Дарс үйлдвэрлэх төсөл

Áèçíåñèéí õºðºíãº îðóóëàëòûí òºñºë

1

ÒªÑËÈÉÍ ÒÀÍÈËÖÓÓËÃÀ

Çàõ çýýëèéí ýäèéí çàñàã õºãæèæ áóé ºíºº ¿åä æèæèã ¿éëäâýðëýë, õóäàëäàà

¿éë÷èëãýýã õºãæ¿¿ëýõ íü óëñ îðíû íèéãýì ýäèéí çàñãèéí á¿òöèéã ñàéæðóóëàõ,

àæëûí áàéð áèé áîëãîõîä ò¿ëõýö áîëæ áàéíà.

Òºñëèéí ãîë çîðèëò íü ¿íäýñíèé ¿éëäâýðëýëèéã äýìæèõ áîäëîãûí õ¿ðýýíä

Îðõîí àéìàãò:

Äàðñíû ¿éëäâýðëýë ýðõëýí ÿâóóëàõ ¿éë àæèëëàãààã òºñëèéí õ¿ðýýíä

õýðýãæ¿¿ëýõ

Îðîí íóòãèéí õýðýãëýã÷äýä õ¿íñíèé àþóëã¿é áàéäëûã õàíãàõ õóóëèéí äàãóó

÷àíàð ñòàíäàðòàä íèéöñýí, äàðñààð õàíãàõ öààøèä ¿éëäâýðëýëèéã

ºðãºæ¿¿ëýí çîõèîí áàéãóóëæ æèãä ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëàõàä îðøèíî.

¯éëäâýðèéí ãàçðûã Îðõîí àéìàãò áàðüæ áàéãóóëàõ áºãººä òóñ àéìàã íü

íèéò 93591 õ¿í ìÿíãàí õ¿í àìòàé áºãººä Óëààíáààòàð, Äàðõàí õîò áîëîí Áóëãàí

àéìàãòàé çàñìàë çàìààð, áóñàä áàðóóí á¿ñèéí àéìãóóäòàé ñàéæðóóëñàí øîðîîí

çàìààð õîëáîãäñîí çýðýã íü òóõàéí á¿òýýãäýõ¿¿íèé çàõ çýýë ºðãºí õºãæèõ

áîëîìæòîé þì.

Òºñºë íèéò 10 æèëèéí õóãàöààòàé õýðýãæèõ áºãººä òºñëèéí àíõíû íèéò

õºðºíãº îðóóëàëò íü 168276950¥ áàéõ áà ¿¿íèé 40%-èéã ººðèéí õºðºíãººð, ¿ëäñýí

60%-èéã óðò õóãàöààò áàíêíû /æèëèéí 12%-èéí õ¿¿òýé/ çýýëýýð ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ

áºãººä õºðºíãº îðóóëàëòûí ¿íäñýí áîëîí õ¿¿ãèéí òºëáºðèéã æèë á¿ð òýíö¿¿

õýìæýýãýýð òºëíº.

Òóõàéí äàðñ ¿éëäâýðëýõ òºñºë íü òºðºë á¿ðèéí æèìñ, æèìñãýíèé ø¿¿ñèéã

èñãýæ, ºâºðìºö àìò, ¿íýð, ºíãºòýé ñïèðòëýã áàãàòàé á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éëäâýðëýõ

áºãººä æèìñ æèìñãýíèé äàðñ íü áèåèéí ýñýðã¿¿öëèéã ñàéæðóóëàõ ºâ÷èí ýìãýãýýñ

óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ ¿éë÷èëãýýòýé. Äàðñíû íàéðëàãàíä îëîí òºðëèéí àìèí äýì,

àìèí õ¿÷èë, ëåöèòèí, ôåðìåíò, òºìºð, êàëüöè, ìàãíè, ôîñôîð, ôèíàëò íýãäýë

àãóóëñàí õ¿íñ òýæýýëèéí á¿òýýãäýõ¿¿í¿¿ä ç¿é ¸ñîîð îðäîã.

Äàðñûã õýðýãëýõ çîðèóëàëòààð íü ―Äºëãººí‖ áà ―Õèéòýé‖ äàðñ ãýæ 2 õóâààõ

áà ―Äºëãººí‖ äàðñ íü àìò ÷àíàð íàéðëàãà ºíãººðºº ÿëãààòàé çîîãèéí,

÷àíãàðóóëñàí àíõèëóóí, àìòëàã çýðýã äàðñóóä õàìààðíà. Òóõàéí áàéãóóëàõ äàðñíû

¿éëäâýðò àìòëàã äàðñ ¿éëäâýðëýõýýð òºëºëºñºí áºãººä ýíý òºðëèéí äàðñàíä

õ¿íñíèé ñïèðò, ýëñýí ÷èõðýýñ ãàäíà ÿìàð íýã àìò îðóóëàã÷èéã àøèãëàí 16-18%-èéí


2

÷àíãàòàé, 6-16%-èéí ÷èõýðëýãòýé áîëãîæ ¿éëäâýðëýõ áà äàðñ ¿éëäâýðëýõ ¿íäñýí

ò¿¿õèé ýäýä õàä, ¿õðèéí í¿ä, àíüñ çýðýã æèìñ, æèìñãýíý îðíî.

ÒªÑËÈÉÍ ¯ÍÄÝÑËÝË

Ìàíàé îðíû õóâüä çàõ çýýëèéí ýäèéí çàñàã õºãæèæ, ¿íäýñíèé ¿éëäâýðëýëèéã

íýìýãä¿¿ëýõ, õ¿íñíèé á¿òýýãäýõ¿¿íèéã áîëâñðóóëàëòûí ò¿âøèíã äýýøë¿¿ëæ, îëîí

íýð òºðëèéí á¿òýýãäýõ¿¿íèéã ÷àíàð ñàéòàéãààð, õ¿í àìûí õýðýãöýýã õàíãàõóéöààð

¿éëäâýðëýõ øààðäëàãà òàâèãäàæ áàéíà.

Ìàíàé îðíû õóâüä 1924 îíä àðõèíû îíö ýðõèéã óëñûí ìýäýëä àâàõ øèéäâýð

ãàð÷ óëìààð Óëààíáààòàð õîòûí ç¿¿í Ñýëáèéí õºâººíä ãàð àæèëëàãààòàé àðõèíû

öåõ áàéãóóëàãäñàí íü èñãýëòèéí ¿éëäâýðëýëèéí ò¿¿õèéí ýõëýë áîëñîí ãýæ ¿çäýã.

Õàðèí æèìñ, æèìñãýíèé äàðñíû ¿éëäâýð 1964 îíä Øààìàðûí æèìñ,

æèìñãýíèé òóðøëàãûí ñòàíö áóé áîëæ, õóó÷íààð àðõèíû çàâîäûí ºðãºòãºë

øèíý÷ëýëèéí ¿éë àæèëëàãàà äóóñ÷ òóñ ¿éëäâýðò äàðñ ¿éëäâýðëýõ áîëñîí öàãààñ

àëáàí ¸ñîîð õºãæèæ èðñýí ãýæ áîëíî. 1966 îíû áàéäëààð òóñ ¿éëäâýð íü 720

ìÿí/ë àðõè, äàðñ, 1700 ë øàð àéðàã, 550 ìÿí/ë àìòàò óíäàà ¿éëäâýðëýõ õ¿÷èí

÷àäàëòàé áîëæýý.

Äàðñ ¿éëäâýðëýëèéí ºíººãèéí ò¿âøèí Ìîíãîë îðîíä 1990-ýýä îíîîñ

ýð÷èìòýé õºãæèæ áàéãàà áîëîâ÷ æèë á¿ð á¿ðýí ìýäýýãýýð 1 ñàÿ ãàðóé ëèòð äàðñ

ãàäààäààñ èìïîðòîîð îðæ èðæ áàéíà.

ªíººãèéí áàéäëààð Óëààíáààòàð õîòîä 2, Ãîâü-Àëòàé, Õºâñãºë àéìàã òóñ

á¿ð 1 äàðñíû ¿éëäâýð æèëä 163000 ëèòð äàðñ ¿éëäâýðëýæ áàéíà.

Àðõè äàðñíààñ æèìñíèé äàðñûã èë¿¿ä ¿çýæ, äàðñ èõ óóæ íýã õ¿íèé

õýðýãëýñýí ñïèðòèéí õýìæýýãýýðýý àðõè ïèâî õýðýãëýäýã óëñ îðíûõîîñ õàìààã¿é

èõ áàéäàã Ôðàíö, Èòàëè÷óóä ÿàãààä àðõèíä äîíòîí òàòàãääàãã¿éã ýðäýìòýä

ñîíèðõñîîð æèìñýí äýõ ñïèðò íü èñýëò ¿¿ñãýäýã áèîõèìèéí ýõ ¿¿ñâýðòýé íÿãò

õîëáîîòîé áîëîõûã òîãòîîñîí áàéíà. Äàðñ íü õèìèéí ºâºðìºö íàéðëàãàòàé

àðèóòãàõ ÷àíàðòàé, áàêòåðè óñòãàõ ¿éë÷èëãýýòýé, ýð¿¿ë àõóéí à÷ õîëáîãäîëòîé

ºâºðìºö óíäàà þì.

Ýíýõ¿¿ òºñºë õèéãäñýíýýð àðõèäàí ñîãòóóðóóëàõ ÿâäëûã áàãàñãàæ, ººðèéí

îðíû áàéãàëèéí öýâýð ò¿¿õèé ýä áîëîõ æèìñ æèìñãýíèéã áîëîâñðóóëæ, ìîíãîë

óëñàä àðõèäàí ñîãòóóðóóëàõ ÿâäàë èõýýõýí ò¿ãýýìýë áîëæ áàéãààòàé

õîëáîãäóóëàí, ýíý òàëààð òºð çàñãààñ àâ÷ õýðýãæ¿¿ëæ áàéãàà àðãà õýìæýý, õóóëü

òîãòîîìæûã äýìæèõ, ìºí ãàäààäààñ èìïîðòîîð ºíäºð ¿íýòýé îðæ èðæ áóé


3

äàðñíóóäòàé ºíãº ¿çýìæ, àìò ÷àíàðààðàà ºðñºëäºõ¿éö áàéæ, ñïèðòëýã áàãàòàé, á¿ñ

íóòãèéí õ¿í àìûí ýð¿¿ë ìýíäýä íèéöñýí äàðñíû ¿éëäâýð áàéãóóëíà.

Îäîîãîîð ìàíàé óëñûí õýìæýýíä æèìñ, æèìñãýíý áîëîâñðóóëæ äàðñ, ø¿¿ñ

õèéõ ÷èãëýëýýð æèæèã ¿éëäâýð, öåõ¿¿ä øèíýýð ¿¿ñýí áàéãóóëàãäñààð áàéãàà

áºãººä ýíý ÷èãëýëèéí ¿éëäâýðëýë ÿâóóëæ áóé òîìîîõîí ¿éëäâýð¿¿ä áîëîõ ―ÀÏÓ‖

õóâüöààò êîìïàíèéí ―Áåïåäàêò‖, ―Õºëºã‖ çýðýã îëíû òàíèë áîëñîí òîìîîõîí

äàðñíû, "Ìîí-ôðåø" ø¿¿ñíèé, "Âèòñàìî" óíäààíû ¿éëäâýð¿¿ä àæèëëàæ, õºäºº

îðîí íóòàãò Õîâä àéìãèéí Áóëãàí ñóìàíä ÷àöàðãàíà áîëîâñðóóëàõ ¿éëäâýð,

Æàðãàëàíò, Áàòñ¿ìáýð, Çýëòýð, Åðººãèéí ñàíãèéí àæ àõóéä æèìñ, æèìñãýíý

áîëîâñðóóëàõ äàðñ íýðìýë õèéõ öåõ òàñãóóä, Õºâñãºë àéìãèéí Ýðäýíýáóëãàí ñóì

/õóó÷íààð Ýã-¯¿ðèéí ñàíãèéí àæ àõóé/, Ãîâü-Àëòàé àéìãèéí Áèãýð ñóìàíä æèìñ

æèìñãýíèé, ÷àöàðãàíû äàðñ ñïèðò áîëîâñðóóëàõ ¿éëäâýð¿¿ä àæèëëàæ øèíýýð

áàéãóóëàãäàæ áàéíà. Ìºí ò¿¿í÷ëýí ýíý ÷èãëýëèéí ýðäýìòýä îëîí òºðëèéí

ñóäàëãàà øèíæèëãýýíèé àæèë õèéñíèéã äóðäâàë ―Õ¿íñ-Òåõ‖ êîðïàðàöèéí ýðäýì

øèíæèëãýýíèé àæèëòàí äýä äîêòîð Öýâýãìèä, äýä äîêòîð ×èìýääóëàì, ìàãèñòð

Äýëãýðìàà íàð õàä, ¿õðèéí í¿ä æèìñýýð îðãèëóóí äàðñ õèéõ òåõíîëîãè , ÷àöàðãàíû

æèìñíèé "Áàéãàëü", óñàí ¿çìèéí "Àõàéòàí" çýðýã îëîí òºðëèéí äàðñ ¿éëäâýðëýõ

òåõíîëîãèéã íýâòð¿¿ëñýí. àæèëëàãààãàà ÿâóóëæ áàéãàà. Èèìýýñ ººðèéí óëñ îðíû

áàéãàëèéí áàÿëàã áîëîí æèìñ æèìñãýíèéã àøèãëàí äàðñ ¿éëäâýðëýõ á¿ðýí

áîëîìæòîé.

Îðõîí àéìàã íü ýäèéí çàñàã, ñî¸ë áîëîâñðîë, òýýâýð, õàðèëöàà õîëáîî,

çàñìàë çàì, ìàøèí òåõíèê áîëîí ýð÷èì õ¿÷ çýðýã äýä á¿òýö ñàéí õºãæñºí õºãæëèéí

èðýýä¿éòýé àéìàã þì. Îäîîãèéí áàéäëààð Îðõîí àéìàãò äàðñíû ¿éëäâýðëýë

ýðõýëäýã ¿éëäâýð áàéõã¿é áºãººä òóñ ¿éëäâýð áàéãóóëàãäñàíààð Îðõîí àéìãèéí

õ¿í àìûã äàðñààð õàíãààä çîãñîõã¿é, îéðîëöîî àéìàã, ñóìäûã õàíãàõ áîëîìæòîé.

Òºñëèéã õýðýãæ¿¿ëñýíèé äàâóó òàë íü:

Èìïîðòûí áîëîí Óëààíáààòðààñ çººæ õóäàëäààëæ áàéãàà äàðñòàé

ºðñºëäºõ¿éö ÷àíàðòàé, ¿éëäâýðëýã÷ýýñ õýðýãëýã÷èä õ¿ðýõ õóãàöàà áàãà

Á¿òýýãäýõ¿¿íèé òýýâýðëýëòèéí çàðäàë áàãà

Òåõíèê òåõíîëîãèéí îð÷èí á¿ðäñýí

Îðõîí àéìàã õ¿í àìûí òºâëºðºë èõòýé ó÷èð õýðýãëýã÷ èõòýé.

Àæèëëàõ áîëîâñîí õ¿÷íèé íººöòýé.

Îðõîí àéìàãò äýä á¿òýö /çàì òýýâýð, õàðèëöàà, õîëáîî/ ñàéí õºãæñºí, á¿ñ

íóòãèéí õºãæëèéí òóëãóóð òºâ áîëñîí áºãººä á¿òýýãäýõ¿¿íèéã îðîí íóòàãò

õ¿ð÷ áîðëóóëàõ áîëîìæòîé


4

Õýðýãëýã÷èääýý îéð ¿íý õÿìä /èìïîðòîîð áîëîí Óëààíáààòàð õîòîîñ äàðñ

òýýâýðëýõýä öàã àãààðûí áàéäàë, òýýâýðëýëòèéí áîëîìæ, õàäãàëàëòûí

õóãàöàà çýðãýýñ øàëòãààëæ ÷àíàðûí õóâüä áàòàëãààã¿é, ìºí òýýâýðëýëòèéí

çàðäàë ºíäºð òóë ýöñèéí õýðýãëýã÷äýä á¿òýýãäýõ¿¿í ºíäºð ¿íýýð õ¿ðäýã/

Ýð÷èì õ¿÷íèé íàéäâàðòàé ýõ ¿¿ñâýðýýð õàíãàãäñàí

¯éëäâýðèéí òîíîãò òºõººðºìæèéã ÎÕÓ – ààñ òîíîã òºõººðºìæ, ñàâ áàãëàà

áîîäîë, öýâýðëýãýý àðèóòãàëûí ìàòåðèàëàà òýýâýðëýæ àâíà. ÎÕÓ- ûí

Êóéáûøåâûí çàâîä, Ëåíïèùåìàòûí çàâîä, Ìîñêâà äàõü Ïðîìáèîôèò

õ¿íñíèé á¿òýýãäýõ¿¿íèé ñàâàëãààíä çîðèóëñàí òîíîã òºõººðºìæ

¿éëäâýðëýäýã ¿éëäâýðýýñ ñàâëàã÷, áºãëºã÷, õàÿã íààã÷ òºõººðºìæ àâíà. Ìºí

òóñ ¿éëäâýðò øèëýí ëîíõ, áºãëºº, øîøãî çàõèàëãààð õèéëãýíý.

ªºðèéí àéìàã áîëîí õàíãàéí àéìãóóä íü äàðñ ¿éëäâýðëýëèéí ¿íäñýí ò¿¿õèé

ýä æèìñíèé íººö èõòýé. Îðîí íóòãèéí áàéãàëèéí áàÿëàãèéã àøèãëàí

æèìñíèé 50%-èéã çýðëýã æèìñýýð õàíãàíà. ÁÍÕÀÓ – ààñ óñàí ¿çýì àâ÷ ºâºë,

õàâðûí óëèðàëä ¿éëäâýðëýëýý ÿâóóëíà

Õºðºíãºíèé ãàí, èñãýëòèéí ãàí, áàðèëãûí ãàí, íàéðëàãûí ãàí, ø¿¿ñ õ¿ëýýí

àâàõ, ø¿¿ñ õàäãàëàõ ãàí, òóíãààõ ãàí çýðýã çýâýðäýãã¿é ãàíã ÎÕÓ–ààñ àâ÷

―Õ¯НÑ-МÀØ‖ ÕÕК–ä çàõèàëãààð õèéëãýíý.

Áèçíåñ óäèðäëàãûí çîõèîí áàéãóóëàëòûí õàìãèéí ¿ð àøèãòàé á¿òöèéã òîãòîîõ

íü áåçíåñèéí ¿éë àæèëëàãààã àìæèëòòàé ýõëýõ ýõ ñóðâàëæ áîëäîã. Òóñ äàðñíû

¿éëäâýð íü çàõ çýýëä ýçëýõ áàéð ñóóðèà îëæ àâàõ, áýõæ¿¿ëýõ, õýðýãëýã÷äèéí ýðõ

àøãèéã õàíãàõûí òóëä äàðààõ ººðèéí ãýñýí ñòðàòåãèéã áàðèìòàëæ áàéãàà áºãººä

ýíý íü:

Íàéäâàðòàé, ÷àíàð ñàéòàé á¿òýýãäýõ¿¿¿í

Õÿìä ¿íý, ºðãºí ñîíãîëò

¯éë÷èëãýýíèé ºíäºð ñî¸ë

Õýðýãëýã÷ ð¿¿ õàíäñàí

ªíäºð ìýäðýìæòýé

Ãàäààä îð÷íû ñóäàëãàà

Êîìïàíèéí äîòîîä áîëîìæ

Òýðã¿¿ëýõ áàéð ñóóðü

Òýðã¿¿íèé òåõíèê òåõíîëîãè

ªíäºð ìýðãýæëèéí áîëîâñîí õ¿÷èí

ªºðèéí ÷àäâàðòàé ò¿íø¿¿ä


5

Áîðëóóëàëòûí ºðãºí õ¿ðýýòýé ñ¿ëæýý

Õýðýãëýã÷äèéí íàéäâàðòàé ò¿íø

Òóñ äàðñíû ¿éëäâýð íü ººðèéí áîëîí áººíèé õóäàëäààíû òºâ¿¿ä, àðõè,

äàðñ áîðëóóëàõ çºâøººðºë á¿õèé öýã¿¿äýýð á¿òýýãäýõ¿¿íýý ò¿ãýýõ áà á¿òýýãäýõ¿¿í

õóâèàðëàëòûí íýã áîëîí õî¸ð ò¿âøíèé ñóâãèéã àøèãëàõ áºãººä ¿¿íèéã ñõåì÷ëýí

õàðóóëáàë:

Òóñ äàðñíû ¿éëäâýð íü õýðýãëýã÷ áîëîí õóäàëäàí àâàã÷ íàðòàà áàðàà

¿éë÷èëãýýãýý ò¿ðãýí ñàéí áîðëóóëàõ, òýäýíä ìýäëýã ìýäýýëýë áîëãîõ çîðèëãîîð

áîðëóóëàëòûí óðàìøóóëàë çàðëàõ, çàðèì òîìîîõîí áàÿð ¸ñëîëûí ¿åýð òîäîðõîé

õóãàöààíä á¿òýýãäýõ¿¿íäýý øàãíàëò õóäàëäàà çîõèîí áàéãóóëæ ÿâóóëàõ çýðýã

óðàìøóóëàëûí õýëáýð¿¿äèéã àâ÷ õýðýãæ¿¿ëýí, á¿òýýãäýõ¿¿íèéõýý çàð

ñóðòàë÷èëãààã õýâëýë ìýäýýëëèéí õýðýãñë¿¿ä /ºäºð òóòìûí ñîíèí, TV, ðàäèî,

FM/-ýýð õýðýãëýã÷äýä ººðèéí ¿éëäâýðèéí ¿éë àæèëëàãààã ñóðòàë÷èëíà.

ÒªÑªË ÕÈÉÃÄÝÆ ÁÓÉ ÎÁÚÅÊÒÛÍ ÎÄÎÎÃÈÉÍ ÍªÕÖªË

ÁÀÉÄËÛÍ ÒÓÕÀÉ ÌÝÄÝÝËÝË

Ìàíàé îðíû îé æèìñ, æèìñãýíèé àðâèí èõ íººöòýé áºãººä ò¿¿íèéã ýðò ¿åýñ

ýõëýí àðä ò¿ìýí ò¿¿æ õ¿íñýíäýý ºðãºí õýðýãëýæ èðñýí óëàìæëàëòàé. Îð÷èí ¿åèéí

õ¿íñíèé áîëîí ýìèéí ¿éëäâýðò æèìñ, æèìñãýíèéã ò¿¿æ àøèãëàí òºðºë á¿ðèéí ¿íýò

á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éëäâýðëýí ãàðãàæ áàéãààãààñ ò¿¿õèé ýäèéí ―æèìñíèé‖ ýðýëò

õýðýãöýý ºíäºðæñººð áàéíà. Îéä óðãàäàã çýðëýã æèìñ, æèìñãýíýýñ àìèí äýì,

÷èõýð, òýæýýëèéí áóñàä ýëåìåíòýýð áàÿëàã áºãººä óäààí õóãàöààãààð õàäãàëàõàä

ººðèéí ºâºðìºö àìò, ¿íýð, ÷àíàðûã àëäàõã¿éãýýð õýðýãëýã÷äèéí äóð ñîíèðõîëûã

òàòàæ ÷àääàã îíöëîãòîé áèëýý.

¯éëäâýð

Áººíèé õóäàëäàà Õýðýãëýã÷

Æèæèãëýíãèéí õóäàëäàà

¯éëäâýð Æèæèãëýíãèéí

õóäàëäàà

Õýðýãëýã÷


6

Òóñ äàðñíû ¿éëäâýðèéí ò¿¿õèé ýä ìàòåðèàëûí ¿íäñýí íººö íü ººðèéí ýõ

îðîíä óðãàäàã æèìñ æèìñãýíý áàéõ áºãººä, ìàíàé îðîíä 50 îð÷èì ç¿éë ñîðòûí

òàðèìàë, 60 ãàðóé ç¿éëèéí çýðëýã æèìñ, æèìñãýíý óðãàäàã. Æèìñ æèìñãýíèéã

áîëîâñîð÷ ã¿éöýõýýñ 7 õîíîãèéí ºìíº ò¿¿æ áýëòãýí íººöºëäºã. Äàðñ ¿éëäâýðëýëä

òîõèðîìæòîé æèìñ æèìñãýíèé ç¿éë ñîðòóóäûã áèîõèìè, òåõíîëîãèéí øèíæ

÷àíàðûã ñóäëàí òîãòîîñíû ¿íäñýí äýýð ñîíãîí àâ÷, íèéò ñàõàð õ¿÷ëèéí õýìæýýíä

òîõèðóóëàõ ø¿¿ñèéã òîãòîîæ áýëòãýäýã ó÷èð ýäãýýð ¿ç¿¿ëýëòèéã ëàáîðàòîðò

òîäîðõîéëæ ºãäºã.

Òóñ äàðñíû ¿éëäâýðò ìýðãýæëèéí ºíäºð çýðýãòýé íèéò 15 èíæåíåð

òåõíèêèéí áîëîí áóñàä àæèëòàí àæèëëàãñàä àæèëëàõ áºãººä ýäãýýð íü

ìýðãýæëèéí çýðãèéí õóâüä ýíý ñàëáàðò îëîí æèë àæèëëàñàí, ìýðãýæëèéí ºíäºð

ìýäëýã, äàäëàãà, òóðøëàãàòàé ìýðãýæëèéí ºíäºð çýðýãòýé õ¿ì¿¿ñ áàéõ þì.

Àæèëëàãñàäûí ìýðãýæëèéí çýðýã, ò¿âøèí

Ìýðãýæèë Çýðýã

Òîî Àæèëëàñàí

æèë III IV V VI

Åðºíõèé òåõíîëîãè÷ 1 1 13

Ëàáîðàíò ÷àíàð øàëãàã÷ 1

1 9

Òåõíîëîãèéí àæèë÷èä 1 2 3 6 3-7

Ìåõàíèê èíæåíåð 1 1 11

ÍÈÉÒ 1 2 4 2 9

Äàðñíû ¿éëäâýðèéí á¿òöèéí çîõèîí áàéãóóëàëò

Æèìñ õ¿ëýýí àâ÷

õàäãàëàõ

Æèìñ öýâýðëýõ,

óãààõ

Æèìñèéã íÿöëàõ

Êàâèòèðçàòîð

¯ð ÿëãàã÷

Õºíòðºã÷

Æèìñ øàõàõ

ïðåññ

Àðèóòãàõ ãàí

Ø¿¿ñ õàäãàëàõ

ãàí

Õºðºíãºíèé

ãàí

Èñãýëòèéí ãàí

Ñåïåðàòîð

Òóíãàëàãæóóëàõ

ãàí Ø¿¿õ,

íàéðóóëàõ

Õºðãºõ

òºõººðºìæ

Íàéðóóëàõ

Áºãëºã÷

Õàÿãëàã÷

Õàÿãëàã÷

Ëîíõ óãààã÷

Óóð ¿¿ñãýã÷

Äàðñ õóðèìòëóóëàõ

ñàâ

Íàñîñ

Ñàâëàã÷


7

ÒªÑËÈÉÍ ÒÅÕÍÈÊ ÝÄÈÉÍ ÇÀÑÃÈÉÍ ¯ÍÄÝÑËÝË

Òóñ äàðñíû ¿éëäâýð íü õîíîãò 500 ë äàðñ ¿éëäâýðëýõ õ¿÷èí ÷àäàëòàé, ¿éëäâýð

ñàðä 21 õîíîã àæèëëàíà ãýæ òîîöâîë: Ñàðä 500*21=10500ë=10.5òí äàðñ, æèëä 21

òí*12=126òí äàðñ ¿éëäâýðëýíý.

Æèëèéí 5 ñàðä (8,9,10,11,12) ººðèéí îðîíä óðãàäàã æèìñýýð, ºâºë, õàâðûí

óëèðàëä óñàí ¿çìýýð äàðñ õèéíý. Äàðñíû òåõíîëîãèéí òîîöîîã õ¿÷èëëýãýýð íü

òîõèðóóëæ õèéäýã. Òåõíîëîãèéí ¿åä ãàðàõ õîðîãäëûã ýçýëõ¿¿íýýð íü òîîöíî.

Óñàí ¿çýìíèé äàðñ ¿éëäâýðëýõ òåõíîëîãèéí òîîöîî:

Óñàí ¿çýìíèé õ¿÷èëëýã 18,4 %

÷èõýðëýã 15 %

Äàðñíû õýìæýý:

350 ë èñýýã¿é ø¿¿ñ 6 ã /ë ñòàíäàðò õ¿÷èëëýãòýé õýäýí ëèòð äàðñ áîëîõûã

îëü¸.

18.4 * 350 = 6440ã

6440 ------- = 1073.3 ë äàðñ áîëîõ ¸ñòîé. (õîðîãäîë òîîöîîã¿é) 6

Ñïèðòèéí õýìæýý:

Ñòàíäàðò ¸ñîîð äàðñíû ñïèðòëýãèéí õýìæýý 16 % áàéíà.

1073.3 – 16% Õ = 171.7ë ñïèðò àãóóëàõ ¸ñòîé.

õ–100%

Èññýí ø¿¿ñ 5 % ñïèðò àãóóëíà.

1073.3 – õ Õ = 53.66 ë ñïèðò ø¿¿ñýíä áàéãàà.

100 -- 5

171.7 – 53.66 = 118.04 ë ñïèðò íýìýõ õýðýãòýé.

×èõðèéí òîîöîî:

5%-èéí ÷èõýð ¿¿ñãýõèéí òóëä 350 ë ø¿¿ñýíä õè÷íýýí õýìæýýíèé ÷èõýð íýìýõ

âý? ãýäãèéã îëü¸. 100ë ø¿¿ñýíä 15 êã ÷èõýð áàéíà.

100ë -- 15 Õ = 52.5 êã

350ë -- õ

1 êã ÷èõðýýñ 0.6 ë ñïèðò ¿¿ñíý.

53.66 * 1 / 0.6 = 89.4 êã ÷èõýð èñãýëòýíä õýðýãòýé.

89.4 – 52.5 = 36.9 ë èñýëòýíä íýìæ õèéíý.


8

Áàðèõûí ºìíº íýìýõ ÷èõýð ñòàíäàðò ¸ñîîð äàðñíû ÷èõýðëýã 8 % áàéíà.

100ë -- 8 Õ = 28 êã

350 -- õ

Íèéò ÷èõýð 28 + 36.9 = 64.9 êã.

Óñíû òîîöîî:

118.04 + 40.56 + 350 = 508.6ë

1073.3 – 508.6 = 564.7ë óñ

Òåõíîëîãèéí õîðîãäëûí òîîöîî:

Òóíãàëàãæèõ ¿åèéí õîðîãäîë 4 %

1073.3 – 1073.3 *4% = 1030.4 ë

Ø¿¿õ ¿åèéí õîðîãäîë 1.2 %

1030.4 – 1030.4 * 1.2% = 1018ë

Ñàâëàõ ¿åèéí õîðîãäîë 1.6 %

1018 –1018 * 1.6% = 1001.7ë áýëýí äàðñ

Æèëä 52552.5 ë

Õàä æèìñýýð äàðñ ¿éëäâýðëýõ òåõíîëîãèéí òîîöîî:

Õàä æèìñíèé õ¿÷èëëýã 2.7 %

÷èõýðëýã 1.47 %


100 ë èñýýã¿é ø¿¿ñ 6 ã / ë ñòàíäàðò õ¿÷èëëýãòýé õýäýí ëèòð äàðñ áîëîõûã

îëü¸. 14.7 * 100 = 1470ã

1470 ------- = 245 ë äàðñ áîëîõ ¸ñòîé. (õîðîãäîë òîîöîîã¿é) 6



245ë – õ Õ = 39.2ë ñïèðò àãóóëàõ ¸ñòîé.

100 -- 16


245 – õ Õ = 12.25 ë ñïèðò ø¿¿ñýíä áàéãàà.

100 -- 5

39.2 –12.25 = 26.95 ë ñïèðò íýìýõ õýðýãòýé.

×èõðèéí õýìæýý:

5 %-èéí ñïèðò ¿¿ñãýõèéí òóëä 100 ë ø¿¿ñýíä õè÷íýýí õýìæýýíèé ÷èõýð

íýìýõ âý? ãýäãèéã îëü¸. 100ë ø¿¿ñýíä 2.7 êã ÷èõýð áàéíà.



9

1.25 *1 / 0.6 = 20.4 êã ÷èõýð èñýëòýíä õýðýãòýé.

20.4 – 2.7 = 17.7 êã ÷èõýð ø¿¿ñýíä èñãýõýä íýìæ õèéíý.

Äàðàà íü õèéõ ÷èõýð : Ñòàíäàðò ¸ñîîð äàðñíû ÷èõýðëýã 8 % áàéõ ¸ñòîé.

100ë -- 8 êã Õ = 19.6 êã

245 -- õ

Íèéò ÷èõýð=17.7êã + 19.6êã = 37.3êã

Ýëñýí ÷èõðèéí ýçëýõ¿¿í:

37.3 êã * 0.625ë/êã = 23.3ã/ë = 23.31

Íýìýõ óñíû õýìæýý:

26.95 + 23.31 + 100 = 150.26

245 – 150.26ë = 94.74ë óñ


Òóíãàëàãæóóëàëòûí ¿åèéí õîðîãäîë 4 %

245 – 245 *4% = 235.2


235.2 – 235.2 * 1.2% = 232.3ë


232.3 –232.2 *1.6% = 228.58ë áýëýí äàðñ

Æèëä 12000 ë

Æèìñíèé õýìæýý:

Ø¿¿ñíèé ãàðö 75 %

100ë -- 75 % Õ = 133.3 ë

Õ -- 100 %

Õàä æèìñíèé õóâèéí æèí 1.030 êã/ë

133.3 * 1.030êã/ë = 137.3 êã.

Ñàðä 2746 êã

Æèëä 13730 êã

¯õðèéí í¿ä æèìñýýð äàðñ ¿éëäâýðëýõ òåõíîëîãèéí òîîöîî:

¯õðèéí í¿ä æèìñíèé õ¿÷èëëýã 2.96 %



100 ë èñýýã¿é ø¿¿ñ 6 ã / ë õ¿÷èëëýãòýé õýäýí ëèòð äàðñ áîëîõûã îëü¸.

29.3 * 100 = 2930ã õ¿÷èëëýã ñóóëãàæýý.

2930


10

------- = 488.3 ë äàðñ áîëîõ ¸ñòîé. (õîðîãäîë òîîöîîã¿é) 6



488.3ë – õ Õ = 78.13ë ñïèðò àãóóëàõ ¸ñòîé.

100 -- 16


488.3 – õ Õ = 24.415 ë ñïèðò ø¿¿ñýíäýý áàéãàà.

100 -- 5



5 %-èéí ñïèðò ¿¿ñãýõèéí òóëä 100 ë ø¿¿ñýíä õè÷íýýí õýìæýýíèé ÷èõýð

íýìýõ âý? ãýäãèéã îëü¸. 100ë ø¿¿ñýíä 3.2 êã ÷èõýð áàéíà.


24.415 * 1 / 0.6 = 40.69 êã ÷èõýð èñýëòýíä õýðýãòýé.

40.69 – 3.2 = 37.49 êã ÷èõýð ø¿¿ñýý èñãýõýä íýìæ õèéíý.

Äàðàõûí ºìíº íýìýõ ÷èõýð :

Ñòàíäàðò ¸ñîîð äàðñíû ÷èõýðëýã 8 % áàéõ ¸ñòîé.

100ë -- 8 Õ = 39.064 êã

488.3 -- õ

Íèéò ÷èõýð 39.06 + 37.49 = 76.554

Ýëñýí ÷èõðèéí ýçýëõ¿¿í 76.554 * 0.625 =47.85


47.85 + 53.715 + 100 = 201.56

488.3 – 201.56 = 286.74ë óñ



488.3 – 488.3 * 0.04 = 468.77


468.77 – 468.77 * 0.012 = 463.14


463.14 – 463.14 * 0.016 = 455.7ë áýëýí äàðñ

Æèëä 23924 ë


Ø¿¿ñíèé ãàðö 75 %

100ë -- 75 % Õ = 133.3 ë


11

Õ -- 100 %

¯õðèéí í¿ä æèìñíèé õóâèéí æèí 1.275 êã/ë

133.3 * 1.275 = 169.96 êã.

Ñàðä 3399.2 êã

Æèëä 16996 êã

Àíüñ æèìñýýð äàðñ ¿éëäâýðëýõ òåõíîëîãèéí òîîöîî:

Àíüñ æèìñíèé õ¿÷èëëýã 2.5 %



81.5 ë èñýýã¿é ø¿¿ñ 6 ã / ë õ¿÷èëëýãòýé õýäýí ëèòð äàðñ áîëîõûã îëü¸.

2.5 * 81.5 = 2037.5ã .

2037.5 ------- = 339.58 ë äàðñ áîëîõ ¸ñòîé. (õîðîãäîë òîîöîîã¿é) 6



339.58ë – õ Õ = 54.33ë ñïèðò àãóóëàõ ¸ñòîé.

100 -- 16


339.58 – õ Õ = 16.98 ë ñïèðò ø¿¿ñýíäýý áàéãàà.

100 -- 5


Æèëä 747 ë


5 %-èéí ñïèðò ¿¿ñãýõèéí òóëä 81.5 ë ø¿¿ñýíä õè÷íýýí õýìæýýíèé ÷èõýð

íýìýõ õýðýãòýé âý? ãýäãèéã îëü¸. 100ë ø¿¿ñýíä 4.2 êã ÷èõýð áàéíà.


16.98 * 1 / 0.6 = 28.3 êã ÷èõýð èñýëòýíä õýðýãòýé.

24.1 * 0.625 = 15.06 ë (ýëñýí ÷èõðèéí ýçýõ¿¿í)

Äàðàà íü õèéõ ÷èõýð:

Ñòàíäàðò ¸ñîîð äàðñíû ÷èõýðëýã 8 % áàéõ ¸ñòîé.

100ë -- 8 Õ = 27.16 êã

339.58 - õ

27.16 * 0.625 = 16.975

Íèéò ýëñýí ÷èõýð 27.16 + 24.1 = 51.26

Ýëñýí ÷èõðèéí ýçýëõ¿¿í 51.26 * 0.625 =32.04 ã


12


37.35 + 32.04 + 81.5 = 150.89

339.58 – 150.89 = 188.69ë óñ



339.58 – 339.58 * 0.04 = 325.99 ë


325.99 – 325.99 * 0.012 = 322.07


322.07 – 322.07 * 0.016 = 316.9ë áýëýí äàðñ

Æèëä 16642.5ë


Àíüñ æèìñíýýñ ãàðàõ ø¿¿ñíèé ãàðö 67 %

81.5ë -- 67 % Õ = 121.6 ë

Õ -- 100 %

Àíüñ æèèìñíèé õóâèéí æèí 1.063 êã/ë

121.6 * 1.063 = 129.26 êã.

Ñàðä 129.26 * 20 = 2585.2 êã

Æèëä 2585.2 * 5 = 12926 êã õýðýãëýíý.

Òóñëàõ ìàòåðèàëèéí òîîöîî

¹ Òóñëàõ ìàòåðèàëèéí

íýð òºðºë Àëäàãäëûã òîîöñîí îðöûí

íîðì

Çàðöóóëàëò

õîíîãò æèëä

1 0.5ë áàãòààìæòàé øèëýí ëîíõ

Á¿õ øèëýí ëîíõíû 8.55 % 23892 191136

2 0.5ë ëîíõîíä íààõ õàÿã

Á¿õ á¿òýýãäýõ¿¿íèé 103 % 22660 181280

3 0.5ë ëîíõíû áºãëºº Á¿õ á¿òýýãäýõ¿¿íèé 105% 23100 184800

Õîíîãò 500ë áóþó ºäºðò 1000ø øèë äàðñ ¿éëäâýðëýíý ãýâýë õîíîãò

øààðäàãäàõ øèëíèé õýìæýýã îëáîë àëäàãäàë 8.55%-èàð òîîöîâ.

1000ø------------100%

õ--------------8.55% õ =85.5ø

1000+85.5=1085.5ø øèë õîíîãò õýðýãëýíý

Ñàðä 1086*22=23892ø øèë

22-Ñàðä àæèëëàõ õîíîã

Æèëä 23892*12=286704ø øèë

12- Æèëä àæèëëàõ ñàð


13

Áºãëºº:

Á¿õ á¿òýýãäýõ¿¿íèé 105%-èàð òîîöîâ.Õîíîãò

1000--------------100%

õ----------------105% õ=1050ø áºãëºº

Ñàðä 1050*22=23100ø áºãëºº

Æèëä 23100*12=277200 ø áºãëºº

Øîøãî:

Á¿õ á¿òýýãäýõ¿¿íèé 103%-èàð òîîöîâ. Õîíîãò

1000--------------100%

õ------------------103% õ=1030 ø õàÿã

Ñàðä 1030*22=22660 ø Æèëä 22660*12=271920 ø

Áýëýí á¿òýýãäýõ¿¿íèé àãóóëàõûí òîîöîî:

20 - 1ì2-ä áàéõ õàéðöàãíû òîî

5 - Õàéðöàãòàé øèëíèé ºíäºð

0.5 - Øèëíèé ýçëýõ¿¿í

0.24 - 1ì2-ä áàéõ òàëáàé

1.35 - Õîîðîíäûí çàé

7 - Õàäãàëàõ õîíîã

Òàëáàéí õýìæýý=500*0.24*1:35*7/0.5*20*5=22.7ì2

Ò¿¿õèé ýäèéí àãóóëàõûí òîîöîî:

ä/ä ÒÝÌ-èéí íýð Çàðöóóëàëò

( òí)

Íººö

/õîíîã/

Õàäãàëàëòàíä

áàéõ õýìæýý

( òí)

1 òí–ä

øààðäàãäàõ

òàëáàé (ì2)

Íèéò

õýðýãöýýò

òàëáàé

(ì2)

1 Ýëñýí ÷èõýð

0.166 90 14.94 0.835 12.47

2 Ñïèðò 0.188 50 9.4 2.5 23.5

Øèëýí ëîíõíû àãóóëàõûí òàëáàéí òîîöîî:

Øèëýí ëîíõûã 7 õîíîãèéí íººöòýéãýýð íººöëºíº. Ýðãýëòèéí øèëýí ëîíõíû

õýìæýýã õîíîãò ¿éëäâýðëýõ á¿òýýãäýõ¿¿íèéã 90 %-èàð áîäîæ ëîíõíû ýðãýëòèéí

æèãä áèøèéí êîýôôèöèåíòèéí 1.25%-èàð àâíà. Øèëýí ëîíõòîé õàéðöãèéã ºíäðººð

íü 5 ¿å õóðààíà. Õîîðîíäûí õºäºëãººíèé çàéã 35%-èàð àâàõ áºãººä øààðäëàãàòàé

òàëáàé íü:


14

2000 * 0.9 * 1.25 * 1.35 * 1.0235 * 7

= 55 ì2

20 * 20

Øèíý øèëýí ëîíõíû àãóóëàõûí òàëáàéí òîîöîî:

Ñàðä ¿éëäâýðëýæ áàéãàà á¿òýýãäýõ¿¿íèé 10 % - ä íîîãäîõîîð øèíý øèëýí ëîíõ ¿éëäâýðëýëä èðíý. Äýýðõèéí àäèë øààðäàãäàõ òàëáàéã òîîöâîë :

4005 * 1.35

= 13.5 20 * 20

Äàðñ ¿éëäâýðëýëä øààðäëàãàòàé øèëýí ëîíõíû àãóóëàõûí òàëáàé

55+13.5=68.5 ì2 áàéíà.

Ø¿¿ñ õàäãàëàõ ºðºº 20õîíîãèéí íººöòýéãººð áýëòãýíý

Ä/ä ÒÝÌ-èéí íýð

Õîíîãèéí

õýðýãöýý

(ë)

Íººö

/õîíîã/

Õàäãàëàëòàíä

áàéõ õýìæýý

1øèðõýã

ãàíãèéí

ýçýëõ¿¿í

Øààðäëàãàòàé

ãàí

1 ¯õðèéí í¿ä 100 20 2000 2400 1

2 Àíüñ 81.5 20 1630 2400 1

3 Õàä 100 20 2000 2400 2

Íèéò - - - - 3

Òîíîã òºõººðºìæèéí õ¿÷èí ÷àäëûí òîîöîî:

Ò¿¿õèé ýä õàäãàëàõ ÷àí:

Õîíîãò 500 ë äàðñ ¿éëäâýðëýõýä çàðöóóëàõ æèìñ æèìñãýíèé æèíãèéí

õýìæýýã òîäîðõîéëñíû ¿íäñýí äýýð íýã æèëä íººøëºõ ñàâûã ñîíãîí àâíà.

Íýã õîíîãò 286.61 êã æèìñýýð äàðñ ¿éëäâýðëýíý ãýâýë (áîõèð æèìñ ) 2

òºðëèéí æèìñýýð 168 õîíîã àæèëëàõàä 286.61*168=48150.48 êã æèìñ

àøèãëàíà. Èéìä 20 òí-èéí áàãòààìæòàé 3 ø êîíòåéíåð áàéðëóóëíà.

Æèìñ óãààæ öýâýðëýõ ìàøèí:

Ýíý ìàøèíûã ñîíãîõäîî ìàøèí öàãèéí õ¿÷èí ÷àäëààð òîîöñîí áºãººä

õîíîãò 8 ö àæèëëàíà. Êóéáüøåâèéí ìàøèí ¿éëäâýðëýõ çàâîäûí ÊÖÌ-1 ìàøèíûã

ñîíãîëîî. Ýíý ìàøèí íü àãààð ¿ëýýã÷òýé ó÷èð ò¿¿õèé ýäèéã ã¿éöýä ñàéí óãààäàã.

Öàãò 1-3òí æèìñ óãààõ õ¿÷èí ÷àäàëòàé. Òóóçíû óðñãàë õóðä 0.15ì/ñ


15

Òåõíèêèéí ¿ç¿¿ëýëò: Óðò l=2400ìì

ºðãºí à=1500ìì

ºíäºð h=1200ìì

Öàõèëãààí õºäºëã¿¿ðèéí ÷àäàë 3 êâò

Íÿöëàã÷:

Îðîñûí õîëáîîíû óëñàä ¿éëäâýðëýñýí öàãò 500-1000 êã æèìñ øàõàõ õ¿÷èí

÷àäàëòàé ÊÄÏ-4Â ìàðêèéí ñàãñàí øàõóóðãà õýðýãëýíý.

Òåõíèêèéí ¿ç¿¿ëýëò: Óðò l=1800ìì

ºðãºí à=1500ìì

ºíäºð h=2100ìì

ýðãýëò n=180îá/ìèí


Íÿöàëñàí æèìñ õ¿ëýýí àâàõ ñàâ:

Æèìñ áÿöëàã÷ààñ áÿöëàãäàæ èðñýí æèìñèéã õ¿ëýýæ àâàõ çîðèóëàëòàé ñàâ

Êàâèòèðçàòîð:

Ýíý òºõººðºìæèéí ãîë ¿¿ðýã íü æèìñíèé õàëüñíààñ ¿ðèéã õºíäèéð¿¿ëæ ¿ð

ÿëãàõàä õÿëáàð áîëãîõ çîðèóëàëòòàé.


¯ð ÿëãàã÷:

Öàãò 500 êã æèìñíèé ¿ð ÿëãàõ õ¿÷èí ÷àäàëòàé.

Îâîð õýìæýý: Óðò íü L = 1200 ìì

ªðãºí íü À = 1200

ªíäºð íü Í = 1000 ìì


Øàõàõ ïðåññ:

Ýíä ñàãñàí øàõóóðãà õýðýãëýíý. Õ¿÷èí ÷àäàë 200-500 êã/ö 1ø øàõàõ ïðåññ

õýðýãëýíý.

Òåõíèêèéí ¿ç¿¿ëýëò: Óðò l=1500 ìì

ºðãºí à=1200 ìì

ºíäºð h=2000 ìì

Öàãò 800 êã/öàã õ¿÷èí ÷àäàëòàé

Àðèóòãàõ ãàí:

ÎÕÓ – ûí Êóøèíåâñêèéí ìàøèí ¿éëäâýðëýõ çàâîäûí ÏÏÍÄ ìàðêèéí ìàøèí.

Àæëûí ãðàôèê: ×àí óãààæ àðèóòãàõ 1ö


16

Ø¿¿ñ õ¿ëýýí àâàõ 2ö

Àðèóòãàõ 2ö

(Ýíä 80-85 ãðàäóñûí òåìïåðàòóðò 25-30ìèí áàðèíà.)

Õºðºíãº 2ö

Èñãýëòýíä øèëæ¿¿ëýõ 1ö

Àæëûí õàìãèéí à÷ààëàëòòàé àæèëëàõ ¿åèéã òîîöîæ ñîíãîëò õèéëýý.

Òåõíîëîãèéí òîîöîîãîîð õîíîãò 551.8 ë àðèóòãàñàí ø¿¿ñ ¿éëäâýðëýõ áîë

æèëä 168 õîíîã àæèëëàõ áóþó 168*551.8=92702.4 ë ø¿¿ñ çàðöóóëàãäàõ

áîëíî.

N=Q/V*Z

Q - Æèëä ¿éëäâýðëýõ àðèóòãàñàí ø¿¿ñ

V - Ñîíîãëò õèéæ áóé ÷àíû ýçëýõ¿¿í 5000ë

Z - Àðèóòãàñàí ø¿¿ñíèé æèëèéí ýðãýëò

N=92702.4/5000*20=1ø ÷àí õýðýãëýíý.

Òýðãýíöýð:

Øààðûã çàéëóóëíà.

Îâîð õýìæýý: Óðò íü L = 1000 ìì



Ø¿¿ñ õàäãàëàõ ãàí:

Æèìñýý øàõàæ ø¿¿ñ áàéäëààð õàäãàëíà.

Íººö 20 õîíîã. Õîíîãò 350 * 20 = 7000í

Ãàíãèéí ýçëýõ¿¿í: h = 1800

d = 1300

V = r2 h = 314 * 0.65 * 1.8 = 2.4 ì3 = 2400 ë áàãòààìæòàé

7000

N= =3 ø ãàí

2400

Íàéðëàãûí ãàí:

Ãàíãèéí ýçýëõ¿¿í: h = 2100

d = 1300

V = r2 h = 314 * 0.72 * 2.1 = 3.25 ì3 = 3250 ë áàãòààìæòàé.

Íàéðëàãûí ãàí 3250 ë – èéí áàãòààìæòàé 2ø ãàí .

Õºðºíãºíèé ãàí:

Àæëûí ãðàôèê :


17

Ãàí óãààæ àðèóòãàõ 1 öàã

Õºðºíãºº õ¿ëýýæ àâàõ 1 öàã

Õºðºíãº èñãýõ 48 öàã

Õºðºíãºíèé ãàí óãààæ àðèóòãàõ 1 öàã

Õºðºíãº øèëæ¿¿ëýõ 0.5 öàã

Íèéò öàã 51.5 öàã áóþó 2 õîíîã

Íèéò ø¿¿ñíèé 3 %-èàð áîäîæ õºðºíãº õèéíý.

350ë *3% = 10.5 ë õºðºíãº õýðýãëýíý.

10.5 * 2.5 = 26.25

Íèéò 26.25 * 1.1 = 28.875 28.9

180ë – èéí ãàí 1 ø õýðýãòýé.

Èñãýëòèéí ãàí:

Àæëûí ãðàôèê : Ãàí óãààæ àðèóòãàõ 1 öàã

Ø¿¿ñ õ¿ëýýæ àâàõ 1 öàã

Èñãýõ /21*10/ 210 öàã

Òóíäàñààñ ñàëãàõ 1 öàã

Áàðèëòàíä øèëæ¿¿ëýõ 1 öàã

Íèéò öàã 224 öàã áóþó 10.16 õîíîã

Õîíîãò 1000 * 10.16 = 10160

1ø ãàíãèéí ýçýëõ¿¿í V = 3500ë

V = r2 h = 314 * 2.1 * 0.72 = 35 ì3 = 3500 ë áàãòààìæòàé.

Íèéò ýçýëõ¿¿í 10160 * 1.1 = 11176

11176

N = = = 3.19 = 3ø ãàí

V 3500

Òóíãàëàãæóóëàõ ãàí:

Òóíãààõ òîãîîíû àøèãòàé ýçëýõ¿¿í àðèóòãàëûí ÷àíûí ýçëýõ¿¿íòýé àäèë

áàéäàã. Èèì ó÷ðààñ àðèóòãàëûí ÷àí øèã 5000 ë ýçëýõ¿¿íòýé ÷àí ñîíãîæ

àâíà. Ìàðê íü òèï Á7ÂÎÁ

Àæëûí ãðàôèê: ×àí óãààõ 1ö

Äàðñ õ¿ëýýæ àâàõ 1ö

Òóíãàëàãæóóëàõ 24ö

Øèëæ¿¿ëýõ 30ìèí

Íèéò 26 ö 30 ìèí áà 1 õîíîã

Òåõíîëîãèéí ¿ç¿¿ëýëò:


18

534.6*1=534.6 V=534.66*1.1=588.13 V=5000 ë

N=V/v =588.13/5000=1ø ÷àí õýðýãòýé.

Õºðãºëòèéí ãàäàðãóó 2.4 ì2 öàã

Óñíû çàðöóóëàëò 14 ì2 öàã

Îâîð õýìæýý : ªíäºð h=1500 ìì

Óðò à=1200 ìì

Æèí m=1700 êã

Áàðèëòûí ãàí:

Àæëûí ãðàôèê :

Ãàí óãààæ àðèóòãàõ 1 öàã

Äàðñ õ¿ëýýæ àâàõ 1 öàã

Áàðèëò 504 öàã

Äàðñ øèëæ¿¿ëýõ 1 öàã

Íèéò öàã 507 öàã áóþó 21 õîíîã

Õîíîãò 21035.7 * 1.1 = 23139.27

23139.27

N = = = 7.1 = 7ø ãàí

V 3250

Ø¿¿õ øàõóóðãà:

Öàãò 500ë äàðñ ø¿¿õ õ¿÷èí ÷àäàëòàé.

Óðò íü L = 7750 ìì



Öàõèëãààí õºäºëã¿¿ðèéí ÷àäàë íü 1.5 êâò

Õºðãºëòèéí òºõººðºìæ:

Íàòðè õëîðûí 10 % - èéí óóñìàë áîëîõ ðàñîëèîð õºðãºíº.

Ðàñîë àâàõ õîîëîéã çýâýðäýãã¿é ãàíãààð õèéñýí áàéíà.




Ñàâëàã÷:

ÎÕÓ – ûí Ïðîìáèîôèòèéí ¿éëäâýðèéí ÓÄ - 2 ìàðêèéí ñàâëàã÷ ìàøèí.

Íýãýí çýðýã 2 ñóâãààð ñàâëàõ áîëîìæòîé öàãò 1200 øèë äàðñ ñàâëàõ õ¿÷èí

÷àäàëòàé.


19




Íýã óäàà ñàâëàõ õýìæýý íü r = 700 ìì.

Ñàâëàõ õóãàöàà íü 6 öàã

Öàõèëãààí õºäºëã¿¿ðèéí ÷àäàë íü 270 êâò

Áºãëºã÷:

ÎÕÓ – ûí Ïðîìáèîôèò ¿éëäâýðèéí ÓÓ - 1 ìàðêèéí ìàøèí.

Öàãò 800 øèë äàðñ áºãëºõ õ¿÷èí ÷àäàëòàé.

Óðò íü L =170 ìì


ªíäºð íü Í = 560 ìì n = 7 êã

Õàÿãëàã÷ ìàøèí:

ÎÕÓ – ûí Ïðîìáèîôèò ¿éëäâýðèéí ÝÌ ìàðêèéí ìàøèí.



ªíäºð íü Í = 500 ìì m = 35 êã

Õ¿÷èí ÷àäàë íü 1500 øèë / öàã

Öàõèëãààí õºäºëã¿¿ðèéí ÷àäàë íü 100âò.

Ñåïåðàòîð:

ÎÕÓ – ûí Êðàñíîé áàâàðèÿ ¿éëäâýðèéí À – ÂÑÏ ñåïåðàòîð.

Äàðñûã äðîææèîñ ñàëãàõ, òóíãàëàãæóóëàõ ¿¿ðýãòýé.

À = 650 ìì

H = 1400 ìì

Öàãò 1500 ë äàðñ òóíãàëàãæóóëàõ õ¿÷èí ÷àäàëòàé.

Öàõèëãààí õºäºëã¿¿ðèéí ÷àäàë íü 1.4 êâò.

Ëîíõ óãààõ ìàøèí:

ÎÕÓ – ûí Ìåëèòîïîëèéí ¿éëäâýðèéí ÌÌ – 3 ìàðêèéí ìàøèí.

Öàãò 500 øèë óãààõ õ¿÷èí ÷àäàëòàé.




Äàðñ õóðèìòëóóëàõ ñàâ:




20

Íàñîñ:

HIC – 20 ìàðêûí íàñîñ /çººâðèéí/

Òîíîã òºõººðºìæ ñîíãîëò, õ¿÷èí ÷àäàë

ä/ä Òîíîã

òºõººðºìæèéí íýðñ

Îâîð õýìæýý (ìì) Õ¿÷èí

÷àäàë

×àäàë

êâò Ìàðê Õààíààñ àâàõ L A H Òîî

1 Æèìñ ò¿ð õàäãàëàõ ñàâ

750 750 8 X18hH91 ÓÁ

2 Æèí 900 750 200 Ams – S ÎÕÓ

3 Æèìñ óãààã÷ 3500 500 1750 1m/öàã 2.5 ÊÖÌ - 1

ÎÕÓ

Êóáûøåâèéí

çàâîä

4 Íÿöëàã÷ 1200 1200 1400 1 0.5m/ö 3 3Í – 200 ÓÁ

5 Êàâèòèçàòîð 1250 1250 1500 1 0.5m/ö 3 ÏÖ – 200 ÓÁ

6 ¯ð ÿëãàã÷ 1200 1200 1000 1 ÎÕÓ

7 Õºíòðºã÷ 780 780 650 1

8 Øàõàõ ïðåññ 1500 1500 1500 1 0.8òí/ö 1.9 3Ï – 200 ÓÁ

9 Àðèóòãàõ ãàí 1250 2750 1 2400ë 1.7 ÏÏÍÄ – 3 Êèøíåâñêèéí

¿éëäâýð

10 Òýðãýíöýð 1000 1000 625 2 250êã ÎÕÓ

11 Ø¿¿ñ õàäãàëàõ ãàí 1350 2750 3 2400ë Õ18Í9Ò ÓÁ

12 Íàéðóóëàõ ãàí 1450 3220 2 3250ë Õ18Í9Ò ÓÁ

13 Õºðºíãºíèé ãàí 500 1500 1 180ë Õ18Í9Ò ÓÁ

14 Èñãýëòèéí ãàí 1450 3200 3 3500ë Õ18Í9Ò ÓÁ

15 Ñåïåðàòîð 650 1400 1 1500ë 1.4 À1 – ÂÑÏ Êðàñíàÿ

áàâàðèÿ

16 Òóíãàëàãæóó-ëàõ ãàí

1950 3200 1 3250ë Õ18Í9Ò ÓÁ

17 Áàðèëòûí ãàí 1500 3220 7 3500ë Õ18Í9Ò ÓÁ

18 Ø¿¿ã÷ øàõóóðãà 1750 600 650 1 500ë/ö 9.5 ÒÈ – 630 Ëåïïèøè-

âåêàÿ

19 Õºðãºõ òºõººðºìæ 1350 30 1200 1 500ë/ö 0.8 Å 6 –

ÀÑÑÌ

Ïðîäìàø

¿éëäâýð

20 Áºãëºã÷ 170 400 560 1 800ø/ö 0.5 ÓÓ – 1 Ïðîìáîè-ôèò

21 Õàÿãëàã÷ 400 500 500 1 1500ø/ö 0.1 ÝÌ – 1 Ïðîìáîè-ôèò

22 Ëîíõ óãààã÷ ìàøèí 2900 1000 100 1 500ø/ö 1.3 ÌÌ – 3 Ìåëèæîïîëü

23 Óóð ¿¿ñãýã÷ 2500 1000 1000 ÎÕÓ

24 Äàðñ õóðèìòëóóëàõ

ñàâ 1300 2100 1 3250 Õ18Í9Ò ÓÁ.ÀÇÇ

25 Íàñîñ 400 400 300 10 1ò/ö ÍIÑ - 20 ÎÕÓ

26 Ñàâëàã÷ 600 350 600 1 1200ø/ö 0.027 4Ä - 2 Ïðîìáîè-ôèò

Ò¿¿õèé ýä áà òóñëàõ ìàòåðèàëèéí òîîöîî

ä/ä Ò¿¿õèé ýä ìàòåðèàë Õýìæèõ

íýãæ

Æèëä

õýðýãëýõ

Íýãæèéí

¿íý òºã Íèéò ¿íý òºã

1 Õàä æèìñ êã 24075.25 250 6018812.5

2 Àíüñ æèìñ Êã 24075.25 300 7222575


21

3 Ñàõàð êã 20394 500 10197000

4 Ñïèðò ë 6348.72 2100 13332312

5 Àâäàð ø 9557 600 5734200

6 Áºãëºº ø 184800 15 2772000

7 Õàÿã ø 181280 20 3625600

8 Ëîíõ ø 191139 50 9556950

Íèéò 58460450¥

Õàä, àíüñ æèìñíèé õýìæýýã òåõíîëîãèéí òîîöîîíîîñ àâàâ.

Äàðñûã 0.5ë-ýýð ñàâëàæ 1 àâäàðò 20ø-ýýð ñàâëàõààð òîîöîâ.

Àæèë÷èä áà öàëèíãèéí ôîíäûí òîîöîî

¹ Àëáàí òóøààë

Àæèëëàãñàäûí òîî

Öàëèí Ñàð Æèëèéí íèéò ä¿í

1 Çàõèðàë 1 260000 12 3120000

2 Íÿ-áî 1 230000 12 2760000

3 Åðºíõèé òåõíîëîãè÷ 1 220000 12 2640000

4 Ëàáîðàíò ÷àíàð øàëãàã÷ 1 210000 12 2520000

5 Òåõíîëîãèéí àæèë÷èä 6 190000 12 2280000

6 Ìåõàíèê èíæåíåð 1 190000 12 2280000

7 Æîëîî÷ 2 160000 12 1920000

8 Æèæ¿¿ð 3 130000 12 1560000

9 À÷èã÷ 3 115000 12 1380000

Ä¿í 16 1705000 20460000

10 Íýìýãäýë öàëèí Íèéò öàëèíãèéí 30% 6138000

Íèéò ä¿í 26598000

11 ÝÌÍÄØ Íèéò öàëèíãèéí 19% 5053620¥

Ëàáîðàòîðûí òîíîã òºõººðºìæèéí òîîöîî

ä/ä Òîíîã òºõººðºìæ Òîî ¯íý Òîíîã òºõººðºìæ Òîî ¯íý

1 Àíàëèòèê æèí 1 300000 Ïëèòêà 1 350000

2 Òåðìîñòàò 1 80000 Õºðãºã÷ 1 1600000

3 Òåðìîìåòð 1 36000 Øèëýí êîëáà 8 80000

4 Óñàí âàíí 1 75000 Ïåïèòêà 1 20000

5 Òåõíèê æèí 1 59000 Ñàõàðîìåòð 1 150000

6 Ðåôðàêòîìåòð 1 250000 Õóðóó øèë 10 30000

7 ÔÝÊ 1 3000000 Áîäèñ óðâàëæ 1 1000000

7 3800000 23 3230000

Íèéò ä¿í 7030000¥

Áîðëóóëàëòûí îðëîãûí òîîöîî

ä/ä Á¿òýýãäýõ¿¿íèé íýð Õýìæèõ íýãæ /ë/

Íýãæèéí ¿íý

Æèëä ¿éëäâýðëýõ õýìæýý /ø/

Æèëèéí áîðëóóëàëò

1 Õàä æèìñíèé äàðñ 0.5 2100 35100 73710000


22

2 Àíüñ æèìñíèé äàðñ 0,5 2200 24000 52800000

3 ¯õðèéí í¿äíèé äàðñ 0,5 2050 47848 98088400

4 Óñàí ¿çýìíèé äàðñ 0.5 2000 33285 66570000

Íèéò 210233 364458400¥

Õºäºëìºð õàìãààëàë àðèóí öýâðèéí çàðäëûí òîîöîî

ä/ä Íýð Îëãîõ òîî Íýãæèéí ¿íý Íèéò ¿íý

1 Õàëààä ,ìàëãàé 13 2000 26000

2 Áýýëèé 13 300 3900

3 Àæëûí õóâöàñ 16 15000 240000

4 Àæëûí ãóòàë 16 8000 128000

Íèéò 397900¥

Òîíîã òºõººðºìæèéí öàõèëãààíû çàðäëûí òîîöîî

ä/ä Òîíîã òºõººðºìæèéí

íýð Òîî ø

Õ¿÷èí ÷àäàë

Æèëä àæèëëàõ õóãàöàà

Õýðýãëýýíèé êîýôô

1 êâò-í ¿íý

Ñàðä

1 Æèìñ óãààã÷ 1 1 2016 0,8 51,75 83462

2 Æèìñ íÿöëàã÷ 1 4,5 1860 0,8 51,75 77004

3 Øàõàõ ïðåññ 1 2,2 1410 0,8 51,75 58374

4 Ø¿¿ñ õ¿ëýýí àâàõ ñàâ 2

5 Èñãýëòèéí ÷àí 3 3,2 1650 0,8 51,75 68310

6 Õºðºíãºíèé ÷àí 2 1,4 1420 0,8 51,75 58788

7 Õºðãºëòèéí àãåðãàò 1 3,2 1860 0,8 51,75 77004

8 Òóíãààõ ÷àí 1 2,5 1770 0,8 51,75 73278

9 Áàðèëòûí ÷àí 3 0,8 3923 0,8 51,75 162412¥

10 Íàéðëàãûí ÷àí 1 3,5 1450 0,8 51,75 60030

11 Ôèëüòð ïðåññ 1 8,8 1430 0,8 51,75 59202

12 Öýâýð äàðñíû ÷àí 2 4,2 1470 0,8 51,75 60858

13 Ëîíõ óãààõ ìàøèí 1 0,7 1680 0,8 51,75 69552

14 Íàñîñ 2 0,7 1740 0,8 51,75 72036

15 Àâòîìàò æèí 1 0,75 2112 0,8 51,75 87437

16 Ñàâëàã÷, áºãëºã÷ 1 1,7 2112 0,8 51,75 87437

Íèéò 1155184¥

Æèëä äóíäæààð çàðöóóëàõ öàõèëãààíû çàðäïàë=1155184*12=13862208¥

Òîíîã òºõººðºìæèéí òîîöîî:

ä/ä Òîíîã òºõººðºìæèéí

íýð Òîî /ø/

¯íý

íýãæ á¿ãä

1 Æèìñ óãààã÷ 1 850000 850000

2 Æèìñ áÿöëàã÷ 1 740000 740000

3 Øàõàõ ïðåññ 1 1150000 1150000

4 Õºðºíãºíèéé ÷àí 2 1560000 3120000

5 Èñãýëòèéí ÷àí 3 1670000 5010000

6 Òóíãààõ ÷àí 1 540000 540000

7 Ôèëüòð ïðåññ 1 680000 680000


23

8 Àðèóòãàõ ÷àí 1 530000 530000

9 Íàéðë àãûí ÷àí 1 460000 460000

10 Öýâýð äàðñíû ÷àí 2 420000 840000

11 Ø¿¿ñ õ¿ëýýí àâàõ ÷àí 2 380000 760000

12 Áàðèëòûí ÷àí 3 585000 1755000

13 Ëîíõ óãààõ ìàøèí 1 320000 320000

14 Àâòîìàò æèí 1 320000 320000

15 Ñàâëàã÷ áºãëºã÷ 1 860000 860000

16 Ò¿¿õèé ýä õàäãàëàõ ÷àí

3 290000 870000

17 Õºðãºëòèéí àãåðãàò 6 1350000 8100000

18 Íàñîñ 2 280000 560000

Íèéò 33 27465000¥

Õàëààëòûí çàðäàë

¯éëäâýðèéí áàðèëãûí íèéò òàëáàé 359.36 ì2 áºãººä ¿éëäâýðèéí ºíäºð 4ì

áîë óã áàðèëãûí íèéò ýçýëõ¿¿í V=2226ì3 áîëíî. Õàëààëòûã 10-ð ñàðûí 1-ñ 5-ð

ñàðûí 1-í õ¿ðòýë 7- ñàð àâíà ãýâýë 2226*300=667800¥ áîëíî.

Æè÷: Õàëààëòûí ¿íèéã 2005 îíû ìºðäºæ áàéãàà ¿íýëãýýãýýð àâàâ.

Óñíû çàðäàë Õýðýãëýýíèé óñ:

ÓÕ=NX*HY*T0*ÓY

N-õýðýãëýã÷èéí òîî

ÍÓ-óñ õýðýãëýã÷èéí íîðì

ºäºðò: õàëóóí óñ-0.06

õ¿éòýí óñ-0.04

Ò0-æèëèéí àæëûí ºäºð 252

ÓÓ-óñíû íýãæ ¿íý

Õàëóóí óñíû çàðäàë:

ÓÕÀË=16*0.06*168*400=64512¥

Õ¿éòýí óñ:

ÓÕ¯ÉÒ=16*0.04*168*250=26880

Íèéò óñ 26880+64512=91392¥

Òåõíîëîãèéí àæèë÷èäàä øààðäàãäàõ óñíû íîðì:

ÓÒÅÕ=Q*T0*ÓÓ=168*250*1.141=47922

Íèéò 47922+91392=139314¥

Áàðèëãûí óñ õàíãàõàä øààðäàãäàõ ò¿ðýëòèéã äàðààõ òîìü¸îãîîð îëíî.

Íá - Àéìãèéí óñ õàíãàìæûí ñ¿ëæýýíèé áàòàëãààò ò¿ðýëò, 20ì

Íø=h+ht+ht+

ht-óñ õýìæèã÷èéí ò¿ðýëòèéí àëäàãäàë


24

ht=S*q2

S-óñ õýìæèã÷èéí ãèäðàâëèê ýñýðã¿¿öýë

1,3 32-ûí òîîëóóð ñîíãîíî.

Q=0,105ì3/ö

h-Òîîöîîíû õýñãèéí á¿õ óðòàä àëäàãäàõ ò¿ðýëòèéí áàéðíû àëäàãäàëûí íèéëáýð

hA-àæëûí ò¿ðýëò (4ì)

hr-ãåîìåòðèéí ºíäºð áà îðö øóãàìèéí ãîë òýíõëýãýýñ õàìãèéí ºíäºðò áàéðëàæ

áàéãàà òºõººðºìæ õ¿ðòýëõ çàé (3,6ì)

Íø=h+4+3.6+0.014

HG Hø áàéãàà ó÷èð íàñîñ ñîíãîõ õýðýãã¿é

Òàñãèéí çàðäàë

Õºäºëìºð õàìãààëàë 397900

Áè÷èã õýðýãñýë 150000

Àëáàí òîìèëîëò 850000

Çàð ñóðòàë÷èëãàà 200000

Ëàáîðàòîðûí çàðäàë 7030000

Òýýâðèéí çàðäàë 2400000

Áóñàä 200000

Íèéò 11227900¥

Áàðèëãûí çàðäëûí òîîöîî:

359,36ì2-òàëáàéòàé 4-í ìåòðèéí ºíäºðòýé áàðèëãà

Á=S*h*V

S-òàëáàé

h-ºíäºð

V-¿íý

Á=359.36*4*50000=71872000¥

Òîíîã òºõººðºìæèéí ýëýãäëèéã òîîöîîëú¸:

Òóõàéí äàðñíû ¿éëäâýðèéí áàðèëãûã 40 æèë, ¿éëäâýðëýëèéí òîíîã òºõººðºìæèéã 10

æèë, ëàáîðàòîðûí òîíîã òºõººðºìæèéã 5 æèë àøèãëàõ áà ýëýãäëèéã øóëóóí øóãàìûí

àðãààð òîîöîîëíî.

¯éëäâýðëýëèéí òîíîã òºõººðºìæ 27465000/10=2746500¥

Ëàáîðàòîðûí òîíîã òºõººðºìæ 7030000/5=1406000¥

¯éëäâýðëýëèéí áàðèëãà 71872000/40=1796800¥


25

¯éëäâýðèéí íèéò çàðäàë

Ò¿¿õèé ýä ìàòåðèàë 58460450

Öàëèíãèéí ôîíä 26598000

Ýëýãäëèéí çàðäàë 5949300

ÍÄØ 5053620

Òàñãèéí çàðäàë 11227900

Öàõèëãààíû çàðäàë 13862200

Õàëààëòûí çàðäàë 667800

Óñíû çàðäàë 139314

Ãàçàð àøèãëàëòûí çàðäàë 143744

Íèéò 122102328¥

Òºñëèéí àíõíû õºðºíãº îðóóëàëò:

Òîíîã òºõººðºìæèéí çàðäàë

¯éëäâýðëýëèéí òîí, òºõ 27465000¥

Ëàáîðàòîðûí òîí, òºõ 7030000¥

Òîí, òºõ ñóóðèëóóëàõ çàðäàë.

Òîí, òºõººðºìæèéí 10%-ð òîîöîâ.34495000*10%

3449500¥

Áàðèëãà áàðèõàä øààðäàãäàõ õºðºíãº 71872000¥

Ò¿¿õèé ýä ìàòåðèàëûí çàðäàë 58460450¥

Òºñëèéí íèéò õºðºíãº îðóóëàëòûí õýìæýý :

34495000+3449500+71872000+58460450 168276950¥

áºãººä ¿¿íèé 40% áóþó 67310780¥-èéã ººðèéí õºðºíãººð, ¿ëäñýí 60% áóþó

100966170¥-èéã óðò õóãàöààòàé áàíêíû (æèëèéí 12%) çýýë àâíà.

Ýäèéí çàñãèéí ¿ð àøèã

Áîðëóóëàëòûí îðëîãî: 364458400¥

¯éëäâýðëýëèéí íèéò çàðäàë: 122102328¥

Àëáàí òàòâàð: ÎÀÒàõ 30%

ÍªÀÒàõ 10%

Íèéò 40% áóþó íèéò 145783360¥

Íèéò àøèã:

364458400-122102328-145783360 96572712¥


26

¯ÀÇ:

Õ¿¿ãèéí çàðäàë 12115940

Àøãèéí òàòâàð:

84456772*10% 8445677¥

Öýâýð àøèã: 76011095¥ áóþó æèë á¿ð

èéì õýìæýýíèé öýâýð ìºíãºí îðëîãî îðæ èðíý ãýæ òîîöîîëæ áàéíà.

ÒªÑËÈÉÍ ØÈÍÆÈËÃÝÝ ÁÎËÎÍ Ä¯ÃÍÝËÒ

Òóõàéí õºðºíãº îðóóëàëòûí òºñëèéã ¿ð àøãèéã ¿íýëýõ ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã

àøèãëàí òîîöü¸.

Òºñëèéí àíõíû õºðºíãº îðóóëàëòûí äóíäàæ ºãººæèéí íîðì:

Ýíý íü àíõíû õºðºíãº îðóóëàëòûí çàðäàë òºñºë õýðýãæèõ õóãàöààíä

æèëä äóíäæààð õýäýí õóâèéí ºãººæ ºã÷ áóéã õýìæäýã ¿ç¿¿ëýëò þì.

Íèéò öýâýð ìºíãºí îðëîãî / n ÀÕÎÄªÍîðì (ARRII)=

ÀÕÎÇ

760110950 / 10 ÀÕÎÄªÍîðì= = 0.45 =>45%

168276950

Àøèãò àæèëëàãààíû èíäåêñ (PT):

Èðýýä¿éí öýâýð îðëîãûí öýâýð ª¯Ö ÀÀÈ=

ÀÕÎÇ

2059268241 ÀÕÎÄªÍîðì= = 12.23

168276950

Òºñëèéí öýâýð ºíººãèéí ¿íý öýíý (NPV):

NPV=Æèë á¿ðèéí öýâýð ìºíãºí îðëîãûí PV íèéëáýð – ÀÕÎÇ

115814494*(1.12)10-1) NPV= - 168276950= 25668989¥

0.12*(1.12)10

Íèéò îðëîãî áà çàðäëûí ª¯Ö-í (BCR)õàðüöàà:

Îðëîãûí ª¯Ö 2059268241 BCR= = = 1.03 Çàðäëûí ª¯Ö 1990650621

Çàðäëàà íºõºí òºëºõ õóãàöàà:

(Öàã õóãàöààíû õ¿÷èí ç¿éëèéã õàðãàëçàõã¿éãýýð òîîöîâ.)


27

ÀÕÎÇ – Öýâýð îðëîãî n Ò= n+

Öýâýð îðëîãîn +1

168276950 – 153022190 Ò= 2 + = 2.2 æèëä

76011095

ЗЭЭЛ ÒӨЛӨЛÒИЙН ГРÀФИК

Оãíîî Òºëºõ ìºíãº Õ¿¿ãèéí Ñ ¯íäñýí òºëáºðººñ

õàñàãäàõ ä¿í Зýýëèéí ¿ëäýãäýë

1 2 3 4 5

0 100966170

1 17869413 12115940 5753473 95212697

2 17869413 11425524 6443889 88768808

3 17869413 10652257 7217156 81551652

4 17869413 9786198 8083215 73468437

5 17869413 8816212 9053201 64415237

6 17869413 7729828 10139585 54275652

7 17869413 6513078 11356335 42919317

8 17869413 5150318 12719095 30200223

9 17869413 3624027 14245386 15954837

10 17869413 1914580 15954837 0

Ä¿í 178694130 77727964 100966170

ÒªÑËÈÉÃ ÕÝÐÝÃÆ¯¯ËÝÕ ÒªËªÂËªËÒ, ÕßÍÀËÒ

Äàðñ ¿éëäâýðëýëèéí àðèóòãàë öýâýðëýãýý õÿíàëò:

Äàðñ íü ººðèéí ºâºðìºö àìò ºíãººðºº áóñàä òºðëèéí óíäààíû

á¿òýýãäýõ¿¿íýýñ ÿëãààòàé áàéäàã ó÷ðèéã öýâýð õºðºíãºòýé õîëüæ ¿çýæ áîëíî.

Öýâýð õºðºíãººð äàðñ èñãýõýä ¿éëäâýð, öåõèéí äîòîîä àðèóí öýâýð, ýð¿¿ë àõóéí

øààðäëàãûã äýýä çýðãýýð õàíãààä çîãñîõã¿é îð÷èí òîéðíû àðèóí öýâðèéã îíöãîé

àíõààðàõ øààðäëàãàòàé. ªðºº òàñàëãààíû õóâüä æèìñ óãààõ, áÿöëàõ, øàõàõ, èñãýõ,

äàðñ õàäãàëàõ çýðýã òàñàëãààíóóä ñàëõèâ÷ ñàéòàé áàéõ øààðäëàãàòàé. ßëàíãóÿà

èñãýëòèéí ºðººíèé ñàëõèâ÷ ñàéí áàéõààñ ãàäíà òåìïåðàòóð íü 15-17 ãðàäóñ áàéõ

õýðýãòýé.

Àðèóòãàë õèéõäýý:

Îðîí áàéðíû

Áýëýí áîëñîí õàãàñ á¿òýýãäýõ¿¿íèé

Òîíîã òºõººðºìæ, øóãàì õîîëîéí ãýñýí 3 ÿíçààð õèéíý.

Îðîí áàéðíû àðèóòãàë öýâýðëýãýýã æèìñ øàõàõ, õºðºíãº áýëòãýõ, èñãýëò áàðèëò

ÿâóóëàõ çýðýã ¿åä õèéæ ºãíº. Ãîë òºëºâ õëîðûí øîõîé 1-2%-èéí óóñìàë õèéíý.

Àðèóòãàëûã 1 ñàðä 1 óäàà õèéíý.

Áýëýí á¿òýýãäýõ¿¿íä õèéãäýõ øèíæèëãýý, ìýäðýõ¿éí ýðõòíèé ¿íýëãýý:


28

Òóõàéí ¿éëäâýðëýæ áóé äàðñ íü áýëòãýñýí æèìñíèéõýý ºíãºòýé, ººðèéí

ãýñýí àìò ¿íýðòýé òóíãàëàã òîäîðõîé õàòóóëãàòàé áàéõ øààðäëàãàòàé. Ãàäààä

áàéäëààðàà çààñàí õýìæýýíä á¿ðýí ä¿¿ðãýëòòýé.

Äàðñíû õèìè áàêòåðèîëîãèéí ¿ç¿¿ëýëò:

Õàä, àíüñ, æèìñí¿¿äèéí õóâüä ñïèðòëýãèéí õýìæýý 16%, ÷èõýðëýãèéí

õýìæýý 20-22%, õ¿÷èëëýã 0.7*-0.9% áàéõ ¸ñòîé. Òîíîã òºõººðºìæ øóãàì õîîëîéí

õóâüä øèëæ¿¿ëýëò á¿ðèéí äàðàà áîëîìæòîé íºõöºëä òîíîã òºõººðºìæèéí äîòîð

òàëûã ñàéòàð óãààíà. Äàðàà íü óñààð ñàéòàð çàéëæ, õàëóóí óñààð 30-ààñ äîîøã¿é

ìèíóò óóðäàæ àðèóòãàíà. ¯¿íèéã 40%-èéí ôîðìàëèíû óóñìàëààð ÿâóóëíà. Æèìñ

æèìñãýíèé ø¿¿ñýý õ¿õýðëýã àëüäåãèäýýð àðèóòãàíà. Ýíý íü áè÷èë áèåòíèéã óñòãàõ

çîðèóëàëòòàé.

Äàðñíû õ¿÷èëëýãèéã òîäîðõîéëîõ:

250 ìì-èéí êàëáîíä 20 ìì äàðñ õèéæ äýýðýýñ íü 230 ìì íýðìýë óñ õèéãýýä

1%-èéí ôåíàëòîëåéíèé óóñìàë 1 ìì-èéã õèéæ öàõèëãààí õàëààãóóð äýýð áóöàëòàë

íü õàëààãààä óóñìàëûã õàëóóíààð íü 0.1N-èéí ø¿ëòèéí óóñìàëààð ÿãààí ºíãºòýé

áîëòîë íü òèòðëýíý. Õ¿÷èëëýãèéã 1 ë äàðñàíä àãóóëàãäàõ ãð-èéí õýìæýýãýýð

èëýðõèéëæ äàðààõ òîìü¸îãîîð òîîöíî.

Õ=Y*K*100/10

Y-òèòðëýëòýä çàðöóóëñàí ø¿ëòèéí õýìæýý

Ê-1ìì 0.1n-ø¿ëòýä õàðãàëçàõ õ¿÷ëèéí õýìæýý

Äàðñíû õ¿÷ëèéí õýìæýý--0.0075

Àëèìíû õ¿÷ëèéí õýìæýý-0.0067

Íèìáýãíèé õ¿÷ëèéí õýìæýý--0.0064

×àíãà òîäîðõîéëîõ:

Íýðýõ êîëáîíä 200-500 ìì äàðñ ,100-125 ìì íýðìýë óñ õèéæ õºðãºã÷ òîñîõ

êîëáîòîé õîëáîíî. Òîñîõ êàëáîíä óðüä÷èëàí 10-15 ìì óñ õèéñýí áàéíà.

Õàëààãóóðûã çàëãàæ íýðýõ êîëáîí äýýð òàâüæ íýðíý. Òîñîõ êàëáîíû òàëáàé îð÷èì

íýðìýë óñ îðñíû äàðàà íýðýëòèéã çîãñîîíî.Òîñîõ êîëáîíä õýìæýýíýýñ áàãà çýðýã

äîîãóóð áàéõààð íýðìýë óñ õèéæ 20 ãðàäóñä 20-30 ìèí òàâèíà. Äàðàà íü õýìæýýñ

õ¿ðòýë íýðìýë óñ ä¿¿ðãýæ ñàéòàð õîëüæ öèëèíäðò õèéæ ñïèðòîìåòð, òåðìîìåòð,

òàáëèöûí òóñëàìæòàé ÷àíãûã òîõèðóóëíà.

Áóäàã÷ áîëîí èäýýëýã÷ áîäèñ òîäîðõîéëîõ:

Óóðøóóëàã÷ àÿãàíä 50 ìì äàðñ õèéæ óñàí áàíí äýýð òàâüæ ýçëýõ¿¿í íü 2

äàõèí áàãàñòàë óóðøóóëíà. ¯ëäýãäëèéã 100 ìì-èéí êîëáîíä õèéæ çóðààñ õ¿ðòýë

íýðìýë óñ õèéíý. Óã óóñìàëààñ 20 ìì-èéí òîì ñòàêàíä õèéæ 750ìì íýðìýë óñ 19ìì


29

ñóëðóóëñàí õ¿õðèéí õ¿÷èë, 30 ìì-èéí èíäèãîêàðìèíû óóñìàë õèéæ êàëèéí

ïåðìàíãàíàòèéí óóñìàëààð òîãòâîðòîé øàð ºíãº ¿¿ñòýë íü òèòðëýíý. ¯¿íèé

çýðýãöýý äàðñíû áýëòãýñýí óóñìàëààñ 20ìì-èéã àâ÷ øààçàí àÿãàíä õèéãýýä 1ãð

èäýâõæ¿¿ëñýí í¿¿ðñ õèéæ óñàí áàíí äýýð õàëààíà. Õàëààñàí óóñìàëàà õàëóóíààð

íü ø¿¿íý.Ø¿¿ãäñèéã òîì ñòàêàíä õèéæ 700ìì óñ ,10ìì ñóëðóóëñàí õ¿õðèéí õ¿÷èë,

30ìì èíäîêàðìåíèé óóñìàë õèéæ êàëèéí ïåðìàíãàíàòààð òèòðëýíý. Áóäàã÷ áîëîí

èäýýëýã÷ áîäèñûí àãóóëàëòûã äàðààõ òîìü¸îãîîð òîäîðõîéëíî.

Õ=0.00416*(À1-À2)*Ê*10/À

Ê-100 óëààí äàðñàíä

Ê-5 ºíãºã¿é äàðñàíä

0.00416-1ìì ,1N êàëèéí ïåðìàíãàíàòèéí óóñìàëä õàðãàëçàõ õýìæýý

Ê-1ë äàðñàíä øèëæ¿¿ëñýí êîýô

10-Õóðãàí ÷èõíèé õ¿÷ëèéí õýìæýý

À-10ìì õóðãàí ÷èõíèé õ¿÷ëèéã òèòðëýõýä çàðöóóëàãäàõ êàëèéí

ïåðìàíãàíàòèéí õýìæýý.

Äýãäýìõèé õ¿÷èë òîäîðõîéëîõ:

Íýðýõ êàëáîíä 10ìì äàðñ õèéæ äýýð íü 20ìì íýðìýë óñ íýìýýä äóñàë

áàðèã÷ õºðãºã÷òýé õîëáîí íýðýëòèéã ÿâóóëíà. Õºðãºã÷èéí ¿ç¿¿ðò òîñãóóð êîëáîíä

24 ìì óóñìàëûí òºâøèíãººð òýìäýã òàâüñàí áàéõ áà óóñìàëûã 100-200 ìì-èéí

øóâòàí êîëáîíä õèéæ òîñãóóð êîëáîî íýðìýë óñààð 2-3 óäàà çàéëæ äýýð íü íýìíý.

Óóñìàëûã 600-700ãðàäóñ õ¿ðòýë õàëààãààä 1-2 óäàà ôåíàëôòîëåéíèé óóñìàë

äóñààæ 0.1N-èéí íàòðèéí ø¿ëòýýð ÿãààí ºíãºòýé áîëòîë íü òèòðëýíý. Èäýìõèé

õ¿÷ëèéã öóóíû õ¿÷èëä øèëæ¿¿ëæ òîîöîæ ãð ë-ýýð èëýðõèéëíý.

Õ=Y*0.006*1000*Ò/10

0.006-1ìì 0.1N ø¿ëòèéí óóñìàëä õàðãàëçàõ öóóíû õ¿÷ëèéí õýìæýý

10-1ë-ò øèëæ¿¿ëñýí õýìæýý

1000-1ë-ò øèëæ¿¿¿ëñýí õýìæýý

Ñàõàðûí õýìæýýã òîäîðõîéëîõ:

Äàðñàíä áàéãàà ñàõàðûí õýìæýýã óóñìàëûí íÿãò äýýð ¿íäýñëýí

àýðîìåòðèéí áóþó ïèêíîìåòðèéí àðãààð õóâèéí æèí îëæ òîäîðõîéëíî.

Ìèêðîáèîëîãèéí õÿíàëò

ä/ä Ìèêðîáèîëîãèéí õÿíàëò òàâèõ

õýñýã

Áè÷èë áèåòíèé

åðºíõèé òîî

Ñàëñëàã

íÿí Ãýäýñíèé ñàâõàíöàð Êîëèöèòð

1 Ýëñýí ÷èõýð 150 êîë èõã¿é 5 êîëã¿é


30

2 Óãààñàí ëîíõîíä 300 êîë èõã¿é Áàéõã¿é Ãýäýñíèé ñàâõàíöàð 100

3 Áºãëººíä 100 êîë èõã¿é Áàéõã¿é Õýðýãëýæ áóé óñíààñ

4 Áýëýí ñàâëàñàí äàðñàíä 100 êîë èõã¿é Áàéõã¿é Õýðýãëýæ áóé óñíààñ

5 Àãààðò 1ì

3-ä 1000-ñ

èõã¿é

6 Òîíîã òºõººðºìæ óãààñàí óñàíä 100 êîë èõã¿é 5 êîë èõã¿é Õýðýãëýæ áóé óñíû

íîðìîîñ õýòðýõã¿é

7 Áóñàä áýëäìýëä 200 êîë èõã¿é Áàéõ Õýðýãëýæ áóé óñíààñ

Áàðèëãûí õýñýã

Àæ àõóé áîëîí õ¿ì¿¿ñèéí àìüäðàõ ñî¸ë, àõóé õýðýãöýý ¿éëäâýðëýë ÿâóóëàõ

çýðýã îëîí á¿òýö ¿éë àæèëëàãààíû çîðèóëàëòòàé áàðüñàí ãàçàð äýýðõ

áàéãóóëàìæèéã áàðèëãà ãýíý. Áàðèëãûã çîðèóëàëòààð íü èðãýíèé ¿éëäâýðëýëèéí

áà ÕÀÀ-í ãýæ àíãèëäàã.Òºðºë á¿ðèéí ¿éëäâýðëýë ÿâóóëàõàä çîðèóëñàí áàðèëãûã

¿éëäâýðëýëèéí áàðèëãà ãýíý.Á¿õ òºðëèéí áàðèëãà íü ñóóðü .öîíõ ,õàíà,õààëãà

çýðýã ýëåìåíò¿¿äýýñ á¿ðäýíý.

Ñóóðü:

Áàðèëãààñ èðæ áóé á¿õ òºðëèéí à÷ààã ãàçðûí õºðñð¿¿ äàìæóóëàõ

¿¿ðýãòýé.Ñóóðèéí ãàçðûí õºðñòýé óóëçàõ õýñãèéã ñóóðèéí äýð ãýíý. Ñóóðèíû

äýðíýýñ ãàçðûí õºðñ íýâòëýí áàéãàà õýñãèéã ñóóðèíû ã¿í ãýíý.

Õàíà:

Ýíý íü òóõàéí áàðèëãûã îðîí çàéíààñ íü òóñãààðëàõààñ ãàäíà ºðººí¿¿äèéí

ººð õîîðîíä íü òóñãààðëàæ ºãºõ ¿¿ðýãòýé áàðèëãûí áîñîî á¿òýö þì. Ýíý

áàéäëààð íü ãàäíà áà äîòîð õàíà ãýæ àíãèëäàã.Õàíûã ìºí äààöûí áà

äààöûí áóñ ãýæ àíãèëàõ áºãººä äààöûí õàíà íü ººðèéíõºº æèí äýýð òóõàéí

áàðèëãààñ èðæ áóé à÷ààã äààãààä ñóóðüðóóãàà äàìæóóëäàã.Ãàäíà õàíà íü

áàðèëãûã ãàäààä îð÷íîîñ òóñãààðëàõ áºãººä 38-77ñì -èéí çóçààíòàé

ìàòåðèàëààð õèéãäýíý. ªðººí¿¿äèéã ººð õîîðîíä íü òóñãààðäëàæ áóé õàíûã

äîòîð õàíà ãýõ áºãººä 12-38ñì-èéí çóçààíòàé áàéíà.

Õó÷èëò:

Õó÷èëò íü äàâõðóóäûã õîîðîíä íü òóñãààðëàæ áàéãàà á¿òýö þì. Ìºí

áàðèëãûí õºø¿¿í áàéäëûã õýâòýý ÷èãëýëä íü õàíãàæ áàéõ ¿¿ðýãòýé. Òóëãóóð

íü õó÷èëòààñ èðæ áàéãàà þìóó õàíûã ò¿øèæ áàéãàà áàãàíà òóëààñûã õýëíý.

Òóëãóóð íü áèåý äààñàí ººðòºº ñóóðüòàé áàéõ áà ÿíç á¿ðèéí ìàòåðèàëààð

õèéãäýíý.

Öîíõ:


31

ªðººíä íàðíû ãýðëèéã íýâòð¿¿ëýõ áà òàñàëãààíû àãààðûã ñýëãýõ

çîðèóëàëòòàé.

Õààëãà:

ªðºº òàñàëãààíä îðîõ ãàðàõàä çîðèóëàãäñàí. ¯éëäâýðèéí áàðèëãàä õ¿ì¿¿ñò

çîðèóëàãäñàí õààëãàíààñ ãàäíà òýýâðèéí õýðýãñýëä çîðèóëàãäñàí õààëãà

õýðýãëýãääýã.

Äýýâýð:

Õàìãèéí äýýð àãààðòàé õàðüöàõ õýñãèéã äýýâðèéí ºíãºëãºº ãýíý.

Òºìºð,áåòîíîí õàâòàíãààð áèò¿¿ëíý. Õàâòàí òàâèõûí òóëä ýõëýýä äàì íóðóó

òàâüæ ºãíº. Äýýâýð òàâèõ äàðààëàë íü:

1.Õàð öààñ 4¿å

2.Áåòîí áýëòãýõ 10ñì

3.Äóëààëãà 15ñì

4.Õàð öààñ

5.Õàâòàí

6.Äàì íóðóó

7.Áàãàíà

8.Õààëãà

7.Øàë

Øàë íü õó÷èëòûí ºíãºëãºº õýñýã áºãººä òóõàéí ºðººíä ÿâàãäàõ á¿õèéë ¿éë

ÿâöûã õàìãèéí çîõèñòîéãîîð áàéëãàõàä çîðèóëàãäñàí. Ñóóðü ,õàíà ,áàãàíà ,õó÷èëò

íü òîíîã òºõººðºìæ áà õ¿ì¿¿ñýýñ èðýõ à÷àà,ñàëõè ,öàñ ,ãàçàð õºäëºëòèéí

ººð÷ëºëò áîëîí áóñàä ýëåìåíòèéí æèíã õ¿ëýýí àâäàã òóë áàðèëãûí äààöûí ¿íäñýí

ýëåìåíò þì. Äààöûí ¿íäñýí ýëåìåíò¿¿ä íü õîîðîíäîî õîëáîãäîí ¿¿ññýí

õºäºëãººíã¿é õºø¿¿í á¿òöèéã áàðèëãûí èõ áèå ãýíý.

Òóõàéí òºëºâëºæ áóé ¿éëäâýð öåõèéí áàðèëãûí òºëºâëºëòèéã

áîëîâñðóóëàõàä òåõíîëîãèéí ¿éë àæèëëàãààíû ¿íäñýí á¿ä¿¿â÷èéã çîõèîæ ,ò¿¿í

äýýð ¿íäýñëýí áàðèëãûí õèéö, àðõèòåêòóð òºëºâëºëò, ýäèéí çàñãèéí ¿íäñýí

øààðäëàãóóäûã õàðãàëçàí ¿çäýã. Ìºí äàðñíû ¿éëäâýðèéí õ¿÷èí ÷àäàë íü õîíîãò

500 ë ó÷ðààñ òóõàéí á¿òýýãäýõ¿¿íèéã ¿éëäâýðëýõ òîíîã òºõººðºìæ ò¿¿í äýýð

àæèëëàõ àæèë÷èäûí ýçëýõ òàëáàé, çàõèðãàà àæ àõóéí õýñãèéã õàðãàëçàí áàðèëãàà

òºëºâëºíº. Óã ¿éëäâýðèéí áàðèëãà íü 1 äàâõàð 4ì äààöûí ºíäºð õàíàòàé,

359.36ì2 òàëáàéòàé áàðèëãà þì. Áàðèëãûí äýýâýð íü òºìºð áåòîíîí õó÷èëòûí

õàâòàí, äóëààí áà ÷èéã òóñãààðëàã÷ ¿å äàâõàðãà, õàð öàñ çýðãýýñ á¿ðäýíý.


32

Áàðèëãûí ñóóðü íü øóãàìàí ñóóðü, äóëààëãûí ìàòåðèàë, óñ çàéëóóëàã÷ààñ

á¿ðäýíý.

Çîîðü áóþó æèìñ æèìñãýíä íººøëºõ àãóóëàõ:

Õîíîãò 500 ë äàðñ ¿éëäâýðëýõýä çàðöóóëàãäàõ æèìñ æèìñãýíèé æèíãèéí

õýìæýýã òîäîðõîéëñíû ¿íäñýí äýýð 1 æèëä íººøëºõ ñàâûã ñîíãîí àâñàí áà æèëä

íèéò 48150.48êã æèìñ àøèãëàíà. ¯¿íéè òóëä 5000 ì2 áàãòààìæòàé 5ø ÷àí ñîíãîæ

àâàâ.

Ñàíòåõíèêèéí õýñýã:

Áàðèëãûí ñàíòåõíèêèéí ñèñòåì íü áàðèëãûí èíæåíåðèéí áàéãóóëàìæ øóãàì

ñ¿ëæýýíèé õýñýãò õàìààðíà. Áàðèëãûí ñàíòåõíèêèéí ñèñòåì íü äàðààõ õýñã¿¿äýýñ

á¿ðäýíý. ¯¿íä:

Óñ õàíãàìæèéí ñèñòåì:

Óñ õàíãàìæèéí ñèñòåì íü áàðèëãûí äîòîð òàâèãäñàí ¿éëäâýðèéí òîíîã

òºõººðºìæ áîëîí àðèóí öýâðèéí òîíîã òºõººðºìæèä óñûã ò¿ãýýõ

¿¿ðýãòýé.Ýíý íü äîòðîî 2 ñèñòåìòýé. ¯¿íä:

À. Ãàäíà óñ õàíãàìæèéí ñèñòåì

Á. Äîòîð óñ õàíãàìæèéí ñèñòåì

Ãàäíà óñ õàíãàìæèéí ñèñòåì íü óñíû ýõ ¿¿ñâýðýýñ áàðèëãûí îðîëòûí øóãàì

õ¿ðòýëõ áàéãóóëàìæ þì. Äîòîð óñ õàíãàìæèéí ñèñòåì ãýäýã íü áàðèëãûí îðö

øóãàìààñ áàðèëãà äîòîð áàéãàà á¿õ òîíîã òºõººðºìæèä ò¿ãýýõ óñ

õàíãàìæèéí ñèñòåìèéã õýëíý. Óñ õàíãàìæèéí ãàäíàõ ñèñòåìèéã :

Àõóéí óíäíû óñ õàíãàìæèéí ñèñòåì

¯éëäâýðëýë òåõíîëîãèéí óñ õàíãàìæ

Ãàë ýñýðã¿¿öýõ óñ õàíãàìæèéí ãýæ àíãèëäàã.

Àðèóòãàõ òàòóóðãûí ñèñòåì:

Ýíý íü õýðýãëýæ ãàðñàí óñûã çàéëóóëàõ ¿¿ðýãòýé. Äîòîð íü àõóéí

õýðýãëýýíèé áîõèð óñ, ¿éëäâýðëýë òåõíîëîãèéí áîõèð óñ, áîðîîíû óñíû

øóãàì ãýæ àíãèëíà.

Õàëóóí óñíû ñèñòåì:

Ýíý íü ¿éëäâýðëýë ÿâóóëàõàä çàðöóóëàãäàõ õàëóóí óñûã áýëòãýõ

çîðèóëàëòòàé õàëóóí óñàà òóñ òºâèéí õàëààëòûí øóãàìààñ àâíà.

Õàëóóí óñíû òåìïåðàòóð 70-90ãðàäóñ áàéõ ¸ñòîé.

Õàëààëòûí ñèñòåì:


33

Ýíý íü õ¿éòíèé óëèðàëä áàðèëãûí äîòîðõ ºðººíèé òåìïåðàòóðûã òîãòìîë

áàðèõ ¿¿ðýãòýé. Óã ¿éëäâýð íü 9ñàðûí 15-ààñ 5 ñàðûí 15õ¿ðòýë àæèëëàíà.

Õàëààëòûã òºâèéí øóãàìààñ àâíà.

Àãààð ñýëãýëòèéí ñèñòåì:

¯éëäâýðëýë ÿâàãäàæ áóé ¿åèéí áîõèð àãààðûã çàéëóóëæ öýâýð àãààð

îðóóëàõ ¿¿ðýãòýé. Îðóóëàõ áà ãàðãàõ ãýñýí 2 ñèñòåìòýé.

Îðóóëàõ:

À. Åðäèéí (öîíõ õààëãààð )

Á.ìåõàíèê (òóñãàé òîíîã òºõººðºìæººð )

Ãàðãàõ:

À. Åðäèéí

Á.Ìåõàíèê

Ñýëãýëòèéí ñèñòåì:

Ýíý íü òîäîðõîé òåõíîëîãèéí ¿éë àæèëëàãààíû äàãóó ãàð÷ èðíý.

Õîã õàÿãäëûí ñèñòåì:

Óñíû çàðöóóëàëòûí òîîöîî:

¯éëäâýðëýë áîëîí àëáàí ãàçðóóäàä õýðýãëýæ áàéãàà óñíû õýìæýýã òîãòîîõäîî óñ

õýðýãëýýíèé íîðìûã àâ÷ ¿çäýã áºãººä ýíý íü 4 òºðºëä õóâààãääàã. ¯¿íä:

1. Àõóéí óñ õýðýãëýýíèé íîðì

2. Ãàë óíòðààõ óñíû íîðì

3. ¯éëäâýðèéí òåõíîëîãèéã óñíû íîðì

4. Çàì òàëáàé ç¿ëýã óñëàõ íîðì

¯éëäâýðèéí àæèë÷äûí àõóéí õýðýãëýýíèé óñíû íîðìûã 2 àíãèëäàã.

À. Åðäèéí öåõ 1àæèë÷èí 1 ýýëæèíä 25ë óñ

Á. Õàëóóí öåõ 1 àæèë÷èí 1 ýýëæèíä 45ë óñ

¯éëäâýðèéí àæèë÷äûí ä¿øíû óñíû õýìæýýã òîãòîîõäîî 1 äóøèíä îðîõ

õ¿íèé òîî, 1 öàãò çàðöóóëàãäàõ óñíû õýìæýýã ¿íäýñëýí òîîöíî. 1 äóøèíä 5-7

õ¿í îðîõ áàãòààìæòàé. 1 öàãò 1 äóø 500ë óñ õýðýãëýíý.

Àõóéí óñ õýðýãëýýíèé íîðì:

À. Çàõèðãàà àæ àõóéí õýñýãò 8 õ¿í àæèëëàõ áºãººä 1 õ¿íä íîîãäîõ íîðì íü

16ë áîëíî.

Q1çàõ=16*8/1000=0.128ì3 /öàã

Á.Õàëóóí öåõýä 3 õ¿í àæèëëàíà. Õàëóóí öåõýä àæèëëàæ áóé 1 õ¿íèé óñíû

íîðì 45ë

Q1õàë=45*3/1000=0.135ì3/ö


34

Â.Åðäèéí öåõýä 5 õ¿í àæèëëàíà.

Q1åð=25*5/1000=0.125ì3/ö 1 õ¿íèé óñíû íîðì 25ë

Ã.Äóøèíä çàðöóóëàãäàõ óñíû çàðöóóëàëò:

Íýã äóøèíä 500ë óñ õýðýãëýíý.1 äóøèíä 6 õ¿í îðîõ íîðìòîé.Àæèë äóóññàíû

äàðàà íýã àæèë÷èí 45ìèí äóø àøèãëàíà.

1.Nä=12/6=2 äóø

1 äóøèíä õýðýãëýõ óñíû íîðì

Qä=500*2*45/100*60=0.753ì3/ö

Íèéò àõóéí óñ õýðýãëýýíèé íîðì

Qa=Qõàë+Qåð+Qä+Qçàõ =0.135+0.125+0.128+0.753=1.141ë/ñ

Òåõíîëîãèéí óñíû íîðì:

500ë äàðñ ¿éëäâýðëýõýä øààðäàãäàõ óñíû õýìæýý òåõíîëîãèéíé òîîöîî ¸ñîîð

284ë ãýæ ãàðñàí.

Ç¿ëýã, çàì, òàëáàé óñëàõ óñíû íîðì:

Qç.ç=S*Qn

S-Óñëàõ òàëáàéí õýìæýý

Qè-Óñëàõ óñíû õýìæýý

1ì2 ç¿ëýã òàëáàéãé ìåõàíèêààð óñëàõàä 1.2-2.5ë óñ øààðäëàãàòàé .1ì2 ç¿ëýã

òàëáàéã ãàðààð óñëàõàä 3ë óñ øààðäëàãàòàé.

Qç.ç=1000*0.3/1000+250*1.3/1000=0.625ì3/õî

Íèéò óñíû õýìæýý:

Qí=Qòåõ+Qà.à+Qç.ç=1.141+0.625+0.284=2.05

Õàëààëòûí ñèñòåìèéã òºëºâëºõèéí òóëä :

1. Áàðèëãûí áàéðøëûã òîãòîîíî.

2. Áàðèëãûí ºðººíèé çîðèóëàëò ìýäýãäýíý.

Õàëààëòûí ñèñòåìèéã òºëºâëºõºä äàðààõ òîîöîîã õèéäýã.

À.Ãàäíà õàøàà õéèöèéí äóëààí òåõíèêèéí òîîöîî

Á.Õàìãèéí õ¿éòýí 5 õîíîãèéí òåìïåðàòóð

Â.Òàñàëãààíû äóíäàæ òåìïåðàòóð

Ã.Õàëààëòûí ¿ðãýëæëýõ õóãàöàà

Ä.ªðººí¿¿äèéí äîòîð àãààðûí òåìïåðàòóð

Å.Áàðèëãàáàðèãäñàí ãàçðûí öàã óóðûí ºðãºäºë

Æ.Äóëààí çººã÷èéí òåìïåðàòóð

È.Õàëààëòûí óñíû òåìïåðàòóð Ò=110-90ãðàäóñ

Àãààðæóóëàëòûí ñèñòåìèéí òóõàé


35

Àãààð ñýëãýëòèéí ñèñòåìèéí çîðèëãî íü ýäãýýð õîðòîé ç¿éëèéã òàòàæ

ãàðãààä îðîíä íü öýâýð àãààð îðóóëíà. Áàðèëãàä òîäîðõîé áè÷èë óóð àìüñãàë

îðóóëàõûí òóëä àãààð ñýëãýëòèéã çîõèîí áàéãóóëäàã. Áè÷èë óóð àìüñãàëûã

á¿ðä¿¿ëäýã 3 õ¿÷èí ç¿éë áàéäàã. ¯¿íä:

Àãààðûí òåìïåðàòóð (Ñ0)

Àãààðûí ÷èéãëýã ,,q,,(%)

Àãààðèéí õºäºëãººíèé õóðä (ì/ñ)

Àãààð ñýëãýëòèéí ñèñòåìèéã çîðèëãîîð íü îðóóëàõ áà ñîðîõ ãýæ 2 àíãèëíà.

Îðóóëàõ ñèñòåì íü áàðèëãàä àãààðûã îðóóëàõ, ñîðîõ ñèñòåì íü áàðèëãààñ

áîõèðäñîí àãààðûã çàéëóóëàõ ¿¿ðýãòýé.

Àãààðèéí ñýëãýëòèéí ñèñòåìèéí òîãòîëöîî:

Ñàëõèâ÷èéí ñèñòåìèéí òîîöîîã õèéõýä áàðèëãûí áàéðøèë, çîðèóëàëò

ìýäýãäýæ áàéõ ¸ñòîé. Òåõíîëîãèéí ¿éë àæèëëàãààíû ãîðèì, áàðèëãà áàðèõ

ãàçðûí àãààðûí ÷èéãëýëòèéí á¿ñ, ñàëõèíû õóðä, ÷èãëýë, àãààðûí õàðüöàíãóé

÷èéãëýë ìýäýãäýõ ¸ñòîé.

Àãààð ñýëãýëòèéí ñèñòåìèéã ñîíãîõäîî áàðèëãûí äîòîðõ ºðººí¿¿äèéã

çîõèöóóëàõ àãààðûí õýìæýýã ñîíãîíî. Çîõèöóóëàõ àãààðûí õýìæýýã 4 òºðëººð

òîäîðõîéëäîã.

Àãààð ñîëèëöîîíû äàâòàìæ (u)

¯¿íä ºðºº òàñàëãààíû ýçëýõ¿¿íýýñ õàìààð÷ òîîöäîã.

L=K*V

L-Ñîëèëöóóëàõ àãààðûí õýìæýý

Ê-Àãààð ñîëèëöîîíû äàâòàìæ (ëàâëàõààñ)

V-ªðºº òàñàëãààíû ýçëýõ¿¿í

Àâòîìàòæóóëàëòûí õýñýã:

Àâòîìàò ãýäýã íü õ¿íèé øóóä îðîëöîîã¿éãýýð ¿éäâýðèéí ïðîöåññèéã óäèðäàõ

ñèñòåìèéí á¿òýö, ò¿¿íèé îíîëûã ñóäàëäàã. Àâòîìàæóóëàëò íü óäèðäëàãà, õÿíàí

áîëîâñðóóëàëòûí èæ á¿ðýí ñèñòåì áºãººä ¿éëäâýðëýëèéí ¿ð àøãèéã

íýìýãä¿¿ëýõýä îðøèíî. Òåõíîëîãèéí ïðîöåññèéí óðñãàëûã çºâ ÿâóóëàõûí òóëä

óäèðäëàãûã õýðýãëýíý. ¯¿íýýñ ¿íäýñëýýä óäèðäëàãûí ñèñòåìèéí àëãîðèòì áèé

áîëñîí. Óäèðäëãàûí àëãîðèòì ãýäýã íü ºãºãäñºí ¿éë àæèëëàãààã áèé áîëãîõ

çîðèëãî á¿õèé ¿éë÷ëýõ ÷àíàðûã òîäîðõîéëæ áàéãàà çààâðóóäûí íèéëáýð þì.

Ìºí ¿éë àæèëëàãààíû àëãîðèòì ãýæ áàéäàã. Ýíý íü ñèñòåìèéã áèé áîëãîæ

áàéãàà òºõººðºìæ¿¿äèéí íèéëáýð áóþó ÿìàð íýã óäèðäëàãûí îáüåêòýä

òåõíîëîãèéí ïðîöåññèéã ¿íýí çºâ áèåë¿¿ëýõýä õºòëºõ çààâðóóä þì. Óäèðäëàãûí


36

á¿õ ñèñòåì ãýäðýã áîëîí øóóä õîëáîîíîîñ òîãòîõ áà òýäãýýðèéí õîîðîíäîõ á¿òýö

õýñã¿¿ä íü óäèðäàæ, óäèðäàãäàæ áàéíà. Õ¿íñíèé ¿éëäâýðèéí àâòîìàòæóóëàëòûí

ñèñòåì íü òåõíîëîãèé ïðîöåññ, àãðåãàò ìàøèí, àïïàðàò áîëîí òóñãàé ¿éëäâýðèéí

òîíîã òºõººðºìæ, ïðîöåññèéã óäèðäàõ, õÿíàõ òºõººðºìæ òýäãýýðèéí õîîðîíäûí

õîëáîîíîîñ òîãòîíî. ¯¿íä:

Òåõíîëîãèéí óäèðäëàãûí îáüåêò

Óäèðäëàãûí òºõººðºìæ

Àâòîìàò óäèðäëàãà íü ãàð óäèðäëàãà ,àâòîìàò óäèðäëàãà ãýñýí 2 ÿíçààð

óäèðäàíà. Îð÷èí ¿åä õ¿íñíèé ¿éëäâýðèéí àâòîìàæóóëàëò íü àâòîìàòæóóëñàí

ñèñòåìèéí ïðîöåññ õàíãàìæèéí ÿíç á¿ðèéí ò¿âøèíä òîäîðõîéëîãäîíî.

Àâòîìàæóóëàëòûí òåõíîëîãèéí îáüåêò íü àãðåãàò òºõººðºìæ, öåõ òýäãýýðèéí

õîëáîëòûí øóãàì áîëíî. Ýäãýýð íü äàðààõ èæ á¿ðäýëä íýãäýíý.

Àâòîìàòèêèéí øóãàì:

Ìàøèí ìåõàíèçìèéí ñèñòåì ¿íäñýí áà òóñëàõ çººõ, òýýãëýõ òåõíîëîãèéí

òîíîãëîëûí èæ á¿ðäýë ãýõ ìýò. Ýäãýýðèéí òóñëàìæòàéãààð õ¿íèé îðîëöîîã¿éãýýð

àâòîìàòààð óäèðäàíà. Õ¿í çºâõºí òåõíîëîãèéí äàðààëàëä îðîëöîíî.

Àâòîìàæóóëàëòûí èæ á¿ðýí øóãàì:

Ýíý íü ¿éëäâýðèéí ïðîöåññèéí á¿õ ¿éëäýë íü õ¿íèé øóóä îðîëöîîã¿éãýýð

òîäîðõîé äàðààëëààð áèé áîëíî.

Àâòîìàæóóëàãäñàí õýñýã öåõ, ¿éëäâýð:

Ýíý íü ¿éëäâýðèéí ¿íäñýí òåõíîëîãèéí ïðîöåññ, àâòîìàò øóãàì íü áóñàä

òåõíèêèéí õýðýãñýëèéí òóñëàìæòàéãààð ã¿éöýòãýãäýíý. Õàðèí ¿éëäâýðèéí òóñëàõ

ïðîöåññèéã ìàøèí ìåõàíèçì, òóñãàé àæëûí àâòîìàòæóóëñàí õýðýãñëèéã

òóñëàìæòàéãààð ÿíç á¿ðèéí àëáàíû àæèë÷èä ã¿éöýòãýíý. Àâòîìàò òîíîã

òºõººðºìæèéí á¿òýö ,àæèëëàõ çàð÷èì îíöëîãóóä, ã¿éöýòãýõ ¿¿ðýã, àæèëëàãàà

çýðãèéã ñóäàëæ ò¿¿íèé ¿íäñýí äýýð àâòîìàò òîõèðóóëãà õèéíý. Àâòîìàò

óäèðäëàãûí ñèñòåìèéã á¿ðä¿¿ëæ áàéãàà òåõíèêèéí ¿íäýñ íü òºðºë á¿ðèéí àâòîìàò

òºõººðºìæ þì.

Àâòîìàòèêèéí ýëåìåíò¿¿ä íü ôèçèêèéí ¿çýãäýë áóþó õýìæèãäýõ¿¿íèéã áèåý

äààí õóâüñãàí áîëîâñðóóëæ ÷àäàõ ýëåìåíò¿¿ä áàéíà.Ýíý íü íýãäýæ àâòîìàò

òºõººðºìæèéã áèé áîëãîíî. Ýíý ýëåìåíòèéí òóñëàìæòàéãààð òåõíîëîãèéí

ïðîöåññèéã õÿíàæ áîëíî. ¯éëäâýðëýëèéí ïðîöåñèéã èëýðõèéëæ áàéãàà

õýìæèãäýõ¿¿í ýñâýë ìýäýýëëèéã äîõèî áîëãîí õóâèðãàíà. Äîõèîíû õýëáýðèéã

ººð÷ëºõ ¿¿ðýã ã¿éöýòãýíý. Öàõèëãààí äàìæóóëàã÷ ãýæ óäèðäëàãûí àïïàðàò


37

äàìæóóëàõ ìåõàíèçì, öàõèëãààí õºäºëã¿¿ðýýñ á¿òñýí öàõèëãààí ìåõàíèê

òºõººðºìæèéã õýëíý.

Öàõèëãààí äàìæóóëàõàä ÿâóóëàõ õóðäûã òîõèðóóëàõ, ò¿ð çîãñîîõ, ðåâîðñèð

áà òåõíîëîãèéí ïðîöåññèéã øààðäëàãàòàé àæëûí ãîðèì äýýð òàâèõ àæëûí øóóä

áà õ¿íèé îðîëöîîã¿éãýýð õèéæ áàéâàë ¿¿íèéã àâòîìàò öàõèëãààí äàìæóóëàã÷ ãýæ

íýðëýíý. Öàõèëãààí äàìæóóëàõàä ãîëäóó 3 ôàçûí àñèíõðîí õºäºëã¿¿ðèéã

àøèãëàæ áàéãàà áà àâòîìàæóóëàã÷ íü öàõèëãààí ñîðîíçîí ðåëå áîëíî. Îð÷èí ¿åä

òîîöîîëîí áîäîõ òºõººðºìæ àâòîìàò òåõíèê õºãæèæ áàéãàà ¿åä òåõíîëîãèéí

óäèðäëàãûí ¿éë÷ëýëèéã á¿ðä¿¿ëýõ, áîëîâñðóóëàõàä òåõíîëîãèéí ïðîöåññèéã

óäèðäëàãûí àâòîìàò ñèñòåìèéã ºðãºí õýðýãëýæ áàéíà. Ýíý òºñºëäºº õàëààæ

àðèóòãàõ ÿëòàñò òºõººðºìæºº àâòîìàòæóóëàõààð òóñãàëàà. Óã äóëààí

ñîëèëöîîíû õàëààæ àðèóòãàõ ÿëòàñò òºõººðºìæ íü ýõëýýä äàðñàà 81-85ñ0 õàëààæ

àðèóòãààä 13-180 õ¿ðòýë õºðãºíº.

Õºäºëìºð õàìãààëàë:

Õºäºëìºð õàìãààëàë ãýäýã íü ¿éëäâýð àëáàí ãàçàð, áàéãóóëëàãûí àæèëòàí,

àæèë÷äûí õºäºëìºðèéí ïðîöåññä õ¿íèé àæëûí ÷àäâàð, ýð¿¿ë ìýíäèéã õýâýýð

õàäãàëæ, àþóëã¿é àæèëëàãààã õàíãàõ íºõöëèéã áèé áîëãîõîä ÷èãëýñýí õóóëü

òîãòîîìæ, íèéãýì ýäèéí çàñàã òåõíèê, àðèóí öýâýð, ýð¿¿ë àõóéí àðãà õýìæýýíèé

ñèñòåì þì. Õºäºëìºð õàìãààëàëä õºäºëìºðèéí õóóëü òîãòîîìæóóä, àþóëã¿éí

òåõíèê àðãà àæèëëàãàà, ¿éëäâýðèéí áàéðíû õºäºëìºðèéí íºõöºë çýðýã îðíî.

Õºäºëìºð õàìãààëàë íü õ¿íèé õºäºëìºðèéí ¿éë àæèëëàãààã çºâ çîõèîí

áàéãóóëàãäàõàä ÷èãëýãäñýí òóë õ¿íèé ôèçèîëîãèéã ñóäàëñíû ¿íäñýí äýýð

òåìïåðàòóð äóëààí, äîðãèîí, òîîñæèëò, ãýðýëò¿¿ëýã, àãààðûí õàðüöàíãóé ÷èéã

çýðãèéã çààæ ºãäºã. ¯éëäâýðèéí ãàçàð àæèëëàã÷èä ¿éëäâýðëýëèéí àþóëòàé õ¿÷èí

ç¿éë, òºëºâ áàéäëààñ õàìààðàõã¿éãýýð ýðõýëñýí àæèë ìýðýãæèëèéí äàãóó

çààâàð÷èëãàà àâ÷ àþóëã¿é àæèëëàãààíû àðãà áàðèëä ñóðàëöñàí áàéõ ¸ñòîé.

Èíæåíåð òåõíèêèéí àæèë÷èä íü õºäºëìºðèéí õóóëü òîãòîîìæèéí áèåëýëòýíä

õÿíàëòûã ñàéæðóóëàõ, àæèë÷èí àëáàí õààã÷äûã ¿éëäâýðèéí îñîë, ìýðãýæëýýñ

øàëòãààëàõ ºâ÷ëºëòººñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ, òýäíèé õºäºëìºðèéí ÷àäâàðàà

àëäàõ òîõèîëäîëûã áàãàñãàõ, çààâàð÷èëãàà ºãºõ ñóðãàëòàíä õàìààðóóëàõ ìºí

òåõíèêèéí àþóëã¿é àæèëëàãàà ,àðèóí öýâýð ýð¿¿ë àõóéí øààðäëàãûã á¿ðýí

õàíãàñàí àæëûí áàéðààð õàíãàõ ¿¿ðýãòýé. Àþóëã¿é àæèëëàãààíû çààâàð÷èëãàà íü

àëèâàà ¿éëäâýðèéí ãàçàð îñîë àâààð ãàðàõààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ ãîë õ¿÷èí

ç¿éë þì.

¯éëäâýðëýëèéí äàìæëàãàä òàâèãäàõ øààðäëàãà:


38

1. Õ¿íñíèé ¿éëäâýðèéí àðèóí öýâðèéí ä¿ðìèéí øààðäëàãûí äàãóó àæèë÷èä

õóâèéí àðèóí öýâðèéã ñàéòàð õàíãàñàí áàéíà.

2. Àæèë ýõëýõèéí ºìíº çààâàë àæëûí òºëºâëºãºº çààâàð÷èëãàà àâñàí áàéíà

3. Àæèëëàãààíû ¿åä àþóëã¿éí àæèëëàãààíû çààâàð÷èëãààã íýã á¿ð÷ëýí

áèåë¿¿ëíý.

4. Õºäºëìºð õàìãààëëûí õóâöñûã á¿ðýí ºìñºæ àæèëä îðíî.

5. Àæèë ýõëýõèéí ºìíº òîíîã òºõººðºìæèéí á¿ðýí á¿òýí áàéäëûã õîëáîãäîõ

õ¿ì¿¿ñýýð øàëãóóëàí çºâøººðºë àâñíû äàðàà àæëàà ýõëýõ áà õýìæèí

õÿíàõ áàãàæ õýðýãñýëä ¿çëýã õèéñýí áàéíà.

6. Àæëûí áàéðíû îéð îð÷èìä òàëáàéã öýâýð ÷ºëººòýé áàéëãàíà.

7. Àæèëëàãààíû ¿åä ÿìàð íýã ñîãîã ãýìòýë èëýðâýë òýð äîð íü çîãñîîí

õîëáîãäîõ ìýðýãæèëèéí õ¿ì¿¿ñò ìýäýãäýõ, çàñóóëæ àæëàà ¿ðãýëæë¿¿ëæ

ã¿éöýòãýíý.

8. Àæèë ã¿éöýòãýæ áàéãàà ¿åä áóñàä äàìæëàãûã øèëæ¿¿ëýõ áóþó îðõèæ ÿâæ

áîëîõã¿é.

9. Á¿õ àíõààðëûã çºâõºí ººðèéí õèéæ áóé àæèëäàà òàâèíà.

10. Àæëûí ÿâöàä áèåèéí ýð¿¿ë ìýíäýä ººð÷ëºëò ãàðàõ áà çààëøã¿é

øààðäëàãààñ ¿¿ðãýý ã¿éöýòãýæ ÷àäàõã¿éä õ¿ðâýë ìàñòåðò ìýäýãäýæ àæèë

¿¿ðãýýñ òàòãàëçàæ áîëíî.

11. Àæèë äóóññàíû äàðàà á¿õ òîíîã òºõººðºìæ îð÷íû öýâýðëýãýýã òîãòìîë

ìàø ñàéí õèéæ áàéõ øààðäëàãòàé.

¯éëäâýðèéí öåõýä òàâèãäàõ õºäºëìºð õàìãààëàë:

Öåõ òóñ á¿ðèéí àæèë÷èäàä ñàðä íýã óäàà àþóëã¿éí àæèëëàãààíû

çààâàð÷èëãàà ºãºõ

Øèíýýð àæèë÷èí àâàõ áîëîí òåõíîëîãèéí äàìæëàãà ñîëèõ ¿åä çààâàð÷èëãàà

çààâàë ºãºõ áîëîí ñóðãàëòàíä õàìààðóóëíà.

Õàëüòàð÷ óíàõ, öàõèëãààí ã¿éäýëä öîõèóëàõ, ò¿ëýãäýõ çýðýã ãýìòëýýñ

áîëãîîìæëîõ.

Àæëûí õóâöàñ áàãàæ õýðýãñýë áýýëèé, ìàëãàé, á¿ñ áîîõ àë÷óóð çýðãèéã

á¿ðýí ºìñºæ á¿ðä¿¿ëñýí áàéõ

¯éëäâýðèéí äîòîð äýìèé ñýëã¿¿öýõ, òåõíîëîãèéí äàìæëàãûã äóð ìýäýí

ñîëèõûã õîðèãëîíî.

Ýâäýðñýí ãýìòñýí òîíîã òºõººðºìæèéã äóð ìýäýí îðîëäîõûã õîðèãëîõ

Øàòäàã áîëîí òîñòîé ìàòåðèàëèéã äóëààí ÿëãàðóóëäàã òîíîã òºõººðºìæººñ

õîë áàéëãàõ


39

Àæèë÷èä óëèðàëä íýã óäàà ýì÷èéí ¿çëýãò îðñîí áàéõ

¯éëäâýðèéí áàéðûã ãàëûí àþóëààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ:

¯éëäâýðèéí áàðèëãûí ìàòåðèàë íü ãàëä òýñâýðòýé áàéõ øààðäëàãàòàé.

1. Ãàëûí àþóëààñ õàìãààëàõ óñàí õàíãàìæòàé áàéõ. Óñûã áàðèëãà áàéãóóëàìæèéí

äîòîð òºõººðºìæèëñºí õîîëîéãîîð äàìæóóëàí òîäîðõîé õýìæýýíèé

äàðàëòòàéãààð áîëçîøã¿é ãàë ò¿éìðèéí ¿åä õýðýãëýõýä áýëýí áàéäàëòàéãààð

áàéëãàíà.

2. Ãàë óíòðààõ õýðýãñýëèéã ¿éëäâýðèéí îéð áàéðëóóëñàí áàéõ

3. Ýäãýýðèéã àøèãëàí àíõàí øàòíû ìýäëýã ýçýìø¿¿ëñýí áàéõ

4. Ãàëûí àþóëòàé ¿åä ¿éëâýðèéí àæèë÷èäûã àþóëã¿é ãàçàð øèëæ¿¿ëýõ çàìûã

çóðæ òàâüñàí áàéõ, ìºí ¿éëäâýðýýñ ãàðàõ ãàðöûã çóðæ òýìäýãëýñýí áàéõ

5. Öàõèëãààí óòàñ, õîëáîëòîíä áàéíãà ¿çëýã õèéæ óòàñ èë ãàðãàõ õ¿÷äýëä

öîõèóëàõààñ õàìãààëàí öàõèëãààíòàé õîëáîãäîõ ä¿ðìèéã ìºðä¿¿ëýõ

Ëàáîðàòîðò àæèëëàõ àþóëã¿é àæèëëàãàà:

1. Àæëûí õóâöñûã á¿ðýí ºìñºæ àæèëä îðîõ

2. Õèìèéí áîäèñ óðâàëæòàé áîëãîîìæòîé õàðüöàõ

3. Çºâõºí òîãòîîñîí çààâðûí äàãóó àæèëëàíà

4. Òîíîã òºõººðºìæèéã àøèãëàñíû äàðàà äàõèæ àøèãëàëòàíä áýëòãýæ òàâèõ

5. Àæëûí õóâöñûã á¿ðýí ºìñººã¿é, áîäèñ óðâàëæòàé áîëãîîìæã¿é õàðüöñàíààñ

óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ

6. Ò¿ëýãäýæ ãýìòñýíèé äàðàà àíõàí øàòíû òóñëàìæ ººðòºº ¿ç¿¿ëæ ÷àääàã áàéõ

7. Ãàäíû õ¿í îðîõûã õîðèãëîíî.

¯éëäâýðèéí äàìæëàãàä ãàð÷ áîëçîøã¿é îñîë:

1. Õààëò õàìãààëàëò, âèíòåëü á¿ðò á¿ðýí áóñ àæèëëàãààíààñ îñîëä îðîõ

2. Àæëûí áàéðíû îð÷íûã òîãòìîë öýâýðëýýã¿éãýýñ õàëèòàðãàà ¿¿ñ÷ îñîëä îðîõ

3. Äàìæóóëàõ øóãàì, õîîëîé ýâäðýëòýé ¿åä îðîëäîõ

4. Àâòîìàò õààëò äóòóó õèéñíýýñ àðààíä õóâöàñíû ¿ç¿¿ð îðîîöîëäîõ

Õîðèãëîõ ç¿éë:

1. Çààâàð÷èëãàà àâààã¿é, çààâàð çàð÷èì àæèëëàõ

2. Õºäºëìºð õàìãààëëûí õóâöàñ á¿ðýí ºìñººã¿é ,ººð ç¿éëä àíõààðëàà

ñàðüíèóëàõ

3. Óðüä÷èëàí òîíîã òºõººðºìæèéã, øàëãàëã¿éãýýð àæèë ýõëýí ÿâóóëàõ

4. Îð÷íû öýâýðëýãýý ñàéòàð õèéãýýã¿é àæèë ýõëýõ

5. Ìàñòåð çààâàð÷èëãàà ºãººã¿é ¿åä äóð ìýäýí äàìæëàãà ñîëèõ

6. Àæèëëàãààíû ¿åä áóñàä õ¿í îðóóëàõ, øèëæ¿¿ëýõ


40

7. Àæèë ÿâàãäàæ áàéãàà ¿åä õýìæèõ, õÿíàõ áàãàæ õýðýãñýë, âèíòåëü

øàíàãààð îðîëäîõ

8. Àæëûí îíö øààðäëàãàã¿é áîë òîíîã òºõººðºìæèéí õàæóóä îëîí õ¿í áàéõ

9. ¯éëäâýðèéí öåõýä ãàäíû õ¿í, õ¿¿õýä îðóóëàõã¿é áàéõ

¯éëäâýðèéí øóóãèàíä òàâèãäàõ øààðäëàãà:

Øóóãèàí ãýäýã íü ÿíç á¿ðèéí õýëáýëçýë, õ¿÷ á¿õèé îëîí òºðëèéí äóóíû íèéëáýð

áîëäîã áºãººä ¿éëäâýðèéí á¿õ ïðîöåññ ÿìàð íýã õýìæýýãýýð øóóãèàíû èõ ¿¿ñâýð

áîëäîã. Àæëûí áàéðíû øóóãèàí íü õ¿íèé áèå îðãàíèçìä õîðòîé íºëººòýé ó÷èð

ò¿¿íèé ýð¿¿ë àõóéí õîðìûí õýìæýýíä áàéëãàõ, áàãàñãàæ áàéõ øààðäëàãàòàé.

Çîõèñã¿é øóóãèàí íü :

×èõ õàòóóðàõ, óëìààð ä¿ëèéðýõ ÿâäàëä õ¿ðãýæ ñîíñîõ ýðõòýíèé ÿäàðãààã

áèé áîëãîäîã.

Øóóãèàíû ãýìòëèéã áèé áîëãîíî.

Òºâ ìýäýðëèéí ñèñòåìä íºëººëæ óëìààð á¿õ áèå îðãàíèçìèéí äîòîîä

õýâèéí àæèëëàãààã çºð÷èëä îðóóëäàã.

Øóóãèàíààñ õàìãààëàõûí òóëä äàðààõ àðãóóäûã õýðýãëýíý. ¯¿íä:

Øóóãèàíû èõ ¿¿ñâýðèéã áàãàñãàõ, ñóëðóóëàõ

Øóãèàíûã øèíãýýõ äóó áàãà äàìæóóëàõ, ºíãºëºëò õèéõ

Øóóãèàíààñ õàìãààëàõ õóâèéí õýðýãñýë àøèãëàõ õàìãààëàõ

Øóóãèàíààñ òóñãààðëàõ

Øóóãèàí áóóðóóëàõ òºõººðºìæ àøèãëàõ

Øóóãèàíû äýëãýö õèéõ ãýõ ìýò

Øóóãèàíòàé òýìöýõ õàìãèéí ¿ð ä¿íòýé àðãà áîë øóóãèàíû ýõ ¿¿ñâýðèéã áàãàñãàõ

ÿâäàë þì. Øóóãèàí èõòýé áàéæ áîëîõ òåõíîëîãèéí ïðîöåññèéã ººð÷ëºõ,

øóóãèàíòàé òîíîã òºõººðºìæèéã ñîëèõ, ñóëàðñàí ýðýã áîîëòûã ÷àíãàëàõ çýðýã

àðãà õýìæýý àâñíû ä¿íä øóóãèàíûã èõýýõýí õýìæýýãýýð áàãàñãàæ áîëíî.

Àæëûí áàéðíû äîðãèî:

Äîðãèî áî õàòóó áèåèéí ìåõàíèê õýëáýëçýõ õºäºëãººí þì. Äîðãèîíû

¿éë÷èëãýý õ¿íèé áèå îðãàíèçìä õîðòîé íºëºº ¿ç¿¿ëæ óëìààð ìýðãýæëýýñ

øàëòãààëàõ ºâ÷èí ¿¿ñãýíý. Äîðãèîòîé òýìöýõ ¿íäñýí àðãóóäûã 4 àíãèëíà.

Ýìíýëýã ýð¿¿ë àõóéí àðãà õýìæýý:

Äîðãèîíû ºâ÷ëºëòèéí áàéäëûã çºâ îíîøëîõ ,íýãýíò èëýðñýí ºâ÷ëºëòèéã

àíõàí øàòàíä õ¿íäðýõ ÿâäëûã øóóä çîãñîîõ ÿâäàë ÷óõàë þì.

Íèéãýì àæ áàéäàë:


41

Õºäºëìºðèéí õîðòîé íºõöºë, òóõàéëáàë îíö èõ äîðãèîíòîé àæëûí áàéðàíä

àæèëëàäàã õ¿ì¿¿ñò òîäîðõîé íýìýãäýë àìðàëò îëãîõ ,õóâèéí õàìãààëàõ

õýðýãñýë çýðãèéã ¿íý òºëáºðã¿é îëãîäîã.

Òåõíîëîãè çîõèîí áàéãóóëàëò:

Õ¿íèé áèå îðãàíèçìä ¿éë÷èëæ áóé äîðãèîíû ¿éë÷ëýë íü õîîë óíä ,àæèë

àìðàëòûí ãîðèì ò¿¿íèé çîõèîí áàéãóóëàëòààñ õàìààðíà. Äîðãèîíä

àæèëëàäàã õ¿í àæëûíõàà çàâñàð ò¿ð çîãñîõ áà öàã òóòàì 10-15ìèí

çàâñàðëàíà.

Èíæåíåð ìåõàíèê:

Äîðãèîíû ºâ÷ëºëòººñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ, õîðòîé äîðãèîíûã àðèëãàõàä

÷èãëýãäñýí ¿íäñýí àðãà õýìæýý þì. ¯¿íä:

ßíç á¿ðèéí òåõíèê õýðýãñýë, áàãàæ òºõººðìæèéã áàãàñãàõ çîðèóëàëòààð

õýðýãëýíý .

Àæëûí áàéðíû òîîñæèëò:

Òîîñ òàòàëöëûí õ¿÷ýýð ãàäàðãàä áóóõ áîëîâ÷ àãààðûí óðñãàëûí íºëººãººð

¿ëýýãäýæ õºäºëãººíä îðíî. Ýíýõ¿¿ ñèñòåìèéí òîãòâîðòîé ÷àíàð øèðõýãæëèéí

çýðýã, òàðõàëòûí îð÷íû êîíöåíòðàöè, ýãýë æèæèã õýñãèéí á¿òýö, íÿãò, ÷èéãøèë

ýðãýæ óíàõ ÷àäâàð, íýâ÷èëò áà ºòãºðºëò ãýñýí ¿íäñýí àðãóóäààð òîäîðõîéëîãäîíî.

¯éëäâýðèéí àæëûí áàéðàíä òîîñæèëòûã òîãòìîë õýìæèæ, õÿíàëò òàâüæ áàéõ

øààðäëàãàòàé. ¯¿íèéã æèíãèéí àðãààð òóõàéëáàë :

1ì3-ä àãààðûí çàé äîòîðõ òîîñíû æèíãèéí õýìæýýã òîãòîîõîä ¿íäýñëýãäýíý.

Øóãàì õîîëîéí àþóëã¿éí øààðäëàãà:

Øóãàì õîîëîéã àøèãëàõ ÿâöàä õàëóóí óñ óóðàíä ò¿ëýãäýõ àþóëòàé áàéäàã.

Øóãàì õîîëîéä òàâèãäàõ àþóëã¿é øààðäëàãûí óóð áîëîí õàëóóí óñíû øóãàì

õîîëîéã òºõººðºìæëºõ áà àþóëã¿é àæèëëàõ ä¿ðìýýð òîãòîîñîí áàéäàã. Øóãàì

õîîëîéã äàðàëòààð íü 4 çýðýãëýëä õóâààíà. Ýíý ä¿ðìýýð øóãàì õîîëîéí

çýðýãëýë á¿ðèéí õèéö óãñðàëò ¿éë÷èëãýýã õóóëü÷ëàí òîãòîîíî.

Ãýðýëò¿¿ëýã:

¯éëäâýðèéí áàéðûã ñàéòàð ãýðýëò¿¿ëýõ ÿâäàë õºäºëìºð õàìãààëëûí òàëààð

òàâèãäàõ àðãà õýìæýýí¿¿äýýñ õàìãèéí ÷óõàë þì. Ãýðýëò¿¿ëýã ñàéí áàéõ íü

õàðààíû ÿäðàëûã áàãàñãàæ, á¿òýýìæèéã äýýøë¿¿ëýõ á¿òýýãäýõ¿¿íèé ÷àíàðò

íºëººëäºã.

Ãýðýëò¿¿ëãèéí òîîöîî

ä/ä Ãýðýëò¿¿ëýã õèéõ ºðºº Ê âò/ì2 G ì

2 q âò N âò N ø

1 Òåõíîëîãè÷ 12 14.56 3.3 40 4


42

2 Çàõèðàë 12 15.12 3.3 40 4

3 Øèëíèé àãóóëàõ 12 14.56 5 60 3

4 Øèë óãààëãà 12-16 14.56 3,3 40 4

5 Áýëýí á¿òýýãäýõ¿¿íèé

àãóóëàõ 7-9 17.36 6,6 60 3

6 Ñàâàëãààíû ºðºº 12 17.98 3,3 40 5

7 Áàðèëòûí ºðºº 6-9 17.98 6.6 60 3

8 Íàéðëàãûí ºðºº 12 8.68 5 60 2

9 Òóíãàëàãæóóëàëòûí ºðºº 10 8.68 6 60 1

10 Èñãýëòèéí ºðºº 10 17.36 6 60 3

11 Êîðèäîð 4 12 60

12 Ø¿¿ñ áýëòãýõ ºðºº 12 17.76 50 60 4

13 Ø¿¿ñ õàäãàëàõ ºðºº 6-9 8.51 6.66

0 60 1

14 Àðèóòãàëûí ºðºº 7-9 8.51 6.6 60 1

15 Òóñëàõ ò¿¿õèé ýäèéí ºðºº 7-9 8.51 6 60 1

16 Ñïèðòèéí ºðºº 7-10 6.66 6 60 1

17 Õóâöàñ ñîëèõ ºðºº,äóø 6-9 3.6 6.6 60 1

18 00-èéí ºðºº 12 13.32 5 60 3

19 Íÿ-áî 10 15.4 4 40 4

20 Ëàáðîòîðè 10 15.4 4 40 4

21 Õºðºíãºíèé ºðºº 7-10 8.51 6 60 1

22 Öàéíû ãàçàð 4 41.8 10 40 4

23 Çàñâàðûí ºðºº 10 15.4 6 60 3

24 Ñàí óçåëü 10 14.3 6 60 2

Ãàçàðäóóëãà:

Îð÷èí ¿åèéí ¿éëäâýðèéí ¿éë àæèëëàãààíä öàõèëãààí ýíåðãè èõ ÷óõàë ¿¿ðýã

ã¿éöýòãýäýã.¯éëäâýðò ãàð÷ áóé îñîë ãýìòëèéí èõýíõ õóâü íü öàõèëãààí ýíåðãèéí

¿éë àæèëëàãààòàé õîëáîîòîé áàéäàã. Öàõèëãààí òîíîã òºõººðºìæèíä çºâ õèéãäñýí

ãàçàðäóóëãà íü öàõèëãààíû îñëûã áàãàñãàõ øààðäëàãàòàé õîëáîîòîé áàéäàã. Ýíý

íü õ¿÷äýëèéã àþóëã¿éí õýìæýýíä õ¿ðòýë áóóðóóëäàã.

Ïðàêòèêò ãàçàðäóóëàã÷ áîëãîæ òºìºð ºíöºãò áà õºíäèé ñàâààã øààðääàã

.Ýäãýýðèéã áîñîîãîîð íü õîîðîíäîî 2-3ì çàéòàéãààð ãàçàð ëóó ñóóëãàæ ºãíº.

Ñàâààíû äèàìåòð íü ÿíç á¿ðèéí áàéõ áºãººä ãîë òºëºâ 6ñì äèàìåòðòýé ñàâààã

ñîíãîæ àâäàã. Ãàçàðäóóëàã÷èéã òºõººðºìæòýé õîëáîõäîî ëåíò àøèãëàäàã. Ãàçàðò

ñóóëãàñàí íýã øèðõýã ãàçàðäóóëàã÷èéí ýñýðã¿¿öëèéí õýìæýýã äàðààõ òîìü¸îãîîð

îëíî.

Rãàçàð=0.336*ð/L(lg*21d+0.51*g*4h+1/4-l)

Rã—Íýã ãàçàðäóóëàã÷èéí ýñýðã¿¿öýë


43

L-Ãàçàðäóóëàã÷èéí óðò 150ñì

Ð-Õºðñíèé õóâèéí ýñýðã¿¿öýë ð=1*104îì/ñì

d-Ñàâààíû äèàìåòð 6ñì

h-Áîñîî ñóóëãàñàí ãàçàðäóóëàã÷èéí ãàçðààñ 2.1 õ¿ðòýëõ

h=1/2*L+h0=1/2*150+60=135

h0-Ãàçðûí ãàäàðãóóíààñ ãàçàðäóóëàã÷ õ¿ðòýëõ çàé 50-80ñì

Rãàç=0.336*1*104/150*(Lg*21/6+0.5*Lg*4*135+150/4*135-150)=4 Îì

Ãàçàðäóóëàã÷èéí òîî n=6

Á¿ñíèé óðò 15.7ì

Ãàçàðäóóëàã÷èéí ýñýðã¿¿öýë Rãàç=4 Îì

Ä¯ÃÍÝËÒ

Çàõ çýýëèéí ýäèéí çàñãèéí õàðèëöààíä øèëæèæ áóé ýíý ¿åä ìîíãîë÷óóä áèä

ãàäààäûí òºðºë á¿ðèéí äàðñ õýðýãëýäýã áîëæýý. Çàðèì á¿òýýãäýõ¿¿íèé ºðòºã

ºíäºð, òýýâýðëýëò áóðóó õèéãäñýíýýñ ñòàíäàðòûí øààðäëàãûã õàíãàõã¿é áîëñîí


44

çýðýã ººð÷ëºëò¿¿ä èëýð÷ áàéíà. ¯¿íýýñ ãàäíà ººðèéí ò¿¿õèé ýä áîëîí

òåõíîëîãîîð ìîíãîë õ¿íèé áèå îðãîíèçìä òîõèðñîí á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éëäâýðëýõ

øààðäëàãà òóëãàð÷ áàéíà. Óã àæëûí õ¿ðýýíä äàðñíû ¿éëäâýðèéí òºñëººð

äèïëîìûí àæëûã õèéæ ã¿éöýòãýëýý. ¯éëäâýðëýëèéí õ¿÷èí ÷àäëûã õîíîãò 500 ë

äàðñ ãàðãàæ àâàõ òåõíîëîãîîð áîëîâñðóóëëàà. ¯éëäâýðëýëèéí õ¿÷èí ÷àäëûã

òîäîðõîéëñîíû ¿íäñýí äýýð òåõíîëîãèéí àæèëáàð, á¿òýýãäýõ¿¿íèé ¿éëäâýðëýë

òºðºë íýðèéã òîäîðõîéëîæ øààðäëàãàòàé òîîöîîã õèéæ, òåõíîëîãè, ãîðèì

¿ç¿¿ëýëòèéã òîäîðõîéëñîí. Òåõíîëîãèéí ¿å øàò á¿ð äýýð òîîöîî õèéñíèé

¿íäñýí äýýð òåõíîëîãèä øààðäëàãàòàé òîíîã òºõººðºìæèéã ñîíãîñîí. Äàðñíû

¿éëäâýðèéí áàðèëãûã íèéò 359.36ì2 òàëáàéä ¿éëäâýðëýë ÿâóóëíà.

¯éëäâýðëýëèéí áàðèëãûí ýçýëõ¿¿í òºëºâëºëòèéã øèéäâýðëýõýä äàðààõ

øààðäëàãóóäûã áàðèìòëàñàí. Òåõíîëîãèéí ¿å øàòóóäòàé óÿëäóóëæ òîíîã

òºõººðºìæèéã áàéðëóóëàõ àæèë÷äûí õºäºëìºð õàìãààëàë àþóëã¿é

àæèëëàãààòàé õîëáîãäóóëæ ¿çñýí. Ìºí öåõèéí äîòîðõè à÷àà òýýâýðëýëò áîëîí

îðîí çàéí ¿éëäâýðèéí àðèóí öýâýð, ýð¿¿ë àõóéí øààðäëàãóóäòàé óÿëäóóëñàí.

Òºñëèéí ýäèéí çàñãèéí òîîöîîíîîñ õàðàõàä äàðñ ¿éëäâýðëýõ òóñ æèæèã

¿éëäâýðèéã áàéãóóëàõàä 168276950¥ øààðäàãäàõ áºãººä õºðºíãº îðóóëàëòûã

õèéñíýýð áîãèíî õóãàöààíä çàðäëàà íºõºæ öààøèä àøèãòàé àæèëëàõ

áîëîìæòîé íü õàðàãäàæ áàéíà.

Òóñ ¿éëäâýðèéí äàðñ íü ãàäààäààñ èìïîðòîîð îðæ èðæ áàéãàà äàðñóóäòàé

ºðñºëäºõ¿éö, àìò ¿íýð ¿çýìæ ñàéòàé, ¿íý õÿìä öààøäàà áàðóóí áîëîí áóñàä

àéìãèéí çàõ çýýëä ºðñºëäºõ á¿òýýãäýõ¿¿í áîëîõîîñ ãàäíà ¿éëäâýðèéíõýý á¿õ

îëñîí îðëîãîîñ òàòâàð òºëáºðºº òºëººä çîãñîõã¿é ¿éëäâýðýý õºãæ¿¿ëýõ òýðã¿¿íèé

äýâøèëòýò òåõíîëîãè íýâòð¿¿ëæ õýðýãëýã÷äèéí ýðýëò õýðýãöýý èõòýé, îëíû òàíèë

áîëîõ íàéäâàðòàé á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éëäâýðëýõ çîðèëãî ¿íäýñëýãäýæ áàéíà

Ìàíàé óëñûí òºð, çàñãèéí ç¿ãýýñ ñïèðòëýã áàãàòàé óíäààíû íýð òºðëèéã

îëøðóóëæ ¿éëäâýðëýæ áàéãàà ¿íäýñíèé æèæèã ¿éëäâýðèéã äýìæèõ áîäëîãî

áàðüæ áàéãàà ºíºº ¿åä ýð¿¿ë àõóéí ÷àíàðûí áàòàëãààòàé á¿òýýãäýõ¿¿íýýð

õàíãàõ, äàðñíû æèæèã ¿éëäâýðëýë áàéãóóëàõ ýíý àæèë íü öàã ¿åý îëñîí á¿òýýë

áîëëîî ãýæ ¿çýæ áàéíà. Ìºí öààøèä äàðñíû ¿éëäâýð¿¿äèéí ºìíº áîëîí

óëàìæëàëò òåõíîëîãîîñ çîðèãòîé òàòãàëçàí äýâøèëòýò òýðã¿¿íèé òåõíîëîãè

íýâòð¿¿ëýõ ¿éëäâýðëýëèéí á¿õèé ë ïðîöåññûã ìåõàíèêæóóëàí àâòîìàæóóëàõ íü

çàéëøã¿é òàâèãäàæ áàéíà ãýæ ä¿ãíýæ áàéíà Òóñ ¿éëäâýð íü 76011095¥-èéí

àøèãòàé àæèëëàõààð òºñºâëºãäºæ áàéíà.


45

ÀØÈÃËÀÑÀÍ ÌÀÒÅÐÈÀË


46

1. ×.Àâäàé, Ä¿¿æèé " Õºäºëìºð õàìãààëàë"

2. Ä.Áàäãàà "Æèìñ æèìñãýíèé äàðñ, àðèóòãàñàí ø¿¿ñ ¿éëäâýðëýõ òåõíîëîãè"

3. Áàäãàà, Æ.Æàìñðàí,Î.Áàòìºíõ "Ìîíãîë àëèìûí áîëîâñðóóëàëòûí äàãóó

áèîõèìèéí á¿ðýëäýõ¿¿í ººð÷ëºãäºõ íü"

4. Î.Áàòìºíõ "Ìàíàé îðíû çýðëýã æèìñãýíèé áèî õèìè" Ôèçèê õèìèéí

õ¿ðýýëýíãèéí á¿òýýë – 4

5. Áàòìºíõ, Ö.Öýåí, Î.Ãàíñàéõàí" Óðãàìàëûí ãàðàëòàé ò¿¿õèé ýä

áîëîâñðóóëàõ òåõíîëîãèéí ¿íäýñ"

6. Â.Å.Áàëàøåâ "Äèïëîìíîå ïðîåêòèðîâàíèå ïðùäïðèÿòèé ïî

ïðîèçèâîäñòâóïèâà

7. è áùçàëêîãîëüíûõ íàïèòêîâ " 1983

8. Ð.Ï.Áåãóíîâà "Õèìèÿ âèíà èç ïðîèçâîäñòâà ïèùåâàÿ ïðîìûøëåííîñòü"

9. Ã.Ã.Âóëàéêî " Áèîõèìèÿ è òåõíîëîãèÿ êðàñíûõ âèí" 1987

10. Ì.À.Ãåðàñèìîâ " Òåõíîëîãèÿ âèíà"

11. Ö.Ð.Çàé÷èã "Òåõíèëîãè÷åñêèå îáîðóäîâàíèå âèíîäåëü÷èñêèõ

ïðåäïðèÿòèé"

12. 2001 îí.

13. Å.Á.Êàðíèíà "Àâòîìàòèçàöèÿ òåõíîëîãè÷åñêèõ ïðîöåññîâ ïèùåâûõ

ïðîèåâñòâà"

14. Ï.Ì.Ìàëüöåâ " Òåõíîëîãèÿ áðîäèëüíûõ ïðîèçâîäñòâ "

15. Â.È.Ïîïîâ,È.Ò.Êðåòîâ, Â.Í.Ñòàáíèêîâ "Òåõíîëîãè÷ñêèå îáîðóäîâàíèÿ

ïðåäïðèÿòèé áðîäèëüíîé ïðîìûøëåííîñòè"

16. À.Ê.Ðîäîïóëî "Áèîõèìèÿ âèíîäåëèÿ"

17. Ìîíãîë óëñûí ¿íäýñíèé ñòàòèñòèêèéí ìýäýý 2000-2001 îí

18. "Õ¿í áà õ¿íñ" ñýòã¿¿ë 2001-2002 îí.

Дарс үйлдвэрлэх төсөл

Documents

Transcript of Дарс үйлдвэрлэх төсөл