTa saministros; saqarTvelos

mTavar prokuraturas

• Sinagan saqmeTa saministro droulad da efeqturad

unda reagirebdes Seuwynareblobis motiviT Cadenil

samarTaldarRvevebze;

• samarTaldamcveli struqturebisTvis unda SemuSav-

des da ganxorcieldes strategiuli gegma: a)re li-

giuri Seuwynareblobis safuZvelze Cadenili da-

naSaulis prevenciisa da aRmofxvrisaTvis; b)am ti pis

SemTxvevebisas samarTaldamcvelTa qcevisa da mo-

qalaqeebTan marTebuli komunikaciis Seswavlisa da

xarisxis gaumjobesebisaTvis;

• religiuri Seuwynareblobis niadagze Cadenili da-

na Saulisadmi gamoyenebul iqnas „nulovani tole-

rantobis“ principi, raTa: a)reagirebisa da aRkveTis

garda efeqturi prevenciac gaxdes SesaZlebeli;

b)Semcirdes religiuri Seuwynareblobis motiviT

Cadenil danaSaulTa raodenoba;

• sagamoZiebo struqturebma unda uzrunvelyon sa-

mar TaldarRvevebisTvis saTanado kvalifikaci is mi-

ni Weba da drouli gamoZieba; religiuri siZulvilis

niadagze Cadenili samarTaldarRvevisas au cile-

belia, sagamoZiebo struqturebma gamoZieba warmar-

Ton Sesabamisi muxlebiT, romlebic religiuri

niSniT devnis, religiuri ritualebisTvis xelis

SeSlisa da Tanasworuflebianobis darRvevis Tvis

pasuxismgeblobas iTvaliswinebs.

• aucilebelia, Sss-sa da prokuraturis TanamSrom-

lebsa da gamomZieblebs saxalxo damcvelis, av-

toritetuli adgilobrivi arasamTavrobo da sa-


18

er TaSoriso or ganizaciebis warmomadgenelTa

mo na wileobiT Cau tardeT saswavlo treiningi reli-

giuri neit ra li tetis dacvis, religiis Tavisuf-

lebis, Tanas wo ruflebianobisa da tolerantobis

sakiTxebTan da kavSirebiT;

• aucilebelia, prokuraturam gamoiZios 2012 wels

nigvziansa da winwyaroSi, 2013 wels samTawyaroSi

da amave wlis 26 agvistos WelaSi momxdari mus-

limTa uflebebis darRvevis faqtebi, romlebSic,

adgilob rivi mosaxleobis garda, SesaZloa, Car-

Tuli yofi liyvnen adgilobrivi xelisuflebis war-

momadgenlebi da Sss-s TanamSromlebi.

19

2. sakuTrebasTan dakavSirebuli

sakiTxebi

2.1. sabWoTa dros CamorTmeuli qonebis

restitucia

problema: kvlevis Sedegebma aCvena, rom sabWoTa dros

CamorTmeuli qonebis restitucia religiur umcireso-

baTa erT-erTi mniSvnelovani problemaa. xuTi religiuri

ga erTianeba: somexTa samociqulo eklesiis eparqia saqar-

TveloSi, kaTolike eklesia, muslimTa Temi, evangelur-

luTeruli eklesia da iudauri Temi 20 welze metia sabWo-

Ta periodSi CamorTmeuli sakulto nagebobebisa da sxva

qonebis dabrunebas sxvadasxva mizeziT ver axerxebs.

restituciis gaWianurebis gamo, istoriuli, kulturu-

li da religiuri faseulobis mqone nagebobebisadmi sa-

xelmwifo ar an ver iCens saTanado mzrunvelobas, maTi

restavrireba/konservireba/dasufTaveba da dacva, ume-

teswilad, ar xdeba, ris Sedegadac sakulto Senoba-nage-

bobebis umravlesoba, romlebic, amavdroulad, saqarT-

velos kulturuli mem kvid reobis Zegls warmoadgens,

droTa ganmavlobaSi mniS vnelovnad ziandeba an/da ing-

reva. im SemTvevaSi ki, Tu isini saqarTvelos sapatriarqos

mflobelobaSia gadasuli, maTi istoriuli iersaxe mizan-

mimarTulad icvleba.

amavdroulad, kvlevis procesSi gamokiTxuli responden-

tebis azriT, restituciis problema xels uwyobs mudmivi

daZa bulobis SenarCunebas umravlesobisa da umciresobis

eTnikur Tu religiur jgufebs Soris da mniSvnelovnad

aferxebs samo qalaqo integraciis process.

problemis aRwera. me-20 saukunis 80-iani wlebis mi-

wu ruls, saqarTvelos ssr-is ministrTa sabWos gadaw-

yvetilebiT, saqarTvelos marTlmadidebeli eklesiis

sa patriarqos sargeblobis uflebiT gadaeca sabWoTa

xe lisuflebis mier CamorTmeuli qristianuli sakulto


20

nagebobebi. ssr ministrTa sabWos 1990 wlis 12 aprilis

#183 dadgenilebiT ki, saqarTvelos samociqulo avtoke-

faluri marTlmadidebeli eklesiis garda, saqarTvelo-

Si arsebuli yvela religiuri gaerTianeba gauqmebulad

gamocxadda.

sapatriarqosTvis sargeblobis uflebiT gadacemul taZ-

rebs Soris, marTlmadideblurTan erTad is sakulto nage-

bobebic aRmoCnda, romlebic istoriulad sxva religiur

gaerTianebebs ekuTvnoda. amasTanave, daubrunebeli dar-

Ca sabWoTa periodSi CamorTmeuli is religiuri nagebobe-

bic, romlebic sapatriarqos interesis sagans ar warmoad-

genda, saxelmwifo an kerZo mflobelobaSi iricxeboda

da sxva dasxvagvarad funqcionirebda (Teatri, sportuli

dar bazi, sacekvao darbazi, biblioTeka da a.S.).

2002 wlis 14 oqtombers, saqarTvelos samociqulo avto-

kefalur marTlmadidebel eklesiasa da saxelmwifos

So ris gaformebuli konstituciuri SeTanxmebis safuZ-

velze, „saqarTvelos teritoriaze arsebuli marTlma-

didebluri taZrebi, monastrebi (moqmedi da aramoqmedi),

maTi nangrevebi, agreTve miwis nakveTebi, romlebzec isi-

nia ganlagebuli“, sapatriarqos sakuTrebad gamocxadda.8

magram analogiuri nabiji saqarTvelos saxelmwifos

arc erT sxva religiur gaerTianebasTan mimarTebiT ar

gadaudgams; saxelmwifos ar miuRia kanoni restitu-

ciis Sesaxeb; umciresobaTa religiur gaerTianebebs ar

daubrunda ara marto is nagebobebi, romlebzec sapatri-

arqos pretenzia hqonda gacxadebuli, aramed isinic, rom-

lebic sapatriarqos interesTa sferoSi ar Sedioda da

saxelmwifos interesis sagans warmoadgenda. marTalia, sa-

davo sakulto nagebobebis warmomavlobisa da istoriuli

mesakuTris dadgenis mizniT, formalurad, samTavrobo an

interreligiuri komisiebi ramdenjerme Seiqmna, magram

maT realurad arasdros umuSavia.

8. კონსტიტუციური შეთანხმება, მუხლი 7. 1-2.

21

umciresobebis istoriuli memkvidreobis dabrunebaze

„dava“ religiur gaerTianebebs, xelisuflebas da sapa-

triarqos Soris wlebia grZeldeba da saxelmwifos mxri-

dan religiur-eTnikuri niSniT sistemuri diskriminaciis

TvalsaCino nimuSs warmoadgens.

saqarTvelos saxalxo damcveli da saerTaSoriso or ga-

nizaciebi xelisuflebas mudmivad mouwodeben, gadaxedos

istoriuli memkvidreobis dabrunebasTan dakavSirebul

usa marTlo midgomas, moagvaros CamorTmeuli qonebis

res tituciis sakiTxi da aRadginos istoriuli samar-

Tlianoba.

problemas, sakiTxis specifikurobidan gamomdinare, Ti-

To eul religiur gaerTianebasTan mimarTebiT indivi du-

alurad ganvixilavT.

• 2014 wlis 21 maiss saqarTveloSi gaeros adam ianis

uflebaTa umaRlesma komisarma, navi pilaim, samo-

qalaqo sazogadoebasTan Sexvedrisas, restitu-

ciasTan dakavSirebul kiTxvaze pasuxad ganacxada,

rom igi SeSfoTebulia saxelmwifos mxridan religi-

uri umciresobebisadmi SerCeviTi damokidebulebiT

da mouwoda saqarTvelos xelisuflebas, pativi sces

saerTaSoriso sazogadoebis winaSe nakisr val de-

bulebebsa da sakuTari konstituciis antidis kri mi-

naciul debulebebs.9

• 2014 wlis 25 ianvars saqarTveloSi evropis sabWos

adamianis uflebaTa komisarma, nils muJnieksma aR-

niSna, rom CamorTmeuli qonebis restituciis pro-

cesi, religiur umciresobebTan mimarTebiT, erT-

mniSvnelovnad usamarTlod mimdinareobs. bevri

ram aris gasakeTebeli somexTa eparqiis taZrebis

da sabruneblad, am eklesiebidan bevri warmodgens

kulturul Zegls, romlebic dangrevis pirasaa da

9. United Nations High Commissioner for Human Rights, Navi Pillay Tbilisi, Georgia / 21 May 2014, შეხვედრის ვიდეო ჩანაწერი: https://www.youtube.com/watch?v=DEQ8IeWddFs


22

aucilebelia, xelisuflebis warmomadgenlebma iz-

ru n on maT Senaxva-reabilitaciaze.10

• qonebis restituciis problemaze amaxvilebs yurad-

Rebas erovnul umciresobaTa dacvis Sesaxeb evropis

sabWos CarCo konvenciis sakonsultacio komiteti

2009 wlis angariSSi. komitetis TqmiT, maSin, roca

saqarTvelos marTlmadidebel eklesias daubrunda

sabWoTa periodSi CamorTmeuli qoneba, religiuri

umciresobebis SemTxvevaSi, es procesi yovndeba.

amasTan erTad, saqarTvelos sapatriarqo Seecada,

xelSi Caegdo sxva konfesiebis kuTvnili qoneba, maT

Soris somxuri marTlmadidebeli samociqulo ekle-

siis taZrebi, magaliTad, noraSeni, romelic me-15

saukunidan somxuri saTvistomos religiuri msa-

xurebis adgils warmoadgenda.

• gaeros adamianis uflebaTa komiteti jer kidev

2007 wlis angariSSi mouwodebs saqarTvelos xe li-

suflebas: „gadawyvitos religiuri umciresobe-

bis sakulto nagebobebis da maTTan dakavSirebuli

qonebis konfiskaciasTan dakavSirebuli probleme-

bi“.11

• restituciis problemaze mudmivad maxvildeba yu-

radReba sxvadasxva angariSSi: sakiTxi mudmivad

xvde ba amerikis SeerTebuli Statebis saxelmwifo

de partamentis yovelwliur angariSSi msoflioSi

re ligiis Tavisuflebis dacvis mdgomareobasTan da-

kavSirebiT;12 problema asaxulia natos sapar lamento

asambleis angariSSi Savi zRvis regionSi saxelmwifo-

10. გაზეთი „არძაგანქ“, №2, 2014 წლის 3 თებერვალი, შეხვედრის ვიდეო ჩანაწერი ხელმისაწვდომია: http://www.youtube.com/watch?v=nRFPHE7KWGU&list11. Сoncluding observations of the Human Rights Сommittee on Georgia concerning the third periodic report, ССPК/С/GEO/СO/3, 15 November 2007, para. 15, available at: http://www.univie.ac.at/bimtor/dateien/georgia_ccpr_2007_concob91.pdf12. აშშ სახელმწიფო დეპარტამენტის დემოკრატიის, ადამიანის უფლებათა და შრომის ბიურო - რელიგიის თავისუფლების საერთაშორისო ანგარიში 2012, ხელ-მისაწვდომია: http://www.state.gov/documents/organization/208528.pdf

23

sa da religiis urTierTmimarTebis Ta o baze (2008);13

religiuri qonebis dabrunebis auci leblobas xazs

usvams rasizmisa da diskriminaciis winaaRmdeg evro-

puli komisiis (ECRI) angariSebi da rekomendaciebi;14

religiuri gaerTianebebisTvis istoriuli qonebis da-

brunebis aucileblobaze gamudmebiT saubrobs saqar-

Tvelos saxalxo damcveli saparlamento angariSebsa da

Sesabamis rekomendaciebSi;15 saqarTvelos xelisuf lebas

am problemis mogvarebis mizniT mimarTa saqar Tvelos sa-

xalxo damcvelTan arsebulma religiaTa sabWomac.16

2.1.1. somexTa samociqulo marTlmadidebeli

wmida eklesiis eparqia

saqarTvelos saxelmwifo arqivis mo nacemebiT, me-20 sau-

kunis damdegs mxolod TbilisSi so mexTa eparqiis 26 ta-

Zari moqmedebda. maTi nawili gasuli saukunis miwuruls

saqarTvelos sapatriarqom yovelgvari dasabuTebis ga-

reSe miiTvisa.

amJamad somexTa samociqulo marTlmadidebeli eklesia

saxelmwifosgan eqvsi taZris dabrunebas iTxovs, romle-

bic ufunqcioa da maT „sadavo taZrebs“ uwodeben, radgan

maTze sakuTrebis pretenzias saqarTvelos sapatriarqoc

acxadebs. am taZrebidan xuTi TbilisSi mdebareobs, erTi

ki - axalcixis municipalitetSi17 (TbilisSi: „surb minas“,

misamarTi: gelaTis q. 13; „Samxorecoc surb astvawawin“,

13. 2008 წლის ანგარიში ხელმისაწვდომია: http://www.nato-pa.int/Default.asp?SHORTCUT=1164 14. ევროპის კომისია რასიზმის და შეუწყნარებლობის წინააღმდეგ (ECRI), 2010 - ხელმისაწვდომია: http://www.coe.int/t/dghl/monitoring/ecri/country-by-country/geor-gia/GEO-CbC-IV-2010-017-ENG.pdf15. საქართველოს სახალხო დამცველის ანგარიშები ხელმისაწვდომია: http://www.ombudsman.ge/ge/saparlamento-angarishebi16. საქართველოს სახალხო დამცველთან არსებული რელიგიათა საბჭოს რეკო-მენდაციები ხელმისაწვდომია: http://tolerantoba.ge/index.php?id=1281619877&sub_id=134520213417. საქართველოს კულტურის, ძეგლთა დაცვისა და სპორტის მინისტრის 2007 წლის 1 ოქტომბრის ბრძანება #3/181-ის მიხედვით, ეკლესიებს - „მუღნეცოც სურბ


24

misamarTi: feriscvalebis q. 21; „muRnecoc surb gevorg“,

misamarTi: beglar axospirelis q. 6; „surb nSan“, misamar-

Ti: akof akofianis q. 6; „noraSen“, misamarTi: konstantine

leseliZis q. 41; „axal cixis surb nSan“ - axalcixe).

aRniSnuli eklesiebi saxelmwifos balanszea aRricxuli.

somexTa samociqulo marTlmadidebeli eklesiis epar-

qia mTavrobis warmomadgenlebTan oci wlis ganmavlobaSi

awarmoebs molaparakebebs taZrebis dabrunebis Taobaze.

Tum ca, oficialur werilebze pasuxs ver iRebs. eklesiis

warmomadgenlebis azriT, restituciis sakiTxSi mTavar

wina aRmdegobas saqarTvelos sapatriarqo qmnis, xelisuf-

lebas ki am mimarTulebiT arc erTi qmediTi nabiji ar

gadaudgams.

„sapatriarqos erT-erTi argumentia, somxeTSic

gvaqvs eklesiebi dasabrunebelio. maSin awarmoon

molaparakeba somxeTis xelisuflebasTan, gamodis,

rom Cveni taZrebi, saqarTvelos kulturuli memkvi-

dreoba, sapatriarqos mZevlad hyavs ayvanili.“ - so-

mexTa samociqulo mar Tlmadidebeli wmida eklesiis

saqarTvelos eparqiis iuridiul sakiTxTa, saxel-

mwifosTan urTierTobisa da interreligiuri Tanam-

Sromlobis ganyofilebis xelmZRvaneli levon isaxa-

niani.

amasTanave, aRsaniSnavia, rom „noraSeni“, „surb nSani“ da

„muRnecoc surb gevorgi“ saqarTvelos mTavrobam 2012

wels oficialurad moixsenia somxur eklesiebad.

„erovnul umciresobaTa dacvis Sesaxeb evropuli CarCo

konvenciis“ Sesrulebis periodul angariSSi, romelic

mTavrobam 2012 wlis 30 maiss warudgina evropis sabWos,

aRniSnulia, rom „2011 wels momzadda Tbilisis som xuri

გევორგ“, „ სურბ მინას“, „სურბ ნშან“, „სურბ ეჩმიაძინ“, „ნორაშენ“, „შამხორეცოც სურბ ასტვაწაწინ“ და ვანქის ეკლესიის სამრეკლოს მიენიჭა კულტურული მემკვიდრეობის უძრავი ძეგლის სტატუსი.

25

eklesiebis - „moRnisis“, „surb nSanis“ da „noraSenis“

restavraciis saproeqto dokumentacia.“18

somxuri samociqulo eklesiis warmomadgeneli sasuli-

ero pirebi gamoTqvamen wuxils, rom wlebis ganmavlobaSi

Seicvala Zeglebis interieri da eqsterieri: freskebidan

da saflavis qvebidan waSales somxurenovani warwerebi da

somxuri saeklesio arqiteqturisTvis damaxasiaTebeli

elementebi.

dResdReobiT, somxuri warmomavlobis kulturuli mem-

kvid reobis Zeglebis umetesoba mZime mdgomareobaSia da

rekonstruqcias saWiroebs. magaliTad, 2009 wlis 19 no-

embers Camoingra me-14 saukunis eklesia „muRnecoc surb

gevorg“.19 sabWoTa xelisuflebis periodSi, 1980 wlamde,

eklesiaSi saxalxo xelovnebis muzeumi iyo ganTavsebuli.

Semdeg yvela eqsponati sxva SenobaSi gadaitanes, eklesia

ki avariul mdgomareobaSi darCa.

amJamad TiTqmis mTlianad dangreulia eklesia `Samxore-

coc surb astvawawin“, romelic avlabris centrSi mde-

bareobs. SemorCenilia mxolod aRmosavleT, dasavleT da

CrdiloeT mxareTa nawilebi. eklesia 1989 wlis 14 aprils

daingra. xelisuflebis warmomadgenlebis TqmiT, eklesi-

is ngrevis mizezi oTxbaliani miwisZvra iyo.

rogorc aRiniSna, saxelmwifos mier evropis sabWoSi gag-

zavnili dokumentis Tanaxmad, 2011 wels momzadda Tbili-

sis eklesiebis - `moRnecoc surb gevorg“, `surb nSanis“

da `noraSenis“ restavraciis saproeqto dokumentacia.“

miu xedavad amisa, 2012 wlis 6 ianvars „surb nSanSi“, Sida

18. Second Report Submitted by Georgia Pursuant to Article 25, Paragraph 2 of the Frame-work Convention for the Protection of National Minorities, ACFC/SR/II(2012)001, 30 May 2012, para. 109, page 49, available at: http://www.coe.int/t/dghl/monitoring/minorities/3_FCNMdocs/PDF_2nd_SR_Georgia_en.pdf, p.52 – “Project documentation for restoration of the Armenian Moghnisi Church, Surbnishani and Norasheni Churches in Tbilisi were fi nal-ized in 2011.”19. იხ. შემწყნარებლობისა და სამოქალაქო ინტეგრაციის ეროვნული კონცეფციის და სამოქმედო გეგმის შესრულების 2011 წლის ანგარიში


26

sivrceSi wlobiT dagrovebuli nagvis mizeziT, xanZari

gaCnda, xolo 10 ianvars gumbaTis sayrdeni oTxi sveti-

dan erT-erTi Camoiqca.20 sabWoTa periodSi taZari jer

makaronebis sawyobad, Semdeg ki erovnuli biblioTekis

somxurenovani wignebis fondis arqivad gamoiyeneboda.

am SemTxvevamde taZars xanZari 2002 welsac gauCnda, ris

Semdegac `surb nSanis“ iataki erT metramde nagviT iyo

mofenili; taZars usaxlkaroebi da upatrono ZaRlebi

afarebdnen Tavs.21 ganmeorebiTi xanZrisa da samreklos

Camongrevis Semdeg Tbilisis meriam taZarze aRdgeniTi

samuSaoebi daiwyo.

reabilitacias saWiroebs taZari `noraSeni“, magram, am

eta pisTvis sarestavracio samuSaoebi ar dawyebula, ek-

le siidan mxolod wignebi gaitanes da Sida interieri

daa sufTaves. taZari sabWoTa periodamde somxur samo-

ciqulo eklesias ekuTvnoda, sabWoTa periodSi masSi mec-

nierebaTa akademiis biblioTeka iyo ganTavsebuli. 1995

wlis 15 Tebervals ki, sapatriarqos gadawyvetilebiT,

„yovladwminda RvTismSoblis xarebis eklesiad“ akur Txes

da marTlmadidebluri wesiT wirva Caatares. somxuri mxa-

ris protestis Semdeg sapatriarqos warmomadgenlebs

eklesiaSi RvTismsaxureba aRar CautarebiaT, Tumca, ta-

Zari somxuri eklesiis eparqias saxelmwifom ar daubruna.

2008 wels marTlmadidebelma sasuliero pirma, tariel

sikinWilaSvilma, `noraSenis“ taZris ezoSi dasaflave-

buli somexi mecenatebis saflavis qvebi gadaadgila. am

faqts Seeswrnen saqarTvelos somxuri warmoSobis mo-

qalaqeebi, romlebmac gaaprotestes aRniSnuli qmedeba.

amis Semdeg sasaflao qva daabrunes Tavdapirvel adgi-

las.22 somxuri eklesiis warmomadgenlebis TqmiT, vanda-

20. სახალხო დამცველმა სურბ ნშანის ტაძარი მოინახულა. სახალხო დამცველთან არსებული ტოლერანტობის ცენტრი: http://www.tolerantoba.ge/index.php?news_id=13121. სურბ ნშანი - საზოგადოების გულგრილობის ნიშანი, ჯიმშერ რეხვიაშვილი, რადიო თავისუფლება http://www.radiotavisupleba.ge/content/article/24457831.html22. მოვლენების ამსახველი ვიდეო-მასალა იხ. ბმულზე: http://www.youtube.com/watch?v=UP_SdA_kuLc

27

luri qmedebis mizani somxurenovani warwerebis waSla da

am gziT taZ ris qarTuli warmomavlobis dasabuTeba iyo.

saqarTvelos sxva dasxva adgilidan sasaflaos qvebi moi-

tanes qarTulenovani warwerebiT. taZris SigniT ki daan-

gries somxuri saeklesio arqiteqturisTvis damaxasiaTe-

beli sakur Txeveli.23

2013 wlis 28 ivniss, mTavrobis #671 gankargulebis sa-

fuZvelze,24 Seiqmna uwyebaTaSorisi komisia, romelsac un-

da Seeswavla eklesiebis `muRnecoc surb gevorg“, `surb

minas“ da `surb nSanis“ „momijnaved kerZo sakuTrebaSi/

mflobelobaSi arsebul uZrav qonebasTan dakavSirebuli

sakiTxebi.“ gankargulebis Tanaxmad, komisias ori Tvis

vadaSi mTavrobisTvis Sesabamisi angariSi unda waredgina.

2013 wlis 23 seqtembers mTavrobam gamosca gankarguleba

(#1387)25 uwyebaTaSorisi komisiis moqmedebis vadis ori

TviT gagrZelebis Sesaxeb (2013 wlis 30 noembramde). 2013

wlis 25 noembers mTavrobam gamosca axali gankarguleba

(#1587),26 romlis mixedviTac ivnisSi Seqmnil uwyebaTa-

Soris komisias daevala samuSao jgufis Seqmna da mieni-

Wa qonebaze eqspertizis damkveTi uwyebis gansazRvris

uflebamosileba.

somexTa samociqulo marTlmadidebeli eklesiis eparqiis

warmomadgenlebTan Sexvedrisas komisiis Tavmjdomaris,

aleq sandre margiaSvilis gancxadebiT, samuSao jgufs aR-

niSnuli sakiTxi 2014 wlis gazafxulamde unda Seeswavla,

ris Semdegac SesaZlebeli iqneboda eklesiebis reabili-

tacia. tolerantobisa da mravalferovnebis institutis

(TDI) warmomadgenelTan saubarSi margiaSvilma aRniSna,

rom som xuri taZrebis reabilitaciasTan dakavSirebiT, am

23. ვიდეომასალა ხელმისაწვდომია: http://www.youtube.com/watch?v=oH2kf-XDwuw24. მთავრობის განკარგულება ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://matsne.gov.ge/index.php?option=com_ldmssearch&view=docView&id=2220229&lang=ge25. მთავრობის განკარგულება ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://matsne.gov.ge/index.php?option=com_ldmssearch&view=docView&id=2032565&lang=ge26. მთავრობის დადგენილება ხელმისაწვდომია ბმულზე: https://matsne.gov.ge/index.php?option=com_ldmssearch&view=docView&id=2103372&lang=ge


28

etapze, arsebiTi siaxleebi ar aris. samuSao jgufi ivnisis

Sua ricxvebSi unda Seikribos, „dagegmilia, rom gafar-

Tovdes samuSao areali da sakiTxi kompleqsurad Sefas-

des“.

2.1.2. laTin kaTolikeTa kavkasiis samociqulo

adminis tracia

kaTolike eklesia ver ibrunebs xuT taZars, romle bic ga-

sabWoebamde mis sakuTrebas warmoadgenda, esenia: quTai-

sis, goris, baTumis, ivlitasa (axalcixis municipaliteti)

da udes (adigenis municipaliteti) eklesiebi. maTi dRe-

vandeli mesakuTre saqarTvelos sapatriarqoa.

xuTidan mxolod erT, ivlitas taZarSi kaTolike mrevls

marTlmadidebeli eklesiis warmomadgenlebma kviraSi er-

Txel, erTi saaTis ganmavlobaSi locvis ufleba misces.

„xalxi SeCveuli iyo komunistebis dros Cumad loc-

vas da axlac ise loculoben am taZarSi. kaTolikeeb-

ma scades molaparakeba, rom maTi trapezic daedgaT

taZarSi, magram marTlmadideblebma upasuxes, rom

Tqvens mere taZris ganwmendis locvas vkiTxulobT,

trapezs rogor dagadgmevinebTo“, - mama akaki WeliZe.

taZrebis dabrunebisTvis brZola kaTolike eklesiam 80-

iani wlebis miwuruls daiwyo. eklesiebis sargeblobis

uflebiT gadacemis TxovniT maT adgilobrivi da cen-

traluri xelisuflebis warmomadgenlebs ramdenjerme

mimarTes.

2001 wlis agvistos saqarTvelos sapatriarqosa da vati-

kanis warmomadgenlebis Sexvedraze sapatriarqom meore

mxares SesTavaza, rom sadavod miCneuli taZrebis gan-

xilva gadadebuliyo an saerTod dRis wesrigidan moex-

snaT, rasac vatikanis warmomadgenloba ar daeTanxma; sa-

29

patriarqom argumentad religiis sferoSi samarTlebrivi

regulaciebis ararseboba daasaxela.27

2001 wels kaTolike eklesiam sasamarTlos gziT scada

quTaisis RvTismSoblis xarebis eklesiis dabruneba.

Tum ca, kaTolikeTa sarCeli ar dakmayofilda. rogorc

Tbilisis saolqo, aseve uzenaesma sasamarTlom CaTvala,

rom sadavo eklesia, romelic 1939 wlamde kaTolikeTa

religiuri RvTismsaxurebis adgils warmoadgenda, davis

momentSi „maTlmadidebluri eklesia“ iyo. sapatriarqom

„RvTismSoblis xarebis eklesia“ sajaro reestrSi Tavis

saxelze 2003 wlis 6 marts, uzenaesi sasamarTlos mier

gadawyvetilebis miRebamde (2004 wlis 27 aprili) erTi

wliT adre daaregistrira. quTaisis saqmis Semdeg kaTo-

like eklesias sxva taZrebis dabruneba sasamarTlos gziT

aRar ucdia.28

sadavo taZrebis kuTvnilebis dadgenisa da samarTlebrivi

regulaciebis SemuSavebis mizniT, wlebis ganmavlobaSi,

for malurad, ramdenime komisia Seiqmna, romelTagan arc

erTs ar umuSavia. 2004 wels Seiqmna marTlmadideblur-

kaTolikuri komisia, romelic sul orjer Seikriba da

sabolood funqcionireba Sewyvita.29 saqarTvelos mTav-

robis 2012 wlis 21 Tebervlis #63 dadgenilebis Tanaxmad,

premier-ministris TavmjdomareobiT unda Camoyalibebu-

liyo „saqarTvelos saxelmwifosa da saqarTvelos samoci-

qulo avtokefalur marTlmadidebel eklesias So ris kon-

stituciuri SeTanxmebiT gaTvaliswinebuli sa kiTxebis

27. ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის შობის გორის საკათედრო ტაძრის ისტორიიდან, http://www.sg-sakdari.ge/sakatedro%20tadzari.php28. უზენაესი სასამართლოს 2004 წლის 27 აპრილის გადაწყვეტილება (N, ბს–275–416–კ–03). სასამართლო გადაწყვეტილების სამართლებრივი ანალიზი წარ-მოდგენილია ტოლერანტობის და მრავალფეროვნების ინსტიტუტის (TDI) კვლევაში „რელიგიური დისკრიმინაციისა და კონსტიტუციური სეკულარიზმის კვლევა საქართველოში“, თბილისი, 2014 წელი. კვლევა ხელმისაწვდომია: http://bit.ly/1r8FJHc29. ახალი ხელისუფლება - ძველი კათოლიკური ტაძრები, ტაბულა, 23.10.2013, ხელმისაწვდომია: http://www.tabula.ge/ge/story/62285-axali-xelisufl eba-dzveli-katoli-kuri-tadzrebi


30

ganmxilveli samTavrobo ko misia“; am komisiis erT-erTi

jgufis funqcia swored sakulto nagebobebis warmoma-

vlobis dadgena unda yofiliyo. rogorc toleranto-

bisa da mravalferovnebis institutisTvis (TDI) mTavro-

bis kancelariisa da ssip saxelmwifo qonebis erovnuli

saagentos mier gamogzavnili oficialuri werilebidan

irkveva, aRniSnuli komisia dRemde ar Seqmnila.30

2012 wels kulturisa da ZeglTa dacvis ministri, guram

odiSaria, sadavo qonebis Semswavleli kidev erTi komisi-

is Seqmnis iniciativiT gamovida. Tumca, erTi wlis Tavze,

2013 wlis maisSi, ministrma JurnalistebTan saubarSi

ganacxada, rom, sakiTxis sensitiurobidan gamomdinare,

aRniSnuli problemis mogvareba dros moiTxovda. 2014

wels tolerantobisa da mravalferovnebis institutis-

Tvis (TDI) saministros mier gamogzavnili oficialuri

pasuxis mixedviT, aRniSnuli komisia saministroSi ar ar-

sebobs.31

2013 wlis 11 noembers ministrma mediasTan aRniSna, rom

xuTi e.w. „sadavo“ eklesia kaTolikuria32 da isini isto-

riul memkvidreebs unda daubrundes. magram realuri

nabijebi arc am gancxadebas mohyolia. kaTolike ekle-

siis warmomadgenlebs aRniSnuli sakiTxis gansaxilvelad

mTavrobis mxridan aravin dakavSirebia.

kvlevis farglebSi Catarebul interviuebSi laTin kaTo-

likeTa samociqulo administraciis warmomadgenlebi aR-

niSnaven, rom dResdReobiT zogierTi sakulto nagebobis

sargeblobis uflebiT gamoyenebazec Tanaxma arian, Tuki

marTlmadideblebTan erTad RvTismsaxurebis Catarebis

uflebas maTac miscemen. rac Seexeba im qalaqebs, sadac

30. სსიპ - სახელმწიფო ქონების ეროვნული სააგენტოს წერილი #14/10899 (26 მარტი/2014); საქართველოს მთავრობის კანცელარია, წერილი # 10868, 31 მარტი/201431. საქართველოს კულტურისა და ძეგლთა დაცვის სამინისტრო, წერილი #04/11-1272 (17/მარტი/2014 წელი)32. „გურამ ოდიშარია მიიჩნევს, რომ სადავო ეკლესიები კათოლიკურია“, გივი ავალიანი, ნეტგაზეთი. სტატია ხელმისავწდომია: http://www.netgazeti.ge/GE/105/News/25302/

31

kaTolike mrevli SedarebiT mcire raodenobiTaa (mag. ba-

Tumi), kaTolikeebi saxelmwifosgan mxolod taZrebis is-

toriul memkvidreebad aRiarebas iTxoven.

wlebis ganmavlobaSi Seicvala kaTolikuri taZrebis Sida

da gare iersaxe. kaTolike eklesiis warmomadgenlebi miiC-

neven, rom marTlmadidebeli sasuliero pirebis qmedeba

taZrebze kaTolikuri warmomavlobis damadasturebeli

niSnebis waSlas emsaxureba.

„Tavidan, 1993-94 wlebSi, udes taZarSi kaTolikeebis-

Tvis gamoyofili iyo salocavi adgili, mere gauqmda.

interieridan gaitanes Cveni jvari da kaTolikuri

atributika. axla locvis uflebasac ar gvaZleven,“

- mama mixeil surmava.

***

udes RvTismSoblis saxelobis taZari adigenis muni-

cipalitetSi mdebareobs da igi 1904-1906 wlebSi

kaTolike qarTvelebma aaSenes. eklesiis samxreT da

CrdiloeT fasadze Cayolebulia filebi, romelzec

weria, rom eklesia agebulia qarTveli kaTolikeebis

mier muslimi Tanasoflelebis daxmarebiT. 1930-ian

wlebSi kaTolike mRvdelmsaxuri daapatimres, xo-

lo taZari kolmeurneobis sawyobad aqcies. 1990–

ian wlebSi saxelmwifom taZari saqarTvelos mar-

Tlmadideblur eklesias gadasca da mas Semdeg iq

locva marTlmadidebluri wesiT mimdinareobs.33

amJamad sofel udeSi kaTolikuri eklesiis gverdiT

aSenebulia axali samreklo, saTavsoebi da „patri-

arqis mosasvenebeli adgili“. savele samuSaoebis

dros TDI-is mkvlevarTa jgufsa da adgilobriv mar-

Tlmadidebel sasuliero pirs Soris aseTi dialogi

gaimarTa:

33. „ისტორიულ კათოლიკურ ტაძარს იერსახეს უცვლიან,“ სახალხო დამცველთან არსებული ტოლერანტობის ცენტრი. ხელმისაწვდომია: http://tolerantoba.ge/index.php?news_id=293


32

„marTlmadidebeli sasuliero piri: didi Sroma

dagvWirda, rom es taZari dagvesufTavebina... gavi-

taneT mwvalebluri nivTebi... Tojinebi. axla, RvTis

madliT, wirva-locva aRevlineba.

mkvlevari: es taZari xom kaTolikebs ekuTvnoda,

axla sofelSi mcxovrebi kaTolikebi ratom veRar

Semodian?

marTlmadidebeli sasuliero piri: kaTolikebi sad-

Ra arian, sul ramdenime moxucia darCenili. egeni

„papistebi“ arian.“

2012 wlis noembers adgilobrivma marTlmadidebelma

sasuliero pirebma TviTneburad daiwyes taZris gum-

baTis sarekonstruqcio samuSaoebi. marTlmadidebe-

li winam ZRvris, mRvdel grigolisa da adgilobrivi

eklesiis msaxurebis ganmartebiT, taZarSi Weridan

wvimis wyali Camodioda, amitom gumbaTis SekeTeba

aucilebeli iyo. Tumca, kulturisa da ZeglTa dac-

vis saministrosgan saremonto samuSaoebis dasaw-

yebad saWiro nebarTva aravis auRia. marTlmadide-

belma sasuliero pirebma Tavi imiT gaimarTles, rom

me-20 saukuneSi aSenebuli sakulto nagegoba kul-

turuli Zegli ver iqnebao. sinamdvileSi ki udes

RvTismSoblis taZars kulturis uZravi Zeglis sta-

tusi jer kidev 2006 wels mieniWa.34

saxalxo damcvelTan arsebuli tolerantobis cen-

tris warmomadgenlebTan saubarSi taZris mRvdelma

ganacxada, rom dagegmili iyo eklesia soliseburad

gadaexuraT da marTlmadidebluri saeklesio arqi-

teqturisTvis damaxasiaTebeli forma miecaT, xolo

jvari „daemSvenebinaT“ .35

34. საქართველოს კულტურის, ძეგლთა დაცვისა და სპორტის მინისტრის ბრძანება N 3/133. 2006 წ. 30 მარტი, ქ. თბილისი35. „ისტორიულ კათოლიკურ ტაძარს იერსახეს უცვლიან,“ სახალხო დამცველთან არსებული ტოლერანტობის ცენტრი. ხელმისაწვდომია:http://tolerantoba.ge/index.php?news_id=293

33

kaTolike mRvdlis, mixeil surmavas ganmartebiT,

jvris CamoReba mizanmimarTuli nabiji iyo, radgan

mas ze amotvifruli warwera: „Camoisxa 127 kaTo-

likes Se sawiriT“, eklesiis kaTolikur warmomav-

lobaze mia niSnebda, sasuliero pirebs ki am kvalis

waSla surdaT. adgilobrivi mosaxleobis protes-

tis Semdeg saqmeSi kulturis saministro CaerTo.

sabolood, gadawyda, rom gumbaTs ekleqturi forma

eqneboda, kaTolikuri da marTlmadidebluri ekle-

siis arqiteqturisTvis damaxasiaTebeli elemen-

tebisa da detalebis SezavebiT.

2.1.3. evangelur-luTeruli eklesia

evangelur-luTeruli eklesia, sxva religiuri gaer-

Tianebebis msgavsad, oci welia, iTxovs sabWoTa periodSi

CamorTmeuli qonebis dabrunebas. eklesiis episkoposis,

hans ioaxim kiderlenis TqmiT, maT 2010 wels oficialuri

weriliT mimarTes saqarTvelos prezidents, mixeil saa-

kaSvils da warudgines CamorTmeuli qonebis nusxa, rom-

lis dabrunebasac iTxovdnen, Tumca pasuxi ar miuRiaT.

amis Semdeg eklesiam mimarTa ekonomikisa da mdgradi gan-

viTarebis saministros, TeTriwyaros municipalitetis

sofel asureTsa da daba bolnisSi arsebuli luTeruli

taZrebis dabrunebis Taobaze. werilze eklesias konkre-

tuli pasuxi ar miuRia.

sofel asureTSi (elizabettali), sadac germaneli

kolonis tebi 1818 wlidan dasaxldnen, dRemde SemorCe-

nilia mecxramete saukunis bolos maT mier aSenebuli

eklesia. 1941 wels aq mcxovrebi germanelebis umravle-

soba stalinis brZanebiT Sua aziaSi gadaasaxles da sofe-

li daicala. germanelebis mcire nawili sabWoTa kavSiris

daSlis Semdeg dabrunda. asureTis eklesia dRes naxevrad

dangreulia, Tumca moqmedebs samlocvelo, romelsac

marTlmadidebeli mrevli iyenebs. rac Seexeba bolnisis


34

eklesias, masSi sportuli darbazia ganTavsebuli. orive

nageboba amJamad saxelmwifos sakuTrebas warmoadgens.

„iq gaakeTes patara kapela [asureTSi]... mosaxleoba

uvlis. xatebi dades, sanTlebs anTeben... gvindoda,

gagveyo eklesia - marTlmadideblebic Sevidodnen

da Cvenc, Tumca jerjerobiT ver movilaparakeT,“ -

pastori irina solei.

2014 wlis 27 ianvars mTavrobis mier oTxi konfesiis Tvis

sabWoTa dros miyenebuli materialuri da moraluri

zianis anazRaurebis Sesaxeb miRebuli gadawyvetilebis

Semdeg, rome lic evangelur-luTeruli eklesiisTvis

za ralis kompensa cias ar iTvaliswinebs, evangelur-

luTerulma eklesiam pre mier-ministrisTvis gagzavnil

oficialur werilSi mTav robas CamorTmeuli qonebis dab-

runebis TxovniT mimarTa. pasuxi arc aRniSnul werilze

miuRiaT.

2.1.4. muslimuri Temi

dResdReobiT muslimuri Temi qvemo qarTlSi 18 istoriu-

li, ufunqcio meCeTis, adigenis raionSi 4, xolo aWaraSi 3

meCeTis gadacemas an ukidures SemTxvevaSi, dasufTavebasa

da aRdgenas iTxovs. meCeTebis absoluturi umravlesoba

saxelmwifo sakuTrebas warmoadgens, nawili ki saerTod

ar aris registrirebuli.

Siit muslimTa yofili Seixis, vagif aqperovis TqmiT, mo-

laparakebebi qvemo qarTlis meCeTebis sakuTrebis uf-

lebiT gadmocemaze wlebis ganmavlobaSi mimdinareobs,

Tumca gadmocemis SemTxvevaSi problemas warmoqmnis

meCeTebis movlisa da komunaluri gadasaxadebis gadaxdis

sakiTxi.

muslimi morwmuneebi aWaris avtonomiuri respubli-

kis teritoriaze sami meCeTis gadmocemisa da aRdgenis

35

moTxovniT adgilobriv da centralur xelisuflebas

wlebia mimarTaven.

samidan erTi istoriuli meCeTi, qobuleTis munici-

palitetSi, sofel muxaestateSi mdebareobda da funq-

cionirebda rogorc policia, Tumca 2010 wels yofili

meCeTi mTlianad daangries da mis adgilze policiis axali

Senoba aaSenes.

meore meCeTi, qobuleTSi aRmaSeneblis gamzir 100-Si mde-

bare Senoba-nageboba (yofili kinoTeatri „rusTa veli“),

registrirebulia saxelmwifo sakuTrebad da saqarT-

velos ekonomikuri ganviTarebis ministris 2007 wlis 9

agvistos #1-1/1197 brZanebiT, Sesulia saprivatizacio

qonebis nusxaSi. 2007 wlis 16 oqtombers muslimTa sasu-

liero-samufTo sammarTvelom saqarTvelos ekonomikuri

ganviTarebis mi nis trs meCeTis usasyidlod dabrunebisa

da religiuri daniSnulebiT misi ganaxlebis TxovniT

mimarTa. werilze pasuxi muslimebs ar miuRiaT.

xelvaCauris munucipalitetis sofel gvaraSi arsebul

mesame meCeTs raime samoqalaqo daniSnuleba ar aqvs, miuxe-

davad amisa, muslimTa Temi mis dabrunebasac uSedegod

cdilobs.

mZime mdgomareobaSia samcxe-javaxeTSi mdebare muslimuri

salocavebi. abasTumanSi me-19 saukunis meCeTis nangrevebi

mitovebulia. maxloblad repatrirebul mesxTa 12-mde

mus limi ojaxi cxovrobs. adgilobrivma qristianebma aq

meCeTs kari Camoxsnes da boslad iyeneben.36 analogiuri

mdgomareobaa adigenis raionis sofel flateSi, sadac

umoqmedo meCeTs adgilobrivma mosaxleebma qvakuTxedebi

moangries. es qvebi zarzmis monastris mRvdlebma taZris

maxloblad senakebis asagebad gamoiyenes. mosaxleobam

36. „ნახევარმთვარის მოტაცება“, ჟურნალი ტაბულა, 04.02.2011, სტატია ხელ მი-საწვდომია: http://www.tabula.ge/ge/story/53728-naxevarmtvaris-motaceba37. „კულტურული მემკვიდრეობა და ვანდალიზმი“, ჟურნალი ლიბერალი, ეკა ჭითანავა, თემო ბარძიმაშვილი. სტატია ხელმისაწვდომია: http://liberali.ge/ge/liberali/articles/100715/


36

meCeTis daSla swored sasuliero pirebis iniciativiT

daiwyo im motiviT, rom sakulto nageboba kulturul da

istoriul Zegls ar warmoadgenda.37 2009 wels zarzmis

monasterSi flatedan waRebuli qvebi saxalxo damcvelis

aparatidan Casulma jgufma aRmoaCina. niSandoblivia, rom

am vandaluri qmedebisTvis pasuxi aravis ugia.

problemas warmoadgens adigenis raionis sofel moxeSi

meoce saukuneSi agebuli meCeTis sakiTxi, romelic sab-

WoTa periodSi iZulebiT gadasaxlebuli mesxebis aSenebu-

lia. Senoba didi xnis ganmavlobaSi sawyobad, biblioTekad

da soflis klubad gamoiyeneboda. dRes igi amortizebuli

da ufunqcioa.38 2008 wels muslimma mosaxleobam adigenis

municipalitetis gamgeobas meCeTis restavraciis TxovniT

mimarTa. municipaliteti Tems Senobis SekeTebas dapirda,

Tumca sarestavracio samuSaoebi dRemde ar Catarebula.

samcxe-javaxeTis mufTis, mamuka vaSaymaZis TqmiT, Temma

2014 wlis 30 maiss municipalitetis gamgeobas oficial-

uri weriliT ganmeorebiT mimarTa - muslimebi Senobis

„ssip sruliad saqarTvelos muslimTa sammarTvelosTvis“

sa kuTrebis uflebiT gadacemas iTxoven. sofelSi Casuli

iyo dasavleT saqarTvelos mufTi jemal paqsaZec. Tumca,

rogorc mogvianebiT gairkva, adgilob rivi TviTmmarTv-

elobis arCev nebamde gamgeobas gancxadeba ar ganuxilavs.

moxes meCeTis muslimebisTis dabrunebas ewinaaRmdegebian

adgilobrivi mar Tlmadideblebi, romelTa TqmiT, sof-

lis centrSi muslimuri salocavis mSeneblobas ar dauS-

veben.39

38. „ნახევარმთვარის მოტაცება“, ჟურნალი ტაბულა, 04.02.2011, სტატია ხელ მი-საწვდომია: http://www.tabula.ge/ge/story/53728-naxevarmtvaris-motaceba39. „რას დაპირდა ჯემალ პაქსაძე ადიგენის მუსლიმურ სოფლებს?“, სამხრეთის კარიბჭე, 31.05.2013, ხელმისაწვდომია http://sknews.ge/index.php?newsid=3796#.U5l-rpnKSzp4

37

2.1.5. iudauri Temi

sabWoTa dros CamorTmeuli sakulto nagebobebis sa-

kuTrebis uflebiT dabrunebis sakiTxi aq tualuria saqar-

Tvelos iudauri TemisTvisac.

maTi monacemebiT, moqmedi sinagogebi mdebareobs Tbilis-

Si, quTaisSi, axalcixeSi, onSi, gorSi, baTumsa da cagerSi.40

xsenebuli sinagogebi Tems grZelvadiani ijariT sargeb-

lobis uflebiT gadaeca.

TbilisSi aTonelis quCa #10-Si mdebare Senoba, sadac 1930

wlamde sinagoga mdebareobda, dRes ki samefo ubnis Teat-

ri moqmedebs, xangrZlivi sasamarTlo davis Semdeg, 2001

wels, ebrael Ta religiur sazogadoebas nawilobrivi Ta-

nasakuTrebis uf lebiT gadaeca.41

qalaq Tbilisis municipalitetis kabinetis 1995 wlis 22

ivnisis dadgenilebiT, Senoba sakuTrebis uflebiT gadae-

ca ebraelTa religiur sazogadoebas. Tumca, 1988 wlidan

igi flobisa da sargeblobis uflebiT gadacemuli hqon-

da saxelmwifos axalgazrdul dramatul Teatr-studia

„m.T.“-s, romelmac, Tavis mxriv, saijaro xelSekrulebis

safuZvelze Senoba gadasca „j.b.-is saxelobis Tbilisis ...

instituts“.

uzenaesma sasamarTlom Seafasa istoriuli mtkicebule-

bebi Senobis warmoSobis Taobaze da miiCnia, rom sadavo

Senobis dabrunebis moTxovnas faqtobrivi safuZveli

hqonda da ZalaSi datova municipalitetis kabinetis dad-

genilebis is nawili, romelic exeboda sadavo Senobis yo-

fili samlocvelo darbazis gadacemas ebraelTa religi-

uri sazogadoebisTvis, xolo dadgenilebis is nawili,

romelic exeboda Senobis sxva nawilis gadacemas, baTilad

40. იუდაური თემის წარმომადგენლები ამბობენ, რომ საქართველოში მდებარე სინაგოგები კულტურისა და ძეგლთა დაცვის სამინისტროს მიერ დღემდე სრულად არ არის აღწერილი.41. საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციული და სხვა კატეგორიის საქმეთა პალატის გადაწყვეტილება №3ბ/ად132, 10 აპრილი, 2001


38

cno. Tumca, rogorc Temis warmomadgenlebi aRniSnaven,

sasamarTlo gadawyvetilebis miuxedavad, konfliqtis Ta-

vidan aridebis mizniT, Temma mTliani Senoba Teatralur

dass gaurkveveli vadiT dauTmo.

iudauri Temis warmomadgenlebis TqmiT, gadaudebel

sares tavracio samuSaoebs saWiroebs onis, quTaisisa da

axalcixeSi rabaTis teritoriaze mdebare sinagogebi.

q. axalcixeSi mdebareobs ori sinagoga, romlebsac mini We-

buli aqvs kulturuli memkvidreobis Zeglis statusi da

saxelmwifos sakuTrebas warmoadgens.42 erTi maTgani moq-

media da mas 2012-2013 wlebSi Cautarda sarestavracio-aR-

dgeniTi samuSaoebi. amJamad problemuria meore sinagogis

sakiTxi, romelSic sportuli darbazi iyo ganTavsebuli.

2012 wels saxalxo damcvelTan arsebuli erovnul umci-

resobaTa sabWos monitoringis jgufis ZalisxmeviT da

imJamindeli gamgeblis mxardaWeriT sportuli darbazi

gauqmda da aRar funqcionirebs. Tumca Senoba dasufTave-

bas da restavracias saWiroebs.

amJamad sarestavracio samuSaoebi mimdinareobs onis si-

nagogaze. Temis warmomadgenlebis TqmiT, 2013 wlis Se mod-

gomaze restavraciis procesi xarvezebiT mimdinareobda.

kerZod, gaburRes gumbaTis qveS kedeli da armaturis

dayenebis gasaadvileblad didi raodenobiT wylis Wav-

li SeuSves, ramac gumbaTis sayrdeni daaziana. zamTarSi

sarestavracio samuSaoebi SeCerebuli iyo.

42. საქართველოს კულტურის და ძეგლთა დაცვის მინისტრის 2010 წლის 28 ოქ-ტომბრის ბრძანება #3/272

39

rekomendaciebi

saqarTvelos mTavrobas:

saWiroa, mTavrobam gaiTvaliswinos saqarTvelos sa-

xalxo damcvelis rekomendacia43 restituciis sakiTxTa

Semswavleli samTavrobo komisiis Camoyalibebis Se saxeb,

romelSic aseve warmodgenili iqnebian sa xalxo dam-

cvelisa da dainteresebuli religiuri gaerTianebebis

warmomadgenlebi. komisiam mokle dro Si unda SeimuSavos

sabWoTa periodSi CamorTme uli qo nebis istoriuli mem-

kvidreebisTvis dabrunebis kon kretuli samoqmedo gegma

da uzrunvelyos misi drouli da efeqturi implementacia.

saqarTvelos kulturisa da ZeglTa dacvis saministros:

• uzrunvelyos yvela religiuri gaerTianebis sakul-

to nagebobebze zrunva - SenarCuneba, rekonstruqcia

da restavracia; gansakuTrebiT, religiuri umci-

resobebis im sakulto nagebobebis movla, romlebic

kulturuli memkvidreobis Zeglebs da/an amJamad

ufunqcio, e.w. sadavo taZrebs warmoadgenen;

• gaataros prevenciuli RonisZiebebi, raTa e.w. sadavo

sakulto nagebobebis interieri da eqsterieri TviT-

neburad ar Seicvalos da ar daziandes;

• aRweros yvela religiuri gaerTianebis sakulto

nageboba, Seiqmnas srulyofili monacemTa baza da Se-

sabamisi kriteriumebis dakmayofilebis SemTxvevaSi

mieceT maT Zeglis statusi.

43. იხ. საქართველოს სახალხო დამცველის 2013 წლის ანგარიში


40

2.2. sakulto da arareligiuri daniSnulebis

nage bobebis mSenebloba

problema: religiuri gaerTianebebisTvis xSirad prob-

lemas warmoadgens kanoniT dadgenil vadaSi sakulto da

ara religiuri daniSnulebis nagebobebis mSeneblobisTvis

saWiro nebarTvis miReba.

araerTi religiuri gaerTianeba TviTmmarTvelobis orga-

noebTan urTierTobisas xelovnurad Seqmnil barierebs

awydeba. 2012-2014 wlebSi aRniSnuli problemis winaSe

aRmoCndnen: iehovas mowmeTa qristianuli organizacia,

laTin kaTolikeTa kavkasiis samociqulo administracia

da meSvide dRis qristian adventistTa transkavkasiuri

iunioni. aseve muslimi Temi, baTumSi axali meCeTis agebas-

Tan dakavSirebiT.

TviTmmarTelobis organoebi xSirad xelovnur dabrkole-

bebs uqmnian religiur gaerTianebebs, iTvaliswineben an

upi ratesobas aniWeben umravlesobis nebas, rac umcireso-

bebis mimarT diskriminaciul praqtikas warmoadgens.

problemis aRwera:

2.2.1. TviTmmarTvelobis organoebSi Seqmnili

sirTu leebi

kvlevis farglebSi gamokiTxuli religiuri orga-

nizaciebis warmomadgenlebi aRniSnaven, rom sakulto

Tu arareligiuri daniSnulebis konstruqciebis mSeneb-

lobisas adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoebi ne-

barTvis gacemas aWianureben.44 magaliTad, iehovas mowmeTa

qristianuli or ganizacia ver axerxebs samefo darbazis

mSeneb lobas suramSi, xaSursa da dedofliswyaroSi. sa-

44. საქართველოს ტერიტორიაზე მშენებლობის ნებართვასთან დაკავშირებულ საჯარო-სამართლებრივ ურთიერთობას, მშენებლობის ნებართვის გაცემის, სა-ნებართვო პირობების შესრულებისა და შენობა-ნაგებობების ექსპლუატაციაში მიღების პროცესს „მშენებლობის ნებართვის გაცემის წესისა და სანებართვო პირობების შესახებ“ მთავრობის 2009 წლის 24 მარტის #57 დადგენილება არეგულირებს.

41

mive SemTxvevaSi religiurma gaerTianebam mSeneblobis ne-

barTvis misaRebad saWiro do kumentacia moamzada, Tumca

mSeneblobis nebarTva kanoniT dadgenil vadaSi ver miiRo.

mSeneblobis nebarTvis gamcemi administraciuli organoe-

bis TviTnebobisa da vadebis gaWianurebis umniSvnelovane-

si garantia mocemulia saqarTvelos mTavrobis dadgenile-

baSi „mSeneblobis nebarTvis gacemis wesisa da samSeneblo

pirobebis Sesaxeb“ (2009 wlis 24 marti, dadgenileba #57).

aRniSnuli dokumentis Tanaxmad, Tu nebarTvis TiToeul

stadiaze administraciulma organom gadawyvetileba ar

miiRo dadgenilebiT gansazRvrul vadaSi, CaiTvleba, rom

miRebulia nebarTvis maZiebeli pirisTvis sasargeblo

gadawyvetileba - damtkicda ganacxadiT moTxovnili piro-

bebi (muxli 45.12), arqiteqturuli proeqti (muxli 52.5) an

gaica mSeneblobis nebarTva (muxli 54.7).

mTavrobis dadgenilebis mixedviT, gaWianurebisTvis

pasu xismgebloba ekisreba administraciul organos,

rac mxaris dacvisTvis mniSvnelovani meqanizmia. Tumca,

rodesac ie ho vas mowmeTa araregistrirebulma kavSirma,

„xaSuri Crdi loeTma“ aRniSnuli muxlebis safuZvelze

moiTxova mSeneblobis nebarTvis gacema xaSursa da su-

ramSi dagegmili mSeneblobisTvis, xaSuris raionulma

ამავე დადგენილების 45-ე მუხლის პირველი ნაწილის მიხედვით, მიწის ნაკვეთის სამშენებლოდ გამოყენების პირობების დამტკიცების შესახებ გადაწყვეტილებას მშენებლობის ნებართვის გამცემი ადმინისტრაციული ორგანო იღებს. აღნიშნული დადგენილების მიხედვით, მშენებლობის ნებართვის მისაღებად რამდენიმე სტადიაა გასავლელი, კერძოდ, ქალაქთმშენებლობის პირობების დადგენის (მიწის ნაკვეთის სამშენებლოდ გამოყენების), არქიტექტურულ-სამშენებლო პროექტზე შეთანხმებისა და მშენებლობის ნებართვის გაცემის სტადიები. თითოეული სტადიისთვის განსაზღვრულია წარმოების ვადა. დადგენილების 52-ე მუხლის მე-4 ნაწილი განმარტავს, რომ ნებართვის გამცემი ვალდებულია, ამ დადგენილებით განსაზღვრულ ვადაში არქიტექტურული პროექტის სქემის შეთანხმების ან მასზე უარის თქმის შესახებ გადაწყვეტილება მიიღოს. უარის შემთხვევაში, ნებართვის გამცემი ვალდებულია მაძიებელს დასაბუთებული უარი დაუყოვნებლივ წერი-ლობით აცნობოს. დადგენილების 45-ე მუხლის მე-12 პუნქტის მიხედვით, თუ კანონმდებლობით დადგენილ ვადაში გადაწყვეტილება არ იქნა მიღებული, განაცხადით მოთხოვნილი პირობები დამტკიცებულად ჩაითვლება. თუმცა 45-ე მუხლის მე-12 პუნქტთან დაკავშირებით ჩამოყალიბებული სასამართლო პრაქტიკა ამ გარანტიას ზოგად ადმინისტრაციულ კოდექსთან შეუთავსებლად მიიჩნევს და არ ბოჭავს ამ გარანტიით ნებართვის გამცემ ორგანოებს.


42

sasamarTlom CaTvala, rom mTavrobis dadgenilebis ze-

moxsenebuli debulebebi winaaRmdegobaSi modis zogadi

administraciuli kodeqsis 177-e muxlis me-2 punqtTan

da radgan es ukanaskneli ufro maRali iuridiuli Zalis

mqone aqtia, mTavrobis dadgenileba ar moqmedebs.45

raionuli sasamarTlos es gadawyvetileba ZalaSi datova

Tbilisis saapelacio sasamarTlomac46. Sesabamisad, sasa-

marTlo praqtikam mTavrobis dadgenileba Zaladakargu-

lad gamo acxada, riTac daikarga administraciuli

organoebis mi er samSeneblo nebarTvebis gaWianurebis sa-

winaaRmdego me qanizmebi. mxareebs am SemTxvevaSi uflebis

dacvis erTaderT meqanizmad administraciuli da sa-

samarTlo gasaCivreba rCe baT, rac, Tavis mxriv, Zviri da

xangrZlivi procesia.

qalaq rusTavSi sakulto nagebobis aSenebis nebarTvas ver

iRebs laTin kaTolikeTa samociqulo administraciac.

2013 wlis 21 maiss qalaq rusTavis sakrebulos Tavmjdo-

marem gamosca brZaneba, romlis safuZvelzec eklesias

samSeneblod miwis nakveTis gamoyenebis pirobebi daum-

tkicda. mSeneblobis meore etapze, 2013 wlis 26 ivliss,

kaTolike eklesiam sakrebulos gancxadebiT mimarTa da

kanoniT gaTvaliswinebuli yvela dokumenti waradgina.

adgilobrivi TviTmmarTvelobis organo kaTolike ekle-

siis warmomadgenlebs zepiri SeTanxmebis farglebSi da-

pirda, rom pasuxs male acnobebda, Tumca religiur orga-

nizacias mSeneblobis nebarTvis meore etapis dasrulebis

Sesaxeb werilobiT pasuxi eqvsi Tvis ganmavlobaSi ar mi-

uRia. 2014 wlis Tebervlis bolos eklesiam qalaq rusTavis

sakrebulos Tavmjdomares gancxadebiT kidev erTxel

mimarTa, Tumca gancxadebas reagireba arc amjerad moh-

yolia.

45. ხაშურის რაიონული სასამართლოს გადაწყვეტილება #3-11-2013 (130370413187587), 30 აპრილი, 201346. თბილისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის გან-ჩინება საქმეზე №3ბ/1025-13, 29 ნოემბერი, 2013

43

2.2.2. adgilobrivi mosaxleobis winaaRmdegoba

mSeneb lobis nebarTvis gacemasTan dakavSirebiT TviTm-

marTvelobis organoebis gadawyvetilebaze adgilobrivi

mosax leobis protestic axdens gavlenas. marTlmadidebe-

li mrev lisa da sasuliero pirebis zewoliT sajaro pire bi

umciresobebis mimarT diskriminaciul politikas axor ci-

eleben.

zogierT SemTxvevaSi marTlmadidebeli eklesiis mrev-

li xelmowerebis Segrovebis gziT cdilobs, religiur

umci resobebs xeli SeuSalos sakulto Tu samoqalaqo

daniSnule bis nagebobis mSeneblobaSi. magaliTad, 2013

wels xaSurSi samefo darbazis mSeneblobis winaaRmdeg mu-

nicipalitetis gamgeobaSi Sevida werili, romelsac 200 mo-

qalaqe awerda xels. xelmomwerebi iehovas mowmeTa sakul-

to nagebobis mSeneblobas ewinaaRmdegebodnen im motiviT,

rom aRniSuli nageboba maxloblad mdebare qristianul

sasaflaos Seu racxyofda.

2013 wlis zafxulSi TerjolaSi, adgilobrivi mosaxleo-

bisa da marTlmadidebeli sasuliero pirebis zewoliT,

municipalitetis sakrebulom iehovas mowmeebs qalaqis

centr Si, oTxi Zmis quCaze, erTsarTuliani sacxovrebeli

saxlis mSeneblobis nebarTva SeuCera. erTsarTuliani,

martivi kategoriis sacxovrebeli saxlis mSeneblobis ne-

barTva religiurma gaerTianebam 2014 wlis 19 Tebervals

moipova. Tumca mSeneblobis dawyebidan ori kviris Tavze,

1 ivniss, marTlmadidebelma moqalaqeebma adgilobrivi sa-

suliero piris, dekanoz spiridon cqifuriSvilis xelmZ-

RvanelobiT municipalitetis gamgeobisgan mSeneblobis

Sewyveta moiT xoves. saprotesto aqciaze JurnalistebTan

saubarSi erT-erTma moqalaqem aRniSna: „es ar aris sarwmu-

noeba. es aris seqta... Tu mSenebloba ar Sewydeba, aSenebuls

davungrevT da saerTod gamovasaxlebT saxlidan.“47 ie-

hovas mowmeTa cnobiT, aqciaSi monawileobdnen me-2 sajaro

47. „დაპირისპირება თერჯოლაში - მოსახლეობა იეჰოვას მოწმეთა დარბაზის მშენებლობის წინააღმდეგ“, ახალი ამბები, 03.06.2014, ხელმისაწვდომია: http://topnews.com.ge/index.php?newsid=2567


44

skolis moswavleebi da pedagogebi, maT Soris, skolis di-

reqtoric.48

saprotesto aqciebis periodSi iehovas mowmeTa mimarT

adgilobrivi xelisuflebis warmomadgenlebi diskrimi-

naciul damokidebulebas amJRavnebdnen. magaliTad, Ter-

jolis gamgebelma malxaz gurgeniZem mSeneblobis mimarT

negatiuri ganwyoba sajarod gamoxata. JurnalistebTan

interviuSi man aRniSna, rom „samSeneblo samuSaoebi dar-

Rvevebis gamo Sewydeba da yvelaferi marTlmadideblebis

sasargeblod dasruldeba.“49 gamgeblis gancxadeba mo-

cemul momentSi iyo dausabuTebeli da mikerZoebuli,

radgan zedamxedvelobisa da infrastruqturis samsaxurs

arc mSeneblobis nebarTvis gacemamde da arc mis Semdeg

darRvevebis Sesaxeb daskvna ar warmoudgenia.

aqciebis paralelurad, mSenebare obieqtis mezoblad

mcxov rebma kaxaber makariZem gamgeobas administraciuli

saCivriT mimarTa da iehovas mowmeTa saxlis mSeneblobis

SeCereba moiTxova. werilSi ar iyo miTiTebuli winaaR-

mdegobis reli giuri motivi. ganmcxadeblis TqmiT, teri-

toria warmoadgenda cicabo daRmarTs; mcocavi niada-

gis gamo ki iehovas mowmeTa nagebobis mSenebloba saxlis

mdgradobas safrTxes uqmni da. makariZis gancxadebiT,

aRniSnuli garemoebebidan gamom dinare, mSenebloba Sesa-

bamisi sainJinro-geologiuri kvlevis Catarebamde unda

SeCerebuliyo.

2014 wlis 3 ivniss Terjolis municipalitetis sakrebu-

los Tavmjdomarem mtkicebulebis gareSe, romelic teri-

toriis sainJinro-geologiur gamokvlevas unda dafuZne-

boda, ieho vas mowmeebs mSeneblobis nebarTva SeuCera

48. აღნიშნული ქმედება არღვევს ზოგადი განათლების შესახებ კანონის მე-13 მუხლს, რომლის მიხედვითაც, დაუშვებელია საჯარო სკოლაში სასწავლო პროცესის რელიგიური ინდოქტრინაციისა და პროზელიტიზმის მიზნებისთვის გამოყენება. 49. „თერჯოლაში იეჰოვას მიმდევრების სამლოცველოს მშენებლობას ხვალ გამ გეობა შეაჩერებს“, 03.06.2014, ხელმისაწვდომია: http://pia.ge/show_news.php?id=15676&lang=geo

45

(brZaneba #244). adgilobrivi xelisuflebis warmomadgen-

lebma ar ganixiles iehovas mowmeTa dakveTiT Catarebuli

eqspertizis daskvna, romelic asabuTebda, rom terito-

ria, sadac gaTvaliswinebuli iyo erTsarTuliani, martivi

kategoriis nagebobis mSeneb loba, „imyofeboda damakmayo-

filebel pirobebSi da ar SeiniSneboda uaryofiTi fizi-

kur-geologiuri movlenebi (mewyeri, Caqceva, Cajdena da

sxva.)“.

sakrebulos Tavmjdomarem da gamgebelma gadawyvetilebis

miRebis dros ugulebelhyves iehovas mowmeTa kanonieri

interesebi da usamarTlod mianiWes privilegia marTl-

madidebeli mrevlis moTxovnebs. Sesabamisad, sajaro

pirTa qmedebebi samarTaldarRvevas warmoadgens (samsa-

xurebrivi uflebamosilebis borotad gamoyeneba/gadame-

teba; religiuri saqmianobisTvis ukanonod xelis SeSla)

da maTSi ikveTeba sisxlis samarTlis danaSaulis niSnebi.

aRniSnul konteqstSi sainteresoa kaxaber makariZis pa-

suxi iehovas mowmeTa SekiTxvaze - „Tuki yvela eqsperti

daaskvnis, rom mSenebloba SeiZleba gagrZeldes, eqneba Tu

ara mas pretenzia“, razec iehovas mowmeTa TqmiT, makariZem

ganacxada, rom igi mSeneblobis winaaRmdegi iqneba, radgan

„is aris xalxis mxares da ar unda, iehovas mowmeebis saxli

mis gverdiT da saerTod mis raionSi aSendes.“

unda aRiniSnos, rom TerjolaSi mSeneblobis SeCerebis

Semdeg gaxSirda iehovas mowmeTa Seuracxyofis, religi-

uri niSniT devnisa da muqaris faqtebi.

mSeneblobasTan dakavSirebuli problema SeeqmnaT meS-

vide dRis qristian-adventistTa eklesiis transkavkasi-

uri iu nionis warmomdgenlebsac, rodesac daba manglisis

sofel algeTSi maT sakuTrebaSi arsebul miwis nakveTze

sportul-gamajansaRebeli centris (sacxovrebeli saxli,

sportuli darbazi da gaTbobis wertili) mSeneblobis ne-

barTvis misaRebad TeTriwyaros municipalitetis gamgeo-

bas mimarTes.


46

werilis Cabarebis dros municipalitetis infrastruq-

turisa da teqnikuri daxmarebis samsaxurSi ganacxades,

rom moce mul teritoriaze centris mSeneblobisTvis

garkveuli dab rkolebebi arsebobda. mogvianebiT gair-

kva, rom TeT riwyaros municipalitetis gamgeblis saxel-

ze 200-ze meti moqalaqis mier xelmowerili saCivari iyo

Sesu li - manglisis mosaxleoba sportuli centris mSeneb-

lobas religiuri motiviT ewinaaRmdegeboda.

adventistTa religiuri gaerTianebis warmomadgenlebis

Se fasebiT, xSirad adgilobrivi mrevlis agresia mar Tl-

madidebeli sasuliero pirebis mier umciresobebis mimarT

siZulvilis enis gamoyenebiT aris gamowveuli.

samSeneblo nebarTvis gacemis procesSi administraciuli

organos mier mosaxleobis azris gaTvaliswineba konkre-

tul proeqtTan an mis daniSnulebasTan dakavSirebiT

moklebulia raime samarTlebriv safuZvels.

mTavrobis #57 dadgenilebis 42-e muxlis me-2 punqtis

mixed viT, „dauSvebelia miwis nakveTis samSeneblod gamo-

yenebis pirobebSi iseTi moTxovnebis CarTva, rac kanon-

mdeblobiT ar aris dadgenili.“ kanonmdeblobiT arsad ar

aris dadgenili miwis nakveTis samSeneblod gamoyenebis

pirobebis damtkicebaze uaris Tqma im mizeziT, rom adgi-

lobrivi mosaxleobisTvis proeqti, misi damkveTi an miwis

mesakuTre miuRebelia.

miwis nakveTis gamoyeneba mesakuTris prerogativaa.

samSeneblo procesis regulireba da am mxriv mesakuT-

ris uflebebSi Careva gamarTlebulia sazogadoebis

usafrTxoebisa da urbanuli ganviTarebis miznebiT.

Tumca rodesac pirs dausabuTeblad, mxolod sxva mesa-

kuTreebis religiuri Sexedulebebis an iracionaluri

mosazrebebis gamo, erTmeva Tavisi sakuT rebis gamoyenebis

SesaZlebloba, maSin amgvari SemTxveva sa kuTrebis iseT

SezRudvas warmoadgens, romelic araviTar sasargeblo

mizans ar emsaxureba, sakuTrebis uflebis aSkara ugule-

47

belyofaa da iseve, rogorc gansaxilvel SemTxvevaSi, Se-

iZleba mxolod umravlesobis mxridan diskriminaciul

ganwyobebs efuZnebodes.

daba manglisis mosaxleobis saCivari meSvide dRis

qristian-adventistTa transkavkasiuri iunionis

mier sportul-gamajansaRebeli centris aSenebis

Taobaze: „viTvaliswinebT ra saqarTvelos kanon-

mdeblobas, kon stituciasa da konkordatis moT-

xovnebs prozelitizmis - axali religiebis Tavs

mo xvevisa da gavrcelebis SeuZleblobis Sesaxeb,

aseve saqar TveloSi arsebul daZabul politikur-

socialur fonsa da sainformacio saSualebebiT

gavrcelebul dapirispirebis faqtebs religiur

niadagze, Cven, mosaxleoba, romlebic tra diciuli

religiebis war momadgenlebi varT, vcxovrobT saqar-

Tvelos uZveles istoriul kuTxeSi, sadac pir velad

aSenda qristianuli taZari, ar davuSvebT mSeneblo-

bas da moviTxovT, aRkveTl iqnas zemoT aRniSnuli

religiuri jgufis mcdeloba, raTa awmyosa da uax-

les momavalSic Tavidan aviciloT konfliqtebi da

davicvaT Cveni konstituciuri uflebebi.“

2.2.3. baTumSi axali meCeTis mSenebloba

kvlevis far glebSi aWaris regionSi gamokiTxuli qarTve-

li muslime bis Tanaxmad, qalaq baTumSi axali meCeTis

mSenebloba maT erT-erT mTavar saWiroebas warmoadgens.

arasamTavrobo organizaciis „qarTvel muslimTa kav-

Siris“ warmomadgenlebis TqmiT, axali meCeTis aSenebas

Temi 1995 wlidan iTxovs, radgan baTumis orTajames meCe-

Ti, romelSic dRes muslimebi loculoben, mrevls veRar

itevs. orTajames meCeTi baTumSi sabWoTa periodidan moq-

medebs. 1990-iani wlebidan igi warmoadgens, rogorc sakre-

bulo meCeTs, ase ve 1995 wlidan samufTos centralur


48

samlocvelosac.50 amJamad qarTveli muslimebi meCeTis

aSenebasTan dakavSirebiT molaparakebas mTavrobis war-

momadgenlebTan awarmoeben.

2012 wlis 8 aprils mufTma jemal paqsaZem oficialuri

weriliT mimarTa premier-ministrs da baTumSi meCeTis

asaSeneblad miwis nakveTis gamoyofa sTxova. Temma miwis

nakveTis gamoyofis TxovniT centralur xelisuflebas

2013 wlis 22 martsac, xolo 11 seqtembers aWaris mTavro-

bas mimarTa. mTavrobis warmomadgenlebis mxridan mravali

dapirebis miuxedavad, samlocvelos mSenebloba dRemde

ar dawyebula. gaurkvevelia meCeTis adgilmdebareoba da

mSeneblobis dawyebis TariRic. wlebis ganmavlobaSi ba-

TumSi axali meCeTis aSenebaze xelisuflebis negatiuri

an ukeTes SemTxvevaSi, orWofuli pozicia muslimTa re-

ligiuri niSniT diksriminaciis erT-erTi yvelaze mkafio

magaliTia.

„james asaSeneblad daviwyeT fulis Segroveba, me

gavyide Cemi kuTvnili „niva“ 4,500 larad. vagrovebT

Semowirulobas da Semosul Tanxas aRvricxavT. Tuki

survili iqneba, rom erTad avaSenoT da amas premier-

ministri dagvpirda [biZina ivaniSvili], winaaRmdegi

ar varT. gvinda, Cveni [qarTvelebis] fuliT avaSenoT,

rom isev ar dagvabralon, Turqebis agentebi xarTo,“

- aslan abaSiZe, xulos raionis mufTi.

rekomendaciebi

adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoebs:

• aucilebelia, adgilobrivi TviTmmarTvelobis or-

ga noebma daicvan religiur umciresobaTa uflebebi

da sakulto Tu arareligiuri daniSnulebis nagebo-

50. რუსლან ბარამიძე, საქართველოს მუსლიმური თემი და სახელმწიფო პოლიტიკა (1991–2012 წლები), მონოგრაფია, გამომცემლობა „ჰოროსი XXI“, ბათუმი, 2014

49

bebis mSenebelobis nebarTva kanonier vadebSi drou-

lad gascen.

• aucilebelia, pozitiurad gadawydes baTumis meCe-

Tis mSeneblobis sakiTxi da am kuTxiT aRar dairRves

muslimTa konstituciuri uflebebi.

saqarTvelos regionuli ganviTarebisa da infra struq-

turis saministros:

• saministrom saqarTvelos saxalxo damcvelis, avto-

ritetuli arasamTavrobo, adgilobrivi da saer-

TaSoriso organizaciebis warmomadgenlebTan er Tad

unda Caataros saganmanaTleblo, axsna-gan mar tebiTi

RonisZiebebi municipalitetebsa da sxva regionul

struqturebSi sajaro moxeleebis eTikuri stan-

dartebis, religiuri neitralitetis dacvisa da

tolerantuli cnobierebis amaRlebis mizniT.

2.3. qonebis sakuTrebis uflebiT gadacema/

regis tracia

problema: religiur gaerTianebebs winaaRmdegoba eqm-

nebaT maT sargeblobaSi (mflobelobaSi) arsebul qoneba-

ze sa kuTrebis uflebis registraciisas, radgan, rogorc

wesi, religiur gaerTianebebTan mimarTebiT sajaro samar-

Tlis iuridiuli piris Sesaxeb arsebul regulaciebs sa-

xelmwifo uwyebebi araswori interpretaciiT iyeneben.

damatebiT unda aRiniSnos, rom saqarTvelos kanonis „sa-

xelmwifo qonebis Sesaxeb“ Tanaxmad, saxelmwifo qonebis

SemZeni SeiZleba iyos fizikuri piri an kerZo samarTlis

iurdiuli piri da saqarTvelos mTavrobis gadawyvetile-

biT, pirdapiri miyidvisas - saqarTvelos samociqulo

avtoke faluri marTlmadidebeli eklesia.51

51. საქართველოს კანონი „სახელმწიფო ქონების შესახებ“, №3512-ს, 2010 წლის 21 ივლისი, მუხლი 2, პუნქტი 1


50

aRniSnuli kanoni marTlmadidebel eklesias, sxva religi-

uri organizaciebisgan gansxvavebiT, aZlevs eqskluziur

uflebas pirdapiri miyidvis wesiT saxelmwifo qonebis

SemZeni iyos. sapatriarqos ufleba aqvs, usasyidlod

moaxdinos saxelmwifo sakuTrebaSi arsebuli sasoflo–

sameurneo miwis privatizebac.

problemis aRwera

2.3.1. sakanonmdeblo regulirebis safuZvliT

SezRudva

saqarTvelos evangelur-protestantuli eklesia q. gor-

Si, moiTxovs, rom Senoba, sadac xsenebuli religiuri

gaerTia ne ba msaxurobs, sakuTrebis uflebiT gadaeces.

ramdenadac ekle siis teritoria SemouRobavia, bolo

dros gaxSirda Tavdas xmis, Seuracxyofisa da diskrimina-

ciis faqtebi. 2013 wels Seno bis mflobelobaSi gadacemis

TxovniT eklesiam Serigebisa da samoqalaqo Tanasworobis

sakiTxebSi saxelmwifo minis tris aparats mimarTa. sakiTxi

gansaxilvelad gadaegzavna saqarTvelos ekonomikisa da

mdgradi ganviTarebis sami nistros.

2014 wlis ianvarSi gairkva, rom ssip „saxelmwifo qonebis

erovnuli saagento“ mzad aris, ganixilos eklesiisTvis

obieqtis sargeblobis da ara sakuTrebis uflebiT gada-

cemis sakiTxi. evangelur-protestantuli eklesiisTvis

qonebis sakuTrebis uflebiT gadacemaze uaris mizezad

ekonomikis saministrom „saxelmwifo qonebis Sesaxeb“

saqar Tvelos kanonis me-3 muxlis pirveli punqti52 daa-

saxela, romlis Tanaxmadac, sajaro samarTlis iuridiul

52. სახელმწიფო ქონების შემძენი შეიძლება იყოს: საქართველოს ან უცხო ქვეყნის მოქალაქე ან კერძო სამართლის იურიდიული პირი ან პირთა გაერთიანება, რომლის ქონებაშიც საქართველოს სახელმწიფოს ან ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოს მონაწილეობის წილი 25%-ზე ნაკლებია, აგრეთვე სახელმწიფოს, სხვა სუბიექტის ან სახელმწიფოსა და სხვა სუბიექტის მიერ ერთობლივად დაფუძნებული არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირი, საქართველოს ეროვნული ბანკი, ხოლო საქართველოს მთავრობის გადაწყვეტილებით პირდაპირი მიყიდვისას − ასევე საქართველოს სამოციქულო ავტოკეფალური მართლმადიდებელი ეკლესია.

51

pirze pirdapiri miyidvis wesiT saxelmwifo qoneba ver

gadaicema, gamonakliss ki ssip-is statusis mqone saqar-

Tvelos samociqulo avtokefaluri marTlmadidebeli

eklesia warmoadgens.

saxelmwifos mier religiuri gaerTianebis statusis

amgvari ganmarteba umciresobebisadmi diskriminiciul

midgomad Se iZleba Sefasdes, radgan 2011 wlis 5 ivliss

saqarTvelos parlamentis mier samoqalaqo kodeqsSi

(muxli 1509) miRebuli cvlilebebis mixedviT, s(s)ip-ebad

daregistrirebul reli giur organizaciebze ar vrcel-

deba „sajaro samarTlis iuridiuli piris Sesaxeb“ saqar-

Tvelos kanoni, riTac reli giuri gaerTianebebi kerZo

samarTlis iuridiuli piris Sesaxeb arsebuli regula-

ciebis sivrceSi rCebian. amgvarad, religiuri gaerTiane-

bebis registraciasTan dakavSirebiT samoqalaqo kodeq-

sSi arsebuli muxli, misi Sinaarsidan da miznebidan

gamomdinare, saxelmwifos ar unda ganemarta imgvarad,

rom evangelur-protestantul eklesiaze sajaro samar-

Tlis iuridiuli pirebisTvis dawesebuli SezRudvebi

gavrcelebuliyo.

saqarTvelos evangelur-protestantul eklesiis war mo-

madgenlebis TqmiT, maTTvis sajaro samarTlis iuridi-

uli piris statusi mniSvnelovania, radgan es saxelmwifos

mier yvela religiuri gaerTianebis Tanasworuflebi-

anobis aRiarebs niSnavs. garda amisa, aRniSnuli sakiTxis

mogvarebis erT-erT gzad SesaZloa „saxelmwifo qonebis

Sesaxeb“ saqarTvelos kanonis me-3 muxlSi Sesabamisi cvli-

lebis ganxorcielebac ganvixiloT, romlis mixedviTac,

ssip sta tusis mqone yvela religiur gaerTianebas miecema

maTTvis pirdapiri miyidvis formiT sakuTrebis gadacemis

ufleba.


52

2.3.2. iuridiuli daxmarebis saWiroeba

kvlevis Sedegebma aCvena, rom sakuTrebis registraciisa

da privatizaciis procesi ukavSirdeba religiuri umci-

re sobebisTvis kvalificiuri iuridiuli daxmarebis saWi-

ro ebas.

ramdenime religiuri organizacia, samarTlebrivi xa-

siaTis problemebis mougvareblobis gamo, sargeblobaSi

arsebul qonebaze sakuTrebis uflebis registracias ver

axerxebs.

ase magaliTad, problemis winaSe dgas saqarTvelos saxa-

rebis rwmenis eklesia, romelsac quTaisSi maT sargeblo-

baSi arsebuli miwis nakveTis privatizeba surs. 1176 kv.m

nakveTis nawili - 576 kv.m, saxelmwifos sakuTrebaSi arse-

buli qonebaa, romliTac eklesia 1998 wlidan sargeblobs.

saqarTveloSi, religiuri niSniT devnisa da arsebuli

diskriminaciuli fonis gamo, nakveTis SeZenisas eklesiam

qoneba germaniis qristianuli daxmarebis misiis, „neemias“

saqarTvelos warmomadgenlobis saxelze daaregistri-

ra. 2007 wels „fizikuri da kerZo samarTlis iuridiuli

pirebis mflobelobaSi (sargeblobaSi) arsebul miwis na-

kveTebze sakuTrebis uflebis aRiarebis Sesaxeb“ saqarT-

velos kanonis miRebis Semdeg ki religiurma gaerTianebam

gadawyvita sacxovrebeli farTi da ezo, sadac eklesia

mdebareobs, sakuTari organizaciis saxelze, kavSir „ga-

naxlebaze“ gadaeformebina.

eklesiis warmomadgenlebis TqmiT, isini sajaro re-

estrSi daarwmunes, rom qonebaSi maT aravin ecileboda

da sakuTre bad daregistrirebis aucileblobac, aqedan

gamodinare, ar arsebobda. magram, amasobaSi, 2012 wlis 1

ianvars, marTlzomier mflobelobaSi arsebul qonebaze

sakuTrebis aRiarebis kanoniT dadgenili xandazmulobis

vada amoiwura.53 drouli iuridiuli konsultaciis SemTx-

53. „ფიზიკური და კერძო სამართლის იურიდიული პირების მფლობელობაში (სარგებლობაში) არსებულ მიწის ნაკვეთებზე საკუთრების უფლების აღიარების

53

vevaSi, religiuri organizacia Sesabamis vadaSi qonebaze

sakuTrebis uflebis registracias moaxerxebda. amJamad

religiuri gaerTianeba sajaro samarTlis iuridiuli

piris statusiT aris re gistrirebuli. maT, nakveTis pri-

vatizebis mizniT, TxovniT mimarTes ekonomikisa da mdgra-

di ganviTarebis saministros, Tumca, didi albaTobiT,

samarTlebrivi statusis gamo (iseve, rogorc evangelur-

pro testantuli eklesiis SemTxvevaSi), saxarebis rwmenis

ek lesia kvlavac ver SeZlebs am qonebis sakuTrebis ufle-

biT registrirebas.54

qonebis registraciasTan dakavSirebiT msgavsi problema

Seeqmna evangelur eklesias „sicocxlis sityvasac“. or-

ganizaciam im vadaSi, romelSic amis saSualebas kanoni

aZlevda, ver moaswro TbilisSi, sargeblobaSi arsebuli

samlocvelo saxlis irgvliv, miwis mcire nakveTze sa-

kuTrebis ufleba moepovebina.

sakuTrebasTan dakavSirebuli samarTlebrivi xasiaTis

prob lemis mosagvareblad iuridiuli konsultacia sWir-

deba malaknebis rusulenovan Tems. amJamad salocavi, ro-

melic TbilisSi, daisis q. 99-Si mdebareobs, sadavo kerZo

sakuTrebas warmoadgens.

xSirad religiuri umciresobebisTvis qonebis registra-

ciis procesi Wianurdeba, radgan maT sajaro reestris

Ta namSromlebi saWiro informacias droulad ar awvdian.

magaliTad, aRmosavleT evropis somex kaTolikeTa ordi-

nariati ramdenime Tvea cdilobs daadginos, vis saxelzea

maT sargeblobaSi arsebuli qoneba registrirebuli. re-

შესახებ“ კანონი, მუხლი 74, „კერძო სამართლის იურიდიული პირის მართლზომიერ მფლობელობაში (სარგებლობაში) არსებულ მიწაზე საკუთრების უფლების აღიარების ვადა - 2012 წლის 1 იანვრიდან კერძო სამართლის იურიდიული პირი კარგავს მართლზომიერ მფლობელობაში (სარგებლობაში) არსებულ, ასევე თვითნებურად დაკავებულ მიწაზე საკუთრების უფლების აღიარების უფლებას. აღნიშნული თარიღის შემდეგ საკუთრების უფლების მოპოვება შესაძლებელია სახელმწიფო ქონების პრივატიზაციისათვის დადგენილი ზოგადი წესის შესაბამისად.“54. აღნიშნულ საქმესთან დაკავშირებით რელიგიურ გაერთიანებას ადამიანების უფლებათა სწავლებისა და მონიტორინგის ცენტრი (EMC) უფასო სამართლებრივ დახმარებას სთავაზობს.


54

ligiuri gaerTianeba saqarTveloSi 17 moqmedi eklesiis

sakuTrebis uflebiT daregistrirebas iTxovs.

rekomendacia:

saqarTvelos parlaments:

ramdenadac sajaro samarTlis iuridiuli piris

sta tusis mqone religiur gaerTianebebze ar vrcel-

deba sajaro samarTlis iuridiuli piris Sesaxeb

arsebuli kanonmdebloba, maT mimarT kerZo samar-

Tlis iuri diul pirTan dakavSirebuli regula-

ciebi moqme debs. norma, romelic sajaro samarTlis

iuridiul pi rebze sakuTrebis pirdapiri miyidvis

wesiT gada cemas krZalavs, saerTod ar unda vrcel-

debodes sajaro samarTlis iuridiuli piris statu-

sis mqone religiur gaerTianebebze. orazrovani in-

terpretaciis SesaZleblobis gamosaricxad saWiroa,

„saxelmwifo qonebis Sesaxeb“ saqarTvelos kanonis

me-3 muxlSi Sevides cvlileba, romlis mixedviTac,

pirdapiri miyidvis formiT sakuTrebis gadacemis

uflebis akrZalva ar gavrceldeba s(s)ip statusis

mqone religiur gaer Tianebebze.55

55. ამგვარი რეკომენდაციით საქართველოს სახალხო დამცველმაც მიმართა საქართველოს პარლამენტს; იხ. სახალხო დამცველის 2013 წლის ანგარიში. ხელმისაწვდომია: http://www.ombudsman.ge/uploads/other/1/1563.pdf

55

3. diskriminacia sajaro saganmanaTleblo

dawesebulebebSi

problema: TiTqmis yvela religiuri gaerTianebis warmo-

madgeneli aRniSnavs, rom moqmedi sakanonmdeblo normebis

miuxedavad56, sajaro saganmanaTleblo dawesebulebebSi

re li giuri niSniT diskriminacia maTi erT-erTi yvelaze

mwvave problemaa.

sajaro skolebSi xSiria prozelitizmi, administraciisa

da pedagogebis iniciativiT marTlmadideblur eklesieb-

Si RvTismsaxurebaze moswavleebis gayvana, koleqtiuri

loc va, araakademiuri daniSnulebiT gamofenilia religi-

uri simbolika, mowyobilia salocavi kuTxeebi; adminis-

traciis mier damkvidrebul praqtikad iqca qadagebisa da

ritua lebis Sesasruleblad (dalocva, kurTxeva, para-

klisi) sam Rvdelo pirebis skolebSi mowveva; pedagogebi

da mos wavleebi religiur umciresobebs damamcireblad

ep yro bian, gamovlenilia indoqtrinaciis SemTxvevebi,

scades gansxvavebuli aRmsareblobis moswavleTa marTl-

ma di debluri wesiT monaTvlac.

qarTuli enisa da literaturis, istoriis saxel mZRva ne-

loebSi iSviaTadaa gamaxvilebuli yuradReba tole ran-

tobasa da `gansxvavebulis“ pativiscemaze. rogorc we si,

saxelmZRvaneloebi ki ar asaxaven, aramed Cqmalaven saqa-

rTveloSi aradominanturi aRmsareblobebis did isto-

riul da kulturul mniSvnelobas.

religiuri umciresobebis kanonieri interesebi ar aris

gaTvaliswinebuli saskolo kalendris Sedgenis drosac.

56. „ზოგადი განათლების შესახებ“ 2005 წლის 8 აპრილის საქართველოს კანონის მე–13 მუხლის მე–2 პუნქტის საფუძველზე, დაუშვებელია საჯარო სკოლაში სასწავლო პროცესის რელიგიური ინდოქტრინაციის, პროზელიტიზმის ან იძულებითი ასიმილაციის მიზნებისთვის გამოყენება.


56

yovelive amasTan erTad, religiuri umciresobebis war-

momadgeneli mSoblebi, umeteswilad, Tavs ikaveben prob-

lemis gasajaroebisgan, radgan miaCniaT, rom winaaRmde-

gobis gawevis SemTxvevaSi kidev ufro metad damZimdeba

maTi Svilebis mdgomareoba. wlebis ganmavlobaSi es gare-

moeba sajaro skolebis totaluri ukanono klerikaliza-

ciis mniSvnelovan mizezad iqca.

problemis aRwera. kvlevis farglebSi gamokiTxuli

res pon dentebis TqmiT, sajaro skolebSi erT-erTi prob-

lemuri sakiTxi marTlmadidebluri wesiT koleqtiuri

locvis praqtikaa, romelSic, Zalauneburad, religiuri

umciresobebis warmomadgenlebic monawileoben.

„[goris me-12 sajaro skolaSi] iyo masobrivi zi-

arebis SemTxvevebi; nebayoflobiT waiyvanes bavS-

vebi eklesiaSi ziarebaze. amboben, nebayoflobiTo,

magram vinc ar midis, is xom stigmatizirebulia,“-

evangelur-protestantuli eklesiis pastori Smagi

WankvetaZe.

***

„erTi wlis win Cemma ZmisSvilma Tqva, paraskevs

skolaSi SarvliT ar unda wavideo. aRmoCnda, rom

paraskevobiT, roca hqondaT fizkulturis gakveTi-

li, maswavlebeli sistematurad xsnida am gakveTils

da bavSvebi mihyavda axlomdebare eklesiaSi,“ - evan-

gelur-baptisturi ekle siis episkoposi rusudan go-

ciriZe.

respodentebi acxadeben, rom saswavlo dawesebulebebSi

xSirad gvxvdeba erTgvari ierarqiuli dayofa konfesi-

uri niSniT. gansakuTrebiT, agresiis msxverpli arian is-

toriulad SedarebiT gvian damkvidrebuli religiuri

gaerTianebis warmomadgeneli moswavleebi. pedagogebi da

moswavleebi, damamcirebeli konotaciiT, xSirad iyeneben

epiTetebs - „seqtanti“, „ieRoveli“. religiur umcireso-

bebs Soris yvelaze marginalizebuli jgufi iehovas mow-

57

meebia, romlebsac xSirad moixsenieben siZulviliT da

Seuracxyofen, rogorc skolis administracia da pedago-

gebi, aseve moswavleebi.

Tumca, Seuwynarebloba gamoixateba e.w „tradiciuli“

religi uri aRmsareblobebis misamarTiTac. magaliTad,

adigenis muni cipalitetis soflebSi adgilobrivi marTl-

madidebeli qristianebi kaTolikebs zogjer uaryofiT

konteqstSi, „pa pistebad“ moixsenieben. araerTi faqtia

gamovlenili eT nikurad qarTveli muslimi moswavleebi-

sadmi pedagogebisa da skolis administraciis warmomad-

genlebis mxridan da mamcirebeli da Seuracxymyofeli

damokidebulebisa, maT uwodeben xolme „TaTrebs“, „ur-

juloebs“, „mtrebs“, mouwodeben „mama-papaTa sarwmunoe-

baSi“ dabrunebisken.

„seqtantoba samSoblos Ralatia - ase uTxra skolis

maswavlebelma Cveni mrevlis Svils,“ - evangelur-

protestantuli eklesiis pastori Smagi WankvetaZe.

„Cven vicodiT [sofel TianeTSi] erTi siRaribis

zRvars miRma myofi mravalSviliani ojaxis Sesaxeb.

maTi ojaxis wevrebi Cveni eklesiis mrevli arian.

gadav wyviteT, rom televiziisTvis gveTxova ma-

Tze siuJeti gakeTebuliyo, rom am ojaxs Sesabamisi

struqturebi daxmarebodnen. amasobaSi, gavigeT,

rom skolis direqtorma bavSvi daibara da uTxra,

sir cxvilia, rom seqtanti xar, Tu ginda, rom gadace-

ma gakeTdes, marTlmadideblad unda moinaTloo.

soflis mcxovreblebisganac xSirad yofila aseTi

mimarTvebi, ai, gzas rom acdiT, amitom xarT gaWirve-

bulebio,“ - saqarTvelos saxarebis rwmenis eklesiis

sazogadoebasTan urTierTobis ganyofilebis xel-

mZRvaneli lela xoneliZe.

„udis meore saSualo skolaSi iyo SemTxveva, roca

istoriis gakveTilze monazoni qadagebda, rom ka-

Tolikebi mwvaleblebi arian. mSoblebma unda moi-


58

nanion, Torem TaobebiT dawyevlilebi iqnebiTo,“

- la Tin kaTolikeTa kavkasiis samociqulo adminis-

tracia, mama mixeil surmava.

TDI-is mier warmoebuli gamokiTxvis SedegebiT, saqar-

Tvelos sajaro skolebis maswavleblebi, rogorc we si,

religiuri simbolikis gamoyenebas zogadi ganaTlebis

Sesaxeb kanonisa da neitralitetis principis darRvevad

ar ganixilaven. maTTvis skolis teritoriaze reli giuri

simbolikis sajarod gamofena legitimur mizans emsa-

xureba.

„ramdenime saklaso oTaxSi moswavleebs sakuTari

sur viliTa da nebiT mowyobili aqvT xatebis kuTxe.

vfiq rob, mcxeTaSi qarTveli bavSvebisTvis amis

akrZalva gaumarTlebelia,“ - s(s)ip qalaq mcxeTis #2

sajaro skolis direqtori nana boxua.

„1998 wlidan, maSin, rodesac skolaSi iswavleboda

sagani religia, 12 kv. m farTobis mqone oTaxSi ga-

nuTavsebiaT religiuri xasiaTis simboloebi, ker-

Zod: karibWis RvTismSobelis xati, ufali ieso

qriste, wminda giorgi, Tamar mefis xati, mTavarange-

lozis, wminda nikolozis da bzobis xati. aRniS-

nuli religiuri simboloebis arseboba emsaxureba

dResaswaulebisa da istoriuli TariRebis aRniS-

vnas, agreTve iseTi Ro nisZiebis Catarebas, romelic

mimarTulia erovnuli da zogadsakacobrio Rire-

bulebebis damkvidrebisaken,“ - s(s)ip qalaq Tbilisis

213-e sajaro skolis direqtori a. burWulaZe.

„moswavleTa surviliT saklaso oTaxebSi aris reli-

giuri kuTxe, skolis teritoriaze aris wm. gabri-

elis saxelobis eklesia,“ - s(s)ip qalaq quTaisis 11-e

sajaro skola, direqtori nugzar CakvetaZe.

„...skolis pirvel sarTulze ganTavsda mcire zomis

samlocvelo, romelic, rogorc saswavlo resursi,

xels uwyobs esg-s saz. mecnierebis Sedegebisa da

59

standartebis ganxorcielebas,“ - q. Tbilisis 126-e

skolis direqtori qeTevan abulaZe.

sajaro skolebSi, religiur niadagze diskriminaciis mas-

Staburobisa da sistemuri xasiaTis miuxedavad, kanon-

dar Rvevebis identificirebas arTulebs is faqti, rom

mSoblebi, umeteswilad, Tavs ikaveben, saCivriT mimarTon

ganaTlebisa da mecnierebis saministros da uflebadam-

cvel organizaciebs.57 maTi azriT, es mdgomareobas gaar-

Tulebs da bavSvebis stigmatizacias gamoiwvevs.

viTarebis zust aRweras isic uSlis xels, rom ganaTlebisa

da mecnierebis saministro, „zogadi ganaTlebis Sesaxeb“

saqarTvelos kanonis me-13 muxlis me-2 punqtis Sesaba-

misad, maswavleblis mier Cadenil samarTaldarRvevasTan

dakav Sirebul saCivrebze statistikas ar awarmoebs.

aqedan gamomdinare, saministro ar flobs maswavleblis

ukanono qmedebis gamo dakisrebuli pasuxismgeblobis

Sesaxeb aranair informacias.58 TDI-is mier saqarTvelos

masStabiT gamokiTxuli ormoci skolidan maswavleblebis

winaaRmdeg Sesuli saCivrebis arsebobas arc erTi maTgani

ar adasturebs.

saswavlo kalendarSi religiuri umcireso-

bebis intere sis gaTvaliswineba

zogadi ganaTlebis Sesaxeb kanonis aS kara darRvevis garda

arsebobs kidev erTi problema - saganmanaTleblo dawese-

bulebebSi saswavlo kalendris Sed gena. zogierTi respon-

denti acxadebs, rom saxelmwifo gamocdebisa da saskolo

olimpiadebis daniSvnisas ganaTlebis saministro garkveu-

57. „ზოგადი განათლების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე–12 მუხლის პირველი პუნქტის თანახმად, მოსწავლეს ან მის მშობელს უფლება აქვთ გაასაჩივრონ მასწავლებლისა და სკოლის უკანონო ქმედებები. 58. TDI-ის მიერ გაგზავნილი წერილი, რეგისტრაციის ნომერი: #120792, 04.03.14. წერილში ვითხოვდით 2010- 2014 წლების მონაცემებს.


60

li religiis mimdevarTa interess ar iTvaliswinebs. maga-

liTad, meSvide dRis qristian-adventis tTa religiur

organizaciaSi SabaTi dRe uqmedaa gamocxade buli da am

dRes morwmuneebi saero saqmeebSi ar monawileoben. ekle-

siis pastoris, boris Waraias TqmiT, gamocdebi xSi rad

swored SabaT dRes emTxveva. saxalxo damcvelTan arse-

buli religiaTa sabWos mier ganaTlebisa da mecnierebis

saministrosTvis gaweuli rekomendaciebis miuxedavad,

gamoc daze gamoucxadeblobis sapatiod CaTvlis an gamoc-

dis gadatanis Sesaxeb TxovniT mimarTva religiur orga-

nizacias yovel SemTxvevasTan dakavSirebiT individualu-

rad uwevs.

rekomendaciebi

saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis saministros59

• sajaro skolebSi prozelitizmis, indoqtrinacii-

sa da religiuri simbolikis araakademiuri daniS-

nulebiT gamofenis SemTxvevebis gamovlenis mizniT,

saWiroa, ganaTlebisa da mecnierebis saministroSi,

saxalxo dam cvelisa da dainteresebuli avtorite-

tuli ara sam Tavrobo organizaciebis monawileobiT,

Seiqmnas monitoringisa da reagirebis specialuri

jgufi;

59. 2012 წელს სახალხო დამცველთან არსებულმა რელიგიათა საბჭომ წარადგინა რეკომენდაციები, სადაც ნათქვამია, რომ „განათლების სამინისტრომ განათლების შესახებ კანონისა და მასწავლებელთა ქცევის კოდექსის საფუძველზე უნდა შეიმუშავოს გაიდლაინები სკოლის დირექტორებისათვის იმის შესახებ, თუ როგორ გახდეს სკოლის გარემო რელიგიური თვალსაზრისით ნეიტრალური.“ ასევე, რელიგიური უმცირესობების წარმომადგენლები რეკომენდაციას უწევენ ინიციატივას, რომ სკოლის დირექტორის სტანდარტში აისახოს მოთხოვნა სკოლის დირექტორის მიერ მრავალფეროვნების მართვისა და ინტერკულტურული განათ-ლების ცოდნის ფლობის შესახებ. მსგავსი ღონისძიებების გატარების აუცი ლებ-ლობაზე უთითებენ რელიგიური უმცირესობების წარმომადგენლები კვლევის ფარგლებში ჩატარებულ ინტერვიუებშიც.

61

• monitoringis jgufma religiis niSniT diskrimina-

ciis SemTxvevebze informacia unda miawodos Sesa-

bamis samarTaldamcav organoebs;

• monitoringisa da reagirebis jgufma, Sesabamisi

eq spertebis monawileobiT, unda SeimuSavos gzam-

kvle vi sajaro skolebis direqtorebisa da maswav-

leb lebisTvis, sadac mocemuli iqneba zogadi ga-

naTlebis kanonis moTxovnebis, sajaro skolaSi

religiuri ne itralurobis dacvisa da toleran-

tuli garemos xel SewyobisTvis saWiro konkretuli

instruqciebi;

• aRniSnulma jgufma yovelwliurad unda warmoadgi-

nos angariSi sajaro skolebSi arsebuli mdgomareo-

bis Sesaxeb;

• ganaTlebisa da mecnierebis saministrom unda Seimu-

Savos samoqmedo gegma sajaro skolebSi religiis

Tavisuflebis dacvis mimarTulebiT aqtiuri muSao-

bisa da tolerantobis kulturis damkvidrebisTvis;

maT Soris, uzrunvelhyos tolerantobis kulturis

wa ma xalisebeli RonisZiebebis - moswavleTa da mas-

wavlebelTa konferenciebis, konkursebis, viqtori-

nebis, diskusiebisa da a.S. gamarTva;

• s(s)ip maswavlebelTa profesiuli ganviTarebis cen-

tris maswavlebelTa gadamzadebis programaSi unda

gaZlierdes interkonfesiuri da interkulturuli

komponenti;

• saWiroa maswavlebelTa sasertifikacio gamocdebis

testSi tolerantobis kuTxiT maswavlebelTa gan-

wyo bebis Sefaseba;

• saWiroa, direqtoris standartSi aisaxos moTxovna

in terkulturuli ganaTlebisa da tolerantuli ga-

remos SeqmnisTvis saWiro unarebis flobis Sesaxeb;


62

• saWiroa, qarTuli enisa da literaturis, isto riis,

kulturis, samoqalaqo ganaTlebis saxel mZRva ne-

loebis revizia da maTi saSualebiT moswavleebisTvis

neitraluri, dabalansebuli informaciis miwodeba;

maTSi tolerantuli ideebisa da reli giur-eTnikuri

mravalferovnebis asaxva. istoriiis, literatu-

ris, kulturis, samoqalaqo ganaTlebis, xelovnebis

saxel mZRvaneloebi Seuwynareblobis qadagebis nac-

vlad, unda aCvevdes gansxvavebulis pativiscemas da

yuradRebas amaxvilebdes tolerantobis mniSvnelo-

baze.

• grifirebis wesSi Setanili cvlilebis monitorin-

gisTvis, saWiroa, Seiqmnas saeqsperto jgufi, rome-

lic iTanamSromlebs saxalxo damcvelTan da dain-

teresebul arasamTavrobo organizaciebTan. jgufi

Seafasebs, Tu ramdenad asaxavs saxelmZRvaneloebi

kulturul da konfesiur mravalferovnebas da moam-

zadebs rekomendaciebs saxelmZRvaneloebis Semdegi

gamocemisTvis.

63

4. saxelmwifos religiuri politika

problema: religiur umciresobaTa warmomadgenlebis

TqmiT, bolo periodSi aSkarad SeimCneva, rom mTavro-

bas maTze kontrolis meqanizmis gaaZliereba surs. amis

gamoxatulebad SeiZleba miviCnioT axali saxelmwifo

struqturis, religiis sakiTxTa saxelmwifo saagentos

Seqmnac.

religiuri gaerTianebebis warmomadgenelTa umravlesoba

acxadebs, rom saxelmwifo maTTan dakavSirebul sakiTxebs

religiuri umciresobebis farTo speqtrTan SeuTanxmeb-

lad wyvets. am mimarTulebiT mTavrobis mier bolo peri-

odSi gadadgmuli nabijebi religiuri gaerTianebebis Ta-

visuflebaSi Carevis survilad SeiZleba Sefasdes.

gansakuTrebiT SemaSfoTebeli saxe miiRo muslimebisadmi

saqarTvelos saxelmwifos politikam, romelic am kuTxiT

sakuTar rols, rogorc Cans, usafrTxoebis metad Tavise-

bur, eqskluziurad gagebul konteqstSi xedavs da ara yve-

la adamianisa da konkretulad, muslimebis konstituci-

uri uf lebebisa da Tavisuflebebis dacvis garantorad.

respodentebis TqmiT, saxelmwifo undobloblad ekideba

muslim moqalaqeebs, rac gamoixateba muslimTa sistemur

diskriminaciasa da maTTvis konkretuli barierebis Seqm-

naSi, maTi uflebebis masStabur Selaxvasa da muslimuri

Temis Sida saqmeebSi CarevaSi.

kidev erTi seriozuli problema, romelsac pirdapiri da

uaRresad negatiuri gavlena aqvs umciresobebis mimarT

saxelmwifos politikaze, xelisuflebis mikerZoebuli

da mokidebulebaa dominanturi religiuri gaerTianebi-

sadmi, rac xSirad sapatriarqos nebisadmi daqvemdebare-

biTa da sekularizmis konstituciuri principis darRve-

viT gamoixateba.


64

xelisufleba, rogorc wesi, sapatriarqos aSkarad gamo-

xatul interess maqsimalurad SeizRudos religiuri

umci resobebis samoqmedo areali, kanonis uzenaesobasa

da ada mianis uflebebisa da Tavisuflebebis dacvaze upi-

ratesad ganixilavs.

problemis aRwera

4.1. religiis sakiTxze momuSave saxelmwifo

struq ture bis formireba

2014 wlis TebervalSi, saqarTvelos mTav robis gadaw yve-

tilebiT dafuZnda religiis sakiTxTa saxelmwifo sa a-

gento. aRsaniSnavia, rom religiis Temaze momuSave uw ye ba

mTavrobam Camoayaliba erTpirovnulad, religi uri gaer-

Tianebebis farTo speqtrTan, saxalxo damcvel Tan, re-

ligiuri umciresobebis uflebaTa damcvel ara sam Tav-

robo organizaciebTan konsultaciebis gareSe.60 arc erT

saerTaSoriso Tu adgilobriv organizacias re li gi is

specialuri saxelmwifo uwyebis Seqmna arasdros Semou-

Tavazebia.

am gadawyvetilebas win uZRoda, 2014 wlis noemberSi,

religi ur gaerTianebebTan dakavSirebuli calkeuli

sakiTxebis Sem swavleli uwyebaTaSorisi komisiis Seqmna,

romlis debule bac, misi miznebisa da amocanebis formu-

lirebidan gamomdina re, religiis Tavisuflebis SezRud-

visa da sekularobis prin cipis darRvevis riskebs Seicav-

60. 2014 წლის 30 აპრილს სახალხო დამცველთან არსებულმა რელიგიათა საბჭომ და არასამთავრობო ორგანიზაციებმა მიმართეს მთავრობას, სადაც რელიგიის საკითხთა სახელმწიფო სააგენტოს თავმჯდომარის დანიშვნამდე, სააგენტოს ლეგიტიმურობისთვის თავმჯდომარის კანდიდატურის შერჩევის პროცესში რელიგიური ორგანიზაციების ჩართვას ითხოვდნენ. განცხადება ხელმისაწვდომია ბმულზე: http://bit.ly/1jmJrnZ. აღნიშნული განცხადების გავრცელების დღეს პრემიერ-მინისტრმა, სამოქალაქო სექტორთან კონსულტაციის გარეშე, კომისიის თავმჯდომარედ დანიშნა იურისტი ზაზა ვაშაყმაძე, რომელიც 2013 წელს მედიაში გამოქვეყნებულ ერთ-ერთ გადაცემაში იეჰოვას მოწმეების მიმართ დისკრიმინაციული შინაარსის განცხადებებს ავრცელებს - გადაცემა კვირიაკე, თემა „რელიგიის თავისუფლება“, სტუმარი ზაზა ვაშაყმაზე, 10.02.2013, გადაცემა ხელმისაწვდომია ბმულზე: http://www.myvideo.ge/?video_id=1925806

65

da. komisias, sakuTari mandatis mixedviT, unda Seeswavla

religiuri gaerTianebebis dafinansebis wyaroebi, sagan-

manaTleblo saqmianoba, sajaro RvTismsaxurebisa da saja-

ro religiuri msvlelobis, agreT ve sakuTrebis sakiTxe-

bi; SeemuSavebina sakulto da arareligi uri daniSnulebis

konstruqciebis maregulirebeli normebi. komisiis Tavm-

jdomared dasaxelda saxelmwifo ministri Serigebisa

da samoqalaqo Tanasworobis sakiTxebSi.61 niSan doblivia

isic, rom mTavrobis warmomadgenlebis arc erT sajaro

gancxadebaSi ar yofila miniSneba imis Sesaxeb, rom saagen-

to sapatriarqos dafinansebis wyaroebisa da sabiujeto

Tanxebis xarjvis miznobriobis kvleviT dainteresde-

boda.

4.2. muslimuri Temis Sida saqmeebSi Careva

zogierTi muslimuri gaerTianebis warmomadgenlis gan-

martebiT, mTavroba uxeSad ereva muslimTa Sida saqmeebSi,

Ss saministros meSveobiT akontrolebs maT saqmianobasa

da awesebs axal, araformalur regulaciebs.

2014 wlis 9 ianvars, „sruliad saqarTvelos muslimTa sam-

marTvelos“ damfuZnebeli krebis gadawyvetilebiT, sa-

mu fTo orad, aRmosavleTis da dasavleTis samufToebad

gaiyo, calke darCa Seixis instituti. dasavleT saqarT-

velos sunitTa mufti gaxda jemal paqsaZe, xolo aRmosav-

leT saqarTvelos sunitTa axali mufTi ki iasin alievi.

61. ტოლერანტობისა და მრავალფეროვნების ინსტიტუტმა (TDI) შერიგებისა და სამოქალაქო თანასწორობის საკითხებში საქართველოს სახელმწიფო მინისტრის აპარატიდან გამოითხოვა კომისიის საქმიანობის შესახებ ინფორმაცია. როგორც მოწოდებული დოკუმენტებიდან ირკვევა (წერილი № 153-გ, 20.02.2014), კომისიამ 2013 წლის 13 დეკემბრიდან 2014 წლის 24 იანვრამდე ჩაატარა 5 სხდომა და შეიმუშავა საქართველოს მთავრობის დადგენილების 2 პროექტი: „საქართველოში არსებული რელიგიური გაერთიანებებისთვის საბჭოთა ტოტალიტარული რეჟიმის დროს მიყენებული ზიანის ნაწილობრივ ანაზღაურებასთან დაკავშირებული ზოგიერთი ღონისძიების განხორციელების წესის დამტკიცების თაობაზე“ და „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის - რელიგიის საკითხთა სახელმწიფო სააგენტოს შექმნისა და დებულების დამტკიცების შესახებ“. პირველი საქართველოს მთავრობამ მიიღო 2014 წლის 27 იანვარს, მეორე კი - 2014 წლის 19 თებერვალს.


66

muslimi Temis warmomadgenlebis TqmiT, 2014 wels axal-

ma xelisuflebam araTu gaimeora wina xelisuflebis

dros daSvebuli Secdoma da uxeSad Caeria muslimTa Sida

sakiTxebSi, man aseve eTnikuri niSniT dayo saqarTvelos

moqalaqe muslimebi, amiT muslim TemSi Sida dapiris-

pirebis riski gazarda da saxelmwifosadmi ndoba Seamcira.

mTavrobam TviTneburad gadaayena saqarTvelos Siitebis

Zveli lideri, vagif aqberovi (Seixma religiur sabWos,

xelisuflebis warmomadgenlebis miTiTebiT, gadadgomis

TxovniT Tavad mimarTa) da daniSna axali Seixi ramin igi-

dovi, xolo saqarTvelos sunit muslimebs isev ar misca

mufTis Tavisuflad arCevis saSualeba.

kvlevis farglebSi gamokiTxuli qarTveli muslimebis

TqmiT, isini mufTis arCevnebis gziT daniSvnas moiTxovd-

nen. miT umetes, rom adgilobriv TemSi muslimTa sammar-

Tvelosadmi ukmayofileba bolo or weliwadSi muslimebis

winaaRmdeg religiuri Seuwynareblobisa da eqstremizmis

gamovlinebebis Semdeg gaizarda, radgan mas xSirad mTav-

robisadmi loi alobaSi adanaSauleben.

arasamTavrobo organizacia „qarTvel muslimTa kavSiris“

Tavmjdomaris moadgile, tariel nakaiZe acxadebs, rom

maTTvis miuRebelia „sruliad saqarTvelos muslimTa sam-

marTvelos“ amJamindeli SemadgenlobiT arseboba, radgan

aRniSnuli organizacia ar gamoxatavs muslimTa Temis in-

teresebs da „religiasTan daukavSirebeli adamianebisgan

aris dakompleqtebuli“.

4.3. sazRvris gadakveTis problema

aWaraSi mcxovrebi muslimebis TqmiT, maT sazRvris

gadmok veTisas xSirad eqmnebaT problemebi, rodesac

TurqeTidan an arabulenovani qveynebidan saqarTveloSi

brundebian. Tavsaburavian gogoebs sarfis sabaJoze eWvis

TvaliT uyureben, uwyoben dakiTxvas da sazRvarze did-

67

xans aCereben. analogiur problemaze sa ubroben ltolvi-

li CeCnebic. ilias saxelmwifo uni ver sitetis student

r. g.-is TqmiT, mas xSirad uwevs CeC neTSi axloblebis

mona xuleba, saqarTveloSi avto man qaniT dabrunebisas

sabaJoze yo velTvis daaxloebiT or saaTs aCereben. ga-

mo kiTxuli muslimebis TqmiT, sabaJo de partamentis Ta-

nam Sromlebi maTi dayovnebis konkretul mizezs ar asa-

xeleben xolme.

religiuri niSniT diskriminacias xSirad ganicdian pan-

kisis xeobis mkvidri qisti da CeCeni muslimebi. sofel

duisSi mcxovrebi imam amir xangoSvilis TqmiT, qistebi,

romelTac ganaTleba arabul qveynebSi aqvT miRebuli,

pankisis xeobaSi adgilobrivi xelisuflebis mier poten-

ciur „teroristebad“ aRiqmebian. qistebis ganmartebiT,

aRniSnuli problema ar sebobda wina xelisuflebis dro-

sac, Tumca axali xeli suflebis pirobebSi maT mimarT un-

dobloba sagrZnoblad gaizarda. amir xangoSvilis TqmiT,

arabuli saxelmwifoebidan ramdenime biznesmens hqonda

iniciativa, sofel duisSi gane xorcielebina sxvadasxva

infrastruqturuli proeqti, Tumca xelisuflebam maT

amis saSualeba ar misca.

4.4. religiuri literaturis gavrcelebasTan

da kav Sirebuli problemebi

religiuri umciresobebisTvis zogjer problemuria saz-

Rvarze religiuri Sinaarsis literaturis Semotanac.

aRmosavleT evropis somex kaTolikeTa ordinariatis

warmomadgenlebi aRniSnaven, rom saeklesio kalendrebis

ganbaJebisas sirTuleebs awydebian. kalendrebi ibeW-

deba somxeTSi da somxurenovania. sabaJos TanamSrom-

lebma gaerTianebis warmomadgenebs ramdenjerme ar mis-

ces saSualeba, rom literatura SemoetanaT. aRniSnuli

problemis gadaWraSi dasaxmareblad somex kaTolikeTa

arqiepiskoposma rafael minasianma 2013 wlis 24 dekem-


68

bers saqarTvelos Serigebisa da samoqalaqo Tanasworo-

bis sa kiTxebSi saxelmwifo ministris aparats mimarTa.

religiur ma gaerTianebam werilze pasuxi 2014 wlis 19

Tebervals mii Ro. Semosavlebis samsaxuris sabaJo depar-

tamentis ganmartebiT, miuxedavad imisa, rom sagadasaxado

kodeqsis 168-e muxlis „o“ qvepunqtis Tanaxmad, wignebis,

Jurnal-gazeTebisa da notebis miwodeba gadasaxadisgan

gaTavisuflebulia, Semo tanili saqoneli saWiroebda sa-

baJo procedurebis gavlas da Sesabamisi dokumentebis

wardgenas, razec saqonlis Semomtanebi uars acxadebdnen,

amitomac, literatura ukan gabrunda. sabaJo departamen-

tis werilSi ar aris miTiTebuli, konkretulad ra saxis

dokumentebs iTxovdnen sabaJo departamentis TanamSrom-

lebi. eklesiis warmomadgenlebis TqmiT, maT dRemde ver

daadgines, ratom eqmnebaT problemebi literaturis gan-

baJebasTan dakavSirebiT.

rekomendacia


• saxelmwifosa da religiis gamijvnis, religi-

is Ta visuflebisa da Tanasworuflebianobis kon-

stituciu ri principebis dacvisa da gadawyvetile bis

miRebaSi de mokratiuli CarTulobis aucileb lo-

bidan gamom dinare, uaRresad mniSvnelovania, rom

saqarTvelos mTavrobam Sewyvitos religiur umci-

resobebTan dakav Sirebuli gadawyvetilebebis „dax-

urul reJimSi“ mi Reba;

• aucilebelia, saxelmwifom gaiTvaliswinos saxalxo

damcvelTan arsebuli religiaTa sabWosa da ara-

samTavrobo organizaciebis pozicia saxelmwifo

saa gentos mandatis, miznebisa da strategiis saja-

ro gan xilvasTan dakavSirebiT. mniSvnelovania, gan-

xilvis procesSi uzrunvelyofili iyos yvela re-

ligiuri organizaciisa da dainteresebuli pirebis

69

monawileoba da es procesi gamWvirvaled, Sesabamis

aqtorebTan konsultaciis gziT warimarTos;62

• saWiroebis SemTxvevaSi, mTavrobam unda gadaxedos

ukve miRebul gadawyvetilebebs da saqarTveloSi

samoqalaqo integraciis xelSewyobisa da toleran-

tuli garemos gaumjobesebis mizniT Tanmimdevru-

lad Seasrulos saxalxo damcvelis, saxalxo dam-

cvelTan arsebuli religiaTa sabWosa da rasizmisa

da diskri minaciis winaaRmdeg evropuli komisiis

(ECRI) reko mendaciebi;

• saWiroa, samarTaldamcavma organoebma Seiswavlon

muslimebis gadaadgilebis SezRudvisa da sabaJo

pun qtebSi religiuri literaturis gavrcelebas-

Tan da kav Sirebuli problemebi da maTze droulad

moaxdi non reagireba.

62. სახალხო დამცველთან არსებული რელიგიათა საბჭოსა და არასამთავრობო ორგანიზაციების განცხადება რელიგიის საკითხთა სახელმწიფო სააგენტოსთან დაკავშირებით, ხელმისაწვდომია: http://bit.ly/1lJQMjf


70

5. religiuri organizaciebis dafinanseba

problema: religiuri gaerTianebebis dafinansebis ar-

sebu li forma diskriminaciuli xasiaTisaa. miuxedavad

imisa, rom mTavrobam saqarTvelos biujetidan pirdapiri,

dotaciuri dafinanseba gamouyo saqarTvelos sapatri-

arqos garda kidev oTx religiur gaerTianebas, man ver

gadaWra dafinansebis manamde arsebul diskriminaciul

wesTan dakavSirebuli prob lema.

dafinansebis gareSe darCa sxva religiuri gaerTianebebi,

rac saxelmwifos mxridan konfesiebis ranJirebis mankier

praqtikas waaxalisebs, xels Seuwyobs sxva religiuri ga-

erTianebis kidev ufro met marginalizaciasa da maTdami

diskriminaciuli damokidebulebis gaZlierebas.

garda amisa, uaRresad problemuria Tavad dafinansebis

wesi, radgan am formiT saxelmwifom igi religiuri gaer-

Tianebebis kontrolisa da maTze gavlenis mopovebis meqa-

nizmad SeiZleba gamoiyenos.

aseve bundovania religiuri gaerTianebebis dotaciuri

da finansebis sabWoTa periodSi miyenebuli zaralis anaz-

Raure bis aucileblobiT motivireba maSin, rodesac Tavad

religiu ri gaerTianebebi finansur mxardaWeraze metad

komunisturi represiebis gamo moralur aRiarebasa da

CamorTmeuli sa kulto nagebobebis dabrunebas moiTxoven.

problemis aRwera

5.1. religiuri gaerTianebebisTvis sabWo-

Ta period Si mi yenebuli materialuri da

moraluri zaralis anazRaurebis gadaw-

yvetilebasTan dakavSirebuli xar vezebi.

saqarTvelos mTavrobam, 2014 wlis 27 ianvris dadgenilebis

Tanaxmad, miiRo gadawyvetileba, „sajaro samarTlis iuri-

diuli piris samarTlebrivi formiT re gistrirebul is-

71

lamur, iudeur, romaul-kaTolikur da som xuri samoci-

qulo aRmsareblobis mqone religiur ga erTianebebs

au naz Rauros sabWoTa periodSi miyenebuli materialuri

da moraluri ziani“.

saqarTvelos mTavrobis 2014 wlis 19 Tebervlis #177 dad-

genilebis mixedviT, Tanxis ganawilebaze pasuxismgebel

struqturad ssip - religiis sakiTxTa saxelmwifo saa-

gento dasaxelda. mTavrobis 2014 wlis 13 martis (#437)

gankargulebis Tanaxmad, oTxi religiuri gaerTianebis

dasafinanseblad saqarTvelos mTavrobis sarezervo fon-

didan 3,5 milioni lari gamoiyofa.63 amave gankargulebiT,

Tanxis ganawilebis pirobebis SemuSaveba daevala religi-

is sakiTxTa saxelmwifo saagentos saqarTvelos finansTa

saministrosTan SeTanxmebiT. Tumca, am etapze, religiuri

gaerTianebebis warmomadgenlebis TqmiT, maTTvis ucno-

bia, rodis da ra meqanizmiT gadaunawildebaT mTavrobis

mier gamoyofili subsidia.

mTavrobis inicitiva - damatebiT oTxi konfesiis dafinan-

sebis Sesaxeb - ramdenime mniSvnelovani xarvezis gamo ata-

rebs usamarTlo da diskriminaciul xasiaTs:64

1. mTavrobam aRniSnuli gadawyvetileba religiuri gaer-

Tianebebis farTo speqtrTan konsultaciis gareSe da

saxalxo damcvelis rekomendaciebis gverdis av liT

miiRo;

2. gaurkvevelia, ra kriteriumebze dayrdnobiT SeirCa

mxolod oTxi konfesia, maSin, roca sabWoTa kavSirSi

iezidebi, luTerelebi, saxarebis rwmenis qristianebi

(ormocdaaTianlebi), iehovas mowmeebi, kriSnaidebi da

63. 2014 წლის 27 იანვარს შერიგებისა და სამოქალაქო თანასწორობის საკითხებში სახელმწიფო მინისტრმა პაატა ზაქარეიშვილმა განაცხადა, რომ რელიგიური ორგანიზაციები მატერიალური და მორალური ზიანის ანაზღაურების მიზნით, ყოველწლიურად 4,5 ლარით დაფინანსდებოდნენ. http://www.tabula.ge/ge/story/79517-zaqareishvili-religiuri-konfesiebi-daaxloebit-45-milion-lars-miigheben64. აღნიშნული შეფასება გამოხატავს ტოლერანტობისა და მრავალფეროვნების ინსტიტუტის (TDI) პოზიციას.


72

sxva religiuri jgufebi analogiurad idevnebodnen.

saxelmwifos mier gamorCeuli oTxi religiuri jgufi

aRiqmeba rogorc privilegirebuli statusis mqone

gaerTianebebi. religiuri organizaciebis dafinanse-

bis amgvari modeli saxelmwifos mxridan uTanasworo

mopyrobis gamovlinebaa. unda aRiniSnos, rom mTav-

robis iniciativis Sesaxeb ukmayofilebas zogierTi

religiuri organizacia sajarod gamoTqvams;65

3. saxelmwifos mier SemoTavazebuli materialuri da

moraluri zianis anazRaurebis modeli samarTleb-

rivad absurdulia. realurad, masSi Camoyalibebu lia

oT xi religiuri aRmsareblobis yovelwliuri da fi-

na nsebis wesi, romelsac, Tvisobrivad, zia nis anaz-

RaurebasTan aranairi kavSiri ar aqvs. mTavrobas ar

SeumuSavebia obieqturi kriteriumebi, romelTa mixed-

viTac dadgindeboda sabWoTa dros daza ra lebuli re-

ligiuri gaerTianebebis istoriuli da instituciuri

memkvidreebi; aseve gaurkvevelia asa nazRaurebeli

zianis odenoba da vada, romlis ganmavlobaSic reli-

giuri gaerTianebebi aRniSnuli principiT unda dafi-

nansdnen.

unda iTqvas, rom, zogadad, problemuria saxelmwifos mi-

er religiuri gaerTianebebis pirdapiri dafinansebis we-

si, romliTac ar aris winaswar gansazRvruli, Tu ra da-

niSnulebiT iyenebs saxelmwifo biujetidan gamoyofil

resursebs esa Tu is religiuri organizacia.66 aRniSnuli

65. საქართველოს ევანგელურ-ლუთერული ეკლესიის ეპისკოპოსის მიმართვა ეკლესიის ყოველწლიურ მიღებაზე, ხელმისაწვდომია: http://tolerantoba.ge/index.php?news_id=55666. დაფინანსების უფრო დემოკრატიული მოდელების მიხედვით, რელიგიური გაერთიანებები ფინანსდებიან მოქალაქეთა მიერ თავიანთ საგადასახადო ვალ-დებულებებში შესაბამისი გრაფის შევსებისა და საშემოსავლო გადასახადის მიზნობრივად მიმართვის შედეგად, რითაც მინიმუმამდეა დაყვანილი ხელი-სუფლების როლი რელიგიური გაერთიანებების დაფინანსებაში და გათ ვა-ლისწინებულია ყველა გადასახადის გადამხდელის ინტერესი, სურვილის შემ-თხვევაში დააფინანსოს საკუთარი რელიგიური გაერთიანება, სეკულარული თუ სხვა ჯგუფი. აშშ-ში რელიგიური გაერთიანებებისთვის სახელმწიფო ფედერა-ლური ბიუჯეტი დან გრანტებსაც გამოყოფს, თუმცა აღნიშნული დაფინანსების მოსაპოვებლად, რე ლი გიური და სეკულარული ჯგუფები ერთმანეთს კონკურენციას

73

iniciativiT, saxelmwifom, Zveli uTanasaworo samarT-

lebrivi reJimis dekonstruqciis nacvlad, faqtobrivad,

imave reJimSi mxolod umniSvnelo cvlileba Seitana.

5.2. saqarTvelos sapatriarqosTvis miniWebuli

finansuri privilegiebi

aT welze metia, saqarTvelos sapatriarqo saxelmwifos

mxridan finansuri privilegiebiT sargeblobs. mis daq-

vemdebarebaSi Semavali eparqiebi da eklesia-monastrebi

saxelmwifo biujetidan subsidiis saxiT, 25 milioni la-

ris garda, yovelwliurad finansdebian adgilobrivi

TviTmmarTvelobis organoebidanac, aseve saxelmwifo

fon debidan da saministroebidan.67 2013 wels, mTliano-

baSi, saxelmwifo biujetidan sapatriarqom 29.220.349.7

laris odenobis Tanxa miiRo. dafinansebis amsaxveli dia-

grama qvemoT aris warmodgenili:68

უწევენ. მკაცრად განსაზღვრულია დაფინანსების სფეროები და მიზნობრიობა - თანხის გამოყენება შესაძლებელია მხოლოდ სოციალურ პროექტებში და არა პროზელიტიზმის, რე ლიგიური სწავლების ან მსახურებისთვის. 67. არასამთავრობო ორგანიზაცია საერთაშორისო გამჭვირვალობა - საქართველოს მონაცემებით 2002 წლიდან 2013 წლის ივლისამდე საქართველოს ხელისუფლების მიერ საქართველოს საპატრიარქოსთვის გამოყოფილი თანხა 200 მილიონამდე ლარს შეადგენს. „მოკლე მიმოხილვა საქართველოს საპატრიარქოს დაფინანსების შესახებ“, ხელმისაწვდომია:http://transparency.ge/blog/mokle-mimokhilva-sakartvelos-sapatriar-kos-dapinansebis-shesakheb?page=168. ვრცლად იხ. ტოლერანტობისა და მრავალფეროვნების ინსტიტუტისა და ადამიანის უფლებების სწავლებისა და მონიტორინგის ცენტრის მიერ ჩატარებული კვლევა რელიგიური გაერთიანებების სახელმწიფო დაფინანსების შესახებ.


74

diagrama #1

წყარო: ტოლერანტობის და მრავალფეროვნების ინსტიტუტის (TDI) და ადამიანის უფლებების სწავლებისა და მონიტორინგის ცენტრის (EMC) მიერ ჩატარებული კვლევა საქართველოში რელიგიური გაერთიანებების სახელმწიფო დაფინანსების შესახებ

tolerantobis da mravalferovnebis institutis (TDI) da adamianis uflebebis swavlebisa da monitoringis cen-

tris (EMC) mier Catarebul kvlevaSi saqarTveloSi re-

ligiuri gaerTianebebis saxelmwifo dafinansebis Ses-

axeb municipalitetebisa da TviTmmarTveli qalaqebis

mier re ligiuri organizaciebis saxelmwifo dafinansebis

amsax veli monacemebi aCvenebs, rom saqarTvelos sapatri-

arqo sxva religiur organizaciebTan mimarTebiT absolu-

turi pri vilegiiT sargeblobs. 2013 wels TviTmmarTveli

qalaqebisa da municipalitetebis mier gamoyofili jamuri

Tanxis 99.2% - 3.896.139 lari marTlmadidebel eparqiebsa

da eklesiebze gadanawilda, danarCeni konfesiebisTvis

gaweuli finansuri daxmareba ki, 31.268.16 lars, mTliani

Tanxis 0.8%-s Seadgens.

municipaletetebis 69.5% adgilobrivi biujetidan Tanxas

spe cialurad religiuri organizaciebis dasaxmareblad

75

gan sazRvruli qveprogramebidan gamoyofs. sainteresoa,

rom municipalitetebs Soris sapatriarqos dafinansebis

yvelaze didi moculoba fiqsirdeba Sereuli religiuri

kompoziciis municipalitetebSi, bolnissa da marneulSi,

sadac mosaxleo bis didi nawili aramarTlmadidebelia.

xazgasasmelia isic, rom municipalitetebis gamgeobebis

mier gamoyofili Tanxa zogjer eparqiebisa da eklesia-

monastrebis garda, sasuliero pirebis pirad sabanko

angariSebze iricxeba. sapatriarqos dafinanseba aseve

gaTvaliswinebulia xuTi TviTmmarTveli qalaqidan sami

qalaqis meriis biujetSi.

sapatriarqos saxelmwifo dafinansebis modelSi gan-

sakuTrebiT problemuria dafinansebis miznobriobis

gansazRvris sakiTxi. ucnobia, Tu ra miznebisTvis ixarje-

ba municipalitetebis mier sapatriarqosTvis gamoyofili

subsidiis naxevarze meti. zogjer municipalitetebis

gamgeobebisa da TviTmmarTveli qalaqebis meriebisgan sa-

jaro informaciis saxiT gamoTxovil dokumentebSi Tan-

xis gadaricxvis daniSnuleba miTiTebulia. am dokumen-

tebis mixedviT, sapatriarqo municipalur da finansebas

ZiriTadad religiuri miznebisTvis iyenebs, maSin roca

socialur proeqtebs saerTo Tanxis mxolod 1% xmardeba.

miznobrivi kategoriebidan yvelaze didi xvedriTi wili

modis eklesiebis aSeneba/restavraciasa da dekoratiul

samuSaoebze (19%). saeklesio daniSnulebis nivTebis SeZe-

nasa da religiuri Sinaarsis RonisZiebebze saerTo Tanxis

8% ixarjeba. sapatriarqos prioritetebi TviTmmarTveli

qalaqebis SemTxvevaSic ar icvleba, meriebis mier gamoyo-

fili Tanxis TiTqmis 55% ixarjeba eklesiebis mSenebloba/

restavracia/keTilmowyobaze. Tanxis 44%-is miznobrivi

daniS nuleba dokumentebSi miTiTebuli ar aris.

sainteresoa, rom municipalitetebi da Tbilisis gam-

geobebi Tanxis gamoyofis safuZvlad konkretuli ekle-

siebis warmomadgeneli sasuliero pirebis mimarTvebsa da

werilebs asaxeleben. aRniSnuli dokumentebis analizis

safuZvelze irkveva, rom Tanxis moTxovnis mizani, xSirad


76

arc sasuliero piris werilSia miTiTebuli da igi yovel-

gvari dasabuTebis gareSe iTxovs, magaliTad, 25.000 laris

odenobis subsidias.

finansuri daxmarebis garda, sapatriarqo municipa li-

te tebisa da TviTmmarTveli qalaqebis meriebisgan sxva-

dasxva saxis materialur sikeTesac iRebs: miwis nakve-

Tebs, skverebs, Senoba-nagebobebsa da moZrav qonebas. 2013

wels municipalitetebisa da TviTmmarTveli qalaqebis

mier sapatriarqosTvis gada cemuli arasasoflo-sameur-

neo daniSnulebis miwis nakveTebis farTobi mTlianobaSi

32.479 kv.m-s Seadgens, xolo ara sa soflo-sameurneo da-

niSnulebis miwis nakveTebisa da masze ganTavsebuli Seno-

bebis farTi 1.584.65 kv.m-ia.

rac Seexeba moZrav qonebas, 2013 wels maTi Rirebuleba

mTlianad Seadgens 192.742 lars (175.042.09 laris Ri-

rebulebis dekoratiuli sanaTebi, sabaRe skamebi, nagvis

urnebi, sayvavileebi da meoradi samSeneblo masala; 1.500

laris Rirebulebis sawvavi masala; 16.200 laris Rireb-

ulebis avtobusi), xolo 2014 wels - 13.400 lars (2 avto-

manqana).

gasaTvaliswinebelia uZravi qonebis gadacemis zrdis ten-

dencia: TviTmmarTveli qalaqebisa da municipalitetebis

mi er sapatriarqosTvis 2013 wels gadacemuli uZravi qo-

nebis mTliani farTobi (moicavs mxolod arasasoflo da-

niSnulebis miwis nakveTebsa da skverebs kv.m-is daangariSe-

biT) 2009-2012 wlebis jamur maCvenebels aRemateba.

saxelmwifosa da eklesiis finansuri urTierTobis ar-

sebuli forma ewinaaRmdegeba saqarTvelos konstitu-

ciiT aRiarebul sekularobis princips da konkretuli

religiuri doqtrinis mxardaWeris saxes iRebs. dafinan-

sebis arsebuli wesi mkafiod diskriminaciul praqtikas

warmoadgens, radgan uTanasworo mdgomareobaSi ayenebs

sxva religiur gaerTianebebs, romlebic finansuri privi-

legiebiTa da ideologiuri mxardaWeriT ar sargebloben.

77

yovelive amasTan erTad, sapatriarqosa da calkeuli

ekle siebisTvis gadacemuli Tanxis gankargva xdeba gaum-

Wvirvaled, saxelmwifo saTanadod ar akontrolebs xar-

jebs da aqedan gamomdinare, ucnobia, ramdenad mizno-

brivad ixarjeba gamo yofili saxsrebi.

rekomendacia


• religiuri gaerTianebebisTvis zianis anazRaure-

baze, dafinansebis formasa da mizanSewonilobaze

daiw yos konsultaciebi religiuri gaerTianebebis

far To speqtrTan, saxalxo damcvelTan da reli giis

Tavisuflebis damcvel arasamTavrobo organi za ci-

ebTan; konsultaciebis Sedegad, saWiroebis SemTxve-

va Si, mTavrobam gadaxedos ukve miRebul gadaw yve-

tilebebs;

• sekularobis principis dacvis mizniT, mniSvnelova-

nia, saxelmwifom SeimuSavos sapatriarqosa da sxva

re ligiuri gaerTianebebisTvis gamoyofili Tanxis

gan kargvis gamWvirvalobisa da xarjvis miznobrio-

bis kon trolis saWiro meqanizmebi.


78

6. sagadasaxado uTanasworoba

problema: religiuri umciresobebi, saqarTvelos saga-

da saxado kanonmdeblobis mixedviT, saqarTvelos samo-

ciqulo avtokefalur marTlmadidebel eklesiasTan

Seda rebiT uTanasworo mdgomareobaSi imyofebian.69 2011

wlidan sa qarTveloSi amoqmedda axali sagadasaxado ko-

deqsi, romlis Tanaxmad religiuri saqmianoba70 ar warmoad-

gens ekonomikur saqmianobas (me-9 muxli), rac religiuri

69. აღნიშნული პრობლემის შესახებ სახალხო დამცველთან არსებულმა რელიგიათა საბჭომ 2012 წელს სპეციალური რეკომენდაციები შეიმუშავა.70. საგადასახო კოდექსის მე-11 მუხლი განმარტავს რელიგიურ საქმიანობას: მუხლი 11. რელიგიური საქმიანობა1. რელიგიურ საქმიანობად ითვლება დადგენილი წესით რეგისტრირებული რელიგიური ორგანიზაციის (გაერთიანების) საქმიანობა, რომლის მიზანია აღ-მსარებლობისა და სარწმუნოების გავრცელება, მათ შორის, ისეთი გზით, როგორიცაა: ა)რელიგიური წეს-ჩვეულებების, ცერემონიების, ლოცვების, სხვა საკულტო მოქ-მედებათა ორგანიზება და ჩატარება; ბ)მორწმუნეთათვის შესაძლებლობის მიცემა, ჰქონდეთ ან გამოიყენონ სამლოცველო შენობები და სარიტუალო ნაგებობები რელიგიურ მოთხოვნათა როგორც ერთობლივად, ისე ინდივიდუალურად და-საკმაყოფილებლად; გ)რელიგიური დელეგაციების, მომლოცველების, სხვადასხვა კონფესიის წარმომადგენლების მიღებისა და გამგზავრების ორგანიზება, ეროვნუ-ლი და საერთაშორისო რელიგიური თათბირების, ყრილობების, სემინარების ორგანიზება, ამ ღონისძიებათა ჩატარების პერიოდში მათი მონაწილეების სას-ტუმროებით (სხვა საცხოვრებლით), ტრანსპორტით, კვებითა და კულტურული მომსახურებით უზრუნველყოფა; დ)მონასტრების, სამონასტრო ეკლესიების, სასუ-ლიერო-სასწავლო დაწესებულებების შენახვა, ამ სასულიერო-სასწავლო დაწე-სებულებების მოსწავლეთა და მსმენელთა სწავლება, საქველმოქმედო ორგანი-ზაციების (საავადმყოფოები, თავშესაფრები, მოხუცებულთა და ინვალიდთა სახლები) შენახვა, აგრეთვე კანონიკური წესებით განპირობებული სხვა ანალოგიური საწესდებო საქმიანობა. 2. რელიგიურ საქმიანობას უთანაბრდება იმ რელიგიური ორგანი ზაციების (გა-ერ თიანებების) საწარმოთა საქმიანობა, რომლებიც გამოსცემენ რელიგიურ (საღ-ვთისმსახურო) ლიტერატურას ან აწარმოებენ რელიგიური დანიშნულების საგნებს; ამ ორგანიზაციების (გაერთიანებების) ან მათი საწარმოების საქმიანობა, რომელიც დაკავშირებულია რელიგიური (საღვთისმსახურო) ლიტერატურის ან რელიგიური დანიშნულების საგნების რეალიზაციასთან (გავრცელებასთან); აგრეთვე ასეთი საქმიანობით მიღებული ფულადი სახსრების გამოყენება რელიგიური საქმიანობის განსახორციელებლად.საგადასახადო კოდექსის მუხლი 33. რელიგიური ორგანიზაცია - რელიგიურ ორგა-ნიზაციად ითვლება ორგანიზაცია, რომელიც შექმნილია რელიგიური საქმიანობის განსახორციელებლად და ასეთად რეგისტრირებულია კანონმდებლობით დად-გენილი წესით.

79

organizaciebisTvis garkveuli SeRavaTebis dawese bas gu-

lisxmobs. Tumca, sagada saxado reJimi diskrimina ciulia

religiur umciresobaTa gaerTianebebisTvis, radgan saga-

dasaxado kodeqsi ramdenime SemTxvevaSi gansxvavebuli

wesiT mxolod saqarTvelos sapat riarqos dabegvras iT-

valiswinebs.71

problemis aRwera: kvlevis procesSi gamokiTxuli re-

ligi uri umciresobebis warmomadgenlebi saWiroebebs

Soris gamoyo fen Tanaswori sagadasaxado pirobebis Seqm-

nasa da garkveul SeRavaTebs. aseT SemTxvevaSi, religiur

organizaciebs mniS vnelovnad SeumcirdebodaT danaxar-

jebi da amavdroulad TavianT saqmianobaSi socialuri da

saqvelmoqmedo msaxurebis komponentis gaZlierebas Se-

Zlebdnen.

mogebis gadasaxadi: saqarTvelos sagadasaxado ko deq -

sis mixedviT (muxli 99, „d“ qvepunqti), mogebis gadasaxa-

diT dabegvrisgan gaTavisuflebulia „saqarTvelos sa-

patriarqos mier religiuri daniSnulebiT gamoyenebuli

jvrebis, sanTlebis, xatebis, wignebisa da kalendrebis re-

alizaciiT miRebuli mogeba.“

aRniSnuli norma ori saxis interpretaciis saSuale-

bas iZleva: 1) sapatriarqo gaTavisuflebulia mogebis

gadasaxadisgan Tu is awarmoebs xsenebuli normiT gaT-

valiswinebul religiuri daniSnulebis nivTebs. kanonis

amgvari ganmartebis SemTxvevaSi, am Canaweris arseboba

azrs moklebulia, radgan religiuri organizaciis mier

religiuri daniSnulebis produqciis gayidviT miRebu-

li mogeba isedac gaTavisuflebulia amave kodeqsis me-

11 (religiuri saqmianoba) da 96-e muxlebis safuZvelze.

2) mogebis gadasaxadisagan gaTavisuflebulia sxva sawar-

mos mier damzadebuli, zemoT xsenebuli religiuri da-

niSnulebis nivTebis realizaciiT miRebuli mogeba, Tu es

nivTebi gamoyenebulia saqarTvelos sapatriarqos mier. am

71. იხ. სახალხო დამცველის ანგარიში, 2011


80

SemTxvevaSi, is sawarmoebi, romlebic TavianT produqcias

sapatriarqos miawvdian, ar daibegrebian mogebis 15%-iani

ganakveTiT.

damatebiTi Rirebulebis gadasaxadisgan (dRg)

gaTavi suf le bulia (CaTvlis uflebis gareSe) saqarT-

velos sapat riarqos mier jvris, sanTlis, xatis, wignis,

kalendrisa da sxva saRvTismsaxuro sagnebis miwodeba72,

romlebic gamoiyeneba mxolod religiuri mizniT (mux-

li 168). aseve CaTvlis uf lebis gareSe dRg-sagan gaTavi-

suflebulia saqar Tvelos sapatriarqos dakveTiT taZ-

rebisa da eklesiebis mSenebloba, restavracia da moxatva

(muxli 168).

aRniSnuli muxlis mixedviT, Tu sapatriarqo sxva pirs re-

ligiuri daniSnulebis mqone uZravi nivTis saremonto sa-

muSaoebs ukveTavs, es ukanaskneli dRg-s ar ixdis. xolo

Tu imave momsaxurebas aRniSnul pirs sxva religiuri

organiza cia ukveTavs, igi valdebulia gadaixados damate-

biTi Rire bulebis gadasaxadi. aqedan gamomdinare, saqarT-

velos sapat riarqos dakveTiT taZris mSenebloba, moxatva

da restavracia SesaZlebelia 18%-iT iafi Rirdes.

miwis gadasaxadi: saqarTvelos sagadasaxado kodeqsi

ar Sei cavs Canawers sapatriarqos mier araekonomikuri

daniSnule biT gamoyenebuli miwis gadasaxadisgan gaTa-

visuflebis Ses axeb. Tumca, es privilegia mas miniWebuli

aqvs ufro maRali Zalis mqone normatiuli aqtiT, kon-

stituciuri SeTanxmebiT saqarTvelos saxelmwifosa da

saqarTvelos samociqulo avtokefalur marTlmadidebel

eklesias Soris (muxli 6). sapatriarqosgan gansxvavebiT,

sxva religiuri organizaciebi msgavs SemTxvevaSi miwis

gadasaxads ixdian.

72. საქონლის მიწოდებად ითვლება პირის მიერ სხვა პირისათვის საქონელზე საკუთრების უფლების გადაცემა სასყიდლით (მათ შორის, საქონლის რეალიზაცია, გაცვლა, ხელფასის ან ნატურალური ფორმით ანაზღაურება) ან უსასყიდლოდ.

81

rekomendacia

saqarTvelos parlaments:

saWiroa, saqarTvelos parlamentma izrunos religuri

gaer TianebebisTvis uTanasworo sagadasaxado reJimis

aRmof xvraze, amisTvis aucilebelia:

• yvela religiuri organizacia, marTlmadidebeli ek-

le siis msgavsad, Tanabrad daibegros.


82

7. religiuri organizaciebis komunaluri

ga da sa xadebi

problema: saqarTveloSi arsebuli religiuri organi-

zaciebis didi nawili beneficiarebs sTavazobs sxvadasx-

va daniSnulebis saqvelmoqmedo momsaxurebas - dRis

centrebi, bavSvTa da moxucTa TavSesafrebi. miuxeda-

vad imisa, rom aR niSnuli gaerTianebebi ar ewevian same-

warmeo saqmianobas, isini eleqtroenergiisa da wylis

gadasaxadebs komerciuli organizaciisTvis dadgenili

tarifis mixedviT ixdian.

saqarTveloSi „xsnis armiis“ warmomadgenlebis

TqmiT, sagadasaxado SeRavaTebi maT saqvelmoqmedo

samsaxuris gafarToebaSi daexmareba.

„Cven gvaqvs proeqti „samrecxao“. xalxs visac uWirT,

gansakuTrebiT xanSiSesulebs, visac momvleli ar

hyavs, moaqvT TavianTi sarecxi. vyidulobT sarecx

fxvnils. Cvens manqanebSi recxaven. amasobaSi yavas

daleven, namcxvars SeWamen da Tan erTobian. magram

wyalSi vixdiT iseTi tarifiT, rogorc restorani...

kargi iqneba komunaluri SeRavaTebi gvqondes. rac

ufro meti Tavisufali Tanxa gveqneba, miT ufro

meti sikeTis gakeTebas SevZlebT,“- „xsnis armiis“ re-

gionuli oficeri irma nebieriZe.

***

evangelur-baptistur eklesias saqarTveloSi aqvs

dRis centri socialurad daucveli bavSvebis Tvis,

sadac skolis Semdeg 15-mde bavSvi sadilobs da

skolis gakveTilebs amzadebs. aseve aqvT TavSesafa-

ri quCis bavSvebisTvis, sadac bavSvebi sadiloben da

swavloben wera-kiTxvas.

83

„sagadasaxado SeRavaTebi saSualebas mogvcemda, rom

yo veli TeTri isev am bavSvebis dasaxmareblad ga mog-

veyenebina,“ - mTavarepiskoposi ilia osefaSvili.

saqarTvelos sapatriarqosa da azerbaijanis navTobkom-

pania „sokars“ Soris 2013 wlis 19 oqtombers gaformda

memorandumi, romlis mixedviTac, saqarTveloSi arsebul

yvela religiuri konfesiis obieqtebs „sokaris“ mier mi-

wodebuli bunebrivi airi erT wlis ganmavlobaSi ufa-

sod unda mieRo.73 kompania „sokarma“ tolerantobis da

mravalferovnebis instituts aRniSnul iniciativasTan

dakavSirebiT informacia ar miawoda. gamokiTxuli re-

ligiuri organizaciebis warmomadgenlebma aRniSnes, rom

jerjerobiT zustad ar ician, aunazRaurdebaT Tu ara

srulad bunebrivi airis xarjebi.74 iehovas qristianuli

organizaciis warmomadgenels saqarTvelos energetikis

sa ministroSi ganucxades, rom maTi religiuri gaerTiane-

ba sapatriarqos TanxmobiT Sedgenil siaSi ar aris da Se-

sabamisad, bunebriv airs ufasod ver miiRebs.

sxva komunalur gadasaxadebze Sesabamisi resursis momwo-

debeli kompaniebis mier SeRavaTebi arc erTi religiuri

organizaciisTvis gaTvaliswinebuli ar aris, maT Soris

arc saqarTvelos sapatriarqosTvis. Tumca, rogorc praq-

tika aCvenebs, marTlmadidebel eklesiebs komunaluri

gada saxadebis ZiriTad nawils saxelmwifo ufaravs. mag.

2013 wels sapatriarqosTvis municipalitetebis gamgeo-

bebis mier gamoyofili Tanxis (2.198.336 lari) 7% swored

komunaluri xarjebis gadasaxdelad aris gamoyofili.75

aqve unda aRi niSnos, rom municipalitetebis mier sapatri-

arqosTvis gada ricxuli Tanxis mxolod 1% aris gankuT-

73. http://www.netgazeti.ge/GE/105/News/24597/74. იეჰოვას მოწმეთა ქრისტიანული ორგანიზაციის წარმომადგენლებმა მკვლე ვა-რებთან საუბარში აღნიშნეს, რომ მათ შესაბამისი უწყებებიდან ვერ მოიპოვეს ინ-ფორმაცია, თუ როგორ შეიძლება ისარგებლონ აღნიშნული შეღავათებით. 75. ტოლერანტობისა და მრავალფეროვნების ინსტიტუტისა და ადამიანის უფლე-ბების სწავლებისა და მონიტორინგის ცენტრის მიერ ჩატარებული კვლევა რელი-გიური გაერთიანებების სახელმწიფო დაფინანსების შესახებ.


84

vnuli socialuri msaxurebisa da saqvelmoqmedo saqmiano-

bisTvis.

rekomendacia

saqarTvelos energetikisa da wyalmomaragebis erovnul

komisias76

• sasurvelia, komisiam gaiTvaliswinos saxalxo dam-

cvelTan arsebuli religiaTa sabWos rekomendaciebi

komunalur gada saxadebTan daavSirebiT SeRavaTebis

dawesebis Taobaze da im religiuri organizaciebis-

Tvis, romlebic saqvelmoqmedo saqmianobas ewevian,

daawesos komerciuli organizaciebisTvis gaTva-

liswinebuli tarifisgan gansxvavebuli tarifi.

76. სახალხო დამცველთან არსებულმა რელიგიათა საბჭომ 2012 წელს საქართველოს ენერგეტიკისა და წყალმომარაგების ეროვნულ კომისიას მიმართა რეკომენდაციით, რელიგიური გაერთიანებებისა და მათ დაქვემდებარებაში არსებული საქველმოქმედო ორგანიზაციებისთვის კომერციული ორგანიზაციებისგან განსხვავებული წყლის ტარიფის დაწესების შესახებ.

85

8. sajaro sivrcis SezRudva

problema: kvlevis procesSi Cawerili interviuebis ana-

lizi da bolo dros ganviTarebuli movlenebi gviCvenebs,

rom saqarTveloSi mudmivad izRudeba religiuri um-

ciresobebis konstituciuri ufleba sajaro sivrceSi

gaacxadon TavianTi rwmena, gaavrcelon religia da Seas-

rulon religiuri ritualebi.

damkvidrebuli praqtikiT, erTi SexedviT, iqmneba STabeW-

dileba, rom religiur umciresobebs aqvT „arsebobis“ uf-

leba, Tumca, isini ar unda Cndebodnen sajaro sivrceSi,

ro melic erTmniSvnelovnad umravlesobis „sakuTrebad“

aRiq meba, radgan amiT religiuri umravlesobis ideolo-

giur paradigmas upirispirdebian, romelSic qarTveloba

da marTlmadidebloba gaigivebulia erTmaneTTan.

xelisuflebis warmomadgenlebi, romlebisTvisac mniSvne-

lovania dominanti religiuri jgufis mxridan legitima-

cia, ver axerxeben, daicvan religiuri umciresobebis fun-

damenturi uflebebi da uzrunvelyon yvela moqalaqis

mier saerTo sajaros sivrciT sargebloba.

problemis aRwera: marTlmadidebeli eklesiis mier

sajaro sivrcis monopolizebis mcdelobas adasturebs

TbilisSi 2014 wlis ivnisSi „imedis saerTaSoriso fes-

tivalTan“ dakavSirebiT ganviTarebuli movlenebi.

Ronis Zieba, romelSic adgilobrivi da saerTaSoriso

qris tianul-evangeluri gaerTianebebi da mravali sxva

stumari iRebda monawileobas, sportis sasaxleSi 6-8

ivniss unda gamarTuliyo. Tumca, sabolood, festivali

eklesiis gareT, sajaro sivrceSi ver Catarda.

festivalisTvis mzadebis procesSi, organizatorebs -

saqarTvelos saxarebis rwmenis eklesiis warmomadgen-

lebs, uamravi dabrkoleba SexvdaT, maT Soris qalaqSi

sareklamo banerebisa da droSebis ganTavsebis Tvalsaz-

risiT. magaliTad, festivalis gamarTvamde ramdenime


86

dRiT adre sareklamo kompania „auTdor.jim“, SeTanxmebis

miuxedavad, Camoxsna gare reklamis didi nawili.

mniSvnelovania, rom RonisZiebamde erTi kviriT adre sa-

qar Tvelos sapatriarqo festivalis Catarebis sakiTxs

ga moexmaura. gancxadebaSi naTqvami iyo, rom marTlma di-

de beli eklesia emijneba „ormocdaaTianelTa religiuri

mim dinareobis mier mowyobil RonisZiebas“ da masTan „ara-

nairi kavSiri“ ar aqvs.77 arsad Tqmula, rom sapatriarqo

mxars uWers saxarebis qadagebas da pativs scems gansxvave-

buli religiuri gaerTianebebis uflebas, sajaro sivrce-

Si gaacxadon TavianTi rwmena.

SeiZleba iTqvas, rom sapatriarqos orazrovanma gancxade-

bam, fundamentalistur jgufebSi religiuri umcireso-

bebis mimarT arsebuli agresiuli ganwyobebi gaaZliera.

eqstremistuli qmedebebis monawile pirebma marTlma-

didebel mrevls RonisZiebis CaSlisken mouwodes da fes-

tivalze daswrebis msurvelebs daemuqrnen, rom sportis

sasaxleSi mimsvlel moqalaqeebs sircxvilis kordons

mouwyobdnen.78

sabolood, RonisZiebis sportis sasaxleSi gamarTva,

fes tivalis gaxsnamde 3 dRiT adre erT-erTi fligelis

saxu ravze gaCenili xanZris gamo CaiSala. rogorc Sss-s

war momadgenlebma medias ganucxades, momxdar faqtTan

da kavSirebiT gamoZieba sisxlis samarTlis kodeqsis 187-e

muxliT mimdinareobs, rac sxvisi nivTis dazianebisTvis pa-

suxismgeblobas iTvaliswinebs.

amave dros, organizatorebs xanZris mizezis dasadgenad

damoukidebeli eqspertizis Catarebaze uari uTxres.

77. „საპატრიარქო: თბილისში დაგეგმილ „იმედის ფესტივალთან“ კავშირი არ გვაქვს“, ტაბულა. 30.05.2014. სტატია ხელმისაწვდომია: http://www.tabula.ge/ge/story/83833-sapatriarqo-tbilisshi-dagegmil-imedis-festivaltan-kavshiri-ar-gvaqvs78. „გიორგი გაბედავა: ევანგელისტური ფესტივალის გამართვას ხელს შევუშლი“, მაკა მაჭავარიანი, „ნეტგაზეთი“, 02.06.2014. სტატია ხელმისაწვდომია: http://netgaze-ti.ge/GE/105/News/32114/

87

saxarebis rwmenis eklesiis warmomadgenlebs alterna-

tiul sajaro adgilebSi sivrce arc erTma organizaciam

ar dauTmo (lokomotivis stadioni, dinamo, cirki da aS.).

sabolood, samdRiani festivali eklesiis ezoSi mowi-

naaRmdegeTa aq ciebis fonze Catarda. unda aRiniSnos, rom

religiis sa kiTxTa saxelmwifo saagentos, romlis man-

datSic, wesiT, re ligiuri SeuwynareblobiT motivirebul

qmedebebze rea gireba unda Sediodes, aRniSnul faqteb-

Tan dakavSirebiT araviTari gancxadeba ar gauvrcelebia.

miuxedavad imisa, rom xelisufleba informirebuli iyo

festivalis CaSlisken mimarTuli faqtebis Taobaze, mas

festivalis mxardaWeris mizniT efeqturi RonisZiebebi

ar ganuxorcielebia.

sajaro sivrceSi religiuri Sinaarsis RonisZiebis Ca-

tarebasTan dakavSirebiT, saqarTvelos saxarebis rwmenis

eklesias adrec Seqmnia dabrkolebebi.79

religiuri umciresobebisTvis sajaro sivrcis SezRudvas

hqonda adgili 2013 wlis 4 dekembers xanuqas dResaswaul-

ze momxdari incidentis drosac, rodesac religiuri um-

ravlesobis war momadgenlebma Camoxies sadResaswaulo

bilbordebi da monawileebs ar misces RonisZiebis mSvido-

bian garemoSi Cata rebis saSualeba. imave saRamos marTlma-

didebeli eklesiis mRvdlebisa da mrevlis jgufma sapro-

testo aqcia gamarTa israelis saelCosTanac. erT-erTma

79. მაგალითად, 2013 წელს ეკლესია ფილარმონიის საკონცერტო დარბაზში რე-ლიგიური ღონისძიების ჩატარებას აპირებდა; ხელმძღვანელობასთან ხელშეკ-რულება გაფორმდა და თანხის ნაწილიც წინასწარ გადაიხადეს. თუმცა, ღონისძიების ჩატარებამდე ცოტა ხნით ადრე ადმინისტრაციამ ეკლესიას აცნობა, რომ დათქმულ დღეს დარბაზში ჯგუფ „შინის“ კონცერტი იმართებოდა. რელიგიური გაერთიანების წარმომადგენლების თქმით, არაოფიციალურად, უარის მიზეზი ის იყო, რომ „სექტისთვის“ შენობის დათმობა არ სურდათ“. როგორც მოგვიანებით გაირკვა, დანიშნულ დღეს, კონცერტი არ ჩატარებულა. რელიგიური გაერთიანების საზო-გადოებასთან ურთიერთობის განყოფილების ხელმძღვანელის ლელა ხონელიძის თქმით, მსგავსი შემთხვევა მოხდა ქუთაისის ოპერის თეატრშიც, სადაც ეკლესიას რელიგიური ღონისძიების ჩასატარებლად დარბაზის დაქირავების თანხა უკან დაუბრუნეს. დირექტორმა ეკლესიას მისწერა ვრცელი წერილი, სადაც ახსნილი იყო ოპერის დანიშნულება და მისი ფუნქციური შეუსაბამობა რელიგიური ღონისძიებების გამართვასთან.


88

sasuliero pirma medi asTan saubarSi aRniSna: „verasodes

miviRebT imas, rom Cvens quCebSi aseve Riad iqadagebodes

Cveni RmerTis Seuracxyofa.“80

analogiuri problema warmoiSva muslimTa Temis winaSe

sof. nigvzianSi, winwyarosa da samTawyaroSi. yvela am re-

gionSi konfliqtis dros qristianebi uTiTebdnen, rom

muslimebs SeeZloT elocaT privatulad, sakuTar saxleb-

Si, magram sajaro sivrcis dakavebas isini ver SeZlebdnen.81

sofel Welas meCeTis minareTis demontaJi ki religiis Ta-

visuflebis SezRudvisa da muslimTa uflebebis darRve-

vis erT-erTi yvelaze TvalsaCino SemTxveva iyo.

arsebuli problemebidan gamomdinare, religiuri umcire-

sobebis warmomadgenlebi saqarTveloSi pluralisturi

sivrcis saWiroebaze saubroben. maTi TqmiT, sajaro sivr-

cis indoqtrinaciis gamo, marTlmadidebeli eklesiis

gavlena SemdgomSi kerZo pirebis, organizaciebis, saxel-

mwifo struq turebisa da maTi warmomadgenlebis miker-

Zoebul da mokidebulebaze aisaxeba. pirdapiri da iribi

diskrimina ciis SemTxvevebi vlindeba rogorc interper-

sonalur, aseve instituciur doneze, rac, sabolood,

xels uSlis umciresobis warmomadgenelTa religiur da

socialur saqmianobas.

80. „ინტერპრესნიუსის“ სტატია, 05.12.2013. http://www.interpressnews.ge/ge/sazogadoeba/262306-israelis-saelchosthan-sasuliero-pirebma-mrevlthan-erthad-aqcia-gamarthes.html?ar=A81. „სეკულარიზმის კრიზისი და ლოიალობა დომინანტი ჯგუფის მიმართ. სა-ხელმწიფოს როლი 2012-2013 წლებში საქართველოში გამოვლენილი რელიგიური კონფლიქტების მოგვარებაში“, ადამიანის უფლებების სწავლებისა და მონიტორინ-გის ცენტრი (EMC), თბილისი, 2013

89

rekomendacia


• ganxvavebuli konfesiebis centraluri, didi reli-

gi uri dResaswaulebi aRiarebuli iyos saxelmwifo

dRe saswaulebad;

• sxvadasxva konfesias maTi dResaswaulebi miulocon

ara mxolod saxelmwifos meTaurebma, aramed adgi-

lobrivi TviTmmarTvelobis struqturebis xelmZR-

vanelebmac.


90

9. marTlmadidebeli sasuliero pirebis

mier ga movlenili Seuwynarebloba

problema: kvlevis farglebSi gamokiTxuli responden-

te bis umravlesoba aRniSnavs, rom marTlmadidebeli mrev-

lis agresiis mizezi xSirad sasuliero pirebis mier um-

ciresobebisadmi siZulvilis qadageba da stereotipuli

ganwyobebis kultivaciaa, rac religiuri da arareligi-

uri daniSnulebis nagebobebis mSeneblobis, saqvelmoq-

medo pro eqtebisa da saganmanaTleblo saqmianobis winaaR-

mdeg mi marTul qmedebebSi vlindeba.

problemis aRwera: adigenis raionis sofel aralSi

mcxov rebi kaTolikebi Civian, rom marTlmadidebeli sa-

suliero pirebi maT mimarT xSirad iyeneben damamcire-

bel epiTetebs, qadageben, rom kaTolikebi mwvaleblebi

arian da marTlmadidebeli aRmsareblobis moswavleebs

urCeven, kaTolikuri saqvelmoqmedo organizaciis mier

dafinanse bul inglisuri enisa da kompiuteris Semswav-

lel kursebze ar iaron.

„aq arigebdnen adre broSurebs, rom Cven pedofilebi

varT, rom ar unda gauSvan bavSvebi Cvens banakebSi.

qadageben Cvens mrevlSi, rom arasworad aRvniSnavT

Sobas. yofila SemTxvevebi, roca raRac socialuri

proeqti gvaqvs, gvekiTxebian, ai meufe Teodoresgan

[igulisxmeba axalcixis, tao-klarjeTisa da lazeTis

eparqiis mitropoliti] aiRe kurTxeva?“ - mama mixeil

surmava, sofeli arali, amierkavkasiis laTinuri we-

sis kaTolikeTa samociqulo administracia.

2010 wels sofel aralis kaTolikuri eklesiis mRvdels,

mixeil surmavas adgilobrivi sabavSvo baRis adminis-

traciasTanac Seeqmna problema. saqvelmoqmedo fond

„karitasis“ warmomadgenlebs surdaT, sabavSvo baRis mo-

swavleebisTvis saSobao saCuqrebi daerigebinaT, razec

surmavas TqmiT, baRis administraciam, marTlmadidebeli

91

sasuliero pirebis zegavleniT, uari ganacxada. orga-

nizacia iZulebuli gaxda, baRSi Seewyvita konkretuli

socialuri proeqtebis ganxorcieleba - sapirfareSoebis

ganaxleba, bavSvebisTvis saSobao da saaRdgomo saCuqrebis

gacema, bavSvTa oTaxis inventariT aRWurva da aS.

saqvelmoqmedo da socialur msaxurebaSi marTlmadide-

beli sasuliero pirebis mier indoqtrinaciis gamo, prob-

lemebi ara erTxel Seqmnia saerTaSoriso saqvelmoqmedo

orga nizacias „xsnis armias“. organizacias saqarTveloSi

rva korpusi aqvs (lagodexi, rusTavi, Tbilisi, baTumi)

da sxva dasxva Sinaarsis socialur da saqvelmoqmedo pro-

eqts axor cielebs. regionaluri oficris, irma nebieriZis

TqmiT, marTlmadidebeli sasuliero pirebis miTiTebis

gamo, xSirad beneficiarebi socialuri daxmarebis miRe-

baze uars amboben.

„quTaisSi gvindoda gagvexsna Cveni centri, magram

ar migviRes. marTlmadidebeli mRvdlebi iyvnen wi-

naaRmdegi. axali centri Tu Sendeba, akontroleben.

viRac xom unda movides, rom daexmaro, [igulisxmeba

socialuri servisis beneficiarebi] iq usazRvraven,

rom Tu mixval, cudi raRac moxdeba... erTi weli viya-

viT quTaisSi, movida xalxi, Zalian moswondaT. magram

mere mirekavdnen, rom ai, mamaom mosvla amikrZala. am

mxriv quTaisi Zalian Caketilia. eTnikurad Sereul

mosaxleobasTan ufro advilia muSaoba... lagodexSi

iyo kidev aseTi SemTxveva, rom marTlmadidebeli

mRvdlebi Cvens beneficiarebs eubnebodnen, protes-

tantebis centrebSi ar mixvideT, Torem sikvdilis

mere wess ar agigebTo,“ - „xsnis armiis“ regionaluri

oficeri irma nebieriZe.

marTlmadidebeli sasuliero pirebis mxridan gansakuTre-

buli agresia igrZnoba iehovas mowmeebisadmi. 2013 wels

iehovas mowmeebis mimarT Cadenili 46 samarTaldarRvevi-

dan sam SemTxvevaSi marTlmadidebeli sasuliero pirebi

monawileobdnen (Tbilisi, kaspi, wyaltubo).


92

2013 wlis 13 agvistos, TbilisSi RvTismsaxurebisas,

iehovas mowmeebis l. m. da n.s.-is mtkicebiT, sasuli-

ero pirma, „mama Tomam“ maT miayena sityvieri Seura-

cxyofa da saxeSi gaartya. saqmeze daiwyo gamoZieba

da braldebulis vinaoba dadginda. amJamad saqmes

saqalaqo sasamarTlo ganixilavs.

meore incidenti kaspSi 6 oqtombers moxda. marT-

l madidebelma sasuliero pirma i. x.-ma iehovas or

mow mes sityvieri da fizikuri Seuracxyofa miayena.

saqme aRiZ ra sisxlis samarTlis 156-e muxliT gaT-

valiswinebuli danaSaulebrivi qmedebis arsebobis

safuZvelze.

mesamed, 11 dekembers, wyaltuboSi iehovas mowmeebma

l.m.-m da s. b.-m RvTimsaxurebisas SemTxveviT karze

daukakunes marTlmadidebel sasuliero pirs, m.m-s.

rodesac sasuliero pirma gaigo, rom stumrebi ie-

hovas mowmeebi iyvnen, daiwyo yvirili, lanZRva da

daxia maTi literatura. dazaralebulebma gamoiZa-

xes policia. m.m-s CamoarTves xelwerili, im piro-

biT, rom momavalSi igi iehovas mowmeebis religiur

msaxurebas xels ar SeuSlida. Tumca, am incidentis

Semdeg sasuliero pirma Seuracxyofa miayena iehovas

kidev erT mowmes. iehovas mowmeTa iuristebis TqmiT,

am incidentis Semdeg imave sasuliero pirma quCaSi

gaaCera iehovas erT-erTi mowme, waarTva mas CanTa

da wixli daartya. Tumca, dazaralebulma ar isurva

aRniSnuli faqtis Sesaxeb sa marTaldamcavebisTvis

ecnobebina.

marTlmadidebeli sasuliero pirebis mxridan Seuwyna-

reb lobaze saubrobs saqarTveloSi asiriul-qaldeuri

ka To likuri eklesiis xelmZRvaneli beniamin beTiadegari.

eklesiis Senoba TbilisSi, qavTaraZis quCaze mdebareobs.

eklesiis gaxsnam 2009 wels marTlmadidebeli mrevlis

93

protesti gamoiwvia.82 gaxsnis dRes marTlmadidebel mSo-

belTa kavSiris wevrebi da sasuliero pirebi plakatebiT -

„vgmobT vatikanis agresias!“ - kaTolike sasuliero pirebs

SenobaSi Sesvlis saSualebas ar aZlevdnen.

beniamin beTiadegaris TqmiT, marTlmadidebeli mrevlis

wevrebi dRemde dadian bibliiT xelSi da eklesiis dangre-

visTvis loculoben. Tavidan eklesiisTvis maRali galav-

nis aSenebas ar apirebdnen, magram, sabolood, sami metris

simaRlis galavniT SemosazRvres, rom teritoria agresi-

uli mowinaaRmdegeebisgan daecvaT.

rekomendacia

saqarTvelos Sinagan saqmeTa saministros

• gamomdinare iqidan, rom qveyanaSi erT-erT yvelaze

serio zul problemas warmoadgens religiis niadag-

ze Seuwynarebl o ba da diskriminacia, dauSvebelia,

Ss saministro moeridos ka nonis safuZvelze re-

agirebas Tu sasuliero piris mier Cadenili qmedeba

danaSaulis niSnebs Seicavs.

82. ტელეკომპანია რუსთავი 2 -ის სიუჟეტი, ხელმისაწვდომია ბმულზე: http://www.myvideo.ge/?video_id=642981


94

kvlevis mTavari aqcentebi

- religiuri Seuwynareblobis safuZvelze

Cadenili samar TaldarRvevebis zrda

bolo ori wlis ganmavlobaSi SemaSfoTeblad gazrdilia

muslimebisa da iehovas mowmeebis mimarT religiuri niS-

niT devnis, maTze fizikuri da sityvieri Zaladobis, re-

ligiuri wesis aRsrulebisTvis ukanonod xelisSeSlis

faqtebis rao denoba. religiuri siZulviliT ganpirobe-

buli qmedebebis zrda umciresobebis mimarT saxelmwifos

araswori politikis Sedegia. sagamoZiebo struqturebi

eridebian gamoZiebis war marTvas Sesabamisi muxlebiT,

romlebic sisxlis sa mar Tlis danaSaulisTvis pasuxismge-

blobas iTvaliswinebs. samar Tal damrRvevebis, maT Soris,

marTlmadidebeli sasuliero pirebisa da sajaro pirebis

dausjeloba ki religiuri niSniT diskriminacias axali-

sebs.

- sabWoTa dros CamorTmeuli qonebis

restitucia

xuTi religiuri gaerTianeba: somexTa samociqulo mar-

Tl madidebeli wminda eklesiis eparqia saqarTveloSi,

laTin kaTolikeTa kavkasiis samociqulo administracia,

muslimTa Temi, evangelur-luTeruli eklesia da iuda-

uri Temi 20 welze metia ver ibrunebs sabWoTa periodSi

CamorTmeul qonebas. amasTan erTad, saxelmwifo ver an

ar iCens saTanado yuradRebas mniSvnelovani istoriul-

kulturuli Zeglebis mimarT, romelTa did nawils ier-

saxe mizanmimarTulad ecvleba an dangrevis pirasaa.

- sakulto da arareligiuri daniSnulebis

nagebobebis mSenebloba

religiuri umciresobebis warmomadgenlebs sistematu-

rad eq mnebaT problemebi sakulto da arareligiuri

daniS nulebis nagebobebis asaSeneblad saWiro nebarTvis

miRebasTan dakavSirebiT. nebarTvis gamcemi Sesabamisi

95

uwyebebis mxridan xSiria gaWianurebis, dausabuTebelad

uaris Tqmis an mSe neblobis nebarTvis SeCerebis SemTxveve-

bi. religuri gaer Tianebebis mier sakuTar miwaze mSene-

blobis nebarTvis mi Rebis gancxadebas, xSirad religi-

uri umravlesobis wev rebi marTlmadidebeli sasuliero

pirebis mowodebiT upirispirdebian da mSeneblobis sawi-

naaRmdego xelmowerebs agroveben. TviTmmarTvelobis

organoebi iTvaliswineben „umravlesobis nebas“ da Sede-

gad, religiuri umciresobebis mimarT diskriminaciul

praqtikas axorcieleben.

- qonebis sakuTrebis uflebiT gadacema/

registracia

religiur gaerTianebebs barierebi eqmnebaT maT sar-

geblobaSi (mflobelobaSi) arsebul qonebaze sakuTrebis

uflebis registraciisas, radgan, rogorc wesi, religiur

gaerTianebebTan mimarTebiT sajaro samarTlis iuridiu-

li piris Sesaxeb arsebul regulaciebs Sesabamisi uwyebebi

Sec domiT iyeneben.

- diskriminacia sajaro saganmanaTleblo

dawesebule bebSi

sajaro skolebSi arsebuli arasekularuli garemo, re-

ligiuri neitralitetis darRvevis, indoqtrinaciisa da

prozelitizmis mudmivi praqtika axalgazrdebSi religi-

uri umciresobebis mimarT stereotipuli ganwyobebisa

da aratolerantuli ideebis gavrcelebis erT-erTi mTa-

vari mizezia. aucilebelia, saxelmwifom sajaro skolebSi

religiis Tavisuflebis dacvis mimarTulebiT aqtiuri

muSaobisa da tolerantobis kulturis damkvidrebisTvis

SeimuSavos samoqmedo gegma, romelSic gaTvaliswinebu-

li iqneba prozelitizmis, indoqtrinaciisa da religi-

uri simbolikis araakademiuri daniSnulebiT gamo fenis

SemTxvevebis gamovlenis mizniT, monitoringisa da spe-

cialuri jgufis Seqmna, saswavlo saxelmZRvaneloebis

revizia, maswavleblebisa da direqtorebis gadamzadeba,

sa sertifikacio gamocdebis testSi tolerantobis kuT-


96

xiT mas wavlebelTa ganwyobebis Sefaseba, saxelmZRvanelo-

Ta gri firebis wesSi arastereotipuli da mravalmxrivi

azrovnebis ganviTarebisTvis saWiro Sinaarsobrivi kri-

teriumebis dak mayofileba.

- saxelmwifos religiuri politika

bolo ori wlis ganmavlobaSi xelisufleba religiuri um-

ciresobebis mimarT kontrolze dafuZnebul intervenci-

ul politikas axorcielebs - ereva muslimTa Sida saqmeeb-

Si, eqskluziurad afuZnebs religiis sakiTxebze momuSave

sajaro struqturebs, romelTa Seqmnisa da mandatis

gansazRvris Sesaxeb gadawyvetilebas erTpirovnulad, re-

ligiur umci resobebTan, religiis Tavisuflebis sakiTxe-

bze momuSave orga nizaciebsa da saxalxo damcvelTan kon-

sultaciis gareSe iRebs.

bolo periodSi islamofobiuri ganwyobebis momZlavrebis

fonze, aseve gaxSirda qarTveli da qisti muslimebis sazR-

varze dausabuTeblad dayovnebisa da Cxrekis SemTxvevebi.

- religiuri organizaciebis dafinanseba

miuxedavad imisa, rom mTavrobam saqarTvelos biujetidan

pirdapiri, dotaciuri dafinanseba gamouyo saqarTvelos

sapatriarqos garda kidev oTx religiur gaerTianebas,

man ver gadaWra dafinansebis manamde arsebul diskrimi-

naciul wesTan dakavSirebuli problema. materialuri da

moraluri zianis anazRaurebis Sesaxeb iniciativas, Tvi-

sobrivad, zianis anazRaurebasTan kavSiri ar aqvs, radgan

mTavrobam gaurkveveli kriteriumebis mixedviT SearCia

mxolod oTxi gaerTianeba maSin, roca sabWoTa reJimis

dros materialuri da moraluri ziani sxva religiur

gaerTianebebsac miadga. zogadad, prob lemuria saxelm-

wifos mier religiuri gaerTianebebis pirdapiri dafinan-

sebis wesi, romliTac ar aris winaswar gansazRvruli, Tu

ra daniSnulebiT iyenebs saqarTvelos sapatriarqo saxel-

mwifo biujetidan gamoyofil Tanxas.

97

- sagadasaxado uTanasworoba

saqarTveloSi arsebuli religiuri umciresobebi,

saqar Tvelos sagadasaxado kanonmdeblobis mixedviT,

saqarTve los sapatriarqosTan mimarTebiT uTanasworo

mdgomareo baSi imyofebian.

- komunaluri gadasaxadebi

religiuri organizaciebi eleqtroenergiisa da wylis

ga dasaxadebs komerciuli organizaciisTvis dadgeni-

li tari fis mixedviT ixdian maSin, roca sapatriarqos

daqvemdebare baSi arsebuli eklesiebis komunaluri xar-

jebi xSirad mu nicipalitetebis biujetidan ifareba.

- sajaro sivrcis SezRudva

bolo periodSi ganviTarebuli movlenebi (muslimebisTvis

locvis uflebis xelyofa, incidenti xanuqas dResaswaul-

ze, „imedis saerTaSoriso festivalis“ CaSlis mcdelobe-

bi, iehovas mowmeebis mier sakulto nagebobis aSenebisTvis

xelis SeSla) gviCvenebs, rom xelisufleba sapatriarqos

da masTan afilirebuli eqstremistuli jgufebis mier

sajaro sivrce ebis indoqtrinaciis verc erT mcdelobas

efeqturad ver gaumklavda. gamudmebiT izRudeba religi-

uri umciresobebis fundamenturi ufleba sajaro sivrce-

Si gaacxadon TavianTi rwmena, gaavrcelon religia da Sea-

srulon religiuri ritualebi.

- sasuliero pirebis mier gamovlenili

Seuwynarebloba

rogorc interviuebis, aseve sajaro gancxadebebis anal-

izi gviCvenebs, rom marTlmadidebel mrevls, gansxvave-

buli religiuri mrwamsis mqone moqalaqeebisTvis re-

ligiuri Tavisuflebis SezRudvisken xSirad sasuliero

pirebi mou wodeben. zogjer sasuliero pirebi religiuri

Seuwynareb lobiT motivirebul samarTaldarRvevebSic

monawileoben. aseT SemTxvevebSi, aucilebelia, samarTal-

damcavma organoeb ma sasuliero pirebis mier Cadenil

qmedebebze adekvaturi reagireba moaxdinon.


98

danarTi

kvelevis farglebSi gamokiTxuli religiuri

gaerTianebebis CamonaTvali83

1. aRmosavleT evropis somex kaTolikeTa

ordinariati

samarTlebrivi statusi: 2011 wlidan registrirebulia, ro-

gorc sajaro samarTlis iuridiuli piri (ssip)

mrevlis raodenoba: 30 000

geografiuli ganawileba: Tbilisi, samcxe javaxeTi: axal-

cixe, axalqalaqi, ninowminda.

veb-gverdi: http://www.armeniancatholic.org/interviu: mama mixeil xaWkaliani (Tbilisi)

mama poRosi (axalcixe)

mrevlis erTi warmomadgeneli

2. bahais sazogadoeba saqarTveloSi


gorc arasamewarmeo (arakomerciuli) iuridiuli piri (aaip)

mrevlis raodenoba: 300-mde

geografiuli ganawileba: Tbilisi, baTumi, rusTavi.

veb-gverdi: www.bahai.geinterviu: raian rohani, erovnuli ofisis xelmZRvaneli

83. რელიგიური გაერთიანებების მრველის რაოდენობის შესახებ ინფორმაცია ეყრდნობა 2002 წლის მოსახლეობის საყოველთაო აღწერისა და რელიგიური ორგანიზაციების მიერ მოწოდებულ სტატისტიკურ მონაცემებს

99

3. duxoborebis Temi

samarTlebrivi statusi: ar aris registrirebuli

mimdevrebis raodenoba: 500-mde

geografiuli ganawileba: javaxeTi

interviu: ala beJenceva, mkvlevari

4. evangeluri eklesia `uryevi safuZveli~

samarTlebrivi statusi: araregistrirebuli


geografiuli ganawileba: baTumi

interviu: nino SaTiriSvili, xelmZRvaneli

eklesiis 2 wevri

5. evangelur-baptisturi eklesia `madli~


gorc arasamewarmeo (arakomerciuli) iuridiuli piri (a(a)ip)

mrevlis raodenoba: 80

geografiuli ganawileba: Tbilisi, baTumi

interviu: merab oragveliZe, xelmZRvaneli

6. ezidTa sasuliero kreba saqarTveloSi


gorc sajaro samarTlis iuridiuli piri (ssip).

mrevlis raodenoba: 20, 000

geografiuli ganawileba: Tbilisi, wnori, yvareli.

interviu: dimitri firbari, Temis lideri


100

7. Tbilisis saientologiuri eklesia

samarTlebrivi statusi: arasamewarmeo (arakomerciuli) iu-

ridiuli piri (aaip)

wevrebis raodenoba: 3

geografiuli ganawileba: Tbilisi

veb-gverdi: http://www.scientology.org/interviu: marine kalandia, aRmasrulebeli direqtori

8. iehovas mowmeTa qristianuli organizacia

saqarTve loSi


gorc arasamewarmeo (arakomerciuli) iuridiuli piri. aseve,

2003 wlidan saqarTveloSi registrirebulia pen silvaniis

aSS saguSago koSkis, bibliis da traqtatebis sazogadoebis

filiali.

mrevlis raodenoba: 20,000

geografiuli ganawileba: saqarTvelos masStabiT aqvT 75

samefo darbazi.

vebgverdi: http://www.jw.org/en/interviu: manuCar cimintia - organizaciis iuristi

Tamaz xuciSvili - warmomadgeneli

9. kavkasiis muslimTa sammarTvelo

samarTlebrivi statusi: sajaro samarTlis iuridiuli piri

(ssip)

interviu: aivaz mardanovi, sunit muslimTa lideri

10. kriSnas cnobierebis saerTaSoriso

sazogadoeba - veduri kulturis centri



101



interviu: anTimoz nacvliSvili, prezidenti

daviT TuTberiZe, warmomadgeneli

11. laTin kaTolikeTa kavkasiis samociqulo

admi nis tracia



mrevlis raodenoba: 34,727

geografiuli ganawileba: eklesiebi: Tbilisi, axalcixe, vale,

arali, ude, vargavi, WiaTura, axalSeni, ozurgeTi, baTumi,

rusTavi, xizabavra (kaxeTi)

samlocveloebi: ivlita, gori, axalxiza, borjomi, quTaisi,

Sroma, mTisZiri (kaxeTi), sanavardo (kaxeTi).

vebgverdi: http://www.catholicchurch.ge/interviu: mama gabriele bragantini, episkopaluri vikari

giorgi cxomeliZe, kuriis wevri, mrCveli,

mama akaki WeliZe, kancelariis gamge,

mama mixeil surmava (wm.iosebis eklesia, sof. arali)

mama paata qomoSvili (sofeli vale)

12. malaknebi


geografiuli ganawileba: ZiriTadad gvxvdebian Tbilissa da

kaxeTis sofel iliawmindaSi (uilianovka);

TbilisSi amJamad oTxi saxlia, sadac malaknebi ikribebian: sa-

burTalos, didubis, navTluRisa da RrmaRelis.


interviu: Teodore neudaxini


102

13. marTlmadidebeli eklesia saqarTveloSi



geografiuli ganawileba: Tbilisi, quTaisi, guria

interviu: gelasi aroSvili, winamZRvari

14. megobarTa sazogadoeba kvakerebi

samarTlebrivi statusi: 2012 wlidan organizacia registri-

rebulia, rogorc sajaro samarTlis iuridiuli piri (ssip)



veb-gverdi: http://www.quakerinfo.org/indexinterviu: mixeil elizbaraSvili

15. meSvide dRis qristian-adventistTa ekle-

siis tran skavkasiuri iunioni


gorc arasamewarmeo (arakomerciuli) iuridiuli piri


geografiuli ganawileba: qarTli; kaxeTi; imereTi; aWara;

yvelaze didi raodenoba TbilisSia.

veb-gverdi: http://adventist.ru/eninterviu: aleqsandr Svarci, iunionis xelmZRvaneli

boris Waraia, pastori, sazogadoebasTan urTi-

erTobisa da religiuri Tavisuflebis ganyo-

filebis xel mZRvaneli

grigol wamalaSvili, pastori

103

16. msoflio mSvidobis federacia

samarTlebrivi statusi: 2008 wlidan daregistrirebulia,

rogorc arasamewarmeo (arakomerciuli) iuridiuli piri.



veb-gverdi: http://www.upf.org/chapters/list/GEinterviu: vitali maqsimovi

17. sruliad saqarTvelos muslimTa sammar-

Tvelo



veb-gverdi: http://www.amag.ge/interviu: dasavleT saqarTvelos mufti jemal paqsaZe

xulos raionis mufti aslan abaSiZe

yofili Seixi vagif aqperovi

18. qarTvel muslimTa kavSiri



veb-gverdi: http://www.islam.ge/interviu: tariel nakaiZe, Tavmjdomaris moadgile

mrevlis oTxi wevri (baTumi)

19. sofel duisis muslimi Temi

interviu: imami amir xangoSvili,

adgilobrivi muslimi omar xangoSvili

e.w. „tradiciuli islamis“ mimdevrebi: sof. dui-

sis sufisturi meCeTis imami omar aldamovi


104

20. protestantuli eklesiebis gaerTianeba

`gedeoni~

`gedeoni~ warmoadgens protestantuli eklesiebis wev rebis

mier dafuZnebul organizacias.


ridiuli piri (a(a)ip)

wevrebis raodenoba: 150-mde

geografiuli ganawileba: quTaisi, baTumi

interviu: genadi malaymaZe, gaerTianebis wevri

21. saerTaSoriso saqvelmoqmedo organizacia

xsnis ar mia-s warmomadgenloba saqarTveloSi



wevrebis raodenoba: 600-mde

geografiuli ganawileba: organizacias rva korpusi aqvs

saqarTveloSi (Tbilisi, rusTavi, lagodexi, baTumi)

interviu: besik nebieriZe, xsnis armiis regionaluri oficeri

irma nebieriZe, xsnis armiis regionaluri oficeri

22. saqarTvelos evangelisturi eklesia



mrevlis raodenoba: 150-mde.


interviu: zaal tyeSelaSvili, pastori

23. saqarTvelos evangelur-baptisturi eklesia



105


geografiuli ganawileba: Tbilisi, qarTlis regioni (xaS-

uris, fcis, borjomis, kaspis, metexis, axalcixis eklesiebi),

dasavleTis mxare (baTumi, foTi, zugdidi, ozurgeTi, saCxere

da quTaisi), kaxeTis regioni (lagodexi, oJio, (axmetis raio-

ni), axalsofeli, Telavi, wnori, dedoflis wyaro)

veb-gverdi: http://www.ebcgeorgia.org/interviu: episkoposi rusudan gociriZe

24. saqarTvelos evangelur-luTeruli eklesia

samarTlebrivi statusi: 2011 registrirebulia, rogorc sa-

jaro samarTlis iuridiuli piri (ssip)


geografiuli ganawileba: Tbilisis, rusTavis, bolnisis,

gardabnis, borjomis municipalitetebi, sofeli elizabet-

tali (asureTi)

veb-gverdi: http://elkg.ge/interviu: episkoposi hans ioaxim kiderleni

pastori irina solei

25. saqarTvelos evangelur-protestantuli

eklesia



mrevlis raodenoba:1000-mde

geografiuli ganawileba: Tbilisi, q. rusTavi, q. gori, q. xa-

Suri da q. qareli; aRniSnuli qalaqebis mimdebare soflebi.

eklesiis administraciuli centri mdebareobs gorSi.

veb-gverdi: http://www.protestant.ge/interviu: pastori Smagi WankvetaZe


106

26. saqarTvelos evangelur-protestantuli

eklesia `RvTis eri~

samarTlebrivi statusi: sajaro samarTlis iuridiuli piri

(ssip)


geografiuli ganawileba: Tbilisi, gardabani, marneuli.

interviu: selvio oganesiani (pastori)

27. saqarTvelos mTavari rabinati


gorc arasamewarmeo (arakomerciuli) iuridiuli piri.

mrevlis raodenoba: 3,541 (0,1%)

interviu: mTavari rabini aviSai baTaSvili

mTavari rabinis TanaSemwe naTan (dima) TafliaSvili

28. saqarTvelos saxarebis rwmenis eklesia



mrevlis raodenoba: 10,000-mde

geografiuli ganawileba: Tbilisi, ozurgeTi, foTi, senaki,

zugdidi, gori, zestafoni, samtredia, quTaisi da aS. saqarT-

velos masStabiT sul 120 eklesia

veb-gverdi: www.qristiani.geinterviu: lela xoneliZe, sazogadoebasTan urTierTobis

ganyofilebis xelmZRvaneli

spartak WankvetaZe, quTaisis eklesiis pastori

mrevlis oTxi wevri

107

29. saqarTvelos sicocxlis sityvis eklesia


ridiuli piri (a(a)ip)

geografiuli ganawileba: qareli, Tbilisi, gori, baTumi,

qobuleTi, sarTiWala, zugdidi, orsantia,


interviu: pastori mamuka jebisaSvili

30. saqarTveloSi asiriul-qaldeuri

kaTolike Temi



mrevlis raodenoba: aqtiuri - 350-mde, pasiuri (dResaswau-

lebs eswrebian) - 2000-mde.


interviu: xelmZRvaneli beniamin beTiadegari

31. somexTa samociqulo marTlmadidebeli

wminda eklesiis saqarTvelos eparqia



mrevlis raodenoba:171,139

geografiuli ganawileba: Tbilisi, q. baTumi, axalcixis, ax-

alqalaqis, apinZis, borjomis, TeTriwyaros, marneulis, wal-

kis, ninowmindis municipalitetebi

vebgverdi: http://armenianchurch.geinterviu: arqimandriti babgen salbiani - saqarTvelos

somexTa eparqiis samcxe-javaxeTis regionis

saerTo eparqialuri vikariusi

mRvdeli narek RuSCiani- Tbilisis kaTedraluri

surb gevorg eklesiis moZRvari


108

mRvdeli taTev manukiani - moZRvari, saqarTvelos

somexTa eparqia samcxe-javaxeTSi

levon isaxaniani - iuridiul sakiTxTa, saxelmwi-

fosTan urTierTobisa da interreligiuri Tanam-

Sromlobis ganyofilebis xelmZRvaneli

32. ufali Caitanias misia





interviu: aleqsandre SuRlaZe, vaxtang ServaSiZe

33. wmida samebis eklesia



mrevlis raodenoba:300

geografiuli ganawileba: baTumi, qobuleTi, foTi

vebgverdi: http://www.stecclesia.org/interviu: varlam ramiSvili, pastori, eklesiis winamZRvari

mrevlis oTxi wevri

რელიგიური გაერთიანებების...

Documents

Transcript of რელიგიური გაერთიანებების...