ეკოლოგიურიპრობლემები

გიორგი ედიბერიძე 2008 წელი

ნაწილი პირველი

dedamiwa

uzarmazar kosmosur sivrceSi dedamiwa warmoadgens sicocxlis erT patara kunZuls. mzis sistemis planetebidan, igi erTaderTia romelzedac sicocxle arsebobs

biosferodedamiwa miliardobiT cocxali organizmis saxls warmoadgens. sasicocxlo masalebs es organizmebi biosferodan iReben.biosferoSi sami sfero arsebobs esenia:liTosfero-xmeleTi;hidrosfero-wyali;atmosfero-haeri.

biosfero da masSi mcxovrebi organizmebi mudmiv urTierTqmedebaSi arian.samwuxarod xSiria SemTxvevebi, rodesac adamianTa gaufrTxilebloba biosferoSi garkveul cvlilebebs iwvevs, arRvevs bunebriv kanonzomierebebs da seriozul zians ayenebs garemos.

ekologiuri problemebi

1. wyali2. niadagi3. haeri

wyalidedamiwaze sicocxlis erT-erT umTavres mizezs wyali warmoadgens. marTalia wyali sxva planetebzec arsebobs magram igi yinulis an orTqlis saxiT gvevlineba

wylis dabinZureba

dabinZurebuli97%

sufTa3%

wyali erT-erTi mTavari da arsebiTi ramaa sicocxlisaTvis, amitom igi gonivrul moxmarebasa da gafrTxilebas saWiroebs, miT umetes, rom sufTaa dedamiwis wylis 3% da am 3%-is mxolod mcire nawilia dasalevad vargisi.

wylis dabinZurebis problema axali ar aris da igi arsebobs yvelgan, sadac adamianebi binadroben. wylis dabinZurebis mTavari mizezi mdinareebSi, zRvebSi, tbebsa daokeaneebSi sayofacxovrebo da teqnikuri narCenebis Cayraa. xSirad wyali isea dabinZurebuli, rom misi sasmelad an dasabanad gamoyeneba janmrTelobisTvis saxifaToc kia.

iSviaTi ar aris iseTi SemTxvevebi, roca wyalSi xvdeba qimiuri da Termuli narCenebi. wyalSi Cayrili nagavi ukvalod ar ikargeba. igi xSirad napirebze iriyeba da mdinaris fskerze ileqeba.

wyalSi moxvedrili nagavi gavlenas axdens wyalze da wyalSi mcxovreb organizmebze. dabinZurebuli wyali iwvevs iseT infeqciur daavadebebs rogoricaa: qolera, muclis tifi, dizenteria da safrTxes uqmnis adamianis janmrTelobas.

niadagis dabinZureba

rac ufro izrdeba mosaxleobis raodenoba dedamiwaze, miT ufro metad mwvavdeba niadagis dabinZurebis problema. wvimis wyals nagvidan Camorecxili damabinZureblebi uxvad Caaqvs niadagSi, sadac es damabinZurerlebi miwisqveSa wyaroebsa da nakadulebs uerTdeba. garda amisa, Ria nagavsayrelebi xels uwyobs virTxebis, mwerebisa da sxva infeqciis gadamtani organizmebis gamravlebas.

arsebobs iseTi saSiSi damabinZureblebic rogoricaa feTqebadi, toqsikuri (momwamlavi) da radioaqtiuri, romlebic kanis damwvrobas sxeulis qsovilebisa da ujredebis gadagvarebas iwvevs.

Bbevri nivTiereba, romelic yoveldRiurad gamoiyeneba yofa cxovrebaSi, saSiSi damabinZurebelia, magaliTad, maTeTreblebi, sadezinfeqcio saSualebebi, saRebavebi, teqnikuri zeTebi, pesticidebi da sxva. maTi niadagSi moxvedra iwvevs niadagis dabinZurebas. aseT niadagze moyvanili produqti safrTxes uqmnis rogor adamianis aseve sxva cocxali organizmebis janmrTelobas

haeris dabinZureba

haeris dabinZureba industriul revolucias mohyva. mrewvelobis zrda ZiriTadad damokidebulia energiaze, romelic didi raodenobiT miiReba qvanaxSirisa da SeSis wvis Sedegad.

თბილისი27%

ქუთაისი23%

ზესტაფონი20%

რუსთავი17%

კასპი13%

საქართველოს სხვადასხვა ქალაქში ატმოსფერული ჰაერის დაბინძურების ინდექსი

ზესტაფონი35%

ბათუმი18%კასპი

11%

დანარჩენი16%

გარდაბანი9%

რუსთავი11%

ძირითადი დამაბინძურებლები ქალაქების წილი ქვეყნის ატმოსფერული ჰაერის დაბინძურებაში

იმერეთი35%

აჭარა18%

ქვემო ქართლი26%

დანარჩენი9%

შიდა ქართლი12%

ძირითადი დამაბინძურებელი რეგიონების წილი ქვეყნის ატმოსფერული ჰაერის

დაბინძურებაში

haeris ZiriTad damabinZureblebad gvevlineba ferfli, mtveri, muri, romlebic warmoiqmneba organuli nivTierebis wvis Sedoegad. qalaqebSi, sadac didi raodenobiT transporti moZraobs, xSirad vxvdebiT fotoqimiur smogs-moyviTalo-moyavisfro nisls, romelic manqanebidan gamonabolqvisa da mzis sinaTlis reaqciis Sedegad warmoiqmneba.

2001 2002 2003 2004 20050

50

100

150

200

250

ავტოტრანსპორტიდან ატმოსფერულ ჰაერში მავნე ნივთიერებების რაოდენობრივი გაფრქვევის

ცვლილებების დინამიკა 2001-2005 წლებში

dedamiwis zedapirze moZraobisas qars damabinZureblebi sxvadasxva adgilze gadaaqvs. tyviis, spilenZisa da rkinis umciresi nawlakebi haerSi ifanteba. adamianebi da cxovelebi advilad CaisunTqaven maT haerTan erTad. filtvebSi moxvedrili nawilakebi ki did saSiSroebi adamianis janmrTelobas.

haeris dabinZureba uamrav qronikul daavadebas ukavSirdeba. igi auaresebs adamianebis, gansakuTrebiT, bavSvebsa da moxucebSi janmrTelobis mdgomareobas, azianebs mcenareebsa da Reroebs. mcenareTa daRupvis Sedebad ekosistemaSi irRveva kvebiTi jaWvi da uamravi cxoveli sakvebis gareSe rCeba.

garda amisa, uamrav cxovels uRiziandeba Tvalebi da sxvadasxva rTuli daavadebebiT avaddeba.arsebuli monacemebis mixedviT,

haeris dabinZurebis ZiriTad wyaros satransporto saSualebis gamonabolqvi warmoadgens. es gansakuTrebiT exeba did qalaqebs, sadac transportis moZraoba intensiuria.