Shqiperise. te I! - UAMD · 2018-10-07 · Qellimi . QEllimi I . ketij . punimi . eshte ....
Transcript of Shqiperise. te I! - UAMD · 2018-10-07 · Qellimi . QEllimi I . ketij . punimi . eshte ....
METODOLOGJIA
Per Ie kryer kelt punim eshle perdorur kjo metodologji studimi
Kerkimi primar eshte bere ne lidhje me situ(lten aktuale Ie tregu Ie punes nepcnnjet
statistikave Ie nxjerra nga bllrimet zy rtare evidentilOin ne terrell Ire s ilUat~S kam kerkuar dhe
njt sere infonnacionesh zyrtare ne lidhje me papunesine dhe politikat aktuale p~ r nxitjen e
punesimit Fakloret qe kane ndikuar ne si tuaten aktuale ku gjendet tregu I punis
Kerkimi dytesor eshte 1 lidhur me pasqyrimin e legjislacionit per mbrojtjen e marrdhcnicve Ie
punes si ceshte ligji Per Nepunesin Civil 5i dhe Kodi J runes St Republikes 5C Shqiperise
Kjo per arsye se mbrojtja e punonjesve sjdl millimizim te papuncsisc nc tregun I punes
Qellimi
QEl limi I ketij punimi eshte evidenlimi [rolit te shtetitn ne sektorin pllblic dhe ate privat duke
dhene nje kontribut It rendesishem ne oe uljen e papunes ise nephmjet po lil ika ve qe jane
nderrmarre Nje aspect (jele r eshle s)m uar evidenti mi I legji_s lacionit pc r mbrojtjen e pu nonjesve
si ala qe kane fituaf slDlusi n e nePUneSil civil dhe ato punojne ne sherbimin publik Tregu I
punes ne shqipe ri eshte perballur dhe po perballet akoma me mungese te profes ionJizmi t
sidomois ne fonni min profess ional Nje nga pika kyce t1 punimit e5hte dhe nxitja e trajnimeve
tek punekerkuesil per te gjctur haresira ne rregun e punes
PERMBAJTJE
MIRENJOHJE 4
PERMBLEDHJE 6
HYRJE 7
KREUl 9
IZHVILLIMI HISTORIK I MARREDflENIES SE PUNES DHE TREGUT TE PUNES9
IJ Veshtrimi historik J marredhenies scpunes ne Shqiperi (J912-1995) 9
12 Rendesifl c marrdhenicc te punes ne Shqiperi 11
13 Z hillimi J Trcgut te Punes nc vitel 1945 -1990 13
14 Politikat e tregut te punes 1990-20 15 14
KR EUII 18
2PAPUNESIA DHE ROLli SllTETIT NE RJUTJEN E PUNESIMIT 18
21 Papu nesia nf vendin tone 18
22 S talistikat e papunesise se rrcgjislrllar 19
23 Situata aktua le e puncsinlit 22
24 Punesimi dhe Perfshirja Sociale24
25 Faktoret qe kane ndikuar ne rrilj ln e nivclit te punesimil ne Shqipcri 26
26 Roli I Shtelit De rritj en e puncsil1lit 28
1
KREU III bull 30
3sEKTORI PUBLIK DHE SHERBIM I PUBLIK 30
31 Crare kuplojme me sektor public 30
32 Kush jane tc perbash ketat dhe ndrysh imet c sektorit public dhe sherbim eve publike3 1
33 Rregullimi I marrdhenieve Ie punes li esektorin public32
34 Rrcgullimi J marrdhen ies se punes neseklorin public 34
35 St udimi J nde rprerj es Sf kontrates scpunes ne Bashkinc Tirane dhc Bashkine Dunes
KREU IV 36
4Rregullimi 1 marrdhenieve Ie punes sipas ligjit Per Nepunesin Civ il 36
41 Evolimi historic i ligji per nepunesin civil 36
42 kanlktcristikat thelbeso re te ligjit Per Nep unesin Civil 37
43 Pariruet baze rubi tc cilat vepron ligji 37
44 Fusha e veprimit te ligjit Per nepllne-sin Civil 38
45 Pra nimi nc sherbimin Civil 40
46 Ngritja ne detyrc 41
47 Lev izja paraleJe 4l
48 Disipinn ne shcrbinim civil 42
49 ASPA dhe programet e formimit profes ional 43
2
KREU v 45
S Hrcgullimi J marrdhenieve Ie punes oe Shqiper i sipas Kodit Ie Punes 45
51 Kodi I Punes dhe rregulJimi I ma rrdhenieve te punes ne Administratell Publike 45
52 Lidhja e kontrates 51 puues 46
53 Kohezgjatja c Marrdhenicve Ie Punes 46
54 Perfundimi I Marrdhcnies Sf Puoes bullbullbullbullbullbullbullbull bullbullbullbullbullbullbullbull 48
KREU VI
6 PERFUNDIME DHE REJ(OMANDlME bullbullbullbullbull 52
7 BIBLlOGRAFIA bullbull bullbullbullbullbullbullbullbull 54
3
MJRENJOHJE
Universiteli piilfaqeson nje faze te jees ne Ie cilen secii aftesohet profesionalisht
dhe shkencerisht Nefund tii kesajfaze gjilhe informacion i akumuluar ne auditor
eshe nje benefit me nje diapazone Ie madhe qe do Ie me sherbeje ne gjihe
rrugel imin e jeLifs Per kiile pasuri Ie dhuruar duhet Ie falenderoj l ii giihe
personal qe me kane p erkrahur dhe mbeshtetur ne cdo moment duke me dhene nje
ndihmese Ie) mase Ie madhe vecanerisht do i shprehja f alenderimet dhe
mirenjohjen time Ie gjifhe Sioftl akademik Ie pedadogeve qe kane dhene shume nga
vetja per Ie no e bere me Ie lehte perfundimin e studimeve Falel17inderil
p edagogeve Ie Universilefil Aleksander M oisiu Ie cilet bene Iii tnundurjo velem qe
une lejem ketu sot por dhe fakti qe ala kane hedhur bozat e ketij formimi lek une
Shpresoj q i nji dili Ii kem mundesi Ii jlla shpirblej kil Nji mirnjohje pafund
per Ie gjithe ju (burimi I dijeve temija ) e cila nuk do shteroj kurd tek qenia ime
JlIaleminderii shuf1le per gjithcka
4
--------
Abstrakt
Roli J shlelil ne Iregul1 e punes ne Shqiperi qe ne flUime e sa) dhe deri ne (Jiliil e SOlme Iw
perjeuar nje eri sjidash dhe reformash deri ne jorcimin e roUt Iii fij duke ndiirrmarre njij sere
polilikash per Ie lfur papunesine si dhe mbrojljen figore Ie punonjesve jo vefiim ne sexorin
public por dhe ne ale privctt Kam menduar Iii Irajoj njii ilome duke vent ne dukje rolin e hlelil
)0 wliim ne mbiishlelje Ii zlljJljmil Ie Jregul Ii plines por dhe mbrojljes mbrojljes l igJore Ie
punolljiisve ne variisi Ie jnSli(ucionil ku (1(0 punojne Nji piirshkrim I eshte hiire dhe siluates
akuate ne fidhje me puneimel nii administralif si dhe shkarkimct e tyre e ciia sjell njii (riUe Iii
papunesisii dhe njt koslo Jinanciare Iii hwnbur Lidhul me nepuniisit civile dhe marrdhiiniell e
punes jam mundllar Jij palaqese nje analizf teorike Ie legjislaciont dhe menyriln se si
funksionon duke u bawar ne ligjin III 152 viti 2013 Per Nepunesin Civil si dhe fig 79611
viit 1995 Kodin e Punes I Repuhlikiis sf Shqiperise
Abstract
The role of the state in the labor market in Albania since ils inceplion and until today has
experienced a Illlmber 0 challenges and reorms to strengthen its role having undertaken a
series ofpolicies 10 reduce unemployment and legal proteclion employees not only in Ihe public
seclor blI also in privGtelthought 10 Ireal a subject noting the role of the slate 110t only 10
support the development athe labor marlcel but legaL prolection Gnd protection oj employees
depending on Jlle institltion where they workA description athe current situalion is made and
aboul employment in the adminislmion and their emissions which brings an increase in
unemployment and a finan cial cosI oflosl Regarding civil servanls and Iltt relalionship ofwork I
have Iried 10 presenl a Iheoreticai analysis o Ihe legislation Gnd how it works on the basis of
Law No 152 20(J 0 Civil Service lIl7d (he Law 7961 01995 Labor Code oJlhe Republic of
Albania
5
- -----------~
SHKURTlMpound
KODII PUNWS (KP)
SHERBIMI CIVIL (SHC)
NWPUNES CIVIL (NC)
MINISTRIA E PUNWS MIREQENIES SOCIALE (MPMS)
INSTUTII STATlSTlKAVE ( INSTAl)
MARRDHENIA E PUNES (MP)
6
Hyrje
Nepennjet kt~lij punimi kam synuar Ie jap nje pasqyre Le tregul Ie punes ne Shqiperi qe ne
fillimet e saj dhe deri ne ditct e saline duke ndjekur hapa qe nga historiku I forcimit Ie rolit Ie
shteti[ e deri tek politikat e tij referuar papunesiapunesimi polilikal e ndjekura peT Ie ulur
papullcsine si dhe rnenyren e punes imil jo velem ne sektorin privat por dhe ne ate shteteror
Kam menduar Ie trajloj nje Ierne duke vene ne dukje rolin e shleli jo vetem ne mbeshtetje Ie
zlwillimil Ie tregul Ie punes pOl dhe mbrojtjes mbrojljes ligjore lepunonjesve nc varesi Ie
instilllcionit ku ala punojne
Po lilikal aklive Ie tregullepuneS synojne Ie permi resojne tregun e punes pcr Ie papunesuaril Nt
shurne vende trajnimi dhe punet e mbeshteturn financiari sht jane elemente te poJitikave aklive Ie
tregut Ie punes Qe ngll koha ur Shqiperia hyri ne rruge n e demokracise tregu I punes ka vene
ne dukje perballe shoqerise fenomenin e paptlOesise Per te lurtuar lurtuar kete fenamen qeveria
dermerr programe Ie politikave passive dhe harton polilika aktive Ie Iregllt dallimi midis lyre
eshte Ie politikat aktive jane me te kushlueshmedhe kerkojne nje monitorim dhe vleresim dhe
perkushtim Ie madh
Gjithashlu jam perpjekur Ie sjell dhe njeanali ze te legjis lac ionit per rregullimin e marrdhenieve
Ie punes si dhe instilucionit perkates per lrajnimet dh e keshillimin per ndjekj en e hapave per Ie
punuar ne sek to rin public kryesisht nl adminislraten publike
Nje pershkrim J eshle bere dhe situates akluale nl Jidhje me punes imet nl ad ministrate si dhe
shkarkimet e tyre e eila sje ll nje rfitje te papunesise dhe nje koslo financi are I~ humbur Lidhur
me nepune5il civ iledhe marrdhenien e punes jam munduar Ie paraqese nje analize teorike te
Jegji s lacionil dhe men yren se 5i funksionon duke u bazuar ne li gj in nr 152 viti 2013 per
nepunesin civil 5i dhe ligji 796 1 I vitit 1995 Kodin e Punes 1 Republikes SI Shqiperise I
ndryshuar cfare parashtrojne dh e cfare avantazhe dl1 e disavanlazhe mund Ie kete zbatimi J
lyre Zbalimi nepraklik~ I marrdhenieve Ie punes sidomos ne sektorin public ka sjell mjaft
probJematika pOI e5hte vine re vilet e fundit gjilhashtu nje interes ne rrilj e per rregulimin e
marrdhenieve te punes ne kete sektor
7
------ --- --- --
Permbledhje
Ne ka pilullin e pare jam munduar Ie pamqes historikun e marrdhenieve Ie punes ne shqiperi qe
nga lindja per here Ie pare Ie kelyre marrdhenieve s i doe s ituaten SI ka evoluar tregu I punes Nje
vend Ie rendesishern ze perba llja e shoqerise me konceptin e pap unesi se rnbas hyrjes ne
Demokraci Jam munouar Ie paraqes dhe polilika e tregut Ie punes qe j ane nderrmalTE nga ViLil
1990 deri ne 201 5 duke anali zuar ro lio e shle tit ne kete drejtim
Ne kapi tull in e dyte kam pasqyruala fenamenin pnpunesi dhe statistikat e saj ne vi let e fund i
Gjithashtu ~shte trajtua r dhe ndernlarja e po lit ikave Ie ndryshem per Ie ndryshuar kett situate
nepennjel disa pikave kryesore si nxi tja e pune-si mi mbeshtetj a e bisneseve Ie ndryshme per
rritjen e pl111esi mi t ofrirni I Irajnimeve dhe shkoll ave profesionale keshillim dhe ndennjets im
Ne kapitull in e trete eshte trajluar sektori public dh e sherbimi public ndryshimet dhe
ngjashmeritc ndennjet lyre s i dhe menyra e Irajlimil Ie punonjesve ne kele seklOr ne moment in
e derrimit Ie pushtet it politik ( studim per pushimel masive ne dy bas hki ) Gjate ket ij stud imi u
ev identuan shkelje e te drej lave Ie punonjesve ( duke I larguar nga pun a par dhe du ke r ilur
nj ekohesi sht num rin e te papu ncve)
Ne kapitullin e kater kam paraqitur nje ana lize te li gi it 152 1e vilit 20 13 Per Nepunes in Civil
duke e pare s i nje mundesi (e mire per Ie s iguruar nj e pune a falgjale pe r punjojes Ie ars imuar Ne
kete Ierne eshte jane Irajtuar karakteristikat mkryesore te kelij ligji pari met bnza fusha e
veprimit Ie li gj il e tj Gjilhashtu jam munduar Ie jap nje pasqyre edhe te instilucionit Ie ASPA-s
dh e programeve (i fOflnimit professional ku ev idenlohet roli I shleli per te slimuluara
pUllonjcs il pavars isht a rsimit per (u kualiflkuar qe Ie jene Ie plotesuar ne tregu n e punes
Ne Kapit ul1in e peste kam (rajluar bazen e rregull imeve qe kryen Kodi I punes se Rep ublikes
se Shq iperise duke nis ur nga marrdhenia e punes kontrata kohezgja tj a si dhe perfund imi I lyre
ka m trajtuar dhe fo lin qe lua n ne mbroj tjerje e punonjesve gjate nderprerjes sf konlrat es se
punes ne meny re te njeanshme
8
KREUl
lZHVlLLIMI HISTORIKJ MARRDHENIES SE PUNES DHE TREGUT TE PUNE NE SHQIPERI
IlVeshtrimi historik I marrdhenieve te punes ne Shqiperi (1912-1995)
iE drejla e punes eshle nje dege relmivisht e re ne hislorine e se drejtes juridike si dhe ne
hislorine e se drejtes Shqipate kj a e drejte lindi per here Ie pare ne bote ne mesin e dyte Ie ville
1800 dike marre permasa Ie reja zhvillimi dhe rendesie te vecante ne sheku llin tone E drejla e
punes e ka pasuf pikenisjen e saj tek Jegji slacioni I fabrikave liampiet civile kapitali ste Ie cilet
rregullonin kontrMat e pajtimil Ie fuqise punetorl tek pmktikat e kontrntave kolekti ve Ie
punetoreve dhe tek normal e se drejtes administrative Per sa J perket Ie drejtes se punes
neshqi peri para luftes sl II-Ie BOlerore nuk muod Ire behej fjale per nje legjislacion Ie plote
pune per shkak It~ veti mungeses sf strukturi ekonamike shoqerore e politike te ve ndit tone
paralufl~s 2 Par periudha e viti 1912 e gjeti vendin lone me nj e prapambelje emndhe per shkak
Ii pushtimit shekullor Illrk duke trashcguar nga sistemi turkjo vetem marrdhcniet ekonomike
por edhe legj is lncio nin Nje vendim 1dal~S 6 dhjelor 191 2 I Qeverist se Perkohshme Ie Vlores
percaklonte qe legj islacion i turk I asaj kohe do Ie qendronte ne fuqi deri sa Ie hartoheshin dhe
Ie miraloheshin ligje Ie reja qe do le zevendcsonin mo ekzistuesel bull duke pasur dhe parasysh
rethanal dhe kushlet ne Ie eiJen nda dhej Shqiperia asaj kahe
Kadi Civi l I MbreteriseShqiptare i 1929 dhe Kodi Tregtar 1932 zevindesuan te drej len
autonome oe Shqipe ri Ky Kadl 1929 i kushlonle kontrales se punes to nene ( 1631-1640)
Legj islaeioni J Zogu t J konsideronte mamlheniet juridike Ie punes ndermje Ie Ie pajtuarve dhe
punedhenesve kapilali st s i marrdhcnie juridiko c ivi le ndersa marrdbeniet e punes sf
nepunesve me organet shteterore perkatese J quante marrdhenie juridiko ad mini strative Ky
sislem dispozitash juridike shenonte nje arrilje me viera Ie vecanla ne formulimin ligjor Ie
kuplimit te kontrates se punes duhet pranuar fakli qe ky sistem dispozitash ne fushen e
marrdhenies st punes nuk mund Ii shpetonte reaiilelil shqiptar s i ne rrafshin social ashtu dhe
E drejta e punes Prof Dr Kudrel Ceia 1 E drejta e punes faqe 27 Prof Dr Kud(et Ceta Shtepia 6otueseILAR TIrane 2007 ft
9
ne ate ekonomik ne Shqiperi nuk ishin percakluar akoma konlUrel e lev izjes se puneloreve
Shleli lluk kishte parashi kuar akoma plitika acti ve Ie tregut te punes
Pas Lufies Sf lI-leBoterore marrdheniet kapitali sle le punes filluan te ngushloheshin se lepermi
ne 1945 duke I iene ve ndin grad uali sht marrdhenieve soc ial isle te punes J Ligji Nr 82 dale
09071945 Mbi kohen e sherbimil mbrojtjen dhe shperblimin ne pune perfaqesonlre dhe
ligjin e part Shqiptar ne fu shen e Marrdhenieve Ie punes Ligj i nga pikpamja farmale
sanksionoi barazine gj inore dhe shperblimin ne pune kohezjaljen 80rareshe le punes ndersa
ajo e nates 7 are shprblimet ne pune jashte arari etj
Oekreti I Presidi umil Ie Kuvendit Papullor Nr 237 date 2004 1946 1 eili doli ne zbatim Ie
Kushtellltes se Republikes seShqiperise me 14 mars Ie 1946 vendos i d ispozita Ie tjera SI
pershembull
raquo- Largimi ngfl pUlla 1 punetorit nenpunesi nuk lejohej la largonle pa pelqimin e s indikates
gt Mosmarreveshjet nc pune nuk mund Ie zgj idheshin me ne rruge administrati ve par me
marreveshje ndermjet punetorit dhe nepunesit osc punedhenesit kur kjo nuk arrihej me
marreveshje paJa e interesuar I orej tohej me padi gj ykales se punes etj
Evo limi ne legjislacionin e Punes u pasua me miralirnin e li gjit Nr 527 date 2508 1947 per
Kodin e Punes I e ili ishle kodi 1 pare n~ hislorine e se drejles sociali ste le punes qe rregu llonte
marrdheniet c punes ne nje dimension me te gjere se Ie gjitha li ampjet c meparshme ne fuqi 4 Ky
kod perbehej gjithsej nga 17 kapituj dhe 170 di spozita me vone dol en nje sere ligjesh dhe
aktesh ligjore e nenligjore nc kete fushe
Hapi 1 dyte J rendesi shem ne zhv illi min e legji s lacionit te pllnes ishte ligji nr 2250 date
0305 1956 Mbi kodin e Punes te Republikes Popullore Ie Shqi pe ri se Kodi perbehej nga 13
kapitllj me 246 nene j Ai plotesoj me tej boshllekun juridiko-nonnativ ne fush en e
marrdhenieve te punes qe kishte lejuar legjislacioni I meparshem I punes
1 Ligji nr82 date 09071945 Mbi kohen e sherbimit mbrojtjen dhe shperblimin ne pun e 4 Ugji nr 527 date 25081947 ~ ligji nr 2250 date 03051956 Mbi Kedin e Punes te Republikes Popullore Ie Shqiperise H
10
Kad i I ri I punes hyri n~ fuqi ne J nentar t~ 1966 jepte vet~m rregullimin juridik te drejlimeve
themelore Ie marrdhenieve Ie punes bazal thelbesore per cdo inslitucion perkates Ie sc drejtcs sl
punes pasi marredheniet e punes udhehiqeshin nga vete partia (shleti)
Kodj I kalert I punes 1 19amp0 ishte nje kod tercs ishl ideologj ik I ndenuar qe do Ii sherbenle
ideoJogjise soc ialiste ndenuar mbi baza marksislemiddot leninisle dhe nje shenderrim Ie marrdhenies
se punes
Ndryshimet po lilike ekonomike e sociale Ie viteve J 990 so llen me vete dhe ndryshimet ne
Jegj is ncionin e punes ku nuk mund te liheshin te paprekura rnarrdheniet e punes ku mund tl
permend im Ligjin per Kodin e runes Ie vitit 1995 dhe aklel e tjera nenligjore Ie nxjerra nl
zbatim te tij Vitet ne vijim pesoi ndryshime ne di sa nene ne 1996 si dhe nj e sere ndryshimesh ne
2003 duke u konkluduar me ndryshi mel dhe shtesa edhe ne vi tin 20 156( Ligj NT 136 Per disa
shlesa dhe ndryshime nl Ligjin NR 796J dale 127 1995 Kodi 1 Pune sit Shqiperise f
n(hyshuar Ndryshimet konsistojne Mbi delyrimin e punedhenesit per Ie informuar punonjes it
per kushlel e zbatueshme Ile kontrateMbi paraqitjen e masave per Ie inkurajuar pennires imel Of
sigurine dhe sh~ ndetin ne pune te plineto reve shlatzena dhe punetoreve Ie e ilat sapo kane lindur
ose jane me femije ne gji per mbrojtj en e Ie rinjve ne puneLidh ur me dergi rnin e
punemarresve per Ie punuar perkohesishl jashte vendi t ne kuader te orrimille sherbimeve Mbi
rnarreveshjen kllader per punen me kohl Ie pjesshme etj
12 Rendesia e marrdhenieve te punes ne Shqiperi
Per analilimin e marrdhenieve juridike Ie punes e s idomos per marrdheniet e punes ne seklorin
pllblik duhet anali zuar mire jo velern Kod i I punes par njekohesisht dhe Kushtetuta e Republikes
se Shqiperise ligj i per Statusin e nepunesit civil Konventa Ie nd ryshme elj
Duke qene se JegjisJaciani jane J punes iu ka dhene kelyre marrdh~nieve nj e profil Ie ri
ellfa pian per njedhoje jane zgjeruar dhe pasuTlar dhe dimensioned e liri seuro dhe Ie drejtave te
punemarresve duke s iguruar keshtu perpulhje Ie plote per lindjen shtlflrj en ndryshimin e kel yre
6 Ugji nr136 dale S12 2015 Nper disa shtesa dhe ndryshime ne liampjin nr 7961 date 1207 1995 N Kodi I punes I Shqiperi I ndryshuar
11
marrdhenieve me aktet e se drejees nderkombetare si ( Karta e Kombeve Ie Bashkuara
Konventa Europiane e Ie Drejlave Ie Njeriut Traktate Nderkombetare Karla Sociale e Njeriut
elj)
Sipas nellil 49 te Kushtelutes se Shqiperi se Secili ka Iii drejlii Iii jiloje mjetel e jeleses me pune
Iii igjstme qe e ko zgjedhllr ose prol1lwr ai veti Ai eshle flire lezgjedhe projesiol1in vendi e
punes si dhe sislemin e kU(Iiflkilllil Iii vel professional Ie punesuaril kane It drejlen e
mbrojljes shoqerore Ie plll1es
E drejta per pune qe garanton neni 49 j Kushletlltes perfshin zgjedhjen e profes ionil vendin e
punes dhe sistemin e kualitikimit profess ional me qellim sigurimin e mj eteve Ie jetcses ne
menyre te ligjshme Zgjedbja e profes ionit s ic parashikohet nga dispozita kushtetuese eshle nj e e
drejle e individit ne formen e perkllsh(imil per Ie kryer nje verrimtari rer Ie s igllrLlar mjetet e
jeleses kjo e drejte e individit per Ie perfituar me pune Ie ligjshmc fiton rendesi edhe nga
pikpamja sociale pasi puna s i profesion es hle nje vlcre edhe pef kontributin qe I ~jell shoqe rise
E drejla per pune dhe liri e profesionit nenkuplon cdc veprimlari Ie ligshme qe sje ll Ii ardhura
dhe qe nuk ka afal Ie perCakluar me perjashlim Ie rregullimeve Ie vecanta ligjore Garancia qe I
jep Kushtetula individ it lidhur me Ie drej len per pune dhe lirine e profesionil ka s i qe llim
mhrojljen e lyre nga kufi zimel e shlelil
Kodi J punes J viI it 1995 qeeshte SOl ne ruqi (me ndryshime dhe shtesa) eshH 1 ndrys hem nga
Kodel e meparshme Ie Punes persa I perket natyres krejl Ie ndryshme Ie marrdhenieve Ie punes
qe ai rregul Ion
Mund Ie Ihemi qe Kodi J soti~m I Punes eshte J standarteve hashkohore Ai eshte nje nj e ha ze
me elementel e dllhura per rreguHimin ~ marrdhenieve Ie punes 8 Ne kete Kod veca neri shl ne
krcun III Ie lij retleklohet fryma dhc gam a e parimeve me Ie njohura qe vijne nga dokumentat
Nderkombetar dhc Europian mbi Te Drejlal e Njcriut Konventat e Orgallizates BoHrore Ie
Punes (llO) mbi ceshljel e punes dhe Kartes Sociale Europiane Velem ky rakl I rril vleren dhe
rendesine Kodil ((~ punes Te tilla pari me Ihemelore jane ndalimi I punes se det yruar bull ndalimi I
disk riminimil liria s ind ikale( me e drejle do Ie thuhej liria e bashkimit ne organ iza la Ie punes
1 Kushtetuta e Shqiperise Neni 49 8 Kodi I Punes I Republikes se Shqiperise Kreu III nenet 89
12
e drejte kjo e barabarte per punedhenesin dhe punemarresi n) perparesi e normave Ie sE drejles shy
nder tt cilal primare u takon Kon ventave dhe Kartave Europiane dhe Nderkombelare Ie
nenshkruara parim qe e njeh Kushtetula dhe Kodi I Punes Sipas Neni l 8 pikal I nj e nga te
drejlat themelore Ci lOhe se Ndalohet puna e dl lyruar ne Ie gjilha fo rmal e sa) nd ersa ne
Nenin 9 pika 1 shkruhet qe NdaJohel cdo lIo) diskriminimi ne jilshiin e marries ne punii dhe Ie
projesionil
Rendesia e marrdhen ies Sf punes ze nje vend e rendesishem jo vet em ne shoqeri por eshte nje
burim baze per Ie drejtal themelore Ie njeriut ajo s igu ron nje marrdheni e te sigurte kur pa raq itet
ne formalin e saj ne baze Ie liampiil
13 Zhvillimi I Iregul Ie punes ne vitet 1945middot1990
Sislemi ekonomiko - shoqerore qe u vendos ne Shq iperi pas Luftes se Dyte BOlerore ku
sundOllle prona e perbashket mbi mjelet e prodhimil percaktonle edhe marrdheniel juridike Ie
punes Ie perqendflJara ne duart e shIell
Nga pikpamja legjis lat ive gjale kesaj kohe kerni miratimin e Kushtetutave te viteve 1946 dhe
1976 miratimin e pare Ie Kodilte Pare tc Punes nc hi storine e se drcjles sociaJisle shq iptare ne
vi tin 1947 I cili u prlsua nga miratimi 1 Kodit te Ri te Punes Ie vi iit 1956 Kodi vijues 1
azhorn uar 1 Punes 1966 dhe me se fundi Kodi 1 Punes 1 viti I 1980
Gjale kesaj kohe ekonomia shq lpta re bazohej nc nje leknologji shume Ie vjeter ndermarrjel
ishin jo renlabel dhe mbaheshin ne kembe me sub vencione Ie medha nga shlei Karaklerislike
ishin nderrmarrjet e medha ne forme kombinatesh qe punesonin nj e numer Ie madh person ash
Oeri ne fund Ie vilil 1989 bilanci I forcave Ie punes perbehej velem nga popullsia akti ve qe
punonlc Koncepti I papune nuk ekzislonle S i pasojc punesimi I plate qe ekziSlonle
nepermjel emerimeve dhe shkarkimeve qe kryheshin nga ana e shtelil me qellim reali z imin e
Ireguesve Ie plani Ie krijoni n perShlypje qe Ie gjilhe personal ishin te punesuar dhe as nuk behej
Ijale per polilika aklive te punesimil 9Edhe pse nuk publikoheshin shifra par afersi sht 113000
persona kerkonin pune Sipas Ie dhinave te rregji srimeve Ie fundit Ie popu ll sise ne vilitn 1989
Kerkime mbi tregun epunes ne vitet(194Smiddot1990) Jonida Hoohalii
13
- --------- -- - -
popul lsia ne moshe pune zinte rreth 57 Ie te gjit he popullsise Mbi 53 Ie popullsise ne moshe
e zinin meshkujt Ne qylel ishle perqendruar vetem38 e popullstse ne mashe pune Ne
vilin 1989 numri I Ie punesuarve ne vendin tone ishle gatl 15 milion 54 e tyre ishin meshkuj
rreth 80 e populls ise ne moshe pune punonle pjesa Ijele r ndiqte s(udimel kryente sherbimin
ushtarak ishte e paafie per pune etj
Shkalla e pjesemarrjes ne pune sipas gj ini se ish Ie e barabartt per te dyja gjinile rreth 77
Sipas vendbanimit ky tregues ishte respekt ivisht 77 ne qytct dhe 8 1 ne fshat Popullsia ne
pension pleqerie perbenle rrelh 12 Ie popullsise ndersa ne moshen 15 vjec elan ne vitin 1989
karakteri zohej nga nje nivel I larte punes imi veeanerisht ne zonen fshatare te vend it Meshkujt
zinin pjesen me Ie mad he Ie Ie punesuarvc mbi 53 N ive li r papunesise edhe pse I padek laruar
ngn fakli f s istemit Ie atehershem ishte rrelh 7 ( kerkirne Jonida Hoxhalli)
41 Politikat e Iregut Ie punes ne vitet 1990-2015
Dekadat e fundit so llen per vendin tone njendrysh im rrenj esor ne rushen polilike ekollomike
dhe socia Ie Kalimi nga nje s istem polilik komunisl ne ate demokratik e vuri vendi n tone perpara
nje prove Ie madhedhe teper Ie veshtire qe ishle krijimi J nje baze ekonomike mbi Ie eifen do
te mtgteshtetej s islemi I ri
Gjate vitit 1990-199 1 u be nj e perpjekje qesistemi I ri qe po vendosej ne Shqiperi do zhvillohej
duke ruaj lur bazen e vjcler ekonomike bull e cila mbeshtelej te rres ishl ne pronen shlelerore Per
shu rne nd t rrrnarrj e 1I lejua Vetadministrimi ne menyre qe alo te kryeni n aktivilet ekonomik te
pavarur Ne kushte konkrete kjo ishte e pamundur pasi ekonomia e centrali zllar nuk ofrante
pavarsi ekonomikeme ndryshimin e siSlemit polilik brenda venditme zhvillimet e reja polirike
dhe ekonom ike ne te gj ithe rajonin e Europes Lindore dhe Qendrore ekonomia e vendit [One u
ndodh perpara nj kolapsi Ie plole ku shume ndermarrje u mbyllen per mungesen e mjeleve
financiare Shteti duke mos I parashikuar pasoja dhe duke u gjetur I papergatitur perballe nje
s ituate ekonomike dhe sociale shume Ie veshtire vendos i Ie paguante 80 Ie pages Ie gjilhe
punonjesit e ndcrrmarrjeve Ie mbyllura Kjo coi ne prishjen e ekuilibrit financiar dhe ne futjen e
vendi ne krize Para kesaj situate u shlrua si domosdosillneri ndryshimi I bazes ekonomike
14
duke percaklllar si hap Ie pare privatlzimin e shpejte dhe te thelle Ie ekonom ise per Ie kalua r
nga prona s hleH~rore ne rilindjen e prones private
Procesi I privalizimit nl vend in tone ishte nj e process 1 ampj ate dhe 1 vesh tire 1 ciJi vazhdon edhe
SOl ai fill oi me privatizimin e tokave blljqeSOre duke vazhduar me pas me privatizimin e
njeslve tregtare me shumic(~ dhe pakice me privati zimin e apartamenteve shtelcrore me
privatizimin e nderrmarjeve Ie vog la e te mesme e me pas Ie medha
Te gjilha keto ndryshime palen nje ndikim Ie madh ne Iregun e punes ne Shqiperi Perpara kesaj
si tuate u shtrua sl domosdoshmeri ndryshimi I bazes ekonomike duke percak tuar si hap Ie pare
privatizimin e shpejte dhe Ie the lle Ie ekonomise per Ie kaluar nga prona shlelerore ne rilindjen
e prones pri vate
Me fillimin e trasformimeve rrenjesore ekonomike ne vend drejl ekonomise se Iregulle lire edhe
tregu I punes filloi Ii nenshtrohej ligjit Ie kerkeses dhe ofertesShleti gjale ketyre vi teve ka qene
ne procesin e zhveshjes s i pronar dhe puned henes r vetem rol te cilin e ki shle ne s istemin e
ekonomise se centralizuar Shteti fillo i Ie dale si rregullator I marrdhenieve Ie akloreve (
punedhenes - punemarres) Ie ketij Iregu Ai e realizoi ketc nepennjet nderlimit dhe aplikimil Ie
politikave telij ne kel t treg pune ne tregun shqiptar Ie punes ashlu s i edhe ne vende Ie tjera ne
mbare Europen u zhvi ll uan dy 110j polilikash ajo aktive dhe ajo pasive Por ajo Ie e dallon
3teeshte raporti qe ekziston midi s ketyre dy politikave Tek ne ky raport ka qene plotesishl ne
fa vor Ie pOlitikes pasive duke iu re reruar ( pageses se te papuneve dhe prognuneve U tjera
mbeshtelese me Ie ardhura) Kjo ka ndodhur per kelo arsye
I Kjo mase ishlc inllnediale dhe mjafl e rendesishme per Ie mbeshletur re formimin
ekonom ik sic ishle mbeshtetja malerjale per Ie papunel e shumte dhe 2 duke ju referuar
kostos pare kjo dhe nga eksperienca bOlerore del se po litikal aktive kane kosto me Ie
ku sh tueshme sl ato pasive Gjale ketyre viteve pervoje Ie aplik imil Ie pagesave Ie
papunesise si mast pasive u vu re qe ajo shoC]erohej me Ire ane negative
E para ulja e kontributil neeko nomike komoclare
2 E dyte ndikimin negative lek I papuni duke u Jargu ar nga tregu I punes dhe
3 E Irela nxiljen e punes ilegale ( ne Ie zeze)
15
Keto anenegmive qe permendem mundohen Ii redukloj lle politi kat akti ve Ie tregut Ie punes Per
kete arsye duke filluar nga viIi 1993 u eshte dhene perparesi pOlitikave Ie tilla Ie aktive te lregut
Ie punes s i sherbimil Ie ndennjetes imit pe r pune forrnimil insliluc ional klubeve dhe
inkubaloreve Ie bi snesit krijimit Ie vendeve Ie reja Ie punes ne komunitet Proble mi kryesor 1
c ili duhej perballur shume shpesh ampjale zbalimil Ie ketyre programeve ka qene pyetja se sa
perfitojne Ie papunet nga keto politika Pervoja boterore ka treguar se motoja kryesore ne kele
drejlim ishtt~ se
Politikat akt ive Ie punesirnitjane mja ft te rend es ishme per ne per shkak Ie kOSlos se lyre Ie larte
alo I ne nshtro hen nje seleksionimi paraprak duke u dh~ne prioritet atyre qe e shlyejne velen sa
me shpej
Nga anali za e situates se tregu t Ie punes rrelh vi leve 2007 -2010 verehel se punesim i ne seklorin
shleteror ze perqindjen me Ie ulel Ie punesimi gjithsej Shkalia e papunes ise eshle me e larte ne
g rupmoshal e rej a dhe zona veriindore ka nivelin me Ie larte tt papunesise pasi kjo zone nLik ka
qene e ane Ie rikuperoje aklivilelet ekonomike Ie humbura pas viteve 90 Pihrisht duke njohur
ktle situate edhe nderhyrjet jane fokusuar nl hartimin dhe zbatimin e programeve specifi ke te
nxiljes se punesimit per kategori Ie tilla si Ie papune afatgjate Ie rinj qe hyjne per here te pare ne
tregun e punes gra qe i perkasin kategorive ne nevoje si gra klyefamlljare vikl ima Ie (ra li kut
apo dhunes ne familj e gra rome etj Ie cilal e kane Ie veshtire tt integrohen ne tregun e punes si
dhe zgjerimin dhe pe rmiresimin e formimiL profesional
lore dhena mbi numrin e Ie papuneve dhe Ie papline t qe marrin pagese papunesie s ipas
Regj istrimi i Ie papuneve ne zyrat e punesimil behel ne baze Ie VKM Nr70 dale 1102 1999
Per eviden timin e punekerkuesve Ie papune ku sipas pikes 4 dhe 5 te kelij vendi mi ne Zyral e
Punesimil regj istrohet sl i papune 9do person ne moshe pune (nga 16 vjec deri ne moshen e
pensionil) i cili paraqilet prane zyres se plines imil dh e deklaron se nuk eshte ne marredhenie
pune ase nuk eshle i vele -punesuar par gjilhaslnu eshle ne ke(kim te nje pune 1I Sipas ketyre te
dhenave rezulton se ne fund te 201 3 tejene Ie regji struar prane Zyrave Ie Punes imit 144427
punekerkues Ie papune ase 2600 vele me shume sc ne Ie njejlen periudhe te Vil il tt kaluar
10) Programi Ko mbetar statistikor Zyra Rajonate e Pune$im it 11 Programi Kombetar I punesimit ( Statistikat nga lyrat e punesimit )
16
- ----- -
Tabl Numri i Papuneve ne vite te rregjistruar
Vilet 2009 2010 2011 2012 2013
Te papue te
rregjistruar 142 143 142 1418 1444
(nemije)
Ne teresi tregu shqiptar i punesaktua lisht po perbalJet me nje ni ve l Ie ulet Ie pjesemarrjes
veoyanerisht pcr grate dhe Ie rinjle Per me teper papullcsia eshte rrieur ndjeshem dhe shoqerohet
me rrezik Ie larte vazhdimesie per punetoret e rinj Nje karakteri stike tjeter kYge e tregut shqiptar
Ie punes eshte ndrysh imi i madh midis pjesemarrj es se burrave dhc grave ne tregun e punes Per
shembull megjithese pjesemarrja e femrave ne foreat e punes ka pasur progres Ie prej Census i
Ie vitil 2001 mbetet potnuajse 20 pike per qind me e ule sesa per meshkujt Shkalla e punesimit
Ie femrave eshte gjithashtll shume me e ul et sesa e rneshkujve
17
- -~-
KREUII
2PAPUNESIA DHE PUNESIMI
21Papunesia
Papllnesia s i koncept u be publike ne vendin tone ne vitin 1992 Kyeshte dhe viti qe shenan dhe
nivetin me Ie larte Ie papunesisl ne Shqip(rise ne vile Ky ndryshim ci iesor ne tregun e punes ne
Shqiperi kerkonte medoemos edhe politika Ie reja qe duhej Ie hartoheshin per Ie
institucionalizuar trajtimin e kesaj kategorie Iipopullsise e eila humbi vend in e punes gjalc
ndryshimeve Ie medha politike dhe ekonomike
nNe vitin 1999 ni veli j papunesise U ul oe 184 nga 27 qe ishte bne vilin 1992
Karakteristike e papunesisete ne eshte plt1punlsia afatgjale Gjate vitit 993 papunesia afatgjale
perbente 63 Ie papunesise ndersa ne ditet e sotme shkon ne 80 Ie saj Ndersa papunesia
eshlt me leper fenamen urban dhe renektohel ne treguesi l e papunesise nenpunesimi eshle I
fen omen rural Nenpunesirni sh prehet kryesisht me nurnrin e familj eve Bujqesore qe
mbeshteten nga shteti me ndihme ekonomike te pjesshme Nenpunes imi eshte kryesisht I
pranishem ne zonal rurale malore dhe m~ llheksuar ne veri lindje Ie ShqiperiseDuke mos pasur
burime te tjera jetese pervec tokes bujqesore pjesa me e madhe e familjeve jetoj ne vetem me te
ardhura Ie kufizuara n~ sas dhe Ie nje ci les ie te ule Nenpu nes imi dhe papunes ia e larte jane Ie
pranishrne edhe ne zonat rural e te mbipopulluara nga migracioni 1 brendshem pas vitil 1990 Ne
vitet e para tetranzicionit paplJllesia perfshiu Ie gjitha profesionet dhe ishte e pandjeshme ndaj
nivelit ars imor apo moshes Sipas INSTAT-il ne vil in 199890 e te papuneve Ie
intervistuar kishin arsimin tetvjecar dhe te mesem dhe vetem 7 e lyre kishin arsim te larte
Ndersa s ipas raporteve Ie Minislri se se Punes ne vii in 1990 rreth 97 Ie papune ve afatgjale Ie
rregjislruar nl zyrat e punes kishin arsim tetevjecar dhe te mes~m dhe vetem 3 ishin me
arsim te larte Perballe pasqyres se tregllt te punes gjate 12 vjeteve refundit qeverise shqiptare 1
del pergjegjesia Ie hanoje polilika akt ive Ie tregut Ie punes duke krijuar slruklural perkalese dhe
11 StrategJia e punesimit 2007-2013 Ministria e Punes dhe Ceshljes Socia Ie
18
-- - - - ---
duke hartuar legj islacionin e duhur Ne kete menyre do te mund Ie parandaloje fenomenin e
pnpunesise ne raSI se nuk mund tn eJiminoje ate
22 SITUATA E PAPUNESISit SE REGJISTRUAR
Shkalla e papunesise eshtl nji nga Ireguesit me Ie njohur te Iregul Ie punes i cili tregon
perqindjen e personave te papuni ndaj popullsise ekonomikisht aktive
13Burimet e informacionit per papun ls ine nc Shqiperi jane Ie dhenat administrative (k u
papunesise i referohemi s i papunesi e regjistruar) dhe Ankela e Forcave Ie Punes Sipas
rekomandimeve Ie Orgflnizates Boterore Ie Punes (lLO) dhe 1l EUROSTATmiddotjl Ie papune
konsiderohen person at qe nejaven e references plotesojne kushtet e meposhtme
a)nuk kane pUlluar ruate javes se re ferences (as nuk ki shin nje pune oga e c ila munguan perkohesisht)
b)ishin Ie galshem per Ie punuaT nese do Ii gjenin nj ~ pune brenda dy javeve qe pasojne javen e re ferences
c)kane kerkuar pune nc menyre ltlkti ve gjate periudhes kater javore qe pe-rfundon me javen e references
Zyra e punesimit rregjistrojne si tepapunc cdc perSon ne mosh qe paraqiLet pralle zyrave per IE
kerkuar punc
Sipas te dhenave rezulloll se ne fund Ie 20 14 Ie jeni Ie regjistruar prane Zyrave te Punes imit
144427 punekerkues Ie papune ose 3085 vele me pok se ne fund Ie 2013
PAPUNESIA NDARE SIPAS GJINISE
1 YITET 2010 2011 2012 2013 2014 1 1 1 1 1
IJ Tregu I punes Aktua N Sherbimi Kombetar I Punesim it
19
~~--
Te papune te
rregji struar
(ne mije )
142761 143002 141828 144427 14134 2
Femra 72900 73754 73014 74551 71710
Meshkuj 69861 69248 68814 69876 69632
Ne fund te 2014 rezultojne te regjistruara s i punekerkuese Ie papuna 717 mije pupa ferma ose
51 e totali te pupa~ve Ie regjistruar shifer kjo pak a shume e njejte me ate te nje viIi me pare
Punekerku esel e paplina femra jane kryes isht te moshave mbi 40 vje dhe me arsim cleri ne 9
vje~ar Pjesa me e madhe e familjeve me femra krye familjare kane ni vel Ie larle var rerie dhe
trajtohen kryesisht me ndihme ekonomike
Sales pa punesi 5
ne ndihme ekonomike 70
te tjers 25
familje kryefamilj are 11
20
middot Pupa Ie regj islruar prane Zyrave Ie Punesimit s i perfilUes ose jo nga skemat e mb~slHetjes me
te ardhura i ndajme ne 3 grupe
- Pupa perfitues nga programi pasiv i pageses se papunesise
- Pupa ane lare Ie familjeve ne nd ihme ekollomike
- Pupo I~ Ijere qe nuk perfilojne nampa skemat e mbesh lctjes me te ardhura
Te parune te regjistruar sipas g rupmoshes
Nt qofif se i referohcmi akti vileleve ekonomike qe mosha mesatare e Ie punesuarve eshte 3S
vjefY kemi rushen e informacion it ku mosha mesalare e punonjesve eshle 2S mesalare eshte 30-35
vjet etj
ISSipas Bu letini te TreglJI Ie punes akti vitet ekonornike qe po punesojne me shllm~ sot kerni
fasone ku mosha e Ie punesuarve eshte 35 vjefY kemi fushen e in fo rmacion komunikacionit (c ku
mosha mesalare e punonjesve eshle 25-30 vjec si dhe turi zmi dhe sherbimet ku mosha mesatare
eshte 25 deri 35 vjec
Nje kalego ri tjeter e rendcsishme eshte kategoria e romeve
numri II~ papuneve femra Rome eshle gali I njejle me atyre Ie meshkuj ve Gje qe tregon qe ala
jane fami lj e kryesish l ne ndihme ekonomike sipas sondazheve verne re qe kjo kategori e
popull siseeslnt kryesishl me ars im 9 vjecar qe J perkasin te gj itha grupmoshat Kjo sje ll dhe
arsyen qeeshte pikeri sht arsimi [lyre per III bere shkak s i nje subject [ papunesise
Per kete kategori eshte hartuar dhe Strategjia kombelare per permi resimi ll e kushteve te jeteses
se komunilelil rom sipas H ciles Ministria e Mirqenies Socia Ie moniloroll perfsh irj en e kesaj
kategorie ne politikal shteterore te punesimil Krahasuar me nj e vit me pare vihel re nje rritje e
numrit Ie Ie papuneve rome (me 3) Kjo rritje vi het re ne rajonet e Tiranes Elbasan dhe
Lezhes
u Statistika 2014-2015 5herbiflli ](ombeta r I Punesimit l~ Statistika tregu I punes Sherbimi Kombetar I punesimit
21
-- ----------------shy
Punekerkues me a ftesi te kufizuar
Numri I Ie papuneve me aftesi tekufi zuar ka nje rcnie ne krahasim me vite e meparshme pasi
tashme kjo kadegori eshle bere pje~ e shtimit Ie ox itjes sl punes imille kesaj kategorie Ne vilin
2014 rezullojne tejene indetifikuar dhe regj istruar prane Zyrave le Punesimit rrelh 1732 persona
me allesi Ie kufi zua r ng3 Ie cilet
bull Femraj ane 426
bull Krye familjare 47
bull Moshe mbi 45 vjee 386
bull Me ars im der i 9 vjeesr 695
23 Situata aktuale e punesimit
16Papunesia esht~ nj e problem i madh me Ie cilin jemi p l rba llur ne shqiptaret gj nte ketyre dy
dekadave Ie fundit Te gjitha stud imet ne te rren e konfi rmua n qe papunesia vilet e fundi ka
ardhur duke U fritor Duke qene se shifral C larla H papunesise jane burim i problemeve Ie
shumta ekonomike e sociale gofle per sa i perket indi vidil e qofie per sa i perket shoqerise ne
teresi nevoj a per Ie nderhyre eshle urgjente Ne perpulhj e me vizionin e Bashkimit Europian
Europa 2020 dh e kerkesave per anelares im qe Shqiperia ka ne kele organizem qeveria ka vene
fokll s in Ie puncs imi i mbeshlelur mbi aftes imin e duhur H~ forces sone Ie punes dh e orientimi t Ie
saj drejl nevojave Ie Iregul (e punes
17Nx itja e punesimit eshte nder programet aktive i e ili nepe rmjet sigurimit Ie punes imit Ie
perkohshem apo afatgjate ndikon ne kerkcsen per pune duke rcfl ektuar drejtpersedrejti ne uljen e
papunesisePermes programi per nxilj en e punesimit Zyral e Punesimit nderh yjne rea li sht per Ie
nxitur dhe mbeshtelur krijimin e vendeve Ie reja Ie punes duke bashkepunuar me punedhenes it
dhe nepermjet subvenc io nimit Ie lyre
~~ Ministria e Mireqenies Socia Ie dhe Rinise 17 sherbimi Kombetar I Punesimit
22
-- - -- -- -- - - - ----- - - - -- - -
Gjate viti 2014 sipas vleresimeve Ie marra nga anketa e forcave Ie punes rezlliton qe popull s ia
ne moshe puneeshte (nga 15middot65 vjec) e eila ndahet ne
I Pjesemarrje ne Forcen e Punes eshte 634
2 Shkalla e punesimit eshte 52 3
3 Shkalla e papunesieeshle 174
4 Popullsi inakti ve eshte 366
Shkalla e punesimil (grupmosha 15-64 vje~) tshl e me e larte per Ie punesuaril me ars im Ie lane
(657 ) pasuar nga ala me ars im Ie mesem profesional (65 ) Te dhenfl[ Iregoj ne se ptrqindja
e Ie punesuarve me page eshe me e lart e per personal me arsim Ie larte dhe e kund(rta verehet
tek Ie punesuarit me rlrsim 89 vjecar ku mbizoterojne pundoret pa pagese Ie fami ljes Po Ie
analizojme Ie punesuarit me arsim Ie mesem shkalla e punesimit eshle me e lan e per pe rson at
me arsim Ie mesem profes ional krahasuar me personal qe kane kryer shko ll en e mesme te
pergjithshme perkatesisht 65 dhe 464
Nje ne pest Ie pllneSUa r te grupmoshes 15-64 vjes me arsim 89 vjeltar jane Ce punesuar me page
afersisht gjysma jane punetore pn pagese Ie familjes dhe nje e Creta e lyre j ane Ie velepunesuarPesha qe zene te punesunril me page rrilet me rritjen e ni velit ars imor Nga te
punesuarit me arsim Ie la rte 877 jane Ie punesuar me page dhe velem 46 jane te punesuar
s i punelore pa pagese Ie familjes Tek Ie plinesliaril me ars im Ie mesem profes ional dhe me ars im
te mesem te pergjitnshem perqindjel qe zene te punesuarit me page jane perkalesishl 467 dhe
491
18Gjate vitil 2015 sipas vleresim it te marre nga Anketa e Forcave Ie Punes
Popullsia
529 e popull sise ( 15-65 vjec)eshte e punesuar
112 eshte e papune
359eshte ekonomikishtjo aktive (jashle forcave Ie punes)
18 Anketa e forcave Ie pun6 2015 INSTAT
23
19Meshkuj
605 e meshkujve 15-64 vjec jane punesuar
129 jane te papune
266 jane jashle forcave Ie punes
Femra
455 e femrave 15-64 vjee jane Ie punesuara
95 jane te papuna
45 jane jasluc foreave Ie punes
24Punesimi dhe perfshirja sociale
Deri mi sot u eshte kushtuar shume pak vemendje kostove ekonomike dhe shoqero re 1e
shoqerua ra me numrin e madh Ie punelOreve te zene si pjesetare qe sje llin kontribule ne fnmi lje
kryes isht ne sektorin e blljqesise20Ky fenomen ndikon me shume tek grate dhe te rinjt~ duke
perfunduar shpesh ne nj e cike11e peljetshem Ie varferise dhe perjashl imil social In fonna lileli
eshte i lane kur nil et per kushtet e punes si edhe per punen e papaguar ne familje 21Shumica e
femrave dhe e Ie rinjve kryejne pune Ie papaguar ne familj e Vetaneri sht ne zonal rural e lmpakli
i infonnalitetit eshte pesefish
se pari ai ndikon drejperdrejl tek siguria e punes sepse mungojne konlratat
se dyti ai ndikon tek e drej ta per sigur ime shoqerore te cilal jane shume Ie rendesishme per
mbul imin me sigurimin shendetesor dhe pension in e pleqer ise duke vene ne rrezik jeresen ne nje
periudhe me Ie vonshme Ie jetes
se trcti ai pakeson pagesen dhe burimin e te ardhurave duke renduar mireqenien ekonom ike se
katerti ai ve nje barre ti skale mbi ekonomine nepermje( evazionit latimor
19 Anket3 e fOfcave te punes 2015 INSTAl
ro Strategjia kom betare per punesim 2014-2020 11 Stratesjiltl kombetare per punesim 2014-2020
24
sl pesti ai pengon zhvillimin e tregut ne fushat qe varen shurne nga puna e familj es s i per
shembull bujqes ia
Per me teper ai rril cenueshmerine e femrave varcs ine e lyre ekonomike prej bUfmve si edhe
rril varferine e lyre ne pleqeri per shkak Ie nderthurjes se Ie ardhurave me Ie ulta dhe vileve me Ie
palaa me sigurime shoqeroreshendetesoreJpensioni
Nt kele gjendje nevojilen zbatimi me i fuqi shem i ligiit si edhe ske mat e nxitjes per
punedhenesit per te inkurajuar punesimin formal nepermjet kontributeve Ie zvoge luara ose
stirnujve Ie tjere financiarePerfshirja soc iale mbetet cnde nje yeshtje per I u trajtuar
Grupet si romet dhe personal me aflesi tii kufizuara shpesh jane Icni pas dare dhe polilikm
nuk j ane konkretizuar gjithmone ne perputhje me rrethanat Keto grupe kerkojne polil ika Ie
posuyme Ie hartuara ne pershtatje me karaklerislikal dhe nevojat e lyre persa u perket nevojave
arsirnore kualifikimeve profesionale fuqi zimit dhe punes imi
Punes imi i u rinjve eshte nje yeShlje reale v~aneri shl nese kerni parasysh punen e papaguar ne
familjeShumica e Ie rinjve Ie puneslHlr kryejnc pune informale ose te papaguar ne familj e gie e
eila deshmon per punesim te kufi zuar dhe kush Ie It keqija punesimi Shumica e te rinjve Ie
papllne kane nivel Ie ulel arsimor dhe per personal qe jelojne ne zonal rurale bujqes ia mbetet
burimi kryesor i punes imilFernrat ne moshe Ie re kane nje shkalle Ie njejle papunesie por kjo
fsheh kushtet me Ie keqija te punesimil kryesisht punen e papaguar ne familje qe dukel se eshte
gi thnje ne rritj e dhe pabaraz ite seklOriaJe qe ekzistojne
2lFemra t kane nje shkalle shume me Ie ul el pjescmarrjeje Ie forces se punes si edhe nje nonne
me Ie larte Ie pasivilelit per shkak Ie pergjegjesive ne familje AIO jane te perqendrua ra ne
kryerjen e puneve tipike femerore Ie cilat jane edhe punet me pak te paguara dhe orrojne pak
mundesi per perparim ne karriere Pe rve~ kesaj ka nevoje te ngulshme per rritjen e numrit Ie
femrave ne profes ionel jo Lradic iona le si dhe per menjanimin e slereolipave gjinore ne sisLemin
arsimor Orienlimi i vaj zave Ie reja ne pro fesion e tipi ke laquofemerore )) Ie paguara pak dhe qe nuk
kerkojne shume aftesi rrit hendeklill giinor ne lidhje me pagal dhe mundes ine e lyre per te gjetur
pune ne seklorin informalParaleli sht edhe orienlimi stereotipik gjinor i djemve ne profes ione
U Strategjia kombetare per punesim 2014 -2020
25
ltonashkullore)) rrit rolet dhe normal e gJlnlve dhe po njel loj i kufizon aftesite e
mundshmelpotenciale mas hkullore
Pavaresisht prej nje farl perparimi shuml pune mbetet per te bere ne lidhje me permiresim in e
kapac iteli l Ie Sherbi mit Kombetar te Punes imit (SHKP) ne menyre qe Ie kryejc Ie gj itha
funks ionet e nje sherbim i modern dhe publik ne Ie gj ilhe vendin duke perfshire kelu edhe zonal
rurale te cilnt kane nevoje Ie ngui shme per kt to sherbime
Fun ksionel qe kerkojne vemendje me Ie madhe ja ne
~ nd ihma per Ie papunet pe r Ie gjetur punes im Ie pershl atshem
~ shpallja e punekerkuesve dhe e vendeve Ie lira IE punes
gt leh tesirl1i i levizshmerise se pro fesioneve
~ mbledhja dhe analizimi i in fonnacionil me Ie plole Ie mundshem ne lidhje me ~endjen ne
tregun e punes dhe zhvill imin e saj ne Ie gjilhe vendin ashtu edhe ne deget e ind uslrise
dhe profesione Ie ndryshme
~ hartimi monitorimi dhe vleresimi efikas i programeve qe synojne leht es imin e (ri)hyrjes
ne punes im Ie punekerkuesve ne rrez ik perjashlimi nga tregu i punes
Organizimi dhe zbatimi i permbushjes se funksioneve kryesore duhel reformuar si edhe duhen
caktuar burime Ie mjaftueshme njerezore dhe financi are per Ie siguruar pune neperrnjel zyres
ko mbetare Ie punesimit
25 Faktoret qe Iltane ndikuar ne rritjen e nivelitte punesimit
Nder fakloret qe kane ndikuar ne menyre ledrej lperdrejle ne nive lin e punes imit rendi len
bull Rrilj a e kerkess per prodllkte
bull Permiresimi ileknologjive
bull SITategj ile seklorjaie
bull Levizja demogra fike
26
Rritja e kerkeses per keto produkte
Fluksi I ndert imeve s ine objekte dhe ne rruge vazhd in territet bull gi ithashtu eshle rritur d he
akl iv iteli I nderrmarrj eve Ie indllstri se perplln llese s idomos ala me capital te hllaj apo Ie
perbashket qe punojne me porosi nga jashte duke shfrytezuar krahun e lire Ie punes ne ve ndin
tone Kjo ka bereqe numri I Ie punesuarve Ie jete gj ithmone ne rritje ne keto fusha ne vendin
to ne Vihel re me teper plJnes imi I personave me arsim 9 vj eear ose temesem pa u Icne pas dhe
ars imi profess ional
Permiresimi 1 dukshem I leknologji ve
Vitet e fundi t permiresi met ne leknologji kane sje lle rritjen e proclu ktit me kosto te uld duke
cuar ne rritjen e te ardhurave dhe zgjerimit Ie akti vitetil (shlim punonjesish) duhellheksuar qe
permiresimi I teknologj ise ka sjelle edhe nje reformim lidhur me hapjen e vendeve Ie punes
li dhur me pro fes ioni (IT)
Siralegj ite sckto rjale
Njt priori let I zhvillimit ekonomik eshle shtrimi I rfll geve dhe gocJi nave institucionale gje qe ka
cuar ne rriljen e te punesuarve pa ]ene mbrapa dhc sektori n e turizmit gje qe ka sje lle rritjen e
numri( Ie hoteleve restoranleve dhe Iregti se ne lonal luri slike kjo ka marre nje zampjerim
akoma me te madh gjatc sezonil te veres ku numri I le punesuarve shko n drejt rritjes ndjeshem
Uvizja demografike
Fuq ia punetoTe me banim nHshat kD interes per tll punesuar dhe ky interes vihet re dh e lek
punedhenesit ~r keto arsye
Se pari kjo kalegori pranon Ie punoje me page le uld
Sedyti ne pjesen me te mad he te rasteve subjektet ndod hen prane zo nave ind llstria le te qyteteve
ku jane vendosur fabrikal d he nuk kerkohen shpenzime transporti
Se treli turi zm i ne zonat e v irgjera qeeshte zhvilluar ko het e fun d it si dhe invesli met kane sje ll e
nje rritj e te konsiderueshme Ie nr tepunonjesve qe rezultojne te jene banore Ie ketyre zonave te
theli a
27
26 Roli I shtetit ne rritjen e punesimit ( Politi kat dhe Strategjite)
Polilikat kryesore per rriljen e punesimit oerqendrohen rrelh konceplit le po lilikave akli ve Ie
tregut Ie punes Politikat e para u prezantuan ne 1995 ne ligjin nr 7995 viti 1995 per nxitjen e
punesimit duke krijuar bazar e para Ie nj e pakcle programesh qe funksionojne edhe sot 5i
gt- Ndermjet~simi per pune dhe profesion
gt- Keshillimi per pune dhe profesion
gt- Formimi professional
gt- Programe Ie nxiljes s punesimt elj
Objektivi krye50r [ polilikave Ie punes imit eshte mbesi1tclja e punekerkuesve ne gjetjen e nje
pune 1e pershl3lshme politikat e punesimil jane nje mjct lepe r I rendesishem per permires imine
siluates se tregut Ie punes
)gt Programel e nxitjes se punesimit u prezantuan per here Ie pare ne vititn 1999 synimi I
kelyre program eve ishte dhe vazhdon Ie jele aktual isht
gt Krijimi I vendeve te reja plme dhe ulja e papunesise
gt- Nx itja e formimil pro fessiona l I punekerkuesve t~ papune (sidomos ne zona ku ka
mangesi kapacitelesh trajnuese)
gt- Mbeshtetje bisneseve per te rdlu r akl ivitetin e lyre dllt punesimin e fuqi se punelore Ie
Irajnuar
)gt Nxitj a e drej teperdrejte e pllnesim it Ie nje pjese Ie trajnllarve
)gt Minimizimi I punes se zeze ( forcimi I rolil If inspektorialille punes)
gt- Perfshirj a ne programe socia le trajnimi Ie kelyre punekerkuesve
gt- Nxilja e punesim il Ie te rinj eve dht grllpeve Ie vecanta Ie Ie papuneve
gt Mbeshtelj t e bisnesit familjar per Ie rrilur punesimin ne zonat mal ore apo aty ku
shikohet veshtiresi ne zbatimin e politikave Ie Ijera
Programel e nxiljes se punesimit jane programe akti ve shleterore qe veprojnMrej lptrsed rejli ne
jeten e pune kerkuesve te papune per Ii nxitur ata ne gjetjen e nje punesimi flfalgjate Keto
programe sehashku me programet e ndermjelesimit lu aj ne nje rol te rendes ishem qe
28
ndikojnerealisht nl ulj en e papunesisesidoJnos te numrit Ie papuneve Ie rregji slruar Njestrategji
positiveeshte dhe ajo e nxitjes se punesimit nepermjet fonnimit Ie nepllnesve duke J trajnllar Sl
dhe nxitjes se pllnes imil Ie remrave ( gra rome in valide Ie Irafikuara elj) duke u dhene nje
mbeshletje dhe bisneseve qe punesojne kelt kal egori
Per here tcpare ni si Ie zbatohej dhe ofrimi I praklikave oer Ie rinjte e sapodiplomuar ne menyre
qe te krijonin eksper iencen e tyre neper instilucione te ndryshme shtelerore ( ad ministrate
publike) duke pllnuar fillimisht ne pozicione Ie caktuar si praktikante kjo ishte nje ri s i e cilajo
ve tem do Ie mund Ie pergatistc speciali st Ie kualifikuar ~r te ardhmen e aferme por dote
motivonle dhe shume student Ie sapodiplornuar duke ju ndezur nie drile jeshi le ne lidhje me
tregun e punes dhe pozicionimin e tyre
23 Nje rol te rendesishem ka luajtur dhe organi zata nderkombelare e punes (lLO) duke paraqitur
sic do vit Stralegji per permiresirnin e qeve risjes se tregut te punes duke u baZlt3r ne nje qasje
shumeplaneshe ne mekanizma Ie fuqi shem Ie dialogul social dhe marrjcs se masave kunder
informalitetit dhc kushteve ne pune
Brenda tematikes ~~ Pune e Oenje per Ie Gjithe gjate periudhes 2012middot20 15 ILO do Ie
perqendrohet nr ere prioritete programJlike per Shqiperin~ t~ cilat duhet Ie shilten s i qellime
afat-gjata
Forcimi j kapaciteteve Ie institucioneve shleterore dhe partnereve soc iale per
penniresimin e adm inistrimil Ie Iregut Ie punes
~ Promovimi i punes se denje dhe rrilja e punesueshmerise Ie forces se punes ne Shqiperi
~ Forcimi i s islemil te mbrojljes sociale
I) Strategjia per Punesim dhe Aftesi ILO 2013middot2016
29
Kreu III
3 Sektori public dhe sherbimet publike
31 Cfare kuptojme me sektor Publik
c rare kuplojme me sektor public
Perpara se te b~jmenje anali ze te marredhenieve Ie punes ne sektorin public me pare duhet Ie
analizojme veti ku ptimin e kelij lermi pra se crare kuplojme me sector public Nt lidhje me
kititerm ka pasur sh ume perkufizime por nuk ekziston nje perkufizim juridik I sakle 1 noeionit
Ie sektor it pubti k Ne fibrin e autoreve Giuseppe Casale dhe Joseph Tenkorltlng me litull
Man-dheniel e punes ne sek lorin public ne v6hlrim krahasimor 1 keta dy aulore kane dhene
kete perkufizim per sehorin publik
Sipas ketij perkufizimi sektori publik perfshin 24
a) Njesi organizative qejane Ie finan cuar ne pronesi dhe ose Ie kontrolluara nga sh teti
b) Resurset dhe aktivitetet e sherbimit publik
c) Organizata te kOlltro lluara kryesislll nga qlveria ( pra menaxhet dhe punonjesit ne
sherbimin public kane nje diference Ie reduktuar ne vendimmiddotmmje organizative
Nt kete studim punonjesit pub li c referohen per nepllnes it c ivile dhe punonjes te tjere ne te
gjilha ni vele t e qeverise duke perrshire njesitc e qeveri sjes vendore dhe punonjesil e
nderrmarrjeve sht eterore megjithese ne disa vende marrdheniet ne sherbimin public kane
mbetur Ie ndryshem nga ai 1 seklorit pri val (dmth ne It kaluaren sektori privat ishte I shtyre ne
menyrt l ipike nga fi(imi ndersa qellimi I seklOril public ka qene sigurimi I (e mirave publike
dhe sigurimi I minqenies se pergjithshrne dhe mireqen ies se qytetareve ) sol karakteristikat e
sherbimil public public jane duke u bere indirekte me Ie ngjashme me ate Ie sektorit privat
Z Giuseppe Casale ~ Service publiC relacione eork Josep Tenkorang th e comparative overvieeN Geneva August 2008
30
Nje perkufizim tjeter per se kt orin public eshte se ai percaklohet st sektori qe grupon Ie gjitha
akli vitetet ekonomike dhe soc iale qe jane ne nga rkim Ie administrates nderrmarrjet publike
dhe organi zmal publike Ie sigurimeve shoqerore
Pro sektori public perfshin Ire perberes
1- Administratat qc murrin ne ngarkim aktivitele me interest e pergjithshem
2- Nderrmarrjet publike bull dmth nderrmarrjet 11~ Ie cilen nje person public mhan shumiccil e
kapitalit Keto tradicionalishl kane qene konsideruar 5i element I polilikes ekonomike
dhe sociale Ie qeverise SOl ato jane pri vali zuar dhe njekohesishl kane mbelur ende
publike kane ndryshuar menyren e lyre Ie funk sionimit dhe jane si nderrmarrje private
3middot Zyrat publike admini strative Ie ngarkuara me sigurime shoqerore ~ qe ad ministrojne
politikat sociale Ie shletit ato mund Ie mbeshlelen mbi organizmat Ie 51 drejles private
32 Kush jane Ie perbas hkctal dhc ndryshim e1 e sekt oril public dhe sherbimcve publike
Sektori public dhe sherbimel pub like nuk duh et Ie ngaterrohenNe fakt aktivitelet e shcrbimit
Pllblic mund Ie merren ne ngarkim nga organizma private Keto quhen deleg ime Ie sherbimit
pubikKeto organizma nuk I perkas in sektorit public perimetri [ sherbimit public eshte me 1
ampjere se a i J sektorit public SOl sherbimi public duke ako ma s i nje runks ion I Administrates
Publike Nje sherbim public eshte nje akti vitet qe konsidcrohet se duhet Ie jete I di spollueshem
per Ie gjithe Ky nocion mbelel mbi ate te interest Ie pergjjthshem par shll1ne shpesh ky mbetet
njevleresim subjektiv pasi nuk mund Ie Ihullet qe nllk ka nje perkufizim universal Ie pranuar
nga te giithe Ne praktikeeshte sherbimi public ajo qe pushteti public pereakton politikisht sit e
tille Ky eshte nociol1 I cuditshem nga ai I sekloril public
Edhe shprehja Sherbim Publik ka nje kuplim te dyri shle nga njera ane ajo percakton nje
aklivitet ose nje mision Ie interest te pergjithshem ( psh sherbimi public I shkolles) dhe nga ana
tjete r leres ine e organi zmave Ie ngarkuara me keto aktivitete te interest Ie pergjithshem Ie eilal
mund te jene si publike edhe private duke kaillara klshtu nga sherbimit public ne sherbimet
Pllbli ke
n Shte ti eeborg
31
Prej shume kohesh sherbimi pub lic ish te krite ti I vet~m qe kushtezo nte zbati min e se drejtcs
ad mini strative dhe kompetencen e gj ykates admini strati ve me ndryshirnin e viteve Ie fund it ky
kusht nuk eshte me e mjaftueshrne me zgjerimin e aktiviteteve te sherbimit public ni fushlt n
ekonomi ke dhe vend in me te rendesishem te marre nga e drejta priva te Kesht Ll sipas natyres se
ak ti vitetit dhe strukt ures qe e ka ne ngarkim mund Ie da llojme dy rasle
a) Sherbimel publike adminisl rati ve shume te ndryshme qe grupojne sherbimet qe nuk
kane qeJl ime industria le apo tregtare ( mbrojtja sh ko lJa pu blike etj) alo jane kryes is ht
Ie menaxh ua ra prej o rgan izmave publi ke dhe ne keto ra5te prevaon te e drejta
administrative
b) She rbimet pu bli ke indu str ia le dhe tregtare ( nderrmCl rrjet qe kryejne sherbimet e
furnizimit me energj i uje etj ato mund te kryhen ga organizma publike ose private
Kur e5ht1 Gala pe r orgamni zma private zbato he t kryesisht e d rej ta pri vate pa r nuk
mungon e drejta ad mini strative Ata mbesin nen (utelen e pusht etit public ( s hlelit
qeverisj es vendore) qe vcri fi koj ne leSe ato e kryejne misionrn e tyre apo nese e
respektojne parim in e baraz ise te aksesil Ie perdoruesve ne sherbimin publik dhe te mos
perfitojne prej nj e s ituate monopoli ne teres ine e territorit Ie vendit ose nj e pjese te tij (
pe rjashtimi I par imit te konkurenees)
Shumeqeveri ne pamundts i per Ie finnncuar vazhd ueshme rishl she rbimel publikevendos~n
I Te reduktojne dimensionet e sektoril le tyre public ase
2 Te ndryshojne strukwren e tij par gjithmone duke privi legjua r pri vati z imin e t ij
3 Kalimi nga prakti kn e sektoreve publike neate te sherbimeve publi ke tt e ilat
s igurohen ed he nga akto re jashte sektorit pu blic e rendes ishme eshte qe shoqeria Ii
marri ne c ilesine sasine dhe menyren e duhur ket o sherbime
33 R rcgullimi ( marrdhenieve Ie punes ne sektarin pub lic ne Shqiperi
Marred heniet e punes neS hqiperi ne se ktorin publi c dhe ate privat rregullohen nga Kod i I Punes
par edhe vete brenda sektorit publik (psh per ato insti t llcione (e c ilat hyjne ne fu shen e veprimit
32
Ie legj islac ionit Ie sherbimit Ie nepunesil civil ke to marredhenie rregullohen me26 ligj Of 152
viIi 2013 Per Nenpunesin Civ il
Kodi [ punes I Republikes s(Shqiperiseeshte I bazuar ne Kushtetuttn e Shqiperise dhe ne normal
e pergjithshme Ie se drejtes kom belare Per sa J perket sektorit public dhe atij privat aplikimi I
kodil eshLi I nj ~j(e Ne sektorin public problemet per zbatimin e kritereve dhe kushteve ligjore
pef lindjen zhvillimin dhe perfundimin e marredhenieve Ie punes jane Ie vogla Nderkohe qe
ne sektorin privat perjashtuar disa nga kompanite e medha seri oze Ie cilet respeklojne dhe
zbatojneligjislacionin ne fuqi shumica e kompanive nuk jane korrekte si me strukturat
shteterore ashlu edhe me punemarresit duke krijua r keshlu nj c sektor jo inrormal ne ekonomi
Kodi I Punes L igji Per Nenpunesin Civil dhe dispozila Ie Ije ra ligjore e nen ligjore perbejne
nje baze Ie mire ligjore per rregullimin e marrdhenieve Ie punes dhe per Ie mbrojtur
punemarresin nga largimel abusive nga puna Konfliktet e Dun eS ne kete drejl im mllnd Ie
zgjidhen me mirkuplimin e paleve ne Ie kundert ata muod Ie drejlohen s ipas rastit Kom isionil
te Sherbimit C ivil dhe gjykfl les kompelente ve ndimel e fo mes se prere Ie cilel jane Ie
delyrueshme p~r zbatimin nga paleL
Shoqeria c ivile dhe media jane aklore qe pa pmur Ie drejte t u japin zgjidhje konnikteve ne
kete rushe behen pjese akti ve e diskulimit trt shqelesimevc soc ia le qe krijohen nga largimet e
padrejta nga puna dhe reagojne per Ie mbrojtur te drejtal e nje riut dhe lirite Ihemelo re pa u bere
pale me subjektet e perfshira ne konflikt
Ky studim eshle nje pjese e kesaj filozofie dhe tenton te evident oje problematikat ne lidhje me
Irajlimin e larg imeve nga puna s i nga ana e ad min istra tes publike ashlu edhe nga struktural
kompetente per s hqyrtimin e lyre 27Nga monitorime dhe studimet e vendimeve kane dale ampietje
terendesishtne te cilat flasin jo velcm per mangesi ne respektimin e procesit te rregullt ligjor ne
trajtimin e largimeve nga puna prej s istemit gjyqesor par edhe problem Ie renda qe kan ~ te bejne
me zbalimin e legji slac ionil ne fuqi qe rregullon kelt rushe
34 Studim 1 nderprejes sc kontrates se punes (Ilashkia Tirane dhe Bashkia Durres)
~6 Ligji nr 152 viti 2013 Per Nenpunesin Civil 11 Komiteti Shqiptar I Helsinki Situata e diskriminimil ne procesin e (argi mit nsa puna ne Shqiperj Tirane dhjetor 2011
II
2SSipas nje studimi t~ kryer nga Qendrlt1 Sui Juris projek ky I financuar nga USA ID me
tematike Zbali mi r Ligjil ne mbeshlelje te qendrueshmeri se dhe rritjes se performances ne
administraten publike u vu re nje domosdoshmeri e ndeshkimil t( lilUllareve Ie insliluc ioneve
perkalcse ne lidhje me largimet mas ive ngCl puna Me mijera jancpersonat Ie larguar
padrejtesishl nga puna keto 15 vitet e fundit por nuk ekziston asnjeherc nje pergjegjes 1 vetcm
per keto largime Me ane Ie ketij projekli qendra ~S ui Juris ka arritur Ie indetifikojeinstilucionet me problematike ne lidhje me kete ces htje referuar dhe bur imeve te
ndryshme kryesisht zyrtare ka nxjerre nje future financiare per demin e shkaktuar ne lidhje
pushimet nga puna pagesaL qe duhet Ie kryejnc ng3 vendimet e forms se prere dhene ngu
gjykata Gjate mbledhjeve teinformac ioni t ne shume institucione nje vemendje Ie veca nle ki shte
dhe Bashkia e Tiran~s dhe Bashkia e Durres it ne lidhje me keto pushime masiveku rezultuan se
2~e vilin 2009 ki sble 17 persona qe kishin nderprere Ie manmiddotdhenien se punes me deshirc
4 ishin ne li stepritje 1 ne prilje per pencion dhc 4 zgjidhje konlrate
Ne vitin 2010 ki shle 15 persona kishin paraq ilur doreheqje 4 kishin mbushur mash en e daljes ne
pension dhe 5 persona kishin zgjidhur kantraten e punes ne menyre 1e njeanshme
Ne vitin 20 11 ki shte 37 punononjes qe ki shin paraqitur doreheqjen 7 ishin ne liSle pritje bull 8
kishin dale ne pencion dhe 50 strukture 3 persona ki shin perfunduar kOnlraten ne afat Ie
percaktuar 1 punonjes ishte Irasferuar dhe 4 pUllonjesve I ishin paraqilur mam per shkeJje ne
detyre
Ne vitin 2012 ishin 36 persona qe ish in larguar me deshire 8 ishin ne listre pritje dhe nje
punonjes ne pencion
J~e vitin 201 3 kerni 36 punonjes Ie larguar me deshjre 8 ne listeprilje 4 qe ki shin mbushur
moshen per daljen ne pencion 4 punonjes ki shin zgjidhje re kontrates ne afal Ie perca kt ua r nje
punonjes kishte kerkuar Irasferim
18 Sialistika nxjerre nga konlerenca e realizuar nga qendrl Sui Juris me terne Zbalimi Iligjit ne mbeshtetje te h
qendrueshmerise dhe (ri l jes se performances oe AI 19 Zyra e informacionit Bashkia Tirane JO Informacion I dhene nga Burime zyrtare BClshkia Tirane
34
Ne vitin 2014 rewltonin 33 largime nga puna me deshire 5 punonjes kishin dale ne pencion
dhe 5 punonjes ki shin perfunduar kontraten e punes me arat Ie percaktuar
Nt vitin 2015 rezuhonin 51 largime me deshire ( r araqitur doreheqje) 2 punonjes rezuhonin Ie dale ne pencion dhe 8 punonjes Ie pushuar SI ndryshim structure 2 pUllonjes rezultonin Ie kishin
perfunduar kontrat~n e punes ndersa 4 prej lyre rezultonin ne zgj idl~ e Ie kontratcs se pun~s ne
menyre Ie njeanshme
l lSipas Ie drejtes sie informimit Bashkia Durres nga dergoi informacionin ne lidhje me largimet
nga puna ku rezultuan se nga viti 20 II deri ne vitit 2015 ish in
38 punonjes qe ki shin pltlraqitur doreheqjen ( sipas kontaktimit l1e pjese e lyre rezultonin qe
punonin ne instance me Ie larta pozic ion i ose ne institucione shtetcrore Ii Ijera)
20 punonjes qe ki shin mbushur moshen e daljes nepencion ampjail ket yre vileve
5 punonjes kishin perrunduar kontraten e punes ne aratin e caktuar
Sipas nje pasq yrimi Ie s ituates u vu re qe ceshljel po litike zene nje vend Ie rendes ishem ne
punesimin e punonjesve si dhe ne kohezjmjen e kontratave te lyre Bashkia Durres duke u
ndodhur perpara faktit qe kryetari actual ka nja mandate Ie] rezulton qe largimel nga puna jane
Ie minimizuara gje qe bie ndesh me Bashkine Tirane ku gjate ndryshimil te kryetareve kern dhe
pushirne masive Ie punonjesve ne periudhe kohore Ie njejte
11 Informacion I dhene nga Bvrime Zyrtare BashkiCl Ovrres
35
KREUIV
4Rregllllimi I marredhenieve te punes De Shqipcri sipas ligjit Per Nepunesin
Civil U
41 Evolimi historit I ligjit Per Nepunesin CiviF
Shqiperia ka nje Iradile te ndrejtimit pO litik te Shleli edhe pse jemi nje shIel I vogel gt me nje
administrate Ie vogel publike dhe me nje numer Ie kufi zuar Ie punonjesve publike Sek(ori puhlik
eshte duke kaluar neper reforma shume dinilmike ne rrugen df~it Inlegrimil Europian Duke
pasur parasysh kushtet e tilla kom iza ligjore ne fu shen e marrdhenieve Ie punesimit ne
sherbimin civil duhet Ie synoje forcirnin e unitetit Ie sherbimit civil dhe ti~jete mjaft neksibel
per te lejuar qeverine Ie pershtaste sistemin me ndryshimet e shpeshta qe po kal an vendi dhe ne
zhvillimin ne (ushen e kapciteteve nj erezore J2
Perpjekja e pare per krijimin e nje sherbimi civil proles ioni st e Ie materializuar ne ligjin Nr
8095 date 2 [03 1996 nuk nlllndi Ie bashkejctonte me kete rdite shumevjecare
Ligji [ vitil 1996 nuk benle dallime nennjct rnarredheni es juridike Ie nepunesve dhe
marrdhenieve Ie Ijera Ie punes pasi ato n eg ull ohes hin sipas Kodit Ie Punes Rregldl we Ie ketij
Kedi I nenshlroheshin si nenpunesil ashlll edhe pundor~l e Ihjeshle Pas kri zes se Ihelle qe
perfshiu administrflte n publike nete res i ne vijim Ie shndenimeve politike Ie vileve 90 re ronna e
fundit duke se e ka stabilizuar te pakten ne nivel knceptllal administraten publike nc rolin e saj
rregullator Nal yri sht mbetet shume per ebert qe admini slrat a publike Ie persose rolin e saj ne
jeten shoqerore dh e eko nomike Ie vend it
Pra me sherbim civil kuplojme veprimlarine e punonjesve Ie administrates publike qe kane
cilesine e nenpunesit c ivil per Ie rea li zua r fllnksionet e saj bazuar ne Kushtetute e ne li ~e
Ligjj actual ne ruqi I sherbimit civil kltl ngrilur nje sistcm Ictere te drejtash e detyrimesh per
nepunesil civil Ie c il etjane ne nj e balancim pushtelesh mes punemarresve dhe punMhenesve
keshlu qe cdc e drej(e e vecanteeshle e bltl lancuar me disa detyrime Te drejlat dhe detyrimet e
l Draft document Mbi nje ligje te ri oer sherbimin civil ne Shqiperi h pergatitur z Zhani ShOlPO ne bashkepunim me Dr Hans -Achim Roll konsulente te Sigma me kerkese te DAP 1 tetor 2010
36
- -- --- -- ---- --- -- - --- - -
nenpunesve civil rregullojne elementet e nje rarorti kontraklual te punes Ie lidhur midis
nenpunesit civil si punemarres I institucionit dhe administrates pubJike si punedhenes
42 Karakteristikatthelbesore tC Ligjit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil
Ligji Per Nepunesin Civil rregullon ne menyre Ie qarte dhe Ie plate marredheniet ne skemat e
administrimit civil 1 rnbeshtelur kryesisht tek pozicioni (post i) duke e kombinuar ale edhe me
disa elemente te sisternit te karrieres Karakteri dominues I sistemit Ie pozicioneve verehet n18
elemente Ie tille si kriteret e rekrutimit ngritja ne detyre levizja paralele etj
Fryma e ligiit te siperpermendur ka synuar krijimin e nje sistemi kryesisht te hupur Ie Sherbimit
Civil duke krijuar njekohesisht premise edhe per mobilitet te brendshem dhe karriere Tregllesit
e viteve te fund it lidhur me ngritjel ne detyre dhe levizjet paralele deshmojne megjithate ne
praktike kemi te bejme me nje sistem thuajse teresisht te hapur per konkurim nga jashte
perfshire dhe vecanerisht pozicionet me te larta drejtuese te Sherbimit Civil ( sekretari I
pergjithshem drejtori I pergjithshem etj rekrutimet per pjesen me te madhe te ketyre
pozicioneve realizohen nepermjet proced II rave Ie konkurrimil Ie hapur per kandidate te jashtem
por pa perjashtuar konkurrimin e nepunesve aclual civil
Qellimi J ketij ligji eshte krijirni I nje sherbimi civil Ire qendrueshem professional te bazuar ne
merite integritet moral dhe paanesi politike
Ky ligi percakton marredhenien juridike ndcrmjet shletit dhe nepunesit civil gjithashtu percakton
rregullat per administrimin e sherbimit civil
43Parimet baze per statusin e nepunesit civil
Sipas nenil 5 te ligiit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil Sherbimi Civil eshte I ndertuar
dhe verran mbi bazen e parimeve teB
I Shane eve te barabarta
2 Mosdiskriminimit
33 Neni 5 ligjit 1522013 Per nepunesin civil ne Administrimin e Sherbimit Civil
37
3 Merites
4 Tc Irasparences
5 Te profesiona li zmit
6 Paanesise po l it ike
7 Qendrueshmerise ne de tyre dhe vazhdimesise se shhbimit civil
44 Fusha e veprimit te Iigjit per nepunesin civ il
34 Nen i 2 Iligji per nepunes in c ivil percaklon ru shen e ve primit Ie tij nepermjet per fshirjes se
te gi ithe nenpunesve qe lIshtrojne nje funks ion public ne nje institucion tt admini strates
ShlehrOre institucion Ie pavarur apo njesi Ie qeveri sjes vendore me peljashlim
a) Te Ie zgjedhurve
b) Ministrit dh e zevedsmini st rit
c) Funksionaret e emerruar nga Kuvend i bull Presidenti I Repub li kes ose Keshi lli I Ministrave
d) Gjygjta re t dhe prokuroret
e) Nenpunesit e ad ministra t~s gjygjsore
I) Ushtarakut Ie foreave le armfliosu ra
g) Personelitle Sherbimil Infonnali v Shleleror
h) Personelit Ie njesive publi ke direkte te sherbimit
i) Anetarit dhe kryeta rit Ie organeve kol eampjia le drejtuese Ie komiteteve apo institucioneve ne
vares i Ie Kryeminislri se apo Ie nje mini stri
j) Punonjesit adm inistrative
k) Funksionaril Ie kabinetit
Shtrirja vertikalc
J5S lllrirja vertikale e rushes se veprimit Ie LSHC nis s ipas Ilj~ skeme hi erark ie nga pozic ioni I
sekrelarit Ie pergji lhshem te ministrise dhe shkon deri ne nive l special ist J6ne praktiken e
1 Neni2 ligji 1522013 per nepunesin dvilshy
38
- --- -----shy
deritanishme vihet Te nje konso lidim I kenaqshem ne kategorite e ulta dhe Ie mesme ndersa per
kalegoriH e lana Ie Sherbimit C ivil tregues i I qarku llimil ka qentH lane rue qe regan per faktin
qe keto pozicione jane dis i me Ie ekspozuara ndaj ndryshimeve te mundshme politike apo edlle
ndaj rap0rl eve persona te epror vanes pavarsishl nga moti vimi I drejte apo abuziv I k~lij
qarku llimi
Shtrirja ho riw ntale
Shtrirja horizol1tale e fu shes se veprimit te LSHC eshte e ku fizu ar ne disa institucione (KM
ministry institucionet e pavaruara bash ki qarqe elj
Fusheveprimi horizonta l [ ligjit ne ketedimension ne ni ve l qendror zbatohet per
a) Administraten e mini strive zyres se krycministril (rreth 1500 nepunes civile)
b) Adm inistralen parlamentare dhe te presidences si dhe administraten e instilucioneve Ie
pavarura qe raportoj ne drejt pltrsedrejti ne Kuvend (rrelh 2800 nepunes civile)
Stalusi J disa kategori ve te Ijea nepunesish te institucioneve It lilla si tatimet bull dogana polic i
diplomaci etj rregullohen me ligje perkate se te eilat ne thelb permbajne eli sa elemente Ie
ngjashme OSe Ie pemfena me ato Ie statust Ie ncpunesi t civil Statusi i pjeses tjeter te
punonjesve Ie administrates publike ( ars imi shendetcsi etj) perfshire administraten dhe
punonjesit e degeve ne vflres i Ie ministrive ne rrethe ose qarqe e qe perbejne dhe numrin mlt Ie
madh Ie punonjesve ne kete sector bazohet thjeshle ne kod in e punes
Fusha e veprimit rnaterjaJ
Fusheveprimi malerjai nenketedimension ligi i ka rregulluar elemenlellhelbesore me rendes i per
marredheniet e punes te nepunesve civil Ie ci lmjane te ndryshme nga alo per punonjesit e ljere
publike Ie ci let jane zbvilluar pas kesaj me akte dyteso re nenligjore kohn e punes dhe
pushimit etj
~Slrategjia nderseklorjale e reformes nE administrOiten Publike (SNAAP) ne kuader Ie strategjise kombetare per zhvillim dhe in tegrim (2009- 2013) Tirane Shlalor 2009 16 Neni 19 I ligji l sherbimit civil ka tegorile e nepunesve civil jane keto 1 Nepunes civil Ie kat egorise se larte drejtuese 2 Nepunes civil te kategorise sl mesme drejtuese 3 Nepunes civil v te kalegorise se ul et drejtuese Anep unes civil Ie kalegori se ekzekutive nepunes civi l Ie kalegori se se larte drejlues konsiderohen keto pozicione a) sekretar I pergjilhshem b) drejlor departamenti c) drejlO( I drejlorise se pergjilhshme d) pozicione te barazvlefshme ne Ire Ie parat ne institucionel e administrates publike qendrore apo vendore
39
Ne lidhje me disa aspekte Ie marredhenieve te punesimit (psh mosha e daljes ne pension
sigurimi socia l dhe shendetesor) LNC permban nje reference te p~rgj ith shme ne legj isiacionin e
pergjithshem te punes ( Kodi I Punes) si legj islacion plotesues Disa eiemenle Ie Ijera Ihelbesore
( deklarimin e pasuri se bull konfliktin e interesave skemen e pensioneve ploHsuese elj gjithashlu
te rendesishme pir marredheniet e punesimit te nepunesit civ il jane te shpemdara ne
legj islaeionin e posacem I eili zakonish t rregllilon te gjithe ose nje pjese te madhe te pllnesimit
publik
45 Pranimi ne Shcrbimin Civil 31
Pranimi ne sherbirnin civil ne kategorini ekzeklltive behet nepermjet nje kankurrirni tehapur
kankurimi organizohel ne menyre periodike nga njesia pergjegjese per seci lin nga grupet e
percaktuara ne piken 8 tt nenil 191e ketij ligji
Konkurrimi zhvi llohet ne dy faza
a) Yerifikimi paraprak nese kandidatet plotesojne kerkesat e pergjithshme dhe ato te
posacme sipas shpalljes se konkurrimit
b) Vleresimi I kandidateve
Verifikimi paraprak kryhel nga njes ia pergjegjese ndersa vleresimi I kandidateve behet nKa
komiteti I perhershem J pranimit I krijuar per secilin nga grupet e percaktua ra ne piken 8te nenit
19 Ie ketij igji
Kandidatet fitues qe marnn 70 Ie pikevc talale tevleresimit renditen nga komiteli I
perhershem I pranimil sipas pikeve Ie marra ne li slen e kandidaleve Ie sukseshem
~shte Keshilli Ministravc qe mirnton negulloren e hollesishme per krij imin perberjen dhe
veprimtarine e komiteteve Ie perhershme te pranimit si dhe lTegu llat e hollesishme per
proceduren e pranimit dhe vleresimin e kandidateve
n Neni 22 Iligjit HPer Nepunesin Civil ~
40
46 Ngritja ne detyre
JSNgritja ne delyreesilic kalimi I nje nepunesi c ivil nga pozicioni actual I punes ne nje ni vel
pozicion me 1e larte ne te njejtin institucion osc ne nje in sti tucion tjeter te administrates publike
qendrore apo vendore ( kur nje vend I till e ekziston) Ngri tja ne detyre reali zohet rea lizohet
nepennjel procedures sekonkurrimit organ izuar ga njesia pergjegjese per nj e ose disa
pozicio ne te tira Bazuar ne parimin e neoit 20 ( shanceve Ie barabarta profesionalizmit etj) te kClij ligji Nese vendi I lire I kategorise se utel apo Ie mcsme drejtuese nllk eshle plotesuar sipas
nenit 25 te kctij ligii ai plotesohet nepennjet ngriljes ne detyre
Mund te aplikojne per ngritje ne detyrevetem nepunesit civil te oj e kategorie pasardhese te
pnnesuarit ne Ie njejten apo ne nje institucion tjete te sherbimit civi l nese plotesoj ne kushtel
per ngrilje ne delyre dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Nese vendi I lire nuk plolesohet nepermjel procedures se ngritjes ne detyre nje procedure Ijeter
mund Ie organizohel Brenda nje afali 3 mujor deri ne plOleurosimin perfundimlar Ie vendit Ie lire
nese eshle e nevojshme mund Ie zbatohet procedura e tras ferimit Ie perkohshem ne interest e institucionit sipas shkronjes a Ie pikes I Ie nenit 48 Ie kctij ligji Keshilli J mini strave miraton
kushtet qe duhet Ie plotesojne nepunesit per ngritjen ne delyre dhe proceduren e hollesishme Ie ngritjes ne detyre
Ne prakt ike ngritj a ne detyri ka ndoshur ne perqindje Ie vog la rastesh Ekzistojne megjithale
di sa paqartesi lidhur me ndryshimin e pozic ionit brenda nje kategorie ( Ie larte) nese kjo perren
ngritje ne delyre apo levizje paralele gje qe veshtireson pasqyrimin real Ie ket ij Ireguesi
AVflnlazhi kryeso r I kesaj dllkurie eshte se konkurimi public ka promovuar lerheqjen e
kandidateve Ie af~ ngajashte admi ni strales gje qe krijon mundesine e sjellj es se njohuri ve dhe
metodave Ie reja Ie punes nga ala kandidate qe kane studjuar jashle ve nd it apo nga ata qe vijne
prej sektorit privflt Disavantazhi nga ana (j eter kate beje me pranine e nje kostoj e opportune ne
lidhje me s igurine e karrieres qe mundte mOli vonle me mire nepunesit e brendshem civil
47 Uvizja paralele
J Neni 26 Iligjit nr 152 2013 U per nepunesin civil U
41
Plottsimi I ve ndeve Ie lira ne kalegorine ekzekuti ve ala H~ ule apo Ie mesme drej lUesc behel se
pari nga nepunesit ciyile Ie se nj ejles kalegori nepermjet procedurts paralele Kush mund Ie
aplikoj ne per plotesimin e nje vendi Ie lire nepermjet procedures 51 Iev izjes paralele 5ipas pikes
1 nen 25 I ketij ligi i gt nepun sit civile Ie se njejtes kalegori ne Ie njejtin apo ne nje institucion
tjeter Ie sherbi mit civi l qe plotesojne kllshlet per para lele dhe kerkesat e posacme pef vendin e
li re
Yleres imi 1 kandidateve Ie inte resuar kryhe nga nje komi sion I brendshem I krijuar ne cdo
emiss ion nepermjet nje procedure Ie bazuar ne parimel e parashikuara ne piken I neni 20 Ie
ketij ligji Perfaqesuesi I njesise pergjegjese esbte anelar I kom isionit te brendsghem
Ne perfundi m te vl eres imit komisioi mund te ve ndose
a) Perzgjedhjen e kandidatit me Ie pershtatshem per tu emeruar ne vendin e li re
b) Perfundimin e procedures pa asnje teperzampjed hur ne fast se asnje nga kandidatet e
interesuar nuk ploteson kushtet dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Keshill i I Ministrave miralon
a) Kushlel qe duhel Ie pJolesojne nepunesit per levizjen parale le dhe procedurat e
hpo ll es ishme te levizjes paralele
b) Rregullal pfr krijimin dhe perberjen e komis ionit Ie parashikuar ne piken 3 Ie kctij neni
48 Oisipiina ne sherbimin civil (SHe)
Disiplina ne Sherbimin Civi l ka Ie beje me mnsa l di s iplinore qe jepen ne rastel e konslalimil 1(5
shkeljes serregullave apo Ie moskryerjes se detyrave Masat disiplinore dal lohen nga vleresirni
negativ I perfosmances Vendim-marrja ne lidhje me ke lO procedura perqendrohet tek epror
di rect dhe me pas ekzis(on mundesia e ankirnit Ie drejteperdrejte ne KSH C Sipas nje studimi
eshte ve ne re qe nllmri I rn asave di siplinore ne praktikeeshte I voge l verehet nje shperndarje j o
uniform e tyre lakonisht nje numer relalivisht [mad h [ masave di si plinore vihet re ne mornente
ndryshimesh politikc
42
Ligji eshte relativisht J pltiqarte lidhur me zbat imin e mases sl uljes nedetyre ) kur nje institucion
( ku eshte dhenc nje mase e (ille ) nuk ekzistojne vende pune Ie oje kategorie Ie lIle ne keto
raste nje mase e tille fezulton e pazbatuesh me apo te pakten problemalike Dicka e ngjashme
konstatohet edhe lidhur me mundesisne e kthimit ne pozicionin e rneparshem pasi parashkruhet
masu di sipiinore
49 ASPA OHE PROGRAMET E FORMIMIT PIWFESIONAL
ASPA
39Ne varesi te Ministri se se Brendshem krijohe dhe Shkolla Shqiptare e Administrates Publike
(AS PA) SI jnst itucion public qend ror me se li nc Tiran~ASPA ka autonom i administrative dhe
akadem ike Ajo ka per qeHim formimin professional Ie nepunesve civil 5i dhe cdc individi tjeter
vendas ase H huaj qe nuk esh te pjese e sherbimil civil dhe qe plOleson krilerel e kerkuara
Forrnimi profess ional perfshin programin e forrnimit Ie Ihelluar Ie kandidateve per kalegorine e
ncpunesve civile te ni ve lil Ie Jarle drejtues anetare te tru pes se nepunesve civi le ni velit Ie larte
drej tues si dhe programin e formimit Ie vazhdueshem Ie nepunesve civ il dhe Ie cdo indi vidi
tj eter jashte ketij sherbimi
Buxheti ASPAmiddots percaktohct si ze I vecanle ne Buxhelin e Minislrise se Brendshme
Organel drej tuese te saj jane
I Keshilli drejtues
2 Drej lori
KeshilJi drejtll es perbehel nga [2 anetare dhe kryesohet nga nj e prej rektoreve Ie lmiversitetcve
I zgjedhur nga Kon ferenca e Rekloreve Ie Shqiperise Ne perberje Ie lij jane perfaqesues dhe
drejtues Ie larte Ie min istrive organeve Ie qeverisj es vendore DAP- it universiteteve shoqerisc
civile dhe biznesit sipas percakli mil te bere me vendim Ie Keshill il Ie Ministrave
I Neni 91igji 1522013 Per NepuneStn Civil
43
Keshilli drejlues miraton po litikat bull slrategjite dhe partnerilelet e ASPA-s hal10n kuadrin
rregullal0r Ie saj 5i dhe miralon projektbuxhetin dhe s trukturcn organizali ve Ie ASPA-s
Detyra Ie hoJlesi snme te keshillit drejtues percaklohen me vendi me te Keshillit Ie Ministrave Ne
percaklimin e polilikave Ie perzgjedhjes dhe Ie formimil bull ASPA detyrohel Ie bashkpunoje me
DAr-in s i njenjesia e ngarkuar j)tr centrgatitjen dhe mbikqyrjen e zbatimit Ie polilikave
shteterore ne sherbim civil
Drejlori I ASPA-s emerohet dhe lirohel ne detyre sipas kritereve dhe rregullave Ie percaktuara
per anetaret e trupes se nepunesve c ivile Ie kalegorise se lartc drejtuese Perjashlimisht deri ne
moment in e fillimit Ie efekteve Ie kelij ligji drejlOri I ASPA-s emerohel me vendi m Ie Keshi llil
te Ministrave me propozim te Ministr e Brendshem
Nepunesil e ASPA-sderi ne momentin c IIUjmit te efekteve Ie ketij lirui emerohen nga Drejtori
I ASPA-s s ipas procedures se Kodi Ci vil Keshilli 1 Minislrave miraton rregullal e holl esishme
per menyren e organizimit dhe funksionimit Ie ASPA-s
Programer e formimit profesional
AS PA ka per delyre leofroje formim profess ional nepermjet perfshirjes se programeve Ie
meposhtme
a) Program Ie foonimit Ie thelluar n~ baze Ie Ie cilil formohen kandidalel per anelarel Ie
TNO-s (niveillarte drejwes)
b) Programe Ie formimil t~vazhdueshem ne baze Ie Ie cilit trajnohen ne vazhdimesi dhe
n~ lidhje me punen e nepunesit civil te te gjitha kalegorive si dhe cdo indivit tjeter
j ashte sherbimit
ASPA ofron mundesine e pergal irjes paraprake Ie kandidateve per te marre pjese ne
konkurrimin e hapur per kalegorine ekzekutive kundrejt tmires
ASPA realizon sludime dhe bOlime ne fushen e administrates publike Sludenlel e AS PA-s te
perzgjedhur nga shoqeria c ivile bisnes i apo individi jashlc sherbimil civil detyrohel te paguajne
larjf~ Keshilli I Ministrave miraton lariftin perkmese per cdo trajnim
44
KREUV
5 RREGULLIMI I MARRDHENIEVE TE IU NES NE SHQIPERI SIPAS KODIT
Til PUNES
51 Kodi I punes dhe rregullimi I marrdhenievc te punes ne administraten publike
Marredhenia e punes ne vendin lonerregulohet nga Kadi I Punes I Republikes se Shqiperise I
cili eshte li gj i kryesor per rregullimin e ketyre mltl rrdhenieve ne dispozital perkatese te lio Per
te kl ptuar memire gjendjen e egjislacionil shqiptar pqr marrdheniet c punes eshle e nevojshme
Ie bcjme nj l anaiize te pergjithshme Ie legjislacionil perkates Ky Kod eshte krijuar me qellim
Ie rregulloj marrdheniel e punes ne tregLlll e ekonomise private dhe iniciatives se li re Ne
sekto rin publik prob1emet pcr zbatimin e krit ereve dhe kushteve ligjore pcr lindjen zhvillimin
dhe perfundimin e marrdhenieve Ie punes jane Ie vogla Kodi I Punes parashikon nje
serhregu llash ne mbroj~e Ie punemarresve sin e mstin c fillimit vijimit dhe Ie perfundimit te
marredhenies se punes Kodi parashikon nje rregulJ te posacem per rastet kur punedhenesi eshte
organ J administrates pubJike gjithsesi ky parashikim duhet te kuptohet sakte nga vete organet
dhe ndoshla Ie shoqerohet ed be me lTegullime I~ tjerf Ie posacme per administralen pllbJike
Nje analize e tilleeshte hapi I pare per I ~ evidentuar boshlleqet dhe problemalikm qe ajo mbar
Gjithashlu nje an aJ ize e tilleeshtc e nevojshme per Ie ku ptuar nese prob lemet e qendrueshrnerise
pavars ise ose meritokracise ne administraten pub like rrjedhin per shkak Ie mangesive ligjore apo
moszbatimin korrekl Ie Jigjit
42Kodi punes rregullon Ie gjilha marredheniet e punes ne administratcn publike me perjashlim
Ie marrdhenieve Ie punes Ie personave punesimi I Ie cileve rregullohet me ligj t~ vecante pra Ie
gjitha marredheniet e punes ne organet e administrates publike qe nuk I nenshtrohen nje
rreguHimi Ie veCaJ11e me li gj do Ie rregiullohell sipas dispozilave Ie ketij Kodi Madje ky Kod
parashikon qe per as sa ligji I vecante nu k parashikon zgj idhje per problemet e lidhura me
marredheniet e punes perseri do te gjejnc zbatim ne di spozilat e Ketij Kodi
lt0 ligji nf 7961 dal e 127 1995 Per Kedin e Pun es n~ Repu bliken e ShqiperisE I ndryshuar
4 1 Or Eralda Ca ni Anarize e legjislacionit mbi marrdhenel e punes ne administraten publike ne Republiken e
Shqiperi~e ne kuadrn e projektit te qendres AKSES ALBANIA Per nje administrate publike tre qendrueshme dhe
profesionale ~ mbeshtetur nga Ambasada Gjermane ne Tirane dhjetor 2009 41Neni 4 I Kod te Punes
45
Ky Kod 11 ~ kreun JIl Ie tij parashikon oj sere pari mesh mbi Ie eilal mbes hteten marredheniet e
punes Edbe pse parimin e konkurrueshmerise apo Ie trasparences nuk e permend lie nenin 11 Ie
tij parashikohet se normal e se drejtes Ie d iet rregullojne marrdhenien e punes kane perpares i
qe edhe veH KushlelU ta parashikon oe nenio 11 6 Ie saj Kod i rendi Kushtetuten Konvenlat
Nderkomelare It ratifikuara e me pas li gje Ie tjera duke renditur Ie parin nga 10 Kodin e Punes
Pra perforcohet edhe nje here rregullimi qe Kushtetuta parashikon ne neni n 107 qe marrdhenia e
punes per nepunesit civ il publike bazohet ne lrasparence konkurrueshmeri e profesionalize m
52 Lidhja e kontrates se punes
Kodi I punes ne nenio 19 Ie tij parashikon qe lindja e marredhenies se punes kryhet nga
punedhenesi I ci li puneson ne menyre Ie drejtoirdrejte punemarres in Ky punedhenes perdo r
zyra shtett~rore Ie punesimit ose agjensite priva te Ie punesimit per le punesuar punemarresjn ky
parashikim eshU h~H1lmr me qeJlim qe tu sherbeje person ave juridik pr iv m Ie cilet mund Ie
zgj edhin me sa duke rregLdlal e lyre Ie punesimil te pu nonjesve Ie lyre [ referuar nekuadrin e
detyrimil kllshtetues pe r konkurrucshmeri dhe tra sparence pcr punonjes it e administrates publike
bull ky rregullim do Ie s ilhe konfuz ion dhe paqanes i Pm ka nevoje qe ky Kod meqeeshle li g baze
edhe per marrectgheniet e punes ne admi nistraten publike bull te specifikoje nje rreguHim Ie posac me ne kontrat en e punts apo edhe referimi tck e ashtequajtura kontrate kol ektive e
punes Sigurisht qe cdo rregu lli m qe do te bellej me akt Ie posacme li gjore e vecnneri sht
nenligjore do Ie ishl e I delyrueshem per lidhjen e nje konlrale punesimi Gjithsesi s ic ulna
edh e me la rt profesional izmi apo kerkesa per kritere Ie cakluara piir punesim Kodi I punes Illik
e percakton si kriter punesim i
53 Kohhjatja e marredhenieve te punes
Marresheniet e punes sipas Kodit teP unes lidhen sipas nj e kohezjatje te pacaktuar dhe nje
kohezjatje te caktu ar 43 Kodi me qell im krijimin e rnarn=dhenieve Ie qendrueshme tepunes
parashikon qe si rregul kontrata e punes lidhet per nje periiudhe te pacaktuar Nese
konlra la e punes do le lidhel per nje periudhe Ie cak tultlf kjo duhel jus lifikuar per arsye objekti ve
o Kreu XIV neni 140 I Kodit te Punes se Republike$ $e Shqiperise I nd rysh uar 2003
46
qe lidhen me nar yren e perkoheshme Ie detyres nJ Ie eilen punemarresi do lepunesohet 44 T~
gjitha rregullimet mbi kohezjaljen e punes kohezjatjen ditore ne pune 45 pagesen pushimin
Javor e vjetor punen e nates apo kohe feslash dhe pagesen per Ie detyrimin per kuaifikim
punonjesish elj jane rregullime Ie eilel pltl dysh im mundesojne nj e status Ie caktuar te mbrojtu r
Ie punonjesit per punen qe kryen pushimin qe duhe Ie kete si dhe pagesen qe duhe Ie marre
per punen qe kryen Mund Ie permenden (dhe nje sere nenesh Ie ketij ligji qe synojne
rregu llimin e sigurise dhe mbrojtjes Sf shendet it ne pune si psh Nenel 39-75
Ne pergj ithesi keto rregullime duke qene edhe ne Iefiektim te traktateve Ie m iratuara nga 46IL0 dhe ratifikuara ga Shqiperia ne te njejlen kohe refleklojne edhe shu me prej dire ktivave
Ie BEmiddotse
Te lill a mund tepermenden
47Direkl ivat 2003 l Ee e parlamentit dhe Keshi llit Ellropian Mbi aspekte Ie caklllam Ie oreve Ie
punes
Direclive e keshillit 9 1533 EC vi lil 99 1 Mbi del yrimin e punedhenesve per te informuar
punemarresit mbi kushtel e kontrates apo Ie marrdhenieve Ie punes
Oirektivat 781 EC vi lit 2000 Krijimi I nje kornize te pergjithshme trajtim I barabarte ne
punesim dhe pro fesion e e ila kerkon Irajl im Ie njejle Ie personuve pavars isht nga bes imi felar
paaftesile gj inia orienlimi seksual elj ne marredheniet e punes apo profesion dhe ltlnetaresite
ni orgMizata te caktuara
Nje organ I administrates publike krijohet per Ii sherbye r nje interes i public Ie eaktuar dhe
z1konishl organet e adminjSlr31iS publike krijohen SI persona juridike me akte liampjore per Ie
ekzisluar per nje periudhe Ie pacaktuar kohe ose ne raste Ie caktuara per Ie traj tuar ceshlje per
tC eilat vendoset nje kufi koh or I cfl ktua r4 ~ Edhe ne rltlSle Ht ill a si kjo e fundil akli li gjo r apo
Neni 140 I KPU NE5 parashikon se U nese koheljotja nuk percokrohet me sokresi ngo paler gjare idhjes se kontfoftS ojo ((ojtohe si kontrote me periudhe Ie pocokruor ~5 ligji nr 136 viti 201 5 per disa shtesa dhe ndryshime n1 ligjin 7961 te vitit 199 5 te Kodi I pun~s 1Republikes se Sqiperise i ndryshuar ~o Organizata nderkombtHare e punes ( ILO) n Directive 2003 EC of the European Parlament and of the Council o f 4 November 2003 ~ permbl edhje informacionesh rreth marrdhenies se punes Feri ona Cato
47
nenligjor nuk parashikon kohezgjatien e vele organil administrative Nt ligiin per stat us in e
nepunesil c ivil parashikohen komilele ad-hoc Ie eila jane krijime Ie perkoheshme Ie posacme
Ie krijuara me qellim menaxhimin e testimeve Ie kandidateve pef nje vend pune pjese e
sherbimil civil Po ashtu mund Ie kete organe Ie (ilia Ie administrates publike qe traj tojn~
ceshtje Ie tilla por qe shuhen mbas mbarimit Ie funksionit pqr Ie ei len jane krijuar r sh kemi
organct qe trajtojne ceshljcl e kthimit dhe kompesimillc pronavc Kjo ceshlje kil dhe kufi zime Ie
caktuara nga vete ligji
Megjithate ne rustin e pare behel Ijate per nje pune shume Ie kufizuar ne kohe( nje dilore ose dy
dilore) ne rastin e dyte behet fjale per nje ceshlje edhe pse mund Ie kete kllfizimel e veta ne
kohe mund Ie zgjasi per vite me rradhe Pra kontratCl e punes neorganet e administrates rubJike
duhel Ie jene me nje kobezgj atje Ie papercaktruar ne Ie shumten e rasteve Sigurishl nese
natyra e punes apo detyres do Ie ishte e perkoheshrne edhe kohezgjatja e kontrates se punes do
Ie ishte e kufizuar edhe nese behet jale per marredhenie pune ne nje organ admil)islrativ qe
nuk esille I perkohshem Nje interprClim I till lmbetet edhe ni ate qe admini strate publike per
nga natyra e saj eshte e qendrueshme dile e vijueshme Gjithashttl nj e intepretim [ till1 do Ie
ishte ne perpulhje me direktival e Komis ionit Europian qe kerkojne nje justilikim per
pefdorimin e kontrata ve aflltshkurtra duke I kerkuar shte te ve anetare( nuk eshle e
delyrueshem) q~ Ie konsuhohen me grupel e inte resl dhe Ie marrin masa lidhur me kelt 5i
a) Justifikime objekti ve per rinovime konlratash dhe marrldhenieve Ie tilla al~lshkunra
b) Percaklimi I perseriljes qe mund Ii behe t konlrates afalshkurte r
Kjo directive duke kerkuar nje rregullim te percakluar Ie Ii lie qe orienlon gjilhe marrCdhenicn e
punes drejt qendrueshmerise net per polilik~n qe BE-ja ofron pel nje marredhenie Ie
qend rueshme pune
54 Perrundimi I marrdhenieve te punes
48
Kodi I punes parashikon 49 qe marredhenia e punes perfundon me zgjidhjen nga njerltl pale e
kontrales osekur ka perfunduar afati I percaktuar ne kontrate
Kohezgjatja e nje kontrate tregan vazhdimesi e nj e marredhenie pune pra qendrueshmerise po
aq percakton edhe leresine e rreguUave qe do Ie ndiqen ne rastin e zgjid hjes se saj perfundimi I
marrdhenieve Ie punes regullohet nga Kreu XIV I Kodil Ie punes Kontrala e punes me
kohezgjalje Ie pacaktuar perfundonn kur zgjidhet nga njera pale ose ka perfunduar afati I
njoftimil sine rastin e nje konlrate me tlfat ashlll dhe pa ann kontrata mund Ie zgjidhcI me
arsye duke respekhlar proceduren e parashikuar nga raSle e zgjidhjes se kOfllrales me arsyc s i
dhe procedura e kisaj zgjidhjej e
Fillirnish t respeklohet afmi 1 nj ofiirnil per zgj idhj en e kontrates 1 ei li shkon nga dy deri ne tre
muaj ne vares i Ie s ituatave Ie caktuara Ie parashikuara50 ne nenin 143 Ie Kodi te Punes ku
Iheksohet
I Pas kohes se marrjes ne prove per Ie zgjidhur kontraten ne periudhe Ie pacakwar pale
duhe Ie respektojne nj e flfal njoftirni prej nje muaji gjate vilil Ie pare Ie punes prej dy
muajsh per dy deri ne 5 vi tet e para Ie punes nde lsa prej 3 muajsh pe r me shume se pest
vjet pune
2 Keto afate mund Ie ndryshohen me marreveshje me shkrim ose me konlrate kolektive Ie
punes kur Pllnemarresi ka kryer deri nc gjashl~ mll aj pune afati Injoftimit nuk mund
Ie jeleme pak se dy jave Afa li J njonimit eshtejo me pak se I muaj kur punemarresi ka
kryer me shume se 6 muaj pune
3 Afati 1 njoftimit per zgjidhjen e konlrates zgjalel si pas rastit deri ne fund te javes ose deri
ne fund Ie muajiL Zbatohet I njejti regu]) kur afati I Iljofiimit pezullohet gjateperiudhes
se paa ftes ise per pune shlatzani se ose pushime ve Ie dhena nga punedhenesi
4 Kur njera pale e zgjidh kontraten pa respektuar afatill e njo flimit zgjidhja Irajtohel si
zgjidhje me efekl le menjchershem
bull9 Neni 141 I Kodi I Punes I republikes se ShQiperise
00 Neni 143 I Kodit te Punes te Republikes se Shqiperise
49
Pasi parashikohet respektimi I afati dhe procesi 1 informimit Ie arsyes dhe shpjegimit e situates
Kadi parashi kon perfundimin e marredhenievc Ie punes ne situata tejustifikuara dhe parash ikon
ne cdo here qe do Ie kele perfundimin e lyre normalisnt ky Ie jete edhe per nje arsye Ie
arsyet uar apo tejustirikuara
Nje percaklim I shkaqeve Ie arsyeshme nuk mund Ie behe ne Kad pork y [ fundit merr pers iper
Ie sherbeje 5i nje kufi zim I abuzimeve me kufirin e Ie arsyeshme Ne kete ne nenin 146 Ie
Kadi H~Punes pamshikohen s ituala qe konsiderohen 5i shkage Ie arsyeshme par edhe s ilUale Sl qe konsiderohen 5i shkaqe Ie paarsyeshme Ie zgjidhjes se kontrates se punes Neni 146 Ie
Kadit Ie Punes CilOhe qe zgjidhja e komrates nga punedhenesi kons iderohet pa shkaqe te
arsyeshme kur a) punemarresi ka pretendime qe njedhin nga kon trata e punes b) punemarresi
ka ~rmbushur nje detyrim ligjor c) kur behet per mot ive te pan dash me nga personaiteti I
punemarres jl por qe ka lidhje iegjilime me Ie drej lin e punes dhe raportet e saj Konsiderohen Sl
moti ve t~ tilla raca ngjyra seksi mosha gjendja civile detyrimet ramiljare besjmi retar
bindjel politikc kombesia gjendja shoqerore
Kodi 1 PlUleS ofron gjilhashlu edhe nje percaklim Ie pergjithshcm te institutit Ie situatave Ie
juslifikuara Neni 153 Ie Kodil Ie Punes vle reson 5i shkaqe H jus ti fiku ara rrelhana e rcnda qe
nuk lejojne s ipas parimil Ie mirebes imit Ii kerkohet alij Ie ka zgjidhur kontraten gt vazhdimin e
marrdhcnieve te punes apo dhe raste kur punemarres i shkel detyrimet kontrCl ktuale me raj Ie
lehlc ne menyre Ie perserilur me gjithe paralajmcrimin me shkrim Ie punedhenesit Kuptmin
e rret hanave terenda apo fajita Ie ehle te pers~rilur pale do (ju duhet ta interpretojne s ipas rasti
dhe eshte gjykata ajo qe vend os nese ekzi stoj ne apo jo shkaqe te tilJ a Ire justifikultl ra per
zgj id hjcn e kntmtes
Nese zgjidhja e kntrates rezu llon te jete jo nerespeklin e procedurnve Ie parashikuara apo jo per
shkClq e te arsyeshme I j ustifikuara punemarrcsi ka Ie drejt e Ie paraqese pad ne gjykale kunder
punedhenesit brenda 180 diteve nga d ita e perrundimit Ie arati te njoftimit Kodi parashikon se
zgjidhj a e kontrates pa shkaqe Ie arsyetueshll1e eshle e pavlefshmePunedhenesi qe ka zgjidhur
kontraten dHke mos respektuar aralete e njofl imil duhet Ie paguaje si rregull dernshperblim nje
~ l Neni 146 1 kodile punes te Republikegt se Shqiperise
50
page prej 2 muajsh Zgjid hia pu shkaqe tearsyeshme sjell edhe demshperblim deri ne I vii page
Madje kodi parashikon qe kur ka nje vendim Ie formes se prere per Ie riklhyer punemarresin ne
vendin e meparshem cpunes punedhenesi eshte I detyruar ta zbatoje
Referuar kelij punimi cka u citua me lart Ie gjilhe keto aspekte ligjore si dhe polilika qe
ndermerr shteti ( qeveria ) Juajne nje rol Ie rendsishem ne mbrojtjen e punemarresve per Ie
ruajtur vend in e punes ( duke siguruar nj e kontrate afatgjale Ie punes ) gje e cila ~jell nje lTitje te
punesimit thene ndryshe duke mos ndryshuar shirrat e papunesise ( nje nga s frdat qe perballet
shleli shqiplar)
51
Konkluzione
lDuke II bazuar ne cfare II trajtu3 ne kiW punim kam evidenHlat qe pavars isht rolit Ie shtetit q~
shikohet qe ka sjeJl e reform a ne vazhdirnesi per nitj en e nive li Ie Ie pun ils ua rve nepermjet
politikave Ie nderrmarra eshte e nevojshme qe Ie merren masa Ie ndryshme duke j u referuar
dhe akhl aliletit Lehtesi sht mund te arrih et nekon klu zion se rritja e vi velit Ie papunesise mund
te arrih et nepermjet nde rmjetesi mit qe ofroh et nga zyrat e punesimit ose nga agj ensite private
Ie punesimi t
2 Fo rm imi profess ional du het Ie permiresohel dhe Ie shtohet numri lIe trajnuarve cdo vii ne
baze te kerkesave Ie punes per lI oj in e pro fesionit
3 Dun e levazhdoj c zbatimi I program eve te nxiljes se punesi mil du ke siguruar kllalifikime
sidomos per temral d be grupel e vecanta
4 Nje mbeshtetj e Ie vecante duhet lekt~n e bisneset Ie ei let ofrojne punesim bisnese t fa miljare
si dhe scktori I turi zmit te eilet mund te punesojne nje nurner Ie madh punonjes ish
5 Nxilj a e progrcuneve per prnkl ike e Ie sapo d iplomuarve duhelle zgjerohet ne cdc instilucion
dhe ne cdo d rejto ri admini strate publike gt pa lent menjeane dhe kompani te medha duke krijuar
me ta nje forme bashkpunimi per punes imin c praklikanleve me Ie mire
6 Gjate vit eve Ie fu ndit prezenca e shtetiljo vetem qe nu k eslllezvogelll3r por perkundrazj eshte
zmadh uar ajo efa re ka ndryshuar eshte roli I tij menyra e nderhyrj es dhe doza e ket yre
nderh yrje duk e bere Ie mun dur mundesine e rriti es se pllnesimit dhe kualifikimit Ie personave Ie
punesuar dhe tl papunesuar qe pres in te integroh en ne tregun e punes
7 Kodi I Punes I Republikes se Sqi pe ri seeshte nje baze e e mire mja rtueshme per rreguilimin e
marrdhenieve ne kCli sektor nl kete kod re Oektohet drejlpersed rej li fryma dhe gama e parimeve
me Ie nj ohura qe vij ne nga konven ta nderkombetare dhe Euro piane per Ie drej tat e njeriuL
52
8 Pervec rreguHimit qe [ ben Kodi [ Punes kerni edhe veteBrenda sektorit public rregll l ime per
ate instilueione Ie eilat hyjne ne fushell e veprimi t Ie legjis lacionit Ie sherbimit civil dhe keto
marredhenie rregu ll ohen me ligjin nr 152 20 13 Per Nepunesit Civ il Edhe pse jemi nj c shIel
I vogel me nje admini strate te vogel pu blike dhe me nje numer te kufizuar Plillonjesish pu blic
ky sektor eshte du ke kal uar neper reform a dillamike ne lTUgen drejt integrimit Europian
9Ne vendin tone duhe l Ie propozojme ndryshime dhe permiresim Ie qeve risjes 5C sek lo rit public
dhe sherbimeve publike p~ dysh im qe duke iu referuar s ituates aktuale problemmike sek lo i
public duhet Ie beje ndrys hime sin e funksionim sin e ndertimin e saj Ajo duhet tejete e
mbrojtllr nga levizjet po[itike Ie punonjesve ne menyre qe Ie ruaj kualitetin e kapacitcleve
llJ erezore
S3
Bibliografia
1 E drejla f punes prof fir KiltreI Cela bolim IV ~ stlepia holuese liar Tirane
2 E (rejta e kralwsllar e punts proftlr Kudrel Cea
3 Directhe 2003 EC of he European Paramenl and 0 he Council of 4 November 2003
4 Lligji lu82 tlati 0907 945 Mbi knllen e sherhimit mhrojljen dlte shperblimin lie pune
5 Ligji IIr 527lktle 2508947
6 Ligj nr 2250 dali 030SJ956 Mbi Kodin e Punils Ie Repuhlikiis Populore Ii
Shqiperise
7 Ligji I1r136 dale 512 2015 Iper disa shlesa dlte Ildryshime nit Ligjin fI 7961 dali
12071995 Kodl J plles I ShqipiJr i ndrysltuar
8 Ligjil152 dale 2013 Pilr IIilpfinesin civil
9 Stalstika e fregut Ie plllles 2014-2015 SheThm Komhiftar I PUl1esimit
)0 Slrnlegjia e plllleimit 2007-2013 Millistria e Pun es rifle Ceshljes Sodale
11 Tregu 1 pUlles AklllaJ Shirbimi Jltombelar I Puniisimil
12 Slalisliklllejorces se punes lOIS INSTAT
13 Slralegjia ombilare per pniisim 2014-1020
14 Slralegjia difrseJaorjale e reformes lie a(minislrolen Publike (SNRA P) llii kUlJdii Ie
slralegjise JoIIbilare pir tviflim dll t illltgrim (1009- 2013) Tirane SMalor 2009
15 Slralegjia per PUllesim dlle Aflisi fLO 1013-206
16 Draft document Mbi fiji igjii Ii ri per sllirbimin civil ni SIIqiperi f pergalitur Of
Zlrani SIIapo ne basltkipunim me Dr Hails -Achim Roll kOllsulenli Ii Sigma me
kerkese Ii DAP 1 letor 2010
17 Giuseppe Casale Service public reladole eork
S4
J8 Josep Tenkormrg bullbull hi comparaillt Qvervieii Geneva August 2008
9 Annizi e legjisaciollit mb marrdhiilliel e punlis ne administraten publike ne
Republiken e Sltqiperise lie kuadrin e projektit Ii qelldres AKSES ALBANIA
Pernjii administratil pubike Ie qiil1drlleshme dlle proesiollale mbiJihlellir IIga
Ambosnda Gjermane Ili Tirone dhjelor 2009 puno Dr Eralta Can
20 Komieli Shqiptar I Helsiki Sifuala e diskriminimit lie procesill e lorgimit ngo
plla ni Shqipilri Tirane dlljelor 201 I
21 SlalisiNa lujuri IIga kOllfenmea e reafizuar ngn qelldm ISU JtlriJ me feme
Zbnim J ligjit lie mbeshlelje Ii qiimrueshmerisi dhe rriljes sit perjorm(mcifs ni
Administraten Pubike
22 KlIshJetuta e Shqiptrisi
23 Marrdhellia e pultes FerioJlQ Calo
201 Kerkime mbi fregull e pUlles Jonida IoxhoJi
25 KOIi (ok Idrej~sla~qjp-(J -tJXl
26 Shlefiweborg
27 llllervisffr lie ~lil1islrillit e punts dlle Ceshtjevt Sociole me feme Nxitja e pllll ifsimil
dhe polifika Ii tjera per IIljell e papllnesisl
55
Qellimi
QEl limi I ketij punimi eshte evidenlimi [rolit te shtetitn ne sektorin pllblic dhe ate privat duke
dhene nje kontribut It rendesishem ne oe uljen e papunes ise nephmjet po lil ika ve qe jane
nderrmarre Nje aspect (jele r eshle s)m uar evidenti mi I legji_s lacionit pc r mbrojtjen e pu nonjesve
si ala qe kane fituaf slDlusi n e nePUneSil civil dhe ato punojne ne sherbimin publik Tregu I
punes ne shqipe ri eshte perballur dhe po perballet akoma me mungese te profes ionJizmi t
sidomois ne fonni min profess ional Nje nga pika kyce t1 punimit e5hte dhe nxitja e trajnimeve
tek punekerkuesil per te gjctur haresira ne rregun e punes
PERMBAJTJE
MIRENJOHJE 4
PERMBLEDHJE 6
HYRJE 7
KREUl 9
IZHVILLIMI HISTORIK I MARREDflENIES SE PUNES DHE TREGUT TE PUNES9
IJ Veshtrimi historik J marredhenies scpunes ne Shqiperi (J912-1995) 9
12 Rendesifl c marrdhenicc te punes ne Shqiperi 11
13 Z hillimi J Trcgut te Punes nc vitel 1945 -1990 13
14 Politikat e tregut te punes 1990-20 15 14
KR EUII 18
2PAPUNESIA DHE ROLli SllTETIT NE RJUTJEN E PUNESIMIT 18
21 Papu nesia nf vendin tone 18
22 S talistikat e papunesise se rrcgjislrllar 19
23 Situata aktua le e puncsinlit 22
24 Punesimi dhe Perfshirja Sociale24
25 Faktoret qe kane ndikuar ne rrilj ln e nivclit te punesimil ne Shqipcri 26
26 Roli I Shtelit De rritj en e puncsil1lit 28
1
KREU III bull 30
3sEKTORI PUBLIK DHE SHERBIM I PUBLIK 30
31 Crare kuplojme me sektor public 30
32 Kush jane tc perbash ketat dhe ndrysh imet c sektorit public dhe sherbim eve publike3 1
33 Rregullimi I marrdhenieve Ie punes li esektorin public32
34 Rrcgullimi J marrdhen ies se punes neseklorin public 34
35 St udimi J nde rprerj es Sf kontrates scpunes ne Bashkinc Tirane dhc Bashkine Dunes
KREU IV 36
4Rregullimi 1 marrdhenieve Ie punes sipas ligjit Per Nepunesin Civ il 36
41 Evolimi historic i ligji per nepunesin civil 36
42 kanlktcristikat thelbeso re te ligjit Per Nep unesin Civil 37
43 Pariruet baze rubi tc cilat vepron ligji 37
44 Fusha e veprimit te ligjit Per nepllne-sin Civil 38
45 Pra nimi nc sherbimin Civil 40
46 Ngritja ne detyrc 41
47 Lev izja paraleJe 4l
48 Disipinn ne shcrbinim civil 42
49 ASPA dhe programet e formimit profes ional 43
2
KREU v 45
S Hrcgullimi J marrdhenieve Ie punes oe Shqiper i sipas Kodit Ie Punes 45
51 Kodi I Punes dhe rregulJimi I ma rrdhenieve te punes ne Administratell Publike 45
52 Lidhja e kontrates 51 puues 46
53 Kohezgjatja c Marrdhenicve Ie Punes 46
54 Perfundimi I Marrdhcnies Sf Puoes bullbullbullbullbullbullbullbull bullbullbullbullbullbullbullbull 48
KREU VI
6 PERFUNDIME DHE REJ(OMANDlME bullbullbullbullbull 52
7 BIBLlOGRAFIA bullbull bullbullbullbullbullbullbullbull 54
3
MJRENJOHJE
Universiteli piilfaqeson nje faze te jees ne Ie cilen secii aftesohet profesionalisht
dhe shkencerisht Nefund tii kesajfaze gjilhe informacion i akumuluar ne auditor
eshe nje benefit me nje diapazone Ie madhe qe do Ie me sherbeje ne gjihe
rrugel imin e jeLifs Per kiile pasuri Ie dhuruar duhet Ie falenderoj l ii giihe
personal qe me kane p erkrahur dhe mbeshtetur ne cdo moment duke me dhene nje
ndihmese Ie) mase Ie madhe vecanerisht do i shprehja f alenderimet dhe
mirenjohjen time Ie gjifhe Sioftl akademik Ie pedadogeve qe kane dhene shume nga
vetja per Ie no e bere me Ie lehte perfundimin e studimeve Falel17inderil
p edagogeve Ie Universilefil Aleksander M oisiu Ie cilet bene Iii tnundurjo velem qe
une lejem ketu sot por dhe fakti qe ala kane hedhur bozat e ketij formimi lek une
Shpresoj q i nji dili Ii kem mundesi Ii jlla shpirblej kil Nji mirnjohje pafund
per Ie gjithe ju (burimi I dijeve temija ) e cila nuk do shteroj kurd tek qenia ime
JlIaleminderii shuf1le per gjithcka
4
--------
Abstrakt
Roli J shlelil ne Iregul1 e punes ne Shqiperi qe ne flUime e sa) dhe deri ne (Jiliil e SOlme Iw
perjeuar nje eri sjidash dhe reformash deri ne jorcimin e roUt Iii fij duke ndiirrmarre njij sere
polilikash per Ie lfur papunesine si dhe mbrojljen figore Ie punonjesve jo vefiim ne sexorin
public por dhe ne ale privctt Kam menduar Iii Irajoj njii ilome duke vent ne dukje rolin e hlelil
)0 wliim ne mbiishlelje Ii zlljJljmil Ie Jregul Ii plines por dhe mbrojljes mbrojljes l igJore Ie
punolljiisve ne variisi Ie jnSli(ucionil ku (1(0 punojne Nji piirshkrim I eshte hiire dhe siluates
akuate ne fidhje me puneimel nii administralif si dhe shkarkimct e tyre e ciia sjell njii (riUe Iii
papunesisii dhe njt koslo Jinanciare Iii hwnbur Lidhul me nepuniisit civile dhe marrdhiiniell e
punes jam mundllar Jij palaqese nje analizf teorike Ie legjislaciont dhe menyriln se si
funksionon duke u bawar ne ligjin III 152 viti 2013 Per Nepunesin Civil si dhe fig 79611
viit 1995 Kodin e Punes I Repuhlikiis sf Shqiperise
Abstract
The role of the state in the labor market in Albania since ils inceplion and until today has
experienced a Illlmber 0 challenges and reorms to strengthen its role having undertaken a
series ofpolicies 10 reduce unemployment and legal proteclion employees not only in Ihe public
seclor blI also in privGtelthought 10 Ireal a subject noting the role of the slate 110t only 10
support the development athe labor marlcel but legaL prolection Gnd protection oj employees
depending on Jlle institltion where they workA description athe current situalion is made and
aboul employment in the adminislmion and their emissions which brings an increase in
unemployment and a finan cial cosI oflosl Regarding civil servanls and Iltt relalionship ofwork I
have Iried 10 presenl a Iheoreticai analysis o Ihe legislation Gnd how it works on the basis of
Law No 152 20(J 0 Civil Service lIl7d (he Law 7961 01995 Labor Code oJlhe Republic of
Albania
5
- -----------~
SHKURTlMpound
KODII PUNWS (KP)
SHERBIMI CIVIL (SHC)
NWPUNES CIVIL (NC)
MINISTRIA E PUNWS MIREQENIES SOCIALE (MPMS)
INSTUTII STATlSTlKAVE ( INSTAl)
MARRDHENIA E PUNES (MP)
6
Hyrje
Nepennjet kt~lij punimi kam synuar Ie jap nje pasqyre Le tregul Ie punes ne Shqiperi qe ne
fillimet e saj dhe deri ne ditct e saline duke ndjekur hapa qe nga historiku I forcimit Ie rolit Ie
shteti[ e deri tek politikat e tij referuar papunesiapunesimi polilikal e ndjekura peT Ie ulur
papullcsine si dhe rnenyren e punes imil jo velem ne sektorin privat por dhe ne ate shteteror
Kam menduar Ie trajloj nje Ierne duke vene ne dukje rolin e shleli jo vetem ne mbeshtetje Ie
zlwillimil Ie tregul Ie punes pOl dhe mbrojtjes mbrojljes ligjore lepunonjesve nc varesi Ie
instilllcionit ku ala punojne
Po lilikal aklive Ie tregullepuneS synojne Ie permi resojne tregun e punes pcr Ie papunesuaril Nt
shurne vende trajnimi dhe punet e mbeshteturn financiari sht jane elemente te poJitikave aklive Ie
tregut Ie punes Qe ngll koha ur Shqiperia hyri ne rruge n e demokracise tregu I punes ka vene
ne dukje perballe shoqerise fenomenin e paptlOesise Per te lurtuar lurtuar kete fenamen qeveria
dermerr programe Ie politikave passive dhe harton polilika aktive Ie Iregllt dallimi midis lyre
eshte Ie politikat aktive jane me te kushlueshmedhe kerkojne nje monitorim dhe vleresim dhe
perkushtim Ie madh
Gjithashlu jam perpjekur Ie sjell dhe njeanali ze te legjis lac ionit per rregullimin e marrdhenieve
Ie punes si dhe instilucionit perkates per lrajnimet dh e keshillimin per ndjekj en e hapave per Ie
punuar ne sek to rin public kryesisht nl adminislraten publike
Nje pershkrim J eshle bere dhe situates akluale nl Jidhje me punes imet nl ad ministrate si dhe
shkarkimet e tyre e eila sje ll nje rfitje te papunesise dhe nje koslo financi are I~ humbur Lidhur
me nepune5il civ iledhe marrdhenien e punes jam munduar Ie paraqese nje analize teorike te
Jegji s lacionil dhe men yren se 5i funksionon duke u bazuar ne li gj in nr 152 viti 2013 per
nepunesin civil 5i dhe ligji 796 1 I vitit 1995 Kodin e Punes 1 Republikes SI Shqiperise I
ndryshuar cfare parashtrojne dh e cfare avantazhe dl1 e disavanlazhe mund Ie kete zbatimi J
lyre Zbalimi nepraklik~ I marrdhenieve Ie punes sidomos ne sektorin public ka sjell mjaft
probJematika pOI e5hte vine re vilet e fundit gjilhashtu nje interes ne rrilj e per rregulimin e
marrdhenieve te punes ne kete sektor
7
------ --- --- --
Permbledhje
Ne ka pilullin e pare jam munduar Ie pamqes historikun e marrdhenieve Ie punes ne shqiperi qe
nga lindja per here Ie pare Ie kelyre marrdhenieve s i doe s ituaten SI ka evoluar tregu I punes Nje
vend Ie rendesishern ze perba llja e shoqerise me konceptin e pap unesi se rnbas hyrjes ne
Demokraci Jam munouar Ie paraqes dhe polilika e tregut Ie punes qe j ane nderrmalTE nga ViLil
1990 deri ne 201 5 duke anali zuar ro lio e shle tit ne kete drejtim
Ne kapi tull in e dyte kam pasqyruala fenamenin pnpunesi dhe statistikat e saj ne vi let e fund i
Gjithashtu ~shte trajtua r dhe ndernlarja e po lit ikave Ie ndryshem per Ie ndryshuar kett situate
nepennjel disa pikave kryesore si nxi tja e pune-si mi mbeshtetj a e bisneseve Ie ndryshme per
rritjen e pl111esi mi t ofrirni I Irajnimeve dhe shkoll ave profesionale keshillim dhe ndennjets im
Ne kapitull in e trete eshte trajluar sektori public dh e sherbimi public ndryshimet dhe
ngjashmeritc ndennjet lyre s i dhe menyra e Irajlimil Ie punonjesve ne kele seklOr ne moment in
e derrimit Ie pushtet it politik ( studim per pushimel masive ne dy bas hki ) Gjate ket ij stud imi u
ev identuan shkelje e te drej lave Ie punonjesve ( duke I larguar nga pun a par dhe du ke r ilur
nj ekohesi sht num rin e te papu ncve)
Ne kapitullin e kater kam paraqitur nje ana lize te li gi it 152 1e vilit 20 13 Per Nepunes in Civil
duke e pare s i nje mundesi (e mire per Ie s iguruar nj e pune a falgjale pe r punjojes Ie ars imuar Ne
kete Ierne eshte jane Irajtuar karakteristikat mkryesore te kelij ligji pari met bnza fusha e
veprimit Ie li gj il e tj Gjilhashtu jam munduar Ie jap nje pasqyre edhe te instilucionit Ie ASPA-s
dh e programeve (i fOflnimit professional ku ev idenlohet roli I shleli per te slimuluara
pUllonjcs il pavars isht a rsimit per (u kualiflkuar qe Ie jene Ie plotesuar ne tregu n e punes
Ne Kapit ul1in e peste kam (rajluar bazen e rregull imeve qe kryen Kodi I punes se Rep ublikes
se Shq iperise duke nis ur nga marrdhenia e punes kontrata kohezgja tj a si dhe perfund imi I lyre
ka m trajtuar dhe fo lin qe lua n ne mbroj tjerje e punonjesve gjate nderprerjes sf konlrat es se
punes ne meny re te njeanshme
8
KREUl
lZHVlLLIMI HISTORIKJ MARRDHENIES SE PUNES DHE TREGUT TE PUNE NE SHQIPERI
IlVeshtrimi historik I marrdhenieve te punes ne Shqiperi (1912-1995)
iE drejla e punes eshle nje dege relmivisht e re ne hislorine e se drejtes juridike si dhe ne
hislorine e se drejtes Shqipate kj a e drejte lindi per here Ie pare ne bote ne mesin e dyte Ie ville
1800 dike marre permasa Ie reja zhvillimi dhe rendesie te vecante ne sheku llin tone E drejla e
punes e ka pasuf pikenisjen e saj tek Jegji slacioni I fabrikave liampiet civile kapitali ste Ie cilet
rregullonin kontrMat e pajtimil Ie fuqise punetorl tek pmktikat e kontrntave kolekti ve Ie
punetoreve dhe tek normal e se drejtes administrative Per sa J perket Ie drejtes se punes
neshqi peri para luftes sl II-Ie BOlerore nuk muod Ire behej fjale per nje legjislacion Ie plote
pune per shkak It~ veti mungeses sf strukturi ekonamike shoqerore e politike te ve ndit tone
paralufl~s 2 Par periudha e viti 1912 e gjeti vendin lone me nj e prapambelje emndhe per shkak
Ii pushtimit shekullor Illrk duke trashcguar nga sistemi turkjo vetem marrdhcniet ekonomike
por edhe legj is lncio nin Nje vendim 1dal~S 6 dhjelor 191 2 I Qeverist se Perkohshme Ie Vlores
percaklonte qe legj islacion i turk I asaj kohe do Ie qendronte ne fuqi deri sa Ie hartoheshin dhe
Ie miraloheshin ligje Ie reja qe do le zevendcsonin mo ekzistuesel bull duke pasur dhe parasysh
rethanal dhe kushlet ne Ie eiJen nda dhej Shqiperia asaj kahe
Kadi Civi l I MbreteriseShqiptare i 1929 dhe Kodi Tregtar 1932 zevindesuan te drej len
autonome oe Shqipe ri Ky Kadl 1929 i kushlonle kontrales se punes to nene ( 1631-1640)
Legj islaeioni J Zogu t J konsideronte mamlheniet juridike Ie punes ndermje Ie Ie pajtuarve dhe
punedhenesve kapilali st s i marrdhcnie juridiko c ivi le ndersa marrdbeniet e punes sf
nepunesve me organet shteterore perkatese J quante marrdhenie juridiko ad mini strative Ky
sislem dispozitash juridike shenonte nje arrilje me viera Ie vecanla ne formulimin ligjor Ie
kuplimit te kontrates se punes duhet pranuar fakli qe ky sistem dispozitash ne fushen e
marrdhenies st punes nuk mund Ii shpetonte reaiilelil shqiptar s i ne rrafshin social ashtu dhe
E drejta e punes Prof Dr Kudrel Ceia 1 E drejta e punes faqe 27 Prof Dr Kud(et Ceta Shtepia 6otueseILAR TIrane 2007 ft
9
ne ate ekonomik ne Shqiperi nuk ishin percakluar akoma konlUrel e lev izjes se puneloreve
Shleli lluk kishte parashi kuar akoma plitika acti ve Ie tregut te punes
Pas Lufies Sf lI-leBoterore marrdheniet kapitali sle le punes filluan te ngushloheshin se lepermi
ne 1945 duke I iene ve ndin grad uali sht marrdhenieve soc ial isle te punes J Ligji Nr 82 dale
09071945 Mbi kohen e sherbimil mbrojtjen dhe shperblimin ne pune perfaqesonlre dhe
ligjin e part Shqiptar ne fu shen e Marrdhenieve Ie punes Ligj i nga pikpamja farmale
sanksionoi barazine gj inore dhe shperblimin ne pune kohezjaljen 80rareshe le punes ndersa
ajo e nates 7 are shprblimet ne pune jashte arari etj
Oekreti I Presidi umil Ie Kuvendit Papullor Nr 237 date 2004 1946 1 eili doli ne zbatim Ie
Kushtellltes se Republikes seShqiperise me 14 mars Ie 1946 vendos i d ispozita Ie tjera SI
pershembull
raquo- Largimi ngfl pUlla 1 punetorit nenpunesi nuk lejohej la largonle pa pelqimin e s indikates
gt Mosmarreveshjet nc pune nuk mund Ie zgj idheshin me ne rruge administrati ve par me
marreveshje ndermjet punetorit dhe nepunesit osc punedhenesit kur kjo nuk arrihej me
marreveshje paJa e interesuar I orej tohej me padi gj ykales se punes etj
Evo limi ne legjislacionin e Punes u pasua me miralirnin e li gjit Nr 527 date 2508 1947 per
Kodin e Punes I e ili ishle kodi 1 pare n~ hislorine e se drejles sociali ste le punes qe rregu llonte
marrdheniet c punes ne nje dimension me te gjere se Ie gjitha li ampjet c meparshme ne fuqi 4 Ky
kod perbehej gjithsej nga 17 kapituj dhe 170 di spozita me vone dol en nje sere ligjesh dhe
aktesh ligjore e nenligjore nc kete fushe
Hapi 1 dyte J rendesi shem ne zhv illi min e legji s lacionit te pllnes ishte ligji nr 2250 date
0305 1956 Mbi kodin e Punes te Republikes Popullore Ie Shqi pe ri se Kodi perbehej nga 13
kapitllj me 246 nene j Ai plotesoj me tej boshllekun juridiko-nonnativ ne fush en e
marrdhenieve te punes qe kishte lejuar legjislacioni I meparshem I punes
1 Ligji nr82 date 09071945 Mbi kohen e sherbimit mbrojtjen dhe shperblimin ne pun e 4 Ugji nr 527 date 25081947 ~ ligji nr 2250 date 03051956 Mbi Kedin e Punes te Republikes Popullore Ie Shqiperise H
10
Kad i I ri I punes hyri n~ fuqi ne J nentar t~ 1966 jepte vet~m rregullimin juridik te drejlimeve
themelore Ie marrdhenieve Ie punes bazal thelbesore per cdo inslitucion perkates Ie sc drejtcs sl
punes pasi marredheniet e punes udhehiqeshin nga vete partia (shleti)
Kodj I kalert I punes 1 19amp0 ishte nje kod tercs ishl ideologj ik I ndenuar qe do Ii sherbenle
ideoJogjise soc ialiste ndenuar mbi baza marksislemiddot leninisle dhe nje shenderrim Ie marrdhenies
se punes
Ndryshimet po lilike ekonomike e sociale Ie viteve J 990 so llen me vete dhe ndryshimet ne
Jegj is ncionin e punes ku nuk mund te liheshin te paprekura rnarrdheniet e punes ku mund tl
permend im Ligjin per Kodin e runes Ie vitit 1995 dhe aklel e tjera nenligjore Ie nxjerra nl
zbatim te tij Vitet ne vijim pesoi ndryshime ne di sa nene ne 1996 si dhe nj e sere ndryshimesh ne
2003 duke u konkluduar me ndryshi mel dhe shtesa edhe ne vi tin 20 156( Ligj NT 136 Per disa
shlesa dhe ndryshime nl Ligjin NR 796J dale 127 1995 Kodi 1 Pune sit Shqiperise f
n(hyshuar Ndryshimet konsistojne Mbi delyrimin e punedhenesit per Ie informuar punonjes it
per kushlel e zbatueshme Ile kontrateMbi paraqitjen e masave per Ie inkurajuar pennires imel Of
sigurine dhe sh~ ndetin ne pune te plineto reve shlatzena dhe punetoreve Ie e ilat sapo kane lindur
ose jane me femije ne gji per mbrojtj en e Ie rinjve ne puneLidh ur me dergi rnin e
punemarresve per Ie punuar perkohesishl jashte vendi t ne kuader te orrimille sherbimeve Mbi
rnarreveshjen kllader per punen me kohl Ie pjesshme etj
12 Rendesia e marrdhenieve te punes ne Shqiperi
Per analilimin e marrdhenieve juridike Ie punes e s idomos per marrdheniet e punes ne seklorin
pllblik duhet anali zuar mire jo velern Kod i I punes par njekohesisht dhe Kushtetuta e Republikes
se Shqiperise ligj i per Statusin e nepunesit civil Konventa Ie nd ryshme elj
Duke qene se JegjisJaciani jane J punes iu ka dhene kelyre marrdh~nieve nj e profil Ie ri
ellfa pian per njedhoje jane zgjeruar dhe pasuTlar dhe dimensioned e liri seuro dhe Ie drejtave te
punemarresve duke s iguruar keshtu perpulhje Ie plote per lindjen shtlflrj en ndryshimin e kel yre
6 Ugji nr136 dale S12 2015 Nper disa shtesa dhe ndryshime ne liampjin nr 7961 date 1207 1995 N Kodi I punes I Shqiperi I ndryshuar
11
marrdhenieve me aktet e se drejees nderkombetare si ( Karta e Kombeve Ie Bashkuara
Konventa Europiane e Ie Drejlave Ie Njeriut Traktate Nderkombetare Karla Sociale e Njeriut
elj)
Sipas nellil 49 te Kushtelutes se Shqiperi se Secili ka Iii drejlii Iii jiloje mjetel e jeleses me pune
Iii igjstme qe e ko zgjedhllr ose prol1lwr ai veti Ai eshle flire lezgjedhe projesiol1in vendi e
punes si dhe sislemin e kU(Iiflkilllil Iii vel professional Ie punesuaril kane It drejlen e
mbrojljes shoqerore Ie plll1es
E drejta per pune qe garanton neni 49 j Kushletlltes perfshin zgjedhjen e profes ionil vendin e
punes dhe sistemin e kualitikimit profess ional me qellim sigurimin e mj eteve Ie jetcses ne
menyre te ligjshme Zgjedbja e profes ionit s ic parashikohet nga dispozita kushtetuese eshle nj e e
drejle e individit ne formen e perkllsh(imil per Ie kryer nje verrimtari rer Ie s igllrLlar mjetet e
jeleses kjo e drejte e individit per Ie perfituar me pune Ie ligjshmc fiton rendesi edhe nga
pikpamja sociale pasi puna s i profesion es hle nje vlcre edhe pef kontributin qe I ~jell shoqe rise
E drejla per pune dhe liri e profesionit nenkuplon cdc veprimlari Ie ligshme qe sje ll Ii ardhura
dhe qe nuk ka afal Ie perCakluar me perjashlim Ie rregullimeve Ie vecanta ligjore Garancia qe I
jep Kushtetula individ it lidhur me Ie drej len per pune dhe lirine e profesionil ka s i qe llim
mhrojljen e lyre nga kufi zimel e shlelil
Kodi J punes J viI it 1995 qeeshte SOl ne ruqi (me ndryshime dhe shtesa) eshH 1 ndrys hem nga
Kodel e meparshme Ie Punes persa I perket natyres krejl Ie ndryshme Ie marrdhenieve Ie punes
qe ai rregul Ion
Mund Ie Ihemi qe Kodi J soti~m I Punes eshte J standarteve hashkohore Ai eshte nje nj e ha ze
me elementel e dllhura per rreguHimin ~ marrdhenieve Ie punes 8 Ne kete Kod veca neri shl ne
krcun III Ie lij retleklohet fryma dhc gam a e parimeve me Ie njohura qe vijne nga dokumentat
Nderkombetar dhc Europian mbi Te Drejlal e Njcriut Konventat e Orgallizates BoHrore Ie
Punes (llO) mbi ceshljel e punes dhe Kartes Sociale Europiane Velem ky rakl I rril vleren dhe
rendesine Kodil ((~ punes Te tilla pari me Ihemelore jane ndalimi I punes se det yruar bull ndalimi I
disk riminimil liria s ind ikale( me e drejle do Ie thuhej liria e bashkimit ne organ iza la Ie punes
1 Kushtetuta e Shqiperise Neni 49 8 Kodi I Punes I Republikes se Shqiperise Kreu III nenet 89
12
e drejte kjo e barabarte per punedhenesin dhe punemarresi n) perparesi e normave Ie sE drejles shy
nder tt cilal primare u takon Kon ventave dhe Kartave Europiane dhe Nderkombelare Ie
nenshkruara parim qe e njeh Kushtetula dhe Kodi I Punes Sipas Neni l 8 pikal I nj e nga te
drejlat themelore Ci lOhe se Ndalohet puna e dl lyruar ne Ie gjilha fo rmal e sa) nd ersa ne
Nenin 9 pika 1 shkruhet qe NdaJohel cdo lIo) diskriminimi ne jilshiin e marries ne punii dhe Ie
projesionil
Rendesia e marrdhen ies Sf punes ze nje vend e rendesishem jo vet em ne shoqeri por eshte nje
burim baze per Ie drejtal themelore Ie njeriut ajo s igu ron nje marrdheni e te sigurte kur pa raq itet
ne formalin e saj ne baze Ie liampiil
13 Zhvillimi I Iregul Ie punes ne vitet 1945middot1990
Sislemi ekonomiko - shoqerore qe u vendos ne Shq iperi pas Luftes se Dyte BOlerore ku
sundOllle prona e perbashket mbi mjelet e prodhimil percaktonle edhe marrdheniel juridike Ie
punes Ie perqendflJara ne duart e shIell
Nga pikpamja legjis lat ive gjale kesaj kohe kerni miratimin e Kushtetutave te viteve 1946 dhe
1976 miratimin e pare Ie Kodilte Pare tc Punes nc hi storine e se drcjles sociaJisle shq iptare ne
vi tin 1947 I cili u prlsua nga miratimi 1 Kodit te Ri te Punes Ie vi iit 1956 Kodi vijues 1
azhorn uar 1 Punes 1966 dhe me se fundi Kodi 1 Punes 1 viti I 1980
Gjale kesaj kohe ekonomia shq lpta re bazohej nc nje leknologji shume Ie vjeter ndermarrjel
ishin jo renlabel dhe mbaheshin ne kembe me sub vencione Ie medha nga shlei Karaklerislike
ishin nderrmarrjet e medha ne forme kombinatesh qe punesonin nj e numer Ie madh person ash
Oeri ne fund Ie vilil 1989 bilanci I forcave Ie punes perbehej velem nga popullsia akti ve qe
punonlc Koncepti I papune nuk ekzislonle S i pasojc punesimi I plate qe ekziSlonle
nepermjel emerimeve dhe shkarkimeve qe kryheshin nga ana e shtelil me qellim reali z imin e
Ireguesve Ie plani Ie krijoni n perShlypje qe Ie gjilhe personal ishin te punesuar dhe as nuk behej
Ijale per polilika aklive te punesimil 9Edhe pse nuk publikoheshin shifra par afersi sht 113000
persona kerkonin pune Sipas Ie dhinave te rregji srimeve Ie fundit Ie popu ll sise ne vilitn 1989
Kerkime mbi tregun epunes ne vitet(194Smiddot1990) Jonida Hoohalii
13
- --------- -- - -
popul lsia ne moshe pune zinte rreth 57 Ie te gjit he popullsise Mbi 53 Ie popullsise ne moshe
e zinin meshkujt Ne qylel ishle perqendruar vetem38 e popullstse ne mashe pune Ne
vilin 1989 numri I Ie punesuarve ne vendin tone ishle gatl 15 milion 54 e tyre ishin meshkuj
rreth 80 e populls ise ne moshe pune punonle pjesa Ijele r ndiqte s(udimel kryente sherbimin
ushtarak ishte e paafie per pune etj
Shkalla e pjesemarrjes ne pune sipas gj ini se ish Ie e barabartt per te dyja gjinile rreth 77
Sipas vendbanimit ky tregues ishte respekt ivisht 77 ne qytct dhe 8 1 ne fshat Popullsia ne
pension pleqerie perbenle rrelh 12 Ie popullsise ndersa ne moshen 15 vjec elan ne vitin 1989
karakteri zohej nga nje nivel I larte punes imi veeanerisht ne zonen fshatare te vend it Meshkujt
zinin pjesen me Ie mad he Ie Ie punesuarvc mbi 53 N ive li r papunesise edhe pse I padek laruar
ngn fakli f s istemit Ie atehershem ishte rrelh 7 ( kerkirne Jonida Hoxhalli)
41 Politikat e Iregut Ie punes ne vitet 1990-2015
Dekadat e fundit so llen per vendin tone njendrysh im rrenj esor ne rushen polilike ekollomike
dhe socia Ie Kalimi nga nje s istem polilik komunisl ne ate demokratik e vuri vendi n tone perpara
nje prove Ie madhedhe teper Ie veshtire qe ishle krijimi J nje baze ekonomike mbi Ie eifen do
te mtgteshtetej s islemi I ri
Gjate vitit 1990-199 1 u be nj e perpjekje qesistemi I ri qe po vendosej ne Shqiperi do zhvillohej
duke ruaj lur bazen e vjcler ekonomike bull e cila mbeshtelej te rres ishl ne pronen shlelerore Per
shu rne nd t rrrnarrj e 1I lejua Vetadministrimi ne menyre qe alo te kryeni n aktivilet ekonomik te
pavarur Ne kushte konkrete kjo ishte e pamundur pasi ekonomia e centrali zllar nuk ofrante
pavarsi ekonomikeme ndryshimin e siSlemit polilik brenda venditme zhvillimet e reja polirike
dhe ekonom ike ne te gj ithe rajonin e Europes Lindore dhe Qendrore ekonomia e vendit [One u
ndodh perpara nj kolapsi Ie plole ku shume ndermarrje u mbyllen per mungesen e mjeleve
financiare Shteti duke mos I parashikuar pasoja dhe duke u gjetur I papergatitur perballe nje
s ituate ekonomike dhe sociale shume Ie veshtire vendos i Ie paguante 80 Ie pages Ie gjilhe
punonjesit e ndcrrmarrjeve Ie mbyllura Kjo coi ne prishjen e ekuilibrit financiar dhe ne futjen e
vendi ne krize Para kesaj situate u shlrua si domosdosillneri ndryshimi I bazes ekonomike
14
duke percaklllar si hap Ie pare privatlzimin e shpejte dhe te thelle Ie ekonom ise per Ie kalua r
nga prona s hleH~rore ne rilindjen e prones private
Procesi I privalizimit nl vend in tone ishte nj e process 1 ampj ate dhe 1 vesh tire 1 ciJi vazhdon edhe
SOl ai fill oi me privatizimin e tokave blljqeSOre duke vazhduar me pas me privatizimin e
njeslve tregtare me shumic(~ dhe pakice me privati zimin e apartamenteve shtelcrore me
privatizimin e nderrmarjeve Ie vog la e te mesme e me pas Ie medha
Te gjilha keto ndryshime palen nje ndikim Ie madh ne Iregun e punes ne Shqiperi Perpara kesaj
si tuate u shtrua sl domosdoshmeri ndryshimi I bazes ekonomike duke percak tuar si hap Ie pare
privatizimin e shpejte dhe Ie the lle Ie ekonomise per Ie kaluar nga prona shlelerore ne rilindjen
e prones pri vate
Me fillimin e trasformimeve rrenjesore ekonomike ne vend drejl ekonomise se Iregulle lire edhe
tregu I punes filloi Ii nenshtrohej ligjit Ie kerkeses dhe ofertesShleti gjale ketyre vi teve ka qene
ne procesin e zhveshjes s i pronar dhe puned henes r vetem rol te cilin e ki shle ne s istemin e
ekonomise se centralizuar Shteti fillo i Ie dale si rregullator I marrdhenieve Ie akloreve (
punedhenes - punemarres) Ie ketij Iregu Ai e realizoi ketc nepennjet nderlimit dhe aplikimil Ie
politikave telij ne kel t treg pune ne tregun shqiptar Ie punes ashlu s i edhe ne vende Ie tjera ne
mbare Europen u zhvi ll uan dy 110j polilikash ajo aktive dhe ajo pasive Por ajo Ie e dallon
3teeshte raporti qe ekziston midi s ketyre dy politikave Tek ne ky raport ka qene plotesishl ne
fa vor Ie pOlitikes pasive duke iu re reruar ( pageses se te papuneve dhe prognuneve U tjera
mbeshtelese me Ie ardhura) Kjo ka ndodhur per kelo arsye
I Kjo mase ishlc inllnediale dhe mjafl e rendesishme per Ie mbeshletur re formimin
ekonom ik sic ishle mbeshtetja malerjale per Ie papunel e shumte dhe 2 duke ju referuar
kostos pare kjo dhe nga eksperienca bOlerore del se po litikal aktive kane kosto me Ie
ku sh tueshme sl ato pasive Gjale ketyre viteve pervoje Ie aplik imil Ie pagesave Ie
papunesise si mast pasive u vu re qe ajo shoC]erohej me Ire ane negative
E para ulja e kontributil neeko nomike komoclare
2 E dyte ndikimin negative lek I papuni duke u Jargu ar nga tregu I punes dhe
3 E Irela nxiljen e punes ilegale ( ne Ie zeze)
15
Keto anenegmive qe permendem mundohen Ii redukloj lle politi kat akti ve Ie tregut Ie punes Per
kete arsye duke filluar nga viIi 1993 u eshte dhene perparesi pOlitikave Ie tilla Ie aktive te lregut
Ie punes s i sherbimil Ie ndennjetes imit pe r pune forrnimil insliluc ional klubeve dhe
inkubaloreve Ie bi snesit krijimit Ie vendeve Ie reja Ie punes ne komunitet Proble mi kryesor 1
c ili duhej perballur shume shpesh ampjale zbalimil Ie ketyre programeve ka qene pyetja se sa
perfitojne Ie papunet nga keto politika Pervoja boterore ka treguar se motoja kryesore ne kele
drejlim ishtt~ se
Politikat akt ive Ie punesirnitjane mja ft te rend es ishme per ne per shkak Ie kOSlos se lyre Ie larte
alo I ne nshtro hen nje seleksionimi paraprak duke u dh~ne prioritet atyre qe e shlyejne velen sa
me shpej
Nga anali za e situates se tregu t Ie punes rrelh vi leve 2007 -2010 verehel se punesim i ne seklorin
shleteror ze perqindjen me Ie ulel Ie punesimi gjithsej Shkalia e papunes ise eshle me e larte ne
g rupmoshal e rej a dhe zona veriindore ka nivelin me Ie larte tt papunesise pasi kjo zone nLik ka
qene e ane Ie rikuperoje aklivilelet ekonomike Ie humbura pas viteve 90 Pihrisht duke njohur
ktle situate edhe nderhyrjet jane fokusuar nl hartimin dhe zbatimin e programeve specifi ke te
nxiljes se punesimit per kategori Ie tilla si Ie papune afatgjate Ie rinj qe hyjne per here te pare ne
tregun e punes gra qe i perkasin kategorive ne nevoje si gra klyefamlljare vikl ima Ie (ra li kut
apo dhunes ne familj e gra rome etj Ie cilal e kane Ie veshtire tt integrohen ne tregun e punes si
dhe zgjerimin dhe pe rmiresimin e formimiL profesional
lore dhena mbi numrin e Ie papuneve dhe Ie papline t qe marrin pagese papunesie s ipas
Regj istrimi i Ie papuneve ne zyrat e punesimil behel ne baze Ie VKM Nr70 dale 1102 1999
Per eviden timin e punekerkuesve Ie papune ku sipas pikes 4 dhe 5 te kelij vendi mi ne Zyral e
Punesimil regj istrohet sl i papune 9do person ne moshe pune (nga 16 vjec deri ne moshen e
pensionil) i cili paraqilet prane zyres se plines imil dh e deklaron se nuk eshte ne marredhenie
pune ase nuk eshle i vele -punesuar par gjilhaslnu eshle ne ke(kim te nje pune 1I Sipas ketyre te
dhenave rezulton se ne fund te 201 3 tejene Ie regji struar prane Zyrave Ie Punes imit 144427
punekerkues Ie papune ase 2600 vele me shume sc ne Ie njejlen periudhe te Vil il tt kaluar
10) Programi Ko mbetar statistikor Zyra Rajonate e Pune$im it 11 Programi Kombetar I punesimit ( Statistikat nga lyrat e punesimit )
16
- ----- -
Tabl Numri i Papuneve ne vite te rregjistruar
Vilet 2009 2010 2011 2012 2013
Te papue te
rregjistruar 142 143 142 1418 1444
(nemije)
Ne teresi tregu shqiptar i punesaktua lisht po perbalJet me nje ni ve l Ie ulet Ie pjesemarrjes
veoyanerisht pcr grate dhe Ie rinjle Per me teper papullcsia eshte rrieur ndjeshem dhe shoqerohet
me rrezik Ie larte vazhdimesie per punetoret e rinj Nje karakteri stike tjeter kYge e tregut shqiptar
Ie punes eshte ndrysh imi i madh midis pjesemarrj es se burrave dhc grave ne tregun e punes Per
shembull megjithese pjesemarrja e femrave ne foreat e punes ka pasur progres Ie prej Census i
Ie vitil 2001 mbetet potnuajse 20 pike per qind me e ule sesa per meshkujt Shkalla e punesimit
Ie femrave eshte gjithashtll shume me e ul et sesa e rneshkujve
17
- -~-
KREUII
2PAPUNESIA DHE PUNESIMI
21Papunesia
Papllnesia s i koncept u be publike ne vendin tone ne vitin 1992 Kyeshte dhe viti qe shenan dhe
nivetin me Ie larte Ie papunesisl ne Shqip(rise ne vile Ky ndryshim ci iesor ne tregun e punes ne
Shqiperi kerkonte medoemos edhe politika Ie reja qe duhej Ie hartoheshin per Ie
institucionalizuar trajtimin e kesaj kategorie Iipopullsise e eila humbi vend in e punes gjalc
ndryshimeve Ie medha politike dhe ekonomike
nNe vitin 1999 ni veli j papunesise U ul oe 184 nga 27 qe ishte bne vilin 1992
Karakteristike e papunesisete ne eshte plt1punlsia afatgjale Gjate vitit 993 papunesia afatgjale
perbente 63 Ie papunesise ndersa ne ditet e sotme shkon ne 80 Ie saj Ndersa papunesia
eshlt me leper fenamen urban dhe renektohel ne treguesi l e papunesise nenpunesimi eshle I
fen omen rural Nenpunesirni sh prehet kryesisht me nurnrin e familj eve Bujqesore qe
mbeshteten nga shteti me ndihme ekonomike te pjesshme Nenpunes imi eshte kryesisht I
pranishem ne zonal rurale malore dhe m~ llheksuar ne veri lindje Ie ShqiperiseDuke mos pasur
burime te tjera jetese pervec tokes bujqesore pjesa me e madhe e familjeve jetoj ne vetem me te
ardhura Ie kufizuara n~ sas dhe Ie nje ci les ie te ule Nenpu nes imi dhe papunes ia e larte jane Ie
pranishrne edhe ne zonat rural e te mbipopulluara nga migracioni 1 brendshem pas vitil 1990 Ne
vitet e para tetranzicionit paplJllesia perfshiu Ie gjitha profesionet dhe ishte e pandjeshme ndaj
nivelit ars imor apo moshes Sipas INSTAT-il ne vil in 199890 e te papuneve Ie
intervistuar kishin arsimin tetvjecar dhe te mesem dhe vetem 7 e lyre kishin arsim te larte
Ndersa s ipas raporteve Ie Minislri se se Punes ne vii in 1990 rreth 97 Ie papune ve afatgjale Ie
rregjislruar nl zyrat e punes kishin arsim tetevjecar dhe te mes~m dhe vetem 3 ishin me
arsim te larte Perballe pasqyres se tregllt te punes gjate 12 vjeteve refundit qeverise shqiptare 1
del pergjegjesia Ie hanoje polilika akt ive Ie tregut Ie punes duke krijuar slruklural perkalese dhe
11 StrategJia e punesimit 2007-2013 Ministria e Punes dhe Ceshljes Socia Ie
18
-- - - - ---
duke hartuar legj islacionin e duhur Ne kete menyre do te mund Ie parandaloje fenomenin e
pnpunesise ne raSI se nuk mund tn eJiminoje ate
22 SITUATA E PAPUNESISit SE REGJISTRUAR
Shkalla e papunesise eshtl nji nga Ireguesit me Ie njohur te Iregul Ie punes i cili tregon
perqindjen e personave te papuni ndaj popullsise ekonomikisht aktive
13Burimet e informacionit per papun ls ine nc Shqiperi jane Ie dhenat administrative (k u
papunesise i referohemi s i papunesi e regjistruar) dhe Ankela e Forcave Ie Punes Sipas
rekomandimeve Ie Orgflnizates Boterore Ie Punes (lLO) dhe 1l EUROSTATmiddotjl Ie papune
konsiderohen person at qe nejaven e references plotesojne kushtet e meposhtme
a)nuk kane pUlluar ruate javes se re ferences (as nuk ki shin nje pune oga e c ila munguan perkohesisht)
b)ishin Ie galshem per Ie punuaT nese do Ii gjenin nj ~ pune brenda dy javeve qe pasojne javen e re ferences
c)kane kerkuar pune nc menyre ltlkti ve gjate periudhes kater javore qe pe-rfundon me javen e references
Zyra e punesimit rregjistrojne si tepapunc cdc perSon ne mosh qe paraqiLet pralle zyrave per IE
kerkuar punc
Sipas te dhenave rezulloll se ne fund Ie 20 14 Ie jeni Ie regjistruar prane Zyrave te Punes imit
144427 punekerkues Ie papune ose 3085 vele me pok se ne fund Ie 2013
PAPUNESIA NDARE SIPAS GJINISE
1 YITET 2010 2011 2012 2013 2014 1 1 1 1 1
IJ Tregu I punes Aktua N Sherbimi Kombetar I Punesim it
19
~~--
Te papune te
rregji struar
(ne mije )
142761 143002 141828 144427 14134 2
Femra 72900 73754 73014 74551 71710
Meshkuj 69861 69248 68814 69876 69632
Ne fund te 2014 rezultojne te regjistruara s i punekerkuese Ie papuna 717 mije pupa ferma ose
51 e totali te pupa~ve Ie regjistruar shifer kjo pak a shume e njejte me ate te nje viIi me pare
Punekerku esel e paplina femra jane kryes isht te moshave mbi 40 vje dhe me arsim cleri ne 9
vje~ar Pjesa me e madhe e familjeve me femra krye familjare kane ni vel Ie larle var rerie dhe
trajtohen kryesisht me ndihme ekonomike
Sales pa punesi 5
ne ndihme ekonomike 70
te tjers 25
familje kryefamilj are 11
20
middot Pupa Ie regj islruar prane Zyrave Ie Punesimit s i perfilUes ose jo nga skemat e mb~slHetjes me
te ardhura i ndajme ne 3 grupe
- Pupa perfitues nga programi pasiv i pageses se papunesise
- Pupa ane lare Ie familjeve ne nd ihme ekollomike
- Pupo I~ Ijere qe nuk perfilojne nampa skemat e mbesh lctjes me te ardhura
Te parune te regjistruar sipas g rupmoshes
Nt qofif se i referohcmi akti vileleve ekonomike qe mosha mesatare e Ie punesuarve eshte 3S
vjefY kemi rushen e informacion it ku mosha mesalare e punonjesve eshle 2S mesalare eshte 30-35
vjet etj
ISSipas Bu letini te TreglJI Ie punes akti vitet ekonornike qe po punesojne me shllm~ sot kerni
fasone ku mosha e Ie punesuarve eshte 35 vjefY kemi fushen e in fo rmacion komunikacionit (c ku
mosha mesalare e punonjesve eshle 25-30 vjec si dhe turi zmi dhe sherbimet ku mosha mesatare
eshte 25 deri 35 vjec
Nje kalego ri tjeter e rendcsishme eshte kategoria e romeve
numri II~ papuneve femra Rome eshle gali I njejle me atyre Ie meshkuj ve Gje qe tregon qe ala
jane fami lj e kryesish l ne ndihme ekonomike sipas sondazheve verne re qe kjo kategori e
popull siseeslnt kryesishl me ars im 9 vjecar qe J perkasin te gj itha grupmoshat Kjo sje ll dhe
arsyen qeeshte pikeri sht arsimi [lyre per III bere shkak s i nje subject [ papunesise
Per kete kategori eshte hartuar dhe Strategjia kombelare per permi resimi ll e kushteve te jeteses
se komunilelil rom sipas H ciles Ministria e Mirqenies Socia Ie moniloroll perfsh irj en e kesaj
kategorie ne politikal shteterore te punesimil Krahasuar me nj e vit me pare vihel re nje rritje e
numrit Ie Ie papuneve rome (me 3) Kjo rritje vi het re ne rajonet e Tiranes Elbasan dhe
Lezhes
u Statistika 2014-2015 5herbiflli ](ombeta r I Punesimit l~ Statistika tregu I punes Sherbimi Kombetar I punesimit
21
-- ----------------shy
Punekerkues me a ftesi te kufizuar
Numri I Ie papuneve me aftesi tekufi zuar ka nje rcnie ne krahasim me vite e meparshme pasi
tashme kjo kadegori eshle bere pje~ e shtimit Ie ox itjes sl punes imille kesaj kategorie Ne vilin
2014 rezullojne tejene indetifikuar dhe regj istruar prane Zyrave le Punesimit rrelh 1732 persona
me allesi Ie kufi zua r ng3 Ie cilet
bull Femraj ane 426
bull Krye familjare 47
bull Moshe mbi 45 vjee 386
bull Me ars im der i 9 vjeesr 695
23 Situata aktuale e punesimit
16Papunesia esht~ nj e problem i madh me Ie cilin jemi p l rba llur ne shqiptaret gj nte ketyre dy
dekadave Ie fundit Te gjitha stud imet ne te rren e konfi rmua n qe papunesia vilet e fundi ka
ardhur duke U fritor Duke qene se shifral C larla H papunesise jane burim i problemeve Ie
shumta ekonomike e sociale gofle per sa i perket indi vidil e qofie per sa i perket shoqerise ne
teresi nevoj a per Ie nderhyre eshle urgjente Ne perpulhj e me vizionin e Bashkimit Europian
Europa 2020 dh e kerkesave per anelares im qe Shqiperia ka ne kele organizem qeveria ka vene
fokll s in Ie puncs imi i mbeshlelur mbi aftes imin e duhur H~ forces sone Ie punes dh e orientimi t Ie
saj drejl nevojave Ie Iregul (e punes
17Nx itja e punesimit eshte nder programet aktive i e ili nepe rmjet sigurimit Ie punes imit Ie
perkohshem apo afatgjate ndikon ne kerkcsen per pune duke rcfl ektuar drejtpersedrejti ne uljen e
papunesisePermes programi per nxilj en e punesimit Zyral e Punesimit nderh yjne rea li sht per Ie
nxitur dhe mbeshtelur krijimin e vendeve Ie reja Ie punes duke bashkepunuar me punedhenes it
dhe nepermjet subvenc io nimit Ie lyre
~~ Ministria e Mireqenies Socia Ie dhe Rinise 17 sherbimi Kombetar I Punesimit
22
-- - -- -- -- - - - ----- - - - -- - -
Gjate viti 2014 sipas vleresimeve Ie marra nga anketa e forcave Ie punes rezlliton qe popull s ia
ne moshe puneeshte (nga 15middot65 vjec) e eila ndahet ne
I Pjesemarrje ne Forcen e Punes eshte 634
2 Shkalla e punesimit eshte 52 3
3 Shkalla e papunesieeshle 174
4 Popullsi inakti ve eshte 366
Shkalla e punesimil (grupmosha 15-64 vje~) tshl e me e larte per Ie punesuaril me ars im Ie lane
(657 ) pasuar nga ala me ars im Ie mesem profesional (65 ) Te dhenfl[ Iregoj ne se ptrqindja
e Ie punesuarve me page eshe me e lart e per personal me arsim Ie larte dhe e kund(rta verehet
tek Ie punesuarit me rlrsim 89 vjecar ku mbizoterojne pundoret pa pagese Ie fami ljes Po Ie
analizojme Ie punesuarit me arsim Ie mesem shkalla e punesimit eshle me e lan e per pe rson at
me arsim Ie mesem profes ional krahasuar me personal qe kane kryer shko ll en e mesme te
pergjithshme perkatesisht 65 dhe 464
Nje ne pest Ie pllneSUa r te grupmoshes 15-64 vjes me arsim 89 vjeltar jane Ce punesuar me page
afersisht gjysma jane punetore pn pagese Ie familjes dhe nje e Creta e lyre j ane Ie velepunesuarPesha qe zene te punesunril me page rrilet me rritjen e ni velit ars imor Nga te
punesuarit me arsim Ie la rte 877 jane Ie punesuar me page dhe velem 46 jane te punesuar
s i punelore pa pagese Ie familjes Tek Ie plinesliaril me ars im Ie mesem profes ional dhe me ars im
te mesem te pergjitnshem perqindjel qe zene te punesuarit me page jane perkalesishl 467 dhe
491
18Gjate vitil 2015 sipas vleresim it te marre nga Anketa e Forcave Ie Punes
Popullsia
529 e popull sise ( 15-65 vjec)eshte e punesuar
112 eshte e papune
359eshte ekonomikishtjo aktive (jashle forcave Ie punes)
18 Anketa e forcave Ie pun6 2015 INSTAT
23
19Meshkuj
605 e meshkujve 15-64 vjec jane punesuar
129 jane te papune
266 jane jashle forcave Ie punes
Femra
455 e femrave 15-64 vjee jane Ie punesuara
95 jane te papuna
45 jane jasluc foreave Ie punes
24Punesimi dhe perfshirja sociale
Deri mi sot u eshte kushtuar shume pak vemendje kostove ekonomike dhe shoqero re 1e
shoqerua ra me numrin e madh Ie punelOreve te zene si pjesetare qe sje llin kontribule ne fnmi lje
kryes isht ne sektorin e blljqesise20Ky fenomen ndikon me shume tek grate dhe te rinjt~ duke
perfunduar shpesh ne nj e cike11e peljetshem Ie varferise dhe perjashl imil social In fonna lileli
eshte i lane kur nil et per kushtet e punes si edhe per punen e papaguar ne familje 21Shumica e
femrave dhe e Ie rinjve kryejne pune Ie papaguar ne familj e Vetaneri sht ne zonal rural e lmpakli
i infonnalitetit eshte pesefish
se pari ai ndikon drejperdrejl tek siguria e punes sepse mungojne konlratat
se dyti ai ndikon tek e drej ta per sigur ime shoqerore te cilal jane shume Ie rendesishme per
mbul imin me sigurimin shendetesor dhe pension in e pleqer ise duke vene ne rrezik jeresen ne nje
periudhe me Ie vonshme Ie jetes
se trcti ai pakeson pagesen dhe burimin e te ardhurave duke renduar mireqenien ekonom ike se
katerti ai ve nje barre ti skale mbi ekonomine nepermje( evazionit latimor
19 Anket3 e fOfcave te punes 2015 INSTAl
ro Strategjia kom betare per punesim 2014-2020 11 Stratesjiltl kombetare per punesim 2014-2020
24
sl pesti ai pengon zhvillimin e tregut ne fushat qe varen shurne nga puna e familj es s i per
shembull bujqes ia
Per me teper ai rril cenueshmerine e femrave varcs ine e lyre ekonomike prej bUfmve si edhe
rril varferine e lyre ne pleqeri per shkak Ie nderthurjes se Ie ardhurave me Ie ulta dhe vileve me Ie
palaa me sigurime shoqeroreshendetesoreJpensioni
Nt kele gjendje nevojilen zbatimi me i fuqi shem i ligiit si edhe ske mat e nxitjes per
punedhenesit per te inkurajuar punesimin formal nepermjet kontributeve Ie zvoge luara ose
stirnujve Ie tjere financiarePerfshirja soc iale mbetet cnde nje yeshtje per I u trajtuar
Grupet si romet dhe personal me aflesi tii kufizuara shpesh jane Icni pas dare dhe polilikm
nuk j ane konkretizuar gjithmone ne perputhje me rrethanat Keto grupe kerkojne polil ika Ie
posuyme Ie hartuara ne pershtatje me karaklerislikal dhe nevojat e lyre persa u perket nevojave
arsirnore kualifikimeve profesionale fuqi zimit dhe punes imi
Punes imi i u rinjve eshte nje yeShlje reale v~aneri shl nese kerni parasysh punen e papaguar ne
familjeShumica e Ie rinjve Ie puneslHlr kryejnc pune informale ose te papaguar ne familj e gie e
eila deshmon per punesim te kufi zuar dhe kush Ie It keqija punesimi Shumica e te rinjve Ie
papllne kane nivel Ie ulel arsimor dhe per personal qe jelojne ne zonal rurale bujqes ia mbetet
burimi kryesor i punes imilFernrat ne moshe Ie re kane nje shkalle Ie njejle papunesie por kjo
fsheh kushtet me Ie keqija te punesimil kryesisht punen e papaguar ne familje qe dukel se eshte
gi thnje ne rritj e dhe pabaraz ite seklOriaJe qe ekzistojne
2lFemra t kane nje shkalle shume me Ie ul el pjescmarrjeje Ie forces se punes si edhe nje nonne
me Ie larte Ie pasivilelit per shkak Ie pergjegjesive ne familje AIO jane te perqendrua ra ne
kryerjen e puneve tipike femerore Ie cilat jane edhe punet me pak te paguara dhe orrojne pak
mundesi per perparim ne karriere Pe rve~ kesaj ka nevoje te ngulshme per rritjen e numrit Ie
femrave ne profes ionel jo Lradic iona le si dhe per menjanimin e slereolipave gjinore ne sisLemin
arsimor Orienlimi i vaj zave Ie reja ne pro fesion e tipi ke laquofemerore )) Ie paguara pak dhe qe nuk
kerkojne shume aftesi rrit hendeklill giinor ne lidhje me pagal dhe mundes ine e lyre per te gjetur
pune ne seklorin informalParaleli sht edhe orienlimi stereotipik gjinor i djemve ne profes ione
U Strategjia kombetare per punesim 2014 -2020
25
ltonashkullore)) rrit rolet dhe normal e gJlnlve dhe po njel loj i kufizon aftesite e
mundshmelpotenciale mas hkullore
Pavaresisht prej nje farl perparimi shuml pune mbetet per te bere ne lidhje me permiresim in e
kapac iteli l Ie Sherbi mit Kombetar te Punes imit (SHKP) ne menyre qe Ie kryejc Ie gj itha
funks ionet e nje sherbim i modern dhe publik ne Ie gj ilhe vendin duke perfshire kelu edhe zonal
rurale te cilnt kane nevoje Ie ngui shme per kt to sherbime
Fun ksionel qe kerkojne vemendje me Ie madhe ja ne
~ nd ihma per Ie papunet pe r Ie gjetur punes im Ie pershl atshem
~ shpallja e punekerkuesve dhe e vendeve Ie lira IE punes
gt leh tesirl1i i levizshmerise se pro fesioneve
~ mbledhja dhe analizimi i in fonnacionil me Ie plole Ie mundshem ne lidhje me ~endjen ne
tregun e punes dhe zhvill imin e saj ne Ie gjilhe vendin ashtu edhe ne deget e ind uslrise
dhe profesione Ie ndryshme
~ hartimi monitorimi dhe vleresimi efikas i programeve qe synojne leht es imin e (ri)hyrjes
ne punes im Ie punekerkuesve ne rrez ik perjashlimi nga tregu i punes
Organizimi dhe zbatimi i permbushjes se funksioneve kryesore duhel reformuar si edhe duhen
caktuar burime Ie mjaftueshme njerezore dhe financi are per Ie siguruar pune neperrnjel zyres
ko mbetare Ie punesimit
25 Faktoret qe Iltane ndikuar ne rritjen e nivelitte punesimit
Nder fakloret qe kane ndikuar ne menyre ledrej lperdrejle ne nive lin e punes imit rendi len
bull Rrilj a e kerkess per prodllkte
bull Permiresimi ileknologjive
bull SITategj ile seklorjaie
bull Levizja demogra fike
26
Rritja e kerkeses per keto produkte
Fluksi I ndert imeve s ine objekte dhe ne rruge vazhd in territet bull gi ithashtu eshle rritur d he
akl iv iteli I nderrmarrj eve Ie indllstri se perplln llese s idomos ala me capital te hllaj apo Ie
perbashket qe punojne me porosi nga jashte duke shfrytezuar krahun e lire Ie punes ne ve ndin
tone Kjo ka bereqe numri I Ie punesuarve Ie jete gj ithmone ne rritje ne keto fusha ne vendin
to ne Vihel re me teper plJnes imi I personave me arsim 9 vj eear ose temesem pa u Icne pas dhe
ars imi profess ional
Permiresimi 1 dukshem I leknologji ve
Vitet e fundi t permiresi met ne leknologji kane sje lle rritjen e proclu ktit me kosto te uld duke
cuar ne rritjen e te ardhurave dhe zgjerimit Ie akti vitetil (shlim punonjesish) duhellheksuar qe
permiresimi I teknologj ise ka sjelle edhe nje reformim lidhur me hapjen e vendeve Ie punes
li dhur me pro fes ioni (IT)
Siralegj ite sckto rjale
Njt priori let I zhvillimit ekonomik eshle shtrimi I rfll geve dhe gocJi nave institucionale gje qe ka
cuar ne rriljen e te punesuarve pa ]ene mbrapa dhc sektori n e turizmit gje qe ka sje lle rritjen e
numri( Ie hoteleve restoranleve dhe Iregti se ne lonal luri slike kjo ka marre nje zampjerim
akoma me te madh gjatc sezonil te veres ku numri I le punesuarve shko n drejt rritjes ndjeshem
Uvizja demografike
Fuq ia punetoTe me banim nHshat kD interes per tll punesuar dhe ky interes vihet re dh e lek
punedhenesit ~r keto arsye
Se pari kjo kalegori pranon Ie punoje me page le uld
Sedyti ne pjesen me te mad he te rasteve subjektet ndod hen prane zo nave ind llstria le te qyteteve
ku jane vendosur fabrikal d he nuk kerkohen shpenzime transporti
Se treli turi zm i ne zonat e v irgjera qeeshte zhvilluar ko het e fun d it si dhe invesli met kane sje ll e
nje rritj e te konsiderueshme Ie nr tepunonjesve qe rezultojne te jene banore Ie ketyre zonave te
theli a
27
26 Roli I shtetit ne rritjen e punesimit ( Politi kat dhe Strategjite)
Polilikat kryesore per rriljen e punesimit oerqendrohen rrelh konceplit le po lilikave akli ve Ie
tregut Ie punes Politikat e para u prezantuan ne 1995 ne ligjin nr 7995 viti 1995 per nxitjen e
punesimit duke krijuar bazar e para Ie nj e pakcle programesh qe funksionojne edhe sot 5i
gt- Ndermjet~simi per pune dhe profesion
gt- Keshillimi per pune dhe profesion
gt- Formimi professional
gt- Programe Ie nxiljes s punesimt elj
Objektivi krye50r [ polilikave Ie punes imit eshte mbesi1tclja e punekerkuesve ne gjetjen e nje
pune 1e pershl3lshme politikat e punesimil jane nje mjct lepe r I rendesishem per permires imine
siluates se tregut Ie punes
)gt Programel e nxitjes se punesimit u prezantuan per here Ie pare ne vititn 1999 synimi I
kelyre program eve ishte dhe vazhdon Ie jele aktual isht
gt Krijimi I vendeve te reja plme dhe ulja e papunesise
gt- Nx itja e formimil pro fessiona l I punekerkuesve t~ papune (sidomos ne zona ku ka
mangesi kapacitelesh trajnuese)
gt- Mbeshtetje bisneseve per te rdlu r akl ivitetin e lyre dllt punesimin e fuqi se punelore Ie
Irajnuar
)gt Nxitj a e drej teperdrejte e pllnesim it Ie nje pjese Ie trajnllarve
)gt Minimizimi I punes se zeze ( forcimi I rolil If inspektorialille punes)
gt- Perfshirj a ne programe socia le trajnimi Ie kelyre punekerkuesve
gt- Nxilja e punesim il Ie te rinj eve dht grllpeve Ie vecanta Ie Ie papuneve
gt Mbeshtelj t e bisnesit familjar per Ie rrilur punesimin ne zonat mal ore apo aty ku
shikohet veshtiresi ne zbatimin e politikave Ie Ijera
Programel e nxiljes se punesimit jane programe akti ve shleterore qe veprojnMrej lptrsed rejli ne
jeten e pune kerkuesve te papune per Ii nxitur ata ne gjetjen e nje punesimi flfalgjate Keto
programe sehashku me programet e ndermjelesimit lu aj ne nje rol te rendes ishem qe
28
ndikojnerealisht nl ulj en e papunesisesidoJnos te numrit Ie papuneve Ie rregji slruar Njestrategji
positiveeshte dhe ajo e nxitjes se punesimit nepermjet fonnimit Ie nepllnesve duke J trajnllar Sl
dhe nxitjes se pllnes imil Ie remrave ( gra rome in valide Ie Irafikuara elj) duke u dhene nje
mbeshletje dhe bisneseve qe punesojne kelt kal egori
Per here tcpare ni si Ie zbatohej dhe ofrimi I praklikave oer Ie rinjte e sapodiplomuar ne menyre
qe te krijonin eksper iencen e tyre neper instilucione te ndryshme shtelerore ( ad ministrate
publike) duke pllnuar fillimisht ne pozicione Ie caktuar si praktikante kjo ishte nje ri s i e cilajo
ve tem do Ie mund Ie pergatistc speciali st Ie kualifikuar ~r te ardhmen e aferme por dote
motivonle dhe shume student Ie sapodiplornuar duke ju ndezur nie drile jeshi le ne lidhje me
tregun e punes dhe pozicionimin e tyre
23 Nje rol te rendesishem ka luajtur dhe organi zata nderkombelare e punes (lLO) duke paraqitur
sic do vit Stralegji per permiresirnin e qeve risjes se tregut te punes duke u baZlt3r ne nje qasje
shumeplaneshe ne mekanizma Ie fuqi shem Ie dialogul social dhe marrjcs se masave kunder
informalitetit dhc kushteve ne pune
Brenda tematikes ~~ Pune e Oenje per Ie Gjithe gjate periudhes 2012middot20 15 ILO do Ie
perqendrohet nr ere prioritete programJlike per Shqiperin~ t~ cilat duhet Ie shilten s i qellime
afat-gjata
Forcimi j kapaciteteve Ie institucioneve shleterore dhe partnereve soc iale per
penniresimin e adm inistrimil Ie Iregut Ie punes
~ Promovimi i punes se denje dhe rrilja e punesueshmerise Ie forces se punes ne Shqiperi
~ Forcimi i s islemil te mbrojljes sociale
I) Strategjia per Punesim dhe Aftesi ILO 2013middot2016
29
Kreu III
3 Sektori public dhe sherbimet publike
31 Cfare kuptojme me sektor Publik
c rare kuplojme me sektor public
Perpara se te b~jmenje anali ze te marredhenieve Ie punes ne sektorin public me pare duhet Ie
analizojme veti ku ptimin e kelij lermi pra se crare kuplojme me sector public Nt lidhje me
kititerm ka pasur sh ume perkufizime por nuk ekziston nje perkufizim juridik I sakle 1 noeionit
Ie sektor it pubti k Ne fibrin e autoreve Giuseppe Casale dhe Joseph Tenkorltlng me litull
Man-dheniel e punes ne sek lorin public ne v6hlrim krahasimor 1 keta dy aulore kane dhene
kete perkufizim per sehorin publik
Sipas ketij perkufizimi sektori publik perfshin 24
a) Njesi organizative qejane Ie finan cuar ne pronesi dhe ose Ie kontrolluara nga sh teti
b) Resurset dhe aktivitetet e sherbimit publik
c) Organizata te kOlltro lluara kryesislll nga qlveria ( pra menaxhet dhe punonjesit ne
sherbimin public kane nje diference Ie reduktuar ne vendimmiddotmmje organizative
Nt kete studim punonjesit pub li c referohen per nepllnes it c ivile dhe punonjes te tjere ne te
gjilha ni vele t e qeverise duke perrshire njesitc e qeveri sjes vendore dhe punonjesil e
nderrmarrjeve sht eterore megjithese ne disa vende marrdheniet ne sherbimin public kane
mbetur Ie ndryshem nga ai 1 seklorit pri val (dmth ne It kaluaren sektori privat ishte I shtyre ne
menyrt l ipike nga fi(imi ndersa qellimi I seklOril public ka qene sigurimi I (e mirave publike
dhe sigurimi I minqenies se pergjithshrne dhe mireqen ies se qytetareve ) sol karakteristikat e
sherbimil public public jane duke u bere indirekte me Ie ngjashme me ate Ie sektorit privat
Z Giuseppe Casale ~ Service publiC relacione eork Josep Tenkorang th e comparative overvieeN Geneva August 2008
30
Nje perkufizim tjeter per se kt orin public eshte se ai percaklohet st sektori qe grupon Ie gjitha
akli vitetet ekonomike dhe soc iale qe jane ne nga rkim Ie administrates nderrmarrjet publike
dhe organi zmal publike Ie sigurimeve shoqerore
Pro sektori public perfshin Ire perberes
1- Administratat qc murrin ne ngarkim aktivitele me interest e pergjithshem
2- Nderrmarrjet publike bull dmth nderrmarrjet 11~ Ie cilen nje person public mhan shumiccil e
kapitalit Keto tradicionalishl kane qene konsideruar 5i element I polilikes ekonomike
dhe sociale Ie qeverise SOl ato jane pri vali zuar dhe njekohesishl kane mbelur ende
publike kane ndryshuar menyren e lyre Ie funk sionimit dhe jane si nderrmarrje private
3middot Zyrat publike admini strative Ie ngarkuara me sigurime shoqerore ~ qe ad ministrojne
politikat sociale Ie shletit ato mund Ie mbeshlelen mbi organizmat Ie 51 drejles private
32 Kush jane Ie perbas hkctal dhc ndryshim e1 e sekt oril public dhe sherbimcve publike
Sektori public dhe sherbimel pub like nuk duh et Ie ngaterrohenNe fakt aktivitelet e shcrbimit
Pllblic mund Ie merren ne ngarkim nga organizma private Keto quhen deleg ime Ie sherbimit
pubikKeto organizma nuk I perkas in sektorit public perimetri [ sherbimit public eshte me 1
ampjere se a i J sektorit public SOl sherbimi public duke ako ma s i nje runks ion I Administrates
Publike Nje sherbim public eshte nje akti vitet qe konsidcrohet se duhet Ie jete I di spollueshem
per Ie gjithe Ky nocion mbelel mbi ate te interest Ie pergjjthshem par shll1ne shpesh ky mbetet
njevleresim subjektiv pasi nuk mund Ie Ihullet qe nllk ka nje perkufizim universal Ie pranuar
nga te giithe Ne praktikeeshte sherbimi public ajo qe pushteti public pereakton politikisht sit e
tille Ky eshte nociol1 I cuditshem nga ai I sekloril public
Edhe shprehja Sherbim Publik ka nje kuplim te dyri shle nga njera ane ajo percakton nje
aklivitet ose nje mision Ie interest te pergjithshem ( psh sherbimi public I shkolles) dhe nga ana
tjete r leres ine e organi zmave Ie ngarkuara me keto aktivitete te interest Ie pergjithshem Ie eilal
mund te jene si publike edhe private duke kaillara klshtu nga sherbimit public ne sherbimet
Pllbli ke
n Shte ti eeborg
31
Prej shume kohesh sherbimi pub lic ish te krite ti I vet~m qe kushtezo nte zbati min e se drejtcs
ad mini strative dhe kompetencen e gj ykates admini strati ve me ndryshirnin e viteve Ie fund it ky
kusht nuk eshte me e mjaftueshrne me zgjerimin e aktiviteteve te sherbimit public ni fushlt n
ekonomi ke dhe vend in me te rendesishem te marre nga e drejta priva te Kesht Ll sipas natyres se
ak ti vitetit dhe strukt ures qe e ka ne ngarkim mund Ie da llojme dy rasle
a) Sherbimel publike adminisl rati ve shume te ndryshme qe grupojne sherbimet qe nuk
kane qeJl ime industria le apo tregtare ( mbrojtja sh ko lJa pu blike etj) alo jane kryes is ht
Ie menaxh ua ra prej o rgan izmave publi ke dhe ne keto ra5te prevaon te e drejta
administrative
b) She rbimet pu bli ke indu str ia le dhe tregtare ( nderrmCl rrjet qe kryejne sherbimet e
furnizimit me energj i uje etj ato mund te kryhen ga organizma publike ose private
Kur e5ht1 Gala pe r orgamni zma private zbato he t kryesisht e d rej ta pri vate pa r nuk
mungon e drejta ad mini strative Ata mbesin nen (utelen e pusht etit public ( s hlelit
qeverisj es vendore) qe vcri fi koj ne leSe ato e kryejne misionrn e tyre apo nese e
respektojne parim in e baraz ise te aksesil Ie perdoruesve ne sherbimin publik dhe te mos
perfitojne prej nj e s ituate monopoli ne teres ine e territorit Ie vendit ose nj e pjese te tij (
pe rjashtimi I par imit te konkurenees)
Shumeqeveri ne pamundts i per Ie finnncuar vazhd ueshme rishl she rbimel publikevendos~n
I Te reduktojne dimensionet e sektoril le tyre public ase
2 Te ndryshojne strukwren e tij par gjithmone duke privi legjua r pri vati z imin e t ij
3 Kalimi nga prakti kn e sektoreve publike neate te sherbimeve publi ke tt e ilat
s igurohen ed he nga akto re jashte sektorit pu blic e rendes ishme eshte qe shoqeria Ii
marri ne c ilesine sasine dhe menyren e duhur ket o sherbime
33 R rcgullimi ( marrdhenieve Ie punes ne sektarin pub lic ne Shqiperi
Marred heniet e punes neS hqiperi ne se ktorin publi c dhe ate privat rregullohen nga Kod i I Punes
par edhe vete brenda sektorit publik (psh per ato insti t llcione (e c ilat hyjne ne fu shen e veprimit
32
Ie legj islac ionit Ie sherbimit Ie nepunesil civil ke to marredhenie rregullohen me26 ligj Of 152
viIi 2013 Per Nenpunesin Civ il
Kodi [ punes I Republikes s(Shqiperiseeshte I bazuar ne Kushtetuttn e Shqiperise dhe ne normal
e pergjithshme Ie se drejtes kom belare Per sa J perket sektorit public dhe atij privat aplikimi I
kodil eshLi I nj ~j(e Ne sektorin public problemet per zbatimin e kritereve dhe kushteve ligjore
pef lindjen zhvillimin dhe perfundimin e marredhenieve Ie punes jane Ie vogla Nderkohe qe
ne sektorin privat perjashtuar disa nga kompanite e medha seri oze Ie cilet respeklojne dhe
zbatojneligjislacionin ne fuqi shumica e kompanive nuk jane korrekte si me strukturat
shteterore ashlu edhe me punemarresit duke krijua r keshlu nj c sektor jo inrormal ne ekonomi
Kodi I Punes L igji Per Nenpunesin Civil dhe dispozila Ie Ije ra ligjore e nen ligjore perbejne
nje baze Ie mire ligjore per rregullimin e marrdhenieve Ie punes dhe per Ie mbrojtur
punemarresin nga largimel abusive nga puna Konfliktet e Dun eS ne kete drejl im mllnd Ie
zgjidhen me mirkuplimin e paleve ne Ie kundert ata muod Ie drejlohen s ipas rastit Kom isionil
te Sherbimit C ivil dhe gjykfl les kompelente ve ndimel e fo mes se prere Ie cilel jane Ie
delyrueshme p~r zbatimin nga paleL
Shoqeria c ivile dhe media jane aklore qe pa pmur Ie drejte t u japin zgjidhje konnikteve ne
kete rushe behen pjese akti ve e diskulimit trt shqelesimevc soc ia le qe krijohen nga largimet e
padrejta nga puna dhe reagojne per Ie mbrojtur te drejtal e nje riut dhe lirite Ihemelo re pa u bere
pale me subjektet e perfshira ne konflikt
Ky studim eshle nje pjese e kesaj filozofie dhe tenton te evident oje problematikat ne lidhje me
Irajlimin e larg imeve nga puna s i nga ana e ad min istra tes publike ashlu edhe nga struktural
kompetente per s hqyrtimin e lyre 27Nga monitorime dhe studimet e vendimeve kane dale ampietje
terendesishtne te cilat flasin jo velcm per mangesi ne respektimin e procesit te rregullt ligjor ne
trajtimin e largimeve nga puna prej s istemit gjyqesor par edhe problem Ie renda qe kan ~ te bejne
me zbalimin e legji slac ionil ne fuqi qe rregullon kelt rushe
34 Studim 1 nderprejes sc kontrates se punes (Ilashkia Tirane dhe Bashkia Durres)
~6 Ligji nr 152 viti 2013 Per Nenpunesin Civil 11 Komiteti Shqiptar I Helsinki Situata e diskriminimil ne procesin e (argi mit nsa puna ne Shqiperj Tirane dhjetor 2011
II
2SSipas nje studimi t~ kryer nga Qendrlt1 Sui Juris projek ky I financuar nga USA ID me
tematike Zbali mi r Ligjil ne mbeshlelje te qendrueshmeri se dhe rritjes se performances ne
administraten publike u vu re nje domosdoshmeri e ndeshkimil t( lilUllareve Ie insliluc ioneve
perkalcse ne lidhje me largimet mas ive ngCl puna Me mijera jancpersonat Ie larguar
padrejtesishl nga puna keto 15 vitet e fundit por nuk ekziston asnjeherc nje pergjegjes 1 vetcm
per keto largime Me ane Ie ketij projekli qendra ~S ui Juris ka arritur Ie indetifikojeinstilucionet me problematike ne lidhje me kete ces htje referuar dhe bur imeve te
ndryshme kryesisht zyrtare ka nxjerre nje future financiare per demin e shkaktuar ne lidhje
pushimet nga puna pagesaL qe duhet Ie kryejnc ng3 vendimet e forms se prere dhene ngu
gjykata Gjate mbledhjeve teinformac ioni t ne shume institucione nje vemendje Ie veca nle ki shte
dhe Bashkia e Tiran~s dhe Bashkia e Durres it ne lidhje me keto pushime masiveku rezultuan se
2~e vilin 2009 ki sble 17 persona qe kishin nderprere Ie manmiddotdhenien se punes me deshirc
4 ishin ne li stepritje 1 ne prilje per pencion dhc 4 zgjidhje konlrate
Ne vitin 2010 ki shle 15 persona kishin paraq ilur doreheqje 4 kishin mbushur mash en e daljes ne
pension dhe 5 persona kishin zgjidhur kantraten e punes ne menyre 1e njeanshme
Ne vitin 20 11 ki shte 37 punononjes qe ki shin paraqitur doreheqjen 7 ishin ne liSle pritje bull 8
kishin dale ne pencion dhe 50 strukture 3 persona ki shin perfunduar kOnlraten ne afat Ie
percaktuar 1 punonjes ishte Irasferuar dhe 4 pUllonjesve I ishin paraqilur mam per shkeJje ne
detyre
Ne vitin 2012 ishin 36 persona qe ish in larguar me deshire 8 ishin ne listre pritje dhe nje
punonjes ne pencion
J~e vitin 201 3 kerni 36 punonjes Ie larguar me deshjre 8 ne listeprilje 4 qe ki shin mbushur
moshen per daljen ne pencion 4 punonjes ki shin zgjidhje re kontrates ne afal Ie perca kt ua r nje
punonjes kishte kerkuar Irasferim
18 Sialistika nxjerre nga konlerenca e realizuar nga qendrl Sui Juris me terne Zbalimi Iligjit ne mbeshtetje te h
qendrueshmerise dhe (ri l jes se performances oe AI 19 Zyra e informacionit Bashkia Tirane JO Informacion I dhene nga Burime zyrtare BClshkia Tirane
34
Ne vitin 2014 rewltonin 33 largime nga puna me deshire 5 punonjes kishin dale ne pencion
dhe 5 punonjes ki shin perfunduar kontraten e punes me arat Ie percaktuar
Nt vitin 2015 rezuhonin 51 largime me deshire ( r araqitur doreheqje) 2 punonjes rezuhonin Ie dale ne pencion dhe 8 punonjes Ie pushuar SI ndryshim structure 2 pUllonjes rezultonin Ie kishin
perfunduar kontrat~n e punes ndersa 4 prej lyre rezultonin ne zgj idl~ e Ie kontratcs se pun~s ne
menyre Ie njeanshme
l lSipas Ie drejtes sie informimit Bashkia Durres nga dergoi informacionin ne lidhje me largimet
nga puna ku rezultuan se nga viti 20 II deri ne vitit 2015 ish in
38 punonjes qe ki shin pltlraqitur doreheqjen ( sipas kontaktimit l1e pjese e lyre rezultonin qe
punonin ne instance me Ie larta pozic ion i ose ne institucione shtetcrore Ii Ijera)
20 punonjes qe ki shin mbushur moshen e daljes nepencion ampjail ket yre vileve
5 punonjes kishin perrunduar kontraten e punes ne aratin e caktuar
Sipas nje pasq yrimi Ie s ituates u vu re qe ceshljel po litike zene nje vend Ie rendes ishem ne
punesimin e punonjesve si dhe ne kohezjmjen e kontratave te lyre Bashkia Durres duke u
ndodhur perpara faktit qe kryetari actual ka nja mandate Ie] rezulton qe largimel nga puna jane
Ie minimizuara gje qe bie ndesh me Bashkine Tirane ku gjate ndryshimil te kryetareve kern dhe
pushirne masive Ie punonjesve ne periudhe kohore Ie njejte
11 Informacion I dhene nga Bvrime Zyrtare BashkiCl Ovrres
35
KREUIV
4Rregllllimi I marredhenieve te punes De Shqipcri sipas ligjit Per Nepunesin
Civil U
41 Evolimi historit I ligjit Per Nepunesin CiviF
Shqiperia ka nje Iradile te ndrejtimit pO litik te Shleli edhe pse jemi nje shIel I vogel gt me nje
administrate Ie vogel publike dhe me nje numer Ie kufi zuar Ie punonjesve publike Sek(ori puhlik
eshte duke kaluar neper reforma shume dinilmike ne rrugen df~it Inlegrimil Europian Duke
pasur parasysh kushtet e tilla kom iza ligjore ne fu shen e marrdhenieve Ie punesimit ne
sherbimin civil duhet Ie synoje forcirnin e unitetit Ie sherbimit civil dhe ti~jete mjaft neksibel
per te lejuar qeverine Ie pershtaste sistemin me ndryshimet e shpeshta qe po kal an vendi dhe ne
zhvillimin ne (ushen e kapciteteve nj erezore J2
Perpjekja e pare per krijimin e nje sherbimi civil proles ioni st e Ie materializuar ne ligjin Nr
8095 date 2 [03 1996 nuk nlllndi Ie bashkejctonte me kete rdite shumevjecare
Ligji [ vitil 1996 nuk benle dallime nennjct rnarredheni es juridike Ie nepunesve dhe
marrdhenieve Ie Ijera Ie punes pasi ato n eg ull ohes hin sipas Kodit Ie Punes Rregldl we Ie ketij
Kedi I nenshlroheshin si nenpunesil ashlll edhe pundor~l e Ihjeshle Pas kri zes se Ihelle qe
perfshiu administrflte n publike nete res i ne vijim Ie shndenimeve politike Ie vileve 90 re ronna e
fundit duke se e ka stabilizuar te pakten ne nivel knceptllal administraten publike nc rolin e saj
rregullator Nal yri sht mbetet shume per ebert qe admini slrat a publike Ie persose rolin e saj ne
jeten shoqerore dh e eko nomike Ie vend it
Pra me sherbim civil kuplojme veprimlarine e punonjesve Ie administrates publike qe kane
cilesine e nenpunesit c ivil per Ie rea li zua r fllnksionet e saj bazuar ne Kushtetute e ne li ~e
Ligjj actual ne ruqi I sherbimit civil kltl ngrilur nje sistcm Ictere te drejtash e detyrimesh per
nepunesil civil Ie c il etjane ne nj e balancim pushtelesh mes punemarresve dhe punMhenesve
keshlu qe cdc e drej(e e vecanteeshle e bltl lancuar me disa detyrime Te drejlat dhe detyrimet e
l Draft document Mbi nje ligje te ri oer sherbimin civil ne Shqiperi h pergatitur z Zhani ShOlPO ne bashkepunim me Dr Hans -Achim Roll konsulente te Sigma me kerkese te DAP 1 tetor 2010
36
- -- --- -- ---- --- -- - --- - -
nenpunesve civil rregullojne elementet e nje rarorti kontraklual te punes Ie lidhur midis
nenpunesit civil si punemarres I institucionit dhe administrates pubJike si punedhenes
42 Karakteristikatthelbesore tC Ligjit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil
Ligji Per Nepunesin Civil rregullon ne menyre Ie qarte dhe Ie plate marredheniet ne skemat e
administrimit civil 1 rnbeshtelur kryesisht tek pozicioni (post i) duke e kombinuar ale edhe me
disa elemente te sisternit te karrieres Karakteri dominues I sistemit Ie pozicioneve verehet n18
elemente Ie tille si kriteret e rekrutimit ngritja ne detyre levizja paralele etj
Fryma e ligiit te siperpermendur ka synuar krijimin e nje sistemi kryesisht te hupur Ie Sherbimit
Civil duke krijuar njekohesisht premise edhe per mobilitet te brendshem dhe karriere Tregllesit
e viteve te fund it lidhur me ngritjel ne detyre dhe levizjet paralele deshmojne megjithate ne
praktike kemi te bejme me nje sistem thuajse teresisht te hapur per konkurim nga jashte
perfshire dhe vecanerisht pozicionet me te larta drejtuese te Sherbimit Civil ( sekretari I
pergjithshem drejtori I pergjithshem etj rekrutimet per pjesen me te madhe te ketyre
pozicioneve realizohen nepermjet proced II rave Ie konkurrimil Ie hapur per kandidate te jashtem
por pa perjashtuar konkurrimin e nepunesve aclual civil
Qellimi J ketij ligji eshte krijirni I nje sherbimi civil Ire qendrueshem professional te bazuar ne
merite integritet moral dhe paanesi politike
Ky ligi percakton marredhenien juridike ndcrmjet shletit dhe nepunesit civil gjithashtu percakton
rregullat per administrimin e sherbimit civil
43Parimet baze per statusin e nepunesit civil
Sipas nenil 5 te ligiit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil Sherbimi Civil eshte I ndertuar
dhe verran mbi bazen e parimeve teB
I Shane eve te barabarta
2 Mosdiskriminimit
33 Neni 5 ligjit 1522013 Per nepunesin civil ne Administrimin e Sherbimit Civil
37
3 Merites
4 Tc Irasparences
5 Te profesiona li zmit
6 Paanesise po l it ike
7 Qendrueshmerise ne de tyre dhe vazhdimesise se shhbimit civil
44 Fusha e veprimit te Iigjit per nepunesin civ il
34 Nen i 2 Iligji per nepunes in c ivil percaklon ru shen e ve primit Ie tij nepermjet per fshirjes se
te gi ithe nenpunesve qe lIshtrojne nje funks ion public ne nje institucion tt admini strates
ShlehrOre institucion Ie pavarur apo njesi Ie qeveri sjes vendore me peljashlim
a) Te Ie zgjedhurve
b) Ministrit dh e zevedsmini st rit
c) Funksionaret e emerruar nga Kuvend i bull Presidenti I Repub li kes ose Keshi lli I Ministrave
d) Gjygjta re t dhe prokuroret
e) Nenpunesit e ad ministra t~s gjygjsore
I) Ushtarakut Ie foreave le armfliosu ra
g) Personelitle Sherbimil Infonnali v Shleleror
h) Personelit Ie njesive publi ke direkte te sherbimit
i) Anetarit dhe kryeta rit Ie organeve kol eampjia le drejtuese Ie komiteteve apo institucioneve ne
vares i Ie Kryeminislri se apo Ie nje mini stri
j) Punonjesit adm inistrative
k) Funksionaril Ie kabinetit
Shtrirja vertikalc
J5S lllrirja vertikale e rushes se veprimit Ie LSHC nis s ipas Ilj~ skeme hi erark ie nga pozic ioni I
sekrelarit Ie pergji lhshem te ministrise dhe shkon deri ne nive l special ist J6ne praktiken e
1 Neni2 ligji 1522013 per nepunesin dvilshy
38
- --- -----shy
deritanishme vihet Te nje konso lidim I kenaqshem ne kategorite e ulta dhe Ie mesme ndersa per
kalegoriH e lana Ie Sherbimit C ivil tregues i I qarku llimil ka qentH lane rue qe regan per faktin
qe keto pozicione jane dis i me Ie ekspozuara ndaj ndryshimeve te mundshme politike apo edlle
ndaj rap0rl eve persona te epror vanes pavarsishl nga moti vimi I drejte apo abuziv I k~lij
qarku llimi
Shtrirja ho riw ntale
Shtrirja horizol1tale e fu shes se veprimit te LSHC eshte e ku fizu ar ne disa institucione (KM
ministry institucionet e pavaruara bash ki qarqe elj
Fusheveprimi horizonta l [ ligjit ne ketedimension ne ni ve l qendror zbatohet per
a) Administraten e mini strive zyres se krycministril (rreth 1500 nepunes civile)
b) Adm inistralen parlamentare dhe te presidences si dhe administraten e instilucioneve Ie
pavarura qe raportoj ne drejt pltrsedrejti ne Kuvend (rrelh 2800 nepunes civile)
Stalusi J disa kategori ve te Ijea nepunesish te institucioneve It lilla si tatimet bull dogana polic i
diplomaci etj rregullohen me ligje perkate se te eilat ne thelb permbajne eli sa elemente Ie
ngjashme OSe Ie pemfena me ato Ie statust Ie ncpunesi t civil Statusi i pjeses tjeter te
punonjesve Ie administrates publike ( ars imi shendetcsi etj) perfshire administraten dhe
punonjesit e degeve ne vflres i Ie ministrive ne rrethe ose qarqe e qe perbejne dhe numrin mlt Ie
madh Ie punonjesve ne kete sector bazohet thjeshle ne kod in e punes
Fusha e veprimit rnaterjaJ
Fusheveprimi malerjai nenketedimension ligi i ka rregulluar elemenlellhelbesore me rendes i per
marredheniet e punes te nepunesve civil Ie ci lmjane te ndryshme nga alo per punonjesit e ljere
publike Ie ci let jane zbvilluar pas kesaj me akte dyteso re nenligjore kohn e punes dhe
pushimit etj
~Slrategjia nderseklorjale e reformes nE administrOiten Publike (SNAAP) ne kuader Ie strategjise kombetare per zhvillim dhe in tegrim (2009- 2013) Tirane Shlalor 2009 16 Neni 19 I ligji l sherbimit civil ka tegorile e nepunesve civil jane keto 1 Nepunes civil Ie kat egorise se larte drejtuese 2 Nepunes civil te kategorise sl mesme drejtuese 3 Nepunes civil v te kalegorise se ul et drejtuese Anep unes civil Ie kalegori se ekzekutive nepunes civi l Ie kalegori se se larte drejlues konsiderohen keto pozicione a) sekretar I pergjilhshem b) drejlor departamenti c) drejlO( I drejlorise se pergjilhshme d) pozicione te barazvlefshme ne Ire Ie parat ne institucionel e administrates publike qendrore apo vendore
39
Ne lidhje me disa aspekte Ie marredhenieve te punesimit (psh mosha e daljes ne pension
sigurimi socia l dhe shendetesor) LNC permban nje reference te p~rgj ith shme ne legj isiacionin e
pergjithshem te punes ( Kodi I Punes) si legj islacion plotesues Disa eiemenle Ie Ijera Ihelbesore
( deklarimin e pasuri se bull konfliktin e interesave skemen e pensioneve ploHsuese elj gjithashlu
te rendesishme pir marredheniet e punesimit te nepunesit civ il jane te shpemdara ne
legj islaeionin e posacem I eili zakonish t rregllilon te gjithe ose nje pjese te madhe te pllnesimit
publik
45 Pranimi ne Shcrbimin Civil 31
Pranimi ne sherbirnin civil ne kategorini ekzeklltive behet nepermjet nje kankurrirni tehapur
kankurimi organizohel ne menyre periodike nga njesia pergjegjese per seci lin nga grupet e
percaktuara ne piken 8 tt nenil 191e ketij ligji
Konkurrimi zhvi llohet ne dy faza
a) Yerifikimi paraprak nese kandidatet plotesojne kerkesat e pergjithshme dhe ato te
posacme sipas shpalljes se konkurrimit
b) Vleresimi I kandidateve
Verifikimi paraprak kryhel nga njes ia pergjegjese ndersa vleresimi I kandidateve behet nKa
komiteti I perhershem J pranimit I krijuar per secilin nga grupet e percaktua ra ne piken 8te nenit
19 Ie ketij igji
Kandidatet fitues qe marnn 70 Ie pikevc talale tevleresimit renditen nga komiteli I
perhershem I pranimil sipas pikeve Ie marra ne li slen e kandidaleve Ie sukseshem
~shte Keshilli Ministravc qe mirnton negulloren e hollesishme per krij imin perberjen dhe
veprimtarine e komiteteve Ie perhershme te pranimit si dhe lTegu llat e hollesishme per
proceduren e pranimit dhe vleresimin e kandidateve
n Neni 22 Iligjit HPer Nepunesin Civil ~
40
46 Ngritja ne detyre
JSNgritja ne delyreesilic kalimi I nje nepunesi c ivil nga pozicioni actual I punes ne nje ni vel
pozicion me 1e larte ne te njejtin institucion osc ne nje in sti tucion tjeter te administrates publike
qendrore apo vendore ( kur nje vend I till e ekziston) Ngri tja ne detyre reali zohet rea lizohet
nepennjel procedures sekonkurrimit organ izuar ga njesia pergjegjese per nj e ose disa
pozicio ne te tira Bazuar ne parimin e neoit 20 ( shanceve Ie barabarta profesionalizmit etj) te kClij ligji Nese vendi I lire I kategorise se utel apo Ie mcsme drejtuese nllk eshle plotesuar sipas
nenit 25 te kctij ligii ai plotesohet nepennjet ngriljes ne detyre
Mund te aplikojne per ngritje ne detyrevetem nepunesit civil te oj e kategorie pasardhese te
pnnesuarit ne Ie njejten apo ne nje institucion tjete te sherbimit civi l nese plotesoj ne kushtel
per ngrilje ne delyre dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Nese vendi I lire nuk plolesohet nepermjel procedures se ngritjes ne detyre nje procedure Ijeter
mund Ie organizohel Brenda nje afali 3 mujor deri ne plOleurosimin perfundimlar Ie vendit Ie lire
nese eshle e nevojshme mund Ie zbatohet procedura e tras ferimit Ie perkohshem ne interest e institucionit sipas shkronjes a Ie pikes I Ie nenit 48 Ie kctij ligji Keshilli J mini strave miraton
kushtet qe duhet Ie plotesojne nepunesit per ngritjen ne delyre dhe proceduren e hollesishme Ie ngritjes ne detyre
Ne prakt ike ngritj a ne detyri ka ndoshur ne perqindje Ie vog la rastesh Ekzistojne megjithale
di sa paqartesi lidhur me ndryshimin e pozic ionit brenda nje kategorie ( Ie larte) nese kjo perren
ngritje ne delyre apo levizje paralele gje qe veshtireson pasqyrimin real Ie ket ij Ireguesi
AVflnlazhi kryeso r I kesaj dllkurie eshte se konkurimi public ka promovuar lerheqjen e
kandidateve Ie af~ ngajashte admi ni strales gje qe krijon mundesine e sjellj es se njohuri ve dhe
metodave Ie reja Ie punes nga ala kandidate qe kane studjuar jashle ve nd it apo nga ata qe vijne
prej sektorit privflt Disavantazhi nga ana (j eter kate beje me pranine e nje kostoj e opportune ne
lidhje me s igurine e karrieres qe mundte mOli vonle me mire nepunesit e brendshem civil
47 Uvizja paralele
J Neni 26 Iligjit nr 152 2013 U per nepunesin civil U
41
Plottsimi I ve ndeve Ie lira ne kalegorine ekzekuti ve ala H~ ule apo Ie mesme drej lUesc behel se
pari nga nepunesit ciyile Ie se nj ejles kalegori nepermjet procedurts paralele Kush mund Ie
aplikoj ne per plotesimin e nje vendi Ie lire nepermjet procedures 51 Iev izjes paralele 5ipas pikes
1 nen 25 I ketij ligi i gt nepun sit civile Ie se njejtes kalegori ne Ie njejtin apo ne nje institucion
tjeter Ie sherbi mit civi l qe plotesojne kllshlet per para lele dhe kerkesat e posacme pef vendin e
li re
Yleres imi 1 kandidateve Ie inte resuar kryhe nga nje komi sion I brendshem I krijuar ne cdo
emiss ion nepermjet nje procedure Ie bazuar ne parimel e parashikuara ne piken I neni 20 Ie
ketij ligji Perfaqesuesi I njesise pergjegjese esbte anelar I kom isionit te brendsghem
Ne perfundi m te vl eres imit komisioi mund te ve ndose
a) Perzgjedhjen e kandidatit me Ie pershtatshem per tu emeruar ne vendin e li re
b) Perfundimin e procedures pa asnje teperzampjed hur ne fast se asnje nga kandidatet e
interesuar nuk ploteson kushtet dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Keshill i I Ministrave miralon
a) Kushlel qe duhel Ie pJolesojne nepunesit per levizjen parale le dhe procedurat e
hpo ll es ishme te levizjes paralele
b) Rregullal pfr krijimin dhe perberjen e komis ionit Ie parashikuar ne piken 3 Ie kctij neni
48 Oisipiina ne sherbimin civil (SHe)
Disiplina ne Sherbimin Civi l ka Ie beje me mnsa l di s iplinore qe jepen ne rastel e konslalimil 1(5
shkeljes serregullave apo Ie moskryerjes se detyrave Masat disiplinore dal lohen nga vleresirni
negativ I perfosmances Vendim-marrja ne lidhje me ke lO procedura perqendrohet tek epror
di rect dhe me pas ekzis(on mundesia e ankirnit Ie drejteperdrejte ne KSH C Sipas nje studimi
eshte ve ne re qe nllmri I rn asave di siplinore ne praktikeeshte I voge l verehet nje shperndarje j o
uniform e tyre lakonisht nje numer relalivisht [mad h [ masave di si plinore vihet re ne mornente
ndryshimesh politikc
42
Ligji eshte relativisht J pltiqarte lidhur me zbat imin e mases sl uljes nedetyre ) kur nje institucion
( ku eshte dhenc nje mase e (ille ) nuk ekzistojne vende pune Ie oje kategorie Ie lIle ne keto
raste nje mase e tille fezulton e pazbatuesh me apo te pakten problemalike Dicka e ngjashme
konstatohet edhe lidhur me mundesisne e kthimit ne pozicionin e rneparshem pasi parashkruhet
masu di sipiinore
49 ASPA OHE PROGRAMET E FORMIMIT PIWFESIONAL
ASPA
39Ne varesi te Ministri se se Brendshem krijohe dhe Shkolla Shqiptare e Administrates Publike
(AS PA) SI jnst itucion public qend ror me se li nc Tiran~ASPA ka autonom i administrative dhe
akadem ike Ajo ka per qeHim formimin professional Ie nepunesve civil 5i dhe cdc individi tjeter
vendas ase H huaj qe nuk esh te pjese e sherbimil civil dhe qe plOleson krilerel e kerkuara
Forrnimi profess ional perfshin programin e forrnimit Ie Ihelluar Ie kandidateve per kalegorine e
ncpunesve civile te ni ve lil Ie Jarle drejtues anetare te tru pes se nepunesve civi le ni velit Ie larte
drej tues si dhe programin e formimit Ie vazhdueshem Ie nepunesve civ il dhe Ie cdo indi vidi
tj eter jashte ketij sherbimi
Buxheti ASPAmiddots percaktohct si ze I vecanle ne Buxhelin e Minislrise se Brendshme
Organel drej tuese te saj jane
I Keshilli drejtues
2 Drej lori
KeshilJi drejtll es perbehel nga [2 anetare dhe kryesohet nga nj e prej rektoreve Ie lmiversitetcve
I zgjedhur nga Kon ferenca e Rekloreve Ie Shqiperise Ne perberje Ie lij jane perfaqesues dhe
drejtues Ie larte Ie min istrive organeve Ie qeverisj es vendore DAP- it universiteteve shoqerisc
civile dhe biznesit sipas percakli mil te bere me vendim Ie Keshill il Ie Ministrave
I Neni 91igji 1522013 Per NepuneStn Civil
43
Keshilli drejlues miraton po litikat bull slrategjite dhe partnerilelet e ASPA-s hal10n kuadrin
rregullal0r Ie saj 5i dhe miralon projektbuxhetin dhe s trukturcn organizali ve Ie ASPA-s
Detyra Ie hoJlesi snme te keshillit drejtues percaklohen me vendi me te Keshillit Ie Ministrave Ne
percaklimin e polilikave Ie perzgjedhjes dhe Ie formimil bull ASPA detyrohel Ie bashkpunoje me
DAr-in s i njenjesia e ngarkuar j)tr centrgatitjen dhe mbikqyrjen e zbatimit Ie polilikave
shteterore ne sherbim civil
Drejlori I ASPA-s emerohet dhe lirohel ne detyre sipas kritereve dhe rregullave Ie percaktuara
per anetaret e trupes se nepunesve c ivile Ie kalegorise se lartc drejtuese Perjashlimisht deri ne
moment in e fillimit Ie efekteve Ie kelij ligji drejlOri I ASPA-s emerohel me vendi m Ie Keshi llil
te Ministrave me propozim te Ministr e Brendshem
Nepunesil e ASPA-sderi ne momentin c IIUjmit te efekteve Ie ketij lirui emerohen nga Drejtori
I ASPA-s s ipas procedures se Kodi Ci vil Keshilli 1 Minislrave miraton rregullal e holl esishme
per menyren e organizimit dhe funksionimit Ie ASPA-s
Programer e formimit profesional
AS PA ka per delyre leofroje formim profess ional nepermjet perfshirjes se programeve Ie
meposhtme
a) Program Ie foonimit Ie thelluar n~ baze Ie Ie cilil formohen kandidalel per anelarel Ie
TNO-s (niveillarte drejwes)
b) Programe Ie formimil t~vazhdueshem ne baze Ie Ie cilit trajnohen ne vazhdimesi dhe
n~ lidhje me punen e nepunesit civil te te gjitha kalegorive si dhe cdo indivit tjeter
j ashte sherbimit
ASPA ofron mundesine e pergal irjes paraprake Ie kandidateve per te marre pjese ne
konkurrimin e hapur per kalegorine ekzekutive kundrejt tmires
ASPA realizon sludime dhe bOlime ne fushen e administrates publike Sludenlel e AS PA-s te
perzgjedhur nga shoqeria c ivile bisnes i apo individi jashlc sherbimil civil detyrohel te paguajne
larjf~ Keshilli I Ministrave miraton lariftin perkmese per cdo trajnim
44
KREUV
5 RREGULLIMI I MARRDHENIEVE TE IU NES NE SHQIPERI SIPAS KODIT
Til PUNES
51 Kodi I punes dhe rregullimi I marrdhenievc te punes ne administraten publike
Marredhenia e punes ne vendin lonerregulohet nga Kadi I Punes I Republikes se Shqiperise I
cili eshte li gj i kryesor per rregullimin e ketyre mltl rrdhenieve ne dispozital perkatese te lio Per
te kl ptuar memire gjendjen e egjislacionil shqiptar pqr marrdheniet c punes eshle e nevojshme
Ie bcjme nj l anaiize te pergjithshme Ie legjislacionil perkates Ky Kod eshte krijuar me qellim
Ie rregulloj marrdheniel e punes ne tregLlll e ekonomise private dhe iniciatives se li re Ne
sekto rin publik prob1emet pcr zbatimin e krit ereve dhe kushteve ligjore pcr lindjen zhvillimin
dhe perfundimin e marrdhenieve Ie punes jane Ie vogla Kodi I Punes parashikon nje
serhregu llash ne mbroj~e Ie punemarresve sin e mstin c fillimit vijimit dhe Ie perfundimit te
marredhenies se punes Kodi parashikon nje rregulJ te posacem per rastet kur punedhenesi eshte
organ J administrates pubJike gjithsesi ky parashikim duhet te kuptohet sakte nga vete organet
dhe ndoshla Ie shoqerohet ed be me lTegullime I~ tjerf Ie posacme per administralen pllbJike
Nje analize e tilleeshte hapi I pare per I ~ evidentuar boshlleqet dhe problemalikm qe ajo mbar
Gjithashlu nje an aJ ize e tilleeshtc e nevojshme per Ie ku ptuar nese prob lemet e qendrueshrnerise
pavars ise ose meritokracise ne administraten pub like rrjedhin per shkak Ie mangesive ligjore apo
moszbatimin korrekl Ie Jigjit
42Kodi punes rregullon Ie gjilha marredheniet e punes ne administratcn publike me perjashlim
Ie marrdhenieve Ie punes Ie personave punesimi I Ie cileve rregullohet me ligj t~ vecante pra Ie
gjitha marredheniet e punes ne organet e administrates publike qe nuk I nenshtrohen nje
rreguHimi Ie veCaJ11e me li gj do Ie rregiullohell sipas dispozilave Ie ketij Kodi Madje ky Kod
parashikon qe per as sa ligji I vecante nu k parashikon zgj idhje per problemet e lidhura me
marredheniet e punes perseri do te gjejnc zbatim ne di spozilat e Ketij Kodi
lt0 ligji nf 7961 dal e 127 1995 Per Kedin e Pun es n~ Repu bliken e ShqiperisE I ndryshuar
4 1 Or Eralda Ca ni Anarize e legjislacionit mbi marrdhenel e punes ne administraten publike ne Republiken e
Shqiperi~e ne kuadrn e projektit te qendres AKSES ALBANIA Per nje administrate publike tre qendrueshme dhe
profesionale ~ mbeshtetur nga Ambasada Gjermane ne Tirane dhjetor 2009 41Neni 4 I Kod te Punes
45
Ky Kod 11 ~ kreun JIl Ie tij parashikon oj sere pari mesh mbi Ie eilal mbes hteten marredheniet e
punes Edbe pse parimin e konkurrueshmerise apo Ie trasparences nuk e permend lie nenin 11 Ie
tij parashikohet se normal e se drejtes Ie d iet rregullojne marrdhenien e punes kane perpares i
qe edhe veH KushlelU ta parashikon oe nenio 11 6 Ie saj Kod i rendi Kushtetuten Konvenlat
Nderkomelare It ratifikuara e me pas li gje Ie tjera duke renditur Ie parin nga 10 Kodin e Punes
Pra perforcohet edhe nje here rregullimi qe Kushtetuta parashikon ne neni n 107 qe marrdhenia e
punes per nepunesit civ il publike bazohet ne lrasparence konkurrueshmeri e profesionalize m
52 Lidhja e kontrates se punes
Kodi I punes ne nenio 19 Ie tij parashikon qe lindja e marredhenies se punes kryhet nga
punedhenesi I ci li puneson ne menyre Ie drejtoirdrejte punemarres in Ky punedhenes perdo r
zyra shtett~rore Ie punesimit ose agjensite priva te Ie punesimit per le punesuar punemarresjn ky
parashikim eshU h~H1lmr me qeJlim qe tu sherbeje person ave juridik pr iv m Ie cilet mund Ie
zgj edhin me sa duke rregLdlal e lyre Ie punesimil te pu nonjesve Ie lyre [ referuar nekuadrin e
detyrimil kllshtetues pe r konkurrucshmeri dhe tra sparence pcr punonjes it e administrates publike
bull ky rregullim do Ie s ilhe konfuz ion dhe paqanes i Pm ka nevoje qe ky Kod meqeeshle li g baze
edhe per marrectgheniet e punes ne admi nistraten publike bull te specifikoje nje rreguHim Ie posac me ne kontrat en e punts apo edhe referimi tck e ashtequajtura kontrate kol ektive e
punes Sigurisht qe cdo rregu lli m qe do te bellej me akt Ie posacme li gjore e vecnneri sht
nenligjore do Ie ishl e I delyrueshem per lidhjen e nje konlrale punesimi Gjithsesi s ic ulna
edh e me la rt profesional izmi apo kerkesa per kritere Ie cakluara piir punesim Kodi I punes Illik
e percakton si kriter punesim i
53 Kohhjatja e marredhenieve te punes
Marresheniet e punes sipas Kodit teP unes lidhen sipas nj e kohezjatje te pacaktuar dhe nje
kohezjatje te caktu ar 43 Kodi me qell im krijimin e rnarn=dhenieve Ie qendrueshme tepunes
parashikon qe si rregul kontrata e punes lidhet per nje periiudhe te pacaktuar Nese
konlra la e punes do le lidhel per nje periudhe Ie cak tultlf kjo duhel jus lifikuar per arsye objekti ve
o Kreu XIV neni 140 I Kodit te Punes se Republike$ $e Shqiperise I nd rysh uar 2003
46
qe lidhen me nar yren e perkoheshme Ie detyres nJ Ie eilen punemarresi do lepunesohet 44 T~
gjitha rregullimet mbi kohezjaljen e punes kohezjatjen ditore ne pune 45 pagesen pushimin
Javor e vjetor punen e nates apo kohe feslash dhe pagesen per Ie detyrimin per kuaifikim
punonjesish elj jane rregullime Ie eilel pltl dysh im mundesojne nj e status Ie caktuar te mbrojtu r
Ie punonjesit per punen qe kryen pushimin qe duhe Ie kete si dhe pagesen qe duhe Ie marre
per punen qe kryen Mund Ie permenden (dhe nje sere nenesh Ie ketij ligji qe synojne
rregu llimin e sigurise dhe mbrojtjes Sf shendet it ne pune si psh Nenel 39-75
Ne pergj ithesi keto rregullime duke qene edhe ne Iefiektim te traktateve Ie m iratuara nga 46IL0 dhe ratifikuara ga Shqiperia ne te njejlen kohe refleklojne edhe shu me prej dire ktivave
Ie BEmiddotse
Te lill a mund tepermenden
47Direkl ivat 2003 l Ee e parlamentit dhe Keshi llit Ellropian Mbi aspekte Ie caklllam Ie oreve Ie
punes
Direclive e keshillit 9 1533 EC vi lil 99 1 Mbi del yrimin e punedhenesve per te informuar
punemarresit mbi kushtel e kontrates apo Ie marrdhenieve Ie punes
Oirektivat 781 EC vi lit 2000 Krijimi I nje kornize te pergjithshme trajtim I barabarte ne
punesim dhe pro fesion e e ila kerkon Irajl im Ie njejle Ie personuve pavars isht nga bes imi felar
paaftesile gj inia orienlimi seksual elj ne marredheniet e punes apo profesion dhe ltlnetaresite
ni orgMizata te caktuara
Nje organ I administrates publike krijohet per Ii sherbye r nje interes i public Ie eaktuar dhe
z1konishl organet e adminjSlr31iS publike krijohen SI persona juridike me akte liampjore per Ie
ekzisluar per nje periudhe Ie pacaktuar kohe ose ne raste Ie caktuara per Ie traj tuar ceshlje per
tC eilat vendoset nje kufi koh or I cfl ktua r4 ~ Edhe ne rltlSle Ht ill a si kjo e fundil akli li gjo r apo
Neni 140 I KPU NE5 parashikon se U nese koheljotja nuk percokrohet me sokresi ngo paler gjare idhjes se kontfoftS ojo ((ojtohe si kontrote me periudhe Ie pocokruor ~5 ligji nr 136 viti 201 5 per disa shtesa dhe ndryshime n1 ligjin 7961 te vitit 199 5 te Kodi I pun~s 1Republikes se Sqiperise i ndryshuar ~o Organizata nderkombtHare e punes ( ILO) n Directive 2003 EC of the European Parlament and of the Council o f 4 November 2003 ~ permbl edhje informacionesh rreth marrdhenies se punes Feri ona Cato
47
nenligjor nuk parashikon kohezgjatien e vele organil administrative Nt ligiin per stat us in e
nepunesil c ivil parashikohen komilele ad-hoc Ie eila jane krijime Ie perkoheshme Ie posacme
Ie krijuara me qellim menaxhimin e testimeve Ie kandidateve pef nje vend pune pjese e
sherbimil civil Po ashtu mund Ie kete organe Ie (ilia Ie administrates publike qe traj tojn~
ceshtje Ie tilla por qe shuhen mbas mbarimit Ie funksionit pqr Ie ei len jane krijuar r sh kemi
organct qe trajtojne ceshljcl e kthimit dhe kompesimillc pronavc Kjo ceshlje kil dhe kufi zime Ie
caktuara nga vete ligji
Megjithate ne rustin e pare behel Ijate per nje pune shume Ie kufizuar ne kohe( nje dilore ose dy
dilore) ne rastin e dyte behet fjale per nje ceshlje edhe pse mund Ie kete kllfizimel e veta ne
kohe mund Ie zgjasi per vite me rradhe Pra kontratCl e punes neorganet e administrates rubJike
duhel Ie jene me nje kobezgj atje Ie papercaktruar ne Ie shumten e rasteve Sigurishl nese
natyra e punes apo detyres do Ie ishte e perkoheshrne edhe kohezgjatja e kontrates se punes do
Ie ishte e kufizuar edhe nese behet jale per marredhenie pune ne nje organ admil)islrativ qe
nuk esille I perkohshem Nje interprClim I till lmbetet edhe ni ate qe admini strate publike per
nga natyra e saj eshte e qendrueshme dile e vijueshme Gjithashttl nj e intepretim [ till1 do Ie
ishte ne perpulhje me direktival e Komis ionit Europian qe kerkojne nje justilikim per
pefdorimin e kontrata ve aflltshkurtra duke I kerkuar shte te ve anetare( nuk eshle e
delyrueshem) q~ Ie konsuhohen me grupel e inte resl dhe Ie marrin masa lidhur me kelt 5i
a) Justifikime objekti ve per rinovime konlratash dhe marrldhenieve Ie tilla al~lshkunra
b) Percaklimi I perseriljes qe mund Ii behe t konlrates afalshkurte r
Kjo directive duke kerkuar nje rregullim te percakluar Ie Ii lie qe orienlon gjilhe marrCdhenicn e
punes drejt qendrueshmerise net per polilik~n qe BE-ja ofron pel nje marredhenie Ie
qend rueshme pune
54 Perrundimi I marrdhenieve te punes
48
Kodi I punes parashikon 49 qe marredhenia e punes perfundon me zgjidhjen nga njerltl pale e
kontrales osekur ka perfunduar afati I percaktuar ne kontrate
Kohezgjatja e nje kontrate tregan vazhdimesi e nj e marredhenie pune pra qendrueshmerise po
aq percakton edhe leresine e rreguUave qe do Ie ndiqen ne rastin e zgjid hjes se saj perfundimi I
marrdhenieve Ie punes regullohet nga Kreu XIV I Kodil Ie punes Kontrala e punes me
kohezgjalje Ie pacaktuar perfundonn kur zgjidhet nga njera pale ose ka perfunduar afati I
njoftimil sine rastin e nje konlrate me tlfat ashlll dhe pa ann kontrata mund Ie zgjidhcI me
arsye duke respekhlar proceduren e parashikuar nga raSle e zgjidhjes se kOfllrales me arsyc s i
dhe procedura e kisaj zgjidhjej e
Fillirnish t respeklohet afmi 1 nj ofiirnil per zgj idhj en e kontrates 1 ei li shkon nga dy deri ne tre
muaj ne vares i Ie s ituatave Ie caktuara Ie parashikuara50 ne nenin 143 Ie Kodi te Punes ku
Iheksohet
I Pas kohes se marrjes ne prove per Ie zgjidhur kontraten ne periudhe Ie pacakwar pale
duhe Ie respektojne nj e flfal njoftirni prej nje muaji gjate vilil Ie pare Ie punes prej dy
muajsh per dy deri ne 5 vi tet e para Ie punes nde lsa prej 3 muajsh pe r me shume se pest
vjet pune
2 Keto afate mund Ie ndryshohen me marreveshje me shkrim ose me konlrate kolektive Ie
punes kur Pllnemarresi ka kryer deri nc gjashl~ mll aj pune afati Injoftimit nuk mund
Ie jeleme pak se dy jave Afa li J njonimit eshtejo me pak se I muaj kur punemarresi ka
kryer me shume se 6 muaj pune
3 Afati 1 njoftimit per zgjidhjen e konlrates zgjalel si pas rastit deri ne fund te javes ose deri
ne fund Ie muajiL Zbatohet I njejti regu]) kur afati I Iljofiimit pezullohet gjateperiudhes
se paa ftes ise per pune shlatzani se ose pushime ve Ie dhena nga punedhenesi
4 Kur njera pale e zgjidh kontraten pa respektuar afatill e njo flimit zgjidhja Irajtohel si
zgjidhje me efekl le menjchershem
bull9 Neni 141 I Kodi I Punes I republikes se ShQiperise
00 Neni 143 I Kodit te Punes te Republikes se Shqiperise
49
Pasi parashikohet respektimi I afati dhe procesi 1 informimit Ie arsyes dhe shpjegimit e situates
Kadi parashi kon perfundimin e marredhenievc Ie punes ne situata tejustifikuara dhe parash ikon
ne cdo here qe do Ie kele perfundimin e lyre normalisnt ky Ie jete edhe per nje arsye Ie
arsyet uar apo tejustirikuara
Nje percaklim I shkaqeve Ie arsyeshme nuk mund Ie behe ne Kad pork y [ fundit merr pers iper
Ie sherbeje 5i nje kufi zim I abuzimeve me kufirin e Ie arsyeshme Ne kete ne nenin 146 Ie
Kadi H~Punes pamshikohen s ituala qe konsiderohen 5i shkage Ie arsyeshme par edhe s ilUale Sl qe konsiderohen 5i shkaqe Ie paarsyeshme Ie zgjidhjes se kontrates se punes Neni 146 Ie
Kadit Ie Punes CilOhe qe zgjidhja e komrates nga punedhenesi kons iderohet pa shkaqe te
arsyeshme kur a) punemarresi ka pretendime qe njedhin nga kon trata e punes b) punemarresi
ka ~rmbushur nje detyrim ligjor c) kur behet per mot ive te pan dash me nga personaiteti I
punemarres jl por qe ka lidhje iegjilime me Ie drej lin e punes dhe raportet e saj Konsiderohen Sl
moti ve t~ tilla raca ngjyra seksi mosha gjendja civile detyrimet ramiljare besjmi retar
bindjel politikc kombesia gjendja shoqerore
Kodi 1 PlUleS ofron gjilhashlu edhe nje percaklim Ie pergjithshcm te institutit Ie situatave Ie
juslifikuara Neni 153 Ie Kodil Ie Punes vle reson 5i shkaqe H jus ti fiku ara rrelhana e rcnda qe
nuk lejojne s ipas parimil Ie mirebes imit Ii kerkohet alij Ie ka zgjidhur kontraten gt vazhdimin e
marrdhcnieve te punes apo dhe raste kur punemarres i shkel detyrimet kontrCl ktuale me raj Ie
lehlc ne menyre Ie perserilur me gjithe paralajmcrimin me shkrim Ie punedhenesit Kuptmin
e rret hanave terenda apo fajita Ie ehle te pers~rilur pale do (ju duhet ta interpretojne s ipas rasti
dhe eshte gjykata ajo qe vend os nese ekzi stoj ne apo jo shkaqe te tilJ a Ire justifikultl ra per
zgj id hjcn e kntmtes
Nese zgjidhja e kntrates rezu llon te jete jo nerespeklin e procedurnve Ie parashikuara apo jo per
shkClq e te arsyeshme I j ustifikuara punemarrcsi ka Ie drejt e Ie paraqese pad ne gjykale kunder
punedhenesit brenda 180 diteve nga d ita e perrundimit Ie arati te njoftimit Kodi parashikon se
zgjidhj a e kontrates pa shkaqe Ie arsyetueshll1e eshle e pavlefshmePunedhenesi qe ka zgjidhur
kontraten dHke mos respektuar aralete e njofl imil duhet Ie paguaje si rregull dernshperblim nje
~ l Neni 146 1 kodile punes te Republikegt se Shqiperise
50
page prej 2 muajsh Zgjid hia pu shkaqe tearsyeshme sjell edhe demshperblim deri ne I vii page
Madje kodi parashikon qe kur ka nje vendim Ie formes se prere per Ie riklhyer punemarresin ne
vendin e meparshem cpunes punedhenesi eshte I detyruar ta zbatoje
Referuar kelij punimi cka u citua me lart Ie gjilhe keto aspekte ligjore si dhe polilika qe
ndermerr shteti ( qeveria ) Juajne nje rol Ie rendsishem ne mbrojtjen e punemarresve per Ie
ruajtur vend in e punes ( duke siguruar nj e kontrate afatgjale Ie punes ) gje e cila ~jell nje lTitje te
punesimit thene ndryshe duke mos ndryshuar shirrat e papunesise ( nje nga s frdat qe perballet
shleli shqiplar)
51
Konkluzione
lDuke II bazuar ne cfare II trajtu3 ne kiW punim kam evidenHlat qe pavars isht rolit Ie shtetit q~
shikohet qe ka sjeJl e reform a ne vazhdirnesi per nitj en e nive li Ie Ie pun ils ua rve nepermjet
politikave Ie nderrmarra eshte e nevojshme qe Ie merren masa Ie ndryshme duke j u referuar
dhe akhl aliletit Lehtesi sht mund te arrih et nekon klu zion se rritja e vi velit Ie papunesise mund
te arrih et nepermjet nde rmjetesi mit qe ofroh et nga zyrat e punesimit ose nga agj ensite private
Ie punesimi t
2 Fo rm imi profess ional du het Ie permiresohel dhe Ie shtohet numri lIe trajnuarve cdo vii ne
baze te kerkesave Ie punes per lI oj in e pro fesionit
3 Dun e levazhdoj c zbatimi I program eve te nxiljes se punesi mil du ke siguruar kllalifikime
sidomos per temral d be grupel e vecanta
4 Nje mbeshtetj e Ie vecante duhet lekt~n e bisneset Ie ei let ofrojne punesim bisnese t fa miljare
si dhe scktori I turi zmit te eilet mund te punesojne nje nurner Ie madh punonjes ish
5 Nxilj a e progrcuneve per prnkl ike e Ie sapo d iplomuarve duhelle zgjerohet ne cdc instilucion
dhe ne cdo d rejto ri admini strate publike gt pa lent menjeane dhe kompani te medha duke krijuar
me ta nje forme bashkpunimi per punes imin c praklikanleve me Ie mire
6 Gjate vit eve Ie fu ndit prezenca e shtetiljo vetem qe nu k eslllezvogelll3r por perkundrazj eshte
zmadh uar ajo efa re ka ndryshuar eshte roli I tij menyra e nderhyrj es dhe doza e ket yre
nderh yrje duk e bere Ie mun dur mundesine e rriti es se pllnesimit dhe kualifikimit Ie personave Ie
punesuar dhe tl papunesuar qe pres in te integroh en ne tregun e punes
7 Kodi I Punes I Republikes se Sqi pe ri seeshte nje baze e e mire mja rtueshme per rreguilimin e
marrdhenieve ne kCli sektor nl kete kod re Oektohet drejlpersed rej li fryma dhe gama e parimeve
me Ie nj ohura qe vij ne nga konven ta nderkombetare dhe Euro piane per Ie drej tat e njeriuL
52
8 Pervec rreguHimit qe [ ben Kodi [ Punes kerni edhe veteBrenda sektorit public rregll l ime per
ate instilueione Ie eilat hyjne ne fushell e veprimi t Ie legjis lacionit Ie sherbimit civil dhe keto
marredhenie rregu ll ohen me ligjin nr 152 20 13 Per Nepunesit Civ il Edhe pse jemi nj c shIel
I vogel me nje admini strate te vogel pu blike dhe me nje numer te kufizuar Plillonjesish pu blic
ky sektor eshte du ke kal uar neper reform a dillamike ne lTUgen drejt integrimit Europian
9Ne vendin tone duhe l Ie propozojme ndryshime dhe permiresim Ie qeve risjes 5C sek lo rit public
dhe sherbimeve publike p~ dysh im qe duke iu referuar s ituates aktuale problemmike sek lo i
public duhet Ie beje ndrys hime sin e funksionim sin e ndertimin e saj Ajo duhet tejete e
mbrojtllr nga levizjet po[itike Ie punonjesve ne menyre qe Ie ruaj kualitetin e kapacitcleve
llJ erezore
S3
Bibliografia
1 E drejla f punes prof fir KiltreI Cela bolim IV ~ stlepia holuese liar Tirane
2 E (rejta e kralwsllar e punts proftlr Kudrel Cea
3 Directhe 2003 EC of he European Paramenl and 0 he Council of 4 November 2003
4 Lligji lu82 tlati 0907 945 Mbi knllen e sherhimit mhrojljen dlte shperblimin lie pune
5 Ligji IIr 527lktle 2508947
6 Ligj nr 2250 dali 030SJ956 Mbi Kodin e Punils Ie Repuhlikiis Populore Ii
Shqiperise
7 Ligji I1r136 dale 512 2015 Iper disa shlesa dlte Ildryshime nit Ligjin fI 7961 dali
12071995 Kodl J plles I ShqipiJr i ndrysltuar
8 Ligjil152 dale 2013 Pilr IIilpfinesin civil
9 Stalstika e fregut Ie plllles 2014-2015 SheThm Komhiftar I PUl1esimit
)0 Slrnlegjia e plllleimit 2007-2013 Millistria e Pun es rifle Ceshljes Sodale
11 Tregu 1 pUlles AklllaJ Shirbimi Jltombelar I Puniisimil
12 Slalisliklllejorces se punes lOIS INSTAT
13 Slralegjia ombilare per pniisim 2014-1020
14 Slralegjia difrseJaorjale e reformes lie a(minislrolen Publike (SNRA P) llii kUlJdii Ie
slralegjise JoIIbilare pir tviflim dll t illltgrim (1009- 2013) Tirane SMalor 2009
15 Slralegjia per PUllesim dlle Aflisi fLO 1013-206
16 Draft document Mbi fiji igjii Ii ri per sllirbimin civil ni SIIqiperi f pergalitur Of
Zlrani SIIapo ne basltkipunim me Dr Hails -Achim Roll kOllsulenli Ii Sigma me
kerkese Ii DAP 1 letor 2010
17 Giuseppe Casale Service public reladole eork
S4
J8 Josep Tenkormrg bullbull hi comparaillt Qvervieii Geneva August 2008
9 Annizi e legjisaciollit mb marrdhiilliel e punlis ne administraten publike ne
Republiken e Sltqiperise lie kuadrin e projektit Ii qelldres AKSES ALBANIA
Pernjii administratil pubike Ie qiil1drlleshme dlle proesiollale mbiJihlellir IIga
Ambosnda Gjermane Ili Tirone dhjelor 2009 puno Dr Eralta Can
20 Komieli Shqiptar I Helsiki Sifuala e diskriminimit lie procesill e lorgimit ngo
plla ni Shqipilri Tirane dlljelor 201 I
21 SlalisiNa lujuri IIga kOllfenmea e reafizuar ngn qelldm ISU JtlriJ me feme
Zbnim J ligjit lie mbeshlelje Ii qiimrueshmerisi dhe rriljes sit perjorm(mcifs ni
Administraten Pubike
22 KlIshJetuta e Shqiptrisi
23 Marrdhellia e pultes FerioJlQ Calo
201 Kerkime mbi fregull e pUlles Jonida IoxhoJi
25 KOIi (ok Idrej~sla~qjp-(J -tJXl
26 Shlefiweborg
27 llllervisffr lie ~lil1islrillit e punts dlle Ceshtjevt Sociole me feme Nxitja e pllll ifsimil
dhe polifika Ii tjera per IIljell e papllnesisl
55
PERMBAJTJE
MIRENJOHJE 4
PERMBLEDHJE 6
HYRJE 7
KREUl 9
IZHVILLIMI HISTORIK I MARREDflENIES SE PUNES DHE TREGUT TE PUNES9
IJ Veshtrimi historik J marredhenies scpunes ne Shqiperi (J912-1995) 9
12 Rendesifl c marrdhenicc te punes ne Shqiperi 11
13 Z hillimi J Trcgut te Punes nc vitel 1945 -1990 13
14 Politikat e tregut te punes 1990-20 15 14
KR EUII 18
2PAPUNESIA DHE ROLli SllTETIT NE RJUTJEN E PUNESIMIT 18
21 Papu nesia nf vendin tone 18
22 S talistikat e papunesise se rrcgjislrllar 19
23 Situata aktua le e puncsinlit 22
24 Punesimi dhe Perfshirja Sociale24
25 Faktoret qe kane ndikuar ne rrilj ln e nivclit te punesimil ne Shqipcri 26
26 Roli I Shtelit De rritj en e puncsil1lit 28
1
KREU III bull 30
3sEKTORI PUBLIK DHE SHERBIM I PUBLIK 30
31 Crare kuplojme me sektor public 30
32 Kush jane tc perbash ketat dhe ndrysh imet c sektorit public dhe sherbim eve publike3 1
33 Rregullimi I marrdhenieve Ie punes li esektorin public32
34 Rrcgullimi J marrdhen ies se punes neseklorin public 34
35 St udimi J nde rprerj es Sf kontrates scpunes ne Bashkinc Tirane dhc Bashkine Dunes
KREU IV 36
4Rregullimi 1 marrdhenieve Ie punes sipas ligjit Per Nepunesin Civ il 36
41 Evolimi historic i ligji per nepunesin civil 36
42 kanlktcristikat thelbeso re te ligjit Per Nep unesin Civil 37
43 Pariruet baze rubi tc cilat vepron ligji 37
44 Fusha e veprimit te ligjit Per nepllne-sin Civil 38
45 Pra nimi nc sherbimin Civil 40
46 Ngritja ne detyrc 41
47 Lev izja paraleJe 4l
48 Disipinn ne shcrbinim civil 42
49 ASPA dhe programet e formimit profes ional 43
2
KREU v 45
S Hrcgullimi J marrdhenieve Ie punes oe Shqiper i sipas Kodit Ie Punes 45
51 Kodi I Punes dhe rregulJimi I ma rrdhenieve te punes ne Administratell Publike 45
52 Lidhja e kontrates 51 puues 46
53 Kohezgjatja c Marrdhenicve Ie Punes 46
54 Perfundimi I Marrdhcnies Sf Puoes bullbullbullbullbullbullbullbull bullbullbullbullbullbullbullbull 48
KREU VI
6 PERFUNDIME DHE REJ(OMANDlME bullbullbullbullbull 52
7 BIBLlOGRAFIA bullbull bullbullbullbullbullbullbullbull 54
3
MJRENJOHJE
Universiteli piilfaqeson nje faze te jees ne Ie cilen secii aftesohet profesionalisht
dhe shkencerisht Nefund tii kesajfaze gjilhe informacion i akumuluar ne auditor
eshe nje benefit me nje diapazone Ie madhe qe do Ie me sherbeje ne gjihe
rrugel imin e jeLifs Per kiile pasuri Ie dhuruar duhet Ie falenderoj l ii giihe
personal qe me kane p erkrahur dhe mbeshtetur ne cdo moment duke me dhene nje
ndihmese Ie) mase Ie madhe vecanerisht do i shprehja f alenderimet dhe
mirenjohjen time Ie gjifhe Sioftl akademik Ie pedadogeve qe kane dhene shume nga
vetja per Ie no e bere me Ie lehte perfundimin e studimeve Falel17inderil
p edagogeve Ie Universilefil Aleksander M oisiu Ie cilet bene Iii tnundurjo velem qe
une lejem ketu sot por dhe fakti qe ala kane hedhur bozat e ketij formimi lek une
Shpresoj q i nji dili Ii kem mundesi Ii jlla shpirblej kil Nji mirnjohje pafund
per Ie gjithe ju (burimi I dijeve temija ) e cila nuk do shteroj kurd tek qenia ime
JlIaleminderii shuf1le per gjithcka
4
--------
Abstrakt
Roli J shlelil ne Iregul1 e punes ne Shqiperi qe ne flUime e sa) dhe deri ne (Jiliil e SOlme Iw
perjeuar nje eri sjidash dhe reformash deri ne jorcimin e roUt Iii fij duke ndiirrmarre njij sere
polilikash per Ie lfur papunesine si dhe mbrojljen figore Ie punonjesve jo vefiim ne sexorin
public por dhe ne ale privctt Kam menduar Iii Irajoj njii ilome duke vent ne dukje rolin e hlelil
)0 wliim ne mbiishlelje Ii zlljJljmil Ie Jregul Ii plines por dhe mbrojljes mbrojljes l igJore Ie
punolljiisve ne variisi Ie jnSli(ucionil ku (1(0 punojne Nji piirshkrim I eshte hiire dhe siluates
akuate ne fidhje me puneimel nii administralif si dhe shkarkimct e tyre e ciia sjell njii (riUe Iii
papunesisii dhe njt koslo Jinanciare Iii hwnbur Lidhul me nepuniisit civile dhe marrdhiiniell e
punes jam mundllar Jij palaqese nje analizf teorike Ie legjislaciont dhe menyriln se si
funksionon duke u bawar ne ligjin III 152 viti 2013 Per Nepunesin Civil si dhe fig 79611
viit 1995 Kodin e Punes I Repuhlikiis sf Shqiperise
Abstract
The role of the state in the labor market in Albania since ils inceplion and until today has
experienced a Illlmber 0 challenges and reorms to strengthen its role having undertaken a
series ofpolicies 10 reduce unemployment and legal proteclion employees not only in Ihe public
seclor blI also in privGtelthought 10 Ireal a subject noting the role of the slate 110t only 10
support the development athe labor marlcel but legaL prolection Gnd protection oj employees
depending on Jlle institltion where they workA description athe current situalion is made and
aboul employment in the adminislmion and their emissions which brings an increase in
unemployment and a finan cial cosI oflosl Regarding civil servanls and Iltt relalionship ofwork I
have Iried 10 presenl a Iheoreticai analysis o Ihe legislation Gnd how it works on the basis of
Law No 152 20(J 0 Civil Service lIl7d (he Law 7961 01995 Labor Code oJlhe Republic of
Albania
5
- -----------~
SHKURTlMpound
KODII PUNWS (KP)
SHERBIMI CIVIL (SHC)
NWPUNES CIVIL (NC)
MINISTRIA E PUNWS MIREQENIES SOCIALE (MPMS)
INSTUTII STATlSTlKAVE ( INSTAl)
MARRDHENIA E PUNES (MP)
6
Hyrje
Nepennjet kt~lij punimi kam synuar Ie jap nje pasqyre Le tregul Ie punes ne Shqiperi qe ne
fillimet e saj dhe deri ne ditct e saline duke ndjekur hapa qe nga historiku I forcimit Ie rolit Ie
shteti[ e deri tek politikat e tij referuar papunesiapunesimi polilikal e ndjekura peT Ie ulur
papullcsine si dhe rnenyren e punes imil jo velem ne sektorin privat por dhe ne ate shteteror
Kam menduar Ie trajloj nje Ierne duke vene ne dukje rolin e shleli jo vetem ne mbeshtetje Ie
zlwillimil Ie tregul Ie punes pOl dhe mbrojtjes mbrojljes ligjore lepunonjesve nc varesi Ie
instilllcionit ku ala punojne
Po lilikal aklive Ie tregullepuneS synojne Ie permi resojne tregun e punes pcr Ie papunesuaril Nt
shurne vende trajnimi dhe punet e mbeshteturn financiari sht jane elemente te poJitikave aklive Ie
tregut Ie punes Qe ngll koha ur Shqiperia hyri ne rruge n e demokracise tregu I punes ka vene
ne dukje perballe shoqerise fenomenin e paptlOesise Per te lurtuar lurtuar kete fenamen qeveria
dermerr programe Ie politikave passive dhe harton polilika aktive Ie Iregllt dallimi midis lyre
eshte Ie politikat aktive jane me te kushlueshmedhe kerkojne nje monitorim dhe vleresim dhe
perkushtim Ie madh
Gjithashlu jam perpjekur Ie sjell dhe njeanali ze te legjis lac ionit per rregullimin e marrdhenieve
Ie punes si dhe instilucionit perkates per lrajnimet dh e keshillimin per ndjekj en e hapave per Ie
punuar ne sek to rin public kryesisht nl adminislraten publike
Nje pershkrim J eshle bere dhe situates akluale nl Jidhje me punes imet nl ad ministrate si dhe
shkarkimet e tyre e eila sje ll nje rfitje te papunesise dhe nje koslo financi are I~ humbur Lidhur
me nepune5il civ iledhe marrdhenien e punes jam munduar Ie paraqese nje analize teorike te
Jegji s lacionil dhe men yren se 5i funksionon duke u bazuar ne li gj in nr 152 viti 2013 per
nepunesin civil 5i dhe ligji 796 1 I vitit 1995 Kodin e Punes 1 Republikes SI Shqiperise I
ndryshuar cfare parashtrojne dh e cfare avantazhe dl1 e disavanlazhe mund Ie kete zbatimi J
lyre Zbalimi nepraklik~ I marrdhenieve Ie punes sidomos ne sektorin public ka sjell mjaft
probJematika pOI e5hte vine re vilet e fundit gjilhashtu nje interes ne rrilj e per rregulimin e
marrdhenieve te punes ne kete sektor
7
------ --- --- --
Permbledhje
Ne ka pilullin e pare jam munduar Ie pamqes historikun e marrdhenieve Ie punes ne shqiperi qe
nga lindja per here Ie pare Ie kelyre marrdhenieve s i doe s ituaten SI ka evoluar tregu I punes Nje
vend Ie rendesishern ze perba llja e shoqerise me konceptin e pap unesi se rnbas hyrjes ne
Demokraci Jam munouar Ie paraqes dhe polilika e tregut Ie punes qe j ane nderrmalTE nga ViLil
1990 deri ne 201 5 duke anali zuar ro lio e shle tit ne kete drejtim
Ne kapi tull in e dyte kam pasqyruala fenamenin pnpunesi dhe statistikat e saj ne vi let e fund i
Gjithashtu ~shte trajtua r dhe ndernlarja e po lit ikave Ie ndryshem per Ie ndryshuar kett situate
nepennjel disa pikave kryesore si nxi tja e pune-si mi mbeshtetj a e bisneseve Ie ndryshme per
rritjen e pl111esi mi t ofrirni I Irajnimeve dhe shkoll ave profesionale keshillim dhe ndennjets im
Ne kapitull in e trete eshte trajluar sektori public dh e sherbimi public ndryshimet dhe
ngjashmeritc ndennjet lyre s i dhe menyra e Irajlimil Ie punonjesve ne kele seklOr ne moment in
e derrimit Ie pushtet it politik ( studim per pushimel masive ne dy bas hki ) Gjate ket ij stud imi u
ev identuan shkelje e te drej lave Ie punonjesve ( duke I larguar nga pun a par dhe du ke r ilur
nj ekohesi sht num rin e te papu ncve)
Ne kapitullin e kater kam paraqitur nje ana lize te li gi it 152 1e vilit 20 13 Per Nepunes in Civil
duke e pare s i nje mundesi (e mire per Ie s iguruar nj e pune a falgjale pe r punjojes Ie ars imuar Ne
kete Ierne eshte jane Irajtuar karakteristikat mkryesore te kelij ligji pari met bnza fusha e
veprimit Ie li gj il e tj Gjilhashtu jam munduar Ie jap nje pasqyre edhe te instilucionit Ie ASPA-s
dh e programeve (i fOflnimit professional ku ev idenlohet roli I shleli per te slimuluara
pUllonjcs il pavars isht a rsimit per (u kualiflkuar qe Ie jene Ie plotesuar ne tregu n e punes
Ne Kapit ul1in e peste kam (rajluar bazen e rregull imeve qe kryen Kodi I punes se Rep ublikes
se Shq iperise duke nis ur nga marrdhenia e punes kontrata kohezgja tj a si dhe perfund imi I lyre
ka m trajtuar dhe fo lin qe lua n ne mbroj tjerje e punonjesve gjate nderprerjes sf konlrat es se
punes ne meny re te njeanshme
8
KREUl
lZHVlLLIMI HISTORIKJ MARRDHENIES SE PUNES DHE TREGUT TE PUNE NE SHQIPERI
IlVeshtrimi historik I marrdhenieve te punes ne Shqiperi (1912-1995)
iE drejla e punes eshle nje dege relmivisht e re ne hislorine e se drejtes juridike si dhe ne
hislorine e se drejtes Shqipate kj a e drejte lindi per here Ie pare ne bote ne mesin e dyte Ie ville
1800 dike marre permasa Ie reja zhvillimi dhe rendesie te vecante ne sheku llin tone E drejla e
punes e ka pasuf pikenisjen e saj tek Jegji slacioni I fabrikave liampiet civile kapitali ste Ie cilet
rregullonin kontrMat e pajtimil Ie fuqise punetorl tek pmktikat e kontrntave kolekti ve Ie
punetoreve dhe tek normal e se drejtes administrative Per sa J perket Ie drejtes se punes
neshqi peri para luftes sl II-Ie BOlerore nuk muod Ire behej fjale per nje legjislacion Ie plote
pune per shkak It~ veti mungeses sf strukturi ekonamike shoqerore e politike te ve ndit tone
paralufl~s 2 Par periudha e viti 1912 e gjeti vendin lone me nj e prapambelje emndhe per shkak
Ii pushtimit shekullor Illrk duke trashcguar nga sistemi turkjo vetem marrdhcniet ekonomike
por edhe legj is lncio nin Nje vendim 1dal~S 6 dhjelor 191 2 I Qeverist se Perkohshme Ie Vlores
percaklonte qe legj islacion i turk I asaj kohe do Ie qendronte ne fuqi deri sa Ie hartoheshin dhe
Ie miraloheshin ligje Ie reja qe do le zevendcsonin mo ekzistuesel bull duke pasur dhe parasysh
rethanal dhe kushlet ne Ie eiJen nda dhej Shqiperia asaj kahe
Kadi Civi l I MbreteriseShqiptare i 1929 dhe Kodi Tregtar 1932 zevindesuan te drej len
autonome oe Shqipe ri Ky Kadl 1929 i kushlonle kontrales se punes to nene ( 1631-1640)
Legj islaeioni J Zogu t J konsideronte mamlheniet juridike Ie punes ndermje Ie Ie pajtuarve dhe
punedhenesve kapilali st s i marrdhcnie juridiko c ivi le ndersa marrdbeniet e punes sf
nepunesve me organet shteterore perkatese J quante marrdhenie juridiko ad mini strative Ky
sislem dispozitash juridike shenonte nje arrilje me viera Ie vecanla ne formulimin ligjor Ie
kuplimit te kontrates se punes duhet pranuar fakli qe ky sistem dispozitash ne fushen e
marrdhenies st punes nuk mund Ii shpetonte reaiilelil shqiptar s i ne rrafshin social ashtu dhe
E drejta e punes Prof Dr Kudrel Ceia 1 E drejta e punes faqe 27 Prof Dr Kud(et Ceta Shtepia 6otueseILAR TIrane 2007 ft
9
ne ate ekonomik ne Shqiperi nuk ishin percakluar akoma konlUrel e lev izjes se puneloreve
Shleli lluk kishte parashi kuar akoma plitika acti ve Ie tregut te punes
Pas Lufies Sf lI-leBoterore marrdheniet kapitali sle le punes filluan te ngushloheshin se lepermi
ne 1945 duke I iene ve ndin grad uali sht marrdhenieve soc ial isle te punes J Ligji Nr 82 dale
09071945 Mbi kohen e sherbimil mbrojtjen dhe shperblimin ne pune perfaqesonlre dhe
ligjin e part Shqiptar ne fu shen e Marrdhenieve Ie punes Ligj i nga pikpamja farmale
sanksionoi barazine gj inore dhe shperblimin ne pune kohezjaljen 80rareshe le punes ndersa
ajo e nates 7 are shprblimet ne pune jashte arari etj
Oekreti I Presidi umil Ie Kuvendit Papullor Nr 237 date 2004 1946 1 eili doli ne zbatim Ie
Kushtellltes se Republikes seShqiperise me 14 mars Ie 1946 vendos i d ispozita Ie tjera SI
pershembull
raquo- Largimi ngfl pUlla 1 punetorit nenpunesi nuk lejohej la largonle pa pelqimin e s indikates
gt Mosmarreveshjet nc pune nuk mund Ie zgj idheshin me ne rruge administrati ve par me
marreveshje ndermjet punetorit dhe nepunesit osc punedhenesit kur kjo nuk arrihej me
marreveshje paJa e interesuar I orej tohej me padi gj ykales se punes etj
Evo limi ne legjislacionin e Punes u pasua me miralirnin e li gjit Nr 527 date 2508 1947 per
Kodin e Punes I e ili ishle kodi 1 pare n~ hislorine e se drejles sociali ste le punes qe rregu llonte
marrdheniet c punes ne nje dimension me te gjere se Ie gjitha li ampjet c meparshme ne fuqi 4 Ky
kod perbehej gjithsej nga 17 kapituj dhe 170 di spozita me vone dol en nje sere ligjesh dhe
aktesh ligjore e nenligjore nc kete fushe
Hapi 1 dyte J rendesi shem ne zhv illi min e legji s lacionit te pllnes ishte ligji nr 2250 date
0305 1956 Mbi kodin e Punes te Republikes Popullore Ie Shqi pe ri se Kodi perbehej nga 13
kapitllj me 246 nene j Ai plotesoj me tej boshllekun juridiko-nonnativ ne fush en e
marrdhenieve te punes qe kishte lejuar legjislacioni I meparshem I punes
1 Ligji nr82 date 09071945 Mbi kohen e sherbimit mbrojtjen dhe shperblimin ne pun e 4 Ugji nr 527 date 25081947 ~ ligji nr 2250 date 03051956 Mbi Kedin e Punes te Republikes Popullore Ie Shqiperise H
10
Kad i I ri I punes hyri n~ fuqi ne J nentar t~ 1966 jepte vet~m rregullimin juridik te drejlimeve
themelore Ie marrdhenieve Ie punes bazal thelbesore per cdo inslitucion perkates Ie sc drejtcs sl
punes pasi marredheniet e punes udhehiqeshin nga vete partia (shleti)
Kodj I kalert I punes 1 19amp0 ishte nje kod tercs ishl ideologj ik I ndenuar qe do Ii sherbenle
ideoJogjise soc ialiste ndenuar mbi baza marksislemiddot leninisle dhe nje shenderrim Ie marrdhenies
se punes
Ndryshimet po lilike ekonomike e sociale Ie viteve J 990 so llen me vete dhe ndryshimet ne
Jegj is ncionin e punes ku nuk mund te liheshin te paprekura rnarrdheniet e punes ku mund tl
permend im Ligjin per Kodin e runes Ie vitit 1995 dhe aklel e tjera nenligjore Ie nxjerra nl
zbatim te tij Vitet ne vijim pesoi ndryshime ne di sa nene ne 1996 si dhe nj e sere ndryshimesh ne
2003 duke u konkluduar me ndryshi mel dhe shtesa edhe ne vi tin 20 156( Ligj NT 136 Per disa
shlesa dhe ndryshime nl Ligjin NR 796J dale 127 1995 Kodi 1 Pune sit Shqiperise f
n(hyshuar Ndryshimet konsistojne Mbi delyrimin e punedhenesit per Ie informuar punonjes it
per kushlel e zbatueshme Ile kontrateMbi paraqitjen e masave per Ie inkurajuar pennires imel Of
sigurine dhe sh~ ndetin ne pune te plineto reve shlatzena dhe punetoreve Ie e ilat sapo kane lindur
ose jane me femije ne gji per mbrojtj en e Ie rinjve ne puneLidh ur me dergi rnin e
punemarresve per Ie punuar perkohesishl jashte vendi t ne kuader te orrimille sherbimeve Mbi
rnarreveshjen kllader per punen me kohl Ie pjesshme etj
12 Rendesia e marrdhenieve te punes ne Shqiperi
Per analilimin e marrdhenieve juridike Ie punes e s idomos per marrdheniet e punes ne seklorin
pllblik duhet anali zuar mire jo velern Kod i I punes par njekohesisht dhe Kushtetuta e Republikes
se Shqiperise ligj i per Statusin e nepunesit civil Konventa Ie nd ryshme elj
Duke qene se JegjisJaciani jane J punes iu ka dhene kelyre marrdh~nieve nj e profil Ie ri
ellfa pian per njedhoje jane zgjeruar dhe pasuTlar dhe dimensioned e liri seuro dhe Ie drejtave te
punemarresve duke s iguruar keshtu perpulhje Ie plote per lindjen shtlflrj en ndryshimin e kel yre
6 Ugji nr136 dale S12 2015 Nper disa shtesa dhe ndryshime ne liampjin nr 7961 date 1207 1995 N Kodi I punes I Shqiperi I ndryshuar
11
marrdhenieve me aktet e se drejees nderkombetare si ( Karta e Kombeve Ie Bashkuara
Konventa Europiane e Ie Drejlave Ie Njeriut Traktate Nderkombetare Karla Sociale e Njeriut
elj)
Sipas nellil 49 te Kushtelutes se Shqiperi se Secili ka Iii drejlii Iii jiloje mjetel e jeleses me pune
Iii igjstme qe e ko zgjedhllr ose prol1lwr ai veti Ai eshle flire lezgjedhe projesiol1in vendi e
punes si dhe sislemin e kU(Iiflkilllil Iii vel professional Ie punesuaril kane It drejlen e
mbrojljes shoqerore Ie plll1es
E drejta per pune qe garanton neni 49 j Kushletlltes perfshin zgjedhjen e profes ionil vendin e
punes dhe sistemin e kualitikimit profess ional me qellim sigurimin e mj eteve Ie jetcses ne
menyre te ligjshme Zgjedbja e profes ionit s ic parashikohet nga dispozita kushtetuese eshle nj e e
drejle e individit ne formen e perkllsh(imil per Ie kryer nje verrimtari rer Ie s igllrLlar mjetet e
jeleses kjo e drejte e individit per Ie perfituar me pune Ie ligjshmc fiton rendesi edhe nga
pikpamja sociale pasi puna s i profesion es hle nje vlcre edhe pef kontributin qe I ~jell shoqe rise
E drejla per pune dhe liri e profesionit nenkuplon cdc veprimlari Ie ligshme qe sje ll Ii ardhura
dhe qe nuk ka afal Ie perCakluar me perjashlim Ie rregullimeve Ie vecanta ligjore Garancia qe I
jep Kushtetula individ it lidhur me Ie drej len per pune dhe lirine e profesionil ka s i qe llim
mhrojljen e lyre nga kufi zimel e shlelil
Kodi J punes J viI it 1995 qeeshte SOl ne ruqi (me ndryshime dhe shtesa) eshH 1 ndrys hem nga
Kodel e meparshme Ie Punes persa I perket natyres krejl Ie ndryshme Ie marrdhenieve Ie punes
qe ai rregul Ion
Mund Ie Ihemi qe Kodi J soti~m I Punes eshte J standarteve hashkohore Ai eshte nje nj e ha ze
me elementel e dllhura per rreguHimin ~ marrdhenieve Ie punes 8 Ne kete Kod veca neri shl ne
krcun III Ie lij retleklohet fryma dhc gam a e parimeve me Ie njohura qe vijne nga dokumentat
Nderkombetar dhc Europian mbi Te Drejlal e Njcriut Konventat e Orgallizates BoHrore Ie
Punes (llO) mbi ceshljel e punes dhe Kartes Sociale Europiane Velem ky rakl I rril vleren dhe
rendesine Kodil ((~ punes Te tilla pari me Ihemelore jane ndalimi I punes se det yruar bull ndalimi I
disk riminimil liria s ind ikale( me e drejle do Ie thuhej liria e bashkimit ne organ iza la Ie punes
1 Kushtetuta e Shqiperise Neni 49 8 Kodi I Punes I Republikes se Shqiperise Kreu III nenet 89
12
e drejte kjo e barabarte per punedhenesin dhe punemarresi n) perparesi e normave Ie sE drejles shy
nder tt cilal primare u takon Kon ventave dhe Kartave Europiane dhe Nderkombelare Ie
nenshkruara parim qe e njeh Kushtetula dhe Kodi I Punes Sipas Neni l 8 pikal I nj e nga te
drejlat themelore Ci lOhe se Ndalohet puna e dl lyruar ne Ie gjilha fo rmal e sa) nd ersa ne
Nenin 9 pika 1 shkruhet qe NdaJohel cdo lIo) diskriminimi ne jilshiin e marries ne punii dhe Ie
projesionil
Rendesia e marrdhen ies Sf punes ze nje vend e rendesishem jo vet em ne shoqeri por eshte nje
burim baze per Ie drejtal themelore Ie njeriut ajo s igu ron nje marrdheni e te sigurte kur pa raq itet
ne formalin e saj ne baze Ie liampiil
13 Zhvillimi I Iregul Ie punes ne vitet 1945middot1990
Sislemi ekonomiko - shoqerore qe u vendos ne Shq iperi pas Luftes se Dyte BOlerore ku
sundOllle prona e perbashket mbi mjelet e prodhimil percaktonle edhe marrdheniel juridike Ie
punes Ie perqendflJara ne duart e shIell
Nga pikpamja legjis lat ive gjale kesaj kohe kerni miratimin e Kushtetutave te viteve 1946 dhe
1976 miratimin e pare Ie Kodilte Pare tc Punes nc hi storine e se drcjles sociaJisle shq iptare ne
vi tin 1947 I cili u prlsua nga miratimi 1 Kodit te Ri te Punes Ie vi iit 1956 Kodi vijues 1
azhorn uar 1 Punes 1966 dhe me se fundi Kodi 1 Punes 1 viti I 1980
Gjale kesaj kohe ekonomia shq lpta re bazohej nc nje leknologji shume Ie vjeter ndermarrjel
ishin jo renlabel dhe mbaheshin ne kembe me sub vencione Ie medha nga shlei Karaklerislike
ishin nderrmarrjet e medha ne forme kombinatesh qe punesonin nj e numer Ie madh person ash
Oeri ne fund Ie vilil 1989 bilanci I forcave Ie punes perbehej velem nga popullsia akti ve qe
punonlc Koncepti I papune nuk ekzislonle S i pasojc punesimi I plate qe ekziSlonle
nepermjel emerimeve dhe shkarkimeve qe kryheshin nga ana e shtelil me qellim reali z imin e
Ireguesve Ie plani Ie krijoni n perShlypje qe Ie gjilhe personal ishin te punesuar dhe as nuk behej
Ijale per polilika aklive te punesimil 9Edhe pse nuk publikoheshin shifra par afersi sht 113000
persona kerkonin pune Sipas Ie dhinave te rregji srimeve Ie fundit Ie popu ll sise ne vilitn 1989
Kerkime mbi tregun epunes ne vitet(194Smiddot1990) Jonida Hoohalii
13
- --------- -- - -
popul lsia ne moshe pune zinte rreth 57 Ie te gjit he popullsise Mbi 53 Ie popullsise ne moshe
e zinin meshkujt Ne qylel ishle perqendruar vetem38 e popullstse ne mashe pune Ne
vilin 1989 numri I Ie punesuarve ne vendin tone ishle gatl 15 milion 54 e tyre ishin meshkuj
rreth 80 e populls ise ne moshe pune punonle pjesa Ijele r ndiqte s(udimel kryente sherbimin
ushtarak ishte e paafie per pune etj
Shkalla e pjesemarrjes ne pune sipas gj ini se ish Ie e barabartt per te dyja gjinile rreth 77
Sipas vendbanimit ky tregues ishte respekt ivisht 77 ne qytct dhe 8 1 ne fshat Popullsia ne
pension pleqerie perbenle rrelh 12 Ie popullsise ndersa ne moshen 15 vjec elan ne vitin 1989
karakteri zohej nga nje nivel I larte punes imi veeanerisht ne zonen fshatare te vend it Meshkujt
zinin pjesen me Ie mad he Ie Ie punesuarvc mbi 53 N ive li r papunesise edhe pse I padek laruar
ngn fakli f s istemit Ie atehershem ishte rrelh 7 ( kerkirne Jonida Hoxhalli)
41 Politikat e Iregut Ie punes ne vitet 1990-2015
Dekadat e fundit so llen per vendin tone njendrysh im rrenj esor ne rushen polilike ekollomike
dhe socia Ie Kalimi nga nje s istem polilik komunisl ne ate demokratik e vuri vendi n tone perpara
nje prove Ie madhedhe teper Ie veshtire qe ishle krijimi J nje baze ekonomike mbi Ie eifen do
te mtgteshtetej s islemi I ri
Gjate vitit 1990-199 1 u be nj e perpjekje qesistemi I ri qe po vendosej ne Shqiperi do zhvillohej
duke ruaj lur bazen e vjcler ekonomike bull e cila mbeshtelej te rres ishl ne pronen shlelerore Per
shu rne nd t rrrnarrj e 1I lejua Vetadministrimi ne menyre qe alo te kryeni n aktivilet ekonomik te
pavarur Ne kushte konkrete kjo ishte e pamundur pasi ekonomia e centrali zllar nuk ofrante
pavarsi ekonomikeme ndryshimin e siSlemit polilik brenda venditme zhvillimet e reja polirike
dhe ekonom ike ne te gj ithe rajonin e Europes Lindore dhe Qendrore ekonomia e vendit [One u
ndodh perpara nj kolapsi Ie plole ku shume ndermarrje u mbyllen per mungesen e mjeleve
financiare Shteti duke mos I parashikuar pasoja dhe duke u gjetur I papergatitur perballe nje
s ituate ekonomike dhe sociale shume Ie veshtire vendos i Ie paguante 80 Ie pages Ie gjilhe
punonjesit e ndcrrmarrjeve Ie mbyllura Kjo coi ne prishjen e ekuilibrit financiar dhe ne futjen e
vendi ne krize Para kesaj situate u shlrua si domosdosillneri ndryshimi I bazes ekonomike
14
duke percaklllar si hap Ie pare privatlzimin e shpejte dhe te thelle Ie ekonom ise per Ie kalua r
nga prona s hleH~rore ne rilindjen e prones private
Procesi I privalizimit nl vend in tone ishte nj e process 1 ampj ate dhe 1 vesh tire 1 ciJi vazhdon edhe
SOl ai fill oi me privatizimin e tokave blljqeSOre duke vazhduar me pas me privatizimin e
njeslve tregtare me shumic(~ dhe pakice me privati zimin e apartamenteve shtelcrore me
privatizimin e nderrmarjeve Ie vog la e te mesme e me pas Ie medha
Te gjilha keto ndryshime palen nje ndikim Ie madh ne Iregun e punes ne Shqiperi Perpara kesaj
si tuate u shtrua sl domosdoshmeri ndryshimi I bazes ekonomike duke percak tuar si hap Ie pare
privatizimin e shpejte dhe Ie the lle Ie ekonomise per Ie kaluar nga prona shlelerore ne rilindjen
e prones pri vate
Me fillimin e trasformimeve rrenjesore ekonomike ne vend drejl ekonomise se Iregulle lire edhe
tregu I punes filloi Ii nenshtrohej ligjit Ie kerkeses dhe ofertesShleti gjale ketyre vi teve ka qene
ne procesin e zhveshjes s i pronar dhe puned henes r vetem rol te cilin e ki shle ne s istemin e
ekonomise se centralizuar Shteti fillo i Ie dale si rregullator I marrdhenieve Ie akloreve (
punedhenes - punemarres) Ie ketij Iregu Ai e realizoi ketc nepennjet nderlimit dhe aplikimil Ie
politikave telij ne kel t treg pune ne tregun shqiptar Ie punes ashlu s i edhe ne vende Ie tjera ne
mbare Europen u zhvi ll uan dy 110j polilikash ajo aktive dhe ajo pasive Por ajo Ie e dallon
3teeshte raporti qe ekziston midi s ketyre dy politikave Tek ne ky raport ka qene plotesishl ne
fa vor Ie pOlitikes pasive duke iu re reruar ( pageses se te papuneve dhe prognuneve U tjera
mbeshtelese me Ie ardhura) Kjo ka ndodhur per kelo arsye
I Kjo mase ishlc inllnediale dhe mjafl e rendesishme per Ie mbeshletur re formimin
ekonom ik sic ishle mbeshtetja malerjale per Ie papunel e shumte dhe 2 duke ju referuar
kostos pare kjo dhe nga eksperienca bOlerore del se po litikal aktive kane kosto me Ie
ku sh tueshme sl ato pasive Gjale ketyre viteve pervoje Ie aplik imil Ie pagesave Ie
papunesise si mast pasive u vu re qe ajo shoC]erohej me Ire ane negative
E para ulja e kontributil neeko nomike komoclare
2 E dyte ndikimin negative lek I papuni duke u Jargu ar nga tregu I punes dhe
3 E Irela nxiljen e punes ilegale ( ne Ie zeze)
15
Keto anenegmive qe permendem mundohen Ii redukloj lle politi kat akti ve Ie tregut Ie punes Per
kete arsye duke filluar nga viIi 1993 u eshte dhene perparesi pOlitikave Ie tilla Ie aktive te lregut
Ie punes s i sherbimil Ie ndennjetes imit pe r pune forrnimil insliluc ional klubeve dhe
inkubaloreve Ie bi snesit krijimit Ie vendeve Ie reja Ie punes ne komunitet Proble mi kryesor 1
c ili duhej perballur shume shpesh ampjale zbalimil Ie ketyre programeve ka qene pyetja se sa
perfitojne Ie papunet nga keto politika Pervoja boterore ka treguar se motoja kryesore ne kele
drejlim ishtt~ se
Politikat akt ive Ie punesirnitjane mja ft te rend es ishme per ne per shkak Ie kOSlos se lyre Ie larte
alo I ne nshtro hen nje seleksionimi paraprak duke u dh~ne prioritet atyre qe e shlyejne velen sa
me shpej
Nga anali za e situates se tregu t Ie punes rrelh vi leve 2007 -2010 verehel se punesim i ne seklorin
shleteror ze perqindjen me Ie ulel Ie punesimi gjithsej Shkalia e papunes ise eshle me e larte ne
g rupmoshal e rej a dhe zona veriindore ka nivelin me Ie larte tt papunesise pasi kjo zone nLik ka
qene e ane Ie rikuperoje aklivilelet ekonomike Ie humbura pas viteve 90 Pihrisht duke njohur
ktle situate edhe nderhyrjet jane fokusuar nl hartimin dhe zbatimin e programeve specifi ke te
nxiljes se punesimit per kategori Ie tilla si Ie papune afatgjate Ie rinj qe hyjne per here te pare ne
tregun e punes gra qe i perkasin kategorive ne nevoje si gra klyefamlljare vikl ima Ie (ra li kut
apo dhunes ne familj e gra rome etj Ie cilal e kane Ie veshtire tt integrohen ne tregun e punes si
dhe zgjerimin dhe pe rmiresimin e formimiL profesional
lore dhena mbi numrin e Ie papuneve dhe Ie papline t qe marrin pagese papunesie s ipas
Regj istrimi i Ie papuneve ne zyrat e punesimil behel ne baze Ie VKM Nr70 dale 1102 1999
Per eviden timin e punekerkuesve Ie papune ku sipas pikes 4 dhe 5 te kelij vendi mi ne Zyral e
Punesimil regj istrohet sl i papune 9do person ne moshe pune (nga 16 vjec deri ne moshen e
pensionil) i cili paraqilet prane zyres se plines imil dh e deklaron se nuk eshte ne marredhenie
pune ase nuk eshle i vele -punesuar par gjilhaslnu eshle ne ke(kim te nje pune 1I Sipas ketyre te
dhenave rezulton se ne fund te 201 3 tejene Ie regji struar prane Zyrave Ie Punes imit 144427
punekerkues Ie papune ase 2600 vele me shume sc ne Ie njejlen periudhe te Vil il tt kaluar
10) Programi Ko mbetar statistikor Zyra Rajonate e Pune$im it 11 Programi Kombetar I punesimit ( Statistikat nga lyrat e punesimit )
16
- ----- -
Tabl Numri i Papuneve ne vite te rregjistruar
Vilet 2009 2010 2011 2012 2013
Te papue te
rregjistruar 142 143 142 1418 1444
(nemije)
Ne teresi tregu shqiptar i punesaktua lisht po perbalJet me nje ni ve l Ie ulet Ie pjesemarrjes
veoyanerisht pcr grate dhe Ie rinjle Per me teper papullcsia eshte rrieur ndjeshem dhe shoqerohet
me rrezik Ie larte vazhdimesie per punetoret e rinj Nje karakteri stike tjeter kYge e tregut shqiptar
Ie punes eshte ndrysh imi i madh midis pjesemarrj es se burrave dhc grave ne tregun e punes Per
shembull megjithese pjesemarrja e femrave ne foreat e punes ka pasur progres Ie prej Census i
Ie vitil 2001 mbetet potnuajse 20 pike per qind me e ule sesa per meshkujt Shkalla e punesimit
Ie femrave eshte gjithashtll shume me e ul et sesa e rneshkujve
17
- -~-
KREUII
2PAPUNESIA DHE PUNESIMI
21Papunesia
Papllnesia s i koncept u be publike ne vendin tone ne vitin 1992 Kyeshte dhe viti qe shenan dhe
nivetin me Ie larte Ie papunesisl ne Shqip(rise ne vile Ky ndryshim ci iesor ne tregun e punes ne
Shqiperi kerkonte medoemos edhe politika Ie reja qe duhej Ie hartoheshin per Ie
institucionalizuar trajtimin e kesaj kategorie Iipopullsise e eila humbi vend in e punes gjalc
ndryshimeve Ie medha politike dhe ekonomike
nNe vitin 1999 ni veli j papunesise U ul oe 184 nga 27 qe ishte bne vilin 1992
Karakteristike e papunesisete ne eshte plt1punlsia afatgjale Gjate vitit 993 papunesia afatgjale
perbente 63 Ie papunesise ndersa ne ditet e sotme shkon ne 80 Ie saj Ndersa papunesia
eshlt me leper fenamen urban dhe renektohel ne treguesi l e papunesise nenpunesimi eshle I
fen omen rural Nenpunesirni sh prehet kryesisht me nurnrin e familj eve Bujqesore qe
mbeshteten nga shteti me ndihme ekonomike te pjesshme Nenpunes imi eshte kryesisht I
pranishem ne zonal rurale malore dhe m~ llheksuar ne veri lindje Ie ShqiperiseDuke mos pasur
burime te tjera jetese pervec tokes bujqesore pjesa me e madhe e familjeve jetoj ne vetem me te
ardhura Ie kufizuara n~ sas dhe Ie nje ci les ie te ule Nenpu nes imi dhe papunes ia e larte jane Ie
pranishrne edhe ne zonat rural e te mbipopulluara nga migracioni 1 brendshem pas vitil 1990 Ne
vitet e para tetranzicionit paplJllesia perfshiu Ie gjitha profesionet dhe ishte e pandjeshme ndaj
nivelit ars imor apo moshes Sipas INSTAT-il ne vil in 199890 e te papuneve Ie
intervistuar kishin arsimin tetvjecar dhe te mesem dhe vetem 7 e lyre kishin arsim te larte
Ndersa s ipas raporteve Ie Minislri se se Punes ne vii in 1990 rreth 97 Ie papune ve afatgjale Ie
rregjislruar nl zyrat e punes kishin arsim tetevjecar dhe te mes~m dhe vetem 3 ishin me
arsim te larte Perballe pasqyres se tregllt te punes gjate 12 vjeteve refundit qeverise shqiptare 1
del pergjegjesia Ie hanoje polilika akt ive Ie tregut Ie punes duke krijuar slruklural perkalese dhe
11 StrategJia e punesimit 2007-2013 Ministria e Punes dhe Ceshljes Socia Ie
18
-- - - - ---
duke hartuar legj islacionin e duhur Ne kete menyre do te mund Ie parandaloje fenomenin e
pnpunesise ne raSI se nuk mund tn eJiminoje ate
22 SITUATA E PAPUNESISit SE REGJISTRUAR
Shkalla e papunesise eshtl nji nga Ireguesit me Ie njohur te Iregul Ie punes i cili tregon
perqindjen e personave te papuni ndaj popullsise ekonomikisht aktive
13Burimet e informacionit per papun ls ine nc Shqiperi jane Ie dhenat administrative (k u
papunesise i referohemi s i papunesi e regjistruar) dhe Ankela e Forcave Ie Punes Sipas
rekomandimeve Ie Orgflnizates Boterore Ie Punes (lLO) dhe 1l EUROSTATmiddotjl Ie papune
konsiderohen person at qe nejaven e references plotesojne kushtet e meposhtme
a)nuk kane pUlluar ruate javes se re ferences (as nuk ki shin nje pune oga e c ila munguan perkohesisht)
b)ishin Ie galshem per Ie punuaT nese do Ii gjenin nj ~ pune brenda dy javeve qe pasojne javen e re ferences
c)kane kerkuar pune nc menyre ltlkti ve gjate periudhes kater javore qe pe-rfundon me javen e references
Zyra e punesimit rregjistrojne si tepapunc cdc perSon ne mosh qe paraqiLet pralle zyrave per IE
kerkuar punc
Sipas te dhenave rezulloll se ne fund Ie 20 14 Ie jeni Ie regjistruar prane Zyrave te Punes imit
144427 punekerkues Ie papune ose 3085 vele me pok se ne fund Ie 2013
PAPUNESIA NDARE SIPAS GJINISE
1 YITET 2010 2011 2012 2013 2014 1 1 1 1 1
IJ Tregu I punes Aktua N Sherbimi Kombetar I Punesim it
19
~~--
Te papune te
rregji struar
(ne mije )
142761 143002 141828 144427 14134 2
Femra 72900 73754 73014 74551 71710
Meshkuj 69861 69248 68814 69876 69632
Ne fund te 2014 rezultojne te regjistruara s i punekerkuese Ie papuna 717 mije pupa ferma ose
51 e totali te pupa~ve Ie regjistruar shifer kjo pak a shume e njejte me ate te nje viIi me pare
Punekerku esel e paplina femra jane kryes isht te moshave mbi 40 vje dhe me arsim cleri ne 9
vje~ar Pjesa me e madhe e familjeve me femra krye familjare kane ni vel Ie larle var rerie dhe
trajtohen kryesisht me ndihme ekonomike
Sales pa punesi 5
ne ndihme ekonomike 70
te tjers 25
familje kryefamilj are 11
20
middot Pupa Ie regj islruar prane Zyrave Ie Punesimit s i perfilUes ose jo nga skemat e mb~slHetjes me
te ardhura i ndajme ne 3 grupe
- Pupa perfitues nga programi pasiv i pageses se papunesise
- Pupa ane lare Ie familjeve ne nd ihme ekollomike
- Pupo I~ Ijere qe nuk perfilojne nampa skemat e mbesh lctjes me te ardhura
Te parune te regjistruar sipas g rupmoshes
Nt qofif se i referohcmi akti vileleve ekonomike qe mosha mesatare e Ie punesuarve eshte 3S
vjefY kemi rushen e informacion it ku mosha mesalare e punonjesve eshle 2S mesalare eshte 30-35
vjet etj
ISSipas Bu letini te TreglJI Ie punes akti vitet ekonornike qe po punesojne me shllm~ sot kerni
fasone ku mosha e Ie punesuarve eshte 35 vjefY kemi fushen e in fo rmacion komunikacionit (c ku
mosha mesalare e punonjesve eshle 25-30 vjec si dhe turi zmi dhe sherbimet ku mosha mesatare
eshte 25 deri 35 vjec
Nje kalego ri tjeter e rendcsishme eshte kategoria e romeve
numri II~ papuneve femra Rome eshle gali I njejle me atyre Ie meshkuj ve Gje qe tregon qe ala
jane fami lj e kryesish l ne ndihme ekonomike sipas sondazheve verne re qe kjo kategori e
popull siseeslnt kryesishl me ars im 9 vjecar qe J perkasin te gj itha grupmoshat Kjo sje ll dhe
arsyen qeeshte pikeri sht arsimi [lyre per III bere shkak s i nje subject [ papunesise
Per kete kategori eshte hartuar dhe Strategjia kombelare per permi resimi ll e kushteve te jeteses
se komunilelil rom sipas H ciles Ministria e Mirqenies Socia Ie moniloroll perfsh irj en e kesaj
kategorie ne politikal shteterore te punesimil Krahasuar me nj e vit me pare vihel re nje rritje e
numrit Ie Ie papuneve rome (me 3) Kjo rritje vi het re ne rajonet e Tiranes Elbasan dhe
Lezhes
u Statistika 2014-2015 5herbiflli ](ombeta r I Punesimit l~ Statistika tregu I punes Sherbimi Kombetar I punesimit
21
-- ----------------shy
Punekerkues me a ftesi te kufizuar
Numri I Ie papuneve me aftesi tekufi zuar ka nje rcnie ne krahasim me vite e meparshme pasi
tashme kjo kadegori eshle bere pje~ e shtimit Ie ox itjes sl punes imille kesaj kategorie Ne vilin
2014 rezullojne tejene indetifikuar dhe regj istruar prane Zyrave le Punesimit rrelh 1732 persona
me allesi Ie kufi zua r ng3 Ie cilet
bull Femraj ane 426
bull Krye familjare 47
bull Moshe mbi 45 vjee 386
bull Me ars im der i 9 vjeesr 695
23 Situata aktuale e punesimit
16Papunesia esht~ nj e problem i madh me Ie cilin jemi p l rba llur ne shqiptaret gj nte ketyre dy
dekadave Ie fundit Te gjitha stud imet ne te rren e konfi rmua n qe papunesia vilet e fundi ka
ardhur duke U fritor Duke qene se shifral C larla H papunesise jane burim i problemeve Ie
shumta ekonomike e sociale gofle per sa i perket indi vidil e qofie per sa i perket shoqerise ne
teresi nevoj a per Ie nderhyre eshle urgjente Ne perpulhj e me vizionin e Bashkimit Europian
Europa 2020 dh e kerkesave per anelares im qe Shqiperia ka ne kele organizem qeveria ka vene
fokll s in Ie puncs imi i mbeshlelur mbi aftes imin e duhur H~ forces sone Ie punes dh e orientimi t Ie
saj drejl nevojave Ie Iregul (e punes
17Nx itja e punesimit eshte nder programet aktive i e ili nepe rmjet sigurimit Ie punes imit Ie
perkohshem apo afatgjate ndikon ne kerkcsen per pune duke rcfl ektuar drejtpersedrejti ne uljen e
papunesisePermes programi per nxilj en e punesimit Zyral e Punesimit nderh yjne rea li sht per Ie
nxitur dhe mbeshtelur krijimin e vendeve Ie reja Ie punes duke bashkepunuar me punedhenes it
dhe nepermjet subvenc io nimit Ie lyre
~~ Ministria e Mireqenies Socia Ie dhe Rinise 17 sherbimi Kombetar I Punesimit
22
-- - -- -- -- - - - ----- - - - -- - -
Gjate viti 2014 sipas vleresimeve Ie marra nga anketa e forcave Ie punes rezlliton qe popull s ia
ne moshe puneeshte (nga 15middot65 vjec) e eila ndahet ne
I Pjesemarrje ne Forcen e Punes eshte 634
2 Shkalla e punesimit eshte 52 3
3 Shkalla e papunesieeshle 174
4 Popullsi inakti ve eshte 366
Shkalla e punesimil (grupmosha 15-64 vje~) tshl e me e larte per Ie punesuaril me ars im Ie lane
(657 ) pasuar nga ala me ars im Ie mesem profesional (65 ) Te dhenfl[ Iregoj ne se ptrqindja
e Ie punesuarve me page eshe me e lart e per personal me arsim Ie larte dhe e kund(rta verehet
tek Ie punesuarit me rlrsim 89 vjecar ku mbizoterojne pundoret pa pagese Ie fami ljes Po Ie
analizojme Ie punesuarit me arsim Ie mesem shkalla e punesimit eshle me e lan e per pe rson at
me arsim Ie mesem profes ional krahasuar me personal qe kane kryer shko ll en e mesme te
pergjithshme perkatesisht 65 dhe 464
Nje ne pest Ie pllneSUa r te grupmoshes 15-64 vjes me arsim 89 vjeltar jane Ce punesuar me page
afersisht gjysma jane punetore pn pagese Ie familjes dhe nje e Creta e lyre j ane Ie velepunesuarPesha qe zene te punesunril me page rrilet me rritjen e ni velit ars imor Nga te
punesuarit me arsim Ie la rte 877 jane Ie punesuar me page dhe velem 46 jane te punesuar
s i punelore pa pagese Ie familjes Tek Ie plinesliaril me ars im Ie mesem profes ional dhe me ars im
te mesem te pergjitnshem perqindjel qe zene te punesuarit me page jane perkalesishl 467 dhe
491
18Gjate vitil 2015 sipas vleresim it te marre nga Anketa e Forcave Ie Punes
Popullsia
529 e popull sise ( 15-65 vjec)eshte e punesuar
112 eshte e papune
359eshte ekonomikishtjo aktive (jashle forcave Ie punes)
18 Anketa e forcave Ie pun6 2015 INSTAT
23
19Meshkuj
605 e meshkujve 15-64 vjec jane punesuar
129 jane te papune
266 jane jashle forcave Ie punes
Femra
455 e femrave 15-64 vjee jane Ie punesuara
95 jane te papuna
45 jane jasluc foreave Ie punes
24Punesimi dhe perfshirja sociale
Deri mi sot u eshte kushtuar shume pak vemendje kostove ekonomike dhe shoqero re 1e
shoqerua ra me numrin e madh Ie punelOreve te zene si pjesetare qe sje llin kontribule ne fnmi lje
kryes isht ne sektorin e blljqesise20Ky fenomen ndikon me shume tek grate dhe te rinjt~ duke
perfunduar shpesh ne nj e cike11e peljetshem Ie varferise dhe perjashl imil social In fonna lileli
eshte i lane kur nil et per kushtet e punes si edhe per punen e papaguar ne familje 21Shumica e
femrave dhe e Ie rinjve kryejne pune Ie papaguar ne familj e Vetaneri sht ne zonal rural e lmpakli
i infonnalitetit eshte pesefish
se pari ai ndikon drejperdrejl tek siguria e punes sepse mungojne konlratat
se dyti ai ndikon tek e drej ta per sigur ime shoqerore te cilal jane shume Ie rendesishme per
mbul imin me sigurimin shendetesor dhe pension in e pleqer ise duke vene ne rrezik jeresen ne nje
periudhe me Ie vonshme Ie jetes
se trcti ai pakeson pagesen dhe burimin e te ardhurave duke renduar mireqenien ekonom ike se
katerti ai ve nje barre ti skale mbi ekonomine nepermje( evazionit latimor
19 Anket3 e fOfcave te punes 2015 INSTAl
ro Strategjia kom betare per punesim 2014-2020 11 Stratesjiltl kombetare per punesim 2014-2020
24
sl pesti ai pengon zhvillimin e tregut ne fushat qe varen shurne nga puna e familj es s i per
shembull bujqes ia
Per me teper ai rril cenueshmerine e femrave varcs ine e lyre ekonomike prej bUfmve si edhe
rril varferine e lyre ne pleqeri per shkak Ie nderthurjes se Ie ardhurave me Ie ulta dhe vileve me Ie
palaa me sigurime shoqeroreshendetesoreJpensioni
Nt kele gjendje nevojilen zbatimi me i fuqi shem i ligiit si edhe ske mat e nxitjes per
punedhenesit per te inkurajuar punesimin formal nepermjet kontributeve Ie zvoge luara ose
stirnujve Ie tjere financiarePerfshirja soc iale mbetet cnde nje yeshtje per I u trajtuar
Grupet si romet dhe personal me aflesi tii kufizuara shpesh jane Icni pas dare dhe polilikm
nuk j ane konkretizuar gjithmone ne perputhje me rrethanat Keto grupe kerkojne polil ika Ie
posuyme Ie hartuara ne pershtatje me karaklerislikal dhe nevojat e lyre persa u perket nevojave
arsirnore kualifikimeve profesionale fuqi zimit dhe punes imi
Punes imi i u rinjve eshte nje yeShlje reale v~aneri shl nese kerni parasysh punen e papaguar ne
familjeShumica e Ie rinjve Ie puneslHlr kryejnc pune informale ose te papaguar ne familj e gie e
eila deshmon per punesim te kufi zuar dhe kush Ie It keqija punesimi Shumica e te rinjve Ie
papllne kane nivel Ie ulel arsimor dhe per personal qe jelojne ne zonal rurale bujqes ia mbetet
burimi kryesor i punes imilFernrat ne moshe Ie re kane nje shkalle Ie njejle papunesie por kjo
fsheh kushtet me Ie keqija te punesimil kryesisht punen e papaguar ne familje qe dukel se eshte
gi thnje ne rritj e dhe pabaraz ite seklOriaJe qe ekzistojne
2lFemra t kane nje shkalle shume me Ie ul el pjescmarrjeje Ie forces se punes si edhe nje nonne
me Ie larte Ie pasivilelit per shkak Ie pergjegjesive ne familje AIO jane te perqendrua ra ne
kryerjen e puneve tipike femerore Ie cilat jane edhe punet me pak te paguara dhe orrojne pak
mundesi per perparim ne karriere Pe rve~ kesaj ka nevoje te ngulshme per rritjen e numrit Ie
femrave ne profes ionel jo Lradic iona le si dhe per menjanimin e slereolipave gjinore ne sisLemin
arsimor Orienlimi i vaj zave Ie reja ne pro fesion e tipi ke laquofemerore )) Ie paguara pak dhe qe nuk
kerkojne shume aftesi rrit hendeklill giinor ne lidhje me pagal dhe mundes ine e lyre per te gjetur
pune ne seklorin informalParaleli sht edhe orienlimi stereotipik gjinor i djemve ne profes ione
U Strategjia kombetare per punesim 2014 -2020
25
ltonashkullore)) rrit rolet dhe normal e gJlnlve dhe po njel loj i kufizon aftesite e
mundshmelpotenciale mas hkullore
Pavaresisht prej nje farl perparimi shuml pune mbetet per te bere ne lidhje me permiresim in e
kapac iteli l Ie Sherbi mit Kombetar te Punes imit (SHKP) ne menyre qe Ie kryejc Ie gj itha
funks ionet e nje sherbim i modern dhe publik ne Ie gj ilhe vendin duke perfshire kelu edhe zonal
rurale te cilnt kane nevoje Ie ngui shme per kt to sherbime
Fun ksionel qe kerkojne vemendje me Ie madhe ja ne
~ nd ihma per Ie papunet pe r Ie gjetur punes im Ie pershl atshem
~ shpallja e punekerkuesve dhe e vendeve Ie lira IE punes
gt leh tesirl1i i levizshmerise se pro fesioneve
~ mbledhja dhe analizimi i in fonnacionil me Ie plole Ie mundshem ne lidhje me ~endjen ne
tregun e punes dhe zhvill imin e saj ne Ie gjilhe vendin ashtu edhe ne deget e ind uslrise
dhe profesione Ie ndryshme
~ hartimi monitorimi dhe vleresimi efikas i programeve qe synojne leht es imin e (ri)hyrjes
ne punes im Ie punekerkuesve ne rrez ik perjashlimi nga tregu i punes
Organizimi dhe zbatimi i permbushjes se funksioneve kryesore duhel reformuar si edhe duhen
caktuar burime Ie mjaftueshme njerezore dhe financi are per Ie siguruar pune neperrnjel zyres
ko mbetare Ie punesimit
25 Faktoret qe Iltane ndikuar ne rritjen e nivelitte punesimit
Nder fakloret qe kane ndikuar ne menyre ledrej lperdrejle ne nive lin e punes imit rendi len
bull Rrilj a e kerkess per prodllkte
bull Permiresimi ileknologjive
bull SITategj ile seklorjaie
bull Levizja demogra fike
26
Rritja e kerkeses per keto produkte
Fluksi I ndert imeve s ine objekte dhe ne rruge vazhd in territet bull gi ithashtu eshle rritur d he
akl iv iteli I nderrmarrj eve Ie indllstri se perplln llese s idomos ala me capital te hllaj apo Ie
perbashket qe punojne me porosi nga jashte duke shfrytezuar krahun e lire Ie punes ne ve ndin
tone Kjo ka bereqe numri I Ie punesuarve Ie jete gj ithmone ne rritje ne keto fusha ne vendin
to ne Vihel re me teper plJnes imi I personave me arsim 9 vj eear ose temesem pa u Icne pas dhe
ars imi profess ional
Permiresimi 1 dukshem I leknologji ve
Vitet e fundi t permiresi met ne leknologji kane sje lle rritjen e proclu ktit me kosto te uld duke
cuar ne rritjen e te ardhurave dhe zgjerimit Ie akti vitetil (shlim punonjesish) duhellheksuar qe
permiresimi I teknologj ise ka sjelle edhe nje reformim lidhur me hapjen e vendeve Ie punes
li dhur me pro fes ioni (IT)
Siralegj ite sckto rjale
Njt priori let I zhvillimit ekonomik eshle shtrimi I rfll geve dhe gocJi nave institucionale gje qe ka
cuar ne rriljen e te punesuarve pa ]ene mbrapa dhc sektori n e turizmit gje qe ka sje lle rritjen e
numri( Ie hoteleve restoranleve dhe Iregti se ne lonal luri slike kjo ka marre nje zampjerim
akoma me te madh gjatc sezonil te veres ku numri I le punesuarve shko n drejt rritjes ndjeshem
Uvizja demografike
Fuq ia punetoTe me banim nHshat kD interes per tll punesuar dhe ky interes vihet re dh e lek
punedhenesit ~r keto arsye
Se pari kjo kalegori pranon Ie punoje me page le uld
Sedyti ne pjesen me te mad he te rasteve subjektet ndod hen prane zo nave ind llstria le te qyteteve
ku jane vendosur fabrikal d he nuk kerkohen shpenzime transporti
Se treli turi zm i ne zonat e v irgjera qeeshte zhvilluar ko het e fun d it si dhe invesli met kane sje ll e
nje rritj e te konsiderueshme Ie nr tepunonjesve qe rezultojne te jene banore Ie ketyre zonave te
theli a
27
26 Roli I shtetit ne rritjen e punesimit ( Politi kat dhe Strategjite)
Polilikat kryesore per rriljen e punesimit oerqendrohen rrelh konceplit le po lilikave akli ve Ie
tregut Ie punes Politikat e para u prezantuan ne 1995 ne ligjin nr 7995 viti 1995 per nxitjen e
punesimit duke krijuar bazar e para Ie nj e pakcle programesh qe funksionojne edhe sot 5i
gt- Ndermjet~simi per pune dhe profesion
gt- Keshillimi per pune dhe profesion
gt- Formimi professional
gt- Programe Ie nxiljes s punesimt elj
Objektivi krye50r [ polilikave Ie punes imit eshte mbesi1tclja e punekerkuesve ne gjetjen e nje
pune 1e pershl3lshme politikat e punesimil jane nje mjct lepe r I rendesishem per permires imine
siluates se tregut Ie punes
)gt Programel e nxitjes se punesimit u prezantuan per here Ie pare ne vititn 1999 synimi I
kelyre program eve ishte dhe vazhdon Ie jele aktual isht
gt Krijimi I vendeve te reja plme dhe ulja e papunesise
gt- Nx itja e formimil pro fessiona l I punekerkuesve t~ papune (sidomos ne zona ku ka
mangesi kapacitelesh trajnuese)
gt- Mbeshtetje bisneseve per te rdlu r akl ivitetin e lyre dllt punesimin e fuqi se punelore Ie
Irajnuar
)gt Nxitj a e drej teperdrejte e pllnesim it Ie nje pjese Ie trajnllarve
)gt Minimizimi I punes se zeze ( forcimi I rolil If inspektorialille punes)
gt- Perfshirj a ne programe socia le trajnimi Ie kelyre punekerkuesve
gt- Nxilja e punesim il Ie te rinj eve dht grllpeve Ie vecanta Ie Ie papuneve
gt Mbeshtelj t e bisnesit familjar per Ie rrilur punesimin ne zonat mal ore apo aty ku
shikohet veshtiresi ne zbatimin e politikave Ie Ijera
Programel e nxiljes se punesimit jane programe akti ve shleterore qe veprojnMrej lptrsed rejli ne
jeten e pune kerkuesve te papune per Ii nxitur ata ne gjetjen e nje punesimi flfalgjate Keto
programe sehashku me programet e ndermjelesimit lu aj ne nje rol te rendes ishem qe
28
ndikojnerealisht nl ulj en e papunesisesidoJnos te numrit Ie papuneve Ie rregji slruar Njestrategji
positiveeshte dhe ajo e nxitjes se punesimit nepermjet fonnimit Ie nepllnesve duke J trajnllar Sl
dhe nxitjes se pllnes imil Ie remrave ( gra rome in valide Ie Irafikuara elj) duke u dhene nje
mbeshletje dhe bisneseve qe punesojne kelt kal egori
Per here tcpare ni si Ie zbatohej dhe ofrimi I praklikave oer Ie rinjte e sapodiplomuar ne menyre
qe te krijonin eksper iencen e tyre neper instilucione te ndryshme shtelerore ( ad ministrate
publike) duke pllnuar fillimisht ne pozicione Ie caktuar si praktikante kjo ishte nje ri s i e cilajo
ve tem do Ie mund Ie pergatistc speciali st Ie kualifikuar ~r te ardhmen e aferme por dote
motivonle dhe shume student Ie sapodiplornuar duke ju ndezur nie drile jeshi le ne lidhje me
tregun e punes dhe pozicionimin e tyre
23 Nje rol te rendesishem ka luajtur dhe organi zata nderkombelare e punes (lLO) duke paraqitur
sic do vit Stralegji per permiresirnin e qeve risjes se tregut te punes duke u baZlt3r ne nje qasje
shumeplaneshe ne mekanizma Ie fuqi shem Ie dialogul social dhe marrjcs se masave kunder
informalitetit dhc kushteve ne pune
Brenda tematikes ~~ Pune e Oenje per Ie Gjithe gjate periudhes 2012middot20 15 ILO do Ie
perqendrohet nr ere prioritete programJlike per Shqiperin~ t~ cilat duhet Ie shilten s i qellime
afat-gjata
Forcimi j kapaciteteve Ie institucioneve shleterore dhe partnereve soc iale per
penniresimin e adm inistrimil Ie Iregut Ie punes
~ Promovimi i punes se denje dhe rrilja e punesueshmerise Ie forces se punes ne Shqiperi
~ Forcimi i s islemil te mbrojljes sociale
I) Strategjia per Punesim dhe Aftesi ILO 2013middot2016
29
Kreu III
3 Sektori public dhe sherbimet publike
31 Cfare kuptojme me sektor Publik
c rare kuplojme me sektor public
Perpara se te b~jmenje anali ze te marredhenieve Ie punes ne sektorin public me pare duhet Ie
analizojme veti ku ptimin e kelij lermi pra se crare kuplojme me sector public Nt lidhje me
kititerm ka pasur sh ume perkufizime por nuk ekziston nje perkufizim juridik I sakle 1 noeionit
Ie sektor it pubti k Ne fibrin e autoreve Giuseppe Casale dhe Joseph Tenkorltlng me litull
Man-dheniel e punes ne sek lorin public ne v6hlrim krahasimor 1 keta dy aulore kane dhene
kete perkufizim per sehorin publik
Sipas ketij perkufizimi sektori publik perfshin 24
a) Njesi organizative qejane Ie finan cuar ne pronesi dhe ose Ie kontrolluara nga sh teti
b) Resurset dhe aktivitetet e sherbimit publik
c) Organizata te kOlltro lluara kryesislll nga qlveria ( pra menaxhet dhe punonjesit ne
sherbimin public kane nje diference Ie reduktuar ne vendimmiddotmmje organizative
Nt kete studim punonjesit pub li c referohen per nepllnes it c ivile dhe punonjes te tjere ne te
gjilha ni vele t e qeverise duke perrshire njesitc e qeveri sjes vendore dhe punonjesil e
nderrmarrjeve sht eterore megjithese ne disa vende marrdheniet ne sherbimin public kane
mbetur Ie ndryshem nga ai 1 seklorit pri val (dmth ne It kaluaren sektori privat ishte I shtyre ne
menyrt l ipike nga fi(imi ndersa qellimi I seklOril public ka qene sigurimi I (e mirave publike
dhe sigurimi I minqenies se pergjithshrne dhe mireqen ies se qytetareve ) sol karakteristikat e
sherbimil public public jane duke u bere indirekte me Ie ngjashme me ate Ie sektorit privat
Z Giuseppe Casale ~ Service publiC relacione eork Josep Tenkorang th e comparative overvieeN Geneva August 2008
30
Nje perkufizim tjeter per se kt orin public eshte se ai percaklohet st sektori qe grupon Ie gjitha
akli vitetet ekonomike dhe soc iale qe jane ne nga rkim Ie administrates nderrmarrjet publike
dhe organi zmal publike Ie sigurimeve shoqerore
Pro sektori public perfshin Ire perberes
1- Administratat qc murrin ne ngarkim aktivitele me interest e pergjithshem
2- Nderrmarrjet publike bull dmth nderrmarrjet 11~ Ie cilen nje person public mhan shumiccil e
kapitalit Keto tradicionalishl kane qene konsideruar 5i element I polilikes ekonomike
dhe sociale Ie qeverise SOl ato jane pri vali zuar dhe njekohesishl kane mbelur ende
publike kane ndryshuar menyren e lyre Ie funk sionimit dhe jane si nderrmarrje private
3middot Zyrat publike admini strative Ie ngarkuara me sigurime shoqerore ~ qe ad ministrojne
politikat sociale Ie shletit ato mund Ie mbeshlelen mbi organizmat Ie 51 drejles private
32 Kush jane Ie perbas hkctal dhc ndryshim e1 e sekt oril public dhe sherbimcve publike
Sektori public dhe sherbimel pub like nuk duh et Ie ngaterrohenNe fakt aktivitelet e shcrbimit
Pllblic mund Ie merren ne ngarkim nga organizma private Keto quhen deleg ime Ie sherbimit
pubikKeto organizma nuk I perkas in sektorit public perimetri [ sherbimit public eshte me 1
ampjere se a i J sektorit public SOl sherbimi public duke ako ma s i nje runks ion I Administrates
Publike Nje sherbim public eshte nje akti vitet qe konsidcrohet se duhet Ie jete I di spollueshem
per Ie gjithe Ky nocion mbelel mbi ate te interest Ie pergjjthshem par shll1ne shpesh ky mbetet
njevleresim subjektiv pasi nuk mund Ie Ihullet qe nllk ka nje perkufizim universal Ie pranuar
nga te giithe Ne praktikeeshte sherbimi public ajo qe pushteti public pereakton politikisht sit e
tille Ky eshte nociol1 I cuditshem nga ai I sekloril public
Edhe shprehja Sherbim Publik ka nje kuplim te dyri shle nga njera ane ajo percakton nje
aklivitet ose nje mision Ie interest te pergjithshem ( psh sherbimi public I shkolles) dhe nga ana
tjete r leres ine e organi zmave Ie ngarkuara me keto aktivitete te interest Ie pergjithshem Ie eilal
mund te jene si publike edhe private duke kaillara klshtu nga sherbimit public ne sherbimet
Pllbli ke
n Shte ti eeborg
31
Prej shume kohesh sherbimi pub lic ish te krite ti I vet~m qe kushtezo nte zbati min e se drejtcs
ad mini strative dhe kompetencen e gj ykates admini strati ve me ndryshirnin e viteve Ie fund it ky
kusht nuk eshte me e mjaftueshrne me zgjerimin e aktiviteteve te sherbimit public ni fushlt n
ekonomi ke dhe vend in me te rendesishem te marre nga e drejta priva te Kesht Ll sipas natyres se
ak ti vitetit dhe strukt ures qe e ka ne ngarkim mund Ie da llojme dy rasle
a) Sherbimel publike adminisl rati ve shume te ndryshme qe grupojne sherbimet qe nuk
kane qeJl ime industria le apo tregtare ( mbrojtja sh ko lJa pu blike etj) alo jane kryes is ht
Ie menaxh ua ra prej o rgan izmave publi ke dhe ne keto ra5te prevaon te e drejta
administrative
b) She rbimet pu bli ke indu str ia le dhe tregtare ( nderrmCl rrjet qe kryejne sherbimet e
furnizimit me energj i uje etj ato mund te kryhen ga organizma publike ose private
Kur e5ht1 Gala pe r orgamni zma private zbato he t kryesisht e d rej ta pri vate pa r nuk
mungon e drejta ad mini strative Ata mbesin nen (utelen e pusht etit public ( s hlelit
qeverisj es vendore) qe vcri fi koj ne leSe ato e kryejne misionrn e tyre apo nese e
respektojne parim in e baraz ise te aksesil Ie perdoruesve ne sherbimin publik dhe te mos
perfitojne prej nj e s ituate monopoli ne teres ine e territorit Ie vendit ose nj e pjese te tij (
pe rjashtimi I par imit te konkurenees)
Shumeqeveri ne pamundts i per Ie finnncuar vazhd ueshme rishl she rbimel publikevendos~n
I Te reduktojne dimensionet e sektoril le tyre public ase
2 Te ndryshojne strukwren e tij par gjithmone duke privi legjua r pri vati z imin e t ij
3 Kalimi nga prakti kn e sektoreve publike neate te sherbimeve publi ke tt e ilat
s igurohen ed he nga akto re jashte sektorit pu blic e rendes ishme eshte qe shoqeria Ii
marri ne c ilesine sasine dhe menyren e duhur ket o sherbime
33 R rcgullimi ( marrdhenieve Ie punes ne sektarin pub lic ne Shqiperi
Marred heniet e punes neS hqiperi ne se ktorin publi c dhe ate privat rregullohen nga Kod i I Punes
par edhe vete brenda sektorit publik (psh per ato insti t llcione (e c ilat hyjne ne fu shen e veprimit
32
Ie legj islac ionit Ie sherbimit Ie nepunesil civil ke to marredhenie rregullohen me26 ligj Of 152
viIi 2013 Per Nenpunesin Civ il
Kodi [ punes I Republikes s(Shqiperiseeshte I bazuar ne Kushtetuttn e Shqiperise dhe ne normal
e pergjithshme Ie se drejtes kom belare Per sa J perket sektorit public dhe atij privat aplikimi I
kodil eshLi I nj ~j(e Ne sektorin public problemet per zbatimin e kritereve dhe kushteve ligjore
pef lindjen zhvillimin dhe perfundimin e marredhenieve Ie punes jane Ie vogla Nderkohe qe
ne sektorin privat perjashtuar disa nga kompanite e medha seri oze Ie cilet respeklojne dhe
zbatojneligjislacionin ne fuqi shumica e kompanive nuk jane korrekte si me strukturat
shteterore ashlu edhe me punemarresit duke krijua r keshlu nj c sektor jo inrormal ne ekonomi
Kodi I Punes L igji Per Nenpunesin Civil dhe dispozila Ie Ije ra ligjore e nen ligjore perbejne
nje baze Ie mire ligjore per rregullimin e marrdhenieve Ie punes dhe per Ie mbrojtur
punemarresin nga largimel abusive nga puna Konfliktet e Dun eS ne kete drejl im mllnd Ie
zgjidhen me mirkuplimin e paleve ne Ie kundert ata muod Ie drejlohen s ipas rastit Kom isionil
te Sherbimit C ivil dhe gjykfl les kompelente ve ndimel e fo mes se prere Ie cilel jane Ie
delyrueshme p~r zbatimin nga paleL
Shoqeria c ivile dhe media jane aklore qe pa pmur Ie drejte t u japin zgjidhje konnikteve ne
kete rushe behen pjese akti ve e diskulimit trt shqelesimevc soc ia le qe krijohen nga largimet e
padrejta nga puna dhe reagojne per Ie mbrojtur te drejtal e nje riut dhe lirite Ihemelo re pa u bere
pale me subjektet e perfshira ne konflikt
Ky studim eshle nje pjese e kesaj filozofie dhe tenton te evident oje problematikat ne lidhje me
Irajlimin e larg imeve nga puna s i nga ana e ad min istra tes publike ashlu edhe nga struktural
kompetente per s hqyrtimin e lyre 27Nga monitorime dhe studimet e vendimeve kane dale ampietje
terendesishtne te cilat flasin jo velcm per mangesi ne respektimin e procesit te rregullt ligjor ne
trajtimin e largimeve nga puna prej s istemit gjyqesor par edhe problem Ie renda qe kan ~ te bejne
me zbalimin e legji slac ionil ne fuqi qe rregullon kelt rushe
34 Studim 1 nderprejes sc kontrates se punes (Ilashkia Tirane dhe Bashkia Durres)
~6 Ligji nr 152 viti 2013 Per Nenpunesin Civil 11 Komiteti Shqiptar I Helsinki Situata e diskriminimil ne procesin e (argi mit nsa puna ne Shqiperj Tirane dhjetor 2011
II
2SSipas nje studimi t~ kryer nga Qendrlt1 Sui Juris projek ky I financuar nga USA ID me
tematike Zbali mi r Ligjil ne mbeshlelje te qendrueshmeri se dhe rritjes se performances ne
administraten publike u vu re nje domosdoshmeri e ndeshkimil t( lilUllareve Ie insliluc ioneve
perkalcse ne lidhje me largimet mas ive ngCl puna Me mijera jancpersonat Ie larguar
padrejtesishl nga puna keto 15 vitet e fundit por nuk ekziston asnjeherc nje pergjegjes 1 vetcm
per keto largime Me ane Ie ketij projekli qendra ~S ui Juris ka arritur Ie indetifikojeinstilucionet me problematike ne lidhje me kete ces htje referuar dhe bur imeve te
ndryshme kryesisht zyrtare ka nxjerre nje future financiare per demin e shkaktuar ne lidhje
pushimet nga puna pagesaL qe duhet Ie kryejnc ng3 vendimet e forms se prere dhene ngu
gjykata Gjate mbledhjeve teinformac ioni t ne shume institucione nje vemendje Ie veca nle ki shte
dhe Bashkia e Tiran~s dhe Bashkia e Durres it ne lidhje me keto pushime masiveku rezultuan se
2~e vilin 2009 ki sble 17 persona qe kishin nderprere Ie manmiddotdhenien se punes me deshirc
4 ishin ne li stepritje 1 ne prilje per pencion dhc 4 zgjidhje konlrate
Ne vitin 2010 ki shle 15 persona kishin paraq ilur doreheqje 4 kishin mbushur mash en e daljes ne
pension dhe 5 persona kishin zgjidhur kantraten e punes ne menyre 1e njeanshme
Ne vitin 20 11 ki shte 37 punononjes qe ki shin paraqitur doreheqjen 7 ishin ne liSle pritje bull 8
kishin dale ne pencion dhe 50 strukture 3 persona ki shin perfunduar kOnlraten ne afat Ie
percaktuar 1 punonjes ishte Irasferuar dhe 4 pUllonjesve I ishin paraqilur mam per shkeJje ne
detyre
Ne vitin 2012 ishin 36 persona qe ish in larguar me deshire 8 ishin ne listre pritje dhe nje
punonjes ne pencion
J~e vitin 201 3 kerni 36 punonjes Ie larguar me deshjre 8 ne listeprilje 4 qe ki shin mbushur
moshen per daljen ne pencion 4 punonjes ki shin zgjidhje re kontrates ne afal Ie perca kt ua r nje
punonjes kishte kerkuar Irasferim
18 Sialistika nxjerre nga konlerenca e realizuar nga qendrl Sui Juris me terne Zbalimi Iligjit ne mbeshtetje te h
qendrueshmerise dhe (ri l jes se performances oe AI 19 Zyra e informacionit Bashkia Tirane JO Informacion I dhene nga Burime zyrtare BClshkia Tirane
34
Ne vitin 2014 rewltonin 33 largime nga puna me deshire 5 punonjes kishin dale ne pencion
dhe 5 punonjes ki shin perfunduar kontraten e punes me arat Ie percaktuar
Nt vitin 2015 rezuhonin 51 largime me deshire ( r araqitur doreheqje) 2 punonjes rezuhonin Ie dale ne pencion dhe 8 punonjes Ie pushuar SI ndryshim structure 2 pUllonjes rezultonin Ie kishin
perfunduar kontrat~n e punes ndersa 4 prej lyre rezultonin ne zgj idl~ e Ie kontratcs se pun~s ne
menyre Ie njeanshme
l lSipas Ie drejtes sie informimit Bashkia Durres nga dergoi informacionin ne lidhje me largimet
nga puna ku rezultuan se nga viti 20 II deri ne vitit 2015 ish in
38 punonjes qe ki shin pltlraqitur doreheqjen ( sipas kontaktimit l1e pjese e lyre rezultonin qe
punonin ne instance me Ie larta pozic ion i ose ne institucione shtetcrore Ii Ijera)
20 punonjes qe ki shin mbushur moshen e daljes nepencion ampjail ket yre vileve
5 punonjes kishin perrunduar kontraten e punes ne aratin e caktuar
Sipas nje pasq yrimi Ie s ituates u vu re qe ceshljel po litike zene nje vend Ie rendes ishem ne
punesimin e punonjesve si dhe ne kohezjmjen e kontratave te lyre Bashkia Durres duke u
ndodhur perpara faktit qe kryetari actual ka nja mandate Ie] rezulton qe largimel nga puna jane
Ie minimizuara gje qe bie ndesh me Bashkine Tirane ku gjate ndryshimil te kryetareve kern dhe
pushirne masive Ie punonjesve ne periudhe kohore Ie njejte
11 Informacion I dhene nga Bvrime Zyrtare BashkiCl Ovrres
35
KREUIV
4Rregllllimi I marredhenieve te punes De Shqipcri sipas ligjit Per Nepunesin
Civil U
41 Evolimi historit I ligjit Per Nepunesin CiviF
Shqiperia ka nje Iradile te ndrejtimit pO litik te Shleli edhe pse jemi nje shIel I vogel gt me nje
administrate Ie vogel publike dhe me nje numer Ie kufi zuar Ie punonjesve publike Sek(ori puhlik
eshte duke kaluar neper reforma shume dinilmike ne rrugen df~it Inlegrimil Europian Duke
pasur parasysh kushtet e tilla kom iza ligjore ne fu shen e marrdhenieve Ie punesimit ne
sherbimin civil duhet Ie synoje forcirnin e unitetit Ie sherbimit civil dhe ti~jete mjaft neksibel
per te lejuar qeverine Ie pershtaste sistemin me ndryshimet e shpeshta qe po kal an vendi dhe ne
zhvillimin ne (ushen e kapciteteve nj erezore J2
Perpjekja e pare per krijimin e nje sherbimi civil proles ioni st e Ie materializuar ne ligjin Nr
8095 date 2 [03 1996 nuk nlllndi Ie bashkejctonte me kete rdite shumevjecare
Ligji [ vitil 1996 nuk benle dallime nennjct rnarredheni es juridike Ie nepunesve dhe
marrdhenieve Ie Ijera Ie punes pasi ato n eg ull ohes hin sipas Kodit Ie Punes Rregldl we Ie ketij
Kedi I nenshlroheshin si nenpunesil ashlll edhe pundor~l e Ihjeshle Pas kri zes se Ihelle qe
perfshiu administrflte n publike nete res i ne vijim Ie shndenimeve politike Ie vileve 90 re ronna e
fundit duke se e ka stabilizuar te pakten ne nivel knceptllal administraten publike nc rolin e saj
rregullator Nal yri sht mbetet shume per ebert qe admini slrat a publike Ie persose rolin e saj ne
jeten shoqerore dh e eko nomike Ie vend it
Pra me sherbim civil kuplojme veprimlarine e punonjesve Ie administrates publike qe kane
cilesine e nenpunesit c ivil per Ie rea li zua r fllnksionet e saj bazuar ne Kushtetute e ne li ~e
Ligjj actual ne ruqi I sherbimit civil kltl ngrilur nje sistcm Ictere te drejtash e detyrimesh per
nepunesil civil Ie c il etjane ne nj e balancim pushtelesh mes punemarresve dhe punMhenesve
keshlu qe cdc e drej(e e vecanteeshle e bltl lancuar me disa detyrime Te drejlat dhe detyrimet e
l Draft document Mbi nje ligje te ri oer sherbimin civil ne Shqiperi h pergatitur z Zhani ShOlPO ne bashkepunim me Dr Hans -Achim Roll konsulente te Sigma me kerkese te DAP 1 tetor 2010
36
- -- --- -- ---- --- -- - --- - -
nenpunesve civil rregullojne elementet e nje rarorti kontraklual te punes Ie lidhur midis
nenpunesit civil si punemarres I institucionit dhe administrates pubJike si punedhenes
42 Karakteristikatthelbesore tC Ligjit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil
Ligji Per Nepunesin Civil rregullon ne menyre Ie qarte dhe Ie plate marredheniet ne skemat e
administrimit civil 1 rnbeshtelur kryesisht tek pozicioni (post i) duke e kombinuar ale edhe me
disa elemente te sisternit te karrieres Karakteri dominues I sistemit Ie pozicioneve verehet n18
elemente Ie tille si kriteret e rekrutimit ngritja ne detyre levizja paralele etj
Fryma e ligiit te siperpermendur ka synuar krijimin e nje sistemi kryesisht te hupur Ie Sherbimit
Civil duke krijuar njekohesisht premise edhe per mobilitet te brendshem dhe karriere Tregllesit
e viteve te fund it lidhur me ngritjel ne detyre dhe levizjet paralele deshmojne megjithate ne
praktike kemi te bejme me nje sistem thuajse teresisht te hapur per konkurim nga jashte
perfshire dhe vecanerisht pozicionet me te larta drejtuese te Sherbimit Civil ( sekretari I
pergjithshem drejtori I pergjithshem etj rekrutimet per pjesen me te madhe te ketyre
pozicioneve realizohen nepermjet proced II rave Ie konkurrimil Ie hapur per kandidate te jashtem
por pa perjashtuar konkurrimin e nepunesve aclual civil
Qellimi J ketij ligji eshte krijirni I nje sherbimi civil Ire qendrueshem professional te bazuar ne
merite integritet moral dhe paanesi politike
Ky ligi percakton marredhenien juridike ndcrmjet shletit dhe nepunesit civil gjithashtu percakton
rregullat per administrimin e sherbimit civil
43Parimet baze per statusin e nepunesit civil
Sipas nenil 5 te ligiit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil Sherbimi Civil eshte I ndertuar
dhe verran mbi bazen e parimeve teB
I Shane eve te barabarta
2 Mosdiskriminimit
33 Neni 5 ligjit 1522013 Per nepunesin civil ne Administrimin e Sherbimit Civil
37
3 Merites
4 Tc Irasparences
5 Te profesiona li zmit
6 Paanesise po l it ike
7 Qendrueshmerise ne de tyre dhe vazhdimesise se shhbimit civil
44 Fusha e veprimit te Iigjit per nepunesin civ il
34 Nen i 2 Iligji per nepunes in c ivil percaklon ru shen e ve primit Ie tij nepermjet per fshirjes se
te gi ithe nenpunesve qe lIshtrojne nje funks ion public ne nje institucion tt admini strates
ShlehrOre institucion Ie pavarur apo njesi Ie qeveri sjes vendore me peljashlim
a) Te Ie zgjedhurve
b) Ministrit dh e zevedsmini st rit
c) Funksionaret e emerruar nga Kuvend i bull Presidenti I Repub li kes ose Keshi lli I Ministrave
d) Gjygjta re t dhe prokuroret
e) Nenpunesit e ad ministra t~s gjygjsore
I) Ushtarakut Ie foreave le armfliosu ra
g) Personelitle Sherbimil Infonnali v Shleleror
h) Personelit Ie njesive publi ke direkte te sherbimit
i) Anetarit dhe kryeta rit Ie organeve kol eampjia le drejtuese Ie komiteteve apo institucioneve ne
vares i Ie Kryeminislri se apo Ie nje mini stri
j) Punonjesit adm inistrative
k) Funksionaril Ie kabinetit
Shtrirja vertikalc
J5S lllrirja vertikale e rushes se veprimit Ie LSHC nis s ipas Ilj~ skeme hi erark ie nga pozic ioni I
sekrelarit Ie pergji lhshem te ministrise dhe shkon deri ne nive l special ist J6ne praktiken e
1 Neni2 ligji 1522013 per nepunesin dvilshy
38
- --- -----shy
deritanishme vihet Te nje konso lidim I kenaqshem ne kategorite e ulta dhe Ie mesme ndersa per
kalegoriH e lana Ie Sherbimit C ivil tregues i I qarku llimil ka qentH lane rue qe regan per faktin
qe keto pozicione jane dis i me Ie ekspozuara ndaj ndryshimeve te mundshme politike apo edlle
ndaj rap0rl eve persona te epror vanes pavarsishl nga moti vimi I drejte apo abuziv I k~lij
qarku llimi
Shtrirja ho riw ntale
Shtrirja horizol1tale e fu shes se veprimit te LSHC eshte e ku fizu ar ne disa institucione (KM
ministry institucionet e pavaruara bash ki qarqe elj
Fusheveprimi horizonta l [ ligjit ne ketedimension ne ni ve l qendror zbatohet per
a) Administraten e mini strive zyres se krycministril (rreth 1500 nepunes civile)
b) Adm inistralen parlamentare dhe te presidences si dhe administraten e instilucioneve Ie
pavarura qe raportoj ne drejt pltrsedrejti ne Kuvend (rrelh 2800 nepunes civile)
Stalusi J disa kategori ve te Ijea nepunesish te institucioneve It lilla si tatimet bull dogana polic i
diplomaci etj rregullohen me ligje perkate se te eilat ne thelb permbajne eli sa elemente Ie
ngjashme OSe Ie pemfena me ato Ie statust Ie ncpunesi t civil Statusi i pjeses tjeter te
punonjesve Ie administrates publike ( ars imi shendetcsi etj) perfshire administraten dhe
punonjesit e degeve ne vflres i Ie ministrive ne rrethe ose qarqe e qe perbejne dhe numrin mlt Ie
madh Ie punonjesve ne kete sector bazohet thjeshle ne kod in e punes
Fusha e veprimit rnaterjaJ
Fusheveprimi malerjai nenketedimension ligi i ka rregulluar elemenlellhelbesore me rendes i per
marredheniet e punes te nepunesve civil Ie ci lmjane te ndryshme nga alo per punonjesit e ljere
publike Ie ci let jane zbvilluar pas kesaj me akte dyteso re nenligjore kohn e punes dhe
pushimit etj
~Slrategjia nderseklorjale e reformes nE administrOiten Publike (SNAAP) ne kuader Ie strategjise kombetare per zhvillim dhe in tegrim (2009- 2013) Tirane Shlalor 2009 16 Neni 19 I ligji l sherbimit civil ka tegorile e nepunesve civil jane keto 1 Nepunes civil Ie kat egorise se larte drejtuese 2 Nepunes civil te kategorise sl mesme drejtuese 3 Nepunes civil v te kalegorise se ul et drejtuese Anep unes civil Ie kalegori se ekzekutive nepunes civi l Ie kalegori se se larte drejlues konsiderohen keto pozicione a) sekretar I pergjilhshem b) drejlor departamenti c) drejlO( I drejlorise se pergjilhshme d) pozicione te barazvlefshme ne Ire Ie parat ne institucionel e administrates publike qendrore apo vendore
39
Ne lidhje me disa aspekte Ie marredhenieve te punesimit (psh mosha e daljes ne pension
sigurimi socia l dhe shendetesor) LNC permban nje reference te p~rgj ith shme ne legj isiacionin e
pergjithshem te punes ( Kodi I Punes) si legj islacion plotesues Disa eiemenle Ie Ijera Ihelbesore
( deklarimin e pasuri se bull konfliktin e interesave skemen e pensioneve ploHsuese elj gjithashlu
te rendesishme pir marredheniet e punesimit te nepunesit civ il jane te shpemdara ne
legj islaeionin e posacem I eili zakonish t rregllilon te gjithe ose nje pjese te madhe te pllnesimit
publik
45 Pranimi ne Shcrbimin Civil 31
Pranimi ne sherbirnin civil ne kategorini ekzeklltive behet nepermjet nje kankurrirni tehapur
kankurimi organizohel ne menyre periodike nga njesia pergjegjese per seci lin nga grupet e
percaktuara ne piken 8 tt nenil 191e ketij ligji
Konkurrimi zhvi llohet ne dy faza
a) Yerifikimi paraprak nese kandidatet plotesojne kerkesat e pergjithshme dhe ato te
posacme sipas shpalljes se konkurrimit
b) Vleresimi I kandidateve
Verifikimi paraprak kryhel nga njes ia pergjegjese ndersa vleresimi I kandidateve behet nKa
komiteti I perhershem J pranimit I krijuar per secilin nga grupet e percaktua ra ne piken 8te nenit
19 Ie ketij igji
Kandidatet fitues qe marnn 70 Ie pikevc talale tevleresimit renditen nga komiteli I
perhershem I pranimil sipas pikeve Ie marra ne li slen e kandidaleve Ie sukseshem
~shte Keshilli Ministravc qe mirnton negulloren e hollesishme per krij imin perberjen dhe
veprimtarine e komiteteve Ie perhershme te pranimit si dhe lTegu llat e hollesishme per
proceduren e pranimit dhe vleresimin e kandidateve
n Neni 22 Iligjit HPer Nepunesin Civil ~
40
46 Ngritja ne detyre
JSNgritja ne delyreesilic kalimi I nje nepunesi c ivil nga pozicioni actual I punes ne nje ni vel
pozicion me 1e larte ne te njejtin institucion osc ne nje in sti tucion tjeter te administrates publike
qendrore apo vendore ( kur nje vend I till e ekziston) Ngri tja ne detyre reali zohet rea lizohet
nepennjel procedures sekonkurrimit organ izuar ga njesia pergjegjese per nj e ose disa
pozicio ne te tira Bazuar ne parimin e neoit 20 ( shanceve Ie barabarta profesionalizmit etj) te kClij ligji Nese vendi I lire I kategorise se utel apo Ie mcsme drejtuese nllk eshle plotesuar sipas
nenit 25 te kctij ligii ai plotesohet nepennjet ngriljes ne detyre
Mund te aplikojne per ngritje ne detyrevetem nepunesit civil te oj e kategorie pasardhese te
pnnesuarit ne Ie njejten apo ne nje institucion tjete te sherbimit civi l nese plotesoj ne kushtel
per ngrilje ne delyre dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Nese vendi I lire nuk plolesohet nepermjel procedures se ngritjes ne detyre nje procedure Ijeter
mund Ie organizohel Brenda nje afali 3 mujor deri ne plOleurosimin perfundimlar Ie vendit Ie lire
nese eshle e nevojshme mund Ie zbatohet procedura e tras ferimit Ie perkohshem ne interest e institucionit sipas shkronjes a Ie pikes I Ie nenit 48 Ie kctij ligji Keshilli J mini strave miraton
kushtet qe duhet Ie plotesojne nepunesit per ngritjen ne delyre dhe proceduren e hollesishme Ie ngritjes ne detyre
Ne prakt ike ngritj a ne detyri ka ndoshur ne perqindje Ie vog la rastesh Ekzistojne megjithale
di sa paqartesi lidhur me ndryshimin e pozic ionit brenda nje kategorie ( Ie larte) nese kjo perren
ngritje ne delyre apo levizje paralele gje qe veshtireson pasqyrimin real Ie ket ij Ireguesi
AVflnlazhi kryeso r I kesaj dllkurie eshte se konkurimi public ka promovuar lerheqjen e
kandidateve Ie af~ ngajashte admi ni strales gje qe krijon mundesine e sjellj es se njohuri ve dhe
metodave Ie reja Ie punes nga ala kandidate qe kane studjuar jashle ve nd it apo nga ata qe vijne
prej sektorit privflt Disavantazhi nga ana (j eter kate beje me pranine e nje kostoj e opportune ne
lidhje me s igurine e karrieres qe mundte mOli vonle me mire nepunesit e brendshem civil
47 Uvizja paralele
J Neni 26 Iligjit nr 152 2013 U per nepunesin civil U
41
Plottsimi I ve ndeve Ie lira ne kalegorine ekzekuti ve ala H~ ule apo Ie mesme drej lUesc behel se
pari nga nepunesit ciyile Ie se nj ejles kalegori nepermjet procedurts paralele Kush mund Ie
aplikoj ne per plotesimin e nje vendi Ie lire nepermjet procedures 51 Iev izjes paralele 5ipas pikes
1 nen 25 I ketij ligi i gt nepun sit civile Ie se njejtes kalegori ne Ie njejtin apo ne nje institucion
tjeter Ie sherbi mit civi l qe plotesojne kllshlet per para lele dhe kerkesat e posacme pef vendin e
li re
Yleres imi 1 kandidateve Ie inte resuar kryhe nga nje komi sion I brendshem I krijuar ne cdo
emiss ion nepermjet nje procedure Ie bazuar ne parimel e parashikuara ne piken I neni 20 Ie
ketij ligji Perfaqesuesi I njesise pergjegjese esbte anelar I kom isionit te brendsghem
Ne perfundi m te vl eres imit komisioi mund te ve ndose
a) Perzgjedhjen e kandidatit me Ie pershtatshem per tu emeruar ne vendin e li re
b) Perfundimin e procedures pa asnje teperzampjed hur ne fast se asnje nga kandidatet e
interesuar nuk ploteson kushtet dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Keshill i I Ministrave miralon
a) Kushlel qe duhel Ie pJolesojne nepunesit per levizjen parale le dhe procedurat e
hpo ll es ishme te levizjes paralele
b) Rregullal pfr krijimin dhe perberjen e komis ionit Ie parashikuar ne piken 3 Ie kctij neni
48 Oisipiina ne sherbimin civil (SHe)
Disiplina ne Sherbimin Civi l ka Ie beje me mnsa l di s iplinore qe jepen ne rastel e konslalimil 1(5
shkeljes serregullave apo Ie moskryerjes se detyrave Masat disiplinore dal lohen nga vleresirni
negativ I perfosmances Vendim-marrja ne lidhje me ke lO procedura perqendrohet tek epror
di rect dhe me pas ekzis(on mundesia e ankirnit Ie drejteperdrejte ne KSH C Sipas nje studimi
eshte ve ne re qe nllmri I rn asave di siplinore ne praktikeeshte I voge l verehet nje shperndarje j o
uniform e tyre lakonisht nje numer relalivisht [mad h [ masave di si plinore vihet re ne mornente
ndryshimesh politikc
42
Ligji eshte relativisht J pltiqarte lidhur me zbat imin e mases sl uljes nedetyre ) kur nje institucion
( ku eshte dhenc nje mase e (ille ) nuk ekzistojne vende pune Ie oje kategorie Ie lIle ne keto
raste nje mase e tille fezulton e pazbatuesh me apo te pakten problemalike Dicka e ngjashme
konstatohet edhe lidhur me mundesisne e kthimit ne pozicionin e rneparshem pasi parashkruhet
masu di sipiinore
49 ASPA OHE PROGRAMET E FORMIMIT PIWFESIONAL
ASPA
39Ne varesi te Ministri se se Brendshem krijohe dhe Shkolla Shqiptare e Administrates Publike
(AS PA) SI jnst itucion public qend ror me se li nc Tiran~ASPA ka autonom i administrative dhe
akadem ike Ajo ka per qeHim formimin professional Ie nepunesve civil 5i dhe cdc individi tjeter
vendas ase H huaj qe nuk esh te pjese e sherbimil civil dhe qe plOleson krilerel e kerkuara
Forrnimi profess ional perfshin programin e forrnimit Ie Ihelluar Ie kandidateve per kalegorine e
ncpunesve civile te ni ve lil Ie Jarle drejtues anetare te tru pes se nepunesve civi le ni velit Ie larte
drej tues si dhe programin e formimit Ie vazhdueshem Ie nepunesve civ il dhe Ie cdo indi vidi
tj eter jashte ketij sherbimi
Buxheti ASPAmiddots percaktohct si ze I vecanle ne Buxhelin e Minislrise se Brendshme
Organel drej tuese te saj jane
I Keshilli drejtues
2 Drej lori
KeshilJi drejtll es perbehel nga [2 anetare dhe kryesohet nga nj e prej rektoreve Ie lmiversitetcve
I zgjedhur nga Kon ferenca e Rekloreve Ie Shqiperise Ne perberje Ie lij jane perfaqesues dhe
drejtues Ie larte Ie min istrive organeve Ie qeverisj es vendore DAP- it universiteteve shoqerisc
civile dhe biznesit sipas percakli mil te bere me vendim Ie Keshill il Ie Ministrave
I Neni 91igji 1522013 Per NepuneStn Civil
43
Keshilli drejlues miraton po litikat bull slrategjite dhe partnerilelet e ASPA-s hal10n kuadrin
rregullal0r Ie saj 5i dhe miralon projektbuxhetin dhe s trukturcn organizali ve Ie ASPA-s
Detyra Ie hoJlesi snme te keshillit drejtues percaklohen me vendi me te Keshillit Ie Ministrave Ne
percaklimin e polilikave Ie perzgjedhjes dhe Ie formimil bull ASPA detyrohel Ie bashkpunoje me
DAr-in s i njenjesia e ngarkuar j)tr centrgatitjen dhe mbikqyrjen e zbatimit Ie polilikave
shteterore ne sherbim civil
Drejlori I ASPA-s emerohet dhe lirohel ne detyre sipas kritereve dhe rregullave Ie percaktuara
per anetaret e trupes se nepunesve c ivile Ie kalegorise se lartc drejtuese Perjashlimisht deri ne
moment in e fillimit Ie efekteve Ie kelij ligji drejlOri I ASPA-s emerohel me vendi m Ie Keshi llil
te Ministrave me propozim te Ministr e Brendshem
Nepunesil e ASPA-sderi ne momentin c IIUjmit te efekteve Ie ketij lirui emerohen nga Drejtori
I ASPA-s s ipas procedures se Kodi Ci vil Keshilli 1 Minislrave miraton rregullal e holl esishme
per menyren e organizimit dhe funksionimit Ie ASPA-s
Programer e formimit profesional
AS PA ka per delyre leofroje formim profess ional nepermjet perfshirjes se programeve Ie
meposhtme
a) Program Ie foonimit Ie thelluar n~ baze Ie Ie cilil formohen kandidalel per anelarel Ie
TNO-s (niveillarte drejwes)
b) Programe Ie formimil t~vazhdueshem ne baze Ie Ie cilit trajnohen ne vazhdimesi dhe
n~ lidhje me punen e nepunesit civil te te gjitha kalegorive si dhe cdo indivit tjeter
j ashte sherbimit
ASPA ofron mundesine e pergal irjes paraprake Ie kandidateve per te marre pjese ne
konkurrimin e hapur per kalegorine ekzekutive kundrejt tmires
ASPA realizon sludime dhe bOlime ne fushen e administrates publike Sludenlel e AS PA-s te
perzgjedhur nga shoqeria c ivile bisnes i apo individi jashlc sherbimil civil detyrohel te paguajne
larjf~ Keshilli I Ministrave miraton lariftin perkmese per cdo trajnim
44
KREUV
5 RREGULLIMI I MARRDHENIEVE TE IU NES NE SHQIPERI SIPAS KODIT
Til PUNES
51 Kodi I punes dhe rregullimi I marrdhenievc te punes ne administraten publike
Marredhenia e punes ne vendin lonerregulohet nga Kadi I Punes I Republikes se Shqiperise I
cili eshte li gj i kryesor per rregullimin e ketyre mltl rrdhenieve ne dispozital perkatese te lio Per
te kl ptuar memire gjendjen e egjislacionil shqiptar pqr marrdheniet c punes eshle e nevojshme
Ie bcjme nj l anaiize te pergjithshme Ie legjislacionil perkates Ky Kod eshte krijuar me qellim
Ie rregulloj marrdheniel e punes ne tregLlll e ekonomise private dhe iniciatives se li re Ne
sekto rin publik prob1emet pcr zbatimin e krit ereve dhe kushteve ligjore pcr lindjen zhvillimin
dhe perfundimin e marrdhenieve Ie punes jane Ie vogla Kodi I Punes parashikon nje
serhregu llash ne mbroj~e Ie punemarresve sin e mstin c fillimit vijimit dhe Ie perfundimit te
marredhenies se punes Kodi parashikon nje rregulJ te posacem per rastet kur punedhenesi eshte
organ J administrates pubJike gjithsesi ky parashikim duhet te kuptohet sakte nga vete organet
dhe ndoshla Ie shoqerohet ed be me lTegullime I~ tjerf Ie posacme per administralen pllbJike
Nje analize e tilleeshte hapi I pare per I ~ evidentuar boshlleqet dhe problemalikm qe ajo mbar
Gjithashlu nje an aJ ize e tilleeshtc e nevojshme per Ie ku ptuar nese prob lemet e qendrueshrnerise
pavars ise ose meritokracise ne administraten pub like rrjedhin per shkak Ie mangesive ligjore apo
moszbatimin korrekl Ie Jigjit
42Kodi punes rregullon Ie gjilha marredheniet e punes ne administratcn publike me perjashlim
Ie marrdhenieve Ie punes Ie personave punesimi I Ie cileve rregullohet me ligj t~ vecante pra Ie
gjitha marredheniet e punes ne organet e administrates publike qe nuk I nenshtrohen nje
rreguHimi Ie veCaJ11e me li gj do Ie rregiullohell sipas dispozilave Ie ketij Kodi Madje ky Kod
parashikon qe per as sa ligji I vecante nu k parashikon zgj idhje per problemet e lidhura me
marredheniet e punes perseri do te gjejnc zbatim ne di spozilat e Ketij Kodi
lt0 ligji nf 7961 dal e 127 1995 Per Kedin e Pun es n~ Repu bliken e ShqiperisE I ndryshuar
4 1 Or Eralda Ca ni Anarize e legjislacionit mbi marrdhenel e punes ne administraten publike ne Republiken e
Shqiperi~e ne kuadrn e projektit te qendres AKSES ALBANIA Per nje administrate publike tre qendrueshme dhe
profesionale ~ mbeshtetur nga Ambasada Gjermane ne Tirane dhjetor 2009 41Neni 4 I Kod te Punes
45
Ky Kod 11 ~ kreun JIl Ie tij parashikon oj sere pari mesh mbi Ie eilal mbes hteten marredheniet e
punes Edbe pse parimin e konkurrueshmerise apo Ie trasparences nuk e permend lie nenin 11 Ie
tij parashikohet se normal e se drejtes Ie d iet rregullojne marrdhenien e punes kane perpares i
qe edhe veH KushlelU ta parashikon oe nenio 11 6 Ie saj Kod i rendi Kushtetuten Konvenlat
Nderkomelare It ratifikuara e me pas li gje Ie tjera duke renditur Ie parin nga 10 Kodin e Punes
Pra perforcohet edhe nje here rregullimi qe Kushtetuta parashikon ne neni n 107 qe marrdhenia e
punes per nepunesit civ il publike bazohet ne lrasparence konkurrueshmeri e profesionalize m
52 Lidhja e kontrates se punes
Kodi I punes ne nenio 19 Ie tij parashikon qe lindja e marredhenies se punes kryhet nga
punedhenesi I ci li puneson ne menyre Ie drejtoirdrejte punemarres in Ky punedhenes perdo r
zyra shtett~rore Ie punesimit ose agjensite priva te Ie punesimit per le punesuar punemarresjn ky
parashikim eshU h~H1lmr me qeJlim qe tu sherbeje person ave juridik pr iv m Ie cilet mund Ie
zgj edhin me sa duke rregLdlal e lyre Ie punesimil te pu nonjesve Ie lyre [ referuar nekuadrin e
detyrimil kllshtetues pe r konkurrucshmeri dhe tra sparence pcr punonjes it e administrates publike
bull ky rregullim do Ie s ilhe konfuz ion dhe paqanes i Pm ka nevoje qe ky Kod meqeeshle li g baze
edhe per marrectgheniet e punes ne admi nistraten publike bull te specifikoje nje rreguHim Ie posac me ne kontrat en e punts apo edhe referimi tck e ashtequajtura kontrate kol ektive e
punes Sigurisht qe cdo rregu lli m qe do te bellej me akt Ie posacme li gjore e vecnneri sht
nenligjore do Ie ishl e I delyrueshem per lidhjen e nje konlrale punesimi Gjithsesi s ic ulna
edh e me la rt profesional izmi apo kerkesa per kritere Ie cakluara piir punesim Kodi I punes Illik
e percakton si kriter punesim i
53 Kohhjatja e marredhenieve te punes
Marresheniet e punes sipas Kodit teP unes lidhen sipas nj e kohezjatje te pacaktuar dhe nje
kohezjatje te caktu ar 43 Kodi me qell im krijimin e rnarn=dhenieve Ie qendrueshme tepunes
parashikon qe si rregul kontrata e punes lidhet per nje periiudhe te pacaktuar Nese
konlra la e punes do le lidhel per nje periudhe Ie cak tultlf kjo duhel jus lifikuar per arsye objekti ve
o Kreu XIV neni 140 I Kodit te Punes se Republike$ $e Shqiperise I nd rysh uar 2003
46
qe lidhen me nar yren e perkoheshme Ie detyres nJ Ie eilen punemarresi do lepunesohet 44 T~
gjitha rregullimet mbi kohezjaljen e punes kohezjatjen ditore ne pune 45 pagesen pushimin
Javor e vjetor punen e nates apo kohe feslash dhe pagesen per Ie detyrimin per kuaifikim
punonjesish elj jane rregullime Ie eilel pltl dysh im mundesojne nj e status Ie caktuar te mbrojtu r
Ie punonjesit per punen qe kryen pushimin qe duhe Ie kete si dhe pagesen qe duhe Ie marre
per punen qe kryen Mund Ie permenden (dhe nje sere nenesh Ie ketij ligji qe synojne
rregu llimin e sigurise dhe mbrojtjes Sf shendet it ne pune si psh Nenel 39-75
Ne pergj ithesi keto rregullime duke qene edhe ne Iefiektim te traktateve Ie m iratuara nga 46IL0 dhe ratifikuara ga Shqiperia ne te njejlen kohe refleklojne edhe shu me prej dire ktivave
Ie BEmiddotse
Te lill a mund tepermenden
47Direkl ivat 2003 l Ee e parlamentit dhe Keshi llit Ellropian Mbi aspekte Ie caklllam Ie oreve Ie
punes
Direclive e keshillit 9 1533 EC vi lil 99 1 Mbi del yrimin e punedhenesve per te informuar
punemarresit mbi kushtel e kontrates apo Ie marrdhenieve Ie punes
Oirektivat 781 EC vi lit 2000 Krijimi I nje kornize te pergjithshme trajtim I barabarte ne
punesim dhe pro fesion e e ila kerkon Irajl im Ie njejle Ie personuve pavars isht nga bes imi felar
paaftesile gj inia orienlimi seksual elj ne marredheniet e punes apo profesion dhe ltlnetaresite
ni orgMizata te caktuara
Nje organ I administrates publike krijohet per Ii sherbye r nje interes i public Ie eaktuar dhe
z1konishl organet e adminjSlr31iS publike krijohen SI persona juridike me akte liampjore per Ie
ekzisluar per nje periudhe Ie pacaktuar kohe ose ne raste Ie caktuara per Ie traj tuar ceshlje per
tC eilat vendoset nje kufi koh or I cfl ktua r4 ~ Edhe ne rltlSle Ht ill a si kjo e fundil akli li gjo r apo
Neni 140 I KPU NE5 parashikon se U nese koheljotja nuk percokrohet me sokresi ngo paler gjare idhjes se kontfoftS ojo ((ojtohe si kontrote me periudhe Ie pocokruor ~5 ligji nr 136 viti 201 5 per disa shtesa dhe ndryshime n1 ligjin 7961 te vitit 199 5 te Kodi I pun~s 1Republikes se Sqiperise i ndryshuar ~o Organizata nderkombtHare e punes ( ILO) n Directive 2003 EC of the European Parlament and of the Council o f 4 November 2003 ~ permbl edhje informacionesh rreth marrdhenies se punes Feri ona Cato
47
nenligjor nuk parashikon kohezgjatien e vele organil administrative Nt ligiin per stat us in e
nepunesil c ivil parashikohen komilele ad-hoc Ie eila jane krijime Ie perkoheshme Ie posacme
Ie krijuara me qellim menaxhimin e testimeve Ie kandidateve pef nje vend pune pjese e
sherbimil civil Po ashtu mund Ie kete organe Ie (ilia Ie administrates publike qe traj tojn~
ceshtje Ie tilla por qe shuhen mbas mbarimit Ie funksionit pqr Ie ei len jane krijuar r sh kemi
organct qe trajtojne ceshljcl e kthimit dhe kompesimillc pronavc Kjo ceshlje kil dhe kufi zime Ie
caktuara nga vete ligji
Megjithate ne rustin e pare behel Ijate per nje pune shume Ie kufizuar ne kohe( nje dilore ose dy
dilore) ne rastin e dyte behet fjale per nje ceshlje edhe pse mund Ie kete kllfizimel e veta ne
kohe mund Ie zgjasi per vite me rradhe Pra kontratCl e punes neorganet e administrates rubJike
duhel Ie jene me nje kobezgj atje Ie papercaktruar ne Ie shumten e rasteve Sigurishl nese
natyra e punes apo detyres do Ie ishte e perkoheshrne edhe kohezgjatja e kontrates se punes do
Ie ishte e kufizuar edhe nese behet jale per marredhenie pune ne nje organ admil)islrativ qe
nuk esille I perkohshem Nje interprClim I till lmbetet edhe ni ate qe admini strate publike per
nga natyra e saj eshte e qendrueshme dile e vijueshme Gjithashttl nj e intepretim [ till1 do Ie
ishte ne perpulhje me direktival e Komis ionit Europian qe kerkojne nje justilikim per
pefdorimin e kontrata ve aflltshkurtra duke I kerkuar shte te ve anetare( nuk eshle e
delyrueshem) q~ Ie konsuhohen me grupel e inte resl dhe Ie marrin masa lidhur me kelt 5i
a) Justifikime objekti ve per rinovime konlratash dhe marrldhenieve Ie tilla al~lshkunra
b) Percaklimi I perseriljes qe mund Ii behe t konlrates afalshkurte r
Kjo directive duke kerkuar nje rregullim te percakluar Ie Ii lie qe orienlon gjilhe marrCdhenicn e
punes drejt qendrueshmerise net per polilik~n qe BE-ja ofron pel nje marredhenie Ie
qend rueshme pune
54 Perrundimi I marrdhenieve te punes
48
Kodi I punes parashikon 49 qe marredhenia e punes perfundon me zgjidhjen nga njerltl pale e
kontrales osekur ka perfunduar afati I percaktuar ne kontrate
Kohezgjatja e nje kontrate tregan vazhdimesi e nj e marredhenie pune pra qendrueshmerise po
aq percakton edhe leresine e rreguUave qe do Ie ndiqen ne rastin e zgjid hjes se saj perfundimi I
marrdhenieve Ie punes regullohet nga Kreu XIV I Kodil Ie punes Kontrala e punes me
kohezgjalje Ie pacaktuar perfundonn kur zgjidhet nga njera pale ose ka perfunduar afati I
njoftimil sine rastin e nje konlrate me tlfat ashlll dhe pa ann kontrata mund Ie zgjidhcI me
arsye duke respekhlar proceduren e parashikuar nga raSle e zgjidhjes se kOfllrales me arsyc s i
dhe procedura e kisaj zgjidhjej e
Fillirnish t respeklohet afmi 1 nj ofiirnil per zgj idhj en e kontrates 1 ei li shkon nga dy deri ne tre
muaj ne vares i Ie s ituatave Ie caktuara Ie parashikuara50 ne nenin 143 Ie Kodi te Punes ku
Iheksohet
I Pas kohes se marrjes ne prove per Ie zgjidhur kontraten ne periudhe Ie pacakwar pale
duhe Ie respektojne nj e flfal njoftirni prej nje muaji gjate vilil Ie pare Ie punes prej dy
muajsh per dy deri ne 5 vi tet e para Ie punes nde lsa prej 3 muajsh pe r me shume se pest
vjet pune
2 Keto afate mund Ie ndryshohen me marreveshje me shkrim ose me konlrate kolektive Ie
punes kur Pllnemarresi ka kryer deri nc gjashl~ mll aj pune afati Injoftimit nuk mund
Ie jeleme pak se dy jave Afa li J njonimit eshtejo me pak se I muaj kur punemarresi ka
kryer me shume se 6 muaj pune
3 Afati 1 njoftimit per zgjidhjen e konlrates zgjalel si pas rastit deri ne fund te javes ose deri
ne fund Ie muajiL Zbatohet I njejti regu]) kur afati I Iljofiimit pezullohet gjateperiudhes
se paa ftes ise per pune shlatzani se ose pushime ve Ie dhena nga punedhenesi
4 Kur njera pale e zgjidh kontraten pa respektuar afatill e njo flimit zgjidhja Irajtohel si
zgjidhje me efekl le menjchershem
bull9 Neni 141 I Kodi I Punes I republikes se ShQiperise
00 Neni 143 I Kodit te Punes te Republikes se Shqiperise
49
Pasi parashikohet respektimi I afati dhe procesi 1 informimit Ie arsyes dhe shpjegimit e situates
Kadi parashi kon perfundimin e marredhenievc Ie punes ne situata tejustifikuara dhe parash ikon
ne cdo here qe do Ie kele perfundimin e lyre normalisnt ky Ie jete edhe per nje arsye Ie
arsyet uar apo tejustirikuara
Nje percaklim I shkaqeve Ie arsyeshme nuk mund Ie behe ne Kad pork y [ fundit merr pers iper
Ie sherbeje 5i nje kufi zim I abuzimeve me kufirin e Ie arsyeshme Ne kete ne nenin 146 Ie
Kadi H~Punes pamshikohen s ituala qe konsiderohen 5i shkage Ie arsyeshme par edhe s ilUale Sl qe konsiderohen 5i shkaqe Ie paarsyeshme Ie zgjidhjes se kontrates se punes Neni 146 Ie
Kadit Ie Punes CilOhe qe zgjidhja e komrates nga punedhenesi kons iderohet pa shkaqe te
arsyeshme kur a) punemarresi ka pretendime qe njedhin nga kon trata e punes b) punemarresi
ka ~rmbushur nje detyrim ligjor c) kur behet per mot ive te pan dash me nga personaiteti I
punemarres jl por qe ka lidhje iegjilime me Ie drej lin e punes dhe raportet e saj Konsiderohen Sl
moti ve t~ tilla raca ngjyra seksi mosha gjendja civile detyrimet ramiljare besjmi retar
bindjel politikc kombesia gjendja shoqerore
Kodi 1 PlUleS ofron gjilhashlu edhe nje percaklim Ie pergjithshcm te institutit Ie situatave Ie
juslifikuara Neni 153 Ie Kodil Ie Punes vle reson 5i shkaqe H jus ti fiku ara rrelhana e rcnda qe
nuk lejojne s ipas parimil Ie mirebes imit Ii kerkohet alij Ie ka zgjidhur kontraten gt vazhdimin e
marrdhcnieve te punes apo dhe raste kur punemarres i shkel detyrimet kontrCl ktuale me raj Ie
lehlc ne menyre Ie perserilur me gjithe paralajmcrimin me shkrim Ie punedhenesit Kuptmin
e rret hanave terenda apo fajita Ie ehle te pers~rilur pale do (ju duhet ta interpretojne s ipas rasti
dhe eshte gjykata ajo qe vend os nese ekzi stoj ne apo jo shkaqe te tilJ a Ire justifikultl ra per
zgj id hjcn e kntmtes
Nese zgjidhja e kntrates rezu llon te jete jo nerespeklin e procedurnve Ie parashikuara apo jo per
shkClq e te arsyeshme I j ustifikuara punemarrcsi ka Ie drejt e Ie paraqese pad ne gjykale kunder
punedhenesit brenda 180 diteve nga d ita e perrundimit Ie arati te njoftimit Kodi parashikon se
zgjidhj a e kontrates pa shkaqe Ie arsyetueshll1e eshle e pavlefshmePunedhenesi qe ka zgjidhur
kontraten dHke mos respektuar aralete e njofl imil duhet Ie paguaje si rregull dernshperblim nje
~ l Neni 146 1 kodile punes te Republikegt se Shqiperise
50
page prej 2 muajsh Zgjid hia pu shkaqe tearsyeshme sjell edhe demshperblim deri ne I vii page
Madje kodi parashikon qe kur ka nje vendim Ie formes se prere per Ie riklhyer punemarresin ne
vendin e meparshem cpunes punedhenesi eshte I detyruar ta zbatoje
Referuar kelij punimi cka u citua me lart Ie gjilhe keto aspekte ligjore si dhe polilika qe
ndermerr shteti ( qeveria ) Juajne nje rol Ie rendsishem ne mbrojtjen e punemarresve per Ie
ruajtur vend in e punes ( duke siguruar nj e kontrate afatgjale Ie punes ) gje e cila ~jell nje lTitje te
punesimit thene ndryshe duke mos ndryshuar shirrat e papunesise ( nje nga s frdat qe perballet
shleli shqiplar)
51
Konkluzione
lDuke II bazuar ne cfare II trajtu3 ne kiW punim kam evidenHlat qe pavars isht rolit Ie shtetit q~
shikohet qe ka sjeJl e reform a ne vazhdirnesi per nitj en e nive li Ie Ie pun ils ua rve nepermjet
politikave Ie nderrmarra eshte e nevojshme qe Ie merren masa Ie ndryshme duke j u referuar
dhe akhl aliletit Lehtesi sht mund te arrih et nekon klu zion se rritja e vi velit Ie papunesise mund
te arrih et nepermjet nde rmjetesi mit qe ofroh et nga zyrat e punesimit ose nga agj ensite private
Ie punesimi t
2 Fo rm imi profess ional du het Ie permiresohel dhe Ie shtohet numri lIe trajnuarve cdo vii ne
baze te kerkesave Ie punes per lI oj in e pro fesionit
3 Dun e levazhdoj c zbatimi I program eve te nxiljes se punesi mil du ke siguruar kllalifikime
sidomos per temral d be grupel e vecanta
4 Nje mbeshtetj e Ie vecante duhet lekt~n e bisneset Ie ei let ofrojne punesim bisnese t fa miljare
si dhe scktori I turi zmit te eilet mund te punesojne nje nurner Ie madh punonjes ish
5 Nxilj a e progrcuneve per prnkl ike e Ie sapo d iplomuarve duhelle zgjerohet ne cdc instilucion
dhe ne cdo d rejto ri admini strate publike gt pa lent menjeane dhe kompani te medha duke krijuar
me ta nje forme bashkpunimi per punes imin c praklikanleve me Ie mire
6 Gjate vit eve Ie fu ndit prezenca e shtetiljo vetem qe nu k eslllezvogelll3r por perkundrazj eshte
zmadh uar ajo efa re ka ndryshuar eshte roli I tij menyra e nderhyrj es dhe doza e ket yre
nderh yrje duk e bere Ie mun dur mundesine e rriti es se pllnesimit dhe kualifikimit Ie personave Ie
punesuar dhe tl papunesuar qe pres in te integroh en ne tregun e punes
7 Kodi I Punes I Republikes se Sqi pe ri seeshte nje baze e e mire mja rtueshme per rreguilimin e
marrdhenieve ne kCli sektor nl kete kod re Oektohet drejlpersed rej li fryma dhe gama e parimeve
me Ie nj ohura qe vij ne nga konven ta nderkombetare dhe Euro piane per Ie drej tat e njeriuL
52
8 Pervec rreguHimit qe [ ben Kodi [ Punes kerni edhe veteBrenda sektorit public rregll l ime per
ate instilueione Ie eilat hyjne ne fushell e veprimi t Ie legjis lacionit Ie sherbimit civil dhe keto
marredhenie rregu ll ohen me ligjin nr 152 20 13 Per Nepunesit Civ il Edhe pse jemi nj c shIel
I vogel me nje admini strate te vogel pu blike dhe me nje numer te kufizuar Plillonjesish pu blic
ky sektor eshte du ke kal uar neper reform a dillamike ne lTUgen drejt integrimit Europian
9Ne vendin tone duhe l Ie propozojme ndryshime dhe permiresim Ie qeve risjes 5C sek lo rit public
dhe sherbimeve publike p~ dysh im qe duke iu referuar s ituates aktuale problemmike sek lo i
public duhet Ie beje ndrys hime sin e funksionim sin e ndertimin e saj Ajo duhet tejete e
mbrojtllr nga levizjet po[itike Ie punonjesve ne menyre qe Ie ruaj kualitetin e kapacitcleve
llJ erezore
S3
Bibliografia
1 E drejla f punes prof fir KiltreI Cela bolim IV ~ stlepia holuese liar Tirane
2 E (rejta e kralwsllar e punts proftlr Kudrel Cea
3 Directhe 2003 EC of he European Paramenl and 0 he Council of 4 November 2003
4 Lligji lu82 tlati 0907 945 Mbi knllen e sherhimit mhrojljen dlte shperblimin lie pune
5 Ligji IIr 527lktle 2508947
6 Ligj nr 2250 dali 030SJ956 Mbi Kodin e Punils Ie Repuhlikiis Populore Ii
Shqiperise
7 Ligji I1r136 dale 512 2015 Iper disa shlesa dlte Ildryshime nit Ligjin fI 7961 dali
12071995 Kodl J plles I ShqipiJr i ndrysltuar
8 Ligjil152 dale 2013 Pilr IIilpfinesin civil
9 Stalstika e fregut Ie plllles 2014-2015 SheThm Komhiftar I PUl1esimit
)0 Slrnlegjia e plllleimit 2007-2013 Millistria e Pun es rifle Ceshljes Sodale
11 Tregu 1 pUlles AklllaJ Shirbimi Jltombelar I Puniisimil
12 Slalisliklllejorces se punes lOIS INSTAT
13 Slralegjia ombilare per pniisim 2014-1020
14 Slralegjia difrseJaorjale e reformes lie a(minislrolen Publike (SNRA P) llii kUlJdii Ie
slralegjise JoIIbilare pir tviflim dll t illltgrim (1009- 2013) Tirane SMalor 2009
15 Slralegjia per PUllesim dlle Aflisi fLO 1013-206
16 Draft document Mbi fiji igjii Ii ri per sllirbimin civil ni SIIqiperi f pergalitur Of
Zlrani SIIapo ne basltkipunim me Dr Hails -Achim Roll kOllsulenli Ii Sigma me
kerkese Ii DAP 1 letor 2010
17 Giuseppe Casale Service public reladole eork
S4
J8 Josep Tenkormrg bullbull hi comparaillt Qvervieii Geneva August 2008
9 Annizi e legjisaciollit mb marrdhiilliel e punlis ne administraten publike ne
Republiken e Sltqiperise lie kuadrin e projektit Ii qelldres AKSES ALBANIA
Pernjii administratil pubike Ie qiil1drlleshme dlle proesiollale mbiJihlellir IIga
Ambosnda Gjermane Ili Tirone dhjelor 2009 puno Dr Eralta Can
20 Komieli Shqiptar I Helsiki Sifuala e diskriminimit lie procesill e lorgimit ngo
plla ni Shqipilri Tirane dlljelor 201 I
21 SlalisiNa lujuri IIga kOllfenmea e reafizuar ngn qelldm ISU JtlriJ me feme
Zbnim J ligjit lie mbeshlelje Ii qiimrueshmerisi dhe rriljes sit perjorm(mcifs ni
Administraten Pubike
22 KlIshJetuta e Shqiptrisi
23 Marrdhellia e pultes FerioJlQ Calo
201 Kerkime mbi fregull e pUlles Jonida IoxhoJi
25 KOIi (ok Idrej~sla~qjp-(J -tJXl
26 Shlefiweborg
27 llllervisffr lie ~lil1islrillit e punts dlle Ceshtjevt Sociole me feme Nxitja e pllll ifsimil
dhe polifika Ii tjera per IIljell e papllnesisl
55
KREU III bull 30
3sEKTORI PUBLIK DHE SHERBIM I PUBLIK 30
31 Crare kuplojme me sektor public 30
32 Kush jane tc perbash ketat dhe ndrysh imet c sektorit public dhe sherbim eve publike3 1
33 Rregullimi I marrdhenieve Ie punes li esektorin public32
34 Rrcgullimi J marrdhen ies se punes neseklorin public 34
35 St udimi J nde rprerj es Sf kontrates scpunes ne Bashkinc Tirane dhc Bashkine Dunes
KREU IV 36
4Rregullimi 1 marrdhenieve Ie punes sipas ligjit Per Nepunesin Civ il 36
41 Evolimi historic i ligji per nepunesin civil 36
42 kanlktcristikat thelbeso re te ligjit Per Nep unesin Civil 37
43 Pariruet baze rubi tc cilat vepron ligji 37
44 Fusha e veprimit te ligjit Per nepllne-sin Civil 38
45 Pra nimi nc sherbimin Civil 40
46 Ngritja ne detyrc 41
47 Lev izja paraleJe 4l
48 Disipinn ne shcrbinim civil 42
49 ASPA dhe programet e formimit profes ional 43
2
KREU v 45
S Hrcgullimi J marrdhenieve Ie punes oe Shqiper i sipas Kodit Ie Punes 45
51 Kodi I Punes dhe rregulJimi I ma rrdhenieve te punes ne Administratell Publike 45
52 Lidhja e kontrates 51 puues 46
53 Kohezgjatja c Marrdhenicve Ie Punes 46
54 Perfundimi I Marrdhcnies Sf Puoes bullbullbullbullbullbullbullbull bullbullbullbullbullbullbullbull 48
KREU VI
6 PERFUNDIME DHE REJ(OMANDlME bullbullbullbullbull 52
7 BIBLlOGRAFIA bullbull bullbullbullbullbullbullbullbull 54
3
MJRENJOHJE
Universiteli piilfaqeson nje faze te jees ne Ie cilen secii aftesohet profesionalisht
dhe shkencerisht Nefund tii kesajfaze gjilhe informacion i akumuluar ne auditor
eshe nje benefit me nje diapazone Ie madhe qe do Ie me sherbeje ne gjihe
rrugel imin e jeLifs Per kiile pasuri Ie dhuruar duhet Ie falenderoj l ii giihe
personal qe me kane p erkrahur dhe mbeshtetur ne cdo moment duke me dhene nje
ndihmese Ie) mase Ie madhe vecanerisht do i shprehja f alenderimet dhe
mirenjohjen time Ie gjifhe Sioftl akademik Ie pedadogeve qe kane dhene shume nga
vetja per Ie no e bere me Ie lehte perfundimin e studimeve Falel17inderil
p edagogeve Ie Universilefil Aleksander M oisiu Ie cilet bene Iii tnundurjo velem qe
une lejem ketu sot por dhe fakti qe ala kane hedhur bozat e ketij formimi lek une
Shpresoj q i nji dili Ii kem mundesi Ii jlla shpirblej kil Nji mirnjohje pafund
per Ie gjithe ju (burimi I dijeve temija ) e cila nuk do shteroj kurd tek qenia ime
JlIaleminderii shuf1le per gjithcka
4
--------
Abstrakt
Roli J shlelil ne Iregul1 e punes ne Shqiperi qe ne flUime e sa) dhe deri ne (Jiliil e SOlme Iw
perjeuar nje eri sjidash dhe reformash deri ne jorcimin e roUt Iii fij duke ndiirrmarre njij sere
polilikash per Ie lfur papunesine si dhe mbrojljen figore Ie punonjesve jo vefiim ne sexorin
public por dhe ne ale privctt Kam menduar Iii Irajoj njii ilome duke vent ne dukje rolin e hlelil
)0 wliim ne mbiishlelje Ii zlljJljmil Ie Jregul Ii plines por dhe mbrojljes mbrojljes l igJore Ie
punolljiisve ne variisi Ie jnSli(ucionil ku (1(0 punojne Nji piirshkrim I eshte hiire dhe siluates
akuate ne fidhje me puneimel nii administralif si dhe shkarkimct e tyre e ciia sjell njii (riUe Iii
papunesisii dhe njt koslo Jinanciare Iii hwnbur Lidhul me nepuniisit civile dhe marrdhiiniell e
punes jam mundllar Jij palaqese nje analizf teorike Ie legjislaciont dhe menyriln se si
funksionon duke u bawar ne ligjin III 152 viti 2013 Per Nepunesin Civil si dhe fig 79611
viit 1995 Kodin e Punes I Repuhlikiis sf Shqiperise
Abstract
The role of the state in the labor market in Albania since ils inceplion and until today has
experienced a Illlmber 0 challenges and reorms to strengthen its role having undertaken a
series ofpolicies 10 reduce unemployment and legal proteclion employees not only in Ihe public
seclor blI also in privGtelthought 10 Ireal a subject noting the role of the slate 110t only 10
support the development athe labor marlcel but legaL prolection Gnd protection oj employees
depending on Jlle institltion where they workA description athe current situalion is made and
aboul employment in the adminislmion and their emissions which brings an increase in
unemployment and a finan cial cosI oflosl Regarding civil servanls and Iltt relalionship ofwork I
have Iried 10 presenl a Iheoreticai analysis o Ihe legislation Gnd how it works on the basis of
Law No 152 20(J 0 Civil Service lIl7d (he Law 7961 01995 Labor Code oJlhe Republic of
Albania
5
- -----------~
SHKURTlMpound
KODII PUNWS (KP)
SHERBIMI CIVIL (SHC)
NWPUNES CIVIL (NC)
MINISTRIA E PUNWS MIREQENIES SOCIALE (MPMS)
INSTUTII STATlSTlKAVE ( INSTAl)
MARRDHENIA E PUNES (MP)
6
Hyrje
Nepennjet kt~lij punimi kam synuar Ie jap nje pasqyre Le tregul Ie punes ne Shqiperi qe ne
fillimet e saj dhe deri ne ditct e saline duke ndjekur hapa qe nga historiku I forcimit Ie rolit Ie
shteti[ e deri tek politikat e tij referuar papunesiapunesimi polilikal e ndjekura peT Ie ulur
papullcsine si dhe rnenyren e punes imil jo velem ne sektorin privat por dhe ne ate shteteror
Kam menduar Ie trajloj nje Ierne duke vene ne dukje rolin e shleli jo vetem ne mbeshtetje Ie
zlwillimil Ie tregul Ie punes pOl dhe mbrojtjes mbrojljes ligjore lepunonjesve nc varesi Ie
instilllcionit ku ala punojne
Po lilikal aklive Ie tregullepuneS synojne Ie permi resojne tregun e punes pcr Ie papunesuaril Nt
shurne vende trajnimi dhe punet e mbeshteturn financiari sht jane elemente te poJitikave aklive Ie
tregut Ie punes Qe ngll koha ur Shqiperia hyri ne rruge n e demokracise tregu I punes ka vene
ne dukje perballe shoqerise fenomenin e paptlOesise Per te lurtuar lurtuar kete fenamen qeveria
dermerr programe Ie politikave passive dhe harton polilika aktive Ie Iregllt dallimi midis lyre
eshte Ie politikat aktive jane me te kushlueshmedhe kerkojne nje monitorim dhe vleresim dhe
perkushtim Ie madh
Gjithashlu jam perpjekur Ie sjell dhe njeanali ze te legjis lac ionit per rregullimin e marrdhenieve
Ie punes si dhe instilucionit perkates per lrajnimet dh e keshillimin per ndjekj en e hapave per Ie
punuar ne sek to rin public kryesisht nl adminislraten publike
Nje pershkrim J eshle bere dhe situates akluale nl Jidhje me punes imet nl ad ministrate si dhe
shkarkimet e tyre e eila sje ll nje rfitje te papunesise dhe nje koslo financi are I~ humbur Lidhur
me nepune5il civ iledhe marrdhenien e punes jam munduar Ie paraqese nje analize teorike te
Jegji s lacionil dhe men yren se 5i funksionon duke u bazuar ne li gj in nr 152 viti 2013 per
nepunesin civil 5i dhe ligji 796 1 I vitit 1995 Kodin e Punes 1 Republikes SI Shqiperise I
ndryshuar cfare parashtrojne dh e cfare avantazhe dl1 e disavanlazhe mund Ie kete zbatimi J
lyre Zbalimi nepraklik~ I marrdhenieve Ie punes sidomos ne sektorin public ka sjell mjaft
probJematika pOI e5hte vine re vilet e fundit gjilhashtu nje interes ne rrilj e per rregulimin e
marrdhenieve te punes ne kete sektor
7
------ --- --- --
Permbledhje
Ne ka pilullin e pare jam munduar Ie pamqes historikun e marrdhenieve Ie punes ne shqiperi qe
nga lindja per here Ie pare Ie kelyre marrdhenieve s i doe s ituaten SI ka evoluar tregu I punes Nje
vend Ie rendesishern ze perba llja e shoqerise me konceptin e pap unesi se rnbas hyrjes ne
Demokraci Jam munouar Ie paraqes dhe polilika e tregut Ie punes qe j ane nderrmalTE nga ViLil
1990 deri ne 201 5 duke anali zuar ro lio e shle tit ne kete drejtim
Ne kapi tull in e dyte kam pasqyruala fenamenin pnpunesi dhe statistikat e saj ne vi let e fund i
Gjithashtu ~shte trajtua r dhe ndernlarja e po lit ikave Ie ndryshem per Ie ndryshuar kett situate
nepennjel disa pikave kryesore si nxi tja e pune-si mi mbeshtetj a e bisneseve Ie ndryshme per
rritjen e pl111esi mi t ofrirni I Irajnimeve dhe shkoll ave profesionale keshillim dhe ndennjets im
Ne kapitull in e trete eshte trajluar sektori public dh e sherbimi public ndryshimet dhe
ngjashmeritc ndennjet lyre s i dhe menyra e Irajlimil Ie punonjesve ne kele seklOr ne moment in
e derrimit Ie pushtet it politik ( studim per pushimel masive ne dy bas hki ) Gjate ket ij stud imi u
ev identuan shkelje e te drej lave Ie punonjesve ( duke I larguar nga pun a par dhe du ke r ilur
nj ekohesi sht num rin e te papu ncve)
Ne kapitullin e kater kam paraqitur nje ana lize te li gi it 152 1e vilit 20 13 Per Nepunes in Civil
duke e pare s i nje mundesi (e mire per Ie s iguruar nj e pune a falgjale pe r punjojes Ie ars imuar Ne
kete Ierne eshte jane Irajtuar karakteristikat mkryesore te kelij ligji pari met bnza fusha e
veprimit Ie li gj il e tj Gjilhashtu jam munduar Ie jap nje pasqyre edhe te instilucionit Ie ASPA-s
dh e programeve (i fOflnimit professional ku ev idenlohet roli I shleli per te slimuluara
pUllonjcs il pavars isht a rsimit per (u kualiflkuar qe Ie jene Ie plotesuar ne tregu n e punes
Ne Kapit ul1in e peste kam (rajluar bazen e rregull imeve qe kryen Kodi I punes se Rep ublikes
se Shq iperise duke nis ur nga marrdhenia e punes kontrata kohezgja tj a si dhe perfund imi I lyre
ka m trajtuar dhe fo lin qe lua n ne mbroj tjerje e punonjesve gjate nderprerjes sf konlrat es se
punes ne meny re te njeanshme
8
KREUl
lZHVlLLIMI HISTORIKJ MARRDHENIES SE PUNES DHE TREGUT TE PUNE NE SHQIPERI
IlVeshtrimi historik I marrdhenieve te punes ne Shqiperi (1912-1995)
iE drejla e punes eshle nje dege relmivisht e re ne hislorine e se drejtes juridike si dhe ne
hislorine e se drejtes Shqipate kj a e drejte lindi per here Ie pare ne bote ne mesin e dyte Ie ville
1800 dike marre permasa Ie reja zhvillimi dhe rendesie te vecante ne sheku llin tone E drejla e
punes e ka pasuf pikenisjen e saj tek Jegji slacioni I fabrikave liampiet civile kapitali ste Ie cilet
rregullonin kontrMat e pajtimil Ie fuqise punetorl tek pmktikat e kontrntave kolekti ve Ie
punetoreve dhe tek normal e se drejtes administrative Per sa J perket Ie drejtes se punes
neshqi peri para luftes sl II-Ie BOlerore nuk muod Ire behej fjale per nje legjislacion Ie plote
pune per shkak It~ veti mungeses sf strukturi ekonamike shoqerore e politike te ve ndit tone
paralufl~s 2 Par periudha e viti 1912 e gjeti vendin lone me nj e prapambelje emndhe per shkak
Ii pushtimit shekullor Illrk duke trashcguar nga sistemi turkjo vetem marrdhcniet ekonomike
por edhe legj is lncio nin Nje vendim 1dal~S 6 dhjelor 191 2 I Qeverist se Perkohshme Ie Vlores
percaklonte qe legj islacion i turk I asaj kohe do Ie qendronte ne fuqi deri sa Ie hartoheshin dhe
Ie miraloheshin ligje Ie reja qe do le zevendcsonin mo ekzistuesel bull duke pasur dhe parasysh
rethanal dhe kushlet ne Ie eiJen nda dhej Shqiperia asaj kahe
Kadi Civi l I MbreteriseShqiptare i 1929 dhe Kodi Tregtar 1932 zevindesuan te drej len
autonome oe Shqipe ri Ky Kadl 1929 i kushlonle kontrales se punes to nene ( 1631-1640)
Legj islaeioni J Zogu t J konsideronte mamlheniet juridike Ie punes ndermje Ie Ie pajtuarve dhe
punedhenesve kapilali st s i marrdhcnie juridiko c ivi le ndersa marrdbeniet e punes sf
nepunesve me organet shteterore perkatese J quante marrdhenie juridiko ad mini strative Ky
sislem dispozitash juridike shenonte nje arrilje me viera Ie vecanla ne formulimin ligjor Ie
kuplimit te kontrates se punes duhet pranuar fakli qe ky sistem dispozitash ne fushen e
marrdhenies st punes nuk mund Ii shpetonte reaiilelil shqiptar s i ne rrafshin social ashtu dhe
E drejta e punes Prof Dr Kudrel Ceia 1 E drejta e punes faqe 27 Prof Dr Kud(et Ceta Shtepia 6otueseILAR TIrane 2007 ft
9
ne ate ekonomik ne Shqiperi nuk ishin percakluar akoma konlUrel e lev izjes se puneloreve
Shleli lluk kishte parashi kuar akoma plitika acti ve Ie tregut te punes
Pas Lufies Sf lI-leBoterore marrdheniet kapitali sle le punes filluan te ngushloheshin se lepermi
ne 1945 duke I iene ve ndin grad uali sht marrdhenieve soc ial isle te punes J Ligji Nr 82 dale
09071945 Mbi kohen e sherbimil mbrojtjen dhe shperblimin ne pune perfaqesonlre dhe
ligjin e part Shqiptar ne fu shen e Marrdhenieve Ie punes Ligj i nga pikpamja farmale
sanksionoi barazine gj inore dhe shperblimin ne pune kohezjaljen 80rareshe le punes ndersa
ajo e nates 7 are shprblimet ne pune jashte arari etj
Oekreti I Presidi umil Ie Kuvendit Papullor Nr 237 date 2004 1946 1 eili doli ne zbatim Ie
Kushtellltes se Republikes seShqiperise me 14 mars Ie 1946 vendos i d ispozita Ie tjera SI
pershembull
raquo- Largimi ngfl pUlla 1 punetorit nenpunesi nuk lejohej la largonle pa pelqimin e s indikates
gt Mosmarreveshjet nc pune nuk mund Ie zgj idheshin me ne rruge administrati ve par me
marreveshje ndermjet punetorit dhe nepunesit osc punedhenesit kur kjo nuk arrihej me
marreveshje paJa e interesuar I orej tohej me padi gj ykales se punes etj
Evo limi ne legjislacionin e Punes u pasua me miralirnin e li gjit Nr 527 date 2508 1947 per
Kodin e Punes I e ili ishle kodi 1 pare n~ hislorine e se drejles sociali ste le punes qe rregu llonte
marrdheniet c punes ne nje dimension me te gjere se Ie gjitha li ampjet c meparshme ne fuqi 4 Ky
kod perbehej gjithsej nga 17 kapituj dhe 170 di spozita me vone dol en nje sere ligjesh dhe
aktesh ligjore e nenligjore nc kete fushe
Hapi 1 dyte J rendesi shem ne zhv illi min e legji s lacionit te pllnes ishte ligji nr 2250 date
0305 1956 Mbi kodin e Punes te Republikes Popullore Ie Shqi pe ri se Kodi perbehej nga 13
kapitllj me 246 nene j Ai plotesoj me tej boshllekun juridiko-nonnativ ne fush en e
marrdhenieve te punes qe kishte lejuar legjislacioni I meparshem I punes
1 Ligji nr82 date 09071945 Mbi kohen e sherbimit mbrojtjen dhe shperblimin ne pun e 4 Ugji nr 527 date 25081947 ~ ligji nr 2250 date 03051956 Mbi Kedin e Punes te Republikes Popullore Ie Shqiperise H
10
Kad i I ri I punes hyri n~ fuqi ne J nentar t~ 1966 jepte vet~m rregullimin juridik te drejlimeve
themelore Ie marrdhenieve Ie punes bazal thelbesore per cdo inslitucion perkates Ie sc drejtcs sl
punes pasi marredheniet e punes udhehiqeshin nga vete partia (shleti)
Kodj I kalert I punes 1 19amp0 ishte nje kod tercs ishl ideologj ik I ndenuar qe do Ii sherbenle
ideoJogjise soc ialiste ndenuar mbi baza marksislemiddot leninisle dhe nje shenderrim Ie marrdhenies
se punes
Ndryshimet po lilike ekonomike e sociale Ie viteve J 990 so llen me vete dhe ndryshimet ne
Jegj is ncionin e punes ku nuk mund te liheshin te paprekura rnarrdheniet e punes ku mund tl
permend im Ligjin per Kodin e runes Ie vitit 1995 dhe aklel e tjera nenligjore Ie nxjerra nl
zbatim te tij Vitet ne vijim pesoi ndryshime ne di sa nene ne 1996 si dhe nj e sere ndryshimesh ne
2003 duke u konkluduar me ndryshi mel dhe shtesa edhe ne vi tin 20 156( Ligj NT 136 Per disa
shlesa dhe ndryshime nl Ligjin NR 796J dale 127 1995 Kodi 1 Pune sit Shqiperise f
n(hyshuar Ndryshimet konsistojne Mbi delyrimin e punedhenesit per Ie informuar punonjes it
per kushlel e zbatueshme Ile kontrateMbi paraqitjen e masave per Ie inkurajuar pennires imel Of
sigurine dhe sh~ ndetin ne pune te plineto reve shlatzena dhe punetoreve Ie e ilat sapo kane lindur
ose jane me femije ne gji per mbrojtj en e Ie rinjve ne puneLidh ur me dergi rnin e
punemarresve per Ie punuar perkohesishl jashte vendi t ne kuader te orrimille sherbimeve Mbi
rnarreveshjen kllader per punen me kohl Ie pjesshme etj
12 Rendesia e marrdhenieve te punes ne Shqiperi
Per analilimin e marrdhenieve juridike Ie punes e s idomos per marrdheniet e punes ne seklorin
pllblik duhet anali zuar mire jo velern Kod i I punes par njekohesisht dhe Kushtetuta e Republikes
se Shqiperise ligj i per Statusin e nepunesit civil Konventa Ie nd ryshme elj
Duke qene se JegjisJaciani jane J punes iu ka dhene kelyre marrdh~nieve nj e profil Ie ri
ellfa pian per njedhoje jane zgjeruar dhe pasuTlar dhe dimensioned e liri seuro dhe Ie drejtave te
punemarresve duke s iguruar keshtu perpulhje Ie plote per lindjen shtlflrj en ndryshimin e kel yre
6 Ugji nr136 dale S12 2015 Nper disa shtesa dhe ndryshime ne liampjin nr 7961 date 1207 1995 N Kodi I punes I Shqiperi I ndryshuar
11
marrdhenieve me aktet e se drejees nderkombetare si ( Karta e Kombeve Ie Bashkuara
Konventa Europiane e Ie Drejlave Ie Njeriut Traktate Nderkombetare Karla Sociale e Njeriut
elj)
Sipas nellil 49 te Kushtelutes se Shqiperi se Secili ka Iii drejlii Iii jiloje mjetel e jeleses me pune
Iii igjstme qe e ko zgjedhllr ose prol1lwr ai veti Ai eshle flire lezgjedhe projesiol1in vendi e
punes si dhe sislemin e kU(Iiflkilllil Iii vel professional Ie punesuaril kane It drejlen e
mbrojljes shoqerore Ie plll1es
E drejta per pune qe garanton neni 49 j Kushletlltes perfshin zgjedhjen e profes ionil vendin e
punes dhe sistemin e kualitikimit profess ional me qellim sigurimin e mj eteve Ie jetcses ne
menyre te ligjshme Zgjedbja e profes ionit s ic parashikohet nga dispozita kushtetuese eshle nj e e
drejle e individit ne formen e perkllsh(imil per Ie kryer nje verrimtari rer Ie s igllrLlar mjetet e
jeleses kjo e drejte e individit per Ie perfituar me pune Ie ligjshmc fiton rendesi edhe nga
pikpamja sociale pasi puna s i profesion es hle nje vlcre edhe pef kontributin qe I ~jell shoqe rise
E drejla per pune dhe liri e profesionit nenkuplon cdc veprimlari Ie ligshme qe sje ll Ii ardhura
dhe qe nuk ka afal Ie perCakluar me perjashlim Ie rregullimeve Ie vecanta ligjore Garancia qe I
jep Kushtetula individ it lidhur me Ie drej len per pune dhe lirine e profesionil ka s i qe llim
mhrojljen e lyre nga kufi zimel e shlelil
Kodi J punes J viI it 1995 qeeshte SOl ne ruqi (me ndryshime dhe shtesa) eshH 1 ndrys hem nga
Kodel e meparshme Ie Punes persa I perket natyres krejl Ie ndryshme Ie marrdhenieve Ie punes
qe ai rregul Ion
Mund Ie Ihemi qe Kodi J soti~m I Punes eshte J standarteve hashkohore Ai eshte nje nj e ha ze
me elementel e dllhura per rreguHimin ~ marrdhenieve Ie punes 8 Ne kete Kod veca neri shl ne
krcun III Ie lij retleklohet fryma dhc gam a e parimeve me Ie njohura qe vijne nga dokumentat
Nderkombetar dhc Europian mbi Te Drejlal e Njcriut Konventat e Orgallizates BoHrore Ie
Punes (llO) mbi ceshljel e punes dhe Kartes Sociale Europiane Velem ky rakl I rril vleren dhe
rendesine Kodil ((~ punes Te tilla pari me Ihemelore jane ndalimi I punes se det yruar bull ndalimi I
disk riminimil liria s ind ikale( me e drejle do Ie thuhej liria e bashkimit ne organ iza la Ie punes
1 Kushtetuta e Shqiperise Neni 49 8 Kodi I Punes I Republikes se Shqiperise Kreu III nenet 89
12
e drejte kjo e barabarte per punedhenesin dhe punemarresi n) perparesi e normave Ie sE drejles shy
nder tt cilal primare u takon Kon ventave dhe Kartave Europiane dhe Nderkombelare Ie
nenshkruara parim qe e njeh Kushtetula dhe Kodi I Punes Sipas Neni l 8 pikal I nj e nga te
drejlat themelore Ci lOhe se Ndalohet puna e dl lyruar ne Ie gjilha fo rmal e sa) nd ersa ne
Nenin 9 pika 1 shkruhet qe NdaJohel cdo lIo) diskriminimi ne jilshiin e marries ne punii dhe Ie
projesionil
Rendesia e marrdhen ies Sf punes ze nje vend e rendesishem jo vet em ne shoqeri por eshte nje
burim baze per Ie drejtal themelore Ie njeriut ajo s igu ron nje marrdheni e te sigurte kur pa raq itet
ne formalin e saj ne baze Ie liampiil
13 Zhvillimi I Iregul Ie punes ne vitet 1945middot1990
Sislemi ekonomiko - shoqerore qe u vendos ne Shq iperi pas Luftes se Dyte BOlerore ku
sundOllle prona e perbashket mbi mjelet e prodhimil percaktonle edhe marrdheniel juridike Ie
punes Ie perqendflJara ne duart e shIell
Nga pikpamja legjis lat ive gjale kesaj kohe kerni miratimin e Kushtetutave te viteve 1946 dhe
1976 miratimin e pare Ie Kodilte Pare tc Punes nc hi storine e se drcjles sociaJisle shq iptare ne
vi tin 1947 I cili u prlsua nga miratimi 1 Kodit te Ri te Punes Ie vi iit 1956 Kodi vijues 1
azhorn uar 1 Punes 1966 dhe me se fundi Kodi 1 Punes 1 viti I 1980
Gjale kesaj kohe ekonomia shq lpta re bazohej nc nje leknologji shume Ie vjeter ndermarrjel
ishin jo renlabel dhe mbaheshin ne kembe me sub vencione Ie medha nga shlei Karaklerislike
ishin nderrmarrjet e medha ne forme kombinatesh qe punesonin nj e numer Ie madh person ash
Oeri ne fund Ie vilil 1989 bilanci I forcave Ie punes perbehej velem nga popullsia akti ve qe
punonlc Koncepti I papune nuk ekzislonle S i pasojc punesimi I plate qe ekziSlonle
nepermjel emerimeve dhe shkarkimeve qe kryheshin nga ana e shtelil me qellim reali z imin e
Ireguesve Ie plani Ie krijoni n perShlypje qe Ie gjilhe personal ishin te punesuar dhe as nuk behej
Ijale per polilika aklive te punesimil 9Edhe pse nuk publikoheshin shifra par afersi sht 113000
persona kerkonin pune Sipas Ie dhinave te rregji srimeve Ie fundit Ie popu ll sise ne vilitn 1989
Kerkime mbi tregun epunes ne vitet(194Smiddot1990) Jonida Hoohalii
13
- --------- -- - -
popul lsia ne moshe pune zinte rreth 57 Ie te gjit he popullsise Mbi 53 Ie popullsise ne moshe
e zinin meshkujt Ne qylel ishle perqendruar vetem38 e popullstse ne mashe pune Ne
vilin 1989 numri I Ie punesuarve ne vendin tone ishle gatl 15 milion 54 e tyre ishin meshkuj
rreth 80 e populls ise ne moshe pune punonle pjesa Ijele r ndiqte s(udimel kryente sherbimin
ushtarak ishte e paafie per pune etj
Shkalla e pjesemarrjes ne pune sipas gj ini se ish Ie e barabartt per te dyja gjinile rreth 77
Sipas vendbanimit ky tregues ishte respekt ivisht 77 ne qytct dhe 8 1 ne fshat Popullsia ne
pension pleqerie perbenle rrelh 12 Ie popullsise ndersa ne moshen 15 vjec elan ne vitin 1989
karakteri zohej nga nje nivel I larte punes imi veeanerisht ne zonen fshatare te vend it Meshkujt
zinin pjesen me Ie mad he Ie Ie punesuarvc mbi 53 N ive li r papunesise edhe pse I padek laruar
ngn fakli f s istemit Ie atehershem ishte rrelh 7 ( kerkirne Jonida Hoxhalli)
41 Politikat e Iregut Ie punes ne vitet 1990-2015
Dekadat e fundit so llen per vendin tone njendrysh im rrenj esor ne rushen polilike ekollomike
dhe socia Ie Kalimi nga nje s istem polilik komunisl ne ate demokratik e vuri vendi n tone perpara
nje prove Ie madhedhe teper Ie veshtire qe ishle krijimi J nje baze ekonomike mbi Ie eifen do
te mtgteshtetej s islemi I ri
Gjate vitit 1990-199 1 u be nj e perpjekje qesistemi I ri qe po vendosej ne Shqiperi do zhvillohej
duke ruaj lur bazen e vjcler ekonomike bull e cila mbeshtelej te rres ishl ne pronen shlelerore Per
shu rne nd t rrrnarrj e 1I lejua Vetadministrimi ne menyre qe alo te kryeni n aktivilet ekonomik te
pavarur Ne kushte konkrete kjo ishte e pamundur pasi ekonomia e centrali zllar nuk ofrante
pavarsi ekonomikeme ndryshimin e siSlemit polilik brenda venditme zhvillimet e reja polirike
dhe ekonom ike ne te gj ithe rajonin e Europes Lindore dhe Qendrore ekonomia e vendit [One u
ndodh perpara nj kolapsi Ie plole ku shume ndermarrje u mbyllen per mungesen e mjeleve
financiare Shteti duke mos I parashikuar pasoja dhe duke u gjetur I papergatitur perballe nje
s ituate ekonomike dhe sociale shume Ie veshtire vendos i Ie paguante 80 Ie pages Ie gjilhe
punonjesit e ndcrrmarrjeve Ie mbyllura Kjo coi ne prishjen e ekuilibrit financiar dhe ne futjen e
vendi ne krize Para kesaj situate u shlrua si domosdosillneri ndryshimi I bazes ekonomike
14
duke percaklllar si hap Ie pare privatlzimin e shpejte dhe te thelle Ie ekonom ise per Ie kalua r
nga prona s hleH~rore ne rilindjen e prones private
Procesi I privalizimit nl vend in tone ishte nj e process 1 ampj ate dhe 1 vesh tire 1 ciJi vazhdon edhe
SOl ai fill oi me privatizimin e tokave blljqeSOre duke vazhduar me pas me privatizimin e
njeslve tregtare me shumic(~ dhe pakice me privati zimin e apartamenteve shtelcrore me
privatizimin e nderrmarjeve Ie vog la e te mesme e me pas Ie medha
Te gjilha keto ndryshime palen nje ndikim Ie madh ne Iregun e punes ne Shqiperi Perpara kesaj
si tuate u shtrua sl domosdoshmeri ndryshimi I bazes ekonomike duke percak tuar si hap Ie pare
privatizimin e shpejte dhe Ie the lle Ie ekonomise per Ie kaluar nga prona shlelerore ne rilindjen
e prones pri vate
Me fillimin e trasformimeve rrenjesore ekonomike ne vend drejl ekonomise se Iregulle lire edhe
tregu I punes filloi Ii nenshtrohej ligjit Ie kerkeses dhe ofertesShleti gjale ketyre vi teve ka qene
ne procesin e zhveshjes s i pronar dhe puned henes r vetem rol te cilin e ki shle ne s istemin e
ekonomise se centralizuar Shteti fillo i Ie dale si rregullator I marrdhenieve Ie akloreve (
punedhenes - punemarres) Ie ketij Iregu Ai e realizoi ketc nepennjet nderlimit dhe aplikimil Ie
politikave telij ne kel t treg pune ne tregun shqiptar Ie punes ashlu s i edhe ne vende Ie tjera ne
mbare Europen u zhvi ll uan dy 110j polilikash ajo aktive dhe ajo pasive Por ajo Ie e dallon
3teeshte raporti qe ekziston midi s ketyre dy politikave Tek ne ky raport ka qene plotesishl ne
fa vor Ie pOlitikes pasive duke iu re reruar ( pageses se te papuneve dhe prognuneve U tjera
mbeshtelese me Ie ardhura) Kjo ka ndodhur per kelo arsye
I Kjo mase ishlc inllnediale dhe mjafl e rendesishme per Ie mbeshletur re formimin
ekonom ik sic ishle mbeshtetja malerjale per Ie papunel e shumte dhe 2 duke ju referuar
kostos pare kjo dhe nga eksperienca bOlerore del se po litikal aktive kane kosto me Ie
ku sh tueshme sl ato pasive Gjale ketyre viteve pervoje Ie aplik imil Ie pagesave Ie
papunesise si mast pasive u vu re qe ajo shoC]erohej me Ire ane negative
E para ulja e kontributil neeko nomike komoclare
2 E dyte ndikimin negative lek I papuni duke u Jargu ar nga tregu I punes dhe
3 E Irela nxiljen e punes ilegale ( ne Ie zeze)
15
Keto anenegmive qe permendem mundohen Ii redukloj lle politi kat akti ve Ie tregut Ie punes Per
kete arsye duke filluar nga viIi 1993 u eshte dhene perparesi pOlitikave Ie tilla Ie aktive te lregut
Ie punes s i sherbimil Ie ndennjetes imit pe r pune forrnimil insliluc ional klubeve dhe
inkubaloreve Ie bi snesit krijimit Ie vendeve Ie reja Ie punes ne komunitet Proble mi kryesor 1
c ili duhej perballur shume shpesh ampjale zbalimil Ie ketyre programeve ka qene pyetja se sa
perfitojne Ie papunet nga keto politika Pervoja boterore ka treguar se motoja kryesore ne kele
drejlim ishtt~ se
Politikat akt ive Ie punesirnitjane mja ft te rend es ishme per ne per shkak Ie kOSlos se lyre Ie larte
alo I ne nshtro hen nje seleksionimi paraprak duke u dh~ne prioritet atyre qe e shlyejne velen sa
me shpej
Nga anali za e situates se tregu t Ie punes rrelh vi leve 2007 -2010 verehel se punesim i ne seklorin
shleteror ze perqindjen me Ie ulel Ie punesimi gjithsej Shkalia e papunes ise eshle me e larte ne
g rupmoshal e rej a dhe zona veriindore ka nivelin me Ie larte tt papunesise pasi kjo zone nLik ka
qene e ane Ie rikuperoje aklivilelet ekonomike Ie humbura pas viteve 90 Pihrisht duke njohur
ktle situate edhe nderhyrjet jane fokusuar nl hartimin dhe zbatimin e programeve specifi ke te
nxiljes se punesimit per kategori Ie tilla si Ie papune afatgjate Ie rinj qe hyjne per here te pare ne
tregun e punes gra qe i perkasin kategorive ne nevoje si gra klyefamlljare vikl ima Ie (ra li kut
apo dhunes ne familj e gra rome etj Ie cilal e kane Ie veshtire tt integrohen ne tregun e punes si
dhe zgjerimin dhe pe rmiresimin e formimiL profesional
lore dhena mbi numrin e Ie papuneve dhe Ie papline t qe marrin pagese papunesie s ipas
Regj istrimi i Ie papuneve ne zyrat e punesimil behel ne baze Ie VKM Nr70 dale 1102 1999
Per eviden timin e punekerkuesve Ie papune ku sipas pikes 4 dhe 5 te kelij vendi mi ne Zyral e
Punesimil regj istrohet sl i papune 9do person ne moshe pune (nga 16 vjec deri ne moshen e
pensionil) i cili paraqilet prane zyres se plines imil dh e deklaron se nuk eshte ne marredhenie
pune ase nuk eshle i vele -punesuar par gjilhaslnu eshle ne ke(kim te nje pune 1I Sipas ketyre te
dhenave rezulton se ne fund te 201 3 tejene Ie regji struar prane Zyrave Ie Punes imit 144427
punekerkues Ie papune ase 2600 vele me shume sc ne Ie njejlen periudhe te Vil il tt kaluar
10) Programi Ko mbetar statistikor Zyra Rajonate e Pune$im it 11 Programi Kombetar I punesimit ( Statistikat nga lyrat e punesimit )
16
- ----- -
Tabl Numri i Papuneve ne vite te rregjistruar
Vilet 2009 2010 2011 2012 2013
Te papue te
rregjistruar 142 143 142 1418 1444
(nemije)
Ne teresi tregu shqiptar i punesaktua lisht po perbalJet me nje ni ve l Ie ulet Ie pjesemarrjes
veoyanerisht pcr grate dhe Ie rinjle Per me teper papullcsia eshte rrieur ndjeshem dhe shoqerohet
me rrezik Ie larte vazhdimesie per punetoret e rinj Nje karakteri stike tjeter kYge e tregut shqiptar
Ie punes eshte ndrysh imi i madh midis pjesemarrj es se burrave dhc grave ne tregun e punes Per
shembull megjithese pjesemarrja e femrave ne foreat e punes ka pasur progres Ie prej Census i
Ie vitil 2001 mbetet potnuajse 20 pike per qind me e ule sesa per meshkujt Shkalla e punesimit
Ie femrave eshte gjithashtll shume me e ul et sesa e rneshkujve
17
- -~-
KREUII
2PAPUNESIA DHE PUNESIMI
21Papunesia
Papllnesia s i koncept u be publike ne vendin tone ne vitin 1992 Kyeshte dhe viti qe shenan dhe
nivetin me Ie larte Ie papunesisl ne Shqip(rise ne vile Ky ndryshim ci iesor ne tregun e punes ne
Shqiperi kerkonte medoemos edhe politika Ie reja qe duhej Ie hartoheshin per Ie
institucionalizuar trajtimin e kesaj kategorie Iipopullsise e eila humbi vend in e punes gjalc
ndryshimeve Ie medha politike dhe ekonomike
nNe vitin 1999 ni veli j papunesise U ul oe 184 nga 27 qe ishte bne vilin 1992
Karakteristike e papunesisete ne eshte plt1punlsia afatgjale Gjate vitit 993 papunesia afatgjale
perbente 63 Ie papunesise ndersa ne ditet e sotme shkon ne 80 Ie saj Ndersa papunesia
eshlt me leper fenamen urban dhe renektohel ne treguesi l e papunesise nenpunesimi eshle I
fen omen rural Nenpunesirni sh prehet kryesisht me nurnrin e familj eve Bujqesore qe
mbeshteten nga shteti me ndihme ekonomike te pjesshme Nenpunes imi eshte kryesisht I
pranishem ne zonal rurale malore dhe m~ llheksuar ne veri lindje Ie ShqiperiseDuke mos pasur
burime te tjera jetese pervec tokes bujqesore pjesa me e madhe e familjeve jetoj ne vetem me te
ardhura Ie kufizuara n~ sas dhe Ie nje ci les ie te ule Nenpu nes imi dhe papunes ia e larte jane Ie
pranishrne edhe ne zonat rural e te mbipopulluara nga migracioni 1 brendshem pas vitil 1990 Ne
vitet e para tetranzicionit paplJllesia perfshiu Ie gjitha profesionet dhe ishte e pandjeshme ndaj
nivelit ars imor apo moshes Sipas INSTAT-il ne vil in 199890 e te papuneve Ie
intervistuar kishin arsimin tetvjecar dhe te mesem dhe vetem 7 e lyre kishin arsim te larte
Ndersa s ipas raporteve Ie Minislri se se Punes ne vii in 1990 rreth 97 Ie papune ve afatgjale Ie
rregjislruar nl zyrat e punes kishin arsim tetevjecar dhe te mes~m dhe vetem 3 ishin me
arsim te larte Perballe pasqyres se tregllt te punes gjate 12 vjeteve refundit qeverise shqiptare 1
del pergjegjesia Ie hanoje polilika akt ive Ie tregut Ie punes duke krijuar slruklural perkalese dhe
11 StrategJia e punesimit 2007-2013 Ministria e Punes dhe Ceshljes Socia Ie
18
-- - - - ---
duke hartuar legj islacionin e duhur Ne kete menyre do te mund Ie parandaloje fenomenin e
pnpunesise ne raSI se nuk mund tn eJiminoje ate
22 SITUATA E PAPUNESISit SE REGJISTRUAR
Shkalla e papunesise eshtl nji nga Ireguesit me Ie njohur te Iregul Ie punes i cili tregon
perqindjen e personave te papuni ndaj popullsise ekonomikisht aktive
13Burimet e informacionit per papun ls ine nc Shqiperi jane Ie dhenat administrative (k u
papunesise i referohemi s i papunesi e regjistruar) dhe Ankela e Forcave Ie Punes Sipas
rekomandimeve Ie Orgflnizates Boterore Ie Punes (lLO) dhe 1l EUROSTATmiddotjl Ie papune
konsiderohen person at qe nejaven e references plotesojne kushtet e meposhtme
a)nuk kane pUlluar ruate javes se re ferences (as nuk ki shin nje pune oga e c ila munguan perkohesisht)
b)ishin Ie galshem per Ie punuaT nese do Ii gjenin nj ~ pune brenda dy javeve qe pasojne javen e re ferences
c)kane kerkuar pune nc menyre ltlkti ve gjate periudhes kater javore qe pe-rfundon me javen e references
Zyra e punesimit rregjistrojne si tepapunc cdc perSon ne mosh qe paraqiLet pralle zyrave per IE
kerkuar punc
Sipas te dhenave rezulloll se ne fund Ie 20 14 Ie jeni Ie regjistruar prane Zyrave te Punes imit
144427 punekerkues Ie papune ose 3085 vele me pok se ne fund Ie 2013
PAPUNESIA NDARE SIPAS GJINISE
1 YITET 2010 2011 2012 2013 2014 1 1 1 1 1
IJ Tregu I punes Aktua N Sherbimi Kombetar I Punesim it
19
~~--
Te papune te
rregji struar
(ne mije )
142761 143002 141828 144427 14134 2
Femra 72900 73754 73014 74551 71710
Meshkuj 69861 69248 68814 69876 69632
Ne fund te 2014 rezultojne te regjistruara s i punekerkuese Ie papuna 717 mije pupa ferma ose
51 e totali te pupa~ve Ie regjistruar shifer kjo pak a shume e njejte me ate te nje viIi me pare
Punekerku esel e paplina femra jane kryes isht te moshave mbi 40 vje dhe me arsim cleri ne 9
vje~ar Pjesa me e madhe e familjeve me femra krye familjare kane ni vel Ie larle var rerie dhe
trajtohen kryesisht me ndihme ekonomike
Sales pa punesi 5
ne ndihme ekonomike 70
te tjers 25
familje kryefamilj are 11
20
middot Pupa Ie regj islruar prane Zyrave Ie Punesimit s i perfilUes ose jo nga skemat e mb~slHetjes me
te ardhura i ndajme ne 3 grupe
- Pupa perfitues nga programi pasiv i pageses se papunesise
- Pupa ane lare Ie familjeve ne nd ihme ekollomike
- Pupo I~ Ijere qe nuk perfilojne nampa skemat e mbesh lctjes me te ardhura
Te parune te regjistruar sipas g rupmoshes
Nt qofif se i referohcmi akti vileleve ekonomike qe mosha mesatare e Ie punesuarve eshte 3S
vjefY kemi rushen e informacion it ku mosha mesalare e punonjesve eshle 2S mesalare eshte 30-35
vjet etj
ISSipas Bu letini te TreglJI Ie punes akti vitet ekonornike qe po punesojne me shllm~ sot kerni
fasone ku mosha e Ie punesuarve eshte 35 vjefY kemi fushen e in fo rmacion komunikacionit (c ku
mosha mesalare e punonjesve eshle 25-30 vjec si dhe turi zmi dhe sherbimet ku mosha mesatare
eshte 25 deri 35 vjec
Nje kalego ri tjeter e rendcsishme eshte kategoria e romeve
numri II~ papuneve femra Rome eshle gali I njejle me atyre Ie meshkuj ve Gje qe tregon qe ala
jane fami lj e kryesish l ne ndihme ekonomike sipas sondazheve verne re qe kjo kategori e
popull siseeslnt kryesishl me ars im 9 vjecar qe J perkasin te gj itha grupmoshat Kjo sje ll dhe
arsyen qeeshte pikeri sht arsimi [lyre per III bere shkak s i nje subject [ papunesise
Per kete kategori eshte hartuar dhe Strategjia kombelare per permi resimi ll e kushteve te jeteses
se komunilelil rom sipas H ciles Ministria e Mirqenies Socia Ie moniloroll perfsh irj en e kesaj
kategorie ne politikal shteterore te punesimil Krahasuar me nj e vit me pare vihel re nje rritje e
numrit Ie Ie papuneve rome (me 3) Kjo rritje vi het re ne rajonet e Tiranes Elbasan dhe
Lezhes
u Statistika 2014-2015 5herbiflli ](ombeta r I Punesimit l~ Statistika tregu I punes Sherbimi Kombetar I punesimit
21
-- ----------------shy
Punekerkues me a ftesi te kufizuar
Numri I Ie papuneve me aftesi tekufi zuar ka nje rcnie ne krahasim me vite e meparshme pasi
tashme kjo kadegori eshle bere pje~ e shtimit Ie ox itjes sl punes imille kesaj kategorie Ne vilin
2014 rezullojne tejene indetifikuar dhe regj istruar prane Zyrave le Punesimit rrelh 1732 persona
me allesi Ie kufi zua r ng3 Ie cilet
bull Femraj ane 426
bull Krye familjare 47
bull Moshe mbi 45 vjee 386
bull Me ars im der i 9 vjeesr 695
23 Situata aktuale e punesimit
16Papunesia esht~ nj e problem i madh me Ie cilin jemi p l rba llur ne shqiptaret gj nte ketyre dy
dekadave Ie fundit Te gjitha stud imet ne te rren e konfi rmua n qe papunesia vilet e fundi ka
ardhur duke U fritor Duke qene se shifral C larla H papunesise jane burim i problemeve Ie
shumta ekonomike e sociale gofle per sa i perket indi vidil e qofie per sa i perket shoqerise ne
teresi nevoj a per Ie nderhyre eshle urgjente Ne perpulhj e me vizionin e Bashkimit Europian
Europa 2020 dh e kerkesave per anelares im qe Shqiperia ka ne kele organizem qeveria ka vene
fokll s in Ie puncs imi i mbeshlelur mbi aftes imin e duhur H~ forces sone Ie punes dh e orientimi t Ie
saj drejl nevojave Ie Iregul (e punes
17Nx itja e punesimit eshte nder programet aktive i e ili nepe rmjet sigurimit Ie punes imit Ie
perkohshem apo afatgjate ndikon ne kerkcsen per pune duke rcfl ektuar drejtpersedrejti ne uljen e
papunesisePermes programi per nxilj en e punesimit Zyral e Punesimit nderh yjne rea li sht per Ie
nxitur dhe mbeshtelur krijimin e vendeve Ie reja Ie punes duke bashkepunuar me punedhenes it
dhe nepermjet subvenc io nimit Ie lyre
~~ Ministria e Mireqenies Socia Ie dhe Rinise 17 sherbimi Kombetar I Punesimit
22
-- - -- -- -- - - - ----- - - - -- - -
Gjate viti 2014 sipas vleresimeve Ie marra nga anketa e forcave Ie punes rezlliton qe popull s ia
ne moshe puneeshte (nga 15middot65 vjec) e eila ndahet ne
I Pjesemarrje ne Forcen e Punes eshte 634
2 Shkalla e punesimit eshte 52 3
3 Shkalla e papunesieeshle 174
4 Popullsi inakti ve eshte 366
Shkalla e punesimil (grupmosha 15-64 vje~) tshl e me e larte per Ie punesuaril me ars im Ie lane
(657 ) pasuar nga ala me ars im Ie mesem profesional (65 ) Te dhenfl[ Iregoj ne se ptrqindja
e Ie punesuarve me page eshe me e lart e per personal me arsim Ie larte dhe e kund(rta verehet
tek Ie punesuarit me rlrsim 89 vjecar ku mbizoterojne pundoret pa pagese Ie fami ljes Po Ie
analizojme Ie punesuarit me arsim Ie mesem shkalla e punesimit eshle me e lan e per pe rson at
me arsim Ie mesem profes ional krahasuar me personal qe kane kryer shko ll en e mesme te
pergjithshme perkatesisht 65 dhe 464
Nje ne pest Ie pllneSUa r te grupmoshes 15-64 vjes me arsim 89 vjeltar jane Ce punesuar me page
afersisht gjysma jane punetore pn pagese Ie familjes dhe nje e Creta e lyre j ane Ie velepunesuarPesha qe zene te punesunril me page rrilet me rritjen e ni velit ars imor Nga te
punesuarit me arsim Ie la rte 877 jane Ie punesuar me page dhe velem 46 jane te punesuar
s i punelore pa pagese Ie familjes Tek Ie plinesliaril me ars im Ie mesem profes ional dhe me ars im
te mesem te pergjitnshem perqindjel qe zene te punesuarit me page jane perkalesishl 467 dhe
491
18Gjate vitil 2015 sipas vleresim it te marre nga Anketa e Forcave Ie Punes
Popullsia
529 e popull sise ( 15-65 vjec)eshte e punesuar
112 eshte e papune
359eshte ekonomikishtjo aktive (jashle forcave Ie punes)
18 Anketa e forcave Ie pun6 2015 INSTAT
23
19Meshkuj
605 e meshkujve 15-64 vjec jane punesuar
129 jane te papune
266 jane jashle forcave Ie punes
Femra
455 e femrave 15-64 vjee jane Ie punesuara
95 jane te papuna
45 jane jasluc foreave Ie punes
24Punesimi dhe perfshirja sociale
Deri mi sot u eshte kushtuar shume pak vemendje kostove ekonomike dhe shoqero re 1e
shoqerua ra me numrin e madh Ie punelOreve te zene si pjesetare qe sje llin kontribule ne fnmi lje
kryes isht ne sektorin e blljqesise20Ky fenomen ndikon me shume tek grate dhe te rinjt~ duke
perfunduar shpesh ne nj e cike11e peljetshem Ie varferise dhe perjashl imil social In fonna lileli
eshte i lane kur nil et per kushtet e punes si edhe per punen e papaguar ne familje 21Shumica e
femrave dhe e Ie rinjve kryejne pune Ie papaguar ne familj e Vetaneri sht ne zonal rural e lmpakli
i infonnalitetit eshte pesefish
se pari ai ndikon drejperdrejl tek siguria e punes sepse mungojne konlratat
se dyti ai ndikon tek e drej ta per sigur ime shoqerore te cilal jane shume Ie rendesishme per
mbul imin me sigurimin shendetesor dhe pension in e pleqer ise duke vene ne rrezik jeresen ne nje
periudhe me Ie vonshme Ie jetes
se trcti ai pakeson pagesen dhe burimin e te ardhurave duke renduar mireqenien ekonom ike se
katerti ai ve nje barre ti skale mbi ekonomine nepermje( evazionit latimor
19 Anket3 e fOfcave te punes 2015 INSTAl
ro Strategjia kom betare per punesim 2014-2020 11 Stratesjiltl kombetare per punesim 2014-2020
24
sl pesti ai pengon zhvillimin e tregut ne fushat qe varen shurne nga puna e familj es s i per
shembull bujqes ia
Per me teper ai rril cenueshmerine e femrave varcs ine e lyre ekonomike prej bUfmve si edhe
rril varferine e lyre ne pleqeri per shkak Ie nderthurjes se Ie ardhurave me Ie ulta dhe vileve me Ie
palaa me sigurime shoqeroreshendetesoreJpensioni
Nt kele gjendje nevojilen zbatimi me i fuqi shem i ligiit si edhe ske mat e nxitjes per
punedhenesit per te inkurajuar punesimin formal nepermjet kontributeve Ie zvoge luara ose
stirnujve Ie tjere financiarePerfshirja soc iale mbetet cnde nje yeshtje per I u trajtuar
Grupet si romet dhe personal me aflesi tii kufizuara shpesh jane Icni pas dare dhe polilikm
nuk j ane konkretizuar gjithmone ne perputhje me rrethanat Keto grupe kerkojne polil ika Ie
posuyme Ie hartuara ne pershtatje me karaklerislikal dhe nevojat e lyre persa u perket nevojave
arsirnore kualifikimeve profesionale fuqi zimit dhe punes imi
Punes imi i u rinjve eshte nje yeShlje reale v~aneri shl nese kerni parasysh punen e papaguar ne
familjeShumica e Ie rinjve Ie puneslHlr kryejnc pune informale ose te papaguar ne familj e gie e
eila deshmon per punesim te kufi zuar dhe kush Ie It keqija punesimi Shumica e te rinjve Ie
papllne kane nivel Ie ulel arsimor dhe per personal qe jelojne ne zonal rurale bujqes ia mbetet
burimi kryesor i punes imilFernrat ne moshe Ie re kane nje shkalle Ie njejle papunesie por kjo
fsheh kushtet me Ie keqija te punesimil kryesisht punen e papaguar ne familje qe dukel se eshte
gi thnje ne rritj e dhe pabaraz ite seklOriaJe qe ekzistojne
2lFemra t kane nje shkalle shume me Ie ul el pjescmarrjeje Ie forces se punes si edhe nje nonne
me Ie larte Ie pasivilelit per shkak Ie pergjegjesive ne familje AIO jane te perqendrua ra ne
kryerjen e puneve tipike femerore Ie cilat jane edhe punet me pak te paguara dhe orrojne pak
mundesi per perparim ne karriere Pe rve~ kesaj ka nevoje te ngulshme per rritjen e numrit Ie
femrave ne profes ionel jo Lradic iona le si dhe per menjanimin e slereolipave gjinore ne sisLemin
arsimor Orienlimi i vaj zave Ie reja ne pro fesion e tipi ke laquofemerore )) Ie paguara pak dhe qe nuk
kerkojne shume aftesi rrit hendeklill giinor ne lidhje me pagal dhe mundes ine e lyre per te gjetur
pune ne seklorin informalParaleli sht edhe orienlimi stereotipik gjinor i djemve ne profes ione
U Strategjia kombetare per punesim 2014 -2020
25
ltonashkullore)) rrit rolet dhe normal e gJlnlve dhe po njel loj i kufizon aftesite e
mundshmelpotenciale mas hkullore
Pavaresisht prej nje farl perparimi shuml pune mbetet per te bere ne lidhje me permiresim in e
kapac iteli l Ie Sherbi mit Kombetar te Punes imit (SHKP) ne menyre qe Ie kryejc Ie gj itha
funks ionet e nje sherbim i modern dhe publik ne Ie gj ilhe vendin duke perfshire kelu edhe zonal
rurale te cilnt kane nevoje Ie ngui shme per kt to sherbime
Fun ksionel qe kerkojne vemendje me Ie madhe ja ne
~ nd ihma per Ie papunet pe r Ie gjetur punes im Ie pershl atshem
~ shpallja e punekerkuesve dhe e vendeve Ie lira IE punes
gt leh tesirl1i i levizshmerise se pro fesioneve
~ mbledhja dhe analizimi i in fonnacionil me Ie plole Ie mundshem ne lidhje me ~endjen ne
tregun e punes dhe zhvill imin e saj ne Ie gjilhe vendin ashtu edhe ne deget e ind uslrise
dhe profesione Ie ndryshme
~ hartimi monitorimi dhe vleresimi efikas i programeve qe synojne leht es imin e (ri)hyrjes
ne punes im Ie punekerkuesve ne rrez ik perjashlimi nga tregu i punes
Organizimi dhe zbatimi i permbushjes se funksioneve kryesore duhel reformuar si edhe duhen
caktuar burime Ie mjaftueshme njerezore dhe financi are per Ie siguruar pune neperrnjel zyres
ko mbetare Ie punesimit
25 Faktoret qe Iltane ndikuar ne rritjen e nivelitte punesimit
Nder fakloret qe kane ndikuar ne menyre ledrej lperdrejle ne nive lin e punes imit rendi len
bull Rrilj a e kerkess per prodllkte
bull Permiresimi ileknologjive
bull SITategj ile seklorjaie
bull Levizja demogra fike
26
Rritja e kerkeses per keto produkte
Fluksi I ndert imeve s ine objekte dhe ne rruge vazhd in territet bull gi ithashtu eshle rritur d he
akl iv iteli I nderrmarrj eve Ie indllstri se perplln llese s idomos ala me capital te hllaj apo Ie
perbashket qe punojne me porosi nga jashte duke shfrytezuar krahun e lire Ie punes ne ve ndin
tone Kjo ka bereqe numri I Ie punesuarve Ie jete gj ithmone ne rritje ne keto fusha ne vendin
to ne Vihel re me teper plJnes imi I personave me arsim 9 vj eear ose temesem pa u Icne pas dhe
ars imi profess ional
Permiresimi 1 dukshem I leknologji ve
Vitet e fundi t permiresi met ne leknologji kane sje lle rritjen e proclu ktit me kosto te uld duke
cuar ne rritjen e te ardhurave dhe zgjerimit Ie akti vitetil (shlim punonjesish) duhellheksuar qe
permiresimi I teknologj ise ka sjelle edhe nje reformim lidhur me hapjen e vendeve Ie punes
li dhur me pro fes ioni (IT)
Siralegj ite sckto rjale
Njt priori let I zhvillimit ekonomik eshle shtrimi I rfll geve dhe gocJi nave institucionale gje qe ka
cuar ne rriljen e te punesuarve pa ]ene mbrapa dhc sektori n e turizmit gje qe ka sje lle rritjen e
numri( Ie hoteleve restoranleve dhe Iregti se ne lonal luri slike kjo ka marre nje zampjerim
akoma me te madh gjatc sezonil te veres ku numri I le punesuarve shko n drejt rritjes ndjeshem
Uvizja demografike
Fuq ia punetoTe me banim nHshat kD interes per tll punesuar dhe ky interes vihet re dh e lek
punedhenesit ~r keto arsye
Se pari kjo kalegori pranon Ie punoje me page le uld
Sedyti ne pjesen me te mad he te rasteve subjektet ndod hen prane zo nave ind llstria le te qyteteve
ku jane vendosur fabrikal d he nuk kerkohen shpenzime transporti
Se treli turi zm i ne zonat e v irgjera qeeshte zhvilluar ko het e fun d it si dhe invesli met kane sje ll e
nje rritj e te konsiderueshme Ie nr tepunonjesve qe rezultojne te jene banore Ie ketyre zonave te
theli a
27
26 Roli I shtetit ne rritjen e punesimit ( Politi kat dhe Strategjite)
Polilikat kryesore per rriljen e punesimit oerqendrohen rrelh konceplit le po lilikave akli ve Ie
tregut Ie punes Politikat e para u prezantuan ne 1995 ne ligjin nr 7995 viti 1995 per nxitjen e
punesimit duke krijuar bazar e para Ie nj e pakcle programesh qe funksionojne edhe sot 5i
gt- Ndermjet~simi per pune dhe profesion
gt- Keshillimi per pune dhe profesion
gt- Formimi professional
gt- Programe Ie nxiljes s punesimt elj
Objektivi krye50r [ polilikave Ie punes imit eshte mbesi1tclja e punekerkuesve ne gjetjen e nje
pune 1e pershl3lshme politikat e punesimil jane nje mjct lepe r I rendesishem per permires imine
siluates se tregut Ie punes
)gt Programel e nxitjes se punesimit u prezantuan per here Ie pare ne vititn 1999 synimi I
kelyre program eve ishte dhe vazhdon Ie jele aktual isht
gt Krijimi I vendeve te reja plme dhe ulja e papunesise
gt- Nx itja e formimil pro fessiona l I punekerkuesve t~ papune (sidomos ne zona ku ka
mangesi kapacitelesh trajnuese)
gt- Mbeshtetje bisneseve per te rdlu r akl ivitetin e lyre dllt punesimin e fuqi se punelore Ie
Irajnuar
)gt Nxitj a e drej teperdrejte e pllnesim it Ie nje pjese Ie trajnllarve
)gt Minimizimi I punes se zeze ( forcimi I rolil If inspektorialille punes)
gt- Perfshirj a ne programe socia le trajnimi Ie kelyre punekerkuesve
gt- Nxilja e punesim il Ie te rinj eve dht grllpeve Ie vecanta Ie Ie papuneve
gt Mbeshtelj t e bisnesit familjar per Ie rrilur punesimin ne zonat mal ore apo aty ku
shikohet veshtiresi ne zbatimin e politikave Ie Ijera
Programel e nxiljes se punesimit jane programe akti ve shleterore qe veprojnMrej lptrsed rejli ne
jeten e pune kerkuesve te papune per Ii nxitur ata ne gjetjen e nje punesimi flfalgjate Keto
programe sehashku me programet e ndermjelesimit lu aj ne nje rol te rendes ishem qe
28
ndikojnerealisht nl ulj en e papunesisesidoJnos te numrit Ie papuneve Ie rregji slruar Njestrategji
positiveeshte dhe ajo e nxitjes se punesimit nepermjet fonnimit Ie nepllnesve duke J trajnllar Sl
dhe nxitjes se pllnes imil Ie remrave ( gra rome in valide Ie Irafikuara elj) duke u dhene nje
mbeshletje dhe bisneseve qe punesojne kelt kal egori
Per here tcpare ni si Ie zbatohej dhe ofrimi I praklikave oer Ie rinjte e sapodiplomuar ne menyre
qe te krijonin eksper iencen e tyre neper instilucione te ndryshme shtelerore ( ad ministrate
publike) duke pllnuar fillimisht ne pozicione Ie caktuar si praktikante kjo ishte nje ri s i e cilajo
ve tem do Ie mund Ie pergatistc speciali st Ie kualifikuar ~r te ardhmen e aferme por dote
motivonle dhe shume student Ie sapodiplornuar duke ju ndezur nie drile jeshi le ne lidhje me
tregun e punes dhe pozicionimin e tyre
23 Nje rol te rendesishem ka luajtur dhe organi zata nderkombelare e punes (lLO) duke paraqitur
sic do vit Stralegji per permiresirnin e qeve risjes se tregut te punes duke u baZlt3r ne nje qasje
shumeplaneshe ne mekanizma Ie fuqi shem Ie dialogul social dhe marrjcs se masave kunder
informalitetit dhc kushteve ne pune
Brenda tematikes ~~ Pune e Oenje per Ie Gjithe gjate periudhes 2012middot20 15 ILO do Ie
perqendrohet nr ere prioritete programJlike per Shqiperin~ t~ cilat duhet Ie shilten s i qellime
afat-gjata
Forcimi j kapaciteteve Ie institucioneve shleterore dhe partnereve soc iale per
penniresimin e adm inistrimil Ie Iregut Ie punes
~ Promovimi i punes se denje dhe rrilja e punesueshmerise Ie forces se punes ne Shqiperi
~ Forcimi i s islemil te mbrojljes sociale
I) Strategjia per Punesim dhe Aftesi ILO 2013middot2016
29
Kreu III
3 Sektori public dhe sherbimet publike
31 Cfare kuptojme me sektor Publik
c rare kuplojme me sektor public
Perpara se te b~jmenje anali ze te marredhenieve Ie punes ne sektorin public me pare duhet Ie
analizojme veti ku ptimin e kelij lermi pra se crare kuplojme me sector public Nt lidhje me
kititerm ka pasur sh ume perkufizime por nuk ekziston nje perkufizim juridik I sakle 1 noeionit
Ie sektor it pubti k Ne fibrin e autoreve Giuseppe Casale dhe Joseph Tenkorltlng me litull
Man-dheniel e punes ne sek lorin public ne v6hlrim krahasimor 1 keta dy aulore kane dhene
kete perkufizim per sehorin publik
Sipas ketij perkufizimi sektori publik perfshin 24
a) Njesi organizative qejane Ie finan cuar ne pronesi dhe ose Ie kontrolluara nga sh teti
b) Resurset dhe aktivitetet e sherbimit publik
c) Organizata te kOlltro lluara kryesislll nga qlveria ( pra menaxhet dhe punonjesit ne
sherbimin public kane nje diference Ie reduktuar ne vendimmiddotmmje organizative
Nt kete studim punonjesit pub li c referohen per nepllnes it c ivile dhe punonjes te tjere ne te
gjilha ni vele t e qeverise duke perrshire njesitc e qeveri sjes vendore dhe punonjesil e
nderrmarrjeve sht eterore megjithese ne disa vende marrdheniet ne sherbimin public kane
mbetur Ie ndryshem nga ai 1 seklorit pri val (dmth ne It kaluaren sektori privat ishte I shtyre ne
menyrt l ipike nga fi(imi ndersa qellimi I seklOril public ka qene sigurimi I (e mirave publike
dhe sigurimi I minqenies se pergjithshrne dhe mireqen ies se qytetareve ) sol karakteristikat e
sherbimil public public jane duke u bere indirekte me Ie ngjashme me ate Ie sektorit privat
Z Giuseppe Casale ~ Service publiC relacione eork Josep Tenkorang th e comparative overvieeN Geneva August 2008
30
Nje perkufizim tjeter per se kt orin public eshte se ai percaklohet st sektori qe grupon Ie gjitha
akli vitetet ekonomike dhe soc iale qe jane ne nga rkim Ie administrates nderrmarrjet publike
dhe organi zmal publike Ie sigurimeve shoqerore
Pro sektori public perfshin Ire perberes
1- Administratat qc murrin ne ngarkim aktivitele me interest e pergjithshem
2- Nderrmarrjet publike bull dmth nderrmarrjet 11~ Ie cilen nje person public mhan shumiccil e
kapitalit Keto tradicionalishl kane qene konsideruar 5i element I polilikes ekonomike
dhe sociale Ie qeverise SOl ato jane pri vali zuar dhe njekohesishl kane mbelur ende
publike kane ndryshuar menyren e lyre Ie funk sionimit dhe jane si nderrmarrje private
3middot Zyrat publike admini strative Ie ngarkuara me sigurime shoqerore ~ qe ad ministrojne
politikat sociale Ie shletit ato mund Ie mbeshlelen mbi organizmat Ie 51 drejles private
32 Kush jane Ie perbas hkctal dhc ndryshim e1 e sekt oril public dhe sherbimcve publike
Sektori public dhe sherbimel pub like nuk duh et Ie ngaterrohenNe fakt aktivitelet e shcrbimit
Pllblic mund Ie merren ne ngarkim nga organizma private Keto quhen deleg ime Ie sherbimit
pubikKeto organizma nuk I perkas in sektorit public perimetri [ sherbimit public eshte me 1
ampjere se a i J sektorit public SOl sherbimi public duke ako ma s i nje runks ion I Administrates
Publike Nje sherbim public eshte nje akti vitet qe konsidcrohet se duhet Ie jete I di spollueshem
per Ie gjithe Ky nocion mbelel mbi ate te interest Ie pergjjthshem par shll1ne shpesh ky mbetet
njevleresim subjektiv pasi nuk mund Ie Ihullet qe nllk ka nje perkufizim universal Ie pranuar
nga te giithe Ne praktikeeshte sherbimi public ajo qe pushteti public pereakton politikisht sit e
tille Ky eshte nociol1 I cuditshem nga ai I sekloril public
Edhe shprehja Sherbim Publik ka nje kuplim te dyri shle nga njera ane ajo percakton nje
aklivitet ose nje mision Ie interest te pergjithshem ( psh sherbimi public I shkolles) dhe nga ana
tjete r leres ine e organi zmave Ie ngarkuara me keto aktivitete te interest Ie pergjithshem Ie eilal
mund te jene si publike edhe private duke kaillara klshtu nga sherbimit public ne sherbimet
Pllbli ke
n Shte ti eeborg
31
Prej shume kohesh sherbimi pub lic ish te krite ti I vet~m qe kushtezo nte zbati min e se drejtcs
ad mini strative dhe kompetencen e gj ykates admini strati ve me ndryshirnin e viteve Ie fund it ky
kusht nuk eshte me e mjaftueshrne me zgjerimin e aktiviteteve te sherbimit public ni fushlt n
ekonomi ke dhe vend in me te rendesishem te marre nga e drejta priva te Kesht Ll sipas natyres se
ak ti vitetit dhe strukt ures qe e ka ne ngarkim mund Ie da llojme dy rasle
a) Sherbimel publike adminisl rati ve shume te ndryshme qe grupojne sherbimet qe nuk
kane qeJl ime industria le apo tregtare ( mbrojtja sh ko lJa pu blike etj) alo jane kryes is ht
Ie menaxh ua ra prej o rgan izmave publi ke dhe ne keto ra5te prevaon te e drejta
administrative
b) She rbimet pu bli ke indu str ia le dhe tregtare ( nderrmCl rrjet qe kryejne sherbimet e
furnizimit me energj i uje etj ato mund te kryhen ga organizma publike ose private
Kur e5ht1 Gala pe r orgamni zma private zbato he t kryesisht e d rej ta pri vate pa r nuk
mungon e drejta ad mini strative Ata mbesin nen (utelen e pusht etit public ( s hlelit
qeverisj es vendore) qe vcri fi koj ne leSe ato e kryejne misionrn e tyre apo nese e
respektojne parim in e baraz ise te aksesil Ie perdoruesve ne sherbimin publik dhe te mos
perfitojne prej nj e s ituate monopoli ne teres ine e territorit Ie vendit ose nj e pjese te tij (
pe rjashtimi I par imit te konkurenees)
Shumeqeveri ne pamundts i per Ie finnncuar vazhd ueshme rishl she rbimel publikevendos~n
I Te reduktojne dimensionet e sektoril le tyre public ase
2 Te ndryshojne strukwren e tij par gjithmone duke privi legjua r pri vati z imin e t ij
3 Kalimi nga prakti kn e sektoreve publike neate te sherbimeve publi ke tt e ilat
s igurohen ed he nga akto re jashte sektorit pu blic e rendes ishme eshte qe shoqeria Ii
marri ne c ilesine sasine dhe menyren e duhur ket o sherbime
33 R rcgullimi ( marrdhenieve Ie punes ne sektarin pub lic ne Shqiperi
Marred heniet e punes neS hqiperi ne se ktorin publi c dhe ate privat rregullohen nga Kod i I Punes
par edhe vete brenda sektorit publik (psh per ato insti t llcione (e c ilat hyjne ne fu shen e veprimit
32
Ie legj islac ionit Ie sherbimit Ie nepunesil civil ke to marredhenie rregullohen me26 ligj Of 152
viIi 2013 Per Nenpunesin Civ il
Kodi [ punes I Republikes s(Shqiperiseeshte I bazuar ne Kushtetuttn e Shqiperise dhe ne normal
e pergjithshme Ie se drejtes kom belare Per sa J perket sektorit public dhe atij privat aplikimi I
kodil eshLi I nj ~j(e Ne sektorin public problemet per zbatimin e kritereve dhe kushteve ligjore
pef lindjen zhvillimin dhe perfundimin e marredhenieve Ie punes jane Ie vogla Nderkohe qe
ne sektorin privat perjashtuar disa nga kompanite e medha seri oze Ie cilet respeklojne dhe
zbatojneligjislacionin ne fuqi shumica e kompanive nuk jane korrekte si me strukturat
shteterore ashlu edhe me punemarresit duke krijua r keshlu nj c sektor jo inrormal ne ekonomi
Kodi I Punes L igji Per Nenpunesin Civil dhe dispozila Ie Ije ra ligjore e nen ligjore perbejne
nje baze Ie mire ligjore per rregullimin e marrdhenieve Ie punes dhe per Ie mbrojtur
punemarresin nga largimel abusive nga puna Konfliktet e Dun eS ne kete drejl im mllnd Ie
zgjidhen me mirkuplimin e paleve ne Ie kundert ata muod Ie drejlohen s ipas rastit Kom isionil
te Sherbimit C ivil dhe gjykfl les kompelente ve ndimel e fo mes se prere Ie cilel jane Ie
delyrueshme p~r zbatimin nga paleL
Shoqeria c ivile dhe media jane aklore qe pa pmur Ie drejte t u japin zgjidhje konnikteve ne
kete rushe behen pjese akti ve e diskulimit trt shqelesimevc soc ia le qe krijohen nga largimet e
padrejta nga puna dhe reagojne per Ie mbrojtur te drejtal e nje riut dhe lirite Ihemelo re pa u bere
pale me subjektet e perfshira ne konflikt
Ky studim eshle nje pjese e kesaj filozofie dhe tenton te evident oje problematikat ne lidhje me
Irajlimin e larg imeve nga puna s i nga ana e ad min istra tes publike ashlu edhe nga struktural
kompetente per s hqyrtimin e lyre 27Nga monitorime dhe studimet e vendimeve kane dale ampietje
terendesishtne te cilat flasin jo velcm per mangesi ne respektimin e procesit te rregullt ligjor ne
trajtimin e largimeve nga puna prej s istemit gjyqesor par edhe problem Ie renda qe kan ~ te bejne
me zbalimin e legji slac ionil ne fuqi qe rregullon kelt rushe
34 Studim 1 nderprejes sc kontrates se punes (Ilashkia Tirane dhe Bashkia Durres)
~6 Ligji nr 152 viti 2013 Per Nenpunesin Civil 11 Komiteti Shqiptar I Helsinki Situata e diskriminimil ne procesin e (argi mit nsa puna ne Shqiperj Tirane dhjetor 2011
II
2SSipas nje studimi t~ kryer nga Qendrlt1 Sui Juris projek ky I financuar nga USA ID me
tematike Zbali mi r Ligjil ne mbeshlelje te qendrueshmeri se dhe rritjes se performances ne
administraten publike u vu re nje domosdoshmeri e ndeshkimil t( lilUllareve Ie insliluc ioneve
perkalcse ne lidhje me largimet mas ive ngCl puna Me mijera jancpersonat Ie larguar
padrejtesishl nga puna keto 15 vitet e fundit por nuk ekziston asnjeherc nje pergjegjes 1 vetcm
per keto largime Me ane Ie ketij projekli qendra ~S ui Juris ka arritur Ie indetifikojeinstilucionet me problematike ne lidhje me kete ces htje referuar dhe bur imeve te
ndryshme kryesisht zyrtare ka nxjerre nje future financiare per demin e shkaktuar ne lidhje
pushimet nga puna pagesaL qe duhet Ie kryejnc ng3 vendimet e forms se prere dhene ngu
gjykata Gjate mbledhjeve teinformac ioni t ne shume institucione nje vemendje Ie veca nle ki shte
dhe Bashkia e Tiran~s dhe Bashkia e Durres it ne lidhje me keto pushime masiveku rezultuan se
2~e vilin 2009 ki sble 17 persona qe kishin nderprere Ie manmiddotdhenien se punes me deshirc
4 ishin ne li stepritje 1 ne prilje per pencion dhc 4 zgjidhje konlrate
Ne vitin 2010 ki shle 15 persona kishin paraq ilur doreheqje 4 kishin mbushur mash en e daljes ne
pension dhe 5 persona kishin zgjidhur kantraten e punes ne menyre 1e njeanshme
Ne vitin 20 11 ki shte 37 punononjes qe ki shin paraqitur doreheqjen 7 ishin ne liSle pritje bull 8
kishin dale ne pencion dhe 50 strukture 3 persona ki shin perfunduar kOnlraten ne afat Ie
percaktuar 1 punonjes ishte Irasferuar dhe 4 pUllonjesve I ishin paraqilur mam per shkeJje ne
detyre
Ne vitin 2012 ishin 36 persona qe ish in larguar me deshire 8 ishin ne listre pritje dhe nje
punonjes ne pencion
J~e vitin 201 3 kerni 36 punonjes Ie larguar me deshjre 8 ne listeprilje 4 qe ki shin mbushur
moshen per daljen ne pencion 4 punonjes ki shin zgjidhje re kontrates ne afal Ie perca kt ua r nje
punonjes kishte kerkuar Irasferim
18 Sialistika nxjerre nga konlerenca e realizuar nga qendrl Sui Juris me terne Zbalimi Iligjit ne mbeshtetje te h
qendrueshmerise dhe (ri l jes se performances oe AI 19 Zyra e informacionit Bashkia Tirane JO Informacion I dhene nga Burime zyrtare BClshkia Tirane
34
Ne vitin 2014 rewltonin 33 largime nga puna me deshire 5 punonjes kishin dale ne pencion
dhe 5 punonjes ki shin perfunduar kontraten e punes me arat Ie percaktuar
Nt vitin 2015 rezuhonin 51 largime me deshire ( r araqitur doreheqje) 2 punonjes rezuhonin Ie dale ne pencion dhe 8 punonjes Ie pushuar SI ndryshim structure 2 pUllonjes rezultonin Ie kishin
perfunduar kontrat~n e punes ndersa 4 prej lyre rezultonin ne zgj idl~ e Ie kontratcs se pun~s ne
menyre Ie njeanshme
l lSipas Ie drejtes sie informimit Bashkia Durres nga dergoi informacionin ne lidhje me largimet
nga puna ku rezultuan se nga viti 20 II deri ne vitit 2015 ish in
38 punonjes qe ki shin pltlraqitur doreheqjen ( sipas kontaktimit l1e pjese e lyre rezultonin qe
punonin ne instance me Ie larta pozic ion i ose ne institucione shtetcrore Ii Ijera)
20 punonjes qe ki shin mbushur moshen e daljes nepencion ampjail ket yre vileve
5 punonjes kishin perrunduar kontraten e punes ne aratin e caktuar
Sipas nje pasq yrimi Ie s ituates u vu re qe ceshljel po litike zene nje vend Ie rendes ishem ne
punesimin e punonjesve si dhe ne kohezjmjen e kontratave te lyre Bashkia Durres duke u
ndodhur perpara faktit qe kryetari actual ka nja mandate Ie] rezulton qe largimel nga puna jane
Ie minimizuara gje qe bie ndesh me Bashkine Tirane ku gjate ndryshimil te kryetareve kern dhe
pushirne masive Ie punonjesve ne periudhe kohore Ie njejte
11 Informacion I dhene nga Bvrime Zyrtare BashkiCl Ovrres
35
KREUIV
4Rregllllimi I marredhenieve te punes De Shqipcri sipas ligjit Per Nepunesin
Civil U
41 Evolimi historit I ligjit Per Nepunesin CiviF
Shqiperia ka nje Iradile te ndrejtimit pO litik te Shleli edhe pse jemi nje shIel I vogel gt me nje
administrate Ie vogel publike dhe me nje numer Ie kufi zuar Ie punonjesve publike Sek(ori puhlik
eshte duke kaluar neper reforma shume dinilmike ne rrugen df~it Inlegrimil Europian Duke
pasur parasysh kushtet e tilla kom iza ligjore ne fu shen e marrdhenieve Ie punesimit ne
sherbimin civil duhet Ie synoje forcirnin e unitetit Ie sherbimit civil dhe ti~jete mjaft neksibel
per te lejuar qeverine Ie pershtaste sistemin me ndryshimet e shpeshta qe po kal an vendi dhe ne
zhvillimin ne (ushen e kapciteteve nj erezore J2
Perpjekja e pare per krijimin e nje sherbimi civil proles ioni st e Ie materializuar ne ligjin Nr
8095 date 2 [03 1996 nuk nlllndi Ie bashkejctonte me kete rdite shumevjecare
Ligji [ vitil 1996 nuk benle dallime nennjct rnarredheni es juridike Ie nepunesve dhe
marrdhenieve Ie Ijera Ie punes pasi ato n eg ull ohes hin sipas Kodit Ie Punes Rregldl we Ie ketij
Kedi I nenshlroheshin si nenpunesil ashlll edhe pundor~l e Ihjeshle Pas kri zes se Ihelle qe
perfshiu administrflte n publike nete res i ne vijim Ie shndenimeve politike Ie vileve 90 re ronna e
fundit duke se e ka stabilizuar te pakten ne nivel knceptllal administraten publike nc rolin e saj
rregullator Nal yri sht mbetet shume per ebert qe admini slrat a publike Ie persose rolin e saj ne
jeten shoqerore dh e eko nomike Ie vend it
Pra me sherbim civil kuplojme veprimlarine e punonjesve Ie administrates publike qe kane
cilesine e nenpunesit c ivil per Ie rea li zua r fllnksionet e saj bazuar ne Kushtetute e ne li ~e
Ligjj actual ne ruqi I sherbimit civil kltl ngrilur nje sistcm Ictere te drejtash e detyrimesh per
nepunesil civil Ie c il etjane ne nj e balancim pushtelesh mes punemarresve dhe punMhenesve
keshlu qe cdc e drej(e e vecanteeshle e bltl lancuar me disa detyrime Te drejlat dhe detyrimet e
l Draft document Mbi nje ligje te ri oer sherbimin civil ne Shqiperi h pergatitur z Zhani ShOlPO ne bashkepunim me Dr Hans -Achim Roll konsulente te Sigma me kerkese te DAP 1 tetor 2010
36
- -- --- -- ---- --- -- - --- - -
nenpunesve civil rregullojne elementet e nje rarorti kontraklual te punes Ie lidhur midis
nenpunesit civil si punemarres I institucionit dhe administrates pubJike si punedhenes
42 Karakteristikatthelbesore tC Ligjit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil
Ligji Per Nepunesin Civil rregullon ne menyre Ie qarte dhe Ie plate marredheniet ne skemat e
administrimit civil 1 rnbeshtelur kryesisht tek pozicioni (post i) duke e kombinuar ale edhe me
disa elemente te sisternit te karrieres Karakteri dominues I sistemit Ie pozicioneve verehet n18
elemente Ie tille si kriteret e rekrutimit ngritja ne detyre levizja paralele etj
Fryma e ligiit te siperpermendur ka synuar krijimin e nje sistemi kryesisht te hupur Ie Sherbimit
Civil duke krijuar njekohesisht premise edhe per mobilitet te brendshem dhe karriere Tregllesit
e viteve te fund it lidhur me ngritjel ne detyre dhe levizjet paralele deshmojne megjithate ne
praktike kemi te bejme me nje sistem thuajse teresisht te hapur per konkurim nga jashte
perfshire dhe vecanerisht pozicionet me te larta drejtuese te Sherbimit Civil ( sekretari I
pergjithshem drejtori I pergjithshem etj rekrutimet per pjesen me te madhe te ketyre
pozicioneve realizohen nepermjet proced II rave Ie konkurrimil Ie hapur per kandidate te jashtem
por pa perjashtuar konkurrimin e nepunesve aclual civil
Qellimi J ketij ligji eshte krijirni I nje sherbimi civil Ire qendrueshem professional te bazuar ne
merite integritet moral dhe paanesi politike
Ky ligi percakton marredhenien juridike ndcrmjet shletit dhe nepunesit civil gjithashtu percakton
rregullat per administrimin e sherbimit civil
43Parimet baze per statusin e nepunesit civil
Sipas nenil 5 te ligiit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil Sherbimi Civil eshte I ndertuar
dhe verran mbi bazen e parimeve teB
I Shane eve te barabarta
2 Mosdiskriminimit
33 Neni 5 ligjit 1522013 Per nepunesin civil ne Administrimin e Sherbimit Civil
37
3 Merites
4 Tc Irasparences
5 Te profesiona li zmit
6 Paanesise po l it ike
7 Qendrueshmerise ne de tyre dhe vazhdimesise se shhbimit civil
44 Fusha e veprimit te Iigjit per nepunesin civ il
34 Nen i 2 Iligji per nepunes in c ivil percaklon ru shen e ve primit Ie tij nepermjet per fshirjes se
te gi ithe nenpunesve qe lIshtrojne nje funks ion public ne nje institucion tt admini strates
ShlehrOre institucion Ie pavarur apo njesi Ie qeveri sjes vendore me peljashlim
a) Te Ie zgjedhurve
b) Ministrit dh e zevedsmini st rit
c) Funksionaret e emerruar nga Kuvend i bull Presidenti I Repub li kes ose Keshi lli I Ministrave
d) Gjygjta re t dhe prokuroret
e) Nenpunesit e ad ministra t~s gjygjsore
I) Ushtarakut Ie foreave le armfliosu ra
g) Personelitle Sherbimil Infonnali v Shleleror
h) Personelit Ie njesive publi ke direkte te sherbimit
i) Anetarit dhe kryeta rit Ie organeve kol eampjia le drejtuese Ie komiteteve apo institucioneve ne
vares i Ie Kryeminislri se apo Ie nje mini stri
j) Punonjesit adm inistrative
k) Funksionaril Ie kabinetit
Shtrirja vertikalc
J5S lllrirja vertikale e rushes se veprimit Ie LSHC nis s ipas Ilj~ skeme hi erark ie nga pozic ioni I
sekrelarit Ie pergji lhshem te ministrise dhe shkon deri ne nive l special ist J6ne praktiken e
1 Neni2 ligji 1522013 per nepunesin dvilshy
38
- --- -----shy
deritanishme vihet Te nje konso lidim I kenaqshem ne kategorite e ulta dhe Ie mesme ndersa per
kalegoriH e lana Ie Sherbimit C ivil tregues i I qarku llimil ka qentH lane rue qe regan per faktin
qe keto pozicione jane dis i me Ie ekspozuara ndaj ndryshimeve te mundshme politike apo edlle
ndaj rap0rl eve persona te epror vanes pavarsishl nga moti vimi I drejte apo abuziv I k~lij
qarku llimi
Shtrirja ho riw ntale
Shtrirja horizol1tale e fu shes se veprimit te LSHC eshte e ku fizu ar ne disa institucione (KM
ministry institucionet e pavaruara bash ki qarqe elj
Fusheveprimi horizonta l [ ligjit ne ketedimension ne ni ve l qendror zbatohet per
a) Administraten e mini strive zyres se krycministril (rreth 1500 nepunes civile)
b) Adm inistralen parlamentare dhe te presidences si dhe administraten e instilucioneve Ie
pavarura qe raportoj ne drejt pltrsedrejti ne Kuvend (rrelh 2800 nepunes civile)
Stalusi J disa kategori ve te Ijea nepunesish te institucioneve It lilla si tatimet bull dogana polic i
diplomaci etj rregullohen me ligje perkate se te eilat ne thelb permbajne eli sa elemente Ie
ngjashme OSe Ie pemfena me ato Ie statust Ie ncpunesi t civil Statusi i pjeses tjeter te
punonjesve Ie administrates publike ( ars imi shendetcsi etj) perfshire administraten dhe
punonjesit e degeve ne vflres i Ie ministrive ne rrethe ose qarqe e qe perbejne dhe numrin mlt Ie
madh Ie punonjesve ne kete sector bazohet thjeshle ne kod in e punes
Fusha e veprimit rnaterjaJ
Fusheveprimi malerjai nenketedimension ligi i ka rregulluar elemenlellhelbesore me rendes i per
marredheniet e punes te nepunesve civil Ie ci lmjane te ndryshme nga alo per punonjesit e ljere
publike Ie ci let jane zbvilluar pas kesaj me akte dyteso re nenligjore kohn e punes dhe
pushimit etj
~Slrategjia nderseklorjale e reformes nE administrOiten Publike (SNAAP) ne kuader Ie strategjise kombetare per zhvillim dhe in tegrim (2009- 2013) Tirane Shlalor 2009 16 Neni 19 I ligji l sherbimit civil ka tegorile e nepunesve civil jane keto 1 Nepunes civil Ie kat egorise se larte drejtuese 2 Nepunes civil te kategorise sl mesme drejtuese 3 Nepunes civil v te kalegorise se ul et drejtuese Anep unes civil Ie kalegori se ekzekutive nepunes civi l Ie kalegori se se larte drejlues konsiderohen keto pozicione a) sekretar I pergjilhshem b) drejlor departamenti c) drejlO( I drejlorise se pergjilhshme d) pozicione te barazvlefshme ne Ire Ie parat ne institucionel e administrates publike qendrore apo vendore
39
Ne lidhje me disa aspekte Ie marredhenieve te punesimit (psh mosha e daljes ne pension
sigurimi socia l dhe shendetesor) LNC permban nje reference te p~rgj ith shme ne legj isiacionin e
pergjithshem te punes ( Kodi I Punes) si legj islacion plotesues Disa eiemenle Ie Ijera Ihelbesore
( deklarimin e pasuri se bull konfliktin e interesave skemen e pensioneve ploHsuese elj gjithashlu
te rendesishme pir marredheniet e punesimit te nepunesit civ il jane te shpemdara ne
legj islaeionin e posacem I eili zakonish t rregllilon te gjithe ose nje pjese te madhe te pllnesimit
publik
45 Pranimi ne Shcrbimin Civil 31
Pranimi ne sherbirnin civil ne kategorini ekzeklltive behet nepermjet nje kankurrirni tehapur
kankurimi organizohel ne menyre periodike nga njesia pergjegjese per seci lin nga grupet e
percaktuara ne piken 8 tt nenil 191e ketij ligji
Konkurrimi zhvi llohet ne dy faza
a) Yerifikimi paraprak nese kandidatet plotesojne kerkesat e pergjithshme dhe ato te
posacme sipas shpalljes se konkurrimit
b) Vleresimi I kandidateve
Verifikimi paraprak kryhel nga njes ia pergjegjese ndersa vleresimi I kandidateve behet nKa
komiteti I perhershem J pranimit I krijuar per secilin nga grupet e percaktua ra ne piken 8te nenit
19 Ie ketij igji
Kandidatet fitues qe marnn 70 Ie pikevc talale tevleresimit renditen nga komiteli I
perhershem I pranimil sipas pikeve Ie marra ne li slen e kandidaleve Ie sukseshem
~shte Keshilli Ministravc qe mirnton negulloren e hollesishme per krij imin perberjen dhe
veprimtarine e komiteteve Ie perhershme te pranimit si dhe lTegu llat e hollesishme per
proceduren e pranimit dhe vleresimin e kandidateve
n Neni 22 Iligjit HPer Nepunesin Civil ~
40
46 Ngritja ne detyre
JSNgritja ne delyreesilic kalimi I nje nepunesi c ivil nga pozicioni actual I punes ne nje ni vel
pozicion me 1e larte ne te njejtin institucion osc ne nje in sti tucion tjeter te administrates publike
qendrore apo vendore ( kur nje vend I till e ekziston) Ngri tja ne detyre reali zohet rea lizohet
nepennjel procedures sekonkurrimit organ izuar ga njesia pergjegjese per nj e ose disa
pozicio ne te tira Bazuar ne parimin e neoit 20 ( shanceve Ie barabarta profesionalizmit etj) te kClij ligji Nese vendi I lire I kategorise se utel apo Ie mcsme drejtuese nllk eshle plotesuar sipas
nenit 25 te kctij ligii ai plotesohet nepennjet ngriljes ne detyre
Mund te aplikojne per ngritje ne detyrevetem nepunesit civil te oj e kategorie pasardhese te
pnnesuarit ne Ie njejten apo ne nje institucion tjete te sherbimit civi l nese plotesoj ne kushtel
per ngrilje ne delyre dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Nese vendi I lire nuk plolesohet nepermjel procedures se ngritjes ne detyre nje procedure Ijeter
mund Ie organizohel Brenda nje afali 3 mujor deri ne plOleurosimin perfundimlar Ie vendit Ie lire
nese eshle e nevojshme mund Ie zbatohet procedura e tras ferimit Ie perkohshem ne interest e institucionit sipas shkronjes a Ie pikes I Ie nenit 48 Ie kctij ligji Keshilli J mini strave miraton
kushtet qe duhet Ie plotesojne nepunesit per ngritjen ne delyre dhe proceduren e hollesishme Ie ngritjes ne detyre
Ne prakt ike ngritj a ne detyri ka ndoshur ne perqindje Ie vog la rastesh Ekzistojne megjithale
di sa paqartesi lidhur me ndryshimin e pozic ionit brenda nje kategorie ( Ie larte) nese kjo perren
ngritje ne delyre apo levizje paralele gje qe veshtireson pasqyrimin real Ie ket ij Ireguesi
AVflnlazhi kryeso r I kesaj dllkurie eshte se konkurimi public ka promovuar lerheqjen e
kandidateve Ie af~ ngajashte admi ni strales gje qe krijon mundesine e sjellj es se njohuri ve dhe
metodave Ie reja Ie punes nga ala kandidate qe kane studjuar jashle ve nd it apo nga ata qe vijne
prej sektorit privflt Disavantazhi nga ana (j eter kate beje me pranine e nje kostoj e opportune ne
lidhje me s igurine e karrieres qe mundte mOli vonle me mire nepunesit e brendshem civil
47 Uvizja paralele
J Neni 26 Iligjit nr 152 2013 U per nepunesin civil U
41
Plottsimi I ve ndeve Ie lira ne kalegorine ekzekuti ve ala H~ ule apo Ie mesme drej lUesc behel se
pari nga nepunesit ciyile Ie se nj ejles kalegori nepermjet procedurts paralele Kush mund Ie
aplikoj ne per plotesimin e nje vendi Ie lire nepermjet procedures 51 Iev izjes paralele 5ipas pikes
1 nen 25 I ketij ligi i gt nepun sit civile Ie se njejtes kalegori ne Ie njejtin apo ne nje institucion
tjeter Ie sherbi mit civi l qe plotesojne kllshlet per para lele dhe kerkesat e posacme pef vendin e
li re
Yleres imi 1 kandidateve Ie inte resuar kryhe nga nje komi sion I brendshem I krijuar ne cdo
emiss ion nepermjet nje procedure Ie bazuar ne parimel e parashikuara ne piken I neni 20 Ie
ketij ligji Perfaqesuesi I njesise pergjegjese esbte anelar I kom isionit te brendsghem
Ne perfundi m te vl eres imit komisioi mund te ve ndose
a) Perzgjedhjen e kandidatit me Ie pershtatshem per tu emeruar ne vendin e li re
b) Perfundimin e procedures pa asnje teperzampjed hur ne fast se asnje nga kandidatet e
interesuar nuk ploteson kushtet dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Keshill i I Ministrave miralon
a) Kushlel qe duhel Ie pJolesojne nepunesit per levizjen parale le dhe procedurat e
hpo ll es ishme te levizjes paralele
b) Rregullal pfr krijimin dhe perberjen e komis ionit Ie parashikuar ne piken 3 Ie kctij neni
48 Oisipiina ne sherbimin civil (SHe)
Disiplina ne Sherbimin Civi l ka Ie beje me mnsa l di s iplinore qe jepen ne rastel e konslalimil 1(5
shkeljes serregullave apo Ie moskryerjes se detyrave Masat disiplinore dal lohen nga vleresirni
negativ I perfosmances Vendim-marrja ne lidhje me ke lO procedura perqendrohet tek epror
di rect dhe me pas ekzis(on mundesia e ankirnit Ie drejteperdrejte ne KSH C Sipas nje studimi
eshte ve ne re qe nllmri I rn asave di siplinore ne praktikeeshte I voge l verehet nje shperndarje j o
uniform e tyre lakonisht nje numer relalivisht [mad h [ masave di si plinore vihet re ne mornente
ndryshimesh politikc
42
Ligji eshte relativisht J pltiqarte lidhur me zbat imin e mases sl uljes nedetyre ) kur nje institucion
( ku eshte dhenc nje mase e (ille ) nuk ekzistojne vende pune Ie oje kategorie Ie lIle ne keto
raste nje mase e tille fezulton e pazbatuesh me apo te pakten problemalike Dicka e ngjashme
konstatohet edhe lidhur me mundesisne e kthimit ne pozicionin e rneparshem pasi parashkruhet
masu di sipiinore
49 ASPA OHE PROGRAMET E FORMIMIT PIWFESIONAL
ASPA
39Ne varesi te Ministri se se Brendshem krijohe dhe Shkolla Shqiptare e Administrates Publike
(AS PA) SI jnst itucion public qend ror me se li nc Tiran~ASPA ka autonom i administrative dhe
akadem ike Ajo ka per qeHim formimin professional Ie nepunesve civil 5i dhe cdc individi tjeter
vendas ase H huaj qe nuk esh te pjese e sherbimil civil dhe qe plOleson krilerel e kerkuara
Forrnimi profess ional perfshin programin e forrnimit Ie Ihelluar Ie kandidateve per kalegorine e
ncpunesve civile te ni ve lil Ie Jarle drejtues anetare te tru pes se nepunesve civi le ni velit Ie larte
drej tues si dhe programin e formimit Ie vazhdueshem Ie nepunesve civ il dhe Ie cdo indi vidi
tj eter jashte ketij sherbimi
Buxheti ASPAmiddots percaktohct si ze I vecanle ne Buxhelin e Minislrise se Brendshme
Organel drej tuese te saj jane
I Keshilli drejtues
2 Drej lori
KeshilJi drejtll es perbehel nga [2 anetare dhe kryesohet nga nj e prej rektoreve Ie lmiversitetcve
I zgjedhur nga Kon ferenca e Rekloreve Ie Shqiperise Ne perberje Ie lij jane perfaqesues dhe
drejtues Ie larte Ie min istrive organeve Ie qeverisj es vendore DAP- it universiteteve shoqerisc
civile dhe biznesit sipas percakli mil te bere me vendim Ie Keshill il Ie Ministrave
I Neni 91igji 1522013 Per NepuneStn Civil
43
Keshilli drejlues miraton po litikat bull slrategjite dhe partnerilelet e ASPA-s hal10n kuadrin
rregullal0r Ie saj 5i dhe miralon projektbuxhetin dhe s trukturcn organizali ve Ie ASPA-s
Detyra Ie hoJlesi snme te keshillit drejtues percaklohen me vendi me te Keshillit Ie Ministrave Ne
percaklimin e polilikave Ie perzgjedhjes dhe Ie formimil bull ASPA detyrohel Ie bashkpunoje me
DAr-in s i njenjesia e ngarkuar j)tr centrgatitjen dhe mbikqyrjen e zbatimit Ie polilikave
shteterore ne sherbim civil
Drejlori I ASPA-s emerohet dhe lirohel ne detyre sipas kritereve dhe rregullave Ie percaktuara
per anetaret e trupes se nepunesve c ivile Ie kalegorise se lartc drejtuese Perjashlimisht deri ne
moment in e fillimit Ie efekteve Ie kelij ligji drejlOri I ASPA-s emerohel me vendi m Ie Keshi llil
te Ministrave me propozim te Ministr e Brendshem
Nepunesil e ASPA-sderi ne momentin c IIUjmit te efekteve Ie ketij lirui emerohen nga Drejtori
I ASPA-s s ipas procedures se Kodi Ci vil Keshilli 1 Minislrave miraton rregullal e holl esishme
per menyren e organizimit dhe funksionimit Ie ASPA-s
Programer e formimit profesional
AS PA ka per delyre leofroje formim profess ional nepermjet perfshirjes se programeve Ie
meposhtme
a) Program Ie foonimit Ie thelluar n~ baze Ie Ie cilil formohen kandidalel per anelarel Ie
TNO-s (niveillarte drejwes)
b) Programe Ie formimil t~vazhdueshem ne baze Ie Ie cilit trajnohen ne vazhdimesi dhe
n~ lidhje me punen e nepunesit civil te te gjitha kalegorive si dhe cdo indivit tjeter
j ashte sherbimit
ASPA ofron mundesine e pergal irjes paraprake Ie kandidateve per te marre pjese ne
konkurrimin e hapur per kalegorine ekzekutive kundrejt tmires
ASPA realizon sludime dhe bOlime ne fushen e administrates publike Sludenlel e AS PA-s te
perzgjedhur nga shoqeria c ivile bisnes i apo individi jashlc sherbimil civil detyrohel te paguajne
larjf~ Keshilli I Ministrave miraton lariftin perkmese per cdo trajnim
44
KREUV
5 RREGULLIMI I MARRDHENIEVE TE IU NES NE SHQIPERI SIPAS KODIT
Til PUNES
51 Kodi I punes dhe rregullimi I marrdhenievc te punes ne administraten publike
Marredhenia e punes ne vendin lonerregulohet nga Kadi I Punes I Republikes se Shqiperise I
cili eshte li gj i kryesor per rregullimin e ketyre mltl rrdhenieve ne dispozital perkatese te lio Per
te kl ptuar memire gjendjen e egjislacionil shqiptar pqr marrdheniet c punes eshle e nevojshme
Ie bcjme nj l anaiize te pergjithshme Ie legjislacionil perkates Ky Kod eshte krijuar me qellim
Ie rregulloj marrdheniel e punes ne tregLlll e ekonomise private dhe iniciatives se li re Ne
sekto rin publik prob1emet pcr zbatimin e krit ereve dhe kushteve ligjore pcr lindjen zhvillimin
dhe perfundimin e marrdhenieve Ie punes jane Ie vogla Kodi I Punes parashikon nje
serhregu llash ne mbroj~e Ie punemarresve sin e mstin c fillimit vijimit dhe Ie perfundimit te
marredhenies se punes Kodi parashikon nje rregulJ te posacem per rastet kur punedhenesi eshte
organ J administrates pubJike gjithsesi ky parashikim duhet te kuptohet sakte nga vete organet
dhe ndoshla Ie shoqerohet ed be me lTegullime I~ tjerf Ie posacme per administralen pllbJike
Nje analize e tilleeshte hapi I pare per I ~ evidentuar boshlleqet dhe problemalikm qe ajo mbar
Gjithashlu nje an aJ ize e tilleeshtc e nevojshme per Ie ku ptuar nese prob lemet e qendrueshrnerise
pavars ise ose meritokracise ne administraten pub like rrjedhin per shkak Ie mangesive ligjore apo
moszbatimin korrekl Ie Jigjit
42Kodi punes rregullon Ie gjilha marredheniet e punes ne administratcn publike me perjashlim
Ie marrdhenieve Ie punes Ie personave punesimi I Ie cileve rregullohet me ligj t~ vecante pra Ie
gjitha marredheniet e punes ne organet e administrates publike qe nuk I nenshtrohen nje
rreguHimi Ie veCaJ11e me li gj do Ie rregiullohell sipas dispozilave Ie ketij Kodi Madje ky Kod
parashikon qe per as sa ligji I vecante nu k parashikon zgj idhje per problemet e lidhura me
marredheniet e punes perseri do te gjejnc zbatim ne di spozilat e Ketij Kodi
lt0 ligji nf 7961 dal e 127 1995 Per Kedin e Pun es n~ Repu bliken e ShqiperisE I ndryshuar
4 1 Or Eralda Ca ni Anarize e legjislacionit mbi marrdhenel e punes ne administraten publike ne Republiken e
Shqiperi~e ne kuadrn e projektit te qendres AKSES ALBANIA Per nje administrate publike tre qendrueshme dhe
profesionale ~ mbeshtetur nga Ambasada Gjermane ne Tirane dhjetor 2009 41Neni 4 I Kod te Punes
45
Ky Kod 11 ~ kreun JIl Ie tij parashikon oj sere pari mesh mbi Ie eilal mbes hteten marredheniet e
punes Edbe pse parimin e konkurrueshmerise apo Ie trasparences nuk e permend lie nenin 11 Ie
tij parashikohet se normal e se drejtes Ie d iet rregullojne marrdhenien e punes kane perpares i
qe edhe veH KushlelU ta parashikon oe nenio 11 6 Ie saj Kod i rendi Kushtetuten Konvenlat
Nderkomelare It ratifikuara e me pas li gje Ie tjera duke renditur Ie parin nga 10 Kodin e Punes
Pra perforcohet edhe nje here rregullimi qe Kushtetuta parashikon ne neni n 107 qe marrdhenia e
punes per nepunesit civ il publike bazohet ne lrasparence konkurrueshmeri e profesionalize m
52 Lidhja e kontrates se punes
Kodi I punes ne nenio 19 Ie tij parashikon qe lindja e marredhenies se punes kryhet nga
punedhenesi I ci li puneson ne menyre Ie drejtoirdrejte punemarres in Ky punedhenes perdo r
zyra shtett~rore Ie punesimit ose agjensite priva te Ie punesimit per le punesuar punemarresjn ky
parashikim eshU h~H1lmr me qeJlim qe tu sherbeje person ave juridik pr iv m Ie cilet mund Ie
zgj edhin me sa duke rregLdlal e lyre Ie punesimil te pu nonjesve Ie lyre [ referuar nekuadrin e
detyrimil kllshtetues pe r konkurrucshmeri dhe tra sparence pcr punonjes it e administrates publike
bull ky rregullim do Ie s ilhe konfuz ion dhe paqanes i Pm ka nevoje qe ky Kod meqeeshle li g baze
edhe per marrectgheniet e punes ne admi nistraten publike bull te specifikoje nje rreguHim Ie posac me ne kontrat en e punts apo edhe referimi tck e ashtequajtura kontrate kol ektive e
punes Sigurisht qe cdo rregu lli m qe do te bellej me akt Ie posacme li gjore e vecnneri sht
nenligjore do Ie ishl e I delyrueshem per lidhjen e nje konlrale punesimi Gjithsesi s ic ulna
edh e me la rt profesional izmi apo kerkesa per kritere Ie cakluara piir punesim Kodi I punes Illik
e percakton si kriter punesim i
53 Kohhjatja e marredhenieve te punes
Marresheniet e punes sipas Kodit teP unes lidhen sipas nj e kohezjatje te pacaktuar dhe nje
kohezjatje te caktu ar 43 Kodi me qell im krijimin e rnarn=dhenieve Ie qendrueshme tepunes
parashikon qe si rregul kontrata e punes lidhet per nje periiudhe te pacaktuar Nese
konlra la e punes do le lidhel per nje periudhe Ie cak tultlf kjo duhel jus lifikuar per arsye objekti ve
o Kreu XIV neni 140 I Kodit te Punes se Republike$ $e Shqiperise I nd rysh uar 2003
46
qe lidhen me nar yren e perkoheshme Ie detyres nJ Ie eilen punemarresi do lepunesohet 44 T~
gjitha rregullimet mbi kohezjaljen e punes kohezjatjen ditore ne pune 45 pagesen pushimin
Javor e vjetor punen e nates apo kohe feslash dhe pagesen per Ie detyrimin per kuaifikim
punonjesish elj jane rregullime Ie eilel pltl dysh im mundesojne nj e status Ie caktuar te mbrojtu r
Ie punonjesit per punen qe kryen pushimin qe duhe Ie kete si dhe pagesen qe duhe Ie marre
per punen qe kryen Mund Ie permenden (dhe nje sere nenesh Ie ketij ligji qe synojne
rregu llimin e sigurise dhe mbrojtjes Sf shendet it ne pune si psh Nenel 39-75
Ne pergj ithesi keto rregullime duke qene edhe ne Iefiektim te traktateve Ie m iratuara nga 46IL0 dhe ratifikuara ga Shqiperia ne te njejlen kohe refleklojne edhe shu me prej dire ktivave
Ie BEmiddotse
Te lill a mund tepermenden
47Direkl ivat 2003 l Ee e parlamentit dhe Keshi llit Ellropian Mbi aspekte Ie caklllam Ie oreve Ie
punes
Direclive e keshillit 9 1533 EC vi lil 99 1 Mbi del yrimin e punedhenesve per te informuar
punemarresit mbi kushtel e kontrates apo Ie marrdhenieve Ie punes
Oirektivat 781 EC vi lit 2000 Krijimi I nje kornize te pergjithshme trajtim I barabarte ne
punesim dhe pro fesion e e ila kerkon Irajl im Ie njejle Ie personuve pavars isht nga bes imi felar
paaftesile gj inia orienlimi seksual elj ne marredheniet e punes apo profesion dhe ltlnetaresite
ni orgMizata te caktuara
Nje organ I administrates publike krijohet per Ii sherbye r nje interes i public Ie eaktuar dhe
z1konishl organet e adminjSlr31iS publike krijohen SI persona juridike me akte liampjore per Ie
ekzisluar per nje periudhe Ie pacaktuar kohe ose ne raste Ie caktuara per Ie traj tuar ceshlje per
tC eilat vendoset nje kufi koh or I cfl ktua r4 ~ Edhe ne rltlSle Ht ill a si kjo e fundil akli li gjo r apo
Neni 140 I KPU NE5 parashikon se U nese koheljotja nuk percokrohet me sokresi ngo paler gjare idhjes se kontfoftS ojo ((ojtohe si kontrote me periudhe Ie pocokruor ~5 ligji nr 136 viti 201 5 per disa shtesa dhe ndryshime n1 ligjin 7961 te vitit 199 5 te Kodi I pun~s 1Republikes se Sqiperise i ndryshuar ~o Organizata nderkombtHare e punes ( ILO) n Directive 2003 EC of the European Parlament and of the Council o f 4 November 2003 ~ permbl edhje informacionesh rreth marrdhenies se punes Feri ona Cato
47
nenligjor nuk parashikon kohezgjatien e vele organil administrative Nt ligiin per stat us in e
nepunesil c ivil parashikohen komilele ad-hoc Ie eila jane krijime Ie perkoheshme Ie posacme
Ie krijuara me qellim menaxhimin e testimeve Ie kandidateve pef nje vend pune pjese e
sherbimil civil Po ashtu mund Ie kete organe Ie (ilia Ie administrates publike qe traj tojn~
ceshtje Ie tilla por qe shuhen mbas mbarimit Ie funksionit pqr Ie ei len jane krijuar r sh kemi
organct qe trajtojne ceshljcl e kthimit dhe kompesimillc pronavc Kjo ceshlje kil dhe kufi zime Ie
caktuara nga vete ligji
Megjithate ne rustin e pare behel Ijate per nje pune shume Ie kufizuar ne kohe( nje dilore ose dy
dilore) ne rastin e dyte behet fjale per nje ceshlje edhe pse mund Ie kete kllfizimel e veta ne
kohe mund Ie zgjasi per vite me rradhe Pra kontratCl e punes neorganet e administrates rubJike
duhel Ie jene me nje kobezgj atje Ie papercaktruar ne Ie shumten e rasteve Sigurishl nese
natyra e punes apo detyres do Ie ishte e perkoheshrne edhe kohezgjatja e kontrates se punes do
Ie ishte e kufizuar edhe nese behet jale per marredhenie pune ne nje organ admil)islrativ qe
nuk esille I perkohshem Nje interprClim I till lmbetet edhe ni ate qe admini strate publike per
nga natyra e saj eshte e qendrueshme dile e vijueshme Gjithashttl nj e intepretim [ till1 do Ie
ishte ne perpulhje me direktival e Komis ionit Europian qe kerkojne nje justilikim per
pefdorimin e kontrata ve aflltshkurtra duke I kerkuar shte te ve anetare( nuk eshle e
delyrueshem) q~ Ie konsuhohen me grupel e inte resl dhe Ie marrin masa lidhur me kelt 5i
a) Justifikime objekti ve per rinovime konlratash dhe marrldhenieve Ie tilla al~lshkunra
b) Percaklimi I perseriljes qe mund Ii behe t konlrates afalshkurte r
Kjo directive duke kerkuar nje rregullim te percakluar Ie Ii lie qe orienlon gjilhe marrCdhenicn e
punes drejt qendrueshmerise net per polilik~n qe BE-ja ofron pel nje marredhenie Ie
qend rueshme pune
54 Perrundimi I marrdhenieve te punes
48
Kodi I punes parashikon 49 qe marredhenia e punes perfundon me zgjidhjen nga njerltl pale e
kontrales osekur ka perfunduar afati I percaktuar ne kontrate
Kohezgjatja e nje kontrate tregan vazhdimesi e nj e marredhenie pune pra qendrueshmerise po
aq percakton edhe leresine e rreguUave qe do Ie ndiqen ne rastin e zgjid hjes se saj perfundimi I
marrdhenieve Ie punes regullohet nga Kreu XIV I Kodil Ie punes Kontrala e punes me
kohezgjalje Ie pacaktuar perfundonn kur zgjidhet nga njera pale ose ka perfunduar afati I
njoftimil sine rastin e nje konlrate me tlfat ashlll dhe pa ann kontrata mund Ie zgjidhcI me
arsye duke respekhlar proceduren e parashikuar nga raSle e zgjidhjes se kOfllrales me arsyc s i
dhe procedura e kisaj zgjidhjej e
Fillirnish t respeklohet afmi 1 nj ofiirnil per zgj idhj en e kontrates 1 ei li shkon nga dy deri ne tre
muaj ne vares i Ie s ituatave Ie caktuara Ie parashikuara50 ne nenin 143 Ie Kodi te Punes ku
Iheksohet
I Pas kohes se marrjes ne prove per Ie zgjidhur kontraten ne periudhe Ie pacakwar pale
duhe Ie respektojne nj e flfal njoftirni prej nje muaji gjate vilil Ie pare Ie punes prej dy
muajsh per dy deri ne 5 vi tet e para Ie punes nde lsa prej 3 muajsh pe r me shume se pest
vjet pune
2 Keto afate mund Ie ndryshohen me marreveshje me shkrim ose me konlrate kolektive Ie
punes kur Pllnemarresi ka kryer deri nc gjashl~ mll aj pune afati Injoftimit nuk mund
Ie jeleme pak se dy jave Afa li J njonimit eshtejo me pak se I muaj kur punemarresi ka
kryer me shume se 6 muaj pune
3 Afati 1 njoftimit per zgjidhjen e konlrates zgjalel si pas rastit deri ne fund te javes ose deri
ne fund Ie muajiL Zbatohet I njejti regu]) kur afati I Iljofiimit pezullohet gjateperiudhes
se paa ftes ise per pune shlatzani se ose pushime ve Ie dhena nga punedhenesi
4 Kur njera pale e zgjidh kontraten pa respektuar afatill e njo flimit zgjidhja Irajtohel si
zgjidhje me efekl le menjchershem
bull9 Neni 141 I Kodi I Punes I republikes se ShQiperise
00 Neni 143 I Kodit te Punes te Republikes se Shqiperise
49
Pasi parashikohet respektimi I afati dhe procesi 1 informimit Ie arsyes dhe shpjegimit e situates
Kadi parashi kon perfundimin e marredhenievc Ie punes ne situata tejustifikuara dhe parash ikon
ne cdo here qe do Ie kele perfundimin e lyre normalisnt ky Ie jete edhe per nje arsye Ie
arsyet uar apo tejustirikuara
Nje percaklim I shkaqeve Ie arsyeshme nuk mund Ie behe ne Kad pork y [ fundit merr pers iper
Ie sherbeje 5i nje kufi zim I abuzimeve me kufirin e Ie arsyeshme Ne kete ne nenin 146 Ie
Kadi H~Punes pamshikohen s ituala qe konsiderohen 5i shkage Ie arsyeshme par edhe s ilUale Sl qe konsiderohen 5i shkaqe Ie paarsyeshme Ie zgjidhjes se kontrates se punes Neni 146 Ie
Kadit Ie Punes CilOhe qe zgjidhja e komrates nga punedhenesi kons iderohet pa shkaqe te
arsyeshme kur a) punemarresi ka pretendime qe njedhin nga kon trata e punes b) punemarresi
ka ~rmbushur nje detyrim ligjor c) kur behet per mot ive te pan dash me nga personaiteti I
punemarres jl por qe ka lidhje iegjilime me Ie drej lin e punes dhe raportet e saj Konsiderohen Sl
moti ve t~ tilla raca ngjyra seksi mosha gjendja civile detyrimet ramiljare besjmi retar
bindjel politikc kombesia gjendja shoqerore
Kodi 1 PlUleS ofron gjilhashlu edhe nje percaklim Ie pergjithshcm te institutit Ie situatave Ie
juslifikuara Neni 153 Ie Kodil Ie Punes vle reson 5i shkaqe H jus ti fiku ara rrelhana e rcnda qe
nuk lejojne s ipas parimil Ie mirebes imit Ii kerkohet alij Ie ka zgjidhur kontraten gt vazhdimin e
marrdhcnieve te punes apo dhe raste kur punemarres i shkel detyrimet kontrCl ktuale me raj Ie
lehlc ne menyre Ie perserilur me gjithe paralajmcrimin me shkrim Ie punedhenesit Kuptmin
e rret hanave terenda apo fajita Ie ehle te pers~rilur pale do (ju duhet ta interpretojne s ipas rasti
dhe eshte gjykata ajo qe vend os nese ekzi stoj ne apo jo shkaqe te tilJ a Ire justifikultl ra per
zgj id hjcn e kntmtes
Nese zgjidhja e kntrates rezu llon te jete jo nerespeklin e procedurnve Ie parashikuara apo jo per
shkClq e te arsyeshme I j ustifikuara punemarrcsi ka Ie drejt e Ie paraqese pad ne gjykale kunder
punedhenesit brenda 180 diteve nga d ita e perrundimit Ie arati te njoftimit Kodi parashikon se
zgjidhj a e kontrates pa shkaqe Ie arsyetueshll1e eshle e pavlefshmePunedhenesi qe ka zgjidhur
kontraten dHke mos respektuar aralete e njofl imil duhet Ie paguaje si rregull dernshperblim nje
~ l Neni 146 1 kodile punes te Republikegt se Shqiperise
50
page prej 2 muajsh Zgjid hia pu shkaqe tearsyeshme sjell edhe demshperblim deri ne I vii page
Madje kodi parashikon qe kur ka nje vendim Ie formes se prere per Ie riklhyer punemarresin ne
vendin e meparshem cpunes punedhenesi eshte I detyruar ta zbatoje
Referuar kelij punimi cka u citua me lart Ie gjilhe keto aspekte ligjore si dhe polilika qe
ndermerr shteti ( qeveria ) Juajne nje rol Ie rendsishem ne mbrojtjen e punemarresve per Ie
ruajtur vend in e punes ( duke siguruar nj e kontrate afatgjale Ie punes ) gje e cila ~jell nje lTitje te
punesimit thene ndryshe duke mos ndryshuar shirrat e papunesise ( nje nga s frdat qe perballet
shleli shqiplar)
51
Konkluzione
lDuke II bazuar ne cfare II trajtu3 ne kiW punim kam evidenHlat qe pavars isht rolit Ie shtetit q~
shikohet qe ka sjeJl e reform a ne vazhdirnesi per nitj en e nive li Ie Ie pun ils ua rve nepermjet
politikave Ie nderrmarra eshte e nevojshme qe Ie merren masa Ie ndryshme duke j u referuar
dhe akhl aliletit Lehtesi sht mund te arrih et nekon klu zion se rritja e vi velit Ie papunesise mund
te arrih et nepermjet nde rmjetesi mit qe ofroh et nga zyrat e punesimit ose nga agj ensite private
Ie punesimi t
2 Fo rm imi profess ional du het Ie permiresohel dhe Ie shtohet numri lIe trajnuarve cdo vii ne
baze te kerkesave Ie punes per lI oj in e pro fesionit
3 Dun e levazhdoj c zbatimi I program eve te nxiljes se punesi mil du ke siguruar kllalifikime
sidomos per temral d be grupel e vecanta
4 Nje mbeshtetj e Ie vecante duhet lekt~n e bisneset Ie ei let ofrojne punesim bisnese t fa miljare
si dhe scktori I turi zmit te eilet mund te punesojne nje nurner Ie madh punonjes ish
5 Nxilj a e progrcuneve per prnkl ike e Ie sapo d iplomuarve duhelle zgjerohet ne cdc instilucion
dhe ne cdo d rejto ri admini strate publike gt pa lent menjeane dhe kompani te medha duke krijuar
me ta nje forme bashkpunimi per punes imin c praklikanleve me Ie mire
6 Gjate vit eve Ie fu ndit prezenca e shtetiljo vetem qe nu k eslllezvogelll3r por perkundrazj eshte
zmadh uar ajo efa re ka ndryshuar eshte roli I tij menyra e nderhyrj es dhe doza e ket yre
nderh yrje duk e bere Ie mun dur mundesine e rriti es se pllnesimit dhe kualifikimit Ie personave Ie
punesuar dhe tl papunesuar qe pres in te integroh en ne tregun e punes
7 Kodi I Punes I Republikes se Sqi pe ri seeshte nje baze e e mire mja rtueshme per rreguilimin e
marrdhenieve ne kCli sektor nl kete kod re Oektohet drejlpersed rej li fryma dhe gama e parimeve
me Ie nj ohura qe vij ne nga konven ta nderkombetare dhe Euro piane per Ie drej tat e njeriuL
52
8 Pervec rreguHimit qe [ ben Kodi [ Punes kerni edhe veteBrenda sektorit public rregll l ime per
ate instilueione Ie eilat hyjne ne fushell e veprimi t Ie legjis lacionit Ie sherbimit civil dhe keto
marredhenie rregu ll ohen me ligjin nr 152 20 13 Per Nepunesit Civ il Edhe pse jemi nj c shIel
I vogel me nje admini strate te vogel pu blike dhe me nje numer te kufizuar Plillonjesish pu blic
ky sektor eshte du ke kal uar neper reform a dillamike ne lTUgen drejt integrimit Europian
9Ne vendin tone duhe l Ie propozojme ndryshime dhe permiresim Ie qeve risjes 5C sek lo rit public
dhe sherbimeve publike p~ dysh im qe duke iu referuar s ituates aktuale problemmike sek lo i
public duhet Ie beje ndrys hime sin e funksionim sin e ndertimin e saj Ajo duhet tejete e
mbrojtllr nga levizjet po[itike Ie punonjesve ne menyre qe Ie ruaj kualitetin e kapacitcleve
llJ erezore
S3
Bibliografia
1 E drejla f punes prof fir KiltreI Cela bolim IV ~ stlepia holuese liar Tirane
2 E (rejta e kralwsllar e punts proftlr Kudrel Cea
3 Directhe 2003 EC of he European Paramenl and 0 he Council of 4 November 2003
4 Lligji lu82 tlati 0907 945 Mbi knllen e sherhimit mhrojljen dlte shperblimin lie pune
5 Ligji IIr 527lktle 2508947
6 Ligj nr 2250 dali 030SJ956 Mbi Kodin e Punils Ie Repuhlikiis Populore Ii
Shqiperise
7 Ligji I1r136 dale 512 2015 Iper disa shlesa dlte Ildryshime nit Ligjin fI 7961 dali
12071995 Kodl J plles I ShqipiJr i ndrysltuar
8 Ligjil152 dale 2013 Pilr IIilpfinesin civil
9 Stalstika e fregut Ie plllles 2014-2015 SheThm Komhiftar I PUl1esimit
)0 Slrnlegjia e plllleimit 2007-2013 Millistria e Pun es rifle Ceshljes Sodale
11 Tregu 1 pUlles AklllaJ Shirbimi Jltombelar I Puniisimil
12 Slalisliklllejorces se punes lOIS INSTAT
13 Slralegjia ombilare per pniisim 2014-1020
14 Slralegjia difrseJaorjale e reformes lie a(minislrolen Publike (SNRA P) llii kUlJdii Ie
slralegjise JoIIbilare pir tviflim dll t illltgrim (1009- 2013) Tirane SMalor 2009
15 Slralegjia per PUllesim dlle Aflisi fLO 1013-206
16 Draft document Mbi fiji igjii Ii ri per sllirbimin civil ni SIIqiperi f pergalitur Of
Zlrani SIIapo ne basltkipunim me Dr Hails -Achim Roll kOllsulenli Ii Sigma me
kerkese Ii DAP 1 letor 2010
17 Giuseppe Casale Service public reladole eork
S4
J8 Josep Tenkormrg bullbull hi comparaillt Qvervieii Geneva August 2008
9 Annizi e legjisaciollit mb marrdhiilliel e punlis ne administraten publike ne
Republiken e Sltqiperise lie kuadrin e projektit Ii qelldres AKSES ALBANIA
Pernjii administratil pubike Ie qiil1drlleshme dlle proesiollale mbiJihlellir IIga
Ambosnda Gjermane Ili Tirone dhjelor 2009 puno Dr Eralta Can
20 Komieli Shqiptar I Helsiki Sifuala e diskriminimit lie procesill e lorgimit ngo
plla ni Shqipilri Tirane dlljelor 201 I
21 SlalisiNa lujuri IIga kOllfenmea e reafizuar ngn qelldm ISU JtlriJ me feme
Zbnim J ligjit lie mbeshlelje Ii qiimrueshmerisi dhe rriljes sit perjorm(mcifs ni
Administraten Pubike
22 KlIshJetuta e Shqiptrisi
23 Marrdhellia e pultes FerioJlQ Calo
201 Kerkime mbi fregull e pUlles Jonida IoxhoJi
25 KOIi (ok Idrej~sla~qjp-(J -tJXl
26 Shlefiweborg
27 llllervisffr lie ~lil1islrillit e punts dlle Ceshtjevt Sociole me feme Nxitja e pllll ifsimil
dhe polifika Ii tjera per IIljell e papllnesisl
55
KREU v 45
S Hrcgullimi J marrdhenieve Ie punes oe Shqiper i sipas Kodit Ie Punes 45
51 Kodi I Punes dhe rregulJimi I ma rrdhenieve te punes ne Administratell Publike 45
52 Lidhja e kontrates 51 puues 46
53 Kohezgjatja c Marrdhenicve Ie Punes 46
54 Perfundimi I Marrdhcnies Sf Puoes bullbullbullbullbullbullbullbull bullbullbullbullbullbullbullbull 48
KREU VI
6 PERFUNDIME DHE REJ(OMANDlME bullbullbullbullbull 52
7 BIBLlOGRAFIA bullbull bullbullbullbullbullbullbullbull 54
3
MJRENJOHJE
Universiteli piilfaqeson nje faze te jees ne Ie cilen secii aftesohet profesionalisht
dhe shkencerisht Nefund tii kesajfaze gjilhe informacion i akumuluar ne auditor
eshe nje benefit me nje diapazone Ie madhe qe do Ie me sherbeje ne gjihe
rrugel imin e jeLifs Per kiile pasuri Ie dhuruar duhet Ie falenderoj l ii giihe
personal qe me kane p erkrahur dhe mbeshtetur ne cdo moment duke me dhene nje
ndihmese Ie) mase Ie madhe vecanerisht do i shprehja f alenderimet dhe
mirenjohjen time Ie gjifhe Sioftl akademik Ie pedadogeve qe kane dhene shume nga
vetja per Ie no e bere me Ie lehte perfundimin e studimeve Falel17inderil
p edagogeve Ie Universilefil Aleksander M oisiu Ie cilet bene Iii tnundurjo velem qe
une lejem ketu sot por dhe fakti qe ala kane hedhur bozat e ketij formimi lek une
Shpresoj q i nji dili Ii kem mundesi Ii jlla shpirblej kil Nji mirnjohje pafund
per Ie gjithe ju (burimi I dijeve temija ) e cila nuk do shteroj kurd tek qenia ime
JlIaleminderii shuf1le per gjithcka
4
--------
Abstrakt
Roli J shlelil ne Iregul1 e punes ne Shqiperi qe ne flUime e sa) dhe deri ne (Jiliil e SOlme Iw
perjeuar nje eri sjidash dhe reformash deri ne jorcimin e roUt Iii fij duke ndiirrmarre njij sere
polilikash per Ie lfur papunesine si dhe mbrojljen figore Ie punonjesve jo vefiim ne sexorin
public por dhe ne ale privctt Kam menduar Iii Irajoj njii ilome duke vent ne dukje rolin e hlelil
)0 wliim ne mbiishlelje Ii zlljJljmil Ie Jregul Ii plines por dhe mbrojljes mbrojljes l igJore Ie
punolljiisve ne variisi Ie jnSli(ucionil ku (1(0 punojne Nji piirshkrim I eshte hiire dhe siluates
akuate ne fidhje me puneimel nii administralif si dhe shkarkimct e tyre e ciia sjell njii (riUe Iii
papunesisii dhe njt koslo Jinanciare Iii hwnbur Lidhul me nepuniisit civile dhe marrdhiiniell e
punes jam mundllar Jij palaqese nje analizf teorike Ie legjislaciont dhe menyriln se si
funksionon duke u bawar ne ligjin III 152 viti 2013 Per Nepunesin Civil si dhe fig 79611
viit 1995 Kodin e Punes I Repuhlikiis sf Shqiperise
Abstract
The role of the state in the labor market in Albania since ils inceplion and until today has
experienced a Illlmber 0 challenges and reorms to strengthen its role having undertaken a
series ofpolicies 10 reduce unemployment and legal proteclion employees not only in Ihe public
seclor blI also in privGtelthought 10 Ireal a subject noting the role of the slate 110t only 10
support the development athe labor marlcel but legaL prolection Gnd protection oj employees
depending on Jlle institltion where they workA description athe current situalion is made and
aboul employment in the adminislmion and their emissions which brings an increase in
unemployment and a finan cial cosI oflosl Regarding civil servanls and Iltt relalionship ofwork I
have Iried 10 presenl a Iheoreticai analysis o Ihe legislation Gnd how it works on the basis of
Law No 152 20(J 0 Civil Service lIl7d (he Law 7961 01995 Labor Code oJlhe Republic of
Albania
5
- -----------~
SHKURTlMpound
KODII PUNWS (KP)
SHERBIMI CIVIL (SHC)
NWPUNES CIVIL (NC)
MINISTRIA E PUNWS MIREQENIES SOCIALE (MPMS)
INSTUTII STATlSTlKAVE ( INSTAl)
MARRDHENIA E PUNES (MP)
6
Hyrje
Nepennjet kt~lij punimi kam synuar Ie jap nje pasqyre Le tregul Ie punes ne Shqiperi qe ne
fillimet e saj dhe deri ne ditct e saline duke ndjekur hapa qe nga historiku I forcimit Ie rolit Ie
shteti[ e deri tek politikat e tij referuar papunesiapunesimi polilikal e ndjekura peT Ie ulur
papullcsine si dhe rnenyren e punes imil jo velem ne sektorin privat por dhe ne ate shteteror
Kam menduar Ie trajloj nje Ierne duke vene ne dukje rolin e shleli jo vetem ne mbeshtetje Ie
zlwillimil Ie tregul Ie punes pOl dhe mbrojtjes mbrojljes ligjore lepunonjesve nc varesi Ie
instilllcionit ku ala punojne
Po lilikal aklive Ie tregullepuneS synojne Ie permi resojne tregun e punes pcr Ie papunesuaril Nt
shurne vende trajnimi dhe punet e mbeshteturn financiari sht jane elemente te poJitikave aklive Ie
tregut Ie punes Qe ngll koha ur Shqiperia hyri ne rruge n e demokracise tregu I punes ka vene
ne dukje perballe shoqerise fenomenin e paptlOesise Per te lurtuar lurtuar kete fenamen qeveria
dermerr programe Ie politikave passive dhe harton polilika aktive Ie Iregllt dallimi midis lyre
eshte Ie politikat aktive jane me te kushlueshmedhe kerkojne nje monitorim dhe vleresim dhe
perkushtim Ie madh
Gjithashlu jam perpjekur Ie sjell dhe njeanali ze te legjis lac ionit per rregullimin e marrdhenieve
Ie punes si dhe instilucionit perkates per lrajnimet dh e keshillimin per ndjekj en e hapave per Ie
punuar ne sek to rin public kryesisht nl adminislraten publike
Nje pershkrim J eshle bere dhe situates akluale nl Jidhje me punes imet nl ad ministrate si dhe
shkarkimet e tyre e eila sje ll nje rfitje te papunesise dhe nje koslo financi are I~ humbur Lidhur
me nepune5il civ iledhe marrdhenien e punes jam munduar Ie paraqese nje analize teorike te
Jegji s lacionil dhe men yren se 5i funksionon duke u bazuar ne li gj in nr 152 viti 2013 per
nepunesin civil 5i dhe ligji 796 1 I vitit 1995 Kodin e Punes 1 Republikes SI Shqiperise I
ndryshuar cfare parashtrojne dh e cfare avantazhe dl1 e disavanlazhe mund Ie kete zbatimi J
lyre Zbalimi nepraklik~ I marrdhenieve Ie punes sidomos ne sektorin public ka sjell mjaft
probJematika pOI e5hte vine re vilet e fundit gjilhashtu nje interes ne rrilj e per rregulimin e
marrdhenieve te punes ne kete sektor
7
------ --- --- --
Permbledhje
Ne ka pilullin e pare jam munduar Ie pamqes historikun e marrdhenieve Ie punes ne shqiperi qe
nga lindja per here Ie pare Ie kelyre marrdhenieve s i doe s ituaten SI ka evoluar tregu I punes Nje
vend Ie rendesishern ze perba llja e shoqerise me konceptin e pap unesi se rnbas hyrjes ne
Demokraci Jam munouar Ie paraqes dhe polilika e tregut Ie punes qe j ane nderrmalTE nga ViLil
1990 deri ne 201 5 duke anali zuar ro lio e shle tit ne kete drejtim
Ne kapi tull in e dyte kam pasqyruala fenamenin pnpunesi dhe statistikat e saj ne vi let e fund i
Gjithashtu ~shte trajtua r dhe ndernlarja e po lit ikave Ie ndryshem per Ie ndryshuar kett situate
nepennjel disa pikave kryesore si nxi tja e pune-si mi mbeshtetj a e bisneseve Ie ndryshme per
rritjen e pl111esi mi t ofrirni I Irajnimeve dhe shkoll ave profesionale keshillim dhe ndennjets im
Ne kapitull in e trete eshte trajluar sektori public dh e sherbimi public ndryshimet dhe
ngjashmeritc ndennjet lyre s i dhe menyra e Irajlimil Ie punonjesve ne kele seklOr ne moment in
e derrimit Ie pushtet it politik ( studim per pushimel masive ne dy bas hki ) Gjate ket ij stud imi u
ev identuan shkelje e te drej lave Ie punonjesve ( duke I larguar nga pun a par dhe du ke r ilur
nj ekohesi sht num rin e te papu ncve)
Ne kapitullin e kater kam paraqitur nje ana lize te li gi it 152 1e vilit 20 13 Per Nepunes in Civil
duke e pare s i nje mundesi (e mire per Ie s iguruar nj e pune a falgjale pe r punjojes Ie ars imuar Ne
kete Ierne eshte jane Irajtuar karakteristikat mkryesore te kelij ligji pari met bnza fusha e
veprimit Ie li gj il e tj Gjilhashtu jam munduar Ie jap nje pasqyre edhe te instilucionit Ie ASPA-s
dh e programeve (i fOflnimit professional ku ev idenlohet roli I shleli per te slimuluara
pUllonjcs il pavars isht a rsimit per (u kualiflkuar qe Ie jene Ie plotesuar ne tregu n e punes
Ne Kapit ul1in e peste kam (rajluar bazen e rregull imeve qe kryen Kodi I punes se Rep ublikes
se Shq iperise duke nis ur nga marrdhenia e punes kontrata kohezgja tj a si dhe perfund imi I lyre
ka m trajtuar dhe fo lin qe lua n ne mbroj tjerje e punonjesve gjate nderprerjes sf konlrat es se
punes ne meny re te njeanshme
8
KREUl
lZHVlLLIMI HISTORIKJ MARRDHENIES SE PUNES DHE TREGUT TE PUNE NE SHQIPERI
IlVeshtrimi historik I marrdhenieve te punes ne Shqiperi (1912-1995)
iE drejla e punes eshle nje dege relmivisht e re ne hislorine e se drejtes juridike si dhe ne
hislorine e se drejtes Shqipate kj a e drejte lindi per here Ie pare ne bote ne mesin e dyte Ie ville
1800 dike marre permasa Ie reja zhvillimi dhe rendesie te vecante ne sheku llin tone E drejla e
punes e ka pasuf pikenisjen e saj tek Jegji slacioni I fabrikave liampiet civile kapitali ste Ie cilet
rregullonin kontrMat e pajtimil Ie fuqise punetorl tek pmktikat e kontrntave kolekti ve Ie
punetoreve dhe tek normal e se drejtes administrative Per sa J perket Ie drejtes se punes
neshqi peri para luftes sl II-Ie BOlerore nuk muod Ire behej fjale per nje legjislacion Ie plote
pune per shkak It~ veti mungeses sf strukturi ekonamike shoqerore e politike te ve ndit tone
paralufl~s 2 Par periudha e viti 1912 e gjeti vendin lone me nj e prapambelje emndhe per shkak
Ii pushtimit shekullor Illrk duke trashcguar nga sistemi turkjo vetem marrdhcniet ekonomike
por edhe legj is lncio nin Nje vendim 1dal~S 6 dhjelor 191 2 I Qeverist se Perkohshme Ie Vlores
percaklonte qe legj islacion i turk I asaj kohe do Ie qendronte ne fuqi deri sa Ie hartoheshin dhe
Ie miraloheshin ligje Ie reja qe do le zevendcsonin mo ekzistuesel bull duke pasur dhe parasysh
rethanal dhe kushlet ne Ie eiJen nda dhej Shqiperia asaj kahe
Kadi Civi l I MbreteriseShqiptare i 1929 dhe Kodi Tregtar 1932 zevindesuan te drej len
autonome oe Shqipe ri Ky Kadl 1929 i kushlonle kontrales se punes to nene ( 1631-1640)
Legj islaeioni J Zogu t J konsideronte mamlheniet juridike Ie punes ndermje Ie Ie pajtuarve dhe
punedhenesve kapilali st s i marrdhcnie juridiko c ivi le ndersa marrdbeniet e punes sf
nepunesve me organet shteterore perkatese J quante marrdhenie juridiko ad mini strative Ky
sislem dispozitash juridike shenonte nje arrilje me viera Ie vecanla ne formulimin ligjor Ie
kuplimit te kontrates se punes duhet pranuar fakli qe ky sistem dispozitash ne fushen e
marrdhenies st punes nuk mund Ii shpetonte reaiilelil shqiptar s i ne rrafshin social ashtu dhe
E drejta e punes Prof Dr Kudrel Ceia 1 E drejta e punes faqe 27 Prof Dr Kud(et Ceta Shtepia 6otueseILAR TIrane 2007 ft
9
ne ate ekonomik ne Shqiperi nuk ishin percakluar akoma konlUrel e lev izjes se puneloreve
Shleli lluk kishte parashi kuar akoma plitika acti ve Ie tregut te punes
Pas Lufies Sf lI-leBoterore marrdheniet kapitali sle le punes filluan te ngushloheshin se lepermi
ne 1945 duke I iene ve ndin grad uali sht marrdhenieve soc ial isle te punes J Ligji Nr 82 dale
09071945 Mbi kohen e sherbimil mbrojtjen dhe shperblimin ne pune perfaqesonlre dhe
ligjin e part Shqiptar ne fu shen e Marrdhenieve Ie punes Ligj i nga pikpamja farmale
sanksionoi barazine gj inore dhe shperblimin ne pune kohezjaljen 80rareshe le punes ndersa
ajo e nates 7 are shprblimet ne pune jashte arari etj
Oekreti I Presidi umil Ie Kuvendit Papullor Nr 237 date 2004 1946 1 eili doli ne zbatim Ie
Kushtellltes se Republikes seShqiperise me 14 mars Ie 1946 vendos i d ispozita Ie tjera SI
pershembull
raquo- Largimi ngfl pUlla 1 punetorit nenpunesi nuk lejohej la largonle pa pelqimin e s indikates
gt Mosmarreveshjet nc pune nuk mund Ie zgj idheshin me ne rruge administrati ve par me
marreveshje ndermjet punetorit dhe nepunesit osc punedhenesit kur kjo nuk arrihej me
marreveshje paJa e interesuar I orej tohej me padi gj ykales se punes etj
Evo limi ne legjislacionin e Punes u pasua me miralirnin e li gjit Nr 527 date 2508 1947 per
Kodin e Punes I e ili ishle kodi 1 pare n~ hislorine e se drejles sociali ste le punes qe rregu llonte
marrdheniet c punes ne nje dimension me te gjere se Ie gjitha li ampjet c meparshme ne fuqi 4 Ky
kod perbehej gjithsej nga 17 kapituj dhe 170 di spozita me vone dol en nje sere ligjesh dhe
aktesh ligjore e nenligjore nc kete fushe
Hapi 1 dyte J rendesi shem ne zhv illi min e legji s lacionit te pllnes ishte ligji nr 2250 date
0305 1956 Mbi kodin e Punes te Republikes Popullore Ie Shqi pe ri se Kodi perbehej nga 13
kapitllj me 246 nene j Ai plotesoj me tej boshllekun juridiko-nonnativ ne fush en e
marrdhenieve te punes qe kishte lejuar legjislacioni I meparshem I punes
1 Ligji nr82 date 09071945 Mbi kohen e sherbimit mbrojtjen dhe shperblimin ne pun e 4 Ugji nr 527 date 25081947 ~ ligji nr 2250 date 03051956 Mbi Kedin e Punes te Republikes Popullore Ie Shqiperise H
10
Kad i I ri I punes hyri n~ fuqi ne J nentar t~ 1966 jepte vet~m rregullimin juridik te drejlimeve
themelore Ie marrdhenieve Ie punes bazal thelbesore per cdo inslitucion perkates Ie sc drejtcs sl
punes pasi marredheniet e punes udhehiqeshin nga vete partia (shleti)
Kodj I kalert I punes 1 19amp0 ishte nje kod tercs ishl ideologj ik I ndenuar qe do Ii sherbenle
ideoJogjise soc ialiste ndenuar mbi baza marksislemiddot leninisle dhe nje shenderrim Ie marrdhenies
se punes
Ndryshimet po lilike ekonomike e sociale Ie viteve J 990 so llen me vete dhe ndryshimet ne
Jegj is ncionin e punes ku nuk mund te liheshin te paprekura rnarrdheniet e punes ku mund tl
permend im Ligjin per Kodin e runes Ie vitit 1995 dhe aklel e tjera nenligjore Ie nxjerra nl
zbatim te tij Vitet ne vijim pesoi ndryshime ne di sa nene ne 1996 si dhe nj e sere ndryshimesh ne
2003 duke u konkluduar me ndryshi mel dhe shtesa edhe ne vi tin 20 156( Ligj NT 136 Per disa
shlesa dhe ndryshime nl Ligjin NR 796J dale 127 1995 Kodi 1 Pune sit Shqiperise f
n(hyshuar Ndryshimet konsistojne Mbi delyrimin e punedhenesit per Ie informuar punonjes it
per kushlel e zbatueshme Ile kontrateMbi paraqitjen e masave per Ie inkurajuar pennires imel Of
sigurine dhe sh~ ndetin ne pune te plineto reve shlatzena dhe punetoreve Ie e ilat sapo kane lindur
ose jane me femije ne gji per mbrojtj en e Ie rinjve ne puneLidh ur me dergi rnin e
punemarresve per Ie punuar perkohesishl jashte vendi t ne kuader te orrimille sherbimeve Mbi
rnarreveshjen kllader per punen me kohl Ie pjesshme etj
12 Rendesia e marrdhenieve te punes ne Shqiperi
Per analilimin e marrdhenieve juridike Ie punes e s idomos per marrdheniet e punes ne seklorin
pllblik duhet anali zuar mire jo velern Kod i I punes par njekohesisht dhe Kushtetuta e Republikes
se Shqiperise ligj i per Statusin e nepunesit civil Konventa Ie nd ryshme elj
Duke qene se JegjisJaciani jane J punes iu ka dhene kelyre marrdh~nieve nj e profil Ie ri
ellfa pian per njedhoje jane zgjeruar dhe pasuTlar dhe dimensioned e liri seuro dhe Ie drejtave te
punemarresve duke s iguruar keshtu perpulhje Ie plote per lindjen shtlflrj en ndryshimin e kel yre
6 Ugji nr136 dale S12 2015 Nper disa shtesa dhe ndryshime ne liampjin nr 7961 date 1207 1995 N Kodi I punes I Shqiperi I ndryshuar
11
marrdhenieve me aktet e se drejees nderkombetare si ( Karta e Kombeve Ie Bashkuara
Konventa Europiane e Ie Drejlave Ie Njeriut Traktate Nderkombetare Karla Sociale e Njeriut
elj)
Sipas nellil 49 te Kushtelutes se Shqiperi se Secili ka Iii drejlii Iii jiloje mjetel e jeleses me pune
Iii igjstme qe e ko zgjedhllr ose prol1lwr ai veti Ai eshle flire lezgjedhe projesiol1in vendi e
punes si dhe sislemin e kU(Iiflkilllil Iii vel professional Ie punesuaril kane It drejlen e
mbrojljes shoqerore Ie plll1es
E drejta per pune qe garanton neni 49 j Kushletlltes perfshin zgjedhjen e profes ionil vendin e
punes dhe sistemin e kualitikimit profess ional me qellim sigurimin e mj eteve Ie jetcses ne
menyre te ligjshme Zgjedbja e profes ionit s ic parashikohet nga dispozita kushtetuese eshle nj e e
drejle e individit ne formen e perkllsh(imil per Ie kryer nje verrimtari rer Ie s igllrLlar mjetet e
jeleses kjo e drejte e individit per Ie perfituar me pune Ie ligjshmc fiton rendesi edhe nga
pikpamja sociale pasi puna s i profesion es hle nje vlcre edhe pef kontributin qe I ~jell shoqe rise
E drejla per pune dhe liri e profesionit nenkuplon cdc veprimlari Ie ligshme qe sje ll Ii ardhura
dhe qe nuk ka afal Ie perCakluar me perjashlim Ie rregullimeve Ie vecanta ligjore Garancia qe I
jep Kushtetula individ it lidhur me Ie drej len per pune dhe lirine e profesionil ka s i qe llim
mhrojljen e lyre nga kufi zimel e shlelil
Kodi J punes J viI it 1995 qeeshte SOl ne ruqi (me ndryshime dhe shtesa) eshH 1 ndrys hem nga
Kodel e meparshme Ie Punes persa I perket natyres krejl Ie ndryshme Ie marrdhenieve Ie punes
qe ai rregul Ion
Mund Ie Ihemi qe Kodi J soti~m I Punes eshte J standarteve hashkohore Ai eshte nje nj e ha ze
me elementel e dllhura per rreguHimin ~ marrdhenieve Ie punes 8 Ne kete Kod veca neri shl ne
krcun III Ie lij retleklohet fryma dhc gam a e parimeve me Ie njohura qe vijne nga dokumentat
Nderkombetar dhc Europian mbi Te Drejlal e Njcriut Konventat e Orgallizates BoHrore Ie
Punes (llO) mbi ceshljel e punes dhe Kartes Sociale Europiane Velem ky rakl I rril vleren dhe
rendesine Kodil ((~ punes Te tilla pari me Ihemelore jane ndalimi I punes se det yruar bull ndalimi I
disk riminimil liria s ind ikale( me e drejle do Ie thuhej liria e bashkimit ne organ iza la Ie punes
1 Kushtetuta e Shqiperise Neni 49 8 Kodi I Punes I Republikes se Shqiperise Kreu III nenet 89
12
e drejte kjo e barabarte per punedhenesin dhe punemarresi n) perparesi e normave Ie sE drejles shy
nder tt cilal primare u takon Kon ventave dhe Kartave Europiane dhe Nderkombelare Ie
nenshkruara parim qe e njeh Kushtetula dhe Kodi I Punes Sipas Neni l 8 pikal I nj e nga te
drejlat themelore Ci lOhe se Ndalohet puna e dl lyruar ne Ie gjilha fo rmal e sa) nd ersa ne
Nenin 9 pika 1 shkruhet qe NdaJohel cdo lIo) diskriminimi ne jilshiin e marries ne punii dhe Ie
projesionil
Rendesia e marrdhen ies Sf punes ze nje vend e rendesishem jo vet em ne shoqeri por eshte nje
burim baze per Ie drejtal themelore Ie njeriut ajo s igu ron nje marrdheni e te sigurte kur pa raq itet
ne formalin e saj ne baze Ie liampiil
13 Zhvillimi I Iregul Ie punes ne vitet 1945middot1990
Sislemi ekonomiko - shoqerore qe u vendos ne Shq iperi pas Luftes se Dyte BOlerore ku
sundOllle prona e perbashket mbi mjelet e prodhimil percaktonle edhe marrdheniel juridike Ie
punes Ie perqendflJara ne duart e shIell
Nga pikpamja legjis lat ive gjale kesaj kohe kerni miratimin e Kushtetutave te viteve 1946 dhe
1976 miratimin e pare Ie Kodilte Pare tc Punes nc hi storine e se drcjles sociaJisle shq iptare ne
vi tin 1947 I cili u prlsua nga miratimi 1 Kodit te Ri te Punes Ie vi iit 1956 Kodi vijues 1
azhorn uar 1 Punes 1966 dhe me se fundi Kodi 1 Punes 1 viti I 1980
Gjale kesaj kohe ekonomia shq lpta re bazohej nc nje leknologji shume Ie vjeter ndermarrjel
ishin jo renlabel dhe mbaheshin ne kembe me sub vencione Ie medha nga shlei Karaklerislike
ishin nderrmarrjet e medha ne forme kombinatesh qe punesonin nj e numer Ie madh person ash
Oeri ne fund Ie vilil 1989 bilanci I forcave Ie punes perbehej velem nga popullsia akti ve qe
punonlc Koncepti I papune nuk ekzislonle S i pasojc punesimi I plate qe ekziSlonle
nepermjel emerimeve dhe shkarkimeve qe kryheshin nga ana e shtelil me qellim reali z imin e
Ireguesve Ie plani Ie krijoni n perShlypje qe Ie gjilhe personal ishin te punesuar dhe as nuk behej
Ijale per polilika aklive te punesimil 9Edhe pse nuk publikoheshin shifra par afersi sht 113000
persona kerkonin pune Sipas Ie dhinave te rregji srimeve Ie fundit Ie popu ll sise ne vilitn 1989
Kerkime mbi tregun epunes ne vitet(194Smiddot1990) Jonida Hoohalii
13
- --------- -- - -
popul lsia ne moshe pune zinte rreth 57 Ie te gjit he popullsise Mbi 53 Ie popullsise ne moshe
e zinin meshkujt Ne qylel ishle perqendruar vetem38 e popullstse ne mashe pune Ne
vilin 1989 numri I Ie punesuarve ne vendin tone ishle gatl 15 milion 54 e tyre ishin meshkuj
rreth 80 e populls ise ne moshe pune punonle pjesa Ijele r ndiqte s(udimel kryente sherbimin
ushtarak ishte e paafie per pune etj
Shkalla e pjesemarrjes ne pune sipas gj ini se ish Ie e barabartt per te dyja gjinile rreth 77
Sipas vendbanimit ky tregues ishte respekt ivisht 77 ne qytct dhe 8 1 ne fshat Popullsia ne
pension pleqerie perbenle rrelh 12 Ie popullsise ndersa ne moshen 15 vjec elan ne vitin 1989
karakteri zohej nga nje nivel I larte punes imi veeanerisht ne zonen fshatare te vend it Meshkujt
zinin pjesen me Ie mad he Ie Ie punesuarvc mbi 53 N ive li r papunesise edhe pse I padek laruar
ngn fakli f s istemit Ie atehershem ishte rrelh 7 ( kerkirne Jonida Hoxhalli)
41 Politikat e Iregut Ie punes ne vitet 1990-2015
Dekadat e fundit so llen per vendin tone njendrysh im rrenj esor ne rushen polilike ekollomike
dhe socia Ie Kalimi nga nje s istem polilik komunisl ne ate demokratik e vuri vendi n tone perpara
nje prove Ie madhedhe teper Ie veshtire qe ishle krijimi J nje baze ekonomike mbi Ie eifen do
te mtgteshtetej s islemi I ri
Gjate vitit 1990-199 1 u be nj e perpjekje qesistemi I ri qe po vendosej ne Shqiperi do zhvillohej
duke ruaj lur bazen e vjcler ekonomike bull e cila mbeshtelej te rres ishl ne pronen shlelerore Per
shu rne nd t rrrnarrj e 1I lejua Vetadministrimi ne menyre qe alo te kryeni n aktivilet ekonomik te
pavarur Ne kushte konkrete kjo ishte e pamundur pasi ekonomia e centrali zllar nuk ofrante
pavarsi ekonomikeme ndryshimin e siSlemit polilik brenda venditme zhvillimet e reja polirike
dhe ekonom ike ne te gj ithe rajonin e Europes Lindore dhe Qendrore ekonomia e vendit [One u
ndodh perpara nj kolapsi Ie plole ku shume ndermarrje u mbyllen per mungesen e mjeleve
financiare Shteti duke mos I parashikuar pasoja dhe duke u gjetur I papergatitur perballe nje
s ituate ekonomike dhe sociale shume Ie veshtire vendos i Ie paguante 80 Ie pages Ie gjilhe
punonjesit e ndcrrmarrjeve Ie mbyllura Kjo coi ne prishjen e ekuilibrit financiar dhe ne futjen e
vendi ne krize Para kesaj situate u shlrua si domosdosillneri ndryshimi I bazes ekonomike
14
duke percaklllar si hap Ie pare privatlzimin e shpejte dhe te thelle Ie ekonom ise per Ie kalua r
nga prona s hleH~rore ne rilindjen e prones private
Procesi I privalizimit nl vend in tone ishte nj e process 1 ampj ate dhe 1 vesh tire 1 ciJi vazhdon edhe
SOl ai fill oi me privatizimin e tokave blljqeSOre duke vazhduar me pas me privatizimin e
njeslve tregtare me shumic(~ dhe pakice me privati zimin e apartamenteve shtelcrore me
privatizimin e nderrmarjeve Ie vog la e te mesme e me pas Ie medha
Te gjilha keto ndryshime palen nje ndikim Ie madh ne Iregun e punes ne Shqiperi Perpara kesaj
si tuate u shtrua sl domosdoshmeri ndryshimi I bazes ekonomike duke percak tuar si hap Ie pare
privatizimin e shpejte dhe Ie the lle Ie ekonomise per Ie kaluar nga prona shlelerore ne rilindjen
e prones pri vate
Me fillimin e trasformimeve rrenjesore ekonomike ne vend drejl ekonomise se Iregulle lire edhe
tregu I punes filloi Ii nenshtrohej ligjit Ie kerkeses dhe ofertesShleti gjale ketyre vi teve ka qene
ne procesin e zhveshjes s i pronar dhe puned henes r vetem rol te cilin e ki shle ne s istemin e
ekonomise se centralizuar Shteti fillo i Ie dale si rregullator I marrdhenieve Ie akloreve (
punedhenes - punemarres) Ie ketij Iregu Ai e realizoi ketc nepennjet nderlimit dhe aplikimil Ie
politikave telij ne kel t treg pune ne tregun shqiptar Ie punes ashlu s i edhe ne vende Ie tjera ne
mbare Europen u zhvi ll uan dy 110j polilikash ajo aktive dhe ajo pasive Por ajo Ie e dallon
3teeshte raporti qe ekziston midi s ketyre dy politikave Tek ne ky raport ka qene plotesishl ne
fa vor Ie pOlitikes pasive duke iu re reruar ( pageses se te papuneve dhe prognuneve U tjera
mbeshtelese me Ie ardhura) Kjo ka ndodhur per kelo arsye
I Kjo mase ishlc inllnediale dhe mjafl e rendesishme per Ie mbeshletur re formimin
ekonom ik sic ishle mbeshtetja malerjale per Ie papunel e shumte dhe 2 duke ju referuar
kostos pare kjo dhe nga eksperienca bOlerore del se po litikal aktive kane kosto me Ie
ku sh tueshme sl ato pasive Gjale ketyre viteve pervoje Ie aplik imil Ie pagesave Ie
papunesise si mast pasive u vu re qe ajo shoC]erohej me Ire ane negative
E para ulja e kontributil neeko nomike komoclare
2 E dyte ndikimin negative lek I papuni duke u Jargu ar nga tregu I punes dhe
3 E Irela nxiljen e punes ilegale ( ne Ie zeze)
15
Keto anenegmive qe permendem mundohen Ii redukloj lle politi kat akti ve Ie tregut Ie punes Per
kete arsye duke filluar nga viIi 1993 u eshte dhene perparesi pOlitikave Ie tilla Ie aktive te lregut
Ie punes s i sherbimil Ie ndennjetes imit pe r pune forrnimil insliluc ional klubeve dhe
inkubaloreve Ie bi snesit krijimit Ie vendeve Ie reja Ie punes ne komunitet Proble mi kryesor 1
c ili duhej perballur shume shpesh ampjale zbalimil Ie ketyre programeve ka qene pyetja se sa
perfitojne Ie papunet nga keto politika Pervoja boterore ka treguar se motoja kryesore ne kele
drejlim ishtt~ se
Politikat akt ive Ie punesirnitjane mja ft te rend es ishme per ne per shkak Ie kOSlos se lyre Ie larte
alo I ne nshtro hen nje seleksionimi paraprak duke u dh~ne prioritet atyre qe e shlyejne velen sa
me shpej
Nga anali za e situates se tregu t Ie punes rrelh vi leve 2007 -2010 verehel se punesim i ne seklorin
shleteror ze perqindjen me Ie ulel Ie punesimi gjithsej Shkalia e papunes ise eshle me e larte ne
g rupmoshal e rej a dhe zona veriindore ka nivelin me Ie larte tt papunesise pasi kjo zone nLik ka
qene e ane Ie rikuperoje aklivilelet ekonomike Ie humbura pas viteve 90 Pihrisht duke njohur
ktle situate edhe nderhyrjet jane fokusuar nl hartimin dhe zbatimin e programeve specifi ke te
nxiljes se punesimit per kategori Ie tilla si Ie papune afatgjate Ie rinj qe hyjne per here te pare ne
tregun e punes gra qe i perkasin kategorive ne nevoje si gra klyefamlljare vikl ima Ie (ra li kut
apo dhunes ne familj e gra rome etj Ie cilal e kane Ie veshtire tt integrohen ne tregun e punes si
dhe zgjerimin dhe pe rmiresimin e formimiL profesional
lore dhena mbi numrin e Ie papuneve dhe Ie papline t qe marrin pagese papunesie s ipas
Regj istrimi i Ie papuneve ne zyrat e punesimil behel ne baze Ie VKM Nr70 dale 1102 1999
Per eviden timin e punekerkuesve Ie papune ku sipas pikes 4 dhe 5 te kelij vendi mi ne Zyral e
Punesimil regj istrohet sl i papune 9do person ne moshe pune (nga 16 vjec deri ne moshen e
pensionil) i cili paraqilet prane zyres se plines imil dh e deklaron se nuk eshte ne marredhenie
pune ase nuk eshle i vele -punesuar par gjilhaslnu eshle ne ke(kim te nje pune 1I Sipas ketyre te
dhenave rezulton se ne fund te 201 3 tejene Ie regji struar prane Zyrave Ie Punes imit 144427
punekerkues Ie papune ase 2600 vele me shume sc ne Ie njejlen periudhe te Vil il tt kaluar
10) Programi Ko mbetar statistikor Zyra Rajonate e Pune$im it 11 Programi Kombetar I punesimit ( Statistikat nga lyrat e punesimit )
16
- ----- -
Tabl Numri i Papuneve ne vite te rregjistruar
Vilet 2009 2010 2011 2012 2013
Te papue te
rregjistruar 142 143 142 1418 1444
(nemije)
Ne teresi tregu shqiptar i punesaktua lisht po perbalJet me nje ni ve l Ie ulet Ie pjesemarrjes
veoyanerisht pcr grate dhe Ie rinjle Per me teper papullcsia eshte rrieur ndjeshem dhe shoqerohet
me rrezik Ie larte vazhdimesie per punetoret e rinj Nje karakteri stike tjeter kYge e tregut shqiptar
Ie punes eshte ndrysh imi i madh midis pjesemarrj es se burrave dhc grave ne tregun e punes Per
shembull megjithese pjesemarrja e femrave ne foreat e punes ka pasur progres Ie prej Census i
Ie vitil 2001 mbetet potnuajse 20 pike per qind me e ule sesa per meshkujt Shkalla e punesimit
Ie femrave eshte gjithashtll shume me e ul et sesa e rneshkujve
17
- -~-
KREUII
2PAPUNESIA DHE PUNESIMI
21Papunesia
Papllnesia s i koncept u be publike ne vendin tone ne vitin 1992 Kyeshte dhe viti qe shenan dhe
nivetin me Ie larte Ie papunesisl ne Shqip(rise ne vile Ky ndryshim ci iesor ne tregun e punes ne
Shqiperi kerkonte medoemos edhe politika Ie reja qe duhej Ie hartoheshin per Ie
institucionalizuar trajtimin e kesaj kategorie Iipopullsise e eila humbi vend in e punes gjalc
ndryshimeve Ie medha politike dhe ekonomike
nNe vitin 1999 ni veli j papunesise U ul oe 184 nga 27 qe ishte bne vilin 1992
Karakteristike e papunesisete ne eshte plt1punlsia afatgjale Gjate vitit 993 papunesia afatgjale
perbente 63 Ie papunesise ndersa ne ditet e sotme shkon ne 80 Ie saj Ndersa papunesia
eshlt me leper fenamen urban dhe renektohel ne treguesi l e papunesise nenpunesimi eshle I
fen omen rural Nenpunesirni sh prehet kryesisht me nurnrin e familj eve Bujqesore qe
mbeshteten nga shteti me ndihme ekonomike te pjesshme Nenpunes imi eshte kryesisht I
pranishem ne zonal rurale malore dhe m~ llheksuar ne veri lindje Ie ShqiperiseDuke mos pasur
burime te tjera jetese pervec tokes bujqesore pjesa me e madhe e familjeve jetoj ne vetem me te
ardhura Ie kufizuara n~ sas dhe Ie nje ci les ie te ule Nenpu nes imi dhe papunes ia e larte jane Ie
pranishrne edhe ne zonat rural e te mbipopulluara nga migracioni 1 brendshem pas vitil 1990 Ne
vitet e para tetranzicionit paplJllesia perfshiu Ie gjitha profesionet dhe ishte e pandjeshme ndaj
nivelit ars imor apo moshes Sipas INSTAT-il ne vil in 199890 e te papuneve Ie
intervistuar kishin arsimin tetvjecar dhe te mesem dhe vetem 7 e lyre kishin arsim te larte
Ndersa s ipas raporteve Ie Minislri se se Punes ne vii in 1990 rreth 97 Ie papune ve afatgjale Ie
rregjislruar nl zyrat e punes kishin arsim tetevjecar dhe te mes~m dhe vetem 3 ishin me
arsim te larte Perballe pasqyres se tregllt te punes gjate 12 vjeteve refundit qeverise shqiptare 1
del pergjegjesia Ie hanoje polilika akt ive Ie tregut Ie punes duke krijuar slruklural perkalese dhe
11 StrategJia e punesimit 2007-2013 Ministria e Punes dhe Ceshljes Socia Ie
18
-- - - - ---
duke hartuar legj islacionin e duhur Ne kete menyre do te mund Ie parandaloje fenomenin e
pnpunesise ne raSI se nuk mund tn eJiminoje ate
22 SITUATA E PAPUNESISit SE REGJISTRUAR
Shkalla e papunesise eshtl nji nga Ireguesit me Ie njohur te Iregul Ie punes i cili tregon
perqindjen e personave te papuni ndaj popullsise ekonomikisht aktive
13Burimet e informacionit per papun ls ine nc Shqiperi jane Ie dhenat administrative (k u
papunesise i referohemi s i papunesi e regjistruar) dhe Ankela e Forcave Ie Punes Sipas
rekomandimeve Ie Orgflnizates Boterore Ie Punes (lLO) dhe 1l EUROSTATmiddotjl Ie papune
konsiderohen person at qe nejaven e references plotesojne kushtet e meposhtme
a)nuk kane pUlluar ruate javes se re ferences (as nuk ki shin nje pune oga e c ila munguan perkohesisht)
b)ishin Ie galshem per Ie punuaT nese do Ii gjenin nj ~ pune brenda dy javeve qe pasojne javen e re ferences
c)kane kerkuar pune nc menyre ltlkti ve gjate periudhes kater javore qe pe-rfundon me javen e references
Zyra e punesimit rregjistrojne si tepapunc cdc perSon ne mosh qe paraqiLet pralle zyrave per IE
kerkuar punc
Sipas te dhenave rezulloll se ne fund Ie 20 14 Ie jeni Ie regjistruar prane Zyrave te Punes imit
144427 punekerkues Ie papune ose 3085 vele me pok se ne fund Ie 2013
PAPUNESIA NDARE SIPAS GJINISE
1 YITET 2010 2011 2012 2013 2014 1 1 1 1 1
IJ Tregu I punes Aktua N Sherbimi Kombetar I Punesim it
19
~~--
Te papune te
rregji struar
(ne mije )
142761 143002 141828 144427 14134 2
Femra 72900 73754 73014 74551 71710
Meshkuj 69861 69248 68814 69876 69632
Ne fund te 2014 rezultojne te regjistruara s i punekerkuese Ie papuna 717 mije pupa ferma ose
51 e totali te pupa~ve Ie regjistruar shifer kjo pak a shume e njejte me ate te nje viIi me pare
Punekerku esel e paplina femra jane kryes isht te moshave mbi 40 vje dhe me arsim cleri ne 9
vje~ar Pjesa me e madhe e familjeve me femra krye familjare kane ni vel Ie larle var rerie dhe
trajtohen kryesisht me ndihme ekonomike
Sales pa punesi 5
ne ndihme ekonomike 70
te tjers 25
familje kryefamilj are 11
20
middot Pupa Ie regj islruar prane Zyrave Ie Punesimit s i perfilUes ose jo nga skemat e mb~slHetjes me
te ardhura i ndajme ne 3 grupe
- Pupa perfitues nga programi pasiv i pageses se papunesise
- Pupa ane lare Ie familjeve ne nd ihme ekollomike
- Pupo I~ Ijere qe nuk perfilojne nampa skemat e mbesh lctjes me te ardhura
Te parune te regjistruar sipas g rupmoshes
Nt qofif se i referohcmi akti vileleve ekonomike qe mosha mesatare e Ie punesuarve eshte 3S
vjefY kemi rushen e informacion it ku mosha mesalare e punonjesve eshle 2S mesalare eshte 30-35
vjet etj
ISSipas Bu letini te TreglJI Ie punes akti vitet ekonornike qe po punesojne me shllm~ sot kerni
fasone ku mosha e Ie punesuarve eshte 35 vjefY kemi fushen e in fo rmacion komunikacionit (c ku
mosha mesalare e punonjesve eshle 25-30 vjec si dhe turi zmi dhe sherbimet ku mosha mesatare
eshte 25 deri 35 vjec
Nje kalego ri tjeter e rendcsishme eshte kategoria e romeve
numri II~ papuneve femra Rome eshle gali I njejle me atyre Ie meshkuj ve Gje qe tregon qe ala
jane fami lj e kryesish l ne ndihme ekonomike sipas sondazheve verne re qe kjo kategori e
popull siseeslnt kryesishl me ars im 9 vjecar qe J perkasin te gj itha grupmoshat Kjo sje ll dhe
arsyen qeeshte pikeri sht arsimi [lyre per III bere shkak s i nje subject [ papunesise
Per kete kategori eshte hartuar dhe Strategjia kombelare per permi resimi ll e kushteve te jeteses
se komunilelil rom sipas H ciles Ministria e Mirqenies Socia Ie moniloroll perfsh irj en e kesaj
kategorie ne politikal shteterore te punesimil Krahasuar me nj e vit me pare vihel re nje rritje e
numrit Ie Ie papuneve rome (me 3) Kjo rritje vi het re ne rajonet e Tiranes Elbasan dhe
Lezhes
u Statistika 2014-2015 5herbiflli ](ombeta r I Punesimit l~ Statistika tregu I punes Sherbimi Kombetar I punesimit
21
-- ----------------shy
Punekerkues me a ftesi te kufizuar
Numri I Ie papuneve me aftesi tekufi zuar ka nje rcnie ne krahasim me vite e meparshme pasi
tashme kjo kadegori eshle bere pje~ e shtimit Ie ox itjes sl punes imille kesaj kategorie Ne vilin
2014 rezullojne tejene indetifikuar dhe regj istruar prane Zyrave le Punesimit rrelh 1732 persona
me allesi Ie kufi zua r ng3 Ie cilet
bull Femraj ane 426
bull Krye familjare 47
bull Moshe mbi 45 vjee 386
bull Me ars im der i 9 vjeesr 695
23 Situata aktuale e punesimit
16Papunesia esht~ nj e problem i madh me Ie cilin jemi p l rba llur ne shqiptaret gj nte ketyre dy
dekadave Ie fundit Te gjitha stud imet ne te rren e konfi rmua n qe papunesia vilet e fundi ka
ardhur duke U fritor Duke qene se shifral C larla H papunesise jane burim i problemeve Ie
shumta ekonomike e sociale gofle per sa i perket indi vidil e qofie per sa i perket shoqerise ne
teresi nevoj a per Ie nderhyre eshle urgjente Ne perpulhj e me vizionin e Bashkimit Europian
Europa 2020 dh e kerkesave per anelares im qe Shqiperia ka ne kele organizem qeveria ka vene
fokll s in Ie puncs imi i mbeshlelur mbi aftes imin e duhur H~ forces sone Ie punes dh e orientimi t Ie
saj drejl nevojave Ie Iregul (e punes
17Nx itja e punesimit eshte nder programet aktive i e ili nepe rmjet sigurimit Ie punes imit Ie
perkohshem apo afatgjate ndikon ne kerkcsen per pune duke rcfl ektuar drejtpersedrejti ne uljen e
papunesisePermes programi per nxilj en e punesimit Zyral e Punesimit nderh yjne rea li sht per Ie
nxitur dhe mbeshtelur krijimin e vendeve Ie reja Ie punes duke bashkepunuar me punedhenes it
dhe nepermjet subvenc io nimit Ie lyre
~~ Ministria e Mireqenies Socia Ie dhe Rinise 17 sherbimi Kombetar I Punesimit
22
-- - -- -- -- - - - ----- - - - -- - -
Gjate viti 2014 sipas vleresimeve Ie marra nga anketa e forcave Ie punes rezlliton qe popull s ia
ne moshe puneeshte (nga 15middot65 vjec) e eila ndahet ne
I Pjesemarrje ne Forcen e Punes eshte 634
2 Shkalla e punesimit eshte 52 3
3 Shkalla e papunesieeshle 174
4 Popullsi inakti ve eshte 366
Shkalla e punesimil (grupmosha 15-64 vje~) tshl e me e larte per Ie punesuaril me ars im Ie lane
(657 ) pasuar nga ala me ars im Ie mesem profesional (65 ) Te dhenfl[ Iregoj ne se ptrqindja
e Ie punesuarve me page eshe me e lart e per personal me arsim Ie larte dhe e kund(rta verehet
tek Ie punesuarit me rlrsim 89 vjecar ku mbizoterojne pundoret pa pagese Ie fami ljes Po Ie
analizojme Ie punesuarit me arsim Ie mesem shkalla e punesimit eshle me e lan e per pe rson at
me arsim Ie mesem profes ional krahasuar me personal qe kane kryer shko ll en e mesme te
pergjithshme perkatesisht 65 dhe 464
Nje ne pest Ie pllneSUa r te grupmoshes 15-64 vjes me arsim 89 vjeltar jane Ce punesuar me page
afersisht gjysma jane punetore pn pagese Ie familjes dhe nje e Creta e lyre j ane Ie velepunesuarPesha qe zene te punesunril me page rrilet me rritjen e ni velit ars imor Nga te
punesuarit me arsim Ie la rte 877 jane Ie punesuar me page dhe velem 46 jane te punesuar
s i punelore pa pagese Ie familjes Tek Ie plinesliaril me ars im Ie mesem profes ional dhe me ars im
te mesem te pergjitnshem perqindjel qe zene te punesuarit me page jane perkalesishl 467 dhe
491
18Gjate vitil 2015 sipas vleresim it te marre nga Anketa e Forcave Ie Punes
Popullsia
529 e popull sise ( 15-65 vjec)eshte e punesuar
112 eshte e papune
359eshte ekonomikishtjo aktive (jashle forcave Ie punes)
18 Anketa e forcave Ie pun6 2015 INSTAT
23
19Meshkuj
605 e meshkujve 15-64 vjec jane punesuar
129 jane te papune
266 jane jashle forcave Ie punes
Femra
455 e femrave 15-64 vjee jane Ie punesuara
95 jane te papuna
45 jane jasluc foreave Ie punes
24Punesimi dhe perfshirja sociale
Deri mi sot u eshte kushtuar shume pak vemendje kostove ekonomike dhe shoqero re 1e
shoqerua ra me numrin e madh Ie punelOreve te zene si pjesetare qe sje llin kontribule ne fnmi lje
kryes isht ne sektorin e blljqesise20Ky fenomen ndikon me shume tek grate dhe te rinjt~ duke
perfunduar shpesh ne nj e cike11e peljetshem Ie varferise dhe perjashl imil social In fonna lileli
eshte i lane kur nil et per kushtet e punes si edhe per punen e papaguar ne familje 21Shumica e
femrave dhe e Ie rinjve kryejne pune Ie papaguar ne familj e Vetaneri sht ne zonal rural e lmpakli
i infonnalitetit eshte pesefish
se pari ai ndikon drejperdrejl tek siguria e punes sepse mungojne konlratat
se dyti ai ndikon tek e drej ta per sigur ime shoqerore te cilal jane shume Ie rendesishme per
mbul imin me sigurimin shendetesor dhe pension in e pleqer ise duke vene ne rrezik jeresen ne nje
periudhe me Ie vonshme Ie jetes
se trcti ai pakeson pagesen dhe burimin e te ardhurave duke renduar mireqenien ekonom ike se
katerti ai ve nje barre ti skale mbi ekonomine nepermje( evazionit latimor
19 Anket3 e fOfcave te punes 2015 INSTAl
ro Strategjia kom betare per punesim 2014-2020 11 Stratesjiltl kombetare per punesim 2014-2020
24
sl pesti ai pengon zhvillimin e tregut ne fushat qe varen shurne nga puna e familj es s i per
shembull bujqes ia
Per me teper ai rril cenueshmerine e femrave varcs ine e lyre ekonomike prej bUfmve si edhe
rril varferine e lyre ne pleqeri per shkak Ie nderthurjes se Ie ardhurave me Ie ulta dhe vileve me Ie
palaa me sigurime shoqeroreshendetesoreJpensioni
Nt kele gjendje nevojilen zbatimi me i fuqi shem i ligiit si edhe ske mat e nxitjes per
punedhenesit per te inkurajuar punesimin formal nepermjet kontributeve Ie zvoge luara ose
stirnujve Ie tjere financiarePerfshirja soc iale mbetet cnde nje yeshtje per I u trajtuar
Grupet si romet dhe personal me aflesi tii kufizuara shpesh jane Icni pas dare dhe polilikm
nuk j ane konkretizuar gjithmone ne perputhje me rrethanat Keto grupe kerkojne polil ika Ie
posuyme Ie hartuara ne pershtatje me karaklerislikal dhe nevojat e lyre persa u perket nevojave
arsirnore kualifikimeve profesionale fuqi zimit dhe punes imi
Punes imi i u rinjve eshte nje yeShlje reale v~aneri shl nese kerni parasysh punen e papaguar ne
familjeShumica e Ie rinjve Ie puneslHlr kryejnc pune informale ose te papaguar ne familj e gie e
eila deshmon per punesim te kufi zuar dhe kush Ie It keqija punesimi Shumica e te rinjve Ie
papllne kane nivel Ie ulel arsimor dhe per personal qe jelojne ne zonal rurale bujqes ia mbetet
burimi kryesor i punes imilFernrat ne moshe Ie re kane nje shkalle Ie njejle papunesie por kjo
fsheh kushtet me Ie keqija te punesimil kryesisht punen e papaguar ne familje qe dukel se eshte
gi thnje ne rritj e dhe pabaraz ite seklOriaJe qe ekzistojne
2lFemra t kane nje shkalle shume me Ie ul el pjescmarrjeje Ie forces se punes si edhe nje nonne
me Ie larte Ie pasivilelit per shkak Ie pergjegjesive ne familje AIO jane te perqendrua ra ne
kryerjen e puneve tipike femerore Ie cilat jane edhe punet me pak te paguara dhe orrojne pak
mundesi per perparim ne karriere Pe rve~ kesaj ka nevoje te ngulshme per rritjen e numrit Ie
femrave ne profes ionel jo Lradic iona le si dhe per menjanimin e slereolipave gjinore ne sisLemin
arsimor Orienlimi i vaj zave Ie reja ne pro fesion e tipi ke laquofemerore )) Ie paguara pak dhe qe nuk
kerkojne shume aftesi rrit hendeklill giinor ne lidhje me pagal dhe mundes ine e lyre per te gjetur
pune ne seklorin informalParaleli sht edhe orienlimi stereotipik gjinor i djemve ne profes ione
U Strategjia kombetare per punesim 2014 -2020
25
ltonashkullore)) rrit rolet dhe normal e gJlnlve dhe po njel loj i kufizon aftesite e
mundshmelpotenciale mas hkullore
Pavaresisht prej nje farl perparimi shuml pune mbetet per te bere ne lidhje me permiresim in e
kapac iteli l Ie Sherbi mit Kombetar te Punes imit (SHKP) ne menyre qe Ie kryejc Ie gj itha
funks ionet e nje sherbim i modern dhe publik ne Ie gj ilhe vendin duke perfshire kelu edhe zonal
rurale te cilnt kane nevoje Ie ngui shme per kt to sherbime
Fun ksionel qe kerkojne vemendje me Ie madhe ja ne
~ nd ihma per Ie papunet pe r Ie gjetur punes im Ie pershl atshem
~ shpallja e punekerkuesve dhe e vendeve Ie lira IE punes
gt leh tesirl1i i levizshmerise se pro fesioneve
~ mbledhja dhe analizimi i in fonnacionil me Ie plole Ie mundshem ne lidhje me ~endjen ne
tregun e punes dhe zhvill imin e saj ne Ie gjilhe vendin ashtu edhe ne deget e ind uslrise
dhe profesione Ie ndryshme
~ hartimi monitorimi dhe vleresimi efikas i programeve qe synojne leht es imin e (ri)hyrjes
ne punes im Ie punekerkuesve ne rrez ik perjashlimi nga tregu i punes
Organizimi dhe zbatimi i permbushjes se funksioneve kryesore duhel reformuar si edhe duhen
caktuar burime Ie mjaftueshme njerezore dhe financi are per Ie siguruar pune neperrnjel zyres
ko mbetare Ie punesimit
25 Faktoret qe Iltane ndikuar ne rritjen e nivelitte punesimit
Nder fakloret qe kane ndikuar ne menyre ledrej lperdrejle ne nive lin e punes imit rendi len
bull Rrilj a e kerkess per prodllkte
bull Permiresimi ileknologjive
bull SITategj ile seklorjaie
bull Levizja demogra fike
26
Rritja e kerkeses per keto produkte
Fluksi I ndert imeve s ine objekte dhe ne rruge vazhd in territet bull gi ithashtu eshle rritur d he
akl iv iteli I nderrmarrj eve Ie indllstri se perplln llese s idomos ala me capital te hllaj apo Ie
perbashket qe punojne me porosi nga jashte duke shfrytezuar krahun e lire Ie punes ne ve ndin
tone Kjo ka bereqe numri I Ie punesuarve Ie jete gj ithmone ne rritje ne keto fusha ne vendin
to ne Vihel re me teper plJnes imi I personave me arsim 9 vj eear ose temesem pa u Icne pas dhe
ars imi profess ional
Permiresimi 1 dukshem I leknologji ve
Vitet e fundi t permiresi met ne leknologji kane sje lle rritjen e proclu ktit me kosto te uld duke
cuar ne rritjen e te ardhurave dhe zgjerimit Ie akti vitetil (shlim punonjesish) duhellheksuar qe
permiresimi I teknologj ise ka sjelle edhe nje reformim lidhur me hapjen e vendeve Ie punes
li dhur me pro fes ioni (IT)
Siralegj ite sckto rjale
Njt priori let I zhvillimit ekonomik eshle shtrimi I rfll geve dhe gocJi nave institucionale gje qe ka
cuar ne rriljen e te punesuarve pa ]ene mbrapa dhc sektori n e turizmit gje qe ka sje lle rritjen e
numri( Ie hoteleve restoranleve dhe Iregti se ne lonal luri slike kjo ka marre nje zampjerim
akoma me te madh gjatc sezonil te veres ku numri I le punesuarve shko n drejt rritjes ndjeshem
Uvizja demografike
Fuq ia punetoTe me banim nHshat kD interes per tll punesuar dhe ky interes vihet re dh e lek
punedhenesit ~r keto arsye
Se pari kjo kalegori pranon Ie punoje me page le uld
Sedyti ne pjesen me te mad he te rasteve subjektet ndod hen prane zo nave ind llstria le te qyteteve
ku jane vendosur fabrikal d he nuk kerkohen shpenzime transporti
Se treli turi zm i ne zonat e v irgjera qeeshte zhvilluar ko het e fun d it si dhe invesli met kane sje ll e
nje rritj e te konsiderueshme Ie nr tepunonjesve qe rezultojne te jene banore Ie ketyre zonave te
theli a
27
26 Roli I shtetit ne rritjen e punesimit ( Politi kat dhe Strategjite)
Polilikat kryesore per rriljen e punesimit oerqendrohen rrelh konceplit le po lilikave akli ve Ie
tregut Ie punes Politikat e para u prezantuan ne 1995 ne ligjin nr 7995 viti 1995 per nxitjen e
punesimit duke krijuar bazar e para Ie nj e pakcle programesh qe funksionojne edhe sot 5i
gt- Ndermjet~simi per pune dhe profesion
gt- Keshillimi per pune dhe profesion
gt- Formimi professional
gt- Programe Ie nxiljes s punesimt elj
Objektivi krye50r [ polilikave Ie punes imit eshte mbesi1tclja e punekerkuesve ne gjetjen e nje
pune 1e pershl3lshme politikat e punesimil jane nje mjct lepe r I rendesishem per permires imine
siluates se tregut Ie punes
)gt Programel e nxitjes se punesimit u prezantuan per here Ie pare ne vititn 1999 synimi I
kelyre program eve ishte dhe vazhdon Ie jele aktual isht
gt Krijimi I vendeve te reja plme dhe ulja e papunesise
gt- Nx itja e formimil pro fessiona l I punekerkuesve t~ papune (sidomos ne zona ku ka
mangesi kapacitelesh trajnuese)
gt- Mbeshtetje bisneseve per te rdlu r akl ivitetin e lyre dllt punesimin e fuqi se punelore Ie
Irajnuar
)gt Nxitj a e drej teperdrejte e pllnesim it Ie nje pjese Ie trajnllarve
)gt Minimizimi I punes se zeze ( forcimi I rolil If inspektorialille punes)
gt- Perfshirj a ne programe socia le trajnimi Ie kelyre punekerkuesve
gt- Nxilja e punesim il Ie te rinj eve dht grllpeve Ie vecanta Ie Ie papuneve
gt Mbeshtelj t e bisnesit familjar per Ie rrilur punesimin ne zonat mal ore apo aty ku
shikohet veshtiresi ne zbatimin e politikave Ie Ijera
Programel e nxiljes se punesimit jane programe akti ve shleterore qe veprojnMrej lptrsed rejli ne
jeten e pune kerkuesve te papune per Ii nxitur ata ne gjetjen e nje punesimi flfalgjate Keto
programe sehashku me programet e ndermjelesimit lu aj ne nje rol te rendes ishem qe
28
ndikojnerealisht nl ulj en e papunesisesidoJnos te numrit Ie papuneve Ie rregji slruar Njestrategji
positiveeshte dhe ajo e nxitjes se punesimit nepermjet fonnimit Ie nepllnesve duke J trajnllar Sl
dhe nxitjes se pllnes imil Ie remrave ( gra rome in valide Ie Irafikuara elj) duke u dhene nje
mbeshletje dhe bisneseve qe punesojne kelt kal egori
Per here tcpare ni si Ie zbatohej dhe ofrimi I praklikave oer Ie rinjte e sapodiplomuar ne menyre
qe te krijonin eksper iencen e tyre neper instilucione te ndryshme shtelerore ( ad ministrate
publike) duke pllnuar fillimisht ne pozicione Ie caktuar si praktikante kjo ishte nje ri s i e cilajo
ve tem do Ie mund Ie pergatistc speciali st Ie kualifikuar ~r te ardhmen e aferme por dote
motivonle dhe shume student Ie sapodiplornuar duke ju ndezur nie drile jeshi le ne lidhje me
tregun e punes dhe pozicionimin e tyre
23 Nje rol te rendesishem ka luajtur dhe organi zata nderkombelare e punes (lLO) duke paraqitur
sic do vit Stralegji per permiresirnin e qeve risjes se tregut te punes duke u baZlt3r ne nje qasje
shumeplaneshe ne mekanizma Ie fuqi shem Ie dialogul social dhe marrjcs se masave kunder
informalitetit dhc kushteve ne pune
Brenda tematikes ~~ Pune e Oenje per Ie Gjithe gjate periudhes 2012middot20 15 ILO do Ie
perqendrohet nr ere prioritete programJlike per Shqiperin~ t~ cilat duhet Ie shilten s i qellime
afat-gjata
Forcimi j kapaciteteve Ie institucioneve shleterore dhe partnereve soc iale per
penniresimin e adm inistrimil Ie Iregut Ie punes
~ Promovimi i punes se denje dhe rrilja e punesueshmerise Ie forces se punes ne Shqiperi
~ Forcimi i s islemil te mbrojljes sociale
I) Strategjia per Punesim dhe Aftesi ILO 2013middot2016
29
Kreu III
3 Sektori public dhe sherbimet publike
31 Cfare kuptojme me sektor Publik
c rare kuplojme me sektor public
Perpara se te b~jmenje anali ze te marredhenieve Ie punes ne sektorin public me pare duhet Ie
analizojme veti ku ptimin e kelij lermi pra se crare kuplojme me sector public Nt lidhje me
kititerm ka pasur sh ume perkufizime por nuk ekziston nje perkufizim juridik I sakle 1 noeionit
Ie sektor it pubti k Ne fibrin e autoreve Giuseppe Casale dhe Joseph Tenkorltlng me litull
Man-dheniel e punes ne sek lorin public ne v6hlrim krahasimor 1 keta dy aulore kane dhene
kete perkufizim per sehorin publik
Sipas ketij perkufizimi sektori publik perfshin 24
a) Njesi organizative qejane Ie finan cuar ne pronesi dhe ose Ie kontrolluara nga sh teti
b) Resurset dhe aktivitetet e sherbimit publik
c) Organizata te kOlltro lluara kryesislll nga qlveria ( pra menaxhet dhe punonjesit ne
sherbimin public kane nje diference Ie reduktuar ne vendimmiddotmmje organizative
Nt kete studim punonjesit pub li c referohen per nepllnes it c ivile dhe punonjes te tjere ne te
gjilha ni vele t e qeverise duke perrshire njesitc e qeveri sjes vendore dhe punonjesil e
nderrmarrjeve sht eterore megjithese ne disa vende marrdheniet ne sherbimin public kane
mbetur Ie ndryshem nga ai 1 seklorit pri val (dmth ne It kaluaren sektori privat ishte I shtyre ne
menyrt l ipike nga fi(imi ndersa qellimi I seklOril public ka qene sigurimi I (e mirave publike
dhe sigurimi I minqenies se pergjithshrne dhe mireqen ies se qytetareve ) sol karakteristikat e
sherbimil public public jane duke u bere indirekte me Ie ngjashme me ate Ie sektorit privat
Z Giuseppe Casale ~ Service publiC relacione eork Josep Tenkorang th e comparative overvieeN Geneva August 2008
30
Nje perkufizim tjeter per se kt orin public eshte se ai percaklohet st sektori qe grupon Ie gjitha
akli vitetet ekonomike dhe soc iale qe jane ne nga rkim Ie administrates nderrmarrjet publike
dhe organi zmal publike Ie sigurimeve shoqerore
Pro sektori public perfshin Ire perberes
1- Administratat qc murrin ne ngarkim aktivitele me interest e pergjithshem
2- Nderrmarrjet publike bull dmth nderrmarrjet 11~ Ie cilen nje person public mhan shumiccil e
kapitalit Keto tradicionalishl kane qene konsideruar 5i element I polilikes ekonomike
dhe sociale Ie qeverise SOl ato jane pri vali zuar dhe njekohesishl kane mbelur ende
publike kane ndryshuar menyren e lyre Ie funk sionimit dhe jane si nderrmarrje private
3middot Zyrat publike admini strative Ie ngarkuara me sigurime shoqerore ~ qe ad ministrojne
politikat sociale Ie shletit ato mund Ie mbeshlelen mbi organizmat Ie 51 drejles private
32 Kush jane Ie perbas hkctal dhc ndryshim e1 e sekt oril public dhe sherbimcve publike
Sektori public dhe sherbimel pub like nuk duh et Ie ngaterrohenNe fakt aktivitelet e shcrbimit
Pllblic mund Ie merren ne ngarkim nga organizma private Keto quhen deleg ime Ie sherbimit
pubikKeto organizma nuk I perkas in sektorit public perimetri [ sherbimit public eshte me 1
ampjere se a i J sektorit public SOl sherbimi public duke ako ma s i nje runks ion I Administrates
Publike Nje sherbim public eshte nje akti vitet qe konsidcrohet se duhet Ie jete I di spollueshem
per Ie gjithe Ky nocion mbelel mbi ate te interest Ie pergjjthshem par shll1ne shpesh ky mbetet
njevleresim subjektiv pasi nuk mund Ie Ihullet qe nllk ka nje perkufizim universal Ie pranuar
nga te giithe Ne praktikeeshte sherbimi public ajo qe pushteti public pereakton politikisht sit e
tille Ky eshte nociol1 I cuditshem nga ai I sekloril public
Edhe shprehja Sherbim Publik ka nje kuplim te dyri shle nga njera ane ajo percakton nje
aklivitet ose nje mision Ie interest te pergjithshem ( psh sherbimi public I shkolles) dhe nga ana
tjete r leres ine e organi zmave Ie ngarkuara me keto aktivitete te interest Ie pergjithshem Ie eilal
mund te jene si publike edhe private duke kaillara klshtu nga sherbimit public ne sherbimet
Pllbli ke
n Shte ti eeborg
31
Prej shume kohesh sherbimi pub lic ish te krite ti I vet~m qe kushtezo nte zbati min e se drejtcs
ad mini strative dhe kompetencen e gj ykates admini strati ve me ndryshirnin e viteve Ie fund it ky
kusht nuk eshte me e mjaftueshrne me zgjerimin e aktiviteteve te sherbimit public ni fushlt n
ekonomi ke dhe vend in me te rendesishem te marre nga e drejta priva te Kesht Ll sipas natyres se
ak ti vitetit dhe strukt ures qe e ka ne ngarkim mund Ie da llojme dy rasle
a) Sherbimel publike adminisl rati ve shume te ndryshme qe grupojne sherbimet qe nuk
kane qeJl ime industria le apo tregtare ( mbrojtja sh ko lJa pu blike etj) alo jane kryes is ht
Ie menaxh ua ra prej o rgan izmave publi ke dhe ne keto ra5te prevaon te e drejta
administrative
b) She rbimet pu bli ke indu str ia le dhe tregtare ( nderrmCl rrjet qe kryejne sherbimet e
furnizimit me energj i uje etj ato mund te kryhen ga organizma publike ose private
Kur e5ht1 Gala pe r orgamni zma private zbato he t kryesisht e d rej ta pri vate pa r nuk
mungon e drejta ad mini strative Ata mbesin nen (utelen e pusht etit public ( s hlelit
qeverisj es vendore) qe vcri fi koj ne leSe ato e kryejne misionrn e tyre apo nese e
respektojne parim in e baraz ise te aksesil Ie perdoruesve ne sherbimin publik dhe te mos
perfitojne prej nj e s ituate monopoli ne teres ine e territorit Ie vendit ose nj e pjese te tij (
pe rjashtimi I par imit te konkurenees)
Shumeqeveri ne pamundts i per Ie finnncuar vazhd ueshme rishl she rbimel publikevendos~n
I Te reduktojne dimensionet e sektoril le tyre public ase
2 Te ndryshojne strukwren e tij par gjithmone duke privi legjua r pri vati z imin e t ij
3 Kalimi nga prakti kn e sektoreve publike neate te sherbimeve publi ke tt e ilat
s igurohen ed he nga akto re jashte sektorit pu blic e rendes ishme eshte qe shoqeria Ii
marri ne c ilesine sasine dhe menyren e duhur ket o sherbime
33 R rcgullimi ( marrdhenieve Ie punes ne sektarin pub lic ne Shqiperi
Marred heniet e punes neS hqiperi ne se ktorin publi c dhe ate privat rregullohen nga Kod i I Punes
par edhe vete brenda sektorit publik (psh per ato insti t llcione (e c ilat hyjne ne fu shen e veprimit
32
Ie legj islac ionit Ie sherbimit Ie nepunesil civil ke to marredhenie rregullohen me26 ligj Of 152
viIi 2013 Per Nenpunesin Civ il
Kodi [ punes I Republikes s(Shqiperiseeshte I bazuar ne Kushtetuttn e Shqiperise dhe ne normal
e pergjithshme Ie se drejtes kom belare Per sa J perket sektorit public dhe atij privat aplikimi I
kodil eshLi I nj ~j(e Ne sektorin public problemet per zbatimin e kritereve dhe kushteve ligjore
pef lindjen zhvillimin dhe perfundimin e marredhenieve Ie punes jane Ie vogla Nderkohe qe
ne sektorin privat perjashtuar disa nga kompanite e medha seri oze Ie cilet respeklojne dhe
zbatojneligjislacionin ne fuqi shumica e kompanive nuk jane korrekte si me strukturat
shteterore ashlu edhe me punemarresit duke krijua r keshlu nj c sektor jo inrormal ne ekonomi
Kodi I Punes L igji Per Nenpunesin Civil dhe dispozila Ie Ije ra ligjore e nen ligjore perbejne
nje baze Ie mire ligjore per rregullimin e marrdhenieve Ie punes dhe per Ie mbrojtur
punemarresin nga largimel abusive nga puna Konfliktet e Dun eS ne kete drejl im mllnd Ie
zgjidhen me mirkuplimin e paleve ne Ie kundert ata muod Ie drejlohen s ipas rastit Kom isionil
te Sherbimit C ivil dhe gjykfl les kompelente ve ndimel e fo mes se prere Ie cilel jane Ie
delyrueshme p~r zbatimin nga paleL
Shoqeria c ivile dhe media jane aklore qe pa pmur Ie drejte t u japin zgjidhje konnikteve ne
kete rushe behen pjese akti ve e diskulimit trt shqelesimevc soc ia le qe krijohen nga largimet e
padrejta nga puna dhe reagojne per Ie mbrojtur te drejtal e nje riut dhe lirite Ihemelo re pa u bere
pale me subjektet e perfshira ne konflikt
Ky studim eshle nje pjese e kesaj filozofie dhe tenton te evident oje problematikat ne lidhje me
Irajlimin e larg imeve nga puna s i nga ana e ad min istra tes publike ashlu edhe nga struktural
kompetente per s hqyrtimin e lyre 27Nga monitorime dhe studimet e vendimeve kane dale ampietje
terendesishtne te cilat flasin jo velcm per mangesi ne respektimin e procesit te rregullt ligjor ne
trajtimin e largimeve nga puna prej s istemit gjyqesor par edhe problem Ie renda qe kan ~ te bejne
me zbalimin e legji slac ionil ne fuqi qe rregullon kelt rushe
34 Studim 1 nderprejes sc kontrates se punes (Ilashkia Tirane dhe Bashkia Durres)
~6 Ligji nr 152 viti 2013 Per Nenpunesin Civil 11 Komiteti Shqiptar I Helsinki Situata e diskriminimil ne procesin e (argi mit nsa puna ne Shqiperj Tirane dhjetor 2011
II
2SSipas nje studimi t~ kryer nga Qendrlt1 Sui Juris projek ky I financuar nga USA ID me
tematike Zbali mi r Ligjil ne mbeshlelje te qendrueshmeri se dhe rritjes se performances ne
administraten publike u vu re nje domosdoshmeri e ndeshkimil t( lilUllareve Ie insliluc ioneve
perkalcse ne lidhje me largimet mas ive ngCl puna Me mijera jancpersonat Ie larguar
padrejtesishl nga puna keto 15 vitet e fundit por nuk ekziston asnjeherc nje pergjegjes 1 vetcm
per keto largime Me ane Ie ketij projekli qendra ~S ui Juris ka arritur Ie indetifikojeinstilucionet me problematike ne lidhje me kete ces htje referuar dhe bur imeve te
ndryshme kryesisht zyrtare ka nxjerre nje future financiare per demin e shkaktuar ne lidhje
pushimet nga puna pagesaL qe duhet Ie kryejnc ng3 vendimet e forms se prere dhene ngu
gjykata Gjate mbledhjeve teinformac ioni t ne shume institucione nje vemendje Ie veca nle ki shte
dhe Bashkia e Tiran~s dhe Bashkia e Durres it ne lidhje me keto pushime masiveku rezultuan se
2~e vilin 2009 ki sble 17 persona qe kishin nderprere Ie manmiddotdhenien se punes me deshirc
4 ishin ne li stepritje 1 ne prilje per pencion dhc 4 zgjidhje konlrate
Ne vitin 2010 ki shle 15 persona kishin paraq ilur doreheqje 4 kishin mbushur mash en e daljes ne
pension dhe 5 persona kishin zgjidhur kantraten e punes ne menyre 1e njeanshme
Ne vitin 20 11 ki shte 37 punononjes qe ki shin paraqitur doreheqjen 7 ishin ne liSle pritje bull 8
kishin dale ne pencion dhe 50 strukture 3 persona ki shin perfunduar kOnlraten ne afat Ie
percaktuar 1 punonjes ishte Irasferuar dhe 4 pUllonjesve I ishin paraqilur mam per shkeJje ne
detyre
Ne vitin 2012 ishin 36 persona qe ish in larguar me deshire 8 ishin ne listre pritje dhe nje
punonjes ne pencion
J~e vitin 201 3 kerni 36 punonjes Ie larguar me deshjre 8 ne listeprilje 4 qe ki shin mbushur
moshen per daljen ne pencion 4 punonjes ki shin zgjidhje re kontrates ne afal Ie perca kt ua r nje
punonjes kishte kerkuar Irasferim
18 Sialistika nxjerre nga konlerenca e realizuar nga qendrl Sui Juris me terne Zbalimi Iligjit ne mbeshtetje te h
qendrueshmerise dhe (ri l jes se performances oe AI 19 Zyra e informacionit Bashkia Tirane JO Informacion I dhene nga Burime zyrtare BClshkia Tirane
34
Ne vitin 2014 rewltonin 33 largime nga puna me deshire 5 punonjes kishin dale ne pencion
dhe 5 punonjes ki shin perfunduar kontraten e punes me arat Ie percaktuar
Nt vitin 2015 rezuhonin 51 largime me deshire ( r araqitur doreheqje) 2 punonjes rezuhonin Ie dale ne pencion dhe 8 punonjes Ie pushuar SI ndryshim structure 2 pUllonjes rezultonin Ie kishin
perfunduar kontrat~n e punes ndersa 4 prej lyre rezultonin ne zgj idl~ e Ie kontratcs se pun~s ne
menyre Ie njeanshme
l lSipas Ie drejtes sie informimit Bashkia Durres nga dergoi informacionin ne lidhje me largimet
nga puna ku rezultuan se nga viti 20 II deri ne vitit 2015 ish in
38 punonjes qe ki shin pltlraqitur doreheqjen ( sipas kontaktimit l1e pjese e lyre rezultonin qe
punonin ne instance me Ie larta pozic ion i ose ne institucione shtetcrore Ii Ijera)
20 punonjes qe ki shin mbushur moshen e daljes nepencion ampjail ket yre vileve
5 punonjes kishin perrunduar kontraten e punes ne aratin e caktuar
Sipas nje pasq yrimi Ie s ituates u vu re qe ceshljel po litike zene nje vend Ie rendes ishem ne
punesimin e punonjesve si dhe ne kohezjmjen e kontratave te lyre Bashkia Durres duke u
ndodhur perpara faktit qe kryetari actual ka nja mandate Ie] rezulton qe largimel nga puna jane
Ie minimizuara gje qe bie ndesh me Bashkine Tirane ku gjate ndryshimil te kryetareve kern dhe
pushirne masive Ie punonjesve ne periudhe kohore Ie njejte
11 Informacion I dhene nga Bvrime Zyrtare BashkiCl Ovrres
35
KREUIV
4Rregllllimi I marredhenieve te punes De Shqipcri sipas ligjit Per Nepunesin
Civil U
41 Evolimi historit I ligjit Per Nepunesin CiviF
Shqiperia ka nje Iradile te ndrejtimit pO litik te Shleli edhe pse jemi nje shIel I vogel gt me nje
administrate Ie vogel publike dhe me nje numer Ie kufi zuar Ie punonjesve publike Sek(ori puhlik
eshte duke kaluar neper reforma shume dinilmike ne rrugen df~it Inlegrimil Europian Duke
pasur parasysh kushtet e tilla kom iza ligjore ne fu shen e marrdhenieve Ie punesimit ne
sherbimin civil duhet Ie synoje forcirnin e unitetit Ie sherbimit civil dhe ti~jete mjaft neksibel
per te lejuar qeverine Ie pershtaste sistemin me ndryshimet e shpeshta qe po kal an vendi dhe ne
zhvillimin ne (ushen e kapciteteve nj erezore J2
Perpjekja e pare per krijimin e nje sherbimi civil proles ioni st e Ie materializuar ne ligjin Nr
8095 date 2 [03 1996 nuk nlllndi Ie bashkejctonte me kete rdite shumevjecare
Ligji [ vitil 1996 nuk benle dallime nennjct rnarredheni es juridike Ie nepunesve dhe
marrdhenieve Ie Ijera Ie punes pasi ato n eg ull ohes hin sipas Kodit Ie Punes Rregldl we Ie ketij
Kedi I nenshlroheshin si nenpunesil ashlll edhe pundor~l e Ihjeshle Pas kri zes se Ihelle qe
perfshiu administrflte n publike nete res i ne vijim Ie shndenimeve politike Ie vileve 90 re ronna e
fundit duke se e ka stabilizuar te pakten ne nivel knceptllal administraten publike nc rolin e saj
rregullator Nal yri sht mbetet shume per ebert qe admini slrat a publike Ie persose rolin e saj ne
jeten shoqerore dh e eko nomike Ie vend it
Pra me sherbim civil kuplojme veprimlarine e punonjesve Ie administrates publike qe kane
cilesine e nenpunesit c ivil per Ie rea li zua r fllnksionet e saj bazuar ne Kushtetute e ne li ~e
Ligjj actual ne ruqi I sherbimit civil kltl ngrilur nje sistcm Ictere te drejtash e detyrimesh per
nepunesil civil Ie c il etjane ne nj e balancim pushtelesh mes punemarresve dhe punMhenesve
keshlu qe cdc e drej(e e vecanteeshle e bltl lancuar me disa detyrime Te drejlat dhe detyrimet e
l Draft document Mbi nje ligje te ri oer sherbimin civil ne Shqiperi h pergatitur z Zhani ShOlPO ne bashkepunim me Dr Hans -Achim Roll konsulente te Sigma me kerkese te DAP 1 tetor 2010
36
- -- --- -- ---- --- -- - --- - -
nenpunesve civil rregullojne elementet e nje rarorti kontraklual te punes Ie lidhur midis
nenpunesit civil si punemarres I institucionit dhe administrates pubJike si punedhenes
42 Karakteristikatthelbesore tC Ligjit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil
Ligji Per Nepunesin Civil rregullon ne menyre Ie qarte dhe Ie plate marredheniet ne skemat e
administrimit civil 1 rnbeshtelur kryesisht tek pozicioni (post i) duke e kombinuar ale edhe me
disa elemente te sisternit te karrieres Karakteri dominues I sistemit Ie pozicioneve verehet n18
elemente Ie tille si kriteret e rekrutimit ngritja ne detyre levizja paralele etj
Fryma e ligiit te siperpermendur ka synuar krijimin e nje sistemi kryesisht te hupur Ie Sherbimit
Civil duke krijuar njekohesisht premise edhe per mobilitet te brendshem dhe karriere Tregllesit
e viteve te fund it lidhur me ngritjel ne detyre dhe levizjet paralele deshmojne megjithate ne
praktike kemi te bejme me nje sistem thuajse teresisht te hapur per konkurim nga jashte
perfshire dhe vecanerisht pozicionet me te larta drejtuese te Sherbimit Civil ( sekretari I
pergjithshem drejtori I pergjithshem etj rekrutimet per pjesen me te madhe te ketyre
pozicioneve realizohen nepermjet proced II rave Ie konkurrimil Ie hapur per kandidate te jashtem
por pa perjashtuar konkurrimin e nepunesve aclual civil
Qellimi J ketij ligji eshte krijirni I nje sherbimi civil Ire qendrueshem professional te bazuar ne
merite integritet moral dhe paanesi politike
Ky ligi percakton marredhenien juridike ndcrmjet shletit dhe nepunesit civil gjithashtu percakton
rregullat per administrimin e sherbimit civil
43Parimet baze per statusin e nepunesit civil
Sipas nenil 5 te ligiit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil Sherbimi Civil eshte I ndertuar
dhe verran mbi bazen e parimeve teB
I Shane eve te barabarta
2 Mosdiskriminimit
33 Neni 5 ligjit 1522013 Per nepunesin civil ne Administrimin e Sherbimit Civil
37
3 Merites
4 Tc Irasparences
5 Te profesiona li zmit
6 Paanesise po l it ike
7 Qendrueshmerise ne de tyre dhe vazhdimesise se shhbimit civil
44 Fusha e veprimit te Iigjit per nepunesin civ il
34 Nen i 2 Iligji per nepunes in c ivil percaklon ru shen e ve primit Ie tij nepermjet per fshirjes se
te gi ithe nenpunesve qe lIshtrojne nje funks ion public ne nje institucion tt admini strates
ShlehrOre institucion Ie pavarur apo njesi Ie qeveri sjes vendore me peljashlim
a) Te Ie zgjedhurve
b) Ministrit dh e zevedsmini st rit
c) Funksionaret e emerruar nga Kuvend i bull Presidenti I Repub li kes ose Keshi lli I Ministrave
d) Gjygjta re t dhe prokuroret
e) Nenpunesit e ad ministra t~s gjygjsore
I) Ushtarakut Ie foreave le armfliosu ra
g) Personelitle Sherbimil Infonnali v Shleleror
h) Personelit Ie njesive publi ke direkte te sherbimit
i) Anetarit dhe kryeta rit Ie organeve kol eampjia le drejtuese Ie komiteteve apo institucioneve ne
vares i Ie Kryeminislri se apo Ie nje mini stri
j) Punonjesit adm inistrative
k) Funksionaril Ie kabinetit
Shtrirja vertikalc
J5S lllrirja vertikale e rushes se veprimit Ie LSHC nis s ipas Ilj~ skeme hi erark ie nga pozic ioni I
sekrelarit Ie pergji lhshem te ministrise dhe shkon deri ne nive l special ist J6ne praktiken e
1 Neni2 ligji 1522013 per nepunesin dvilshy
38
- --- -----shy
deritanishme vihet Te nje konso lidim I kenaqshem ne kategorite e ulta dhe Ie mesme ndersa per
kalegoriH e lana Ie Sherbimit C ivil tregues i I qarku llimil ka qentH lane rue qe regan per faktin
qe keto pozicione jane dis i me Ie ekspozuara ndaj ndryshimeve te mundshme politike apo edlle
ndaj rap0rl eve persona te epror vanes pavarsishl nga moti vimi I drejte apo abuziv I k~lij
qarku llimi
Shtrirja ho riw ntale
Shtrirja horizol1tale e fu shes se veprimit te LSHC eshte e ku fizu ar ne disa institucione (KM
ministry institucionet e pavaruara bash ki qarqe elj
Fusheveprimi horizonta l [ ligjit ne ketedimension ne ni ve l qendror zbatohet per
a) Administraten e mini strive zyres se krycministril (rreth 1500 nepunes civile)
b) Adm inistralen parlamentare dhe te presidences si dhe administraten e instilucioneve Ie
pavarura qe raportoj ne drejt pltrsedrejti ne Kuvend (rrelh 2800 nepunes civile)
Stalusi J disa kategori ve te Ijea nepunesish te institucioneve It lilla si tatimet bull dogana polic i
diplomaci etj rregullohen me ligje perkate se te eilat ne thelb permbajne eli sa elemente Ie
ngjashme OSe Ie pemfena me ato Ie statust Ie ncpunesi t civil Statusi i pjeses tjeter te
punonjesve Ie administrates publike ( ars imi shendetcsi etj) perfshire administraten dhe
punonjesit e degeve ne vflres i Ie ministrive ne rrethe ose qarqe e qe perbejne dhe numrin mlt Ie
madh Ie punonjesve ne kete sector bazohet thjeshle ne kod in e punes
Fusha e veprimit rnaterjaJ
Fusheveprimi malerjai nenketedimension ligi i ka rregulluar elemenlellhelbesore me rendes i per
marredheniet e punes te nepunesve civil Ie ci lmjane te ndryshme nga alo per punonjesit e ljere
publike Ie ci let jane zbvilluar pas kesaj me akte dyteso re nenligjore kohn e punes dhe
pushimit etj
~Slrategjia nderseklorjale e reformes nE administrOiten Publike (SNAAP) ne kuader Ie strategjise kombetare per zhvillim dhe in tegrim (2009- 2013) Tirane Shlalor 2009 16 Neni 19 I ligji l sherbimit civil ka tegorile e nepunesve civil jane keto 1 Nepunes civil Ie kat egorise se larte drejtuese 2 Nepunes civil te kategorise sl mesme drejtuese 3 Nepunes civil v te kalegorise se ul et drejtuese Anep unes civil Ie kalegori se ekzekutive nepunes civi l Ie kalegori se se larte drejlues konsiderohen keto pozicione a) sekretar I pergjilhshem b) drejlor departamenti c) drejlO( I drejlorise se pergjilhshme d) pozicione te barazvlefshme ne Ire Ie parat ne institucionel e administrates publike qendrore apo vendore
39
Ne lidhje me disa aspekte Ie marredhenieve te punesimit (psh mosha e daljes ne pension
sigurimi socia l dhe shendetesor) LNC permban nje reference te p~rgj ith shme ne legj isiacionin e
pergjithshem te punes ( Kodi I Punes) si legj islacion plotesues Disa eiemenle Ie Ijera Ihelbesore
( deklarimin e pasuri se bull konfliktin e interesave skemen e pensioneve ploHsuese elj gjithashlu
te rendesishme pir marredheniet e punesimit te nepunesit civ il jane te shpemdara ne
legj islaeionin e posacem I eili zakonish t rregllilon te gjithe ose nje pjese te madhe te pllnesimit
publik
45 Pranimi ne Shcrbimin Civil 31
Pranimi ne sherbirnin civil ne kategorini ekzeklltive behet nepermjet nje kankurrirni tehapur
kankurimi organizohel ne menyre periodike nga njesia pergjegjese per seci lin nga grupet e
percaktuara ne piken 8 tt nenil 191e ketij ligji
Konkurrimi zhvi llohet ne dy faza
a) Yerifikimi paraprak nese kandidatet plotesojne kerkesat e pergjithshme dhe ato te
posacme sipas shpalljes se konkurrimit
b) Vleresimi I kandidateve
Verifikimi paraprak kryhel nga njes ia pergjegjese ndersa vleresimi I kandidateve behet nKa
komiteti I perhershem J pranimit I krijuar per secilin nga grupet e percaktua ra ne piken 8te nenit
19 Ie ketij igji
Kandidatet fitues qe marnn 70 Ie pikevc talale tevleresimit renditen nga komiteli I
perhershem I pranimil sipas pikeve Ie marra ne li slen e kandidaleve Ie sukseshem
~shte Keshilli Ministravc qe mirnton negulloren e hollesishme per krij imin perberjen dhe
veprimtarine e komiteteve Ie perhershme te pranimit si dhe lTegu llat e hollesishme per
proceduren e pranimit dhe vleresimin e kandidateve
n Neni 22 Iligjit HPer Nepunesin Civil ~
40
46 Ngritja ne detyre
JSNgritja ne delyreesilic kalimi I nje nepunesi c ivil nga pozicioni actual I punes ne nje ni vel
pozicion me 1e larte ne te njejtin institucion osc ne nje in sti tucion tjeter te administrates publike
qendrore apo vendore ( kur nje vend I till e ekziston) Ngri tja ne detyre reali zohet rea lizohet
nepennjel procedures sekonkurrimit organ izuar ga njesia pergjegjese per nj e ose disa
pozicio ne te tira Bazuar ne parimin e neoit 20 ( shanceve Ie barabarta profesionalizmit etj) te kClij ligji Nese vendi I lire I kategorise se utel apo Ie mcsme drejtuese nllk eshle plotesuar sipas
nenit 25 te kctij ligii ai plotesohet nepennjet ngriljes ne detyre
Mund te aplikojne per ngritje ne detyrevetem nepunesit civil te oj e kategorie pasardhese te
pnnesuarit ne Ie njejten apo ne nje institucion tjete te sherbimit civi l nese plotesoj ne kushtel
per ngrilje ne delyre dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Nese vendi I lire nuk plolesohet nepermjel procedures se ngritjes ne detyre nje procedure Ijeter
mund Ie organizohel Brenda nje afali 3 mujor deri ne plOleurosimin perfundimlar Ie vendit Ie lire
nese eshle e nevojshme mund Ie zbatohet procedura e tras ferimit Ie perkohshem ne interest e institucionit sipas shkronjes a Ie pikes I Ie nenit 48 Ie kctij ligji Keshilli J mini strave miraton
kushtet qe duhet Ie plotesojne nepunesit per ngritjen ne delyre dhe proceduren e hollesishme Ie ngritjes ne detyre
Ne prakt ike ngritj a ne detyri ka ndoshur ne perqindje Ie vog la rastesh Ekzistojne megjithale
di sa paqartesi lidhur me ndryshimin e pozic ionit brenda nje kategorie ( Ie larte) nese kjo perren
ngritje ne delyre apo levizje paralele gje qe veshtireson pasqyrimin real Ie ket ij Ireguesi
AVflnlazhi kryeso r I kesaj dllkurie eshte se konkurimi public ka promovuar lerheqjen e
kandidateve Ie af~ ngajashte admi ni strales gje qe krijon mundesine e sjellj es se njohuri ve dhe
metodave Ie reja Ie punes nga ala kandidate qe kane studjuar jashle ve nd it apo nga ata qe vijne
prej sektorit privflt Disavantazhi nga ana (j eter kate beje me pranine e nje kostoj e opportune ne
lidhje me s igurine e karrieres qe mundte mOli vonle me mire nepunesit e brendshem civil
47 Uvizja paralele
J Neni 26 Iligjit nr 152 2013 U per nepunesin civil U
41
Plottsimi I ve ndeve Ie lira ne kalegorine ekzekuti ve ala H~ ule apo Ie mesme drej lUesc behel se
pari nga nepunesit ciyile Ie se nj ejles kalegori nepermjet procedurts paralele Kush mund Ie
aplikoj ne per plotesimin e nje vendi Ie lire nepermjet procedures 51 Iev izjes paralele 5ipas pikes
1 nen 25 I ketij ligi i gt nepun sit civile Ie se njejtes kalegori ne Ie njejtin apo ne nje institucion
tjeter Ie sherbi mit civi l qe plotesojne kllshlet per para lele dhe kerkesat e posacme pef vendin e
li re
Yleres imi 1 kandidateve Ie inte resuar kryhe nga nje komi sion I brendshem I krijuar ne cdo
emiss ion nepermjet nje procedure Ie bazuar ne parimel e parashikuara ne piken I neni 20 Ie
ketij ligji Perfaqesuesi I njesise pergjegjese esbte anelar I kom isionit te brendsghem
Ne perfundi m te vl eres imit komisioi mund te ve ndose
a) Perzgjedhjen e kandidatit me Ie pershtatshem per tu emeruar ne vendin e li re
b) Perfundimin e procedures pa asnje teperzampjed hur ne fast se asnje nga kandidatet e
interesuar nuk ploteson kushtet dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Keshill i I Ministrave miralon
a) Kushlel qe duhel Ie pJolesojne nepunesit per levizjen parale le dhe procedurat e
hpo ll es ishme te levizjes paralele
b) Rregullal pfr krijimin dhe perberjen e komis ionit Ie parashikuar ne piken 3 Ie kctij neni
48 Oisipiina ne sherbimin civil (SHe)
Disiplina ne Sherbimin Civi l ka Ie beje me mnsa l di s iplinore qe jepen ne rastel e konslalimil 1(5
shkeljes serregullave apo Ie moskryerjes se detyrave Masat disiplinore dal lohen nga vleresirni
negativ I perfosmances Vendim-marrja ne lidhje me ke lO procedura perqendrohet tek epror
di rect dhe me pas ekzis(on mundesia e ankirnit Ie drejteperdrejte ne KSH C Sipas nje studimi
eshte ve ne re qe nllmri I rn asave di siplinore ne praktikeeshte I voge l verehet nje shperndarje j o
uniform e tyre lakonisht nje numer relalivisht [mad h [ masave di si plinore vihet re ne mornente
ndryshimesh politikc
42
Ligji eshte relativisht J pltiqarte lidhur me zbat imin e mases sl uljes nedetyre ) kur nje institucion
( ku eshte dhenc nje mase e (ille ) nuk ekzistojne vende pune Ie oje kategorie Ie lIle ne keto
raste nje mase e tille fezulton e pazbatuesh me apo te pakten problemalike Dicka e ngjashme
konstatohet edhe lidhur me mundesisne e kthimit ne pozicionin e rneparshem pasi parashkruhet
masu di sipiinore
49 ASPA OHE PROGRAMET E FORMIMIT PIWFESIONAL
ASPA
39Ne varesi te Ministri se se Brendshem krijohe dhe Shkolla Shqiptare e Administrates Publike
(AS PA) SI jnst itucion public qend ror me se li nc Tiran~ASPA ka autonom i administrative dhe
akadem ike Ajo ka per qeHim formimin professional Ie nepunesve civil 5i dhe cdc individi tjeter
vendas ase H huaj qe nuk esh te pjese e sherbimil civil dhe qe plOleson krilerel e kerkuara
Forrnimi profess ional perfshin programin e forrnimit Ie Ihelluar Ie kandidateve per kalegorine e
ncpunesve civile te ni ve lil Ie Jarle drejtues anetare te tru pes se nepunesve civi le ni velit Ie larte
drej tues si dhe programin e formimit Ie vazhdueshem Ie nepunesve civ il dhe Ie cdo indi vidi
tj eter jashte ketij sherbimi
Buxheti ASPAmiddots percaktohct si ze I vecanle ne Buxhelin e Minislrise se Brendshme
Organel drej tuese te saj jane
I Keshilli drejtues
2 Drej lori
KeshilJi drejtll es perbehel nga [2 anetare dhe kryesohet nga nj e prej rektoreve Ie lmiversitetcve
I zgjedhur nga Kon ferenca e Rekloreve Ie Shqiperise Ne perberje Ie lij jane perfaqesues dhe
drejtues Ie larte Ie min istrive organeve Ie qeverisj es vendore DAP- it universiteteve shoqerisc
civile dhe biznesit sipas percakli mil te bere me vendim Ie Keshill il Ie Ministrave
I Neni 91igji 1522013 Per NepuneStn Civil
43
Keshilli drejlues miraton po litikat bull slrategjite dhe partnerilelet e ASPA-s hal10n kuadrin
rregullal0r Ie saj 5i dhe miralon projektbuxhetin dhe s trukturcn organizali ve Ie ASPA-s
Detyra Ie hoJlesi snme te keshillit drejtues percaklohen me vendi me te Keshillit Ie Ministrave Ne
percaklimin e polilikave Ie perzgjedhjes dhe Ie formimil bull ASPA detyrohel Ie bashkpunoje me
DAr-in s i njenjesia e ngarkuar j)tr centrgatitjen dhe mbikqyrjen e zbatimit Ie polilikave
shteterore ne sherbim civil
Drejlori I ASPA-s emerohet dhe lirohel ne detyre sipas kritereve dhe rregullave Ie percaktuara
per anetaret e trupes se nepunesve c ivile Ie kalegorise se lartc drejtuese Perjashlimisht deri ne
moment in e fillimit Ie efekteve Ie kelij ligji drejlOri I ASPA-s emerohel me vendi m Ie Keshi llil
te Ministrave me propozim te Ministr e Brendshem
Nepunesil e ASPA-sderi ne momentin c IIUjmit te efekteve Ie ketij lirui emerohen nga Drejtori
I ASPA-s s ipas procedures se Kodi Ci vil Keshilli 1 Minislrave miraton rregullal e holl esishme
per menyren e organizimit dhe funksionimit Ie ASPA-s
Programer e formimit profesional
AS PA ka per delyre leofroje formim profess ional nepermjet perfshirjes se programeve Ie
meposhtme
a) Program Ie foonimit Ie thelluar n~ baze Ie Ie cilil formohen kandidalel per anelarel Ie
TNO-s (niveillarte drejwes)
b) Programe Ie formimil t~vazhdueshem ne baze Ie Ie cilit trajnohen ne vazhdimesi dhe
n~ lidhje me punen e nepunesit civil te te gjitha kalegorive si dhe cdo indivit tjeter
j ashte sherbimit
ASPA ofron mundesine e pergal irjes paraprake Ie kandidateve per te marre pjese ne
konkurrimin e hapur per kalegorine ekzekutive kundrejt tmires
ASPA realizon sludime dhe bOlime ne fushen e administrates publike Sludenlel e AS PA-s te
perzgjedhur nga shoqeria c ivile bisnes i apo individi jashlc sherbimil civil detyrohel te paguajne
larjf~ Keshilli I Ministrave miraton lariftin perkmese per cdo trajnim
44
KREUV
5 RREGULLIMI I MARRDHENIEVE TE IU NES NE SHQIPERI SIPAS KODIT
Til PUNES
51 Kodi I punes dhe rregullimi I marrdhenievc te punes ne administraten publike
Marredhenia e punes ne vendin lonerregulohet nga Kadi I Punes I Republikes se Shqiperise I
cili eshte li gj i kryesor per rregullimin e ketyre mltl rrdhenieve ne dispozital perkatese te lio Per
te kl ptuar memire gjendjen e egjislacionil shqiptar pqr marrdheniet c punes eshle e nevojshme
Ie bcjme nj l anaiize te pergjithshme Ie legjislacionil perkates Ky Kod eshte krijuar me qellim
Ie rregulloj marrdheniel e punes ne tregLlll e ekonomise private dhe iniciatives se li re Ne
sekto rin publik prob1emet pcr zbatimin e krit ereve dhe kushteve ligjore pcr lindjen zhvillimin
dhe perfundimin e marrdhenieve Ie punes jane Ie vogla Kodi I Punes parashikon nje
serhregu llash ne mbroj~e Ie punemarresve sin e mstin c fillimit vijimit dhe Ie perfundimit te
marredhenies se punes Kodi parashikon nje rregulJ te posacem per rastet kur punedhenesi eshte
organ J administrates pubJike gjithsesi ky parashikim duhet te kuptohet sakte nga vete organet
dhe ndoshla Ie shoqerohet ed be me lTegullime I~ tjerf Ie posacme per administralen pllbJike
Nje analize e tilleeshte hapi I pare per I ~ evidentuar boshlleqet dhe problemalikm qe ajo mbar
Gjithashlu nje an aJ ize e tilleeshtc e nevojshme per Ie ku ptuar nese prob lemet e qendrueshrnerise
pavars ise ose meritokracise ne administraten pub like rrjedhin per shkak Ie mangesive ligjore apo
moszbatimin korrekl Ie Jigjit
42Kodi punes rregullon Ie gjilha marredheniet e punes ne administratcn publike me perjashlim
Ie marrdhenieve Ie punes Ie personave punesimi I Ie cileve rregullohet me ligj t~ vecante pra Ie
gjitha marredheniet e punes ne organet e administrates publike qe nuk I nenshtrohen nje
rreguHimi Ie veCaJ11e me li gj do Ie rregiullohell sipas dispozilave Ie ketij Kodi Madje ky Kod
parashikon qe per as sa ligji I vecante nu k parashikon zgj idhje per problemet e lidhura me
marredheniet e punes perseri do te gjejnc zbatim ne di spozilat e Ketij Kodi
lt0 ligji nf 7961 dal e 127 1995 Per Kedin e Pun es n~ Repu bliken e ShqiperisE I ndryshuar
4 1 Or Eralda Ca ni Anarize e legjislacionit mbi marrdhenel e punes ne administraten publike ne Republiken e
Shqiperi~e ne kuadrn e projektit te qendres AKSES ALBANIA Per nje administrate publike tre qendrueshme dhe
profesionale ~ mbeshtetur nga Ambasada Gjermane ne Tirane dhjetor 2009 41Neni 4 I Kod te Punes
45
Ky Kod 11 ~ kreun JIl Ie tij parashikon oj sere pari mesh mbi Ie eilal mbes hteten marredheniet e
punes Edbe pse parimin e konkurrueshmerise apo Ie trasparences nuk e permend lie nenin 11 Ie
tij parashikohet se normal e se drejtes Ie d iet rregullojne marrdhenien e punes kane perpares i
qe edhe veH KushlelU ta parashikon oe nenio 11 6 Ie saj Kod i rendi Kushtetuten Konvenlat
Nderkomelare It ratifikuara e me pas li gje Ie tjera duke renditur Ie parin nga 10 Kodin e Punes
Pra perforcohet edhe nje here rregullimi qe Kushtetuta parashikon ne neni n 107 qe marrdhenia e
punes per nepunesit civ il publike bazohet ne lrasparence konkurrueshmeri e profesionalize m
52 Lidhja e kontrates se punes
Kodi I punes ne nenio 19 Ie tij parashikon qe lindja e marredhenies se punes kryhet nga
punedhenesi I ci li puneson ne menyre Ie drejtoirdrejte punemarres in Ky punedhenes perdo r
zyra shtett~rore Ie punesimit ose agjensite priva te Ie punesimit per le punesuar punemarresjn ky
parashikim eshU h~H1lmr me qeJlim qe tu sherbeje person ave juridik pr iv m Ie cilet mund Ie
zgj edhin me sa duke rregLdlal e lyre Ie punesimil te pu nonjesve Ie lyre [ referuar nekuadrin e
detyrimil kllshtetues pe r konkurrucshmeri dhe tra sparence pcr punonjes it e administrates publike
bull ky rregullim do Ie s ilhe konfuz ion dhe paqanes i Pm ka nevoje qe ky Kod meqeeshle li g baze
edhe per marrectgheniet e punes ne admi nistraten publike bull te specifikoje nje rreguHim Ie posac me ne kontrat en e punts apo edhe referimi tck e ashtequajtura kontrate kol ektive e
punes Sigurisht qe cdo rregu lli m qe do te bellej me akt Ie posacme li gjore e vecnneri sht
nenligjore do Ie ishl e I delyrueshem per lidhjen e nje konlrale punesimi Gjithsesi s ic ulna
edh e me la rt profesional izmi apo kerkesa per kritere Ie cakluara piir punesim Kodi I punes Illik
e percakton si kriter punesim i
53 Kohhjatja e marredhenieve te punes
Marresheniet e punes sipas Kodit teP unes lidhen sipas nj e kohezjatje te pacaktuar dhe nje
kohezjatje te caktu ar 43 Kodi me qell im krijimin e rnarn=dhenieve Ie qendrueshme tepunes
parashikon qe si rregul kontrata e punes lidhet per nje periiudhe te pacaktuar Nese
konlra la e punes do le lidhel per nje periudhe Ie cak tultlf kjo duhel jus lifikuar per arsye objekti ve
o Kreu XIV neni 140 I Kodit te Punes se Republike$ $e Shqiperise I nd rysh uar 2003
46
qe lidhen me nar yren e perkoheshme Ie detyres nJ Ie eilen punemarresi do lepunesohet 44 T~
gjitha rregullimet mbi kohezjaljen e punes kohezjatjen ditore ne pune 45 pagesen pushimin
Javor e vjetor punen e nates apo kohe feslash dhe pagesen per Ie detyrimin per kuaifikim
punonjesish elj jane rregullime Ie eilel pltl dysh im mundesojne nj e status Ie caktuar te mbrojtu r
Ie punonjesit per punen qe kryen pushimin qe duhe Ie kete si dhe pagesen qe duhe Ie marre
per punen qe kryen Mund Ie permenden (dhe nje sere nenesh Ie ketij ligji qe synojne
rregu llimin e sigurise dhe mbrojtjes Sf shendet it ne pune si psh Nenel 39-75
Ne pergj ithesi keto rregullime duke qene edhe ne Iefiektim te traktateve Ie m iratuara nga 46IL0 dhe ratifikuara ga Shqiperia ne te njejlen kohe refleklojne edhe shu me prej dire ktivave
Ie BEmiddotse
Te lill a mund tepermenden
47Direkl ivat 2003 l Ee e parlamentit dhe Keshi llit Ellropian Mbi aspekte Ie caklllam Ie oreve Ie
punes
Direclive e keshillit 9 1533 EC vi lil 99 1 Mbi del yrimin e punedhenesve per te informuar
punemarresit mbi kushtel e kontrates apo Ie marrdhenieve Ie punes
Oirektivat 781 EC vi lit 2000 Krijimi I nje kornize te pergjithshme trajtim I barabarte ne
punesim dhe pro fesion e e ila kerkon Irajl im Ie njejle Ie personuve pavars isht nga bes imi felar
paaftesile gj inia orienlimi seksual elj ne marredheniet e punes apo profesion dhe ltlnetaresite
ni orgMizata te caktuara
Nje organ I administrates publike krijohet per Ii sherbye r nje interes i public Ie eaktuar dhe
z1konishl organet e adminjSlr31iS publike krijohen SI persona juridike me akte liampjore per Ie
ekzisluar per nje periudhe Ie pacaktuar kohe ose ne raste Ie caktuara per Ie traj tuar ceshlje per
tC eilat vendoset nje kufi koh or I cfl ktua r4 ~ Edhe ne rltlSle Ht ill a si kjo e fundil akli li gjo r apo
Neni 140 I KPU NE5 parashikon se U nese koheljotja nuk percokrohet me sokresi ngo paler gjare idhjes se kontfoftS ojo ((ojtohe si kontrote me periudhe Ie pocokruor ~5 ligji nr 136 viti 201 5 per disa shtesa dhe ndryshime n1 ligjin 7961 te vitit 199 5 te Kodi I pun~s 1Republikes se Sqiperise i ndryshuar ~o Organizata nderkombtHare e punes ( ILO) n Directive 2003 EC of the European Parlament and of the Council o f 4 November 2003 ~ permbl edhje informacionesh rreth marrdhenies se punes Feri ona Cato
47
nenligjor nuk parashikon kohezgjatien e vele organil administrative Nt ligiin per stat us in e
nepunesil c ivil parashikohen komilele ad-hoc Ie eila jane krijime Ie perkoheshme Ie posacme
Ie krijuara me qellim menaxhimin e testimeve Ie kandidateve pef nje vend pune pjese e
sherbimil civil Po ashtu mund Ie kete organe Ie (ilia Ie administrates publike qe traj tojn~
ceshtje Ie tilla por qe shuhen mbas mbarimit Ie funksionit pqr Ie ei len jane krijuar r sh kemi
organct qe trajtojne ceshljcl e kthimit dhe kompesimillc pronavc Kjo ceshlje kil dhe kufi zime Ie
caktuara nga vete ligji
Megjithate ne rustin e pare behel Ijate per nje pune shume Ie kufizuar ne kohe( nje dilore ose dy
dilore) ne rastin e dyte behet fjale per nje ceshlje edhe pse mund Ie kete kllfizimel e veta ne
kohe mund Ie zgjasi per vite me rradhe Pra kontratCl e punes neorganet e administrates rubJike
duhel Ie jene me nje kobezgj atje Ie papercaktruar ne Ie shumten e rasteve Sigurishl nese
natyra e punes apo detyres do Ie ishte e perkoheshrne edhe kohezgjatja e kontrates se punes do
Ie ishte e kufizuar edhe nese behet jale per marredhenie pune ne nje organ admil)islrativ qe
nuk esille I perkohshem Nje interprClim I till lmbetet edhe ni ate qe admini strate publike per
nga natyra e saj eshte e qendrueshme dile e vijueshme Gjithashttl nj e intepretim [ till1 do Ie
ishte ne perpulhje me direktival e Komis ionit Europian qe kerkojne nje justilikim per
pefdorimin e kontrata ve aflltshkurtra duke I kerkuar shte te ve anetare( nuk eshle e
delyrueshem) q~ Ie konsuhohen me grupel e inte resl dhe Ie marrin masa lidhur me kelt 5i
a) Justifikime objekti ve per rinovime konlratash dhe marrldhenieve Ie tilla al~lshkunra
b) Percaklimi I perseriljes qe mund Ii behe t konlrates afalshkurte r
Kjo directive duke kerkuar nje rregullim te percakluar Ie Ii lie qe orienlon gjilhe marrCdhenicn e
punes drejt qendrueshmerise net per polilik~n qe BE-ja ofron pel nje marredhenie Ie
qend rueshme pune
54 Perrundimi I marrdhenieve te punes
48
Kodi I punes parashikon 49 qe marredhenia e punes perfundon me zgjidhjen nga njerltl pale e
kontrales osekur ka perfunduar afati I percaktuar ne kontrate
Kohezgjatja e nje kontrate tregan vazhdimesi e nj e marredhenie pune pra qendrueshmerise po
aq percakton edhe leresine e rreguUave qe do Ie ndiqen ne rastin e zgjid hjes se saj perfundimi I
marrdhenieve Ie punes regullohet nga Kreu XIV I Kodil Ie punes Kontrala e punes me
kohezgjalje Ie pacaktuar perfundonn kur zgjidhet nga njera pale ose ka perfunduar afati I
njoftimil sine rastin e nje konlrate me tlfat ashlll dhe pa ann kontrata mund Ie zgjidhcI me
arsye duke respekhlar proceduren e parashikuar nga raSle e zgjidhjes se kOfllrales me arsyc s i
dhe procedura e kisaj zgjidhjej e
Fillirnish t respeklohet afmi 1 nj ofiirnil per zgj idhj en e kontrates 1 ei li shkon nga dy deri ne tre
muaj ne vares i Ie s ituatave Ie caktuara Ie parashikuara50 ne nenin 143 Ie Kodi te Punes ku
Iheksohet
I Pas kohes se marrjes ne prove per Ie zgjidhur kontraten ne periudhe Ie pacakwar pale
duhe Ie respektojne nj e flfal njoftirni prej nje muaji gjate vilil Ie pare Ie punes prej dy
muajsh per dy deri ne 5 vi tet e para Ie punes nde lsa prej 3 muajsh pe r me shume se pest
vjet pune
2 Keto afate mund Ie ndryshohen me marreveshje me shkrim ose me konlrate kolektive Ie
punes kur Pllnemarresi ka kryer deri nc gjashl~ mll aj pune afati Injoftimit nuk mund
Ie jeleme pak se dy jave Afa li J njonimit eshtejo me pak se I muaj kur punemarresi ka
kryer me shume se 6 muaj pune
3 Afati 1 njoftimit per zgjidhjen e konlrates zgjalel si pas rastit deri ne fund te javes ose deri
ne fund Ie muajiL Zbatohet I njejti regu]) kur afati I Iljofiimit pezullohet gjateperiudhes
se paa ftes ise per pune shlatzani se ose pushime ve Ie dhena nga punedhenesi
4 Kur njera pale e zgjidh kontraten pa respektuar afatill e njo flimit zgjidhja Irajtohel si
zgjidhje me efekl le menjchershem
bull9 Neni 141 I Kodi I Punes I republikes se ShQiperise
00 Neni 143 I Kodit te Punes te Republikes se Shqiperise
49
Pasi parashikohet respektimi I afati dhe procesi 1 informimit Ie arsyes dhe shpjegimit e situates
Kadi parashi kon perfundimin e marredhenievc Ie punes ne situata tejustifikuara dhe parash ikon
ne cdo here qe do Ie kele perfundimin e lyre normalisnt ky Ie jete edhe per nje arsye Ie
arsyet uar apo tejustirikuara
Nje percaklim I shkaqeve Ie arsyeshme nuk mund Ie behe ne Kad pork y [ fundit merr pers iper
Ie sherbeje 5i nje kufi zim I abuzimeve me kufirin e Ie arsyeshme Ne kete ne nenin 146 Ie
Kadi H~Punes pamshikohen s ituala qe konsiderohen 5i shkage Ie arsyeshme par edhe s ilUale Sl qe konsiderohen 5i shkaqe Ie paarsyeshme Ie zgjidhjes se kontrates se punes Neni 146 Ie
Kadit Ie Punes CilOhe qe zgjidhja e komrates nga punedhenesi kons iderohet pa shkaqe te
arsyeshme kur a) punemarresi ka pretendime qe njedhin nga kon trata e punes b) punemarresi
ka ~rmbushur nje detyrim ligjor c) kur behet per mot ive te pan dash me nga personaiteti I
punemarres jl por qe ka lidhje iegjilime me Ie drej lin e punes dhe raportet e saj Konsiderohen Sl
moti ve t~ tilla raca ngjyra seksi mosha gjendja civile detyrimet ramiljare besjmi retar
bindjel politikc kombesia gjendja shoqerore
Kodi 1 PlUleS ofron gjilhashlu edhe nje percaklim Ie pergjithshcm te institutit Ie situatave Ie
juslifikuara Neni 153 Ie Kodil Ie Punes vle reson 5i shkaqe H jus ti fiku ara rrelhana e rcnda qe
nuk lejojne s ipas parimil Ie mirebes imit Ii kerkohet alij Ie ka zgjidhur kontraten gt vazhdimin e
marrdhcnieve te punes apo dhe raste kur punemarres i shkel detyrimet kontrCl ktuale me raj Ie
lehlc ne menyre Ie perserilur me gjithe paralajmcrimin me shkrim Ie punedhenesit Kuptmin
e rret hanave terenda apo fajita Ie ehle te pers~rilur pale do (ju duhet ta interpretojne s ipas rasti
dhe eshte gjykata ajo qe vend os nese ekzi stoj ne apo jo shkaqe te tilJ a Ire justifikultl ra per
zgj id hjcn e kntmtes
Nese zgjidhja e kntrates rezu llon te jete jo nerespeklin e procedurnve Ie parashikuara apo jo per
shkClq e te arsyeshme I j ustifikuara punemarrcsi ka Ie drejt e Ie paraqese pad ne gjykale kunder
punedhenesit brenda 180 diteve nga d ita e perrundimit Ie arati te njoftimit Kodi parashikon se
zgjidhj a e kontrates pa shkaqe Ie arsyetueshll1e eshle e pavlefshmePunedhenesi qe ka zgjidhur
kontraten dHke mos respektuar aralete e njofl imil duhet Ie paguaje si rregull dernshperblim nje
~ l Neni 146 1 kodile punes te Republikegt se Shqiperise
50
page prej 2 muajsh Zgjid hia pu shkaqe tearsyeshme sjell edhe demshperblim deri ne I vii page
Madje kodi parashikon qe kur ka nje vendim Ie formes se prere per Ie riklhyer punemarresin ne
vendin e meparshem cpunes punedhenesi eshte I detyruar ta zbatoje
Referuar kelij punimi cka u citua me lart Ie gjilhe keto aspekte ligjore si dhe polilika qe
ndermerr shteti ( qeveria ) Juajne nje rol Ie rendsishem ne mbrojtjen e punemarresve per Ie
ruajtur vend in e punes ( duke siguruar nj e kontrate afatgjale Ie punes ) gje e cila ~jell nje lTitje te
punesimit thene ndryshe duke mos ndryshuar shirrat e papunesise ( nje nga s frdat qe perballet
shleli shqiplar)
51
Konkluzione
lDuke II bazuar ne cfare II trajtu3 ne kiW punim kam evidenHlat qe pavars isht rolit Ie shtetit q~
shikohet qe ka sjeJl e reform a ne vazhdirnesi per nitj en e nive li Ie Ie pun ils ua rve nepermjet
politikave Ie nderrmarra eshte e nevojshme qe Ie merren masa Ie ndryshme duke j u referuar
dhe akhl aliletit Lehtesi sht mund te arrih et nekon klu zion se rritja e vi velit Ie papunesise mund
te arrih et nepermjet nde rmjetesi mit qe ofroh et nga zyrat e punesimit ose nga agj ensite private
Ie punesimi t
2 Fo rm imi profess ional du het Ie permiresohel dhe Ie shtohet numri lIe trajnuarve cdo vii ne
baze te kerkesave Ie punes per lI oj in e pro fesionit
3 Dun e levazhdoj c zbatimi I program eve te nxiljes se punesi mil du ke siguruar kllalifikime
sidomos per temral d be grupel e vecanta
4 Nje mbeshtetj e Ie vecante duhet lekt~n e bisneset Ie ei let ofrojne punesim bisnese t fa miljare
si dhe scktori I turi zmit te eilet mund te punesojne nje nurner Ie madh punonjes ish
5 Nxilj a e progrcuneve per prnkl ike e Ie sapo d iplomuarve duhelle zgjerohet ne cdc instilucion
dhe ne cdo d rejto ri admini strate publike gt pa lent menjeane dhe kompani te medha duke krijuar
me ta nje forme bashkpunimi per punes imin c praklikanleve me Ie mire
6 Gjate vit eve Ie fu ndit prezenca e shtetiljo vetem qe nu k eslllezvogelll3r por perkundrazj eshte
zmadh uar ajo efa re ka ndryshuar eshte roli I tij menyra e nderhyrj es dhe doza e ket yre
nderh yrje duk e bere Ie mun dur mundesine e rriti es se pllnesimit dhe kualifikimit Ie personave Ie
punesuar dhe tl papunesuar qe pres in te integroh en ne tregun e punes
7 Kodi I Punes I Republikes se Sqi pe ri seeshte nje baze e e mire mja rtueshme per rreguilimin e
marrdhenieve ne kCli sektor nl kete kod re Oektohet drejlpersed rej li fryma dhe gama e parimeve
me Ie nj ohura qe vij ne nga konven ta nderkombetare dhe Euro piane per Ie drej tat e njeriuL
52
8 Pervec rreguHimit qe [ ben Kodi [ Punes kerni edhe veteBrenda sektorit public rregll l ime per
ate instilueione Ie eilat hyjne ne fushell e veprimi t Ie legjis lacionit Ie sherbimit civil dhe keto
marredhenie rregu ll ohen me ligjin nr 152 20 13 Per Nepunesit Civ il Edhe pse jemi nj c shIel
I vogel me nje admini strate te vogel pu blike dhe me nje numer te kufizuar Plillonjesish pu blic
ky sektor eshte du ke kal uar neper reform a dillamike ne lTUgen drejt integrimit Europian
9Ne vendin tone duhe l Ie propozojme ndryshime dhe permiresim Ie qeve risjes 5C sek lo rit public
dhe sherbimeve publike p~ dysh im qe duke iu referuar s ituates aktuale problemmike sek lo i
public duhet Ie beje ndrys hime sin e funksionim sin e ndertimin e saj Ajo duhet tejete e
mbrojtllr nga levizjet po[itike Ie punonjesve ne menyre qe Ie ruaj kualitetin e kapacitcleve
llJ erezore
S3
Bibliografia
1 E drejla f punes prof fir KiltreI Cela bolim IV ~ stlepia holuese liar Tirane
2 E (rejta e kralwsllar e punts proftlr Kudrel Cea
3 Directhe 2003 EC of he European Paramenl and 0 he Council of 4 November 2003
4 Lligji lu82 tlati 0907 945 Mbi knllen e sherhimit mhrojljen dlte shperblimin lie pune
5 Ligji IIr 527lktle 2508947
6 Ligj nr 2250 dali 030SJ956 Mbi Kodin e Punils Ie Repuhlikiis Populore Ii
Shqiperise
7 Ligji I1r136 dale 512 2015 Iper disa shlesa dlte Ildryshime nit Ligjin fI 7961 dali
12071995 Kodl J plles I ShqipiJr i ndrysltuar
8 Ligjil152 dale 2013 Pilr IIilpfinesin civil
9 Stalstika e fregut Ie plllles 2014-2015 SheThm Komhiftar I PUl1esimit
)0 Slrnlegjia e plllleimit 2007-2013 Millistria e Pun es rifle Ceshljes Sodale
11 Tregu 1 pUlles AklllaJ Shirbimi Jltombelar I Puniisimil
12 Slalisliklllejorces se punes lOIS INSTAT
13 Slralegjia ombilare per pniisim 2014-1020
14 Slralegjia difrseJaorjale e reformes lie a(minislrolen Publike (SNRA P) llii kUlJdii Ie
slralegjise JoIIbilare pir tviflim dll t illltgrim (1009- 2013) Tirane SMalor 2009
15 Slralegjia per PUllesim dlle Aflisi fLO 1013-206
16 Draft document Mbi fiji igjii Ii ri per sllirbimin civil ni SIIqiperi f pergalitur Of
Zlrani SIIapo ne basltkipunim me Dr Hails -Achim Roll kOllsulenli Ii Sigma me
kerkese Ii DAP 1 letor 2010
17 Giuseppe Casale Service public reladole eork
S4
J8 Josep Tenkormrg bullbull hi comparaillt Qvervieii Geneva August 2008
9 Annizi e legjisaciollit mb marrdhiilliel e punlis ne administraten publike ne
Republiken e Sltqiperise lie kuadrin e projektit Ii qelldres AKSES ALBANIA
Pernjii administratil pubike Ie qiil1drlleshme dlle proesiollale mbiJihlellir IIga
Ambosnda Gjermane Ili Tirone dhjelor 2009 puno Dr Eralta Can
20 Komieli Shqiptar I Helsiki Sifuala e diskriminimit lie procesill e lorgimit ngo
plla ni Shqipilri Tirane dlljelor 201 I
21 SlalisiNa lujuri IIga kOllfenmea e reafizuar ngn qelldm ISU JtlriJ me feme
Zbnim J ligjit lie mbeshlelje Ii qiimrueshmerisi dhe rriljes sit perjorm(mcifs ni
Administraten Pubike
22 KlIshJetuta e Shqiptrisi
23 Marrdhellia e pultes FerioJlQ Calo
201 Kerkime mbi fregull e pUlles Jonida IoxhoJi
25 KOIi (ok Idrej~sla~qjp-(J -tJXl
26 Shlefiweborg
27 llllervisffr lie ~lil1islrillit e punts dlle Ceshtjevt Sociole me feme Nxitja e pllll ifsimil
dhe polifika Ii tjera per IIljell e papllnesisl
55
MJRENJOHJE
Universiteli piilfaqeson nje faze te jees ne Ie cilen secii aftesohet profesionalisht
dhe shkencerisht Nefund tii kesajfaze gjilhe informacion i akumuluar ne auditor
eshe nje benefit me nje diapazone Ie madhe qe do Ie me sherbeje ne gjihe
rrugel imin e jeLifs Per kiile pasuri Ie dhuruar duhet Ie falenderoj l ii giihe
personal qe me kane p erkrahur dhe mbeshtetur ne cdo moment duke me dhene nje
ndihmese Ie) mase Ie madhe vecanerisht do i shprehja f alenderimet dhe
mirenjohjen time Ie gjifhe Sioftl akademik Ie pedadogeve qe kane dhene shume nga
vetja per Ie no e bere me Ie lehte perfundimin e studimeve Falel17inderil
p edagogeve Ie Universilefil Aleksander M oisiu Ie cilet bene Iii tnundurjo velem qe
une lejem ketu sot por dhe fakti qe ala kane hedhur bozat e ketij formimi lek une
Shpresoj q i nji dili Ii kem mundesi Ii jlla shpirblej kil Nji mirnjohje pafund
per Ie gjithe ju (burimi I dijeve temija ) e cila nuk do shteroj kurd tek qenia ime
JlIaleminderii shuf1le per gjithcka
4
--------
Abstrakt
Roli J shlelil ne Iregul1 e punes ne Shqiperi qe ne flUime e sa) dhe deri ne (Jiliil e SOlme Iw
perjeuar nje eri sjidash dhe reformash deri ne jorcimin e roUt Iii fij duke ndiirrmarre njij sere
polilikash per Ie lfur papunesine si dhe mbrojljen figore Ie punonjesve jo vefiim ne sexorin
public por dhe ne ale privctt Kam menduar Iii Irajoj njii ilome duke vent ne dukje rolin e hlelil
)0 wliim ne mbiishlelje Ii zlljJljmil Ie Jregul Ii plines por dhe mbrojljes mbrojljes l igJore Ie
punolljiisve ne variisi Ie jnSli(ucionil ku (1(0 punojne Nji piirshkrim I eshte hiire dhe siluates
akuate ne fidhje me puneimel nii administralif si dhe shkarkimct e tyre e ciia sjell njii (riUe Iii
papunesisii dhe njt koslo Jinanciare Iii hwnbur Lidhul me nepuniisit civile dhe marrdhiiniell e
punes jam mundllar Jij palaqese nje analizf teorike Ie legjislaciont dhe menyriln se si
funksionon duke u bawar ne ligjin III 152 viti 2013 Per Nepunesin Civil si dhe fig 79611
viit 1995 Kodin e Punes I Repuhlikiis sf Shqiperise
Abstract
The role of the state in the labor market in Albania since ils inceplion and until today has
experienced a Illlmber 0 challenges and reorms to strengthen its role having undertaken a
series ofpolicies 10 reduce unemployment and legal proteclion employees not only in Ihe public
seclor blI also in privGtelthought 10 Ireal a subject noting the role of the slate 110t only 10
support the development athe labor marlcel but legaL prolection Gnd protection oj employees
depending on Jlle institltion where they workA description athe current situalion is made and
aboul employment in the adminislmion and their emissions which brings an increase in
unemployment and a finan cial cosI oflosl Regarding civil servanls and Iltt relalionship ofwork I
have Iried 10 presenl a Iheoreticai analysis o Ihe legislation Gnd how it works on the basis of
Law No 152 20(J 0 Civil Service lIl7d (he Law 7961 01995 Labor Code oJlhe Republic of
Albania
5
- -----------~
SHKURTlMpound
KODII PUNWS (KP)
SHERBIMI CIVIL (SHC)
NWPUNES CIVIL (NC)
MINISTRIA E PUNWS MIREQENIES SOCIALE (MPMS)
INSTUTII STATlSTlKAVE ( INSTAl)
MARRDHENIA E PUNES (MP)
6
Hyrje
Nepennjet kt~lij punimi kam synuar Ie jap nje pasqyre Le tregul Ie punes ne Shqiperi qe ne
fillimet e saj dhe deri ne ditct e saline duke ndjekur hapa qe nga historiku I forcimit Ie rolit Ie
shteti[ e deri tek politikat e tij referuar papunesiapunesimi polilikal e ndjekura peT Ie ulur
papullcsine si dhe rnenyren e punes imil jo velem ne sektorin privat por dhe ne ate shteteror
Kam menduar Ie trajloj nje Ierne duke vene ne dukje rolin e shleli jo vetem ne mbeshtetje Ie
zlwillimil Ie tregul Ie punes pOl dhe mbrojtjes mbrojljes ligjore lepunonjesve nc varesi Ie
instilllcionit ku ala punojne
Po lilikal aklive Ie tregullepuneS synojne Ie permi resojne tregun e punes pcr Ie papunesuaril Nt
shurne vende trajnimi dhe punet e mbeshteturn financiari sht jane elemente te poJitikave aklive Ie
tregut Ie punes Qe ngll koha ur Shqiperia hyri ne rruge n e demokracise tregu I punes ka vene
ne dukje perballe shoqerise fenomenin e paptlOesise Per te lurtuar lurtuar kete fenamen qeveria
dermerr programe Ie politikave passive dhe harton polilika aktive Ie Iregllt dallimi midis lyre
eshte Ie politikat aktive jane me te kushlueshmedhe kerkojne nje monitorim dhe vleresim dhe
perkushtim Ie madh
Gjithashlu jam perpjekur Ie sjell dhe njeanali ze te legjis lac ionit per rregullimin e marrdhenieve
Ie punes si dhe instilucionit perkates per lrajnimet dh e keshillimin per ndjekj en e hapave per Ie
punuar ne sek to rin public kryesisht nl adminislraten publike
Nje pershkrim J eshle bere dhe situates akluale nl Jidhje me punes imet nl ad ministrate si dhe
shkarkimet e tyre e eila sje ll nje rfitje te papunesise dhe nje koslo financi are I~ humbur Lidhur
me nepune5il civ iledhe marrdhenien e punes jam munduar Ie paraqese nje analize teorike te
Jegji s lacionil dhe men yren se 5i funksionon duke u bazuar ne li gj in nr 152 viti 2013 per
nepunesin civil 5i dhe ligji 796 1 I vitit 1995 Kodin e Punes 1 Republikes SI Shqiperise I
ndryshuar cfare parashtrojne dh e cfare avantazhe dl1 e disavanlazhe mund Ie kete zbatimi J
lyre Zbalimi nepraklik~ I marrdhenieve Ie punes sidomos ne sektorin public ka sjell mjaft
probJematika pOI e5hte vine re vilet e fundit gjilhashtu nje interes ne rrilj e per rregulimin e
marrdhenieve te punes ne kete sektor
7
------ --- --- --
Permbledhje
Ne ka pilullin e pare jam munduar Ie pamqes historikun e marrdhenieve Ie punes ne shqiperi qe
nga lindja per here Ie pare Ie kelyre marrdhenieve s i doe s ituaten SI ka evoluar tregu I punes Nje
vend Ie rendesishern ze perba llja e shoqerise me konceptin e pap unesi se rnbas hyrjes ne
Demokraci Jam munouar Ie paraqes dhe polilika e tregut Ie punes qe j ane nderrmalTE nga ViLil
1990 deri ne 201 5 duke anali zuar ro lio e shle tit ne kete drejtim
Ne kapi tull in e dyte kam pasqyruala fenamenin pnpunesi dhe statistikat e saj ne vi let e fund i
Gjithashtu ~shte trajtua r dhe ndernlarja e po lit ikave Ie ndryshem per Ie ndryshuar kett situate
nepennjel disa pikave kryesore si nxi tja e pune-si mi mbeshtetj a e bisneseve Ie ndryshme per
rritjen e pl111esi mi t ofrirni I Irajnimeve dhe shkoll ave profesionale keshillim dhe ndennjets im
Ne kapitull in e trete eshte trajluar sektori public dh e sherbimi public ndryshimet dhe
ngjashmeritc ndennjet lyre s i dhe menyra e Irajlimil Ie punonjesve ne kele seklOr ne moment in
e derrimit Ie pushtet it politik ( studim per pushimel masive ne dy bas hki ) Gjate ket ij stud imi u
ev identuan shkelje e te drej lave Ie punonjesve ( duke I larguar nga pun a par dhe du ke r ilur
nj ekohesi sht num rin e te papu ncve)
Ne kapitullin e kater kam paraqitur nje ana lize te li gi it 152 1e vilit 20 13 Per Nepunes in Civil
duke e pare s i nje mundesi (e mire per Ie s iguruar nj e pune a falgjale pe r punjojes Ie ars imuar Ne
kete Ierne eshte jane Irajtuar karakteristikat mkryesore te kelij ligji pari met bnza fusha e
veprimit Ie li gj il e tj Gjilhashtu jam munduar Ie jap nje pasqyre edhe te instilucionit Ie ASPA-s
dh e programeve (i fOflnimit professional ku ev idenlohet roli I shleli per te slimuluara
pUllonjcs il pavars isht a rsimit per (u kualiflkuar qe Ie jene Ie plotesuar ne tregu n e punes
Ne Kapit ul1in e peste kam (rajluar bazen e rregull imeve qe kryen Kodi I punes se Rep ublikes
se Shq iperise duke nis ur nga marrdhenia e punes kontrata kohezgja tj a si dhe perfund imi I lyre
ka m trajtuar dhe fo lin qe lua n ne mbroj tjerje e punonjesve gjate nderprerjes sf konlrat es se
punes ne meny re te njeanshme
8
KREUl
lZHVlLLIMI HISTORIKJ MARRDHENIES SE PUNES DHE TREGUT TE PUNE NE SHQIPERI
IlVeshtrimi historik I marrdhenieve te punes ne Shqiperi (1912-1995)
iE drejla e punes eshle nje dege relmivisht e re ne hislorine e se drejtes juridike si dhe ne
hislorine e se drejtes Shqipate kj a e drejte lindi per here Ie pare ne bote ne mesin e dyte Ie ville
1800 dike marre permasa Ie reja zhvillimi dhe rendesie te vecante ne sheku llin tone E drejla e
punes e ka pasuf pikenisjen e saj tek Jegji slacioni I fabrikave liampiet civile kapitali ste Ie cilet
rregullonin kontrMat e pajtimil Ie fuqise punetorl tek pmktikat e kontrntave kolekti ve Ie
punetoreve dhe tek normal e se drejtes administrative Per sa J perket Ie drejtes se punes
neshqi peri para luftes sl II-Ie BOlerore nuk muod Ire behej fjale per nje legjislacion Ie plote
pune per shkak It~ veti mungeses sf strukturi ekonamike shoqerore e politike te ve ndit tone
paralufl~s 2 Par periudha e viti 1912 e gjeti vendin lone me nj e prapambelje emndhe per shkak
Ii pushtimit shekullor Illrk duke trashcguar nga sistemi turkjo vetem marrdhcniet ekonomike
por edhe legj is lncio nin Nje vendim 1dal~S 6 dhjelor 191 2 I Qeverist se Perkohshme Ie Vlores
percaklonte qe legj islacion i turk I asaj kohe do Ie qendronte ne fuqi deri sa Ie hartoheshin dhe
Ie miraloheshin ligje Ie reja qe do le zevendcsonin mo ekzistuesel bull duke pasur dhe parasysh
rethanal dhe kushlet ne Ie eiJen nda dhej Shqiperia asaj kahe
Kadi Civi l I MbreteriseShqiptare i 1929 dhe Kodi Tregtar 1932 zevindesuan te drej len
autonome oe Shqipe ri Ky Kadl 1929 i kushlonle kontrales se punes to nene ( 1631-1640)
Legj islaeioni J Zogu t J konsideronte mamlheniet juridike Ie punes ndermje Ie Ie pajtuarve dhe
punedhenesve kapilali st s i marrdhcnie juridiko c ivi le ndersa marrdbeniet e punes sf
nepunesve me organet shteterore perkatese J quante marrdhenie juridiko ad mini strative Ky
sislem dispozitash juridike shenonte nje arrilje me viera Ie vecanla ne formulimin ligjor Ie
kuplimit te kontrates se punes duhet pranuar fakli qe ky sistem dispozitash ne fushen e
marrdhenies st punes nuk mund Ii shpetonte reaiilelil shqiptar s i ne rrafshin social ashtu dhe
E drejta e punes Prof Dr Kudrel Ceia 1 E drejta e punes faqe 27 Prof Dr Kud(et Ceta Shtepia 6otueseILAR TIrane 2007 ft
9
ne ate ekonomik ne Shqiperi nuk ishin percakluar akoma konlUrel e lev izjes se puneloreve
Shleli lluk kishte parashi kuar akoma plitika acti ve Ie tregut te punes
Pas Lufies Sf lI-leBoterore marrdheniet kapitali sle le punes filluan te ngushloheshin se lepermi
ne 1945 duke I iene ve ndin grad uali sht marrdhenieve soc ial isle te punes J Ligji Nr 82 dale
09071945 Mbi kohen e sherbimil mbrojtjen dhe shperblimin ne pune perfaqesonlre dhe
ligjin e part Shqiptar ne fu shen e Marrdhenieve Ie punes Ligj i nga pikpamja farmale
sanksionoi barazine gj inore dhe shperblimin ne pune kohezjaljen 80rareshe le punes ndersa
ajo e nates 7 are shprblimet ne pune jashte arari etj
Oekreti I Presidi umil Ie Kuvendit Papullor Nr 237 date 2004 1946 1 eili doli ne zbatim Ie
Kushtellltes se Republikes seShqiperise me 14 mars Ie 1946 vendos i d ispozita Ie tjera SI
pershembull
raquo- Largimi ngfl pUlla 1 punetorit nenpunesi nuk lejohej la largonle pa pelqimin e s indikates
gt Mosmarreveshjet nc pune nuk mund Ie zgj idheshin me ne rruge administrati ve par me
marreveshje ndermjet punetorit dhe nepunesit osc punedhenesit kur kjo nuk arrihej me
marreveshje paJa e interesuar I orej tohej me padi gj ykales se punes etj
Evo limi ne legjislacionin e Punes u pasua me miralirnin e li gjit Nr 527 date 2508 1947 per
Kodin e Punes I e ili ishle kodi 1 pare n~ hislorine e se drejles sociali ste le punes qe rregu llonte
marrdheniet c punes ne nje dimension me te gjere se Ie gjitha li ampjet c meparshme ne fuqi 4 Ky
kod perbehej gjithsej nga 17 kapituj dhe 170 di spozita me vone dol en nje sere ligjesh dhe
aktesh ligjore e nenligjore nc kete fushe
Hapi 1 dyte J rendesi shem ne zhv illi min e legji s lacionit te pllnes ishte ligji nr 2250 date
0305 1956 Mbi kodin e Punes te Republikes Popullore Ie Shqi pe ri se Kodi perbehej nga 13
kapitllj me 246 nene j Ai plotesoj me tej boshllekun juridiko-nonnativ ne fush en e
marrdhenieve te punes qe kishte lejuar legjislacioni I meparshem I punes
1 Ligji nr82 date 09071945 Mbi kohen e sherbimit mbrojtjen dhe shperblimin ne pun e 4 Ugji nr 527 date 25081947 ~ ligji nr 2250 date 03051956 Mbi Kedin e Punes te Republikes Popullore Ie Shqiperise H
10
Kad i I ri I punes hyri n~ fuqi ne J nentar t~ 1966 jepte vet~m rregullimin juridik te drejlimeve
themelore Ie marrdhenieve Ie punes bazal thelbesore per cdo inslitucion perkates Ie sc drejtcs sl
punes pasi marredheniet e punes udhehiqeshin nga vete partia (shleti)
Kodj I kalert I punes 1 19amp0 ishte nje kod tercs ishl ideologj ik I ndenuar qe do Ii sherbenle
ideoJogjise soc ialiste ndenuar mbi baza marksislemiddot leninisle dhe nje shenderrim Ie marrdhenies
se punes
Ndryshimet po lilike ekonomike e sociale Ie viteve J 990 so llen me vete dhe ndryshimet ne
Jegj is ncionin e punes ku nuk mund te liheshin te paprekura rnarrdheniet e punes ku mund tl
permend im Ligjin per Kodin e runes Ie vitit 1995 dhe aklel e tjera nenligjore Ie nxjerra nl
zbatim te tij Vitet ne vijim pesoi ndryshime ne di sa nene ne 1996 si dhe nj e sere ndryshimesh ne
2003 duke u konkluduar me ndryshi mel dhe shtesa edhe ne vi tin 20 156( Ligj NT 136 Per disa
shlesa dhe ndryshime nl Ligjin NR 796J dale 127 1995 Kodi 1 Pune sit Shqiperise f
n(hyshuar Ndryshimet konsistojne Mbi delyrimin e punedhenesit per Ie informuar punonjes it
per kushlel e zbatueshme Ile kontrateMbi paraqitjen e masave per Ie inkurajuar pennires imel Of
sigurine dhe sh~ ndetin ne pune te plineto reve shlatzena dhe punetoreve Ie e ilat sapo kane lindur
ose jane me femije ne gji per mbrojtj en e Ie rinjve ne puneLidh ur me dergi rnin e
punemarresve per Ie punuar perkohesishl jashte vendi t ne kuader te orrimille sherbimeve Mbi
rnarreveshjen kllader per punen me kohl Ie pjesshme etj
12 Rendesia e marrdhenieve te punes ne Shqiperi
Per analilimin e marrdhenieve juridike Ie punes e s idomos per marrdheniet e punes ne seklorin
pllblik duhet anali zuar mire jo velern Kod i I punes par njekohesisht dhe Kushtetuta e Republikes
se Shqiperise ligj i per Statusin e nepunesit civil Konventa Ie nd ryshme elj
Duke qene se JegjisJaciani jane J punes iu ka dhene kelyre marrdh~nieve nj e profil Ie ri
ellfa pian per njedhoje jane zgjeruar dhe pasuTlar dhe dimensioned e liri seuro dhe Ie drejtave te
punemarresve duke s iguruar keshtu perpulhje Ie plote per lindjen shtlflrj en ndryshimin e kel yre
6 Ugji nr136 dale S12 2015 Nper disa shtesa dhe ndryshime ne liampjin nr 7961 date 1207 1995 N Kodi I punes I Shqiperi I ndryshuar
11
marrdhenieve me aktet e se drejees nderkombetare si ( Karta e Kombeve Ie Bashkuara
Konventa Europiane e Ie Drejlave Ie Njeriut Traktate Nderkombetare Karla Sociale e Njeriut
elj)
Sipas nellil 49 te Kushtelutes se Shqiperi se Secili ka Iii drejlii Iii jiloje mjetel e jeleses me pune
Iii igjstme qe e ko zgjedhllr ose prol1lwr ai veti Ai eshle flire lezgjedhe projesiol1in vendi e
punes si dhe sislemin e kU(Iiflkilllil Iii vel professional Ie punesuaril kane It drejlen e
mbrojljes shoqerore Ie plll1es
E drejta per pune qe garanton neni 49 j Kushletlltes perfshin zgjedhjen e profes ionil vendin e
punes dhe sistemin e kualitikimit profess ional me qellim sigurimin e mj eteve Ie jetcses ne
menyre te ligjshme Zgjedbja e profes ionit s ic parashikohet nga dispozita kushtetuese eshle nj e e
drejle e individit ne formen e perkllsh(imil per Ie kryer nje verrimtari rer Ie s igllrLlar mjetet e
jeleses kjo e drejte e individit per Ie perfituar me pune Ie ligjshmc fiton rendesi edhe nga
pikpamja sociale pasi puna s i profesion es hle nje vlcre edhe pef kontributin qe I ~jell shoqe rise
E drejla per pune dhe liri e profesionit nenkuplon cdc veprimlari Ie ligshme qe sje ll Ii ardhura
dhe qe nuk ka afal Ie perCakluar me perjashlim Ie rregullimeve Ie vecanta ligjore Garancia qe I
jep Kushtetula individ it lidhur me Ie drej len per pune dhe lirine e profesionil ka s i qe llim
mhrojljen e lyre nga kufi zimel e shlelil
Kodi J punes J viI it 1995 qeeshte SOl ne ruqi (me ndryshime dhe shtesa) eshH 1 ndrys hem nga
Kodel e meparshme Ie Punes persa I perket natyres krejl Ie ndryshme Ie marrdhenieve Ie punes
qe ai rregul Ion
Mund Ie Ihemi qe Kodi J soti~m I Punes eshte J standarteve hashkohore Ai eshte nje nj e ha ze
me elementel e dllhura per rreguHimin ~ marrdhenieve Ie punes 8 Ne kete Kod veca neri shl ne
krcun III Ie lij retleklohet fryma dhc gam a e parimeve me Ie njohura qe vijne nga dokumentat
Nderkombetar dhc Europian mbi Te Drejlal e Njcriut Konventat e Orgallizates BoHrore Ie
Punes (llO) mbi ceshljel e punes dhe Kartes Sociale Europiane Velem ky rakl I rril vleren dhe
rendesine Kodil ((~ punes Te tilla pari me Ihemelore jane ndalimi I punes se det yruar bull ndalimi I
disk riminimil liria s ind ikale( me e drejle do Ie thuhej liria e bashkimit ne organ iza la Ie punes
1 Kushtetuta e Shqiperise Neni 49 8 Kodi I Punes I Republikes se Shqiperise Kreu III nenet 89
12
e drejte kjo e barabarte per punedhenesin dhe punemarresi n) perparesi e normave Ie sE drejles shy
nder tt cilal primare u takon Kon ventave dhe Kartave Europiane dhe Nderkombelare Ie
nenshkruara parim qe e njeh Kushtetula dhe Kodi I Punes Sipas Neni l 8 pikal I nj e nga te
drejlat themelore Ci lOhe se Ndalohet puna e dl lyruar ne Ie gjilha fo rmal e sa) nd ersa ne
Nenin 9 pika 1 shkruhet qe NdaJohel cdo lIo) diskriminimi ne jilshiin e marries ne punii dhe Ie
projesionil
Rendesia e marrdhen ies Sf punes ze nje vend e rendesishem jo vet em ne shoqeri por eshte nje
burim baze per Ie drejtal themelore Ie njeriut ajo s igu ron nje marrdheni e te sigurte kur pa raq itet
ne formalin e saj ne baze Ie liampiil
13 Zhvillimi I Iregul Ie punes ne vitet 1945middot1990
Sislemi ekonomiko - shoqerore qe u vendos ne Shq iperi pas Luftes se Dyte BOlerore ku
sundOllle prona e perbashket mbi mjelet e prodhimil percaktonle edhe marrdheniel juridike Ie
punes Ie perqendflJara ne duart e shIell
Nga pikpamja legjis lat ive gjale kesaj kohe kerni miratimin e Kushtetutave te viteve 1946 dhe
1976 miratimin e pare Ie Kodilte Pare tc Punes nc hi storine e se drcjles sociaJisle shq iptare ne
vi tin 1947 I cili u prlsua nga miratimi 1 Kodit te Ri te Punes Ie vi iit 1956 Kodi vijues 1
azhorn uar 1 Punes 1966 dhe me se fundi Kodi 1 Punes 1 viti I 1980
Gjale kesaj kohe ekonomia shq lpta re bazohej nc nje leknologji shume Ie vjeter ndermarrjel
ishin jo renlabel dhe mbaheshin ne kembe me sub vencione Ie medha nga shlei Karaklerislike
ishin nderrmarrjet e medha ne forme kombinatesh qe punesonin nj e numer Ie madh person ash
Oeri ne fund Ie vilil 1989 bilanci I forcave Ie punes perbehej velem nga popullsia akti ve qe
punonlc Koncepti I papune nuk ekzislonle S i pasojc punesimi I plate qe ekziSlonle
nepermjel emerimeve dhe shkarkimeve qe kryheshin nga ana e shtelil me qellim reali z imin e
Ireguesve Ie plani Ie krijoni n perShlypje qe Ie gjilhe personal ishin te punesuar dhe as nuk behej
Ijale per polilika aklive te punesimil 9Edhe pse nuk publikoheshin shifra par afersi sht 113000
persona kerkonin pune Sipas Ie dhinave te rregji srimeve Ie fundit Ie popu ll sise ne vilitn 1989
Kerkime mbi tregun epunes ne vitet(194Smiddot1990) Jonida Hoohalii
13
- --------- -- - -
popul lsia ne moshe pune zinte rreth 57 Ie te gjit he popullsise Mbi 53 Ie popullsise ne moshe
e zinin meshkujt Ne qylel ishle perqendruar vetem38 e popullstse ne mashe pune Ne
vilin 1989 numri I Ie punesuarve ne vendin tone ishle gatl 15 milion 54 e tyre ishin meshkuj
rreth 80 e populls ise ne moshe pune punonle pjesa Ijele r ndiqte s(udimel kryente sherbimin
ushtarak ishte e paafie per pune etj
Shkalla e pjesemarrjes ne pune sipas gj ini se ish Ie e barabartt per te dyja gjinile rreth 77
Sipas vendbanimit ky tregues ishte respekt ivisht 77 ne qytct dhe 8 1 ne fshat Popullsia ne
pension pleqerie perbenle rrelh 12 Ie popullsise ndersa ne moshen 15 vjec elan ne vitin 1989
karakteri zohej nga nje nivel I larte punes imi veeanerisht ne zonen fshatare te vend it Meshkujt
zinin pjesen me Ie mad he Ie Ie punesuarvc mbi 53 N ive li r papunesise edhe pse I padek laruar
ngn fakli f s istemit Ie atehershem ishte rrelh 7 ( kerkirne Jonida Hoxhalli)
41 Politikat e Iregut Ie punes ne vitet 1990-2015
Dekadat e fundit so llen per vendin tone njendrysh im rrenj esor ne rushen polilike ekollomike
dhe socia Ie Kalimi nga nje s istem polilik komunisl ne ate demokratik e vuri vendi n tone perpara
nje prove Ie madhedhe teper Ie veshtire qe ishle krijimi J nje baze ekonomike mbi Ie eifen do
te mtgteshtetej s islemi I ri
Gjate vitit 1990-199 1 u be nj e perpjekje qesistemi I ri qe po vendosej ne Shqiperi do zhvillohej
duke ruaj lur bazen e vjcler ekonomike bull e cila mbeshtelej te rres ishl ne pronen shlelerore Per
shu rne nd t rrrnarrj e 1I lejua Vetadministrimi ne menyre qe alo te kryeni n aktivilet ekonomik te
pavarur Ne kushte konkrete kjo ishte e pamundur pasi ekonomia e centrali zllar nuk ofrante
pavarsi ekonomikeme ndryshimin e siSlemit polilik brenda venditme zhvillimet e reja polirike
dhe ekonom ike ne te gj ithe rajonin e Europes Lindore dhe Qendrore ekonomia e vendit [One u
ndodh perpara nj kolapsi Ie plole ku shume ndermarrje u mbyllen per mungesen e mjeleve
financiare Shteti duke mos I parashikuar pasoja dhe duke u gjetur I papergatitur perballe nje
s ituate ekonomike dhe sociale shume Ie veshtire vendos i Ie paguante 80 Ie pages Ie gjilhe
punonjesit e ndcrrmarrjeve Ie mbyllura Kjo coi ne prishjen e ekuilibrit financiar dhe ne futjen e
vendi ne krize Para kesaj situate u shlrua si domosdosillneri ndryshimi I bazes ekonomike
14
duke percaklllar si hap Ie pare privatlzimin e shpejte dhe te thelle Ie ekonom ise per Ie kalua r
nga prona s hleH~rore ne rilindjen e prones private
Procesi I privalizimit nl vend in tone ishte nj e process 1 ampj ate dhe 1 vesh tire 1 ciJi vazhdon edhe
SOl ai fill oi me privatizimin e tokave blljqeSOre duke vazhduar me pas me privatizimin e
njeslve tregtare me shumic(~ dhe pakice me privati zimin e apartamenteve shtelcrore me
privatizimin e nderrmarjeve Ie vog la e te mesme e me pas Ie medha
Te gjilha keto ndryshime palen nje ndikim Ie madh ne Iregun e punes ne Shqiperi Perpara kesaj
si tuate u shtrua sl domosdoshmeri ndryshimi I bazes ekonomike duke percak tuar si hap Ie pare
privatizimin e shpejte dhe Ie the lle Ie ekonomise per Ie kaluar nga prona shlelerore ne rilindjen
e prones pri vate
Me fillimin e trasformimeve rrenjesore ekonomike ne vend drejl ekonomise se Iregulle lire edhe
tregu I punes filloi Ii nenshtrohej ligjit Ie kerkeses dhe ofertesShleti gjale ketyre vi teve ka qene
ne procesin e zhveshjes s i pronar dhe puned henes r vetem rol te cilin e ki shle ne s istemin e
ekonomise se centralizuar Shteti fillo i Ie dale si rregullator I marrdhenieve Ie akloreve (
punedhenes - punemarres) Ie ketij Iregu Ai e realizoi ketc nepennjet nderlimit dhe aplikimil Ie
politikave telij ne kel t treg pune ne tregun shqiptar Ie punes ashlu s i edhe ne vende Ie tjera ne
mbare Europen u zhvi ll uan dy 110j polilikash ajo aktive dhe ajo pasive Por ajo Ie e dallon
3teeshte raporti qe ekziston midi s ketyre dy politikave Tek ne ky raport ka qene plotesishl ne
fa vor Ie pOlitikes pasive duke iu re reruar ( pageses se te papuneve dhe prognuneve U tjera
mbeshtelese me Ie ardhura) Kjo ka ndodhur per kelo arsye
I Kjo mase ishlc inllnediale dhe mjafl e rendesishme per Ie mbeshletur re formimin
ekonom ik sic ishle mbeshtetja malerjale per Ie papunel e shumte dhe 2 duke ju referuar
kostos pare kjo dhe nga eksperienca bOlerore del se po litikal aktive kane kosto me Ie
ku sh tueshme sl ato pasive Gjale ketyre viteve pervoje Ie aplik imil Ie pagesave Ie
papunesise si mast pasive u vu re qe ajo shoC]erohej me Ire ane negative
E para ulja e kontributil neeko nomike komoclare
2 E dyte ndikimin negative lek I papuni duke u Jargu ar nga tregu I punes dhe
3 E Irela nxiljen e punes ilegale ( ne Ie zeze)
15
Keto anenegmive qe permendem mundohen Ii redukloj lle politi kat akti ve Ie tregut Ie punes Per
kete arsye duke filluar nga viIi 1993 u eshte dhene perparesi pOlitikave Ie tilla Ie aktive te lregut
Ie punes s i sherbimil Ie ndennjetes imit pe r pune forrnimil insliluc ional klubeve dhe
inkubaloreve Ie bi snesit krijimit Ie vendeve Ie reja Ie punes ne komunitet Proble mi kryesor 1
c ili duhej perballur shume shpesh ampjale zbalimil Ie ketyre programeve ka qene pyetja se sa
perfitojne Ie papunet nga keto politika Pervoja boterore ka treguar se motoja kryesore ne kele
drejlim ishtt~ se
Politikat akt ive Ie punesirnitjane mja ft te rend es ishme per ne per shkak Ie kOSlos se lyre Ie larte
alo I ne nshtro hen nje seleksionimi paraprak duke u dh~ne prioritet atyre qe e shlyejne velen sa
me shpej
Nga anali za e situates se tregu t Ie punes rrelh vi leve 2007 -2010 verehel se punesim i ne seklorin
shleteror ze perqindjen me Ie ulel Ie punesimi gjithsej Shkalia e papunes ise eshle me e larte ne
g rupmoshal e rej a dhe zona veriindore ka nivelin me Ie larte tt papunesise pasi kjo zone nLik ka
qene e ane Ie rikuperoje aklivilelet ekonomike Ie humbura pas viteve 90 Pihrisht duke njohur
ktle situate edhe nderhyrjet jane fokusuar nl hartimin dhe zbatimin e programeve specifi ke te
nxiljes se punesimit per kategori Ie tilla si Ie papune afatgjate Ie rinj qe hyjne per here te pare ne
tregun e punes gra qe i perkasin kategorive ne nevoje si gra klyefamlljare vikl ima Ie (ra li kut
apo dhunes ne familj e gra rome etj Ie cilal e kane Ie veshtire tt integrohen ne tregun e punes si
dhe zgjerimin dhe pe rmiresimin e formimiL profesional
lore dhena mbi numrin e Ie papuneve dhe Ie papline t qe marrin pagese papunesie s ipas
Regj istrimi i Ie papuneve ne zyrat e punesimil behel ne baze Ie VKM Nr70 dale 1102 1999
Per eviden timin e punekerkuesve Ie papune ku sipas pikes 4 dhe 5 te kelij vendi mi ne Zyral e
Punesimil regj istrohet sl i papune 9do person ne moshe pune (nga 16 vjec deri ne moshen e
pensionil) i cili paraqilet prane zyres se plines imil dh e deklaron se nuk eshte ne marredhenie
pune ase nuk eshle i vele -punesuar par gjilhaslnu eshle ne ke(kim te nje pune 1I Sipas ketyre te
dhenave rezulton se ne fund te 201 3 tejene Ie regji struar prane Zyrave Ie Punes imit 144427
punekerkues Ie papune ase 2600 vele me shume sc ne Ie njejlen periudhe te Vil il tt kaluar
10) Programi Ko mbetar statistikor Zyra Rajonate e Pune$im it 11 Programi Kombetar I punesimit ( Statistikat nga lyrat e punesimit )
16
- ----- -
Tabl Numri i Papuneve ne vite te rregjistruar
Vilet 2009 2010 2011 2012 2013
Te papue te
rregjistruar 142 143 142 1418 1444
(nemije)
Ne teresi tregu shqiptar i punesaktua lisht po perbalJet me nje ni ve l Ie ulet Ie pjesemarrjes
veoyanerisht pcr grate dhe Ie rinjle Per me teper papullcsia eshte rrieur ndjeshem dhe shoqerohet
me rrezik Ie larte vazhdimesie per punetoret e rinj Nje karakteri stike tjeter kYge e tregut shqiptar
Ie punes eshte ndrysh imi i madh midis pjesemarrj es se burrave dhc grave ne tregun e punes Per
shembull megjithese pjesemarrja e femrave ne foreat e punes ka pasur progres Ie prej Census i
Ie vitil 2001 mbetet potnuajse 20 pike per qind me e ule sesa per meshkujt Shkalla e punesimit
Ie femrave eshte gjithashtll shume me e ul et sesa e rneshkujve
17
- -~-
KREUII
2PAPUNESIA DHE PUNESIMI
21Papunesia
Papllnesia s i koncept u be publike ne vendin tone ne vitin 1992 Kyeshte dhe viti qe shenan dhe
nivetin me Ie larte Ie papunesisl ne Shqip(rise ne vile Ky ndryshim ci iesor ne tregun e punes ne
Shqiperi kerkonte medoemos edhe politika Ie reja qe duhej Ie hartoheshin per Ie
institucionalizuar trajtimin e kesaj kategorie Iipopullsise e eila humbi vend in e punes gjalc
ndryshimeve Ie medha politike dhe ekonomike
nNe vitin 1999 ni veli j papunesise U ul oe 184 nga 27 qe ishte bne vilin 1992
Karakteristike e papunesisete ne eshte plt1punlsia afatgjale Gjate vitit 993 papunesia afatgjale
perbente 63 Ie papunesise ndersa ne ditet e sotme shkon ne 80 Ie saj Ndersa papunesia
eshlt me leper fenamen urban dhe renektohel ne treguesi l e papunesise nenpunesimi eshle I
fen omen rural Nenpunesirni sh prehet kryesisht me nurnrin e familj eve Bujqesore qe
mbeshteten nga shteti me ndihme ekonomike te pjesshme Nenpunes imi eshte kryesisht I
pranishem ne zonal rurale malore dhe m~ llheksuar ne veri lindje Ie ShqiperiseDuke mos pasur
burime te tjera jetese pervec tokes bujqesore pjesa me e madhe e familjeve jetoj ne vetem me te
ardhura Ie kufizuara n~ sas dhe Ie nje ci les ie te ule Nenpu nes imi dhe papunes ia e larte jane Ie
pranishrne edhe ne zonat rural e te mbipopulluara nga migracioni 1 brendshem pas vitil 1990 Ne
vitet e para tetranzicionit paplJllesia perfshiu Ie gjitha profesionet dhe ishte e pandjeshme ndaj
nivelit ars imor apo moshes Sipas INSTAT-il ne vil in 199890 e te papuneve Ie
intervistuar kishin arsimin tetvjecar dhe te mesem dhe vetem 7 e lyre kishin arsim te larte
Ndersa s ipas raporteve Ie Minislri se se Punes ne vii in 1990 rreth 97 Ie papune ve afatgjale Ie
rregjislruar nl zyrat e punes kishin arsim tetevjecar dhe te mes~m dhe vetem 3 ishin me
arsim te larte Perballe pasqyres se tregllt te punes gjate 12 vjeteve refundit qeverise shqiptare 1
del pergjegjesia Ie hanoje polilika akt ive Ie tregut Ie punes duke krijuar slruklural perkalese dhe
11 StrategJia e punesimit 2007-2013 Ministria e Punes dhe Ceshljes Socia Ie
18
-- - - - ---
duke hartuar legj islacionin e duhur Ne kete menyre do te mund Ie parandaloje fenomenin e
pnpunesise ne raSI se nuk mund tn eJiminoje ate
22 SITUATA E PAPUNESISit SE REGJISTRUAR
Shkalla e papunesise eshtl nji nga Ireguesit me Ie njohur te Iregul Ie punes i cili tregon
perqindjen e personave te papuni ndaj popullsise ekonomikisht aktive
13Burimet e informacionit per papun ls ine nc Shqiperi jane Ie dhenat administrative (k u
papunesise i referohemi s i papunesi e regjistruar) dhe Ankela e Forcave Ie Punes Sipas
rekomandimeve Ie Orgflnizates Boterore Ie Punes (lLO) dhe 1l EUROSTATmiddotjl Ie papune
konsiderohen person at qe nejaven e references plotesojne kushtet e meposhtme
a)nuk kane pUlluar ruate javes se re ferences (as nuk ki shin nje pune oga e c ila munguan perkohesisht)
b)ishin Ie galshem per Ie punuaT nese do Ii gjenin nj ~ pune brenda dy javeve qe pasojne javen e re ferences
c)kane kerkuar pune nc menyre ltlkti ve gjate periudhes kater javore qe pe-rfundon me javen e references
Zyra e punesimit rregjistrojne si tepapunc cdc perSon ne mosh qe paraqiLet pralle zyrave per IE
kerkuar punc
Sipas te dhenave rezulloll se ne fund Ie 20 14 Ie jeni Ie regjistruar prane Zyrave te Punes imit
144427 punekerkues Ie papune ose 3085 vele me pok se ne fund Ie 2013
PAPUNESIA NDARE SIPAS GJINISE
1 YITET 2010 2011 2012 2013 2014 1 1 1 1 1
IJ Tregu I punes Aktua N Sherbimi Kombetar I Punesim it
19
~~--
Te papune te
rregji struar
(ne mije )
142761 143002 141828 144427 14134 2
Femra 72900 73754 73014 74551 71710
Meshkuj 69861 69248 68814 69876 69632
Ne fund te 2014 rezultojne te regjistruara s i punekerkuese Ie papuna 717 mije pupa ferma ose
51 e totali te pupa~ve Ie regjistruar shifer kjo pak a shume e njejte me ate te nje viIi me pare
Punekerku esel e paplina femra jane kryes isht te moshave mbi 40 vje dhe me arsim cleri ne 9
vje~ar Pjesa me e madhe e familjeve me femra krye familjare kane ni vel Ie larle var rerie dhe
trajtohen kryesisht me ndihme ekonomike
Sales pa punesi 5
ne ndihme ekonomike 70
te tjers 25
familje kryefamilj are 11
20
middot Pupa Ie regj islruar prane Zyrave Ie Punesimit s i perfilUes ose jo nga skemat e mb~slHetjes me
te ardhura i ndajme ne 3 grupe
- Pupa perfitues nga programi pasiv i pageses se papunesise
- Pupa ane lare Ie familjeve ne nd ihme ekollomike
- Pupo I~ Ijere qe nuk perfilojne nampa skemat e mbesh lctjes me te ardhura
Te parune te regjistruar sipas g rupmoshes
Nt qofif se i referohcmi akti vileleve ekonomike qe mosha mesatare e Ie punesuarve eshte 3S
vjefY kemi rushen e informacion it ku mosha mesalare e punonjesve eshle 2S mesalare eshte 30-35
vjet etj
ISSipas Bu letini te TreglJI Ie punes akti vitet ekonornike qe po punesojne me shllm~ sot kerni
fasone ku mosha e Ie punesuarve eshte 35 vjefY kemi fushen e in fo rmacion komunikacionit (c ku
mosha mesalare e punonjesve eshle 25-30 vjec si dhe turi zmi dhe sherbimet ku mosha mesatare
eshte 25 deri 35 vjec
Nje kalego ri tjeter e rendcsishme eshte kategoria e romeve
numri II~ papuneve femra Rome eshle gali I njejle me atyre Ie meshkuj ve Gje qe tregon qe ala
jane fami lj e kryesish l ne ndihme ekonomike sipas sondazheve verne re qe kjo kategori e
popull siseeslnt kryesishl me ars im 9 vjecar qe J perkasin te gj itha grupmoshat Kjo sje ll dhe
arsyen qeeshte pikeri sht arsimi [lyre per III bere shkak s i nje subject [ papunesise
Per kete kategori eshte hartuar dhe Strategjia kombelare per permi resimi ll e kushteve te jeteses
se komunilelil rom sipas H ciles Ministria e Mirqenies Socia Ie moniloroll perfsh irj en e kesaj
kategorie ne politikal shteterore te punesimil Krahasuar me nj e vit me pare vihel re nje rritje e
numrit Ie Ie papuneve rome (me 3) Kjo rritje vi het re ne rajonet e Tiranes Elbasan dhe
Lezhes
u Statistika 2014-2015 5herbiflli ](ombeta r I Punesimit l~ Statistika tregu I punes Sherbimi Kombetar I punesimit
21
-- ----------------shy
Punekerkues me a ftesi te kufizuar
Numri I Ie papuneve me aftesi tekufi zuar ka nje rcnie ne krahasim me vite e meparshme pasi
tashme kjo kadegori eshle bere pje~ e shtimit Ie ox itjes sl punes imille kesaj kategorie Ne vilin
2014 rezullojne tejene indetifikuar dhe regj istruar prane Zyrave le Punesimit rrelh 1732 persona
me allesi Ie kufi zua r ng3 Ie cilet
bull Femraj ane 426
bull Krye familjare 47
bull Moshe mbi 45 vjee 386
bull Me ars im der i 9 vjeesr 695
23 Situata aktuale e punesimit
16Papunesia esht~ nj e problem i madh me Ie cilin jemi p l rba llur ne shqiptaret gj nte ketyre dy
dekadave Ie fundit Te gjitha stud imet ne te rren e konfi rmua n qe papunesia vilet e fundi ka
ardhur duke U fritor Duke qene se shifral C larla H papunesise jane burim i problemeve Ie
shumta ekonomike e sociale gofle per sa i perket indi vidil e qofie per sa i perket shoqerise ne
teresi nevoj a per Ie nderhyre eshle urgjente Ne perpulhj e me vizionin e Bashkimit Europian
Europa 2020 dh e kerkesave per anelares im qe Shqiperia ka ne kele organizem qeveria ka vene
fokll s in Ie puncs imi i mbeshlelur mbi aftes imin e duhur H~ forces sone Ie punes dh e orientimi t Ie
saj drejl nevojave Ie Iregul (e punes
17Nx itja e punesimit eshte nder programet aktive i e ili nepe rmjet sigurimit Ie punes imit Ie
perkohshem apo afatgjate ndikon ne kerkcsen per pune duke rcfl ektuar drejtpersedrejti ne uljen e
papunesisePermes programi per nxilj en e punesimit Zyral e Punesimit nderh yjne rea li sht per Ie
nxitur dhe mbeshtelur krijimin e vendeve Ie reja Ie punes duke bashkepunuar me punedhenes it
dhe nepermjet subvenc io nimit Ie lyre
~~ Ministria e Mireqenies Socia Ie dhe Rinise 17 sherbimi Kombetar I Punesimit
22
-- - -- -- -- - - - ----- - - - -- - -
Gjate viti 2014 sipas vleresimeve Ie marra nga anketa e forcave Ie punes rezlliton qe popull s ia
ne moshe puneeshte (nga 15middot65 vjec) e eila ndahet ne
I Pjesemarrje ne Forcen e Punes eshte 634
2 Shkalla e punesimit eshte 52 3
3 Shkalla e papunesieeshle 174
4 Popullsi inakti ve eshte 366
Shkalla e punesimil (grupmosha 15-64 vje~) tshl e me e larte per Ie punesuaril me ars im Ie lane
(657 ) pasuar nga ala me ars im Ie mesem profesional (65 ) Te dhenfl[ Iregoj ne se ptrqindja
e Ie punesuarve me page eshe me e lart e per personal me arsim Ie larte dhe e kund(rta verehet
tek Ie punesuarit me rlrsim 89 vjecar ku mbizoterojne pundoret pa pagese Ie fami ljes Po Ie
analizojme Ie punesuarit me arsim Ie mesem shkalla e punesimit eshle me e lan e per pe rson at
me arsim Ie mesem profes ional krahasuar me personal qe kane kryer shko ll en e mesme te
pergjithshme perkatesisht 65 dhe 464
Nje ne pest Ie pllneSUa r te grupmoshes 15-64 vjes me arsim 89 vjeltar jane Ce punesuar me page
afersisht gjysma jane punetore pn pagese Ie familjes dhe nje e Creta e lyre j ane Ie velepunesuarPesha qe zene te punesunril me page rrilet me rritjen e ni velit ars imor Nga te
punesuarit me arsim Ie la rte 877 jane Ie punesuar me page dhe velem 46 jane te punesuar
s i punelore pa pagese Ie familjes Tek Ie plinesliaril me ars im Ie mesem profes ional dhe me ars im
te mesem te pergjitnshem perqindjel qe zene te punesuarit me page jane perkalesishl 467 dhe
491
18Gjate vitil 2015 sipas vleresim it te marre nga Anketa e Forcave Ie Punes
Popullsia
529 e popull sise ( 15-65 vjec)eshte e punesuar
112 eshte e papune
359eshte ekonomikishtjo aktive (jashle forcave Ie punes)
18 Anketa e forcave Ie pun6 2015 INSTAT
23
19Meshkuj
605 e meshkujve 15-64 vjec jane punesuar
129 jane te papune
266 jane jashle forcave Ie punes
Femra
455 e femrave 15-64 vjee jane Ie punesuara
95 jane te papuna
45 jane jasluc foreave Ie punes
24Punesimi dhe perfshirja sociale
Deri mi sot u eshte kushtuar shume pak vemendje kostove ekonomike dhe shoqero re 1e
shoqerua ra me numrin e madh Ie punelOreve te zene si pjesetare qe sje llin kontribule ne fnmi lje
kryes isht ne sektorin e blljqesise20Ky fenomen ndikon me shume tek grate dhe te rinjt~ duke
perfunduar shpesh ne nj e cike11e peljetshem Ie varferise dhe perjashl imil social In fonna lileli
eshte i lane kur nil et per kushtet e punes si edhe per punen e papaguar ne familje 21Shumica e
femrave dhe e Ie rinjve kryejne pune Ie papaguar ne familj e Vetaneri sht ne zonal rural e lmpakli
i infonnalitetit eshte pesefish
se pari ai ndikon drejperdrejl tek siguria e punes sepse mungojne konlratat
se dyti ai ndikon tek e drej ta per sigur ime shoqerore te cilal jane shume Ie rendesishme per
mbul imin me sigurimin shendetesor dhe pension in e pleqer ise duke vene ne rrezik jeresen ne nje
periudhe me Ie vonshme Ie jetes
se trcti ai pakeson pagesen dhe burimin e te ardhurave duke renduar mireqenien ekonom ike se
katerti ai ve nje barre ti skale mbi ekonomine nepermje( evazionit latimor
19 Anket3 e fOfcave te punes 2015 INSTAl
ro Strategjia kom betare per punesim 2014-2020 11 Stratesjiltl kombetare per punesim 2014-2020
24
sl pesti ai pengon zhvillimin e tregut ne fushat qe varen shurne nga puna e familj es s i per
shembull bujqes ia
Per me teper ai rril cenueshmerine e femrave varcs ine e lyre ekonomike prej bUfmve si edhe
rril varferine e lyre ne pleqeri per shkak Ie nderthurjes se Ie ardhurave me Ie ulta dhe vileve me Ie
palaa me sigurime shoqeroreshendetesoreJpensioni
Nt kele gjendje nevojilen zbatimi me i fuqi shem i ligiit si edhe ske mat e nxitjes per
punedhenesit per te inkurajuar punesimin formal nepermjet kontributeve Ie zvoge luara ose
stirnujve Ie tjere financiarePerfshirja soc iale mbetet cnde nje yeshtje per I u trajtuar
Grupet si romet dhe personal me aflesi tii kufizuara shpesh jane Icni pas dare dhe polilikm
nuk j ane konkretizuar gjithmone ne perputhje me rrethanat Keto grupe kerkojne polil ika Ie
posuyme Ie hartuara ne pershtatje me karaklerislikal dhe nevojat e lyre persa u perket nevojave
arsirnore kualifikimeve profesionale fuqi zimit dhe punes imi
Punes imi i u rinjve eshte nje yeShlje reale v~aneri shl nese kerni parasysh punen e papaguar ne
familjeShumica e Ie rinjve Ie puneslHlr kryejnc pune informale ose te papaguar ne familj e gie e
eila deshmon per punesim te kufi zuar dhe kush Ie It keqija punesimi Shumica e te rinjve Ie
papllne kane nivel Ie ulel arsimor dhe per personal qe jelojne ne zonal rurale bujqes ia mbetet
burimi kryesor i punes imilFernrat ne moshe Ie re kane nje shkalle Ie njejle papunesie por kjo
fsheh kushtet me Ie keqija te punesimil kryesisht punen e papaguar ne familje qe dukel se eshte
gi thnje ne rritj e dhe pabaraz ite seklOriaJe qe ekzistojne
2lFemra t kane nje shkalle shume me Ie ul el pjescmarrjeje Ie forces se punes si edhe nje nonne
me Ie larte Ie pasivilelit per shkak Ie pergjegjesive ne familje AIO jane te perqendrua ra ne
kryerjen e puneve tipike femerore Ie cilat jane edhe punet me pak te paguara dhe orrojne pak
mundesi per perparim ne karriere Pe rve~ kesaj ka nevoje te ngulshme per rritjen e numrit Ie
femrave ne profes ionel jo Lradic iona le si dhe per menjanimin e slereolipave gjinore ne sisLemin
arsimor Orienlimi i vaj zave Ie reja ne pro fesion e tipi ke laquofemerore )) Ie paguara pak dhe qe nuk
kerkojne shume aftesi rrit hendeklill giinor ne lidhje me pagal dhe mundes ine e lyre per te gjetur
pune ne seklorin informalParaleli sht edhe orienlimi stereotipik gjinor i djemve ne profes ione
U Strategjia kombetare per punesim 2014 -2020
25
ltonashkullore)) rrit rolet dhe normal e gJlnlve dhe po njel loj i kufizon aftesite e
mundshmelpotenciale mas hkullore
Pavaresisht prej nje farl perparimi shuml pune mbetet per te bere ne lidhje me permiresim in e
kapac iteli l Ie Sherbi mit Kombetar te Punes imit (SHKP) ne menyre qe Ie kryejc Ie gj itha
funks ionet e nje sherbim i modern dhe publik ne Ie gj ilhe vendin duke perfshire kelu edhe zonal
rurale te cilnt kane nevoje Ie ngui shme per kt to sherbime
Fun ksionel qe kerkojne vemendje me Ie madhe ja ne
~ nd ihma per Ie papunet pe r Ie gjetur punes im Ie pershl atshem
~ shpallja e punekerkuesve dhe e vendeve Ie lira IE punes
gt leh tesirl1i i levizshmerise se pro fesioneve
~ mbledhja dhe analizimi i in fonnacionil me Ie plole Ie mundshem ne lidhje me ~endjen ne
tregun e punes dhe zhvill imin e saj ne Ie gjilhe vendin ashtu edhe ne deget e ind uslrise
dhe profesione Ie ndryshme
~ hartimi monitorimi dhe vleresimi efikas i programeve qe synojne leht es imin e (ri)hyrjes
ne punes im Ie punekerkuesve ne rrez ik perjashlimi nga tregu i punes
Organizimi dhe zbatimi i permbushjes se funksioneve kryesore duhel reformuar si edhe duhen
caktuar burime Ie mjaftueshme njerezore dhe financi are per Ie siguruar pune neperrnjel zyres
ko mbetare Ie punesimit
25 Faktoret qe Iltane ndikuar ne rritjen e nivelitte punesimit
Nder fakloret qe kane ndikuar ne menyre ledrej lperdrejle ne nive lin e punes imit rendi len
bull Rrilj a e kerkess per prodllkte
bull Permiresimi ileknologjive
bull SITategj ile seklorjaie
bull Levizja demogra fike
26
Rritja e kerkeses per keto produkte
Fluksi I ndert imeve s ine objekte dhe ne rruge vazhd in territet bull gi ithashtu eshle rritur d he
akl iv iteli I nderrmarrj eve Ie indllstri se perplln llese s idomos ala me capital te hllaj apo Ie
perbashket qe punojne me porosi nga jashte duke shfrytezuar krahun e lire Ie punes ne ve ndin
tone Kjo ka bereqe numri I Ie punesuarve Ie jete gj ithmone ne rritje ne keto fusha ne vendin
to ne Vihel re me teper plJnes imi I personave me arsim 9 vj eear ose temesem pa u Icne pas dhe
ars imi profess ional
Permiresimi 1 dukshem I leknologji ve
Vitet e fundi t permiresi met ne leknologji kane sje lle rritjen e proclu ktit me kosto te uld duke
cuar ne rritjen e te ardhurave dhe zgjerimit Ie akti vitetil (shlim punonjesish) duhellheksuar qe
permiresimi I teknologj ise ka sjelle edhe nje reformim lidhur me hapjen e vendeve Ie punes
li dhur me pro fes ioni (IT)
Siralegj ite sckto rjale
Njt priori let I zhvillimit ekonomik eshle shtrimi I rfll geve dhe gocJi nave institucionale gje qe ka
cuar ne rriljen e te punesuarve pa ]ene mbrapa dhc sektori n e turizmit gje qe ka sje lle rritjen e
numri( Ie hoteleve restoranleve dhe Iregti se ne lonal luri slike kjo ka marre nje zampjerim
akoma me te madh gjatc sezonil te veres ku numri I le punesuarve shko n drejt rritjes ndjeshem
Uvizja demografike
Fuq ia punetoTe me banim nHshat kD interes per tll punesuar dhe ky interes vihet re dh e lek
punedhenesit ~r keto arsye
Se pari kjo kalegori pranon Ie punoje me page le uld
Sedyti ne pjesen me te mad he te rasteve subjektet ndod hen prane zo nave ind llstria le te qyteteve
ku jane vendosur fabrikal d he nuk kerkohen shpenzime transporti
Se treli turi zm i ne zonat e v irgjera qeeshte zhvilluar ko het e fun d it si dhe invesli met kane sje ll e
nje rritj e te konsiderueshme Ie nr tepunonjesve qe rezultojne te jene banore Ie ketyre zonave te
theli a
27
26 Roli I shtetit ne rritjen e punesimit ( Politi kat dhe Strategjite)
Polilikat kryesore per rriljen e punesimit oerqendrohen rrelh konceplit le po lilikave akli ve Ie
tregut Ie punes Politikat e para u prezantuan ne 1995 ne ligjin nr 7995 viti 1995 per nxitjen e
punesimit duke krijuar bazar e para Ie nj e pakcle programesh qe funksionojne edhe sot 5i
gt- Ndermjet~simi per pune dhe profesion
gt- Keshillimi per pune dhe profesion
gt- Formimi professional
gt- Programe Ie nxiljes s punesimt elj
Objektivi krye50r [ polilikave Ie punes imit eshte mbesi1tclja e punekerkuesve ne gjetjen e nje
pune 1e pershl3lshme politikat e punesimil jane nje mjct lepe r I rendesishem per permires imine
siluates se tregut Ie punes
)gt Programel e nxitjes se punesimit u prezantuan per here Ie pare ne vititn 1999 synimi I
kelyre program eve ishte dhe vazhdon Ie jele aktual isht
gt Krijimi I vendeve te reja plme dhe ulja e papunesise
gt- Nx itja e formimil pro fessiona l I punekerkuesve t~ papune (sidomos ne zona ku ka
mangesi kapacitelesh trajnuese)
gt- Mbeshtetje bisneseve per te rdlu r akl ivitetin e lyre dllt punesimin e fuqi se punelore Ie
Irajnuar
)gt Nxitj a e drej teperdrejte e pllnesim it Ie nje pjese Ie trajnllarve
)gt Minimizimi I punes se zeze ( forcimi I rolil If inspektorialille punes)
gt- Perfshirj a ne programe socia le trajnimi Ie kelyre punekerkuesve
gt- Nxilja e punesim il Ie te rinj eve dht grllpeve Ie vecanta Ie Ie papuneve
gt Mbeshtelj t e bisnesit familjar per Ie rrilur punesimin ne zonat mal ore apo aty ku
shikohet veshtiresi ne zbatimin e politikave Ie Ijera
Programel e nxiljes se punesimit jane programe akti ve shleterore qe veprojnMrej lptrsed rejli ne
jeten e pune kerkuesve te papune per Ii nxitur ata ne gjetjen e nje punesimi flfalgjate Keto
programe sehashku me programet e ndermjelesimit lu aj ne nje rol te rendes ishem qe
28
ndikojnerealisht nl ulj en e papunesisesidoJnos te numrit Ie papuneve Ie rregji slruar Njestrategji
positiveeshte dhe ajo e nxitjes se punesimit nepermjet fonnimit Ie nepllnesve duke J trajnllar Sl
dhe nxitjes se pllnes imil Ie remrave ( gra rome in valide Ie Irafikuara elj) duke u dhene nje
mbeshletje dhe bisneseve qe punesojne kelt kal egori
Per here tcpare ni si Ie zbatohej dhe ofrimi I praklikave oer Ie rinjte e sapodiplomuar ne menyre
qe te krijonin eksper iencen e tyre neper instilucione te ndryshme shtelerore ( ad ministrate
publike) duke pllnuar fillimisht ne pozicione Ie caktuar si praktikante kjo ishte nje ri s i e cilajo
ve tem do Ie mund Ie pergatistc speciali st Ie kualifikuar ~r te ardhmen e aferme por dote
motivonle dhe shume student Ie sapodiplornuar duke ju ndezur nie drile jeshi le ne lidhje me
tregun e punes dhe pozicionimin e tyre
23 Nje rol te rendesishem ka luajtur dhe organi zata nderkombelare e punes (lLO) duke paraqitur
sic do vit Stralegji per permiresirnin e qeve risjes se tregut te punes duke u baZlt3r ne nje qasje
shumeplaneshe ne mekanizma Ie fuqi shem Ie dialogul social dhe marrjcs se masave kunder
informalitetit dhc kushteve ne pune
Brenda tematikes ~~ Pune e Oenje per Ie Gjithe gjate periudhes 2012middot20 15 ILO do Ie
perqendrohet nr ere prioritete programJlike per Shqiperin~ t~ cilat duhet Ie shilten s i qellime
afat-gjata
Forcimi j kapaciteteve Ie institucioneve shleterore dhe partnereve soc iale per
penniresimin e adm inistrimil Ie Iregut Ie punes
~ Promovimi i punes se denje dhe rrilja e punesueshmerise Ie forces se punes ne Shqiperi
~ Forcimi i s islemil te mbrojljes sociale
I) Strategjia per Punesim dhe Aftesi ILO 2013middot2016
29
Kreu III
3 Sektori public dhe sherbimet publike
31 Cfare kuptojme me sektor Publik
c rare kuplojme me sektor public
Perpara se te b~jmenje anali ze te marredhenieve Ie punes ne sektorin public me pare duhet Ie
analizojme veti ku ptimin e kelij lermi pra se crare kuplojme me sector public Nt lidhje me
kititerm ka pasur sh ume perkufizime por nuk ekziston nje perkufizim juridik I sakle 1 noeionit
Ie sektor it pubti k Ne fibrin e autoreve Giuseppe Casale dhe Joseph Tenkorltlng me litull
Man-dheniel e punes ne sek lorin public ne v6hlrim krahasimor 1 keta dy aulore kane dhene
kete perkufizim per sehorin publik
Sipas ketij perkufizimi sektori publik perfshin 24
a) Njesi organizative qejane Ie finan cuar ne pronesi dhe ose Ie kontrolluara nga sh teti
b) Resurset dhe aktivitetet e sherbimit publik
c) Organizata te kOlltro lluara kryesislll nga qlveria ( pra menaxhet dhe punonjesit ne
sherbimin public kane nje diference Ie reduktuar ne vendimmiddotmmje organizative
Nt kete studim punonjesit pub li c referohen per nepllnes it c ivile dhe punonjes te tjere ne te
gjilha ni vele t e qeverise duke perrshire njesitc e qeveri sjes vendore dhe punonjesil e
nderrmarrjeve sht eterore megjithese ne disa vende marrdheniet ne sherbimin public kane
mbetur Ie ndryshem nga ai 1 seklorit pri val (dmth ne It kaluaren sektori privat ishte I shtyre ne
menyrt l ipike nga fi(imi ndersa qellimi I seklOril public ka qene sigurimi I (e mirave publike
dhe sigurimi I minqenies se pergjithshrne dhe mireqen ies se qytetareve ) sol karakteristikat e
sherbimil public public jane duke u bere indirekte me Ie ngjashme me ate Ie sektorit privat
Z Giuseppe Casale ~ Service publiC relacione eork Josep Tenkorang th e comparative overvieeN Geneva August 2008
30
Nje perkufizim tjeter per se kt orin public eshte se ai percaklohet st sektori qe grupon Ie gjitha
akli vitetet ekonomike dhe soc iale qe jane ne nga rkim Ie administrates nderrmarrjet publike
dhe organi zmal publike Ie sigurimeve shoqerore
Pro sektori public perfshin Ire perberes
1- Administratat qc murrin ne ngarkim aktivitele me interest e pergjithshem
2- Nderrmarrjet publike bull dmth nderrmarrjet 11~ Ie cilen nje person public mhan shumiccil e
kapitalit Keto tradicionalishl kane qene konsideruar 5i element I polilikes ekonomike
dhe sociale Ie qeverise SOl ato jane pri vali zuar dhe njekohesishl kane mbelur ende
publike kane ndryshuar menyren e lyre Ie funk sionimit dhe jane si nderrmarrje private
3middot Zyrat publike admini strative Ie ngarkuara me sigurime shoqerore ~ qe ad ministrojne
politikat sociale Ie shletit ato mund Ie mbeshlelen mbi organizmat Ie 51 drejles private
32 Kush jane Ie perbas hkctal dhc ndryshim e1 e sekt oril public dhe sherbimcve publike
Sektori public dhe sherbimel pub like nuk duh et Ie ngaterrohenNe fakt aktivitelet e shcrbimit
Pllblic mund Ie merren ne ngarkim nga organizma private Keto quhen deleg ime Ie sherbimit
pubikKeto organizma nuk I perkas in sektorit public perimetri [ sherbimit public eshte me 1
ampjere se a i J sektorit public SOl sherbimi public duke ako ma s i nje runks ion I Administrates
Publike Nje sherbim public eshte nje akti vitet qe konsidcrohet se duhet Ie jete I di spollueshem
per Ie gjithe Ky nocion mbelel mbi ate te interest Ie pergjjthshem par shll1ne shpesh ky mbetet
njevleresim subjektiv pasi nuk mund Ie Ihullet qe nllk ka nje perkufizim universal Ie pranuar
nga te giithe Ne praktikeeshte sherbimi public ajo qe pushteti public pereakton politikisht sit e
tille Ky eshte nociol1 I cuditshem nga ai I sekloril public
Edhe shprehja Sherbim Publik ka nje kuplim te dyri shle nga njera ane ajo percakton nje
aklivitet ose nje mision Ie interest te pergjithshem ( psh sherbimi public I shkolles) dhe nga ana
tjete r leres ine e organi zmave Ie ngarkuara me keto aktivitete te interest Ie pergjithshem Ie eilal
mund te jene si publike edhe private duke kaillara klshtu nga sherbimit public ne sherbimet
Pllbli ke
n Shte ti eeborg
31
Prej shume kohesh sherbimi pub lic ish te krite ti I vet~m qe kushtezo nte zbati min e se drejtcs
ad mini strative dhe kompetencen e gj ykates admini strati ve me ndryshirnin e viteve Ie fund it ky
kusht nuk eshte me e mjaftueshrne me zgjerimin e aktiviteteve te sherbimit public ni fushlt n
ekonomi ke dhe vend in me te rendesishem te marre nga e drejta priva te Kesht Ll sipas natyres se
ak ti vitetit dhe strukt ures qe e ka ne ngarkim mund Ie da llojme dy rasle
a) Sherbimel publike adminisl rati ve shume te ndryshme qe grupojne sherbimet qe nuk
kane qeJl ime industria le apo tregtare ( mbrojtja sh ko lJa pu blike etj) alo jane kryes is ht
Ie menaxh ua ra prej o rgan izmave publi ke dhe ne keto ra5te prevaon te e drejta
administrative
b) She rbimet pu bli ke indu str ia le dhe tregtare ( nderrmCl rrjet qe kryejne sherbimet e
furnizimit me energj i uje etj ato mund te kryhen ga organizma publike ose private
Kur e5ht1 Gala pe r orgamni zma private zbato he t kryesisht e d rej ta pri vate pa r nuk
mungon e drejta ad mini strative Ata mbesin nen (utelen e pusht etit public ( s hlelit
qeverisj es vendore) qe vcri fi koj ne leSe ato e kryejne misionrn e tyre apo nese e
respektojne parim in e baraz ise te aksesil Ie perdoruesve ne sherbimin publik dhe te mos
perfitojne prej nj e s ituate monopoli ne teres ine e territorit Ie vendit ose nj e pjese te tij (
pe rjashtimi I par imit te konkurenees)
Shumeqeveri ne pamundts i per Ie finnncuar vazhd ueshme rishl she rbimel publikevendos~n
I Te reduktojne dimensionet e sektoril le tyre public ase
2 Te ndryshojne strukwren e tij par gjithmone duke privi legjua r pri vati z imin e t ij
3 Kalimi nga prakti kn e sektoreve publike neate te sherbimeve publi ke tt e ilat
s igurohen ed he nga akto re jashte sektorit pu blic e rendes ishme eshte qe shoqeria Ii
marri ne c ilesine sasine dhe menyren e duhur ket o sherbime
33 R rcgullimi ( marrdhenieve Ie punes ne sektarin pub lic ne Shqiperi
Marred heniet e punes neS hqiperi ne se ktorin publi c dhe ate privat rregullohen nga Kod i I Punes
par edhe vete brenda sektorit publik (psh per ato insti t llcione (e c ilat hyjne ne fu shen e veprimit
32
Ie legj islac ionit Ie sherbimit Ie nepunesil civil ke to marredhenie rregullohen me26 ligj Of 152
viIi 2013 Per Nenpunesin Civ il
Kodi [ punes I Republikes s(Shqiperiseeshte I bazuar ne Kushtetuttn e Shqiperise dhe ne normal
e pergjithshme Ie se drejtes kom belare Per sa J perket sektorit public dhe atij privat aplikimi I
kodil eshLi I nj ~j(e Ne sektorin public problemet per zbatimin e kritereve dhe kushteve ligjore
pef lindjen zhvillimin dhe perfundimin e marredhenieve Ie punes jane Ie vogla Nderkohe qe
ne sektorin privat perjashtuar disa nga kompanite e medha seri oze Ie cilet respeklojne dhe
zbatojneligjislacionin ne fuqi shumica e kompanive nuk jane korrekte si me strukturat
shteterore ashlu edhe me punemarresit duke krijua r keshlu nj c sektor jo inrormal ne ekonomi
Kodi I Punes L igji Per Nenpunesin Civil dhe dispozila Ie Ije ra ligjore e nen ligjore perbejne
nje baze Ie mire ligjore per rregullimin e marrdhenieve Ie punes dhe per Ie mbrojtur
punemarresin nga largimel abusive nga puna Konfliktet e Dun eS ne kete drejl im mllnd Ie
zgjidhen me mirkuplimin e paleve ne Ie kundert ata muod Ie drejlohen s ipas rastit Kom isionil
te Sherbimit C ivil dhe gjykfl les kompelente ve ndimel e fo mes se prere Ie cilel jane Ie
delyrueshme p~r zbatimin nga paleL
Shoqeria c ivile dhe media jane aklore qe pa pmur Ie drejte t u japin zgjidhje konnikteve ne
kete rushe behen pjese akti ve e diskulimit trt shqelesimevc soc ia le qe krijohen nga largimet e
padrejta nga puna dhe reagojne per Ie mbrojtur te drejtal e nje riut dhe lirite Ihemelo re pa u bere
pale me subjektet e perfshira ne konflikt
Ky studim eshle nje pjese e kesaj filozofie dhe tenton te evident oje problematikat ne lidhje me
Irajlimin e larg imeve nga puna s i nga ana e ad min istra tes publike ashlu edhe nga struktural
kompetente per s hqyrtimin e lyre 27Nga monitorime dhe studimet e vendimeve kane dale ampietje
terendesishtne te cilat flasin jo velcm per mangesi ne respektimin e procesit te rregullt ligjor ne
trajtimin e largimeve nga puna prej s istemit gjyqesor par edhe problem Ie renda qe kan ~ te bejne
me zbalimin e legji slac ionil ne fuqi qe rregullon kelt rushe
34 Studim 1 nderprejes sc kontrates se punes (Ilashkia Tirane dhe Bashkia Durres)
~6 Ligji nr 152 viti 2013 Per Nenpunesin Civil 11 Komiteti Shqiptar I Helsinki Situata e diskriminimil ne procesin e (argi mit nsa puna ne Shqiperj Tirane dhjetor 2011
II
2SSipas nje studimi t~ kryer nga Qendrlt1 Sui Juris projek ky I financuar nga USA ID me
tematike Zbali mi r Ligjil ne mbeshlelje te qendrueshmeri se dhe rritjes se performances ne
administraten publike u vu re nje domosdoshmeri e ndeshkimil t( lilUllareve Ie insliluc ioneve
perkalcse ne lidhje me largimet mas ive ngCl puna Me mijera jancpersonat Ie larguar
padrejtesishl nga puna keto 15 vitet e fundit por nuk ekziston asnjeherc nje pergjegjes 1 vetcm
per keto largime Me ane Ie ketij projekli qendra ~S ui Juris ka arritur Ie indetifikojeinstilucionet me problematike ne lidhje me kete ces htje referuar dhe bur imeve te
ndryshme kryesisht zyrtare ka nxjerre nje future financiare per demin e shkaktuar ne lidhje
pushimet nga puna pagesaL qe duhet Ie kryejnc ng3 vendimet e forms se prere dhene ngu
gjykata Gjate mbledhjeve teinformac ioni t ne shume institucione nje vemendje Ie veca nle ki shte
dhe Bashkia e Tiran~s dhe Bashkia e Durres it ne lidhje me keto pushime masiveku rezultuan se
2~e vilin 2009 ki sble 17 persona qe kishin nderprere Ie manmiddotdhenien se punes me deshirc
4 ishin ne li stepritje 1 ne prilje per pencion dhc 4 zgjidhje konlrate
Ne vitin 2010 ki shle 15 persona kishin paraq ilur doreheqje 4 kishin mbushur mash en e daljes ne
pension dhe 5 persona kishin zgjidhur kantraten e punes ne menyre 1e njeanshme
Ne vitin 20 11 ki shte 37 punononjes qe ki shin paraqitur doreheqjen 7 ishin ne liSle pritje bull 8
kishin dale ne pencion dhe 50 strukture 3 persona ki shin perfunduar kOnlraten ne afat Ie
percaktuar 1 punonjes ishte Irasferuar dhe 4 pUllonjesve I ishin paraqilur mam per shkeJje ne
detyre
Ne vitin 2012 ishin 36 persona qe ish in larguar me deshire 8 ishin ne listre pritje dhe nje
punonjes ne pencion
J~e vitin 201 3 kerni 36 punonjes Ie larguar me deshjre 8 ne listeprilje 4 qe ki shin mbushur
moshen per daljen ne pencion 4 punonjes ki shin zgjidhje re kontrates ne afal Ie perca kt ua r nje
punonjes kishte kerkuar Irasferim
18 Sialistika nxjerre nga konlerenca e realizuar nga qendrl Sui Juris me terne Zbalimi Iligjit ne mbeshtetje te h
qendrueshmerise dhe (ri l jes se performances oe AI 19 Zyra e informacionit Bashkia Tirane JO Informacion I dhene nga Burime zyrtare BClshkia Tirane
34
Ne vitin 2014 rewltonin 33 largime nga puna me deshire 5 punonjes kishin dale ne pencion
dhe 5 punonjes ki shin perfunduar kontraten e punes me arat Ie percaktuar
Nt vitin 2015 rezuhonin 51 largime me deshire ( r araqitur doreheqje) 2 punonjes rezuhonin Ie dale ne pencion dhe 8 punonjes Ie pushuar SI ndryshim structure 2 pUllonjes rezultonin Ie kishin
perfunduar kontrat~n e punes ndersa 4 prej lyre rezultonin ne zgj idl~ e Ie kontratcs se pun~s ne
menyre Ie njeanshme
l lSipas Ie drejtes sie informimit Bashkia Durres nga dergoi informacionin ne lidhje me largimet
nga puna ku rezultuan se nga viti 20 II deri ne vitit 2015 ish in
38 punonjes qe ki shin pltlraqitur doreheqjen ( sipas kontaktimit l1e pjese e lyre rezultonin qe
punonin ne instance me Ie larta pozic ion i ose ne institucione shtetcrore Ii Ijera)
20 punonjes qe ki shin mbushur moshen e daljes nepencion ampjail ket yre vileve
5 punonjes kishin perrunduar kontraten e punes ne aratin e caktuar
Sipas nje pasq yrimi Ie s ituates u vu re qe ceshljel po litike zene nje vend Ie rendes ishem ne
punesimin e punonjesve si dhe ne kohezjmjen e kontratave te lyre Bashkia Durres duke u
ndodhur perpara faktit qe kryetari actual ka nja mandate Ie] rezulton qe largimel nga puna jane
Ie minimizuara gje qe bie ndesh me Bashkine Tirane ku gjate ndryshimil te kryetareve kern dhe
pushirne masive Ie punonjesve ne periudhe kohore Ie njejte
11 Informacion I dhene nga Bvrime Zyrtare BashkiCl Ovrres
35
KREUIV
4Rregllllimi I marredhenieve te punes De Shqipcri sipas ligjit Per Nepunesin
Civil U
41 Evolimi historit I ligjit Per Nepunesin CiviF
Shqiperia ka nje Iradile te ndrejtimit pO litik te Shleli edhe pse jemi nje shIel I vogel gt me nje
administrate Ie vogel publike dhe me nje numer Ie kufi zuar Ie punonjesve publike Sek(ori puhlik
eshte duke kaluar neper reforma shume dinilmike ne rrugen df~it Inlegrimil Europian Duke
pasur parasysh kushtet e tilla kom iza ligjore ne fu shen e marrdhenieve Ie punesimit ne
sherbimin civil duhet Ie synoje forcirnin e unitetit Ie sherbimit civil dhe ti~jete mjaft neksibel
per te lejuar qeverine Ie pershtaste sistemin me ndryshimet e shpeshta qe po kal an vendi dhe ne
zhvillimin ne (ushen e kapciteteve nj erezore J2
Perpjekja e pare per krijimin e nje sherbimi civil proles ioni st e Ie materializuar ne ligjin Nr
8095 date 2 [03 1996 nuk nlllndi Ie bashkejctonte me kete rdite shumevjecare
Ligji [ vitil 1996 nuk benle dallime nennjct rnarredheni es juridike Ie nepunesve dhe
marrdhenieve Ie Ijera Ie punes pasi ato n eg ull ohes hin sipas Kodit Ie Punes Rregldl we Ie ketij
Kedi I nenshlroheshin si nenpunesil ashlll edhe pundor~l e Ihjeshle Pas kri zes se Ihelle qe
perfshiu administrflte n publike nete res i ne vijim Ie shndenimeve politike Ie vileve 90 re ronna e
fundit duke se e ka stabilizuar te pakten ne nivel knceptllal administraten publike nc rolin e saj
rregullator Nal yri sht mbetet shume per ebert qe admini slrat a publike Ie persose rolin e saj ne
jeten shoqerore dh e eko nomike Ie vend it
Pra me sherbim civil kuplojme veprimlarine e punonjesve Ie administrates publike qe kane
cilesine e nenpunesit c ivil per Ie rea li zua r fllnksionet e saj bazuar ne Kushtetute e ne li ~e
Ligjj actual ne ruqi I sherbimit civil kltl ngrilur nje sistcm Ictere te drejtash e detyrimesh per
nepunesil civil Ie c il etjane ne nj e balancim pushtelesh mes punemarresve dhe punMhenesve
keshlu qe cdc e drej(e e vecanteeshle e bltl lancuar me disa detyrime Te drejlat dhe detyrimet e
l Draft document Mbi nje ligje te ri oer sherbimin civil ne Shqiperi h pergatitur z Zhani ShOlPO ne bashkepunim me Dr Hans -Achim Roll konsulente te Sigma me kerkese te DAP 1 tetor 2010
36
- -- --- -- ---- --- -- - --- - -
nenpunesve civil rregullojne elementet e nje rarorti kontraklual te punes Ie lidhur midis
nenpunesit civil si punemarres I institucionit dhe administrates pubJike si punedhenes
42 Karakteristikatthelbesore tC Ligjit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil
Ligji Per Nepunesin Civil rregullon ne menyre Ie qarte dhe Ie plate marredheniet ne skemat e
administrimit civil 1 rnbeshtelur kryesisht tek pozicioni (post i) duke e kombinuar ale edhe me
disa elemente te sisternit te karrieres Karakteri dominues I sistemit Ie pozicioneve verehet n18
elemente Ie tille si kriteret e rekrutimit ngritja ne detyre levizja paralele etj
Fryma e ligiit te siperpermendur ka synuar krijimin e nje sistemi kryesisht te hupur Ie Sherbimit
Civil duke krijuar njekohesisht premise edhe per mobilitet te brendshem dhe karriere Tregllesit
e viteve te fund it lidhur me ngritjel ne detyre dhe levizjet paralele deshmojne megjithate ne
praktike kemi te bejme me nje sistem thuajse teresisht te hapur per konkurim nga jashte
perfshire dhe vecanerisht pozicionet me te larta drejtuese te Sherbimit Civil ( sekretari I
pergjithshem drejtori I pergjithshem etj rekrutimet per pjesen me te madhe te ketyre
pozicioneve realizohen nepermjet proced II rave Ie konkurrimil Ie hapur per kandidate te jashtem
por pa perjashtuar konkurrimin e nepunesve aclual civil
Qellimi J ketij ligji eshte krijirni I nje sherbimi civil Ire qendrueshem professional te bazuar ne
merite integritet moral dhe paanesi politike
Ky ligi percakton marredhenien juridike ndcrmjet shletit dhe nepunesit civil gjithashtu percakton
rregullat per administrimin e sherbimit civil
43Parimet baze per statusin e nepunesit civil
Sipas nenil 5 te ligiit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil Sherbimi Civil eshte I ndertuar
dhe verran mbi bazen e parimeve teB
I Shane eve te barabarta
2 Mosdiskriminimit
33 Neni 5 ligjit 1522013 Per nepunesin civil ne Administrimin e Sherbimit Civil
37
3 Merites
4 Tc Irasparences
5 Te profesiona li zmit
6 Paanesise po l it ike
7 Qendrueshmerise ne de tyre dhe vazhdimesise se shhbimit civil
44 Fusha e veprimit te Iigjit per nepunesin civ il
34 Nen i 2 Iligji per nepunes in c ivil percaklon ru shen e ve primit Ie tij nepermjet per fshirjes se
te gi ithe nenpunesve qe lIshtrojne nje funks ion public ne nje institucion tt admini strates
ShlehrOre institucion Ie pavarur apo njesi Ie qeveri sjes vendore me peljashlim
a) Te Ie zgjedhurve
b) Ministrit dh e zevedsmini st rit
c) Funksionaret e emerruar nga Kuvend i bull Presidenti I Repub li kes ose Keshi lli I Ministrave
d) Gjygjta re t dhe prokuroret
e) Nenpunesit e ad ministra t~s gjygjsore
I) Ushtarakut Ie foreave le armfliosu ra
g) Personelitle Sherbimil Infonnali v Shleleror
h) Personelit Ie njesive publi ke direkte te sherbimit
i) Anetarit dhe kryeta rit Ie organeve kol eampjia le drejtuese Ie komiteteve apo institucioneve ne
vares i Ie Kryeminislri se apo Ie nje mini stri
j) Punonjesit adm inistrative
k) Funksionaril Ie kabinetit
Shtrirja vertikalc
J5S lllrirja vertikale e rushes se veprimit Ie LSHC nis s ipas Ilj~ skeme hi erark ie nga pozic ioni I
sekrelarit Ie pergji lhshem te ministrise dhe shkon deri ne nive l special ist J6ne praktiken e
1 Neni2 ligji 1522013 per nepunesin dvilshy
38
- --- -----shy
deritanishme vihet Te nje konso lidim I kenaqshem ne kategorite e ulta dhe Ie mesme ndersa per
kalegoriH e lana Ie Sherbimit C ivil tregues i I qarku llimil ka qentH lane rue qe regan per faktin
qe keto pozicione jane dis i me Ie ekspozuara ndaj ndryshimeve te mundshme politike apo edlle
ndaj rap0rl eve persona te epror vanes pavarsishl nga moti vimi I drejte apo abuziv I k~lij
qarku llimi
Shtrirja ho riw ntale
Shtrirja horizol1tale e fu shes se veprimit te LSHC eshte e ku fizu ar ne disa institucione (KM
ministry institucionet e pavaruara bash ki qarqe elj
Fusheveprimi horizonta l [ ligjit ne ketedimension ne ni ve l qendror zbatohet per
a) Administraten e mini strive zyres se krycministril (rreth 1500 nepunes civile)
b) Adm inistralen parlamentare dhe te presidences si dhe administraten e instilucioneve Ie
pavarura qe raportoj ne drejt pltrsedrejti ne Kuvend (rrelh 2800 nepunes civile)
Stalusi J disa kategori ve te Ijea nepunesish te institucioneve It lilla si tatimet bull dogana polic i
diplomaci etj rregullohen me ligje perkate se te eilat ne thelb permbajne eli sa elemente Ie
ngjashme OSe Ie pemfena me ato Ie statust Ie ncpunesi t civil Statusi i pjeses tjeter te
punonjesve Ie administrates publike ( ars imi shendetcsi etj) perfshire administraten dhe
punonjesit e degeve ne vflres i Ie ministrive ne rrethe ose qarqe e qe perbejne dhe numrin mlt Ie
madh Ie punonjesve ne kete sector bazohet thjeshle ne kod in e punes
Fusha e veprimit rnaterjaJ
Fusheveprimi malerjai nenketedimension ligi i ka rregulluar elemenlellhelbesore me rendes i per
marredheniet e punes te nepunesve civil Ie ci lmjane te ndryshme nga alo per punonjesit e ljere
publike Ie ci let jane zbvilluar pas kesaj me akte dyteso re nenligjore kohn e punes dhe
pushimit etj
~Slrategjia nderseklorjale e reformes nE administrOiten Publike (SNAAP) ne kuader Ie strategjise kombetare per zhvillim dhe in tegrim (2009- 2013) Tirane Shlalor 2009 16 Neni 19 I ligji l sherbimit civil ka tegorile e nepunesve civil jane keto 1 Nepunes civil Ie kat egorise se larte drejtuese 2 Nepunes civil te kategorise sl mesme drejtuese 3 Nepunes civil v te kalegorise se ul et drejtuese Anep unes civil Ie kalegori se ekzekutive nepunes civi l Ie kalegori se se larte drejlues konsiderohen keto pozicione a) sekretar I pergjilhshem b) drejlor departamenti c) drejlO( I drejlorise se pergjilhshme d) pozicione te barazvlefshme ne Ire Ie parat ne institucionel e administrates publike qendrore apo vendore
39
Ne lidhje me disa aspekte Ie marredhenieve te punesimit (psh mosha e daljes ne pension
sigurimi socia l dhe shendetesor) LNC permban nje reference te p~rgj ith shme ne legj isiacionin e
pergjithshem te punes ( Kodi I Punes) si legj islacion plotesues Disa eiemenle Ie Ijera Ihelbesore
( deklarimin e pasuri se bull konfliktin e interesave skemen e pensioneve ploHsuese elj gjithashlu
te rendesishme pir marredheniet e punesimit te nepunesit civ il jane te shpemdara ne
legj islaeionin e posacem I eili zakonish t rregllilon te gjithe ose nje pjese te madhe te pllnesimit
publik
45 Pranimi ne Shcrbimin Civil 31
Pranimi ne sherbirnin civil ne kategorini ekzeklltive behet nepermjet nje kankurrirni tehapur
kankurimi organizohel ne menyre periodike nga njesia pergjegjese per seci lin nga grupet e
percaktuara ne piken 8 tt nenil 191e ketij ligji
Konkurrimi zhvi llohet ne dy faza
a) Yerifikimi paraprak nese kandidatet plotesojne kerkesat e pergjithshme dhe ato te
posacme sipas shpalljes se konkurrimit
b) Vleresimi I kandidateve
Verifikimi paraprak kryhel nga njes ia pergjegjese ndersa vleresimi I kandidateve behet nKa
komiteti I perhershem J pranimit I krijuar per secilin nga grupet e percaktua ra ne piken 8te nenit
19 Ie ketij igji
Kandidatet fitues qe marnn 70 Ie pikevc talale tevleresimit renditen nga komiteli I
perhershem I pranimil sipas pikeve Ie marra ne li slen e kandidaleve Ie sukseshem
~shte Keshilli Ministravc qe mirnton negulloren e hollesishme per krij imin perberjen dhe
veprimtarine e komiteteve Ie perhershme te pranimit si dhe lTegu llat e hollesishme per
proceduren e pranimit dhe vleresimin e kandidateve
n Neni 22 Iligjit HPer Nepunesin Civil ~
40
46 Ngritja ne detyre
JSNgritja ne delyreesilic kalimi I nje nepunesi c ivil nga pozicioni actual I punes ne nje ni vel
pozicion me 1e larte ne te njejtin institucion osc ne nje in sti tucion tjeter te administrates publike
qendrore apo vendore ( kur nje vend I till e ekziston) Ngri tja ne detyre reali zohet rea lizohet
nepennjel procedures sekonkurrimit organ izuar ga njesia pergjegjese per nj e ose disa
pozicio ne te tira Bazuar ne parimin e neoit 20 ( shanceve Ie barabarta profesionalizmit etj) te kClij ligji Nese vendi I lire I kategorise se utel apo Ie mcsme drejtuese nllk eshle plotesuar sipas
nenit 25 te kctij ligii ai plotesohet nepennjet ngriljes ne detyre
Mund te aplikojne per ngritje ne detyrevetem nepunesit civil te oj e kategorie pasardhese te
pnnesuarit ne Ie njejten apo ne nje institucion tjete te sherbimit civi l nese plotesoj ne kushtel
per ngrilje ne delyre dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Nese vendi I lire nuk plolesohet nepermjel procedures se ngritjes ne detyre nje procedure Ijeter
mund Ie organizohel Brenda nje afali 3 mujor deri ne plOleurosimin perfundimlar Ie vendit Ie lire
nese eshle e nevojshme mund Ie zbatohet procedura e tras ferimit Ie perkohshem ne interest e institucionit sipas shkronjes a Ie pikes I Ie nenit 48 Ie kctij ligji Keshilli J mini strave miraton
kushtet qe duhet Ie plotesojne nepunesit per ngritjen ne delyre dhe proceduren e hollesishme Ie ngritjes ne detyre
Ne prakt ike ngritj a ne detyri ka ndoshur ne perqindje Ie vog la rastesh Ekzistojne megjithale
di sa paqartesi lidhur me ndryshimin e pozic ionit brenda nje kategorie ( Ie larte) nese kjo perren
ngritje ne delyre apo levizje paralele gje qe veshtireson pasqyrimin real Ie ket ij Ireguesi
AVflnlazhi kryeso r I kesaj dllkurie eshte se konkurimi public ka promovuar lerheqjen e
kandidateve Ie af~ ngajashte admi ni strales gje qe krijon mundesine e sjellj es se njohuri ve dhe
metodave Ie reja Ie punes nga ala kandidate qe kane studjuar jashle ve nd it apo nga ata qe vijne
prej sektorit privflt Disavantazhi nga ana (j eter kate beje me pranine e nje kostoj e opportune ne
lidhje me s igurine e karrieres qe mundte mOli vonle me mire nepunesit e brendshem civil
47 Uvizja paralele
J Neni 26 Iligjit nr 152 2013 U per nepunesin civil U
41
Plottsimi I ve ndeve Ie lira ne kalegorine ekzekuti ve ala H~ ule apo Ie mesme drej lUesc behel se
pari nga nepunesit ciyile Ie se nj ejles kalegori nepermjet procedurts paralele Kush mund Ie
aplikoj ne per plotesimin e nje vendi Ie lire nepermjet procedures 51 Iev izjes paralele 5ipas pikes
1 nen 25 I ketij ligi i gt nepun sit civile Ie se njejtes kalegori ne Ie njejtin apo ne nje institucion
tjeter Ie sherbi mit civi l qe plotesojne kllshlet per para lele dhe kerkesat e posacme pef vendin e
li re
Yleres imi 1 kandidateve Ie inte resuar kryhe nga nje komi sion I brendshem I krijuar ne cdo
emiss ion nepermjet nje procedure Ie bazuar ne parimel e parashikuara ne piken I neni 20 Ie
ketij ligji Perfaqesuesi I njesise pergjegjese esbte anelar I kom isionit te brendsghem
Ne perfundi m te vl eres imit komisioi mund te ve ndose
a) Perzgjedhjen e kandidatit me Ie pershtatshem per tu emeruar ne vendin e li re
b) Perfundimin e procedures pa asnje teperzampjed hur ne fast se asnje nga kandidatet e
interesuar nuk ploteson kushtet dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Keshill i I Ministrave miralon
a) Kushlel qe duhel Ie pJolesojne nepunesit per levizjen parale le dhe procedurat e
hpo ll es ishme te levizjes paralele
b) Rregullal pfr krijimin dhe perberjen e komis ionit Ie parashikuar ne piken 3 Ie kctij neni
48 Oisipiina ne sherbimin civil (SHe)
Disiplina ne Sherbimin Civi l ka Ie beje me mnsa l di s iplinore qe jepen ne rastel e konslalimil 1(5
shkeljes serregullave apo Ie moskryerjes se detyrave Masat disiplinore dal lohen nga vleresirni
negativ I perfosmances Vendim-marrja ne lidhje me ke lO procedura perqendrohet tek epror
di rect dhe me pas ekzis(on mundesia e ankirnit Ie drejteperdrejte ne KSH C Sipas nje studimi
eshte ve ne re qe nllmri I rn asave di siplinore ne praktikeeshte I voge l verehet nje shperndarje j o
uniform e tyre lakonisht nje numer relalivisht [mad h [ masave di si plinore vihet re ne mornente
ndryshimesh politikc
42
Ligji eshte relativisht J pltiqarte lidhur me zbat imin e mases sl uljes nedetyre ) kur nje institucion
( ku eshte dhenc nje mase e (ille ) nuk ekzistojne vende pune Ie oje kategorie Ie lIle ne keto
raste nje mase e tille fezulton e pazbatuesh me apo te pakten problemalike Dicka e ngjashme
konstatohet edhe lidhur me mundesisne e kthimit ne pozicionin e rneparshem pasi parashkruhet
masu di sipiinore
49 ASPA OHE PROGRAMET E FORMIMIT PIWFESIONAL
ASPA
39Ne varesi te Ministri se se Brendshem krijohe dhe Shkolla Shqiptare e Administrates Publike
(AS PA) SI jnst itucion public qend ror me se li nc Tiran~ASPA ka autonom i administrative dhe
akadem ike Ajo ka per qeHim formimin professional Ie nepunesve civil 5i dhe cdc individi tjeter
vendas ase H huaj qe nuk esh te pjese e sherbimil civil dhe qe plOleson krilerel e kerkuara
Forrnimi profess ional perfshin programin e forrnimit Ie Ihelluar Ie kandidateve per kalegorine e
ncpunesve civile te ni ve lil Ie Jarle drejtues anetare te tru pes se nepunesve civi le ni velit Ie larte
drej tues si dhe programin e formimit Ie vazhdueshem Ie nepunesve civ il dhe Ie cdo indi vidi
tj eter jashte ketij sherbimi
Buxheti ASPAmiddots percaktohct si ze I vecanle ne Buxhelin e Minislrise se Brendshme
Organel drej tuese te saj jane
I Keshilli drejtues
2 Drej lori
KeshilJi drejtll es perbehel nga [2 anetare dhe kryesohet nga nj e prej rektoreve Ie lmiversitetcve
I zgjedhur nga Kon ferenca e Rekloreve Ie Shqiperise Ne perberje Ie lij jane perfaqesues dhe
drejtues Ie larte Ie min istrive organeve Ie qeverisj es vendore DAP- it universiteteve shoqerisc
civile dhe biznesit sipas percakli mil te bere me vendim Ie Keshill il Ie Ministrave
I Neni 91igji 1522013 Per NepuneStn Civil
43
Keshilli drejlues miraton po litikat bull slrategjite dhe partnerilelet e ASPA-s hal10n kuadrin
rregullal0r Ie saj 5i dhe miralon projektbuxhetin dhe s trukturcn organizali ve Ie ASPA-s
Detyra Ie hoJlesi snme te keshillit drejtues percaklohen me vendi me te Keshillit Ie Ministrave Ne
percaklimin e polilikave Ie perzgjedhjes dhe Ie formimil bull ASPA detyrohel Ie bashkpunoje me
DAr-in s i njenjesia e ngarkuar j)tr centrgatitjen dhe mbikqyrjen e zbatimit Ie polilikave
shteterore ne sherbim civil
Drejlori I ASPA-s emerohet dhe lirohel ne detyre sipas kritereve dhe rregullave Ie percaktuara
per anetaret e trupes se nepunesve c ivile Ie kalegorise se lartc drejtuese Perjashlimisht deri ne
moment in e fillimit Ie efekteve Ie kelij ligji drejlOri I ASPA-s emerohel me vendi m Ie Keshi llil
te Ministrave me propozim te Ministr e Brendshem
Nepunesil e ASPA-sderi ne momentin c IIUjmit te efekteve Ie ketij lirui emerohen nga Drejtori
I ASPA-s s ipas procedures se Kodi Ci vil Keshilli 1 Minislrave miraton rregullal e holl esishme
per menyren e organizimit dhe funksionimit Ie ASPA-s
Programer e formimit profesional
AS PA ka per delyre leofroje formim profess ional nepermjet perfshirjes se programeve Ie
meposhtme
a) Program Ie foonimit Ie thelluar n~ baze Ie Ie cilil formohen kandidalel per anelarel Ie
TNO-s (niveillarte drejwes)
b) Programe Ie formimil t~vazhdueshem ne baze Ie Ie cilit trajnohen ne vazhdimesi dhe
n~ lidhje me punen e nepunesit civil te te gjitha kalegorive si dhe cdo indivit tjeter
j ashte sherbimit
ASPA ofron mundesine e pergal irjes paraprake Ie kandidateve per te marre pjese ne
konkurrimin e hapur per kalegorine ekzekutive kundrejt tmires
ASPA realizon sludime dhe bOlime ne fushen e administrates publike Sludenlel e AS PA-s te
perzgjedhur nga shoqeria c ivile bisnes i apo individi jashlc sherbimil civil detyrohel te paguajne
larjf~ Keshilli I Ministrave miraton lariftin perkmese per cdo trajnim
44
KREUV
5 RREGULLIMI I MARRDHENIEVE TE IU NES NE SHQIPERI SIPAS KODIT
Til PUNES
51 Kodi I punes dhe rregullimi I marrdhenievc te punes ne administraten publike
Marredhenia e punes ne vendin lonerregulohet nga Kadi I Punes I Republikes se Shqiperise I
cili eshte li gj i kryesor per rregullimin e ketyre mltl rrdhenieve ne dispozital perkatese te lio Per
te kl ptuar memire gjendjen e egjislacionil shqiptar pqr marrdheniet c punes eshle e nevojshme
Ie bcjme nj l anaiize te pergjithshme Ie legjislacionil perkates Ky Kod eshte krijuar me qellim
Ie rregulloj marrdheniel e punes ne tregLlll e ekonomise private dhe iniciatives se li re Ne
sekto rin publik prob1emet pcr zbatimin e krit ereve dhe kushteve ligjore pcr lindjen zhvillimin
dhe perfundimin e marrdhenieve Ie punes jane Ie vogla Kodi I Punes parashikon nje
serhregu llash ne mbroj~e Ie punemarresve sin e mstin c fillimit vijimit dhe Ie perfundimit te
marredhenies se punes Kodi parashikon nje rregulJ te posacem per rastet kur punedhenesi eshte
organ J administrates pubJike gjithsesi ky parashikim duhet te kuptohet sakte nga vete organet
dhe ndoshla Ie shoqerohet ed be me lTegullime I~ tjerf Ie posacme per administralen pllbJike
Nje analize e tilleeshte hapi I pare per I ~ evidentuar boshlleqet dhe problemalikm qe ajo mbar
Gjithashlu nje an aJ ize e tilleeshtc e nevojshme per Ie ku ptuar nese prob lemet e qendrueshrnerise
pavars ise ose meritokracise ne administraten pub like rrjedhin per shkak Ie mangesive ligjore apo
moszbatimin korrekl Ie Jigjit
42Kodi punes rregullon Ie gjilha marredheniet e punes ne administratcn publike me perjashlim
Ie marrdhenieve Ie punes Ie personave punesimi I Ie cileve rregullohet me ligj t~ vecante pra Ie
gjitha marredheniet e punes ne organet e administrates publike qe nuk I nenshtrohen nje
rreguHimi Ie veCaJ11e me li gj do Ie rregiullohell sipas dispozilave Ie ketij Kodi Madje ky Kod
parashikon qe per as sa ligji I vecante nu k parashikon zgj idhje per problemet e lidhura me
marredheniet e punes perseri do te gjejnc zbatim ne di spozilat e Ketij Kodi
lt0 ligji nf 7961 dal e 127 1995 Per Kedin e Pun es n~ Repu bliken e ShqiperisE I ndryshuar
4 1 Or Eralda Ca ni Anarize e legjislacionit mbi marrdhenel e punes ne administraten publike ne Republiken e
Shqiperi~e ne kuadrn e projektit te qendres AKSES ALBANIA Per nje administrate publike tre qendrueshme dhe
profesionale ~ mbeshtetur nga Ambasada Gjermane ne Tirane dhjetor 2009 41Neni 4 I Kod te Punes
45
Ky Kod 11 ~ kreun JIl Ie tij parashikon oj sere pari mesh mbi Ie eilal mbes hteten marredheniet e
punes Edbe pse parimin e konkurrueshmerise apo Ie trasparences nuk e permend lie nenin 11 Ie
tij parashikohet se normal e se drejtes Ie d iet rregullojne marrdhenien e punes kane perpares i
qe edhe veH KushlelU ta parashikon oe nenio 11 6 Ie saj Kod i rendi Kushtetuten Konvenlat
Nderkomelare It ratifikuara e me pas li gje Ie tjera duke renditur Ie parin nga 10 Kodin e Punes
Pra perforcohet edhe nje here rregullimi qe Kushtetuta parashikon ne neni n 107 qe marrdhenia e
punes per nepunesit civ il publike bazohet ne lrasparence konkurrueshmeri e profesionalize m
52 Lidhja e kontrates se punes
Kodi I punes ne nenio 19 Ie tij parashikon qe lindja e marredhenies se punes kryhet nga
punedhenesi I ci li puneson ne menyre Ie drejtoirdrejte punemarres in Ky punedhenes perdo r
zyra shtett~rore Ie punesimit ose agjensite priva te Ie punesimit per le punesuar punemarresjn ky
parashikim eshU h~H1lmr me qeJlim qe tu sherbeje person ave juridik pr iv m Ie cilet mund Ie
zgj edhin me sa duke rregLdlal e lyre Ie punesimil te pu nonjesve Ie lyre [ referuar nekuadrin e
detyrimil kllshtetues pe r konkurrucshmeri dhe tra sparence pcr punonjes it e administrates publike
bull ky rregullim do Ie s ilhe konfuz ion dhe paqanes i Pm ka nevoje qe ky Kod meqeeshle li g baze
edhe per marrectgheniet e punes ne admi nistraten publike bull te specifikoje nje rreguHim Ie posac me ne kontrat en e punts apo edhe referimi tck e ashtequajtura kontrate kol ektive e
punes Sigurisht qe cdo rregu lli m qe do te bellej me akt Ie posacme li gjore e vecnneri sht
nenligjore do Ie ishl e I delyrueshem per lidhjen e nje konlrale punesimi Gjithsesi s ic ulna
edh e me la rt profesional izmi apo kerkesa per kritere Ie cakluara piir punesim Kodi I punes Illik
e percakton si kriter punesim i
53 Kohhjatja e marredhenieve te punes
Marresheniet e punes sipas Kodit teP unes lidhen sipas nj e kohezjatje te pacaktuar dhe nje
kohezjatje te caktu ar 43 Kodi me qell im krijimin e rnarn=dhenieve Ie qendrueshme tepunes
parashikon qe si rregul kontrata e punes lidhet per nje periiudhe te pacaktuar Nese
konlra la e punes do le lidhel per nje periudhe Ie cak tultlf kjo duhel jus lifikuar per arsye objekti ve
o Kreu XIV neni 140 I Kodit te Punes se Republike$ $e Shqiperise I nd rysh uar 2003
46
qe lidhen me nar yren e perkoheshme Ie detyres nJ Ie eilen punemarresi do lepunesohet 44 T~
gjitha rregullimet mbi kohezjaljen e punes kohezjatjen ditore ne pune 45 pagesen pushimin
Javor e vjetor punen e nates apo kohe feslash dhe pagesen per Ie detyrimin per kuaifikim
punonjesish elj jane rregullime Ie eilel pltl dysh im mundesojne nj e status Ie caktuar te mbrojtu r
Ie punonjesit per punen qe kryen pushimin qe duhe Ie kete si dhe pagesen qe duhe Ie marre
per punen qe kryen Mund Ie permenden (dhe nje sere nenesh Ie ketij ligji qe synojne
rregu llimin e sigurise dhe mbrojtjes Sf shendet it ne pune si psh Nenel 39-75
Ne pergj ithesi keto rregullime duke qene edhe ne Iefiektim te traktateve Ie m iratuara nga 46IL0 dhe ratifikuara ga Shqiperia ne te njejlen kohe refleklojne edhe shu me prej dire ktivave
Ie BEmiddotse
Te lill a mund tepermenden
47Direkl ivat 2003 l Ee e parlamentit dhe Keshi llit Ellropian Mbi aspekte Ie caklllam Ie oreve Ie
punes
Direclive e keshillit 9 1533 EC vi lil 99 1 Mbi del yrimin e punedhenesve per te informuar
punemarresit mbi kushtel e kontrates apo Ie marrdhenieve Ie punes
Oirektivat 781 EC vi lit 2000 Krijimi I nje kornize te pergjithshme trajtim I barabarte ne
punesim dhe pro fesion e e ila kerkon Irajl im Ie njejle Ie personuve pavars isht nga bes imi felar
paaftesile gj inia orienlimi seksual elj ne marredheniet e punes apo profesion dhe ltlnetaresite
ni orgMizata te caktuara
Nje organ I administrates publike krijohet per Ii sherbye r nje interes i public Ie eaktuar dhe
z1konishl organet e adminjSlr31iS publike krijohen SI persona juridike me akte liampjore per Ie
ekzisluar per nje periudhe Ie pacaktuar kohe ose ne raste Ie caktuara per Ie traj tuar ceshlje per
tC eilat vendoset nje kufi koh or I cfl ktua r4 ~ Edhe ne rltlSle Ht ill a si kjo e fundil akli li gjo r apo
Neni 140 I KPU NE5 parashikon se U nese koheljotja nuk percokrohet me sokresi ngo paler gjare idhjes se kontfoftS ojo ((ojtohe si kontrote me periudhe Ie pocokruor ~5 ligji nr 136 viti 201 5 per disa shtesa dhe ndryshime n1 ligjin 7961 te vitit 199 5 te Kodi I pun~s 1Republikes se Sqiperise i ndryshuar ~o Organizata nderkombtHare e punes ( ILO) n Directive 2003 EC of the European Parlament and of the Council o f 4 November 2003 ~ permbl edhje informacionesh rreth marrdhenies se punes Feri ona Cato
47
nenligjor nuk parashikon kohezgjatien e vele organil administrative Nt ligiin per stat us in e
nepunesil c ivil parashikohen komilele ad-hoc Ie eila jane krijime Ie perkoheshme Ie posacme
Ie krijuara me qellim menaxhimin e testimeve Ie kandidateve pef nje vend pune pjese e
sherbimil civil Po ashtu mund Ie kete organe Ie (ilia Ie administrates publike qe traj tojn~
ceshtje Ie tilla por qe shuhen mbas mbarimit Ie funksionit pqr Ie ei len jane krijuar r sh kemi
organct qe trajtojne ceshljcl e kthimit dhe kompesimillc pronavc Kjo ceshlje kil dhe kufi zime Ie
caktuara nga vete ligji
Megjithate ne rustin e pare behel Ijate per nje pune shume Ie kufizuar ne kohe( nje dilore ose dy
dilore) ne rastin e dyte behet fjale per nje ceshlje edhe pse mund Ie kete kllfizimel e veta ne
kohe mund Ie zgjasi per vite me rradhe Pra kontratCl e punes neorganet e administrates rubJike
duhel Ie jene me nje kobezgj atje Ie papercaktruar ne Ie shumten e rasteve Sigurishl nese
natyra e punes apo detyres do Ie ishte e perkoheshrne edhe kohezgjatja e kontrates se punes do
Ie ishte e kufizuar edhe nese behet jale per marredhenie pune ne nje organ admil)islrativ qe
nuk esille I perkohshem Nje interprClim I till lmbetet edhe ni ate qe admini strate publike per
nga natyra e saj eshte e qendrueshme dile e vijueshme Gjithashttl nj e intepretim [ till1 do Ie
ishte ne perpulhje me direktival e Komis ionit Europian qe kerkojne nje justilikim per
pefdorimin e kontrata ve aflltshkurtra duke I kerkuar shte te ve anetare( nuk eshle e
delyrueshem) q~ Ie konsuhohen me grupel e inte resl dhe Ie marrin masa lidhur me kelt 5i
a) Justifikime objekti ve per rinovime konlratash dhe marrldhenieve Ie tilla al~lshkunra
b) Percaklimi I perseriljes qe mund Ii behe t konlrates afalshkurte r
Kjo directive duke kerkuar nje rregullim te percakluar Ie Ii lie qe orienlon gjilhe marrCdhenicn e
punes drejt qendrueshmerise net per polilik~n qe BE-ja ofron pel nje marredhenie Ie
qend rueshme pune
54 Perrundimi I marrdhenieve te punes
48
Kodi I punes parashikon 49 qe marredhenia e punes perfundon me zgjidhjen nga njerltl pale e
kontrales osekur ka perfunduar afati I percaktuar ne kontrate
Kohezgjatja e nje kontrate tregan vazhdimesi e nj e marredhenie pune pra qendrueshmerise po
aq percakton edhe leresine e rreguUave qe do Ie ndiqen ne rastin e zgjid hjes se saj perfundimi I
marrdhenieve Ie punes regullohet nga Kreu XIV I Kodil Ie punes Kontrala e punes me
kohezgjalje Ie pacaktuar perfundonn kur zgjidhet nga njera pale ose ka perfunduar afati I
njoftimil sine rastin e nje konlrate me tlfat ashlll dhe pa ann kontrata mund Ie zgjidhcI me
arsye duke respekhlar proceduren e parashikuar nga raSle e zgjidhjes se kOfllrales me arsyc s i
dhe procedura e kisaj zgjidhjej e
Fillirnish t respeklohet afmi 1 nj ofiirnil per zgj idhj en e kontrates 1 ei li shkon nga dy deri ne tre
muaj ne vares i Ie s ituatave Ie caktuara Ie parashikuara50 ne nenin 143 Ie Kodi te Punes ku
Iheksohet
I Pas kohes se marrjes ne prove per Ie zgjidhur kontraten ne periudhe Ie pacakwar pale
duhe Ie respektojne nj e flfal njoftirni prej nje muaji gjate vilil Ie pare Ie punes prej dy
muajsh per dy deri ne 5 vi tet e para Ie punes nde lsa prej 3 muajsh pe r me shume se pest
vjet pune
2 Keto afate mund Ie ndryshohen me marreveshje me shkrim ose me konlrate kolektive Ie
punes kur Pllnemarresi ka kryer deri nc gjashl~ mll aj pune afati Injoftimit nuk mund
Ie jeleme pak se dy jave Afa li J njonimit eshtejo me pak se I muaj kur punemarresi ka
kryer me shume se 6 muaj pune
3 Afati 1 njoftimit per zgjidhjen e konlrates zgjalel si pas rastit deri ne fund te javes ose deri
ne fund Ie muajiL Zbatohet I njejti regu]) kur afati I Iljofiimit pezullohet gjateperiudhes
se paa ftes ise per pune shlatzani se ose pushime ve Ie dhena nga punedhenesi
4 Kur njera pale e zgjidh kontraten pa respektuar afatill e njo flimit zgjidhja Irajtohel si
zgjidhje me efekl le menjchershem
bull9 Neni 141 I Kodi I Punes I republikes se ShQiperise
00 Neni 143 I Kodit te Punes te Republikes se Shqiperise
49
Pasi parashikohet respektimi I afati dhe procesi 1 informimit Ie arsyes dhe shpjegimit e situates
Kadi parashi kon perfundimin e marredhenievc Ie punes ne situata tejustifikuara dhe parash ikon
ne cdo here qe do Ie kele perfundimin e lyre normalisnt ky Ie jete edhe per nje arsye Ie
arsyet uar apo tejustirikuara
Nje percaklim I shkaqeve Ie arsyeshme nuk mund Ie behe ne Kad pork y [ fundit merr pers iper
Ie sherbeje 5i nje kufi zim I abuzimeve me kufirin e Ie arsyeshme Ne kete ne nenin 146 Ie
Kadi H~Punes pamshikohen s ituala qe konsiderohen 5i shkage Ie arsyeshme par edhe s ilUale Sl qe konsiderohen 5i shkaqe Ie paarsyeshme Ie zgjidhjes se kontrates se punes Neni 146 Ie
Kadit Ie Punes CilOhe qe zgjidhja e komrates nga punedhenesi kons iderohet pa shkaqe te
arsyeshme kur a) punemarresi ka pretendime qe njedhin nga kon trata e punes b) punemarresi
ka ~rmbushur nje detyrim ligjor c) kur behet per mot ive te pan dash me nga personaiteti I
punemarres jl por qe ka lidhje iegjilime me Ie drej lin e punes dhe raportet e saj Konsiderohen Sl
moti ve t~ tilla raca ngjyra seksi mosha gjendja civile detyrimet ramiljare besjmi retar
bindjel politikc kombesia gjendja shoqerore
Kodi 1 PlUleS ofron gjilhashlu edhe nje percaklim Ie pergjithshcm te institutit Ie situatave Ie
juslifikuara Neni 153 Ie Kodil Ie Punes vle reson 5i shkaqe H jus ti fiku ara rrelhana e rcnda qe
nuk lejojne s ipas parimil Ie mirebes imit Ii kerkohet alij Ie ka zgjidhur kontraten gt vazhdimin e
marrdhcnieve te punes apo dhe raste kur punemarres i shkel detyrimet kontrCl ktuale me raj Ie
lehlc ne menyre Ie perserilur me gjithe paralajmcrimin me shkrim Ie punedhenesit Kuptmin
e rret hanave terenda apo fajita Ie ehle te pers~rilur pale do (ju duhet ta interpretojne s ipas rasti
dhe eshte gjykata ajo qe vend os nese ekzi stoj ne apo jo shkaqe te tilJ a Ire justifikultl ra per
zgj id hjcn e kntmtes
Nese zgjidhja e kntrates rezu llon te jete jo nerespeklin e procedurnve Ie parashikuara apo jo per
shkClq e te arsyeshme I j ustifikuara punemarrcsi ka Ie drejt e Ie paraqese pad ne gjykale kunder
punedhenesit brenda 180 diteve nga d ita e perrundimit Ie arati te njoftimit Kodi parashikon se
zgjidhj a e kontrates pa shkaqe Ie arsyetueshll1e eshle e pavlefshmePunedhenesi qe ka zgjidhur
kontraten dHke mos respektuar aralete e njofl imil duhet Ie paguaje si rregull dernshperblim nje
~ l Neni 146 1 kodile punes te Republikegt se Shqiperise
50
page prej 2 muajsh Zgjid hia pu shkaqe tearsyeshme sjell edhe demshperblim deri ne I vii page
Madje kodi parashikon qe kur ka nje vendim Ie formes se prere per Ie riklhyer punemarresin ne
vendin e meparshem cpunes punedhenesi eshte I detyruar ta zbatoje
Referuar kelij punimi cka u citua me lart Ie gjilhe keto aspekte ligjore si dhe polilika qe
ndermerr shteti ( qeveria ) Juajne nje rol Ie rendsishem ne mbrojtjen e punemarresve per Ie
ruajtur vend in e punes ( duke siguruar nj e kontrate afatgjale Ie punes ) gje e cila ~jell nje lTitje te
punesimit thene ndryshe duke mos ndryshuar shirrat e papunesise ( nje nga s frdat qe perballet
shleli shqiplar)
51
Konkluzione
lDuke II bazuar ne cfare II trajtu3 ne kiW punim kam evidenHlat qe pavars isht rolit Ie shtetit q~
shikohet qe ka sjeJl e reform a ne vazhdirnesi per nitj en e nive li Ie Ie pun ils ua rve nepermjet
politikave Ie nderrmarra eshte e nevojshme qe Ie merren masa Ie ndryshme duke j u referuar
dhe akhl aliletit Lehtesi sht mund te arrih et nekon klu zion se rritja e vi velit Ie papunesise mund
te arrih et nepermjet nde rmjetesi mit qe ofroh et nga zyrat e punesimit ose nga agj ensite private
Ie punesimi t
2 Fo rm imi profess ional du het Ie permiresohel dhe Ie shtohet numri lIe trajnuarve cdo vii ne
baze te kerkesave Ie punes per lI oj in e pro fesionit
3 Dun e levazhdoj c zbatimi I program eve te nxiljes se punesi mil du ke siguruar kllalifikime
sidomos per temral d be grupel e vecanta
4 Nje mbeshtetj e Ie vecante duhet lekt~n e bisneset Ie ei let ofrojne punesim bisnese t fa miljare
si dhe scktori I turi zmit te eilet mund te punesojne nje nurner Ie madh punonjes ish
5 Nxilj a e progrcuneve per prnkl ike e Ie sapo d iplomuarve duhelle zgjerohet ne cdc instilucion
dhe ne cdo d rejto ri admini strate publike gt pa lent menjeane dhe kompani te medha duke krijuar
me ta nje forme bashkpunimi per punes imin c praklikanleve me Ie mire
6 Gjate vit eve Ie fu ndit prezenca e shtetiljo vetem qe nu k eslllezvogelll3r por perkundrazj eshte
zmadh uar ajo efa re ka ndryshuar eshte roli I tij menyra e nderhyrj es dhe doza e ket yre
nderh yrje duk e bere Ie mun dur mundesine e rriti es se pllnesimit dhe kualifikimit Ie personave Ie
punesuar dhe tl papunesuar qe pres in te integroh en ne tregun e punes
7 Kodi I Punes I Republikes se Sqi pe ri seeshte nje baze e e mire mja rtueshme per rreguilimin e
marrdhenieve ne kCli sektor nl kete kod re Oektohet drejlpersed rej li fryma dhe gama e parimeve
me Ie nj ohura qe vij ne nga konven ta nderkombetare dhe Euro piane per Ie drej tat e njeriuL
52
8 Pervec rreguHimit qe [ ben Kodi [ Punes kerni edhe veteBrenda sektorit public rregll l ime per
ate instilueione Ie eilat hyjne ne fushell e veprimi t Ie legjis lacionit Ie sherbimit civil dhe keto
marredhenie rregu ll ohen me ligjin nr 152 20 13 Per Nepunesit Civ il Edhe pse jemi nj c shIel
I vogel me nje admini strate te vogel pu blike dhe me nje numer te kufizuar Plillonjesish pu blic
ky sektor eshte du ke kal uar neper reform a dillamike ne lTUgen drejt integrimit Europian
9Ne vendin tone duhe l Ie propozojme ndryshime dhe permiresim Ie qeve risjes 5C sek lo rit public
dhe sherbimeve publike p~ dysh im qe duke iu referuar s ituates aktuale problemmike sek lo i
public duhet Ie beje ndrys hime sin e funksionim sin e ndertimin e saj Ajo duhet tejete e
mbrojtllr nga levizjet po[itike Ie punonjesve ne menyre qe Ie ruaj kualitetin e kapacitcleve
llJ erezore
S3
Bibliografia
1 E drejla f punes prof fir KiltreI Cela bolim IV ~ stlepia holuese liar Tirane
2 E (rejta e kralwsllar e punts proftlr Kudrel Cea
3 Directhe 2003 EC of he European Paramenl and 0 he Council of 4 November 2003
4 Lligji lu82 tlati 0907 945 Mbi knllen e sherhimit mhrojljen dlte shperblimin lie pune
5 Ligji IIr 527lktle 2508947
6 Ligj nr 2250 dali 030SJ956 Mbi Kodin e Punils Ie Repuhlikiis Populore Ii
Shqiperise
7 Ligji I1r136 dale 512 2015 Iper disa shlesa dlte Ildryshime nit Ligjin fI 7961 dali
12071995 Kodl J plles I ShqipiJr i ndrysltuar
8 Ligjil152 dale 2013 Pilr IIilpfinesin civil
9 Stalstika e fregut Ie plllles 2014-2015 SheThm Komhiftar I PUl1esimit
)0 Slrnlegjia e plllleimit 2007-2013 Millistria e Pun es rifle Ceshljes Sodale
11 Tregu 1 pUlles AklllaJ Shirbimi Jltombelar I Puniisimil
12 Slalisliklllejorces se punes lOIS INSTAT
13 Slralegjia ombilare per pniisim 2014-1020
14 Slralegjia difrseJaorjale e reformes lie a(minislrolen Publike (SNRA P) llii kUlJdii Ie
slralegjise JoIIbilare pir tviflim dll t illltgrim (1009- 2013) Tirane SMalor 2009
15 Slralegjia per PUllesim dlle Aflisi fLO 1013-206
16 Draft document Mbi fiji igjii Ii ri per sllirbimin civil ni SIIqiperi f pergalitur Of
Zlrani SIIapo ne basltkipunim me Dr Hails -Achim Roll kOllsulenli Ii Sigma me
kerkese Ii DAP 1 letor 2010
17 Giuseppe Casale Service public reladole eork
S4
J8 Josep Tenkormrg bullbull hi comparaillt Qvervieii Geneva August 2008
9 Annizi e legjisaciollit mb marrdhiilliel e punlis ne administraten publike ne
Republiken e Sltqiperise lie kuadrin e projektit Ii qelldres AKSES ALBANIA
Pernjii administratil pubike Ie qiil1drlleshme dlle proesiollale mbiJihlellir IIga
Ambosnda Gjermane Ili Tirone dhjelor 2009 puno Dr Eralta Can
20 Komieli Shqiptar I Helsiki Sifuala e diskriminimit lie procesill e lorgimit ngo
plla ni Shqipilri Tirane dlljelor 201 I
21 SlalisiNa lujuri IIga kOllfenmea e reafizuar ngn qelldm ISU JtlriJ me feme
Zbnim J ligjit lie mbeshlelje Ii qiimrueshmerisi dhe rriljes sit perjorm(mcifs ni
Administraten Pubike
22 KlIshJetuta e Shqiptrisi
23 Marrdhellia e pultes FerioJlQ Calo
201 Kerkime mbi fregull e pUlles Jonida IoxhoJi
25 KOIi (ok Idrej~sla~qjp-(J -tJXl
26 Shlefiweborg
27 llllervisffr lie ~lil1islrillit e punts dlle Ceshtjevt Sociole me feme Nxitja e pllll ifsimil
dhe polifika Ii tjera per IIljell e papllnesisl
55
--------
Abstrakt
Roli J shlelil ne Iregul1 e punes ne Shqiperi qe ne flUime e sa) dhe deri ne (Jiliil e SOlme Iw
perjeuar nje eri sjidash dhe reformash deri ne jorcimin e roUt Iii fij duke ndiirrmarre njij sere
polilikash per Ie lfur papunesine si dhe mbrojljen figore Ie punonjesve jo vefiim ne sexorin
public por dhe ne ale privctt Kam menduar Iii Irajoj njii ilome duke vent ne dukje rolin e hlelil
)0 wliim ne mbiishlelje Ii zlljJljmil Ie Jregul Ii plines por dhe mbrojljes mbrojljes l igJore Ie
punolljiisve ne variisi Ie jnSli(ucionil ku (1(0 punojne Nji piirshkrim I eshte hiire dhe siluates
akuate ne fidhje me puneimel nii administralif si dhe shkarkimct e tyre e ciia sjell njii (riUe Iii
papunesisii dhe njt koslo Jinanciare Iii hwnbur Lidhul me nepuniisit civile dhe marrdhiiniell e
punes jam mundllar Jij palaqese nje analizf teorike Ie legjislaciont dhe menyriln se si
funksionon duke u bawar ne ligjin III 152 viti 2013 Per Nepunesin Civil si dhe fig 79611
viit 1995 Kodin e Punes I Repuhlikiis sf Shqiperise
Abstract
The role of the state in the labor market in Albania since ils inceplion and until today has
experienced a Illlmber 0 challenges and reorms to strengthen its role having undertaken a
series ofpolicies 10 reduce unemployment and legal proteclion employees not only in Ihe public
seclor blI also in privGtelthought 10 Ireal a subject noting the role of the slate 110t only 10
support the development athe labor marlcel but legaL prolection Gnd protection oj employees
depending on Jlle institltion where they workA description athe current situalion is made and
aboul employment in the adminislmion and their emissions which brings an increase in
unemployment and a finan cial cosI oflosl Regarding civil servanls and Iltt relalionship ofwork I
have Iried 10 presenl a Iheoreticai analysis o Ihe legislation Gnd how it works on the basis of
Law No 152 20(J 0 Civil Service lIl7d (he Law 7961 01995 Labor Code oJlhe Republic of
Albania
5
- -----------~
SHKURTlMpound
KODII PUNWS (KP)
SHERBIMI CIVIL (SHC)
NWPUNES CIVIL (NC)
MINISTRIA E PUNWS MIREQENIES SOCIALE (MPMS)
INSTUTII STATlSTlKAVE ( INSTAl)
MARRDHENIA E PUNES (MP)
6
Hyrje
Nepennjet kt~lij punimi kam synuar Ie jap nje pasqyre Le tregul Ie punes ne Shqiperi qe ne
fillimet e saj dhe deri ne ditct e saline duke ndjekur hapa qe nga historiku I forcimit Ie rolit Ie
shteti[ e deri tek politikat e tij referuar papunesiapunesimi polilikal e ndjekura peT Ie ulur
papullcsine si dhe rnenyren e punes imil jo velem ne sektorin privat por dhe ne ate shteteror
Kam menduar Ie trajloj nje Ierne duke vene ne dukje rolin e shleli jo vetem ne mbeshtetje Ie
zlwillimil Ie tregul Ie punes pOl dhe mbrojtjes mbrojljes ligjore lepunonjesve nc varesi Ie
instilllcionit ku ala punojne
Po lilikal aklive Ie tregullepuneS synojne Ie permi resojne tregun e punes pcr Ie papunesuaril Nt
shurne vende trajnimi dhe punet e mbeshteturn financiari sht jane elemente te poJitikave aklive Ie
tregut Ie punes Qe ngll koha ur Shqiperia hyri ne rruge n e demokracise tregu I punes ka vene
ne dukje perballe shoqerise fenomenin e paptlOesise Per te lurtuar lurtuar kete fenamen qeveria
dermerr programe Ie politikave passive dhe harton polilika aktive Ie Iregllt dallimi midis lyre
eshte Ie politikat aktive jane me te kushlueshmedhe kerkojne nje monitorim dhe vleresim dhe
perkushtim Ie madh
Gjithashlu jam perpjekur Ie sjell dhe njeanali ze te legjis lac ionit per rregullimin e marrdhenieve
Ie punes si dhe instilucionit perkates per lrajnimet dh e keshillimin per ndjekj en e hapave per Ie
punuar ne sek to rin public kryesisht nl adminislraten publike
Nje pershkrim J eshle bere dhe situates akluale nl Jidhje me punes imet nl ad ministrate si dhe
shkarkimet e tyre e eila sje ll nje rfitje te papunesise dhe nje koslo financi are I~ humbur Lidhur
me nepune5il civ iledhe marrdhenien e punes jam munduar Ie paraqese nje analize teorike te
Jegji s lacionil dhe men yren se 5i funksionon duke u bazuar ne li gj in nr 152 viti 2013 per
nepunesin civil 5i dhe ligji 796 1 I vitit 1995 Kodin e Punes 1 Republikes SI Shqiperise I
ndryshuar cfare parashtrojne dh e cfare avantazhe dl1 e disavanlazhe mund Ie kete zbatimi J
lyre Zbalimi nepraklik~ I marrdhenieve Ie punes sidomos ne sektorin public ka sjell mjaft
probJematika pOI e5hte vine re vilet e fundit gjilhashtu nje interes ne rrilj e per rregulimin e
marrdhenieve te punes ne kete sektor
7
------ --- --- --
Permbledhje
Ne ka pilullin e pare jam munduar Ie pamqes historikun e marrdhenieve Ie punes ne shqiperi qe
nga lindja per here Ie pare Ie kelyre marrdhenieve s i doe s ituaten SI ka evoluar tregu I punes Nje
vend Ie rendesishern ze perba llja e shoqerise me konceptin e pap unesi se rnbas hyrjes ne
Demokraci Jam munouar Ie paraqes dhe polilika e tregut Ie punes qe j ane nderrmalTE nga ViLil
1990 deri ne 201 5 duke anali zuar ro lio e shle tit ne kete drejtim
Ne kapi tull in e dyte kam pasqyruala fenamenin pnpunesi dhe statistikat e saj ne vi let e fund i
Gjithashtu ~shte trajtua r dhe ndernlarja e po lit ikave Ie ndryshem per Ie ndryshuar kett situate
nepennjel disa pikave kryesore si nxi tja e pune-si mi mbeshtetj a e bisneseve Ie ndryshme per
rritjen e pl111esi mi t ofrirni I Irajnimeve dhe shkoll ave profesionale keshillim dhe ndennjets im
Ne kapitull in e trete eshte trajluar sektori public dh e sherbimi public ndryshimet dhe
ngjashmeritc ndennjet lyre s i dhe menyra e Irajlimil Ie punonjesve ne kele seklOr ne moment in
e derrimit Ie pushtet it politik ( studim per pushimel masive ne dy bas hki ) Gjate ket ij stud imi u
ev identuan shkelje e te drej lave Ie punonjesve ( duke I larguar nga pun a par dhe du ke r ilur
nj ekohesi sht num rin e te papu ncve)
Ne kapitullin e kater kam paraqitur nje ana lize te li gi it 152 1e vilit 20 13 Per Nepunes in Civil
duke e pare s i nje mundesi (e mire per Ie s iguruar nj e pune a falgjale pe r punjojes Ie ars imuar Ne
kete Ierne eshte jane Irajtuar karakteristikat mkryesore te kelij ligji pari met bnza fusha e
veprimit Ie li gj il e tj Gjilhashtu jam munduar Ie jap nje pasqyre edhe te instilucionit Ie ASPA-s
dh e programeve (i fOflnimit professional ku ev idenlohet roli I shleli per te slimuluara
pUllonjcs il pavars isht a rsimit per (u kualiflkuar qe Ie jene Ie plotesuar ne tregu n e punes
Ne Kapit ul1in e peste kam (rajluar bazen e rregull imeve qe kryen Kodi I punes se Rep ublikes
se Shq iperise duke nis ur nga marrdhenia e punes kontrata kohezgja tj a si dhe perfund imi I lyre
ka m trajtuar dhe fo lin qe lua n ne mbroj tjerje e punonjesve gjate nderprerjes sf konlrat es se
punes ne meny re te njeanshme
8
KREUl
lZHVlLLIMI HISTORIKJ MARRDHENIES SE PUNES DHE TREGUT TE PUNE NE SHQIPERI
IlVeshtrimi historik I marrdhenieve te punes ne Shqiperi (1912-1995)
iE drejla e punes eshle nje dege relmivisht e re ne hislorine e se drejtes juridike si dhe ne
hislorine e se drejtes Shqipate kj a e drejte lindi per here Ie pare ne bote ne mesin e dyte Ie ville
1800 dike marre permasa Ie reja zhvillimi dhe rendesie te vecante ne sheku llin tone E drejla e
punes e ka pasuf pikenisjen e saj tek Jegji slacioni I fabrikave liampiet civile kapitali ste Ie cilet
rregullonin kontrMat e pajtimil Ie fuqise punetorl tek pmktikat e kontrntave kolekti ve Ie
punetoreve dhe tek normal e se drejtes administrative Per sa J perket Ie drejtes se punes
neshqi peri para luftes sl II-Ie BOlerore nuk muod Ire behej fjale per nje legjislacion Ie plote
pune per shkak It~ veti mungeses sf strukturi ekonamike shoqerore e politike te ve ndit tone
paralufl~s 2 Par periudha e viti 1912 e gjeti vendin lone me nj e prapambelje emndhe per shkak
Ii pushtimit shekullor Illrk duke trashcguar nga sistemi turkjo vetem marrdhcniet ekonomike
por edhe legj is lncio nin Nje vendim 1dal~S 6 dhjelor 191 2 I Qeverist se Perkohshme Ie Vlores
percaklonte qe legj islacion i turk I asaj kohe do Ie qendronte ne fuqi deri sa Ie hartoheshin dhe
Ie miraloheshin ligje Ie reja qe do le zevendcsonin mo ekzistuesel bull duke pasur dhe parasysh
rethanal dhe kushlet ne Ie eiJen nda dhej Shqiperia asaj kahe
Kadi Civi l I MbreteriseShqiptare i 1929 dhe Kodi Tregtar 1932 zevindesuan te drej len
autonome oe Shqipe ri Ky Kadl 1929 i kushlonle kontrales se punes to nene ( 1631-1640)
Legj islaeioni J Zogu t J konsideronte mamlheniet juridike Ie punes ndermje Ie Ie pajtuarve dhe
punedhenesve kapilali st s i marrdhcnie juridiko c ivi le ndersa marrdbeniet e punes sf
nepunesve me organet shteterore perkatese J quante marrdhenie juridiko ad mini strative Ky
sislem dispozitash juridike shenonte nje arrilje me viera Ie vecanla ne formulimin ligjor Ie
kuplimit te kontrates se punes duhet pranuar fakli qe ky sistem dispozitash ne fushen e
marrdhenies st punes nuk mund Ii shpetonte reaiilelil shqiptar s i ne rrafshin social ashtu dhe
E drejta e punes Prof Dr Kudrel Ceia 1 E drejta e punes faqe 27 Prof Dr Kud(et Ceta Shtepia 6otueseILAR TIrane 2007 ft
9
ne ate ekonomik ne Shqiperi nuk ishin percakluar akoma konlUrel e lev izjes se puneloreve
Shleli lluk kishte parashi kuar akoma plitika acti ve Ie tregut te punes
Pas Lufies Sf lI-leBoterore marrdheniet kapitali sle le punes filluan te ngushloheshin se lepermi
ne 1945 duke I iene ve ndin grad uali sht marrdhenieve soc ial isle te punes J Ligji Nr 82 dale
09071945 Mbi kohen e sherbimil mbrojtjen dhe shperblimin ne pune perfaqesonlre dhe
ligjin e part Shqiptar ne fu shen e Marrdhenieve Ie punes Ligj i nga pikpamja farmale
sanksionoi barazine gj inore dhe shperblimin ne pune kohezjaljen 80rareshe le punes ndersa
ajo e nates 7 are shprblimet ne pune jashte arari etj
Oekreti I Presidi umil Ie Kuvendit Papullor Nr 237 date 2004 1946 1 eili doli ne zbatim Ie
Kushtellltes se Republikes seShqiperise me 14 mars Ie 1946 vendos i d ispozita Ie tjera SI
pershembull
raquo- Largimi ngfl pUlla 1 punetorit nenpunesi nuk lejohej la largonle pa pelqimin e s indikates
gt Mosmarreveshjet nc pune nuk mund Ie zgj idheshin me ne rruge administrati ve par me
marreveshje ndermjet punetorit dhe nepunesit osc punedhenesit kur kjo nuk arrihej me
marreveshje paJa e interesuar I orej tohej me padi gj ykales se punes etj
Evo limi ne legjislacionin e Punes u pasua me miralirnin e li gjit Nr 527 date 2508 1947 per
Kodin e Punes I e ili ishle kodi 1 pare n~ hislorine e se drejles sociali ste le punes qe rregu llonte
marrdheniet c punes ne nje dimension me te gjere se Ie gjitha li ampjet c meparshme ne fuqi 4 Ky
kod perbehej gjithsej nga 17 kapituj dhe 170 di spozita me vone dol en nje sere ligjesh dhe
aktesh ligjore e nenligjore nc kete fushe
Hapi 1 dyte J rendesi shem ne zhv illi min e legji s lacionit te pllnes ishte ligji nr 2250 date
0305 1956 Mbi kodin e Punes te Republikes Popullore Ie Shqi pe ri se Kodi perbehej nga 13
kapitllj me 246 nene j Ai plotesoj me tej boshllekun juridiko-nonnativ ne fush en e
marrdhenieve te punes qe kishte lejuar legjislacioni I meparshem I punes
1 Ligji nr82 date 09071945 Mbi kohen e sherbimit mbrojtjen dhe shperblimin ne pun e 4 Ugji nr 527 date 25081947 ~ ligji nr 2250 date 03051956 Mbi Kedin e Punes te Republikes Popullore Ie Shqiperise H
10
Kad i I ri I punes hyri n~ fuqi ne J nentar t~ 1966 jepte vet~m rregullimin juridik te drejlimeve
themelore Ie marrdhenieve Ie punes bazal thelbesore per cdo inslitucion perkates Ie sc drejtcs sl
punes pasi marredheniet e punes udhehiqeshin nga vete partia (shleti)
Kodj I kalert I punes 1 19amp0 ishte nje kod tercs ishl ideologj ik I ndenuar qe do Ii sherbenle
ideoJogjise soc ialiste ndenuar mbi baza marksislemiddot leninisle dhe nje shenderrim Ie marrdhenies
se punes
Ndryshimet po lilike ekonomike e sociale Ie viteve J 990 so llen me vete dhe ndryshimet ne
Jegj is ncionin e punes ku nuk mund te liheshin te paprekura rnarrdheniet e punes ku mund tl
permend im Ligjin per Kodin e runes Ie vitit 1995 dhe aklel e tjera nenligjore Ie nxjerra nl
zbatim te tij Vitet ne vijim pesoi ndryshime ne di sa nene ne 1996 si dhe nj e sere ndryshimesh ne
2003 duke u konkluduar me ndryshi mel dhe shtesa edhe ne vi tin 20 156( Ligj NT 136 Per disa
shlesa dhe ndryshime nl Ligjin NR 796J dale 127 1995 Kodi 1 Pune sit Shqiperise f
n(hyshuar Ndryshimet konsistojne Mbi delyrimin e punedhenesit per Ie informuar punonjes it
per kushlel e zbatueshme Ile kontrateMbi paraqitjen e masave per Ie inkurajuar pennires imel Of
sigurine dhe sh~ ndetin ne pune te plineto reve shlatzena dhe punetoreve Ie e ilat sapo kane lindur
ose jane me femije ne gji per mbrojtj en e Ie rinjve ne puneLidh ur me dergi rnin e
punemarresve per Ie punuar perkohesishl jashte vendi t ne kuader te orrimille sherbimeve Mbi
rnarreveshjen kllader per punen me kohl Ie pjesshme etj
12 Rendesia e marrdhenieve te punes ne Shqiperi
Per analilimin e marrdhenieve juridike Ie punes e s idomos per marrdheniet e punes ne seklorin
pllblik duhet anali zuar mire jo velern Kod i I punes par njekohesisht dhe Kushtetuta e Republikes
se Shqiperise ligj i per Statusin e nepunesit civil Konventa Ie nd ryshme elj
Duke qene se JegjisJaciani jane J punes iu ka dhene kelyre marrdh~nieve nj e profil Ie ri
ellfa pian per njedhoje jane zgjeruar dhe pasuTlar dhe dimensioned e liri seuro dhe Ie drejtave te
punemarresve duke s iguruar keshtu perpulhje Ie plote per lindjen shtlflrj en ndryshimin e kel yre
6 Ugji nr136 dale S12 2015 Nper disa shtesa dhe ndryshime ne liampjin nr 7961 date 1207 1995 N Kodi I punes I Shqiperi I ndryshuar
11
marrdhenieve me aktet e se drejees nderkombetare si ( Karta e Kombeve Ie Bashkuara
Konventa Europiane e Ie Drejlave Ie Njeriut Traktate Nderkombetare Karla Sociale e Njeriut
elj)
Sipas nellil 49 te Kushtelutes se Shqiperi se Secili ka Iii drejlii Iii jiloje mjetel e jeleses me pune
Iii igjstme qe e ko zgjedhllr ose prol1lwr ai veti Ai eshle flire lezgjedhe projesiol1in vendi e
punes si dhe sislemin e kU(Iiflkilllil Iii vel professional Ie punesuaril kane It drejlen e
mbrojljes shoqerore Ie plll1es
E drejta per pune qe garanton neni 49 j Kushletlltes perfshin zgjedhjen e profes ionil vendin e
punes dhe sistemin e kualitikimit profess ional me qellim sigurimin e mj eteve Ie jetcses ne
menyre te ligjshme Zgjedbja e profes ionit s ic parashikohet nga dispozita kushtetuese eshle nj e e
drejle e individit ne formen e perkllsh(imil per Ie kryer nje verrimtari rer Ie s igllrLlar mjetet e
jeleses kjo e drejte e individit per Ie perfituar me pune Ie ligjshmc fiton rendesi edhe nga
pikpamja sociale pasi puna s i profesion es hle nje vlcre edhe pef kontributin qe I ~jell shoqe rise
E drejla per pune dhe liri e profesionit nenkuplon cdc veprimlari Ie ligshme qe sje ll Ii ardhura
dhe qe nuk ka afal Ie perCakluar me perjashlim Ie rregullimeve Ie vecanta ligjore Garancia qe I
jep Kushtetula individ it lidhur me Ie drej len per pune dhe lirine e profesionil ka s i qe llim
mhrojljen e lyre nga kufi zimel e shlelil
Kodi J punes J viI it 1995 qeeshte SOl ne ruqi (me ndryshime dhe shtesa) eshH 1 ndrys hem nga
Kodel e meparshme Ie Punes persa I perket natyres krejl Ie ndryshme Ie marrdhenieve Ie punes
qe ai rregul Ion
Mund Ie Ihemi qe Kodi J soti~m I Punes eshte J standarteve hashkohore Ai eshte nje nj e ha ze
me elementel e dllhura per rreguHimin ~ marrdhenieve Ie punes 8 Ne kete Kod veca neri shl ne
krcun III Ie lij retleklohet fryma dhc gam a e parimeve me Ie njohura qe vijne nga dokumentat
Nderkombetar dhc Europian mbi Te Drejlal e Njcriut Konventat e Orgallizates BoHrore Ie
Punes (llO) mbi ceshljel e punes dhe Kartes Sociale Europiane Velem ky rakl I rril vleren dhe
rendesine Kodil ((~ punes Te tilla pari me Ihemelore jane ndalimi I punes se det yruar bull ndalimi I
disk riminimil liria s ind ikale( me e drejle do Ie thuhej liria e bashkimit ne organ iza la Ie punes
1 Kushtetuta e Shqiperise Neni 49 8 Kodi I Punes I Republikes se Shqiperise Kreu III nenet 89
12
e drejte kjo e barabarte per punedhenesin dhe punemarresi n) perparesi e normave Ie sE drejles shy
nder tt cilal primare u takon Kon ventave dhe Kartave Europiane dhe Nderkombelare Ie
nenshkruara parim qe e njeh Kushtetula dhe Kodi I Punes Sipas Neni l 8 pikal I nj e nga te
drejlat themelore Ci lOhe se Ndalohet puna e dl lyruar ne Ie gjilha fo rmal e sa) nd ersa ne
Nenin 9 pika 1 shkruhet qe NdaJohel cdo lIo) diskriminimi ne jilshiin e marries ne punii dhe Ie
projesionil
Rendesia e marrdhen ies Sf punes ze nje vend e rendesishem jo vet em ne shoqeri por eshte nje
burim baze per Ie drejtal themelore Ie njeriut ajo s igu ron nje marrdheni e te sigurte kur pa raq itet
ne formalin e saj ne baze Ie liampiil
13 Zhvillimi I Iregul Ie punes ne vitet 1945middot1990
Sislemi ekonomiko - shoqerore qe u vendos ne Shq iperi pas Luftes se Dyte BOlerore ku
sundOllle prona e perbashket mbi mjelet e prodhimil percaktonle edhe marrdheniel juridike Ie
punes Ie perqendflJara ne duart e shIell
Nga pikpamja legjis lat ive gjale kesaj kohe kerni miratimin e Kushtetutave te viteve 1946 dhe
1976 miratimin e pare Ie Kodilte Pare tc Punes nc hi storine e se drcjles sociaJisle shq iptare ne
vi tin 1947 I cili u prlsua nga miratimi 1 Kodit te Ri te Punes Ie vi iit 1956 Kodi vijues 1
azhorn uar 1 Punes 1966 dhe me se fundi Kodi 1 Punes 1 viti I 1980
Gjale kesaj kohe ekonomia shq lpta re bazohej nc nje leknologji shume Ie vjeter ndermarrjel
ishin jo renlabel dhe mbaheshin ne kembe me sub vencione Ie medha nga shlei Karaklerislike
ishin nderrmarrjet e medha ne forme kombinatesh qe punesonin nj e numer Ie madh person ash
Oeri ne fund Ie vilil 1989 bilanci I forcave Ie punes perbehej velem nga popullsia akti ve qe
punonlc Koncepti I papune nuk ekzislonle S i pasojc punesimi I plate qe ekziSlonle
nepermjel emerimeve dhe shkarkimeve qe kryheshin nga ana e shtelil me qellim reali z imin e
Ireguesve Ie plani Ie krijoni n perShlypje qe Ie gjilhe personal ishin te punesuar dhe as nuk behej
Ijale per polilika aklive te punesimil 9Edhe pse nuk publikoheshin shifra par afersi sht 113000
persona kerkonin pune Sipas Ie dhinave te rregji srimeve Ie fundit Ie popu ll sise ne vilitn 1989
Kerkime mbi tregun epunes ne vitet(194Smiddot1990) Jonida Hoohalii
13
- --------- -- - -
popul lsia ne moshe pune zinte rreth 57 Ie te gjit he popullsise Mbi 53 Ie popullsise ne moshe
e zinin meshkujt Ne qylel ishle perqendruar vetem38 e popullstse ne mashe pune Ne
vilin 1989 numri I Ie punesuarve ne vendin tone ishle gatl 15 milion 54 e tyre ishin meshkuj
rreth 80 e populls ise ne moshe pune punonle pjesa Ijele r ndiqte s(udimel kryente sherbimin
ushtarak ishte e paafie per pune etj
Shkalla e pjesemarrjes ne pune sipas gj ini se ish Ie e barabartt per te dyja gjinile rreth 77
Sipas vendbanimit ky tregues ishte respekt ivisht 77 ne qytct dhe 8 1 ne fshat Popullsia ne
pension pleqerie perbenle rrelh 12 Ie popullsise ndersa ne moshen 15 vjec elan ne vitin 1989
karakteri zohej nga nje nivel I larte punes imi veeanerisht ne zonen fshatare te vend it Meshkujt
zinin pjesen me Ie mad he Ie Ie punesuarvc mbi 53 N ive li r papunesise edhe pse I padek laruar
ngn fakli f s istemit Ie atehershem ishte rrelh 7 ( kerkirne Jonida Hoxhalli)
41 Politikat e Iregut Ie punes ne vitet 1990-2015
Dekadat e fundit so llen per vendin tone njendrysh im rrenj esor ne rushen polilike ekollomike
dhe socia Ie Kalimi nga nje s istem polilik komunisl ne ate demokratik e vuri vendi n tone perpara
nje prove Ie madhedhe teper Ie veshtire qe ishle krijimi J nje baze ekonomike mbi Ie eifen do
te mtgteshtetej s islemi I ri
Gjate vitit 1990-199 1 u be nj e perpjekje qesistemi I ri qe po vendosej ne Shqiperi do zhvillohej
duke ruaj lur bazen e vjcler ekonomike bull e cila mbeshtelej te rres ishl ne pronen shlelerore Per
shu rne nd t rrrnarrj e 1I lejua Vetadministrimi ne menyre qe alo te kryeni n aktivilet ekonomik te
pavarur Ne kushte konkrete kjo ishte e pamundur pasi ekonomia e centrali zllar nuk ofrante
pavarsi ekonomikeme ndryshimin e siSlemit polilik brenda venditme zhvillimet e reja polirike
dhe ekonom ike ne te gj ithe rajonin e Europes Lindore dhe Qendrore ekonomia e vendit [One u
ndodh perpara nj kolapsi Ie plole ku shume ndermarrje u mbyllen per mungesen e mjeleve
financiare Shteti duke mos I parashikuar pasoja dhe duke u gjetur I papergatitur perballe nje
s ituate ekonomike dhe sociale shume Ie veshtire vendos i Ie paguante 80 Ie pages Ie gjilhe
punonjesit e ndcrrmarrjeve Ie mbyllura Kjo coi ne prishjen e ekuilibrit financiar dhe ne futjen e
vendi ne krize Para kesaj situate u shlrua si domosdosillneri ndryshimi I bazes ekonomike
14
duke percaklllar si hap Ie pare privatlzimin e shpejte dhe te thelle Ie ekonom ise per Ie kalua r
nga prona s hleH~rore ne rilindjen e prones private
Procesi I privalizimit nl vend in tone ishte nj e process 1 ampj ate dhe 1 vesh tire 1 ciJi vazhdon edhe
SOl ai fill oi me privatizimin e tokave blljqeSOre duke vazhduar me pas me privatizimin e
njeslve tregtare me shumic(~ dhe pakice me privati zimin e apartamenteve shtelcrore me
privatizimin e nderrmarjeve Ie vog la e te mesme e me pas Ie medha
Te gjilha keto ndryshime palen nje ndikim Ie madh ne Iregun e punes ne Shqiperi Perpara kesaj
si tuate u shtrua sl domosdoshmeri ndryshimi I bazes ekonomike duke percak tuar si hap Ie pare
privatizimin e shpejte dhe Ie the lle Ie ekonomise per Ie kaluar nga prona shlelerore ne rilindjen
e prones pri vate
Me fillimin e trasformimeve rrenjesore ekonomike ne vend drejl ekonomise se Iregulle lire edhe
tregu I punes filloi Ii nenshtrohej ligjit Ie kerkeses dhe ofertesShleti gjale ketyre vi teve ka qene
ne procesin e zhveshjes s i pronar dhe puned henes r vetem rol te cilin e ki shle ne s istemin e
ekonomise se centralizuar Shteti fillo i Ie dale si rregullator I marrdhenieve Ie akloreve (
punedhenes - punemarres) Ie ketij Iregu Ai e realizoi ketc nepennjet nderlimit dhe aplikimil Ie
politikave telij ne kel t treg pune ne tregun shqiptar Ie punes ashlu s i edhe ne vende Ie tjera ne
mbare Europen u zhvi ll uan dy 110j polilikash ajo aktive dhe ajo pasive Por ajo Ie e dallon
3teeshte raporti qe ekziston midi s ketyre dy politikave Tek ne ky raport ka qene plotesishl ne
fa vor Ie pOlitikes pasive duke iu re reruar ( pageses se te papuneve dhe prognuneve U tjera
mbeshtelese me Ie ardhura) Kjo ka ndodhur per kelo arsye
I Kjo mase ishlc inllnediale dhe mjafl e rendesishme per Ie mbeshletur re formimin
ekonom ik sic ishle mbeshtetja malerjale per Ie papunel e shumte dhe 2 duke ju referuar
kostos pare kjo dhe nga eksperienca bOlerore del se po litikal aktive kane kosto me Ie
ku sh tueshme sl ato pasive Gjale ketyre viteve pervoje Ie aplik imil Ie pagesave Ie
papunesise si mast pasive u vu re qe ajo shoC]erohej me Ire ane negative
E para ulja e kontributil neeko nomike komoclare
2 E dyte ndikimin negative lek I papuni duke u Jargu ar nga tregu I punes dhe
3 E Irela nxiljen e punes ilegale ( ne Ie zeze)
15
Keto anenegmive qe permendem mundohen Ii redukloj lle politi kat akti ve Ie tregut Ie punes Per
kete arsye duke filluar nga viIi 1993 u eshte dhene perparesi pOlitikave Ie tilla Ie aktive te lregut
Ie punes s i sherbimil Ie ndennjetes imit pe r pune forrnimil insliluc ional klubeve dhe
inkubaloreve Ie bi snesit krijimit Ie vendeve Ie reja Ie punes ne komunitet Proble mi kryesor 1
c ili duhej perballur shume shpesh ampjale zbalimil Ie ketyre programeve ka qene pyetja se sa
perfitojne Ie papunet nga keto politika Pervoja boterore ka treguar se motoja kryesore ne kele
drejlim ishtt~ se
Politikat akt ive Ie punesirnitjane mja ft te rend es ishme per ne per shkak Ie kOSlos se lyre Ie larte
alo I ne nshtro hen nje seleksionimi paraprak duke u dh~ne prioritet atyre qe e shlyejne velen sa
me shpej
Nga anali za e situates se tregu t Ie punes rrelh vi leve 2007 -2010 verehel se punesim i ne seklorin
shleteror ze perqindjen me Ie ulel Ie punesimi gjithsej Shkalia e papunes ise eshle me e larte ne
g rupmoshal e rej a dhe zona veriindore ka nivelin me Ie larte tt papunesise pasi kjo zone nLik ka
qene e ane Ie rikuperoje aklivilelet ekonomike Ie humbura pas viteve 90 Pihrisht duke njohur
ktle situate edhe nderhyrjet jane fokusuar nl hartimin dhe zbatimin e programeve specifi ke te
nxiljes se punesimit per kategori Ie tilla si Ie papune afatgjate Ie rinj qe hyjne per here te pare ne
tregun e punes gra qe i perkasin kategorive ne nevoje si gra klyefamlljare vikl ima Ie (ra li kut
apo dhunes ne familj e gra rome etj Ie cilal e kane Ie veshtire tt integrohen ne tregun e punes si
dhe zgjerimin dhe pe rmiresimin e formimiL profesional
lore dhena mbi numrin e Ie papuneve dhe Ie papline t qe marrin pagese papunesie s ipas
Regj istrimi i Ie papuneve ne zyrat e punesimil behel ne baze Ie VKM Nr70 dale 1102 1999
Per eviden timin e punekerkuesve Ie papune ku sipas pikes 4 dhe 5 te kelij vendi mi ne Zyral e
Punesimil regj istrohet sl i papune 9do person ne moshe pune (nga 16 vjec deri ne moshen e
pensionil) i cili paraqilet prane zyres se plines imil dh e deklaron se nuk eshte ne marredhenie
pune ase nuk eshle i vele -punesuar par gjilhaslnu eshle ne ke(kim te nje pune 1I Sipas ketyre te
dhenave rezulton se ne fund te 201 3 tejene Ie regji struar prane Zyrave Ie Punes imit 144427
punekerkues Ie papune ase 2600 vele me shume sc ne Ie njejlen periudhe te Vil il tt kaluar
10) Programi Ko mbetar statistikor Zyra Rajonate e Pune$im it 11 Programi Kombetar I punesimit ( Statistikat nga lyrat e punesimit )
16
- ----- -
Tabl Numri i Papuneve ne vite te rregjistruar
Vilet 2009 2010 2011 2012 2013
Te papue te
rregjistruar 142 143 142 1418 1444
(nemije)
Ne teresi tregu shqiptar i punesaktua lisht po perbalJet me nje ni ve l Ie ulet Ie pjesemarrjes
veoyanerisht pcr grate dhe Ie rinjle Per me teper papullcsia eshte rrieur ndjeshem dhe shoqerohet
me rrezik Ie larte vazhdimesie per punetoret e rinj Nje karakteri stike tjeter kYge e tregut shqiptar
Ie punes eshte ndrysh imi i madh midis pjesemarrj es se burrave dhc grave ne tregun e punes Per
shembull megjithese pjesemarrja e femrave ne foreat e punes ka pasur progres Ie prej Census i
Ie vitil 2001 mbetet potnuajse 20 pike per qind me e ule sesa per meshkujt Shkalla e punesimit
Ie femrave eshte gjithashtll shume me e ul et sesa e rneshkujve
17
- -~-
KREUII
2PAPUNESIA DHE PUNESIMI
21Papunesia
Papllnesia s i koncept u be publike ne vendin tone ne vitin 1992 Kyeshte dhe viti qe shenan dhe
nivetin me Ie larte Ie papunesisl ne Shqip(rise ne vile Ky ndryshim ci iesor ne tregun e punes ne
Shqiperi kerkonte medoemos edhe politika Ie reja qe duhej Ie hartoheshin per Ie
institucionalizuar trajtimin e kesaj kategorie Iipopullsise e eila humbi vend in e punes gjalc
ndryshimeve Ie medha politike dhe ekonomike
nNe vitin 1999 ni veli j papunesise U ul oe 184 nga 27 qe ishte bne vilin 1992
Karakteristike e papunesisete ne eshte plt1punlsia afatgjale Gjate vitit 993 papunesia afatgjale
perbente 63 Ie papunesise ndersa ne ditet e sotme shkon ne 80 Ie saj Ndersa papunesia
eshlt me leper fenamen urban dhe renektohel ne treguesi l e papunesise nenpunesimi eshle I
fen omen rural Nenpunesirni sh prehet kryesisht me nurnrin e familj eve Bujqesore qe
mbeshteten nga shteti me ndihme ekonomike te pjesshme Nenpunes imi eshte kryesisht I
pranishem ne zonal rurale malore dhe m~ llheksuar ne veri lindje Ie ShqiperiseDuke mos pasur
burime te tjera jetese pervec tokes bujqesore pjesa me e madhe e familjeve jetoj ne vetem me te
ardhura Ie kufizuara n~ sas dhe Ie nje ci les ie te ule Nenpu nes imi dhe papunes ia e larte jane Ie
pranishrne edhe ne zonat rural e te mbipopulluara nga migracioni 1 brendshem pas vitil 1990 Ne
vitet e para tetranzicionit paplJllesia perfshiu Ie gjitha profesionet dhe ishte e pandjeshme ndaj
nivelit ars imor apo moshes Sipas INSTAT-il ne vil in 199890 e te papuneve Ie
intervistuar kishin arsimin tetvjecar dhe te mesem dhe vetem 7 e lyre kishin arsim te larte
Ndersa s ipas raporteve Ie Minislri se se Punes ne vii in 1990 rreth 97 Ie papune ve afatgjale Ie
rregjislruar nl zyrat e punes kishin arsim tetevjecar dhe te mes~m dhe vetem 3 ishin me
arsim te larte Perballe pasqyres se tregllt te punes gjate 12 vjeteve refundit qeverise shqiptare 1
del pergjegjesia Ie hanoje polilika akt ive Ie tregut Ie punes duke krijuar slruklural perkalese dhe
11 StrategJia e punesimit 2007-2013 Ministria e Punes dhe Ceshljes Socia Ie
18
-- - - - ---
duke hartuar legj islacionin e duhur Ne kete menyre do te mund Ie parandaloje fenomenin e
pnpunesise ne raSI se nuk mund tn eJiminoje ate
22 SITUATA E PAPUNESISit SE REGJISTRUAR
Shkalla e papunesise eshtl nji nga Ireguesit me Ie njohur te Iregul Ie punes i cili tregon
perqindjen e personave te papuni ndaj popullsise ekonomikisht aktive
13Burimet e informacionit per papun ls ine nc Shqiperi jane Ie dhenat administrative (k u
papunesise i referohemi s i papunesi e regjistruar) dhe Ankela e Forcave Ie Punes Sipas
rekomandimeve Ie Orgflnizates Boterore Ie Punes (lLO) dhe 1l EUROSTATmiddotjl Ie papune
konsiderohen person at qe nejaven e references plotesojne kushtet e meposhtme
a)nuk kane pUlluar ruate javes se re ferences (as nuk ki shin nje pune oga e c ila munguan perkohesisht)
b)ishin Ie galshem per Ie punuaT nese do Ii gjenin nj ~ pune brenda dy javeve qe pasojne javen e re ferences
c)kane kerkuar pune nc menyre ltlkti ve gjate periudhes kater javore qe pe-rfundon me javen e references
Zyra e punesimit rregjistrojne si tepapunc cdc perSon ne mosh qe paraqiLet pralle zyrave per IE
kerkuar punc
Sipas te dhenave rezulloll se ne fund Ie 20 14 Ie jeni Ie regjistruar prane Zyrave te Punes imit
144427 punekerkues Ie papune ose 3085 vele me pok se ne fund Ie 2013
PAPUNESIA NDARE SIPAS GJINISE
1 YITET 2010 2011 2012 2013 2014 1 1 1 1 1
IJ Tregu I punes Aktua N Sherbimi Kombetar I Punesim it
19
~~--
Te papune te
rregji struar
(ne mije )
142761 143002 141828 144427 14134 2
Femra 72900 73754 73014 74551 71710
Meshkuj 69861 69248 68814 69876 69632
Ne fund te 2014 rezultojne te regjistruara s i punekerkuese Ie papuna 717 mije pupa ferma ose
51 e totali te pupa~ve Ie regjistruar shifer kjo pak a shume e njejte me ate te nje viIi me pare
Punekerku esel e paplina femra jane kryes isht te moshave mbi 40 vje dhe me arsim cleri ne 9
vje~ar Pjesa me e madhe e familjeve me femra krye familjare kane ni vel Ie larle var rerie dhe
trajtohen kryesisht me ndihme ekonomike
Sales pa punesi 5
ne ndihme ekonomike 70
te tjers 25
familje kryefamilj are 11
20
middot Pupa Ie regj islruar prane Zyrave Ie Punesimit s i perfilUes ose jo nga skemat e mb~slHetjes me
te ardhura i ndajme ne 3 grupe
- Pupa perfitues nga programi pasiv i pageses se papunesise
- Pupa ane lare Ie familjeve ne nd ihme ekollomike
- Pupo I~ Ijere qe nuk perfilojne nampa skemat e mbesh lctjes me te ardhura
Te parune te regjistruar sipas g rupmoshes
Nt qofif se i referohcmi akti vileleve ekonomike qe mosha mesatare e Ie punesuarve eshte 3S
vjefY kemi rushen e informacion it ku mosha mesalare e punonjesve eshle 2S mesalare eshte 30-35
vjet etj
ISSipas Bu letini te TreglJI Ie punes akti vitet ekonornike qe po punesojne me shllm~ sot kerni
fasone ku mosha e Ie punesuarve eshte 35 vjefY kemi fushen e in fo rmacion komunikacionit (c ku
mosha mesalare e punonjesve eshle 25-30 vjec si dhe turi zmi dhe sherbimet ku mosha mesatare
eshte 25 deri 35 vjec
Nje kalego ri tjeter e rendcsishme eshte kategoria e romeve
numri II~ papuneve femra Rome eshle gali I njejle me atyre Ie meshkuj ve Gje qe tregon qe ala
jane fami lj e kryesish l ne ndihme ekonomike sipas sondazheve verne re qe kjo kategori e
popull siseeslnt kryesishl me ars im 9 vjecar qe J perkasin te gj itha grupmoshat Kjo sje ll dhe
arsyen qeeshte pikeri sht arsimi [lyre per III bere shkak s i nje subject [ papunesise
Per kete kategori eshte hartuar dhe Strategjia kombelare per permi resimi ll e kushteve te jeteses
se komunilelil rom sipas H ciles Ministria e Mirqenies Socia Ie moniloroll perfsh irj en e kesaj
kategorie ne politikal shteterore te punesimil Krahasuar me nj e vit me pare vihel re nje rritje e
numrit Ie Ie papuneve rome (me 3) Kjo rritje vi het re ne rajonet e Tiranes Elbasan dhe
Lezhes
u Statistika 2014-2015 5herbiflli ](ombeta r I Punesimit l~ Statistika tregu I punes Sherbimi Kombetar I punesimit
21
-- ----------------shy
Punekerkues me a ftesi te kufizuar
Numri I Ie papuneve me aftesi tekufi zuar ka nje rcnie ne krahasim me vite e meparshme pasi
tashme kjo kadegori eshle bere pje~ e shtimit Ie ox itjes sl punes imille kesaj kategorie Ne vilin
2014 rezullojne tejene indetifikuar dhe regj istruar prane Zyrave le Punesimit rrelh 1732 persona
me allesi Ie kufi zua r ng3 Ie cilet
bull Femraj ane 426
bull Krye familjare 47
bull Moshe mbi 45 vjee 386
bull Me ars im der i 9 vjeesr 695
23 Situata aktuale e punesimit
16Papunesia esht~ nj e problem i madh me Ie cilin jemi p l rba llur ne shqiptaret gj nte ketyre dy
dekadave Ie fundit Te gjitha stud imet ne te rren e konfi rmua n qe papunesia vilet e fundi ka
ardhur duke U fritor Duke qene se shifral C larla H papunesise jane burim i problemeve Ie
shumta ekonomike e sociale gofle per sa i perket indi vidil e qofie per sa i perket shoqerise ne
teresi nevoj a per Ie nderhyre eshle urgjente Ne perpulhj e me vizionin e Bashkimit Europian
Europa 2020 dh e kerkesave per anelares im qe Shqiperia ka ne kele organizem qeveria ka vene
fokll s in Ie puncs imi i mbeshlelur mbi aftes imin e duhur H~ forces sone Ie punes dh e orientimi t Ie
saj drejl nevojave Ie Iregul (e punes
17Nx itja e punesimit eshte nder programet aktive i e ili nepe rmjet sigurimit Ie punes imit Ie
perkohshem apo afatgjate ndikon ne kerkcsen per pune duke rcfl ektuar drejtpersedrejti ne uljen e
papunesisePermes programi per nxilj en e punesimit Zyral e Punesimit nderh yjne rea li sht per Ie
nxitur dhe mbeshtelur krijimin e vendeve Ie reja Ie punes duke bashkepunuar me punedhenes it
dhe nepermjet subvenc io nimit Ie lyre
~~ Ministria e Mireqenies Socia Ie dhe Rinise 17 sherbimi Kombetar I Punesimit
22
-- - -- -- -- - - - ----- - - - -- - -
Gjate viti 2014 sipas vleresimeve Ie marra nga anketa e forcave Ie punes rezlliton qe popull s ia
ne moshe puneeshte (nga 15middot65 vjec) e eila ndahet ne
I Pjesemarrje ne Forcen e Punes eshte 634
2 Shkalla e punesimit eshte 52 3
3 Shkalla e papunesieeshle 174
4 Popullsi inakti ve eshte 366
Shkalla e punesimil (grupmosha 15-64 vje~) tshl e me e larte per Ie punesuaril me ars im Ie lane
(657 ) pasuar nga ala me ars im Ie mesem profesional (65 ) Te dhenfl[ Iregoj ne se ptrqindja
e Ie punesuarve me page eshe me e lart e per personal me arsim Ie larte dhe e kund(rta verehet
tek Ie punesuarit me rlrsim 89 vjecar ku mbizoterojne pundoret pa pagese Ie fami ljes Po Ie
analizojme Ie punesuarit me arsim Ie mesem shkalla e punesimit eshle me e lan e per pe rson at
me arsim Ie mesem profes ional krahasuar me personal qe kane kryer shko ll en e mesme te
pergjithshme perkatesisht 65 dhe 464
Nje ne pest Ie pllneSUa r te grupmoshes 15-64 vjes me arsim 89 vjeltar jane Ce punesuar me page
afersisht gjysma jane punetore pn pagese Ie familjes dhe nje e Creta e lyre j ane Ie velepunesuarPesha qe zene te punesunril me page rrilet me rritjen e ni velit ars imor Nga te
punesuarit me arsim Ie la rte 877 jane Ie punesuar me page dhe velem 46 jane te punesuar
s i punelore pa pagese Ie familjes Tek Ie plinesliaril me ars im Ie mesem profes ional dhe me ars im
te mesem te pergjitnshem perqindjel qe zene te punesuarit me page jane perkalesishl 467 dhe
491
18Gjate vitil 2015 sipas vleresim it te marre nga Anketa e Forcave Ie Punes
Popullsia
529 e popull sise ( 15-65 vjec)eshte e punesuar
112 eshte e papune
359eshte ekonomikishtjo aktive (jashle forcave Ie punes)
18 Anketa e forcave Ie pun6 2015 INSTAT
23
19Meshkuj
605 e meshkujve 15-64 vjec jane punesuar
129 jane te papune
266 jane jashle forcave Ie punes
Femra
455 e femrave 15-64 vjee jane Ie punesuara
95 jane te papuna
45 jane jasluc foreave Ie punes
24Punesimi dhe perfshirja sociale
Deri mi sot u eshte kushtuar shume pak vemendje kostove ekonomike dhe shoqero re 1e
shoqerua ra me numrin e madh Ie punelOreve te zene si pjesetare qe sje llin kontribule ne fnmi lje
kryes isht ne sektorin e blljqesise20Ky fenomen ndikon me shume tek grate dhe te rinjt~ duke
perfunduar shpesh ne nj e cike11e peljetshem Ie varferise dhe perjashl imil social In fonna lileli
eshte i lane kur nil et per kushtet e punes si edhe per punen e papaguar ne familje 21Shumica e
femrave dhe e Ie rinjve kryejne pune Ie papaguar ne familj e Vetaneri sht ne zonal rural e lmpakli
i infonnalitetit eshte pesefish
se pari ai ndikon drejperdrejl tek siguria e punes sepse mungojne konlratat
se dyti ai ndikon tek e drej ta per sigur ime shoqerore te cilal jane shume Ie rendesishme per
mbul imin me sigurimin shendetesor dhe pension in e pleqer ise duke vene ne rrezik jeresen ne nje
periudhe me Ie vonshme Ie jetes
se trcti ai pakeson pagesen dhe burimin e te ardhurave duke renduar mireqenien ekonom ike se
katerti ai ve nje barre ti skale mbi ekonomine nepermje( evazionit latimor
19 Anket3 e fOfcave te punes 2015 INSTAl
ro Strategjia kom betare per punesim 2014-2020 11 Stratesjiltl kombetare per punesim 2014-2020
24
sl pesti ai pengon zhvillimin e tregut ne fushat qe varen shurne nga puna e familj es s i per
shembull bujqes ia
Per me teper ai rril cenueshmerine e femrave varcs ine e lyre ekonomike prej bUfmve si edhe
rril varferine e lyre ne pleqeri per shkak Ie nderthurjes se Ie ardhurave me Ie ulta dhe vileve me Ie
palaa me sigurime shoqeroreshendetesoreJpensioni
Nt kele gjendje nevojilen zbatimi me i fuqi shem i ligiit si edhe ske mat e nxitjes per
punedhenesit per te inkurajuar punesimin formal nepermjet kontributeve Ie zvoge luara ose
stirnujve Ie tjere financiarePerfshirja soc iale mbetet cnde nje yeshtje per I u trajtuar
Grupet si romet dhe personal me aflesi tii kufizuara shpesh jane Icni pas dare dhe polilikm
nuk j ane konkretizuar gjithmone ne perputhje me rrethanat Keto grupe kerkojne polil ika Ie
posuyme Ie hartuara ne pershtatje me karaklerislikal dhe nevojat e lyre persa u perket nevojave
arsirnore kualifikimeve profesionale fuqi zimit dhe punes imi
Punes imi i u rinjve eshte nje yeShlje reale v~aneri shl nese kerni parasysh punen e papaguar ne
familjeShumica e Ie rinjve Ie puneslHlr kryejnc pune informale ose te papaguar ne familj e gie e
eila deshmon per punesim te kufi zuar dhe kush Ie It keqija punesimi Shumica e te rinjve Ie
papllne kane nivel Ie ulel arsimor dhe per personal qe jelojne ne zonal rurale bujqes ia mbetet
burimi kryesor i punes imilFernrat ne moshe Ie re kane nje shkalle Ie njejle papunesie por kjo
fsheh kushtet me Ie keqija te punesimil kryesisht punen e papaguar ne familje qe dukel se eshte
gi thnje ne rritj e dhe pabaraz ite seklOriaJe qe ekzistojne
2lFemra t kane nje shkalle shume me Ie ul el pjescmarrjeje Ie forces se punes si edhe nje nonne
me Ie larte Ie pasivilelit per shkak Ie pergjegjesive ne familje AIO jane te perqendrua ra ne
kryerjen e puneve tipike femerore Ie cilat jane edhe punet me pak te paguara dhe orrojne pak
mundesi per perparim ne karriere Pe rve~ kesaj ka nevoje te ngulshme per rritjen e numrit Ie
femrave ne profes ionel jo Lradic iona le si dhe per menjanimin e slereolipave gjinore ne sisLemin
arsimor Orienlimi i vaj zave Ie reja ne pro fesion e tipi ke laquofemerore )) Ie paguara pak dhe qe nuk
kerkojne shume aftesi rrit hendeklill giinor ne lidhje me pagal dhe mundes ine e lyre per te gjetur
pune ne seklorin informalParaleli sht edhe orienlimi stereotipik gjinor i djemve ne profes ione
U Strategjia kombetare per punesim 2014 -2020
25
ltonashkullore)) rrit rolet dhe normal e gJlnlve dhe po njel loj i kufizon aftesite e
mundshmelpotenciale mas hkullore
Pavaresisht prej nje farl perparimi shuml pune mbetet per te bere ne lidhje me permiresim in e
kapac iteli l Ie Sherbi mit Kombetar te Punes imit (SHKP) ne menyre qe Ie kryejc Ie gj itha
funks ionet e nje sherbim i modern dhe publik ne Ie gj ilhe vendin duke perfshire kelu edhe zonal
rurale te cilnt kane nevoje Ie ngui shme per kt to sherbime
Fun ksionel qe kerkojne vemendje me Ie madhe ja ne
~ nd ihma per Ie papunet pe r Ie gjetur punes im Ie pershl atshem
~ shpallja e punekerkuesve dhe e vendeve Ie lira IE punes
gt leh tesirl1i i levizshmerise se pro fesioneve
~ mbledhja dhe analizimi i in fonnacionil me Ie plole Ie mundshem ne lidhje me ~endjen ne
tregun e punes dhe zhvill imin e saj ne Ie gjilhe vendin ashtu edhe ne deget e ind uslrise
dhe profesione Ie ndryshme
~ hartimi monitorimi dhe vleresimi efikas i programeve qe synojne leht es imin e (ri)hyrjes
ne punes im Ie punekerkuesve ne rrez ik perjashlimi nga tregu i punes
Organizimi dhe zbatimi i permbushjes se funksioneve kryesore duhel reformuar si edhe duhen
caktuar burime Ie mjaftueshme njerezore dhe financi are per Ie siguruar pune neperrnjel zyres
ko mbetare Ie punesimit
25 Faktoret qe Iltane ndikuar ne rritjen e nivelitte punesimit
Nder fakloret qe kane ndikuar ne menyre ledrej lperdrejle ne nive lin e punes imit rendi len
bull Rrilj a e kerkess per prodllkte
bull Permiresimi ileknologjive
bull SITategj ile seklorjaie
bull Levizja demogra fike
26
Rritja e kerkeses per keto produkte
Fluksi I ndert imeve s ine objekte dhe ne rruge vazhd in territet bull gi ithashtu eshle rritur d he
akl iv iteli I nderrmarrj eve Ie indllstri se perplln llese s idomos ala me capital te hllaj apo Ie
perbashket qe punojne me porosi nga jashte duke shfrytezuar krahun e lire Ie punes ne ve ndin
tone Kjo ka bereqe numri I Ie punesuarve Ie jete gj ithmone ne rritje ne keto fusha ne vendin
to ne Vihel re me teper plJnes imi I personave me arsim 9 vj eear ose temesem pa u Icne pas dhe
ars imi profess ional
Permiresimi 1 dukshem I leknologji ve
Vitet e fundi t permiresi met ne leknologji kane sje lle rritjen e proclu ktit me kosto te uld duke
cuar ne rritjen e te ardhurave dhe zgjerimit Ie akti vitetil (shlim punonjesish) duhellheksuar qe
permiresimi I teknologj ise ka sjelle edhe nje reformim lidhur me hapjen e vendeve Ie punes
li dhur me pro fes ioni (IT)
Siralegj ite sckto rjale
Njt priori let I zhvillimit ekonomik eshle shtrimi I rfll geve dhe gocJi nave institucionale gje qe ka
cuar ne rriljen e te punesuarve pa ]ene mbrapa dhc sektori n e turizmit gje qe ka sje lle rritjen e
numri( Ie hoteleve restoranleve dhe Iregti se ne lonal luri slike kjo ka marre nje zampjerim
akoma me te madh gjatc sezonil te veres ku numri I le punesuarve shko n drejt rritjes ndjeshem
Uvizja demografike
Fuq ia punetoTe me banim nHshat kD interes per tll punesuar dhe ky interes vihet re dh e lek
punedhenesit ~r keto arsye
Se pari kjo kalegori pranon Ie punoje me page le uld
Sedyti ne pjesen me te mad he te rasteve subjektet ndod hen prane zo nave ind llstria le te qyteteve
ku jane vendosur fabrikal d he nuk kerkohen shpenzime transporti
Se treli turi zm i ne zonat e v irgjera qeeshte zhvilluar ko het e fun d it si dhe invesli met kane sje ll e
nje rritj e te konsiderueshme Ie nr tepunonjesve qe rezultojne te jene banore Ie ketyre zonave te
theli a
27
26 Roli I shtetit ne rritjen e punesimit ( Politi kat dhe Strategjite)
Polilikat kryesore per rriljen e punesimit oerqendrohen rrelh konceplit le po lilikave akli ve Ie
tregut Ie punes Politikat e para u prezantuan ne 1995 ne ligjin nr 7995 viti 1995 per nxitjen e
punesimit duke krijuar bazar e para Ie nj e pakcle programesh qe funksionojne edhe sot 5i
gt- Ndermjet~simi per pune dhe profesion
gt- Keshillimi per pune dhe profesion
gt- Formimi professional
gt- Programe Ie nxiljes s punesimt elj
Objektivi krye50r [ polilikave Ie punes imit eshte mbesi1tclja e punekerkuesve ne gjetjen e nje
pune 1e pershl3lshme politikat e punesimil jane nje mjct lepe r I rendesishem per permires imine
siluates se tregut Ie punes
)gt Programel e nxitjes se punesimit u prezantuan per here Ie pare ne vititn 1999 synimi I
kelyre program eve ishte dhe vazhdon Ie jele aktual isht
gt Krijimi I vendeve te reja plme dhe ulja e papunesise
gt- Nx itja e formimil pro fessiona l I punekerkuesve t~ papune (sidomos ne zona ku ka
mangesi kapacitelesh trajnuese)
gt- Mbeshtetje bisneseve per te rdlu r akl ivitetin e lyre dllt punesimin e fuqi se punelore Ie
Irajnuar
)gt Nxitj a e drej teperdrejte e pllnesim it Ie nje pjese Ie trajnllarve
)gt Minimizimi I punes se zeze ( forcimi I rolil If inspektorialille punes)
gt- Perfshirj a ne programe socia le trajnimi Ie kelyre punekerkuesve
gt- Nxilja e punesim il Ie te rinj eve dht grllpeve Ie vecanta Ie Ie papuneve
gt Mbeshtelj t e bisnesit familjar per Ie rrilur punesimin ne zonat mal ore apo aty ku
shikohet veshtiresi ne zbatimin e politikave Ie Ijera
Programel e nxiljes se punesimit jane programe akti ve shleterore qe veprojnMrej lptrsed rejli ne
jeten e pune kerkuesve te papune per Ii nxitur ata ne gjetjen e nje punesimi flfalgjate Keto
programe sehashku me programet e ndermjelesimit lu aj ne nje rol te rendes ishem qe
28
ndikojnerealisht nl ulj en e papunesisesidoJnos te numrit Ie papuneve Ie rregji slruar Njestrategji
positiveeshte dhe ajo e nxitjes se punesimit nepermjet fonnimit Ie nepllnesve duke J trajnllar Sl
dhe nxitjes se pllnes imil Ie remrave ( gra rome in valide Ie Irafikuara elj) duke u dhene nje
mbeshletje dhe bisneseve qe punesojne kelt kal egori
Per here tcpare ni si Ie zbatohej dhe ofrimi I praklikave oer Ie rinjte e sapodiplomuar ne menyre
qe te krijonin eksper iencen e tyre neper instilucione te ndryshme shtelerore ( ad ministrate
publike) duke pllnuar fillimisht ne pozicione Ie caktuar si praktikante kjo ishte nje ri s i e cilajo
ve tem do Ie mund Ie pergatistc speciali st Ie kualifikuar ~r te ardhmen e aferme por dote
motivonle dhe shume student Ie sapodiplornuar duke ju ndezur nie drile jeshi le ne lidhje me
tregun e punes dhe pozicionimin e tyre
23 Nje rol te rendesishem ka luajtur dhe organi zata nderkombelare e punes (lLO) duke paraqitur
sic do vit Stralegji per permiresirnin e qeve risjes se tregut te punes duke u baZlt3r ne nje qasje
shumeplaneshe ne mekanizma Ie fuqi shem Ie dialogul social dhe marrjcs se masave kunder
informalitetit dhc kushteve ne pune
Brenda tematikes ~~ Pune e Oenje per Ie Gjithe gjate periudhes 2012middot20 15 ILO do Ie
perqendrohet nr ere prioritete programJlike per Shqiperin~ t~ cilat duhet Ie shilten s i qellime
afat-gjata
Forcimi j kapaciteteve Ie institucioneve shleterore dhe partnereve soc iale per
penniresimin e adm inistrimil Ie Iregut Ie punes
~ Promovimi i punes se denje dhe rrilja e punesueshmerise Ie forces se punes ne Shqiperi
~ Forcimi i s islemil te mbrojljes sociale
I) Strategjia per Punesim dhe Aftesi ILO 2013middot2016
29
Kreu III
3 Sektori public dhe sherbimet publike
31 Cfare kuptojme me sektor Publik
c rare kuplojme me sektor public
Perpara se te b~jmenje anali ze te marredhenieve Ie punes ne sektorin public me pare duhet Ie
analizojme veti ku ptimin e kelij lermi pra se crare kuplojme me sector public Nt lidhje me
kititerm ka pasur sh ume perkufizime por nuk ekziston nje perkufizim juridik I sakle 1 noeionit
Ie sektor it pubti k Ne fibrin e autoreve Giuseppe Casale dhe Joseph Tenkorltlng me litull
Man-dheniel e punes ne sek lorin public ne v6hlrim krahasimor 1 keta dy aulore kane dhene
kete perkufizim per sehorin publik
Sipas ketij perkufizimi sektori publik perfshin 24
a) Njesi organizative qejane Ie finan cuar ne pronesi dhe ose Ie kontrolluara nga sh teti
b) Resurset dhe aktivitetet e sherbimit publik
c) Organizata te kOlltro lluara kryesislll nga qlveria ( pra menaxhet dhe punonjesit ne
sherbimin public kane nje diference Ie reduktuar ne vendimmiddotmmje organizative
Nt kete studim punonjesit pub li c referohen per nepllnes it c ivile dhe punonjes te tjere ne te
gjilha ni vele t e qeverise duke perrshire njesitc e qeveri sjes vendore dhe punonjesil e
nderrmarrjeve sht eterore megjithese ne disa vende marrdheniet ne sherbimin public kane
mbetur Ie ndryshem nga ai 1 seklorit pri val (dmth ne It kaluaren sektori privat ishte I shtyre ne
menyrt l ipike nga fi(imi ndersa qellimi I seklOril public ka qene sigurimi I (e mirave publike
dhe sigurimi I minqenies se pergjithshrne dhe mireqen ies se qytetareve ) sol karakteristikat e
sherbimil public public jane duke u bere indirekte me Ie ngjashme me ate Ie sektorit privat
Z Giuseppe Casale ~ Service publiC relacione eork Josep Tenkorang th e comparative overvieeN Geneva August 2008
30
Nje perkufizim tjeter per se kt orin public eshte se ai percaklohet st sektori qe grupon Ie gjitha
akli vitetet ekonomike dhe soc iale qe jane ne nga rkim Ie administrates nderrmarrjet publike
dhe organi zmal publike Ie sigurimeve shoqerore
Pro sektori public perfshin Ire perberes
1- Administratat qc murrin ne ngarkim aktivitele me interest e pergjithshem
2- Nderrmarrjet publike bull dmth nderrmarrjet 11~ Ie cilen nje person public mhan shumiccil e
kapitalit Keto tradicionalishl kane qene konsideruar 5i element I polilikes ekonomike
dhe sociale Ie qeverise SOl ato jane pri vali zuar dhe njekohesishl kane mbelur ende
publike kane ndryshuar menyren e lyre Ie funk sionimit dhe jane si nderrmarrje private
3middot Zyrat publike admini strative Ie ngarkuara me sigurime shoqerore ~ qe ad ministrojne
politikat sociale Ie shletit ato mund Ie mbeshlelen mbi organizmat Ie 51 drejles private
32 Kush jane Ie perbas hkctal dhc ndryshim e1 e sekt oril public dhe sherbimcve publike
Sektori public dhe sherbimel pub like nuk duh et Ie ngaterrohenNe fakt aktivitelet e shcrbimit
Pllblic mund Ie merren ne ngarkim nga organizma private Keto quhen deleg ime Ie sherbimit
pubikKeto organizma nuk I perkas in sektorit public perimetri [ sherbimit public eshte me 1
ampjere se a i J sektorit public SOl sherbimi public duke ako ma s i nje runks ion I Administrates
Publike Nje sherbim public eshte nje akti vitet qe konsidcrohet se duhet Ie jete I di spollueshem
per Ie gjithe Ky nocion mbelel mbi ate te interest Ie pergjjthshem par shll1ne shpesh ky mbetet
njevleresim subjektiv pasi nuk mund Ie Ihullet qe nllk ka nje perkufizim universal Ie pranuar
nga te giithe Ne praktikeeshte sherbimi public ajo qe pushteti public pereakton politikisht sit e
tille Ky eshte nociol1 I cuditshem nga ai I sekloril public
Edhe shprehja Sherbim Publik ka nje kuplim te dyri shle nga njera ane ajo percakton nje
aklivitet ose nje mision Ie interest te pergjithshem ( psh sherbimi public I shkolles) dhe nga ana
tjete r leres ine e organi zmave Ie ngarkuara me keto aktivitete te interest Ie pergjithshem Ie eilal
mund te jene si publike edhe private duke kaillara klshtu nga sherbimit public ne sherbimet
Pllbli ke
n Shte ti eeborg
31
Prej shume kohesh sherbimi pub lic ish te krite ti I vet~m qe kushtezo nte zbati min e se drejtcs
ad mini strative dhe kompetencen e gj ykates admini strati ve me ndryshirnin e viteve Ie fund it ky
kusht nuk eshte me e mjaftueshrne me zgjerimin e aktiviteteve te sherbimit public ni fushlt n
ekonomi ke dhe vend in me te rendesishem te marre nga e drejta priva te Kesht Ll sipas natyres se
ak ti vitetit dhe strukt ures qe e ka ne ngarkim mund Ie da llojme dy rasle
a) Sherbimel publike adminisl rati ve shume te ndryshme qe grupojne sherbimet qe nuk
kane qeJl ime industria le apo tregtare ( mbrojtja sh ko lJa pu blike etj) alo jane kryes is ht
Ie menaxh ua ra prej o rgan izmave publi ke dhe ne keto ra5te prevaon te e drejta
administrative
b) She rbimet pu bli ke indu str ia le dhe tregtare ( nderrmCl rrjet qe kryejne sherbimet e
furnizimit me energj i uje etj ato mund te kryhen ga organizma publike ose private
Kur e5ht1 Gala pe r orgamni zma private zbato he t kryesisht e d rej ta pri vate pa r nuk
mungon e drejta ad mini strative Ata mbesin nen (utelen e pusht etit public ( s hlelit
qeverisj es vendore) qe vcri fi koj ne leSe ato e kryejne misionrn e tyre apo nese e
respektojne parim in e baraz ise te aksesil Ie perdoruesve ne sherbimin publik dhe te mos
perfitojne prej nj e s ituate monopoli ne teres ine e territorit Ie vendit ose nj e pjese te tij (
pe rjashtimi I par imit te konkurenees)
Shumeqeveri ne pamundts i per Ie finnncuar vazhd ueshme rishl she rbimel publikevendos~n
I Te reduktojne dimensionet e sektoril le tyre public ase
2 Te ndryshojne strukwren e tij par gjithmone duke privi legjua r pri vati z imin e t ij
3 Kalimi nga prakti kn e sektoreve publike neate te sherbimeve publi ke tt e ilat
s igurohen ed he nga akto re jashte sektorit pu blic e rendes ishme eshte qe shoqeria Ii
marri ne c ilesine sasine dhe menyren e duhur ket o sherbime
33 R rcgullimi ( marrdhenieve Ie punes ne sektarin pub lic ne Shqiperi
Marred heniet e punes neS hqiperi ne se ktorin publi c dhe ate privat rregullohen nga Kod i I Punes
par edhe vete brenda sektorit publik (psh per ato insti t llcione (e c ilat hyjne ne fu shen e veprimit
32
Ie legj islac ionit Ie sherbimit Ie nepunesil civil ke to marredhenie rregullohen me26 ligj Of 152
viIi 2013 Per Nenpunesin Civ il
Kodi [ punes I Republikes s(Shqiperiseeshte I bazuar ne Kushtetuttn e Shqiperise dhe ne normal
e pergjithshme Ie se drejtes kom belare Per sa J perket sektorit public dhe atij privat aplikimi I
kodil eshLi I nj ~j(e Ne sektorin public problemet per zbatimin e kritereve dhe kushteve ligjore
pef lindjen zhvillimin dhe perfundimin e marredhenieve Ie punes jane Ie vogla Nderkohe qe
ne sektorin privat perjashtuar disa nga kompanite e medha seri oze Ie cilet respeklojne dhe
zbatojneligjislacionin ne fuqi shumica e kompanive nuk jane korrekte si me strukturat
shteterore ashlu edhe me punemarresit duke krijua r keshlu nj c sektor jo inrormal ne ekonomi
Kodi I Punes L igji Per Nenpunesin Civil dhe dispozila Ie Ije ra ligjore e nen ligjore perbejne
nje baze Ie mire ligjore per rregullimin e marrdhenieve Ie punes dhe per Ie mbrojtur
punemarresin nga largimel abusive nga puna Konfliktet e Dun eS ne kete drejl im mllnd Ie
zgjidhen me mirkuplimin e paleve ne Ie kundert ata muod Ie drejlohen s ipas rastit Kom isionil
te Sherbimit C ivil dhe gjykfl les kompelente ve ndimel e fo mes se prere Ie cilel jane Ie
delyrueshme p~r zbatimin nga paleL
Shoqeria c ivile dhe media jane aklore qe pa pmur Ie drejte t u japin zgjidhje konnikteve ne
kete rushe behen pjese akti ve e diskulimit trt shqelesimevc soc ia le qe krijohen nga largimet e
padrejta nga puna dhe reagojne per Ie mbrojtur te drejtal e nje riut dhe lirite Ihemelo re pa u bere
pale me subjektet e perfshira ne konflikt
Ky studim eshle nje pjese e kesaj filozofie dhe tenton te evident oje problematikat ne lidhje me
Irajlimin e larg imeve nga puna s i nga ana e ad min istra tes publike ashlu edhe nga struktural
kompetente per s hqyrtimin e lyre 27Nga monitorime dhe studimet e vendimeve kane dale ampietje
terendesishtne te cilat flasin jo velcm per mangesi ne respektimin e procesit te rregullt ligjor ne
trajtimin e largimeve nga puna prej s istemit gjyqesor par edhe problem Ie renda qe kan ~ te bejne
me zbalimin e legji slac ionil ne fuqi qe rregullon kelt rushe
34 Studim 1 nderprejes sc kontrates se punes (Ilashkia Tirane dhe Bashkia Durres)
~6 Ligji nr 152 viti 2013 Per Nenpunesin Civil 11 Komiteti Shqiptar I Helsinki Situata e diskriminimil ne procesin e (argi mit nsa puna ne Shqiperj Tirane dhjetor 2011
II
2SSipas nje studimi t~ kryer nga Qendrlt1 Sui Juris projek ky I financuar nga USA ID me
tematike Zbali mi r Ligjil ne mbeshlelje te qendrueshmeri se dhe rritjes se performances ne
administraten publike u vu re nje domosdoshmeri e ndeshkimil t( lilUllareve Ie insliluc ioneve
perkalcse ne lidhje me largimet mas ive ngCl puna Me mijera jancpersonat Ie larguar
padrejtesishl nga puna keto 15 vitet e fundit por nuk ekziston asnjeherc nje pergjegjes 1 vetcm
per keto largime Me ane Ie ketij projekli qendra ~S ui Juris ka arritur Ie indetifikojeinstilucionet me problematike ne lidhje me kete ces htje referuar dhe bur imeve te
ndryshme kryesisht zyrtare ka nxjerre nje future financiare per demin e shkaktuar ne lidhje
pushimet nga puna pagesaL qe duhet Ie kryejnc ng3 vendimet e forms se prere dhene ngu
gjykata Gjate mbledhjeve teinformac ioni t ne shume institucione nje vemendje Ie veca nle ki shte
dhe Bashkia e Tiran~s dhe Bashkia e Durres it ne lidhje me keto pushime masiveku rezultuan se
2~e vilin 2009 ki sble 17 persona qe kishin nderprere Ie manmiddotdhenien se punes me deshirc
4 ishin ne li stepritje 1 ne prilje per pencion dhc 4 zgjidhje konlrate
Ne vitin 2010 ki shle 15 persona kishin paraq ilur doreheqje 4 kishin mbushur mash en e daljes ne
pension dhe 5 persona kishin zgjidhur kantraten e punes ne menyre 1e njeanshme
Ne vitin 20 11 ki shte 37 punononjes qe ki shin paraqitur doreheqjen 7 ishin ne liSle pritje bull 8
kishin dale ne pencion dhe 50 strukture 3 persona ki shin perfunduar kOnlraten ne afat Ie
percaktuar 1 punonjes ishte Irasferuar dhe 4 pUllonjesve I ishin paraqilur mam per shkeJje ne
detyre
Ne vitin 2012 ishin 36 persona qe ish in larguar me deshire 8 ishin ne listre pritje dhe nje
punonjes ne pencion
J~e vitin 201 3 kerni 36 punonjes Ie larguar me deshjre 8 ne listeprilje 4 qe ki shin mbushur
moshen per daljen ne pencion 4 punonjes ki shin zgjidhje re kontrates ne afal Ie perca kt ua r nje
punonjes kishte kerkuar Irasferim
18 Sialistika nxjerre nga konlerenca e realizuar nga qendrl Sui Juris me terne Zbalimi Iligjit ne mbeshtetje te h
qendrueshmerise dhe (ri l jes se performances oe AI 19 Zyra e informacionit Bashkia Tirane JO Informacion I dhene nga Burime zyrtare BClshkia Tirane
34
Ne vitin 2014 rewltonin 33 largime nga puna me deshire 5 punonjes kishin dale ne pencion
dhe 5 punonjes ki shin perfunduar kontraten e punes me arat Ie percaktuar
Nt vitin 2015 rezuhonin 51 largime me deshire ( r araqitur doreheqje) 2 punonjes rezuhonin Ie dale ne pencion dhe 8 punonjes Ie pushuar SI ndryshim structure 2 pUllonjes rezultonin Ie kishin
perfunduar kontrat~n e punes ndersa 4 prej lyre rezultonin ne zgj idl~ e Ie kontratcs se pun~s ne
menyre Ie njeanshme
l lSipas Ie drejtes sie informimit Bashkia Durres nga dergoi informacionin ne lidhje me largimet
nga puna ku rezultuan se nga viti 20 II deri ne vitit 2015 ish in
38 punonjes qe ki shin pltlraqitur doreheqjen ( sipas kontaktimit l1e pjese e lyre rezultonin qe
punonin ne instance me Ie larta pozic ion i ose ne institucione shtetcrore Ii Ijera)
20 punonjes qe ki shin mbushur moshen e daljes nepencion ampjail ket yre vileve
5 punonjes kishin perrunduar kontraten e punes ne aratin e caktuar
Sipas nje pasq yrimi Ie s ituates u vu re qe ceshljel po litike zene nje vend Ie rendes ishem ne
punesimin e punonjesve si dhe ne kohezjmjen e kontratave te lyre Bashkia Durres duke u
ndodhur perpara faktit qe kryetari actual ka nja mandate Ie] rezulton qe largimel nga puna jane
Ie minimizuara gje qe bie ndesh me Bashkine Tirane ku gjate ndryshimil te kryetareve kern dhe
pushirne masive Ie punonjesve ne periudhe kohore Ie njejte
11 Informacion I dhene nga Bvrime Zyrtare BashkiCl Ovrres
35
KREUIV
4Rregllllimi I marredhenieve te punes De Shqipcri sipas ligjit Per Nepunesin
Civil U
41 Evolimi historit I ligjit Per Nepunesin CiviF
Shqiperia ka nje Iradile te ndrejtimit pO litik te Shleli edhe pse jemi nje shIel I vogel gt me nje
administrate Ie vogel publike dhe me nje numer Ie kufi zuar Ie punonjesve publike Sek(ori puhlik
eshte duke kaluar neper reforma shume dinilmike ne rrugen df~it Inlegrimil Europian Duke
pasur parasysh kushtet e tilla kom iza ligjore ne fu shen e marrdhenieve Ie punesimit ne
sherbimin civil duhet Ie synoje forcirnin e unitetit Ie sherbimit civil dhe ti~jete mjaft neksibel
per te lejuar qeverine Ie pershtaste sistemin me ndryshimet e shpeshta qe po kal an vendi dhe ne
zhvillimin ne (ushen e kapciteteve nj erezore J2
Perpjekja e pare per krijimin e nje sherbimi civil proles ioni st e Ie materializuar ne ligjin Nr
8095 date 2 [03 1996 nuk nlllndi Ie bashkejctonte me kete rdite shumevjecare
Ligji [ vitil 1996 nuk benle dallime nennjct rnarredheni es juridike Ie nepunesve dhe
marrdhenieve Ie Ijera Ie punes pasi ato n eg ull ohes hin sipas Kodit Ie Punes Rregldl we Ie ketij
Kedi I nenshlroheshin si nenpunesil ashlll edhe pundor~l e Ihjeshle Pas kri zes se Ihelle qe
perfshiu administrflte n publike nete res i ne vijim Ie shndenimeve politike Ie vileve 90 re ronna e
fundit duke se e ka stabilizuar te pakten ne nivel knceptllal administraten publike nc rolin e saj
rregullator Nal yri sht mbetet shume per ebert qe admini slrat a publike Ie persose rolin e saj ne
jeten shoqerore dh e eko nomike Ie vend it
Pra me sherbim civil kuplojme veprimlarine e punonjesve Ie administrates publike qe kane
cilesine e nenpunesit c ivil per Ie rea li zua r fllnksionet e saj bazuar ne Kushtetute e ne li ~e
Ligjj actual ne ruqi I sherbimit civil kltl ngrilur nje sistcm Ictere te drejtash e detyrimesh per
nepunesil civil Ie c il etjane ne nj e balancim pushtelesh mes punemarresve dhe punMhenesve
keshlu qe cdc e drej(e e vecanteeshle e bltl lancuar me disa detyrime Te drejlat dhe detyrimet e
l Draft document Mbi nje ligje te ri oer sherbimin civil ne Shqiperi h pergatitur z Zhani ShOlPO ne bashkepunim me Dr Hans -Achim Roll konsulente te Sigma me kerkese te DAP 1 tetor 2010
36
- -- --- -- ---- --- -- - --- - -
nenpunesve civil rregullojne elementet e nje rarorti kontraklual te punes Ie lidhur midis
nenpunesit civil si punemarres I institucionit dhe administrates pubJike si punedhenes
42 Karakteristikatthelbesore tC Ligjit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil
Ligji Per Nepunesin Civil rregullon ne menyre Ie qarte dhe Ie plate marredheniet ne skemat e
administrimit civil 1 rnbeshtelur kryesisht tek pozicioni (post i) duke e kombinuar ale edhe me
disa elemente te sisternit te karrieres Karakteri dominues I sistemit Ie pozicioneve verehet n18
elemente Ie tille si kriteret e rekrutimit ngritja ne detyre levizja paralele etj
Fryma e ligiit te siperpermendur ka synuar krijimin e nje sistemi kryesisht te hupur Ie Sherbimit
Civil duke krijuar njekohesisht premise edhe per mobilitet te brendshem dhe karriere Tregllesit
e viteve te fund it lidhur me ngritjel ne detyre dhe levizjet paralele deshmojne megjithate ne
praktike kemi te bejme me nje sistem thuajse teresisht te hapur per konkurim nga jashte
perfshire dhe vecanerisht pozicionet me te larta drejtuese te Sherbimit Civil ( sekretari I
pergjithshem drejtori I pergjithshem etj rekrutimet per pjesen me te madhe te ketyre
pozicioneve realizohen nepermjet proced II rave Ie konkurrimil Ie hapur per kandidate te jashtem
por pa perjashtuar konkurrimin e nepunesve aclual civil
Qellimi J ketij ligji eshte krijirni I nje sherbimi civil Ire qendrueshem professional te bazuar ne
merite integritet moral dhe paanesi politike
Ky ligi percakton marredhenien juridike ndcrmjet shletit dhe nepunesit civil gjithashtu percakton
rregullat per administrimin e sherbimit civil
43Parimet baze per statusin e nepunesit civil
Sipas nenil 5 te ligiit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil Sherbimi Civil eshte I ndertuar
dhe verran mbi bazen e parimeve teB
I Shane eve te barabarta
2 Mosdiskriminimit
33 Neni 5 ligjit 1522013 Per nepunesin civil ne Administrimin e Sherbimit Civil
37
3 Merites
4 Tc Irasparences
5 Te profesiona li zmit
6 Paanesise po l it ike
7 Qendrueshmerise ne de tyre dhe vazhdimesise se shhbimit civil
44 Fusha e veprimit te Iigjit per nepunesin civ il
34 Nen i 2 Iligji per nepunes in c ivil percaklon ru shen e ve primit Ie tij nepermjet per fshirjes se
te gi ithe nenpunesve qe lIshtrojne nje funks ion public ne nje institucion tt admini strates
ShlehrOre institucion Ie pavarur apo njesi Ie qeveri sjes vendore me peljashlim
a) Te Ie zgjedhurve
b) Ministrit dh e zevedsmini st rit
c) Funksionaret e emerruar nga Kuvend i bull Presidenti I Repub li kes ose Keshi lli I Ministrave
d) Gjygjta re t dhe prokuroret
e) Nenpunesit e ad ministra t~s gjygjsore
I) Ushtarakut Ie foreave le armfliosu ra
g) Personelitle Sherbimil Infonnali v Shleleror
h) Personelit Ie njesive publi ke direkte te sherbimit
i) Anetarit dhe kryeta rit Ie organeve kol eampjia le drejtuese Ie komiteteve apo institucioneve ne
vares i Ie Kryeminislri se apo Ie nje mini stri
j) Punonjesit adm inistrative
k) Funksionaril Ie kabinetit
Shtrirja vertikalc
J5S lllrirja vertikale e rushes se veprimit Ie LSHC nis s ipas Ilj~ skeme hi erark ie nga pozic ioni I
sekrelarit Ie pergji lhshem te ministrise dhe shkon deri ne nive l special ist J6ne praktiken e
1 Neni2 ligji 1522013 per nepunesin dvilshy
38
- --- -----shy
deritanishme vihet Te nje konso lidim I kenaqshem ne kategorite e ulta dhe Ie mesme ndersa per
kalegoriH e lana Ie Sherbimit C ivil tregues i I qarku llimil ka qentH lane rue qe regan per faktin
qe keto pozicione jane dis i me Ie ekspozuara ndaj ndryshimeve te mundshme politike apo edlle
ndaj rap0rl eve persona te epror vanes pavarsishl nga moti vimi I drejte apo abuziv I k~lij
qarku llimi
Shtrirja ho riw ntale
Shtrirja horizol1tale e fu shes se veprimit te LSHC eshte e ku fizu ar ne disa institucione (KM
ministry institucionet e pavaruara bash ki qarqe elj
Fusheveprimi horizonta l [ ligjit ne ketedimension ne ni ve l qendror zbatohet per
a) Administraten e mini strive zyres se krycministril (rreth 1500 nepunes civile)
b) Adm inistralen parlamentare dhe te presidences si dhe administraten e instilucioneve Ie
pavarura qe raportoj ne drejt pltrsedrejti ne Kuvend (rrelh 2800 nepunes civile)
Stalusi J disa kategori ve te Ijea nepunesish te institucioneve It lilla si tatimet bull dogana polic i
diplomaci etj rregullohen me ligje perkate se te eilat ne thelb permbajne eli sa elemente Ie
ngjashme OSe Ie pemfena me ato Ie statust Ie ncpunesi t civil Statusi i pjeses tjeter te
punonjesve Ie administrates publike ( ars imi shendetcsi etj) perfshire administraten dhe
punonjesit e degeve ne vflres i Ie ministrive ne rrethe ose qarqe e qe perbejne dhe numrin mlt Ie
madh Ie punonjesve ne kete sector bazohet thjeshle ne kod in e punes
Fusha e veprimit rnaterjaJ
Fusheveprimi malerjai nenketedimension ligi i ka rregulluar elemenlellhelbesore me rendes i per
marredheniet e punes te nepunesve civil Ie ci lmjane te ndryshme nga alo per punonjesit e ljere
publike Ie ci let jane zbvilluar pas kesaj me akte dyteso re nenligjore kohn e punes dhe
pushimit etj
~Slrategjia nderseklorjale e reformes nE administrOiten Publike (SNAAP) ne kuader Ie strategjise kombetare per zhvillim dhe in tegrim (2009- 2013) Tirane Shlalor 2009 16 Neni 19 I ligji l sherbimit civil ka tegorile e nepunesve civil jane keto 1 Nepunes civil Ie kat egorise se larte drejtuese 2 Nepunes civil te kategorise sl mesme drejtuese 3 Nepunes civil v te kalegorise se ul et drejtuese Anep unes civil Ie kalegori se ekzekutive nepunes civi l Ie kalegori se se larte drejlues konsiderohen keto pozicione a) sekretar I pergjilhshem b) drejlor departamenti c) drejlO( I drejlorise se pergjilhshme d) pozicione te barazvlefshme ne Ire Ie parat ne institucionel e administrates publike qendrore apo vendore
39
Ne lidhje me disa aspekte Ie marredhenieve te punesimit (psh mosha e daljes ne pension
sigurimi socia l dhe shendetesor) LNC permban nje reference te p~rgj ith shme ne legj isiacionin e
pergjithshem te punes ( Kodi I Punes) si legj islacion plotesues Disa eiemenle Ie Ijera Ihelbesore
( deklarimin e pasuri se bull konfliktin e interesave skemen e pensioneve ploHsuese elj gjithashlu
te rendesishme pir marredheniet e punesimit te nepunesit civ il jane te shpemdara ne
legj islaeionin e posacem I eili zakonish t rregllilon te gjithe ose nje pjese te madhe te pllnesimit
publik
45 Pranimi ne Shcrbimin Civil 31
Pranimi ne sherbirnin civil ne kategorini ekzeklltive behet nepermjet nje kankurrirni tehapur
kankurimi organizohel ne menyre periodike nga njesia pergjegjese per seci lin nga grupet e
percaktuara ne piken 8 tt nenil 191e ketij ligji
Konkurrimi zhvi llohet ne dy faza
a) Yerifikimi paraprak nese kandidatet plotesojne kerkesat e pergjithshme dhe ato te
posacme sipas shpalljes se konkurrimit
b) Vleresimi I kandidateve
Verifikimi paraprak kryhel nga njes ia pergjegjese ndersa vleresimi I kandidateve behet nKa
komiteti I perhershem J pranimit I krijuar per secilin nga grupet e percaktua ra ne piken 8te nenit
19 Ie ketij igji
Kandidatet fitues qe marnn 70 Ie pikevc talale tevleresimit renditen nga komiteli I
perhershem I pranimil sipas pikeve Ie marra ne li slen e kandidaleve Ie sukseshem
~shte Keshilli Ministravc qe mirnton negulloren e hollesishme per krij imin perberjen dhe
veprimtarine e komiteteve Ie perhershme te pranimit si dhe lTegu llat e hollesishme per
proceduren e pranimit dhe vleresimin e kandidateve
n Neni 22 Iligjit HPer Nepunesin Civil ~
40
46 Ngritja ne detyre
JSNgritja ne delyreesilic kalimi I nje nepunesi c ivil nga pozicioni actual I punes ne nje ni vel
pozicion me 1e larte ne te njejtin institucion osc ne nje in sti tucion tjeter te administrates publike
qendrore apo vendore ( kur nje vend I till e ekziston) Ngri tja ne detyre reali zohet rea lizohet
nepennjel procedures sekonkurrimit organ izuar ga njesia pergjegjese per nj e ose disa
pozicio ne te tira Bazuar ne parimin e neoit 20 ( shanceve Ie barabarta profesionalizmit etj) te kClij ligji Nese vendi I lire I kategorise se utel apo Ie mcsme drejtuese nllk eshle plotesuar sipas
nenit 25 te kctij ligii ai plotesohet nepennjet ngriljes ne detyre
Mund te aplikojne per ngritje ne detyrevetem nepunesit civil te oj e kategorie pasardhese te
pnnesuarit ne Ie njejten apo ne nje institucion tjete te sherbimit civi l nese plotesoj ne kushtel
per ngrilje ne delyre dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Nese vendi I lire nuk plolesohet nepermjel procedures se ngritjes ne detyre nje procedure Ijeter
mund Ie organizohel Brenda nje afali 3 mujor deri ne plOleurosimin perfundimlar Ie vendit Ie lire
nese eshle e nevojshme mund Ie zbatohet procedura e tras ferimit Ie perkohshem ne interest e institucionit sipas shkronjes a Ie pikes I Ie nenit 48 Ie kctij ligji Keshilli J mini strave miraton
kushtet qe duhet Ie plotesojne nepunesit per ngritjen ne delyre dhe proceduren e hollesishme Ie ngritjes ne detyre
Ne prakt ike ngritj a ne detyri ka ndoshur ne perqindje Ie vog la rastesh Ekzistojne megjithale
di sa paqartesi lidhur me ndryshimin e pozic ionit brenda nje kategorie ( Ie larte) nese kjo perren
ngritje ne delyre apo levizje paralele gje qe veshtireson pasqyrimin real Ie ket ij Ireguesi
AVflnlazhi kryeso r I kesaj dllkurie eshte se konkurimi public ka promovuar lerheqjen e
kandidateve Ie af~ ngajashte admi ni strales gje qe krijon mundesine e sjellj es se njohuri ve dhe
metodave Ie reja Ie punes nga ala kandidate qe kane studjuar jashle ve nd it apo nga ata qe vijne
prej sektorit privflt Disavantazhi nga ana (j eter kate beje me pranine e nje kostoj e opportune ne
lidhje me s igurine e karrieres qe mundte mOli vonle me mire nepunesit e brendshem civil
47 Uvizja paralele
J Neni 26 Iligjit nr 152 2013 U per nepunesin civil U
41
Plottsimi I ve ndeve Ie lira ne kalegorine ekzekuti ve ala H~ ule apo Ie mesme drej lUesc behel se
pari nga nepunesit ciyile Ie se nj ejles kalegori nepermjet procedurts paralele Kush mund Ie
aplikoj ne per plotesimin e nje vendi Ie lire nepermjet procedures 51 Iev izjes paralele 5ipas pikes
1 nen 25 I ketij ligi i gt nepun sit civile Ie se njejtes kalegori ne Ie njejtin apo ne nje institucion
tjeter Ie sherbi mit civi l qe plotesojne kllshlet per para lele dhe kerkesat e posacme pef vendin e
li re
Yleres imi 1 kandidateve Ie inte resuar kryhe nga nje komi sion I brendshem I krijuar ne cdo
emiss ion nepermjet nje procedure Ie bazuar ne parimel e parashikuara ne piken I neni 20 Ie
ketij ligji Perfaqesuesi I njesise pergjegjese esbte anelar I kom isionit te brendsghem
Ne perfundi m te vl eres imit komisioi mund te ve ndose
a) Perzgjedhjen e kandidatit me Ie pershtatshem per tu emeruar ne vendin e li re
b) Perfundimin e procedures pa asnje teperzampjed hur ne fast se asnje nga kandidatet e
interesuar nuk ploteson kushtet dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Keshill i I Ministrave miralon
a) Kushlel qe duhel Ie pJolesojne nepunesit per levizjen parale le dhe procedurat e
hpo ll es ishme te levizjes paralele
b) Rregullal pfr krijimin dhe perberjen e komis ionit Ie parashikuar ne piken 3 Ie kctij neni
48 Oisipiina ne sherbimin civil (SHe)
Disiplina ne Sherbimin Civi l ka Ie beje me mnsa l di s iplinore qe jepen ne rastel e konslalimil 1(5
shkeljes serregullave apo Ie moskryerjes se detyrave Masat disiplinore dal lohen nga vleresirni
negativ I perfosmances Vendim-marrja ne lidhje me ke lO procedura perqendrohet tek epror
di rect dhe me pas ekzis(on mundesia e ankirnit Ie drejteperdrejte ne KSH C Sipas nje studimi
eshte ve ne re qe nllmri I rn asave di siplinore ne praktikeeshte I voge l verehet nje shperndarje j o
uniform e tyre lakonisht nje numer relalivisht [mad h [ masave di si plinore vihet re ne mornente
ndryshimesh politikc
42
Ligji eshte relativisht J pltiqarte lidhur me zbat imin e mases sl uljes nedetyre ) kur nje institucion
( ku eshte dhenc nje mase e (ille ) nuk ekzistojne vende pune Ie oje kategorie Ie lIle ne keto
raste nje mase e tille fezulton e pazbatuesh me apo te pakten problemalike Dicka e ngjashme
konstatohet edhe lidhur me mundesisne e kthimit ne pozicionin e rneparshem pasi parashkruhet
masu di sipiinore
49 ASPA OHE PROGRAMET E FORMIMIT PIWFESIONAL
ASPA
39Ne varesi te Ministri se se Brendshem krijohe dhe Shkolla Shqiptare e Administrates Publike
(AS PA) SI jnst itucion public qend ror me se li nc Tiran~ASPA ka autonom i administrative dhe
akadem ike Ajo ka per qeHim formimin professional Ie nepunesve civil 5i dhe cdc individi tjeter
vendas ase H huaj qe nuk esh te pjese e sherbimil civil dhe qe plOleson krilerel e kerkuara
Forrnimi profess ional perfshin programin e forrnimit Ie Ihelluar Ie kandidateve per kalegorine e
ncpunesve civile te ni ve lil Ie Jarle drejtues anetare te tru pes se nepunesve civi le ni velit Ie larte
drej tues si dhe programin e formimit Ie vazhdueshem Ie nepunesve civ il dhe Ie cdo indi vidi
tj eter jashte ketij sherbimi
Buxheti ASPAmiddots percaktohct si ze I vecanle ne Buxhelin e Minislrise se Brendshme
Organel drej tuese te saj jane
I Keshilli drejtues
2 Drej lori
KeshilJi drejtll es perbehel nga [2 anetare dhe kryesohet nga nj e prej rektoreve Ie lmiversitetcve
I zgjedhur nga Kon ferenca e Rekloreve Ie Shqiperise Ne perberje Ie lij jane perfaqesues dhe
drejtues Ie larte Ie min istrive organeve Ie qeverisj es vendore DAP- it universiteteve shoqerisc
civile dhe biznesit sipas percakli mil te bere me vendim Ie Keshill il Ie Ministrave
I Neni 91igji 1522013 Per NepuneStn Civil
43
Keshilli drejlues miraton po litikat bull slrategjite dhe partnerilelet e ASPA-s hal10n kuadrin
rregullal0r Ie saj 5i dhe miralon projektbuxhetin dhe s trukturcn organizali ve Ie ASPA-s
Detyra Ie hoJlesi snme te keshillit drejtues percaklohen me vendi me te Keshillit Ie Ministrave Ne
percaklimin e polilikave Ie perzgjedhjes dhe Ie formimil bull ASPA detyrohel Ie bashkpunoje me
DAr-in s i njenjesia e ngarkuar j)tr centrgatitjen dhe mbikqyrjen e zbatimit Ie polilikave
shteterore ne sherbim civil
Drejlori I ASPA-s emerohet dhe lirohel ne detyre sipas kritereve dhe rregullave Ie percaktuara
per anetaret e trupes se nepunesve c ivile Ie kalegorise se lartc drejtuese Perjashlimisht deri ne
moment in e fillimit Ie efekteve Ie kelij ligji drejlOri I ASPA-s emerohel me vendi m Ie Keshi llil
te Ministrave me propozim te Ministr e Brendshem
Nepunesil e ASPA-sderi ne momentin c IIUjmit te efekteve Ie ketij lirui emerohen nga Drejtori
I ASPA-s s ipas procedures se Kodi Ci vil Keshilli 1 Minislrave miraton rregullal e holl esishme
per menyren e organizimit dhe funksionimit Ie ASPA-s
Programer e formimit profesional
AS PA ka per delyre leofroje formim profess ional nepermjet perfshirjes se programeve Ie
meposhtme
a) Program Ie foonimit Ie thelluar n~ baze Ie Ie cilil formohen kandidalel per anelarel Ie
TNO-s (niveillarte drejwes)
b) Programe Ie formimil t~vazhdueshem ne baze Ie Ie cilit trajnohen ne vazhdimesi dhe
n~ lidhje me punen e nepunesit civil te te gjitha kalegorive si dhe cdo indivit tjeter
j ashte sherbimit
ASPA ofron mundesine e pergal irjes paraprake Ie kandidateve per te marre pjese ne
konkurrimin e hapur per kalegorine ekzekutive kundrejt tmires
ASPA realizon sludime dhe bOlime ne fushen e administrates publike Sludenlel e AS PA-s te
perzgjedhur nga shoqeria c ivile bisnes i apo individi jashlc sherbimil civil detyrohel te paguajne
larjf~ Keshilli I Ministrave miraton lariftin perkmese per cdo trajnim
44
KREUV
5 RREGULLIMI I MARRDHENIEVE TE IU NES NE SHQIPERI SIPAS KODIT
Til PUNES
51 Kodi I punes dhe rregullimi I marrdhenievc te punes ne administraten publike
Marredhenia e punes ne vendin lonerregulohet nga Kadi I Punes I Republikes se Shqiperise I
cili eshte li gj i kryesor per rregullimin e ketyre mltl rrdhenieve ne dispozital perkatese te lio Per
te kl ptuar memire gjendjen e egjislacionil shqiptar pqr marrdheniet c punes eshle e nevojshme
Ie bcjme nj l anaiize te pergjithshme Ie legjislacionil perkates Ky Kod eshte krijuar me qellim
Ie rregulloj marrdheniel e punes ne tregLlll e ekonomise private dhe iniciatives se li re Ne
sekto rin publik prob1emet pcr zbatimin e krit ereve dhe kushteve ligjore pcr lindjen zhvillimin
dhe perfundimin e marrdhenieve Ie punes jane Ie vogla Kodi I Punes parashikon nje
serhregu llash ne mbroj~e Ie punemarresve sin e mstin c fillimit vijimit dhe Ie perfundimit te
marredhenies se punes Kodi parashikon nje rregulJ te posacem per rastet kur punedhenesi eshte
organ J administrates pubJike gjithsesi ky parashikim duhet te kuptohet sakte nga vete organet
dhe ndoshla Ie shoqerohet ed be me lTegullime I~ tjerf Ie posacme per administralen pllbJike
Nje analize e tilleeshte hapi I pare per I ~ evidentuar boshlleqet dhe problemalikm qe ajo mbar
Gjithashlu nje an aJ ize e tilleeshtc e nevojshme per Ie ku ptuar nese prob lemet e qendrueshrnerise
pavars ise ose meritokracise ne administraten pub like rrjedhin per shkak Ie mangesive ligjore apo
moszbatimin korrekl Ie Jigjit
42Kodi punes rregullon Ie gjilha marredheniet e punes ne administratcn publike me perjashlim
Ie marrdhenieve Ie punes Ie personave punesimi I Ie cileve rregullohet me ligj t~ vecante pra Ie
gjitha marredheniet e punes ne organet e administrates publike qe nuk I nenshtrohen nje
rreguHimi Ie veCaJ11e me li gj do Ie rregiullohell sipas dispozilave Ie ketij Kodi Madje ky Kod
parashikon qe per as sa ligji I vecante nu k parashikon zgj idhje per problemet e lidhura me
marredheniet e punes perseri do te gjejnc zbatim ne di spozilat e Ketij Kodi
lt0 ligji nf 7961 dal e 127 1995 Per Kedin e Pun es n~ Repu bliken e ShqiperisE I ndryshuar
4 1 Or Eralda Ca ni Anarize e legjislacionit mbi marrdhenel e punes ne administraten publike ne Republiken e
Shqiperi~e ne kuadrn e projektit te qendres AKSES ALBANIA Per nje administrate publike tre qendrueshme dhe
profesionale ~ mbeshtetur nga Ambasada Gjermane ne Tirane dhjetor 2009 41Neni 4 I Kod te Punes
45
Ky Kod 11 ~ kreun JIl Ie tij parashikon oj sere pari mesh mbi Ie eilal mbes hteten marredheniet e
punes Edbe pse parimin e konkurrueshmerise apo Ie trasparences nuk e permend lie nenin 11 Ie
tij parashikohet se normal e se drejtes Ie d iet rregullojne marrdhenien e punes kane perpares i
qe edhe veH KushlelU ta parashikon oe nenio 11 6 Ie saj Kod i rendi Kushtetuten Konvenlat
Nderkomelare It ratifikuara e me pas li gje Ie tjera duke renditur Ie parin nga 10 Kodin e Punes
Pra perforcohet edhe nje here rregullimi qe Kushtetuta parashikon ne neni n 107 qe marrdhenia e
punes per nepunesit civ il publike bazohet ne lrasparence konkurrueshmeri e profesionalize m
52 Lidhja e kontrates se punes
Kodi I punes ne nenio 19 Ie tij parashikon qe lindja e marredhenies se punes kryhet nga
punedhenesi I ci li puneson ne menyre Ie drejtoirdrejte punemarres in Ky punedhenes perdo r
zyra shtett~rore Ie punesimit ose agjensite priva te Ie punesimit per le punesuar punemarresjn ky
parashikim eshU h~H1lmr me qeJlim qe tu sherbeje person ave juridik pr iv m Ie cilet mund Ie
zgj edhin me sa duke rregLdlal e lyre Ie punesimil te pu nonjesve Ie lyre [ referuar nekuadrin e
detyrimil kllshtetues pe r konkurrucshmeri dhe tra sparence pcr punonjes it e administrates publike
bull ky rregullim do Ie s ilhe konfuz ion dhe paqanes i Pm ka nevoje qe ky Kod meqeeshle li g baze
edhe per marrectgheniet e punes ne admi nistraten publike bull te specifikoje nje rreguHim Ie posac me ne kontrat en e punts apo edhe referimi tck e ashtequajtura kontrate kol ektive e
punes Sigurisht qe cdo rregu lli m qe do te bellej me akt Ie posacme li gjore e vecnneri sht
nenligjore do Ie ishl e I delyrueshem per lidhjen e nje konlrale punesimi Gjithsesi s ic ulna
edh e me la rt profesional izmi apo kerkesa per kritere Ie cakluara piir punesim Kodi I punes Illik
e percakton si kriter punesim i
53 Kohhjatja e marredhenieve te punes
Marresheniet e punes sipas Kodit teP unes lidhen sipas nj e kohezjatje te pacaktuar dhe nje
kohezjatje te caktu ar 43 Kodi me qell im krijimin e rnarn=dhenieve Ie qendrueshme tepunes
parashikon qe si rregul kontrata e punes lidhet per nje periiudhe te pacaktuar Nese
konlra la e punes do le lidhel per nje periudhe Ie cak tultlf kjo duhel jus lifikuar per arsye objekti ve
o Kreu XIV neni 140 I Kodit te Punes se Republike$ $e Shqiperise I nd rysh uar 2003
46
qe lidhen me nar yren e perkoheshme Ie detyres nJ Ie eilen punemarresi do lepunesohet 44 T~
gjitha rregullimet mbi kohezjaljen e punes kohezjatjen ditore ne pune 45 pagesen pushimin
Javor e vjetor punen e nates apo kohe feslash dhe pagesen per Ie detyrimin per kuaifikim
punonjesish elj jane rregullime Ie eilel pltl dysh im mundesojne nj e status Ie caktuar te mbrojtu r
Ie punonjesit per punen qe kryen pushimin qe duhe Ie kete si dhe pagesen qe duhe Ie marre
per punen qe kryen Mund Ie permenden (dhe nje sere nenesh Ie ketij ligji qe synojne
rregu llimin e sigurise dhe mbrojtjes Sf shendet it ne pune si psh Nenel 39-75
Ne pergj ithesi keto rregullime duke qene edhe ne Iefiektim te traktateve Ie m iratuara nga 46IL0 dhe ratifikuara ga Shqiperia ne te njejlen kohe refleklojne edhe shu me prej dire ktivave
Ie BEmiddotse
Te lill a mund tepermenden
47Direkl ivat 2003 l Ee e parlamentit dhe Keshi llit Ellropian Mbi aspekte Ie caklllam Ie oreve Ie
punes
Direclive e keshillit 9 1533 EC vi lil 99 1 Mbi del yrimin e punedhenesve per te informuar
punemarresit mbi kushtel e kontrates apo Ie marrdhenieve Ie punes
Oirektivat 781 EC vi lit 2000 Krijimi I nje kornize te pergjithshme trajtim I barabarte ne
punesim dhe pro fesion e e ila kerkon Irajl im Ie njejle Ie personuve pavars isht nga bes imi felar
paaftesile gj inia orienlimi seksual elj ne marredheniet e punes apo profesion dhe ltlnetaresite
ni orgMizata te caktuara
Nje organ I administrates publike krijohet per Ii sherbye r nje interes i public Ie eaktuar dhe
z1konishl organet e adminjSlr31iS publike krijohen SI persona juridike me akte liampjore per Ie
ekzisluar per nje periudhe Ie pacaktuar kohe ose ne raste Ie caktuara per Ie traj tuar ceshlje per
tC eilat vendoset nje kufi koh or I cfl ktua r4 ~ Edhe ne rltlSle Ht ill a si kjo e fundil akli li gjo r apo
Neni 140 I KPU NE5 parashikon se U nese koheljotja nuk percokrohet me sokresi ngo paler gjare idhjes se kontfoftS ojo ((ojtohe si kontrote me periudhe Ie pocokruor ~5 ligji nr 136 viti 201 5 per disa shtesa dhe ndryshime n1 ligjin 7961 te vitit 199 5 te Kodi I pun~s 1Republikes se Sqiperise i ndryshuar ~o Organizata nderkombtHare e punes ( ILO) n Directive 2003 EC of the European Parlament and of the Council o f 4 November 2003 ~ permbl edhje informacionesh rreth marrdhenies se punes Feri ona Cato
47
nenligjor nuk parashikon kohezgjatien e vele organil administrative Nt ligiin per stat us in e
nepunesil c ivil parashikohen komilele ad-hoc Ie eila jane krijime Ie perkoheshme Ie posacme
Ie krijuara me qellim menaxhimin e testimeve Ie kandidateve pef nje vend pune pjese e
sherbimil civil Po ashtu mund Ie kete organe Ie (ilia Ie administrates publike qe traj tojn~
ceshtje Ie tilla por qe shuhen mbas mbarimit Ie funksionit pqr Ie ei len jane krijuar r sh kemi
organct qe trajtojne ceshljcl e kthimit dhe kompesimillc pronavc Kjo ceshlje kil dhe kufi zime Ie
caktuara nga vete ligji
Megjithate ne rustin e pare behel Ijate per nje pune shume Ie kufizuar ne kohe( nje dilore ose dy
dilore) ne rastin e dyte behet fjale per nje ceshlje edhe pse mund Ie kete kllfizimel e veta ne
kohe mund Ie zgjasi per vite me rradhe Pra kontratCl e punes neorganet e administrates rubJike
duhel Ie jene me nje kobezgj atje Ie papercaktruar ne Ie shumten e rasteve Sigurishl nese
natyra e punes apo detyres do Ie ishte e perkoheshrne edhe kohezgjatja e kontrates se punes do
Ie ishte e kufizuar edhe nese behet jale per marredhenie pune ne nje organ admil)islrativ qe
nuk esille I perkohshem Nje interprClim I till lmbetet edhe ni ate qe admini strate publike per
nga natyra e saj eshte e qendrueshme dile e vijueshme Gjithashttl nj e intepretim [ till1 do Ie
ishte ne perpulhje me direktival e Komis ionit Europian qe kerkojne nje justilikim per
pefdorimin e kontrata ve aflltshkurtra duke I kerkuar shte te ve anetare( nuk eshle e
delyrueshem) q~ Ie konsuhohen me grupel e inte resl dhe Ie marrin masa lidhur me kelt 5i
a) Justifikime objekti ve per rinovime konlratash dhe marrldhenieve Ie tilla al~lshkunra
b) Percaklimi I perseriljes qe mund Ii behe t konlrates afalshkurte r
Kjo directive duke kerkuar nje rregullim te percakluar Ie Ii lie qe orienlon gjilhe marrCdhenicn e
punes drejt qendrueshmerise net per polilik~n qe BE-ja ofron pel nje marredhenie Ie
qend rueshme pune
54 Perrundimi I marrdhenieve te punes
48
Kodi I punes parashikon 49 qe marredhenia e punes perfundon me zgjidhjen nga njerltl pale e
kontrales osekur ka perfunduar afati I percaktuar ne kontrate
Kohezgjatja e nje kontrate tregan vazhdimesi e nj e marredhenie pune pra qendrueshmerise po
aq percakton edhe leresine e rreguUave qe do Ie ndiqen ne rastin e zgjid hjes se saj perfundimi I
marrdhenieve Ie punes regullohet nga Kreu XIV I Kodil Ie punes Kontrala e punes me
kohezgjalje Ie pacaktuar perfundonn kur zgjidhet nga njera pale ose ka perfunduar afati I
njoftimil sine rastin e nje konlrate me tlfat ashlll dhe pa ann kontrata mund Ie zgjidhcI me
arsye duke respekhlar proceduren e parashikuar nga raSle e zgjidhjes se kOfllrales me arsyc s i
dhe procedura e kisaj zgjidhjej e
Fillirnish t respeklohet afmi 1 nj ofiirnil per zgj idhj en e kontrates 1 ei li shkon nga dy deri ne tre
muaj ne vares i Ie s ituatave Ie caktuara Ie parashikuara50 ne nenin 143 Ie Kodi te Punes ku
Iheksohet
I Pas kohes se marrjes ne prove per Ie zgjidhur kontraten ne periudhe Ie pacakwar pale
duhe Ie respektojne nj e flfal njoftirni prej nje muaji gjate vilil Ie pare Ie punes prej dy
muajsh per dy deri ne 5 vi tet e para Ie punes nde lsa prej 3 muajsh pe r me shume se pest
vjet pune
2 Keto afate mund Ie ndryshohen me marreveshje me shkrim ose me konlrate kolektive Ie
punes kur Pllnemarresi ka kryer deri nc gjashl~ mll aj pune afati Injoftimit nuk mund
Ie jeleme pak se dy jave Afa li J njonimit eshtejo me pak se I muaj kur punemarresi ka
kryer me shume se 6 muaj pune
3 Afati 1 njoftimit per zgjidhjen e konlrates zgjalel si pas rastit deri ne fund te javes ose deri
ne fund Ie muajiL Zbatohet I njejti regu]) kur afati I Iljofiimit pezullohet gjateperiudhes
se paa ftes ise per pune shlatzani se ose pushime ve Ie dhena nga punedhenesi
4 Kur njera pale e zgjidh kontraten pa respektuar afatill e njo flimit zgjidhja Irajtohel si
zgjidhje me efekl le menjchershem
bull9 Neni 141 I Kodi I Punes I republikes se ShQiperise
00 Neni 143 I Kodit te Punes te Republikes se Shqiperise
49
Pasi parashikohet respektimi I afati dhe procesi 1 informimit Ie arsyes dhe shpjegimit e situates
Kadi parashi kon perfundimin e marredhenievc Ie punes ne situata tejustifikuara dhe parash ikon
ne cdo here qe do Ie kele perfundimin e lyre normalisnt ky Ie jete edhe per nje arsye Ie
arsyet uar apo tejustirikuara
Nje percaklim I shkaqeve Ie arsyeshme nuk mund Ie behe ne Kad pork y [ fundit merr pers iper
Ie sherbeje 5i nje kufi zim I abuzimeve me kufirin e Ie arsyeshme Ne kete ne nenin 146 Ie
Kadi H~Punes pamshikohen s ituala qe konsiderohen 5i shkage Ie arsyeshme par edhe s ilUale Sl qe konsiderohen 5i shkaqe Ie paarsyeshme Ie zgjidhjes se kontrates se punes Neni 146 Ie
Kadit Ie Punes CilOhe qe zgjidhja e komrates nga punedhenesi kons iderohet pa shkaqe te
arsyeshme kur a) punemarresi ka pretendime qe njedhin nga kon trata e punes b) punemarresi
ka ~rmbushur nje detyrim ligjor c) kur behet per mot ive te pan dash me nga personaiteti I
punemarres jl por qe ka lidhje iegjilime me Ie drej lin e punes dhe raportet e saj Konsiderohen Sl
moti ve t~ tilla raca ngjyra seksi mosha gjendja civile detyrimet ramiljare besjmi retar
bindjel politikc kombesia gjendja shoqerore
Kodi 1 PlUleS ofron gjilhashlu edhe nje percaklim Ie pergjithshcm te institutit Ie situatave Ie
juslifikuara Neni 153 Ie Kodil Ie Punes vle reson 5i shkaqe H jus ti fiku ara rrelhana e rcnda qe
nuk lejojne s ipas parimil Ie mirebes imit Ii kerkohet alij Ie ka zgjidhur kontraten gt vazhdimin e
marrdhcnieve te punes apo dhe raste kur punemarres i shkel detyrimet kontrCl ktuale me raj Ie
lehlc ne menyre Ie perserilur me gjithe paralajmcrimin me shkrim Ie punedhenesit Kuptmin
e rret hanave terenda apo fajita Ie ehle te pers~rilur pale do (ju duhet ta interpretojne s ipas rasti
dhe eshte gjykata ajo qe vend os nese ekzi stoj ne apo jo shkaqe te tilJ a Ire justifikultl ra per
zgj id hjcn e kntmtes
Nese zgjidhja e kntrates rezu llon te jete jo nerespeklin e procedurnve Ie parashikuara apo jo per
shkClq e te arsyeshme I j ustifikuara punemarrcsi ka Ie drejt e Ie paraqese pad ne gjykale kunder
punedhenesit brenda 180 diteve nga d ita e perrundimit Ie arati te njoftimit Kodi parashikon se
zgjidhj a e kontrates pa shkaqe Ie arsyetueshll1e eshle e pavlefshmePunedhenesi qe ka zgjidhur
kontraten dHke mos respektuar aralete e njofl imil duhet Ie paguaje si rregull dernshperblim nje
~ l Neni 146 1 kodile punes te Republikegt se Shqiperise
50
page prej 2 muajsh Zgjid hia pu shkaqe tearsyeshme sjell edhe demshperblim deri ne I vii page
Madje kodi parashikon qe kur ka nje vendim Ie formes se prere per Ie riklhyer punemarresin ne
vendin e meparshem cpunes punedhenesi eshte I detyruar ta zbatoje
Referuar kelij punimi cka u citua me lart Ie gjilhe keto aspekte ligjore si dhe polilika qe
ndermerr shteti ( qeveria ) Juajne nje rol Ie rendsishem ne mbrojtjen e punemarresve per Ie
ruajtur vend in e punes ( duke siguruar nj e kontrate afatgjale Ie punes ) gje e cila ~jell nje lTitje te
punesimit thene ndryshe duke mos ndryshuar shirrat e papunesise ( nje nga s frdat qe perballet
shleli shqiplar)
51
Konkluzione
lDuke II bazuar ne cfare II trajtu3 ne kiW punim kam evidenHlat qe pavars isht rolit Ie shtetit q~
shikohet qe ka sjeJl e reform a ne vazhdirnesi per nitj en e nive li Ie Ie pun ils ua rve nepermjet
politikave Ie nderrmarra eshte e nevojshme qe Ie merren masa Ie ndryshme duke j u referuar
dhe akhl aliletit Lehtesi sht mund te arrih et nekon klu zion se rritja e vi velit Ie papunesise mund
te arrih et nepermjet nde rmjetesi mit qe ofroh et nga zyrat e punesimit ose nga agj ensite private
Ie punesimi t
2 Fo rm imi profess ional du het Ie permiresohel dhe Ie shtohet numri lIe trajnuarve cdo vii ne
baze te kerkesave Ie punes per lI oj in e pro fesionit
3 Dun e levazhdoj c zbatimi I program eve te nxiljes se punesi mil du ke siguruar kllalifikime
sidomos per temral d be grupel e vecanta
4 Nje mbeshtetj e Ie vecante duhet lekt~n e bisneset Ie ei let ofrojne punesim bisnese t fa miljare
si dhe scktori I turi zmit te eilet mund te punesojne nje nurner Ie madh punonjes ish
5 Nxilj a e progrcuneve per prnkl ike e Ie sapo d iplomuarve duhelle zgjerohet ne cdc instilucion
dhe ne cdo d rejto ri admini strate publike gt pa lent menjeane dhe kompani te medha duke krijuar
me ta nje forme bashkpunimi per punes imin c praklikanleve me Ie mire
6 Gjate vit eve Ie fu ndit prezenca e shtetiljo vetem qe nu k eslllezvogelll3r por perkundrazj eshte
zmadh uar ajo efa re ka ndryshuar eshte roli I tij menyra e nderhyrj es dhe doza e ket yre
nderh yrje duk e bere Ie mun dur mundesine e rriti es se pllnesimit dhe kualifikimit Ie personave Ie
punesuar dhe tl papunesuar qe pres in te integroh en ne tregun e punes
7 Kodi I Punes I Republikes se Sqi pe ri seeshte nje baze e e mire mja rtueshme per rreguilimin e
marrdhenieve ne kCli sektor nl kete kod re Oektohet drejlpersed rej li fryma dhe gama e parimeve
me Ie nj ohura qe vij ne nga konven ta nderkombetare dhe Euro piane per Ie drej tat e njeriuL
52
8 Pervec rreguHimit qe [ ben Kodi [ Punes kerni edhe veteBrenda sektorit public rregll l ime per
ate instilueione Ie eilat hyjne ne fushell e veprimi t Ie legjis lacionit Ie sherbimit civil dhe keto
marredhenie rregu ll ohen me ligjin nr 152 20 13 Per Nepunesit Civ il Edhe pse jemi nj c shIel
I vogel me nje admini strate te vogel pu blike dhe me nje numer te kufizuar Plillonjesish pu blic
ky sektor eshte du ke kal uar neper reform a dillamike ne lTUgen drejt integrimit Europian
9Ne vendin tone duhe l Ie propozojme ndryshime dhe permiresim Ie qeve risjes 5C sek lo rit public
dhe sherbimeve publike p~ dysh im qe duke iu referuar s ituates aktuale problemmike sek lo i
public duhet Ie beje ndrys hime sin e funksionim sin e ndertimin e saj Ajo duhet tejete e
mbrojtllr nga levizjet po[itike Ie punonjesve ne menyre qe Ie ruaj kualitetin e kapacitcleve
llJ erezore
S3
Bibliografia
1 E drejla f punes prof fir KiltreI Cela bolim IV ~ stlepia holuese liar Tirane
2 E (rejta e kralwsllar e punts proftlr Kudrel Cea
3 Directhe 2003 EC of he European Paramenl and 0 he Council of 4 November 2003
4 Lligji lu82 tlati 0907 945 Mbi knllen e sherhimit mhrojljen dlte shperblimin lie pune
5 Ligji IIr 527lktle 2508947
6 Ligj nr 2250 dali 030SJ956 Mbi Kodin e Punils Ie Repuhlikiis Populore Ii
Shqiperise
7 Ligji I1r136 dale 512 2015 Iper disa shlesa dlte Ildryshime nit Ligjin fI 7961 dali
12071995 Kodl J plles I ShqipiJr i ndrysltuar
8 Ligjil152 dale 2013 Pilr IIilpfinesin civil
9 Stalstika e fregut Ie plllles 2014-2015 SheThm Komhiftar I PUl1esimit
)0 Slrnlegjia e plllleimit 2007-2013 Millistria e Pun es rifle Ceshljes Sodale
11 Tregu 1 pUlles AklllaJ Shirbimi Jltombelar I Puniisimil
12 Slalisliklllejorces se punes lOIS INSTAT
13 Slralegjia ombilare per pniisim 2014-1020
14 Slralegjia difrseJaorjale e reformes lie a(minislrolen Publike (SNRA P) llii kUlJdii Ie
slralegjise JoIIbilare pir tviflim dll t illltgrim (1009- 2013) Tirane SMalor 2009
15 Slralegjia per PUllesim dlle Aflisi fLO 1013-206
16 Draft document Mbi fiji igjii Ii ri per sllirbimin civil ni SIIqiperi f pergalitur Of
Zlrani SIIapo ne basltkipunim me Dr Hails -Achim Roll kOllsulenli Ii Sigma me
kerkese Ii DAP 1 letor 2010
17 Giuseppe Casale Service public reladole eork
S4
J8 Josep Tenkormrg bullbull hi comparaillt Qvervieii Geneva August 2008
9 Annizi e legjisaciollit mb marrdhiilliel e punlis ne administraten publike ne
Republiken e Sltqiperise lie kuadrin e projektit Ii qelldres AKSES ALBANIA
Pernjii administratil pubike Ie qiil1drlleshme dlle proesiollale mbiJihlellir IIga
Ambosnda Gjermane Ili Tirone dhjelor 2009 puno Dr Eralta Can
20 Komieli Shqiptar I Helsiki Sifuala e diskriminimit lie procesill e lorgimit ngo
plla ni Shqipilri Tirane dlljelor 201 I
21 SlalisiNa lujuri IIga kOllfenmea e reafizuar ngn qelldm ISU JtlriJ me feme
Zbnim J ligjit lie mbeshlelje Ii qiimrueshmerisi dhe rriljes sit perjorm(mcifs ni
Administraten Pubike
22 KlIshJetuta e Shqiptrisi
23 Marrdhellia e pultes FerioJlQ Calo
201 Kerkime mbi fregull e pUlles Jonida IoxhoJi
25 KOIi (ok Idrej~sla~qjp-(J -tJXl
26 Shlefiweborg
27 llllervisffr lie ~lil1islrillit e punts dlle Ceshtjevt Sociole me feme Nxitja e pllll ifsimil
dhe polifika Ii tjera per IIljell e papllnesisl
55
SHKURTlMpound
KODII PUNWS (KP)
SHERBIMI CIVIL (SHC)
NWPUNES CIVIL (NC)
MINISTRIA E PUNWS MIREQENIES SOCIALE (MPMS)
INSTUTII STATlSTlKAVE ( INSTAl)
MARRDHENIA E PUNES (MP)
6
Hyrje
Nepennjet kt~lij punimi kam synuar Ie jap nje pasqyre Le tregul Ie punes ne Shqiperi qe ne
fillimet e saj dhe deri ne ditct e saline duke ndjekur hapa qe nga historiku I forcimit Ie rolit Ie
shteti[ e deri tek politikat e tij referuar papunesiapunesimi polilikal e ndjekura peT Ie ulur
papullcsine si dhe rnenyren e punes imil jo velem ne sektorin privat por dhe ne ate shteteror
Kam menduar Ie trajloj nje Ierne duke vene ne dukje rolin e shleli jo vetem ne mbeshtetje Ie
zlwillimil Ie tregul Ie punes pOl dhe mbrojtjes mbrojljes ligjore lepunonjesve nc varesi Ie
instilllcionit ku ala punojne
Po lilikal aklive Ie tregullepuneS synojne Ie permi resojne tregun e punes pcr Ie papunesuaril Nt
shurne vende trajnimi dhe punet e mbeshteturn financiari sht jane elemente te poJitikave aklive Ie
tregut Ie punes Qe ngll koha ur Shqiperia hyri ne rruge n e demokracise tregu I punes ka vene
ne dukje perballe shoqerise fenomenin e paptlOesise Per te lurtuar lurtuar kete fenamen qeveria
dermerr programe Ie politikave passive dhe harton polilika aktive Ie Iregllt dallimi midis lyre
eshte Ie politikat aktive jane me te kushlueshmedhe kerkojne nje monitorim dhe vleresim dhe
perkushtim Ie madh
Gjithashlu jam perpjekur Ie sjell dhe njeanali ze te legjis lac ionit per rregullimin e marrdhenieve
Ie punes si dhe instilucionit perkates per lrajnimet dh e keshillimin per ndjekj en e hapave per Ie
punuar ne sek to rin public kryesisht nl adminislraten publike
Nje pershkrim J eshle bere dhe situates akluale nl Jidhje me punes imet nl ad ministrate si dhe
shkarkimet e tyre e eila sje ll nje rfitje te papunesise dhe nje koslo financi are I~ humbur Lidhur
me nepune5il civ iledhe marrdhenien e punes jam munduar Ie paraqese nje analize teorike te
Jegji s lacionil dhe men yren se 5i funksionon duke u bazuar ne li gj in nr 152 viti 2013 per
nepunesin civil 5i dhe ligji 796 1 I vitit 1995 Kodin e Punes 1 Republikes SI Shqiperise I
ndryshuar cfare parashtrojne dh e cfare avantazhe dl1 e disavanlazhe mund Ie kete zbatimi J
lyre Zbalimi nepraklik~ I marrdhenieve Ie punes sidomos ne sektorin public ka sjell mjaft
probJematika pOI e5hte vine re vilet e fundit gjilhashtu nje interes ne rrilj e per rregulimin e
marrdhenieve te punes ne kete sektor
7
------ --- --- --
Permbledhje
Ne ka pilullin e pare jam munduar Ie pamqes historikun e marrdhenieve Ie punes ne shqiperi qe
nga lindja per here Ie pare Ie kelyre marrdhenieve s i doe s ituaten SI ka evoluar tregu I punes Nje
vend Ie rendesishern ze perba llja e shoqerise me konceptin e pap unesi se rnbas hyrjes ne
Demokraci Jam munouar Ie paraqes dhe polilika e tregut Ie punes qe j ane nderrmalTE nga ViLil
1990 deri ne 201 5 duke anali zuar ro lio e shle tit ne kete drejtim
Ne kapi tull in e dyte kam pasqyruala fenamenin pnpunesi dhe statistikat e saj ne vi let e fund i
Gjithashtu ~shte trajtua r dhe ndernlarja e po lit ikave Ie ndryshem per Ie ndryshuar kett situate
nepennjel disa pikave kryesore si nxi tja e pune-si mi mbeshtetj a e bisneseve Ie ndryshme per
rritjen e pl111esi mi t ofrirni I Irajnimeve dhe shkoll ave profesionale keshillim dhe ndennjets im
Ne kapitull in e trete eshte trajluar sektori public dh e sherbimi public ndryshimet dhe
ngjashmeritc ndennjet lyre s i dhe menyra e Irajlimil Ie punonjesve ne kele seklOr ne moment in
e derrimit Ie pushtet it politik ( studim per pushimel masive ne dy bas hki ) Gjate ket ij stud imi u
ev identuan shkelje e te drej lave Ie punonjesve ( duke I larguar nga pun a par dhe du ke r ilur
nj ekohesi sht num rin e te papu ncve)
Ne kapitullin e kater kam paraqitur nje ana lize te li gi it 152 1e vilit 20 13 Per Nepunes in Civil
duke e pare s i nje mundesi (e mire per Ie s iguruar nj e pune a falgjale pe r punjojes Ie ars imuar Ne
kete Ierne eshte jane Irajtuar karakteristikat mkryesore te kelij ligji pari met bnza fusha e
veprimit Ie li gj il e tj Gjilhashtu jam munduar Ie jap nje pasqyre edhe te instilucionit Ie ASPA-s
dh e programeve (i fOflnimit professional ku ev idenlohet roli I shleli per te slimuluara
pUllonjcs il pavars isht a rsimit per (u kualiflkuar qe Ie jene Ie plotesuar ne tregu n e punes
Ne Kapit ul1in e peste kam (rajluar bazen e rregull imeve qe kryen Kodi I punes se Rep ublikes
se Shq iperise duke nis ur nga marrdhenia e punes kontrata kohezgja tj a si dhe perfund imi I lyre
ka m trajtuar dhe fo lin qe lua n ne mbroj tjerje e punonjesve gjate nderprerjes sf konlrat es se
punes ne meny re te njeanshme
8
KREUl
lZHVlLLIMI HISTORIKJ MARRDHENIES SE PUNES DHE TREGUT TE PUNE NE SHQIPERI
IlVeshtrimi historik I marrdhenieve te punes ne Shqiperi (1912-1995)
iE drejla e punes eshle nje dege relmivisht e re ne hislorine e se drejtes juridike si dhe ne
hislorine e se drejtes Shqipate kj a e drejte lindi per here Ie pare ne bote ne mesin e dyte Ie ville
1800 dike marre permasa Ie reja zhvillimi dhe rendesie te vecante ne sheku llin tone E drejla e
punes e ka pasuf pikenisjen e saj tek Jegji slacioni I fabrikave liampiet civile kapitali ste Ie cilet
rregullonin kontrMat e pajtimil Ie fuqise punetorl tek pmktikat e kontrntave kolekti ve Ie
punetoreve dhe tek normal e se drejtes administrative Per sa J perket Ie drejtes se punes
neshqi peri para luftes sl II-Ie BOlerore nuk muod Ire behej fjale per nje legjislacion Ie plote
pune per shkak It~ veti mungeses sf strukturi ekonamike shoqerore e politike te ve ndit tone
paralufl~s 2 Par periudha e viti 1912 e gjeti vendin lone me nj e prapambelje emndhe per shkak
Ii pushtimit shekullor Illrk duke trashcguar nga sistemi turkjo vetem marrdhcniet ekonomike
por edhe legj is lncio nin Nje vendim 1dal~S 6 dhjelor 191 2 I Qeverist se Perkohshme Ie Vlores
percaklonte qe legj islacion i turk I asaj kohe do Ie qendronte ne fuqi deri sa Ie hartoheshin dhe
Ie miraloheshin ligje Ie reja qe do le zevendcsonin mo ekzistuesel bull duke pasur dhe parasysh
rethanal dhe kushlet ne Ie eiJen nda dhej Shqiperia asaj kahe
Kadi Civi l I MbreteriseShqiptare i 1929 dhe Kodi Tregtar 1932 zevindesuan te drej len
autonome oe Shqipe ri Ky Kadl 1929 i kushlonle kontrales se punes to nene ( 1631-1640)
Legj islaeioni J Zogu t J konsideronte mamlheniet juridike Ie punes ndermje Ie Ie pajtuarve dhe
punedhenesve kapilali st s i marrdhcnie juridiko c ivi le ndersa marrdbeniet e punes sf
nepunesve me organet shteterore perkatese J quante marrdhenie juridiko ad mini strative Ky
sislem dispozitash juridike shenonte nje arrilje me viera Ie vecanla ne formulimin ligjor Ie
kuplimit te kontrates se punes duhet pranuar fakli qe ky sistem dispozitash ne fushen e
marrdhenies st punes nuk mund Ii shpetonte reaiilelil shqiptar s i ne rrafshin social ashtu dhe
E drejta e punes Prof Dr Kudrel Ceia 1 E drejta e punes faqe 27 Prof Dr Kud(et Ceta Shtepia 6otueseILAR TIrane 2007 ft
9
ne ate ekonomik ne Shqiperi nuk ishin percakluar akoma konlUrel e lev izjes se puneloreve
Shleli lluk kishte parashi kuar akoma plitika acti ve Ie tregut te punes
Pas Lufies Sf lI-leBoterore marrdheniet kapitali sle le punes filluan te ngushloheshin se lepermi
ne 1945 duke I iene ve ndin grad uali sht marrdhenieve soc ial isle te punes J Ligji Nr 82 dale
09071945 Mbi kohen e sherbimil mbrojtjen dhe shperblimin ne pune perfaqesonlre dhe
ligjin e part Shqiptar ne fu shen e Marrdhenieve Ie punes Ligj i nga pikpamja farmale
sanksionoi barazine gj inore dhe shperblimin ne pune kohezjaljen 80rareshe le punes ndersa
ajo e nates 7 are shprblimet ne pune jashte arari etj
Oekreti I Presidi umil Ie Kuvendit Papullor Nr 237 date 2004 1946 1 eili doli ne zbatim Ie
Kushtellltes se Republikes seShqiperise me 14 mars Ie 1946 vendos i d ispozita Ie tjera SI
pershembull
raquo- Largimi ngfl pUlla 1 punetorit nenpunesi nuk lejohej la largonle pa pelqimin e s indikates
gt Mosmarreveshjet nc pune nuk mund Ie zgj idheshin me ne rruge administrati ve par me
marreveshje ndermjet punetorit dhe nepunesit osc punedhenesit kur kjo nuk arrihej me
marreveshje paJa e interesuar I orej tohej me padi gj ykales se punes etj
Evo limi ne legjislacionin e Punes u pasua me miralirnin e li gjit Nr 527 date 2508 1947 per
Kodin e Punes I e ili ishle kodi 1 pare n~ hislorine e se drejles sociali ste le punes qe rregu llonte
marrdheniet c punes ne nje dimension me te gjere se Ie gjitha li ampjet c meparshme ne fuqi 4 Ky
kod perbehej gjithsej nga 17 kapituj dhe 170 di spozita me vone dol en nje sere ligjesh dhe
aktesh ligjore e nenligjore nc kete fushe
Hapi 1 dyte J rendesi shem ne zhv illi min e legji s lacionit te pllnes ishte ligji nr 2250 date
0305 1956 Mbi kodin e Punes te Republikes Popullore Ie Shqi pe ri se Kodi perbehej nga 13
kapitllj me 246 nene j Ai plotesoj me tej boshllekun juridiko-nonnativ ne fush en e
marrdhenieve te punes qe kishte lejuar legjislacioni I meparshem I punes
1 Ligji nr82 date 09071945 Mbi kohen e sherbimit mbrojtjen dhe shperblimin ne pun e 4 Ugji nr 527 date 25081947 ~ ligji nr 2250 date 03051956 Mbi Kedin e Punes te Republikes Popullore Ie Shqiperise H
10
Kad i I ri I punes hyri n~ fuqi ne J nentar t~ 1966 jepte vet~m rregullimin juridik te drejlimeve
themelore Ie marrdhenieve Ie punes bazal thelbesore per cdo inslitucion perkates Ie sc drejtcs sl
punes pasi marredheniet e punes udhehiqeshin nga vete partia (shleti)
Kodj I kalert I punes 1 19amp0 ishte nje kod tercs ishl ideologj ik I ndenuar qe do Ii sherbenle
ideoJogjise soc ialiste ndenuar mbi baza marksislemiddot leninisle dhe nje shenderrim Ie marrdhenies
se punes
Ndryshimet po lilike ekonomike e sociale Ie viteve J 990 so llen me vete dhe ndryshimet ne
Jegj is ncionin e punes ku nuk mund te liheshin te paprekura rnarrdheniet e punes ku mund tl
permend im Ligjin per Kodin e runes Ie vitit 1995 dhe aklel e tjera nenligjore Ie nxjerra nl
zbatim te tij Vitet ne vijim pesoi ndryshime ne di sa nene ne 1996 si dhe nj e sere ndryshimesh ne
2003 duke u konkluduar me ndryshi mel dhe shtesa edhe ne vi tin 20 156( Ligj NT 136 Per disa
shlesa dhe ndryshime nl Ligjin NR 796J dale 127 1995 Kodi 1 Pune sit Shqiperise f
n(hyshuar Ndryshimet konsistojne Mbi delyrimin e punedhenesit per Ie informuar punonjes it
per kushlel e zbatueshme Ile kontrateMbi paraqitjen e masave per Ie inkurajuar pennires imel Of
sigurine dhe sh~ ndetin ne pune te plineto reve shlatzena dhe punetoreve Ie e ilat sapo kane lindur
ose jane me femije ne gji per mbrojtj en e Ie rinjve ne puneLidh ur me dergi rnin e
punemarresve per Ie punuar perkohesishl jashte vendi t ne kuader te orrimille sherbimeve Mbi
rnarreveshjen kllader per punen me kohl Ie pjesshme etj
12 Rendesia e marrdhenieve te punes ne Shqiperi
Per analilimin e marrdhenieve juridike Ie punes e s idomos per marrdheniet e punes ne seklorin
pllblik duhet anali zuar mire jo velern Kod i I punes par njekohesisht dhe Kushtetuta e Republikes
se Shqiperise ligj i per Statusin e nepunesit civil Konventa Ie nd ryshme elj
Duke qene se JegjisJaciani jane J punes iu ka dhene kelyre marrdh~nieve nj e profil Ie ri
ellfa pian per njedhoje jane zgjeruar dhe pasuTlar dhe dimensioned e liri seuro dhe Ie drejtave te
punemarresve duke s iguruar keshtu perpulhje Ie plote per lindjen shtlflrj en ndryshimin e kel yre
6 Ugji nr136 dale S12 2015 Nper disa shtesa dhe ndryshime ne liampjin nr 7961 date 1207 1995 N Kodi I punes I Shqiperi I ndryshuar
11
marrdhenieve me aktet e se drejees nderkombetare si ( Karta e Kombeve Ie Bashkuara
Konventa Europiane e Ie Drejlave Ie Njeriut Traktate Nderkombetare Karla Sociale e Njeriut
elj)
Sipas nellil 49 te Kushtelutes se Shqiperi se Secili ka Iii drejlii Iii jiloje mjetel e jeleses me pune
Iii igjstme qe e ko zgjedhllr ose prol1lwr ai veti Ai eshle flire lezgjedhe projesiol1in vendi e
punes si dhe sislemin e kU(Iiflkilllil Iii vel professional Ie punesuaril kane It drejlen e
mbrojljes shoqerore Ie plll1es
E drejta per pune qe garanton neni 49 j Kushletlltes perfshin zgjedhjen e profes ionil vendin e
punes dhe sistemin e kualitikimit profess ional me qellim sigurimin e mj eteve Ie jetcses ne
menyre te ligjshme Zgjedbja e profes ionit s ic parashikohet nga dispozita kushtetuese eshle nj e e
drejle e individit ne formen e perkllsh(imil per Ie kryer nje verrimtari rer Ie s igllrLlar mjetet e
jeleses kjo e drejte e individit per Ie perfituar me pune Ie ligjshmc fiton rendesi edhe nga
pikpamja sociale pasi puna s i profesion es hle nje vlcre edhe pef kontributin qe I ~jell shoqe rise
E drejla per pune dhe liri e profesionit nenkuplon cdc veprimlari Ie ligshme qe sje ll Ii ardhura
dhe qe nuk ka afal Ie perCakluar me perjashlim Ie rregullimeve Ie vecanta ligjore Garancia qe I
jep Kushtetula individ it lidhur me Ie drej len per pune dhe lirine e profesionil ka s i qe llim
mhrojljen e lyre nga kufi zimel e shlelil
Kodi J punes J viI it 1995 qeeshte SOl ne ruqi (me ndryshime dhe shtesa) eshH 1 ndrys hem nga
Kodel e meparshme Ie Punes persa I perket natyres krejl Ie ndryshme Ie marrdhenieve Ie punes
qe ai rregul Ion
Mund Ie Ihemi qe Kodi J soti~m I Punes eshte J standarteve hashkohore Ai eshte nje nj e ha ze
me elementel e dllhura per rreguHimin ~ marrdhenieve Ie punes 8 Ne kete Kod veca neri shl ne
krcun III Ie lij retleklohet fryma dhc gam a e parimeve me Ie njohura qe vijne nga dokumentat
Nderkombetar dhc Europian mbi Te Drejlal e Njcriut Konventat e Orgallizates BoHrore Ie
Punes (llO) mbi ceshljel e punes dhe Kartes Sociale Europiane Velem ky rakl I rril vleren dhe
rendesine Kodil ((~ punes Te tilla pari me Ihemelore jane ndalimi I punes se det yruar bull ndalimi I
disk riminimil liria s ind ikale( me e drejle do Ie thuhej liria e bashkimit ne organ iza la Ie punes
1 Kushtetuta e Shqiperise Neni 49 8 Kodi I Punes I Republikes se Shqiperise Kreu III nenet 89
12
e drejte kjo e barabarte per punedhenesin dhe punemarresi n) perparesi e normave Ie sE drejles shy
nder tt cilal primare u takon Kon ventave dhe Kartave Europiane dhe Nderkombelare Ie
nenshkruara parim qe e njeh Kushtetula dhe Kodi I Punes Sipas Neni l 8 pikal I nj e nga te
drejlat themelore Ci lOhe se Ndalohet puna e dl lyruar ne Ie gjilha fo rmal e sa) nd ersa ne
Nenin 9 pika 1 shkruhet qe NdaJohel cdo lIo) diskriminimi ne jilshiin e marries ne punii dhe Ie
projesionil
Rendesia e marrdhen ies Sf punes ze nje vend e rendesishem jo vet em ne shoqeri por eshte nje
burim baze per Ie drejtal themelore Ie njeriut ajo s igu ron nje marrdheni e te sigurte kur pa raq itet
ne formalin e saj ne baze Ie liampiil
13 Zhvillimi I Iregul Ie punes ne vitet 1945middot1990
Sislemi ekonomiko - shoqerore qe u vendos ne Shq iperi pas Luftes se Dyte BOlerore ku
sundOllle prona e perbashket mbi mjelet e prodhimil percaktonle edhe marrdheniel juridike Ie
punes Ie perqendflJara ne duart e shIell
Nga pikpamja legjis lat ive gjale kesaj kohe kerni miratimin e Kushtetutave te viteve 1946 dhe
1976 miratimin e pare Ie Kodilte Pare tc Punes nc hi storine e se drcjles sociaJisle shq iptare ne
vi tin 1947 I cili u prlsua nga miratimi 1 Kodit te Ri te Punes Ie vi iit 1956 Kodi vijues 1
azhorn uar 1 Punes 1966 dhe me se fundi Kodi 1 Punes 1 viti I 1980
Gjale kesaj kohe ekonomia shq lpta re bazohej nc nje leknologji shume Ie vjeter ndermarrjel
ishin jo renlabel dhe mbaheshin ne kembe me sub vencione Ie medha nga shlei Karaklerislike
ishin nderrmarrjet e medha ne forme kombinatesh qe punesonin nj e numer Ie madh person ash
Oeri ne fund Ie vilil 1989 bilanci I forcave Ie punes perbehej velem nga popullsia akti ve qe
punonlc Koncepti I papune nuk ekzislonle S i pasojc punesimi I plate qe ekziSlonle
nepermjel emerimeve dhe shkarkimeve qe kryheshin nga ana e shtelil me qellim reali z imin e
Ireguesve Ie plani Ie krijoni n perShlypje qe Ie gjilhe personal ishin te punesuar dhe as nuk behej
Ijale per polilika aklive te punesimil 9Edhe pse nuk publikoheshin shifra par afersi sht 113000
persona kerkonin pune Sipas Ie dhinave te rregji srimeve Ie fundit Ie popu ll sise ne vilitn 1989
Kerkime mbi tregun epunes ne vitet(194Smiddot1990) Jonida Hoohalii
13
- --------- -- - -
popul lsia ne moshe pune zinte rreth 57 Ie te gjit he popullsise Mbi 53 Ie popullsise ne moshe
e zinin meshkujt Ne qylel ishle perqendruar vetem38 e popullstse ne mashe pune Ne
vilin 1989 numri I Ie punesuarve ne vendin tone ishle gatl 15 milion 54 e tyre ishin meshkuj
rreth 80 e populls ise ne moshe pune punonle pjesa Ijele r ndiqte s(udimel kryente sherbimin
ushtarak ishte e paafie per pune etj
Shkalla e pjesemarrjes ne pune sipas gj ini se ish Ie e barabartt per te dyja gjinile rreth 77
Sipas vendbanimit ky tregues ishte respekt ivisht 77 ne qytct dhe 8 1 ne fshat Popullsia ne
pension pleqerie perbenle rrelh 12 Ie popullsise ndersa ne moshen 15 vjec elan ne vitin 1989
karakteri zohej nga nje nivel I larte punes imi veeanerisht ne zonen fshatare te vend it Meshkujt
zinin pjesen me Ie mad he Ie Ie punesuarvc mbi 53 N ive li r papunesise edhe pse I padek laruar
ngn fakli f s istemit Ie atehershem ishte rrelh 7 ( kerkirne Jonida Hoxhalli)
41 Politikat e Iregut Ie punes ne vitet 1990-2015
Dekadat e fundit so llen per vendin tone njendrysh im rrenj esor ne rushen polilike ekollomike
dhe socia Ie Kalimi nga nje s istem polilik komunisl ne ate demokratik e vuri vendi n tone perpara
nje prove Ie madhedhe teper Ie veshtire qe ishle krijimi J nje baze ekonomike mbi Ie eifen do
te mtgteshtetej s islemi I ri
Gjate vitit 1990-199 1 u be nj e perpjekje qesistemi I ri qe po vendosej ne Shqiperi do zhvillohej
duke ruaj lur bazen e vjcler ekonomike bull e cila mbeshtelej te rres ishl ne pronen shlelerore Per
shu rne nd t rrrnarrj e 1I lejua Vetadministrimi ne menyre qe alo te kryeni n aktivilet ekonomik te
pavarur Ne kushte konkrete kjo ishte e pamundur pasi ekonomia e centrali zllar nuk ofrante
pavarsi ekonomikeme ndryshimin e siSlemit polilik brenda venditme zhvillimet e reja polirike
dhe ekonom ike ne te gj ithe rajonin e Europes Lindore dhe Qendrore ekonomia e vendit [One u
ndodh perpara nj kolapsi Ie plole ku shume ndermarrje u mbyllen per mungesen e mjeleve
financiare Shteti duke mos I parashikuar pasoja dhe duke u gjetur I papergatitur perballe nje
s ituate ekonomike dhe sociale shume Ie veshtire vendos i Ie paguante 80 Ie pages Ie gjilhe
punonjesit e ndcrrmarrjeve Ie mbyllura Kjo coi ne prishjen e ekuilibrit financiar dhe ne futjen e
vendi ne krize Para kesaj situate u shlrua si domosdosillneri ndryshimi I bazes ekonomike
14
duke percaklllar si hap Ie pare privatlzimin e shpejte dhe te thelle Ie ekonom ise per Ie kalua r
nga prona s hleH~rore ne rilindjen e prones private
Procesi I privalizimit nl vend in tone ishte nj e process 1 ampj ate dhe 1 vesh tire 1 ciJi vazhdon edhe
SOl ai fill oi me privatizimin e tokave blljqeSOre duke vazhduar me pas me privatizimin e
njeslve tregtare me shumic(~ dhe pakice me privati zimin e apartamenteve shtelcrore me
privatizimin e nderrmarjeve Ie vog la e te mesme e me pas Ie medha
Te gjilha keto ndryshime palen nje ndikim Ie madh ne Iregun e punes ne Shqiperi Perpara kesaj
si tuate u shtrua sl domosdoshmeri ndryshimi I bazes ekonomike duke percak tuar si hap Ie pare
privatizimin e shpejte dhe Ie the lle Ie ekonomise per Ie kaluar nga prona shlelerore ne rilindjen
e prones pri vate
Me fillimin e trasformimeve rrenjesore ekonomike ne vend drejl ekonomise se Iregulle lire edhe
tregu I punes filloi Ii nenshtrohej ligjit Ie kerkeses dhe ofertesShleti gjale ketyre vi teve ka qene
ne procesin e zhveshjes s i pronar dhe puned henes r vetem rol te cilin e ki shle ne s istemin e
ekonomise se centralizuar Shteti fillo i Ie dale si rregullator I marrdhenieve Ie akloreve (
punedhenes - punemarres) Ie ketij Iregu Ai e realizoi ketc nepennjet nderlimit dhe aplikimil Ie
politikave telij ne kel t treg pune ne tregun shqiptar Ie punes ashlu s i edhe ne vende Ie tjera ne
mbare Europen u zhvi ll uan dy 110j polilikash ajo aktive dhe ajo pasive Por ajo Ie e dallon
3teeshte raporti qe ekziston midi s ketyre dy politikave Tek ne ky raport ka qene plotesishl ne
fa vor Ie pOlitikes pasive duke iu re reruar ( pageses se te papuneve dhe prognuneve U tjera
mbeshtelese me Ie ardhura) Kjo ka ndodhur per kelo arsye
I Kjo mase ishlc inllnediale dhe mjafl e rendesishme per Ie mbeshletur re formimin
ekonom ik sic ishle mbeshtetja malerjale per Ie papunel e shumte dhe 2 duke ju referuar
kostos pare kjo dhe nga eksperienca bOlerore del se po litikal aktive kane kosto me Ie
ku sh tueshme sl ato pasive Gjale ketyre viteve pervoje Ie aplik imil Ie pagesave Ie
papunesise si mast pasive u vu re qe ajo shoC]erohej me Ire ane negative
E para ulja e kontributil neeko nomike komoclare
2 E dyte ndikimin negative lek I papuni duke u Jargu ar nga tregu I punes dhe
3 E Irela nxiljen e punes ilegale ( ne Ie zeze)
15
Keto anenegmive qe permendem mundohen Ii redukloj lle politi kat akti ve Ie tregut Ie punes Per
kete arsye duke filluar nga viIi 1993 u eshte dhene perparesi pOlitikave Ie tilla Ie aktive te lregut
Ie punes s i sherbimil Ie ndennjetes imit pe r pune forrnimil insliluc ional klubeve dhe
inkubaloreve Ie bi snesit krijimit Ie vendeve Ie reja Ie punes ne komunitet Proble mi kryesor 1
c ili duhej perballur shume shpesh ampjale zbalimil Ie ketyre programeve ka qene pyetja se sa
perfitojne Ie papunet nga keto politika Pervoja boterore ka treguar se motoja kryesore ne kele
drejlim ishtt~ se
Politikat akt ive Ie punesirnitjane mja ft te rend es ishme per ne per shkak Ie kOSlos se lyre Ie larte
alo I ne nshtro hen nje seleksionimi paraprak duke u dh~ne prioritet atyre qe e shlyejne velen sa
me shpej
Nga anali za e situates se tregu t Ie punes rrelh vi leve 2007 -2010 verehel se punesim i ne seklorin
shleteror ze perqindjen me Ie ulel Ie punesimi gjithsej Shkalia e papunes ise eshle me e larte ne
g rupmoshal e rej a dhe zona veriindore ka nivelin me Ie larte tt papunesise pasi kjo zone nLik ka
qene e ane Ie rikuperoje aklivilelet ekonomike Ie humbura pas viteve 90 Pihrisht duke njohur
ktle situate edhe nderhyrjet jane fokusuar nl hartimin dhe zbatimin e programeve specifi ke te
nxiljes se punesimit per kategori Ie tilla si Ie papune afatgjate Ie rinj qe hyjne per here te pare ne
tregun e punes gra qe i perkasin kategorive ne nevoje si gra klyefamlljare vikl ima Ie (ra li kut
apo dhunes ne familj e gra rome etj Ie cilal e kane Ie veshtire tt integrohen ne tregun e punes si
dhe zgjerimin dhe pe rmiresimin e formimiL profesional
lore dhena mbi numrin e Ie papuneve dhe Ie papline t qe marrin pagese papunesie s ipas
Regj istrimi i Ie papuneve ne zyrat e punesimil behel ne baze Ie VKM Nr70 dale 1102 1999
Per eviden timin e punekerkuesve Ie papune ku sipas pikes 4 dhe 5 te kelij vendi mi ne Zyral e
Punesimil regj istrohet sl i papune 9do person ne moshe pune (nga 16 vjec deri ne moshen e
pensionil) i cili paraqilet prane zyres se plines imil dh e deklaron se nuk eshte ne marredhenie
pune ase nuk eshle i vele -punesuar par gjilhaslnu eshle ne ke(kim te nje pune 1I Sipas ketyre te
dhenave rezulton se ne fund te 201 3 tejene Ie regji struar prane Zyrave Ie Punes imit 144427
punekerkues Ie papune ase 2600 vele me shume sc ne Ie njejlen periudhe te Vil il tt kaluar
10) Programi Ko mbetar statistikor Zyra Rajonate e Pune$im it 11 Programi Kombetar I punesimit ( Statistikat nga lyrat e punesimit )
16
- ----- -
Tabl Numri i Papuneve ne vite te rregjistruar
Vilet 2009 2010 2011 2012 2013
Te papue te
rregjistruar 142 143 142 1418 1444
(nemije)
Ne teresi tregu shqiptar i punesaktua lisht po perbalJet me nje ni ve l Ie ulet Ie pjesemarrjes
veoyanerisht pcr grate dhe Ie rinjle Per me teper papullcsia eshte rrieur ndjeshem dhe shoqerohet
me rrezik Ie larte vazhdimesie per punetoret e rinj Nje karakteri stike tjeter kYge e tregut shqiptar
Ie punes eshte ndrysh imi i madh midis pjesemarrj es se burrave dhc grave ne tregun e punes Per
shembull megjithese pjesemarrja e femrave ne foreat e punes ka pasur progres Ie prej Census i
Ie vitil 2001 mbetet potnuajse 20 pike per qind me e ule sesa per meshkujt Shkalla e punesimit
Ie femrave eshte gjithashtll shume me e ul et sesa e rneshkujve
17
- -~-
KREUII
2PAPUNESIA DHE PUNESIMI
21Papunesia
Papllnesia s i koncept u be publike ne vendin tone ne vitin 1992 Kyeshte dhe viti qe shenan dhe
nivetin me Ie larte Ie papunesisl ne Shqip(rise ne vile Ky ndryshim ci iesor ne tregun e punes ne
Shqiperi kerkonte medoemos edhe politika Ie reja qe duhej Ie hartoheshin per Ie
institucionalizuar trajtimin e kesaj kategorie Iipopullsise e eila humbi vend in e punes gjalc
ndryshimeve Ie medha politike dhe ekonomike
nNe vitin 1999 ni veli j papunesise U ul oe 184 nga 27 qe ishte bne vilin 1992
Karakteristike e papunesisete ne eshte plt1punlsia afatgjale Gjate vitit 993 papunesia afatgjale
perbente 63 Ie papunesise ndersa ne ditet e sotme shkon ne 80 Ie saj Ndersa papunesia
eshlt me leper fenamen urban dhe renektohel ne treguesi l e papunesise nenpunesimi eshle I
fen omen rural Nenpunesirni sh prehet kryesisht me nurnrin e familj eve Bujqesore qe
mbeshteten nga shteti me ndihme ekonomike te pjesshme Nenpunes imi eshte kryesisht I
pranishem ne zonal rurale malore dhe m~ llheksuar ne veri lindje Ie ShqiperiseDuke mos pasur
burime te tjera jetese pervec tokes bujqesore pjesa me e madhe e familjeve jetoj ne vetem me te
ardhura Ie kufizuara n~ sas dhe Ie nje ci les ie te ule Nenpu nes imi dhe papunes ia e larte jane Ie
pranishrne edhe ne zonat rural e te mbipopulluara nga migracioni 1 brendshem pas vitil 1990 Ne
vitet e para tetranzicionit paplJllesia perfshiu Ie gjitha profesionet dhe ishte e pandjeshme ndaj
nivelit ars imor apo moshes Sipas INSTAT-il ne vil in 199890 e te papuneve Ie
intervistuar kishin arsimin tetvjecar dhe te mesem dhe vetem 7 e lyre kishin arsim te larte
Ndersa s ipas raporteve Ie Minislri se se Punes ne vii in 1990 rreth 97 Ie papune ve afatgjale Ie
rregjislruar nl zyrat e punes kishin arsim tetevjecar dhe te mes~m dhe vetem 3 ishin me
arsim te larte Perballe pasqyres se tregllt te punes gjate 12 vjeteve refundit qeverise shqiptare 1
del pergjegjesia Ie hanoje polilika akt ive Ie tregut Ie punes duke krijuar slruklural perkalese dhe
11 StrategJia e punesimit 2007-2013 Ministria e Punes dhe Ceshljes Socia Ie
18
-- - - - ---
duke hartuar legj islacionin e duhur Ne kete menyre do te mund Ie parandaloje fenomenin e
pnpunesise ne raSI se nuk mund tn eJiminoje ate
22 SITUATA E PAPUNESISit SE REGJISTRUAR
Shkalla e papunesise eshtl nji nga Ireguesit me Ie njohur te Iregul Ie punes i cili tregon
perqindjen e personave te papuni ndaj popullsise ekonomikisht aktive
13Burimet e informacionit per papun ls ine nc Shqiperi jane Ie dhenat administrative (k u
papunesise i referohemi s i papunesi e regjistruar) dhe Ankela e Forcave Ie Punes Sipas
rekomandimeve Ie Orgflnizates Boterore Ie Punes (lLO) dhe 1l EUROSTATmiddotjl Ie papune
konsiderohen person at qe nejaven e references plotesojne kushtet e meposhtme
a)nuk kane pUlluar ruate javes se re ferences (as nuk ki shin nje pune oga e c ila munguan perkohesisht)
b)ishin Ie galshem per Ie punuaT nese do Ii gjenin nj ~ pune brenda dy javeve qe pasojne javen e re ferences
c)kane kerkuar pune nc menyre ltlkti ve gjate periudhes kater javore qe pe-rfundon me javen e references
Zyra e punesimit rregjistrojne si tepapunc cdc perSon ne mosh qe paraqiLet pralle zyrave per IE
kerkuar punc
Sipas te dhenave rezulloll se ne fund Ie 20 14 Ie jeni Ie regjistruar prane Zyrave te Punes imit
144427 punekerkues Ie papune ose 3085 vele me pok se ne fund Ie 2013
PAPUNESIA NDARE SIPAS GJINISE
1 YITET 2010 2011 2012 2013 2014 1 1 1 1 1
IJ Tregu I punes Aktua N Sherbimi Kombetar I Punesim it
19
~~--
Te papune te
rregji struar
(ne mije )
142761 143002 141828 144427 14134 2
Femra 72900 73754 73014 74551 71710
Meshkuj 69861 69248 68814 69876 69632
Ne fund te 2014 rezultojne te regjistruara s i punekerkuese Ie papuna 717 mije pupa ferma ose
51 e totali te pupa~ve Ie regjistruar shifer kjo pak a shume e njejte me ate te nje viIi me pare
Punekerku esel e paplina femra jane kryes isht te moshave mbi 40 vje dhe me arsim cleri ne 9
vje~ar Pjesa me e madhe e familjeve me femra krye familjare kane ni vel Ie larle var rerie dhe
trajtohen kryesisht me ndihme ekonomike
Sales pa punesi 5
ne ndihme ekonomike 70
te tjers 25
familje kryefamilj are 11
20
middot Pupa Ie regj islruar prane Zyrave Ie Punesimit s i perfilUes ose jo nga skemat e mb~slHetjes me
te ardhura i ndajme ne 3 grupe
- Pupa perfitues nga programi pasiv i pageses se papunesise
- Pupa ane lare Ie familjeve ne nd ihme ekollomike
- Pupo I~ Ijere qe nuk perfilojne nampa skemat e mbesh lctjes me te ardhura
Te parune te regjistruar sipas g rupmoshes
Nt qofif se i referohcmi akti vileleve ekonomike qe mosha mesatare e Ie punesuarve eshte 3S
vjefY kemi rushen e informacion it ku mosha mesalare e punonjesve eshle 2S mesalare eshte 30-35
vjet etj
ISSipas Bu letini te TreglJI Ie punes akti vitet ekonornike qe po punesojne me shllm~ sot kerni
fasone ku mosha e Ie punesuarve eshte 35 vjefY kemi fushen e in fo rmacion komunikacionit (c ku
mosha mesalare e punonjesve eshle 25-30 vjec si dhe turi zmi dhe sherbimet ku mosha mesatare
eshte 25 deri 35 vjec
Nje kalego ri tjeter e rendcsishme eshte kategoria e romeve
numri II~ papuneve femra Rome eshle gali I njejle me atyre Ie meshkuj ve Gje qe tregon qe ala
jane fami lj e kryesish l ne ndihme ekonomike sipas sondazheve verne re qe kjo kategori e
popull siseeslnt kryesishl me ars im 9 vjecar qe J perkasin te gj itha grupmoshat Kjo sje ll dhe
arsyen qeeshte pikeri sht arsimi [lyre per III bere shkak s i nje subject [ papunesise
Per kete kategori eshte hartuar dhe Strategjia kombelare per permi resimi ll e kushteve te jeteses
se komunilelil rom sipas H ciles Ministria e Mirqenies Socia Ie moniloroll perfsh irj en e kesaj
kategorie ne politikal shteterore te punesimil Krahasuar me nj e vit me pare vihel re nje rritje e
numrit Ie Ie papuneve rome (me 3) Kjo rritje vi het re ne rajonet e Tiranes Elbasan dhe
Lezhes
u Statistika 2014-2015 5herbiflli ](ombeta r I Punesimit l~ Statistika tregu I punes Sherbimi Kombetar I punesimit
21
-- ----------------shy
Punekerkues me a ftesi te kufizuar
Numri I Ie papuneve me aftesi tekufi zuar ka nje rcnie ne krahasim me vite e meparshme pasi
tashme kjo kadegori eshle bere pje~ e shtimit Ie ox itjes sl punes imille kesaj kategorie Ne vilin
2014 rezullojne tejene indetifikuar dhe regj istruar prane Zyrave le Punesimit rrelh 1732 persona
me allesi Ie kufi zua r ng3 Ie cilet
bull Femraj ane 426
bull Krye familjare 47
bull Moshe mbi 45 vjee 386
bull Me ars im der i 9 vjeesr 695
23 Situata aktuale e punesimit
16Papunesia esht~ nj e problem i madh me Ie cilin jemi p l rba llur ne shqiptaret gj nte ketyre dy
dekadave Ie fundit Te gjitha stud imet ne te rren e konfi rmua n qe papunesia vilet e fundi ka
ardhur duke U fritor Duke qene se shifral C larla H papunesise jane burim i problemeve Ie
shumta ekonomike e sociale gofle per sa i perket indi vidil e qofie per sa i perket shoqerise ne
teresi nevoj a per Ie nderhyre eshle urgjente Ne perpulhj e me vizionin e Bashkimit Europian
Europa 2020 dh e kerkesave per anelares im qe Shqiperia ka ne kele organizem qeveria ka vene
fokll s in Ie puncs imi i mbeshlelur mbi aftes imin e duhur H~ forces sone Ie punes dh e orientimi t Ie
saj drejl nevojave Ie Iregul (e punes
17Nx itja e punesimit eshte nder programet aktive i e ili nepe rmjet sigurimit Ie punes imit Ie
perkohshem apo afatgjate ndikon ne kerkcsen per pune duke rcfl ektuar drejtpersedrejti ne uljen e
papunesisePermes programi per nxilj en e punesimit Zyral e Punesimit nderh yjne rea li sht per Ie
nxitur dhe mbeshtelur krijimin e vendeve Ie reja Ie punes duke bashkepunuar me punedhenes it
dhe nepermjet subvenc io nimit Ie lyre
~~ Ministria e Mireqenies Socia Ie dhe Rinise 17 sherbimi Kombetar I Punesimit
22
-- - -- -- -- - - - ----- - - - -- - -
Gjate viti 2014 sipas vleresimeve Ie marra nga anketa e forcave Ie punes rezlliton qe popull s ia
ne moshe puneeshte (nga 15middot65 vjec) e eila ndahet ne
I Pjesemarrje ne Forcen e Punes eshte 634
2 Shkalla e punesimit eshte 52 3
3 Shkalla e papunesieeshle 174
4 Popullsi inakti ve eshte 366
Shkalla e punesimil (grupmosha 15-64 vje~) tshl e me e larte per Ie punesuaril me ars im Ie lane
(657 ) pasuar nga ala me ars im Ie mesem profesional (65 ) Te dhenfl[ Iregoj ne se ptrqindja
e Ie punesuarve me page eshe me e lart e per personal me arsim Ie larte dhe e kund(rta verehet
tek Ie punesuarit me rlrsim 89 vjecar ku mbizoterojne pundoret pa pagese Ie fami ljes Po Ie
analizojme Ie punesuarit me arsim Ie mesem shkalla e punesimit eshle me e lan e per pe rson at
me arsim Ie mesem profes ional krahasuar me personal qe kane kryer shko ll en e mesme te
pergjithshme perkatesisht 65 dhe 464
Nje ne pest Ie pllneSUa r te grupmoshes 15-64 vjes me arsim 89 vjeltar jane Ce punesuar me page
afersisht gjysma jane punetore pn pagese Ie familjes dhe nje e Creta e lyre j ane Ie velepunesuarPesha qe zene te punesunril me page rrilet me rritjen e ni velit ars imor Nga te
punesuarit me arsim Ie la rte 877 jane Ie punesuar me page dhe velem 46 jane te punesuar
s i punelore pa pagese Ie familjes Tek Ie plinesliaril me ars im Ie mesem profes ional dhe me ars im
te mesem te pergjitnshem perqindjel qe zene te punesuarit me page jane perkalesishl 467 dhe
491
18Gjate vitil 2015 sipas vleresim it te marre nga Anketa e Forcave Ie Punes
Popullsia
529 e popull sise ( 15-65 vjec)eshte e punesuar
112 eshte e papune
359eshte ekonomikishtjo aktive (jashle forcave Ie punes)
18 Anketa e forcave Ie pun6 2015 INSTAT
23
19Meshkuj
605 e meshkujve 15-64 vjec jane punesuar
129 jane te papune
266 jane jashle forcave Ie punes
Femra
455 e femrave 15-64 vjee jane Ie punesuara
95 jane te papuna
45 jane jasluc foreave Ie punes
24Punesimi dhe perfshirja sociale
Deri mi sot u eshte kushtuar shume pak vemendje kostove ekonomike dhe shoqero re 1e
shoqerua ra me numrin e madh Ie punelOreve te zene si pjesetare qe sje llin kontribule ne fnmi lje
kryes isht ne sektorin e blljqesise20Ky fenomen ndikon me shume tek grate dhe te rinjt~ duke
perfunduar shpesh ne nj e cike11e peljetshem Ie varferise dhe perjashl imil social In fonna lileli
eshte i lane kur nil et per kushtet e punes si edhe per punen e papaguar ne familje 21Shumica e
femrave dhe e Ie rinjve kryejne pune Ie papaguar ne familj e Vetaneri sht ne zonal rural e lmpakli
i infonnalitetit eshte pesefish
se pari ai ndikon drejperdrejl tek siguria e punes sepse mungojne konlratat
se dyti ai ndikon tek e drej ta per sigur ime shoqerore te cilal jane shume Ie rendesishme per
mbul imin me sigurimin shendetesor dhe pension in e pleqer ise duke vene ne rrezik jeresen ne nje
periudhe me Ie vonshme Ie jetes
se trcti ai pakeson pagesen dhe burimin e te ardhurave duke renduar mireqenien ekonom ike se
katerti ai ve nje barre ti skale mbi ekonomine nepermje( evazionit latimor
19 Anket3 e fOfcave te punes 2015 INSTAl
ro Strategjia kom betare per punesim 2014-2020 11 Stratesjiltl kombetare per punesim 2014-2020
24
sl pesti ai pengon zhvillimin e tregut ne fushat qe varen shurne nga puna e familj es s i per
shembull bujqes ia
Per me teper ai rril cenueshmerine e femrave varcs ine e lyre ekonomike prej bUfmve si edhe
rril varferine e lyre ne pleqeri per shkak Ie nderthurjes se Ie ardhurave me Ie ulta dhe vileve me Ie
palaa me sigurime shoqeroreshendetesoreJpensioni
Nt kele gjendje nevojilen zbatimi me i fuqi shem i ligiit si edhe ske mat e nxitjes per
punedhenesit per te inkurajuar punesimin formal nepermjet kontributeve Ie zvoge luara ose
stirnujve Ie tjere financiarePerfshirja soc iale mbetet cnde nje yeshtje per I u trajtuar
Grupet si romet dhe personal me aflesi tii kufizuara shpesh jane Icni pas dare dhe polilikm
nuk j ane konkretizuar gjithmone ne perputhje me rrethanat Keto grupe kerkojne polil ika Ie
posuyme Ie hartuara ne pershtatje me karaklerislikal dhe nevojat e lyre persa u perket nevojave
arsirnore kualifikimeve profesionale fuqi zimit dhe punes imi
Punes imi i u rinjve eshte nje yeShlje reale v~aneri shl nese kerni parasysh punen e papaguar ne
familjeShumica e Ie rinjve Ie puneslHlr kryejnc pune informale ose te papaguar ne familj e gie e
eila deshmon per punesim te kufi zuar dhe kush Ie It keqija punesimi Shumica e te rinjve Ie
papllne kane nivel Ie ulel arsimor dhe per personal qe jelojne ne zonal rurale bujqes ia mbetet
burimi kryesor i punes imilFernrat ne moshe Ie re kane nje shkalle Ie njejle papunesie por kjo
fsheh kushtet me Ie keqija te punesimil kryesisht punen e papaguar ne familje qe dukel se eshte
gi thnje ne rritj e dhe pabaraz ite seklOriaJe qe ekzistojne
2lFemra t kane nje shkalle shume me Ie ul el pjescmarrjeje Ie forces se punes si edhe nje nonne
me Ie larte Ie pasivilelit per shkak Ie pergjegjesive ne familje AIO jane te perqendrua ra ne
kryerjen e puneve tipike femerore Ie cilat jane edhe punet me pak te paguara dhe orrojne pak
mundesi per perparim ne karriere Pe rve~ kesaj ka nevoje te ngulshme per rritjen e numrit Ie
femrave ne profes ionel jo Lradic iona le si dhe per menjanimin e slereolipave gjinore ne sisLemin
arsimor Orienlimi i vaj zave Ie reja ne pro fesion e tipi ke laquofemerore )) Ie paguara pak dhe qe nuk
kerkojne shume aftesi rrit hendeklill giinor ne lidhje me pagal dhe mundes ine e lyre per te gjetur
pune ne seklorin informalParaleli sht edhe orienlimi stereotipik gjinor i djemve ne profes ione
U Strategjia kombetare per punesim 2014 -2020
25
ltonashkullore)) rrit rolet dhe normal e gJlnlve dhe po njel loj i kufizon aftesite e
mundshmelpotenciale mas hkullore
Pavaresisht prej nje farl perparimi shuml pune mbetet per te bere ne lidhje me permiresim in e
kapac iteli l Ie Sherbi mit Kombetar te Punes imit (SHKP) ne menyre qe Ie kryejc Ie gj itha
funks ionet e nje sherbim i modern dhe publik ne Ie gj ilhe vendin duke perfshire kelu edhe zonal
rurale te cilnt kane nevoje Ie ngui shme per kt to sherbime
Fun ksionel qe kerkojne vemendje me Ie madhe ja ne
~ nd ihma per Ie papunet pe r Ie gjetur punes im Ie pershl atshem
~ shpallja e punekerkuesve dhe e vendeve Ie lira IE punes
gt leh tesirl1i i levizshmerise se pro fesioneve
~ mbledhja dhe analizimi i in fonnacionil me Ie plole Ie mundshem ne lidhje me ~endjen ne
tregun e punes dhe zhvill imin e saj ne Ie gjilhe vendin ashtu edhe ne deget e ind uslrise
dhe profesione Ie ndryshme
~ hartimi monitorimi dhe vleresimi efikas i programeve qe synojne leht es imin e (ri)hyrjes
ne punes im Ie punekerkuesve ne rrez ik perjashlimi nga tregu i punes
Organizimi dhe zbatimi i permbushjes se funksioneve kryesore duhel reformuar si edhe duhen
caktuar burime Ie mjaftueshme njerezore dhe financi are per Ie siguruar pune neperrnjel zyres
ko mbetare Ie punesimit
25 Faktoret qe Iltane ndikuar ne rritjen e nivelitte punesimit
Nder fakloret qe kane ndikuar ne menyre ledrej lperdrejle ne nive lin e punes imit rendi len
bull Rrilj a e kerkess per prodllkte
bull Permiresimi ileknologjive
bull SITategj ile seklorjaie
bull Levizja demogra fike
26
Rritja e kerkeses per keto produkte
Fluksi I ndert imeve s ine objekte dhe ne rruge vazhd in territet bull gi ithashtu eshle rritur d he
akl iv iteli I nderrmarrj eve Ie indllstri se perplln llese s idomos ala me capital te hllaj apo Ie
perbashket qe punojne me porosi nga jashte duke shfrytezuar krahun e lire Ie punes ne ve ndin
tone Kjo ka bereqe numri I Ie punesuarve Ie jete gj ithmone ne rritje ne keto fusha ne vendin
to ne Vihel re me teper plJnes imi I personave me arsim 9 vj eear ose temesem pa u Icne pas dhe
ars imi profess ional
Permiresimi 1 dukshem I leknologji ve
Vitet e fundi t permiresi met ne leknologji kane sje lle rritjen e proclu ktit me kosto te uld duke
cuar ne rritjen e te ardhurave dhe zgjerimit Ie akti vitetil (shlim punonjesish) duhellheksuar qe
permiresimi I teknologj ise ka sjelle edhe nje reformim lidhur me hapjen e vendeve Ie punes
li dhur me pro fes ioni (IT)
Siralegj ite sckto rjale
Njt priori let I zhvillimit ekonomik eshle shtrimi I rfll geve dhe gocJi nave institucionale gje qe ka
cuar ne rriljen e te punesuarve pa ]ene mbrapa dhc sektori n e turizmit gje qe ka sje lle rritjen e
numri( Ie hoteleve restoranleve dhe Iregti se ne lonal luri slike kjo ka marre nje zampjerim
akoma me te madh gjatc sezonil te veres ku numri I le punesuarve shko n drejt rritjes ndjeshem
Uvizja demografike
Fuq ia punetoTe me banim nHshat kD interes per tll punesuar dhe ky interes vihet re dh e lek
punedhenesit ~r keto arsye
Se pari kjo kalegori pranon Ie punoje me page le uld
Sedyti ne pjesen me te mad he te rasteve subjektet ndod hen prane zo nave ind llstria le te qyteteve
ku jane vendosur fabrikal d he nuk kerkohen shpenzime transporti
Se treli turi zm i ne zonat e v irgjera qeeshte zhvilluar ko het e fun d it si dhe invesli met kane sje ll e
nje rritj e te konsiderueshme Ie nr tepunonjesve qe rezultojne te jene banore Ie ketyre zonave te
theli a
27
26 Roli I shtetit ne rritjen e punesimit ( Politi kat dhe Strategjite)
Polilikat kryesore per rriljen e punesimit oerqendrohen rrelh konceplit le po lilikave akli ve Ie
tregut Ie punes Politikat e para u prezantuan ne 1995 ne ligjin nr 7995 viti 1995 per nxitjen e
punesimit duke krijuar bazar e para Ie nj e pakcle programesh qe funksionojne edhe sot 5i
gt- Ndermjet~simi per pune dhe profesion
gt- Keshillimi per pune dhe profesion
gt- Formimi professional
gt- Programe Ie nxiljes s punesimt elj
Objektivi krye50r [ polilikave Ie punes imit eshte mbesi1tclja e punekerkuesve ne gjetjen e nje
pune 1e pershl3lshme politikat e punesimil jane nje mjct lepe r I rendesishem per permires imine
siluates se tregut Ie punes
)gt Programel e nxitjes se punesimit u prezantuan per here Ie pare ne vititn 1999 synimi I
kelyre program eve ishte dhe vazhdon Ie jele aktual isht
gt Krijimi I vendeve te reja plme dhe ulja e papunesise
gt- Nx itja e formimil pro fessiona l I punekerkuesve t~ papune (sidomos ne zona ku ka
mangesi kapacitelesh trajnuese)
gt- Mbeshtetje bisneseve per te rdlu r akl ivitetin e lyre dllt punesimin e fuqi se punelore Ie
Irajnuar
)gt Nxitj a e drej teperdrejte e pllnesim it Ie nje pjese Ie trajnllarve
)gt Minimizimi I punes se zeze ( forcimi I rolil If inspektorialille punes)
gt- Perfshirj a ne programe socia le trajnimi Ie kelyre punekerkuesve
gt- Nxilja e punesim il Ie te rinj eve dht grllpeve Ie vecanta Ie Ie papuneve
gt Mbeshtelj t e bisnesit familjar per Ie rrilur punesimin ne zonat mal ore apo aty ku
shikohet veshtiresi ne zbatimin e politikave Ie Ijera
Programel e nxiljes se punesimit jane programe akti ve shleterore qe veprojnMrej lptrsed rejli ne
jeten e pune kerkuesve te papune per Ii nxitur ata ne gjetjen e nje punesimi flfalgjate Keto
programe sehashku me programet e ndermjelesimit lu aj ne nje rol te rendes ishem qe
28
ndikojnerealisht nl ulj en e papunesisesidoJnos te numrit Ie papuneve Ie rregji slruar Njestrategji
positiveeshte dhe ajo e nxitjes se punesimit nepermjet fonnimit Ie nepllnesve duke J trajnllar Sl
dhe nxitjes se pllnes imil Ie remrave ( gra rome in valide Ie Irafikuara elj) duke u dhene nje
mbeshletje dhe bisneseve qe punesojne kelt kal egori
Per here tcpare ni si Ie zbatohej dhe ofrimi I praklikave oer Ie rinjte e sapodiplomuar ne menyre
qe te krijonin eksper iencen e tyre neper instilucione te ndryshme shtelerore ( ad ministrate
publike) duke pllnuar fillimisht ne pozicione Ie caktuar si praktikante kjo ishte nje ri s i e cilajo
ve tem do Ie mund Ie pergatistc speciali st Ie kualifikuar ~r te ardhmen e aferme por dote
motivonle dhe shume student Ie sapodiplornuar duke ju ndezur nie drile jeshi le ne lidhje me
tregun e punes dhe pozicionimin e tyre
23 Nje rol te rendesishem ka luajtur dhe organi zata nderkombelare e punes (lLO) duke paraqitur
sic do vit Stralegji per permiresirnin e qeve risjes se tregut te punes duke u baZlt3r ne nje qasje
shumeplaneshe ne mekanizma Ie fuqi shem Ie dialogul social dhe marrjcs se masave kunder
informalitetit dhc kushteve ne pune
Brenda tematikes ~~ Pune e Oenje per Ie Gjithe gjate periudhes 2012middot20 15 ILO do Ie
perqendrohet nr ere prioritete programJlike per Shqiperin~ t~ cilat duhet Ie shilten s i qellime
afat-gjata
Forcimi j kapaciteteve Ie institucioneve shleterore dhe partnereve soc iale per
penniresimin e adm inistrimil Ie Iregut Ie punes
~ Promovimi i punes se denje dhe rrilja e punesueshmerise Ie forces se punes ne Shqiperi
~ Forcimi i s islemil te mbrojljes sociale
I) Strategjia per Punesim dhe Aftesi ILO 2013middot2016
29
Kreu III
3 Sektori public dhe sherbimet publike
31 Cfare kuptojme me sektor Publik
c rare kuplojme me sektor public
Perpara se te b~jmenje anali ze te marredhenieve Ie punes ne sektorin public me pare duhet Ie
analizojme veti ku ptimin e kelij lermi pra se crare kuplojme me sector public Nt lidhje me
kititerm ka pasur sh ume perkufizime por nuk ekziston nje perkufizim juridik I sakle 1 noeionit
Ie sektor it pubti k Ne fibrin e autoreve Giuseppe Casale dhe Joseph Tenkorltlng me litull
Man-dheniel e punes ne sek lorin public ne v6hlrim krahasimor 1 keta dy aulore kane dhene
kete perkufizim per sehorin publik
Sipas ketij perkufizimi sektori publik perfshin 24
a) Njesi organizative qejane Ie finan cuar ne pronesi dhe ose Ie kontrolluara nga sh teti
b) Resurset dhe aktivitetet e sherbimit publik
c) Organizata te kOlltro lluara kryesislll nga qlveria ( pra menaxhet dhe punonjesit ne
sherbimin public kane nje diference Ie reduktuar ne vendimmiddotmmje organizative
Nt kete studim punonjesit pub li c referohen per nepllnes it c ivile dhe punonjes te tjere ne te
gjilha ni vele t e qeverise duke perrshire njesitc e qeveri sjes vendore dhe punonjesil e
nderrmarrjeve sht eterore megjithese ne disa vende marrdheniet ne sherbimin public kane
mbetur Ie ndryshem nga ai 1 seklorit pri val (dmth ne It kaluaren sektori privat ishte I shtyre ne
menyrt l ipike nga fi(imi ndersa qellimi I seklOril public ka qene sigurimi I (e mirave publike
dhe sigurimi I minqenies se pergjithshrne dhe mireqen ies se qytetareve ) sol karakteristikat e
sherbimil public public jane duke u bere indirekte me Ie ngjashme me ate Ie sektorit privat
Z Giuseppe Casale ~ Service publiC relacione eork Josep Tenkorang th e comparative overvieeN Geneva August 2008
30
Nje perkufizim tjeter per se kt orin public eshte se ai percaklohet st sektori qe grupon Ie gjitha
akli vitetet ekonomike dhe soc iale qe jane ne nga rkim Ie administrates nderrmarrjet publike
dhe organi zmal publike Ie sigurimeve shoqerore
Pro sektori public perfshin Ire perberes
1- Administratat qc murrin ne ngarkim aktivitele me interest e pergjithshem
2- Nderrmarrjet publike bull dmth nderrmarrjet 11~ Ie cilen nje person public mhan shumiccil e
kapitalit Keto tradicionalishl kane qene konsideruar 5i element I polilikes ekonomike
dhe sociale Ie qeverise SOl ato jane pri vali zuar dhe njekohesishl kane mbelur ende
publike kane ndryshuar menyren e lyre Ie funk sionimit dhe jane si nderrmarrje private
3middot Zyrat publike admini strative Ie ngarkuara me sigurime shoqerore ~ qe ad ministrojne
politikat sociale Ie shletit ato mund Ie mbeshlelen mbi organizmat Ie 51 drejles private
32 Kush jane Ie perbas hkctal dhc ndryshim e1 e sekt oril public dhe sherbimcve publike
Sektori public dhe sherbimel pub like nuk duh et Ie ngaterrohenNe fakt aktivitelet e shcrbimit
Pllblic mund Ie merren ne ngarkim nga organizma private Keto quhen deleg ime Ie sherbimit
pubikKeto organizma nuk I perkas in sektorit public perimetri [ sherbimit public eshte me 1
ampjere se a i J sektorit public SOl sherbimi public duke ako ma s i nje runks ion I Administrates
Publike Nje sherbim public eshte nje akti vitet qe konsidcrohet se duhet Ie jete I di spollueshem
per Ie gjithe Ky nocion mbelel mbi ate te interest Ie pergjjthshem par shll1ne shpesh ky mbetet
njevleresim subjektiv pasi nuk mund Ie Ihullet qe nllk ka nje perkufizim universal Ie pranuar
nga te giithe Ne praktikeeshte sherbimi public ajo qe pushteti public pereakton politikisht sit e
tille Ky eshte nociol1 I cuditshem nga ai I sekloril public
Edhe shprehja Sherbim Publik ka nje kuplim te dyri shle nga njera ane ajo percakton nje
aklivitet ose nje mision Ie interest te pergjithshem ( psh sherbimi public I shkolles) dhe nga ana
tjete r leres ine e organi zmave Ie ngarkuara me keto aktivitete te interest Ie pergjithshem Ie eilal
mund te jene si publike edhe private duke kaillara klshtu nga sherbimit public ne sherbimet
Pllbli ke
n Shte ti eeborg
31
Prej shume kohesh sherbimi pub lic ish te krite ti I vet~m qe kushtezo nte zbati min e se drejtcs
ad mini strative dhe kompetencen e gj ykates admini strati ve me ndryshirnin e viteve Ie fund it ky
kusht nuk eshte me e mjaftueshrne me zgjerimin e aktiviteteve te sherbimit public ni fushlt n
ekonomi ke dhe vend in me te rendesishem te marre nga e drejta priva te Kesht Ll sipas natyres se
ak ti vitetit dhe strukt ures qe e ka ne ngarkim mund Ie da llojme dy rasle
a) Sherbimel publike adminisl rati ve shume te ndryshme qe grupojne sherbimet qe nuk
kane qeJl ime industria le apo tregtare ( mbrojtja sh ko lJa pu blike etj) alo jane kryes is ht
Ie menaxh ua ra prej o rgan izmave publi ke dhe ne keto ra5te prevaon te e drejta
administrative
b) She rbimet pu bli ke indu str ia le dhe tregtare ( nderrmCl rrjet qe kryejne sherbimet e
furnizimit me energj i uje etj ato mund te kryhen ga organizma publike ose private
Kur e5ht1 Gala pe r orgamni zma private zbato he t kryesisht e d rej ta pri vate pa r nuk
mungon e drejta ad mini strative Ata mbesin nen (utelen e pusht etit public ( s hlelit
qeverisj es vendore) qe vcri fi koj ne leSe ato e kryejne misionrn e tyre apo nese e
respektojne parim in e baraz ise te aksesil Ie perdoruesve ne sherbimin publik dhe te mos
perfitojne prej nj e s ituate monopoli ne teres ine e territorit Ie vendit ose nj e pjese te tij (
pe rjashtimi I par imit te konkurenees)
Shumeqeveri ne pamundts i per Ie finnncuar vazhd ueshme rishl she rbimel publikevendos~n
I Te reduktojne dimensionet e sektoril le tyre public ase
2 Te ndryshojne strukwren e tij par gjithmone duke privi legjua r pri vati z imin e t ij
3 Kalimi nga prakti kn e sektoreve publike neate te sherbimeve publi ke tt e ilat
s igurohen ed he nga akto re jashte sektorit pu blic e rendes ishme eshte qe shoqeria Ii
marri ne c ilesine sasine dhe menyren e duhur ket o sherbime
33 R rcgullimi ( marrdhenieve Ie punes ne sektarin pub lic ne Shqiperi
Marred heniet e punes neS hqiperi ne se ktorin publi c dhe ate privat rregullohen nga Kod i I Punes
par edhe vete brenda sektorit publik (psh per ato insti t llcione (e c ilat hyjne ne fu shen e veprimit
32
Ie legj islac ionit Ie sherbimit Ie nepunesil civil ke to marredhenie rregullohen me26 ligj Of 152
viIi 2013 Per Nenpunesin Civ il
Kodi [ punes I Republikes s(Shqiperiseeshte I bazuar ne Kushtetuttn e Shqiperise dhe ne normal
e pergjithshme Ie se drejtes kom belare Per sa J perket sektorit public dhe atij privat aplikimi I
kodil eshLi I nj ~j(e Ne sektorin public problemet per zbatimin e kritereve dhe kushteve ligjore
pef lindjen zhvillimin dhe perfundimin e marredhenieve Ie punes jane Ie vogla Nderkohe qe
ne sektorin privat perjashtuar disa nga kompanite e medha seri oze Ie cilet respeklojne dhe
zbatojneligjislacionin ne fuqi shumica e kompanive nuk jane korrekte si me strukturat
shteterore ashlu edhe me punemarresit duke krijua r keshlu nj c sektor jo inrormal ne ekonomi
Kodi I Punes L igji Per Nenpunesin Civil dhe dispozila Ie Ije ra ligjore e nen ligjore perbejne
nje baze Ie mire ligjore per rregullimin e marrdhenieve Ie punes dhe per Ie mbrojtur
punemarresin nga largimel abusive nga puna Konfliktet e Dun eS ne kete drejl im mllnd Ie
zgjidhen me mirkuplimin e paleve ne Ie kundert ata muod Ie drejlohen s ipas rastit Kom isionil
te Sherbimit C ivil dhe gjykfl les kompelente ve ndimel e fo mes se prere Ie cilel jane Ie
delyrueshme p~r zbatimin nga paleL
Shoqeria c ivile dhe media jane aklore qe pa pmur Ie drejte t u japin zgjidhje konnikteve ne
kete rushe behen pjese akti ve e diskulimit trt shqelesimevc soc ia le qe krijohen nga largimet e
padrejta nga puna dhe reagojne per Ie mbrojtur te drejtal e nje riut dhe lirite Ihemelo re pa u bere
pale me subjektet e perfshira ne konflikt
Ky studim eshle nje pjese e kesaj filozofie dhe tenton te evident oje problematikat ne lidhje me
Irajlimin e larg imeve nga puna s i nga ana e ad min istra tes publike ashlu edhe nga struktural
kompetente per s hqyrtimin e lyre 27Nga monitorime dhe studimet e vendimeve kane dale ampietje
terendesishtne te cilat flasin jo velcm per mangesi ne respektimin e procesit te rregullt ligjor ne
trajtimin e largimeve nga puna prej s istemit gjyqesor par edhe problem Ie renda qe kan ~ te bejne
me zbalimin e legji slac ionil ne fuqi qe rregullon kelt rushe
34 Studim 1 nderprejes sc kontrates se punes (Ilashkia Tirane dhe Bashkia Durres)
~6 Ligji nr 152 viti 2013 Per Nenpunesin Civil 11 Komiteti Shqiptar I Helsinki Situata e diskriminimil ne procesin e (argi mit nsa puna ne Shqiperj Tirane dhjetor 2011
II
2SSipas nje studimi t~ kryer nga Qendrlt1 Sui Juris projek ky I financuar nga USA ID me
tematike Zbali mi r Ligjil ne mbeshlelje te qendrueshmeri se dhe rritjes se performances ne
administraten publike u vu re nje domosdoshmeri e ndeshkimil t( lilUllareve Ie insliluc ioneve
perkalcse ne lidhje me largimet mas ive ngCl puna Me mijera jancpersonat Ie larguar
padrejtesishl nga puna keto 15 vitet e fundit por nuk ekziston asnjeherc nje pergjegjes 1 vetcm
per keto largime Me ane Ie ketij projekli qendra ~S ui Juris ka arritur Ie indetifikojeinstilucionet me problematike ne lidhje me kete ces htje referuar dhe bur imeve te
ndryshme kryesisht zyrtare ka nxjerre nje future financiare per demin e shkaktuar ne lidhje
pushimet nga puna pagesaL qe duhet Ie kryejnc ng3 vendimet e forms se prere dhene ngu
gjykata Gjate mbledhjeve teinformac ioni t ne shume institucione nje vemendje Ie veca nle ki shte
dhe Bashkia e Tiran~s dhe Bashkia e Durres it ne lidhje me keto pushime masiveku rezultuan se
2~e vilin 2009 ki sble 17 persona qe kishin nderprere Ie manmiddotdhenien se punes me deshirc
4 ishin ne li stepritje 1 ne prilje per pencion dhc 4 zgjidhje konlrate
Ne vitin 2010 ki shle 15 persona kishin paraq ilur doreheqje 4 kishin mbushur mash en e daljes ne
pension dhe 5 persona kishin zgjidhur kantraten e punes ne menyre 1e njeanshme
Ne vitin 20 11 ki shte 37 punononjes qe ki shin paraqitur doreheqjen 7 ishin ne liSle pritje bull 8
kishin dale ne pencion dhe 50 strukture 3 persona ki shin perfunduar kOnlraten ne afat Ie
percaktuar 1 punonjes ishte Irasferuar dhe 4 pUllonjesve I ishin paraqilur mam per shkeJje ne
detyre
Ne vitin 2012 ishin 36 persona qe ish in larguar me deshire 8 ishin ne listre pritje dhe nje
punonjes ne pencion
J~e vitin 201 3 kerni 36 punonjes Ie larguar me deshjre 8 ne listeprilje 4 qe ki shin mbushur
moshen per daljen ne pencion 4 punonjes ki shin zgjidhje re kontrates ne afal Ie perca kt ua r nje
punonjes kishte kerkuar Irasferim
18 Sialistika nxjerre nga konlerenca e realizuar nga qendrl Sui Juris me terne Zbalimi Iligjit ne mbeshtetje te h
qendrueshmerise dhe (ri l jes se performances oe AI 19 Zyra e informacionit Bashkia Tirane JO Informacion I dhene nga Burime zyrtare BClshkia Tirane
34
Ne vitin 2014 rewltonin 33 largime nga puna me deshire 5 punonjes kishin dale ne pencion
dhe 5 punonjes ki shin perfunduar kontraten e punes me arat Ie percaktuar
Nt vitin 2015 rezuhonin 51 largime me deshire ( r araqitur doreheqje) 2 punonjes rezuhonin Ie dale ne pencion dhe 8 punonjes Ie pushuar SI ndryshim structure 2 pUllonjes rezultonin Ie kishin
perfunduar kontrat~n e punes ndersa 4 prej lyre rezultonin ne zgj idl~ e Ie kontratcs se pun~s ne
menyre Ie njeanshme
l lSipas Ie drejtes sie informimit Bashkia Durres nga dergoi informacionin ne lidhje me largimet
nga puna ku rezultuan se nga viti 20 II deri ne vitit 2015 ish in
38 punonjes qe ki shin pltlraqitur doreheqjen ( sipas kontaktimit l1e pjese e lyre rezultonin qe
punonin ne instance me Ie larta pozic ion i ose ne institucione shtetcrore Ii Ijera)
20 punonjes qe ki shin mbushur moshen e daljes nepencion ampjail ket yre vileve
5 punonjes kishin perrunduar kontraten e punes ne aratin e caktuar
Sipas nje pasq yrimi Ie s ituates u vu re qe ceshljel po litike zene nje vend Ie rendes ishem ne
punesimin e punonjesve si dhe ne kohezjmjen e kontratave te lyre Bashkia Durres duke u
ndodhur perpara faktit qe kryetari actual ka nja mandate Ie] rezulton qe largimel nga puna jane
Ie minimizuara gje qe bie ndesh me Bashkine Tirane ku gjate ndryshimil te kryetareve kern dhe
pushirne masive Ie punonjesve ne periudhe kohore Ie njejte
11 Informacion I dhene nga Bvrime Zyrtare BashkiCl Ovrres
35
KREUIV
4Rregllllimi I marredhenieve te punes De Shqipcri sipas ligjit Per Nepunesin
Civil U
41 Evolimi historit I ligjit Per Nepunesin CiviF
Shqiperia ka nje Iradile te ndrejtimit pO litik te Shleli edhe pse jemi nje shIel I vogel gt me nje
administrate Ie vogel publike dhe me nje numer Ie kufi zuar Ie punonjesve publike Sek(ori puhlik
eshte duke kaluar neper reforma shume dinilmike ne rrugen df~it Inlegrimil Europian Duke
pasur parasysh kushtet e tilla kom iza ligjore ne fu shen e marrdhenieve Ie punesimit ne
sherbimin civil duhet Ie synoje forcirnin e unitetit Ie sherbimit civil dhe ti~jete mjaft neksibel
per te lejuar qeverine Ie pershtaste sistemin me ndryshimet e shpeshta qe po kal an vendi dhe ne
zhvillimin ne (ushen e kapciteteve nj erezore J2
Perpjekja e pare per krijimin e nje sherbimi civil proles ioni st e Ie materializuar ne ligjin Nr
8095 date 2 [03 1996 nuk nlllndi Ie bashkejctonte me kete rdite shumevjecare
Ligji [ vitil 1996 nuk benle dallime nennjct rnarredheni es juridike Ie nepunesve dhe
marrdhenieve Ie Ijera Ie punes pasi ato n eg ull ohes hin sipas Kodit Ie Punes Rregldl we Ie ketij
Kedi I nenshlroheshin si nenpunesil ashlll edhe pundor~l e Ihjeshle Pas kri zes se Ihelle qe
perfshiu administrflte n publike nete res i ne vijim Ie shndenimeve politike Ie vileve 90 re ronna e
fundit duke se e ka stabilizuar te pakten ne nivel knceptllal administraten publike nc rolin e saj
rregullator Nal yri sht mbetet shume per ebert qe admini slrat a publike Ie persose rolin e saj ne
jeten shoqerore dh e eko nomike Ie vend it
Pra me sherbim civil kuplojme veprimlarine e punonjesve Ie administrates publike qe kane
cilesine e nenpunesit c ivil per Ie rea li zua r fllnksionet e saj bazuar ne Kushtetute e ne li ~e
Ligjj actual ne ruqi I sherbimit civil kltl ngrilur nje sistcm Ictere te drejtash e detyrimesh per
nepunesil civil Ie c il etjane ne nj e balancim pushtelesh mes punemarresve dhe punMhenesve
keshlu qe cdc e drej(e e vecanteeshle e bltl lancuar me disa detyrime Te drejlat dhe detyrimet e
l Draft document Mbi nje ligje te ri oer sherbimin civil ne Shqiperi h pergatitur z Zhani ShOlPO ne bashkepunim me Dr Hans -Achim Roll konsulente te Sigma me kerkese te DAP 1 tetor 2010
36
- -- --- -- ---- --- -- - --- - -
nenpunesve civil rregullojne elementet e nje rarorti kontraklual te punes Ie lidhur midis
nenpunesit civil si punemarres I institucionit dhe administrates pubJike si punedhenes
42 Karakteristikatthelbesore tC Ligjit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil
Ligji Per Nepunesin Civil rregullon ne menyre Ie qarte dhe Ie plate marredheniet ne skemat e
administrimit civil 1 rnbeshtelur kryesisht tek pozicioni (post i) duke e kombinuar ale edhe me
disa elemente te sisternit te karrieres Karakteri dominues I sistemit Ie pozicioneve verehet n18
elemente Ie tille si kriteret e rekrutimit ngritja ne detyre levizja paralele etj
Fryma e ligiit te siperpermendur ka synuar krijimin e nje sistemi kryesisht te hupur Ie Sherbimit
Civil duke krijuar njekohesisht premise edhe per mobilitet te brendshem dhe karriere Tregllesit
e viteve te fund it lidhur me ngritjel ne detyre dhe levizjet paralele deshmojne megjithate ne
praktike kemi te bejme me nje sistem thuajse teresisht te hapur per konkurim nga jashte
perfshire dhe vecanerisht pozicionet me te larta drejtuese te Sherbimit Civil ( sekretari I
pergjithshem drejtori I pergjithshem etj rekrutimet per pjesen me te madhe te ketyre
pozicioneve realizohen nepermjet proced II rave Ie konkurrimil Ie hapur per kandidate te jashtem
por pa perjashtuar konkurrimin e nepunesve aclual civil
Qellimi J ketij ligji eshte krijirni I nje sherbimi civil Ire qendrueshem professional te bazuar ne
merite integritet moral dhe paanesi politike
Ky ligi percakton marredhenien juridike ndcrmjet shletit dhe nepunesit civil gjithashtu percakton
rregullat per administrimin e sherbimit civil
43Parimet baze per statusin e nepunesit civil
Sipas nenil 5 te ligiit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil Sherbimi Civil eshte I ndertuar
dhe verran mbi bazen e parimeve teB
I Shane eve te barabarta
2 Mosdiskriminimit
33 Neni 5 ligjit 1522013 Per nepunesin civil ne Administrimin e Sherbimit Civil
37
3 Merites
4 Tc Irasparences
5 Te profesiona li zmit
6 Paanesise po l it ike
7 Qendrueshmerise ne de tyre dhe vazhdimesise se shhbimit civil
44 Fusha e veprimit te Iigjit per nepunesin civ il
34 Nen i 2 Iligji per nepunes in c ivil percaklon ru shen e ve primit Ie tij nepermjet per fshirjes se
te gi ithe nenpunesve qe lIshtrojne nje funks ion public ne nje institucion tt admini strates
ShlehrOre institucion Ie pavarur apo njesi Ie qeveri sjes vendore me peljashlim
a) Te Ie zgjedhurve
b) Ministrit dh e zevedsmini st rit
c) Funksionaret e emerruar nga Kuvend i bull Presidenti I Repub li kes ose Keshi lli I Ministrave
d) Gjygjta re t dhe prokuroret
e) Nenpunesit e ad ministra t~s gjygjsore
I) Ushtarakut Ie foreave le armfliosu ra
g) Personelitle Sherbimil Infonnali v Shleleror
h) Personelit Ie njesive publi ke direkte te sherbimit
i) Anetarit dhe kryeta rit Ie organeve kol eampjia le drejtuese Ie komiteteve apo institucioneve ne
vares i Ie Kryeminislri se apo Ie nje mini stri
j) Punonjesit adm inistrative
k) Funksionaril Ie kabinetit
Shtrirja vertikalc
J5S lllrirja vertikale e rushes se veprimit Ie LSHC nis s ipas Ilj~ skeme hi erark ie nga pozic ioni I
sekrelarit Ie pergji lhshem te ministrise dhe shkon deri ne nive l special ist J6ne praktiken e
1 Neni2 ligji 1522013 per nepunesin dvilshy
38
- --- -----shy
deritanishme vihet Te nje konso lidim I kenaqshem ne kategorite e ulta dhe Ie mesme ndersa per
kalegoriH e lana Ie Sherbimit C ivil tregues i I qarku llimil ka qentH lane rue qe regan per faktin
qe keto pozicione jane dis i me Ie ekspozuara ndaj ndryshimeve te mundshme politike apo edlle
ndaj rap0rl eve persona te epror vanes pavarsishl nga moti vimi I drejte apo abuziv I k~lij
qarku llimi
Shtrirja ho riw ntale
Shtrirja horizol1tale e fu shes se veprimit te LSHC eshte e ku fizu ar ne disa institucione (KM
ministry institucionet e pavaruara bash ki qarqe elj
Fusheveprimi horizonta l [ ligjit ne ketedimension ne ni ve l qendror zbatohet per
a) Administraten e mini strive zyres se krycministril (rreth 1500 nepunes civile)
b) Adm inistralen parlamentare dhe te presidences si dhe administraten e instilucioneve Ie
pavarura qe raportoj ne drejt pltrsedrejti ne Kuvend (rrelh 2800 nepunes civile)
Stalusi J disa kategori ve te Ijea nepunesish te institucioneve It lilla si tatimet bull dogana polic i
diplomaci etj rregullohen me ligje perkate se te eilat ne thelb permbajne eli sa elemente Ie
ngjashme OSe Ie pemfena me ato Ie statust Ie ncpunesi t civil Statusi i pjeses tjeter te
punonjesve Ie administrates publike ( ars imi shendetcsi etj) perfshire administraten dhe
punonjesit e degeve ne vflres i Ie ministrive ne rrethe ose qarqe e qe perbejne dhe numrin mlt Ie
madh Ie punonjesve ne kete sector bazohet thjeshle ne kod in e punes
Fusha e veprimit rnaterjaJ
Fusheveprimi malerjai nenketedimension ligi i ka rregulluar elemenlellhelbesore me rendes i per
marredheniet e punes te nepunesve civil Ie ci lmjane te ndryshme nga alo per punonjesit e ljere
publike Ie ci let jane zbvilluar pas kesaj me akte dyteso re nenligjore kohn e punes dhe
pushimit etj
~Slrategjia nderseklorjale e reformes nE administrOiten Publike (SNAAP) ne kuader Ie strategjise kombetare per zhvillim dhe in tegrim (2009- 2013) Tirane Shlalor 2009 16 Neni 19 I ligji l sherbimit civil ka tegorile e nepunesve civil jane keto 1 Nepunes civil Ie kat egorise se larte drejtuese 2 Nepunes civil te kategorise sl mesme drejtuese 3 Nepunes civil v te kalegorise se ul et drejtuese Anep unes civil Ie kalegori se ekzekutive nepunes civi l Ie kalegori se se larte drejlues konsiderohen keto pozicione a) sekretar I pergjilhshem b) drejlor departamenti c) drejlO( I drejlorise se pergjilhshme d) pozicione te barazvlefshme ne Ire Ie parat ne institucionel e administrates publike qendrore apo vendore
39
Ne lidhje me disa aspekte Ie marredhenieve te punesimit (psh mosha e daljes ne pension
sigurimi socia l dhe shendetesor) LNC permban nje reference te p~rgj ith shme ne legj isiacionin e
pergjithshem te punes ( Kodi I Punes) si legj islacion plotesues Disa eiemenle Ie Ijera Ihelbesore
( deklarimin e pasuri se bull konfliktin e interesave skemen e pensioneve ploHsuese elj gjithashlu
te rendesishme pir marredheniet e punesimit te nepunesit civ il jane te shpemdara ne
legj islaeionin e posacem I eili zakonish t rregllilon te gjithe ose nje pjese te madhe te pllnesimit
publik
45 Pranimi ne Shcrbimin Civil 31
Pranimi ne sherbirnin civil ne kategorini ekzeklltive behet nepermjet nje kankurrirni tehapur
kankurimi organizohel ne menyre periodike nga njesia pergjegjese per seci lin nga grupet e
percaktuara ne piken 8 tt nenil 191e ketij ligji
Konkurrimi zhvi llohet ne dy faza
a) Yerifikimi paraprak nese kandidatet plotesojne kerkesat e pergjithshme dhe ato te
posacme sipas shpalljes se konkurrimit
b) Vleresimi I kandidateve
Verifikimi paraprak kryhel nga njes ia pergjegjese ndersa vleresimi I kandidateve behet nKa
komiteti I perhershem J pranimit I krijuar per secilin nga grupet e percaktua ra ne piken 8te nenit
19 Ie ketij igji
Kandidatet fitues qe marnn 70 Ie pikevc talale tevleresimit renditen nga komiteli I
perhershem I pranimil sipas pikeve Ie marra ne li slen e kandidaleve Ie sukseshem
~shte Keshilli Ministravc qe mirnton negulloren e hollesishme per krij imin perberjen dhe
veprimtarine e komiteteve Ie perhershme te pranimit si dhe lTegu llat e hollesishme per
proceduren e pranimit dhe vleresimin e kandidateve
n Neni 22 Iligjit HPer Nepunesin Civil ~
40
46 Ngritja ne detyre
JSNgritja ne delyreesilic kalimi I nje nepunesi c ivil nga pozicioni actual I punes ne nje ni vel
pozicion me 1e larte ne te njejtin institucion osc ne nje in sti tucion tjeter te administrates publike
qendrore apo vendore ( kur nje vend I till e ekziston) Ngri tja ne detyre reali zohet rea lizohet
nepennjel procedures sekonkurrimit organ izuar ga njesia pergjegjese per nj e ose disa
pozicio ne te tira Bazuar ne parimin e neoit 20 ( shanceve Ie barabarta profesionalizmit etj) te kClij ligji Nese vendi I lire I kategorise se utel apo Ie mcsme drejtuese nllk eshle plotesuar sipas
nenit 25 te kctij ligii ai plotesohet nepennjet ngriljes ne detyre
Mund te aplikojne per ngritje ne detyrevetem nepunesit civil te oj e kategorie pasardhese te
pnnesuarit ne Ie njejten apo ne nje institucion tjete te sherbimit civi l nese plotesoj ne kushtel
per ngrilje ne delyre dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Nese vendi I lire nuk plolesohet nepermjel procedures se ngritjes ne detyre nje procedure Ijeter
mund Ie organizohel Brenda nje afali 3 mujor deri ne plOleurosimin perfundimlar Ie vendit Ie lire
nese eshle e nevojshme mund Ie zbatohet procedura e tras ferimit Ie perkohshem ne interest e institucionit sipas shkronjes a Ie pikes I Ie nenit 48 Ie kctij ligji Keshilli J mini strave miraton
kushtet qe duhet Ie plotesojne nepunesit per ngritjen ne delyre dhe proceduren e hollesishme Ie ngritjes ne detyre
Ne prakt ike ngritj a ne detyri ka ndoshur ne perqindje Ie vog la rastesh Ekzistojne megjithale
di sa paqartesi lidhur me ndryshimin e pozic ionit brenda nje kategorie ( Ie larte) nese kjo perren
ngritje ne delyre apo levizje paralele gje qe veshtireson pasqyrimin real Ie ket ij Ireguesi
AVflnlazhi kryeso r I kesaj dllkurie eshte se konkurimi public ka promovuar lerheqjen e
kandidateve Ie af~ ngajashte admi ni strales gje qe krijon mundesine e sjellj es se njohuri ve dhe
metodave Ie reja Ie punes nga ala kandidate qe kane studjuar jashle ve nd it apo nga ata qe vijne
prej sektorit privflt Disavantazhi nga ana (j eter kate beje me pranine e nje kostoj e opportune ne
lidhje me s igurine e karrieres qe mundte mOli vonle me mire nepunesit e brendshem civil
47 Uvizja paralele
J Neni 26 Iligjit nr 152 2013 U per nepunesin civil U
41
Plottsimi I ve ndeve Ie lira ne kalegorine ekzekuti ve ala H~ ule apo Ie mesme drej lUesc behel se
pari nga nepunesit ciyile Ie se nj ejles kalegori nepermjet procedurts paralele Kush mund Ie
aplikoj ne per plotesimin e nje vendi Ie lire nepermjet procedures 51 Iev izjes paralele 5ipas pikes
1 nen 25 I ketij ligi i gt nepun sit civile Ie se njejtes kalegori ne Ie njejtin apo ne nje institucion
tjeter Ie sherbi mit civi l qe plotesojne kllshlet per para lele dhe kerkesat e posacme pef vendin e
li re
Yleres imi 1 kandidateve Ie inte resuar kryhe nga nje komi sion I brendshem I krijuar ne cdo
emiss ion nepermjet nje procedure Ie bazuar ne parimel e parashikuara ne piken I neni 20 Ie
ketij ligji Perfaqesuesi I njesise pergjegjese esbte anelar I kom isionit te brendsghem
Ne perfundi m te vl eres imit komisioi mund te ve ndose
a) Perzgjedhjen e kandidatit me Ie pershtatshem per tu emeruar ne vendin e li re
b) Perfundimin e procedures pa asnje teperzampjed hur ne fast se asnje nga kandidatet e
interesuar nuk ploteson kushtet dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Keshill i I Ministrave miralon
a) Kushlel qe duhel Ie pJolesojne nepunesit per levizjen parale le dhe procedurat e
hpo ll es ishme te levizjes paralele
b) Rregullal pfr krijimin dhe perberjen e komis ionit Ie parashikuar ne piken 3 Ie kctij neni
48 Oisipiina ne sherbimin civil (SHe)
Disiplina ne Sherbimin Civi l ka Ie beje me mnsa l di s iplinore qe jepen ne rastel e konslalimil 1(5
shkeljes serregullave apo Ie moskryerjes se detyrave Masat disiplinore dal lohen nga vleresirni
negativ I perfosmances Vendim-marrja ne lidhje me ke lO procedura perqendrohet tek epror
di rect dhe me pas ekzis(on mundesia e ankirnit Ie drejteperdrejte ne KSH C Sipas nje studimi
eshte ve ne re qe nllmri I rn asave di siplinore ne praktikeeshte I voge l verehet nje shperndarje j o
uniform e tyre lakonisht nje numer relalivisht [mad h [ masave di si plinore vihet re ne mornente
ndryshimesh politikc
42
Ligji eshte relativisht J pltiqarte lidhur me zbat imin e mases sl uljes nedetyre ) kur nje institucion
( ku eshte dhenc nje mase e (ille ) nuk ekzistojne vende pune Ie oje kategorie Ie lIle ne keto
raste nje mase e tille fezulton e pazbatuesh me apo te pakten problemalike Dicka e ngjashme
konstatohet edhe lidhur me mundesisne e kthimit ne pozicionin e rneparshem pasi parashkruhet
masu di sipiinore
49 ASPA OHE PROGRAMET E FORMIMIT PIWFESIONAL
ASPA
39Ne varesi te Ministri se se Brendshem krijohe dhe Shkolla Shqiptare e Administrates Publike
(AS PA) SI jnst itucion public qend ror me se li nc Tiran~ASPA ka autonom i administrative dhe
akadem ike Ajo ka per qeHim formimin professional Ie nepunesve civil 5i dhe cdc individi tjeter
vendas ase H huaj qe nuk esh te pjese e sherbimil civil dhe qe plOleson krilerel e kerkuara
Forrnimi profess ional perfshin programin e forrnimit Ie Ihelluar Ie kandidateve per kalegorine e
ncpunesve civile te ni ve lil Ie Jarle drejtues anetare te tru pes se nepunesve civi le ni velit Ie larte
drej tues si dhe programin e formimit Ie vazhdueshem Ie nepunesve civ il dhe Ie cdo indi vidi
tj eter jashte ketij sherbimi
Buxheti ASPAmiddots percaktohct si ze I vecanle ne Buxhelin e Minislrise se Brendshme
Organel drej tuese te saj jane
I Keshilli drejtues
2 Drej lori
KeshilJi drejtll es perbehel nga [2 anetare dhe kryesohet nga nj e prej rektoreve Ie lmiversitetcve
I zgjedhur nga Kon ferenca e Rekloreve Ie Shqiperise Ne perberje Ie lij jane perfaqesues dhe
drejtues Ie larte Ie min istrive organeve Ie qeverisj es vendore DAP- it universiteteve shoqerisc
civile dhe biznesit sipas percakli mil te bere me vendim Ie Keshill il Ie Ministrave
I Neni 91igji 1522013 Per NepuneStn Civil
43
Keshilli drejlues miraton po litikat bull slrategjite dhe partnerilelet e ASPA-s hal10n kuadrin
rregullal0r Ie saj 5i dhe miralon projektbuxhetin dhe s trukturcn organizali ve Ie ASPA-s
Detyra Ie hoJlesi snme te keshillit drejtues percaklohen me vendi me te Keshillit Ie Ministrave Ne
percaklimin e polilikave Ie perzgjedhjes dhe Ie formimil bull ASPA detyrohel Ie bashkpunoje me
DAr-in s i njenjesia e ngarkuar j)tr centrgatitjen dhe mbikqyrjen e zbatimit Ie polilikave
shteterore ne sherbim civil
Drejlori I ASPA-s emerohet dhe lirohel ne detyre sipas kritereve dhe rregullave Ie percaktuara
per anetaret e trupes se nepunesve c ivile Ie kalegorise se lartc drejtuese Perjashlimisht deri ne
moment in e fillimit Ie efekteve Ie kelij ligji drejlOri I ASPA-s emerohel me vendi m Ie Keshi llil
te Ministrave me propozim te Ministr e Brendshem
Nepunesil e ASPA-sderi ne momentin c IIUjmit te efekteve Ie ketij lirui emerohen nga Drejtori
I ASPA-s s ipas procedures se Kodi Ci vil Keshilli 1 Minislrave miraton rregullal e holl esishme
per menyren e organizimit dhe funksionimit Ie ASPA-s
Programer e formimit profesional
AS PA ka per delyre leofroje formim profess ional nepermjet perfshirjes se programeve Ie
meposhtme
a) Program Ie foonimit Ie thelluar n~ baze Ie Ie cilil formohen kandidalel per anelarel Ie
TNO-s (niveillarte drejwes)
b) Programe Ie formimil t~vazhdueshem ne baze Ie Ie cilit trajnohen ne vazhdimesi dhe
n~ lidhje me punen e nepunesit civil te te gjitha kalegorive si dhe cdo indivit tjeter
j ashte sherbimit
ASPA ofron mundesine e pergal irjes paraprake Ie kandidateve per te marre pjese ne
konkurrimin e hapur per kalegorine ekzekutive kundrejt tmires
ASPA realizon sludime dhe bOlime ne fushen e administrates publike Sludenlel e AS PA-s te
perzgjedhur nga shoqeria c ivile bisnes i apo individi jashlc sherbimil civil detyrohel te paguajne
larjf~ Keshilli I Ministrave miraton lariftin perkmese per cdo trajnim
44
KREUV
5 RREGULLIMI I MARRDHENIEVE TE IU NES NE SHQIPERI SIPAS KODIT
Til PUNES
51 Kodi I punes dhe rregullimi I marrdhenievc te punes ne administraten publike
Marredhenia e punes ne vendin lonerregulohet nga Kadi I Punes I Republikes se Shqiperise I
cili eshte li gj i kryesor per rregullimin e ketyre mltl rrdhenieve ne dispozital perkatese te lio Per
te kl ptuar memire gjendjen e egjislacionil shqiptar pqr marrdheniet c punes eshle e nevojshme
Ie bcjme nj l anaiize te pergjithshme Ie legjislacionil perkates Ky Kod eshte krijuar me qellim
Ie rregulloj marrdheniel e punes ne tregLlll e ekonomise private dhe iniciatives se li re Ne
sekto rin publik prob1emet pcr zbatimin e krit ereve dhe kushteve ligjore pcr lindjen zhvillimin
dhe perfundimin e marrdhenieve Ie punes jane Ie vogla Kodi I Punes parashikon nje
serhregu llash ne mbroj~e Ie punemarresve sin e mstin c fillimit vijimit dhe Ie perfundimit te
marredhenies se punes Kodi parashikon nje rregulJ te posacem per rastet kur punedhenesi eshte
organ J administrates pubJike gjithsesi ky parashikim duhet te kuptohet sakte nga vete organet
dhe ndoshla Ie shoqerohet ed be me lTegullime I~ tjerf Ie posacme per administralen pllbJike
Nje analize e tilleeshte hapi I pare per I ~ evidentuar boshlleqet dhe problemalikm qe ajo mbar
Gjithashlu nje an aJ ize e tilleeshtc e nevojshme per Ie ku ptuar nese prob lemet e qendrueshrnerise
pavars ise ose meritokracise ne administraten pub like rrjedhin per shkak Ie mangesive ligjore apo
moszbatimin korrekl Ie Jigjit
42Kodi punes rregullon Ie gjilha marredheniet e punes ne administratcn publike me perjashlim
Ie marrdhenieve Ie punes Ie personave punesimi I Ie cileve rregullohet me ligj t~ vecante pra Ie
gjitha marredheniet e punes ne organet e administrates publike qe nuk I nenshtrohen nje
rreguHimi Ie veCaJ11e me li gj do Ie rregiullohell sipas dispozilave Ie ketij Kodi Madje ky Kod
parashikon qe per as sa ligji I vecante nu k parashikon zgj idhje per problemet e lidhura me
marredheniet e punes perseri do te gjejnc zbatim ne di spozilat e Ketij Kodi
lt0 ligji nf 7961 dal e 127 1995 Per Kedin e Pun es n~ Repu bliken e ShqiperisE I ndryshuar
4 1 Or Eralda Ca ni Anarize e legjislacionit mbi marrdhenel e punes ne administraten publike ne Republiken e
Shqiperi~e ne kuadrn e projektit te qendres AKSES ALBANIA Per nje administrate publike tre qendrueshme dhe
profesionale ~ mbeshtetur nga Ambasada Gjermane ne Tirane dhjetor 2009 41Neni 4 I Kod te Punes
45
Ky Kod 11 ~ kreun JIl Ie tij parashikon oj sere pari mesh mbi Ie eilal mbes hteten marredheniet e
punes Edbe pse parimin e konkurrueshmerise apo Ie trasparences nuk e permend lie nenin 11 Ie
tij parashikohet se normal e se drejtes Ie d iet rregullojne marrdhenien e punes kane perpares i
qe edhe veH KushlelU ta parashikon oe nenio 11 6 Ie saj Kod i rendi Kushtetuten Konvenlat
Nderkomelare It ratifikuara e me pas li gje Ie tjera duke renditur Ie parin nga 10 Kodin e Punes
Pra perforcohet edhe nje here rregullimi qe Kushtetuta parashikon ne neni n 107 qe marrdhenia e
punes per nepunesit civ il publike bazohet ne lrasparence konkurrueshmeri e profesionalize m
52 Lidhja e kontrates se punes
Kodi I punes ne nenio 19 Ie tij parashikon qe lindja e marredhenies se punes kryhet nga
punedhenesi I ci li puneson ne menyre Ie drejtoirdrejte punemarres in Ky punedhenes perdo r
zyra shtett~rore Ie punesimit ose agjensite priva te Ie punesimit per le punesuar punemarresjn ky
parashikim eshU h~H1lmr me qeJlim qe tu sherbeje person ave juridik pr iv m Ie cilet mund Ie
zgj edhin me sa duke rregLdlal e lyre Ie punesimil te pu nonjesve Ie lyre [ referuar nekuadrin e
detyrimil kllshtetues pe r konkurrucshmeri dhe tra sparence pcr punonjes it e administrates publike
bull ky rregullim do Ie s ilhe konfuz ion dhe paqanes i Pm ka nevoje qe ky Kod meqeeshle li g baze
edhe per marrectgheniet e punes ne admi nistraten publike bull te specifikoje nje rreguHim Ie posac me ne kontrat en e punts apo edhe referimi tck e ashtequajtura kontrate kol ektive e
punes Sigurisht qe cdo rregu lli m qe do te bellej me akt Ie posacme li gjore e vecnneri sht
nenligjore do Ie ishl e I delyrueshem per lidhjen e nje konlrale punesimi Gjithsesi s ic ulna
edh e me la rt profesional izmi apo kerkesa per kritere Ie cakluara piir punesim Kodi I punes Illik
e percakton si kriter punesim i
53 Kohhjatja e marredhenieve te punes
Marresheniet e punes sipas Kodit teP unes lidhen sipas nj e kohezjatje te pacaktuar dhe nje
kohezjatje te caktu ar 43 Kodi me qell im krijimin e rnarn=dhenieve Ie qendrueshme tepunes
parashikon qe si rregul kontrata e punes lidhet per nje periiudhe te pacaktuar Nese
konlra la e punes do le lidhel per nje periudhe Ie cak tultlf kjo duhel jus lifikuar per arsye objekti ve
o Kreu XIV neni 140 I Kodit te Punes se Republike$ $e Shqiperise I nd rysh uar 2003
46
qe lidhen me nar yren e perkoheshme Ie detyres nJ Ie eilen punemarresi do lepunesohet 44 T~
gjitha rregullimet mbi kohezjaljen e punes kohezjatjen ditore ne pune 45 pagesen pushimin
Javor e vjetor punen e nates apo kohe feslash dhe pagesen per Ie detyrimin per kuaifikim
punonjesish elj jane rregullime Ie eilel pltl dysh im mundesojne nj e status Ie caktuar te mbrojtu r
Ie punonjesit per punen qe kryen pushimin qe duhe Ie kete si dhe pagesen qe duhe Ie marre
per punen qe kryen Mund Ie permenden (dhe nje sere nenesh Ie ketij ligji qe synojne
rregu llimin e sigurise dhe mbrojtjes Sf shendet it ne pune si psh Nenel 39-75
Ne pergj ithesi keto rregullime duke qene edhe ne Iefiektim te traktateve Ie m iratuara nga 46IL0 dhe ratifikuara ga Shqiperia ne te njejlen kohe refleklojne edhe shu me prej dire ktivave
Ie BEmiddotse
Te lill a mund tepermenden
47Direkl ivat 2003 l Ee e parlamentit dhe Keshi llit Ellropian Mbi aspekte Ie caklllam Ie oreve Ie
punes
Direclive e keshillit 9 1533 EC vi lil 99 1 Mbi del yrimin e punedhenesve per te informuar
punemarresit mbi kushtel e kontrates apo Ie marrdhenieve Ie punes
Oirektivat 781 EC vi lit 2000 Krijimi I nje kornize te pergjithshme trajtim I barabarte ne
punesim dhe pro fesion e e ila kerkon Irajl im Ie njejle Ie personuve pavars isht nga bes imi felar
paaftesile gj inia orienlimi seksual elj ne marredheniet e punes apo profesion dhe ltlnetaresite
ni orgMizata te caktuara
Nje organ I administrates publike krijohet per Ii sherbye r nje interes i public Ie eaktuar dhe
z1konishl organet e adminjSlr31iS publike krijohen SI persona juridike me akte liampjore per Ie
ekzisluar per nje periudhe Ie pacaktuar kohe ose ne raste Ie caktuara per Ie traj tuar ceshlje per
tC eilat vendoset nje kufi koh or I cfl ktua r4 ~ Edhe ne rltlSle Ht ill a si kjo e fundil akli li gjo r apo
Neni 140 I KPU NE5 parashikon se U nese koheljotja nuk percokrohet me sokresi ngo paler gjare idhjes se kontfoftS ojo ((ojtohe si kontrote me periudhe Ie pocokruor ~5 ligji nr 136 viti 201 5 per disa shtesa dhe ndryshime n1 ligjin 7961 te vitit 199 5 te Kodi I pun~s 1Republikes se Sqiperise i ndryshuar ~o Organizata nderkombtHare e punes ( ILO) n Directive 2003 EC of the European Parlament and of the Council o f 4 November 2003 ~ permbl edhje informacionesh rreth marrdhenies se punes Feri ona Cato
47
nenligjor nuk parashikon kohezgjatien e vele organil administrative Nt ligiin per stat us in e
nepunesil c ivil parashikohen komilele ad-hoc Ie eila jane krijime Ie perkoheshme Ie posacme
Ie krijuara me qellim menaxhimin e testimeve Ie kandidateve pef nje vend pune pjese e
sherbimil civil Po ashtu mund Ie kete organe Ie (ilia Ie administrates publike qe traj tojn~
ceshtje Ie tilla por qe shuhen mbas mbarimit Ie funksionit pqr Ie ei len jane krijuar r sh kemi
organct qe trajtojne ceshljcl e kthimit dhe kompesimillc pronavc Kjo ceshlje kil dhe kufi zime Ie
caktuara nga vete ligji
Megjithate ne rustin e pare behel Ijate per nje pune shume Ie kufizuar ne kohe( nje dilore ose dy
dilore) ne rastin e dyte behet fjale per nje ceshlje edhe pse mund Ie kete kllfizimel e veta ne
kohe mund Ie zgjasi per vite me rradhe Pra kontratCl e punes neorganet e administrates rubJike
duhel Ie jene me nje kobezgj atje Ie papercaktruar ne Ie shumten e rasteve Sigurishl nese
natyra e punes apo detyres do Ie ishte e perkoheshrne edhe kohezgjatja e kontrates se punes do
Ie ishte e kufizuar edhe nese behet jale per marredhenie pune ne nje organ admil)islrativ qe
nuk esille I perkohshem Nje interprClim I till lmbetet edhe ni ate qe admini strate publike per
nga natyra e saj eshte e qendrueshme dile e vijueshme Gjithashttl nj e intepretim [ till1 do Ie
ishte ne perpulhje me direktival e Komis ionit Europian qe kerkojne nje justilikim per
pefdorimin e kontrata ve aflltshkurtra duke I kerkuar shte te ve anetare( nuk eshle e
delyrueshem) q~ Ie konsuhohen me grupel e inte resl dhe Ie marrin masa lidhur me kelt 5i
a) Justifikime objekti ve per rinovime konlratash dhe marrldhenieve Ie tilla al~lshkunra
b) Percaklimi I perseriljes qe mund Ii behe t konlrates afalshkurte r
Kjo directive duke kerkuar nje rregullim te percakluar Ie Ii lie qe orienlon gjilhe marrCdhenicn e
punes drejt qendrueshmerise net per polilik~n qe BE-ja ofron pel nje marredhenie Ie
qend rueshme pune
54 Perrundimi I marrdhenieve te punes
48
Kodi I punes parashikon 49 qe marredhenia e punes perfundon me zgjidhjen nga njerltl pale e
kontrales osekur ka perfunduar afati I percaktuar ne kontrate
Kohezgjatja e nje kontrate tregan vazhdimesi e nj e marredhenie pune pra qendrueshmerise po
aq percakton edhe leresine e rreguUave qe do Ie ndiqen ne rastin e zgjid hjes se saj perfundimi I
marrdhenieve Ie punes regullohet nga Kreu XIV I Kodil Ie punes Kontrala e punes me
kohezgjalje Ie pacaktuar perfundonn kur zgjidhet nga njera pale ose ka perfunduar afati I
njoftimil sine rastin e nje konlrate me tlfat ashlll dhe pa ann kontrata mund Ie zgjidhcI me
arsye duke respekhlar proceduren e parashikuar nga raSle e zgjidhjes se kOfllrales me arsyc s i
dhe procedura e kisaj zgjidhjej e
Fillirnish t respeklohet afmi 1 nj ofiirnil per zgj idhj en e kontrates 1 ei li shkon nga dy deri ne tre
muaj ne vares i Ie s ituatave Ie caktuara Ie parashikuara50 ne nenin 143 Ie Kodi te Punes ku
Iheksohet
I Pas kohes se marrjes ne prove per Ie zgjidhur kontraten ne periudhe Ie pacakwar pale
duhe Ie respektojne nj e flfal njoftirni prej nje muaji gjate vilil Ie pare Ie punes prej dy
muajsh per dy deri ne 5 vi tet e para Ie punes nde lsa prej 3 muajsh pe r me shume se pest
vjet pune
2 Keto afate mund Ie ndryshohen me marreveshje me shkrim ose me konlrate kolektive Ie
punes kur Pllnemarresi ka kryer deri nc gjashl~ mll aj pune afati Injoftimit nuk mund
Ie jeleme pak se dy jave Afa li J njonimit eshtejo me pak se I muaj kur punemarresi ka
kryer me shume se 6 muaj pune
3 Afati 1 njoftimit per zgjidhjen e konlrates zgjalel si pas rastit deri ne fund te javes ose deri
ne fund Ie muajiL Zbatohet I njejti regu]) kur afati I Iljofiimit pezullohet gjateperiudhes
se paa ftes ise per pune shlatzani se ose pushime ve Ie dhena nga punedhenesi
4 Kur njera pale e zgjidh kontraten pa respektuar afatill e njo flimit zgjidhja Irajtohel si
zgjidhje me efekl le menjchershem
bull9 Neni 141 I Kodi I Punes I republikes se ShQiperise
00 Neni 143 I Kodit te Punes te Republikes se Shqiperise
49
Pasi parashikohet respektimi I afati dhe procesi 1 informimit Ie arsyes dhe shpjegimit e situates
Kadi parashi kon perfundimin e marredhenievc Ie punes ne situata tejustifikuara dhe parash ikon
ne cdo here qe do Ie kele perfundimin e lyre normalisnt ky Ie jete edhe per nje arsye Ie
arsyet uar apo tejustirikuara
Nje percaklim I shkaqeve Ie arsyeshme nuk mund Ie behe ne Kad pork y [ fundit merr pers iper
Ie sherbeje 5i nje kufi zim I abuzimeve me kufirin e Ie arsyeshme Ne kete ne nenin 146 Ie
Kadi H~Punes pamshikohen s ituala qe konsiderohen 5i shkage Ie arsyeshme par edhe s ilUale Sl qe konsiderohen 5i shkaqe Ie paarsyeshme Ie zgjidhjes se kontrates se punes Neni 146 Ie
Kadit Ie Punes CilOhe qe zgjidhja e komrates nga punedhenesi kons iderohet pa shkaqe te
arsyeshme kur a) punemarresi ka pretendime qe njedhin nga kon trata e punes b) punemarresi
ka ~rmbushur nje detyrim ligjor c) kur behet per mot ive te pan dash me nga personaiteti I
punemarres jl por qe ka lidhje iegjilime me Ie drej lin e punes dhe raportet e saj Konsiderohen Sl
moti ve t~ tilla raca ngjyra seksi mosha gjendja civile detyrimet ramiljare besjmi retar
bindjel politikc kombesia gjendja shoqerore
Kodi 1 PlUleS ofron gjilhashlu edhe nje percaklim Ie pergjithshcm te institutit Ie situatave Ie
juslifikuara Neni 153 Ie Kodil Ie Punes vle reson 5i shkaqe H jus ti fiku ara rrelhana e rcnda qe
nuk lejojne s ipas parimil Ie mirebes imit Ii kerkohet alij Ie ka zgjidhur kontraten gt vazhdimin e
marrdhcnieve te punes apo dhe raste kur punemarres i shkel detyrimet kontrCl ktuale me raj Ie
lehlc ne menyre Ie perserilur me gjithe paralajmcrimin me shkrim Ie punedhenesit Kuptmin
e rret hanave terenda apo fajita Ie ehle te pers~rilur pale do (ju duhet ta interpretojne s ipas rasti
dhe eshte gjykata ajo qe vend os nese ekzi stoj ne apo jo shkaqe te tilJ a Ire justifikultl ra per
zgj id hjcn e kntmtes
Nese zgjidhja e kntrates rezu llon te jete jo nerespeklin e procedurnve Ie parashikuara apo jo per
shkClq e te arsyeshme I j ustifikuara punemarrcsi ka Ie drejt e Ie paraqese pad ne gjykale kunder
punedhenesit brenda 180 diteve nga d ita e perrundimit Ie arati te njoftimit Kodi parashikon se
zgjidhj a e kontrates pa shkaqe Ie arsyetueshll1e eshle e pavlefshmePunedhenesi qe ka zgjidhur
kontraten dHke mos respektuar aralete e njofl imil duhet Ie paguaje si rregull dernshperblim nje
~ l Neni 146 1 kodile punes te Republikegt se Shqiperise
50
page prej 2 muajsh Zgjid hia pu shkaqe tearsyeshme sjell edhe demshperblim deri ne I vii page
Madje kodi parashikon qe kur ka nje vendim Ie formes se prere per Ie riklhyer punemarresin ne
vendin e meparshem cpunes punedhenesi eshte I detyruar ta zbatoje
Referuar kelij punimi cka u citua me lart Ie gjilhe keto aspekte ligjore si dhe polilika qe
ndermerr shteti ( qeveria ) Juajne nje rol Ie rendsishem ne mbrojtjen e punemarresve per Ie
ruajtur vend in e punes ( duke siguruar nj e kontrate afatgjale Ie punes ) gje e cila ~jell nje lTitje te
punesimit thene ndryshe duke mos ndryshuar shirrat e papunesise ( nje nga s frdat qe perballet
shleli shqiplar)
51
Konkluzione
lDuke II bazuar ne cfare II trajtu3 ne kiW punim kam evidenHlat qe pavars isht rolit Ie shtetit q~
shikohet qe ka sjeJl e reform a ne vazhdirnesi per nitj en e nive li Ie Ie pun ils ua rve nepermjet
politikave Ie nderrmarra eshte e nevojshme qe Ie merren masa Ie ndryshme duke j u referuar
dhe akhl aliletit Lehtesi sht mund te arrih et nekon klu zion se rritja e vi velit Ie papunesise mund
te arrih et nepermjet nde rmjetesi mit qe ofroh et nga zyrat e punesimit ose nga agj ensite private
Ie punesimi t
2 Fo rm imi profess ional du het Ie permiresohel dhe Ie shtohet numri lIe trajnuarve cdo vii ne
baze te kerkesave Ie punes per lI oj in e pro fesionit
3 Dun e levazhdoj c zbatimi I program eve te nxiljes se punesi mil du ke siguruar kllalifikime
sidomos per temral d be grupel e vecanta
4 Nje mbeshtetj e Ie vecante duhet lekt~n e bisneset Ie ei let ofrojne punesim bisnese t fa miljare
si dhe scktori I turi zmit te eilet mund te punesojne nje nurner Ie madh punonjes ish
5 Nxilj a e progrcuneve per prnkl ike e Ie sapo d iplomuarve duhelle zgjerohet ne cdc instilucion
dhe ne cdo d rejto ri admini strate publike gt pa lent menjeane dhe kompani te medha duke krijuar
me ta nje forme bashkpunimi per punes imin c praklikanleve me Ie mire
6 Gjate vit eve Ie fu ndit prezenca e shtetiljo vetem qe nu k eslllezvogelll3r por perkundrazj eshte
zmadh uar ajo efa re ka ndryshuar eshte roli I tij menyra e nderhyrj es dhe doza e ket yre
nderh yrje duk e bere Ie mun dur mundesine e rriti es se pllnesimit dhe kualifikimit Ie personave Ie
punesuar dhe tl papunesuar qe pres in te integroh en ne tregun e punes
7 Kodi I Punes I Republikes se Sqi pe ri seeshte nje baze e e mire mja rtueshme per rreguilimin e
marrdhenieve ne kCli sektor nl kete kod re Oektohet drejlpersed rej li fryma dhe gama e parimeve
me Ie nj ohura qe vij ne nga konven ta nderkombetare dhe Euro piane per Ie drej tat e njeriuL
52
8 Pervec rreguHimit qe [ ben Kodi [ Punes kerni edhe veteBrenda sektorit public rregll l ime per
ate instilueione Ie eilat hyjne ne fushell e veprimi t Ie legjis lacionit Ie sherbimit civil dhe keto
marredhenie rregu ll ohen me ligjin nr 152 20 13 Per Nepunesit Civ il Edhe pse jemi nj c shIel
I vogel me nje admini strate te vogel pu blike dhe me nje numer te kufizuar Plillonjesish pu blic
ky sektor eshte du ke kal uar neper reform a dillamike ne lTUgen drejt integrimit Europian
9Ne vendin tone duhe l Ie propozojme ndryshime dhe permiresim Ie qeve risjes 5C sek lo rit public
dhe sherbimeve publike p~ dysh im qe duke iu referuar s ituates aktuale problemmike sek lo i
public duhet Ie beje ndrys hime sin e funksionim sin e ndertimin e saj Ajo duhet tejete e
mbrojtllr nga levizjet po[itike Ie punonjesve ne menyre qe Ie ruaj kualitetin e kapacitcleve
llJ erezore
S3
Bibliografia
1 E drejla f punes prof fir KiltreI Cela bolim IV ~ stlepia holuese liar Tirane
2 E (rejta e kralwsllar e punts proftlr Kudrel Cea
3 Directhe 2003 EC of he European Paramenl and 0 he Council of 4 November 2003
4 Lligji lu82 tlati 0907 945 Mbi knllen e sherhimit mhrojljen dlte shperblimin lie pune
5 Ligji IIr 527lktle 2508947
6 Ligj nr 2250 dali 030SJ956 Mbi Kodin e Punils Ie Repuhlikiis Populore Ii
Shqiperise
7 Ligji I1r136 dale 512 2015 Iper disa shlesa dlte Ildryshime nit Ligjin fI 7961 dali
12071995 Kodl J plles I ShqipiJr i ndrysltuar
8 Ligjil152 dale 2013 Pilr IIilpfinesin civil
9 Stalstika e fregut Ie plllles 2014-2015 SheThm Komhiftar I PUl1esimit
)0 Slrnlegjia e plllleimit 2007-2013 Millistria e Pun es rifle Ceshljes Sodale
11 Tregu 1 pUlles AklllaJ Shirbimi Jltombelar I Puniisimil
12 Slalisliklllejorces se punes lOIS INSTAT
13 Slralegjia ombilare per pniisim 2014-1020
14 Slralegjia difrseJaorjale e reformes lie a(minislrolen Publike (SNRA P) llii kUlJdii Ie
slralegjise JoIIbilare pir tviflim dll t illltgrim (1009- 2013) Tirane SMalor 2009
15 Slralegjia per PUllesim dlle Aflisi fLO 1013-206
16 Draft document Mbi fiji igjii Ii ri per sllirbimin civil ni SIIqiperi f pergalitur Of
Zlrani SIIapo ne basltkipunim me Dr Hails -Achim Roll kOllsulenli Ii Sigma me
kerkese Ii DAP 1 letor 2010
17 Giuseppe Casale Service public reladole eork
S4
J8 Josep Tenkormrg bullbull hi comparaillt Qvervieii Geneva August 2008
9 Annizi e legjisaciollit mb marrdhiilliel e punlis ne administraten publike ne
Republiken e Sltqiperise lie kuadrin e projektit Ii qelldres AKSES ALBANIA
Pernjii administratil pubike Ie qiil1drlleshme dlle proesiollale mbiJihlellir IIga
Ambosnda Gjermane Ili Tirone dhjelor 2009 puno Dr Eralta Can
20 Komieli Shqiptar I Helsiki Sifuala e diskriminimit lie procesill e lorgimit ngo
plla ni Shqipilri Tirane dlljelor 201 I
21 SlalisiNa lujuri IIga kOllfenmea e reafizuar ngn qelldm ISU JtlriJ me feme
Zbnim J ligjit lie mbeshlelje Ii qiimrueshmerisi dhe rriljes sit perjorm(mcifs ni
Administraten Pubike
22 KlIshJetuta e Shqiptrisi
23 Marrdhellia e pultes FerioJlQ Calo
201 Kerkime mbi fregull e pUlles Jonida IoxhoJi
25 KOIi (ok Idrej~sla~qjp-(J -tJXl
26 Shlefiweborg
27 llllervisffr lie ~lil1islrillit e punts dlle Ceshtjevt Sociole me feme Nxitja e pllll ifsimil
dhe polifika Ii tjera per IIljell e papllnesisl
55
Hyrje
Nepennjet kt~lij punimi kam synuar Ie jap nje pasqyre Le tregul Ie punes ne Shqiperi qe ne
fillimet e saj dhe deri ne ditct e saline duke ndjekur hapa qe nga historiku I forcimit Ie rolit Ie
shteti[ e deri tek politikat e tij referuar papunesiapunesimi polilikal e ndjekura peT Ie ulur
papullcsine si dhe rnenyren e punes imil jo velem ne sektorin privat por dhe ne ate shteteror
Kam menduar Ie trajloj nje Ierne duke vene ne dukje rolin e shleli jo vetem ne mbeshtetje Ie
zlwillimil Ie tregul Ie punes pOl dhe mbrojtjes mbrojljes ligjore lepunonjesve nc varesi Ie
instilllcionit ku ala punojne
Po lilikal aklive Ie tregullepuneS synojne Ie permi resojne tregun e punes pcr Ie papunesuaril Nt
shurne vende trajnimi dhe punet e mbeshteturn financiari sht jane elemente te poJitikave aklive Ie
tregut Ie punes Qe ngll koha ur Shqiperia hyri ne rruge n e demokracise tregu I punes ka vene
ne dukje perballe shoqerise fenomenin e paptlOesise Per te lurtuar lurtuar kete fenamen qeveria
dermerr programe Ie politikave passive dhe harton polilika aktive Ie Iregllt dallimi midis lyre
eshte Ie politikat aktive jane me te kushlueshmedhe kerkojne nje monitorim dhe vleresim dhe
perkushtim Ie madh
Gjithashlu jam perpjekur Ie sjell dhe njeanali ze te legjis lac ionit per rregullimin e marrdhenieve
Ie punes si dhe instilucionit perkates per lrajnimet dh e keshillimin per ndjekj en e hapave per Ie
punuar ne sek to rin public kryesisht nl adminislraten publike
Nje pershkrim J eshle bere dhe situates akluale nl Jidhje me punes imet nl ad ministrate si dhe
shkarkimet e tyre e eila sje ll nje rfitje te papunesise dhe nje koslo financi are I~ humbur Lidhur
me nepune5il civ iledhe marrdhenien e punes jam munduar Ie paraqese nje analize teorike te
Jegji s lacionil dhe men yren se 5i funksionon duke u bazuar ne li gj in nr 152 viti 2013 per
nepunesin civil 5i dhe ligji 796 1 I vitit 1995 Kodin e Punes 1 Republikes SI Shqiperise I
ndryshuar cfare parashtrojne dh e cfare avantazhe dl1 e disavanlazhe mund Ie kete zbatimi J
lyre Zbalimi nepraklik~ I marrdhenieve Ie punes sidomos ne sektorin public ka sjell mjaft
probJematika pOI e5hte vine re vilet e fundit gjilhashtu nje interes ne rrilj e per rregulimin e
marrdhenieve te punes ne kete sektor
7
------ --- --- --
Permbledhje
Ne ka pilullin e pare jam munduar Ie pamqes historikun e marrdhenieve Ie punes ne shqiperi qe
nga lindja per here Ie pare Ie kelyre marrdhenieve s i doe s ituaten SI ka evoluar tregu I punes Nje
vend Ie rendesishern ze perba llja e shoqerise me konceptin e pap unesi se rnbas hyrjes ne
Demokraci Jam munouar Ie paraqes dhe polilika e tregut Ie punes qe j ane nderrmalTE nga ViLil
1990 deri ne 201 5 duke anali zuar ro lio e shle tit ne kete drejtim
Ne kapi tull in e dyte kam pasqyruala fenamenin pnpunesi dhe statistikat e saj ne vi let e fund i
Gjithashtu ~shte trajtua r dhe ndernlarja e po lit ikave Ie ndryshem per Ie ndryshuar kett situate
nepennjel disa pikave kryesore si nxi tja e pune-si mi mbeshtetj a e bisneseve Ie ndryshme per
rritjen e pl111esi mi t ofrirni I Irajnimeve dhe shkoll ave profesionale keshillim dhe ndennjets im
Ne kapitull in e trete eshte trajluar sektori public dh e sherbimi public ndryshimet dhe
ngjashmeritc ndennjet lyre s i dhe menyra e Irajlimil Ie punonjesve ne kele seklOr ne moment in
e derrimit Ie pushtet it politik ( studim per pushimel masive ne dy bas hki ) Gjate ket ij stud imi u
ev identuan shkelje e te drej lave Ie punonjesve ( duke I larguar nga pun a par dhe du ke r ilur
nj ekohesi sht num rin e te papu ncve)
Ne kapitullin e kater kam paraqitur nje ana lize te li gi it 152 1e vilit 20 13 Per Nepunes in Civil
duke e pare s i nje mundesi (e mire per Ie s iguruar nj e pune a falgjale pe r punjojes Ie ars imuar Ne
kete Ierne eshte jane Irajtuar karakteristikat mkryesore te kelij ligji pari met bnza fusha e
veprimit Ie li gj il e tj Gjilhashtu jam munduar Ie jap nje pasqyre edhe te instilucionit Ie ASPA-s
dh e programeve (i fOflnimit professional ku ev idenlohet roli I shleli per te slimuluara
pUllonjcs il pavars isht a rsimit per (u kualiflkuar qe Ie jene Ie plotesuar ne tregu n e punes
Ne Kapit ul1in e peste kam (rajluar bazen e rregull imeve qe kryen Kodi I punes se Rep ublikes
se Shq iperise duke nis ur nga marrdhenia e punes kontrata kohezgja tj a si dhe perfund imi I lyre
ka m trajtuar dhe fo lin qe lua n ne mbroj tjerje e punonjesve gjate nderprerjes sf konlrat es se
punes ne meny re te njeanshme
8
KREUl
lZHVlLLIMI HISTORIKJ MARRDHENIES SE PUNES DHE TREGUT TE PUNE NE SHQIPERI
IlVeshtrimi historik I marrdhenieve te punes ne Shqiperi (1912-1995)
iE drejla e punes eshle nje dege relmivisht e re ne hislorine e se drejtes juridike si dhe ne
hislorine e se drejtes Shqipate kj a e drejte lindi per here Ie pare ne bote ne mesin e dyte Ie ville
1800 dike marre permasa Ie reja zhvillimi dhe rendesie te vecante ne sheku llin tone E drejla e
punes e ka pasuf pikenisjen e saj tek Jegji slacioni I fabrikave liampiet civile kapitali ste Ie cilet
rregullonin kontrMat e pajtimil Ie fuqise punetorl tek pmktikat e kontrntave kolekti ve Ie
punetoreve dhe tek normal e se drejtes administrative Per sa J perket Ie drejtes se punes
neshqi peri para luftes sl II-Ie BOlerore nuk muod Ire behej fjale per nje legjislacion Ie plote
pune per shkak It~ veti mungeses sf strukturi ekonamike shoqerore e politike te ve ndit tone
paralufl~s 2 Par periudha e viti 1912 e gjeti vendin lone me nj e prapambelje emndhe per shkak
Ii pushtimit shekullor Illrk duke trashcguar nga sistemi turkjo vetem marrdhcniet ekonomike
por edhe legj is lncio nin Nje vendim 1dal~S 6 dhjelor 191 2 I Qeverist se Perkohshme Ie Vlores
percaklonte qe legj islacion i turk I asaj kohe do Ie qendronte ne fuqi deri sa Ie hartoheshin dhe
Ie miraloheshin ligje Ie reja qe do le zevendcsonin mo ekzistuesel bull duke pasur dhe parasysh
rethanal dhe kushlet ne Ie eiJen nda dhej Shqiperia asaj kahe
Kadi Civi l I MbreteriseShqiptare i 1929 dhe Kodi Tregtar 1932 zevindesuan te drej len
autonome oe Shqipe ri Ky Kadl 1929 i kushlonle kontrales se punes to nene ( 1631-1640)
Legj islaeioni J Zogu t J konsideronte mamlheniet juridike Ie punes ndermje Ie Ie pajtuarve dhe
punedhenesve kapilali st s i marrdhcnie juridiko c ivi le ndersa marrdbeniet e punes sf
nepunesve me organet shteterore perkatese J quante marrdhenie juridiko ad mini strative Ky
sislem dispozitash juridike shenonte nje arrilje me viera Ie vecanla ne formulimin ligjor Ie
kuplimit te kontrates se punes duhet pranuar fakli qe ky sistem dispozitash ne fushen e
marrdhenies st punes nuk mund Ii shpetonte reaiilelil shqiptar s i ne rrafshin social ashtu dhe
E drejta e punes Prof Dr Kudrel Ceia 1 E drejta e punes faqe 27 Prof Dr Kud(et Ceta Shtepia 6otueseILAR TIrane 2007 ft
9
ne ate ekonomik ne Shqiperi nuk ishin percakluar akoma konlUrel e lev izjes se puneloreve
Shleli lluk kishte parashi kuar akoma plitika acti ve Ie tregut te punes
Pas Lufies Sf lI-leBoterore marrdheniet kapitali sle le punes filluan te ngushloheshin se lepermi
ne 1945 duke I iene ve ndin grad uali sht marrdhenieve soc ial isle te punes J Ligji Nr 82 dale
09071945 Mbi kohen e sherbimil mbrojtjen dhe shperblimin ne pune perfaqesonlre dhe
ligjin e part Shqiptar ne fu shen e Marrdhenieve Ie punes Ligj i nga pikpamja farmale
sanksionoi barazine gj inore dhe shperblimin ne pune kohezjaljen 80rareshe le punes ndersa
ajo e nates 7 are shprblimet ne pune jashte arari etj
Oekreti I Presidi umil Ie Kuvendit Papullor Nr 237 date 2004 1946 1 eili doli ne zbatim Ie
Kushtellltes se Republikes seShqiperise me 14 mars Ie 1946 vendos i d ispozita Ie tjera SI
pershembull
raquo- Largimi ngfl pUlla 1 punetorit nenpunesi nuk lejohej la largonle pa pelqimin e s indikates
gt Mosmarreveshjet nc pune nuk mund Ie zgj idheshin me ne rruge administrati ve par me
marreveshje ndermjet punetorit dhe nepunesit osc punedhenesit kur kjo nuk arrihej me
marreveshje paJa e interesuar I orej tohej me padi gj ykales se punes etj
Evo limi ne legjislacionin e Punes u pasua me miralirnin e li gjit Nr 527 date 2508 1947 per
Kodin e Punes I e ili ishle kodi 1 pare n~ hislorine e se drejles sociali ste le punes qe rregu llonte
marrdheniet c punes ne nje dimension me te gjere se Ie gjitha li ampjet c meparshme ne fuqi 4 Ky
kod perbehej gjithsej nga 17 kapituj dhe 170 di spozita me vone dol en nje sere ligjesh dhe
aktesh ligjore e nenligjore nc kete fushe
Hapi 1 dyte J rendesi shem ne zhv illi min e legji s lacionit te pllnes ishte ligji nr 2250 date
0305 1956 Mbi kodin e Punes te Republikes Popullore Ie Shqi pe ri se Kodi perbehej nga 13
kapitllj me 246 nene j Ai plotesoj me tej boshllekun juridiko-nonnativ ne fush en e
marrdhenieve te punes qe kishte lejuar legjislacioni I meparshem I punes
1 Ligji nr82 date 09071945 Mbi kohen e sherbimit mbrojtjen dhe shperblimin ne pun e 4 Ugji nr 527 date 25081947 ~ ligji nr 2250 date 03051956 Mbi Kedin e Punes te Republikes Popullore Ie Shqiperise H
10
Kad i I ri I punes hyri n~ fuqi ne J nentar t~ 1966 jepte vet~m rregullimin juridik te drejlimeve
themelore Ie marrdhenieve Ie punes bazal thelbesore per cdo inslitucion perkates Ie sc drejtcs sl
punes pasi marredheniet e punes udhehiqeshin nga vete partia (shleti)
Kodj I kalert I punes 1 19amp0 ishte nje kod tercs ishl ideologj ik I ndenuar qe do Ii sherbenle
ideoJogjise soc ialiste ndenuar mbi baza marksislemiddot leninisle dhe nje shenderrim Ie marrdhenies
se punes
Ndryshimet po lilike ekonomike e sociale Ie viteve J 990 so llen me vete dhe ndryshimet ne
Jegj is ncionin e punes ku nuk mund te liheshin te paprekura rnarrdheniet e punes ku mund tl
permend im Ligjin per Kodin e runes Ie vitit 1995 dhe aklel e tjera nenligjore Ie nxjerra nl
zbatim te tij Vitet ne vijim pesoi ndryshime ne di sa nene ne 1996 si dhe nj e sere ndryshimesh ne
2003 duke u konkluduar me ndryshi mel dhe shtesa edhe ne vi tin 20 156( Ligj NT 136 Per disa
shlesa dhe ndryshime nl Ligjin NR 796J dale 127 1995 Kodi 1 Pune sit Shqiperise f
n(hyshuar Ndryshimet konsistojne Mbi delyrimin e punedhenesit per Ie informuar punonjes it
per kushlel e zbatueshme Ile kontrateMbi paraqitjen e masave per Ie inkurajuar pennires imel Of
sigurine dhe sh~ ndetin ne pune te plineto reve shlatzena dhe punetoreve Ie e ilat sapo kane lindur
ose jane me femije ne gji per mbrojtj en e Ie rinjve ne puneLidh ur me dergi rnin e
punemarresve per Ie punuar perkohesishl jashte vendi t ne kuader te orrimille sherbimeve Mbi
rnarreveshjen kllader per punen me kohl Ie pjesshme etj
12 Rendesia e marrdhenieve te punes ne Shqiperi
Per analilimin e marrdhenieve juridike Ie punes e s idomos per marrdheniet e punes ne seklorin
pllblik duhet anali zuar mire jo velern Kod i I punes par njekohesisht dhe Kushtetuta e Republikes
se Shqiperise ligj i per Statusin e nepunesit civil Konventa Ie nd ryshme elj
Duke qene se JegjisJaciani jane J punes iu ka dhene kelyre marrdh~nieve nj e profil Ie ri
ellfa pian per njedhoje jane zgjeruar dhe pasuTlar dhe dimensioned e liri seuro dhe Ie drejtave te
punemarresve duke s iguruar keshtu perpulhje Ie plote per lindjen shtlflrj en ndryshimin e kel yre
6 Ugji nr136 dale S12 2015 Nper disa shtesa dhe ndryshime ne liampjin nr 7961 date 1207 1995 N Kodi I punes I Shqiperi I ndryshuar
11
marrdhenieve me aktet e se drejees nderkombetare si ( Karta e Kombeve Ie Bashkuara
Konventa Europiane e Ie Drejlave Ie Njeriut Traktate Nderkombetare Karla Sociale e Njeriut
elj)
Sipas nellil 49 te Kushtelutes se Shqiperi se Secili ka Iii drejlii Iii jiloje mjetel e jeleses me pune
Iii igjstme qe e ko zgjedhllr ose prol1lwr ai veti Ai eshle flire lezgjedhe projesiol1in vendi e
punes si dhe sislemin e kU(Iiflkilllil Iii vel professional Ie punesuaril kane It drejlen e
mbrojljes shoqerore Ie plll1es
E drejta per pune qe garanton neni 49 j Kushletlltes perfshin zgjedhjen e profes ionil vendin e
punes dhe sistemin e kualitikimit profess ional me qellim sigurimin e mj eteve Ie jetcses ne
menyre te ligjshme Zgjedbja e profes ionit s ic parashikohet nga dispozita kushtetuese eshle nj e e
drejle e individit ne formen e perkllsh(imil per Ie kryer nje verrimtari rer Ie s igllrLlar mjetet e
jeleses kjo e drejte e individit per Ie perfituar me pune Ie ligjshmc fiton rendesi edhe nga
pikpamja sociale pasi puna s i profesion es hle nje vlcre edhe pef kontributin qe I ~jell shoqe rise
E drejla per pune dhe liri e profesionit nenkuplon cdc veprimlari Ie ligshme qe sje ll Ii ardhura
dhe qe nuk ka afal Ie perCakluar me perjashlim Ie rregullimeve Ie vecanta ligjore Garancia qe I
jep Kushtetula individ it lidhur me Ie drej len per pune dhe lirine e profesionil ka s i qe llim
mhrojljen e lyre nga kufi zimel e shlelil
Kodi J punes J viI it 1995 qeeshte SOl ne ruqi (me ndryshime dhe shtesa) eshH 1 ndrys hem nga
Kodel e meparshme Ie Punes persa I perket natyres krejl Ie ndryshme Ie marrdhenieve Ie punes
qe ai rregul Ion
Mund Ie Ihemi qe Kodi J soti~m I Punes eshte J standarteve hashkohore Ai eshte nje nj e ha ze
me elementel e dllhura per rreguHimin ~ marrdhenieve Ie punes 8 Ne kete Kod veca neri shl ne
krcun III Ie lij retleklohet fryma dhc gam a e parimeve me Ie njohura qe vijne nga dokumentat
Nderkombetar dhc Europian mbi Te Drejlal e Njcriut Konventat e Orgallizates BoHrore Ie
Punes (llO) mbi ceshljel e punes dhe Kartes Sociale Europiane Velem ky rakl I rril vleren dhe
rendesine Kodil ((~ punes Te tilla pari me Ihemelore jane ndalimi I punes se det yruar bull ndalimi I
disk riminimil liria s ind ikale( me e drejle do Ie thuhej liria e bashkimit ne organ iza la Ie punes
1 Kushtetuta e Shqiperise Neni 49 8 Kodi I Punes I Republikes se Shqiperise Kreu III nenet 89
12
e drejte kjo e barabarte per punedhenesin dhe punemarresi n) perparesi e normave Ie sE drejles shy
nder tt cilal primare u takon Kon ventave dhe Kartave Europiane dhe Nderkombelare Ie
nenshkruara parim qe e njeh Kushtetula dhe Kodi I Punes Sipas Neni l 8 pikal I nj e nga te
drejlat themelore Ci lOhe se Ndalohet puna e dl lyruar ne Ie gjilha fo rmal e sa) nd ersa ne
Nenin 9 pika 1 shkruhet qe NdaJohel cdo lIo) diskriminimi ne jilshiin e marries ne punii dhe Ie
projesionil
Rendesia e marrdhen ies Sf punes ze nje vend e rendesishem jo vet em ne shoqeri por eshte nje
burim baze per Ie drejtal themelore Ie njeriut ajo s igu ron nje marrdheni e te sigurte kur pa raq itet
ne formalin e saj ne baze Ie liampiil
13 Zhvillimi I Iregul Ie punes ne vitet 1945middot1990
Sislemi ekonomiko - shoqerore qe u vendos ne Shq iperi pas Luftes se Dyte BOlerore ku
sundOllle prona e perbashket mbi mjelet e prodhimil percaktonle edhe marrdheniel juridike Ie
punes Ie perqendflJara ne duart e shIell
Nga pikpamja legjis lat ive gjale kesaj kohe kerni miratimin e Kushtetutave te viteve 1946 dhe
1976 miratimin e pare Ie Kodilte Pare tc Punes nc hi storine e se drcjles sociaJisle shq iptare ne
vi tin 1947 I cili u prlsua nga miratimi 1 Kodit te Ri te Punes Ie vi iit 1956 Kodi vijues 1
azhorn uar 1 Punes 1966 dhe me se fundi Kodi 1 Punes 1 viti I 1980
Gjale kesaj kohe ekonomia shq lpta re bazohej nc nje leknologji shume Ie vjeter ndermarrjel
ishin jo renlabel dhe mbaheshin ne kembe me sub vencione Ie medha nga shlei Karaklerislike
ishin nderrmarrjet e medha ne forme kombinatesh qe punesonin nj e numer Ie madh person ash
Oeri ne fund Ie vilil 1989 bilanci I forcave Ie punes perbehej velem nga popullsia akti ve qe
punonlc Koncepti I papune nuk ekzislonle S i pasojc punesimi I plate qe ekziSlonle
nepermjel emerimeve dhe shkarkimeve qe kryheshin nga ana e shtelil me qellim reali z imin e
Ireguesve Ie plani Ie krijoni n perShlypje qe Ie gjilhe personal ishin te punesuar dhe as nuk behej
Ijale per polilika aklive te punesimil 9Edhe pse nuk publikoheshin shifra par afersi sht 113000
persona kerkonin pune Sipas Ie dhinave te rregji srimeve Ie fundit Ie popu ll sise ne vilitn 1989
Kerkime mbi tregun epunes ne vitet(194Smiddot1990) Jonida Hoohalii
13
- --------- -- - -
popul lsia ne moshe pune zinte rreth 57 Ie te gjit he popullsise Mbi 53 Ie popullsise ne moshe
e zinin meshkujt Ne qylel ishle perqendruar vetem38 e popullstse ne mashe pune Ne
vilin 1989 numri I Ie punesuarve ne vendin tone ishle gatl 15 milion 54 e tyre ishin meshkuj
rreth 80 e populls ise ne moshe pune punonle pjesa Ijele r ndiqte s(udimel kryente sherbimin
ushtarak ishte e paafie per pune etj
Shkalla e pjesemarrjes ne pune sipas gj ini se ish Ie e barabartt per te dyja gjinile rreth 77
Sipas vendbanimit ky tregues ishte respekt ivisht 77 ne qytct dhe 8 1 ne fshat Popullsia ne
pension pleqerie perbenle rrelh 12 Ie popullsise ndersa ne moshen 15 vjec elan ne vitin 1989
karakteri zohej nga nje nivel I larte punes imi veeanerisht ne zonen fshatare te vend it Meshkujt
zinin pjesen me Ie mad he Ie Ie punesuarvc mbi 53 N ive li r papunesise edhe pse I padek laruar
ngn fakli f s istemit Ie atehershem ishte rrelh 7 ( kerkirne Jonida Hoxhalli)
41 Politikat e Iregut Ie punes ne vitet 1990-2015
Dekadat e fundit so llen per vendin tone njendrysh im rrenj esor ne rushen polilike ekollomike
dhe socia Ie Kalimi nga nje s istem polilik komunisl ne ate demokratik e vuri vendi n tone perpara
nje prove Ie madhedhe teper Ie veshtire qe ishle krijimi J nje baze ekonomike mbi Ie eifen do
te mtgteshtetej s islemi I ri
Gjate vitit 1990-199 1 u be nj e perpjekje qesistemi I ri qe po vendosej ne Shqiperi do zhvillohej
duke ruaj lur bazen e vjcler ekonomike bull e cila mbeshtelej te rres ishl ne pronen shlelerore Per
shu rne nd t rrrnarrj e 1I lejua Vetadministrimi ne menyre qe alo te kryeni n aktivilet ekonomik te
pavarur Ne kushte konkrete kjo ishte e pamundur pasi ekonomia e centrali zllar nuk ofrante
pavarsi ekonomikeme ndryshimin e siSlemit polilik brenda venditme zhvillimet e reja polirike
dhe ekonom ike ne te gj ithe rajonin e Europes Lindore dhe Qendrore ekonomia e vendit [One u
ndodh perpara nj kolapsi Ie plole ku shume ndermarrje u mbyllen per mungesen e mjeleve
financiare Shteti duke mos I parashikuar pasoja dhe duke u gjetur I papergatitur perballe nje
s ituate ekonomike dhe sociale shume Ie veshtire vendos i Ie paguante 80 Ie pages Ie gjilhe
punonjesit e ndcrrmarrjeve Ie mbyllura Kjo coi ne prishjen e ekuilibrit financiar dhe ne futjen e
vendi ne krize Para kesaj situate u shlrua si domosdosillneri ndryshimi I bazes ekonomike
14
duke percaklllar si hap Ie pare privatlzimin e shpejte dhe te thelle Ie ekonom ise per Ie kalua r
nga prona s hleH~rore ne rilindjen e prones private
Procesi I privalizimit nl vend in tone ishte nj e process 1 ampj ate dhe 1 vesh tire 1 ciJi vazhdon edhe
SOl ai fill oi me privatizimin e tokave blljqeSOre duke vazhduar me pas me privatizimin e
njeslve tregtare me shumic(~ dhe pakice me privati zimin e apartamenteve shtelcrore me
privatizimin e nderrmarjeve Ie vog la e te mesme e me pas Ie medha
Te gjilha keto ndryshime palen nje ndikim Ie madh ne Iregun e punes ne Shqiperi Perpara kesaj
si tuate u shtrua sl domosdoshmeri ndryshimi I bazes ekonomike duke percak tuar si hap Ie pare
privatizimin e shpejte dhe Ie the lle Ie ekonomise per Ie kaluar nga prona shlelerore ne rilindjen
e prones pri vate
Me fillimin e trasformimeve rrenjesore ekonomike ne vend drejl ekonomise se Iregulle lire edhe
tregu I punes filloi Ii nenshtrohej ligjit Ie kerkeses dhe ofertesShleti gjale ketyre vi teve ka qene
ne procesin e zhveshjes s i pronar dhe puned henes r vetem rol te cilin e ki shle ne s istemin e
ekonomise se centralizuar Shteti fillo i Ie dale si rregullator I marrdhenieve Ie akloreve (
punedhenes - punemarres) Ie ketij Iregu Ai e realizoi ketc nepennjet nderlimit dhe aplikimil Ie
politikave telij ne kel t treg pune ne tregun shqiptar Ie punes ashlu s i edhe ne vende Ie tjera ne
mbare Europen u zhvi ll uan dy 110j polilikash ajo aktive dhe ajo pasive Por ajo Ie e dallon
3teeshte raporti qe ekziston midi s ketyre dy politikave Tek ne ky raport ka qene plotesishl ne
fa vor Ie pOlitikes pasive duke iu re reruar ( pageses se te papuneve dhe prognuneve U tjera
mbeshtelese me Ie ardhura) Kjo ka ndodhur per kelo arsye
I Kjo mase ishlc inllnediale dhe mjafl e rendesishme per Ie mbeshletur re formimin
ekonom ik sic ishle mbeshtetja malerjale per Ie papunel e shumte dhe 2 duke ju referuar
kostos pare kjo dhe nga eksperienca bOlerore del se po litikal aktive kane kosto me Ie
ku sh tueshme sl ato pasive Gjale ketyre viteve pervoje Ie aplik imil Ie pagesave Ie
papunesise si mast pasive u vu re qe ajo shoC]erohej me Ire ane negative
E para ulja e kontributil neeko nomike komoclare
2 E dyte ndikimin negative lek I papuni duke u Jargu ar nga tregu I punes dhe
3 E Irela nxiljen e punes ilegale ( ne Ie zeze)
15
Keto anenegmive qe permendem mundohen Ii redukloj lle politi kat akti ve Ie tregut Ie punes Per
kete arsye duke filluar nga viIi 1993 u eshte dhene perparesi pOlitikave Ie tilla Ie aktive te lregut
Ie punes s i sherbimil Ie ndennjetes imit pe r pune forrnimil insliluc ional klubeve dhe
inkubaloreve Ie bi snesit krijimit Ie vendeve Ie reja Ie punes ne komunitet Proble mi kryesor 1
c ili duhej perballur shume shpesh ampjale zbalimil Ie ketyre programeve ka qene pyetja se sa
perfitojne Ie papunet nga keto politika Pervoja boterore ka treguar se motoja kryesore ne kele
drejlim ishtt~ se
Politikat akt ive Ie punesirnitjane mja ft te rend es ishme per ne per shkak Ie kOSlos se lyre Ie larte
alo I ne nshtro hen nje seleksionimi paraprak duke u dh~ne prioritet atyre qe e shlyejne velen sa
me shpej
Nga anali za e situates se tregu t Ie punes rrelh vi leve 2007 -2010 verehel se punesim i ne seklorin
shleteror ze perqindjen me Ie ulel Ie punesimi gjithsej Shkalia e papunes ise eshle me e larte ne
g rupmoshal e rej a dhe zona veriindore ka nivelin me Ie larte tt papunesise pasi kjo zone nLik ka
qene e ane Ie rikuperoje aklivilelet ekonomike Ie humbura pas viteve 90 Pihrisht duke njohur
ktle situate edhe nderhyrjet jane fokusuar nl hartimin dhe zbatimin e programeve specifi ke te
nxiljes se punesimit per kategori Ie tilla si Ie papune afatgjate Ie rinj qe hyjne per here te pare ne
tregun e punes gra qe i perkasin kategorive ne nevoje si gra klyefamlljare vikl ima Ie (ra li kut
apo dhunes ne familj e gra rome etj Ie cilal e kane Ie veshtire tt integrohen ne tregun e punes si
dhe zgjerimin dhe pe rmiresimin e formimiL profesional
lore dhena mbi numrin e Ie papuneve dhe Ie papline t qe marrin pagese papunesie s ipas
Regj istrimi i Ie papuneve ne zyrat e punesimil behel ne baze Ie VKM Nr70 dale 1102 1999
Per eviden timin e punekerkuesve Ie papune ku sipas pikes 4 dhe 5 te kelij vendi mi ne Zyral e
Punesimil regj istrohet sl i papune 9do person ne moshe pune (nga 16 vjec deri ne moshen e
pensionil) i cili paraqilet prane zyres se plines imil dh e deklaron se nuk eshte ne marredhenie
pune ase nuk eshle i vele -punesuar par gjilhaslnu eshle ne ke(kim te nje pune 1I Sipas ketyre te
dhenave rezulton se ne fund te 201 3 tejene Ie regji struar prane Zyrave Ie Punes imit 144427
punekerkues Ie papune ase 2600 vele me shume sc ne Ie njejlen periudhe te Vil il tt kaluar
10) Programi Ko mbetar statistikor Zyra Rajonate e Pune$im it 11 Programi Kombetar I punesimit ( Statistikat nga lyrat e punesimit )
16
- ----- -
Tabl Numri i Papuneve ne vite te rregjistruar
Vilet 2009 2010 2011 2012 2013
Te papue te
rregjistruar 142 143 142 1418 1444
(nemije)
Ne teresi tregu shqiptar i punesaktua lisht po perbalJet me nje ni ve l Ie ulet Ie pjesemarrjes
veoyanerisht pcr grate dhe Ie rinjle Per me teper papullcsia eshte rrieur ndjeshem dhe shoqerohet
me rrezik Ie larte vazhdimesie per punetoret e rinj Nje karakteri stike tjeter kYge e tregut shqiptar
Ie punes eshte ndrysh imi i madh midis pjesemarrj es se burrave dhc grave ne tregun e punes Per
shembull megjithese pjesemarrja e femrave ne foreat e punes ka pasur progres Ie prej Census i
Ie vitil 2001 mbetet potnuajse 20 pike per qind me e ule sesa per meshkujt Shkalla e punesimit
Ie femrave eshte gjithashtll shume me e ul et sesa e rneshkujve
17
- -~-
KREUII
2PAPUNESIA DHE PUNESIMI
21Papunesia
Papllnesia s i koncept u be publike ne vendin tone ne vitin 1992 Kyeshte dhe viti qe shenan dhe
nivetin me Ie larte Ie papunesisl ne Shqip(rise ne vile Ky ndryshim ci iesor ne tregun e punes ne
Shqiperi kerkonte medoemos edhe politika Ie reja qe duhej Ie hartoheshin per Ie
institucionalizuar trajtimin e kesaj kategorie Iipopullsise e eila humbi vend in e punes gjalc
ndryshimeve Ie medha politike dhe ekonomike
nNe vitin 1999 ni veli j papunesise U ul oe 184 nga 27 qe ishte bne vilin 1992
Karakteristike e papunesisete ne eshte plt1punlsia afatgjale Gjate vitit 993 papunesia afatgjale
perbente 63 Ie papunesise ndersa ne ditet e sotme shkon ne 80 Ie saj Ndersa papunesia
eshlt me leper fenamen urban dhe renektohel ne treguesi l e papunesise nenpunesimi eshle I
fen omen rural Nenpunesirni sh prehet kryesisht me nurnrin e familj eve Bujqesore qe
mbeshteten nga shteti me ndihme ekonomike te pjesshme Nenpunes imi eshte kryesisht I
pranishem ne zonal rurale malore dhe m~ llheksuar ne veri lindje Ie ShqiperiseDuke mos pasur
burime te tjera jetese pervec tokes bujqesore pjesa me e madhe e familjeve jetoj ne vetem me te
ardhura Ie kufizuara n~ sas dhe Ie nje ci les ie te ule Nenpu nes imi dhe papunes ia e larte jane Ie
pranishrne edhe ne zonat rural e te mbipopulluara nga migracioni 1 brendshem pas vitil 1990 Ne
vitet e para tetranzicionit paplJllesia perfshiu Ie gjitha profesionet dhe ishte e pandjeshme ndaj
nivelit ars imor apo moshes Sipas INSTAT-il ne vil in 199890 e te papuneve Ie
intervistuar kishin arsimin tetvjecar dhe te mesem dhe vetem 7 e lyre kishin arsim te larte
Ndersa s ipas raporteve Ie Minislri se se Punes ne vii in 1990 rreth 97 Ie papune ve afatgjale Ie
rregjislruar nl zyrat e punes kishin arsim tetevjecar dhe te mes~m dhe vetem 3 ishin me
arsim te larte Perballe pasqyres se tregllt te punes gjate 12 vjeteve refundit qeverise shqiptare 1
del pergjegjesia Ie hanoje polilika akt ive Ie tregut Ie punes duke krijuar slruklural perkalese dhe
11 StrategJia e punesimit 2007-2013 Ministria e Punes dhe Ceshljes Socia Ie
18
-- - - - ---
duke hartuar legj islacionin e duhur Ne kete menyre do te mund Ie parandaloje fenomenin e
pnpunesise ne raSI se nuk mund tn eJiminoje ate
22 SITUATA E PAPUNESISit SE REGJISTRUAR
Shkalla e papunesise eshtl nji nga Ireguesit me Ie njohur te Iregul Ie punes i cili tregon
perqindjen e personave te papuni ndaj popullsise ekonomikisht aktive
13Burimet e informacionit per papun ls ine nc Shqiperi jane Ie dhenat administrative (k u
papunesise i referohemi s i papunesi e regjistruar) dhe Ankela e Forcave Ie Punes Sipas
rekomandimeve Ie Orgflnizates Boterore Ie Punes (lLO) dhe 1l EUROSTATmiddotjl Ie papune
konsiderohen person at qe nejaven e references plotesojne kushtet e meposhtme
a)nuk kane pUlluar ruate javes se re ferences (as nuk ki shin nje pune oga e c ila munguan perkohesisht)
b)ishin Ie galshem per Ie punuaT nese do Ii gjenin nj ~ pune brenda dy javeve qe pasojne javen e re ferences
c)kane kerkuar pune nc menyre ltlkti ve gjate periudhes kater javore qe pe-rfundon me javen e references
Zyra e punesimit rregjistrojne si tepapunc cdc perSon ne mosh qe paraqiLet pralle zyrave per IE
kerkuar punc
Sipas te dhenave rezulloll se ne fund Ie 20 14 Ie jeni Ie regjistruar prane Zyrave te Punes imit
144427 punekerkues Ie papune ose 3085 vele me pok se ne fund Ie 2013
PAPUNESIA NDARE SIPAS GJINISE
1 YITET 2010 2011 2012 2013 2014 1 1 1 1 1
IJ Tregu I punes Aktua N Sherbimi Kombetar I Punesim it
19
~~--
Te papune te
rregji struar
(ne mije )
142761 143002 141828 144427 14134 2
Femra 72900 73754 73014 74551 71710
Meshkuj 69861 69248 68814 69876 69632
Ne fund te 2014 rezultojne te regjistruara s i punekerkuese Ie papuna 717 mije pupa ferma ose
51 e totali te pupa~ve Ie regjistruar shifer kjo pak a shume e njejte me ate te nje viIi me pare
Punekerku esel e paplina femra jane kryes isht te moshave mbi 40 vje dhe me arsim cleri ne 9
vje~ar Pjesa me e madhe e familjeve me femra krye familjare kane ni vel Ie larle var rerie dhe
trajtohen kryesisht me ndihme ekonomike
Sales pa punesi 5
ne ndihme ekonomike 70
te tjers 25
familje kryefamilj are 11
20
middot Pupa Ie regj islruar prane Zyrave Ie Punesimit s i perfilUes ose jo nga skemat e mb~slHetjes me
te ardhura i ndajme ne 3 grupe
- Pupa perfitues nga programi pasiv i pageses se papunesise
- Pupa ane lare Ie familjeve ne nd ihme ekollomike
- Pupo I~ Ijere qe nuk perfilojne nampa skemat e mbesh lctjes me te ardhura
Te parune te regjistruar sipas g rupmoshes
Nt qofif se i referohcmi akti vileleve ekonomike qe mosha mesatare e Ie punesuarve eshte 3S
vjefY kemi rushen e informacion it ku mosha mesalare e punonjesve eshle 2S mesalare eshte 30-35
vjet etj
ISSipas Bu letini te TreglJI Ie punes akti vitet ekonornike qe po punesojne me shllm~ sot kerni
fasone ku mosha e Ie punesuarve eshte 35 vjefY kemi fushen e in fo rmacion komunikacionit (c ku
mosha mesalare e punonjesve eshle 25-30 vjec si dhe turi zmi dhe sherbimet ku mosha mesatare
eshte 25 deri 35 vjec
Nje kalego ri tjeter e rendcsishme eshte kategoria e romeve
numri II~ papuneve femra Rome eshle gali I njejle me atyre Ie meshkuj ve Gje qe tregon qe ala
jane fami lj e kryesish l ne ndihme ekonomike sipas sondazheve verne re qe kjo kategori e
popull siseeslnt kryesishl me ars im 9 vjecar qe J perkasin te gj itha grupmoshat Kjo sje ll dhe
arsyen qeeshte pikeri sht arsimi [lyre per III bere shkak s i nje subject [ papunesise
Per kete kategori eshte hartuar dhe Strategjia kombelare per permi resimi ll e kushteve te jeteses
se komunilelil rom sipas H ciles Ministria e Mirqenies Socia Ie moniloroll perfsh irj en e kesaj
kategorie ne politikal shteterore te punesimil Krahasuar me nj e vit me pare vihel re nje rritje e
numrit Ie Ie papuneve rome (me 3) Kjo rritje vi het re ne rajonet e Tiranes Elbasan dhe
Lezhes
u Statistika 2014-2015 5herbiflli ](ombeta r I Punesimit l~ Statistika tregu I punes Sherbimi Kombetar I punesimit
21
-- ----------------shy
Punekerkues me a ftesi te kufizuar
Numri I Ie papuneve me aftesi tekufi zuar ka nje rcnie ne krahasim me vite e meparshme pasi
tashme kjo kadegori eshle bere pje~ e shtimit Ie ox itjes sl punes imille kesaj kategorie Ne vilin
2014 rezullojne tejene indetifikuar dhe regj istruar prane Zyrave le Punesimit rrelh 1732 persona
me allesi Ie kufi zua r ng3 Ie cilet
bull Femraj ane 426
bull Krye familjare 47
bull Moshe mbi 45 vjee 386
bull Me ars im der i 9 vjeesr 695
23 Situata aktuale e punesimit
16Papunesia esht~ nj e problem i madh me Ie cilin jemi p l rba llur ne shqiptaret gj nte ketyre dy
dekadave Ie fundit Te gjitha stud imet ne te rren e konfi rmua n qe papunesia vilet e fundi ka
ardhur duke U fritor Duke qene se shifral C larla H papunesise jane burim i problemeve Ie
shumta ekonomike e sociale gofle per sa i perket indi vidil e qofie per sa i perket shoqerise ne
teresi nevoj a per Ie nderhyre eshle urgjente Ne perpulhj e me vizionin e Bashkimit Europian
Europa 2020 dh e kerkesave per anelares im qe Shqiperia ka ne kele organizem qeveria ka vene
fokll s in Ie puncs imi i mbeshlelur mbi aftes imin e duhur H~ forces sone Ie punes dh e orientimi t Ie
saj drejl nevojave Ie Iregul (e punes
17Nx itja e punesimit eshte nder programet aktive i e ili nepe rmjet sigurimit Ie punes imit Ie
perkohshem apo afatgjate ndikon ne kerkcsen per pune duke rcfl ektuar drejtpersedrejti ne uljen e
papunesisePermes programi per nxilj en e punesimit Zyral e Punesimit nderh yjne rea li sht per Ie
nxitur dhe mbeshtelur krijimin e vendeve Ie reja Ie punes duke bashkepunuar me punedhenes it
dhe nepermjet subvenc io nimit Ie lyre
~~ Ministria e Mireqenies Socia Ie dhe Rinise 17 sherbimi Kombetar I Punesimit
22
-- - -- -- -- - - - ----- - - - -- - -
Gjate viti 2014 sipas vleresimeve Ie marra nga anketa e forcave Ie punes rezlliton qe popull s ia
ne moshe puneeshte (nga 15middot65 vjec) e eila ndahet ne
I Pjesemarrje ne Forcen e Punes eshte 634
2 Shkalla e punesimit eshte 52 3
3 Shkalla e papunesieeshle 174
4 Popullsi inakti ve eshte 366
Shkalla e punesimil (grupmosha 15-64 vje~) tshl e me e larte per Ie punesuaril me ars im Ie lane
(657 ) pasuar nga ala me ars im Ie mesem profesional (65 ) Te dhenfl[ Iregoj ne se ptrqindja
e Ie punesuarve me page eshe me e lart e per personal me arsim Ie larte dhe e kund(rta verehet
tek Ie punesuarit me rlrsim 89 vjecar ku mbizoterojne pundoret pa pagese Ie fami ljes Po Ie
analizojme Ie punesuarit me arsim Ie mesem shkalla e punesimit eshle me e lan e per pe rson at
me arsim Ie mesem profes ional krahasuar me personal qe kane kryer shko ll en e mesme te
pergjithshme perkatesisht 65 dhe 464
Nje ne pest Ie pllneSUa r te grupmoshes 15-64 vjes me arsim 89 vjeltar jane Ce punesuar me page
afersisht gjysma jane punetore pn pagese Ie familjes dhe nje e Creta e lyre j ane Ie velepunesuarPesha qe zene te punesunril me page rrilet me rritjen e ni velit ars imor Nga te
punesuarit me arsim Ie la rte 877 jane Ie punesuar me page dhe velem 46 jane te punesuar
s i punelore pa pagese Ie familjes Tek Ie plinesliaril me ars im Ie mesem profes ional dhe me ars im
te mesem te pergjitnshem perqindjel qe zene te punesuarit me page jane perkalesishl 467 dhe
491
18Gjate vitil 2015 sipas vleresim it te marre nga Anketa e Forcave Ie Punes
Popullsia
529 e popull sise ( 15-65 vjec)eshte e punesuar
112 eshte e papune
359eshte ekonomikishtjo aktive (jashle forcave Ie punes)
18 Anketa e forcave Ie pun6 2015 INSTAT
23
19Meshkuj
605 e meshkujve 15-64 vjec jane punesuar
129 jane te papune
266 jane jashle forcave Ie punes
Femra
455 e femrave 15-64 vjee jane Ie punesuara
95 jane te papuna
45 jane jasluc foreave Ie punes
24Punesimi dhe perfshirja sociale
Deri mi sot u eshte kushtuar shume pak vemendje kostove ekonomike dhe shoqero re 1e
shoqerua ra me numrin e madh Ie punelOreve te zene si pjesetare qe sje llin kontribule ne fnmi lje
kryes isht ne sektorin e blljqesise20Ky fenomen ndikon me shume tek grate dhe te rinjt~ duke
perfunduar shpesh ne nj e cike11e peljetshem Ie varferise dhe perjashl imil social In fonna lileli
eshte i lane kur nil et per kushtet e punes si edhe per punen e papaguar ne familje 21Shumica e
femrave dhe e Ie rinjve kryejne pune Ie papaguar ne familj e Vetaneri sht ne zonal rural e lmpakli
i infonnalitetit eshte pesefish
se pari ai ndikon drejperdrejl tek siguria e punes sepse mungojne konlratat
se dyti ai ndikon tek e drej ta per sigur ime shoqerore te cilal jane shume Ie rendesishme per
mbul imin me sigurimin shendetesor dhe pension in e pleqer ise duke vene ne rrezik jeresen ne nje
periudhe me Ie vonshme Ie jetes
se trcti ai pakeson pagesen dhe burimin e te ardhurave duke renduar mireqenien ekonom ike se
katerti ai ve nje barre ti skale mbi ekonomine nepermje( evazionit latimor
19 Anket3 e fOfcave te punes 2015 INSTAl
ro Strategjia kom betare per punesim 2014-2020 11 Stratesjiltl kombetare per punesim 2014-2020
24
sl pesti ai pengon zhvillimin e tregut ne fushat qe varen shurne nga puna e familj es s i per
shembull bujqes ia
Per me teper ai rril cenueshmerine e femrave varcs ine e lyre ekonomike prej bUfmve si edhe
rril varferine e lyre ne pleqeri per shkak Ie nderthurjes se Ie ardhurave me Ie ulta dhe vileve me Ie
palaa me sigurime shoqeroreshendetesoreJpensioni
Nt kele gjendje nevojilen zbatimi me i fuqi shem i ligiit si edhe ske mat e nxitjes per
punedhenesit per te inkurajuar punesimin formal nepermjet kontributeve Ie zvoge luara ose
stirnujve Ie tjere financiarePerfshirja soc iale mbetet cnde nje yeshtje per I u trajtuar
Grupet si romet dhe personal me aflesi tii kufizuara shpesh jane Icni pas dare dhe polilikm
nuk j ane konkretizuar gjithmone ne perputhje me rrethanat Keto grupe kerkojne polil ika Ie
posuyme Ie hartuara ne pershtatje me karaklerislikal dhe nevojat e lyre persa u perket nevojave
arsirnore kualifikimeve profesionale fuqi zimit dhe punes imi
Punes imi i u rinjve eshte nje yeShlje reale v~aneri shl nese kerni parasysh punen e papaguar ne
familjeShumica e Ie rinjve Ie puneslHlr kryejnc pune informale ose te papaguar ne familj e gie e
eila deshmon per punesim te kufi zuar dhe kush Ie It keqija punesimi Shumica e te rinjve Ie
papllne kane nivel Ie ulel arsimor dhe per personal qe jelojne ne zonal rurale bujqes ia mbetet
burimi kryesor i punes imilFernrat ne moshe Ie re kane nje shkalle Ie njejle papunesie por kjo
fsheh kushtet me Ie keqija te punesimil kryesisht punen e papaguar ne familje qe dukel se eshte
gi thnje ne rritj e dhe pabaraz ite seklOriaJe qe ekzistojne
2lFemra t kane nje shkalle shume me Ie ul el pjescmarrjeje Ie forces se punes si edhe nje nonne
me Ie larte Ie pasivilelit per shkak Ie pergjegjesive ne familje AIO jane te perqendrua ra ne
kryerjen e puneve tipike femerore Ie cilat jane edhe punet me pak te paguara dhe orrojne pak
mundesi per perparim ne karriere Pe rve~ kesaj ka nevoje te ngulshme per rritjen e numrit Ie
femrave ne profes ionel jo Lradic iona le si dhe per menjanimin e slereolipave gjinore ne sisLemin
arsimor Orienlimi i vaj zave Ie reja ne pro fesion e tipi ke laquofemerore )) Ie paguara pak dhe qe nuk
kerkojne shume aftesi rrit hendeklill giinor ne lidhje me pagal dhe mundes ine e lyre per te gjetur
pune ne seklorin informalParaleli sht edhe orienlimi stereotipik gjinor i djemve ne profes ione
U Strategjia kombetare per punesim 2014 -2020
25
ltonashkullore)) rrit rolet dhe normal e gJlnlve dhe po njel loj i kufizon aftesite e
mundshmelpotenciale mas hkullore
Pavaresisht prej nje farl perparimi shuml pune mbetet per te bere ne lidhje me permiresim in e
kapac iteli l Ie Sherbi mit Kombetar te Punes imit (SHKP) ne menyre qe Ie kryejc Ie gj itha
funks ionet e nje sherbim i modern dhe publik ne Ie gj ilhe vendin duke perfshire kelu edhe zonal
rurale te cilnt kane nevoje Ie ngui shme per kt to sherbime
Fun ksionel qe kerkojne vemendje me Ie madhe ja ne
~ nd ihma per Ie papunet pe r Ie gjetur punes im Ie pershl atshem
~ shpallja e punekerkuesve dhe e vendeve Ie lira IE punes
gt leh tesirl1i i levizshmerise se pro fesioneve
~ mbledhja dhe analizimi i in fonnacionil me Ie plole Ie mundshem ne lidhje me ~endjen ne
tregun e punes dhe zhvill imin e saj ne Ie gjilhe vendin ashtu edhe ne deget e ind uslrise
dhe profesione Ie ndryshme
~ hartimi monitorimi dhe vleresimi efikas i programeve qe synojne leht es imin e (ri)hyrjes
ne punes im Ie punekerkuesve ne rrez ik perjashlimi nga tregu i punes
Organizimi dhe zbatimi i permbushjes se funksioneve kryesore duhel reformuar si edhe duhen
caktuar burime Ie mjaftueshme njerezore dhe financi are per Ie siguruar pune neperrnjel zyres
ko mbetare Ie punesimit
25 Faktoret qe Iltane ndikuar ne rritjen e nivelitte punesimit
Nder fakloret qe kane ndikuar ne menyre ledrej lperdrejle ne nive lin e punes imit rendi len
bull Rrilj a e kerkess per prodllkte
bull Permiresimi ileknologjive
bull SITategj ile seklorjaie
bull Levizja demogra fike
26
Rritja e kerkeses per keto produkte
Fluksi I ndert imeve s ine objekte dhe ne rruge vazhd in territet bull gi ithashtu eshle rritur d he
akl iv iteli I nderrmarrj eve Ie indllstri se perplln llese s idomos ala me capital te hllaj apo Ie
perbashket qe punojne me porosi nga jashte duke shfrytezuar krahun e lire Ie punes ne ve ndin
tone Kjo ka bereqe numri I Ie punesuarve Ie jete gj ithmone ne rritje ne keto fusha ne vendin
to ne Vihel re me teper plJnes imi I personave me arsim 9 vj eear ose temesem pa u Icne pas dhe
ars imi profess ional
Permiresimi 1 dukshem I leknologji ve
Vitet e fundi t permiresi met ne leknologji kane sje lle rritjen e proclu ktit me kosto te uld duke
cuar ne rritjen e te ardhurave dhe zgjerimit Ie akti vitetil (shlim punonjesish) duhellheksuar qe
permiresimi I teknologj ise ka sjelle edhe nje reformim lidhur me hapjen e vendeve Ie punes
li dhur me pro fes ioni (IT)
Siralegj ite sckto rjale
Njt priori let I zhvillimit ekonomik eshle shtrimi I rfll geve dhe gocJi nave institucionale gje qe ka
cuar ne rriljen e te punesuarve pa ]ene mbrapa dhc sektori n e turizmit gje qe ka sje lle rritjen e
numri( Ie hoteleve restoranleve dhe Iregti se ne lonal luri slike kjo ka marre nje zampjerim
akoma me te madh gjatc sezonil te veres ku numri I le punesuarve shko n drejt rritjes ndjeshem
Uvizja demografike
Fuq ia punetoTe me banim nHshat kD interes per tll punesuar dhe ky interes vihet re dh e lek
punedhenesit ~r keto arsye
Se pari kjo kalegori pranon Ie punoje me page le uld
Sedyti ne pjesen me te mad he te rasteve subjektet ndod hen prane zo nave ind llstria le te qyteteve
ku jane vendosur fabrikal d he nuk kerkohen shpenzime transporti
Se treli turi zm i ne zonat e v irgjera qeeshte zhvilluar ko het e fun d it si dhe invesli met kane sje ll e
nje rritj e te konsiderueshme Ie nr tepunonjesve qe rezultojne te jene banore Ie ketyre zonave te
theli a
27
26 Roli I shtetit ne rritjen e punesimit ( Politi kat dhe Strategjite)
Polilikat kryesore per rriljen e punesimit oerqendrohen rrelh konceplit le po lilikave akli ve Ie
tregut Ie punes Politikat e para u prezantuan ne 1995 ne ligjin nr 7995 viti 1995 per nxitjen e
punesimit duke krijuar bazar e para Ie nj e pakcle programesh qe funksionojne edhe sot 5i
gt- Ndermjet~simi per pune dhe profesion
gt- Keshillimi per pune dhe profesion
gt- Formimi professional
gt- Programe Ie nxiljes s punesimt elj
Objektivi krye50r [ polilikave Ie punes imit eshte mbesi1tclja e punekerkuesve ne gjetjen e nje
pune 1e pershl3lshme politikat e punesimil jane nje mjct lepe r I rendesishem per permires imine
siluates se tregut Ie punes
)gt Programel e nxitjes se punesimit u prezantuan per here Ie pare ne vititn 1999 synimi I
kelyre program eve ishte dhe vazhdon Ie jele aktual isht
gt Krijimi I vendeve te reja plme dhe ulja e papunesise
gt- Nx itja e formimil pro fessiona l I punekerkuesve t~ papune (sidomos ne zona ku ka
mangesi kapacitelesh trajnuese)
gt- Mbeshtetje bisneseve per te rdlu r akl ivitetin e lyre dllt punesimin e fuqi se punelore Ie
Irajnuar
)gt Nxitj a e drej teperdrejte e pllnesim it Ie nje pjese Ie trajnllarve
)gt Minimizimi I punes se zeze ( forcimi I rolil If inspektorialille punes)
gt- Perfshirj a ne programe socia le trajnimi Ie kelyre punekerkuesve
gt- Nxilja e punesim il Ie te rinj eve dht grllpeve Ie vecanta Ie Ie papuneve
gt Mbeshtelj t e bisnesit familjar per Ie rrilur punesimin ne zonat mal ore apo aty ku
shikohet veshtiresi ne zbatimin e politikave Ie Ijera
Programel e nxiljes se punesimit jane programe akti ve shleterore qe veprojnMrej lptrsed rejli ne
jeten e pune kerkuesve te papune per Ii nxitur ata ne gjetjen e nje punesimi flfalgjate Keto
programe sehashku me programet e ndermjelesimit lu aj ne nje rol te rendes ishem qe
28
ndikojnerealisht nl ulj en e papunesisesidoJnos te numrit Ie papuneve Ie rregji slruar Njestrategji
positiveeshte dhe ajo e nxitjes se punesimit nepermjet fonnimit Ie nepllnesve duke J trajnllar Sl
dhe nxitjes se pllnes imil Ie remrave ( gra rome in valide Ie Irafikuara elj) duke u dhene nje
mbeshletje dhe bisneseve qe punesojne kelt kal egori
Per here tcpare ni si Ie zbatohej dhe ofrimi I praklikave oer Ie rinjte e sapodiplomuar ne menyre
qe te krijonin eksper iencen e tyre neper instilucione te ndryshme shtelerore ( ad ministrate
publike) duke pllnuar fillimisht ne pozicione Ie caktuar si praktikante kjo ishte nje ri s i e cilajo
ve tem do Ie mund Ie pergatistc speciali st Ie kualifikuar ~r te ardhmen e aferme por dote
motivonle dhe shume student Ie sapodiplornuar duke ju ndezur nie drile jeshi le ne lidhje me
tregun e punes dhe pozicionimin e tyre
23 Nje rol te rendesishem ka luajtur dhe organi zata nderkombelare e punes (lLO) duke paraqitur
sic do vit Stralegji per permiresirnin e qeve risjes se tregut te punes duke u baZlt3r ne nje qasje
shumeplaneshe ne mekanizma Ie fuqi shem Ie dialogul social dhe marrjcs se masave kunder
informalitetit dhc kushteve ne pune
Brenda tematikes ~~ Pune e Oenje per Ie Gjithe gjate periudhes 2012middot20 15 ILO do Ie
perqendrohet nr ere prioritete programJlike per Shqiperin~ t~ cilat duhet Ie shilten s i qellime
afat-gjata
Forcimi j kapaciteteve Ie institucioneve shleterore dhe partnereve soc iale per
penniresimin e adm inistrimil Ie Iregut Ie punes
~ Promovimi i punes se denje dhe rrilja e punesueshmerise Ie forces se punes ne Shqiperi
~ Forcimi i s islemil te mbrojljes sociale
I) Strategjia per Punesim dhe Aftesi ILO 2013middot2016
29
Kreu III
3 Sektori public dhe sherbimet publike
31 Cfare kuptojme me sektor Publik
c rare kuplojme me sektor public
Perpara se te b~jmenje anali ze te marredhenieve Ie punes ne sektorin public me pare duhet Ie
analizojme veti ku ptimin e kelij lermi pra se crare kuplojme me sector public Nt lidhje me
kititerm ka pasur sh ume perkufizime por nuk ekziston nje perkufizim juridik I sakle 1 noeionit
Ie sektor it pubti k Ne fibrin e autoreve Giuseppe Casale dhe Joseph Tenkorltlng me litull
Man-dheniel e punes ne sek lorin public ne v6hlrim krahasimor 1 keta dy aulore kane dhene
kete perkufizim per sehorin publik
Sipas ketij perkufizimi sektori publik perfshin 24
a) Njesi organizative qejane Ie finan cuar ne pronesi dhe ose Ie kontrolluara nga sh teti
b) Resurset dhe aktivitetet e sherbimit publik
c) Organizata te kOlltro lluara kryesislll nga qlveria ( pra menaxhet dhe punonjesit ne
sherbimin public kane nje diference Ie reduktuar ne vendimmiddotmmje organizative
Nt kete studim punonjesit pub li c referohen per nepllnes it c ivile dhe punonjes te tjere ne te
gjilha ni vele t e qeverise duke perrshire njesitc e qeveri sjes vendore dhe punonjesil e
nderrmarrjeve sht eterore megjithese ne disa vende marrdheniet ne sherbimin public kane
mbetur Ie ndryshem nga ai 1 seklorit pri val (dmth ne It kaluaren sektori privat ishte I shtyre ne
menyrt l ipike nga fi(imi ndersa qellimi I seklOril public ka qene sigurimi I (e mirave publike
dhe sigurimi I minqenies se pergjithshrne dhe mireqen ies se qytetareve ) sol karakteristikat e
sherbimil public public jane duke u bere indirekte me Ie ngjashme me ate Ie sektorit privat
Z Giuseppe Casale ~ Service publiC relacione eork Josep Tenkorang th e comparative overvieeN Geneva August 2008
30
Nje perkufizim tjeter per se kt orin public eshte se ai percaklohet st sektori qe grupon Ie gjitha
akli vitetet ekonomike dhe soc iale qe jane ne nga rkim Ie administrates nderrmarrjet publike
dhe organi zmal publike Ie sigurimeve shoqerore
Pro sektori public perfshin Ire perberes
1- Administratat qc murrin ne ngarkim aktivitele me interest e pergjithshem
2- Nderrmarrjet publike bull dmth nderrmarrjet 11~ Ie cilen nje person public mhan shumiccil e
kapitalit Keto tradicionalishl kane qene konsideruar 5i element I polilikes ekonomike
dhe sociale Ie qeverise SOl ato jane pri vali zuar dhe njekohesishl kane mbelur ende
publike kane ndryshuar menyren e lyre Ie funk sionimit dhe jane si nderrmarrje private
3middot Zyrat publike admini strative Ie ngarkuara me sigurime shoqerore ~ qe ad ministrojne
politikat sociale Ie shletit ato mund Ie mbeshlelen mbi organizmat Ie 51 drejles private
32 Kush jane Ie perbas hkctal dhc ndryshim e1 e sekt oril public dhe sherbimcve publike
Sektori public dhe sherbimel pub like nuk duh et Ie ngaterrohenNe fakt aktivitelet e shcrbimit
Pllblic mund Ie merren ne ngarkim nga organizma private Keto quhen deleg ime Ie sherbimit
pubikKeto organizma nuk I perkas in sektorit public perimetri [ sherbimit public eshte me 1
ampjere se a i J sektorit public SOl sherbimi public duke ako ma s i nje runks ion I Administrates
Publike Nje sherbim public eshte nje akti vitet qe konsidcrohet se duhet Ie jete I di spollueshem
per Ie gjithe Ky nocion mbelel mbi ate te interest Ie pergjjthshem par shll1ne shpesh ky mbetet
njevleresim subjektiv pasi nuk mund Ie Ihullet qe nllk ka nje perkufizim universal Ie pranuar
nga te giithe Ne praktikeeshte sherbimi public ajo qe pushteti public pereakton politikisht sit e
tille Ky eshte nociol1 I cuditshem nga ai I sekloril public
Edhe shprehja Sherbim Publik ka nje kuplim te dyri shle nga njera ane ajo percakton nje
aklivitet ose nje mision Ie interest te pergjithshem ( psh sherbimi public I shkolles) dhe nga ana
tjete r leres ine e organi zmave Ie ngarkuara me keto aktivitete te interest Ie pergjithshem Ie eilal
mund te jene si publike edhe private duke kaillara klshtu nga sherbimit public ne sherbimet
Pllbli ke
n Shte ti eeborg
31
Prej shume kohesh sherbimi pub lic ish te krite ti I vet~m qe kushtezo nte zbati min e se drejtcs
ad mini strative dhe kompetencen e gj ykates admini strati ve me ndryshirnin e viteve Ie fund it ky
kusht nuk eshte me e mjaftueshrne me zgjerimin e aktiviteteve te sherbimit public ni fushlt n
ekonomi ke dhe vend in me te rendesishem te marre nga e drejta priva te Kesht Ll sipas natyres se
ak ti vitetit dhe strukt ures qe e ka ne ngarkim mund Ie da llojme dy rasle
a) Sherbimel publike adminisl rati ve shume te ndryshme qe grupojne sherbimet qe nuk
kane qeJl ime industria le apo tregtare ( mbrojtja sh ko lJa pu blike etj) alo jane kryes is ht
Ie menaxh ua ra prej o rgan izmave publi ke dhe ne keto ra5te prevaon te e drejta
administrative
b) She rbimet pu bli ke indu str ia le dhe tregtare ( nderrmCl rrjet qe kryejne sherbimet e
furnizimit me energj i uje etj ato mund te kryhen ga organizma publike ose private
Kur e5ht1 Gala pe r orgamni zma private zbato he t kryesisht e d rej ta pri vate pa r nuk
mungon e drejta ad mini strative Ata mbesin nen (utelen e pusht etit public ( s hlelit
qeverisj es vendore) qe vcri fi koj ne leSe ato e kryejne misionrn e tyre apo nese e
respektojne parim in e baraz ise te aksesil Ie perdoruesve ne sherbimin publik dhe te mos
perfitojne prej nj e s ituate monopoli ne teres ine e territorit Ie vendit ose nj e pjese te tij (
pe rjashtimi I par imit te konkurenees)
Shumeqeveri ne pamundts i per Ie finnncuar vazhd ueshme rishl she rbimel publikevendos~n
I Te reduktojne dimensionet e sektoril le tyre public ase
2 Te ndryshojne strukwren e tij par gjithmone duke privi legjua r pri vati z imin e t ij
3 Kalimi nga prakti kn e sektoreve publike neate te sherbimeve publi ke tt e ilat
s igurohen ed he nga akto re jashte sektorit pu blic e rendes ishme eshte qe shoqeria Ii
marri ne c ilesine sasine dhe menyren e duhur ket o sherbime
33 R rcgullimi ( marrdhenieve Ie punes ne sektarin pub lic ne Shqiperi
Marred heniet e punes neS hqiperi ne se ktorin publi c dhe ate privat rregullohen nga Kod i I Punes
par edhe vete brenda sektorit publik (psh per ato insti t llcione (e c ilat hyjne ne fu shen e veprimit
32
Ie legj islac ionit Ie sherbimit Ie nepunesil civil ke to marredhenie rregullohen me26 ligj Of 152
viIi 2013 Per Nenpunesin Civ il
Kodi [ punes I Republikes s(Shqiperiseeshte I bazuar ne Kushtetuttn e Shqiperise dhe ne normal
e pergjithshme Ie se drejtes kom belare Per sa J perket sektorit public dhe atij privat aplikimi I
kodil eshLi I nj ~j(e Ne sektorin public problemet per zbatimin e kritereve dhe kushteve ligjore
pef lindjen zhvillimin dhe perfundimin e marredhenieve Ie punes jane Ie vogla Nderkohe qe
ne sektorin privat perjashtuar disa nga kompanite e medha seri oze Ie cilet respeklojne dhe
zbatojneligjislacionin ne fuqi shumica e kompanive nuk jane korrekte si me strukturat
shteterore ashlu edhe me punemarresit duke krijua r keshlu nj c sektor jo inrormal ne ekonomi
Kodi I Punes L igji Per Nenpunesin Civil dhe dispozila Ie Ije ra ligjore e nen ligjore perbejne
nje baze Ie mire ligjore per rregullimin e marrdhenieve Ie punes dhe per Ie mbrojtur
punemarresin nga largimel abusive nga puna Konfliktet e Dun eS ne kete drejl im mllnd Ie
zgjidhen me mirkuplimin e paleve ne Ie kundert ata muod Ie drejlohen s ipas rastit Kom isionil
te Sherbimit C ivil dhe gjykfl les kompelente ve ndimel e fo mes se prere Ie cilel jane Ie
delyrueshme p~r zbatimin nga paleL
Shoqeria c ivile dhe media jane aklore qe pa pmur Ie drejte t u japin zgjidhje konnikteve ne
kete rushe behen pjese akti ve e diskulimit trt shqelesimevc soc ia le qe krijohen nga largimet e
padrejta nga puna dhe reagojne per Ie mbrojtur te drejtal e nje riut dhe lirite Ihemelo re pa u bere
pale me subjektet e perfshira ne konflikt
Ky studim eshle nje pjese e kesaj filozofie dhe tenton te evident oje problematikat ne lidhje me
Irajlimin e larg imeve nga puna s i nga ana e ad min istra tes publike ashlu edhe nga struktural
kompetente per s hqyrtimin e lyre 27Nga monitorime dhe studimet e vendimeve kane dale ampietje
terendesishtne te cilat flasin jo velcm per mangesi ne respektimin e procesit te rregullt ligjor ne
trajtimin e largimeve nga puna prej s istemit gjyqesor par edhe problem Ie renda qe kan ~ te bejne
me zbalimin e legji slac ionil ne fuqi qe rregullon kelt rushe
34 Studim 1 nderprejes sc kontrates se punes (Ilashkia Tirane dhe Bashkia Durres)
~6 Ligji nr 152 viti 2013 Per Nenpunesin Civil 11 Komiteti Shqiptar I Helsinki Situata e diskriminimil ne procesin e (argi mit nsa puna ne Shqiperj Tirane dhjetor 2011
II
2SSipas nje studimi t~ kryer nga Qendrlt1 Sui Juris projek ky I financuar nga USA ID me
tematike Zbali mi r Ligjil ne mbeshlelje te qendrueshmeri se dhe rritjes se performances ne
administraten publike u vu re nje domosdoshmeri e ndeshkimil t( lilUllareve Ie insliluc ioneve
perkalcse ne lidhje me largimet mas ive ngCl puna Me mijera jancpersonat Ie larguar
padrejtesishl nga puna keto 15 vitet e fundit por nuk ekziston asnjeherc nje pergjegjes 1 vetcm
per keto largime Me ane Ie ketij projekli qendra ~S ui Juris ka arritur Ie indetifikojeinstilucionet me problematike ne lidhje me kete ces htje referuar dhe bur imeve te
ndryshme kryesisht zyrtare ka nxjerre nje future financiare per demin e shkaktuar ne lidhje
pushimet nga puna pagesaL qe duhet Ie kryejnc ng3 vendimet e forms se prere dhene ngu
gjykata Gjate mbledhjeve teinformac ioni t ne shume institucione nje vemendje Ie veca nle ki shte
dhe Bashkia e Tiran~s dhe Bashkia e Durres it ne lidhje me keto pushime masiveku rezultuan se
2~e vilin 2009 ki sble 17 persona qe kishin nderprere Ie manmiddotdhenien se punes me deshirc
4 ishin ne li stepritje 1 ne prilje per pencion dhc 4 zgjidhje konlrate
Ne vitin 2010 ki shle 15 persona kishin paraq ilur doreheqje 4 kishin mbushur mash en e daljes ne
pension dhe 5 persona kishin zgjidhur kantraten e punes ne menyre 1e njeanshme
Ne vitin 20 11 ki shte 37 punononjes qe ki shin paraqitur doreheqjen 7 ishin ne liSle pritje bull 8
kishin dale ne pencion dhe 50 strukture 3 persona ki shin perfunduar kOnlraten ne afat Ie
percaktuar 1 punonjes ishte Irasferuar dhe 4 pUllonjesve I ishin paraqilur mam per shkeJje ne
detyre
Ne vitin 2012 ishin 36 persona qe ish in larguar me deshire 8 ishin ne listre pritje dhe nje
punonjes ne pencion
J~e vitin 201 3 kerni 36 punonjes Ie larguar me deshjre 8 ne listeprilje 4 qe ki shin mbushur
moshen per daljen ne pencion 4 punonjes ki shin zgjidhje re kontrates ne afal Ie perca kt ua r nje
punonjes kishte kerkuar Irasferim
18 Sialistika nxjerre nga konlerenca e realizuar nga qendrl Sui Juris me terne Zbalimi Iligjit ne mbeshtetje te h
qendrueshmerise dhe (ri l jes se performances oe AI 19 Zyra e informacionit Bashkia Tirane JO Informacion I dhene nga Burime zyrtare BClshkia Tirane
34
Ne vitin 2014 rewltonin 33 largime nga puna me deshire 5 punonjes kishin dale ne pencion
dhe 5 punonjes ki shin perfunduar kontraten e punes me arat Ie percaktuar
Nt vitin 2015 rezuhonin 51 largime me deshire ( r araqitur doreheqje) 2 punonjes rezuhonin Ie dale ne pencion dhe 8 punonjes Ie pushuar SI ndryshim structure 2 pUllonjes rezultonin Ie kishin
perfunduar kontrat~n e punes ndersa 4 prej lyre rezultonin ne zgj idl~ e Ie kontratcs se pun~s ne
menyre Ie njeanshme
l lSipas Ie drejtes sie informimit Bashkia Durres nga dergoi informacionin ne lidhje me largimet
nga puna ku rezultuan se nga viti 20 II deri ne vitit 2015 ish in
38 punonjes qe ki shin pltlraqitur doreheqjen ( sipas kontaktimit l1e pjese e lyre rezultonin qe
punonin ne instance me Ie larta pozic ion i ose ne institucione shtetcrore Ii Ijera)
20 punonjes qe ki shin mbushur moshen e daljes nepencion ampjail ket yre vileve
5 punonjes kishin perrunduar kontraten e punes ne aratin e caktuar
Sipas nje pasq yrimi Ie s ituates u vu re qe ceshljel po litike zene nje vend Ie rendes ishem ne
punesimin e punonjesve si dhe ne kohezjmjen e kontratave te lyre Bashkia Durres duke u
ndodhur perpara faktit qe kryetari actual ka nja mandate Ie] rezulton qe largimel nga puna jane
Ie minimizuara gje qe bie ndesh me Bashkine Tirane ku gjate ndryshimil te kryetareve kern dhe
pushirne masive Ie punonjesve ne periudhe kohore Ie njejte
11 Informacion I dhene nga Bvrime Zyrtare BashkiCl Ovrres
35
KREUIV
4Rregllllimi I marredhenieve te punes De Shqipcri sipas ligjit Per Nepunesin
Civil U
41 Evolimi historit I ligjit Per Nepunesin CiviF
Shqiperia ka nje Iradile te ndrejtimit pO litik te Shleli edhe pse jemi nje shIel I vogel gt me nje
administrate Ie vogel publike dhe me nje numer Ie kufi zuar Ie punonjesve publike Sek(ori puhlik
eshte duke kaluar neper reforma shume dinilmike ne rrugen df~it Inlegrimil Europian Duke
pasur parasysh kushtet e tilla kom iza ligjore ne fu shen e marrdhenieve Ie punesimit ne
sherbimin civil duhet Ie synoje forcirnin e unitetit Ie sherbimit civil dhe ti~jete mjaft neksibel
per te lejuar qeverine Ie pershtaste sistemin me ndryshimet e shpeshta qe po kal an vendi dhe ne
zhvillimin ne (ushen e kapciteteve nj erezore J2
Perpjekja e pare per krijimin e nje sherbimi civil proles ioni st e Ie materializuar ne ligjin Nr
8095 date 2 [03 1996 nuk nlllndi Ie bashkejctonte me kete rdite shumevjecare
Ligji [ vitil 1996 nuk benle dallime nennjct rnarredheni es juridike Ie nepunesve dhe
marrdhenieve Ie Ijera Ie punes pasi ato n eg ull ohes hin sipas Kodit Ie Punes Rregldl we Ie ketij
Kedi I nenshlroheshin si nenpunesil ashlll edhe pundor~l e Ihjeshle Pas kri zes se Ihelle qe
perfshiu administrflte n publike nete res i ne vijim Ie shndenimeve politike Ie vileve 90 re ronna e
fundit duke se e ka stabilizuar te pakten ne nivel knceptllal administraten publike nc rolin e saj
rregullator Nal yri sht mbetet shume per ebert qe admini slrat a publike Ie persose rolin e saj ne
jeten shoqerore dh e eko nomike Ie vend it
Pra me sherbim civil kuplojme veprimlarine e punonjesve Ie administrates publike qe kane
cilesine e nenpunesit c ivil per Ie rea li zua r fllnksionet e saj bazuar ne Kushtetute e ne li ~e
Ligjj actual ne ruqi I sherbimit civil kltl ngrilur nje sistcm Ictere te drejtash e detyrimesh per
nepunesil civil Ie c il etjane ne nj e balancim pushtelesh mes punemarresve dhe punMhenesve
keshlu qe cdc e drej(e e vecanteeshle e bltl lancuar me disa detyrime Te drejlat dhe detyrimet e
l Draft document Mbi nje ligje te ri oer sherbimin civil ne Shqiperi h pergatitur z Zhani ShOlPO ne bashkepunim me Dr Hans -Achim Roll konsulente te Sigma me kerkese te DAP 1 tetor 2010
36
- -- --- -- ---- --- -- - --- - -
nenpunesve civil rregullojne elementet e nje rarorti kontraklual te punes Ie lidhur midis
nenpunesit civil si punemarres I institucionit dhe administrates pubJike si punedhenes
42 Karakteristikatthelbesore tC Ligjit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil
Ligji Per Nepunesin Civil rregullon ne menyre Ie qarte dhe Ie plate marredheniet ne skemat e
administrimit civil 1 rnbeshtelur kryesisht tek pozicioni (post i) duke e kombinuar ale edhe me
disa elemente te sisternit te karrieres Karakteri dominues I sistemit Ie pozicioneve verehet n18
elemente Ie tille si kriteret e rekrutimit ngritja ne detyre levizja paralele etj
Fryma e ligiit te siperpermendur ka synuar krijimin e nje sistemi kryesisht te hupur Ie Sherbimit
Civil duke krijuar njekohesisht premise edhe per mobilitet te brendshem dhe karriere Tregllesit
e viteve te fund it lidhur me ngritjel ne detyre dhe levizjet paralele deshmojne megjithate ne
praktike kemi te bejme me nje sistem thuajse teresisht te hapur per konkurim nga jashte
perfshire dhe vecanerisht pozicionet me te larta drejtuese te Sherbimit Civil ( sekretari I
pergjithshem drejtori I pergjithshem etj rekrutimet per pjesen me te madhe te ketyre
pozicioneve realizohen nepermjet proced II rave Ie konkurrimil Ie hapur per kandidate te jashtem
por pa perjashtuar konkurrimin e nepunesve aclual civil
Qellimi J ketij ligji eshte krijirni I nje sherbimi civil Ire qendrueshem professional te bazuar ne
merite integritet moral dhe paanesi politike
Ky ligi percakton marredhenien juridike ndcrmjet shletit dhe nepunesit civil gjithashtu percakton
rregullat per administrimin e sherbimit civil
43Parimet baze per statusin e nepunesit civil
Sipas nenil 5 te ligiit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil Sherbimi Civil eshte I ndertuar
dhe verran mbi bazen e parimeve teB
I Shane eve te barabarta
2 Mosdiskriminimit
33 Neni 5 ligjit 1522013 Per nepunesin civil ne Administrimin e Sherbimit Civil
37
3 Merites
4 Tc Irasparences
5 Te profesiona li zmit
6 Paanesise po l it ike
7 Qendrueshmerise ne de tyre dhe vazhdimesise se shhbimit civil
44 Fusha e veprimit te Iigjit per nepunesin civ il
34 Nen i 2 Iligji per nepunes in c ivil percaklon ru shen e ve primit Ie tij nepermjet per fshirjes se
te gi ithe nenpunesve qe lIshtrojne nje funks ion public ne nje institucion tt admini strates
ShlehrOre institucion Ie pavarur apo njesi Ie qeveri sjes vendore me peljashlim
a) Te Ie zgjedhurve
b) Ministrit dh e zevedsmini st rit
c) Funksionaret e emerruar nga Kuvend i bull Presidenti I Repub li kes ose Keshi lli I Ministrave
d) Gjygjta re t dhe prokuroret
e) Nenpunesit e ad ministra t~s gjygjsore
I) Ushtarakut Ie foreave le armfliosu ra
g) Personelitle Sherbimil Infonnali v Shleleror
h) Personelit Ie njesive publi ke direkte te sherbimit
i) Anetarit dhe kryeta rit Ie organeve kol eampjia le drejtuese Ie komiteteve apo institucioneve ne
vares i Ie Kryeminislri se apo Ie nje mini stri
j) Punonjesit adm inistrative
k) Funksionaril Ie kabinetit
Shtrirja vertikalc
J5S lllrirja vertikale e rushes se veprimit Ie LSHC nis s ipas Ilj~ skeme hi erark ie nga pozic ioni I
sekrelarit Ie pergji lhshem te ministrise dhe shkon deri ne nive l special ist J6ne praktiken e
1 Neni2 ligji 1522013 per nepunesin dvilshy
38
- --- -----shy
deritanishme vihet Te nje konso lidim I kenaqshem ne kategorite e ulta dhe Ie mesme ndersa per
kalegoriH e lana Ie Sherbimit C ivil tregues i I qarku llimil ka qentH lane rue qe regan per faktin
qe keto pozicione jane dis i me Ie ekspozuara ndaj ndryshimeve te mundshme politike apo edlle
ndaj rap0rl eve persona te epror vanes pavarsishl nga moti vimi I drejte apo abuziv I k~lij
qarku llimi
Shtrirja ho riw ntale
Shtrirja horizol1tale e fu shes se veprimit te LSHC eshte e ku fizu ar ne disa institucione (KM
ministry institucionet e pavaruara bash ki qarqe elj
Fusheveprimi horizonta l [ ligjit ne ketedimension ne ni ve l qendror zbatohet per
a) Administraten e mini strive zyres se krycministril (rreth 1500 nepunes civile)
b) Adm inistralen parlamentare dhe te presidences si dhe administraten e instilucioneve Ie
pavarura qe raportoj ne drejt pltrsedrejti ne Kuvend (rrelh 2800 nepunes civile)
Stalusi J disa kategori ve te Ijea nepunesish te institucioneve It lilla si tatimet bull dogana polic i
diplomaci etj rregullohen me ligje perkate se te eilat ne thelb permbajne eli sa elemente Ie
ngjashme OSe Ie pemfena me ato Ie statust Ie ncpunesi t civil Statusi i pjeses tjeter te
punonjesve Ie administrates publike ( ars imi shendetcsi etj) perfshire administraten dhe
punonjesit e degeve ne vflres i Ie ministrive ne rrethe ose qarqe e qe perbejne dhe numrin mlt Ie
madh Ie punonjesve ne kete sector bazohet thjeshle ne kod in e punes
Fusha e veprimit rnaterjaJ
Fusheveprimi malerjai nenketedimension ligi i ka rregulluar elemenlellhelbesore me rendes i per
marredheniet e punes te nepunesve civil Ie ci lmjane te ndryshme nga alo per punonjesit e ljere
publike Ie ci let jane zbvilluar pas kesaj me akte dyteso re nenligjore kohn e punes dhe
pushimit etj
~Slrategjia nderseklorjale e reformes nE administrOiten Publike (SNAAP) ne kuader Ie strategjise kombetare per zhvillim dhe in tegrim (2009- 2013) Tirane Shlalor 2009 16 Neni 19 I ligji l sherbimit civil ka tegorile e nepunesve civil jane keto 1 Nepunes civil Ie kat egorise se larte drejtuese 2 Nepunes civil te kategorise sl mesme drejtuese 3 Nepunes civil v te kalegorise se ul et drejtuese Anep unes civil Ie kalegori se ekzekutive nepunes civi l Ie kalegori se se larte drejlues konsiderohen keto pozicione a) sekretar I pergjilhshem b) drejlor departamenti c) drejlO( I drejlorise se pergjilhshme d) pozicione te barazvlefshme ne Ire Ie parat ne institucionel e administrates publike qendrore apo vendore
39
Ne lidhje me disa aspekte Ie marredhenieve te punesimit (psh mosha e daljes ne pension
sigurimi socia l dhe shendetesor) LNC permban nje reference te p~rgj ith shme ne legj isiacionin e
pergjithshem te punes ( Kodi I Punes) si legj islacion plotesues Disa eiemenle Ie Ijera Ihelbesore
( deklarimin e pasuri se bull konfliktin e interesave skemen e pensioneve ploHsuese elj gjithashlu
te rendesishme pir marredheniet e punesimit te nepunesit civ il jane te shpemdara ne
legj islaeionin e posacem I eili zakonish t rregllilon te gjithe ose nje pjese te madhe te pllnesimit
publik
45 Pranimi ne Shcrbimin Civil 31
Pranimi ne sherbirnin civil ne kategorini ekzeklltive behet nepermjet nje kankurrirni tehapur
kankurimi organizohel ne menyre periodike nga njesia pergjegjese per seci lin nga grupet e
percaktuara ne piken 8 tt nenil 191e ketij ligji
Konkurrimi zhvi llohet ne dy faza
a) Yerifikimi paraprak nese kandidatet plotesojne kerkesat e pergjithshme dhe ato te
posacme sipas shpalljes se konkurrimit
b) Vleresimi I kandidateve
Verifikimi paraprak kryhel nga njes ia pergjegjese ndersa vleresimi I kandidateve behet nKa
komiteti I perhershem J pranimit I krijuar per secilin nga grupet e percaktua ra ne piken 8te nenit
19 Ie ketij igji
Kandidatet fitues qe marnn 70 Ie pikevc talale tevleresimit renditen nga komiteli I
perhershem I pranimil sipas pikeve Ie marra ne li slen e kandidaleve Ie sukseshem
~shte Keshilli Ministravc qe mirnton negulloren e hollesishme per krij imin perberjen dhe
veprimtarine e komiteteve Ie perhershme te pranimit si dhe lTegu llat e hollesishme per
proceduren e pranimit dhe vleresimin e kandidateve
n Neni 22 Iligjit HPer Nepunesin Civil ~
40
46 Ngritja ne detyre
JSNgritja ne delyreesilic kalimi I nje nepunesi c ivil nga pozicioni actual I punes ne nje ni vel
pozicion me 1e larte ne te njejtin institucion osc ne nje in sti tucion tjeter te administrates publike
qendrore apo vendore ( kur nje vend I till e ekziston) Ngri tja ne detyre reali zohet rea lizohet
nepennjel procedures sekonkurrimit organ izuar ga njesia pergjegjese per nj e ose disa
pozicio ne te tira Bazuar ne parimin e neoit 20 ( shanceve Ie barabarta profesionalizmit etj) te kClij ligji Nese vendi I lire I kategorise se utel apo Ie mcsme drejtuese nllk eshle plotesuar sipas
nenit 25 te kctij ligii ai plotesohet nepennjet ngriljes ne detyre
Mund te aplikojne per ngritje ne detyrevetem nepunesit civil te oj e kategorie pasardhese te
pnnesuarit ne Ie njejten apo ne nje institucion tjete te sherbimit civi l nese plotesoj ne kushtel
per ngrilje ne delyre dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Nese vendi I lire nuk plolesohet nepermjel procedures se ngritjes ne detyre nje procedure Ijeter
mund Ie organizohel Brenda nje afali 3 mujor deri ne plOleurosimin perfundimlar Ie vendit Ie lire
nese eshle e nevojshme mund Ie zbatohet procedura e tras ferimit Ie perkohshem ne interest e institucionit sipas shkronjes a Ie pikes I Ie nenit 48 Ie kctij ligji Keshilli J mini strave miraton
kushtet qe duhet Ie plotesojne nepunesit per ngritjen ne delyre dhe proceduren e hollesishme Ie ngritjes ne detyre
Ne prakt ike ngritj a ne detyri ka ndoshur ne perqindje Ie vog la rastesh Ekzistojne megjithale
di sa paqartesi lidhur me ndryshimin e pozic ionit brenda nje kategorie ( Ie larte) nese kjo perren
ngritje ne delyre apo levizje paralele gje qe veshtireson pasqyrimin real Ie ket ij Ireguesi
AVflnlazhi kryeso r I kesaj dllkurie eshte se konkurimi public ka promovuar lerheqjen e
kandidateve Ie af~ ngajashte admi ni strales gje qe krijon mundesine e sjellj es se njohuri ve dhe
metodave Ie reja Ie punes nga ala kandidate qe kane studjuar jashle ve nd it apo nga ata qe vijne
prej sektorit privflt Disavantazhi nga ana (j eter kate beje me pranine e nje kostoj e opportune ne
lidhje me s igurine e karrieres qe mundte mOli vonle me mire nepunesit e brendshem civil
47 Uvizja paralele
J Neni 26 Iligjit nr 152 2013 U per nepunesin civil U
41
Plottsimi I ve ndeve Ie lira ne kalegorine ekzekuti ve ala H~ ule apo Ie mesme drej lUesc behel se
pari nga nepunesit ciyile Ie se nj ejles kalegori nepermjet procedurts paralele Kush mund Ie
aplikoj ne per plotesimin e nje vendi Ie lire nepermjet procedures 51 Iev izjes paralele 5ipas pikes
1 nen 25 I ketij ligi i gt nepun sit civile Ie se njejtes kalegori ne Ie njejtin apo ne nje institucion
tjeter Ie sherbi mit civi l qe plotesojne kllshlet per para lele dhe kerkesat e posacme pef vendin e
li re
Yleres imi 1 kandidateve Ie inte resuar kryhe nga nje komi sion I brendshem I krijuar ne cdo
emiss ion nepermjet nje procedure Ie bazuar ne parimel e parashikuara ne piken I neni 20 Ie
ketij ligji Perfaqesuesi I njesise pergjegjese esbte anelar I kom isionit te brendsghem
Ne perfundi m te vl eres imit komisioi mund te ve ndose
a) Perzgjedhjen e kandidatit me Ie pershtatshem per tu emeruar ne vendin e li re
b) Perfundimin e procedures pa asnje teperzampjed hur ne fast se asnje nga kandidatet e
interesuar nuk ploteson kushtet dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Keshill i I Ministrave miralon
a) Kushlel qe duhel Ie pJolesojne nepunesit per levizjen parale le dhe procedurat e
hpo ll es ishme te levizjes paralele
b) Rregullal pfr krijimin dhe perberjen e komis ionit Ie parashikuar ne piken 3 Ie kctij neni
48 Oisipiina ne sherbimin civil (SHe)
Disiplina ne Sherbimin Civi l ka Ie beje me mnsa l di s iplinore qe jepen ne rastel e konslalimil 1(5
shkeljes serregullave apo Ie moskryerjes se detyrave Masat disiplinore dal lohen nga vleresirni
negativ I perfosmances Vendim-marrja ne lidhje me ke lO procedura perqendrohet tek epror
di rect dhe me pas ekzis(on mundesia e ankirnit Ie drejteperdrejte ne KSH C Sipas nje studimi
eshte ve ne re qe nllmri I rn asave di siplinore ne praktikeeshte I voge l verehet nje shperndarje j o
uniform e tyre lakonisht nje numer relalivisht [mad h [ masave di si plinore vihet re ne mornente
ndryshimesh politikc
42
Ligji eshte relativisht J pltiqarte lidhur me zbat imin e mases sl uljes nedetyre ) kur nje institucion
( ku eshte dhenc nje mase e (ille ) nuk ekzistojne vende pune Ie oje kategorie Ie lIle ne keto
raste nje mase e tille fezulton e pazbatuesh me apo te pakten problemalike Dicka e ngjashme
konstatohet edhe lidhur me mundesisne e kthimit ne pozicionin e rneparshem pasi parashkruhet
masu di sipiinore
49 ASPA OHE PROGRAMET E FORMIMIT PIWFESIONAL
ASPA
39Ne varesi te Ministri se se Brendshem krijohe dhe Shkolla Shqiptare e Administrates Publike
(AS PA) SI jnst itucion public qend ror me se li nc Tiran~ASPA ka autonom i administrative dhe
akadem ike Ajo ka per qeHim formimin professional Ie nepunesve civil 5i dhe cdc individi tjeter
vendas ase H huaj qe nuk esh te pjese e sherbimil civil dhe qe plOleson krilerel e kerkuara
Forrnimi profess ional perfshin programin e forrnimit Ie Ihelluar Ie kandidateve per kalegorine e
ncpunesve civile te ni ve lil Ie Jarle drejtues anetare te tru pes se nepunesve civi le ni velit Ie larte
drej tues si dhe programin e formimit Ie vazhdueshem Ie nepunesve civ il dhe Ie cdo indi vidi
tj eter jashte ketij sherbimi
Buxheti ASPAmiddots percaktohct si ze I vecanle ne Buxhelin e Minislrise se Brendshme
Organel drej tuese te saj jane
I Keshilli drejtues
2 Drej lori
KeshilJi drejtll es perbehel nga [2 anetare dhe kryesohet nga nj e prej rektoreve Ie lmiversitetcve
I zgjedhur nga Kon ferenca e Rekloreve Ie Shqiperise Ne perberje Ie lij jane perfaqesues dhe
drejtues Ie larte Ie min istrive organeve Ie qeverisj es vendore DAP- it universiteteve shoqerisc
civile dhe biznesit sipas percakli mil te bere me vendim Ie Keshill il Ie Ministrave
I Neni 91igji 1522013 Per NepuneStn Civil
43
Keshilli drejlues miraton po litikat bull slrategjite dhe partnerilelet e ASPA-s hal10n kuadrin
rregullal0r Ie saj 5i dhe miralon projektbuxhetin dhe s trukturcn organizali ve Ie ASPA-s
Detyra Ie hoJlesi snme te keshillit drejtues percaklohen me vendi me te Keshillit Ie Ministrave Ne
percaklimin e polilikave Ie perzgjedhjes dhe Ie formimil bull ASPA detyrohel Ie bashkpunoje me
DAr-in s i njenjesia e ngarkuar j)tr centrgatitjen dhe mbikqyrjen e zbatimit Ie polilikave
shteterore ne sherbim civil
Drejlori I ASPA-s emerohet dhe lirohel ne detyre sipas kritereve dhe rregullave Ie percaktuara
per anetaret e trupes se nepunesve c ivile Ie kalegorise se lartc drejtuese Perjashlimisht deri ne
moment in e fillimit Ie efekteve Ie kelij ligji drejlOri I ASPA-s emerohel me vendi m Ie Keshi llil
te Ministrave me propozim te Ministr e Brendshem
Nepunesil e ASPA-sderi ne momentin c IIUjmit te efekteve Ie ketij lirui emerohen nga Drejtori
I ASPA-s s ipas procedures se Kodi Ci vil Keshilli 1 Minislrave miraton rregullal e holl esishme
per menyren e organizimit dhe funksionimit Ie ASPA-s
Programer e formimit profesional
AS PA ka per delyre leofroje formim profess ional nepermjet perfshirjes se programeve Ie
meposhtme
a) Program Ie foonimit Ie thelluar n~ baze Ie Ie cilil formohen kandidalel per anelarel Ie
TNO-s (niveillarte drejwes)
b) Programe Ie formimil t~vazhdueshem ne baze Ie Ie cilit trajnohen ne vazhdimesi dhe
n~ lidhje me punen e nepunesit civil te te gjitha kalegorive si dhe cdo indivit tjeter
j ashte sherbimit
ASPA ofron mundesine e pergal irjes paraprake Ie kandidateve per te marre pjese ne
konkurrimin e hapur per kalegorine ekzekutive kundrejt tmires
ASPA realizon sludime dhe bOlime ne fushen e administrates publike Sludenlel e AS PA-s te
perzgjedhur nga shoqeria c ivile bisnes i apo individi jashlc sherbimil civil detyrohel te paguajne
larjf~ Keshilli I Ministrave miraton lariftin perkmese per cdo trajnim
44
KREUV
5 RREGULLIMI I MARRDHENIEVE TE IU NES NE SHQIPERI SIPAS KODIT
Til PUNES
51 Kodi I punes dhe rregullimi I marrdhenievc te punes ne administraten publike
Marredhenia e punes ne vendin lonerregulohet nga Kadi I Punes I Republikes se Shqiperise I
cili eshte li gj i kryesor per rregullimin e ketyre mltl rrdhenieve ne dispozital perkatese te lio Per
te kl ptuar memire gjendjen e egjislacionil shqiptar pqr marrdheniet c punes eshle e nevojshme
Ie bcjme nj l anaiize te pergjithshme Ie legjislacionil perkates Ky Kod eshte krijuar me qellim
Ie rregulloj marrdheniel e punes ne tregLlll e ekonomise private dhe iniciatives se li re Ne
sekto rin publik prob1emet pcr zbatimin e krit ereve dhe kushteve ligjore pcr lindjen zhvillimin
dhe perfundimin e marrdhenieve Ie punes jane Ie vogla Kodi I Punes parashikon nje
serhregu llash ne mbroj~e Ie punemarresve sin e mstin c fillimit vijimit dhe Ie perfundimit te
marredhenies se punes Kodi parashikon nje rregulJ te posacem per rastet kur punedhenesi eshte
organ J administrates pubJike gjithsesi ky parashikim duhet te kuptohet sakte nga vete organet
dhe ndoshla Ie shoqerohet ed be me lTegullime I~ tjerf Ie posacme per administralen pllbJike
Nje analize e tilleeshte hapi I pare per I ~ evidentuar boshlleqet dhe problemalikm qe ajo mbar
Gjithashlu nje an aJ ize e tilleeshtc e nevojshme per Ie ku ptuar nese prob lemet e qendrueshrnerise
pavars ise ose meritokracise ne administraten pub like rrjedhin per shkak Ie mangesive ligjore apo
moszbatimin korrekl Ie Jigjit
42Kodi punes rregullon Ie gjilha marredheniet e punes ne administratcn publike me perjashlim
Ie marrdhenieve Ie punes Ie personave punesimi I Ie cileve rregullohet me ligj t~ vecante pra Ie
gjitha marredheniet e punes ne organet e administrates publike qe nuk I nenshtrohen nje
rreguHimi Ie veCaJ11e me li gj do Ie rregiullohell sipas dispozilave Ie ketij Kodi Madje ky Kod
parashikon qe per as sa ligji I vecante nu k parashikon zgj idhje per problemet e lidhura me
marredheniet e punes perseri do te gjejnc zbatim ne di spozilat e Ketij Kodi
lt0 ligji nf 7961 dal e 127 1995 Per Kedin e Pun es n~ Repu bliken e ShqiperisE I ndryshuar
4 1 Or Eralda Ca ni Anarize e legjislacionit mbi marrdhenel e punes ne administraten publike ne Republiken e
Shqiperi~e ne kuadrn e projektit te qendres AKSES ALBANIA Per nje administrate publike tre qendrueshme dhe
profesionale ~ mbeshtetur nga Ambasada Gjermane ne Tirane dhjetor 2009 41Neni 4 I Kod te Punes
45
Ky Kod 11 ~ kreun JIl Ie tij parashikon oj sere pari mesh mbi Ie eilal mbes hteten marredheniet e
punes Edbe pse parimin e konkurrueshmerise apo Ie trasparences nuk e permend lie nenin 11 Ie
tij parashikohet se normal e se drejtes Ie d iet rregullojne marrdhenien e punes kane perpares i
qe edhe veH KushlelU ta parashikon oe nenio 11 6 Ie saj Kod i rendi Kushtetuten Konvenlat
Nderkomelare It ratifikuara e me pas li gje Ie tjera duke renditur Ie parin nga 10 Kodin e Punes
Pra perforcohet edhe nje here rregullimi qe Kushtetuta parashikon ne neni n 107 qe marrdhenia e
punes per nepunesit civ il publike bazohet ne lrasparence konkurrueshmeri e profesionalize m
52 Lidhja e kontrates se punes
Kodi I punes ne nenio 19 Ie tij parashikon qe lindja e marredhenies se punes kryhet nga
punedhenesi I ci li puneson ne menyre Ie drejtoirdrejte punemarres in Ky punedhenes perdo r
zyra shtett~rore Ie punesimit ose agjensite priva te Ie punesimit per le punesuar punemarresjn ky
parashikim eshU h~H1lmr me qeJlim qe tu sherbeje person ave juridik pr iv m Ie cilet mund Ie
zgj edhin me sa duke rregLdlal e lyre Ie punesimil te pu nonjesve Ie lyre [ referuar nekuadrin e
detyrimil kllshtetues pe r konkurrucshmeri dhe tra sparence pcr punonjes it e administrates publike
bull ky rregullim do Ie s ilhe konfuz ion dhe paqanes i Pm ka nevoje qe ky Kod meqeeshle li g baze
edhe per marrectgheniet e punes ne admi nistraten publike bull te specifikoje nje rreguHim Ie posac me ne kontrat en e punts apo edhe referimi tck e ashtequajtura kontrate kol ektive e
punes Sigurisht qe cdo rregu lli m qe do te bellej me akt Ie posacme li gjore e vecnneri sht
nenligjore do Ie ishl e I delyrueshem per lidhjen e nje konlrale punesimi Gjithsesi s ic ulna
edh e me la rt profesional izmi apo kerkesa per kritere Ie cakluara piir punesim Kodi I punes Illik
e percakton si kriter punesim i
53 Kohhjatja e marredhenieve te punes
Marresheniet e punes sipas Kodit teP unes lidhen sipas nj e kohezjatje te pacaktuar dhe nje
kohezjatje te caktu ar 43 Kodi me qell im krijimin e rnarn=dhenieve Ie qendrueshme tepunes
parashikon qe si rregul kontrata e punes lidhet per nje periiudhe te pacaktuar Nese
konlra la e punes do le lidhel per nje periudhe Ie cak tultlf kjo duhel jus lifikuar per arsye objekti ve
o Kreu XIV neni 140 I Kodit te Punes se Republike$ $e Shqiperise I nd rysh uar 2003
46
qe lidhen me nar yren e perkoheshme Ie detyres nJ Ie eilen punemarresi do lepunesohet 44 T~
gjitha rregullimet mbi kohezjaljen e punes kohezjatjen ditore ne pune 45 pagesen pushimin
Javor e vjetor punen e nates apo kohe feslash dhe pagesen per Ie detyrimin per kuaifikim
punonjesish elj jane rregullime Ie eilel pltl dysh im mundesojne nj e status Ie caktuar te mbrojtu r
Ie punonjesit per punen qe kryen pushimin qe duhe Ie kete si dhe pagesen qe duhe Ie marre
per punen qe kryen Mund Ie permenden (dhe nje sere nenesh Ie ketij ligji qe synojne
rregu llimin e sigurise dhe mbrojtjes Sf shendet it ne pune si psh Nenel 39-75
Ne pergj ithesi keto rregullime duke qene edhe ne Iefiektim te traktateve Ie m iratuara nga 46IL0 dhe ratifikuara ga Shqiperia ne te njejlen kohe refleklojne edhe shu me prej dire ktivave
Ie BEmiddotse
Te lill a mund tepermenden
47Direkl ivat 2003 l Ee e parlamentit dhe Keshi llit Ellropian Mbi aspekte Ie caklllam Ie oreve Ie
punes
Direclive e keshillit 9 1533 EC vi lil 99 1 Mbi del yrimin e punedhenesve per te informuar
punemarresit mbi kushtel e kontrates apo Ie marrdhenieve Ie punes
Oirektivat 781 EC vi lit 2000 Krijimi I nje kornize te pergjithshme trajtim I barabarte ne
punesim dhe pro fesion e e ila kerkon Irajl im Ie njejle Ie personuve pavars isht nga bes imi felar
paaftesile gj inia orienlimi seksual elj ne marredheniet e punes apo profesion dhe ltlnetaresite
ni orgMizata te caktuara
Nje organ I administrates publike krijohet per Ii sherbye r nje interes i public Ie eaktuar dhe
z1konishl organet e adminjSlr31iS publike krijohen SI persona juridike me akte liampjore per Ie
ekzisluar per nje periudhe Ie pacaktuar kohe ose ne raste Ie caktuara per Ie traj tuar ceshlje per
tC eilat vendoset nje kufi koh or I cfl ktua r4 ~ Edhe ne rltlSle Ht ill a si kjo e fundil akli li gjo r apo
Neni 140 I KPU NE5 parashikon se U nese koheljotja nuk percokrohet me sokresi ngo paler gjare idhjes se kontfoftS ojo ((ojtohe si kontrote me periudhe Ie pocokruor ~5 ligji nr 136 viti 201 5 per disa shtesa dhe ndryshime n1 ligjin 7961 te vitit 199 5 te Kodi I pun~s 1Republikes se Sqiperise i ndryshuar ~o Organizata nderkombtHare e punes ( ILO) n Directive 2003 EC of the European Parlament and of the Council o f 4 November 2003 ~ permbl edhje informacionesh rreth marrdhenies se punes Feri ona Cato
47
nenligjor nuk parashikon kohezgjatien e vele organil administrative Nt ligiin per stat us in e
nepunesil c ivil parashikohen komilele ad-hoc Ie eila jane krijime Ie perkoheshme Ie posacme
Ie krijuara me qellim menaxhimin e testimeve Ie kandidateve pef nje vend pune pjese e
sherbimil civil Po ashtu mund Ie kete organe Ie (ilia Ie administrates publike qe traj tojn~
ceshtje Ie tilla por qe shuhen mbas mbarimit Ie funksionit pqr Ie ei len jane krijuar r sh kemi
organct qe trajtojne ceshljcl e kthimit dhe kompesimillc pronavc Kjo ceshlje kil dhe kufi zime Ie
caktuara nga vete ligji
Megjithate ne rustin e pare behel Ijate per nje pune shume Ie kufizuar ne kohe( nje dilore ose dy
dilore) ne rastin e dyte behet fjale per nje ceshlje edhe pse mund Ie kete kllfizimel e veta ne
kohe mund Ie zgjasi per vite me rradhe Pra kontratCl e punes neorganet e administrates rubJike
duhel Ie jene me nje kobezgj atje Ie papercaktruar ne Ie shumten e rasteve Sigurishl nese
natyra e punes apo detyres do Ie ishte e perkoheshrne edhe kohezgjatja e kontrates se punes do
Ie ishte e kufizuar edhe nese behet jale per marredhenie pune ne nje organ admil)islrativ qe
nuk esille I perkohshem Nje interprClim I till lmbetet edhe ni ate qe admini strate publike per
nga natyra e saj eshte e qendrueshme dile e vijueshme Gjithashttl nj e intepretim [ till1 do Ie
ishte ne perpulhje me direktival e Komis ionit Europian qe kerkojne nje justilikim per
pefdorimin e kontrata ve aflltshkurtra duke I kerkuar shte te ve anetare( nuk eshle e
delyrueshem) q~ Ie konsuhohen me grupel e inte resl dhe Ie marrin masa lidhur me kelt 5i
a) Justifikime objekti ve per rinovime konlratash dhe marrldhenieve Ie tilla al~lshkunra
b) Percaklimi I perseriljes qe mund Ii behe t konlrates afalshkurte r
Kjo directive duke kerkuar nje rregullim te percakluar Ie Ii lie qe orienlon gjilhe marrCdhenicn e
punes drejt qendrueshmerise net per polilik~n qe BE-ja ofron pel nje marredhenie Ie
qend rueshme pune
54 Perrundimi I marrdhenieve te punes
48
Kodi I punes parashikon 49 qe marredhenia e punes perfundon me zgjidhjen nga njerltl pale e
kontrales osekur ka perfunduar afati I percaktuar ne kontrate
Kohezgjatja e nje kontrate tregan vazhdimesi e nj e marredhenie pune pra qendrueshmerise po
aq percakton edhe leresine e rreguUave qe do Ie ndiqen ne rastin e zgjid hjes se saj perfundimi I
marrdhenieve Ie punes regullohet nga Kreu XIV I Kodil Ie punes Kontrala e punes me
kohezgjalje Ie pacaktuar perfundonn kur zgjidhet nga njera pale ose ka perfunduar afati I
njoftimil sine rastin e nje konlrate me tlfat ashlll dhe pa ann kontrata mund Ie zgjidhcI me
arsye duke respekhlar proceduren e parashikuar nga raSle e zgjidhjes se kOfllrales me arsyc s i
dhe procedura e kisaj zgjidhjej e
Fillirnish t respeklohet afmi 1 nj ofiirnil per zgj idhj en e kontrates 1 ei li shkon nga dy deri ne tre
muaj ne vares i Ie s ituatave Ie caktuara Ie parashikuara50 ne nenin 143 Ie Kodi te Punes ku
Iheksohet
I Pas kohes se marrjes ne prove per Ie zgjidhur kontraten ne periudhe Ie pacakwar pale
duhe Ie respektojne nj e flfal njoftirni prej nje muaji gjate vilil Ie pare Ie punes prej dy
muajsh per dy deri ne 5 vi tet e para Ie punes nde lsa prej 3 muajsh pe r me shume se pest
vjet pune
2 Keto afate mund Ie ndryshohen me marreveshje me shkrim ose me konlrate kolektive Ie
punes kur Pllnemarresi ka kryer deri nc gjashl~ mll aj pune afati Injoftimit nuk mund
Ie jeleme pak se dy jave Afa li J njonimit eshtejo me pak se I muaj kur punemarresi ka
kryer me shume se 6 muaj pune
3 Afati 1 njoftimit per zgjidhjen e konlrates zgjalel si pas rastit deri ne fund te javes ose deri
ne fund Ie muajiL Zbatohet I njejti regu]) kur afati I Iljofiimit pezullohet gjateperiudhes
se paa ftes ise per pune shlatzani se ose pushime ve Ie dhena nga punedhenesi
4 Kur njera pale e zgjidh kontraten pa respektuar afatill e njo flimit zgjidhja Irajtohel si
zgjidhje me efekl le menjchershem
bull9 Neni 141 I Kodi I Punes I republikes se ShQiperise
00 Neni 143 I Kodit te Punes te Republikes se Shqiperise
49
Pasi parashikohet respektimi I afati dhe procesi 1 informimit Ie arsyes dhe shpjegimit e situates
Kadi parashi kon perfundimin e marredhenievc Ie punes ne situata tejustifikuara dhe parash ikon
ne cdo here qe do Ie kele perfundimin e lyre normalisnt ky Ie jete edhe per nje arsye Ie
arsyet uar apo tejustirikuara
Nje percaklim I shkaqeve Ie arsyeshme nuk mund Ie behe ne Kad pork y [ fundit merr pers iper
Ie sherbeje 5i nje kufi zim I abuzimeve me kufirin e Ie arsyeshme Ne kete ne nenin 146 Ie
Kadi H~Punes pamshikohen s ituala qe konsiderohen 5i shkage Ie arsyeshme par edhe s ilUale Sl qe konsiderohen 5i shkaqe Ie paarsyeshme Ie zgjidhjes se kontrates se punes Neni 146 Ie
Kadit Ie Punes CilOhe qe zgjidhja e komrates nga punedhenesi kons iderohet pa shkaqe te
arsyeshme kur a) punemarresi ka pretendime qe njedhin nga kon trata e punes b) punemarresi
ka ~rmbushur nje detyrim ligjor c) kur behet per mot ive te pan dash me nga personaiteti I
punemarres jl por qe ka lidhje iegjilime me Ie drej lin e punes dhe raportet e saj Konsiderohen Sl
moti ve t~ tilla raca ngjyra seksi mosha gjendja civile detyrimet ramiljare besjmi retar
bindjel politikc kombesia gjendja shoqerore
Kodi 1 PlUleS ofron gjilhashlu edhe nje percaklim Ie pergjithshcm te institutit Ie situatave Ie
juslifikuara Neni 153 Ie Kodil Ie Punes vle reson 5i shkaqe H jus ti fiku ara rrelhana e rcnda qe
nuk lejojne s ipas parimil Ie mirebes imit Ii kerkohet alij Ie ka zgjidhur kontraten gt vazhdimin e
marrdhcnieve te punes apo dhe raste kur punemarres i shkel detyrimet kontrCl ktuale me raj Ie
lehlc ne menyre Ie perserilur me gjithe paralajmcrimin me shkrim Ie punedhenesit Kuptmin
e rret hanave terenda apo fajita Ie ehle te pers~rilur pale do (ju duhet ta interpretojne s ipas rasti
dhe eshte gjykata ajo qe vend os nese ekzi stoj ne apo jo shkaqe te tilJ a Ire justifikultl ra per
zgj id hjcn e kntmtes
Nese zgjidhja e kntrates rezu llon te jete jo nerespeklin e procedurnve Ie parashikuara apo jo per
shkClq e te arsyeshme I j ustifikuara punemarrcsi ka Ie drejt e Ie paraqese pad ne gjykale kunder
punedhenesit brenda 180 diteve nga d ita e perrundimit Ie arati te njoftimit Kodi parashikon se
zgjidhj a e kontrates pa shkaqe Ie arsyetueshll1e eshle e pavlefshmePunedhenesi qe ka zgjidhur
kontraten dHke mos respektuar aralete e njofl imil duhet Ie paguaje si rregull dernshperblim nje
~ l Neni 146 1 kodile punes te Republikegt se Shqiperise
50
page prej 2 muajsh Zgjid hia pu shkaqe tearsyeshme sjell edhe demshperblim deri ne I vii page
Madje kodi parashikon qe kur ka nje vendim Ie formes se prere per Ie riklhyer punemarresin ne
vendin e meparshem cpunes punedhenesi eshte I detyruar ta zbatoje
Referuar kelij punimi cka u citua me lart Ie gjilhe keto aspekte ligjore si dhe polilika qe
ndermerr shteti ( qeveria ) Juajne nje rol Ie rendsishem ne mbrojtjen e punemarresve per Ie
ruajtur vend in e punes ( duke siguruar nj e kontrate afatgjale Ie punes ) gje e cila ~jell nje lTitje te
punesimit thene ndryshe duke mos ndryshuar shirrat e papunesise ( nje nga s frdat qe perballet
shleli shqiplar)
51
Konkluzione
lDuke II bazuar ne cfare II trajtu3 ne kiW punim kam evidenHlat qe pavars isht rolit Ie shtetit q~
shikohet qe ka sjeJl e reform a ne vazhdirnesi per nitj en e nive li Ie Ie pun ils ua rve nepermjet
politikave Ie nderrmarra eshte e nevojshme qe Ie merren masa Ie ndryshme duke j u referuar
dhe akhl aliletit Lehtesi sht mund te arrih et nekon klu zion se rritja e vi velit Ie papunesise mund
te arrih et nepermjet nde rmjetesi mit qe ofroh et nga zyrat e punesimit ose nga agj ensite private
Ie punesimi t
2 Fo rm imi profess ional du het Ie permiresohel dhe Ie shtohet numri lIe trajnuarve cdo vii ne
baze te kerkesave Ie punes per lI oj in e pro fesionit
3 Dun e levazhdoj c zbatimi I program eve te nxiljes se punesi mil du ke siguruar kllalifikime
sidomos per temral d be grupel e vecanta
4 Nje mbeshtetj e Ie vecante duhet lekt~n e bisneset Ie ei let ofrojne punesim bisnese t fa miljare
si dhe scktori I turi zmit te eilet mund te punesojne nje nurner Ie madh punonjes ish
5 Nxilj a e progrcuneve per prnkl ike e Ie sapo d iplomuarve duhelle zgjerohet ne cdc instilucion
dhe ne cdo d rejto ri admini strate publike gt pa lent menjeane dhe kompani te medha duke krijuar
me ta nje forme bashkpunimi per punes imin c praklikanleve me Ie mire
6 Gjate vit eve Ie fu ndit prezenca e shtetiljo vetem qe nu k eslllezvogelll3r por perkundrazj eshte
zmadh uar ajo efa re ka ndryshuar eshte roli I tij menyra e nderhyrj es dhe doza e ket yre
nderh yrje duk e bere Ie mun dur mundesine e rriti es se pllnesimit dhe kualifikimit Ie personave Ie
punesuar dhe tl papunesuar qe pres in te integroh en ne tregun e punes
7 Kodi I Punes I Republikes se Sqi pe ri seeshte nje baze e e mire mja rtueshme per rreguilimin e
marrdhenieve ne kCli sektor nl kete kod re Oektohet drejlpersed rej li fryma dhe gama e parimeve
me Ie nj ohura qe vij ne nga konven ta nderkombetare dhe Euro piane per Ie drej tat e njeriuL
52
8 Pervec rreguHimit qe [ ben Kodi [ Punes kerni edhe veteBrenda sektorit public rregll l ime per
ate instilueione Ie eilat hyjne ne fushell e veprimi t Ie legjis lacionit Ie sherbimit civil dhe keto
marredhenie rregu ll ohen me ligjin nr 152 20 13 Per Nepunesit Civ il Edhe pse jemi nj c shIel
I vogel me nje admini strate te vogel pu blike dhe me nje numer te kufizuar Plillonjesish pu blic
ky sektor eshte du ke kal uar neper reform a dillamike ne lTUgen drejt integrimit Europian
9Ne vendin tone duhe l Ie propozojme ndryshime dhe permiresim Ie qeve risjes 5C sek lo rit public
dhe sherbimeve publike p~ dysh im qe duke iu referuar s ituates aktuale problemmike sek lo i
public duhet Ie beje ndrys hime sin e funksionim sin e ndertimin e saj Ajo duhet tejete e
mbrojtllr nga levizjet po[itike Ie punonjesve ne menyre qe Ie ruaj kualitetin e kapacitcleve
llJ erezore
S3
Bibliografia
1 E drejla f punes prof fir KiltreI Cela bolim IV ~ stlepia holuese liar Tirane
2 E (rejta e kralwsllar e punts proftlr Kudrel Cea
3 Directhe 2003 EC of he European Paramenl and 0 he Council of 4 November 2003
4 Lligji lu82 tlati 0907 945 Mbi knllen e sherhimit mhrojljen dlte shperblimin lie pune
5 Ligji IIr 527lktle 2508947
6 Ligj nr 2250 dali 030SJ956 Mbi Kodin e Punils Ie Repuhlikiis Populore Ii
Shqiperise
7 Ligji I1r136 dale 512 2015 Iper disa shlesa dlte Ildryshime nit Ligjin fI 7961 dali
12071995 Kodl J plles I ShqipiJr i ndrysltuar
8 Ligjil152 dale 2013 Pilr IIilpfinesin civil
9 Stalstika e fregut Ie plllles 2014-2015 SheThm Komhiftar I PUl1esimit
)0 Slrnlegjia e plllleimit 2007-2013 Millistria e Pun es rifle Ceshljes Sodale
11 Tregu 1 pUlles AklllaJ Shirbimi Jltombelar I Puniisimil
12 Slalisliklllejorces se punes lOIS INSTAT
13 Slralegjia ombilare per pniisim 2014-1020
14 Slralegjia difrseJaorjale e reformes lie a(minislrolen Publike (SNRA P) llii kUlJdii Ie
slralegjise JoIIbilare pir tviflim dll t illltgrim (1009- 2013) Tirane SMalor 2009
15 Slralegjia per PUllesim dlle Aflisi fLO 1013-206
16 Draft document Mbi fiji igjii Ii ri per sllirbimin civil ni SIIqiperi f pergalitur Of
Zlrani SIIapo ne basltkipunim me Dr Hails -Achim Roll kOllsulenli Ii Sigma me
kerkese Ii DAP 1 letor 2010
17 Giuseppe Casale Service public reladole eork
S4
J8 Josep Tenkormrg bullbull hi comparaillt Qvervieii Geneva August 2008
9 Annizi e legjisaciollit mb marrdhiilliel e punlis ne administraten publike ne
Republiken e Sltqiperise lie kuadrin e projektit Ii qelldres AKSES ALBANIA
Pernjii administratil pubike Ie qiil1drlleshme dlle proesiollale mbiJihlellir IIga
Ambosnda Gjermane Ili Tirone dhjelor 2009 puno Dr Eralta Can
20 Komieli Shqiptar I Helsiki Sifuala e diskriminimit lie procesill e lorgimit ngo
plla ni Shqipilri Tirane dlljelor 201 I
21 SlalisiNa lujuri IIga kOllfenmea e reafizuar ngn qelldm ISU JtlriJ me feme
Zbnim J ligjit lie mbeshlelje Ii qiimrueshmerisi dhe rriljes sit perjorm(mcifs ni
Administraten Pubike
22 KlIshJetuta e Shqiptrisi
23 Marrdhellia e pultes FerioJlQ Calo
201 Kerkime mbi fregull e pUlles Jonida IoxhoJi
25 KOIi (ok Idrej~sla~qjp-(J -tJXl
26 Shlefiweborg
27 llllervisffr lie ~lil1islrillit e punts dlle Ceshtjevt Sociole me feme Nxitja e pllll ifsimil
dhe polifika Ii tjera per IIljell e papllnesisl
55
------ --- --- --
Permbledhje
Ne ka pilullin e pare jam munduar Ie pamqes historikun e marrdhenieve Ie punes ne shqiperi qe
nga lindja per here Ie pare Ie kelyre marrdhenieve s i doe s ituaten SI ka evoluar tregu I punes Nje
vend Ie rendesishern ze perba llja e shoqerise me konceptin e pap unesi se rnbas hyrjes ne
Demokraci Jam munouar Ie paraqes dhe polilika e tregut Ie punes qe j ane nderrmalTE nga ViLil
1990 deri ne 201 5 duke anali zuar ro lio e shle tit ne kete drejtim
Ne kapi tull in e dyte kam pasqyruala fenamenin pnpunesi dhe statistikat e saj ne vi let e fund i
Gjithashtu ~shte trajtua r dhe ndernlarja e po lit ikave Ie ndryshem per Ie ndryshuar kett situate
nepennjel disa pikave kryesore si nxi tja e pune-si mi mbeshtetj a e bisneseve Ie ndryshme per
rritjen e pl111esi mi t ofrirni I Irajnimeve dhe shkoll ave profesionale keshillim dhe ndennjets im
Ne kapitull in e trete eshte trajluar sektori public dh e sherbimi public ndryshimet dhe
ngjashmeritc ndennjet lyre s i dhe menyra e Irajlimil Ie punonjesve ne kele seklOr ne moment in
e derrimit Ie pushtet it politik ( studim per pushimel masive ne dy bas hki ) Gjate ket ij stud imi u
ev identuan shkelje e te drej lave Ie punonjesve ( duke I larguar nga pun a par dhe du ke r ilur
nj ekohesi sht num rin e te papu ncve)
Ne kapitullin e kater kam paraqitur nje ana lize te li gi it 152 1e vilit 20 13 Per Nepunes in Civil
duke e pare s i nje mundesi (e mire per Ie s iguruar nj e pune a falgjale pe r punjojes Ie ars imuar Ne
kete Ierne eshte jane Irajtuar karakteristikat mkryesore te kelij ligji pari met bnza fusha e
veprimit Ie li gj il e tj Gjilhashtu jam munduar Ie jap nje pasqyre edhe te instilucionit Ie ASPA-s
dh e programeve (i fOflnimit professional ku ev idenlohet roli I shleli per te slimuluara
pUllonjcs il pavars isht a rsimit per (u kualiflkuar qe Ie jene Ie plotesuar ne tregu n e punes
Ne Kapit ul1in e peste kam (rajluar bazen e rregull imeve qe kryen Kodi I punes se Rep ublikes
se Shq iperise duke nis ur nga marrdhenia e punes kontrata kohezgja tj a si dhe perfund imi I lyre
ka m trajtuar dhe fo lin qe lua n ne mbroj tjerje e punonjesve gjate nderprerjes sf konlrat es se
punes ne meny re te njeanshme
8
KREUl
lZHVlLLIMI HISTORIKJ MARRDHENIES SE PUNES DHE TREGUT TE PUNE NE SHQIPERI
IlVeshtrimi historik I marrdhenieve te punes ne Shqiperi (1912-1995)
iE drejla e punes eshle nje dege relmivisht e re ne hislorine e se drejtes juridike si dhe ne
hislorine e se drejtes Shqipate kj a e drejte lindi per here Ie pare ne bote ne mesin e dyte Ie ville
1800 dike marre permasa Ie reja zhvillimi dhe rendesie te vecante ne sheku llin tone E drejla e
punes e ka pasuf pikenisjen e saj tek Jegji slacioni I fabrikave liampiet civile kapitali ste Ie cilet
rregullonin kontrMat e pajtimil Ie fuqise punetorl tek pmktikat e kontrntave kolekti ve Ie
punetoreve dhe tek normal e se drejtes administrative Per sa J perket Ie drejtes se punes
neshqi peri para luftes sl II-Ie BOlerore nuk muod Ire behej fjale per nje legjislacion Ie plote
pune per shkak It~ veti mungeses sf strukturi ekonamike shoqerore e politike te ve ndit tone
paralufl~s 2 Par periudha e viti 1912 e gjeti vendin lone me nj e prapambelje emndhe per shkak
Ii pushtimit shekullor Illrk duke trashcguar nga sistemi turkjo vetem marrdhcniet ekonomike
por edhe legj is lncio nin Nje vendim 1dal~S 6 dhjelor 191 2 I Qeverist se Perkohshme Ie Vlores
percaklonte qe legj islacion i turk I asaj kohe do Ie qendronte ne fuqi deri sa Ie hartoheshin dhe
Ie miraloheshin ligje Ie reja qe do le zevendcsonin mo ekzistuesel bull duke pasur dhe parasysh
rethanal dhe kushlet ne Ie eiJen nda dhej Shqiperia asaj kahe
Kadi Civi l I MbreteriseShqiptare i 1929 dhe Kodi Tregtar 1932 zevindesuan te drej len
autonome oe Shqipe ri Ky Kadl 1929 i kushlonle kontrales se punes to nene ( 1631-1640)
Legj islaeioni J Zogu t J konsideronte mamlheniet juridike Ie punes ndermje Ie Ie pajtuarve dhe
punedhenesve kapilali st s i marrdhcnie juridiko c ivi le ndersa marrdbeniet e punes sf
nepunesve me organet shteterore perkatese J quante marrdhenie juridiko ad mini strative Ky
sislem dispozitash juridike shenonte nje arrilje me viera Ie vecanla ne formulimin ligjor Ie
kuplimit te kontrates se punes duhet pranuar fakli qe ky sistem dispozitash ne fushen e
marrdhenies st punes nuk mund Ii shpetonte reaiilelil shqiptar s i ne rrafshin social ashtu dhe
E drejta e punes Prof Dr Kudrel Ceia 1 E drejta e punes faqe 27 Prof Dr Kud(et Ceta Shtepia 6otueseILAR TIrane 2007 ft
9
ne ate ekonomik ne Shqiperi nuk ishin percakluar akoma konlUrel e lev izjes se puneloreve
Shleli lluk kishte parashi kuar akoma plitika acti ve Ie tregut te punes
Pas Lufies Sf lI-leBoterore marrdheniet kapitali sle le punes filluan te ngushloheshin se lepermi
ne 1945 duke I iene ve ndin grad uali sht marrdhenieve soc ial isle te punes J Ligji Nr 82 dale
09071945 Mbi kohen e sherbimil mbrojtjen dhe shperblimin ne pune perfaqesonlre dhe
ligjin e part Shqiptar ne fu shen e Marrdhenieve Ie punes Ligj i nga pikpamja farmale
sanksionoi barazine gj inore dhe shperblimin ne pune kohezjaljen 80rareshe le punes ndersa
ajo e nates 7 are shprblimet ne pune jashte arari etj
Oekreti I Presidi umil Ie Kuvendit Papullor Nr 237 date 2004 1946 1 eili doli ne zbatim Ie
Kushtellltes se Republikes seShqiperise me 14 mars Ie 1946 vendos i d ispozita Ie tjera SI
pershembull
raquo- Largimi ngfl pUlla 1 punetorit nenpunesi nuk lejohej la largonle pa pelqimin e s indikates
gt Mosmarreveshjet nc pune nuk mund Ie zgj idheshin me ne rruge administrati ve par me
marreveshje ndermjet punetorit dhe nepunesit osc punedhenesit kur kjo nuk arrihej me
marreveshje paJa e interesuar I orej tohej me padi gj ykales se punes etj
Evo limi ne legjislacionin e Punes u pasua me miralirnin e li gjit Nr 527 date 2508 1947 per
Kodin e Punes I e ili ishle kodi 1 pare n~ hislorine e se drejles sociali ste le punes qe rregu llonte
marrdheniet c punes ne nje dimension me te gjere se Ie gjitha li ampjet c meparshme ne fuqi 4 Ky
kod perbehej gjithsej nga 17 kapituj dhe 170 di spozita me vone dol en nje sere ligjesh dhe
aktesh ligjore e nenligjore nc kete fushe
Hapi 1 dyte J rendesi shem ne zhv illi min e legji s lacionit te pllnes ishte ligji nr 2250 date
0305 1956 Mbi kodin e Punes te Republikes Popullore Ie Shqi pe ri se Kodi perbehej nga 13
kapitllj me 246 nene j Ai plotesoj me tej boshllekun juridiko-nonnativ ne fush en e
marrdhenieve te punes qe kishte lejuar legjislacioni I meparshem I punes
1 Ligji nr82 date 09071945 Mbi kohen e sherbimit mbrojtjen dhe shperblimin ne pun e 4 Ugji nr 527 date 25081947 ~ ligji nr 2250 date 03051956 Mbi Kedin e Punes te Republikes Popullore Ie Shqiperise H
10
Kad i I ri I punes hyri n~ fuqi ne J nentar t~ 1966 jepte vet~m rregullimin juridik te drejlimeve
themelore Ie marrdhenieve Ie punes bazal thelbesore per cdo inslitucion perkates Ie sc drejtcs sl
punes pasi marredheniet e punes udhehiqeshin nga vete partia (shleti)
Kodj I kalert I punes 1 19amp0 ishte nje kod tercs ishl ideologj ik I ndenuar qe do Ii sherbenle
ideoJogjise soc ialiste ndenuar mbi baza marksislemiddot leninisle dhe nje shenderrim Ie marrdhenies
se punes
Ndryshimet po lilike ekonomike e sociale Ie viteve J 990 so llen me vete dhe ndryshimet ne
Jegj is ncionin e punes ku nuk mund te liheshin te paprekura rnarrdheniet e punes ku mund tl
permend im Ligjin per Kodin e runes Ie vitit 1995 dhe aklel e tjera nenligjore Ie nxjerra nl
zbatim te tij Vitet ne vijim pesoi ndryshime ne di sa nene ne 1996 si dhe nj e sere ndryshimesh ne
2003 duke u konkluduar me ndryshi mel dhe shtesa edhe ne vi tin 20 156( Ligj NT 136 Per disa
shlesa dhe ndryshime nl Ligjin NR 796J dale 127 1995 Kodi 1 Pune sit Shqiperise f
n(hyshuar Ndryshimet konsistojne Mbi delyrimin e punedhenesit per Ie informuar punonjes it
per kushlel e zbatueshme Ile kontrateMbi paraqitjen e masave per Ie inkurajuar pennires imel Of
sigurine dhe sh~ ndetin ne pune te plineto reve shlatzena dhe punetoreve Ie e ilat sapo kane lindur
ose jane me femije ne gji per mbrojtj en e Ie rinjve ne puneLidh ur me dergi rnin e
punemarresve per Ie punuar perkohesishl jashte vendi t ne kuader te orrimille sherbimeve Mbi
rnarreveshjen kllader per punen me kohl Ie pjesshme etj
12 Rendesia e marrdhenieve te punes ne Shqiperi
Per analilimin e marrdhenieve juridike Ie punes e s idomos per marrdheniet e punes ne seklorin
pllblik duhet anali zuar mire jo velern Kod i I punes par njekohesisht dhe Kushtetuta e Republikes
se Shqiperise ligj i per Statusin e nepunesit civil Konventa Ie nd ryshme elj
Duke qene se JegjisJaciani jane J punes iu ka dhene kelyre marrdh~nieve nj e profil Ie ri
ellfa pian per njedhoje jane zgjeruar dhe pasuTlar dhe dimensioned e liri seuro dhe Ie drejtave te
punemarresve duke s iguruar keshtu perpulhje Ie plote per lindjen shtlflrj en ndryshimin e kel yre
6 Ugji nr136 dale S12 2015 Nper disa shtesa dhe ndryshime ne liampjin nr 7961 date 1207 1995 N Kodi I punes I Shqiperi I ndryshuar
11
marrdhenieve me aktet e se drejees nderkombetare si ( Karta e Kombeve Ie Bashkuara
Konventa Europiane e Ie Drejlave Ie Njeriut Traktate Nderkombetare Karla Sociale e Njeriut
elj)
Sipas nellil 49 te Kushtelutes se Shqiperi se Secili ka Iii drejlii Iii jiloje mjetel e jeleses me pune
Iii igjstme qe e ko zgjedhllr ose prol1lwr ai veti Ai eshle flire lezgjedhe projesiol1in vendi e
punes si dhe sislemin e kU(Iiflkilllil Iii vel professional Ie punesuaril kane It drejlen e
mbrojljes shoqerore Ie plll1es
E drejta per pune qe garanton neni 49 j Kushletlltes perfshin zgjedhjen e profes ionil vendin e
punes dhe sistemin e kualitikimit profess ional me qellim sigurimin e mj eteve Ie jetcses ne
menyre te ligjshme Zgjedbja e profes ionit s ic parashikohet nga dispozita kushtetuese eshle nj e e
drejle e individit ne formen e perkllsh(imil per Ie kryer nje verrimtari rer Ie s igllrLlar mjetet e
jeleses kjo e drejte e individit per Ie perfituar me pune Ie ligjshmc fiton rendesi edhe nga
pikpamja sociale pasi puna s i profesion es hle nje vlcre edhe pef kontributin qe I ~jell shoqe rise
E drejla per pune dhe liri e profesionit nenkuplon cdc veprimlari Ie ligshme qe sje ll Ii ardhura
dhe qe nuk ka afal Ie perCakluar me perjashlim Ie rregullimeve Ie vecanta ligjore Garancia qe I
jep Kushtetula individ it lidhur me Ie drej len per pune dhe lirine e profesionil ka s i qe llim
mhrojljen e lyre nga kufi zimel e shlelil
Kodi J punes J viI it 1995 qeeshte SOl ne ruqi (me ndryshime dhe shtesa) eshH 1 ndrys hem nga
Kodel e meparshme Ie Punes persa I perket natyres krejl Ie ndryshme Ie marrdhenieve Ie punes
qe ai rregul Ion
Mund Ie Ihemi qe Kodi J soti~m I Punes eshte J standarteve hashkohore Ai eshte nje nj e ha ze
me elementel e dllhura per rreguHimin ~ marrdhenieve Ie punes 8 Ne kete Kod veca neri shl ne
krcun III Ie lij retleklohet fryma dhc gam a e parimeve me Ie njohura qe vijne nga dokumentat
Nderkombetar dhc Europian mbi Te Drejlal e Njcriut Konventat e Orgallizates BoHrore Ie
Punes (llO) mbi ceshljel e punes dhe Kartes Sociale Europiane Velem ky rakl I rril vleren dhe
rendesine Kodil ((~ punes Te tilla pari me Ihemelore jane ndalimi I punes se det yruar bull ndalimi I
disk riminimil liria s ind ikale( me e drejle do Ie thuhej liria e bashkimit ne organ iza la Ie punes
1 Kushtetuta e Shqiperise Neni 49 8 Kodi I Punes I Republikes se Shqiperise Kreu III nenet 89
12
e drejte kjo e barabarte per punedhenesin dhe punemarresi n) perparesi e normave Ie sE drejles shy
nder tt cilal primare u takon Kon ventave dhe Kartave Europiane dhe Nderkombelare Ie
nenshkruara parim qe e njeh Kushtetula dhe Kodi I Punes Sipas Neni l 8 pikal I nj e nga te
drejlat themelore Ci lOhe se Ndalohet puna e dl lyruar ne Ie gjilha fo rmal e sa) nd ersa ne
Nenin 9 pika 1 shkruhet qe NdaJohel cdo lIo) diskriminimi ne jilshiin e marries ne punii dhe Ie
projesionil
Rendesia e marrdhen ies Sf punes ze nje vend e rendesishem jo vet em ne shoqeri por eshte nje
burim baze per Ie drejtal themelore Ie njeriut ajo s igu ron nje marrdheni e te sigurte kur pa raq itet
ne formalin e saj ne baze Ie liampiil
13 Zhvillimi I Iregul Ie punes ne vitet 1945middot1990
Sislemi ekonomiko - shoqerore qe u vendos ne Shq iperi pas Luftes se Dyte BOlerore ku
sundOllle prona e perbashket mbi mjelet e prodhimil percaktonle edhe marrdheniel juridike Ie
punes Ie perqendflJara ne duart e shIell
Nga pikpamja legjis lat ive gjale kesaj kohe kerni miratimin e Kushtetutave te viteve 1946 dhe
1976 miratimin e pare Ie Kodilte Pare tc Punes nc hi storine e se drcjles sociaJisle shq iptare ne
vi tin 1947 I cili u prlsua nga miratimi 1 Kodit te Ri te Punes Ie vi iit 1956 Kodi vijues 1
azhorn uar 1 Punes 1966 dhe me se fundi Kodi 1 Punes 1 viti I 1980
Gjale kesaj kohe ekonomia shq lpta re bazohej nc nje leknologji shume Ie vjeter ndermarrjel
ishin jo renlabel dhe mbaheshin ne kembe me sub vencione Ie medha nga shlei Karaklerislike
ishin nderrmarrjet e medha ne forme kombinatesh qe punesonin nj e numer Ie madh person ash
Oeri ne fund Ie vilil 1989 bilanci I forcave Ie punes perbehej velem nga popullsia akti ve qe
punonlc Koncepti I papune nuk ekzislonle S i pasojc punesimi I plate qe ekziSlonle
nepermjel emerimeve dhe shkarkimeve qe kryheshin nga ana e shtelil me qellim reali z imin e
Ireguesve Ie plani Ie krijoni n perShlypje qe Ie gjilhe personal ishin te punesuar dhe as nuk behej
Ijale per polilika aklive te punesimil 9Edhe pse nuk publikoheshin shifra par afersi sht 113000
persona kerkonin pune Sipas Ie dhinave te rregji srimeve Ie fundit Ie popu ll sise ne vilitn 1989
Kerkime mbi tregun epunes ne vitet(194Smiddot1990) Jonida Hoohalii
13
- --------- -- - -
popul lsia ne moshe pune zinte rreth 57 Ie te gjit he popullsise Mbi 53 Ie popullsise ne moshe
e zinin meshkujt Ne qylel ishle perqendruar vetem38 e popullstse ne mashe pune Ne
vilin 1989 numri I Ie punesuarve ne vendin tone ishle gatl 15 milion 54 e tyre ishin meshkuj
rreth 80 e populls ise ne moshe pune punonle pjesa Ijele r ndiqte s(udimel kryente sherbimin
ushtarak ishte e paafie per pune etj
Shkalla e pjesemarrjes ne pune sipas gj ini se ish Ie e barabartt per te dyja gjinile rreth 77
Sipas vendbanimit ky tregues ishte respekt ivisht 77 ne qytct dhe 8 1 ne fshat Popullsia ne
pension pleqerie perbenle rrelh 12 Ie popullsise ndersa ne moshen 15 vjec elan ne vitin 1989
karakteri zohej nga nje nivel I larte punes imi veeanerisht ne zonen fshatare te vend it Meshkujt
zinin pjesen me Ie mad he Ie Ie punesuarvc mbi 53 N ive li r papunesise edhe pse I padek laruar
ngn fakli f s istemit Ie atehershem ishte rrelh 7 ( kerkirne Jonida Hoxhalli)
41 Politikat e Iregut Ie punes ne vitet 1990-2015
Dekadat e fundit so llen per vendin tone njendrysh im rrenj esor ne rushen polilike ekollomike
dhe socia Ie Kalimi nga nje s istem polilik komunisl ne ate demokratik e vuri vendi n tone perpara
nje prove Ie madhedhe teper Ie veshtire qe ishle krijimi J nje baze ekonomike mbi Ie eifen do
te mtgteshtetej s islemi I ri
Gjate vitit 1990-199 1 u be nj e perpjekje qesistemi I ri qe po vendosej ne Shqiperi do zhvillohej
duke ruaj lur bazen e vjcler ekonomike bull e cila mbeshtelej te rres ishl ne pronen shlelerore Per
shu rne nd t rrrnarrj e 1I lejua Vetadministrimi ne menyre qe alo te kryeni n aktivilet ekonomik te
pavarur Ne kushte konkrete kjo ishte e pamundur pasi ekonomia e centrali zllar nuk ofrante
pavarsi ekonomikeme ndryshimin e siSlemit polilik brenda venditme zhvillimet e reja polirike
dhe ekonom ike ne te gj ithe rajonin e Europes Lindore dhe Qendrore ekonomia e vendit [One u
ndodh perpara nj kolapsi Ie plole ku shume ndermarrje u mbyllen per mungesen e mjeleve
financiare Shteti duke mos I parashikuar pasoja dhe duke u gjetur I papergatitur perballe nje
s ituate ekonomike dhe sociale shume Ie veshtire vendos i Ie paguante 80 Ie pages Ie gjilhe
punonjesit e ndcrrmarrjeve Ie mbyllura Kjo coi ne prishjen e ekuilibrit financiar dhe ne futjen e
vendi ne krize Para kesaj situate u shlrua si domosdosillneri ndryshimi I bazes ekonomike
14
duke percaklllar si hap Ie pare privatlzimin e shpejte dhe te thelle Ie ekonom ise per Ie kalua r
nga prona s hleH~rore ne rilindjen e prones private
Procesi I privalizimit nl vend in tone ishte nj e process 1 ampj ate dhe 1 vesh tire 1 ciJi vazhdon edhe
SOl ai fill oi me privatizimin e tokave blljqeSOre duke vazhduar me pas me privatizimin e
njeslve tregtare me shumic(~ dhe pakice me privati zimin e apartamenteve shtelcrore me
privatizimin e nderrmarjeve Ie vog la e te mesme e me pas Ie medha
Te gjilha keto ndryshime palen nje ndikim Ie madh ne Iregun e punes ne Shqiperi Perpara kesaj
si tuate u shtrua sl domosdoshmeri ndryshimi I bazes ekonomike duke percak tuar si hap Ie pare
privatizimin e shpejte dhe Ie the lle Ie ekonomise per Ie kaluar nga prona shlelerore ne rilindjen
e prones pri vate
Me fillimin e trasformimeve rrenjesore ekonomike ne vend drejl ekonomise se Iregulle lire edhe
tregu I punes filloi Ii nenshtrohej ligjit Ie kerkeses dhe ofertesShleti gjale ketyre vi teve ka qene
ne procesin e zhveshjes s i pronar dhe puned henes r vetem rol te cilin e ki shle ne s istemin e
ekonomise se centralizuar Shteti fillo i Ie dale si rregullator I marrdhenieve Ie akloreve (
punedhenes - punemarres) Ie ketij Iregu Ai e realizoi ketc nepennjet nderlimit dhe aplikimil Ie
politikave telij ne kel t treg pune ne tregun shqiptar Ie punes ashlu s i edhe ne vende Ie tjera ne
mbare Europen u zhvi ll uan dy 110j polilikash ajo aktive dhe ajo pasive Por ajo Ie e dallon
3teeshte raporti qe ekziston midi s ketyre dy politikave Tek ne ky raport ka qene plotesishl ne
fa vor Ie pOlitikes pasive duke iu re reruar ( pageses se te papuneve dhe prognuneve U tjera
mbeshtelese me Ie ardhura) Kjo ka ndodhur per kelo arsye
I Kjo mase ishlc inllnediale dhe mjafl e rendesishme per Ie mbeshletur re formimin
ekonom ik sic ishle mbeshtetja malerjale per Ie papunel e shumte dhe 2 duke ju referuar
kostos pare kjo dhe nga eksperienca bOlerore del se po litikal aktive kane kosto me Ie
ku sh tueshme sl ato pasive Gjale ketyre viteve pervoje Ie aplik imil Ie pagesave Ie
papunesise si mast pasive u vu re qe ajo shoC]erohej me Ire ane negative
E para ulja e kontributil neeko nomike komoclare
2 E dyte ndikimin negative lek I papuni duke u Jargu ar nga tregu I punes dhe
3 E Irela nxiljen e punes ilegale ( ne Ie zeze)
15
Keto anenegmive qe permendem mundohen Ii redukloj lle politi kat akti ve Ie tregut Ie punes Per
kete arsye duke filluar nga viIi 1993 u eshte dhene perparesi pOlitikave Ie tilla Ie aktive te lregut
Ie punes s i sherbimil Ie ndennjetes imit pe r pune forrnimil insliluc ional klubeve dhe
inkubaloreve Ie bi snesit krijimit Ie vendeve Ie reja Ie punes ne komunitet Proble mi kryesor 1
c ili duhej perballur shume shpesh ampjale zbalimil Ie ketyre programeve ka qene pyetja se sa
perfitojne Ie papunet nga keto politika Pervoja boterore ka treguar se motoja kryesore ne kele
drejlim ishtt~ se
Politikat akt ive Ie punesirnitjane mja ft te rend es ishme per ne per shkak Ie kOSlos se lyre Ie larte
alo I ne nshtro hen nje seleksionimi paraprak duke u dh~ne prioritet atyre qe e shlyejne velen sa
me shpej
Nga anali za e situates se tregu t Ie punes rrelh vi leve 2007 -2010 verehel se punesim i ne seklorin
shleteror ze perqindjen me Ie ulel Ie punesimi gjithsej Shkalia e papunes ise eshle me e larte ne
g rupmoshal e rej a dhe zona veriindore ka nivelin me Ie larte tt papunesise pasi kjo zone nLik ka
qene e ane Ie rikuperoje aklivilelet ekonomike Ie humbura pas viteve 90 Pihrisht duke njohur
ktle situate edhe nderhyrjet jane fokusuar nl hartimin dhe zbatimin e programeve specifi ke te
nxiljes se punesimit per kategori Ie tilla si Ie papune afatgjate Ie rinj qe hyjne per here te pare ne
tregun e punes gra qe i perkasin kategorive ne nevoje si gra klyefamlljare vikl ima Ie (ra li kut
apo dhunes ne familj e gra rome etj Ie cilal e kane Ie veshtire tt integrohen ne tregun e punes si
dhe zgjerimin dhe pe rmiresimin e formimiL profesional
lore dhena mbi numrin e Ie papuneve dhe Ie papline t qe marrin pagese papunesie s ipas
Regj istrimi i Ie papuneve ne zyrat e punesimil behel ne baze Ie VKM Nr70 dale 1102 1999
Per eviden timin e punekerkuesve Ie papune ku sipas pikes 4 dhe 5 te kelij vendi mi ne Zyral e
Punesimil regj istrohet sl i papune 9do person ne moshe pune (nga 16 vjec deri ne moshen e
pensionil) i cili paraqilet prane zyres se plines imil dh e deklaron se nuk eshte ne marredhenie
pune ase nuk eshle i vele -punesuar par gjilhaslnu eshle ne ke(kim te nje pune 1I Sipas ketyre te
dhenave rezulton se ne fund te 201 3 tejene Ie regji struar prane Zyrave Ie Punes imit 144427
punekerkues Ie papune ase 2600 vele me shume sc ne Ie njejlen periudhe te Vil il tt kaluar
10) Programi Ko mbetar statistikor Zyra Rajonate e Pune$im it 11 Programi Kombetar I punesimit ( Statistikat nga lyrat e punesimit )
16
- ----- -
Tabl Numri i Papuneve ne vite te rregjistruar
Vilet 2009 2010 2011 2012 2013
Te papue te
rregjistruar 142 143 142 1418 1444
(nemije)
Ne teresi tregu shqiptar i punesaktua lisht po perbalJet me nje ni ve l Ie ulet Ie pjesemarrjes
veoyanerisht pcr grate dhe Ie rinjle Per me teper papullcsia eshte rrieur ndjeshem dhe shoqerohet
me rrezik Ie larte vazhdimesie per punetoret e rinj Nje karakteri stike tjeter kYge e tregut shqiptar
Ie punes eshte ndrysh imi i madh midis pjesemarrj es se burrave dhc grave ne tregun e punes Per
shembull megjithese pjesemarrja e femrave ne foreat e punes ka pasur progres Ie prej Census i
Ie vitil 2001 mbetet potnuajse 20 pike per qind me e ule sesa per meshkujt Shkalla e punesimit
Ie femrave eshte gjithashtll shume me e ul et sesa e rneshkujve
17
- -~-
KREUII
2PAPUNESIA DHE PUNESIMI
21Papunesia
Papllnesia s i koncept u be publike ne vendin tone ne vitin 1992 Kyeshte dhe viti qe shenan dhe
nivetin me Ie larte Ie papunesisl ne Shqip(rise ne vile Ky ndryshim ci iesor ne tregun e punes ne
Shqiperi kerkonte medoemos edhe politika Ie reja qe duhej Ie hartoheshin per Ie
institucionalizuar trajtimin e kesaj kategorie Iipopullsise e eila humbi vend in e punes gjalc
ndryshimeve Ie medha politike dhe ekonomike
nNe vitin 1999 ni veli j papunesise U ul oe 184 nga 27 qe ishte bne vilin 1992
Karakteristike e papunesisete ne eshte plt1punlsia afatgjale Gjate vitit 993 papunesia afatgjale
perbente 63 Ie papunesise ndersa ne ditet e sotme shkon ne 80 Ie saj Ndersa papunesia
eshlt me leper fenamen urban dhe renektohel ne treguesi l e papunesise nenpunesimi eshle I
fen omen rural Nenpunesirni sh prehet kryesisht me nurnrin e familj eve Bujqesore qe
mbeshteten nga shteti me ndihme ekonomike te pjesshme Nenpunes imi eshte kryesisht I
pranishem ne zonal rurale malore dhe m~ llheksuar ne veri lindje Ie ShqiperiseDuke mos pasur
burime te tjera jetese pervec tokes bujqesore pjesa me e madhe e familjeve jetoj ne vetem me te
ardhura Ie kufizuara n~ sas dhe Ie nje ci les ie te ule Nenpu nes imi dhe papunes ia e larte jane Ie
pranishrne edhe ne zonat rural e te mbipopulluara nga migracioni 1 brendshem pas vitil 1990 Ne
vitet e para tetranzicionit paplJllesia perfshiu Ie gjitha profesionet dhe ishte e pandjeshme ndaj
nivelit ars imor apo moshes Sipas INSTAT-il ne vil in 199890 e te papuneve Ie
intervistuar kishin arsimin tetvjecar dhe te mesem dhe vetem 7 e lyre kishin arsim te larte
Ndersa s ipas raporteve Ie Minislri se se Punes ne vii in 1990 rreth 97 Ie papune ve afatgjale Ie
rregjislruar nl zyrat e punes kishin arsim tetevjecar dhe te mes~m dhe vetem 3 ishin me
arsim te larte Perballe pasqyres se tregllt te punes gjate 12 vjeteve refundit qeverise shqiptare 1
del pergjegjesia Ie hanoje polilika akt ive Ie tregut Ie punes duke krijuar slruklural perkalese dhe
11 StrategJia e punesimit 2007-2013 Ministria e Punes dhe Ceshljes Socia Ie
18
-- - - - ---
duke hartuar legj islacionin e duhur Ne kete menyre do te mund Ie parandaloje fenomenin e
pnpunesise ne raSI se nuk mund tn eJiminoje ate
22 SITUATA E PAPUNESISit SE REGJISTRUAR
Shkalla e papunesise eshtl nji nga Ireguesit me Ie njohur te Iregul Ie punes i cili tregon
perqindjen e personave te papuni ndaj popullsise ekonomikisht aktive
13Burimet e informacionit per papun ls ine nc Shqiperi jane Ie dhenat administrative (k u
papunesise i referohemi s i papunesi e regjistruar) dhe Ankela e Forcave Ie Punes Sipas
rekomandimeve Ie Orgflnizates Boterore Ie Punes (lLO) dhe 1l EUROSTATmiddotjl Ie papune
konsiderohen person at qe nejaven e references plotesojne kushtet e meposhtme
a)nuk kane pUlluar ruate javes se re ferences (as nuk ki shin nje pune oga e c ila munguan perkohesisht)
b)ishin Ie galshem per Ie punuaT nese do Ii gjenin nj ~ pune brenda dy javeve qe pasojne javen e re ferences
c)kane kerkuar pune nc menyre ltlkti ve gjate periudhes kater javore qe pe-rfundon me javen e references
Zyra e punesimit rregjistrojne si tepapunc cdc perSon ne mosh qe paraqiLet pralle zyrave per IE
kerkuar punc
Sipas te dhenave rezulloll se ne fund Ie 20 14 Ie jeni Ie regjistruar prane Zyrave te Punes imit
144427 punekerkues Ie papune ose 3085 vele me pok se ne fund Ie 2013
PAPUNESIA NDARE SIPAS GJINISE
1 YITET 2010 2011 2012 2013 2014 1 1 1 1 1
IJ Tregu I punes Aktua N Sherbimi Kombetar I Punesim it
19
~~--
Te papune te
rregji struar
(ne mije )
142761 143002 141828 144427 14134 2
Femra 72900 73754 73014 74551 71710
Meshkuj 69861 69248 68814 69876 69632
Ne fund te 2014 rezultojne te regjistruara s i punekerkuese Ie papuna 717 mije pupa ferma ose
51 e totali te pupa~ve Ie regjistruar shifer kjo pak a shume e njejte me ate te nje viIi me pare
Punekerku esel e paplina femra jane kryes isht te moshave mbi 40 vje dhe me arsim cleri ne 9
vje~ar Pjesa me e madhe e familjeve me femra krye familjare kane ni vel Ie larle var rerie dhe
trajtohen kryesisht me ndihme ekonomike
Sales pa punesi 5
ne ndihme ekonomike 70
te tjers 25
familje kryefamilj are 11
20
middot Pupa Ie regj islruar prane Zyrave Ie Punesimit s i perfilUes ose jo nga skemat e mb~slHetjes me
te ardhura i ndajme ne 3 grupe
- Pupa perfitues nga programi pasiv i pageses se papunesise
- Pupa ane lare Ie familjeve ne nd ihme ekollomike
- Pupo I~ Ijere qe nuk perfilojne nampa skemat e mbesh lctjes me te ardhura
Te parune te regjistruar sipas g rupmoshes
Nt qofif se i referohcmi akti vileleve ekonomike qe mosha mesatare e Ie punesuarve eshte 3S
vjefY kemi rushen e informacion it ku mosha mesalare e punonjesve eshle 2S mesalare eshte 30-35
vjet etj
ISSipas Bu letini te TreglJI Ie punes akti vitet ekonornike qe po punesojne me shllm~ sot kerni
fasone ku mosha e Ie punesuarve eshte 35 vjefY kemi fushen e in fo rmacion komunikacionit (c ku
mosha mesalare e punonjesve eshle 25-30 vjec si dhe turi zmi dhe sherbimet ku mosha mesatare
eshte 25 deri 35 vjec
Nje kalego ri tjeter e rendcsishme eshte kategoria e romeve
numri II~ papuneve femra Rome eshle gali I njejle me atyre Ie meshkuj ve Gje qe tregon qe ala
jane fami lj e kryesish l ne ndihme ekonomike sipas sondazheve verne re qe kjo kategori e
popull siseeslnt kryesishl me ars im 9 vjecar qe J perkasin te gj itha grupmoshat Kjo sje ll dhe
arsyen qeeshte pikeri sht arsimi [lyre per III bere shkak s i nje subject [ papunesise
Per kete kategori eshte hartuar dhe Strategjia kombelare per permi resimi ll e kushteve te jeteses
se komunilelil rom sipas H ciles Ministria e Mirqenies Socia Ie moniloroll perfsh irj en e kesaj
kategorie ne politikal shteterore te punesimil Krahasuar me nj e vit me pare vihel re nje rritje e
numrit Ie Ie papuneve rome (me 3) Kjo rritje vi het re ne rajonet e Tiranes Elbasan dhe
Lezhes
u Statistika 2014-2015 5herbiflli ](ombeta r I Punesimit l~ Statistika tregu I punes Sherbimi Kombetar I punesimit
21
-- ----------------shy
Punekerkues me a ftesi te kufizuar
Numri I Ie papuneve me aftesi tekufi zuar ka nje rcnie ne krahasim me vite e meparshme pasi
tashme kjo kadegori eshle bere pje~ e shtimit Ie ox itjes sl punes imille kesaj kategorie Ne vilin
2014 rezullojne tejene indetifikuar dhe regj istruar prane Zyrave le Punesimit rrelh 1732 persona
me allesi Ie kufi zua r ng3 Ie cilet
bull Femraj ane 426
bull Krye familjare 47
bull Moshe mbi 45 vjee 386
bull Me ars im der i 9 vjeesr 695
23 Situata aktuale e punesimit
16Papunesia esht~ nj e problem i madh me Ie cilin jemi p l rba llur ne shqiptaret gj nte ketyre dy
dekadave Ie fundit Te gjitha stud imet ne te rren e konfi rmua n qe papunesia vilet e fundi ka
ardhur duke U fritor Duke qene se shifral C larla H papunesise jane burim i problemeve Ie
shumta ekonomike e sociale gofle per sa i perket indi vidil e qofie per sa i perket shoqerise ne
teresi nevoj a per Ie nderhyre eshle urgjente Ne perpulhj e me vizionin e Bashkimit Europian
Europa 2020 dh e kerkesave per anelares im qe Shqiperia ka ne kele organizem qeveria ka vene
fokll s in Ie puncs imi i mbeshlelur mbi aftes imin e duhur H~ forces sone Ie punes dh e orientimi t Ie
saj drejl nevojave Ie Iregul (e punes
17Nx itja e punesimit eshte nder programet aktive i e ili nepe rmjet sigurimit Ie punes imit Ie
perkohshem apo afatgjate ndikon ne kerkcsen per pune duke rcfl ektuar drejtpersedrejti ne uljen e
papunesisePermes programi per nxilj en e punesimit Zyral e Punesimit nderh yjne rea li sht per Ie
nxitur dhe mbeshtelur krijimin e vendeve Ie reja Ie punes duke bashkepunuar me punedhenes it
dhe nepermjet subvenc io nimit Ie lyre
~~ Ministria e Mireqenies Socia Ie dhe Rinise 17 sherbimi Kombetar I Punesimit
22
-- - -- -- -- - - - ----- - - - -- - -
Gjate viti 2014 sipas vleresimeve Ie marra nga anketa e forcave Ie punes rezlliton qe popull s ia
ne moshe puneeshte (nga 15middot65 vjec) e eila ndahet ne
I Pjesemarrje ne Forcen e Punes eshte 634
2 Shkalla e punesimit eshte 52 3
3 Shkalla e papunesieeshle 174
4 Popullsi inakti ve eshte 366
Shkalla e punesimil (grupmosha 15-64 vje~) tshl e me e larte per Ie punesuaril me ars im Ie lane
(657 ) pasuar nga ala me ars im Ie mesem profesional (65 ) Te dhenfl[ Iregoj ne se ptrqindja
e Ie punesuarve me page eshe me e lart e per personal me arsim Ie larte dhe e kund(rta verehet
tek Ie punesuarit me rlrsim 89 vjecar ku mbizoterojne pundoret pa pagese Ie fami ljes Po Ie
analizojme Ie punesuarit me arsim Ie mesem shkalla e punesimit eshle me e lan e per pe rson at
me arsim Ie mesem profes ional krahasuar me personal qe kane kryer shko ll en e mesme te
pergjithshme perkatesisht 65 dhe 464
Nje ne pest Ie pllneSUa r te grupmoshes 15-64 vjes me arsim 89 vjeltar jane Ce punesuar me page
afersisht gjysma jane punetore pn pagese Ie familjes dhe nje e Creta e lyre j ane Ie velepunesuarPesha qe zene te punesunril me page rrilet me rritjen e ni velit ars imor Nga te
punesuarit me arsim Ie la rte 877 jane Ie punesuar me page dhe velem 46 jane te punesuar
s i punelore pa pagese Ie familjes Tek Ie plinesliaril me ars im Ie mesem profes ional dhe me ars im
te mesem te pergjitnshem perqindjel qe zene te punesuarit me page jane perkalesishl 467 dhe
491
18Gjate vitil 2015 sipas vleresim it te marre nga Anketa e Forcave Ie Punes
Popullsia
529 e popull sise ( 15-65 vjec)eshte e punesuar
112 eshte e papune
359eshte ekonomikishtjo aktive (jashle forcave Ie punes)
18 Anketa e forcave Ie pun6 2015 INSTAT
23
19Meshkuj
605 e meshkujve 15-64 vjec jane punesuar
129 jane te papune
266 jane jashle forcave Ie punes
Femra
455 e femrave 15-64 vjee jane Ie punesuara
95 jane te papuna
45 jane jasluc foreave Ie punes
24Punesimi dhe perfshirja sociale
Deri mi sot u eshte kushtuar shume pak vemendje kostove ekonomike dhe shoqero re 1e
shoqerua ra me numrin e madh Ie punelOreve te zene si pjesetare qe sje llin kontribule ne fnmi lje
kryes isht ne sektorin e blljqesise20Ky fenomen ndikon me shume tek grate dhe te rinjt~ duke
perfunduar shpesh ne nj e cike11e peljetshem Ie varferise dhe perjashl imil social In fonna lileli
eshte i lane kur nil et per kushtet e punes si edhe per punen e papaguar ne familje 21Shumica e
femrave dhe e Ie rinjve kryejne pune Ie papaguar ne familj e Vetaneri sht ne zonal rural e lmpakli
i infonnalitetit eshte pesefish
se pari ai ndikon drejperdrejl tek siguria e punes sepse mungojne konlratat
se dyti ai ndikon tek e drej ta per sigur ime shoqerore te cilal jane shume Ie rendesishme per
mbul imin me sigurimin shendetesor dhe pension in e pleqer ise duke vene ne rrezik jeresen ne nje
periudhe me Ie vonshme Ie jetes
se trcti ai pakeson pagesen dhe burimin e te ardhurave duke renduar mireqenien ekonom ike se
katerti ai ve nje barre ti skale mbi ekonomine nepermje( evazionit latimor
19 Anket3 e fOfcave te punes 2015 INSTAl
ro Strategjia kom betare per punesim 2014-2020 11 Stratesjiltl kombetare per punesim 2014-2020
24
sl pesti ai pengon zhvillimin e tregut ne fushat qe varen shurne nga puna e familj es s i per
shembull bujqes ia
Per me teper ai rril cenueshmerine e femrave varcs ine e lyre ekonomike prej bUfmve si edhe
rril varferine e lyre ne pleqeri per shkak Ie nderthurjes se Ie ardhurave me Ie ulta dhe vileve me Ie
palaa me sigurime shoqeroreshendetesoreJpensioni
Nt kele gjendje nevojilen zbatimi me i fuqi shem i ligiit si edhe ske mat e nxitjes per
punedhenesit per te inkurajuar punesimin formal nepermjet kontributeve Ie zvoge luara ose
stirnujve Ie tjere financiarePerfshirja soc iale mbetet cnde nje yeshtje per I u trajtuar
Grupet si romet dhe personal me aflesi tii kufizuara shpesh jane Icni pas dare dhe polilikm
nuk j ane konkretizuar gjithmone ne perputhje me rrethanat Keto grupe kerkojne polil ika Ie
posuyme Ie hartuara ne pershtatje me karaklerislikal dhe nevojat e lyre persa u perket nevojave
arsirnore kualifikimeve profesionale fuqi zimit dhe punes imi
Punes imi i u rinjve eshte nje yeShlje reale v~aneri shl nese kerni parasysh punen e papaguar ne
familjeShumica e Ie rinjve Ie puneslHlr kryejnc pune informale ose te papaguar ne familj e gie e
eila deshmon per punesim te kufi zuar dhe kush Ie It keqija punesimi Shumica e te rinjve Ie
papllne kane nivel Ie ulel arsimor dhe per personal qe jelojne ne zonal rurale bujqes ia mbetet
burimi kryesor i punes imilFernrat ne moshe Ie re kane nje shkalle Ie njejle papunesie por kjo
fsheh kushtet me Ie keqija te punesimil kryesisht punen e papaguar ne familje qe dukel se eshte
gi thnje ne rritj e dhe pabaraz ite seklOriaJe qe ekzistojne
2lFemra t kane nje shkalle shume me Ie ul el pjescmarrjeje Ie forces se punes si edhe nje nonne
me Ie larte Ie pasivilelit per shkak Ie pergjegjesive ne familje AIO jane te perqendrua ra ne
kryerjen e puneve tipike femerore Ie cilat jane edhe punet me pak te paguara dhe orrojne pak
mundesi per perparim ne karriere Pe rve~ kesaj ka nevoje te ngulshme per rritjen e numrit Ie
femrave ne profes ionel jo Lradic iona le si dhe per menjanimin e slereolipave gjinore ne sisLemin
arsimor Orienlimi i vaj zave Ie reja ne pro fesion e tipi ke laquofemerore )) Ie paguara pak dhe qe nuk
kerkojne shume aftesi rrit hendeklill giinor ne lidhje me pagal dhe mundes ine e lyre per te gjetur
pune ne seklorin informalParaleli sht edhe orienlimi stereotipik gjinor i djemve ne profes ione
U Strategjia kombetare per punesim 2014 -2020
25
ltonashkullore)) rrit rolet dhe normal e gJlnlve dhe po njel loj i kufizon aftesite e
mundshmelpotenciale mas hkullore
Pavaresisht prej nje farl perparimi shuml pune mbetet per te bere ne lidhje me permiresim in e
kapac iteli l Ie Sherbi mit Kombetar te Punes imit (SHKP) ne menyre qe Ie kryejc Ie gj itha
funks ionet e nje sherbim i modern dhe publik ne Ie gj ilhe vendin duke perfshire kelu edhe zonal
rurale te cilnt kane nevoje Ie ngui shme per kt to sherbime
Fun ksionel qe kerkojne vemendje me Ie madhe ja ne
~ nd ihma per Ie papunet pe r Ie gjetur punes im Ie pershl atshem
~ shpallja e punekerkuesve dhe e vendeve Ie lira IE punes
gt leh tesirl1i i levizshmerise se pro fesioneve
~ mbledhja dhe analizimi i in fonnacionil me Ie plole Ie mundshem ne lidhje me ~endjen ne
tregun e punes dhe zhvill imin e saj ne Ie gjilhe vendin ashtu edhe ne deget e ind uslrise
dhe profesione Ie ndryshme
~ hartimi monitorimi dhe vleresimi efikas i programeve qe synojne leht es imin e (ri)hyrjes
ne punes im Ie punekerkuesve ne rrez ik perjashlimi nga tregu i punes
Organizimi dhe zbatimi i permbushjes se funksioneve kryesore duhel reformuar si edhe duhen
caktuar burime Ie mjaftueshme njerezore dhe financi are per Ie siguruar pune neperrnjel zyres
ko mbetare Ie punesimit
25 Faktoret qe Iltane ndikuar ne rritjen e nivelitte punesimit
Nder fakloret qe kane ndikuar ne menyre ledrej lperdrejle ne nive lin e punes imit rendi len
bull Rrilj a e kerkess per prodllkte
bull Permiresimi ileknologjive
bull SITategj ile seklorjaie
bull Levizja demogra fike
26
Rritja e kerkeses per keto produkte
Fluksi I ndert imeve s ine objekte dhe ne rruge vazhd in territet bull gi ithashtu eshle rritur d he
akl iv iteli I nderrmarrj eve Ie indllstri se perplln llese s idomos ala me capital te hllaj apo Ie
perbashket qe punojne me porosi nga jashte duke shfrytezuar krahun e lire Ie punes ne ve ndin
tone Kjo ka bereqe numri I Ie punesuarve Ie jete gj ithmone ne rritje ne keto fusha ne vendin
to ne Vihel re me teper plJnes imi I personave me arsim 9 vj eear ose temesem pa u Icne pas dhe
ars imi profess ional
Permiresimi 1 dukshem I leknologji ve
Vitet e fundi t permiresi met ne leknologji kane sje lle rritjen e proclu ktit me kosto te uld duke
cuar ne rritjen e te ardhurave dhe zgjerimit Ie akti vitetil (shlim punonjesish) duhellheksuar qe
permiresimi I teknologj ise ka sjelle edhe nje reformim lidhur me hapjen e vendeve Ie punes
li dhur me pro fes ioni (IT)
Siralegj ite sckto rjale
Njt priori let I zhvillimit ekonomik eshle shtrimi I rfll geve dhe gocJi nave institucionale gje qe ka
cuar ne rriljen e te punesuarve pa ]ene mbrapa dhc sektori n e turizmit gje qe ka sje lle rritjen e
numri( Ie hoteleve restoranleve dhe Iregti se ne lonal luri slike kjo ka marre nje zampjerim
akoma me te madh gjatc sezonil te veres ku numri I le punesuarve shko n drejt rritjes ndjeshem
Uvizja demografike
Fuq ia punetoTe me banim nHshat kD interes per tll punesuar dhe ky interes vihet re dh e lek
punedhenesit ~r keto arsye
Se pari kjo kalegori pranon Ie punoje me page le uld
Sedyti ne pjesen me te mad he te rasteve subjektet ndod hen prane zo nave ind llstria le te qyteteve
ku jane vendosur fabrikal d he nuk kerkohen shpenzime transporti
Se treli turi zm i ne zonat e v irgjera qeeshte zhvilluar ko het e fun d it si dhe invesli met kane sje ll e
nje rritj e te konsiderueshme Ie nr tepunonjesve qe rezultojne te jene banore Ie ketyre zonave te
theli a
27
26 Roli I shtetit ne rritjen e punesimit ( Politi kat dhe Strategjite)
Polilikat kryesore per rriljen e punesimit oerqendrohen rrelh konceplit le po lilikave akli ve Ie
tregut Ie punes Politikat e para u prezantuan ne 1995 ne ligjin nr 7995 viti 1995 per nxitjen e
punesimit duke krijuar bazar e para Ie nj e pakcle programesh qe funksionojne edhe sot 5i
gt- Ndermjet~simi per pune dhe profesion
gt- Keshillimi per pune dhe profesion
gt- Formimi professional
gt- Programe Ie nxiljes s punesimt elj
Objektivi krye50r [ polilikave Ie punes imit eshte mbesi1tclja e punekerkuesve ne gjetjen e nje
pune 1e pershl3lshme politikat e punesimil jane nje mjct lepe r I rendesishem per permires imine
siluates se tregut Ie punes
)gt Programel e nxitjes se punesimit u prezantuan per here Ie pare ne vititn 1999 synimi I
kelyre program eve ishte dhe vazhdon Ie jele aktual isht
gt Krijimi I vendeve te reja plme dhe ulja e papunesise
gt- Nx itja e formimil pro fessiona l I punekerkuesve t~ papune (sidomos ne zona ku ka
mangesi kapacitelesh trajnuese)
gt- Mbeshtetje bisneseve per te rdlu r akl ivitetin e lyre dllt punesimin e fuqi se punelore Ie
Irajnuar
)gt Nxitj a e drej teperdrejte e pllnesim it Ie nje pjese Ie trajnllarve
)gt Minimizimi I punes se zeze ( forcimi I rolil If inspektorialille punes)
gt- Perfshirj a ne programe socia le trajnimi Ie kelyre punekerkuesve
gt- Nxilja e punesim il Ie te rinj eve dht grllpeve Ie vecanta Ie Ie papuneve
gt Mbeshtelj t e bisnesit familjar per Ie rrilur punesimin ne zonat mal ore apo aty ku
shikohet veshtiresi ne zbatimin e politikave Ie Ijera
Programel e nxiljes se punesimit jane programe akti ve shleterore qe veprojnMrej lptrsed rejli ne
jeten e pune kerkuesve te papune per Ii nxitur ata ne gjetjen e nje punesimi flfalgjate Keto
programe sehashku me programet e ndermjelesimit lu aj ne nje rol te rendes ishem qe
28
ndikojnerealisht nl ulj en e papunesisesidoJnos te numrit Ie papuneve Ie rregji slruar Njestrategji
positiveeshte dhe ajo e nxitjes se punesimit nepermjet fonnimit Ie nepllnesve duke J trajnllar Sl
dhe nxitjes se pllnes imil Ie remrave ( gra rome in valide Ie Irafikuara elj) duke u dhene nje
mbeshletje dhe bisneseve qe punesojne kelt kal egori
Per here tcpare ni si Ie zbatohej dhe ofrimi I praklikave oer Ie rinjte e sapodiplomuar ne menyre
qe te krijonin eksper iencen e tyre neper instilucione te ndryshme shtelerore ( ad ministrate
publike) duke pllnuar fillimisht ne pozicione Ie caktuar si praktikante kjo ishte nje ri s i e cilajo
ve tem do Ie mund Ie pergatistc speciali st Ie kualifikuar ~r te ardhmen e aferme por dote
motivonle dhe shume student Ie sapodiplornuar duke ju ndezur nie drile jeshi le ne lidhje me
tregun e punes dhe pozicionimin e tyre
23 Nje rol te rendesishem ka luajtur dhe organi zata nderkombelare e punes (lLO) duke paraqitur
sic do vit Stralegji per permiresirnin e qeve risjes se tregut te punes duke u baZlt3r ne nje qasje
shumeplaneshe ne mekanizma Ie fuqi shem Ie dialogul social dhe marrjcs se masave kunder
informalitetit dhc kushteve ne pune
Brenda tematikes ~~ Pune e Oenje per Ie Gjithe gjate periudhes 2012middot20 15 ILO do Ie
perqendrohet nr ere prioritete programJlike per Shqiperin~ t~ cilat duhet Ie shilten s i qellime
afat-gjata
Forcimi j kapaciteteve Ie institucioneve shleterore dhe partnereve soc iale per
penniresimin e adm inistrimil Ie Iregut Ie punes
~ Promovimi i punes se denje dhe rrilja e punesueshmerise Ie forces se punes ne Shqiperi
~ Forcimi i s islemil te mbrojljes sociale
I) Strategjia per Punesim dhe Aftesi ILO 2013middot2016
29
Kreu III
3 Sektori public dhe sherbimet publike
31 Cfare kuptojme me sektor Publik
c rare kuplojme me sektor public
Perpara se te b~jmenje anali ze te marredhenieve Ie punes ne sektorin public me pare duhet Ie
analizojme veti ku ptimin e kelij lermi pra se crare kuplojme me sector public Nt lidhje me
kititerm ka pasur sh ume perkufizime por nuk ekziston nje perkufizim juridik I sakle 1 noeionit
Ie sektor it pubti k Ne fibrin e autoreve Giuseppe Casale dhe Joseph Tenkorltlng me litull
Man-dheniel e punes ne sek lorin public ne v6hlrim krahasimor 1 keta dy aulore kane dhene
kete perkufizim per sehorin publik
Sipas ketij perkufizimi sektori publik perfshin 24
a) Njesi organizative qejane Ie finan cuar ne pronesi dhe ose Ie kontrolluara nga sh teti
b) Resurset dhe aktivitetet e sherbimit publik
c) Organizata te kOlltro lluara kryesislll nga qlveria ( pra menaxhet dhe punonjesit ne
sherbimin public kane nje diference Ie reduktuar ne vendimmiddotmmje organizative
Nt kete studim punonjesit pub li c referohen per nepllnes it c ivile dhe punonjes te tjere ne te
gjilha ni vele t e qeverise duke perrshire njesitc e qeveri sjes vendore dhe punonjesil e
nderrmarrjeve sht eterore megjithese ne disa vende marrdheniet ne sherbimin public kane
mbetur Ie ndryshem nga ai 1 seklorit pri val (dmth ne It kaluaren sektori privat ishte I shtyre ne
menyrt l ipike nga fi(imi ndersa qellimi I seklOril public ka qene sigurimi I (e mirave publike
dhe sigurimi I minqenies se pergjithshrne dhe mireqen ies se qytetareve ) sol karakteristikat e
sherbimil public public jane duke u bere indirekte me Ie ngjashme me ate Ie sektorit privat
Z Giuseppe Casale ~ Service publiC relacione eork Josep Tenkorang th e comparative overvieeN Geneva August 2008
30
Nje perkufizim tjeter per se kt orin public eshte se ai percaklohet st sektori qe grupon Ie gjitha
akli vitetet ekonomike dhe soc iale qe jane ne nga rkim Ie administrates nderrmarrjet publike
dhe organi zmal publike Ie sigurimeve shoqerore
Pro sektori public perfshin Ire perberes
1- Administratat qc murrin ne ngarkim aktivitele me interest e pergjithshem
2- Nderrmarrjet publike bull dmth nderrmarrjet 11~ Ie cilen nje person public mhan shumiccil e
kapitalit Keto tradicionalishl kane qene konsideruar 5i element I polilikes ekonomike
dhe sociale Ie qeverise SOl ato jane pri vali zuar dhe njekohesishl kane mbelur ende
publike kane ndryshuar menyren e lyre Ie funk sionimit dhe jane si nderrmarrje private
3middot Zyrat publike admini strative Ie ngarkuara me sigurime shoqerore ~ qe ad ministrojne
politikat sociale Ie shletit ato mund Ie mbeshlelen mbi organizmat Ie 51 drejles private
32 Kush jane Ie perbas hkctal dhc ndryshim e1 e sekt oril public dhe sherbimcve publike
Sektori public dhe sherbimel pub like nuk duh et Ie ngaterrohenNe fakt aktivitelet e shcrbimit
Pllblic mund Ie merren ne ngarkim nga organizma private Keto quhen deleg ime Ie sherbimit
pubikKeto organizma nuk I perkas in sektorit public perimetri [ sherbimit public eshte me 1
ampjere se a i J sektorit public SOl sherbimi public duke ako ma s i nje runks ion I Administrates
Publike Nje sherbim public eshte nje akti vitet qe konsidcrohet se duhet Ie jete I di spollueshem
per Ie gjithe Ky nocion mbelel mbi ate te interest Ie pergjjthshem par shll1ne shpesh ky mbetet
njevleresim subjektiv pasi nuk mund Ie Ihullet qe nllk ka nje perkufizim universal Ie pranuar
nga te giithe Ne praktikeeshte sherbimi public ajo qe pushteti public pereakton politikisht sit e
tille Ky eshte nociol1 I cuditshem nga ai I sekloril public
Edhe shprehja Sherbim Publik ka nje kuplim te dyri shle nga njera ane ajo percakton nje
aklivitet ose nje mision Ie interest te pergjithshem ( psh sherbimi public I shkolles) dhe nga ana
tjete r leres ine e organi zmave Ie ngarkuara me keto aktivitete te interest Ie pergjithshem Ie eilal
mund te jene si publike edhe private duke kaillara klshtu nga sherbimit public ne sherbimet
Pllbli ke
n Shte ti eeborg
31
Prej shume kohesh sherbimi pub lic ish te krite ti I vet~m qe kushtezo nte zbati min e se drejtcs
ad mini strative dhe kompetencen e gj ykates admini strati ve me ndryshirnin e viteve Ie fund it ky
kusht nuk eshte me e mjaftueshrne me zgjerimin e aktiviteteve te sherbimit public ni fushlt n
ekonomi ke dhe vend in me te rendesishem te marre nga e drejta priva te Kesht Ll sipas natyres se
ak ti vitetit dhe strukt ures qe e ka ne ngarkim mund Ie da llojme dy rasle
a) Sherbimel publike adminisl rati ve shume te ndryshme qe grupojne sherbimet qe nuk
kane qeJl ime industria le apo tregtare ( mbrojtja sh ko lJa pu blike etj) alo jane kryes is ht
Ie menaxh ua ra prej o rgan izmave publi ke dhe ne keto ra5te prevaon te e drejta
administrative
b) She rbimet pu bli ke indu str ia le dhe tregtare ( nderrmCl rrjet qe kryejne sherbimet e
furnizimit me energj i uje etj ato mund te kryhen ga organizma publike ose private
Kur e5ht1 Gala pe r orgamni zma private zbato he t kryesisht e d rej ta pri vate pa r nuk
mungon e drejta ad mini strative Ata mbesin nen (utelen e pusht etit public ( s hlelit
qeverisj es vendore) qe vcri fi koj ne leSe ato e kryejne misionrn e tyre apo nese e
respektojne parim in e baraz ise te aksesil Ie perdoruesve ne sherbimin publik dhe te mos
perfitojne prej nj e s ituate monopoli ne teres ine e territorit Ie vendit ose nj e pjese te tij (
pe rjashtimi I par imit te konkurenees)
Shumeqeveri ne pamundts i per Ie finnncuar vazhd ueshme rishl she rbimel publikevendos~n
I Te reduktojne dimensionet e sektoril le tyre public ase
2 Te ndryshojne strukwren e tij par gjithmone duke privi legjua r pri vati z imin e t ij
3 Kalimi nga prakti kn e sektoreve publike neate te sherbimeve publi ke tt e ilat
s igurohen ed he nga akto re jashte sektorit pu blic e rendes ishme eshte qe shoqeria Ii
marri ne c ilesine sasine dhe menyren e duhur ket o sherbime
33 R rcgullimi ( marrdhenieve Ie punes ne sektarin pub lic ne Shqiperi
Marred heniet e punes neS hqiperi ne se ktorin publi c dhe ate privat rregullohen nga Kod i I Punes
par edhe vete brenda sektorit publik (psh per ato insti t llcione (e c ilat hyjne ne fu shen e veprimit
32
Ie legj islac ionit Ie sherbimit Ie nepunesil civil ke to marredhenie rregullohen me26 ligj Of 152
viIi 2013 Per Nenpunesin Civ il
Kodi [ punes I Republikes s(Shqiperiseeshte I bazuar ne Kushtetuttn e Shqiperise dhe ne normal
e pergjithshme Ie se drejtes kom belare Per sa J perket sektorit public dhe atij privat aplikimi I
kodil eshLi I nj ~j(e Ne sektorin public problemet per zbatimin e kritereve dhe kushteve ligjore
pef lindjen zhvillimin dhe perfundimin e marredhenieve Ie punes jane Ie vogla Nderkohe qe
ne sektorin privat perjashtuar disa nga kompanite e medha seri oze Ie cilet respeklojne dhe
zbatojneligjislacionin ne fuqi shumica e kompanive nuk jane korrekte si me strukturat
shteterore ashlu edhe me punemarresit duke krijua r keshlu nj c sektor jo inrormal ne ekonomi
Kodi I Punes L igji Per Nenpunesin Civil dhe dispozila Ie Ije ra ligjore e nen ligjore perbejne
nje baze Ie mire ligjore per rregullimin e marrdhenieve Ie punes dhe per Ie mbrojtur
punemarresin nga largimel abusive nga puna Konfliktet e Dun eS ne kete drejl im mllnd Ie
zgjidhen me mirkuplimin e paleve ne Ie kundert ata muod Ie drejlohen s ipas rastit Kom isionil
te Sherbimit C ivil dhe gjykfl les kompelente ve ndimel e fo mes se prere Ie cilel jane Ie
delyrueshme p~r zbatimin nga paleL
Shoqeria c ivile dhe media jane aklore qe pa pmur Ie drejte t u japin zgjidhje konnikteve ne
kete rushe behen pjese akti ve e diskulimit trt shqelesimevc soc ia le qe krijohen nga largimet e
padrejta nga puna dhe reagojne per Ie mbrojtur te drejtal e nje riut dhe lirite Ihemelo re pa u bere
pale me subjektet e perfshira ne konflikt
Ky studim eshle nje pjese e kesaj filozofie dhe tenton te evident oje problematikat ne lidhje me
Irajlimin e larg imeve nga puna s i nga ana e ad min istra tes publike ashlu edhe nga struktural
kompetente per s hqyrtimin e lyre 27Nga monitorime dhe studimet e vendimeve kane dale ampietje
terendesishtne te cilat flasin jo velcm per mangesi ne respektimin e procesit te rregullt ligjor ne
trajtimin e largimeve nga puna prej s istemit gjyqesor par edhe problem Ie renda qe kan ~ te bejne
me zbalimin e legji slac ionil ne fuqi qe rregullon kelt rushe
34 Studim 1 nderprejes sc kontrates se punes (Ilashkia Tirane dhe Bashkia Durres)
~6 Ligji nr 152 viti 2013 Per Nenpunesin Civil 11 Komiteti Shqiptar I Helsinki Situata e diskriminimil ne procesin e (argi mit nsa puna ne Shqiperj Tirane dhjetor 2011
II
2SSipas nje studimi t~ kryer nga Qendrlt1 Sui Juris projek ky I financuar nga USA ID me
tematike Zbali mi r Ligjil ne mbeshlelje te qendrueshmeri se dhe rritjes se performances ne
administraten publike u vu re nje domosdoshmeri e ndeshkimil t( lilUllareve Ie insliluc ioneve
perkalcse ne lidhje me largimet mas ive ngCl puna Me mijera jancpersonat Ie larguar
padrejtesishl nga puna keto 15 vitet e fundit por nuk ekziston asnjeherc nje pergjegjes 1 vetcm
per keto largime Me ane Ie ketij projekli qendra ~S ui Juris ka arritur Ie indetifikojeinstilucionet me problematike ne lidhje me kete ces htje referuar dhe bur imeve te
ndryshme kryesisht zyrtare ka nxjerre nje future financiare per demin e shkaktuar ne lidhje
pushimet nga puna pagesaL qe duhet Ie kryejnc ng3 vendimet e forms se prere dhene ngu
gjykata Gjate mbledhjeve teinformac ioni t ne shume institucione nje vemendje Ie veca nle ki shte
dhe Bashkia e Tiran~s dhe Bashkia e Durres it ne lidhje me keto pushime masiveku rezultuan se
2~e vilin 2009 ki sble 17 persona qe kishin nderprere Ie manmiddotdhenien se punes me deshirc
4 ishin ne li stepritje 1 ne prilje per pencion dhc 4 zgjidhje konlrate
Ne vitin 2010 ki shle 15 persona kishin paraq ilur doreheqje 4 kishin mbushur mash en e daljes ne
pension dhe 5 persona kishin zgjidhur kantraten e punes ne menyre 1e njeanshme
Ne vitin 20 11 ki shte 37 punononjes qe ki shin paraqitur doreheqjen 7 ishin ne liSle pritje bull 8
kishin dale ne pencion dhe 50 strukture 3 persona ki shin perfunduar kOnlraten ne afat Ie
percaktuar 1 punonjes ishte Irasferuar dhe 4 pUllonjesve I ishin paraqilur mam per shkeJje ne
detyre
Ne vitin 2012 ishin 36 persona qe ish in larguar me deshire 8 ishin ne listre pritje dhe nje
punonjes ne pencion
J~e vitin 201 3 kerni 36 punonjes Ie larguar me deshjre 8 ne listeprilje 4 qe ki shin mbushur
moshen per daljen ne pencion 4 punonjes ki shin zgjidhje re kontrates ne afal Ie perca kt ua r nje
punonjes kishte kerkuar Irasferim
18 Sialistika nxjerre nga konlerenca e realizuar nga qendrl Sui Juris me terne Zbalimi Iligjit ne mbeshtetje te h
qendrueshmerise dhe (ri l jes se performances oe AI 19 Zyra e informacionit Bashkia Tirane JO Informacion I dhene nga Burime zyrtare BClshkia Tirane
34
Ne vitin 2014 rewltonin 33 largime nga puna me deshire 5 punonjes kishin dale ne pencion
dhe 5 punonjes ki shin perfunduar kontraten e punes me arat Ie percaktuar
Nt vitin 2015 rezuhonin 51 largime me deshire ( r araqitur doreheqje) 2 punonjes rezuhonin Ie dale ne pencion dhe 8 punonjes Ie pushuar SI ndryshim structure 2 pUllonjes rezultonin Ie kishin
perfunduar kontrat~n e punes ndersa 4 prej lyre rezultonin ne zgj idl~ e Ie kontratcs se pun~s ne
menyre Ie njeanshme
l lSipas Ie drejtes sie informimit Bashkia Durres nga dergoi informacionin ne lidhje me largimet
nga puna ku rezultuan se nga viti 20 II deri ne vitit 2015 ish in
38 punonjes qe ki shin pltlraqitur doreheqjen ( sipas kontaktimit l1e pjese e lyre rezultonin qe
punonin ne instance me Ie larta pozic ion i ose ne institucione shtetcrore Ii Ijera)
20 punonjes qe ki shin mbushur moshen e daljes nepencion ampjail ket yre vileve
5 punonjes kishin perrunduar kontraten e punes ne aratin e caktuar
Sipas nje pasq yrimi Ie s ituates u vu re qe ceshljel po litike zene nje vend Ie rendes ishem ne
punesimin e punonjesve si dhe ne kohezjmjen e kontratave te lyre Bashkia Durres duke u
ndodhur perpara faktit qe kryetari actual ka nja mandate Ie] rezulton qe largimel nga puna jane
Ie minimizuara gje qe bie ndesh me Bashkine Tirane ku gjate ndryshimil te kryetareve kern dhe
pushirne masive Ie punonjesve ne periudhe kohore Ie njejte
11 Informacion I dhene nga Bvrime Zyrtare BashkiCl Ovrres
35
KREUIV
4Rregllllimi I marredhenieve te punes De Shqipcri sipas ligjit Per Nepunesin
Civil U
41 Evolimi historit I ligjit Per Nepunesin CiviF
Shqiperia ka nje Iradile te ndrejtimit pO litik te Shleli edhe pse jemi nje shIel I vogel gt me nje
administrate Ie vogel publike dhe me nje numer Ie kufi zuar Ie punonjesve publike Sek(ori puhlik
eshte duke kaluar neper reforma shume dinilmike ne rrugen df~it Inlegrimil Europian Duke
pasur parasysh kushtet e tilla kom iza ligjore ne fu shen e marrdhenieve Ie punesimit ne
sherbimin civil duhet Ie synoje forcirnin e unitetit Ie sherbimit civil dhe ti~jete mjaft neksibel
per te lejuar qeverine Ie pershtaste sistemin me ndryshimet e shpeshta qe po kal an vendi dhe ne
zhvillimin ne (ushen e kapciteteve nj erezore J2
Perpjekja e pare per krijimin e nje sherbimi civil proles ioni st e Ie materializuar ne ligjin Nr
8095 date 2 [03 1996 nuk nlllndi Ie bashkejctonte me kete rdite shumevjecare
Ligji [ vitil 1996 nuk benle dallime nennjct rnarredheni es juridike Ie nepunesve dhe
marrdhenieve Ie Ijera Ie punes pasi ato n eg ull ohes hin sipas Kodit Ie Punes Rregldl we Ie ketij
Kedi I nenshlroheshin si nenpunesil ashlll edhe pundor~l e Ihjeshle Pas kri zes se Ihelle qe
perfshiu administrflte n publike nete res i ne vijim Ie shndenimeve politike Ie vileve 90 re ronna e
fundit duke se e ka stabilizuar te pakten ne nivel knceptllal administraten publike nc rolin e saj
rregullator Nal yri sht mbetet shume per ebert qe admini slrat a publike Ie persose rolin e saj ne
jeten shoqerore dh e eko nomike Ie vend it
Pra me sherbim civil kuplojme veprimlarine e punonjesve Ie administrates publike qe kane
cilesine e nenpunesit c ivil per Ie rea li zua r fllnksionet e saj bazuar ne Kushtetute e ne li ~e
Ligjj actual ne ruqi I sherbimit civil kltl ngrilur nje sistcm Ictere te drejtash e detyrimesh per
nepunesil civil Ie c il etjane ne nj e balancim pushtelesh mes punemarresve dhe punMhenesve
keshlu qe cdc e drej(e e vecanteeshle e bltl lancuar me disa detyrime Te drejlat dhe detyrimet e
l Draft document Mbi nje ligje te ri oer sherbimin civil ne Shqiperi h pergatitur z Zhani ShOlPO ne bashkepunim me Dr Hans -Achim Roll konsulente te Sigma me kerkese te DAP 1 tetor 2010
36
- -- --- -- ---- --- -- - --- - -
nenpunesve civil rregullojne elementet e nje rarorti kontraklual te punes Ie lidhur midis
nenpunesit civil si punemarres I institucionit dhe administrates pubJike si punedhenes
42 Karakteristikatthelbesore tC Ligjit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil
Ligji Per Nepunesin Civil rregullon ne menyre Ie qarte dhe Ie plate marredheniet ne skemat e
administrimit civil 1 rnbeshtelur kryesisht tek pozicioni (post i) duke e kombinuar ale edhe me
disa elemente te sisternit te karrieres Karakteri dominues I sistemit Ie pozicioneve verehet n18
elemente Ie tille si kriteret e rekrutimit ngritja ne detyre levizja paralele etj
Fryma e ligiit te siperpermendur ka synuar krijimin e nje sistemi kryesisht te hupur Ie Sherbimit
Civil duke krijuar njekohesisht premise edhe per mobilitet te brendshem dhe karriere Tregllesit
e viteve te fund it lidhur me ngritjel ne detyre dhe levizjet paralele deshmojne megjithate ne
praktike kemi te bejme me nje sistem thuajse teresisht te hapur per konkurim nga jashte
perfshire dhe vecanerisht pozicionet me te larta drejtuese te Sherbimit Civil ( sekretari I
pergjithshem drejtori I pergjithshem etj rekrutimet per pjesen me te madhe te ketyre
pozicioneve realizohen nepermjet proced II rave Ie konkurrimil Ie hapur per kandidate te jashtem
por pa perjashtuar konkurrimin e nepunesve aclual civil
Qellimi J ketij ligji eshte krijirni I nje sherbimi civil Ire qendrueshem professional te bazuar ne
merite integritet moral dhe paanesi politike
Ky ligi percakton marredhenien juridike ndcrmjet shletit dhe nepunesit civil gjithashtu percakton
rregullat per administrimin e sherbimit civil
43Parimet baze per statusin e nepunesit civil
Sipas nenil 5 te ligiit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil Sherbimi Civil eshte I ndertuar
dhe verran mbi bazen e parimeve teB
I Shane eve te barabarta
2 Mosdiskriminimit
33 Neni 5 ligjit 1522013 Per nepunesin civil ne Administrimin e Sherbimit Civil
37
3 Merites
4 Tc Irasparences
5 Te profesiona li zmit
6 Paanesise po l it ike
7 Qendrueshmerise ne de tyre dhe vazhdimesise se shhbimit civil
44 Fusha e veprimit te Iigjit per nepunesin civ il
34 Nen i 2 Iligji per nepunes in c ivil percaklon ru shen e ve primit Ie tij nepermjet per fshirjes se
te gi ithe nenpunesve qe lIshtrojne nje funks ion public ne nje institucion tt admini strates
ShlehrOre institucion Ie pavarur apo njesi Ie qeveri sjes vendore me peljashlim
a) Te Ie zgjedhurve
b) Ministrit dh e zevedsmini st rit
c) Funksionaret e emerruar nga Kuvend i bull Presidenti I Repub li kes ose Keshi lli I Ministrave
d) Gjygjta re t dhe prokuroret
e) Nenpunesit e ad ministra t~s gjygjsore
I) Ushtarakut Ie foreave le armfliosu ra
g) Personelitle Sherbimil Infonnali v Shleleror
h) Personelit Ie njesive publi ke direkte te sherbimit
i) Anetarit dhe kryeta rit Ie organeve kol eampjia le drejtuese Ie komiteteve apo institucioneve ne
vares i Ie Kryeminislri se apo Ie nje mini stri
j) Punonjesit adm inistrative
k) Funksionaril Ie kabinetit
Shtrirja vertikalc
J5S lllrirja vertikale e rushes se veprimit Ie LSHC nis s ipas Ilj~ skeme hi erark ie nga pozic ioni I
sekrelarit Ie pergji lhshem te ministrise dhe shkon deri ne nive l special ist J6ne praktiken e
1 Neni2 ligji 1522013 per nepunesin dvilshy
38
- --- -----shy
deritanishme vihet Te nje konso lidim I kenaqshem ne kategorite e ulta dhe Ie mesme ndersa per
kalegoriH e lana Ie Sherbimit C ivil tregues i I qarku llimil ka qentH lane rue qe regan per faktin
qe keto pozicione jane dis i me Ie ekspozuara ndaj ndryshimeve te mundshme politike apo edlle
ndaj rap0rl eve persona te epror vanes pavarsishl nga moti vimi I drejte apo abuziv I k~lij
qarku llimi
Shtrirja ho riw ntale
Shtrirja horizol1tale e fu shes se veprimit te LSHC eshte e ku fizu ar ne disa institucione (KM
ministry institucionet e pavaruara bash ki qarqe elj
Fusheveprimi horizonta l [ ligjit ne ketedimension ne ni ve l qendror zbatohet per
a) Administraten e mini strive zyres se krycministril (rreth 1500 nepunes civile)
b) Adm inistralen parlamentare dhe te presidences si dhe administraten e instilucioneve Ie
pavarura qe raportoj ne drejt pltrsedrejti ne Kuvend (rrelh 2800 nepunes civile)
Stalusi J disa kategori ve te Ijea nepunesish te institucioneve It lilla si tatimet bull dogana polic i
diplomaci etj rregullohen me ligje perkate se te eilat ne thelb permbajne eli sa elemente Ie
ngjashme OSe Ie pemfena me ato Ie statust Ie ncpunesi t civil Statusi i pjeses tjeter te
punonjesve Ie administrates publike ( ars imi shendetcsi etj) perfshire administraten dhe
punonjesit e degeve ne vflres i Ie ministrive ne rrethe ose qarqe e qe perbejne dhe numrin mlt Ie
madh Ie punonjesve ne kete sector bazohet thjeshle ne kod in e punes
Fusha e veprimit rnaterjaJ
Fusheveprimi malerjai nenketedimension ligi i ka rregulluar elemenlellhelbesore me rendes i per
marredheniet e punes te nepunesve civil Ie ci lmjane te ndryshme nga alo per punonjesit e ljere
publike Ie ci let jane zbvilluar pas kesaj me akte dyteso re nenligjore kohn e punes dhe
pushimit etj
~Slrategjia nderseklorjale e reformes nE administrOiten Publike (SNAAP) ne kuader Ie strategjise kombetare per zhvillim dhe in tegrim (2009- 2013) Tirane Shlalor 2009 16 Neni 19 I ligji l sherbimit civil ka tegorile e nepunesve civil jane keto 1 Nepunes civil Ie kat egorise se larte drejtuese 2 Nepunes civil te kategorise sl mesme drejtuese 3 Nepunes civil v te kalegorise se ul et drejtuese Anep unes civil Ie kalegori se ekzekutive nepunes civi l Ie kalegori se se larte drejlues konsiderohen keto pozicione a) sekretar I pergjilhshem b) drejlor departamenti c) drejlO( I drejlorise se pergjilhshme d) pozicione te barazvlefshme ne Ire Ie parat ne institucionel e administrates publike qendrore apo vendore
39
Ne lidhje me disa aspekte Ie marredhenieve te punesimit (psh mosha e daljes ne pension
sigurimi socia l dhe shendetesor) LNC permban nje reference te p~rgj ith shme ne legj isiacionin e
pergjithshem te punes ( Kodi I Punes) si legj islacion plotesues Disa eiemenle Ie Ijera Ihelbesore
( deklarimin e pasuri se bull konfliktin e interesave skemen e pensioneve ploHsuese elj gjithashlu
te rendesishme pir marredheniet e punesimit te nepunesit civ il jane te shpemdara ne
legj islaeionin e posacem I eili zakonish t rregllilon te gjithe ose nje pjese te madhe te pllnesimit
publik
45 Pranimi ne Shcrbimin Civil 31
Pranimi ne sherbirnin civil ne kategorini ekzeklltive behet nepermjet nje kankurrirni tehapur
kankurimi organizohel ne menyre periodike nga njesia pergjegjese per seci lin nga grupet e
percaktuara ne piken 8 tt nenil 191e ketij ligji
Konkurrimi zhvi llohet ne dy faza
a) Yerifikimi paraprak nese kandidatet plotesojne kerkesat e pergjithshme dhe ato te
posacme sipas shpalljes se konkurrimit
b) Vleresimi I kandidateve
Verifikimi paraprak kryhel nga njes ia pergjegjese ndersa vleresimi I kandidateve behet nKa
komiteti I perhershem J pranimit I krijuar per secilin nga grupet e percaktua ra ne piken 8te nenit
19 Ie ketij igji
Kandidatet fitues qe marnn 70 Ie pikevc talale tevleresimit renditen nga komiteli I
perhershem I pranimil sipas pikeve Ie marra ne li slen e kandidaleve Ie sukseshem
~shte Keshilli Ministravc qe mirnton negulloren e hollesishme per krij imin perberjen dhe
veprimtarine e komiteteve Ie perhershme te pranimit si dhe lTegu llat e hollesishme per
proceduren e pranimit dhe vleresimin e kandidateve
n Neni 22 Iligjit HPer Nepunesin Civil ~
40
46 Ngritja ne detyre
JSNgritja ne delyreesilic kalimi I nje nepunesi c ivil nga pozicioni actual I punes ne nje ni vel
pozicion me 1e larte ne te njejtin institucion osc ne nje in sti tucion tjeter te administrates publike
qendrore apo vendore ( kur nje vend I till e ekziston) Ngri tja ne detyre reali zohet rea lizohet
nepennjel procedures sekonkurrimit organ izuar ga njesia pergjegjese per nj e ose disa
pozicio ne te tira Bazuar ne parimin e neoit 20 ( shanceve Ie barabarta profesionalizmit etj) te kClij ligji Nese vendi I lire I kategorise se utel apo Ie mcsme drejtuese nllk eshle plotesuar sipas
nenit 25 te kctij ligii ai plotesohet nepennjet ngriljes ne detyre
Mund te aplikojne per ngritje ne detyrevetem nepunesit civil te oj e kategorie pasardhese te
pnnesuarit ne Ie njejten apo ne nje institucion tjete te sherbimit civi l nese plotesoj ne kushtel
per ngrilje ne delyre dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Nese vendi I lire nuk plolesohet nepermjel procedures se ngritjes ne detyre nje procedure Ijeter
mund Ie organizohel Brenda nje afali 3 mujor deri ne plOleurosimin perfundimlar Ie vendit Ie lire
nese eshle e nevojshme mund Ie zbatohet procedura e tras ferimit Ie perkohshem ne interest e institucionit sipas shkronjes a Ie pikes I Ie nenit 48 Ie kctij ligji Keshilli J mini strave miraton
kushtet qe duhet Ie plotesojne nepunesit per ngritjen ne delyre dhe proceduren e hollesishme Ie ngritjes ne detyre
Ne prakt ike ngritj a ne detyri ka ndoshur ne perqindje Ie vog la rastesh Ekzistojne megjithale
di sa paqartesi lidhur me ndryshimin e pozic ionit brenda nje kategorie ( Ie larte) nese kjo perren
ngritje ne delyre apo levizje paralele gje qe veshtireson pasqyrimin real Ie ket ij Ireguesi
AVflnlazhi kryeso r I kesaj dllkurie eshte se konkurimi public ka promovuar lerheqjen e
kandidateve Ie af~ ngajashte admi ni strales gje qe krijon mundesine e sjellj es se njohuri ve dhe
metodave Ie reja Ie punes nga ala kandidate qe kane studjuar jashle ve nd it apo nga ata qe vijne
prej sektorit privflt Disavantazhi nga ana (j eter kate beje me pranine e nje kostoj e opportune ne
lidhje me s igurine e karrieres qe mundte mOli vonle me mire nepunesit e brendshem civil
47 Uvizja paralele
J Neni 26 Iligjit nr 152 2013 U per nepunesin civil U
41
Plottsimi I ve ndeve Ie lira ne kalegorine ekzekuti ve ala H~ ule apo Ie mesme drej lUesc behel se
pari nga nepunesit ciyile Ie se nj ejles kalegori nepermjet procedurts paralele Kush mund Ie
aplikoj ne per plotesimin e nje vendi Ie lire nepermjet procedures 51 Iev izjes paralele 5ipas pikes
1 nen 25 I ketij ligi i gt nepun sit civile Ie se njejtes kalegori ne Ie njejtin apo ne nje institucion
tjeter Ie sherbi mit civi l qe plotesojne kllshlet per para lele dhe kerkesat e posacme pef vendin e
li re
Yleres imi 1 kandidateve Ie inte resuar kryhe nga nje komi sion I brendshem I krijuar ne cdo
emiss ion nepermjet nje procedure Ie bazuar ne parimel e parashikuara ne piken I neni 20 Ie
ketij ligji Perfaqesuesi I njesise pergjegjese esbte anelar I kom isionit te brendsghem
Ne perfundi m te vl eres imit komisioi mund te ve ndose
a) Perzgjedhjen e kandidatit me Ie pershtatshem per tu emeruar ne vendin e li re
b) Perfundimin e procedures pa asnje teperzampjed hur ne fast se asnje nga kandidatet e
interesuar nuk ploteson kushtet dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Keshill i I Ministrave miralon
a) Kushlel qe duhel Ie pJolesojne nepunesit per levizjen parale le dhe procedurat e
hpo ll es ishme te levizjes paralele
b) Rregullal pfr krijimin dhe perberjen e komis ionit Ie parashikuar ne piken 3 Ie kctij neni
48 Oisipiina ne sherbimin civil (SHe)
Disiplina ne Sherbimin Civi l ka Ie beje me mnsa l di s iplinore qe jepen ne rastel e konslalimil 1(5
shkeljes serregullave apo Ie moskryerjes se detyrave Masat disiplinore dal lohen nga vleresirni
negativ I perfosmances Vendim-marrja ne lidhje me ke lO procedura perqendrohet tek epror
di rect dhe me pas ekzis(on mundesia e ankirnit Ie drejteperdrejte ne KSH C Sipas nje studimi
eshte ve ne re qe nllmri I rn asave di siplinore ne praktikeeshte I voge l verehet nje shperndarje j o
uniform e tyre lakonisht nje numer relalivisht [mad h [ masave di si plinore vihet re ne mornente
ndryshimesh politikc
42
Ligji eshte relativisht J pltiqarte lidhur me zbat imin e mases sl uljes nedetyre ) kur nje institucion
( ku eshte dhenc nje mase e (ille ) nuk ekzistojne vende pune Ie oje kategorie Ie lIle ne keto
raste nje mase e tille fezulton e pazbatuesh me apo te pakten problemalike Dicka e ngjashme
konstatohet edhe lidhur me mundesisne e kthimit ne pozicionin e rneparshem pasi parashkruhet
masu di sipiinore
49 ASPA OHE PROGRAMET E FORMIMIT PIWFESIONAL
ASPA
39Ne varesi te Ministri se se Brendshem krijohe dhe Shkolla Shqiptare e Administrates Publike
(AS PA) SI jnst itucion public qend ror me se li nc Tiran~ASPA ka autonom i administrative dhe
akadem ike Ajo ka per qeHim formimin professional Ie nepunesve civil 5i dhe cdc individi tjeter
vendas ase H huaj qe nuk esh te pjese e sherbimil civil dhe qe plOleson krilerel e kerkuara
Forrnimi profess ional perfshin programin e forrnimit Ie Ihelluar Ie kandidateve per kalegorine e
ncpunesve civile te ni ve lil Ie Jarle drejtues anetare te tru pes se nepunesve civi le ni velit Ie larte
drej tues si dhe programin e formimit Ie vazhdueshem Ie nepunesve civ il dhe Ie cdo indi vidi
tj eter jashte ketij sherbimi
Buxheti ASPAmiddots percaktohct si ze I vecanle ne Buxhelin e Minislrise se Brendshme
Organel drej tuese te saj jane
I Keshilli drejtues
2 Drej lori
KeshilJi drejtll es perbehel nga [2 anetare dhe kryesohet nga nj e prej rektoreve Ie lmiversitetcve
I zgjedhur nga Kon ferenca e Rekloreve Ie Shqiperise Ne perberje Ie lij jane perfaqesues dhe
drejtues Ie larte Ie min istrive organeve Ie qeverisj es vendore DAP- it universiteteve shoqerisc
civile dhe biznesit sipas percakli mil te bere me vendim Ie Keshill il Ie Ministrave
I Neni 91igji 1522013 Per NepuneStn Civil
43
Keshilli drejlues miraton po litikat bull slrategjite dhe partnerilelet e ASPA-s hal10n kuadrin
rregullal0r Ie saj 5i dhe miralon projektbuxhetin dhe s trukturcn organizali ve Ie ASPA-s
Detyra Ie hoJlesi snme te keshillit drejtues percaklohen me vendi me te Keshillit Ie Ministrave Ne
percaklimin e polilikave Ie perzgjedhjes dhe Ie formimil bull ASPA detyrohel Ie bashkpunoje me
DAr-in s i njenjesia e ngarkuar j)tr centrgatitjen dhe mbikqyrjen e zbatimit Ie polilikave
shteterore ne sherbim civil
Drejlori I ASPA-s emerohet dhe lirohel ne detyre sipas kritereve dhe rregullave Ie percaktuara
per anetaret e trupes se nepunesve c ivile Ie kalegorise se lartc drejtuese Perjashlimisht deri ne
moment in e fillimit Ie efekteve Ie kelij ligji drejlOri I ASPA-s emerohel me vendi m Ie Keshi llil
te Ministrave me propozim te Ministr e Brendshem
Nepunesil e ASPA-sderi ne momentin c IIUjmit te efekteve Ie ketij lirui emerohen nga Drejtori
I ASPA-s s ipas procedures se Kodi Ci vil Keshilli 1 Minislrave miraton rregullal e holl esishme
per menyren e organizimit dhe funksionimit Ie ASPA-s
Programer e formimit profesional
AS PA ka per delyre leofroje formim profess ional nepermjet perfshirjes se programeve Ie
meposhtme
a) Program Ie foonimit Ie thelluar n~ baze Ie Ie cilil formohen kandidalel per anelarel Ie
TNO-s (niveillarte drejwes)
b) Programe Ie formimil t~vazhdueshem ne baze Ie Ie cilit trajnohen ne vazhdimesi dhe
n~ lidhje me punen e nepunesit civil te te gjitha kalegorive si dhe cdo indivit tjeter
j ashte sherbimit
ASPA ofron mundesine e pergal irjes paraprake Ie kandidateve per te marre pjese ne
konkurrimin e hapur per kalegorine ekzekutive kundrejt tmires
ASPA realizon sludime dhe bOlime ne fushen e administrates publike Sludenlel e AS PA-s te
perzgjedhur nga shoqeria c ivile bisnes i apo individi jashlc sherbimil civil detyrohel te paguajne
larjf~ Keshilli I Ministrave miraton lariftin perkmese per cdo trajnim
44
KREUV
5 RREGULLIMI I MARRDHENIEVE TE IU NES NE SHQIPERI SIPAS KODIT
Til PUNES
51 Kodi I punes dhe rregullimi I marrdhenievc te punes ne administraten publike
Marredhenia e punes ne vendin lonerregulohet nga Kadi I Punes I Republikes se Shqiperise I
cili eshte li gj i kryesor per rregullimin e ketyre mltl rrdhenieve ne dispozital perkatese te lio Per
te kl ptuar memire gjendjen e egjislacionil shqiptar pqr marrdheniet c punes eshle e nevojshme
Ie bcjme nj l anaiize te pergjithshme Ie legjislacionil perkates Ky Kod eshte krijuar me qellim
Ie rregulloj marrdheniel e punes ne tregLlll e ekonomise private dhe iniciatives se li re Ne
sekto rin publik prob1emet pcr zbatimin e krit ereve dhe kushteve ligjore pcr lindjen zhvillimin
dhe perfundimin e marrdhenieve Ie punes jane Ie vogla Kodi I Punes parashikon nje
serhregu llash ne mbroj~e Ie punemarresve sin e mstin c fillimit vijimit dhe Ie perfundimit te
marredhenies se punes Kodi parashikon nje rregulJ te posacem per rastet kur punedhenesi eshte
organ J administrates pubJike gjithsesi ky parashikim duhet te kuptohet sakte nga vete organet
dhe ndoshla Ie shoqerohet ed be me lTegullime I~ tjerf Ie posacme per administralen pllbJike
Nje analize e tilleeshte hapi I pare per I ~ evidentuar boshlleqet dhe problemalikm qe ajo mbar
Gjithashlu nje an aJ ize e tilleeshtc e nevojshme per Ie ku ptuar nese prob lemet e qendrueshrnerise
pavars ise ose meritokracise ne administraten pub like rrjedhin per shkak Ie mangesive ligjore apo
moszbatimin korrekl Ie Jigjit
42Kodi punes rregullon Ie gjilha marredheniet e punes ne administratcn publike me perjashlim
Ie marrdhenieve Ie punes Ie personave punesimi I Ie cileve rregullohet me ligj t~ vecante pra Ie
gjitha marredheniet e punes ne organet e administrates publike qe nuk I nenshtrohen nje
rreguHimi Ie veCaJ11e me li gj do Ie rregiullohell sipas dispozilave Ie ketij Kodi Madje ky Kod
parashikon qe per as sa ligji I vecante nu k parashikon zgj idhje per problemet e lidhura me
marredheniet e punes perseri do te gjejnc zbatim ne di spozilat e Ketij Kodi
lt0 ligji nf 7961 dal e 127 1995 Per Kedin e Pun es n~ Repu bliken e ShqiperisE I ndryshuar
4 1 Or Eralda Ca ni Anarize e legjislacionit mbi marrdhenel e punes ne administraten publike ne Republiken e
Shqiperi~e ne kuadrn e projektit te qendres AKSES ALBANIA Per nje administrate publike tre qendrueshme dhe
profesionale ~ mbeshtetur nga Ambasada Gjermane ne Tirane dhjetor 2009 41Neni 4 I Kod te Punes
45
Ky Kod 11 ~ kreun JIl Ie tij parashikon oj sere pari mesh mbi Ie eilal mbes hteten marredheniet e
punes Edbe pse parimin e konkurrueshmerise apo Ie trasparences nuk e permend lie nenin 11 Ie
tij parashikohet se normal e se drejtes Ie d iet rregullojne marrdhenien e punes kane perpares i
qe edhe veH KushlelU ta parashikon oe nenio 11 6 Ie saj Kod i rendi Kushtetuten Konvenlat
Nderkomelare It ratifikuara e me pas li gje Ie tjera duke renditur Ie parin nga 10 Kodin e Punes
Pra perforcohet edhe nje here rregullimi qe Kushtetuta parashikon ne neni n 107 qe marrdhenia e
punes per nepunesit civ il publike bazohet ne lrasparence konkurrueshmeri e profesionalize m
52 Lidhja e kontrates se punes
Kodi I punes ne nenio 19 Ie tij parashikon qe lindja e marredhenies se punes kryhet nga
punedhenesi I ci li puneson ne menyre Ie drejtoirdrejte punemarres in Ky punedhenes perdo r
zyra shtett~rore Ie punesimit ose agjensite priva te Ie punesimit per le punesuar punemarresjn ky
parashikim eshU h~H1lmr me qeJlim qe tu sherbeje person ave juridik pr iv m Ie cilet mund Ie
zgj edhin me sa duke rregLdlal e lyre Ie punesimil te pu nonjesve Ie lyre [ referuar nekuadrin e
detyrimil kllshtetues pe r konkurrucshmeri dhe tra sparence pcr punonjes it e administrates publike
bull ky rregullim do Ie s ilhe konfuz ion dhe paqanes i Pm ka nevoje qe ky Kod meqeeshle li g baze
edhe per marrectgheniet e punes ne admi nistraten publike bull te specifikoje nje rreguHim Ie posac me ne kontrat en e punts apo edhe referimi tck e ashtequajtura kontrate kol ektive e
punes Sigurisht qe cdo rregu lli m qe do te bellej me akt Ie posacme li gjore e vecnneri sht
nenligjore do Ie ishl e I delyrueshem per lidhjen e nje konlrale punesimi Gjithsesi s ic ulna
edh e me la rt profesional izmi apo kerkesa per kritere Ie cakluara piir punesim Kodi I punes Illik
e percakton si kriter punesim i
53 Kohhjatja e marredhenieve te punes
Marresheniet e punes sipas Kodit teP unes lidhen sipas nj e kohezjatje te pacaktuar dhe nje
kohezjatje te caktu ar 43 Kodi me qell im krijimin e rnarn=dhenieve Ie qendrueshme tepunes
parashikon qe si rregul kontrata e punes lidhet per nje periiudhe te pacaktuar Nese
konlra la e punes do le lidhel per nje periudhe Ie cak tultlf kjo duhel jus lifikuar per arsye objekti ve
o Kreu XIV neni 140 I Kodit te Punes se Republike$ $e Shqiperise I nd rysh uar 2003
46
qe lidhen me nar yren e perkoheshme Ie detyres nJ Ie eilen punemarresi do lepunesohet 44 T~
gjitha rregullimet mbi kohezjaljen e punes kohezjatjen ditore ne pune 45 pagesen pushimin
Javor e vjetor punen e nates apo kohe feslash dhe pagesen per Ie detyrimin per kuaifikim
punonjesish elj jane rregullime Ie eilel pltl dysh im mundesojne nj e status Ie caktuar te mbrojtu r
Ie punonjesit per punen qe kryen pushimin qe duhe Ie kete si dhe pagesen qe duhe Ie marre
per punen qe kryen Mund Ie permenden (dhe nje sere nenesh Ie ketij ligji qe synojne
rregu llimin e sigurise dhe mbrojtjes Sf shendet it ne pune si psh Nenel 39-75
Ne pergj ithesi keto rregullime duke qene edhe ne Iefiektim te traktateve Ie m iratuara nga 46IL0 dhe ratifikuara ga Shqiperia ne te njejlen kohe refleklojne edhe shu me prej dire ktivave
Ie BEmiddotse
Te lill a mund tepermenden
47Direkl ivat 2003 l Ee e parlamentit dhe Keshi llit Ellropian Mbi aspekte Ie caklllam Ie oreve Ie
punes
Direclive e keshillit 9 1533 EC vi lil 99 1 Mbi del yrimin e punedhenesve per te informuar
punemarresit mbi kushtel e kontrates apo Ie marrdhenieve Ie punes
Oirektivat 781 EC vi lit 2000 Krijimi I nje kornize te pergjithshme trajtim I barabarte ne
punesim dhe pro fesion e e ila kerkon Irajl im Ie njejle Ie personuve pavars isht nga bes imi felar
paaftesile gj inia orienlimi seksual elj ne marredheniet e punes apo profesion dhe ltlnetaresite
ni orgMizata te caktuara
Nje organ I administrates publike krijohet per Ii sherbye r nje interes i public Ie eaktuar dhe
z1konishl organet e adminjSlr31iS publike krijohen SI persona juridike me akte liampjore per Ie
ekzisluar per nje periudhe Ie pacaktuar kohe ose ne raste Ie caktuara per Ie traj tuar ceshlje per
tC eilat vendoset nje kufi koh or I cfl ktua r4 ~ Edhe ne rltlSle Ht ill a si kjo e fundil akli li gjo r apo
Neni 140 I KPU NE5 parashikon se U nese koheljotja nuk percokrohet me sokresi ngo paler gjare idhjes se kontfoftS ojo ((ojtohe si kontrote me periudhe Ie pocokruor ~5 ligji nr 136 viti 201 5 per disa shtesa dhe ndryshime n1 ligjin 7961 te vitit 199 5 te Kodi I pun~s 1Republikes se Sqiperise i ndryshuar ~o Organizata nderkombtHare e punes ( ILO) n Directive 2003 EC of the European Parlament and of the Council o f 4 November 2003 ~ permbl edhje informacionesh rreth marrdhenies se punes Feri ona Cato
47
nenligjor nuk parashikon kohezgjatien e vele organil administrative Nt ligiin per stat us in e
nepunesil c ivil parashikohen komilele ad-hoc Ie eila jane krijime Ie perkoheshme Ie posacme
Ie krijuara me qellim menaxhimin e testimeve Ie kandidateve pef nje vend pune pjese e
sherbimil civil Po ashtu mund Ie kete organe Ie (ilia Ie administrates publike qe traj tojn~
ceshtje Ie tilla por qe shuhen mbas mbarimit Ie funksionit pqr Ie ei len jane krijuar r sh kemi
organct qe trajtojne ceshljcl e kthimit dhe kompesimillc pronavc Kjo ceshlje kil dhe kufi zime Ie
caktuara nga vete ligji
Megjithate ne rustin e pare behel Ijate per nje pune shume Ie kufizuar ne kohe( nje dilore ose dy
dilore) ne rastin e dyte behet fjale per nje ceshlje edhe pse mund Ie kete kllfizimel e veta ne
kohe mund Ie zgjasi per vite me rradhe Pra kontratCl e punes neorganet e administrates rubJike
duhel Ie jene me nje kobezgj atje Ie papercaktruar ne Ie shumten e rasteve Sigurishl nese
natyra e punes apo detyres do Ie ishte e perkoheshrne edhe kohezgjatja e kontrates se punes do
Ie ishte e kufizuar edhe nese behet jale per marredhenie pune ne nje organ admil)islrativ qe
nuk esille I perkohshem Nje interprClim I till lmbetet edhe ni ate qe admini strate publike per
nga natyra e saj eshte e qendrueshme dile e vijueshme Gjithashttl nj e intepretim [ till1 do Ie
ishte ne perpulhje me direktival e Komis ionit Europian qe kerkojne nje justilikim per
pefdorimin e kontrata ve aflltshkurtra duke I kerkuar shte te ve anetare( nuk eshle e
delyrueshem) q~ Ie konsuhohen me grupel e inte resl dhe Ie marrin masa lidhur me kelt 5i
a) Justifikime objekti ve per rinovime konlratash dhe marrldhenieve Ie tilla al~lshkunra
b) Percaklimi I perseriljes qe mund Ii behe t konlrates afalshkurte r
Kjo directive duke kerkuar nje rregullim te percakluar Ie Ii lie qe orienlon gjilhe marrCdhenicn e
punes drejt qendrueshmerise net per polilik~n qe BE-ja ofron pel nje marredhenie Ie
qend rueshme pune
54 Perrundimi I marrdhenieve te punes
48
Kodi I punes parashikon 49 qe marredhenia e punes perfundon me zgjidhjen nga njerltl pale e
kontrales osekur ka perfunduar afati I percaktuar ne kontrate
Kohezgjatja e nje kontrate tregan vazhdimesi e nj e marredhenie pune pra qendrueshmerise po
aq percakton edhe leresine e rreguUave qe do Ie ndiqen ne rastin e zgjid hjes se saj perfundimi I
marrdhenieve Ie punes regullohet nga Kreu XIV I Kodil Ie punes Kontrala e punes me
kohezgjalje Ie pacaktuar perfundonn kur zgjidhet nga njera pale ose ka perfunduar afati I
njoftimil sine rastin e nje konlrate me tlfat ashlll dhe pa ann kontrata mund Ie zgjidhcI me
arsye duke respekhlar proceduren e parashikuar nga raSle e zgjidhjes se kOfllrales me arsyc s i
dhe procedura e kisaj zgjidhjej e
Fillirnish t respeklohet afmi 1 nj ofiirnil per zgj idhj en e kontrates 1 ei li shkon nga dy deri ne tre
muaj ne vares i Ie s ituatave Ie caktuara Ie parashikuara50 ne nenin 143 Ie Kodi te Punes ku
Iheksohet
I Pas kohes se marrjes ne prove per Ie zgjidhur kontraten ne periudhe Ie pacakwar pale
duhe Ie respektojne nj e flfal njoftirni prej nje muaji gjate vilil Ie pare Ie punes prej dy
muajsh per dy deri ne 5 vi tet e para Ie punes nde lsa prej 3 muajsh pe r me shume se pest
vjet pune
2 Keto afate mund Ie ndryshohen me marreveshje me shkrim ose me konlrate kolektive Ie
punes kur Pllnemarresi ka kryer deri nc gjashl~ mll aj pune afati Injoftimit nuk mund
Ie jeleme pak se dy jave Afa li J njonimit eshtejo me pak se I muaj kur punemarresi ka
kryer me shume se 6 muaj pune
3 Afati 1 njoftimit per zgjidhjen e konlrates zgjalel si pas rastit deri ne fund te javes ose deri
ne fund Ie muajiL Zbatohet I njejti regu]) kur afati I Iljofiimit pezullohet gjateperiudhes
se paa ftes ise per pune shlatzani se ose pushime ve Ie dhena nga punedhenesi
4 Kur njera pale e zgjidh kontraten pa respektuar afatill e njo flimit zgjidhja Irajtohel si
zgjidhje me efekl le menjchershem
bull9 Neni 141 I Kodi I Punes I republikes se ShQiperise
00 Neni 143 I Kodit te Punes te Republikes se Shqiperise
49
Pasi parashikohet respektimi I afati dhe procesi 1 informimit Ie arsyes dhe shpjegimit e situates
Kadi parashi kon perfundimin e marredhenievc Ie punes ne situata tejustifikuara dhe parash ikon
ne cdo here qe do Ie kele perfundimin e lyre normalisnt ky Ie jete edhe per nje arsye Ie
arsyet uar apo tejustirikuara
Nje percaklim I shkaqeve Ie arsyeshme nuk mund Ie behe ne Kad pork y [ fundit merr pers iper
Ie sherbeje 5i nje kufi zim I abuzimeve me kufirin e Ie arsyeshme Ne kete ne nenin 146 Ie
Kadi H~Punes pamshikohen s ituala qe konsiderohen 5i shkage Ie arsyeshme par edhe s ilUale Sl qe konsiderohen 5i shkaqe Ie paarsyeshme Ie zgjidhjes se kontrates se punes Neni 146 Ie
Kadit Ie Punes CilOhe qe zgjidhja e komrates nga punedhenesi kons iderohet pa shkaqe te
arsyeshme kur a) punemarresi ka pretendime qe njedhin nga kon trata e punes b) punemarresi
ka ~rmbushur nje detyrim ligjor c) kur behet per mot ive te pan dash me nga personaiteti I
punemarres jl por qe ka lidhje iegjilime me Ie drej lin e punes dhe raportet e saj Konsiderohen Sl
moti ve t~ tilla raca ngjyra seksi mosha gjendja civile detyrimet ramiljare besjmi retar
bindjel politikc kombesia gjendja shoqerore
Kodi 1 PlUleS ofron gjilhashlu edhe nje percaklim Ie pergjithshcm te institutit Ie situatave Ie
juslifikuara Neni 153 Ie Kodil Ie Punes vle reson 5i shkaqe H jus ti fiku ara rrelhana e rcnda qe
nuk lejojne s ipas parimil Ie mirebes imit Ii kerkohet alij Ie ka zgjidhur kontraten gt vazhdimin e
marrdhcnieve te punes apo dhe raste kur punemarres i shkel detyrimet kontrCl ktuale me raj Ie
lehlc ne menyre Ie perserilur me gjithe paralajmcrimin me shkrim Ie punedhenesit Kuptmin
e rret hanave terenda apo fajita Ie ehle te pers~rilur pale do (ju duhet ta interpretojne s ipas rasti
dhe eshte gjykata ajo qe vend os nese ekzi stoj ne apo jo shkaqe te tilJ a Ire justifikultl ra per
zgj id hjcn e kntmtes
Nese zgjidhja e kntrates rezu llon te jete jo nerespeklin e procedurnve Ie parashikuara apo jo per
shkClq e te arsyeshme I j ustifikuara punemarrcsi ka Ie drejt e Ie paraqese pad ne gjykale kunder
punedhenesit brenda 180 diteve nga d ita e perrundimit Ie arati te njoftimit Kodi parashikon se
zgjidhj a e kontrates pa shkaqe Ie arsyetueshll1e eshle e pavlefshmePunedhenesi qe ka zgjidhur
kontraten dHke mos respektuar aralete e njofl imil duhet Ie paguaje si rregull dernshperblim nje
~ l Neni 146 1 kodile punes te Republikegt se Shqiperise
50
page prej 2 muajsh Zgjid hia pu shkaqe tearsyeshme sjell edhe demshperblim deri ne I vii page
Madje kodi parashikon qe kur ka nje vendim Ie formes se prere per Ie riklhyer punemarresin ne
vendin e meparshem cpunes punedhenesi eshte I detyruar ta zbatoje
Referuar kelij punimi cka u citua me lart Ie gjilhe keto aspekte ligjore si dhe polilika qe
ndermerr shteti ( qeveria ) Juajne nje rol Ie rendsishem ne mbrojtjen e punemarresve per Ie
ruajtur vend in e punes ( duke siguruar nj e kontrate afatgjale Ie punes ) gje e cila ~jell nje lTitje te
punesimit thene ndryshe duke mos ndryshuar shirrat e papunesise ( nje nga s frdat qe perballet
shleli shqiplar)
51
Konkluzione
lDuke II bazuar ne cfare II trajtu3 ne kiW punim kam evidenHlat qe pavars isht rolit Ie shtetit q~
shikohet qe ka sjeJl e reform a ne vazhdirnesi per nitj en e nive li Ie Ie pun ils ua rve nepermjet
politikave Ie nderrmarra eshte e nevojshme qe Ie merren masa Ie ndryshme duke j u referuar
dhe akhl aliletit Lehtesi sht mund te arrih et nekon klu zion se rritja e vi velit Ie papunesise mund
te arrih et nepermjet nde rmjetesi mit qe ofroh et nga zyrat e punesimit ose nga agj ensite private
Ie punesimi t
2 Fo rm imi profess ional du het Ie permiresohel dhe Ie shtohet numri lIe trajnuarve cdo vii ne
baze te kerkesave Ie punes per lI oj in e pro fesionit
3 Dun e levazhdoj c zbatimi I program eve te nxiljes se punesi mil du ke siguruar kllalifikime
sidomos per temral d be grupel e vecanta
4 Nje mbeshtetj e Ie vecante duhet lekt~n e bisneset Ie ei let ofrojne punesim bisnese t fa miljare
si dhe scktori I turi zmit te eilet mund te punesojne nje nurner Ie madh punonjes ish
5 Nxilj a e progrcuneve per prnkl ike e Ie sapo d iplomuarve duhelle zgjerohet ne cdc instilucion
dhe ne cdo d rejto ri admini strate publike gt pa lent menjeane dhe kompani te medha duke krijuar
me ta nje forme bashkpunimi per punes imin c praklikanleve me Ie mire
6 Gjate vit eve Ie fu ndit prezenca e shtetiljo vetem qe nu k eslllezvogelll3r por perkundrazj eshte
zmadh uar ajo efa re ka ndryshuar eshte roli I tij menyra e nderhyrj es dhe doza e ket yre
nderh yrje duk e bere Ie mun dur mundesine e rriti es se pllnesimit dhe kualifikimit Ie personave Ie
punesuar dhe tl papunesuar qe pres in te integroh en ne tregun e punes
7 Kodi I Punes I Republikes se Sqi pe ri seeshte nje baze e e mire mja rtueshme per rreguilimin e
marrdhenieve ne kCli sektor nl kete kod re Oektohet drejlpersed rej li fryma dhe gama e parimeve
me Ie nj ohura qe vij ne nga konven ta nderkombetare dhe Euro piane per Ie drej tat e njeriuL
52
8 Pervec rreguHimit qe [ ben Kodi [ Punes kerni edhe veteBrenda sektorit public rregll l ime per
ate instilueione Ie eilat hyjne ne fushell e veprimi t Ie legjis lacionit Ie sherbimit civil dhe keto
marredhenie rregu ll ohen me ligjin nr 152 20 13 Per Nepunesit Civ il Edhe pse jemi nj c shIel
I vogel me nje admini strate te vogel pu blike dhe me nje numer te kufizuar Plillonjesish pu blic
ky sektor eshte du ke kal uar neper reform a dillamike ne lTUgen drejt integrimit Europian
9Ne vendin tone duhe l Ie propozojme ndryshime dhe permiresim Ie qeve risjes 5C sek lo rit public
dhe sherbimeve publike p~ dysh im qe duke iu referuar s ituates aktuale problemmike sek lo i
public duhet Ie beje ndrys hime sin e funksionim sin e ndertimin e saj Ajo duhet tejete e
mbrojtllr nga levizjet po[itike Ie punonjesve ne menyre qe Ie ruaj kualitetin e kapacitcleve
llJ erezore
S3
Bibliografia
1 E drejla f punes prof fir KiltreI Cela bolim IV ~ stlepia holuese liar Tirane
2 E (rejta e kralwsllar e punts proftlr Kudrel Cea
3 Directhe 2003 EC of he European Paramenl and 0 he Council of 4 November 2003
4 Lligji lu82 tlati 0907 945 Mbi knllen e sherhimit mhrojljen dlte shperblimin lie pune
5 Ligji IIr 527lktle 2508947
6 Ligj nr 2250 dali 030SJ956 Mbi Kodin e Punils Ie Repuhlikiis Populore Ii
Shqiperise
7 Ligji I1r136 dale 512 2015 Iper disa shlesa dlte Ildryshime nit Ligjin fI 7961 dali
12071995 Kodl J plles I ShqipiJr i ndrysltuar
8 Ligjil152 dale 2013 Pilr IIilpfinesin civil
9 Stalstika e fregut Ie plllles 2014-2015 SheThm Komhiftar I PUl1esimit
)0 Slrnlegjia e plllleimit 2007-2013 Millistria e Pun es rifle Ceshljes Sodale
11 Tregu 1 pUlles AklllaJ Shirbimi Jltombelar I Puniisimil
12 Slalisliklllejorces se punes lOIS INSTAT
13 Slralegjia ombilare per pniisim 2014-1020
14 Slralegjia difrseJaorjale e reformes lie a(minislrolen Publike (SNRA P) llii kUlJdii Ie
slralegjise JoIIbilare pir tviflim dll t illltgrim (1009- 2013) Tirane SMalor 2009
15 Slralegjia per PUllesim dlle Aflisi fLO 1013-206
16 Draft document Mbi fiji igjii Ii ri per sllirbimin civil ni SIIqiperi f pergalitur Of
Zlrani SIIapo ne basltkipunim me Dr Hails -Achim Roll kOllsulenli Ii Sigma me
kerkese Ii DAP 1 letor 2010
17 Giuseppe Casale Service public reladole eork
S4
J8 Josep Tenkormrg bullbull hi comparaillt Qvervieii Geneva August 2008
9 Annizi e legjisaciollit mb marrdhiilliel e punlis ne administraten publike ne
Republiken e Sltqiperise lie kuadrin e projektit Ii qelldres AKSES ALBANIA
Pernjii administratil pubike Ie qiil1drlleshme dlle proesiollale mbiJihlellir IIga
Ambosnda Gjermane Ili Tirone dhjelor 2009 puno Dr Eralta Can
20 Komieli Shqiptar I Helsiki Sifuala e diskriminimit lie procesill e lorgimit ngo
plla ni Shqipilri Tirane dlljelor 201 I
21 SlalisiNa lujuri IIga kOllfenmea e reafizuar ngn qelldm ISU JtlriJ me feme
Zbnim J ligjit lie mbeshlelje Ii qiimrueshmerisi dhe rriljes sit perjorm(mcifs ni
Administraten Pubike
22 KlIshJetuta e Shqiptrisi
23 Marrdhellia e pultes FerioJlQ Calo
201 Kerkime mbi fregull e pUlles Jonida IoxhoJi
25 KOIi (ok Idrej~sla~qjp-(J -tJXl
26 Shlefiweborg
27 llllervisffr lie ~lil1islrillit e punts dlle Ceshtjevt Sociole me feme Nxitja e pllll ifsimil
dhe polifika Ii tjera per IIljell e papllnesisl
55
KREUl
lZHVlLLIMI HISTORIKJ MARRDHENIES SE PUNES DHE TREGUT TE PUNE NE SHQIPERI
IlVeshtrimi historik I marrdhenieve te punes ne Shqiperi (1912-1995)
iE drejla e punes eshle nje dege relmivisht e re ne hislorine e se drejtes juridike si dhe ne
hislorine e se drejtes Shqipate kj a e drejte lindi per here Ie pare ne bote ne mesin e dyte Ie ville
1800 dike marre permasa Ie reja zhvillimi dhe rendesie te vecante ne sheku llin tone E drejla e
punes e ka pasuf pikenisjen e saj tek Jegji slacioni I fabrikave liampiet civile kapitali ste Ie cilet
rregullonin kontrMat e pajtimil Ie fuqise punetorl tek pmktikat e kontrntave kolekti ve Ie
punetoreve dhe tek normal e se drejtes administrative Per sa J perket Ie drejtes se punes
neshqi peri para luftes sl II-Ie BOlerore nuk muod Ire behej fjale per nje legjislacion Ie plote
pune per shkak It~ veti mungeses sf strukturi ekonamike shoqerore e politike te ve ndit tone
paralufl~s 2 Par periudha e viti 1912 e gjeti vendin lone me nj e prapambelje emndhe per shkak
Ii pushtimit shekullor Illrk duke trashcguar nga sistemi turkjo vetem marrdhcniet ekonomike
por edhe legj is lncio nin Nje vendim 1dal~S 6 dhjelor 191 2 I Qeverist se Perkohshme Ie Vlores
percaklonte qe legj islacion i turk I asaj kohe do Ie qendronte ne fuqi deri sa Ie hartoheshin dhe
Ie miraloheshin ligje Ie reja qe do le zevendcsonin mo ekzistuesel bull duke pasur dhe parasysh
rethanal dhe kushlet ne Ie eiJen nda dhej Shqiperia asaj kahe
Kadi Civi l I MbreteriseShqiptare i 1929 dhe Kodi Tregtar 1932 zevindesuan te drej len
autonome oe Shqipe ri Ky Kadl 1929 i kushlonle kontrales se punes to nene ( 1631-1640)
Legj islaeioni J Zogu t J konsideronte mamlheniet juridike Ie punes ndermje Ie Ie pajtuarve dhe
punedhenesve kapilali st s i marrdhcnie juridiko c ivi le ndersa marrdbeniet e punes sf
nepunesve me organet shteterore perkatese J quante marrdhenie juridiko ad mini strative Ky
sislem dispozitash juridike shenonte nje arrilje me viera Ie vecanla ne formulimin ligjor Ie
kuplimit te kontrates se punes duhet pranuar fakli qe ky sistem dispozitash ne fushen e
marrdhenies st punes nuk mund Ii shpetonte reaiilelil shqiptar s i ne rrafshin social ashtu dhe
E drejta e punes Prof Dr Kudrel Ceia 1 E drejta e punes faqe 27 Prof Dr Kud(et Ceta Shtepia 6otueseILAR TIrane 2007 ft
9
ne ate ekonomik ne Shqiperi nuk ishin percakluar akoma konlUrel e lev izjes se puneloreve
Shleli lluk kishte parashi kuar akoma plitika acti ve Ie tregut te punes
Pas Lufies Sf lI-leBoterore marrdheniet kapitali sle le punes filluan te ngushloheshin se lepermi
ne 1945 duke I iene ve ndin grad uali sht marrdhenieve soc ial isle te punes J Ligji Nr 82 dale
09071945 Mbi kohen e sherbimil mbrojtjen dhe shperblimin ne pune perfaqesonlre dhe
ligjin e part Shqiptar ne fu shen e Marrdhenieve Ie punes Ligj i nga pikpamja farmale
sanksionoi barazine gj inore dhe shperblimin ne pune kohezjaljen 80rareshe le punes ndersa
ajo e nates 7 are shprblimet ne pune jashte arari etj
Oekreti I Presidi umil Ie Kuvendit Papullor Nr 237 date 2004 1946 1 eili doli ne zbatim Ie
Kushtellltes se Republikes seShqiperise me 14 mars Ie 1946 vendos i d ispozita Ie tjera SI
pershembull
raquo- Largimi ngfl pUlla 1 punetorit nenpunesi nuk lejohej la largonle pa pelqimin e s indikates
gt Mosmarreveshjet nc pune nuk mund Ie zgj idheshin me ne rruge administrati ve par me
marreveshje ndermjet punetorit dhe nepunesit osc punedhenesit kur kjo nuk arrihej me
marreveshje paJa e interesuar I orej tohej me padi gj ykales se punes etj
Evo limi ne legjislacionin e Punes u pasua me miralirnin e li gjit Nr 527 date 2508 1947 per
Kodin e Punes I e ili ishle kodi 1 pare n~ hislorine e se drejles sociali ste le punes qe rregu llonte
marrdheniet c punes ne nje dimension me te gjere se Ie gjitha li ampjet c meparshme ne fuqi 4 Ky
kod perbehej gjithsej nga 17 kapituj dhe 170 di spozita me vone dol en nje sere ligjesh dhe
aktesh ligjore e nenligjore nc kete fushe
Hapi 1 dyte J rendesi shem ne zhv illi min e legji s lacionit te pllnes ishte ligji nr 2250 date
0305 1956 Mbi kodin e Punes te Republikes Popullore Ie Shqi pe ri se Kodi perbehej nga 13
kapitllj me 246 nene j Ai plotesoj me tej boshllekun juridiko-nonnativ ne fush en e
marrdhenieve te punes qe kishte lejuar legjislacioni I meparshem I punes
1 Ligji nr82 date 09071945 Mbi kohen e sherbimit mbrojtjen dhe shperblimin ne pun e 4 Ugji nr 527 date 25081947 ~ ligji nr 2250 date 03051956 Mbi Kedin e Punes te Republikes Popullore Ie Shqiperise H
10
Kad i I ri I punes hyri n~ fuqi ne J nentar t~ 1966 jepte vet~m rregullimin juridik te drejlimeve
themelore Ie marrdhenieve Ie punes bazal thelbesore per cdo inslitucion perkates Ie sc drejtcs sl
punes pasi marredheniet e punes udhehiqeshin nga vete partia (shleti)
Kodj I kalert I punes 1 19amp0 ishte nje kod tercs ishl ideologj ik I ndenuar qe do Ii sherbenle
ideoJogjise soc ialiste ndenuar mbi baza marksislemiddot leninisle dhe nje shenderrim Ie marrdhenies
se punes
Ndryshimet po lilike ekonomike e sociale Ie viteve J 990 so llen me vete dhe ndryshimet ne
Jegj is ncionin e punes ku nuk mund te liheshin te paprekura rnarrdheniet e punes ku mund tl
permend im Ligjin per Kodin e runes Ie vitit 1995 dhe aklel e tjera nenligjore Ie nxjerra nl
zbatim te tij Vitet ne vijim pesoi ndryshime ne di sa nene ne 1996 si dhe nj e sere ndryshimesh ne
2003 duke u konkluduar me ndryshi mel dhe shtesa edhe ne vi tin 20 156( Ligj NT 136 Per disa
shlesa dhe ndryshime nl Ligjin NR 796J dale 127 1995 Kodi 1 Pune sit Shqiperise f
n(hyshuar Ndryshimet konsistojne Mbi delyrimin e punedhenesit per Ie informuar punonjes it
per kushlel e zbatueshme Ile kontrateMbi paraqitjen e masave per Ie inkurajuar pennires imel Of
sigurine dhe sh~ ndetin ne pune te plineto reve shlatzena dhe punetoreve Ie e ilat sapo kane lindur
ose jane me femije ne gji per mbrojtj en e Ie rinjve ne puneLidh ur me dergi rnin e
punemarresve per Ie punuar perkohesishl jashte vendi t ne kuader te orrimille sherbimeve Mbi
rnarreveshjen kllader per punen me kohl Ie pjesshme etj
12 Rendesia e marrdhenieve te punes ne Shqiperi
Per analilimin e marrdhenieve juridike Ie punes e s idomos per marrdheniet e punes ne seklorin
pllblik duhet anali zuar mire jo velern Kod i I punes par njekohesisht dhe Kushtetuta e Republikes
se Shqiperise ligj i per Statusin e nepunesit civil Konventa Ie nd ryshme elj
Duke qene se JegjisJaciani jane J punes iu ka dhene kelyre marrdh~nieve nj e profil Ie ri
ellfa pian per njedhoje jane zgjeruar dhe pasuTlar dhe dimensioned e liri seuro dhe Ie drejtave te
punemarresve duke s iguruar keshtu perpulhje Ie plote per lindjen shtlflrj en ndryshimin e kel yre
6 Ugji nr136 dale S12 2015 Nper disa shtesa dhe ndryshime ne liampjin nr 7961 date 1207 1995 N Kodi I punes I Shqiperi I ndryshuar
11
marrdhenieve me aktet e se drejees nderkombetare si ( Karta e Kombeve Ie Bashkuara
Konventa Europiane e Ie Drejlave Ie Njeriut Traktate Nderkombetare Karla Sociale e Njeriut
elj)
Sipas nellil 49 te Kushtelutes se Shqiperi se Secili ka Iii drejlii Iii jiloje mjetel e jeleses me pune
Iii igjstme qe e ko zgjedhllr ose prol1lwr ai veti Ai eshle flire lezgjedhe projesiol1in vendi e
punes si dhe sislemin e kU(Iiflkilllil Iii vel professional Ie punesuaril kane It drejlen e
mbrojljes shoqerore Ie plll1es
E drejta per pune qe garanton neni 49 j Kushletlltes perfshin zgjedhjen e profes ionil vendin e
punes dhe sistemin e kualitikimit profess ional me qellim sigurimin e mj eteve Ie jetcses ne
menyre te ligjshme Zgjedbja e profes ionit s ic parashikohet nga dispozita kushtetuese eshle nj e e
drejle e individit ne formen e perkllsh(imil per Ie kryer nje verrimtari rer Ie s igllrLlar mjetet e
jeleses kjo e drejte e individit per Ie perfituar me pune Ie ligjshmc fiton rendesi edhe nga
pikpamja sociale pasi puna s i profesion es hle nje vlcre edhe pef kontributin qe I ~jell shoqe rise
E drejla per pune dhe liri e profesionit nenkuplon cdc veprimlari Ie ligshme qe sje ll Ii ardhura
dhe qe nuk ka afal Ie perCakluar me perjashlim Ie rregullimeve Ie vecanta ligjore Garancia qe I
jep Kushtetula individ it lidhur me Ie drej len per pune dhe lirine e profesionil ka s i qe llim
mhrojljen e lyre nga kufi zimel e shlelil
Kodi J punes J viI it 1995 qeeshte SOl ne ruqi (me ndryshime dhe shtesa) eshH 1 ndrys hem nga
Kodel e meparshme Ie Punes persa I perket natyres krejl Ie ndryshme Ie marrdhenieve Ie punes
qe ai rregul Ion
Mund Ie Ihemi qe Kodi J soti~m I Punes eshte J standarteve hashkohore Ai eshte nje nj e ha ze
me elementel e dllhura per rreguHimin ~ marrdhenieve Ie punes 8 Ne kete Kod veca neri shl ne
krcun III Ie lij retleklohet fryma dhc gam a e parimeve me Ie njohura qe vijne nga dokumentat
Nderkombetar dhc Europian mbi Te Drejlal e Njcriut Konventat e Orgallizates BoHrore Ie
Punes (llO) mbi ceshljel e punes dhe Kartes Sociale Europiane Velem ky rakl I rril vleren dhe
rendesine Kodil ((~ punes Te tilla pari me Ihemelore jane ndalimi I punes se det yruar bull ndalimi I
disk riminimil liria s ind ikale( me e drejle do Ie thuhej liria e bashkimit ne organ iza la Ie punes
1 Kushtetuta e Shqiperise Neni 49 8 Kodi I Punes I Republikes se Shqiperise Kreu III nenet 89
12
e drejte kjo e barabarte per punedhenesin dhe punemarresi n) perparesi e normave Ie sE drejles shy
nder tt cilal primare u takon Kon ventave dhe Kartave Europiane dhe Nderkombelare Ie
nenshkruara parim qe e njeh Kushtetula dhe Kodi I Punes Sipas Neni l 8 pikal I nj e nga te
drejlat themelore Ci lOhe se Ndalohet puna e dl lyruar ne Ie gjilha fo rmal e sa) nd ersa ne
Nenin 9 pika 1 shkruhet qe NdaJohel cdo lIo) diskriminimi ne jilshiin e marries ne punii dhe Ie
projesionil
Rendesia e marrdhen ies Sf punes ze nje vend e rendesishem jo vet em ne shoqeri por eshte nje
burim baze per Ie drejtal themelore Ie njeriut ajo s igu ron nje marrdheni e te sigurte kur pa raq itet
ne formalin e saj ne baze Ie liampiil
13 Zhvillimi I Iregul Ie punes ne vitet 1945middot1990
Sislemi ekonomiko - shoqerore qe u vendos ne Shq iperi pas Luftes se Dyte BOlerore ku
sundOllle prona e perbashket mbi mjelet e prodhimil percaktonle edhe marrdheniel juridike Ie
punes Ie perqendflJara ne duart e shIell
Nga pikpamja legjis lat ive gjale kesaj kohe kerni miratimin e Kushtetutave te viteve 1946 dhe
1976 miratimin e pare Ie Kodilte Pare tc Punes nc hi storine e se drcjles sociaJisle shq iptare ne
vi tin 1947 I cili u prlsua nga miratimi 1 Kodit te Ri te Punes Ie vi iit 1956 Kodi vijues 1
azhorn uar 1 Punes 1966 dhe me se fundi Kodi 1 Punes 1 viti I 1980
Gjale kesaj kohe ekonomia shq lpta re bazohej nc nje leknologji shume Ie vjeter ndermarrjel
ishin jo renlabel dhe mbaheshin ne kembe me sub vencione Ie medha nga shlei Karaklerislike
ishin nderrmarrjet e medha ne forme kombinatesh qe punesonin nj e numer Ie madh person ash
Oeri ne fund Ie vilil 1989 bilanci I forcave Ie punes perbehej velem nga popullsia akti ve qe
punonlc Koncepti I papune nuk ekzislonle S i pasojc punesimi I plate qe ekziSlonle
nepermjel emerimeve dhe shkarkimeve qe kryheshin nga ana e shtelil me qellim reali z imin e
Ireguesve Ie plani Ie krijoni n perShlypje qe Ie gjilhe personal ishin te punesuar dhe as nuk behej
Ijale per polilika aklive te punesimil 9Edhe pse nuk publikoheshin shifra par afersi sht 113000
persona kerkonin pune Sipas Ie dhinave te rregji srimeve Ie fundit Ie popu ll sise ne vilitn 1989
Kerkime mbi tregun epunes ne vitet(194Smiddot1990) Jonida Hoohalii
13
- --------- -- - -
popul lsia ne moshe pune zinte rreth 57 Ie te gjit he popullsise Mbi 53 Ie popullsise ne moshe
e zinin meshkujt Ne qylel ishle perqendruar vetem38 e popullstse ne mashe pune Ne
vilin 1989 numri I Ie punesuarve ne vendin tone ishle gatl 15 milion 54 e tyre ishin meshkuj
rreth 80 e populls ise ne moshe pune punonle pjesa Ijele r ndiqte s(udimel kryente sherbimin
ushtarak ishte e paafie per pune etj
Shkalla e pjesemarrjes ne pune sipas gj ini se ish Ie e barabartt per te dyja gjinile rreth 77
Sipas vendbanimit ky tregues ishte respekt ivisht 77 ne qytct dhe 8 1 ne fshat Popullsia ne
pension pleqerie perbenle rrelh 12 Ie popullsise ndersa ne moshen 15 vjec elan ne vitin 1989
karakteri zohej nga nje nivel I larte punes imi veeanerisht ne zonen fshatare te vend it Meshkujt
zinin pjesen me Ie mad he Ie Ie punesuarvc mbi 53 N ive li r papunesise edhe pse I padek laruar
ngn fakli f s istemit Ie atehershem ishte rrelh 7 ( kerkirne Jonida Hoxhalli)
41 Politikat e Iregut Ie punes ne vitet 1990-2015
Dekadat e fundit so llen per vendin tone njendrysh im rrenj esor ne rushen polilike ekollomike
dhe socia Ie Kalimi nga nje s istem polilik komunisl ne ate demokratik e vuri vendi n tone perpara
nje prove Ie madhedhe teper Ie veshtire qe ishle krijimi J nje baze ekonomike mbi Ie eifen do
te mtgteshtetej s islemi I ri
Gjate vitit 1990-199 1 u be nj e perpjekje qesistemi I ri qe po vendosej ne Shqiperi do zhvillohej
duke ruaj lur bazen e vjcler ekonomike bull e cila mbeshtelej te rres ishl ne pronen shlelerore Per
shu rne nd t rrrnarrj e 1I lejua Vetadministrimi ne menyre qe alo te kryeni n aktivilet ekonomik te
pavarur Ne kushte konkrete kjo ishte e pamundur pasi ekonomia e centrali zllar nuk ofrante
pavarsi ekonomikeme ndryshimin e siSlemit polilik brenda venditme zhvillimet e reja polirike
dhe ekonom ike ne te gj ithe rajonin e Europes Lindore dhe Qendrore ekonomia e vendit [One u
ndodh perpara nj kolapsi Ie plole ku shume ndermarrje u mbyllen per mungesen e mjeleve
financiare Shteti duke mos I parashikuar pasoja dhe duke u gjetur I papergatitur perballe nje
s ituate ekonomike dhe sociale shume Ie veshtire vendos i Ie paguante 80 Ie pages Ie gjilhe
punonjesit e ndcrrmarrjeve Ie mbyllura Kjo coi ne prishjen e ekuilibrit financiar dhe ne futjen e
vendi ne krize Para kesaj situate u shlrua si domosdosillneri ndryshimi I bazes ekonomike
14
duke percaklllar si hap Ie pare privatlzimin e shpejte dhe te thelle Ie ekonom ise per Ie kalua r
nga prona s hleH~rore ne rilindjen e prones private
Procesi I privalizimit nl vend in tone ishte nj e process 1 ampj ate dhe 1 vesh tire 1 ciJi vazhdon edhe
SOl ai fill oi me privatizimin e tokave blljqeSOre duke vazhduar me pas me privatizimin e
njeslve tregtare me shumic(~ dhe pakice me privati zimin e apartamenteve shtelcrore me
privatizimin e nderrmarjeve Ie vog la e te mesme e me pas Ie medha
Te gjilha keto ndryshime palen nje ndikim Ie madh ne Iregun e punes ne Shqiperi Perpara kesaj
si tuate u shtrua sl domosdoshmeri ndryshimi I bazes ekonomike duke percak tuar si hap Ie pare
privatizimin e shpejte dhe Ie the lle Ie ekonomise per Ie kaluar nga prona shlelerore ne rilindjen
e prones pri vate
Me fillimin e trasformimeve rrenjesore ekonomike ne vend drejl ekonomise se Iregulle lire edhe
tregu I punes filloi Ii nenshtrohej ligjit Ie kerkeses dhe ofertesShleti gjale ketyre vi teve ka qene
ne procesin e zhveshjes s i pronar dhe puned henes r vetem rol te cilin e ki shle ne s istemin e
ekonomise se centralizuar Shteti fillo i Ie dale si rregullator I marrdhenieve Ie akloreve (
punedhenes - punemarres) Ie ketij Iregu Ai e realizoi ketc nepennjet nderlimit dhe aplikimil Ie
politikave telij ne kel t treg pune ne tregun shqiptar Ie punes ashlu s i edhe ne vende Ie tjera ne
mbare Europen u zhvi ll uan dy 110j polilikash ajo aktive dhe ajo pasive Por ajo Ie e dallon
3teeshte raporti qe ekziston midi s ketyre dy politikave Tek ne ky raport ka qene plotesishl ne
fa vor Ie pOlitikes pasive duke iu re reruar ( pageses se te papuneve dhe prognuneve U tjera
mbeshtelese me Ie ardhura) Kjo ka ndodhur per kelo arsye
I Kjo mase ishlc inllnediale dhe mjafl e rendesishme per Ie mbeshletur re formimin
ekonom ik sic ishle mbeshtetja malerjale per Ie papunel e shumte dhe 2 duke ju referuar
kostos pare kjo dhe nga eksperienca bOlerore del se po litikal aktive kane kosto me Ie
ku sh tueshme sl ato pasive Gjale ketyre viteve pervoje Ie aplik imil Ie pagesave Ie
papunesise si mast pasive u vu re qe ajo shoC]erohej me Ire ane negative
E para ulja e kontributil neeko nomike komoclare
2 E dyte ndikimin negative lek I papuni duke u Jargu ar nga tregu I punes dhe
3 E Irela nxiljen e punes ilegale ( ne Ie zeze)
15
Keto anenegmive qe permendem mundohen Ii redukloj lle politi kat akti ve Ie tregut Ie punes Per
kete arsye duke filluar nga viIi 1993 u eshte dhene perparesi pOlitikave Ie tilla Ie aktive te lregut
Ie punes s i sherbimil Ie ndennjetes imit pe r pune forrnimil insliluc ional klubeve dhe
inkubaloreve Ie bi snesit krijimit Ie vendeve Ie reja Ie punes ne komunitet Proble mi kryesor 1
c ili duhej perballur shume shpesh ampjale zbalimil Ie ketyre programeve ka qene pyetja se sa
perfitojne Ie papunet nga keto politika Pervoja boterore ka treguar se motoja kryesore ne kele
drejlim ishtt~ se
Politikat akt ive Ie punesirnitjane mja ft te rend es ishme per ne per shkak Ie kOSlos se lyre Ie larte
alo I ne nshtro hen nje seleksionimi paraprak duke u dh~ne prioritet atyre qe e shlyejne velen sa
me shpej
Nga anali za e situates se tregu t Ie punes rrelh vi leve 2007 -2010 verehel se punesim i ne seklorin
shleteror ze perqindjen me Ie ulel Ie punesimi gjithsej Shkalia e papunes ise eshle me e larte ne
g rupmoshal e rej a dhe zona veriindore ka nivelin me Ie larte tt papunesise pasi kjo zone nLik ka
qene e ane Ie rikuperoje aklivilelet ekonomike Ie humbura pas viteve 90 Pihrisht duke njohur
ktle situate edhe nderhyrjet jane fokusuar nl hartimin dhe zbatimin e programeve specifi ke te
nxiljes se punesimit per kategori Ie tilla si Ie papune afatgjate Ie rinj qe hyjne per here te pare ne
tregun e punes gra qe i perkasin kategorive ne nevoje si gra klyefamlljare vikl ima Ie (ra li kut
apo dhunes ne familj e gra rome etj Ie cilal e kane Ie veshtire tt integrohen ne tregun e punes si
dhe zgjerimin dhe pe rmiresimin e formimiL profesional
lore dhena mbi numrin e Ie papuneve dhe Ie papline t qe marrin pagese papunesie s ipas
Regj istrimi i Ie papuneve ne zyrat e punesimil behel ne baze Ie VKM Nr70 dale 1102 1999
Per eviden timin e punekerkuesve Ie papune ku sipas pikes 4 dhe 5 te kelij vendi mi ne Zyral e
Punesimil regj istrohet sl i papune 9do person ne moshe pune (nga 16 vjec deri ne moshen e
pensionil) i cili paraqilet prane zyres se plines imil dh e deklaron se nuk eshte ne marredhenie
pune ase nuk eshle i vele -punesuar par gjilhaslnu eshle ne ke(kim te nje pune 1I Sipas ketyre te
dhenave rezulton se ne fund te 201 3 tejene Ie regji struar prane Zyrave Ie Punes imit 144427
punekerkues Ie papune ase 2600 vele me shume sc ne Ie njejlen periudhe te Vil il tt kaluar
10) Programi Ko mbetar statistikor Zyra Rajonate e Pune$im it 11 Programi Kombetar I punesimit ( Statistikat nga lyrat e punesimit )
16
- ----- -
Tabl Numri i Papuneve ne vite te rregjistruar
Vilet 2009 2010 2011 2012 2013
Te papue te
rregjistruar 142 143 142 1418 1444
(nemije)
Ne teresi tregu shqiptar i punesaktua lisht po perbalJet me nje ni ve l Ie ulet Ie pjesemarrjes
veoyanerisht pcr grate dhe Ie rinjle Per me teper papullcsia eshte rrieur ndjeshem dhe shoqerohet
me rrezik Ie larte vazhdimesie per punetoret e rinj Nje karakteri stike tjeter kYge e tregut shqiptar
Ie punes eshte ndrysh imi i madh midis pjesemarrj es se burrave dhc grave ne tregun e punes Per
shembull megjithese pjesemarrja e femrave ne foreat e punes ka pasur progres Ie prej Census i
Ie vitil 2001 mbetet potnuajse 20 pike per qind me e ule sesa per meshkujt Shkalla e punesimit
Ie femrave eshte gjithashtll shume me e ul et sesa e rneshkujve
17
- -~-
KREUII
2PAPUNESIA DHE PUNESIMI
21Papunesia
Papllnesia s i koncept u be publike ne vendin tone ne vitin 1992 Kyeshte dhe viti qe shenan dhe
nivetin me Ie larte Ie papunesisl ne Shqip(rise ne vile Ky ndryshim ci iesor ne tregun e punes ne
Shqiperi kerkonte medoemos edhe politika Ie reja qe duhej Ie hartoheshin per Ie
institucionalizuar trajtimin e kesaj kategorie Iipopullsise e eila humbi vend in e punes gjalc
ndryshimeve Ie medha politike dhe ekonomike
nNe vitin 1999 ni veli j papunesise U ul oe 184 nga 27 qe ishte bne vilin 1992
Karakteristike e papunesisete ne eshte plt1punlsia afatgjale Gjate vitit 993 papunesia afatgjale
perbente 63 Ie papunesise ndersa ne ditet e sotme shkon ne 80 Ie saj Ndersa papunesia
eshlt me leper fenamen urban dhe renektohel ne treguesi l e papunesise nenpunesimi eshle I
fen omen rural Nenpunesirni sh prehet kryesisht me nurnrin e familj eve Bujqesore qe
mbeshteten nga shteti me ndihme ekonomike te pjesshme Nenpunes imi eshte kryesisht I
pranishem ne zonal rurale malore dhe m~ llheksuar ne veri lindje Ie ShqiperiseDuke mos pasur
burime te tjera jetese pervec tokes bujqesore pjesa me e madhe e familjeve jetoj ne vetem me te
ardhura Ie kufizuara n~ sas dhe Ie nje ci les ie te ule Nenpu nes imi dhe papunes ia e larte jane Ie
pranishrne edhe ne zonat rural e te mbipopulluara nga migracioni 1 brendshem pas vitil 1990 Ne
vitet e para tetranzicionit paplJllesia perfshiu Ie gjitha profesionet dhe ishte e pandjeshme ndaj
nivelit ars imor apo moshes Sipas INSTAT-il ne vil in 199890 e te papuneve Ie
intervistuar kishin arsimin tetvjecar dhe te mesem dhe vetem 7 e lyre kishin arsim te larte
Ndersa s ipas raporteve Ie Minislri se se Punes ne vii in 1990 rreth 97 Ie papune ve afatgjale Ie
rregjislruar nl zyrat e punes kishin arsim tetevjecar dhe te mes~m dhe vetem 3 ishin me
arsim te larte Perballe pasqyres se tregllt te punes gjate 12 vjeteve refundit qeverise shqiptare 1
del pergjegjesia Ie hanoje polilika akt ive Ie tregut Ie punes duke krijuar slruklural perkalese dhe
11 StrategJia e punesimit 2007-2013 Ministria e Punes dhe Ceshljes Socia Ie
18
-- - - - ---
duke hartuar legj islacionin e duhur Ne kete menyre do te mund Ie parandaloje fenomenin e
pnpunesise ne raSI se nuk mund tn eJiminoje ate
22 SITUATA E PAPUNESISit SE REGJISTRUAR
Shkalla e papunesise eshtl nji nga Ireguesit me Ie njohur te Iregul Ie punes i cili tregon
perqindjen e personave te papuni ndaj popullsise ekonomikisht aktive
13Burimet e informacionit per papun ls ine nc Shqiperi jane Ie dhenat administrative (k u
papunesise i referohemi s i papunesi e regjistruar) dhe Ankela e Forcave Ie Punes Sipas
rekomandimeve Ie Orgflnizates Boterore Ie Punes (lLO) dhe 1l EUROSTATmiddotjl Ie papune
konsiderohen person at qe nejaven e references plotesojne kushtet e meposhtme
a)nuk kane pUlluar ruate javes se re ferences (as nuk ki shin nje pune oga e c ila munguan perkohesisht)
b)ishin Ie galshem per Ie punuaT nese do Ii gjenin nj ~ pune brenda dy javeve qe pasojne javen e re ferences
c)kane kerkuar pune nc menyre ltlkti ve gjate periudhes kater javore qe pe-rfundon me javen e references
Zyra e punesimit rregjistrojne si tepapunc cdc perSon ne mosh qe paraqiLet pralle zyrave per IE
kerkuar punc
Sipas te dhenave rezulloll se ne fund Ie 20 14 Ie jeni Ie regjistruar prane Zyrave te Punes imit
144427 punekerkues Ie papune ose 3085 vele me pok se ne fund Ie 2013
PAPUNESIA NDARE SIPAS GJINISE
1 YITET 2010 2011 2012 2013 2014 1 1 1 1 1
IJ Tregu I punes Aktua N Sherbimi Kombetar I Punesim it
19
~~--
Te papune te
rregji struar
(ne mije )
142761 143002 141828 144427 14134 2
Femra 72900 73754 73014 74551 71710
Meshkuj 69861 69248 68814 69876 69632
Ne fund te 2014 rezultojne te regjistruara s i punekerkuese Ie papuna 717 mije pupa ferma ose
51 e totali te pupa~ve Ie regjistruar shifer kjo pak a shume e njejte me ate te nje viIi me pare
Punekerku esel e paplina femra jane kryes isht te moshave mbi 40 vje dhe me arsim cleri ne 9
vje~ar Pjesa me e madhe e familjeve me femra krye familjare kane ni vel Ie larle var rerie dhe
trajtohen kryesisht me ndihme ekonomike
Sales pa punesi 5
ne ndihme ekonomike 70
te tjers 25
familje kryefamilj are 11
20
middot Pupa Ie regj islruar prane Zyrave Ie Punesimit s i perfilUes ose jo nga skemat e mb~slHetjes me
te ardhura i ndajme ne 3 grupe
- Pupa perfitues nga programi pasiv i pageses se papunesise
- Pupa ane lare Ie familjeve ne nd ihme ekollomike
- Pupo I~ Ijere qe nuk perfilojne nampa skemat e mbesh lctjes me te ardhura
Te parune te regjistruar sipas g rupmoshes
Nt qofif se i referohcmi akti vileleve ekonomike qe mosha mesatare e Ie punesuarve eshte 3S
vjefY kemi rushen e informacion it ku mosha mesalare e punonjesve eshle 2S mesalare eshte 30-35
vjet etj
ISSipas Bu letini te TreglJI Ie punes akti vitet ekonornike qe po punesojne me shllm~ sot kerni
fasone ku mosha e Ie punesuarve eshte 35 vjefY kemi fushen e in fo rmacion komunikacionit (c ku
mosha mesalare e punonjesve eshle 25-30 vjec si dhe turi zmi dhe sherbimet ku mosha mesatare
eshte 25 deri 35 vjec
Nje kalego ri tjeter e rendcsishme eshte kategoria e romeve
numri II~ papuneve femra Rome eshle gali I njejle me atyre Ie meshkuj ve Gje qe tregon qe ala
jane fami lj e kryesish l ne ndihme ekonomike sipas sondazheve verne re qe kjo kategori e
popull siseeslnt kryesishl me ars im 9 vjecar qe J perkasin te gj itha grupmoshat Kjo sje ll dhe
arsyen qeeshte pikeri sht arsimi [lyre per III bere shkak s i nje subject [ papunesise
Per kete kategori eshte hartuar dhe Strategjia kombelare per permi resimi ll e kushteve te jeteses
se komunilelil rom sipas H ciles Ministria e Mirqenies Socia Ie moniloroll perfsh irj en e kesaj
kategorie ne politikal shteterore te punesimil Krahasuar me nj e vit me pare vihel re nje rritje e
numrit Ie Ie papuneve rome (me 3) Kjo rritje vi het re ne rajonet e Tiranes Elbasan dhe
Lezhes
u Statistika 2014-2015 5herbiflli ](ombeta r I Punesimit l~ Statistika tregu I punes Sherbimi Kombetar I punesimit
21
-- ----------------shy
Punekerkues me a ftesi te kufizuar
Numri I Ie papuneve me aftesi tekufi zuar ka nje rcnie ne krahasim me vite e meparshme pasi
tashme kjo kadegori eshle bere pje~ e shtimit Ie ox itjes sl punes imille kesaj kategorie Ne vilin
2014 rezullojne tejene indetifikuar dhe regj istruar prane Zyrave le Punesimit rrelh 1732 persona
me allesi Ie kufi zua r ng3 Ie cilet
bull Femraj ane 426
bull Krye familjare 47
bull Moshe mbi 45 vjee 386
bull Me ars im der i 9 vjeesr 695
23 Situata aktuale e punesimit
16Papunesia esht~ nj e problem i madh me Ie cilin jemi p l rba llur ne shqiptaret gj nte ketyre dy
dekadave Ie fundit Te gjitha stud imet ne te rren e konfi rmua n qe papunesia vilet e fundi ka
ardhur duke U fritor Duke qene se shifral C larla H papunesise jane burim i problemeve Ie
shumta ekonomike e sociale gofle per sa i perket indi vidil e qofie per sa i perket shoqerise ne
teresi nevoj a per Ie nderhyre eshle urgjente Ne perpulhj e me vizionin e Bashkimit Europian
Europa 2020 dh e kerkesave per anelares im qe Shqiperia ka ne kele organizem qeveria ka vene
fokll s in Ie puncs imi i mbeshlelur mbi aftes imin e duhur H~ forces sone Ie punes dh e orientimi t Ie
saj drejl nevojave Ie Iregul (e punes
17Nx itja e punesimit eshte nder programet aktive i e ili nepe rmjet sigurimit Ie punes imit Ie
perkohshem apo afatgjate ndikon ne kerkcsen per pune duke rcfl ektuar drejtpersedrejti ne uljen e
papunesisePermes programi per nxilj en e punesimit Zyral e Punesimit nderh yjne rea li sht per Ie
nxitur dhe mbeshtelur krijimin e vendeve Ie reja Ie punes duke bashkepunuar me punedhenes it
dhe nepermjet subvenc io nimit Ie lyre
~~ Ministria e Mireqenies Socia Ie dhe Rinise 17 sherbimi Kombetar I Punesimit
22
-- - -- -- -- - - - ----- - - - -- - -
Gjate viti 2014 sipas vleresimeve Ie marra nga anketa e forcave Ie punes rezlliton qe popull s ia
ne moshe puneeshte (nga 15middot65 vjec) e eila ndahet ne
I Pjesemarrje ne Forcen e Punes eshte 634
2 Shkalla e punesimit eshte 52 3
3 Shkalla e papunesieeshle 174
4 Popullsi inakti ve eshte 366
Shkalla e punesimil (grupmosha 15-64 vje~) tshl e me e larte per Ie punesuaril me ars im Ie lane
(657 ) pasuar nga ala me ars im Ie mesem profesional (65 ) Te dhenfl[ Iregoj ne se ptrqindja
e Ie punesuarve me page eshe me e lart e per personal me arsim Ie larte dhe e kund(rta verehet
tek Ie punesuarit me rlrsim 89 vjecar ku mbizoterojne pundoret pa pagese Ie fami ljes Po Ie
analizojme Ie punesuarit me arsim Ie mesem shkalla e punesimit eshle me e lan e per pe rson at
me arsim Ie mesem profes ional krahasuar me personal qe kane kryer shko ll en e mesme te
pergjithshme perkatesisht 65 dhe 464
Nje ne pest Ie pllneSUa r te grupmoshes 15-64 vjes me arsim 89 vjeltar jane Ce punesuar me page
afersisht gjysma jane punetore pn pagese Ie familjes dhe nje e Creta e lyre j ane Ie velepunesuarPesha qe zene te punesunril me page rrilet me rritjen e ni velit ars imor Nga te
punesuarit me arsim Ie la rte 877 jane Ie punesuar me page dhe velem 46 jane te punesuar
s i punelore pa pagese Ie familjes Tek Ie plinesliaril me ars im Ie mesem profes ional dhe me ars im
te mesem te pergjitnshem perqindjel qe zene te punesuarit me page jane perkalesishl 467 dhe
491
18Gjate vitil 2015 sipas vleresim it te marre nga Anketa e Forcave Ie Punes
Popullsia
529 e popull sise ( 15-65 vjec)eshte e punesuar
112 eshte e papune
359eshte ekonomikishtjo aktive (jashle forcave Ie punes)
18 Anketa e forcave Ie pun6 2015 INSTAT
23
19Meshkuj
605 e meshkujve 15-64 vjec jane punesuar
129 jane te papune
266 jane jashle forcave Ie punes
Femra
455 e femrave 15-64 vjee jane Ie punesuara
95 jane te papuna
45 jane jasluc foreave Ie punes
24Punesimi dhe perfshirja sociale
Deri mi sot u eshte kushtuar shume pak vemendje kostove ekonomike dhe shoqero re 1e
shoqerua ra me numrin e madh Ie punelOreve te zene si pjesetare qe sje llin kontribule ne fnmi lje
kryes isht ne sektorin e blljqesise20Ky fenomen ndikon me shume tek grate dhe te rinjt~ duke
perfunduar shpesh ne nj e cike11e peljetshem Ie varferise dhe perjashl imil social In fonna lileli
eshte i lane kur nil et per kushtet e punes si edhe per punen e papaguar ne familje 21Shumica e
femrave dhe e Ie rinjve kryejne pune Ie papaguar ne familj e Vetaneri sht ne zonal rural e lmpakli
i infonnalitetit eshte pesefish
se pari ai ndikon drejperdrejl tek siguria e punes sepse mungojne konlratat
se dyti ai ndikon tek e drej ta per sigur ime shoqerore te cilal jane shume Ie rendesishme per
mbul imin me sigurimin shendetesor dhe pension in e pleqer ise duke vene ne rrezik jeresen ne nje
periudhe me Ie vonshme Ie jetes
se trcti ai pakeson pagesen dhe burimin e te ardhurave duke renduar mireqenien ekonom ike se
katerti ai ve nje barre ti skale mbi ekonomine nepermje( evazionit latimor
19 Anket3 e fOfcave te punes 2015 INSTAl
ro Strategjia kom betare per punesim 2014-2020 11 Stratesjiltl kombetare per punesim 2014-2020
24
sl pesti ai pengon zhvillimin e tregut ne fushat qe varen shurne nga puna e familj es s i per
shembull bujqes ia
Per me teper ai rril cenueshmerine e femrave varcs ine e lyre ekonomike prej bUfmve si edhe
rril varferine e lyre ne pleqeri per shkak Ie nderthurjes se Ie ardhurave me Ie ulta dhe vileve me Ie
palaa me sigurime shoqeroreshendetesoreJpensioni
Nt kele gjendje nevojilen zbatimi me i fuqi shem i ligiit si edhe ske mat e nxitjes per
punedhenesit per te inkurajuar punesimin formal nepermjet kontributeve Ie zvoge luara ose
stirnujve Ie tjere financiarePerfshirja soc iale mbetet cnde nje yeshtje per I u trajtuar
Grupet si romet dhe personal me aflesi tii kufizuara shpesh jane Icni pas dare dhe polilikm
nuk j ane konkretizuar gjithmone ne perputhje me rrethanat Keto grupe kerkojne polil ika Ie
posuyme Ie hartuara ne pershtatje me karaklerislikal dhe nevojat e lyre persa u perket nevojave
arsirnore kualifikimeve profesionale fuqi zimit dhe punes imi
Punes imi i u rinjve eshte nje yeShlje reale v~aneri shl nese kerni parasysh punen e papaguar ne
familjeShumica e Ie rinjve Ie puneslHlr kryejnc pune informale ose te papaguar ne familj e gie e
eila deshmon per punesim te kufi zuar dhe kush Ie It keqija punesimi Shumica e te rinjve Ie
papllne kane nivel Ie ulel arsimor dhe per personal qe jelojne ne zonal rurale bujqes ia mbetet
burimi kryesor i punes imilFernrat ne moshe Ie re kane nje shkalle Ie njejle papunesie por kjo
fsheh kushtet me Ie keqija te punesimil kryesisht punen e papaguar ne familje qe dukel se eshte
gi thnje ne rritj e dhe pabaraz ite seklOriaJe qe ekzistojne
2lFemra t kane nje shkalle shume me Ie ul el pjescmarrjeje Ie forces se punes si edhe nje nonne
me Ie larte Ie pasivilelit per shkak Ie pergjegjesive ne familje AIO jane te perqendrua ra ne
kryerjen e puneve tipike femerore Ie cilat jane edhe punet me pak te paguara dhe orrojne pak
mundesi per perparim ne karriere Pe rve~ kesaj ka nevoje te ngulshme per rritjen e numrit Ie
femrave ne profes ionel jo Lradic iona le si dhe per menjanimin e slereolipave gjinore ne sisLemin
arsimor Orienlimi i vaj zave Ie reja ne pro fesion e tipi ke laquofemerore )) Ie paguara pak dhe qe nuk
kerkojne shume aftesi rrit hendeklill giinor ne lidhje me pagal dhe mundes ine e lyre per te gjetur
pune ne seklorin informalParaleli sht edhe orienlimi stereotipik gjinor i djemve ne profes ione
U Strategjia kombetare per punesim 2014 -2020
25
ltonashkullore)) rrit rolet dhe normal e gJlnlve dhe po njel loj i kufizon aftesite e
mundshmelpotenciale mas hkullore
Pavaresisht prej nje farl perparimi shuml pune mbetet per te bere ne lidhje me permiresim in e
kapac iteli l Ie Sherbi mit Kombetar te Punes imit (SHKP) ne menyre qe Ie kryejc Ie gj itha
funks ionet e nje sherbim i modern dhe publik ne Ie gj ilhe vendin duke perfshire kelu edhe zonal
rurale te cilnt kane nevoje Ie ngui shme per kt to sherbime
Fun ksionel qe kerkojne vemendje me Ie madhe ja ne
~ nd ihma per Ie papunet pe r Ie gjetur punes im Ie pershl atshem
~ shpallja e punekerkuesve dhe e vendeve Ie lira IE punes
gt leh tesirl1i i levizshmerise se pro fesioneve
~ mbledhja dhe analizimi i in fonnacionil me Ie plole Ie mundshem ne lidhje me ~endjen ne
tregun e punes dhe zhvill imin e saj ne Ie gjilhe vendin ashtu edhe ne deget e ind uslrise
dhe profesione Ie ndryshme
~ hartimi monitorimi dhe vleresimi efikas i programeve qe synojne leht es imin e (ri)hyrjes
ne punes im Ie punekerkuesve ne rrez ik perjashlimi nga tregu i punes
Organizimi dhe zbatimi i permbushjes se funksioneve kryesore duhel reformuar si edhe duhen
caktuar burime Ie mjaftueshme njerezore dhe financi are per Ie siguruar pune neperrnjel zyres
ko mbetare Ie punesimit
25 Faktoret qe Iltane ndikuar ne rritjen e nivelitte punesimit
Nder fakloret qe kane ndikuar ne menyre ledrej lperdrejle ne nive lin e punes imit rendi len
bull Rrilj a e kerkess per prodllkte
bull Permiresimi ileknologjive
bull SITategj ile seklorjaie
bull Levizja demogra fike
26
Rritja e kerkeses per keto produkte
Fluksi I ndert imeve s ine objekte dhe ne rruge vazhd in territet bull gi ithashtu eshle rritur d he
akl iv iteli I nderrmarrj eve Ie indllstri se perplln llese s idomos ala me capital te hllaj apo Ie
perbashket qe punojne me porosi nga jashte duke shfrytezuar krahun e lire Ie punes ne ve ndin
tone Kjo ka bereqe numri I Ie punesuarve Ie jete gj ithmone ne rritje ne keto fusha ne vendin
to ne Vihel re me teper plJnes imi I personave me arsim 9 vj eear ose temesem pa u Icne pas dhe
ars imi profess ional
Permiresimi 1 dukshem I leknologji ve
Vitet e fundi t permiresi met ne leknologji kane sje lle rritjen e proclu ktit me kosto te uld duke
cuar ne rritjen e te ardhurave dhe zgjerimit Ie akti vitetil (shlim punonjesish) duhellheksuar qe
permiresimi I teknologj ise ka sjelle edhe nje reformim lidhur me hapjen e vendeve Ie punes
li dhur me pro fes ioni (IT)
Siralegj ite sckto rjale
Njt priori let I zhvillimit ekonomik eshle shtrimi I rfll geve dhe gocJi nave institucionale gje qe ka
cuar ne rriljen e te punesuarve pa ]ene mbrapa dhc sektori n e turizmit gje qe ka sje lle rritjen e
numri( Ie hoteleve restoranleve dhe Iregti se ne lonal luri slike kjo ka marre nje zampjerim
akoma me te madh gjatc sezonil te veres ku numri I le punesuarve shko n drejt rritjes ndjeshem
Uvizja demografike
Fuq ia punetoTe me banim nHshat kD interes per tll punesuar dhe ky interes vihet re dh e lek
punedhenesit ~r keto arsye
Se pari kjo kalegori pranon Ie punoje me page le uld
Sedyti ne pjesen me te mad he te rasteve subjektet ndod hen prane zo nave ind llstria le te qyteteve
ku jane vendosur fabrikal d he nuk kerkohen shpenzime transporti
Se treli turi zm i ne zonat e v irgjera qeeshte zhvilluar ko het e fun d it si dhe invesli met kane sje ll e
nje rritj e te konsiderueshme Ie nr tepunonjesve qe rezultojne te jene banore Ie ketyre zonave te
theli a
27
26 Roli I shtetit ne rritjen e punesimit ( Politi kat dhe Strategjite)
Polilikat kryesore per rriljen e punesimit oerqendrohen rrelh konceplit le po lilikave akli ve Ie
tregut Ie punes Politikat e para u prezantuan ne 1995 ne ligjin nr 7995 viti 1995 per nxitjen e
punesimit duke krijuar bazar e para Ie nj e pakcle programesh qe funksionojne edhe sot 5i
gt- Ndermjet~simi per pune dhe profesion
gt- Keshillimi per pune dhe profesion
gt- Formimi professional
gt- Programe Ie nxiljes s punesimt elj
Objektivi krye50r [ polilikave Ie punes imit eshte mbesi1tclja e punekerkuesve ne gjetjen e nje
pune 1e pershl3lshme politikat e punesimil jane nje mjct lepe r I rendesishem per permires imine
siluates se tregut Ie punes
)gt Programel e nxitjes se punesimit u prezantuan per here Ie pare ne vititn 1999 synimi I
kelyre program eve ishte dhe vazhdon Ie jele aktual isht
gt Krijimi I vendeve te reja plme dhe ulja e papunesise
gt- Nx itja e formimil pro fessiona l I punekerkuesve t~ papune (sidomos ne zona ku ka
mangesi kapacitelesh trajnuese)
gt- Mbeshtetje bisneseve per te rdlu r akl ivitetin e lyre dllt punesimin e fuqi se punelore Ie
Irajnuar
)gt Nxitj a e drej teperdrejte e pllnesim it Ie nje pjese Ie trajnllarve
)gt Minimizimi I punes se zeze ( forcimi I rolil If inspektorialille punes)
gt- Perfshirj a ne programe socia le trajnimi Ie kelyre punekerkuesve
gt- Nxilja e punesim il Ie te rinj eve dht grllpeve Ie vecanta Ie Ie papuneve
gt Mbeshtelj t e bisnesit familjar per Ie rrilur punesimin ne zonat mal ore apo aty ku
shikohet veshtiresi ne zbatimin e politikave Ie Ijera
Programel e nxiljes se punesimit jane programe akti ve shleterore qe veprojnMrej lptrsed rejli ne
jeten e pune kerkuesve te papune per Ii nxitur ata ne gjetjen e nje punesimi flfalgjate Keto
programe sehashku me programet e ndermjelesimit lu aj ne nje rol te rendes ishem qe
28
ndikojnerealisht nl ulj en e papunesisesidoJnos te numrit Ie papuneve Ie rregji slruar Njestrategji
positiveeshte dhe ajo e nxitjes se punesimit nepermjet fonnimit Ie nepllnesve duke J trajnllar Sl
dhe nxitjes se pllnes imil Ie remrave ( gra rome in valide Ie Irafikuara elj) duke u dhene nje
mbeshletje dhe bisneseve qe punesojne kelt kal egori
Per here tcpare ni si Ie zbatohej dhe ofrimi I praklikave oer Ie rinjte e sapodiplomuar ne menyre
qe te krijonin eksper iencen e tyre neper instilucione te ndryshme shtelerore ( ad ministrate
publike) duke pllnuar fillimisht ne pozicione Ie caktuar si praktikante kjo ishte nje ri s i e cilajo
ve tem do Ie mund Ie pergatistc speciali st Ie kualifikuar ~r te ardhmen e aferme por dote
motivonle dhe shume student Ie sapodiplornuar duke ju ndezur nie drile jeshi le ne lidhje me
tregun e punes dhe pozicionimin e tyre
23 Nje rol te rendesishem ka luajtur dhe organi zata nderkombelare e punes (lLO) duke paraqitur
sic do vit Stralegji per permiresirnin e qeve risjes se tregut te punes duke u baZlt3r ne nje qasje
shumeplaneshe ne mekanizma Ie fuqi shem Ie dialogul social dhe marrjcs se masave kunder
informalitetit dhc kushteve ne pune
Brenda tematikes ~~ Pune e Oenje per Ie Gjithe gjate periudhes 2012middot20 15 ILO do Ie
perqendrohet nr ere prioritete programJlike per Shqiperin~ t~ cilat duhet Ie shilten s i qellime
afat-gjata
Forcimi j kapaciteteve Ie institucioneve shleterore dhe partnereve soc iale per
penniresimin e adm inistrimil Ie Iregut Ie punes
~ Promovimi i punes se denje dhe rrilja e punesueshmerise Ie forces se punes ne Shqiperi
~ Forcimi i s islemil te mbrojljes sociale
I) Strategjia per Punesim dhe Aftesi ILO 2013middot2016
29
Kreu III
3 Sektori public dhe sherbimet publike
31 Cfare kuptojme me sektor Publik
c rare kuplojme me sektor public
Perpara se te b~jmenje anali ze te marredhenieve Ie punes ne sektorin public me pare duhet Ie
analizojme veti ku ptimin e kelij lermi pra se crare kuplojme me sector public Nt lidhje me
kititerm ka pasur sh ume perkufizime por nuk ekziston nje perkufizim juridik I sakle 1 noeionit
Ie sektor it pubti k Ne fibrin e autoreve Giuseppe Casale dhe Joseph Tenkorltlng me litull
Man-dheniel e punes ne sek lorin public ne v6hlrim krahasimor 1 keta dy aulore kane dhene
kete perkufizim per sehorin publik
Sipas ketij perkufizimi sektori publik perfshin 24
a) Njesi organizative qejane Ie finan cuar ne pronesi dhe ose Ie kontrolluara nga sh teti
b) Resurset dhe aktivitetet e sherbimit publik
c) Organizata te kOlltro lluara kryesislll nga qlveria ( pra menaxhet dhe punonjesit ne
sherbimin public kane nje diference Ie reduktuar ne vendimmiddotmmje organizative
Nt kete studim punonjesit pub li c referohen per nepllnes it c ivile dhe punonjes te tjere ne te
gjilha ni vele t e qeverise duke perrshire njesitc e qeveri sjes vendore dhe punonjesil e
nderrmarrjeve sht eterore megjithese ne disa vende marrdheniet ne sherbimin public kane
mbetur Ie ndryshem nga ai 1 seklorit pri val (dmth ne It kaluaren sektori privat ishte I shtyre ne
menyrt l ipike nga fi(imi ndersa qellimi I seklOril public ka qene sigurimi I (e mirave publike
dhe sigurimi I minqenies se pergjithshrne dhe mireqen ies se qytetareve ) sol karakteristikat e
sherbimil public public jane duke u bere indirekte me Ie ngjashme me ate Ie sektorit privat
Z Giuseppe Casale ~ Service publiC relacione eork Josep Tenkorang th e comparative overvieeN Geneva August 2008
30
Nje perkufizim tjeter per se kt orin public eshte se ai percaklohet st sektori qe grupon Ie gjitha
akli vitetet ekonomike dhe soc iale qe jane ne nga rkim Ie administrates nderrmarrjet publike
dhe organi zmal publike Ie sigurimeve shoqerore
Pro sektori public perfshin Ire perberes
1- Administratat qc murrin ne ngarkim aktivitele me interest e pergjithshem
2- Nderrmarrjet publike bull dmth nderrmarrjet 11~ Ie cilen nje person public mhan shumiccil e
kapitalit Keto tradicionalishl kane qene konsideruar 5i element I polilikes ekonomike
dhe sociale Ie qeverise SOl ato jane pri vali zuar dhe njekohesishl kane mbelur ende
publike kane ndryshuar menyren e lyre Ie funk sionimit dhe jane si nderrmarrje private
3middot Zyrat publike admini strative Ie ngarkuara me sigurime shoqerore ~ qe ad ministrojne
politikat sociale Ie shletit ato mund Ie mbeshlelen mbi organizmat Ie 51 drejles private
32 Kush jane Ie perbas hkctal dhc ndryshim e1 e sekt oril public dhe sherbimcve publike
Sektori public dhe sherbimel pub like nuk duh et Ie ngaterrohenNe fakt aktivitelet e shcrbimit
Pllblic mund Ie merren ne ngarkim nga organizma private Keto quhen deleg ime Ie sherbimit
pubikKeto organizma nuk I perkas in sektorit public perimetri [ sherbimit public eshte me 1
ampjere se a i J sektorit public SOl sherbimi public duke ako ma s i nje runks ion I Administrates
Publike Nje sherbim public eshte nje akti vitet qe konsidcrohet se duhet Ie jete I di spollueshem
per Ie gjithe Ky nocion mbelel mbi ate te interest Ie pergjjthshem par shll1ne shpesh ky mbetet
njevleresim subjektiv pasi nuk mund Ie Ihullet qe nllk ka nje perkufizim universal Ie pranuar
nga te giithe Ne praktikeeshte sherbimi public ajo qe pushteti public pereakton politikisht sit e
tille Ky eshte nociol1 I cuditshem nga ai I sekloril public
Edhe shprehja Sherbim Publik ka nje kuplim te dyri shle nga njera ane ajo percakton nje
aklivitet ose nje mision Ie interest te pergjithshem ( psh sherbimi public I shkolles) dhe nga ana
tjete r leres ine e organi zmave Ie ngarkuara me keto aktivitete te interest Ie pergjithshem Ie eilal
mund te jene si publike edhe private duke kaillara klshtu nga sherbimit public ne sherbimet
Pllbli ke
n Shte ti eeborg
31
Prej shume kohesh sherbimi pub lic ish te krite ti I vet~m qe kushtezo nte zbati min e se drejtcs
ad mini strative dhe kompetencen e gj ykates admini strati ve me ndryshirnin e viteve Ie fund it ky
kusht nuk eshte me e mjaftueshrne me zgjerimin e aktiviteteve te sherbimit public ni fushlt n
ekonomi ke dhe vend in me te rendesishem te marre nga e drejta priva te Kesht Ll sipas natyres se
ak ti vitetit dhe strukt ures qe e ka ne ngarkim mund Ie da llojme dy rasle
a) Sherbimel publike adminisl rati ve shume te ndryshme qe grupojne sherbimet qe nuk
kane qeJl ime industria le apo tregtare ( mbrojtja sh ko lJa pu blike etj) alo jane kryes is ht
Ie menaxh ua ra prej o rgan izmave publi ke dhe ne keto ra5te prevaon te e drejta
administrative
b) She rbimet pu bli ke indu str ia le dhe tregtare ( nderrmCl rrjet qe kryejne sherbimet e
furnizimit me energj i uje etj ato mund te kryhen ga organizma publike ose private
Kur e5ht1 Gala pe r orgamni zma private zbato he t kryesisht e d rej ta pri vate pa r nuk
mungon e drejta ad mini strative Ata mbesin nen (utelen e pusht etit public ( s hlelit
qeverisj es vendore) qe vcri fi koj ne leSe ato e kryejne misionrn e tyre apo nese e
respektojne parim in e baraz ise te aksesil Ie perdoruesve ne sherbimin publik dhe te mos
perfitojne prej nj e s ituate monopoli ne teres ine e territorit Ie vendit ose nj e pjese te tij (
pe rjashtimi I par imit te konkurenees)
Shumeqeveri ne pamundts i per Ie finnncuar vazhd ueshme rishl she rbimel publikevendos~n
I Te reduktojne dimensionet e sektoril le tyre public ase
2 Te ndryshojne strukwren e tij par gjithmone duke privi legjua r pri vati z imin e t ij
3 Kalimi nga prakti kn e sektoreve publike neate te sherbimeve publi ke tt e ilat
s igurohen ed he nga akto re jashte sektorit pu blic e rendes ishme eshte qe shoqeria Ii
marri ne c ilesine sasine dhe menyren e duhur ket o sherbime
33 R rcgullimi ( marrdhenieve Ie punes ne sektarin pub lic ne Shqiperi
Marred heniet e punes neS hqiperi ne se ktorin publi c dhe ate privat rregullohen nga Kod i I Punes
par edhe vete brenda sektorit publik (psh per ato insti t llcione (e c ilat hyjne ne fu shen e veprimit
32
Ie legj islac ionit Ie sherbimit Ie nepunesil civil ke to marredhenie rregullohen me26 ligj Of 152
viIi 2013 Per Nenpunesin Civ il
Kodi [ punes I Republikes s(Shqiperiseeshte I bazuar ne Kushtetuttn e Shqiperise dhe ne normal
e pergjithshme Ie se drejtes kom belare Per sa J perket sektorit public dhe atij privat aplikimi I
kodil eshLi I nj ~j(e Ne sektorin public problemet per zbatimin e kritereve dhe kushteve ligjore
pef lindjen zhvillimin dhe perfundimin e marredhenieve Ie punes jane Ie vogla Nderkohe qe
ne sektorin privat perjashtuar disa nga kompanite e medha seri oze Ie cilet respeklojne dhe
zbatojneligjislacionin ne fuqi shumica e kompanive nuk jane korrekte si me strukturat
shteterore ashlu edhe me punemarresit duke krijua r keshlu nj c sektor jo inrormal ne ekonomi
Kodi I Punes L igji Per Nenpunesin Civil dhe dispozila Ie Ije ra ligjore e nen ligjore perbejne
nje baze Ie mire ligjore per rregullimin e marrdhenieve Ie punes dhe per Ie mbrojtur
punemarresin nga largimel abusive nga puna Konfliktet e Dun eS ne kete drejl im mllnd Ie
zgjidhen me mirkuplimin e paleve ne Ie kundert ata muod Ie drejlohen s ipas rastit Kom isionil
te Sherbimit C ivil dhe gjykfl les kompelente ve ndimel e fo mes se prere Ie cilel jane Ie
delyrueshme p~r zbatimin nga paleL
Shoqeria c ivile dhe media jane aklore qe pa pmur Ie drejte t u japin zgjidhje konnikteve ne
kete rushe behen pjese akti ve e diskulimit trt shqelesimevc soc ia le qe krijohen nga largimet e
padrejta nga puna dhe reagojne per Ie mbrojtur te drejtal e nje riut dhe lirite Ihemelo re pa u bere
pale me subjektet e perfshira ne konflikt
Ky studim eshle nje pjese e kesaj filozofie dhe tenton te evident oje problematikat ne lidhje me
Irajlimin e larg imeve nga puna s i nga ana e ad min istra tes publike ashlu edhe nga struktural
kompetente per s hqyrtimin e lyre 27Nga monitorime dhe studimet e vendimeve kane dale ampietje
terendesishtne te cilat flasin jo velcm per mangesi ne respektimin e procesit te rregullt ligjor ne
trajtimin e largimeve nga puna prej s istemit gjyqesor par edhe problem Ie renda qe kan ~ te bejne
me zbalimin e legji slac ionil ne fuqi qe rregullon kelt rushe
34 Studim 1 nderprejes sc kontrates se punes (Ilashkia Tirane dhe Bashkia Durres)
~6 Ligji nr 152 viti 2013 Per Nenpunesin Civil 11 Komiteti Shqiptar I Helsinki Situata e diskriminimil ne procesin e (argi mit nsa puna ne Shqiperj Tirane dhjetor 2011
II
2SSipas nje studimi t~ kryer nga Qendrlt1 Sui Juris projek ky I financuar nga USA ID me
tematike Zbali mi r Ligjil ne mbeshlelje te qendrueshmeri se dhe rritjes se performances ne
administraten publike u vu re nje domosdoshmeri e ndeshkimil t( lilUllareve Ie insliluc ioneve
perkalcse ne lidhje me largimet mas ive ngCl puna Me mijera jancpersonat Ie larguar
padrejtesishl nga puna keto 15 vitet e fundit por nuk ekziston asnjeherc nje pergjegjes 1 vetcm
per keto largime Me ane Ie ketij projekli qendra ~S ui Juris ka arritur Ie indetifikojeinstilucionet me problematike ne lidhje me kete ces htje referuar dhe bur imeve te
ndryshme kryesisht zyrtare ka nxjerre nje future financiare per demin e shkaktuar ne lidhje
pushimet nga puna pagesaL qe duhet Ie kryejnc ng3 vendimet e forms se prere dhene ngu
gjykata Gjate mbledhjeve teinformac ioni t ne shume institucione nje vemendje Ie veca nle ki shte
dhe Bashkia e Tiran~s dhe Bashkia e Durres it ne lidhje me keto pushime masiveku rezultuan se
2~e vilin 2009 ki sble 17 persona qe kishin nderprere Ie manmiddotdhenien se punes me deshirc
4 ishin ne li stepritje 1 ne prilje per pencion dhc 4 zgjidhje konlrate
Ne vitin 2010 ki shle 15 persona kishin paraq ilur doreheqje 4 kishin mbushur mash en e daljes ne
pension dhe 5 persona kishin zgjidhur kantraten e punes ne menyre 1e njeanshme
Ne vitin 20 11 ki shte 37 punononjes qe ki shin paraqitur doreheqjen 7 ishin ne liSle pritje bull 8
kishin dale ne pencion dhe 50 strukture 3 persona ki shin perfunduar kOnlraten ne afat Ie
percaktuar 1 punonjes ishte Irasferuar dhe 4 pUllonjesve I ishin paraqilur mam per shkeJje ne
detyre
Ne vitin 2012 ishin 36 persona qe ish in larguar me deshire 8 ishin ne listre pritje dhe nje
punonjes ne pencion
J~e vitin 201 3 kerni 36 punonjes Ie larguar me deshjre 8 ne listeprilje 4 qe ki shin mbushur
moshen per daljen ne pencion 4 punonjes ki shin zgjidhje re kontrates ne afal Ie perca kt ua r nje
punonjes kishte kerkuar Irasferim
18 Sialistika nxjerre nga konlerenca e realizuar nga qendrl Sui Juris me terne Zbalimi Iligjit ne mbeshtetje te h
qendrueshmerise dhe (ri l jes se performances oe AI 19 Zyra e informacionit Bashkia Tirane JO Informacion I dhene nga Burime zyrtare BClshkia Tirane
34
Ne vitin 2014 rewltonin 33 largime nga puna me deshire 5 punonjes kishin dale ne pencion
dhe 5 punonjes ki shin perfunduar kontraten e punes me arat Ie percaktuar
Nt vitin 2015 rezuhonin 51 largime me deshire ( r araqitur doreheqje) 2 punonjes rezuhonin Ie dale ne pencion dhe 8 punonjes Ie pushuar SI ndryshim structure 2 pUllonjes rezultonin Ie kishin
perfunduar kontrat~n e punes ndersa 4 prej lyre rezultonin ne zgj idl~ e Ie kontratcs se pun~s ne
menyre Ie njeanshme
l lSipas Ie drejtes sie informimit Bashkia Durres nga dergoi informacionin ne lidhje me largimet
nga puna ku rezultuan se nga viti 20 II deri ne vitit 2015 ish in
38 punonjes qe ki shin pltlraqitur doreheqjen ( sipas kontaktimit l1e pjese e lyre rezultonin qe
punonin ne instance me Ie larta pozic ion i ose ne institucione shtetcrore Ii Ijera)
20 punonjes qe ki shin mbushur moshen e daljes nepencion ampjail ket yre vileve
5 punonjes kishin perrunduar kontraten e punes ne aratin e caktuar
Sipas nje pasq yrimi Ie s ituates u vu re qe ceshljel po litike zene nje vend Ie rendes ishem ne
punesimin e punonjesve si dhe ne kohezjmjen e kontratave te lyre Bashkia Durres duke u
ndodhur perpara faktit qe kryetari actual ka nja mandate Ie] rezulton qe largimel nga puna jane
Ie minimizuara gje qe bie ndesh me Bashkine Tirane ku gjate ndryshimil te kryetareve kern dhe
pushirne masive Ie punonjesve ne periudhe kohore Ie njejte
11 Informacion I dhene nga Bvrime Zyrtare BashkiCl Ovrres
35
KREUIV
4Rregllllimi I marredhenieve te punes De Shqipcri sipas ligjit Per Nepunesin
Civil U
41 Evolimi historit I ligjit Per Nepunesin CiviF
Shqiperia ka nje Iradile te ndrejtimit pO litik te Shleli edhe pse jemi nje shIel I vogel gt me nje
administrate Ie vogel publike dhe me nje numer Ie kufi zuar Ie punonjesve publike Sek(ori puhlik
eshte duke kaluar neper reforma shume dinilmike ne rrugen df~it Inlegrimil Europian Duke
pasur parasysh kushtet e tilla kom iza ligjore ne fu shen e marrdhenieve Ie punesimit ne
sherbimin civil duhet Ie synoje forcirnin e unitetit Ie sherbimit civil dhe ti~jete mjaft neksibel
per te lejuar qeverine Ie pershtaste sistemin me ndryshimet e shpeshta qe po kal an vendi dhe ne
zhvillimin ne (ushen e kapciteteve nj erezore J2
Perpjekja e pare per krijimin e nje sherbimi civil proles ioni st e Ie materializuar ne ligjin Nr
8095 date 2 [03 1996 nuk nlllndi Ie bashkejctonte me kete rdite shumevjecare
Ligji [ vitil 1996 nuk benle dallime nennjct rnarredheni es juridike Ie nepunesve dhe
marrdhenieve Ie Ijera Ie punes pasi ato n eg ull ohes hin sipas Kodit Ie Punes Rregldl we Ie ketij
Kedi I nenshlroheshin si nenpunesil ashlll edhe pundor~l e Ihjeshle Pas kri zes se Ihelle qe
perfshiu administrflte n publike nete res i ne vijim Ie shndenimeve politike Ie vileve 90 re ronna e
fundit duke se e ka stabilizuar te pakten ne nivel knceptllal administraten publike nc rolin e saj
rregullator Nal yri sht mbetet shume per ebert qe admini slrat a publike Ie persose rolin e saj ne
jeten shoqerore dh e eko nomike Ie vend it
Pra me sherbim civil kuplojme veprimlarine e punonjesve Ie administrates publike qe kane
cilesine e nenpunesit c ivil per Ie rea li zua r fllnksionet e saj bazuar ne Kushtetute e ne li ~e
Ligjj actual ne ruqi I sherbimit civil kltl ngrilur nje sistcm Ictere te drejtash e detyrimesh per
nepunesil civil Ie c il etjane ne nj e balancim pushtelesh mes punemarresve dhe punMhenesve
keshlu qe cdc e drej(e e vecanteeshle e bltl lancuar me disa detyrime Te drejlat dhe detyrimet e
l Draft document Mbi nje ligje te ri oer sherbimin civil ne Shqiperi h pergatitur z Zhani ShOlPO ne bashkepunim me Dr Hans -Achim Roll konsulente te Sigma me kerkese te DAP 1 tetor 2010
36
- -- --- -- ---- --- -- - --- - -
nenpunesve civil rregullojne elementet e nje rarorti kontraklual te punes Ie lidhur midis
nenpunesit civil si punemarres I institucionit dhe administrates pubJike si punedhenes
42 Karakteristikatthelbesore tC Ligjit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil
Ligji Per Nepunesin Civil rregullon ne menyre Ie qarte dhe Ie plate marredheniet ne skemat e
administrimit civil 1 rnbeshtelur kryesisht tek pozicioni (post i) duke e kombinuar ale edhe me
disa elemente te sisternit te karrieres Karakteri dominues I sistemit Ie pozicioneve verehet n18
elemente Ie tille si kriteret e rekrutimit ngritja ne detyre levizja paralele etj
Fryma e ligiit te siperpermendur ka synuar krijimin e nje sistemi kryesisht te hupur Ie Sherbimit
Civil duke krijuar njekohesisht premise edhe per mobilitet te brendshem dhe karriere Tregllesit
e viteve te fund it lidhur me ngritjel ne detyre dhe levizjet paralele deshmojne megjithate ne
praktike kemi te bejme me nje sistem thuajse teresisht te hapur per konkurim nga jashte
perfshire dhe vecanerisht pozicionet me te larta drejtuese te Sherbimit Civil ( sekretari I
pergjithshem drejtori I pergjithshem etj rekrutimet per pjesen me te madhe te ketyre
pozicioneve realizohen nepermjet proced II rave Ie konkurrimil Ie hapur per kandidate te jashtem
por pa perjashtuar konkurrimin e nepunesve aclual civil
Qellimi J ketij ligji eshte krijirni I nje sherbimi civil Ire qendrueshem professional te bazuar ne
merite integritet moral dhe paanesi politike
Ky ligi percakton marredhenien juridike ndcrmjet shletit dhe nepunesit civil gjithashtu percakton
rregullat per administrimin e sherbimit civil
43Parimet baze per statusin e nepunesit civil
Sipas nenil 5 te ligiit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil Sherbimi Civil eshte I ndertuar
dhe verran mbi bazen e parimeve teB
I Shane eve te barabarta
2 Mosdiskriminimit
33 Neni 5 ligjit 1522013 Per nepunesin civil ne Administrimin e Sherbimit Civil
37
3 Merites
4 Tc Irasparences
5 Te profesiona li zmit
6 Paanesise po l it ike
7 Qendrueshmerise ne de tyre dhe vazhdimesise se shhbimit civil
44 Fusha e veprimit te Iigjit per nepunesin civ il
34 Nen i 2 Iligji per nepunes in c ivil percaklon ru shen e ve primit Ie tij nepermjet per fshirjes se
te gi ithe nenpunesve qe lIshtrojne nje funks ion public ne nje institucion tt admini strates
ShlehrOre institucion Ie pavarur apo njesi Ie qeveri sjes vendore me peljashlim
a) Te Ie zgjedhurve
b) Ministrit dh e zevedsmini st rit
c) Funksionaret e emerruar nga Kuvend i bull Presidenti I Repub li kes ose Keshi lli I Ministrave
d) Gjygjta re t dhe prokuroret
e) Nenpunesit e ad ministra t~s gjygjsore
I) Ushtarakut Ie foreave le armfliosu ra
g) Personelitle Sherbimil Infonnali v Shleleror
h) Personelit Ie njesive publi ke direkte te sherbimit
i) Anetarit dhe kryeta rit Ie organeve kol eampjia le drejtuese Ie komiteteve apo institucioneve ne
vares i Ie Kryeminislri se apo Ie nje mini stri
j) Punonjesit adm inistrative
k) Funksionaril Ie kabinetit
Shtrirja vertikalc
J5S lllrirja vertikale e rushes se veprimit Ie LSHC nis s ipas Ilj~ skeme hi erark ie nga pozic ioni I
sekrelarit Ie pergji lhshem te ministrise dhe shkon deri ne nive l special ist J6ne praktiken e
1 Neni2 ligji 1522013 per nepunesin dvilshy
38
- --- -----shy
deritanishme vihet Te nje konso lidim I kenaqshem ne kategorite e ulta dhe Ie mesme ndersa per
kalegoriH e lana Ie Sherbimit C ivil tregues i I qarku llimil ka qentH lane rue qe regan per faktin
qe keto pozicione jane dis i me Ie ekspozuara ndaj ndryshimeve te mundshme politike apo edlle
ndaj rap0rl eve persona te epror vanes pavarsishl nga moti vimi I drejte apo abuziv I k~lij
qarku llimi
Shtrirja ho riw ntale
Shtrirja horizol1tale e fu shes se veprimit te LSHC eshte e ku fizu ar ne disa institucione (KM
ministry institucionet e pavaruara bash ki qarqe elj
Fusheveprimi horizonta l [ ligjit ne ketedimension ne ni ve l qendror zbatohet per
a) Administraten e mini strive zyres se krycministril (rreth 1500 nepunes civile)
b) Adm inistralen parlamentare dhe te presidences si dhe administraten e instilucioneve Ie
pavarura qe raportoj ne drejt pltrsedrejti ne Kuvend (rrelh 2800 nepunes civile)
Stalusi J disa kategori ve te Ijea nepunesish te institucioneve It lilla si tatimet bull dogana polic i
diplomaci etj rregullohen me ligje perkate se te eilat ne thelb permbajne eli sa elemente Ie
ngjashme OSe Ie pemfena me ato Ie statust Ie ncpunesi t civil Statusi i pjeses tjeter te
punonjesve Ie administrates publike ( ars imi shendetcsi etj) perfshire administraten dhe
punonjesit e degeve ne vflres i Ie ministrive ne rrethe ose qarqe e qe perbejne dhe numrin mlt Ie
madh Ie punonjesve ne kete sector bazohet thjeshle ne kod in e punes
Fusha e veprimit rnaterjaJ
Fusheveprimi malerjai nenketedimension ligi i ka rregulluar elemenlellhelbesore me rendes i per
marredheniet e punes te nepunesve civil Ie ci lmjane te ndryshme nga alo per punonjesit e ljere
publike Ie ci let jane zbvilluar pas kesaj me akte dyteso re nenligjore kohn e punes dhe
pushimit etj
~Slrategjia nderseklorjale e reformes nE administrOiten Publike (SNAAP) ne kuader Ie strategjise kombetare per zhvillim dhe in tegrim (2009- 2013) Tirane Shlalor 2009 16 Neni 19 I ligji l sherbimit civil ka tegorile e nepunesve civil jane keto 1 Nepunes civil Ie kat egorise se larte drejtuese 2 Nepunes civil te kategorise sl mesme drejtuese 3 Nepunes civil v te kalegorise se ul et drejtuese Anep unes civil Ie kalegori se ekzekutive nepunes civi l Ie kalegori se se larte drejlues konsiderohen keto pozicione a) sekretar I pergjilhshem b) drejlor departamenti c) drejlO( I drejlorise se pergjilhshme d) pozicione te barazvlefshme ne Ire Ie parat ne institucionel e administrates publike qendrore apo vendore
39
Ne lidhje me disa aspekte Ie marredhenieve te punesimit (psh mosha e daljes ne pension
sigurimi socia l dhe shendetesor) LNC permban nje reference te p~rgj ith shme ne legj isiacionin e
pergjithshem te punes ( Kodi I Punes) si legj islacion plotesues Disa eiemenle Ie Ijera Ihelbesore
( deklarimin e pasuri se bull konfliktin e interesave skemen e pensioneve ploHsuese elj gjithashlu
te rendesishme pir marredheniet e punesimit te nepunesit civ il jane te shpemdara ne
legj islaeionin e posacem I eili zakonish t rregllilon te gjithe ose nje pjese te madhe te pllnesimit
publik
45 Pranimi ne Shcrbimin Civil 31
Pranimi ne sherbirnin civil ne kategorini ekzeklltive behet nepermjet nje kankurrirni tehapur
kankurimi organizohel ne menyre periodike nga njesia pergjegjese per seci lin nga grupet e
percaktuara ne piken 8 tt nenil 191e ketij ligji
Konkurrimi zhvi llohet ne dy faza
a) Yerifikimi paraprak nese kandidatet plotesojne kerkesat e pergjithshme dhe ato te
posacme sipas shpalljes se konkurrimit
b) Vleresimi I kandidateve
Verifikimi paraprak kryhel nga njes ia pergjegjese ndersa vleresimi I kandidateve behet nKa
komiteti I perhershem J pranimit I krijuar per secilin nga grupet e percaktua ra ne piken 8te nenit
19 Ie ketij igji
Kandidatet fitues qe marnn 70 Ie pikevc talale tevleresimit renditen nga komiteli I
perhershem I pranimil sipas pikeve Ie marra ne li slen e kandidaleve Ie sukseshem
~shte Keshilli Ministravc qe mirnton negulloren e hollesishme per krij imin perberjen dhe
veprimtarine e komiteteve Ie perhershme te pranimit si dhe lTegu llat e hollesishme per
proceduren e pranimit dhe vleresimin e kandidateve
n Neni 22 Iligjit HPer Nepunesin Civil ~
40
46 Ngritja ne detyre
JSNgritja ne delyreesilic kalimi I nje nepunesi c ivil nga pozicioni actual I punes ne nje ni vel
pozicion me 1e larte ne te njejtin institucion osc ne nje in sti tucion tjeter te administrates publike
qendrore apo vendore ( kur nje vend I till e ekziston) Ngri tja ne detyre reali zohet rea lizohet
nepennjel procedures sekonkurrimit organ izuar ga njesia pergjegjese per nj e ose disa
pozicio ne te tira Bazuar ne parimin e neoit 20 ( shanceve Ie barabarta profesionalizmit etj) te kClij ligji Nese vendi I lire I kategorise se utel apo Ie mcsme drejtuese nllk eshle plotesuar sipas
nenit 25 te kctij ligii ai plotesohet nepennjet ngriljes ne detyre
Mund te aplikojne per ngritje ne detyrevetem nepunesit civil te oj e kategorie pasardhese te
pnnesuarit ne Ie njejten apo ne nje institucion tjete te sherbimit civi l nese plotesoj ne kushtel
per ngrilje ne delyre dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Nese vendi I lire nuk plolesohet nepermjel procedures se ngritjes ne detyre nje procedure Ijeter
mund Ie organizohel Brenda nje afali 3 mujor deri ne plOleurosimin perfundimlar Ie vendit Ie lire
nese eshle e nevojshme mund Ie zbatohet procedura e tras ferimit Ie perkohshem ne interest e institucionit sipas shkronjes a Ie pikes I Ie nenit 48 Ie kctij ligji Keshilli J mini strave miraton
kushtet qe duhet Ie plotesojne nepunesit per ngritjen ne delyre dhe proceduren e hollesishme Ie ngritjes ne detyre
Ne prakt ike ngritj a ne detyri ka ndoshur ne perqindje Ie vog la rastesh Ekzistojne megjithale
di sa paqartesi lidhur me ndryshimin e pozic ionit brenda nje kategorie ( Ie larte) nese kjo perren
ngritje ne delyre apo levizje paralele gje qe veshtireson pasqyrimin real Ie ket ij Ireguesi
AVflnlazhi kryeso r I kesaj dllkurie eshte se konkurimi public ka promovuar lerheqjen e
kandidateve Ie af~ ngajashte admi ni strales gje qe krijon mundesine e sjellj es se njohuri ve dhe
metodave Ie reja Ie punes nga ala kandidate qe kane studjuar jashle ve nd it apo nga ata qe vijne
prej sektorit privflt Disavantazhi nga ana (j eter kate beje me pranine e nje kostoj e opportune ne
lidhje me s igurine e karrieres qe mundte mOli vonle me mire nepunesit e brendshem civil
47 Uvizja paralele
J Neni 26 Iligjit nr 152 2013 U per nepunesin civil U
41
Plottsimi I ve ndeve Ie lira ne kalegorine ekzekuti ve ala H~ ule apo Ie mesme drej lUesc behel se
pari nga nepunesit ciyile Ie se nj ejles kalegori nepermjet procedurts paralele Kush mund Ie
aplikoj ne per plotesimin e nje vendi Ie lire nepermjet procedures 51 Iev izjes paralele 5ipas pikes
1 nen 25 I ketij ligi i gt nepun sit civile Ie se njejtes kalegori ne Ie njejtin apo ne nje institucion
tjeter Ie sherbi mit civi l qe plotesojne kllshlet per para lele dhe kerkesat e posacme pef vendin e
li re
Yleres imi 1 kandidateve Ie inte resuar kryhe nga nje komi sion I brendshem I krijuar ne cdo
emiss ion nepermjet nje procedure Ie bazuar ne parimel e parashikuara ne piken I neni 20 Ie
ketij ligji Perfaqesuesi I njesise pergjegjese esbte anelar I kom isionit te brendsghem
Ne perfundi m te vl eres imit komisioi mund te ve ndose
a) Perzgjedhjen e kandidatit me Ie pershtatshem per tu emeruar ne vendin e li re
b) Perfundimin e procedures pa asnje teperzampjed hur ne fast se asnje nga kandidatet e
interesuar nuk ploteson kushtet dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Keshill i I Ministrave miralon
a) Kushlel qe duhel Ie pJolesojne nepunesit per levizjen parale le dhe procedurat e
hpo ll es ishme te levizjes paralele
b) Rregullal pfr krijimin dhe perberjen e komis ionit Ie parashikuar ne piken 3 Ie kctij neni
48 Oisipiina ne sherbimin civil (SHe)
Disiplina ne Sherbimin Civi l ka Ie beje me mnsa l di s iplinore qe jepen ne rastel e konslalimil 1(5
shkeljes serregullave apo Ie moskryerjes se detyrave Masat disiplinore dal lohen nga vleresirni
negativ I perfosmances Vendim-marrja ne lidhje me ke lO procedura perqendrohet tek epror
di rect dhe me pas ekzis(on mundesia e ankirnit Ie drejteperdrejte ne KSH C Sipas nje studimi
eshte ve ne re qe nllmri I rn asave di siplinore ne praktikeeshte I voge l verehet nje shperndarje j o
uniform e tyre lakonisht nje numer relalivisht [mad h [ masave di si plinore vihet re ne mornente
ndryshimesh politikc
42
Ligji eshte relativisht J pltiqarte lidhur me zbat imin e mases sl uljes nedetyre ) kur nje institucion
( ku eshte dhenc nje mase e (ille ) nuk ekzistojne vende pune Ie oje kategorie Ie lIle ne keto
raste nje mase e tille fezulton e pazbatuesh me apo te pakten problemalike Dicka e ngjashme
konstatohet edhe lidhur me mundesisne e kthimit ne pozicionin e rneparshem pasi parashkruhet
masu di sipiinore
49 ASPA OHE PROGRAMET E FORMIMIT PIWFESIONAL
ASPA
39Ne varesi te Ministri se se Brendshem krijohe dhe Shkolla Shqiptare e Administrates Publike
(AS PA) SI jnst itucion public qend ror me se li nc Tiran~ASPA ka autonom i administrative dhe
akadem ike Ajo ka per qeHim formimin professional Ie nepunesve civil 5i dhe cdc individi tjeter
vendas ase H huaj qe nuk esh te pjese e sherbimil civil dhe qe plOleson krilerel e kerkuara
Forrnimi profess ional perfshin programin e forrnimit Ie Ihelluar Ie kandidateve per kalegorine e
ncpunesve civile te ni ve lil Ie Jarle drejtues anetare te tru pes se nepunesve civi le ni velit Ie larte
drej tues si dhe programin e formimit Ie vazhdueshem Ie nepunesve civ il dhe Ie cdo indi vidi
tj eter jashte ketij sherbimi
Buxheti ASPAmiddots percaktohct si ze I vecanle ne Buxhelin e Minislrise se Brendshme
Organel drej tuese te saj jane
I Keshilli drejtues
2 Drej lori
KeshilJi drejtll es perbehel nga [2 anetare dhe kryesohet nga nj e prej rektoreve Ie lmiversitetcve
I zgjedhur nga Kon ferenca e Rekloreve Ie Shqiperise Ne perberje Ie lij jane perfaqesues dhe
drejtues Ie larte Ie min istrive organeve Ie qeverisj es vendore DAP- it universiteteve shoqerisc
civile dhe biznesit sipas percakli mil te bere me vendim Ie Keshill il Ie Ministrave
I Neni 91igji 1522013 Per NepuneStn Civil
43
Keshilli drejlues miraton po litikat bull slrategjite dhe partnerilelet e ASPA-s hal10n kuadrin
rregullal0r Ie saj 5i dhe miralon projektbuxhetin dhe s trukturcn organizali ve Ie ASPA-s
Detyra Ie hoJlesi snme te keshillit drejtues percaklohen me vendi me te Keshillit Ie Ministrave Ne
percaklimin e polilikave Ie perzgjedhjes dhe Ie formimil bull ASPA detyrohel Ie bashkpunoje me
DAr-in s i njenjesia e ngarkuar j)tr centrgatitjen dhe mbikqyrjen e zbatimit Ie polilikave
shteterore ne sherbim civil
Drejlori I ASPA-s emerohet dhe lirohel ne detyre sipas kritereve dhe rregullave Ie percaktuara
per anetaret e trupes se nepunesve c ivile Ie kalegorise se lartc drejtuese Perjashlimisht deri ne
moment in e fillimit Ie efekteve Ie kelij ligji drejlOri I ASPA-s emerohel me vendi m Ie Keshi llil
te Ministrave me propozim te Ministr e Brendshem
Nepunesil e ASPA-sderi ne momentin c IIUjmit te efekteve Ie ketij lirui emerohen nga Drejtori
I ASPA-s s ipas procedures se Kodi Ci vil Keshilli 1 Minislrave miraton rregullal e holl esishme
per menyren e organizimit dhe funksionimit Ie ASPA-s
Programer e formimit profesional
AS PA ka per delyre leofroje formim profess ional nepermjet perfshirjes se programeve Ie
meposhtme
a) Program Ie foonimit Ie thelluar n~ baze Ie Ie cilil formohen kandidalel per anelarel Ie
TNO-s (niveillarte drejwes)
b) Programe Ie formimil t~vazhdueshem ne baze Ie Ie cilit trajnohen ne vazhdimesi dhe
n~ lidhje me punen e nepunesit civil te te gjitha kalegorive si dhe cdo indivit tjeter
j ashte sherbimit
ASPA ofron mundesine e pergal irjes paraprake Ie kandidateve per te marre pjese ne
konkurrimin e hapur per kalegorine ekzekutive kundrejt tmires
ASPA realizon sludime dhe bOlime ne fushen e administrates publike Sludenlel e AS PA-s te
perzgjedhur nga shoqeria c ivile bisnes i apo individi jashlc sherbimil civil detyrohel te paguajne
larjf~ Keshilli I Ministrave miraton lariftin perkmese per cdo trajnim
44
KREUV
5 RREGULLIMI I MARRDHENIEVE TE IU NES NE SHQIPERI SIPAS KODIT
Til PUNES
51 Kodi I punes dhe rregullimi I marrdhenievc te punes ne administraten publike
Marredhenia e punes ne vendin lonerregulohet nga Kadi I Punes I Republikes se Shqiperise I
cili eshte li gj i kryesor per rregullimin e ketyre mltl rrdhenieve ne dispozital perkatese te lio Per
te kl ptuar memire gjendjen e egjislacionil shqiptar pqr marrdheniet c punes eshle e nevojshme
Ie bcjme nj l anaiize te pergjithshme Ie legjislacionil perkates Ky Kod eshte krijuar me qellim
Ie rregulloj marrdheniel e punes ne tregLlll e ekonomise private dhe iniciatives se li re Ne
sekto rin publik prob1emet pcr zbatimin e krit ereve dhe kushteve ligjore pcr lindjen zhvillimin
dhe perfundimin e marrdhenieve Ie punes jane Ie vogla Kodi I Punes parashikon nje
serhregu llash ne mbroj~e Ie punemarresve sin e mstin c fillimit vijimit dhe Ie perfundimit te
marredhenies se punes Kodi parashikon nje rregulJ te posacem per rastet kur punedhenesi eshte
organ J administrates pubJike gjithsesi ky parashikim duhet te kuptohet sakte nga vete organet
dhe ndoshla Ie shoqerohet ed be me lTegullime I~ tjerf Ie posacme per administralen pllbJike
Nje analize e tilleeshte hapi I pare per I ~ evidentuar boshlleqet dhe problemalikm qe ajo mbar
Gjithashlu nje an aJ ize e tilleeshtc e nevojshme per Ie ku ptuar nese prob lemet e qendrueshrnerise
pavars ise ose meritokracise ne administraten pub like rrjedhin per shkak Ie mangesive ligjore apo
moszbatimin korrekl Ie Jigjit
42Kodi punes rregullon Ie gjilha marredheniet e punes ne administratcn publike me perjashlim
Ie marrdhenieve Ie punes Ie personave punesimi I Ie cileve rregullohet me ligj t~ vecante pra Ie
gjitha marredheniet e punes ne organet e administrates publike qe nuk I nenshtrohen nje
rreguHimi Ie veCaJ11e me li gj do Ie rregiullohell sipas dispozilave Ie ketij Kodi Madje ky Kod
parashikon qe per as sa ligji I vecante nu k parashikon zgj idhje per problemet e lidhura me
marredheniet e punes perseri do te gjejnc zbatim ne di spozilat e Ketij Kodi
lt0 ligji nf 7961 dal e 127 1995 Per Kedin e Pun es n~ Repu bliken e ShqiperisE I ndryshuar
4 1 Or Eralda Ca ni Anarize e legjislacionit mbi marrdhenel e punes ne administraten publike ne Republiken e
Shqiperi~e ne kuadrn e projektit te qendres AKSES ALBANIA Per nje administrate publike tre qendrueshme dhe
profesionale ~ mbeshtetur nga Ambasada Gjermane ne Tirane dhjetor 2009 41Neni 4 I Kod te Punes
45
Ky Kod 11 ~ kreun JIl Ie tij parashikon oj sere pari mesh mbi Ie eilal mbes hteten marredheniet e
punes Edbe pse parimin e konkurrueshmerise apo Ie trasparences nuk e permend lie nenin 11 Ie
tij parashikohet se normal e se drejtes Ie d iet rregullojne marrdhenien e punes kane perpares i
qe edhe veH KushlelU ta parashikon oe nenio 11 6 Ie saj Kod i rendi Kushtetuten Konvenlat
Nderkomelare It ratifikuara e me pas li gje Ie tjera duke renditur Ie parin nga 10 Kodin e Punes
Pra perforcohet edhe nje here rregullimi qe Kushtetuta parashikon ne neni n 107 qe marrdhenia e
punes per nepunesit civ il publike bazohet ne lrasparence konkurrueshmeri e profesionalize m
52 Lidhja e kontrates se punes
Kodi I punes ne nenio 19 Ie tij parashikon qe lindja e marredhenies se punes kryhet nga
punedhenesi I ci li puneson ne menyre Ie drejtoirdrejte punemarres in Ky punedhenes perdo r
zyra shtett~rore Ie punesimit ose agjensite priva te Ie punesimit per le punesuar punemarresjn ky
parashikim eshU h~H1lmr me qeJlim qe tu sherbeje person ave juridik pr iv m Ie cilet mund Ie
zgj edhin me sa duke rregLdlal e lyre Ie punesimil te pu nonjesve Ie lyre [ referuar nekuadrin e
detyrimil kllshtetues pe r konkurrucshmeri dhe tra sparence pcr punonjes it e administrates publike
bull ky rregullim do Ie s ilhe konfuz ion dhe paqanes i Pm ka nevoje qe ky Kod meqeeshle li g baze
edhe per marrectgheniet e punes ne admi nistraten publike bull te specifikoje nje rreguHim Ie posac me ne kontrat en e punts apo edhe referimi tck e ashtequajtura kontrate kol ektive e
punes Sigurisht qe cdo rregu lli m qe do te bellej me akt Ie posacme li gjore e vecnneri sht
nenligjore do Ie ishl e I delyrueshem per lidhjen e nje konlrale punesimi Gjithsesi s ic ulna
edh e me la rt profesional izmi apo kerkesa per kritere Ie cakluara piir punesim Kodi I punes Illik
e percakton si kriter punesim i
53 Kohhjatja e marredhenieve te punes
Marresheniet e punes sipas Kodit teP unes lidhen sipas nj e kohezjatje te pacaktuar dhe nje
kohezjatje te caktu ar 43 Kodi me qell im krijimin e rnarn=dhenieve Ie qendrueshme tepunes
parashikon qe si rregul kontrata e punes lidhet per nje periiudhe te pacaktuar Nese
konlra la e punes do le lidhel per nje periudhe Ie cak tultlf kjo duhel jus lifikuar per arsye objekti ve
o Kreu XIV neni 140 I Kodit te Punes se Republike$ $e Shqiperise I nd rysh uar 2003
46
qe lidhen me nar yren e perkoheshme Ie detyres nJ Ie eilen punemarresi do lepunesohet 44 T~
gjitha rregullimet mbi kohezjaljen e punes kohezjatjen ditore ne pune 45 pagesen pushimin
Javor e vjetor punen e nates apo kohe feslash dhe pagesen per Ie detyrimin per kuaifikim
punonjesish elj jane rregullime Ie eilel pltl dysh im mundesojne nj e status Ie caktuar te mbrojtu r
Ie punonjesit per punen qe kryen pushimin qe duhe Ie kete si dhe pagesen qe duhe Ie marre
per punen qe kryen Mund Ie permenden (dhe nje sere nenesh Ie ketij ligji qe synojne
rregu llimin e sigurise dhe mbrojtjes Sf shendet it ne pune si psh Nenel 39-75
Ne pergj ithesi keto rregullime duke qene edhe ne Iefiektim te traktateve Ie m iratuara nga 46IL0 dhe ratifikuara ga Shqiperia ne te njejlen kohe refleklojne edhe shu me prej dire ktivave
Ie BEmiddotse
Te lill a mund tepermenden
47Direkl ivat 2003 l Ee e parlamentit dhe Keshi llit Ellropian Mbi aspekte Ie caklllam Ie oreve Ie
punes
Direclive e keshillit 9 1533 EC vi lil 99 1 Mbi del yrimin e punedhenesve per te informuar
punemarresit mbi kushtel e kontrates apo Ie marrdhenieve Ie punes
Oirektivat 781 EC vi lit 2000 Krijimi I nje kornize te pergjithshme trajtim I barabarte ne
punesim dhe pro fesion e e ila kerkon Irajl im Ie njejle Ie personuve pavars isht nga bes imi felar
paaftesile gj inia orienlimi seksual elj ne marredheniet e punes apo profesion dhe ltlnetaresite
ni orgMizata te caktuara
Nje organ I administrates publike krijohet per Ii sherbye r nje interes i public Ie eaktuar dhe
z1konishl organet e adminjSlr31iS publike krijohen SI persona juridike me akte liampjore per Ie
ekzisluar per nje periudhe Ie pacaktuar kohe ose ne raste Ie caktuara per Ie traj tuar ceshlje per
tC eilat vendoset nje kufi koh or I cfl ktua r4 ~ Edhe ne rltlSle Ht ill a si kjo e fundil akli li gjo r apo
Neni 140 I KPU NE5 parashikon se U nese koheljotja nuk percokrohet me sokresi ngo paler gjare idhjes se kontfoftS ojo ((ojtohe si kontrote me periudhe Ie pocokruor ~5 ligji nr 136 viti 201 5 per disa shtesa dhe ndryshime n1 ligjin 7961 te vitit 199 5 te Kodi I pun~s 1Republikes se Sqiperise i ndryshuar ~o Organizata nderkombtHare e punes ( ILO) n Directive 2003 EC of the European Parlament and of the Council o f 4 November 2003 ~ permbl edhje informacionesh rreth marrdhenies se punes Feri ona Cato
47
nenligjor nuk parashikon kohezgjatien e vele organil administrative Nt ligiin per stat us in e
nepunesil c ivil parashikohen komilele ad-hoc Ie eila jane krijime Ie perkoheshme Ie posacme
Ie krijuara me qellim menaxhimin e testimeve Ie kandidateve pef nje vend pune pjese e
sherbimil civil Po ashtu mund Ie kete organe Ie (ilia Ie administrates publike qe traj tojn~
ceshtje Ie tilla por qe shuhen mbas mbarimit Ie funksionit pqr Ie ei len jane krijuar r sh kemi
organct qe trajtojne ceshljcl e kthimit dhe kompesimillc pronavc Kjo ceshlje kil dhe kufi zime Ie
caktuara nga vete ligji
Megjithate ne rustin e pare behel Ijate per nje pune shume Ie kufizuar ne kohe( nje dilore ose dy
dilore) ne rastin e dyte behet fjale per nje ceshlje edhe pse mund Ie kete kllfizimel e veta ne
kohe mund Ie zgjasi per vite me rradhe Pra kontratCl e punes neorganet e administrates rubJike
duhel Ie jene me nje kobezgj atje Ie papercaktruar ne Ie shumten e rasteve Sigurishl nese
natyra e punes apo detyres do Ie ishte e perkoheshrne edhe kohezgjatja e kontrates se punes do
Ie ishte e kufizuar edhe nese behet jale per marredhenie pune ne nje organ admil)islrativ qe
nuk esille I perkohshem Nje interprClim I till lmbetet edhe ni ate qe admini strate publike per
nga natyra e saj eshte e qendrueshme dile e vijueshme Gjithashttl nj e intepretim [ till1 do Ie
ishte ne perpulhje me direktival e Komis ionit Europian qe kerkojne nje justilikim per
pefdorimin e kontrata ve aflltshkurtra duke I kerkuar shte te ve anetare( nuk eshle e
delyrueshem) q~ Ie konsuhohen me grupel e inte resl dhe Ie marrin masa lidhur me kelt 5i
a) Justifikime objekti ve per rinovime konlratash dhe marrldhenieve Ie tilla al~lshkunra
b) Percaklimi I perseriljes qe mund Ii behe t konlrates afalshkurte r
Kjo directive duke kerkuar nje rregullim te percakluar Ie Ii lie qe orienlon gjilhe marrCdhenicn e
punes drejt qendrueshmerise net per polilik~n qe BE-ja ofron pel nje marredhenie Ie
qend rueshme pune
54 Perrundimi I marrdhenieve te punes
48
Kodi I punes parashikon 49 qe marredhenia e punes perfundon me zgjidhjen nga njerltl pale e
kontrales osekur ka perfunduar afati I percaktuar ne kontrate
Kohezgjatja e nje kontrate tregan vazhdimesi e nj e marredhenie pune pra qendrueshmerise po
aq percakton edhe leresine e rreguUave qe do Ie ndiqen ne rastin e zgjid hjes se saj perfundimi I
marrdhenieve Ie punes regullohet nga Kreu XIV I Kodil Ie punes Kontrala e punes me
kohezgjalje Ie pacaktuar perfundonn kur zgjidhet nga njera pale ose ka perfunduar afati I
njoftimil sine rastin e nje konlrate me tlfat ashlll dhe pa ann kontrata mund Ie zgjidhcI me
arsye duke respekhlar proceduren e parashikuar nga raSle e zgjidhjes se kOfllrales me arsyc s i
dhe procedura e kisaj zgjidhjej e
Fillirnish t respeklohet afmi 1 nj ofiirnil per zgj idhj en e kontrates 1 ei li shkon nga dy deri ne tre
muaj ne vares i Ie s ituatave Ie caktuara Ie parashikuara50 ne nenin 143 Ie Kodi te Punes ku
Iheksohet
I Pas kohes se marrjes ne prove per Ie zgjidhur kontraten ne periudhe Ie pacakwar pale
duhe Ie respektojne nj e flfal njoftirni prej nje muaji gjate vilil Ie pare Ie punes prej dy
muajsh per dy deri ne 5 vi tet e para Ie punes nde lsa prej 3 muajsh pe r me shume se pest
vjet pune
2 Keto afate mund Ie ndryshohen me marreveshje me shkrim ose me konlrate kolektive Ie
punes kur Pllnemarresi ka kryer deri nc gjashl~ mll aj pune afati Injoftimit nuk mund
Ie jeleme pak se dy jave Afa li J njonimit eshtejo me pak se I muaj kur punemarresi ka
kryer me shume se 6 muaj pune
3 Afati 1 njoftimit per zgjidhjen e konlrates zgjalel si pas rastit deri ne fund te javes ose deri
ne fund Ie muajiL Zbatohet I njejti regu]) kur afati I Iljofiimit pezullohet gjateperiudhes
se paa ftes ise per pune shlatzani se ose pushime ve Ie dhena nga punedhenesi
4 Kur njera pale e zgjidh kontraten pa respektuar afatill e njo flimit zgjidhja Irajtohel si
zgjidhje me efekl le menjchershem
bull9 Neni 141 I Kodi I Punes I republikes se ShQiperise
00 Neni 143 I Kodit te Punes te Republikes se Shqiperise
49
Pasi parashikohet respektimi I afati dhe procesi 1 informimit Ie arsyes dhe shpjegimit e situates
Kadi parashi kon perfundimin e marredhenievc Ie punes ne situata tejustifikuara dhe parash ikon
ne cdo here qe do Ie kele perfundimin e lyre normalisnt ky Ie jete edhe per nje arsye Ie
arsyet uar apo tejustirikuara
Nje percaklim I shkaqeve Ie arsyeshme nuk mund Ie behe ne Kad pork y [ fundit merr pers iper
Ie sherbeje 5i nje kufi zim I abuzimeve me kufirin e Ie arsyeshme Ne kete ne nenin 146 Ie
Kadi H~Punes pamshikohen s ituala qe konsiderohen 5i shkage Ie arsyeshme par edhe s ilUale Sl qe konsiderohen 5i shkaqe Ie paarsyeshme Ie zgjidhjes se kontrates se punes Neni 146 Ie
Kadit Ie Punes CilOhe qe zgjidhja e komrates nga punedhenesi kons iderohet pa shkaqe te
arsyeshme kur a) punemarresi ka pretendime qe njedhin nga kon trata e punes b) punemarresi
ka ~rmbushur nje detyrim ligjor c) kur behet per mot ive te pan dash me nga personaiteti I
punemarres jl por qe ka lidhje iegjilime me Ie drej lin e punes dhe raportet e saj Konsiderohen Sl
moti ve t~ tilla raca ngjyra seksi mosha gjendja civile detyrimet ramiljare besjmi retar
bindjel politikc kombesia gjendja shoqerore
Kodi 1 PlUleS ofron gjilhashlu edhe nje percaklim Ie pergjithshcm te institutit Ie situatave Ie
juslifikuara Neni 153 Ie Kodil Ie Punes vle reson 5i shkaqe H jus ti fiku ara rrelhana e rcnda qe
nuk lejojne s ipas parimil Ie mirebes imit Ii kerkohet alij Ie ka zgjidhur kontraten gt vazhdimin e
marrdhcnieve te punes apo dhe raste kur punemarres i shkel detyrimet kontrCl ktuale me raj Ie
lehlc ne menyre Ie perserilur me gjithe paralajmcrimin me shkrim Ie punedhenesit Kuptmin
e rret hanave terenda apo fajita Ie ehle te pers~rilur pale do (ju duhet ta interpretojne s ipas rasti
dhe eshte gjykata ajo qe vend os nese ekzi stoj ne apo jo shkaqe te tilJ a Ire justifikultl ra per
zgj id hjcn e kntmtes
Nese zgjidhja e kntrates rezu llon te jete jo nerespeklin e procedurnve Ie parashikuara apo jo per
shkClq e te arsyeshme I j ustifikuara punemarrcsi ka Ie drejt e Ie paraqese pad ne gjykale kunder
punedhenesit brenda 180 diteve nga d ita e perrundimit Ie arati te njoftimit Kodi parashikon se
zgjidhj a e kontrates pa shkaqe Ie arsyetueshll1e eshle e pavlefshmePunedhenesi qe ka zgjidhur
kontraten dHke mos respektuar aralete e njofl imil duhet Ie paguaje si rregull dernshperblim nje
~ l Neni 146 1 kodile punes te Republikegt se Shqiperise
50
page prej 2 muajsh Zgjid hia pu shkaqe tearsyeshme sjell edhe demshperblim deri ne I vii page
Madje kodi parashikon qe kur ka nje vendim Ie formes se prere per Ie riklhyer punemarresin ne
vendin e meparshem cpunes punedhenesi eshte I detyruar ta zbatoje
Referuar kelij punimi cka u citua me lart Ie gjilhe keto aspekte ligjore si dhe polilika qe
ndermerr shteti ( qeveria ) Juajne nje rol Ie rendsishem ne mbrojtjen e punemarresve per Ie
ruajtur vend in e punes ( duke siguruar nj e kontrate afatgjale Ie punes ) gje e cila ~jell nje lTitje te
punesimit thene ndryshe duke mos ndryshuar shirrat e papunesise ( nje nga s frdat qe perballet
shleli shqiplar)
51
Konkluzione
lDuke II bazuar ne cfare II trajtu3 ne kiW punim kam evidenHlat qe pavars isht rolit Ie shtetit q~
shikohet qe ka sjeJl e reform a ne vazhdirnesi per nitj en e nive li Ie Ie pun ils ua rve nepermjet
politikave Ie nderrmarra eshte e nevojshme qe Ie merren masa Ie ndryshme duke j u referuar
dhe akhl aliletit Lehtesi sht mund te arrih et nekon klu zion se rritja e vi velit Ie papunesise mund
te arrih et nepermjet nde rmjetesi mit qe ofroh et nga zyrat e punesimit ose nga agj ensite private
Ie punesimi t
2 Fo rm imi profess ional du het Ie permiresohel dhe Ie shtohet numri lIe trajnuarve cdo vii ne
baze te kerkesave Ie punes per lI oj in e pro fesionit
3 Dun e levazhdoj c zbatimi I program eve te nxiljes se punesi mil du ke siguruar kllalifikime
sidomos per temral d be grupel e vecanta
4 Nje mbeshtetj e Ie vecante duhet lekt~n e bisneset Ie ei let ofrojne punesim bisnese t fa miljare
si dhe scktori I turi zmit te eilet mund te punesojne nje nurner Ie madh punonjes ish
5 Nxilj a e progrcuneve per prnkl ike e Ie sapo d iplomuarve duhelle zgjerohet ne cdc instilucion
dhe ne cdo d rejto ri admini strate publike gt pa lent menjeane dhe kompani te medha duke krijuar
me ta nje forme bashkpunimi per punes imin c praklikanleve me Ie mire
6 Gjate vit eve Ie fu ndit prezenca e shtetiljo vetem qe nu k eslllezvogelll3r por perkundrazj eshte
zmadh uar ajo efa re ka ndryshuar eshte roli I tij menyra e nderhyrj es dhe doza e ket yre
nderh yrje duk e bere Ie mun dur mundesine e rriti es se pllnesimit dhe kualifikimit Ie personave Ie
punesuar dhe tl papunesuar qe pres in te integroh en ne tregun e punes
7 Kodi I Punes I Republikes se Sqi pe ri seeshte nje baze e e mire mja rtueshme per rreguilimin e
marrdhenieve ne kCli sektor nl kete kod re Oektohet drejlpersed rej li fryma dhe gama e parimeve
me Ie nj ohura qe vij ne nga konven ta nderkombetare dhe Euro piane per Ie drej tat e njeriuL
52
8 Pervec rreguHimit qe [ ben Kodi [ Punes kerni edhe veteBrenda sektorit public rregll l ime per
ate instilueione Ie eilat hyjne ne fushell e veprimi t Ie legjis lacionit Ie sherbimit civil dhe keto
marredhenie rregu ll ohen me ligjin nr 152 20 13 Per Nepunesit Civ il Edhe pse jemi nj c shIel
I vogel me nje admini strate te vogel pu blike dhe me nje numer te kufizuar Plillonjesish pu blic
ky sektor eshte du ke kal uar neper reform a dillamike ne lTUgen drejt integrimit Europian
9Ne vendin tone duhe l Ie propozojme ndryshime dhe permiresim Ie qeve risjes 5C sek lo rit public
dhe sherbimeve publike p~ dysh im qe duke iu referuar s ituates aktuale problemmike sek lo i
public duhet Ie beje ndrys hime sin e funksionim sin e ndertimin e saj Ajo duhet tejete e
mbrojtllr nga levizjet po[itike Ie punonjesve ne menyre qe Ie ruaj kualitetin e kapacitcleve
llJ erezore
S3
Bibliografia
1 E drejla f punes prof fir KiltreI Cela bolim IV ~ stlepia holuese liar Tirane
2 E (rejta e kralwsllar e punts proftlr Kudrel Cea
3 Directhe 2003 EC of he European Paramenl and 0 he Council of 4 November 2003
4 Lligji lu82 tlati 0907 945 Mbi knllen e sherhimit mhrojljen dlte shperblimin lie pune
5 Ligji IIr 527lktle 2508947
6 Ligj nr 2250 dali 030SJ956 Mbi Kodin e Punils Ie Repuhlikiis Populore Ii
Shqiperise
7 Ligji I1r136 dale 512 2015 Iper disa shlesa dlte Ildryshime nit Ligjin fI 7961 dali
12071995 Kodl J plles I ShqipiJr i ndrysltuar
8 Ligjil152 dale 2013 Pilr IIilpfinesin civil
9 Stalstika e fregut Ie plllles 2014-2015 SheThm Komhiftar I PUl1esimit
)0 Slrnlegjia e plllleimit 2007-2013 Millistria e Pun es rifle Ceshljes Sodale
11 Tregu 1 pUlles AklllaJ Shirbimi Jltombelar I Puniisimil
12 Slalisliklllejorces se punes lOIS INSTAT
13 Slralegjia ombilare per pniisim 2014-1020
14 Slralegjia difrseJaorjale e reformes lie a(minislrolen Publike (SNRA P) llii kUlJdii Ie
slralegjise JoIIbilare pir tviflim dll t illltgrim (1009- 2013) Tirane SMalor 2009
15 Slralegjia per PUllesim dlle Aflisi fLO 1013-206
16 Draft document Mbi fiji igjii Ii ri per sllirbimin civil ni SIIqiperi f pergalitur Of
Zlrani SIIapo ne basltkipunim me Dr Hails -Achim Roll kOllsulenli Ii Sigma me
kerkese Ii DAP 1 letor 2010
17 Giuseppe Casale Service public reladole eork
S4
J8 Josep Tenkormrg bullbull hi comparaillt Qvervieii Geneva August 2008
9 Annizi e legjisaciollit mb marrdhiilliel e punlis ne administraten publike ne
Republiken e Sltqiperise lie kuadrin e projektit Ii qelldres AKSES ALBANIA
Pernjii administratil pubike Ie qiil1drlleshme dlle proesiollale mbiJihlellir IIga
Ambosnda Gjermane Ili Tirone dhjelor 2009 puno Dr Eralta Can
20 Komieli Shqiptar I Helsiki Sifuala e diskriminimit lie procesill e lorgimit ngo
plla ni Shqipilri Tirane dlljelor 201 I
21 SlalisiNa lujuri IIga kOllfenmea e reafizuar ngn qelldm ISU JtlriJ me feme
Zbnim J ligjit lie mbeshlelje Ii qiimrueshmerisi dhe rriljes sit perjorm(mcifs ni
Administraten Pubike
22 KlIshJetuta e Shqiptrisi
23 Marrdhellia e pultes FerioJlQ Calo
201 Kerkime mbi fregull e pUlles Jonida IoxhoJi
25 KOIi (ok Idrej~sla~qjp-(J -tJXl
26 Shlefiweborg
27 llllervisffr lie ~lil1islrillit e punts dlle Ceshtjevt Sociole me feme Nxitja e pllll ifsimil
dhe polifika Ii tjera per IIljell e papllnesisl
55
ne ate ekonomik ne Shqiperi nuk ishin percakluar akoma konlUrel e lev izjes se puneloreve
Shleli lluk kishte parashi kuar akoma plitika acti ve Ie tregut te punes
Pas Lufies Sf lI-leBoterore marrdheniet kapitali sle le punes filluan te ngushloheshin se lepermi
ne 1945 duke I iene ve ndin grad uali sht marrdhenieve soc ial isle te punes J Ligji Nr 82 dale
09071945 Mbi kohen e sherbimil mbrojtjen dhe shperblimin ne pune perfaqesonlre dhe
ligjin e part Shqiptar ne fu shen e Marrdhenieve Ie punes Ligj i nga pikpamja farmale
sanksionoi barazine gj inore dhe shperblimin ne pune kohezjaljen 80rareshe le punes ndersa
ajo e nates 7 are shprblimet ne pune jashte arari etj
Oekreti I Presidi umil Ie Kuvendit Papullor Nr 237 date 2004 1946 1 eili doli ne zbatim Ie
Kushtellltes se Republikes seShqiperise me 14 mars Ie 1946 vendos i d ispozita Ie tjera SI
pershembull
raquo- Largimi ngfl pUlla 1 punetorit nenpunesi nuk lejohej la largonle pa pelqimin e s indikates
gt Mosmarreveshjet nc pune nuk mund Ie zgj idheshin me ne rruge administrati ve par me
marreveshje ndermjet punetorit dhe nepunesit osc punedhenesit kur kjo nuk arrihej me
marreveshje paJa e interesuar I orej tohej me padi gj ykales se punes etj
Evo limi ne legjislacionin e Punes u pasua me miralirnin e li gjit Nr 527 date 2508 1947 per
Kodin e Punes I e ili ishle kodi 1 pare n~ hislorine e se drejles sociali ste le punes qe rregu llonte
marrdheniet c punes ne nje dimension me te gjere se Ie gjitha li ampjet c meparshme ne fuqi 4 Ky
kod perbehej gjithsej nga 17 kapituj dhe 170 di spozita me vone dol en nje sere ligjesh dhe
aktesh ligjore e nenligjore nc kete fushe
Hapi 1 dyte J rendesi shem ne zhv illi min e legji s lacionit te pllnes ishte ligji nr 2250 date
0305 1956 Mbi kodin e Punes te Republikes Popullore Ie Shqi pe ri se Kodi perbehej nga 13
kapitllj me 246 nene j Ai plotesoj me tej boshllekun juridiko-nonnativ ne fush en e
marrdhenieve te punes qe kishte lejuar legjislacioni I meparshem I punes
1 Ligji nr82 date 09071945 Mbi kohen e sherbimit mbrojtjen dhe shperblimin ne pun e 4 Ugji nr 527 date 25081947 ~ ligji nr 2250 date 03051956 Mbi Kedin e Punes te Republikes Popullore Ie Shqiperise H
10
Kad i I ri I punes hyri n~ fuqi ne J nentar t~ 1966 jepte vet~m rregullimin juridik te drejlimeve
themelore Ie marrdhenieve Ie punes bazal thelbesore per cdo inslitucion perkates Ie sc drejtcs sl
punes pasi marredheniet e punes udhehiqeshin nga vete partia (shleti)
Kodj I kalert I punes 1 19amp0 ishte nje kod tercs ishl ideologj ik I ndenuar qe do Ii sherbenle
ideoJogjise soc ialiste ndenuar mbi baza marksislemiddot leninisle dhe nje shenderrim Ie marrdhenies
se punes
Ndryshimet po lilike ekonomike e sociale Ie viteve J 990 so llen me vete dhe ndryshimet ne
Jegj is ncionin e punes ku nuk mund te liheshin te paprekura rnarrdheniet e punes ku mund tl
permend im Ligjin per Kodin e runes Ie vitit 1995 dhe aklel e tjera nenligjore Ie nxjerra nl
zbatim te tij Vitet ne vijim pesoi ndryshime ne di sa nene ne 1996 si dhe nj e sere ndryshimesh ne
2003 duke u konkluduar me ndryshi mel dhe shtesa edhe ne vi tin 20 156( Ligj NT 136 Per disa
shlesa dhe ndryshime nl Ligjin NR 796J dale 127 1995 Kodi 1 Pune sit Shqiperise f
n(hyshuar Ndryshimet konsistojne Mbi delyrimin e punedhenesit per Ie informuar punonjes it
per kushlel e zbatueshme Ile kontrateMbi paraqitjen e masave per Ie inkurajuar pennires imel Of
sigurine dhe sh~ ndetin ne pune te plineto reve shlatzena dhe punetoreve Ie e ilat sapo kane lindur
ose jane me femije ne gji per mbrojtj en e Ie rinjve ne puneLidh ur me dergi rnin e
punemarresve per Ie punuar perkohesishl jashte vendi t ne kuader te orrimille sherbimeve Mbi
rnarreveshjen kllader per punen me kohl Ie pjesshme etj
12 Rendesia e marrdhenieve te punes ne Shqiperi
Per analilimin e marrdhenieve juridike Ie punes e s idomos per marrdheniet e punes ne seklorin
pllblik duhet anali zuar mire jo velern Kod i I punes par njekohesisht dhe Kushtetuta e Republikes
se Shqiperise ligj i per Statusin e nepunesit civil Konventa Ie nd ryshme elj
Duke qene se JegjisJaciani jane J punes iu ka dhene kelyre marrdh~nieve nj e profil Ie ri
ellfa pian per njedhoje jane zgjeruar dhe pasuTlar dhe dimensioned e liri seuro dhe Ie drejtave te
punemarresve duke s iguruar keshtu perpulhje Ie plote per lindjen shtlflrj en ndryshimin e kel yre
6 Ugji nr136 dale S12 2015 Nper disa shtesa dhe ndryshime ne liampjin nr 7961 date 1207 1995 N Kodi I punes I Shqiperi I ndryshuar
11
marrdhenieve me aktet e se drejees nderkombetare si ( Karta e Kombeve Ie Bashkuara
Konventa Europiane e Ie Drejlave Ie Njeriut Traktate Nderkombetare Karla Sociale e Njeriut
elj)
Sipas nellil 49 te Kushtelutes se Shqiperi se Secili ka Iii drejlii Iii jiloje mjetel e jeleses me pune
Iii igjstme qe e ko zgjedhllr ose prol1lwr ai veti Ai eshle flire lezgjedhe projesiol1in vendi e
punes si dhe sislemin e kU(Iiflkilllil Iii vel professional Ie punesuaril kane It drejlen e
mbrojljes shoqerore Ie plll1es
E drejta per pune qe garanton neni 49 j Kushletlltes perfshin zgjedhjen e profes ionil vendin e
punes dhe sistemin e kualitikimit profess ional me qellim sigurimin e mj eteve Ie jetcses ne
menyre te ligjshme Zgjedbja e profes ionit s ic parashikohet nga dispozita kushtetuese eshle nj e e
drejle e individit ne formen e perkllsh(imil per Ie kryer nje verrimtari rer Ie s igllrLlar mjetet e
jeleses kjo e drejte e individit per Ie perfituar me pune Ie ligjshmc fiton rendesi edhe nga
pikpamja sociale pasi puna s i profesion es hle nje vlcre edhe pef kontributin qe I ~jell shoqe rise
E drejla per pune dhe liri e profesionit nenkuplon cdc veprimlari Ie ligshme qe sje ll Ii ardhura
dhe qe nuk ka afal Ie perCakluar me perjashlim Ie rregullimeve Ie vecanta ligjore Garancia qe I
jep Kushtetula individ it lidhur me Ie drej len per pune dhe lirine e profesionil ka s i qe llim
mhrojljen e lyre nga kufi zimel e shlelil
Kodi J punes J viI it 1995 qeeshte SOl ne ruqi (me ndryshime dhe shtesa) eshH 1 ndrys hem nga
Kodel e meparshme Ie Punes persa I perket natyres krejl Ie ndryshme Ie marrdhenieve Ie punes
qe ai rregul Ion
Mund Ie Ihemi qe Kodi J soti~m I Punes eshte J standarteve hashkohore Ai eshte nje nj e ha ze
me elementel e dllhura per rreguHimin ~ marrdhenieve Ie punes 8 Ne kete Kod veca neri shl ne
krcun III Ie lij retleklohet fryma dhc gam a e parimeve me Ie njohura qe vijne nga dokumentat
Nderkombetar dhc Europian mbi Te Drejlal e Njcriut Konventat e Orgallizates BoHrore Ie
Punes (llO) mbi ceshljel e punes dhe Kartes Sociale Europiane Velem ky rakl I rril vleren dhe
rendesine Kodil ((~ punes Te tilla pari me Ihemelore jane ndalimi I punes se det yruar bull ndalimi I
disk riminimil liria s ind ikale( me e drejle do Ie thuhej liria e bashkimit ne organ iza la Ie punes
1 Kushtetuta e Shqiperise Neni 49 8 Kodi I Punes I Republikes se Shqiperise Kreu III nenet 89
12
e drejte kjo e barabarte per punedhenesin dhe punemarresi n) perparesi e normave Ie sE drejles shy
nder tt cilal primare u takon Kon ventave dhe Kartave Europiane dhe Nderkombelare Ie
nenshkruara parim qe e njeh Kushtetula dhe Kodi I Punes Sipas Neni l 8 pikal I nj e nga te
drejlat themelore Ci lOhe se Ndalohet puna e dl lyruar ne Ie gjilha fo rmal e sa) nd ersa ne
Nenin 9 pika 1 shkruhet qe NdaJohel cdo lIo) diskriminimi ne jilshiin e marries ne punii dhe Ie
projesionil
Rendesia e marrdhen ies Sf punes ze nje vend e rendesishem jo vet em ne shoqeri por eshte nje
burim baze per Ie drejtal themelore Ie njeriut ajo s igu ron nje marrdheni e te sigurte kur pa raq itet
ne formalin e saj ne baze Ie liampiil
13 Zhvillimi I Iregul Ie punes ne vitet 1945middot1990
Sislemi ekonomiko - shoqerore qe u vendos ne Shq iperi pas Luftes se Dyte BOlerore ku
sundOllle prona e perbashket mbi mjelet e prodhimil percaktonle edhe marrdheniel juridike Ie
punes Ie perqendflJara ne duart e shIell
Nga pikpamja legjis lat ive gjale kesaj kohe kerni miratimin e Kushtetutave te viteve 1946 dhe
1976 miratimin e pare Ie Kodilte Pare tc Punes nc hi storine e se drcjles sociaJisle shq iptare ne
vi tin 1947 I cili u prlsua nga miratimi 1 Kodit te Ri te Punes Ie vi iit 1956 Kodi vijues 1
azhorn uar 1 Punes 1966 dhe me se fundi Kodi 1 Punes 1 viti I 1980
Gjale kesaj kohe ekonomia shq lpta re bazohej nc nje leknologji shume Ie vjeter ndermarrjel
ishin jo renlabel dhe mbaheshin ne kembe me sub vencione Ie medha nga shlei Karaklerislike
ishin nderrmarrjet e medha ne forme kombinatesh qe punesonin nj e numer Ie madh person ash
Oeri ne fund Ie vilil 1989 bilanci I forcave Ie punes perbehej velem nga popullsia akti ve qe
punonlc Koncepti I papune nuk ekzislonle S i pasojc punesimi I plate qe ekziSlonle
nepermjel emerimeve dhe shkarkimeve qe kryheshin nga ana e shtelil me qellim reali z imin e
Ireguesve Ie plani Ie krijoni n perShlypje qe Ie gjilhe personal ishin te punesuar dhe as nuk behej
Ijale per polilika aklive te punesimil 9Edhe pse nuk publikoheshin shifra par afersi sht 113000
persona kerkonin pune Sipas Ie dhinave te rregji srimeve Ie fundit Ie popu ll sise ne vilitn 1989
Kerkime mbi tregun epunes ne vitet(194Smiddot1990) Jonida Hoohalii
13
- --------- -- - -
popul lsia ne moshe pune zinte rreth 57 Ie te gjit he popullsise Mbi 53 Ie popullsise ne moshe
e zinin meshkujt Ne qylel ishle perqendruar vetem38 e popullstse ne mashe pune Ne
vilin 1989 numri I Ie punesuarve ne vendin tone ishle gatl 15 milion 54 e tyre ishin meshkuj
rreth 80 e populls ise ne moshe pune punonle pjesa Ijele r ndiqte s(udimel kryente sherbimin
ushtarak ishte e paafie per pune etj
Shkalla e pjesemarrjes ne pune sipas gj ini se ish Ie e barabartt per te dyja gjinile rreth 77
Sipas vendbanimit ky tregues ishte respekt ivisht 77 ne qytct dhe 8 1 ne fshat Popullsia ne
pension pleqerie perbenle rrelh 12 Ie popullsise ndersa ne moshen 15 vjec elan ne vitin 1989
karakteri zohej nga nje nivel I larte punes imi veeanerisht ne zonen fshatare te vend it Meshkujt
zinin pjesen me Ie mad he Ie Ie punesuarvc mbi 53 N ive li r papunesise edhe pse I padek laruar
ngn fakli f s istemit Ie atehershem ishte rrelh 7 ( kerkirne Jonida Hoxhalli)
41 Politikat e Iregut Ie punes ne vitet 1990-2015
Dekadat e fundit so llen per vendin tone njendrysh im rrenj esor ne rushen polilike ekollomike
dhe socia Ie Kalimi nga nje s istem polilik komunisl ne ate demokratik e vuri vendi n tone perpara
nje prove Ie madhedhe teper Ie veshtire qe ishle krijimi J nje baze ekonomike mbi Ie eifen do
te mtgteshtetej s islemi I ri
Gjate vitit 1990-199 1 u be nj e perpjekje qesistemi I ri qe po vendosej ne Shqiperi do zhvillohej
duke ruaj lur bazen e vjcler ekonomike bull e cila mbeshtelej te rres ishl ne pronen shlelerore Per
shu rne nd t rrrnarrj e 1I lejua Vetadministrimi ne menyre qe alo te kryeni n aktivilet ekonomik te
pavarur Ne kushte konkrete kjo ishte e pamundur pasi ekonomia e centrali zllar nuk ofrante
pavarsi ekonomikeme ndryshimin e siSlemit polilik brenda venditme zhvillimet e reja polirike
dhe ekonom ike ne te gj ithe rajonin e Europes Lindore dhe Qendrore ekonomia e vendit [One u
ndodh perpara nj kolapsi Ie plole ku shume ndermarrje u mbyllen per mungesen e mjeleve
financiare Shteti duke mos I parashikuar pasoja dhe duke u gjetur I papergatitur perballe nje
s ituate ekonomike dhe sociale shume Ie veshtire vendos i Ie paguante 80 Ie pages Ie gjilhe
punonjesit e ndcrrmarrjeve Ie mbyllura Kjo coi ne prishjen e ekuilibrit financiar dhe ne futjen e
vendi ne krize Para kesaj situate u shlrua si domosdosillneri ndryshimi I bazes ekonomike
14
duke percaklllar si hap Ie pare privatlzimin e shpejte dhe te thelle Ie ekonom ise per Ie kalua r
nga prona s hleH~rore ne rilindjen e prones private
Procesi I privalizimit nl vend in tone ishte nj e process 1 ampj ate dhe 1 vesh tire 1 ciJi vazhdon edhe
SOl ai fill oi me privatizimin e tokave blljqeSOre duke vazhduar me pas me privatizimin e
njeslve tregtare me shumic(~ dhe pakice me privati zimin e apartamenteve shtelcrore me
privatizimin e nderrmarjeve Ie vog la e te mesme e me pas Ie medha
Te gjilha keto ndryshime palen nje ndikim Ie madh ne Iregun e punes ne Shqiperi Perpara kesaj
si tuate u shtrua sl domosdoshmeri ndryshimi I bazes ekonomike duke percak tuar si hap Ie pare
privatizimin e shpejte dhe Ie the lle Ie ekonomise per Ie kaluar nga prona shlelerore ne rilindjen
e prones pri vate
Me fillimin e trasformimeve rrenjesore ekonomike ne vend drejl ekonomise se Iregulle lire edhe
tregu I punes filloi Ii nenshtrohej ligjit Ie kerkeses dhe ofertesShleti gjale ketyre vi teve ka qene
ne procesin e zhveshjes s i pronar dhe puned henes r vetem rol te cilin e ki shle ne s istemin e
ekonomise se centralizuar Shteti fillo i Ie dale si rregullator I marrdhenieve Ie akloreve (
punedhenes - punemarres) Ie ketij Iregu Ai e realizoi ketc nepennjet nderlimit dhe aplikimil Ie
politikave telij ne kel t treg pune ne tregun shqiptar Ie punes ashlu s i edhe ne vende Ie tjera ne
mbare Europen u zhvi ll uan dy 110j polilikash ajo aktive dhe ajo pasive Por ajo Ie e dallon
3teeshte raporti qe ekziston midi s ketyre dy politikave Tek ne ky raport ka qene plotesishl ne
fa vor Ie pOlitikes pasive duke iu re reruar ( pageses se te papuneve dhe prognuneve U tjera
mbeshtelese me Ie ardhura) Kjo ka ndodhur per kelo arsye
I Kjo mase ishlc inllnediale dhe mjafl e rendesishme per Ie mbeshletur re formimin
ekonom ik sic ishle mbeshtetja malerjale per Ie papunel e shumte dhe 2 duke ju referuar
kostos pare kjo dhe nga eksperienca bOlerore del se po litikal aktive kane kosto me Ie
ku sh tueshme sl ato pasive Gjale ketyre viteve pervoje Ie aplik imil Ie pagesave Ie
papunesise si mast pasive u vu re qe ajo shoC]erohej me Ire ane negative
E para ulja e kontributil neeko nomike komoclare
2 E dyte ndikimin negative lek I papuni duke u Jargu ar nga tregu I punes dhe
3 E Irela nxiljen e punes ilegale ( ne Ie zeze)
15
Keto anenegmive qe permendem mundohen Ii redukloj lle politi kat akti ve Ie tregut Ie punes Per
kete arsye duke filluar nga viIi 1993 u eshte dhene perparesi pOlitikave Ie tilla Ie aktive te lregut
Ie punes s i sherbimil Ie ndennjetes imit pe r pune forrnimil insliluc ional klubeve dhe
inkubaloreve Ie bi snesit krijimit Ie vendeve Ie reja Ie punes ne komunitet Proble mi kryesor 1
c ili duhej perballur shume shpesh ampjale zbalimil Ie ketyre programeve ka qene pyetja se sa
perfitojne Ie papunet nga keto politika Pervoja boterore ka treguar se motoja kryesore ne kele
drejlim ishtt~ se
Politikat akt ive Ie punesirnitjane mja ft te rend es ishme per ne per shkak Ie kOSlos se lyre Ie larte
alo I ne nshtro hen nje seleksionimi paraprak duke u dh~ne prioritet atyre qe e shlyejne velen sa
me shpej
Nga anali za e situates se tregu t Ie punes rrelh vi leve 2007 -2010 verehel se punesim i ne seklorin
shleteror ze perqindjen me Ie ulel Ie punesimi gjithsej Shkalia e papunes ise eshle me e larte ne
g rupmoshal e rej a dhe zona veriindore ka nivelin me Ie larte tt papunesise pasi kjo zone nLik ka
qene e ane Ie rikuperoje aklivilelet ekonomike Ie humbura pas viteve 90 Pihrisht duke njohur
ktle situate edhe nderhyrjet jane fokusuar nl hartimin dhe zbatimin e programeve specifi ke te
nxiljes se punesimit per kategori Ie tilla si Ie papune afatgjate Ie rinj qe hyjne per here te pare ne
tregun e punes gra qe i perkasin kategorive ne nevoje si gra klyefamlljare vikl ima Ie (ra li kut
apo dhunes ne familj e gra rome etj Ie cilal e kane Ie veshtire tt integrohen ne tregun e punes si
dhe zgjerimin dhe pe rmiresimin e formimiL profesional
lore dhena mbi numrin e Ie papuneve dhe Ie papline t qe marrin pagese papunesie s ipas
Regj istrimi i Ie papuneve ne zyrat e punesimil behel ne baze Ie VKM Nr70 dale 1102 1999
Per eviden timin e punekerkuesve Ie papune ku sipas pikes 4 dhe 5 te kelij vendi mi ne Zyral e
Punesimil regj istrohet sl i papune 9do person ne moshe pune (nga 16 vjec deri ne moshen e
pensionil) i cili paraqilet prane zyres se plines imil dh e deklaron se nuk eshte ne marredhenie
pune ase nuk eshle i vele -punesuar par gjilhaslnu eshle ne ke(kim te nje pune 1I Sipas ketyre te
dhenave rezulton se ne fund te 201 3 tejene Ie regji struar prane Zyrave Ie Punes imit 144427
punekerkues Ie papune ase 2600 vele me shume sc ne Ie njejlen periudhe te Vil il tt kaluar
10) Programi Ko mbetar statistikor Zyra Rajonate e Pune$im it 11 Programi Kombetar I punesimit ( Statistikat nga lyrat e punesimit )
16
- ----- -
Tabl Numri i Papuneve ne vite te rregjistruar
Vilet 2009 2010 2011 2012 2013
Te papue te
rregjistruar 142 143 142 1418 1444
(nemije)
Ne teresi tregu shqiptar i punesaktua lisht po perbalJet me nje ni ve l Ie ulet Ie pjesemarrjes
veoyanerisht pcr grate dhe Ie rinjle Per me teper papullcsia eshte rrieur ndjeshem dhe shoqerohet
me rrezik Ie larte vazhdimesie per punetoret e rinj Nje karakteri stike tjeter kYge e tregut shqiptar
Ie punes eshte ndrysh imi i madh midis pjesemarrj es se burrave dhc grave ne tregun e punes Per
shembull megjithese pjesemarrja e femrave ne foreat e punes ka pasur progres Ie prej Census i
Ie vitil 2001 mbetet potnuajse 20 pike per qind me e ule sesa per meshkujt Shkalla e punesimit
Ie femrave eshte gjithashtll shume me e ul et sesa e rneshkujve
17
- -~-
KREUII
2PAPUNESIA DHE PUNESIMI
21Papunesia
Papllnesia s i koncept u be publike ne vendin tone ne vitin 1992 Kyeshte dhe viti qe shenan dhe
nivetin me Ie larte Ie papunesisl ne Shqip(rise ne vile Ky ndryshim ci iesor ne tregun e punes ne
Shqiperi kerkonte medoemos edhe politika Ie reja qe duhej Ie hartoheshin per Ie
institucionalizuar trajtimin e kesaj kategorie Iipopullsise e eila humbi vend in e punes gjalc
ndryshimeve Ie medha politike dhe ekonomike
nNe vitin 1999 ni veli j papunesise U ul oe 184 nga 27 qe ishte bne vilin 1992
Karakteristike e papunesisete ne eshte plt1punlsia afatgjale Gjate vitit 993 papunesia afatgjale
perbente 63 Ie papunesise ndersa ne ditet e sotme shkon ne 80 Ie saj Ndersa papunesia
eshlt me leper fenamen urban dhe renektohel ne treguesi l e papunesise nenpunesimi eshle I
fen omen rural Nenpunesirni sh prehet kryesisht me nurnrin e familj eve Bujqesore qe
mbeshteten nga shteti me ndihme ekonomike te pjesshme Nenpunes imi eshte kryesisht I
pranishem ne zonal rurale malore dhe m~ llheksuar ne veri lindje Ie ShqiperiseDuke mos pasur
burime te tjera jetese pervec tokes bujqesore pjesa me e madhe e familjeve jetoj ne vetem me te
ardhura Ie kufizuara n~ sas dhe Ie nje ci les ie te ule Nenpu nes imi dhe papunes ia e larte jane Ie
pranishrne edhe ne zonat rural e te mbipopulluara nga migracioni 1 brendshem pas vitil 1990 Ne
vitet e para tetranzicionit paplJllesia perfshiu Ie gjitha profesionet dhe ishte e pandjeshme ndaj
nivelit ars imor apo moshes Sipas INSTAT-il ne vil in 199890 e te papuneve Ie
intervistuar kishin arsimin tetvjecar dhe te mesem dhe vetem 7 e lyre kishin arsim te larte
Ndersa s ipas raporteve Ie Minislri se se Punes ne vii in 1990 rreth 97 Ie papune ve afatgjale Ie
rregjislruar nl zyrat e punes kishin arsim tetevjecar dhe te mes~m dhe vetem 3 ishin me
arsim te larte Perballe pasqyres se tregllt te punes gjate 12 vjeteve refundit qeverise shqiptare 1
del pergjegjesia Ie hanoje polilika akt ive Ie tregut Ie punes duke krijuar slruklural perkalese dhe
11 StrategJia e punesimit 2007-2013 Ministria e Punes dhe Ceshljes Socia Ie
18
-- - - - ---
duke hartuar legj islacionin e duhur Ne kete menyre do te mund Ie parandaloje fenomenin e
pnpunesise ne raSI se nuk mund tn eJiminoje ate
22 SITUATA E PAPUNESISit SE REGJISTRUAR
Shkalla e papunesise eshtl nji nga Ireguesit me Ie njohur te Iregul Ie punes i cili tregon
perqindjen e personave te papuni ndaj popullsise ekonomikisht aktive
13Burimet e informacionit per papun ls ine nc Shqiperi jane Ie dhenat administrative (k u
papunesise i referohemi s i papunesi e regjistruar) dhe Ankela e Forcave Ie Punes Sipas
rekomandimeve Ie Orgflnizates Boterore Ie Punes (lLO) dhe 1l EUROSTATmiddotjl Ie papune
konsiderohen person at qe nejaven e references plotesojne kushtet e meposhtme
a)nuk kane pUlluar ruate javes se re ferences (as nuk ki shin nje pune oga e c ila munguan perkohesisht)
b)ishin Ie galshem per Ie punuaT nese do Ii gjenin nj ~ pune brenda dy javeve qe pasojne javen e re ferences
c)kane kerkuar pune nc menyre ltlkti ve gjate periudhes kater javore qe pe-rfundon me javen e references
Zyra e punesimit rregjistrojne si tepapunc cdc perSon ne mosh qe paraqiLet pralle zyrave per IE
kerkuar punc
Sipas te dhenave rezulloll se ne fund Ie 20 14 Ie jeni Ie regjistruar prane Zyrave te Punes imit
144427 punekerkues Ie papune ose 3085 vele me pok se ne fund Ie 2013
PAPUNESIA NDARE SIPAS GJINISE
1 YITET 2010 2011 2012 2013 2014 1 1 1 1 1
IJ Tregu I punes Aktua N Sherbimi Kombetar I Punesim it
19
~~--
Te papune te
rregji struar
(ne mije )
142761 143002 141828 144427 14134 2
Femra 72900 73754 73014 74551 71710
Meshkuj 69861 69248 68814 69876 69632
Ne fund te 2014 rezultojne te regjistruara s i punekerkuese Ie papuna 717 mije pupa ferma ose
51 e totali te pupa~ve Ie regjistruar shifer kjo pak a shume e njejte me ate te nje viIi me pare
Punekerku esel e paplina femra jane kryes isht te moshave mbi 40 vje dhe me arsim cleri ne 9
vje~ar Pjesa me e madhe e familjeve me femra krye familjare kane ni vel Ie larle var rerie dhe
trajtohen kryesisht me ndihme ekonomike
Sales pa punesi 5
ne ndihme ekonomike 70
te tjers 25
familje kryefamilj are 11
20
middot Pupa Ie regj islruar prane Zyrave Ie Punesimit s i perfilUes ose jo nga skemat e mb~slHetjes me
te ardhura i ndajme ne 3 grupe
- Pupa perfitues nga programi pasiv i pageses se papunesise
- Pupa ane lare Ie familjeve ne nd ihme ekollomike
- Pupo I~ Ijere qe nuk perfilojne nampa skemat e mbesh lctjes me te ardhura
Te parune te regjistruar sipas g rupmoshes
Nt qofif se i referohcmi akti vileleve ekonomike qe mosha mesatare e Ie punesuarve eshte 3S
vjefY kemi rushen e informacion it ku mosha mesalare e punonjesve eshle 2S mesalare eshte 30-35
vjet etj
ISSipas Bu letini te TreglJI Ie punes akti vitet ekonornike qe po punesojne me shllm~ sot kerni
fasone ku mosha e Ie punesuarve eshte 35 vjefY kemi fushen e in fo rmacion komunikacionit (c ku
mosha mesalare e punonjesve eshle 25-30 vjec si dhe turi zmi dhe sherbimet ku mosha mesatare
eshte 25 deri 35 vjec
Nje kalego ri tjeter e rendcsishme eshte kategoria e romeve
numri II~ papuneve femra Rome eshle gali I njejle me atyre Ie meshkuj ve Gje qe tregon qe ala
jane fami lj e kryesish l ne ndihme ekonomike sipas sondazheve verne re qe kjo kategori e
popull siseeslnt kryesishl me ars im 9 vjecar qe J perkasin te gj itha grupmoshat Kjo sje ll dhe
arsyen qeeshte pikeri sht arsimi [lyre per III bere shkak s i nje subject [ papunesise
Per kete kategori eshte hartuar dhe Strategjia kombelare per permi resimi ll e kushteve te jeteses
se komunilelil rom sipas H ciles Ministria e Mirqenies Socia Ie moniloroll perfsh irj en e kesaj
kategorie ne politikal shteterore te punesimil Krahasuar me nj e vit me pare vihel re nje rritje e
numrit Ie Ie papuneve rome (me 3) Kjo rritje vi het re ne rajonet e Tiranes Elbasan dhe
Lezhes
u Statistika 2014-2015 5herbiflli ](ombeta r I Punesimit l~ Statistika tregu I punes Sherbimi Kombetar I punesimit
21
-- ----------------shy
Punekerkues me a ftesi te kufizuar
Numri I Ie papuneve me aftesi tekufi zuar ka nje rcnie ne krahasim me vite e meparshme pasi
tashme kjo kadegori eshle bere pje~ e shtimit Ie ox itjes sl punes imille kesaj kategorie Ne vilin
2014 rezullojne tejene indetifikuar dhe regj istruar prane Zyrave le Punesimit rrelh 1732 persona
me allesi Ie kufi zua r ng3 Ie cilet
bull Femraj ane 426
bull Krye familjare 47
bull Moshe mbi 45 vjee 386
bull Me ars im der i 9 vjeesr 695
23 Situata aktuale e punesimit
16Papunesia esht~ nj e problem i madh me Ie cilin jemi p l rba llur ne shqiptaret gj nte ketyre dy
dekadave Ie fundit Te gjitha stud imet ne te rren e konfi rmua n qe papunesia vilet e fundi ka
ardhur duke U fritor Duke qene se shifral C larla H papunesise jane burim i problemeve Ie
shumta ekonomike e sociale gofle per sa i perket indi vidil e qofie per sa i perket shoqerise ne
teresi nevoj a per Ie nderhyre eshle urgjente Ne perpulhj e me vizionin e Bashkimit Europian
Europa 2020 dh e kerkesave per anelares im qe Shqiperia ka ne kele organizem qeveria ka vene
fokll s in Ie puncs imi i mbeshlelur mbi aftes imin e duhur H~ forces sone Ie punes dh e orientimi t Ie
saj drejl nevojave Ie Iregul (e punes
17Nx itja e punesimit eshte nder programet aktive i e ili nepe rmjet sigurimit Ie punes imit Ie
perkohshem apo afatgjate ndikon ne kerkcsen per pune duke rcfl ektuar drejtpersedrejti ne uljen e
papunesisePermes programi per nxilj en e punesimit Zyral e Punesimit nderh yjne rea li sht per Ie
nxitur dhe mbeshtelur krijimin e vendeve Ie reja Ie punes duke bashkepunuar me punedhenes it
dhe nepermjet subvenc io nimit Ie lyre
~~ Ministria e Mireqenies Socia Ie dhe Rinise 17 sherbimi Kombetar I Punesimit
22
-- - -- -- -- - - - ----- - - - -- - -
Gjate viti 2014 sipas vleresimeve Ie marra nga anketa e forcave Ie punes rezlliton qe popull s ia
ne moshe puneeshte (nga 15middot65 vjec) e eila ndahet ne
I Pjesemarrje ne Forcen e Punes eshte 634
2 Shkalla e punesimit eshte 52 3
3 Shkalla e papunesieeshle 174
4 Popullsi inakti ve eshte 366
Shkalla e punesimil (grupmosha 15-64 vje~) tshl e me e larte per Ie punesuaril me ars im Ie lane
(657 ) pasuar nga ala me ars im Ie mesem profesional (65 ) Te dhenfl[ Iregoj ne se ptrqindja
e Ie punesuarve me page eshe me e lart e per personal me arsim Ie larte dhe e kund(rta verehet
tek Ie punesuarit me rlrsim 89 vjecar ku mbizoterojne pundoret pa pagese Ie fami ljes Po Ie
analizojme Ie punesuarit me arsim Ie mesem shkalla e punesimit eshle me e lan e per pe rson at
me arsim Ie mesem profes ional krahasuar me personal qe kane kryer shko ll en e mesme te
pergjithshme perkatesisht 65 dhe 464
Nje ne pest Ie pllneSUa r te grupmoshes 15-64 vjes me arsim 89 vjeltar jane Ce punesuar me page
afersisht gjysma jane punetore pn pagese Ie familjes dhe nje e Creta e lyre j ane Ie velepunesuarPesha qe zene te punesunril me page rrilet me rritjen e ni velit ars imor Nga te
punesuarit me arsim Ie la rte 877 jane Ie punesuar me page dhe velem 46 jane te punesuar
s i punelore pa pagese Ie familjes Tek Ie plinesliaril me ars im Ie mesem profes ional dhe me ars im
te mesem te pergjitnshem perqindjel qe zene te punesuarit me page jane perkalesishl 467 dhe
491
18Gjate vitil 2015 sipas vleresim it te marre nga Anketa e Forcave Ie Punes
Popullsia
529 e popull sise ( 15-65 vjec)eshte e punesuar
112 eshte e papune
359eshte ekonomikishtjo aktive (jashle forcave Ie punes)
18 Anketa e forcave Ie pun6 2015 INSTAT
23
19Meshkuj
605 e meshkujve 15-64 vjec jane punesuar
129 jane te papune
266 jane jashle forcave Ie punes
Femra
455 e femrave 15-64 vjee jane Ie punesuara
95 jane te papuna
45 jane jasluc foreave Ie punes
24Punesimi dhe perfshirja sociale
Deri mi sot u eshte kushtuar shume pak vemendje kostove ekonomike dhe shoqero re 1e
shoqerua ra me numrin e madh Ie punelOreve te zene si pjesetare qe sje llin kontribule ne fnmi lje
kryes isht ne sektorin e blljqesise20Ky fenomen ndikon me shume tek grate dhe te rinjt~ duke
perfunduar shpesh ne nj e cike11e peljetshem Ie varferise dhe perjashl imil social In fonna lileli
eshte i lane kur nil et per kushtet e punes si edhe per punen e papaguar ne familje 21Shumica e
femrave dhe e Ie rinjve kryejne pune Ie papaguar ne familj e Vetaneri sht ne zonal rural e lmpakli
i infonnalitetit eshte pesefish
se pari ai ndikon drejperdrejl tek siguria e punes sepse mungojne konlratat
se dyti ai ndikon tek e drej ta per sigur ime shoqerore te cilal jane shume Ie rendesishme per
mbul imin me sigurimin shendetesor dhe pension in e pleqer ise duke vene ne rrezik jeresen ne nje
periudhe me Ie vonshme Ie jetes
se trcti ai pakeson pagesen dhe burimin e te ardhurave duke renduar mireqenien ekonom ike se
katerti ai ve nje barre ti skale mbi ekonomine nepermje( evazionit latimor
19 Anket3 e fOfcave te punes 2015 INSTAl
ro Strategjia kom betare per punesim 2014-2020 11 Stratesjiltl kombetare per punesim 2014-2020
24
sl pesti ai pengon zhvillimin e tregut ne fushat qe varen shurne nga puna e familj es s i per
shembull bujqes ia
Per me teper ai rril cenueshmerine e femrave varcs ine e lyre ekonomike prej bUfmve si edhe
rril varferine e lyre ne pleqeri per shkak Ie nderthurjes se Ie ardhurave me Ie ulta dhe vileve me Ie
palaa me sigurime shoqeroreshendetesoreJpensioni
Nt kele gjendje nevojilen zbatimi me i fuqi shem i ligiit si edhe ske mat e nxitjes per
punedhenesit per te inkurajuar punesimin formal nepermjet kontributeve Ie zvoge luara ose
stirnujve Ie tjere financiarePerfshirja soc iale mbetet cnde nje yeshtje per I u trajtuar
Grupet si romet dhe personal me aflesi tii kufizuara shpesh jane Icni pas dare dhe polilikm
nuk j ane konkretizuar gjithmone ne perputhje me rrethanat Keto grupe kerkojne polil ika Ie
posuyme Ie hartuara ne pershtatje me karaklerislikal dhe nevojat e lyre persa u perket nevojave
arsirnore kualifikimeve profesionale fuqi zimit dhe punes imi
Punes imi i u rinjve eshte nje yeShlje reale v~aneri shl nese kerni parasysh punen e papaguar ne
familjeShumica e Ie rinjve Ie puneslHlr kryejnc pune informale ose te papaguar ne familj e gie e
eila deshmon per punesim te kufi zuar dhe kush Ie It keqija punesimi Shumica e te rinjve Ie
papllne kane nivel Ie ulel arsimor dhe per personal qe jelojne ne zonal rurale bujqes ia mbetet
burimi kryesor i punes imilFernrat ne moshe Ie re kane nje shkalle Ie njejle papunesie por kjo
fsheh kushtet me Ie keqija te punesimil kryesisht punen e papaguar ne familje qe dukel se eshte
gi thnje ne rritj e dhe pabaraz ite seklOriaJe qe ekzistojne
2lFemra t kane nje shkalle shume me Ie ul el pjescmarrjeje Ie forces se punes si edhe nje nonne
me Ie larte Ie pasivilelit per shkak Ie pergjegjesive ne familje AIO jane te perqendrua ra ne
kryerjen e puneve tipike femerore Ie cilat jane edhe punet me pak te paguara dhe orrojne pak
mundesi per perparim ne karriere Pe rve~ kesaj ka nevoje te ngulshme per rritjen e numrit Ie
femrave ne profes ionel jo Lradic iona le si dhe per menjanimin e slereolipave gjinore ne sisLemin
arsimor Orienlimi i vaj zave Ie reja ne pro fesion e tipi ke laquofemerore )) Ie paguara pak dhe qe nuk
kerkojne shume aftesi rrit hendeklill giinor ne lidhje me pagal dhe mundes ine e lyre per te gjetur
pune ne seklorin informalParaleli sht edhe orienlimi stereotipik gjinor i djemve ne profes ione
U Strategjia kombetare per punesim 2014 -2020
25
ltonashkullore)) rrit rolet dhe normal e gJlnlve dhe po njel loj i kufizon aftesite e
mundshmelpotenciale mas hkullore
Pavaresisht prej nje farl perparimi shuml pune mbetet per te bere ne lidhje me permiresim in e
kapac iteli l Ie Sherbi mit Kombetar te Punes imit (SHKP) ne menyre qe Ie kryejc Ie gj itha
funks ionet e nje sherbim i modern dhe publik ne Ie gj ilhe vendin duke perfshire kelu edhe zonal
rurale te cilnt kane nevoje Ie ngui shme per kt to sherbime
Fun ksionel qe kerkojne vemendje me Ie madhe ja ne
~ nd ihma per Ie papunet pe r Ie gjetur punes im Ie pershl atshem
~ shpallja e punekerkuesve dhe e vendeve Ie lira IE punes
gt leh tesirl1i i levizshmerise se pro fesioneve
~ mbledhja dhe analizimi i in fonnacionil me Ie plole Ie mundshem ne lidhje me ~endjen ne
tregun e punes dhe zhvill imin e saj ne Ie gjilhe vendin ashtu edhe ne deget e ind uslrise
dhe profesione Ie ndryshme
~ hartimi monitorimi dhe vleresimi efikas i programeve qe synojne leht es imin e (ri)hyrjes
ne punes im Ie punekerkuesve ne rrez ik perjashlimi nga tregu i punes
Organizimi dhe zbatimi i permbushjes se funksioneve kryesore duhel reformuar si edhe duhen
caktuar burime Ie mjaftueshme njerezore dhe financi are per Ie siguruar pune neperrnjel zyres
ko mbetare Ie punesimit
25 Faktoret qe Iltane ndikuar ne rritjen e nivelitte punesimit
Nder fakloret qe kane ndikuar ne menyre ledrej lperdrejle ne nive lin e punes imit rendi len
bull Rrilj a e kerkess per prodllkte
bull Permiresimi ileknologjive
bull SITategj ile seklorjaie
bull Levizja demogra fike
26
Rritja e kerkeses per keto produkte
Fluksi I ndert imeve s ine objekte dhe ne rruge vazhd in territet bull gi ithashtu eshle rritur d he
akl iv iteli I nderrmarrj eve Ie indllstri se perplln llese s idomos ala me capital te hllaj apo Ie
perbashket qe punojne me porosi nga jashte duke shfrytezuar krahun e lire Ie punes ne ve ndin
tone Kjo ka bereqe numri I Ie punesuarve Ie jete gj ithmone ne rritje ne keto fusha ne vendin
to ne Vihel re me teper plJnes imi I personave me arsim 9 vj eear ose temesem pa u Icne pas dhe
ars imi profess ional
Permiresimi 1 dukshem I leknologji ve
Vitet e fundi t permiresi met ne leknologji kane sje lle rritjen e proclu ktit me kosto te uld duke
cuar ne rritjen e te ardhurave dhe zgjerimit Ie akti vitetil (shlim punonjesish) duhellheksuar qe
permiresimi I teknologj ise ka sjelle edhe nje reformim lidhur me hapjen e vendeve Ie punes
li dhur me pro fes ioni (IT)
Siralegj ite sckto rjale
Njt priori let I zhvillimit ekonomik eshle shtrimi I rfll geve dhe gocJi nave institucionale gje qe ka
cuar ne rriljen e te punesuarve pa ]ene mbrapa dhc sektori n e turizmit gje qe ka sje lle rritjen e
numri( Ie hoteleve restoranleve dhe Iregti se ne lonal luri slike kjo ka marre nje zampjerim
akoma me te madh gjatc sezonil te veres ku numri I le punesuarve shko n drejt rritjes ndjeshem
Uvizja demografike
Fuq ia punetoTe me banim nHshat kD interes per tll punesuar dhe ky interes vihet re dh e lek
punedhenesit ~r keto arsye
Se pari kjo kalegori pranon Ie punoje me page le uld
Sedyti ne pjesen me te mad he te rasteve subjektet ndod hen prane zo nave ind llstria le te qyteteve
ku jane vendosur fabrikal d he nuk kerkohen shpenzime transporti
Se treli turi zm i ne zonat e v irgjera qeeshte zhvilluar ko het e fun d it si dhe invesli met kane sje ll e
nje rritj e te konsiderueshme Ie nr tepunonjesve qe rezultojne te jene banore Ie ketyre zonave te
theli a
27
26 Roli I shtetit ne rritjen e punesimit ( Politi kat dhe Strategjite)
Polilikat kryesore per rriljen e punesimit oerqendrohen rrelh konceplit le po lilikave akli ve Ie
tregut Ie punes Politikat e para u prezantuan ne 1995 ne ligjin nr 7995 viti 1995 per nxitjen e
punesimit duke krijuar bazar e para Ie nj e pakcle programesh qe funksionojne edhe sot 5i
gt- Ndermjet~simi per pune dhe profesion
gt- Keshillimi per pune dhe profesion
gt- Formimi professional
gt- Programe Ie nxiljes s punesimt elj
Objektivi krye50r [ polilikave Ie punes imit eshte mbesi1tclja e punekerkuesve ne gjetjen e nje
pune 1e pershl3lshme politikat e punesimil jane nje mjct lepe r I rendesishem per permires imine
siluates se tregut Ie punes
)gt Programel e nxitjes se punesimit u prezantuan per here Ie pare ne vititn 1999 synimi I
kelyre program eve ishte dhe vazhdon Ie jele aktual isht
gt Krijimi I vendeve te reja plme dhe ulja e papunesise
gt- Nx itja e formimil pro fessiona l I punekerkuesve t~ papune (sidomos ne zona ku ka
mangesi kapacitelesh trajnuese)
gt- Mbeshtetje bisneseve per te rdlu r akl ivitetin e lyre dllt punesimin e fuqi se punelore Ie
Irajnuar
)gt Nxitj a e drej teperdrejte e pllnesim it Ie nje pjese Ie trajnllarve
)gt Minimizimi I punes se zeze ( forcimi I rolil If inspektorialille punes)
gt- Perfshirj a ne programe socia le trajnimi Ie kelyre punekerkuesve
gt- Nxilja e punesim il Ie te rinj eve dht grllpeve Ie vecanta Ie Ie papuneve
gt Mbeshtelj t e bisnesit familjar per Ie rrilur punesimin ne zonat mal ore apo aty ku
shikohet veshtiresi ne zbatimin e politikave Ie Ijera
Programel e nxiljes se punesimit jane programe akti ve shleterore qe veprojnMrej lptrsed rejli ne
jeten e pune kerkuesve te papune per Ii nxitur ata ne gjetjen e nje punesimi flfalgjate Keto
programe sehashku me programet e ndermjelesimit lu aj ne nje rol te rendes ishem qe
28
ndikojnerealisht nl ulj en e papunesisesidoJnos te numrit Ie papuneve Ie rregji slruar Njestrategji
positiveeshte dhe ajo e nxitjes se punesimit nepermjet fonnimit Ie nepllnesve duke J trajnllar Sl
dhe nxitjes se pllnes imil Ie remrave ( gra rome in valide Ie Irafikuara elj) duke u dhene nje
mbeshletje dhe bisneseve qe punesojne kelt kal egori
Per here tcpare ni si Ie zbatohej dhe ofrimi I praklikave oer Ie rinjte e sapodiplomuar ne menyre
qe te krijonin eksper iencen e tyre neper instilucione te ndryshme shtelerore ( ad ministrate
publike) duke pllnuar fillimisht ne pozicione Ie caktuar si praktikante kjo ishte nje ri s i e cilajo
ve tem do Ie mund Ie pergatistc speciali st Ie kualifikuar ~r te ardhmen e aferme por dote
motivonle dhe shume student Ie sapodiplornuar duke ju ndezur nie drile jeshi le ne lidhje me
tregun e punes dhe pozicionimin e tyre
23 Nje rol te rendesishem ka luajtur dhe organi zata nderkombelare e punes (lLO) duke paraqitur
sic do vit Stralegji per permiresirnin e qeve risjes se tregut te punes duke u baZlt3r ne nje qasje
shumeplaneshe ne mekanizma Ie fuqi shem Ie dialogul social dhe marrjcs se masave kunder
informalitetit dhc kushteve ne pune
Brenda tematikes ~~ Pune e Oenje per Ie Gjithe gjate periudhes 2012middot20 15 ILO do Ie
perqendrohet nr ere prioritete programJlike per Shqiperin~ t~ cilat duhet Ie shilten s i qellime
afat-gjata
Forcimi j kapaciteteve Ie institucioneve shleterore dhe partnereve soc iale per
penniresimin e adm inistrimil Ie Iregut Ie punes
~ Promovimi i punes se denje dhe rrilja e punesueshmerise Ie forces se punes ne Shqiperi
~ Forcimi i s islemil te mbrojljes sociale
I) Strategjia per Punesim dhe Aftesi ILO 2013middot2016
29
Kreu III
3 Sektori public dhe sherbimet publike
31 Cfare kuptojme me sektor Publik
c rare kuplojme me sektor public
Perpara se te b~jmenje anali ze te marredhenieve Ie punes ne sektorin public me pare duhet Ie
analizojme veti ku ptimin e kelij lermi pra se crare kuplojme me sector public Nt lidhje me
kititerm ka pasur sh ume perkufizime por nuk ekziston nje perkufizim juridik I sakle 1 noeionit
Ie sektor it pubti k Ne fibrin e autoreve Giuseppe Casale dhe Joseph Tenkorltlng me litull
Man-dheniel e punes ne sek lorin public ne v6hlrim krahasimor 1 keta dy aulore kane dhene
kete perkufizim per sehorin publik
Sipas ketij perkufizimi sektori publik perfshin 24
a) Njesi organizative qejane Ie finan cuar ne pronesi dhe ose Ie kontrolluara nga sh teti
b) Resurset dhe aktivitetet e sherbimit publik
c) Organizata te kOlltro lluara kryesislll nga qlveria ( pra menaxhet dhe punonjesit ne
sherbimin public kane nje diference Ie reduktuar ne vendimmiddotmmje organizative
Nt kete studim punonjesit pub li c referohen per nepllnes it c ivile dhe punonjes te tjere ne te
gjilha ni vele t e qeverise duke perrshire njesitc e qeveri sjes vendore dhe punonjesil e
nderrmarrjeve sht eterore megjithese ne disa vende marrdheniet ne sherbimin public kane
mbetur Ie ndryshem nga ai 1 seklorit pri val (dmth ne It kaluaren sektori privat ishte I shtyre ne
menyrt l ipike nga fi(imi ndersa qellimi I seklOril public ka qene sigurimi I (e mirave publike
dhe sigurimi I minqenies se pergjithshrne dhe mireqen ies se qytetareve ) sol karakteristikat e
sherbimil public public jane duke u bere indirekte me Ie ngjashme me ate Ie sektorit privat
Z Giuseppe Casale ~ Service publiC relacione eork Josep Tenkorang th e comparative overvieeN Geneva August 2008
30
Nje perkufizim tjeter per se kt orin public eshte se ai percaklohet st sektori qe grupon Ie gjitha
akli vitetet ekonomike dhe soc iale qe jane ne nga rkim Ie administrates nderrmarrjet publike
dhe organi zmal publike Ie sigurimeve shoqerore
Pro sektori public perfshin Ire perberes
1- Administratat qc murrin ne ngarkim aktivitele me interest e pergjithshem
2- Nderrmarrjet publike bull dmth nderrmarrjet 11~ Ie cilen nje person public mhan shumiccil e
kapitalit Keto tradicionalishl kane qene konsideruar 5i element I polilikes ekonomike
dhe sociale Ie qeverise SOl ato jane pri vali zuar dhe njekohesishl kane mbelur ende
publike kane ndryshuar menyren e lyre Ie funk sionimit dhe jane si nderrmarrje private
3middot Zyrat publike admini strative Ie ngarkuara me sigurime shoqerore ~ qe ad ministrojne
politikat sociale Ie shletit ato mund Ie mbeshlelen mbi organizmat Ie 51 drejles private
32 Kush jane Ie perbas hkctal dhc ndryshim e1 e sekt oril public dhe sherbimcve publike
Sektori public dhe sherbimel pub like nuk duh et Ie ngaterrohenNe fakt aktivitelet e shcrbimit
Pllblic mund Ie merren ne ngarkim nga organizma private Keto quhen deleg ime Ie sherbimit
pubikKeto organizma nuk I perkas in sektorit public perimetri [ sherbimit public eshte me 1
ampjere se a i J sektorit public SOl sherbimi public duke ako ma s i nje runks ion I Administrates
Publike Nje sherbim public eshte nje akti vitet qe konsidcrohet se duhet Ie jete I di spollueshem
per Ie gjithe Ky nocion mbelel mbi ate te interest Ie pergjjthshem par shll1ne shpesh ky mbetet
njevleresim subjektiv pasi nuk mund Ie Ihullet qe nllk ka nje perkufizim universal Ie pranuar
nga te giithe Ne praktikeeshte sherbimi public ajo qe pushteti public pereakton politikisht sit e
tille Ky eshte nociol1 I cuditshem nga ai I sekloril public
Edhe shprehja Sherbim Publik ka nje kuplim te dyri shle nga njera ane ajo percakton nje
aklivitet ose nje mision Ie interest te pergjithshem ( psh sherbimi public I shkolles) dhe nga ana
tjete r leres ine e organi zmave Ie ngarkuara me keto aktivitete te interest Ie pergjithshem Ie eilal
mund te jene si publike edhe private duke kaillara klshtu nga sherbimit public ne sherbimet
Pllbli ke
n Shte ti eeborg
31
Prej shume kohesh sherbimi pub lic ish te krite ti I vet~m qe kushtezo nte zbati min e se drejtcs
ad mini strative dhe kompetencen e gj ykates admini strati ve me ndryshirnin e viteve Ie fund it ky
kusht nuk eshte me e mjaftueshrne me zgjerimin e aktiviteteve te sherbimit public ni fushlt n
ekonomi ke dhe vend in me te rendesishem te marre nga e drejta priva te Kesht Ll sipas natyres se
ak ti vitetit dhe strukt ures qe e ka ne ngarkim mund Ie da llojme dy rasle
a) Sherbimel publike adminisl rati ve shume te ndryshme qe grupojne sherbimet qe nuk
kane qeJl ime industria le apo tregtare ( mbrojtja sh ko lJa pu blike etj) alo jane kryes is ht
Ie menaxh ua ra prej o rgan izmave publi ke dhe ne keto ra5te prevaon te e drejta
administrative
b) She rbimet pu bli ke indu str ia le dhe tregtare ( nderrmCl rrjet qe kryejne sherbimet e
furnizimit me energj i uje etj ato mund te kryhen ga organizma publike ose private
Kur e5ht1 Gala pe r orgamni zma private zbato he t kryesisht e d rej ta pri vate pa r nuk
mungon e drejta ad mini strative Ata mbesin nen (utelen e pusht etit public ( s hlelit
qeverisj es vendore) qe vcri fi koj ne leSe ato e kryejne misionrn e tyre apo nese e
respektojne parim in e baraz ise te aksesil Ie perdoruesve ne sherbimin publik dhe te mos
perfitojne prej nj e s ituate monopoli ne teres ine e territorit Ie vendit ose nj e pjese te tij (
pe rjashtimi I par imit te konkurenees)
Shumeqeveri ne pamundts i per Ie finnncuar vazhd ueshme rishl she rbimel publikevendos~n
I Te reduktojne dimensionet e sektoril le tyre public ase
2 Te ndryshojne strukwren e tij par gjithmone duke privi legjua r pri vati z imin e t ij
3 Kalimi nga prakti kn e sektoreve publike neate te sherbimeve publi ke tt e ilat
s igurohen ed he nga akto re jashte sektorit pu blic e rendes ishme eshte qe shoqeria Ii
marri ne c ilesine sasine dhe menyren e duhur ket o sherbime
33 R rcgullimi ( marrdhenieve Ie punes ne sektarin pub lic ne Shqiperi
Marred heniet e punes neS hqiperi ne se ktorin publi c dhe ate privat rregullohen nga Kod i I Punes
par edhe vete brenda sektorit publik (psh per ato insti t llcione (e c ilat hyjne ne fu shen e veprimit
32
Ie legj islac ionit Ie sherbimit Ie nepunesil civil ke to marredhenie rregullohen me26 ligj Of 152
viIi 2013 Per Nenpunesin Civ il
Kodi [ punes I Republikes s(Shqiperiseeshte I bazuar ne Kushtetuttn e Shqiperise dhe ne normal
e pergjithshme Ie se drejtes kom belare Per sa J perket sektorit public dhe atij privat aplikimi I
kodil eshLi I nj ~j(e Ne sektorin public problemet per zbatimin e kritereve dhe kushteve ligjore
pef lindjen zhvillimin dhe perfundimin e marredhenieve Ie punes jane Ie vogla Nderkohe qe
ne sektorin privat perjashtuar disa nga kompanite e medha seri oze Ie cilet respeklojne dhe
zbatojneligjislacionin ne fuqi shumica e kompanive nuk jane korrekte si me strukturat
shteterore ashlu edhe me punemarresit duke krijua r keshlu nj c sektor jo inrormal ne ekonomi
Kodi I Punes L igji Per Nenpunesin Civil dhe dispozila Ie Ije ra ligjore e nen ligjore perbejne
nje baze Ie mire ligjore per rregullimin e marrdhenieve Ie punes dhe per Ie mbrojtur
punemarresin nga largimel abusive nga puna Konfliktet e Dun eS ne kete drejl im mllnd Ie
zgjidhen me mirkuplimin e paleve ne Ie kundert ata muod Ie drejlohen s ipas rastit Kom isionil
te Sherbimit C ivil dhe gjykfl les kompelente ve ndimel e fo mes se prere Ie cilel jane Ie
delyrueshme p~r zbatimin nga paleL
Shoqeria c ivile dhe media jane aklore qe pa pmur Ie drejte t u japin zgjidhje konnikteve ne
kete rushe behen pjese akti ve e diskulimit trt shqelesimevc soc ia le qe krijohen nga largimet e
padrejta nga puna dhe reagojne per Ie mbrojtur te drejtal e nje riut dhe lirite Ihemelo re pa u bere
pale me subjektet e perfshira ne konflikt
Ky studim eshle nje pjese e kesaj filozofie dhe tenton te evident oje problematikat ne lidhje me
Irajlimin e larg imeve nga puna s i nga ana e ad min istra tes publike ashlu edhe nga struktural
kompetente per s hqyrtimin e lyre 27Nga monitorime dhe studimet e vendimeve kane dale ampietje
terendesishtne te cilat flasin jo velcm per mangesi ne respektimin e procesit te rregullt ligjor ne
trajtimin e largimeve nga puna prej s istemit gjyqesor par edhe problem Ie renda qe kan ~ te bejne
me zbalimin e legji slac ionil ne fuqi qe rregullon kelt rushe
34 Studim 1 nderprejes sc kontrates se punes (Ilashkia Tirane dhe Bashkia Durres)
~6 Ligji nr 152 viti 2013 Per Nenpunesin Civil 11 Komiteti Shqiptar I Helsinki Situata e diskriminimil ne procesin e (argi mit nsa puna ne Shqiperj Tirane dhjetor 2011
II
2SSipas nje studimi t~ kryer nga Qendrlt1 Sui Juris projek ky I financuar nga USA ID me
tematike Zbali mi r Ligjil ne mbeshlelje te qendrueshmeri se dhe rritjes se performances ne
administraten publike u vu re nje domosdoshmeri e ndeshkimil t( lilUllareve Ie insliluc ioneve
perkalcse ne lidhje me largimet mas ive ngCl puna Me mijera jancpersonat Ie larguar
padrejtesishl nga puna keto 15 vitet e fundit por nuk ekziston asnjeherc nje pergjegjes 1 vetcm
per keto largime Me ane Ie ketij projekli qendra ~S ui Juris ka arritur Ie indetifikojeinstilucionet me problematike ne lidhje me kete ces htje referuar dhe bur imeve te
ndryshme kryesisht zyrtare ka nxjerre nje future financiare per demin e shkaktuar ne lidhje
pushimet nga puna pagesaL qe duhet Ie kryejnc ng3 vendimet e forms se prere dhene ngu
gjykata Gjate mbledhjeve teinformac ioni t ne shume institucione nje vemendje Ie veca nle ki shte
dhe Bashkia e Tiran~s dhe Bashkia e Durres it ne lidhje me keto pushime masiveku rezultuan se
2~e vilin 2009 ki sble 17 persona qe kishin nderprere Ie manmiddotdhenien se punes me deshirc
4 ishin ne li stepritje 1 ne prilje per pencion dhc 4 zgjidhje konlrate
Ne vitin 2010 ki shle 15 persona kishin paraq ilur doreheqje 4 kishin mbushur mash en e daljes ne
pension dhe 5 persona kishin zgjidhur kantraten e punes ne menyre 1e njeanshme
Ne vitin 20 11 ki shte 37 punononjes qe ki shin paraqitur doreheqjen 7 ishin ne liSle pritje bull 8
kishin dale ne pencion dhe 50 strukture 3 persona ki shin perfunduar kOnlraten ne afat Ie
percaktuar 1 punonjes ishte Irasferuar dhe 4 pUllonjesve I ishin paraqilur mam per shkeJje ne
detyre
Ne vitin 2012 ishin 36 persona qe ish in larguar me deshire 8 ishin ne listre pritje dhe nje
punonjes ne pencion
J~e vitin 201 3 kerni 36 punonjes Ie larguar me deshjre 8 ne listeprilje 4 qe ki shin mbushur
moshen per daljen ne pencion 4 punonjes ki shin zgjidhje re kontrates ne afal Ie perca kt ua r nje
punonjes kishte kerkuar Irasferim
18 Sialistika nxjerre nga konlerenca e realizuar nga qendrl Sui Juris me terne Zbalimi Iligjit ne mbeshtetje te h
qendrueshmerise dhe (ri l jes se performances oe AI 19 Zyra e informacionit Bashkia Tirane JO Informacion I dhene nga Burime zyrtare BClshkia Tirane
34
Ne vitin 2014 rewltonin 33 largime nga puna me deshire 5 punonjes kishin dale ne pencion
dhe 5 punonjes ki shin perfunduar kontraten e punes me arat Ie percaktuar
Nt vitin 2015 rezuhonin 51 largime me deshire ( r araqitur doreheqje) 2 punonjes rezuhonin Ie dale ne pencion dhe 8 punonjes Ie pushuar SI ndryshim structure 2 pUllonjes rezultonin Ie kishin
perfunduar kontrat~n e punes ndersa 4 prej lyre rezultonin ne zgj idl~ e Ie kontratcs se pun~s ne
menyre Ie njeanshme
l lSipas Ie drejtes sie informimit Bashkia Durres nga dergoi informacionin ne lidhje me largimet
nga puna ku rezultuan se nga viti 20 II deri ne vitit 2015 ish in
38 punonjes qe ki shin pltlraqitur doreheqjen ( sipas kontaktimit l1e pjese e lyre rezultonin qe
punonin ne instance me Ie larta pozic ion i ose ne institucione shtetcrore Ii Ijera)
20 punonjes qe ki shin mbushur moshen e daljes nepencion ampjail ket yre vileve
5 punonjes kishin perrunduar kontraten e punes ne aratin e caktuar
Sipas nje pasq yrimi Ie s ituates u vu re qe ceshljel po litike zene nje vend Ie rendes ishem ne
punesimin e punonjesve si dhe ne kohezjmjen e kontratave te lyre Bashkia Durres duke u
ndodhur perpara faktit qe kryetari actual ka nja mandate Ie] rezulton qe largimel nga puna jane
Ie minimizuara gje qe bie ndesh me Bashkine Tirane ku gjate ndryshimil te kryetareve kern dhe
pushirne masive Ie punonjesve ne periudhe kohore Ie njejte
11 Informacion I dhene nga Bvrime Zyrtare BashkiCl Ovrres
35
KREUIV
4Rregllllimi I marredhenieve te punes De Shqipcri sipas ligjit Per Nepunesin
Civil U
41 Evolimi historit I ligjit Per Nepunesin CiviF
Shqiperia ka nje Iradile te ndrejtimit pO litik te Shleli edhe pse jemi nje shIel I vogel gt me nje
administrate Ie vogel publike dhe me nje numer Ie kufi zuar Ie punonjesve publike Sek(ori puhlik
eshte duke kaluar neper reforma shume dinilmike ne rrugen df~it Inlegrimil Europian Duke
pasur parasysh kushtet e tilla kom iza ligjore ne fu shen e marrdhenieve Ie punesimit ne
sherbimin civil duhet Ie synoje forcirnin e unitetit Ie sherbimit civil dhe ti~jete mjaft neksibel
per te lejuar qeverine Ie pershtaste sistemin me ndryshimet e shpeshta qe po kal an vendi dhe ne
zhvillimin ne (ushen e kapciteteve nj erezore J2
Perpjekja e pare per krijimin e nje sherbimi civil proles ioni st e Ie materializuar ne ligjin Nr
8095 date 2 [03 1996 nuk nlllndi Ie bashkejctonte me kete rdite shumevjecare
Ligji [ vitil 1996 nuk benle dallime nennjct rnarredheni es juridike Ie nepunesve dhe
marrdhenieve Ie Ijera Ie punes pasi ato n eg ull ohes hin sipas Kodit Ie Punes Rregldl we Ie ketij
Kedi I nenshlroheshin si nenpunesil ashlll edhe pundor~l e Ihjeshle Pas kri zes se Ihelle qe
perfshiu administrflte n publike nete res i ne vijim Ie shndenimeve politike Ie vileve 90 re ronna e
fundit duke se e ka stabilizuar te pakten ne nivel knceptllal administraten publike nc rolin e saj
rregullator Nal yri sht mbetet shume per ebert qe admini slrat a publike Ie persose rolin e saj ne
jeten shoqerore dh e eko nomike Ie vend it
Pra me sherbim civil kuplojme veprimlarine e punonjesve Ie administrates publike qe kane
cilesine e nenpunesit c ivil per Ie rea li zua r fllnksionet e saj bazuar ne Kushtetute e ne li ~e
Ligjj actual ne ruqi I sherbimit civil kltl ngrilur nje sistcm Ictere te drejtash e detyrimesh per
nepunesil civil Ie c il etjane ne nj e balancim pushtelesh mes punemarresve dhe punMhenesve
keshlu qe cdc e drej(e e vecanteeshle e bltl lancuar me disa detyrime Te drejlat dhe detyrimet e
l Draft document Mbi nje ligje te ri oer sherbimin civil ne Shqiperi h pergatitur z Zhani ShOlPO ne bashkepunim me Dr Hans -Achim Roll konsulente te Sigma me kerkese te DAP 1 tetor 2010
36
- -- --- -- ---- --- -- - --- - -
nenpunesve civil rregullojne elementet e nje rarorti kontraklual te punes Ie lidhur midis
nenpunesit civil si punemarres I institucionit dhe administrates pubJike si punedhenes
42 Karakteristikatthelbesore tC Ligjit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil
Ligji Per Nepunesin Civil rregullon ne menyre Ie qarte dhe Ie plate marredheniet ne skemat e
administrimit civil 1 rnbeshtelur kryesisht tek pozicioni (post i) duke e kombinuar ale edhe me
disa elemente te sisternit te karrieres Karakteri dominues I sistemit Ie pozicioneve verehet n18
elemente Ie tille si kriteret e rekrutimit ngritja ne detyre levizja paralele etj
Fryma e ligiit te siperpermendur ka synuar krijimin e nje sistemi kryesisht te hupur Ie Sherbimit
Civil duke krijuar njekohesisht premise edhe per mobilitet te brendshem dhe karriere Tregllesit
e viteve te fund it lidhur me ngritjel ne detyre dhe levizjet paralele deshmojne megjithate ne
praktike kemi te bejme me nje sistem thuajse teresisht te hapur per konkurim nga jashte
perfshire dhe vecanerisht pozicionet me te larta drejtuese te Sherbimit Civil ( sekretari I
pergjithshem drejtori I pergjithshem etj rekrutimet per pjesen me te madhe te ketyre
pozicioneve realizohen nepermjet proced II rave Ie konkurrimil Ie hapur per kandidate te jashtem
por pa perjashtuar konkurrimin e nepunesve aclual civil
Qellimi J ketij ligji eshte krijirni I nje sherbimi civil Ire qendrueshem professional te bazuar ne
merite integritet moral dhe paanesi politike
Ky ligi percakton marredhenien juridike ndcrmjet shletit dhe nepunesit civil gjithashtu percakton
rregullat per administrimin e sherbimit civil
43Parimet baze per statusin e nepunesit civil
Sipas nenil 5 te ligiit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil Sherbimi Civil eshte I ndertuar
dhe verran mbi bazen e parimeve teB
I Shane eve te barabarta
2 Mosdiskriminimit
33 Neni 5 ligjit 1522013 Per nepunesin civil ne Administrimin e Sherbimit Civil
37
3 Merites
4 Tc Irasparences
5 Te profesiona li zmit
6 Paanesise po l it ike
7 Qendrueshmerise ne de tyre dhe vazhdimesise se shhbimit civil
44 Fusha e veprimit te Iigjit per nepunesin civ il
34 Nen i 2 Iligji per nepunes in c ivil percaklon ru shen e ve primit Ie tij nepermjet per fshirjes se
te gi ithe nenpunesve qe lIshtrojne nje funks ion public ne nje institucion tt admini strates
ShlehrOre institucion Ie pavarur apo njesi Ie qeveri sjes vendore me peljashlim
a) Te Ie zgjedhurve
b) Ministrit dh e zevedsmini st rit
c) Funksionaret e emerruar nga Kuvend i bull Presidenti I Repub li kes ose Keshi lli I Ministrave
d) Gjygjta re t dhe prokuroret
e) Nenpunesit e ad ministra t~s gjygjsore
I) Ushtarakut Ie foreave le armfliosu ra
g) Personelitle Sherbimil Infonnali v Shleleror
h) Personelit Ie njesive publi ke direkte te sherbimit
i) Anetarit dhe kryeta rit Ie organeve kol eampjia le drejtuese Ie komiteteve apo institucioneve ne
vares i Ie Kryeminislri se apo Ie nje mini stri
j) Punonjesit adm inistrative
k) Funksionaril Ie kabinetit
Shtrirja vertikalc
J5S lllrirja vertikale e rushes se veprimit Ie LSHC nis s ipas Ilj~ skeme hi erark ie nga pozic ioni I
sekrelarit Ie pergji lhshem te ministrise dhe shkon deri ne nive l special ist J6ne praktiken e
1 Neni2 ligji 1522013 per nepunesin dvilshy
38
- --- -----shy
deritanishme vihet Te nje konso lidim I kenaqshem ne kategorite e ulta dhe Ie mesme ndersa per
kalegoriH e lana Ie Sherbimit C ivil tregues i I qarku llimil ka qentH lane rue qe regan per faktin
qe keto pozicione jane dis i me Ie ekspozuara ndaj ndryshimeve te mundshme politike apo edlle
ndaj rap0rl eve persona te epror vanes pavarsishl nga moti vimi I drejte apo abuziv I k~lij
qarku llimi
Shtrirja ho riw ntale
Shtrirja horizol1tale e fu shes se veprimit te LSHC eshte e ku fizu ar ne disa institucione (KM
ministry institucionet e pavaruara bash ki qarqe elj
Fusheveprimi horizonta l [ ligjit ne ketedimension ne ni ve l qendror zbatohet per
a) Administraten e mini strive zyres se krycministril (rreth 1500 nepunes civile)
b) Adm inistralen parlamentare dhe te presidences si dhe administraten e instilucioneve Ie
pavarura qe raportoj ne drejt pltrsedrejti ne Kuvend (rrelh 2800 nepunes civile)
Stalusi J disa kategori ve te Ijea nepunesish te institucioneve It lilla si tatimet bull dogana polic i
diplomaci etj rregullohen me ligje perkate se te eilat ne thelb permbajne eli sa elemente Ie
ngjashme OSe Ie pemfena me ato Ie statust Ie ncpunesi t civil Statusi i pjeses tjeter te
punonjesve Ie administrates publike ( ars imi shendetcsi etj) perfshire administraten dhe
punonjesit e degeve ne vflres i Ie ministrive ne rrethe ose qarqe e qe perbejne dhe numrin mlt Ie
madh Ie punonjesve ne kete sector bazohet thjeshle ne kod in e punes
Fusha e veprimit rnaterjaJ
Fusheveprimi malerjai nenketedimension ligi i ka rregulluar elemenlellhelbesore me rendes i per
marredheniet e punes te nepunesve civil Ie ci lmjane te ndryshme nga alo per punonjesit e ljere
publike Ie ci let jane zbvilluar pas kesaj me akte dyteso re nenligjore kohn e punes dhe
pushimit etj
~Slrategjia nderseklorjale e reformes nE administrOiten Publike (SNAAP) ne kuader Ie strategjise kombetare per zhvillim dhe in tegrim (2009- 2013) Tirane Shlalor 2009 16 Neni 19 I ligji l sherbimit civil ka tegorile e nepunesve civil jane keto 1 Nepunes civil Ie kat egorise se larte drejtuese 2 Nepunes civil te kategorise sl mesme drejtuese 3 Nepunes civil v te kalegorise se ul et drejtuese Anep unes civil Ie kalegori se ekzekutive nepunes civi l Ie kalegori se se larte drejlues konsiderohen keto pozicione a) sekretar I pergjilhshem b) drejlor departamenti c) drejlO( I drejlorise se pergjilhshme d) pozicione te barazvlefshme ne Ire Ie parat ne institucionel e administrates publike qendrore apo vendore
39
Ne lidhje me disa aspekte Ie marredhenieve te punesimit (psh mosha e daljes ne pension
sigurimi socia l dhe shendetesor) LNC permban nje reference te p~rgj ith shme ne legj isiacionin e
pergjithshem te punes ( Kodi I Punes) si legj islacion plotesues Disa eiemenle Ie Ijera Ihelbesore
( deklarimin e pasuri se bull konfliktin e interesave skemen e pensioneve ploHsuese elj gjithashlu
te rendesishme pir marredheniet e punesimit te nepunesit civ il jane te shpemdara ne
legj islaeionin e posacem I eili zakonish t rregllilon te gjithe ose nje pjese te madhe te pllnesimit
publik
45 Pranimi ne Shcrbimin Civil 31
Pranimi ne sherbirnin civil ne kategorini ekzeklltive behet nepermjet nje kankurrirni tehapur
kankurimi organizohel ne menyre periodike nga njesia pergjegjese per seci lin nga grupet e
percaktuara ne piken 8 tt nenil 191e ketij ligji
Konkurrimi zhvi llohet ne dy faza
a) Yerifikimi paraprak nese kandidatet plotesojne kerkesat e pergjithshme dhe ato te
posacme sipas shpalljes se konkurrimit
b) Vleresimi I kandidateve
Verifikimi paraprak kryhel nga njes ia pergjegjese ndersa vleresimi I kandidateve behet nKa
komiteti I perhershem J pranimit I krijuar per secilin nga grupet e percaktua ra ne piken 8te nenit
19 Ie ketij igji
Kandidatet fitues qe marnn 70 Ie pikevc talale tevleresimit renditen nga komiteli I
perhershem I pranimil sipas pikeve Ie marra ne li slen e kandidaleve Ie sukseshem
~shte Keshilli Ministravc qe mirnton negulloren e hollesishme per krij imin perberjen dhe
veprimtarine e komiteteve Ie perhershme te pranimit si dhe lTegu llat e hollesishme per
proceduren e pranimit dhe vleresimin e kandidateve
n Neni 22 Iligjit HPer Nepunesin Civil ~
40
46 Ngritja ne detyre
JSNgritja ne delyreesilic kalimi I nje nepunesi c ivil nga pozicioni actual I punes ne nje ni vel
pozicion me 1e larte ne te njejtin institucion osc ne nje in sti tucion tjeter te administrates publike
qendrore apo vendore ( kur nje vend I till e ekziston) Ngri tja ne detyre reali zohet rea lizohet
nepennjel procedures sekonkurrimit organ izuar ga njesia pergjegjese per nj e ose disa
pozicio ne te tira Bazuar ne parimin e neoit 20 ( shanceve Ie barabarta profesionalizmit etj) te kClij ligji Nese vendi I lire I kategorise se utel apo Ie mcsme drejtuese nllk eshle plotesuar sipas
nenit 25 te kctij ligii ai plotesohet nepennjet ngriljes ne detyre
Mund te aplikojne per ngritje ne detyrevetem nepunesit civil te oj e kategorie pasardhese te
pnnesuarit ne Ie njejten apo ne nje institucion tjete te sherbimit civi l nese plotesoj ne kushtel
per ngrilje ne delyre dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Nese vendi I lire nuk plolesohet nepermjel procedures se ngritjes ne detyre nje procedure Ijeter
mund Ie organizohel Brenda nje afali 3 mujor deri ne plOleurosimin perfundimlar Ie vendit Ie lire
nese eshle e nevojshme mund Ie zbatohet procedura e tras ferimit Ie perkohshem ne interest e institucionit sipas shkronjes a Ie pikes I Ie nenit 48 Ie kctij ligji Keshilli J mini strave miraton
kushtet qe duhet Ie plotesojne nepunesit per ngritjen ne delyre dhe proceduren e hollesishme Ie ngritjes ne detyre
Ne prakt ike ngritj a ne detyri ka ndoshur ne perqindje Ie vog la rastesh Ekzistojne megjithale
di sa paqartesi lidhur me ndryshimin e pozic ionit brenda nje kategorie ( Ie larte) nese kjo perren
ngritje ne delyre apo levizje paralele gje qe veshtireson pasqyrimin real Ie ket ij Ireguesi
AVflnlazhi kryeso r I kesaj dllkurie eshte se konkurimi public ka promovuar lerheqjen e
kandidateve Ie af~ ngajashte admi ni strales gje qe krijon mundesine e sjellj es se njohuri ve dhe
metodave Ie reja Ie punes nga ala kandidate qe kane studjuar jashle ve nd it apo nga ata qe vijne
prej sektorit privflt Disavantazhi nga ana (j eter kate beje me pranine e nje kostoj e opportune ne
lidhje me s igurine e karrieres qe mundte mOli vonle me mire nepunesit e brendshem civil
47 Uvizja paralele
J Neni 26 Iligjit nr 152 2013 U per nepunesin civil U
41
Plottsimi I ve ndeve Ie lira ne kalegorine ekzekuti ve ala H~ ule apo Ie mesme drej lUesc behel se
pari nga nepunesit ciyile Ie se nj ejles kalegori nepermjet procedurts paralele Kush mund Ie
aplikoj ne per plotesimin e nje vendi Ie lire nepermjet procedures 51 Iev izjes paralele 5ipas pikes
1 nen 25 I ketij ligi i gt nepun sit civile Ie se njejtes kalegori ne Ie njejtin apo ne nje institucion
tjeter Ie sherbi mit civi l qe plotesojne kllshlet per para lele dhe kerkesat e posacme pef vendin e
li re
Yleres imi 1 kandidateve Ie inte resuar kryhe nga nje komi sion I brendshem I krijuar ne cdo
emiss ion nepermjet nje procedure Ie bazuar ne parimel e parashikuara ne piken I neni 20 Ie
ketij ligji Perfaqesuesi I njesise pergjegjese esbte anelar I kom isionit te brendsghem
Ne perfundi m te vl eres imit komisioi mund te ve ndose
a) Perzgjedhjen e kandidatit me Ie pershtatshem per tu emeruar ne vendin e li re
b) Perfundimin e procedures pa asnje teperzampjed hur ne fast se asnje nga kandidatet e
interesuar nuk ploteson kushtet dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Keshill i I Ministrave miralon
a) Kushlel qe duhel Ie pJolesojne nepunesit per levizjen parale le dhe procedurat e
hpo ll es ishme te levizjes paralele
b) Rregullal pfr krijimin dhe perberjen e komis ionit Ie parashikuar ne piken 3 Ie kctij neni
48 Oisipiina ne sherbimin civil (SHe)
Disiplina ne Sherbimin Civi l ka Ie beje me mnsa l di s iplinore qe jepen ne rastel e konslalimil 1(5
shkeljes serregullave apo Ie moskryerjes se detyrave Masat disiplinore dal lohen nga vleresirni
negativ I perfosmances Vendim-marrja ne lidhje me ke lO procedura perqendrohet tek epror
di rect dhe me pas ekzis(on mundesia e ankirnit Ie drejteperdrejte ne KSH C Sipas nje studimi
eshte ve ne re qe nllmri I rn asave di siplinore ne praktikeeshte I voge l verehet nje shperndarje j o
uniform e tyre lakonisht nje numer relalivisht [mad h [ masave di si plinore vihet re ne mornente
ndryshimesh politikc
42
Ligji eshte relativisht J pltiqarte lidhur me zbat imin e mases sl uljes nedetyre ) kur nje institucion
( ku eshte dhenc nje mase e (ille ) nuk ekzistojne vende pune Ie oje kategorie Ie lIle ne keto
raste nje mase e tille fezulton e pazbatuesh me apo te pakten problemalike Dicka e ngjashme
konstatohet edhe lidhur me mundesisne e kthimit ne pozicionin e rneparshem pasi parashkruhet
masu di sipiinore
49 ASPA OHE PROGRAMET E FORMIMIT PIWFESIONAL
ASPA
39Ne varesi te Ministri se se Brendshem krijohe dhe Shkolla Shqiptare e Administrates Publike
(AS PA) SI jnst itucion public qend ror me se li nc Tiran~ASPA ka autonom i administrative dhe
akadem ike Ajo ka per qeHim formimin professional Ie nepunesve civil 5i dhe cdc individi tjeter
vendas ase H huaj qe nuk esh te pjese e sherbimil civil dhe qe plOleson krilerel e kerkuara
Forrnimi profess ional perfshin programin e forrnimit Ie Ihelluar Ie kandidateve per kalegorine e
ncpunesve civile te ni ve lil Ie Jarle drejtues anetare te tru pes se nepunesve civi le ni velit Ie larte
drej tues si dhe programin e formimit Ie vazhdueshem Ie nepunesve civ il dhe Ie cdo indi vidi
tj eter jashte ketij sherbimi
Buxheti ASPAmiddots percaktohct si ze I vecanle ne Buxhelin e Minislrise se Brendshme
Organel drej tuese te saj jane
I Keshilli drejtues
2 Drej lori
KeshilJi drejtll es perbehel nga [2 anetare dhe kryesohet nga nj e prej rektoreve Ie lmiversitetcve
I zgjedhur nga Kon ferenca e Rekloreve Ie Shqiperise Ne perberje Ie lij jane perfaqesues dhe
drejtues Ie larte Ie min istrive organeve Ie qeverisj es vendore DAP- it universiteteve shoqerisc
civile dhe biznesit sipas percakli mil te bere me vendim Ie Keshill il Ie Ministrave
I Neni 91igji 1522013 Per NepuneStn Civil
43
Keshilli drejlues miraton po litikat bull slrategjite dhe partnerilelet e ASPA-s hal10n kuadrin
rregullal0r Ie saj 5i dhe miralon projektbuxhetin dhe s trukturcn organizali ve Ie ASPA-s
Detyra Ie hoJlesi snme te keshillit drejtues percaklohen me vendi me te Keshillit Ie Ministrave Ne
percaklimin e polilikave Ie perzgjedhjes dhe Ie formimil bull ASPA detyrohel Ie bashkpunoje me
DAr-in s i njenjesia e ngarkuar j)tr centrgatitjen dhe mbikqyrjen e zbatimit Ie polilikave
shteterore ne sherbim civil
Drejlori I ASPA-s emerohet dhe lirohel ne detyre sipas kritereve dhe rregullave Ie percaktuara
per anetaret e trupes se nepunesve c ivile Ie kalegorise se lartc drejtuese Perjashlimisht deri ne
moment in e fillimit Ie efekteve Ie kelij ligji drejlOri I ASPA-s emerohel me vendi m Ie Keshi llil
te Ministrave me propozim te Ministr e Brendshem
Nepunesil e ASPA-sderi ne momentin c IIUjmit te efekteve Ie ketij lirui emerohen nga Drejtori
I ASPA-s s ipas procedures se Kodi Ci vil Keshilli 1 Minislrave miraton rregullal e holl esishme
per menyren e organizimit dhe funksionimit Ie ASPA-s
Programer e formimit profesional
AS PA ka per delyre leofroje formim profess ional nepermjet perfshirjes se programeve Ie
meposhtme
a) Program Ie foonimit Ie thelluar n~ baze Ie Ie cilil formohen kandidalel per anelarel Ie
TNO-s (niveillarte drejwes)
b) Programe Ie formimil t~vazhdueshem ne baze Ie Ie cilit trajnohen ne vazhdimesi dhe
n~ lidhje me punen e nepunesit civil te te gjitha kalegorive si dhe cdo indivit tjeter
j ashte sherbimit
ASPA ofron mundesine e pergal irjes paraprake Ie kandidateve per te marre pjese ne
konkurrimin e hapur per kalegorine ekzekutive kundrejt tmires
ASPA realizon sludime dhe bOlime ne fushen e administrates publike Sludenlel e AS PA-s te
perzgjedhur nga shoqeria c ivile bisnes i apo individi jashlc sherbimil civil detyrohel te paguajne
larjf~ Keshilli I Ministrave miraton lariftin perkmese per cdo trajnim
44
KREUV
5 RREGULLIMI I MARRDHENIEVE TE IU NES NE SHQIPERI SIPAS KODIT
Til PUNES
51 Kodi I punes dhe rregullimi I marrdhenievc te punes ne administraten publike
Marredhenia e punes ne vendin lonerregulohet nga Kadi I Punes I Republikes se Shqiperise I
cili eshte li gj i kryesor per rregullimin e ketyre mltl rrdhenieve ne dispozital perkatese te lio Per
te kl ptuar memire gjendjen e egjislacionil shqiptar pqr marrdheniet c punes eshle e nevojshme
Ie bcjme nj l anaiize te pergjithshme Ie legjislacionil perkates Ky Kod eshte krijuar me qellim
Ie rregulloj marrdheniel e punes ne tregLlll e ekonomise private dhe iniciatives se li re Ne
sekto rin publik prob1emet pcr zbatimin e krit ereve dhe kushteve ligjore pcr lindjen zhvillimin
dhe perfundimin e marrdhenieve Ie punes jane Ie vogla Kodi I Punes parashikon nje
serhregu llash ne mbroj~e Ie punemarresve sin e mstin c fillimit vijimit dhe Ie perfundimit te
marredhenies se punes Kodi parashikon nje rregulJ te posacem per rastet kur punedhenesi eshte
organ J administrates pubJike gjithsesi ky parashikim duhet te kuptohet sakte nga vete organet
dhe ndoshla Ie shoqerohet ed be me lTegullime I~ tjerf Ie posacme per administralen pllbJike
Nje analize e tilleeshte hapi I pare per I ~ evidentuar boshlleqet dhe problemalikm qe ajo mbar
Gjithashlu nje an aJ ize e tilleeshtc e nevojshme per Ie ku ptuar nese prob lemet e qendrueshrnerise
pavars ise ose meritokracise ne administraten pub like rrjedhin per shkak Ie mangesive ligjore apo
moszbatimin korrekl Ie Jigjit
42Kodi punes rregullon Ie gjilha marredheniet e punes ne administratcn publike me perjashlim
Ie marrdhenieve Ie punes Ie personave punesimi I Ie cileve rregullohet me ligj t~ vecante pra Ie
gjitha marredheniet e punes ne organet e administrates publike qe nuk I nenshtrohen nje
rreguHimi Ie veCaJ11e me li gj do Ie rregiullohell sipas dispozilave Ie ketij Kodi Madje ky Kod
parashikon qe per as sa ligji I vecante nu k parashikon zgj idhje per problemet e lidhura me
marredheniet e punes perseri do te gjejnc zbatim ne di spozilat e Ketij Kodi
lt0 ligji nf 7961 dal e 127 1995 Per Kedin e Pun es n~ Repu bliken e ShqiperisE I ndryshuar
4 1 Or Eralda Ca ni Anarize e legjislacionit mbi marrdhenel e punes ne administraten publike ne Republiken e
Shqiperi~e ne kuadrn e projektit te qendres AKSES ALBANIA Per nje administrate publike tre qendrueshme dhe
profesionale ~ mbeshtetur nga Ambasada Gjermane ne Tirane dhjetor 2009 41Neni 4 I Kod te Punes
45
Ky Kod 11 ~ kreun JIl Ie tij parashikon oj sere pari mesh mbi Ie eilal mbes hteten marredheniet e
punes Edbe pse parimin e konkurrueshmerise apo Ie trasparences nuk e permend lie nenin 11 Ie
tij parashikohet se normal e se drejtes Ie d iet rregullojne marrdhenien e punes kane perpares i
qe edhe veH KushlelU ta parashikon oe nenio 11 6 Ie saj Kod i rendi Kushtetuten Konvenlat
Nderkomelare It ratifikuara e me pas li gje Ie tjera duke renditur Ie parin nga 10 Kodin e Punes
Pra perforcohet edhe nje here rregullimi qe Kushtetuta parashikon ne neni n 107 qe marrdhenia e
punes per nepunesit civ il publike bazohet ne lrasparence konkurrueshmeri e profesionalize m
52 Lidhja e kontrates se punes
Kodi I punes ne nenio 19 Ie tij parashikon qe lindja e marredhenies se punes kryhet nga
punedhenesi I ci li puneson ne menyre Ie drejtoirdrejte punemarres in Ky punedhenes perdo r
zyra shtett~rore Ie punesimit ose agjensite priva te Ie punesimit per le punesuar punemarresjn ky
parashikim eshU h~H1lmr me qeJlim qe tu sherbeje person ave juridik pr iv m Ie cilet mund Ie
zgj edhin me sa duke rregLdlal e lyre Ie punesimil te pu nonjesve Ie lyre [ referuar nekuadrin e
detyrimil kllshtetues pe r konkurrucshmeri dhe tra sparence pcr punonjes it e administrates publike
bull ky rregullim do Ie s ilhe konfuz ion dhe paqanes i Pm ka nevoje qe ky Kod meqeeshle li g baze
edhe per marrectgheniet e punes ne admi nistraten publike bull te specifikoje nje rreguHim Ie posac me ne kontrat en e punts apo edhe referimi tck e ashtequajtura kontrate kol ektive e
punes Sigurisht qe cdo rregu lli m qe do te bellej me akt Ie posacme li gjore e vecnneri sht
nenligjore do Ie ishl e I delyrueshem per lidhjen e nje konlrale punesimi Gjithsesi s ic ulna
edh e me la rt profesional izmi apo kerkesa per kritere Ie cakluara piir punesim Kodi I punes Illik
e percakton si kriter punesim i
53 Kohhjatja e marredhenieve te punes
Marresheniet e punes sipas Kodit teP unes lidhen sipas nj e kohezjatje te pacaktuar dhe nje
kohezjatje te caktu ar 43 Kodi me qell im krijimin e rnarn=dhenieve Ie qendrueshme tepunes
parashikon qe si rregul kontrata e punes lidhet per nje periiudhe te pacaktuar Nese
konlra la e punes do le lidhel per nje periudhe Ie cak tultlf kjo duhel jus lifikuar per arsye objekti ve
o Kreu XIV neni 140 I Kodit te Punes se Republike$ $e Shqiperise I nd rysh uar 2003
46
qe lidhen me nar yren e perkoheshme Ie detyres nJ Ie eilen punemarresi do lepunesohet 44 T~
gjitha rregullimet mbi kohezjaljen e punes kohezjatjen ditore ne pune 45 pagesen pushimin
Javor e vjetor punen e nates apo kohe feslash dhe pagesen per Ie detyrimin per kuaifikim
punonjesish elj jane rregullime Ie eilel pltl dysh im mundesojne nj e status Ie caktuar te mbrojtu r
Ie punonjesit per punen qe kryen pushimin qe duhe Ie kete si dhe pagesen qe duhe Ie marre
per punen qe kryen Mund Ie permenden (dhe nje sere nenesh Ie ketij ligji qe synojne
rregu llimin e sigurise dhe mbrojtjes Sf shendet it ne pune si psh Nenel 39-75
Ne pergj ithesi keto rregullime duke qene edhe ne Iefiektim te traktateve Ie m iratuara nga 46IL0 dhe ratifikuara ga Shqiperia ne te njejlen kohe refleklojne edhe shu me prej dire ktivave
Ie BEmiddotse
Te lill a mund tepermenden
47Direkl ivat 2003 l Ee e parlamentit dhe Keshi llit Ellropian Mbi aspekte Ie caklllam Ie oreve Ie
punes
Direclive e keshillit 9 1533 EC vi lil 99 1 Mbi del yrimin e punedhenesve per te informuar
punemarresit mbi kushtel e kontrates apo Ie marrdhenieve Ie punes
Oirektivat 781 EC vi lit 2000 Krijimi I nje kornize te pergjithshme trajtim I barabarte ne
punesim dhe pro fesion e e ila kerkon Irajl im Ie njejle Ie personuve pavars isht nga bes imi felar
paaftesile gj inia orienlimi seksual elj ne marredheniet e punes apo profesion dhe ltlnetaresite
ni orgMizata te caktuara
Nje organ I administrates publike krijohet per Ii sherbye r nje interes i public Ie eaktuar dhe
z1konishl organet e adminjSlr31iS publike krijohen SI persona juridike me akte liampjore per Ie
ekzisluar per nje periudhe Ie pacaktuar kohe ose ne raste Ie caktuara per Ie traj tuar ceshlje per
tC eilat vendoset nje kufi koh or I cfl ktua r4 ~ Edhe ne rltlSle Ht ill a si kjo e fundil akli li gjo r apo
Neni 140 I KPU NE5 parashikon se U nese koheljotja nuk percokrohet me sokresi ngo paler gjare idhjes se kontfoftS ojo ((ojtohe si kontrote me periudhe Ie pocokruor ~5 ligji nr 136 viti 201 5 per disa shtesa dhe ndryshime n1 ligjin 7961 te vitit 199 5 te Kodi I pun~s 1Republikes se Sqiperise i ndryshuar ~o Organizata nderkombtHare e punes ( ILO) n Directive 2003 EC of the European Parlament and of the Council o f 4 November 2003 ~ permbl edhje informacionesh rreth marrdhenies se punes Feri ona Cato
47
nenligjor nuk parashikon kohezgjatien e vele organil administrative Nt ligiin per stat us in e
nepunesil c ivil parashikohen komilele ad-hoc Ie eila jane krijime Ie perkoheshme Ie posacme
Ie krijuara me qellim menaxhimin e testimeve Ie kandidateve pef nje vend pune pjese e
sherbimil civil Po ashtu mund Ie kete organe Ie (ilia Ie administrates publike qe traj tojn~
ceshtje Ie tilla por qe shuhen mbas mbarimit Ie funksionit pqr Ie ei len jane krijuar r sh kemi
organct qe trajtojne ceshljcl e kthimit dhe kompesimillc pronavc Kjo ceshlje kil dhe kufi zime Ie
caktuara nga vete ligji
Megjithate ne rustin e pare behel Ijate per nje pune shume Ie kufizuar ne kohe( nje dilore ose dy
dilore) ne rastin e dyte behet fjale per nje ceshlje edhe pse mund Ie kete kllfizimel e veta ne
kohe mund Ie zgjasi per vite me rradhe Pra kontratCl e punes neorganet e administrates rubJike
duhel Ie jene me nje kobezgj atje Ie papercaktruar ne Ie shumten e rasteve Sigurishl nese
natyra e punes apo detyres do Ie ishte e perkoheshrne edhe kohezgjatja e kontrates se punes do
Ie ishte e kufizuar edhe nese behet jale per marredhenie pune ne nje organ admil)islrativ qe
nuk esille I perkohshem Nje interprClim I till lmbetet edhe ni ate qe admini strate publike per
nga natyra e saj eshte e qendrueshme dile e vijueshme Gjithashttl nj e intepretim [ till1 do Ie
ishte ne perpulhje me direktival e Komis ionit Europian qe kerkojne nje justilikim per
pefdorimin e kontrata ve aflltshkurtra duke I kerkuar shte te ve anetare( nuk eshle e
delyrueshem) q~ Ie konsuhohen me grupel e inte resl dhe Ie marrin masa lidhur me kelt 5i
a) Justifikime objekti ve per rinovime konlratash dhe marrldhenieve Ie tilla al~lshkunra
b) Percaklimi I perseriljes qe mund Ii behe t konlrates afalshkurte r
Kjo directive duke kerkuar nje rregullim te percakluar Ie Ii lie qe orienlon gjilhe marrCdhenicn e
punes drejt qendrueshmerise net per polilik~n qe BE-ja ofron pel nje marredhenie Ie
qend rueshme pune
54 Perrundimi I marrdhenieve te punes
48
Kodi I punes parashikon 49 qe marredhenia e punes perfundon me zgjidhjen nga njerltl pale e
kontrales osekur ka perfunduar afati I percaktuar ne kontrate
Kohezgjatja e nje kontrate tregan vazhdimesi e nj e marredhenie pune pra qendrueshmerise po
aq percakton edhe leresine e rreguUave qe do Ie ndiqen ne rastin e zgjid hjes se saj perfundimi I
marrdhenieve Ie punes regullohet nga Kreu XIV I Kodil Ie punes Kontrala e punes me
kohezgjalje Ie pacaktuar perfundonn kur zgjidhet nga njera pale ose ka perfunduar afati I
njoftimil sine rastin e nje konlrate me tlfat ashlll dhe pa ann kontrata mund Ie zgjidhcI me
arsye duke respekhlar proceduren e parashikuar nga raSle e zgjidhjes se kOfllrales me arsyc s i
dhe procedura e kisaj zgjidhjej e
Fillirnish t respeklohet afmi 1 nj ofiirnil per zgj idhj en e kontrates 1 ei li shkon nga dy deri ne tre
muaj ne vares i Ie s ituatave Ie caktuara Ie parashikuara50 ne nenin 143 Ie Kodi te Punes ku
Iheksohet
I Pas kohes se marrjes ne prove per Ie zgjidhur kontraten ne periudhe Ie pacakwar pale
duhe Ie respektojne nj e flfal njoftirni prej nje muaji gjate vilil Ie pare Ie punes prej dy
muajsh per dy deri ne 5 vi tet e para Ie punes nde lsa prej 3 muajsh pe r me shume se pest
vjet pune
2 Keto afate mund Ie ndryshohen me marreveshje me shkrim ose me konlrate kolektive Ie
punes kur Pllnemarresi ka kryer deri nc gjashl~ mll aj pune afati Injoftimit nuk mund
Ie jeleme pak se dy jave Afa li J njonimit eshtejo me pak se I muaj kur punemarresi ka
kryer me shume se 6 muaj pune
3 Afati 1 njoftimit per zgjidhjen e konlrates zgjalel si pas rastit deri ne fund te javes ose deri
ne fund Ie muajiL Zbatohet I njejti regu]) kur afati I Iljofiimit pezullohet gjateperiudhes
se paa ftes ise per pune shlatzani se ose pushime ve Ie dhena nga punedhenesi
4 Kur njera pale e zgjidh kontraten pa respektuar afatill e njo flimit zgjidhja Irajtohel si
zgjidhje me efekl le menjchershem
bull9 Neni 141 I Kodi I Punes I republikes se ShQiperise
00 Neni 143 I Kodit te Punes te Republikes se Shqiperise
49
Pasi parashikohet respektimi I afati dhe procesi 1 informimit Ie arsyes dhe shpjegimit e situates
Kadi parashi kon perfundimin e marredhenievc Ie punes ne situata tejustifikuara dhe parash ikon
ne cdo here qe do Ie kele perfundimin e lyre normalisnt ky Ie jete edhe per nje arsye Ie
arsyet uar apo tejustirikuara
Nje percaklim I shkaqeve Ie arsyeshme nuk mund Ie behe ne Kad pork y [ fundit merr pers iper
Ie sherbeje 5i nje kufi zim I abuzimeve me kufirin e Ie arsyeshme Ne kete ne nenin 146 Ie
Kadi H~Punes pamshikohen s ituala qe konsiderohen 5i shkage Ie arsyeshme par edhe s ilUale Sl qe konsiderohen 5i shkaqe Ie paarsyeshme Ie zgjidhjes se kontrates se punes Neni 146 Ie
Kadit Ie Punes CilOhe qe zgjidhja e komrates nga punedhenesi kons iderohet pa shkaqe te
arsyeshme kur a) punemarresi ka pretendime qe njedhin nga kon trata e punes b) punemarresi
ka ~rmbushur nje detyrim ligjor c) kur behet per mot ive te pan dash me nga personaiteti I
punemarres jl por qe ka lidhje iegjilime me Ie drej lin e punes dhe raportet e saj Konsiderohen Sl
moti ve t~ tilla raca ngjyra seksi mosha gjendja civile detyrimet ramiljare besjmi retar
bindjel politikc kombesia gjendja shoqerore
Kodi 1 PlUleS ofron gjilhashlu edhe nje percaklim Ie pergjithshcm te institutit Ie situatave Ie
juslifikuara Neni 153 Ie Kodil Ie Punes vle reson 5i shkaqe H jus ti fiku ara rrelhana e rcnda qe
nuk lejojne s ipas parimil Ie mirebes imit Ii kerkohet alij Ie ka zgjidhur kontraten gt vazhdimin e
marrdhcnieve te punes apo dhe raste kur punemarres i shkel detyrimet kontrCl ktuale me raj Ie
lehlc ne menyre Ie perserilur me gjithe paralajmcrimin me shkrim Ie punedhenesit Kuptmin
e rret hanave terenda apo fajita Ie ehle te pers~rilur pale do (ju duhet ta interpretojne s ipas rasti
dhe eshte gjykata ajo qe vend os nese ekzi stoj ne apo jo shkaqe te tilJ a Ire justifikultl ra per
zgj id hjcn e kntmtes
Nese zgjidhja e kntrates rezu llon te jete jo nerespeklin e procedurnve Ie parashikuara apo jo per
shkClq e te arsyeshme I j ustifikuara punemarrcsi ka Ie drejt e Ie paraqese pad ne gjykale kunder
punedhenesit brenda 180 diteve nga d ita e perrundimit Ie arati te njoftimit Kodi parashikon se
zgjidhj a e kontrates pa shkaqe Ie arsyetueshll1e eshle e pavlefshmePunedhenesi qe ka zgjidhur
kontraten dHke mos respektuar aralete e njofl imil duhet Ie paguaje si rregull dernshperblim nje
~ l Neni 146 1 kodile punes te Republikegt se Shqiperise
50
page prej 2 muajsh Zgjid hia pu shkaqe tearsyeshme sjell edhe demshperblim deri ne I vii page
Madje kodi parashikon qe kur ka nje vendim Ie formes se prere per Ie riklhyer punemarresin ne
vendin e meparshem cpunes punedhenesi eshte I detyruar ta zbatoje
Referuar kelij punimi cka u citua me lart Ie gjilhe keto aspekte ligjore si dhe polilika qe
ndermerr shteti ( qeveria ) Juajne nje rol Ie rendsishem ne mbrojtjen e punemarresve per Ie
ruajtur vend in e punes ( duke siguruar nj e kontrate afatgjale Ie punes ) gje e cila ~jell nje lTitje te
punesimit thene ndryshe duke mos ndryshuar shirrat e papunesise ( nje nga s frdat qe perballet
shleli shqiplar)
51
Konkluzione
lDuke II bazuar ne cfare II trajtu3 ne kiW punim kam evidenHlat qe pavars isht rolit Ie shtetit q~
shikohet qe ka sjeJl e reform a ne vazhdirnesi per nitj en e nive li Ie Ie pun ils ua rve nepermjet
politikave Ie nderrmarra eshte e nevojshme qe Ie merren masa Ie ndryshme duke j u referuar
dhe akhl aliletit Lehtesi sht mund te arrih et nekon klu zion se rritja e vi velit Ie papunesise mund
te arrih et nepermjet nde rmjetesi mit qe ofroh et nga zyrat e punesimit ose nga agj ensite private
Ie punesimi t
2 Fo rm imi profess ional du het Ie permiresohel dhe Ie shtohet numri lIe trajnuarve cdo vii ne
baze te kerkesave Ie punes per lI oj in e pro fesionit
3 Dun e levazhdoj c zbatimi I program eve te nxiljes se punesi mil du ke siguruar kllalifikime
sidomos per temral d be grupel e vecanta
4 Nje mbeshtetj e Ie vecante duhet lekt~n e bisneset Ie ei let ofrojne punesim bisnese t fa miljare
si dhe scktori I turi zmit te eilet mund te punesojne nje nurner Ie madh punonjes ish
5 Nxilj a e progrcuneve per prnkl ike e Ie sapo d iplomuarve duhelle zgjerohet ne cdc instilucion
dhe ne cdo d rejto ri admini strate publike gt pa lent menjeane dhe kompani te medha duke krijuar
me ta nje forme bashkpunimi per punes imin c praklikanleve me Ie mire
6 Gjate vit eve Ie fu ndit prezenca e shtetiljo vetem qe nu k eslllezvogelll3r por perkundrazj eshte
zmadh uar ajo efa re ka ndryshuar eshte roli I tij menyra e nderhyrj es dhe doza e ket yre
nderh yrje duk e bere Ie mun dur mundesine e rriti es se pllnesimit dhe kualifikimit Ie personave Ie
punesuar dhe tl papunesuar qe pres in te integroh en ne tregun e punes
7 Kodi I Punes I Republikes se Sqi pe ri seeshte nje baze e e mire mja rtueshme per rreguilimin e
marrdhenieve ne kCli sektor nl kete kod re Oektohet drejlpersed rej li fryma dhe gama e parimeve
me Ie nj ohura qe vij ne nga konven ta nderkombetare dhe Euro piane per Ie drej tat e njeriuL
52
8 Pervec rreguHimit qe [ ben Kodi [ Punes kerni edhe veteBrenda sektorit public rregll l ime per
ate instilueione Ie eilat hyjne ne fushell e veprimi t Ie legjis lacionit Ie sherbimit civil dhe keto
marredhenie rregu ll ohen me ligjin nr 152 20 13 Per Nepunesit Civ il Edhe pse jemi nj c shIel
I vogel me nje admini strate te vogel pu blike dhe me nje numer te kufizuar Plillonjesish pu blic
ky sektor eshte du ke kal uar neper reform a dillamike ne lTUgen drejt integrimit Europian
9Ne vendin tone duhe l Ie propozojme ndryshime dhe permiresim Ie qeve risjes 5C sek lo rit public
dhe sherbimeve publike p~ dysh im qe duke iu referuar s ituates aktuale problemmike sek lo i
public duhet Ie beje ndrys hime sin e funksionim sin e ndertimin e saj Ajo duhet tejete e
mbrojtllr nga levizjet po[itike Ie punonjesve ne menyre qe Ie ruaj kualitetin e kapacitcleve
llJ erezore
S3
Bibliografia
1 E drejla f punes prof fir KiltreI Cela bolim IV ~ stlepia holuese liar Tirane
2 E (rejta e kralwsllar e punts proftlr Kudrel Cea
3 Directhe 2003 EC of he European Paramenl and 0 he Council of 4 November 2003
4 Lligji lu82 tlati 0907 945 Mbi knllen e sherhimit mhrojljen dlte shperblimin lie pune
5 Ligji IIr 527lktle 2508947
6 Ligj nr 2250 dali 030SJ956 Mbi Kodin e Punils Ie Repuhlikiis Populore Ii
Shqiperise
7 Ligji I1r136 dale 512 2015 Iper disa shlesa dlte Ildryshime nit Ligjin fI 7961 dali
12071995 Kodl J plles I ShqipiJr i ndrysltuar
8 Ligjil152 dale 2013 Pilr IIilpfinesin civil
9 Stalstika e fregut Ie plllles 2014-2015 SheThm Komhiftar I PUl1esimit
)0 Slrnlegjia e plllleimit 2007-2013 Millistria e Pun es rifle Ceshljes Sodale
11 Tregu 1 pUlles AklllaJ Shirbimi Jltombelar I Puniisimil
12 Slalisliklllejorces se punes lOIS INSTAT
13 Slralegjia ombilare per pniisim 2014-1020
14 Slralegjia difrseJaorjale e reformes lie a(minislrolen Publike (SNRA P) llii kUlJdii Ie
slralegjise JoIIbilare pir tviflim dll t illltgrim (1009- 2013) Tirane SMalor 2009
15 Slralegjia per PUllesim dlle Aflisi fLO 1013-206
16 Draft document Mbi fiji igjii Ii ri per sllirbimin civil ni SIIqiperi f pergalitur Of
Zlrani SIIapo ne basltkipunim me Dr Hails -Achim Roll kOllsulenli Ii Sigma me
kerkese Ii DAP 1 letor 2010
17 Giuseppe Casale Service public reladole eork
S4
J8 Josep Tenkormrg bullbull hi comparaillt Qvervieii Geneva August 2008
9 Annizi e legjisaciollit mb marrdhiilliel e punlis ne administraten publike ne
Republiken e Sltqiperise lie kuadrin e projektit Ii qelldres AKSES ALBANIA
Pernjii administratil pubike Ie qiil1drlleshme dlle proesiollale mbiJihlellir IIga
Ambosnda Gjermane Ili Tirone dhjelor 2009 puno Dr Eralta Can
20 Komieli Shqiptar I Helsiki Sifuala e diskriminimit lie procesill e lorgimit ngo
plla ni Shqipilri Tirane dlljelor 201 I
21 SlalisiNa lujuri IIga kOllfenmea e reafizuar ngn qelldm ISU JtlriJ me feme
Zbnim J ligjit lie mbeshlelje Ii qiimrueshmerisi dhe rriljes sit perjorm(mcifs ni
Administraten Pubike
22 KlIshJetuta e Shqiptrisi
23 Marrdhellia e pultes FerioJlQ Calo
201 Kerkime mbi fregull e pUlles Jonida IoxhoJi
25 KOIi (ok Idrej~sla~qjp-(J -tJXl
26 Shlefiweborg
27 llllervisffr lie ~lil1islrillit e punts dlle Ceshtjevt Sociole me feme Nxitja e pllll ifsimil
dhe polifika Ii tjera per IIljell e papllnesisl
55
Kad i I ri I punes hyri n~ fuqi ne J nentar t~ 1966 jepte vet~m rregullimin juridik te drejlimeve
themelore Ie marrdhenieve Ie punes bazal thelbesore per cdo inslitucion perkates Ie sc drejtcs sl
punes pasi marredheniet e punes udhehiqeshin nga vete partia (shleti)
Kodj I kalert I punes 1 19amp0 ishte nje kod tercs ishl ideologj ik I ndenuar qe do Ii sherbenle
ideoJogjise soc ialiste ndenuar mbi baza marksislemiddot leninisle dhe nje shenderrim Ie marrdhenies
se punes
Ndryshimet po lilike ekonomike e sociale Ie viteve J 990 so llen me vete dhe ndryshimet ne
Jegj is ncionin e punes ku nuk mund te liheshin te paprekura rnarrdheniet e punes ku mund tl
permend im Ligjin per Kodin e runes Ie vitit 1995 dhe aklel e tjera nenligjore Ie nxjerra nl
zbatim te tij Vitet ne vijim pesoi ndryshime ne di sa nene ne 1996 si dhe nj e sere ndryshimesh ne
2003 duke u konkluduar me ndryshi mel dhe shtesa edhe ne vi tin 20 156( Ligj NT 136 Per disa
shlesa dhe ndryshime nl Ligjin NR 796J dale 127 1995 Kodi 1 Pune sit Shqiperise f
n(hyshuar Ndryshimet konsistojne Mbi delyrimin e punedhenesit per Ie informuar punonjes it
per kushlel e zbatueshme Ile kontrateMbi paraqitjen e masave per Ie inkurajuar pennires imel Of
sigurine dhe sh~ ndetin ne pune te plineto reve shlatzena dhe punetoreve Ie e ilat sapo kane lindur
ose jane me femije ne gji per mbrojtj en e Ie rinjve ne puneLidh ur me dergi rnin e
punemarresve per Ie punuar perkohesishl jashte vendi t ne kuader te orrimille sherbimeve Mbi
rnarreveshjen kllader per punen me kohl Ie pjesshme etj
12 Rendesia e marrdhenieve te punes ne Shqiperi
Per analilimin e marrdhenieve juridike Ie punes e s idomos per marrdheniet e punes ne seklorin
pllblik duhet anali zuar mire jo velern Kod i I punes par njekohesisht dhe Kushtetuta e Republikes
se Shqiperise ligj i per Statusin e nepunesit civil Konventa Ie nd ryshme elj
Duke qene se JegjisJaciani jane J punes iu ka dhene kelyre marrdh~nieve nj e profil Ie ri
ellfa pian per njedhoje jane zgjeruar dhe pasuTlar dhe dimensioned e liri seuro dhe Ie drejtave te
punemarresve duke s iguruar keshtu perpulhje Ie plote per lindjen shtlflrj en ndryshimin e kel yre
6 Ugji nr136 dale S12 2015 Nper disa shtesa dhe ndryshime ne liampjin nr 7961 date 1207 1995 N Kodi I punes I Shqiperi I ndryshuar
11
marrdhenieve me aktet e se drejees nderkombetare si ( Karta e Kombeve Ie Bashkuara
Konventa Europiane e Ie Drejlave Ie Njeriut Traktate Nderkombetare Karla Sociale e Njeriut
elj)
Sipas nellil 49 te Kushtelutes se Shqiperi se Secili ka Iii drejlii Iii jiloje mjetel e jeleses me pune
Iii igjstme qe e ko zgjedhllr ose prol1lwr ai veti Ai eshle flire lezgjedhe projesiol1in vendi e
punes si dhe sislemin e kU(Iiflkilllil Iii vel professional Ie punesuaril kane It drejlen e
mbrojljes shoqerore Ie plll1es
E drejta per pune qe garanton neni 49 j Kushletlltes perfshin zgjedhjen e profes ionil vendin e
punes dhe sistemin e kualitikimit profess ional me qellim sigurimin e mj eteve Ie jetcses ne
menyre te ligjshme Zgjedbja e profes ionit s ic parashikohet nga dispozita kushtetuese eshle nj e e
drejle e individit ne formen e perkllsh(imil per Ie kryer nje verrimtari rer Ie s igllrLlar mjetet e
jeleses kjo e drejte e individit per Ie perfituar me pune Ie ligjshmc fiton rendesi edhe nga
pikpamja sociale pasi puna s i profesion es hle nje vlcre edhe pef kontributin qe I ~jell shoqe rise
E drejla per pune dhe liri e profesionit nenkuplon cdc veprimlari Ie ligshme qe sje ll Ii ardhura
dhe qe nuk ka afal Ie perCakluar me perjashlim Ie rregullimeve Ie vecanta ligjore Garancia qe I
jep Kushtetula individ it lidhur me Ie drej len per pune dhe lirine e profesionil ka s i qe llim
mhrojljen e lyre nga kufi zimel e shlelil
Kodi J punes J viI it 1995 qeeshte SOl ne ruqi (me ndryshime dhe shtesa) eshH 1 ndrys hem nga
Kodel e meparshme Ie Punes persa I perket natyres krejl Ie ndryshme Ie marrdhenieve Ie punes
qe ai rregul Ion
Mund Ie Ihemi qe Kodi J soti~m I Punes eshte J standarteve hashkohore Ai eshte nje nj e ha ze
me elementel e dllhura per rreguHimin ~ marrdhenieve Ie punes 8 Ne kete Kod veca neri shl ne
krcun III Ie lij retleklohet fryma dhc gam a e parimeve me Ie njohura qe vijne nga dokumentat
Nderkombetar dhc Europian mbi Te Drejlal e Njcriut Konventat e Orgallizates BoHrore Ie
Punes (llO) mbi ceshljel e punes dhe Kartes Sociale Europiane Velem ky rakl I rril vleren dhe
rendesine Kodil ((~ punes Te tilla pari me Ihemelore jane ndalimi I punes se det yruar bull ndalimi I
disk riminimil liria s ind ikale( me e drejle do Ie thuhej liria e bashkimit ne organ iza la Ie punes
1 Kushtetuta e Shqiperise Neni 49 8 Kodi I Punes I Republikes se Shqiperise Kreu III nenet 89
12
e drejte kjo e barabarte per punedhenesin dhe punemarresi n) perparesi e normave Ie sE drejles shy
nder tt cilal primare u takon Kon ventave dhe Kartave Europiane dhe Nderkombelare Ie
nenshkruara parim qe e njeh Kushtetula dhe Kodi I Punes Sipas Neni l 8 pikal I nj e nga te
drejlat themelore Ci lOhe se Ndalohet puna e dl lyruar ne Ie gjilha fo rmal e sa) nd ersa ne
Nenin 9 pika 1 shkruhet qe NdaJohel cdo lIo) diskriminimi ne jilshiin e marries ne punii dhe Ie
projesionil
Rendesia e marrdhen ies Sf punes ze nje vend e rendesishem jo vet em ne shoqeri por eshte nje
burim baze per Ie drejtal themelore Ie njeriut ajo s igu ron nje marrdheni e te sigurte kur pa raq itet
ne formalin e saj ne baze Ie liampiil
13 Zhvillimi I Iregul Ie punes ne vitet 1945middot1990
Sislemi ekonomiko - shoqerore qe u vendos ne Shq iperi pas Luftes se Dyte BOlerore ku
sundOllle prona e perbashket mbi mjelet e prodhimil percaktonle edhe marrdheniel juridike Ie
punes Ie perqendflJara ne duart e shIell
Nga pikpamja legjis lat ive gjale kesaj kohe kerni miratimin e Kushtetutave te viteve 1946 dhe
1976 miratimin e pare Ie Kodilte Pare tc Punes nc hi storine e se drcjles sociaJisle shq iptare ne
vi tin 1947 I cili u prlsua nga miratimi 1 Kodit te Ri te Punes Ie vi iit 1956 Kodi vijues 1
azhorn uar 1 Punes 1966 dhe me se fundi Kodi 1 Punes 1 viti I 1980
Gjale kesaj kohe ekonomia shq lpta re bazohej nc nje leknologji shume Ie vjeter ndermarrjel
ishin jo renlabel dhe mbaheshin ne kembe me sub vencione Ie medha nga shlei Karaklerislike
ishin nderrmarrjet e medha ne forme kombinatesh qe punesonin nj e numer Ie madh person ash
Oeri ne fund Ie vilil 1989 bilanci I forcave Ie punes perbehej velem nga popullsia akti ve qe
punonlc Koncepti I papune nuk ekzislonle S i pasojc punesimi I plate qe ekziSlonle
nepermjel emerimeve dhe shkarkimeve qe kryheshin nga ana e shtelil me qellim reali z imin e
Ireguesve Ie plani Ie krijoni n perShlypje qe Ie gjilhe personal ishin te punesuar dhe as nuk behej
Ijale per polilika aklive te punesimil 9Edhe pse nuk publikoheshin shifra par afersi sht 113000
persona kerkonin pune Sipas Ie dhinave te rregji srimeve Ie fundit Ie popu ll sise ne vilitn 1989
Kerkime mbi tregun epunes ne vitet(194Smiddot1990) Jonida Hoohalii
13
- --------- -- - -
popul lsia ne moshe pune zinte rreth 57 Ie te gjit he popullsise Mbi 53 Ie popullsise ne moshe
e zinin meshkujt Ne qylel ishle perqendruar vetem38 e popullstse ne mashe pune Ne
vilin 1989 numri I Ie punesuarve ne vendin tone ishle gatl 15 milion 54 e tyre ishin meshkuj
rreth 80 e populls ise ne moshe pune punonle pjesa Ijele r ndiqte s(udimel kryente sherbimin
ushtarak ishte e paafie per pune etj
Shkalla e pjesemarrjes ne pune sipas gj ini se ish Ie e barabartt per te dyja gjinile rreth 77
Sipas vendbanimit ky tregues ishte respekt ivisht 77 ne qytct dhe 8 1 ne fshat Popullsia ne
pension pleqerie perbenle rrelh 12 Ie popullsise ndersa ne moshen 15 vjec elan ne vitin 1989
karakteri zohej nga nje nivel I larte punes imi veeanerisht ne zonen fshatare te vend it Meshkujt
zinin pjesen me Ie mad he Ie Ie punesuarvc mbi 53 N ive li r papunesise edhe pse I padek laruar
ngn fakli f s istemit Ie atehershem ishte rrelh 7 ( kerkirne Jonida Hoxhalli)
41 Politikat e Iregut Ie punes ne vitet 1990-2015
Dekadat e fundit so llen per vendin tone njendrysh im rrenj esor ne rushen polilike ekollomike
dhe socia Ie Kalimi nga nje s istem polilik komunisl ne ate demokratik e vuri vendi n tone perpara
nje prove Ie madhedhe teper Ie veshtire qe ishle krijimi J nje baze ekonomike mbi Ie eifen do
te mtgteshtetej s islemi I ri
Gjate vitit 1990-199 1 u be nj e perpjekje qesistemi I ri qe po vendosej ne Shqiperi do zhvillohej
duke ruaj lur bazen e vjcler ekonomike bull e cila mbeshtelej te rres ishl ne pronen shlelerore Per
shu rne nd t rrrnarrj e 1I lejua Vetadministrimi ne menyre qe alo te kryeni n aktivilet ekonomik te
pavarur Ne kushte konkrete kjo ishte e pamundur pasi ekonomia e centrali zllar nuk ofrante
pavarsi ekonomikeme ndryshimin e siSlemit polilik brenda venditme zhvillimet e reja polirike
dhe ekonom ike ne te gj ithe rajonin e Europes Lindore dhe Qendrore ekonomia e vendit [One u
ndodh perpara nj kolapsi Ie plole ku shume ndermarrje u mbyllen per mungesen e mjeleve
financiare Shteti duke mos I parashikuar pasoja dhe duke u gjetur I papergatitur perballe nje
s ituate ekonomike dhe sociale shume Ie veshtire vendos i Ie paguante 80 Ie pages Ie gjilhe
punonjesit e ndcrrmarrjeve Ie mbyllura Kjo coi ne prishjen e ekuilibrit financiar dhe ne futjen e
vendi ne krize Para kesaj situate u shlrua si domosdosillneri ndryshimi I bazes ekonomike
14
duke percaklllar si hap Ie pare privatlzimin e shpejte dhe te thelle Ie ekonom ise per Ie kalua r
nga prona s hleH~rore ne rilindjen e prones private
Procesi I privalizimit nl vend in tone ishte nj e process 1 ampj ate dhe 1 vesh tire 1 ciJi vazhdon edhe
SOl ai fill oi me privatizimin e tokave blljqeSOre duke vazhduar me pas me privatizimin e
njeslve tregtare me shumic(~ dhe pakice me privati zimin e apartamenteve shtelcrore me
privatizimin e nderrmarjeve Ie vog la e te mesme e me pas Ie medha
Te gjilha keto ndryshime palen nje ndikim Ie madh ne Iregun e punes ne Shqiperi Perpara kesaj
si tuate u shtrua sl domosdoshmeri ndryshimi I bazes ekonomike duke percak tuar si hap Ie pare
privatizimin e shpejte dhe Ie the lle Ie ekonomise per Ie kaluar nga prona shlelerore ne rilindjen
e prones pri vate
Me fillimin e trasformimeve rrenjesore ekonomike ne vend drejl ekonomise se Iregulle lire edhe
tregu I punes filloi Ii nenshtrohej ligjit Ie kerkeses dhe ofertesShleti gjale ketyre vi teve ka qene
ne procesin e zhveshjes s i pronar dhe puned henes r vetem rol te cilin e ki shle ne s istemin e
ekonomise se centralizuar Shteti fillo i Ie dale si rregullator I marrdhenieve Ie akloreve (
punedhenes - punemarres) Ie ketij Iregu Ai e realizoi ketc nepennjet nderlimit dhe aplikimil Ie
politikave telij ne kel t treg pune ne tregun shqiptar Ie punes ashlu s i edhe ne vende Ie tjera ne
mbare Europen u zhvi ll uan dy 110j polilikash ajo aktive dhe ajo pasive Por ajo Ie e dallon
3teeshte raporti qe ekziston midi s ketyre dy politikave Tek ne ky raport ka qene plotesishl ne
fa vor Ie pOlitikes pasive duke iu re reruar ( pageses se te papuneve dhe prognuneve U tjera
mbeshtelese me Ie ardhura) Kjo ka ndodhur per kelo arsye
I Kjo mase ishlc inllnediale dhe mjafl e rendesishme per Ie mbeshletur re formimin
ekonom ik sic ishle mbeshtetja malerjale per Ie papunel e shumte dhe 2 duke ju referuar
kostos pare kjo dhe nga eksperienca bOlerore del se po litikal aktive kane kosto me Ie
ku sh tueshme sl ato pasive Gjale ketyre viteve pervoje Ie aplik imil Ie pagesave Ie
papunesise si mast pasive u vu re qe ajo shoC]erohej me Ire ane negative
E para ulja e kontributil neeko nomike komoclare
2 E dyte ndikimin negative lek I papuni duke u Jargu ar nga tregu I punes dhe
3 E Irela nxiljen e punes ilegale ( ne Ie zeze)
15
Keto anenegmive qe permendem mundohen Ii redukloj lle politi kat akti ve Ie tregut Ie punes Per
kete arsye duke filluar nga viIi 1993 u eshte dhene perparesi pOlitikave Ie tilla Ie aktive te lregut
Ie punes s i sherbimil Ie ndennjetes imit pe r pune forrnimil insliluc ional klubeve dhe
inkubaloreve Ie bi snesit krijimit Ie vendeve Ie reja Ie punes ne komunitet Proble mi kryesor 1
c ili duhej perballur shume shpesh ampjale zbalimil Ie ketyre programeve ka qene pyetja se sa
perfitojne Ie papunet nga keto politika Pervoja boterore ka treguar se motoja kryesore ne kele
drejlim ishtt~ se
Politikat akt ive Ie punesirnitjane mja ft te rend es ishme per ne per shkak Ie kOSlos se lyre Ie larte
alo I ne nshtro hen nje seleksionimi paraprak duke u dh~ne prioritet atyre qe e shlyejne velen sa
me shpej
Nga anali za e situates se tregu t Ie punes rrelh vi leve 2007 -2010 verehel se punesim i ne seklorin
shleteror ze perqindjen me Ie ulel Ie punesimi gjithsej Shkalia e papunes ise eshle me e larte ne
g rupmoshal e rej a dhe zona veriindore ka nivelin me Ie larte tt papunesise pasi kjo zone nLik ka
qene e ane Ie rikuperoje aklivilelet ekonomike Ie humbura pas viteve 90 Pihrisht duke njohur
ktle situate edhe nderhyrjet jane fokusuar nl hartimin dhe zbatimin e programeve specifi ke te
nxiljes se punesimit per kategori Ie tilla si Ie papune afatgjate Ie rinj qe hyjne per here te pare ne
tregun e punes gra qe i perkasin kategorive ne nevoje si gra klyefamlljare vikl ima Ie (ra li kut
apo dhunes ne familj e gra rome etj Ie cilal e kane Ie veshtire tt integrohen ne tregun e punes si
dhe zgjerimin dhe pe rmiresimin e formimiL profesional
lore dhena mbi numrin e Ie papuneve dhe Ie papline t qe marrin pagese papunesie s ipas
Regj istrimi i Ie papuneve ne zyrat e punesimil behel ne baze Ie VKM Nr70 dale 1102 1999
Per eviden timin e punekerkuesve Ie papune ku sipas pikes 4 dhe 5 te kelij vendi mi ne Zyral e
Punesimil regj istrohet sl i papune 9do person ne moshe pune (nga 16 vjec deri ne moshen e
pensionil) i cili paraqilet prane zyres se plines imil dh e deklaron se nuk eshte ne marredhenie
pune ase nuk eshle i vele -punesuar par gjilhaslnu eshle ne ke(kim te nje pune 1I Sipas ketyre te
dhenave rezulton se ne fund te 201 3 tejene Ie regji struar prane Zyrave Ie Punes imit 144427
punekerkues Ie papune ase 2600 vele me shume sc ne Ie njejlen periudhe te Vil il tt kaluar
10) Programi Ko mbetar statistikor Zyra Rajonate e Pune$im it 11 Programi Kombetar I punesimit ( Statistikat nga lyrat e punesimit )
16
- ----- -
Tabl Numri i Papuneve ne vite te rregjistruar
Vilet 2009 2010 2011 2012 2013
Te papue te
rregjistruar 142 143 142 1418 1444
(nemije)
Ne teresi tregu shqiptar i punesaktua lisht po perbalJet me nje ni ve l Ie ulet Ie pjesemarrjes
veoyanerisht pcr grate dhe Ie rinjle Per me teper papullcsia eshte rrieur ndjeshem dhe shoqerohet
me rrezik Ie larte vazhdimesie per punetoret e rinj Nje karakteri stike tjeter kYge e tregut shqiptar
Ie punes eshte ndrysh imi i madh midis pjesemarrj es se burrave dhc grave ne tregun e punes Per
shembull megjithese pjesemarrja e femrave ne foreat e punes ka pasur progres Ie prej Census i
Ie vitil 2001 mbetet potnuajse 20 pike per qind me e ule sesa per meshkujt Shkalla e punesimit
Ie femrave eshte gjithashtll shume me e ul et sesa e rneshkujve
17
- -~-
KREUII
2PAPUNESIA DHE PUNESIMI
21Papunesia
Papllnesia s i koncept u be publike ne vendin tone ne vitin 1992 Kyeshte dhe viti qe shenan dhe
nivetin me Ie larte Ie papunesisl ne Shqip(rise ne vile Ky ndryshim ci iesor ne tregun e punes ne
Shqiperi kerkonte medoemos edhe politika Ie reja qe duhej Ie hartoheshin per Ie
institucionalizuar trajtimin e kesaj kategorie Iipopullsise e eila humbi vend in e punes gjalc
ndryshimeve Ie medha politike dhe ekonomike
nNe vitin 1999 ni veli j papunesise U ul oe 184 nga 27 qe ishte bne vilin 1992
Karakteristike e papunesisete ne eshte plt1punlsia afatgjale Gjate vitit 993 papunesia afatgjale
perbente 63 Ie papunesise ndersa ne ditet e sotme shkon ne 80 Ie saj Ndersa papunesia
eshlt me leper fenamen urban dhe renektohel ne treguesi l e papunesise nenpunesimi eshle I
fen omen rural Nenpunesirni sh prehet kryesisht me nurnrin e familj eve Bujqesore qe
mbeshteten nga shteti me ndihme ekonomike te pjesshme Nenpunes imi eshte kryesisht I
pranishem ne zonal rurale malore dhe m~ llheksuar ne veri lindje Ie ShqiperiseDuke mos pasur
burime te tjera jetese pervec tokes bujqesore pjesa me e madhe e familjeve jetoj ne vetem me te
ardhura Ie kufizuara n~ sas dhe Ie nje ci les ie te ule Nenpu nes imi dhe papunes ia e larte jane Ie
pranishrne edhe ne zonat rural e te mbipopulluara nga migracioni 1 brendshem pas vitil 1990 Ne
vitet e para tetranzicionit paplJllesia perfshiu Ie gjitha profesionet dhe ishte e pandjeshme ndaj
nivelit ars imor apo moshes Sipas INSTAT-il ne vil in 199890 e te papuneve Ie
intervistuar kishin arsimin tetvjecar dhe te mesem dhe vetem 7 e lyre kishin arsim te larte
Ndersa s ipas raporteve Ie Minislri se se Punes ne vii in 1990 rreth 97 Ie papune ve afatgjale Ie
rregjislruar nl zyrat e punes kishin arsim tetevjecar dhe te mes~m dhe vetem 3 ishin me
arsim te larte Perballe pasqyres se tregllt te punes gjate 12 vjeteve refundit qeverise shqiptare 1
del pergjegjesia Ie hanoje polilika akt ive Ie tregut Ie punes duke krijuar slruklural perkalese dhe
11 StrategJia e punesimit 2007-2013 Ministria e Punes dhe Ceshljes Socia Ie
18
-- - - - ---
duke hartuar legj islacionin e duhur Ne kete menyre do te mund Ie parandaloje fenomenin e
pnpunesise ne raSI se nuk mund tn eJiminoje ate
22 SITUATA E PAPUNESISit SE REGJISTRUAR
Shkalla e papunesise eshtl nji nga Ireguesit me Ie njohur te Iregul Ie punes i cili tregon
perqindjen e personave te papuni ndaj popullsise ekonomikisht aktive
13Burimet e informacionit per papun ls ine nc Shqiperi jane Ie dhenat administrative (k u
papunesise i referohemi s i papunesi e regjistruar) dhe Ankela e Forcave Ie Punes Sipas
rekomandimeve Ie Orgflnizates Boterore Ie Punes (lLO) dhe 1l EUROSTATmiddotjl Ie papune
konsiderohen person at qe nejaven e references plotesojne kushtet e meposhtme
a)nuk kane pUlluar ruate javes se re ferences (as nuk ki shin nje pune oga e c ila munguan perkohesisht)
b)ishin Ie galshem per Ie punuaT nese do Ii gjenin nj ~ pune brenda dy javeve qe pasojne javen e re ferences
c)kane kerkuar pune nc menyre ltlkti ve gjate periudhes kater javore qe pe-rfundon me javen e references
Zyra e punesimit rregjistrojne si tepapunc cdc perSon ne mosh qe paraqiLet pralle zyrave per IE
kerkuar punc
Sipas te dhenave rezulloll se ne fund Ie 20 14 Ie jeni Ie regjistruar prane Zyrave te Punes imit
144427 punekerkues Ie papune ose 3085 vele me pok se ne fund Ie 2013
PAPUNESIA NDARE SIPAS GJINISE
1 YITET 2010 2011 2012 2013 2014 1 1 1 1 1
IJ Tregu I punes Aktua N Sherbimi Kombetar I Punesim it
19
~~--
Te papune te
rregji struar
(ne mije )
142761 143002 141828 144427 14134 2
Femra 72900 73754 73014 74551 71710
Meshkuj 69861 69248 68814 69876 69632
Ne fund te 2014 rezultojne te regjistruara s i punekerkuese Ie papuna 717 mije pupa ferma ose
51 e totali te pupa~ve Ie regjistruar shifer kjo pak a shume e njejte me ate te nje viIi me pare
Punekerku esel e paplina femra jane kryes isht te moshave mbi 40 vje dhe me arsim cleri ne 9
vje~ar Pjesa me e madhe e familjeve me femra krye familjare kane ni vel Ie larle var rerie dhe
trajtohen kryesisht me ndihme ekonomike
Sales pa punesi 5
ne ndihme ekonomike 70
te tjers 25
familje kryefamilj are 11
20
middot Pupa Ie regj islruar prane Zyrave Ie Punesimit s i perfilUes ose jo nga skemat e mb~slHetjes me
te ardhura i ndajme ne 3 grupe
- Pupa perfitues nga programi pasiv i pageses se papunesise
- Pupa ane lare Ie familjeve ne nd ihme ekollomike
- Pupo I~ Ijere qe nuk perfilojne nampa skemat e mbesh lctjes me te ardhura
Te parune te regjistruar sipas g rupmoshes
Nt qofif se i referohcmi akti vileleve ekonomike qe mosha mesatare e Ie punesuarve eshte 3S
vjefY kemi rushen e informacion it ku mosha mesalare e punonjesve eshle 2S mesalare eshte 30-35
vjet etj
ISSipas Bu letini te TreglJI Ie punes akti vitet ekonornike qe po punesojne me shllm~ sot kerni
fasone ku mosha e Ie punesuarve eshte 35 vjefY kemi fushen e in fo rmacion komunikacionit (c ku
mosha mesalare e punonjesve eshle 25-30 vjec si dhe turi zmi dhe sherbimet ku mosha mesatare
eshte 25 deri 35 vjec
Nje kalego ri tjeter e rendcsishme eshte kategoria e romeve
numri II~ papuneve femra Rome eshle gali I njejle me atyre Ie meshkuj ve Gje qe tregon qe ala
jane fami lj e kryesish l ne ndihme ekonomike sipas sondazheve verne re qe kjo kategori e
popull siseeslnt kryesishl me ars im 9 vjecar qe J perkasin te gj itha grupmoshat Kjo sje ll dhe
arsyen qeeshte pikeri sht arsimi [lyre per III bere shkak s i nje subject [ papunesise
Per kete kategori eshte hartuar dhe Strategjia kombelare per permi resimi ll e kushteve te jeteses
se komunilelil rom sipas H ciles Ministria e Mirqenies Socia Ie moniloroll perfsh irj en e kesaj
kategorie ne politikal shteterore te punesimil Krahasuar me nj e vit me pare vihel re nje rritje e
numrit Ie Ie papuneve rome (me 3) Kjo rritje vi het re ne rajonet e Tiranes Elbasan dhe
Lezhes
u Statistika 2014-2015 5herbiflli ](ombeta r I Punesimit l~ Statistika tregu I punes Sherbimi Kombetar I punesimit
21
-- ----------------shy
Punekerkues me a ftesi te kufizuar
Numri I Ie papuneve me aftesi tekufi zuar ka nje rcnie ne krahasim me vite e meparshme pasi
tashme kjo kadegori eshle bere pje~ e shtimit Ie ox itjes sl punes imille kesaj kategorie Ne vilin
2014 rezullojne tejene indetifikuar dhe regj istruar prane Zyrave le Punesimit rrelh 1732 persona
me allesi Ie kufi zua r ng3 Ie cilet
bull Femraj ane 426
bull Krye familjare 47
bull Moshe mbi 45 vjee 386
bull Me ars im der i 9 vjeesr 695
23 Situata aktuale e punesimit
16Papunesia esht~ nj e problem i madh me Ie cilin jemi p l rba llur ne shqiptaret gj nte ketyre dy
dekadave Ie fundit Te gjitha stud imet ne te rren e konfi rmua n qe papunesia vilet e fundi ka
ardhur duke U fritor Duke qene se shifral C larla H papunesise jane burim i problemeve Ie
shumta ekonomike e sociale gofle per sa i perket indi vidil e qofie per sa i perket shoqerise ne
teresi nevoj a per Ie nderhyre eshle urgjente Ne perpulhj e me vizionin e Bashkimit Europian
Europa 2020 dh e kerkesave per anelares im qe Shqiperia ka ne kele organizem qeveria ka vene
fokll s in Ie puncs imi i mbeshlelur mbi aftes imin e duhur H~ forces sone Ie punes dh e orientimi t Ie
saj drejl nevojave Ie Iregul (e punes
17Nx itja e punesimit eshte nder programet aktive i e ili nepe rmjet sigurimit Ie punes imit Ie
perkohshem apo afatgjate ndikon ne kerkcsen per pune duke rcfl ektuar drejtpersedrejti ne uljen e
papunesisePermes programi per nxilj en e punesimit Zyral e Punesimit nderh yjne rea li sht per Ie
nxitur dhe mbeshtelur krijimin e vendeve Ie reja Ie punes duke bashkepunuar me punedhenes it
dhe nepermjet subvenc io nimit Ie lyre
~~ Ministria e Mireqenies Socia Ie dhe Rinise 17 sherbimi Kombetar I Punesimit
22
-- - -- -- -- - - - ----- - - - -- - -
Gjate viti 2014 sipas vleresimeve Ie marra nga anketa e forcave Ie punes rezlliton qe popull s ia
ne moshe puneeshte (nga 15middot65 vjec) e eila ndahet ne
I Pjesemarrje ne Forcen e Punes eshte 634
2 Shkalla e punesimit eshte 52 3
3 Shkalla e papunesieeshle 174
4 Popullsi inakti ve eshte 366
Shkalla e punesimil (grupmosha 15-64 vje~) tshl e me e larte per Ie punesuaril me ars im Ie lane
(657 ) pasuar nga ala me ars im Ie mesem profesional (65 ) Te dhenfl[ Iregoj ne se ptrqindja
e Ie punesuarve me page eshe me e lart e per personal me arsim Ie larte dhe e kund(rta verehet
tek Ie punesuarit me rlrsim 89 vjecar ku mbizoterojne pundoret pa pagese Ie fami ljes Po Ie
analizojme Ie punesuarit me arsim Ie mesem shkalla e punesimit eshle me e lan e per pe rson at
me arsim Ie mesem profes ional krahasuar me personal qe kane kryer shko ll en e mesme te
pergjithshme perkatesisht 65 dhe 464
Nje ne pest Ie pllneSUa r te grupmoshes 15-64 vjes me arsim 89 vjeltar jane Ce punesuar me page
afersisht gjysma jane punetore pn pagese Ie familjes dhe nje e Creta e lyre j ane Ie velepunesuarPesha qe zene te punesunril me page rrilet me rritjen e ni velit ars imor Nga te
punesuarit me arsim Ie la rte 877 jane Ie punesuar me page dhe velem 46 jane te punesuar
s i punelore pa pagese Ie familjes Tek Ie plinesliaril me ars im Ie mesem profes ional dhe me ars im
te mesem te pergjitnshem perqindjel qe zene te punesuarit me page jane perkalesishl 467 dhe
491
18Gjate vitil 2015 sipas vleresim it te marre nga Anketa e Forcave Ie Punes
Popullsia
529 e popull sise ( 15-65 vjec)eshte e punesuar
112 eshte e papune
359eshte ekonomikishtjo aktive (jashle forcave Ie punes)
18 Anketa e forcave Ie pun6 2015 INSTAT
23
19Meshkuj
605 e meshkujve 15-64 vjec jane punesuar
129 jane te papune
266 jane jashle forcave Ie punes
Femra
455 e femrave 15-64 vjee jane Ie punesuara
95 jane te papuna
45 jane jasluc foreave Ie punes
24Punesimi dhe perfshirja sociale
Deri mi sot u eshte kushtuar shume pak vemendje kostove ekonomike dhe shoqero re 1e
shoqerua ra me numrin e madh Ie punelOreve te zene si pjesetare qe sje llin kontribule ne fnmi lje
kryes isht ne sektorin e blljqesise20Ky fenomen ndikon me shume tek grate dhe te rinjt~ duke
perfunduar shpesh ne nj e cike11e peljetshem Ie varferise dhe perjashl imil social In fonna lileli
eshte i lane kur nil et per kushtet e punes si edhe per punen e papaguar ne familje 21Shumica e
femrave dhe e Ie rinjve kryejne pune Ie papaguar ne familj e Vetaneri sht ne zonal rural e lmpakli
i infonnalitetit eshte pesefish
se pari ai ndikon drejperdrejl tek siguria e punes sepse mungojne konlratat
se dyti ai ndikon tek e drej ta per sigur ime shoqerore te cilal jane shume Ie rendesishme per
mbul imin me sigurimin shendetesor dhe pension in e pleqer ise duke vene ne rrezik jeresen ne nje
periudhe me Ie vonshme Ie jetes
se trcti ai pakeson pagesen dhe burimin e te ardhurave duke renduar mireqenien ekonom ike se
katerti ai ve nje barre ti skale mbi ekonomine nepermje( evazionit latimor
19 Anket3 e fOfcave te punes 2015 INSTAl
ro Strategjia kom betare per punesim 2014-2020 11 Stratesjiltl kombetare per punesim 2014-2020
24
sl pesti ai pengon zhvillimin e tregut ne fushat qe varen shurne nga puna e familj es s i per
shembull bujqes ia
Per me teper ai rril cenueshmerine e femrave varcs ine e lyre ekonomike prej bUfmve si edhe
rril varferine e lyre ne pleqeri per shkak Ie nderthurjes se Ie ardhurave me Ie ulta dhe vileve me Ie
palaa me sigurime shoqeroreshendetesoreJpensioni
Nt kele gjendje nevojilen zbatimi me i fuqi shem i ligiit si edhe ske mat e nxitjes per
punedhenesit per te inkurajuar punesimin formal nepermjet kontributeve Ie zvoge luara ose
stirnujve Ie tjere financiarePerfshirja soc iale mbetet cnde nje yeshtje per I u trajtuar
Grupet si romet dhe personal me aflesi tii kufizuara shpesh jane Icni pas dare dhe polilikm
nuk j ane konkretizuar gjithmone ne perputhje me rrethanat Keto grupe kerkojne polil ika Ie
posuyme Ie hartuara ne pershtatje me karaklerislikal dhe nevojat e lyre persa u perket nevojave
arsirnore kualifikimeve profesionale fuqi zimit dhe punes imi
Punes imi i u rinjve eshte nje yeShlje reale v~aneri shl nese kerni parasysh punen e papaguar ne
familjeShumica e Ie rinjve Ie puneslHlr kryejnc pune informale ose te papaguar ne familj e gie e
eila deshmon per punesim te kufi zuar dhe kush Ie It keqija punesimi Shumica e te rinjve Ie
papllne kane nivel Ie ulel arsimor dhe per personal qe jelojne ne zonal rurale bujqes ia mbetet
burimi kryesor i punes imilFernrat ne moshe Ie re kane nje shkalle Ie njejle papunesie por kjo
fsheh kushtet me Ie keqija te punesimil kryesisht punen e papaguar ne familje qe dukel se eshte
gi thnje ne rritj e dhe pabaraz ite seklOriaJe qe ekzistojne
2lFemra t kane nje shkalle shume me Ie ul el pjescmarrjeje Ie forces se punes si edhe nje nonne
me Ie larte Ie pasivilelit per shkak Ie pergjegjesive ne familje AIO jane te perqendrua ra ne
kryerjen e puneve tipike femerore Ie cilat jane edhe punet me pak te paguara dhe orrojne pak
mundesi per perparim ne karriere Pe rve~ kesaj ka nevoje te ngulshme per rritjen e numrit Ie
femrave ne profes ionel jo Lradic iona le si dhe per menjanimin e slereolipave gjinore ne sisLemin
arsimor Orienlimi i vaj zave Ie reja ne pro fesion e tipi ke laquofemerore )) Ie paguara pak dhe qe nuk
kerkojne shume aftesi rrit hendeklill giinor ne lidhje me pagal dhe mundes ine e lyre per te gjetur
pune ne seklorin informalParaleli sht edhe orienlimi stereotipik gjinor i djemve ne profes ione
U Strategjia kombetare per punesim 2014 -2020
25
ltonashkullore)) rrit rolet dhe normal e gJlnlve dhe po njel loj i kufizon aftesite e
mundshmelpotenciale mas hkullore
Pavaresisht prej nje farl perparimi shuml pune mbetet per te bere ne lidhje me permiresim in e
kapac iteli l Ie Sherbi mit Kombetar te Punes imit (SHKP) ne menyre qe Ie kryejc Ie gj itha
funks ionet e nje sherbim i modern dhe publik ne Ie gj ilhe vendin duke perfshire kelu edhe zonal
rurale te cilnt kane nevoje Ie ngui shme per kt to sherbime
Fun ksionel qe kerkojne vemendje me Ie madhe ja ne
~ nd ihma per Ie papunet pe r Ie gjetur punes im Ie pershl atshem
~ shpallja e punekerkuesve dhe e vendeve Ie lira IE punes
gt leh tesirl1i i levizshmerise se pro fesioneve
~ mbledhja dhe analizimi i in fonnacionil me Ie plole Ie mundshem ne lidhje me ~endjen ne
tregun e punes dhe zhvill imin e saj ne Ie gjilhe vendin ashtu edhe ne deget e ind uslrise
dhe profesione Ie ndryshme
~ hartimi monitorimi dhe vleresimi efikas i programeve qe synojne leht es imin e (ri)hyrjes
ne punes im Ie punekerkuesve ne rrez ik perjashlimi nga tregu i punes
Organizimi dhe zbatimi i permbushjes se funksioneve kryesore duhel reformuar si edhe duhen
caktuar burime Ie mjaftueshme njerezore dhe financi are per Ie siguruar pune neperrnjel zyres
ko mbetare Ie punesimit
25 Faktoret qe Iltane ndikuar ne rritjen e nivelitte punesimit
Nder fakloret qe kane ndikuar ne menyre ledrej lperdrejle ne nive lin e punes imit rendi len
bull Rrilj a e kerkess per prodllkte
bull Permiresimi ileknologjive
bull SITategj ile seklorjaie
bull Levizja demogra fike
26
Rritja e kerkeses per keto produkte
Fluksi I ndert imeve s ine objekte dhe ne rruge vazhd in territet bull gi ithashtu eshle rritur d he
akl iv iteli I nderrmarrj eve Ie indllstri se perplln llese s idomos ala me capital te hllaj apo Ie
perbashket qe punojne me porosi nga jashte duke shfrytezuar krahun e lire Ie punes ne ve ndin
tone Kjo ka bereqe numri I Ie punesuarve Ie jete gj ithmone ne rritje ne keto fusha ne vendin
to ne Vihel re me teper plJnes imi I personave me arsim 9 vj eear ose temesem pa u Icne pas dhe
ars imi profess ional
Permiresimi 1 dukshem I leknologji ve
Vitet e fundi t permiresi met ne leknologji kane sje lle rritjen e proclu ktit me kosto te uld duke
cuar ne rritjen e te ardhurave dhe zgjerimit Ie akti vitetil (shlim punonjesish) duhellheksuar qe
permiresimi I teknologj ise ka sjelle edhe nje reformim lidhur me hapjen e vendeve Ie punes
li dhur me pro fes ioni (IT)
Siralegj ite sckto rjale
Njt priori let I zhvillimit ekonomik eshle shtrimi I rfll geve dhe gocJi nave institucionale gje qe ka
cuar ne rriljen e te punesuarve pa ]ene mbrapa dhc sektori n e turizmit gje qe ka sje lle rritjen e
numri( Ie hoteleve restoranleve dhe Iregti se ne lonal luri slike kjo ka marre nje zampjerim
akoma me te madh gjatc sezonil te veres ku numri I le punesuarve shko n drejt rritjes ndjeshem
Uvizja demografike
Fuq ia punetoTe me banim nHshat kD interes per tll punesuar dhe ky interes vihet re dh e lek
punedhenesit ~r keto arsye
Se pari kjo kalegori pranon Ie punoje me page le uld
Sedyti ne pjesen me te mad he te rasteve subjektet ndod hen prane zo nave ind llstria le te qyteteve
ku jane vendosur fabrikal d he nuk kerkohen shpenzime transporti
Se treli turi zm i ne zonat e v irgjera qeeshte zhvilluar ko het e fun d it si dhe invesli met kane sje ll e
nje rritj e te konsiderueshme Ie nr tepunonjesve qe rezultojne te jene banore Ie ketyre zonave te
theli a
27
26 Roli I shtetit ne rritjen e punesimit ( Politi kat dhe Strategjite)
Polilikat kryesore per rriljen e punesimit oerqendrohen rrelh konceplit le po lilikave akli ve Ie
tregut Ie punes Politikat e para u prezantuan ne 1995 ne ligjin nr 7995 viti 1995 per nxitjen e
punesimit duke krijuar bazar e para Ie nj e pakcle programesh qe funksionojne edhe sot 5i
gt- Ndermjet~simi per pune dhe profesion
gt- Keshillimi per pune dhe profesion
gt- Formimi professional
gt- Programe Ie nxiljes s punesimt elj
Objektivi krye50r [ polilikave Ie punes imit eshte mbesi1tclja e punekerkuesve ne gjetjen e nje
pune 1e pershl3lshme politikat e punesimil jane nje mjct lepe r I rendesishem per permires imine
siluates se tregut Ie punes
)gt Programel e nxitjes se punesimit u prezantuan per here Ie pare ne vititn 1999 synimi I
kelyre program eve ishte dhe vazhdon Ie jele aktual isht
gt Krijimi I vendeve te reja plme dhe ulja e papunesise
gt- Nx itja e formimil pro fessiona l I punekerkuesve t~ papune (sidomos ne zona ku ka
mangesi kapacitelesh trajnuese)
gt- Mbeshtetje bisneseve per te rdlu r akl ivitetin e lyre dllt punesimin e fuqi se punelore Ie
Irajnuar
)gt Nxitj a e drej teperdrejte e pllnesim it Ie nje pjese Ie trajnllarve
)gt Minimizimi I punes se zeze ( forcimi I rolil If inspektorialille punes)
gt- Perfshirj a ne programe socia le trajnimi Ie kelyre punekerkuesve
gt- Nxilja e punesim il Ie te rinj eve dht grllpeve Ie vecanta Ie Ie papuneve
gt Mbeshtelj t e bisnesit familjar per Ie rrilur punesimin ne zonat mal ore apo aty ku
shikohet veshtiresi ne zbatimin e politikave Ie Ijera
Programel e nxiljes se punesimit jane programe akti ve shleterore qe veprojnMrej lptrsed rejli ne
jeten e pune kerkuesve te papune per Ii nxitur ata ne gjetjen e nje punesimi flfalgjate Keto
programe sehashku me programet e ndermjelesimit lu aj ne nje rol te rendes ishem qe
28
ndikojnerealisht nl ulj en e papunesisesidoJnos te numrit Ie papuneve Ie rregji slruar Njestrategji
positiveeshte dhe ajo e nxitjes se punesimit nepermjet fonnimit Ie nepllnesve duke J trajnllar Sl
dhe nxitjes se pllnes imil Ie remrave ( gra rome in valide Ie Irafikuara elj) duke u dhene nje
mbeshletje dhe bisneseve qe punesojne kelt kal egori
Per here tcpare ni si Ie zbatohej dhe ofrimi I praklikave oer Ie rinjte e sapodiplomuar ne menyre
qe te krijonin eksper iencen e tyre neper instilucione te ndryshme shtelerore ( ad ministrate
publike) duke pllnuar fillimisht ne pozicione Ie caktuar si praktikante kjo ishte nje ri s i e cilajo
ve tem do Ie mund Ie pergatistc speciali st Ie kualifikuar ~r te ardhmen e aferme por dote
motivonle dhe shume student Ie sapodiplornuar duke ju ndezur nie drile jeshi le ne lidhje me
tregun e punes dhe pozicionimin e tyre
23 Nje rol te rendesishem ka luajtur dhe organi zata nderkombelare e punes (lLO) duke paraqitur
sic do vit Stralegji per permiresirnin e qeve risjes se tregut te punes duke u baZlt3r ne nje qasje
shumeplaneshe ne mekanizma Ie fuqi shem Ie dialogul social dhe marrjcs se masave kunder
informalitetit dhc kushteve ne pune
Brenda tematikes ~~ Pune e Oenje per Ie Gjithe gjate periudhes 2012middot20 15 ILO do Ie
perqendrohet nr ere prioritete programJlike per Shqiperin~ t~ cilat duhet Ie shilten s i qellime
afat-gjata
Forcimi j kapaciteteve Ie institucioneve shleterore dhe partnereve soc iale per
penniresimin e adm inistrimil Ie Iregut Ie punes
~ Promovimi i punes se denje dhe rrilja e punesueshmerise Ie forces se punes ne Shqiperi
~ Forcimi i s islemil te mbrojljes sociale
I) Strategjia per Punesim dhe Aftesi ILO 2013middot2016
29
Kreu III
3 Sektori public dhe sherbimet publike
31 Cfare kuptojme me sektor Publik
c rare kuplojme me sektor public
Perpara se te b~jmenje anali ze te marredhenieve Ie punes ne sektorin public me pare duhet Ie
analizojme veti ku ptimin e kelij lermi pra se crare kuplojme me sector public Nt lidhje me
kititerm ka pasur sh ume perkufizime por nuk ekziston nje perkufizim juridik I sakle 1 noeionit
Ie sektor it pubti k Ne fibrin e autoreve Giuseppe Casale dhe Joseph Tenkorltlng me litull
Man-dheniel e punes ne sek lorin public ne v6hlrim krahasimor 1 keta dy aulore kane dhene
kete perkufizim per sehorin publik
Sipas ketij perkufizimi sektori publik perfshin 24
a) Njesi organizative qejane Ie finan cuar ne pronesi dhe ose Ie kontrolluara nga sh teti
b) Resurset dhe aktivitetet e sherbimit publik
c) Organizata te kOlltro lluara kryesislll nga qlveria ( pra menaxhet dhe punonjesit ne
sherbimin public kane nje diference Ie reduktuar ne vendimmiddotmmje organizative
Nt kete studim punonjesit pub li c referohen per nepllnes it c ivile dhe punonjes te tjere ne te
gjilha ni vele t e qeverise duke perrshire njesitc e qeveri sjes vendore dhe punonjesil e
nderrmarrjeve sht eterore megjithese ne disa vende marrdheniet ne sherbimin public kane
mbetur Ie ndryshem nga ai 1 seklorit pri val (dmth ne It kaluaren sektori privat ishte I shtyre ne
menyrt l ipike nga fi(imi ndersa qellimi I seklOril public ka qene sigurimi I (e mirave publike
dhe sigurimi I minqenies se pergjithshrne dhe mireqen ies se qytetareve ) sol karakteristikat e
sherbimil public public jane duke u bere indirekte me Ie ngjashme me ate Ie sektorit privat
Z Giuseppe Casale ~ Service publiC relacione eork Josep Tenkorang th e comparative overvieeN Geneva August 2008
30
Nje perkufizim tjeter per se kt orin public eshte se ai percaklohet st sektori qe grupon Ie gjitha
akli vitetet ekonomike dhe soc iale qe jane ne nga rkim Ie administrates nderrmarrjet publike
dhe organi zmal publike Ie sigurimeve shoqerore
Pro sektori public perfshin Ire perberes
1- Administratat qc murrin ne ngarkim aktivitele me interest e pergjithshem
2- Nderrmarrjet publike bull dmth nderrmarrjet 11~ Ie cilen nje person public mhan shumiccil e
kapitalit Keto tradicionalishl kane qene konsideruar 5i element I polilikes ekonomike
dhe sociale Ie qeverise SOl ato jane pri vali zuar dhe njekohesishl kane mbelur ende
publike kane ndryshuar menyren e lyre Ie funk sionimit dhe jane si nderrmarrje private
3middot Zyrat publike admini strative Ie ngarkuara me sigurime shoqerore ~ qe ad ministrojne
politikat sociale Ie shletit ato mund Ie mbeshlelen mbi organizmat Ie 51 drejles private
32 Kush jane Ie perbas hkctal dhc ndryshim e1 e sekt oril public dhe sherbimcve publike
Sektori public dhe sherbimel pub like nuk duh et Ie ngaterrohenNe fakt aktivitelet e shcrbimit
Pllblic mund Ie merren ne ngarkim nga organizma private Keto quhen deleg ime Ie sherbimit
pubikKeto organizma nuk I perkas in sektorit public perimetri [ sherbimit public eshte me 1
ampjere se a i J sektorit public SOl sherbimi public duke ako ma s i nje runks ion I Administrates
Publike Nje sherbim public eshte nje akti vitet qe konsidcrohet se duhet Ie jete I di spollueshem
per Ie gjithe Ky nocion mbelel mbi ate te interest Ie pergjjthshem par shll1ne shpesh ky mbetet
njevleresim subjektiv pasi nuk mund Ie Ihullet qe nllk ka nje perkufizim universal Ie pranuar
nga te giithe Ne praktikeeshte sherbimi public ajo qe pushteti public pereakton politikisht sit e
tille Ky eshte nociol1 I cuditshem nga ai I sekloril public
Edhe shprehja Sherbim Publik ka nje kuplim te dyri shle nga njera ane ajo percakton nje
aklivitet ose nje mision Ie interest te pergjithshem ( psh sherbimi public I shkolles) dhe nga ana
tjete r leres ine e organi zmave Ie ngarkuara me keto aktivitete te interest Ie pergjithshem Ie eilal
mund te jene si publike edhe private duke kaillara klshtu nga sherbimit public ne sherbimet
Pllbli ke
n Shte ti eeborg
31
Prej shume kohesh sherbimi pub lic ish te krite ti I vet~m qe kushtezo nte zbati min e se drejtcs
ad mini strative dhe kompetencen e gj ykates admini strati ve me ndryshirnin e viteve Ie fund it ky
kusht nuk eshte me e mjaftueshrne me zgjerimin e aktiviteteve te sherbimit public ni fushlt n
ekonomi ke dhe vend in me te rendesishem te marre nga e drejta priva te Kesht Ll sipas natyres se
ak ti vitetit dhe strukt ures qe e ka ne ngarkim mund Ie da llojme dy rasle
a) Sherbimel publike adminisl rati ve shume te ndryshme qe grupojne sherbimet qe nuk
kane qeJl ime industria le apo tregtare ( mbrojtja sh ko lJa pu blike etj) alo jane kryes is ht
Ie menaxh ua ra prej o rgan izmave publi ke dhe ne keto ra5te prevaon te e drejta
administrative
b) She rbimet pu bli ke indu str ia le dhe tregtare ( nderrmCl rrjet qe kryejne sherbimet e
furnizimit me energj i uje etj ato mund te kryhen ga organizma publike ose private
Kur e5ht1 Gala pe r orgamni zma private zbato he t kryesisht e d rej ta pri vate pa r nuk
mungon e drejta ad mini strative Ata mbesin nen (utelen e pusht etit public ( s hlelit
qeverisj es vendore) qe vcri fi koj ne leSe ato e kryejne misionrn e tyre apo nese e
respektojne parim in e baraz ise te aksesil Ie perdoruesve ne sherbimin publik dhe te mos
perfitojne prej nj e s ituate monopoli ne teres ine e territorit Ie vendit ose nj e pjese te tij (
pe rjashtimi I par imit te konkurenees)
Shumeqeveri ne pamundts i per Ie finnncuar vazhd ueshme rishl she rbimel publikevendos~n
I Te reduktojne dimensionet e sektoril le tyre public ase
2 Te ndryshojne strukwren e tij par gjithmone duke privi legjua r pri vati z imin e t ij
3 Kalimi nga prakti kn e sektoreve publike neate te sherbimeve publi ke tt e ilat
s igurohen ed he nga akto re jashte sektorit pu blic e rendes ishme eshte qe shoqeria Ii
marri ne c ilesine sasine dhe menyren e duhur ket o sherbime
33 R rcgullimi ( marrdhenieve Ie punes ne sektarin pub lic ne Shqiperi
Marred heniet e punes neS hqiperi ne se ktorin publi c dhe ate privat rregullohen nga Kod i I Punes
par edhe vete brenda sektorit publik (psh per ato insti t llcione (e c ilat hyjne ne fu shen e veprimit
32
Ie legj islac ionit Ie sherbimit Ie nepunesil civil ke to marredhenie rregullohen me26 ligj Of 152
viIi 2013 Per Nenpunesin Civ il
Kodi [ punes I Republikes s(Shqiperiseeshte I bazuar ne Kushtetuttn e Shqiperise dhe ne normal
e pergjithshme Ie se drejtes kom belare Per sa J perket sektorit public dhe atij privat aplikimi I
kodil eshLi I nj ~j(e Ne sektorin public problemet per zbatimin e kritereve dhe kushteve ligjore
pef lindjen zhvillimin dhe perfundimin e marredhenieve Ie punes jane Ie vogla Nderkohe qe
ne sektorin privat perjashtuar disa nga kompanite e medha seri oze Ie cilet respeklojne dhe
zbatojneligjislacionin ne fuqi shumica e kompanive nuk jane korrekte si me strukturat
shteterore ashlu edhe me punemarresit duke krijua r keshlu nj c sektor jo inrormal ne ekonomi
Kodi I Punes L igji Per Nenpunesin Civil dhe dispozila Ie Ije ra ligjore e nen ligjore perbejne
nje baze Ie mire ligjore per rregullimin e marrdhenieve Ie punes dhe per Ie mbrojtur
punemarresin nga largimel abusive nga puna Konfliktet e Dun eS ne kete drejl im mllnd Ie
zgjidhen me mirkuplimin e paleve ne Ie kundert ata muod Ie drejlohen s ipas rastit Kom isionil
te Sherbimit C ivil dhe gjykfl les kompelente ve ndimel e fo mes se prere Ie cilel jane Ie
delyrueshme p~r zbatimin nga paleL
Shoqeria c ivile dhe media jane aklore qe pa pmur Ie drejte t u japin zgjidhje konnikteve ne
kete rushe behen pjese akti ve e diskulimit trt shqelesimevc soc ia le qe krijohen nga largimet e
padrejta nga puna dhe reagojne per Ie mbrojtur te drejtal e nje riut dhe lirite Ihemelo re pa u bere
pale me subjektet e perfshira ne konflikt
Ky studim eshle nje pjese e kesaj filozofie dhe tenton te evident oje problematikat ne lidhje me
Irajlimin e larg imeve nga puna s i nga ana e ad min istra tes publike ashlu edhe nga struktural
kompetente per s hqyrtimin e lyre 27Nga monitorime dhe studimet e vendimeve kane dale ampietje
terendesishtne te cilat flasin jo velcm per mangesi ne respektimin e procesit te rregullt ligjor ne
trajtimin e largimeve nga puna prej s istemit gjyqesor par edhe problem Ie renda qe kan ~ te bejne
me zbalimin e legji slac ionil ne fuqi qe rregullon kelt rushe
34 Studim 1 nderprejes sc kontrates se punes (Ilashkia Tirane dhe Bashkia Durres)
~6 Ligji nr 152 viti 2013 Per Nenpunesin Civil 11 Komiteti Shqiptar I Helsinki Situata e diskriminimil ne procesin e (argi mit nsa puna ne Shqiperj Tirane dhjetor 2011
II
2SSipas nje studimi t~ kryer nga Qendrlt1 Sui Juris projek ky I financuar nga USA ID me
tematike Zbali mi r Ligjil ne mbeshlelje te qendrueshmeri se dhe rritjes se performances ne
administraten publike u vu re nje domosdoshmeri e ndeshkimil t( lilUllareve Ie insliluc ioneve
perkalcse ne lidhje me largimet mas ive ngCl puna Me mijera jancpersonat Ie larguar
padrejtesishl nga puna keto 15 vitet e fundit por nuk ekziston asnjeherc nje pergjegjes 1 vetcm
per keto largime Me ane Ie ketij projekli qendra ~S ui Juris ka arritur Ie indetifikojeinstilucionet me problematike ne lidhje me kete ces htje referuar dhe bur imeve te
ndryshme kryesisht zyrtare ka nxjerre nje future financiare per demin e shkaktuar ne lidhje
pushimet nga puna pagesaL qe duhet Ie kryejnc ng3 vendimet e forms se prere dhene ngu
gjykata Gjate mbledhjeve teinformac ioni t ne shume institucione nje vemendje Ie veca nle ki shte
dhe Bashkia e Tiran~s dhe Bashkia e Durres it ne lidhje me keto pushime masiveku rezultuan se
2~e vilin 2009 ki sble 17 persona qe kishin nderprere Ie manmiddotdhenien se punes me deshirc
4 ishin ne li stepritje 1 ne prilje per pencion dhc 4 zgjidhje konlrate
Ne vitin 2010 ki shle 15 persona kishin paraq ilur doreheqje 4 kishin mbushur mash en e daljes ne
pension dhe 5 persona kishin zgjidhur kantraten e punes ne menyre 1e njeanshme
Ne vitin 20 11 ki shte 37 punononjes qe ki shin paraqitur doreheqjen 7 ishin ne liSle pritje bull 8
kishin dale ne pencion dhe 50 strukture 3 persona ki shin perfunduar kOnlraten ne afat Ie
percaktuar 1 punonjes ishte Irasferuar dhe 4 pUllonjesve I ishin paraqilur mam per shkeJje ne
detyre
Ne vitin 2012 ishin 36 persona qe ish in larguar me deshire 8 ishin ne listre pritje dhe nje
punonjes ne pencion
J~e vitin 201 3 kerni 36 punonjes Ie larguar me deshjre 8 ne listeprilje 4 qe ki shin mbushur
moshen per daljen ne pencion 4 punonjes ki shin zgjidhje re kontrates ne afal Ie perca kt ua r nje
punonjes kishte kerkuar Irasferim
18 Sialistika nxjerre nga konlerenca e realizuar nga qendrl Sui Juris me terne Zbalimi Iligjit ne mbeshtetje te h
qendrueshmerise dhe (ri l jes se performances oe AI 19 Zyra e informacionit Bashkia Tirane JO Informacion I dhene nga Burime zyrtare BClshkia Tirane
34
Ne vitin 2014 rewltonin 33 largime nga puna me deshire 5 punonjes kishin dale ne pencion
dhe 5 punonjes ki shin perfunduar kontraten e punes me arat Ie percaktuar
Nt vitin 2015 rezuhonin 51 largime me deshire ( r araqitur doreheqje) 2 punonjes rezuhonin Ie dale ne pencion dhe 8 punonjes Ie pushuar SI ndryshim structure 2 pUllonjes rezultonin Ie kishin
perfunduar kontrat~n e punes ndersa 4 prej lyre rezultonin ne zgj idl~ e Ie kontratcs se pun~s ne
menyre Ie njeanshme
l lSipas Ie drejtes sie informimit Bashkia Durres nga dergoi informacionin ne lidhje me largimet
nga puna ku rezultuan se nga viti 20 II deri ne vitit 2015 ish in
38 punonjes qe ki shin pltlraqitur doreheqjen ( sipas kontaktimit l1e pjese e lyre rezultonin qe
punonin ne instance me Ie larta pozic ion i ose ne institucione shtetcrore Ii Ijera)
20 punonjes qe ki shin mbushur moshen e daljes nepencion ampjail ket yre vileve
5 punonjes kishin perrunduar kontraten e punes ne aratin e caktuar
Sipas nje pasq yrimi Ie s ituates u vu re qe ceshljel po litike zene nje vend Ie rendes ishem ne
punesimin e punonjesve si dhe ne kohezjmjen e kontratave te lyre Bashkia Durres duke u
ndodhur perpara faktit qe kryetari actual ka nja mandate Ie] rezulton qe largimel nga puna jane
Ie minimizuara gje qe bie ndesh me Bashkine Tirane ku gjate ndryshimil te kryetareve kern dhe
pushirne masive Ie punonjesve ne periudhe kohore Ie njejte
11 Informacion I dhene nga Bvrime Zyrtare BashkiCl Ovrres
35
KREUIV
4Rregllllimi I marredhenieve te punes De Shqipcri sipas ligjit Per Nepunesin
Civil U
41 Evolimi historit I ligjit Per Nepunesin CiviF
Shqiperia ka nje Iradile te ndrejtimit pO litik te Shleli edhe pse jemi nje shIel I vogel gt me nje
administrate Ie vogel publike dhe me nje numer Ie kufi zuar Ie punonjesve publike Sek(ori puhlik
eshte duke kaluar neper reforma shume dinilmike ne rrugen df~it Inlegrimil Europian Duke
pasur parasysh kushtet e tilla kom iza ligjore ne fu shen e marrdhenieve Ie punesimit ne
sherbimin civil duhet Ie synoje forcirnin e unitetit Ie sherbimit civil dhe ti~jete mjaft neksibel
per te lejuar qeverine Ie pershtaste sistemin me ndryshimet e shpeshta qe po kal an vendi dhe ne
zhvillimin ne (ushen e kapciteteve nj erezore J2
Perpjekja e pare per krijimin e nje sherbimi civil proles ioni st e Ie materializuar ne ligjin Nr
8095 date 2 [03 1996 nuk nlllndi Ie bashkejctonte me kete rdite shumevjecare
Ligji [ vitil 1996 nuk benle dallime nennjct rnarredheni es juridike Ie nepunesve dhe
marrdhenieve Ie Ijera Ie punes pasi ato n eg ull ohes hin sipas Kodit Ie Punes Rregldl we Ie ketij
Kedi I nenshlroheshin si nenpunesil ashlll edhe pundor~l e Ihjeshle Pas kri zes se Ihelle qe
perfshiu administrflte n publike nete res i ne vijim Ie shndenimeve politike Ie vileve 90 re ronna e
fundit duke se e ka stabilizuar te pakten ne nivel knceptllal administraten publike nc rolin e saj
rregullator Nal yri sht mbetet shume per ebert qe admini slrat a publike Ie persose rolin e saj ne
jeten shoqerore dh e eko nomike Ie vend it
Pra me sherbim civil kuplojme veprimlarine e punonjesve Ie administrates publike qe kane
cilesine e nenpunesit c ivil per Ie rea li zua r fllnksionet e saj bazuar ne Kushtetute e ne li ~e
Ligjj actual ne ruqi I sherbimit civil kltl ngrilur nje sistcm Ictere te drejtash e detyrimesh per
nepunesil civil Ie c il etjane ne nj e balancim pushtelesh mes punemarresve dhe punMhenesve
keshlu qe cdc e drej(e e vecanteeshle e bltl lancuar me disa detyrime Te drejlat dhe detyrimet e
l Draft document Mbi nje ligje te ri oer sherbimin civil ne Shqiperi h pergatitur z Zhani ShOlPO ne bashkepunim me Dr Hans -Achim Roll konsulente te Sigma me kerkese te DAP 1 tetor 2010
36
- -- --- -- ---- --- -- - --- - -
nenpunesve civil rregullojne elementet e nje rarorti kontraklual te punes Ie lidhur midis
nenpunesit civil si punemarres I institucionit dhe administrates pubJike si punedhenes
42 Karakteristikatthelbesore tC Ligjit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil
Ligji Per Nepunesin Civil rregullon ne menyre Ie qarte dhe Ie plate marredheniet ne skemat e
administrimit civil 1 rnbeshtelur kryesisht tek pozicioni (post i) duke e kombinuar ale edhe me
disa elemente te sisternit te karrieres Karakteri dominues I sistemit Ie pozicioneve verehet n18
elemente Ie tille si kriteret e rekrutimit ngritja ne detyre levizja paralele etj
Fryma e ligiit te siperpermendur ka synuar krijimin e nje sistemi kryesisht te hupur Ie Sherbimit
Civil duke krijuar njekohesisht premise edhe per mobilitet te brendshem dhe karriere Tregllesit
e viteve te fund it lidhur me ngritjel ne detyre dhe levizjet paralele deshmojne megjithate ne
praktike kemi te bejme me nje sistem thuajse teresisht te hapur per konkurim nga jashte
perfshire dhe vecanerisht pozicionet me te larta drejtuese te Sherbimit Civil ( sekretari I
pergjithshem drejtori I pergjithshem etj rekrutimet per pjesen me te madhe te ketyre
pozicioneve realizohen nepermjet proced II rave Ie konkurrimil Ie hapur per kandidate te jashtem
por pa perjashtuar konkurrimin e nepunesve aclual civil
Qellimi J ketij ligji eshte krijirni I nje sherbimi civil Ire qendrueshem professional te bazuar ne
merite integritet moral dhe paanesi politike
Ky ligi percakton marredhenien juridike ndcrmjet shletit dhe nepunesit civil gjithashtu percakton
rregullat per administrimin e sherbimit civil
43Parimet baze per statusin e nepunesit civil
Sipas nenil 5 te ligiit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil Sherbimi Civil eshte I ndertuar
dhe verran mbi bazen e parimeve teB
I Shane eve te barabarta
2 Mosdiskriminimit
33 Neni 5 ligjit 1522013 Per nepunesin civil ne Administrimin e Sherbimit Civil
37
3 Merites
4 Tc Irasparences
5 Te profesiona li zmit
6 Paanesise po l it ike
7 Qendrueshmerise ne de tyre dhe vazhdimesise se shhbimit civil
44 Fusha e veprimit te Iigjit per nepunesin civ il
34 Nen i 2 Iligji per nepunes in c ivil percaklon ru shen e ve primit Ie tij nepermjet per fshirjes se
te gi ithe nenpunesve qe lIshtrojne nje funks ion public ne nje institucion tt admini strates
ShlehrOre institucion Ie pavarur apo njesi Ie qeveri sjes vendore me peljashlim
a) Te Ie zgjedhurve
b) Ministrit dh e zevedsmini st rit
c) Funksionaret e emerruar nga Kuvend i bull Presidenti I Repub li kes ose Keshi lli I Ministrave
d) Gjygjta re t dhe prokuroret
e) Nenpunesit e ad ministra t~s gjygjsore
I) Ushtarakut Ie foreave le armfliosu ra
g) Personelitle Sherbimil Infonnali v Shleleror
h) Personelit Ie njesive publi ke direkte te sherbimit
i) Anetarit dhe kryeta rit Ie organeve kol eampjia le drejtuese Ie komiteteve apo institucioneve ne
vares i Ie Kryeminislri se apo Ie nje mini stri
j) Punonjesit adm inistrative
k) Funksionaril Ie kabinetit
Shtrirja vertikalc
J5S lllrirja vertikale e rushes se veprimit Ie LSHC nis s ipas Ilj~ skeme hi erark ie nga pozic ioni I
sekrelarit Ie pergji lhshem te ministrise dhe shkon deri ne nive l special ist J6ne praktiken e
1 Neni2 ligji 1522013 per nepunesin dvilshy
38
- --- -----shy
deritanishme vihet Te nje konso lidim I kenaqshem ne kategorite e ulta dhe Ie mesme ndersa per
kalegoriH e lana Ie Sherbimit C ivil tregues i I qarku llimil ka qentH lane rue qe regan per faktin
qe keto pozicione jane dis i me Ie ekspozuara ndaj ndryshimeve te mundshme politike apo edlle
ndaj rap0rl eve persona te epror vanes pavarsishl nga moti vimi I drejte apo abuziv I k~lij
qarku llimi
Shtrirja ho riw ntale
Shtrirja horizol1tale e fu shes se veprimit te LSHC eshte e ku fizu ar ne disa institucione (KM
ministry institucionet e pavaruara bash ki qarqe elj
Fusheveprimi horizonta l [ ligjit ne ketedimension ne ni ve l qendror zbatohet per
a) Administraten e mini strive zyres se krycministril (rreth 1500 nepunes civile)
b) Adm inistralen parlamentare dhe te presidences si dhe administraten e instilucioneve Ie
pavarura qe raportoj ne drejt pltrsedrejti ne Kuvend (rrelh 2800 nepunes civile)
Stalusi J disa kategori ve te Ijea nepunesish te institucioneve It lilla si tatimet bull dogana polic i
diplomaci etj rregullohen me ligje perkate se te eilat ne thelb permbajne eli sa elemente Ie
ngjashme OSe Ie pemfena me ato Ie statust Ie ncpunesi t civil Statusi i pjeses tjeter te
punonjesve Ie administrates publike ( ars imi shendetcsi etj) perfshire administraten dhe
punonjesit e degeve ne vflres i Ie ministrive ne rrethe ose qarqe e qe perbejne dhe numrin mlt Ie
madh Ie punonjesve ne kete sector bazohet thjeshle ne kod in e punes
Fusha e veprimit rnaterjaJ
Fusheveprimi malerjai nenketedimension ligi i ka rregulluar elemenlellhelbesore me rendes i per
marredheniet e punes te nepunesve civil Ie ci lmjane te ndryshme nga alo per punonjesit e ljere
publike Ie ci let jane zbvilluar pas kesaj me akte dyteso re nenligjore kohn e punes dhe
pushimit etj
~Slrategjia nderseklorjale e reformes nE administrOiten Publike (SNAAP) ne kuader Ie strategjise kombetare per zhvillim dhe in tegrim (2009- 2013) Tirane Shlalor 2009 16 Neni 19 I ligji l sherbimit civil ka tegorile e nepunesve civil jane keto 1 Nepunes civil Ie kat egorise se larte drejtuese 2 Nepunes civil te kategorise sl mesme drejtuese 3 Nepunes civil v te kalegorise se ul et drejtuese Anep unes civil Ie kalegori se ekzekutive nepunes civi l Ie kalegori se se larte drejlues konsiderohen keto pozicione a) sekretar I pergjilhshem b) drejlor departamenti c) drejlO( I drejlorise se pergjilhshme d) pozicione te barazvlefshme ne Ire Ie parat ne institucionel e administrates publike qendrore apo vendore
39
Ne lidhje me disa aspekte Ie marredhenieve te punesimit (psh mosha e daljes ne pension
sigurimi socia l dhe shendetesor) LNC permban nje reference te p~rgj ith shme ne legj isiacionin e
pergjithshem te punes ( Kodi I Punes) si legj islacion plotesues Disa eiemenle Ie Ijera Ihelbesore
( deklarimin e pasuri se bull konfliktin e interesave skemen e pensioneve ploHsuese elj gjithashlu
te rendesishme pir marredheniet e punesimit te nepunesit civ il jane te shpemdara ne
legj islaeionin e posacem I eili zakonish t rregllilon te gjithe ose nje pjese te madhe te pllnesimit
publik
45 Pranimi ne Shcrbimin Civil 31
Pranimi ne sherbirnin civil ne kategorini ekzeklltive behet nepermjet nje kankurrirni tehapur
kankurimi organizohel ne menyre periodike nga njesia pergjegjese per seci lin nga grupet e
percaktuara ne piken 8 tt nenil 191e ketij ligji
Konkurrimi zhvi llohet ne dy faza
a) Yerifikimi paraprak nese kandidatet plotesojne kerkesat e pergjithshme dhe ato te
posacme sipas shpalljes se konkurrimit
b) Vleresimi I kandidateve
Verifikimi paraprak kryhel nga njes ia pergjegjese ndersa vleresimi I kandidateve behet nKa
komiteti I perhershem J pranimit I krijuar per secilin nga grupet e percaktua ra ne piken 8te nenit
19 Ie ketij igji
Kandidatet fitues qe marnn 70 Ie pikevc talale tevleresimit renditen nga komiteli I
perhershem I pranimil sipas pikeve Ie marra ne li slen e kandidaleve Ie sukseshem
~shte Keshilli Ministravc qe mirnton negulloren e hollesishme per krij imin perberjen dhe
veprimtarine e komiteteve Ie perhershme te pranimit si dhe lTegu llat e hollesishme per
proceduren e pranimit dhe vleresimin e kandidateve
n Neni 22 Iligjit HPer Nepunesin Civil ~
40
46 Ngritja ne detyre
JSNgritja ne delyreesilic kalimi I nje nepunesi c ivil nga pozicioni actual I punes ne nje ni vel
pozicion me 1e larte ne te njejtin institucion osc ne nje in sti tucion tjeter te administrates publike
qendrore apo vendore ( kur nje vend I till e ekziston) Ngri tja ne detyre reali zohet rea lizohet
nepennjel procedures sekonkurrimit organ izuar ga njesia pergjegjese per nj e ose disa
pozicio ne te tira Bazuar ne parimin e neoit 20 ( shanceve Ie barabarta profesionalizmit etj) te kClij ligji Nese vendi I lire I kategorise se utel apo Ie mcsme drejtuese nllk eshle plotesuar sipas
nenit 25 te kctij ligii ai plotesohet nepennjet ngriljes ne detyre
Mund te aplikojne per ngritje ne detyrevetem nepunesit civil te oj e kategorie pasardhese te
pnnesuarit ne Ie njejten apo ne nje institucion tjete te sherbimit civi l nese plotesoj ne kushtel
per ngrilje ne delyre dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Nese vendi I lire nuk plolesohet nepermjel procedures se ngritjes ne detyre nje procedure Ijeter
mund Ie organizohel Brenda nje afali 3 mujor deri ne plOleurosimin perfundimlar Ie vendit Ie lire
nese eshle e nevojshme mund Ie zbatohet procedura e tras ferimit Ie perkohshem ne interest e institucionit sipas shkronjes a Ie pikes I Ie nenit 48 Ie kctij ligji Keshilli J mini strave miraton
kushtet qe duhet Ie plotesojne nepunesit per ngritjen ne delyre dhe proceduren e hollesishme Ie ngritjes ne detyre
Ne prakt ike ngritj a ne detyri ka ndoshur ne perqindje Ie vog la rastesh Ekzistojne megjithale
di sa paqartesi lidhur me ndryshimin e pozic ionit brenda nje kategorie ( Ie larte) nese kjo perren
ngritje ne delyre apo levizje paralele gje qe veshtireson pasqyrimin real Ie ket ij Ireguesi
AVflnlazhi kryeso r I kesaj dllkurie eshte se konkurimi public ka promovuar lerheqjen e
kandidateve Ie af~ ngajashte admi ni strales gje qe krijon mundesine e sjellj es se njohuri ve dhe
metodave Ie reja Ie punes nga ala kandidate qe kane studjuar jashle ve nd it apo nga ata qe vijne
prej sektorit privflt Disavantazhi nga ana (j eter kate beje me pranine e nje kostoj e opportune ne
lidhje me s igurine e karrieres qe mundte mOli vonle me mire nepunesit e brendshem civil
47 Uvizja paralele
J Neni 26 Iligjit nr 152 2013 U per nepunesin civil U
41
Plottsimi I ve ndeve Ie lira ne kalegorine ekzekuti ve ala H~ ule apo Ie mesme drej lUesc behel se
pari nga nepunesit ciyile Ie se nj ejles kalegori nepermjet procedurts paralele Kush mund Ie
aplikoj ne per plotesimin e nje vendi Ie lire nepermjet procedures 51 Iev izjes paralele 5ipas pikes
1 nen 25 I ketij ligi i gt nepun sit civile Ie se njejtes kalegori ne Ie njejtin apo ne nje institucion
tjeter Ie sherbi mit civi l qe plotesojne kllshlet per para lele dhe kerkesat e posacme pef vendin e
li re
Yleres imi 1 kandidateve Ie inte resuar kryhe nga nje komi sion I brendshem I krijuar ne cdo
emiss ion nepermjet nje procedure Ie bazuar ne parimel e parashikuara ne piken I neni 20 Ie
ketij ligji Perfaqesuesi I njesise pergjegjese esbte anelar I kom isionit te brendsghem
Ne perfundi m te vl eres imit komisioi mund te ve ndose
a) Perzgjedhjen e kandidatit me Ie pershtatshem per tu emeruar ne vendin e li re
b) Perfundimin e procedures pa asnje teperzampjed hur ne fast se asnje nga kandidatet e
interesuar nuk ploteson kushtet dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Keshill i I Ministrave miralon
a) Kushlel qe duhel Ie pJolesojne nepunesit per levizjen parale le dhe procedurat e
hpo ll es ishme te levizjes paralele
b) Rregullal pfr krijimin dhe perberjen e komis ionit Ie parashikuar ne piken 3 Ie kctij neni
48 Oisipiina ne sherbimin civil (SHe)
Disiplina ne Sherbimin Civi l ka Ie beje me mnsa l di s iplinore qe jepen ne rastel e konslalimil 1(5
shkeljes serregullave apo Ie moskryerjes se detyrave Masat disiplinore dal lohen nga vleresirni
negativ I perfosmances Vendim-marrja ne lidhje me ke lO procedura perqendrohet tek epror
di rect dhe me pas ekzis(on mundesia e ankirnit Ie drejteperdrejte ne KSH C Sipas nje studimi
eshte ve ne re qe nllmri I rn asave di siplinore ne praktikeeshte I voge l verehet nje shperndarje j o
uniform e tyre lakonisht nje numer relalivisht [mad h [ masave di si plinore vihet re ne mornente
ndryshimesh politikc
42
Ligji eshte relativisht J pltiqarte lidhur me zbat imin e mases sl uljes nedetyre ) kur nje institucion
( ku eshte dhenc nje mase e (ille ) nuk ekzistojne vende pune Ie oje kategorie Ie lIle ne keto
raste nje mase e tille fezulton e pazbatuesh me apo te pakten problemalike Dicka e ngjashme
konstatohet edhe lidhur me mundesisne e kthimit ne pozicionin e rneparshem pasi parashkruhet
masu di sipiinore
49 ASPA OHE PROGRAMET E FORMIMIT PIWFESIONAL
ASPA
39Ne varesi te Ministri se se Brendshem krijohe dhe Shkolla Shqiptare e Administrates Publike
(AS PA) SI jnst itucion public qend ror me se li nc Tiran~ASPA ka autonom i administrative dhe
akadem ike Ajo ka per qeHim formimin professional Ie nepunesve civil 5i dhe cdc individi tjeter
vendas ase H huaj qe nuk esh te pjese e sherbimil civil dhe qe plOleson krilerel e kerkuara
Forrnimi profess ional perfshin programin e forrnimit Ie Ihelluar Ie kandidateve per kalegorine e
ncpunesve civile te ni ve lil Ie Jarle drejtues anetare te tru pes se nepunesve civi le ni velit Ie larte
drej tues si dhe programin e formimit Ie vazhdueshem Ie nepunesve civ il dhe Ie cdo indi vidi
tj eter jashte ketij sherbimi
Buxheti ASPAmiddots percaktohct si ze I vecanle ne Buxhelin e Minislrise se Brendshme
Organel drej tuese te saj jane
I Keshilli drejtues
2 Drej lori
KeshilJi drejtll es perbehel nga [2 anetare dhe kryesohet nga nj e prej rektoreve Ie lmiversitetcve
I zgjedhur nga Kon ferenca e Rekloreve Ie Shqiperise Ne perberje Ie lij jane perfaqesues dhe
drejtues Ie larte Ie min istrive organeve Ie qeverisj es vendore DAP- it universiteteve shoqerisc
civile dhe biznesit sipas percakli mil te bere me vendim Ie Keshill il Ie Ministrave
I Neni 91igji 1522013 Per NepuneStn Civil
43
Keshilli drejlues miraton po litikat bull slrategjite dhe partnerilelet e ASPA-s hal10n kuadrin
rregullal0r Ie saj 5i dhe miralon projektbuxhetin dhe s trukturcn organizali ve Ie ASPA-s
Detyra Ie hoJlesi snme te keshillit drejtues percaklohen me vendi me te Keshillit Ie Ministrave Ne
percaklimin e polilikave Ie perzgjedhjes dhe Ie formimil bull ASPA detyrohel Ie bashkpunoje me
DAr-in s i njenjesia e ngarkuar j)tr centrgatitjen dhe mbikqyrjen e zbatimit Ie polilikave
shteterore ne sherbim civil
Drejlori I ASPA-s emerohet dhe lirohel ne detyre sipas kritereve dhe rregullave Ie percaktuara
per anetaret e trupes se nepunesve c ivile Ie kalegorise se lartc drejtuese Perjashlimisht deri ne
moment in e fillimit Ie efekteve Ie kelij ligji drejlOri I ASPA-s emerohel me vendi m Ie Keshi llil
te Ministrave me propozim te Ministr e Brendshem
Nepunesil e ASPA-sderi ne momentin c IIUjmit te efekteve Ie ketij lirui emerohen nga Drejtori
I ASPA-s s ipas procedures se Kodi Ci vil Keshilli 1 Minislrave miraton rregullal e holl esishme
per menyren e organizimit dhe funksionimit Ie ASPA-s
Programer e formimit profesional
AS PA ka per delyre leofroje formim profess ional nepermjet perfshirjes se programeve Ie
meposhtme
a) Program Ie foonimit Ie thelluar n~ baze Ie Ie cilil formohen kandidalel per anelarel Ie
TNO-s (niveillarte drejwes)
b) Programe Ie formimil t~vazhdueshem ne baze Ie Ie cilit trajnohen ne vazhdimesi dhe
n~ lidhje me punen e nepunesit civil te te gjitha kalegorive si dhe cdo indivit tjeter
j ashte sherbimit
ASPA ofron mundesine e pergal irjes paraprake Ie kandidateve per te marre pjese ne
konkurrimin e hapur per kalegorine ekzekutive kundrejt tmires
ASPA realizon sludime dhe bOlime ne fushen e administrates publike Sludenlel e AS PA-s te
perzgjedhur nga shoqeria c ivile bisnes i apo individi jashlc sherbimil civil detyrohel te paguajne
larjf~ Keshilli I Ministrave miraton lariftin perkmese per cdo trajnim
44
KREUV
5 RREGULLIMI I MARRDHENIEVE TE IU NES NE SHQIPERI SIPAS KODIT
Til PUNES
51 Kodi I punes dhe rregullimi I marrdhenievc te punes ne administraten publike
Marredhenia e punes ne vendin lonerregulohet nga Kadi I Punes I Republikes se Shqiperise I
cili eshte li gj i kryesor per rregullimin e ketyre mltl rrdhenieve ne dispozital perkatese te lio Per
te kl ptuar memire gjendjen e egjislacionil shqiptar pqr marrdheniet c punes eshle e nevojshme
Ie bcjme nj l anaiize te pergjithshme Ie legjislacionil perkates Ky Kod eshte krijuar me qellim
Ie rregulloj marrdheniel e punes ne tregLlll e ekonomise private dhe iniciatives se li re Ne
sekto rin publik prob1emet pcr zbatimin e krit ereve dhe kushteve ligjore pcr lindjen zhvillimin
dhe perfundimin e marrdhenieve Ie punes jane Ie vogla Kodi I Punes parashikon nje
serhregu llash ne mbroj~e Ie punemarresve sin e mstin c fillimit vijimit dhe Ie perfundimit te
marredhenies se punes Kodi parashikon nje rregulJ te posacem per rastet kur punedhenesi eshte
organ J administrates pubJike gjithsesi ky parashikim duhet te kuptohet sakte nga vete organet
dhe ndoshla Ie shoqerohet ed be me lTegullime I~ tjerf Ie posacme per administralen pllbJike
Nje analize e tilleeshte hapi I pare per I ~ evidentuar boshlleqet dhe problemalikm qe ajo mbar
Gjithashlu nje an aJ ize e tilleeshtc e nevojshme per Ie ku ptuar nese prob lemet e qendrueshrnerise
pavars ise ose meritokracise ne administraten pub like rrjedhin per shkak Ie mangesive ligjore apo
moszbatimin korrekl Ie Jigjit
42Kodi punes rregullon Ie gjilha marredheniet e punes ne administratcn publike me perjashlim
Ie marrdhenieve Ie punes Ie personave punesimi I Ie cileve rregullohet me ligj t~ vecante pra Ie
gjitha marredheniet e punes ne organet e administrates publike qe nuk I nenshtrohen nje
rreguHimi Ie veCaJ11e me li gj do Ie rregiullohell sipas dispozilave Ie ketij Kodi Madje ky Kod
parashikon qe per as sa ligji I vecante nu k parashikon zgj idhje per problemet e lidhura me
marredheniet e punes perseri do te gjejnc zbatim ne di spozilat e Ketij Kodi
lt0 ligji nf 7961 dal e 127 1995 Per Kedin e Pun es n~ Repu bliken e ShqiperisE I ndryshuar
4 1 Or Eralda Ca ni Anarize e legjislacionit mbi marrdhenel e punes ne administraten publike ne Republiken e
Shqiperi~e ne kuadrn e projektit te qendres AKSES ALBANIA Per nje administrate publike tre qendrueshme dhe
profesionale ~ mbeshtetur nga Ambasada Gjermane ne Tirane dhjetor 2009 41Neni 4 I Kod te Punes
45
Ky Kod 11 ~ kreun JIl Ie tij parashikon oj sere pari mesh mbi Ie eilal mbes hteten marredheniet e
punes Edbe pse parimin e konkurrueshmerise apo Ie trasparences nuk e permend lie nenin 11 Ie
tij parashikohet se normal e se drejtes Ie d iet rregullojne marrdhenien e punes kane perpares i
qe edhe veH KushlelU ta parashikon oe nenio 11 6 Ie saj Kod i rendi Kushtetuten Konvenlat
Nderkomelare It ratifikuara e me pas li gje Ie tjera duke renditur Ie parin nga 10 Kodin e Punes
Pra perforcohet edhe nje here rregullimi qe Kushtetuta parashikon ne neni n 107 qe marrdhenia e
punes per nepunesit civ il publike bazohet ne lrasparence konkurrueshmeri e profesionalize m
52 Lidhja e kontrates se punes
Kodi I punes ne nenio 19 Ie tij parashikon qe lindja e marredhenies se punes kryhet nga
punedhenesi I ci li puneson ne menyre Ie drejtoirdrejte punemarres in Ky punedhenes perdo r
zyra shtett~rore Ie punesimit ose agjensite priva te Ie punesimit per le punesuar punemarresjn ky
parashikim eshU h~H1lmr me qeJlim qe tu sherbeje person ave juridik pr iv m Ie cilet mund Ie
zgj edhin me sa duke rregLdlal e lyre Ie punesimil te pu nonjesve Ie lyre [ referuar nekuadrin e
detyrimil kllshtetues pe r konkurrucshmeri dhe tra sparence pcr punonjes it e administrates publike
bull ky rregullim do Ie s ilhe konfuz ion dhe paqanes i Pm ka nevoje qe ky Kod meqeeshle li g baze
edhe per marrectgheniet e punes ne admi nistraten publike bull te specifikoje nje rreguHim Ie posac me ne kontrat en e punts apo edhe referimi tck e ashtequajtura kontrate kol ektive e
punes Sigurisht qe cdo rregu lli m qe do te bellej me akt Ie posacme li gjore e vecnneri sht
nenligjore do Ie ishl e I delyrueshem per lidhjen e nje konlrale punesimi Gjithsesi s ic ulna
edh e me la rt profesional izmi apo kerkesa per kritere Ie cakluara piir punesim Kodi I punes Illik
e percakton si kriter punesim i
53 Kohhjatja e marredhenieve te punes
Marresheniet e punes sipas Kodit teP unes lidhen sipas nj e kohezjatje te pacaktuar dhe nje
kohezjatje te caktu ar 43 Kodi me qell im krijimin e rnarn=dhenieve Ie qendrueshme tepunes
parashikon qe si rregul kontrata e punes lidhet per nje periiudhe te pacaktuar Nese
konlra la e punes do le lidhel per nje periudhe Ie cak tultlf kjo duhel jus lifikuar per arsye objekti ve
o Kreu XIV neni 140 I Kodit te Punes se Republike$ $e Shqiperise I nd rysh uar 2003
46
qe lidhen me nar yren e perkoheshme Ie detyres nJ Ie eilen punemarresi do lepunesohet 44 T~
gjitha rregullimet mbi kohezjaljen e punes kohezjatjen ditore ne pune 45 pagesen pushimin
Javor e vjetor punen e nates apo kohe feslash dhe pagesen per Ie detyrimin per kuaifikim
punonjesish elj jane rregullime Ie eilel pltl dysh im mundesojne nj e status Ie caktuar te mbrojtu r
Ie punonjesit per punen qe kryen pushimin qe duhe Ie kete si dhe pagesen qe duhe Ie marre
per punen qe kryen Mund Ie permenden (dhe nje sere nenesh Ie ketij ligji qe synojne
rregu llimin e sigurise dhe mbrojtjes Sf shendet it ne pune si psh Nenel 39-75
Ne pergj ithesi keto rregullime duke qene edhe ne Iefiektim te traktateve Ie m iratuara nga 46IL0 dhe ratifikuara ga Shqiperia ne te njejlen kohe refleklojne edhe shu me prej dire ktivave
Ie BEmiddotse
Te lill a mund tepermenden
47Direkl ivat 2003 l Ee e parlamentit dhe Keshi llit Ellropian Mbi aspekte Ie caklllam Ie oreve Ie
punes
Direclive e keshillit 9 1533 EC vi lil 99 1 Mbi del yrimin e punedhenesve per te informuar
punemarresit mbi kushtel e kontrates apo Ie marrdhenieve Ie punes
Oirektivat 781 EC vi lit 2000 Krijimi I nje kornize te pergjithshme trajtim I barabarte ne
punesim dhe pro fesion e e ila kerkon Irajl im Ie njejle Ie personuve pavars isht nga bes imi felar
paaftesile gj inia orienlimi seksual elj ne marredheniet e punes apo profesion dhe ltlnetaresite
ni orgMizata te caktuara
Nje organ I administrates publike krijohet per Ii sherbye r nje interes i public Ie eaktuar dhe
z1konishl organet e adminjSlr31iS publike krijohen SI persona juridike me akte liampjore per Ie
ekzisluar per nje periudhe Ie pacaktuar kohe ose ne raste Ie caktuara per Ie traj tuar ceshlje per
tC eilat vendoset nje kufi koh or I cfl ktua r4 ~ Edhe ne rltlSle Ht ill a si kjo e fundil akli li gjo r apo
Neni 140 I KPU NE5 parashikon se U nese koheljotja nuk percokrohet me sokresi ngo paler gjare idhjes se kontfoftS ojo ((ojtohe si kontrote me periudhe Ie pocokruor ~5 ligji nr 136 viti 201 5 per disa shtesa dhe ndryshime n1 ligjin 7961 te vitit 199 5 te Kodi I pun~s 1Republikes se Sqiperise i ndryshuar ~o Organizata nderkombtHare e punes ( ILO) n Directive 2003 EC of the European Parlament and of the Council o f 4 November 2003 ~ permbl edhje informacionesh rreth marrdhenies se punes Feri ona Cato
47
nenligjor nuk parashikon kohezgjatien e vele organil administrative Nt ligiin per stat us in e
nepunesil c ivil parashikohen komilele ad-hoc Ie eila jane krijime Ie perkoheshme Ie posacme
Ie krijuara me qellim menaxhimin e testimeve Ie kandidateve pef nje vend pune pjese e
sherbimil civil Po ashtu mund Ie kete organe Ie (ilia Ie administrates publike qe traj tojn~
ceshtje Ie tilla por qe shuhen mbas mbarimit Ie funksionit pqr Ie ei len jane krijuar r sh kemi
organct qe trajtojne ceshljcl e kthimit dhe kompesimillc pronavc Kjo ceshlje kil dhe kufi zime Ie
caktuara nga vete ligji
Megjithate ne rustin e pare behel Ijate per nje pune shume Ie kufizuar ne kohe( nje dilore ose dy
dilore) ne rastin e dyte behet fjale per nje ceshlje edhe pse mund Ie kete kllfizimel e veta ne
kohe mund Ie zgjasi per vite me rradhe Pra kontratCl e punes neorganet e administrates rubJike
duhel Ie jene me nje kobezgj atje Ie papercaktruar ne Ie shumten e rasteve Sigurishl nese
natyra e punes apo detyres do Ie ishte e perkoheshrne edhe kohezgjatja e kontrates se punes do
Ie ishte e kufizuar edhe nese behet jale per marredhenie pune ne nje organ admil)islrativ qe
nuk esille I perkohshem Nje interprClim I till lmbetet edhe ni ate qe admini strate publike per
nga natyra e saj eshte e qendrueshme dile e vijueshme Gjithashttl nj e intepretim [ till1 do Ie
ishte ne perpulhje me direktival e Komis ionit Europian qe kerkojne nje justilikim per
pefdorimin e kontrata ve aflltshkurtra duke I kerkuar shte te ve anetare( nuk eshle e
delyrueshem) q~ Ie konsuhohen me grupel e inte resl dhe Ie marrin masa lidhur me kelt 5i
a) Justifikime objekti ve per rinovime konlratash dhe marrldhenieve Ie tilla al~lshkunra
b) Percaklimi I perseriljes qe mund Ii behe t konlrates afalshkurte r
Kjo directive duke kerkuar nje rregullim te percakluar Ie Ii lie qe orienlon gjilhe marrCdhenicn e
punes drejt qendrueshmerise net per polilik~n qe BE-ja ofron pel nje marredhenie Ie
qend rueshme pune
54 Perrundimi I marrdhenieve te punes
48
Kodi I punes parashikon 49 qe marredhenia e punes perfundon me zgjidhjen nga njerltl pale e
kontrales osekur ka perfunduar afati I percaktuar ne kontrate
Kohezgjatja e nje kontrate tregan vazhdimesi e nj e marredhenie pune pra qendrueshmerise po
aq percakton edhe leresine e rreguUave qe do Ie ndiqen ne rastin e zgjid hjes se saj perfundimi I
marrdhenieve Ie punes regullohet nga Kreu XIV I Kodil Ie punes Kontrala e punes me
kohezgjalje Ie pacaktuar perfundonn kur zgjidhet nga njera pale ose ka perfunduar afati I
njoftimil sine rastin e nje konlrate me tlfat ashlll dhe pa ann kontrata mund Ie zgjidhcI me
arsye duke respekhlar proceduren e parashikuar nga raSle e zgjidhjes se kOfllrales me arsyc s i
dhe procedura e kisaj zgjidhjej e
Fillirnish t respeklohet afmi 1 nj ofiirnil per zgj idhj en e kontrates 1 ei li shkon nga dy deri ne tre
muaj ne vares i Ie s ituatave Ie caktuara Ie parashikuara50 ne nenin 143 Ie Kodi te Punes ku
Iheksohet
I Pas kohes se marrjes ne prove per Ie zgjidhur kontraten ne periudhe Ie pacakwar pale
duhe Ie respektojne nj e flfal njoftirni prej nje muaji gjate vilil Ie pare Ie punes prej dy
muajsh per dy deri ne 5 vi tet e para Ie punes nde lsa prej 3 muajsh pe r me shume se pest
vjet pune
2 Keto afate mund Ie ndryshohen me marreveshje me shkrim ose me konlrate kolektive Ie
punes kur Pllnemarresi ka kryer deri nc gjashl~ mll aj pune afati Injoftimit nuk mund
Ie jeleme pak se dy jave Afa li J njonimit eshtejo me pak se I muaj kur punemarresi ka
kryer me shume se 6 muaj pune
3 Afati 1 njoftimit per zgjidhjen e konlrates zgjalel si pas rastit deri ne fund te javes ose deri
ne fund Ie muajiL Zbatohet I njejti regu]) kur afati I Iljofiimit pezullohet gjateperiudhes
se paa ftes ise per pune shlatzani se ose pushime ve Ie dhena nga punedhenesi
4 Kur njera pale e zgjidh kontraten pa respektuar afatill e njo flimit zgjidhja Irajtohel si
zgjidhje me efekl le menjchershem
bull9 Neni 141 I Kodi I Punes I republikes se ShQiperise
00 Neni 143 I Kodit te Punes te Republikes se Shqiperise
49
Pasi parashikohet respektimi I afati dhe procesi 1 informimit Ie arsyes dhe shpjegimit e situates
Kadi parashi kon perfundimin e marredhenievc Ie punes ne situata tejustifikuara dhe parash ikon
ne cdo here qe do Ie kele perfundimin e lyre normalisnt ky Ie jete edhe per nje arsye Ie
arsyet uar apo tejustirikuara
Nje percaklim I shkaqeve Ie arsyeshme nuk mund Ie behe ne Kad pork y [ fundit merr pers iper
Ie sherbeje 5i nje kufi zim I abuzimeve me kufirin e Ie arsyeshme Ne kete ne nenin 146 Ie
Kadi H~Punes pamshikohen s ituala qe konsiderohen 5i shkage Ie arsyeshme par edhe s ilUale Sl qe konsiderohen 5i shkaqe Ie paarsyeshme Ie zgjidhjes se kontrates se punes Neni 146 Ie
Kadit Ie Punes CilOhe qe zgjidhja e komrates nga punedhenesi kons iderohet pa shkaqe te
arsyeshme kur a) punemarresi ka pretendime qe njedhin nga kon trata e punes b) punemarresi
ka ~rmbushur nje detyrim ligjor c) kur behet per mot ive te pan dash me nga personaiteti I
punemarres jl por qe ka lidhje iegjilime me Ie drej lin e punes dhe raportet e saj Konsiderohen Sl
moti ve t~ tilla raca ngjyra seksi mosha gjendja civile detyrimet ramiljare besjmi retar
bindjel politikc kombesia gjendja shoqerore
Kodi 1 PlUleS ofron gjilhashlu edhe nje percaklim Ie pergjithshcm te institutit Ie situatave Ie
juslifikuara Neni 153 Ie Kodil Ie Punes vle reson 5i shkaqe H jus ti fiku ara rrelhana e rcnda qe
nuk lejojne s ipas parimil Ie mirebes imit Ii kerkohet alij Ie ka zgjidhur kontraten gt vazhdimin e
marrdhcnieve te punes apo dhe raste kur punemarres i shkel detyrimet kontrCl ktuale me raj Ie
lehlc ne menyre Ie perserilur me gjithe paralajmcrimin me shkrim Ie punedhenesit Kuptmin
e rret hanave terenda apo fajita Ie ehle te pers~rilur pale do (ju duhet ta interpretojne s ipas rasti
dhe eshte gjykata ajo qe vend os nese ekzi stoj ne apo jo shkaqe te tilJ a Ire justifikultl ra per
zgj id hjcn e kntmtes
Nese zgjidhja e kntrates rezu llon te jete jo nerespeklin e procedurnve Ie parashikuara apo jo per
shkClq e te arsyeshme I j ustifikuara punemarrcsi ka Ie drejt e Ie paraqese pad ne gjykale kunder
punedhenesit brenda 180 diteve nga d ita e perrundimit Ie arati te njoftimit Kodi parashikon se
zgjidhj a e kontrates pa shkaqe Ie arsyetueshll1e eshle e pavlefshmePunedhenesi qe ka zgjidhur
kontraten dHke mos respektuar aralete e njofl imil duhet Ie paguaje si rregull dernshperblim nje
~ l Neni 146 1 kodile punes te Republikegt se Shqiperise
50
page prej 2 muajsh Zgjid hia pu shkaqe tearsyeshme sjell edhe demshperblim deri ne I vii page
Madje kodi parashikon qe kur ka nje vendim Ie formes se prere per Ie riklhyer punemarresin ne
vendin e meparshem cpunes punedhenesi eshte I detyruar ta zbatoje
Referuar kelij punimi cka u citua me lart Ie gjilhe keto aspekte ligjore si dhe polilika qe
ndermerr shteti ( qeveria ) Juajne nje rol Ie rendsishem ne mbrojtjen e punemarresve per Ie
ruajtur vend in e punes ( duke siguruar nj e kontrate afatgjale Ie punes ) gje e cila ~jell nje lTitje te
punesimit thene ndryshe duke mos ndryshuar shirrat e papunesise ( nje nga s frdat qe perballet
shleli shqiplar)
51
Konkluzione
lDuke II bazuar ne cfare II trajtu3 ne kiW punim kam evidenHlat qe pavars isht rolit Ie shtetit q~
shikohet qe ka sjeJl e reform a ne vazhdirnesi per nitj en e nive li Ie Ie pun ils ua rve nepermjet
politikave Ie nderrmarra eshte e nevojshme qe Ie merren masa Ie ndryshme duke j u referuar
dhe akhl aliletit Lehtesi sht mund te arrih et nekon klu zion se rritja e vi velit Ie papunesise mund
te arrih et nepermjet nde rmjetesi mit qe ofroh et nga zyrat e punesimit ose nga agj ensite private
Ie punesimi t
2 Fo rm imi profess ional du het Ie permiresohel dhe Ie shtohet numri lIe trajnuarve cdo vii ne
baze te kerkesave Ie punes per lI oj in e pro fesionit
3 Dun e levazhdoj c zbatimi I program eve te nxiljes se punesi mil du ke siguruar kllalifikime
sidomos per temral d be grupel e vecanta
4 Nje mbeshtetj e Ie vecante duhet lekt~n e bisneset Ie ei let ofrojne punesim bisnese t fa miljare
si dhe scktori I turi zmit te eilet mund te punesojne nje nurner Ie madh punonjes ish
5 Nxilj a e progrcuneve per prnkl ike e Ie sapo d iplomuarve duhelle zgjerohet ne cdc instilucion
dhe ne cdo d rejto ri admini strate publike gt pa lent menjeane dhe kompani te medha duke krijuar
me ta nje forme bashkpunimi per punes imin c praklikanleve me Ie mire
6 Gjate vit eve Ie fu ndit prezenca e shtetiljo vetem qe nu k eslllezvogelll3r por perkundrazj eshte
zmadh uar ajo efa re ka ndryshuar eshte roli I tij menyra e nderhyrj es dhe doza e ket yre
nderh yrje duk e bere Ie mun dur mundesine e rriti es se pllnesimit dhe kualifikimit Ie personave Ie
punesuar dhe tl papunesuar qe pres in te integroh en ne tregun e punes
7 Kodi I Punes I Republikes se Sqi pe ri seeshte nje baze e e mire mja rtueshme per rreguilimin e
marrdhenieve ne kCli sektor nl kete kod re Oektohet drejlpersed rej li fryma dhe gama e parimeve
me Ie nj ohura qe vij ne nga konven ta nderkombetare dhe Euro piane per Ie drej tat e njeriuL
52
8 Pervec rreguHimit qe [ ben Kodi [ Punes kerni edhe veteBrenda sektorit public rregll l ime per
ate instilueione Ie eilat hyjne ne fushell e veprimi t Ie legjis lacionit Ie sherbimit civil dhe keto
marredhenie rregu ll ohen me ligjin nr 152 20 13 Per Nepunesit Civ il Edhe pse jemi nj c shIel
I vogel me nje admini strate te vogel pu blike dhe me nje numer te kufizuar Plillonjesish pu blic
ky sektor eshte du ke kal uar neper reform a dillamike ne lTUgen drejt integrimit Europian
9Ne vendin tone duhe l Ie propozojme ndryshime dhe permiresim Ie qeve risjes 5C sek lo rit public
dhe sherbimeve publike p~ dysh im qe duke iu referuar s ituates aktuale problemmike sek lo i
public duhet Ie beje ndrys hime sin e funksionim sin e ndertimin e saj Ajo duhet tejete e
mbrojtllr nga levizjet po[itike Ie punonjesve ne menyre qe Ie ruaj kualitetin e kapacitcleve
llJ erezore
S3
Bibliografia
1 E drejla f punes prof fir KiltreI Cela bolim IV ~ stlepia holuese liar Tirane
2 E (rejta e kralwsllar e punts proftlr Kudrel Cea
3 Directhe 2003 EC of he European Paramenl and 0 he Council of 4 November 2003
4 Lligji lu82 tlati 0907 945 Mbi knllen e sherhimit mhrojljen dlte shperblimin lie pune
5 Ligji IIr 527lktle 2508947
6 Ligj nr 2250 dali 030SJ956 Mbi Kodin e Punils Ie Repuhlikiis Populore Ii
Shqiperise
7 Ligji I1r136 dale 512 2015 Iper disa shlesa dlte Ildryshime nit Ligjin fI 7961 dali
12071995 Kodl J plles I ShqipiJr i ndrysltuar
8 Ligjil152 dale 2013 Pilr IIilpfinesin civil
9 Stalstika e fregut Ie plllles 2014-2015 SheThm Komhiftar I PUl1esimit
)0 Slrnlegjia e plllleimit 2007-2013 Millistria e Pun es rifle Ceshljes Sodale
11 Tregu 1 pUlles AklllaJ Shirbimi Jltombelar I Puniisimil
12 Slalisliklllejorces se punes lOIS INSTAT
13 Slralegjia ombilare per pniisim 2014-1020
14 Slralegjia difrseJaorjale e reformes lie a(minislrolen Publike (SNRA P) llii kUlJdii Ie
slralegjise JoIIbilare pir tviflim dll t illltgrim (1009- 2013) Tirane SMalor 2009
15 Slralegjia per PUllesim dlle Aflisi fLO 1013-206
16 Draft document Mbi fiji igjii Ii ri per sllirbimin civil ni SIIqiperi f pergalitur Of
Zlrani SIIapo ne basltkipunim me Dr Hails -Achim Roll kOllsulenli Ii Sigma me
kerkese Ii DAP 1 letor 2010
17 Giuseppe Casale Service public reladole eork
S4
J8 Josep Tenkormrg bullbull hi comparaillt Qvervieii Geneva August 2008
9 Annizi e legjisaciollit mb marrdhiilliel e punlis ne administraten publike ne
Republiken e Sltqiperise lie kuadrin e projektit Ii qelldres AKSES ALBANIA
Pernjii administratil pubike Ie qiil1drlleshme dlle proesiollale mbiJihlellir IIga
Ambosnda Gjermane Ili Tirone dhjelor 2009 puno Dr Eralta Can
20 Komieli Shqiptar I Helsiki Sifuala e diskriminimit lie procesill e lorgimit ngo
plla ni Shqipilri Tirane dlljelor 201 I
21 SlalisiNa lujuri IIga kOllfenmea e reafizuar ngn qelldm ISU JtlriJ me feme
Zbnim J ligjit lie mbeshlelje Ii qiimrueshmerisi dhe rriljes sit perjorm(mcifs ni
Administraten Pubike
22 KlIshJetuta e Shqiptrisi
23 Marrdhellia e pultes FerioJlQ Calo
201 Kerkime mbi fregull e pUlles Jonida IoxhoJi
25 KOIi (ok Idrej~sla~qjp-(J -tJXl
26 Shlefiweborg
27 llllervisffr lie ~lil1islrillit e punts dlle Ceshtjevt Sociole me feme Nxitja e pllll ifsimil
dhe polifika Ii tjera per IIljell e papllnesisl
55
marrdhenieve me aktet e se drejees nderkombetare si ( Karta e Kombeve Ie Bashkuara
Konventa Europiane e Ie Drejlave Ie Njeriut Traktate Nderkombetare Karla Sociale e Njeriut
elj)
Sipas nellil 49 te Kushtelutes se Shqiperi se Secili ka Iii drejlii Iii jiloje mjetel e jeleses me pune
Iii igjstme qe e ko zgjedhllr ose prol1lwr ai veti Ai eshle flire lezgjedhe projesiol1in vendi e
punes si dhe sislemin e kU(Iiflkilllil Iii vel professional Ie punesuaril kane It drejlen e
mbrojljes shoqerore Ie plll1es
E drejta per pune qe garanton neni 49 j Kushletlltes perfshin zgjedhjen e profes ionil vendin e
punes dhe sistemin e kualitikimit profess ional me qellim sigurimin e mj eteve Ie jetcses ne
menyre te ligjshme Zgjedbja e profes ionit s ic parashikohet nga dispozita kushtetuese eshle nj e e
drejle e individit ne formen e perkllsh(imil per Ie kryer nje verrimtari rer Ie s igllrLlar mjetet e
jeleses kjo e drejte e individit per Ie perfituar me pune Ie ligjshmc fiton rendesi edhe nga
pikpamja sociale pasi puna s i profesion es hle nje vlcre edhe pef kontributin qe I ~jell shoqe rise
E drejla per pune dhe liri e profesionit nenkuplon cdc veprimlari Ie ligshme qe sje ll Ii ardhura
dhe qe nuk ka afal Ie perCakluar me perjashlim Ie rregullimeve Ie vecanta ligjore Garancia qe I
jep Kushtetula individ it lidhur me Ie drej len per pune dhe lirine e profesionil ka s i qe llim
mhrojljen e lyre nga kufi zimel e shlelil
Kodi J punes J viI it 1995 qeeshte SOl ne ruqi (me ndryshime dhe shtesa) eshH 1 ndrys hem nga
Kodel e meparshme Ie Punes persa I perket natyres krejl Ie ndryshme Ie marrdhenieve Ie punes
qe ai rregul Ion
Mund Ie Ihemi qe Kodi J soti~m I Punes eshte J standarteve hashkohore Ai eshte nje nj e ha ze
me elementel e dllhura per rreguHimin ~ marrdhenieve Ie punes 8 Ne kete Kod veca neri shl ne
krcun III Ie lij retleklohet fryma dhc gam a e parimeve me Ie njohura qe vijne nga dokumentat
Nderkombetar dhc Europian mbi Te Drejlal e Njcriut Konventat e Orgallizates BoHrore Ie
Punes (llO) mbi ceshljel e punes dhe Kartes Sociale Europiane Velem ky rakl I rril vleren dhe
rendesine Kodil ((~ punes Te tilla pari me Ihemelore jane ndalimi I punes se det yruar bull ndalimi I
disk riminimil liria s ind ikale( me e drejle do Ie thuhej liria e bashkimit ne organ iza la Ie punes
1 Kushtetuta e Shqiperise Neni 49 8 Kodi I Punes I Republikes se Shqiperise Kreu III nenet 89
12
e drejte kjo e barabarte per punedhenesin dhe punemarresi n) perparesi e normave Ie sE drejles shy
nder tt cilal primare u takon Kon ventave dhe Kartave Europiane dhe Nderkombelare Ie
nenshkruara parim qe e njeh Kushtetula dhe Kodi I Punes Sipas Neni l 8 pikal I nj e nga te
drejlat themelore Ci lOhe se Ndalohet puna e dl lyruar ne Ie gjilha fo rmal e sa) nd ersa ne
Nenin 9 pika 1 shkruhet qe NdaJohel cdo lIo) diskriminimi ne jilshiin e marries ne punii dhe Ie
projesionil
Rendesia e marrdhen ies Sf punes ze nje vend e rendesishem jo vet em ne shoqeri por eshte nje
burim baze per Ie drejtal themelore Ie njeriut ajo s igu ron nje marrdheni e te sigurte kur pa raq itet
ne formalin e saj ne baze Ie liampiil
13 Zhvillimi I Iregul Ie punes ne vitet 1945middot1990
Sislemi ekonomiko - shoqerore qe u vendos ne Shq iperi pas Luftes se Dyte BOlerore ku
sundOllle prona e perbashket mbi mjelet e prodhimil percaktonle edhe marrdheniel juridike Ie
punes Ie perqendflJara ne duart e shIell
Nga pikpamja legjis lat ive gjale kesaj kohe kerni miratimin e Kushtetutave te viteve 1946 dhe
1976 miratimin e pare Ie Kodilte Pare tc Punes nc hi storine e se drcjles sociaJisle shq iptare ne
vi tin 1947 I cili u prlsua nga miratimi 1 Kodit te Ri te Punes Ie vi iit 1956 Kodi vijues 1
azhorn uar 1 Punes 1966 dhe me se fundi Kodi 1 Punes 1 viti I 1980
Gjale kesaj kohe ekonomia shq lpta re bazohej nc nje leknologji shume Ie vjeter ndermarrjel
ishin jo renlabel dhe mbaheshin ne kembe me sub vencione Ie medha nga shlei Karaklerislike
ishin nderrmarrjet e medha ne forme kombinatesh qe punesonin nj e numer Ie madh person ash
Oeri ne fund Ie vilil 1989 bilanci I forcave Ie punes perbehej velem nga popullsia akti ve qe
punonlc Koncepti I papune nuk ekzislonle S i pasojc punesimi I plate qe ekziSlonle
nepermjel emerimeve dhe shkarkimeve qe kryheshin nga ana e shtelil me qellim reali z imin e
Ireguesve Ie plani Ie krijoni n perShlypje qe Ie gjilhe personal ishin te punesuar dhe as nuk behej
Ijale per polilika aklive te punesimil 9Edhe pse nuk publikoheshin shifra par afersi sht 113000
persona kerkonin pune Sipas Ie dhinave te rregji srimeve Ie fundit Ie popu ll sise ne vilitn 1989
Kerkime mbi tregun epunes ne vitet(194Smiddot1990) Jonida Hoohalii
13
- --------- -- - -
popul lsia ne moshe pune zinte rreth 57 Ie te gjit he popullsise Mbi 53 Ie popullsise ne moshe
e zinin meshkujt Ne qylel ishle perqendruar vetem38 e popullstse ne mashe pune Ne
vilin 1989 numri I Ie punesuarve ne vendin tone ishle gatl 15 milion 54 e tyre ishin meshkuj
rreth 80 e populls ise ne moshe pune punonle pjesa Ijele r ndiqte s(udimel kryente sherbimin
ushtarak ishte e paafie per pune etj
Shkalla e pjesemarrjes ne pune sipas gj ini se ish Ie e barabartt per te dyja gjinile rreth 77
Sipas vendbanimit ky tregues ishte respekt ivisht 77 ne qytct dhe 8 1 ne fshat Popullsia ne
pension pleqerie perbenle rrelh 12 Ie popullsise ndersa ne moshen 15 vjec elan ne vitin 1989
karakteri zohej nga nje nivel I larte punes imi veeanerisht ne zonen fshatare te vend it Meshkujt
zinin pjesen me Ie mad he Ie Ie punesuarvc mbi 53 N ive li r papunesise edhe pse I padek laruar
ngn fakli f s istemit Ie atehershem ishte rrelh 7 ( kerkirne Jonida Hoxhalli)
41 Politikat e Iregut Ie punes ne vitet 1990-2015
Dekadat e fundit so llen per vendin tone njendrysh im rrenj esor ne rushen polilike ekollomike
dhe socia Ie Kalimi nga nje s istem polilik komunisl ne ate demokratik e vuri vendi n tone perpara
nje prove Ie madhedhe teper Ie veshtire qe ishle krijimi J nje baze ekonomike mbi Ie eifen do
te mtgteshtetej s islemi I ri
Gjate vitit 1990-199 1 u be nj e perpjekje qesistemi I ri qe po vendosej ne Shqiperi do zhvillohej
duke ruaj lur bazen e vjcler ekonomike bull e cila mbeshtelej te rres ishl ne pronen shlelerore Per
shu rne nd t rrrnarrj e 1I lejua Vetadministrimi ne menyre qe alo te kryeni n aktivilet ekonomik te
pavarur Ne kushte konkrete kjo ishte e pamundur pasi ekonomia e centrali zllar nuk ofrante
pavarsi ekonomikeme ndryshimin e siSlemit polilik brenda venditme zhvillimet e reja polirike
dhe ekonom ike ne te gj ithe rajonin e Europes Lindore dhe Qendrore ekonomia e vendit [One u
ndodh perpara nj kolapsi Ie plole ku shume ndermarrje u mbyllen per mungesen e mjeleve
financiare Shteti duke mos I parashikuar pasoja dhe duke u gjetur I papergatitur perballe nje
s ituate ekonomike dhe sociale shume Ie veshtire vendos i Ie paguante 80 Ie pages Ie gjilhe
punonjesit e ndcrrmarrjeve Ie mbyllura Kjo coi ne prishjen e ekuilibrit financiar dhe ne futjen e
vendi ne krize Para kesaj situate u shlrua si domosdosillneri ndryshimi I bazes ekonomike
14
duke percaklllar si hap Ie pare privatlzimin e shpejte dhe te thelle Ie ekonom ise per Ie kalua r
nga prona s hleH~rore ne rilindjen e prones private
Procesi I privalizimit nl vend in tone ishte nj e process 1 ampj ate dhe 1 vesh tire 1 ciJi vazhdon edhe
SOl ai fill oi me privatizimin e tokave blljqeSOre duke vazhduar me pas me privatizimin e
njeslve tregtare me shumic(~ dhe pakice me privati zimin e apartamenteve shtelcrore me
privatizimin e nderrmarjeve Ie vog la e te mesme e me pas Ie medha
Te gjilha keto ndryshime palen nje ndikim Ie madh ne Iregun e punes ne Shqiperi Perpara kesaj
si tuate u shtrua sl domosdoshmeri ndryshimi I bazes ekonomike duke percak tuar si hap Ie pare
privatizimin e shpejte dhe Ie the lle Ie ekonomise per Ie kaluar nga prona shlelerore ne rilindjen
e prones pri vate
Me fillimin e trasformimeve rrenjesore ekonomike ne vend drejl ekonomise se Iregulle lire edhe
tregu I punes filloi Ii nenshtrohej ligjit Ie kerkeses dhe ofertesShleti gjale ketyre vi teve ka qene
ne procesin e zhveshjes s i pronar dhe puned henes r vetem rol te cilin e ki shle ne s istemin e
ekonomise se centralizuar Shteti fillo i Ie dale si rregullator I marrdhenieve Ie akloreve (
punedhenes - punemarres) Ie ketij Iregu Ai e realizoi ketc nepennjet nderlimit dhe aplikimil Ie
politikave telij ne kel t treg pune ne tregun shqiptar Ie punes ashlu s i edhe ne vende Ie tjera ne
mbare Europen u zhvi ll uan dy 110j polilikash ajo aktive dhe ajo pasive Por ajo Ie e dallon
3teeshte raporti qe ekziston midi s ketyre dy politikave Tek ne ky raport ka qene plotesishl ne
fa vor Ie pOlitikes pasive duke iu re reruar ( pageses se te papuneve dhe prognuneve U tjera
mbeshtelese me Ie ardhura) Kjo ka ndodhur per kelo arsye
I Kjo mase ishlc inllnediale dhe mjafl e rendesishme per Ie mbeshletur re formimin
ekonom ik sic ishle mbeshtetja malerjale per Ie papunel e shumte dhe 2 duke ju referuar
kostos pare kjo dhe nga eksperienca bOlerore del se po litikal aktive kane kosto me Ie
ku sh tueshme sl ato pasive Gjale ketyre viteve pervoje Ie aplik imil Ie pagesave Ie
papunesise si mast pasive u vu re qe ajo shoC]erohej me Ire ane negative
E para ulja e kontributil neeko nomike komoclare
2 E dyte ndikimin negative lek I papuni duke u Jargu ar nga tregu I punes dhe
3 E Irela nxiljen e punes ilegale ( ne Ie zeze)
15
Keto anenegmive qe permendem mundohen Ii redukloj lle politi kat akti ve Ie tregut Ie punes Per
kete arsye duke filluar nga viIi 1993 u eshte dhene perparesi pOlitikave Ie tilla Ie aktive te lregut
Ie punes s i sherbimil Ie ndennjetes imit pe r pune forrnimil insliluc ional klubeve dhe
inkubaloreve Ie bi snesit krijimit Ie vendeve Ie reja Ie punes ne komunitet Proble mi kryesor 1
c ili duhej perballur shume shpesh ampjale zbalimil Ie ketyre programeve ka qene pyetja se sa
perfitojne Ie papunet nga keto politika Pervoja boterore ka treguar se motoja kryesore ne kele
drejlim ishtt~ se
Politikat akt ive Ie punesirnitjane mja ft te rend es ishme per ne per shkak Ie kOSlos se lyre Ie larte
alo I ne nshtro hen nje seleksionimi paraprak duke u dh~ne prioritet atyre qe e shlyejne velen sa
me shpej
Nga anali za e situates se tregu t Ie punes rrelh vi leve 2007 -2010 verehel se punesim i ne seklorin
shleteror ze perqindjen me Ie ulel Ie punesimi gjithsej Shkalia e papunes ise eshle me e larte ne
g rupmoshal e rej a dhe zona veriindore ka nivelin me Ie larte tt papunesise pasi kjo zone nLik ka
qene e ane Ie rikuperoje aklivilelet ekonomike Ie humbura pas viteve 90 Pihrisht duke njohur
ktle situate edhe nderhyrjet jane fokusuar nl hartimin dhe zbatimin e programeve specifi ke te
nxiljes se punesimit per kategori Ie tilla si Ie papune afatgjate Ie rinj qe hyjne per here te pare ne
tregun e punes gra qe i perkasin kategorive ne nevoje si gra klyefamlljare vikl ima Ie (ra li kut
apo dhunes ne familj e gra rome etj Ie cilal e kane Ie veshtire tt integrohen ne tregun e punes si
dhe zgjerimin dhe pe rmiresimin e formimiL profesional
lore dhena mbi numrin e Ie papuneve dhe Ie papline t qe marrin pagese papunesie s ipas
Regj istrimi i Ie papuneve ne zyrat e punesimil behel ne baze Ie VKM Nr70 dale 1102 1999
Per eviden timin e punekerkuesve Ie papune ku sipas pikes 4 dhe 5 te kelij vendi mi ne Zyral e
Punesimil regj istrohet sl i papune 9do person ne moshe pune (nga 16 vjec deri ne moshen e
pensionil) i cili paraqilet prane zyres se plines imil dh e deklaron se nuk eshte ne marredhenie
pune ase nuk eshle i vele -punesuar par gjilhaslnu eshle ne ke(kim te nje pune 1I Sipas ketyre te
dhenave rezulton se ne fund te 201 3 tejene Ie regji struar prane Zyrave Ie Punes imit 144427
punekerkues Ie papune ase 2600 vele me shume sc ne Ie njejlen periudhe te Vil il tt kaluar
10) Programi Ko mbetar statistikor Zyra Rajonate e Pune$im it 11 Programi Kombetar I punesimit ( Statistikat nga lyrat e punesimit )
16
- ----- -
Tabl Numri i Papuneve ne vite te rregjistruar
Vilet 2009 2010 2011 2012 2013
Te papue te
rregjistruar 142 143 142 1418 1444
(nemije)
Ne teresi tregu shqiptar i punesaktua lisht po perbalJet me nje ni ve l Ie ulet Ie pjesemarrjes
veoyanerisht pcr grate dhe Ie rinjle Per me teper papullcsia eshte rrieur ndjeshem dhe shoqerohet
me rrezik Ie larte vazhdimesie per punetoret e rinj Nje karakteri stike tjeter kYge e tregut shqiptar
Ie punes eshte ndrysh imi i madh midis pjesemarrj es se burrave dhc grave ne tregun e punes Per
shembull megjithese pjesemarrja e femrave ne foreat e punes ka pasur progres Ie prej Census i
Ie vitil 2001 mbetet potnuajse 20 pike per qind me e ule sesa per meshkujt Shkalla e punesimit
Ie femrave eshte gjithashtll shume me e ul et sesa e rneshkujve
17
- -~-
KREUII
2PAPUNESIA DHE PUNESIMI
21Papunesia
Papllnesia s i koncept u be publike ne vendin tone ne vitin 1992 Kyeshte dhe viti qe shenan dhe
nivetin me Ie larte Ie papunesisl ne Shqip(rise ne vile Ky ndryshim ci iesor ne tregun e punes ne
Shqiperi kerkonte medoemos edhe politika Ie reja qe duhej Ie hartoheshin per Ie
institucionalizuar trajtimin e kesaj kategorie Iipopullsise e eila humbi vend in e punes gjalc
ndryshimeve Ie medha politike dhe ekonomike
nNe vitin 1999 ni veli j papunesise U ul oe 184 nga 27 qe ishte bne vilin 1992
Karakteristike e papunesisete ne eshte plt1punlsia afatgjale Gjate vitit 993 papunesia afatgjale
perbente 63 Ie papunesise ndersa ne ditet e sotme shkon ne 80 Ie saj Ndersa papunesia
eshlt me leper fenamen urban dhe renektohel ne treguesi l e papunesise nenpunesimi eshle I
fen omen rural Nenpunesirni sh prehet kryesisht me nurnrin e familj eve Bujqesore qe
mbeshteten nga shteti me ndihme ekonomike te pjesshme Nenpunes imi eshte kryesisht I
pranishem ne zonal rurale malore dhe m~ llheksuar ne veri lindje Ie ShqiperiseDuke mos pasur
burime te tjera jetese pervec tokes bujqesore pjesa me e madhe e familjeve jetoj ne vetem me te
ardhura Ie kufizuara n~ sas dhe Ie nje ci les ie te ule Nenpu nes imi dhe papunes ia e larte jane Ie
pranishrne edhe ne zonat rural e te mbipopulluara nga migracioni 1 brendshem pas vitil 1990 Ne
vitet e para tetranzicionit paplJllesia perfshiu Ie gjitha profesionet dhe ishte e pandjeshme ndaj
nivelit ars imor apo moshes Sipas INSTAT-il ne vil in 199890 e te papuneve Ie
intervistuar kishin arsimin tetvjecar dhe te mesem dhe vetem 7 e lyre kishin arsim te larte
Ndersa s ipas raporteve Ie Minislri se se Punes ne vii in 1990 rreth 97 Ie papune ve afatgjale Ie
rregjislruar nl zyrat e punes kishin arsim tetevjecar dhe te mes~m dhe vetem 3 ishin me
arsim te larte Perballe pasqyres se tregllt te punes gjate 12 vjeteve refundit qeverise shqiptare 1
del pergjegjesia Ie hanoje polilika akt ive Ie tregut Ie punes duke krijuar slruklural perkalese dhe
11 StrategJia e punesimit 2007-2013 Ministria e Punes dhe Ceshljes Socia Ie
18
-- - - - ---
duke hartuar legj islacionin e duhur Ne kete menyre do te mund Ie parandaloje fenomenin e
pnpunesise ne raSI se nuk mund tn eJiminoje ate
22 SITUATA E PAPUNESISit SE REGJISTRUAR
Shkalla e papunesise eshtl nji nga Ireguesit me Ie njohur te Iregul Ie punes i cili tregon
perqindjen e personave te papuni ndaj popullsise ekonomikisht aktive
13Burimet e informacionit per papun ls ine nc Shqiperi jane Ie dhenat administrative (k u
papunesise i referohemi s i papunesi e regjistruar) dhe Ankela e Forcave Ie Punes Sipas
rekomandimeve Ie Orgflnizates Boterore Ie Punes (lLO) dhe 1l EUROSTATmiddotjl Ie papune
konsiderohen person at qe nejaven e references plotesojne kushtet e meposhtme
a)nuk kane pUlluar ruate javes se re ferences (as nuk ki shin nje pune oga e c ila munguan perkohesisht)
b)ishin Ie galshem per Ie punuaT nese do Ii gjenin nj ~ pune brenda dy javeve qe pasojne javen e re ferences
c)kane kerkuar pune nc menyre ltlkti ve gjate periudhes kater javore qe pe-rfundon me javen e references
Zyra e punesimit rregjistrojne si tepapunc cdc perSon ne mosh qe paraqiLet pralle zyrave per IE
kerkuar punc
Sipas te dhenave rezulloll se ne fund Ie 20 14 Ie jeni Ie regjistruar prane Zyrave te Punes imit
144427 punekerkues Ie papune ose 3085 vele me pok se ne fund Ie 2013
PAPUNESIA NDARE SIPAS GJINISE
1 YITET 2010 2011 2012 2013 2014 1 1 1 1 1
IJ Tregu I punes Aktua N Sherbimi Kombetar I Punesim it
19
~~--
Te papune te
rregji struar
(ne mije )
142761 143002 141828 144427 14134 2
Femra 72900 73754 73014 74551 71710
Meshkuj 69861 69248 68814 69876 69632
Ne fund te 2014 rezultojne te regjistruara s i punekerkuese Ie papuna 717 mije pupa ferma ose
51 e totali te pupa~ve Ie regjistruar shifer kjo pak a shume e njejte me ate te nje viIi me pare
Punekerku esel e paplina femra jane kryes isht te moshave mbi 40 vje dhe me arsim cleri ne 9
vje~ar Pjesa me e madhe e familjeve me femra krye familjare kane ni vel Ie larle var rerie dhe
trajtohen kryesisht me ndihme ekonomike
Sales pa punesi 5
ne ndihme ekonomike 70
te tjers 25
familje kryefamilj are 11
20
middot Pupa Ie regj islruar prane Zyrave Ie Punesimit s i perfilUes ose jo nga skemat e mb~slHetjes me
te ardhura i ndajme ne 3 grupe
- Pupa perfitues nga programi pasiv i pageses se papunesise
- Pupa ane lare Ie familjeve ne nd ihme ekollomike
- Pupo I~ Ijere qe nuk perfilojne nampa skemat e mbesh lctjes me te ardhura
Te parune te regjistruar sipas g rupmoshes
Nt qofif se i referohcmi akti vileleve ekonomike qe mosha mesatare e Ie punesuarve eshte 3S
vjefY kemi rushen e informacion it ku mosha mesalare e punonjesve eshle 2S mesalare eshte 30-35
vjet etj
ISSipas Bu letini te TreglJI Ie punes akti vitet ekonornike qe po punesojne me shllm~ sot kerni
fasone ku mosha e Ie punesuarve eshte 35 vjefY kemi fushen e in fo rmacion komunikacionit (c ku
mosha mesalare e punonjesve eshle 25-30 vjec si dhe turi zmi dhe sherbimet ku mosha mesatare
eshte 25 deri 35 vjec
Nje kalego ri tjeter e rendcsishme eshte kategoria e romeve
numri II~ papuneve femra Rome eshle gali I njejle me atyre Ie meshkuj ve Gje qe tregon qe ala
jane fami lj e kryesish l ne ndihme ekonomike sipas sondazheve verne re qe kjo kategori e
popull siseeslnt kryesishl me ars im 9 vjecar qe J perkasin te gj itha grupmoshat Kjo sje ll dhe
arsyen qeeshte pikeri sht arsimi [lyre per III bere shkak s i nje subject [ papunesise
Per kete kategori eshte hartuar dhe Strategjia kombelare per permi resimi ll e kushteve te jeteses
se komunilelil rom sipas H ciles Ministria e Mirqenies Socia Ie moniloroll perfsh irj en e kesaj
kategorie ne politikal shteterore te punesimil Krahasuar me nj e vit me pare vihel re nje rritje e
numrit Ie Ie papuneve rome (me 3) Kjo rritje vi het re ne rajonet e Tiranes Elbasan dhe
Lezhes
u Statistika 2014-2015 5herbiflli ](ombeta r I Punesimit l~ Statistika tregu I punes Sherbimi Kombetar I punesimit
21
-- ----------------shy
Punekerkues me a ftesi te kufizuar
Numri I Ie papuneve me aftesi tekufi zuar ka nje rcnie ne krahasim me vite e meparshme pasi
tashme kjo kadegori eshle bere pje~ e shtimit Ie ox itjes sl punes imille kesaj kategorie Ne vilin
2014 rezullojne tejene indetifikuar dhe regj istruar prane Zyrave le Punesimit rrelh 1732 persona
me allesi Ie kufi zua r ng3 Ie cilet
bull Femraj ane 426
bull Krye familjare 47
bull Moshe mbi 45 vjee 386
bull Me ars im der i 9 vjeesr 695
23 Situata aktuale e punesimit
16Papunesia esht~ nj e problem i madh me Ie cilin jemi p l rba llur ne shqiptaret gj nte ketyre dy
dekadave Ie fundit Te gjitha stud imet ne te rren e konfi rmua n qe papunesia vilet e fundi ka
ardhur duke U fritor Duke qene se shifral C larla H papunesise jane burim i problemeve Ie
shumta ekonomike e sociale gofle per sa i perket indi vidil e qofie per sa i perket shoqerise ne
teresi nevoj a per Ie nderhyre eshle urgjente Ne perpulhj e me vizionin e Bashkimit Europian
Europa 2020 dh e kerkesave per anelares im qe Shqiperia ka ne kele organizem qeveria ka vene
fokll s in Ie puncs imi i mbeshlelur mbi aftes imin e duhur H~ forces sone Ie punes dh e orientimi t Ie
saj drejl nevojave Ie Iregul (e punes
17Nx itja e punesimit eshte nder programet aktive i e ili nepe rmjet sigurimit Ie punes imit Ie
perkohshem apo afatgjate ndikon ne kerkcsen per pune duke rcfl ektuar drejtpersedrejti ne uljen e
papunesisePermes programi per nxilj en e punesimit Zyral e Punesimit nderh yjne rea li sht per Ie
nxitur dhe mbeshtelur krijimin e vendeve Ie reja Ie punes duke bashkepunuar me punedhenes it
dhe nepermjet subvenc io nimit Ie lyre
~~ Ministria e Mireqenies Socia Ie dhe Rinise 17 sherbimi Kombetar I Punesimit
22
-- - -- -- -- - - - ----- - - - -- - -
Gjate viti 2014 sipas vleresimeve Ie marra nga anketa e forcave Ie punes rezlliton qe popull s ia
ne moshe puneeshte (nga 15middot65 vjec) e eila ndahet ne
I Pjesemarrje ne Forcen e Punes eshte 634
2 Shkalla e punesimit eshte 52 3
3 Shkalla e papunesieeshle 174
4 Popullsi inakti ve eshte 366
Shkalla e punesimil (grupmosha 15-64 vje~) tshl e me e larte per Ie punesuaril me ars im Ie lane
(657 ) pasuar nga ala me ars im Ie mesem profesional (65 ) Te dhenfl[ Iregoj ne se ptrqindja
e Ie punesuarve me page eshe me e lart e per personal me arsim Ie larte dhe e kund(rta verehet
tek Ie punesuarit me rlrsim 89 vjecar ku mbizoterojne pundoret pa pagese Ie fami ljes Po Ie
analizojme Ie punesuarit me arsim Ie mesem shkalla e punesimit eshle me e lan e per pe rson at
me arsim Ie mesem profes ional krahasuar me personal qe kane kryer shko ll en e mesme te
pergjithshme perkatesisht 65 dhe 464
Nje ne pest Ie pllneSUa r te grupmoshes 15-64 vjes me arsim 89 vjeltar jane Ce punesuar me page
afersisht gjysma jane punetore pn pagese Ie familjes dhe nje e Creta e lyre j ane Ie velepunesuarPesha qe zene te punesunril me page rrilet me rritjen e ni velit ars imor Nga te
punesuarit me arsim Ie la rte 877 jane Ie punesuar me page dhe velem 46 jane te punesuar
s i punelore pa pagese Ie familjes Tek Ie plinesliaril me ars im Ie mesem profes ional dhe me ars im
te mesem te pergjitnshem perqindjel qe zene te punesuarit me page jane perkalesishl 467 dhe
491
18Gjate vitil 2015 sipas vleresim it te marre nga Anketa e Forcave Ie Punes
Popullsia
529 e popull sise ( 15-65 vjec)eshte e punesuar
112 eshte e papune
359eshte ekonomikishtjo aktive (jashle forcave Ie punes)
18 Anketa e forcave Ie pun6 2015 INSTAT
23
19Meshkuj
605 e meshkujve 15-64 vjec jane punesuar
129 jane te papune
266 jane jashle forcave Ie punes
Femra
455 e femrave 15-64 vjee jane Ie punesuara
95 jane te papuna
45 jane jasluc foreave Ie punes
24Punesimi dhe perfshirja sociale
Deri mi sot u eshte kushtuar shume pak vemendje kostove ekonomike dhe shoqero re 1e
shoqerua ra me numrin e madh Ie punelOreve te zene si pjesetare qe sje llin kontribule ne fnmi lje
kryes isht ne sektorin e blljqesise20Ky fenomen ndikon me shume tek grate dhe te rinjt~ duke
perfunduar shpesh ne nj e cike11e peljetshem Ie varferise dhe perjashl imil social In fonna lileli
eshte i lane kur nil et per kushtet e punes si edhe per punen e papaguar ne familje 21Shumica e
femrave dhe e Ie rinjve kryejne pune Ie papaguar ne familj e Vetaneri sht ne zonal rural e lmpakli
i infonnalitetit eshte pesefish
se pari ai ndikon drejperdrejl tek siguria e punes sepse mungojne konlratat
se dyti ai ndikon tek e drej ta per sigur ime shoqerore te cilal jane shume Ie rendesishme per
mbul imin me sigurimin shendetesor dhe pension in e pleqer ise duke vene ne rrezik jeresen ne nje
periudhe me Ie vonshme Ie jetes
se trcti ai pakeson pagesen dhe burimin e te ardhurave duke renduar mireqenien ekonom ike se
katerti ai ve nje barre ti skale mbi ekonomine nepermje( evazionit latimor
19 Anket3 e fOfcave te punes 2015 INSTAl
ro Strategjia kom betare per punesim 2014-2020 11 Stratesjiltl kombetare per punesim 2014-2020
24
sl pesti ai pengon zhvillimin e tregut ne fushat qe varen shurne nga puna e familj es s i per
shembull bujqes ia
Per me teper ai rril cenueshmerine e femrave varcs ine e lyre ekonomike prej bUfmve si edhe
rril varferine e lyre ne pleqeri per shkak Ie nderthurjes se Ie ardhurave me Ie ulta dhe vileve me Ie
palaa me sigurime shoqeroreshendetesoreJpensioni
Nt kele gjendje nevojilen zbatimi me i fuqi shem i ligiit si edhe ske mat e nxitjes per
punedhenesit per te inkurajuar punesimin formal nepermjet kontributeve Ie zvoge luara ose
stirnujve Ie tjere financiarePerfshirja soc iale mbetet cnde nje yeshtje per I u trajtuar
Grupet si romet dhe personal me aflesi tii kufizuara shpesh jane Icni pas dare dhe polilikm
nuk j ane konkretizuar gjithmone ne perputhje me rrethanat Keto grupe kerkojne polil ika Ie
posuyme Ie hartuara ne pershtatje me karaklerislikal dhe nevojat e lyre persa u perket nevojave
arsirnore kualifikimeve profesionale fuqi zimit dhe punes imi
Punes imi i u rinjve eshte nje yeShlje reale v~aneri shl nese kerni parasysh punen e papaguar ne
familjeShumica e Ie rinjve Ie puneslHlr kryejnc pune informale ose te papaguar ne familj e gie e
eila deshmon per punesim te kufi zuar dhe kush Ie It keqija punesimi Shumica e te rinjve Ie
papllne kane nivel Ie ulel arsimor dhe per personal qe jelojne ne zonal rurale bujqes ia mbetet
burimi kryesor i punes imilFernrat ne moshe Ie re kane nje shkalle Ie njejle papunesie por kjo
fsheh kushtet me Ie keqija te punesimil kryesisht punen e papaguar ne familje qe dukel se eshte
gi thnje ne rritj e dhe pabaraz ite seklOriaJe qe ekzistojne
2lFemra t kane nje shkalle shume me Ie ul el pjescmarrjeje Ie forces se punes si edhe nje nonne
me Ie larte Ie pasivilelit per shkak Ie pergjegjesive ne familje AIO jane te perqendrua ra ne
kryerjen e puneve tipike femerore Ie cilat jane edhe punet me pak te paguara dhe orrojne pak
mundesi per perparim ne karriere Pe rve~ kesaj ka nevoje te ngulshme per rritjen e numrit Ie
femrave ne profes ionel jo Lradic iona le si dhe per menjanimin e slereolipave gjinore ne sisLemin
arsimor Orienlimi i vaj zave Ie reja ne pro fesion e tipi ke laquofemerore )) Ie paguara pak dhe qe nuk
kerkojne shume aftesi rrit hendeklill giinor ne lidhje me pagal dhe mundes ine e lyre per te gjetur
pune ne seklorin informalParaleli sht edhe orienlimi stereotipik gjinor i djemve ne profes ione
U Strategjia kombetare per punesim 2014 -2020
25
ltonashkullore)) rrit rolet dhe normal e gJlnlve dhe po njel loj i kufizon aftesite e
mundshmelpotenciale mas hkullore
Pavaresisht prej nje farl perparimi shuml pune mbetet per te bere ne lidhje me permiresim in e
kapac iteli l Ie Sherbi mit Kombetar te Punes imit (SHKP) ne menyre qe Ie kryejc Ie gj itha
funks ionet e nje sherbim i modern dhe publik ne Ie gj ilhe vendin duke perfshire kelu edhe zonal
rurale te cilnt kane nevoje Ie ngui shme per kt to sherbime
Fun ksionel qe kerkojne vemendje me Ie madhe ja ne
~ nd ihma per Ie papunet pe r Ie gjetur punes im Ie pershl atshem
~ shpallja e punekerkuesve dhe e vendeve Ie lira IE punes
gt leh tesirl1i i levizshmerise se pro fesioneve
~ mbledhja dhe analizimi i in fonnacionil me Ie plole Ie mundshem ne lidhje me ~endjen ne
tregun e punes dhe zhvill imin e saj ne Ie gjilhe vendin ashtu edhe ne deget e ind uslrise
dhe profesione Ie ndryshme
~ hartimi monitorimi dhe vleresimi efikas i programeve qe synojne leht es imin e (ri)hyrjes
ne punes im Ie punekerkuesve ne rrez ik perjashlimi nga tregu i punes
Organizimi dhe zbatimi i permbushjes se funksioneve kryesore duhel reformuar si edhe duhen
caktuar burime Ie mjaftueshme njerezore dhe financi are per Ie siguruar pune neperrnjel zyres
ko mbetare Ie punesimit
25 Faktoret qe Iltane ndikuar ne rritjen e nivelitte punesimit
Nder fakloret qe kane ndikuar ne menyre ledrej lperdrejle ne nive lin e punes imit rendi len
bull Rrilj a e kerkess per prodllkte
bull Permiresimi ileknologjive
bull SITategj ile seklorjaie
bull Levizja demogra fike
26
Rritja e kerkeses per keto produkte
Fluksi I ndert imeve s ine objekte dhe ne rruge vazhd in territet bull gi ithashtu eshle rritur d he
akl iv iteli I nderrmarrj eve Ie indllstri se perplln llese s idomos ala me capital te hllaj apo Ie
perbashket qe punojne me porosi nga jashte duke shfrytezuar krahun e lire Ie punes ne ve ndin
tone Kjo ka bereqe numri I Ie punesuarve Ie jete gj ithmone ne rritje ne keto fusha ne vendin
to ne Vihel re me teper plJnes imi I personave me arsim 9 vj eear ose temesem pa u Icne pas dhe
ars imi profess ional
Permiresimi 1 dukshem I leknologji ve
Vitet e fundi t permiresi met ne leknologji kane sje lle rritjen e proclu ktit me kosto te uld duke
cuar ne rritjen e te ardhurave dhe zgjerimit Ie akti vitetil (shlim punonjesish) duhellheksuar qe
permiresimi I teknologj ise ka sjelle edhe nje reformim lidhur me hapjen e vendeve Ie punes
li dhur me pro fes ioni (IT)
Siralegj ite sckto rjale
Njt priori let I zhvillimit ekonomik eshle shtrimi I rfll geve dhe gocJi nave institucionale gje qe ka
cuar ne rriljen e te punesuarve pa ]ene mbrapa dhc sektori n e turizmit gje qe ka sje lle rritjen e
numri( Ie hoteleve restoranleve dhe Iregti se ne lonal luri slike kjo ka marre nje zampjerim
akoma me te madh gjatc sezonil te veres ku numri I le punesuarve shko n drejt rritjes ndjeshem
Uvizja demografike
Fuq ia punetoTe me banim nHshat kD interes per tll punesuar dhe ky interes vihet re dh e lek
punedhenesit ~r keto arsye
Se pari kjo kalegori pranon Ie punoje me page le uld
Sedyti ne pjesen me te mad he te rasteve subjektet ndod hen prane zo nave ind llstria le te qyteteve
ku jane vendosur fabrikal d he nuk kerkohen shpenzime transporti
Se treli turi zm i ne zonat e v irgjera qeeshte zhvilluar ko het e fun d it si dhe invesli met kane sje ll e
nje rritj e te konsiderueshme Ie nr tepunonjesve qe rezultojne te jene banore Ie ketyre zonave te
theli a
27
26 Roli I shtetit ne rritjen e punesimit ( Politi kat dhe Strategjite)
Polilikat kryesore per rriljen e punesimit oerqendrohen rrelh konceplit le po lilikave akli ve Ie
tregut Ie punes Politikat e para u prezantuan ne 1995 ne ligjin nr 7995 viti 1995 per nxitjen e
punesimit duke krijuar bazar e para Ie nj e pakcle programesh qe funksionojne edhe sot 5i
gt- Ndermjet~simi per pune dhe profesion
gt- Keshillimi per pune dhe profesion
gt- Formimi professional
gt- Programe Ie nxiljes s punesimt elj
Objektivi krye50r [ polilikave Ie punes imit eshte mbesi1tclja e punekerkuesve ne gjetjen e nje
pune 1e pershl3lshme politikat e punesimil jane nje mjct lepe r I rendesishem per permires imine
siluates se tregut Ie punes
)gt Programel e nxitjes se punesimit u prezantuan per here Ie pare ne vititn 1999 synimi I
kelyre program eve ishte dhe vazhdon Ie jele aktual isht
gt Krijimi I vendeve te reja plme dhe ulja e papunesise
gt- Nx itja e formimil pro fessiona l I punekerkuesve t~ papune (sidomos ne zona ku ka
mangesi kapacitelesh trajnuese)
gt- Mbeshtetje bisneseve per te rdlu r akl ivitetin e lyre dllt punesimin e fuqi se punelore Ie
Irajnuar
)gt Nxitj a e drej teperdrejte e pllnesim it Ie nje pjese Ie trajnllarve
)gt Minimizimi I punes se zeze ( forcimi I rolil If inspektorialille punes)
gt- Perfshirj a ne programe socia le trajnimi Ie kelyre punekerkuesve
gt- Nxilja e punesim il Ie te rinj eve dht grllpeve Ie vecanta Ie Ie papuneve
gt Mbeshtelj t e bisnesit familjar per Ie rrilur punesimin ne zonat mal ore apo aty ku
shikohet veshtiresi ne zbatimin e politikave Ie Ijera
Programel e nxiljes se punesimit jane programe akti ve shleterore qe veprojnMrej lptrsed rejli ne
jeten e pune kerkuesve te papune per Ii nxitur ata ne gjetjen e nje punesimi flfalgjate Keto
programe sehashku me programet e ndermjelesimit lu aj ne nje rol te rendes ishem qe
28
ndikojnerealisht nl ulj en e papunesisesidoJnos te numrit Ie papuneve Ie rregji slruar Njestrategji
positiveeshte dhe ajo e nxitjes se punesimit nepermjet fonnimit Ie nepllnesve duke J trajnllar Sl
dhe nxitjes se pllnes imil Ie remrave ( gra rome in valide Ie Irafikuara elj) duke u dhene nje
mbeshletje dhe bisneseve qe punesojne kelt kal egori
Per here tcpare ni si Ie zbatohej dhe ofrimi I praklikave oer Ie rinjte e sapodiplomuar ne menyre
qe te krijonin eksper iencen e tyre neper instilucione te ndryshme shtelerore ( ad ministrate
publike) duke pllnuar fillimisht ne pozicione Ie caktuar si praktikante kjo ishte nje ri s i e cilajo
ve tem do Ie mund Ie pergatistc speciali st Ie kualifikuar ~r te ardhmen e aferme por dote
motivonle dhe shume student Ie sapodiplornuar duke ju ndezur nie drile jeshi le ne lidhje me
tregun e punes dhe pozicionimin e tyre
23 Nje rol te rendesishem ka luajtur dhe organi zata nderkombelare e punes (lLO) duke paraqitur
sic do vit Stralegji per permiresirnin e qeve risjes se tregut te punes duke u baZlt3r ne nje qasje
shumeplaneshe ne mekanizma Ie fuqi shem Ie dialogul social dhe marrjcs se masave kunder
informalitetit dhc kushteve ne pune
Brenda tematikes ~~ Pune e Oenje per Ie Gjithe gjate periudhes 2012middot20 15 ILO do Ie
perqendrohet nr ere prioritete programJlike per Shqiperin~ t~ cilat duhet Ie shilten s i qellime
afat-gjata
Forcimi j kapaciteteve Ie institucioneve shleterore dhe partnereve soc iale per
penniresimin e adm inistrimil Ie Iregut Ie punes
~ Promovimi i punes se denje dhe rrilja e punesueshmerise Ie forces se punes ne Shqiperi
~ Forcimi i s islemil te mbrojljes sociale
I) Strategjia per Punesim dhe Aftesi ILO 2013middot2016
29
Kreu III
3 Sektori public dhe sherbimet publike
31 Cfare kuptojme me sektor Publik
c rare kuplojme me sektor public
Perpara se te b~jmenje anali ze te marredhenieve Ie punes ne sektorin public me pare duhet Ie
analizojme veti ku ptimin e kelij lermi pra se crare kuplojme me sector public Nt lidhje me
kititerm ka pasur sh ume perkufizime por nuk ekziston nje perkufizim juridik I sakle 1 noeionit
Ie sektor it pubti k Ne fibrin e autoreve Giuseppe Casale dhe Joseph Tenkorltlng me litull
Man-dheniel e punes ne sek lorin public ne v6hlrim krahasimor 1 keta dy aulore kane dhene
kete perkufizim per sehorin publik
Sipas ketij perkufizimi sektori publik perfshin 24
a) Njesi organizative qejane Ie finan cuar ne pronesi dhe ose Ie kontrolluara nga sh teti
b) Resurset dhe aktivitetet e sherbimit publik
c) Organizata te kOlltro lluara kryesislll nga qlveria ( pra menaxhet dhe punonjesit ne
sherbimin public kane nje diference Ie reduktuar ne vendimmiddotmmje organizative
Nt kete studim punonjesit pub li c referohen per nepllnes it c ivile dhe punonjes te tjere ne te
gjilha ni vele t e qeverise duke perrshire njesitc e qeveri sjes vendore dhe punonjesil e
nderrmarrjeve sht eterore megjithese ne disa vende marrdheniet ne sherbimin public kane
mbetur Ie ndryshem nga ai 1 seklorit pri val (dmth ne It kaluaren sektori privat ishte I shtyre ne
menyrt l ipike nga fi(imi ndersa qellimi I seklOril public ka qene sigurimi I (e mirave publike
dhe sigurimi I minqenies se pergjithshrne dhe mireqen ies se qytetareve ) sol karakteristikat e
sherbimil public public jane duke u bere indirekte me Ie ngjashme me ate Ie sektorit privat
Z Giuseppe Casale ~ Service publiC relacione eork Josep Tenkorang th e comparative overvieeN Geneva August 2008
30
Nje perkufizim tjeter per se kt orin public eshte se ai percaklohet st sektori qe grupon Ie gjitha
akli vitetet ekonomike dhe soc iale qe jane ne nga rkim Ie administrates nderrmarrjet publike
dhe organi zmal publike Ie sigurimeve shoqerore
Pro sektori public perfshin Ire perberes
1- Administratat qc murrin ne ngarkim aktivitele me interest e pergjithshem
2- Nderrmarrjet publike bull dmth nderrmarrjet 11~ Ie cilen nje person public mhan shumiccil e
kapitalit Keto tradicionalishl kane qene konsideruar 5i element I polilikes ekonomike
dhe sociale Ie qeverise SOl ato jane pri vali zuar dhe njekohesishl kane mbelur ende
publike kane ndryshuar menyren e lyre Ie funk sionimit dhe jane si nderrmarrje private
3middot Zyrat publike admini strative Ie ngarkuara me sigurime shoqerore ~ qe ad ministrojne
politikat sociale Ie shletit ato mund Ie mbeshlelen mbi organizmat Ie 51 drejles private
32 Kush jane Ie perbas hkctal dhc ndryshim e1 e sekt oril public dhe sherbimcve publike
Sektori public dhe sherbimel pub like nuk duh et Ie ngaterrohenNe fakt aktivitelet e shcrbimit
Pllblic mund Ie merren ne ngarkim nga organizma private Keto quhen deleg ime Ie sherbimit
pubikKeto organizma nuk I perkas in sektorit public perimetri [ sherbimit public eshte me 1
ampjere se a i J sektorit public SOl sherbimi public duke ako ma s i nje runks ion I Administrates
Publike Nje sherbim public eshte nje akti vitet qe konsidcrohet se duhet Ie jete I di spollueshem
per Ie gjithe Ky nocion mbelel mbi ate te interest Ie pergjjthshem par shll1ne shpesh ky mbetet
njevleresim subjektiv pasi nuk mund Ie Ihullet qe nllk ka nje perkufizim universal Ie pranuar
nga te giithe Ne praktikeeshte sherbimi public ajo qe pushteti public pereakton politikisht sit e
tille Ky eshte nociol1 I cuditshem nga ai I sekloril public
Edhe shprehja Sherbim Publik ka nje kuplim te dyri shle nga njera ane ajo percakton nje
aklivitet ose nje mision Ie interest te pergjithshem ( psh sherbimi public I shkolles) dhe nga ana
tjete r leres ine e organi zmave Ie ngarkuara me keto aktivitete te interest Ie pergjithshem Ie eilal
mund te jene si publike edhe private duke kaillara klshtu nga sherbimit public ne sherbimet
Pllbli ke
n Shte ti eeborg
31
Prej shume kohesh sherbimi pub lic ish te krite ti I vet~m qe kushtezo nte zbati min e se drejtcs
ad mini strative dhe kompetencen e gj ykates admini strati ve me ndryshirnin e viteve Ie fund it ky
kusht nuk eshte me e mjaftueshrne me zgjerimin e aktiviteteve te sherbimit public ni fushlt n
ekonomi ke dhe vend in me te rendesishem te marre nga e drejta priva te Kesht Ll sipas natyres se
ak ti vitetit dhe strukt ures qe e ka ne ngarkim mund Ie da llojme dy rasle
a) Sherbimel publike adminisl rati ve shume te ndryshme qe grupojne sherbimet qe nuk
kane qeJl ime industria le apo tregtare ( mbrojtja sh ko lJa pu blike etj) alo jane kryes is ht
Ie menaxh ua ra prej o rgan izmave publi ke dhe ne keto ra5te prevaon te e drejta
administrative
b) She rbimet pu bli ke indu str ia le dhe tregtare ( nderrmCl rrjet qe kryejne sherbimet e
furnizimit me energj i uje etj ato mund te kryhen ga organizma publike ose private
Kur e5ht1 Gala pe r orgamni zma private zbato he t kryesisht e d rej ta pri vate pa r nuk
mungon e drejta ad mini strative Ata mbesin nen (utelen e pusht etit public ( s hlelit
qeverisj es vendore) qe vcri fi koj ne leSe ato e kryejne misionrn e tyre apo nese e
respektojne parim in e baraz ise te aksesil Ie perdoruesve ne sherbimin publik dhe te mos
perfitojne prej nj e s ituate monopoli ne teres ine e territorit Ie vendit ose nj e pjese te tij (
pe rjashtimi I par imit te konkurenees)
Shumeqeveri ne pamundts i per Ie finnncuar vazhd ueshme rishl she rbimel publikevendos~n
I Te reduktojne dimensionet e sektoril le tyre public ase
2 Te ndryshojne strukwren e tij par gjithmone duke privi legjua r pri vati z imin e t ij
3 Kalimi nga prakti kn e sektoreve publike neate te sherbimeve publi ke tt e ilat
s igurohen ed he nga akto re jashte sektorit pu blic e rendes ishme eshte qe shoqeria Ii
marri ne c ilesine sasine dhe menyren e duhur ket o sherbime
33 R rcgullimi ( marrdhenieve Ie punes ne sektarin pub lic ne Shqiperi
Marred heniet e punes neS hqiperi ne se ktorin publi c dhe ate privat rregullohen nga Kod i I Punes
par edhe vete brenda sektorit publik (psh per ato insti t llcione (e c ilat hyjne ne fu shen e veprimit
32
Ie legj islac ionit Ie sherbimit Ie nepunesil civil ke to marredhenie rregullohen me26 ligj Of 152
viIi 2013 Per Nenpunesin Civ il
Kodi [ punes I Republikes s(Shqiperiseeshte I bazuar ne Kushtetuttn e Shqiperise dhe ne normal
e pergjithshme Ie se drejtes kom belare Per sa J perket sektorit public dhe atij privat aplikimi I
kodil eshLi I nj ~j(e Ne sektorin public problemet per zbatimin e kritereve dhe kushteve ligjore
pef lindjen zhvillimin dhe perfundimin e marredhenieve Ie punes jane Ie vogla Nderkohe qe
ne sektorin privat perjashtuar disa nga kompanite e medha seri oze Ie cilet respeklojne dhe
zbatojneligjislacionin ne fuqi shumica e kompanive nuk jane korrekte si me strukturat
shteterore ashlu edhe me punemarresit duke krijua r keshlu nj c sektor jo inrormal ne ekonomi
Kodi I Punes L igji Per Nenpunesin Civil dhe dispozila Ie Ije ra ligjore e nen ligjore perbejne
nje baze Ie mire ligjore per rregullimin e marrdhenieve Ie punes dhe per Ie mbrojtur
punemarresin nga largimel abusive nga puna Konfliktet e Dun eS ne kete drejl im mllnd Ie
zgjidhen me mirkuplimin e paleve ne Ie kundert ata muod Ie drejlohen s ipas rastit Kom isionil
te Sherbimit C ivil dhe gjykfl les kompelente ve ndimel e fo mes se prere Ie cilel jane Ie
delyrueshme p~r zbatimin nga paleL
Shoqeria c ivile dhe media jane aklore qe pa pmur Ie drejte t u japin zgjidhje konnikteve ne
kete rushe behen pjese akti ve e diskulimit trt shqelesimevc soc ia le qe krijohen nga largimet e
padrejta nga puna dhe reagojne per Ie mbrojtur te drejtal e nje riut dhe lirite Ihemelo re pa u bere
pale me subjektet e perfshira ne konflikt
Ky studim eshle nje pjese e kesaj filozofie dhe tenton te evident oje problematikat ne lidhje me
Irajlimin e larg imeve nga puna s i nga ana e ad min istra tes publike ashlu edhe nga struktural
kompetente per s hqyrtimin e lyre 27Nga monitorime dhe studimet e vendimeve kane dale ampietje
terendesishtne te cilat flasin jo velcm per mangesi ne respektimin e procesit te rregullt ligjor ne
trajtimin e largimeve nga puna prej s istemit gjyqesor par edhe problem Ie renda qe kan ~ te bejne
me zbalimin e legji slac ionil ne fuqi qe rregullon kelt rushe
34 Studim 1 nderprejes sc kontrates se punes (Ilashkia Tirane dhe Bashkia Durres)
~6 Ligji nr 152 viti 2013 Per Nenpunesin Civil 11 Komiteti Shqiptar I Helsinki Situata e diskriminimil ne procesin e (argi mit nsa puna ne Shqiperj Tirane dhjetor 2011
II
2SSipas nje studimi t~ kryer nga Qendrlt1 Sui Juris projek ky I financuar nga USA ID me
tematike Zbali mi r Ligjil ne mbeshlelje te qendrueshmeri se dhe rritjes se performances ne
administraten publike u vu re nje domosdoshmeri e ndeshkimil t( lilUllareve Ie insliluc ioneve
perkalcse ne lidhje me largimet mas ive ngCl puna Me mijera jancpersonat Ie larguar
padrejtesishl nga puna keto 15 vitet e fundit por nuk ekziston asnjeherc nje pergjegjes 1 vetcm
per keto largime Me ane Ie ketij projekli qendra ~S ui Juris ka arritur Ie indetifikojeinstilucionet me problematike ne lidhje me kete ces htje referuar dhe bur imeve te
ndryshme kryesisht zyrtare ka nxjerre nje future financiare per demin e shkaktuar ne lidhje
pushimet nga puna pagesaL qe duhet Ie kryejnc ng3 vendimet e forms se prere dhene ngu
gjykata Gjate mbledhjeve teinformac ioni t ne shume institucione nje vemendje Ie veca nle ki shte
dhe Bashkia e Tiran~s dhe Bashkia e Durres it ne lidhje me keto pushime masiveku rezultuan se
2~e vilin 2009 ki sble 17 persona qe kishin nderprere Ie manmiddotdhenien se punes me deshirc
4 ishin ne li stepritje 1 ne prilje per pencion dhc 4 zgjidhje konlrate
Ne vitin 2010 ki shle 15 persona kishin paraq ilur doreheqje 4 kishin mbushur mash en e daljes ne
pension dhe 5 persona kishin zgjidhur kantraten e punes ne menyre 1e njeanshme
Ne vitin 20 11 ki shte 37 punononjes qe ki shin paraqitur doreheqjen 7 ishin ne liSle pritje bull 8
kishin dale ne pencion dhe 50 strukture 3 persona ki shin perfunduar kOnlraten ne afat Ie
percaktuar 1 punonjes ishte Irasferuar dhe 4 pUllonjesve I ishin paraqilur mam per shkeJje ne
detyre
Ne vitin 2012 ishin 36 persona qe ish in larguar me deshire 8 ishin ne listre pritje dhe nje
punonjes ne pencion
J~e vitin 201 3 kerni 36 punonjes Ie larguar me deshjre 8 ne listeprilje 4 qe ki shin mbushur
moshen per daljen ne pencion 4 punonjes ki shin zgjidhje re kontrates ne afal Ie perca kt ua r nje
punonjes kishte kerkuar Irasferim
18 Sialistika nxjerre nga konlerenca e realizuar nga qendrl Sui Juris me terne Zbalimi Iligjit ne mbeshtetje te h
qendrueshmerise dhe (ri l jes se performances oe AI 19 Zyra e informacionit Bashkia Tirane JO Informacion I dhene nga Burime zyrtare BClshkia Tirane
34
Ne vitin 2014 rewltonin 33 largime nga puna me deshire 5 punonjes kishin dale ne pencion
dhe 5 punonjes ki shin perfunduar kontraten e punes me arat Ie percaktuar
Nt vitin 2015 rezuhonin 51 largime me deshire ( r araqitur doreheqje) 2 punonjes rezuhonin Ie dale ne pencion dhe 8 punonjes Ie pushuar SI ndryshim structure 2 pUllonjes rezultonin Ie kishin
perfunduar kontrat~n e punes ndersa 4 prej lyre rezultonin ne zgj idl~ e Ie kontratcs se pun~s ne
menyre Ie njeanshme
l lSipas Ie drejtes sie informimit Bashkia Durres nga dergoi informacionin ne lidhje me largimet
nga puna ku rezultuan se nga viti 20 II deri ne vitit 2015 ish in
38 punonjes qe ki shin pltlraqitur doreheqjen ( sipas kontaktimit l1e pjese e lyre rezultonin qe
punonin ne instance me Ie larta pozic ion i ose ne institucione shtetcrore Ii Ijera)
20 punonjes qe ki shin mbushur moshen e daljes nepencion ampjail ket yre vileve
5 punonjes kishin perrunduar kontraten e punes ne aratin e caktuar
Sipas nje pasq yrimi Ie s ituates u vu re qe ceshljel po litike zene nje vend Ie rendes ishem ne
punesimin e punonjesve si dhe ne kohezjmjen e kontratave te lyre Bashkia Durres duke u
ndodhur perpara faktit qe kryetari actual ka nja mandate Ie] rezulton qe largimel nga puna jane
Ie minimizuara gje qe bie ndesh me Bashkine Tirane ku gjate ndryshimil te kryetareve kern dhe
pushirne masive Ie punonjesve ne periudhe kohore Ie njejte
11 Informacion I dhene nga Bvrime Zyrtare BashkiCl Ovrres
35
KREUIV
4Rregllllimi I marredhenieve te punes De Shqipcri sipas ligjit Per Nepunesin
Civil U
41 Evolimi historit I ligjit Per Nepunesin CiviF
Shqiperia ka nje Iradile te ndrejtimit pO litik te Shleli edhe pse jemi nje shIel I vogel gt me nje
administrate Ie vogel publike dhe me nje numer Ie kufi zuar Ie punonjesve publike Sek(ori puhlik
eshte duke kaluar neper reforma shume dinilmike ne rrugen df~it Inlegrimil Europian Duke
pasur parasysh kushtet e tilla kom iza ligjore ne fu shen e marrdhenieve Ie punesimit ne
sherbimin civil duhet Ie synoje forcirnin e unitetit Ie sherbimit civil dhe ti~jete mjaft neksibel
per te lejuar qeverine Ie pershtaste sistemin me ndryshimet e shpeshta qe po kal an vendi dhe ne
zhvillimin ne (ushen e kapciteteve nj erezore J2
Perpjekja e pare per krijimin e nje sherbimi civil proles ioni st e Ie materializuar ne ligjin Nr
8095 date 2 [03 1996 nuk nlllndi Ie bashkejctonte me kete rdite shumevjecare
Ligji [ vitil 1996 nuk benle dallime nennjct rnarredheni es juridike Ie nepunesve dhe
marrdhenieve Ie Ijera Ie punes pasi ato n eg ull ohes hin sipas Kodit Ie Punes Rregldl we Ie ketij
Kedi I nenshlroheshin si nenpunesil ashlll edhe pundor~l e Ihjeshle Pas kri zes se Ihelle qe
perfshiu administrflte n publike nete res i ne vijim Ie shndenimeve politike Ie vileve 90 re ronna e
fundit duke se e ka stabilizuar te pakten ne nivel knceptllal administraten publike nc rolin e saj
rregullator Nal yri sht mbetet shume per ebert qe admini slrat a publike Ie persose rolin e saj ne
jeten shoqerore dh e eko nomike Ie vend it
Pra me sherbim civil kuplojme veprimlarine e punonjesve Ie administrates publike qe kane
cilesine e nenpunesit c ivil per Ie rea li zua r fllnksionet e saj bazuar ne Kushtetute e ne li ~e
Ligjj actual ne ruqi I sherbimit civil kltl ngrilur nje sistcm Ictere te drejtash e detyrimesh per
nepunesil civil Ie c il etjane ne nj e balancim pushtelesh mes punemarresve dhe punMhenesve
keshlu qe cdc e drej(e e vecanteeshle e bltl lancuar me disa detyrime Te drejlat dhe detyrimet e
l Draft document Mbi nje ligje te ri oer sherbimin civil ne Shqiperi h pergatitur z Zhani ShOlPO ne bashkepunim me Dr Hans -Achim Roll konsulente te Sigma me kerkese te DAP 1 tetor 2010
36
- -- --- -- ---- --- -- - --- - -
nenpunesve civil rregullojne elementet e nje rarorti kontraklual te punes Ie lidhur midis
nenpunesit civil si punemarres I institucionit dhe administrates pubJike si punedhenes
42 Karakteristikatthelbesore tC Ligjit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil
Ligji Per Nepunesin Civil rregullon ne menyre Ie qarte dhe Ie plate marredheniet ne skemat e
administrimit civil 1 rnbeshtelur kryesisht tek pozicioni (post i) duke e kombinuar ale edhe me
disa elemente te sisternit te karrieres Karakteri dominues I sistemit Ie pozicioneve verehet n18
elemente Ie tille si kriteret e rekrutimit ngritja ne detyre levizja paralele etj
Fryma e ligiit te siperpermendur ka synuar krijimin e nje sistemi kryesisht te hupur Ie Sherbimit
Civil duke krijuar njekohesisht premise edhe per mobilitet te brendshem dhe karriere Tregllesit
e viteve te fund it lidhur me ngritjel ne detyre dhe levizjet paralele deshmojne megjithate ne
praktike kemi te bejme me nje sistem thuajse teresisht te hapur per konkurim nga jashte
perfshire dhe vecanerisht pozicionet me te larta drejtuese te Sherbimit Civil ( sekretari I
pergjithshem drejtori I pergjithshem etj rekrutimet per pjesen me te madhe te ketyre
pozicioneve realizohen nepermjet proced II rave Ie konkurrimil Ie hapur per kandidate te jashtem
por pa perjashtuar konkurrimin e nepunesve aclual civil
Qellimi J ketij ligji eshte krijirni I nje sherbimi civil Ire qendrueshem professional te bazuar ne
merite integritet moral dhe paanesi politike
Ky ligi percakton marredhenien juridike ndcrmjet shletit dhe nepunesit civil gjithashtu percakton
rregullat per administrimin e sherbimit civil
43Parimet baze per statusin e nepunesit civil
Sipas nenil 5 te ligiit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil Sherbimi Civil eshte I ndertuar
dhe verran mbi bazen e parimeve teB
I Shane eve te barabarta
2 Mosdiskriminimit
33 Neni 5 ligjit 1522013 Per nepunesin civil ne Administrimin e Sherbimit Civil
37
3 Merites
4 Tc Irasparences
5 Te profesiona li zmit
6 Paanesise po l it ike
7 Qendrueshmerise ne de tyre dhe vazhdimesise se shhbimit civil
44 Fusha e veprimit te Iigjit per nepunesin civ il
34 Nen i 2 Iligji per nepunes in c ivil percaklon ru shen e ve primit Ie tij nepermjet per fshirjes se
te gi ithe nenpunesve qe lIshtrojne nje funks ion public ne nje institucion tt admini strates
ShlehrOre institucion Ie pavarur apo njesi Ie qeveri sjes vendore me peljashlim
a) Te Ie zgjedhurve
b) Ministrit dh e zevedsmini st rit
c) Funksionaret e emerruar nga Kuvend i bull Presidenti I Repub li kes ose Keshi lli I Ministrave
d) Gjygjta re t dhe prokuroret
e) Nenpunesit e ad ministra t~s gjygjsore
I) Ushtarakut Ie foreave le armfliosu ra
g) Personelitle Sherbimil Infonnali v Shleleror
h) Personelit Ie njesive publi ke direkte te sherbimit
i) Anetarit dhe kryeta rit Ie organeve kol eampjia le drejtuese Ie komiteteve apo institucioneve ne
vares i Ie Kryeminislri se apo Ie nje mini stri
j) Punonjesit adm inistrative
k) Funksionaril Ie kabinetit
Shtrirja vertikalc
J5S lllrirja vertikale e rushes se veprimit Ie LSHC nis s ipas Ilj~ skeme hi erark ie nga pozic ioni I
sekrelarit Ie pergji lhshem te ministrise dhe shkon deri ne nive l special ist J6ne praktiken e
1 Neni2 ligji 1522013 per nepunesin dvilshy
38
- --- -----shy
deritanishme vihet Te nje konso lidim I kenaqshem ne kategorite e ulta dhe Ie mesme ndersa per
kalegoriH e lana Ie Sherbimit C ivil tregues i I qarku llimil ka qentH lane rue qe regan per faktin
qe keto pozicione jane dis i me Ie ekspozuara ndaj ndryshimeve te mundshme politike apo edlle
ndaj rap0rl eve persona te epror vanes pavarsishl nga moti vimi I drejte apo abuziv I k~lij
qarku llimi
Shtrirja ho riw ntale
Shtrirja horizol1tale e fu shes se veprimit te LSHC eshte e ku fizu ar ne disa institucione (KM
ministry institucionet e pavaruara bash ki qarqe elj
Fusheveprimi horizonta l [ ligjit ne ketedimension ne ni ve l qendror zbatohet per
a) Administraten e mini strive zyres se krycministril (rreth 1500 nepunes civile)
b) Adm inistralen parlamentare dhe te presidences si dhe administraten e instilucioneve Ie
pavarura qe raportoj ne drejt pltrsedrejti ne Kuvend (rrelh 2800 nepunes civile)
Stalusi J disa kategori ve te Ijea nepunesish te institucioneve It lilla si tatimet bull dogana polic i
diplomaci etj rregullohen me ligje perkate se te eilat ne thelb permbajne eli sa elemente Ie
ngjashme OSe Ie pemfena me ato Ie statust Ie ncpunesi t civil Statusi i pjeses tjeter te
punonjesve Ie administrates publike ( ars imi shendetcsi etj) perfshire administraten dhe
punonjesit e degeve ne vflres i Ie ministrive ne rrethe ose qarqe e qe perbejne dhe numrin mlt Ie
madh Ie punonjesve ne kete sector bazohet thjeshle ne kod in e punes
Fusha e veprimit rnaterjaJ
Fusheveprimi malerjai nenketedimension ligi i ka rregulluar elemenlellhelbesore me rendes i per
marredheniet e punes te nepunesve civil Ie ci lmjane te ndryshme nga alo per punonjesit e ljere
publike Ie ci let jane zbvilluar pas kesaj me akte dyteso re nenligjore kohn e punes dhe
pushimit etj
~Slrategjia nderseklorjale e reformes nE administrOiten Publike (SNAAP) ne kuader Ie strategjise kombetare per zhvillim dhe in tegrim (2009- 2013) Tirane Shlalor 2009 16 Neni 19 I ligji l sherbimit civil ka tegorile e nepunesve civil jane keto 1 Nepunes civil Ie kat egorise se larte drejtuese 2 Nepunes civil te kategorise sl mesme drejtuese 3 Nepunes civil v te kalegorise se ul et drejtuese Anep unes civil Ie kalegori se ekzekutive nepunes civi l Ie kalegori se se larte drejlues konsiderohen keto pozicione a) sekretar I pergjilhshem b) drejlor departamenti c) drejlO( I drejlorise se pergjilhshme d) pozicione te barazvlefshme ne Ire Ie parat ne institucionel e administrates publike qendrore apo vendore
39
Ne lidhje me disa aspekte Ie marredhenieve te punesimit (psh mosha e daljes ne pension
sigurimi socia l dhe shendetesor) LNC permban nje reference te p~rgj ith shme ne legj isiacionin e
pergjithshem te punes ( Kodi I Punes) si legj islacion plotesues Disa eiemenle Ie Ijera Ihelbesore
( deklarimin e pasuri se bull konfliktin e interesave skemen e pensioneve ploHsuese elj gjithashlu
te rendesishme pir marredheniet e punesimit te nepunesit civ il jane te shpemdara ne
legj islaeionin e posacem I eili zakonish t rregllilon te gjithe ose nje pjese te madhe te pllnesimit
publik
45 Pranimi ne Shcrbimin Civil 31
Pranimi ne sherbirnin civil ne kategorini ekzeklltive behet nepermjet nje kankurrirni tehapur
kankurimi organizohel ne menyre periodike nga njesia pergjegjese per seci lin nga grupet e
percaktuara ne piken 8 tt nenil 191e ketij ligji
Konkurrimi zhvi llohet ne dy faza
a) Yerifikimi paraprak nese kandidatet plotesojne kerkesat e pergjithshme dhe ato te
posacme sipas shpalljes se konkurrimit
b) Vleresimi I kandidateve
Verifikimi paraprak kryhel nga njes ia pergjegjese ndersa vleresimi I kandidateve behet nKa
komiteti I perhershem J pranimit I krijuar per secilin nga grupet e percaktua ra ne piken 8te nenit
19 Ie ketij igji
Kandidatet fitues qe marnn 70 Ie pikevc talale tevleresimit renditen nga komiteli I
perhershem I pranimil sipas pikeve Ie marra ne li slen e kandidaleve Ie sukseshem
~shte Keshilli Ministravc qe mirnton negulloren e hollesishme per krij imin perberjen dhe
veprimtarine e komiteteve Ie perhershme te pranimit si dhe lTegu llat e hollesishme per
proceduren e pranimit dhe vleresimin e kandidateve
n Neni 22 Iligjit HPer Nepunesin Civil ~
40
46 Ngritja ne detyre
JSNgritja ne delyreesilic kalimi I nje nepunesi c ivil nga pozicioni actual I punes ne nje ni vel
pozicion me 1e larte ne te njejtin institucion osc ne nje in sti tucion tjeter te administrates publike
qendrore apo vendore ( kur nje vend I till e ekziston) Ngri tja ne detyre reali zohet rea lizohet
nepennjel procedures sekonkurrimit organ izuar ga njesia pergjegjese per nj e ose disa
pozicio ne te tira Bazuar ne parimin e neoit 20 ( shanceve Ie barabarta profesionalizmit etj) te kClij ligji Nese vendi I lire I kategorise se utel apo Ie mcsme drejtuese nllk eshle plotesuar sipas
nenit 25 te kctij ligii ai plotesohet nepennjet ngriljes ne detyre
Mund te aplikojne per ngritje ne detyrevetem nepunesit civil te oj e kategorie pasardhese te
pnnesuarit ne Ie njejten apo ne nje institucion tjete te sherbimit civi l nese plotesoj ne kushtel
per ngrilje ne delyre dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Nese vendi I lire nuk plolesohet nepermjel procedures se ngritjes ne detyre nje procedure Ijeter
mund Ie organizohel Brenda nje afali 3 mujor deri ne plOleurosimin perfundimlar Ie vendit Ie lire
nese eshle e nevojshme mund Ie zbatohet procedura e tras ferimit Ie perkohshem ne interest e institucionit sipas shkronjes a Ie pikes I Ie nenit 48 Ie kctij ligji Keshilli J mini strave miraton
kushtet qe duhet Ie plotesojne nepunesit per ngritjen ne delyre dhe proceduren e hollesishme Ie ngritjes ne detyre
Ne prakt ike ngritj a ne detyri ka ndoshur ne perqindje Ie vog la rastesh Ekzistojne megjithale
di sa paqartesi lidhur me ndryshimin e pozic ionit brenda nje kategorie ( Ie larte) nese kjo perren
ngritje ne delyre apo levizje paralele gje qe veshtireson pasqyrimin real Ie ket ij Ireguesi
AVflnlazhi kryeso r I kesaj dllkurie eshte se konkurimi public ka promovuar lerheqjen e
kandidateve Ie af~ ngajashte admi ni strales gje qe krijon mundesine e sjellj es se njohuri ve dhe
metodave Ie reja Ie punes nga ala kandidate qe kane studjuar jashle ve nd it apo nga ata qe vijne
prej sektorit privflt Disavantazhi nga ana (j eter kate beje me pranine e nje kostoj e opportune ne
lidhje me s igurine e karrieres qe mundte mOli vonle me mire nepunesit e brendshem civil
47 Uvizja paralele
J Neni 26 Iligjit nr 152 2013 U per nepunesin civil U
41
Plottsimi I ve ndeve Ie lira ne kalegorine ekzekuti ve ala H~ ule apo Ie mesme drej lUesc behel se
pari nga nepunesit ciyile Ie se nj ejles kalegori nepermjet procedurts paralele Kush mund Ie
aplikoj ne per plotesimin e nje vendi Ie lire nepermjet procedures 51 Iev izjes paralele 5ipas pikes
1 nen 25 I ketij ligi i gt nepun sit civile Ie se njejtes kalegori ne Ie njejtin apo ne nje institucion
tjeter Ie sherbi mit civi l qe plotesojne kllshlet per para lele dhe kerkesat e posacme pef vendin e
li re
Yleres imi 1 kandidateve Ie inte resuar kryhe nga nje komi sion I brendshem I krijuar ne cdo
emiss ion nepermjet nje procedure Ie bazuar ne parimel e parashikuara ne piken I neni 20 Ie
ketij ligji Perfaqesuesi I njesise pergjegjese esbte anelar I kom isionit te brendsghem
Ne perfundi m te vl eres imit komisioi mund te ve ndose
a) Perzgjedhjen e kandidatit me Ie pershtatshem per tu emeruar ne vendin e li re
b) Perfundimin e procedures pa asnje teperzampjed hur ne fast se asnje nga kandidatet e
interesuar nuk ploteson kushtet dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Keshill i I Ministrave miralon
a) Kushlel qe duhel Ie pJolesojne nepunesit per levizjen parale le dhe procedurat e
hpo ll es ishme te levizjes paralele
b) Rregullal pfr krijimin dhe perberjen e komis ionit Ie parashikuar ne piken 3 Ie kctij neni
48 Oisipiina ne sherbimin civil (SHe)
Disiplina ne Sherbimin Civi l ka Ie beje me mnsa l di s iplinore qe jepen ne rastel e konslalimil 1(5
shkeljes serregullave apo Ie moskryerjes se detyrave Masat disiplinore dal lohen nga vleresirni
negativ I perfosmances Vendim-marrja ne lidhje me ke lO procedura perqendrohet tek epror
di rect dhe me pas ekzis(on mundesia e ankirnit Ie drejteperdrejte ne KSH C Sipas nje studimi
eshte ve ne re qe nllmri I rn asave di siplinore ne praktikeeshte I voge l verehet nje shperndarje j o
uniform e tyre lakonisht nje numer relalivisht [mad h [ masave di si plinore vihet re ne mornente
ndryshimesh politikc
42
Ligji eshte relativisht J pltiqarte lidhur me zbat imin e mases sl uljes nedetyre ) kur nje institucion
( ku eshte dhenc nje mase e (ille ) nuk ekzistojne vende pune Ie oje kategorie Ie lIle ne keto
raste nje mase e tille fezulton e pazbatuesh me apo te pakten problemalike Dicka e ngjashme
konstatohet edhe lidhur me mundesisne e kthimit ne pozicionin e rneparshem pasi parashkruhet
masu di sipiinore
49 ASPA OHE PROGRAMET E FORMIMIT PIWFESIONAL
ASPA
39Ne varesi te Ministri se se Brendshem krijohe dhe Shkolla Shqiptare e Administrates Publike
(AS PA) SI jnst itucion public qend ror me se li nc Tiran~ASPA ka autonom i administrative dhe
akadem ike Ajo ka per qeHim formimin professional Ie nepunesve civil 5i dhe cdc individi tjeter
vendas ase H huaj qe nuk esh te pjese e sherbimil civil dhe qe plOleson krilerel e kerkuara
Forrnimi profess ional perfshin programin e forrnimit Ie Ihelluar Ie kandidateve per kalegorine e
ncpunesve civile te ni ve lil Ie Jarle drejtues anetare te tru pes se nepunesve civi le ni velit Ie larte
drej tues si dhe programin e formimit Ie vazhdueshem Ie nepunesve civ il dhe Ie cdo indi vidi
tj eter jashte ketij sherbimi
Buxheti ASPAmiddots percaktohct si ze I vecanle ne Buxhelin e Minislrise se Brendshme
Organel drej tuese te saj jane
I Keshilli drejtues
2 Drej lori
KeshilJi drejtll es perbehel nga [2 anetare dhe kryesohet nga nj e prej rektoreve Ie lmiversitetcve
I zgjedhur nga Kon ferenca e Rekloreve Ie Shqiperise Ne perberje Ie lij jane perfaqesues dhe
drejtues Ie larte Ie min istrive organeve Ie qeverisj es vendore DAP- it universiteteve shoqerisc
civile dhe biznesit sipas percakli mil te bere me vendim Ie Keshill il Ie Ministrave
I Neni 91igji 1522013 Per NepuneStn Civil
43
Keshilli drejlues miraton po litikat bull slrategjite dhe partnerilelet e ASPA-s hal10n kuadrin
rregullal0r Ie saj 5i dhe miralon projektbuxhetin dhe s trukturcn organizali ve Ie ASPA-s
Detyra Ie hoJlesi snme te keshillit drejtues percaklohen me vendi me te Keshillit Ie Ministrave Ne
percaklimin e polilikave Ie perzgjedhjes dhe Ie formimil bull ASPA detyrohel Ie bashkpunoje me
DAr-in s i njenjesia e ngarkuar j)tr centrgatitjen dhe mbikqyrjen e zbatimit Ie polilikave
shteterore ne sherbim civil
Drejlori I ASPA-s emerohet dhe lirohel ne detyre sipas kritereve dhe rregullave Ie percaktuara
per anetaret e trupes se nepunesve c ivile Ie kalegorise se lartc drejtuese Perjashlimisht deri ne
moment in e fillimit Ie efekteve Ie kelij ligji drejlOri I ASPA-s emerohel me vendi m Ie Keshi llil
te Ministrave me propozim te Ministr e Brendshem
Nepunesil e ASPA-sderi ne momentin c IIUjmit te efekteve Ie ketij lirui emerohen nga Drejtori
I ASPA-s s ipas procedures se Kodi Ci vil Keshilli 1 Minislrave miraton rregullal e holl esishme
per menyren e organizimit dhe funksionimit Ie ASPA-s
Programer e formimit profesional
AS PA ka per delyre leofroje formim profess ional nepermjet perfshirjes se programeve Ie
meposhtme
a) Program Ie foonimit Ie thelluar n~ baze Ie Ie cilil formohen kandidalel per anelarel Ie
TNO-s (niveillarte drejwes)
b) Programe Ie formimil t~vazhdueshem ne baze Ie Ie cilit trajnohen ne vazhdimesi dhe
n~ lidhje me punen e nepunesit civil te te gjitha kalegorive si dhe cdo indivit tjeter
j ashte sherbimit
ASPA ofron mundesine e pergal irjes paraprake Ie kandidateve per te marre pjese ne
konkurrimin e hapur per kalegorine ekzekutive kundrejt tmires
ASPA realizon sludime dhe bOlime ne fushen e administrates publike Sludenlel e AS PA-s te
perzgjedhur nga shoqeria c ivile bisnes i apo individi jashlc sherbimil civil detyrohel te paguajne
larjf~ Keshilli I Ministrave miraton lariftin perkmese per cdo trajnim
44
KREUV
5 RREGULLIMI I MARRDHENIEVE TE IU NES NE SHQIPERI SIPAS KODIT
Til PUNES
51 Kodi I punes dhe rregullimi I marrdhenievc te punes ne administraten publike
Marredhenia e punes ne vendin lonerregulohet nga Kadi I Punes I Republikes se Shqiperise I
cili eshte li gj i kryesor per rregullimin e ketyre mltl rrdhenieve ne dispozital perkatese te lio Per
te kl ptuar memire gjendjen e egjislacionil shqiptar pqr marrdheniet c punes eshle e nevojshme
Ie bcjme nj l anaiize te pergjithshme Ie legjislacionil perkates Ky Kod eshte krijuar me qellim
Ie rregulloj marrdheniel e punes ne tregLlll e ekonomise private dhe iniciatives se li re Ne
sekto rin publik prob1emet pcr zbatimin e krit ereve dhe kushteve ligjore pcr lindjen zhvillimin
dhe perfundimin e marrdhenieve Ie punes jane Ie vogla Kodi I Punes parashikon nje
serhregu llash ne mbroj~e Ie punemarresve sin e mstin c fillimit vijimit dhe Ie perfundimit te
marredhenies se punes Kodi parashikon nje rregulJ te posacem per rastet kur punedhenesi eshte
organ J administrates pubJike gjithsesi ky parashikim duhet te kuptohet sakte nga vete organet
dhe ndoshla Ie shoqerohet ed be me lTegullime I~ tjerf Ie posacme per administralen pllbJike
Nje analize e tilleeshte hapi I pare per I ~ evidentuar boshlleqet dhe problemalikm qe ajo mbar
Gjithashlu nje an aJ ize e tilleeshtc e nevojshme per Ie ku ptuar nese prob lemet e qendrueshrnerise
pavars ise ose meritokracise ne administraten pub like rrjedhin per shkak Ie mangesive ligjore apo
moszbatimin korrekl Ie Jigjit
42Kodi punes rregullon Ie gjilha marredheniet e punes ne administratcn publike me perjashlim
Ie marrdhenieve Ie punes Ie personave punesimi I Ie cileve rregullohet me ligj t~ vecante pra Ie
gjitha marredheniet e punes ne organet e administrates publike qe nuk I nenshtrohen nje
rreguHimi Ie veCaJ11e me li gj do Ie rregiullohell sipas dispozilave Ie ketij Kodi Madje ky Kod
parashikon qe per as sa ligji I vecante nu k parashikon zgj idhje per problemet e lidhura me
marredheniet e punes perseri do te gjejnc zbatim ne di spozilat e Ketij Kodi
lt0 ligji nf 7961 dal e 127 1995 Per Kedin e Pun es n~ Repu bliken e ShqiperisE I ndryshuar
4 1 Or Eralda Ca ni Anarize e legjislacionit mbi marrdhenel e punes ne administraten publike ne Republiken e
Shqiperi~e ne kuadrn e projektit te qendres AKSES ALBANIA Per nje administrate publike tre qendrueshme dhe
profesionale ~ mbeshtetur nga Ambasada Gjermane ne Tirane dhjetor 2009 41Neni 4 I Kod te Punes
45
Ky Kod 11 ~ kreun JIl Ie tij parashikon oj sere pari mesh mbi Ie eilal mbes hteten marredheniet e
punes Edbe pse parimin e konkurrueshmerise apo Ie trasparences nuk e permend lie nenin 11 Ie
tij parashikohet se normal e se drejtes Ie d iet rregullojne marrdhenien e punes kane perpares i
qe edhe veH KushlelU ta parashikon oe nenio 11 6 Ie saj Kod i rendi Kushtetuten Konvenlat
Nderkomelare It ratifikuara e me pas li gje Ie tjera duke renditur Ie parin nga 10 Kodin e Punes
Pra perforcohet edhe nje here rregullimi qe Kushtetuta parashikon ne neni n 107 qe marrdhenia e
punes per nepunesit civ il publike bazohet ne lrasparence konkurrueshmeri e profesionalize m
52 Lidhja e kontrates se punes
Kodi I punes ne nenio 19 Ie tij parashikon qe lindja e marredhenies se punes kryhet nga
punedhenesi I ci li puneson ne menyre Ie drejtoirdrejte punemarres in Ky punedhenes perdo r
zyra shtett~rore Ie punesimit ose agjensite priva te Ie punesimit per le punesuar punemarresjn ky
parashikim eshU h~H1lmr me qeJlim qe tu sherbeje person ave juridik pr iv m Ie cilet mund Ie
zgj edhin me sa duke rregLdlal e lyre Ie punesimil te pu nonjesve Ie lyre [ referuar nekuadrin e
detyrimil kllshtetues pe r konkurrucshmeri dhe tra sparence pcr punonjes it e administrates publike
bull ky rregullim do Ie s ilhe konfuz ion dhe paqanes i Pm ka nevoje qe ky Kod meqeeshle li g baze
edhe per marrectgheniet e punes ne admi nistraten publike bull te specifikoje nje rreguHim Ie posac me ne kontrat en e punts apo edhe referimi tck e ashtequajtura kontrate kol ektive e
punes Sigurisht qe cdo rregu lli m qe do te bellej me akt Ie posacme li gjore e vecnneri sht
nenligjore do Ie ishl e I delyrueshem per lidhjen e nje konlrale punesimi Gjithsesi s ic ulna
edh e me la rt profesional izmi apo kerkesa per kritere Ie cakluara piir punesim Kodi I punes Illik
e percakton si kriter punesim i
53 Kohhjatja e marredhenieve te punes
Marresheniet e punes sipas Kodit teP unes lidhen sipas nj e kohezjatje te pacaktuar dhe nje
kohezjatje te caktu ar 43 Kodi me qell im krijimin e rnarn=dhenieve Ie qendrueshme tepunes
parashikon qe si rregul kontrata e punes lidhet per nje periiudhe te pacaktuar Nese
konlra la e punes do le lidhel per nje periudhe Ie cak tultlf kjo duhel jus lifikuar per arsye objekti ve
o Kreu XIV neni 140 I Kodit te Punes se Republike$ $e Shqiperise I nd rysh uar 2003
46
qe lidhen me nar yren e perkoheshme Ie detyres nJ Ie eilen punemarresi do lepunesohet 44 T~
gjitha rregullimet mbi kohezjaljen e punes kohezjatjen ditore ne pune 45 pagesen pushimin
Javor e vjetor punen e nates apo kohe feslash dhe pagesen per Ie detyrimin per kuaifikim
punonjesish elj jane rregullime Ie eilel pltl dysh im mundesojne nj e status Ie caktuar te mbrojtu r
Ie punonjesit per punen qe kryen pushimin qe duhe Ie kete si dhe pagesen qe duhe Ie marre
per punen qe kryen Mund Ie permenden (dhe nje sere nenesh Ie ketij ligji qe synojne
rregu llimin e sigurise dhe mbrojtjes Sf shendet it ne pune si psh Nenel 39-75
Ne pergj ithesi keto rregullime duke qene edhe ne Iefiektim te traktateve Ie m iratuara nga 46IL0 dhe ratifikuara ga Shqiperia ne te njejlen kohe refleklojne edhe shu me prej dire ktivave
Ie BEmiddotse
Te lill a mund tepermenden
47Direkl ivat 2003 l Ee e parlamentit dhe Keshi llit Ellropian Mbi aspekte Ie caklllam Ie oreve Ie
punes
Direclive e keshillit 9 1533 EC vi lil 99 1 Mbi del yrimin e punedhenesve per te informuar
punemarresit mbi kushtel e kontrates apo Ie marrdhenieve Ie punes
Oirektivat 781 EC vi lit 2000 Krijimi I nje kornize te pergjithshme trajtim I barabarte ne
punesim dhe pro fesion e e ila kerkon Irajl im Ie njejle Ie personuve pavars isht nga bes imi felar
paaftesile gj inia orienlimi seksual elj ne marredheniet e punes apo profesion dhe ltlnetaresite
ni orgMizata te caktuara
Nje organ I administrates publike krijohet per Ii sherbye r nje interes i public Ie eaktuar dhe
z1konishl organet e adminjSlr31iS publike krijohen SI persona juridike me akte liampjore per Ie
ekzisluar per nje periudhe Ie pacaktuar kohe ose ne raste Ie caktuara per Ie traj tuar ceshlje per
tC eilat vendoset nje kufi koh or I cfl ktua r4 ~ Edhe ne rltlSle Ht ill a si kjo e fundil akli li gjo r apo
Neni 140 I KPU NE5 parashikon se U nese koheljotja nuk percokrohet me sokresi ngo paler gjare idhjes se kontfoftS ojo ((ojtohe si kontrote me periudhe Ie pocokruor ~5 ligji nr 136 viti 201 5 per disa shtesa dhe ndryshime n1 ligjin 7961 te vitit 199 5 te Kodi I pun~s 1Republikes se Sqiperise i ndryshuar ~o Organizata nderkombtHare e punes ( ILO) n Directive 2003 EC of the European Parlament and of the Council o f 4 November 2003 ~ permbl edhje informacionesh rreth marrdhenies se punes Feri ona Cato
47
nenligjor nuk parashikon kohezgjatien e vele organil administrative Nt ligiin per stat us in e
nepunesil c ivil parashikohen komilele ad-hoc Ie eila jane krijime Ie perkoheshme Ie posacme
Ie krijuara me qellim menaxhimin e testimeve Ie kandidateve pef nje vend pune pjese e
sherbimil civil Po ashtu mund Ie kete organe Ie (ilia Ie administrates publike qe traj tojn~
ceshtje Ie tilla por qe shuhen mbas mbarimit Ie funksionit pqr Ie ei len jane krijuar r sh kemi
organct qe trajtojne ceshljcl e kthimit dhe kompesimillc pronavc Kjo ceshlje kil dhe kufi zime Ie
caktuara nga vete ligji
Megjithate ne rustin e pare behel Ijate per nje pune shume Ie kufizuar ne kohe( nje dilore ose dy
dilore) ne rastin e dyte behet fjale per nje ceshlje edhe pse mund Ie kete kllfizimel e veta ne
kohe mund Ie zgjasi per vite me rradhe Pra kontratCl e punes neorganet e administrates rubJike
duhel Ie jene me nje kobezgj atje Ie papercaktruar ne Ie shumten e rasteve Sigurishl nese
natyra e punes apo detyres do Ie ishte e perkoheshrne edhe kohezgjatja e kontrates se punes do
Ie ishte e kufizuar edhe nese behet jale per marredhenie pune ne nje organ admil)islrativ qe
nuk esille I perkohshem Nje interprClim I till lmbetet edhe ni ate qe admini strate publike per
nga natyra e saj eshte e qendrueshme dile e vijueshme Gjithashttl nj e intepretim [ till1 do Ie
ishte ne perpulhje me direktival e Komis ionit Europian qe kerkojne nje justilikim per
pefdorimin e kontrata ve aflltshkurtra duke I kerkuar shte te ve anetare( nuk eshle e
delyrueshem) q~ Ie konsuhohen me grupel e inte resl dhe Ie marrin masa lidhur me kelt 5i
a) Justifikime objekti ve per rinovime konlratash dhe marrldhenieve Ie tilla al~lshkunra
b) Percaklimi I perseriljes qe mund Ii behe t konlrates afalshkurte r
Kjo directive duke kerkuar nje rregullim te percakluar Ie Ii lie qe orienlon gjilhe marrCdhenicn e
punes drejt qendrueshmerise net per polilik~n qe BE-ja ofron pel nje marredhenie Ie
qend rueshme pune
54 Perrundimi I marrdhenieve te punes
48
Kodi I punes parashikon 49 qe marredhenia e punes perfundon me zgjidhjen nga njerltl pale e
kontrales osekur ka perfunduar afati I percaktuar ne kontrate
Kohezgjatja e nje kontrate tregan vazhdimesi e nj e marredhenie pune pra qendrueshmerise po
aq percakton edhe leresine e rreguUave qe do Ie ndiqen ne rastin e zgjid hjes se saj perfundimi I
marrdhenieve Ie punes regullohet nga Kreu XIV I Kodil Ie punes Kontrala e punes me
kohezgjalje Ie pacaktuar perfundonn kur zgjidhet nga njera pale ose ka perfunduar afati I
njoftimil sine rastin e nje konlrate me tlfat ashlll dhe pa ann kontrata mund Ie zgjidhcI me
arsye duke respekhlar proceduren e parashikuar nga raSle e zgjidhjes se kOfllrales me arsyc s i
dhe procedura e kisaj zgjidhjej e
Fillirnish t respeklohet afmi 1 nj ofiirnil per zgj idhj en e kontrates 1 ei li shkon nga dy deri ne tre
muaj ne vares i Ie s ituatave Ie caktuara Ie parashikuara50 ne nenin 143 Ie Kodi te Punes ku
Iheksohet
I Pas kohes se marrjes ne prove per Ie zgjidhur kontraten ne periudhe Ie pacakwar pale
duhe Ie respektojne nj e flfal njoftirni prej nje muaji gjate vilil Ie pare Ie punes prej dy
muajsh per dy deri ne 5 vi tet e para Ie punes nde lsa prej 3 muajsh pe r me shume se pest
vjet pune
2 Keto afate mund Ie ndryshohen me marreveshje me shkrim ose me konlrate kolektive Ie
punes kur Pllnemarresi ka kryer deri nc gjashl~ mll aj pune afati Injoftimit nuk mund
Ie jeleme pak se dy jave Afa li J njonimit eshtejo me pak se I muaj kur punemarresi ka
kryer me shume se 6 muaj pune
3 Afati 1 njoftimit per zgjidhjen e konlrates zgjalel si pas rastit deri ne fund te javes ose deri
ne fund Ie muajiL Zbatohet I njejti regu]) kur afati I Iljofiimit pezullohet gjateperiudhes
se paa ftes ise per pune shlatzani se ose pushime ve Ie dhena nga punedhenesi
4 Kur njera pale e zgjidh kontraten pa respektuar afatill e njo flimit zgjidhja Irajtohel si
zgjidhje me efekl le menjchershem
bull9 Neni 141 I Kodi I Punes I republikes se ShQiperise
00 Neni 143 I Kodit te Punes te Republikes se Shqiperise
49
Pasi parashikohet respektimi I afati dhe procesi 1 informimit Ie arsyes dhe shpjegimit e situates
Kadi parashi kon perfundimin e marredhenievc Ie punes ne situata tejustifikuara dhe parash ikon
ne cdo here qe do Ie kele perfundimin e lyre normalisnt ky Ie jete edhe per nje arsye Ie
arsyet uar apo tejustirikuara
Nje percaklim I shkaqeve Ie arsyeshme nuk mund Ie behe ne Kad pork y [ fundit merr pers iper
Ie sherbeje 5i nje kufi zim I abuzimeve me kufirin e Ie arsyeshme Ne kete ne nenin 146 Ie
Kadi H~Punes pamshikohen s ituala qe konsiderohen 5i shkage Ie arsyeshme par edhe s ilUale Sl qe konsiderohen 5i shkaqe Ie paarsyeshme Ie zgjidhjes se kontrates se punes Neni 146 Ie
Kadit Ie Punes CilOhe qe zgjidhja e komrates nga punedhenesi kons iderohet pa shkaqe te
arsyeshme kur a) punemarresi ka pretendime qe njedhin nga kon trata e punes b) punemarresi
ka ~rmbushur nje detyrim ligjor c) kur behet per mot ive te pan dash me nga personaiteti I
punemarres jl por qe ka lidhje iegjilime me Ie drej lin e punes dhe raportet e saj Konsiderohen Sl
moti ve t~ tilla raca ngjyra seksi mosha gjendja civile detyrimet ramiljare besjmi retar
bindjel politikc kombesia gjendja shoqerore
Kodi 1 PlUleS ofron gjilhashlu edhe nje percaklim Ie pergjithshcm te institutit Ie situatave Ie
juslifikuara Neni 153 Ie Kodil Ie Punes vle reson 5i shkaqe H jus ti fiku ara rrelhana e rcnda qe
nuk lejojne s ipas parimil Ie mirebes imit Ii kerkohet alij Ie ka zgjidhur kontraten gt vazhdimin e
marrdhcnieve te punes apo dhe raste kur punemarres i shkel detyrimet kontrCl ktuale me raj Ie
lehlc ne menyre Ie perserilur me gjithe paralajmcrimin me shkrim Ie punedhenesit Kuptmin
e rret hanave terenda apo fajita Ie ehle te pers~rilur pale do (ju duhet ta interpretojne s ipas rasti
dhe eshte gjykata ajo qe vend os nese ekzi stoj ne apo jo shkaqe te tilJ a Ire justifikultl ra per
zgj id hjcn e kntmtes
Nese zgjidhja e kntrates rezu llon te jete jo nerespeklin e procedurnve Ie parashikuara apo jo per
shkClq e te arsyeshme I j ustifikuara punemarrcsi ka Ie drejt e Ie paraqese pad ne gjykale kunder
punedhenesit brenda 180 diteve nga d ita e perrundimit Ie arati te njoftimit Kodi parashikon se
zgjidhj a e kontrates pa shkaqe Ie arsyetueshll1e eshle e pavlefshmePunedhenesi qe ka zgjidhur
kontraten dHke mos respektuar aralete e njofl imil duhet Ie paguaje si rregull dernshperblim nje
~ l Neni 146 1 kodile punes te Republikegt se Shqiperise
50
page prej 2 muajsh Zgjid hia pu shkaqe tearsyeshme sjell edhe demshperblim deri ne I vii page
Madje kodi parashikon qe kur ka nje vendim Ie formes se prere per Ie riklhyer punemarresin ne
vendin e meparshem cpunes punedhenesi eshte I detyruar ta zbatoje
Referuar kelij punimi cka u citua me lart Ie gjilhe keto aspekte ligjore si dhe polilika qe
ndermerr shteti ( qeveria ) Juajne nje rol Ie rendsishem ne mbrojtjen e punemarresve per Ie
ruajtur vend in e punes ( duke siguruar nj e kontrate afatgjale Ie punes ) gje e cila ~jell nje lTitje te
punesimit thene ndryshe duke mos ndryshuar shirrat e papunesise ( nje nga s frdat qe perballet
shleli shqiplar)
51
Konkluzione
lDuke II bazuar ne cfare II trajtu3 ne kiW punim kam evidenHlat qe pavars isht rolit Ie shtetit q~
shikohet qe ka sjeJl e reform a ne vazhdirnesi per nitj en e nive li Ie Ie pun ils ua rve nepermjet
politikave Ie nderrmarra eshte e nevojshme qe Ie merren masa Ie ndryshme duke j u referuar
dhe akhl aliletit Lehtesi sht mund te arrih et nekon klu zion se rritja e vi velit Ie papunesise mund
te arrih et nepermjet nde rmjetesi mit qe ofroh et nga zyrat e punesimit ose nga agj ensite private
Ie punesimi t
2 Fo rm imi profess ional du het Ie permiresohel dhe Ie shtohet numri lIe trajnuarve cdo vii ne
baze te kerkesave Ie punes per lI oj in e pro fesionit
3 Dun e levazhdoj c zbatimi I program eve te nxiljes se punesi mil du ke siguruar kllalifikime
sidomos per temral d be grupel e vecanta
4 Nje mbeshtetj e Ie vecante duhet lekt~n e bisneset Ie ei let ofrojne punesim bisnese t fa miljare
si dhe scktori I turi zmit te eilet mund te punesojne nje nurner Ie madh punonjes ish
5 Nxilj a e progrcuneve per prnkl ike e Ie sapo d iplomuarve duhelle zgjerohet ne cdc instilucion
dhe ne cdo d rejto ri admini strate publike gt pa lent menjeane dhe kompani te medha duke krijuar
me ta nje forme bashkpunimi per punes imin c praklikanleve me Ie mire
6 Gjate vit eve Ie fu ndit prezenca e shtetiljo vetem qe nu k eslllezvogelll3r por perkundrazj eshte
zmadh uar ajo efa re ka ndryshuar eshte roli I tij menyra e nderhyrj es dhe doza e ket yre
nderh yrje duk e bere Ie mun dur mundesine e rriti es se pllnesimit dhe kualifikimit Ie personave Ie
punesuar dhe tl papunesuar qe pres in te integroh en ne tregun e punes
7 Kodi I Punes I Republikes se Sqi pe ri seeshte nje baze e e mire mja rtueshme per rreguilimin e
marrdhenieve ne kCli sektor nl kete kod re Oektohet drejlpersed rej li fryma dhe gama e parimeve
me Ie nj ohura qe vij ne nga konven ta nderkombetare dhe Euro piane per Ie drej tat e njeriuL
52
8 Pervec rreguHimit qe [ ben Kodi [ Punes kerni edhe veteBrenda sektorit public rregll l ime per
ate instilueione Ie eilat hyjne ne fushell e veprimi t Ie legjis lacionit Ie sherbimit civil dhe keto
marredhenie rregu ll ohen me ligjin nr 152 20 13 Per Nepunesit Civ il Edhe pse jemi nj c shIel
I vogel me nje admini strate te vogel pu blike dhe me nje numer te kufizuar Plillonjesish pu blic
ky sektor eshte du ke kal uar neper reform a dillamike ne lTUgen drejt integrimit Europian
9Ne vendin tone duhe l Ie propozojme ndryshime dhe permiresim Ie qeve risjes 5C sek lo rit public
dhe sherbimeve publike p~ dysh im qe duke iu referuar s ituates aktuale problemmike sek lo i
public duhet Ie beje ndrys hime sin e funksionim sin e ndertimin e saj Ajo duhet tejete e
mbrojtllr nga levizjet po[itike Ie punonjesve ne menyre qe Ie ruaj kualitetin e kapacitcleve
llJ erezore
S3
Bibliografia
1 E drejla f punes prof fir KiltreI Cela bolim IV ~ stlepia holuese liar Tirane
2 E (rejta e kralwsllar e punts proftlr Kudrel Cea
3 Directhe 2003 EC of he European Paramenl and 0 he Council of 4 November 2003
4 Lligji lu82 tlati 0907 945 Mbi knllen e sherhimit mhrojljen dlte shperblimin lie pune
5 Ligji IIr 527lktle 2508947
6 Ligj nr 2250 dali 030SJ956 Mbi Kodin e Punils Ie Repuhlikiis Populore Ii
Shqiperise
7 Ligji I1r136 dale 512 2015 Iper disa shlesa dlte Ildryshime nit Ligjin fI 7961 dali
12071995 Kodl J plles I ShqipiJr i ndrysltuar
8 Ligjil152 dale 2013 Pilr IIilpfinesin civil
9 Stalstika e fregut Ie plllles 2014-2015 SheThm Komhiftar I PUl1esimit
)0 Slrnlegjia e plllleimit 2007-2013 Millistria e Pun es rifle Ceshljes Sodale
11 Tregu 1 pUlles AklllaJ Shirbimi Jltombelar I Puniisimil
12 Slalisliklllejorces se punes lOIS INSTAT
13 Slralegjia ombilare per pniisim 2014-1020
14 Slralegjia difrseJaorjale e reformes lie a(minislrolen Publike (SNRA P) llii kUlJdii Ie
slralegjise JoIIbilare pir tviflim dll t illltgrim (1009- 2013) Tirane SMalor 2009
15 Slralegjia per PUllesim dlle Aflisi fLO 1013-206
16 Draft document Mbi fiji igjii Ii ri per sllirbimin civil ni SIIqiperi f pergalitur Of
Zlrani SIIapo ne basltkipunim me Dr Hails -Achim Roll kOllsulenli Ii Sigma me
kerkese Ii DAP 1 letor 2010
17 Giuseppe Casale Service public reladole eork
S4
J8 Josep Tenkormrg bullbull hi comparaillt Qvervieii Geneva August 2008
9 Annizi e legjisaciollit mb marrdhiilliel e punlis ne administraten publike ne
Republiken e Sltqiperise lie kuadrin e projektit Ii qelldres AKSES ALBANIA
Pernjii administratil pubike Ie qiil1drlleshme dlle proesiollale mbiJihlellir IIga
Ambosnda Gjermane Ili Tirone dhjelor 2009 puno Dr Eralta Can
20 Komieli Shqiptar I Helsiki Sifuala e diskriminimit lie procesill e lorgimit ngo
plla ni Shqipilri Tirane dlljelor 201 I
21 SlalisiNa lujuri IIga kOllfenmea e reafizuar ngn qelldm ISU JtlriJ me feme
Zbnim J ligjit lie mbeshlelje Ii qiimrueshmerisi dhe rriljes sit perjorm(mcifs ni
Administraten Pubike
22 KlIshJetuta e Shqiptrisi
23 Marrdhellia e pultes FerioJlQ Calo
201 Kerkime mbi fregull e pUlles Jonida IoxhoJi
25 KOIi (ok Idrej~sla~qjp-(J -tJXl
26 Shlefiweborg
27 llllervisffr lie ~lil1islrillit e punts dlle Ceshtjevt Sociole me feme Nxitja e pllll ifsimil
dhe polifika Ii tjera per IIljell e papllnesisl
55
e drejte kjo e barabarte per punedhenesin dhe punemarresi n) perparesi e normave Ie sE drejles shy
nder tt cilal primare u takon Kon ventave dhe Kartave Europiane dhe Nderkombelare Ie
nenshkruara parim qe e njeh Kushtetula dhe Kodi I Punes Sipas Neni l 8 pikal I nj e nga te
drejlat themelore Ci lOhe se Ndalohet puna e dl lyruar ne Ie gjilha fo rmal e sa) nd ersa ne
Nenin 9 pika 1 shkruhet qe NdaJohel cdo lIo) diskriminimi ne jilshiin e marries ne punii dhe Ie
projesionil
Rendesia e marrdhen ies Sf punes ze nje vend e rendesishem jo vet em ne shoqeri por eshte nje
burim baze per Ie drejtal themelore Ie njeriut ajo s igu ron nje marrdheni e te sigurte kur pa raq itet
ne formalin e saj ne baze Ie liampiil
13 Zhvillimi I Iregul Ie punes ne vitet 1945middot1990
Sislemi ekonomiko - shoqerore qe u vendos ne Shq iperi pas Luftes se Dyte BOlerore ku
sundOllle prona e perbashket mbi mjelet e prodhimil percaktonle edhe marrdheniel juridike Ie
punes Ie perqendflJara ne duart e shIell
Nga pikpamja legjis lat ive gjale kesaj kohe kerni miratimin e Kushtetutave te viteve 1946 dhe
1976 miratimin e pare Ie Kodilte Pare tc Punes nc hi storine e se drcjles sociaJisle shq iptare ne
vi tin 1947 I cili u prlsua nga miratimi 1 Kodit te Ri te Punes Ie vi iit 1956 Kodi vijues 1
azhorn uar 1 Punes 1966 dhe me se fundi Kodi 1 Punes 1 viti I 1980
Gjale kesaj kohe ekonomia shq lpta re bazohej nc nje leknologji shume Ie vjeter ndermarrjel
ishin jo renlabel dhe mbaheshin ne kembe me sub vencione Ie medha nga shlei Karaklerislike
ishin nderrmarrjet e medha ne forme kombinatesh qe punesonin nj e numer Ie madh person ash
Oeri ne fund Ie vilil 1989 bilanci I forcave Ie punes perbehej velem nga popullsia akti ve qe
punonlc Koncepti I papune nuk ekzislonle S i pasojc punesimi I plate qe ekziSlonle
nepermjel emerimeve dhe shkarkimeve qe kryheshin nga ana e shtelil me qellim reali z imin e
Ireguesve Ie plani Ie krijoni n perShlypje qe Ie gjilhe personal ishin te punesuar dhe as nuk behej
Ijale per polilika aklive te punesimil 9Edhe pse nuk publikoheshin shifra par afersi sht 113000
persona kerkonin pune Sipas Ie dhinave te rregji srimeve Ie fundit Ie popu ll sise ne vilitn 1989
Kerkime mbi tregun epunes ne vitet(194Smiddot1990) Jonida Hoohalii
13
- --------- -- - -
popul lsia ne moshe pune zinte rreth 57 Ie te gjit he popullsise Mbi 53 Ie popullsise ne moshe
e zinin meshkujt Ne qylel ishle perqendruar vetem38 e popullstse ne mashe pune Ne
vilin 1989 numri I Ie punesuarve ne vendin tone ishle gatl 15 milion 54 e tyre ishin meshkuj
rreth 80 e populls ise ne moshe pune punonle pjesa Ijele r ndiqte s(udimel kryente sherbimin
ushtarak ishte e paafie per pune etj
Shkalla e pjesemarrjes ne pune sipas gj ini se ish Ie e barabartt per te dyja gjinile rreth 77
Sipas vendbanimit ky tregues ishte respekt ivisht 77 ne qytct dhe 8 1 ne fshat Popullsia ne
pension pleqerie perbenle rrelh 12 Ie popullsise ndersa ne moshen 15 vjec elan ne vitin 1989
karakteri zohej nga nje nivel I larte punes imi veeanerisht ne zonen fshatare te vend it Meshkujt
zinin pjesen me Ie mad he Ie Ie punesuarvc mbi 53 N ive li r papunesise edhe pse I padek laruar
ngn fakli f s istemit Ie atehershem ishte rrelh 7 ( kerkirne Jonida Hoxhalli)
41 Politikat e Iregut Ie punes ne vitet 1990-2015
Dekadat e fundit so llen per vendin tone njendrysh im rrenj esor ne rushen polilike ekollomike
dhe socia Ie Kalimi nga nje s istem polilik komunisl ne ate demokratik e vuri vendi n tone perpara
nje prove Ie madhedhe teper Ie veshtire qe ishle krijimi J nje baze ekonomike mbi Ie eifen do
te mtgteshtetej s islemi I ri
Gjate vitit 1990-199 1 u be nj e perpjekje qesistemi I ri qe po vendosej ne Shqiperi do zhvillohej
duke ruaj lur bazen e vjcler ekonomike bull e cila mbeshtelej te rres ishl ne pronen shlelerore Per
shu rne nd t rrrnarrj e 1I lejua Vetadministrimi ne menyre qe alo te kryeni n aktivilet ekonomik te
pavarur Ne kushte konkrete kjo ishte e pamundur pasi ekonomia e centrali zllar nuk ofrante
pavarsi ekonomikeme ndryshimin e siSlemit polilik brenda venditme zhvillimet e reja polirike
dhe ekonom ike ne te gj ithe rajonin e Europes Lindore dhe Qendrore ekonomia e vendit [One u
ndodh perpara nj kolapsi Ie plole ku shume ndermarrje u mbyllen per mungesen e mjeleve
financiare Shteti duke mos I parashikuar pasoja dhe duke u gjetur I papergatitur perballe nje
s ituate ekonomike dhe sociale shume Ie veshtire vendos i Ie paguante 80 Ie pages Ie gjilhe
punonjesit e ndcrrmarrjeve Ie mbyllura Kjo coi ne prishjen e ekuilibrit financiar dhe ne futjen e
vendi ne krize Para kesaj situate u shlrua si domosdosillneri ndryshimi I bazes ekonomike
14
duke percaklllar si hap Ie pare privatlzimin e shpejte dhe te thelle Ie ekonom ise per Ie kalua r
nga prona s hleH~rore ne rilindjen e prones private
Procesi I privalizimit nl vend in tone ishte nj e process 1 ampj ate dhe 1 vesh tire 1 ciJi vazhdon edhe
SOl ai fill oi me privatizimin e tokave blljqeSOre duke vazhduar me pas me privatizimin e
njeslve tregtare me shumic(~ dhe pakice me privati zimin e apartamenteve shtelcrore me
privatizimin e nderrmarjeve Ie vog la e te mesme e me pas Ie medha
Te gjilha keto ndryshime palen nje ndikim Ie madh ne Iregun e punes ne Shqiperi Perpara kesaj
si tuate u shtrua sl domosdoshmeri ndryshimi I bazes ekonomike duke percak tuar si hap Ie pare
privatizimin e shpejte dhe Ie the lle Ie ekonomise per Ie kaluar nga prona shlelerore ne rilindjen
e prones pri vate
Me fillimin e trasformimeve rrenjesore ekonomike ne vend drejl ekonomise se Iregulle lire edhe
tregu I punes filloi Ii nenshtrohej ligjit Ie kerkeses dhe ofertesShleti gjale ketyre vi teve ka qene
ne procesin e zhveshjes s i pronar dhe puned henes r vetem rol te cilin e ki shle ne s istemin e
ekonomise se centralizuar Shteti fillo i Ie dale si rregullator I marrdhenieve Ie akloreve (
punedhenes - punemarres) Ie ketij Iregu Ai e realizoi ketc nepennjet nderlimit dhe aplikimil Ie
politikave telij ne kel t treg pune ne tregun shqiptar Ie punes ashlu s i edhe ne vende Ie tjera ne
mbare Europen u zhvi ll uan dy 110j polilikash ajo aktive dhe ajo pasive Por ajo Ie e dallon
3teeshte raporti qe ekziston midi s ketyre dy politikave Tek ne ky raport ka qene plotesishl ne
fa vor Ie pOlitikes pasive duke iu re reruar ( pageses se te papuneve dhe prognuneve U tjera
mbeshtelese me Ie ardhura) Kjo ka ndodhur per kelo arsye
I Kjo mase ishlc inllnediale dhe mjafl e rendesishme per Ie mbeshletur re formimin
ekonom ik sic ishle mbeshtetja malerjale per Ie papunel e shumte dhe 2 duke ju referuar
kostos pare kjo dhe nga eksperienca bOlerore del se po litikal aktive kane kosto me Ie
ku sh tueshme sl ato pasive Gjale ketyre viteve pervoje Ie aplik imil Ie pagesave Ie
papunesise si mast pasive u vu re qe ajo shoC]erohej me Ire ane negative
E para ulja e kontributil neeko nomike komoclare
2 E dyte ndikimin negative lek I papuni duke u Jargu ar nga tregu I punes dhe
3 E Irela nxiljen e punes ilegale ( ne Ie zeze)
15
Keto anenegmive qe permendem mundohen Ii redukloj lle politi kat akti ve Ie tregut Ie punes Per
kete arsye duke filluar nga viIi 1993 u eshte dhene perparesi pOlitikave Ie tilla Ie aktive te lregut
Ie punes s i sherbimil Ie ndennjetes imit pe r pune forrnimil insliluc ional klubeve dhe
inkubaloreve Ie bi snesit krijimit Ie vendeve Ie reja Ie punes ne komunitet Proble mi kryesor 1
c ili duhej perballur shume shpesh ampjale zbalimil Ie ketyre programeve ka qene pyetja se sa
perfitojne Ie papunet nga keto politika Pervoja boterore ka treguar se motoja kryesore ne kele
drejlim ishtt~ se
Politikat akt ive Ie punesirnitjane mja ft te rend es ishme per ne per shkak Ie kOSlos se lyre Ie larte
alo I ne nshtro hen nje seleksionimi paraprak duke u dh~ne prioritet atyre qe e shlyejne velen sa
me shpej
Nga anali za e situates se tregu t Ie punes rrelh vi leve 2007 -2010 verehel se punesim i ne seklorin
shleteror ze perqindjen me Ie ulel Ie punesimi gjithsej Shkalia e papunes ise eshle me e larte ne
g rupmoshal e rej a dhe zona veriindore ka nivelin me Ie larte tt papunesise pasi kjo zone nLik ka
qene e ane Ie rikuperoje aklivilelet ekonomike Ie humbura pas viteve 90 Pihrisht duke njohur
ktle situate edhe nderhyrjet jane fokusuar nl hartimin dhe zbatimin e programeve specifi ke te
nxiljes se punesimit per kategori Ie tilla si Ie papune afatgjate Ie rinj qe hyjne per here te pare ne
tregun e punes gra qe i perkasin kategorive ne nevoje si gra klyefamlljare vikl ima Ie (ra li kut
apo dhunes ne familj e gra rome etj Ie cilal e kane Ie veshtire tt integrohen ne tregun e punes si
dhe zgjerimin dhe pe rmiresimin e formimiL profesional
lore dhena mbi numrin e Ie papuneve dhe Ie papline t qe marrin pagese papunesie s ipas
Regj istrimi i Ie papuneve ne zyrat e punesimil behel ne baze Ie VKM Nr70 dale 1102 1999
Per eviden timin e punekerkuesve Ie papune ku sipas pikes 4 dhe 5 te kelij vendi mi ne Zyral e
Punesimil regj istrohet sl i papune 9do person ne moshe pune (nga 16 vjec deri ne moshen e
pensionil) i cili paraqilet prane zyres se plines imil dh e deklaron se nuk eshte ne marredhenie
pune ase nuk eshle i vele -punesuar par gjilhaslnu eshle ne ke(kim te nje pune 1I Sipas ketyre te
dhenave rezulton se ne fund te 201 3 tejene Ie regji struar prane Zyrave Ie Punes imit 144427
punekerkues Ie papune ase 2600 vele me shume sc ne Ie njejlen periudhe te Vil il tt kaluar
10) Programi Ko mbetar statistikor Zyra Rajonate e Pune$im it 11 Programi Kombetar I punesimit ( Statistikat nga lyrat e punesimit )
16
- ----- -
Tabl Numri i Papuneve ne vite te rregjistruar
Vilet 2009 2010 2011 2012 2013
Te papue te
rregjistruar 142 143 142 1418 1444
(nemije)
Ne teresi tregu shqiptar i punesaktua lisht po perbalJet me nje ni ve l Ie ulet Ie pjesemarrjes
veoyanerisht pcr grate dhe Ie rinjle Per me teper papullcsia eshte rrieur ndjeshem dhe shoqerohet
me rrezik Ie larte vazhdimesie per punetoret e rinj Nje karakteri stike tjeter kYge e tregut shqiptar
Ie punes eshte ndrysh imi i madh midis pjesemarrj es se burrave dhc grave ne tregun e punes Per
shembull megjithese pjesemarrja e femrave ne foreat e punes ka pasur progres Ie prej Census i
Ie vitil 2001 mbetet potnuajse 20 pike per qind me e ule sesa per meshkujt Shkalla e punesimit
Ie femrave eshte gjithashtll shume me e ul et sesa e rneshkujve
17
- -~-
KREUII
2PAPUNESIA DHE PUNESIMI
21Papunesia
Papllnesia s i koncept u be publike ne vendin tone ne vitin 1992 Kyeshte dhe viti qe shenan dhe
nivetin me Ie larte Ie papunesisl ne Shqip(rise ne vile Ky ndryshim ci iesor ne tregun e punes ne
Shqiperi kerkonte medoemos edhe politika Ie reja qe duhej Ie hartoheshin per Ie
institucionalizuar trajtimin e kesaj kategorie Iipopullsise e eila humbi vend in e punes gjalc
ndryshimeve Ie medha politike dhe ekonomike
nNe vitin 1999 ni veli j papunesise U ul oe 184 nga 27 qe ishte bne vilin 1992
Karakteristike e papunesisete ne eshte plt1punlsia afatgjale Gjate vitit 993 papunesia afatgjale
perbente 63 Ie papunesise ndersa ne ditet e sotme shkon ne 80 Ie saj Ndersa papunesia
eshlt me leper fenamen urban dhe renektohel ne treguesi l e papunesise nenpunesimi eshle I
fen omen rural Nenpunesirni sh prehet kryesisht me nurnrin e familj eve Bujqesore qe
mbeshteten nga shteti me ndihme ekonomike te pjesshme Nenpunes imi eshte kryesisht I
pranishem ne zonal rurale malore dhe m~ llheksuar ne veri lindje Ie ShqiperiseDuke mos pasur
burime te tjera jetese pervec tokes bujqesore pjesa me e madhe e familjeve jetoj ne vetem me te
ardhura Ie kufizuara n~ sas dhe Ie nje ci les ie te ule Nenpu nes imi dhe papunes ia e larte jane Ie
pranishrne edhe ne zonat rural e te mbipopulluara nga migracioni 1 brendshem pas vitil 1990 Ne
vitet e para tetranzicionit paplJllesia perfshiu Ie gjitha profesionet dhe ishte e pandjeshme ndaj
nivelit ars imor apo moshes Sipas INSTAT-il ne vil in 199890 e te papuneve Ie
intervistuar kishin arsimin tetvjecar dhe te mesem dhe vetem 7 e lyre kishin arsim te larte
Ndersa s ipas raporteve Ie Minislri se se Punes ne vii in 1990 rreth 97 Ie papune ve afatgjale Ie
rregjislruar nl zyrat e punes kishin arsim tetevjecar dhe te mes~m dhe vetem 3 ishin me
arsim te larte Perballe pasqyres se tregllt te punes gjate 12 vjeteve refundit qeverise shqiptare 1
del pergjegjesia Ie hanoje polilika akt ive Ie tregut Ie punes duke krijuar slruklural perkalese dhe
11 StrategJia e punesimit 2007-2013 Ministria e Punes dhe Ceshljes Socia Ie
18
-- - - - ---
duke hartuar legj islacionin e duhur Ne kete menyre do te mund Ie parandaloje fenomenin e
pnpunesise ne raSI se nuk mund tn eJiminoje ate
22 SITUATA E PAPUNESISit SE REGJISTRUAR
Shkalla e papunesise eshtl nji nga Ireguesit me Ie njohur te Iregul Ie punes i cili tregon
perqindjen e personave te papuni ndaj popullsise ekonomikisht aktive
13Burimet e informacionit per papun ls ine nc Shqiperi jane Ie dhenat administrative (k u
papunesise i referohemi s i papunesi e regjistruar) dhe Ankela e Forcave Ie Punes Sipas
rekomandimeve Ie Orgflnizates Boterore Ie Punes (lLO) dhe 1l EUROSTATmiddotjl Ie papune
konsiderohen person at qe nejaven e references plotesojne kushtet e meposhtme
a)nuk kane pUlluar ruate javes se re ferences (as nuk ki shin nje pune oga e c ila munguan perkohesisht)
b)ishin Ie galshem per Ie punuaT nese do Ii gjenin nj ~ pune brenda dy javeve qe pasojne javen e re ferences
c)kane kerkuar pune nc menyre ltlkti ve gjate periudhes kater javore qe pe-rfundon me javen e references
Zyra e punesimit rregjistrojne si tepapunc cdc perSon ne mosh qe paraqiLet pralle zyrave per IE
kerkuar punc
Sipas te dhenave rezulloll se ne fund Ie 20 14 Ie jeni Ie regjistruar prane Zyrave te Punes imit
144427 punekerkues Ie papune ose 3085 vele me pok se ne fund Ie 2013
PAPUNESIA NDARE SIPAS GJINISE
1 YITET 2010 2011 2012 2013 2014 1 1 1 1 1
IJ Tregu I punes Aktua N Sherbimi Kombetar I Punesim it
19
~~--
Te papune te
rregji struar
(ne mije )
142761 143002 141828 144427 14134 2
Femra 72900 73754 73014 74551 71710
Meshkuj 69861 69248 68814 69876 69632
Ne fund te 2014 rezultojne te regjistruara s i punekerkuese Ie papuna 717 mije pupa ferma ose
51 e totali te pupa~ve Ie regjistruar shifer kjo pak a shume e njejte me ate te nje viIi me pare
Punekerku esel e paplina femra jane kryes isht te moshave mbi 40 vje dhe me arsim cleri ne 9
vje~ar Pjesa me e madhe e familjeve me femra krye familjare kane ni vel Ie larle var rerie dhe
trajtohen kryesisht me ndihme ekonomike
Sales pa punesi 5
ne ndihme ekonomike 70
te tjers 25
familje kryefamilj are 11
20
middot Pupa Ie regj islruar prane Zyrave Ie Punesimit s i perfilUes ose jo nga skemat e mb~slHetjes me
te ardhura i ndajme ne 3 grupe
- Pupa perfitues nga programi pasiv i pageses se papunesise
- Pupa ane lare Ie familjeve ne nd ihme ekollomike
- Pupo I~ Ijere qe nuk perfilojne nampa skemat e mbesh lctjes me te ardhura
Te parune te regjistruar sipas g rupmoshes
Nt qofif se i referohcmi akti vileleve ekonomike qe mosha mesatare e Ie punesuarve eshte 3S
vjefY kemi rushen e informacion it ku mosha mesalare e punonjesve eshle 2S mesalare eshte 30-35
vjet etj
ISSipas Bu letini te TreglJI Ie punes akti vitet ekonornike qe po punesojne me shllm~ sot kerni
fasone ku mosha e Ie punesuarve eshte 35 vjefY kemi fushen e in fo rmacion komunikacionit (c ku
mosha mesalare e punonjesve eshle 25-30 vjec si dhe turi zmi dhe sherbimet ku mosha mesatare
eshte 25 deri 35 vjec
Nje kalego ri tjeter e rendcsishme eshte kategoria e romeve
numri II~ papuneve femra Rome eshle gali I njejle me atyre Ie meshkuj ve Gje qe tregon qe ala
jane fami lj e kryesish l ne ndihme ekonomike sipas sondazheve verne re qe kjo kategori e
popull siseeslnt kryesishl me ars im 9 vjecar qe J perkasin te gj itha grupmoshat Kjo sje ll dhe
arsyen qeeshte pikeri sht arsimi [lyre per III bere shkak s i nje subject [ papunesise
Per kete kategori eshte hartuar dhe Strategjia kombelare per permi resimi ll e kushteve te jeteses
se komunilelil rom sipas H ciles Ministria e Mirqenies Socia Ie moniloroll perfsh irj en e kesaj
kategorie ne politikal shteterore te punesimil Krahasuar me nj e vit me pare vihel re nje rritje e
numrit Ie Ie papuneve rome (me 3) Kjo rritje vi het re ne rajonet e Tiranes Elbasan dhe
Lezhes
u Statistika 2014-2015 5herbiflli ](ombeta r I Punesimit l~ Statistika tregu I punes Sherbimi Kombetar I punesimit
21
-- ----------------shy
Punekerkues me a ftesi te kufizuar
Numri I Ie papuneve me aftesi tekufi zuar ka nje rcnie ne krahasim me vite e meparshme pasi
tashme kjo kadegori eshle bere pje~ e shtimit Ie ox itjes sl punes imille kesaj kategorie Ne vilin
2014 rezullojne tejene indetifikuar dhe regj istruar prane Zyrave le Punesimit rrelh 1732 persona
me allesi Ie kufi zua r ng3 Ie cilet
bull Femraj ane 426
bull Krye familjare 47
bull Moshe mbi 45 vjee 386
bull Me ars im der i 9 vjeesr 695
23 Situata aktuale e punesimit
16Papunesia esht~ nj e problem i madh me Ie cilin jemi p l rba llur ne shqiptaret gj nte ketyre dy
dekadave Ie fundit Te gjitha stud imet ne te rren e konfi rmua n qe papunesia vilet e fundi ka
ardhur duke U fritor Duke qene se shifral C larla H papunesise jane burim i problemeve Ie
shumta ekonomike e sociale gofle per sa i perket indi vidil e qofie per sa i perket shoqerise ne
teresi nevoj a per Ie nderhyre eshle urgjente Ne perpulhj e me vizionin e Bashkimit Europian
Europa 2020 dh e kerkesave per anelares im qe Shqiperia ka ne kele organizem qeveria ka vene
fokll s in Ie puncs imi i mbeshlelur mbi aftes imin e duhur H~ forces sone Ie punes dh e orientimi t Ie
saj drejl nevojave Ie Iregul (e punes
17Nx itja e punesimit eshte nder programet aktive i e ili nepe rmjet sigurimit Ie punes imit Ie
perkohshem apo afatgjate ndikon ne kerkcsen per pune duke rcfl ektuar drejtpersedrejti ne uljen e
papunesisePermes programi per nxilj en e punesimit Zyral e Punesimit nderh yjne rea li sht per Ie
nxitur dhe mbeshtelur krijimin e vendeve Ie reja Ie punes duke bashkepunuar me punedhenes it
dhe nepermjet subvenc io nimit Ie lyre
~~ Ministria e Mireqenies Socia Ie dhe Rinise 17 sherbimi Kombetar I Punesimit
22
-- - -- -- -- - - - ----- - - - -- - -
Gjate viti 2014 sipas vleresimeve Ie marra nga anketa e forcave Ie punes rezlliton qe popull s ia
ne moshe puneeshte (nga 15middot65 vjec) e eila ndahet ne
I Pjesemarrje ne Forcen e Punes eshte 634
2 Shkalla e punesimit eshte 52 3
3 Shkalla e papunesieeshle 174
4 Popullsi inakti ve eshte 366
Shkalla e punesimil (grupmosha 15-64 vje~) tshl e me e larte per Ie punesuaril me ars im Ie lane
(657 ) pasuar nga ala me ars im Ie mesem profesional (65 ) Te dhenfl[ Iregoj ne se ptrqindja
e Ie punesuarve me page eshe me e lart e per personal me arsim Ie larte dhe e kund(rta verehet
tek Ie punesuarit me rlrsim 89 vjecar ku mbizoterojne pundoret pa pagese Ie fami ljes Po Ie
analizojme Ie punesuarit me arsim Ie mesem shkalla e punesimit eshle me e lan e per pe rson at
me arsim Ie mesem profes ional krahasuar me personal qe kane kryer shko ll en e mesme te
pergjithshme perkatesisht 65 dhe 464
Nje ne pest Ie pllneSUa r te grupmoshes 15-64 vjes me arsim 89 vjeltar jane Ce punesuar me page
afersisht gjysma jane punetore pn pagese Ie familjes dhe nje e Creta e lyre j ane Ie velepunesuarPesha qe zene te punesunril me page rrilet me rritjen e ni velit ars imor Nga te
punesuarit me arsim Ie la rte 877 jane Ie punesuar me page dhe velem 46 jane te punesuar
s i punelore pa pagese Ie familjes Tek Ie plinesliaril me ars im Ie mesem profes ional dhe me ars im
te mesem te pergjitnshem perqindjel qe zene te punesuarit me page jane perkalesishl 467 dhe
491
18Gjate vitil 2015 sipas vleresim it te marre nga Anketa e Forcave Ie Punes
Popullsia
529 e popull sise ( 15-65 vjec)eshte e punesuar
112 eshte e papune
359eshte ekonomikishtjo aktive (jashle forcave Ie punes)
18 Anketa e forcave Ie pun6 2015 INSTAT
23
19Meshkuj
605 e meshkujve 15-64 vjec jane punesuar
129 jane te papune
266 jane jashle forcave Ie punes
Femra
455 e femrave 15-64 vjee jane Ie punesuara
95 jane te papuna
45 jane jasluc foreave Ie punes
24Punesimi dhe perfshirja sociale
Deri mi sot u eshte kushtuar shume pak vemendje kostove ekonomike dhe shoqero re 1e
shoqerua ra me numrin e madh Ie punelOreve te zene si pjesetare qe sje llin kontribule ne fnmi lje
kryes isht ne sektorin e blljqesise20Ky fenomen ndikon me shume tek grate dhe te rinjt~ duke
perfunduar shpesh ne nj e cike11e peljetshem Ie varferise dhe perjashl imil social In fonna lileli
eshte i lane kur nil et per kushtet e punes si edhe per punen e papaguar ne familje 21Shumica e
femrave dhe e Ie rinjve kryejne pune Ie papaguar ne familj e Vetaneri sht ne zonal rural e lmpakli
i infonnalitetit eshte pesefish
se pari ai ndikon drejperdrejl tek siguria e punes sepse mungojne konlratat
se dyti ai ndikon tek e drej ta per sigur ime shoqerore te cilal jane shume Ie rendesishme per
mbul imin me sigurimin shendetesor dhe pension in e pleqer ise duke vene ne rrezik jeresen ne nje
periudhe me Ie vonshme Ie jetes
se trcti ai pakeson pagesen dhe burimin e te ardhurave duke renduar mireqenien ekonom ike se
katerti ai ve nje barre ti skale mbi ekonomine nepermje( evazionit latimor
19 Anket3 e fOfcave te punes 2015 INSTAl
ro Strategjia kom betare per punesim 2014-2020 11 Stratesjiltl kombetare per punesim 2014-2020
24
sl pesti ai pengon zhvillimin e tregut ne fushat qe varen shurne nga puna e familj es s i per
shembull bujqes ia
Per me teper ai rril cenueshmerine e femrave varcs ine e lyre ekonomike prej bUfmve si edhe
rril varferine e lyre ne pleqeri per shkak Ie nderthurjes se Ie ardhurave me Ie ulta dhe vileve me Ie
palaa me sigurime shoqeroreshendetesoreJpensioni
Nt kele gjendje nevojilen zbatimi me i fuqi shem i ligiit si edhe ske mat e nxitjes per
punedhenesit per te inkurajuar punesimin formal nepermjet kontributeve Ie zvoge luara ose
stirnujve Ie tjere financiarePerfshirja soc iale mbetet cnde nje yeshtje per I u trajtuar
Grupet si romet dhe personal me aflesi tii kufizuara shpesh jane Icni pas dare dhe polilikm
nuk j ane konkretizuar gjithmone ne perputhje me rrethanat Keto grupe kerkojne polil ika Ie
posuyme Ie hartuara ne pershtatje me karaklerislikal dhe nevojat e lyre persa u perket nevojave
arsirnore kualifikimeve profesionale fuqi zimit dhe punes imi
Punes imi i u rinjve eshte nje yeShlje reale v~aneri shl nese kerni parasysh punen e papaguar ne
familjeShumica e Ie rinjve Ie puneslHlr kryejnc pune informale ose te papaguar ne familj e gie e
eila deshmon per punesim te kufi zuar dhe kush Ie It keqija punesimi Shumica e te rinjve Ie
papllne kane nivel Ie ulel arsimor dhe per personal qe jelojne ne zonal rurale bujqes ia mbetet
burimi kryesor i punes imilFernrat ne moshe Ie re kane nje shkalle Ie njejle papunesie por kjo
fsheh kushtet me Ie keqija te punesimil kryesisht punen e papaguar ne familje qe dukel se eshte
gi thnje ne rritj e dhe pabaraz ite seklOriaJe qe ekzistojne
2lFemra t kane nje shkalle shume me Ie ul el pjescmarrjeje Ie forces se punes si edhe nje nonne
me Ie larte Ie pasivilelit per shkak Ie pergjegjesive ne familje AIO jane te perqendrua ra ne
kryerjen e puneve tipike femerore Ie cilat jane edhe punet me pak te paguara dhe orrojne pak
mundesi per perparim ne karriere Pe rve~ kesaj ka nevoje te ngulshme per rritjen e numrit Ie
femrave ne profes ionel jo Lradic iona le si dhe per menjanimin e slereolipave gjinore ne sisLemin
arsimor Orienlimi i vaj zave Ie reja ne pro fesion e tipi ke laquofemerore )) Ie paguara pak dhe qe nuk
kerkojne shume aftesi rrit hendeklill giinor ne lidhje me pagal dhe mundes ine e lyre per te gjetur
pune ne seklorin informalParaleli sht edhe orienlimi stereotipik gjinor i djemve ne profes ione
U Strategjia kombetare per punesim 2014 -2020
25
ltonashkullore)) rrit rolet dhe normal e gJlnlve dhe po njel loj i kufizon aftesite e
mundshmelpotenciale mas hkullore
Pavaresisht prej nje farl perparimi shuml pune mbetet per te bere ne lidhje me permiresim in e
kapac iteli l Ie Sherbi mit Kombetar te Punes imit (SHKP) ne menyre qe Ie kryejc Ie gj itha
funks ionet e nje sherbim i modern dhe publik ne Ie gj ilhe vendin duke perfshire kelu edhe zonal
rurale te cilnt kane nevoje Ie ngui shme per kt to sherbime
Fun ksionel qe kerkojne vemendje me Ie madhe ja ne
~ nd ihma per Ie papunet pe r Ie gjetur punes im Ie pershl atshem
~ shpallja e punekerkuesve dhe e vendeve Ie lira IE punes
gt leh tesirl1i i levizshmerise se pro fesioneve
~ mbledhja dhe analizimi i in fonnacionil me Ie plole Ie mundshem ne lidhje me ~endjen ne
tregun e punes dhe zhvill imin e saj ne Ie gjilhe vendin ashtu edhe ne deget e ind uslrise
dhe profesione Ie ndryshme
~ hartimi monitorimi dhe vleresimi efikas i programeve qe synojne leht es imin e (ri)hyrjes
ne punes im Ie punekerkuesve ne rrez ik perjashlimi nga tregu i punes
Organizimi dhe zbatimi i permbushjes se funksioneve kryesore duhel reformuar si edhe duhen
caktuar burime Ie mjaftueshme njerezore dhe financi are per Ie siguruar pune neperrnjel zyres
ko mbetare Ie punesimit
25 Faktoret qe Iltane ndikuar ne rritjen e nivelitte punesimit
Nder fakloret qe kane ndikuar ne menyre ledrej lperdrejle ne nive lin e punes imit rendi len
bull Rrilj a e kerkess per prodllkte
bull Permiresimi ileknologjive
bull SITategj ile seklorjaie
bull Levizja demogra fike
26
Rritja e kerkeses per keto produkte
Fluksi I ndert imeve s ine objekte dhe ne rruge vazhd in territet bull gi ithashtu eshle rritur d he
akl iv iteli I nderrmarrj eve Ie indllstri se perplln llese s idomos ala me capital te hllaj apo Ie
perbashket qe punojne me porosi nga jashte duke shfrytezuar krahun e lire Ie punes ne ve ndin
tone Kjo ka bereqe numri I Ie punesuarve Ie jete gj ithmone ne rritje ne keto fusha ne vendin
to ne Vihel re me teper plJnes imi I personave me arsim 9 vj eear ose temesem pa u Icne pas dhe
ars imi profess ional
Permiresimi 1 dukshem I leknologji ve
Vitet e fundi t permiresi met ne leknologji kane sje lle rritjen e proclu ktit me kosto te uld duke
cuar ne rritjen e te ardhurave dhe zgjerimit Ie akti vitetil (shlim punonjesish) duhellheksuar qe
permiresimi I teknologj ise ka sjelle edhe nje reformim lidhur me hapjen e vendeve Ie punes
li dhur me pro fes ioni (IT)
Siralegj ite sckto rjale
Njt priori let I zhvillimit ekonomik eshle shtrimi I rfll geve dhe gocJi nave institucionale gje qe ka
cuar ne rriljen e te punesuarve pa ]ene mbrapa dhc sektori n e turizmit gje qe ka sje lle rritjen e
numri( Ie hoteleve restoranleve dhe Iregti se ne lonal luri slike kjo ka marre nje zampjerim
akoma me te madh gjatc sezonil te veres ku numri I le punesuarve shko n drejt rritjes ndjeshem
Uvizja demografike
Fuq ia punetoTe me banim nHshat kD interes per tll punesuar dhe ky interes vihet re dh e lek
punedhenesit ~r keto arsye
Se pari kjo kalegori pranon Ie punoje me page le uld
Sedyti ne pjesen me te mad he te rasteve subjektet ndod hen prane zo nave ind llstria le te qyteteve
ku jane vendosur fabrikal d he nuk kerkohen shpenzime transporti
Se treli turi zm i ne zonat e v irgjera qeeshte zhvilluar ko het e fun d it si dhe invesli met kane sje ll e
nje rritj e te konsiderueshme Ie nr tepunonjesve qe rezultojne te jene banore Ie ketyre zonave te
theli a
27
26 Roli I shtetit ne rritjen e punesimit ( Politi kat dhe Strategjite)
Polilikat kryesore per rriljen e punesimit oerqendrohen rrelh konceplit le po lilikave akli ve Ie
tregut Ie punes Politikat e para u prezantuan ne 1995 ne ligjin nr 7995 viti 1995 per nxitjen e
punesimit duke krijuar bazar e para Ie nj e pakcle programesh qe funksionojne edhe sot 5i
gt- Ndermjet~simi per pune dhe profesion
gt- Keshillimi per pune dhe profesion
gt- Formimi professional
gt- Programe Ie nxiljes s punesimt elj
Objektivi krye50r [ polilikave Ie punes imit eshte mbesi1tclja e punekerkuesve ne gjetjen e nje
pune 1e pershl3lshme politikat e punesimil jane nje mjct lepe r I rendesishem per permires imine
siluates se tregut Ie punes
)gt Programel e nxitjes se punesimit u prezantuan per here Ie pare ne vititn 1999 synimi I
kelyre program eve ishte dhe vazhdon Ie jele aktual isht
gt Krijimi I vendeve te reja plme dhe ulja e papunesise
gt- Nx itja e formimil pro fessiona l I punekerkuesve t~ papune (sidomos ne zona ku ka
mangesi kapacitelesh trajnuese)
gt- Mbeshtetje bisneseve per te rdlu r akl ivitetin e lyre dllt punesimin e fuqi se punelore Ie
Irajnuar
)gt Nxitj a e drej teperdrejte e pllnesim it Ie nje pjese Ie trajnllarve
)gt Minimizimi I punes se zeze ( forcimi I rolil If inspektorialille punes)
gt- Perfshirj a ne programe socia le trajnimi Ie kelyre punekerkuesve
gt- Nxilja e punesim il Ie te rinj eve dht grllpeve Ie vecanta Ie Ie papuneve
gt Mbeshtelj t e bisnesit familjar per Ie rrilur punesimin ne zonat mal ore apo aty ku
shikohet veshtiresi ne zbatimin e politikave Ie Ijera
Programel e nxiljes se punesimit jane programe akti ve shleterore qe veprojnMrej lptrsed rejli ne
jeten e pune kerkuesve te papune per Ii nxitur ata ne gjetjen e nje punesimi flfalgjate Keto
programe sehashku me programet e ndermjelesimit lu aj ne nje rol te rendes ishem qe
28
ndikojnerealisht nl ulj en e papunesisesidoJnos te numrit Ie papuneve Ie rregji slruar Njestrategji
positiveeshte dhe ajo e nxitjes se punesimit nepermjet fonnimit Ie nepllnesve duke J trajnllar Sl
dhe nxitjes se pllnes imil Ie remrave ( gra rome in valide Ie Irafikuara elj) duke u dhene nje
mbeshletje dhe bisneseve qe punesojne kelt kal egori
Per here tcpare ni si Ie zbatohej dhe ofrimi I praklikave oer Ie rinjte e sapodiplomuar ne menyre
qe te krijonin eksper iencen e tyre neper instilucione te ndryshme shtelerore ( ad ministrate
publike) duke pllnuar fillimisht ne pozicione Ie caktuar si praktikante kjo ishte nje ri s i e cilajo
ve tem do Ie mund Ie pergatistc speciali st Ie kualifikuar ~r te ardhmen e aferme por dote
motivonle dhe shume student Ie sapodiplornuar duke ju ndezur nie drile jeshi le ne lidhje me
tregun e punes dhe pozicionimin e tyre
23 Nje rol te rendesishem ka luajtur dhe organi zata nderkombelare e punes (lLO) duke paraqitur
sic do vit Stralegji per permiresirnin e qeve risjes se tregut te punes duke u baZlt3r ne nje qasje
shumeplaneshe ne mekanizma Ie fuqi shem Ie dialogul social dhe marrjcs se masave kunder
informalitetit dhc kushteve ne pune
Brenda tematikes ~~ Pune e Oenje per Ie Gjithe gjate periudhes 2012middot20 15 ILO do Ie
perqendrohet nr ere prioritete programJlike per Shqiperin~ t~ cilat duhet Ie shilten s i qellime
afat-gjata
Forcimi j kapaciteteve Ie institucioneve shleterore dhe partnereve soc iale per
penniresimin e adm inistrimil Ie Iregut Ie punes
~ Promovimi i punes se denje dhe rrilja e punesueshmerise Ie forces se punes ne Shqiperi
~ Forcimi i s islemil te mbrojljes sociale
I) Strategjia per Punesim dhe Aftesi ILO 2013middot2016
29
Kreu III
3 Sektori public dhe sherbimet publike
31 Cfare kuptojme me sektor Publik
c rare kuplojme me sektor public
Perpara se te b~jmenje anali ze te marredhenieve Ie punes ne sektorin public me pare duhet Ie
analizojme veti ku ptimin e kelij lermi pra se crare kuplojme me sector public Nt lidhje me
kititerm ka pasur sh ume perkufizime por nuk ekziston nje perkufizim juridik I sakle 1 noeionit
Ie sektor it pubti k Ne fibrin e autoreve Giuseppe Casale dhe Joseph Tenkorltlng me litull
Man-dheniel e punes ne sek lorin public ne v6hlrim krahasimor 1 keta dy aulore kane dhene
kete perkufizim per sehorin publik
Sipas ketij perkufizimi sektori publik perfshin 24
a) Njesi organizative qejane Ie finan cuar ne pronesi dhe ose Ie kontrolluara nga sh teti
b) Resurset dhe aktivitetet e sherbimit publik
c) Organizata te kOlltro lluara kryesislll nga qlveria ( pra menaxhet dhe punonjesit ne
sherbimin public kane nje diference Ie reduktuar ne vendimmiddotmmje organizative
Nt kete studim punonjesit pub li c referohen per nepllnes it c ivile dhe punonjes te tjere ne te
gjilha ni vele t e qeverise duke perrshire njesitc e qeveri sjes vendore dhe punonjesil e
nderrmarrjeve sht eterore megjithese ne disa vende marrdheniet ne sherbimin public kane
mbetur Ie ndryshem nga ai 1 seklorit pri val (dmth ne It kaluaren sektori privat ishte I shtyre ne
menyrt l ipike nga fi(imi ndersa qellimi I seklOril public ka qene sigurimi I (e mirave publike
dhe sigurimi I minqenies se pergjithshrne dhe mireqen ies se qytetareve ) sol karakteristikat e
sherbimil public public jane duke u bere indirekte me Ie ngjashme me ate Ie sektorit privat
Z Giuseppe Casale ~ Service publiC relacione eork Josep Tenkorang th e comparative overvieeN Geneva August 2008
30
Nje perkufizim tjeter per se kt orin public eshte se ai percaklohet st sektori qe grupon Ie gjitha
akli vitetet ekonomike dhe soc iale qe jane ne nga rkim Ie administrates nderrmarrjet publike
dhe organi zmal publike Ie sigurimeve shoqerore
Pro sektori public perfshin Ire perberes
1- Administratat qc murrin ne ngarkim aktivitele me interest e pergjithshem
2- Nderrmarrjet publike bull dmth nderrmarrjet 11~ Ie cilen nje person public mhan shumiccil e
kapitalit Keto tradicionalishl kane qene konsideruar 5i element I polilikes ekonomike
dhe sociale Ie qeverise SOl ato jane pri vali zuar dhe njekohesishl kane mbelur ende
publike kane ndryshuar menyren e lyre Ie funk sionimit dhe jane si nderrmarrje private
3middot Zyrat publike admini strative Ie ngarkuara me sigurime shoqerore ~ qe ad ministrojne
politikat sociale Ie shletit ato mund Ie mbeshlelen mbi organizmat Ie 51 drejles private
32 Kush jane Ie perbas hkctal dhc ndryshim e1 e sekt oril public dhe sherbimcve publike
Sektori public dhe sherbimel pub like nuk duh et Ie ngaterrohenNe fakt aktivitelet e shcrbimit
Pllblic mund Ie merren ne ngarkim nga organizma private Keto quhen deleg ime Ie sherbimit
pubikKeto organizma nuk I perkas in sektorit public perimetri [ sherbimit public eshte me 1
ampjere se a i J sektorit public SOl sherbimi public duke ako ma s i nje runks ion I Administrates
Publike Nje sherbim public eshte nje akti vitet qe konsidcrohet se duhet Ie jete I di spollueshem
per Ie gjithe Ky nocion mbelel mbi ate te interest Ie pergjjthshem par shll1ne shpesh ky mbetet
njevleresim subjektiv pasi nuk mund Ie Ihullet qe nllk ka nje perkufizim universal Ie pranuar
nga te giithe Ne praktikeeshte sherbimi public ajo qe pushteti public pereakton politikisht sit e
tille Ky eshte nociol1 I cuditshem nga ai I sekloril public
Edhe shprehja Sherbim Publik ka nje kuplim te dyri shle nga njera ane ajo percakton nje
aklivitet ose nje mision Ie interest te pergjithshem ( psh sherbimi public I shkolles) dhe nga ana
tjete r leres ine e organi zmave Ie ngarkuara me keto aktivitete te interest Ie pergjithshem Ie eilal
mund te jene si publike edhe private duke kaillara klshtu nga sherbimit public ne sherbimet
Pllbli ke
n Shte ti eeborg
31
Prej shume kohesh sherbimi pub lic ish te krite ti I vet~m qe kushtezo nte zbati min e se drejtcs
ad mini strative dhe kompetencen e gj ykates admini strati ve me ndryshirnin e viteve Ie fund it ky
kusht nuk eshte me e mjaftueshrne me zgjerimin e aktiviteteve te sherbimit public ni fushlt n
ekonomi ke dhe vend in me te rendesishem te marre nga e drejta priva te Kesht Ll sipas natyres se
ak ti vitetit dhe strukt ures qe e ka ne ngarkim mund Ie da llojme dy rasle
a) Sherbimel publike adminisl rati ve shume te ndryshme qe grupojne sherbimet qe nuk
kane qeJl ime industria le apo tregtare ( mbrojtja sh ko lJa pu blike etj) alo jane kryes is ht
Ie menaxh ua ra prej o rgan izmave publi ke dhe ne keto ra5te prevaon te e drejta
administrative
b) She rbimet pu bli ke indu str ia le dhe tregtare ( nderrmCl rrjet qe kryejne sherbimet e
furnizimit me energj i uje etj ato mund te kryhen ga organizma publike ose private
Kur e5ht1 Gala pe r orgamni zma private zbato he t kryesisht e d rej ta pri vate pa r nuk
mungon e drejta ad mini strative Ata mbesin nen (utelen e pusht etit public ( s hlelit
qeverisj es vendore) qe vcri fi koj ne leSe ato e kryejne misionrn e tyre apo nese e
respektojne parim in e baraz ise te aksesil Ie perdoruesve ne sherbimin publik dhe te mos
perfitojne prej nj e s ituate monopoli ne teres ine e territorit Ie vendit ose nj e pjese te tij (
pe rjashtimi I par imit te konkurenees)
Shumeqeveri ne pamundts i per Ie finnncuar vazhd ueshme rishl she rbimel publikevendos~n
I Te reduktojne dimensionet e sektoril le tyre public ase
2 Te ndryshojne strukwren e tij par gjithmone duke privi legjua r pri vati z imin e t ij
3 Kalimi nga prakti kn e sektoreve publike neate te sherbimeve publi ke tt e ilat
s igurohen ed he nga akto re jashte sektorit pu blic e rendes ishme eshte qe shoqeria Ii
marri ne c ilesine sasine dhe menyren e duhur ket o sherbime
33 R rcgullimi ( marrdhenieve Ie punes ne sektarin pub lic ne Shqiperi
Marred heniet e punes neS hqiperi ne se ktorin publi c dhe ate privat rregullohen nga Kod i I Punes
par edhe vete brenda sektorit publik (psh per ato insti t llcione (e c ilat hyjne ne fu shen e veprimit
32
Ie legj islac ionit Ie sherbimit Ie nepunesil civil ke to marredhenie rregullohen me26 ligj Of 152
viIi 2013 Per Nenpunesin Civ il
Kodi [ punes I Republikes s(Shqiperiseeshte I bazuar ne Kushtetuttn e Shqiperise dhe ne normal
e pergjithshme Ie se drejtes kom belare Per sa J perket sektorit public dhe atij privat aplikimi I
kodil eshLi I nj ~j(e Ne sektorin public problemet per zbatimin e kritereve dhe kushteve ligjore
pef lindjen zhvillimin dhe perfundimin e marredhenieve Ie punes jane Ie vogla Nderkohe qe
ne sektorin privat perjashtuar disa nga kompanite e medha seri oze Ie cilet respeklojne dhe
zbatojneligjislacionin ne fuqi shumica e kompanive nuk jane korrekte si me strukturat
shteterore ashlu edhe me punemarresit duke krijua r keshlu nj c sektor jo inrormal ne ekonomi
Kodi I Punes L igji Per Nenpunesin Civil dhe dispozila Ie Ije ra ligjore e nen ligjore perbejne
nje baze Ie mire ligjore per rregullimin e marrdhenieve Ie punes dhe per Ie mbrojtur
punemarresin nga largimel abusive nga puna Konfliktet e Dun eS ne kete drejl im mllnd Ie
zgjidhen me mirkuplimin e paleve ne Ie kundert ata muod Ie drejlohen s ipas rastit Kom isionil
te Sherbimit C ivil dhe gjykfl les kompelente ve ndimel e fo mes se prere Ie cilel jane Ie
delyrueshme p~r zbatimin nga paleL
Shoqeria c ivile dhe media jane aklore qe pa pmur Ie drejte t u japin zgjidhje konnikteve ne
kete rushe behen pjese akti ve e diskulimit trt shqelesimevc soc ia le qe krijohen nga largimet e
padrejta nga puna dhe reagojne per Ie mbrojtur te drejtal e nje riut dhe lirite Ihemelo re pa u bere
pale me subjektet e perfshira ne konflikt
Ky studim eshle nje pjese e kesaj filozofie dhe tenton te evident oje problematikat ne lidhje me
Irajlimin e larg imeve nga puna s i nga ana e ad min istra tes publike ashlu edhe nga struktural
kompetente per s hqyrtimin e lyre 27Nga monitorime dhe studimet e vendimeve kane dale ampietje
terendesishtne te cilat flasin jo velcm per mangesi ne respektimin e procesit te rregullt ligjor ne
trajtimin e largimeve nga puna prej s istemit gjyqesor par edhe problem Ie renda qe kan ~ te bejne
me zbalimin e legji slac ionil ne fuqi qe rregullon kelt rushe
34 Studim 1 nderprejes sc kontrates se punes (Ilashkia Tirane dhe Bashkia Durres)
~6 Ligji nr 152 viti 2013 Per Nenpunesin Civil 11 Komiteti Shqiptar I Helsinki Situata e diskriminimil ne procesin e (argi mit nsa puna ne Shqiperj Tirane dhjetor 2011
II
2SSipas nje studimi t~ kryer nga Qendrlt1 Sui Juris projek ky I financuar nga USA ID me
tematike Zbali mi r Ligjil ne mbeshlelje te qendrueshmeri se dhe rritjes se performances ne
administraten publike u vu re nje domosdoshmeri e ndeshkimil t( lilUllareve Ie insliluc ioneve
perkalcse ne lidhje me largimet mas ive ngCl puna Me mijera jancpersonat Ie larguar
padrejtesishl nga puna keto 15 vitet e fundit por nuk ekziston asnjeherc nje pergjegjes 1 vetcm
per keto largime Me ane Ie ketij projekli qendra ~S ui Juris ka arritur Ie indetifikojeinstilucionet me problematike ne lidhje me kete ces htje referuar dhe bur imeve te
ndryshme kryesisht zyrtare ka nxjerre nje future financiare per demin e shkaktuar ne lidhje
pushimet nga puna pagesaL qe duhet Ie kryejnc ng3 vendimet e forms se prere dhene ngu
gjykata Gjate mbledhjeve teinformac ioni t ne shume institucione nje vemendje Ie veca nle ki shte
dhe Bashkia e Tiran~s dhe Bashkia e Durres it ne lidhje me keto pushime masiveku rezultuan se
2~e vilin 2009 ki sble 17 persona qe kishin nderprere Ie manmiddotdhenien se punes me deshirc
4 ishin ne li stepritje 1 ne prilje per pencion dhc 4 zgjidhje konlrate
Ne vitin 2010 ki shle 15 persona kishin paraq ilur doreheqje 4 kishin mbushur mash en e daljes ne
pension dhe 5 persona kishin zgjidhur kantraten e punes ne menyre 1e njeanshme
Ne vitin 20 11 ki shte 37 punononjes qe ki shin paraqitur doreheqjen 7 ishin ne liSle pritje bull 8
kishin dale ne pencion dhe 50 strukture 3 persona ki shin perfunduar kOnlraten ne afat Ie
percaktuar 1 punonjes ishte Irasferuar dhe 4 pUllonjesve I ishin paraqilur mam per shkeJje ne
detyre
Ne vitin 2012 ishin 36 persona qe ish in larguar me deshire 8 ishin ne listre pritje dhe nje
punonjes ne pencion
J~e vitin 201 3 kerni 36 punonjes Ie larguar me deshjre 8 ne listeprilje 4 qe ki shin mbushur
moshen per daljen ne pencion 4 punonjes ki shin zgjidhje re kontrates ne afal Ie perca kt ua r nje
punonjes kishte kerkuar Irasferim
18 Sialistika nxjerre nga konlerenca e realizuar nga qendrl Sui Juris me terne Zbalimi Iligjit ne mbeshtetje te h
qendrueshmerise dhe (ri l jes se performances oe AI 19 Zyra e informacionit Bashkia Tirane JO Informacion I dhene nga Burime zyrtare BClshkia Tirane
34
Ne vitin 2014 rewltonin 33 largime nga puna me deshire 5 punonjes kishin dale ne pencion
dhe 5 punonjes ki shin perfunduar kontraten e punes me arat Ie percaktuar
Nt vitin 2015 rezuhonin 51 largime me deshire ( r araqitur doreheqje) 2 punonjes rezuhonin Ie dale ne pencion dhe 8 punonjes Ie pushuar SI ndryshim structure 2 pUllonjes rezultonin Ie kishin
perfunduar kontrat~n e punes ndersa 4 prej lyre rezultonin ne zgj idl~ e Ie kontratcs se pun~s ne
menyre Ie njeanshme
l lSipas Ie drejtes sie informimit Bashkia Durres nga dergoi informacionin ne lidhje me largimet
nga puna ku rezultuan se nga viti 20 II deri ne vitit 2015 ish in
38 punonjes qe ki shin pltlraqitur doreheqjen ( sipas kontaktimit l1e pjese e lyre rezultonin qe
punonin ne instance me Ie larta pozic ion i ose ne institucione shtetcrore Ii Ijera)
20 punonjes qe ki shin mbushur moshen e daljes nepencion ampjail ket yre vileve
5 punonjes kishin perrunduar kontraten e punes ne aratin e caktuar
Sipas nje pasq yrimi Ie s ituates u vu re qe ceshljel po litike zene nje vend Ie rendes ishem ne
punesimin e punonjesve si dhe ne kohezjmjen e kontratave te lyre Bashkia Durres duke u
ndodhur perpara faktit qe kryetari actual ka nja mandate Ie] rezulton qe largimel nga puna jane
Ie minimizuara gje qe bie ndesh me Bashkine Tirane ku gjate ndryshimil te kryetareve kern dhe
pushirne masive Ie punonjesve ne periudhe kohore Ie njejte
11 Informacion I dhene nga Bvrime Zyrtare BashkiCl Ovrres
35
KREUIV
4Rregllllimi I marredhenieve te punes De Shqipcri sipas ligjit Per Nepunesin
Civil U
41 Evolimi historit I ligjit Per Nepunesin CiviF
Shqiperia ka nje Iradile te ndrejtimit pO litik te Shleli edhe pse jemi nje shIel I vogel gt me nje
administrate Ie vogel publike dhe me nje numer Ie kufi zuar Ie punonjesve publike Sek(ori puhlik
eshte duke kaluar neper reforma shume dinilmike ne rrugen df~it Inlegrimil Europian Duke
pasur parasysh kushtet e tilla kom iza ligjore ne fu shen e marrdhenieve Ie punesimit ne
sherbimin civil duhet Ie synoje forcirnin e unitetit Ie sherbimit civil dhe ti~jete mjaft neksibel
per te lejuar qeverine Ie pershtaste sistemin me ndryshimet e shpeshta qe po kal an vendi dhe ne
zhvillimin ne (ushen e kapciteteve nj erezore J2
Perpjekja e pare per krijimin e nje sherbimi civil proles ioni st e Ie materializuar ne ligjin Nr
8095 date 2 [03 1996 nuk nlllndi Ie bashkejctonte me kete rdite shumevjecare
Ligji [ vitil 1996 nuk benle dallime nennjct rnarredheni es juridike Ie nepunesve dhe
marrdhenieve Ie Ijera Ie punes pasi ato n eg ull ohes hin sipas Kodit Ie Punes Rregldl we Ie ketij
Kedi I nenshlroheshin si nenpunesil ashlll edhe pundor~l e Ihjeshle Pas kri zes se Ihelle qe
perfshiu administrflte n publike nete res i ne vijim Ie shndenimeve politike Ie vileve 90 re ronna e
fundit duke se e ka stabilizuar te pakten ne nivel knceptllal administraten publike nc rolin e saj
rregullator Nal yri sht mbetet shume per ebert qe admini slrat a publike Ie persose rolin e saj ne
jeten shoqerore dh e eko nomike Ie vend it
Pra me sherbim civil kuplojme veprimlarine e punonjesve Ie administrates publike qe kane
cilesine e nenpunesit c ivil per Ie rea li zua r fllnksionet e saj bazuar ne Kushtetute e ne li ~e
Ligjj actual ne ruqi I sherbimit civil kltl ngrilur nje sistcm Ictere te drejtash e detyrimesh per
nepunesil civil Ie c il etjane ne nj e balancim pushtelesh mes punemarresve dhe punMhenesve
keshlu qe cdc e drej(e e vecanteeshle e bltl lancuar me disa detyrime Te drejlat dhe detyrimet e
l Draft document Mbi nje ligje te ri oer sherbimin civil ne Shqiperi h pergatitur z Zhani ShOlPO ne bashkepunim me Dr Hans -Achim Roll konsulente te Sigma me kerkese te DAP 1 tetor 2010
36
- -- --- -- ---- --- -- - --- - -
nenpunesve civil rregullojne elementet e nje rarorti kontraklual te punes Ie lidhur midis
nenpunesit civil si punemarres I institucionit dhe administrates pubJike si punedhenes
42 Karakteristikatthelbesore tC Ligjit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil
Ligji Per Nepunesin Civil rregullon ne menyre Ie qarte dhe Ie plate marredheniet ne skemat e
administrimit civil 1 rnbeshtelur kryesisht tek pozicioni (post i) duke e kombinuar ale edhe me
disa elemente te sisternit te karrieres Karakteri dominues I sistemit Ie pozicioneve verehet n18
elemente Ie tille si kriteret e rekrutimit ngritja ne detyre levizja paralele etj
Fryma e ligiit te siperpermendur ka synuar krijimin e nje sistemi kryesisht te hupur Ie Sherbimit
Civil duke krijuar njekohesisht premise edhe per mobilitet te brendshem dhe karriere Tregllesit
e viteve te fund it lidhur me ngritjel ne detyre dhe levizjet paralele deshmojne megjithate ne
praktike kemi te bejme me nje sistem thuajse teresisht te hapur per konkurim nga jashte
perfshire dhe vecanerisht pozicionet me te larta drejtuese te Sherbimit Civil ( sekretari I
pergjithshem drejtori I pergjithshem etj rekrutimet per pjesen me te madhe te ketyre
pozicioneve realizohen nepermjet proced II rave Ie konkurrimil Ie hapur per kandidate te jashtem
por pa perjashtuar konkurrimin e nepunesve aclual civil
Qellimi J ketij ligji eshte krijirni I nje sherbimi civil Ire qendrueshem professional te bazuar ne
merite integritet moral dhe paanesi politike
Ky ligi percakton marredhenien juridike ndcrmjet shletit dhe nepunesit civil gjithashtu percakton
rregullat per administrimin e sherbimit civil
43Parimet baze per statusin e nepunesit civil
Sipas nenil 5 te ligiit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil Sherbimi Civil eshte I ndertuar
dhe verran mbi bazen e parimeve teB
I Shane eve te barabarta
2 Mosdiskriminimit
33 Neni 5 ligjit 1522013 Per nepunesin civil ne Administrimin e Sherbimit Civil
37
3 Merites
4 Tc Irasparences
5 Te profesiona li zmit
6 Paanesise po l it ike
7 Qendrueshmerise ne de tyre dhe vazhdimesise se shhbimit civil
44 Fusha e veprimit te Iigjit per nepunesin civ il
34 Nen i 2 Iligji per nepunes in c ivil percaklon ru shen e ve primit Ie tij nepermjet per fshirjes se
te gi ithe nenpunesve qe lIshtrojne nje funks ion public ne nje institucion tt admini strates
ShlehrOre institucion Ie pavarur apo njesi Ie qeveri sjes vendore me peljashlim
a) Te Ie zgjedhurve
b) Ministrit dh e zevedsmini st rit
c) Funksionaret e emerruar nga Kuvend i bull Presidenti I Repub li kes ose Keshi lli I Ministrave
d) Gjygjta re t dhe prokuroret
e) Nenpunesit e ad ministra t~s gjygjsore
I) Ushtarakut Ie foreave le armfliosu ra
g) Personelitle Sherbimil Infonnali v Shleleror
h) Personelit Ie njesive publi ke direkte te sherbimit
i) Anetarit dhe kryeta rit Ie organeve kol eampjia le drejtuese Ie komiteteve apo institucioneve ne
vares i Ie Kryeminislri se apo Ie nje mini stri
j) Punonjesit adm inistrative
k) Funksionaril Ie kabinetit
Shtrirja vertikalc
J5S lllrirja vertikale e rushes se veprimit Ie LSHC nis s ipas Ilj~ skeme hi erark ie nga pozic ioni I
sekrelarit Ie pergji lhshem te ministrise dhe shkon deri ne nive l special ist J6ne praktiken e
1 Neni2 ligji 1522013 per nepunesin dvilshy
38
- --- -----shy
deritanishme vihet Te nje konso lidim I kenaqshem ne kategorite e ulta dhe Ie mesme ndersa per
kalegoriH e lana Ie Sherbimit C ivil tregues i I qarku llimil ka qentH lane rue qe regan per faktin
qe keto pozicione jane dis i me Ie ekspozuara ndaj ndryshimeve te mundshme politike apo edlle
ndaj rap0rl eve persona te epror vanes pavarsishl nga moti vimi I drejte apo abuziv I k~lij
qarku llimi
Shtrirja ho riw ntale
Shtrirja horizol1tale e fu shes se veprimit te LSHC eshte e ku fizu ar ne disa institucione (KM
ministry institucionet e pavaruara bash ki qarqe elj
Fusheveprimi horizonta l [ ligjit ne ketedimension ne ni ve l qendror zbatohet per
a) Administraten e mini strive zyres se krycministril (rreth 1500 nepunes civile)
b) Adm inistralen parlamentare dhe te presidences si dhe administraten e instilucioneve Ie
pavarura qe raportoj ne drejt pltrsedrejti ne Kuvend (rrelh 2800 nepunes civile)
Stalusi J disa kategori ve te Ijea nepunesish te institucioneve It lilla si tatimet bull dogana polic i
diplomaci etj rregullohen me ligje perkate se te eilat ne thelb permbajne eli sa elemente Ie
ngjashme OSe Ie pemfena me ato Ie statust Ie ncpunesi t civil Statusi i pjeses tjeter te
punonjesve Ie administrates publike ( ars imi shendetcsi etj) perfshire administraten dhe
punonjesit e degeve ne vflres i Ie ministrive ne rrethe ose qarqe e qe perbejne dhe numrin mlt Ie
madh Ie punonjesve ne kete sector bazohet thjeshle ne kod in e punes
Fusha e veprimit rnaterjaJ
Fusheveprimi malerjai nenketedimension ligi i ka rregulluar elemenlellhelbesore me rendes i per
marredheniet e punes te nepunesve civil Ie ci lmjane te ndryshme nga alo per punonjesit e ljere
publike Ie ci let jane zbvilluar pas kesaj me akte dyteso re nenligjore kohn e punes dhe
pushimit etj
~Slrategjia nderseklorjale e reformes nE administrOiten Publike (SNAAP) ne kuader Ie strategjise kombetare per zhvillim dhe in tegrim (2009- 2013) Tirane Shlalor 2009 16 Neni 19 I ligji l sherbimit civil ka tegorile e nepunesve civil jane keto 1 Nepunes civil Ie kat egorise se larte drejtuese 2 Nepunes civil te kategorise sl mesme drejtuese 3 Nepunes civil v te kalegorise se ul et drejtuese Anep unes civil Ie kalegori se ekzekutive nepunes civi l Ie kalegori se se larte drejlues konsiderohen keto pozicione a) sekretar I pergjilhshem b) drejlor departamenti c) drejlO( I drejlorise se pergjilhshme d) pozicione te barazvlefshme ne Ire Ie parat ne institucionel e administrates publike qendrore apo vendore
39
Ne lidhje me disa aspekte Ie marredhenieve te punesimit (psh mosha e daljes ne pension
sigurimi socia l dhe shendetesor) LNC permban nje reference te p~rgj ith shme ne legj isiacionin e
pergjithshem te punes ( Kodi I Punes) si legj islacion plotesues Disa eiemenle Ie Ijera Ihelbesore
( deklarimin e pasuri se bull konfliktin e interesave skemen e pensioneve ploHsuese elj gjithashlu
te rendesishme pir marredheniet e punesimit te nepunesit civ il jane te shpemdara ne
legj islaeionin e posacem I eili zakonish t rregllilon te gjithe ose nje pjese te madhe te pllnesimit
publik
45 Pranimi ne Shcrbimin Civil 31
Pranimi ne sherbirnin civil ne kategorini ekzeklltive behet nepermjet nje kankurrirni tehapur
kankurimi organizohel ne menyre periodike nga njesia pergjegjese per seci lin nga grupet e
percaktuara ne piken 8 tt nenil 191e ketij ligji
Konkurrimi zhvi llohet ne dy faza
a) Yerifikimi paraprak nese kandidatet plotesojne kerkesat e pergjithshme dhe ato te
posacme sipas shpalljes se konkurrimit
b) Vleresimi I kandidateve
Verifikimi paraprak kryhel nga njes ia pergjegjese ndersa vleresimi I kandidateve behet nKa
komiteti I perhershem J pranimit I krijuar per secilin nga grupet e percaktua ra ne piken 8te nenit
19 Ie ketij igji
Kandidatet fitues qe marnn 70 Ie pikevc talale tevleresimit renditen nga komiteli I
perhershem I pranimil sipas pikeve Ie marra ne li slen e kandidaleve Ie sukseshem
~shte Keshilli Ministravc qe mirnton negulloren e hollesishme per krij imin perberjen dhe
veprimtarine e komiteteve Ie perhershme te pranimit si dhe lTegu llat e hollesishme per
proceduren e pranimit dhe vleresimin e kandidateve
n Neni 22 Iligjit HPer Nepunesin Civil ~
40
46 Ngritja ne detyre
JSNgritja ne delyreesilic kalimi I nje nepunesi c ivil nga pozicioni actual I punes ne nje ni vel
pozicion me 1e larte ne te njejtin institucion osc ne nje in sti tucion tjeter te administrates publike
qendrore apo vendore ( kur nje vend I till e ekziston) Ngri tja ne detyre reali zohet rea lizohet
nepennjel procedures sekonkurrimit organ izuar ga njesia pergjegjese per nj e ose disa
pozicio ne te tira Bazuar ne parimin e neoit 20 ( shanceve Ie barabarta profesionalizmit etj) te kClij ligji Nese vendi I lire I kategorise se utel apo Ie mcsme drejtuese nllk eshle plotesuar sipas
nenit 25 te kctij ligii ai plotesohet nepennjet ngriljes ne detyre
Mund te aplikojne per ngritje ne detyrevetem nepunesit civil te oj e kategorie pasardhese te
pnnesuarit ne Ie njejten apo ne nje institucion tjete te sherbimit civi l nese plotesoj ne kushtel
per ngrilje ne delyre dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Nese vendi I lire nuk plolesohet nepermjel procedures se ngritjes ne detyre nje procedure Ijeter
mund Ie organizohel Brenda nje afali 3 mujor deri ne plOleurosimin perfundimlar Ie vendit Ie lire
nese eshle e nevojshme mund Ie zbatohet procedura e tras ferimit Ie perkohshem ne interest e institucionit sipas shkronjes a Ie pikes I Ie nenit 48 Ie kctij ligji Keshilli J mini strave miraton
kushtet qe duhet Ie plotesojne nepunesit per ngritjen ne delyre dhe proceduren e hollesishme Ie ngritjes ne detyre
Ne prakt ike ngritj a ne detyri ka ndoshur ne perqindje Ie vog la rastesh Ekzistojne megjithale
di sa paqartesi lidhur me ndryshimin e pozic ionit brenda nje kategorie ( Ie larte) nese kjo perren
ngritje ne delyre apo levizje paralele gje qe veshtireson pasqyrimin real Ie ket ij Ireguesi
AVflnlazhi kryeso r I kesaj dllkurie eshte se konkurimi public ka promovuar lerheqjen e
kandidateve Ie af~ ngajashte admi ni strales gje qe krijon mundesine e sjellj es se njohuri ve dhe
metodave Ie reja Ie punes nga ala kandidate qe kane studjuar jashle ve nd it apo nga ata qe vijne
prej sektorit privflt Disavantazhi nga ana (j eter kate beje me pranine e nje kostoj e opportune ne
lidhje me s igurine e karrieres qe mundte mOli vonle me mire nepunesit e brendshem civil
47 Uvizja paralele
J Neni 26 Iligjit nr 152 2013 U per nepunesin civil U
41
Plottsimi I ve ndeve Ie lira ne kalegorine ekzekuti ve ala H~ ule apo Ie mesme drej lUesc behel se
pari nga nepunesit ciyile Ie se nj ejles kalegori nepermjet procedurts paralele Kush mund Ie
aplikoj ne per plotesimin e nje vendi Ie lire nepermjet procedures 51 Iev izjes paralele 5ipas pikes
1 nen 25 I ketij ligi i gt nepun sit civile Ie se njejtes kalegori ne Ie njejtin apo ne nje institucion
tjeter Ie sherbi mit civi l qe plotesojne kllshlet per para lele dhe kerkesat e posacme pef vendin e
li re
Yleres imi 1 kandidateve Ie inte resuar kryhe nga nje komi sion I brendshem I krijuar ne cdo
emiss ion nepermjet nje procedure Ie bazuar ne parimel e parashikuara ne piken I neni 20 Ie
ketij ligji Perfaqesuesi I njesise pergjegjese esbte anelar I kom isionit te brendsghem
Ne perfundi m te vl eres imit komisioi mund te ve ndose
a) Perzgjedhjen e kandidatit me Ie pershtatshem per tu emeruar ne vendin e li re
b) Perfundimin e procedures pa asnje teperzampjed hur ne fast se asnje nga kandidatet e
interesuar nuk ploteson kushtet dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Keshill i I Ministrave miralon
a) Kushlel qe duhel Ie pJolesojne nepunesit per levizjen parale le dhe procedurat e
hpo ll es ishme te levizjes paralele
b) Rregullal pfr krijimin dhe perberjen e komis ionit Ie parashikuar ne piken 3 Ie kctij neni
48 Oisipiina ne sherbimin civil (SHe)
Disiplina ne Sherbimin Civi l ka Ie beje me mnsa l di s iplinore qe jepen ne rastel e konslalimil 1(5
shkeljes serregullave apo Ie moskryerjes se detyrave Masat disiplinore dal lohen nga vleresirni
negativ I perfosmances Vendim-marrja ne lidhje me ke lO procedura perqendrohet tek epror
di rect dhe me pas ekzis(on mundesia e ankirnit Ie drejteperdrejte ne KSH C Sipas nje studimi
eshte ve ne re qe nllmri I rn asave di siplinore ne praktikeeshte I voge l verehet nje shperndarje j o
uniform e tyre lakonisht nje numer relalivisht [mad h [ masave di si plinore vihet re ne mornente
ndryshimesh politikc
42
Ligji eshte relativisht J pltiqarte lidhur me zbat imin e mases sl uljes nedetyre ) kur nje institucion
( ku eshte dhenc nje mase e (ille ) nuk ekzistojne vende pune Ie oje kategorie Ie lIle ne keto
raste nje mase e tille fezulton e pazbatuesh me apo te pakten problemalike Dicka e ngjashme
konstatohet edhe lidhur me mundesisne e kthimit ne pozicionin e rneparshem pasi parashkruhet
masu di sipiinore
49 ASPA OHE PROGRAMET E FORMIMIT PIWFESIONAL
ASPA
39Ne varesi te Ministri se se Brendshem krijohe dhe Shkolla Shqiptare e Administrates Publike
(AS PA) SI jnst itucion public qend ror me se li nc Tiran~ASPA ka autonom i administrative dhe
akadem ike Ajo ka per qeHim formimin professional Ie nepunesve civil 5i dhe cdc individi tjeter
vendas ase H huaj qe nuk esh te pjese e sherbimil civil dhe qe plOleson krilerel e kerkuara
Forrnimi profess ional perfshin programin e forrnimit Ie Ihelluar Ie kandidateve per kalegorine e
ncpunesve civile te ni ve lil Ie Jarle drejtues anetare te tru pes se nepunesve civi le ni velit Ie larte
drej tues si dhe programin e formimit Ie vazhdueshem Ie nepunesve civ il dhe Ie cdo indi vidi
tj eter jashte ketij sherbimi
Buxheti ASPAmiddots percaktohct si ze I vecanle ne Buxhelin e Minislrise se Brendshme
Organel drej tuese te saj jane
I Keshilli drejtues
2 Drej lori
KeshilJi drejtll es perbehel nga [2 anetare dhe kryesohet nga nj e prej rektoreve Ie lmiversitetcve
I zgjedhur nga Kon ferenca e Rekloreve Ie Shqiperise Ne perberje Ie lij jane perfaqesues dhe
drejtues Ie larte Ie min istrive organeve Ie qeverisj es vendore DAP- it universiteteve shoqerisc
civile dhe biznesit sipas percakli mil te bere me vendim Ie Keshill il Ie Ministrave
I Neni 91igji 1522013 Per NepuneStn Civil
43
Keshilli drejlues miraton po litikat bull slrategjite dhe partnerilelet e ASPA-s hal10n kuadrin
rregullal0r Ie saj 5i dhe miralon projektbuxhetin dhe s trukturcn organizali ve Ie ASPA-s
Detyra Ie hoJlesi snme te keshillit drejtues percaklohen me vendi me te Keshillit Ie Ministrave Ne
percaklimin e polilikave Ie perzgjedhjes dhe Ie formimil bull ASPA detyrohel Ie bashkpunoje me
DAr-in s i njenjesia e ngarkuar j)tr centrgatitjen dhe mbikqyrjen e zbatimit Ie polilikave
shteterore ne sherbim civil
Drejlori I ASPA-s emerohet dhe lirohel ne detyre sipas kritereve dhe rregullave Ie percaktuara
per anetaret e trupes se nepunesve c ivile Ie kalegorise se lartc drejtuese Perjashlimisht deri ne
moment in e fillimit Ie efekteve Ie kelij ligji drejlOri I ASPA-s emerohel me vendi m Ie Keshi llil
te Ministrave me propozim te Ministr e Brendshem
Nepunesil e ASPA-sderi ne momentin c IIUjmit te efekteve Ie ketij lirui emerohen nga Drejtori
I ASPA-s s ipas procedures se Kodi Ci vil Keshilli 1 Minislrave miraton rregullal e holl esishme
per menyren e organizimit dhe funksionimit Ie ASPA-s
Programer e formimit profesional
AS PA ka per delyre leofroje formim profess ional nepermjet perfshirjes se programeve Ie
meposhtme
a) Program Ie foonimit Ie thelluar n~ baze Ie Ie cilil formohen kandidalel per anelarel Ie
TNO-s (niveillarte drejwes)
b) Programe Ie formimil t~vazhdueshem ne baze Ie Ie cilit trajnohen ne vazhdimesi dhe
n~ lidhje me punen e nepunesit civil te te gjitha kalegorive si dhe cdo indivit tjeter
j ashte sherbimit
ASPA ofron mundesine e pergal irjes paraprake Ie kandidateve per te marre pjese ne
konkurrimin e hapur per kalegorine ekzekutive kundrejt tmires
ASPA realizon sludime dhe bOlime ne fushen e administrates publike Sludenlel e AS PA-s te
perzgjedhur nga shoqeria c ivile bisnes i apo individi jashlc sherbimil civil detyrohel te paguajne
larjf~ Keshilli I Ministrave miraton lariftin perkmese per cdo trajnim
44
KREUV
5 RREGULLIMI I MARRDHENIEVE TE IU NES NE SHQIPERI SIPAS KODIT
Til PUNES
51 Kodi I punes dhe rregullimi I marrdhenievc te punes ne administraten publike
Marredhenia e punes ne vendin lonerregulohet nga Kadi I Punes I Republikes se Shqiperise I
cili eshte li gj i kryesor per rregullimin e ketyre mltl rrdhenieve ne dispozital perkatese te lio Per
te kl ptuar memire gjendjen e egjislacionil shqiptar pqr marrdheniet c punes eshle e nevojshme
Ie bcjme nj l anaiize te pergjithshme Ie legjislacionil perkates Ky Kod eshte krijuar me qellim
Ie rregulloj marrdheniel e punes ne tregLlll e ekonomise private dhe iniciatives se li re Ne
sekto rin publik prob1emet pcr zbatimin e krit ereve dhe kushteve ligjore pcr lindjen zhvillimin
dhe perfundimin e marrdhenieve Ie punes jane Ie vogla Kodi I Punes parashikon nje
serhregu llash ne mbroj~e Ie punemarresve sin e mstin c fillimit vijimit dhe Ie perfundimit te
marredhenies se punes Kodi parashikon nje rregulJ te posacem per rastet kur punedhenesi eshte
organ J administrates pubJike gjithsesi ky parashikim duhet te kuptohet sakte nga vete organet
dhe ndoshla Ie shoqerohet ed be me lTegullime I~ tjerf Ie posacme per administralen pllbJike
Nje analize e tilleeshte hapi I pare per I ~ evidentuar boshlleqet dhe problemalikm qe ajo mbar
Gjithashlu nje an aJ ize e tilleeshtc e nevojshme per Ie ku ptuar nese prob lemet e qendrueshrnerise
pavars ise ose meritokracise ne administraten pub like rrjedhin per shkak Ie mangesive ligjore apo
moszbatimin korrekl Ie Jigjit
42Kodi punes rregullon Ie gjilha marredheniet e punes ne administratcn publike me perjashlim
Ie marrdhenieve Ie punes Ie personave punesimi I Ie cileve rregullohet me ligj t~ vecante pra Ie
gjitha marredheniet e punes ne organet e administrates publike qe nuk I nenshtrohen nje
rreguHimi Ie veCaJ11e me li gj do Ie rregiullohell sipas dispozilave Ie ketij Kodi Madje ky Kod
parashikon qe per as sa ligji I vecante nu k parashikon zgj idhje per problemet e lidhura me
marredheniet e punes perseri do te gjejnc zbatim ne di spozilat e Ketij Kodi
lt0 ligji nf 7961 dal e 127 1995 Per Kedin e Pun es n~ Repu bliken e ShqiperisE I ndryshuar
4 1 Or Eralda Ca ni Anarize e legjislacionit mbi marrdhenel e punes ne administraten publike ne Republiken e
Shqiperi~e ne kuadrn e projektit te qendres AKSES ALBANIA Per nje administrate publike tre qendrueshme dhe
profesionale ~ mbeshtetur nga Ambasada Gjermane ne Tirane dhjetor 2009 41Neni 4 I Kod te Punes
45
Ky Kod 11 ~ kreun JIl Ie tij parashikon oj sere pari mesh mbi Ie eilal mbes hteten marredheniet e
punes Edbe pse parimin e konkurrueshmerise apo Ie trasparences nuk e permend lie nenin 11 Ie
tij parashikohet se normal e se drejtes Ie d iet rregullojne marrdhenien e punes kane perpares i
qe edhe veH KushlelU ta parashikon oe nenio 11 6 Ie saj Kod i rendi Kushtetuten Konvenlat
Nderkomelare It ratifikuara e me pas li gje Ie tjera duke renditur Ie parin nga 10 Kodin e Punes
Pra perforcohet edhe nje here rregullimi qe Kushtetuta parashikon ne neni n 107 qe marrdhenia e
punes per nepunesit civ il publike bazohet ne lrasparence konkurrueshmeri e profesionalize m
52 Lidhja e kontrates se punes
Kodi I punes ne nenio 19 Ie tij parashikon qe lindja e marredhenies se punes kryhet nga
punedhenesi I ci li puneson ne menyre Ie drejtoirdrejte punemarres in Ky punedhenes perdo r
zyra shtett~rore Ie punesimit ose agjensite priva te Ie punesimit per le punesuar punemarresjn ky
parashikim eshU h~H1lmr me qeJlim qe tu sherbeje person ave juridik pr iv m Ie cilet mund Ie
zgj edhin me sa duke rregLdlal e lyre Ie punesimil te pu nonjesve Ie lyre [ referuar nekuadrin e
detyrimil kllshtetues pe r konkurrucshmeri dhe tra sparence pcr punonjes it e administrates publike
bull ky rregullim do Ie s ilhe konfuz ion dhe paqanes i Pm ka nevoje qe ky Kod meqeeshle li g baze
edhe per marrectgheniet e punes ne admi nistraten publike bull te specifikoje nje rreguHim Ie posac me ne kontrat en e punts apo edhe referimi tck e ashtequajtura kontrate kol ektive e
punes Sigurisht qe cdo rregu lli m qe do te bellej me akt Ie posacme li gjore e vecnneri sht
nenligjore do Ie ishl e I delyrueshem per lidhjen e nje konlrale punesimi Gjithsesi s ic ulna
edh e me la rt profesional izmi apo kerkesa per kritere Ie cakluara piir punesim Kodi I punes Illik
e percakton si kriter punesim i
53 Kohhjatja e marredhenieve te punes
Marresheniet e punes sipas Kodit teP unes lidhen sipas nj e kohezjatje te pacaktuar dhe nje
kohezjatje te caktu ar 43 Kodi me qell im krijimin e rnarn=dhenieve Ie qendrueshme tepunes
parashikon qe si rregul kontrata e punes lidhet per nje periiudhe te pacaktuar Nese
konlra la e punes do le lidhel per nje periudhe Ie cak tultlf kjo duhel jus lifikuar per arsye objekti ve
o Kreu XIV neni 140 I Kodit te Punes se Republike$ $e Shqiperise I nd rysh uar 2003
46
qe lidhen me nar yren e perkoheshme Ie detyres nJ Ie eilen punemarresi do lepunesohet 44 T~
gjitha rregullimet mbi kohezjaljen e punes kohezjatjen ditore ne pune 45 pagesen pushimin
Javor e vjetor punen e nates apo kohe feslash dhe pagesen per Ie detyrimin per kuaifikim
punonjesish elj jane rregullime Ie eilel pltl dysh im mundesojne nj e status Ie caktuar te mbrojtu r
Ie punonjesit per punen qe kryen pushimin qe duhe Ie kete si dhe pagesen qe duhe Ie marre
per punen qe kryen Mund Ie permenden (dhe nje sere nenesh Ie ketij ligji qe synojne
rregu llimin e sigurise dhe mbrojtjes Sf shendet it ne pune si psh Nenel 39-75
Ne pergj ithesi keto rregullime duke qene edhe ne Iefiektim te traktateve Ie m iratuara nga 46IL0 dhe ratifikuara ga Shqiperia ne te njejlen kohe refleklojne edhe shu me prej dire ktivave
Ie BEmiddotse
Te lill a mund tepermenden
47Direkl ivat 2003 l Ee e parlamentit dhe Keshi llit Ellropian Mbi aspekte Ie caklllam Ie oreve Ie
punes
Direclive e keshillit 9 1533 EC vi lil 99 1 Mbi del yrimin e punedhenesve per te informuar
punemarresit mbi kushtel e kontrates apo Ie marrdhenieve Ie punes
Oirektivat 781 EC vi lit 2000 Krijimi I nje kornize te pergjithshme trajtim I barabarte ne
punesim dhe pro fesion e e ila kerkon Irajl im Ie njejle Ie personuve pavars isht nga bes imi felar
paaftesile gj inia orienlimi seksual elj ne marredheniet e punes apo profesion dhe ltlnetaresite
ni orgMizata te caktuara
Nje organ I administrates publike krijohet per Ii sherbye r nje interes i public Ie eaktuar dhe
z1konishl organet e adminjSlr31iS publike krijohen SI persona juridike me akte liampjore per Ie
ekzisluar per nje periudhe Ie pacaktuar kohe ose ne raste Ie caktuara per Ie traj tuar ceshlje per
tC eilat vendoset nje kufi koh or I cfl ktua r4 ~ Edhe ne rltlSle Ht ill a si kjo e fundil akli li gjo r apo
Neni 140 I KPU NE5 parashikon se U nese koheljotja nuk percokrohet me sokresi ngo paler gjare idhjes se kontfoftS ojo ((ojtohe si kontrote me periudhe Ie pocokruor ~5 ligji nr 136 viti 201 5 per disa shtesa dhe ndryshime n1 ligjin 7961 te vitit 199 5 te Kodi I pun~s 1Republikes se Sqiperise i ndryshuar ~o Organizata nderkombtHare e punes ( ILO) n Directive 2003 EC of the European Parlament and of the Council o f 4 November 2003 ~ permbl edhje informacionesh rreth marrdhenies se punes Feri ona Cato
47
nenligjor nuk parashikon kohezgjatien e vele organil administrative Nt ligiin per stat us in e
nepunesil c ivil parashikohen komilele ad-hoc Ie eila jane krijime Ie perkoheshme Ie posacme
Ie krijuara me qellim menaxhimin e testimeve Ie kandidateve pef nje vend pune pjese e
sherbimil civil Po ashtu mund Ie kete organe Ie (ilia Ie administrates publike qe traj tojn~
ceshtje Ie tilla por qe shuhen mbas mbarimit Ie funksionit pqr Ie ei len jane krijuar r sh kemi
organct qe trajtojne ceshljcl e kthimit dhe kompesimillc pronavc Kjo ceshlje kil dhe kufi zime Ie
caktuara nga vete ligji
Megjithate ne rustin e pare behel Ijate per nje pune shume Ie kufizuar ne kohe( nje dilore ose dy
dilore) ne rastin e dyte behet fjale per nje ceshlje edhe pse mund Ie kete kllfizimel e veta ne
kohe mund Ie zgjasi per vite me rradhe Pra kontratCl e punes neorganet e administrates rubJike
duhel Ie jene me nje kobezgj atje Ie papercaktruar ne Ie shumten e rasteve Sigurishl nese
natyra e punes apo detyres do Ie ishte e perkoheshrne edhe kohezgjatja e kontrates se punes do
Ie ishte e kufizuar edhe nese behet jale per marredhenie pune ne nje organ admil)islrativ qe
nuk esille I perkohshem Nje interprClim I till lmbetet edhe ni ate qe admini strate publike per
nga natyra e saj eshte e qendrueshme dile e vijueshme Gjithashttl nj e intepretim [ till1 do Ie
ishte ne perpulhje me direktival e Komis ionit Europian qe kerkojne nje justilikim per
pefdorimin e kontrata ve aflltshkurtra duke I kerkuar shte te ve anetare( nuk eshle e
delyrueshem) q~ Ie konsuhohen me grupel e inte resl dhe Ie marrin masa lidhur me kelt 5i
a) Justifikime objekti ve per rinovime konlratash dhe marrldhenieve Ie tilla al~lshkunra
b) Percaklimi I perseriljes qe mund Ii behe t konlrates afalshkurte r
Kjo directive duke kerkuar nje rregullim te percakluar Ie Ii lie qe orienlon gjilhe marrCdhenicn e
punes drejt qendrueshmerise net per polilik~n qe BE-ja ofron pel nje marredhenie Ie
qend rueshme pune
54 Perrundimi I marrdhenieve te punes
48
Kodi I punes parashikon 49 qe marredhenia e punes perfundon me zgjidhjen nga njerltl pale e
kontrales osekur ka perfunduar afati I percaktuar ne kontrate
Kohezgjatja e nje kontrate tregan vazhdimesi e nj e marredhenie pune pra qendrueshmerise po
aq percakton edhe leresine e rreguUave qe do Ie ndiqen ne rastin e zgjid hjes se saj perfundimi I
marrdhenieve Ie punes regullohet nga Kreu XIV I Kodil Ie punes Kontrala e punes me
kohezgjalje Ie pacaktuar perfundonn kur zgjidhet nga njera pale ose ka perfunduar afati I
njoftimil sine rastin e nje konlrate me tlfat ashlll dhe pa ann kontrata mund Ie zgjidhcI me
arsye duke respekhlar proceduren e parashikuar nga raSle e zgjidhjes se kOfllrales me arsyc s i
dhe procedura e kisaj zgjidhjej e
Fillirnish t respeklohet afmi 1 nj ofiirnil per zgj idhj en e kontrates 1 ei li shkon nga dy deri ne tre
muaj ne vares i Ie s ituatave Ie caktuara Ie parashikuara50 ne nenin 143 Ie Kodi te Punes ku
Iheksohet
I Pas kohes se marrjes ne prove per Ie zgjidhur kontraten ne periudhe Ie pacakwar pale
duhe Ie respektojne nj e flfal njoftirni prej nje muaji gjate vilil Ie pare Ie punes prej dy
muajsh per dy deri ne 5 vi tet e para Ie punes nde lsa prej 3 muajsh pe r me shume se pest
vjet pune
2 Keto afate mund Ie ndryshohen me marreveshje me shkrim ose me konlrate kolektive Ie
punes kur Pllnemarresi ka kryer deri nc gjashl~ mll aj pune afati Injoftimit nuk mund
Ie jeleme pak se dy jave Afa li J njonimit eshtejo me pak se I muaj kur punemarresi ka
kryer me shume se 6 muaj pune
3 Afati 1 njoftimit per zgjidhjen e konlrates zgjalel si pas rastit deri ne fund te javes ose deri
ne fund Ie muajiL Zbatohet I njejti regu]) kur afati I Iljofiimit pezullohet gjateperiudhes
se paa ftes ise per pune shlatzani se ose pushime ve Ie dhena nga punedhenesi
4 Kur njera pale e zgjidh kontraten pa respektuar afatill e njo flimit zgjidhja Irajtohel si
zgjidhje me efekl le menjchershem
bull9 Neni 141 I Kodi I Punes I republikes se ShQiperise
00 Neni 143 I Kodit te Punes te Republikes se Shqiperise
49
Pasi parashikohet respektimi I afati dhe procesi 1 informimit Ie arsyes dhe shpjegimit e situates
Kadi parashi kon perfundimin e marredhenievc Ie punes ne situata tejustifikuara dhe parash ikon
ne cdo here qe do Ie kele perfundimin e lyre normalisnt ky Ie jete edhe per nje arsye Ie
arsyet uar apo tejustirikuara
Nje percaklim I shkaqeve Ie arsyeshme nuk mund Ie behe ne Kad pork y [ fundit merr pers iper
Ie sherbeje 5i nje kufi zim I abuzimeve me kufirin e Ie arsyeshme Ne kete ne nenin 146 Ie
Kadi H~Punes pamshikohen s ituala qe konsiderohen 5i shkage Ie arsyeshme par edhe s ilUale Sl qe konsiderohen 5i shkaqe Ie paarsyeshme Ie zgjidhjes se kontrates se punes Neni 146 Ie
Kadit Ie Punes CilOhe qe zgjidhja e komrates nga punedhenesi kons iderohet pa shkaqe te
arsyeshme kur a) punemarresi ka pretendime qe njedhin nga kon trata e punes b) punemarresi
ka ~rmbushur nje detyrim ligjor c) kur behet per mot ive te pan dash me nga personaiteti I
punemarres jl por qe ka lidhje iegjilime me Ie drej lin e punes dhe raportet e saj Konsiderohen Sl
moti ve t~ tilla raca ngjyra seksi mosha gjendja civile detyrimet ramiljare besjmi retar
bindjel politikc kombesia gjendja shoqerore
Kodi 1 PlUleS ofron gjilhashlu edhe nje percaklim Ie pergjithshcm te institutit Ie situatave Ie
juslifikuara Neni 153 Ie Kodil Ie Punes vle reson 5i shkaqe H jus ti fiku ara rrelhana e rcnda qe
nuk lejojne s ipas parimil Ie mirebes imit Ii kerkohet alij Ie ka zgjidhur kontraten gt vazhdimin e
marrdhcnieve te punes apo dhe raste kur punemarres i shkel detyrimet kontrCl ktuale me raj Ie
lehlc ne menyre Ie perserilur me gjithe paralajmcrimin me shkrim Ie punedhenesit Kuptmin
e rret hanave terenda apo fajita Ie ehle te pers~rilur pale do (ju duhet ta interpretojne s ipas rasti
dhe eshte gjykata ajo qe vend os nese ekzi stoj ne apo jo shkaqe te tilJ a Ire justifikultl ra per
zgj id hjcn e kntmtes
Nese zgjidhja e kntrates rezu llon te jete jo nerespeklin e procedurnve Ie parashikuara apo jo per
shkClq e te arsyeshme I j ustifikuara punemarrcsi ka Ie drejt e Ie paraqese pad ne gjykale kunder
punedhenesit brenda 180 diteve nga d ita e perrundimit Ie arati te njoftimit Kodi parashikon se
zgjidhj a e kontrates pa shkaqe Ie arsyetueshll1e eshle e pavlefshmePunedhenesi qe ka zgjidhur
kontraten dHke mos respektuar aralete e njofl imil duhet Ie paguaje si rregull dernshperblim nje
~ l Neni 146 1 kodile punes te Republikegt se Shqiperise
50
page prej 2 muajsh Zgjid hia pu shkaqe tearsyeshme sjell edhe demshperblim deri ne I vii page
Madje kodi parashikon qe kur ka nje vendim Ie formes se prere per Ie riklhyer punemarresin ne
vendin e meparshem cpunes punedhenesi eshte I detyruar ta zbatoje
Referuar kelij punimi cka u citua me lart Ie gjilhe keto aspekte ligjore si dhe polilika qe
ndermerr shteti ( qeveria ) Juajne nje rol Ie rendsishem ne mbrojtjen e punemarresve per Ie
ruajtur vend in e punes ( duke siguruar nj e kontrate afatgjale Ie punes ) gje e cila ~jell nje lTitje te
punesimit thene ndryshe duke mos ndryshuar shirrat e papunesise ( nje nga s frdat qe perballet
shleli shqiplar)
51
Konkluzione
lDuke II bazuar ne cfare II trajtu3 ne kiW punim kam evidenHlat qe pavars isht rolit Ie shtetit q~
shikohet qe ka sjeJl e reform a ne vazhdirnesi per nitj en e nive li Ie Ie pun ils ua rve nepermjet
politikave Ie nderrmarra eshte e nevojshme qe Ie merren masa Ie ndryshme duke j u referuar
dhe akhl aliletit Lehtesi sht mund te arrih et nekon klu zion se rritja e vi velit Ie papunesise mund
te arrih et nepermjet nde rmjetesi mit qe ofroh et nga zyrat e punesimit ose nga agj ensite private
Ie punesimi t
2 Fo rm imi profess ional du het Ie permiresohel dhe Ie shtohet numri lIe trajnuarve cdo vii ne
baze te kerkesave Ie punes per lI oj in e pro fesionit
3 Dun e levazhdoj c zbatimi I program eve te nxiljes se punesi mil du ke siguruar kllalifikime
sidomos per temral d be grupel e vecanta
4 Nje mbeshtetj e Ie vecante duhet lekt~n e bisneset Ie ei let ofrojne punesim bisnese t fa miljare
si dhe scktori I turi zmit te eilet mund te punesojne nje nurner Ie madh punonjes ish
5 Nxilj a e progrcuneve per prnkl ike e Ie sapo d iplomuarve duhelle zgjerohet ne cdc instilucion
dhe ne cdo d rejto ri admini strate publike gt pa lent menjeane dhe kompani te medha duke krijuar
me ta nje forme bashkpunimi per punes imin c praklikanleve me Ie mire
6 Gjate vit eve Ie fu ndit prezenca e shtetiljo vetem qe nu k eslllezvogelll3r por perkundrazj eshte
zmadh uar ajo efa re ka ndryshuar eshte roli I tij menyra e nderhyrj es dhe doza e ket yre
nderh yrje duk e bere Ie mun dur mundesine e rriti es se pllnesimit dhe kualifikimit Ie personave Ie
punesuar dhe tl papunesuar qe pres in te integroh en ne tregun e punes
7 Kodi I Punes I Republikes se Sqi pe ri seeshte nje baze e e mire mja rtueshme per rreguilimin e
marrdhenieve ne kCli sektor nl kete kod re Oektohet drejlpersed rej li fryma dhe gama e parimeve
me Ie nj ohura qe vij ne nga konven ta nderkombetare dhe Euro piane per Ie drej tat e njeriuL
52
8 Pervec rreguHimit qe [ ben Kodi [ Punes kerni edhe veteBrenda sektorit public rregll l ime per
ate instilueione Ie eilat hyjne ne fushell e veprimi t Ie legjis lacionit Ie sherbimit civil dhe keto
marredhenie rregu ll ohen me ligjin nr 152 20 13 Per Nepunesit Civ il Edhe pse jemi nj c shIel
I vogel me nje admini strate te vogel pu blike dhe me nje numer te kufizuar Plillonjesish pu blic
ky sektor eshte du ke kal uar neper reform a dillamike ne lTUgen drejt integrimit Europian
9Ne vendin tone duhe l Ie propozojme ndryshime dhe permiresim Ie qeve risjes 5C sek lo rit public
dhe sherbimeve publike p~ dysh im qe duke iu referuar s ituates aktuale problemmike sek lo i
public duhet Ie beje ndrys hime sin e funksionim sin e ndertimin e saj Ajo duhet tejete e
mbrojtllr nga levizjet po[itike Ie punonjesve ne menyre qe Ie ruaj kualitetin e kapacitcleve
llJ erezore
S3
Bibliografia
1 E drejla f punes prof fir KiltreI Cela bolim IV ~ stlepia holuese liar Tirane
2 E (rejta e kralwsllar e punts proftlr Kudrel Cea
3 Directhe 2003 EC of he European Paramenl and 0 he Council of 4 November 2003
4 Lligji lu82 tlati 0907 945 Mbi knllen e sherhimit mhrojljen dlte shperblimin lie pune
5 Ligji IIr 527lktle 2508947
6 Ligj nr 2250 dali 030SJ956 Mbi Kodin e Punils Ie Repuhlikiis Populore Ii
Shqiperise
7 Ligji I1r136 dale 512 2015 Iper disa shlesa dlte Ildryshime nit Ligjin fI 7961 dali
12071995 Kodl J plles I ShqipiJr i ndrysltuar
8 Ligjil152 dale 2013 Pilr IIilpfinesin civil
9 Stalstika e fregut Ie plllles 2014-2015 SheThm Komhiftar I PUl1esimit
)0 Slrnlegjia e plllleimit 2007-2013 Millistria e Pun es rifle Ceshljes Sodale
11 Tregu 1 pUlles AklllaJ Shirbimi Jltombelar I Puniisimil
12 Slalisliklllejorces se punes lOIS INSTAT
13 Slralegjia ombilare per pniisim 2014-1020
14 Slralegjia difrseJaorjale e reformes lie a(minislrolen Publike (SNRA P) llii kUlJdii Ie
slralegjise JoIIbilare pir tviflim dll t illltgrim (1009- 2013) Tirane SMalor 2009
15 Slralegjia per PUllesim dlle Aflisi fLO 1013-206
16 Draft document Mbi fiji igjii Ii ri per sllirbimin civil ni SIIqiperi f pergalitur Of
Zlrani SIIapo ne basltkipunim me Dr Hails -Achim Roll kOllsulenli Ii Sigma me
kerkese Ii DAP 1 letor 2010
17 Giuseppe Casale Service public reladole eork
S4
J8 Josep Tenkormrg bullbull hi comparaillt Qvervieii Geneva August 2008
9 Annizi e legjisaciollit mb marrdhiilliel e punlis ne administraten publike ne
Republiken e Sltqiperise lie kuadrin e projektit Ii qelldres AKSES ALBANIA
Pernjii administratil pubike Ie qiil1drlleshme dlle proesiollale mbiJihlellir IIga
Ambosnda Gjermane Ili Tirone dhjelor 2009 puno Dr Eralta Can
20 Komieli Shqiptar I Helsiki Sifuala e diskriminimit lie procesill e lorgimit ngo
plla ni Shqipilri Tirane dlljelor 201 I
21 SlalisiNa lujuri IIga kOllfenmea e reafizuar ngn qelldm ISU JtlriJ me feme
Zbnim J ligjit lie mbeshlelje Ii qiimrueshmerisi dhe rriljes sit perjorm(mcifs ni
Administraten Pubike
22 KlIshJetuta e Shqiptrisi
23 Marrdhellia e pultes FerioJlQ Calo
201 Kerkime mbi fregull e pUlles Jonida IoxhoJi
25 KOIi (ok Idrej~sla~qjp-(J -tJXl
26 Shlefiweborg
27 llllervisffr lie ~lil1islrillit e punts dlle Ceshtjevt Sociole me feme Nxitja e pllll ifsimil
dhe polifika Ii tjera per IIljell e papllnesisl
55
- --------- -- - -
popul lsia ne moshe pune zinte rreth 57 Ie te gjit he popullsise Mbi 53 Ie popullsise ne moshe
e zinin meshkujt Ne qylel ishle perqendruar vetem38 e popullstse ne mashe pune Ne
vilin 1989 numri I Ie punesuarve ne vendin tone ishle gatl 15 milion 54 e tyre ishin meshkuj
rreth 80 e populls ise ne moshe pune punonle pjesa Ijele r ndiqte s(udimel kryente sherbimin
ushtarak ishte e paafie per pune etj
Shkalla e pjesemarrjes ne pune sipas gj ini se ish Ie e barabartt per te dyja gjinile rreth 77
Sipas vendbanimit ky tregues ishte respekt ivisht 77 ne qytct dhe 8 1 ne fshat Popullsia ne
pension pleqerie perbenle rrelh 12 Ie popullsise ndersa ne moshen 15 vjec elan ne vitin 1989
karakteri zohej nga nje nivel I larte punes imi veeanerisht ne zonen fshatare te vend it Meshkujt
zinin pjesen me Ie mad he Ie Ie punesuarvc mbi 53 N ive li r papunesise edhe pse I padek laruar
ngn fakli f s istemit Ie atehershem ishte rrelh 7 ( kerkirne Jonida Hoxhalli)
41 Politikat e Iregut Ie punes ne vitet 1990-2015
Dekadat e fundit so llen per vendin tone njendrysh im rrenj esor ne rushen polilike ekollomike
dhe socia Ie Kalimi nga nje s istem polilik komunisl ne ate demokratik e vuri vendi n tone perpara
nje prove Ie madhedhe teper Ie veshtire qe ishle krijimi J nje baze ekonomike mbi Ie eifen do
te mtgteshtetej s islemi I ri
Gjate vitit 1990-199 1 u be nj e perpjekje qesistemi I ri qe po vendosej ne Shqiperi do zhvillohej
duke ruaj lur bazen e vjcler ekonomike bull e cila mbeshtelej te rres ishl ne pronen shlelerore Per
shu rne nd t rrrnarrj e 1I lejua Vetadministrimi ne menyre qe alo te kryeni n aktivilet ekonomik te
pavarur Ne kushte konkrete kjo ishte e pamundur pasi ekonomia e centrali zllar nuk ofrante
pavarsi ekonomikeme ndryshimin e siSlemit polilik brenda venditme zhvillimet e reja polirike
dhe ekonom ike ne te gj ithe rajonin e Europes Lindore dhe Qendrore ekonomia e vendit [One u
ndodh perpara nj kolapsi Ie plole ku shume ndermarrje u mbyllen per mungesen e mjeleve
financiare Shteti duke mos I parashikuar pasoja dhe duke u gjetur I papergatitur perballe nje
s ituate ekonomike dhe sociale shume Ie veshtire vendos i Ie paguante 80 Ie pages Ie gjilhe
punonjesit e ndcrrmarrjeve Ie mbyllura Kjo coi ne prishjen e ekuilibrit financiar dhe ne futjen e
vendi ne krize Para kesaj situate u shlrua si domosdosillneri ndryshimi I bazes ekonomike
14
duke percaklllar si hap Ie pare privatlzimin e shpejte dhe te thelle Ie ekonom ise per Ie kalua r
nga prona s hleH~rore ne rilindjen e prones private
Procesi I privalizimit nl vend in tone ishte nj e process 1 ampj ate dhe 1 vesh tire 1 ciJi vazhdon edhe
SOl ai fill oi me privatizimin e tokave blljqeSOre duke vazhduar me pas me privatizimin e
njeslve tregtare me shumic(~ dhe pakice me privati zimin e apartamenteve shtelcrore me
privatizimin e nderrmarjeve Ie vog la e te mesme e me pas Ie medha
Te gjilha keto ndryshime palen nje ndikim Ie madh ne Iregun e punes ne Shqiperi Perpara kesaj
si tuate u shtrua sl domosdoshmeri ndryshimi I bazes ekonomike duke percak tuar si hap Ie pare
privatizimin e shpejte dhe Ie the lle Ie ekonomise per Ie kaluar nga prona shlelerore ne rilindjen
e prones pri vate
Me fillimin e trasformimeve rrenjesore ekonomike ne vend drejl ekonomise se Iregulle lire edhe
tregu I punes filloi Ii nenshtrohej ligjit Ie kerkeses dhe ofertesShleti gjale ketyre vi teve ka qene
ne procesin e zhveshjes s i pronar dhe puned henes r vetem rol te cilin e ki shle ne s istemin e
ekonomise se centralizuar Shteti fillo i Ie dale si rregullator I marrdhenieve Ie akloreve (
punedhenes - punemarres) Ie ketij Iregu Ai e realizoi ketc nepennjet nderlimit dhe aplikimil Ie
politikave telij ne kel t treg pune ne tregun shqiptar Ie punes ashlu s i edhe ne vende Ie tjera ne
mbare Europen u zhvi ll uan dy 110j polilikash ajo aktive dhe ajo pasive Por ajo Ie e dallon
3teeshte raporti qe ekziston midi s ketyre dy politikave Tek ne ky raport ka qene plotesishl ne
fa vor Ie pOlitikes pasive duke iu re reruar ( pageses se te papuneve dhe prognuneve U tjera
mbeshtelese me Ie ardhura) Kjo ka ndodhur per kelo arsye
I Kjo mase ishlc inllnediale dhe mjafl e rendesishme per Ie mbeshletur re formimin
ekonom ik sic ishle mbeshtetja malerjale per Ie papunel e shumte dhe 2 duke ju referuar
kostos pare kjo dhe nga eksperienca bOlerore del se po litikal aktive kane kosto me Ie
ku sh tueshme sl ato pasive Gjale ketyre viteve pervoje Ie aplik imil Ie pagesave Ie
papunesise si mast pasive u vu re qe ajo shoC]erohej me Ire ane negative
E para ulja e kontributil neeko nomike komoclare
2 E dyte ndikimin negative lek I papuni duke u Jargu ar nga tregu I punes dhe
3 E Irela nxiljen e punes ilegale ( ne Ie zeze)
15
Keto anenegmive qe permendem mundohen Ii redukloj lle politi kat akti ve Ie tregut Ie punes Per
kete arsye duke filluar nga viIi 1993 u eshte dhene perparesi pOlitikave Ie tilla Ie aktive te lregut
Ie punes s i sherbimil Ie ndennjetes imit pe r pune forrnimil insliluc ional klubeve dhe
inkubaloreve Ie bi snesit krijimit Ie vendeve Ie reja Ie punes ne komunitet Proble mi kryesor 1
c ili duhej perballur shume shpesh ampjale zbalimil Ie ketyre programeve ka qene pyetja se sa
perfitojne Ie papunet nga keto politika Pervoja boterore ka treguar se motoja kryesore ne kele
drejlim ishtt~ se
Politikat akt ive Ie punesirnitjane mja ft te rend es ishme per ne per shkak Ie kOSlos se lyre Ie larte
alo I ne nshtro hen nje seleksionimi paraprak duke u dh~ne prioritet atyre qe e shlyejne velen sa
me shpej
Nga anali za e situates se tregu t Ie punes rrelh vi leve 2007 -2010 verehel se punesim i ne seklorin
shleteror ze perqindjen me Ie ulel Ie punesimi gjithsej Shkalia e papunes ise eshle me e larte ne
g rupmoshal e rej a dhe zona veriindore ka nivelin me Ie larte tt papunesise pasi kjo zone nLik ka
qene e ane Ie rikuperoje aklivilelet ekonomike Ie humbura pas viteve 90 Pihrisht duke njohur
ktle situate edhe nderhyrjet jane fokusuar nl hartimin dhe zbatimin e programeve specifi ke te
nxiljes se punesimit per kategori Ie tilla si Ie papune afatgjate Ie rinj qe hyjne per here te pare ne
tregun e punes gra qe i perkasin kategorive ne nevoje si gra klyefamlljare vikl ima Ie (ra li kut
apo dhunes ne familj e gra rome etj Ie cilal e kane Ie veshtire tt integrohen ne tregun e punes si
dhe zgjerimin dhe pe rmiresimin e formimiL profesional
lore dhena mbi numrin e Ie papuneve dhe Ie papline t qe marrin pagese papunesie s ipas
Regj istrimi i Ie papuneve ne zyrat e punesimil behel ne baze Ie VKM Nr70 dale 1102 1999
Per eviden timin e punekerkuesve Ie papune ku sipas pikes 4 dhe 5 te kelij vendi mi ne Zyral e
Punesimil regj istrohet sl i papune 9do person ne moshe pune (nga 16 vjec deri ne moshen e
pensionil) i cili paraqilet prane zyres se plines imil dh e deklaron se nuk eshte ne marredhenie
pune ase nuk eshle i vele -punesuar par gjilhaslnu eshle ne ke(kim te nje pune 1I Sipas ketyre te
dhenave rezulton se ne fund te 201 3 tejene Ie regji struar prane Zyrave Ie Punes imit 144427
punekerkues Ie papune ase 2600 vele me shume sc ne Ie njejlen periudhe te Vil il tt kaluar
10) Programi Ko mbetar statistikor Zyra Rajonate e Pune$im it 11 Programi Kombetar I punesimit ( Statistikat nga lyrat e punesimit )
16
- ----- -
Tabl Numri i Papuneve ne vite te rregjistruar
Vilet 2009 2010 2011 2012 2013
Te papue te
rregjistruar 142 143 142 1418 1444
(nemije)
Ne teresi tregu shqiptar i punesaktua lisht po perbalJet me nje ni ve l Ie ulet Ie pjesemarrjes
veoyanerisht pcr grate dhe Ie rinjle Per me teper papullcsia eshte rrieur ndjeshem dhe shoqerohet
me rrezik Ie larte vazhdimesie per punetoret e rinj Nje karakteri stike tjeter kYge e tregut shqiptar
Ie punes eshte ndrysh imi i madh midis pjesemarrj es se burrave dhc grave ne tregun e punes Per
shembull megjithese pjesemarrja e femrave ne foreat e punes ka pasur progres Ie prej Census i
Ie vitil 2001 mbetet potnuajse 20 pike per qind me e ule sesa per meshkujt Shkalla e punesimit
Ie femrave eshte gjithashtll shume me e ul et sesa e rneshkujve
17
- -~-
KREUII
2PAPUNESIA DHE PUNESIMI
21Papunesia
Papllnesia s i koncept u be publike ne vendin tone ne vitin 1992 Kyeshte dhe viti qe shenan dhe
nivetin me Ie larte Ie papunesisl ne Shqip(rise ne vile Ky ndryshim ci iesor ne tregun e punes ne
Shqiperi kerkonte medoemos edhe politika Ie reja qe duhej Ie hartoheshin per Ie
institucionalizuar trajtimin e kesaj kategorie Iipopullsise e eila humbi vend in e punes gjalc
ndryshimeve Ie medha politike dhe ekonomike
nNe vitin 1999 ni veli j papunesise U ul oe 184 nga 27 qe ishte bne vilin 1992
Karakteristike e papunesisete ne eshte plt1punlsia afatgjale Gjate vitit 993 papunesia afatgjale
perbente 63 Ie papunesise ndersa ne ditet e sotme shkon ne 80 Ie saj Ndersa papunesia
eshlt me leper fenamen urban dhe renektohel ne treguesi l e papunesise nenpunesimi eshle I
fen omen rural Nenpunesirni sh prehet kryesisht me nurnrin e familj eve Bujqesore qe
mbeshteten nga shteti me ndihme ekonomike te pjesshme Nenpunes imi eshte kryesisht I
pranishem ne zonal rurale malore dhe m~ llheksuar ne veri lindje Ie ShqiperiseDuke mos pasur
burime te tjera jetese pervec tokes bujqesore pjesa me e madhe e familjeve jetoj ne vetem me te
ardhura Ie kufizuara n~ sas dhe Ie nje ci les ie te ule Nenpu nes imi dhe papunes ia e larte jane Ie
pranishrne edhe ne zonat rural e te mbipopulluara nga migracioni 1 brendshem pas vitil 1990 Ne
vitet e para tetranzicionit paplJllesia perfshiu Ie gjitha profesionet dhe ishte e pandjeshme ndaj
nivelit ars imor apo moshes Sipas INSTAT-il ne vil in 199890 e te papuneve Ie
intervistuar kishin arsimin tetvjecar dhe te mesem dhe vetem 7 e lyre kishin arsim te larte
Ndersa s ipas raporteve Ie Minislri se se Punes ne vii in 1990 rreth 97 Ie papune ve afatgjale Ie
rregjislruar nl zyrat e punes kishin arsim tetevjecar dhe te mes~m dhe vetem 3 ishin me
arsim te larte Perballe pasqyres se tregllt te punes gjate 12 vjeteve refundit qeverise shqiptare 1
del pergjegjesia Ie hanoje polilika akt ive Ie tregut Ie punes duke krijuar slruklural perkalese dhe
11 StrategJia e punesimit 2007-2013 Ministria e Punes dhe Ceshljes Socia Ie
18
-- - - - ---
duke hartuar legj islacionin e duhur Ne kete menyre do te mund Ie parandaloje fenomenin e
pnpunesise ne raSI se nuk mund tn eJiminoje ate
22 SITUATA E PAPUNESISit SE REGJISTRUAR
Shkalla e papunesise eshtl nji nga Ireguesit me Ie njohur te Iregul Ie punes i cili tregon
perqindjen e personave te papuni ndaj popullsise ekonomikisht aktive
13Burimet e informacionit per papun ls ine nc Shqiperi jane Ie dhenat administrative (k u
papunesise i referohemi s i papunesi e regjistruar) dhe Ankela e Forcave Ie Punes Sipas
rekomandimeve Ie Orgflnizates Boterore Ie Punes (lLO) dhe 1l EUROSTATmiddotjl Ie papune
konsiderohen person at qe nejaven e references plotesojne kushtet e meposhtme
a)nuk kane pUlluar ruate javes se re ferences (as nuk ki shin nje pune oga e c ila munguan perkohesisht)
b)ishin Ie galshem per Ie punuaT nese do Ii gjenin nj ~ pune brenda dy javeve qe pasojne javen e re ferences
c)kane kerkuar pune nc menyre ltlkti ve gjate periudhes kater javore qe pe-rfundon me javen e references
Zyra e punesimit rregjistrojne si tepapunc cdc perSon ne mosh qe paraqiLet pralle zyrave per IE
kerkuar punc
Sipas te dhenave rezulloll se ne fund Ie 20 14 Ie jeni Ie regjistruar prane Zyrave te Punes imit
144427 punekerkues Ie papune ose 3085 vele me pok se ne fund Ie 2013
PAPUNESIA NDARE SIPAS GJINISE
1 YITET 2010 2011 2012 2013 2014 1 1 1 1 1
IJ Tregu I punes Aktua N Sherbimi Kombetar I Punesim it
19
~~--
Te papune te
rregji struar
(ne mije )
142761 143002 141828 144427 14134 2
Femra 72900 73754 73014 74551 71710
Meshkuj 69861 69248 68814 69876 69632
Ne fund te 2014 rezultojne te regjistruara s i punekerkuese Ie papuna 717 mije pupa ferma ose
51 e totali te pupa~ve Ie regjistruar shifer kjo pak a shume e njejte me ate te nje viIi me pare
Punekerku esel e paplina femra jane kryes isht te moshave mbi 40 vje dhe me arsim cleri ne 9
vje~ar Pjesa me e madhe e familjeve me femra krye familjare kane ni vel Ie larle var rerie dhe
trajtohen kryesisht me ndihme ekonomike
Sales pa punesi 5
ne ndihme ekonomike 70
te tjers 25
familje kryefamilj are 11
20
middot Pupa Ie regj islruar prane Zyrave Ie Punesimit s i perfilUes ose jo nga skemat e mb~slHetjes me
te ardhura i ndajme ne 3 grupe
- Pupa perfitues nga programi pasiv i pageses se papunesise
- Pupa ane lare Ie familjeve ne nd ihme ekollomike
- Pupo I~ Ijere qe nuk perfilojne nampa skemat e mbesh lctjes me te ardhura
Te parune te regjistruar sipas g rupmoshes
Nt qofif se i referohcmi akti vileleve ekonomike qe mosha mesatare e Ie punesuarve eshte 3S
vjefY kemi rushen e informacion it ku mosha mesalare e punonjesve eshle 2S mesalare eshte 30-35
vjet etj
ISSipas Bu letini te TreglJI Ie punes akti vitet ekonornike qe po punesojne me shllm~ sot kerni
fasone ku mosha e Ie punesuarve eshte 35 vjefY kemi fushen e in fo rmacion komunikacionit (c ku
mosha mesalare e punonjesve eshle 25-30 vjec si dhe turi zmi dhe sherbimet ku mosha mesatare
eshte 25 deri 35 vjec
Nje kalego ri tjeter e rendcsishme eshte kategoria e romeve
numri II~ papuneve femra Rome eshle gali I njejle me atyre Ie meshkuj ve Gje qe tregon qe ala
jane fami lj e kryesish l ne ndihme ekonomike sipas sondazheve verne re qe kjo kategori e
popull siseeslnt kryesishl me ars im 9 vjecar qe J perkasin te gj itha grupmoshat Kjo sje ll dhe
arsyen qeeshte pikeri sht arsimi [lyre per III bere shkak s i nje subject [ papunesise
Per kete kategori eshte hartuar dhe Strategjia kombelare per permi resimi ll e kushteve te jeteses
se komunilelil rom sipas H ciles Ministria e Mirqenies Socia Ie moniloroll perfsh irj en e kesaj
kategorie ne politikal shteterore te punesimil Krahasuar me nj e vit me pare vihel re nje rritje e
numrit Ie Ie papuneve rome (me 3) Kjo rritje vi het re ne rajonet e Tiranes Elbasan dhe
Lezhes
u Statistika 2014-2015 5herbiflli ](ombeta r I Punesimit l~ Statistika tregu I punes Sherbimi Kombetar I punesimit
21
-- ----------------shy
Punekerkues me a ftesi te kufizuar
Numri I Ie papuneve me aftesi tekufi zuar ka nje rcnie ne krahasim me vite e meparshme pasi
tashme kjo kadegori eshle bere pje~ e shtimit Ie ox itjes sl punes imille kesaj kategorie Ne vilin
2014 rezullojne tejene indetifikuar dhe regj istruar prane Zyrave le Punesimit rrelh 1732 persona
me allesi Ie kufi zua r ng3 Ie cilet
bull Femraj ane 426
bull Krye familjare 47
bull Moshe mbi 45 vjee 386
bull Me ars im der i 9 vjeesr 695
23 Situata aktuale e punesimit
16Papunesia esht~ nj e problem i madh me Ie cilin jemi p l rba llur ne shqiptaret gj nte ketyre dy
dekadave Ie fundit Te gjitha stud imet ne te rren e konfi rmua n qe papunesia vilet e fundi ka
ardhur duke U fritor Duke qene se shifral C larla H papunesise jane burim i problemeve Ie
shumta ekonomike e sociale gofle per sa i perket indi vidil e qofie per sa i perket shoqerise ne
teresi nevoj a per Ie nderhyre eshle urgjente Ne perpulhj e me vizionin e Bashkimit Europian
Europa 2020 dh e kerkesave per anelares im qe Shqiperia ka ne kele organizem qeveria ka vene
fokll s in Ie puncs imi i mbeshlelur mbi aftes imin e duhur H~ forces sone Ie punes dh e orientimi t Ie
saj drejl nevojave Ie Iregul (e punes
17Nx itja e punesimit eshte nder programet aktive i e ili nepe rmjet sigurimit Ie punes imit Ie
perkohshem apo afatgjate ndikon ne kerkcsen per pune duke rcfl ektuar drejtpersedrejti ne uljen e
papunesisePermes programi per nxilj en e punesimit Zyral e Punesimit nderh yjne rea li sht per Ie
nxitur dhe mbeshtelur krijimin e vendeve Ie reja Ie punes duke bashkepunuar me punedhenes it
dhe nepermjet subvenc io nimit Ie lyre
~~ Ministria e Mireqenies Socia Ie dhe Rinise 17 sherbimi Kombetar I Punesimit
22
-- - -- -- -- - - - ----- - - - -- - -
Gjate viti 2014 sipas vleresimeve Ie marra nga anketa e forcave Ie punes rezlliton qe popull s ia
ne moshe puneeshte (nga 15middot65 vjec) e eila ndahet ne
I Pjesemarrje ne Forcen e Punes eshte 634
2 Shkalla e punesimit eshte 52 3
3 Shkalla e papunesieeshle 174
4 Popullsi inakti ve eshte 366
Shkalla e punesimil (grupmosha 15-64 vje~) tshl e me e larte per Ie punesuaril me ars im Ie lane
(657 ) pasuar nga ala me ars im Ie mesem profesional (65 ) Te dhenfl[ Iregoj ne se ptrqindja
e Ie punesuarve me page eshe me e lart e per personal me arsim Ie larte dhe e kund(rta verehet
tek Ie punesuarit me rlrsim 89 vjecar ku mbizoterojne pundoret pa pagese Ie fami ljes Po Ie
analizojme Ie punesuarit me arsim Ie mesem shkalla e punesimit eshle me e lan e per pe rson at
me arsim Ie mesem profes ional krahasuar me personal qe kane kryer shko ll en e mesme te
pergjithshme perkatesisht 65 dhe 464
Nje ne pest Ie pllneSUa r te grupmoshes 15-64 vjes me arsim 89 vjeltar jane Ce punesuar me page
afersisht gjysma jane punetore pn pagese Ie familjes dhe nje e Creta e lyre j ane Ie velepunesuarPesha qe zene te punesunril me page rrilet me rritjen e ni velit ars imor Nga te
punesuarit me arsim Ie la rte 877 jane Ie punesuar me page dhe velem 46 jane te punesuar
s i punelore pa pagese Ie familjes Tek Ie plinesliaril me ars im Ie mesem profes ional dhe me ars im
te mesem te pergjitnshem perqindjel qe zene te punesuarit me page jane perkalesishl 467 dhe
491
18Gjate vitil 2015 sipas vleresim it te marre nga Anketa e Forcave Ie Punes
Popullsia
529 e popull sise ( 15-65 vjec)eshte e punesuar
112 eshte e papune
359eshte ekonomikishtjo aktive (jashle forcave Ie punes)
18 Anketa e forcave Ie pun6 2015 INSTAT
23
19Meshkuj
605 e meshkujve 15-64 vjec jane punesuar
129 jane te papune
266 jane jashle forcave Ie punes
Femra
455 e femrave 15-64 vjee jane Ie punesuara
95 jane te papuna
45 jane jasluc foreave Ie punes
24Punesimi dhe perfshirja sociale
Deri mi sot u eshte kushtuar shume pak vemendje kostove ekonomike dhe shoqero re 1e
shoqerua ra me numrin e madh Ie punelOreve te zene si pjesetare qe sje llin kontribule ne fnmi lje
kryes isht ne sektorin e blljqesise20Ky fenomen ndikon me shume tek grate dhe te rinjt~ duke
perfunduar shpesh ne nj e cike11e peljetshem Ie varferise dhe perjashl imil social In fonna lileli
eshte i lane kur nil et per kushtet e punes si edhe per punen e papaguar ne familje 21Shumica e
femrave dhe e Ie rinjve kryejne pune Ie papaguar ne familj e Vetaneri sht ne zonal rural e lmpakli
i infonnalitetit eshte pesefish
se pari ai ndikon drejperdrejl tek siguria e punes sepse mungojne konlratat
se dyti ai ndikon tek e drej ta per sigur ime shoqerore te cilal jane shume Ie rendesishme per
mbul imin me sigurimin shendetesor dhe pension in e pleqer ise duke vene ne rrezik jeresen ne nje
periudhe me Ie vonshme Ie jetes
se trcti ai pakeson pagesen dhe burimin e te ardhurave duke renduar mireqenien ekonom ike se
katerti ai ve nje barre ti skale mbi ekonomine nepermje( evazionit latimor
19 Anket3 e fOfcave te punes 2015 INSTAl
ro Strategjia kom betare per punesim 2014-2020 11 Stratesjiltl kombetare per punesim 2014-2020
24
sl pesti ai pengon zhvillimin e tregut ne fushat qe varen shurne nga puna e familj es s i per
shembull bujqes ia
Per me teper ai rril cenueshmerine e femrave varcs ine e lyre ekonomike prej bUfmve si edhe
rril varferine e lyre ne pleqeri per shkak Ie nderthurjes se Ie ardhurave me Ie ulta dhe vileve me Ie
palaa me sigurime shoqeroreshendetesoreJpensioni
Nt kele gjendje nevojilen zbatimi me i fuqi shem i ligiit si edhe ske mat e nxitjes per
punedhenesit per te inkurajuar punesimin formal nepermjet kontributeve Ie zvoge luara ose
stirnujve Ie tjere financiarePerfshirja soc iale mbetet cnde nje yeshtje per I u trajtuar
Grupet si romet dhe personal me aflesi tii kufizuara shpesh jane Icni pas dare dhe polilikm
nuk j ane konkretizuar gjithmone ne perputhje me rrethanat Keto grupe kerkojne polil ika Ie
posuyme Ie hartuara ne pershtatje me karaklerislikal dhe nevojat e lyre persa u perket nevojave
arsirnore kualifikimeve profesionale fuqi zimit dhe punes imi
Punes imi i u rinjve eshte nje yeShlje reale v~aneri shl nese kerni parasysh punen e papaguar ne
familjeShumica e Ie rinjve Ie puneslHlr kryejnc pune informale ose te papaguar ne familj e gie e
eila deshmon per punesim te kufi zuar dhe kush Ie It keqija punesimi Shumica e te rinjve Ie
papllne kane nivel Ie ulel arsimor dhe per personal qe jelojne ne zonal rurale bujqes ia mbetet
burimi kryesor i punes imilFernrat ne moshe Ie re kane nje shkalle Ie njejle papunesie por kjo
fsheh kushtet me Ie keqija te punesimil kryesisht punen e papaguar ne familje qe dukel se eshte
gi thnje ne rritj e dhe pabaraz ite seklOriaJe qe ekzistojne
2lFemra t kane nje shkalle shume me Ie ul el pjescmarrjeje Ie forces se punes si edhe nje nonne
me Ie larte Ie pasivilelit per shkak Ie pergjegjesive ne familje AIO jane te perqendrua ra ne
kryerjen e puneve tipike femerore Ie cilat jane edhe punet me pak te paguara dhe orrojne pak
mundesi per perparim ne karriere Pe rve~ kesaj ka nevoje te ngulshme per rritjen e numrit Ie
femrave ne profes ionel jo Lradic iona le si dhe per menjanimin e slereolipave gjinore ne sisLemin
arsimor Orienlimi i vaj zave Ie reja ne pro fesion e tipi ke laquofemerore )) Ie paguara pak dhe qe nuk
kerkojne shume aftesi rrit hendeklill giinor ne lidhje me pagal dhe mundes ine e lyre per te gjetur
pune ne seklorin informalParaleli sht edhe orienlimi stereotipik gjinor i djemve ne profes ione
U Strategjia kombetare per punesim 2014 -2020
25
ltonashkullore)) rrit rolet dhe normal e gJlnlve dhe po njel loj i kufizon aftesite e
mundshmelpotenciale mas hkullore
Pavaresisht prej nje farl perparimi shuml pune mbetet per te bere ne lidhje me permiresim in e
kapac iteli l Ie Sherbi mit Kombetar te Punes imit (SHKP) ne menyre qe Ie kryejc Ie gj itha
funks ionet e nje sherbim i modern dhe publik ne Ie gj ilhe vendin duke perfshire kelu edhe zonal
rurale te cilnt kane nevoje Ie ngui shme per kt to sherbime
Fun ksionel qe kerkojne vemendje me Ie madhe ja ne
~ nd ihma per Ie papunet pe r Ie gjetur punes im Ie pershl atshem
~ shpallja e punekerkuesve dhe e vendeve Ie lira IE punes
gt leh tesirl1i i levizshmerise se pro fesioneve
~ mbledhja dhe analizimi i in fonnacionil me Ie plole Ie mundshem ne lidhje me ~endjen ne
tregun e punes dhe zhvill imin e saj ne Ie gjilhe vendin ashtu edhe ne deget e ind uslrise
dhe profesione Ie ndryshme
~ hartimi monitorimi dhe vleresimi efikas i programeve qe synojne leht es imin e (ri)hyrjes
ne punes im Ie punekerkuesve ne rrez ik perjashlimi nga tregu i punes
Organizimi dhe zbatimi i permbushjes se funksioneve kryesore duhel reformuar si edhe duhen
caktuar burime Ie mjaftueshme njerezore dhe financi are per Ie siguruar pune neperrnjel zyres
ko mbetare Ie punesimit
25 Faktoret qe Iltane ndikuar ne rritjen e nivelitte punesimit
Nder fakloret qe kane ndikuar ne menyre ledrej lperdrejle ne nive lin e punes imit rendi len
bull Rrilj a e kerkess per prodllkte
bull Permiresimi ileknologjive
bull SITategj ile seklorjaie
bull Levizja demogra fike
26
Rritja e kerkeses per keto produkte
Fluksi I ndert imeve s ine objekte dhe ne rruge vazhd in territet bull gi ithashtu eshle rritur d he
akl iv iteli I nderrmarrj eve Ie indllstri se perplln llese s idomos ala me capital te hllaj apo Ie
perbashket qe punojne me porosi nga jashte duke shfrytezuar krahun e lire Ie punes ne ve ndin
tone Kjo ka bereqe numri I Ie punesuarve Ie jete gj ithmone ne rritje ne keto fusha ne vendin
to ne Vihel re me teper plJnes imi I personave me arsim 9 vj eear ose temesem pa u Icne pas dhe
ars imi profess ional
Permiresimi 1 dukshem I leknologji ve
Vitet e fundi t permiresi met ne leknologji kane sje lle rritjen e proclu ktit me kosto te uld duke
cuar ne rritjen e te ardhurave dhe zgjerimit Ie akti vitetil (shlim punonjesish) duhellheksuar qe
permiresimi I teknologj ise ka sjelle edhe nje reformim lidhur me hapjen e vendeve Ie punes
li dhur me pro fes ioni (IT)
Siralegj ite sckto rjale
Njt priori let I zhvillimit ekonomik eshle shtrimi I rfll geve dhe gocJi nave institucionale gje qe ka
cuar ne rriljen e te punesuarve pa ]ene mbrapa dhc sektori n e turizmit gje qe ka sje lle rritjen e
numri( Ie hoteleve restoranleve dhe Iregti se ne lonal luri slike kjo ka marre nje zampjerim
akoma me te madh gjatc sezonil te veres ku numri I le punesuarve shko n drejt rritjes ndjeshem
Uvizja demografike
Fuq ia punetoTe me banim nHshat kD interes per tll punesuar dhe ky interes vihet re dh e lek
punedhenesit ~r keto arsye
Se pari kjo kalegori pranon Ie punoje me page le uld
Sedyti ne pjesen me te mad he te rasteve subjektet ndod hen prane zo nave ind llstria le te qyteteve
ku jane vendosur fabrikal d he nuk kerkohen shpenzime transporti
Se treli turi zm i ne zonat e v irgjera qeeshte zhvilluar ko het e fun d it si dhe invesli met kane sje ll e
nje rritj e te konsiderueshme Ie nr tepunonjesve qe rezultojne te jene banore Ie ketyre zonave te
theli a
27
26 Roli I shtetit ne rritjen e punesimit ( Politi kat dhe Strategjite)
Polilikat kryesore per rriljen e punesimit oerqendrohen rrelh konceplit le po lilikave akli ve Ie
tregut Ie punes Politikat e para u prezantuan ne 1995 ne ligjin nr 7995 viti 1995 per nxitjen e
punesimit duke krijuar bazar e para Ie nj e pakcle programesh qe funksionojne edhe sot 5i
gt- Ndermjet~simi per pune dhe profesion
gt- Keshillimi per pune dhe profesion
gt- Formimi professional
gt- Programe Ie nxiljes s punesimt elj
Objektivi krye50r [ polilikave Ie punes imit eshte mbesi1tclja e punekerkuesve ne gjetjen e nje
pune 1e pershl3lshme politikat e punesimil jane nje mjct lepe r I rendesishem per permires imine
siluates se tregut Ie punes
)gt Programel e nxitjes se punesimit u prezantuan per here Ie pare ne vititn 1999 synimi I
kelyre program eve ishte dhe vazhdon Ie jele aktual isht
gt Krijimi I vendeve te reja plme dhe ulja e papunesise
gt- Nx itja e formimil pro fessiona l I punekerkuesve t~ papune (sidomos ne zona ku ka
mangesi kapacitelesh trajnuese)
gt- Mbeshtetje bisneseve per te rdlu r akl ivitetin e lyre dllt punesimin e fuqi se punelore Ie
Irajnuar
)gt Nxitj a e drej teperdrejte e pllnesim it Ie nje pjese Ie trajnllarve
)gt Minimizimi I punes se zeze ( forcimi I rolil If inspektorialille punes)
gt- Perfshirj a ne programe socia le trajnimi Ie kelyre punekerkuesve
gt- Nxilja e punesim il Ie te rinj eve dht grllpeve Ie vecanta Ie Ie papuneve
gt Mbeshtelj t e bisnesit familjar per Ie rrilur punesimin ne zonat mal ore apo aty ku
shikohet veshtiresi ne zbatimin e politikave Ie Ijera
Programel e nxiljes se punesimit jane programe akti ve shleterore qe veprojnMrej lptrsed rejli ne
jeten e pune kerkuesve te papune per Ii nxitur ata ne gjetjen e nje punesimi flfalgjate Keto
programe sehashku me programet e ndermjelesimit lu aj ne nje rol te rendes ishem qe
28
ndikojnerealisht nl ulj en e papunesisesidoJnos te numrit Ie papuneve Ie rregji slruar Njestrategji
positiveeshte dhe ajo e nxitjes se punesimit nepermjet fonnimit Ie nepllnesve duke J trajnllar Sl
dhe nxitjes se pllnes imil Ie remrave ( gra rome in valide Ie Irafikuara elj) duke u dhene nje
mbeshletje dhe bisneseve qe punesojne kelt kal egori
Per here tcpare ni si Ie zbatohej dhe ofrimi I praklikave oer Ie rinjte e sapodiplomuar ne menyre
qe te krijonin eksper iencen e tyre neper instilucione te ndryshme shtelerore ( ad ministrate
publike) duke pllnuar fillimisht ne pozicione Ie caktuar si praktikante kjo ishte nje ri s i e cilajo
ve tem do Ie mund Ie pergatistc speciali st Ie kualifikuar ~r te ardhmen e aferme por dote
motivonle dhe shume student Ie sapodiplornuar duke ju ndezur nie drile jeshi le ne lidhje me
tregun e punes dhe pozicionimin e tyre
23 Nje rol te rendesishem ka luajtur dhe organi zata nderkombelare e punes (lLO) duke paraqitur
sic do vit Stralegji per permiresirnin e qeve risjes se tregut te punes duke u baZlt3r ne nje qasje
shumeplaneshe ne mekanizma Ie fuqi shem Ie dialogul social dhe marrjcs se masave kunder
informalitetit dhc kushteve ne pune
Brenda tematikes ~~ Pune e Oenje per Ie Gjithe gjate periudhes 2012middot20 15 ILO do Ie
perqendrohet nr ere prioritete programJlike per Shqiperin~ t~ cilat duhet Ie shilten s i qellime
afat-gjata
Forcimi j kapaciteteve Ie institucioneve shleterore dhe partnereve soc iale per
penniresimin e adm inistrimil Ie Iregut Ie punes
~ Promovimi i punes se denje dhe rrilja e punesueshmerise Ie forces se punes ne Shqiperi
~ Forcimi i s islemil te mbrojljes sociale
I) Strategjia per Punesim dhe Aftesi ILO 2013middot2016
29
Kreu III
3 Sektori public dhe sherbimet publike
31 Cfare kuptojme me sektor Publik
c rare kuplojme me sektor public
Perpara se te b~jmenje anali ze te marredhenieve Ie punes ne sektorin public me pare duhet Ie
analizojme veti ku ptimin e kelij lermi pra se crare kuplojme me sector public Nt lidhje me
kititerm ka pasur sh ume perkufizime por nuk ekziston nje perkufizim juridik I sakle 1 noeionit
Ie sektor it pubti k Ne fibrin e autoreve Giuseppe Casale dhe Joseph Tenkorltlng me litull
Man-dheniel e punes ne sek lorin public ne v6hlrim krahasimor 1 keta dy aulore kane dhene
kete perkufizim per sehorin publik
Sipas ketij perkufizimi sektori publik perfshin 24
a) Njesi organizative qejane Ie finan cuar ne pronesi dhe ose Ie kontrolluara nga sh teti
b) Resurset dhe aktivitetet e sherbimit publik
c) Organizata te kOlltro lluara kryesislll nga qlveria ( pra menaxhet dhe punonjesit ne
sherbimin public kane nje diference Ie reduktuar ne vendimmiddotmmje organizative
Nt kete studim punonjesit pub li c referohen per nepllnes it c ivile dhe punonjes te tjere ne te
gjilha ni vele t e qeverise duke perrshire njesitc e qeveri sjes vendore dhe punonjesil e
nderrmarrjeve sht eterore megjithese ne disa vende marrdheniet ne sherbimin public kane
mbetur Ie ndryshem nga ai 1 seklorit pri val (dmth ne It kaluaren sektori privat ishte I shtyre ne
menyrt l ipike nga fi(imi ndersa qellimi I seklOril public ka qene sigurimi I (e mirave publike
dhe sigurimi I minqenies se pergjithshrne dhe mireqen ies se qytetareve ) sol karakteristikat e
sherbimil public public jane duke u bere indirekte me Ie ngjashme me ate Ie sektorit privat
Z Giuseppe Casale ~ Service publiC relacione eork Josep Tenkorang th e comparative overvieeN Geneva August 2008
30
Nje perkufizim tjeter per se kt orin public eshte se ai percaklohet st sektori qe grupon Ie gjitha
akli vitetet ekonomike dhe soc iale qe jane ne nga rkim Ie administrates nderrmarrjet publike
dhe organi zmal publike Ie sigurimeve shoqerore
Pro sektori public perfshin Ire perberes
1- Administratat qc murrin ne ngarkim aktivitele me interest e pergjithshem
2- Nderrmarrjet publike bull dmth nderrmarrjet 11~ Ie cilen nje person public mhan shumiccil e
kapitalit Keto tradicionalishl kane qene konsideruar 5i element I polilikes ekonomike
dhe sociale Ie qeverise SOl ato jane pri vali zuar dhe njekohesishl kane mbelur ende
publike kane ndryshuar menyren e lyre Ie funk sionimit dhe jane si nderrmarrje private
3middot Zyrat publike admini strative Ie ngarkuara me sigurime shoqerore ~ qe ad ministrojne
politikat sociale Ie shletit ato mund Ie mbeshlelen mbi organizmat Ie 51 drejles private
32 Kush jane Ie perbas hkctal dhc ndryshim e1 e sekt oril public dhe sherbimcve publike
Sektori public dhe sherbimel pub like nuk duh et Ie ngaterrohenNe fakt aktivitelet e shcrbimit
Pllblic mund Ie merren ne ngarkim nga organizma private Keto quhen deleg ime Ie sherbimit
pubikKeto organizma nuk I perkas in sektorit public perimetri [ sherbimit public eshte me 1
ampjere se a i J sektorit public SOl sherbimi public duke ako ma s i nje runks ion I Administrates
Publike Nje sherbim public eshte nje akti vitet qe konsidcrohet se duhet Ie jete I di spollueshem
per Ie gjithe Ky nocion mbelel mbi ate te interest Ie pergjjthshem par shll1ne shpesh ky mbetet
njevleresim subjektiv pasi nuk mund Ie Ihullet qe nllk ka nje perkufizim universal Ie pranuar
nga te giithe Ne praktikeeshte sherbimi public ajo qe pushteti public pereakton politikisht sit e
tille Ky eshte nociol1 I cuditshem nga ai I sekloril public
Edhe shprehja Sherbim Publik ka nje kuplim te dyri shle nga njera ane ajo percakton nje
aklivitet ose nje mision Ie interest te pergjithshem ( psh sherbimi public I shkolles) dhe nga ana
tjete r leres ine e organi zmave Ie ngarkuara me keto aktivitete te interest Ie pergjithshem Ie eilal
mund te jene si publike edhe private duke kaillara klshtu nga sherbimit public ne sherbimet
Pllbli ke
n Shte ti eeborg
31
Prej shume kohesh sherbimi pub lic ish te krite ti I vet~m qe kushtezo nte zbati min e se drejtcs
ad mini strative dhe kompetencen e gj ykates admini strati ve me ndryshirnin e viteve Ie fund it ky
kusht nuk eshte me e mjaftueshrne me zgjerimin e aktiviteteve te sherbimit public ni fushlt n
ekonomi ke dhe vend in me te rendesishem te marre nga e drejta priva te Kesht Ll sipas natyres se
ak ti vitetit dhe strukt ures qe e ka ne ngarkim mund Ie da llojme dy rasle
a) Sherbimel publike adminisl rati ve shume te ndryshme qe grupojne sherbimet qe nuk
kane qeJl ime industria le apo tregtare ( mbrojtja sh ko lJa pu blike etj) alo jane kryes is ht
Ie menaxh ua ra prej o rgan izmave publi ke dhe ne keto ra5te prevaon te e drejta
administrative
b) She rbimet pu bli ke indu str ia le dhe tregtare ( nderrmCl rrjet qe kryejne sherbimet e
furnizimit me energj i uje etj ato mund te kryhen ga organizma publike ose private
Kur e5ht1 Gala pe r orgamni zma private zbato he t kryesisht e d rej ta pri vate pa r nuk
mungon e drejta ad mini strative Ata mbesin nen (utelen e pusht etit public ( s hlelit
qeverisj es vendore) qe vcri fi koj ne leSe ato e kryejne misionrn e tyre apo nese e
respektojne parim in e baraz ise te aksesil Ie perdoruesve ne sherbimin publik dhe te mos
perfitojne prej nj e s ituate monopoli ne teres ine e territorit Ie vendit ose nj e pjese te tij (
pe rjashtimi I par imit te konkurenees)
Shumeqeveri ne pamundts i per Ie finnncuar vazhd ueshme rishl she rbimel publikevendos~n
I Te reduktojne dimensionet e sektoril le tyre public ase
2 Te ndryshojne strukwren e tij par gjithmone duke privi legjua r pri vati z imin e t ij
3 Kalimi nga prakti kn e sektoreve publike neate te sherbimeve publi ke tt e ilat
s igurohen ed he nga akto re jashte sektorit pu blic e rendes ishme eshte qe shoqeria Ii
marri ne c ilesine sasine dhe menyren e duhur ket o sherbime
33 R rcgullimi ( marrdhenieve Ie punes ne sektarin pub lic ne Shqiperi
Marred heniet e punes neS hqiperi ne se ktorin publi c dhe ate privat rregullohen nga Kod i I Punes
par edhe vete brenda sektorit publik (psh per ato insti t llcione (e c ilat hyjne ne fu shen e veprimit
32
Ie legj islac ionit Ie sherbimit Ie nepunesil civil ke to marredhenie rregullohen me26 ligj Of 152
viIi 2013 Per Nenpunesin Civ il
Kodi [ punes I Republikes s(Shqiperiseeshte I bazuar ne Kushtetuttn e Shqiperise dhe ne normal
e pergjithshme Ie se drejtes kom belare Per sa J perket sektorit public dhe atij privat aplikimi I
kodil eshLi I nj ~j(e Ne sektorin public problemet per zbatimin e kritereve dhe kushteve ligjore
pef lindjen zhvillimin dhe perfundimin e marredhenieve Ie punes jane Ie vogla Nderkohe qe
ne sektorin privat perjashtuar disa nga kompanite e medha seri oze Ie cilet respeklojne dhe
zbatojneligjislacionin ne fuqi shumica e kompanive nuk jane korrekte si me strukturat
shteterore ashlu edhe me punemarresit duke krijua r keshlu nj c sektor jo inrormal ne ekonomi
Kodi I Punes L igji Per Nenpunesin Civil dhe dispozila Ie Ije ra ligjore e nen ligjore perbejne
nje baze Ie mire ligjore per rregullimin e marrdhenieve Ie punes dhe per Ie mbrojtur
punemarresin nga largimel abusive nga puna Konfliktet e Dun eS ne kete drejl im mllnd Ie
zgjidhen me mirkuplimin e paleve ne Ie kundert ata muod Ie drejlohen s ipas rastit Kom isionil
te Sherbimit C ivil dhe gjykfl les kompelente ve ndimel e fo mes se prere Ie cilel jane Ie
delyrueshme p~r zbatimin nga paleL
Shoqeria c ivile dhe media jane aklore qe pa pmur Ie drejte t u japin zgjidhje konnikteve ne
kete rushe behen pjese akti ve e diskulimit trt shqelesimevc soc ia le qe krijohen nga largimet e
padrejta nga puna dhe reagojne per Ie mbrojtur te drejtal e nje riut dhe lirite Ihemelo re pa u bere
pale me subjektet e perfshira ne konflikt
Ky studim eshle nje pjese e kesaj filozofie dhe tenton te evident oje problematikat ne lidhje me
Irajlimin e larg imeve nga puna s i nga ana e ad min istra tes publike ashlu edhe nga struktural
kompetente per s hqyrtimin e lyre 27Nga monitorime dhe studimet e vendimeve kane dale ampietje
terendesishtne te cilat flasin jo velcm per mangesi ne respektimin e procesit te rregullt ligjor ne
trajtimin e largimeve nga puna prej s istemit gjyqesor par edhe problem Ie renda qe kan ~ te bejne
me zbalimin e legji slac ionil ne fuqi qe rregullon kelt rushe
34 Studim 1 nderprejes sc kontrates se punes (Ilashkia Tirane dhe Bashkia Durres)
~6 Ligji nr 152 viti 2013 Per Nenpunesin Civil 11 Komiteti Shqiptar I Helsinki Situata e diskriminimil ne procesin e (argi mit nsa puna ne Shqiperj Tirane dhjetor 2011
II
2SSipas nje studimi t~ kryer nga Qendrlt1 Sui Juris projek ky I financuar nga USA ID me
tematike Zbali mi r Ligjil ne mbeshlelje te qendrueshmeri se dhe rritjes se performances ne
administraten publike u vu re nje domosdoshmeri e ndeshkimil t( lilUllareve Ie insliluc ioneve
perkalcse ne lidhje me largimet mas ive ngCl puna Me mijera jancpersonat Ie larguar
padrejtesishl nga puna keto 15 vitet e fundit por nuk ekziston asnjeherc nje pergjegjes 1 vetcm
per keto largime Me ane Ie ketij projekli qendra ~S ui Juris ka arritur Ie indetifikojeinstilucionet me problematike ne lidhje me kete ces htje referuar dhe bur imeve te
ndryshme kryesisht zyrtare ka nxjerre nje future financiare per demin e shkaktuar ne lidhje
pushimet nga puna pagesaL qe duhet Ie kryejnc ng3 vendimet e forms se prere dhene ngu
gjykata Gjate mbledhjeve teinformac ioni t ne shume institucione nje vemendje Ie veca nle ki shte
dhe Bashkia e Tiran~s dhe Bashkia e Durres it ne lidhje me keto pushime masiveku rezultuan se
2~e vilin 2009 ki sble 17 persona qe kishin nderprere Ie manmiddotdhenien se punes me deshirc
4 ishin ne li stepritje 1 ne prilje per pencion dhc 4 zgjidhje konlrate
Ne vitin 2010 ki shle 15 persona kishin paraq ilur doreheqje 4 kishin mbushur mash en e daljes ne
pension dhe 5 persona kishin zgjidhur kantraten e punes ne menyre 1e njeanshme
Ne vitin 20 11 ki shte 37 punononjes qe ki shin paraqitur doreheqjen 7 ishin ne liSle pritje bull 8
kishin dale ne pencion dhe 50 strukture 3 persona ki shin perfunduar kOnlraten ne afat Ie
percaktuar 1 punonjes ishte Irasferuar dhe 4 pUllonjesve I ishin paraqilur mam per shkeJje ne
detyre
Ne vitin 2012 ishin 36 persona qe ish in larguar me deshire 8 ishin ne listre pritje dhe nje
punonjes ne pencion
J~e vitin 201 3 kerni 36 punonjes Ie larguar me deshjre 8 ne listeprilje 4 qe ki shin mbushur
moshen per daljen ne pencion 4 punonjes ki shin zgjidhje re kontrates ne afal Ie perca kt ua r nje
punonjes kishte kerkuar Irasferim
18 Sialistika nxjerre nga konlerenca e realizuar nga qendrl Sui Juris me terne Zbalimi Iligjit ne mbeshtetje te h
qendrueshmerise dhe (ri l jes se performances oe AI 19 Zyra e informacionit Bashkia Tirane JO Informacion I dhene nga Burime zyrtare BClshkia Tirane
34
Ne vitin 2014 rewltonin 33 largime nga puna me deshire 5 punonjes kishin dale ne pencion
dhe 5 punonjes ki shin perfunduar kontraten e punes me arat Ie percaktuar
Nt vitin 2015 rezuhonin 51 largime me deshire ( r araqitur doreheqje) 2 punonjes rezuhonin Ie dale ne pencion dhe 8 punonjes Ie pushuar SI ndryshim structure 2 pUllonjes rezultonin Ie kishin
perfunduar kontrat~n e punes ndersa 4 prej lyre rezultonin ne zgj idl~ e Ie kontratcs se pun~s ne
menyre Ie njeanshme
l lSipas Ie drejtes sie informimit Bashkia Durres nga dergoi informacionin ne lidhje me largimet
nga puna ku rezultuan se nga viti 20 II deri ne vitit 2015 ish in
38 punonjes qe ki shin pltlraqitur doreheqjen ( sipas kontaktimit l1e pjese e lyre rezultonin qe
punonin ne instance me Ie larta pozic ion i ose ne institucione shtetcrore Ii Ijera)
20 punonjes qe ki shin mbushur moshen e daljes nepencion ampjail ket yre vileve
5 punonjes kishin perrunduar kontraten e punes ne aratin e caktuar
Sipas nje pasq yrimi Ie s ituates u vu re qe ceshljel po litike zene nje vend Ie rendes ishem ne
punesimin e punonjesve si dhe ne kohezjmjen e kontratave te lyre Bashkia Durres duke u
ndodhur perpara faktit qe kryetari actual ka nja mandate Ie] rezulton qe largimel nga puna jane
Ie minimizuara gje qe bie ndesh me Bashkine Tirane ku gjate ndryshimil te kryetareve kern dhe
pushirne masive Ie punonjesve ne periudhe kohore Ie njejte
11 Informacion I dhene nga Bvrime Zyrtare BashkiCl Ovrres
35
KREUIV
4Rregllllimi I marredhenieve te punes De Shqipcri sipas ligjit Per Nepunesin
Civil U
41 Evolimi historit I ligjit Per Nepunesin CiviF
Shqiperia ka nje Iradile te ndrejtimit pO litik te Shleli edhe pse jemi nje shIel I vogel gt me nje
administrate Ie vogel publike dhe me nje numer Ie kufi zuar Ie punonjesve publike Sek(ori puhlik
eshte duke kaluar neper reforma shume dinilmike ne rrugen df~it Inlegrimil Europian Duke
pasur parasysh kushtet e tilla kom iza ligjore ne fu shen e marrdhenieve Ie punesimit ne
sherbimin civil duhet Ie synoje forcirnin e unitetit Ie sherbimit civil dhe ti~jete mjaft neksibel
per te lejuar qeverine Ie pershtaste sistemin me ndryshimet e shpeshta qe po kal an vendi dhe ne
zhvillimin ne (ushen e kapciteteve nj erezore J2
Perpjekja e pare per krijimin e nje sherbimi civil proles ioni st e Ie materializuar ne ligjin Nr
8095 date 2 [03 1996 nuk nlllndi Ie bashkejctonte me kete rdite shumevjecare
Ligji [ vitil 1996 nuk benle dallime nennjct rnarredheni es juridike Ie nepunesve dhe
marrdhenieve Ie Ijera Ie punes pasi ato n eg ull ohes hin sipas Kodit Ie Punes Rregldl we Ie ketij
Kedi I nenshlroheshin si nenpunesil ashlll edhe pundor~l e Ihjeshle Pas kri zes se Ihelle qe
perfshiu administrflte n publike nete res i ne vijim Ie shndenimeve politike Ie vileve 90 re ronna e
fundit duke se e ka stabilizuar te pakten ne nivel knceptllal administraten publike nc rolin e saj
rregullator Nal yri sht mbetet shume per ebert qe admini slrat a publike Ie persose rolin e saj ne
jeten shoqerore dh e eko nomike Ie vend it
Pra me sherbim civil kuplojme veprimlarine e punonjesve Ie administrates publike qe kane
cilesine e nenpunesit c ivil per Ie rea li zua r fllnksionet e saj bazuar ne Kushtetute e ne li ~e
Ligjj actual ne ruqi I sherbimit civil kltl ngrilur nje sistcm Ictere te drejtash e detyrimesh per
nepunesil civil Ie c il etjane ne nj e balancim pushtelesh mes punemarresve dhe punMhenesve
keshlu qe cdc e drej(e e vecanteeshle e bltl lancuar me disa detyrime Te drejlat dhe detyrimet e
l Draft document Mbi nje ligje te ri oer sherbimin civil ne Shqiperi h pergatitur z Zhani ShOlPO ne bashkepunim me Dr Hans -Achim Roll konsulente te Sigma me kerkese te DAP 1 tetor 2010
36
- -- --- -- ---- --- -- - --- - -
nenpunesve civil rregullojne elementet e nje rarorti kontraklual te punes Ie lidhur midis
nenpunesit civil si punemarres I institucionit dhe administrates pubJike si punedhenes
42 Karakteristikatthelbesore tC Ligjit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil
Ligji Per Nepunesin Civil rregullon ne menyre Ie qarte dhe Ie plate marredheniet ne skemat e
administrimit civil 1 rnbeshtelur kryesisht tek pozicioni (post i) duke e kombinuar ale edhe me
disa elemente te sisternit te karrieres Karakteri dominues I sistemit Ie pozicioneve verehet n18
elemente Ie tille si kriteret e rekrutimit ngritja ne detyre levizja paralele etj
Fryma e ligiit te siperpermendur ka synuar krijimin e nje sistemi kryesisht te hupur Ie Sherbimit
Civil duke krijuar njekohesisht premise edhe per mobilitet te brendshem dhe karriere Tregllesit
e viteve te fund it lidhur me ngritjel ne detyre dhe levizjet paralele deshmojne megjithate ne
praktike kemi te bejme me nje sistem thuajse teresisht te hapur per konkurim nga jashte
perfshire dhe vecanerisht pozicionet me te larta drejtuese te Sherbimit Civil ( sekretari I
pergjithshem drejtori I pergjithshem etj rekrutimet per pjesen me te madhe te ketyre
pozicioneve realizohen nepermjet proced II rave Ie konkurrimil Ie hapur per kandidate te jashtem
por pa perjashtuar konkurrimin e nepunesve aclual civil
Qellimi J ketij ligji eshte krijirni I nje sherbimi civil Ire qendrueshem professional te bazuar ne
merite integritet moral dhe paanesi politike
Ky ligi percakton marredhenien juridike ndcrmjet shletit dhe nepunesit civil gjithashtu percakton
rregullat per administrimin e sherbimit civil
43Parimet baze per statusin e nepunesit civil
Sipas nenil 5 te ligiit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil Sherbimi Civil eshte I ndertuar
dhe verran mbi bazen e parimeve teB
I Shane eve te barabarta
2 Mosdiskriminimit
33 Neni 5 ligjit 1522013 Per nepunesin civil ne Administrimin e Sherbimit Civil
37
3 Merites
4 Tc Irasparences
5 Te profesiona li zmit
6 Paanesise po l it ike
7 Qendrueshmerise ne de tyre dhe vazhdimesise se shhbimit civil
44 Fusha e veprimit te Iigjit per nepunesin civ il
34 Nen i 2 Iligji per nepunes in c ivil percaklon ru shen e ve primit Ie tij nepermjet per fshirjes se
te gi ithe nenpunesve qe lIshtrojne nje funks ion public ne nje institucion tt admini strates
ShlehrOre institucion Ie pavarur apo njesi Ie qeveri sjes vendore me peljashlim
a) Te Ie zgjedhurve
b) Ministrit dh e zevedsmini st rit
c) Funksionaret e emerruar nga Kuvend i bull Presidenti I Repub li kes ose Keshi lli I Ministrave
d) Gjygjta re t dhe prokuroret
e) Nenpunesit e ad ministra t~s gjygjsore
I) Ushtarakut Ie foreave le armfliosu ra
g) Personelitle Sherbimil Infonnali v Shleleror
h) Personelit Ie njesive publi ke direkte te sherbimit
i) Anetarit dhe kryeta rit Ie organeve kol eampjia le drejtuese Ie komiteteve apo institucioneve ne
vares i Ie Kryeminislri se apo Ie nje mini stri
j) Punonjesit adm inistrative
k) Funksionaril Ie kabinetit
Shtrirja vertikalc
J5S lllrirja vertikale e rushes se veprimit Ie LSHC nis s ipas Ilj~ skeme hi erark ie nga pozic ioni I
sekrelarit Ie pergji lhshem te ministrise dhe shkon deri ne nive l special ist J6ne praktiken e
1 Neni2 ligji 1522013 per nepunesin dvilshy
38
- --- -----shy
deritanishme vihet Te nje konso lidim I kenaqshem ne kategorite e ulta dhe Ie mesme ndersa per
kalegoriH e lana Ie Sherbimit C ivil tregues i I qarku llimil ka qentH lane rue qe regan per faktin
qe keto pozicione jane dis i me Ie ekspozuara ndaj ndryshimeve te mundshme politike apo edlle
ndaj rap0rl eve persona te epror vanes pavarsishl nga moti vimi I drejte apo abuziv I k~lij
qarku llimi
Shtrirja ho riw ntale
Shtrirja horizol1tale e fu shes se veprimit te LSHC eshte e ku fizu ar ne disa institucione (KM
ministry institucionet e pavaruara bash ki qarqe elj
Fusheveprimi horizonta l [ ligjit ne ketedimension ne ni ve l qendror zbatohet per
a) Administraten e mini strive zyres se krycministril (rreth 1500 nepunes civile)
b) Adm inistralen parlamentare dhe te presidences si dhe administraten e instilucioneve Ie
pavarura qe raportoj ne drejt pltrsedrejti ne Kuvend (rrelh 2800 nepunes civile)
Stalusi J disa kategori ve te Ijea nepunesish te institucioneve It lilla si tatimet bull dogana polic i
diplomaci etj rregullohen me ligje perkate se te eilat ne thelb permbajne eli sa elemente Ie
ngjashme OSe Ie pemfena me ato Ie statust Ie ncpunesi t civil Statusi i pjeses tjeter te
punonjesve Ie administrates publike ( ars imi shendetcsi etj) perfshire administraten dhe
punonjesit e degeve ne vflres i Ie ministrive ne rrethe ose qarqe e qe perbejne dhe numrin mlt Ie
madh Ie punonjesve ne kete sector bazohet thjeshle ne kod in e punes
Fusha e veprimit rnaterjaJ
Fusheveprimi malerjai nenketedimension ligi i ka rregulluar elemenlellhelbesore me rendes i per
marredheniet e punes te nepunesve civil Ie ci lmjane te ndryshme nga alo per punonjesit e ljere
publike Ie ci let jane zbvilluar pas kesaj me akte dyteso re nenligjore kohn e punes dhe
pushimit etj
~Slrategjia nderseklorjale e reformes nE administrOiten Publike (SNAAP) ne kuader Ie strategjise kombetare per zhvillim dhe in tegrim (2009- 2013) Tirane Shlalor 2009 16 Neni 19 I ligji l sherbimit civil ka tegorile e nepunesve civil jane keto 1 Nepunes civil Ie kat egorise se larte drejtuese 2 Nepunes civil te kategorise sl mesme drejtuese 3 Nepunes civil v te kalegorise se ul et drejtuese Anep unes civil Ie kalegori se ekzekutive nepunes civi l Ie kalegori se se larte drejlues konsiderohen keto pozicione a) sekretar I pergjilhshem b) drejlor departamenti c) drejlO( I drejlorise se pergjilhshme d) pozicione te barazvlefshme ne Ire Ie parat ne institucionel e administrates publike qendrore apo vendore
39
Ne lidhje me disa aspekte Ie marredhenieve te punesimit (psh mosha e daljes ne pension
sigurimi socia l dhe shendetesor) LNC permban nje reference te p~rgj ith shme ne legj isiacionin e
pergjithshem te punes ( Kodi I Punes) si legj islacion plotesues Disa eiemenle Ie Ijera Ihelbesore
( deklarimin e pasuri se bull konfliktin e interesave skemen e pensioneve ploHsuese elj gjithashlu
te rendesishme pir marredheniet e punesimit te nepunesit civ il jane te shpemdara ne
legj islaeionin e posacem I eili zakonish t rregllilon te gjithe ose nje pjese te madhe te pllnesimit
publik
45 Pranimi ne Shcrbimin Civil 31
Pranimi ne sherbirnin civil ne kategorini ekzeklltive behet nepermjet nje kankurrirni tehapur
kankurimi organizohel ne menyre periodike nga njesia pergjegjese per seci lin nga grupet e
percaktuara ne piken 8 tt nenil 191e ketij ligji
Konkurrimi zhvi llohet ne dy faza
a) Yerifikimi paraprak nese kandidatet plotesojne kerkesat e pergjithshme dhe ato te
posacme sipas shpalljes se konkurrimit
b) Vleresimi I kandidateve
Verifikimi paraprak kryhel nga njes ia pergjegjese ndersa vleresimi I kandidateve behet nKa
komiteti I perhershem J pranimit I krijuar per secilin nga grupet e percaktua ra ne piken 8te nenit
19 Ie ketij igji
Kandidatet fitues qe marnn 70 Ie pikevc talale tevleresimit renditen nga komiteli I
perhershem I pranimil sipas pikeve Ie marra ne li slen e kandidaleve Ie sukseshem
~shte Keshilli Ministravc qe mirnton negulloren e hollesishme per krij imin perberjen dhe
veprimtarine e komiteteve Ie perhershme te pranimit si dhe lTegu llat e hollesishme per
proceduren e pranimit dhe vleresimin e kandidateve
n Neni 22 Iligjit HPer Nepunesin Civil ~
40
46 Ngritja ne detyre
JSNgritja ne delyreesilic kalimi I nje nepunesi c ivil nga pozicioni actual I punes ne nje ni vel
pozicion me 1e larte ne te njejtin institucion osc ne nje in sti tucion tjeter te administrates publike
qendrore apo vendore ( kur nje vend I till e ekziston) Ngri tja ne detyre reali zohet rea lizohet
nepennjel procedures sekonkurrimit organ izuar ga njesia pergjegjese per nj e ose disa
pozicio ne te tira Bazuar ne parimin e neoit 20 ( shanceve Ie barabarta profesionalizmit etj) te kClij ligji Nese vendi I lire I kategorise se utel apo Ie mcsme drejtuese nllk eshle plotesuar sipas
nenit 25 te kctij ligii ai plotesohet nepennjet ngriljes ne detyre
Mund te aplikojne per ngritje ne detyrevetem nepunesit civil te oj e kategorie pasardhese te
pnnesuarit ne Ie njejten apo ne nje institucion tjete te sherbimit civi l nese plotesoj ne kushtel
per ngrilje ne delyre dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Nese vendi I lire nuk plolesohet nepermjel procedures se ngritjes ne detyre nje procedure Ijeter
mund Ie organizohel Brenda nje afali 3 mujor deri ne plOleurosimin perfundimlar Ie vendit Ie lire
nese eshle e nevojshme mund Ie zbatohet procedura e tras ferimit Ie perkohshem ne interest e institucionit sipas shkronjes a Ie pikes I Ie nenit 48 Ie kctij ligji Keshilli J mini strave miraton
kushtet qe duhet Ie plotesojne nepunesit per ngritjen ne delyre dhe proceduren e hollesishme Ie ngritjes ne detyre
Ne prakt ike ngritj a ne detyri ka ndoshur ne perqindje Ie vog la rastesh Ekzistojne megjithale
di sa paqartesi lidhur me ndryshimin e pozic ionit brenda nje kategorie ( Ie larte) nese kjo perren
ngritje ne delyre apo levizje paralele gje qe veshtireson pasqyrimin real Ie ket ij Ireguesi
AVflnlazhi kryeso r I kesaj dllkurie eshte se konkurimi public ka promovuar lerheqjen e
kandidateve Ie af~ ngajashte admi ni strales gje qe krijon mundesine e sjellj es se njohuri ve dhe
metodave Ie reja Ie punes nga ala kandidate qe kane studjuar jashle ve nd it apo nga ata qe vijne
prej sektorit privflt Disavantazhi nga ana (j eter kate beje me pranine e nje kostoj e opportune ne
lidhje me s igurine e karrieres qe mundte mOli vonle me mire nepunesit e brendshem civil
47 Uvizja paralele
J Neni 26 Iligjit nr 152 2013 U per nepunesin civil U
41
Plottsimi I ve ndeve Ie lira ne kalegorine ekzekuti ve ala H~ ule apo Ie mesme drej lUesc behel se
pari nga nepunesit ciyile Ie se nj ejles kalegori nepermjet procedurts paralele Kush mund Ie
aplikoj ne per plotesimin e nje vendi Ie lire nepermjet procedures 51 Iev izjes paralele 5ipas pikes
1 nen 25 I ketij ligi i gt nepun sit civile Ie se njejtes kalegori ne Ie njejtin apo ne nje institucion
tjeter Ie sherbi mit civi l qe plotesojne kllshlet per para lele dhe kerkesat e posacme pef vendin e
li re
Yleres imi 1 kandidateve Ie inte resuar kryhe nga nje komi sion I brendshem I krijuar ne cdo
emiss ion nepermjet nje procedure Ie bazuar ne parimel e parashikuara ne piken I neni 20 Ie
ketij ligji Perfaqesuesi I njesise pergjegjese esbte anelar I kom isionit te brendsghem
Ne perfundi m te vl eres imit komisioi mund te ve ndose
a) Perzgjedhjen e kandidatit me Ie pershtatshem per tu emeruar ne vendin e li re
b) Perfundimin e procedures pa asnje teperzampjed hur ne fast se asnje nga kandidatet e
interesuar nuk ploteson kushtet dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Keshill i I Ministrave miralon
a) Kushlel qe duhel Ie pJolesojne nepunesit per levizjen parale le dhe procedurat e
hpo ll es ishme te levizjes paralele
b) Rregullal pfr krijimin dhe perberjen e komis ionit Ie parashikuar ne piken 3 Ie kctij neni
48 Oisipiina ne sherbimin civil (SHe)
Disiplina ne Sherbimin Civi l ka Ie beje me mnsa l di s iplinore qe jepen ne rastel e konslalimil 1(5
shkeljes serregullave apo Ie moskryerjes se detyrave Masat disiplinore dal lohen nga vleresirni
negativ I perfosmances Vendim-marrja ne lidhje me ke lO procedura perqendrohet tek epror
di rect dhe me pas ekzis(on mundesia e ankirnit Ie drejteperdrejte ne KSH C Sipas nje studimi
eshte ve ne re qe nllmri I rn asave di siplinore ne praktikeeshte I voge l verehet nje shperndarje j o
uniform e tyre lakonisht nje numer relalivisht [mad h [ masave di si plinore vihet re ne mornente
ndryshimesh politikc
42
Ligji eshte relativisht J pltiqarte lidhur me zbat imin e mases sl uljes nedetyre ) kur nje institucion
( ku eshte dhenc nje mase e (ille ) nuk ekzistojne vende pune Ie oje kategorie Ie lIle ne keto
raste nje mase e tille fezulton e pazbatuesh me apo te pakten problemalike Dicka e ngjashme
konstatohet edhe lidhur me mundesisne e kthimit ne pozicionin e rneparshem pasi parashkruhet
masu di sipiinore
49 ASPA OHE PROGRAMET E FORMIMIT PIWFESIONAL
ASPA
39Ne varesi te Ministri se se Brendshem krijohe dhe Shkolla Shqiptare e Administrates Publike
(AS PA) SI jnst itucion public qend ror me se li nc Tiran~ASPA ka autonom i administrative dhe
akadem ike Ajo ka per qeHim formimin professional Ie nepunesve civil 5i dhe cdc individi tjeter
vendas ase H huaj qe nuk esh te pjese e sherbimil civil dhe qe plOleson krilerel e kerkuara
Forrnimi profess ional perfshin programin e forrnimit Ie Ihelluar Ie kandidateve per kalegorine e
ncpunesve civile te ni ve lil Ie Jarle drejtues anetare te tru pes se nepunesve civi le ni velit Ie larte
drej tues si dhe programin e formimit Ie vazhdueshem Ie nepunesve civ il dhe Ie cdo indi vidi
tj eter jashte ketij sherbimi
Buxheti ASPAmiddots percaktohct si ze I vecanle ne Buxhelin e Minislrise se Brendshme
Organel drej tuese te saj jane
I Keshilli drejtues
2 Drej lori
KeshilJi drejtll es perbehel nga [2 anetare dhe kryesohet nga nj e prej rektoreve Ie lmiversitetcve
I zgjedhur nga Kon ferenca e Rekloreve Ie Shqiperise Ne perberje Ie lij jane perfaqesues dhe
drejtues Ie larte Ie min istrive organeve Ie qeverisj es vendore DAP- it universiteteve shoqerisc
civile dhe biznesit sipas percakli mil te bere me vendim Ie Keshill il Ie Ministrave
I Neni 91igji 1522013 Per NepuneStn Civil
43
Keshilli drejlues miraton po litikat bull slrategjite dhe partnerilelet e ASPA-s hal10n kuadrin
rregullal0r Ie saj 5i dhe miralon projektbuxhetin dhe s trukturcn organizali ve Ie ASPA-s
Detyra Ie hoJlesi snme te keshillit drejtues percaklohen me vendi me te Keshillit Ie Ministrave Ne
percaklimin e polilikave Ie perzgjedhjes dhe Ie formimil bull ASPA detyrohel Ie bashkpunoje me
DAr-in s i njenjesia e ngarkuar j)tr centrgatitjen dhe mbikqyrjen e zbatimit Ie polilikave
shteterore ne sherbim civil
Drejlori I ASPA-s emerohet dhe lirohel ne detyre sipas kritereve dhe rregullave Ie percaktuara
per anetaret e trupes se nepunesve c ivile Ie kalegorise se lartc drejtuese Perjashlimisht deri ne
moment in e fillimit Ie efekteve Ie kelij ligji drejlOri I ASPA-s emerohel me vendi m Ie Keshi llil
te Ministrave me propozim te Ministr e Brendshem
Nepunesil e ASPA-sderi ne momentin c IIUjmit te efekteve Ie ketij lirui emerohen nga Drejtori
I ASPA-s s ipas procedures se Kodi Ci vil Keshilli 1 Minislrave miraton rregullal e holl esishme
per menyren e organizimit dhe funksionimit Ie ASPA-s
Programer e formimit profesional
AS PA ka per delyre leofroje formim profess ional nepermjet perfshirjes se programeve Ie
meposhtme
a) Program Ie foonimit Ie thelluar n~ baze Ie Ie cilil formohen kandidalel per anelarel Ie
TNO-s (niveillarte drejwes)
b) Programe Ie formimil t~vazhdueshem ne baze Ie Ie cilit trajnohen ne vazhdimesi dhe
n~ lidhje me punen e nepunesit civil te te gjitha kalegorive si dhe cdo indivit tjeter
j ashte sherbimit
ASPA ofron mundesine e pergal irjes paraprake Ie kandidateve per te marre pjese ne
konkurrimin e hapur per kalegorine ekzekutive kundrejt tmires
ASPA realizon sludime dhe bOlime ne fushen e administrates publike Sludenlel e AS PA-s te
perzgjedhur nga shoqeria c ivile bisnes i apo individi jashlc sherbimil civil detyrohel te paguajne
larjf~ Keshilli I Ministrave miraton lariftin perkmese per cdo trajnim
44
KREUV
5 RREGULLIMI I MARRDHENIEVE TE IU NES NE SHQIPERI SIPAS KODIT
Til PUNES
51 Kodi I punes dhe rregullimi I marrdhenievc te punes ne administraten publike
Marredhenia e punes ne vendin lonerregulohet nga Kadi I Punes I Republikes se Shqiperise I
cili eshte li gj i kryesor per rregullimin e ketyre mltl rrdhenieve ne dispozital perkatese te lio Per
te kl ptuar memire gjendjen e egjislacionil shqiptar pqr marrdheniet c punes eshle e nevojshme
Ie bcjme nj l anaiize te pergjithshme Ie legjislacionil perkates Ky Kod eshte krijuar me qellim
Ie rregulloj marrdheniel e punes ne tregLlll e ekonomise private dhe iniciatives se li re Ne
sekto rin publik prob1emet pcr zbatimin e krit ereve dhe kushteve ligjore pcr lindjen zhvillimin
dhe perfundimin e marrdhenieve Ie punes jane Ie vogla Kodi I Punes parashikon nje
serhregu llash ne mbroj~e Ie punemarresve sin e mstin c fillimit vijimit dhe Ie perfundimit te
marredhenies se punes Kodi parashikon nje rregulJ te posacem per rastet kur punedhenesi eshte
organ J administrates pubJike gjithsesi ky parashikim duhet te kuptohet sakte nga vete organet
dhe ndoshla Ie shoqerohet ed be me lTegullime I~ tjerf Ie posacme per administralen pllbJike
Nje analize e tilleeshte hapi I pare per I ~ evidentuar boshlleqet dhe problemalikm qe ajo mbar
Gjithashlu nje an aJ ize e tilleeshtc e nevojshme per Ie ku ptuar nese prob lemet e qendrueshrnerise
pavars ise ose meritokracise ne administraten pub like rrjedhin per shkak Ie mangesive ligjore apo
moszbatimin korrekl Ie Jigjit
42Kodi punes rregullon Ie gjilha marredheniet e punes ne administratcn publike me perjashlim
Ie marrdhenieve Ie punes Ie personave punesimi I Ie cileve rregullohet me ligj t~ vecante pra Ie
gjitha marredheniet e punes ne organet e administrates publike qe nuk I nenshtrohen nje
rreguHimi Ie veCaJ11e me li gj do Ie rregiullohell sipas dispozilave Ie ketij Kodi Madje ky Kod
parashikon qe per as sa ligji I vecante nu k parashikon zgj idhje per problemet e lidhura me
marredheniet e punes perseri do te gjejnc zbatim ne di spozilat e Ketij Kodi
lt0 ligji nf 7961 dal e 127 1995 Per Kedin e Pun es n~ Repu bliken e ShqiperisE I ndryshuar
4 1 Or Eralda Ca ni Anarize e legjislacionit mbi marrdhenel e punes ne administraten publike ne Republiken e
Shqiperi~e ne kuadrn e projektit te qendres AKSES ALBANIA Per nje administrate publike tre qendrueshme dhe
profesionale ~ mbeshtetur nga Ambasada Gjermane ne Tirane dhjetor 2009 41Neni 4 I Kod te Punes
45
Ky Kod 11 ~ kreun JIl Ie tij parashikon oj sere pari mesh mbi Ie eilal mbes hteten marredheniet e
punes Edbe pse parimin e konkurrueshmerise apo Ie trasparences nuk e permend lie nenin 11 Ie
tij parashikohet se normal e se drejtes Ie d iet rregullojne marrdhenien e punes kane perpares i
qe edhe veH KushlelU ta parashikon oe nenio 11 6 Ie saj Kod i rendi Kushtetuten Konvenlat
Nderkomelare It ratifikuara e me pas li gje Ie tjera duke renditur Ie parin nga 10 Kodin e Punes
Pra perforcohet edhe nje here rregullimi qe Kushtetuta parashikon ne neni n 107 qe marrdhenia e
punes per nepunesit civ il publike bazohet ne lrasparence konkurrueshmeri e profesionalize m
52 Lidhja e kontrates se punes
Kodi I punes ne nenio 19 Ie tij parashikon qe lindja e marredhenies se punes kryhet nga
punedhenesi I ci li puneson ne menyre Ie drejtoirdrejte punemarres in Ky punedhenes perdo r
zyra shtett~rore Ie punesimit ose agjensite priva te Ie punesimit per le punesuar punemarresjn ky
parashikim eshU h~H1lmr me qeJlim qe tu sherbeje person ave juridik pr iv m Ie cilet mund Ie
zgj edhin me sa duke rregLdlal e lyre Ie punesimil te pu nonjesve Ie lyre [ referuar nekuadrin e
detyrimil kllshtetues pe r konkurrucshmeri dhe tra sparence pcr punonjes it e administrates publike
bull ky rregullim do Ie s ilhe konfuz ion dhe paqanes i Pm ka nevoje qe ky Kod meqeeshle li g baze
edhe per marrectgheniet e punes ne admi nistraten publike bull te specifikoje nje rreguHim Ie posac me ne kontrat en e punts apo edhe referimi tck e ashtequajtura kontrate kol ektive e
punes Sigurisht qe cdo rregu lli m qe do te bellej me akt Ie posacme li gjore e vecnneri sht
nenligjore do Ie ishl e I delyrueshem per lidhjen e nje konlrale punesimi Gjithsesi s ic ulna
edh e me la rt profesional izmi apo kerkesa per kritere Ie cakluara piir punesim Kodi I punes Illik
e percakton si kriter punesim i
53 Kohhjatja e marredhenieve te punes
Marresheniet e punes sipas Kodit teP unes lidhen sipas nj e kohezjatje te pacaktuar dhe nje
kohezjatje te caktu ar 43 Kodi me qell im krijimin e rnarn=dhenieve Ie qendrueshme tepunes
parashikon qe si rregul kontrata e punes lidhet per nje periiudhe te pacaktuar Nese
konlra la e punes do le lidhel per nje periudhe Ie cak tultlf kjo duhel jus lifikuar per arsye objekti ve
o Kreu XIV neni 140 I Kodit te Punes se Republike$ $e Shqiperise I nd rysh uar 2003
46
qe lidhen me nar yren e perkoheshme Ie detyres nJ Ie eilen punemarresi do lepunesohet 44 T~
gjitha rregullimet mbi kohezjaljen e punes kohezjatjen ditore ne pune 45 pagesen pushimin
Javor e vjetor punen e nates apo kohe feslash dhe pagesen per Ie detyrimin per kuaifikim
punonjesish elj jane rregullime Ie eilel pltl dysh im mundesojne nj e status Ie caktuar te mbrojtu r
Ie punonjesit per punen qe kryen pushimin qe duhe Ie kete si dhe pagesen qe duhe Ie marre
per punen qe kryen Mund Ie permenden (dhe nje sere nenesh Ie ketij ligji qe synojne
rregu llimin e sigurise dhe mbrojtjes Sf shendet it ne pune si psh Nenel 39-75
Ne pergj ithesi keto rregullime duke qene edhe ne Iefiektim te traktateve Ie m iratuara nga 46IL0 dhe ratifikuara ga Shqiperia ne te njejlen kohe refleklojne edhe shu me prej dire ktivave
Ie BEmiddotse
Te lill a mund tepermenden
47Direkl ivat 2003 l Ee e parlamentit dhe Keshi llit Ellropian Mbi aspekte Ie caklllam Ie oreve Ie
punes
Direclive e keshillit 9 1533 EC vi lil 99 1 Mbi del yrimin e punedhenesve per te informuar
punemarresit mbi kushtel e kontrates apo Ie marrdhenieve Ie punes
Oirektivat 781 EC vi lit 2000 Krijimi I nje kornize te pergjithshme trajtim I barabarte ne
punesim dhe pro fesion e e ila kerkon Irajl im Ie njejle Ie personuve pavars isht nga bes imi felar
paaftesile gj inia orienlimi seksual elj ne marredheniet e punes apo profesion dhe ltlnetaresite
ni orgMizata te caktuara
Nje organ I administrates publike krijohet per Ii sherbye r nje interes i public Ie eaktuar dhe
z1konishl organet e adminjSlr31iS publike krijohen SI persona juridike me akte liampjore per Ie
ekzisluar per nje periudhe Ie pacaktuar kohe ose ne raste Ie caktuara per Ie traj tuar ceshlje per
tC eilat vendoset nje kufi koh or I cfl ktua r4 ~ Edhe ne rltlSle Ht ill a si kjo e fundil akli li gjo r apo
Neni 140 I KPU NE5 parashikon se U nese koheljotja nuk percokrohet me sokresi ngo paler gjare idhjes se kontfoftS ojo ((ojtohe si kontrote me periudhe Ie pocokruor ~5 ligji nr 136 viti 201 5 per disa shtesa dhe ndryshime n1 ligjin 7961 te vitit 199 5 te Kodi I pun~s 1Republikes se Sqiperise i ndryshuar ~o Organizata nderkombtHare e punes ( ILO) n Directive 2003 EC of the European Parlament and of the Council o f 4 November 2003 ~ permbl edhje informacionesh rreth marrdhenies se punes Feri ona Cato
47
nenligjor nuk parashikon kohezgjatien e vele organil administrative Nt ligiin per stat us in e
nepunesil c ivil parashikohen komilele ad-hoc Ie eila jane krijime Ie perkoheshme Ie posacme
Ie krijuara me qellim menaxhimin e testimeve Ie kandidateve pef nje vend pune pjese e
sherbimil civil Po ashtu mund Ie kete organe Ie (ilia Ie administrates publike qe traj tojn~
ceshtje Ie tilla por qe shuhen mbas mbarimit Ie funksionit pqr Ie ei len jane krijuar r sh kemi
organct qe trajtojne ceshljcl e kthimit dhe kompesimillc pronavc Kjo ceshlje kil dhe kufi zime Ie
caktuara nga vete ligji
Megjithate ne rustin e pare behel Ijate per nje pune shume Ie kufizuar ne kohe( nje dilore ose dy
dilore) ne rastin e dyte behet fjale per nje ceshlje edhe pse mund Ie kete kllfizimel e veta ne
kohe mund Ie zgjasi per vite me rradhe Pra kontratCl e punes neorganet e administrates rubJike
duhel Ie jene me nje kobezgj atje Ie papercaktruar ne Ie shumten e rasteve Sigurishl nese
natyra e punes apo detyres do Ie ishte e perkoheshrne edhe kohezgjatja e kontrates se punes do
Ie ishte e kufizuar edhe nese behet jale per marredhenie pune ne nje organ admil)islrativ qe
nuk esille I perkohshem Nje interprClim I till lmbetet edhe ni ate qe admini strate publike per
nga natyra e saj eshte e qendrueshme dile e vijueshme Gjithashttl nj e intepretim [ till1 do Ie
ishte ne perpulhje me direktival e Komis ionit Europian qe kerkojne nje justilikim per
pefdorimin e kontrata ve aflltshkurtra duke I kerkuar shte te ve anetare( nuk eshle e
delyrueshem) q~ Ie konsuhohen me grupel e inte resl dhe Ie marrin masa lidhur me kelt 5i
a) Justifikime objekti ve per rinovime konlratash dhe marrldhenieve Ie tilla al~lshkunra
b) Percaklimi I perseriljes qe mund Ii behe t konlrates afalshkurte r
Kjo directive duke kerkuar nje rregullim te percakluar Ie Ii lie qe orienlon gjilhe marrCdhenicn e
punes drejt qendrueshmerise net per polilik~n qe BE-ja ofron pel nje marredhenie Ie
qend rueshme pune
54 Perrundimi I marrdhenieve te punes
48
Kodi I punes parashikon 49 qe marredhenia e punes perfundon me zgjidhjen nga njerltl pale e
kontrales osekur ka perfunduar afati I percaktuar ne kontrate
Kohezgjatja e nje kontrate tregan vazhdimesi e nj e marredhenie pune pra qendrueshmerise po
aq percakton edhe leresine e rreguUave qe do Ie ndiqen ne rastin e zgjid hjes se saj perfundimi I
marrdhenieve Ie punes regullohet nga Kreu XIV I Kodil Ie punes Kontrala e punes me
kohezgjalje Ie pacaktuar perfundonn kur zgjidhet nga njera pale ose ka perfunduar afati I
njoftimil sine rastin e nje konlrate me tlfat ashlll dhe pa ann kontrata mund Ie zgjidhcI me
arsye duke respekhlar proceduren e parashikuar nga raSle e zgjidhjes se kOfllrales me arsyc s i
dhe procedura e kisaj zgjidhjej e
Fillirnish t respeklohet afmi 1 nj ofiirnil per zgj idhj en e kontrates 1 ei li shkon nga dy deri ne tre
muaj ne vares i Ie s ituatave Ie caktuara Ie parashikuara50 ne nenin 143 Ie Kodi te Punes ku
Iheksohet
I Pas kohes se marrjes ne prove per Ie zgjidhur kontraten ne periudhe Ie pacakwar pale
duhe Ie respektojne nj e flfal njoftirni prej nje muaji gjate vilil Ie pare Ie punes prej dy
muajsh per dy deri ne 5 vi tet e para Ie punes nde lsa prej 3 muajsh pe r me shume se pest
vjet pune
2 Keto afate mund Ie ndryshohen me marreveshje me shkrim ose me konlrate kolektive Ie
punes kur Pllnemarresi ka kryer deri nc gjashl~ mll aj pune afati Injoftimit nuk mund
Ie jeleme pak se dy jave Afa li J njonimit eshtejo me pak se I muaj kur punemarresi ka
kryer me shume se 6 muaj pune
3 Afati 1 njoftimit per zgjidhjen e konlrates zgjalel si pas rastit deri ne fund te javes ose deri
ne fund Ie muajiL Zbatohet I njejti regu]) kur afati I Iljofiimit pezullohet gjateperiudhes
se paa ftes ise per pune shlatzani se ose pushime ve Ie dhena nga punedhenesi
4 Kur njera pale e zgjidh kontraten pa respektuar afatill e njo flimit zgjidhja Irajtohel si
zgjidhje me efekl le menjchershem
bull9 Neni 141 I Kodi I Punes I republikes se ShQiperise
00 Neni 143 I Kodit te Punes te Republikes se Shqiperise
49
Pasi parashikohet respektimi I afati dhe procesi 1 informimit Ie arsyes dhe shpjegimit e situates
Kadi parashi kon perfundimin e marredhenievc Ie punes ne situata tejustifikuara dhe parash ikon
ne cdo here qe do Ie kele perfundimin e lyre normalisnt ky Ie jete edhe per nje arsye Ie
arsyet uar apo tejustirikuara
Nje percaklim I shkaqeve Ie arsyeshme nuk mund Ie behe ne Kad pork y [ fundit merr pers iper
Ie sherbeje 5i nje kufi zim I abuzimeve me kufirin e Ie arsyeshme Ne kete ne nenin 146 Ie
Kadi H~Punes pamshikohen s ituala qe konsiderohen 5i shkage Ie arsyeshme par edhe s ilUale Sl qe konsiderohen 5i shkaqe Ie paarsyeshme Ie zgjidhjes se kontrates se punes Neni 146 Ie
Kadit Ie Punes CilOhe qe zgjidhja e komrates nga punedhenesi kons iderohet pa shkaqe te
arsyeshme kur a) punemarresi ka pretendime qe njedhin nga kon trata e punes b) punemarresi
ka ~rmbushur nje detyrim ligjor c) kur behet per mot ive te pan dash me nga personaiteti I
punemarres jl por qe ka lidhje iegjilime me Ie drej lin e punes dhe raportet e saj Konsiderohen Sl
moti ve t~ tilla raca ngjyra seksi mosha gjendja civile detyrimet ramiljare besjmi retar
bindjel politikc kombesia gjendja shoqerore
Kodi 1 PlUleS ofron gjilhashlu edhe nje percaklim Ie pergjithshcm te institutit Ie situatave Ie
juslifikuara Neni 153 Ie Kodil Ie Punes vle reson 5i shkaqe H jus ti fiku ara rrelhana e rcnda qe
nuk lejojne s ipas parimil Ie mirebes imit Ii kerkohet alij Ie ka zgjidhur kontraten gt vazhdimin e
marrdhcnieve te punes apo dhe raste kur punemarres i shkel detyrimet kontrCl ktuale me raj Ie
lehlc ne menyre Ie perserilur me gjithe paralajmcrimin me shkrim Ie punedhenesit Kuptmin
e rret hanave terenda apo fajita Ie ehle te pers~rilur pale do (ju duhet ta interpretojne s ipas rasti
dhe eshte gjykata ajo qe vend os nese ekzi stoj ne apo jo shkaqe te tilJ a Ire justifikultl ra per
zgj id hjcn e kntmtes
Nese zgjidhja e kntrates rezu llon te jete jo nerespeklin e procedurnve Ie parashikuara apo jo per
shkClq e te arsyeshme I j ustifikuara punemarrcsi ka Ie drejt e Ie paraqese pad ne gjykale kunder
punedhenesit brenda 180 diteve nga d ita e perrundimit Ie arati te njoftimit Kodi parashikon se
zgjidhj a e kontrates pa shkaqe Ie arsyetueshll1e eshle e pavlefshmePunedhenesi qe ka zgjidhur
kontraten dHke mos respektuar aralete e njofl imil duhet Ie paguaje si rregull dernshperblim nje
~ l Neni 146 1 kodile punes te Republikegt se Shqiperise
50
page prej 2 muajsh Zgjid hia pu shkaqe tearsyeshme sjell edhe demshperblim deri ne I vii page
Madje kodi parashikon qe kur ka nje vendim Ie formes se prere per Ie riklhyer punemarresin ne
vendin e meparshem cpunes punedhenesi eshte I detyruar ta zbatoje
Referuar kelij punimi cka u citua me lart Ie gjilhe keto aspekte ligjore si dhe polilika qe
ndermerr shteti ( qeveria ) Juajne nje rol Ie rendsishem ne mbrojtjen e punemarresve per Ie
ruajtur vend in e punes ( duke siguruar nj e kontrate afatgjale Ie punes ) gje e cila ~jell nje lTitje te
punesimit thene ndryshe duke mos ndryshuar shirrat e papunesise ( nje nga s frdat qe perballet
shleli shqiplar)
51
Konkluzione
lDuke II bazuar ne cfare II trajtu3 ne kiW punim kam evidenHlat qe pavars isht rolit Ie shtetit q~
shikohet qe ka sjeJl e reform a ne vazhdirnesi per nitj en e nive li Ie Ie pun ils ua rve nepermjet
politikave Ie nderrmarra eshte e nevojshme qe Ie merren masa Ie ndryshme duke j u referuar
dhe akhl aliletit Lehtesi sht mund te arrih et nekon klu zion se rritja e vi velit Ie papunesise mund
te arrih et nepermjet nde rmjetesi mit qe ofroh et nga zyrat e punesimit ose nga agj ensite private
Ie punesimi t
2 Fo rm imi profess ional du het Ie permiresohel dhe Ie shtohet numri lIe trajnuarve cdo vii ne
baze te kerkesave Ie punes per lI oj in e pro fesionit
3 Dun e levazhdoj c zbatimi I program eve te nxiljes se punesi mil du ke siguruar kllalifikime
sidomos per temral d be grupel e vecanta
4 Nje mbeshtetj e Ie vecante duhet lekt~n e bisneset Ie ei let ofrojne punesim bisnese t fa miljare
si dhe scktori I turi zmit te eilet mund te punesojne nje nurner Ie madh punonjes ish
5 Nxilj a e progrcuneve per prnkl ike e Ie sapo d iplomuarve duhelle zgjerohet ne cdc instilucion
dhe ne cdo d rejto ri admini strate publike gt pa lent menjeane dhe kompani te medha duke krijuar
me ta nje forme bashkpunimi per punes imin c praklikanleve me Ie mire
6 Gjate vit eve Ie fu ndit prezenca e shtetiljo vetem qe nu k eslllezvogelll3r por perkundrazj eshte
zmadh uar ajo efa re ka ndryshuar eshte roli I tij menyra e nderhyrj es dhe doza e ket yre
nderh yrje duk e bere Ie mun dur mundesine e rriti es se pllnesimit dhe kualifikimit Ie personave Ie
punesuar dhe tl papunesuar qe pres in te integroh en ne tregun e punes
7 Kodi I Punes I Republikes se Sqi pe ri seeshte nje baze e e mire mja rtueshme per rreguilimin e
marrdhenieve ne kCli sektor nl kete kod re Oektohet drejlpersed rej li fryma dhe gama e parimeve
me Ie nj ohura qe vij ne nga konven ta nderkombetare dhe Euro piane per Ie drej tat e njeriuL
52
8 Pervec rreguHimit qe [ ben Kodi [ Punes kerni edhe veteBrenda sektorit public rregll l ime per
ate instilueione Ie eilat hyjne ne fushell e veprimi t Ie legjis lacionit Ie sherbimit civil dhe keto
marredhenie rregu ll ohen me ligjin nr 152 20 13 Per Nepunesit Civ il Edhe pse jemi nj c shIel
I vogel me nje admini strate te vogel pu blike dhe me nje numer te kufizuar Plillonjesish pu blic
ky sektor eshte du ke kal uar neper reform a dillamike ne lTUgen drejt integrimit Europian
9Ne vendin tone duhe l Ie propozojme ndryshime dhe permiresim Ie qeve risjes 5C sek lo rit public
dhe sherbimeve publike p~ dysh im qe duke iu referuar s ituates aktuale problemmike sek lo i
public duhet Ie beje ndrys hime sin e funksionim sin e ndertimin e saj Ajo duhet tejete e
mbrojtllr nga levizjet po[itike Ie punonjesve ne menyre qe Ie ruaj kualitetin e kapacitcleve
llJ erezore
S3
Bibliografia
1 E drejla f punes prof fir KiltreI Cela bolim IV ~ stlepia holuese liar Tirane
2 E (rejta e kralwsllar e punts proftlr Kudrel Cea
3 Directhe 2003 EC of he European Paramenl and 0 he Council of 4 November 2003
4 Lligji lu82 tlati 0907 945 Mbi knllen e sherhimit mhrojljen dlte shperblimin lie pune
5 Ligji IIr 527lktle 2508947
6 Ligj nr 2250 dali 030SJ956 Mbi Kodin e Punils Ie Repuhlikiis Populore Ii
Shqiperise
7 Ligji I1r136 dale 512 2015 Iper disa shlesa dlte Ildryshime nit Ligjin fI 7961 dali
12071995 Kodl J plles I ShqipiJr i ndrysltuar
8 Ligjil152 dale 2013 Pilr IIilpfinesin civil
9 Stalstika e fregut Ie plllles 2014-2015 SheThm Komhiftar I PUl1esimit
)0 Slrnlegjia e plllleimit 2007-2013 Millistria e Pun es rifle Ceshljes Sodale
11 Tregu 1 pUlles AklllaJ Shirbimi Jltombelar I Puniisimil
12 Slalisliklllejorces se punes lOIS INSTAT
13 Slralegjia ombilare per pniisim 2014-1020
14 Slralegjia difrseJaorjale e reformes lie a(minislrolen Publike (SNRA P) llii kUlJdii Ie
slralegjise JoIIbilare pir tviflim dll t illltgrim (1009- 2013) Tirane SMalor 2009
15 Slralegjia per PUllesim dlle Aflisi fLO 1013-206
16 Draft document Mbi fiji igjii Ii ri per sllirbimin civil ni SIIqiperi f pergalitur Of
Zlrani SIIapo ne basltkipunim me Dr Hails -Achim Roll kOllsulenli Ii Sigma me
kerkese Ii DAP 1 letor 2010
17 Giuseppe Casale Service public reladole eork
S4
J8 Josep Tenkormrg bullbull hi comparaillt Qvervieii Geneva August 2008
9 Annizi e legjisaciollit mb marrdhiilliel e punlis ne administraten publike ne
Republiken e Sltqiperise lie kuadrin e projektit Ii qelldres AKSES ALBANIA
Pernjii administratil pubike Ie qiil1drlleshme dlle proesiollale mbiJihlellir IIga
Ambosnda Gjermane Ili Tirone dhjelor 2009 puno Dr Eralta Can
20 Komieli Shqiptar I Helsiki Sifuala e diskriminimit lie procesill e lorgimit ngo
plla ni Shqipilri Tirane dlljelor 201 I
21 SlalisiNa lujuri IIga kOllfenmea e reafizuar ngn qelldm ISU JtlriJ me feme
Zbnim J ligjit lie mbeshlelje Ii qiimrueshmerisi dhe rriljes sit perjorm(mcifs ni
Administraten Pubike
22 KlIshJetuta e Shqiptrisi
23 Marrdhellia e pultes FerioJlQ Calo
201 Kerkime mbi fregull e pUlles Jonida IoxhoJi
25 KOIi (ok Idrej~sla~qjp-(J -tJXl
26 Shlefiweborg
27 llllervisffr lie ~lil1islrillit e punts dlle Ceshtjevt Sociole me feme Nxitja e pllll ifsimil
dhe polifika Ii tjera per IIljell e papllnesisl
55
duke percaklllar si hap Ie pare privatlzimin e shpejte dhe te thelle Ie ekonom ise per Ie kalua r
nga prona s hleH~rore ne rilindjen e prones private
Procesi I privalizimit nl vend in tone ishte nj e process 1 ampj ate dhe 1 vesh tire 1 ciJi vazhdon edhe
SOl ai fill oi me privatizimin e tokave blljqeSOre duke vazhduar me pas me privatizimin e
njeslve tregtare me shumic(~ dhe pakice me privati zimin e apartamenteve shtelcrore me
privatizimin e nderrmarjeve Ie vog la e te mesme e me pas Ie medha
Te gjilha keto ndryshime palen nje ndikim Ie madh ne Iregun e punes ne Shqiperi Perpara kesaj
si tuate u shtrua sl domosdoshmeri ndryshimi I bazes ekonomike duke percak tuar si hap Ie pare
privatizimin e shpejte dhe Ie the lle Ie ekonomise per Ie kaluar nga prona shlelerore ne rilindjen
e prones pri vate
Me fillimin e trasformimeve rrenjesore ekonomike ne vend drejl ekonomise se Iregulle lire edhe
tregu I punes filloi Ii nenshtrohej ligjit Ie kerkeses dhe ofertesShleti gjale ketyre vi teve ka qene
ne procesin e zhveshjes s i pronar dhe puned henes r vetem rol te cilin e ki shle ne s istemin e
ekonomise se centralizuar Shteti fillo i Ie dale si rregullator I marrdhenieve Ie akloreve (
punedhenes - punemarres) Ie ketij Iregu Ai e realizoi ketc nepennjet nderlimit dhe aplikimil Ie
politikave telij ne kel t treg pune ne tregun shqiptar Ie punes ashlu s i edhe ne vende Ie tjera ne
mbare Europen u zhvi ll uan dy 110j polilikash ajo aktive dhe ajo pasive Por ajo Ie e dallon
3teeshte raporti qe ekziston midi s ketyre dy politikave Tek ne ky raport ka qene plotesishl ne
fa vor Ie pOlitikes pasive duke iu re reruar ( pageses se te papuneve dhe prognuneve U tjera
mbeshtelese me Ie ardhura) Kjo ka ndodhur per kelo arsye
I Kjo mase ishlc inllnediale dhe mjafl e rendesishme per Ie mbeshletur re formimin
ekonom ik sic ishle mbeshtetja malerjale per Ie papunel e shumte dhe 2 duke ju referuar
kostos pare kjo dhe nga eksperienca bOlerore del se po litikal aktive kane kosto me Ie
ku sh tueshme sl ato pasive Gjale ketyre viteve pervoje Ie aplik imil Ie pagesave Ie
papunesise si mast pasive u vu re qe ajo shoC]erohej me Ire ane negative
E para ulja e kontributil neeko nomike komoclare
2 E dyte ndikimin negative lek I papuni duke u Jargu ar nga tregu I punes dhe
3 E Irela nxiljen e punes ilegale ( ne Ie zeze)
15
Keto anenegmive qe permendem mundohen Ii redukloj lle politi kat akti ve Ie tregut Ie punes Per
kete arsye duke filluar nga viIi 1993 u eshte dhene perparesi pOlitikave Ie tilla Ie aktive te lregut
Ie punes s i sherbimil Ie ndennjetes imit pe r pune forrnimil insliluc ional klubeve dhe
inkubaloreve Ie bi snesit krijimit Ie vendeve Ie reja Ie punes ne komunitet Proble mi kryesor 1
c ili duhej perballur shume shpesh ampjale zbalimil Ie ketyre programeve ka qene pyetja se sa
perfitojne Ie papunet nga keto politika Pervoja boterore ka treguar se motoja kryesore ne kele
drejlim ishtt~ se
Politikat akt ive Ie punesirnitjane mja ft te rend es ishme per ne per shkak Ie kOSlos se lyre Ie larte
alo I ne nshtro hen nje seleksionimi paraprak duke u dh~ne prioritet atyre qe e shlyejne velen sa
me shpej
Nga anali za e situates se tregu t Ie punes rrelh vi leve 2007 -2010 verehel se punesim i ne seklorin
shleteror ze perqindjen me Ie ulel Ie punesimi gjithsej Shkalia e papunes ise eshle me e larte ne
g rupmoshal e rej a dhe zona veriindore ka nivelin me Ie larte tt papunesise pasi kjo zone nLik ka
qene e ane Ie rikuperoje aklivilelet ekonomike Ie humbura pas viteve 90 Pihrisht duke njohur
ktle situate edhe nderhyrjet jane fokusuar nl hartimin dhe zbatimin e programeve specifi ke te
nxiljes se punesimit per kategori Ie tilla si Ie papune afatgjate Ie rinj qe hyjne per here te pare ne
tregun e punes gra qe i perkasin kategorive ne nevoje si gra klyefamlljare vikl ima Ie (ra li kut
apo dhunes ne familj e gra rome etj Ie cilal e kane Ie veshtire tt integrohen ne tregun e punes si
dhe zgjerimin dhe pe rmiresimin e formimiL profesional
lore dhena mbi numrin e Ie papuneve dhe Ie papline t qe marrin pagese papunesie s ipas
Regj istrimi i Ie papuneve ne zyrat e punesimil behel ne baze Ie VKM Nr70 dale 1102 1999
Per eviden timin e punekerkuesve Ie papune ku sipas pikes 4 dhe 5 te kelij vendi mi ne Zyral e
Punesimil regj istrohet sl i papune 9do person ne moshe pune (nga 16 vjec deri ne moshen e
pensionil) i cili paraqilet prane zyres se plines imil dh e deklaron se nuk eshte ne marredhenie
pune ase nuk eshle i vele -punesuar par gjilhaslnu eshle ne ke(kim te nje pune 1I Sipas ketyre te
dhenave rezulton se ne fund te 201 3 tejene Ie regji struar prane Zyrave Ie Punes imit 144427
punekerkues Ie papune ase 2600 vele me shume sc ne Ie njejlen periudhe te Vil il tt kaluar
10) Programi Ko mbetar statistikor Zyra Rajonate e Pune$im it 11 Programi Kombetar I punesimit ( Statistikat nga lyrat e punesimit )
16
- ----- -
Tabl Numri i Papuneve ne vite te rregjistruar
Vilet 2009 2010 2011 2012 2013
Te papue te
rregjistruar 142 143 142 1418 1444
(nemije)
Ne teresi tregu shqiptar i punesaktua lisht po perbalJet me nje ni ve l Ie ulet Ie pjesemarrjes
veoyanerisht pcr grate dhe Ie rinjle Per me teper papullcsia eshte rrieur ndjeshem dhe shoqerohet
me rrezik Ie larte vazhdimesie per punetoret e rinj Nje karakteri stike tjeter kYge e tregut shqiptar
Ie punes eshte ndrysh imi i madh midis pjesemarrj es se burrave dhc grave ne tregun e punes Per
shembull megjithese pjesemarrja e femrave ne foreat e punes ka pasur progres Ie prej Census i
Ie vitil 2001 mbetet potnuajse 20 pike per qind me e ule sesa per meshkujt Shkalla e punesimit
Ie femrave eshte gjithashtll shume me e ul et sesa e rneshkujve
17
- -~-
KREUII
2PAPUNESIA DHE PUNESIMI
21Papunesia
Papllnesia s i koncept u be publike ne vendin tone ne vitin 1992 Kyeshte dhe viti qe shenan dhe
nivetin me Ie larte Ie papunesisl ne Shqip(rise ne vile Ky ndryshim ci iesor ne tregun e punes ne
Shqiperi kerkonte medoemos edhe politika Ie reja qe duhej Ie hartoheshin per Ie
institucionalizuar trajtimin e kesaj kategorie Iipopullsise e eila humbi vend in e punes gjalc
ndryshimeve Ie medha politike dhe ekonomike
nNe vitin 1999 ni veli j papunesise U ul oe 184 nga 27 qe ishte bne vilin 1992
Karakteristike e papunesisete ne eshte plt1punlsia afatgjale Gjate vitit 993 papunesia afatgjale
perbente 63 Ie papunesise ndersa ne ditet e sotme shkon ne 80 Ie saj Ndersa papunesia
eshlt me leper fenamen urban dhe renektohel ne treguesi l e papunesise nenpunesimi eshle I
fen omen rural Nenpunesirni sh prehet kryesisht me nurnrin e familj eve Bujqesore qe
mbeshteten nga shteti me ndihme ekonomike te pjesshme Nenpunes imi eshte kryesisht I
pranishem ne zonal rurale malore dhe m~ llheksuar ne veri lindje Ie ShqiperiseDuke mos pasur
burime te tjera jetese pervec tokes bujqesore pjesa me e madhe e familjeve jetoj ne vetem me te
ardhura Ie kufizuara n~ sas dhe Ie nje ci les ie te ule Nenpu nes imi dhe papunes ia e larte jane Ie
pranishrne edhe ne zonat rural e te mbipopulluara nga migracioni 1 brendshem pas vitil 1990 Ne
vitet e para tetranzicionit paplJllesia perfshiu Ie gjitha profesionet dhe ishte e pandjeshme ndaj
nivelit ars imor apo moshes Sipas INSTAT-il ne vil in 199890 e te papuneve Ie
intervistuar kishin arsimin tetvjecar dhe te mesem dhe vetem 7 e lyre kishin arsim te larte
Ndersa s ipas raporteve Ie Minislri se se Punes ne vii in 1990 rreth 97 Ie papune ve afatgjale Ie
rregjislruar nl zyrat e punes kishin arsim tetevjecar dhe te mes~m dhe vetem 3 ishin me
arsim te larte Perballe pasqyres se tregllt te punes gjate 12 vjeteve refundit qeverise shqiptare 1
del pergjegjesia Ie hanoje polilika akt ive Ie tregut Ie punes duke krijuar slruklural perkalese dhe
11 StrategJia e punesimit 2007-2013 Ministria e Punes dhe Ceshljes Socia Ie
18
-- - - - ---
duke hartuar legj islacionin e duhur Ne kete menyre do te mund Ie parandaloje fenomenin e
pnpunesise ne raSI se nuk mund tn eJiminoje ate
22 SITUATA E PAPUNESISit SE REGJISTRUAR
Shkalla e papunesise eshtl nji nga Ireguesit me Ie njohur te Iregul Ie punes i cili tregon
perqindjen e personave te papuni ndaj popullsise ekonomikisht aktive
13Burimet e informacionit per papun ls ine nc Shqiperi jane Ie dhenat administrative (k u
papunesise i referohemi s i papunesi e regjistruar) dhe Ankela e Forcave Ie Punes Sipas
rekomandimeve Ie Orgflnizates Boterore Ie Punes (lLO) dhe 1l EUROSTATmiddotjl Ie papune
konsiderohen person at qe nejaven e references plotesojne kushtet e meposhtme
a)nuk kane pUlluar ruate javes se re ferences (as nuk ki shin nje pune oga e c ila munguan perkohesisht)
b)ishin Ie galshem per Ie punuaT nese do Ii gjenin nj ~ pune brenda dy javeve qe pasojne javen e re ferences
c)kane kerkuar pune nc menyre ltlkti ve gjate periudhes kater javore qe pe-rfundon me javen e references
Zyra e punesimit rregjistrojne si tepapunc cdc perSon ne mosh qe paraqiLet pralle zyrave per IE
kerkuar punc
Sipas te dhenave rezulloll se ne fund Ie 20 14 Ie jeni Ie regjistruar prane Zyrave te Punes imit
144427 punekerkues Ie papune ose 3085 vele me pok se ne fund Ie 2013
PAPUNESIA NDARE SIPAS GJINISE
1 YITET 2010 2011 2012 2013 2014 1 1 1 1 1
IJ Tregu I punes Aktua N Sherbimi Kombetar I Punesim it
19
~~--
Te papune te
rregji struar
(ne mije )
142761 143002 141828 144427 14134 2
Femra 72900 73754 73014 74551 71710
Meshkuj 69861 69248 68814 69876 69632
Ne fund te 2014 rezultojne te regjistruara s i punekerkuese Ie papuna 717 mije pupa ferma ose
51 e totali te pupa~ve Ie regjistruar shifer kjo pak a shume e njejte me ate te nje viIi me pare
Punekerku esel e paplina femra jane kryes isht te moshave mbi 40 vje dhe me arsim cleri ne 9
vje~ar Pjesa me e madhe e familjeve me femra krye familjare kane ni vel Ie larle var rerie dhe
trajtohen kryesisht me ndihme ekonomike
Sales pa punesi 5
ne ndihme ekonomike 70
te tjers 25
familje kryefamilj are 11
20
middot Pupa Ie regj islruar prane Zyrave Ie Punesimit s i perfilUes ose jo nga skemat e mb~slHetjes me
te ardhura i ndajme ne 3 grupe
- Pupa perfitues nga programi pasiv i pageses se papunesise
- Pupa ane lare Ie familjeve ne nd ihme ekollomike
- Pupo I~ Ijere qe nuk perfilojne nampa skemat e mbesh lctjes me te ardhura
Te parune te regjistruar sipas g rupmoshes
Nt qofif se i referohcmi akti vileleve ekonomike qe mosha mesatare e Ie punesuarve eshte 3S
vjefY kemi rushen e informacion it ku mosha mesalare e punonjesve eshle 2S mesalare eshte 30-35
vjet etj
ISSipas Bu letini te TreglJI Ie punes akti vitet ekonornike qe po punesojne me shllm~ sot kerni
fasone ku mosha e Ie punesuarve eshte 35 vjefY kemi fushen e in fo rmacion komunikacionit (c ku
mosha mesalare e punonjesve eshle 25-30 vjec si dhe turi zmi dhe sherbimet ku mosha mesatare
eshte 25 deri 35 vjec
Nje kalego ri tjeter e rendcsishme eshte kategoria e romeve
numri II~ papuneve femra Rome eshle gali I njejle me atyre Ie meshkuj ve Gje qe tregon qe ala
jane fami lj e kryesish l ne ndihme ekonomike sipas sondazheve verne re qe kjo kategori e
popull siseeslnt kryesishl me ars im 9 vjecar qe J perkasin te gj itha grupmoshat Kjo sje ll dhe
arsyen qeeshte pikeri sht arsimi [lyre per III bere shkak s i nje subject [ papunesise
Per kete kategori eshte hartuar dhe Strategjia kombelare per permi resimi ll e kushteve te jeteses
se komunilelil rom sipas H ciles Ministria e Mirqenies Socia Ie moniloroll perfsh irj en e kesaj
kategorie ne politikal shteterore te punesimil Krahasuar me nj e vit me pare vihel re nje rritje e
numrit Ie Ie papuneve rome (me 3) Kjo rritje vi het re ne rajonet e Tiranes Elbasan dhe
Lezhes
u Statistika 2014-2015 5herbiflli ](ombeta r I Punesimit l~ Statistika tregu I punes Sherbimi Kombetar I punesimit
21
-- ----------------shy
Punekerkues me a ftesi te kufizuar
Numri I Ie papuneve me aftesi tekufi zuar ka nje rcnie ne krahasim me vite e meparshme pasi
tashme kjo kadegori eshle bere pje~ e shtimit Ie ox itjes sl punes imille kesaj kategorie Ne vilin
2014 rezullojne tejene indetifikuar dhe regj istruar prane Zyrave le Punesimit rrelh 1732 persona
me allesi Ie kufi zua r ng3 Ie cilet
bull Femraj ane 426
bull Krye familjare 47
bull Moshe mbi 45 vjee 386
bull Me ars im der i 9 vjeesr 695
23 Situata aktuale e punesimit
16Papunesia esht~ nj e problem i madh me Ie cilin jemi p l rba llur ne shqiptaret gj nte ketyre dy
dekadave Ie fundit Te gjitha stud imet ne te rren e konfi rmua n qe papunesia vilet e fundi ka
ardhur duke U fritor Duke qene se shifral C larla H papunesise jane burim i problemeve Ie
shumta ekonomike e sociale gofle per sa i perket indi vidil e qofie per sa i perket shoqerise ne
teresi nevoj a per Ie nderhyre eshle urgjente Ne perpulhj e me vizionin e Bashkimit Europian
Europa 2020 dh e kerkesave per anelares im qe Shqiperia ka ne kele organizem qeveria ka vene
fokll s in Ie puncs imi i mbeshlelur mbi aftes imin e duhur H~ forces sone Ie punes dh e orientimi t Ie
saj drejl nevojave Ie Iregul (e punes
17Nx itja e punesimit eshte nder programet aktive i e ili nepe rmjet sigurimit Ie punes imit Ie
perkohshem apo afatgjate ndikon ne kerkcsen per pune duke rcfl ektuar drejtpersedrejti ne uljen e
papunesisePermes programi per nxilj en e punesimit Zyral e Punesimit nderh yjne rea li sht per Ie
nxitur dhe mbeshtelur krijimin e vendeve Ie reja Ie punes duke bashkepunuar me punedhenes it
dhe nepermjet subvenc io nimit Ie lyre
~~ Ministria e Mireqenies Socia Ie dhe Rinise 17 sherbimi Kombetar I Punesimit
22
-- - -- -- -- - - - ----- - - - -- - -
Gjate viti 2014 sipas vleresimeve Ie marra nga anketa e forcave Ie punes rezlliton qe popull s ia
ne moshe puneeshte (nga 15middot65 vjec) e eila ndahet ne
I Pjesemarrje ne Forcen e Punes eshte 634
2 Shkalla e punesimit eshte 52 3
3 Shkalla e papunesieeshle 174
4 Popullsi inakti ve eshte 366
Shkalla e punesimil (grupmosha 15-64 vje~) tshl e me e larte per Ie punesuaril me ars im Ie lane
(657 ) pasuar nga ala me ars im Ie mesem profesional (65 ) Te dhenfl[ Iregoj ne se ptrqindja
e Ie punesuarve me page eshe me e lart e per personal me arsim Ie larte dhe e kund(rta verehet
tek Ie punesuarit me rlrsim 89 vjecar ku mbizoterojne pundoret pa pagese Ie fami ljes Po Ie
analizojme Ie punesuarit me arsim Ie mesem shkalla e punesimit eshle me e lan e per pe rson at
me arsim Ie mesem profes ional krahasuar me personal qe kane kryer shko ll en e mesme te
pergjithshme perkatesisht 65 dhe 464
Nje ne pest Ie pllneSUa r te grupmoshes 15-64 vjes me arsim 89 vjeltar jane Ce punesuar me page
afersisht gjysma jane punetore pn pagese Ie familjes dhe nje e Creta e lyre j ane Ie velepunesuarPesha qe zene te punesunril me page rrilet me rritjen e ni velit ars imor Nga te
punesuarit me arsim Ie la rte 877 jane Ie punesuar me page dhe velem 46 jane te punesuar
s i punelore pa pagese Ie familjes Tek Ie plinesliaril me ars im Ie mesem profes ional dhe me ars im
te mesem te pergjitnshem perqindjel qe zene te punesuarit me page jane perkalesishl 467 dhe
491
18Gjate vitil 2015 sipas vleresim it te marre nga Anketa e Forcave Ie Punes
Popullsia
529 e popull sise ( 15-65 vjec)eshte e punesuar
112 eshte e papune
359eshte ekonomikishtjo aktive (jashle forcave Ie punes)
18 Anketa e forcave Ie pun6 2015 INSTAT
23
19Meshkuj
605 e meshkujve 15-64 vjec jane punesuar
129 jane te papune
266 jane jashle forcave Ie punes
Femra
455 e femrave 15-64 vjee jane Ie punesuara
95 jane te papuna
45 jane jasluc foreave Ie punes
24Punesimi dhe perfshirja sociale
Deri mi sot u eshte kushtuar shume pak vemendje kostove ekonomike dhe shoqero re 1e
shoqerua ra me numrin e madh Ie punelOreve te zene si pjesetare qe sje llin kontribule ne fnmi lje
kryes isht ne sektorin e blljqesise20Ky fenomen ndikon me shume tek grate dhe te rinjt~ duke
perfunduar shpesh ne nj e cike11e peljetshem Ie varferise dhe perjashl imil social In fonna lileli
eshte i lane kur nil et per kushtet e punes si edhe per punen e papaguar ne familje 21Shumica e
femrave dhe e Ie rinjve kryejne pune Ie papaguar ne familj e Vetaneri sht ne zonal rural e lmpakli
i infonnalitetit eshte pesefish
se pari ai ndikon drejperdrejl tek siguria e punes sepse mungojne konlratat
se dyti ai ndikon tek e drej ta per sigur ime shoqerore te cilal jane shume Ie rendesishme per
mbul imin me sigurimin shendetesor dhe pension in e pleqer ise duke vene ne rrezik jeresen ne nje
periudhe me Ie vonshme Ie jetes
se trcti ai pakeson pagesen dhe burimin e te ardhurave duke renduar mireqenien ekonom ike se
katerti ai ve nje barre ti skale mbi ekonomine nepermje( evazionit latimor
19 Anket3 e fOfcave te punes 2015 INSTAl
ro Strategjia kom betare per punesim 2014-2020 11 Stratesjiltl kombetare per punesim 2014-2020
24
sl pesti ai pengon zhvillimin e tregut ne fushat qe varen shurne nga puna e familj es s i per
shembull bujqes ia
Per me teper ai rril cenueshmerine e femrave varcs ine e lyre ekonomike prej bUfmve si edhe
rril varferine e lyre ne pleqeri per shkak Ie nderthurjes se Ie ardhurave me Ie ulta dhe vileve me Ie
palaa me sigurime shoqeroreshendetesoreJpensioni
Nt kele gjendje nevojilen zbatimi me i fuqi shem i ligiit si edhe ske mat e nxitjes per
punedhenesit per te inkurajuar punesimin formal nepermjet kontributeve Ie zvoge luara ose
stirnujve Ie tjere financiarePerfshirja soc iale mbetet cnde nje yeshtje per I u trajtuar
Grupet si romet dhe personal me aflesi tii kufizuara shpesh jane Icni pas dare dhe polilikm
nuk j ane konkretizuar gjithmone ne perputhje me rrethanat Keto grupe kerkojne polil ika Ie
posuyme Ie hartuara ne pershtatje me karaklerislikal dhe nevojat e lyre persa u perket nevojave
arsirnore kualifikimeve profesionale fuqi zimit dhe punes imi
Punes imi i u rinjve eshte nje yeShlje reale v~aneri shl nese kerni parasysh punen e papaguar ne
familjeShumica e Ie rinjve Ie puneslHlr kryejnc pune informale ose te papaguar ne familj e gie e
eila deshmon per punesim te kufi zuar dhe kush Ie It keqija punesimi Shumica e te rinjve Ie
papllne kane nivel Ie ulel arsimor dhe per personal qe jelojne ne zonal rurale bujqes ia mbetet
burimi kryesor i punes imilFernrat ne moshe Ie re kane nje shkalle Ie njejle papunesie por kjo
fsheh kushtet me Ie keqija te punesimil kryesisht punen e papaguar ne familje qe dukel se eshte
gi thnje ne rritj e dhe pabaraz ite seklOriaJe qe ekzistojne
2lFemra t kane nje shkalle shume me Ie ul el pjescmarrjeje Ie forces se punes si edhe nje nonne
me Ie larte Ie pasivilelit per shkak Ie pergjegjesive ne familje AIO jane te perqendrua ra ne
kryerjen e puneve tipike femerore Ie cilat jane edhe punet me pak te paguara dhe orrojne pak
mundesi per perparim ne karriere Pe rve~ kesaj ka nevoje te ngulshme per rritjen e numrit Ie
femrave ne profes ionel jo Lradic iona le si dhe per menjanimin e slereolipave gjinore ne sisLemin
arsimor Orienlimi i vaj zave Ie reja ne pro fesion e tipi ke laquofemerore )) Ie paguara pak dhe qe nuk
kerkojne shume aftesi rrit hendeklill giinor ne lidhje me pagal dhe mundes ine e lyre per te gjetur
pune ne seklorin informalParaleli sht edhe orienlimi stereotipik gjinor i djemve ne profes ione
U Strategjia kombetare per punesim 2014 -2020
25
ltonashkullore)) rrit rolet dhe normal e gJlnlve dhe po njel loj i kufizon aftesite e
mundshmelpotenciale mas hkullore
Pavaresisht prej nje farl perparimi shuml pune mbetet per te bere ne lidhje me permiresim in e
kapac iteli l Ie Sherbi mit Kombetar te Punes imit (SHKP) ne menyre qe Ie kryejc Ie gj itha
funks ionet e nje sherbim i modern dhe publik ne Ie gj ilhe vendin duke perfshire kelu edhe zonal
rurale te cilnt kane nevoje Ie ngui shme per kt to sherbime
Fun ksionel qe kerkojne vemendje me Ie madhe ja ne
~ nd ihma per Ie papunet pe r Ie gjetur punes im Ie pershl atshem
~ shpallja e punekerkuesve dhe e vendeve Ie lira IE punes
gt leh tesirl1i i levizshmerise se pro fesioneve
~ mbledhja dhe analizimi i in fonnacionil me Ie plole Ie mundshem ne lidhje me ~endjen ne
tregun e punes dhe zhvill imin e saj ne Ie gjilhe vendin ashtu edhe ne deget e ind uslrise
dhe profesione Ie ndryshme
~ hartimi monitorimi dhe vleresimi efikas i programeve qe synojne leht es imin e (ri)hyrjes
ne punes im Ie punekerkuesve ne rrez ik perjashlimi nga tregu i punes
Organizimi dhe zbatimi i permbushjes se funksioneve kryesore duhel reformuar si edhe duhen
caktuar burime Ie mjaftueshme njerezore dhe financi are per Ie siguruar pune neperrnjel zyres
ko mbetare Ie punesimit
25 Faktoret qe Iltane ndikuar ne rritjen e nivelitte punesimit
Nder fakloret qe kane ndikuar ne menyre ledrej lperdrejle ne nive lin e punes imit rendi len
bull Rrilj a e kerkess per prodllkte
bull Permiresimi ileknologjive
bull SITategj ile seklorjaie
bull Levizja demogra fike
26
Rritja e kerkeses per keto produkte
Fluksi I ndert imeve s ine objekte dhe ne rruge vazhd in territet bull gi ithashtu eshle rritur d he
akl iv iteli I nderrmarrj eve Ie indllstri se perplln llese s idomos ala me capital te hllaj apo Ie
perbashket qe punojne me porosi nga jashte duke shfrytezuar krahun e lire Ie punes ne ve ndin
tone Kjo ka bereqe numri I Ie punesuarve Ie jete gj ithmone ne rritje ne keto fusha ne vendin
to ne Vihel re me teper plJnes imi I personave me arsim 9 vj eear ose temesem pa u Icne pas dhe
ars imi profess ional
Permiresimi 1 dukshem I leknologji ve
Vitet e fundi t permiresi met ne leknologji kane sje lle rritjen e proclu ktit me kosto te uld duke
cuar ne rritjen e te ardhurave dhe zgjerimit Ie akti vitetil (shlim punonjesish) duhellheksuar qe
permiresimi I teknologj ise ka sjelle edhe nje reformim lidhur me hapjen e vendeve Ie punes
li dhur me pro fes ioni (IT)
Siralegj ite sckto rjale
Njt priori let I zhvillimit ekonomik eshle shtrimi I rfll geve dhe gocJi nave institucionale gje qe ka
cuar ne rriljen e te punesuarve pa ]ene mbrapa dhc sektori n e turizmit gje qe ka sje lle rritjen e
numri( Ie hoteleve restoranleve dhe Iregti se ne lonal luri slike kjo ka marre nje zampjerim
akoma me te madh gjatc sezonil te veres ku numri I le punesuarve shko n drejt rritjes ndjeshem
Uvizja demografike
Fuq ia punetoTe me banim nHshat kD interes per tll punesuar dhe ky interes vihet re dh e lek
punedhenesit ~r keto arsye
Se pari kjo kalegori pranon Ie punoje me page le uld
Sedyti ne pjesen me te mad he te rasteve subjektet ndod hen prane zo nave ind llstria le te qyteteve
ku jane vendosur fabrikal d he nuk kerkohen shpenzime transporti
Se treli turi zm i ne zonat e v irgjera qeeshte zhvilluar ko het e fun d it si dhe invesli met kane sje ll e
nje rritj e te konsiderueshme Ie nr tepunonjesve qe rezultojne te jene banore Ie ketyre zonave te
theli a
27
26 Roli I shtetit ne rritjen e punesimit ( Politi kat dhe Strategjite)
Polilikat kryesore per rriljen e punesimit oerqendrohen rrelh konceplit le po lilikave akli ve Ie
tregut Ie punes Politikat e para u prezantuan ne 1995 ne ligjin nr 7995 viti 1995 per nxitjen e
punesimit duke krijuar bazar e para Ie nj e pakcle programesh qe funksionojne edhe sot 5i
gt- Ndermjet~simi per pune dhe profesion
gt- Keshillimi per pune dhe profesion
gt- Formimi professional
gt- Programe Ie nxiljes s punesimt elj
Objektivi krye50r [ polilikave Ie punes imit eshte mbesi1tclja e punekerkuesve ne gjetjen e nje
pune 1e pershl3lshme politikat e punesimil jane nje mjct lepe r I rendesishem per permires imine
siluates se tregut Ie punes
)gt Programel e nxitjes se punesimit u prezantuan per here Ie pare ne vititn 1999 synimi I
kelyre program eve ishte dhe vazhdon Ie jele aktual isht
gt Krijimi I vendeve te reja plme dhe ulja e papunesise
gt- Nx itja e formimil pro fessiona l I punekerkuesve t~ papune (sidomos ne zona ku ka
mangesi kapacitelesh trajnuese)
gt- Mbeshtetje bisneseve per te rdlu r akl ivitetin e lyre dllt punesimin e fuqi se punelore Ie
Irajnuar
)gt Nxitj a e drej teperdrejte e pllnesim it Ie nje pjese Ie trajnllarve
)gt Minimizimi I punes se zeze ( forcimi I rolil If inspektorialille punes)
gt- Perfshirj a ne programe socia le trajnimi Ie kelyre punekerkuesve
gt- Nxilja e punesim il Ie te rinj eve dht grllpeve Ie vecanta Ie Ie papuneve
gt Mbeshtelj t e bisnesit familjar per Ie rrilur punesimin ne zonat mal ore apo aty ku
shikohet veshtiresi ne zbatimin e politikave Ie Ijera
Programel e nxiljes se punesimit jane programe akti ve shleterore qe veprojnMrej lptrsed rejli ne
jeten e pune kerkuesve te papune per Ii nxitur ata ne gjetjen e nje punesimi flfalgjate Keto
programe sehashku me programet e ndermjelesimit lu aj ne nje rol te rendes ishem qe
28
ndikojnerealisht nl ulj en e papunesisesidoJnos te numrit Ie papuneve Ie rregji slruar Njestrategji
positiveeshte dhe ajo e nxitjes se punesimit nepermjet fonnimit Ie nepllnesve duke J trajnllar Sl
dhe nxitjes se pllnes imil Ie remrave ( gra rome in valide Ie Irafikuara elj) duke u dhene nje
mbeshletje dhe bisneseve qe punesojne kelt kal egori
Per here tcpare ni si Ie zbatohej dhe ofrimi I praklikave oer Ie rinjte e sapodiplomuar ne menyre
qe te krijonin eksper iencen e tyre neper instilucione te ndryshme shtelerore ( ad ministrate
publike) duke pllnuar fillimisht ne pozicione Ie caktuar si praktikante kjo ishte nje ri s i e cilajo
ve tem do Ie mund Ie pergatistc speciali st Ie kualifikuar ~r te ardhmen e aferme por dote
motivonle dhe shume student Ie sapodiplornuar duke ju ndezur nie drile jeshi le ne lidhje me
tregun e punes dhe pozicionimin e tyre
23 Nje rol te rendesishem ka luajtur dhe organi zata nderkombelare e punes (lLO) duke paraqitur
sic do vit Stralegji per permiresirnin e qeve risjes se tregut te punes duke u baZlt3r ne nje qasje
shumeplaneshe ne mekanizma Ie fuqi shem Ie dialogul social dhe marrjcs se masave kunder
informalitetit dhc kushteve ne pune
Brenda tematikes ~~ Pune e Oenje per Ie Gjithe gjate periudhes 2012middot20 15 ILO do Ie
perqendrohet nr ere prioritete programJlike per Shqiperin~ t~ cilat duhet Ie shilten s i qellime
afat-gjata
Forcimi j kapaciteteve Ie institucioneve shleterore dhe partnereve soc iale per
penniresimin e adm inistrimil Ie Iregut Ie punes
~ Promovimi i punes se denje dhe rrilja e punesueshmerise Ie forces se punes ne Shqiperi
~ Forcimi i s islemil te mbrojljes sociale
I) Strategjia per Punesim dhe Aftesi ILO 2013middot2016
29
Kreu III
3 Sektori public dhe sherbimet publike
31 Cfare kuptojme me sektor Publik
c rare kuplojme me sektor public
Perpara se te b~jmenje anali ze te marredhenieve Ie punes ne sektorin public me pare duhet Ie
analizojme veti ku ptimin e kelij lermi pra se crare kuplojme me sector public Nt lidhje me
kititerm ka pasur sh ume perkufizime por nuk ekziston nje perkufizim juridik I sakle 1 noeionit
Ie sektor it pubti k Ne fibrin e autoreve Giuseppe Casale dhe Joseph Tenkorltlng me litull
Man-dheniel e punes ne sek lorin public ne v6hlrim krahasimor 1 keta dy aulore kane dhene
kete perkufizim per sehorin publik
Sipas ketij perkufizimi sektori publik perfshin 24
a) Njesi organizative qejane Ie finan cuar ne pronesi dhe ose Ie kontrolluara nga sh teti
b) Resurset dhe aktivitetet e sherbimit publik
c) Organizata te kOlltro lluara kryesislll nga qlveria ( pra menaxhet dhe punonjesit ne
sherbimin public kane nje diference Ie reduktuar ne vendimmiddotmmje organizative
Nt kete studim punonjesit pub li c referohen per nepllnes it c ivile dhe punonjes te tjere ne te
gjilha ni vele t e qeverise duke perrshire njesitc e qeveri sjes vendore dhe punonjesil e
nderrmarrjeve sht eterore megjithese ne disa vende marrdheniet ne sherbimin public kane
mbetur Ie ndryshem nga ai 1 seklorit pri val (dmth ne It kaluaren sektori privat ishte I shtyre ne
menyrt l ipike nga fi(imi ndersa qellimi I seklOril public ka qene sigurimi I (e mirave publike
dhe sigurimi I minqenies se pergjithshrne dhe mireqen ies se qytetareve ) sol karakteristikat e
sherbimil public public jane duke u bere indirekte me Ie ngjashme me ate Ie sektorit privat
Z Giuseppe Casale ~ Service publiC relacione eork Josep Tenkorang th e comparative overvieeN Geneva August 2008
30
Nje perkufizim tjeter per se kt orin public eshte se ai percaklohet st sektori qe grupon Ie gjitha
akli vitetet ekonomike dhe soc iale qe jane ne nga rkim Ie administrates nderrmarrjet publike
dhe organi zmal publike Ie sigurimeve shoqerore
Pro sektori public perfshin Ire perberes
1- Administratat qc murrin ne ngarkim aktivitele me interest e pergjithshem
2- Nderrmarrjet publike bull dmth nderrmarrjet 11~ Ie cilen nje person public mhan shumiccil e
kapitalit Keto tradicionalishl kane qene konsideruar 5i element I polilikes ekonomike
dhe sociale Ie qeverise SOl ato jane pri vali zuar dhe njekohesishl kane mbelur ende
publike kane ndryshuar menyren e lyre Ie funk sionimit dhe jane si nderrmarrje private
3middot Zyrat publike admini strative Ie ngarkuara me sigurime shoqerore ~ qe ad ministrojne
politikat sociale Ie shletit ato mund Ie mbeshlelen mbi organizmat Ie 51 drejles private
32 Kush jane Ie perbas hkctal dhc ndryshim e1 e sekt oril public dhe sherbimcve publike
Sektori public dhe sherbimel pub like nuk duh et Ie ngaterrohenNe fakt aktivitelet e shcrbimit
Pllblic mund Ie merren ne ngarkim nga organizma private Keto quhen deleg ime Ie sherbimit
pubikKeto organizma nuk I perkas in sektorit public perimetri [ sherbimit public eshte me 1
ampjere se a i J sektorit public SOl sherbimi public duke ako ma s i nje runks ion I Administrates
Publike Nje sherbim public eshte nje akti vitet qe konsidcrohet se duhet Ie jete I di spollueshem
per Ie gjithe Ky nocion mbelel mbi ate te interest Ie pergjjthshem par shll1ne shpesh ky mbetet
njevleresim subjektiv pasi nuk mund Ie Ihullet qe nllk ka nje perkufizim universal Ie pranuar
nga te giithe Ne praktikeeshte sherbimi public ajo qe pushteti public pereakton politikisht sit e
tille Ky eshte nociol1 I cuditshem nga ai I sekloril public
Edhe shprehja Sherbim Publik ka nje kuplim te dyri shle nga njera ane ajo percakton nje
aklivitet ose nje mision Ie interest te pergjithshem ( psh sherbimi public I shkolles) dhe nga ana
tjete r leres ine e organi zmave Ie ngarkuara me keto aktivitete te interest Ie pergjithshem Ie eilal
mund te jene si publike edhe private duke kaillara klshtu nga sherbimit public ne sherbimet
Pllbli ke
n Shte ti eeborg
31
Prej shume kohesh sherbimi pub lic ish te krite ti I vet~m qe kushtezo nte zbati min e se drejtcs
ad mini strative dhe kompetencen e gj ykates admini strati ve me ndryshirnin e viteve Ie fund it ky
kusht nuk eshte me e mjaftueshrne me zgjerimin e aktiviteteve te sherbimit public ni fushlt n
ekonomi ke dhe vend in me te rendesishem te marre nga e drejta priva te Kesht Ll sipas natyres se
ak ti vitetit dhe strukt ures qe e ka ne ngarkim mund Ie da llojme dy rasle
a) Sherbimel publike adminisl rati ve shume te ndryshme qe grupojne sherbimet qe nuk
kane qeJl ime industria le apo tregtare ( mbrojtja sh ko lJa pu blike etj) alo jane kryes is ht
Ie menaxh ua ra prej o rgan izmave publi ke dhe ne keto ra5te prevaon te e drejta
administrative
b) She rbimet pu bli ke indu str ia le dhe tregtare ( nderrmCl rrjet qe kryejne sherbimet e
furnizimit me energj i uje etj ato mund te kryhen ga organizma publike ose private
Kur e5ht1 Gala pe r orgamni zma private zbato he t kryesisht e d rej ta pri vate pa r nuk
mungon e drejta ad mini strative Ata mbesin nen (utelen e pusht etit public ( s hlelit
qeverisj es vendore) qe vcri fi koj ne leSe ato e kryejne misionrn e tyre apo nese e
respektojne parim in e baraz ise te aksesil Ie perdoruesve ne sherbimin publik dhe te mos
perfitojne prej nj e s ituate monopoli ne teres ine e territorit Ie vendit ose nj e pjese te tij (
pe rjashtimi I par imit te konkurenees)
Shumeqeveri ne pamundts i per Ie finnncuar vazhd ueshme rishl she rbimel publikevendos~n
I Te reduktojne dimensionet e sektoril le tyre public ase
2 Te ndryshojne strukwren e tij par gjithmone duke privi legjua r pri vati z imin e t ij
3 Kalimi nga prakti kn e sektoreve publike neate te sherbimeve publi ke tt e ilat
s igurohen ed he nga akto re jashte sektorit pu blic e rendes ishme eshte qe shoqeria Ii
marri ne c ilesine sasine dhe menyren e duhur ket o sherbime
33 R rcgullimi ( marrdhenieve Ie punes ne sektarin pub lic ne Shqiperi
Marred heniet e punes neS hqiperi ne se ktorin publi c dhe ate privat rregullohen nga Kod i I Punes
par edhe vete brenda sektorit publik (psh per ato insti t llcione (e c ilat hyjne ne fu shen e veprimit
32
Ie legj islac ionit Ie sherbimit Ie nepunesil civil ke to marredhenie rregullohen me26 ligj Of 152
viIi 2013 Per Nenpunesin Civ il
Kodi [ punes I Republikes s(Shqiperiseeshte I bazuar ne Kushtetuttn e Shqiperise dhe ne normal
e pergjithshme Ie se drejtes kom belare Per sa J perket sektorit public dhe atij privat aplikimi I
kodil eshLi I nj ~j(e Ne sektorin public problemet per zbatimin e kritereve dhe kushteve ligjore
pef lindjen zhvillimin dhe perfundimin e marredhenieve Ie punes jane Ie vogla Nderkohe qe
ne sektorin privat perjashtuar disa nga kompanite e medha seri oze Ie cilet respeklojne dhe
zbatojneligjislacionin ne fuqi shumica e kompanive nuk jane korrekte si me strukturat
shteterore ashlu edhe me punemarresit duke krijua r keshlu nj c sektor jo inrormal ne ekonomi
Kodi I Punes L igji Per Nenpunesin Civil dhe dispozila Ie Ije ra ligjore e nen ligjore perbejne
nje baze Ie mire ligjore per rregullimin e marrdhenieve Ie punes dhe per Ie mbrojtur
punemarresin nga largimel abusive nga puna Konfliktet e Dun eS ne kete drejl im mllnd Ie
zgjidhen me mirkuplimin e paleve ne Ie kundert ata muod Ie drejlohen s ipas rastit Kom isionil
te Sherbimit C ivil dhe gjykfl les kompelente ve ndimel e fo mes se prere Ie cilel jane Ie
delyrueshme p~r zbatimin nga paleL
Shoqeria c ivile dhe media jane aklore qe pa pmur Ie drejte t u japin zgjidhje konnikteve ne
kete rushe behen pjese akti ve e diskulimit trt shqelesimevc soc ia le qe krijohen nga largimet e
padrejta nga puna dhe reagojne per Ie mbrojtur te drejtal e nje riut dhe lirite Ihemelo re pa u bere
pale me subjektet e perfshira ne konflikt
Ky studim eshle nje pjese e kesaj filozofie dhe tenton te evident oje problematikat ne lidhje me
Irajlimin e larg imeve nga puna s i nga ana e ad min istra tes publike ashlu edhe nga struktural
kompetente per s hqyrtimin e lyre 27Nga monitorime dhe studimet e vendimeve kane dale ampietje
terendesishtne te cilat flasin jo velcm per mangesi ne respektimin e procesit te rregullt ligjor ne
trajtimin e largimeve nga puna prej s istemit gjyqesor par edhe problem Ie renda qe kan ~ te bejne
me zbalimin e legji slac ionil ne fuqi qe rregullon kelt rushe
34 Studim 1 nderprejes sc kontrates se punes (Ilashkia Tirane dhe Bashkia Durres)
~6 Ligji nr 152 viti 2013 Per Nenpunesin Civil 11 Komiteti Shqiptar I Helsinki Situata e diskriminimil ne procesin e (argi mit nsa puna ne Shqiperj Tirane dhjetor 2011
II
2SSipas nje studimi t~ kryer nga Qendrlt1 Sui Juris projek ky I financuar nga USA ID me
tematike Zbali mi r Ligjil ne mbeshlelje te qendrueshmeri se dhe rritjes se performances ne
administraten publike u vu re nje domosdoshmeri e ndeshkimil t( lilUllareve Ie insliluc ioneve
perkalcse ne lidhje me largimet mas ive ngCl puna Me mijera jancpersonat Ie larguar
padrejtesishl nga puna keto 15 vitet e fundit por nuk ekziston asnjeherc nje pergjegjes 1 vetcm
per keto largime Me ane Ie ketij projekli qendra ~S ui Juris ka arritur Ie indetifikojeinstilucionet me problematike ne lidhje me kete ces htje referuar dhe bur imeve te
ndryshme kryesisht zyrtare ka nxjerre nje future financiare per demin e shkaktuar ne lidhje
pushimet nga puna pagesaL qe duhet Ie kryejnc ng3 vendimet e forms se prere dhene ngu
gjykata Gjate mbledhjeve teinformac ioni t ne shume institucione nje vemendje Ie veca nle ki shte
dhe Bashkia e Tiran~s dhe Bashkia e Durres it ne lidhje me keto pushime masiveku rezultuan se
2~e vilin 2009 ki sble 17 persona qe kishin nderprere Ie manmiddotdhenien se punes me deshirc
4 ishin ne li stepritje 1 ne prilje per pencion dhc 4 zgjidhje konlrate
Ne vitin 2010 ki shle 15 persona kishin paraq ilur doreheqje 4 kishin mbushur mash en e daljes ne
pension dhe 5 persona kishin zgjidhur kantraten e punes ne menyre 1e njeanshme
Ne vitin 20 11 ki shte 37 punononjes qe ki shin paraqitur doreheqjen 7 ishin ne liSle pritje bull 8
kishin dale ne pencion dhe 50 strukture 3 persona ki shin perfunduar kOnlraten ne afat Ie
percaktuar 1 punonjes ishte Irasferuar dhe 4 pUllonjesve I ishin paraqilur mam per shkeJje ne
detyre
Ne vitin 2012 ishin 36 persona qe ish in larguar me deshire 8 ishin ne listre pritje dhe nje
punonjes ne pencion
J~e vitin 201 3 kerni 36 punonjes Ie larguar me deshjre 8 ne listeprilje 4 qe ki shin mbushur
moshen per daljen ne pencion 4 punonjes ki shin zgjidhje re kontrates ne afal Ie perca kt ua r nje
punonjes kishte kerkuar Irasferim
18 Sialistika nxjerre nga konlerenca e realizuar nga qendrl Sui Juris me terne Zbalimi Iligjit ne mbeshtetje te h
qendrueshmerise dhe (ri l jes se performances oe AI 19 Zyra e informacionit Bashkia Tirane JO Informacion I dhene nga Burime zyrtare BClshkia Tirane
34
Ne vitin 2014 rewltonin 33 largime nga puna me deshire 5 punonjes kishin dale ne pencion
dhe 5 punonjes ki shin perfunduar kontraten e punes me arat Ie percaktuar
Nt vitin 2015 rezuhonin 51 largime me deshire ( r araqitur doreheqje) 2 punonjes rezuhonin Ie dale ne pencion dhe 8 punonjes Ie pushuar SI ndryshim structure 2 pUllonjes rezultonin Ie kishin
perfunduar kontrat~n e punes ndersa 4 prej lyre rezultonin ne zgj idl~ e Ie kontratcs se pun~s ne
menyre Ie njeanshme
l lSipas Ie drejtes sie informimit Bashkia Durres nga dergoi informacionin ne lidhje me largimet
nga puna ku rezultuan se nga viti 20 II deri ne vitit 2015 ish in
38 punonjes qe ki shin pltlraqitur doreheqjen ( sipas kontaktimit l1e pjese e lyre rezultonin qe
punonin ne instance me Ie larta pozic ion i ose ne institucione shtetcrore Ii Ijera)
20 punonjes qe ki shin mbushur moshen e daljes nepencion ampjail ket yre vileve
5 punonjes kishin perrunduar kontraten e punes ne aratin e caktuar
Sipas nje pasq yrimi Ie s ituates u vu re qe ceshljel po litike zene nje vend Ie rendes ishem ne
punesimin e punonjesve si dhe ne kohezjmjen e kontratave te lyre Bashkia Durres duke u
ndodhur perpara faktit qe kryetari actual ka nja mandate Ie] rezulton qe largimel nga puna jane
Ie minimizuara gje qe bie ndesh me Bashkine Tirane ku gjate ndryshimil te kryetareve kern dhe
pushirne masive Ie punonjesve ne periudhe kohore Ie njejte
11 Informacion I dhene nga Bvrime Zyrtare BashkiCl Ovrres
35
KREUIV
4Rregllllimi I marredhenieve te punes De Shqipcri sipas ligjit Per Nepunesin
Civil U
41 Evolimi historit I ligjit Per Nepunesin CiviF
Shqiperia ka nje Iradile te ndrejtimit pO litik te Shleli edhe pse jemi nje shIel I vogel gt me nje
administrate Ie vogel publike dhe me nje numer Ie kufi zuar Ie punonjesve publike Sek(ori puhlik
eshte duke kaluar neper reforma shume dinilmike ne rrugen df~it Inlegrimil Europian Duke
pasur parasysh kushtet e tilla kom iza ligjore ne fu shen e marrdhenieve Ie punesimit ne
sherbimin civil duhet Ie synoje forcirnin e unitetit Ie sherbimit civil dhe ti~jete mjaft neksibel
per te lejuar qeverine Ie pershtaste sistemin me ndryshimet e shpeshta qe po kal an vendi dhe ne
zhvillimin ne (ushen e kapciteteve nj erezore J2
Perpjekja e pare per krijimin e nje sherbimi civil proles ioni st e Ie materializuar ne ligjin Nr
8095 date 2 [03 1996 nuk nlllndi Ie bashkejctonte me kete rdite shumevjecare
Ligji [ vitil 1996 nuk benle dallime nennjct rnarredheni es juridike Ie nepunesve dhe
marrdhenieve Ie Ijera Ie punes pasi ato n eg ull ohes hin sipas Kodit Ie Punes Rregldl we Ie ketij
Kedi I nenshlroheshin si nenpunesil ashlll edhe pundor~l e Ihjeshle Pas kri zes se Ihelle qe
perfshiu administrflte n publike nete res i ne vijim Ie shndenimeve politike Ie vileve 90 re ronna e
fundit duke se e ka stabilizuar te pakten ne nivel knceptllal administraten publike nc rolin e saj
rregullator Nal yri sht mbetet shume per ebert qe admini slrat a publike Ie persose rolin e saj ne
jeten shoqerore dh e eko nomike Ie vend it
Pra me sherbim civil kuplojme veprimlarine e punonjesve Ie administrates publike qe kane
cilesine e nenpunesit c ivil per Ie rea li zua r fllnksionet e saj bazuar ne Kushtetute e ne li ~e
Ligjj actual ne ruqi I sherbimit civil kltl ngrilur nje sistcm Ictere te drejtash e detyrimesh per
nepunesil civil Ie c il etjane ne nj e balancim pushtelesh mes punemarresve dhe punMhenesve
keshlu qe cdc e drej(e e vecanteeshle e bltl lancuar me disa detyrime Te drejlat dhe detyrimet e
l Draft document Mbi nje ligje te ri oer sherbimin civil ne Shqiperi h pergatitur z Zhani ShOlPO ne bashkepunim me Dr Hans -Achim Roll konsulente te Sigma me kerkese te DAP 1 tetor 2010
36
- -- --- -- ---- --- -- - --- - -
nenpunesve civil rregullojne elementet e nje rarorti kontraklual te punes Ie lidhur midis
nenpunesit civil si punemarres I institucionit dhe administrates pubJike si punedhenes
42 Karakteristikatthelbesore tC Ligjit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil
Ligji Per Nepunesin Civil rregullon ne menyre Ie qarte dhe Ie plate marredheniet ne skemat e
administrimit civil 1 rnbeshtelur kryesisht tek pozicioni (post i) duke e kombinuar ale edhe me
disa elemente te sisternit te karrieres Karakteri dominues I sistemit Ie pozicioneve verehet n18
elemente Ie tille si kriteret e rekrutimit ngritja ne detyre levizja paralele etj
Fryma e ligiit te siperpermendur ka synuar krijimin e nje sistemi kryesisht te hupur Ie Sherbimit
Civil duke krijuar njekohesisht premise edhe per mobilitet te brendshem dhe karriere Tregllesit
e viteve te fund it lidhur me ngritjel ne detyre dhe levizjet paralele deshmojne megjithate ne
praktike kemi te bejme me nje sistem thuajse teresisht te hapur per konkurim nga jashte
perfshire dhe vecanerisht pozicionet me te larta drejtuese te Sherbimit Civil ( sekretari I
pergjithshem drejtori I pergjithshem etj rekrutimet per pjesen me te madhe te ketyre
pozicioneve realizohen nepermjet proced II rave Ie konkurrimil Ie hapur per kandidate te jashtem
por pa perjashtuar konkurrimin e nepunesve aclual civil
Qellimi J ketij ligji eshte krijirni I nje sherbimi civil Ire qendrueshem professional te bazuar ne
merite integritet moral dhe paanesi politike
Ky ligi percakton marredhenien juridike ndcrmjet shletit dhe nepunesit civil gjithashtu percakton
rregullat per administrimin e sherbimit civil
43Parimet baze per statusin e nepunesit civil
Sipas nenil 5 te ligiit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil Sherbimi Civil eshte I ndertuar
dhe verran mbi bazen e parimeve teB
I Shane eve te barabarta
2 Mosdiskriminimit
33 Neni 5 ligjit 1522013 Per nepunesin civil ne Administrimin e Sherbimit Civil
37
3 Merites
4 Tc Irasparences
5 Te profesiona li zmit
6 Paanesise po l it ike
7 Qendrueshmerise ne de tyre dhe vazhdimesise se shhbimit civil
44 Fusha e veprimit te Iigjit per nepunesin civ il
34 Nen i 2 Iligji per nepunes in c ivil percaklon ru shen e ve primit Ie tij nepermjet per fshirjes se
te gi ithe nenpunesve qe lIshtrojne nje funks ion public ne nje institucion tt admini strates
ShlehrOre institucion Ie pavarur apo njesi Ie qeveri sjes vendore me peljashlim
a) Te Ie zgjedhurve
b) Ministrit dh e zevedsmini st rit
c) Funksionaret e emerruar nga Kuvend i bull Presidenti I Repub li kes ose Keshi lli I Ministrave
d) Gjygjta re t dhe prokuroret
e) Nenpunesit e ad ministra t~s gjygjsore
I) Ushtarakut Ie foreave le armfliosu ra
g) Personelitle Sherbimil Infonnali v Shleleror
h) Personelit Ie njesive publi ke direkte te sherbimit
i) Anetarit dhe kryeta rit Ie organeve kol eampjia le drejtuese Ie komiteteve apo institucioneve ne
vares i Ie Kryeminislri se apo Ie nje mini stri
j) Punonjesit adm inistrative
k) Funksionaril Ie kabinetit
Shtrirja vertikalc
J5S lllrirja vertikale e rushes se veprimit Ie LSHC nis s ipas Ilj~ skeme hi erark ie nga pozic ioni I
sekrelarit Ie pergji lhshem te ministrise dhe shkon deri ne nive l special ist J6ne praktiken e
1 Neni2 ligji 1522013 per nepunesin dvilshy
38
- --- -----shy
deritanishme vihet Te nje konso lidim I kenaqshem ne kategorite e ulta dhe Ie mesme ndersa per
kalegoriH e lana Ie Sherbimit C ivil tregues i I qarku llimil ka qentH lane rue qe regan per faktin
qe keto pozicione jane dis i me Ie ekspozuara ndaj ndryshimeve te mundshme politike apo edlle
ndaj rap0rl eve persona te epror vanes pavarsishl nga moti vimi I drejte apo abuziv I k~lij
qarku llimi
Shtrirja ho riw ntale
Shtrirja horizol1tale e fu shes se veprimit te LSHC eshte e ku fizu ar ne disa institucione (KM
ministry institucionet e pavaruara bash ki qarqe elj
Fusheveprimi horizonta l [ ligjit ne ketedimension ne ni ve l qendror zbatohet per
a) Administraten e mini strive zyres se krycministril (rreth 1500 nepunes civile)
b) Adm inistralen parlamentare dhe te presidences si dhe administraten e instilucioneve Ie
pavarura qe raportoj ne drejt pltrsedrejti ne Kuvend (rrelh 2800 nepunes civile)
Stalusi J disa kategori ve te Ijea nepunesish te institucioneve It lilla si tatimet bull dogana polic i
diplomaci etj rregullohen me ligje perkate se te eilat ne thelb permbajne eli sa elemente Ie
ngjashme OSe Ie pemfena me ato Ie statust Ie ncpunesi t civil Statusi i pjeses tjeter te
punonjesve Ie administrates publike ( ars imi shendetcsi etj) perfshire administraten dhe
punonjesit e degeve ne vflres i Ie ministrive ne rrethe ose qarqe e qe perbejne dhe numrin mlt Ie
madh Ie punonjesve ne kete sector bazohet thjeshle ne kod in e punes
Fusha e veprimit rnaterjaJ
Fusheveprimi malerjai nenketedimension ligi i ka rregulluar elemenlellhelbesore me rendes i per
marredheniet e punes te nepunesve civil Ie ci lmjane te ndryshme nga alo per punonjesit e ljere
publike Ie ci let jane zbvilluar pas kesaj me akte dyteso re nenligjore kohn e punes dhe
pushimit etj
~Slrategjia nderseklorjale e reformes nE administrOiten Publike (SNAAP) ne kuader Ie strategjise kombetare per zhvillim dhe in tegrim (2009- 2013) Tirane Shlalor 2009 16 Neni 19 I ligji l sherbimit civil ka tegorile e nepunesve civil jane keto 1 Nepunes civil Ie kat egorise se larte drejtuese 2 Nepunes civil te kategorise sl mesme drejtuese 3 Nepunes civil v te kalegorise se ul et drejtuese Anep unes civil Ie kalegori se ekzekutive nepunes civi l Ie kalegori se se larte drejlues konsiderohen keto pozicione a) sekretar I pergjilhshem b) drejlor departamenti c) drejlO( I drejlorise se pergjilhshme d) pozicione te barazvlefshme ne Ire Ie parat ne institucionel e administrates publike qendrore apo vendore
39
Ne lidhje me disa aspekte Ie marredhenieve te punesimit (psh mosha e daljes ne pension
sigurimi socia l dhe shendetesor) LNC permban nje reference te p~rgj ith shme ne legj isiacionin e
pergjithshem te punes ( Kodi I Punes) si legj islacion plotesues Disa eiemenle Ie Ijera Ihelbesore
( deklarimin e pasuri se bull konfliktin e interesave skemen e pensioneve ploHsuese elj gjithashlu
te rendesishme pir marredheniet e punesimit te nepunesit civ il jane te shpemdara ne
legj islaeionin e posacem I eili zakonish t rregllilon te gjithe ose nje pjese te madhe te pllnesimit
publik
45 Pranimi ne Shcrbimin Civil 31
Pranimi ne sherbirnin civil ne kategorini ekzeklltive behet nepermjet nje kankurrirni tehapur
kankurimi organizohel ne menyre periodike nga njesia pergjegjese per seci lin nga grupet e
percaktuara ne piken 8 tt nenil 191e ketij ligji
Konkurrimi zhvi llohet ne dy faza
a) Yerifikimi paraprak nese kandidatet plotesojne kerkesat e pergjithshme dhe ato te
posacme sipas shpalljes se konkurrimit
b) Vleresimi I kandidateve
Verifikimi paraprak kryhel nga njes ia pergjegjese ndersa vleresimi I kandidateve behet nKa
komiteti I perhershem J pranimit I krijuar per secilin nga grupet e percaktua ra ne piken 8te nenit
19 Ie ketij igji
Kandidatet fitues qe marnn 70 Ie pikevc talale tevleresimit renditen nga komiteli I
perhershem I pranimil sipas pikeve Ie marra ne li slen e kandidaleve Ie sukseshem
~shte Keshilli Ministravc qe mirnton negulloren e hollesishme per krij imin perberjen dhe
veprimtarine e komiteteve Ie perhershme te pranimit si dhe lTegu llat e hollesishme per
proceduren e pranimit dhe vleresimin e kandidateve
n Neni 22 Iligjit HPer Nepunesin Civil ~
40
46 Ngritja ne detyre
JSNgritja ne delyreesilic kalimi I nje nepunesi c ivil nga pozicioni actual I punes ne nje ni vel
pozicion me 1e larte ne te njejtin institucion osc ne nje in sti tucion tjeter te administrates publike
qendrore apo vendore ( kur nje vend I till e ekziston) Ngri tja ne detyre reali zohet rea lizohet
nepennjel procedures sekonkurrimit organ izuar ga njesia pergjegjese per nj e ose disa
pozicio ne te tira Bazuar ne parimin e neoit 20 ( shanceve Ie barabarta profesionalizmit etj) te kClij ligji Nese vendi I lire I kategorise se utel apo Ie mcsme drejtuese nllk eshle plotesuar sipas
nenit 25 te kctij ligii ai plotesohet nepennjet ngriljes ne detyre
Mund te aplikojne per ngritje ne detyrevetem nepunesit civil te oj e kategorie pasardhese te
pnnesuarit ne Ie njejten apo ne nje institucion tjete te sherbimit civi l nese plotesoj ne kushtel
per ngrilje ne delyre dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Nese vendi I lire nuk plolesohet nepermjel procedures se ngritjes ne detyre nje procedure Ijeter
mund Ie organizohel Brenda nje afali 3 mujor deri ne plOleurosimin perfundimlar Ie vendit Ie lire
nese eshle e nevojshme mund Ie zbatohet procedura e tras ferimit Ie perkohshem ne interest e institucionit sipas shkronjes a Ie pikes I Ie nenit 48 Ie kctij ligji Keshilli J mini strave miraton
kushtet qe duhet Ie plotesojne nepunesit per ngritjen ne delyre dhe proceduren e hollesishme Ie ngritjes ne detyre
Ne prakt ike ngritj a ne detyri ka ndoshur ne perqindje Ie vog la rastesh Ekzistojne megjithale
di sa paqartesi lidhur me ndryshimin e pozic ionit brenda nje kategorie ( Ie larte) nese kjo perren
ngritje ne delyre apo levizje paralele gje qe veshtireson pasqyrimin real Ie ket ij Ireguesi
AVflnlazhi kryeso r I kesaj dllkurie eshte se konkurimi public ka promovuar lerheqjen e
kandidateve Ie af~ ngajashte admi ni strales gje qe krijon mundesine e sjellj es se njohuri ve dhe
metodave Ie reja Ie punes nga ala kandidate qe kane studjuar jashle ve nd it apo nga ata qe vijne
prej sektorit privflt Disavantazhi nga ana (j eter kate beje me pranine e nje kostoj e opportune ne
lidhje me s igurine e karrieres qe mundte mOli vonle me mire nepunesit e brendshem civil
47 Uvizja paralele
J Neni 26 Iligjit nr 152 2013 U per nepunesin civil U
41
Plottsimi I ve ndeve Ie lira ne kalegorine ekzekuti ve ala H~ ule apo Ie mesme drej lUesc behel se
pari nga nepunesit ciyile Ie se nj ejles kalegori nepermjet procedurts paralele Kush mund Ie
aplikoj ne per plotesimin e nje vendi Ie lire nepermjet procedures 51 Iev izjes paralele 5ipas pikes
1 nen 25 I ketij ligi i gt nepun sit civile Ie se njejtes kalegori ne Ie njejtin apo ne nje institucion
tjeter Ie sherbi mit civi l qe plotesojne kllshlet per para lele dhe kerkesat e posacme pef vendin e
li re
Yleres imi 1 kandidateve Ie inte resuar kryhe nga nje komi sion I brendshem I krijuar ne cdo
emiss ion nepermjet nje procedure Ie bazuar ne parimel e parashikuara ne piken I neni 20 Ie
ketij ligji Perfaqesuesi I njesise pergjegjese esbte anelar I kom isionit te brendsghem
Ne perfundi m te vl eres imit komisioi mund te ve ndose
a) Perzgjedhjen e kandidatit me Ie pershtatshem per tu emeruar ne vendin e li re
b) Perfundimin e procedures pa asnje teperzampjed hur ne fast se asnje nga kandidatet e
interesuar nuk ploteson kushtet dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Keshill i I Ministrave miralon
a) Kushlel qe duhel Ie pJolesojne nepunesit per levizjen parale le dhe procedurat e
hpo ll es ishme te levizjes paralele
b) Rregullal pfr krijimin dhe perberjen e komis ionit Ie parashikuar ne piken 3 Ie kctij neni
48 Oisipiina ne sherbimin civil (SHe)
Disiplina ne Sherbimin Civi l ka Ie beje me mnsa l di s iplinore qe jepen ne rastel e konslalimil 1(5
shkeljes serregullave apo Ie moskryerjes se detyrave Masat disiplinore dal lohen nga vleresirni
negativ I perfosmances Vendim-marrja ne lidhje me ke lO procedura perqendrohet tek epror
di rect dhe me pas ekzis(on mundesia e ankirnit Ie drejteperdrejte ne KSH C Sipas nje studimi
eshte ve ne re qe nllmri I rn asave di siplinore ne praktikeeshte I voge l verehet nje shperndarje j o
uniform e tyre lakonisht nje numer relalivisht [mad h [ masave di si plinore vihet re ne mornente
ndryshimesh politikc
42
Ligji eshte relativisht J pltiqarte lidhur me zbat imin e mases sl uljes nedetyre ) kur nje institucion
( ku eshte dhenc nje mase e (ille ) nuk ekzistojne vende pune Ie oje kategorie Ie lIle ne keto
raste nje mase e tille fezulton e pazbatuesh me apo te pakten problemalike Dicka e ngjashme
konstatohet edhe lidhur me mundesisne e kthimit ne pozicionin e rneparshem pasi parashkruhet
masu di sipiinore
49 ASPA OHE PROGRAMET E FORMIMIT PIWFESIONAL
ASPA
39Ne varesi te Ministri se se Brendshem krijohe dhe Shkolla Shqiptare e Administrates Publike
(AS PA) SI jnst itucion public qend ror me se li nc Tiran~ASPA ka autonom i administrative dhe
akadem ike Ajo ka per qeHim formimin professional Ie nepunesve civil 5i dhe cdc individi tjeter
vendas ase H huaj qe nuk esh te pjese e sherbimil civil dhe qe plOleson krilerel e kerkuara
Forrnimi profess ional perfshin programin e forrnimit Ie Ihelluar Ie kandidateve per kalegorine e
ncpunesve civile te ni ve lil Ie Jarle drejtues anetare te tru pes se nepunesve civi le ni velit Ie larte
drej tues si dhe programin e formimit Ie vazhdueshem Ie nepunesve civ il dhe Ie cdo indi vidi
tj eter jashte ketij sherbimi
Buxheti ASPAmiddots percaktohct si ze I vecanle ne Buxhelin e Minislrise se Brendshme
Organel drej tuese te saj jane
I Keshilli drejtues
2 Drej lori
KeshilJi drejtll es perbehel nga [2 anetare dhe kryesohet nga nj e prej rektoreve Ie lmiversitetcve
I zgjedhur nga Kon ferenca e Rekloreve Ie Shqiperise Ne perberje Ie lij jane perfaqesues dhe
drejtues Ie larte Ie min istrive organeve Ie qeverisj es vendore DAP- it universiteteve shoqerisc
civile dhe biznesit sipas percakli mil te bere me vendim Ie Keshill il Ie Ministrave
I Neni 91igji 1522013 Per NepuneStn Civil
43
Keshilli drejlues miraton po litikat bull slrategjite dhe partnerilelet e ASPA-s hal10n kuadrin
rregullal0r Ie saj 5i dhe miralon projektbuxhetin dhe s trukturcn organizali ve Ie ASPA-s
Detyra Ie hoJlesi snme te keshillit drejtues percaklohen me vendi me te Keshillit Ie Ministrave Ne
percaklimin e polilikave Ie perzgjedhjes dhe Ie formimil bull ASPA detyrohel Ie bashkpunoje me
DAr-in s i njenjesia e ngarkuar j)tr centrgatitjen dhe mbikqyrjen e zbatimit Ie polilikave
shteterore ne sherbim civil
Drejlori I ASPA-s emerohet dhe lirohel ne detyre sipas kritereve dhe rregullave Ie percaktuara
per anetaret e trupes se nepunesve c ivile Ie kalegorise se lartc drejtuese Perjashlimisht deri ne
moment in e fillimit Ie efekteve Ie kelij ligji drejlOri I ASPA-s emerohel me vendi m Ie Keshi llil
te Ministrave me propozim te Ministr e Brendshem
Nepunesil e ASPA-sderi ne momentin c IIUjmit te efekteve Ie ketij lirui emerohen nga Drejtori
I ASPA-s s ipas procedures se Kodi Ci vil Keshilli 1 Minislrave miraton rregullal e holl esishme
per menyren e organizimit dhe funksionimit Ie ASPA-s
Programer e formimit profesional
AS PA ka per delyre leofroje formim profess ional nepermjet perfshirjes se programeve Ie
meposhtme
a) Program Ie foonimit Ie thelluar n~ baze Ie Ie cilil formohen kandidalel per anelarel Ie
TNO-s (niveillarte drejwes)
b) Programe Ie formimil t~vazhdueshem ne baze Ie Ie cilit trajnohen ne vazhdimesi dhe
n~ lidhje me punen e nepunesit civil te te gjitha kalegorive si dhe cdo indivit tjeter
j ashte sherbimit
ASPA ofron mundesine e pergal irjes paraprake Ie kandidateve per te marre pjese ne
konkurrimin e hapur per kalegorine ekzekutive kundrejt tmires
ASPA realizon sludime dhe bOlime ne fushen e administrates publike Sludenlel e AS PA-s te
perzgjedhur nga shoqeria c ivile bisnes i apo individi jashlc sherbimil civil detyrohel te paguajne
larjf~ Keshilli I Ministrave miraton lariftin perkmese per cdo trajnim
44
KREUV
5 RREGULLIMI I MARRDHENIEVE TE IU NES NE SHQIPERI SIPAS KODIT
Til PUNES
51 Kodi I punes dhe rregullimi I marrdhenievc te punes ne administraten publike
Marredhenia e punes ne vendin lonerregulohet nga Kadi I Punes I Republikes se Shqiperise I
cili eshte li gj i kryesor per rregullimin e ketyre mltl rrdhenieve ne dispozital perkatese te lio Per
te kl ptuar memire gjendjen e egjislacionil shqiptar pqr marrdheniet c punes eshle e nevojshme
Ie bcjme nj l anaiize te pergjithshme Ie legjislacionil perkates Ky Kod eshte krijuar me qellim
Ie rregulloj marrdheniel e punes ne tregLlll e ekonomise private dhe iniciatives se li re Ne
sekto rin publik prob1emet pcr zbatimin e krit ereve dhe kushteve ligjore pcr lindjen zhvillimin
dhe perfundimin e marrdhenieve Ie punes jane Ie vogla Kodi I Punes parashikon nje
serhregu llash ne mbroj~e Ie punemarresve sin e mstin c fillimit vijimit dhe Ie perfundimit te
marredhenies se punes Kodi parashikon nje rregulJ te posacem per rastet kur punedhenesi eshte
organ J administrates pubJike gjithsesi ky parashikim duhet te kuptohet sakte nga vete organet
dhe ndoshla Ie shoqerohet ed be me lTegullime I~ tjerf Ie posacme per administralen pllbJike
Nje analize e tilleeshte hapi I pare per I ~ evidentuar boshlleqet dhe problemalikm qe ajo mbar
Gjithashlu nje an aJ ize e tilleeshtc e nevojshme per Ie ku ptuar nese prob lemet e qendrueshrnerise
pavars ise ose meritokracise ne administraten pub like rrjedhin per shkak Ie mangesive ligjore apo
moszbatimin korrekl Ie Jigjit
42Kodi punes rregullon Ie gjilha marredheniet e punes ne administratcn publike me perjashlim
Ie marrdhenieve Ie punes Ie personave punesimi I Ie cileve rregullohet me ligj t~ vecante pra Ie
gjitha marredheniet e punes ne organet e administrates publike qe nuk I nenshtrohen nje
rreguHimi Ie veCaJ11e me li gj do Ie rregiullohell sipas dispozilave Ie ketij Kodi Madje ky Kod
parashikon qe per as sa ligji I vecante nu k parashikon zgj idhje per problemet e lidhura me
marredheniet e punes perseri do te gjejnc zbatim ne di spozilat e Ketij Kodi
lt0 ligji nf 7961 dal e 127 1995 Per Kedin e Pun es n~ Repu bliken e ShqiperisE I ndryshuar
4 1 Or Eralda Ca ni Anarize e legjislacionit mbi marrdhenel e punes ne administraten publike ne Republiken e
Shqiperi~e ne kuadrn e projektit te qendres AKSES ALBANIA Per nje administrate publike tre qendrueshme dhe
profesionale ~ mbeshtetur nga Ambasada Gjermane ne Tirane dhjetor 2009 41Neni 4 I Kod te Punes
45
Ky Kod 11 ~ kreun JIl Ie tij parashikon oj sere pari mesh mbi Ie eilal mbes hteten marredheniet e
punes Edbe pse parimin e konkurrueshmerise apo Ie trasparences nuk e permend lie nenin 11 Ie
tij parashikohet se normal e se drejtes Ie d iet rregullojne marrdhenien e punes kane perpares i
qe edhe veH KushlelU ta parashikon oe nenio 11 6 Ie saj Kod i rendi Kushtetuten Konvenlat
Nderkomelare It ratifikuara e me pas li gje Ie tjera duke renditur Ie parin nga 10 Kodin e Punes
Pra perforcohet edhe nje here rregullimi qe Kushtetuta parashikon ne neni n 107 qe marrdhenia e
punes per nepunesit civ il publike bazohet ne lrasparence konkurrueshmeri e profesionalize m
52 Lidhja e kontrates se punes
Kodi I punes ne nenio 19 Ie tij parashikon qe lindja e marredhenies se punes kryhet nga
punedhenesi I ci li puneson ne menyre Ie drejtoirdrejte punemarres in Ky punedhenes perdo r
zyra shtett~rore Ie punesimit ose agjensite priva te Ie punesimit per le punesuar punemarresjn ky
parashikim eshU h~H1lmr me qeJlim qe tu sherbeje person ave juridik pr iv m Ie cilet mund Ie
zgj edhin me sa duke rregLdlal e lyre Ie punesimil te pu nonjesve Ie lyre [ referuar nekuadrin e
detyrimil kllshtetues pe r konkurrucshmeri dhe tra sparence pcr punonjes it e administrates publike
bull ky rregullim do Ie s ilhe konfuz ion dhe paqanes i Pm ka nevoje qe ky Kod meqeeshle li g baze
edhe per marrectgheniet e punes ne admi nistraten publike bull te specifikoje nje rreguHim Ie posac me ne kontrat en e punts apo edhe referimi tck e ashtequajtura kontrate kol ektive e
punes Sigurisht qe cdo rregu lli m qe do te bellej me akt Ie posacme li gjore e vecnneri sht
nenligjore do Ie ishl e I delyrueshem per lidhjen e nje konlrale punesimi Gjithsesi s ic ulna
edh e me la rt profesional izmi apo kerkesa per kritere Ie cakluara piir punesim Kodi I punes Illik
e percakton si kriter punesim i
53 Kohhjatja e marredhenieve te punes
Marresheniet e punes sipas Kodit teP unes lidhen sipas nj e kohezjatje te pacaktuar dhe nje
kohezjatje te caktu ar 43 Kodi me qell im krijimin e rnarn=dhenieve Ie qendrueshme tepunes
parashikon qe si rregul kontrata e punes lidhet per nje periiudhe te pacaktuar Nese
konlra la e punes do le lidhel per nje periudhe Ie cak tultlf kjo duhel jus lifikuar per arsye objekti ve
o Kreu XIV neni 140 I Kodit te Punes se Republike$ $e Shqiperise I nd rysh uar 2003
46
qe lidhen me nar yren e perkoheshme Ie detyres nJ Ie eilen punemarresi do lepunesohet 44 T~
gjitha rregullimet mbi kohezjaljen e punes kohezjatjen ditore ne pune 45 pagesen pushimin
Javor e vjetor punen e nates apo kohe feslash dhe pagesen per Ie detyrimin per kuaifikim
punonjesish elj jane rregullime Ie eilel pltl dysh im mundesojne nj e status Ie caktuar te mbrojtu r
Ie punonjesit per punen qe kryen pushimin qe duhe Ie kete si dhe pagesen qe duhe Ie marre
per punen qe kryen Mund Ie permenden (dhe nje sere nenesh Ie ketij ligji qe synojne
rregu llimin e sigurise dhe mbrojtjes Sf shendet it ne pune si psh Nenel 39-75
Ne pergj ithesi keto rregullime duke qene edhe ne Iefiektim te traktateve Ie m iratuara nga 46IL0 dhe ratifikuara ga Shqiperia ne te njejlen kohe refleklojne edhe shu me prej dire ktivave
Ie BEmiddotse
Te lill a mund tepermenden
47Direkl ivat 2003 l Ee e parlamentit dhe Keshi llit Ellropian Mbi aspekte Ie caklllam Ie oreve Ie
punes
Direclive e keshillit 9 1533 EC vi lil 99 1 Mbi del yrimin e punedhenesve per te informuar
punemarresit mbi kushtel e kontrates apo Ie marrdhenieve Ie punes
Oirektivat 781 EC vi lit 2000 Krijimi I nje kornize te pergjithshme trajtim I barabarte ne
punesim dhe pro fesion e e ila kerkon Irajl im Ie njejle Ie personuve pavars isht nga bes imi felar
paaftesile gj inia orienlimi seksual elj ne marredheniet e punes apo profesion dhe ltlnetaresite
ni orgMizata te caktuara
Nje organ I administrates publike krijohet per Ii sherbye r nje interes i public Ie eaktuar dhe
z1konishl organet e adminjSlr31iS publike krijohen SI persona juridike me akte liampjore per Ie
ekzisluar per nje periudhe Ie pacaktuar kohe ose ne raste Ie caktuara per Ie traj tuar ceshlje per
tC eilat vendoset nje kufi koh or I cfl ktua r4 ~ Edhe ne rltlSle Ht ill a si kjo e fundil akli li gjo r apo
Neni 140 I KPU NE5 parashikon se U nese koheljotja nuk percokrohet me sokresi ngo paler gjare idhjes se kontfoftS ojo ((ojtohe si kontrote me periudhe Ie pocokruor ~5 ligji nr 136 viti 201 5 per disa shtesa dhe ndryshime n1 ligjin 7961 te vitit 199 5 te Kodi I pun~s 1Republikes se Sqiperise i ndryshuar ~o Organizata nderkombtHare e punes ( ILO) n Directive 2003 EC of the European Parlament and of the Council o f 4 November 2003 ~ permbl edhje informacionesh rreth marrdhenies se punes Feri ona Cato
47
nenligjor nuk parashikon kohezgjatien e vele organil administrative Nt ligiin per stat us in e
nepunesil c ivil parashikohen komilele ad-hoc Ie eila jane krijime Ie perkoheshme Ie posacme
Ie krijuara me qellim menaxhimin e testimeve Ie kandidateve pef nje vend pune pjese e
sherbimil civil Po ashtu mund Ie kete organe Ie (ilia Ie administrates publike qe traj tojn~
ceshtje Ie tilla por qe shuhen mbas mbarimit Ie funksionit pqr Ie ei len jane krijuar r sh kemi
organct qe trajtojne ceshljcl e kthimit dhe kompesimillc pronavc Kjo ceshlje kil dhe kufi zime Ie
caktuara nga vete ligji
Megjithate ne rustin e pare behel Ijate per nje pune shume Ie kufizuar ne kohe( nje dilore ose dy
dilore) ne rastin e dyte behet fjale per nje ceshlje edhe pse mund Ie kete kllfizimel e veta ne
kohe mund Ie zgjasi per vite me rradhe Pra kontratCl e punes neorganet e administrates rubJike
duhel Ie jene me nje kobezgj atje Ie papercaktruar ne Ie shumten e rasteve Sigurishl nese
natyra e punes apo detyres do Ie ishte e perkoheshrne edhe kohezgjatja e kontrates se punes do
Ie ishte e kufizuar edhe nese behet jale per marredhenie pune ne nje organ admil)islrativ qe
nuk esille I perkohshem Nje interprClim I till lmbetet edhe ni ate qe admini strate publike per
nga natyra e saj eshte e qendrueshme dile e vijueshme Gjithashttl nj e intepretim [ till1 do Ie
ishte ne perpulhje me direktival e Komis ionit Europian qe kerkojne nje justilikim per
pefdorimin e kontrata ve aflltshkurtra duke I kerkuar shte te ve anetare( nuk eshle e
delyrueshem) q~ Ie konsuhohen me grupel e inte resl dhe Ie marrin masa lidhur me kelt 5i
a) Justifikime objekti ve per rinovime konlratash dhe marrldhenieve Ie tilla al~lshkunra
b) Percaklimi I perseriljes qe mund Ii behe t konlrates afalshkurte r
Kjo directive duke kerkuar nje rregullim te percakluar Ie Ii lie qe orienlon gjilhe marrCdhenicn e
punes drejt qendrueshmerise net per polilik~n qe BE-ja ofron pel nje marredhenie Ie
qend rueshme pune
54 Perrundimi I marrdhenieve te punes
48
Kodi I punes parashikon 49 qe marredhenia e punes perfundon me zgjidhjen nga njerltl pale e
kontrales osekur ka perfunduar afati I percaktuar ne kontrate
Kohezgjatja e nje kontrate tregan vazhdimesi e nj e marredhenie pune pra qendrueshmerise po
aq percakton edhe leresine e rreguUave qe do Ie ndiqen ne rastin e zgjid hjes se saj perfundimi I
marrdhenieve Ie punes regullohet nga Kreu XIV I Kodil Ie punes Kontrala e punes me
kohezgjalje Ie pacaktuar perfundonn kur zgjidhet nga njera pale ose ka perfunduar afati I
njoftimil sine rastin e nje konlrate me tlfat ashlll dhe pa ann kontrata mund Ie zgjidhcI me
arsye duke respekhlar proceduren e parashikuar nga raSle e zgjidhjes se kOfllrales me arsyc s i
dhe procedura e kisaj zgjidhjej e
Fillirnish t respeklohet afmi 1 nj ofiirnil per zgj idhj en e kontrates 1 ei li shkon nga dy deri ne tre
muaj ne vares i Ie s ituatave Ie caktuara Ie parashikuara50 ne nenin 143 Ie Kodi te Punes ku
Iheksohet
I Pas kohes se marrjes ne prove per Ie zgjidhur kontraten ne periudhe Ie pacakwar pale
duhe Ie respektojne nj e flfal njoftirni prej nje muaji gjate vilil Ie pare Ie punes prej dy
muajsh per dy deri ne 5 vi tet e para Ie punes nde lsa prej 3 muajsh pe r me shume se pest
vjet pune
2 Keto afate mund Ie ndryshohen me marreveshje me shkrim ose me konlrate kolektive Ie
punes kur Pllnemarresi ka kryer deri nc gjashl~ mll aj pune afati Injoftimit nuk mund
Ie jeleme pak se dy jave Afa li J njonimit eshtejo me pak se I muaj kur punemarresi ka
kryer me shume se 6 muaj pune
3 Afati 1 njoftimit per zgjidhjen e konlrates zgjalel si pas rastit deri ne fund te javes ose deri
ne fund Ie muajiL Zbatohet I njejti regu]) kur afati I Iljofiimit pezullohet gjateperiudhes
se paa ftes ise per pune shlatzani se ose pushime ve Ie dhena nga punedhenesi
4 Kur njera pale e zgjidh kontraten pa respektuar afatill e njo flimit zgjidhja Irajtohel si
zgjidhje me efekl le menjchershem
bull9 Neni 141 I Kodi I Punes I republikes se ShQiperise
00 Neni 143 I Kodit te Punes te Republikes se Shqiperise
49
Pasi parashikohet respektimi I afati dhe procesi 1 informimit Ie arsyes dhe shpjegimit e situates
Kadi parashi kon perfundimin e marredhenievc Ie punes ne situata tejustifikuara dhe parash ikon
ne cdo here qe do Ie kele perfundimin e lyre normalisnt ky Ie jete edhe per nje arsye Ie
arsyet uar apo tejustirikuara
Nje percaklim I shkaqeve Ie arsyeshme nuk mund Ie behe ne Kad pork y [ fundit merr pers iper
Ie sherbeje 5i nje kufi zim I abuzimeve me kufirin e Ie arsyeshme Ne kete ne nenin 146 Ie
Kadi H~Punes pamshikohen s ituala qe konsiderohen 5i shkage Ie arsyeshme par edhe s ilUale Sl qe konsiderohen 5i shkaqe Ie paarsyeshme Ie zgjidhjes se kontrates se punes Neni 146 Ie
Kadit Ie Punes CilOhe qe zgjidhja e komrates nga punedhenesi kons iderohet pa shkaqe te
arsyeshme kur a) punemarresi ka pretendime qe njedhin nga kon trata e punes b) punemarresi
ka ~rmbushur nje detyrim ligjor c) kur behet per mot ive te pan dash me nga personaiteti I
punemarres jl por qe ka lidhje iegjilime me Ie drej lin e punes dhe raportet e saj Konsiderohen Sl
moti ve t~ tilla raca ngjyra seksi mosha gjendja civile detyrimet ramiljare besjmi retar
bindjel politikc kombesia gjendja shoqerore
Kodi 1 PlUleS ofron gjilhashlu edhe nje percaklim Ie pergjithshcm te institutit Ie situatave Ie
juslifikuara Neni 153 Ie Kodil Ie Punes vle reson 5i shkaqe H jus ti fiku ara rrelhana e rcnda qe
nuk lejojne s ipas parimil Ie mirebes imit Ii kerkohet alij Ie ka zgjidhur kontraten gt vazhdimin e
marrdhcnieve te punes apo dhe raste kur punemarres i shkel detyrimet kontrCl ktuale me raj Ie
lehlc ne menyre Ie perserilur me gjithe paralajmcrimin me shkrim Ie punedhenesit Kuptmin
e rret hanave terenda apo fajita Ie ehle te pers~rilur pale do (ju duhet ta interpretojne s ipas rasti
dhe eshte gjykata ajo qe vend os nese ekzi stoj ne apo jo shkaqe te tilJ a Ire justifikultl ra per
zgj id hjcn e kntmtes
Nese zgjidhja e kntrates rezu llon te jete jo nerespeklin e procedurnve Ie parashikuara apo jo per
shkClq e te arsyeshme I j ustifikuara punemarrcsi ka Ie drejt e Ie paraqese pad ne gjykale kunder
punedhenesit brenda 180 diteve nga d ita e perrundimit Ie arati te njoftimit Kodi parashikon se
zgjidhj a e kontrates pa shkaqe Ie arsyetueshll1e eshle e pavlefshmePunedhenesi qe ka zgjidhur
kontraten dHke mos respektuar aralete e njofl imil duhet Ie paguaje si rregull dernshperblim nje
~ l Neni 146 1 kodile punes te Republikegt se Shqiperise
50
page prej 2 muajsh Zgjid hia pu shkaqe tearsyeshme sjell edhe demshperblim deri ne I vii page
Madje kodi parashikon qe kur ka nje vendim Ie formes se prere per Ie riklhyer punemarresin ne
vendin e meparshem cpunes punedhenesi eshte I detyruar ta zbatoje
Referuar kelij punimi cka u citua me lart Ie gjilhe keto aspekte ligjore si dhe polilika qe
ndermerr shteti ( qeveria ) Juajne nje rol Ie rendsishem ne mbrojtjen e punemarresve per Ie
ruajtur vend in e punes ( duke siguruar nj e kontrate afatgjale Ie punes ) gje e cila ~jell nje lTitje te
punesimit thene ndryshe duke mos ndryshuar shirrat e papunesise ( nje nga s frdat qe perballet
shleli shqiplar)
51
Konkluzione
lDuke II bazuar ne cfare II trajtu3 ne kiW punim kam evidenHlat qe pavars isht rolit Ie shtetit q~
shikohet qe ka sjeJl e reform a ne vazhdirnesi per nitj en e nive li Ie Ie pun ils ua rve nepermjet
politikave Ie nderrmarra eshte e nevojshme qe Ie merren masa Ie ndryshme duke j u referuar
dhe akhl aliletit Lehtesi sht mund te arrih et nekon klu zion se rritja e vi velit Ie papunesise mund
te arrih et nepermjet nde rmjetesi mit qe ofroh et nga zyrat e punesimit ose nga agj ensite private
Ie punesimi t
2 Fo rm imi profess ional du het Ie permiresohel dhe Ie shtohet numri lIe trajnuarve cdo vii ne
baze te kerkesave Ie punes per lI oj in e pro fesionit
3 Dun e levazhdoj c zbatimi I program eve te nxiljes se punesi mil du ke siguruar kllalifikime
sidomos per temral d be grupel e vecanta
4 Nje mbeshtetj e Ie vecante duhet lekt~n e bisneset Ie ei let ofrojne punesim bisnese t fa miljare
si dhe scktori I turi zmit te eilet mund te punesojne nje nurner Ie madh punonjes ish
5 Nxilj a e progrcuneve per prnkl ike e Ie sapo d iplomuarve duhelle zgjerohet ne cdc instilucion
dhe ne cdo d rejto ri admini strate publike gt pa lent menjeane dhe kompani te medha duke krijuar
me ta nje forme bashkpunimi per punes imin c praklikanleve me Ie mire
6 Gjate vit eve Ie fu ndit prezenca e shtetiljo vetem qe nu k eslllezvogelll3r por perkundrazj eshte
zmadh uar ajo efa re ka ndryshuar eshte roli I tij menyra e nderhyrj es dhe doza e ket yre
nderh yrje duk e bere Ie mun dur mundesine e rriti es se pllnesimit dhe kualifikimit Ie personave Ie
punesuar dhe tl papunesuar qe pres in te integroh en ne tregun e punes
7 Kodi I Punes I Republikes se Sqi pe ri seeshte nje baze e e mire mja rtueshme per rreguilimin e
marrdhenieve ne kCli sektor nl kete kod re Oektohet drejlpersed rej li fryma dhe gama e parimeve
me Ie nj ohura qe vij ne nga konven ta nderkombetare dhe Euro piane per Ie drej tat e njeriuL
52
8 Pervec rreguHimit qe [ ben Kodi [ Punes kerni edhe veteBrenda sektorit public rregll l ime per
ate instilueione Ie eilat hyjne ne fushell e veprimi t Ie legjis lacionit Ie sherbimit civil dhe keto
marredhenie rregu ll ohen me ligjin nr 152 20 13 Per Nepunesit Civ il Edhe pse jemi nj c shIel
I vogel me nje admini strate te vogel pu blike dhe me nje numer te kufizuar Plillonjesish pu blic
ky sektor eshte du ke kal uar neper reform a dillamike ne lTUgen drejt integrimit Europian
9Ne vendin tone duhe l Ie propozojme ndryshime dhe permiresim Ie qeve risjes 5C sek lo rit public
dhe sherbimeve publike p~ dysh im qe duke iu referuar s ituates aktuale problemmike sek lo i
public duhet Ie beje ndrys hime sin e funksionim sin e ndertimin e saj Ajo duhet tejete e
mbrojtllr nga levizjet po[itike Ie punonjesve ne menyre qe Ie ruaj kualitetin e kapacitcleve
llJ erezore
S3
Bibliografia
1 E drejla f punes prof fir KiltreI Cela bolim IV ~ stlepia holuese liar Tirane
2 E (rejta e kralwsllar e punts proftlr Kudrel Cea
3 Directhe 2003 EC of he European Paramenl and 0 he Council of 4 November 2003
4 Lligji lu82 tlati 0907 945 Mbi knllen e sherhimit mhrojljen dlte shperblimin lie pune
5 Ligji IIr 527lktle 2508947
6 Ligj nr 2250 dali 030SJ956 Mbi Kodin e Punils Ie Repuhlikiis Populore Ii
Shqiperise
7 Ligji I1r136 dale 512 2015 Iper disa shlesa dlte Ildryshime nit Ligjin fI 7961 dali
12071995 Kodl J plles I ShqipiJr i ndrysltuar
8 Ligjil152 dale 2013 Pilr IIilpfinesin civil
9 Stalstika e fregut Ie plllles 2014-2015 SheThm Komhiftar I PUl1esimit
)0 Slrnlegjia e plllleimit 2007-2013 Millistria e Pun es rifle Ceshljes Sodale
11 Tregu 1 pUlles AklllaJ Shirbimi Jltombelar I Puniisimil
12 Slalisliklllejorces se punes lOIS INSTAT
13 Slralegjia ombilare per pniisim 2014-1020
14 Slralegjia difrseJaorjale e reformes lie a(minislrolen Publike (SNRA P) llii kUlJdii Ie
slralegjise JoIIbilare pir tviflim dll t illltgrim (1009- 2013) Tirane SMalor 2009
15 Slralegjia per PUllesim dlle Aflisi fLO 1013-206
16 Draft document Mbi fiji igjii Ii ri per sllirbimin civil ni SIIqiperi f pergalitur Of
Zlrani SIIapo ne basltkipunim me Dr Hails -Achim Roll kOllsulenli Ii Sigma me
kerkese Ii DAP 1 letor 2010
17 Giuseppe Casale Service public reladole eork
S4
J8 Josep Tenkormrg bullbull hi comparaillt Qvervieii Geneva August 2008
9 Annizi e legjisaciollit mb marrdhiilliel e punlis ne administraten publike ne
Republiken e Sltqiperise lie kuadrin e projektit Ii qelldres AKSES ALBANIA
Pernjii administratil pubike Ie qiil1drlleshme dlle proesiollale mbiJihlellir IIga
Ambosnda Gjermane Ili Tirone dhjelor 2009 puno Dr Eralta Can
20 Komieli Shqiptar I Helsiki Sifuala e diskriminimit lie procesill e lorgimit ngo
plla ni Shqipilri Tirane dlljelor 201 I
21 SlalisiNa lujuri IIga kOllfenmea e reafizuar ngn qelldm ISU JtlriJ me feme
Zbnim J ligjit lie mbeshlelje Ii qiimrueshmerisi dhe rriljes sit perjorm(mcifs ni
Administraten Pubike
22 KlIshJetuta e Shqiptrisi
23 Marrdhellia e pultes FerioJlQ Calo
201 Kerkime mbi fregull e pUlles Jonida IoxhoJi
25 KOIi (ok Idrej~sla~qjp-(J -tJXl
26 Shlefiweborg
27 llllervisffr lie ~lil1islrillit e punts dlle Ceshtjevt Sociole me feme Nxitja e pllll ifsimil
dhe polifika Ii tjera per IIljell e papllnesisl
55
Keto anenegmive qe permendem mundohen Ii redukloj lle politi kat akti ve Ie tregut Ie punes Per
kete arsye duke filluar nga viIi 1993 u eshte dhene perparesi pOlitikave Ie tilla Ie aktive te lregut
Ie punes s i sherbimil Ie ndennjetes imit pe r pune forrnimil insliluc ional klubeve dhe
inkubaloreve Ie bi snesit krijimit Ie vendeve Ie reja Ie punes ne komunitet Proble mi kryesor 1
c ili duhej perballur shume shpesh ampjale zbalimil Ie ketyre programeve ka qene pyetja se sa
perfitojne Ie papunet nga keto politika Pervoja boterore ka treguar se motoja kryesore ne kele
drejlim ishtt~ se
Politikat akt ive Ie punesirnitjane mja ft te rend es ishme per ne per shkak Ie kOSlos se lyre Ie larte
alo I ne nshtro hen nje seleksionimi paraprak duke u dh~ne prioritet atyre qe e shlyejne velen sa
me shpej
Nga anali za e situates se tregu t Ie punes rrelh vi leve 2007 -2010 verehel se punesim i ne seklorin
shleteror ze perqindjen me Ie ulel Ie punesimi gjithsej Shkalia e papunes ise eshle me e larte ne
g rupmoshal e rej a dhe zona veriindore ka nivelin me Ie larte tt papunesise pasi kjo zone nLik ka
qene e ane Ie rikuperoje aklivilelet ekonomike Ie humbura pas viteve 90 Pihrisht duke njohur
ktle situate edhe nderhyrjet jane fokusuar nl hartimin dhe zbatimin e programeve specifi ke te
nxiljes se punesimit per kategori Ie tilla si Ie papune afatgjate Ie rinj qe hyjne per here te pare ne
tregun e punes gra qe i perkasin kategorive ne nevoje si gra klyefamlljare vikl ima Ie (ra li kut
apo dhunes ne familj e gra rome etj Ie cilal e kane Ie veshtire tt integrohen ne tregun e punes si
dhe zgjerimin dhe pe rmiresimin e formimiL profesional
lore dhena mbi numrin e Ie papuneve dhe Ie papline t qe marrin pagese papunesie s ipas
Regj istrimi i Ie papuneve ne zyrat e punesimil behel ne baze Ie VKM Nr70 dale 1102 1999
Per eviden timin e punekerkuesve Ie papune ku sipas pikes 4 dhe 5 te kelij vendi mi ne Zyral e
Punesimil regj istrohet sl i papune 9do person ne moshe pune (nga 16 vjec deri ne moshen e
pensionil) i cili paraqilet prane zyres se plines imil dh e deklaron se nuk eshte ne marredhenie
pune ase nuk eshle i vele -punesuar par gjilhaslnu eshle ne ke(kim te nje pune 1I Sipas ketyre te
dhenave rezulton se ne fund te 201 3 tejene Ie regji struar prane Zyrave Ie Punes imit 144427
punekerkues Ie papune ase 2600 vele me shume sc ne Ie njejlen periudhe te Vil il tt kaluar
10) Programi Ko mbetar statistikor Zyra Rajonate e Pune$im it 11 Programi Kombetar I punesimit ( Statistikat nga lyrat e punesimit )
16
- ----- -
Tabl Numri i Papuneve ne vite te rregjistruar
Vilet 2009 2010 2011 2012 2013
Te papue te
rregjistruar 142 143 142 1418 1444
(nemije)
Ne teresi tregu shqiptar i punesaktua lisht po perbalJet me nje ni ve l Ie ulet Ie pjesemarrjes
veoyanerisht pcr grate dhe Ie rinjle Per me teper papullcsia eshte rrieur ndjeshem dhe shoqerohet
me rrezik Ie larte vazhdimesie per punetoret e rinj Nje karakteri stike tjeter kYge e tregut shqiptar
Ie punes eshte ndrysh imi i madh midis pjesemarrj es se burrave dhc grave ne tregun e punes Per
shembull megjithese pjesemarrja e femrave ne foreat e punes ka pasur progres Ie prej Census i
Ie vitil 2001 mbetet potnuajse 20 pike per qind me e ule sesa per meshkujt Shkalla e punesimit
Ie femrave eshte gjithashtll shume me e ul et sesa e rneshkujve
17
- -~-
KREUII
2PAPUNESIA DHE PUNESIMI
21Papunesia
Papllnesia s i koncept u be publike ne vendin tone ne vitin 1992 Kyeshte dhe viti qe shenan dhe
nivetin me Ie larte Ie papunesisl ne Shqip(rise ne vile Ky ndryshim ci iesor ne tregun e punes ne
Shqiperi kerkonte medoemos edhe politika Ie reja qe duhej Ie hartoheshin per Ie
institucionalizuar trajtimin e kesaj kategorie Iipopullsise e eila humbi vend in e punes gjalc
ndryshimeve Ie medha politike dhe ekonomike
nNe vitin 1999 ni veli j papunesise U ul oe 184 nga 27 qe ishte bne vilin 1992
Karakteristike e papunesisete ne eshte plt1punlsia afatgjale Gjate vitit 993 papunesia afatgjale
perbente 63 Ie papunesise ndersa ne ditet e sotme shkon ne 80 Ie saj Ndersa papunesia
eshlt me leper fenamen urban dhe renektohel ne treguesi l e papunesise nenpunesimi eshle I
fen omen rural Nenpunesirni sh prehet kryesisht me nurnrin e familj eve Bujqesore qe
mbeshteten nga shteti me ndihme ekonomike te pjesshme Nenpunes imi eshte kryesisht I
pranishem ne zonal rurale malore dhe m~ llheksuar ne veri lindje Ie ShqiperiseDuke mos pasur
burime te tjera jetese pervec tokes bujqesore pjesa me e madhe e familjeve jetoj ne vetem me te
ardhura Ie kufizuara n~ sas dhe Ie nje ci les ie te ule Nenpu nes imi dhe papunes ia e larte jane Ie
pranishrne edhe ne zonat rural e te mbipopulluara nga migracioni 1 brendshem pas vitil 1990 Ne
vitet e para tetranzicionit paplJllesia perfshiu Ie gjitha profesionet dhe ishte e pandjeshme ndaj
nivelit ars imor apo moshes Sipas INSTAT-il ne vil in 199890 e te papuneve Ie
intervistuar kishin arsimin tetvjecar dhe te mesem dhe vetem 7 e lyre kishin arsim te larte
Ndersa s ipas raporteve Ie Minislri se se Punes ne vii in 1990 rreth 97 Ie papune ve afatgjale Ie
rregjislruar nl zyrat e punes kishin arsim tetevjecar dhe te mes~m dhe vetem 3 ishin me
arsim te larte Perballe pasqyres se tregllt te punes gjate 12 vjeteve refundit qeverise shqiptare 1
del pergjegjesia Ie hanoje polilika akt ive Ie tregut Ie punes duke krijuar slruklural perkalese dhe
11 StrategJia e punesimit 2007-2013 Ministria e Punes dhe Ceshljes Socia Ie
18
-- - - - ---
duke hartuar legj islacionin e duhur Ne kete menyre do te mund Ie parandaloje fenomenin e
pnpunesise ne raSI se nuk mund tn eJiminoje ate
22 SITUATA E PAPUNESISit SE REGJISTRUAR
Shkalla e papunesise eshtl nji nga Ireguesit me Ie njohur te Iregul Ie punes i cili tregon
perqindjen e personave te papuni ndaj popullsise ekonomikisht aktive
13Burimet e informacionit per papun ls ine nc Shqiperi jane Ie dhenat administrative (k u
papunesise i referohemi s i papunesi e regjistruar) dhe Ankela e Forcave Ie Punes Sipas
rekomandimeve Ie Orgflnizates Boterore Ie Punes (lLO) dhe 1l EUROSTATmiddotjl Ie papune
konsiderohen person at qe nejaven e references plotesojne kushtet e meposhtme
a)nuk kane pUlluar ruate javes se re ferences (as nuk ki shin nje pune oga e c ila munguan perkohesisht)
b)ishin Ie galshem per Ie punuaT nese do Ii gjenin nj ~ pune brenda dy javeve qe pasojne javen e re ferences
c)kane kerkuar pune nc menyre ltlkti ve gjate periudhes kater javore qe pe-rfundon me javen e references
Zyra e punesimit rregjistrojne si tepapunc cdc perSon ne mosh qe paraqiLet pralle zyrave per IE
kerkuar punc
Sipas te dhenave rezulloll se ne fund Ie 20 14 Ie jeni Ie regjistruar prane Zyrave te Punes imit
144427 punekerkues Ie papune ose 3085 vele me pok se ne fund Ie 2013
PAPUNESIA NDARE SIPAS GJINISE
1 YITET 2010 2011 2012 2013 2014 1 1 1 1 1
IJ Tregu I punes Aktua N Sherbimi Kombetar I Punesim it
19
~~--
Te papune te
rregji struar
(ne mije )
142761 143002 141828 144427 14134 2
Femra 72900 73754 73014 74551 71710
Meshkuj 69861 69248 68814 69876 69632
Ne fund te 2014 rezultojne te regjistruara s i punekerkuese Ie papuna 717 mije pupa ferma ose
51 e totali te pupa~ve Ie regjistruar shifer kjo pak a shume e njejte me ate te nje viIi me pare
Punekerku esel e paplina femra jane kryes isht te moshave mbi 40 vje dhe me arsim cleri ne 9
vje~ar Pjesa me e madhe e familjeve me femra krye familjare kane ni vel Ie larle var rerie dhe
trajtohen kryesisht me ndihme ekonomike
Sales pa punesi 5
ne ndihme ekonomike 70
te tjers 25
familje kryefamilj are 11
20
middot Pupa Ie regj islruar prane Zyrave Ie Punesimit s i perfilUes ose jo nga skemat e mb~slHetjes me
te ardhura i ndajme ne 3 grupe
- Pupa perfitues nga programi pasiv i pageses se papunesise
- Pupa ane lare Ie familjeve ne nd ihme ekollomike
- Pupo I~ Ijere qe nuk perfilojne nampa skemat e mbesh lctjes me te ardhura
Te parune te regjistruar sipas g rupmoshes
Nt qofif se i referohcmi akti vileleve ekonomike qe mosha mesatare e Ie punesuarve eshte 3S
vjefY kemi rushen e informacion it ku mosha mesalare e punonjesve eshle 2S mesalare eshte 30-35
vjet etj
ISSipas Bu letini te TreglJI Ie punes akti vitet ekonornike qe po punesojne me shllm~ sot kerni
fasone ku mosha e Ie punesuarve eshte 35 vjefY kemi fushen e in fo rmacion komunikacionit (c ku
mosha mesalare e punonjesve eshle 25-30 vjec si dhe turi zmi dhe sherbimet ku mosha mesatare
eshte 25 deri 35 vjec
Nje kalego ri tjeter e rendcsishme eshte kategoria e romeve
numri II~ papuneve femra Rome eshle gali I njejle me atyre Ie meshkuj ve Gje qe tregon qe ala
jane fami lj e kryesish l ne ndihme ekonomike sipas sondazheve verne re qe kjo kategori e
popull siseeslnt kryesishl me ars im 9 vjecar qe J perkasin te gj itha grupmoshat Kjo sje ll dhe
arsyen qeeshte pikeri sht arsimi [lyre per III bere shkak s i nje subject [ papunesise
Per kete kategori eshte hartuar dhe Strategjia kombelare per permi resimi ll e kushteve te jeteses
se komunilelil rom sipas H ciles Ministria e Mirqenies Socia Ie moniloroll perfsh irj en e kesaj
kategorie ne politikal shteterore te punesimil Krahasuar me nj e vit me pare vihel re nje rritje e
numrit Ie Ie papuneve rome (me 3) Kjo rritje vi het re ne rajonet e Tiranes Elbasan dhe
Lezhes
u Statistika 2014-2015 5herbiflli ](ombeta r I Punesimit l~ Statistika tregu I punes Sherbimi Kombetar I punesimit
21
-- ----------------shy
Punekerkues me a ftesi te kufizuar
Numri I Ie papuneve me aftesi tekufi zuar ka nje rcnie ne krahasim me vite e meparshme pasi
tashme kjo kadegori eshle bere pje~ e shtimit Ie ox itjes sl punes imille kesaj kategorie Ne vilin
2014 rezullojne tejene indetifikuar dhe regj istruar prane Zyrave le Punesimit rrelh 1732 persona
me allesi Ie kufi zua r ng3 Ie cilet
bull Femraj ane 426
bull Krye familjare 47
bull Moshe mbi 45 vjee 386
bull Me ars im der i 9 vjeesr 695
23 Situata aktuale e punesimit
16Papunesia esht~ nj e problem i madh me Ie cilin jemi p l rba llur ne shqiptaret gj nte ketyre dy
dekadave Ie fundit Te gjitha stud imet ne te rren e konfi rmua n qe papunesia vilet e fundi ka
ardhur duke U fritor Duke qene se shifral C larla H papunesise jane burim i problemeve Ie
shumta ekonomike e sociale gofle per sa i perket indi vidil e qofie per sa i perket shoqerise ne
teresi nevoj a per Ie nderhyre eshle urgjente Ne perpulhj e me vizionin e Bashkimit Europian
Europa 2020 dh e kerkesave per anelares im qe Shqiperia ka ne kele organizem qeveria ka vene
fokll s in Ie puncs imi i mbeshlelur mbi aftes imin e duhur H~ forces sone Ie punes dh e orientimi t Ie
saj drejl nevojave Ie Iregul (e punes
17Nx itja e punesimit eshte nder programet aktive i e ili nepe rmjet sigurimit Ie punes imit Ie
perkohshem apo afatgjate ndikon ne kerkcsen per pune duke rcfl ektuar drejtpersedrejti ne uljen e
papunesisePermes programi per nxilj en e punesimit Zyral e Punesimit nderh yjne rea li sht per Ie
nxitur dhe mbeshtelur krijimin e vendeve Ie reja Ie punes duke bashkepunuar me punedhenes it
dhe nepermjet subvenc io nimit Ie lyre
~~ Ministria e Mireqenies Socia Ie dhe Rinise 17 sherbimi Kombetar I Punesimit
22
-- - -- -- -- - - - ----- - - - -- - -
Gjate viti 2014 sipas vleresimeve Ie marra nga anketa e forcave Ie punes rezlliton qe popull s ia
ne moshe puneeshte (nga 15middot65 vjec) e eila ndahet ne
I Pjesemarrje ne Forcen e Punes eshte 634
2 Shkalla e punesimit eshte 52 3
3 Shkalla e papunesieeshle 174
4 Popullsi inakti ve eshte 366
Shkalla e punesimil (grupmosha 15-64 vje~) tshl e me e larte per Ie punesuaril me ars im Ie lane
(657 ) pasuar nga ala me ars im Ie mesem profesional (65 ) Te dhenfl[ Iregoj ne se ptrqindja
e Ie punesuarve me page eshe me e lart e per personal me arsim Ie larte dhe e kund(rta verehet
tek Ie punesuarit me rlrsim 89 vjecar ku mbizoterojne pundoret pa pagese Ie fami ljes Po Ie
analizojme Ie punesuarit me arsim Ie mesem shkalla e punesimit eshle me e lan e per pe rson at
me arsim Ie mesem profes ional krahasuar me personal qe kane kryer shko ll en e mesme te
pergjithshme perkatesisht 65 dhe 464
Nje ne pest Ie pllneSUa r te grupmoshes 15-64 vjes me arsim 89 vjeltar jane Ce punesuar me page
afersisht gjysma jane punetore pn pagese Ie familjes dhe nje e Creta e lyre j ane Ie velepunesuarPesha qe zene te punesunril me page rrilet me rritjen e ni velit ars imor Nga te
punesuarit me arsim Ie la rte 877 jane Ie punesuar me page dhe velem 46 jane te punesuar
s i punelore pa pagese Ie familjes Tek Ie plinesliaril me ars im Ie mesem profes ional dhe me ars im
te mesem te pergjitnshem perqindjel qe zene te punesuarit me page jane perkalesishl 467 dhe
491
18Gjate vitil 2015 sipas vleresim it te marre nga Anketa e Forcave Ie Punes
Popullsia
529 e popull sise ( 15-65 vjec)eshte e punesuar
112 eshte e papune
359eshte ekonomikishtjo aktive (jashle forcave Ie punes)
18 Anketa e forcave Ie pun6 2015 INSTAT
23
19Meshkuj
605 e meshkujve 15-64 vjec jane punesuar
129 jane te papune
266 jane jashle forcave Ie punes
Femra
455 e femrave 15-64 vjee jane Ie punesuara
95 jane te papuna
45 jane jasluc foreave Ie punes
24Punesimi dhe perfshirja sociale
Deri mi sot u eshte kushtuar shume pak vemendje kostove ekonomike dhe shoqero re 1e
shoqerua ra me numrin e madh Ie punelOreve te zene si pjesetare qe sje llin kontribule ne fnmi lje
kryes isht ne sektorin e blljqesise20Ky fenomen ndikon me shume tek grate dhe te rinjt~ duke
perfunduar shpesh ne nj e cike11e peljetshem Ie varferise dhe perjashl imil social In fonna lileli
eshte i lane kur nil et per kushtet e punes si edhe per punen e papaguar ne familje 21Shumica e
femrave dhe e Ie rinjve kryejne pune Ie papaguar ne familj e Vetaneri sht ne zonal rural e lmpakli
i infonnalitetit eshte pesefish
se pari ai ndikon drejperdrejl tek siguria e punes sepse mungojne konlratat
se dyti ai ndikon tek e drej ta per sigur ime shoqerore te cilal jane shume Ie rendesishme per
mbul imin me sigurimin shendetesor dhe pension in e pleqer ise duke vene ne rrezik jeresen ne nje
periudhe me Ie vonshme Ie jetes
se trcti ai pakeson pagesen dhe burimin e te ardhurave duke renduar mireqenien ekonom ike se
katerti ai ve nje barre ti skale mbi ekonomine nepermje( evazionit latimor
19 Anket3 e fOfcave te punes 2015 INSTAl
ro Strategjia kom betare per punesim 2014-2020 11 Stratesjiltl kombetare per punesim 2014-2020
24
sl pesti ai pengon zhvillimin e tregut ne fushat qe varen shurne nga puna e familj es s i per
shembull bujqes ia
Per me teper ai rril cenueshmerine e femrave varcs ine e lyre ekonomike prej bUfmve si edhe
rril varferine e lyre ne pleqeri per shkak Ie nderthurjes se Ie ardhurave me Ie ulta dhe vileve me Ie
palaa me sigurime shoqeroreshendetesoreJpensioni
Nt kele gjendje nevojilen zbatimi me i fuqi shem i ligiit si edhe ske mat e nxitjes per
punedhenesit per te inkurajuar punesimin formal nepermjet kontributeve Ie zvoge luara ose
stirnujve Ie tjere financiarePerfshirja soc iale mbetet cnde nje yeshtje per I u trajtuar
Grupet si romet dhe personal me aflesi tii kufizuara shpesh jane Icni pas dare dhe polilikm
nuk j ane konkretizuar gjithmone ne perputhje me rrethanat Keto grupe kerkojne polil ika Ie
posuyme Ie hartuara ne pershtatje me karaklerislikal dhe nevojat e lyre persa u perket nevojave
arsirnore kualifikimeve profesionale fuqi zimit dhe punes imi
Punes imi i u rinjve eshte nje yeShlje reale v~aneri shl nese kerni parasysh punen e papaguar ne
familjeShumica e Ie rinjve Ie puneslHlr kryejnc pune informale ose te papaguar ne familj e gie e
eila deshmon per punesim te kufi zuar dhe kush Ie It keqija punesimi Shumica e te rinjve Ie
papllne kane nivel Ie ulel arsimor dhe per personal qe jelojne ne zonal rurale bujqes ia mbetet
burimi kryesor i punes imilFernrat ne moshe Ie re kane nje shkalle Ie njejle papunesie por kjo
fsheh kushtet me Ie keqija te punesimil kryesisht punen e papaguar ne familje qe dukel se eshte
gi thnje ne rritj e dhe pabaraz ite seklOriaJe qe ekzistojne
2lFemra t kane nje shkalle shume me Ie ul el pjescmarrjeje Ie forces se punes si edhe nje nonne
me Ie larte Ie pasivilelit per shkak Ie pergjegjesive ne familje AIO jane te perqendrua ra ne
kryerjen e puneve tipike femerore Ie cilat jane edhe punet me pak te paguara dhe orrojne pak
mundesi per perparim ne karriere Pe rve~ kesaj ka nevoje te ngulshme per rritjen e numrit Ie
femrave ne profes ionel jo Lradic iona le si dhe per menjanimin e slereolipave gjinore ne sisLemin
arsimor Orienlimi i vaj zave Ie reja ne pro fesion e tipi ke laquofemerore )) Ie paguara pak dhe qe nuk
kerkojne shume aftesi rrit hendeklill giinor ne lidhje me pagal dhe mundes ine e lyre per te gjetur
pune ne seklorin informalParaleli sht edhe orienlimi stereotipik gjinor i djemve ne profes ione
U Strategjia kombetare per punesim 2014 -2020
25
ltonashkullore)) rrit rolet dhe normal e gJlnlve dhe po njel loj i kufizon aftesite e
mundshmelpotenciale mas hkullore
Pavaresisht prej nje farl perparimi shuml pune mbetet per te bere ne lidhje me permiresim in e
kapac iteli l Ie Sherbi mit Kombetar te Punes imit (SHKP) ne menyre qe Ie kryejc Ie gj itha
funks ionet e nje sherbim i modern dhe publik ne Ie gj ilhe vendin duke perfshire kelu edhe zonal
rurale te cilnt kane nevoje Ie ngui shme per kt to sherbime
Fun ksionel qe kerkojne vemendje me Ie madhe ja ne
~ nd ihma per Ie papunet pe r Ie gjetur punes im Ie pershl atshem
~ shpallja e punekerkuesve dhe e vendeve Ie lira IE punes
gt leh tesirl1i i levizshmerise se pro fesioneve
~ mbledhja dhe analizimi i in fonnacionil me Ie plole Ie mundshem ne lidhje me ~endjen ne
tregun e punes dhe zhvill imin e saj ne Ie gjilhe vendin ashtu edhe ne deget e ind uslrise
dhe profesione Ie ndryshme
~ hartimi monitorimi dhe vleresimi efikas i programeve qe synojne leht es imin e (ri)hyrjes
ne punes im Ie punekerkuesve ne rrez ik perjashlimi nga tregu i punes
Organizimi dhe zbatimi i permbushjes se funksioneve kryesore duhel reformuar si edhe duhen
caktuar burime Ie mjaftueshme njerezore dhe financi are per Ie siguruar pune neperrnjel zyres
ko mbetare Ie punesimit
25 Faktoret qe Iltane ndikuar ne rritjen e nivelitte punesimit
Nder fakloret qe kane ndikuar ne menyre ledrej lperdrejle ne nive lin e punes imit rendi len
bull Rrilj a e kerkess per prodllkte
bull Permiresimi ileknologjive
bull SITategj ile seklorjaie
bull Levizja demogra fike
26
Rritja e kerkeses per keto produkte
Fluksi I ndert imeve s ine objekte dhe ne rruge vazhd in territet bull gi ithashtu eshle rritur d he
akl iv iteli I nderrmarrj eve Ie indllstri se perplln llese s idomos ala me capital te hllaj apo Ie
perbashket qe punojne me porosi nga jashte duke shfrytezuar krahun e lire Ie punes ne ve ndin
tone Kjo ka bereqe numri I Ie punesuarve Ie jete gj ithmone ne rritje ne keto fusha ne vendin
to ne Vihel re me teper plJnes imi I personave me arsim 9 vj eear ose temesem pa u Icne pas dhe
ars imi profess ional
Permiresimi 1 dukshem I leknologji ve
Vitet e fundi t permiresi met ne leknologji kane sje lle rritjen e proclu ktit me kosto te uld duke
cuar ne rritjen e te ardhurave dhe zgjerimit Ie akti vitetil (shlim punonjesish) duhellheksuar qe
permiresimi I teknologj ise ka sjelle edhe nje reformim lidhur me hapjen e vendeve Ie punes
li dhur me pro fes ioni (IT)
Siralegj ite sckto rjale
Njt priori let I zhvillimit ekonomik eshle shtrimi I rfll geve dhe gocJi nave institucionale gje qe ka
cuar ne rriljen e te punesuarve pa ]ene mbrapa dhc sektori n e turizmit gje qe ka sje lle rritjen e
numri( Ie hoteleve restoranleve dhe Iregti se ne lonal luri slike kjo ka marre nje zampjerim
akoma me te madh gjatc sezonil te veres ku numri I le punesuarve shko n drejt rritjes ndjeshem
Uvizja demografike
Fuq ia punetoTe me banim nHshat kD interes per tll punesuar dhe ky interes vihet re dh e lek
punedhenesit ~r keto arsye
Se pari kjo kalegori pranon Ie punoje me page le uld
Sedyti ne pjesen me te mad he te rasteve subjektet ndod hen prane zo nave ind llstria le te qyteteve
ku jane vendosur fabrikal d he nuk kerkohen shpenzime transporti
Se treli turi zm i ne zonat e v irgjera qeeshte zhvilluar ko het e fun d it si dhe invesli met kane sje ll e
nje rritj e te konsiderueshme Ie nr tepunonjesve qe rezultojne te jene banore Ie ketyre zonave te
theli a
27
26 Roli I shtetit ne rritjen e punesimit ( Politi kat dhe Strategjite)
Polilikat kryesore per rriljen e punesimit oerqendrohen rrelh konceplit le po lilikave akli ve Ie
tregut Ie punes Politikat e para u prezantuan ne 1995 ne ligjin nr 7995 viti 1995 per nxitjen e
punesimit duke krijuar bazar e para Ie nj e pakcle programesh qe funksionojne edhe sot 5i
gt- Ndermjet~simi per pune dhe profesion
gt- Keshillimi per pune dhe profesion
gt- Formimi professional
gt- Programe Ie nxiljes s punesimt elj
Objektivi krye50r [ polilikave Ie punes imit eshte mbesi1tclja e punekerkuesve ne gjetjen e nje
pune 1e pershl3lshme politikat e punesimil jane nje mjct lepe r I rendesishem per permires imine
siluates se tregut Ie punes
)gt Programel e nxitjes se punesimit u prezantuan per here Ie pare ne vititn 1999 synimi I
kelyre program eve ishte dhe vazhdon Ie jele aktual isht
gt Krijimi I vendeve te reja plme dhe ulja e papunesise
gt- Nx itja e formimil pro fessiona l I punekerkuesve t~ papune (sidomos ne zona ku ka
mangesi kapacitelesh trajnuese)
gt- Mbeshtetje bisneseve per te rdlu r akl ivitetin e lyre dllt punesimin e fuqi se punelore Ie
Irajnuar
)gt Nxitj a e drej teperdrejte e pllnesim it Ie nje pjese Ie trajnllarve
)gt Minimizimi I punes se zeze ( forcimi I rolil If inspektorialille punes)
gt- Perfshirj a ne programe socia le trajnimi Ie kelyre punekerkuesve
gt- Nxilja e punesim il Ie te rinj eve dht grllpeve Ie vecanta Ie Ie papuneve
gt Mbeshtelj t e bisnesit familjar per Ie rrilur punesimin ne zonat mal ore apo aty ku
shikohet veshtiresi ne zbatimin e politikave Ie Ijera
Programel e nxiljes se punesimit jane programe akti ve shleterore qe veprojnMrej lptrsed rejli ne
jeten e pune kerkuesve te papune per Ii nxitur ata ne gjetjen e nje punesimi flfalgjate Keto
programe sehashku me programet e ndermjelesimit lu aj ne nje rol te rendes ishem qe
28
ndikojnerealisht nl ulj en e papunesisesidoJnos te numrit Ie papuneve Ie rregji slruar Njestrategji
positiveeshte dhe ajo e nxitjes se punesimit nepermjet fonnimit Ie nepllnesve duke J trajnllar Sl
dhe nxitjes se pllnes imil Ie remrave ( gra rome in valide Ie Irafikuara elj) duke u dhene nje
mbeshletje dhe bisneseve qe punesojne kelt kal egori
Per here tcpare ni si Ie zbatohej dhe ofrimi I praklikave oer Ie rinjte e sapodiplomuar ne menyre
qe te krijonin eksper iencen e tyre neper instilucione te ndryshme shtelerore ( ad ministrate
publike) duke pllnuar fillimisht ne pozicione Ie caktuar si praktikante kjo ishte nje ri s i e cilajo
ve tem do Ie mund Ie pergatistc speciali st Ie kualifikuar ~r te ardhmen e aferme por dote
motivonle dhe shume student Ie sapodiplornuar duke ju ndezur nie drile jeshi le ne lidhje me
tregun e punes dhe pozicionimin e tyre
23 Nje rol te rendesishem ka luajtur dhe organi zata nderkombelare e punes (lLO) duke paraqitur
sic do vit Stralegji per permiresirnin e qeve risjes se tregut te punes duke u baZlt3r ne nje qasje
shumeplaneshe ne mekanizma Ie fuqi shem Ie dialogul social dhe marrjcs se masave kunder
informalitetit dhc kushteve ne pune
Brenda tematikes ~~ Pune e Oenje per Ie Gjithe gjate periudhes 2012middot20 15 ILO do Ie
perqendrohet nr ere prioritete programJlike per Shqiperin~ t~ cilat duhet Ie shilten s i qellime
afat-gjata
Forcimi j kapaciteteve Ie institucioneve shleterore dhe partnereve soc iale per
penniresimin e adm inistrimil Ie Iregut Ie punes
~ Promovimi i punes se denje dhe rrilja e punesueshmerise Ie forces se punes ne Shqiperi
~ Forcimi i s islemil te mbrojljes sociale
I) Strategjia per Punesim dhe Aftesi ILO 2013middot2016
29
Kreu III
3 Sektori public dhe sherbimet publike
31 Cfare kuptojme me sektor Publik
c rare kuplojme me sektor public
Perpara se te b~jmenje anali ze te marredhenieve Ie punes ne sektorin public me pare duhet Ie
analizojme veti ku ptimin e kelij lermi pra se crare kuplojme me sector public Nt lidhje me
kititerm ka pasur sh ume perkufizime por nuk ekziston nje perkufizim juridik I sakle 1 noeionit
Ie sektor it pubti k Ne fibrin e autoreve Giuseppe Casale dhe Joseph Tenkorltlng me litull
Man-dheniel e punes ne sek lorin public ne v6hlrim krahasimor 1 keta dy aulore kane dhene
kete perkufizim per sehorin publik
Sipas ketij perkufizimi sektori publik perfshin 24
a) Njesi organizative qejane Ie finan cuar ne pronesi dhe ose Ie kontrolluara nga sh teti
b) Resurset dhe aktivitetet e sherbimit publik
c) Organizata te kOlltro lluara kryesislll nga qlveria ( pra menaxhet dhe punonjesit ne
sherbimin public kane nje diference Ie reduktuar ne vendimmiddotmmje organizative
Nt kete studim punonjesit pub li c referohen per nepllnes it c ivile dhe punonjes te tjere ne te
gjilha ni vele t e qeverise duke perrshire njesitc e qeveri sjes vendore dhe punonjesil e
nderrmarrjeve sht eterore megjithese ne disa vende marrdheniet ne sherbimin public kane
mbetur Ie ndryshem nga ai 1 seklorit pri val (dmth ne It kaluaren sektori privat ishte I shtyre ne
menyrt l ipike nga fi(imi ndersa qellimi I seklOril public ka qene sigurimi I (e mirave publike
dhe sigurimi I minqenies se pergjithshrne dhe mireqen ies se qytetareve ) sol karakteristikat e
sherbimil public public jane duke u bere indirekte me Ie ngjashme me ate Ie sektorit privat
Z Giuseppe Casale ~ Service publiC relacione eork Josep Tenkorang th e comparative overvieeN Geneva August 2008
30
Nje perkufizim tjeter per se kt orin public eshte se ai percaklohet st sektori qe grupon Ie gjitha
akli vitetet ekonomike dhe soc iale qe jane ne nga rkim Ie administrates nderrmarrjet publike
dhe organi zmal publike Ie sigurimeve shoqerore
Pro sektori public perfshin Ire perberes
1- Administratat qc murrin ne ngarkim aktivitele me interest e pergjithshem
2- Nderrmarrjet publike bull dmth nderrmarrjet 11~ Ie cilen nje person public mhan shumiccil e
kapitalit Keto tradicionalishl kane qene konsideruar 5i element I polilikes ekonomike
dhe sociale Ie qeverise SOl ato jane pri vali zuar dhe njekohesishl kane mbelur ende
publike kane ndryshuar menyren e lyre Ie funk sionimit dhe jane si nderrmarrje private
3middot Zyrat publike admini strative Ie ngarkuara me sigurime shoqerore ~ qe ad ministrojne
politikat sociale Ie shletit ato mund Ie mbeshlelen mbi organizmat Ie 51 drejles private
32 Kush jane Ie perbas hkctal dhc ndryshim e1 e sekt oril public dhe sherbimcve publike
Sektori public dhe sherbimel pub like nuk duh et Ie ngaterrohenNe fakt aktivitelet e shcrbimit
Pllblic mund Ie merren ne ngarkim nga organizma private Keto quhen deleg ime Ie sherbimit
pubikKeto organizma nuk I perkas in sektorit public perimetri [ sherbimit public eshte me 1
ampjere se a i J sektorit public SOl sherbimi public duke ako ma s i nje runks ion I Administrates
Publike Nje sherbim public eshte nje akti vitet qe konsidcrohet se duhet Ie jete I di spollueshem
per Ie gjithe Ky nocion mbelel mbi ate te interest Ie pergjjthshem par shll1ne shpesh ky mbetet
njevleresim subjektiv pasi nuk mund Ie Ihullet qe nllk ka nje perkufizim universal Ie pranuar
nga te giithe Ne praktikeeshte sherbimi public ajo qe pushteti public pereakton politikisht sit e
tille Ky eshte nociol1 I cuditshem nga ai I sekloril public
Edhe shprehja Sherbim Publik ka nje kuplim te dyri shle nga njera ane ajo percakton nje
aklivitet ose nje mision Ie interest te pergjithshem ( psh sherbimi public I shkolles) dhe nga ana
tjete r leres ine e organi zmave Ie ngarkuara me keto aktivitete te interest Ie pergjithshem Ie eilal
mund te jene si publike edhe private duke kaillara klshtu nga sherbimit public ne sherbimet
Pllbli ke
n Shte ti eeborg
31
Prej shume kohesh sherbimi pub lic ish te krite ti I vet~m qe kushtezo nte zbati min e se drejtcs
ad mini strative dhe kompetencen e gj ykates admini strati ve me ndryshirnin e viteve Ie fund it ky
kusht nuk eshte me e mjaftueshrne me zgjerimin e aktiviteteve te sherbimit public ni fushlt n
ekonomi ke dhe vend in me te rendesishem te marre nga e drejta priva te Kesht Ll sipas natyres se
ak ti vitetit dhe strukt ures qe e ka ne ngarkim mund Ie da llojme dy rasle
a) Sherbimel publike adminisl rati ve shume te ndryshme qe grupojne sherbimet qe nuk
kane qeJl ime industria le apo tregtare ( mbrojtja sh ko lJa pu blike etj) alo jane kryes is ht
Ie menaxh ua ra prej o rgan izmave publi ke dhe ne keto ra5te prevaon te e drejta
administrative
b) She rbimet pu bli ke indu str ia le dhe tregtare ( nderrmCl rrjet qe kryejne sherbimet e
furnizimit me energj i uje etj ato mund te kryhen ga organizma publike ose private
Kur e5ht1 Gala pe r orgamni zma private zbato he t kryesisht e d rej ta pri vate pa r nuk
mungon e drejta ad mini strative Ata mbesin nen (utelen e pusht etit public ( s hlelit
qeverisj es vendore) qe vcri fi koj ne leSe ato e kryejne misionrn e tyre apo nese e
respektojne parim in e baraz ise te aksesil Ie perdoruesve ne sherbimin publik dhe te mos
perfitojne prej nj e s ituate monopoli ne teres ine e territorit Ie vendit ose nj e pjese te tij (
pe rjashtimi I par imit te konkurenees)
Shumeqeveri ne pamundts i per Ie finnncuar vazhd ueshme rishl she rbimel publikevendos~n
I Te reduktojne dimensionet e sektoril le tyre public ase
2 Te ndryshojne strukwren e tij par gjithmone duke privi legjua r pri vati z imin e t ij
3 Kalimi nga prakti kn e sektoreve publike neate te sherbimeve publi ke tt e ilat
s igurohen ed he nga akto re jashte sektorit pu blic e rendes ishme eshte qe shoqeria Ii
marri ne c ilesine sasine dhe menyren e duhur ket o sherbime
33 R rcgullimi ( marrdhenieve Ie punes ne sektarin pub lic ne Shqiperi
Marred heniet e punes neS hqiperi ne se ktorin publi c dhe ate privat rregullohen nga Kod i I Punes
par edhe vete brenda sektorit publik (psh per ato insti t llcione (e c ilat hyjne ne fu shen e veprimit
32
Ie legj islac ionit Ie sherbimit Ie nepunesil civil ke to marredhenie rregullohen me26 ligj Of 152
viIi 2013 Per Nenpunesin Civ il
Kodi [ punes I Republikes s(Shqiperiseeshte I bazuar ne Kushtetuttn e Shqiperise dhe ne normal
e pergjithshme Ie se drejtes kom belare Per sa J perket sektorit public dhe atij privat aplikimi I
kodil eshLi I nj ~j(e Ne sektorin public problemet per zbatimin e kritereve dhe kushteve ligjore
pef lindjen zhvillimin dhe perfundimin e marredhenieve Ie punes jane Ie vogla Nderkohe qe
ne sektorin privat perjashtuar disa nga kompanite e medha seri oze Ie cilet respeklojne dhe
zbatojneligjislacionin ne fuqi shumica e kompanive nuk jane korrekte si me strukturat
shteterore ashlu edhe me punemarresit duke krijua r keshlu nj c sektor jo inrormal ne ekonomi
Kodi I Punes L igji Per Nenpunesin Civil dhe dispozila Ie Ije ra ligjore e nen ligjore perbejne
nje baze Ie mire ligjore per rregullimin e marrdhenieve Ie punes dhe per Ie mbrojtur
punemarresin nga largimel abusive nga puna Konfliktet e Dun eS ne kete drejl im mllnd Ie
zgjidhen me mirkuplimin e paleve ne Ie kundert ata muod Ie drejlohen s ipas rastit Kom isionil
te Sherbimit C ivil dhe gjykfl les kompelente ve ndimel e fo mes se prere Ie cilel jane Ie
delyrueshme p~r zbatimin nga paleL
Shoqeria c ivile dhe media jane aklore qe pa pmur Ie drejte t u japin zgjidhje konnikteve ne
kete rushe behen pjese akti ve e diskulimit trt shqelesimevc soc ia le qe krijohen nga largimet e
padrejta nga puna dhe reagojne per Ie mbrojtur te drejtal e nje riut dhe lirite Ihemelo re pa u bere
pale me subjektet e perfshira ne konflikt
Ky studim eshle nje pjese e kesaj filozofie dhe tenton te evident oje problematikat ne lidhje me
Irajlimin e larg imeve nga puna s i nga ana e ad min istra tes publike ashlu edhe nga struktural
kompetente per s hqyrtimin e lyre 27Nga monitorime dhe studimet e vendimeve kane dale ampietje
terendesishtne te cilat flasin jo velcm per mangesi ne respektimin e procesit te rregullt ligjor ne
trajtimin e largimeve nga puna prej s istemit gjyqesor par edhe problem Ie renda qe kan ~ te bejne
me zbalimin e legji slac ionil ne fuqi qe rregullon kelt rushe
34 Studim 1 nderprejes sc kontrates se punes (Ilashkia Tirane dhe Bashkia Durres)
~6 Ligji nr 152 viti 2013 Per Nenpunesin Civil 11 Komiteti Shqiptar I Helsinki Situata e diskriminimil ne procesin e (argi mit nsa puna ne Shqiperj Tirane dhjetor 2011
II
2SSipas nje studimi t~ kryer nga Qendrlt1 Sui Juris projek ky I financuar nga USA ID me
tematike Zbali mi r Ligjil ne mbeshlelje te qendrueshmeri se dhe rritjes se performances ne
administraten publike u vu re nje domosdoshmeri e ndeshkimil t( lilUllareve Ie insliluc ioneve
perkalcse ne lidhje me largimet mas ive ngCl puna Me mijera jancpersonat Ie larguar
padrejtesishl nga puna keto 15 vitet e fundit por nuk ekziston asnjeherc nje pergjegjes 1 vetcm
per keto largime Me ane Ie ketij projekli qendra ~S ui Juris ka arritur Ie indetifikojeinstilucionet me problematike ne lidhje me kete ces htje referuar dhe bur imeve te
ndryshme kryesisht zyrtare ka nxjerre nje future financiare per demin e shkaktuar ne lidhje
pushimet nga puna pagesaL qe duhet Ie kryejnc ng3 vendimet e forms se prere dhene ngu
gjykata Gjate mbledhjeve teinformac ioni t ne shume institucione nje vemendje Ie veca nle ki shte
dhe Bashkia e Tiran~s dhe Bashkia e Durres it ne lidhje me keto pushime masiveku rezultuan se
2~e vilin 2009 ki sble 17 persona qe kishin nderprere Ie manmiddotdhenien se punes me deshirc
4 ishin ne li stepritje 1 ne prilje per pencion dhc 4 zgjidhje konlrate
Ne vitin 2010 ki shle 15 persona kishin paraq ilur doreheqje 4 kishin mbushur mash en e daljes ne
pension dhe 5 persona kishin zgjidhur kantraten e punes ne menyre 1e njeanshme
Ne vitin 20 11 ki shte 37 punononjes qe ki shin paraqitur doreheqjen 7 ishin ne liSle pritje bull 8
kishin dale ne pencion dhe 50 strukture 3 persona ki shin perfunduar kOnlraten ne afat Ie
percaktuar 1 punonjes ishte Irasferuar dhe 4 pUllonjesve I ishin paraqilur mam per shkeJje ne
detyre
Ne vitin 2012 ishin 36 persona qe ish in larguar me deshire 8 ishin ne listre pritje dhe nje
punonjes ne pencion
J~e vitin 201 3 kerni 36 punonjes Ie larguar me deshjre 8 ne listeprilje 4 qe ki shin mbushur
moshen per daljen ne pencion 4 punonjes ki shin zgjidhje re kontrates ne afal Ie perca kt ua r nje
punonjes kishte kerkuar Irasferim
18 Sialistika nxjerre nga konlerenca e realizuar nga qendrl Sui Juris me terne Zbalimi Iligjit ne mbeshtetje te h
qendrueshmerise dhe (ri l jes se performances oe AI 19 Zyra e informacionit Bashkia Tirane JO Informacion I dhene nga Burime zyrtare BClshkia Tirane
34
Ne vitin 2014 rewltonin 33 largime nga puna me deshire 5 punonjes kishin dale ne pencion
dhe 5 punonjes ki shin perfunduar kontraten e punes me arat Ie percaktuar
Nt vitin 2015 rezuhonin 51 largime me deshire ( r araqitur doreheqje) 2 punonjes rezuhonin Ie dale ne pencion dhe 8 punonjes Ie pushuar SI ndryshim structure 2 pUllonjes rezultonin Ie kishin
perfunduar kontrat~n e punes ndersa 4 prej lyre rezultonin ne zgj idl~ e Ie kontratcs se pun~s ne
menyre Ie njeanshme
l lSipas Ie drejtes sie informimit Bashkia Durres nga dergoi informacionin ne lidhje me largimet
nga puna ku rezultuan se nga viti 20 II deri ne vitit 2015 ish in
38 punonjes qe ki shin pltlraqitur doreheqjen ( sipas kontaktimit l1e pjese e lyre rezultonin qe
punonin ne instance me Ie larta pozic ion i ose ne institucione shtetcrore Ii Ijera)
20 punonjes qe ki shin mbushur moshen e daljes nepencion ampjail ket yre vileve
5 punonjes kishin perrunduar kontraten e punes ne aratin e caktuar
Sipas nje pasq yrimi Ie s ituates u vu re qe ceshljel po litike zene nje vend Ie rendes ishem ne
punesimin e punonjesve si dhe ne kohezjmjen e kontratave te lyre Bashkia Durres duke u
ndodhur perpara faktit qe kryetari actual ka nja mandate Ie] rezulton qe largimel nga puna jane
Ie minimizuara gje qe bie ndesh me Bashkine Tirane ku gjate ndryshimil te kryetareve kern dhe
pushirne masive Ie punonjesve ne periudhe kohore Ie njejte
11 Informacion I dhene nga Bvrime Zyrtare BashkiCl Ovrres
35
KREUIV
4Rregllllimi I marredhenieve te punes De Shqipcri sipas ligjit Per Nepunesin
Civil U
41 Evolimi historit I ligjit Per Nepunesin CiviF
Shqiperia ka nje Iradile te ndrejtimit pO litik te Shleli edhe pse jemi nje shIel I vogel gt me nje
administrate Ie vogel publike dhe me nje numer Ie kufi zuar Ie punonjesve publike Sek(ori puhlik
eshte duke kaluar neper reforma shume dinilmike ne rrugen df~it Inlegrimil Europian Duke
pasur parasysh kushtet e tilla kom iza ligjore ne fu shen e marrdhenieve Ie punesimit ne
sherbimin civil duhet Ie synoje forcirnin e unitetit Ie sherbimit civil dhe ti~jete mjaft neksibel
per te lejuar qeverine Ie pershtaste sistemin me ndryshimet e shpeshta qe po kal an vendi dhe ne
zhvillimin ne (ushen e kapciteteve nj erezore J2
Perpjekja e pare per krijimin e nje sherbimi civil proles ioni st e Ie materializuar ne ligjin Nr
8095 date 2 [03 1996 nuk nlllndi Ie bashkejctonte me kete rdite shumevjecare
Ligji [ vitil 1996 nuk benle dallime nennjct rnarredheni es juridike Ie nepunesve dhe
marrdhenieve Ie Ijera Ie punes pasi ato n eg ull ohes hin sipas Kodit Ie Punes Rregldl we Ie ketij
Kedi I nenshlroheshin si nenpunesil ashlll edhe pundor~l e Ihjeshle Pas kri zes se Ihelle qe
perfshiu administrflte n publike nete res i ne vijim Ie shndenimeve politike Ie vileve 90 re ronna e
fundit duke se e ka stabilizuar te pakten ne nivel knceptllal administraten publike nc rolin e saj
rregullator Nal yri sht mbetet shume per ebert qe admini slrat a publike Ie persose rolin e saj ne
jeten shoqerore dh e eko nomike Ie vend it
Pra me sherbim civil kuplojme veprimlarine e punonjesve Ie administrates publike qe kane
cilesine e nenpunesit c ivil per Ie rea li zua r fllnksionet e saj bazuar ne Kushtetute e ne li ~e
Ligjj actual ne ruqi I sherbimit civil kltl ngrilur nje sistcm Ictere te drejtash e detyrimesh per
nepunesil civil Ie c il etjane ne nj e balancim pushtelesh mes punemarresve dhe punMhenesve
keshlu qe cdc e drej(e e vecanteeshle e bltl lancuar me disa detyrime Te drejlat dhe detyrimet e
l Draft document Mbi nje ligje te ri oer sherbimin civil ne Shqiperi h pergatitur z Zhani ShOlPO ne bashkepunim me Dr Hans -Achim Roll konsulente te Sigma me kerkese te DAP 1 tetor 2010
36
- -- --- -- ---- --- -- - --- - -
nenpunesve civil rregullojne elementet e nje rarorti kontraklual te punes Ie lidhur midis
nenpunesit civil si punemarres I institucionit dhe administrates pubJike si punedhenes
42 Karakteristikatthelbesore tC Ligjit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil
Ligji Per Nepunesin Civil rregullon ne menyre Ie qarte dhe Ie plate marredheniet ne skemat e
administrimit civil 1 rnbeshtelur kryesisht tek pozicioni (post i) duke e kombinuar ale edhe me
disa elemente te sisternit te karrieres Karakteri dominues I sistemit Ie pozicioneve verehet n18
elemente Ie tille si kriteret e rekrutimit ngritja ne detyre levizja paralele etj
Fryma e ligiit te siperpermendur ka synuar krijimin e nje sistemi kryesisht te hupur Ie Sherbimit
Civil duke krijuar njekohesisht premise edhe per mobilitet te brendshem dhe karriere Tregllesit
e viteve te fund it lidhur me ngritjel ne detyre dhe levizjet paralele deshmojne megjithate ne
praktike kemi te bejme me nje sistem thuajse teresisht te hapur per konkurim nga jashte
perfshire dhe vecanerisht pozicionet me te larta drejtuese te Sherbimit Civil ( sekretari I
pergjithshem drejtori I pergjithshem etj rekrutimet per pjesen me te madhe te ketyre
pozicioneve realizohen nepermjet proced II rave Ie konkurrimil Ie hapur per kandidate te jashtem
por pa perjashtuar konkurrimin e nepunesve aclual civil
Qellimi J ketij ligji eshte krijirni I nje sherbimi civil Ire qendrueshem professional te bazuar ne
merite integritet moral dhe paanesi politike
Ky ligi percakton marredhenien juridike ndcrmjet shletit dhe nepunesit civil gjithashtu percakton
rregullat per administrimin e sherbimit civil
43Parimet baze per statusin e nepunesit civil
Sipas nenil 5 te ligiit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil Sherbimi Civil eshte I ndertuar
dhe verran mbi bazen e parimeve teB
I Shane eve te barabarta
2 Mosdiskriminimit
33 Neni 5 ligjit 1522013 Per nepunesin civil ne Administrimin e Sherbimit Civil
37
3 Merites
4 Tc Irasparences
5 Te profesiona li zmit
6 Paanesise po l it ike
7 Qendrueshmerise ne de tyre dhe vazhdimesise se shhbimit civil
44 Fusha e veprimit te Iigjit per nepunesin civ il
34 Nen i 2 Iligji per nepunes in c ivil percaklon ru shen e ve primit Ie tij nepermjet per fshirjes se
te gi ithe nenpunesve qe lIshtrojne nje funks ion public ne nje institucion tt admini strates
ShlehrOre institucion Ie pavarur apo njesi Ie qeveri sjes vendore me peljashlim
a) Te Ie zgjedhurve
b) Ministrit dh e zevedsmini st rit
c) Funksionaret e emerruar nga Kuvend i bull Presidenti I Repub li kes ose Keshi lli I Ministrave
d) Gjygjta re t dhe prokuroret
e) Nenpunesit e ad ministra t~s gjygjsore
I) Ushtarakut Ie foreave le armfliosu ra
g) Personelitle Sherbimil Infonnali v Shleleror
h) Personelit Ie njesive publi ke direkte te sherbimit
i) Anetarit dhe kryeta rit Ie organeve kol eampjia le drejtuese Ie komiteteve apo institucioneve ne
vares i Ie Kryeminislri se apo Ie nje mini stri
j) Punonjesit adm inistrative
k) Funksionaril Ie kabinetit
Shtrirja vertikalc
J5S lllrirja vertikale e rushes se veprimit Ie LSHC nis s ipas Ilj~ skeme hi erark ie nga pozic ioni I
sekrelarit Ie pergji lhshem te ministrise dhe shkon deri ne nive l special ist J6ne praktiken e
1 Neni2 ligji 1522013 per nepunesin dvilshy
38
- --- -----shy
deritanishme vihet Te nje konso lidim I kenaqshem ne kategorite e ulta dhe Ie mesme ndersa per
kalegoriH e lana Ie Sherbimit C ivil tregues i I qarku llimil ka qentH lane rue qe regan per faktin
qe keto pozicione jane dis i me Ie ekspozuara ndaj ndryshimeve te mundshme politike apo edlle
ndaj rap0rl eve persona te epror vanes pavarsishl nga moti vimi I drejte apo abuziv I k~lij
qarku llimi
Shtrirja ho riw ntale
Shtrirja horizol1tale e fu shes se veprimit te LSHC eshte e ku fizu ar ne disa institucione (KM
ministry institucionet e pavaruara bash ki qarqe elj
Fusheveprimi horizonta l [ ligjit ne ketedimension ne ni ve l qendror zbatohet per
a) Administraten e mini strive zyres se krycministril (rreth 1500 nepunes civile)
b) Adm inistralen parlamentare dhe te presidences si dhe administraten e instilucioneve Ie
pavarura qe raportoj ne drejt pltrsedrejti ne Kuvend (rrelh 2800 nepunes civile)
Stalusi J disa kategori ve te Ijea nepunesish te institucioneve It lilla si tatimet bull dogana polic i
diplomaci etj rregullohen me ligje perkate se te eilat ne thelb permbajne eli sa elemente Ie
ngjashme OSe Ie pemfena me ato Ie statust Ie ncpunesi t civil Statusi i pjeses tjeter te
punonjesve Ie administrates publike ( ars imi shendetcsi etj) perfshire administraten dhe
punonjesit e degeve ne vflres i Ie ministrive ne rrethe ose qarqe e qe perbejne dhe numrin mlt Ie
madh Ie punonjesve ne kete sector bazohet thjeshle ne kod in e punes
Fusha e veprimit rnaterjaJ
Fusheveprimi malerjai nenketedimension ligi i ka rregulluar elemenlellhelbesore me rendes i per
marredheniet e punes te nepunesve civil Ie ci lmjane te ndryshme nga alo per punonjesit e ljere
publike Ie ci let jane zbvilluar pas kesaj me akte dyteso re nenligjore kohn e punes dhe
pushimit etj
~Slrategjia nderseklorjale e reformes nE administrOiten Publike (SNAAP) ne kuader Ie strategjise kombetare per zhvillim dhe in tegrim (2009- 2013) Tirane Shlalor 2009 16 Neni 19 I ligji l sherbimit civil ka tegorile e nepunesve civil jane keto 1 Nepunes civil Ie kat egorise se larte drejtuese 2 Nepunes civil te kategorise sl mesme drejtuese 3 Nepunes civil v te kalegorise se ul et drejtuese Anep unes civil Ie kalegori se ekzekutive nepunes civi l Ie kalegori se se larte drejlues konsiderohen keto pozicione a) sekretar I pergjilhshem b) drejlor departamenti c) drejlO( I drejlorise se pergjilhshme d) pozicione te barazvlefshme ne Ire Ie parat ne institucionel e administrates publike qendrore apo vendore
39
Ne lidhje me disa aspekte Ie marredhenieve te punesimit (psh mosha e daljes ne pension
sigurimi socia l dhe shendetesor) LNC permban nje reference te p~rgj ith shme ne legj isiacionin e
pergjithshem te punes ( Kodi I Punes) si legj islacion plotesues Disa eiemenle Ie Ijera Ihelbesore
( deklarimin e pasuri se bull konfliktin e interesave skemen e pensioneve ploHsuese elj gjithashlu
te rendesishme pir marredheniet e punesimit te nepunesit civ il jane te shpemdara ne
legj islaeionin e posacem I eili zakonish t rregllilon te gjithe ose nje pjese te madhe te pllnesimit
publik
45 Pranimi ne Shcrbimin Civil 31
Pranimi ne sherbirnin civil ne kategorini ekzeklltive behet nepermjet nje kankurrirni tehapur
kankurimi organizohel ne menyre periodike nga njesia pergjegjese per seci lin nga grupet e
percaktuara ne piken 8 tt nenil 191e ketij ligji
Konkurrimi zhvi llohet ne dy faza
a) Yerifikimi paraprak nese kandidatet plotesojne kerkesat e pergjithshme dhe ato te
posacme sipas shpalljes se konkurrimit
b) Vleresimi I kandidateve
Verifikimi paraprak kryhel nga njes ia pergjegjese ndersa vleresimi I kandidateve behet nKa
komiteti I perhershem J pranimit I krijuar per secilin nga grupet e percaktua ra ne piken 8te nenit
19 Ie ketij igji
Kandidatet fitues qe marnn 70 Ie pikevc talale tevleresimit renditen nga komiteli I
perhershem I pranimil sipas pikeve Ie marra ne li slen e kandidaleve Ie sukseshem
~shte Keshilli Ministravc qe mirnton negulloren e hollesishme per krij imin perberjen dhe
veprimtarine e komiteteve Ie perhershme te pranimit si dhe lTegu llat e hollesishme per
proceduren e pranimit dhe vleresimin e kandidateve
n Neni 22 Iligjit HPer Nepunesin Civil ~
40
46 Ngritja ne detyre
JSNgritja ne delyreesilic kalimi I nje nepunesi c ivil nga pozicioni actual I punes ne nje ni vel
pozicion me 1e larte ne te njejtin institucion osc ne nje in sti tucion tjeter te administrates publike
qendrore apo vendore ( kur nje vend I till e ekziston) Ngri tja ne detyre reali zohet rea lizohet
nepennjel procedures sekonkurrimit organ izuar ga njesia pergjegjese per nj e ose disa
pozicio ne te tira Bazuar ne parimin e neoit 20 ( shanceve Ie barabarta profesionalizmit etj) te kClij ligji Nese vendi I lire I kategorise se utel apo Ie mcsme drejtuese nllk eshle plotesuar sipas
nenit 25 te kctij ligii ai plotesohet nepennjet ngriljes ne detyre
Mund te aplikojne per ngritje ne detyrevetem nepunesit civil te oj e kategorie pasardhese te
pnnesuarit ne Ie njejten apo ne nje institucion tjete te sherbimit civi l nese plotesoj ne kushtel
per ngrilje ne delyre dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Nese vendi I lire nuk plolesohet nepermjel procedures se ngritjes ne detyre nje procedure Ijeter
mund Ie organizohel Brenda nje afali 3 mujor deri ne plOleurosimin perfundimlar Ie vendit Ie lire
nese eshle e nevojshme mund Ie zbatohet procedura e tras ferimit Ie perkohshem ne interest e institucionit sipas shkronjes a Ie pikes I Ie nenit 48 Ie kctij ligji Keshilli J mini strave miraton
kushtet qe duhet Ie plotesojne nepunesit per ngritjen ne delyre dhe proceduren e hollesishme Ie ngritjes ne detyre
Ne prakt ike ngritj a ne detyri ka ndoshur ne perqindje Ie vog la rastesh Ekzistojne megjithale
di sa paqartesi lidhur me ndryshimin e pozic ionit brenda nje kategorie ( Ie larte) nese kjo perren
ngritje ne delyre apo levizje paralele gje qe veshtireson pasqyrimin real Ie ket ij Ireguesi
AVflnlazhi kryeso r I kesaj dllkurie eshte se konkurimi public ka promovuar lerheqjen e
kandidateve Ie af~ ngajashte admi ni strales gje qe krijon mundesine e sjellj es se njohuri ve dhe
metodave Ie reja Ie punes nga ala kandidate qe kane studjuar jashle ve nd it apo nga ata qe vijne
prej sektorit privflt Disavantazhi nga ana (j eter kate beje me pranine e nje kostoj e opportune ne
lidhje me s igurine e karrieres qe mundte mOli vonle me mire nepunesit e brendshem civil
47 Uvizja paralele
J Neni 26 Iligjit nr 152 2013 U per nepunesin civil U
41
Plottsimi I ve ndeve Ie lira ne kalegorine ekzekuti ve ala H~ ule apo Ie mesme drej lUesc behel se
pari nga nepunesit ciyile Ie se nj ejles kalegori nepermjet procedurts paralele Kush mund Ie
aplikoj ne per plotesimin e nje vendi Ie lire nepermjet procedures 51 Iev izjes paralele 5ipas pikes
1 nen 25 I ketij ligi i gt nepun sit civile Ie se njejtes kalegori ne Ie njejtin apo ne nje institucion
tjeter Ie sherbi mit civi l qe plotesojne kllshlet per para lele dhe kerkesat e posacme pef vendin e
li re
Yleres imi 1 kandidateve Ie inte resuar kryhe nga nje komi sion I brendshem I krijuar ne cdo
emiss ion nepermjet nje procedure Ie bazuar ne parimel e parashikuara ne piken I neni 20 Ie
ketij ligji Perfaqesuesi I njesise pergjegjese esbte anelar I kom isionit te brendsghem
Ne perfundi m te vl eres imit komisioi mund te ve ndose
a) Perzgjedhjen e kandidatit me Ie pershtatshem per tu emeruar ne vendin e li re
b) Perfundimin e procedures pa asnje teperzampjed hur ne fast se asnje nga kandidatet e
interesuar nuk ploteson kushtet dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Keshill i I Ministrave miralon
a) Kushlel qe duhel Ie pJolesojne nepunesit per levizjen parale le dhe procedurat e
hpo ll es ishme te levizjes paralele
b) Rregullal pfr krijimin dhe perberjen e komis ionit Ie parashikuar ne piken 3 Ie kctij neni
48 Oisipiina ne sherbimin civil (SHe)
Disiplina ne Sherbimin Civi l ka Ie beje me mnsa l di s iplinore qe jepen ne rastel e konslalimil 1(5
shkeljes serregullave apo Ie moskryerjes se detyrave Masat disiplinore dal lohen nga vleresirni
negativ I perfosmances Vendim-marrja ne lidhje me ke lO procedura perqendrohet tek epror
di rect dhe me pas ekzis(on mundesia e ankirnit Ie drejteperdrejte ne KSH C Sipas nje studimi
eshte ve ne re qe nllmri I rn asave di siplinore ne praktikeeshte I voge l verehet nje shperndarje j o
uniform e tyre lakonisht nje numer relalivisht [mad h [ masave di si plinore vihet re ne mornente
ndryshimesh politikc
42
Ligji eshte relativisht J pltiqarte lidhur me zbat imin e mases sl uljes nedetyre ) kur nje institucion
( ku eshte dhenc nje mase e (ille ) nuk ekzistojne vende pune Ie oje kategorie Ie lIle ne keto
raste nje mase e tille fezulton e pazbatuesh me apo te pakten problemalike Dicka e ngjashme
konstatohet edhe lidhur me mundesisne e kthimit ne pozicionin e rneparshem pasi parashkruhet
masu di sipiinore
49 ASPA OHE PROGRAMET E FORMIMIT PIWFESIONAL
ASPA
39Ne varesi te Ministri se se Brendshem krijohe dhe Shkolla Shqiptare e Administrates Publike
(AS PA) SI jnst itucion public qend ror me se li nc Tiran~ASPA ka autonom i administrative dhe
akadem ike Ajo ka per qeHim formimin professional Ie nepunesve civil 5i dhe cdc individi tjeter
vendas ase H huaj qe nuk esh te pjese e sherbimil civil dhe qe plOleson krilerel e kerkuara
Forrnimi profess ional perfshin programin e forrnimit Ie Ihelluar Ie kandidateve per kalegorine e
ncpunesve civile te ni ve lil Ie Jarle drejtues anetare te tru pes se nepunesve civi le ni velit Ie larte
drej tues si dhe programin e formimit Ie vazhdueshem Ie nepunesve civ il dhe Ie cdo indi vidi
tj eter jashte ketij sherbimi
Buxheti ASPAmiddots percaktohct si ze I vecanle ne Buxhelin e Minislrise se Brendshme
Organel drej tuese te saj jane
I Keshilli drejtues
2 Drej lori
KeshilJi drejtll es perbehel nga [2 anetare dhe kryesohet nga nj e prej rektoreve Ie lmiversitetcve
I zgjedhur nga Kon ferenca e Rekloreve Ie Shqiperise Ne perberje Ie lij jane perfaqesues dhe
drejtues Ie larte Ie min istrive organeve Ie qeverisj es vendore DAP- it universiteteve shoqerisc
civile dhe biznesit sipas percakli mil te bere me vendim Ie Keshill il Ie Ministrave
I Neni 91igji 1522013 Per NepuneStn Civil
43
Keshilli drejlues miraton po litikat bull slrategjite dhe partnerilelet e ASPA-s hal10n kuadrin
rregullal0r Ie saj 5i dhe miralon projektbuxhetin dhe s trukturcn organizali ve Ie ASPA-s
Detyra Ie hoJlesi snme te keshillit drejtues percaklohen me vendi me te Keshillit Ie Ministrave Ne
percaklimin e polilikave Ie perzgjedhjes dhe Ie formimil bull ASPA detyrohel Ie bashkpunoje me
DAr-in s i njenjesia e ngarkuar j)tr centrgatitjen dhe mbikqyrjen e zbatimit Ie polilikave
shteterore ne sherbim civil
Drejlori I ASPA-s emerohet dhe lirohel ne detyre sipas kritereve dhe rregullave Ie percaktuara
per anetaret e trupes se nepunesve c ivile Ie kalegorise se lartc drejtuese Perjashlimisht deri ne
moment in e fillimit Ie efekteve Ie kelij ligji drejlOri I ASPA-s emerohel me vendi m Ie Keshi llil
te Ministrave me propozim te Ministr e Brendshem
Nepunesil e ASPA-sderi ne momentin c IIUjmit te efekteve Ie ketij lirui emerohen nga Drejtori
I ASPA-s s ipas procedures se Kodi Ci vil Keshilli 1 Minislrave miraton rregullal e holl esishme
per menyren e organizimit dhe funksionimit Ie ASPA-s
Programer e formimit profesional
AS PA ka per delyre leofroje formim profess ional nepermjet perfshirjes se programeve Ie
meposhtme
a) Program Ie foonimit Ie thelluar n~ baze Ie Ie cilil formohen kandidalel per anelarel Ie
TNO-s (niveillarte drejwes)
b) Programe Ie formimil t~vazhdueshem ne baze Ie Ie cilit trajnohen ne vazhdimesi dhe
n~ lidhje me punen e nepunesit civil te te gjitha kalegorive si dhe cdo indivit tjeter
j ashte sherbimit
ASPA ofron mundesine e pergal irjes paraprake Ie kandidateve per te marre pjese ne
konkurrimin e hapur per kalegorine ekzekutive kundrejt tmires
ASPA realizon sludime dhe bOlime ne fushen e administrates publike Sludenlel e AS PA-s te
perzgjedhur nga shoqeria c ivile bisnes i apo individi jashlc sherbimil civil detyrohel te paguajne
larjf~ Keshilli I Ministrave miraton lariftin perkmese per cdo trajnim
44
KREUV
5 RREGULLIMI I MARRDHENIEVE TE IU NES NE SHQIPERI SIPAS KODIT
Til PUNES
51 Kodi I punes dhe rregullimi I marrdhenievc te punes ne administraten publike
Marredhenia e punes ne vendin lonerregulohet nga Kadi I Punes I Republikes se Shqiperise I
cili eshte li gj i kryesor per rregullimin e ketyre mltl rrdhenieve ne dispozital perkatese te lio Per
te kl ptuar memire gjendjen e egjislacionil shqiptar pqr marrdheniet c punes eshle e nevojshme
Ie bcjme nj l anaiize te pergjithshme Ie legjislacionil perkates Ky Kod eshte krijuar me qellim
Ie rregulloj marrdheniel e punes ne tregLlll e ekonomise private dhe iniciatives se li re Ne
sekto rin publik prob1emet pcr zbatimin e krit ereve dhe kushteve ligjore pcr lindjen zhvillimin
dhe perfundimin e marrdhenieve Ie punes jane Ie vogla Kodi I Punes parashikon nje
serhregu llash ne mbroj~e Ie punemarresve sin e mstin c fillimit vijimit dhe Ie perfundimit te
marredhenies se punes Kodi parashikon nje rregulJ te posacem per rastet kur punedhenesi eshte
organ J administrates pubJike gjithsesi ky parashikim duhet te kuptohet sakte nga vete organet
dhe ndoshla Ie shoqerohet ed be me lTegullime I~ tjerf Ie posacme per administralen pllbJike
Nje analize e tilleeshte hapi I pare per I ~ evidentuar boshlleqet dhe problemalikm qe ajo mbar
Gjithashlu nje an aJ ize e tilleeshtc e nevojshme per Ie ku ptuar nese prob lemet e qendrueshrnerise
pavars ise ose meritokracise ne administraten pub like rrjedhin per shkak Ie mangesive ligjore apo
moszbatimin korrekl Ie Jigjit
42Kodi punes rregullon Ie gjilha marredheniet e punes ne administratcn publike me perjashlim
Ie marrdhenieve Ie punes Ie personave punesimi I Ie cileve rregullohet me ligj t~ vecante pra Ie
gjitha marredheniet e punes ne organet e administrates publike qe nuk I nenshtrohen nje
rreguHimi Ie veCaJ11e me li gj do Ie rregiullohell sipas dispozilave Ie ketij Kodi Madje ky Kod
parashikon qe per as sa ligji I vecante nu k parashikon zgj idhje per problemet e lidhura me
marredheniet e punes perseri do te gjejnc zbatim ne di spozilat e Ketij Kodi
lt0 ligji nf 7961 dal e 127 1995 Per Kedin e Pun es n~ Repu bliken e ShqiperisE I ndryshuar
4 1 Or Eralda Ca ni Anarize e legjislacionit mbi marrdhenel e punes ne administraten publike ne Republiken e
Shqiperi~e ne kuadrn e projektit te qendres AKSES ALBANIA Per nje administrate publike tre qendrueshme dhe
profesionale ~ mbeshtetur nga Ambasada Gjermane ne Tirane dhjetor 2009 41Neni 4 I Kod te Punes
45
Ky Kod 11 ~ kreun JIl Ie tij parashikon oj sere pari mesh mbi Ie eilal mbes hteten marredheniet e
punes Edbe pse parimin e konkurrueshmerise apo Ie trasparences nuk e permend lie nenin 11 Ie
tij parashikohet se normal e se drejtes Ie d iet rregullojne marrdhenien e punes kane perpares i
qe edhe veH KushlelU ta parashikon oe nenio 11 6 Ie saj Kod i rendi Kushtetuten Konvenlat
Nderkomelare It ratifikuara e me pas li gje Ie tjera duke renditur Ie parin nga 10 Kodin e Punes
Pra perforcohet edhe nje here rregullimi qe Kushtetuta parashikon ne neni n 107 qe marrdhenia e
punes per nepunesit civ il publike bazohet ne lrasparence konkurrueshmeri e profesionalize m
52 Lidhja e kontrates se punes
Kodi I punes ne nenio 19 Ie tij parashikon qe lindja e marredhenies se punes kryhet nga
punedhenesi I ci li puneson ne menyre Ie drejtoirdrejte punemarres in Ky punedhenes perdo r
zyra shtett~rore Ie punesimit ose agjensite priva te Ie punesimit per le punesuar punemarresjn ky
parashikim eshU h~H1lmr me qeJlim qe tu sherbeje person ave juridik pr iv m Ie cilet mund Ie
zgj edhin me sa duke rregLdlal e lyre Ie punesimil te pu nonjesve Ie lyre [ referuar nekuadrin e
detyrimil kllshtetues pe r konkurrucshmeri dhe tra sparence pcr punonjes it e administrates publike
bull ky rregullim do Ie s ilhe konfuz ion dhe paqanes i Pm ka nevoje qe ky Kod meqeeshle li g baze
edhe per marrectgheniet e punes ne admi nistraten publike bull te specifikoje nje rreguHim Ie posac me ne kontrat en e punts apo edhe referimi tck e ashtequajtura kontrate kol ektive e
punes Sigurisht qe cdo rregu lli m qe do te bellej me akt Ie posacme li gjore e vecnneri sht
nenligjore do Ie ishl e I delyrueshem per lidhjen e nje konlrale punesimi Gjithsesi s ic ulna
edh e me la rt profesional izmi apo kerkesa per kritere Ie cakluara piir punesim Kodi I punes Illik
e percakton si kriter punesim i
53 Kohhjatja e marredhenieve te punes
Marresheniet e punes sipas Kodit teP unes lidhen sipas nj e kohezjatje te pacaktuar dhe nje
kohezjatje te caktu ar 43 Kodi me qell im krijimin e rnarn=dhenieve Ie qendrueshme tepunes
parashikon qe si rregul kontrata e punes lidhet per nje periiudhe te pacaktuar Nese
konlra la e punes do le lidhel per nje periudhe Ie cak tultlf kjo duhel jus lifikuar per arsye objekti ve
o Kreu XIV neni 140 I Kodit te Punes se Republike$ $e Shqiperise I nd rysh uar 2003
46
qe lidhen me nar yren e perkoheshme Ie detyres nJ Ie eilen punemarresi do lepunesohet 44 T~
gjitha rregullimet mbi kohezjaljen e punes kohezjatjen ditore ne pune 45 pagesen pushimin
Javor e vjetor punen e nates apo kohe feslash dhe pagesen per Ie detyrimin per kuaifikim
punonjesish elj jane rregullime Ie eilel pltl dysh im mundesojne nj e status Ie caktuar te mbrojtu r
Ie punonjesit per punen qe kryen pushimin qe duhe Ie kete si dhe pagesen qe duhe Ie marre
per punen qe kryen Mund Ie permenden (dhe nje sere nenesh Ie ketij ligji qe synojne
rregu llimin e sigurise dhe mbrojtjes Sf shendet it ne pune si psh Nenel 39-75
Ne pergj ithesi keto rregullime duke qene edhe ne Iefiektim te traktateve Ie m iratuara nga 46IL0 dhe ratifikuara ga Shqiperia ne te njejlen kohe refleklojne edhe shu me prej dire ktivave
Ie BEmiddotse
Te lill a mund tepermenden
47Direkl ivat 2003 l Ee e parlamentit dhe Keshi llit Ellropian Mbi aspekte Ie caklllam Ie oreve Ie
punes
Direclive e keshillit 9 1533 EC vi lil 99 1 Mbi del yrimin e punedhenesve per te informuar
punemarresit mbi kushtel e kontrates apo Ie marrdhenieve Ie punes
Oirektivat 781 EC vi lit 2000 Krijimi I nje kornize te pergjithshme trajtim I barabarte ne
punesim dhe pro fesion e e ila kerkon Irajl im Ie njejle Ie personuve pavars isht nga bes imi felar
paaftesile gj inia orienlimi seksual elj ne marredheniet e punes apo profesion dhe ltlnetaresite
ni orgMizata te caktuara
Nje organ I administrates publike krijohet per Ii sherbye r nje interes i public Ie eaktuar dhe
z1konishl organet e adminjSlr31iS publike krijohen SI persona juridike me akte liampjore per Ie
ekzisluar per nje periudhe Ie pacaktuar kohe ose ne raste Ie caktuara per Ie traj tuar ceshlje per
tC eilat vendoset nje kufi koh or I cfl ktua r4 ~ Edhe ne rltlSle Ht ill a si kjo e fundil akli li gjo r apo
Neni 140 I KPU NE5 parashikon se U nese koheljotja nuk percokrohet me sokresi ngo paler gjare idhjes se kontfoftS ojo ((ojtohe si kontrote me periudhe Ie pocokruor ~5 ligji nr 136 viti 201 5 per disa shtesa dhe ndryshime n1 ligjin 7961 te vitit 199 5 te Kodi I pun~s 1Republikes se Sqiperise i ndryshuar ~o Organizata nderkombtHare e punes ( ILO) n Directive 2003 EC of the European Parlament and of the Council o f 4 November 2003 ~ permbl edhje informacionesh rreth marrdhenies se punes Feri ona Cato
47
nenligjor nuk parashikon kohezgjatien e vele organil administrative Nt ligiin per stat us in e
nepunesil c ivil parashikohen komilele ad-hoc Ie eila jane krijime Ie perkoheshme Ie posacme
Ie krijuara me qellim menaxhimin e testimeve Ie kandidateve pef nje vend pune pjese e
sherbimil civil Po ashtu mund Ie kete organe Ie (ilia Ie administrates publike qe traj tojn~
ceshtje Ie tilla por qe shuhen mbas mbarimit Ie funksionit pqr Ie ei len jane krijuar r sh kemi
organct qe trajtojne ceshljcl e kthimit dhe kompesimillc pronavc Kjo ceshlje kil dhe kufi zime Ie
caktuara nga vete ligji
Megjithate ne rustin e pare behel Ijate per nje pune shume Ie kufizuar ne kohe( nje dilore ose dy
dilore) ne rastin e dyte behet fjale per nje ceshlje edhe pse mund Ie kete kllfizimel e veta ne
kohe mund Ie zgjasi per vite me rradhe Pra kontratCl e punes neorganet e administrates rubJike
duhel Ie jene me nje kobezgj atje Ie papercaktruar ne Ie shumten e rasteve Sigurishl nese
natyra e punes apo detyres do Ie ishte e perkoheshrne edhe kohezgjatja e kontrates se punes do
Ie ishte e kufizuar edhe nese behet jale per marredhenie pune ne nje organ admil)islrativ qe
nuk esille I perkohshem Nje interprClim I till lmbetet edhe ni ate qe admini strate publike per
nga natyra e saj eshte e qendrueshme dile e vijueshme Gjithashttl nj e intepretim [ till1 do Ie
ishte ne perpulhje me direktival e Komis ionit Europian qe kerkojne nje justilikim per
pefdorimin e kontrata ve aflltshkurtra duke I kerkuar shte te ve anetare( nuk eshle e
delyrueshem) q~ Ie konsuhohen me grupel e inte resl dhe Ie marrin masa lidhur me kelt 5i
a) Justifikime objekti ve per rinovime konlratash dhe marrldhenieve Ie tilla al~lshkunra
b) Percaklimi I perseriljes qe mund Ii behe t konlrates afalshkurte r
Kjo directive duke kerkuar nje rregullim te percakluar Ie Ii lie qe orienlon gjilhe marrCdhenicn e
punes drejt qendrueshmerise net per polilik~n qe BE-ja ofron pel nje marredhenie Ie
qend rueshme pune
54 Perrundimi I marrdhenieve te punes
48
Kodi I punes parashikon 49 qe marredhenia e punes perfundon me zgjidhjen nga njerltl pale e
kontrales osekur ka perfunduar afati I percaktuar ne kontrate
Kohezgjatja e nje kontrate tregan vazhdimesi e nj e marredhenie pune pra qendrueshmerise po
aq percakton edhe leresine e rreguUave qe do Ie ndiqen ne rastin e zgjid hjes se saj perfundimi I
marrdhenieve Ie punes regullohet nga Kreu XIV I Kodil Ie punes Kontrala e punes me
kohezgjalje Ie pacaktuar perfundonn kur zgjidhet nga njera pale ose ka perfunduar afati I
njoftimil sine rastin e nje konlrate me tlfat ashlll dhe pa ann kontrata mund Ie zgjidhcI me
arsye duke respekhlar proceduren e parashikuar nga raSle e zgjidhjes se kOfllrales me arsyc s i
dhe procedura e kisaj zgjidhjej e
Fillirnish t respeklohet afmi 1 nj ofiirnil per zgj idhj en e kontrates 1 ei li shkon nga dy deri ne tre
muaj ne vares i Ie s ituatave Ie caktuara Ie parashikuara50 ne nenin 143 Ie Kodi te Punes ku
Iheksohet
I Pas kohes se marrjes ne prove per Ie zgjidhur kontraten ne periudhe Ie pacakwar pale
duhe Ie respektojne nj e flfal njoftirni prej nje muaji gjate vilil Ie pare Ie punes prej dy
muajsh per dy deri ne 5 vi tet e para Ie punes nde lsa prej 3 muajsh pe r me shume se pest
vjet pune
2 Keto afate mund Ie ndryshohen me marreveshje me shkrim ose me konlrate kolektive Ie
punes kur Pllnemarresi ka kryer deri nc gjashl~ mll aj pune afati Injoftimit nuk mund
Ie jeleme pak se dy jave Afa li J njonimit eshtejo me pak se I muaj kur punemarresi ka
kryer me shume se 6 muaj pune
3 Afati 1 njoftimit per zgjidhjen e konlrates zgjalel si pas rastit deri ne fund te javes ose deri
ne fund Ie muajiL Zbatohet I njejti regu]) kur afati I Iljofiimit pezullohet gjateperiudhes
se paa ftes ise per pune shlatzani se ose pushime ve Ie dhena nga punedhenesi
4 Kur njera pale e zgjidh kontraten pa respektuar afatill e njo flimit zgjidhja Irajtohel si
zgjidhje me efekl le menjchershem
bull9 Neni 141 I Kodi I Punes I republikes se ShQiperise
00 Neni 143 I Kodit te Punes te Republikes se Shqiperise
49
Pasi parashikohet respektimi I afati dhe procesi 1 informimit Ie arsyes dhe shpjegimit e situates
Kadi parashi kon perfundimin e marredhenievc Ie punes ne situata tejustifikuara dhe parash ikon
ne cdo here qe do Ie kele perfundimin e lyre normalisnt ky Ie jete edhe per nje arsye Ie
arsyet uar apo tejustirikuara
Nje percaklim I shkaqeve Ie arsyeshme nuk mund Ie behe ne Kad pork y [ fundit merr pers iper
Ie sherbeje 5i nje kufi zim I abuzimeve me kufirin e Ie arsyeshme Ne kete ne nenin 146 Ie
Kadi H~Punes pamshikohen s ituala qe konsiderohen 5i shkage Ie arsyeshme par edhe s ilUale Sl qe konsiderohen 5i shkaqe Ie paarsyeshme Ie zgjidhjes se kontrates se punes Neni 146 Ie
Kadit Ie Punes CilOhe qe zgjidhja e komrates nga punedhenesi kons iderohet pa shkaqe te
arsyeshme kur a) punemarresi ka pretendime qe njedhin nga kon trata e punes b) punemarresi
ka ~rmbushur nje detyrim ligjor c) kur behet per mot ive te pan dash me nga personaiteti I
punemarres jl por qe ka lidhje iegjilime me Ie drej lin e punes dhe raportet e saj Konsiderohen Sl
moti ve t~ tilla raca ngjyra seksi mosha gjendja civile detyrimet ramiljare besjmi retar
bindjel politikc kombesia gjendja shoqerore
Kodi 1 PlUleS ofron gjilhashlu edhe nje percaklim Ie pergjithshcm te institutit Ie situatave Ie
juslifikuara Neni 153 Ie Kodil Ie Punes vle reson 5i shkaqe H jus ti fiku ara rrelhana e rcnda qe
nuk lejojne s ipas parimil Ie mirebes imit Ii kerkohet alij Ie ka zgjidhur kontraten gt vazhdimin e
marrdhcnieve te punes apo dhe raste kur punemarres i shkel detyrimet kontrCl ktuale me raj Ie
lehlc ne menyre Ie perserilur me gjithe paralajmcrimin me shkrim Ie punedhenesit Kuptmin
e rret hanave terenda apo fajita Ie ehle te pers~rilur pale do (ju duhet ta interpretojne s ipas rasti
dhe eshte gjykata ajo qe vend os nese ekzi stoj ne apo jo shkaqe te tilJ a Ire justifikultl ra per
zgj id hjcn e kntmtes
Nese zgjidhja e kntrates rezu llon te jete jo nerespeklin e procedurnve Ie parashikuara apo jo per
shkClq e te arsyeshme I j ustifikuara punemarrcsi ka Ie drejt e Ie paraqese pad ne gjykale kunder
punedhenesit brenda 180 diteve nga d ita e perrundimit Ie arati te njoftimit Kodi parashikon se
zgjidhj a e kontrates pa shkaqe Ie arsyetueshll1e eshle e pavlefshmePunedhenesi qe ka zgjidhur
kontraten dHke mos respektuar aralete e njofl imil duhet Ie paguaje si rregull dernshperblim nje
~ l Neni 146 1 kodile punes te Republikegt se Shqiperise
50
page prej 2 muajsh Zgjid hia pu shkaqe tearsyeshme sjell edhe demshperblim deri ne I vii page
Madje kodi parashikon qe kur ka nje vendim Ie formes se prere per Ie riklhyer punemarresin ne
vendin e meparshem cpunes punedhenesi eshte I detyruar ta zbatoje
Referuar kelij punimi cka u citua me lart Ie gjilhe keto aspekte ligjore si dhe polilika qe
ndermerr shteti ( qeveria ) Juajne nje rol Ie rendsishem ne mbrojtjen e punemarresve per Ie
ruajtur vend in e punes ( duke siguruar nj e kontrate afatgjale Ie punes ) gje e cila ~jell nje lTitje te
punesimit thene ndryshe duke mos ndryshuar shirrat e papunesise ( nje nga s frdat qe perballet
shleli shqiplar)
51
Konkluzione
lDuke II bazuar ne cfare II trajtu3 ne kiW punim kam evidenHlat qe pavars isht rolit Ie shtetit q~
shikohet qe ka sjeJl e reform a ne vazhdirnesi per nitj en e nive li Ie Ie pun ils ua rve nepermjet
politikave Ie nderrmarra eshte e nevojshme qe Ie merren masa Ie ndryshme duke j u referuar
dhe akhl aliletit Lehtesi sht mund te arrih et nekon klu zion se rritja e vi velit Ie papunesise mund
te arrih et nepermjet nde rmjetesi mit qe ofroh et nga zyrat e punesimit ose nga agj ensite private
Ie punesimi t
2 Fo rm imi profess ional du het Ie permiresohel dhe Ie shtohet numri lIe trajnuarve cdo vii ne
baze te kerkesave Ie punes per lI oj in e pro fesionit
3 Dun e levazhdoj c zbatimi I program eve te nxiljes se punesi mil du ke siguruar kllalifikime
sidomos per temral d be grupel e vecanta
4 Nje mbeshtetj e Ie vecante duhet lekt~n e bisneset Ie ei let ofrojne punesim bisnese t fa miljare
si dhe scktori I turi zmit te eilet mund te punesojne nje nurner Ie madh punonjes ish
5 Nxilj a e progrcuneve per prnkl ike e Ie sapo d iplomuarve duhelle zgjerohet ne cdc instilucion
dhe ne cdo d rejto ri admini strate publike gt pa lent menjeane dhe kompani te medha duke krijuar
me ta nje forme bashkpunimi per punes imin c praklikanleve me Ie mire
6 Gjate vit eve Ie fu ndit prezenca e shtetiljo vetem qe nu k eslllezvogelll3r por perkundrazj eshte
zmadh uar ajo efa re ka ndryshuar eshte roli I tij menyra e nderhyrj es dhe doza e ket yre
nderh yrje duk e bere Ie mun dur mundesine e rriti es se pllnesimit dhe kualifikimit Ie personave Ie
punesuar dhe tl papunesuar qe pres in te integroh en ne tregun e punes
7 Kodi I Punes I Republikes se Sqi pe ri seeshte nje baze e e mire mja rtueshme per rreguilimin e
marrdhenieve ne kCli sektor nl kete kod re Oektohet drejlpersed rej li fryma dhe gama e parimeve
me Ie nj ohura qe vij ne nga konven ta nderkombetare dhe Euro piane per Ie drej tat e njeriuL
52
8 Pervec rreguHimit qe [ ben Kodi [ Punes kerni edhe veteBrenda sektorit public rregll l ime per
ate instilueione Ie eilat hyjne ne fushell e veprimi t Ie legjis lacionit Ie sherbimit civil dhe keto
marredhenie rregu ll ohen me ligjin nr 152 20 13 Per Nepunesit Civ il Edhe pse jemi nj c shIel
I vogel me nje admini strate te vogel pu blike dhe me nje numer te kufizuar Plillonjesish pu blic
ky sektor eshte du ke kal uar neper reform a dillamike ne lTUgen drejt integrimit Europian
9Ne vendin tone duhe l Ie propozojme ndryshime dhe permiresim Ie qeve risjes 5C sek lo rit public
dhe sherbimeve publike p~ dysh im qe duke iu referuar s ituates aktuale problemmike sek lo i
public duhet Ie beje ndrys hime sin e funksionim sin e ndertimin e saj Ajo duhet tejete e
mbrojtllr nga levizjet po[itike Ie punonjesve ne menyre qe Ie ruaj kualitetin e kapacitcleve
llJ erezore
S3
Bibliografia
1 E drejla f punes prof fir KiltreI Cela bolim IV ~ stlepia holuese liar Tirane
2 E (rejta e kralwsllar e punts proftlr Kudrel Cea
3 Directhe 2003 EC of he European Paramenl and 0 he Council of 4 November 2003
4 Lligji lu82 tlati 0907 945 Mbi knllen e sherhimit mhrojljen dlte shperblimin lie pune
5 Ligji IIr 527lktle 2508947
6 Ligj nr 2250 dali 030SJ956 Mbi Kodin e Punils Ie Repuhlikiis Populore Ii
Shqiperise
7 Ligji I1r136 dale 512 2015 Iper disa shlesa dlte Ildryshime nit Ligjin fI 7961 dali
12071995 Kodl J plles I ShqipiJr i ndrysltuar
8 Ligjil152 dale 2013 Pilr IIilpfinesin civil
9 Stalstika e fregut Ie plllles 2014-2015 SheThm Komhiftar I PUl1esimit
)0 Slrnlegjia e plllleimit 2007-2013 Millistria e Pun es rifle Ceshljes Sodale
11 Tregu 1 pUlles AklllaJ Shirbimi Jltombelar I Puniisimil
12 Slalisliklllejorces se punes lOIS INSTAT
13 Slralegjia ombilare per pniisim 2014-1020
14 Slralegjia difrseJaorjale e reformes lie a(minislrolen Publike (SNRA P) llii kUlJdii Ie
slralegjise JoIIbilare pir tviflim dll t illltgrim (1009- 2013) Tirane SMalor 2009
15 Slralegjia per PUllesim dlle Aflisi fLO 1013-206
16 Draft document Mbi fiji igjii Ii ri per sllirbimin civil ni SIIqiperi f pergalitur Of
Zlrani SIIapo ne basltkipunim me Dr Hails -Achim Roll kOllsulenli Ii Sigma me
kerkese Ii DAP 1 letor 2010
17 Giuseppe Casale Service public reladole eork
S4
J8 Josep Tenkormrg bullbull hi comparaillt Qvervieii Geneva August 2008
9 Annizi e legjisaciollit mb marrdhiilliel e punlis ne administraten publike ne
Republiken e Sltqiperise lie kuadrin e projektit Ii qelldres AKSES ALBANIA
Pernjii administratil pubike Ie qiil1drlleshme dlle proesiollale mbiJihlellir IIga
Ambosnda Gjermane Ili Tirone dhjelor 2009 puno Dr Eralta Can
20 Komieli Shqiptar I Helsiki Sifuala e diskriminimit lie procesill e lorgimit ngo
plla ni Shqipilri Tirane dlljelor 201 I
21 SlalisiNa lujuri IIga kOllfenmea e reafizuar ngn qelldm ISU JtlriJ me feme
Zbnim J ligjit lie mbeshlelje Ii qiimrueshmerisi dhe rriljes sit perjorm(mcifs ni
Administraten Pubike
22 KlIshJetuta e Shqiptrisi
23 Marrdhellia e pultes FerioJlQ Calo
201 Kerkime mbi fregull e pUlles Jonida IoxhoJi
25 KOIi (ok Idrej~sla~qjp-(J -tJXl
26 Shlefiweborg
27 llllervisffr lie ~lil1islrillit e punts dlle Ceshtjevt Sociole me feme Nxitja e pllll ifsimil
dhe polifika Ii tjera per IIljell e papllnesisl
55
- ----- -
Tabl Numri i Papuneve ne vite te rregjistruar
Vilet 2009 2010 2011 2012 2013
Te papue te
rregjistruar 142 143 142 1418 1444
(nemije)
Ne teresi tregu shqiptar i punesaktua lisht po perbalJet me nje ni ve l Ie ulet Ie pjesemarrjes
veoyanerisht pcr grate dhe Ie rinjle Per me teper papullcsia eshte rrieur ndjeshem dhe shoqerohet
me rrezik Ie larte vazhdimesie per punetoret e rinj Nje karakteri stike tjeter kYge e tregut shqiptar
Ie punes eshte ndrysh imi i madh midis pjesemarrj es se burrave dhc grave ne tregun e punes Per
shembull megjithese pjesemarrja e femrave ne foreat e punes ka pasur progres Ie prej Census i
Ie vitil 2001 mbetet potnuajse 20 pike per qind me e ule sesa per meshkujt Shkalla e punesimit
Ie femrave eshte gjithashtll shume me e ul et sesa e rneshkujve
17
- -~-
KREUII
2PAPUNESIA DHE PUNESIMI
21Papunesia
Papllnesia s i koncept u be publike ne vendin tone ne vitin 1992 Kyeshte dhe viti qe shenan dhe
nivetin me Ie larte Ie papunesisl ne Shqip(rise ne vile Ky ndryshim ci iesor ne tregun e punes ne
Shqiperi kerkonte medoemos edhe politika Ie reja qe duhej Ie hartoheshin per Ie
institucionalizuar trajtimin e kesaj kategorie Iipopullsise e eila humbi vend in e punes gjalc
ndryshimeve Ie medha politike dhe ekonomike
nNe vitin 1999 ni veli j papunesise U ul oe 184 nga 27 qe ishte bne vilin 1992
Karakteristike e papunesisete ne eshte plt1punlsia afatgjale Gjate vitit 993 papunesia afatgjale
perbente 63 Ie papunesise ndersa ne ditet e sotme shkon ne 80 Ie saj Ndersa papunesia
eshlt me leper fenamen urban dhe renektohel ne treguesi l e papunesise nenpunesimi eshle I
fen omen rural Nenpunesirni sh prehet kryesisht me nurnrin e familj eve Bujqesore qe
mbeshteten nga shteti me ndihme ekonomike te pjesshme Nenpunes imi eshte kryesisht I
pranishem ne zonal rurale malore dhe m~ llheksuar ne veri lindje Ie ShqiperiseDuke mos pasur
burime te tjera jetese pervec tokes bujqesore pjesa me e madhe e familjeve jetoj ne vetem me te
ardhura Ie kufizuara n~ sas dhe Ie nje ci les ie te ule Nenpu nes imi dhe papunes ia e larte jane Ie
pranishrne edhe ne zonat rural e te mbipopulluara nga migracioni 1 brendshem pas vitil 1990 Ne
vitet e para tetranzicionit paplJllesia perfshiu Ie gjitha profesionet dhe ishte e pandjeshme ndaj
nivelit ars imor apo moshes Sipas INSTAT-il ne vil in 199890 e te papuneve Ie
intervistuar kishin arsimin tetvjecar dhe te mesem dhe vetem 7 e lyre kishin arsim te larte
Ndersa s ipas raporteve Ie Minislri se se Punes ne vii in 1990 rreth 97 Ie papune ve afatgjale Ie
rregjislruar nl zyrat e punes kishin arsim tetevjecar dhe te mes~m dhe vetem 3 ishin me
arsim te larte Perballe pasqyres se tregllt te punes gjate 12 vjeteve refundit qeverise shqiptare 1
del pergjegjesia Ie hanoje polilika akt ive Ie tregut Ie punes duke krijuar slruklural perkalese dhe
11 StrategJia e punesimit 2007-2013 Ministria e Punes dhe Ceshljes Socia Ie
18
-- - - - ---
duke hartuar legj islacionin e duhur Ne kete menyre do te mund Ie parandaloje fenomenin e
pnpunesise ne raSI se nuk mund tn eJiminoje ate
22 SITUATA E PAPUNESISit SE REGJISTRUAR
Shkalla e papunesise eshtl nji nga Ireguesit me Ie njohur te Iregul Ie punes i cili tregon
perqindjen e personave te papuni ndaj popullsise ekonomikisht aktive
13Burimet e informacionit per papun ls ine nc Shqiperi jane Ie dhenat administrative (k u
papunesise i referohemi s i papunesi e regjistruar) dhe Ankela e Forcave Ie Punes Sipas
rekomandimeve Ie Orgflnizates Boterore Ie Punes (lLO) dhe 1l EUROSTATmiddotjl Ie papune
konsiderohen person at qe nejaven e references plotesojne kushtet e meposhtme
a)nuk kane pUlluar ruate javes se re ferences (as nuk ki shin nje pune oga e c ila munguan perkohesisht)
b)ishin Ie galshem per Ie punuaT nese do Ii gjenin nj ~ pune brenda dy javeve qe pasojne javen e re ferences
c)kane kerkuar pune nc menyre ltlkti ve gjate periudhes kater javore qe pe-rfundon me javen e references
Zyra e punesimit rregjistrojne si tepapunc cdc perSon ne mosh qe paraqiLet pralle zyrave per IE
kerkuar punc
Sipas te dhenave rezulloll se ne fund Ie 20 14 Ie jeni Ie regjistruar prane Zyrave te Punes imit
144427 punekerkues Ie papune ose 3085 vele me pok se ne fund Ie 2013
PAPUNESIA NDARE SIPAS GJINISE
1 YITET 2010 2011 2012 2013 2014 1 1 1 1 1
IJ Tregu I punes Aktua N Sherbimi Kombetar I Punesim it
19
~~--
Te papune te
rregji struar
(ne mije )
142761 143002 141828 144427 14134 2
Femra 72900 73754 73014 74551 71710
Meshkuj 69861 69248 68814 69876 69632
Ne fund te 2014 rezultojne te regjistruara s i punekerkuese Ie papuna 717 mije pupa ferma ose
51 e totali te pupa~ve Ie regjistruar shifer kjo pak a shume e njejte me ate te nje viIi me pare
Punekerku esel e paplina femra jane kryes isht te moshave mbi 40 vje dhe me arsim cleri ne 9
vje~ar Pjesa me e madhe e familjeve me femra krye familjare kane ni vel Ie larle var rerie dhe
trajtohen kryesisht me ndihme ekonomike
Sales pa punesi 5
ne ndihme ekonomike 70
te tjers 25
familje kryefamilj are 11
20
middot Pupa Ie regj islruar prane Zyrave Ie Punesimit s i perfilUes ose jo nga skemat e mb~slHetjes me
te ardhura i ndajme ne 3 grupe
- Pupa perfitues nga programi pasiv i pageses se papunesise
- Pupa ane lare Ie familjeve ne nd ihme ekollomike
- Pupo I~ Ijere qe nuk perfilojne nampa skemat e mbesh lctjes me te ardhura
Te parune te regjistruar sipas g rupmoshes
Nt qofif se i referohcmi akti vileleve ekonomike qe mosha mesatare e Ie punesuarve eshte 3S
vjefY kemi rushen e informacion it ku mosha mesalare e punonjesve eshle 2S mesalare eshte 30-35
vjet etj
ISSipas Bu letini te TreglJI Ie punes akti vitet ekonornike qe po punesojne me shllm~ sot kerni
fasone ku mosha e Ie punesuarve eshte 35 vjefY kemi fushen e in fo rmacion komunikacionit (c ku
mosha mesalare e punonjesve eshle 25-30 vjec si dhe turi zmi dhe sherbimet ku mosha mesatare
eshte 25 deri 35 vjec
Nje kalego ri tjeter e rendcsishme eshte kategoria e romeve
numri II~ papuneve femra Rome eshle gali I njejle me atyre Ie meshkuj ve Gje qe tregon qe ala
jane fami lj e kryesish l ne ndihme ekonomike sipas sondazheve verne re qe kjo kategori e
popull siseeslnt kryesishl me ars im 9 vjecar qe J perkasin te gj itha grupmoshat Kjo sje ll dhe
arsyen qeeshte pikeri sht arsimi [lyre per III bere shkak s i nje subject [ papunesise
Per kete kategori eshte hartuar dhe Strategjia kombelare per permi resimi ll e kushteve te jeteses
se komunilelil rom sipas H ciles Ministria e Mirqenies Socia Ie moniloroll perfsh irj en e kesaj
kategorie ne politikal shteterore te punesimil Krahasuar me nj e vit me pare vihel re nje rritje e
numrit Ie Ie papuneve rome (me 3) Kjo rritje vi het re ne rajonet e Tiranes Elbasan dhe
Lezhes
u Statistika 2014-2015 5herbiflli ](ombeta r I Punesimit l~ Statistika tregu I punes Sherbimi Kombetar I punesimit
21
-- ----------------shy
Punekerkues me a ftesi te kufizuar
Numri I Ie papuneve me aftesi tekufi zuar ka nje rcnie ne krahasim me vite e meparshme pasi
tashme kjo kadegori eshle bere pje~ e shtimit Ie ox itjes sl punes imille kesaj kategorie Ne vilin
2014 rezullojne tejene indetifikuar dhe regj istruar prane Zyrave le Punesimit rrelh 1732 persona
me allesi Ie kufi zua r ng3 Ie cilet
bull Femraj ane 426
bull Krye familjare 47
bull Moshe mbi 45 vjee 386
bull Me ars im der i 9 vjeesr 695
23 Situata aktuale e punesimit
16Papunesia esht~ nj e problem i madh me Ie cilin jemi p l rba llur ne shqiptaret gj nte ketyre dy
dekadave Ie fundit Te gjitha stud imet ne te rren e konfi rmua n qe papunesia vilet e fundi ka
ardhur duke U fritor Duke qene se shifral C larla H papunesise jane burim i problemeve Ie
shumta ekonomike e sociale gofle per sa i perket indi vidil e qofie per sa i perket shoqerise ne
teresi nevoj a per Ie nderhyre eshle urgjente Ne perpulhj e me vizionin e Bashkimit Europian
Europa 2020 dh e kerkesave per anelares im qe Shqiperia ka ne kele organizem qeveria ka vene
fokll s in Ie puncs imi i mbeshlelur mbi aftes imin e duhur H~ forces sone Ie punes dh e orientimi t Ie
saj drejl nevojave Ie Iregul (e punes
17Nx itja e punesimit eshte nder programet aktive i e ili nepe rmjet sigurimit Ie punes imit Ie
perkohshem apo afatgjate ndikon ne kerkcsen per pune duke rcfl ektuar drejtpersedrejti ne uljen e
papunesisePermes programi per nxilj en e punesimit Zyral e Punesimit nderh yjne rea li sht per Ie
nxitur dhe mbeshtelur krijimin e vendeve Ie reja Ie punes duke bashkepunuar me punedhenes it
dhe nepermjet subvenc io nimit Ie lyre
~~ Ministria e Mireqenies Socia Ie dhe Rinise 17 sherbimi Kombetar I Punesimit
22
-- - -- -- -- - - - ----- - - - -- - -
Gjate viti 2014 sipas vleresimeve Ie marra nga anketa e forcave Ie punes rezlliton qe popull s ia
ne moshe puneeshte (nga 15middot65 vjec) e eila ndahet ne
I Pjesemarrje ne Forcen e Punes eshte 634
2 Shkalla e punesimit eshte 52 3
3 Shkalla e papunesieeshle 174
4 Popullsi inakti ve eshte 366
Shkalla e punesimil (grupmosha 15-64 vje~) tshl e me e larte per Ie punesuaril me ars im Ie lane
(657 ) pasuar nga ala me ars im Ie mesem profesional (65 ) Te dhenfl[ Iregoj ne se ptrqindja
e Ie punesuarve me page eshe me e lart e per personal me arsim Ie larte dhe e kund(rta verehet
tek Ie punesuarit me rlrsim 89 vjecar ku mbizoterojne pundoret pa pagese Ie fami ljes Po Ie
analizojme Ie punesuarit me arsim Ie mesem shkalla e punesimit eshle me e lan e per pe rson at
me arsim Ie mesem profes ional krahasuar me personal qe kane kryer shko ll en e mesme te
pergjithshme perkatesisht 65 dhe 464
Nje ne pest Ie pllneSUa r te grupmoshes 15-64 vjes me arsim 89 vjeltar jane Ce punesuar me page
afersisht gjysma jane punetore pn pagese Ie familjes dhe nje e Creta e lyre j ane Ie velepunesuarPesha qe zene te punesunril me page rrilet me rritjen e ni velit ars imor Nga te
punesuarit me arsim Ie la rte 877 jane Ie punesuar me page dhe velem 46 jane te punesuar
s i punelore pa pagese Ie familjes Tek Ie plinesliaril me ars im Ie mesem profes ional dhe me ars im
te mesem te pergjitnshem perqindjel qe zene te punesuarit me page jane perkalesishl 467 dhe
491
18Gjate vitil 2015 sipas vleresim it te marre nga Anketa e Forcave Ie Punes
Popullsia
529 e popull sise ( 15-65 vjec)eshte e punesuar
112 eshte e papune
359eshte ekonomikishtjo aktive (jashle forcave Ie punes)
18 Anketa e forcave Ie pun6 2015 INSTAT
23
19Meshkuj
605 e meshkujve 15-64 vjec jane punesuar
129 jane te papune
266 jane jashle forcave Ie punes
Femra
455 e femrave 15-64 vjee jane Ie punesuara
95 jane te papuna
45 jane jasluc foreave Ie punes
24Punesimi dhe perfshirja sociale
Deri mi sot u eshte kushtuar shume pak vemendje kostove ekonomike dhe shoqero re 1e
shoqerua ra me numrin e madh Ie punelOreve te zene si pjesetare qe sje llin kontribule ne fnmi lje
kryes isht ne sektorin e blljqesise20Ky fenomen ndikon me shume tek grate dhe te rinjt~ duke
perfunduar shpesh ne nj e cike11e peljetshem Ie varferise dhe perjashl imil social In fonna lileli
eshte i lane kur nil et per kushtet e punes si edhe per punen e papaguar ne familje 21Shumica e
femrave dhe e Ie rinjve kryejne pune Ie papaguar ne familj e Vetaneri sht ne zonal rural e lmpakli
i infonnalitetit eshte pesefish
se pari ai ndikon drejperdrejl tek siguria e punes sepse mungojne konlratat
se dyti ai ndikon tek e drej ta per sigur ime shoqerore te cilal jane shume Ie rendesishme per
mbul imin me sigurimin shendetesor dhe pension in e pleqer ise duke vene ne rrezik jeresen ne nje
periudhe me Ie vonshme Ie jetes
se trcti ai pakeson pagesen dhe burimin e te ardhurave duke renduar mireqenien ekonom ike se
katerti ai ve nje barre ti skale mbi ekonomine nepermje( evazionit latimor
19 Anket3 e fOfcave te punes 2015 INSTAl
ro Strategjia kom betare per punesim 2014-2020 11 Stratesjiltl kombetare per punesim 2014-2020
24
sl pesti ai pengon zhvillimin e tregut ne fushat qe varen shurne nga puna e familj es s i per
shembull bujqes ia
Per me teper ai rril cenueshmerine e femrave varcs ine e lyre ekonomike prej bUfmve si edhe
rril varferine e lyre ne pleqeri per shkak Ie nderthurjes se Ie ardhurave me Ie ulta dhe vileve me Ie
palaa me sigurime shoqeroreshendetesoreJpensioni
Nt kele gjendje nevojilen zbatimi me i fuqi shem i ligiit si edhe ske mat e nxitjes per
punedhenesit per te inkurajuar punesimin formal nepermjet kontributeve Ie zvoge luara ose
stirnujve Ie tjere financiarePerfshirja soc iale mbetet cnde nje yeshtje per I u trajtuar
Grupet si romet dhe personal me aflesi tii kufizuara shpesh jane Icni pas dare dhe polilikm
nuk j ane konkretizuar gjithmone ne perputhje me rrethanat Keto grupe kerkojne polil ika Ie
posuyme Ie hartuara ne pershtatje me karaklerislikal dhe nevojat e lyre persa u perket nevojave
arsirnore kualifikimeve profesionale fuqi zimit dhe punes imi
Punes imi i u rinjve eshte nje yeShlje reale v~aneri shl nese kerni parasysh punen e papaguar ne
familjeShumica e Ie rinjve Ie puneslHlr kryejnc pune informale ose te papaguar ne familj e gie e
eila deshmon per punesim te kufi zuar dhe kush Ie It keqija punesimi Shumica e te rinjve Ie
papllne kane nivel Ie ulel arsimor dhe per personal qe jelojne ne zonal rurale bujqes ia mbetet
burimi kryesor i punes imilFernrat ne moshe Ie re kane nje shkalle Ie njejle papunesie por kjo
fsheh kushtet me Ie keqija te punesimil kryesisht punen e papaguar ne familje qe dukel se eshte
gi thnje ne rritj e dhe pabaraz ite seklOriaJe qe ekzistojne
2lFemra t kane nje shkalle shume me Ie ul el pjescmarrjeje Ie forces se punes si edhe nje nonne
me Ie larte Ie pasivilelit per shkak Ie pergjegjesive ne familje AIO jane te perqendrua ra ne
kryerjen e puneve tipike femerore Ie cilat jane edhe punet me pak te paguara dhe orrojne pak
mundesi per perparim ne karriere Pe rve~ kesaj ka nevoje te ngulshme per rritjen e numrit Ie
femrave ne profes ionel jo Lradic iona le si dhe per menjanimin e slereolipave gjinore ne sisLemin
arsimor Orienlimi i vaj zave Ie reja ne pro fesion e tipi ke laquofemerore )) Ie paguara pak dhe qe nuk
kerkojne shume aftesi rrit hendeklill giinor ne lidhje me pagal dhe mundes ine e lyre per te gjetur
pune ne seklorin informalParaleli sht edhe orienlimi stereotipik gjinor i djemve ne profes ione
U Strategjia kombetare per punesim 2014 -2020
25
ltonashkullore)) rrit rolet dhe normal e gJlnlve dhe po njel loj i kufizon aftesite e
mundshmelpotenciale mas hkullore
Pavaresisht prej nje farl perparimi shuml pune mbetet per te bere ne lidhje me permiresim in e
kapac iteli l Ie Sherbi mit Kombetar te Punes imit (SHKP) ne menyre qe Ie kryejc Ie gj itha
funks ionet e nje sherbim i modern dhe publik ne Ie gj ilhe vendin duke perfshire kelu edhe zonal
rurale te cilnt kane nevoje Ie ngui shme per kt to sherbime
Fun ksionel qe kerkojne vemendje me Ie madhe ja ne
~ nd ihma per Ie papunet pe r Ie gjetur punes im Ie pershl atshem
~ shpallja e punekerkuesve dhe e vendeve Ie lira IE punes
gt leh tesirl1i i levizshmerise se pro fesioneve
~ mbledhja dhe analizimi i in fonnacionil me Ie plole Ie mundshem ne lidhje me ~endjen ne
tregun e punes dhe zhvill imin e saj ne Ie gjilhe vendin ashtu edhe ne deget e ind uslrise
dhe profesione Ie ndryshme
~ hartimi monitorimi dhe vleresimi efikas i programeve qe synojne leht es imin e (ri)hyrjes
ne punes im Ie punekerkuesve ne rrez ik perjashlimi nga tregu i punes
Organizimi dhe zbatimi i permbushjes se funksioneve kryesore duhel reformuar si edhe duhen
caktuar burime Ie mjaftueshme njerezore dhe financi are per Ie siguruar pune neperrnjel zyres
ko mbetare Ie punesimit
25 Faktoret qe Iltane ndikuar ne rritjen e nivelitte punesimit
Nder fakloret qe kane ndikuar ne menyre ledrej lperdrejle ne nive lin e punes imit rendi len
bull Rrilj a e kerkess per prodllkte
bull Permiresimi ileknologjive
bull SITategj ile seklorjaie
bull Levizja demogra fike
26
Rritja e kerkeses per keto produkte
Fluksi I ndert imeve s ine objekte dhe ne rruge vazhd in territet bull gi ithashtu eshle rritur d he
akl iv iteli I nderrmarrj eve Ie indllstri se perplln llese s idomos ala me capital te hllaj apo Ie
perbashket qe punojne me porosi nga jashte duke shfrytezuar krahun e lire Ie punes ne ve ndin
tone Kjo ka bereqe numri I Ie punesuarve Ie jete gj ithmone ne rritje ne keto fusha ne vendin
to ne Vihel re me teper plJnes imi I personave me arsim 9 vj eear ose temesem pa u Icne pas dhe
ars imi profess ional
Permiresimi 1 dukshem I leknologji ve
Vitet e fundi t permiresi met ne leknologji kane sje lle rritjen e proclu ktit me kosto te uld duke
cuar ne rritjen e te ardhurave dhe zgjerimit Ie akti vitetil (shlim punonjesish) duhellheksuar qe
permiresimi I teknologj ise ka sjelle edhe nje reformim lidhur me hapjen e vendeve Ie punes
li dhur me pro fes ioni (IT)
Siralegj ite sckto rjale
Njt priori let I zhvillimit ekonomik eshle shtrimi I rfll geve dhe gocJi nave institucionale gje qe ka
cuar ne rriljen e te punesuarve pa ]ene mbrapa dhc sektori n e turizmit gje qe ka sje lle rritjen e
numri( Ie hoteleve restoranleve dhe Iregti se ne lonal luri slike kjo ka marre nje zampjerim
akoma me te madh gjatc sezonil te veres ku numri I le punesuarve shko n drejt rritjes ndjeshem
Uvizja demografike
Fuq ia punetoTe me banim nHshat kD interes per tll punesuar dhe ky interes vihet re dh e lek
punedhenesit ~r keto arsye
Se pari kjo kalegori pranon Ie punoje me page le uld
Sedyti ne pjesen me te mad he te rasteve subjektet ndod hen prane zo nave ind llstria le te qyteteve
ku jane vendosur fabrikal d he nuk kerkohen shpenzime transporti
Se treli turi zm i ne zonat e v irgjera qeeshte zhvilluar ko het e fun d it si dhe invesli met kane sje ll e
nje rritj e te konsiderueshme Ie nr tepunonjesve qe rezultojne te jene banore Ie ketyre zonave te
theli a
27
26 Roli I shtetit ne rritjen e punesimit ( Politi kat dhe Strategjite)
Polilikat kryesore per rriljen e punesimit oerqendrohen rrelh konceplit le po lilikave akli ve Ie
tregut Ie punes Politikat e para u prezantuan ne 1995 ne ligjin nr 7995 viti 1995 per nxitjen e
punesimit duke krijuar bazar e para Ie nj e pakcle programesh qe funksionojne edhe sot 5i
gt- Ndermjet~simi per pune dhe profesion
gt- Keshillimi per pune dhe profesion
gt- Formimi professional
gt- Programe Ie nxiljes s punesimt elj
Objektivi krye50r [ polilikave Ie punes imit eshte mbesi1tclja e punekerkuesve ne gjetjen e nje
pune 1e pershl3lshme politikat e punesimil jane nje mjct lepe r I rendesishem per permires imine
siluates se tregut Ie punes
)gt Programel e nxitjes se punesimit u prezantuan per here Ie pare ne vititn 1999 synimi I
kelyre program eve ishte dhe vazhdon Ie jele aktual isht
gt Krijimi I vendeve te reja plme dhe ulja e papunesise
gt- Nx itja e formimil pro fessiona l I punekerkuesve t~ papune (sidomos ne zona ku ka
mangesi kapacitelesh trajnuese)
gt- Mbeshtetje bisneseve per te rdlu r akl ivitetin e lyre dllt punesimin e fuqi se punelore Ie
Irajnuar
)gt Nxitj a e drej teperdrejte e pllnesim it Ie nje pjese Ie trajnllarve
)gt Minimizimi I punes se zeze ( forcimi I rolil If inspektorialille punes)
gt- Perfshirj a ne programe socia le trajnimi Ie kelyre punekerkuesve
gt- Nxilja e punesim il Ie te rinj eve dht grllpeve Ie vecanta Ie Ie papuneve
gt Mbeshtelj t e bisnesit familjar per Ie rrilur punesimin ne zonat mal ore apo aty ku
shikohet veshtiresi ne zbatimin e politikave Ie Ijera
Programel e nxiljes se punesimit jane programe akti ve shleterore qe veprojnMrej lptrsed rejli ne
jeten e pune kerkuesve te papune per Ii nxitur ata ne gjetjen e nje punesimi flfalgjate Keto
programe sehashku me programet e ndermjelesimit lu aj ne nje rol te rendes ishem qe
28
ndikojnerealisht nl ulj en e papunesisesidoJnos te numrit Ie papuneve Ie rregji slruar Njestrategji
positiveeshte dhe ajo e nxitjes se punesimit nepermjet fonnimit Ie nepllnesve duke J trajnllar Sl
dhe nxitjes se pllnes imil Ie remrave ( gra rome in valide Ie Irafikuara elj) duke u dhene nje
mbeshletje dhe bisneseve qe punesojne kelt kal egori
Per here tcpare ni si Ie zbatohej dhe ofrimi I praklikave oer Ie rinjte e sapodiplomuar ne menyre
qe te krijonin eksper iencen e tyre neper instilucione te ndryshme shtelerore ( ad ministrate
publike) duke pllnuar fillimisht ne pozicione Ie caktuar si praktikante kjo ishte nje ri s i e cilajo
ve tem do Ie mund Ie pergatistc speciali st Ie kualifikuar ~r te ardhmen e aferme por dote
motivonle dhe shume student Ie sapodiplornuar duke ju ndezur nie drile jeshi le ne lidhje me
tregun e punes dhe pozicionimin e tyre
23 Nje rol te rendesishem ka luajtur dhe organi zata nderkombelare e punes (lLO) duke paraqitur
sic do vit Stralegji per permiresirnin e qeve risjes se tregut te punes duke u baZlt3r ne nje qasje
shumeplaneshe ne mekanizma Ie fuqi shem Ie dialogul social dhe marrjcs se masave kunder
informalitetit dhc kushteve ne pune
Brenda tematikes ~~ Pune e Oenje per Ie Gjithe gjate periudhes 2012middot20 15 ILO do Ie
perqendrohet nr ere prioritete programJlike per Shqiperin~ t~ cilat duhet Ie shilten s i qellime
afat-gjata
Forcimi j kapaciteteve Ie institucioneve shleterore dhe partnereve soc iale per
penniresimin e adm inistrimil Ie Iregut Ie punes
~ Promovimi i punes se denje dhe rrilja e punesueshmerise Ie forces se punes ne Shqiperi
~ Forcimi i s islemil te mbrojljes sociale
I) Strategjia per Punesim dhe Aftesi ILO 2013middot2016
29
Kreu III
3 Sektori public dhe sherbimet publike
31 Cfare kuptojme me sektor Publik
c rare kuplojme me sektor public
Perpara se te b~jmenje anali ze te marredhenieve Ie punes ne sektorin public me pare duhet Ie
analizojme veti ku ptimin e kelij lermi pra se crare kuplojme me sector public Nt lidhje me
kititerm ka pasur sh ume perkufizime por nuk ekziston nje perkufizim juridik I sakle 1 noeionit
Ie sektor it pubti k Ne fibrin e autoreve Giuseppe Casale dhe Joseph Tenkorltlng me litull
Man-dheniel e punes ne sek lorin public ne v6hlrim krahasimor 1 keta dy aulore kane dhene
kete perkufizim per sehorin publik
Sipas ketij perkufizimi sektori publik perfshin 24
a) Njesi organizative qejane Ie finan cuar ne pronesi dhe ose Ie kontrolluara nga sh teti
b) Resurset dhe aktivitetet e sherbimit publik
c) Organizata te kOlltro lluara kryesislll nga qlveria ( pra menaxhet dhe punonjesit ne
sherbimin public kane nje diference Ie reduktuar ne vendimmiddotmmje organizative
Nt kete studim punonjesit pub li c referohen per nepllnes it c ivile dhe punonjes te tjere ne te
gjilha ni vele t e qeverise duke perrshire njesitc e qeveri sjes vendore dhe punonjesil e
nderrmarrjeve sht eterore megjithese ne disa vende marrdheniet ne sherbimin public kane
mbetur Ie ndryshem nga ai 1 seklorit pri val (dmth ne It kaluaren sektori privat ishte I shtyre ne
menyrt l ipike nga fi(imi ndersa qellimi I seklOril public ka qene sigurimi I (e mirave publike
dhe sigurimi I minqenies se pergjithshrne dhe mireqen ies se qytetareve ) sol karakteristikat e
sherbimil public public jane duke u bere indirekte me Ie ngjashme me ate Ie sektorit privat
Z Giuseppe Casale ~ Service publiC relacione eork Josep Tenkorang th e comparative overvieeN Geneva August 2008
30
Nje perkufizim tjeter per se kt orin public eshte se ai percaklohet st sektori qe grupon Ie gjitha
akli vitetet ekonomike dhe soc iale qe jane ne nga rkim Ie administrates nderrmarrjet publike
dhe organi zmal publike Ie sigurimeve shoqerore
Pro sektori public perfshin Ire perberes
1- Administratat qc murrin ne ngarkim aktivitele me interest e pergjithshem
2- Nderrmarrjet publike bull dmth nderrmarrjet 11~ Ie cilen nje person public mhan shumiccil e
kapitalit Keto tradicionalishl kane qene konsideruar 5i element I polilikes ekonomike
dhe sociale Ie qeverise SOl ato jane pri vali zuar dhe njekohesishl kane mbelur ende
publike kane ndryshuar menyren e lyre Ie funk sionimit dhe jane si nderrmarrje private
3middot Zyrat publike admini strative Ie ngarkuara me sigurime shoqerore ~ qe ad ministrojne
politikat sociale Ie shletit ato mund Ie mbeshlelen mbi organizmat Ie 51 drejles private
32 Kush jane Ie perbas hkctal dhc ndryshim e1 e sekt oril public dhe sherbimcve publike
Sektori public dhe sherbimel pub like nuk duh et Ie ngaterrohenNe fakt aktivitelet e shcrbimit
Pllblic mund Ie merren ne ngarkim nga organizma private Keto quhen deleg ime Ie sherbimit
pubikKeto organizma nuk I perkas in sektorit public perimetri [ sherbimit public eshte me 1
ampjere se a i J sektorit public SOl sherbimi public duke ako ma s i nje runks ion I Administrates
Publike Nje sherbim public eshte nje akti vitet qe konsidcrohet se duhet Ie jete I di spollueshem
per Ie gjithe Ky nocion mbelel mbi ate te interest Ie pergjjthshem par shll1ne shpesh ky mbetet
njevleresim subjektiv pasi nuk mund Ie Ihullet qe nllk ka nje perkufizim universal Ie pranuar
nga te giithe Ne praktikeeshte sherbimi public ajo qe pushteti public pereakton politikisht sit e
tille Ky eshte nociol1 I cuditshem nga ai I sekloril public
Edhe shprehja Sherbim Publik ka nje kuplim te dyri shle nga njera ane ajo percakton nje
aklivitet ose nje mision Ie interest te pergjithshem ( psh sherbimi public I shkolles) dhe nga ana
tjete r leres ine e organi zmave Ie ngarkuara me keto aktivitete te interest Ie pergjithshem Ie eilal
mund te jene si publike edhe private duke kaillara klshtu nga sherbimit public ne sherbimet
Pllbli ke
n Shte ti eeborg
31
Prej shume kohesh sherbimi pub lic ish te krite ti I vet~m qe kushtezo nte zbati min e se drejtcs
ad mini strative dhe kompetencen e gj ykates admini strati ve me ndryshirnin e viteve Ie fund it ky
kusht nuk eshte me e mjaftueshrne me zgjerimin e aktiviteteve te sherbimit public ni fushlt n
ekonomi ke dhe vend in me te rendesishem te marre nga e drejta priva te Kesht Ll sipas natyres se
ak ti vitetit dhe strukt ures qe e ka ne ngarkim mund Ie da llojme dy rasle
a) Sherbimel publike adminisl rati ve shume te ndryshme qe grupojne sherbimet qe nuk
kane qeJl ime industria le apo tregtare ( mbrojtja sh ko lJa pu blike etj) alo jane kryes is ht
Ie menaxh ua ra prej o rgan izmave publi ke dhe ne keto ra5te prevaon te e drejta
administrative
b) She rbimet pu bli ke indu str ia le dhe tregtare ( nderrmCl rrjet qe kryejne sherbimet e
furnizimit me energj i uje etj ato mund te kryhen ga organizma publike ose private
Kur e5ht1 Gala pe r orgamni zma private zbato he t kryesisht e d rej ta pri vate pa r nuk
mungon e drejta ad mini strative Ata mbesin nen (utelen e pusht etit public ( s hlelit
qeverisj es vendore) qe vcri fi koj ne leSe ato e kryejne misionrn e tyre apo nese e
respektojne parim in e baraz ise te aksesil Ie perdoruesve ne sherbimin publik dhe te mos
perfitojne prej nj e s ituate monopoli ne teres ine e territorit Ie vendit ose nj e pjese te tij (
pe rjashtimi I par imit te konkurenees)
Shumeqeveri ne pamundts i per Ie finnncuar vazhd ueshme rishl she rbimel publikevendos~n
I Te reduktojne dimensionet e sektoril le tyre public ase
2 Te ndryshojne strukwren e tij par gjithmone duke privi legjua r pri vati z imin e t ij
3 Kalimi nga prakti kn e sektoreve publike neate te sherbimeve publi ke tt e ilat
s igurohen ed he nga akto re jashte sektorit pu blic e rendes ishme eshte qe shoqeria Ii
marri ne c ilesine sasine dhe menyren e duhur ket o sherbime
33 R rcgullimi ( marrdhenieve Ie punes ne sektarin pub lic ne Shqiperi
Marred heniet e punes neS hqiperi ne se ktorin publi c dhe ate privat rregullohen nga Kod i I Punes
par edhe vete brenda sektorit publik (psh per ato insti t llcione (e c ilat hyjne ne fu shen e veprimit
32
Ie legj islac ionit Ie sherbimit Ie nepunesil civil ke to marredhenie rregullohen me26 ligj Of 152
viIi 2013 Per Nenpunesin Civ il
Kodi [ punes I Republikes s(Shqiperiseeshte I bazuar ne Kushtetuttn e Shqiperise dhe ne normal
e pergjithshme Ie se drejtes kom belare Per sa J perket sektorit public dhe atij privat aplikimi I
kodil eshLi I nj ~j(e Ne sektorin public problemet per zbatimin e kritereve dhe kushteve ligjore
pef lindjen zhvillimin dhe perfundimin e marredhenieve Ie punes jane Ie vogla Nderkohe qe
ne sektorin privat perjashtuar disa nga kompanite e medha seri oze Ie cilet respeklojne dhe
zbatojneligjislacionin ne fuqi shumica e kompanive nuk jane korrekte si me strukturat
shteterore ashlu edhe me punemarresit duke krijua r keshlu nj c sektor jo inrormal ne ekonomi
Kodi I Punes L igji Per Nenpunesin Civil dhe dispozila Ie Ije ra ligjore e nen ligjore perbejne
nje baze Ie mire ligjore per rregullimin e marrdhenieve Ie punes dhe per Ie mbrojtur
punemarresin nga largimel abusive nga puna Konfliktet e Dun eS ne kete drejl im mllnd Ie
zgjidhen me mirkuplimin e paleve ne Ie kundert ata muod Ie drejlohen s ipas rastit Kom isionil
te Sherbimit C ivil dhe gjykfl les kompelente ve ndimel e fo mes se prere Ie cilel jane Ie
delyrueshme p~r zbatimin nga paleL
Shoqeria c ivile dhe media jane aklore qe pa pmur Ie drejte t u japin zgjidhje konnikteve ne
kete rushe behen pjese akti ve e diskulimit trt shqelesimevc soc ia le qe krijohen nga largimet e
padrejta nga puna dhe reagojne per Ie mbrojtur te drejtal e nje riut dhe lirite Ihemelo re pa u bere
pale me subjektet e perfshira ne konflikt
Ky studim eshle nje pjese e kesaj filozofie dhe tenton te evident oje problematikat ne lidhje me
Irajlimin e larg imeve nga puna s i nga ana e ad min istra tes publike ashlu edhe nga struktural
kompetente per s hqyrtimin e lyre 27Nga monitorime dhe studimet e vendimeve kane dale ampietje
terendesishtne te cilat flasin jo velcm per mangesi ne respektimin e procesit te rregullt ligjor ne
trajtimin e largimeve nga puna prej s istemit gjyqesor par edhe problem Ie renda qe kan ~ te bejne
me zbalimin e legji slac ionil ne fuqi qe rregullon kelt rushe
34 Studim 1 nderprejes sc kontrates se punes (Ilashkia Tirane dhe Bashkia Durres)
~6 Ligji nr 152 viti 2013 Per Nenpunesin Civil 11 Komiteti Shqiptar I Helsinki Situata e diskriminimil ne procesin e (argi mit nsa puna ne Shqiperj Tirane dhjetor 2011
II
2SSipas nje studimi t~ kryer nga Qendrlt1 Sui Juris projek ky I financuar nga USA ID me
tematike Zbali mi r Ligjil ne mbeshlelje te qendrueshmeri se dhe rritjes se performances ne
administraten publike u vu re nje domosdoshmeri e ndeshkimil t( lilUllareve Ie insliluc ioneve
perkalcse ne lidhje me largimet mas ive ngCl puna Me mijera jancpersonat Ie larguar
padrejtesishl nga puna keto 15 vitet e fundit por nuk ekziston asnjeherc nje pergjegjes 1 vetcm
per keto largime Me ane Ie ketij projekli qendra ~S ui Juris ka arritur Ie indetifikojeinstilucionet me problematike ne lidhje me kete ces htje referuar dhe bur imeve te
ndryshme kryesisht zyrtare ka nxjerre nje future financiare per demin e shkaktuar ne lidhje
pushimet nga puna pagesaL qe duhet Ie kryejnc ng3 vendimet e forms se prere dhene ngu
gjykata Gjate mbledhjeve teinformac ioni t ne shume institucione nje vemendje Ie veca nle ki shte
dhe Bashkia e Tiran~s dhe Bashkia e Durres it ne lidhje me keto pushime masiveku rezultuan se
2~e vilin 2009 ki sble 17 persona qe kishin nderprere Ie manmiddotdhenien se punes me deshirc
4 ishin ne li stepritje 1 ne prilje per pencion dhc 4 zgjidhje konlrate
Ne vitin 2010 ki shle 15 persona kishin paraq ilur doreheqje 4 kishin mbushur mash en e daljes ne
pension dhe 5 persona kishin zgjidhur kantraten e punes ne menyre 1e njeanshme
Ne vitin 20 11 ki shte 37 punononjes qe ki shin paraqitur doreheqjen 7 ishin ne liSle pritje bull 8
kishin dale ne pencion dhe 50 strukture 3 persona ki shin perfunduar kOnlraten ne afat Ie
percaktuar 1 punonjes ishte Irasferuar dhe 4 pUllonjesve I ishin paraqilur mam per shkeJje ne
detyre
Ne vitin 2012 ishin 36 persona qe ish in larguar me deshire 8 ishin ne listre pritje dhe nje
punonjes ne pencion
J~e vitin 201 3 kerni 36 punonjes Ie larguar me deshjre 8 ne listeprilje 4 qe ki shin mbushur
moshen per daljen ne pencion 4 punonjes ki shin zgjidhje re kontrates ne afal Ie perca kt ua r nje
punonjes kishte kerkuar Irasferim
18 Sialistika nxjerre nga konlerenca e realizuar nga qendrl Sui Juris me terne Zbalimi Iligjit ne mbeshtetje te h
qendrueshmerise dhe (ri l jes se performances oe AI 19 Zyra e informacionit Bashkia Tirane JO Informacion I dhene nga Burime zyrtare BClshkia Tirane
34
Ne vitin 2014 rewltonin 33 largime nga puna me deshire 5 punonjes kishin dale ne pencion
dhe 5 punonjes ki shin perfunduar kontraten e punes me arat Ie percaktuar
Nt vitin 2015 rezuhonin 51 largime me deshire ( r araqitur doreheqje) 2 punonjes rezuhonin Ie dale ne pencion dhe 8 punonjes Ie pushuar SI ndryshim structure 2 pUllonjes rezultonin Ie kishin
perfunduar kontrat~n e punes ndersa 4 prej lyre rezultonin ne zgj idl~ e Ie kontratcs se pun~s ne
menyre Ie njeanshme
l lSipas Ie drejtes sie informimit Bashkia Durres nga dergoi informacionin ne lidhje me largimet
nga puna ku rezultuan se nga viti 20 II deri ne vitit 2015 ish in
38 punonjes qe ki shin pltlraqitur doreheqjen ( sipas kontaktimit l1e pjese e lyre rezultonin qe
punonin ne instance me Ie larta pozic ion i ose ne institucione shtetcrore Ii Ijera)
20 punonjes qe ki shin mbushur moshen e daljes nepencion ampjail ket yre vileve
5 punonjes kishin perrunduar kontraten e punes ne aratin e caktuar
Sipas nje pasq yrimi Ie s ituates u vu re qe ceshljel po litike zene nje vend Ie rendes ishem ne
punesimin e punonjesve si dhe ne kohezjmjen e kontratave te lyre Bashkia Durres duke u
ndodhur perpara faktit qe kryetari actual ka nja mandate Ie] rezulton qe largimel nga puna jane
Ie minimizuara gje qe bie ndesh me Bashkine Tirane ku gjate ndryshimil te kryetareve kern dhe
pushirne masive Ie punonjesve ne periudhe kohore Ie njejte
11 Informacion I dhene nga Bvrime Zyrtare BashkiCl Ovrres
35
KREUIV
4Rregllllimi I marredhenieve te punes De Shqipcri sipas ligjit Per Nepunesin
Civil U
41 Evolimi historit I ligjit Per Nepunesin CiviF
Shqiperia ka nje Iradile te ndrejtimit pO litik te Shleli edhe pse jemi nje shIel I vogel gt me nje
administrate Ie vogel publike dhe me nje numer Ie kufi zuar Ie punonjesve publike Sek(ori puhlik
eshte duke kaluar neper reforma shume dinilmike ne rrugen df~it Inlegrimil Europian Duke
pasur parasysh kushtet e tilla kom iza ligjore ne fu shen e marrdhenieve Ie punesimit ne
sherbimin civil duhet Ie synoje forcirnin e unitetit Ie sherbimit civil dhe ti~jete mjaft neksibel
per te lejuar qeverine Ie pershtaste sistemin me ndryshimet e shpeshta qe po kal an vendi dhe ne
zhvillimin ne (ushen e kapciteteve nj erezore J2
Perpjekja e pare per krijimin e nje sherbimi civil proles ioni st e Ie materializuar ne ligjin Nr
8095 date 2 [03 1996 nuk nlllndi Ie bashkejctonte me kete rdite shumevjecare
Ligji [ vitil 1996 nuk benle dallime nennjct rnarredheni es juridike Ie nepunesve dhe
marrdhenieve Ie Ijera Ie punes pasi ato n eg ull ohes hin sipas Kodit Ie Punes Rregldl we Ie ketij
Kedi I nenshlroheshin si nenpunesil ashlll edhe pundor~l e Ihjeshle Pas kri zes se Ihelle qe
perfshiu administrflte n publike nete res i ne vijim Ie shndenimeve politike Ie vileve 90 re ronna e
fundit duke se e ka stabilizuar te pakten ne nivel knceptllal administraten publike nc rolin e saj
rregullator Nal yri sht mbetet shume per ebert qe admini slrat a publike Ie persose rolin e saj ne
jeten shoqerore dh e eko nomike Ie vend it
Pra me sherbim civil kuplojme veprimlarine e punonjesve Ie administrates publike qe kane
cilesine e nenpunesit c ivil per Ie rea li zua r fllnksionet e saj bazuar ne Kushtetute e ne li ~e
Ligjj actual ne ruqi I sherbimit civil kltl ngrilur nje sistcm Ictere te drejtash e detyrimesh per
nepunesil civil Ie c il etjane ne nj e balancim pushtelesh mes punemarresve dhe punMhenesve
keshlu qe cdc e drej(e e vecanteeshle e bltl lancuar me disa detyrime Te drejlat dhe detyrimet e
l Draft document Mbi nje ligje te ri oer sherbimin civil ne Shqiperi h pergatitur z Zhani ShOlPO ne bashkepunim me Dr Hans -Achim Roll konsulente te Sigma me kerkese te DAP 1 tetor 2010
36
- -- --- -- ---- --- -- - --- - -
nenpunesve civil rregullojne elementet e nje rarorti kontraklual te punes Ie lidhur midis
nenpunesit civil si punemarres I institucionit dhe administrates pubJike si punedhenes
42 Karakteristikatthelbesore tC Ligjit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil
Ligji Per Nepunesin Civil rregullon ne menyre Ie qarte dhe Ie plate marredheniet ne skemat e
administrimit civil 1 rnbeshtelur kryesisht tek pozicioni (post i) duke e kombinuar ale edhe me
disa elemente te sisternit te karrieres Karakteri dominues I sistemit Ie pozicioneve verehet n18
elemente Ie tille si kriteret e rekrutimit ngritja ne detyre levizja paralele etj
Fryma e ligiit te siperpermendur ka synuar krijimin e nje sistemi kryesisht te hupur Ie Sherbimit
Civil duke krijuar njekohesisht premise edhe per mobilitet te brendshem dhe karriere Tregllesit
e viteve te fund it lidhur me ngritjel ne detyre dhe levizjet paralele deshmojne megjithate ne
praktike kemi te bejme me nje sistem thuajse teresisht te hapur per konkurim nga jashte
perfshire dhe vecanerisht pozicionet me te larta drejtuese te Sherbimit Civil ( sekretari I
pergjithshem drejtori I pergjithshem etj rekrutimet per pjesen me te madhe te ketyre
pozicioneve realizohen nepermjet proced II rave Ie konkurrimil Ie hapur per kandidate te jashtem
por pa perjashtuar konkurrimin e nepunesve aclual civil
Qellimi J ketij ligji eshte krijirni I nje sherbimi civil Ire qendrueshem professional te bazuar ne
merite integritet moral dhe paanesi politike
Ky ligi percakton marredhenien juridike ndcrmjet shletit dhe nepunesit civil gjithashtu percakton
rregullat per administrimin e sherbimit civil
43Parimet baze per statusin e nepunesit civil
Sipas nenil 5 te ligiit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil Sherbimi Civil eshte I ndertuar
dhe verran mbi bazen e parimeve teB
I Shane eve te barabarta
2 Mosdiskriminimit
33 Neni 5 ligjit 1522013 Per nepunesin civil ne Administrimin e Sherbimit Civil
37
3 Merites
4 Tc Irasparences
5 Te profesiona li zmit
6 Paanesise po l it ike
7 Qendrueshmerise ne de tyre dhe vazhdimesise se shhbimit civil
44 Fusha e veprimit te Iigjit per nepunesin civ il
34 Nen i 2 Iligji per nepunes in c ivil percaklon ru shen e ve primit Ie tij nepermjet per fshirjes se
te gi ithe nenpunesve qe lIshtrojne nje funks ion public ne nje institucion tt admini strates
ShlehrOre institucion Ie pavarur apo njesi Ie qeveri sjes vendore me peljashlim
a) Te Ie zgjedhurve
b) Ministrit dh e zevedsmini st rit
c) Funksionaret e emerruar nga Kuvend i bull Presidenti I Repub li kes ose Keshi lli I Ministrave
d) Gjygjta re t dhe prokuroret
e) Nenpunesit e ad ministra t~s gjygjsore
I) Ushtarakut Ie foreave le armfliosu ra
g) Personelitle Sherbimil Infonnali v Shleleror
h) Personelit Ie njesive publi ke direkte te sherbimit
i) Anetarit dhe kryeta rit Ie organeve kol eampjia le drejtuese Ie komiteteve apo institucioneve ne
vares i Ie Kryeminislri se apo Ie nje mini stri
j) Punonjesit adm inistrative
k) Funksionaril Ie kabinetit
Shtrirja vertikalc
J5S lllrirja vertikale e rushes se veprimit Ie LSHC nis s ipas Ilj~ skeme hi erark ie nga pozic ioni I
sekrelarit Ie pergji lhshem te ministrise dhe shkon deri ne nive l special ist J6ne praktiken e
1 Neni2 ligji 1522013 per nepunesin dvilshy
38
- --- -----shy
deritanishme vihet Te nje konso lidim I kenaqshem ne kategorite e ulta dhe Ie mesme ndersa per
kalegoriH e lana Ie Sherbimit C ivil tregues i I qarku llimil ka qentH lane rue qe regan per faktin
qe keto pozicione jane dis i me Ie ekspozuara ndaj ndryshimeve te mundshme politike apo edlle
ndaj rap0rl eve persona te epror vanes pavarsishl nga moti vimi I drejte apo abuziv I k~lij
qarku llimi
Shtrirja ho riw ntale
Shtrirja horizol1tale e fu shes se veprimit te LSHC eshte e ku fizu ar ne disa institucione (KM
ministry institucionet e pavaruara bash ki qarqe elj
Fusheveprimi horizonta l [ ligjit ne ketedimension ne ni ve l qendror zbatohet per
a) Administraten e mini strive zyres se krycministril (rreth 1500 nepunes civile)
b) Adm inistralen parlamentare dhe te presidences si dhe administraten e instilucioneve Ie
pavarura qe raportoj ne drejt pltrsedrejti ne Kuvend (rrelh 2800 nepunes civile)
Stalusi J disa kategori ve te Ijea nepunesish te institucioneve It lilla si tatimet bull dogana polic i
diplomaci etj rregullohen me ligje perkate se te eilat ne thelb permbajne eli sa elemente Ie
ngjashme OSe Ie pemfena me ato Ie statust Ie ncpunesi t civil Statusi i pjeses tjeter te
punonjesve Ie administrates publike ( ars imi shendetcsi etj) perfshire administraten dhe
punonjesit e degeve ne vflres i Ie ministrive ne rrethe ose qarqe e qe perbejne dhe numrin mlt Ie
madh Ie punonjesve ne kete sector bazohet thjeshle ne kod in e punes
Fusha e veprimit rnaterjaJ
Fusheveprimi malerjai nenketedimension ligi i ka rregulluar elemenlellhelbesore me rendes i per
marredheniet e punes te nepunesve civil Ie ci lmjane te ndryshme nga alo per punonjesit e ljere
publike Ie ci let jane zbvilluar pas kesaj me akte dyteso re nenligjore kohn e punes dhe
pushimit etj
~Slrategjia nderseklorjale e reformes nE administrOiten Publike (SNAAP) ne kuader Ie strategjise kombetare per zhvillim dhe in tegrim (2009- 2013) Tirane Shlalor 2009 16 Neni 19 I ligji l sherbimit civil ka tegorile e nepunesve civil jane keto 1 Nepunes civil Ie kat egorise se larte drejtuese 2 Nepunes civil te kategorise sl mesme drejtuese 3 Nepunes civil v te kalegorise se ul et drejtuese Anep unes civil Ie kalegori se ekzekutive nepunes civi l Ie kalegori se se larte drejlues konsiderohen keto pozicione a) sekretar I pergjilhshem b) drejlor departamenti c) drejlO( I drejlorise se pergjilhshme d) pozicione te barazvlefshme ne Ire Ie parat ne institucionel e administrates publike qendrore apo vendore
39
Ne lidhje me disa aspekte Ie marredhenieve te punesimit (psh mosha e daljes ne pension
sigurimi socia l dhe shendetesor) LNC permban nje reference te p~rgj ith shme ne legj isiacionin e
pergjithshem te punes ( Kodi I Punes) si legj islacion plotesues Disa eiemenle Ie Ijera Ihelbesore
( deklarimin e pasuri se bull konfliktin e interesave skemen e pensioneve ploHsuese elj gjithashlu
te rendesishme pir marredheniet e punesimit te nepunesit civ il jane te shpemdara ne
legj islaeionin e posacem I eili zakonish t rregllilon te gjithe ose nje pjese te madhe te pllnesimit
publik
45 Pranimi ne Shcrbimin Civil 31
Pranimi ne sherbirnin civil ne kategorini ekzeklltive behet nepermjet nje kankurrirni tehapur
kankurimi organizohel ne menyre periodike nga njesia pergjegjese per seci lin nga grupet e
percaktuara ne piken 8 tt nenil 191e ketij ligji
Konkurrimi zhvi llohet ne dy faza
a) Yerifikimi paraprak nese kandidatet plotesojne kerkesat e pergjithshme dhe ato te
posacme sipas shpalljes se konkurrimit
b) Vleresimi I kandidateve
Verifikimi paraprak kryhel nga njes ia pergjegjese ndersa vleresimi I kandidateve behet nKa
komiteti I perhershem J pranimit I krijuar per secilin nga grupet e percaktua ra ne piken 8te nenit
19 Ie ketij igji
Kandidatet fitues qe marnn 70 Ie pikevc talale tevleresimit renditen nga komiteli I
perhershem I pranimil sipas pikeve Ie marra ne li slen e kandidaleve Ie sukseshem
~shte Keshilli Ministravc qe mirnton negulloren e hollesishme per krij imin perberjen dhe
veprimtarine e komiteteve Ie perhershme te pranimit si dhe lTegu llat e hollesishme per
proceduren e pranimit dhe vleresimin e kandidateve
n Neni 22 Iligjit HPer Nepunesin Civil ~
40
46 Ngritja ne detyre
JSNgritja ne delyreesilic kalimi I nje nepunesi c ivil nga pozicioni actual I punes ne nje ni vel
pozicion me 1e larte ne te njejtin institucion osc ne nje in sti tucion tjeter te administrates publike
qendrore apo vendore ( kur nje vend I till e ekziston) Ngri tja ne detyre reali zohet rea lizohet
nepennjel procedures sekonkurrimit organ izuar ga njesia pergjegjese per nj e ose disa
pozicio ne te tira Bazuar ne parimin e neoit 20 ( shanceve Ie barabarta profesionalizmit etj) te kClij ligji Nese vendi I lire I kategorise se utel apo Ie mcsme drejtuese nllk eshle plotesuar sipas
nenit 25 te kctij ligii ai plotesohet nepennjet ngriljes ne detyre
Mund te aplikojne per ngritje ne detyrevetem nepunesit civil te oj e kategorie pasardhese te
pnnesuarit ne Ie njejten apo ne nje institucion tjete te sherbimit civi l nese plotesoj ne kushtel
per ngrilje ne delyre dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Nese vendi I lire nuk plolesohet nepermjel procedures se ngritjes ne detyre nje procedure Ijeter
mund Ie organizohel Brenda nje afali 3 mujor deri ne plOleurosimin perfundimlar Ie vendit Ie lire
nese eshle e nevojshme mund Ie zbatohet procedura e tras ferimit Ie perkohshem ne interest e institucionit sipas shkronjes a Ie pikes I Ie nenit 48 Ie kctij ligji Keshilli J mini strave miraton
kushtet qe duhet Ie plotesojne nepunesit per ngritjen ne delyre dhe proceduren e hollesishme Ie ngritjes ne detyre
Ne prakt ike ngritj a ne detyri ka ndoshur ne perqindje Ie vog la rastesh Ekzistojne megjithale
di sa paqartesi lidhur me ndryshimin e pozic ionit brenda nje kategorie ( Ie larte) nese kjo perren
ngritje ne delyre apo levizje paralele gje qe veshtireson pasqyrimin real Ie ket ij Ireguesi
AVflnlazhi kryeso r I kesaj dllkurie eshte se konkurimi public ka promovuar lerheqjen e
kandidateve Ie af~ ngajashte admi ni strales gje qe krijon mundesine e sjellj es se njohuri ve dhe
metodave Ie reja Ie punes nga ala kandidate qe kane studjuar jashle ve nd it apo nga ata qe vijne
prej sektorit privflt Disavantazhi nga ana (j eter kate beje me pranine e nje kostoj e opportune ne
lidhje me s igurine e karrieres qe mundte mOli vonle me mire nepunesit e brendshem civil
47 Uvizja paralele
J Neni 26 Iligjit nr 152 2013 U per nepunesin civil U
41
Plottsimi I ve ndeve Ie lira ne kalegorine ekzekuti ve ala H~ ule apo Ie mesme drej lUesc behel se
pari nga nepunesit ciyile Ie se nj ejles kalegori nepermjet procedurts paralele Kush mund Ie
aplikoj ne per plotesimin e nje vendi Ie lire nepermjet procedures 51 Iev izjes paralele 5ipas pikes
1 nen 25 I ketij ligi i gt nepun sit civile Ie se njejtes kalegori ne Ie njejtin apo ne nje institucion
tjeter Ie sherbi mit civi l qe plotesojne kllshlet per para lele dhe kerkesat e posacme pef vendin e
li re
Yleres imi 1 kandidateve Ie inte resuar kryhe nga nje komi sion I brendshem I krijuar ne cdo
emiss ion nepermjet nje procedure Ie bazuar ne parimel e parashikuara ne piken I neni 20 Ie
ketij ligji Perfaqesuesi I njesise pergjegjese esbte anelar I kom isionit te brendsghem
Ne perfundi m te vl eres imit komisioi mund te ve ndose
a) Perzgjedhjen e kandidatit me Ie pershtatshem per tu emeruar ne vendin e li re
b) Perfundimin e procedures pa asnje teperzampjed hur ne fast se asnje nga kandidatet e
interesuar nuk ploteson kushtet dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Keshill i I Ministrave miralon
a) Kushlel qe duhel Ie pJolesojne nepunesit per levizjen parale le dhe procedurat e
hpo ll es ishme te levizjes paralele
b) Rregullal pfr krijimin dhe perberjen e komis ionit Ie parashikuar ne piken 3 Ie kctij neni
48 Oisipiina ne sherbimin civil (SHe)
Disiplina ne Sherbimin Civi l ka Ie beje me mnsa l di s iplinore qe jepen ne rastel e konslalimil 1(5
shkeljes serregullave apo Ie moskryerjes se detyrave Masat disiplinore dal lohen nga vleresirni
negativ I perfosmances Vendim-marrja ne lidhje me ke lO procedura perqendrohet tek epror
di rect dhe me pas ekzis(on mundesia e ankirnit Ie drejteperdrejte ne KSH C Sipas nje studimi
eshte ve ne re qe nllmri I rn asave di siplinore ne praktikeeshte I voge l verehet nje shperndarje j o
uniform e tyre lakonisht nje numer relalivisht [mad h [ masave di si plinore vihet re ne mornente
ndryshimesh politikc
42
Ligji eshte relativisht J pltiqarte lidhur me zbat imin e mases sl uljes nedetyre ) kur nje institucion
( ku eshte dhenc nje mase e (ille ) nuk ekzistojne vende pune Ie oje kategorie Ie lIle ne keto
raste nje mase e tille fezulton e pazbatuesh me apo te pakten problemalike Dicka e ngjashme
konstatohet edhe lidhur me mundesisne e kthimit ne pozicionin e rneparshem pasi parashkruhet
masu di sipiinore
49 ASPA OHE PROGRAMET E FORMIMIT PIWFESIONAL
ASPA
39Ne varesi te Ministri se se Brendshem krijohe dhe Shkolla Shqiptare e Administrates Publike
(AS PA) SI jnst itucion public qend ror me se li nc Tiran~ASPA ka autonom i administrative dhe
akadem ike Ajo ka per qeHim formimin professional Ie nepunesve civil 5i dhe cdc individi tjeter
vendas ase H huaj qe nuk esh te pjese e sherbimil civil dhe qe plOleson krilerel e kerkuara
Forrnimi profess ional perfshin programin e forrnimit Ie Ihelluar Ie kandidateve per kalegorine e
ncpunesve civile te ni ve lil Ie Jarle drejtues anetare te tru pes se nepunesve civi le ni velit Ie larte
drej tues si dhe programin e formimit Ie vazhdueshem Ie nepunesve civ il dhe Ie cdo indi vidi
tj eter jashte ketij sherbimi
Buxheti ASPAmiddots percaktohct si ze I vecanle ne Buxhelin e Minislrise se Brendshme
Organel drej tuese te saj jane
I Keshilli drejtues
2 Drej lori
KeshilJi drejtll es perbehel nga [2 anetare dhe kryesohet nga nj e prej rektoreve Ie lmiversitetcve
I zgjedhur nga Kon ferenca e Rekloreve Ie Shqiperise Ne perberje Ie lij jane perfaqesues dhe
drejtues Ie larte Ie min istrive organeve Ie qeverisj es vendore DAP- it universiteteve shoqerisc
civile dhe biznesit sipas percakli mil te bere me vendim Ie Keshill il Ie Ministrave
I Neni 91igji 1522013 Per NepuneStn Civil
43
Keshilli drejlues miraton po litikat bull slrategjite dhe partnerilelet e ASPA-s hal10n kuadrin
rregullal0r Ie saj 5i dhe miralon projektbuxhetin dhe s trukturcn organizali ve Ie ASPA-s
Detyra Ie hoJlesi snme te keshillit drejtues percaklohen me vendi me te Keshillit Ie Ministrave Ne
percaklimin e polilikave Ie perzgjedhjes dhe Ie formimil bull ASPA detyrohel Ie bashkpunoje me
DAr-in s i njenjesia e ngarkuar j)tr centrgatitjen dhe mbikqyrjen e zbatimit Ie polilikave
shteterore ne sherbim civil
Drejlori I ASPA-s emerohet dhe lirohel ne detyre sipas kritereve dhe rregullave Ie percaktuara
per anetaret e trupes se nepunesve c ivile Ie kalegorise se lartc drejtuese Perjashlimisht deri ne
moment in e fillimit Ie efekteve Ie kelij ligji drejlOri I ASPA-s emerohel me vendi m Ie Keshi llil
te Ministrave me propozim te Ministr e Brendshem
Nepunesil e ASPA-sderi ne momentin c IIUjmit te efekteve Ie ketij lirui emerohen nga Drejtori
I ASPA-s s ipas procedures se Kodi Ci vil Keshilli 1 Minislrave miraton rregullal e holl esishme
per menyren e organizimit dhe funksionimit Ie ASPA-s
Programer e formimit profesional
AS PA ka per delyre leofroje formim profess ional nepermjet perfshirjes se programeve Ie
meposhtme
a) Program Ie foonimit Ie thelluar n~ baze Ie Ie cilil formohen kandidalel per anelarel Ie
TNO-s (niveillarte drejwes)
b) Programe Ie formimil t~vazhdueshem ne baze Ie Ie cilit trajnohen ne vazhdimesi dhe
n~ lidhje me punen e nepunesit civil te te gjitha kalegorive si dhe cdo indivit tjeter
j ashte sherbimit
ASPA ofron mundesine e pergal irjes paraprake Ie kandidateve per te marre pjese ne
konkurrimin e hapur per kalegorine ekzekutive kundrejt tmires
ASPA realizon sludime dhe bOlime ne fushen e administrates publike Sludenlel e AS PA-s te
perzgjedhur nga shoqeria c ivile bisnes i apo individi jashlc sherbimil civil detyrohel te paguajne
larjf~ Keshilli I Ministrave miraton lariftin perkmese per cdo trajnim
44
KREUV
5 RREGULLIMI I MARRDHENIEVE TE IU NES NE SHQIPERI SIPAS KODIT
Til PUNES
51 Kodi I punes dhe rregullimi I marrdhenievc te punes ne administraten publike
Marredhenia e punes ne vendin lonerregulohet nga Kadi I Punes I Republikes se Shqiperise I
cili eshte li gj i kryesor per rregullimin e ketyre mltl rrdhenieve ne dispozital perkatese te lio Per
te kl ptuar memire gjendjen e egjislacionil shqiptar pqr marrdheniet c punes eshle e nevojshme
Ie bcjme nj l anaiize te pergjithshme Ie legjislacionil perkates Ky Kod eshte krijuar me qellim
Ie rregulloj marrdheniel e punes ne tregLlll e ekonomise private dhe iniciatives se li re Ne
sekto rin publik prob1emet pcr zbatimin e krit ereve dhe kushteve ligjore pcr lindjen zhvillimin
dhe perfundimin e marrdhenieve Ie punes jane Ie vogla Kodi I Punes parashikon nje
serhregu llash ne mbroj~e Ie punemarresve sin e mstin c fillimit vijimit dhe Ie perfundimit te
marredhenies se punes Kodi parashikon nje rregulJ te posacem per rastet kur punedhenesi eshte
organ J administrates pubJike gjithsesi ky parashikim duhet te kuptohet sakte nga vete organet
dhe ndoshla Ie shoqerohet ed be me lTegullime I~ tjerf Ie posacme per administralen pllbJike
Nje analize e tilleeshte hapi I pare per I ~ evidentuar boshlleqet dhe problemalikm qe ajo mbar
Gjithashlu nje an aJ ize e tilleeshtc e nevojshme per Ie ku ptuar nese prob lemet e qendrueshrnerise
pavars ise ose meritokracise ne administraten pub like rrjedhin per shkak Ie mangesive ligjore apo
moszbatimin korrekl Ie Jigjit
42Kodi punes rregullon Ie gjilha marredheniet e punes ne administratcn publike me perjashlim
Ie marrdhenieve Ie punes Ie personave punesimi I Ie cileve rregullohet me ligj t~ vecante pra Ie
gjitha marredheniet e punes ne organet e administrates publike qe nuk I nenshtrohen nje
rreguHimi Ie veCaJ11e me li gj do Ie rregiullohell sipas dispozilave Ie ketij Kodi Madje ky Kod
parashikon qe per as sa ligji I vecante nu k parashikon zgj idhje per problemet e lidhura me
marredheniet e punes perseri do te gjejnc zbatim ne di spozilat e Ketij Kodi
lt0 ligji nf 7961 dal e 127 1995 Per Kedin e Pun es n~ Repu bliken e ShqiperisE I ndryshuar
4 1 Or Eralda Ca ni Anarize e legjislacionit mbi marrdhenel e punes ne administraten publike ne Republiken e
Shqiperi~e ne kuadrn e projektit te qendres AKSES ALBANIA Per nje administrate publike tre qendrueshme dhe
profesionale ~ mbeshtetur nga Ambasada Gjermane ne Tirane dhjetor 2009 41Neni 4 I Kod te Punes
45
Ky Kod 11 ~ kreun JIl Ie tij parashikon oj sere pari mesh mbi Ie eilal mbes hteten marredheniet e
punes Edbe pse parimin e konkurrueshmerise apo Ie trasparences nuk e permend lie nenin 11 Ie
tij parashikohet se normal e se drejtes Ie d iet rregullojne marrdhenien e punes kane perpares i
qe edhe veH KushlelU ta parashikon oe nenio 11 6 Ie saj Kod i rendi Kushtetuten Konvenlat
Nderkomelare It ratifikuara e me pas li gje Ie tjera duke renditur Ie parin nga 10 Kodin e Punes
Pra perforcohet edhe nje here rregullimi qe Kushtetuta parashikon ne neni n 107 qe marrdhenia e
punes per nepunesit civ il publike bazohet ne lrasparence konkurrueshmeri e profesionalize m
52 Lidhja e kontrates se punes
Kodi I punes ne nenio 19 Ie tij parashikon qe lindja e marredhenies se punes kryhet nga
punedhenesi I ci li puneson ne menyre Ie drejtoirdrejte punemarres in Ky punedhenes perdo r
zyra shtett~rore Ie punesimit ose agjensite priva te Ie punesimit per le punesuar punemarresjn ky
parashikim eshU h~H1lmr me qeJlim qe tu sherbeje person ave juridik pr iv m Ie cilet mund Ie
zgj edhin me sa duke rregLdlal e lyre Ie punesimil te pu nonjesve Ie lyre [ referuar nekuadrin e
detyrimil kllshtetues pe r konkurrucshmeri dhe tra sparence pcr punonjes it e administrates publike
bull ky rregullim do Ie s ilhe konfuz ion dhe paqanes i Pm ka nevoje qe ky Kod meqeeshle li g baze
edhe per marrectgheniet e punes ne admi nistraten publike bull te specifikoje nje rreguHim Ie posac me ne kontrat en e punts apo edhe referimi tck e ashtequajtura kontrate kol ektive e
punes Sigurisht qe cdo rregu lli m qe do te bellej me akt Ie posacme li gjore e vecnneri sht
nenligjore do Ie ishl e I delyrueshem per lidhjen e nje konlrale punesimi Gjithsesi s ic ulna
edh e me la rt profesional izmi apo kerkesa per kritere Ie cakluara piir punesim Kodi I punes Illik
e percakton si kriter punesim i
53 Kohhjatja e marredhenieve te punes
Marresheniet e punes sipas Kodit teP unes lidhen sipas nj e kohezjatje te pacaktuar dhe nje
kohezjatje te caktu ar 43 Kodi me qell im krijimin e rnarn=dhenieve Ie qendrueshme tepunes
parashikon qe si rregul kontrata e punes lidhet per nje periiudhe te pacaktuar Nese
konlra la e punes do le lidhel per nje periudhe Ie cak tultlf kjo duhel jus lifikuar per arsye objekti ve
o Kreu XIV neni 140 I Kodit te Punes se Republike$ $e Shqiperise I nd rysh uar 2003
46
qe lidhen me nar yren e perkoheshme Ie detyres nJ Ie eilen punemarresi do lepunesohet 44 T~
gjitha rregullimet mbi kohezjaljen e punes kohezjatjen ditore ne pune 45 pagesen pushimin
Javor e vjetor punen e nates apo kohe feslash dhe pagesen per Ie detyrimin per kuaifikim
punonjesish elj jane rregullime Ie eilel pltl dysh im mundesojne nj e status Ie caktuar te mbrojtu r
Ie punonjesit per punen qe kryen pushimin qe duhe Ie kete si dhe pagesen qe duhe Ie marre
per punen qe kryen Mund Ie permenden (dhe nje sere nenesh Ie ketij ligji qe synojne
rregu llimin e sigurise dhe mbrojtjes Sf shendet it ne pune si psh Nenel 39-75
Ne pergj ithesi keto rregullime duke qene edhe ne Iefiektim te traktateve Ie m iratuara nga 46IL0 dhe ratifikuara ga Shqiperia ne te njejlen kohe refleklojne edhe shu me prej dire ktivave
Ie BEmiddotse
Te lill a mund tepermenden
47Direkl ivat 2003 l Ee e parlamentit dhe Keshi llit Ellropian Mbi aspekte Ie caklllam Ie oreve Ie
punes
Direclive e keshillit 9 1533 EC vi lil 99 1 Mbi del yrimin e punedhenesve per te informuar
punemarresit mbi kushtel e kontrates apo Ie marrdhenieve Ie punes
Oirektivat 781 EC vi lit 2000 Krijimi I nje kornize te pergjithshme trajtim I barabarte ne
punesim dhe pro fesion e e ila kerkon Irajl im Ie njejle Ie personuve pavars isht nga bes imi felar
paaftesile gj inia orienlimi seksual elj ne marredheniet e punes apo profesion dhe ltlnetaresite
ni orgMizata te caktuara
Nje organ I administrates publike krijohet per Ii sherbye r nje interes i public Ie eaktuar dhe
z1konishl organet e adminjSlr31iS publike krijohen SI persona juridike me akte liampjore per Ie
ekzisluar per nje periudhe Ie pacaktuar kohe ose ne raste Ie caktuara per Ie traj tuar ceshlje per
tC eilat vendoset nje kufi koh or I cfl ktua r4 ~ Edhe ne rltlSle Ht ill a si kjo e fundil akli li gjo r apo
Neni 140 I KPU NE5 parashikon se U nese koheljotja nuk percokrohet me sokresi ngo paler gjare idhjes se kontfoftS ojo ((ojtohe si kontrote me periudhe Ie pocokruor ~5 ligji nr 136 viti 201 5 per disa shtesa dhe ndryshime n1 ligjin 7961 te vitit 199 5 te Kodi I pun~s 1Republikes se Sqiperise i ndryshuar ~o Organizata nderkombtHare e punes ( ILO) n Directive 2003 EC of the European Parlament and of the Council o f 4 November 2003 ~ permbl edhje informacionesh rreth marrdhenies se punes Feri ona Cato
47
nenligjor nuk parashikon kohezgjatien e vele organil administrative Nt ligiin per stat us in e
nepunesil c ivil parashikohen komilele ad-hoc Ie eila jane krijime Ie perkoheshme Ie posacme
Ie krijuara me qellim menaxhimin e testimeve Ie kandidateve pef nje vend pune pjese e
sherbimil civil Po ashtu mund Ie kete organe Ie (ilia Ie administrates publike qe traj tojn~
ceshtje Ie tilla por qe shuhen mbas mbarimit Ie funksionit pqr Ie ei len jane krijuar r sh kemi
organct qe trajtojne ceshljcl e kthimit dhe kompesimillc pronavc Kjo ceshlje kil dhe kufi zime Ie
caktuara nga vete ligji
Megjithate ne rustin e pare behel Ijate per nje pune shume Ie kufizuar ne kohe( nje dilore ose dy
dilore) ne rastin e dyte behet fjale per nje ceshlje edhe pse mund Ie kete kllfizimel e veta ne
kohe mund Ie zgjasi per vite me rradhe Pra kontratCl e punes neorganet e administrates rubJike
duhel Ie jene me nje kobezgj atje Ie papercaktruar ne Ie shumten e rasteve Sigurishl nese
natyra e punes apo detyres do Ie ishte e perkoheshrne edhe kohezgjatja e kontrates se punes do
Ie ishte e kufizuar edhe nese behet jale per marredhenie pune ne nje organ admil)islrativ qe
nuk esille I perkohshem Nje interprClim I till lmbetet edhe ni ate qe admini strate publike per
nga natyra e saj eshte e qendrueshme dile e vijueshme Gjithashttl nj e intepretim [ till1 do Ie
ishte ne perpulhje me direktival e Komis ionit Europian qe kerkojne nje justilikim per
pefdorimin e kontrata ve aflltshkurtra duke I kerkuar shte te ve anetare( nuk eshle e
delyrueshem) q~ Ie konsuhohen me grupel e inte resl dhe Ie marrin masa lidhur me kelt 5i
a) Justifikime objekti ve per rinovime konlratash dhe marrldhenieve Ie tilla al~lshkunra
b) Percaklimi I perseriljes qe mund Ii behe t konlrates afalshkurte r
Kjo directive duke kerkuar nje rregullim te percakluar Ie Ii lie qe orienlon gjilhe marrCdhenicn e
punes drejt qendrueshmerise net per polilik~n qe BE-ja ofron pel nje marredhenie Ie
qend rueshme pune
54 Perrundimi I marrdhenieve te punes
48
Kodi I punes parashikon 49 qe marredhenia e punes perfundon me zgjidhjen nga njerltl pale e
kontrales osekur ka perfunduar afati I percaktuar ne kontrate
Kohezgjatja e nje kontrate tregan vazhdimesi e nj e marredhenie pune pra qendrueshmerise po
aq percakton edhe leresine e rreguUave qe do Ie ndiqen ne rastin e zgjid hjes se saj perfundimi I
marrdhenieve Ie punes regullohet nga Kreu XIV I Kodil Ie punes Kontrala e punes me
kohezgjalje Ie pacaktuar perfundonn kur zgjidhet nga njera pale ose ka perfunduar afati I
njoftimil sine rastin e nje konlrate me tlfat ashlll dhe pa ann kontrata mund Ie zgjidhcI me
arsye duke respekhlar proceduren e parashikuar nga raSle e zgjidhjes se kOfllrales me arsyc s i
dhe procedura e kisaj zgjidhjej e
Fillirnish t respeklohet afmi 1 nj ofiirnil per zgj idhj en e kontrates 1 ei li shkon nga dy deri ne tre
muaj ne vares i Ie s ituatave Ie caktuara Ie parashikuara50 ne nenin 143 Ie Kodi te Punes ku
Iheksohet
I Pas kohes se marrjes ne prove per Ie zgjidhur kontraten ne periudhe Ie pacakwar pale
duhe Ie respektojne nj e flfal njoftirni prej nje muaji gjate vilil Ie pare Ie punes prej dy
muajsh per dy deri ne 5 vi tet e para Ie punes nde lsa prej 3 muajsh pe r me shume se pest
vjet pune
2 Keto afate mund Ie ndryshohen me marreveshje me shkrim ose me konlrate kolektive Ie
punes kur Pllnemarresi ka kryer deri nc gjashl~ mll aj pune afati Injoftimit nuk mund
Ie jeleme pak se dy jave Afa li J njonimit eshtejo me pak se I muaj kur punemarresi ka
kryer me shume se 6 muaj pune
3 Afati 1 njoftimit per zgjidhjen e konlrates zgjalel si pas rastit deri ne fund te javes ose deri
ne fund Ie muajiL Zbatohet I njejti regu]) kur afati I Iljofiimit pezullohet gjateperiudhes
se paa ftes ise per pune shlatzani se ose pushime ve Ie dhena nga punedhenesi
4 Kur njera pale e zgjidh kontraten pa respektuar afatill e njo flimit zgjidhja Irajtohel si
zgjidhje me efekl le menjchershem
bull9 Neni 141 I Kodi I Punes I republikes se ShQiperise
00 Neni 143 I Kodit te Punes te Republikes se Shqiperise
49
Pasi parashikohet respektimi I afati dhe procesi 1 informimit Ie arsyes dhe shpjegimit e situates
Kadi parashi kon perfundimin e marredhenievc Ie punes ne situata tejustifikuara dhe parash ikon
ne cdo here qe do Ie kele perfundimin e lyre normalisnt ky Ie jete edhe per nje arsye Ie
arsyet uar apo tejustirikuara
Nje percaklim I shkaqeve Ie arsyeshme nuk mund Ie behe ne Kad pork y [ fundit merr pers iper
Ie sherbeje 5i nje kufi zim I abuzimeve me kufirin e Ie arsyeshme Ne kete ne nenin 146 Ie
Kadi H~Punes pamshikohen s ituala qe konsiderohen 5i shkage Ie arsyeshme par edhe s ilUale Sl qe konsiderohen 5i shkaqe Ie paarsyeshme Ie zgjidhjes se kontrates se punes Neni 146 Ie
Kadit Ie Punes CilOhe qe zgjidhja e komrates nga punedhenesi kons iderohet pa shkaqe te
arsyeshme kur a) punemarresi ka pretendime qe njedhin nga kon trata e punes b) punemarresi
ka ~rmbushur nje detyrim ligjor c) kur behet per mot ive te pan dash me nga personaiteti I
punemarres jl por qe ka lidhje iegjilime me Ie drej lin e punes dhe raportet e saj Konsiderohen Sl
moti ve t~ tilla raca ngjyra seksi mosha gjendja civile detyrimet ramiljare besjmi retar
bindjel politikc kombesia gjendja shoqerore
Kodi 1 PlUleS ofron gjilhashlu edhe nje percaklim Ie pergjithshcm te institutit Ie situatave Ie
juslifikuara Neni 153 Ie Kodil Ie Punes vle reson 5i shkaqe H jus ti fiku ara rrelhana e rcnda qe
nuk lejojne s ipas parimil Ie mirebes imit Ii kerkohet alij Ie ka zgjidhur kontraten gt vazhdimin e
marrdhcnieve te punes apo dhe raste kur punemarres i shkel detyrimet kontrCl ktuale me raj Ie
lehlc ne menyre Ie perserilur me gjithe paralajmcrimin me shkrim Ie punedhenesit Kuptmin
e rret hanave terenda apo fajita Ie ehle te pers~rilur pale do (ju duhet ta interpretojne s ipas rasti
dhe eshte gjykata ajo qe vend os nese ekzi stoj ne apo jo shkaqe te tilJ a Ire justifikultl ra per
zgj id hjcn e kntmtes
Nese zgjidhja e kntrates rezu llon te jete jo nerespeklin e procedurnve Ie parashikuara apo jo per
shkClq e te arsyeshme I j ustifikuara punemarrcsi ka Ie drejt e Ie paraqese pad ne gjykale kunder
punedhenesit brenda 180 diteve nga d ita e perrundimit Ie arati te njoftimit Kodi parashikon se
zgjidhj a e kontrates pa shkaqe Ie arsyetueshll1e eshle e pavlefshmePunedhenesi qe ka zgjidhur
kontraten dHke mos respektuar aralete e njofl imil duhet Ie paguaje si rregull dernshperblim nje
~ l Neni 146 1 kodile punes te Republikegt se Shqiperise
50
page prej 2 muajsh Zgjid hia pu shkaqe tearsyeshme sjell edhe demshperblim deri ne I vii page
Madje kodi parashikon qe kur ka nje vendim Ie formes se prere per Ie riklhyer punemarresin ne
vendin e meparshem cpunes punedhenesi eshte I detyruar ta zbatoje
Referuar kelij punimi cka u citua me lart Ie gjilhe keto aspekte ligjore si dhe polilika qe
ndermerr shteti ( qeveria ) Juajne nje rol Ie rendsishem ne mbrojtjen e punemarresve per Ie
ruajtur vend in e punes ( duke siguruar nj e kontrate afatgjale Ie punes ) gje e cila ~jell nje lTitje te
punesimit thene ndryshe duke mos ndryshuar shirrat e papunesise ( nje nga s frdat qe perballet
shleli shqiplar)
51
Konkluzione
lDuke II bazuar ne cfare II trajtu3 ne kiW punim kam evidenHlat qe pavars isht rolit Ie shtetit q~
shikohet qe ka sjeJl e reform a ne vazhdirnesi per nitj en e nive li Ie Ie pun ils ua rve nepermjet
politikave Ie nderrmarra eshte e nevojshme qe Ie merren masa Ie ndryshme duke j u referuar
dhe akhl aliletit Lehtesi sht mund te arrih et nekon klu zion se rritja e vi velit Ie papunesise mund
te arrih et nepermjet nde rmjetesi mit qe ofroh et nga zyrat e punesimit ose nga agj ensite private
Ie punesimi t
2 Fo rm imi profess ional du het Ie permiresohel dhe Ie shtohet numri lIe trajnuarve cdo vii ne
baze te kerkesave Ie punes per lI oj in e pro fesionit
3 Dun e levazhdoj c zbatimi I program eve te nxiljes se punesi mil du ke siguruar kllalifikime
sidomos per temral d be grupel e vecanta
4 Nje mbeshtetj e Ie vecante duhet lekt~n e bisneset Ie ei let ofrojne punesim bisnese t fa miljare
si dhe scktori I turi zmit te eilet mund te punesojne nje nurner Ie madh punonjes ish
5 Nxilj a e progrcuneve per prnkl ike e Ie sapo d iplomuarve duhelle zgjerohet ne cdc instilucion
dhe ne cdo d rejto ri admini strate publike gt pa lent menjeane dhe kompani te medha duke krijuar
me ta nje forme bashkpunimi per punes imin c praklikanleve me Ie mire
6 Gjate vit eve Ie fu ndit prezenca e shtetiljo vetem qe nu k eslllezvogelll3r por perkundrazj eshte
zmadh uar ajo efa re ka ndryshuar eshte roli I tij menyra e nderhyrj es dhe doza e ket yre
nderh yrje duk e bere Ie mun dur mundesine e rriti es se pllnesimit dhe kualifikimit Ie personave Ie
punesuar dhe tl papunesuar qe pres in te integroh en ne tregun e punes
7 Kodi I Punes I Republikes se Sqi pe ri seeshte nje baze e e mire mja rtueshme per rreguilimin e
marrdhenieve ne kCli sektor nl kete kod re Oektohet drejlpersed rej li fryma dhe gama e parimeve
me Ie nj ohura qe vij ne nga konven ta nderkombetare dhe Euro piane per Ie drej tat e njeriuL
52
8 Pervec rreguHimit qe [ ben Kodi [ Punes kerni edhe veteBrenda sektorit public rregll l ime per
ate instilueione Ie eilat hyjne ne fushell e veprimi t Ie legjis lacionit Ie sherbimit civil dhe keto
marredhenie rregu ll ohen me ligjin nr 152 20 13 Per Nepunesit Civ il Edhe pse jemi nj c shIel
I vogel me nje admini strate te vogel pu blike dhe me nje numer te kufizuar Plillonjesish pu blic
ky sektor eshte du ke kal uar neper reform a dillamike ne lTUgen drejt integrimit Europian
9Ne vendin tone duhe l Ie propozojme ndryshime dhe permiresim Ie qeve risjes 5C sek lo rit public
dhe sherbimeve publike p~ dysh im qe duke iu referuar s ituates aktuale problemmike sek lo i
public duhet Ie beje ndrys hime sin e funksionim sin e ndertimin e saj Ajo duhet tejete e
mbrojtllr nga levizjet po[itike Ie punonjesve ne menyre qe Ie ruaj kualitetin e kapacitcleve
llJ erezore
S3
Bibliografia
1 E drejla f punes prof fir KiltreI Cela bolim IV ~ stlepia holuese liar Tirane
2 E (rejta e kralwsllar e punts proftlr Kudrel Cea
3 Directhe 2003 EC of he European Paramenl and 0 he Council of 4 November 2003
4 Lligji lu82 tlati 0907 945 Mbi knllen e sherhimit mhrojljen dlte shperblimin lie pune
5 Ligji IIr 527lktle 2508947
6 Ligj nr 2250 dali 030SJ956 Mbi Kodin e Punils Ie Repuhlikiis Populore Ii
Shqiperise
7 Ligji I1r136 dale 512 2015 Iper disa shlesa dlte Ildryshime nit Ligjin fI 7961 dali
12071995 Kodl J plles I ShqipiJr i ndrysltuar
8 Ligjil152 dale 2013 Pilr IIilpfinesin civil
9 Stalstika e fregut Ie plllles 2014-2015 SheThm Komhiftar I PUl1esimit
)0 Slrnlegjia e plllleimit 2007-2013 Millistria e Pun es rifle Ceshljes Sodale
11 Tregu 1 pUlles AklllaJ Shirbimi Jltombelar I Puniisimil
12 Slalisliklllejorces se punes lOIS INSTAT
13 Slralegjia ombilare per pniisim 2014-1020
14 Slralegjia difrseJaorjale e reformes lie a(minislrolen Publike (SNRA P) llii kUlJdii Ie
slralegjise JoIIbilare pir tviflim dll t illltgrim (1009- 2013) Tirane SMalor 2009
15 Slralegjia per PUllesim dlle Aflisi fLO 1013-206
16 Draft document Mbi fiji igjii Ii ri per sllirbimin civil ni SIIqiperi f pergalitur Of
Zlrani SIIapo ne basltkipunim me Dr Hails -Achim Roll kOllsulenli Ii Sigma me
kerkese Ii DAP 1 letor 2010
17 Giuseppe Casale Service public reladole eork
S4
J8 Josep Tenkormrg bullbull hi comparaillt Qvervieii Geneva August 2008
9 Annizi e legjisaciollit mb marrdhiilliel e punlis ne administraten publike ne
Republiken e Sltqiperise lie kuadrin e projektit Ii qelldres AKSES ALBANIA
Pernjii administratil pubike Ie qiil1drlleshme dlle proesiollale mbiJihlellir IIga
Ambosnda Gjermane Ili Tirone dhjelor 2009 puno Dr Eralta Can
20 Komieli Shqiptar I Helsiki Sifuala e diskriminimit lie procesill e lorgimit ngo
plla ni Shqipilri Tirane dlljelor 201 I
21 SlalisiNa lujuri IIga kOllfenmea e reafizuar ngn qelldm ISU JtlriJ me feme
Zbnim J ligjit lie mbeshlelje Ii qiimrueshmerisi dhe rriljes sit perjorm(mcifs ni
Administraten Pubike
22 KlIshJetuta e Shqiptrisi
23 Marrdhellia e pultes FerioJlQ Calo
201 Kerkime mbi fregull e pUlles Jonida IoxhoJi
25 KOIi (ok Idrej~sla~qjp-(J -tJXl
26 Shlefiweborg
27 llllervisffr lie ~lil1islrillit e punts dlle Ceshtjevt Sociole me feme Nxitja e pllll ifsimil
dhe polifika Ii tjera per IIljell e papllnesisl
55
KREUII
2PAPUNESIA DHE PUNESIMI
21Papunesia
Papllnesia s i koncept u be publike ne vendin tone ne vitin 1992 Kyeshte dhe viti qe shenan dhe
nivetin me Ie larte Ie papunesisl ne Shqip(rise ne vile Ky ndryshim ci iesor ne tregun e punes ne
Shqiperi kerkonte medoemos edhe politika Ie reja qe duhej Ie hartoheshin per Ie
institucionalizuar trajtimin e kesaj kategorie Iipopullsise e eila humbi vend in e punes gjalc
ndryshimeve Ie medha politike dhe ekonomike
nNe vitin 1999 ni veli j papunesise U ul oe 184 nga 27 qe ishte bne vilin 1992
Karakteristike e papunesisete ne eshte plt1punlsia afatgjale Gjate vitit 993 papunesia afatgjale
perbente 63 Ie papunesise ndersa ne ditet e sotme shkon ne 80 Ie saj Ndersa papunesia
eshlt me leper fenamen urban dhe renektohel ne treguesi l e papunesise nenpunesimi eshle I
fen omen rural Nenpunesirni sh prehet kryesisht me nurnrin e familj eve Bujqesore qe
mbeshteten nga shteti me ndihme ekonomike te pjesshme Nenpunes imi eshte kryesisht I
pranishem ne zonal rurale malore dhe m~ llheksuar ne veri lindje Ie ShqiperiseDuke mos pasur
burime te tjera jetese pervec tokes bujqesore pjesa me e madhe e familjeve jetoj ne vetem me te
ardhura Ie kufizuara n~ sas dhe Ie nje ci les ie te ule Nenpu nes imi dhe papunes ia e larte jane Ie
pranishrne edhe ne zonat rural e te mbipopulluara nga migracioni 1 brendshem pas vitil 1990 Ne
vitet e para tetranzicionit paplJllesia perfshiu Ie gjitha profesionet dhe ishte e pandjeshme ndaj
nivelit ars imor apo moshes Sipas INSTAT-il ne vil in 199890 e te papuneve Ie
intervistuar kishin arsimin tetvjecar dhe te mesem dhe vetem 7 e lyre kishin arsim te larte
Ndersa s ipas raporteve Ie Minislri se se Punes ne vii in 1990 rreth 97 Ie papune ve afatgjale Ie
rregjislruar nl zyrat e punes kishin arsim tetevjecar dhe te mes~m dhe vetem 3 ishin me
arsim te larte Perballe pasqyres se tregllt te punes gjate 12 vjeteve refundit qeverise shqiptare 1
del pergjegjesia Ie hanoje polilika akt ive Ie tregut Ie punes duke krijuar slruklural perkalese dhe
11 StrategJia e punesimit 2007-2013 Ministria e Punes dhe Ceshljes Socia Ie
18
-- - - - ---
duke hartuar legj islacionin e duhur Ne kete menyre do te mund Ie parandaloje fenomenin e
pnpunesise ne raSI se nuk mund tn eJiminoje ate
22 SITUATA E PAPUNESISit SE REGJISTRUAR
Shkalla e papunesise eshtl nji nga Ireguesit me Ie njohur te Iregul Ie punes i cili tregon
perqindjen e personave te papuni ndaj popullsise ekonomikisht aktive
13Burimet e informacionit per papun ls ine nc Shqiperi jane Ie dhenat administrative (k u
papunesise i referohemi s i papunesi e regjistruar) dhe Ankela e Forcave Ie Punes Sipas
rekomandimeve Ie Orgflnizates Boterore Ie Punes (lLO) dhe 1l EUROSTATmiddotjl Ie papune
konsiderohen person at qe nejaven e references plotesojne kushtet e meposhtme
a)nuk kane pUlluar ruate javes se re ferences (as nuk ki shin nje pune oga e c ila munguan perkohesisht)
b)ishin Ie galshem per Ie punuaT nese do Ii gjenin nj ~ pune brenda dy javeve qe pasojne javen e re ferences
c)kane kerkuar pune nc menyre ltlkti ve gjate periudhes kater javore qe pe-rfundon me javen e references
Zyra e punesimit rregjistrojne si tepapunc cdc perSon ne mosh qe paraqiLet pralle zyrave per IE
kerkuar punc
Sipas te dhenave rezulloll se ne fund Ie 20 14 Ie jeni Ie regjistruar prane Zyrave te Punes imit
144427 punekerkues Ie papune ose 3085 vele me pok se ne fund Ie 2013
PAPUNESIA NDARE SIPAS GJINISE
1 YITET 2010 2011 2012 2013 2014 1 1 1 1 1
IJ Tregu I punes Aktua N Sherbimi Kombetar I Punesim it
19
~~--
Te papune te
rregji struar
(ne mije )
142761 143002 141828 144427 14134 2
Femra 72900 73754 73014 74551 71710
Meshkuj 69861 69248 68814 69876 69632
Ne fund te 2014 rezultojne te regjistruara s i punekerkuese Ie papuna 717 mije pupa ferma ose
51 e totali te pupa~ve Ie regjistruar shifer kjo pak a shume e njejte me ate te nje viIi me pare
Punekerku esel e paplina femra jane kryes isht te moshave mbi 40 vje dhe me arsim cleri ne 9
vje~ar Pjesa me e madhe e familjeve me femra krye familjare kane ni vel Ie larle var rerie dhe
trajtohen kryesisht me ndihme ekonomike
Sales pa punesi 5
ne ndihme ekonomike 70
te tjers 25
familje kryefamilj are 11
20
middot Pupa Ie regj islruar prane Zyrave Ie Punesimit s i perfilUes ose jo nga skemat e mb~slHetjes me
te ardhura i ndajme ne 3 grupe
- Pupa perfitues nga programi pasiv i pageses se papunesise
- Pupa ane lare Ie familjeve ne nd ihme ekollomike
- Pupo I~ Ijere qe nuk perfilojne nampa skemat e mbesh lctjes me te ardhura
Te parune te regjistruar sipas g rupmoshes
Nt qofif se i referohcmi akti vileleve ekonomike qe mosha mesatare e Ie punesuarve eshte 3S
vjefY kemi rushen e informacion it ku mosha mesalare e punonjesve eshle 2S mesalare eshte 30-35
vjet etj
ISSipas Bu letini te TreglJI Ie punes akti vitet ekonornike qe po punesojne me shllm~ sot kerni
fasone ku mosha e Ie punesuarve eshte 35 vjefY kemi fushen e in fo rmacion komunikacionit (c ku
mosha mesalare e punonjesve eshle 25-30 vjec si dhe turi zmi dhe sherbimet ku mosha mesatare
eshte 25 deri 35 vjec
Nje kalego ri tjeter e rendcsishme eshte kategoria e romeve
numri II~ papuneve femra Rome eshle gali I njejle me atyre Ie meshkuj ve Gje qe tregon qe ala
jane fami lj e kryesish l ne ndihme ekonomike sipas sondazheve verne re qe kjo kategori e
popull siseeslnt kryesishl me ars im 9 vjecar qe J perkasin te gj itha grupmoshat Kjo sje ll dhe
arsyen qeeshte pikeri sht arsimi [lyre per III bere shkak s i nje subject [ papunesise
Per kete kategori eshte hartuar dhe Strategjia kombelare per permi resimi ll e kushteve te jeteses
se komunilelil rom sipas H ciles Ministria e Mirqenies Socia Ie moniloroll perfsh irj en e kesaj
kategorie ne politikal shteterore te punesimil Krahasuar me nj e vit me pare vihel re nje rritje e
numrit Ie Ie papuneve rome (me 3) Kjo rritje vi het re ne rajonet e Tiranes Elbasan dhe
Lezhes
u Statistika 2014-2015 5herbiflli ](ombeta r I Punesimit l~ Statistika tregu I punes Sherbimi Kombetar I punesimit
21
-- ----------------shy
Punekerkues me a ftesi te kufizuar
Numri I Ie papuneve me aftesi tekufi zuar ka nje rcnie ne krahasim me vite e meparshme pasi
tashme kjo kadegori eshle bere pje~ e shtimit Ie ox itjes sl punes imille kesaj kategorie Ne vilin
2014 rezullojne tejene indetifikuar dhe regj istruar prane Zyrave le Punesimit rrelh 1732 persona
me allesi Ie kufi zua r ng3 Ie cilet
bull Femraj ane 426
bull Krye familjare 47
bull Moshe mbi 45 vjee 386
bull Me ars im der i 9 vjeesr 695
23 Situata aktuale e punesimit
16Papunesia esht~ nj e problem i madh me Ie cilin jemi p l rba llur ne shqiptaret gj nte ketyre dy
dekadave Ie fundit Te gjitha stud imet ne te rren e konfi rmua n qe papunesia vilet e fundi ka
ardhur duke U fritor Duke qene se shifral C larla H papunesise jane burim i problemeve Ie
shumta ekonomike e sociale gofle per sa i perket indi vidil e qofie per sa i perket shoqerise ne
teresi nevoj a per Ie nderhyre eshle urgjente Ne perpulhj e me vizionin e Bashkimit Europian
Europa 2020 dh e kerkesave per anelares im qe Shqiperia ka ne kele organizem qeveria ka vene
fokll s in Ie puncs imi i mbeshlelur mbi aftes imin e duhur H~ forces sone Ie punes dh e orientimi t Ie
saj drejl nevojave Ie Iregul (e punes
17Nx itja e punesimit eshte nder programet aktive i e ili nepe rmjet sigurimit Ie punes imit Ie
perkohshem apo afatgjate ndikon ne kerkcsen per pune duke rcfl ektuar drejtpersedrejti ne uljen e
papunesisePermes programi per nxilj en e punesimit Zyral e Punesimit nderh yjne rea li sht per Ie
nxitur dhe mbeshtelur krijimin e vendeve Ie reja Ie punes duke bashkepunuar me punedhenes it
dhe nepermjet subvenc io nimit Ie lyre
~~ Ministria e Mireqenies Socia Ie dhe Rinise 17 sherbimi Kombetar I Punesimit
22
-- - -- -- -- - - - ----- - - - -- - -
Gjate viti 2014 sipas vleresimeve Ie marra nga anketa e forcave Ie punes rezlliton qe popull s ia
ne moshe puneeshte (nga 15middot65 vjec) e eila ndahet ne
I Pjesemarrje ne Forcen e Punes eshte 634
2 Shkalla e punesimit eshte 52 3
3 Shkalla e papunesieeshle 174
4 Popullsi inakti ve eshte 366
Shkalla e punesimil (grupmosha 15-64 vje~) tshl e me e larte per Ie punesuaril me ars im Ie lane
(657 ) pasuar nga ala me ars im Ie mesem profesional (65 ) Te dhenfl[ Iregoj ne se ptrqindja
e Ie punesuarve me page eshe me e lart e per personal me arsim Ie larte dhe e kund(rta verehet
tek Ie punesuarit me rlrsim 89 vjecar ku mbizoterojne pundoret pa pagese Ie fami ljes Po Ie
analizojme Ie punesuarit me arsim Ie mesem shkalla e punesimit eshle me e lan e per pe rson at
me arsim Ie mesem profes ional krahasuar me personal qe kane kryer shko ll en e mesme te
pergjithshme perkatesisht 65 dhe 464
Nje ne pest Ie pllneSUa r te grupmoshes 15-64 vjes me arsim 89 vjeltar jane Ce punesuar me page
afersisht gjysma jane punetore pn pagese Ie familjes dhe nje e Creta e lyre j ane Ie velepunesuarPesha qe zene te punesunril me page rrilet me rritjen e ni velit ars imor Nga te
punesuarit me arsim Ie la rte 877 jane Ie punesuar me page dhe velem 46 jane te punesuar
s i punelore pa pagese Ie familjes Tek Ie plinesliaril me ars im Ie mesem profes ional dhe me ars im
te mesem te pergjitnshem perqindjel qe zene te punesuarit me page jane perkalesishl 467 dhe
491
18Gjate vitil 2015 sipas vleresim it te marre nga Anketa e Forcave Ie Punes
Popullsia
529 e popull sise ( 15-65 vjec)eshte e punesuar
112 eshte e papune
359eshte ekonomikishtjo aktive (jashle forcave Ie punes)
18 Anketa e forcave Ie pun6 2015 INSTAT
23
19Meshkuj
605 e meshkujve 15-64 vjec jane punesuar
129 jane te papune
266 jane jashle forcave Ie punes
Femra
455 e femrave 15-64 vjee jane Ie punesuara
95 jane te papuna
45 jane jasluc foreave Ie punes
24Punesimi dhe perfshirja sociale
Deri mi sot u eshte kushtuar shume pak vemendje kostove ekonomike dhe shoqero re 1e
shoqerua ra me numrin e madh Ie punelOreve te zene si pjesetare qe sje llin kontribule ne fnmi lje
kryes isht ne sektorin e blljqesise20Ky fenomen ndikon me shume tek grate dhe te rinjt~ duke
perfunduar shpesh ne nj e cike11e peljetshem Ie varferise dhe perjashl imil social In fonna lileli
eshte i lane kur nil et per kushtet e punes si edhe per punen e papaguar ne familje 21Shumica e
femrave dhe e Ie rinjve kryejne pune Ie papaguar ne familj e Vetaneri sht ne zonal rural e lmpakli
i infonnalitetit eshte pesefish
se pari ai ndikon drejperdrejl tek siguria e punes sepse mungojne konlratat
se dyti ai ndikon tek e drej ta per sigur ime shoqerore te cilal jane shume Ie rendesishme per
mbul imin me sigurimin shendetesor dhe pension in e pleqer ise duke vene ne rrezik jeresen ne nje
periudhe me Ie vonshme Ie jetes
se trcti ai pakeson pagesen dhe burimin e te ardhurave duke renduar mireqenien ekonom ike se
katerti ai ve nje barre ti skale mbi ekonomine nepermje( evazionit latimor
19 Anket3 e fOfcave te punes 2015 INSTAl
ro Strategjia kom betare per punesim 2014-2020 11 Stratesjiltl kombetare per punesim 2014-2020
24
sl pesti ai pengon zhvillimin e tregut ne fushat qe varen shurne nga puna e familj es s i per
shembull bujqes ia
Per me teper ai rril cenueshmerine e femrave varcs ine e lyre ekonomike prej bUfmve si edhe
rril varferine e lyre ne pleqeri per shkak Ie nderthurjes se Ie ardhurave me Ie ulta dhe vileve me Ie
palaa me sigurime shoqeroreshendetesoreJpensioni
Nt kele gjendje nevojilen zbatimi me i fuqi shem i ligiit si edhe ske mat e nxitjes per
punedhenesit per te inkurajuar punesimin formal nepermjet kontributeve Ie zvoge luara ose
stirnujve Ie tjere financiarePerfshirja soc iale mbetet cnde nje yeshtje per I u trajtuar
Grupet si romet dhe personal me aflesi tii kufizuara shpesh jane Icni pas dare dhe polilikm
nuk j ane konkretizuar gjithmone ne perputhje me rrethanat Keto grupe kerkojne polil ika Ie
posuyme Ie hartuara ne pershtatje me karaklerislikal dhe nevojat e lyre persa u perket nevojave
arsirnore kualifikimeve profesionale fuqi zimit dhe punes imi
Punes imi i u rinjve eshte nje yeShlje reale v~aneri shl nese kerni parasysh punen e papaguar ne
familjeShumica e Ie rinjve Ie puneslHlr kryejnc pune informale ose te papaguar ne familj e gie e
eila deshmon per punesim te kufi zuar dhe kush Ie It keqija punesimi Shumica e te rinjve Ie
papllne kane nivel Ie ulel arsimor dhe per personal qe jelojne ne zonal rurale bujqes ia mbetet
burimi kryesor i punes imilFernrat ne moshe Ie re kane nje shkalle Ie njejle papunesie por kjo
fsheh kushtet me Ie keqija te punesimil kryesisht punen e papaguar ne familje qe dukel se eshte
gi thnje ne rritj e dhe pabaraz ite seklOriaJe qe ekzistojne
2lFemra t kane nje shkalle shume me Ie ul el pjescmarrjeje Ie forces se punes si edhe nje nonne
me Ie larte Ie pasivilelit per shkak Ie pergjegjesive ne familje AIO jane te perqendrua ra ne
kryerjen e puneve tipike femerore Ie cilat jane edhe punet me pak te paguara dhe orrojne pak
mundesi per perparim ne karriere Pe rve~ kesaj ka nevoje te ngulshme per rritjen e numrit Ie
femrave ne profes ionel jo Lradic iona le si dhe per menjanimin e slereolipave gjinore ne sisLemin
arsimor Orienlimi i vaj zave Ie reja ne pro fesion e tipi ke laquofemerore )) Ie paguara pak dhe qe nuk
kerkojne shume aftesi rrit hendeklill giinor ne lidhje me pagal dhe mundes ine e lyre per te gjetur
pune ne seklorin informalParaleli sht edhe orienlimi stereotipik gjinor i djemve ne profes ione
U Strategjia kombetare per punesim 2014 -2020
25
ltonashkullore)) rrit rolet dhe normal e gJlnlve dhe po njel loj i kufizon aftesite e
mundshmelpotenciale mas hkullore
Pavaresisht prej nje farl perparimi shuml pune mbetet per te bere ne lidhje me permiresim in e
kapac iteli l Ie Sherbi mit Kombetar te Punes imit (SHKP) ne menyre qe Ie kryejc Ie gj itha
funks ionet e nje sherbim i modern dhe publik ne Ie gj ilhe vendin duke perfshire kelu edhe zonal
rurale te cilnt kane nevoje Ie ngui shme per kt to sherbime
Fun ksionel qe kerkojne vemendje me Ie madhe ja ne
~ nd ihma per Ie papunet pe r Ie gjetur punes im Ie pershl atshem
~ shpallja e punekerkuesve dhe e vendeve Ie lira IE punes
gt leh tesirl1i i levizshmerise se pro fesioneve
~ mbledhja dhe analizimi i in fonnacionil me Ie plole Ie mundshem ne lidhje me ~endjen ne
tregun e punes dhe zhvill imin e saj ne Ie gjilhe vendin ashtu edhe ne deget e ind uslrise
dhe profesione Ie ndryshme
~ hartimi monitorimi dhe vleresimi efikas i programeve qe synojne leht es imin e (ri)hyrjes
ne punes im Ie punekerkuesve ne rrez ik perjashlimi nga tregu i punes
Organizimi dhe zbatimi i permbushjes se funksioneve kryesore duhel reformuar si edhe duhen
caktuar burime Ie mjaftueshme njerezore dhe financi are per Ie siguruar pune neperrnjel zyres
ko mbetare Ie punesimit
25 Faktoret qe Iltane ndikuar ne rritjen e nivelitte punesimit
Nder fakloret qe kane ndikuar ne menyre ledrej lperdrejle ne nive lin e punes imit rendi len
bull Rrilj a e kerkess per prodllkte
bull Permiresimi ileknologjive
bull SITategj ile seklorjaie
bull Levizja demogra fike
26
Rritja e kerkeses per keto produkte
Fluksi I ndert imeve s ine objekte dhe ne rruge vazhd in territet bull gi ithashtu eshle rritur d he
akl iv iteli I nderrmarrj eve Ie indllstri se perplln llese s idomos ala me capital te hllaj apo Ie
perbashket qe punojne me porosi nga jashte duke shfrytezuar krahun e lire Ie punes ne ve ndin
tone Kjo ka bereqe numri I Ie punesuarve Ie jete gj ithmone ne rritje ne keto fusha ne vendin
to ne Vihel re me teper plJnes imi I personave me arsim 9 vj eear ose temesem pa u Icne pas dhe
ars imi profess ional
Permiresimi 1 dukshem I leknologji ve
Vitet e fundi t permiresi met ne leknologji kane sje lle rritjen e proclu ktit me kosto te uld duke
cuar ne rritjen e te ardhurave dhe zgjerimit Ie akti vitetil (shlim punonjesish) duhellheksuar qe
permiresimi I teknologj ise ka sjelle edhe nje reformim lidhur me hapjen e vendeve Ie punes
li dhur me pro fes ioni (IT)
Siralegj ite sckto rjale
Njt priori let I zhvillimit ekonomik eshle shtrimi I rfll geve dhe gocJi nave institucionale gje qe ka
cuar ne rriljen e te punesuarve pa ]ene mbrapa dhc sektori n e turizmit gje qe ka sje lle rritjen e
numri( Ie hoteleve restoranleve dhe Iregti se ne lonal luri slike kjo ka marre nje zampjerim
akoma me te madh gjatc sezonil te veres ku numri I le punesuarve shko n drejt rritjes ndjeshem
Uvizja demografike
Fuq ia punetoTe me banim nHshat kD interes per tll punesuar dhe ky interes vihet re dh e lek
punedhenesit ~r keto arsye
Se pari kjo kalegori pranon Ie punoje me page le uld
Sedyti ne pjesen me te mad he te rasteve subjektet ndod hen prane zo nave ind llstria le te qyteteve
ku jane vendosur fabrikal d he nuk kerkohen shpenzime transporti
Se treli turi zm i ne zonat e v irgjera qeeshte zhvilluar ko het e fun d it si dhe invesli met kane sje ll e
nje rritj e te konsiderueshme Ie nr tepunonjesve qe rezultojne te jene banore Ie ketyre zonave te
theli a
27
26 Roli I shtetit ne rritjen e punesimit ( Politi kat dhe Strategjite)
Polilikat kryesore per rriljen e punesimit oerqendrohen rrelh konceplit le po lilikave akli ve Ie
tregut Ie punes Politikat e para u prezantuan ne 1995 ne ligjin nr 7995 viti 1995 per nxitjen e
punesimit duke krijuar bazar e para Ie nj e pakcle programesh qe funksionojne edhe sot 5i
gt- Ndermjet~simi per pune dhe profesion
gt- Keshillimi per pune dhe profesion
gt- Formimi professional
gt- Programe Ie nxiljes s punesimt elj
Objektivi krye50r [ polilikave Ie punes imit eshte mbesi1tclja e punekerkuesve ne gjetjen e nje
pune 1e pershl3lshme politikat e punesimil jane nje mjct lepe r I rendesishem per permires imine
siluates se tregut Ie punes
)gt Programel e nxitjes se punesimit u prezantuan per here Ie pare ne vititn 1999 synimi I
kelyre program eve ishte dhe vazhdon Ie jele aktual isht
gt Krijimi I vendeve te reja plme dhe ulja e papunesise
gt- Nx itja e formimil pro fessiona l I punekerkuesve t~ papune (sidomos ne zona ku ka
mangesi kapacitelesh trajnuese)
gt- Mbeshtetje bisneseve per te rdlu r akl ivitetin e lyre dllt punesimin e fuqi se punelore Ie
Irajnuar
)gt Nxitj a e drej teperdrejte e pllnesim it Ie nje pjese Ie trajnllarve
)gt Minimizimi I punes se zeze ( forcimi I rolil If inspektorialille punes)
gt- Perfshirj a ne programe socia le trajnimi Ie kelyre punekerkuesve
gt- Nxilja e punesim il Ie te rinj eve dht grllpeve Ie vecanta Ie Ie papuneve
gt Mbeshtelj t e bisnesit familjar per Ie rrilur punesimin ne zonat mal ore apo aty ku
shikohet veshtiresi ne zbatimin e politikave Ie Ijera
Programel e nxiljes se punesimit jane programe akti ve shleterore qe veprojnMrej lptrsed rejli ne
jeten e pune kerkuesve te papune per Ii nxitur ata ne gjetjen e nje punesimi flfalgjate Keto
programe sehashku me programet e ndermjelesimit lu aj ne nje rol te rendes ishem qe
28
ndikojnerealisht nl ulj en e papunesisesidoJnos te numrit Ie papuneve Ie rregji slruar Njestrategji
positiveeshte dhe ajo e nxitjes se punesimit nepermjet fonnimit Ie nepllnesve duke J trajnllar Sl
dhe nxitjes se pllnes imil Ie remrave ( gra rome in valide Ie Irafikuara elj) duke u dhene nje
mbeshletje dhe bisneseve qe punesojne kelt kal egori
Per here tcpare ni si Ie zbatohej dhe ofrimi I praklikave oer Ie rinjte e sapodiplomuar ne menyre
qe te krijonin eksper iencen e tyre neper instilucione te ndryshme shtelerore ( ad ministrate
publike) duke pllnuar fillimisht ne pozicione Ie caktuar si praktikante kjo ishte nje ri s i e cilajo
ve tem do Ie mund Ie pergatistc speciali st Ie kualifikuar ~r te ardhmen e aferme por dote
motivonle dhe shume student Ie sapodiplornuar duke ju ndezur nie drile jeshi le ne lidhje me
tregun e punes dhe pozicionimin e tyre
23 Nje rol te rendesishem ka luajtur dhe organi zata nderkombelare e punes (lLO) duke paraqitur
sic do vit Stralegji per permiresirnin e qeve risjes se tregut te punes duke u baZlt3r ne nje qasje
shumeplaneshe ne mekanizma Ie fuqi shem Ie dialogul social dhe marrjcs se masave kunder
informalitetit dhc kushteve ne pune
Brenda tematikes ~~ Pune e Oenje per Ie Gjithe gjate periudhes 2012middot20 15 ILO do Ie
perqendrohet nr ere prioritete programJlike per Shqiperin~ t~ cilat duhet Ie shilten s i qellime
afat-gjata
Forcimi j kapaciteteve Ie institucioneve shleterore dhe partnereve soc iale per
penniresimin e adm inistrimil Ie Iregut Ie punes
~ Promovimi i punes se denje dhe rrilja e punesueshmerise Ie forces se punes ne Shqiperi
~ Forcimi i s islemil te mbrojljes sociale
I) Strategjia per Punesim dhe Aftesi ILO 2013middot2016
29
Kreu III
3 Sektori public dhe sherbimet publike
31 Cfare kuptojme me sektor Publik
c rare kuplojme me sektor public
Perpara se te b~jmenje anali ze te marredhenieve Ie punes ne sektorin public me pare duhet Ie
analizojme veti ku ptimin e kelij lermi pra se crare kuplojme me sector public Nt lidhje me
kititerm ka pasur sh ume perkufizime por nuk ekziston nje perkufizim juridik I sakle 1 noeionit
Ie sektor it pubti k Ne fibrin e autoreve Giuseppe Casale dhe Joseph Tenkorltlng me litull
Man-dheniel e punes ne sek lorin public ne v6hlrim krahasimor 1 keta dy aulore kane dhene
kete perkufizim per sehorin publik
Sipas ketij perkufizimi sektori publik perfshin 24
a) Njesi organizative qejane Ie finan cuar ne pronesi dhe ose Ie kontrolluara nga sh teti
b) Resurset dhe aktivitetet e sherbimit publik
c) Organizata te kOlltro lluara kryesislll nga qlveria ( pra menaxhet dhe punonjesit ne
sherbimin public kane nje diference Ie reduktuar ne vendimmiddotmmje organizative
Nt kete studim punonjesit pub li c referohen per nepllnes it c ivile dhe punonjes te tjere ne te
gjilha ni vele t e qeverise duke perrshire njesitc e qeveri sjes vendore dhe punonjesil e
nderrmarrjeve sht eterore megjithese ne disa vende marrdheniet ne sherbimin public kane
mbetur Ie ndryshem nga ai 1 seklorit pri val (dmth ne It kaluaren sektori privat ishte I shtyre ne
menyrt l ipike nga fi(imi ndersa qellimi I seklOril public ka qene sigurimi I (e mirave publike
dhe sigurimi I minqenies se pergjithshrne dhe mireqen ies se qytetareve ) sol karakteristikat e
sherbimil public public jane duke u bere indirekte me Ie ngjashme me ate Ie sektorit privat
Z Giuseppe Casale ~ Service publiC relacione eork Josep Tenkorang th e comparative overvieeN Geneva August 2008
30
Nje perkufizim tjeter per se kt orin public eshte se ai percaklohet st sektori qe grupon Ie gjitha
akli vitetet ekonomike dhe soc iale qe jane ne nga rkim Ie administrates nderrmarrjet publike
dhe organi zmal publike Ie sigurimeve shoqerore
Pro sektori public perfshin Ire perberes
1- Administratat qc murrin ne ngarkim aktivitele me interest e pergjithshem
2- Nderrmarrjet publike bull dmth nderrmarrjet 11~ Ie cilen nje person public mhan shumiccil e
kapitalit Keto tradicionalishl kane qene konsideruar 5i element I polilikes ekonomike
dhe sociale Ie qeverise SOl ato jane pri vali zuar dhe njekohesishl kane mbelur ende
publike kane ndryshuar menyren e lyre Ie funk sionimit dhe jane si nderrmarrje private
3middot Zyrat publike admini strative Ie ngarkuara me sigurime shoqerore ~ qe ad ministrojne
politikat sociale Ie shletit ato mund Ie mbeshlelen mbi organizmat Ie 51 drejles private
32 Kush jane Ie perbas hkctal dhc ndryshim e1 e sekt oril public dhe sherbimcve publike
Sektori public dhe sherbimel pub like nuk duh et Ie ngaterrohenNe fakt aktivitelet e shcrbimit
Pllblic mund Ie merren ne ngarkim nga organizma private Keto quhen deleg ime Ie sherbimit
pubikKeto organizma nuk I perkas in sektorit public perimetri [ sherbimit public eshte me 1
ampjere se a i J sektorit public SOl sherbimi public duke ako ma s i nje runks ion I Administrates
Publike Nje sherbim public eshte nje akti vitet qe konsidcrohet se duhet Ie jete I di spollueshem
per Ie gjithe Ky nocion mbelel mbi ate te interest Ie pergjjthshem par shll1ne shpesh ky mbetet
njevleresim subjektiv pasi nuk mund Ie Ihullet qe nllk ka nje perkufizim universal Ie pranuar
nga te giithe Ne praktikeeshte sherbimi public ajo qe pushteti public pereakton politikisht sit e
tille Ky eshte nociol1 I cuditshem nga ai I sekloril public
Edhe shprehja Sherbim Publik ka nje kuplim te dyri shle nga njera ane ajo percakton nje
aklivitet ose nje mision Ie interest te pergjithshem ( psh sherbimi public I shkolles) dhe nga ana
tjete r leres ine e organi zmave Ie ngarkuara me keto aktivitete te interest Ie pergjithshem Ie eilal
mund te jene si publike edhe private duke kaillara klshtu nga sherbimit public ne sherbimet
Pllbli ke
n Shte ti eeborg
31
Prej shume kohesh sherbimi pub lic ish te krite ti I vet~m qe kushtezo nte zbati min e se drejtcs
ad mini strative dhe kompetencen e gj ykates admini strati ve me ndryshirnin e viteve Ie fund it ky
kusht nuk eshte me e mjaftueshrne me zgjerimin e aktiviteteve te sherbimit public ni fushlt n
ekonomi ke dhe vend in me te rendesishem te marre nga e drejta priva te Kesht Ll sipas natyres se
ak ti vitetit dhe strukt ures qe e ka ne ngarkim mund Ie da llojme dy rasle
a) Sherbimel publike adminisl rati ve shume te ndryshme qe grupojne sherbimet qe nuk
kane qeJl ime industria le apo tregtare ( mbrojtja sh ko lJa pu blike etj) alo jane kryes is ht
Ie menaxh ua ra prej o rgan izmave publi ke dhe ne keto ra5te prevaon te e drejta
administrative
b) She rbimet pu bli ke indu str ia le dhe tregtare ( nderrmCl rrjet qe kryejne sherbimet e
furnizimit me energj i uje etj ato mund te kryhen ga organizma publike ose private
Kur e5ht1 Gala pe r orgamni zma private zbato he t kryesisht e d rej ta pri vate pa r nuk
mungon e drejta ad mini strative Ata mbesin nen (utelen e pusht etit public ( s hlelit
qeverisj es vendore) qe vcri fi koj ne leSe ato e kryejne misionrn e tyre apo nese e
respektojne parim in e baraz ise te aksesil Ie perdoruesve ne sherbimin publik dhe te mos
perfitojne prej nj e s ituate monopoli ne teres ine e territorit Ie vendit ose nj e pjese te tij (
pe rjashtimi I par imit te konkurenees)
Shumeqeveri ne pamundts i per Ie finnncuar vazhd ueshme rishl she rbimel publikevendos~n
I Te reduktojne dimensionet e sektoril le tyre public ase
2 Te ndryshojne strukwren e tij par gjithmone duke privi legjua r pri vati z imin e t ij
3 Kalimi nga prakti kn e sektoreve publike neate te sherbimeve publi ke tt e ilat
s igurohen ed he nga akto re jashte sektorit pu blic e rendes ishme eshte qe shoqeria Ii
marri ne c ilesine sasine dhe menyren e duhur ket o sherbime
33 R rcgullimi ( marrdhenieve Ie punes ne sektarin pub lic ne Shqiperi
Marred heniet e punes neS hqiperi ne se ktorin publi c dhe ate privat rregullohen nga Kod i I Punes
par edhe vete brenda sektorit publik (psh per ato insti t llcione (e c ilat hyjne ne fu shen e veprimit
32
Ie legj islac ionit Ie sherbimit Ie nepunesil civil ke to marredhenie rregullohen me26 ligj Of 152
viIi 2013 Per Nenpunesin Civ il
Kodi [ punes I Republikes s(Shqiperiseeshte I bazuar ne Kushtetuttn e Shqiperise dhe ne normal
e pergjithshme Ie se drejtes kom belare Per sa J perket sektorit public dhe atij privat aplikimi I
kodil eshLi I nj ~j(e Ne sektorin public problemet per zbatimin e kritereve dhe kushteve ligjore
pef lindjen zhvillimin dhe perfundimin e marredhenieve Ie punes jane Ie vogla Nderkohe qe
ne sektorin privat perjashtuar disa nga kompanite e medha seri oze Ie cilet respeklojne dhe
zbatojneligjislacionin ne fuqi shumica e kompanive nuk jane korrekte si me strukturat
shteterore ashlu edhe me punemarresit duke krijua r keshlu nj c sektor jo inrormal ne ekonomi
Kodi I Punes L igji Per Nenpunesin Civil dhe dispozila Ie Ije ra ligjore e nen ligjore perbejne
nje baze Ie mire ligjore per rregullimin e marrdhenieve Ie punes dhe per Ie mbrojtur
punemarresin nga largimel abusive nga puna Konfliktet e Dun eS ne kete drejl im mllnd Ie
zgjidhen me mirkuplimin e paleve ne Ie kundert ata muod Ie drejlohen s ipas rastit Kom isionil
te Sherbimit C ivil dhe gjykfl les kompelente ve ndimel e fo mes se prere Ie cilel jane Ie
delyrueshme p~r zbatimin nga paleL
Shoqeria c ivile dhe media jane aklore qe pa pmur Ie drejte t u japin zgjidhje konnikteve ne
kete rushe behen pjese akti ve e diskulimit trt shqelesimevc soc ia le qe krijohen nga largimet e
padrejta nga puna dhe reagojne per Ie mbrojtur te drejtal e nje riut dhe lirite Ihemelo re pa u bere
pale me subjektet e perfshira ne konflikt
Ky studim eshle nje pjese e kesaj filozofie dhe tenton te evident oje problematikat ne lidhje me
Irajlimin e larg imeve nga puna s i nga ana e ad min istra tes publike ashlu edhe nga struktural
kompetente per s hqyrtimin e lyre 27Nga monitorime dhe studimet e vendimeve kane dale ampietje
terendesishtne te cilat flasin jo velcm per mangesi ne respektimin e procesit te rregullt ligjor ne
trajtimin e largimeve nga puna prej s istemit gjyqesor par edhe problem Ie renda qe kan ~ te bejne
me zbalimin e legji slac ionil ne fuqi qe rregullon kelt rushe
34 Studim 1 nderprejes sc kontrates se punes (Ilashkia Tirane dhe Bashkia Durres)
~6 Ligji nr 152 viti 2013 Per Nenpunesin Civil 11 Komiteti Shqiptar I Helsinki Situata e diskriminimil ne procesin e (argi mit nsa puna ne Shqiperj Tirane dhjetor 2011
II
2SSipas nje studimi t~ kryer nga Qendrlt1 Sui Juris projek ky I financuar nga USA ID me
tematike Zbali mi r Ligjil ne mbeshlelje te qendrueshmeri se dhe rritjes se performances ne
administraten publike u vu re nje domosdoshmeri e ndeshkimil t( lilUllareve Ie insliluc ioneve
perkalcse ne lidhje me largimet mas ive ngCl puna Me mijera jancpersonat Ie larguar
padrejtesishl nga puna keto 15 vitet e fundit por nuk ekziston asnjeherc nje pergjegjes 1 vetcm
per keto largime Me ane Ie ketij projekli qendra ~S ui Juris ka arritur Ie indetifikojeinstilucionet me problematike ne lidhje me kete ces htje referuar dhe bur imeve te
ndryshme kryesisht zyrtare ka nxjerre nje future financiare per demin e shkaktuar ne lidhje
pushimet nga puna pagesaL qe duhet Ie kryejnc ng3 vendimet e forms se prere dhene ngu
gjykata Gjate mbledhjeve teinformac ioni t ne shume institucione nje vemendje Ie veca nle ki shte
dhe Bashkia e Tiran~s dhe Bashkia e Durres it ne lidhje me keto pushime masiveku rezultuan se
2~e vilin 2009 ki sble 17 persona qe kishin nderprere Ie manmiddotdhenien se punes me deshirc
4 ishin ne li stepritje 1 ne prilje per pencion dhc 4 zgjidhje konlrate
Ne vitin 2010 ki shle 15 persona kishin paraq ilur doreheqje 4 kishin mbushur mash en e daljes ne
pension dhe 5 persona kishin zgjidhur kantraten e punes ne menyre 1e njeanshme
Ne vitin 20 11 ki shte 37 punononjes qe ki shin paraqitur doreheqjen 7 ishin ne liSle pritje bull 8
kishin dale ne pencion dhe 50 strukture 3 persona ki shin perfunduar kOnlraten ne afat Ie
percaktuar 1 punonjes ishte Irasferuar dhe 4 pUllonjesve I ishin paraqilur mam per shkeJje ne
detyre
Ne vitin 2012 ishin 36 persona qe ish in larguar me deshire 8 ishin ne listre pritje dhe nje
punonjes ne pencion
J~e vitin 201 3 kerni 36 punonjes Ie larguar me deshjre 8 ne listeprilje 4 qe ki shin mbushur
moshen per daljen ne pencion 4 punonjes ki shin zgjidhje re kontrates ne afal Ie perca kt ua r nje
punonjes kishte kerkuar Irasferim
18 Sialistika nxjerre nga konlerenca e realizuar nga qendrl Sui Juris me terne Zbalimi Iligjit ne mbeshtetje te h
qendrueshmerise dhe (ri l jes se performances oe AI 19 Zyra e informacionit Bashkia Tirane JO Informacion I dhene nga Burime zyrtare BClshkia Tirane
34
Ne vitin 2014 rewltonin 33 largime nga puna me deshire 5 punonjes kishin dale ne pencion
dhe 5 punonjes ki shin perfunduar kontraten e punes me arat Ie percaktuar
Nt vitin 2015 rezuhonin 51 largime me deshire ( r araqitur doreheqje) 2 punonjes rezuhonin Ie dale ne pencion dhe 8 punonjes Ie pushuar SI ndryshim structure 2 pUllonjes rezultonin Ie kishin
perfunduar kontrat~n e punes ndersa 4 prej lyre rezultonin ne zgj idl~ e Ie kontratcs se pun~s ne
menyre Ie njeanshme
l lSipas Ie drejtes sie informimit Bashkia Durres nga dergoi informacionin ne lidhje me largimet
nga puna ku rezultuan se nga viti 20 II deri ne vitit 2015 ish in
38 punonjes qe ki shin pltlraqitur doreheqjen ( sipas kontaktimit l1e pjese e lyre rezultonin qe
punonin ne instance me Ie larta pozic ion i ose ne institucione shtetcrore Ii Ijera)
20 punonjes qe ki shin mbushur moshen e daljes nepencion ampjail ket yre vileve
5 punonjes kishin perrunduar kontraten e punes ne aratin e caktuar
Sipas nje pasq yrimi Ie s ituates u vu re qe ceshljel po litike zene nje vend Ie rendes ishem ne
punesimin e punonjesve si dhe ne kohezjmjen e kontratave te lyre Bashkia Durres duke u
ndodhur perpara faktit qe kryetari actual ka nja mandate Ie] rezulton qe largimel nga puna jane
Ie minimizuara gje qe bie ndesh me Bashkine Tirane ku gjate ndryshimil te kryetareve kern dhe
pushirne masive Ie punonjesve ne periudhe kohore Ie njejte
11 Informacion I dhene nga Bvrime Zyrtare BashkiCl Ovrres
35
KREUIV
4Rregllllimi I marredhenieve te punes De Shqipcri sipas ligjit Per Nepunesin
Civil U
41 Evolimi historit I ligjit Per Nepunesin CiviF
Shqiperia ka nje Iradile te ndrejtimit pO litik te Shleli edhe pse jemi nje shIel I vogel gt me nje
administrate Ie vogel publike dhe me nje numer Ie kufi zuar Ie punonjesve publike Sek(ori puhlik
eshte duke kaluar neper reforma shume dinilmike ne rrugen df~it Inlegrimil Europian Duke
pasur parasysh kushtet e tilla kom iza ligjore ne fu shen e marrdhenieve Ie punesimit ne
sherbimin civil duhet Ie synoje forcirnin e unitetit Ie sherbimit civil dhe ti~jete mjaft neksibel
per te lejuar qeverine Ie pershtaste sistemin me ndryshimet e shpeshta qe po kal an vendi dhe ne
zhvillimin ne (ushen e kapciteteve nj erezore J2
Perpjekja e pare per krijimin e nje sherbimi civil proles ioni st e Ie materializuar ne ligjin Nr
8095 date 2 [03 1996 nuk nlllndi Ie bashkejctonte me kete rdite shumevjecare
Ligji [ vitil 1996 nuk benle dallime nennjct rnarredheni es juridike Ie nepunesve dhe
marrdhenieve Ie Ijera Ie punes pasi ato n eg ull ohes hin sipas Kodit Ie Punes Rregldl we Ie ketij
Kedi I nenshlroheshin si nenpunesil ashlll edhe pundor~l e Ihjeshle Pas kri zes se Ihelle qe
perfshiu administrflte n publike nete res i ne vijim Ie shndenimeve politike Ie vileve 90 re ronna e
fundit duke se e ka stabilizuar te pakten ne nivel knceptllal administraten publike nc rolin e saj
rregullator Nal yri sht mbetet shume per ebert qe admini slrat a publike Ie persose rolin e saj ne
jeten shoqerore dh e eko nomike Ie vend it
Pra me sherbim civil kuplojme veprimlarine e punonjesve Ie administrates publike qe kane
cilesine e nenpunesit c ivil per Ie rea li zua r fllnksionet e saj bazuar ne Kushtetute e ne li ~e
Ligjj actual ne ruqi I sherbimit civil kltl ngrilur nje sistcm Ictere te drejtash e detyrimesh per
nepunesil civil Ie c il etjane ne nj e balancim pushtelesh mes punemarresve dhe punMhenesve
keshlu qe cdc e drej(e e vecanteeshle e bltl lancuar me disa detyrime Te drejlat dhe detyrimet e
l Draft document Mbi nje ligje te ri oer sherbimin civil ne Shqiperi h pergatitur z Zhani ShOlPO ne bashkepunim me Dr Hans -Achim Roll konsulente te Sigma me kerkese te DAP 1 tetor 2010
36
- -- --- -- ---- --- -- - --- - -
nenpunesve civil rregullojne elementet e nje rarorti kontraklual te punes Ie lidhur midis
nenpunesit civil si punemarres I institucionit dhe administrates pubJike si punedhenes
42 Karakteristikatthelbesore tC Ligjit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil
Ligji Per Nepunesin Civil rregullon ne menyre Ie qarte dhe Ie plate marredheniet ne skemat e
administrimit civil 1 rnbeshtelur kryesisht tek pozicioni (post i) duke e kombinuar ale edhe me
disa elemente te sisternit te karrieres Karakteri dominues I sistemit Ie pozicioneve verehet n18
elemente Ie tille si kriteret e rekrutimit ngritja ne detyre levizja paralele etj
Fryma e ligiit te siperpermendur ka synuar krijimin e nje sistemi kryesisht te hupur Ie Sherbimit
Civil duke krijuar njekohesisht premise edhe per mobilitet te brendshem dhe karriere Tregllesit
e viteve te fund it lidhur me ngritjel ne detyre dhe levizjet paralele deshmojne megjithate ne
praktike kemi te bejme me nje sistem thuajse teresisht te hapur per konkurim nga jashte
perfshire dhe vecanerisht pozicionet me te larta drejtuese te Sherbimit Civil ( sekretari I
pergjithshem drejtori I pergjithshem etj rekrutimet per pjesen me te madhe te ketyre
pozicioneve realizohen nepermjet proced II rave Ie konkurrimil Ie hapur per kandidate te jashtem
por pa perjashtuar konkurrimin e nepunesve aclual civil
Qellimi J ketij ligji eshte krijirni I nje sherbimi civil Ire qendrueshem professional te bazuar ne
merite integritet moral dhe paanesi politike
Ky ligi percakton marredhenien juridike ndcrmjet shletit dhe nepunesit civil gjithashtu percakton
rregullat per administrimin e sherbimit civil
43Parimet baze per statusin e nepunesit civil
Sipas nenil 5 te ligiit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil Sherbimi Civil eshte I ndertuar
dhe verran mbi bazen e parimeve teB
I Shane eve te barabarta
2 Mosdiskriminimit
33 Neni 5 ligjit 1522013 Per nepunesin civil ne Administrimin e Sherbimit Civil
37
3 Merites
4 Tc Irasparences
5 Te profesiona li zmit
6 Paanesise po l it ike
7 Qendrueshmerise ne de tyre dhe vazhdimesise se shhbimit civil
44 Fusha e veprimit te Iigjit per nepunesin civ il
34 Nen i 2 Iligji per nepunes in c ivil percaklon ru shen e ve primit Ie tij nepermjet per fshirjes se
te gi ithe nenpunesve qe lIshtrojne nje funks ion public ne nje institucion tt admini strates
ShlehrOre institucion Ie pavarur apo njesi Ie qeveri sjes vendore me peljashlim
a) Te Ie zgjedhurve
b) Ministrit dh e zevedsmini st rit
c) Funksionaret e emerruar nga Kuvend i bull Presidenti I Repub li kes ose Keshi lli I Ministrave
d) Gjygjta re t dhe prokuroret
e) Nenpunesit e ad ministra t~s gjygjsore
I) Ushtarakut Ie foreave le armfliosu ra
g) Personelitle Sherbimil Infonnali v Shleleror
h) Personelit Ie njesive publi ke direkte te sherbimit
i) Anetarit dhe kryeta rit Ie organeve kol eampjia le drejtuese Ie komiteteve apo institucioneve ne
vares i Ie Kryeminislri se apo Ie nje mini stri
j) Punonjesit adm inistrative
k) Funksionaril Ie kabinetit
Shtrirja vertikalc
J5S lllrirja vertikale e rushes se veprimit Ie LSHC nis s ipas Ilj~ skeme hi erark ie nga pozic ioni I
sekrelarit Ie pergji lhshem te ministrise dhe shkon deri ne nive l special ist J6ne praktiken e
1 Neni2 ligji 1522013 per nepunesin dvilshy
38
- --- -----shy
deritanishme vihet Te nje konso lidim I kenaqshem ne kategorite e ulta dhe Ie mesme ndersa per
kalegoriH e lana Ie Sherbimit C ivil tregues i I qarku llimil ka qentH lane rue qe regan per faktin
qe keto pozicione jane dis i me Ie ekspozuara ndaj ndryshimeve te mundshme politike apo edlle
ndaj rap0rl eve persona te epror vanes pavarsishl nga moti vimi I drejte apo abuziv I k~lij
qarku llimi
Shtrirja ho riw ntale
Shtrirja horizol1tale e fu shes se veprimit te LSHC eshte e ku fizu ar ne disa institucione (KM
ministry institucionet e pavaruara bash ki qarqe elj
Fusheveprimi horizonta l [ ligjit ne ketedimension ne ni ve l qendror zbatohet per
a) Administraten e mini strive zyres se krycministril (rreth 1500 nepunes civile)
b) Adm inistralen parlamentare dhe te presidences si dhe administraten e instilucioneve Ie
pavarura qe raportoj ne drejt pltrsedrejti ne Kuvend (rrelh 2800 nepunes civile)
Stalusi J disa kategori ve te Ijea nepunesish te institucioneve It lilla si tatimet bull dogana polic i
diplomaci etj rregullohen me ligje perkate se te eilat ne thelb permbajne eli sa elemente Ie
ngjashme OSe Ie pemfena me ato Ie statust Ie ncpunesi t civil Statusi i pjeses tjeter te
punonjesve Ie administrates publike ( ars imi shendetcsi etj) perfshire administraten dhe
punonjesit e degeve ne vflres i Ie ministrive ne rrethe ose qarqe e qe perbejne dhe numrin mlt Ie
madh Ie punonjesve ne kete sector bazohet thjeshle ne kod in e punes
Fusha e veprimit rnaterjaJ
Fusheveprimi malerjai nenketedimension ligi i ka rregulluar elemenlellhelbesore me rendes i per
marredheniet e punes te nepunesve civil Ie ci lmjane te ndryshme nga alo per punonjesit e ljere
publike Ie ci let jane zbvilluar pas kesaj me akte dyteso re nenligjore kohn e punes dhe
pushimit etj
~Slrategjia nderseklorjale e reformes nE administrOiten Publike (SNAAP) ne kuader Ie strategjise kombetare per zhvillim dhe in tegrim (2009- 2013) Tirane Shlalor 2009 16 Neni 19 I ligji l sherbimit civil ka tegorile e nepunesve civil jane keto 1 Nepunes civil Ie kat egorise se larte drejtuese 2 Nepunes civil te kategorise sl mesme drejtuese 3 Nepunes civil v te kalegorise se ul et drejtuese Anep unes civil Ie kalegori se ekzekutive nepunes civi l Ie kalegori se se larte drejlues konsiderohen keto pozicione a) sekretar I pergjilhshem b) drejlor departamenti c) drejlO( I drejlorise se pergjilhshme d) pozicione te barazvlefshme ne Ire Ie parat ne institucionel e administrates publike qendrore apo vendore
39
Ne lidhje me disa aspekte Ie marredhenieve te punesimit (psh mosha e daljes ne pension
sigurimi socia l dhe shendetesor) LNC permban nje reference te p~rgj ith shme ne legj isiacionin e
pergjithshem te punes ( Kodi I Punes) si legj islacion plotesues Disa eiemenle Ie Ijera Ihelbesore
( deklarimin e pasuri se bull konfliktin e interesave skemen e pensioneve ploHsuese elj gjithashlu
te rendesishme pir marredheniet e punesimit te nepunesit civ il jane te shpemdara ne
legj islaeionin e posacem I eili zakonish t rregllilon te gjithe ose nje pjese te madhe te pllnesimit
publik
45 Pranimi ne Shcrbimin Civil 31
Pranimi ne sherbirnin civil ne kategorini ekzeklltive behet nepermjet nje kankurrirni tehapur
kankurimi organizohel ne menyre periodike nga njesia pergjegjese per seci lin nga grupet e
percaktuara ne piken 8 tt nenil 191e ketij ligji
Konkurrimi zhvi llohet ne dy faza
a) Yerifikimi paraprak nese kandidatet plotesojne kerkesat e pergjithshme dhe ato te
posacme sipas shpalljes se konkurrimit
b) Vleresimi I kandidateve
Verifikimi paraprak kryhel nga njes ia pergjegjese ndersa vleresimi I kandidateve behet nKa
komiteti I perhershem J pranimit I krijuar per secilin nga grupet e percaktua ra ne piken 8te nenit
19 Ie ketij igji
Kandidatet fitues qe marnn 70 Ie pikevc talale tevleresimit renditen nga komiteli I
perhershem I pranimil sipas pikeve Ie marra ne li slen e kandidaleve Ie sukseshem
~shte Keshilli Ministravc qe mirnton negulloren e hollesishme per krij imin perberjen dhe
veprimtarine e komiteteve Ie perhershme te pranimit si dhe lTegu llat e hollesishme per
proceduren e pranimit dhe vleresimin e kandidateve
n Neni 22 Iligjit HPer Nepunesin Civil ~
40
46 Ngritja ne detyre
JSNgritja ne delyreesilic kalimi I nje nepunesi c ivil nga pozicioni actual I punes ne nje ni vel
pozicion me 1e larte ne te njejtin institucion osc ne nje in sti tucion tjeter te administrates publike
qendrore apo vendore ( kur nje vend I till e ekziston) Ngri tja ne detyre reali zohet rea lizohet
nepennjel procedures sekonkurrimit organ izuar ga njesia pergjegjese per nj e ose disa
pozicio ne te tira Bazuar ne parimin e neoit 20 ( shanceve Ie barabarta profesionalizmit etj) te kClij ligji Nese vendi I lire I kategorise se utel apo Ie mcsme drejtuese nllk eshle plotesuar sipas
nenit 25 te kctij ligii ai plotesohet nepennjet ngriljes ne detyre
Mund te aplikojne per ngritje ne detyrevetem nepunesit civil te oj e kategorie pasardhese te
pnnesuarit ne Ie njejten apo ne nje institucion tjete te sherbimit civi l nese plotesoj ne kushtel
per ngrilje ne delyre dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Nese vendi I lire nuk plolesohet nepermjel procedures se ngritjes ne detyre nje procedure Ijeter
mund Ie organizohel Brenda nje afali 3 mujor deri ne plOleurosimin perfundimlar Ie vendit Ie lire
nese eshle e nevojshme mund Ie zbatohet procedura e tras ferimit Ie perkohshem ne interest e institucionit sipas shkronjes a Ie pikes I Ie nenit 48 Ie kctij ligji Keshilli J mini strave miraton
kushtet qe duhet Ie plotesojne nepunesit per ngritjen ne delyre dhe proceduren e hollesishme Ie ngritjes ne detyre
Ne prakt ike ngritj a ne detyri ka ndoshur ne perqindje Ie vog la rastesh Ekzistojne megjithale
di sa paqartesi lidhur me ndryshimin e pozic ionit brenda nje kategorie ( Ie larte) nese kjo perren
ngritje ne delyre apo levizje paralele gje qe veshtireson pasqyrimin real Ie ket ij Ireguesi
AVflnlazhi kryeso r I kesaj dllkurie eshte se konkurimi public ka promovuar lerheqjen e
kandidateve Ie af~ ngajashte admi ni strales gje qe krijon mundesine e sjellj es se njohuri ve dhe
metodave Ie reja Ie punes nga ala kandidate qe kane studjuar jashle ve nd it apo nga ata qe vijne
prej sektorit privflt Disavantazhi nga ana (j eter kate beje me pranine e nje kostoj e opportune ne
lidhje me s igurine e karrieres qe mundte mOli vonle me mire nepunesit e brendshem civil
47 Uvizja paralele
J Neni 26 Iligjit nr 152 2013 U per nepunesin civil U
41
Plottsimi I ve ndeve Ie lira ne kalegorine ekzekuti ve ala H~ ule apo Ie mesme drej lUesc behel se
pari nga nepunesit ciyile Ie se nj ejles kalegori nepermjet procedurts paralele Kush mund Ie
aplikoj ne per plotesimin e nje vendi Ie lire nepermjet procedures 51 Iev izjes paralele 5ipas pikes
1 nen 25 I ketij ligi i gt nepun sit civile Ie se njejtes kalegori ne Ie njejtin apo ne nje institucion
tjeter Ie sherbi mit civi l qe plotesojne kllshlet per para lele dhe kerkesat e posacme pef vendin e
li re
Yleres imi 1 kandidateve Ie inte resuar kryhe nga nje komi sion I brendshem I krijuar ne cdo
emiss ion nepermjet nje procedure Ie bazuar ne parimel e parashikuara ne piken I neni 20 Ie
ketij ligji Perfaqesuesi I njesise pergjegjese esbte anelar I kom isionit te brendsghem
Ne perfundi m te vl eres imit komisioi mund te ve ndose
a) Perzgjedhjen e kandidatit me Ie pershtatshem per tu emeruar ne vendin e li re
b) Perfundimin e procedures pa asnje teperzampjed hur ne fast se asnje nga kandidatet e
interesuar nuk ploteson kushtet dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Keshill i I Ministrave miralon
a) Kushlel qe duhel Ie pJolesojne nepunesit per levizjen parale le dhe procedurat e
hpo ll es ishme te levizjes paralele
b) Rregullal pfr krijimin dhe perberjen e komis ionit Ie parashikuar ne piken 3 Ie kctij neni
48 Oisipiina ne sherbimin civil (SHe)
Disiplina ne Sherbimin Civi l ka Ie beje me mnsa l di s iplinore qe jepen ne rastel e konslalimil 1(5
shkeljes serregullave apo Ie moskryerjes se detyrave Masat disiplinore dal lohen nga vleresirni
negativ I perfosmances Vendim-marrja ne lidhje me ke lO procedura perqendrohet tek epror
di rect dhe me pas ekzis(on mundesia e ankirnit Ie drejteperdrejte ne KSH C Sipas nje studimi
eshte ve ne re qe nllmri I rn asave di siplinore ne praktikeeshte I voge l verehet nje shperndarje j o
uniform e tyre lakonisht nje numer relalivisht [mad h [ masave di si plinore vihet re ne mornente
ndryshimesh politikc
42
Ligji eshte relativisht J pltiqarte lidhur me zbat imin e mases sl uljes nedetyre ) kur nje institucion
( ku eshte dhenc nje mase e (ille ) nuk ekzistojne vende pune Ie oje kategorie Ie lIle ne keto
raste nje mase e tille fezulton e pazbatuesh me apo te pakten problemalike Dicka e ngjashme
konstatohet edhe lidhur me mundesisne e kthimit ne pozicionin e rneparshem pasi parashkruhet
masu di sipiinore
49 ASPA OHE PROGRAMET E FORMIMIT PIWFESIONAL
ASPA
39Ne varesi te Ministri se se Brendshem krijohe dhe Shkolla Shqiptare e Administrates Publike
(AS PA) SI jnst itucion public qend ror me se li nc Tiran~ASPA ka autonom i administrative dhe
akadem ike Ajo ka per qeHim formimin professional Ie nepunesve civil 5i dhe cdc individi tjeter
vendas ase H huaj qe nuk esh te pjese e sherbimil civil dhe qe plOleson krilerel e kerkuara
Forrnimi profess ional perfshin programin e forrnimit Ie Ihelluar Ie kandidateve per kalegorine e
ncpunesve civile te ni ve lil Ie Jarle drejtues anetare te tru pes se nepunesve civi le ni velit Ie larte
drej tues si dhe programin e formimit Ie vazhdueshem Ie nepunesve civ il dhe Ie cdo indi vidi
tj eter jashte ketij sherbimi
Buxheti ASPAmiddots percaktohct si ze I vecanle ne Buxhelin e Minislrise se Brendshme
Organel drej tuese te saj jane
I Keshilli drejtues
2 Drej lori
KeshilJi drejtll es perbehel nga [2 anetare dhe kryesohet nga nj e prej rektoreve Ie lmiversitetcve
I zgjedhur nga Kon ferenca e Rekloreve Ie Shqiperise Ne perberje Ie lij jane perfaqesues dhe
drejtues Ie larte Ie min istrive organeve Ie qeverisj es vendore DAP- it universiteteve shoqerisc
civile dhe biznesit sipas percakli mil te bere me vendim Ie Keshill il Ie Ministrave
I Neni 91igji 1522013 Per NepuneStn Civil
43
Keshilli drejlues miraton po litikat bull slrategjite dhe partnerilelet e ASPA-s hal10n kuadrin
rregullal0r Ie saj 5i dhe miralon projektbuxhetin dhe s trukturcn organizali ve Ie ASPA-s
Detyra Ie hoJlesi snme te keshillit drejtues percaklohen me vendi me te Keshillit Ie Ministrave Ne
percaklimin e polilikave Ie perzgjedhjes dhe Ie formimil bull ASPA detyrohel Ie bashkpunoje me
DAr-in s i njenjesia e ngarkuar j)tr centrgatitjen dhe mbikqyrjen e zbatimit Ie polilikave
shteterore ne sherbim civil
Drejlori I ASPA-s emerohet dhe lirohel ne detyre sipas kritereve dhe rregullave Ie percaktuara
per anetaret e trupes se nepunesve c ivile Ie kalegorise se lartc drejtuese Perjashlimisht deri ne
moment in e fillimit Ie efekteve Ie kelij ligji drejlOri I ASPA-s emerohel me vendi m Ie Keshi llil
te Ministrave me propozim te Ministr e Brendshem
Nepunesil e ASPA-sderi ne momentin c IIUjmit te efekteve Ie ketij lirui emerohen nga Drejtori
I ASPA-s s ipas procedures se Kodi Ci vil Keshilli 1 Minislrave miraton rregullal e holl esishme
per menyren e organizimit dhe funksionimit Ie ASPA-s
Programer e formimit profesional
AS PA ka per delyre leofroje formim profess ional nepermjet perfshirjes se programeve Ie
meposhtme
a) Program Ie foonimit Ie thelluar n~ baze Ie Ie cilil formohen kandidalel per anelarel Ie
TNO-s (niveillarte drejwes)
b) Programe Ie formimil t~vazhdueshem ne baze Ie Ie cilit trajnohen ne vazhdimesi dhe
n~ lidhje me punen e nepunesit civil te te gjitha kalegorive si dhe cdo indivit tjeter
j ashte sherbimit
ASPA ofron mundesine e pergal irjes paraprake Ie kandidateve per te marre pjese ne
konkurrimin e hapur per kalegorine ekzekutive kundrejt tmires
ASPA realizon sludime dhe bOlime ne fushen e administrates publike Sludenlel e AS PA-s te
perzgjedhur nga shoqeria c ivile bisnes i apo individi jashlc sherbimil civil detyrohel te paguajne
larjf~ Keshilli I Ministrave miraton lariftin perkmese per cdo trajnim
44
KREUV
5 RREGULLIMI I MARRDHENIEVE TE IU NES NE SHQIPERI SIPAS KODIT
Til PUNES
51 Kodi I punes dhe rregullimi I marrdhenievc te punes ne administraten publike
Marredhenia e punes ne vendin lonerregulohet nga Kadi I Punes I Republikes se Shqiperise I
cili eshte li gj i kryesor per rregullimin e ketyre mltl rrdhenieve ne dispozital perkatese te lio Per
te kl ptuar memire gjendjen e egjislacionil shqiptar pqr marrdheniet c punes eshle e nevojshme
Ie bcjme nj l anaiize te pergjithshme Ie legjislacionil perkates Ky Kod eshte krijuar me qellim
Ie rregulloj marrdheniel e punes ne tregLlll e ekonomise private dhe iniciatives se li re Ne
sekto rin publik prob1emet pcr zbatimin e krit ereve dhe kushteve ligjore pcr lindjen zhvillimin
dhe perfundimin e marrdhenieve Ie punes jane Ie vogla Kodi I Punes parashikon nje
serhregu llash ne mbroj~e Ie punemarresve sin e mstin c fillimit vijimit dhe Ie perfundimit te
marredhenies se punes Kodi parashikon nje rregulJ te posacem per rastet kur punedhenesi eshte
organ J administrates pubJike gjithsesi ky parashikim duhet te kuptohet sakte nga vete organet
dhe ndoshla Ie shoqerohet ed be me lTegullime I~ tjerf Ie posacme per administralen pllbJike
Nje analize e tilleeshte hapi I pare per I ~ evidentuar boshlleqet dhe problemalikm qe ajo mbar
Gjithashlu nje an aJ ize e tilleeshtc e nevojshme per Ie ku ptuar nese prob lemet e qendrueshrnerise
pavars ise ose meritokracise ne administraten pub like rrjedhin per shkak Ie mangesive ligjore apo
moszbatimin korrekl Ie Jigjit
42Kodi punes rregullon Ie gjilha marredheniet e punes ne administratcn publike me perjashlim
Ie marrdhenieve Ie punes Ie personave punesimi I Ie cileve rregullohet me ligj t~ vecante pra Ie
gjitha marredheniet e punes ne organet e administrates publike qe nuk I nenshtrohen nje
rreguHimi Ie veCaJ11e me li gj do Ie rregiullohell sipas dispozilave Ie ketij Kodi Madje ky Kod
parashikon qe per as sa ligji I vecante nu k parashikon zgj idhje per problemet e lidhura me
marredheniet e punes perseri do te gjejnc zbatim ne di spozilat e Ketij Kodi
lt0 ligji nf 7961 dal e 127 1995 Per Kedin e Pun es n~ Repu bliken e ShqiperisE I ndryshuar
4 1 Or Eralda Ca ni Anarize e legjislacionit mbi marrdhenel e punes ne administraten publike ne Republiken e
Shqiperi~e ne kuadrn e projektit te qendres AKSES ALBANIA Per nje administrate publike tre qendrueshme dhe
profesionale ~ mbeshtetur nga Ambasada Gjermane ne Tirane dhjetor 2009 41Neni 4 I Kod te Punes
45
Ky Kod 11 ~ kreun JIl Ie tij parashikon oj sere pari mesh mbi Ie eilal mbes hteten marredheniet e
punes Edbe pse parimin e konkurrueshmerise apo Ie trasparences nuk e permend lie nenin 11 Ie
tij parashikohet se normal e se drejtes Ie d iet rregullojne marrdhenien e punes kane perpares i
qe edhe veH KushlelU ta parashikon oe nenio 11 6 Ie saj Kod i rendi Kushtetuten Konvenlat
Nderkomelare It ratifikuara e me pas li gje Ie tjera duke renditur Ie parin nga 10 Kodin e Punes
Pra perforcohet edhe nje here rregullimi qe Kushtetuta parashikon ne neni n 107 qe marrdhenia e
punes per nepunesit civ il publike bazohet ne lrasparence konkurrueshmeri e profesionalize m
52 Lidhja e kontrates se punes
Kodi I punes ne nenio 19 Ie tij parashikon qe lindja e marredhenies se punes kryhet nga
punedhenesi I ci li puneson ne menyre Ie drejtoirdrejte punemarres in Ky punedhenes perdo r
zyra shtett~rore Ie punesimit ose agjensite priva te Ie punesimit per le punesuar punemarresjn ky
parashikim eshU h~H1lmr me qeJlim qe tu sherbeje person ave juridik pr iv m Ie cilet mund Ie
zgj edhin me sa duke rregLdlal e lyre Ie punesimil te pu nonjesve Ie lyre [ referuar nekuadrin e
detyrimil kllshtetues pe r konkurrucshmeri dhe tra sparence pcr punonjes it e administrates publike
bull ky rregullim do Ie s ilhe konfuz ion dhe paqanes i Pm ka nevoje qe ky Kod meqeeshle li g baze
edhe per marrectgheniet e punes ne admi nistraten publike bull te specifikoje nje rreguHim Ie posac me ne kontrat en e punts apo edhe referimi tck e ashtequajtura kontrate kol ektive e
punes Sigurisht qe cdo rregu lli m qe do te bellej me akt Ie posacme li gjore e vecnneri sht
nenligjore do Ie ishl e I delyrueshem per lidhjen e nje konlrale punesimi Gjithsesi s ic ulna
edh e me la rt profesional izmi apo kerkesa per kritere Ie cakluara piir punesim Kodi I punes Illik
e percakton si kriter punesim i
53 Kohhjatja e marredhenieve te punes
Marresheniet e punes sipas Kodit teP unes lidhen sipas nj e kohezjatje te pacaktuar dhe nje
kohezjatje te caktu ar 43 Kodi me qell im krijimin e rnarn=dhenieve Ie qendrueshme tepunes
parashikon qe si rregul kontrata e punes lidhet per nje periiudhe te pacaktuar Nese
konlra la e punes do le lidhel per nje periudhe Ie cak tultlf kjo duhel jus lifikuar per arsye objekti ve
o Kreu XIV neni 140 I Kodit te Punes se Republike$ $e Shqiperise I nd rysh uar 2003
46
qe lidhen me nar yren e perkoheshme Ie detyres nJ Ie eilen punemarresi do lepunesohet 44 T~
gjitha rregullimet mbi kohezjaljen e punes kohezjatjen ditore ne pune 45 pagesen pushimin
Javor e vjetor punen e nates apo kohe feslash dhe pagesen per Ie detyrimin per kuaifikim
punonjesish elj jane rregullime Ie eilel pltl dysh im mundesojne nj e status Ie caktuar te mbrojtu r
Ie punonjesit per punen qe kryen pushimin qe duhe Ie kete si dhe pagesen qe duhe Ie marre
per punen qe kryen Mund Ie permenden (dhe nje sere nenesh Ie ketij ligji qe synojne
rregu llimin e sigurise dhe mbrojtjes Sf shendet it ne pune si psh Nenel 39-75
Ne pergj ithesi keto rregullime duke qene edhe ne Iefiektim te traktateve Ie m iratuara nga 46IL0 dhe ratifikuara ga Shqiperia ne te njejlen kohe refleklojne edhe shu me prej dire ktivave
Ie BEmiddotse
Te lill a mund tepermenden
47Direkl ivat 2003 l Ee e parlamentit dhe Keshi llit Ellropian Mbi aspekte Ie caklllam Ie oreve Ie
punes
Direclive e keshillit 9 1533 EC vi lil 99 1 Mbi del yrimin e punedhenesve per te informuar
punemarresit mbi kushtel e kontrates apo Ie marrdhenieve Ie punes
Oirektivat 781 EC vi lit 2000 Krijimi I nje kornize te pergjithshme trajtim I barabarte ne
punesim dhe pro fesion e e ila kerkon Irajl im Ie njejle Ie personuve pavars isht nga bes imi felar
paaftesile gj inia orienlimi seksual elj ne marredheniet e punes apo profesion dhe ltlnetaresite
ni orgMizata te caktuara
Nje organ I administrates publike krijohet per Ii sherbye r nje interes i public Ie eaktuar dhe
z1konishl organet e adminjSlr31iS publike krijohen SI persona juridike me akte liampjore per Ie
ekzisluar per nje periudhe Ie pacaktuar kohe ose ne raste Ie caktuara per Ie traj tuar ceshlje per
tC eilat vendoset nje kufi koh or I cfl ktua r4 ~ Edhe ne rltlSle Ht ill a si kjo e fundil akli li gjo r apo
Neni 140 I KPU NE5 parashikon se U nese koheljotja nuk percokrohet me sokresi ngo paler gjare idhjes se kontfoftS ojo ((ojtohe si kontrote me periudhe Ie pocokruor ~5 ligji nr 136 viti 201 5 per disa shtesa dhe ndryshime n1 ligjin 7961 te vitit 199 5 te Kodi I pun~s 1Republikes se Sqiperise i ndryshuar ~o Organizata nderkombtHare e punes ( ILO) n Directive 2003 EC of the European Parlament and of the Council o f 4 November 2003 ~ permbl edhje informacionesh rreth marrdhenies se punes Feri ona Cato
47
nenligjor nuk parashikon kohezgjatien e vele organil administrative Nt ligiin per stat us in e
nepunesil c ivil parashikohen komilele ad-hoc Ie eila jane krijime Ie perkoheshme Ie posacme
Ie krijuara me qellim menaxhimin e testimeve Ie kandidateve pef nje vend pune pjese e
sherbimil civil Po ashtu mund Ie kete organe Ie (ilia Ie administrates publike qe traj tojn~
ceshtje Ie tilla por qe shuhen mbas mbarimit Ie funksionit pqr Ie ei len jane krijuar r sh kemi
organct qe trajtojne ceshljcl e kthimit dhe kompesimillc pronavc Kjo ceshlje kil dhe kufi zime Ie
caktuara nga vete ligji
Megjithate ne rustin e pare behel Ijate per nje pune shume Ie kufizuar ne kohe( nje dilore ose dy
dilore) ne rastin e dyte behet fjale per nje ceshlje edhe pse mund Ie kete kllfizimel e veta ne
kohe mund Ie zgjasi per vite me rradhe Pra kontratCl e punes neorganet e administrates rubJike
duhel Ie jene me nje kobezgj atje Ie papercaktruar ne Ie shumten e rasteve Sigurishl nese
natyra e punes apo detyres do Ie ishte e perkoheshrne edhe kohezgjatja e kontrates se punes do
Ie ishte e kufizuar edhe nese behet jale per marredhenie pune ne nje organ admil)islrativ qe
nuk esille I perkohshem Nje interprClim I till lmbetet edhe ni ate qe admini strate publike per
nga natyra e saj eshte e qendrueshme dile e vijueshme Gjithashttl nj e intepretim [ till1 do Ie
ishte ne perpulhje me direktival e Komis ionit Europian qe kerkojne nje justilikim per
pefdorimin e kontrata ve aflltshkurtra duke I kerkuar shte te ve anetare( nuk eshle e
delyrueshem) q~ Ie konsuhohen me grupel e inte resl dhe Ie marrin masa lidhur me kelt 5i
a) Justifikime objekti ve per rinovime konlratash dhe marrldhenieve Ie tilla al~lshkunra
b) Percaklimi I perseriljes qe mund Ii behe t konlrates afalshkurte r
Kjo directive duke kerkuar nje rregullim te percakluar Ie Ii lie qe orienlon gjilhe marrCdhenicn e
punes drejt qendrueshmerise net per polilik~n qe BE-ja ofron pel nje marredhenie Ie
qend rueshme pune
54 Perrundimi I marrdhenieve te punes
48
Kodi I punes parashikon 49 qe marredhenia e punes perfundon me zgjidhjen nga njerltl pale e
kontrales osekur ka perfunduar afati I percaktuar ne kontrate
Kohezgjatja e nje kontrate tregan vazhdimesi e nj e marredhenie pune pra qendrueshmerise po
aq percakton edhe leresine e rreguUave qe do Ie ndiqen ne rastin e zgjid hjes se saj perfundimi I
marrdhenieve Ie punes regullohet nga Kreu XIV I Kodil Ie punes Kontrala e punes me
kohezgjalje Ie pacaktuar perfundonn kur zgjidhet nga njera pale ose ka perfunduar afati I
njoftimil sine rastin e nje konlrate me tlfat ashlll dhe pa ann kontrata mund Ie zgjidhcI me
arsye duke respekhlar proceduren e parashikuar nga raSle e zgjidhjes se kOfllrales me arsyc s i
dhe procedura e kisaj zgjidhjej e
Fillirnish t respeklohet afmi 1 nj ofiirnil per zgj idhj en e kontrates 1 ei li shkon nga dy deri ne tre
muaj ne vares i Ie s ituatave Ie caktuara Ie parashikuara50 ne nenin 143 Ie Kodi te Punes ku
Iheksohet
I Pas kohes se marrjes ne prove per Ie zgjidhur kontraten ne periudhe Ie pacakwar pale
duhe Ie respektojne nj e flfal njoftirni prej nje muaji gjate vilil Ie pare Ie punes prej dy
muajsh per dy deri ne 5 vi tet e para Ie punes nde lsa prej 3 muajsh pe r me shume se pest
vjet pune
2 Keto afate mund Ie ndryshohen me marreveshje me shkrim ose me konlrate kolektive Ie
punes kur Pllnemarresi ka kryer deri nc gjashl~ mll aj pune afati Injoftimit nuk mund
Ie jeleme pak se dy jave Afa li J njonimit eshtejo me pak se I muaj kur punemarresi ka
kryer me shume se 6 muaj pune
3 Afati 1 njoftimit per zgjidhjen e konlrates zgjalel si pas rastit deri ne fund te javes ose deri
ne fund Ie muajiL Zbatohet I njejti regu]) kur afati I Iljofiimit pezullohet gjateperiudhes
se paa ftes ise per pune shlatzani se ose pushime ve Ie dhena nga punedhenesi
4 Kur njera pale e zgjidh kontraten pa respektuar afatill e njo flimit zgjidhja Irajtohel si
zgjidhje me efekl le menjchershem
bull9 Neni 141 I Kodi I Punes I republikes se ShQiperise
00 Neni 143 I Kodit te Punes te Republikes se Shqiperise
49
Pasi parashikohet respektimi I afati dhe procesi 1 informimit Ie arsyes dhe shpjegimit e situates
Kadi parashi kon perfundimin e marredhenievc Ie punes ne situata tejustifikuara dhe parash ikon
ne cdo here qe do Ie kele perfundimin e lyre normalisnt ky Ie jete edhe per nje arsye Ie
arsyet uar apo tejustirikuara
Nje percaklim I shkaqeve Ie arsyeshme nuk mund Ie behe ne Kad pork y [ fundit merr pers iper
Ie sherbeje 5i nje kufi zim I abuzimeve me kufirin e Ie arsyeshme Ne kete ne nenin 146 Ie
Kadi H~Punes pamshikohen s ituala qe konsiderohen 5i shkage Ie arsyeshme par edhe s ilUale Sl qe konsiderohen 5i shkaqe Ie paarsyeshme Ie zgjidhjes se kontrates se punes Neni 146 Ie
Kadit Ie Punes CilOhe qe zgjidhja e komrates nga punedhenesi kons iderohet pa shkaqe te
arsyeshme kur a) punemarresi ka pretendime qe njedhin nga kon trata e punes b) punemarresi
ka ~rmbushur nje detyrim ligjor c) kur behet per mot ive te pan dash me nga personaiteti I
punemarres jl por qe ka lidhje iegjilime me Ie drej lin e punes dhe raportet e saj Konsiderohen Sl
moti ve t~ tilla raca ngjyra seksi mosha gjendja civile detyrimet ramiljare besjmi retar
bindjel politikc kombesia gjendja shoqerore
Kodi 1 PlUleS ofron gjilhashlu edhe nje percaklim Ie pergjithshcm te institutit Ie situatave Ie
juslifikuara Neni 153 Ie Kodil Ie Punes vle reson 5i shkaqe H jus ti fiku ara rrelhana e rcnda qe
nuk lejojne s ipas parimil Ie mirebes imit Ii kerkohet alij Ie ka zgjidhur kontraten gt vazhdimin e
marrdhcnieve te punes apo dhe raste kur punemarres i shkel detyrimet kontrCl ktuale me raj Ie
lehlc ne menyre Ie perserilur me gjithe paralajmcrimin me shkrim Ie punedhenesit Kuptmin
e rret hanave terenda apo fajita Ie ehle te pers~rilur pale do (ju duhet ta interpretojne s ipas rasti
dhe eshte gjykata ajo qe vend os nese ekzi stoj ne apo jo shkaqe te tilJ a Ire justifikultl ra per
zgj id hjcn e kntmtes
Nese zgjidhja e kntrates rezu llon te jete jo nerespeklin e procedurnve Ie parashikuara apo jo per
shkClq e te arsyeshme I j ustifikuara punemarrcsi ka Ie drejt e Ie paraqese pad ne gjykale kunder
punedhenesit brenda 180 diteve nga d ita e perrundimit Ie arati te njoftimit Kodi parashikon se
zgjidhj a e kontrates pa shkaqe Ie arsyetueshll1e eshle e pavlefshmePunedhenesi qe ka zgjidhur
kontraten dHke mos respektuar aralete e njofl imil duhet Ie paguaje si rregull dernshperblim nje
~ l Neni 146 1 kodile punes te Republikegt se Shqiperise
50
page prej 2 muajsh Zgjid hia pu shkaqe tearsyeshme sjell edhe demshperblim deri ne I vii page
Madje kodi parashikon qe kur ka nje vendim Ie formes se prere per Ie riklhyer punemarresin ne
vendin e meparshem cpunes punedhenesi eshte I detyruar ta zbatoje
Referuar kelij punimi cka u citua me lart Ie gjilhe keto aspekte ligjore si dhe polilika qe
ndermerr shteti ( qeveria ) Juajne nje rol Ie rendsishem ne mbrojtjen e punemarresve per Ie
ruajtur vend in e punes ( duke siguruar nj e kontrate afatgjale Ie punes ) gje e cila ~jell nje lTitje te
punesimit thene ndryshe duke mos ndryshuar shirrat e papunesise ( nje nga s frdat qe perballet
shleli shqiplar)
51
Konkluzione
lDuke II bazuar ne cfare II trajtu3 ne kiW punim kam evidenHlat qe pavars isht rolit Ie shtetit q~
shikohet qe ka sjeJl e reform a ne vazhdirnesi per nitj en e nive li Ie Ie pun ils ua rve nepermjet
politikave Ie nderrmarra eshte e nevojshme qe Ie merren masa Ie ndryshme duke j u referuar
dhe akhl aliletit Lehtesi sht mund te arrih et nekon klu zion se rritja e vi velit Ie papunesise mund
te arrih et nepermjet nde rmjetesi mit qe ofroh et nga zyrat e punesimit ose nga agj ensite private
Ie punesimi t
2 Fo rm imi profess ional du het Ie permiresohel dhe Ie shtohet numri lIe trajnuarve cdo vii ne
baze te kerkesave Ie punes per lI oj in e pro fesionit
3 Dun e levazhdoj c zbatimi I program eve te nxiljes se punesi mil du ke siguruar kllalifikime
sidomos per temral d be grupel e vecanta
4 Nje mbeshtetj e Ie vecante duhet lekt~n e bisneset Ie ei let ofrojne punesim bisnese t fa miljare
si dhe scktori I turi zmit te eilet mund te punesojne nje nurner Ie madh punonjes ish
5 Nxilj a e progrcuneve per prnkl ike e Ie sapo d iplomuarve duhelle zgjerohet ne cdc instilucion
dhe ne cdo d rejto ri admini strate publike gt pa lent menjeane dhe kompani te medha duke krijuar
me ta nje forme bashkpunimi per punes imin c praklikanleve me Ie mire
6 Gjate vit eve Ie fu ndit prezenca e shtetiljo vetem qe nu k eslllezvogelll3r por perkundrazj eshte
zmadh uar ajo efa re ka ndryshuar eshte roli I tij menyra e nderhyrj es dhe doza e ket yre
nderh yrje duk e bere Ie mun dur mundesine e rriti es se pllnesimit dhe kualifikimit Ie personave Ie
punesuar dhe tl papunesuar qe pres in te integroh en ne tregun e punes
7 Kodi I Punes I Republikes se Sqi pe ri seeshte nje baze e e mire mja rtueshme per rreguilimin e
marrdhenieve ne kCli sektor nl kete kod re Oektohet drejlpersed rej li fryma dhe gama e parimeve
me Ie nj ohura qe vij ne nga konven ta nderkombetare dhe Euro piane per Ie drej tat e njeriuL
52
8 Pervec rreguHimit qe [ ben Kodi [ Punes kerni edhe veteBrenda sektorit public rregll l ime per
ate instilueione Ie eilat hyjne ne fushell e veprimi t Ie legjis lacionit Ie sherbimit civil dhe keto
marredhenie rregu ll ohen me ligjin nr 152 20 13 Per Nepunesit Civ il Edhe pse jemi nj c shIel
I vogel me nje admini strate te vogel pu blike dhe me nje numer te kufizuar Plillonjesish pu blic
ky sektor eshte du ke kal uar neper reform a dillamike ne lTUgen drejt integrimit Europian
9Ne vendin tone duhe l Ie propozojme ndryshime dhe permiresim Ie qeve risjes 5C sek lo rit public
dhe sherbimeve publike p~ dysh im qe duke iu referuar s ituates aktuale problemmike sek lo i
public duhet Ie beje ndrys hime sin e funksionim sin e ndertimin e saj Ajo duhet tejete e
mbrojtllr nga levizjet po[itike Ie punonjesve ne menyre qe Ie ruaj kualitetin e kapacitcleve
llJ erezore
S3
Bibliografia
1 E drejla f punes prof fir KiltreI Cela bolim IV ~ stlepia holuese liar Tirane
2 E (rejta e kralwsllar e punts proftlr Kudrel Cea
3 Directhe 2003 EC of he European Paramenl and 0 he Council of 4 November 2003
4 Lligji lu82 tlati 0907 945 Mbi knllen e sherhimit mhrojljen dlte shperblimin lie pune
5 Ligji IIr 527lktle 2508947
6 Ligj nr 2250 dali 030SJ956 Mbi Kodin e Punils Ie Repuhlikiis Populore Ii
Shqiperise
7 Ligji I1r136 dale 512 2015 Iper disa shlesa dlte Ildryshime nit Ligjin fI 7961 dali
12071995 Kodl J plles I ShqipiJr i ndrysltuar
8 Ligjil152 dale 2013 Pilr IIilpfinesin civil
9 Stalstika e fregut Ie plllles 2014-2015 SheThm Komhiftar I PUl1esimit
)0 Slrnlegjia e plllleimit 2007-2013 Millistria e Pun es rifle Ceshljes Sodale
11 Tregu 1 pUlles AklllaJ Shirbimi Jltombelar I Puniisimil
12 Slalisliklllejorces se punes lOIS INSTAT
13 Slralegjia ombilare per pniisim 2014-1020
14 Slralegjia difrseJaorjale e reformes lie a(minislrolen Publike (SNRA P) llii kUlJdii Ie
slralegjise JoIIbilare pir tviflim dll t illltgrim (1009- 2013) Tirane SMalor 2009
15 Slralegjia per PUllesim dlle Aflisi fLO 1013-206
16 Draft document Mbi fiji igjii Ii ri per sllirbimin civil ni SIIqiperi f pergalitur Of
Zlrani SIIapo ne basltkipunim me Dr Hails -Achim Roll kOllsulenli Ii Sigma me
kerkese Ii DAP 1 letor 2010
17 Giuseppe Casale Service public reladole eork
S4
J8 Josep Tenkormrg bullbull hi comparaillt Qvervieii Geneva August 2008
9 Annizi e legjisaciollit mb marrdhiilliel e punlis ne administraten publike ne
Republiken e Sltqiperise lie kuadrin e projektit Ii qelldres AKSES ALBANIA
Pernjii administratil pubike Ie qiil1drlleshme dlle proesiollale mbiJihlellir IIga
Ambosnda Gjermane Ili Tirone dhjelor 2009 puno Dr Eralta Can
20 Komieli Shqiptar I Helsiki Sifuala e diskriminimit lie procesill e lorgimit ngo
plla ni Shqipilri Tirane dlljelor 201 I
21 SlalisiNa lujuri IIga kOllfenmea e reafizuar ngn qelldm ISU JtlriJ me feme
Zbnim J ligjit lie mbeshlelje Ii qiimrueshmerisi dhe rriljes sit perjorm(mcifs ni
Administraten Pubike
22 KlIshJetuta e Shqiptrisi
23 Marrdhellia e pultes FerioJlQ Calo
201 Kerkime mbi fregull e pUlles Jonida IoxhoJi
25 KOIi (ok Idrej~sla~qjp-(J -tJXl
26 Shlefiweborg
27 llllervisffr lie ~lil1islrillit e punts dlle Ceshtjevt Sociole me feme Nxitja e pllll ifsimil
dhe polifika Ii tjera per IIljell e papllnesisl
55
-- - - - ---
duke hartuar legj islacionin e duhur Ne kete menyre do te mund Ie parandaloje fenomenin e
pnpunesise ne raSI se nuk mund tn eJiminoje ate
22 SITUATA E PAPUNESISit SE REGJISTRUAR
Shkalla e papunesise eshtl nji nga Ireguesit me Ie njohur te Iregul Ie punes i cili tregon
perqindjen e personave te papuni ndaj popullsise ekonomikisht aktive
13Burimet e informacionit per papun ls ine nc Shqiperi jane Ie dhenat administrative (k u
papunesise i referohemi s i papunesi e regjistruar) dhe Ankela e Forcave Ie Punes Sipas
rekomandimeve Ie Orgflnizates Boterore Ie Punes (lLO) dhe 1l EUROSTATmiddotjl Ie papune
konsiderohen person at qe nejaven e references plotesojne kushtet e meposhtme
a)nuk kane pUlluar ruate javes se re ferences (as nuk ki shin nje pune oga e c ila munguan perkohesisht)
b)ishin Ie galshem per Ie punuaT nese do Ii gjenin nj ~ pune brenda dy javeve qe pasojne javen e re ferences
c)kane kerkuar pune nc menyre ltlkti ve gjate periudhes kater javore qe pe-rfundon me javen e references
Zyra e punesimit rregjistrojne si tepapunc cdc perSon ne mosh qe paraqiLet pralle zyrave per IE
kerkuar punc
Sipas te dhenave rezulloll se ne fund Ie 20 14 Ie jeni Ie regjistruar prane Zyrave te Punes imit
144427 punekerkues Ie papune ose 3085 vele me pok se ne fund Ie 2013
PAPUNESIA NDARE SIPAS GJINISE
1 YITET 2010 2011 2012 2013 2014 1 1 1 1 1
IJ Tregu I punes Aktua N Sherbimi Kombetar I Punesim it
19
~~--
Te papune te
rregji struar
(ne mije )
142761 143002 141828 144427 14134 2
Femra 72900 73754 73014 74551 71710
Meshkuj 69861 69248 68814 69876 69632
Ne fund te 2014 rezultojne te regjistruara s i punekerkuese Ie papuna 717 mije pupa ferma ose
51 e totali te pupa~ve Ie regjistruar shifer kjo pak a shume e njejte me ate te nje viIi me pare
Punekerku esel e paplina femra jane kryes isht te moshave mbi 40 vje dhe me arsim cleri ne 9
vje~ar Pjesa me e madhe e familjeve me femra krye familjare kane ni vel Ie larle var rerie dhe
trajtohen kryesisht me ndihme ekonomike
Sales pa punesi 5
ne ndihme ekonomike 70
te tjers 25
familje kryefamilj are 11
20
middot Pupa Ie regj islruar prane Zyrave Ie Punesimit s i perfilUes ose jo nga skemat e mb~slHetjes me
te ardhura i ndajme ne 3 grupe
- Pupa perfitues nga programi pasiv i pageses se papunesise
- Pupa ane lare Ie familjeve ne nd ihme ekollomike
- Pupo I~ Ijere qe nuk perfilojne nampa skemat e mbesh lctjes me te ardhura
Te parune te regjistruar sipas g rupmoshes
Nt qofif se i referohcmi akti vileleve ekonomike qe mosha mesatare e Ie punesuarve eshte 3S
vjefY kemi rushen e informacion it ku mosha mesalare e punonjesve eshle 2S mesalare eshte 30-35
vjet etj
ISSipas Bu letini te TreglJI Ie punes akti vitet ekonornike qe po punesojne me shllm~ sot kerni
fasone ku mosha e Ie punesuarve eshte 35 vjefY kemi fushen e in fo rmacion komunikacionit (c ku
mosha mesalare e punonjesve eshle 25-30 vjec si dhe turi zmi dhe sherbimet ku mosha mesatare
eshte 25 deri 35 vjec
Nje kalego ri tjeter e rendcsishme eshte kategoria e romeve
numri II~ papuneve femra Rome eshle gali I njejle me atyre Ie meshkuj ve Gje qe tregon qe ala
jane fami lj e kryesish l ne ndihme ekonomike sipas sondazheve verne re qe kjo kategori e
popull siseeslnt kryesishl me ars im 9 vjecar qe J perkasin te gj itha grupmoshat Kjo sje ll dhe
arsyen qeeshte pikeri sht arsimi [lyre per III bere shkak s i nje subject [ papunesise
Per kete kategori eshte hartuar dhe Strategjia kombelare per permi resimi ll e kushteve te jeteses
se komunilelil rom sipas H ciles Ministria e Mirqenies Socia Ie moniloroll perfsh irj en e kesaj
kategorie ne politikal shteterore te punesimil Krahasuar me nj e vit me pare vihel re nje rritje e
numrit Ie Ie papuneve rome (me 3) Kjo rritje vi het re ne rajonet e Tiranes Elbasan dhe
Lezhes
u Statistika 2014-2015 5herbiflli ](ombeta r I Punesimit l~ Statistika tregu I punes Sherbimi Kombetar I punesimit
21
-- ----------------shy
Punekerkues me a ftesi te kufizuar
Numri I Ie papuneve me aftesi tekufi zuar ka nje rcnie ne krahasim me vite e meparshme pasi
tashme kjo kadegori eshle bere pje~ e shtimit Ie ox itjes sl punes imille kesaj kategorie Ne vilin
2014 rezullojne tejene indetifikuar dhe regj istruar prane Zyrave le Punesimit rrelh 1732 persona
me allesi Ie kufi zua r ng3 Ie cilet
bull Femraj ane 426
bull Krye familjare 47
bull Moshe mbi 45 vjee 386
bull Me ars im der i 9 vjeesr 695
23 Situata aktuale e punesimit
16Papunesia esht~ nj e problem i madh me Ie cilin jemi p l rba llur ne shqiptaret gj nte ketyre dy
dekadave Ie fundit Te gjitha stud imet ne te rren e konfi rmua n qe papunesia vilet e fundi ka
ardhur duke U fritor Duke qene se shifral C larla H papunesise jane burim i problemeve Ie
shumta ekonomike e sociale gofle per sa i perket indi vidil e qofie per sa i perket shoqerise ne
teresi nevoj a per Ie nderhyre eshle urgjente Ne perpulhj e me vizionin e Bashkimit Europian
Europa 2020 dh e kerkesave per anelares im qe Shqiperia ka ne kele organizem qeveria ka vene
fokll s in Ie puncs imi i mbeshlelur mbi aftes imin e duhur H~ forces sone Ie punes dh e orientimi t Ie
saj drejl nevojave Ie Iregul (e punes
17Nx itja e punesimit eshte nder programet aktive i e ili nepe rmjet sigurimit Ie punes imit Ie
perkohshem apo afatgjate ndikon ne kerkcsen per pune duke rcfl ektuar drejtpersedrejti ne uljen e
papunesisePermes programi per nxilj en e punesimit Zyral e Punesimit nderh yjne rea li sht per Ie
nxitur dhe mbeshtelur krijimin e vendeve Ie reja Ie punes duke bashkepunuar me punedhenes it
dhe nepermjet subvenc io nimit Ie lyre
~~ Ministria e Mireqenies Socia Ie dhe Rinise 17 sherbimi Kombetar I Punesimit
22
-- - -- -- -- - - - ----- - - - -- - -
Gjate viti 2014 sipas vleresimeve Ie marra nga anketa e forcave Ie punes rezlliton qe popull s ia
ne moshe puneeshte (nga 15middot65 vjec) e eila ndahet ne
I Pjesemarrje ne Forcen e Punes eshte 634
2 Shkalla e punesimit eshte 52 3
3 Shkalla e papunesieeshle 174
4 Popullsi inakti ve eshte 366
Shkalla e punesimil (grupmosha 15-64 vje~) tshl e me e larte per Ie punesuaril me ars im Ie lane
(657 ) pasuar nga ala me ars im Ie mesem profesional (65 ) Te dhenfl[ Iregoj ne se ptrqindja
e Ie punesuarve me page eshe me e lart e per personal me arsim Ie larte dhe e kund(rta verehet
tek Ie punesuarit me rlrsim 89 vjecar ku mbizoterojne pundoret pa pagese Ie fami ljes Po Ie
analizojme Ie punesuarit me arsim Ie mesem shkalla e punesimit eshle me e lan e per pe rson at
me arsim Ie mesem profes ional krahasuar me personal qe kane kryer shko ll en e mesme te
pergjithshme perkatesisht 65 dhe 464
Nje ne pest Ie pllneSUa r te grupmoshes 15-64 vjes me arsim 89 vjeltar jane Ce punesuar me page
afersisht gjysma jane punetore pn pagese Ie familjes dhe nje e Creta e lyre j ane Ie velepunesuarPesha qe zene te punesunril me page rrilet me rritjen e ni velit ars imor Nga te
punesuarit me arsim Ie la rte 877 jane Ie punesuar me page dhe velem 46 jane te punesuar
s i punelore pa pagese Ie familjes Tek Ie plinesliaril me ars im Ie mesem profes ional dhe me ars im
te mesem te pergjitnshem perqindjel qe zene te punesuarit me page jane perkalesishl 467 dhe
491
18Gjate vitil 2015 sipas vleresim it te marre nga Anketa e Forcave Ie Punes
Popullsia
529 e popull sise ( 15-65 vjec)eshte e punesuar
112 eshte e papune
359eshte ekonomikishtjo aktive (jashle forcave Ie punes)
18 Anketa e forcave Ie pun6 2015 INSTAT
23
19Meshkuj
605 e meshkujve 15-64 vjec jane punesuar
129 jane te papune
266 jane jashle forcave Ie punes
Femra
455 e femrave 15-64 vjee jane Ie punesuara
95 jane te papuna
45 jane jasluc foreave Ie punes
24Punesimi dhe perfshirja sociale
Deri mi sot u eshte kushtuar shume pak vemendje kostove ekonomike dhe shoqero re 1e
shoqerua ra me numrin e madh Ie punelOreve te zene si pjesetare qe sje llin kontribule ne fnmi lje
kryes isht ne sektorin e blljqesise20Ky fenomen ndikon me shume tek grate dhe te rinjt~ duke
perfunduar shpesh ne nj e cike11e peljetshem Ie varferise dhe perjashl imil social In fonna lileli
eshte i lane kur nil et per kushtet e punes si edhe per punen e papaguar ne familje 21Shumica e
femrave dhe e Ie rinjve kryejne pune Ie papaguar ne familj e Vetaneri sht ne zonal rural e lmpakli
i infonnalitetit eshte pesefish
se pari ai ndikon drejperdrejl tek siguria e punes sepse mungojne konlratat
se dyti ai ndikon tek e drej ta per sigur ime shoqerore te cilal jane shume Ie rendesishme per
mbul imin me sigurimin shendetesor dhe pension in e pleqer ise duke vene ne rrezik jeresen ne nje
periudhe me Ie vonshme Ie jetes
se trcti ai pakeson pagesen dhe burimin e te ardhurave duke renduar mireqenien ekonom ike se
katerti ai ve nje barre ti skale mbi ekonomine nepermje( evazionit latimor
19 Anket3 e fOfcave te punes 2015 INSTAl
ro Strategjia kom betare per punesim 2014-2020 11 Stratesjiltl kombetare per punesim 2014-2020
24
sl pesti ai pengon zhvillimin e tregut ne fushat qe varen shurne nga puna e familj es s i per
shembull bujqes ia
Per me teper ai rril cenueshmerine e femrave varcs ine e lyre ekonomike prej bUfmve si edhe
rril varferine e lyre ne pleqeri per shkak Ie nderthurjes se Ie ardhurave me Ie ulta dhe vileve me Ie
palaa me sigurime shoqeroreshendetesoreJpensioni
Nt kele gjendje nevojilen zbatimi me i fuqi shem i ligiit si edhe ske mat e nxitjes per
punedhenesit per te inkurajuar punesimin formal nepermjet kontributeve Ie zvoge luara ose
stirnujve Ie tjere financiarePerfshirja soc iale mbetet cnde nje yeshtje per I u trajtuar
Grupet si romet dhe personal me aflesi tii kufizuara shpesh jane Icni pas dare dhe polilikm
nuk j ane konkretizuar gjithmone ne perputhje me rrethanat Keto grupe kerkojne polil ika Ie
posuyme Ie hartuara ne pershtatje me karaklerislikal dhe nevojat e lyre persa u perket nevojave
arsirnore kualifikimeve profesionale fuqi zimit dhe punes imi
Punes imi i u rinjve eshte nje yeShlje reale v~aneri shl nese kerni parasysh punen e papaguar ne
familjeShumica e Ie rinjve Ie puneslHlr kryejnc pune informale ose te papaguar ne familj e gie e
eila deshmon per punesim te kufi zuar dhe kush Ie It keqija punesimi Shumica e te rinjve Ie
papllne kane nivel Ie ulel arsimor dhe per personal qe jelojne ne zonal rurale bujqes ia mbetet
burimi kryesor i punes imilFernrat ne moshe Ie re kane nje shkalle Ie njejle papunesie por kjo
fsheh kushtet me Ie keqija te punesimil kryesisht punen e papaguar ne familje qe dukel se eshte
gi thnje ne rritj e dhe pabaraz ite seklOriaJe qe ekzistojne
2lFemra t kane nje shkalle shume me Ie ul el pjescmarrjeje Ie forces se punes si edhe nje nonne
me Ie larte Ie pasivilelit per shkak Ie pergjegjesive ne familje AIO jane te perqendrua ra ne
kryerjen e puneve tipike femerore Ie cilat jane edhe punet me pak te paguara dhe orrojne pak
mundesi per perparim ne karriere Pe rve~ kesaj ka nevoje te ngulshme per rritjen e numrit Ie
femrave ne profes ionel jo Lradic iona le si dhe per menjanimin e slereolipave gjinore ne sisLemin
arsimor Orienlimi i vaj zave Ie reja ne pro fesion e tipi ke laquofemerore )) Ie paguara pak dhe qe nuk
kerkojne shume aftesi rrit hendeklill giinor ne lidhje me pagal dhe mundes ine e lyre per te gjetur
pune ne seklorin informalParaleli sht edhe orienlimi stereotipik gjinor i djemve ne profes ione
U Strategjia kombetare per punesim 2014 -2020
25
ltonashkullore)) rrit rolet dhe normal e gJlnlve dhe po njel loj i kufizon aftesite e
mundshmelpotenciale mas hkullore
Pavaresisht prej nje farl perparimi shuml pune mbetet per te bere ne lidhje me permiresim in e
kapac iteli l Ie Sherbi mit Kombetar te Punes imit (SHKP) ne menyre qe Ie kryejc Ie gj itha
funks ionet e nje sherbim i modern dhe publik ne Ie gj ilhe vendin duke perfshire kelu edhe zonal
rurale te cilnt kane nevoje Ie ngui shme per kt to sherbime
Fun ksionel qe kerkojne vemendje me Ie madhe ja ne
~ nd ihma per Ie papunet pe r Ie gjetur punes im Ie pershl atshem
~ shpallja e punekerkuesve dhe e vendeve Ie lira IE punes
gt leh tesirl1i i levizshmerise se pro fesioneve
~ mbledhja dhe analizimi i in fonnacionil me Ie plole Ie mundshem ne lidhje me ~endjen ne
tregun e punes dhe zhvill imin e saj ne Ie gjilhe vendin ashtu edhe ne deget e ind uslrise
dhe profesione Ie ndryshme
~ hartimi monitorimi dhe vleresimi efikas i programeve qe synojne leht es imin e (ri)hyrjes
ne punes im Ie punekerkuesve ne rrez ik perjashlimi nga tregu i punes
Organizimi dhe zbatimi i permbushjes se funksioneve kryesore duhel reformuar si edhe duhen
caktuar burime Ie mjaftueshme njerezore dhe financi are per Ie siguruar pune neperrnjel zyres
ko mbetare Ie punesimit
25 Faktoret qe Iltane ndikuar ne rritjen e nivelitte punesimit
Nder fakloret qe kane ndikuar ne menyre ledrej lperdrejle ne nive lin e punes imit rendi len
bull Rrilj a e kerkess per prodllkte
bull Permiresimi ileknologjive
bull SITategj ile seklorjaie
bull Levizja demogra fike
26
Rritja e kerkeses per keto produkte
Fluksi I ndert imeve s ine objekte dhe ne rruge vazhd in territet bull gi ithashtu eshle rritur d he
akl iv iteli I nderrmarrj eve Ie indllstri se perplln llese s idomos ala me capital te hllaj apo Ie
perbashket qe punojne me porosi nga jashte duke shfrytezuar krahun e lire Ie punes ne ve ndin
tone Kjo ka bereqe numri I Ie punesuarve Ie jete gj ithmone ne rritje ne keto fusha ne vendin
to ne Vihel re me teper plJnes imi I personave me arsim 9 vj eear ose temesem pa u Icne pas dhe
ars imi profess ional
Permiresimi 1 dukshem I leknologji ve
Vitet e fundi t permiresi met ne leknologji kane sje lle rritjen e proclu ktit me kosto te uld duke
cuar ne rritjen e te ardhurave dhe zgjerimit Ie akti vitetil (shlim punonjesish) duhellheksuar qe
permiresimi I teknologj ise ka sjelle edhe nje reformim lidhur me hapjen e vendeve Ie punes
li dhur me pro fes ioni (IT)
Siralegj ite sckto rjale
Njt priori let I zhvillimit ekonomik eshle shtrimi I rfll geve dhe gocJi nave institucionale gje qe ka
cuar ne rriljen e te punesuarve pa ]ene mbrapa dhc sektori n e turizmit gje qe ka sje lle rritjen e
numri( Ie hoteleve restoranleve dhe Iregti se ne lonal luri slike kjo ka marre nje zampjerim
akoma me te madh gjatc sezonil te veres ku numri I le punesuarve shko n drejt rritjes ndjeshem
Uvizja demografike
Fuq ia punetoTe me banim nHshat kD interes per tll punesuar dhe ky interes vihet re dh e lek
punedhenesit ~r keto arsye
Se pari kjo kalegori pranon Ie punoje me page le uld
Sedyti ne pjesen me te mad he te rasteve subjektet ndod hen prane zo nave ind llstria le te qyteteve
ku jane vendosur fabrikal d he nuk kerkohen shpenzime transporti
Se treli turi zm i ne zonat e v irgjera qeeshte zhvilluar ko het e fun d it si dhe invesli met kane sje ll e
nje rritj e te konsiderueshme Ie nr tepunonjesve qe rezultojne te jene banore Ie ketyre zonave te
theli a
27
26 Roli I shtetit ne rritjen e punesimit ( Politi kat dhe Strategjite)
Polilikat kryesore per rriljen e punesimit oerqendrohen rrelh konceplit le po lilikave akli ve Ie
tregut Ie punes Politikat e para u prezantuan ne 1995 ne ligjin nr 7995 viti 1995 per nxitjen e
punesimit duke krijuar bazar e para Ie nj e pakcle programesh qe funksionojne edhe sot 5i
gt- Ndermjet~simi per pune dhe profesion
gt- Keshillimi per pune dhe profesion
gt- Formimi professional
gt- Programe Ie nxiljes s punesimt elj
Objektivi krye50r [ polilikave Ie punes imit eshte mbesi1tclja e punekerkuesve ne gjetjen e nje
pune 1e pershl3lshme politikat e punesimil jane nje mjct lepe r I rendesishem per permires imine
siluates se tregut Ie punes
)gt Programel e nxitjes se punesimit u prezantuan per here Ie pare ne vititn 1999 synimi I
kelyre program eve ishte dhe vazhdon Ie jele aktual isht
gt Krijimi I vendeve te reja plme dhe ulja e papunesise
gt- Nx itja e formimil pro fessiona l I punekerkuesve t~ papune (sidomos ne zona ku ka
mangesi kapacitelesh trajnuese)
gt- Mbeshtetje bisneseve per te rdlu r akl ivitetin e lyre dllt punesimin e fuqi se punelore Ie
Irajnuar
)gt Nxitj a e drej teperdrejte e pllnesim it Ie nje pjese Ie trajnllarve
)gt Minimizimi I punes se zeze ( forcimi I rolil If inspektorialille punes)
gt- Perfshirj a ne programe socia le trajnimi Ie kelyre punekerkuesve
gt- Nxilja e punesim il Ie te rinj eve dht grllpeve Ie vecanta Ie Ie papuneve
gt Mbeshtelj t e bisnesit familjar per Ie rrilur punesimin ne zonat mal ore apo aty ku
shikohet veshtiresi ne zbatimin e politikave Ie Ijera
Programel e nxiljes se punesimit jane programe akti ve shleterore qe veprojnMrej lptrsed rejli ne
jeten e pune kerkuesve te papune per Ii nxitur ata ne gjetjen e nje punesimi flfalgjate Keto
programe sehashku me programet e ndermjelesimit lu aj ne nje rol te rendes ishem qe
28
ndikojnerealisht nl ulj en e papunesisesidoJnos te numrit Ie papuneve Ie rregji slruar Njestrategji
positiveeshte dhe ajo e nxitjes se punesimit nepermjet fonnimit Ie nepllnesve duke J trajnllar Sl
dhe nxitjes se pllnes imil Ie remrave ( gra rome in valide Ie Irafikuara elj) duke u dhene nje
mbeshletje dhe bisneseve qe punesojne kelt kal egori
Per here tcpare ni si Ie zbatohej dhe ofrimi I praklikave oer Ie rinjte e sapodiplomuar ne menyre
qe te krijonin eksper iencen e tyre neper instilucione te ndryshme shtelerore ( ad ministrate
publike) duke pllnuar fillimisht ne pozicione Ie caktuar si praktikante kjo ishte nje ri s i e cilajo
ve tem do Ie mund Ie pergatistc speciali st Ie kualifikuar ~r te ardhmen e aferme por dote
motivonle dhe shume student Ie sapodiplornuar duke ju ndezur nie drile jeshi le ne lidhje me
tregun e punes dhe pozicionimin e tyre
23 Nje rol te rendesishem ka luajtur dhe organi zata nderkombelare e punes (lLO) duke paraqitur
sic do vit Stralegji per permiresirnin e qeve risjes se tregut te punes duke u baZlt3r ne nje qasje
shumeplaneshe ne mekanizma Ie fuqi shem Ie dialogul social dhe marrjcs se masave kunder
informalitetit dhc kushteve ne pune
Brenda tematikes ~~ Pune e Oenje per Ie Gjithe gjate periudhes 2012middot20 15 ILO do Ie
perqendrohet nr ere prioritete programJlike per Shqiperin~ t~ cilat duhet Ie shilten s i qellime
afat-gjata
Forcimi j kapaciteteve Ie institucioneve shleterore dhe partnereve soc iale per
penniresimin e adm inistrimil Ie Iregut Ie punes
~ Promovimi i punes se denje dhe rrilja e punesueshmerise Ie forces se punes ne Shqiperi
~ Forcimi i s islemil te mbrojljes sociale
I) Strategjia per Punesim dhe Aftesi ILO 2013middot2016
29
Kreu III
3 Sektori public dhe sherbimet publike
31 Cfare kuptojme me sektor Publik
c rare kuplojme me sektor public
Perpara se te b~jmenje anali ze te marredhenieve Ie punes ne sektorin public me pare duhet Ie
analizojme veti ku ptimin e kelij lermi pra se crare kuplojme me sector public Nt lidhje me
kititerm ka pasur sh ume perkufizime por nuk ekziston nje perkufizim juridik I sakle 1 noeionit
Ie sektor it pubti k Ne fibrin e autoreve Giuseppe Casale dhe Joseph Tenkorltlng me litull
Man-dheniel e punes ne sek lorin public ne v6hlrim krahasimor 1 keta dy aulore kane dhene
kete perkufizim per sehorin publik
Sipas ketij perkufizimi sektori publik perfshin 24
a) Njesi organizative qejane Ie finan cuar ne pronesi dhe ose Ie kontrolluara nga sh teti
b) Resurset dhe aktivitetet e sherbimit publik
c) Organizata te kOlltro lluara kryesislll nga qlveria ( pra menaxhet dhe punonjesit ne
sherbimin public kane nje diference Ie reduktuar ne vendimmiddotmmje organizative
Nt kete studim punonjesit pub li c referohen per nepllnes it c ivile dhe punonjes te tjere ne te
gjilha ni vele t e qeverise duke perrshire njesitc e qeveri sjes vendore dhe punonjesil e
nderrmarrjeve sht eterore megjithese ne disa vende marrdheniet ne sherbimin public kane
mbetur Ie ndryshem nga ai 1 seklorit pri val (dmth ne It kaluaren sektori privat ishte I shtyre ne
menyrt l ipike nga fi(imi ndersa qellimi I seklOril public ka qene sigurimi I (e mirave publike
dhe sigurimi I minqenies se pergjithshrne dhe mireqen ies se qytetareve ) sol karakteristikat e
sherbimil public public jane duke u bere indirekte me Ie ngjashme me ate Ie sektorit privat
Z Giuseppe Casale ~ Service publiC relacione eork Josep Tenkorang th e comparative overvieeN Geneva August 2008
30
Nje perkufizim tjeter per se kt orin public eshte se ai percaklohet st sektori qe grupon Ie gjitha
akli vitetet ekonomike dhe soc iale qe jane ne nga rkim Ie administrates nderrmarrjet publike
dhe organi zmal publike Ie sigurimeve shoqerore
Pro sektori public perfshin Ire perberes
1- Administratat qc murrin ne ngarkim aktivitele me interest e pergjithshem
2- Nderrmarrjet publike bull dmth nderrmarrjet 11~ Ie cilen nje person public mhan shumiccil e
kapitalit Keto tradicionalishl kane qene konsideruar 5i element I polilikes ekonomike
dhe sociale Ie qeverise SOl ato jane pri vali zuar dhe njekohesishl kane mbelur ende
publike kane ndryshuar menyren e lyre Ie funk sionimit dhe jane si nderrmarrje private
3middot Zyrat publike admini strative Ie ngarkuara me sigurime shoqerore ~ qe ad ministrojne
politikat sociale Ie shletit ato mund Ie mbeshlelen mbi organizmat Ie 51 drejles private
32 Kush jane Ie perbas hkctal dhc ndryshim e1 e sekt oril public dhe sherbimcve publike
Sektori public dhe sherbimel pub like nuk duh et Ie ngaterrohenNe fakt aktivitelet e shcrbimit
Pllblic mund Ie merren ne ngarkim nga organizma private Keto quhen deleg ime Ie sherbimit
pubikKeto organizma nuk I perkas in sektorit public perimetri [ sherbimit public eshte me 1
ampjere se a i J sektorit public SOl sherbimi public duke ako ma s i nje runks ion I Administrates
Publike Nje sherbim public eshte nje akti vitet qe konsidcrohet se duhet Ie jete I di spollueshem
per Ie gjithe Ky nocion mbelel mbi ate te interest Ie pergjjthshem par shll1ne shpesh ky mbetet
njevleresim subjektiv pasi nuk mund Ie Ihullet qe nllk ka nje perkufizim universal Ie pranuar
nga te giithe Ne praktikeeshte sherbimi public ajo qe pushteti public pereakton politikisht sit e
tille Ky eshte nociol1 I cuditshem nga ai I sekloril public
Edhe shprehja Sherbim Publik ka nje kuplim te dyri shle nga njera ane ajo percakton nje
aklivitet ose nje mision Ie interest te pergjithshem ( psh sherbimi public I shkolles) dhe nga ana
tjete r leres ine e organi zmave Ie ngarkuara me keto aktivitete te interest Ie pergjithshem Ie eilal
mund te jene si publike edhe private duke kaillara klshtu nga sherbimit public ne sherbimet
Pllbli ke
n Shte ti eeborg
31
Prej shume kohesh sherbimi pub lic ish te krite ti I vet~m qe kushtezo nte zbati min e se drejtcs
ad mini strative dhe kompetencen e gj ykates admini strati ve me ndryshirnin e viteve Ie fund it ky
kusht nuk eshte me e mjaftueshrne me zgjerimin e aktiviteteve te sherbimit public ni fushlt n
ekonomi ke dhe vend in me te rendesishem te marre nga e drejta priva te Kesht Ll sipas natyres se
ak ti vitetit dhe strukt ures qe e ka ne ngarkim mund Ie da llojme dy rasle
a) Sherbimel publike adminisl rati ve shume te ndryshme qe grupojne sherbimet qe nuk
kane qeJl ime industria le apo tregtare ( mbrojtja sh ko lJa pu blike etj) alo jane kryes is ht
Ie menaxh ua ra prej o rgan izmave publi ke dhe ne keto ra5te prevaon te e drejta
administrative
b) She rbimet pu bli ke indu str ia le dhe tregtare ( nderrmCl rrjet qe kryejne sherbimet e
furnizimit me energj i uje etj ato mund te kryhen ga organizma publike ose private
Kur e5ht1 Gala pe r orgamni zma private zbato he t kryesisht e d rej ta pri vate pa r nuk
mungon e drejta ad mini strative Ata mbesin nen (utelen e pusht etit public ( s hlelit
qeverisj es vendore) qe vcri fi koj ne leSe ato e kryejne misionrn e tyre apo nese e
respektojne parim in e baraz ise te aksesil Ie perdoruesve ne sherbimin publik dhe te mos
perfitojne prej nj e s ituate monopoli ne teres ine e territorit Ie vendit ose nj e pjese te tij (
pe rjashtimi I par imit te konkurenees)
Shumeqeveri ne pamundts i per Ie finnncuar vazhd ueshme rishl she rbimel publikevendos~n
I Te reduktojne dimensionet e sektoril le tyre public ase
2 Te ndryshojne strukwren e tij par gjithmone duke privi legjua r pri vati z imin e t ij
3 Kalimi nga prakti kn e sektoreve publike neate te sherbimeve publi ke tt e ilat
s igurohen ed he nga akto re jashte sektorit pu blic e rendes ishme eshte qe shoqeria Ii
marri ne c ilesine sasine dhe menyren e duhur ket o sherbime
33 R rcgullimi ( marrdhenieve Ie punes ne sektarin pub lic ne Shqiperi
Marred heniet e punes neS hqiperi ne se ktorin publi c dhe ate privat rregullohen nga Kod i I Punes
par edhe vete brenda sektorit publik (psh per ato insti t llcione (e c ilat hyjne ne fu shen e veprimit
32
Ie legj islac ionit Ie sherbimit Ie nepunesil civil ke to marredhenie rregullohen me26 ligj Of 152
viIi 2013 Per Nenpunesin Civ il
Kodi [ punes I Republikes s(Shqiperiseeshte I bazuar ne Kushtetuttn e Shqiperise dhe ne normal
e pergjithshme Ie se drejtes kom belare Per sa J perket sektorit public dhe atij privat aplikimi I
kodil eshLi I nj ~j(e Ne sektorin public problemet per zbatimin e kritereve dhe kushteve ligjore
pef lindjen zhvillimin dhe perfundimin e marredhenieve Ie punes jane Ie vogla Nderkohe qe
ne sektorin privat perjashtuar disa nga kompanite e medha seri oze Ie cilet respeklojne dhe
zbatojneligjislacionin ne fuqi shumica e kompanive nuk jane korrekte si me strukturat
shteterore ashlu edhe me punemarresit duke krijua r keshlu nj c sektor jo inrormal ne ekonomi
Kodi I Punes L igji Per Nenpunesin Civil dhe dispozila Ie Ije ra ligjore e nen ligjore perbejne
nje baze Ie mire ligjore per rregullimin e marrdhenieve Ie punes dhe per Ie mbrojtur
punemarresin nga largimel abusive nga puna Konfliktet e Dun eS ne kete drejl im mllnd Ie
zgjidhen me mirkuplimin e paleve ne Ie kundert ata muod Ie drejlohen s ipas rastit Kom isionil
te Sherbimit C ivil dhe gjykfl les kompelente ve ndimel e fo mes se prere Ie cilel jane Ie
delyrueshme p~r zbatimin nga paleL
Shoqeria c ivile dhe media jane aklore qe pa pmur Ie drejte t u japin zgjidhje konnikteve ne
kete rushe behen pjese akti ve e diskulimit trt shqelesimevc soc ia le qe krijohen nga largimet e
padrejta nga puna dhe reagojne per Ie mbrojtur te drejtal e nje riut dhe lirite Ihemelo re pa u bere
pale me subjektet e perfshira ne konflikt
Ky studim eshle nje pjese e kesaj filozofie dhe tenton te evident oje problematikat ne lidhje me
Irajlimin e larg imeve nga puna s i nga ana e ad min istra tes publike ashlu edhe nga struktural
kompetente per s hqyrtimin e lyre 27Nga monitorime dhe studimet e vendimeve kane dale ampietje
terendesishtne te cilat flasin jo velcm per mangesi ne respektimin e procesit te rregullt ligjor ne
trajtimin e largimeve nga puna prej s istemit gjyqesor par edhe problem Ie renda qe kan ~ te bejne
me zbalimin e legji slac ionil ne fuqi qe rregullon kelt rushe
34 Studim 1 nderprejes sc kontrates se punes (Ilashkia Tirane dhe Bashkia Durres)
~6 Ligji nr 152 viti 2013 Per Nenpunesin Civil 11 Komiteti Shqiptar I Helsinki Situata e diskriminimil ne procesin e (argi mit nsa puna ne Shqiperj Tirane dhjetor 2011
II
2SSipas nje studimi t~ kryer nga Qendrlt1 Sui Juris projek ky I financuar nga USA ID me
tematike Zbali mi r Ligjil ne mbeshlelje te qendrueshmeri se dhe rritjes se performances ne
administraten publike u vu re nje domosdoshmeri e ndeshkimil t( lilUllareve Ie insliluc ioneve
perkalcse ne lidhje me largimet mas ive ngCl puna Me mijera jancpersonat Ie larguar
padrejtesishl nga puna keto 15 vitet e fundit por nuk ekziston asnjeherc nje pergjegjes 1 vetcm
per keto largime Me ane Ie ketij projekli qendra ~S ui Juris ka arritur Ie indetifikojeinstilucionet me problematike ne lidhje me kete ces htje referuar dhe bur imeve te
ndryshme kryesisht zyrtare ka nxjerre nje future financiare per demin e shkaktuar ne lidhje
pushimet nga puna pagesaL qe duhet Ie kryejnc ng3 vendimet e forms se prere dhene ngu
gjykata Gjate mbledhjeve teinformac ioni t ne shume institucione nje vemendje Ie veca nle ki shte
dhe Bashkia e Tiran~s dhe Bashkia e Durres it ne lidhje me keto pushime masiveku rezultuan se
2~e vilin 2009 ki sble 17 persona qe kishin nderprere Ie manmiddotdhenien se punes me deshirc
4 ishin ne li stepritje 1 ne prilje per pencion dhc 4 zgjidhje konlrate
Ne vitin 2010 ki shle 15 persona kishin paraq ilur doreheqje 4 kishin mbushur mash en e daljes ne
pension dhe 5 persona kishin zgjidhur kantraten e punes ne menyre 1e njeanshme
Ne vitin 20 11 ki shte 37 punononjes qe ki shin paraqitur doreheqjen 7 ishin ne liSle pritje bull 8
kishin dale ne pencion dhe 50 strukture 3 persona ki shin perfunduar kOnlraten ne afat Ie
percaktuar 1 punonjes ishte Irasferuar dhe 4 pUllonjesve I ishin paraqilur mam per shkeJje ne
detyre
Ne vitin 2012 ishin 36 persona qe ish in larguar me deshire 8 ishin ne listre pritje dhe nje
punonjes ne pencion
J~e vitin 201 3 kerni 36 punonjes Ie larguar me deshjre 8 ne listeprilje 4 qe ki shin mbushur
moshen per daljen ne pencion 4 punonjes ki shin zgjidhje re kontrates ne afal Ie perca kt ua r nje
punonjes kishte kerkuar Irasferim
18 Sialistika nxjerre nga konlerenca e realizuar nga qendrl Sui Juris me terne Zbalimi Iligjit ne mbeshtetje te h
qendrueshmerise dhe (ri l jes se performances oe AI 19 Zyra e informacionit Bashkia Tirane JO Informacion I dhene nga Burime zyrtare BClshkia Tirane
34
Ne vitin 2014 rewltonin 33 largime nga puna me deshire 5 punonjes kishin dale ne pencion
dhe 5 punonjes ki shin perfunduar kontraten e punes me arat Ie percaktuar
Nt vitin 2015 rezuhonin 51 largime me deshire ( r araqitur doreheqje) 2 punonjes rezuhonin Ie dale ne pencion dhe 8 punonjes Ie pushuar SI ndryshim structure 2 pUllonjes rezultonin Ie kishin
perfunduar kontrat~n e punes ndersa 4 prej lyre rezultonin ne zgj idl~ e Ie kontratcs se pun~s ne
menyre Ie njeanshme
l lSipas Ie drejtes sie informimit Bashkia Durres nga dergoi informacionin ne lidhje me largimet
nga puna ku rezultuan se nga viti 20 II deri ne vitit 2015 ish in
38 punonjes qe ki shin pltlraqitur doreheqjen ( sipas kontaktimit l1e pjese e lyre rezultonin qe
punonin ne instance me Ie larta pozic ion i ose ne institucione shtetcrore Ii Ijera)
20 punonjes qe ki shin mbushur moshen e daljes nepencion ampjail ket yre vileve
5 punonjes kishin perrunduar kontraten e punes ne aratin e caktuar
Sipas nje pasq yrimi Ie s ituates u vu re qe ceshljel po litike zene nje vend Ie rendes ishem ne
punesimin e punonjesve si dhe ne kohezjmjen e kontratave te lyre Bashkia Durres duke u
ndodhur perpara faktit qe kryetari actual ka nja mandate Ie] rezulton qe largimel nga puna jane
Ie minimizuara gje qe bie ndesh me Bashkine Tirane ku gjate ndryshimil te kryetareve kern dhe
pushirne masive Ie punonjesve ne periudhe kohore Ie njejte
11 Informacion I dhene nga Bvrime Zyrtare BashkiCl Ovrres
35
KREUIV
4Rregllllimi I marredhenieve te punes De Shqipcri sipas ligjit Per Nepunesin
Civil U
41 Evolimi historit I ligjit Per Nepunesin CiviF
Shqiperia ka nje Iradile te ndrejtimit pO litik te Shleli edhe pse jemi nje shIel I vogel gt me nje
administrate Ie vogel publike dhe me nje numer Ie kufi zuar Ie punonjesve publike Sek(ori puhlik
eshte duke kaluar neper reforma shume dinilmike ne rrugen df~it Inlegrimil Europian Duke
pasur parasysh kushtet e tilla kom iza ligjore ne fu shen e marrdhenieve Ie punesimit ne
sherbimin civil duhet Ie synoje forcirnin e unitetit Ie sherbimit civil dhe ti~jete mjaft neksibel
per te lejuar qeverine Ie pershtaste sistemin me ndryshimet e shpeshta qe po kal an vendi dhe ne
zhvillimin ne (ushen e kapciteteve nj erezore J2
Perpjekja e pare per krijimin e nje sherbimi civil proles ioni st e Ie materializuar ne ligjin Nr
8095 date 2 [03 1996 nuk nlllndi Ie bashkejctonte me kete rdite shumevjecare
Ligji [ vitil 1996 nuk benle dallime nennjct rnarredheni es juridike Ie nepunesve dhe
marrdhenieve Ie Ijera Ie punes pasi ato n eg ull ohes hin sipas Kodit Ie Punes Rregldl we Ie ketij
Kedi I nenshlroheshin si nenpunesil ashlll edhe pundor~l e Ihjeshle Pas kri zes se Ihelle qe
perfshiu administrflte n publike nete res i ne vijim Ie shndenimeve politike Ie vileve 90 re ronna e
fundit duke se e ka stabilizuar te pakten ne nivel knceptllal administraten publike nc rolin e saj
rregullator Nal yri sht mbetet shume per ebert qe admini slrat a publike Ie persose rolin e saj ne
jeten shoqerore dh e eko nomike Ie vend it
Pra me sherbim civil kuplojme veprimlarine e punonjesve Ie administrates publike qe kane
cilesine e nenpunesit c ivil per Ie rea li zua r fllnksionet e saj bazuar ne Kushtetute e ne li ~e
Ligjj actual ne ruqi I sherbimit civil kltl ngrilur nje sistcm Ictere te drejtash e detyrimesh per
nepunesil civil Ie c il etjane ne nj e balancim pushtelesh mes punemarresve dhe punMhenesve
keshlu qe cdc e drej(e e vecanteeshle e bltl lancuar me disa detyrime Te drejlat dhe detyrimet e
l Draft document Mbi nje ligje te ri oer sherbimin civil ne Shqiperi h pergatitur z Zhani ShOlPO ne bashkepunim me Dr Hans -Achim Roll konsulente te Sigma me kerkese te DAP 1 tetor 2010
36
- -- --- -- ---- --- -- - --- - -
nenpunesve civil rregullojne elementet e nje rarorti kontraklual te punes Ie lidhur midis
nenpunesit civil si punemarres I institucionit dhe administrates pubJike si punedhenes
42 Karakteristikatthelbesore tC Ligjit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil
Ligji Per Nepunesin Civil rregullon ne menyre Ie qarte dhe Ie plate marredheniet ne skemat e
administrimit civil 1 rnbeshtelur kryesisht tek pozicioni (post i) duke e kombinuar ale edhe me
disa elemente te sisternit te karrieres Karakteri dominues I sistemit Ie pozicioneve verehet n18
elemente Ie tille si kriteret e rekrutimit ngritja ne detyre levizja paralele etj
Fryma e ligiit te siperpermendur ka synuar krijimin e nje sistemi kryesisht te hupur Ie Sherbimit
Civil duke krijuar njekohesisht premise edhe per mobilitet te brendshem dhe karriere Tregllesit
e viteve te fund it lidhur me ngritjel ne detyre dhe levizjet paralele deshmojne megjithate ne
praktike kemi te bejme me nje sistem thuajse teresisht te hapur per konkurim nga jashte
perfshire dhe vecanerisht pozicionet me te larta drejtuese te Sherbimit Civil ( sekretari I
pergjithshem drejtori I pergjithshem etj rekrutimet per pjesen me te madhe te ketyre
pozicioneve realizohen nepermjet proced II rave Ie konkurrimil Ie hapur per kandidate te jashtem
por pa perjashtuar konkurrimin e nepunesve aclual civil
Qellimi J ketij ligji eshte krijirni I nje sherbimi civil Ire qendrueshem professional te bazuar ne
merite integritet moral dhe paanesi politike
Ky ligi percakton marredhenien juridike ndcrmjet shletit dhe nepunesit civil gjithashtu percakton
rregullat per administrimin e sherbimit civil
43Parimet baze per statusin e nepunesit civil
Sipas nenil 5 te ligiit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil Sherbimi Civil eshte I ndertuar
dhe verran mbi bazen e parimeve teB
I Shane eve te barabarta
2 Mosdiskriminimit
33 Neni 5 ligjit 1522013 Per nepunesin civil ne Administrimin e Sherbimit Civil
37
3 Merites
4 Tc Irasparences
5 Te profesiona li zmit
6 Paanesise po l it ike
7 Qendrueshmerise ne de tyre dhe vazhdimesise se shhbimit civil
44 Fusha e veprimit te Iigjit per nepunesin civ il
34 Nen i 2 Iligji per nepunes in c ivil percaklon ru shen e ve primit Ie tij nepermjet per fshirjes se
te gi ithe nenpunesve qe lIshtrojne nje funks ion public ne nje institucion tt admini strates
ShlehrOre institucion Ie pavarur apo njesi Ie qeveri sjes vendore me peljashlim
a) Te Ie zgjedhurve
b) Ministrit dh e zevedsmini st rit
c) Funksionaret e emerruar nga Kuvend i bull Presidenti I Repub li kes ose Keshi lli I Ministrave
d) Gjygjta re t dhe prokuroret
e) Nenpunesit e ad ministra t~s gjygjsore
I) Ushtarakut Ie foreave le armfliosu ra
g) Personelitle Sherbimil Infonnali v Shleleror
h) Personelit Ie njesive publi ke direkte te sherbimit
i) Anetarit dhe kryeta rit Ie organeve kol eampjia le drejtuese Ie komiteteve apo institucioneve ne
vares i Ie Kryeminislri se apo Ie nje mini stri
j) Punonjesit adm inistrative
k) Funksionaril Ie kabinetit
Shtrirja vertikalc
J5S lllrirja vertikale e rushes se veprimit Ie LSHC nis s ipas Ilj~ skeme hi erark ie nga pozic ioni I
sekrelarit Ie pergji lhshem te ministrise dhe shkon deri ne nive l special ist J6ne praktiken e
1 Neni2 ligji 1522013 per nepunesin dvilshy
38
- --- -----shy
deritanishme vihet Te nje konso lidim I kenaqshem ne kategorite e ulta dhe Ie mesme ndersa per
kalegoriH e lana Ie Sherbimit C ivil tregues i I qarku llimil ka qentH lane rue qe regan per faktin
qe keto pozicione jane dis i me Ie ekspozuara ndaj ndryshimeve te mundshme politike apo edlle
ndaj rap0rl eve persona te epror vanes pavarsishl nga moti vimi I drejte apo abuziv I k~lij
qarku llimi
Shtrirja ho riw ntale
Shtrirja horizol1tale e fu shes se veprimit te LSHC eshte e ku fizu ar ne disa institucione (KM
ministry institucionet e pavaruara bash ki qarqe elj
Fusheveprimi horizonta l [ ligjit ne ketedimension ne ni ve l qendror zbatohet per
a) Administraten e mini strive zyres se krycministril (rreth 1500 nepunes civile)
b) Adm inistralen parlamentare dhe te presidences si dhe administraten e instilucioneve Ie
pavarura qe raportoj ne drejt pltrsedrejti ne Kuvend (rrelh 2800 nepunes civile)
Stalusi J disa kategori ve te Ijea nepunesish te institucioneve It lilla si tatimet bull dogana polic i
diplomaci etj rregullohen me ligje perkate se te eilat ne thelb permbajne eli sa elemente Ie
ngjashme OSe Ie pemfena me ato Ie statust Ie ncpunesi t civil Statusi i pjeses tjeter te
punonjesve Ie administrates publike ( ars imi shendetcsi etj) perfshire administraten dhe
punonjesit e degeve ne vflres i Ie ministrive ne rrethe ose qarqe e qe perbejne dhe numrin mlt Ie
madh Ie punonjesve ne kete sector bazohet thjeshle ne kod in e punes
Fusha e veprimit rnaterjaJ
Fusheveprimi malerjai nenketedimension ligi i ka rregulluar elemenlellhelbesore me rendes i per
marredheniet e punes te nepunesve civil Ie ci lmjane te ndryshme nga alo per punonjesit e ljere
publike Ie ci let jane zbvilluar pas kesaj me akte dyteso re nenligjore kohn e punes dhe
pushimit etj
~Slrategjia nderseklorjale e reformes nE administrOiten Publike (SNAAP) ne kuader Ie strategjise kombetare per zhvillim dhe in tegrim (2009- 2013) Tirane Shlalor 2009 16 Neni 19 I ligji l sherbimit civil ka tegorile e nepunesve civil jane keto 1 Nepunes civil Ie kat egorise se larte drejtuese 2 Nepunes civil te kategorise sl mesme drejtuese 3 Nepunes civil v te kalegorise se ul et drejtuese Anep unes civil Ie kalegori se ekzekutive nepunes civi l Ie kalegori se se larte drejlues konsiderohen keto pozicione a) sekretar I pergjilhshem b) drejlor departamenti c) drejlO( I drejlorise se pergjilhshme d) pozicione te barazvlefshme ne Ire Ie parat ne institucionel e administrates publike qendrore apo vendore
39
Ne lidhje me disa aspekte Ie marredhenieve te punesimit (psh mosha e daljes ne pension
sigurimi socia l dhe shendetesor) LNC permban nje reference te p~rgj ith shme ne legj isiacionin e
pergjithshem te punes ( Kodi I Punes) si legj islacion plotesues Disa eiemenle Ie Ijera Ihelbesore
( deklarimin e pasuri se bull konfliktin e interesave skemen e pensioneve ploHsuese elj gjithashlu
te rendesishme pir marredheniet e punesimit te nepunesit civ il jane te shpemdara ne
legj islaeionin e posacem I eili zakonish t rregllilon te gjithe ose nje pjese te madhe te pllnesimit
publik
45 Pranimi ne Shcrbimin Civil 31
Pranimi ne sherbirnin civil ne kategorini ekzeklltive behet nepermjet nje kankurrirni tehapur
kankurimi organizohel ne menyre periodike nga njesia pergjegjese per seci lin nga grupet e
percaktuara ne piken 8 tt nenil 191e ketij ligji
Konkurrimi zhvi llohet ne dy faza
a) Yerifikimi paraprak nese kandidatet plotesojne kerkesat e pergjithshme dhe ato te
posacme sipas shpalljes se konkurrimit
b) Vleresimi I kandidateve
Verifikimi paraprak kryhel nga njes ia pergjegjese ndersa vleresimi I kandidateve behet nKa
komiteti I perhershem J pranimit I krijuar per secilin nga grupet e percaktua ra ne piken 8te nenit
19 Ie ketij igji
Kandidatet fitues qe marnn 70 Ie pikevc talale tevleresimit renditen nga komiteli I
perhershem I pranimil sipas pikeve Ie marra ne li slen e kandidaleve Ie sukseshem
~shte Keshilli Ministravc qe mirnton negulloren e hollesishme per krij imin perberjen dhe
veprimtarine e komiteteve Ie perhershme te pranimit si dhe lTegu llat e hollesishme per
proceduren e pranimit dhe vleresimin e kandidateve
n Neni 22 Iligjit HPer Nepunesin Civil ~
40
46 Ngritja ne detyre
JSNgritja ne delyreesilic kalimi I nje nepunesi c ivil nga pozicioni actual I punes ne nje ni vel
pozicion me 1e larte ne te njejtin institucion osc ne nje in sti tucion tjeter te administrates publike
qendrore apo vendore ( kur nje vend I till e ekziston) Ngri tja ne detyre reali zohet rea lizohet
nepennjel procedures sekonkurrimit organ izuar ga njesia pergjegjese per nj e ose disa
pozicio ne te tira Bazuar ne parimin e neoit 20 ( shanceve Ie barabarta profesionalizmit etj) te kClij ligji Nese vendi I lire I kategorise se utel apo Ie mcsme drejtuese nllk eshle plotesuar sipas
nenit 25 te kctij ligii ai plotesohet nepennjet ngriljes ne detyre
Mund te aplikojne per ngritje ne detyrevetem nepunesit civil te oj e kategorie pasardhese te
pnnesuarit ne Ie njejten apo ne nje institucion tjete te sherbimit civi l nese plotesoj ne kushtel
per ngrilje ne delyre dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Nese vendi I lire nuk plolesohet nepermjel procedures se ngritjes ne detyre nje procedure Ijeter
mund Ie organizohel Brenda nje afali 3 mujor deri ne plOleurosimin perfundimlar Ie vendit Ie lire
nese eshle e nevojshme mund Ie zbatohet procedura e tras ferimit Ie perkohshem ne interest e institucionit sipas shkronjes a Ie pikes I Ie nenit 48 Ie kctij ligji Keshilli J mini strave miraton
kushtet qe duhet Ie plotesojne nepunesit per ngritjen ne delyre dhe proceduren e hollesishme Ie ngritjes ne detyre
Ne prakt ike ngritj a ne detyri ka ndoshur ne perqindje Ie vog la rastesh Ekzistojne megjithale
di sa paqartesi lidhur me ndryshimin e pozic ionit brenda nje kategorie ( Ie larte) nese kjo perren
ngritje ne delyre apo levizje paralele gje qe veshtireson pasqyrimin real Ie ket ij Ireguesi
AVflnlazhi kryeso r I kesaj dllkurie eshte se konkurimi public ka promovuar lerheqjen e
kandidateve Ie af~ ngajashte admi ni strales gje qe krijon mundesine e sjellj es se njohuri ve dhe
metodave Ie reja Ie punes nga ala kandidate qe kane studjuar jashle ve nd it apo nga ata qe vijne
prej sektorit privflt Disavantazhi nga ana (j eter kate beje me pranine e nje kostoj e opportune ne
lidhje me s igurine e karrieres qe mundte mOli vonle me mire nepunesit e brendshem civil
47 Uvizja paralele
J Neni 26 Iligjit nr 152 2013 U per nepunesin civil U
41
Plottsimi I ve ndeve Ie lira ne kalegorine ekzekuti ve ala H~ ule apo Ie mesme drej lUesc behel se
pari nga nepunesit ciyile Ie se nj ejles kalegori nepermjet procedurts paralele Kush mund Ie
aplikoj ne per plotesimin e nje vendi Ie lire nepermjet procedures 51 Iev izjes paralele 5ipas pikes
1 nen 25 I ketij ligi i gt nepun sit civile Ie se njejtes kalegori ne Ie njejtin apo ne nje institucion
tjeter Ie sherbi mit civi l qe plotesojne kllshlet per para lele dhe kerkesat e posacme pef vendin e
li re
Yleres imi 1 kandidateve Ie inte resuar kryhe nga nje komi sion I brendshem I krijuar ne cdo
emiss ion nepermjet nje procedure Ie bazuar ne parimel e parashikuara ne piken I neni 20 Ie
ketij ligji Perfaqesuesi I njesise pergjegjese esbte anelar I kom isionit te brendsghem
Ne perfundi m te vl eres imit komisioi mund te ve ndose
a) Perzgjedhjen e kandidatit me Ie pershtatshem per tu emeruar ne vendin e li re
b) Perfundimin e procedures pa asnje teperzampjed hur ne fast se asnje nga kandidatet e
interesuar nuk ploteson kushtet dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Keshill i I Ministrave miralon
a) Kushlel qe duhel Ie pJolesojne nepunesit per levizjen parale le dhe procedurat e
hpo ll es ishme te levizjes paralele
b) Rregullal pfr krijimin dhe perberjen e komis ionit Ie parashikuar ne piken 3 Ie kctij neni
48 Oisipiina ne sherbimin civil (SHe)
Disiplina ne Sherbimin Civi l ka Ie beje me mnsa l di s iplinore qe jepen ne rastel e konslalimil 1(5
shkeljes serregullave apo Ie moskryerjes se detyrave Masat disiplinore dal lohen nga vleresirni
negativ I perfosmances Vendim-marrja ne lidhje me ke lO procedura perqendrohet tek epror
di rect dhe me pas ekzis(on mundesia e ankirnit Ie drejteperdrejte ne KSH C Sipas nje studimi
eshte ve ne re qe nllmri I rn asave di siplinore ne praktikeeshte I voge l verehet nje shperndarje j o
uniform e tyre lakonisht nje numer relalivisht [mad h [ masave di si plinore vihet re ne mornente
ndryshimesh politikc
42
Ligji eshte relativisht J pltiqarte lidhur me zbat imin e mases sl uljes nedetyre ) kur nje institucion
( ku eshte dhenc nje mase e (ille ) nuk ekzistojne vende pune Ie oje kategorie Ie lIle ne keto
raste nje mase e tille fezulton e pazbatuesh me apo te pakten problemalike Dicka e ngjashme
konstatohet edhe lidhur me mundesisne e kthimit ne pozicionin e rneparshem pasi parashkruhet
masu di sipiinore
49 ASPA OHE PROGRAMET E FORMIMIT PIWFESIONAL
ASPA
39Ne varesi te Ministri se se Brendshem krijohe dhe Shkolla Shqiptare e Administrates Publike
(AS PA) SI jnst itucion public qend ror me se li nc Tiran~ASPA ka autonom i administrative dhe
akadem ike Ajo ka per qeHim formimin professional Ie nepunesve civil 5i dhe cdc individi tjeter
vendas ase H huaj qe nuk esh te pjese e sherbimil civil dhe qe plOleson krilerel e kerkuara
Forrnimi profess ional perfshin programin e forrnimit Ie Ihelluar Ie kandidateve per kalegorine e
ncpunesve civile te ni ve lil Ie Jarle drejtues anetare te tru pes se nepunesve civi le ni velit Ie larte
drej tues si dhe programin e formimit Ie vazhdueshem Ie nepunesve civ il dhe Ie cdo indi vidi
tj eter jashte ketij sherbimi
Buxheti ASPAmiddots percaktohct si ze I vecanle ne Buxhelin e Minislrise se Brendshme
Organel drej tuese te saj jane
I Keshilli drejtues
2 Drej lori
KeshilJi drejtll es perbehel nga [2 anetare dhe kryesohet nga nj e prej rektoreve Ie lmiversitetcve
I zgjedhur nga Kon ferenca e Rekloreve Ie Shqiperise Ne perberje Ie lij jane perfaqesues dhe
drejtues Ie larte Ie min istrive organeve Ie qeverisj es vendore DAP- it universiteteve shoqerisc
civile dhe biznesit sipas percakli mil te bere me vendim Ie Keshill il Ie Ministrave
I Neni 91igji 1522013 Per NepuneStn Civil
43
Keshilli drejlues miraton po litikat bull slrategjite dhe partnerilelet e ASPA-s hal10n kuadrin
rregullal0r Ie saj 5i dhe miralon projektbuxhetin dhe s trukturcn organizali ve Ie ASPA-s
Detyra Ie hoJlesi snme te keshillit drejtues percaklohen me vendi me te Keshillit Ie Ministrave Ne
percaklimin e polilikave Ie perzgjedhjes dhe Ie formimil bull ASPA detyrohel Ie bashkpunoje me
DAr-in s i njenjesia e ngarkuar j)tr centrgatitjen dhe mbikqyrjen e zbatimit Ie polilikave
shteterore ne sherbim civil
Drejlori I ASPA-s emerohet dhe lirohel ne detyre sipas kritereve dhe rregullave Ie percaktuara
per anetaret e trupes se nepunesve c ivile Ie kalegorise se lartc drejtuese Perjashlimisht deri ne
moment in e fillimit Ie efekteve Ie kelij ligji drejlOri I ASPA-s emerohel me vendi m Ie Keshi llil
te Ministrave me propozim te Ministr e Brendshem
Nepunesil e ASPA-sderi ne momentin c IIUjmit te efekteve Ie ketij lirui emerohen nga Drejtori
I ASPA-s s ipas procedures se Kodi Ci vil Keshilli 1 Minislrave miraton rregullal e holl esishme
per menyren e organizimit dhe funksionimit Ie ASPA-s
Programer e formimit profesional
AS PA ka per delyre leofroje formim profess ional nepermjet perfshirjes se programeve Ie
meposhtme
a) Program Ie foonimit Ie thelluar n~ baze Ie Ie cilil formohen kandidalel per anelarel Ie
TNO-s (niveillarte drejwes)
b) Programe Ie formimil t~vazhdueshem ne baze Ie Ie cilit trajnohen ne vazhdimesi dhe
n~ lidhje me punen e nepunesit civil te te gjitha kalegorive si dhe cdo indivit tjeter
j ashte sherbimit
ASPA ofron mundesine e pergal irjes paraprake Ie kandidateve per te marre pjese ne
konkurrimin e hapur per kalegorine ekzekutive kundrejt tmires
ASPA realizon sludime dhe bOlime ne fushen e administrates publike Sludenlel e AS PA-s te
perzgjedhur nga shoqeria c ivile bisnes i apo individi jashlc sherbimil civil detyrohel te paguajne
larjf~ Keshilli I Ministrave miraton lariftin perkmese per cdo trajnim
44
KREUV
5 RREGULLIMI I MARRDHENIEVE TE IU NES NE SHQIPERI SIPAS KODIT
Til PUNES
51 Kodi I punes dhe rregullimi I marrdhenievc te punes ne administraten publike
Marredhenia e punes ne vendin lonerregulohet nga Kadi I Punes I Republikes se Shqiperise I
cili eshte li gj i kryesor per rregullimin e ketyre mltl rrdhenieve ne dispozital perkatese te lio Per
te kl ptuar memire gjendjen e egjislacionil shqiptar pqr marrdheniet c punes eshle e nevojshme
Ie bcjme nj l anaiize te pergjithshme Ie legjislacionil perkates Ky Kod eshte krijuar me qellim
Ie rregulloj marrdheniel e punes ne tregLlll e ekonomise private dhe iniciatives se li re Ne
sekto rin publik prob1emet pcr zbatimin e krit ereve dhe kushteve ligjore pcr lindjen zhvillimin
dhe perfundimin e marrdhenieve Ie punes jane Ie vogla Kodi I Punes parashikon nje
serhregu llash ne mbroj~e Ie punemarresve sin e mstin c fillimit vijimit dhe Ie perfundimit te
marredhenies se punes Kodi parashikon nje rregulJ te posacem per rastet kur punedhenesi eshte
organ J administrates pubJike gjithsesi ky parashikim duhet te kuptohet sakte nga vete organet
dhe ndoshla Ie shoqerohet ed be me lTegullime I~ tjerf Ie posacme per administralen pllbJike
Nje analize e tilleeshte hapi I pare per I ~ evidentuar boshlleqet dhe problemalikm qe ajo mbar
Gjithashlu nje an aJ ize e tilleeshtc e nevojshme per Ie ku ptuar nese prob lemet e qendrueshrnerise
pavars ise ose meritokracise ne administraten pub like rrjedhin per shkak Ie mangesive ligjore apo
moszbatimin korrekl Ie Jigjit
42Kodi punes rregullon Ie gjilha marredheniet e punes ne administratcn publike me perjashlim
Ie marrdhenieve Ie punes Ie personave punesimi I Ie cileve rregullohet me ligj t~ vecante pra Ie
gjitha marredheniet e punes ne organet e administrates publike qe nuk I nenshtrohen nje
rreguHimi Ie veCaJ11e me li gj do Ie rregiullohell sipas dispozilave Ie ketij Kodi Madje ky Kod
parashikon qe per as sa ligji I vecante nu k parashikon zgj idhje per problemet e lidhura me
marredheniet e punes perseri do te gjejnc zbatim ne di spozilat e Ketij Kodi
lt0 ligji nf 7961 dal e 127 1995 Per Kedin e Pun es n~ Repu bliken e ShqiperisE I ndryshuar
4 1 Or Eralda Ca ni Anarize e legjislacionit mbi marrdhenel e punes ne administraten publike ne Republiken e
Shqiperi~e ne kuadrn e projektit te qendres AKSES ALBANIA Per nje administrate publike tre qendrueshme dhe
profesionale ~ mbeshtetur nga Ambasada Gjermane ne Tirane dhjetor 2009 41Neni 4 I Kod te Punes
45
Ky Kod 11 ~ kreun JIl Ie tij parashikon oj sere pari mesh mbi Ie eilal mbes hteten marredheniet e
punes Edbe pse parimin e konkurrueshmerise apo Ie trasparences nuk e permend lie nenin 11 Ie
tij parashikohet se normal e se drejtes Ie d iet rregullojne marrdhenien e punes kane perpares i
qe edhe veH KushlelU ta parashikon oe nenio 11 6 Ie saj Kod i rendi Kushtetuten Konvenlat
Nderkomelare It ratifikuara e me pas li gje Ie tjera duke renditur Ie parin nga 10 Kodin e Punes
Pra perforcohet edhe nje here rregullimi qe Kushtetuta parashikon ne neni n 107 qe marrdhenia e
punes per nepunesit civ il publike bazohet ne lrasparence konkurrueshmeri e profesionalize m
52 Lidhja e kontrates se punes
Kodi I punes ne nenio 19 Ie tij parashikon qe lindja e marredhenies se punes kryhet nga
punedhenesi I ci li puneson ne menyre Ie drejtoirdrejte punemarres in Ky punedhenes perdo r
zyra shtett~rore Ie punesimit ose agjensite priva te Ie punesimit per le punesuar punemarresjn ky
parashikim eshU h~H1lmr me qeJlim qe tu sherbeje person ave juridik pr iv m Ie cilet mund Ie
zgj edhin me sa duke rregLdlal e lyre Ie punesimil te pu nonjesve Ie lyre [ referuar nekuadrin e
detyrimil kllshtetues pe r konkurrucshmeri dhe tra sparence pcr punonjes it e administrates publike
bull ky rregullim do Ie s ilhe konfuz ion dhe paqanes i Pm ka nevoje qe ky Kod meqeeshle li g baze
edhe per marrectgheniet e punes ne admi nistraten publike bull te specifikoje nje rreguHim Ie posac me ne kontrat en e punts apo edhe referimi tck e ashtequajtura kontrate kol ektive e
punes Sigurisht qe cdo rregu lli m qe do te bellej me akt Ie posacme li gjore e vecnneri sht
nenligjore do Ie ishl e I delyrueshem per lidhjen e nje konlrale punesimi Gjithsesi s ic ulna
edh e me la rt profesional izmi apo kerkesa per kritere Ie cakluara piir punesim Kodi I punes Illik
e percakton si kriter punesim i
53 Kohhjatja e marredhenieve te punes
Marresheniet e punes sipas Kodit teP unes lidhen sipas nj e kohezjatje te pacaktuar dhe nje
kohezjatje te caktu ar 43 Kodi me qell im krijimin e rnarn=dhenieve Ie qendrueshme tepunes
parashikon qe si rregul kontrata e punes lidhet per nje periiudhe te pacaktuar Nese
konlra la e punes do le lidhel per nje periudhe Ie cak tultlf kjo duhel jus lifikuar per arsye objekti ve
o Kreu XIV neni 140 I Kodit te Punes se Republike$ $e Shqiperise I nd rysh uar 2003
46
qe lidhen me nar yren e perkoheshme Ie detyres nJ Ie eilen punemarresi do lepunesohet 44 T~
gjitha rregullimet mbi kohezjaljen e punes kohezjatjen ditore ne pune 45 pagesen pushimin
Javor e vjetor punen e nates apo kohe feslash dhe pagesen per Ie detyrimin per kuaifikim
punonjesish elj jane rregullime Ie eilel pltl dysh im mundesojne nj e status Ie caktuar te mbrojtu r
Ie punonjesit per punen qe kryen pushimin qe duhe Ie kete si dhe pagesen qe duhe Ie marre
per punen qe kryen Mund Ie permenden (dhe nje sere nenesh Ie ketij ligji qe synojne
rregu llimin e sigurise dhe mbrojtjes Sf shendet it ne pune si psh Nenel 39-75
Ne pergj ithesi keto rregullime duke qene edhe ne Iefiektim te traktateve Ie m iratuara nga 46IL0 dhe ratifikuara ga Shqiperia ne te njejlen kohe refleklojne edhe shu me prej dire ktivave
Ie BEmiddotse
Te lill a mund tepermenden
47Direkl ivat 2003 l Ee e parlamentit dhe Keshi llit Ellropian Mbi aspekte Ie caklllam Ie oreve Ie
punes
Direclive e keshillit 9 1533 EC vi lil 99 1 Mbi del yrimin e punedhenesve per te informuar
punemarresit mbi kushtel e kontrates apo Ie marrdhenieve Ie punes
Oirektivat 781 EC vi lit 2000 Krijimi I nje kornize te pergjithshme trajtim I barabarte ne
punesim dhe pro fesion e e ila kerkon Irajl im Ie njejle Ie personuve pavars isht nga bes imi felar
paaftesile gj inia orienlimi seksual elj ne marredheniet e punes apo profesion dhe ltlnetaresite
ni orgMizata te caktuara
Nje organ I administrates publike krijohet per Ii sherbye r nje interes i public Ie eaktuar dhe
z1konishl organet e adminjSlr31iS publike krijohen SI persona juridike me akte liampjore per Ie
ekzisluar per nje periudhe Ie pacaktuar kohe ose ne raste Ie caktuara per Ie traj tuar ceshlje per
tC eilat vendoset nje kufi koh or I cfl ktua r4 ~ Edhe ne rltlSle Ht ill a si kjo e fundil akli li gjo r apo
Neni 140 I KPU NE5 parashikon se U nese koheljotja nuk percokrohet me sokresi ngo paler gjare idhjes se kontfoftS ojo ((ojtohe si kontrote me periudhe Ie pocokruor ~5 ligji nr 136 viti 201 5 per disa shtesa dhe ndryshime n1 ligjin 7961 te vitit 199 5 te Kodi I pun~s 1Republikes se Sqiperise i ndryshuar ~o Organizata nderkombtHare e punes ( ILO) n Directive 2003 EC of the European Parlament and of the Council o f 4 November 2003 ~ permbl edhje informacionesh rreth marrdhenies se punes Feri ona Cato
47
nenligjor nuk parashikon kohezgjatien e vele organil administrative Nt ligiin per stat us in e
nepunesil c ivil parashikohen komilele ad-hoc Ie eila jane krijime Ie perkoheshme Ie posacme
Ie krijuara me qellim menaxhimin e testimeve Ie kandidateve pef nje vend pune pjese e
sherbimil civil Po ashtu mund Ie kete organe Ie (ilia Ie administrates publike qe traj tojn~
ceshtje Ie tilla por qe shuhen mbas mbarimit Ie funksionit pqr Ie ei len jane krijuar r sh kemi
organct qe trajtojne ceshljcl e kthimit dhe kompesimillc pronavc Kjo ceshlje kil dhe kufi zime Ie
caktuara nga vete ligji
Megjithate ne rustin e pare behel Ijate per nje pune shume Ie kufizuar ne kohe( nje dilore ose dy
dilore) ne rastin e dyte behet fjale per nje ceshlje edhe pse mund Ie kete kllfizimel e veta ne
kohe mund Ie zgjasi per vite me rradhe Pra kontratCl e punes neorganet e administrates rubJike
duhel Ie jene me nje kobezgj atje Ie papercaktruar ne Ie shumten e rasteve Sigurishl nese
natyra e punes apo detyres do Ie ishte e perkoheshrne edhe kohezgjatja e kontrates se punes do
Ie ishte e kufizuar edhe nese behet jale per marredhenie pune ne nje organ admil)islrativ qe
nuk esille I perkohshem Nje interprClim I till lmbetet edhe ni ate qe admini strate publike per
nga natyra e saj eshte e qendrueshme dile e vijueshme Gjithashttl nj e intepretim [ till1 do Ie
ishte ne perpulhje me direktival e Komis ionit Europian qe kerkojne nje justilikim per
pefdorimin e kontrata ve aflltshkurtra duke I kerkuar shte te ve anetare( nuk eshle e
delyrueshem) q~ Ie konsuhohen me grupel e inte resl dhe Ie marrin masa lidhur me kelt 5i
a) Justifikime objekti ve per rinovime konlratash dhe marrldhenieve Ie tilla al~lshkunra
b) Percaklimi I perseriljes qe mund Ii behe t konlrates afalshkurte r
Kjo directive duke kerkuar nje rregullim te percakluar Ie Ii lie qe orienlon gjilhe marrCdhenicn e
punes drejt qendrueshmerise net per polilik~n qe BE-ja ofron pel nje marredhenie Ie
qend rueshme pune
54 Perrundimi I marrdhenieve te punes
48
Kodi I punes parashikon 49 qe marredhenia e punes perfundon me zgjidhjen nga njerltl pale e
kontrales osekur ka perfunduar afati I percaktuar ne kontrate
Kohezgjatja e nje kontrate tregan vazhdimesi e nj e marredhenie pune pra qendrueshmerise po
aq percakton edhe leresine e rreguUave qe do Ie ndiqen ne rastin e zgjid hjes se saj perfundimi I
marrdhenieve Ie punes regullohet nga Kreu XIV I Kodil Ie punes Kontrala e punes me
kohezgjalje Ie pacaktuar perfundonn kur zgjidhet nga njera pale ose ka perfunduar afati I
njoftimil sine rastin e nje konlrate me tlfat ashlll dhe pa ann kontrata mund Ie zgjidhcI me
arsye duke respekhlar proceduren e parashikuar nga raSle e zgjidhjes se kOfllrales me arsyc s i
dhe procedura e kisaj zgjidhjej e
Fillirnish t respeklohet afmi 1 nj ofiirnil per zgj idhj en e kontrates 1 ei li shkon nga dy deri ne tre
muaj ne vares i Ie s ituatave Ie caktuara Ie parashikuara50 ne nenin 143 Ie Kodi te Punes ku
Iheksohet
I Pas kohes se marrjes ne prove per Ie zgjidhur kontraten ne periudhe Ie pacakwar pale
duhe Ie respektojne nj e flfal njoftirni prej nje muaji gjate vilil Ie pare Ie punes prej dy
muajsh per dy deri ne 5 vi tet e para Ie punes nde lsa prej 3 muajsh pe r me shume se pest
vjet pune
2 Keto afate mund Ie ndryshohen me marreveshje me shkrim ose me konlrate kolektive Ie
punes kur Pllnemarresi ka kryer deri nc gjashl~ mll aj pune afati Injoftimit nuk mund
Ie jeleme pak se dy jave Afa li J njonimit eshtejo me pak se I muaj kur punemarresi ka
kryer me shume se 6 muaj pune
3 Afati 1 njoftimit per zgjidhjen e konlrates zgjalel si pas rastit deri ne fund te javes ose deri
ne fund Ie muajiL Zbatohet I njejti regu]) kur afati I Iljofiimit pezullohet gjateperiudhes
se paa ftes ise per pune shlatzani se ose pushime ve Ie dhena nga punedhenesi
4 Kur njera pale e zgjidh kontraten pa respektuar afatill e njo flimit zgjidhja Irajtohel si
zgjidhje me efekl le menjchershem
bull9 Neni 141 I Kodi I Punes I republikes se ShQiperise
00 Neni 143 I Kodit te Punes te Republikes se Shqiperise
49
Pasi parashikohet respektimi I afati dhe procesi 1 informimit Ie arsyes dhe shpjegimit e situates
Kadi parashi kon perfundimin e marredhenievc Ie punes ne situata tejustifikuara dhe parash ikon
ne cdo here qe do Ie kele perfundimin e lyre normalisnt ky Ie jete edhe per nje arsye Ie
arsyet uar apo tejustirikuara
Nje percaklim I shkaqeve Ie arsyeshme nuk mund Ie behe ne Kad pork y [ fundit merr pers iper
Ie sherbeje 5i nje kufi zim I abuzimeve me kufirin e Ie arsyeshme Ne kete ne nenin 146 Ie
Kadi H~Punes pamshikohen s ituala qe konsiderohen 5i shkage Ie arsyeshme par edhe s ilUale Sl qe konsiderohen 5i shkaqe Ie paarsyeshme Ie zgjidhjes se kontrates se punes Neni 146 Ie
Kadit Ie Punes CilOhe qe zgjidhja e komrates nga punedhenesi kons iderohet pa shkaqe te
arsyeshme kur a) punemarresi ka pretendime qe njedhin nga kon trata e punes b) punemarresi
ka ~rmbushur nje detyrim ligjor c) kur behet per mot ive te pan dash me nga personaiteti I
punemarres jl por qe ka lidhje iegjilime me Ie drej lin e punes dhe raportet e saj Konsiderohen Sl
moti ve t~ tilla raca ngjyra seksi mosha gjendja civile detyrimet ramiljare besjmi retar
bindjel politikc kombesia gjendja shoqerore
Kodi 1 PlUleS ofron gjilhashlu edhe nje percaklim Ie pergjithshcm te institutit Ie situatave Ie
juslifikuara Neni 153 Ie Kodil Ie Punes vle reson 5i shkaqe H jus ti fiku ara rrelhana e rcnda qe
nuk lejojne s ipas parimil Ie mirebes imit Ii kerkohet alij Ie ka zgjidhur kontraten gt vazhdimin e
marrdhcnieve te punes apo dhe raste kur punemarres i shkel detyrimet kontrCl ktuale me raj Ie
lehlc ne menyre Ie perserilur me gjithe paralajmcrimin me shkrim Ie punedhenesit Kuptmin
e rret hanave terenda apo fajita Ie ehle te pers~rilur pale do (ju duhet ta interpretojne s ipas rasti
dhe eshte gjykata ajo qe vend os nese ekzi stoj ne apo jo shkaqe te tilJ a Ire justifikultl ra per
zgj id hjcn e kntmtes
Nese zgjidhja e kntrates rezu llon te jete jo nerespeklin e procedurnve Ie parashikuara apo jo per
shkClq e te arsyeshme I j ustifikuara punemarrcsi ka Ie drejt e Ie paraqese pad ne gjykale kunder
punedhenesit brenda 180 diteve nga d ita e perrundimit Ie arati te njoftimit Kodi parashikon se
zgjidhj a e kontrates pa shkaqe Ie arsyetueshll1e eshle e pavlefshmePunedhenesi qe ka zgjidhur
kontraten dHke mos respektuar aralete e njofl imil duhet Ie paguaje si rregull dernshperblim nje
~ l Neni 146 1 kodile punes te Republikegt se Shqiperise
50
page prej 2 muajsh Zgjid hia pu shkaqe tearsyeshme sjell edhe demshperblim deri ne I vii page
Madje kodi parashikon qe kur ka nje vendim Ie formes se prere per Ie riklhyer punemarresin ne
vendin e meparshem cpunes punedhenesi eshte I detyruar ta zbatoje
Referuar kelij punimi cka u citua me lart Ie gjilhe keto aspekte ligjore si dhe polilika qe
ndermerr shteti ( qeveria ) Juajne nje rol Ie rendsishem ne mbrojtjen e punemarresve per Ie
ruajtur vend in e punes ( duke siguruar nj e kontrate afatgjale Ie punes ) gje e cila ~jell nje lTitje te
punesimit thene ndryshe duke mos ndryshuar shirrat e papunesise ( nje nga s frdat qe perballet
shleli shqiplar)
51
Konkluzione
lDuke II bazuar ne cfare II trajtu3 ne kiW punim kam evidenHlat qe pavars isht rolit Ie shtetit q~
shikohet qe ka sjeJl e reform a ne vazhdirnesi per nitj en e nive li Ie Ie pun ils ua rve nepermjet
politikave Ie nderrmarra eshte e nevojshme qe Ie merren masa Ie ndryshme duke j u referuar
dhe akhl aliletit Lehtesi sht mund te arrih et nekon klu zion se rritja e vi velit Ie papunesise mund
te arrih et nepermjet nde rmjetesi mit qe ofroh et nga zyrat e punesimit ose nga agj ensite private
Ie punesimi t
2 Fo rm imi profess ional du het Ie permiresohel dhe Ie shtohet numri lIe trajnuarve cdo vii ne
baze te kerkesave Ie punes per lI oj in e pro fesionit
3 Dun e levazhdoj c zbatimi I program eve te nxiljes se punesi mil du ke siguruar kllalifikime
sidomos per temral d be grupel e vecanta
4 Nje mbeshtetj e Ie vecante duhet lekt~n e bisneset Ie ei let ofrojne punesim bisnese t fa miljare
si dhe scktori I turi zmit te eilet mund te punesojne nje nurner Ie madh punonjes ish
5 Nxilj a e progrcuneve per prnkl ike e Ie sapo d iplomuarve duhelle zgjerohet ne cdc instilucion
dhe ne cdo d rejto ri admini strate publike gt pa lent menjeane dhe kompani te medha duke krijuar
me ta nje forme bashkpunimi per punes imin c praklikanleve me Ie mire
6 Gjate vit eve Ie fu ndit prezenca e shtetiljo vetem qe nu k eslllezvogelll3r por perkundrazj eshte
zmadh uar ajo efa re ka ndryshuar eshte roli I tij menyra e nderhyrj es dhe doza e ket yre
nderh yrje duk e bere Ie mun dur mundesine e rriti es se pllnesimit dhe kualifikimit Ie personave Ie
punesuar dhe tl papunesuar qe pres in te integroh en ne tregun e punes
7 Kodi I Punes I Republikes se Sqi pe ri seeshte nje baze e e mire mja rtueshme per rreguilimin e
marrdhenieve ne kCli sektor nl kete kod re Oektohet drejlpersed rej li fryma dhe gama e parimeve
me Ie nj ohura qe vij ne nga konven ta nderkombetare dhe Euro piane per Ie drej tat e njeriuL
52
8 Pervec rreguHimit qe [ ben Kodi [ Punes kerni edhe veteBrenda sektorit public rregll l ime per
ate instilueione Ie eilat hyjne ne fushell e veprimi t Ie legjis lacionit Ie sherbimit civil dhe keto
marredhenie rregu ll ohen me ligjin nr 152 20 13 Per Nepunesit Civ il Edhe pse jemi nj c shIel
I vogel me nje admini strate te vogel pu blike dhe me nje numer te kufizuar Plillonjesish pu blic
ky sektor eshte du ke kal uar neper reform a dillamike ne lTUgen drejt integrimit Europian
9Ne vendin tone duhe l Ie propozojme ndryshime dhe permiresim Ie qeve risjes 5C sek lo rit public
dhe sherbimeve publike p~ dysh im qe duke iu referuar s ituates aktuale problemmike sek lo i
public duhet Ie beje ndrys hime sin e funksionim sin e ndertimin e saj Ajo duhet tejete e
mbrojtllr nga levizjet po[itike Ie punonjesve ne menyre qe Ie ruaj kualitetin e kapacitcleve
llJ erezore
S3
Bibliografia
1 E drejla f punes prof fir KiltreI Cela bolim IV ~ stlepia holuese liar Tirane
2 E (rejta e kralwsllar e punts proftlr Kudrel Cea
3 Directhe 2003 EC of he European Paramenl and 0 he Council of 4 November 2003
4 Lligji lu82 tlati 0907 945 Mbi knllen e sherhimit mhrojljen dlte shperblimin lie pune
5 Ligji IIr 527lktle 2508947
6 Ligj nr 2250 dali 030SJ956 Mbi Kodin e Punils Ie Repuhlikiis Populore Ii
Shqiperise
7 Ligji I1r136 dale 512 2015 Iper disa shlesa dlte Ildryshime nit Ligjin fI 7961 dali
12071995 Kodl J plles I ShqipiJr i ndrysltuar
8 Ligjil152 dale 2013 Pilr IIilpfinesin civil
9 Stalstika e fregut Ie plllles 2014-2015 SheThm Komhiftar I PUl1esimit
)0 Slrnlegjia e plllleimit 2007-2013 Millistria e Pun es rifle Ceshljes Sodale
11 Tregu 1 pUlles AklllaJ Shirbimi Jltombelar I Puniisimil
12 Slalisliklllejorces se punes lOIS INSTAT
13 Slralegjia ombilare per pniisim 2014-1020
14 Slralegjia difrseJaorjale e reformes lie a(minislrolen Publike (SNRA P) llii kUlJdii Ie
slralegjise JoIIbilare pir tviflim dll t illltgrim (1009- 2013) Tirane SMalor 2009
15 Slralegjia per PUllesim dlle Aflisi fLO 1013-206
16 Draft document Mbi fiji igjii Ii ri per sllirbimin civil ni SIIqiperi f pergalitur Of
Zlrani SIIapo ne basltkipunim me Dr Hails -Achim Roll kOllsulenli Ii Sigma me
kerkese Ii DAP 1 letor 2010
17 Giuseppe Casale Service public reladole eork
S4
J8 Josep Tenkormrg bullbull hi comparaillt Qvervieii Geneva August 2008
9 Annizi e legjisaciollit mb marrdhiilliel e punlis ne administraten publike ne
Republiken e Sltqiperise lie kuadrin e projektit Ii qelldres AKSES ALBANIA
Pernjii administratil pubike Ie qiil1drlleshme dlle proesiollale mbiJihlellir IIga
Ambosnda Gjermane Ili Tirone dhjelor 2009 puno Dr Eralta Can
20 Komieli Shqiptar I Helsiki Sifuala e diskriminimit lie procesill e lorgimit ngo
plla ni Shqipilri Tirane dlljelor 201 I
21 SlalisiNa lujuri IIga kOllfenmea e reafizuar ngn qelldm ISU JtlriJ me feme
Zbnim J ligjit lie mbeshlelje Ii qiimrueshmerisi dhe rriljes sit perjorm(mcifs ni
Administraten Pubike
22 KlIshJetuta e Shqiptrisi
23 Marrdhellia e pultes FerioJlQ Calo
201 Kerkime mbi fregull e pUlles Jonida IoxhoJi
25 KOIi (ok Idrej~sla~qjp-(J -tJXl
26 Shlefiweborg
27 llllervisffr lie ~lil1islrillit e punts dlle Ceshtjevt Sociole me feme Nxitja e pllll ifsimil
dhe polifika Ii tjera per IIljell e papllnesisl
55
Te papune te
rregji struar
(ne mije )
142761 143002 141828 144427 14134 2
Femra 72900 73754 73014 74551 71710
Meshkuj 69861 69248 68814 69876 69632
Ne fund te 2014 rezultojne te regjistruara s i punekerkuese Ie papuna 717 mije pupa ferma ose
51 e totali te pupa~ve Ie regjistruar shifer kjo pak a shume e njejte me ate te nje viIi me pare
Punekerku esel e paplina femra jane kryes isht te moshave mbi 40 vje dhe me arsim cleri ne 9
vje~ar Pjesa me e madhe e familjeve me femra krye familjare kane ni vel Ie larle var rerie dhe
trajtohen kryesisht me ndihme ekonomike
Sales pa punesi 5
ne ndihme ekonomike 70
te tjers 25
familje kryefamilj are 11
20
middot Pupa Ie regj islruar prane Zyrave Ie Punesimit s i perfilUes ose jo nga skemat e mb~slHetjes me
te ardhura i ndajme ne 3 grupe
- Pupa perfitues nga programi pasiv i pageses se papunesise
- Pupa ane lare Ie familjeve ne nd ihme ekollomike
- Pupo I~ Ijere qe nuk perfilojne nampa skemat e mbesh lctjes me te ardhura
Te parune te regjistruar sipas g rupmoshes
Nt qofif se i referohcmi akti vileleve ekonomike qe mosha mesatare e Ie punesuarve eshte 3S
vjefY kemi rushen e informacion it ku mosha mesalare e punonjesve eshle 2S mesalare eshte 30-35
vjet etj
ISSipas Bu letini te TreglJI Ie punes akti vitet ekonornike qe po punesojne me shllm~ sot kerni
fasone ku mosha e Ie punesuarve eshte 35 vjefY kemi fushen e in fo rmacion komunikacionit (c ku
mosha mesalare e punonjesve eshle 25-30 vjec si dhe turi zmi dhe sherbimet ku mosha mesatare
eshte 25 deri 35 vjec
Nje kalego ri tjeter e rendcsishme eshte kategoria e romeve
numri II~ papuneve femra Rome eshle gali I njejle me atyre Ie meshkuj ve Gje qe tregon qe ala
jane fami lj e kryesish l ne ndihme ekonomike sipas sondazheve verne re qe kjo kategori e
popull siseeslnt kryesishl me ars im 9 vjecar qe J perkasin te gj itha grupmoshat Kjo sje ll dhe
arsyen qeeshte pikeri sht arsimi [lyre per III bere shkak s i nje subject [ papunesise
Per kete kategori eshte hartuar dhe Strategjia kombelare per permi resimi ll e kushteve te jeteses
se komunilelil rom sipas H ciles Ministria e Mirqenies Socia Ie moniloroll perfsh irj en e kesaj
kategorie ne politikal shteterore te punesimil Krahasuar me nj e vit me pare vihel re nje rritje e
numrit Ie Ie papuneve rome (me 3) Kjo rritje vi het re ne rajonet e Tiranes Elbasan dhe
Lezhes
u Statistika 2014-2015 5herbiflli ](ombeta r I Punesimit l~ Statistika tregu I punes Sherbimi Kombetar I punesimit
21
-- ----------------shy
Punekerkues me a ftesi te kufizuar
Numri I Ie papuneve me aftesi tekufi zuar ka nje rcnie ne krahasim me vite e meparshme pasi
tashme kjo kadegori eshle bere pje~ e shtimit Ie ox itjes sl punes imille kesaj kategorie Ne vilin
2014 rezullojne tejene indetifikuar dhe regj istruar prane Zyrave le Punesimit rrelh 1732 persona
me allesi Ie kufi zua r ng3 Ie cilet
bull Femraj ane 426
bull Krye familjare 47
bull Moshe mbi 45 vjee 386
bull Me ars im der i 9 vjeesr 695
23 Situata aktuale e punesimit
16Papunesia esht~ nj e problem i madh me Ie cilin jemi p l rba llur ne shqiptaret gj nte ketyre dy
dekadave Ie fundit Te gjitha stud imet ne te rren e konfi rmua n qe papunesia vilet e fundi ka
ardhur duke U fritor Duke qene se shifral C larla H papunesise jane burim i problemeve Ie
shumta ekonomike e sociale gofle per sa i perket indi vidil e qofie per sa i perket shoqerise ne
teresi nevoj a per Ie nderhyre eshle urgjente Ne perpulhj e me vizionin e Bashkimit Europian
Europa 2020 dh e kerkesave per anelares im qe Shqiperia ka ne kele organizem qeveria ka vene
fokll s in Ie puncs imi i mbeshlelur mbi aftes imin e duhur H~ forces sone Ie punes dh e orientimi t Ie
saj drejl nevojave Ie Iregul (e punes
17Nx itja e punesimit eshte nder programet aktive i e ili nepe rmjet sigurimit Ie punes imit Ie
perkohshem apo afatgjate ndikon ne kerkcsen per pune duke rcfl ektuar drejtpersedrejti ne uljen e
papunesisePermes programi per nxilj en e punesimit Zyral e Punesimit nderh yjne rea li sht per Ie
nxitur dhe mbeshtelur krijimin e vendeve Ie reja Ie punes duke bashkepunuar me punedhenes it
dhe nepermjet subvenc io nimit Ie lyre
~~ Ministria e Mireqenies Socia Ie dhe Rinise 17 sherbimi Kombetar I Punesimit
22
-- - -- -- -- - - - ----- - - - -- - -
Gjate viti 2014 sipas vleresimeve Ie marra nga anketa e forcave Ie punes rezlliton qe popull s ia
ne moshe puneeshte (nga 15middot65 vjec) e eila ndahet ne
I Pjesemarrje ne Forcen e Punes eshte 634
2 Shkalla e punesimit eshte 52 3
3 Shkalla e papunesieeshle 174
4 Popullsi inakti ve eshte 366
Shkalla e punesimil (grupmosha 15-64 vje~) tshl e me e larte per Ie punesuaril me ars im Ie lane
(657 ) pasuar nga ala me ars im Ie mesem profesional (65 ) Te dhenfl[ Iregoj ne se ptrqindja
e Ie punesuarve me page eshe me e lart e per personal me arsim Ie larte dhe e kund(rta verehet
tek Ie punesuarit me rlrsim 89 vjecar ku mbizoterojne pundoret pa pagese Ie fami ljes Po Ie
analizojme Ie punesuarit me arsim Ie mesem shkalla e punesimit eshle me e lan e per pe rson at
me arsim Ie mesem profes ional krahasuar me personal qe kane kryer shko ll en e mesme te
pergjithshme perkatesisht 65 dhe 464
Nje ne pest Ie pllneSUa r te grupmoshes 15-64 vjes me arsim 89 vjeltar jane Ce punesuar me page
afersisht gjysma jane punetore pn pagese Ie familjes dhe nje e Creta e lyre j ane Ie velepunesuarPesha qe zene te punesunril me page rrilet me rritjen e ni velit ars imor Nga te
punesuarit me arsim Ie la rte 877 jane Ie punesuar me page dhe velem 46 jane te punesuar
s i punelore pa pagese Ie familjes Tek Ie plinesliaril me ars im Ie mesem profes ional dhe me ars im
te mesem te pergjitnshem perqindjel qe zene te punesuarit me page jane perkalesishl 467 dhe
491
18Gjate vitil 2015 sipas vleresim it te marre nga Anketa e Forcave Ie Punes
Popullsia
529 e popull sise ( 15-65 vjec)eshte e punesuar
112 eshte e papune
359eshte ekonomikishtjo aktive (jashle forcave Ie punes)
18 Anketa e forcave Ie pun6 2015 INSTAT
23
19Meshkuj
605 e meshkujve 15-64 vjec jane punesuar
129 jane te papune
266 jane jashle forcave Ie punes
Femra
455 e femrave 15-64 vjee jane Ie punesuara
95 jane te papuna
45 jane jasluc foreave Ie punes
24Punesimi dhe perfshirja sociale
Deri mi sot u eshte kushtuar shume pak vemendje kostove ekonomike dhe shoqero re 1e
shoqerua ra me numrin e madh Ie punelOreve te zene si pjesetare qe sje llin kontribule ne fnmi lje
kryes isht ne sektorin e blljqesise20Ky fenomen ndikon me shume tek grate dhe te rinjt~ duke
perfunduar shpesh ne nj e cike11e peljetshem Ie varferise dhe perjashl imil social In fonna lileli
eshte i lane kur nil et per kushtet e punes si edhe per punen e papaguar ne familje 21Shumica e
femrave dhe e Ie rinjve kryejne pune Ie papaguar ne familj e Vetaneri sht ne zonal rural e lmpakli
i infonnalitetit eshte pesefish
se pari ai ndikon drejperdrejl tek siguria e punes sepse mungojne konlratat
se dyti ai ndikon tek e drej ta per sigur ime shoqerore te cilal jane shume Ie rendesishme per
mbul imin me sigurimin shendetesor dhe pension in e pleqer ise duke vene ne rrezik jeresen ne nje
periudhe me Ie vonshme Ie jetes
se trcti ai pakeson pagesen dhe burimin e te ardhurave duke renduar mireqenien ekonom ike se
katerti ai ve nje barre ti skale mbi ekonomine nepermje( evazionit latimor
19 Anket3 e fOfcave te punes 2015 INSTAl
ro Strategjia kom betare per punesim 2014-2020 11 Stratesjiltl kombetare per punesim 2014-2020
24
sl pesti ai pengon zhvillimin e tregut ne fushat qe varen shurne nga puna e familj es s i per
shembull bujqes ia
Per me teper ai rril cenueshmerine e femrave varcs ine e lyre ekonomike prej bUfmve si edhe
rril varferine e lyre ne pleqeri per shkak Ie nderthurjes se Ie ardhurave me Ie ulta dhe vileve me Ie
palaa me sigurime shoqeroreshendetesoreJpensioni
Nt kele gjendje nevojilen zbatimi me i fuqi shem i ligiit si edhe ske mat e nxitjes per
punedhenesit per te inkurajuar punesimin formal nepermjet kontributeve Ie zvoge luara ose
stirnujve Ie tjere financiarePerfshirja soc iale mbetet cnde nje yeshtje per I u trajtuar
Grupet si romet dhe personal me aflesi tii kufizuara shpesh jane Icni pas dare dhe polilikm
nuk j ane konkretizuar gjithmone ne perputhje me rrethanat Keto grupe kerkojne polil ika Ie
posuyme Ie hartuara ne pershtatje me karaklerislikal dhe nevojat e lyre persa u perket nevojave
arsirnore kualifikimeve profesionale fuqi zimit dhe punes imi
Punes imi i u rinjve eshte nje yeShlje reale v~aneri shl nese kerni parasysh punen e papaguar ne
familjeShumica e Ie rinjve Ie puneslHlr kryejnc pune informale ose te papaguar ne familj e gie e
eila deshmon per punesim te kufi zuar dhe kush Ie It keqija punesimi Shumica e te rinjve Ie
papllne kane nivel Ie ulel arsimor dhe per personal qe jelojne ne zonal rurale bujqes ia mbetet
burimi kryesor i punes imilFernrat ne moshe Ie re kane nje shkalle Ie njejle papunesie por kjo
fsheh kushtet me Ie keqija te punesimil kryesisht punen e papaguar ne familje qe dukel se eshte
gi thnje ne rritj e dhe pabaraz ite seklOriaJe qe ekzistojne
2lFemra t kane nje shkalle shume me Ie ul el pjescmarrjeje Ie forces se punes si edhe nje nonne
me Ie larte Ie pasivilelit per shkak Ie pergjegjesive ne familje AIO jane te perqendrua ra ne
kryerjen e puneve tipike femerore Ie cilat jane edhe punet me pak te paguara dhe orrojne pak
mundesi per perparim ne karriere Pe rve~ kesaj ka nevoje te ngulshme per rritjen e numrit Ie
femrave ne profes ionel jo Lradic iona le si dhe per menjanimin e slereolipave gjinore ne sisLemin
arsimor Orienlimi i vaj zave Ie reja ne pro fesion e tipi ke laquofemerore )) Ie paguara pak dhe qe nuk
kerkojne shume aftesi rrit hendeklill giinor ne lidhje me pagal dhe mundes ine e lyre per te gjetur
pune ne seklorin informalParaleli sht edhe orienlimi stereotipik gjinor i djemve ne profes ione
U Strategjia kombetare per punesim 2014 -2020
25
ltonashkullore)) rrit rolet dhe normal e gJlnlve dhe po njel loj i kufizon aftesite e
mundshmelpotenciale mas hkullore
Pavaresisht prej nje farl perparimi shuml pune mbetet per te bere ne lidhje me permiresim in e
kapac iteli l Ie Sherbi mit Kombetar te Punes imit (SHKP) ne menyre qe Ie kryejc Ie gj itha
funks ionet e nje sherbim i modern dhe publik ne Ie gj ilhe vendin duke perfshire kelu edhe zonal
rurale te cilnt kane nevoje Ie ngui shme per kt to sherbime
Fun ksionel qe kerkojne vemendje me Ie madhe ja ne
~ nd ihma per Ie papunet pe r Ie gjetur punes im Ie pershl atshem
~ shpallja e punekerkuesve dhe e vendeve Ie lira IE punes
gt leh tesirl1i i levizshmerise se pro fesioneve
~ mbledhja dhe analizimi i in fonnacionil me Ie plole Ie mundshem ne lidhje me ~endjen ne
tregun e punes dhe zhvill imin e saj ne Ie gjilhe vendin ashtu edhe ne deget e ind uslrise
dhe profesione Ie ndryshme
~ hartimi monitorimi dhe vleresimi efikas i programeve qe synojne leht es imin e (ri)hyrjes
ne punes im Ie punekerkuesve ne rrez ik perjashlimi nga tregu i punes
Organizimi dhe zbatimi i permbushjes se funksioneve kryesore duhel reformuar si edhe duhen
caktuar burime Ie mjaftueshme njerezore dhe financi are per Ie siguruar pune neperrnjel zyres
ko mbetare Ie punesimit
25 Faktoret qe Iltane ndikuar ne rritjen e nivelitte punesimit
Nder fakloret qe kane ndikuar ne menyre ledrej lperdrejle ne nive lin e punes imit rendi len
bull Rrilj a e kerkess per prodllkte
bull Permiresimi ileknologjive
bull SITategj ile seklorjaie
bull Levizja demogra fike
26
Rritja e kerkeses per keto produkte
Fluksi I ndert imeve s ine objekte dhe ne rruge vazhd in territet bull gi ithashtu eshle rritur d he
akl iv iteli I nderrmarrj eve Ie indllstri se perplln llese s idomos ala me capital te hllaj apo Ie
perbashket qe punojne me porosi nga jashte duke shfrytezuar krahun e lire Ie punes ne ve ndin
tone Kjo ka bereqe numri I Ie punesuarve Ie jete gj ithmone ne rritje ne keto fusha ne vendin
to ne Vihel re me teper plJnes imi I personave me arsim 9 vj eear ose temesem pa u Icne pas dhe
ars imi profess ional
Permiresimi 1 dukshem I leknologji ve
Vitet e fundi t permiresi met ne leknologji kane sje lle rritjen e proclu ktit me kosto te uld duke
cuar ne rritjen e te ardhurave dhe zgjerimit Ie akti vitetil (shlim punonjesish) duhellheksuar qe
permiresimi I teknologj ise ka sjelle edhe nje reformim lidhur me hapjen e vendeve Ie punes
li dhur me pro fes ioni (IT)
Siralegj ite sckto rjale
Njt priori let I zhvillimit ekonomik eshle shtrimi I rfll geve dhe gocJi nave institucionale gje qe ka
cuar ne rriljen e te punesuarve pa ]ene mbrapa dhc sektori n e turizmit gje qe ka sje lle rritjen e
numri( Ie hoteleve restoranleve dhe Iregti se ne lonal luri slike kjo ka marre nje zampjerim
akoma me te madh gjatc sezonil te veres ku numri I le punesuarve shko n drejt rritjes ndjeshem
Uvizja demografike
Fuq ia punetoTe me banim nHshat kD interes per tll punesuar dhe ky interes vihet re dh e lek
punedhenesit ~r keto arsye
Se pari kjo kalegori pranon Ie punoje me page le uld
Sedyti ne pjesen me te mad he te rasteve subjektet ndod hen prane zo nave ind llstria le te qyteteve
ku jane vendosur fabrikal d he nuk kerkohen shpenzime transporti
Se treli turi zm i ne zonat e v irgjera qeeshte zhvilluar ko het e fun d it si dhe invesli met kane sje ll e
nje rritj e te konsiderueshme Ie nr tepunonjesve qe rezultojne te jene banore Ie ketyre zonave te
theli a
27
26 Roli I shtetit ne rritjen e punesimit ( Politi kat dhe Strategjite)
Polilikat kryesore per rriljen e punesimit oerqendrohen rrelh konceplit le po lilikave akli ve Ie
tregut Ie punes Politikat e para u prezantuan ne 1995 ne ligjin nr 7995 viti 1995 per nxitjen e
punesimit duke krijuar bazar e para Ie nj e pakcle programesh qe funksionojne edhe sot 5i
gt- Ndermjet~simi per pune dhe profesion
gt- Keshillimi per pune dhe profesion
gt- Formimi professional
gt- Programe Ie nxiljes s punesimt elj
Objektivi krye50r [ polilikave Ie punes imit eshte mbesi1tclja e punekerkuesve ne gjetjen e nje
pune 1e pershl3lshme politikat e punesimil jane nje mjct lepe r I rendesishem per permires imine
siluates se tregut Ie punes
)gt Programel e nxitjes se punesimit u prezantuan per here Ie pare ne vititn 1999 synimi I
kelyre program eve ishte dhe vazhdon Ie jele aktual isht
gt Krijimi I vendeve te reja plme dhe ulja e papunesise
gt- Nx itja e formimil pro fessiona l I punekerkuesve t~ papune (sidomos ne zona ku ka
mangesi kapacitelesh trajnuese)
gt- Mbeshtetje bisneseve per te rdlu r akl ivitetin e lyre dllt punesimin e fuqi se punelore Ie
Irajnuar
)gt Nxitj a e drej teperdrejte e pllnesim it Ie nje pjese Ie trajnllarve
)gt Minimizimi I punes se zeze ( forcimi I rolil If inspektorialille punes)
gt- Perfshirj a ne programe socia le trajnimi Ie kelyre punekerkuesve
gt- Nxilja e punesim il Ie te rinj eve dht grllpeve Ie vecanta Ie Ie papuneve
gt Mbeshtelj t e bisnesit familjar per Ie rrilur punesimin ne zonat mal ore apo aty ku
shikohet veshtiresi ne zbatimin e politikave Ie Ijera
Programel e nxiljes se punesimit jane programe akti ve shleterore qe veprojnMrej lptrsed rejli ne
jeten e pune kerkuesve te papune per Ii nxitur ata ne gjetjen e nje punesimi flfalgjate Keto
programe sehashku me programet e ndermjelesimit lu aj ne nje rol te rendes ishem qe
28
ndikojnerealisht nl ulj en e papunesisesidoJnos te numrit Ie papuneve Ie rregji slruar Njestrategji
positiveeshte dhe ajo e nxitjes se punesimit nepermjet fonnimit Ie nepllnesve duke J trajnllar Sl
dhe nxitjes se pllnes imil Ie remrave ( gra rome in valide Ie Irafikuara elj) duke u dhene nje
mbeshletje dhe bisneseve qe punesojne kelt kal egori
Per here tcpare ni si Ie zbatohej dhe ofrimi I praklikave oer Ie rinjte e sapodiplomuar ne menyre
qe te krijonin eksper iencen e tyre neper instilucione te ndryshme shtelerore ( ad ministrate
publike) duke pllnuar fillimisht ne pozicione Ie caktuar si praktikante kjo ishte nje ri s i e cilajo
ve tem do Ie mund Ie pergatistc speciali st Ie kualifikuar ~r te ardhmen e aferme por dote
motivonle dhe shume student Ie sapodiplornuar duke ju ndezur nie drile jeshi le ne lidhje me
tregun e punes dhe pozicionimin e tyre
23 Nje rol te rendesishem ka luajtur dhe organi zata nderkombelare e punes (lLO) duke paraqitur
sic do vit Stralegji per permiresirnin e qeve risjes se tregut te punes duke u baZlt3r ne nje qasje
shumeplaneshe ne mekanizma Ie fuqi shem Ie dialogul social dhe marrjcs se masave kunder
informalitetit dhc kushteve ne pune
Brenda tematikes ~~ Pune e Oenje per Ie Gjithe gjate periudhes 2012middot20 15 ILO do Ie
perqendrohet nr ere prioritete programJlike per Shqiperin~ t~ cilat duhet Ie shilten s i qellime
afat-gjata
Forcimi j kapaciteteve Ie institucioneve shleterore dhe partnereve soc iale per
penniresimin e adm inistrimil Ie Iregut Ie punes
~ Promovimi i punes se denje dhe rrilja e punesueshmerise Ie forces se punes ne Shqiperi
~ Forcimi i s islemil te mbrojljes sociale
I) Strategjia per Punesim dhe Aftesi ILO 2013middot2016
29
Kreu III
3 Sektori public dhe sherbimet publike
31 Cfare kuptojme me sektor Publik
c rare kuplojme me sektor public
Perpara se te b~jmenje anali ze te marredhenieve Ie punes ne sektorin public me pare duhet Ie
analizojme veti ku ptimin e kelij lermi pra se crare kuplojme me sector public Nt lidhje me
kititerm ka pasur sh ume perkufizime por nuk ekziston nje perkufizim juridik I sakle 1 noeionit
Ie sektor it pubti k Ne fibrin e autoreve Giuseppe Casale dhe Joseph Tenkorltlng me litull
Man-dheniel e punes ne sek lorin public ne v6hlrim krahasimor 1 keta dy aulore kane dhene
kete perkufizim per sehorin publik
Sipas ketij perkufizimi sektori publik perfshin 24
a) Njesi organizative qejane Ie finan cuar ne pronesi dhe ose Ie kontrolluara nga sh teti
b) Resurset dhe aktivitetet e sherbimit publik
c) Organizata te kOlltro lluara kryesislll nga qlveria ( pra menaxhet dhe punonjesit ne
sherbimin public kane nje diference Ie reduktuar ne vendimmiddotmmje organizative
Nt kete studim punonjesit pub li c referohen per nepllnes it c ivile dhe punonjes te tjere ne te
gjilha ni vele t e qeverise duke perrshire njesitc e qeveri sjes vendore dhe punonjesil e
nderrmarrjeve sht eterore megjithese ne disa vende marrdheniet ne sherbimin public kane
mbetur Ie ndryshem nga ai 1 seklorit pri val (dmth ne It kaluaren sektori privat ishte I shtyre ne
menyrt l ipike nga fi(imi ndersa qellimi I seklOril public ka qene sigurimi I (e mirave publike
dhe sigurimi I minqenies se pergjithshrne dhe mireqen ies se qytetareve ) sol karakteristikat e
sherbimil public public jane duke u bere indirekte me Ie ngjashme me ate Ie sektorit privat
Z Giuseppe Casale ~ Service publiC relacione eork Josep Tenkorang th e comparative overvieeN Geneva August 2008
30
Nje perkufizim tjeter per se kt orin public eshte se ai percaklohet st sektori qe grupon Ie gjitha
akli vitetet ekonomike dhe soc iale qe jane ne nga rkim Ie administrates nderrmarrjet publike
dhe organi zmal publike Ie sigurimeve shoqerore
Pro sektori public perfshin Ire perberes
1- Administratat qc murrin ne ngarkim aktivitele me interest e pergjithshem
2- Nderrmarrjet publike bull dmth nderrmarrjet 11~ Ie cilen nje person public mhan shumiccil e
kapitalit Keto tradicionalishl kane qene konsideruar 5i element I polilikes ekonomike
dhe sociale Ie qeverise SOl ato jane pri vali zuar dhe njekohesishl kane mbelur ende
publike kane ndryshuar menyren e lyre Ie funk sionimit dhe jane si nderrmarrje private
3middot Zyrat publike admini strative Ie ngarkuara me sigurime shoqerore ~ qe ad ministrojne
politikat sociale Ie shletit ato mund Ie mbeshlelen mbi organizmat Ie 51 drejles private
32 Kush jane Ie perbas hkctal dhc ndryshim e1 e sekt oril public dhe sherbimcve publike
Sektori public dhe sherbimel pub like nuk duh et Ie ngaterrohenNe fakt aktivitelet e shcrbimit
Pllblic mund Ie merren ne ngarkim nga organizma private Keto quhen deleg ime Ie sherbimit
pubikKeto organizma nuk I perkas in sektorit public perimetri [ sherbimit public eshte me 1
ampjere se a i J sektorit public SOl sherbimi public duke ako ma s i nje runks ion I Administrates
Publike Nje sherbim public eshte nje akti vitet qe konsidcrohet se duhet Ie jete I di spollueshem
per Ie gjithe Ky nocion mbelel mbi ate te interest Ie pergjjthshem par shll1ne shpesh ky mbetet
njevleresim subjektiv pasi nuk mund Ie Ihullet qe nllk ka nje perkufizim universal Ie pranuar
nga te giithe Ne praktikeeshte sherbimi public ajo qe pushteti public pereakton politikisht sit e
tille Ky eshte nociol1 I cuditshem nga ai I sekloril public
Edhe shprehja Sherbim Publik ka nje kuplim te dyri shle nga njera ane ajo percakton nje
aklivitet ose nje mision Ie interest te pergjithshem ( psh sherbimi public I shkolles) dhe nga ana
tjete r leres ine e organi zmave Ie ngarkuara me keto aktivitete te interest Ie pergjithshem Ie eilal
mund te jene si publike edhe private duke kaillara klshtu nga sherbimit public ne sherbimet
Pllbli ke
n Shte ti eeborg
31
Prej shume kohesh sherbimi pub lic ish te krite ti I vet~m qe kushtezo nte zbati min e se drejtcs
ad mini strative dhe kompetencen e gj ykates admini strati ve me ndryshirnin e viteve Ie fund it ky
kusht nuk eshte me e mjaftueshrne me zgjerimin e aktiviteteve te sherbimit public ni fushlt n
ekonomi ke dhe vend in me te rendesishem te marre nga e drejta priva te Kesht Ll sipas natyres se
ak ti vitetit dhe strukt ures qe e ka ne ngarkim mund Ie da llojme dy rasle
a) Sherbimel publike adminisl rati ve shume te ndryshme qe grupojne sherbimet qe nuk
kane qeJl ime industria le apo tregtare ( mbrojtja sh ko lJa pu blike etj) alo jane kryes is ht
Ie menaxh ua ra prej o rgan izmave publi ke dhe ne keto ra5te prevaon te e drejta
administrative
b) She rbimet pu bli ke indu str ia le dhe tregtare ( nderrmCl rrjet qe kryejne sherbimet e
furnizimit me energj i uje etj ato mund te kryhen ga organizma publike ose private
Kur e5ht1 Gala pe r orgamni zma private zbato he t kryesisht e d rej ta pri vate pa r nuk
mungon e drejta ad mini strative Ata mbesin nen (utelen e pusht etit public ( s hlelit
qeverisj es vendore) qe vcri fi koj ne leSe ato e kryejne misionrn e tyre apo nese e
respektojne parim in e baraz ise te aksesil Ie perdoruesve ne sherbimin publik dhe te mos
perfitojne prej nj e s ituate monopoli ne teres ine e territorit Ie vendit ose nj e pjese te tij (
pe rjashtimi I par imit te konkurenees)
Shumeqeveri ne pamundts i per Ie finnncuar vazhd ueshme rishl she rbimel publikevendos~n
I Te reduktojne dimensionet e sektoril le tyre public ase
2 Te ndryshojne strukwren e tij par gjithmone duke privi legjua r pri vati z imin e t ij
3 Kalimi nga prakti kn e sektoreve publike neate te sherbimeve publi ke tt e ilat
s igurohen ed he nga akto re jashte sektorit pu blic e rendes ishme eshte qe shoqeria Ii
marri ne c ilesine sasine dhe menyren e duhur ket o sherbime
33 R rcgullimi ( marrdhenieve Ie punes ne sektarin pub lic ne Shqiperi
Marred heniet e punes neS hqiperi ne se ktorin publi c dhe ate privat rregullohen nga Kod i I Punes
par edhe vete brenda sektorit publik (psh per ato insti t llcione (e c ilat hyjne ne fu shen e veprimit
32
Ie legj islac ionit Ie sherbimit Ie nepunesil civil ke to marredhenie rregullohen me26 ligj Of 152
viIi 2013 Per Nenpunesin Civ il
Kodi [ punes I Republikes s(Shqiperiseeshte I bazuar ne Kushtetuttn e Shqiperise dhe ne normal
e pergjithshme Ie se drejtes kom belare Per sa J perket sektorit public dhe atij privat aplikimi I
kodil eshLi I nj ~j(e Ne sektorin public problemet per zbatimin e kritereve dhe kushteve ligjore
pef lindjen zhvillimin dhe perfundimin e marredhenieve Ie punes jane Ie vogla Nderkohe qe
ne sektorin privat perjashtuar disa nga kompanite e medha seri oze Ie cilet respeklojne dhe
zbatojneligjislacionin ne fuqi shumica e kompanive nuk jane korrekte si me strukturat
shteterore ashlu edhe me punemarresit duke krijua r keshlu nj c sektor jo inrormal ne ekonomi
Kodi I Punes L igji Per Nenpunesin Civil dhe dispozila Ie Ije ra ligjore e nen ligjore perbejne
nje baze Ie mire ligjore per rregullimin e marrdhenieve Ie punes dhe per Ie mbrojtur
punemarresin nga largimel abusive nga puna Konfliktet e Dun eS ne kete drejl im mllnd Ie
zgjidhen me mirkuplimin e paleve ne Ie kundert ata muod Ie drejlohen s ipas rastit Kom isionil
te Sherbimit C ivil dhe gjykfl les kompelente ve ndimel e fo mes se prere Ie cilel jane Ie
delyrueshme p~r zbatimin nga paleL
Shoqeria c ivile dhe media jane aklore qe pa pmur Ie drejte t u japin zgjidhje konnikteve ne
kete rushe behen pjese akti ve e diskulimit trt shqelesimevc soc ia le qe krijohen nga largimet e
padrejta nga puna dhe reagojne per Ie mbrojtur te drejtal e nje riut dhe lirite Ihemelo re pa u bere
pale me subjektet e perfshira ne konflikt
Ky studim eshle nje pjese e kesaj filozofie dhe tenton te evident oje problematikat ne lidhje me
Irajlimin e larg imeve nga puna s i nga ana e ad min istra tes publike ashlu edhe nga struktural
kompetente per s hqyrtimin e lyre 27Nga monitorime dhe studimet e vendimeve kane dale ampietje
terendesishtne te cilat flasin jo velcm per mangesi ne respektimin e procesit te rregullt ligjor ne
trajtimin e largimeve nga puna prej s istemit gjyqesor par edhe problem Ie renda qe kan ~ te bejne
me zbalimin e legji slac ionil ne fuqi qe rregullon kelt rushe
34 Studim 1 nderprejes sc kontrates se punes (Ilashkia Tirane dhe Bashkia Durres)
~6 Ligji nr 152 viti 2013 Per Nenpunesin Civil 11 Komiteti Shqiptar I Helsinki Situata e diskriminimil ne procesin e (argi mit nsa puna ne Shqiperj Tirane dhjetor 2011
II
2SSipas nje studimi t~ kryer nga Qendrlt1 Sui Juris projek ky I financuar nga USA ID me
tematike Zbali mi r Ligjil ne mbeshlelje te qendrueshmeri se dhe rritjes se performances ne
administraten publike u vu re nje domosdoshmeri e ndeshkimil t( lilUllareve Ie insliluc ioneve
perkalcse ne lidhje me largimet mas ive ngCl puna Me mijera jancpersonat Ie larguar
padrejtesishl nga puna keto 15 vitet e fundit por nuk ekziston asnjeherc nje pergjegjes 1 vetcm
per keto largime Me ane Ie ketij projekli qendra ~S ui Juris ka arritur Ie indetifikojeinstilucionet me problematike ne lidhje me kete ces htje referuar dhe bur imeve te
ndryshme kryesisht zyrtare ka nxjerre nje future financiare per demin e shkaktuar ne lidhje
pushimet nga puna pagesaL qe duhet Ie kryejnc ng3 vendimet e forms se prere dhene ngu
gjykata Gjate mbledhjeve teinformac ioni t ne shume institucione nje vemendje Ie veca nle ki shte
dhe Bashkia e Tiran~s dhe Bashkia e Durres it ne lidhje me keto pushime masiveku rezultuan se
2~e vilin 2009 ki sble 17 persona qe kishin nderprere Ie manmiddotdhenien se punes me deshirc
4 ishin ne li stepritje 1 ne prilje per pencion dhc 4 zgjidhje konlrate
Ne vitin 2010 ki shle 15 persona kishin paraq ilur doreheqje 4 kishin mbushur mash en e daljes ne
pension dhe 5 persona kishin zgjidhur kantraten e punes ne menyre 1e njeanshme
Ne vitin 20 11 ki shte 37 punononjes qe ki shin paraqitur doreheqjen 7 ishin ne liSle pritje bull 8
kishin dale ne pencion dhe 50 strukture 3 persona ki shin perfunduar kOnlraten ne afat Ie
percaktuar 1 punonjes ishte Irasferuar dhe 4 pUllonjesve I ishin paraqilur mam per shkeJje ne
detyre
Ne vitin 2012 ishin 36 persona qe ish in larguar me deshire 8 ishin ne listre pritje dhe nje
punonjes ne pencion
J~e vitin 201 3 kerni 36 punonjes Ie larguar me deshjre 8 ne listeprilje 4 qe ki shin mbushur
moshen per daljen ne pencion 4 punonjes ki shin zgjidhje re kontrates ne afal Ie perca kt ua r nje
punonjes kishte kerkuar Irasferim
18 Sialistika nxjerre nga konlerenca e realizuar nga qendrl Sui Juris me terne Zbalimi Iligjit ne mbeshtetje te h
qendrueshmerise dhe (ri l jes se performances oe AI 19 Zyra e informacionit Bashkia Tirane JO Informacion I dhene nga Burime zyrtare BClshkia Tirane
34
Ne vitin 2014 rewltonin 33 largime nga puna me deshire 5 punonjes kishin dale ne pencion
dhe 5 punonjes ki shin perfunduar kontraten e punes me arat Ie percaktuar
Nt vitin 2015 rezuhonin 51 largime me deshire ( r araqitur doreheqje) 2 punonjes rezuhonin Ie dale ne pencion dhe 8 punonjes Ie pushuar SI ndryshim structure 2 pUllonjes rezultonin Ie kishin
perfunduar kontrat~n e punes ndersa 4 prej lyre rezultonin ne zgj idl~ e Ie kontratcs se pun~s ne
menyre Ie njeanshme
l lSipas Ie drejtes sie informimit Bashkia Durres nga dergoi informacionin ne lidhje me largimet
nga puna ku rezultuan se nga viti 20 II deri ne vitit 2015 ish in
38 punonjes qe ki shin pltlraqitur doreheqjen ( sipas kontaktimit l1e pjese e lyre rezultonin qe
punonin ne instance me Ie larta pozic ion i ose ne institucione shtetcrore Ii Ijera)
20 punonjes qe ki shin mbushur moshen e daljes nepencion ampjail ket yre vileve
5 punonjes kishin perrunduar kontraten e punes ne aratin e caktuar
Sipas nje pasq yrimi Ie s ituates u vu re qe ceshljel po litike zene nje vend Ie rendes ishem ne
punesimin e punonjesve si dhe ne kohezjmjen e kontratave te lyre Bashkia Durres duke u
ndodhur perpara faktit qe kryetari actual ka nja mandate Ie] rezulton qe largimel nga puna jane
Ie minimizuara gje qe bie ndesh me Bashkine Tirane ku gjate ndryshimil te kryetareve kern dhe
pushirne masive Ie punonjesve ne periudhe kohore Ie njejte
11 Informacion I dhene nga Bvrime Zyrtare BashkiCl Ovrres
35
KREUIV
4Rregllllimi I marredhenieve te punes De Shqipcri sipas ligjit Per Nepunesin
Civil U
41 Evolimi historit I ligjit Per Nepunesin CiviF
Shqiperia ka nje Iradile te ndrejtimit pO litik te Shleli edhe pse jemi nje shIel I vogel gt me nje
administrate Ie vogel publike dhe me nje numer Ie kufi zuar Ie punonjesve publike Sek(ori puhlik
eshte duke kaluar neper reforma shume dinilmike ne rrugen df~it Inlegrimil Europian Duke
pasur parasysh kushtet e tilla kom iza ligjore ne fu shen e marrdhenieve Ie punesimit ne
sherbimin civil duhet Ie synoje forcirnin e unitetit Ie sherbimit civil dhe ti~jete mjaft neksibel
per te lejuar qeverine Ie pershtaste sistemin me ndryshimet e shpeshta qe po kal an vendi dhe ne
zhvillimin ne (ushen e kapciteteve nj erezore J2
Perpjekja e pare per krijimin e nje sherbimi civil proles ioni st e Ie materializuar ne ligjin Nr
8095 date 2 [03 1996 nuk nlllndi Ie bashkejctonte me kete rdite shumevjecare
Ligji [ vitil 1996 nuk benle dallime nennjct rnarredheni es juridike Ie nepunesve dhe
marrdhenieve Ie Ijera Ie punes pasi ato n eg ull ohes hin sipas Kodit Ie Punes Rregldl we Ie ketij
Kedi I nenshlroheshin si nenpunesil ashlll edhe pundor~l e Ihjeshle Pas kri zes se Ihelle qe
perfshiu administrflte n publike nete res i ne vijim Ie shndenimeve politike Ie vileve 90 re ronna e
fundit duke se e ka stabilizuar te pakten ne nivel knceptllal administraten publike nc rolin e saj
rregullator Nal yri sht mbetet shume per ebert qe admini slrat a publike Ie persose rolin e saj ne
jeten shoqerore dh e eko nomike Ie vend it
Pra me sherbim civil kuplojme veprimlarine e punonjesve Ie administrates publike qe kane
cilesine e nenpunesit c ivil per Ie rea li zua r fllnksionet e saj bazuar ne Kushtetute e ne li ~e
Ligjj actual ne ruqi I sherbimit civil kltl ngrilur nje sistcm Ictere te drejtash e detyrimesh per
nepunesil civil Ie c il etjane ne nj e balancim pushtelesh mes punemarresve dhe punMhenesve
keshlu qe cdc e drej(e e vecanteeshle e bltl lancuar me disa detyrime Te drejlat dhe detyrimet e
l Draft document Mbi nje ligje te ri oer sherbimin civil ne Shqiperi h pergatitur z Zhani ShOlPO ne bashkepunim me Dr Hans -Achim Roll konsulente te Sigma me kerkese te DAP 1 tetor 2010
36
- -- --- -- ---- --- -- - --- - -
nenpunesve civil rregullojne elementet e nje rarorti kontraklual te punes Ie lidhur midis
nenpunesit civil si punemarres I institucionit dhe administrates pubJike si punedhenes
42 Karakteristikatthelbesore tC Ligjit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil
Ligji Per Nepunesin Civil rregullon ne menyre Ie qarte dhe Ie plate marredheniet ne skemat e
administrimit civil 1 rnbeshtelur kryesisht tek pozicioni (post i) duke e kombinuar ale edhe me
disa elemente te sisternit te karrieres Karakteri dominues I sistemit Ie pozicioneve verehet n18
elemente Ie tille si kriteret e rekrutimit ngritja ne detyre levizja paralele etj
Fryma e ligiit te siperpermendur ka synuar krijimin e nje sistemi kryesisht te hupur Ie Sherbimit
Civil duke krijuar njekohesisht premise edhe per mobilitet te brendshem dhe karriere Tregllesit
e viteve te fund it lidhur me ngritjel ne detyre dhe levizjet paralele deshmojne megjithate ne
praktike kemi te bejme me nje sistem thuajse teresisht te hapur per konkurim nga jashte
perfshire dhe vecanerisht pozicionet me te larta drejtuese te Sherbimit Civil ( sekretari I
pergjithshem drejtori I pergjithshem etj rekrutimet per pjesen me te madhe te ketyre
pozicioneve realizohen nepermjet proced II rave Ie konkurrimil Ie hapur per kandidate te jashtem
por pa perjashtuar konkurrimin e nepunesve aclual civil
Qellimi J ketij ligji eshte krijirni I nje sherbimi civil Ire qendrueshem professional te bazuar ne
merite integritet moral dhe paanesi politike
Ky ligi percakton marredhenien juridike ndcrmjet shletit dhe nepunesit civil gjithashtu percakton
rregullat per administrimin e sherbimit civil
43Parimet baze per statusin e nepunesit civil
Sipas nenil 5 te ligiit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil Sherbimi Civil eshte I ndertuar
dhe verran mbi bazen e parimeve teB
I Shane eve te barabarta
2 Mosdiskriminimit
33 Neni 5 ligjit 1522013 Per nepunesin civil ne Administrimin e Sherbimit Civil
37
3 Merites
4 Tc Irasparences
5 Te profesiona li zmit
6 Paanesise po l it ike
7 Qendrueshmerise ne de tyre dhe vazhdimesise se shhbimit civil
44 Fusha e veprimit te Iigjit per nepunesin civ il
34 Nen i 2 Iligji per nepunes in c ivil percaklon ru shen e ve primit Ie tij nepermjet per fshirjes se
te gi ithe nenpunesve qe lIshtrojne nje funks ion public ne nje institucion tt admini strates
ShlehrOre institucion Ie pavarur apo njesi Ie qeveri sjes vendore me peljashlim
a) Te Ie zgjedhurve
b) Ministrit dh e zevedsmini st rit
c) Funksionaret e emerruar nga Kuvend i bull Presidenti I Repub li kes ose Keshi lli I Ministrave
d) Gjygjta re t dhe prokuroret
e) Nenpunesit e ad ministra t~s gjygjsore
I) Ushtarakut Ie foreave le armfliosu ra
g) Personelitle Sherbimil Infonnali v Shleleror
h) Personelit Ie njesive publi ke direkte te sherbimit
i) Anetarit dhe kryeta rit Ie organeve kol eampjia le drejtuese Ie komiteteve apo institucioneve ne
vares i Ie Kryeminislri se apo Ie nje mini stri
j) Punonjesit adm inistrative
k) Funksionaril Ie kabinetit
Shtrirja vertikalc
J5S lllrirja vertikale e rushes se veprimit Ie LSHC nis s ipas Ilj~ skeme hi erark ie nga pozic ioni I
sekrelarit Ie pergji lhshem te ministrise dhe shkon deri ne nive l special ist J6ne praktiken e
1 Neni2 ligji 1522013 per nepunesin dvilshy
38
- --- -----shy
deritanishme vihet Te nje konso lidim I kenaqshem ne kategorite e ulta dhe Ie mesme ndersa per
kalegoriH e lana Ie Sherbimit C ivil tregues i I qarku llimil ka qentH lane rue qe regan per faktin
qe keto pozicione jane dis i me Ie ekspozuara ndaj ndryshimeve te mundshme politike apo edlle
ndaj rap0rl eve persona te epror vanes pavarsishl nga moti vimi I drejte apo abuziv I k~lij
qarku llimi
Shtrirja ho riw ntale
Shtrirja horizol1tale e fu shes se veprimit te LSHC eshte e ku fizu ar ne disa institucione (KM
ministry institucionet e pavaruara bash ki qarqe elj
Fusheveprimi horizonta l [ ligjit ne ketedimension ne ni ve l qendror zbatohet per
a) Administraten e mini strive zyres se krycministril (rreth 1500 nepunes civile)
b) Adm inistralen parlamentare dhe te presidences si dhe administraten e instilucioneve Ie
pavarura qe raportoj ne drejt pltrsedrejti ne Kuvend (rrelh 2800 nepunes civile)
Stalusi J disa kategori ve te Ijea nepunesish te institucioneve It lilla si tatimet bull dogana polic i
diplomaci etj rregullohen me ligje perkate se te eilat ne thelb permbajne eli sa elemente Ie
ngjashme OSe Ie pemfena me ato Ie statust Ie ncpunesi t civil Statusi i pjeses tjeter te
punonjesve Ie administrates publike ( ars imi shendetcsi etj) perfshire administraten dhe
punonjesit e degeve ne vflres i Ie ministrive ne rrethe ose qarqe e qe perbejne dhe numrin mlt Ie
madh Ie punonjesve ne kete sector bazohet thjeshle ne kod in e punes
Fusha e veprimit rnaterjaJ
Fusheveprimi malerjai nenketedimension ligi i ka rregulluar elemenlellhelbesore me rendes i per
marredheniet e punes te nepunesve civil Ie ci lmjane te ndryshme nga alo per punonjesit e ljere
publike Ie ci let jane zbvilluar pas kesaj me akte dyteso re nenligjore kohn e punes dhe
pushimit etj
~Slrategjia nderseklorjale e reformes nE administrOiten Publike (SNAAP) ne kuader Ie strategjise kombetare per zhvillim dhe in tegrim (2009- 2013) Tirane Shlalor 2009 16 Neni 19 I ligji l sherbimit civil ka tegorile e nepunesve civil jane keto 1 Nepunes civil Ie kat egorise se larte drejtuese 2 Nepunes civil te kategorise sl mesme drejtuese 3 Nepunes civil v te kalegorise se ul et drejtuese Anep unes civil Ie kalegori se ekzekutive nepunes civi l Ie kalegori se se larte drejlues konsiderohen keto pozicione a) sekretar I pergjilhshem b) drejlor departamenti c) drejlO( I drejlorise se pergjilhshme d) pozicione te barazvlefshme ne Ire Ie parat ne institucionel e administrates publike qendrore apo vendore
39
Ne lidhje me disa aspekte Ie marredhenieve te punesimit (psh mosha e daljes ne pension
sigurimi socia l dhe shendetesor) LNC permban nje reference te p~rgj ith shme ne legj isiacionin e
pergjithshem te punes ( Kodi I Punes) si legj islacion plotesues Disa eiemenle Ie Ijera Ihelbesore
( deklarimin e pasuri se bull konfliktin e interesave skemen e pensioneve ploHsuese elj gjithashlu
te rendesishme pir marredheniet e punesimit te nepunesit civ il jane te shpemdara ne
legj islaeionin e posacem I eili zakonish t rregllilon te gjithe ose nje pjese te madhe te pllnesimit
publik
45 Pranimi ne Shcrbimin Civil 31
Pranimi ne sherbirnin civil ne kategorini ekzeklltive behet nepermjet nje kankurrirni tehapur
kankurimi organizohel ne menyre periodike nga njesia pergjegjese per seci lin nga grupet e
percaktuara ne piken 8 tt nenil 191e ketij ligji
Konkurrimi zhvi llohet ne dy faza
a) Yerifikimi paraprak nese kandidatet plotesojne kerkesat e pergjithshme dhe ato te
posacme sipas shpalljes se konkurrimit
b) Vleresimi I kandidateve
Verifikimi paraprak kryhel nga njes ia pergjegjese ndersa vleresimi I kandidateve behet nKa
komiteti I perhershem J pranimit I krijuar per secilin nga grupet e percaktua ra ne piken 8te nenit
19 Ie ketij igji
Kandidatet fitues qe marnn 70 Ie pikevc talale tevleresimit renditen nga komiteli I
perhershem I pranimil sipas pikeve Ie marra ne li slen e kandidaleve Ie sukseshem
~shte Keshilli Ministravc qe mirnton negulloren e hollesishme per krij imin perberjen dhe
veprimtarine e komiteteve Ie perhershme te pranimit si dhe lTegu llat e hollesishme per
proceduren e pranimit dhe vleresimin e kandidateve
n Neni 22 Iligjit HPer Nepunesin Civil ~
40
46 Ngritja ne detyre
JSNgritja ne delyreesilic kalimi I nje nepunesi c ivil nga pozicioni actual I punes ne nje ni vel
pozicion me 1e larte ne te njejtin institucion osc ne nje in sti tucion tjeter te administrates publike
qendrore apo vendore ( kur nje vend I till e ekziston) Ngri tja ne detyre reali zohet rea lizohet
nepennjel procedures sekonkurrimit organ izuar ga njesia pergjegjese per nj e ose disa
pozicio ne te tira Bazuar ne parimin e neoit 20 ( shanceve Ie barabarta profesionalizmit etj) te kClij ligji Nese vendi I lire I kategorise se utel apo Ie mcsme drejtuese nllk eshle plotesuar sipas
nenit 25 te kctij ligii ai plotesohet nepennjet ngriljes ne detyre
Mund te aplikojne per ngritje ne detyrevetem nepunesit civil te oj e kategorie pasardhese te
pnnesuarit ne Ie njejten apo ne nje institucion tjete te sherbimit civi l nese plotesoj ne kushtel
per ngrilje ne delyre dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Nese vendi I lire nuk plolesohet nepermjel procedures se ngritjes ne detyre nje procedure Ijeter
mund Ie organizohel Brenda nje afali 3 mujor deri ne plOleurosimin perfundimlar Ie vendit Ie lire
nese eshle e nevojshme mund Ie zbatohet procedura e tras ferimit Ie perkohshem ne interest e institucionit sipas shkronjes a Ie pikes I Ie nenit 48 Ie kctij ligji Keshilli J mini strave miraton
kushtet qe duhet Ie plotesojne nepunesit per ngritjen ne delyre dhe proceduren e hollesishme Ie ngritjes ne detyre
Ne prakt ike ngritj a ne detyri ka ndoshur ne perqindje Ie vog la rastesh Ekzistojne megjithale
di sa paqartesi lidhur me ndryshimin e pozic ionit brenda nje kategorie ( Ie larte) nese kjo perren
ngritje ne delyre apo levizje paralele gje qe veshtireson pasqyrimin real Ie ket ij Ireguesi
AVflnlazhi kryeso r I kesaj dllkurie eshte se konkurimi public ka promovuar lerheqjen e
kandidateve Ie af~ ngajashte admi ni strales gje qe krijon mundesine e sjellj es se njohuri ve dhe
metodave Ie reja Ie punes nga ala kandidate qe kane studjuar jashle ve nd it apo nga ata qe vijne
prej sektorit privflt Disavantazhi nga ana (j eter kate beje me pranine e nje kostoj e opportune ne
lidhje me s igurine e karrieres qe mundte mOli vonle me mire nepunesit e brendshem civil
47 Uvizja paralele
J Neni 26 Iligjit nr 152 2013 U per nepunesin civil U
41
Plottsimi I ve ndeve Ie lira ne kalegorine ekzekuti ve ala H~ ule apo Ie mesme drej lUesc behel se
pari nga nepunesit ciyile Ie se nj ejles kalegori nepermjet procedurts paralele Kush mund Ie
aplikoj ne per plotesimin e nje vendi Ie lire nepermjet procedures 51 Iev izjes paralele 5ipas pikes
1 nen 25 I ketij ligi i gt nepun sit civile Ie se njejtes kalegori ne Ie njejtin apo ne nje institucion
tjeter Ie sherbi mit civi l qe plotesojne kllshlet per para lele dhe kerkesat e posacme pef vendin e
li re
Yleres imi 1 kandidateve Ie inte resuar kryhe nga nje komi sion I brendshem I krijuar ne cdo
emiss ion nepermjet nje procedure Ie bazuar ne parimel e parashikuara ne piken I neni 20 Ie
ketij ligji Perfaqesuesi I njesise pergjegjese esbte anelar I kom isionit te brendsghem
Ne perfundi m te vl eres imit komisioi mund te ve ndose
a) Perzgjedhjen e kandidatit me Ie pershtatshem per tu emeruar ne vendin e li re
b) Perfundimin e procedures pa asnje teperzampjed hur ne fast se asnje nga kandidatet e
interesuar nuk ploteson kushtet dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Keshill i I Ministrave miralon
a) Kushlel qe duhel Ie pJolesojne nepunesit per levizjen parale le dhe procedurat e
hpo ll es ishme te levizjes paralele
b) Rregullal pfr krijimin dhe perberjen e komis ionit Ie parashikuar ne piken 3 Ie kctij neni
48 Oisipiina ne sherbimin civil (SHe)
Disiplina ne Sherbimin Civi l ka Ie beje me mnsa l di s iplinore qe jepen ne rastel e konslalimil 1(5
shkeljes serregullave apo Ie moskryerjes se detyrave Masat disiplinore dal lohen nga vleresirni
negativ I perfosmances Vendim-marrja ne lidhje me ke lO procedura perqendrohet tek epror
di rect dhe me pas ekzis(on mundesia e ankirnit Ie drejteperdrejte ne KSH C Sipas nje studimi
eshte ve ne re qe nllmri I rn asave di siplinore ne praktikeeshte I voge l verehet nje shperndarje j o
uniform e tyre lakonisht nje numer relalivisht [mad h [ masave di si plinore vihet re ne mornente
ndryshimesh politikc
42
Ligji eshte relativisht J pltiqarte lidhur me zbat imin e mases sl uljes nedetyre ) kur nje institucion
( ku eshte dhenc nje mase e (ille ) nuk ekzistojne vende pune Ie oje kategorie Ie lIle ne keto
raste nje mase e tille fezulton e pazbatuesh me apo te pakten problemalike Dicka e ngjashme
konstatohet edhe lidhur me mundesisne e kthimit ne pozicionin e rneparshem pasi parashkruhet
masu di sipiinore
49 ASPA OHE PROGRAMET E FORMIMIT PIWFESIONAL
ASPA
39Ne varesi te Ministri se se Brendshem krijohe dhe Shkolla Shqiptare e Administrates Publike
(AS PA) SI jnst itucion public qend ror me se li nc Tiran~ASPA ka autonom i administrative dhe
akadem ike Ajo ka per qeHim formimin professional Ie nepunesve civil 5i dhe cdc individi tjeter
vendas ase H huaj qe nuk esh te pjese e sherbimil civil dhe qe plOleson krilerel e kerkuara
Forrnimi profess ional perfshin programin e forrnimit Ie Ihelluar Ie kandidateve per kalegorine e
ncpunesve civile te ni ve lil Ie Jarle drejtues anetare te tru pes se nepunesve civi le ni velit Ie larte
drej tues si dhe programin e formimit Ie vazhdueshem Ie nepunesve civ il dhe Ie cdo indi vidi
tj eter jashte ketij sherbimi
Buxheti ASPAmiddots percaktohct si ze I vecanle ne Buxhelin e Minislrise se Brendshme
Organel drej tuese te saj jane
I Keshilli drejtues
2 Drej lori
KeshilJi drejtll es perbehel nga [2 anetare dhe kryesohet nga nj e prej rektoreve Ie lmiversitetcve
I zgjedhur nga Kon ferenca e Rekloreve Ie Shqiperise Ne perberje Ie lij jane perfaqesues dhe
drejtues Ie larte Ie min istrive organeve Ie qeverisj es vendore DAP- it universiteteve shoqerisc
civile dhe biznesit sipas percakli mil te bere me vendim Ie Keshill il Ie Ministrave
I Neni 91igji 1522013 Per NepuneStn Civil
43
Keshilli drejlues miraton po litikat bull slrategjite dhe partnerilelet e ASPA-s hal10n kuadrin
rregullal0r Ie saj 5i dhe miralon projektbuxhetin dhe s trukturcn organizali ve Ie ASPA-s
Detyra Ie hoJlesi snme te keshillit drejtues percaklohen me vendi me te Keshillit Ie Ministrave Ne
percaklimin e polilikave Ie perzgjedhjes dhe Ie formimil bull ASPA detyrohel Ie bashkpunoje me
DAr-in s i njenjesia e ngarkuar j)tr centrgatitjen dhe mbikqyrjen e zbatimit Ie polilikave
shteterore ne sherbim civil
Drejlori I ASPA-s emerohet dhe lirohel ne detyre sipas kritereve dhe rregullave Ie percaktuara
per anetaret e trupes se nepunesve c ivile Ie kalegorise se lartc drejtuese Perjashlimisht deri ne
moment in e fillimit Ie efekteve Ie kelij ligji drejlOri I ASPA-s emerohel me vendi m Ie Keshi llil
te Ministrave me propozim te Ministr e Brendshem
Nepunesil e ASPA-sderi ne momentin c IIUjmit te efekteve Ie ketij lirui emerohen nga Drejtori
I ASPA-s s ipas procedures se Kodi Ci vil Keshilli 1 Minislrave miraton rregullal e holl esishme
per menyren e organizimit dhe funksionimit Ie ASPA-s
Programer e formimit profesional
AS PA ka per delyre leofroje formim profess ional nepermjet perfshirjes se programeve Ie
meposhtme
a) Program Ie foonimit Ie thelluar n~ baze Ie Ie cilil formohen kandidalel per anelarel Ie
TNO-s (niveillarte drejwes)
b) Programe Ie formimil t~vazhdueshem ne baze Ie Ie cilit trajnohen ne vazhdimesi dhe
n~ lidhje me punen e nepunesit civil te te gjitha kalegorive si dhe cdo indivit tjeter
j ashte sherbimit
ASPA ofron mundesine e pergal irjes paraprake Ie kandidateve per te marre pjese ne
konkurrimin e hapur per kalegorine ekzekutive kundrejt tmires
ASPA realizon sludime dhe bOlime ne fushen e administrates publike Sludenlel e AS PA-s te
perzgjedhur nga shoqeria c ivile bisnes i apo individi jashlc sherbimil civil detyrohel te paguajne
larjf~ Keshilli I Ministrave miraton lariftin perkmese per cdo trajnim
44
KREUV
5 RREGULLIMI I MARRDHENIEVE TE IU NES NE SHQIPERI SIPAS KODIT
Til PUNES
51 Kodi I punes dhe rregullimi I marrdhenievc te punes ne administraten publike
Marredhenia e punes ne vendin lonerregulohet nga Kadi I Punes I Republikes se Shqiperise I
cili eshte li gj i kryesor per rregullimin e ketyre mltl rrdhenieve ne dispozital perkatese te lio Per
te kl ptuar memire gjendjen e egjislacionil shqiptar pqr marrdheniet c punes eshle e nevojshme
Ie bcjme nj l anaiize te pergjithshme Ie legjislacionil perkates Ky Kod eshte krijuar me qellim
Ie rregulloj marrdheniel e punes ne tregLlll e ekonomise private dhe iniciatives se li re Ne
sekto rin publik prob1emet pcr zbatimin e krit ereve dhe kushteve ligjore pcr lindjen zhvillimin
dhe perfundimin e marrdhenieve Ie punes jane Ie vogla Kodi I Punes parashikon nje
serhregu llash ne mbroj~e Ie punemarresve sin e mstin c fillimit vijimit dhe Ie perfundimit te
marredhenies se punes Kodi parashikon nje rregulJ te posacem per rastet kur punedhenesi eshte
organ J administrates pubJike gjithsesi ky parashikim duhet te kuptohet sakte nga vete organet
dhe ndoshla Ie shoqerohet ed be me lTegullime I~ tjerf Ie posacme per administralen pllbJike
Nje analize e tilleeshte hapi I pare per I ~ evidentuar boshlleqet dhe problemalikm qe ajo mbar
Gjithashlu nje an aJ ize e tilleeshtc e nevojshme per Ie ku ptuar nese prob lemet e qendrueshrnerise
pavars ise ose meritokracise ne administraten pub like rrjedhin per shkak Ie mangesive ligjore apo
moszbatimin korrekl Ie Jigjit
42Kodi punes rregullon Ie gjilha marredheniet e punes ne administratcn publike me perjashlim
Ie marrdhenieve Ie punes Ie personave punesimi I Ie cileve rregullohet me ligj t~ vecante pra Ie
gjitha marredheniet e punes ne organet e administrates publike qe nuk I nenshtrohen nje
rreguHimi Ie veCaJ11e me li gj do Ie rregiullohell sipas dispozilave Ie ketij Kodi Madje ky Kod
parashikon qe per as sa ligji I vecante nu k parashikon zgj idhje per problemet e lidhura me
marredheniet e punes perseri do te gjejnc zbatim ne di spozilat e Ketij Kodi
lt0 ligji nf 7961 dal e 127 1995 Per Kedin e Pun es n~ Repu bliken e ShqiperisE I ndryshuar
4 1 Or Eralda Ca ni Anarize e legjislacionit mbi marrdhenel e punes ne administraten publike ne Republiken e
Shqiperi~e ne kuadrn e projektit te qendres AKSES ALBANIA Per nje administrate publike tre qendrueshme dhe
profesionale ~ mbeshtetur nga Ambasada Gjermane ne Tirane dhjetor 2009 41Neni 4 I Kod te Punes
45
Ky Kod 11 ~ kreun JIl Ie tij parashikon oj sere pari mesh mbi Ie eilal mbes hteten marredheniet e
punes Edbe pse parimin e konkurrueshmerise apo Ie trasparences nuk e permend lie nenin 11 Ie
tij parashikohet se normal e se drejtes Ie d iet rregullojne marrdhenien e punes kane perpares i
qe edhe veH KushlelU ta parashikon oe nenio 11 6 Ie saj Kod i rendi Kushtetuten Konvenlat
Nderkomelare It ratifikuara e me pas li gje Ie tjera duke renditur Ie parin nga 10 Kodin e Punes
Pra perforcohet edhe nje here rregullimi qe Kushtetuta parashikon ne neni n 107 qe marrdhenia e
punes per nepunesit civ il publike bazohet ne lrasparence konkurrueshmeri e profesionalize m
52 Lidhja e kontrates se punes
Kodi I punes ne nenio 19 Ie tij parashikon qe lindja e marredhenies se punes kryhet nga
punedhenesi I ci li puneson ne menyre Ie drejtoirdrejte punemarres in Ky punedhenes perdo r
zyra shtett~rore Ie punesimit ose agjensite priva te Ie punesimit per le punesuar punemarresjn ky
parashikim eshU h~H1lmr me qeJlim qe tu sherbeje person ave juridik pr iv m Ie cilet mund Ie
zgj edhin me sa duke rregLdlal e lyre Ie punesimil te pu nonjesve Ie lyre [ referuar nekuadrin e
detyrimil kllshtetues pe r konkurrucshmeri dhe tra sparence pcr punonjes it e administrates publike
bull ky rregullim do Ie s ilhe konfuz ion dhe paqanes i Pm ka nevoje qe ky Kod meqeeshle li g baze
edhe per marrectgheniet e punes ne admi nistraten publike bull te specifikoje nje rreguHim Ie posac me ne kontrat en e punts apo edhe referimi tck e ashtequajtura kontrate kol ektive e
punes Sigurisht qe cdo rregu lli m qe do te bellej me akt Ie posacme li gjore e vecnneri sht
nenligjore do Ie ishl e I delyrueshem per lidhjen e nje konlrale punesimi Gjithsesi s ic ulna
edh e me la rt profesional izmi apo kerkesa per kritere Ie cakluara piir punesim Kodi I punes Illik
e percakton si kriter punesim i
53 Kohhjatja e marredhenieve te punes
Marresheniet e punes sipas Kodit teP unes lidhen sipas nj e kohezjatje te pacaktuar dhe nje
kohezjatje te caktu ar 43 Kodi me qell im krijimin e rnarn=dhenieve Ie qendrueshme tepunes
parashikon qe si rregul kontrata e punes lidhet per nje periiudhe te pacaktuar Nese
konlra la e punes do le lidhel per nje periudhe Ie cak tultlf kjo duhel jus lifikuar per arsye objekti ve
o Kreu XIV neni 140 I Kodit te Punes se Republike$ $e Shqiperise I nd rysh uar 2003
46
qe lidhen me nar yren e perkoheshme Ie detyres nJ Ie eilen punemarresi do lepunesohet 44 T~
gjitha rregullimet mbi kohezjaljen e punes kohezjatjen ditore ne pune 45 pagesen pushimin
Javor e vjetor punen e nates apo kohe feslash dhe pagesen per Ie detyrimin per kuaifikim
punonjesish elj jane rregullime Ie eilel pltl dysh im mundesojne nj e status Ie caktuar te mbrojtu r
Ie punonjesit per punen qe kryen pushimin qe duhe Ie kete si dhe pagesen qe duhe Ie marre
per punen qe kryen Mund Ie permenden (dhe nje sere nenesh Ie ketij ligji qe synojne
rregu llimin e sigurise dhe mbrojtjes Sf shendet it ne pune si psh Nenel 39-75
Ne pergj ithesi keto rregullime duke qene edhe ne Iefiektim te traktateve Ie m iratuara nga 46IL0 dhe ratifikuara ga Shqiperia ne te njejlen kohe refleklojne edhe shu me prej dire ktivave
Ie BEmiddotse
Te lill a mund tepermenden
47Direkl ivat 2003 l Ee e parlamentit dhe Keshi llit Ellropian Mbi aspekte Ie caklllam Ie oreve Ie
punes
Direclive e keshillit 9 1533 EC vi lil 99 1 Mbi del yrimin e punedhenesve per te informuar
punemarresit mbi kushtel e kontrates apo Ie marrdhenieve Ie punes
Oirektivat 781 EC vi lit 2000 Krijimi I nje kornize te pergjithshme trajtim I barabarte ne
punesim dhe pro fesion e e ila kerkon Irajl im Ie njejle Ie personuve pavars isht nga bes imi felar
paaftesile gj inia orienlimi seksual elj ne marredheniet e punes apo profesion dhe ltlnetaresite
ni orgMizata te caktuara
Nje organ I administrates publike krijohet per Ii sherbye r nje interes i public Ie eaktuar dhe
z1konishl organet e adminjSlr31iS publike krijohen SI persona juridike me akte liampjore per Ie
ekzisluar per nje periudhe Ie pacaktuar kohe ose ne raste Ie caktuara per Ie traj tuar ceshlje per
tC eilat vendoset nje kufi koh or I cfl ktua r4 ~ Edhe ne rltlSle Ht ill a si kjo e fundil akli li gjo r apo
Neni 140 I KPU NE5 parashikon se U nese koheljotja nuk percokrohet me sokresi ngo paler gjare idhjes se kontfoftS ojo ((ojtohe si kontrote me periudhe Ie pocokruor ~5 ligji nr 136 viti 201 5 per disa shtesa dhe ndryshime n1 ligjin 7961 te vitit 199 5 te Kodi I pun~s 1Republikes se Sqiperise i ndryshuar ~o Organizata nderkombtHare e punes ( ILO) n Directive 2003 EC of the European Parlament and of the Council o f 4 November 2003 ~ permbl edhje informacionesh rreth marrdhenies se punes Feri ona Cato
47
nenligjor nuk parashikon kohezgjatien e vele organil administrative Nt ligiin per stat us in e
nepunesil c ivil parashikohen komilele ad-hoc Ie eila jane krijime Ie perkoheshme Ie posacme
Ie krijuara me qellim menaxhimin e testimeve Ie kandidateve pef nje vend pune pjese e
sherbimil civil Po ashtu mund Ie kete organe Ie (ilia Ie administrates publike qe traj tojn~
ceshtje Ie tilla por qe shuhen mbas mbarimit Ie funksionit pqr Ie ei len jane krijuar r sh kemi
organct qe trajtojne ceshljcl e kthimit dhe kompesimillc pronavc Kjo ceshlje kil dhe kufi zime Ie
caktuara nga vete ligji
Megjithate ne rustin e pare behel Ijate per nje pune shume Ie kufizuar ne kohe( nje dilore ose dy
dilore) ne rastin e dyte behet fjale per nje ceshlje edhe pse mund Ie kete kllfizimel e veta ne
kohe mund Ie zgjasi per vite me rradhe Pra kontratCl e punes neorganet e administrates rubJike
duhel Ie jene me nje kobezgj atje Ie papercaktruar ne Ie shumten e rasteve Sigurishl nese
natyra e punes apo detyres do Ie ishte e perkoheshrne edhe kohezgjatja e kontrates se punes do
Ie ishte e kufizuar edhe nese behet jale per marredhenie pune ne nje organ admil)islrativ qe
nuk esille I perkohshem Nje interprClim I till lmbetet edhe ni ate qe admini strate publike per
nga natyra e saj eshte e qendrueshme dile e vijueshme Gjithashttl nj e intepretim [ till1 do Ie
ishte ne perpulhje me direktival e Komis ionit Europian qe kerkojne nje justilikim per
pefdorimin e kontrata ve aflltshkurtra duke I kerkuar shte te ve anetare( nuk eshle e
delyrueshem) q~ Ie konsuhohen me grupel e inte resl dhe Ie marrin masa lidhur me kelt 5i
a) Justifikime objekti ve per rinovime konlratash dhe marrldhenieve Ie tilla al~lshkunra
b) Percaklimi I perseriljes qe mund Ii behe t konlrates afalshkurte r
Kjo directive duke kerkuar nje rregullim te percakluar Ie Ii lie qe orienlon gjilhe marrCdhenicn e
punes drejt qendrueshmerise net per polilik~n qe BE-ja ofron pel nje marredhenie Ie
qend rueshme pune
54 Perrundimi I marrdhenieve te punes
48
Kodi I punes parashikon 49 qe marredhenia e punes perfundon me zgjidhjen nga njerltl pale e
kontrales osekur ka perfunduar afati I percaktuar ne kontrate
Kohezgjatja e nje kontrate tregan vazhdimesi e nj e marredhenie pune pra qendrueshmerise po
aq percakton edhe leresine e rreguUave qe do Ie ndiqen ne rastin e zgjid hjes se saj perfundimi I
marrdhenieve Ie punes regullohet nga Kreu XIV I Kodil Ie punes Kontrala e punes me
kohezgjalje Ie pacaktuar perfundonn kur zgjidhet nga njera pale ose ka perfunduar afati I
njoftimil sine rastin e nje konlrate me tlfat ashlll dhe pa ann kontrata mund Ie zgjidhcI me
arsye duke respekhlar proceduren e parashikuar nga raSle e zgjidhjes se kOfllrales me arsyc s i
dhe procedura e kisaj zgjidhjej e
Fillirnish t respeklohet afmi 1 nj ofiirnil per zgj idhj en e kontrates 1 ei li shkon nga dy deri ne tre
muaj ne vares i Ie s ituatave Ie caktuara Ie parashikuara50 ne nenin 143 Ie Kodi te Punes ku
Iheksohet
I Pas kohes se marrjes ne prove per Ie zgjidhur kontraten ne periudhe Ie pacakwar pale
duhe Ie respektojne nj e flfal njoftirni prej nje muaji gjate vilil Ie pare Ie punes prej dy
muajsh per dy deri ne 5 vi tet e para Ie punes nde lsa prej 3 muajsh pe r me shume se pest
vjet pune
2 Keto afate mund Ie ndryshohen me marreveshje me shkrim ose me konlrate kolektive Ie
punes kur Pllnemarresi ka kryer deri nc gjashl~ mll aj pune afati Injoftimit nuk mund
Ie jeleme pak se dy jave Afa li J njonimit eshtejo me pak se I muaj kur punemarresi ka
kryer me shume se 6 muaj pune
3 Afati 1 njoftimit per zgjidhjen e konlrates zgjalel si pas rastit deri ne fund te javes ose deri
ne fund Ie muajiL Zbatohet I njejti regu]) kur afati I Iljofiimit pezullohet gjateperiudhes
se paa ftes ise per pune shlatzani se ose pushime ve Ie dhena nga punedhenesi
4 Kur njera pale e zgjidh kontraten pa respektuar afatill e njo flimit zgjidhja Irajtohel si
zgjidhje me efekl le menjchershem
bull9 Neni 141 I Kodi I Punes I republikes se ShQiperise
00 Neni 143 I Kodit te Punes te Republikes se Shqiperise
49
Pasi parashikohet respektimi I afati dhe procesi 1 informimit Ie arsyes dhe shpjegimit e situates
Kadi parashi kon perfundimin e marredhenievc Ie punes ne situata tejustifikuara dhe parash ikon
ne cdo here qe do Ie kele perfundimin e lyre normalisnt ky Ie jete edhe per nje arsye Ie
arsyet uar apo tejustirikuara
Nje percaklim I shkaqeve Ie arsyeshme nuk mund Ie behe ne Kad pork y [ fundit merr pers iper
Ie sherbeje 5i nje kufi zim I abuzimeve me kufirin e Ie arsyeshme Ne kete ne nenin 146 Ie
Kadi H~Punes pamshikohen s ituala qe konsiderohen 5i shkage Ie arsyeshme par edhe s ilUale Sl qe konsiderohen 5i shkaqe Ie paarsyeshme Ie zgjidhjes se kontrates se punes Neni 146 Ie
Kadit Ie Punes CilOhe qe zgjidhja e komrates nga punedhenesi kons iderohet pa shkaqe te
arsyeshme kur a) punemarresi ka pretendime qe njedhin nga kon trata e punes b) punemarresi
ka ~rmbushur nje detyrim ligjor c) kur behet per mot ive te pan dash me nga personaiteti I
punemarres jl por qe ka lidhje iegjilime me Ie drej lin e punes dhe raportet e saj Konsiderohen Sl
moti ve t~ tilla raca ngjyra seksi mosha gjendja civile detyrimet ramiljare besjmi retar
bindjel politikc kombesia gjendja shoqerore
Kodi 1 PlUleS ofron gjilhashlu edhe nje percaklim Ie pergjithshcm te institutit Ie situatave Ie
juslifikuara Neni 153 Ie Kodil Ie Punes vle reson 5i shkaqe H jus ti fiku ara rrelhana e rcnda qe
nuk lejojne s ipas parimil Ie mirebes imit Ii kerkohet alij Ie ka zgjidhur kontraten gt vazhdimin e
marrdhcnieve te punes apo dhe raste kur punemarres i shkel detyrimet kontrCl ktuale me raj Ie
lehlc ne menyre Ie perserilur me gjithe paralajmcrimin me shkrim Ie punedhenesit Kuptmin
e rret hanave terenda apo fajita Ie ehle te pers~rilur pale do (ju duhet ta interpretojne s ipas rasti
dhe eshte gjykata ajo qe vend os nese ekzi stoj ne apo jo shkaqe te tilJ a Ire justifikultl ra per
zgj id hjcn e kntmtes
Nese zgjidhja e kntrates rezu llon te jete jo nerespeklin e procedurnve Ie parashikuara apo jo per
shkClq e te arsyeshme I j ustifikuara punemarrcsi ka Ie drejt e Ie paraqese pad ne gjykale kunder
punedhenesit brenda 180 diteve nga d ita e perrundimit Ie arati te njoftimit Kodi parashikon se
zgjidhj a e kontrates pa shkaqe Ie arsyetueshll1e eshle e pavlefshmePunedhenesi qe ka zgjidhur
kontraten dHke mos respektuar aralete e njofl imil duhet Ie paguaje si rregull dernshperblim nje
~ l Neni 146 1 kodile punes te Republikegt se Shqiperise
50
page prej 2 muajsh Zgjid hia pu shkaqe tearsyeshme sjell edhe demshperblim deri ne I vii page
Madje kodi parashikon qe kur ka nje vendim Ie formes se prere per Ie riklhyer punemarresin ne
vendin e meparshem cpunes punedhenesi eshte I detyruar ta zbatoje
Referuar kelij punimi cka u citua me lart Ie gjilhe keto aspekte ligjore si dhe polilika qe
ndermerr shteti ( qeveria ) Juajne nje rol Ie rendsishem ne mbrojtjen e punemarresve per Ie
ruajtur vend in e punes ( duke siguruar nj e kontrate afatgjale Ie punes ) gje e cila ~jell nje lTitje te
punesimit thene ndryshe duke mos ndryshuar shirrat e papunesise ( nje nga s frdat qe perballet
shleli shqiplar)
51
Konkluzione
lDuke II bazuar ne cfare II trajtu3 ne kiW punim kam evidenHlat qe pavars isht rolit Ie shtetit q~
shikohet qe ka sjeJl e reform a ne vazhdirnesi per nitj en e nive li Ie Ie pun ils ua rve nepermjet
politikave Ie nderrmarra eshte e nevojshme qe Ie merren masa Ie ndryshme duke j u referuar
dhe akhl aliletit Lehtesi sht mund te arrih et nekon klu zion se rritja e vi velit Ie papunesise mund
te arrih et nepermjet nde rmjetesi mit qe ofroh et nga zyrat e punesimit ose nga agj ensite private
Ie punesimi t
2 Fo rm imi profess ional du het Ie permiresohel dhe Ie shtohet numri lIe trajnuarve cdo vii ne
baze te kerkesave Ie punes per lI oj in e pro fesionit
3 Dun e levazhdoj c zbatimi I program eve te nxiljes se punesi mil du ke siguruar kllalifikime
sidomos per temral d be grupel e vecanta
4 Nje mbeshtetj e Ie vecante duhet lekt~n e bisneset Ie ei let ofrojne punesim bisnese t fa miljare
si dhe scktori I turi zmit te eilet mund te punesojne nje nurner Ie madh punonjes ish
5 Nxilj a e progrcuneve per prnkl ike e Ie sapo d iplomuarve duhelle zgjerohet ne cdc instilucion
dhe ne cdo d rejto ri admini strate publike gt pa lent menjeane dhe kompani te medha duke krijuar
me ta nje forme bashkpunimi per punes imin c praklikanleve me Ie mire
6 Gjate vit eve Ie fu ndit prezenca e shtetiljo vetem qe nu k eslllezvogelll3r por perkundrazj eshte
zmadh uar ajo efa re ka ndryshuar eshte roli I tij menyra e nderhyrj es dhe doza e ket yre
nderh yrje duk e bere Ie mun dur mundesine e rriti es se pllnesimit dhe kualifikimit Ie personave Ie
punesuar dhe tl papunesuar qe pres in te integroh en ne tregun e punes
7 Kodi I Punes I Republikes se Sqi pe ri seeshte nje baze e e mire mja rtueshme per rreguilimin e
marrdhenieve ne kCli sektor nl kete kod re Oektohet drejlpersed rej li fryma dhe gama e parimeve
me Ie nj ohura qe vij ne nga konven ta nderkombetare dhe Euro piane per Ie drej tat e njeriuL
52
8 Pervec rreguHimit qe [ ben Kodi [ Punes kerni edhe veteBrenda sektorit public rregll l ime per
ate instilueione Ie eilat hyjne ne fushell e veprimi t Ie legjis lacionit Ie sherbimit civil dhe keto
marredhenie rregu ll ohen me ligjin nr 152 20 13 Per Nepunesit Civ il Edhe pse jemi nj c shIel
I vogel me nje admini strate te vogel pu blike dhe me nje numer te kufizuar Plillonjesish pu blic
ky sektor eshte du ke kal uar neper reform a dillamike ne lTUgen drejt integrimit Europian
9Ne vendin tone duhe l Ie propozojme ndryshime dhe permiresim Ie qeve risjes 5C sek lo rit public
dhe sherbimeve publike p~ dysh im qe duke iu referuar s ituates aktuale problemmike sek lo i
public duhet Ie beje ndrys hime sin e funksionim sin e ndertimin e saj Ajo duhet tejete e
mbrojtllr nga levizjet po[itike Ie punonjesve ne menyre qe Ie ruaj kualitetin e kapacitcleve
llJ erezore
S3
Bibliografia
1 E drejla f punes prof fir KiltreI Cela bolim IV ~ stlepia holuese liar Tirane
2 E (rejta e kralwsllar e punts proftlr Kudrel Cea
3 Directhe 2003 EC of he European Paramenl and 0 he Council of 4 November 2003
4 Lligji lu82 tlati 0907 945 Mbi knllen e sherhimit mhrojljen dlte shperblimin lie pune
5 Ligji IIr 527lktle 2508947
6 Ligj nr 2250 dali 030SJ956 Mbi Kodin e Punils Ie Repuhlikiis Populore Ii
Shqiperise
7 Ligji I1r136 dale 512 2015 Iper disa shlesa dlte Ildryshime nit Ligjin fI 7961 dali
12071995 Kodl J plles I ShqipiJr i ndrysltuar
8 Ligjil152 dale 2013 Pilr IIilpfinesin civil
9 Stalstika e fregut Ie plllles 2014-2015 SheThm Komhiftar I PUl1esimit
)0 Slrnlegjia e plllleimit 2007-2013 Millistria e Pun es rifle Ceshljes Sodale
11 Tregu 1 pUlles AklllaJ Shirbimi Jltombelar I Puniisimil
12 Slalisliklllejorces se punes lOIS INSTAT
13 Slralegjia ombilare per pniisim 2014-1020
14 Slralegjia difrseJaorjale e reformes lie a(minislrolen Publike (SNRA P) llii kUlJdii Ie
slralegjise JoIIbilare pir tviflim dll t illltgrim (1009- 2013) Tirane SMalor 2009
15 Slralegjia per PUllesim dlle Aflisi fLO 1013-206
16 Draft document Mbi fiji igjii Ii ri per sllirbimin civil ni SIIqiperi f pergalitur Of
Zlrani SIIapo ne basltkipunim me Dr Hails -Achim Roll kOllsulenli Ii Sigma me
kerkese Ii DAP 1 letor 2010
17 Giuseppe Casale Service public reladole eork
S4
J8 Josep Tenkormrg bullbull hi comparaillt Qvervieii Geneva August 2008
9 Annizi e legjisaciollit mb marrdhiilliel e punlis ne administraten publike ne
Republiken e Sltqiperise lie kuadrin e projektit Ii qelldres AKSES ALBANIA
Pernjii administratil pubike Ie qiil1drlleshme dlle proesiollale mbiJihlellir IIga
Ambosnda Gjermane Ili Tirone dhjelor 2009 puno Dr Eralta Can
20 Komieli Shqiptar I Helsiki Sifuala e diskriminimit lie procesill e lorgimit ngo
plla ni Shqipilri Tirane dlljelor 201 I
21 SlalisiNa lujuri IIga kOllfenmea e reafizuar ngn qelldm ISU JtlriJ me feme
Zbnim J ligjit lie mbeshlelje Ii qiimrueshmerisi dhe rriljes sit perjorm(mcifs ni
Administraten Pubike
22 KlIshJetuta e Shqiptrisi
23 Marrdhellia e pultes FerioJlQ Calo
201 Kerkime mbi fregull e pUlles Jonida IoxhoJi
25 KOIi (ok Idrej~sla~qjp-(J -tJXl
26 Shlefiweborg
27 llllervisffr lie ~lil1islrillit e punts dlle Ceshtjevt Sociole me feme Nxitja e pllll ifsimil
dhe polifika Ii tjera per IIljell e papllnesisl
55
middot Pupa Ie regj islruar prane Zyrave Ie Punesimit s i perfilUes ose jo nga skemat e mb~slHetjes me
te ardhura i ndajme ne 3 grupe
- Pupa perfitues nga programi pasiv i pageses se papunesise
- Pupa ane lare Ie familjeve ne nd ihme ekollomike
- Pupo I~ Ijere qe nuk perfilojne nampa skemat e mbesh lctjes me te ardhura
Te parune te regjistruar sipas g rupmoshes
Nt qofif se i referohcmi akti vileleve ekonomike qe mosha mesatare e Ie punesuarve eshte 3S
vjefY kemi rushen e informacion it ku mosha mesalare e punonjesve eshle 2S mesalare eshte 30-35
vjet etj
ISSipas Bu letini te TreglJI Ie punes akti vitet ekonornike qe po punesojne me shllm~ sot kerni
fasone ku mosha e Ie punesuarve eshte 35 vjefY kemi fushen e in fo rmacion komunikacionit (c ku
mosha mesalare e punonjesve eshle 25-30 vjec si dhe turi zmi dhe sherbimet ku mosha mesatare
eshte 25 deri 35 vjec
Nje kalego ri tjeter e rendcsishme eshte kategoria e romeve
numri II~ papuneve femra Rome eshle gali I njejle me atyre Ie meshkuj ve Gje qe tregon qe ala
jane fami lj e kryesish l ne ndihme ekonomike sipas sondazheve verne re qe kjo kategori e
popull siseeslnt kryesishl me ars im 9 vjecar qe J perkasin te gj itha grupmoshat Kjo sje ll dhe
arsyen qeeshte pikeri sht arsimi [lyre per III bere shkak s i nje subject [ papunesise
Per kete kategori eshte hartuar dhe Strategjia kombelare per permi resimi ll e kushteve te jeteses
se komunilelil rom sipas H ciles Ministria e Mirqenies Socia Ie moniloroll perfsh irj en e kesaj
kategorie ne politikal shteterore te punesimil Krahasuar me nj e vit me pare vihel re nje rritje e
numrit Ie Ie papuneve rome (me 3) Kjo rritje vi het re ne rajonet e Tiranes Elbasan dhe
Lezhes
u Statistika 2014-2015 5herbiflli ](ombeta r I Punesimit l~ Statistika tregu I punes Sherbimi Kombetar I punesimit
21
-- ----------------shy
Punekerkues me a ftesi te kufizuar
Numri I Ie papuneve me aftesi tekufi zuar ka nje rcnie ne krahasim me vite e meparshme pasi
tashme kjo kadegori eshle bere pje~ e shtimit Ie ox itjes sl punes imille kesaj kategorie Ne vilin
2014 rezullojne tejene indetifikuar dhe regj istruar prane Zyrave le Punesimit rrelh 1732 persona
me allesi Ie kufi zua r ng3 Ie cilet
bull Femraj ane 426
bull Krye familjare 47
bull Moshe mbi 45 vjee 386
bull Me ars im der i 9 vjeesr 695
23 Situata aktuale e punesimit
16Papunesia esht~ nj e problem i madh me Ie cilin jemi p l rba llur ne shqiptaret gj nte ketyre dy
dekadave Ie fundit Te gjitha stud imet ne te rren e konfi rmua n qe papunesia vilet e fundi ka
ardhur duke U fritor Duke qene se shifral C larla H papunesise jane burim i problemeve Ie
shumta ekonomike e sociale gofle per sa i perket indi vidil e qofie per sa i perket shoqerise ne
teresi nevoj a per Ie nderhyre eshle urgjente Ne perpulhj e me vizionin e Bashkimit Europian
Europa 2020 dh e kerkesave per anelares im qe Shqiperia ka ne kele organizem qeveria ka vene
fokll s in Ie puncs imi i mbeshlelur mbi aftes imin e duhur H~ forces sone Ie punes dh e orientimi t Ie
saj drejl nevojave Ie Iregul (e punes
17Nx itja e punesimit eshte nder programet aktive i e ili nepe rmjet sigurimit Ie punes imit Ie
perkohshem apo afatgjate ndikon ne kerkcsen per pune duke rcfl ektuar drejtpersedrejti ne uljen e
papunesisePermes programi per nxilj en e punesimit Zyral e Punesimit nderh yjne rea li sht per Ie
nxitur dhe mbeshtelur krijimin e vendeve Ie reja Ie punes duke bashkepunuar me punedhenes it
dhe nepermjet subvenc io nimit Ie lyre
~~ Ministria e Mireqenies Socia Ie dhe Rinise 17 sherbimi Kombetar I Punesimit
22
-- - -- -- -- - - - ----- - - - -- - -
Gjate viti 2014 sipas vleresimeve Ie marra nga anketa e forcave Ie punes rezlliton qe popull s ia
ne moshe puneeshte (nga 15middot65 vjec) e eila ndahet ne
I Pjesemarrje ne Forcen e Punes eshte 634
2 Shkalla e punesimit eshte 52 3
3 Shkalla e papunesieeshle 174
4 Popullsi inakti ve eshte 366
Shkalla e punesimil (grupmosha 15-64 vje~) tshl e me e larte per Ie punesuaril me ars im Ie lane
(657 ) pasuar nga ala me ars im Ie mesem profesional (65 ) Te dhenfl[ Iregoj ne se ptrqindja
e Ie punesuarve me page eshe me e lart e per personal me arsim Ie larte dhe e kund(rta verehet
tek Ie punesuarit me rlrsim 89 vjecar ku mbizoterojne pundoret pa pagese Ie fami ljes Po Ie
analizojme Ie punesuarit me arsim Ie mesem shkalla e punesimit eshle me e lan e per pe rson at
me arsim Ie mesem profes ional krahasuar me personal qe kane kryer shko ll en e mesme te
pergjithshme perkatesisht 65 dhe 464
Nje ne pest Ie pllneSUa r te grupmoshes 15-64 vjes me arsim 89 vjeltar jane Ce punesuar me page
afersisht gjysma jane punetore pn pagese Ie familjes dhe nje e Creta e lyre j ane Ie velepunesuarPesha qe zene te punesunril me page rrilet me rritjen e ni velit ars imor Nga te
punesuarit me arsim Ie la rte 877 jane Ie punesuar me page dhe velem 46 jane te punesuar
s i punelore pa pagese Ie familjes Tek Ie plinesliaril me ars im Ie mesem profes ional dhe me ars im
te mesem te pergjitnshem perqindjel qe zene te punesuarit me page jane perkalesishl 467 dhe
491
18Gjate vitil 2015 sipas vleresim it te marre nga Anketa e Forcave Ie Punes
Popullsia
529 e popull sise ( 15-65 vjec)eshte e punesuar
112 eshte e papune
359eshte ekonomikishtjo aktive (jashle forcave Ie punes)
18 Anketa e forcave Ie pun6 2015 INSTAT
23
19Meshkuj
605 e meshkujve 15-64 vjec jane punesuar
129 jane te papune
266 jane jashle forcave Ie punes
Femra
455 e femrave 15-64 vjee jane Ie punesuara
95 jane te papuna
45 jane jasluc foreave Ie punes
24Punesimi dhe perfshirja sociale
Deri mi sot u eshte kushtuar shume pak vemendje kostove ekonomike dhe shoqero re 1e
shoqerua ra me numrin e madh Ie punelOreve te zene si pjesetare qe sje llin kontribule ne fnmi lje
kryes isht ne sektorin e blljqesise20Ky fenomen ndikon me shume tek grate dhe te rinjt~ duke
perfunduar shpesh ne nj e cike11e peljetshem Ie varferise dhe perjashl imil social In fonna lileli
eshte i lane kur nil et per kushtet e punes si edhe per punen e papaguar ne familje 21Shumica e
femrave dhe e Ie rinjve kryejne pune Ie papaguar ne familj e Vetaneri sht ne zonal rural e lmpakli
i infonnalitetit eshte pesefish
se pari ai ndikon drejperdrejl tek siguria e punes sepse mungojne konlratat
se dyti ai ndikon tek e drej ta per sigur ime shoqerore te cilal jane shume Ie rendesishme per
mbul imin me sigurimin shendetesor dhe pension in e pleqer ise duke vene ne rrezik jeresen ne nje
periudhe me Ie vonshme Ie jetes
se trcti ai pakeson pagesen dhe burimin e te ardhurave duke renduar mireqenien ekonom ike se
katerti ai ve nje barre ti skale mbi ekonomine nepermje( evazionit latimor
19 Anket3 e fOfcave te punes 2015 INSTAl
ro Strategjia kom betare per punesim 2014-2020 11 Stratesjiltl kombetare per punesim 2014-2020
24
sl pesti ai pengon zhvillimin e tregut ne fushat qe varen shurne nga puna e familj es s i per
shembull bujqes ia
Per me teper ai rril cenueshmerine e femrave varcs ine e lyre ekonomike prej bUfmve si edhe
rril varferine e lyre ne pleqeri per shkak Ie nderthurjes se Ie ardhurave me Ie ulta dhe vileve me Ie
palaa me sigurime shoqeroreshendetesoreJpensioni
Nt kele gjendje nevojilen zbatimi me i fuqi shem i ligiit si edhe ske mat e nxitjes per
punedhenesit per te inkurajuar punesimin formal nepermjet kontributeve Ie zvoge luara ose
stirnujve Ie tjere financiarePerfshirja soc iale mbetet cnde nje yeshtje per I u trajtuar
Grupet si romet dhe personal me aflesi tii kufizuara shpesh jane Icni pas dare dhe polilikm
nuk j ane konkretizuar gjithmone ne perputhje me rrethanat Keto grupe kerkojne polil ika Ie
posuyme Ie hartuara ne pershtatje me karaklerislikal dhe nevojat e lyre persa u perket nevojave
arsirnore kualifikimeve profesionale fuqi zimit dhe punes imi
Punes imi i u rinjve eshte nje yeShlje reale v~aneri shl nese kerni parasysh punen e papaguar ne
familjeShumica e Ie rinjve Ie puneslHlr kryejnc pune informale ose te papaguar ne familj e gie e
eila deshmon per punesim te kufi zuar dhe kush Ie It keqija punesimi Shumica e te rinjve Ie
papllne kane nivel Ie ulel arsimor dhe per personal qe jelojne ne zonal rurale bujqes ia mbetet
burimi kryesor i punes imilFernrat ne moshe Ie re kane nje shkalle Ie njejle papunesie por kjo
fsheh kushtet me Ie keqija te punesimil kryesisht punen e papaguar ne familje qe dukel se eshte
gi thnje ne rritj e dhe pabaraz ite seklOriaJe qe ekzistojne
2lFemra t kane nje shkalle shume me Ie ul el pjescmarrjeje Ie forces se punes si edhe nje nonne
me Ie larte Ie pasivilelit per shkak Ie pergjegjesive ne familje AIO jane te perqendrua ra ne
kryerjen e puneve tipike femerore Ie cilat jane edhe punet me pak te paguara dhe orrojne pak
mundesi per perparim ne karriere Pe rve~ kesaj ka nevoje te ngulshme per rritjen e numrit Ie
femrave ne profes ionel jo Lradic iona le si dhe per menjanimin e slereolipave gjinore ne sisLemin
arsimor Orienlimi i vaj zave Ie reja ne pro fesion e tipi ke laquofemerore )) Ie paguara pak dhe qe nuk
kerkojne shume aftesi rrit hendeklill giinor ne lidhje me pagal dhe mundes ine e lyre per te gjetur
pune ne seklorin informalParaleli sht edhe orienlimi stereotipik gjinor i djemve ne profes ione
U Strategjia kombetare per punesim 2014 -2020
25
ltonashkullore)) rrit rolet dhe normal e gJlnlve dhe po njel loj i kufizon aftesite e
mundshmelpotenciale mas hkullore
Pavaresisht prej nje farl perparimi shuml pune mbetet per te bere ne lidhje me permiresim in e
kapac iteli l Ie Sherbi mit Kombetar te Punes imit (SHKP) ne menyre qe Ie kryejc Ie gj itha
funks ionet e nje sherbim i modern dhe publik ne Ie gj ilhe vendin duke perfshire kelu edhe zonal
rurale te cilnt kane nevoje Ie ngui shme per kt to sherbime
Fun ksionel qe kerkojne vemendje me Ie madhe ja ne
~ nd ihma per Ie papunet pe r Ie gjetur punes im Ie pershl atshem
~ shpallja e punekerkuesve dhe e vendeve Ie lira IE punes
gt leh tesirl1i i levizshmerise se pro fesioneve
~ mbledhja dhe analizimi i in fonnacionil me Ie plole Ie mundshem ne lidhje me ~endjen ne
tregun e punes dhe zhvill imin e saj ne Ie gjilhe vendin ashtu edhe ne deget e ind uslrise
dhe profesione Ie ndryshme
~ hartimi monitorimi dhe vleresimi efikas i programeve qe synojne leht es imin e (ri)hyrjes
ne punes im Ie punekerkuesve ne rrez ik perjashlimi nga tregu i punes
Organizimi dhe zbatimi i permbushjes se funksioneve kryesore duhel reformuar si edhe duhen
caktuar burime Ie mjaftueshme njerezore dhe financi are per Ie siguruar pune neperrnjel zyres
ko mbetare Ie punesimit
25 Faktoret qe Iltane ndikuar ne rritjen e nivelitte punesimit
Nder fakloret qe kane ndikuar ne menyre ledrej lperdrejle ne nive lin e punes imit rendi len
bull Rrilj a e kerkess per prodllkte
bull Permiresimi ileknologjive
bull SITategj ile seklorjaie
bull Levizja demogra fike
26
Rritja e kerkeses per keto produkte
Fluksi I ndert imeve s ine objekte dhe ne rruge vazhd in territet bull gi ithashtu eshle rritur d he
akl iv iteli I nderrmarrj eve Ie indllstri se perplln llese s idomos ala me capital te hllaj apo Ie
perbashket qe punojne me porosi nga jashte duke shfrytezuar krahun e lire Ie punes ne ve ndin
tone Kjo ka bereqe numri I Ie punesuarve Ie jete gj ithmone ne rritje ne keto fusha ne vendin
to ne Vihel re me teper plJnes imi I personave me arsim 9 vj eear ose temesem pa u Icne pas dhe
ars imi profess ional
Permiresimi 1 dukshem I leknologji ve
Vitet e fundi t permiresi met ne leknologji kane sje lle rritjen e proclu ktit me kosto te uld duke
cuar ne rritjen e te ardhurave dhe zgjerimit Ie akti vitetil (shlim punonjesish) duhellheksuar qe
permiresimi I teknologj ise ka sjelle edhe nje reformim lidhur me hapjen e vendeve Ie punes
li dhur me pro fes ioni (IT)
Siralegj ite sckto rjale
Njt priori let I zhvillimit ekonomik eshle shtrimi I rfll geve dhe gocJi nave institucionale gje qe ka
cuar ne rriljen e te punesuarve pa ]ene mbrapa dhc sektori n e turizmit gje qe ka sje lle rritjen e
numri( Ie hoteleve restoranleve dhe Iregti se ne lonal luri slike kjo ka marre nje zampjerim
akoma me te madh gjatc sezonil te veres ku numri I le punesuarve shko n drejt rritjes ndjeshem
Uvizja demografike
Fuq ia punetoTe me banim nHshat kD interes per tll punesuar dhe ky interes vihet re dh e lek
punedhenesit ~r keto arsye
Se pari kjo kalegori pranon Ie punoje me page le uld
Sedyti ne pjesen me te mad he te rasteve subjektet ndod hen prane zo nave ind llstria le te qyteteve
ku jane vendosur fabrikal d he nuk kerkohen shpenzime transporti
Se treli turi zm i ne zonat e v irgjera qeeshte zhvilluar ko het e fun d it si dhe invesli met kane sje ll e
nje rritj e te konsiderueshme Ie nr tepunonjesve qe rezultojne te jene banore Ie ketyre zonave te
theli a
27
26 Roli I shtetit ne rritjen e punesimit ( Politi kat dhe Strategjite)
Polilikat kryesore per rriljen e punesimit oerqendrohen rrelh konceplit le po lilikave akli ve Ie
tregut Ie punes Politikat e para u prezantuan ne 1995 ne ligjin nr 7995 viti 1995 per nxitjen e
punesimit duke krijuar bazar e para Ie nj e pakcle programesh qe funksionojne edhe sot 5i
gt- Ndermjet~simi per pune dhe profesion
gt- Keshillimi per pune dhe profesion
gt- Formimi professional
gt- Programe Ie nxiljes s punesimt elj
Objektivi krye50r [ polilikave Ie punes imit eshte mbesi1tclja e punekerkuesve ne gjetjen e nje
pune 1e pershl3lshme politikat e punesimil jane nje mjct lepe r I rendesishem per permires imine
siluates se tregut Ie punes
)gt Programel e nxitjes se punesimit u prezantuan per here Ie pare ne vititn 1999 synimi I
kelyre program eve ishte dhe vazhdon Ie jele aktual isht
gt Krijimi I vendeve te reja plme dhe ulja e papunesise
gt- Nx itja e formimil pro fessiona l I punekerkuesve t~ papune (sidomos ne zona ku ka
mangesi kapacitelesh trajnuese)
gt- Mbeshtetje bisneseve per te rdlu r akl ivitetin e lyre dllt punesimin e fuqi se punelore Ie
Irajnuar
)gt Nxitj a e drej teperdrejte e pllnesim it Ie nje pjese Ie trajnllarve
)gt Minimizimi I punes se zeze ( forcimi I rolil If inspektorialille punes)
gt- Perfshirj a ne programe socia le trajnimi Ie kelyre punekerkuesve
gt- Nxilja e punesim il Ie te rinj eve dht grllpeve Ie vecanta Ie Ie papuneve
gt Mbeshtelj t e bisnesit familjar per Ie rrilur punesimin ne zonat mal ore apo aty ku
shikohet veshtiresi ne zbatimin e politikave Ie Ijera
Programel e nxiljes se punesimit jane programe akti ve shleterore qe veprojnMrej lptrsed rejli ne
jeten e pune kerkuesve te papune per Ii nxitur ata ne gjetjen e nje punesimi flfalgjate Keto
programe sehashku me programet e ndermjelesimit lu aj ne nje rol te rendes ishem qe
28
ndikojnerealisht nl ulj en e papunesisesidoJnos te numrit Ie papuneve Ie rregji slruar Njestrategji
positiveeshte dhe ajo e nxitjes se punesimit nepermjet fonnimit Ie nepllnesve duke J trajnllar Sl
dhe nxitjes se pllnes imil Ie remrave ( gra rome in valide Ie Irafikuara elj) duke u dhene nje
mbeshletje dhe bisneseve qe punesojne kelt kal egori
Per here tcpare ni si Ie zbatohej dhe ofrimi I praklikave oer Ie rinjte e sapodiplomuar ne menyre
qe te krijonin eksper iencen e tyre neper instilucione te ndryshme shtelerore ( ad ministrate
publike) duke pllnuar fillimisht ne pozicione Ie caktuar si praktikante kjo ishte nje ri s i e cilajo
ve tem do Ie mund Ie pergatistc speciali st Ie kualifikuar ~r te ardhmen e aferme por dote
motivonle dhe shume student Ie sapodiplornuar duke ju ndezur nie drile jeshi le ne lidhje me
tregun e punes dhe pozicionimin e tyre
23 Nje rol te rendesishem ka luajtur dhe organi zata nderkombelare e punes (lLO) duke paraqitur
sic do vit Stralegji per permiresirnin e qeve risjes se tregut te punes duke u baZlt3r ne nje qasje
shumeplaneshe ne mekanizma Ie fuqi shem Ie dialogul social dhe marrjcs se masave kunder
informalitetit dhc kushteve ne pune
Brenda tematikes ~~ Pune e Oenje per Ie Gjithe gjate periudhes 2012middot20 15 ILO do Ie
perqendrohet nr ere prioritete programJlike per Shqiperin~ t~ cilat duhet Ie shilten s i qellime
afat-gjata
Forcimi j kapaciteteve Ie institucioneve shleterore dhe partnereve soc iale per
penniresimin e adm inistrimil Ie Iregut Ie punes
~ Promovimi i punes se denje dhe rrilja e punesueshmerise Ie forces se punes ne Shqiperi
~ Forcimi i s islemil te mbrojljes sociale
I) Strategjia per Punesim dhe Aftesi ILO 2013middot2016
29
Kreu III
3 Sektori public dhe sherbimet publike
31 Cfare kuptojme me sektor Publik
c rare kuplojme me sektor public
Perpara se te b~jmenje anali ze te marredhenieve Ie punes ne sektorin public me pare duhet Ie
analizojme veti ku ptimin e kelij lermi pra se crare kuplojme me sector public Nt lidhje me
kititerm ka pasur sh ume perkufizime por nuk ekziston nje perkufizim juridik I sakle 1 noeionit
Ie sektor it pubti k Ne fibrin e autoreve Giuseppe Casale dhe Joseph Tenkorltlng me litull
Man-dheniel e punes ne sek lorin public ne v6hlrim krahasimor 1 keta dy aulore kane dhene
kete perkufizim per sehorin publik
Sipas ketij perkufizimi sektori publik perfshin 24
a) Njesi organizative qejane Ie finan cuar ne pronesi dhe ose Ie kontrolluara nga sh teti
b) Resurset dhe aktivitetet e sherbimit publik
c) Organizata te kOlltro lluara kryesislll nga qlveria ( pra menaxhet dhe punonjesit ne
sherbimin public kane nje diference Ie reduktuar ne vendimmiddotmmje organizative
Nt kete studim punonjesit pub li c referohen per nepllnes it c ivile dhe punonjes te tjere ne te
gjilha ni vele t e qeverise duke perrshire njesitc e qeveri sjes vendore dhe punonjesil e
nderrmarrjeve sht eterore megjithese ne disa vende marrdheniet ne sherbimin public kane
mbetur Ie ndryshem nga ai 1 seklorit pri val (dmth ne It kaluaren sektori privat ishte I shtyre ne
menyrt l ipike nga fi(imi ndersa qellimi I seklOril public ka qene sigurimi I (e mirave publike
dhe sigurimi I minqenies se pergjithshrne dhe mireqen ies se qytetareve ) sol karakteristikat e
sherbimil public public jane duke u bere indirekte me Ie ngjashme me ate Ie sektorit privat
Z Giuseppe Casale ~ Service publiC relacione eork Josep Tenkorang th e comparative overvieeN Geneva August 2008
30
Nje perkufizim tjeter per se kt orin public eshte se ai percaklohet st sektori qe grupon Ie gjitha
akli vitetet ekonomike dhe soc iale qe jane ne nga rkim Ie administrates nderrmarrjet publike
dhe organi zmal publike Ie sigurimeve shoqerore
Pro sektori public perfshin Ire perberes
1- Administratat qc murrin ne ngarkim aktivitele me interest e pergjithshem
2- Nderrmarrjet publike bull dmth nderrmarrjet 11~ Ie cilen nje person public mhan shumiccil e
kapitalit Keto tradicionalishl kane qene konsideruar 5i element I polilikes ekonomike
dhe sociale Ie qeverise SOl ato jane pri vali zuar dhe njekohesishl kane mbelur ende
publike kane ndryshuar menyren e lyre Ie funk sionimit dhe jane si nderrmarrje private
3middot Zyrat publike admini strative Ie ngarkuara me sigurime shoqerore ~ qe ad ministrojne
politikat sociale Ie shletit ato mund Ie mbeshlelen mbi organizmat Ie 51 drejles private
32 Kush jane Ie perbas hkctal dhc ndryshim e1 e sekt oril public dhe sherbimcve publike
Sektori public dhe sherbimel pub like nuk duh et Ie ngaterrohenNe fakt aktivitelet e shcrbimit
Pllblic mund Ie merren ne ngarkim nga organizma private Keto quhen deleg ime Ie sherbimit
pubikKeto organizma nuk I perkas in sektorit public perimetri [ sherbimit public eshte me 1
ampjere se a i J sektorit public SOl sherbimi public duke ako ma s i nje runks ion I Administrates
Publike Nje sherbim public eshte nje akti vitet qe konsidcrohet se duhet Ie jete I di spollueshem
per Ie gjithe Ky nocion mbelel mbi ate te interest Ie pergjjthshem par shll1ne shpesh ky mbetet
njevleresim subjektiv pasi nuk mund Ie Ihullet qe nllk ka nje perkufizim universal Ie pranuar
nga te giithe Ne praktikeeshte sherbimi public ajo qe pushteti public pereakton politikisht sit e
tille Ky eshte nociol1 I cuditshem nga ai I sekloril public
Edhe shprehja Sherbim Publik ka nje kuplim te dyri shle nga njera ane ajo percakton nje
aklivitet ose nje mision Ie interest te pergjithshem ( psh sherbimi public I shkolles) dhe nga ana
tjete r leres ine e organi zmave Ie ngarkuara me keto aktivitete te interest Ie pergjithshem Ie eilal
mund te jene si publike edhe private duke kaillara klshtu nga sherbimit public ne sherbimet
Pllbli ke
n Shte ti eeborg
31
Prej shume kohesh sherbimi pub lic ish te krite ti I vet~m qe kushtezo nte zbati min e se drejtcs
ad mini strative dhe kompetencen e gj ykates admini strati ve me ndryshirnin e viteve Ie fund it ky
kusht nuk eshte me e mjaftueshrne me zgjerimin e aktiviteteve te sherbimit public ni fushlt n
ekonomi ke dhe vend in me te rendesishem te marre nga e drejta priva te Kesht Ll sipas natyres se
ak ti vitetit dhe strukt ures qe e ka ne ngarkim mund Ie da llojme dy rasle
a) Sherbimel publike adminisl rati ve shume te ndryshme qe grupojne sherbimet qe nuk
kane qeJl ime industria le apo tregtare ( mbrojtja sh ko lJa pu blike etj) alo jane kryes is ht
Ie menaxh ua ra prej o rgan izmave publi ke dhe ne keto ra5te prevaon te e drejta
administrative
b) She rbimet pu bli ke indu str ia le dhe tregtare ( nderrmCl rrjet qe kryejne sherbimet e
furnizimit me energj i uje etj ato mund te kryhen ga organizma publike ose private
Kur e5ht1 Gala pe r orgamni zma private zbato he t kryesisht e d rej ta pri vate pa r nuk
mungon e drejta ad mini strative Ata mbesin nen (utelen e pusht etit public ( s hlelit
qeverisj es vendore) qe vcri fi koj ne leSe ato e kryejne misionrn e tyre apo nese e
respektojne parim in e baraz ise te aksesil Ie perdoruesve ne sherbimin publik dhe te mos
perfitojne prej nj e s ituate monopoli ne teres ine e territorit Ie vendit ose nj e pjese te tij (
pe rjashtimi I par imit te konkurenees)
Shumeqeveri ne pamundts i per Ie finnncuar vazhd ueshme rishl she rbimel publikevendos~n
I Te reduktojne dimensionet e sektoril le tyre public ase
2 Te ndryshojne strukwren e tij par gjithmone duke privi legjua r pri vati z imin e t ij
3 Kalimi nga prakti kn e sektoreve publike neate te sherbimeve publi ke tt e ilat
s igurohen ed he nga akto re jashte sektorit pu blic e rendes ishme eshte qe shoqeria Ii
marri ne c ilesine sasine dhe menyren e duhur ket o sherbime
33 R rcgullimi ( marrdhenieve Ie punes ne sektarin pub lic ne Shqiperi
Marred heniet e punes neS hqiperi ne se ktorin publi c dhe ate privat rregullohen nga Kod i I Punes
par edhe vete brenda sektorit publik (psh per ato insti t llcione (e c ilat hyjne ne fu shen e veprimit
32
Ie legj islac ionit Ie sherbimit Ie nepunesil civil ke to marredhenie rregullohen me26 ligj Of 152
viIi 2013 Per Nenpunesin Civ il
Kodi [ punes I Republikes s(Shqiperiseeshte I bazuar ne Kushtetuttn e Shqiperise dhe ne normal
e pergjithshme Ie se drejtes kom belare Per sa J perket sektorit public dhe atij privat aplikimi I
kodil eshLi I nj ~j(e Ne sektorin public problemet per zbatimin e kritereve dhe kushteve ligjore
pef lindjen zhvillimin dhe perfundimin e marredhenieve Ie punes jane Ie vogla Nderkohe qe
ne sektorin privat perjashtuar disa nga kompanite e medha seri oze Ie cilet respeklojne dhe
zbatojneligjislacionin ne fuqi shumica e kompanive nuk jane korrekte si me strukturat
shteterore ashlu edhe me punemarresit duke krijua r keshlu nj c sektor jo inrormal ne ekonomi
Kodi I Punes L igji Per Nenpunesin Civil dhe dispozila Ie Ije ra ligjore e nen ligjore perbejne
nje baze Ie mire ligjore per rregullimin e marrdhenieve Ie punes dhe per Ie mbrojtur
punemarresin nga largimel abusive nga puna Konfliktet e Dun eS ne kete drejl im mllnd Ie
zgjidhen me mirkuplimin e paleve ne Ie kundert ata muod Ie drejlohen s ipas rastit Kom isionil
te Sherbimit C ivil dhe gjykfl les kompelente ve ndimel e fo mes se prere Ie cilel jane Ie
delyrueshme p~r zbatimin nga paleL
Shoqeria c ivile dhe media jane aklore qe pa pmur Ie drejte t u japin zgjidhje konnikteve ne
kete rushe behen pjese akti ve e diskulimit trt shqelesimevc soc ia le qe krijohen nga largimet e
padrejta nga puna dhe reagojne per Ie mbrojtur te drejtal e nje riut dhe lirite Ihemelo re pa u bere
pale me subjektet e perfshira ne konflikt
Ky studim eshle nje pjese e kesaj filozofie dhe tenton te evident oje problematikat ne lidhje me
Irajlimin e larg imeve nga puna s i nga ana e ad min istra tes publike ashlu edhe nga struktural
kompetente per s hqyrtimin e lyre 27Nga monitorime dhe studimet e vendimeve kane dale ampietje
terendesishtne te cilat flasin jo velcm per mangesi ne respektimin e procesit te rregullt ligjor ne
trajtimin e largimeve nga puna prej s istemit gjyqesor par edhe problem Ie renda qe kan ~ te bejne
me zbalimin e legji slac ionil ne fuqi qe rregullon kelt rushe
34 Studim 1 nderprejes sc kontrates se punes (Ilashkia Tirane dhe Bashkia Durres)
~6 Ligji nr 152 viti 2013 Per Nenpunesin Civil 11 Komiteti Shqiptar I Helsinki Situata e diskriminimil ne procesin e (argi mit nsa puna ne Shqiperj Tirane dhjetor 2011
II
2SSipas nje studimi t~ kryer nga Qendrlt1 Sui Juris projek ky I financuar nga USA ID me
tematike Zbali mi r Ligjil ne mbeshlelje te qendrueshmeri se dhe rritjes se performances ne
administraten publike u vu re nje domosdoshmeri e ndeshkimil t( lilUllareve Ie insliluc ioneve
perkalcse ne lidhje me largimet mas ive ngCl puna Me mijera jancpersonat Ie larguar
padrejtesishl nga puna keto 15 vitet e fundit por nuk ekziston asnjeherc nje pergjegjes 1 vetcm
per keto largime Me ane Ie ketij projekli qendra ~S ui Juris ka arritur Ie indetifikojeinstilucionet me problematike ne lidhje me kete ces htje referuar dhe bur imeve te
ndryshme kryesisht zyrtare ka nxjerre nje future financiare per demin e shkaktuar ne lidhje
pushimet nga puna pagesaL qe duhet Ie kryejnc ng3 vendimet e forms se prere dhene ngu
gjykata Gjate mbledhjeve teinformac ioni t ne shume institucione nje vemendje Ie veca nle ki shte
dhe Bashkia e Tiran~s dhe Bashkia e Durres it ne lidhje me keto pushime masiveku rezultuan se
2~e vilin 2009 ki sble 17 persona qe kishin nderprere Ie manmiddotdhenien se punes me deshirc
4 ishin ne li stepritje 1 ne prilje per pencion dhc 4 zgjidhje konlrate
Ne vitin 2010 ki shle 15 persona kishin paraq ilur doreheqje 4 kishin mbushur mash en e daljes ne
pension dhe 5 persona kishin zgjidhur kantraten e punes ne menyre 1e njeanshme
Ne vitin 20 11 ki shte 37 punononjes qe ki shin paraqitur doreheqjen 7 ishin ne liSle pritje bull 8
kishin dale ne pencion dhe 50 strukture 3 persona ki shin perfunduar kOnlraten ne afat Ie
percaktuar 1 punonjes ishte Irasferuar dhe 4 pUllonjesve I ishin paraqilur mam per shkeJje ne
detyre
Ne vitin 2012 ishin 36 persona qe ish in larguar me deshire 8 ishin ne listre pritje dhe nje
punonjes ne pencion
J~e vitin 201 3 kerni 36 punonjes Ie larguar me deshjre 8 ne listeprilje 4 qe ki shin mbushur
moshen per daljen ne pencion 4 punonjes ki shin zgjidhje re kontrates ne afal Ie perca kt ua r nje
punonjes kishte kerkuar Irasferim
18 Sialistika nxjerre nga konlerenca e realizuar nga qendrl Sui Juris me terne Zbalimi Iligjit ne mbeshtetje te h
qendrueshmerise dhe (ri l jes se performances oe AI 19 Zyra e informacionit Bashkia Tirane JO Informacion I dhene nga Burime zyrtare BClshkia Tirane
34
Ne vitin 2014 rewltonin 33 largime nga puna me deshire 5 punonjes kishin dale ne pencion
dhe 5 punonjes ki shin perfunduar kontraten e punes me arat Ie percaktuar
Nt vitin 2015 rezuhonin 51 largime me deshire ( r araqitur doreheqje) 2 punonjes rezuhonin Ie dale ne pencion dhe 8 punonjes Ie pushuar SI ndryshim structure 2 pUllonjes rezultonin Ie kishin
perfunduar kontrat~n e punes ndersa 4 prej lyre rezultonin ne zgj idl~ e Ie kontratcs se pun~s ne
menyre Ie njeanshme
l lSipas Ie drejtes sie informimit Bashkia Durres nga dergoi informacionin ne lidhje me largimet
nga puna ku rezultuan se nga viti 20 II deri ne vitit 2015 ish in
38 punonjes qe ki shin pltlraqitur doreheqjen ( sipas kontaktimit l1e pjese e lyre rezultonin qe
punonin ne instance me Ie larta pozic ion i ose ne institucione shtetcrore Ii Ijera)
20 punonjes qe ki shin mbushur moshen e daljes nepencion ampjail ket yre vileve
5 punonjes kishin perrunduar kontraten e punes ne aratin e caktuar
Sipas nje pasq yrimi Ie s ituates u vu re qe ceshljel po litike zene nje vend Ie rendes ishem ne
punesimin e punonjesve si dhe ne kohezjmjen e kontratave te lyre Bashkia Durres duke u
ndodhur perpara faktit qe kryetari actual ka nja mandate Ie] rezulton qe largimel nga puna jane
Ie minimizuara gje qe bie ndesh me Bashkine Tirane ku gjate ndryshimil te kryetareve kern dhe
pushirne masive Ie punonjesve ne periudhe kohore Ie njejte
11 Informacion I dhene nga Bvrime Zyrtare BashkiCl Ovrres
35
KREUIV
4Rregllllimi I marredhenieve te punes De Shqipcri sipas ligjit Per Nepunesin
Civil U
41 Evolimi historit I ligjit Per Nepunesin CiviF
Shqiperia ka nje Iradile te ndrejtimit pO litik te Shleli edhe pse jemi nje shIel I vogel gt me nje
administrate Ie vogel publike dhe me nje numer Ie kufi zuar Ie punonjesve publike Sek(ori puhlik
eshte duke kaluar neper reforma shume dinilmike ne rrugen df~it Inlegrimil Europian Duke
pasur parasysh kushtet e tilla kom iza ligjore ne fu shen e marrdhenieve Ie punesimit ne
sherbimin civil duhet Ie synoje forcirnin e unitetit Ie sherbimit civil dhe ti~jete mjaft neksibel
per te lejuar qeverine Ie pershtaste sistemin me ndryshimet e shpeshta qe po kal an vendi dhe ne
zhvillimin ne (ushen e kapciteteve nj erezore J2
Perpjekja e pare per krijimin e nje sherbimi civil proles ioni st e Ie materializuar ne ligjin Nr
8095 date 2 [03 1996 nuk nlllndi Ie bashkejctonte me kete rdite shumevjecare
Ligji [ vitil 1996 nuk benle dallime nennjct rnarredheni es juridike Ie nepunesve dhe
marrdhenieve Ie Ijera Ie punes pasi ato n eg ull ohes hin sipas Kodit Ie Punes Rregldl we Ie ketij
Kedi I nenshlroheshin si nenpunesil ashlll edhe pundor~l e Ihjeshle Pas kri zes se Ihelle qe
perfshiu administrflte n publike nete res i ne vijim Ie shndenimeve politike Ie vileve 90 re ronna e
fundit duke se e ka stabilizuar te pakten ne nivel knceptllal administraten publike nc rolin e saj
rregullator Nal yri sht mbetet shume per ebert qe admini slrat a publike Ie persose rolin e saj ne
jeten shoqerore dh e eko nomike Ie vend it
Pra me sherbim civil kuplojme veprimlarine e punonjesve Ie administrates publike qe kane
cilesine e nenpunesit c ivil per Ie rea li zua r fllnksionet e saj bazuar ne Kushtetute e ne li ~e
Ligjj actual ne ruqi I sherbimit civil kltl ngrilur nje sistcm Ictere te drejtash e detyrimesh per
nepunesil civil Ie c il etjane ne nj e balancim pushtelesh mes punemarresve dhe punMhenesve
keshlu qe cdc e drej(e e vecanteeshle e bltl lancuar me disa detyrime Te drejlat dhe detyrimet e
l Draft document Mbi nje ligje te ri oer sherbimin civil ne Shqiperi h pergatitur z Zhani ShOlPO ne bashkepunim me Dr Hans -Achim Roll konsulente te Sigma me kerkese te DAP 1 tetor 2010
36
- -- --- -- ---- --- -- - --- - -
nenpunesve civil rregullojne elementet e nje rarorti kontraklual te punes Ie lidhur midis
nenpunesit civil si punemarres I institucionit dhe administrates pubJike si punedhenes
42 Karakteristikatthelbesore tC Ligjit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil
Ligji Per Nepunesin Civil rregullon ne menyre Ie qarte dhe Ie plate marredheniet ne skemat e
administrimit civil 1 rnbeshtelur kryesisht tek pozicioni (post i) duke e kombinuar ale edhe me
disa elemente te sisternit te karrieres Karakteri dominues I sistemit Ie pozicioneve verehet n18
elemente Ie tille si kriteret e rekrutimit ngritja ne detyre levizja paralele etj
Fryma e ligiit te siperpermendur ka synuar krijimin e nje sistemi kryesisht te hupur Ie Sherbimit
Civil duke krijuar njekohesisht premise edhe per mobilitet te brendshem dhe karriere Tregllesit
e viteve te fund it lidhur me ngritjel ne detyre dhe levizjet paralele deshmojne megjithate ne
praktike kemi te bejme me nje sistem thuajse teresisht te hapur per konkurim nga jashte
perfshire dhe vecanerisht pozicionet me te larta drejtuese te Sherbimit Civil ( sekretari I
pergjithshem drejtori I pergjithshem etj rekrutimet per pjesen me te madhe te ketyre
pozicioneve realizohen nepermjet proced II rave Ie konkurrimil Ie hapur per kandidate te jashtem
por pa perjashtuar konkurrimin e nepunesve aclual civil
Qellimi J ketij ligji eshte krijirni I nje sherbimi civil Ire qendrueshem professional te bazuar ne
merite integritet moral dhe paanesi politike
Ky ligi percakton marredhenien juridike ndcrmjet shletit dhe nepunesit civil gjithashtu percakton
rregullat per administrimin e sherbimit civil
43Parimet baze per statusin e nepunesit civil
Sipas nenil 5 te ligiit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil Sherbimi Civil eshte I ndertuar
dhe verran mbi bazen e parimeve teB
I Shane eve te barabarta
2 Mosdiskriminimit
33 Neni 5 ligjit 1522013 Per nepunesin civil ne Administrimin e Sherbimit Civil
37
3 Merites
4 Tc Irasparences
5 Te profesiona li zmit
6 Paanesise po l it ike
7 Qendrueshmerise ne de tyre dhe vazhdimesise se shhbimit civil
44 Fusha e veprimit te Iigjit per nepunesin civ il
34 Nen i 2 Iligji per nepunes in c ivil percaklon ru shen e ve primit Ie tij nepermjet per fshirjes se
te gi ithe nenpunesve qe lIshtrojne nje funks ion public ne nje institucion tt admini strates
ShlehrOre institucion Ie pavarur apo njesi Ie qeveri sjes vendore me peljashlim
a) Te Ie zgjedhurve
b) Ministrit dh e zevedsmini st rit
c) Funksionaret e emerruar nga Kuvend i bull Presidenti I Repub li kes ose Keshi lli I Ministrave
d) Gjygjta re t dhe prokuroret
e) Nenpunesit e ad ministra t~s gjygjsore
I) Ushtarakut Ie foreave le armfliosu ra
g) Personelitle Sherbimil Infonnali v Shleleror
h) Personelit Ie njesive publi ke direkte te sherbimit
i) Anetarit dhe kryeta rit Ie organeve kol eampjia le drejtuese Ie komiteteve apo institucioneve ne
vares i Ie Kryeminislri se apo Ie nje mini stri
j) Punonjesit adm inistrative
k) Funksionaril Ie kabinetit
Shtrirja vertikalc
J5S lllrirja vertikale e rushes se veprimit Ie LSHC nis s ipas Ilj~ skeme hi erark ie nga pozic ioni I
sekrelarit Ie pergji lhshem te ministrise dhe shkon deri ne nive l special ist J6ne praktiken e
1 Neni2 ligji 1522013 per nepunesin dvilshy
38
- --- -----shy
deritanishme vihet Te nje konso lidim I kenaqshem ne kategorite e ulta dhe Ie mesme ndersa per
kalegoriH e lana Ie Sherbimit C ivil tregues i I qarku llimil ka qentH lane rue qe regan per faktin
qe keto pozicione jane dis i me Ie ekspozuara ndaj ndryshimeve te mundshme politike apo edlle
ndaj rap0rl eve persona te epror vanes pavarsishl nga moti vimi I drejte apo abuziv I k~lij
qarku llimi
Shtrirja ho riw ntale
Shtrirja horizol1tale e fu shes se veprimit te LSHC eshte e ku fizu ar ne disa institucione (KM
ministry institucionet e pavaruara bash ki qarqe elj
Fusheveprimi horizonta l [ ligjit ne ketedimension ne ni ve l qendror zbatohet per
a) Administraten e mini strive zyres se krycministril (rreth 1500 nepunes civile)
b) Adm inistralen parlamentare dhe te presidences si dhe administraten e instilucioneve Ie
pavarura qe raportoj ne drejt pltrsedrejti ne Kuvend (rrelh 2800 nepunes civile)
Stalusi J disa kategori ve te Ijea nepunesish te institucioneve It lilla si tatimet bull dogana polic i
diplomaci etj rregullohen me ligje perkate se te eilat ne thelb permbajne eli sa elemente Ie
ngjashme OSe Ie pemfena me ato Ie statust Ie ncpunesi t civil Statusi i pjeses tjeter te
punonjesve Ie administrates publike ( ars imi shendetcsi etj) perfshire administraten dhe
punonjesit e degeve ne vflres i Ie ministrive ne rrethe ose qarqe e qe perbejne dhe numrin mlt Ie
madh Ie punonjesve ne kete sector bazohet thjeshle ne kod in e punes
Fusha e veprimit rnaterjaJ
Fusheveprimi malerjai nenketedimension ligi i ka rregulluar elemenlellhelbesore me rendes i per
marredheniet e punes te nepunesve civil Ie ci lmjane te ndryshme nga alo per punonjesit e ljere
publike Ie ci let jane zbvilluar pas kesaj me akte dyteso re nenligjore kohn e punes dhe
pushimit etj
~Slrategjia nderseklorjale e reformes nE administrOiten Publike (SNAAP) ne kuader Ie strategjise kombetare per zhvillim dhe in tegrim (2009- 2013) Tirane Shlalor 2009 16 Neni 19 I ligji l sherbimit civil ka tegorile e nepunesve civil jane keto 1 Nepunes civil Ie kat egorise se larte drejtuese 2 Nepunes civil te kategorise sl mesme drejtuese 3 Nepunes civil v te kalegorise se ul et drejtuese Anep unes civil Ie kalegori se ekzekutive nepunes civi l Ie kalegori se se larte drejlues konsiderohen keto pozicione a) sekretar I pergjilhshem b) drejlor departamenti c) drejlO( I drejlorise se pergjilhshme d) pozicione te barazvlefshme ne Ire Ie parat ne institucionel e administrates publike qendrore apo vendore
39
Ne lidhje me disa aspekte Ie marredhenieve te punesimit (psh mosha e daljes ne pension
sigurimi socia l dhe shendetesor) LNC permban nje reference te p~rgj ith shme ne legj isiacionin e
pergjithshem te punes ( Kodi I Punes) si legj islacion plotesues Disa eiemenle Ie Ijera Ihelbesore
( deklarimin e pasuri se bull konfliktin e interesave skemen e pensioneve ploHsuese elj gjithashlu
te rendesishme pir marredheniet e punesimit te nepunesit civ il jane te shpemdara ne
legj islaeionin e posacem I eili zakonish t rregllilon te gjithe ose nje pjese te madhe te pllnesimit
publik
45 Pranimi ne Shcrbimin Civil 31
Pranimi ne sherbirnin civil ne kategorini ekzeklltive behet nepermjet nje kankurrirni tehapur
kankurimi organizohel ne menyre periodike nga njesia pergjegjese per seci lin nga grupet e
percaktuara ne piken 8 tt nenil 191e ketij ligji
Konkurrimi zhvi llohet ne dy faza
a) Yerifikimi paraprak nese kandidatet plotesojne kerkesat e pergjithshme dhe ato te
posacme sipas shpalljes se konkurrimit
b) Vleresimi I kandidateve
Verifikimi paraprak kryhel nga njes ia pergjegjese ndersa vleresimi I kandidateve behet nKa
komiteti I perhershem J pranimit I krijuar per secilin nga grupet e percaktua ra ne piken 8te nenit
19 Ie ketij igji
Kandidatet fitues qe marnn 70 Ie pikevc talale tevleresimit renditen nga komiteli I
perhershem I pranimil sipas pikeve Ie marra ne li slen e kandidaleve Ie sukseshem
~shte Keshilli Ministravc qe mirnton negulloren e hollesishme per krij imin perberjen dhe
veprimtarine e komiteteve Ie perhershme te pranimit si dhe lTegu llat e hollesishme per
proceduren e pranimit dhe vleresimin e kandidateve
n Neni 22 Iligjit HPer Nepunesin Civil ~
40
46 Ngritja ne detyre
JSNgritja ne delyreesilic kalimi I nje nepunesi c ivil nga pozicioni actual I punes ne nje ni vel
pozicion me 1e larte ne te njejtin institucion osc ne nje in sti tucion tjeter te administrates publike
qendrore apo vendore ( kur nje vend I till e ekziston) Ngri tja ne detyre reali zohet rea lizohet
nepennjel procedures sekonkurrimit organ izuar ga njesia pergjegjese per nj e ose disa
pozicio ne te tira Bazuar ne parimin e neoit 20 ( shanceve Ie barabarta profesionalizmit etj) te kClij ligji Nese vendi I lire I kategorise se utel apo Ie mcsme drejtuese nllk eshle plotesuar sipas
nenit 25 te kctij ligii ai plotesohet nepennjet ngriljes ne detyre
Mund te aplikojne per ngritje ne detyrevetem nepunesit civil te oj e kategorie pasardhese te
pnnesuarit ne Ie njejten apo ne nje institucion tjete te sherbimit civi l nese plotesoj ne kushtel
per ngrilje ne delyre dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Nese vendi I lire nuk plolesohet nepermjel procedures se ngritjes ne detyre nje procedure Ijeter
mund Ie organizohel Brenda nje afali 3 mujor deri ne plOleurosimin perfundimlar Ie vendit Ie lire
nese eshle e nevojshme mund Ie zbatohet procedura e tras ferimit Ie perkohshem ne interest e institucionit sipas shkronjes a Ie pikes I Ie nenit 48 Ie kctij ligji Keshilli J mini strave miraton
kushtet qe duhet Ie plotesojne nepunesit per ngritjen ne delyre dhe proceduren e hollesishme Ie ngritjes ne detyre
Ne prakt ike ngritj a ne detyri ka ndoshur ne perqindje Ie vog la rastesh Ekzistojne megjithale
di sa paqartesi lidhur me ndryshimin e pozic ionit brenda nje kategorie ( Ie larte) nese kjo perren
ngritje ne delyre apo levizje paralele gje qe veshtireson pasqyrimin real Ie ket ij Ireguesi
AVflnlazhi kryeso r I kesaj dllkurie eshte se konkurimi public ka promovuar lerheqjen e
kandidateve Ie af~ ngajashte admi ni strales gje qe krijon mundesine e sjellj es se njohuri ve dhe
metodave Ie reja Ie punes nga ala kandidate qe kane studjuar jashle ve nd it apo nga ata qe vijne
prej sektorit privflt Disavantazhi nga ana (j eter kate beje me pranine e nje kostoj e opportune ne
lidhje me s igurine e karrieres qe mundte mOli vonle me mire nepunesit e brendshem civil
47 Uvizja paralele
J Neni 26 Iligjit nr 152 2013 U per nepunesin civil U
41
Plottsimi I ve ndeve Ie lira ne kalegorine ekzekuti ve ala H~ ule apo Ie mesme drej lUesc behel se
pari nga nepunesit ciyile Ie se nj ejles kalegori nepermjet procedurts paralele Kush mund Ie
aplikoj ne per plotesimin e nje vendi Ie lire nepermjet procedures 51 Iev izjes paralele 5ipas pikes
1 nen 25 I ketij ligi i gt nepun sit civile Ie se njejtes kalegori ne Ie njejtin apo ne nje institucion
tjeter Ie sherbi mit civi l qe plotesojne kllshlet per para lele dhe kerkesat e posacme pef vendin e
li re
Yleres imi 1 kandidateve Ie inte resuar kryhe nga nje komi sion I brendshem I krijuar ne cdo
emiss ion nepermjet nje procedure Ie bazuar ne parimel e parashikuara ne piken I neni 20 Ie
ketij ligji Perfaqesuesi I njesise pergjegjese esbte anelar I kom isionit te brendsghem
Ne perfundi m te vl eres imit komisioi mund te ve ndose
a) Perzgjedhjen e kandidatit me Ie pershtatshem per tu emeruar ne vendin e li re
b) Perfundimin e procedures pa asnje teperzampjed hur ne fast se asnje nga kandidatet e
interesuar nuk ploteson kushtet dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Keshill i I Ministrave miralon
a) Kushlel qe duhel Ie pJolesojne nepunesit per levizjen parale le dhe procedurat e
hpo ll es ishme te levizjes paralele
b) Rregullal pfr krijimin dhe perberjen e komis ionit Ie parashikuar ne piken 3 Ie kctij neni
48 Oisipiina ne sherbimin civil (SHe)
Disiplina ne Sherbimin Civi l ka Ie beje me mnsa l di s iplinore qe jepen ne rastel e konslalimil 1(5
shkeljes serregullave apo Ie moskryerjes se detyrave Masat disiplinore dal lohen nga vleresirni
negativ I perfosmances Vendim-marrja ne lidhje me ke lO procedura perqendrohet tek epror
di rect dhe me pas ekzis(on mundesia e ankirnit Ie drejteperdrejte ne KSH C Sipas nje studimi
eshte ve ne re qe nllmri I rn asave di siplinore ne praktikeeshte I voge l verehet nje shperndarje j o
uniform e tyre lakonisht nje numer relalivisht [mad h [ masave di si plinore vihet re ne mornente
ndryshimesh politikc
42
Ligji eshte relativisht J pltiqarte lidhur me zbat imin e mases sl uljes nedetyre ) kur nje institucion
( ku eshte dhenc nje mase e (ille ) nuk ekzistojne vende pune Ie oje kategorie Ie lIle ne keto
raste nje mase e tille fezulton e pazbatuesh me apo te pakten problemalike Dicka e ngjashme
konstatohet edhe lidhur me mundesisne e kthimit ne pozicionin e rneparshem pasi parashkruhet
masu di sipiinore
49 ASPA OHE PROGRAMET E FORMIMIT PIWFESIONAL
ASPA
39Ne varesi te Ministri se se Brendshem krijohe dhe Shkolla Shqiptare e Administrates Publike
(AS PA) SI jnst itucion public qend ror me se li nc Tiran~ASPA ka autonom i administrative dhe
akadem ike Ajo ka per qeHim formimin professional Ie nepunesve civil 5i dhe cdc individi tjeter
vendas ase H huaj qe nuk esh te pjese e sherbimil civil dhe qe plOleson krilerel e kerkuara
Forrnimi profess ional perfshin programin e forrnimit Ie Ihelluar Ie kandidateve per kalegorine e
ncpunesve civile te ni ve lil Ie Jarle drejtues anetare te tru pes se nepunesve civi le ni velit Ie larte
drej tues si dhe programin e formimit Ie vazhdueshem Ie nepunesve civ il dhe Ie cdo indi vidi
tj eter jashte ketij sherbimi
Buxheti ASPAmiddots percaktohct si ze I vecanle ne Buxhelin e Minislrise se Brendshme
Organel drej tuese te saj jane
I Keshilli drejtues
2 Drej lori
KeshilJi drejtll es perbehel nga [2 anetare dhe kryesohet nga nj e prej rektoreve Ie lmiversitetcve
I zgjedhur nga Kon ferenca e Rekloreve Ie Shqiperise Ne perberje Ie lij jane perfaqesues dhe
drejtues Ie larte Ie min istrive organeve Ie qeverisj es vendore DAP- it universiteteve shoqerisc
civile dhe biznesit sipas percakli mil te bere me vendim Ie Keshill il Ie Ministrave
I Neni 91igji 1522013 Per NepuneStn Civil
43
Keshilli drejlues miraton po litikat bull slrategjite dhe partnerilelet e ASPA-s hal10n kuadrin
rregullal0r Ie saj 5i dhe miralon projektbuxhetin dhe s trukturcn organizali ve Ie ASPA-s
Detyra Ie hoJlesi snme te keshillit drejtues percaklohen me vendi me te Keshillit Ie Ministrave Ne
percaklimin e polilikave Ie perzgjedhjes dhe Ie formimil bull ASPA detyrohel Ie bashkpunoje me
DAr-in s i njenjesia e ngarkuar j)tr centrgatitjen dhe mbikqyrjen e zbatimit Ie polilikave
shteterore ne sherbim civil
Drejlori I ASPA-s emerohet dhe lirohel ne detyre sipas kritereve dhe rregullave Ie percaktuara
per anetaret e trupes se nepunesve c ivile Ie kalegorise se lartc drejtuese Perjashlimisht deri ne
moment in e fillimit Ie efekteve Ie kelij ligji drejlOri I ASPA-s emerohel me vendi m Ie Keshi llil
te Ministrave me propozim te Ministr e Brendshem
Nepunesil e ASPA-sderi ne momentin c IIUjmit te efekteve Ie ketij lirui emerohen nga Drejtori
I ASPA-s s ipas procedures se Kodi Ci vil Keshilli 1 Minislrave miraton rregullal e holl esishme
per menyren e organizimit dhe funksionimit Ie ASPA-s
Programer e formimit profesional
AS PA ka per delyre leofroje formim profess ional nepermjet perfshirjes se programeve Ie
meposhtme
a) Program Ie foonimit Ie thelluar n~ baze Ie Ie cilil formohen kandidalel per anelarel Ie
TNO-s (niveillarte drejwes)
b) Programe Ie formimil t~vazhdueshem ne baze Ie Ie cilit trajnohen ne vazhdimesi dhe
n~ lidhje me punen e nepunesit civil te te gjitha kalegorive si dhe cdo indivit tjeter
j ashte sherbimit
ASPA ofron mundesine e pergal irjes paraprake Ie kandidateve per te marre pjese ne
konkurrimin e hapur per kalegorine ekzekutive kundrejt tmires
ASPA realizon sludime dhe bOlime ne fushen e administrates publike Sludenlel e AS PA-s te
perzgjedhur nga shoqeria c ivile bisnes i apo individi jashlc sherbimil civil detyrohel te paguajne
larjf~ Keshilli I Ministrave miraton lariftin perkmese per cdo trajnim
44
KREUV
5 RREGULLIMI I MARRDHENIEVE TE IU NES NE SHQIPERI SIPAS KODIT
Til PUNES
51 Kodi I punes dhe rregullimi I marrdhenievc te punes ne administraten publike
Marredhenia e punes ne vendin lonerregulohet nga Kadi I Punes I Republikes se Shqiperise I
cili eshte li gj i kryesor per rregullimin e ketyre mltl rrdhenieve ne dispozital perkatese te lio Per
te kl ptuar memire gjendjen e egjislacionil shqiptar pqr marrdheniet c punes eshle e nevojshme
Ie bcjme nj l anaiize te pergjithshme Ie legjislacionil perkates Ky Kod eshte krijuar me qellim
Ie rregulloj marrdheniel e punes ne tregLlll e ekonomise private dhe iniciatives se li re Ne
sekto rin publik prob1emet pcr zbatimin e krit ereve dhe kushteve ligjore pcr lindjen zhvillimin
dhe perfundimin e marrdhenieve Ie punes jane Ie vogla Kodi I Punes parashikon nje
serhregu llash ne mbroj~e Ie punemarresve sin e mstin c fillimit vijimit dhe Ie perfundimit te
marredhenies se punes Kodi parashikon nje rregulJ te posacem per rastet kur punedhenesi eshte
organ J administrates pubJike gjithsesi ky parashikim duhet te kuptohet sakte nga vete organet
dhe ndoshla Ie shoqerohet ed be me lTegullime I~ tjerf Ie posacme per administralen pllbJike
Nje analize e tilleeshte hapi I pare per I ~ evidentuar boshlleqet dhe problemalikm qe ajo mbar
Gjithashlu nje an aJ ize e tilleeshtc e nevojshme per Ie ku ptuar nese prob lemet e qendrueshrnerise
pavars ise ose meritokracise ne administraten pub like rrjedhin per shkak Ie mangesive ligjore apo
moszbatimin korrekl Ie Jigjit
42Kodi punes rregullon Ie gjilha marredheniet e punes ne administratcn publike me perjashlim
Ie marrdhenieve Ie punes Ie personave punesimi I Ie cileve rregullohet me ligj t~ vecante pra Ie
gjitha marredheniet e punes ne organet e administrates publike qe nuk I nenshtrohen nje
rreguHimi Ie veCaJ11e me li gj do Ie rregiullohell sipas dispozilave Ie ketij Kodi Madje ky Kod
parashikon qe per as sa ligji I vecante nu k parashikon zgj idhje per problemet e lidhura me
marredheniet e punes perseri do te gjejnc zbatim ne di spozilat e Ketij Kodi
lt0 ligji nf 7961 dal e 127 1995 Per Kedin e Pun es n~ Repu bliken e ShqiperisE I ndryshuar
4 1 Or Eralda Ca ni Anarize e legjislacionit mbi marrdhenel e punes ne administraten publike ne Republiken e
Shqiperi~e ne kuadrn e projektit te qendres AKSES ALBANIA Per nje administrate publike tre qendrueshme dhe
profesionale ~ mbeshtetur nga Ambasada Gjermane ne Tirane dhjetor 2009 41Neni 4 I Kod te Punes
45
Ky Kod 11 ~ kreun JIl Ie tij parashikon oj sere pari mesh mbi Ie eilal mbes hteten marredheniet e
punes Edbe pse parimin e konkurrueshmerise apo Ie trasparences nuk e permend lie nenin 11 Ie
tij parashikohet se normal e se drejtes Ie d iet rregullojne marrdhenien e punes kane perpares i
qe edhe veH KushlelU ta parashikon oe nenio 11 6 Ie saj Kod i rendi Kushtetuten Konvenlat
Nderkomelare It ratifikuara e me pas li gje Ie tjera duke renditur Ie parin nga 10 Kodin e Punes
Pra perforcohet edhe nje here rregullimi qe Kushtetuta parashikon ne neni n 107 qe marrdhenia e
punes per nepunesit civ il publike bazohet ne lrasparence konkurrueshmeri e profesionalize m
52 Lidhja e kontrates se punes
Kodi I punes ne nenio 19 Ie tij parashikon qe lindja e marredhenies se punes kryhet nga
punedhenesi I ci li puneson ne menyre Ie drejtoirdrejte punemarres in Ky punedhenes perdo r
zyra shtett~rore Ie punesimit ose agjensite priva te Ie punesimit per le punesuar punemarresjn ky
parashikim eshU h~H1lmr me qeJlim qe tu sherbeje person ave juridik pr iv m Ie cilet mund Ie
zgj edhin me sa duke rregLdlal e lyre Ie punesimil te pu nonjesve Ie lyre [ referuar nekuadrin e
detyrimil kllshtetues pe r konkurrucshmeri dhe tra sparence pcr punonjes it e administrates publike
bull ky rregullim do Ie s ilhe konfuz ion dhe paqanes i Pm ka nevoje qe ky Kod meqeeshle li g baze
edhe per marrectgheniet e punes ne admi nistraten publike bull te specifikoje nje rreguHim Ie posac me ne kontrat en e punts apo edhe referimi tck e ashtequajtura kontrate kol ektive e
punes Sigurisht qe cdo rregu lli m qe do te bellej me akt Ie posacme li gjore e vecnneri sht
nenligjore do Ie ishl e I delyrueshem per lidhjen e nje konlrale punesimi Gjithsesi s ic ulna
edh e me la rt profesional izmi apo kerkesa per kritere Ie cakluara piir punesim Kodi I punes Illik
e percakton si kriter punesim i
53 Kohhjatja e marredhenieve te punes
Marresheniet e punes sipas Kodit teP unes lidhen sipas nj e kohezjatje te pacaktuar dhe nje
kohezjatje te caktu ar 43 Kodi me qell im krijimin e rnarn=dhenieve Ie qendrueshme tepunes
parashikon qe si rregul kontrata e punes lidhet per nje periiudhe te pacaktuar Nese
konlra la e punes do le lidhel per nje periudhe Ie cak tultlf kjo duhel jus lifikuar per arsye objekti ve
o Kreu XIV neni 140 I Kodit te Punes se Republike$ $e Shqiperise I nd rysh uar 2003
46
qe lidhen me nar yren e perkoheshme Ie detyres nJ Ie eilen punemarresi do lepunesohet 44 T~
gjitha rregullimet mbi kohezjaljen e punes kohezjatjen ditore ne pune 45 pagesen pushimin
Javor e vjetor punen e nates apo kohe feslash dhe pagesen per Ie detyrimin per kuaifikim
punonjesish elj jane rregullime Ie eilel pltl dysh im mundesojne nj e status Ie caktuar te mbrojtu r
Ie punonjesit per punen qe kryen pushimin qe duhe Ie kete si dhe pagesen qe duhe Ie marre
per punen qe kryen Mund Ie permenden (dhe nje sere nenesh Ie ketij ligji qe synojne
rregu llimin e sigurise dhe mbrojtjes Sf shendet it ne pune si psh Nenel 39-75
Ne pergj ithesi keto rregullime duke qene edhe ne Iefiektim te traktateve Ie m iratuara nga 46IL0 dhe ratifikuara ga Shqiperia ne te njejlen kohe refleklojne edhe shu me prej dire ktivave
Ie BEmiddotse
Te lill a mund tepermenden
47Direkl ivat 2003 l Ee e parlamentit dhe Keshi llit Ellropian Mbi aspekte Ie caklllam Ie oreve Ie
punes
Direclive e keshillit 9 1533 EC vi lil 99 1 Mbi del yrimin e punedhenesve per te informuar
punemarresit mbi kushtel e kontrates apo Ie marrdhenieve Ie punes
Oirektivat 781 EC vi lit 2000 Krijimi I nje kornize te pergjithshme trajtim I barabarte ne
punesim dhe pro fesion e e ila kerkon Irajl im Ie njejle Ie personuve pavars isht nga bes imi felar
paaftesile gj inia orienlimi seksual elj ne marredheniet e punes apo profesion dhe ltlnetaresite
ni orgMizata te caktuara
Nje organ I administrates publike krijohet per Ii sherbye r nje interes i public Ie eaktuar dhe
z1konishl organet e adminjSlr31iS publike krijohen SI persona juridike me akte liampjore per Ie
ekzisluar per nje periudhe Ie pacaktuar kohe ose ne raste Ie caktuara per Ie traj tuar ceshlje per
tC eilat vendoset nje kufi koh or I cfl ktua r4 ~ Edhe ne rltlSle Ht ill a si kjo e fundil akli li gjo r apo
Neni 140 I KPU NE5 parashikon se U nese koheljotja nuk percokrohet me sokresi ngo paler gjare idhjes se kontfoftS ojo ((ojtohe si kontrote me periudhe Ie pocokruor ~5 ligji nr 136 viti 201 5 per disa shtesa dhe ndryshime n1 ligjin 7961 te vitit 199 5 te Kodi I pun~s 1Republikes se Sqiperise i ndryshuar ~o Organizata nderkombtHare e punes ( ILO) n Directive 2003 EC of the European Parlament and of the Council o f 4 November 2003 ~ permbl edhje informacionesh rreth marrdhenies se punes Feri ona Cato
47
nenligjor nuk parashikon kohezgjatien e vele organil administrative Nt ligiin per stat us in e
nepunesil c ivil parashikohen komilele ad-hoc Ie eila jane krijime Ie perkoheshme Ie posacme
Ie krijuara me qellim menaxhimin e testimeve Ie kandidateve pef nje vend pune pjese e
sherbimil civil Po ashtu mund Ie kete organe Ie (ilia Ie administrates publike qe traj tojn~
ceshtje Ie tilla por qe shuhen mbas mbarimit Ie funksionit pqr Ie ei len jane krijuar r sh kemi
organct qe trajtojne ceshljcl e kthimit dhe kompesimillc pronavc Kjo ceshlje kil dhe kufi zime Ie
caktuara nga vete ligji
Megjithate ne rustin e pare behel Ijate per nje pune shume Ie kufizuar ne kohe( nje dilore ose dy
dilore) ne rastin e dyte behet fjale per nje ceshlje edhe pse mund Ie kete kllfizimel e veta ne
kohe mund Ie zgjasi per vite me rradhe Pra kontratCl e punes neorganet e administrates rubJike
duhel Ie jene me nje kobezgj atje Ie papercaktruar ne Ie shumten e rasteve Sigurishl nese
natyra e punes apo detyres do Ie ishte e perkoheshrne edhe kohezgjatja e kontrates se punes do
Ie ishte e kufizuar edhe nese behet jale per marredhenie pune ne nje organ admil)islrativ qe
nuk esille I perkohshem Nje interprClim I till lmbetet edhe ni ate qe admini strate publike per
nga natyra e saj eshte e qendrueshme dile e vijueshme Gjithashttl nj e intepretim [ till1 do Ie
ishte ne perpulhje me direktival e Komis ionit Europian qe kerkojne nje justilikim per
pefdorimin e kontrata ve aflltshkurtra duke I kerkuar shte te ve anetare( nuk eshle e
delyrueshem) q~ Ie konsuhohen me grupel e inte resl dhe Ie marrin masa lidhur me kelt 5i
a) Justifikime objekti ve per rinovime konlratash dhe marrldhenieve Ie tilla al~lshkunra
b) Percaklimi I perseriljes qe mund Ii behe t konlrates afalshkurte r
Kjo directive duke kerkuar nje rregullim te percakluar Ie Ii lie qe orienlon gjilhe marrCdhenicn e
punes drejt qendrueshmerise net per polilik~n qe BE-ja ofron pel nje marredhenie Ie
qend rueshme pune
54 Perrundimi I marrdhenieve te punes
48
Kodi I punes parashikon 49 qe marredhenia e punes perfundon me zgjidhjen nga njerltl pale e
kontrales osekur ka perfunduar afati I percaktuar ne kontrate
Kohezgjatja e nje kontrate tregan vazhdimesi e nj e marredhenie pune pra qendrueshmerise po
aq percakton edhe leresine e rreguUave qe do Ie ndiqen ne rastin e zgjid hjes se saj perfundimi I
marrdhenieve Ie punes regullohet nga Kreu XIV I Kodil Ie punes Kontrala e punes me
kohezgjalje Ie pacaktuar perfundonn kur zgjidhet nga njera pale ose ka perfunduar afati I
njoftimil sine rastin e nje konlrate me tlfat ashlll dhe pa ann kontrata mund Ie zgjidhcI me
arsye duke respekhlar proceduren e parashikuar nga raSle e zgjidhjes se kOfllrales me arsyc s i
dhe procedura e kisaj zgjidhjej e
Fillirnish t respeklohet afmi 1 nj ofiirnil per zgj idhj en e kontrates 1 ei li shkon nga dy deri ne tre
muaj ne vares i Ie s ituatave Ie caktuara Ie parashikuara50 ne nenin 143 Ie Kodi te Punes ku
Iheksohet
I Pas kohes se marrjes ne prove per Ie zgjidhur kontraten ne periudhe Ie pacakwar pale
duhe Ie respektojne nj e flfal njoftirni prej nje muaji gjate vilil Ie pare Ie punes prej dy
muajsh per dy deri ne 5 vi tet e para Ie punes nde lsa prej 3 muajsh pe r me shume se pest
vjet pune
2 Keto afate mund Ie ndryshohen me marreveshje me shkrim ose me konlrate kolektive Ie
punes kur Pllnemarresi ka kryer deri nc gjashl~ mll aj pune afati Injoftimit nuk mund
Ie jeleme pak se dy jave Afa li J njonimit eshtejo me pak se I muaj kur punemarresi ka
kryer me shume se 6 muaj pune
3 Afati 1 njoftimit per zgjidhjen e konlrates zgjalel si pas rastit deri ne fund te javes ose deri
ne fund Ie muajiL Zbatohet I njejti regu]) kur afati I Iljofiimit pezullohet gjateperiudhes
se paa ftes ise per pune shlatzani se ose pushime ve Ie dhena nga punedhenesi
4 Kur njera pale e zgjidh kontraten pa respektuar afatill e njo flimit zgjidhja Irajtohel si
zgjidhje me efekl le menjchershem
bull9 Neni 141 I Kodi I Punes I republikes se ShQiperise
00 Neni 143 I Kodit te Punes te Republikes se Shqiperise
49
Pasi parashikohet respektimi I afati dhe procesi 1 informimit Ie arsyes dhe shpjegimit e situates
Kadi parashi kon perfundimin e marredhenievc Ie punes ne situata tejustifikuara dhe parash ikon
ne cdo here qe do Ie kele perfundimin e lyre normalisnt ky Ie jete edhe per nje arsye Ie
arsyet uar apo tejustirikuara
Nje percaklim I shkaqeve Ie arsyeshme nuk mund Ie behe ne Kad pork y [ fundit merr pers iper
Ie sherbeje 5i nje kufi zim I abuzimeve me kufirin e Ie arsyeshme Ne kete ne nenin 146 Ie
Kadi H~Punes pamshikohen s ituala qe konsiderohen 5i shkage Ie arsyeshme par edhe s ilUale Sl qe konsiderohen 5i shkaqe Ie paarsyeshme Ie zgjidhjes se kontrates se punes Neni 146 Ie
Kadit Ie Punes CilOhe qe zgjidhja e komrates nga punedhenesi kons iderohet pa shkaqe te
arsyeshme kur a) punemarresi ka pretendime qe njedhin nga kon trata e punes b) punemarresi
ka ~rmbushur nje detyrim ligjor c) kur behet per mot ive te pan dash me nga personaiteti I
punemarres jl por qe ka lidhje iegjilime me Ie drej lin e punes dhe raportet e saj Konsiderohen Sl
moti ve t~ tilla raca ngjyra seksi mosha gjendja civile detyrimet ramiljare besjmi retar
bindjel politikc kombesia gjendja shoqerore
Kodi 1 PlUleS ofron gjilhashlu edhe nje percaklim Ie pergjithshcm te institutit Ie situatave Ie
juslifikuara Neni 153 Ie Kodil Ie Punes vle reson 5i shkaqe H jus ti fiku ara rrelhana e rcnda qe
nuk lejojne s ipas parimil Ie mirebes imit Ii kerkohet alij Ie ka zgjidhur kontraten gt vazhdimin e
marrdhcnieve te punes apo dhe raste kur punemarres i shkel detyrimet kontrCl ktuale me raj Ie
lehlc ne menyre Ie perserilur me gjithe paralajmcrimin me shkrim Ie punedhenesit Kuptmin
e rret hanave terenda apo fajita Ie ehle te pers~rilur pale do (ju duhet ta interpretojne s ipas rasti
dhe eshte gjykata ajo qe vend os nese ekzi stoj ne apo jo shkaqe te tilJ a Ire justifikultl ra per
zgj id hjcn e kntmtes
Nese zgjidhja e kntrates rezu llon te jete jo nerespeklin e procedurnve Ie parashikuara apo jo per
shkClq e te arsyeshme I j ustifikuara punemarrcsi ka Ie drejt e Ie paraqese pad ne gjykale kunder
punedhenesit brenda 180 diteve nga d ita e perrundimit Ie arati te njoftimit Kodi parashikon se
zgjidhj a e kontrates pa shkaqe Ie arsyetueshll1e eshle e pavlefshmePunedhenesi qe ka zgjidhur
kontraten dHke mos respektuar aralete e njofl imil duhet Ie paguaje si rregull dernshperblim nje
~ l Neni 146 1 kodile punes te Republikegt se Shqiperise
50
page prej 2 muajsh Zgjid hia pu shkaqe tearsyeshme sjell edhe demshperblim deri ne I vii page
Madje kodi parashikon qe kur ka nje vendim Ie formes se prere per Ie riklhyer punemarresin ne
vendin e meparshem cpunes punedhenesi eshte I detyruar ta zbatoje
Referuar kelij punimi cka u citua me lart Ie gjilhe keto aspekte ligjore si dhe polilika qe
ndermerr shteti ( qeveria ) Juajne nje rol Ie rendsishem ne mbrojtjen e punemarresve per Ie
ruajtur vend in e punes ( duke siguruar nj e kontrate afatgjale Ie punes ) gje e cila ~jell nje lTitje te
punesimit thene ndryshe duke mos ndryshuar shirrat e papunesise ( nje nga s frdat qe perballet
shleli shqiplar)
51
Konkluzione
lDuke II bazuar ne cfare II trajtu3 ne kiW punim kam evidenHlat qe pavars isht rolit Ie shtetit q~
shikohet qe ka sjeJl e reform a ne vazhdirnesi per nitj en e nive li Ie Ie pun ils ua rve nepermjet
politikave Ie nderrmarra eshte e nevojshme qe Ie merren masa Ie ndryshme duke j u referuar
dhe akhl aliletit Lehtesi sht mund te arrih et nekon klu zion se rritja e vi velit Ie papunesise mund
te arrih et nepermjet nde rmjetesi mit qe ofroh et nga zyrat e punesimit ose nga agj ensite private
Ie punesimi t
2 Fo rm imi profess ional du het Ie permiresohel dhe Ie shtohet numri lIe trajnuarve cdo vii ne
baze te kerkesave Ie punes per lI oj in e pro fesionit
3 Dun e levazhdoj c zbatimi I program eve te nxiljes se punesi mil du ke siguruar kllalifikime
sidomos per temral d be grupel e vecanta
4 Nje mbeshtetj e Ie vecante duhet lekt~n e bisneset Ie ei let ofrojne punesim bisnese t fa miljare
si dhe scktori I turi zmit te eilet mund te punesojne nje nurner Ie madh punonjes ish
5 Nxilj a e progrcuneve per prnkl ike e Ie sapo d iplomuarve duhelle zgjerohet ne cdc instilucion
dhe ne cdo d rejto ri admini strate publike gt pa lent menjeane dhe kompani te medha duke krijuar
me ta nje forme bashkpunimi per punes imin c praklikanleve me Ie mire
6 Gjate vit eve Ie fu ndit prezenca e shtetiljo vetem qe nu k eslllezvogelll3r por perkundrazj eshte
zmadh uar ajo efa re ka ndryshuar eshte roli I tij menyra e nderhyrj es dhe doza e ket yre
nderh yrje duk e bere Ie mun dur mundesine e rriti es se pllnesimit dhe kualifikimit Ie personave Ie
punesuar dhe tl papunesuar qe pres in te integroh en ne tregun e punes
7 Kodi I Punes I Republikes se Sqi pe ri seeshte nje baze e e mire mja rtueshme per rreguilimin e
marrdhenieve ne kCli sektor nl kete kod re Oektohet drejlpersed rej li fryma dhe gama e parimeve
me Ie nj ohura qe vij ne nga konven ta nderkombetare dhe Euro piane per Ie drej tat e njeriuL
52
8 Pervec rreguHimit qe [ ben Kodi [ Punes kerni edhe veteBrenda sektorit public rregll l ime per
ate instilueione Ie eilat hyjne ne fushell e veprimi t Ie legjis lacionit Ie sherbimit civil dhe keto
marredhenie rregu ll ohen me ligjin nr 152 20 13 Per Nepunesit Civ il Edhe pse jemi nj c shIel
I vogel me nje admini strate te vogel pu blike dhe me nje numer te kufizuar Plillonjesish pu blic
ky sektor eshte du ke kal uar neper reform a dillamike ne lTUgen drejt integrimit Europian
9Ne vendin tone duhe l Ie propozojme ndryshime dhe permiresim Ie qeve risjes 5C sek lo rit public
dhe sherbimeve publike p~ dysh im qe duke iu referuar s ituates aktuale problemmike sek lo i
public duhet Ie beje ndrys hime sin e funksionim sin e ndertimin e saj Ajo duhet tejete e
mbrojtllr nga levizjet po[itike Ie punonjesve ne menyre qe Ie ruaj kualitetin e kapacitcleve
llJ erezore
S3
Bibliografia
1 E drejla f punes prof fir KiltreI Cela bolim IV ~ stlepia holuese liar Tirane
2 E (rejta e kralwsllar e punts proftlr Kudrel Cea
3 Directhe 2003 EC of he European Paramenl and 0 he Council of 4 November 2003
4 Lligji lu82 tlati 0907 945 Mbi knllen e sherhimit mhrojljen dlte shperblimin lie pune
5 Ligji IIr 527lktle 2508947
6 Ligj nr 2250 dali 030SJ956 Mbi Kodin e Punils Ie Repuhlikiis Populore Ii
Shqiperise
7 Ligji I1r136 dale 512 2015 Iper disa shlesa dlte Ildryshime nit Ligjin fI 7961 dali
12071995 Kodl J plles I ShqipiJr i ndrysltuar
8 Ligjil152 dale 2013 Pilr IIilpfinesin civil
9 Stalstika e fregut Ie plllles 2014-2015 SheThm Komhiftar I PUl1esimit
)0 Slrnlegjia e plllleimit 2007-2013 Millistria e Pun es rifle Ceshljes Sodale
11 Tregu 1 pUlles AklllaJ Shirbimi Jltombelar I Puniisimil
12 Slalisliklllejorces se punes lOIS INSTAT
13 Slralegjia ombilare per pniisim 2014-1020
14 Slralegjia difrseJaorjale e reformes lie a(minislrolen Publike (SNRA P) llii kUlJdii Ie
slralegjise JoIIbilare pir tviflim dll t illltgrim (1009- 2013) Tirane SMalor 2009
15 Slralegjia per PUllesim dlle Aflisi fLO 1013-206
16 Draft document Mbi fiji igjii Ii ri per sllirbimin civil ni SIIqiperi f pergalitur Of
Zlrani SIIapo ne basltkipunim me Dr Hails -Achim Roll kOllsulenli Ii Sigma me
kerkese Ii DAP 1 letor 2010
17 Giuseppe Casale Service public reladole eork
S4
J8 Josep Tenkormrg bullbull hi comparaillt Qvervieii Geneva August 2008
9 Annizi e legjisaciollit mb marrdhiilliel e punlis ne administraten publike ne
Republiken e Sltqiperise lie kuadrin e projektit Ii qelldres AKSES ALBANIA
Pernjii administratil pubike Ie qiil1drlleshme dlle proesiollale mbiJihlellir IIga
Ambosnda Gjermane Ili Tirone dhjelor 2009 puno Dr Eralta Can
20 Komieli Shqiptar I Helsiki Sifuala e diskriminimit lie procesill e lorgimit ngo
plla ni Shqipilri Tirane dlljelor 201 I
21 SlalisiNa lujuri IIga kOllfenmea e reafizuar ngn qelldm ISU JtlriJ me feme
Zbnim J ligjit lie mbeshlelje Ii qiimrueshmerisi dhe rriljes sit perjorm(mcifs ni
Administraten Pubike
22 KlIshJetuta e Shqiptrisi
23 Marrdhellia e pultes FerioJlQ Calo
201 Kerkime mbi fregull e pUlles Jonida IoxhoJi
25 KOIi (ok Idrej~sla~qjp-(J -tJXl
26 Shlefiweborg
27 llllervisffr lie ~lil1islrillit e punts dlle Ceshtjevt Sociole me feme Nxitja e pllll ifsimil
dhe polifika Ii tjera per IIljell e papllnesisl
55
Punekerkues me a ftesi te kufizuar
Numri I Ie papuneve me aftesi tekufi zuar ka nje rcnie ne krahasim me vite e meparshme pasi
tashme kjo kadegori eshle bere pje~ e shtimit Ie ox itjes sl punes imille kesaj kategorie Ne vilin
2014 rezullojne tejene indetifikuar dhe regj istruar prane Zyrave le Punesimit rrelh 1732 persona
me allesi Ie kufi zua r ng3 Ie cilet
bull Femraj ane 426
bull Krye familjare 47
bull Moshe mbi 45 vjee 386
bull Me ars im der i 9 vjeesr 695
23 Situata aktuale e punesimit
16Papunesia esht~ nj e problem i madh me Ie cilin jemi p l rba llur ne shqiptaret gj nte ketyre dy
dekadave Ie fundit Te gjitha stud imet ne te rren e konfi rmua n qe papunesia vilet e fundi ka
ardhur duke U fritor Duke qene se shifral C larla H papunesise jane burim i problemeve Ie
shumta ekonomike e sociale gofle per sa i perket indi vidil e qofie per sa i perket shoqerise ne
teresi nevoj a per Ie nderhyre eshle urgjente Ne perpulhj e me vizionin e Bashkimit Europian
Europa 2020 dh e kerkesave per anelares im qe Shqiperia ka ne kele organizem qeveria ka vene
fokll s in Ie puncs imi i mbeshlelur mbi aftes imin e duhur H~ forces sone Ie punes dh e orientimi t Ie
saj drejl nevojave Ie Iregul (e punes
17Nx itja e punesimit eshte nder programet aktive i e ili nepe rmjet sigurimit Ie punes imit Ie
perkohshem apo afatgjate ndikon ne kerkcsen per pune duke rcfl ektuar drejtpersedrejti ne uljen e
papunesisePermes programi per nxilj en e punesimit Zyral e Punesimit nderh yjne rea li sht per Ie
nxitur dhe mbeshtelur krijimin e vendeve Ie reja Ie punes duke bashkepunuar me punedhenes it
dhe nepermjet subvenc io nimit Ie lyre
~~ Ministria e Mireqenies Socia Ie dhe Rinise 17 sherbimi Kombetar I Punesimit
22
-- - -- -- -- - - - ----- - - - -- - -
Gjate viti 2014 sipas vleresimeve Ie marra nga anketa e forcave Ie punes rezlliton qe popull s ia
ne moshe puneeshte (nga 15middot65 vjec) e eila ndahet ne
I Pjesemarrje ne Forcen e Punes eshte 634
2 Shkalla e punesimit eshte 52 3
3 Shkalla e papunesieeshle 174
4 Popullsi inakti ve eshte 366
Shkalla e punesimil (grupmosha 15-64 vje~) tshl e me e larte per Ie punesuaril me ars im Ie lane
(657 ) pasuar nga ala me ars im Ie mesem profesional (65 ) Te dhenfl[ Iregoj ne se ptrqindja
e Ie punesuarve me page eshe me e lart e per personal me arsim Ie larte dhe e kund(rta verehet
tek Ie punesuarit me rlrsim 89 vjecar ku mbizoterojne pundoret pa pagese Ie fami ljes Po Ie
analizojme Ie punesuarit me arsim Ie mesem shkalla e punesimit eshle me e lan e per pe rson at
me arsim Ie mesem profes ional krahasuar me personal qe kane kryer shko ll en e mesme te
pergjithshme perkatesisht 65 dhe 464
Nje ne pest Ie pllneSUa r te grupmoshes 15-64 vjes me arsim 89 vjeltar jane Ce punesuar me page
afersisht gjysma jane punetore pn pagese Ie familjes dhe nje e Creta e lyre j ane Ie velepunesuarPesha qe zene te punesunril me page rrilet me rritjen e ni velit ars imor Nga te
punesuarit me arsim Ie la rte 877 jane Ie punesuar me page dhe velem 46 jane te punesuar
s i punelore pa pagese Ie familjes Tek Ie plinesliaril me ars im Ie mesem profes ional dhe me ars im
te mesem te pergjitnshem perqindjel qe zene te punesuarit me page jane perkalesishl 467 dhe
491
18Gjate vitil 2015 sipas vleresim it te marre nga Anketa e Forcave Ie Punes
Popullsia
529 e popull sise ( 15-65 vjec)eshte e punesuar
112 eshte e papune
359eshte ekonomikishtjo aktive (jashle forcave Ie punes)
18 Anketa e forcave Ie pun6 2015 INSTAT
23
19Meshkuj
605 e meshkujve 15-64 vjec jane punesuar
129 jane te papune
266 jane jashle forcave Ie punes
Femra
455 e femrave 15-64 vjee jane Ie punesuara
95 jane te papuna
45 jane jasluc foreave Ie punes
24Punesimi dhe perfshirja sociale
Deri mi sot u eshte kushtuar shume pak vemendje kostove ekonomike dhe shoqero re 1e
shoqerua ra me numrin e madh Ie punelOreve te zene si pjesetare qe sje llin kontribule ne fnmi lje
kryes isht ne sektorin e blljqesise20Ky fenomen ndikon me shume tek grate dhe te rinjt~ duke
perfunduar shpesh ne nj e cike11e peljetshem Ie varferise dhe perjashl imil social In fonna lileli
eshte i lane kur nil et per kushtet e punes si edhe per punen e papaguar ne familje 21Shumica e
femrave dhe e Ie rinjve kryejne pune Ie papaguar ne familj e Vetaneri sht ne zonal rural e lmpakli
i infonnalitetit eshte pesefish
se pari ai ndikon drejperdrejl tek siguria e punes sepse mungojne konlratat
se dyti ai ndikon tek e drej ta per sigur ime shoqerore te cilal jane shume Ie rendesishme per
mbul imin me sigurimin shendetesor dhe pension in e pleqer ise duke vene ne rrezik jeresen ne nje
periudhe me Ie vonshme Ie jetes
se trcti ai pakeson pagesen dhe burimin e te ardhurave duke renduar mireqenien ekonom ike se
katerti ai ve nje barre ti skale mbi ekonomine nepermje( evazionit latimor
19 Anket3 e fOfcave te punes 2015 INSTAl
ro Strategjia kom betare per punesim 2014-2020 11 Stratesjiltl kombetare per punesim 2014-2020
24
sl pesti ai pengon zhvillimin e tregut ne fushat qe varen shurne nga puna e familj es s i per
shembull bujqes ia
Per me teper ai rril cenueshmerine e femrave varcs ine e lyre ekonomike prej bUfmve si edhe
rril varferine e lyre ne pleqeri per shkak Ie nderthurjes se Ie ardhurave me Ie ulta dhe vileve me Ie
palaa me sigurime shoqeroreshendetesoreJpensioni
Nt kele gjendje nevojilen zbatimi me i fuqi shem i ligiit si edhe ske mat e nxitjes per
punedhenesit per te inkurajuar punesimin formal nepermjet kontributeve Ie zvoge luara ose
stirnujve Ie tjere financiarePerfshirja soc iale mbetet cnde nje yeshtje per I u trajtuar
Grupet si romet dhe personal me aflesi tii kufizuara shpesh jane Icni pas dare dhe polilikm
nuk j ane konkretizuar gjithmone ne perputhje me rrethanat Keto grupe kerkojne polil ika Ie
posuyme Ie hartuara ne pershtatje me karaklerislikal dhe nevojat e lyre persa u perket nevojave
arsirnore kualifikimeve profesionale fuqi zimit dhe punes imi
Punes imi i u rinjve eshte nje yeShlje reale v~aneri shl nese kerni parasysh punen e papaguar ne
familjeShumica e Ie rinjve Ie puneslHlr kryejnc pune informale ose te papaguar ne familj e gie e
eila deshmon per punesim te kufi zuar dhe kush Ie It keqija punesimi Shumica e te rinjve Ie
papllne kane nivel Ie ulel arsimor dhe per personal qe jelojne ne zonal rurale bujqes ia mbetet
burimi kryesor i punes imilFernrat ne moshe Ie re kane nje shkalle Ie njejle papunesie por kjo
fsheh kushtet me Ie keqija te punesimil kryesisht punen e papaguar ne familje qe dukel se eshte
gi thnje ne rritj e dhe pabaraz ite seklOriaJe qe ekzistojne
2lFemra t kane nje shkalle shume me Ie ul el pjescmarrjeje Ie forces se punes si edhe nje nonne
me Ie larte Ie pasivilelit per shkak Ie pergjegjesive ne familje AIO jane te perqendrua ra ne
kryerjen e puneve tipike femerore Ie cilat jane edhe punet me pak te paguara dhe orrojne pak
mundesi per perparim ne karriere Pe rve~ kesaj ka nevoje te ngulshme per rritjen e numrit Ie
femrave ne profes ionel jo Lradic iona le si dhe per menjanimin e slereolipave gjinore ne sisLemin
arsimor Orienlimi i vaj zave Ie reja ne pro fesion e tipi ke laquofemerore )) Ie paguara pak dhe qe nuk
kerkojne shume aftesi rrit hendeklill giinor ne lidhje me pagal dhe mundes ine e lyre per te gjetur
pune ne seklorin informalParaleli sht edhe orienlimi stereotipik gjinor i djemve ne profes ione
U Strategjia kombetare per punesim 2014 -2020
25
ltonashkullore)) rrit rolet dhe normal e gJlnlve dhe po njel loj i kufizon aftesite e
mundshmelpotenciale mas hkullore
Pavaresisht prej nje farl perparimi shuml pune mbetet per te bere ne lidhje me permiresim in e
kapac iteli l Ie Sherbi mit Kombetar te Punes imit (SHKP) ne menyre qe Ie kryejc Ie gj itha
funks ionet e nje sherbim i modern dhe publik ne Ie gj ilhe vendin duke perfshire kelu edhe zonal
rurale te cilnt kane nevoje Ie ngui shme per kt to sherbime
Fun ksionel qe kerkojne vemendje me Ie madhe ja ne
~ nd ihma per Ie papunet pe r Ie gjetur punes im Ie pershl atshem
~ shpallja e punekerkuesve dhe e vendeve Ie lira IE punes
gt leh tesirl1i i levizshmerise se pro fesioneve
~ mbledhja dhe analizimi i in fonnacionil me Ie plole Ie mundshem ne lidhje me ~endjen ne
tregun e punes dhe zhvill imin e saj ne Ie gjilhe vendin ashtu edhe ne deget e ind uslrise
dhe profesione Ie ndryshme
~ hartimi monitorimi dhe vleresimi efikas i programeve qe synojne leht es imin e (ri)hyrjes
ne punes im Ie punekerkuesve ne rrez ik perjashlimi nga tregu i punes
Organizimi dhe zbatimi i permbushjes se funksioneve kryesore duhel reformuar si edhe duhen
caktuar burime Ie mjaftueshme njerezore dhe financi are per Ie siguruar pune neperrnjel zyres
ko mbetare Ie punesimit
25 Faktoret qe Iltane ndikuar ne rritjen e nivelitte punesimit
Nder fakloret qe kane ndikuar ne menyre ledrej lperdrejle ne nive lin e punes imit rendi len
bull Rrilj a e kerkess per prodllkte
bull Permiresimi ileknologjive
bull SITategj ile seklorjaie
bull Levizja demogra fike
26
Rritja e kerkeses per keto produkte
Fluksi I ndert imeve s ine objekte dhe ne rruge vazhd in territet bull gi ithashtu eshle rritur d he
akl iv iteli I nderrmarrj eve Ie indllstri se perplln llese s idomos ala me capital te hllaj apo Ie
perbashket qe punojne me porosi nga jashte duke shfrytezuar krahun e lire Ie punes ne ve ndin
tone Kjo ka bereqe numri I Ie punesuarve Ie jete gj ithmone ne rritje ne keto fusha ne vendin
to ne Vihel re me teper plJnes imi I personave me arsim 9 vj eear ose temesem pa u Icne pas dhe
ars imi profess ional
Permiresimi 1 dukshem I leknologji ve
Vitet e fundi t permiresi met ne leknologji kane sje lle rritjen e proclu ktit me kosto te uld duke
cuar ne rritjen e te ardhurave dhe zgjerimit Ie akti vitetil (shlim punonjesish) duhellheksuar qe
permiresimi I teknologj ise ka sjelle edhe nje reformim lidhur me hapjen e vendeve Ie punes
li dhur me pro fes ioni (IT)
Siralegj ite sckto rjale
Njt priori let I zhvillimit ekonomik eshle shtrimi I rfll geve dhe gocJi nave institucionale gje qe ka
cuar ne rriljen e te punesuarve pa ]ene mbrapa dhc sektori n e turizmit gje qe ka sje lle rritjen e
numri( Ie hoteleve restoranleve dhe Iregti se ne lonal luri slike kjo ka marre nje zampjerim
akoma me te madh gjatc sezonil te veres ku numri I le punesuarve shko n drejt rritjes ndjeshem
Uvizja demografike
Fuq ia punetoTe me banim nHshat kD interes per tll punesuar dhe ky interes vihet re dh e lek
punedhenesit ~r keto arsye
Se pari kjo kalegori pranon Ie punoje me page le uld
Sedyti ne pjesen me te mad he te rasteve subjektet ndod hen prane zo nave ind llstria le te qyteteve
ku jane vendosur fabrikal d he nuk kerkohen shpenzime transporti
Se treli turi zm i ne zonat e v irgjera qeeshte zhvilluar ko het e fun d it si dhe invesli met kane sje ll e
nje rritj e te konsiderueshme Ie nr tepunonjesve qe rezultojne te jene banore Ie ketyre zonave te
theli a
27
26 Roli I shtetit ne rritjen e punesimit ( Politi kat dhe Strategjite)
Polilikat kryesore per rriljen e punesimit oerqendrohen rrelh konceplit le po lilikave akli ve Ie
tregut Ie punes Politikat e para u prezantuan ne 1995 ne ligjin nr 7995 viti 1995 per nxitjen e
punesimit duke krijuar bazar e para Ie nj e pakcle programesh qe funksionojne edhe sot 5i
gt- Ndermjet~simi per pune dhe profesion
gt- Keshillimi per pune dhe profesion
gt- Formimi professional
gt- Programe Ie nxiljes s punesimt elj
Objektivi krye50r [ polilikave Ie punes imit eshte mbesi1tclja e punekerkuesve ne gjetjen e nje
pune 1e pershl3lshme politikat e punesimil jane nje mjct lepe r I rendesishem per permires imine
siluates se tregut Ie punes
)gt Programel e nxitjes se punesimit u prezantuan per here Ie pare ne vititn 1999 synimi I
kelyre program eve ishte dhe vazhdon Ie jele aktual isht
gt Krijimi I vendeve te reja plme dhe ulja e papunesise
gt- Nx itja e formimil pro fessiona l I punekerkuesve t~ papune (sidomos ne zona ku ka
mangesi kapacitelesh trajnuese)
gt- Mbeshtetje bisneseve per te rdlu r akl ivitetin e lyre dllt punesimin e fuqi se punelore Ie
Irajnuar
)gt Nxitj a e drej teperdrejte e pllnesim it Ie nje pjese Ie trajnllarve
)gt Minimizimi I punes se zeze ( forcimi I rolil If inspektorialille punes)
gt- Perfshirj a ne programe socia le trajnimi Ie kelyre punekerkuesve
gt- Nxilja e punesim il Ie te rinj eve dht grllpeve Ie vecanta Ie Ie papuneve
gt Mbeshtelj t e bisnesit familjar per Ie rrilur punesimin ne zonat mal ore apo aty ku
shikohet veshtiresi ne zbatimin e politikave Ie Ijera
Programel e nxiljes se punesimit jane programe akti ve shleterore qe veprojnMrej lptrsed rejli ne
jeten e pune kerkuesve te papune per Ii nxitur ata ne gjetjen e nje punesimi flfalgjate Keto
programe sehashku me programet e ndermjelesimit lu aj ne nje rol te rendes ishem qe
28
ndikojnerealisht nl ulj en e papunesisesidoJnos te numrit Ie papuneve Ie rregji slruar Njestrategji
positiveeshte dhe ajo e nxitjes se punesimit nepermjet fonnimit Ie nepllnesve duke J trajnllar Sl
dhe nxitjes se pllnes imil Ie remrave ( gra rome in valide Ie Irafikuara elj) duke u dhene nje
mbeshletje dhe bisneseve qe punesojne kelt kal egori
Per here tcpare ni si Ie zbatohej dhe ofrimi I praklikave oer Ie rinjte e sapodiplomuar ne menyre
qe te krijonin eksper iencen e tyre neper instilucione te ndryshme shtelerore ( ad ministrate
publike) duke pllnuar fillimisht ne pozicione Ie caktuar si praktikante kjo ishte nje ri s i e cilajo
ve tem do Ie mund Ie pergatistc speciali st Ie kualifikuar ~r te ardhmen e aferme por dote
motivonle dhe shume student Ie sapodiplornuar duke ju ndezur nie drile jeshi le ne lidhje me
tregun e punes dhe pozicionimin e tyre
23 Nje rol te rendesishem ka luajtur dhe organi zata nderkombelare e punes (lLO) duke paraqitur
sic do vit Stralegji per permiresirnin e qeve risjes se tregut te punes duke u baZlt3r ne nje qasje
shumeplaneshe ne mekanizma Ie fuqi shem Ie dialogul social dhe marrjcs se masave kunder
informalitetit dhc kushteve ne pune
Brenda tematikes ~~ Pune e Oenje per Ie Gjithe gjate periudhes 2012middot20 15 ILO do Ie
perqendrohet nr ere prioritete programJlike per Shqiperin~ t~ cilat duhet Ie shilten s i qellime
afat-gjata
Forcimi j kapaciteteve Ie institucioneve shleterore dhe partnereve soc iale per
penniresimin e adm inistrimil Ie Iregut Ie punes
~ Promovimi i punes se denje dhe rrilja e punesueshmerise Ie forces se punes ne Shqiperi
~ Forcimi i s islemil te mbrojljes sociale
I) Strategjia per Punesim dhe Aftesi ILO 2013middot2016
29
Kreu III
3 Sektori public dhe sherbimet publike
31 Cfare kuptojme me sektor Publik
c rare kuplojme me sektor public
Perpara se te b~jmenje anali ze te marredhenieve Ie punes ne sektorin public me pare duhet Ie
analizojme veti ku ptimin e kelij lermi pra se crare kuplojme me sector public Nt lidhje me
kititerm ka pasur sh ume perkufizime por nuk ekziston nje perkufizim juridik I sakle 1 noeionit
Ie sektor it pubti k Ne fibrin e autoreve Giuseppe Casale dhe Joseph Tenkorltlng me litull
Man-dheniel e punes ne sek lorin public ne v6hlrim krahasimor 1 keta dy aulore kane dhene
kete perkufizim per sehorin publik
Sipas ketij perkufizimi sektori publik perfshin 24
a) Njesi organizative qejane Ie finan cuar ne pronesi dhe ose Ie kontrolluara nga sh teti
b) Resurset dhe aktivitetet e sherbimit publik
c) Organizata te kOlltro lluara kryesislll nga qlveria ( pra menaxhet dhe punonjesit ne
sherbimin public kane nje diference Ie reduktuar ne vendimmiddotmmje organizative
Nt kete studim punonjesit pub li c referohen per nepllnes it c ivile dhe punonjes te tjere ne te
gjilha ni vele t e qeverise duke perrshire njesitc e qeveri sjes vendore dhe punonjesil e
nderrmarrjeve sht eterore megjithese ne disa vende marrdheniet ne sherbimin public kane
mbetur Ie ndryshem nga ai 1 seklorit pri val (dmth ne It kaluaren sektori privat ishte I shtyre ne
menyrt l ipike nga fi(imi ndersa qellimi I seklOril public ka qene sigurimi I (e mirave publike
dhe sigurimi I minqenies se pergjithshrne dhe mireqen ies se qytetareve ) sol karakteristikat e
sherbimil public public jane duke u bere indirekte me Ie ngjashme me ate Ie sektorit privat
Z Giuseppe Casale ~ Service publiC relacione eork Josep Tenkorang th e comparative overvieeN Geneva August 2008
30
Nje perkufizim tjeter per se kt orin public eshte se ai percaklohet st sektori qe grupon Ie gjitha
akli vitetet ekonomike dhe soc iale qe jane ne nga rkim Ie administrates nderrmarrjet publike
dhe organi zmal publike Ie sigurimeve shoqerore
Pro sektori public perfshin Ire perberes
1- Administratat qc murrin ne ngarkim aktivitele me interest e pergjithshem
2- Nderrmarrjet publike bull dmth nderrmarrjet 11~ Ie cilen nje person public mhan shumiccil e
kapitalit Keto tradicionalishl kane qene konsideruar 5i element I polilikes ekonomike
dhe sociale Ie qeverise SOl ato jane pri vali zuar dhe njekohesishl kane mbelur ende
publike kane ndryshuar menyren e lyre Ie funk sionimit dhe jane si nderrmarrje private
3middot Zyrat publike admini strative Ie ngarkuara me sigurime shoqerore ~ qe ad ministrojne
politikat sociale Ie shletit ato mund Ie mbeshlelen mbi organizmat Ie 51 drejles private
32 Kush jane Ie perbas hkctal dhc ndryshim e1 e sekt oril public dhe sherbimcve publike
Sektori public dhe sherbimel pub like nuk duh et Ie ngaterrohenNe fakt aktivitelet e shcrbimit
Pllblic mund Ie merren ne ngarkim nga organizma private Keto quhen deleg ime Ie sherbimit
pubikKeto organizma nuk I perkas in sektorit public perimetri [ sherbimit public eshte me 1
ampjere se a i J sektorit public SOl sherbimi public duke ako ma s i nje runks ion I Administrates
Publike Nje sherbim public eshte nje akti vitet qe konsidcrohet se duhet Ie jete I di spollueshem
per Ie gjithe Ky nocion mbelel mbi ate te interest Ie pergjjthshem par shll1ne shpesh ky mbetet
njevleresim subjektiv pasi nuk mund Ie Ihullet qe nllk ka nje perkufizim universal Ie pranuar
nga te giithe Ne praktikeeshte sherbimi public ajo qe pushteti public pereakton politikisht sit e
tille Ky eshte nociol1 I cuditshem nga ai I sekloril public
Edhe shprehja Sherbim Publik ka nje kuplim te dyri shle nga njera ane ajo percakton nje
aklivitet ose nje mision Ie interest te pergjithshem ( psh sherbimi public I shkolles) dhe nga ana
tjete r leres ine e organi zmave Ie ngarkuara me keto aktivitete te interest Ie pergjithshem Ie eilal
mund te jene si publike edhe private duke kaillara klshtu nga sherbimit public ne sherbimet
Pllbli ke
n Shte ti eeborg
31
Prej shume kohesh sherbimi pub lic ish te krite ti I vet~m qe kushtezo nte zbati min e se drejtcs
ad mini strative dhe kompetencen e gj ykates admini strati ve me ndryshirnin e viteve Ie fund it ky
kusht nuk eshte me e mjaftueshrne me zgjerimin e aktiviteteve te sherbimit public ni fushlt n
ekonomi ke dhe vend in me te rendesishem te marre nga e drejta priva te Kesht Ll sipas natyres se
ak ti vitetit dhe strukt ures qe e ka ne ngarkim mund Ie da llojme dy rasle
a) Sherbimel publike adminisl rati ve shume te ndryshme qe grupojne sherbimet qe nuk
kane qeJl ime industria le apo tregtare ( mbrojtja sh ko lJa pu blike etj) alo jane kryes is ht
Ie menaxh ua ra prej o rgan izmave publi ke dhe ne keto ra5te prevaon te e drejta
administrative
b) She rbimet pu bli ke indu str ia le dhe tregtare ( nderrmCl rrjet qe kryejne sherbimet e
furnizimit me energj i uje etj ato mund te kryhen ga organizma publike ose private
Kur e5ht1 Gala pe r orgamni zma private zbato he t kryesisht e d rej ta pri vate pa r nuk
mungon e drejta ad mini strative Ata mbesin nen (utelen e pusht etit public ( s hlelit
qeverisj es vendore) qe vcri fi koj ne leSe ato e kryejne misionrn e tyre apo nese e
respektojne parim in e baraz ise te aksesil Ie perdoruesve ne sherbimin publik dhe te mos
perfitojne prej nj e s ituate monopoli ne teres ine e territorit Ie vendit ose nj e pjese te tij (
pe rjashtimi I par imit te konkurenees)
Shumeqeveri ne pamundts i per Ie finnncuar vazhd ueshme rishl she rbimel publikevendos~n
I Te reduktojne dimensionet e sektoril le tyre public ase
2 Te ndryshojne strukwren e tij par gjithmone duke privi legjua r pri vati z imin e t ij
3 Kalimi nga prakti kn e sektoreve publike neate te sherbimeve publi ke tt e ilat
s igurohen ed he nga akto re jashte sektorit pu blic e rendes ishme eshte qe shoqeria Ii
marri ne c ilesine sasine dhe menyren e duhur ket o sherbime
33 R rcgullimi ( marrdhenieve Ie punes ne sektarin pub lic ne Shqiperi
Marred heniet e punes neS hqiperi ne se ktorin publi c dhe ate privat rregullohen nga Kod i I Punes
par edhe vete brenda sektorit publik (psh per ato insti t llcione (e c ilat hyjne ne fu shen e veprimit
32
Ie legj islac ionit Ie sherbimit Ie nepunesil civil ke to marredhenie rregullohen me26 ligj Of 152
viIi 2013 Per Nenpunesin Civ il
Kodi [ punes I Republikes s(Shqiperiseeshte I bazuar ne Kushtetuttn e Shqiperise dhe ne normal
e pergjithshme Ie se drejtes kom belare Per sa J perket sektorit public dhe atij privat aplikimi I
kodil eshLi I nj ~j(e Ne sektorin public problemet per zbatimin e kritereve dhe kushteve ligjore
pef lindjen zhvillimin dhe perfundimin e marredhenieve Ie punes jane Ie vogla Nderkohe qe
ne sektorin privat perjashtuar disa nga kompanite e medha seri oze Ie cilet respeklojne dhe
zbatojneligjislacionin ne fuqi shumica e kompanive nuk jane korrekte si me strukturat
shteterore ashlu edhe me punemarresit duke krijua r keshlu nj c sektor jo inrormal ne ekonomi
Kodi I Punes L igji Per Nenpunesin Civil dhe dispozila Ie Ije ra ligjore e nen ligjore perbejne
nje baze Ie mire ligjore per rregullimin e marrdhenieve Ie punes dhe per Ie mbrojtur
punemarresin nga largimel abusive nga puna Konfliktet e Dun eS ne kete drejl im mllnd Ie
zgjidhen me mirkuplimin e paleve ne Ie kundert ata muod Ie drejlohen s ipas rastit Kom isionil
te Sherbimit C ivil dhe gjykfl les kompelente ve ndimel e fo mes se prere Ie cilel jane Ie
delyrueshme p~r zbatimin nga paleL
Shoqeria c ivile dhe media jane aklore qe pa pmur Ie drejte t u japin zgjidhje konnikteve ne
kete rushe behen pjese akti ve e diskulimit trt shqelesimevc soc ia le qe krijohen nga largimet e
padrejta nga puna dhe reagojne per Ie mbrojtur te drejtal e nje riut dhe lirite Ihemelo re pa u bere
pale me subjektet e perfshira ne konflikt
Ky studim eshle nje pjese e kesaj filozofie dhe tenton te evident oje problematikat ne lidhje me
Irajlimin e larg imeve nga puna s i nga ana e ad min istra tes publike ashlu edhe nga struktural
kompetente per s hqyrtimin e lyre 27Nga monitorime dhe studimet e vendimeve kane dale ampietje
terendesishtne te cilat flasin jo velcm per mangesi ne respektimin e procesit te rregullt ligjor ne
trajtimin e largimeve nga puna prej s istemit gjyqesor par edhe problem Ie renda qe kan ~ te bejne
me zbalimin e legji slac ionil ne fuqi qe rregullon kelt rushe
34 Studim 1 nderprejes sc kontrates se punes (Ilashkia Tirane dhe Bashkia Durres)
~6 Ligji nr 152 viti 2013 Per Nenpunesin Civil 11 Komiteti Shqiptar I Helsinki Situata e diskriminimil ne procesin e (argi mit nsa puna ne Shqiperj Tirane dhjetor 2011
II
2SSipas nje studimi t~ kryer nga Qendrlt1 Sui Juris projek ky I financuar nga USA ID me
tematike Zbali mi r Ligjil ne mbeshlelje te qendrueshmeri se dhe rritjes se performances ne
administraten publike u vu re nje domosdoshmeri e ndeshkimil t( lilUllareve Ie insliluc ioneve
perkalcse ne lidhje me largimet mas ive ngCl puna Me mijera jancpersonat Ie larguar
padrejtesishl nga puna keto 15 vitet e fundit por nuk ekziston asnjeherc nje pergjegjes 1 vetcm
per keto largime Me ane Ie ketij projekli qendra ~S ui Juris ka arritur Ie indetifikojeinstilucionet me problematike ne lidhje me kete ces htje referuar dhe bur imeve te
ndryshme kryesisht zyrtare ka nxjerre nje future financiare per demin e shkaktuar ne lidhje
pushimet nga puna pagesaL qe duhet Ie kryejnc ng3 vendimet e forms se prere dhene ngu
gjykata Gjate mbledhjeve teinformac ioni t ne shume institucione nje vemendje Ie veca nle ki shte
dhe Bashkia e Tiran~s dhe Bashkia e Durres it ne lidhje me keto pushime masiveku rezultuan se
2~e vilin 2009 ki sble 17 persona qe kishin nderprere Ie manmiddotdhenien se punes me deshirc
4 ishin ne li stepritje 1 ne prilje per pencion dhc 4 zgjidhje konlrate
Ne vitin 2010 ki shle 15 persona kishin paraq ilur doreheqje 4 kishin mbushur mash en e daljes ne
pension dhe 5 persona kishin zgjidhur kantraten e punes ne menyre 1e njeanshme
Ne vitin 20 11 ki shte 37 punononjes qe ki shin paraqitur doreheqjen 7 ishin ne liSle pritje bull 8
kishin dale ne pencion dhe 50 strukture 3 persona ki shin perfunduar kOnlraten ne afat Ie
percaktuar 1 punonjes ishte Irasferuar dhe 4 pUllonjesve I ishin paraqilur mam per shkeJje ne
detyre
Ne vitin 2012 ishin 36 persona qe ish in larguar me deshire 8 ishin ne listre pritje dhe nje
punonjes ne pencion
J~e vitin 201 3 kerni 36 punonjes Ie larguar me deshjre 8 ne listeprilje 4 qe ki shin mbushur
moshen per daljen ne pencion 4 punonjes ki shin zgjidhje re kontrates ne afal Ie perca kt ua r nje
punonjes kishte kerkuar Irasferim
18 Sialistika nxjerre nga konlerenca e realizuar nga qendrl Sui Juris me terne Zbalimi Iligjit ne mbeshtetje te h
qendrueshmerise dhe (ri l jes se performances oe AI 19 Zyra e informacionit Bashkia Tirane JO Informacion I dhene nga Burime zyrtare BClshkia Tirane
34
Ne vitin 2014 rewltonin 33 largime nga puna me deshire 5 punonjes kishin dale ne pencion
dhe 5 punonjes ki shin perfunduar kontraten e punes me arat Ie percaktuar
Nt vitin 2015 rezuhonin 51 largime me deshire ( r araqitur doreheqje) 2 punonjes rezuhonin Ie dale ne pencion dhe 8 punonjes Ie pushuar SI ndryshim structure 2 pUllonjes rezultonin Ie kishin
perfunduar kontrat~n e punes ndersa 4 prej lyre rezultonin ne zgj idl~ e Ie kontratcs se pun~s ne
menyre Ie njeanshme
l lSipas Ie drejtes sie informimit Bashkia Durres nga dergoi informacionin ne lidhje me largimet
nga puna ku rezultuan se nga viti 20 II deri ne vitit 2015 ish in
38 punonjes qe ki shin pltlraqitur doreheqjen ( sipas kontaktimit l1e pjese e lyre rezultonin qe
punonin ne instance me Ie larta pozic ion i ose ne institucione shtetcrore Ii Ijera)
20 punonjes qe ki shin mbushur moshen e daljes nepencion ampjail ket yre vileve
5 punonjes kishin perrunduar kontraten e punes ne aratin e caktuar
Sipas nje pasq yrimi Ie s ituates u vu re qe ceshljel po litike zene nje vend Ie rendes ishem ne
punesimin e punonjesve si dhe ne kohezjmjen e kontratave te lyre Bashkia Durres duke u
ndodhur perpara faktit qe kryetari actual ka nja mandate Ie] rezulton qe largimel nga puna jane
Ie minimizuara gje qe bie ndesh me Bashkine Tirane ku gjate ndryshimil te kryetareve kern dhe
pushirne masive Ie punonjesve ne periudhe kohore Ie njejte
11 Informacion I dhene nga Bvrime Zyrtare BashkiCl Ovrres
35
KREUIV
4Rregllllimi I marredhenieve te punes De Shqipcri sipas ligjit Per Nepunesin
Civil U
41 Evolimi historit I ligjit Per Nepunesin CiviF
Shqiperia ka nje Iradile te ndrejtimit pO litik te Shleli edhe pse jemi nje shIel I vogel gt me nje
administrate Ie vogel publike dhe me nje numer Ie kufi zuar Ie punonjesve publike Sek(ori puhlik
eshte duke kaluar neper reforma shume dinilmike ne rrugen df~it Inlegrimil Europian Duke
pasur parasysh kushtet e tilla kom iza ligjore ne fu shen e marrdhenieve Ie punesimit ne
sherbimin civil duhet Ie synoje forcirnin e unitetit Ie sherbimit civil dhe ti~jete mjaft neksibel
per te lejuar qeverine Ie pershtaste sistemin me ndryshimet e shpeshta qe po kal an vendi dhe ne
zhvillimin ne (ushen e kapciteteve nj erezore J2
Perpjekja e pare per krijimin e nje sherbimi civil proles ioni st e Ie materializuar ne ligjin Nr
8095 date 2 [03 1996 nuk nlllndi Ie bashkejctonte me kete rdite shumevjecare
Ligji [ vitil 1996 nuk benle dallime nennjct rnarredheni es juridike Ie nepunesve dhe
marrdhenieve Ie Ijera Ie punes pasi ato n eg ull ohes hin sipas Kodit Ie Punes Rregldl we Ie ketij
Kedi I nenshlroheshin si nenpunesil ashlll edhe pundor~l e Ihjeshle Pas kri zes se Ihelle qe
perfshiu administrflte n publike nete res i ne vijim Ie shndenimeve politike Ie vileve 90 re ronna e
fundit duke se e ka stabilizuar te pakten ne nivel knceptllal administraten publike nc rolin e saj
rregullator Nal yri sht mbetet shume per ebert qe admini slrat a publike Ie persose rolin e saj ne
jeten shoqerore dh e eko nomike Ie vend it
Pra me sherbim civil kuplojme veprimlarine e punonjesve Ie administrates publike qe kane
cilesine e nenpunesit c ivil per Ie rea li zua r fllnksionet e saj bazuar ne Kushtetute e ne li ~e
Ligjj actual ne ruqi I sherbimit civil kltl ngrilur nje sistcm Ictere te drejtash e detyrimesh per
nepunesil civil Ie c il etjane ne nj e balancim pushtelesh mes punemarresve dhe punMhenesve
keshlu qe cdc e drej(e e vecanteeshle e bltl lancuar me disa detyrime Te drejlat dhe detyrimet e
l Draft document Mbi nje ligje te ri oer sherbimin civil ne Shqiperi h pergatitur z Zhani ShOlPO ne bashkepunim me Dr Hans -Achim Roll konsulente te Sigma me kerkese te DAP 1 tetor 2010
36
- -- --- -- ---- --- -- - --- - -
nenpunesve civil rregullojne elementet e nje rarorti kontraklual te punes Ie lidhur midis
nenpunesit civil si punemarres I institucionit dhe administrates pubJike si punedhenes
42 Karakteristikatthelbesore tC Ligjit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil
Ligji Per Nepunesin Civil rregullon ne menyre Ie qarte dhe Ie plate marredheniet ne skemat e
administrimit civil 1 rnbeshtelur kryesisht tek pozicioni (post i) duke e kombinuar ale edhe me
disa elemente te sisternit te karrieres Karakteri dominues I sistemit Ie pozicioneve verehet n18
elemente Ie tille si kriteret e rekrutimit ngritja ne detyre levizja paralele etj
Fryma e ligiit te siperpermendur ka synuar krijimin e nje sistemi kryesisht te hupur Ie Sherbimit
Civil duke krijuar njekohesisht premise edhe per mobilitet te brendshem dhe karriere Tregllesit
e viteve te fund it lidhur me ngritjel ne detyre dhe levizjet paralele deshmojne megjithate ne
praktike kemi te bejme me nje sistem thuajse teresisht te hapur per konkurim nga jashte
perfshire dhe vecanerisht pozicionet me te larta drejtuese te Sherbimit Civil ( sekretari I
pergjithshem drejtori I pergjithshem etj rekrutimet per pjesen me te madhe te ketyre
pozicioneve realizohen nepermjet proced II rave Ie konkurrimil Ie hapur per kandidate te jashtem
por pa perjashtuar konkurrimin e nepunesve aclual civil
Qellimi J ketij ligji eshte krijirni I nje sherbimi civil Ire qendrueshem professional te bazuar ne
merite integritet moral dhe paanesi politike
Ky ligi percakton marredhenien juridike ndcrmjet shletit dhe nepunesit civil gjithashtu percakton
rregullat per administrimin e sherbimit civil
43Parimet baze per statusin e nepunesit civil
Sipas nenil 5 te ligiit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil Sherbimi Civil eshte I ndertuar
dhe verran mbi bazen e parimeve teB
I Shane eve te barabarta
2 Mosdiskriminimit
33 Neni 5 ligjit 1522013 Per nepunesin civil ne Administrimin e Sherbimit Civil
37
3 Merites
4 Tc Irasparences
5 Te profesiona li zmit
6 Paanesise po l it ike
7 Qendrueshmerise ne de tyre dhe vazhdimesise se shhbimit civil
44 Fusha e veprimit te Iigjit per nepunesin civ il
34 Nen i 2 Iligji per nepunes in c ivil percaklon ru shen e ve primit Ie tij nepermjet per fshirjes se
te gi ithe nenpunesve qe lIshtrojne nje funks ion public ne nje institucion tt admini strates
ShlehrOre institucion Ie pavarur apo njesi Ie qeveri sjes vendore me peljashlim
a) Te Ie zgjedhurve
b) Ministrit dh e zevedsmini st rit
c) Funksionaret e emerruar nga Kuvend i bull Presidenti I Repub li kes ose Keshi lli I Ministrave
d) Gjygjta re t dhe prokuroret
e) Nenpunesit e ad ministra t~s gjygjsore
I) Ushtarakut Ie foreave le armfliosu ra
g) Personelitle Sherbimil Infonnali v Shleleror
h) Personelit Ie njesive publi ke direkte te sherbimit
i) Anetarit dhe kryeta rit Ie organeve kol eampjia le drejtuese Ie komiteteve apo institucioneve ne
vares i Ie Kryeminislri se apo Ie nje mini stri
j) Punonjesit adm inistrative
k) Funksionaril Ie kabinetit
Shtrirja vertikalc
J5S lllrirja vertikale e rushes se veprimit Ie LSHC nis s ipas Ilj~ skeme hi erark ie nga pozic ioni I
sekrelarit Ie pergji lhshem te ministrise dhe shkon deri ne nive l special ist J6ne praktiken e
1 Neni2 ligji 1522013 per nepunesin dvilshy
38
- --- -----shy
deritanishme vihet Te nje konso lidim I kenaqshem ne kategorite e ulta dhe Ie mesme ndersa per
kalegoriH e lana Ie Sherbimit C ivil tregues i I qarku llimil ka qentH lane rue qe regan per faktin
qe keto pozicione jane dis i me Ie ekspozuara ndaj ndryshimeve te mundshme politike apo edlle
ndaj rap0rl eve persona te epror vanes pavarsishl nga moti vimi I drejte apo abuziv I k~lij
qarku llimi
Shtrirja ho riw ntale
Shtrirja horizol1tale e fu shes se veprimit te LSHC eshte e ku fizu ar ne disa institucione (KM
ministry institucionet e pavaruara bash ki qarqe elj
Fusheveprimi horizonta l [ ligjit ne ketedimension ne ni ve l qendror zbatohet per
a) Administraten e mini strive zyres se krycministril (rreth 1500 nepunes civile)
b) Adm inistralen parlamentare dhe te presidences si dhe administraten e instilucioneve Ie
pavarura qe raportoj ne drejt pltrsedrejti ne Kuvend (rrelh 2800 nepunes civile)
Stalusi J disa kategori ve te Ijea nepunesish te institucioneve It lilla si tatimet bull dogana polic i
diplomaci etj rregullohen me ligje perkate se te eilat ne thelb permbajne eli sa elemente Ie
ngjashme OSe Ie pemfena me ato Ie statust Ie ncpunesi t civil Statusi i pjeses tjeter te
punonjesve Ie administrates publike ( ars imi shendetcsi etj) perfshire administraten dhe
punonjesit e degeve ne vflres i Ie ministrive ne rrethe ose qarqe e qe perbejne dhe numrin mlt Ie
madh Ie punonjesve ne kete sector bazohet thjeshle ne kod in e punes
Fusha e veprimit rnaterjaJ
Fusheveprimi malerjai nenketedimension ligi i ka rregulluar elemenlellhelbesore me rendes i per
marredheniet e punes te nepunesve civil Ie ci lmjane te ndryshme nga alo per punonjesit e ljere
publike Ie ci let jane zbvilluar pas kesaj me akte dyteso re nenligjore kohn e punes dhe
pushimit etj
~Slrategjia nderseklorjale e reformes nE administrOiten Publike (SNAAP) ne kuader Ie strategjise kombetare per zhvillim dhe in tegrim (2009- 2013) Tirane Shlalor 2009 16 Neni 19 I ligji l sherbimit civil ka tegorile e nepunesve civil jane keto 1 Nepunes civil Ie kat egorise se larte drejtuese 2 Nepunes civil te kategorise sl mesme drejtuese 3 Nepunes civil v te kalegorise se ul et drejtuese Anep unes civil Ie kalegori se ekzekutive nepunes civi l Ie kalegori se se larte drejlues konsiderohen keto pozicione a) sekretar I pergjilhshem b) drejlor departamenti c) drejlO( I drejlorise se pergjilhshme d) pozicione te barazvlefshme ne Ire Ie parat ne institucionel e administrates publike qendrore apo vendore
39
Ne lidhje me disa aspekte Ie marredhenieve te punesimit (psh mosha e daljes ne pension
sigurimi socia l dhe shendetesor) LNC permban nje reference te p~rgj ith shme ne legj isiacionin e
pergjithshem te punes ( Kodi I Punes) si legj islacion plotesues Disa eiemenle Ie Ijera Ihelbesore
( deklarimin e pasuri se bull konfliktin e interesave skemen e pensioneve ploHsuese elj gjithashlu
te rendesishme pir marredheniet e punesimit te nepunesit civ il jane te shpemdara ne
legj islaeionin e posacem I eili zakonish t rregllilon te gjithe ose nje pjese te madhe te pllnesimit
publik
45 Pranimi ne Shcrbimin Civil 31
Pranimi ne sherbirnin civil ne kategorini ekzeklltive behet nepermjet nje kankurrirni tehapur
kankurimi organizohel ne menyre periodike nga njesia pergjegjese per seci lin nga grupet e
percaktuara ne piken 8 tt nenil 191e ketij ligji
Konkurrimi zhvi llohet ne dy faza
a) Yerifikimi paraprak nese kandidatet plotesojne kerkesat e pergjithshme dhe ato te
posacme sipas shpalljes se konkurrimit
b) Vleresimi I kandidateve
Verifikimi paraprak kryhel nga njes ia pergjegjese ndersa vleresimi I kandidateve behet nKa
komiteti I perhershem J pranimit I krijuar per secilin nga grupet e percaktua ra ne piken 8te nenit
19 Ie ketij igji
Kandidatet fitues qe marnn 70 Ie pikevc talale tevleresimit renditen nga komiteli I
perhershem I pranimil sipas pikeve Ie marra ne li slen e kandidaleve Ie sukseshem
~shte Keshilli Ministravc qe mirnton negulloren e hollesishme per krij imin perberjen dhe
veprimtarine e komiteteve Ie perhershme te pranimit si dhe lTegu llat e hollesishme per
proceduren e pranimit dhe vleresimin e kandidateve
n Neni 22 Iligjit HPer Nepunesin Civil ~
40
46 Ngritja ne detyre
JSNgritja ne delyreesilic kalimi I nje nepunesi c ivil nga pozicioni actual I punes ne nje ni vel
pozicion me 1e larte ne te njejtin institucion osc ne nje in sti tucion tjeter te administrates publike
qendrore apo vendore ( kur nje vend I till e ekziston) Ngri tja ne detyre reali zohet rea lizohet
nepennjel procedures sekonkurrimit organ izuar ga njesia pergjegjese per nj e ose disa
pozicio ne te tira Bazuar ne parimin e neoit 20 ( shanceve Ie barabarta profesionalizmit etj) te kClij ligji Nese vendi I lire I kategorise se utel apo Ie mcsme drejtuese nllk eshle plotesuar sipas
nenit 25 te kctij ligii ai plotesohet nepennjet ngriljes ne detyre
Mund te aplikojne per ngritje ne detyrevetem nepunesit civil te oj e kategorie pasardhese te
pnnesuarit ne Ie njejten apo ne nje institucion tjete te sherbimit civi l nese plotesoj ne kushtel
per ngrilje ne delyre dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Nese vendi I lire nuk plolesohet nepermjel procedures se ngritjes ne detyre nje procedure Ijeter
mund Ie organizohel Brenda nje afali 3 mujor deri ne plOleurosimin perfundimlar Ie vendit Ie lire
nese eshle e nevojshme mund Ie zbatohet procedura e tras ferimit Ie perkohshem ne interest e institucionit sipas shkronjes a Ie pikes I Ie nenit 48 Ie kctij ligji Keshilli J mini strave miraton
kushtet qe duhet Ie plotesojne nepunesit per ngritjen ne delyre dhe proceduren e hollesishme Ie ngritjes ne detyre
Ne prakt ike ngritj a ne detyri ka ndoshur ne perqindje Ie vog la rastesh Ekzistojne megjithale
di sa paqartesi lidhur me ndryshimin e pozic ionit brenda nje kategorie ( Ie larte) nese kjo perren
ngritje ne delyre apo levizje paralele gje qe veshtireson pasqyrimin real Ie ket ij Ireguesi
AVflnlazhi kryeso r I kesaj dllkurie eshte se konkurimi public ka promovuar lerheqjen e
kandidateve Ie af~ ngajashte admi ni strales gje qe krijon mundesine e sjellj es se njohuri ve dhe
metodave Ie reja Ie punes nga ala kandidate qe kane studjuar jashle ve nd it apo nga ata qe vijne
prej sektorit privflt Disavantazhi nga ana (j eter kate beje me pranine e nje kostoj e opportune ne
lidhje me s igurine e karrieres qe mundte mOli vonle me mire nepunesit e brendshem civil
47 Uvizja paralele
J Neni 26 Iligjit nr 152 2013 U per nepunesin civil U
41
Plottsimi I ve ndeve Ie lira ne kalegorine ekzekuti ve ala H~ ule apo Ie mesme drej lUesc behel se
pari nga nepunesit ciyile Ie se nj ejles kalegori nepermjet procedurts paralele Kush mund Ie
aplikoj ne per plotesimin e nje vendi Ie lire nepermjet procedures 51 Iev izjes paralele 5ipas pikes
1 nen 25 I ketij ligi i gt nepun sit civile Ie se njejtes kalegori ne Ie njejtin apo ne nje institucion
tjeter Ie sherbi mit civi l qe plotesojne kllshlet per para lele dhe kerkesat e posacme pef vendin e
li re
Yleres imi 1 kandidateve Ie inte resuar kryhe nga nje komi sion I brendshem I krijuar ne cdo
emiss ion nepermjet nje procedure Ie bazuar ne parimel e parashikuara ne piken I neni 20 Ie
ketij ligji Perfaqesuesi I njesise pergjegjese esbte anelar I kom isionit te brendsghem
Ne perfundi m te vl eres imit komisioi mund te ve ndose
a) Perzgjedhjen e kandidatit me Ie pershtatshem per tu emeruar ne vendin e li re
b) Perfundimin e procedures pa asnje teperzampjed hur ne fast se asnje nga kandidatet e
interesuar nuk ploteson kushtet dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Keshill i I Ministrave miralon
a) Kushlel qe duhel Ie pJolesojne nepunesit per levizjen parale le dhe procedurat e
hpo ll es ishme te levizjes paralele
b) Rregullal pfr krijimin dhe perberjen e komis ionit Ie parashikuar ne piken 3 Ie kctij neni
48 Oisipiina ne sherbimin civil (SHe)
Disiplina ne Sherbimin Civi l ka Ie beje me mnsa l di s iplinore qe jepen ne rastel e konslalimil 1(5
shkeljes serregullave apo Ie moskryerjes se detyrave Masat disiplinore dal lohen nga vleresirni
negativ I perfosmances Vendim-marrja ne lidhje me ke lO procedura perqendrohet tek epror
di rect dhe me pas ekzis(on mundesia e ankirnit Ie drejteperdrejte ne KSH C Sipas nje studimi
eshte ve ne re qe nllmri I rn asave di siplinore ne praktikeeshte I voge l verehet nje shperndarje j o
uniform e tyre lakonisht nje numer relalivisht [mad h [ masave di si plinore vihet re ne mornente
ndryshimesh politikc
42
Ligji eshte relativisht J pltiqarte lidhur me zbat imin e mases sl uljes nedetyre ) kur nje institucion
( ku eshte dhenc nje mase e (ille ) nuk ekzistojne vende pune Ie oje kategorie Ie lIle ne keto
raste nje mase e tille fezulton e pazbatuesh me apo te pakten problemalike Dicka e ngjashme
konstatohet edhe lidhur me mundesisne e kthimit ne pozicionin e rneparshem pasi parashkruhet
masu di sipiinore
49 ASPA OHE PROGRAMET E FORMIMIT PIWFESIONAL
ASPA
39Ne varesi te Ministri se se Brendshem krijohe dhe Shkolla Shqiptare e Administrates Publike
(AS PA) SI jnst itucion public qend ror me se li nc Tiran~ASPA ka autonom i administrative dhe
akadem ike Ajo ka per qeHim formimin professional Ie nepunesve civil 5i dhe cdc individi tjeter
vendas ase H huaj qe nuk esh te pjese e sherbimil civil dhe qe plOleson krilerel e kerkuara
Forrnimi profess ional perfshin programin e forrnimit Ie Ihelluar Ie kandidateve per kalegorine e
ncpunesve civile te ni ve lil Ie Jarle drejtues anetare te tru pes se nepunesve civi le ni velit Ie larte
drej tues si dhe programin e formimit Ie vazhdueshem Ie nepunesve civ il dhe Ie cdo indi vidi
tj eter jashte ketij sherbimi
Buxheti ASPAmiddots percaktohct si ze I vecanle ne Buxhelin e Minislrise se Brendshme
Organel drej tuese te saj jane
I Keshilli drejtues
2 Drej lori
KeshilJi drejtll es perbehel nga [2 anetare dhe kryesohet nga nj e prej rektoreve Ie lmiversitetcve
I zgjedhur nga Kon ferenca e Rekloreve Ie Shqiperise Ne perberje Ie lij jane perfaqesues dhe
drejtues Ie larte Ie min istrive organeve Ie qeverisj es vendore DAP- it universiteteve shoqerisc
civile dhe biznesit sipas percakli mil te bere me vendim Ie Keshill il Ie Ministrave
I Neni 91igji 1522013 Per NepuneStn Civil
43
Keshilli drejlues miraton po litikat bull slrategjite dhe partnerilelet e ASPA-s hal10n kuadrin
rregullal0r Ie saj 5i dhe miralon projektbuxhetin dhe s trukturcn organizali ve Ie ASPA-s
Detyra Ie hoJlesi snme te keshillit drejtues percaklohen me vendi me te Keshillit Ie Ministrave Ne
percaklimin e polilikave Ie perzgjedhjes dhe Ie formimil bull ASPA detyrohel Ie bashkpunoje me
DAr-in s i njenjesia e ngarkuar j)tr centrgatitjen dhe mbikqyrjen e zbatimit Ie polilikave
shteterore ne sherbim civil
Drejlori I ASPA-s emerohet dhe lirohel ne detyre sipas kritereve dhe rregullave Ie percaktuara
per anetaret e trupes se nepunesve c ivile Ie kalegorise se lartc drejtuese Perjashlimisht deri ne
moment in e fillimit Ie efekteve Ie kelij ligji drejlOri I ASPA-s emerohel me vendi m Ie Keshi llil
te Ministrave me propozim te Ministr e Brendshem
Nepunesil e ASPA-sderi ne momentin c IIUjmit te efekteve Ie ketij lirui emerohen nga Drejtori
I ASPA-s s ipas procedures se Kodi Ci vil Keshilli 1 Minislrave miraton rregullal e holl esishme
per menyren e organizimit dhe funksionimit Ie ASPA-s
Programer e formimit profesional
AS PA ka per delyre leofroje formim profess ional nepermjet perfshirjes se programeve Ie
meposhtme
a) Program Ie foonimit Ie thelluar n~ baze Ie Ie cilil formohen kandidalel per anelarel Ie
TNO-s (niveillarte drejwes)
b) Programe Ie formimil t~vazhdueshem ne baze Ie Ie cilit trajnohen ne vazhdimesi dhe
n~ lidhje me punen e nepunesit civil te te gjitha kalegorive si dhe cdo indivit tjeter
j ashte sherbimit
ASPA ofron mundesine e pergal irjes paraprake Ie kandidateve per te marre pjese ne
konkurrimin e hapur per kalegorine ekzekutive kundrejt tmires
ASPA realizon sludime dhe bOlime ne fushen e administrates publike Sludenlel e AS PA-s te
perzgjedhur nga shoqeria c ivile bisnes i apo individi jashlc sherbimil civil detyrohel te paguajne
larjf~ Keshilli I Ministrave miraton lariftin perkmese per cdo trajnim
44
KREUV
5 RREGULLIMI I MARRDHENIEVE TE IU NES NE SHQIPERI SIPAS KODIT
Til PUNES
51 Kodi I punes dhe rregullimi I marrdhenievc te punes ne administraten publike
Marredhenia e punes ne vendin lonerregulohet nga Kadi I Punes I Republikes se Shqiperise I
cili eshte li gj i kryesor per rregullimin e ketyre mltl rrdhenieve ne dispozital perkatese te lio Per
te kl ptuar memire gjendjen e egjislacionil shqiptar pqr marrdheniet c punes eshle e nevojshme
Ie bcjme nj l anaiize te pergjithshme Ie legjislacionil perkates Ky Kod eshte krijuar me qellim
Ie rregulloj marrdheniel e punes ne tregLlll e ekonomise private dhe iniciatives se li re Ne
sekto rin publik prob1emet pcr zbatimin e krit ereve dhe kushteve ligjore pcr lindjen zhvillimin
dhe perfundimin e marrdhenieve Ie punes jane Ie vogla Kodi I Punes parashikon nje
serhregu llash ne mbroj~e Ie punemarresve sin e mstin c fillimit vijimit dhe Ie perfundimit te
marredhenies se punes Kodi parashikon nje rregulJ te posacem per rastet kur punedhenesi eshte
organ J administrates pubJike gjithsesi ky parashikim duhet te kuptohet sakte nga vete organet
dhe ndoshla Ie shoqerohet ed be me lTegullime I~ tjerf Ie posacme per administralen pllbJike
Nje analize e tilleeshte hapi I pare per I ~ evidentuar boshlleqet dhe problemalikm qe ajo mbar
Gjithashlu nje an aJ ize e tilleeshtc e nevojshme per Ie ku ptuar nese prob lemet e qendrueshrnerise
pavars ise ose meritokracise ne administraten pub like rrjedhin per shkak Ie mangesive ligjore apo
moszbatimin korrekl Ie Jigjit
42Kodi punes rregullon Ie gjilha marredheniet e punes ne administratcn publike me perjashlim
Ie marrdhenieve Ie punes Ie personave punesimi I Ie cileve rregullohet me ligj t~ vecante pra Ie
gjitha marredheniet e punes ne organet e administrates publike qe nuk I nenshtrohen nje
rreguHimi Ie veCaJ11e me li gj do Ie rregiullohell sipas dispozilave Ie ketij Kodi Madje ky Kod
parashikon qe per as sa ligji I vecante nu k parashikon zgj idhje per problemet e lidhura me
marredheniet e punes perseri do te gjejnc zbatim ne di spozilat e Ketij Kodi
lt0 ligji nf 7961 dal e 127 1995 Per Kedin e Pun es n~ Repu bliken e ShqiperisE I ndryshuar
4 1 Or Eralda Ca ni Anarize e legjislacionit mbi marrdhenel e punes ne administraten publike ne Republiken e
Shqiperi~e ne kuadrn e projektit te qendres AKSES ALBANIA Per nje administrate publike tre qendrueshme dhe
profesionale ~ mbeshtetur nga Ambasada Gjermane ne Tirane dhjetor 2009 41Neni 4 I Kod te Punes
45
Ky Kod 11 ~ kreun JIl Ie tij parashikon oj sere pari mesh mbi Ie eilal mbes hteten marredheniet e
punes Edbe pse parimin e konkurrueshmerise apo Ie trasparences nuk e permend lie nenin 11 Ie
tij parashikohet se normal e se drejtes Ie d iet rregullojne marrdhenien e punes kane perpares i
qe edhe veH KushlelU ta parashikon oe nenio 11 6 Ie saj Kod i rendi Kushtetuten Konvenlat
Nderkomelare It ratifikuara e me pas li gje Ie tjera duke renditur Ie parin nga 10 Kodin e Punes
Pra perforcohet edhe nje here rregullimi qe Kushtetuta parashikon ne neni n 107 qe marrdhenia e
punes per nepunesit civ il publike bazohet ne lrasparence konkurrueshmeri e profesionalize m
52 Lidhja e kontrates se punes
Kodi I punes ne nenio 19 Ie tij parashikon qe lindja e marredhenies se punes kryhet nga
punedhenesi I ci li puneson ne menyre Ie drejtoirdrejte punemarres in Ky punedhenes perdo r
zyra shtett~rore Ie punesimit ose agjensite priva te Ie punesimit per le punesuar punemarresjn ky
parashikim eshU h~H1lmr me qeJlim qe tu sherbeje person ave juridik pr iv m Ie cilet mund Ie
zgj edhin me sa duke rregLdlal e lyre Ie punesimil te pu nonjesve Ie lyre [ referuar nekuadrin e
detyrimil kllshtetues pe r konkurrucshmeri dhe tra sparence pcr punonjes it e administrates publike
bull ky rregullim do Ie s ilhe konfuz ion dhe paqanes i Pm ka nevoje qe ky Kod meqeeshle li g baze
edhe per marrectgheniet e punes ne admi nistraten publike bull te specifikoje nje rreguHim Ie posac me ne kontrat en e punts apo edhe referimi tck e ashtequajtura kontrate kol ektive e
punes Sigurisht qe cdo rregu lli m qe do te bellej me akt Ie posacme li gjore e vecnneri sht
nenligjore do Ie ishl e I delyrueshem per lidhjen e nje konlrale punesimi Gjithsesi s ic ulna
edh e me la rt profesional izmi apo kerkesa per kritere Ie cakluara piir punesim Kodi I punes Illik
e percakton si kriter punesim i
53 Kohhjatja e marredhenieve te punes
Marresheniet e punes sipas Kodit teP unes lidhen sipas nj e kohezjatje te pacaktuar dhe nje
kohezjatje te caktu ar 43 Kodi me qell im krijimin e rnarn=dhenieve Ie qendrueshme tepunes
parashikon qe si rregul kontrata e punes lidhet per nje periiudhe te pacaktuar Nese
konlra la e punes do le lidhel per nje periudhe Ie cak tultlf kjo duhel jus lifikuar per arsye objekti ve
o Kreu XIV neni 140 I Kodit te Punes se Republike$ $e Shqiperise I nd rysh uar 2003
46
qe lidhen me nar yren e perkoheshme Ie detyres nJ Ie eilen punemarresi do lepunesohet 44 T~
gjitha rregullimet mbi kohezjaljen e punes kohezjatjen ditore ne pune 45 pagesen pushimin
Javor e vjetor punen e nates apo kohe feslash dhe pagesen per Ie detyrimin per kuaifikim
punonjesish elj jane rregullime Ie eilel pltl dysh im mundesojne nj e status Ie caktuar te mbrojtu r
Ie punonjesit per punen qe kryen pushimin qe duhe Ie kete si dhe pagesen qe duhe Ie marre
per punen qe kryen Mund Ie permenden (dhe nje sere nenesh Ie ketij ligji qe synojne
rregu llimin e sigurise dhe mbrojtjes Sf shendet it ne pune si psh Nenel 39-75
Ne pergj ithesi keto rregullime duke qene edhe ne Iefiektim te traktateve Ie m iratuara nga 46IL0 dhe ratifikuara ga Shqiperia ne te njejlen kohe refleklojne edhe shu me prej dire ktivave
Ie BEmiddotse
Te lill a mund tepermenden
47Direkl ivat 2003 l Ee e parlamentit dhe Keshi llit Ellropian Mbi aspekte Ie caklllam Ie oreve Ie
punes
Direclive e keshillit 9 1533 EC vi lil 99 1 Mbi del yrimin e punedhenesve per te informuar
punemarresit mbi kushtel e kontrates apo Ie marrdhenieve Ie punes
Oirektivat 781 EC vi lit 2000 Krijimi I nje kornize te pergjithshme trajtim I barabarte ne
punesim dhe pro fesion e e ila kerkon Irajl im Ie njejle Ie personuve pavars isht nga bes imi felar
paaftesile gj inia orienlimi seksual elj ne marredheniet e punes apo profesion dhe ltlnetaresite
ni orgMizata te caktuara
Nje organ I administrates publike krijohet per Ii sherbye r nje interes i public Ie eaktuar dhe
z1konishl organet e adminjSlr31iS publike krijohen SI persona juridike me akte liampjore per Ie
ekzisluar per nje periudhe Ie pacaktuar kohe ose ne raste Ie caktuara per Ie traj tuar ceshlje per
tC eilat vendoset nje kufi koh or I cfl ktua r4 ~ Edhe ne rltlSle Ht ill a si kjo e fundil akli li gjo r apo
Neni 140 I KPU NE5 parashikon se U nese koheljotja nuk percokrohet me sokresi ngo paler gjare idhjes se kontfoftS ojo ((ojtohe si kontrote me periudhe Ie pocokruor ~5 ligji nr 136 viti 201 5 per disa shtesa dhe ndryshime n1 ligjin 7961 te vitit 199 5 te Kodi I pun~s 1Republikes se Sqiperise i ndryshuar ~o Organizata nderkombtHare e punes ( ILO) n Directive 2003 EC of the European Parlament and of the Council o f 4 November 2003 ~ permbl edhje informacionesh rreth marrdhenies se punes Feri ona Cato
47
nenligjor nuk parashikon kohezgjatien e vele organil administrative Nt ligiin per stat us in e
nepunesil c ivil parashikohen komilele ad-hoc Ie eila jane krijime Ie perkoheshme Ie posacme
Ie krijuara me qellim menaxhimin e testimeve Ie kandidateve pef nje vend pune pjese e
sherbimil civil Po ashtu mund Ie kete organe Ie (ilia Ie administrates publike qe traj tojn~
ceshtje Ie tilla por qe shuhen mbas mbarimit Ie funksionit pqr Ie ei len jane krijuar r sh kemi
organct qe trajtojne ceshljcl e kthimit dhe kompesimillc pronavc Kjo ceshlje kil dhe kufi zime Ie
caktuara nga vete ligji
Megjithate ne rustin e pare behel Ijate per nje pune shume Ie kufizuar ne kohe( nje dilore ose dy
dilore) ne rastin e dyte behet fjale per nje ceshlje edhe pse mund Ie kete kllfizimel e veta ne
kohe mund Ie zgjasi per vite me rradhe Pra kontratCl e punes neorganet e administrates rubJike
duhel Ie jene me nje kobezgj atje Ie papercaktruar ne Ie shumten e rasteve Sigurishl nese
natyra e punes apo detyres do Ie ishte e perkoheshrne edhe kohezgjatja e kontrates se punes do
Ie ishte e kufizuar edhe nese behet jale per marredhenie pune ne nje organ admil)islrativ qe
nuk esille I perkohshem Nje interprClim I till lmbetet edhe ni ate qe admini strate publike per
nga natyra e saj eshte e qendrueshme dile e vijueshme Gjithashttl nj e intepretim [ till1 do Ie
ishte ne perpulhje me direktival e Komis ionit Europian qe kerkojne nje justilikim per
pefdorimin e kontrata ve aflltshkurtra duke I kerkuar shte te ve anetare( nuk eshle e
delyrueshem) q~ Ie konsuhohen me grupel e inte resl dhe Ie marrin masa lidhur me kelt 5i
a) Justifikime objekti ve per rinovime konlratash dhe marrldhenieve Ie tilla al~lshkunra
b) Percaklimi I perseriljes qe mund Ii behe t konlrates afalshkurte r
Kjo directive duke kerkuar nje rregullim te percakluar Ie Ii lie qe orienlon gjilhe marrCdhenicn e
punes drejt qendrueshmerise net per polilik~n qe BE-ja ofron pel nje marredhenie Ie
qend rueshme pune
54 Perrundimi I marrdhenieve te punes
48
Kodi I punes parashikon 49 qe marredhenia e punes perfundon me zgjidhjen nga njerltl pale e
kontrales osekur ka perfunduar afati I percaktuar ne kontrate
Kohezgjatja e nje kontrate tregan vazhdimesi e nj e marredhenie pune pra qendrueshmerise po
aq percakton edhe leresine e rreguUave qe do Ie ndiqen ne rastin e zgjid hjes se saj perfundimi I
marrdhenieve Ie punes regullohet nga Kreu XIV I Kodil Ie punes Kontrala e punes me
kohezgjalje Ie pacaktuar perfundonn kur zgjidhet nga njera pale ose ka perfunduar afati I
njoftimil sine rastin e nje konlrate me tlfat ashlll dhe pa ann kontrata mund Ie zgjidhcI me
arsye duke respekhlar proceduren e parashikuar nga raSle e zgjidhjes se kOfllrales me arsyc s i
dhe procedura e kisaj zgjidhjej e
Fillirnish t respeklohet afmi 1 nj ofiirnil per zgj idhj en e kontrates 1 ei li shkon nga dy deri ne tre
muaj ne vares i Ie s ituatave Ie caktuara Ie parashikuara50 ne nenin 143 Ie Kodi te Punes ku
Iheksohet
I Pas kohes se marrjes ne prove per Ie zgjidhur kontraten ne periudhe Ie pacakwar pale
duhe Ie respektojne nj e flfal njoftirni prej nje muaji gjate vilil Ie pare Ie punes prej dy
muajsh per dy deri ne 5 vi tet e para Ie punes nde lsa prej 3 muajsh pe r me shume se pest
vjet pune
2 Keto afate mund Ie ndryshohen me marreveshje me shkrim ose me konlrate kolektive Ie
punes kur Pllnemarresi ka kryer deri nc gjashl~ mll aj pune afati Injoftimit nuk mund
Ie jeleme pak se dy jave Afa li J njonimit eshtejo me pak se I muaj kur punemarresi ka
kryer me shume se 6 muaj pune
3 Afati 1 njoftimit per zgjidhjen e konlrates zgjalel si pas rastit deri ne fund te javes ose deri
ne fund Ie muajiL Zbatohet I njejti regu]) kur afati I Iljofiimit pezullohet gjateperiudhes
se paa ftes ise per pune shlatzani se ose pushime ve Ie dhena nga punedhenesi
4 Kur njera pale e zgjidh kontraten pa respektuar afatill e njo flimit zgjidhja Irajtohel si
zgjidhje me efekl le menjchershem
bull9 Neni 141 I Kodi I Punes I republikes se ShQiperise
00 Neni 143 I Kodit te Punes te Republikes se Shqiperise
49
Pasi parashikohet respektimi I afati dhe procesi 1 informimit Ie arsyes dhe shpjegimit e situates
Kadi parashi kon perfundimin e marredhenievc Ie punes ne situata tejustifikuara dhe parash ikon
ne cdo here qe do Ie kele perfundimin e lyre normalisnt ky Ie jete edhe per nje arsye Ie
arsyet uar apo tejustirikuara
Nje percaklim I shkaqeve Ie arsyeshme nuk mund Ie behe ne Kad pork y [ fundit merr pers iper
Ie sherbeje 5i nje kufi zim I abuzimeve me kufirin e Ie arsyeshme Ne kete ne nenin 146 Ie
Kadi H~Punes pamshikohen s ituala qe konsiderohen 5i shkage Ie arsyeshme par edhe s ilUale Sl qe konsiderohen 5i shkaqe Ie paarsyeshme Ie zgjidhjes se kontrates se punes Neni 146 Ie
Kadit Ie Punes CilOhe qe zgjidhja e komrates nga punedhenesi kons iderohet pa shkaqe te
arsyeshme kur a) punemarresi ka pretendime qe njedhin nga kon trata e punes b) punemarresi
ka ~rmbushur nje detyrim ligjor c) kur behet per mot ive te pan dash me nga personaiteti I
punemarres jl por qe ka lidhje iegjilime me Ie drej lin e punes dhe raportet e saj Konsiderohen Sl
moti ve t~ tilla raca ngjyra seksi mosha gjendja civile detyrimet ramiljare besjmi retar
bindjel politikc kombesia gjendja shoqerore
Kodi 1 PlUleS ofron gjilhashlu edhe nje percaklim Ie pergjithshcm te institutit Ie situatave Ie
juslifikuara Neni 153 Ie Kodil Ie Punes vle reson 5i shkaqe H jus ti fiku ara rrelhana e rcnda qe
nuk lejojne s ipas parimil Ie mirebes imit Ii kerkohet alij Ie ka zgjidhur kontraten gt vazhdimin e
marrdhcnieve te punes apo dhe raste kur punemarres i shkel detyrimet kontrCl ktuale me raj Ie
lehlc ne menyre Ie perserilur me gjithe paralajmcrimin me shkrim Ie punedhenesit Kuptmin
e rret hanave terenda apo fajita Ie ehle te pers~rilur pale do (ju duhet ta interpretojne s ipas rasti
dhe eshte gjykata ajo qe vend os nese ekzi stoj ne apo jo shkaqe te tilJ a Ire justifikultl ra per
zgj id hjcn e kntmtes
Nese zgjidhja e kntrates rezu llon te jete jo nerespeklin e procedurnve Ie parashikuara apo jo per
shkClq e te arsyeshme I j ustifikuara punemarrcsi ka Ie drejt e Ie paraqese pad ne gjykale kunder
punedhenesit brenda 180 diteve nga d ita e perrundimit Ie arati te njoftimit Kodi parashikon se
zgjidhj a e kontrates pa shkaqe Ie arsyetueshll1e eshle e pavlefshmePunedhenesi qe ka zgjidhur
kontraten dHke mos respektuar aralete e njofl imil duhet Ie paguaje si rregull dernshperblim nje
~ l Neni 146 1 kodile punes te Republikegt se Shqiperise
50
page prej 2 muajsh Zgjid hia pu shkaqe tearsyeshme sjell edhe demshperblim deri ne I vii page
Madje kodi parashikon qe kur ka nje vendim Ie formes se prere per Ie riklhyer punemarresin ne
vendin e meparshem cpunes punedhenesi eshte I detyruar ta zbatoje
Referuar kelij punimi cka u citua me lart Ie gjilhe keto aspekte ligjore si dhe polilika qe
ndermerr shteti ( qeveria ) Juajne nje rol Ie rendsishem ne mbrojtjen e punemarresve per Ie
ruajtur vend in e punes ( duke siguruar nj e kontrate afatgjale Ie punes ) gje e cila ~jell nje lTitje te
punesimit thene ndryshe duke mos ndryshuar shirrat e papunesise ( nje nga s frdat qe perballet
shleli shqiplar)
51
Konkluzione
lDuke II bazuar ne cfare II trajtu3 ne kiW punim kam evidenHlat qe pavars isht rolit Ie shtetit q~
shikohet qe ka sjeJl e reform a ne vazhdirnesi per nitj en e nive li Ie Ie pun ils ua rve nepermjet
politikave Ie nderrmarra eshte e nevojshme qe Ie merren masa Ie ndryshme duke j u referuar
dhe akhl aliletit Lehtesi sht mund te arrih et nekon klu zion se rritja e vi velit Ie papunesise mund
te arrih et nepermjet nde rmjetesi mit qe ofroh et nga zyrat e punesimit ose nga agj ensite private
Ie punesimi t
2 Fo rm imi profess ional du het Ie permiresohel dhe Ie shtohet numri lIe trajnuarve cdo vii ne
baze te kerkesave Ie punes per lI oj in e pro fesionit
3 Dun e levazhdoj c zbatimi I program eve te nxiljes se punesi mil du ke siguruar kllalifikime
sidomos per temral d be grupel e vecanta
4 Nje mbeshtetj e Ie vecante duhet lekt~n e bisneset Ie ei let ofrojne punesim bisnese t fa miljare
si dhe scktori I turi zmit te eilet mund te punesojne nje nurner Ie madh punonjes ish
5 Nxilj a e progrcuneve per prnkl ike e Ie sapo d iplomuarve duhelle zgjerohet ne cdc instilucion
dhe ne cdo d rejto ri admini strate publike gt pa lent menjeane dhe kompani te medha duke krijuar
me ta nje forme bashkpunimi per punes imin c praklikanleve me Ie mire
6 Gjate vit eve Ie fu ndit prezenca e shtetiljo vetem qe nu k eslllezvogelll3r por perkundrazj eshte
zmadh uar ajo efa re ka ndryshuar eshte roli I tij menyra e nderhyrj es dhe doza e ket yre
nderh yrje duk e bere Ie mun dur mundesine e rriti es se pllnesimit dhe kualifikimit Ie personave Ie
punesuar dhe tl papunesuar qe pres in te integroh en ne tregun e punes
7 Kodi I Punes I Republikes se Sqi pe ri seeshte nje baze e e mire mja rtueshme per rreguilimin e
marrdhenieve ne kCli sektor nl kete kod re Oektohet drejlpersed rej li fryma dhe gama e parimeve
me Ie nj ohura qe vij ne nga konven ta nderkombetare dhe Euro piane per Ie drej tat e njeriuL
52
8 Pervec rreguHimit qe [ ben Kodi [ Punes kerni edhe veteBrenda sektorit public rregll l ime per
ate instilueione Ie eilat hyjne ne fushell e veprimi t Ie legjis lacionit Ie sherbimit civil dhe keto
marredhenie rregu ll ohen me ligjin nr 152 20 13 Per Nepunesit Civ il Edhe pse jemi nj c shIel
I vogel me nje admini strate te vogel pu blike dhe me nje numer te kufizuar Plillonjesish pu blic
ky sektor eshte du ke kal uar neper reform a dillamike ne lTUgen drejt integrimit Europian
9Ne vendin tone duhe l Ie propozojme ndryshime dhe permiresim Ie qeve risjes 5C sek lo rit public
dhe sherbimeve publike p~ dysh im qe duke iu referuar s ituates aktuale problemmike sek lo i
public duhet Ie beje ndrys hime sin e funksionim sin e ndertimin e saj Ajo duhet tejete e
mbrojtllr nga levizjet po[itike Ie punonjesve ne menyre qe Ie ruaj kualitetin e kapacitcleve
llJ erezore
S3
Bibliografia
1 E drejla f punes prof fir KiltreI Cela bolim IV ~ stlepia holuese liar Tirane
2 E (rejta e kralwsllar e punts proftlr Kudrel Cea
3 Directhe 2003 EC of he European Paramenl and 0 he Council of 4 November 2003
4 Lligji lu82 tlati 0907 945 Mbi knllen e sherhimit mhrojljen dlte shperblimin lie pune
5 Ligji IIr 527lktle 2508947
6 Ligj nr 2250 dali 030SJ956 Mbi Kodin e Punils Ie Repuhlikiis Populore Ii
Shqiperise
7 Ligji I1r136 dale 512 2015 Iper disa shlesa dlte Ildryshime nit Ligjin fI 7961 dali
12071995 Kodl J plles I ShqipiJr i ndrysltuar
8 Ligjil152 dale 2013 Pilr IIilpfinesin civil
9 Stalstika e fregut Ie plllles 2014-2015 SheThm Komhiftar I PUl1esimit
)0 Slrnlegjia e plllleimit 2007-2013 Millistria e Pun es rifle Ceshljes Sodale
11 Tregu 1 pUlles AklllaJ Shirbimi Jltombelar I Puniisimil
12 Slalisliklllejorces se punes lOIS INSTAT
13 Slralegjia ombilare per pniisim 2014-1020
14 Slralegjia difrseJaorjale e reformes lie a(minislrolen Publike (SNRA P) llii kUlJdii Ie
slralegjise JoIIbilare pir tviflim dll t illltgrim (1009- 2013) Tirane SMalor 2009
15 Slralegjia per PUllesim dlle Aflisi fLO 1013-206
16 Draft document Mbi fiji igjii Ii ri per sllirbimin civil ni SIIqiperi f pergalitur Of
Zlrani SIIapo ne basltkipunim me Dr Hails -Achim Roll kOllsulenli Ii Sigma me
kerkese Ii DAP 1 letor 2010
17 Giuseppe Casale Service public reladole eork
S4
J8 Josep Tenkormrg bullbull hi comparaillt Qvervieii Geneva August 2008
9 Annizi e legjisaciollit mb marrdhiilliel e punlis ne administraten publike ne
Republiken e Sltqiperise lie kuadrin e projektit Ii qelldres AKSES ALBANIA
Pernjii administratil pubike Ie qiil1drlleshme dlle proesiollale mbiJihlellir IIga
Ambosnda Gjermane Ili Tirone dhjelor 2009 puno Dr Eralta Can
20 Komieli Shqiptar I Helsiki Sifuala e diskriminimit lie procesill e lorgimit ngo
plla ni Shqipilri Tirane dlljelor 201 I
21 SlalisiNa lujuri IIga kOllfenmea e reafizuar ngn qelldm ISU JtlriJ me feme
Zbnim J ligjit lie mbeshlelje Ii qiimrueshmerisi dhe rriljes sit perjorm(mcifs ni
Administraten Pubike
22 KlIshJetuta e Shqiptrisi
23 Marrdhellia e pultes FerioJlQ Calo
201 Kerkime mbi fregull e pUlles Jonida IoxhoJi
25 KOIi (ok Idrej~sla~qjp-(J -tJXl
26 Shlefiweborg
27 llllervisffr lie ~lil1islrillit e punts dlle Ceshtjevt Sociole me feme Nxitja e pllll ifsimil
dhe polifika Ii tjera per IIljell e papllnesisl
55
-- - -- -- -- - - - ----- - - - -- - -
Gjate viti 2014 sipas vleresimeve Ie marra nga anketa e forcave Ie punes rezlliton qe popull s ia
ne moshe puneeshte (nga 15middot65 vjec) e eila ndahet ne
I Pjesemarrje ne Forcen e Punes eshte 634
2 Shkalla e punesimit eshte 52 3
3 Shkalla e papunesieeshle 174
4 Popullsi inakti ve eshte 366
Shkalla e punesimil (grupmosha 15-64 vje~) tshl e me e larte per Ie punesuaril me ars im Ie lane
(657 ) pasuar nga ala me ars im Ie mesem profesional (65 ) Te dhenfl[ Iregoj ne se ptrqindja
e Ie punesuarve me page eshe me e lart e per personal me arsim Ie larte dhe e kund(rta verehet
tek Ie punesuarit me rlrsim 89 vjecar ku mbizoterojne pundoret pa pagese Ie fami ljes Po Ie
analizojme Ie punesuarit me arsim Ie mesem shkalla e punesimit eshle me e lan e per pe rson at
me arsim Ie mesem profes ional krahasuar me personal qe kane kryer shko ll en e mesme te
pergjithshme perkatesisht 65 dhe 464
Nje ne pest Ie pllneSUa r te grupmoshes 15-64 vjes me arsim 89 vjeltar jane Ce punesuar me page
afersisht gjysma jane punetore pn pagese Ie familjes dhe nje e Creta e lyre j ane Ie velepunesuarPesha qe zene te punesunril me page rrilet me rritjen e ni velit ars imor Nga te
punesuarit me arsim Ie la rte 877 jane Ie punesuar me page dhe velem 46 jane te punesuar
s i punelore pa pagese Ie familjes Tek Ie plinesliaril me ars im Ie mesem profes ional dhe me ars im
te mesem te pergjitnshem perqindjel qe zene te punesuarit me page jane perkalesishl 467 dhe
491
18Gjate vitil 2015 sipas vleresim it te marre nga Anketa e Forcave Ie Punes
Popullsia
529 e popull sise ( 15-65 vjec)eshte e punesuar
112 eshte e papune
359eshte ekonomikishtjo aktive (jashle forcave Ie punes)
18 Anketa e forcave Ie pun6 2015 INSTAT
23
19Meshkuj
605 e meshkujve 15-64 vjec jane punesuar
129 jane te papune
266 jane jashle forcave Ie punes
Femra
455 e femrave 15-64 vjee jane Ie punesuara
95 jane te papuna
45 jane jasluc foreave Ie punes
24Punesimi dhe perfshirja sociale
Deri mi sot u eshte kushtuar shume pak vemendje kostove ekonomike dhe shoqero re 1e
shoqerua ra me numrin e madh Ie punelOreve te zene si pjesetare qe sje llin kontribule ne fnmi lje
kryes isht ne sektorin e blljqesise20Ky fenomen ndikon me shume tek grate dhe te rinjt~ duke
perfunduar shpesh ne nj e cike11e peljetshem Ie varferise dhe perjashl imil social In fonna lileli
eshte i lane kur nil et per kushtet e punes si edhe per punen e papaguar ne familje 21Shumica e
femrave dhe e Ie rinjve kryejne pune Ie papaguar ne familj e Vetaneri sht ne zonal rural e lmpakli
i infonnalitetit eshte pesefish
se pari ai ndikon drejperdrejl tek siguria e punes sepse mungojne konlratat
se dyti ai ndikon tek e drej ta per sigur ime shoqerore te cilal jane shume Ie rendesishme per
mbul imin me sigurimin shendetesor dhe pension in e pleqer ise duke vene ne rrezik jeresen ne nje
periudhe me Ie vonshme Ie jetes
se trcti ai pakeson pagesen dhe burimin e te ardhurave duke renduar mireqenien ekonom ike se
katerti ai ve nje barre ti skale mbi ekonomine nepermje( evazionit latimor
19 Anket3 e fOfcave te punes 2015 INSTAl
ro Strategjia kom betare per punesim 2014-2020 11 Stratesjiltl kombetare per punesim 2014-2020
24
sl pesti ai pengon zhvillimin e tregut ne fushat qe varen shurne nga puna e familj es s i per
shembull bujqes ia
Per me teper ai rril cenueshmerine e femrave varcs ine e lyre ekonomike prej bUfmve si edhe
rril varferine e lyre ne pleqeri per shkak Ie nderthurjes se Ie ardhurave me Ie ulta dhe vileve me Ie
palaa me sigurime shoqeroreshendetesoreJpensioni
Nt kele gjendje nevojilen zbatimi me i fuqi shem i ligiit si edhe ske mat e nxitjes per
punedhenesit per te inkurajuar punesimin formal nepermjet kontributeve Ie zvoge luara ose
stirnujve Ie tjere financiarePerfshirja soc iale mbetet cnde nje yeshtje per I u trajtuar
Grupet si romet dhe personal me aflesi tii kufizuara shpesh jane Icni pas dare dhe polilikm
nuk j ane konkretizuar gjithmone ne perputhje me rrethanat Keto grupe kerkojne polil ika Ie
posuyme Ie hartuara ne pershtatje me karaklerislikal dhe nevojat e lyre persa u perket nevojave
arsirnore kualifikimeve profesionale fuqi zimit dhe punes imi
Punes imi i u rinjve eshte nje yeShlje reale v~aneri shl nese kerni parasysh punen e papaguar ne
familjeShumica e Ie rinjve Ie puneslHlr kryejnc pune informale ose te papaguar ne familj e gie e
eila deshmon per punesim te kufi zuar dhe kush Ie It keqija punesimi Shumica e te rinjve Ie
papllne kane nivel Ie ulel arsimor dhe per personal qe jelojne ne zonal rurale bujqes ia mbetet
burimi kryesor i punes imilFernrat ne moshe Ie re kane nje shkalle Ie njejle papunesie por kjo
fsheh kushtet me Ie keqija te punesimil kryesisht punen e papaguar ne familje qe dukel se eshte
gi thnje ne rritj e dhe pabaraz ite seklOriaJe qe ekzistojne
2lFemra t kane nje shkalle shume me Ie ul el pjescmarrjeje Ie forces se punes si edhe nje nonne
me Ie larte Ie pasivilelit per shkak Ie pergjegjesive ne familje AIO jane te perqendrua ra ne
kryerjen e puneve tipike femerore Ie cilat jane edhe punet me pak te paguara dhe orrojne pak
mundesi per perparim ne karriere Pe rve~ kesaj ka nevoje te ngulshme per rritjen e numrit Ie
femrave ne profes ionel jo Lradic iona le si dhe per menjanimin e slereolipave gjinore ne sisLemin
arsimor Orienlimi i vaj zave Ie reja ne pro fesion e tipi ke laquofemerore )) Ie paguara pak dhe qe nuk
kerkojne shume aftesi rrit hendeklill giinor ne lidhje me pagal dhe mundes ine e lyre per te gjetur
pune ne seklorin informalParaleli sht edhe orienlimi stereotipik gjinor i djemve ne profes ione
U Strategjia kombetare per punesim 2014 -2020
25
ltonashkullore)) rrit rolet dhe normal e gJlnlve dhe po njel loj i kufizon aftesite e
mundshmelpotenciale mas hkullore
Pavaresisht prej nje farl perparimi shuml pune mbetet per te bere ne lidhje me permiresim in e
kapac iteli l Ie Sherbi mit Kombetar te Punes imit (SHKP) ne menyre qe Ie kryejc Ie gj itha
funks ionet e nje sherbim i modern dhe publik ne Ie gj ilhe vendin duke perfshire kelu edhe zonal
rurale te cilnt kane nevoje Ie ngui shme per kt to sherbime
Fun ksionel qe kerkojne vemendje me Ie madhe ja ne
~ nd ihma per Ie papunet pe r Ie gjetur punes im Ie pershl atshem
~ shpallja e punekerkuesve dhe e vendeve Ie lira IE punes
gt leh tesirl1i i levizshmerise se pro fesioneve
~ mbledhja dhe analizimi i in fonnacionil me Ie plole Ie mundshem ne lidhje me ~endjen ne
tregun e punes dhe zhvill imin e saj ne Ie gjilhe vendin ashtu edhe ne deget e ind uslrise
dhe profesione Ie ndryshme
~ hartimi monitorimi dhe vleresimi efikas i programeve qe synojne leht es imin e (ri)hyrjes
ne punes im Ie punekerkuesve ne rrez ik perjashlimi nga tregu i punes
Organizimi dhe zbatimi i permbushjes se funksioneve kryesore duhel reformuar si edhe duhen
caktuar burime Ie mjaftueshme njerezore dhe financi are per Ie siguruar pune neperrnjel zyres
ko mbetare Ie punesimit
25 Faktoret qe Iltane ndikuar ne rritjen e nivelitte punesimit
Nder fakloret qe kane ndikuar ne menyre ledrej lperdrejle ne nive lin e punes imit rendi len
bull Rrilj a e kerkess per prodllkte
bull Permiresimi ileknologjive
bull SITategj ile seklorjaie
bull Levizja demogra fike
26
Rritja e kerkeses per keto produkte
Fluksi I ndert imeve s ine objekte dhe ne rruge vazhd in territet bull gi ithashtu eshle rritur d he
akl iv iteli I nderrmarrj eve Ie indllstri se perplln llese s idomos ala me capital te hllaj apo Ie
perbashket qe punojne me porosi nga jashte duke shfrytezuar krahun e lire Ie punes ne ve ndin
tone Kjo ka bereqe numri I Ie punesuarve Ie jete gj ithmone ne rritje ne keto fusha ne vendin
to ne Vihel re me teper plJnes imi I personave me arsim 9 vj eear ose temesem pa u Icne pas dhe
ars imi profess ional
Permiresimi 1 dukshem I leknologji ve
Vitet e fundi t permiresi met ne leknologji kane sje lle rritjen e proclu ktit me kosto te uld duke
cuar ne rritjen e te ardhurave dhe zgjerimit Ie akti vitetil (shlim punonjesish) duhellheksuar qe
permiresimi I teknologj ise ka sjelle edhe nje reformim lidhur me hapjen e vendeve Ie punes
li dhur me pro fes ioni (IT)
Siralegj ite sckto rjale
Njt priori let I zhvillimit ekonomik eshle shtrimi I rfll geve dhe gocJi nave institucionale gje qe ka
cuar ne rriljen e te punesuarve pa ]ene mbrapa dhc sektori n e turizmit gje qe ka sje lle rritjen e
numri( Ie hoteleve restoranleve dhe Iregti se ne lonal luri slike kjo ka marre nje zampjerim
akoma me te madh gjatc sezonil te veres ku numri I le punesuarve shko n drejt rritjes ndjeshem
Uvizja demografike
Fuq ia punetoTe me banim nHshat kD interes per tll punesuar dhe ky interes vihet re dh e lek
punedhenesit ~r keto arsye
Se pari kjo kalegori pranon Ie punoje me page le uld
Sedyti ne pjesen me te mad he te rasteve subjektet ndod hen prane zo nave ind llstria le te qyteteve
ku jane vendosur fabrikal d he nuk kerkohen shpenzime transporti
Se treli turi zm i ne zonat e v irgjera qeeshte zhvilluar ko het e fun d it si dhe invesli met kane sje ll e
nje rritj e te konsiderueshme Ie nr tepunonjesve qe rezultojne te jene banore Ie ketyre zonave te
theli a
27
26 Roli I shtetit ne rritjen e punesimit ( Politi kat dhe Strategjite)
Polilikat kryesore per rriljen e punesimit oerqendrohen rrelh konceplit le po lilikave akli ve Ie
tregut Ie punes Politikat e para u prezantuan ne 1995 ne ligjin nr 7995 viti 1995 per nxitjen e
punesimit duke krijuar bazar e para Ie nj e pakcle programesh qe funksionojne edhe sot 5i
gt- Ndermjet~simi per pune dhe profesion
gt- Keshillimi per pune dhe profesion
gt- Formimi professional
gt- Programe Ie nxiljes s punesimt elj
Objektivi krye50r [ polilikave Ie punes imit eshte mbesi1tclja e punekerkuesve ne gjetjen e nje
pune 1e pershl3lshme politikat e punesimil jane nje mjct lepe r I rendesishem per permires imine
siluates se tregut Ie punes
)gt Programel e nxitjes se punesimit u prezantuan per here Ie pare ne vititn 1999 synimi I
kelyre program eve ishte dhe vazhdon Ie jele aktual isht
gt Krijimi I vendeve te reja plme dhe ulja e papunesise
gt- Nx itja e formimil pro fessiona l I punekerkuesve t~ papune (sidomos ne zona ku ka
mangesi kapacitelesh trajnuese)
gt- Mbeshtetje bisneseve per te rdlu r akl ivitetin e lyre dllt punesimin e fuqi se punelore Ie
Irajnuar
)gt Nxitj a e drej teperdrejte e pllnesim it Ie nje pjese Ie trajnllarve
)gt Minimizimi I punes se zeze ( forcimi I rolil If inspektorialille punes)
gt- Perfshirj a ne programe socia le trajnimi Ie kelyre punekerkuesve
gt- Nxilja e punesim il Ie te rinj eve dht grllpeve Ie vecanta Ie Ie papuneve
gt Mbeshtelj t e bisnesit familjar per Ie rrilur punesimin ne zonat mal ore apo aty ku
shikohet veshtiresi ne zbatimin e politikave Ie Ijera
Programel e nxiljes se punesimit jane programe akti ve shleterore qe veprojnMrej lptrsed rejli ne
jeten e pune kerkuesve te papune per Ii nxitur ata ne gjetjen e nje punesimi flfalgjate Keto
programe sehashku me programet e ndermjelesimit lu aj ne nje rol te rendes ishem qe
28
ndikojnerealisht nl ulj en e papunesisesidoJnos te numrit Ie papuneve Ie rregji slruar Njestrategji
positiveeshte dhe ajo e nxitjes se punesimit nepermjet fonnimit Ie nepllnesve duke J trajnllar Sl
dhe nxitjes se pllnes imil Ie remrave ( gra rome in valide Ie Irafikuara elj) duke u dhene nje
mbeshletje dhe bisneseve qe punesojne kelt kal egori
Per here tcpare ni si Ie zbatohej dhe ofrimi I praklikave oer Ie rinjte e sapodiplomuar ne menyre
qe te krijonin eksper iencen e tyre neper instilucione te ndryshme shtelerore ( ad ministrate
publike) duke pllnuar fillimisht ne pozicione Ie caktuar si praktikante kjo ishte nje ri s i e cilajo
ve tem do Ie mund Ie pergatistc speciali st Ie kualifikuar ~r te ardhmen e aferme por dote
motivonle dhe shume student Ie sapodiplornuar duke ju ndezur nie drile jeshi le ne lidhje me
tregun e punes dhe pozicionimin e tyre
23 Nje rol te rendesishem ka luajtur dhe organi zata nderkombelare e punes (lLO) duke paraqitur
sic do vit Stralegji per permiresirnin e qeve risjes se tregut te punes duke u baZlt3r ne nje qasje
shumeplaneshe ne mekanizma Ie fuqi shem Ie dialogul social dhe marrjcs se masave kunder
informalitetit dhc kushteve ne pune
Brenda tematikes ~~ Pune e Oenje per Ie Gjithe gjate periudhes 2012middot20 15 ILO do Ie
perqendrohet nr ere prioritete programJlike per Shqiperin~ t~ cilat duhet Ie shilten s i qellime
afat-gjata
Forcimi j kapaciteteve Ie institucioneve shleterore dhe partnereve soc iale per
penniresimin e adm inistrimil Ie Iregut Ie punes
~ Promovimi i punes se denje dhe rrilja e punesueshmerise Ie forces se punes ne Shqiperi
~ Forcimi i s islemil te mbrojljes sociale
I) Strategjia per Punesim dhe Aftesi ILO 2013middot2016
29
Kreu III
3 Sektori public dhe sherbimet publike
31 Cfare kuptojme me sektor Publik
c rare kuplojme me sektor public
Perpara se te b~jmenje anali ze te marredhenieve Ie punes ne sektorin public me pare duhet Ie
analizojme veti ku ptimin e kelij lermi pra se crare kuplojme me sector public Nt lidhje me
kititerm ka pasur sh ume perkufizime por nuk ekziston nje perkufizim juridik I sakle 1 noeionit
Ie sektor it pubti k Ne fibrin e autoreve Giuseppe Casale dhe Joseph Tenkorltlng me litull
Man-dheniel e punes ne sek lorin public ne v6hlrim krahasimor 1 keta dy aulore kane dhene
kete perkufizim per sehorin publik
Sipas ketij perkufizimi sektori publik perfshin 24
a) Njesi organizative qejane Ie finan cuar ne pronesi dhe ose Ie kontrolluara nga sh teti
b) Resurset dhe aktivitetet e sherbimit publik
c) Organizata te kOlltro lluara kryesislll nga qlveria ( pra menaxhet dhe punonjesit ne
sherbimin public kane nje diference Ie reduktuar ne vendimmiddotmmje organizative
Nt kete studim punonjesit pub li c referohen per nepllnes it c ivile dhe punonjes te tjere ne te
gjilha ni vele t e qeverise duke perrshire njesitc e qeveri sjes vendore dhe punonjesil e
nderrmarrjeve sht eterore megjithese ne disa vende marrdheniet ne sherbimin public kane
mbetur Ie ndryshem nga ai 1 seklorit pri val (dmth ne It kaluaren sektori privat ishte I shtyre ne
menyrt l ipike nga fi(imi ndersa qellimi I seklOril public ka qene sigurimi I (e mirave publike
dhe sigurimi I minqenies se pergjithshrne dhe mireqen ies se qytetareve ) sol karakteristikat e
sherbimil public public jane duke u bere indirekte me Ie ngjashme me ate Ie sektorit privat
Z Giuseppe Casale ~ Service publiC relacione eork Josep Tenkorang th e comparative overvieeN Geneva August 2008
30
Nje perkufizim tjeter per se kt orin public eshte se ai percaklohet st sektori qe grupon Ie gjitha
akli vitetet ekonomike dhe soc iale qe jane ne nga rkim Ie administrates nderrmarrjet publike
dhe organi zmal publike Ie sigurimeve shoqerore
Pro sektori public perfshin Ire perberes
1- Administratat qc murrin ne ngarkim aktivitele me interest e pergjithshem
2- Nderrmarrjet publike bull dmth nderrmarrjet 11~ Ie cilen nje person public mhan shumiccil e
kapitalit Keto tradicionalishl kane qene konsideruar 5i element I polilikes ekonomike
dhe sociale Ie qeverise SOl ato jane pri vali zuar dhe njekohesishl kane mbelur ende
publike kane ndryshuar menyren e lyre Ie funk sionimit dhe jane si nderrmarrje private
3middot Zyrat publike admini strative Ie ngarkuara me sigurime shoqerore ~ qe ad ministrojne
politikat sociale Ie shletit ato mund Ie mbeshlelen mbi organizmat Ie 51 drejles private
32 Kush jane Ie perbas hkctal dhc ndryshim e1 e sekt oril public dhe sherbimcve publike
Sektori public dhe sherbimel pub like nuk duh et Ie ngaterrohenNe fakt aktivitelet e shcrbimit
Pllblic mund Ie merren ne ngarkim nga organizma private Keto quhen deleg ime Ie sherbimit
pubikKeto organizma nuk I perkas in sektorit public perimetri [ sherbimit public eshte me 1
ampjere se a i J sektorit public SOl sherbimi public duke ako ma s i nje runks ion I Administrates
Publike Nje sherbim public eshte nje akti vitet qe konsidcrohet se duhet Ie jete I di spollueshem
per Ie gjithe Ky nocion mbelel mbi ate te interest Ie pergjjthshem par shll1ne shpesh ky mbetet
njevleresim subjektiv pasi nuk mund Ie Ihullet qe nllk ka nje perkufizim universal Ie pranuar
nga te giithe Ne praktikeeshte sherbimi public ajo qe pushteti public pereakton politikisht sit e
tille Ky eshte nociol1 I cuditshem nga ai I sekloril public
Edhe shprehja Sherbim Publik ka nje kuplim te dyri shle nga njera ane ajo percakton nje
aklivitet ose nje mision Ie interest te pergjithshem ( psh sherbimi public I shkolles) dhe nga ana
tjete r leres ine e organi zmave Ie ngarkuara me keto aktivitete te interest Ie pergjithshem Ie eilal
mund te jene si publike edhe private duke kaillara klshtu nga sherbimit public ne sherbimet
Pllbli ke
n Shte ti eeborg
31
Prej shume kohesh sherbimi pub lic ish te krite ti I vet~m qe kushtezo nte zbati min e se drejtcs
ad mini strative dhe kompetencen e gj ykates admini strati ve me ndryshirnin e viteve Ie fund it ky
kusht nuk eshte me e mjaftueshrne me zgjerimin e aktiviteteve te sherbimit public ni fushlt n
ekonomi ke dhe vend in me te rendesishem te marre nga e drejta priva te Kesht Ll sipas natyres se
ak ti vitetit dhe strukt ures qe e ka ne ngarkim mund Ie da llojme dy rasle
a) Sherbimel publike adminisl rati ve shume te ndryshme qe grupojne sherbimet qe nuk
kane qeJl ime industria le apo tregtare ( mbrojtja sh ko lJa pu blike etj) alo jane kryes is ht
Ie menaxh ua ra prej o rgan izmave publi ke dhe ne keto ra5te prevaon te e drejta
administrative
b) She rbimet pu bli ke indu str ia le dhe tregtare ( nderrmCl rrjet qe kryejne sherbimet e
furnizimit me energj i uje etj ato mund te kryhen ga organizma publike ose private
Kur e5ht1 Gala pe r orgamni zma private zbato he t kryesisht e d rej ta pri vate pa r nuk
mungon e drejta ad mini strative Ata mbesin nen (utelen e pusht etit public ( s hlelit
qeverisj es vendore) qe vcri fi koj ne leSe ato e kryejne misionrn e tyre apo nese e
respektojne parim in e baraz ise te aksesil Ie perdoruesve ne sherbimin publik dhe te mos
perfitojne prej nj e s ituate monopoli ne teres ine e territorit Ie vendit ose nj e pjese te tij (
pe rjashtimi I par imit te konkurenees)
Shumeqeveri ne pamundts i per Ie finnncuar vazhd ueshme rishl she rbimel publikevendos~n
I Te reduktojne dimensionet e sektoril le tyre public ase
2 Te ndryshojne strukwren e tij par gjithmone duke privi legjua r pri vati z imin e t ij
3 Kalimi nga prakti kn e sektoreve publike neate te sherbimeve publi ke tt e ilat
s igurohen ed he nga akto re jashte sektorit pu blic e rendes ishme eshte qe shoqeria Ii
marri ne c ilesine sasine dhe menyren e duhur ket o sherbime
33 R rcgullimi ( marrdhenieve Ie punes ne sektarin pub lic ne Shqiperi
Marred heniet e punes neS hqiperi ne se ktorin publi c dhe ate privat rregullohen nga Kod i I Punes
par edhe vete brenda sektorit publik (psh per ato insti t llcione (e c ilat hyjne ne fu shen e veprimit
32
Ie legj islac ionit Ie sherbimit Ie nepunesil civil ke to marredhenie rregullohen me26 ligj Of 152
viIi 2013 Per Nenpunesin Civ il
Kodi [ punes I Republikes s(Shqiperiseeshte I bazuar ne Kushtetuttn e Shqiperise dhe ne normal
e pergjithshme Ie se drejtes kom belare Per sa J perket sektorit public dhe atij privat aplikimi I
kodil eshLi I nj ~j(e Ne sektorin public problemet per zbatimin e kritereve dhe kushteve ligjore
pef lindjen zhvillimin dhe perfundimin e marredhenieve Ie punes jane Ie vogla Nderkohe qe
ne sektorin privat perjashtuar disa nga kompanite e medha seri oze Ie cilet respeklojne dhe
zbatojneligjislacionin ne fuqi shumica e kompanive nuk jane korrekte si me strukturat
shteterore ashlu edhe me punemarresit duke krijua r keshlu nj c sektor jo inrormal ne ekonomi
Kodi I Punes L igji Per Nenpunesin Civil dhe dispozila Ie Ije ra ligjore e nen ligjore perbejne
nje baze Ie mire ligjore per rregullimin e marrdhenieve Ie punes dhe per Ie mbrojtur
punemarresin nga largimel abusive nga puna Konfliktet e Dun eS ne kete drejl im mllnd Ie
zgjidhen me mirkuplimin e paleve ne Ie kundert ata muod Ie drejlohen s ipas rastit Kom isionil
te Sherbimit C ivil dhe gjykfl les kompelente ve ndimel e fo mes se prere Ie cilel jane Ie
delyrueshme p~r zbatimin nga paleL
Shoqeria c ivile dhe media jane aklore qe pa pmur Ie drejte t u japin zgjidhje konnikteve ne
kete rushe behen pjese akti ve e diskulimit trt shqelesimevc soc ia le qe krijohen nga largimet e
padrejta nga puna dhe reagojne per Ie mbrojtur te drejtal e nje riut dhe lirite Ihemelo re pa u bere
pale me subjektet e perfshira ne konflikt
Ky studim eshle nje pjese e kesaj filozofie dhe tenton te evident oje problematikat ne lidhje me
Irajlimin e larg imeve nga puna s i nga ana e ad min istra tes publike ashlu edhe nga struktural
kompetente per s hqyrtimin e lyre 27Nga monitorime dhe studimet e vendimeve kane dale ampietje
terendesishtne te cilat flasin jo velcm per mangesi ne respektimin e procesit te rregullt ligjor ne
trajtimin e largimeve nga puna prej s istemit gjyqesor par edhe problem Ie renda qe kan ~ te bejne
me zbalimin e legji slac ionil ne fuqi qe rregullon kelt rushe
34 Studim 1 nderprejes sc kontrates se punes (Ilashkia Tirane dhe Bashkia Durres)
~6 Ligji nr 152 viti 2013 Per Nenpunesin Civil 11 Komiteti Shqiptar I Helsinki Situata e diskriminimil ne procesin e (argi mit nsa puna ne Shqiperj Tirane dhjetor 2011
II
2SSipas nje studimi t~ kryer nga Qendrlt1 Sui Juris projek ky I financuar nga USA ID me
tematike Zbali mi r Ligjil ne mbeshlelje te qendrueshmeri se dhe rritjes se performances ne
administraten publike u vu re nje domosdoshmeri e ndeshkimil t( lilUllareve Ie insliluc ioneve
perkalcse ne lidhje me largimet mas ive ngCl puna Me mijera jancpersonat Ie larguar
padrejtesishl nga puna keto 15 vitet e fundit por nuk ekziston asnjeherc nje pergjegjes 1 vetcm
per keto largime Me ane Ie ketij projekli qendra ~S ui Juris ka arritur Ie indetifikojeinstilucionet me problematike ne lidhje me kete ces htje referuar dhe bur imeve te
ndryshme kryesisht zyrtare ka nxjerre nje future financiare per demin e shkaktuar ne lidhje
pushimet nga puna pagesaL qe duhet Ie kryejnc ng3 vendimet e forms se prere dhene ngu
gjykata Gjate mbledhjeve teinformac ioni t ne shume institucione nje vemendje Ie veca nle ki shte
dhe Bashkia e Tiran~s dhe Bashkia e Durres it ne lidhje me keto pushime masiveku rezultuan se
2~e vilin 2009 ki sble 17 persona qe kishin nderprere Ie manmiddotdhenien se punes me deshirc
4 ishin ne li stepritje 1 ne prilje per pencion dhc 4 zgjidhje konlrate
Ne vitin 2010 ki shle 15 persona kishin paraq ilur doreheqje 4 kishin mbushur mash en e daljes ne
pension dhe 5 persona kishin zgjidhur kantraten e punes ne menyre 1e njeanshme
Ne vitin 20 11 ki shte 37 punononjes qe ki shin paraqitur doreheqjen 7 ishin ne liSle pritje bull 8
kishin dale ne pencion dhe 50 strukture 3 persona ki shin perfunduar kOnlraten ne afat Ie
percaktuar 1 punonjes ishte Irasferuar dhe 4 pUllonjesve I ishin paraqilur mam per shkeJje ne
detyre
Ne vitin 2012 ishin 36 persona qe ish in larguar me deshire 8 ishin ne listre pritje dhe nje
punonjes ne pencion
J~e vitin 201 3 kerni 36 punonjes Ie larguar me deshjre 8 ne listeprilje 4 qe ki shin mbushur
moshen per daljen ne pencion 4 punonjes ki shin zgjidhje re kontrates ne afal Ie perca kt ua r nje
punonjes kishte kerkuar Irasferim
18 Sialistika nxjerre nga konlerenca e realizuar nga qendrl Sui Juris me terne Zbalimi Iligjit ne mbeshtetje te h
qendrueshmerise dhe (ri l jes se performances oe AI 19 Zyra e informacionit Bashkia Tirane JO Informacion I dhene nga Burime zyrtare BClshkia Tirane
34
Ne vitin 2014 rewltonin 33 largime nga puna me deshire 5 punonjes kishin dale ne pencion
dhe 5 punonjes ki shin perfunduar kontraten e punes me arat Ie percaktuar
Nt vitin 2015 rezuhonin 51 largime me deshire ( r araqitur doreheqje) 2 punonjes rezuhonin Ie dale ne pencion dhe 8 punonjes Ie pushuar SI ndryshim structure 2 pUllonjes rezultonin Ie kishin
perfunduar kontrat~n e punes ndersa 4 prej lyre rezultonin ne zgj idl~ e Ie kontratcs se pun~s ne
menyre Ie njeanshme
l lSipas Ie drejtes sie informimit Bashkia Durres nga dergoi informacionin ne lidhje me largimet
nga puna ku rezultuan se nga viti 20 II deri ne vitit 2015 ish in
38 punonjes qe ki shin pltlraqitur doreheqjen ( sipas kontaktimit l1e pjese e lyre rezultonin qe
punonin ne instance me Ie larta pozic ion i ose ne institucione shtetcrore Ii Ijera)
20 punonjes qe ki shin mbushur moshen e daljes nepencion ampjail ket yre vileve
5 punonjes kishin perrunduar kontraten e punes ne aratin e caktuar
Sipas nje pasq yrimi Ie s ituates u vu re qe ceshljel po litike zene nje vend Ie rendes ishem ne
punesimin e punonjesve si dhe ne kohezjmjen e kontratave te lyre Bashkia Durres duke u
ndodhur perpara faktit qe kryetari actual ka nja mandate Ie] rezulton qe largimel nga puna jane
Ie minimizuara gje qe bie ndesh me Bashkine Tirane ku gjate ndryshimil te kryetareve kern dhe
pushirne masive Ie punonjesve ne periudhe kohore Ie njejte
11 Informacion I dhene nga Bvrime Zyrtare BashkiCl Ovrres
35
KREUIV
4Rregllllimi I marredhenieve te punes De Shqipcri sipas ligjit Per Nepunesin
Civil U
41 Evolimi historit I ligjit Per Nepunesin CiviF
Shqiperia ka nje Iradile te ndrejtimit pO litik te Shleli edhe pse jemi nje shIel I vogel gt me nje
administrate Ie vogel publike dhe me nje numer Ie kufi zuar Ie punonjesve publike Sek(ori puhlik
eshte duke kaluar neper reforma shume dinilmike ne rrugen df~it Inlegrimil Europian Duke
pasur parasysh kushtet e tilla kom iza ligjore ne fu shen e marrdhenieve Ie punesimit ne
sherbimin civil duhet Ie synoje forcirnin e unitetit Ie sherbimit civil dhe ti~jete mjaft neksibel
per te lejuar qeverine Ie pershtaste sistemin me ndryshimet e shpeshta qe po kal an vendi dhe ne
zhvillimin ne (ushen e kapciteteve nj erezore J2
Perpjekja e pare per krijimin e nje sherbimi civil proles ioni st e Ie materializuar ne ligjin Nr
8095 date 2 [03 1996 nuk nlllndi Ie bashkejctonte me kete rdite shumevjecare
Ligji [ vitil 1996 nuk benle dallime nennjct rnarredheni es juridike Ie nepunesve dhe
marrdhenieve Ie Ijera Ie punes pasi ato n eg ull ohes hin sipas Kodit Ie Punes Rregldl we Ie ketij
Kedi I nenshlroheshin si nenpunesil ashlll edhe pundor~l e Ihjeshle Pas kri zes se Ihelle qe
perfshiu administrflte n publike nete res i ne vijim Ie shndenimeve politike Ie vileve 90 re ronna e
fundit duke se e ka stabilizuar te pakten ne nivel knceptllal administraten publike nc rolin e saj
rregullator Nal yri sht mbetet shume per ebert qe admini slrat a publike Ie persose rolin e saj ne
jeten shoqerore dh e eko nomike Ie vend it
Pra me sherbim civil kuplojme veprimlarine e punonjesve Ie administrates publike qe kane
cilesine e nenpunesit c ivil per Ie rea li zua r fllnksionet e saj bazuar ne Kushtetute e ne li ~e
Ligjj actual ne ruqi I sherbimit civil kltl ngrilur nje sistcm Ictere te drejtash e detyrimesh per
nepunesil civil Ie c il etjane ne nj e balancim pushtelesh mes punemarresve dhe punMhenesve
keshlu qe cdc e drej(e e vecanteeshle e bltl lancuar me disa detyrime Te drejlat dhe detyrimet e
l Draft document Mbi nje ligje te ri oer sherbimin civil ne Shqiperi h pergatitur z Zhani ShOlPO ne bashkepunim me Dr Hans -Achim Roll konsulente te Sigma me kerkese te DAP 1 tetor 2010
36
- -- --- -- ---- --- -- - --- - -
nenpunesve civil rregullojne elementet e nje rarorti kontraklual te punes Ie lidhur midis
nenpunesit civil si punemarres I institucionit dhe administrates pubJike si punedhenes
42 Karakteristikatthelbesore tC Ligjit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil
Ligji Per Nepunesin Civil rregullon ne menyre Ie qarte dhe Ie plate marredheniet ne skemat e
administrimit civil 1 rnbeshtelur kryesisht tek pozicioni (post i) duke e kombinuar ale edhe me
disa elemente te sisternit te karrieres Karakteri dominues I sistemit Ie pozicioneve verehet n18
elemente Ie tille si kriteret e rekrutimit ngritja ne detyre levizja paralele etj
Fryma e ligiit te siperpermendur ka synuar krijimin e nje sistemi kryesisht te hupur Ie Sherbimit
Civil duke krijuar njekohesisht premise edhe per mobilitet te brendshem dhe karriere Tregllesit
e viteve te fund it lidhur me ngritjel ne detyre dhe levizjet paralele deshmojne megjithate ne
praktike kemi te bejme me nje sistem thuajse teresisht te hapur per konkurim nga jashte
perfshire dhe vecanerisht pozicionet me te larta drejtuese te Sherbimit Civil ( sekretari I
pergjithshem drejtori I pergjithshem etj rekrutimet per pjesen me te madhe te ketyre
pozicioneve realizohen nepermjet proced II rave Ie konkurrimil Ie hapur per kandidate te jashtem
por pa perjashtuar konkurrimin e nepunesve aclual civil
Qellimi J ketij ligji eshte krijirni I nje sherbimi civil Ire qendrueshem professional te bazuar ne
merite integritet moral dhe paanesi politike
Ky ligi percakton marredhenien juridike ndcrmjet shletit dhe nepunesit civil gjithashtu percakton
rregullat per administrimin e sherbimit civil
43Parimet baze per statusin e nepunesit civil
Sipas nenil 5 te ligiit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil Sherbimi Civil eshte I ndertuar
dhe verran mbi bazen e parimeve teB
I Shane eve te barabarta
2 Mosdiskriminimit
33 Neni 5 ligjit 1522013 Per nepunesin civil ne Administrimin e Sherbimit Civil
37
3 Merites
4 Tc Irasparences
5 Te profesiona li zmit
6 Paanesise po l it ike
7 Qendrueshmerise ne de tyre dhe vazhdimesise se shhbimit civil
44 Fusha e veprimit te Iigjit per nepunesin civ il
34 Nen i 2 Iligji per nepunes in c ivil percaklon ru shen e ve primit Ie tij nepermjet per fshirjes se
te gi ithe nenpunesve qe lIshtrojne nje funks ion public ne nje institucion tt admini strates
ShlehrOre institucion Ie pavarur apo njesi Ie qeveri sjes vendore me peljashlim
a) Te Ie zgjedhurve
b) Ministrit dh e zevedsmini st rit
c) Funksionaret e emerruar nga Kuvend i bull Presidenti I Repub li kes ose Keshi lli I Ministrave
d) Gjygjta re t dhe prokuroret
e) Nenpunesit e ad ministra t~s gjygjsore
I) Ushtarakut Ie foreave le armfliosu ra
g) Personelitle Sherbimil Infonnali v Shleleror
h) Personelit Ie njesive publi ke direkte te sherbimit
i) Anetarit dhe kryeta rit Ie organeve kol eampjia le drejtuese Ie komiteteve apo institucioneve ne
vares i Ie Kryeminislri se apo Ie nje mini stri
j) Punonjesit adm inistrative
k) Funksionaril Ie kabinetit
Shtrirja vertikalc
J5S lllrirja vertikale e rushes se veprimit Ie LSHC nis s ipas Ilj~ skeme hi erark ie nga pozic ioni I
sekrelarit Ie pergji lhshem te ministrise dhe shkon deri ne nive l special ist J6ne praktiken e
1 Neni2 ligji 1522013 per nepunesin dvilshy
38
- --- -----shy
deritanishme vihet Te nje konso lidim I kenaqshem ne kategorite e ulta dhe Ie mesme ndersa per
kalegoriH e lana Ie Sherbimit C ivil tregues i I qarku llimil ka qentH lane rue qe regan per faktin
qe keto pozicione jane dis i me Ie ekspozuara ndaj ndryshimeve te mundshme politike apo edlle
ndaj rap0rl eve persona te epror vanes pavarsishl nga moti vimi I drejte apo abuziv I k~lij
qarku llimi
Shtrirja ho riw ntale
Shtrirja horizol1tale e fu shes se veprimit te LSHC eshte e ku fizu ar ne disa institucione (KM
ministry institucionet e pavaruara bash ki qarqe elj
Fusheveprimi horizonta l [ ligjit ne ketedimension ne ni ve l qendror zbatohet per
a) Administraten e mini strive zyres se krycministril (rreth 1500 nepunes civile)
b) Adm inistralen parlamentare dhe te presidences si dhe administraten e instilucioneve Ie
pavarura qe raportoj ne drejt pltrsedrejti ne Kuvend (rrelh 2800 nepunes civile)
Stalusi J disa kategori ve te Ijea nepunesish te institucioneve It lilla si tatimet bull dogana polic i
diplomaci etj rregullohen me ligje perkate se te eilat ne thelb permbajne eli sa elemente Ie
ngjashme OSe Ie pemfena me ato Ie statust Ie ncpunesi t civil Statusi i pjeses tjeter te
punonjesve Ie administrates publike ( ars imi shendetcsi etj) perfshire administraten dhe
punonjesit e degeve ne vflres i Ie ministrive ne rrethe ose qarqe e qe perbejne dhe numrin mlt Ie
madh Ie punonjesve ne kete sector bazohet thjeshle ne kod in e punes
Fusha e veprimit rnaterjaJ
Fusheveprimi malerjai nenketedimension ligi i ka rregulluar elemenlellhelbesore me rendes i per
marredheniet e punes te nepunesve civil Ie ci lmjane te ndryshme nga alo per punonjesit e ljere
publike Ie ci let jane zbvilluar pas kesaj me akte dyteso re nenligjore kohn e punes dhe
pushimit etj
~Slrategjia nderseklorjale e reformes nE administrOiten Publike (SNAAP) ne kuader Ie strategjise kombetare per zhvillim dhe in tegrim (2009- 2013) Tirane Shlalor 2009 16 Neni 19 I ligji l sherbimit civil ka tegorile e nepunesve civil jane keto 1 Nepunes civil Ie kat egorise se larte drejtuese 2 Nepunes civil te kategorise sl mesme drejtuese 3 Nepunes civil v te kalegorise se ul et drejtuese Anep unes civil Ie kalegori se ekzekutive nepunes civi l Ie kalegori se se larte drejlues konsiderohen keto pozicione a) sekretar I pergjilhshem b) drejlor departamenti c) drejlO( I drejlorise se pergjilhshme d) pozicione te barazvlefshme ne Ire Ie parat ne institucionel e administrates publike qendrore apo vendore
39
Ne lidhje me disa aspekte Ie marredhenieve te punesimit (psh mosha e daljes ne pension
sigurimi socia l dhe shendetesor) LNC permban nje reference te p~rgj ith shme ne legj isiacionin e
pergjithshem te punes ( Kodi I Punes) si legj islacion plotesues Disa eiemenle Ie Ijera Ihelbesore
( deklarimin e pasuri se bull konfliktin e interesave skemen e pensioneve ploHsuese elj gjithashlu
te rendesishme pir marredheniet e punesimit te nepunesit civ il jane te shpemdara ne
legj islaeionin e posacem I eili zakonish t rregllilon te gjithe ose nje pjese te madhe te pllnesimit
publik
45 Pranimi ne Shcrbimin Civil 31
Pranimi ne sherbirnin civil ne kategorini ekzeklltive behet nepermjet nje kankurrirni tehapur
kankurimi organizohel ne menyre periodike nga njesia pergjegjese per seci lin nga grupet e
percaktuara ne piken 8 tt nenil 191e ketij ligji
Konkurrimi zhvi llohet ne dy faza
a) Yerifikimi paraprak nese kandidatet plotesojne kerkesat e pergjithshme dhe ato te
posacme sipas shpalljes se konkurrimit
b) Vleresimi I kandidateve
Verifikimi paraprak kryhel nga njes ia pergjegjese ndersa vleresimi I kandidateve behet nKa
komiteti I perhershem J pranimit I krijuar per secilin nga grupet e percaktua ra ne piken 8te nenit
19 Ie ketij igji
Kandidatet fitues qe marnn 70 Ie pikevc talale tevleresimit renditen nga komiteli I
perhershem I pranimil sipas pikeve Ie marra ne li slen e kandidaleve Ie sukseshem
~shte Keshilli Ministravc qe mirnton negulloren e hollesishme per krij imin perberjen dhe
veprimtarine e komiteteve Ie perhershme te pranimit si dhe lTegu llat e hollesishme per
proceduren e pranimit dhe vleresimin e kandidateve
n Neni 22 Iligjit HPer Nepunesin Civil ~
40
46 Ngritja ne detyre
JSNgritja ne delyreesilic kalimi I nje nepunesi c ivil nga pozicioni actual I punes ne nje ni vel
pozicion me 1e larte ne te njejtin institucion osc ne nje in sti tucion tjeter te administrates publike
qendrore apo vendore ( kur nje vend I till e ekziston) Ngri tja ne detyre reali zohet rea lizohet
nepennjel procedures sekonkurrimit organ izuar ga njesia pergjegjese per nj e ose disa
pozicio ne te tira Bazuar ne parimin e neoit 20 ( shanceve Ie barabarta profesionalizmit etj) te kClij ligji Nese vendi I lire I kategorise se utel apo Ie mcsme drejtuese nllk eshle plotesuar sipas
nenit 25 te kctij ligii ai plotesohet nepennjet ngriljes ne detyre
Mund te aplikojne per ngritje ne detyrevetem nepunesit civil te oj e kategorie pasardhese te
pnnesuarit ne Ie njejten apo ne nje institucion tjete te sherbimit civi l nese plotesoj ne kushtel
per ngrilje ne delyre dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Nese vendi I lire nuk plolesohet nepermjel procedures se ngritjes ne detyre nje procedure Ijeter
mund Ie organizohel Brenda nje afali 3 mujor deri ne plOleurosimin perfundimlar Ie vendit Ie lire
nese eshle e nevojshme mund Ie zbatohet procedura e tras ferimit Ie perkohshem ne interest e institucionit sipas shkronjes a Ie pikes I Ie nenit 48 Ie kctij ligji Keshilli J mini strave miraton
kushtet qe duhet Ie plotesojne nepunesit per ngritjen ne delyre dhe proceduren e hollesishme Ie ngritjes ne detyre
Ne prakt ike ngritj a ne detyri ka ndoshur ne perqindje Ie vog la rastesh Ekzistojne megjithale
di sa paqartesi lidhur me ndryshimin e pozic ionit brenda nje kategorie ( Ie larte) nese kjo perren
ngritje ne delyre apo levizje paralele gje qe veshtireson pasqyrimin real Ie ket ij Ireguesi
AVflnlazhi kryeso r I kesaj dllkurie eshte se konkurimi public ka promovuar lerheqjen e
kandidateve Ie af~ ngajashte admi ni strales gje qe krijon mundesine e sjellj es se njohuri ve dhe
metodave Ie reja Ie punes nga ala kandidate qe kane studjuar jashle ve nd it apo nga ata qe vijne
prej sektorit privflt Disavantazhi nga ana (j eter kate beje me pranine e nje kostoj e opportune ne
lidhje me s igurine e karrieres qe mundte mOli vonle me mire nepunesit e brendshem civil
47 Uvizja paralele
J Neni 26 Iligjit nr 152 2013 U per nepunesin civil U
41
Plottsimi I ve ndeve Ie lira ne kalegorine ekzekuti ve ala H~ ule apo Ie mesme drej lUesc behel se
pari nga nepunesit ciyile Ie se nj ejles kalegori nepermjet procedurts paralele Kush mund Ie
aplikoj ne per plotesimin e nje vendi Ie lire nepermjet procedures 51 Iev izjes paralele 5ipas pikes
1 nen 25 I ketij ligi i gt nepun sit civile Ie se njejtes kalegori ne Ie njejtin apo ne nje institucion
tjeter Ie sherbi mit civi l qe plotesojne kllshlet per para lele dhe kerkesat e posacme pef vendin e
li re
Yleres imi 1 kandidateve Ie inte resuar kryhe nga nje komi sion I brendshem I krijuar ne cdo
emiss ion nepermjet nje procedure Ie bazuar ne parimel e parashikuara ne piken I neni 20 Ie
ketij ligji Perfaqesuesi I njesise pergjegjese esbte anelar I kom isionit te brendsghem
Ne perfundi m te vl eres imit komisioi mund te ve ndose
a) Perzgjedhjen e kandidatit me Ie pershtatshem per tu emeruar ne vendin e li re
b) Perfundimin e procedures pa asnje teperzampjed hur ne fast se asnje nga kandidatet e
interesuar nuk ploteson kushtet dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Keshill i I Ministrave miralon
a) Kushlel qe duhel Ie pJolesojne nepunesit per levizjen parale le dhe procedurat e
hpo ll es ishme te levizjes paralele
b) Rregullal pfr krijimin dhe perberjen e komis ionit Ie parashikuar ne piken 3 Ie kctij neni
48 Oisipiina ne sherbimin civil (SHe)
Disiplina ne Sherbimin Civi l ka Ie beje me mnsa l di s iplinore qe jepen ne rastel e konslalimil 1(5
shkeljes serregullave apo Ie moskryerjes se detyrave Masat disiplinore dal lohen nga vleresirni
negativ I perfosmances Vendim-marrja ne lidhje me ke lO procedura perqendrohet tek epror
di rect dhe me pas ekzis(on mundesia e ankirnit Ie drejteperdrejte ne KSH C Sipas nje studimi
eshte ve ne re qe nllmri I rn asave di siplinore ne praktikeeshte I voge l verehet nje shperndarje j o
uniform e tyre lakonisht nje numer relalivisht [mad h [ masave di si plinore vihet re ne mornente
ndryshimesh politikc
42
Ligji eshte relativisht J pltiqarte lidhur me zbat imin e mases sl uljes nedetyre ) kur nje institucion
( ku eshte dhenc nje mase e (ille ) nuk ekzistojne vende pune Ie oje kategorie Ie lIle ne keto
raste nje mase e tille fezulton e pazbatuesh me apo te pakten problemalike Dicka e ngjashme
konstatohet edhe lidhur me mundesisne e kthimit ne pozicionin e rneparshem pasi parashkruhet
masu di sipiinore
49 ASPA OHE PROGRAMET E FORMIMIT PIWFESIONAL
ASPA
39Ne varesi te Ministri se se Brendshem krijohe dhe Shkolla Shqiptare e Administrates Publike
(AS PA) SI jnst itucion public qend ror me se li nc Tiran~ASPA ka autonom i administrative dhe
akadem ike Ajo ka per qeHim formimin professional Ie nepunesve civil 5i dhe cdc individi tjeter
vendas ase H huaj qe nuk esh te pjese e sherbimil civil dhe qe plOleson krilerel e kerkuara
Forrnimi profess ional perfshin programin e forrnimit Ie Ihelluar Ie kandidateve per kalegorine e
ncpunesve civile te ni ve lil Ie Jarle drejtues anetare te tru pes se nepunesve civi le ni velit Ie larte
drej tues si dhe programin e formimit Ie vazhdueshem Ie nepunesve civ il dhe Ie cdo indi vidi
tj eter jashte ketij sherbimi
Buxheti ASPAmiddots percaktohct si ze I vecanle ne Buxhelin e Minislrise se Brendshme
Organel drej tuese te saj jane
I Keshilli drejtues
2 Drej lori
KeshilJi drejtll es perbehel nga [2 anetare dhe kryesohet nga nj e prej rektoreve Ie lmiversitetcve
I zgjedhur nga Kon ferenca e Rekloreve Ie Shqiperise Ne perberje Ie lij jane perfaqesues dhe
drejtues Ie larte Ie min istrive organeve Ie qeverisj es vendore DAP- it universiteteve shoqerisc
civile dhe biznesit sipas percakli mil te bere me vendim Ie Keshill il Ie Ministrave
I Neni 91igji 1522013 Per NepuneStn Civil
43
Keshilli drejlues miraton po litikat bull slrategjite dhe partnerilelet e ASPA-s hal10n kuadrin
rregullal0r Ie saj 5i dhe miralon projektbuxhetin dhe s trukturcn organizali ve Ie ASPA-s
Detyra Ie hoJlesi snme te keshillit drejtues percaklohen me vendi me te Keshillit Ie Ministrave Ne
percaklimin e polilikave Ie perzgjedhjes dhe Ie formimil bull ASPA detyrohel Ie bashkpunoje me
DAr-in s i njenjesia e ngarkuar j)tr centrgatitjen dhe mbikqyrjen e zbatimit Ie polilikave
shteterore ne sherbim civil
Drejlori I ASPA-s emerohet dhe lirohel ne detyre sipas kritereve dhe rregullave Ie percaktuara
per anetaret e trupes se nepunesve c ivile Ie kalegorise se lartc drejtuese Perjashlimisht deri ne
moment in e fillimit Ie efekteve Ie kelij ligji drejlOri I ASPA-s emerohel me vendi m Ie Keshi llil
te Ministrave me propozim te Ministr e Brendshem
Nepunesil e ASPA-sderi ne momentin c IIUjmit te efekteve Ie ketij lirui emerohen nga Drejtori
I ASPA-s s ipas procedures se Kodi Ci vil Keshilli 1 Minislrave miraton rregullal e holl esishme
per menyren e organizimit dhe funksionimit Ie ASPA-s
Programer e formimit profesional
AS PA ka per delyre leofroje formim profess ional nepermjet perfshirjes se programeve Ie
meposhtme
a) Program Ie foonimit Ie thelluar n~ baze Ie Ie cilil formohen kandidalel per anelarel Ie
TNO-s (niveillarte drejwes)
b) Programe Ie formimil t~vazhdueshem ne baze Ie Ie cilit trajnohen ne vazhdimesi dhe
n~ lidhje me punen e nepunesit civil te te gjitha kalegorive si dhe cdo indivit tjeter
j ashte sherbimit
ASPA ofron mundesine e pergal irjes paraprake Ie kandidateve per te marre pjese ne
konkurrimin e hapur per kalegorine ekzekutive kundrejt tmires
ASPA realizon sludime dhe bOlime ne fushen e administrates publike Sludenlel e AS PA-s te
perzgjedhur nga shoqeria c ivile bisnes i apo individi jashlc sherbimil civil detyrohel te paguajne
larjf~ Keshilli I Ministrave miraton lariftin perkmese per cdo trajnim
44
KREUV
5 RREGULLIMI I MARRDHENIEVE TE IU NES NE SHQIPERI SIPAS KODIT
Til PUNES
51 Kodi I punes dhe rregullimi I marrdhenievc te punes ne administraten publike
Marredhenia e punes ne vendin lonerregulohet nga Kadi I Punes I Republikes se Shqiperise I
cili eshte li gj i kryesor per rregullimin e ketyre mltl rrdhenieve ne dispozital perkatese te lio Per
te kl ptuar memire gjendjen e egjislacionil shqiptar pqr marrdheniet c punes eshle e nevojshme
Ie bcjme nj l anaiize te pergjithshme Ie legjislacionil perkates Ky Kod eshte krijuar me qellim
Ie rregulloj marrdheniel e punes ne tregLlll e ekonomise private dhe iniciatives se li re Ne
sekto rin publik prob1emet pcr zbatimin e krit ereve dhe kushteve ligjore pcr lindjen zhvillimin
dhe perfundimin e marrdhenieve Ie punes jane Ie vogla Kodi I Punes parashikon nje
serhregu llash ne mbroj~e Ie punemarresve sin e mstin c fillimit vijimit dhe Ie perfundimit te
marredhenies se punes Kodi parashikon nje rregulJ te posacem per rastet kur punedhenesi eshte
organ J administrates pubJike gjithsesi ky parashikim duhet te kuptohet sakte nga vete organet
dhe ndoshla Ie shoqerohet ed be me lTegullime I~ tjerf Ie posacme per administralen pllbJike
Nje analize e tilleeshte hapi I pare per I ~ evidentuar boshlleqet dhe problemalikm qe ajo mbar
Gjithashlu nje an aJ ize e tilleeshtc e nevojshme per Ie ku ptuar nese prob lemet e qendrueshrnerise
pavars ise ose meritokracise ne administraten pub like rrjedhin per shkak Ie mangesive ligjore apo
moszbatimin korrekl Ie Jigjit
42Kodi punes rregullon Ie gjilha marredheniet e punes ne administratcn publike me perjashlim
Ie marrdhenieve Ie punes Ie personave punesimi I Ie cileve rregullohet me ligj t~ vecante pra Ie
gjitha marredheniet e punes ne organet e administrates publike qe nuk I nenshtrohen nje
rreguHimi Ie veCaJ11e me li gj do Ie rregiullohell sipas dispozilave Ie ketij Kodi Madje ky Kod
parashikon qe per as sa ligji I vecante nu k parashikon zgj idhje per problemet e lidhura me
marredheniet e punes perseri do te gjejnc zbatim ne di spozilat e Ketij Kodi
lt0 ligji nf 7961 dal e 127 1995 Per Kedin e Pun es n~ Repu bliken e ShqiperisE I ndryshuar
4 1 Or Eralda Ca ni Anarize e legjislacionit mbi marrdhenel e punes ne administraten publike ne Republiken e
Shqiperi~e ne kuadrn e projektit te qendres AKSES ALBANIA Per nje administrate publike tre qendrueshme dhe
profesionale ~ mbeshtetur nga Ambasada Gjermane ne Tirane dhjetor 2009 41Neni 4 I Kod te Punes
45
Ky Kod 11 ~ kreun JIl Ie tij parashikon oj sere pari mesh mbi Ie eilal mbes hteten marredheniet e
punes Edbe pse parimin e konkurrueshmerise apo Ie trasparences nuk e permend lie nenin 11 Ie
tij parashikohet se normal e se drejtes Ie d iet rregullojne marrdhenien e punes kane perpares i
qe edhe veH KushlelU ta parashikon oe nenio 11 6 Ie saj Kod i rendi Kushtetuten Konvenlat
Nderkomelare It ratifikuara e me pas li gje Ie tjera duke renditur Ie parin nga 10 Kodin e Punes
Pra perforcohet edhe nje here rregullimi qe Kushtetuta parashikon ne neni n 107 qe marrdhenia e
punes per nepunesit civ il publike bazohet ne lrasparence konkurrueshmeri e profesionalize m
52 Lidhja e kontrates se punes
Kodi I punes ne nenio 19 Ie tij parashikon qe lindja e marredhenies se punes kryhet nga
punedhenesi I ci li puneson ne menyre Ie drejtoirdrejte punemarres in Ky punedhenes perdo r
zyra shtett~rore Ie punesimit ose agjensite priva te Ie punesimit per le punesuar punemarresjn ky
parashikim eshU h~H1lmr me qeJlim qe tu sherbeje person ave juridik pr iv m Ie cilet mund Ie
zgj edhin me sa duke rregLdlal e lyre Ie punesimil te pu nonjesve Ie lyre [ referuar nekuadrin e
detyrimil kllshtetues pe r konkurrucshmeri dhe tra sparence pcr punonjes it e administrates publike
bull ky rregullim do Ie s ilhe konfuz ion dhe paqanes i Pm ka nevoje qe ky Kod meqeeshle li g baze
edhe per marrectgheniet e punes ne admi nistraten publike bull te specifikoje nje rreguHim Ie posac me ne kontrat en e punts apo edhe referimi tck e ashtequajtura kontrate kol ektive e
punes Sigurisht qe cdo rregu lli m qe do te bellej me akt Ie posacme li gjore e vecnneri sht
nenligjore do Ie ishl e I delyrueshem per lidhjen e nje konlrale punesimi Gjithsesi s ic ulna
edh e me la rt profesional izmi apo kerkesa per kritere Ie cakluara piir punesim Kodi I punes Illik
e percakton si kriter punesim i
53 Kohhjatja e marredhenieve te punes
Marresheniet e punes sipas Kodit teP unes lidhen sipas nj e kohezjatje te pacaktuar dhe nje
kohezjatje te caktu ar 43 Kodi me qell im krijimin e rnarn=dhenieve Ie qendrueshme tepunes
parashikon qe si rregul kontrata e punes lidhet per nje periiudhe te pacaktuar Nese
konlra la e punes do le lidhel per nje periudhe Ie cak tultlf kjo duhel jus lifikuar per arsye objekti ve
o Kreu XIV neni 140 I Kodit te Punes se Republike$ $e Shqiperise I nd rysh uar 2003
46
qe lidhen me nar yren e perkoheshme Ie detyres nJ Ie eilen punemarresi do lepunesohet 44 T~
gjitha rregullimet mbi kohezjaljen e punes kohezjatjen ditore ne pune 45 pagesen pushimin
Javor e vjetor punen e nates apo kohe feslash dhe pagesen per Ie detyrimin per kuaifikim
punonjesish elj jane rregullime Ie eilel pltl dysh im mundesojne nj e status Ie caktuar te mbrojtu r
Ie punonjesit per punen qe kryen pushimin qe duhe Ie kete si dhe pagesen qe duhe Ie marre
per punen qe kryen Mund Ie permenden (dhe nje sere nenesh Ie ketij ligji qe synojne
rregu llimin e sigurise dhe mbrojtjes Sf shendet it ne pune si psh Nenel 39-75
Ne pergj ithesi keto rregullime duke qene edhe ne Iefiektim te traktateve Ie m iratuara nga 46IL0 dhe ratifikuara ga Shqiperia ne te njejlen kohe refleklojne edhe shu me prej dire ktivave
Ie BEmiddotse
Te lill a mund tepermenden
47Direkl ivat 2003 l Ee e parlamentit dhe Keshi llit Ellropian Mbi aspekte Ie caklllam Ie oreve Ie
punes
Direclive e keshillit 9 1533 EC vi lil 99 1 Mbi del yrimin e punedhenesve per te informuar
punemarresit mbi kushtel e kontrates apo Ie marrdhenieve Ie punes
Oirektivat 781 EC vi lit 2000 Krijimi I nje kornize te pergjithshme trajtim I barabarte ne
punesim dhe pro fesion e e ila kerkon Irajl im Ie njejle Ie personuve pavars isht nga bes imi felar
paaftesile gj inia orienlimi seksual elj ne marredheniet e punes apo profesion dhe ltlnetaresite
ni orgMizata te caktuara
Nje organ I administrates publike krijohet per Ii sherbye r nje interes i public Ie eaktuar dhe
z1konishl organet e adminjSlr31iS publike krijohen SI persona juridike me akte liampjore per Ie
ekzisluar per nje periudhe Ie pacaktuar kohe ose ne raste Ie caktuara per Ie traj tuar ceshlje per
tC eilat vendoset nje kufi koh or I cfl ktua r4 ~ Edhe ne rltlSle Ht ill a si kjo e fundil akli li gjo r apo
Neni 140 I KPU NE5 parashikon se U nese koheljotja nuk percokrohet me sokresi ngo paler gjare idhjes se kontfoftS ojo ((ojtohe si kontrote me periudhe Ie pocokruor ~5 ligji nr 136 viti 201 5 per disa shtesa dhe ndryshime n1 ligjin 7961 te vitit 199 5 te Kodi I pun~s 1Republikes se Sqiperise i ndryshuar ~o Organizata nderkombtHare e punes ( ILO) n Directive 2003 EC of the European Parlament and of the Council o f 4 November 2003 ~ permbl edhje informacionesh rreth marrdhenies se punes Feri ona Cato
47
nenligjor nuk parashikon kohezgjatien e vele organil administrative Nt ligiin per stat us in e
nepunesil c ivil parashikohen komilele ad-hoc Ie eila jane krijime Ie perkoheshme Ie posacme
Ie krijuara me qellim menaxhimin e testimeve Ie kandidateve pef nje vend pune pjese e
sherbimil civil Po ashtu mund Ie kete organe Ie (ilia Ie administrates publike qe traj tojn~
ceshtje Ie tilla por qe shuhen mbas mbarimit Ie funksionit pqr Ie ei len jane krijuar r sh kemi
organct qe trajtojne ceshljcl e kthimit dhe kompesimillc pronavc Kjo ceshlje kil dhe kufi zime Ie
caktuara nga vete ligji
Megjithate ne rustin e pare behel Ijate per nje pune shume Ie kufizuar ne kohe( nje dilore ose dy
dilore) ne rastin e dyte behet fjale per nje ceshlje edhe pse mund Ie kete kllfizimel e veta ne
kohe mund Ie zgjasi per vite me rradhe Pra kontratCl e punes neorganet e administrates rubJike
duhel Ie jene me nje kobezgj atje Ie papercaktruar ne Ie shumten e rasteve Sigurishl nese
natyra e punes apo detyres do Ie ishte e perkoheshrne edhe kohezgjatja e kontrates se punes do
Ie ishte e kufizuar edhe nese behet jale per marredhenie pune ne nje organ admil)islrativ qe
nuk esille I perkohshem Nje interprClim I till lmbetet edhe ni ate qe admini strate publike per
nga natyra e saj eshte e qendrueshme dile e vijueshme Gjithashttl nj e intepretim [ till1 do Ie
ishte ne perpulhje me direktival e Komis ionit Europian qe kerkojne nje justilikim per
pefdorimin e kontrata ve aflltshkurtra duke I kerkuar shte te ve anetare( nuk eshle e
delyrueshem) q~ Ie konsuhohen me grupel e inte resl dhe Ie marrin masa lidhur me kelt 5i
a) Justifikime objekti ve per rinovime konlratash dhe marrldhenieve Ie tilla al~lshkunra
b) Percaklimi I perseriljes qe mund Ii behe t konlrates afalshkurte r
Kjo directive duke kerkuar nje rregullim te percakluar Ie Ii lie qe orienlon gjilhe marrCdhenicn e
punes drejt qendrueshmerise net per polilik~n qe BE-ja ofron pel nje marredhenie Ie
qend rueshme pune
54 Perrundimi I marrdhenieve te punes
48
Kodi I punes parashikon 49 qe marredhenia e punes perfundon me zgjidhjen nga njerltl pale e
kontrales osekur ka perfunduar afati I percaktuar ne kontrate
Kohezgjatja e nje kontrate tregan vazhdimesi e nj e marredhenie pune pra qendrueshmerise po
aq percakton edhe leresine e rreguUave qe do Ie ndiqen ne rastin e zgjid hjes se saj perfundimi I
marrdhenieve Ie punes regullohet nga Kreu XIV I Kodil Ie punes Kontrala e punes me
kohezgjalje Ie pacaktuar perfundonn kur zgjidhet nga njera pale ose ka perfunduar afati I
njoftimil sine rastin e nje konlrate me tlfat ashlll dhe pa ann kontrata mund Ie zgjidhcI me
arsye duke respekhlar proceduren e parashikuar nga raSle e zgjidhjes se kOfllrales me arsyc s i
dhe procedura e kisaj zgjidhjej e
Fillirnish t respeklohet afmi 1 nj ofiirnil per zgj idhj en e kontrates 1 ei li shkon nga dy deri ne tre
muaj ne vares i Ie s ituatave Ie caktuara Ie parashikuara50 ne nenin 143 Ie Kodi te Punes ku
Iheksohet
I Pas kohes se marrjes ne prove per Ie zgjidhur kontraten ne periudhe Ie pacakwar pale
duhe Ie respektojne nj e flfal njoftirni prej nje muaji gjate vilil Ie pare Ie punes prej dy
muajsh per dy deri ne 5 vi tet e para Ie punes nde lsa prej 3 muajsh pe r me shume se pest
vjet pune
2 Keto afate mund Ie ndryshohen me marreveshje me shkrim ose me konlrate kolektive Ie
punes kur Pllnemarresi ka kryer deri nc gjashl~ mll aj pune afati Injoftimit nuk mund
Ie jeleme pak se dy jave Afa li J njonimit eshtejo me pak se I muaj kur punemarresi ka
kryer me shume se 6 muaj pune
3 Afati 1 njoftimit per zgjidhjen e konlrates zgjalel si pas rastit deri ne fund te javes ose deri
ne fund Ie muajiL Zbatohet I njejti regu]) kur afati I Iljofiimit pezullohet gjateperiudhes
se paa ftes ise per pune shlatzani se ose pushime ve Ie dhena nga punedhenesi
4 Kur njera pale e zgjidh kontraten pa respektuar afatill e njo flimit zgjidhja Irajtohel si
zgjidhje me efekl le menjchershem
bull9 Neni 141 I Kodi I Punes I republikes se ShQiperise
00 Neni 143 I Kodit te Punes te Republikes se Shqiperise
49
Pasi parashikohet respektimi I afati dhe procesi 1 informimit Ie arsyes dhe shpjegimit e situates
Kadi parashi kon perfundimin e marredhenievc Ie punes ne situata tejustifikuara dhe parash ikon
ne cdo here qe do Ie kele perfundimin e lyre normalisnt ky Ie jete edhe per nje arsye Ie
arsyet uar apo tejustirikuara
Nje percaklim I shkaqeve Ie arsyeshme nuk mund Ie behe ne Kad pork y [ fundit merr pers iper
Ie sherbeje 5i nje kufi zim I abuzimeve me kufirin e Ie arsyeshme Ne kete ne nenin 146 Ie
Kadi H~Punes pamshikohen s ituala qe konsiderohen 5i shkage Ie arsyeshme par edhe s ilUale Sl qe konsiderohen 5i shkaqe Ie paarsyeshme Ie zgjidhjes se kontrates se punes Neni 146 Ie
Kadit Ie Punes CilOhe qe zgjidhja e komrates nga punedhenesi kons iderohet pa shkaqe te
arsyeshme kur a) punemarresi ka pretendime qe njedhin nga kon trata e punes b) punemarresi
ka ~rmbushur nje detyrim ligjor c) kur behet per mot ive te pan dash me nga personaiteti I
punemarres jl por qe ka lidhje iegjilime me Ie drej lin e punes dhe raportet e saj Konsiderohen Sl
moti ve t~ tilla raca ngjyra seksi mosha gjendja civile detyrimet ramiljare besjmi retar
bindjel politikc kombesia gjendja shoqerore
Kodi 1 PlUleS ofron gjilhashlu edhe nje percaklim Ie pergjithshcm te institutit Ie situatave Ie
juslifikuara Neni 153 Ie Kodil Ie Punes vle reson 5i shkaqe H jus ti fiku ara rrelhana e rcnda qe
nuk lejojne s ipas parimil Ie mirebes imit Ii kerkohet alij Ie ka zgjidhur kontraten gt vazhdimin e
marrdhcnieve te punes apo dhe raste kur punemarres i shkel detyrimet kontrCl ktuale me raj Ie
lehlc ne menyre Ie perserilur me gjithe paralajmcrimin me shkrim Ie punedhenesit Kuptmin
e rret hanave terenda apo fajita Ie ehle te pers~rilur pale do (ju duhet ta interpretojne s ipas rasti
dhe eshte gjykata ajo qe vend os nese ekzi stoj ne apo jo shkaqe te tilJ a Ire justifikultl ra per
zgj id hjcn e kntmtes
Nese zgjidhja e kntrates rezu llon te jete jo nerespeklin e procedurnve Ie parashikuara apo jo per
shkClq e te arsyeshme I j ustifikuara punemarrcsi ka Ie drejt e Ie paraqese pad ne gjykale kunder
punedhenesit brenda 180 diteve nga d ita e perrundimit Ie arati te njoftimit Kodi parashikon se
zgjidhj a e kontrates pa shkaqe Ie arsyetueshll1e eshle e pavlefshmePunedhenesi qe ka zgjidhur
kontraten dHke mos respektuar aralete e njofl imil duhet Ie paguaje si rregull dernshperblim nje
~ l Neni 146 1 kodile punes te Republikegt se Shqiperise
50
page prej 2 muajsh Zgjid hia pu shkaqe tearsyeshme sjell edhe demshperblim deri ne I vii page
Madje kodi parashikon qe kur ka nje vendim Ie formes se prere per Ie riklhyer punemarresin ne
vendin e meparshem cpunes punedhenesi eshte I detyruar ta zbatoje
Referuar kelij punimi cka u citua me lart Ie gjilhe keto aspekte ligjore si dhe polilika qe
ndermerr shteti ( qeveria ) Juajne nje rol Ie rendsishem ne mbrojtjen e punemarresve per Ie
ruajtur vend in e punes ( duke siguruar nj e kontrate afatgjale Ie punes ) gje e cila ~jell nje lTitje te
punesimit thene ndryshe duke mos ndryshuar shirrat e papunesise ( nje nga s frdat qe perballet
shleli shqiplar)
51
Konkluzione
lDuke II bazuar ne cfare II trajtu3 ne kiW punim kam evidenHlat qe pavars isht rolit Ie shtetit q~
shikohet qe ka sjeJl e reform a ne vazhdirnesi per nitj en e nive li Ie Ie pun ils ua rve nepermjet
politikave Ie nderrmarra eshte e nevojshme qe Ie merren masa Ie ndryshme duke j u referuar
dhe akhl aliletit Lehtesi sht mund te arrih et nekon klu zion se rritja e vi velit Ie papunesise mund
te arrih et nepermjet nde rmjetesi mit qe ofroh et nga zyrat e punesimit ose nga agj ensite private
Ie punesimi t
2 Fo rm imi profess ional du het Ie permiresohel dhe Ie shtohet numri lIe trajnuarve cdo vii ne
baze te kerkesave Ie punes per lI oj in e pro fesionit
3 Dun e levazhdoj c zbatimi I program eve te nxiljes se punesi mil du ke siguruar kllalifikime
sidomos per temral d be grupel e vecanta
4 Nje mbeshtetj e Ie vecante duhet lekt~n e bisneset Ie ei let ofrojne punesim bisnese t fa miljare
si dhe scktori I turi zmit te eilet mund te punesojne nje nurner Ie madh punonjes ish
5 Nxilj a e progrcuneve per prnkl ike e Ie sapo d iplomuarve duhelle zgjerohet ne cdc instilucion
dhe ne cdo d rejto ri admini strate publike gt pa lent menjeane dhe kompani te medha duke krijuar
me ta nje forme bashkpunimi per punes imin c praklikanleve me Ie mire
6 Gjate vit eve Ie fu ndit prezenca e shtetiljo vetem qe nu k eslllezvogelll3r por perkundrazj eshte
zmadh uar ajo efa re ka ndryshuar eshte roli I tij menyra e nderhyrj es dhe doza e ket yre
nderh yrje duk e bere Ie mun dur mundesine e rriti es se pllnesimit dhe kualifikimit Ie personave Ie
punesuar dhe tl papunesuar qe pres in te integroh en ne tregun e punes
7 Kodi I Punes I Republikes se Sqi pe ri seeshte nje baze e e mire mja rtueshme per rreguilimin e
marrdhenieve ne kCli sektor nl kete kod re Oektohet drejlpersed rej li fryma dhe gama e parimeve
me Ie nj ohura qe vij ne nga konven ta nderkombetare dhe Euro piane per Ie drej tat e njeriuL
52
8 Pervec rreguHimit qe [ ben Kodi [ Punes kerni edhe veteBrenda sektorit public rregll l ime per
ate instilueione Ie eilat hyjne ne fushell e veprimi t Ie legjis lacionit Ie sherbimit civil dhe keto
marredhenie rregu ll ohen me ligjin nr 152 20 13 Per Nepunesit Civ il Edhe pse jemi nj c shIel
I vogel me nje admini strate te vogel pu blike dhe me nje numer te kufizuar Plillonjesish pu blic
ky sektor eshte du ke kal uar neper reform a dillamike ne lTUgen drejt integrimit Europian
9Ne vendin tone duhe l Ie propozojme ndryshime dhe permiresim Ie qeve risjes 5C sek lo rit public
dhe sherbimeve publike p~ dysh im qe duke iu referuar s ituates aktuale problemmike sek lo i
public duhet Ie beje ndrys hime sin e funksionim sin e ndertimin e saj Ajo duhet tejete e
mbrojtllr nga levizjet po[itike Ie punonjesve ne menyre qe Ie ruaj kualitetin e kapacitcleve
llJ erezore
S3
Bibliografia
1 E drejla f punes prof fir KiltreI Cela bolim IV ~ stlepia holuese liar Tirane
2 E (rejta e kralwsllar e punts proftlr Kudrel Cea
3 Directhe 2003 EC of he European Paramenl and 0 he Council of 4 November 2003
4 Lligji lu82 tlati 0907 945 Mbi knllen e sherhimit mhrojljen dlte shperblimin lie pune
5 Ligji IIr 527lktle 2508947
6 Ligj nr 2250 dali 030SJ956 Mbi Kodin e Punils Ie Repuhlikiis Populore Ii
Shqiperise
7 Ligji I1r136 dale 512 2015 Iper disa shlesa dlte Ildryshime nit Ligjin fI 7961 dali
12071995 Kodl J plles I ShqipiJr i ndrysltuar
8 Ligjil152 dale 2013 Pilr IIilpfinesin civil
9 Stalstika e fregut Ie plllles 2014-2015 SheThm Komhiftar I PUl1esimit
)0 Slrnlegjia e plllleimit 2007-2013 Millistria e Pun es rifle Ceshljes Sodale
11 Tregu 1 pUlles AklllaJ Shirbimi Jltombelar I Puniisimil
12 Slalisliklllejorces se punes lOIS INSTAT
13 Slralegjia ombilare per pniisim 2014-1020
14 Slralegjia difrseJaorjale e reformes lie a(minislrolen Publike (SNRA P) llii kUlJdii Ie
slralegjise JoIIbilare pir tviflim dll t illltgrim (1009- 2013) Tirane SMalor 2009
15 Slralegjia per PUllesim dlle Aflisi fLO 1013-206
16 Draft document Mbi fiji igjii Ii ri per sllirbimin civil ni SIIqiperi f pergalitur Of
Zlrani SIIapo ne basltkipunim me Dr Hails -Achim Roll kOllsulenli Ii Sigma me
kerkese Ii DAP 1 letor 2010
17 Giuseppe Casale Service public reladole eork
S4
J8 Josep Tenkormrg bullbull hi comparaillt Qvervieii Geneva August 2008
9 Annizi e legjisaciollit mb marrdhiilliel e punlis ne administraten publike ne
Republiken e Sltqiperise lie kuadrin e projektit Ii qelldres AKSES ALBANIA
Pernjii administratil pubike Ie qiil1drlleshme dlle proesiollale mbiJihlellir IIga
Ambosnda Gjermane Ili Tirone dhjelor 2009 puno Dr Eralta Can
20 Komieli Shqiptar I Helsiki Sifuala e diskriminimit lie procesill e lorgimit ngo
plla ni Shqipilri Tirane dlljelor 201 I
21 SlalisiNa lujuri IIga kOllfenmea e reafizuar ngn qelldm ISU JtlriJ me feme
Zbnim J ligjit lie mbeshlelje Ii qiimrueshmerisi dhe rriljes sit perjorm(mcifs ni
Administraten Pubike
22 KlIshJetuta e Shqiptrisi
23 Marrdhellia e pultes FerioJlQ Calo
201 Kerkime mbi fregull e pUlles Jonida IoxhoJi
25 KOIi (ok Idrej~sla~qjp-(J -tJXl
26 Shlefiweborg
27 llllervisffr lie ~lil1islrillit e punts dlle Ceshtjevt Sociole me feme Nxitja e pllll ifsimil
dhe polifika Ii tjera per IIljell e papllnesisl
55
19Meshkuj
605 e meshkujve 15-64 vjec jane punesuar
129 jane te papune
266 jane jashle forcave Ie punes
Femra
455 e femrave 15-64 vjee jane Ie punesuara
95 jane te papuna
45 jane jasluc foreave Ie punes
24Punesimi dhe perfshirja sociale
Deri mi sot u eshte kushtuar shume pak vemendje kostove ekonomike dhe shoqero re 1e
shoqerua ra me numrin e madh Ie punelOreve te zene si pjesetare qe sje llin kontribule ne fnmi lje
kryes isht ne sektorin e blljqesise20Ky fenomen ndikon me shume tek grate dhe te rinjt~ duke
perfunduar shpesh ne nj e cike11e peljetshem Ie varferise dhe perjashl imil social In fonna lileli
eshte i lane kur nil et per kushtet e punes si edhe per punen e papaguar ne familje 21Shumica e
femrave dhe e Ie rinjve kryejne pune Ie papaguar ne familj e Vetaneri sht ne zonal rural e lmpakli
i infonnalitetit eshte pesefish
se pari ai ndikon drejperdrejl tek siguria e punes sepse mungojne konlratat
se dyti ai ndikon tek e drej ta per sigur ime shoqerore te cilal jane shume Ie rendesishme per
mbul imin me sigurimin shendetesor dhe pension in e pleqer ise duke vene ne rrezik jeresen ne nje
periudhe me Ie vonshme Ie jetes
se trcti ai pakeson pagesen dhe burimin e te ardhurave duke renduar mireqenien ekonom ike se
katerti ai ve nje barre ti skale mbi ekonomine nepermje( evazionit latimor
19 Anket3 e fOfcave te punes 2015 INSTAl
ro Strategjia kom betare per punesim 2014-2020 11 Stratesjiltl kombetare per punesim 2014-2020
24
sl pesti ai pengon zhvillimin e tregut ne fushat qe varen shurne nga puna e familj es s i per
shembull bujqes ia
Per me teper ai rril cenueshmerine e femrave varcs ine e lyre ekonomike prej bUfmve si edhe
rril varferine e lyre ne pleqeri per shkak Ie nderthurjes se Ie ardhurave me Ie ulta dhe vileve me Ie
palaa me sigurime shoqeroreshendetesoreJpensioni
Nt kele gjendje nevojilen zbatimi me i fuqi shem i ligiit si edhe ske mat e nxitjes per
punedhenesit per te inkurajuar punesimin formal nepermjet kontributeve Ie zvoge luara ose
stirnujve Ie tjere financiarePerfshirja soc iale mbetet cnde nje yeshtje per I u trajtuar
Grupet si romet dhe personal me aflesi tii kufizuara shpesh jane Icni pas dare dhe polilikm
nuk j ane konkretizuar gjithmone ne perputhje me rrethanat Keto grupe kerkojne polil ika Ie
posuyme Ie hartuara ne pershtatje me karaklerislikal dhe nevojat e lyre persa u perket nevojave
arsirnore kualifikimeve profesionale fuqi zimit dhe punes imi
Punes imi i u rinjve eshte nje yeShlje reale v~aneri shl nese kerni parasysh punen e papaguar ne
familjeShumica e Ie rinjve Ie puneslHlr kryejnc pune informale ose te papaguar ne familj e gie e
eila deshmon per punesim te kufi zuar dhe kush Ie It keqija punesimi Shumica e te rinjve Ie
papllne kane nivel Ie ulel arsimor dhe per personal qe jelojne ne zonal rurale bujqes ia mbetet
burimi kryesor i punes imilFernrat ne moshe Ie re kane nje shkalle Ie njejle papunesie por kjo
fsheh kushtet me Ie keqija te punesimil kryesisht punen e papaguar ne familje qe dukel se eshte
gi thnje ne rritj e dhe pabaraz ite seklOriaJe qe ekzistojne
2lFemra t kane nje shkalle shume me Ie ul el pjescmarrjeje Ie forces se punes si edhe nje nonne
me Ie larte Ie pasivilelit per shkak Ie pergjegjesive ne familje AIO jane te perqendrua ra ne
kryerjen e puneve tipike femerore Ie cilat jane edhe punet me pak te paguara dhe orrojne pak
mundesi per perparim ne karriere Pe rve~ kesaj ka nevoje te ngulshme per rritjen e numrit Ie
femrave ne profes ionel jo Lradic iona le si dhe per menjanimin e slereolipave gjinore ne sisLemin
arsimor Orienlimi i vaj zave Ie reja ne pro fesion e tipi ke laquofemerore )) Ie paguara pak dhe qe nuk
kerkojne shume aftesi rrit hendeklill giinor ne lidhje me pagal dhe mundes ine e lyre per te gjetur
pune ne seklorin informalParaleli sht edhe orienlimi stereotipik gjinor i djemve ne profes ione
U Strategjia kombetare per punesim 2014 -2020
25
ltonashkullore)) rrit rolet dhe normal e gJlnlve dhe po njel loj i kufizon aftesite e
mundshmelpotenciale mas hkullore
Pavaresisht prej nje farl perparimi shuml pune mbetet per te bere ne lidhje me permiresim in e
kapac iteli l Ie Sherbi mit Kombetar te Punes imit (SHKP) ne menyre qe Ie kryejc Ie gj itha
funks ionet e nje sherbim i modern dhe publik ne Ie gj ilhe vendin duke perfshire kelu edhe zonal
rurale te cilnt kane nevoje Ie ngui shme per kt to sherbime
Fun ksionel qe kerkojne vemendje me Ie madhe ja ne
~ nd ihma per Ie papunet pe r Ie gjetur punes im Ie pershl atshem
~ shpallja e punekerkuesve dhe e vendeve Ie lira IE punes
gt leh tesirl1i i levizshmerise se pro fesioneve
~ mbledhja dhe analizimi i in fonnacionil me Ie plole Ie mundshem ne lidhje me ~endjen ne
tregun e punes dhe zhvill imin e saj ne Ie gjilhe vendin ashtu edhe ne deget e ind uslrise
dhe profesione Ie ndryshme
~ hartimi monitorimi dhe vleresimi efikas i programeve qe synojne leht es imin e (ri)hyrjes
ne punes im Ie punekerkuesve ne rrez ik perjashlimi nga tregu i punes
Organizimi dhe zbatimi i permbushjes se funksioneve kryesore duhel reformuar si edhe duhen
caktuar burime Ie mjaftueshme njerezore dhe financi are per Ie siguruar pune neperrnjel zyres
ko mbetare Ie punesimit
25 Faktoret qe Iltane ndikuar ne rritjen e nivelitte punesimit
Nder fakloret qe kane ndikuar ne menyre ledrej lperdrejle ne nive lin e punes imit rendi len
bull Rrilj a e kerkess per prodllkte
bull Permiresimi ileknologjive
bull SITategj ile seklorjaie
bull Levizja demogra fike
26
Rritja e kerkeses per keto produkte
Fluksi I ndert imeve s ine objekte dhe ne rruge vazhd in territet bull gi ithashtu eshle rritur d he
akl iv iteli I nderrmarrj eve Ie indllstri se perplln llese s idomos ala me capital te hllaj apo Ie
perbashket qe punojne me porosi nga jashte duke shfrytezuar krahun e lire Ie punes ne ve ndin
tone Kjo ka bereqe numri I Ie punesuarve Ie jete gj ithmone ne rritje ne keto fusha ne vendin
to ne Vihel re me teper plJnes imi I personave me arsim 9 vj eear ose temesem pa u Icne pas dhe
ars imi profess ional
Permiresimi 1 dukshem I leknologji ve
Vitet e fundi t permiresi met ne leknologji kane sje lle rritjen e proclu ktit me kosto te uld duke
cuar ne rritjen e te ardhurave dhe zgjerimit Ie akti vitetil (shlim punonjesish) duhellheksuar qe
permiresimi I teknologj ise ka sjelle edhe nje reformim lidhur me hapjen e vendeve Ie punes
li dhur me pro fes ioni (IT)
Siralegj ite sckto rjale
Njt priori let I zhvillimit ekonomik eshle shtrimi I rfll geve dhe gocJi nave institucionale gje qe ka
cuar ne rriljen e te punesuarve pa ]ene mbrapa dhc sektori n e turizmit gje qe ka sje lle rritjen e
numri( Ie hoteleve restoranleve dhe Iregti se ne lonal luri slike kjo ka marre nje zampjerim
akoma me te madh gjatc sezonil te veres ku numri I le punesuarve shko n drejt rritjes ndjeshem
Uvizja demografike
Fuq ia punetoTe me banim nHshat kD interes per tll punesuar dhe ky interes vihet re dh e lek
punedhenesit ~r keto arsye
Se pari kjo kalegori pranon Ie punoje me page le uld
Sedyti ne pjesen me te mad he te rasteve subjektet ndod hen prane zo nave ind llstria le te qyteteve
ku jane vendosur fabrikal d he nuk kerkohen shpenzime transporti
Se treli turi zm i ne zonat e v irgjera qeeshte zhvilluar ko het e fun d it si dhe invesli met kane sje ll e
nje rritj e te konsiderueshme Ie nr tepunonjesve qe rezultojne te jene banore Ie ketyre zonave te
theli a
27
26 Roli I shtetit ne rritjen e punesimit ( Politi kat dhe Strategjite)
Polilikat kryesore per rriljen e punesimit oerqendrohen rrelh konceplit le po lilikave akli ve Ie
tregut Ie punes Politikat e para u prezantuan ne 1995 ne ligjin nr 7995 viti 1995 per nxitjen e
punesimit duke krijuar bazar e para Ie nj e pakcle programesh qe funksionojne edhe sot 5i
gt- Ndermjet~simi per pune dhe profesion
gt- Keshillimi per pune dhe profesion
gt- Formimi professional
gt- Programe Ie nxiljes s punesimt elj
Objektivi krye50r [ polilikave Ie punes imit eshte mbesi1tclja e punekerkuesve ne gjetjen e nje
pune 1e pershl3lshme politikat e punesimil jane nje mjct lepe r I rendesishem per permires imine
siluates se tregut Ie punes
)gt Programel e nxitjes se punesimit u prezantuan per here Ie pare ne vititn 1999 synimi I
kelyre program eve ishte dhe vazhdon Ie jele aktual isht
gt Krijimi I vendeve te reja plme dhe ulja e papunesise
gt- Nx itja e formimil pro fessiona l I punekerkuesve t~ papune (sidomos ne zona ku ka
mangesi kapacitelesh trajnuese)
gt- Mbeshtetje bisneseve per te rdlu r akl ivitetin e lyre dllt punesimin e fuqi se punelore Ie
Irajnuar
)gt Nxitj a e drej teperdrejte e pllnesim it Ie nje pjese Ie trajnllarve
)gt Minimizimi I punes se zeze ( forcimi I rolil If inspektorialille punes)
gt- Perfshirj a ne programe socia le trajnimi Ie kelyre punekerkuesve
gt- Nxilja e punesim il Ie te rinj eve dht grllpeve Ie vecanta Ie Ie papuneve
gt Mbeshtelj t e bisnesit familjar per Ie rrilur punesimin ne zonat mal ore apo aty ku
shikohet veshtiresi ne zbatimin e politikave Ie Ijera
Programel e nxiljes se punesimit jane programe akti ve shleterore qe veprojnMrej lptrsed rejli ne
jeten e pune kerkuesve te papune per Ii nxitur ata ne gjetjen e nje punesimi flfalgjate Keto
programe sehashku me programet e ndermjelesimit lu aj ne nje rol te rendes ishem qe
28
ndikojnerealisht nl ulj en e papunesisesidoJnos te numrit Ie papuneve Ie rregji slruar Njestrategji
positiveeshte dhe ajo e nxitjes se punesimit nepermjet fonnimit Ie nepllnesve duke J trajnllar Sl
dhe nxitjes se pllnes imil Ie remrave ( gra rome in valide Ie Irafikuara elj) duke u dhene nje
mbeshletje dhe bisneseve qe punesojne kelt kal egori
Per here tcpare ni si Ie zbatohej dhe ofrimi I praklikave oer Ie rinjte e sapodiplomuar ne menyre
qe te krijonin eksper iencen e tyre neper instilucione te ndryshme shtelerore ( ad ministrate
publike) duke pllnuar fillimisht ne pozicione Ie caktuar si praktikante kjo ishte nje ri s i e cilajo
ve tem do Ie mund Ie pergatistc speciali st Ie kualifikuar ~r te ardhmen e aferme por dote
motivonle dhe shume student Ie sapodiplornuar duke ju ndezur nie drile jeshi le ne lidhje me
tregun e punes dhe pozicionimin e tyre
23 Nje rol te rendesishem ka luajtur dhe organi zata nderkombelare e punes (lLO) duke paraqitur
sic do vit Stralegji per permiresirnin e qeve risjes se tregut te punes duke u baZlt3r ne nje qasje
shumeplaneshe ne mekanizma Ie fuqi shem Ie dialogul social dhe marrjcs se masave kunder
informalitetit dhc kushteve ne pune
Brenda tematikes ~~ Pune e Oenje per Ie Gjithe gjate periudhes 2012middot20 15 ILO do Ie
perqendrohet nr ere prioritete programJlike per Shqiperin~ t~ cilat duhet Ie shilten s i qellime
afat-gjata
Forcimi j kapaciteteve Ie institucioneve shleterore dhe partnereve soc iale per
penniresimin e adm inistrimil Ie Iregut Ie punes
~ Promovimi i punes se denje dhe rrilja e punesueshmerise Ie forces se punes ne Shqiperi
~ Forcimi i s islemil te mbrojljes sociale
I) Strategjia per Punesim dhe Aftesi ILO 2013middot2016
29
Kreu III
3 Sektori public dhe sherbimet publike
31 Cfare kuptojme me sektor Publik
c rare kuplojme me sektor public
Perpara se te b~jmenje anali ze te marredhenieve Ie punes ne sektorin public me pare duhet Ie
analizojme veti ku ptimin e kelij lermi pra se crare kuplojme me sector public Nt lidhje me
kititerm ka pasur sh ume perkufizime por nuk ekziston nje perkufizim juridik I sakle 1 noeionit
Ie sektor it pubti k Ne fibrin e autoreve Giuseppe Casale dhe Joseph Tenkorltlng me litull
Man-dheniel e punes ne sek lorin public ne v6hlrim krahasimor 1 keta dy aulore kane dhene
kete perkufizim per sehorin publik
Sipas ketij perkufizimi sektori publik perfshin 24
a) Njesi organizative qejane Ie finan cuar ne pronesi dhe ose Ie kontrolluara nga sh teti
b) Resurset dhe aktivitetet e sherbimit publik
c) Organizata te kOlltro lluara kryesislll nga qlveria ( pra menaxhet dhe punonjesit ne
sherbimin public kane nje diference Ie reduktuar ne vendimmiddotmmje organizative
Nt kete studim punonjesit pub li c referohen per nepllnes it c ivile dhe punonjes te tjere ne te
gjilha ni vele t e qeverise duke perrshire njesitc e qeveri sjes vendore dhe punonjesil e
nderrmarrjeve sht eterore megjithese ne disa vende marrdheniet ne sherbimin public kane
mbetur Ie ndryshem nga ai 1 seklorit pri val (dmth ne It kaluaren sektori privat ishte I shtyre ne
menyrt l ipike nga fi(imi ndersa qellimi I seklOril public ka qene sigurimi I (e mirave publike
dhe sigurimi I minqenies se pergjithshrne dhe mireqen ies se qytetareve ) sol karakteristikat e
sherbimil public public jane duke u bere indirekte me Ie ngjashme me ate Ie sektorit privat
Z Giuseppe Casale ~ Service publiC relacione eork Josep Tenkorang th e comparative overvieeN Geneva August 2008
30
Nje perkufizim tjeter per se kt orin public eshte se ai percaklohet st sektori qe grupon Ie gjitha
akli vitetet ekonomike dhe soc iale qe jane ne nga rkim Ie administrates nderrmarrjet publike
dhe organi zmal publike Ie sigurimeve shoqerore
Pro sektori public perfshin Ire perberes
1- Administratat qc murrin ne ngarkim aktivitele me interest e pergjithshem
2- Nderrmarrjet publike bull dmth nderrmarrjet 11~ Ie cilen nje person public mhan shumiccil e
kapitalit Keto tradicionalishl kane qene konsideruar 5i element I polilikes ekonomike
dhe sociale Ie qeverise SOl ato jane pri vali zuar dhe njekohesishl kane mbelur ende
publike kane ndryshuar menyren e lyre Ie funk sionimit dhe jane si nderrmarrje private
3middot Zyrat publike admini strative Ie ngarkuara me sigurime shoqerore ~ qe ad ministrojne
politikat sociale Ie shletit ato mund Ie mbeshlelen mbi organizmat Ie 51 drejles private
32 Kush jane Ie perbas hkctal dhc ndryshim e1 e sekt oril public dhe sherbimcve publike
Sektori public dhe sherbimel pub like nuk duh et Ie ngaterrohenNe fakt aktivitelet e shcrbimit
Pllblic mund Ie merren ne ngarkim nga organizma private Keto quhen deleg ime Ie sherbimit
pubikKeto organizma nuk I perkas in sektorit public perimetri [ sherbimit public eshte me 1
ampjere se a i J sektorit public SOl sherbimi public duke ako ma s i nje runks ion I Administrates
Publike Nje sherbim public eshte nje akti vitet qe konsidcrohet se duhet Ie jete I di spollueshem
per Ie gjithe Ky nocion mbelel mbi ate te interest Ie pergjjthshem par shll1ne shpesh ky mbetet
njevleresim subjektiv pasi nuk mund Ie Ihullet qe nllk ka nje perkufizim universal Ie pranuar
nga te giithe Ne praktikeeshte sherbimi public ajo qe pushteti public pereakton politikisht sit e
tille Ky eshte nociol1 I cuditshem nga ai I sekloril public
Edhe shprehja Sherbim Publik ka nje kuplim te dyri shle nga njera ane ajo percakton nje
aklivitet ose nje mision Ie interest te pergjithshem ( psh sherbimi public I shkolles) dhe nga ana
tjete r leres ine e organi zmave Ie ngarkuara me keto aktivitete te interest Ie pergjithshem Ie eilal
mund te jene si publike edhe private duke kaillara klshtu nga sherbimit public ne sherbimet
Pllbli ke
n Shte ti eeborg
31
Prej shume kohesh sherbimi pub lic ish te krite ti I vet~m qe kushtezo nte zbati min e se drejtcs
ad mini strative dhe kompetencen e gj ykates admini strati ve me ndryshirnin e viteve Ie fund it ky
kusht nuk eshte me e mjaftueshrne me zgjerimin e aktiviteteve te sherbimit public ni fushlt n
ekonomi ke dhe vend in me te rendesishem te marre nga e drejta priva te Kesht Ll sipas natyres se
ak ti vitetit dhe strukt ures qe e ka ne ngarkim mund Ie da llojme dy rasle
a) Sherbimel publike adminisl rati ve shume te ndryshme qe grupojne sherbimet qe nuk
kane qeJl ime industria le apo tregtare ( mbrojtja sh ko lJa pu blike etj) alo jane kryes is ht
Ie menaxh ua ra prej o rgan izmave publi ke dhe ne keto ra5te prevaon te e drejta
administrative
b) She rbimet pu bli ke indu str ia le dhe tregtare ( nderrmCl rrjet qe kryejne sherbimet e
furnizimit me energj i uje etj ato mund te kryhen ga organizma publike ose private
Kur e5ht1 Gala pe r orgamni zma private zbato he t kryesisht e d rej ta pri vate pa r nuk
mungon e drejta ad mini strative Ata mbesin nen (utelen e pusht etit public ( s hlelit
qeverisj es vendore) qe vcri fi koj ne leSe ato e kryejne misionrn e tyre apo nese e
respektojne parim in e baraz ise te aksesil Ie perdoruesve ne sherbimin publik dhe te mos
perfitojne prej nj e s ituate monopoli ne teres ine e territorit Ie vendit ose nj e pjese te tij (
pe rjashtimi I par imit te konkurenees)
Shumeqeveri ne pamundts i per Ie finnncuar vazhd ueshme rishl she rbimel publikevendos~n
I Te reduktojne dimensionet e sektoril le tyre public ase
2 Te ndryshojne strukwren e tij par gjithmone duke privi legjua r pri vati z imin e t ij
3 Kalimi nga prakti kn e sektoreve publike neate te sherbimeve publi ke tt e ilat
s igurohen ed he nga akto re jashte sektorit pu blic e rendes ishme eshte qe shoqeria Ii
marri ne c ilesine sasine dhe menyren e duhur ket o sherbime
33 R rcgullimi ( marrdhenieve Ie punes ne sektarin pub lic ne Shqiperi
Marred heniet e punes neS hqiperi ne se ktorin publi c dhe ate privat rregullohen nga Kod i I Punes
par edhe vete brenda sektorit publik (psh per ato insti t llcione (e c ilat hyjne ne fu shen e veprimit
32
Ie legj islac ionit Ie sherbimit Ie nepunesil civil ke to marredhenie rregullohen me26 ligj Of 152
viIi 2013 Per Nenpunesin Civ il
Kodi [ punes I Republikes s(Shqiperiseeshte I bazuar ne Kushtetuttn e Shqiperise dhe ne normal
e pergjithshme Ie se drejtes kom belare Per sa J perket sektorit public dhe atij privat aplikimi I
kodil eshLi I nj ~j(e Ne sektorin public problemet per zbatimin e kritereve dhe kushteve ligjore
pef lindjen zhvillimin dhe perfundimin e marredhenieve Ie punes jane Ie vogla Nderkohe qe
ne sektorin privat perjashtuar disa nga kompanite e medha seri oze Ie cilet respeklojne dhe
zbatojneligjislacionin ne fuqi shumica e kompanive nuk jane korrekte si me strukturat
shteterore ashlu edhe me punemarresit duke krijua r keshlu nj c sektor jo inrormal ne ekonomi
Kodi I Punes L igji Per Nenpunesin Civil dhe dispozila Ie Ije ra ligjore e nen ligjore perbejne
nje baze Ie mire ligjore per rregullimin e marrdhenieve Ie punes dhe per Ie mbrojtur
punemarresin nga largimel abusive nga puna Konfliktet e Dun eS ne kete drejl im mllnd Ie
zgjidhen me mirkuplimin e paleve ne Ie kundert ata muod Ie drejlohen s ipas rastit Kom isionil
te Sherbimit C ivil dhe gjykfl les kompelente ve ndimel e fo mes se prere Ie cilel jane Ie
delyrueshme p~r zbatimin nga paleL
Shoqeria c ivile dhe media jane aklore qe pa pmur Ie drejte t u japin zgjidhje konnikteve ne
kete rushe behen pjese akti ve e diskulimit trt shqelesimevc soc ia le qe krijohen nga largimet e
padrejta nga puna dhe reagojne per Ie mbrojtur te drejtal e nje riut dhe lirite Ihemelo re pa u bere
pale me subjektet e perfshira ne konflikt
Ky studim eshle nje pjese e kesaj filozofie dhe tenton te evident oje problematikat ne lidhje me
Irajlimin e larg imeve nga puna s i nga ana e ad min istra tes publike ashlu edhe nga struktural
kompetente per s hqyrtimin e lyre 27Nga monitorime dhe studimet e vendimeve kane dale ampietje
terendesishtne te cilat flasin jo velcm per mangesi ne respektimin e procesit te rregullt ligjor ne
trajtimin e largimeve nga puna prej s istemit gjyqesor par edhe problem Ie renda qe kan ~ te bejne
me zbalimin e legji slac ionil ne fuqi qe rregullon kelt rushe
34 Studim 1 nderprejes sc kontrates se punes (Ilashkia Tirane dhe Bashkia Durres)
~6 Ligji nr 152 viti 2013 Per Nenpunesin Civil 11 Komiteti Shqiptar I Helsinki Situata e diskriminimil ne procesin e (argi mit nsa puna ne Shqiperj Tirane dhjetor 2011
II
2SSipas nje studimi t~ kryer nga Qendrlt1 Sui Juris projek ky I financuar nga USA ID me
tematike Zbali mi r Ligjil ne mbeshlelje te qendrueshmeri se dhe rritjes se performances ne
administraten publike u vu re nje domosdoshmeri e ndeshkimil t( lilUllareve Ie insliluc ioneve
perkalcse ne lidhje me largimet mas ive ngCl puna Me mijera jancpersonat Ie larguar
padrejtesishl nga puna keto 15 vitet e fundit por nuk ekziston asnjeherc nje pergjegjes 1 vetcm
per keto largime Me ane Ie ketij projekli qendra ~S ui Juris ka arritur Ie indetifikojeinstilucionet me problematike ne lidhje me kete ces htje referuar dhe bur imeve te
ndryshme kryesisht zyrtare ka nxjerre nje future financiare per demin e shkaktuar ne lidhje
pushimet nga puna pagesaL qe duhet Ie kryejnc ng3 vendimet e forms se prere dhene ngu
gjykata Gjate mbledhjeve teinformac ioni t ne shume institucione nje vemendje Ie veca nle ki shte
dhe Bashkia e Tiran~s dhe Bashkia e Durres it ne lidhje me keto pushime masiveku rezultuan se
2~e vilin 2009 ki sble 17 persona qe kishin nderprere Ie manmiddotdhenien se punes me deshirc
4 ishin ne li stepritje 1 ne prilje per pencion dhc 4 zgjidhje konlrate
Ne vitin 2010 ki shle 15 persona kishin paraq ilur doreheqje 4 kishin mbushur mash en e daljes ne
pension dhe 5 persona kishin zgjidhur kantraten e punes ne menyre 1e njeanshme
Ne vitin 20 11 ki shte 37 punononjes qe ki shin paraqitur doreheqjen 7 ishin ne liSle pritje bull 8
kishin dale ne pencion dhe 50 strukture 3 persona ki shin perfunduar kOnlraten ne afat Ie
percaktuar 1 punonjes ishte Irasferuar dhe 4 pUllonjesve I ishin paraqilur mam per shkeJje ne
detyre
Ne vitin 2012 ishin 36 persona qe ish in larguar me deshire 8 ishin ne listre pritje dhe nje
punonjes ne pencion
J~e vitin 201 3 kerni 36 punonjes Ie larguar me deshjre 8 ne listeprilje 4 qe ki shin mbushur
moshen per daljen ne pencion 4 punonjes ki shin zgjidhje re kontrates ne afal Ie perca kt ua r nje
punonjes kishte kerkuar Irasferim
18 Sialistika nxjerre nga konlerenca e realizuar nga qendrl Sui Juris me terne Zbalimi Iligjit ne mbeshtetje te h
qendrueshmerise dhe (ri l jes se performances oe AI 19 Zyra e informacionit Bashkia Tirane JO Informacion I dhene nga Burime zyrtare BClshkia Tirane
34
Ne vitin 2014 rewltonin 33 largime nga puna me deshire 5 punonjes kishin dale ne pencion
dhe 5 punonjes ki shin perfunduar kontraten e punes me arat Ie percaktuar
Nt vitin 2015 rezuhonin 51 largime me deshire ( r araqitur doreheqje) 2 punonjes rezuhonin Ie dale ne pencion dhe 8 punonjes Ie pushuar SI ndryshim structure 2 pUllonjes rezultonin Ie kishin
perfunduar kontrat~n e punes ndersa 4 prej lyre rezultonin ne zgj idl~ e Ie kontratcs se pun~s ne
menyre Ie njeanshme
l lSipas Ie drejtes sie informimit Bashkia Durres nga dergoi informacionin ne lidhje me largimet
nga puna ku rezultuan se nga viti 20 II deri ne vitit 2015 ish in
38 punonjes qe ki shin pltlraqitur doreheqjen ( sipas kontaktimit l1e pjese e lyre rezultonin qe
punonin ne instance me Ie larta pozic ion i ose ne institucione shtetcrore Ii Ijera)
20 punonjes qe ki shin mbushur moshen e daljes nepencion ampjail ket yre vileve
5 punonjes kishin perrunduar kontraten e punes ne aratin e caktuar
Sipas nje pasq yrimi Ie s ituates u vu re qe ceshljel po litike zene nje vend Ie rendes ishem ne
punesimin e punonjesve si dhe ne kohezjmjen e kontratave te lyre Bashkia Durres duke u
ndodhur perpara faktit qe kryetari actual ka nja mandate Ie] rezulton qe largimel nga puna jane
Ie minimizuara gje qe bie ndesh me Bashkine Tirane ku gjate ndryshimil te kryetareve kern dhe
pushirne masive Ie punonjesve ne periudhe kohore Ie njejte
11 Informacion I dhene nga Bvrime Zyrtare BashkiCl Ovrres
35
KREUIV
4Rregllllimi I marredhenieve te punes De Shqipcri sipas ligjit Per Nepunesin
Civil U
41 Evolimi historit I ligjit Per Nepunesin CiviF
Shqiperia ka nje Iradile te ndrejtimit pO litik te Shleli edhe pse jemi nje shIel I vogel gt me nje
administrate Ie vogel publike dhe me nje numer Ie kufi zuar Ie punonjesve publike Sek(ori puhlik
eshte duke kaluar neper reforma shume dinilmike ne rrugen df~it Inlegrimil Europian Duke
pasur parasysh kushtet e tilla kom iza ligjore ne fu shen e marrdhenieve Ie punesimit ne
sherbimin civil duhet Ie synoje forcirnin e unitetit Ie sherbimit civil dhe ti~jete mjaft neksibel
per te lejuar qeverine Ie pershtaste sistemin me ndryshimet e shpeshta qe po kal an vendi dhe ne
zhvillimin ne (ushen e kapciteteve nj erezore J2
Perpjekja e pare per krijimin e nje sherbimi civil proles ioni st e Ie materializuar ne ligjin Nr
8095 date 2 [03 1996 nuk nlllndi Ie bashkejctonte me kete rdite shumevjecare
Ligji [ vitil 1996 nuk benle dallime nennjct rnarredheni es juridike Ie nepunesve dhe
marrdhenieve Ie Ijera Ie punes pasi ato n eg ull ohes hin sipas Kodit Ie Punes Rregldl we Ie ketij
Kedi I nenshlroheshin si nenpunesil ashlll edhe pundor~l e Ihjeshle Pas kri zes se Ihelle qe
perfshiu administrflte n publike nete res i ne vijim Ie shndenimeve politike Ie vileve 90 re ronna e
fundit duke se e ka stabilizuar te pakten ne nivel knceptllal administraten publike nc rolin e saj
rregullator Nal yri sht mbetet shume per ebert qe admini slrat a publike Ie persose rolin e saj ne
jeten shoqerore dh e eko nomike Ie vend it
Pra me sherbim civil kuplojme veprimlarine e punonjesve Ie administrates publike qe kane
cilesine e nenpunesit c ivil per Ie rea li zua r fllnksionet e saj bazuar ne Kushtetute e ne li ~e
Ligjj actual ne ruqi I sherbimit civil kltl ngrilur nje sistcm Ictere te drejtash e detyrimesh per
nepunesil civil Ie c il etjane ne nj e balancim pushtelesh mes punemarresve dhe punMhenesve
keshlu qe cdc e drej(e e vecanteeshle e bltl lancuar me disa detyrime Te drejlat dhe detyrimet e
l Draft document Mbi nje ligje te ri oer sherbimin civil ne Shqiperi h pergatitur z Zhani ShOlPO ne bashkepunim me Dr Hans -Achim Roll konsulente te Sigma me kerkese te DAP 1 tetor 2010
36
- -- --- -- ---- --- -- - --- - -
nenpunesve civil rregullojne elementet e nje rarorti kontraklual te punes Ie lidhur midis
nenpunesit civil si punemarres I institucionit dhe administrates pubJike si punedhenes
42 Karakteristikatthelbesore tC Ligjit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil
Ligji Per Nepunesin Civil rregullon ne menyre Ie qarte dhe Ie plate marredheniet ne skemat e
administrimit civil 1 rnbeshtelur kryesisht tek pozicioni (post i) duke e kombinuar ale edhe me
disa elemente te sisternit te karrieres Karakteri dominues I sistemit Ie pozicioneve verehet n18
elemente Ie tille si kriteret e rekrutimit ngritja ne detyre levizja paralele etj
Fryma e ligiit te siperpermendur ka synuar krijimin e nje sistemi kryesisht te hupur Ie Sherbimit
Civil duke krijuar njekohesisht premise edhe per mobilitet te brendshem dhe karriere Tregllesit
e viteve te fund it lidhur me ngritjel ne detyre dhe levizjet paralele deshmojne megjithate ne
praktike kemi te bejme me nje sistem thuajse teresisht te hapur per konkurim nga jashte
perfshire dhe vecanerisht pozicionet me te larta drejtuese te Sherbimit Civil ( sekretari I
pergjithshem drejtori I pergjithshem etj rekrutimet per pjesen me te madhe te ketyre
pozicioneve realizohen nepermjet proced II rave Ie konkurrimil Ie hapur per kandidate te jashtem
por pa perjashtuar konkurrimin e nepunesve aclual civil
Qellimi J ketij ligji eshte krijirni I nje sherbimi civil Ire qendrueshem professional te bazuar ne
merite integritet moral dhe paanesi politike
Ky ligi percakton marredhenien juridike ndcrmjet shletit dhe nepunesit civil gjithashtu percakton
rregullat per administrimin e sherbimit civil
43Parimet baze per statusin e nepunesit civil
Sipas nenil 5 te ligiit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil Sherbimi Civil eshte I ndertuar
dhe verran mbi bazen e parimeve teB
I Shane eve te barabarta
2 Mosdiskriminimit
33 Neni 5 ligjit 1522013 Per nepunesin civil ne Administrimin e Sherbimit Civil
37
3 Merites
4 Tc Irasparences
5 Te profesiona li zmit
6 Paanesise po l it ike
7 Qendrueshmerise ne de tyre dhe vazhdimesise se shhbimit civil
44 Fusha e veprimit te Iigjit per nepunesin civ il
34 Nen i 2 Iligji per nepunes in c ivil percaklon ru shen e ve primit Ie tij nepermjet per fshirjes se
te gi ithe nenpunesve qe lIshtrojne nje funks ion public ne nje institucion tt admini strates
ShlehrOre institucion Ie pavarur apo njesi Ie qeveri sjes vendore me peljashlim
a) Te Ie zgjedhurve
b) Ministrit dh e zevedsmini st rit
c) Funksionaret e emerruar nga Kuvend i bull Presidenti I Repub li kes ose Keshi lli I Ministrave
d) Gjygjta re t dhe prokuroret
e) Nenpunesit e ad ministra t~s gjygjsore
I) Ushtarakut Ie foreave le armfliosu ra
g) Personelitle Sherbimil Infonnali v Shleleror
h) Personelit Ie njesive publi ke direkte te sherbimit
i) Anetarit dhe kryeta rit Ie organeve kol eampjia le drejtuese Ie komiteteve apo institucioneve ne
vares i Ie Kryeminislri se apo Ie nje mini stri
j) Punonjesit adm inistrative
k) Funksionaril Ie kabinetit
Shtrirja vertikalc
J5S lllrirja vertikale e rushes se veprimit Ie LSHC nis s ipas Ilj~ skeme hi erark ie nga pozic ioni I
sekrelarit Ie pergji lhshem te ministrise dhe shkon deri ne nive l special ist J6ne praktiken e
1 Neni2 ligji 1522013 per nepunesin dvilshy
38
- --- -----shy
deritanishme vihet Te nje konso lidim I kenaqshem ne kategorite e ulta dhe Ie mesme ndersa per
kalegoriH e lana Ie Sherbimit C ivil tregues i I qarku llimil ka qentH lane rue qe regan per faktin
qe keto pozicione jane dis i me Ie ekspozuara ndaj ndryshimeve te mundshme politike apo edlle
ndaj rap0rl eve persona te epror vanes pavarsishl nga moti vimi I drejte apo abuziv I k~lij
qarku llimi
Shtrirja ho riw ntale
Shtrirja horizol1tale e fu shes se veprimit te LSHC eshte e ku fizu ar ne disa institucione (KM
ministry institucionet e pavaruara bash ki qarqe elj
Fusheveprimi horizonta l [ ligjit ne ketedimension ne ni ve l qendror zbatohet per
a) Administraten e mini strive zyres se krycministril (rreth 1500 nepunes civile)
b) Adm inistralen parlamentare dhe te presidences si dhe administraten e instilucioneve Ie
pavarura qe raportoj ne drejt pltrsedrejti ne Kuvend (rrelh 2800 nepunes civile)
Stalusi J disa kategori ve te Ijea nepunesish te institucioneve It lilla si tatimet bull dogana polic i
diplomaci etj rregullohen me ligje perkate se te eilat ne thelb permbajne eli sa elemente Ie
ngjashme OSe Ie pemfena me ato Ie statust Ie ncpunesi t civil Statusi i pjeses tjeter te
punonjesve Ie administrates publike ( ars imi shendetcsi etj) perfshire administraten dhe
punonjesit e degeve ne vflres i Ie ministrive ne rrethe ose qarqe e qe perbejne dhe numrin mlt Ie
madh Ie punonjesve ne kete sector bazohet thjeshle ne kod in e punes
Fusha e veprimit rnaterjaJ
Fusheveprimi malerjai nenketedimension ligi i ka rregulluar elemenlellhelbesore me rendes i per
marredheniet e punes te nepunesve civil Ie ci lmjane te ndryshme nga alo per punonjesit e ljere
publike Ie ci let jane zbvilluar pas kesaj me akte dyteso re nenligjore kohn e punes dhe
pushimit etj
~Slrategjia nderseklorjale e reformes nE administrOiten Publike (SNAAP) ne kuader Ie strategjise kombetare per zhvillim dhe in tegrim (2009- 2013) Tirane Shlalor 2009 16 Neni 19 I ligji l sherbimit civil ka tegorile e nepunesve civil jane keto 1 Nepunes civil Ie kat egorise se larte drejtuese 2 Nepunes civil te kategorise sl mesme drejtuese 3 Nepunes civil v te kalegorise se ul et drejtuese Anep unes civil Ie kalegori se ekzekutive nepunes civi l Ie kalegori se se larte drejlues konsiderohen keto pozicione a) sekretar I pergjilhshem b) drejlor departamenti c) drejlO( I drejlorise se pergjilhshme d) pozicione te barazvlefshme ne Ire Ie parat ne institucionel e administrates publike qendrore apo vendore
39
Ne lidhje me disa aspekte Ie marredhenieve te punesimit (psh mosha e daljes ne pension
sigurimi socia l dhe shendetesor) LNC permban nje reference te p~rgj ith shme ne legj isiacionin e
pergjithshem te punes ( Kodi I Punes) si legj islacion plotesues Disa eiemenle Ie Ijera Ihelbesore
( deklarimin e pasuri se bull konfliktin e interesave skemen e pensioneve ploHsuese elj gjithashlu
te rendesishme pir marredheniet e punesimit te nepunesit civ il jane te shpemdara ne
legj islaeionin e posacem I eili zakonish t rregllilon te gjithe ose nje pjese te madhe te pllnesimit
publik
45 Pranimi ne Shcrbimin Civil 31
Pranimi ne sherbirnin civil ne kategorini ekzeklltive behet nepermjet nje kankurrirni tehapur
kankurimi organizohel ne menyre periodike nga njesia pergjegjese per seci lin nga grupet e
percaktuara ne piken 8 tt nenil 191e ketij ligji
Konkurrimi zhvi llohet ne dy faza
a) Yerifikimi paraprak nese kandidatet plotesojne kerkesat e pergjithshme dhe ato te
posacme sipas shpalljes se konkurrimit
b) Vleresimi I kandidateve
Verifikimi paraprak kryhel nga njes ia pergjegjese ndersa vleresimi I kandidateve behet nKa
komiteti I perhershem J pranimit I krijuar per secilin nga grupet e percaktua ra ne piken 8te nenit
19 Ie ketij igji
Kandidatet fitues qe marnn 70 Ie pikevc talale tevleresimit renditen nga komiteli I
perhershem I pranimil sipas pikeve Ie marra ne li slen e kandidaleve Ie sukseshem
~shte Keshilli Ministravc qe mirnton negulloren e hollesishme per krij imin perberjen dhe
veprimtarine e komiteteve Ie perhershme te pranimit si dhe lTegu llat e hollesishme per
proceduren e pranimit dhe vleresimin e kandidateve
n Neni 22 Iligjit HPer Nepunesin Civil ~
40
46 Ngritja ne detyre
JSNgritja ne delyreesilic kalimi I nje nepunesi c ivil nga pozicioni actual I punes ne nje ni vel
pozicion me 1e larte ne te njejtin institucion osc ne nje in sti tucion tjeter te administrates publike
qendrore apo vendore ( kur nje vend I till e ekziston) Ngri tja ne detyre reali zohet rea lizohet
nepennjel procedures sekonkurrimit organ izuar ga njesia pergjegjese per nj e ose disa
pozicio ne te tira Bazuar ne parimin e neoit 20 ( shanceve Ie barabarta profesionalizmit etj) te kClij ligji Nese vendi I lire I kategorise se utel apo Ie mcsme drejtuese nllk eshle plotesuar sipas
nenit 25 te kctij ligii ai plotesohet nepennjet ngriljes ne detyre
Mund te aplikojne per ngritje ne detyrevetem nepunesit civil te oj e kategorie pasardhese te
pnnesuarit ne Ie njejten apo ne nje institucion tjete te sherbimit civi l nese plotesoj ne kushtel
per ngrilje ne delyre dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Nese vendi I lire nuk plolesohet nepermjel procedures se ngritjes ne detyre nje procedure Ijeter
mund Ie organizohel Brenda nje afali 3 mujor deri ne plOleurosimin perfundimlar Ie vendit Ie lire
nese eshle e nevojshme mund Ie zbatohet procedura e tras ferimit Ie perkohshem ne interest e institucionit sipas shkronjes a Ie pikes I Ie nenit 48 Ie kctij ligji Keshilli J mini strave miraton
kushtet qe duhet Ie plotesojne nepunesit per ngritjen ne delyre dhe proceduren e hollesishme Ie ngritjes ne detyre
Ne prakt ike ngritj a ne detyri ka ndoshur ne perqindje Ie vog la rastesh Ekzistojne megjithale
di sa paqartesi lidhur me ndryshimin e pozic ionit brenda nje kategorie ( Ie larte) nese kjo perren
ngritje ne delyre apo levizje paralele gje qe veshtireson pasqyrimin real Ie ket ij Ireguesi
AVflnlazhi kryeso r I kesaj dllkurie eshte se konkurimi public ka promovuar lerheqjen e
kandidateve Ie af~ ngajashte admi ni strales gje qe krijon mundesine e sjellj es se njohuri ve dhe
metodave Ie reja Ie punes nga ala kandidate qe kane studjuar jashle ve nd it apo nga ata qe vijne
prej sektorit privflt Disavantazhi nga ana (j eter kate beje me pranine e nje kostoj e opportune ne
lidhje me s igurine e karrieres qe mundte mOli vonle me mire nepunesit e brendshem civil
47 Uvizja paralele
J Neni 26 Iligjit nr 152 2013 U per nepunesin civil U
41
Plottsimi I ve ndeve Ie lira ne kalegorine ekzekuti ve ala H~ ule apo Ie mesme drej lUesc behel se
pari nga nepunesit ciyile Ie se nj ejles kalegori nepermjet procedurts paralele Kush mund Ie
aplikoj ne per plotesimin e nje vendi Ie lire nepermjet procedures 51 Iev izjes paralele 5ipas pikes
1 nen 25 I ketij ligi i gt nepun sit civile Ie se njejtes kalegori ne Ie njejtin apo ne nje institucion
tjeter Ie sherbi mit civi l qe plotesojne kllshlet per para lele dhe kerkesat e posacme pef vendin e
li re
Yleres imi 1 kandidateve Ie inte resuar kryhe nga nje komi sion I brendshem I krijuar ne cdo
emiss ion nepermjet nje procedure Ie bazuar ne parimel e parashikuara ne piken I neni 20 Ie
ketij ligji Perfaqesuesi I njesise pergjegjese esbte anelar I kom isionit te brendsghem
Ne perfundi m te vl eres imit komisioi mund te ve ndose
a) Perzgjedhjen e kandidatit me Ie pershtatshem per tu emeruar ne vendin e li re
b) Perfundimin e procedures pa asnje teperzampjed hur ne fast se asnje nga kandidatet e
interesuar nuk ploteson kushtet dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Keshill i I Ministrave miralon
a) Kushlel qe duhel Ie pJolesojne nepunesit per levizjen parale le dhe procedurat e
hpo ll es ishme te levizjes paralele
b) Rregullal pfr krijimin dhe perberjen e komis ionit Ie parashikuar ne piken 3 Ie kctij neni
48 Oisipiina ne sherbimin civil (SHe)
Disiplina ne Sherbimin Civi l ka Ie beje me mnsa l di s iplinore qe jepen ne rastel e konslalimil 1(5
shkeljes serregullave apo Ie moskryerjes se detyrave Masat disiplinore dal lohen nga vleresirni
negativ I perfosmances Vendim-marrja ne lidhje me ke lO procedura perqendrohet tek epror
di rect dhe me pas ekzis(on mundesia e ankirnit Ie drejteperdrejte ne KSH C Sipas nje studimi
eshte ve ne re qe nllmri I rn asave di siplinore ne praktikeeshte I voge l verehet nje shperndarje j o
uniform e tyre lakonisht nje numer relalivisht [mad h [ masave di si plinore vihet re ne mornente
ndryshimesh politikc
42
Ligji eshte relativisht J pltiqarte lidhur me zbat imin e mases sl uljes nedetyre ) kur nje institucion
( ku eshte dhenc nje mase e (ille ) nuk ekzistojne vende pune Ie oje kategorie Ie lIle ne keto
raste nje mase e tille fezulton e pazbatuesh me apo te pakten problemalike Dicka e ngjashme
konstatohet edhe lidhur me mundesisne e kthimit ne pozicionin e rneparshem pasi parashkruhet
masu di sipiinore
49 ASPA OHE PROGRAMET E FORMIMIT PIWFESIONAL
ASPA
39Ne varesi te Ministri se se Brendshem krijohe dhe Shkolla Shqiptare e Administrates Publike
(AS PA) SI jnst itucion public qend ror me se li nc Tiran~ASPA ka autonom i administrative dhe
akadem ike Ajo ka per qeHim formimin professional Ie nepunesve civil 5i dhe cdc individi tjeter
vendas ase H huaj qe nuk esh te pjese e sherbimil civil dhe qe plOleson krilerel e kerkuara
Forrnimi profess ional perfshin programin e forrnimit Ie Ihelluar Ie kandidateve per kalegorine e
ncpunesve civile te ni ve lil Ie Jarle drejtues anetare te tru pes se nepunesve civi le ni velit Ie larte
drej tues si dhe programin e formimit Ie vazhdueshem Ie nepunesve civ il dhe Ie cdo indi vidi
tj eter jashte ketij sherbimi
Buxheti ASPAmiddots percaktohct si ze I vecanle ne Buxhelin e Minislrise se Brendshme
Organel drej tuese te saj jane
I Keshilli drejtues
2 Drej lori
KeshilJi drejtll es perbehel nga [2 anetare dhe kryesohet nga nj e prej rektoreve Ie lmiversitetcve
I zgjedhur nga Kon ferenca e Rekloreve Ie Shqiperise Ne perberje Ie lij jane perfaqesues dhe
drejtues Ie larte Ie min istrive organeve Ie qeverisj es vendore DAP- it universiteteve shoqerisc
civile dhe biznesit sipas percakli mil te bere me vendim Ie Keshill il Ie Ministrave
I Neni 91igji 1522013 Per NepuneStn Civil
43
Keshilli drejlues miraton po litikat bull slrategjite dhe partnerilelet e ASPA-s hal10n kuadrin
rregullal0r Ie saj 5i dhe miralon projektbuxhetin dhe s trukturcn organizali ve Ie ASPA-s
Detyra Ie hoJlesi snme te keshillit drejtues percaklohen me vendi me te Keshillit Ie Ministrave Ne
percaklimin e polilikave Ie perzgjedhjes dhe Ie formimil bull ASPA detyrohel Ie bashkpunoje me
DAr-in s i njenjesia e ngarkuar j)tr centrgatitjen dhe mbikqyrjen e zbatimit Ie polilikave
shteterore ne sherbim civil
Drejlori I ASPA-s emerohet dhe lirohel ne detyre sipas kritereve dhe rregullave Ie percaktuara
per anetaret e trupes se nepunesve c ivile Ie kalegorise se lartc drejtuese Perjashlimisht deri ne
moment in e fillimit Ie efekteve Ie kelij ligji drejlOri I ASPA-s emerohel me vendi m Ie Keshi llil
te Ministrave me propozim te Ministr e Brendshem
Nepunesil e ASPA-sderi ne momentin c IIUjmit te efekteve Ie ketij lirui emerohen nga Drejtori
I ASPA-s s ipas procedures se Kodi Ci vil Keshilli 1 Minislrave miraton rregullal e holl esishme
per menyren e organizimit dhe funksionimit Ie ASPA-s
Programer e formimit profesional
AS PA ka per delyre leofroje formim profess ional nepermjet perfshirjes se programeve Ie
meposhtme
a) Program Ie foonimit Ie thelluar n~ baze Ie Ie cilil formohen kandidalel per anelarel Ie
TNO-s (niveillarte drejwes)
b) Programe Ie formimil t~vazhdueshem ne baze Ie Ie cilit trajnohen ne vazhdimesi dhe
n~ lidhje me punen e nepunesit civil te te gjitha kalegorive si dhe cdo indivit tjeter
j ashte sherbimit
ASPA ofron mundesine e pergal irjes paraprake Ie kandidateve per te marre pjese ne
konkurrimin e hapur per kalegorine ekzekutive kundrejt tmires
ASPA realizon sludime dhe bOlime ne fushen e administrates publike Sludenlel e AS PA-s te
perzgjedhur nga shoqeria c ivile bisnes i apo individi jashlc sherbimil civil detyrohel te paguajne
larjf~ Keshilli I Ministrave miraton lariftin perkmese per cdo trajnim
44
KREUV
5 RREGULLIMI I MARRDHENIEVE TE IU NES NE SHQIPERI SIPAS KODIT
Til PUNES
51 Kodi I punes dhe rregullimi I marrdhenievc te punes ne administraten publike
Marredhenia e punes ne vendin lonerregulohet nga Kadi I Punes I Republikes se Shqiperise I
cili eshte li gj i kryesor per rregullimin e ketyre mltl rrdhenieve ne dispozital perkatese te lio Per
te kl ptuar memire gjendjen e egjislacionil shqiptar pqr marrdheniet c punes eshle e nevojshme
Ie bcjme nj l anaiize te pergjithshme Ie legjislacionil perkates Ky Kod eshte krijuar me qellim
Ie rregulloj marrdheniel e punes ne tregLlll e ekonomise private dhe iniciatives se li re Ne
sekto rin publik prob1emet pcr zbatimin e krit ereve dhe kushteve ligjore pcr lindjen zhvillimin
dhe perfundimin e marrdhenieve Ie punes jane Ie vogla Kodi I Punes parashikon nje
serhregu llash ne mbroj~e Ie punemarresve sin e mstin c fillimit vijimit dhe Ie perfundimit te
marredhenies se punes Kodi parashikon nje rregulJ te posacem per rastet kur punedhenesi eshte
organ J administrates pubJike gjithsesi ky parashikim duhet te kuptohet sakte nga vete organet
dhe ndoshla Ie shoqerohet ed be me lTegullime I~ tjerf Ie posacme per administralen pllbJike
Nje analize e tilleeshte hapi I pare per I ~ evidentuar boshlleqet dhe problemalikm qe ajo mbar
Gjithashlu nje an aJ ize e tilleeshtc e nevojshme per Ie ku ptuar nese prob lemet e qendrueshrnerise
pavars ise ose meritokracise ne administraten pub like rrjedhin per shkak Ie mangesive ligjore apo
moszbatimin korrekl Ie Jigjit
42Kodi punes rregullon Ie gjilha marredheniet e punes ne administratcn publike me perjashlim
Ie marrdhenieve Ie punes Ie personave punesimi I Ie cileve rregullohet me ligj t~ vecante pra Ie
gjitha marredheniet e punes ne organet e administrates publike qe nuk I nenshtrohen nje
rreguHimi Ie veCaJ11e me li gj do Ie rregiullohell sipas dispozilave Ie ketij Kodi Madje ky Kod
parashikon qe per as sa ligji I vecante nu k parashikon zgj idhje per problemet e lidhura me
marredheniet e punes perseri do te gjejnc zbatim ne di spozilat e Ketij Kodi
lt0 ligji nf 7961 dal e 127 1995 Per Kedin e Pun es n~ Repu bliken e ShqiperisE I ndryshuar
4 1 Or Eralda Ca ni Anarize e legjislacionit mbi marrdhenel e punes ne administraten publike ne Republiken e
Shqiperi~e ne kuadrn e projektit te qendres AKSES ALBANIA Per nje administrate publike tre qendrueshme dhe
profesionale ~ mbeshtetur nga Ambasada Gjermane ne Tirane dhjetor 2009 41Neni 4 I Kod te Punes
45
Ky Kod 11 ~ kreun JIl Ie tij parashikon oj sere pari mesh mbi Ie eilal mbes hteten marredheniet e
punes Edbe pse parimin e konkurrueshmerise apo Ie trasparences nuk e permend lie nenin 11 Ie
tij parashikohet se normal e se drejtes Ie d iet rregullojne marrdhenien e punes kane perpares i
qe edhe veH KushlelU ta parashikon oe nenio 11 6 Ie saj Kod i rendi Kushtetuten Konvenlat
Nderkomelare It ratifikuara e me pas li gje Ie tjera duke renditur Ie parin nga 10 Kodin e Punes
Pra perforcohet edhe nje here rregullimi qe Kushtetuta parashikon ne neni n 107 qe marrdhenia e
punes per nepunesit civ il publike bazohet ne lrasparence konkurrueshmeri e profesionalize m
52 Lidhja e kontrates se punes
Kodi I punes ne nenio 19 Ie tij parashikon qe lindja e marredhenies se punes kryhet nga
punedhenesi I ci li puneson ne menyre Ie drejtoirdrejte punemarres in Ky punedhenes perdo r
zyra shtett~rore Ie punesimit ose agjensite priva te Ie punesimit per le punesuar punemarresjn ky
parashikim eshU h~H1lmr me qeJlim qe tu sherbeje person ave juridik pr iv m Ie cilet mund Ie
zgj edhin me sa duke rregLdlal e lyre Ie punesimil te pu nonjesve Ie lyre [ referuar nekuadrin e
detyrimil kllshtetues pe r konkurrucshmeri dhe tra sparence pcr punonjes it e administrates publike
bull ky rregullim do Ie s ilhe konfuz ion dhe paqanes i Pm ka nevoje qe ky Kod meqeeshle li g baze
edhe per marrectgheniet e punes ne admi nistraten publike bull te specifikoje nje rreguHim Ie posac me ne kontrat en e punts apo edhe referimi tck e ashtequajtura kontrate kol ektive e
punes Sigurisht qe cdo rregu lli m qe do te bellej me akt Ie posacme li gjore e vecnneri sht
nenligjore do Ie ishl e I delyrueshem per lidhjen e nje konlrale punesimi Gjithsesi s ic ulna
edh e me la rt profesional izmi apo kerkesa per kritere Ie cakluara piir punesim Kodi I punes Illik
e percakton si kriter punesim i
53 Kohhjatja e marredhenieve te punes
Marresheniet e punes sipas Kodit teP unes lidhen sipas nj e kohezjatje te pacaktuar dhe nje
kohezjatje te caktu ar 43 Kodi me qell im krijimin e rnarn=dhenieve Ie qendrueshme tepunes
parashikon qe si rregul kontrata e punes lidhet per nje periiudhe te pacaktuar Nese
konlra la e punes do le lidhel per nje periudhe Ie cak tultlf kjo duhel jus lifikuar per arsye objekti ve
o Kreu XIV neni 140 I Kodit te Punes se Republike$ $e Shqiperise I nd rysh uar 2003
46
qe lidhen me nar yren e perkoheshme Ie detyres nJ Ie eilen punemarresi do lepunesohet 44 T~
gjitha rregullimet mbi kohezjaljen e punes kohezjatjen ditore ne pune 45 pagesen pushimin
Javor e vjetor punen e nates apo kohe feslash dhe pagesen per Ie detyrimin per kuaifikim
punonjesish elj jane rregullime Ie eilel pltl dysh im mundesojne nj e status Ie caktuar te mbrojtu r
Ie punonjesit per punen qe kryen pushimin qe duhe Ie kete si dhe pagesen qe duhe Ie marre
per punen qe kryen Mund Ie permenden (dhe nje sere nenesh Ie ketij ligji qe synojne
rregu llimin e sigurise dhe mbrojtjes Sf shendet it ne pune si psh Nenel 39-75
Ne pergj ithesi keto rregullime duke qene edhe ne Iefiektim te traktateve Ie m iratuara nga 46IL0 dhe ratifikuara ga Shqiperia ne te njejlen kohe refleklojne edhe shu me prej dire ktivave
Ie BEmiddotse
Te lill a mund tepermenden
47Direkl ivat 2003 l Ee e parlamentit dhe Keshi llit Ellropian Mbi aspekte Ie caklllam Ie oreve Ie
punes
Direclive e keshillit 9 1533 EC vi lil 99 1 Mbi del yrimin e punedhenesve per te informuar
punemarresit mbi kushtel e kontrates apo Ie marrdhenieve Ie punes
Oirektivat 781 EC vi lit 2000 Krijimi I nje kornize te pergjithshme trajtim I barabarte ne
punesim dhe pro fesion e e ila kerkon Irajl im Ie njejle Ie personuve pavars isht nga bes imi felar
paaftesile gj inia orienlimi seksual elj ne marredheniet e punes apo profesion dhe ltlnetaresite
ni orgMizata te caktuara
Nje organ I administrates publike krijohet per Ii sherbye r nje interes i public Ie eaktuar dhe
z1konishl organet e adminjSlr31iS publike krijohen SI persona juridike me akte liampjore per Ie
ekzisluar per nje periudhe Ie pacaktuar kohe ose ne raste Ie caktuara per Ie traj tuar ceshlje per
tC eilat vendoset nje kufi koh or I cfl ktua r4 ~ Edhe ne rltlSle Ht ill a si kjo e fundil akli li gjo r apo
Neni 140 I KPU NE5 parashikon se U nese koheljotja nuk percokrohet me sokresi ngo paler gjare idhjes se kontfoftS ojo ((ojtohe si kontrote me periudhe Ie pocokruor ~5 ligji nr 136 viti 201 5 per disa shtesa dhe ndryshime n1 ligjin 7961 te vitit 199 5 te Kodi I pun~s 1Republikes se Sqiperise i ndryshuar ~o Organizata nderkombtHare e punes ( ILO) n Directive 2003 EC of the European Parlament and of the Council o f 4 November 2003 ~ permbl edhje informacionesh rreth marrdhenies se punes Feri ona Cato
47
nenligjor nuk parashikon kohezgjatien e vele organil administrative Nt ligiin per stat us in e
nepunesil c ivil parashikohen komilele ad-hoc Ie eila jane krijime Ie perkoheshme Ie posacme
Ie krijuara me qellim menaxhimin e testimeve Ie kandidateve pef nje vend pune pjese e
sherbimil civil Po ashtu mund Ie kete organe Ie (ilia Ie administrates publike qe traj tojn~
ceshtje Ie tilla por qe shuhen mbas mbarimit Ie funksionit pqr Ie ei len jane krijuar r sh kemi
organct qe trajtojne ceshljcl e kthimit dhe kompesimillc pronavc Kjo ceshlje kil dhe kufi zime Ie
caktuara nga vete ligji
Megjithate ne rustin e pare behel Ijate per nje pune shume Ie kufizuar ne kohe( nje dilore ose dy
dilore) ne rastin e dyte behet fjale per nje ceshlje edhe pse mund Ie kete kllfizimel e veta ne
kohe mund Ie zgjasi per vite me rradhe Pra kontratCl e punes neorganet e administrates rubJike
duhel Ie jene me nje kobezgj atje Ie papercaktruar ne Ie shumten e rasteve Sigurishl nese
natyra e punes apo detyres do Ie ishte e perkoheshrne edhe kohezgjatja e kontrates se punes do
Ie ishte e kufizuar edhe nese behet jale per marredhenie pune ne nje organ admil)islrativ qe
nuk esille I perkohshem Nje interprClim I till lmbetet edhe ni ate qe admini strate publike per
nga natyra e saj eshte e qendrueshme dile e vijueshme Gjithashttl nj e intepretim [ till1 do Ie
ishte ne perpulhje me direktival e Komis ionit Europian qe kerkojne nje justilikim per
pefdorimin e kontrata ve aflltshkurtra duke I kerkuar shte te ve anetare( nuk eshle e
delyrueshem) q~ Ie konsuhohen me grupel e inte resl dhe Ie marrin masa lidhur me kelt 5i
a) Justifikime objekti ve per rinovime konlratash dhe marrldhenieve Ie tilla al~lshkunra
b) Percaklimi I perseriljes qe mund Ii behe t konlrates afalshkurte r
Kjo directive duke kerkuar nje rregullim te percakluar Ie Ii lie qe orienlon gjilhe marrCdhenicn e
punes drejt qendrueshmerise net per polilik~n qe BE-ja ofron pel nje marredhenie Ie
qend rueshme pune
54 Perrundimi I marrdhenieve te punes
48
Kodi I punes parashikon 49 qe marredhenia e punes perfundon me zgjidhjen nga njerltl pale e
kontrales osekur ka perfunduar afati I percaktuar ne kontrate
Kohezgjatja e nje kontrate tregan vazhdimesi e nj e marredhenie pune pra qendrueshmerise po
aq percakton edhe leresine e rreguUave qe do Ie ndiqen ne rastin e zgjid hjes se saj perfundimi I
marrdhenieve Ie punes regullohet nga Kreu XIV I Kodil Ie punes Kontrala e punes me
kohezgjalje Ie pacaktuar perfundonn kur zgjidhet nga njera pale ose ka perfunduar afati I
njoftimil sine rastin e nje konlrate me tlfat ashlll dhe pa ann kontrata mund Ie zgjidhcI me
arsye duke respekhlar proceduren e parashikuar nga raSle e zgjidhjes se kOfllrales me arsyc s i
dhe procedura e kisaj zgjidhjej e
Fillirnish t respeklohet afmi 1 nj ofiirnil per zgj idhj en e kontrates 1 ei li shkon nga dy deri ne tre
muaj ne vares i Ie s ituatave Ie caktuara Ie parashikuara50 ne nenin 143 Ie Kodi te Punes ku
Iheksohet
I Pas kohes se marrjes ne prove per Ie zgjidhur kontraten ne periudhe Ie pacakwar pale
duhe Ie respektojne nj e flfal njoftirni prej nje muaji gjate vilil Ie pare Ie punes prej dy
muajsh per dy deri ne 5 vi tet e para Ie punes nde lsa prej 3 muajsh pe r me shume se pest
vjet pune
2 Keto afate mund Ie ndryshohen me marreveshje me shkrim ose me konlrate kolektive Ie
punes kur Pllnemarresi ka kryer deri nc gjashl~ mll aj pune afati Injoftimit nuk mund
Ie jeleme pak se dy jave Afa li J njonimit eshtejo me pak se I muaj kur punemarresi ka
kryer me shume se 6 muaj pune
3 Afati 1 njoftimit per zgjidhjen e konlrates zgjalel si pas rastit deri ne fund te javes ose deri
ne fund Ie muajiL Zbatohet I njejti regu]) kur afati I Iljofiimit pezullohet gjateperiudhes
se paa ftes ise per pune shlatzani se ose pushime ve Ie dhena nga punedhenesi
4 Kur njera pale e zgjidh kontraten pa respektuar afatill e njo flimit zgjidhja Irajtohel si
zgjidhje me efekl le menjchershem
bull9 Neni 141 I Kodi I Punes I republikes se ShQiperise
00 Neni 143 I Kodit te Punes te Republikes se Shqiperise
49
Pasi parashikohet respektimi I afati dhe procesi 1 informimit Ie arsyes dhe shpjegimit e situates
Kadi parashi kon perfundimin e marredhenievc Ie punes ne situata tejustifikuara dhe parash ikon
ne cdo here qe do Ie kele perfundimin e lyre normalisnt ky Ie jete edhe per nje arsye Ie
arsyet uar apo tejustirikuara
Nje percaklim I shkaqeve Ie arsyeshme nuk mund Ie behe ne Kad pork y [ fundit merr pers iper
Ie sherbeje 5i nje kufi zim I abuzimeve me kufirin e Ie arsyeshme Ne kete ne nenin 146 Ie
Kadi H~Punes pamshikohen s ituala qe konsiderohen 5i shkage Ie arsyeshme par edhe s ilUale Sl qe konsiderohen 5i shkaqe Ie paarsyeshme Ie zgjidhjes se kontrates se punes Neni 146 Ie
Kadit Ie Punes CilOhe qe zgjidhja e komrates nga punedhenesi kons iderohet pa shkaqe te
arsyeshme kur a) punemarresi ka pretendime qe njedhin nga kon trata e punes b) punemarresi
ka ~rmbushur nje detyrim ligjor c) kur behet per mot ive te pan dash me nga personaiteti I
punemarres jl por qe ka lidhje iegjilime me Ie drej lin e punes dhe raportet e saj Konsiderohen Sl
moti ve t~ tilla raca ngjyra seksi mosha gjendja civile detyrimet ramiljare besjmi retar
bindjel politikc kombesia gjendja shoqerore
Kodi 1 PlUleS ofron gjilhashlu edhe nje percaklim Ie pergjithshcm te institutit Ie situatave Ie
juslifikuara Neni 153 Ie Kodil Ie Punes vle reson 5i shkaqe H jus ti fiku ara rrelhana e rcnda qe
nuk lejojne s ipas parimil Ie mirebes imit Ii kerkohet alij Ie ka zgjidhur kontraten gt vazhdimin e
marrdhcnieve te punes apo dhe raste kur punemarres i shkel detyrimet kontrCl ktuale me raj Ie
lehlc ne menyre Ie perserilur me gjithe paralajmcrimin me shkrim Ie punedhenesit Kuptmin
e rret hanave terenda apo fajita Ie ehle te pers~rilur pale do (ju duhet ta interpretojne s ipas rasti
dhe eshte gjykata ajo qe vend os nese ekzi stoj ne apo jo shkaqe te tilJ a Ire justifikultl ra per
zgj id hjcn e kntmtes
Nese zgjidhja e kntrates rezu llon te jete jo nerespeklin e procedurnve Ie parashikuara apo jo per
shkClq e te arsyeshme I j ustifikuara punemarrcsi ka Ie drejt e Ie paraqese pad ne gjykale kunder
punedhenesit brenda 180 diteve nga d ita e perrundimit Ie arati te njoftimit Kodi parashikon se
zgjidhj a e kontrates pa shkaqe Ie arsyetueshll1e eshle e pavlefshmePunedhenesi qe ka zgjidhur
kontraten dHke mos respektuar aralete e njofl imil duhet Ie paguaje si rregull dernshperblim nje
~ l Neni 146 1 kodile punes te Republikegt se Shqiperise
50
page prej 2 muajsh Zgjid hia pu shkaqe tearsyeshme sjell edhe demshperblim deri ne I vii page
Madje kodi parashikon qe kur ka nje vendim Ie formes se prere per Ie riklhyer punemarresin ne
vendin e meparshem cpunes punedhenesi eshte I detyruar ta zbatoje
Referuar kelij punimi cka u citua me lart Ie gjilhe keto aspekte ligjore si dhe polilika qe
ndermerr shteti ( qeveria ) Juajne nje rol Ie rendsishem ne mbrojtjen e punemarresve per Ie
ruajtur vend in e punes ( duke siguruar nj e kontrate afatgjale Ie punes ) gje e cila ~jell nje lTitje te
punesimit thene ndryshe duke mos ndryshuar shirrat e papunesise ( nje nga s frdat qe perballet
shleli shqiplar)
51
Konkluzione
lDuke II bazuar ne cfare II trajtu3 ne kiW punim kam evidenHlat qe pavars isht rolit Ie shtetit q~
shikohet qe ka sjeJl e reform a ne vazhdirnesi per nitj en e nive li Ie Ie pun ils ua rve nepermjet
politikave Ie nderrmarra eshte e nevojshme qe Ie merren masa Ie ndryshme duke j u referuar
dhe akhl aliletit Lehtesi sht mund te arrih et nekon klu zion se rritja e vi velit Ie papunesise mund
te arrih et nepermjet nde rmjetesi mit qe ofroh et nga zyrat e punesimit ose nga agj ensite private
Ie punesimi t
2 Fo rm imi profess ional du het Ie permiresohel dhe Ie shtohet numri lIe trajnuarve cdo vii ne
baze te kerkesave Ie punes per lI oj in e pro fesionit
3 Dun e levazhdoj c zbatimi I program eve te nxiljes se punesi mil du ke siguruar kllalifikime
sidomos per temral d be grupel e vecanta
4 Nje mbeshtetj e Ie vecante duhet lekt~n e bisneset Ie ei let ofrojne punesim bisnese t fa miljare
si dhe scktori I turi zmit te eilet mund te punesojne nje nurner Ie madh punonjes ish
5 Nxilj a e progrcuneve per prnkl ike e Ie sapo d iplomuarve duhelle zgjerohet ne cdc instilucion
dhe ne cdo d rejto ri admini strate publike gt pa lent menjeane dhe kompani te medha duke krijuar
me ta nje forme bashkpunimi per punes imin c praklikanleve me Ie mire
6 Gjate vit eve Ie fu ndit prezenca e shtetiljo vetem qe nu k eslllezvogelll3r por perkundrazj eshte
zmadh uar ajo efa re ka ndryshuar eshte roli I tij menyra e nderhyrj es dhe doza e ket yre
nderh yrje duk e bere Ie mun dur mundesine e rriti es se pllnesimit dhe kualifikimit Ie personave Ie
punesuar dhe tl papunesuar qe pres in te integroh en ne tregun e punes
7 Kodi I Punes I Republikes se Sqi pe ri seeshte nje baze e e mire mja rtueshme per rreguilimin e
marrdhenieve ne kCli sektor nl kete kod re Oektohet drejlpersed rej li fryma dhe gama e parimeve
me Ie nj ohura qe vij ne nga konven ta nderkombetare dhe Euro piane per Ie drej tat e njeriuL
52
8 Pervec rreguHimit qe [ ben Kodi [ Punes kerni edhe veteBrenda sektorit public rregll l ime per
ate instilueione Ie eilat hyjne ne fushell e veprimi t Ie legjis lacionit Ie sherbimit civil dhe keto
marredhenie rregu ll ohen me ligjin nr 152 20 13 Per Nepunesit Civ il Edhe pse jemi nj c shIel
I vogel me nje admini strate te vogel pu blike dhe me nje numer te kufizuar Plillonjesish pu blic
ky sektor eshte du ke kal uar neper reform a dillamike ne lTUgen drejt integrimit Europian
9Ne vendin tone duhe l Ie propozojme ndryshime dhe permiresim Ie qeve risjes 5C sek lo rit public
dhe sherbimeve publike p~ dysh im qe duke iu referuar s ituates aktuale problemmike sek lo i
public duhet Ie beje ndrys hime sin e funksionim sin e ndertimin e saj Ajo duhet tejete e
mbrojtllr nga levizjet po[itike Ie punonjesve ne menyre qe Ie ruaj kualitetin e kapacitcleve
llJ erezore
S3
Bibliografia
1 E drejla f punes prof fir KiltreI Cela bolim IV ~ stlepia holuese liar Tirane
2 E (rejta e kralwsllar e punts proftlr Kudrel Cea
3 Directhe 2003 EC of he European Paramenl and 0 he Council of 4 November 2003
4 Lligji lu82 tlati 0907 945 Mbi knllen e sherhimit mhrojljen dlte shperblimin lie pune
5 Ligji IIr 527lktle 2508947
6 Ligj nr 2250 dali 030SJ956 Mbi Kodin e Punils Ie Repuhlikiis Populore Ii
Shqiperise
7 Ligji I1r136 dale 512 2015 Iper disa shlesa dlte Ildryshime nit Ligjin fI 7961 dali
12071995 Kodl J plles I ShqipiJr i ndrysltuar
8 Ligjil152 dale 2013 Pilr IIilpfinesin civil
9 Stalstika e fregut Ie plllles 2014-2015 SheThm Komhiftar I PUl1esimit
)0 Slrnlegjia e plllleimit 2007-2013 Millistria e Pun es rifle Ceshljes Sodale
11 Tregu 1 pUlles AklllaJ Shirbimi Jltombelar I Puniisimil
12 Slalisliklllejorces se punes lOIS INSTAT
13 Slralegjia ombilare per pniisim 2014-1020
14 Slralegjia difrseJaorjale e reformes lie a(minislrolen Publike (SNRA P) llii kUlJdii Ie
slralegjise JoIIbilare pir tviflim dll t illltgrim (1009- 2013) Tirane SMalor 2009
15 Slralegjia per PUllesim dlle Aflisi fLO 1013-206
16 Draft document Mbi fiji igjii Ii ri per sllirbimin civil ni SIIqiperi f pergalitur Of
Zlrani SIIapo ne basltkipunim me Dr Hails -Achim Roll kOllsulenli Ii Sigma me
kerkese Ii DAP 1 letor 2010
17 Giuseppe Casale Service public reladole eork
S4
J8 Josep Tenkormrg bullbull hi comparaillt Qvervieii Geneva August 2008
9 Annizi e legjisaciollit mb marrdhiilliel e punlis ne administraten publike ne
Republiken e Sltqiperise lie kuadrin e projektit Ii qelldres AKSES ALBANIA
Pernjii administratil pubike Ie qiil1drlleshme dlle proesiollale mbiJihlellir IIga
Ambosnda Gjermane Ili Tirone dhjelor 2009 puno Dr Eralta Can
20 Komieli Shqiptar I Helsiki Sifuala e diskriminimit lie procesill e lorgimit ngo
plla ni Shqipilri Tirane dlljelor 201 I
21 SlalisiNa lujuri IIga kOllfenmea e reafizuar ngn qelldm ISU JtlriJ me feme
Zbnim J ligjit lie mbeshlelje Ii qiimrueshmerisi dhe rriljes sit perjorm(mcifs ni
Administraten Pubike
22 KlIshJetuta e Shqiptrisi
23 Marrdhellia e pultes FerioJlQ Calo
201 Kerkime mbi fregull e pUlles Jonida IoxhoJi
25 KOIi (ok Idrej~sla~qjp-(J -tJXl
26 Shlefiweborg
27 llllervisffr lie ~lil1islrillit e punts dlle Ceshtjevt Sociole me feme Nxitja e pllll ifsimil
dhe polifika Ii tjera per IIljell e papllnesisl
55
sl pesti ai pengon zhvillimin e tregut ne fushat qe varen shurne nga puna e familj es s i per
shembull bujqes ia
Per me teper ai rril cenueshmerine e femrave varcs ine e lyre ekonomike prej bUfmve si edhe
rril varferine e lyre ne pleqeri per shkak Ie nderthurjes se Ie ardhurave me Ie ulta dhe vileve me Ie
palaa me sigurime shoqeroreshendetesoreJpensioni
Nt kele gjendje nevojilen zbatimi me i fuqi shem i ligiit si edhe ske mat e nxitjes per
punedhenesit per te inkurajuar punesimin formal nepermjet kontributeve Ie zvoge luara ose
stirnujve Ie tjere financiarePerfshirja soc iale mbetet cnde nje yeshtje per I u trajtuar
Grupet si romet dhe personal me aflesi tii kufizuara shpesh jane Icni pas dare dhe polilikm
nuk j ane konkretizuar gjithmone ne perputhje me rrethanat Keto grupe kerkojne polil ika Ie
posuyme Ie hartuara ne pershtatje me karaklerislikal dhe nevojat e lyre persa u perket nevojave
arsirnore kualifikimeve profesionale fuqi zimit dhe punes imi
Punes imi i u rinjve eshte nje yeShlje reale v~aneri shl nese kerni parasysh punen e papaguar ne
familjeShumica e Ie rinjve Ie puneslHlr kryejnc pune informale ose te papaguar ne familj e gie e
eila deshmon per punesim te kufi zuar dhe kush Ie It keqija punesimi Shumica e te rinjve Ie
papllne kane nivel Ie ulel arsimor dhe per personal qe jelojne ne zonal rurale bujqes ia mbetet
burimi kryesor i punes imilFernrat ne moshe Ie re kane nje shkalle Ie njejle papunesie por kjo
fsheh kushtet me Ie keqija te punesimil kryesisht punen e papaguar ne familje qe dukel se eshte
gi thnje ne rritj e dhe pabaraz ite seklOriaJe qe ekzistojne
2lFemra t kane nje shkalle shume me Ie ul el pjescmarrjeje Ie forces se punes si edhe nje nonne
me Ie larte Ie pasivilelit per shkak Ie pergjegjesive ne familje AIO jane te perqendrua ra ne
kryerjen e puneve tipike femerore Ie cilat jane edhe punet me pak te paguara dhe orrojne pak
mundesi per perparim ne karriere Pe rve~ kesaj ka nevoje te ngulshme per rritjen e numrit Ie
femrave ne profes ionel jo Lradic iona le si dhe per menjanimin e slereolipave gjinore ne sisLemin
arsimor Orienlimi i vaj zave Ie reja ne pro fesion e tipi ke laquofemerore )) Ie paguara pak dhe qe nuk
kerkojne shume aftesi rrit hendeklill giinor ne lidhje me pagal dhe mundes ine e lyre per te gjetur
pune ne seklorin informalParaleli sht edhe orienlimi stereotipik gjinor i djemve ne profes ione
U Strategjia kombetare per punesim 2014 -2020
25
ltonashkullore)) rrit rolet dhe normal e gJlnlve dhe po njel loj i kufizon aftesite e
mundshmelpotenciale mas hkullore
Pavaresisht prej nje farl perparimi shuml pune mbetet per te bere ne lidhje me permiresim in e
kapac iteli l Ie Sherbi mit Kombetar te Punes imit (SHKP) ne menyre qe Ie kryejc Ie gj itha
funks ionet e nje sherbim i modern dhe publik ne Ie gj ilhe vendin duke perfshire kelu edhe zonal
rurale te cilnt kane nevoje Ie ngui shme per kt to sherbime
Fun ksionel qe kerkojne vemendje me Ie madhe ja ne
~ nd ihma per Ie papunet pe r Ie gjetur punes im Ie pershl atshem
~ shpallja e punekerkuesve dhe e vendeve Ie lira IE punes
gt leh tesirl1i i levizshmerise se pro fesioneve
~ mbledhja dhe analizimi i in fonnacionil me Ie plole Ie mundshem ne lidhje me ~endjen ne
tregun e punes dhe zhvill imin e saj ne Ie gjilhe vendin ashtu edhe ne deget e ind uslrise
dhe profesione Ie ndryshme
~ hartimi monitorimi dhe vleresimi efikas i programeve qe synojne leht es imin e (ri)hyrjes
ne punes im Ie punekerkuesve ne rrez ik perjashlimi nga tregu i punes
Organizimi dhe zbatimi i permbushjes se funksioneve kryesore duhel reformuar si edhe duhen
caktuar burime Ie mjaftueshme njerezore dhe financi are per Ie siguruar pune neperrnjel zyres
ko mbetare Ie punesimit
25 Faktoret qe Iltane ndikuar ne rritjen e nivelitte punesimit
Nder fakloret qe kane ndikuar ne menyre ledrej lperdrejle ne nive lin e punes imit rendi len
bull Rrilj a e kerkess per prodllkte
bull Permiresimi ileknologjive
bull SITategj ile seklorjaie
bull Levizja demogra fike
26
Rritja e kerkeses per keto produkte
Fluksi I ndert imeve s ine objekte dhe ne rruge vazhd in territet bull gi ithashtu eshle rritur d he
akl iv iteli I nderrmarrj eve Ie indllstri se perplln llese s idomos ala me capital te hllaj apo Ie
perbashket qe punojne me porosi nga jashte duke shfrytezuar krahun e lire Ie punes ne ve ndin
tone Kjo ka bereqe numri I Ie punesuarve Ie jete gj ithmone ne rritje ne keto fusha ne vendin
to ne Vihel re me teper plJnes imi I personave me arsim 9 vj eear ose temesem pa u Icne pas dhe
ars imi profess ional
Permiresimi 1 dukshem I leknologji ve
Vitet e fundi t permiresi met ne leknologji kane sje lle rritjen e proclu ktit me kosto te uld duke
cuar ne rritjen e te ardhurave dhe zgjerimit Ie akti vitetil (shlim punonjesish) duhellheksuar qe
permiresimi I teknologj ise ka sjelle edhe nje reformim lidhur me hapjen e vendeve Ie punes
li dhur me pro fes ioni (IT)
Siralegj ite sckto rjale
Njt priori let I zhvillimit ekonomik eshle shtrimi I rfll geve dhe gocJi nave institucionale gje qe ka
cuar ne rriljen e te punesuarve pa ]ene mbrapa dhc sektori n e turizmit gje qe ka sje lle rritjen e
numri( Ie hoteleve restoranleve dhe Iregti se ne lonal luri slike kjo ka marre nje zampjerim
akoma me te madh gjatc sezonil te veres ku numri I le punesuarve shko n drejt rritjes ndjeshem
Uvizja demografike
Fuq ia punetoTe me banim nHshat kD interes per tll punesuar dhe ky interes vihet re dh e lek
punedhenesit ~r keto arsye
Se pari kjo kalegori pranon Ie punoje me page le uld
Sedyti ne pjesen me te mad he te rasteve subjektet ndod hen prane zo nave ind llstria le te qyteteve
ku jane vendosur fabrikal d he nuk kerkohen shpenzime transporti
Se treli turi zm i ne zonat e v irgjera qeeshte zhvilluar ko het e fun d it si dhe invesli met kane sje ll e
nje rritj e te konsiderueshme Ie nr tepunonjesve qe rezultojne te jene banore Ie ketyre zonave te
theli a
27
26 Roli I shtetit ne rritjen e punesimit ( Politi kat dhe Strategjite)
Polilikat kryesore per rriljen e punesimit oerqendrohen rrelh konceplit le po lilikave akli ve Ie
tregut Ie punes Politikat e para u prezantuan ne 1995 ne ligjin nr 7995 viti 1995 per nxitjen e
punesimit duke krijuar bazar e para Ie nj e pakcle programesh qe funksionojne edhe sot 5i
gt- Ndermjet~simi per pune dhe profesion
gt- Keshillimi per pune dhe profesion
gt- Formimi professional
gt- Programe Ie nxiljes s punesimt elj
Objektivi krye50r [ polilikave Ie punes imit eshte mbesi1tclja e punekerkuesve ne gjetjen e nje
pune 1e pershl3lshme politikat e punesimil jane nje mjct lepe r I rendesishem per permires imine
siluates se tregut Ie punes
)gt Programel e nxitjes se punesimit u prezantuan per here Ie pare ne vititn 1999 synimi I
kelyre program eve ishte dhe vazhdon Ie jele aktual isht
gt Krijimi I vendeve te reja plme dhe ulja e papunesise
gt- Nx itja e formimil pro fessiona l I punekerkuesve t~ papune (sidomos ne zona ku ka
mangesi kapacitelesh trajnuese)
gt- Mbeshtetje bisneseve per te rdlu r akl ivitetin e lyre dllt punesimin e fuqi se punelore Ie
Irajnuar
)gt Nxitj a e drej teperdrejte e pllnesim it Ie nje pjese Ie trajnllarve
)gt Minimizimi I punes se zeze ( forcimi I rolil If inspektorialille punes)
gt- Perfshirj a ne programe socia le trajnimi Ie kelyre punekerkuesve
gt- Nxilja e punesim il Ie te rinj eve dht grllpeve Ie vecanta Ie Ie papuneve
gt Mbeshtelj t e bisnesit familjar per Ie rrilur punesimin ne zonat mal ore apo aty ku
shikohet veshtiresi ne zbatimin e politikave Ie Ijera
Programel e nxiljes se punesimit jane programe akti ve shleterore qe veprojnMrej lptrsed rejli ne
jeten e pune kerkuesve te papune per Ii nxitur ata ne gjetjen e nje punesimi flfalgjate Keto
programe sehashku me programet e ndermjelesimit lu aj ne nje rol te rendes ishem qe
28
ndikojnerealisht nl ulj en e papunesisesidoJnos te numrit Ie papuneve Ie rregji slruar Njestrategji
positiveeshte dhe ajo e nxitjes se punesimit nepermjet fonnimit Ie nepllnesve duke J trajnllar Sl
dhe nxitjes se pllnes imil Ie remrave ( gra rome in valide Ie Irafikuara elj) duke u dhene nje
mbeshletje dhe bisneseve qe punesojne kelt kal egori
Per here tcpare ni si Ie zbatohej dhe ofrimi I praklikave oer Ie rinjte e sapodiplomuar ne menyre
qe te krijonin eksper iencen e tyre neper instilucione te ndryshme shtelerore ( ad ministrate
publike) duke pllnuar fillimisht ne pozicione Ie caktuar si praktikante kjo ishte nje ri s i e cilajo
ve tem do Ie mund Ie pergatistc speciali st Ie kualifikuar ~r te ardhmen e aferme por dote
motivonle dhe shume student Ie sapodiplornuar duke ju ndezur nie drile jeshi le ne lidhje me
tregun e punes dhe pozicionimin e tyre
23 Nje rol te rendesishem ka luajtur dhe organi zata nderkombelare e punes (lLO) duke paraqitur
sic do vit Stralegji per permiresirnin e qeve risjes se tregut te punes duke u baZlt3r ne nje qasje
shumeplaneshe ne mekanizma Ie fuqi shem Ie dialogul social dhe marrjcs se masave kunder
informalitetit dhc kushteve ne pune
Brenda tematikes ~~ Pune e Oenje per Ie Gjithe gjate periudhes 2012middot20 15 ILO do Ie
perqendrohet nr ere prioritete programJlike per Shqiperin~ t~ cilat duhet Ie shilten s i qellime
afat-gjata
Forcimi j kapaciteteve Ie institucioneve shleterore dhe partnereve soc iale per
penniresimin e adm inistrimil Ie Iregut Ie punes
~ Promovimi i punes se denje dhe rrilja e punesueshmerise Ie forces se punes ne Shqiperi
~ Forcimi i s islemil te mbrojljes sociale
I) Strategjia per Punesim dhe Aftesi ILO 2013middot2016
29
Kreu III
3 Sektori public dhe sherbimet publike
31 Cfare kuptojme me sektor Publik
c rare kuplojme me sektor public
Perpara se te b~jmenje anali ze te marredhenieve Ie punes ne sektorin public me pare duhet Ie
analizojme veti ku ptimin e kelij lermi pra se crare kuplojme me sector public Nt lidhje me
kititerm ka pasur sh ume perkufizime por nuk ekziston nje perkufizim juridik I sakle 1 noeionit
Ie sektor it pubti k Ne fibrin e autoreve Giuseppe Casale dhe Joseph Tenkorltlng me litull
Man-dheniel e punes ne sek lorin public ne v6hlrim krahasimor 1 keta dy aulore kane dhene
kete perkufizim per sehorin publik
Sipas ketij perkufizimi sektori publik perfshin 24
a) Njesi organizative qejane Ie finan cuar ne pronesi dhe ose Ie kontrolluara nga sh teti
b) Resurset dhe aktivitetet e sherbimit publik
c) Organizata te kOlltro lluara kryesislll nga qlveria ( pra menaxhet dhe punonjesit ne
sherbimin public kane nje diference Ie reduktuar ne vendimmiddotmmje organizative
Nt kete studim punonjesit pub li c referohen per nepllnes it c ivile dhe punonjes te tjere ne te
gjilha ni vele t e qeverise duke perrshire njesitc e qeveri sjes vendore dhe punonjesil e
nderrmarrjeve sht eterore megjithese ne disa vende marrdheniet ne sherbimin public kane
mbetur Ie ndryshem nga ai 1 seklorit pri val (dmth ne It kaluaren sektori privat ishte I shtyre ne
menyrt l ipike nga fi(imi ndersa qellimi I seklOril public ka qene sigurimi I (e mirave publike
dhe sigurimi I minqenies se pergjithshrne dhe mireqen ies se qytetareve ) sol karakteristikat e
sherbimil public public jane duke u bere indirekte me Ie ngjashme me ate Ie sektorit privat
Z Giuseppe Casale ~ Service publiC relacione eork Josep Tenkorang th e comparative overvieeN Geneva August 2008
30
Nje perkufizim tjeter per se kt orin public eshte se ai percaklohet st sektori qe grupon Ie gjitha
akli vitetet ekonomike dhe soc iale qe jane ne nga rkim Ie administrates nderrmarrjet publike
dhe organi zmal publike Ie sigurimeve shoqerore
Pro sektori public perfshin Ire perberes
1- Administratat qc murrin ne ngarkim aktivitele me interest e pergjithshem
2- Nderrmarrjet publike bull dmth nderrmarrjet 11~ Ie cilen nje person public mhan shumiccil e
kapitalit Keto tradicionalishl kane qene konsideruar 5i element I polilikes ekonomike
dhe sociale Ie qeverise SOl ato jane pri vali zuar dhe njekohesishl kane mbelur ende
publike kane ndryshuar menyren e lyre Ie funk sionimit dhe jane si nderrmarrje private
3middot Zyrat publike admini strative Ie ngarkuara me sigurime shoqerore ~ qe ad ministrojne
politikat sociale Ie shletit ato mund Ie mbeshlelen mbi organizmat Ie 51 drejles private
32 Kush jane Ie perbas hkctal dhc ndryshim e1 e sekt oril public dhe sherbimcve publike
Sektori public dhe sherbimel pub like nuk duh et Ie ngaterrohenNe fakt aktivitelet e shcrbimit
Pllblic mund Ie merren ne ngarkim nga organizma private Keto quhen deleg ime Ie sherbimit
pubikKeto organizma nuk I perkas in sektorit public perimetri [ sherbimit public eshte me 1
ampjere se a i J sektorit public SOl sherbimi public duke ako ma s i nje runks ion I Administrates
Publike Nje sherbim public eshte nje akti vitet qe konsidcrohet se duhet Ie jete I di spollueshem
per Ie gjithe Ky nocion mbelel mbi ate te interest Ie pergjjthshem par shll1ne shpesh ky mbetet
njevleresim subjektiv pasi nuk mund Ie Ihullet qe nllk ka nje perkufizim universal Ie pranuar
nga te giithe Ne praktikeeshte sherbimi public ajo qe pushteti public pereakton politikisht sit e
tille Ky eshte nociol1 I cuditshem nga ai I sekloril public
Edhe shprehja Sherbim Publik ka nje kuplim te dyri shle nga njera ane ajo percakton nje
aklivitet ose nje mision Ie interest te pergjithshem ( psh sherbimi public I shkolles) dhe nga ana
tjete r leres ine e organi zmave Ie ngarkuara me keto aktivitete te interest Ie pergjithshem Ie eilal
mund te jene si publike edhe private duke kaillara klshtu nga sherbimit public ne sherbimet
Pllbli ke
n Shte ti eeborg
31
Prej shume kohesh sherbimi pub lic ish te krite ti I vet~m qe kushtezo nte zbati min e se drejtcs
ad mini strative dhe kompetencen e gj ykates admini strati ve me ndryshirnin e viteve Ie fund it ky
kusht nuk eshte me e mjaftueshrne me zgjerimin e aktiviteteve te sherbimit public ni fushlt n
ekonomi ke dhe vend in me te rendesishem te marre nga e drejta priva te Kesht Ll sipas natyres se
ak ti vitetit dhe strukt ures qe e ka ne ngarkim mund Ie da llojme dy rasle
a) Sherbimel publike adminisl rati ve shume te ndryshme qe grupojne sherbimet qe nuk
kane qeJl ime industria le apo tregtare ( mbrojtja sh ko lJa pu blike etj) alo jane kryes is ht
Ie menaxh ua ra prej o rgan izmave publi ke dhe ne keto ra5te prevaon te e drejta
administrative
b) She rbimet pu bli ke indu str ia le dhe tregtare ( nderrmCl rrjet qe kryejne sherbimet e
furnizimit me energj i uje etj ato mund te kryhen ga organizma publike ose private
Kur e5ht1 Gala pe r orgamni zma private zbato he t kryesisht e d rej ta pri vate pa r nuk
mungon e drejta ad mini strative Ata mbesin nen (utelen e pusht etit public ( s hlelit
qeverisj es vendore) qe vcri fi koj ne leSe ato e kryejne misionrn e tyre apo nese e
respektojne parim in e baraz ise te aksesil Ie perdoruesve ne sherbimin publik dhe te mos
perfitojne prej nj e s ituate monopoli ne teres ine e territorit Ie vendit ose nj e pjese te tij (
pe rjashtimi I par imit te konkurenees)
Shumeqeveri ne pamundts i per Ie finnncuar vazhd ueshme rishl she rbimel publikevendos~n
I Te reduktojne dimensionet e sektoril le tyre public ase
2 Te ndryshojne strukwren e tij par gjithmone duke privi legjua r pri vati z imin e t ij
3 Kalimi nga prakti kn e sektoreve publike neate te sherbimeve publi ke tt e ilat
s igurohen ed he nga akto re jashte sektorit pu blic e rendes ishme eshte qe shoqeria Ii
marri ne c ilesine sasine dhe menyren e duhur ket o sherbime
33 R rcgullimi ( marrdhenieve Ie punes ne sektarin pub lic ne Shqiperi
Marred heniet e punes neS hqiperi ne se ktorin publi c dhe ate privat rregullohen nga Kod i I Punes
par edhe vete brenda sektorit publik (psh per ato insti t llcione (e c ilat hyjne ne fu shen e veprimit
32
Ie legj islac ionit Ie sherbimit Ie nepunesil civil ke to marredhenie rregullohen me26 ligj Of 152
viIi 2013 Per Nenpunesin Civ il
Kodi [ punes I Republikes s(Shqiperiseeshte I bazuar ne Kushtetuttn e Shqiperise dhe ne normal
e pergjithshme Ie se drejtes kom belare Per sa J perket sektorit public dhe atij privat aplikimi I
kodil eshLi I nj ~j(e Ne sektorin public problemet per zbatimin e kritereve dhe kushteve ligjore
pef lindjen zhvillimin dhe perfundimin e marredhenieve Ie punes jane Ie vogla Nderkohe qe
ne sektorin privat perjashtuar disa nga kompanite e medha seri oze Ie cilet respeklojne dhe
zbatojneligjislacionin ne fuqi shumica e kompanive nuk jane korrekte si me strukturat
shteterore ashlu edhe me punemarresit duke krijua r keshlu nj c sektor jo inrormal ne ekonomi
Kodi I Punes L igji Per Nenpunesin Civil dhe dispozila Ie Ije ra ligjore e nen ligjore perbejne
nje baze Ie mire ligjore per rregullimin e marrdhenieve Ie punes dhe per Ie mbrojtur
punemarresin nga largimel abusive nga puna Konfliktet e Dun eS ne kete drejl im mllnd Ie
zgjidhen me mirkuplimin e paleve ne Ie kundert ata muod Ie drejlohen s ipas rastit Kom isionil
te Sherbimit C ivil dhe gjykfl les kompelente ve ndimel e fo mes se prere Ie cilel jane Ie
delyrueshme p~r zbatimin nga paleL
Shoqeria c ivile dhe media jane aklore qe pa pmur Ie drejte t u japin zgjidhje konnikteve ne
kete rushe behen pjese akti ve e diskulimit trt shqelesimevc soc ia le qe krijohen nga largimet e
padrejta nga puna dhe reagojne per Ie mbrojtur te drejtal e nje riut dhe lirite Ihemelo re pa u bere
pale me subjektet e perfshira ne konflikt
Ky studim eshle nje pjese e kesaj filozofie dhe tenton te evident oje problematikat ne lidhje me
Irajlimin e larg imeve nga puna s i nga ana e ad min istra tes publike ashlu edhe nga struktural
kompetente per s hqyrtimin e lyre 27Nga monitorime dhe studimet e vendimeve kane dale ampietje
terendesishtne te cilat flasin jo velcm per mangesi ne respektimin e procesit te rregullt ligjor ne
trajtimin e largimeve nga puna prej s istemit gjyqesor par edhe problem Ie renda qe kan ~ te bejne
me zbalimin e legji slac ionil ne fuqi qe rregullon kelt rushe
34 Studim 1 nderprejes sc kontrates se punes (Ilashkia Tirane dhe Bashkia Durres)
~6 Ligji nr 152 viti 2013 Per Nenpunesin Civil 11 Komiteti Shqiptar I Helsinki Situata e diskriminimil ne procesin e (argi mit nsa puna ne Shqiperj Tirane dhjetor 2011
II
2SSipas nje studimi t~ kryer nga Qendrlt1 Sui Juris projek ky I financuar nga USA ID me
tematike Zbali mi r Ligjil ne mbeshlelje te qendrueshmeri se dhe rritjes se performances ne
administraten publike u vu re nje domosdoshmeri e ndeshkimil t( lilUllareve Ie insliluc ioneve
perkalcse ne lidhje me largimet mas ive ngCl puna Me mijera jancpersonat Ie larguar
padrejtesishl nga puna keto 15 vitet e fundit por nuk ekziston asnjeherc nje pergjegjes 1 vetcm
per keto largime Me ane Ie ketij projekli qendra ~S ui Juris ka arritur Ie indetifikojeinstilucionet me problematike ne lidhje me kete ces htje referuar dhe bur imeve te
ndryshme kryesisht zyrtare ka nxjerre nje future financiare per demin e shkaktuar ne lidhje
pushimet nga puna pagesaL qe duhet Ie kryejnc ng3 vendimet e forms se prere dhene ngu
gjykata Gjate mbledhjeve teinformac ioni t ne shume institucione nje vemendje Ie veca nle ki shte
dhe Bashkia e Tiran~s dhe Bashkia e Durres it ne lidhje me keto pushime masiveku rezultuan se
2~e vilin 2009 ki sble 17 persona qe kishin nderprere Ie manmiddotdhenien se punes me deshirc
4 ishin ne li stepritje 1 ne prilje per pencion dhc 4 zgjidhje konlrate
Ne vitin 2010 ki shle 15 persona kishin paraq ilur doreheqje 4 kishin mbushur mash en e daljes ne
pension dhe 5 persona kishin zgjidhur kantraten e punes ne menyre 1e njeanshme
Ne vitin 20 11 ki shte 37 punononjes qe ki shin paraqitur doreheqjen 7 ishin ne liSle pritje bull 8
kishin dale ne pencion dhe 50 strukture 3 persona ki shin perfunduar kOnlraten ne afat Ie
percaktuar 1 punonjes ishte Irasferuar dhe 4 pUllonjesve I ishin paraqilur mam per shkeJje ne
detyre
Ne vitin 2012 ishin 36 persona qe ish in larguar me deshire 8 ishin ne listre pritje dhe nje
punonjes ne pencion
J~e vitin 201 3 kerni 36 punonjes Ie larguar me deshjre 8 ne listeprilje 4 qe ki shin mbushur
moshen per daljen ne pencion 4 punonjes ki shin zgjidhje re kontrates ne afal Ie perca kt ua r nje
punonjes kishte kerkuar Irasferim
18 Sialistika nxjerre nga konlerenca e realizuar nga qendrl Sui Juris me terne Zbalimi Iligjit ne mbeshtetje te h
qendrueshmerise dhe (ri l jes se performances oe AI 19 Zyra e informacionit Bashkia Tirane JO Informacion I dhene nga Burime zyrtare BClshkia Tirane
34
Ne vitin 2014 rewltonin 33 largime nga puna me deshire 5 punonjes kishin dale ne pencion
dhe 5 punonjes ki shin perfunduar kontraten e punes me arat Ie percaktuar
Nt vitin 2015 rezuhonin 51 largime me deshire ( r araqitur doreheqje) 2 punonjes rezuhonin Ie dale ne pencion dhe 8 punonjes Ie pushuar SI ndryshim structure 2 pUllonjes rezultonin Ie kishin
perfunduar kontrat~n e punes ndersa 4 prej lyre rezultonin ne zgj idl~ e Ie kontratcs se pun~s ne
menyre Ie njeanshme
l lSipas Ie drejtes sie informimit Bashkia Durres nga dergoi informacionin ne lidhje me largimet
nga puna ku rezultuan se nga viti 20 II deri ne vitit 2015 ish in
38 punonjes qe ki shin pltlraqitur doreheqjen ( sipas kontaktimit l1e pjese e lyre rezultonin qe
punonin ne instance me Ie larta pozic ion i ose ne institucione shtetcrore Ii Ijera)
20 punonjes qe ki shin mbushur moshen e daljes nepencion ampjail ket yre vileve
5 punonjes kishin perrunduar kontraten e punes ne aratin e caktuar
Sipas nje pasq yrimi Ie s ituates u vu re qe ceshljel po litike zene nje vend Ie rendes ishem ne
punesimin e punonjesve si dhe ne kohezjmjen e kontratave te lyre Bashkia Durres duke u
ndodhur perpara faktit qe kryetari actual ka nja mandate Ie] rezulton qe largimel nga puna jane
Ie minimizuara gje qe bie ndesh me Bashkine Tirane ku gjate ndryshimil te kryetareve kern dhe
pushirne masive Ie punonjesve ne periudhe kohore Ie njejte
11 Informacion I dhene nga Bvrime Zyrtare BashkiCl Ovrres
35
KREUIV
4Rregllllimi I marredhenieve te punes De Shqipcri sipas ligjit Per Nepunesin
Civil U
41 Evolimi historit I ligjit Per Nepunesin CiviF
Shqiperia ka nje Iradile te ndrejtimit pO litik te Shleli edhe pse jemi nje shIel I vogel gt me nje
administrate Ie vogel publike dhe me nje numer Ie kufi zuar Ie punonjesve publike Sek(ori puhlik
eshte duke kaluar neper reforma shume dinilmike ne rrugen df~it Inlegrimil Europian Duke
pasur parasysh kushtet e tilla kom iza ligjore ne fu shen e marrdhenieve Ie punesimit ne
sherbimin civil duhet Ie synoje forcirnin e unitetit Ie sherbimit civil dhe ti~jete mjaft neksibel
per te lejuar qeverine Ie pershtaste sistemin me ndryshimet e shpeshta qe po kal an vendi dhe ne
zhvillimin ne (ushen e kapciteteve nj erezore J2
Perpjekja e pare per krijimin e nje sherbimi civil proles ioni st e Ie materializuar ne ligjin Nr
8095 date 2 [03 1996 nuk nlllndi Ie bashkejctonte me kete rdite shumevjecare
Ligji [ vitil 1996 nuk benle dallime nennjct rnarredheni es juridike Ie nepunesve dhe
marrdhenieve Ie Ijera Ie punes pasi ato n eg ull ohes hin sipas Kodit Ie Punes Rregldl we Ie ketij
Kedi I nenshlroheshin si nenpunesil ashlll edhe pundor~l e Ihjeshle Pas kri zes se Ihelle qe
perfshiu administrflte n publike nete res i ne vijim Ie shndenimeve politike Ie vileve 90 re ronna e
fundit duke se e ka stabilizuar te pakten ne nivel knceptllal administraten publike nc rolin e saj
rregullator Nal yri sht mbetet shume per ebert qe admini slrat a publike Ie persose rolin e saj ne
jeten shoqerore dh e eko nomike Ie vend it
Pra me sherbim civil kuplojme veprimlarine e punonjesve Ie administrates publike qe kane
cilesine e nenpunesit c ivil per Ie rea li zua r fllnksionet e saj bazuar ne Kushtetute e ne li ~e
Ligjj actual ne ruqi I sherbimit civil kltl ngrilur nje sistcm Ictere te drejtash e detyrimesh per
nepunesil civil Ie c il etjane ne nj e balancim pushtelesh mes punemarresve dhe punMhenesve
keshlu qe cdc e drej(e e vecanteeshle e bltl lancuar me disa detyrime Te drejlat dhe detyrimet e
l Draft document Mbi nje ligje te ri oer sherbimin civil ne Shqiperi h pergatitur z Zhani ShOlPO ne bashkepunim me Dr Hans -Achim Roll konsulente te Sigma me kerkese te DAP 1 tetor 2010
36
- -- --- -- ---- --- -- - --- - -
nenpunesve civil rregullojne elementet e nje rarorti kontraklual te punes Ie lidhur midis
nenpunesit civil si punemarres I institucionit dhe administrates pubJike si punedhenes
42 Karakteristikatthelbesore tC Ligjit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil
Ligji Per Nepunesin Civil rregullon ne menyre Ie qarte dhe Ie plate marredheniet ne skemat e
administrimit civil 1 rnbeshtelur kryesisht tek pozicioni (post i) duke e kombinuar ale edhe me
disa elemente te sisternit te karrieres Karakteri dominues I sistemit Ie pozicioneve verehet n18
elemente Ie tille si kriteret e rekrutimit ngritja ne detyre levizja paralele etj
Fryma e ligiit te siperpermendur ka synuar krijimin e nje sistemi kryesisht te hupur Ie Sherbimit
Civil duke krijuar njekohesisht premise edhe per mobilitet te brendshem dhe karriere Tregllesit
e viteve te fund it lidhur me ngritjel ne detyre dhe levizjet paralele deshmojne megjithate ne
praktike kemi te bejme me nje sistem thuajse teresisht te hapur per konkurim nga jashte
perfshire dhe vecanerisht pozicionet me te larta drejtuese te Sherbimit Civil ( sekretari I
pergjithshem drejtori I pergjithshem etj rekrutimet per pjesen me te madhe te ketyre
pozicioneve realizohen nepermjet proced II rave Ie konkurrimil Ie hapur per kandidate te jashtem
por pa perjashtuar konkurrimin e nepunesve aclual civil
Qellimi J ketij ligji eshte krijirni I nje sherbimi civil Ire qendrueshem professional te bazuar ne
merite integritet moral dhe paanesi politike
Ky ligi percakton marredhenien juridike ndcrmjet shletit dhe nepunesit civil gjithashtu percakton
rregullat per administrimin e sherbimit civil
43Parimet baze per statusin e nepunesit civil
Sipas nenil 5 te ligiit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil Sherbimi Civil eshte I ndertuar
dhe verran mbi bazen e parimeve teB
I Shane eve te barabarta
2 Mosdiskriminimit
33 Neni 5 ligjit 1522013 Per nepunesin civil ne Administrimin e Sherbimit Civil
37
3 Merites
4 Tc Irasparences
5 Te profesiona li zmit
6 Paanesise po l it ike
7 Qendrueshmerise ne de tyre dhe vazhdimesise se shhbimit civil
44 Fusha e veprimit te Iigjit per nepunesin civ il
34 Nen i 2 Iligji per nepunes in c ivil percaklon ru shen e ve primit Ie tij nepermjet per fshirjes se
te gi ithe nenpunesve qe lIshtrojne nje funks ion public ne nje institucion tt admini strates
ShlehrOre institucion Ie pavarur apo njesi Ie qeveri sjes vendore me peljashlim
a) Te Ie zgjedhurve
b) Ministrit dh e zevedsmini st rit
c) Funksionaret e emerruar nga Kuvend i bull Presidenti I Repub li kes ose Keshi lli I Ministrave
d) Gjygjta re t dhe prokuroret
e) Nenpunesit e ad ministra t~s gjygjsore
I) Ushtarakut Ie foreave le armfliosu ra
g) Personelitle Sherbimil Infonnali v Shleleror
h) Personelit Ie njesive publi ke direkte te sherbimit
i) Anetarit dhe kryeta rit Ie organeve kol eampjia le drejtuese Ie komiteteve apo institucioneve ne
vares i Ie Kryeminislri se apo Ie nje mini stri
j) Punonjesit adm inistrative
k) Funksionaril Ie kabinetit
Shtrirja vertikalc
J5S lllrirja vertikale e rushes se veprimit Ie LSHC nis s ipas Ilj~ skeme hi erark ie nga pozic ioni I
sekrelarit Ie pergji lhshem te ministrise dhe shkon deri ne nive l special ist J6ne praktiken e
1 Neni2 ligji 1522013 per nepunesin dvilshy
38
- --- -----shy
deritanishme vihet Te nje konso lidim I kenaqshem ne kategorite e ulta dhe Ie mesme ndersa per
kalegoriH e lana Ie Sherbimit C ivil tregues i I qarku llimil ka qentH lane rue qe regan per faktin
qe keto pozicione jane dis i me Ie ekspozuara ndaj ndryshimeve te mundshme politike apo edlle
ndaj rap0rl eve persona te epror vanes pavarsishl nga moti vimi I drejte apo abuziv I k~lij
qarku llimi
Shtrirja ho riw ntale
Shtrirja horizol1tale e fu shes se veprimit te LSHC eshte e ku fizu ar ne disa institucione (KM
ministry institucionet e pavaruara bash ki qarqe elj
Fusheveprimi horizonta l [ ligjit ne ketedimension ne ni ve l qendror zbatohet per
a) Administraten e mini strive zyres se krycministril (rreth 1500 nepunes civile)
b) Adm inistralen parlamentare dhe te presidences si dhe administraten e instilucioneve Ie
pavarura qe raportoj ne drejt pltrsedrejti ne Kuvend (rrelh 2800 nepunes civile)
Stalusi J disa kategori ve te Ijea nepunesish te institucioneve It lilla si tatimet bull dogana polic i
diplomaci etj rregullohen me ligje perkate se te eilat ne thelb permbajne eli sa elemente Ie
ngjashme OSe Ie pemfena me ato Ie statust Ie ncpunesi t civil Statusi i pjeses tjeter te
punonjesve Ie administrates publike ( ars imi shendetcsi etj) perfshire administraten dhe
punonjesit e degeve ne vflres i Ie ministrive ne rrethe ose qarqe e qe perbejne dhe numrin mlt Ie
madh Ie punonjesve ne kete sector bazohet thjeshle ne kod in e punes
Fusha e veprimit rnaterjaJ
Fusheveprimi malerjai nenketedimension ligi i ka rregulluar elemenlellhelbesore me rendes i per
marredheniet e punes te nepunesve civil Ie ci lmjane te ndryshme nga alo per punonjesit e ljere
publike Ie ci let jane zbvilluar pas kesaj me akte dyteso re nenligjore kohn e punes dhe
pushimit etj
~Slrategjia nderseklorjale e reformes nE administrOiten Publike (SNAAP) ne kuader Ie strategjise kombetare per zhvillim dhe in tegrim (2009- 2013) Tirane Shlalor 2009 16 Neni 19 I ligji l sherbimit civil ka tegorile e nepunesve civil jane keto 1 Nepunes civil Ie kat egorise se larte drejtuese 2 Nepunes civil te kategorise sl mesme drejtuese 3 Nepunes civil v te kalegorise se ul et drejtuese Anep unes civil Ie kalegori se ekzekutive nepunes civi l Ie kalegori se se larte drejlues konsiderohen keto pozicione a) sekretar I pergjilhshem b) drejlor departamenti c) drejlO( I drejlorise se pergjilhshme d) pozicione te barazvlefshme ne Ire Ie parat ne institucionel e administrates publike qendrore apo vendore
39
Ne lidhje me disa aspekte Ie marredhenieve te punesimit (psh mosha e daljes ne pension
sigurimi socia l dhe shendetesor) LNC permban nje reference te p~rgj ith shme ne legj isiacionin e
pergjithshem te punes ( Kodi I Punes) si legj islacion plotesues Disa eiemenle Ie Ijera Ihelbesore
( deklarimin e pasuri se bull konfliktin e interesave skemen e pensioneve ploHsuese elj gjithashlu
te rendesishme pir marredheniet e punesimit te nepunesit civ il jane te shpemdara ne
legj islaeionin e posacem I eili zakonish t rregllilon te gjithe ose nje pjese te madhe te pllnesimit
publik
45 Pranimi ne Shcrbimin Civil 31
Pranimi ne sherbirnin civil ne kategorini ekzeklltive behet nepermjet nje kankurrirni tehapur
kankurimi organizohel ne menyre periodike nga njesia pergjegjese per seci lin nga grupet e
percaktuara ne piken 8 tt nenil 191e ketij ligji
Konkurrimi zhvi llohet ne dy faza
a) Yerifikimi paraprak nese kandidatet plotesojne kerkesat e pergjithshme dhe ato te
posacme sipas shpalljes se konkurrimit
b) Vleresimi I kandidateve
Verifikimi paraprak kryhel nga njes ia pergjegjese ndersa vleresimi I kandidateve behet nKa
komiteti I perhershem J pranimit I krijuar per secilin nga grupet e percaktua ra ne piken 8te nenit
19 Ie ketij igji
Kandidatet fitues qe marnn 70 Ie pikevc talale tevleresimit renditen nga komiteli I
perhershem I pranimil sipas pikeve Ie marra ne li slen e kandidaleve Ie sukseshem
~shte Keshilli Ministravc qe mirnton negulloren e hollesishme per krij imin perberjen dhe
veprimtarine e komiteteve Ie perhershme te pranimit si dhe lTegu llat e hollesishme per
proceduren e pranimit dhe vleresimin e kandidateve
n Neni 22 Iligjit HPer Nepunesin Civil ~
40
46 Ngritja ne detyre
JSNgritja ne delyreesilic kalimi I nje nepunesi c ivil nga pozicioni actual I punes ne nje ni vel
pozicion me 1e larte ne te njejtin institucion osc ne nje in sti tucion tjeter te administrates publike
qendrore apo vendore ( kur nje vend I till e ekziston) Ngri tja ne detyre reali zohet rea lizohet
nepennjel procedures sekonkurrimit organ izuar ga njesia pergjegjese per nj e ose disa
pozicio ne te tira Bazuar ne parimin e neoit 20 ( shanceve Ie barabarta profesionalizmit etj) te kClij ligji Nese vendi I lire I kategorise se utel apo Ie mcsme drejtuese nllk eshle plotesuar sipas
nenit 25 te kctij ligii ai plotesohet nepennjet ngriljes ne detyre
Mund te aplikojne per ngritje ne detyrevetem nepunesit civil te oj e kategorie pasardhese te
pnnesuarit ne Ie njejten apo ne nje institucion tjete te sherbimit civi l nese plotesoj ne kushtel
per ngrilje ne delyre dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Nese vendi I lire nuk plolesohet nepermjel procedures se ngritjes ne detyre nje procedure Ijeter
mund Ie organizohel Brenda nje afali 3 mujor deri ne plOleurosimin perfundimlar Ie vendit Ie lire
nese eshle e nevojshme mund Ie zbatohet procedura e tras ferimit Ie perkohshem ne interest e institucionit sipas shkronjes a Ie pikes I Ie nenit 48 Ie kctij ligji Keshilli J mini strave miraton
kushtet qe duhet Ie plotesojne nepunesit per ngritjen ne delyre dhe proceduren e hollesishme Ie ngritjes ne detyre
Ne prakt ike ngritj a ne detyri ka ndoshur ne perqindje Ie vog la rastesh Ekzistojne megjithale
di sa paqartesi lidhur me ndryshimin e pozic ionit brenda nje kategorie ( Ie larte) nese kjo perren
ngritje ne delyre apo levizje paralele gje qe veshtireson pasqyrimin real Ie ket ij Ireguesi
AVflnlazhi kryeso r I kesaj dllkurie eshte se konkurimi public ka promovuar lerheqjen e
kandidateve Ie af~ ngajashte admi ni strales gje qe krijon mundesine e sjellj es se njohuri ve dhe
metodave Ie reja Ie punes nga ala kandidate qe kane studjuar jashle ve nd it apo nga ata qe vijne
prej sektorit privflt Disavantazhi nga ana (j eter kate beje me pranine e nje kostoj e opportune ne
lidhje me s igurine e karrieres qe mundte mOli vonle me mire nepunesit e brendshem civil
47 Uvizja paralele
J Neni 26 Iligjit nr 152 2013 U per nepunesin civil U
41
Plottsimi I ve ndeve Ie lira ne kalegorine ekzekuti ve ala H~ ule apo Ie mesme drej lUesc behel se
pari nga nepunesit ciyile Ie se nj ejles kalegori nepermjet procedurts paralele Kush mund Ie
aplikoj ne per plotesimin e nje vendi Ie lire nepermjet procedures 51 Iev izjes paralele 5ipas pikes
1 nen 25 I ketij ligi i gt nepun sit civile Ie se njejtes kalegori ne Ie njejtin apo ne nje institucion
tjeter Ie sherbi mit civi l qe plotesojne kllshlet per para lele dhe kerkesat e posacme pef vendin e
li re
Yleres imi 1 kandidateve Ie inte resuar kryhe nga nje komi sion I brendshem I krijuar ne cdo
emiss ion nepermjet nje procedure Ie bazuar ne parimel e parashikuara ne piken I neni 20 Ie
ketij ligji Perfaqesuesi I njesise pergjegjese esbte anelar I kom isionit te brendsghem
Ne perfundi m te vl eres imit komisioi mund te ve ndose
a) Perzgjedhjen e kandidatit me Ie pershtatshem per tu emeruar ne vendin e li re
b) Perfundimin e procedures pa asnje teperzampjed hur ne fast se asnje nga kandidatet e
interesuar nuk ploteson kushtet dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Keshill i I Ministrave miralon
a) Kushlel qe duhel Ie pJolesojne nepunesit per levizjen parale le dhe procedurat e
hpo ll es ishme te levizjes paralele
b) Rregullal pfr krijimin dhe perberjen e komis ionit Ie parashikuar ne piken 3 Ie kctij neni
48 Oisipiina ne sherbimin civil (SHe)
Disiplina ne Sherbimin Civi l ka Ie beje me mnsa l di s iplinore qe jepen ne rastel e konslalimil 1(5
shkeljes serregullave apo Ie moskryerjes se detyrave Masat disiplinore dal lohen nga vleresirni
negativ I perfosmances Vendim-marrja ne lidhje me ke lO procedura perqendrohet tek epror
di rect dhe me pas ekzis(on mundesia e ankirnit Ie drejteperdrejte ne KSH C Sipas nje studimi
eshte ve ne re qe nllmri I rn asave di siplinore ne praktikeeshte I voge l verehet nje shperndarje j o
uniform e tyre lakonisht nje numer relalivisht [mad h [ masave di si plinore vihet re ne mornente
ndryshimesh politikc
42
Ligji eshte relativisht J pltiqarte lidhur me zbat imin e mases sl uljes nedetyre ) kur nje institucion
( ku eshte dhenc nje mase e (ille ) nuk ekzistojne vende pune Ie oje kategorie Ie lIle ne keto
raste nje mase e tille fezulton e pazbatuesh me apo te pakten problemalike Dicka e ngjashme
konstatohet edhe lidhur me mundesisne e kthimit ne pozicionin e rneparshem pasi parashkruhet
masu di sipiinore
49 ASPA OHE PROGRAMET E FORMIMIT PIWFESIONAL
ASPA
39Ne varesi te Ministri se se Brendshem krijohe dhe Shkolla Shqiptare e Administrates Publike
(AS PA) SI jnst itucion public qend ror me se li nc Tiran~ASPA ka autonom i administrative dhe
akadem ike Ajo ka per qeHim formimin professional Ie nepunesve civil 5i dhe cdc individi tjeter
vendas ase H huaj qe nuk esh te pjese e sherbimil civil dhe qe plOleson krilerel e kerkuara
Forrnimi profess ional perfshin programin e forrnimit Ie Ihelluar Ie kandidateve per kalegorine e
ncpunesve civile te ni ve lil Ie Jarle drejtues anetare te tru pes se nepunesve civi le ni velit Ie larte
drej tues si dhe programin e formimit Ie vazhdueshem Ie nepunesve civ il dhe Ie cdo indi vidi
tj eter jashte ketij sherbimi
Buxheti ASPAmiddots percaktohct si ze I vecanle ne Buxhelin e Minislrise se Brendshme
Organel drej tuese te saj jane
I Keshilli drejtues
2 Drej lori
KeshilJi drejtll es perbehel nga [2 anetare dhe kryesohet nga nj e prej rektoreve Ie lmiversitetcve
I zgjedhur nga Kon ferenca e Rekloreve Ie Shqiperise Ne perberje Ie lij jane perfaqesues dhe
drejtues Ie larte Ie min istrive organeve Ie qeverisj es vendore DAP- it universiteteve shoqerisc
civile dhe biznesit sipas percakli mil te bere me vendim Ie Keshill il Ie Ministrave
I Neni 91igji 1522013 Per NepuneStn Civil
43
Keshilli drejlues miraton po litikat bull slrategjite dhe partnerilelet e ASPA-s hal10n kuadrin
rregullal0r Ie saj 5i dhe miralon projektbuxhetin dhe s trukturcn organizali ve Ie ASPA-s
Detyra Ie hoJlesi snme te keshillit drejtues percaklohen me vendi me te Keshillit Ie Ministrave Ne
percaklimin e polilikave Ie perzgjedhjes dhe Ie formimil bull ASPA detyrohel Ie bashkpunoje me
DAr-in s i njenjesia e ngarkuar j)tr centrgatitjen dhe mbikqyrjen e zbatimit Ie polilikave
shteterore ne sherbim civil
Drejlori I ASPA-s emerohet dhe lirohel ne detyre sipas kritereve dhe rregullave Ie percaktuara
per anetaret e trupes se nepunesve c ivile Ie kalegorise se lartc drejtuese Perjashlimisht deri ne
moment in e fillimit Ie efekteve Ie kelij ligji drejlOri I ASPA-s emerohel me vendi m Ie Keshi llil
te Ministrave me propozim te Ministr e Brendshem
Nepunesil e ASPA-sderi ne momentin c IIUjmit te efekteve Ie ketij lirui emerohen nga Drejtori
I ASPA-s s ipas procedures se Kodi Ci vil Keshilli 1 Minislrave miraton rregullal e holl esishme
per menyren e organizimit dhe funksionimit Ie ASPA-s
Programer e formimit profesional
AS PA ka per delyre leofroje formim profess ional nepermjet perfshirjes se programeve Ie
meposhtme
a) Program Ie foonimit Ie thelluar n~ baze Ie Ie cilil formohen kandidalel per anelarel Ie
TNO-s (niveillarte drejwes)
b) Programe Ie formimil t~vazhdueshem ne baze Ie Ie cilit trajnohen ne vazhdimesi dhe
n~ lidhje me punen e nepunesit civil te te gjitha kalegorive si dhe cdo indivit tjeter
j ashte sherbimit
ASPA ofron mundesine e pergal irjes paraprake Ie kandidateve per te marre pjese ne
konkurrimin e hapur per kalegorine ekzekutive kundrejt tmires
ASPA realizon sludime dhe bOlime ne fushen e administrates publike Sludenlel e AS PA-s te
perzgjedhur nga shoqeria c ivile bisnes i apo individi jashlc sherbimil civil detyrohel te paguajne
larjf~ Keshilli I Ministrave miraton lariftin perkmese per cdo trajnim
44
KREUV
5 RREGULLIMI I MARRDHENIEVE TE IU NES NE SHQIPERI SIPAS KODIT
Til PUNES
51 Kodi I punes dhe rregullimi I marrdhenievc te punes ne administraten publike
Marredhenia e punes ne vendin lonerregulohet nga Kadi I Punes I Republikes se Shqiperise I
cili eshte li gj i kryesor per rregullimin e ketyre mltl rrdhenieve ne dispozital perkatese te lio Per
te kl ptuar memire gjendjen e egjislacionil shqiptar pqr marrdheniet c punes eshle e nevojshme
Ie bcjme nj l anaiize te pergjithshme Ie legjislacionil perkates Ky Kod eshte krijuar me qellim
Ie rregulloj marrdheniel e punes ne tregLlll e ekonomise private dhe iniciatives se li re Ne
sekto rin publik prob1emet pcr zbatimin e krit ereve dhe kushteve ligjore pcr lindjen zhvillimin
dhe perfundimin e marrdhenieve Ie punes jane Ie vogla Kodi I Punes parashikon nje
serhregu llash ne mbroj~e Ie punemarresve sin e mstin c fillimit vijimit dhe Ie perfundimit te
marredhenies se punes Kodi parashikon nje rregulJ te posacem per rastet kur punedhenesi eshte
organ J administrates pubJike gjithsesi ky parashikim duhet te kuptohet sakte nga vete organet
dhe ndoshla Ie shoqerohet ed be me lTegullime I~ tjerf Ie posacme per administralen pllbJike
Nje analize e tilleeshte hapi I pare per I ~ evidentuar boshlleqet dhe problemalikm qe ajo mbar
Gjithashlu nje an aJ ize e tilleeshtc e nevojshme per Ie ku ptuar nese prob lemet e qendrueshrnerise
pavars ise ose meritokracise ne administraten pub like rrjedhin per shkak Ie mangesive ligjore apo
moszbatimin korrekl Ie Jigjit
42Kodi punes rregullon Ie gjilha marredheniet e punes ne administratcn publike me perjashlim
Ie marrdhenieve Ie punes Ie personave punesimi I Ie cileve rregullohet me ligj t~ vecante pra Ie
gjitha marredheniet e punes ne organet e administrates publike qe nuk I nenshtrohen nje
rreguHimi Ie veCaJ11e me li gj do Ie rregiullohell sipas dispozilave Ie ketij Kodi Madje ky Kod
parashikon qe per as sa ligji I vecante nu k parashikon zgj idhje per problemet e lidhura me
marredheniet e punes perseri do te gjejnc zbatim ne di spozilat e Ketij Kodi
lt0 ligji nf 7961 dal e 127 1995 Per Kedin e Pun es n~ Repu bliken e ShqiperisE I ndryshuar
4 1 Or Eralda Ca ni Anarize e legjislacionit mbi marrdhenel e punes ne administraten publike ne Republiken e
Shqiperi~e ne kuadrn e projektit te qendres AKSES ALBANIA Per nje administrate publike tre qendrueshme dhe
profesionale ~ mbeshtetur nga Ambasada Gjermane ne Tirane dhjetor 2009 41Neni 4 I Kod te Punes
45
Ky Kod 11 ~ kreun JIl Ie tij parashikon oj sere pari mesh mbi Ie eilal mbes hteten marredheniet e
punes Edbe pse parimin e konkurrueshmerise apo Ie trasparences nuk e permend lie nenin 11 Ie
tij parashikohet se normal e se drejtes Ie d iet rregullojne marrdhenien e punes kane perpares i
qe edhe veH KushlelU ta parashikon oe nenio 11 6 Ie saj Kod i rendi Kushtetuten Konvenlat
Nderkomelare It ratifikuara e me pas li gje Ie tjera duke renditur Ie parin nga 10 Kodin e Punes
Pra perforcohet edhe nje here rregullimi qe Kushtetuta parashikon ne neni n 107 qe marrdhenia e
punes per nepunesit civ il publike bazohet ne lrasparence konkurrueshmeri e profesionalize m
52 Lidhja e kontrates se punes
Kodi I punes ne nenio 19 Ie tij parashikon qe lindja e marredhenies se punes kryhet nga
punedhenesi I ci li puneson ne menyre Ie drejtoirdrejte punemarres in Ky punedhenes perdo r
zyra shtett~rore Ie punesimit ose agjensite priva te Ie punesimit per le punesuar punemarresjn ky
parashikim eshU h~H1lmr me qeJlim qe tu sherbeje person ave juridik pr iv m Ie cilet mund Ie
zgj edhin me sa duke rregLdlal e lyre Ie punesimil te pu nonjesve Ie lyre [ referuar nekuadrin e
detyrimil kllshtetues pe r konkurrucshmeri dhe tra sparence pcr punonjes it e administrates publike
bull ky rregullim do Ie s ilhe konfuz ion dhe paqanes i Pm ka nevoje qe ky Kod meqeeshle li g baze
edhe per marrectgheniet e punes ne admi nistraten publike bull te specifikoje nje rreguHim Ie posac me ne kontrat en e punts apo edhe referimi tck e ashtequajtura kontrate kol ektive e
punes Sigurisht qe cdo rregu lli m qe do te bellej me akt Ie posacme li gjore e vecnneri sht
nenligjore do Ie ishl e I delyrueshem per lidhjen e nje konlrale punesimi Gjithsesi s ic ulna
edh e me la rt profesional izmi apo kerkesa per kritere Ie cakluara piir punesim Kodi I punes Illik
e percakton si kriter punesim i
53 Kohhjatja e marredhenieve te punes
Marresheniet e punes sipas Kodit teP unes lidhen sipas nj e kohezjatje te pacaktuar dhe nje
kohezjatje te caktu ar 43 Kodi me qell im krijimin e rnarn=dhenieve Ie qendrueshme tepunes
parashikon qe si rregul kontrata e punes lidhet per nje periiudhe te pacaktuar Nese
konlra la e punes do le lidhel per nje periudhe Ie cak tultlf kjo duhel jus lifikuar per arsye objekti ve
o Kreu XIV neni 140 I Kodit te Punes se Republike$ $e Shqiperise I nd rysh uar 2003
46
qe lidhen me nar yren e perkoheshme Ie detyres nJ Ie eilen punemarresi do lepunesohet 44 T~
gjitha rregullimet mbi kohezjaljen e punes kohezjatjen ditore ne pune 45 pagesen pushimin
Javor e vjetor punen e nates apo kohe feslash dhe pagesen per Ie detyrimin per kuaifikim
punonjesish elj jane rregullime Ie eilel pltl dysh im mundesojne nj e status Ie caktuar te mbrojtu r
Ie punonjesit per punen qe kryen pushimin qe duhe Ie kete si dhe pagesen qe duhe Ie marre
per punen qe kryen Mund Ie permenden (dhe nje sere nenesh Ie ketij ligji qe synojne
rregu llimin e sigurise dhe mbrojtjes Sf shendet it ne pune si psh Nenel 39-75
Ne pergj ithesi keto rregullime duke qene edhe ne Iefiektim te traktateve Ie m iratuara nga 46IL0 dhe ratifikuara ga Shqiperia ne te njejlen kohe refleklojne edhe shu me prej dire ktivave
Ie BEmiddotse
Te lill a mund tepermenden
47Direkl ivat 2003 l Ee e parlamentit dhe Keshi llit Ellropian Mbi aspekte Ie caklllam Ie oreve Ie
punes
Direclive e keshillit 9 1533 EC vi lil 99 1 Mbi del yrimin e punedhenesve per te informuar
punemarresit mbi kushtel e kontrates apo Ie marrdhenieve Ie punes
Oirektivat 781 EC vi lit 2000 Krijimi I nje kornize te pergjithshme trajtim I barabarte ne
punesim dhe pro fesion e e ila kerkon Irajl im Ie njejle Ie personuve pavars isht nga bes imi felar
paaftesile gj inia orienlimi seksual elj ne marredheniet e punes apo profesion dhe ltlnetaresite
ni orgMizata te caktuara
Nje organ I administrates publike krijohet per Ii sherbye r nje interes i public Ie eaktuar dhe
z1konishl organet e adminjSlr31iS publike krijohen SI persona juridike me akte liampjore per Ie
ekzisluar per nje periudhe Ie pacaktuar kohe ose ne raste Ie caktuara per Ie traj tuar ceshlje per
tC eilat vendoset nje kufi koh or I cfl ktua r4 ~ Edhe ne rltlSle Ht ill a si kjo e fundil akli li gjo r apo
Neni 140 I KPU NE5 parashikon se U nese koheljotja nuk percokrohet me sokresi ngo paler gjare idhjes se kontfoftS ojo ((ojtohe si kontrote me periudhe Ie pocokruor ~5 ligji nr 136 viti 201 5 per disa shtesa dhe ndryshime n1 ligjin 7961 te vitit 199 5 te Kodi I pun~s 1Republikes se Sqiperise i ndryshuar ~o Organizata nderkombtHare e punes ( ILO) n Directive 2003 EC of the European Parlament and of the Council o f 4 November 2003 ~ permbl edhje informacionesh rreth marrdhenies se punes Feri ona Cato
47
nenligjor nuk parashikon kohezgjatien e vele organil administrative Nt ligiin per stat us in e
nepunesil c ivil parashikohen komilele ad-hoc Ie eila jane krijime Ie perkoheshme Ie posacme
Ie krijuara me qellim menaxhimin e testimeve Ie kandidateve pef nje vend pune pjese e
sherbimil civil Po ashtu mund Ie kete organe Ie (ilia Ie administrates publike qe traj tojn~
ceshtje Ie tilla por qe shuhen mbas mbarimit Ie funksionit pqr Ie ei len jane krijuar r sh kemi
organct qe trajtojne ceshljcl e kthimit dhe kompesimillc pronavc Kjo ceshlje kil dhe kufi zime Ie
caktuara nga vete ligji
Megjithate ne rustin e pare behel Ijate per nje pune shume Ie kufizuar ne kohe( nje dilore ose dy
dilore) ne rastin e dyte behet fjale per nje ceshlje edhe pse mund Ie kete kllfizimel e veta ne
kohe mund Ie zgjasi per vite me rradhe Pra kontratCl e punes neorganet e administrates rubJike
duhel Ie jene me nje kobezgj atje Ie papercaktruar ne Ie shumten e rasteve Sigurishl nese
natyra e punes apo detyres do Ie ishte e perkoheshrne edhe kohezgjatja e kontrates se punes do
Ie ishte e kufizuar edhe nese behet jale per marredhenie pune ne nje organ admil)islrativ qe
nuk esille I perkohshem Nje interprClim I till lmbetet edhe ni ate qe admini strate publike per
nga natyra e saj eshte e qendrueshme dile e vijueshme Gjithashttl nj e intepretim [ till1 do Ie
ishte ne perpulhje me direktival e Komis ionit Europian qe kerkojne nje justilikim per
pefdorimin e kontrata ve aflltshkurtra duke I kerkuar shte te ve anetare( nuk eshle e
delyrueshem) q~ Ie konsuhohen me grupel e inte resl dhe Ie marrin masa lidhur me kelt 5i
a) Justifikime objekti ve per rinovime konlratash dhe marrldhenieve Ie tilla al~lshkunra
b) Percaklimi I perseriljes qe mund Ii behe t konlrates afalshkurte r
Kjo directive duke kerkuar nje rregullim te percakluar Ie Ii lie qe orienlon gjilhe marrCdhenicn e
punes drejt qendrueshmerise net per polilik~n qe BE-ja ofron pel nje marredhenie Ie
qend rueshme pune
54 Perrundimi I marrdhenieve te punes
48
Kodi I punes parashikon 49 qe marredhenia e punes perfundon me zgjidhjen nga njerltl pale e
kontrales osekur ka perfunduar afati I percaktuar ne kontrate
Kohezgjatja e nje kontrate tregan vazhdimesi e nj e marredhenie pune pra qendrueshmerise po
aq percakton edhe leresine e rreguUave qe do Ie ndiqen ne rastin e zgjid hjes se saj perfundimi I
marrdhenieve Ie punes regullohet nga Kreu XIV I Kodil Ie punes Kontrala e punes me
kohezgjalje Ie pacaktuar perfundonn kur zgjidhet nga njera pale ose ka perfunduar afati I
njoftimil sine rastin e nje konlrate me tlfat ashlll dhe pa ann kontrata mund Ie zgjidhcI me
arsye duke respekhlar proceduren e parashikuar nga raSle e zgjidhjes se kOfllrales me arsyc s i
dhe procedura e kisaj zgjidhjej e
Fillirnish t respeklohet afmi 1 nj ofiirnil per zgj idhj en e kontrates 1 ei li shkon nga dy deri ne tre
muaj ne vares i Ie s ituatave Ie caktuara Ie parashikuara50 ne nenin 143 Ie Kodi te Punes ku
Iheksohet
I Pas kohes se marrjes ne prove per Ie zgjidhur kontraten ne periudhe Ie pacakwar pale
duhe Ie respektojne nj e flfal njoftirni prej nje muaji gjate vilil Ie pare Ie punes prej dy
muajsh per dy deri ne 5 vi tet e para Ie punes nde lsa prej 3 muajsh pe r me shume se pest
vjet pune
2 Keto afate mund Ie ndryshohen me marreveshje me shkrim ose me konlrate kolektive Ie
punes kur Pllnemarresi ka kryer deri nc gjashl~ mll aj pune afati Injoftimit nuk mund
Ie jeleme pak se dy jave Afa li J njonimit eshtejo me pak se I muaj kur punemarresi ka
kryer me shume se 6 muaj pune
3 Afati 1 njoftimit per zgjidhjen e konlrates zgjalel si pas rastit deri ne fund te javes ose deri
ne fund Ie muajiL Zbatohet I njejti regu]) kur afati I Iljofiimit pezullohet gjateperiudhes
se paa ftes ise per pune shlatzani se ose pushime ve Ie dhena nga punedhenesi
4 Kur njera pale e zgjidh kontraten pa respektuar afatill e njo flimit zgjidhja Irajtohel si
zgjidhje me efekl le menjchershem
bull9 Neni 141 I Kodi I Punes I republikes se ShQiperise
00 Neni 143 I Kodit te Punes te Republikes se Shqiperise
49
Pasi parashikohet respektimi I afati dhe procesi 1 informimit Ie arsyes dhe shpjegimit e situates
Kadi parashi kon perfundimin e marredhenievc Ie punes ne situata tejustifikuara dhe parash ikon
ne cdo here qe do Ie kele perfundimin e lyre normalisnt ky Ie jete edhe per nje arsye Ie
arsyet uar apo tejustirikuara
Nje percaklim I shkaqeve Ie arsyeshme nuk mund Ie behe ne Kad pork y [ fundit merr pers iper
Ie sherbeje 5i nje kufi zim I abuzimeve me kufirin e Ie arsyeshme Ne kete ne nenin 146 Ie
Kadi H~Punes pamshikohen s ituala qe konsiderohen 5i shkage Ie arsyeshme par edhe s ilUale Sl qe konsiderohen 5i shkaqe Ie paarsyeshme Ie zgjidhjes se kontrates se punes Neni 146 Ie
Kadit Ie Punes CilOhe qe zgjidhja e komrates nga punedhenesi kons iderohet pa shkaqe te
arsyeshme kur a) punemarresi ka pretendime qe njedhin nga kon trata e punes b) punemarresi
ka ~rmbushur nje detyrim ligjor c) kur behet per mot ive te pan dash me nga personaiteti I
punemarres jl por qe ka lidhje iegjilime me Ie drej lin e punes dhe raportet e saj Konsiderohen Sl
moti ve t~ tilla raca ngjyra seksi mosha gjendja civile detyrimet ramiljare besjmi retar
bindjel politikc kombesia gjendja shoqerore
Kodi 1 PlUleS ofron gjilhashlu edhe nje percaklim Ie pergjithshcm te institutit Ie situatave Ie
juslifikuara Neni 153 Ie Kodil Ie Punes vle reson 5i shkaqe H jus ti fiku ara rrelhana e rcnda qe
nuk lejojne s ipas parimil Ie mirebes imit Ii kerkohet alij Ie ka zgjidhur kontraten gt vazhdimin e
marrdhcnieve te punes apo dhe raste kur punemarres i shkel detyrimet kontrCl ktuale me raj Ie
lehlc ne menyre Ie perserilur me gjithe paralajmcrimin me shkrim Ie punedhenesit Kuptmin
e rret hanave terenda apo fajita Ie ehle te pers~rilur pale do (ju duhet ta interpretojne s ipas rasti
dhe eshte gjykata ajo qe vend os nese ekzi stoj ne apo jo shkaqe te tilJ a Ire justifikultl ra per
zgj id hjcn e kntmtes
Nese zgjidhja e kntrates rezu llon te jete jo nerespeklin e procedurnve Ie parashikuara apo jo per
shkClq e te arsyeshme I j ustifikuara punemarrcsi ka Ie drejt e Ie paraqese pad ne gjykale kunder
punedhenesit brenda 180 diteve nga d ita e perrundimit Ie arati te njoftimit Kodi parashikon se
zgjidhj a e kontrates pa shkaqe Ie arsyetueshll1e eshle e pavlefshmePunedhenesi qe ka zgjidhur
kontraten dHke mos respektuar aralete e njofl imil duhet Ie paguaje si rregull dernshperblim nje
~ l Neni 146 1 kodile punes te Republikegt se Shqiperise
50
page prej 2 muajsh Zgjid hia pu shkaqe tearsyeshme sjell edhe demshperblim deri ne I vii page
Madje kodi parashikon qe kur ka nje vendim Ie formes se prere per Ie riklhyer punemarresin ne
vendin e meparshem cpunes punedhenesi eshte I detyruar ta zbatoje
Referuar kelij punimi cka u citua me lart Ie gjilhe keto aspekte ligjore si dhe polilika qe
ndermerr shteti ( qeveria ) Juajne nje rol Ie rendsishem ne mbrojtjen e punemarresve per Ie
ruajtur vend in e punes ( duke siguruar nj e kontrate afatgjale Ie punes ) gje e cila ~jell nje lTitje te
punesimit thene ndryshe duke mos ndryshuar shirrat e papunesise ( nje nga s frdat qe perballet
shleli shqiplar)
51
Konkluzione
lDuke II bazuar ne cfare II trajtu3 ne kiW punim kam evidenHlat qe pavars isht rolit Ie shtetit q~
shikohet qe ka sjeJl e reform a ne vazhdirnesi per nitj en e nive li Ie Ie pun ils ua rve nepermjet
politikave Ie nderrmarra eshte e nevojshme qe Ie merren masa Ie ndryshme duke j u referuar
dhe akhl aliletit Lehtesi sht mund te arrih et nekon klu zion se rritja e vi velit Ie papunesise mund
te arrih et nepermjet nde rmjetesi mit qe ofroh et nga zyrat e punesimit ose nga agj ensite private
Ie punesimi t
2 Fo rm imi profess ional du het Ie permiresohel dhe Ie shtohet numri lIe trajnuarve cdo vii ne
baze te kerkesave Ie punes per lI oj in e pro fesionit
3 Dun e levazhdoj c zbatimi I program eve te nxiljes se punesi mil du ke siguruar kllalifikime
sidomos per temral d be grupel e vecanta
4 Nje mbeshtetj e Ie vecante duhet lekt~n e bisneset Ie ei let ofrojne punesim bisnese t fa miljare
si dhe scktori I turi zmit te eilet mund te punesojne nje nurner Ie madh punonjes ish
5 Nxilj a e progrcuneve per prnkl ike e Ie sapo d iplomuarve duhelle zgjerohet ne cdc instilucion
dhe ne cdo d rejto ri admini strate publike gt pa lent menjeane dhe kompani te medha duke krijuar
me ta nje forme bashkpunimi per punes imin c praklikanleve me Ie mire
6 Gjate vit eve Ie fu ndit prezenca e shtetiljo vetem qe nu k eslllezvogelll3r por perkundrazj eshte
zmadh uar ajo efa re ka ndryshuar eshte roli I tij menyra e nderhyrj es dhe doza e ket yre
nderh yrje duk e bere Ie mun dur mundesine e rriti es se pllnesimit dhe kualifikimit Ie personave Ie
punesuar dhe tl papunesuar qe pres in te integroh en ne tregun e punes
7 Kodi I Punes I Republikes se Sqi pe ri seeshte nje baze e e mire mja rtueshme per rreguilimin e
marrdhenieve ne kCli sektor nl kete kod re Oektohet drejlpersed rej li fryma dhe gama e parimeve
me Ie nj ohura qe vij ne nga konven ta nderkombetare dhe Euro piane per Ie drej tat e njeriuL
52
8 Pervec rreguHimit qe [ ben Kodi [ Punes kerni edhe veteBrenda sektorit public rregll l ime per
ate instilueione Ie eilat hyjne ne fushell e veprimi t Ie legjis lacionit Ie sherbimit civil dhe keto
marredhenie rregu ll ohen me ligjin nr 152 20 13 Per Nepunesit Civ il Edhe pse jemi nj c shIel
I vogel me nje admini strate te vogel pu blike dhe me nje numer te kufizuar Plillonjesish pu blic
ky sektor eshte du ke kal uar neper reform a dillamike ne lTUgen drejt integrimit Europian
9Ne vendin tone duhe l Ie propozojme ndryshime dhe permiresim Ie qeve risjes 5C sek lo rit public
dhe sherbimeve publike p~ dysh im qe duke iu referuar s ituates aktuale problemmike sek lo i
public duhet Ie beje ndrys hime sin e funksionim sin e ndertimin e saj Ajo duhet tejete e
mbrojtllr nga levizjet po[itike Ie punonjesve ne menyre qe Ie ruaj kualitetin e kapacitcleve
llJ erezore
S3
Bibliografia
1 E drejla f punes prof fir KiltreI Cela bolim IV ~ stlepia holuese liar Tirane
2 E (rejta e kralwsllar e punts proftlr Kudrel Cea
3 Directhe 2003 EC of he European Paramenl and 0 he Council of 4 November 2003
4 Lligji lu82 tlati 0907 945 Mbi knllen e sherhimit mhrojljen dlte shperblimin lie pune
5 Ligji IIr 527lktle 2508947
6 Ligj nr 2250 dali 030SJ956 Mbi Kodin e Punils Ie Repuhlikiis Populore Ii
Shqiperise
7 Ligji I1r136 dale 512 2015 Iper disa shlesa dlte Ildryshime nit Ligjin fI 7961 dali
12071995 Kodl J plles I ShqipiJr i ndrysltuar
8 Ligjil152 dale 2013 Pilr IIilpfinesin civil
9 Stalstika e fregut Ie plllles 2014-2015 SheThm Komhiftar I PUl1esimit
)0 Slrnlegjia e plllleimit 2007-2013 Millistria e Pun es rifle Ceshljes Sodale
11 Tregu 1 pUlles AklllaJ Shirbimi Jltombelar I Puniisimil
12 Slalisliklllejorces se punes lOIS INSTAT
13 Slralegjia ombilare per pniisim 2014-1020
14 Slralegjia difrseJaorjale e reformes lie a(minislrolen Publike (SNRA P) llii kUlJdii Ie
slralegjise JoIIbilare pir tviflim dll t illltgrim (1009- 2013) Tirane SMalor 2009
15 Slralegjia per PUllesim dlle Aflisi fLO 1013-206
16 Draft document Mbi fiji igjii Ii ri per sllirbimin civil ni SIIqiperi f pergalitur Of
Zlrani SIIapo ne basltkipunim me Dr Hails -Achim Roll kOllsulenli Ii Sigma me
kerkese Ii DAP 1 letor 2010
17 Giuseppe Casale Service public reladole eork
S4
J8 Josep Tenkormrg bullbull hi comparaillt Qvervieii Geneva August 2008
9 Annizi e legjisaciollit mb marrdhiilliel e punlis ne administraten publike ne
Republiken e Sltqiperise lie kuadrin e projektit Ii qelldres AKSES ALBANIA
Pernjii administratil pubike Ie qiil1drlleshme dlle proesiollale mbiJihlellir IIga
Ambosnda Gjermane Ili Tirone dhjelor 2009 puno Dr Eralta Can
20 Komieli Shqiptar I Helsiki Sifuala e diskriminimit lie procesill e lorgimit ngo
plla ni Shqipilri Tirane dlljelor 201 I
21 SlalisiNa lujuri IIga kOllfenmea e reafizuar ngn qelldm ISU JtlriJ me feme
Zbnim J ligjit lie mbeshlelje Ii qiimrueshmerisi dhe rriljes sit perjorm(mcifs ni
Administraten Pubike
22 KlIshJetuta e Shqiptrisi
23 Marrdhellia e pultes FerioJlQ Calo
201 Kerkime mbi fregull e pUlles Jonida IoxhoJi
25 KOIi (ok Idrej~sla~qjp-(J -tJXl
26 Shlefiweborg
27 llllervisffr lie ~lil1islrillit e punts dlle Ceshtjevt Sociole me feme Nxitja e pllll ifsimil
dhe polifika Ii tjera per IIljell e papllnesisl
55
ltonashkullore)) rrit rolet dhe normal e gJlnlve dhe po njel loj i kufizon aftesite e
mundshmelpotenciale mas hkullore
Pavaresisht prej nje farl perparimi shuml pune mbetet per te bere ne lidhje me permiresim in e
kapac iteli l Ie Sherbi mit Kombetar te Punes imit (SHKP) ne menyre qe Ie kryejc Ie gj itha
funks ionet e nje sherbim i modern dhe publik ne Ie gj ilhe vendin duke perfshire kelu edhe zonal
rurale te cilnt kane nevoje Ie ngui shme per kt to sherbime
Fun ksionel qe kerkojne vemendje me Ie madhe ja ne
~ nd ihma per Ie papunet pe r Ie gjetur punes im Ie pershl atshem
~ shpallja e punekerkuesve dhe e vendeve Ie lira IE punes
gt leh tesirl1i i levizshmerise se pro fesioneve
~ mbledhja dhe analizimi i in fonnacionil me Ie plole Ie mundshem ne lidhje me ~endjen ne
tregun e punes dhe zhvill imin e saj ne Ie gjilhe vendin ashtu edhe ne deget e ind uslrise
dhe profesione Ie ndryshme
~ hartimi monitorimi dhe vleresimi efikas i programeve qe synojne leht es imin e (ri)hyrjes
ne punes im Ie punekerkuesve ne rrez ik perjashlimi nga tregu i punes
Organizimi dhe zbatimi i permbushjes se funksioneve kryesore duhel reformuar si edhe duhen
caktuar burime Ie mjaftueshme njerezore dhe financi are per Ie siguruar pune neperrnjel zyres
ko mbetare Ie punesimit
25 Faktoret qe Iltane ndikuar ne rritjen e nivelitte punesimit
Nder fakloret qe kane ndikuar ne menyre ledrej lperdrejle ne nive lin e punes imit rendi len
bull Rrilj a e kerkess per prodllkte
bull Permiresimi ileknologjive
bull SITategj ile seklorjaie
bull Levizja demogra fike
26
Rritja e kerkeses per keto produkte
Fluksi I ndert imeve s ine objekte dhe ne rruge vazhd in territet bull gi ithashtu eshle rritur d he
akl iv iteli I nderrmarrj eve Ie indllstri se perplln llese s idomos ala me capital te hllaj apo Ie
perbashket qe punojne me porosi nga jashte duke shfrytezuar krahun e lire Ie punes ne ve ndin
tone Kjo ka bereqe numri I Ie punesuarve Ie jete gj ithmone ne rritje ne keto fusha ne vendin
to ne Vihel re me teper plJnes imi I personave me arsim 9 vj eear ose temesem pa u Icne pas dhe
ars imi profess ional
Permiresimi 1 dukshem I leknologji ve
Vitet e fundi t permiresi met ne leknologji kane sje lle rritjen e proclu ktit me kosto te uld duke
cuar ne rritjen e te ardhurave dhe zgjerimit Ie akti vitetil (shlim punonjesish) duhellheksuar qe
permiresimi I teknologj ise ka sjelle edhe nje reformim lidhur me hapjen e vendeve Ie punes
li dhur me pro fes ioni (IT)
Siralegj ite sckto rjale
Njt priori let I zhvillimit ekonomik eshle shtrimi I rfll geve dhe gocJi nave institucionale gje qe ka
cuar ne rriljen e te punesuarve pa ]ene mbrapa dhc sektori n e turizmit gje qe ka sje lle rritjen e
numri( Ie hoteleve restoranleve dhe Iregti se ne lonal luri slike kjo ka marre nje zampjerim
akoma me te madh gjatc sezonil te veres ku numri I le punesuarve shko n drejt rritjes ndjeshem
Uvizja demografike
Fuq ia punetoTe me banim nHshat kD interes per tll punesuar dhe ky interes vihet re dh e lek
punedhenesit ~r keto arsye
Se pari kjo kalegori pranon Ie punoje me page le uld
Sedyti ne pjesen me te mad he te rasteve subjektet ndod hen prane zo nave ind llstria le te qyteteve
ku jane vendosur fabrikal d he nuk kerkohen shpenzime transporti
Se treli turi zm i ne zonat e v irgjera qeeshte zhvilluar ko het e fun d it si dhe invesli met kane sje ll e
nje rritj e te konsiderueshme Ie nr tepunonjesve qe rezultojne te jene banore Ie ketyre zonave te
theli a
27
26 Roli I shtetit ne rritjen e punesimit ( Politi kat dhe Strategjite)
Polilikat kryesore per rriljen e punesimit oerqendrohen rrelh konceplit le po lilikave akli ve Ie
tregut Ie punes Politikat e para u prezantuan ne 1995 ne ligjin nr 7995 viti 1995 per nxitjen e
punesimit duke krijuar bazar e para Ie nj e pakcle programesh qe funksionojne edhe sot 5i
gt- Ndermjet~simi per pune dhe profesion
gt- Keshillimi per pune dhe profesion
gt- Formimi professional
gt- Programe Ie nxiljes s punesimt elj
Objektivi krye50r [ polilikave Ie punes imit eshte mbesi1tclja e punekerkuesve ne gjetjen e nje
pune 1e pershl3lshme politikat e punesimil jane nje mjct lepe r I rendesishem per permires imine
siluates se tregut Ie punes
)gt Programel e nxitjes se punesimit u prezantuan per here Ie pare ne vititn 1999 synimi I
kelyre program eve ishte dhe vazhdon Ie jele aktual isht
gt Krijimi I vendeve te reja plme dhe ulja e papunesise
gt- Nx itja e formimil pro fessiona l I punekerkuesve t~ papune (sidomos ne zona ku ka
mangesi kapacitelesh trajnuese)
gt- Mbeshtetje bisneseve per te rdlu r akl ivitetin e lyre dllt punesimin e fuqi se punelore Ie
Irajnuar
)gt Nxitj a e drej teperdrejte e pllnesim it Ie nje pjese Ie trajnllarve
)gt Minimizimi I punes se zeze ( forcimi I rolil If inspektorialille punes)
gt- Perfshirj a ne programe socia le trajnimi Ie kelyre punekerkuesve
gt- Nxilja e punesim il Ie te rinj eve dht grllpeve Ie vecanta Ie Ie papuneve
gt Mbeshtelj t e bisnesit familjar per Ie rrilur punesimin ne zonat mal ore apo aty ku
shikohet veshtiresi ne zbatimin e politikave Ie Ijera
Programel e nxiljes se punesimit jane programe akti ve shleterore qe veprojnMrej lptrsed rejli ne
jeten e pune kerkuesve te papune per Ii nxitur ata ne gjetjen e nje punesimi flfalgjate Keto
programe sehashku me programet e ndermjelesimit lu aj ne nje rol te rendes ishem qe
28
ndikojnerealisht nl ulj en e papunesisesidoJnos te numrit Ie papuneve Ie rregji slruar Njestrategji
positiveeshte dhe ajo e nxitjes se punesimit nepermjet fonnimit Ie nepllnesve duke J trajnllar Sl
dhe nxitjes se pllnes imil Ie remrave ( gra rome in valide Ie Irafikuara elj) duke u dhene nje
mbeshletje dhe bisneseve qe punesojne kelt kal egori
Per here tcpare ni si Ie zbatohej dhe ofrimi I praklikave oer Ie rinjte e sapodiplomuar ne menyre
qe te krijonin eksper iencen e tyre neper instilucione te ndryshme shtelerore ( ad ministrate
publike) duke pllnuar fillimisht ne pozicione Ie caktuar si praktikante kjo ishte nje ri s i e cilajo
ve tem do Ie mund Ie pergatistc speciali st Ie kualifikuar ~r te ardhmen e aferme por dote
motivonle dhe shume student Ie sapodiplornuar duke ju ndezur nie drile jeshi le ne lidhje me
tregun e punes dhe pozicionimin e tyre
23 Nje rol te rendesishem ka luajtur dhe organi zata nderkombelare e punes (lLO) duke paraqitur
sic do vit Stralegji per permiresirnin e qeve risjes se tregut te punes duke u baZlt3r ne nje qasje
shumeplaneshe ne mekanizma Ie fuqi shem Ie dialogul social dhe marrjcs se masave kunder
informalitetit dhc kushteve ne pune
Brenda tematikes ~~ Pune e Oenje per Ie Gjithe gjate periudhes 2012middot20 15 ILO do Ie
perqendrohet nr ere prioritete programJlike per Shqiperin~ t~ cilat duhet Ie shilten s i qellime
afat-gjata
Forcimi j kapaciteteve Ie institucioneve shleterore dhe partnereve soc iale per
penniresimin e adm inistrimil Ie Iregut Ie punes
~ Promovimi i punes se denje dhe rrilja e punesueshmerise Ie forces se punes ne Shqiperi
~ Forcimi i s islemil te mbrojljes sociale
I) Strategjia per Punesim dhe Aftesi ILO 2013middot2016
29
Kreu III
3 Sektori public dhe sherbimet publike
31 Cfare kuptojme me sektor Publik
c rare kuplojme me sektor public
Perpara se te b~jmenje anali ze te marredhenieve Ie punes ne sektorin public me pare duhet Ie
analizojme veti ku ptimin e kelij lermi pra se crare kuplojme me sector public Nt lidhje me
kititerm ka pasur sh ume perkufizime por nuk ekziston nje perkufizim juridik I sakle 1 noeionit
Ie sektor it pubti k Ne fibrin e autoreve Giuseppe Casale dhe Joseph Tenkorltlng me litull
Man-dheniel e punes ne sek lorin public ne v6hlrim krahasimor 1 keta dy aulore kane dhene
kete perkufizim per sehorin publik
Sipas ketij perkufizimi sektori publik perfshin 24
a) Njesi organizative qejane Ie finan cuar ne pronesi dhe ose Ie kontrolluara nga sh teti
b) Resurset dhe aktivitetet e sherbimit publik
c) Organizata te kOlltro lluara kryesislll nga qlveria ( pra menaxhet dhe punonjesit ne
sherbimin public kane nje diference Ie reduktuar ne vendimmiddotmmje organizative
Nt kete studim punonjesit pub li c referohen per nepllnes it c ivile dhe punonjes te tjere ne te
gjilha ni vele t e qeverise duke perrshire njesitc e qeveri sjes vendore dhe punonjesil e
nderrmarrjeve sht eterore megjithese ne disa vende marrdheniet ne sherbimin public kane
mbetur Ie ndryshem nga ai 1 seklorit pri val (dmth ne It kaluaren sektori privat ishte I shtyre ne
menyrt l ipike nga fi(imi ndersa qellimi I seklOril public ka qene sigurimi I (e mirave publike
dhe sigurimi I minqenies se pergjithshrne dhe mireqen ies se qytetareve ) sol karakteristikat e
sherbimil public public jane duke u bere indirekte me Ie ngjashme me ate Ie sektorit privat
Z Giuseppe Casale ~ Service publiC relacione eork Josep Tenkorang th e comparative overvieeN Geneva August 2008
30
Nje perkufizim tjeter per se kt orin public eshte se ai percaklohet st sektori qe grupon Ie gjitha
akli vitetet ekonomike dhe soc iale qe jane ne nga rkim Ie administrates nderrmarrjet publike
dhe organi zmal publike Ie sigurimeve shoqerore
Pro sektori public perfshin Ire perberes
1- Administratat qc murrin ne ngarkim aktivitele me interest e pergjithshem
2- Nderrmarrjet publike bull dmth nderrmarrjet 11~ Ie cilen nje person public mhan shumiccil e
kapitalit Keto tradicionalishl kane qene konsideruar 5i element I polilikes ekonomike
dhe sociale Ie qeverise SOl ato jane pri vali zuar dhe njekohesishl kane mbelur ende
publike kane ndryshuar menyren e lyre Ie funk sionimit dhe jane si nderrmarrje private
3middot Zyrat publike admini strative Ie ngarkuara me sigurime shoqerore ~ qe ad ministrojne
politikat sociale Ie shletit ato mund Ie mbeshlelen mbi organizmat Ie 51 drejles private
32 Kush jane Ie perbas hkctal dhc ndryshim e1 e sekt oril public dhe sherbimcve publike
Sektori public dhe sherbimel pub like nuk duh et Ie ngaterrohenNe fakt aktivitelet e shcrbimit
Pllblic mund Ie merren ne ngarkim nga organizma private Keto quhen deleg ime Ie sherbimit
pubikKeto organizma nuk I perkas in sektorit public perimetri [ sherbimit public eshte me 1
ampjere se a i J sektorit public SOl sherbimi public duke ako ma s i nje runks ion I Administrates
Publike Nje sherbim public eshte nje akti vitet qe konsidcrohet se duhet Ie jete I di spollueshem
per Ie gjithe Ky nocion mbelel mbi ate te interest Ie pergjjthshem par shll1ne shpesh ky mbetet
njevleresim subjektiv pasi nuk mund Ie Ihullet qe nllk ka nje perkufizim universal Ie pranuar
nga te giithe Ne praktikeeshte sherbimi public ajo qe pushteti public pereakton politikisht sit e
tille Ky eshte nociol1 I cuditshem nga ai I sekloril public
Edhe shprehja Sherbim Publik ka nje kuplim te dyri shle nga njera ane ajo percakton nje
aklivitet ose nje mision Ie interest te pergjithshem ( psh sherbimi public I shkolles) dhe nga ana
tjete r leres ine e organi zmave Ie ngarkuara me keto aktivitete te interest Ie pergjithshem Ie eilal
mund te jene si publike edhe private duke kaillara klshtu nga sherbimit public ne sherbimet
Pllbli ke
n Shte ti eeborg
31
Prej shume kohesh sherbimi pub lic ish te krite ti I vet~m qe kushtezo nte zbati min e se drejtcs
ad mini strative dhe kompetencen e gj ykates admini strati ve me ndryshirnin e viteve Ie fund it ky
kusht nuk eshte me e mjaftueshrne me zgjerimin e aktiviteteve te sherbimit public ni fushlt n
ekonomi ke dhe vend in me te rendesishem te marre nga e drejta priva te Kesht Ll sipas natyres se
ak ti vitetit dhe strukt ures qe e ka ne ngarkim mund Ie da llojme dy rasle
a) Sherbimel publike adminisl rati ve shume te ndryshme qe grupojne sherbimet qe nuk
kane qeJl ime industria le apo tregtare ( mbrojtja sh ko lJa pu blike etj) alo jane kryes is ht
Ie menaxh ua ra prej o rgan izmave publi ke dhe ne keto ra5te prevaon te e drejta
administrative
b) She rbimet pu bli ke indu str ia le dhe tregtare ( nderrmCl rrjet qe kryejne sherbimet e
furnizimit me energj i uje etj ato mund te kryhen ga organizma publike ose private
Kur e5ht1 Gala pe r orgamni zma private zbato he t kryesisht e d rej ta pri vate pa r nuk
mungon e drejta ad mini strative Ata mbesin nen (utelen e pusht etit public ( s hlelit
qeverisj es vendore) qe vcri fi koj ne leSe ato e kryejne misionrn e tyre apo nese e
respektojne parim in e baraz ise te aksesil Ie perdoruesve ne sherbimin publik dhe te mos
perfitojne prej nj e s ituate monopoli ne teres ine e territorit Ie vendit ose nj e pjese te tij (
pe rjashtimi I par imit te konkurenees)
Shumeqeveri ne pamundts i per Ie finnncuar vazhd ueshme rishl she rbimel publikevendos~n
I Te reduktojne dimensionet e sektoril le tyre public ase
2 Te ndryshojne strukwren e tij par gjithmone duke privi legjua r pri vati z imin e t ij
3 Kalimi nga prakti kn e sektoreve publike neate te sherbimeve publi ke tt e ilat
s igurohen ed he nga akto re jashte sektorit pu blic e rendes ishme eshte qe shoqeria Ii
marri ne c ilesine sasine dhe menyren e duhur ket o sherbime
33 R rcgullimi ( marrdhenieve Ie punes ne sektarin pub lic ne Shqiperi
Marred heniet e punes neS hqiperi ne se ktorin publi c dhe ate privat rregullohen nga Kod i I Punes
par edhe vete brenda sektorit publik (psh per ato insti t llcione (e c ilat hyjne ne fu shen e veprimit
32
Ie legj islac ionit Ie sherbimit Ie nepunesil civil ke to marredhenie rregullohen me26 ligj Of 152
viIi 2013 Per Nenpunesin Civ il
Kodi [ punes I Republikes s(Shqiperiseeshte I bazuar ne Kushtetuttn e Shqiperise dhe ne normal
e pergjithshme Ie se drejtes kom belare Per sa J perket sektorit public dhe atij privat aplikimi I
kodil eshLi I nj ~j(e Ne sektorin public problemet per zbatimin e kritereve dhe kushteve ligjore
pef lindjen zhvillimin dhe perfundimin e marredhenieve Ie punes jane Ie vogla Nderkohe qe
ne sektorin privat perjashtuar disa nga kompanite e medha seri oze Ie cilet respeklojne dhe
zbatojneligjislacionin ne fuqi shumica e kompanive nuk jane korrekte si me strukturat
shteterore ashlu edhe me punemarresit duke krijua r keshlu nj c sektor jo inrormal ne ekonomi
Kodi I Punes L igji Per Nenpunesin Civil dhe dispozila Ie Ije ra ligjore e nen ligjore perbejne
nje baze Ie mire ligjore per rregullimin e marrdhenieve Ie punes dhe per Ie mbrojtur
punemarresin nga largimel abusive nga puna Konfliktet e Dun eS ne kete drejl im mllnd Ie
zgjidhen me mirkuplimin e paleve ne Ie kundert ata muod Ie drejlohen s ipas rastit Kom isionil
te Sherbimit C ivil dhe gjykfl les kompelente ve ndimel e fo mes se prere Ie cilel jane Ie
delyrueshme p~r zbatimin nga paleL
Shoqeria c ivile dhe media jane aklore qe pa pmur Ie drejte t u japin zgjidhje konnikteve ne
kete rushe behen pjese akti ve e diskulimit trt shqelesimevc soc ia le qe krijohen nga largimet e
padrejta nga puna dhe reagojne per Ie mbrojtur te drejtal e nje riut dhe lirite Ihemelo re pa u bere
pale me subjektet e perfshira ne konflikt
Ky studim eshle nje pjese e kesaj filozofie dhe tenton te evident oje problematikat ne lidhje me
Irajlimin e larg imeve nga puna s i nga ana e ad min istra tes publike ashlu edhe nga struktural
kompetente per s hqyrtimin e lyre 27Nga monitorime dhe studimet e vendimeve kane dale ampietje
terendesishtne te cilat flasin jo velcm per mangesi ne respektimin e procesit te rregullt ligjor ne
trajtimin e largimeve nga puna prej s istemit gjyqesor par edhe problem Ie renda qe kan ~ te bejne
me zbalimin e legji slac ionil ne fuqi qe rregullon kelt rushe
34 Studim 1 nderprejes sc kontrates se punes (Ilashkia Tirane dhe Bashkia Durres)
~6 Ligji nr 152 viti 2013 Per Nenpunesin Civil 11 Komiteti Shqiptar I Helsinki Situata e diskriminimil ne procesin e (argi mit nsa puna ne Shqiperj Tirane dhjetor 2011
II
2SSipas nje studimi t~ kryer nga Qendrlt1 Sui Juris projek ky I financuar nga USA ID me
tematike Zbali mi r Ligjil ne mbeshlelje te qendrueshmeri se dhe rritjes se performances ne
administraten publike u vu re nje domosdoshmeri e ndeshkimil t( lilUllareve Ie insliluc ioneve
perkalcse ne lidhje me largimet mas ive ngCl puna Me mijera jancpersonat Ie larguar
padrejtesishl nga puna keto 15 vitet e fundit por nuk ekziston asnjeherc nje pergjegjes 1 vetcm
per keto largime Me ane Ie ketij projekli qendra ~S ui Juris ka arritur Ie indetifikojeinstilucionet me problematike ne lidhje me kete ces htje referuar dhe bur imeve te
ndryshme kryesisht zyrtare ka nxjerre nje future financiare per demin e shkaktuar ne lidhje
pushimet nga puna pagesaL qe duhet Ie kryejnc ng3 vendimet e forms se prere dhene ngu
gjykata Gjate mbledhjeve teinformac ioni t ne shume institucione nje vemendje Ie veca nle ki shte
dhe Bashkia e Tiran~s dhe Bashkia e Durres it ne lidhje me keto pushime masiveku rezultuan se
2~e vilin 2009 ki sble 17 persona qe kishin nderprere Ie manmiddotdhenien se punes me deshirc
4 ishin ne li stepritje 1 ne prilje per pencion dhc 4 zgjidhje konlrate
Ne vitin 2010 ki shle 15 persona kishin paraq ilur doreheqje 4 kishin mbushur mash en e daljes ne
pension dhe 5 persona kishin zgjidhur kantraten e punes ne menyre 1e njeanshme
Ne vitin 20 11 ki shte 37 punononjes qe ki shin paraqitur doreheqjen 7 ishin ne liSle pritje bull 8
kishin dale ne pencion dhe 50 strukture 3 persona ki shin perfunduar kOnlraten ne afat Ie
percaktuar 1 punonjes ishte Irasferuar dhe 4 pUllonjesve I ishin paraqilur mam per shkeJje ne
detyre
Ne vitin 2012 ishin 36 persona qe ish in larguar me deshire 8 ishin ne listre pritje dhe nje
punonjes ne pencion
J~e vitin 201 3 kerni 36 punonjes Ie larguar me deshjre 8 ne listeprilje 4 qe ki shin mbushur
moshen per daljen ne pencion 4 punonjes ki shin zgjidhje re kontrates ne afal Ie perca kt ua r nje
punonjes kishte kerkuar Irasferim
18 Sialistika nxjerre nga konlerenca e realizuar nga qendrl Sui Juris me terne Zbalimi Iligjit ne mbeshtetje te h
qendrueshmerise dhe (ri l jes se performances oe AI 19 Zyra e informacionit Bashkia Tirane JO Informacion I dhene nga Burime zyrtare BClshkia Tirane
34
Ne vitin 2014 rewltonin 33 largime nga puna me deshire 5 punonjes kishin dale ne pencion
dhe 5 punonjes ki shin perfunduar kontraten e punes me arat Ie percaktuar
Nt vitin 2015 rezuhonin 51 largime me deshire ( r araqitur doreheqje) 2 punonjes rezuhonin Ie dale ne pencion dhe 8 punonjes Ie pushuar SI ndryshim structure 2 pUllonjes rezultonin Ie kishin
perfunduar kontrat~n e punes ndersa 4 prej lyre rezultonin ne zgj idl~ e Ie kontratcs se pun~s ne
menyre Ie njeanshme
l lSipas Ie drejtes sie informimit Bashkia Durres nga dergoi informacionin ne lidhje me largimet
nga puna ku rezultuan se nga viti 20 II deri ne vitit 2015 ish in
38 punonjes qe ki shin pltlraqitur doreheqjen ( sipas kontaktimit l1e pjese e lyre rezultonin qe
punonin ne instance me Ie larta pozic ion i ose ne institucione shtetcrore Ii Ijera)
20 punonjes qe ki shin mbushur moshen e daljes nepencion ampjail ket yre vileve
5 punonjes kishin perrunduar kontraten e punes ne aratin e caktuar
Sipas nje pasq yrimi Ie s ituates u vu re qe ceshljel po litike zene nje vend Ie rendes ishem ne
punesimin e punonjesve si dhe ne kohezjmjen e kontratave te lyre Bashkia Durres duke u
ndodhur perpara faktit qe kryetari actual ka nja mandate Ie] rezulton qe largimel nga puna jane
Ie minimizuara gje qe bie ndesh me Bashkine Tirane ku gjate ndryshimil te kryetareve kern dhe
pushirne masive Ie punonjesve ne periudhe kohore Ie njejte
11 Informacion I dhene nga Bvrime Zyrtare BashkiCl Ovrres
35
KREUIV
4Rregllllimi I marredhenieve te punes De Shqipcri sipas ligjit Per Nepunesin
Civil U
41 Evolimi historit I ligjit Per Nepunesin CiviF
Shqiperia ka nje Iradile te ndrejtimit pO litik te Shleli edhe pse jemi nje shIel I vogel gt me nje
administrate Ie vogel publike dhe me nje numer Ie kufi zuar Ie punonjesve publike Sek(ori puhlik
eshte duke kaluar neper reforma shume dinilmike ne rrugen df~it Inlegrimil Europian Duke
pasur parasysh kushtet e tilla kom iza ligjore ne fu shen e marrdhenieve Ie punesimit ne
sherbimin civil duhet Ie synoje forcirnin e unitetit Ie sherbimit civil dhe ti~jete mjaft neksibel
per te lejuar qeverine Ie pershtaste sistemin me ndryshimet e shpeshta qe po kal an vendi dhe ne
zhvillimin ne (ushen e kapciteteve nj erezore J2
Perpjekja e pare per krijimin e nje sherbimi civil proles ioni st e Ie materializuar ne ligjin Nr
8095 date 2 [03 1996 nuk nlllndi Ie bashkejctonte me kete rdite shumevjecare
Ligji [ vitil 1996 nuk benle dallime nennjct rnarredheni es juridike Ie nepunesve dhe
marrdhenieve Ie Ijera Ie punes pasi ato n eg ull ohes hin sipas Kodit Ie Punes Rregldl we Ie ketij
Kedi I nenshlroheshin si nenpunesil ashlll edhe pundor~l e Ihjeshle Pas kri zes se Ihelle qe
perfshiu administrflte n publike nete res i ne vijim Ie shndenimeve politike Ie vileve 90 re ronna e
fundit duke se e ka stabilizuar te pakten ne nivel knceptllal administraten publike nc rolin e saj
rregullator Nal yri sht mbetet shume per ebert qe admini slrat a publike Ie persose rolin e saj ne
jeten shoqerore dh e eko nomike Ie vend it
Pra me sherbim civil kuplojme veprimlarine e punonjesve Ie administrates publike qe kane
cilesine e nenpunesit c ivil per Ie rea li zua r fllnksionet e saj bazuar ne Kushtetute e ne li ~e
Ligjj actual ne ruqi I sherbimit civil kltl ngrilur nje sistcm Ictere te drejtash e detyrimesh per
nepunesil civil Ie c il etjane ne nj e balancim pushtelesh mes punemarresve dhe punMhenesve
keshlu qe cdc e drej(e e vecanteeshle e bltl lancuar me disa detyrime Te drejlat dhe detyrimet e
l Draft document Mbi nje ligje te ri oer sherbimin civil ne Shqiperi h pergatitur z Zhani ShOlPO ne bashkepunim me Dr Hans -Achim Roll konsulente te Sigma me kerkese te DAP 1 tetor 2010
36
- -- --- -- ---- --- -- - --- - -
nenpunesve civil rregullojne elementet e nje rarorti kontraklual te punes Ie lidhur midis
nenpunesit civil si punemarres I institucionit dhe administrates pubJike si punedhenes
42 Karakteristikatthelbesore tC Ligjit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil
Ligji Per Nepunesin Civil rregullon ne menyre Ie qarte dhe Ie plate marredheniet ne skemat e
administrimit civil 1 rnbeshtelur kryesisht tek pozicioni (post i) duke e kombinuar ale edhe me
disa elemente te sisternit te karrieres Karakteri dominues I sistemit Ie pozicioneve verehet n18
elemente Ie tille si kriteret e rekrutimit ngritja ne detyre levizja paralele etj
Fryma e ligiit te siperpermendur ka synuar krijimin e nje sistemi kryesisht te hupur Ie Sherbimit
Civil duke krijuar njekohesisht premise edhe per mobilitet te brendshem dhe karriere Tregllesit
e viteve te fund it lidhur me ngritjel ne detyre dhe levizjet paralele deshmojne megjithate ne
praktike kemi te bejme me nje sistem thuajse teresisht te hapur per konkurim nga jashte
perfshire dhe vecanerisht pozicionet me te larta drejtuese te Sherbimit Civil ( sekretari I
pergjithshem drejtori I pergjithshem etj rekrutimet per pjesen me te madhe te ketyre
pozicioneve realizohen nepermjet proced II rave Ie konkurrimil Ie hapur per kandidate te jashtem
por pa perjashtuar konkurrimin e nepunesve aclual civil
Qellimi J ketij ligji eshte krijirni I nje sherbimi civil Ire qendrueshem professional te bazuar ne
merite integritet moral dhe paanesi politike
Ky ligi percakton marredhenien juridike ndcrmjet shletit dhe nepunesit civil gjithashtu percakton
rregullat per administrimin e sherbimit civil
43Parimet baze per statusin e nepunesit civil
Sipas nenil 5 te ligiit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil Sherbimi Civil eshte I ndertuar
dhe verran mbi bazen e parimeve teB
I Shane eve te barabarta
2 Mosdiskriminimit
33 Neni 5 ligjit 1522013 Per nepunesin civil ne Administrimin e Sherbimit Civil
37
3 Merites
4 Tc Irasparences
5 Te profesiona li zmit
6 Paanesise po l it ike
7 Qendrueshmerise ne de tyre dhe vazhdimesise se shhbimit civil
44 Fusha e veprimit te Iigjit per nepunesin civ il
34 Nen i 2 Iligji per nepunes in c ivil percaklon ru shen e ve primit Ie tij nepermjet per fshirjes se
te gi ithe nenpunesve qe lIshtrojne nje funks ion public ne nje institucion tt admini strates
ShlehrOre institucion Ie pavarur apo njesi Ie qeveri sjes vendore me peljashlim
a) Te Ie zgjedhurve
b) Ministrit dh e zevedsmini st rit
c) Funksionaret e emerruar nga Kuvend i bull Presidenti I Repub li kes ose Keshi lli I Ministrave
d) Gjygjta re t dhe prokuroret
e) Nenpunesit e ad ministra t~s gjygjsore
I) Ushtarakut Ie foreave le armfliosu ra
g) Personelitle Sherbimil Infonnali v Shleleror
h) Personelit Ie njesive publi ke direkte te sherbimit
i) Anetarit dhe kryeta rit Ie organeve kol eampjia le drejtuese Ie komiteteve apo institucioneve ne
vares i Ie Kryeminislri se apo Ie nje mini stri
j) Punonjesit adm inistrative
k) Funksionaril Ie kabinetit
Shtrirja vertikalc
J5S lllrirja vertikale e rushes se veprimit Ie LSHC nis s ipas Ilj~ skeme hi erark ie nga pozic ioni I
sekrelarit Ie pergji lhshem te ministrise dhe shkon deri ne nive l special ist J6ne praktiken e
1 Neni2 ligji 1522013 per nepunesin dvilshy
38
- --- -----shy
deritanishme vihet Te nje konso lidim I kenaqshem ne kategorite e ulta dhe Ie mesme ndersa per
kalegoriH e lana Ie Sherbimit C ivil tregues i I qarku llimil ka qentH lane rue qe regan per faktin
qe keto pozicione jane dis i me Ie ekspozuara ndaj ndryshimeve te mundshme politike apo edlle
ndaj rap0rl eve persona te epror vanes pavarsishl nga moti vimi I drejte apo abuziv I k~lij
qarku llimi
Shtrirja ho riw ntale
Shtrirja horizol1tale e fu shes se veprimit te LSHC eshte e ku fizu ar ne disa institucione (KM
ministry institucionet e pavaruara bash ki qarqe elj
Fusheveprimi horizonta l [ ligjit ne ketedimension ne ni ve l qendror zbatohet per
a) Administraten e mini strive zyres se krycministril (rreth 1500 nepunes civile)
b) Adm inistralen parlamentare dhe te presidences si dhe administraten e instilucioneve Ie
pavarura qe raportoj ne drejt pltrsedrejti ne Kuvend (rrelh 2800 nepunes civile)
Stalusi J disa kategori ve te Ijea nepunesish te institucioneve It lilla si tatimet bull dogana polic i
diplomaci etj rregullohen me ligje perkate se te eilat ne thelb permbajne eli sa elemente Ie
ngjashme OSe Ie pemfena me ato Ie statust Ie ncpunesi t civil Statusi i pjeses tjeter te
punonjesve Ie administrates publike ( ars imi shendetcsi etj) perfshire administraten dhe
punonjesit e degeve ne vflres i Ie ministrive ne rrethe ose qarqe e qe perbejne dhe numrin mlt Ie
madh Ie punonjesve ne kete sector bazohet thjeshle ne kod in e punes
Fusha e veprimit rnaterjaJ
Fusheveprimi malerjai nenketedimension ligi i ka rregulluar elemenlellhelbesore me rendes i per
marredheniet e punes te nepunesve civil Ie ci lmjane te ndryshme nga alo per punonjesit e ljere
publike Ie ci let jane zbvilluar pas kesaj me akte dyteso re nenligjore kohn e punes dhe
pushimit etj
~Slrategjia nderseklorjale e reformes nE administrOiten Publike (SNAAP) ne kuader Ie strategjise kombetare per zhvillim dhe in tegrim (2009- 2013) Tirane Shlalor 2009 16 Neni 19 I ligji l sherbimit civil ka tegorile e nepunesve civil jane keto 1 Nepunes civil Ie kat egorise se larte drejtuese 2 Nepunes civil te kategorise sl mesme drejtuese 3 Nepunes civil v te kalegorise se ul et drejtuese Anep unes civil Ie kalegori se ekzekutive nepunes civi l Ie kalegori se se larte drejlues konsiderohen keto pozicione a) sekretar I pergjilhshem b) drejlor departamenti c) drejlO( I drejlorise se pergjilhshme d) pozicione te barazvlefshme ne Ire Ie parat ne institucionel e administrates publike qendrore apo vendore
39
Ne lidhje me disa aspekte Ie marredhenieve te punesimit (psh mosha e daljes ne pension
sigurimi socia l dhe shendetesor) LNC permban nje reference te p~rgj ith shme ne legj isiacionin e
pergjithshem te punes ( Kodi I Punes) si legj islacion plotesues Disa eiemenle Ie Ijera Ihelbesore
( deklarimin e pasuri se bull konfliktin e interesave skemen e pensioneve ploHsuese elj gjithashlu
te rendesishme pir marredheniet e punesimit te nepunesit civ il jane te shpemdara ne
legj islaeionin e posacem I eili zakonish t rregllilon te gjithe ose nje pjese te madhe te pllnesimit
publik
45 Pranimi ne Shcrbimin Civil 31
Pranimi ne sherbirnin civil ne kategorini ekzeklltive behet nepermjet nje kankurrirni tehapur
kankurimi organizohel ne menyre periodike nga njesia pergjegjese per seci lin nga grupet e
percaktuara ne piken 8 tt nenil 191e ketij ligji
Konkurrimi zhvi llohet ne dy faza
a) Yerifikimi paraprak nese kandidatet plotesojne kerkesat e pergjithshme dhe ato te
posacme sipas shpalljes se konkurrimit
b) Vleresimi I kandidateve
Verifikimi paraprak kryhel nga njes ia pergjegjese ndersa vleresimi I kandidateve behet nKa
komiteti I perhershem J pranimit I krijuar per secilin nga grupet e percaktua ra ne piken 8te nenit
19 Ie ketij igji
Kandidatet fitues qe marnn 70 Ie pikevc talale tevleresimit renditen nga komiteli I
perhershem I pranimil sipas pikeve Ie marra ne li slen e kandidaleve Ie sukseshem
~shte Keshilli Ministravc qe mirnton negulloren e hollesishme per krij imin perberjen dhe
veprimtarine e komiteteve Ie perhershme te pranimit si dhe lTegu llat e hollesishme per
proceduren e pranimit dhe vleresimin e kandidateve
n Neni 22 Iligjit HPer Nepunesin Civil ~
40
46 Ngritja ne detyre
JSNgritja ne delyreesilic kalimi I nje nepunesi c ivil nga pozicioni actual I punes ne nje ni vel
pozicion me 1e larte ne te njejtin institucion osc ne nje in sti tucion tjeter te administrates publike
qendrore apo vendore ( kur nje vend I till e ekziston) Ngri tja ne detyre reali zohet rea lizohet
nepennjel procedures sekonkurrimit organ izuar ga njesia pergjegjese per nj e ose disa
pozicio ne te tira Bazuar ne parimin e neoit 20 ( shanceve Ie barabarta profesionalizmit etj) te kClij ligji Nese vendi I lire I kategorise se utel apo Ie mcsme drejtuese nllk eshle plotesuar sipas
nenit 25 te kctij ligii ai plotesohet nepennjet ngriljes ne detyre
Mund te aplikojne per ngritje ne detyrevetem nepunesit civil te oj e kategorie pasardhese te
pnnesuarit ne Ie njejten apo ne nje institucion tjete te sherbimit civi l nese plotesoj ne kushtel
per ngrilje ne delyre dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Nese vendi I lire nuk plolesohet nepermjel procedures se ngritjes ne detyre nje procedure Ijeter
mund Ie organizohel Brenda nje afali 3 mujor deri ne plOleurosimin perfundimlar Ie vendit Ie lire
nese eshle e nevojshme mund Ie zbatohet procedura e tras ferimit Ie perkohshem ne interest e institucionit sipas shkronjes a Ie pikes I Ie nenit 48 Ie kctij ligji Keshilli J mini strave miraton
kushtet qe duhet Ie plotesojne nepunesit per ngritjen ne delyre dhe proceduren e hollesishme Ie ngritjes ne detyre
Ne prakt ike ngritj a ne detyri ka ndoshur ne perqindje Ie vog la rastesh Ekzistojne megjithale
di sa paqartesi lidhur me ndryshimin e pozic ionit brenda nje kategorie ( Ie larte) nese kjo perren
ngritje ne delyre apo levizje paralele gje qe veshtireson pasqyrimin real Ie ket ij Ireguesi
AVflnlazhi kryeso r I kesaj dllkurie eshte se konkurimi public ka promovuar lerheqjen e
kandidateve Ie af~ ngajashte admi ni strales gje qe krijon mundesine e sjellj es se njohuri ve dhe
metodave Ie reja Ie punes nga ala kandidate qe kane studjuar jashle ve nd it apo nga ata qe vijne
prej sektorit privflt Disavantazhi nga ana (j eter kate beje me pranine e nje kostoj e opportune ne
lidhje me s igurine e karrieres qe mundte mOli vonle me mire nepunesit e brendshem civil
47 Uvizja paralele
J Neni 26 Iligjit nr 152 2013 U per nepunesin civil U
41
Plottsimi I ve ndeve Ie lira ne kalegorine ekzekuti ve ala H~ ule apo Ie mesme drej lUesc behel se
pari nga nepunesit ciyile Ie se nj ejles kalegori nepermjet procedurts paralele Kush mund Ie
aplikoj ne per plotesimin e nje vendi Ie lire nepermjet procedures 51 Iev izjes paralele 5ipas pikes
1 nen 25 I ketij ligi i gt nepun sit civile Ie se njejtes kalegori ne Ie njejtin apo ne nje institucion
tjeter Ie sherbi mit civi l qe plotesojne kllshlet per para lele dhe kerkesat e posacme pef vendin e
li re
Yleres imi 1 kandidateve Ie inte resuar kryhe nga nje komi sion I brendshem I krijuar ne cdo
emiss ion nepermjet nje procedure Ie bazuar ne parimel e parashikuara ne piken I neni 20 Ie
ketij ligji Perfaqesuesi I njesise pergjegjese esbte anelar I kom isionit te brendsghem
Ne perfundi m te vl eres imit komisioi mund te ve ndose
a) Perzgjedhjen e kandidatit me Ie pershtatshem per tu emeruar ne vendin e li re
b) Perfundimin e procedures pa asnje teperzampjed hur ne fast se asnje nga kandidatet e
interesuar nuk ploteson kushtet dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Keshill i I Ministrave miralon
a) Kushlel qe duhel Ie pJolesojne nepunesit per levizjen parale le dhe procedurat e
hpo ll es ishme te levizjes paralele
b) Rregullal pfr krijimin dhe perberjen e komis ionit Ie parashikuar ne piken 3 Ie kctij neni
48 Oisipiina ne sherbimin civil (SHe)
Disiplina ne Sherbimin Civi l ka Ie beje me mnsa l di s iplinore qe jepen ne rastel e konslalimil 1(5
shkeljes serregullave apo Ie moskryerjes se detyrave Masat disiplinore dal lohen nga vleresirni
negativ I perfosmances Vendim-marrja ne lidhje me ke lO procedura perqendrohet tek epror
di rect dhe me pas ekzis(on mundesia e ankirnit Ie drejteperdrejte ne KSH C Sipas nje studimi
eshte ve ne re qe nllmri I rn asave di siplinore ne praktikeeshte I voge l verehet nje shperndarje j o
uniform e tyre lakonisht nje numer relalivisht [mad h [ masave di si plinore vihet re ne mornente
ndryshimesh politikc
42
Ligji eshte relativisht J pltiqarte lidhur me zbat imin e mases sl uljes nedetyre ) kur nje institucion
( ku eshte dhenc nje mase e (ille ) nuk ekzistojne vende pune Ie oje kategorie Ie lIle ne keto
raste nje mase e tille fezulton e pazbatuesh me apo te pakten problemalike Dicka e ngjashme
konstatohet edhe lidhur me mundesisne e kthimit ne pozicionin e rneparshem pasi parashkruhet
masu di sipiinore
49 ASPA OHE PROGRAMET E FORMIMIT PIWFESIONAL
ASPA
39Ne varesi te Ministri se se Brendshem krijohe dhe Shkolla Shqiptare e Administrates Publike
(AS PA) SI jnst itucion public qend ror me se li nc Tiran~ASPA ka autonom i administrative dhe
akadem ike Ajo ka per qeHim formimin professional Ie nepunesve civil 5i dhe cdc individi tjeter
vendas ase H huaj qe nuk esh te pjese e sherbimil civil dhe qe plOleson krilerel e kerkuara
Forrnimi profess ional perfshin programin e forrnimit Ie Ihelluar Ie kandidateve per kalegorine e
ncpunesve civile te ni ve lil Ie Jarle drejtues anetare te tru pes se nepunesve civi le ni velit Ie larte
drej tues si dhe programin e formimit Ie vazhdueshem Ie nepunesve civ il dhe Ie cdo indi vidi
tj eter jashte ketij sherbimi
Buxheti ASPAmiddots percaktohct si ze I vecanle ne Buxhelin e Minislrise se Brendshme
Organel drej tuese te saj jane
I Keshilli drejtues
2 Drej lori
KeshilJi drejtll es perbehel nga [2 anetare dhe kryesohet nga nj e prej rektoreve Ie lmiversitetcve
I zgjedhur nga Kon ferenca e Rekloreve Ie Shqiperise Ne perberje Ie lij jane perfaqesues dhe
drejtues Ie larte Ie min istrive organeve Ie qeverisj es vendore DAP- it universiteteve shoqerisc
civile dhe biznesit sipas percakli mil te bere me vendim Ie Keshill il Ie Ministrave
I Neni 91igji 1522013 Per NepuneStn Civil
43
Keshilli drejlues miraton po litikat bull slrategjite dhe partnerilelet e ASPA-s hal10n kuadrin
rregullal0r Ie saj 5i dhe miralon projektbuxhetin dhe s trukturcn organizali ve Ie ASPA-s
Detyra Ie hoJlesi snme te keshillit drejtues percaklohen me vendi me te Keshillit Ie Ministrave Ne
percaklimin e polilikave Ie perzgjedhjes dhe Ie formimil bull ASPA detyrohel Ie bashkpunoje me
DAr-in s i njenjesia e ngarkuar j)tr centrgatitjen dhe mbikqyrjen e zbatimit Ie polilikave
shteterore ne sherbim civil
Drejlori I ASPA-s emerohet dhe lirohel ne detyre sipas kritereve dhe rregullave Ie percaktuara
per anetaret e trupes se nepunesve c ivile Ie kalegorise se lartc drejtuese Perjashlimisht deri ne
moment in e fillimit Ie efekteve Ie kelij ligji drejlOri I ASPA-s emerohel me vendi m Ie Keshi llil
te Ministrave me propozim te Ministr e Brendshem
Nepunesil e ASPA-sderi ne momentin c IIUjmit te efekteve Ie ketij lirui emerohen nga Drejtori
I ASPA-s s ipas procedures se Kodi Ci vil Keshilli 1 Minislrave miraton rregullal e holl esishme
per menyren e organizimit dhe funksionimit Ie ASPA-s
Programer e formimit profesional
AS PA ka per delyre leofroje formim profess ional nepermjet perfshirjes se programeve Ie
meposhtme
a) Program Ie foonimit Ie thelluar n~ baze Ie Ie cilil formohen kandidalel per anelarel Ie
TNO-s (niveillarte drejwes)
b) Programe Ie formimil t~vazhdueshem ne baze Ie Ie cilit trajnohen ne vazhdimesi dhe
n~ lidhje me punen e nepunesit civil te te gjitha kalegorive si dhe cdo indivit tjeter
j ashte sherbimit
ASPA ofron mundesine e pergal irjes paraprake Ie kandidateve per te marre pjese ne
konkurrimin e hapur per kalegorine ekzekutive kundrejt tmires
ASPA realizon sludime dhe bOlime ne fushen e administrates publike Sludenlel e AS PA-s te
perzgjedhur nga shoqeria c ivile bisnes i apo individi jashlc sherbimil civil detyrohel te paguajne
larjf~ Keshilli I Ministrave miraton lariftin perkmese per cdo trajnim
44
KREUV
5 RREGULLIMI I MARRDHENIEVE TE IU NES NE SHQIPERI SIPAS KODIT
Til PUNES
51 Kodi I punes dhe rregullimi I marrdhenievc te punes ne administraten publike
Marredhenia e punes ne vendin lonerregulohet nga Kadi I Punes I Republikes se Shqiperise I
cili eshte li gj i kryesor per rregullimin e ketyre mltl rrdhenieve ne dispozital perkatese te lio Per
te kl ptuar memire gjendjen e egjislacionil shqiptar pqr marrdheniet c punes eshle e nevojshme
Ie bcjme nj l anaiize te pergjithshme Ie legjislacionil perkates Ky Kod eshte krijuar me qellim
Ie rregulloj marrdheniel e punes ne tregLlll e ekonomise private dhe iniciatives se li re Ne
sekto rin publik prob1emet pcr zbatimin e krit ereve dhe kushteve ligjore pcr lindjen zhvillimin
dhe perfundimin e marrdhenieve Ie punes jane Ie vogla Kodi I Punes parashikon nje
serhregu llash ne mbroj~e Ie punemarresve sin e mstin c fillimit vijimit dhe Ie perfundimit te
marredhenies se punes Kodi parashikon nje rregulJ te posacem per rastet kur punedhenesi eshte
organ J administrates pubJike gjithsesi ky parashikim duhet te kuptohet sakte nga vete organet
dhe ndoshla Ie shoqerohet ed be me lTegullime I~ tjerf Ie posacme per administralen pllbJike
Nje analize e tilleeshte hapi I pare per I ~ evidentuar boshlleqet dhe problemalikm qe ajo mbar
Gjithashlu nje an aJ ize e tilleeshtc e nevojshme per Ie ku ptuar nese prob lemet e qendrueshrnerise
pavars ise ose meritokracise ne administraten pub like rrjedhin per shkak Ie mangesive ligjore apo
moszbatimin korrekl Ie Jigjit
42Kodi punes rregullon Ie gjilha marredheniet e punes ne administratcn publike me perjashlim
Ie marrdhenieve Ie punes Ie personave punesimi I Ie cileve rregullohet me ligj t~ vecante pra Ie
gjitha marredheniet e punes ne organet e administrates publike qe nuk I nenshtrohen nje
rreguHimi Ie veCaJ11e me li gj do Ie rregiullohell sipas dispozilave Ie ketij Kodi Madje ky Kod
parashikon qe per as sa ligji I vecante nu k parashikon zgj idhje per problemet e lidhura me
marredheniet e punes perseri do te gjejnc zbatim ne di spozilat e Ketij Kodi
lt0 ligji nf 7961 dal e 127 1995 Per Kedin e Pun es n~ Repu bliken e ShqiperisE I ndryshuar
4 1 Or Eralda Ca ni Anarize e legjislacionit mbi marrdhenel e punes ne administraten publike ne Republiken e
Shqiperi~e ne kuadrn e projektit te qendres AKSES ALBANIA Per nje administrate publike tre qendrueshme dhe
profesionale ~ mbeshtetur nga Ambasada Gjermane ne Tirane dhjetor 2009 41Neni 4 I Kod te Punes
45
Ky Kod 11 ~ kreun JIl Ie tij parashikon oj sere pari mesh mbi Ie eilal mbes hteten marredheniet e
punes Edbe pse parimin e konkurrueshmerise apo Ie trasparences nuk e permend lie nenin 11 Ie
tij parashikohet se normal e se drejtes Ie d iet rregullojne marrdhenien e punes kane perpares i
qe edhe veH KushlelU ta parashikon oe nenio 11 6 Ie saj Kod i rendi Kushtetuten Konvenlat
Nderkomelare It ratifikuara e me pas li gje Ie tjera duke renditur Ie parin nga 10 Kodin e Punes
Pra perforcohet edhe nje here rregullimi qe Kushtetuta parashikon ne neni n 107 qe marrdhenia e
punes per nepunesit civ il publike bazohet ne lrasparence konkurrueshmeri e profesionalize m
52 Lidhja e kontrates se punes
Kodi I punes ne nenio 19 Ie tij parashikon qe lindja e marredhenies se punes kryhet nga
punedhenesi I ci li puneson ne menyre Ie drejtoirdrejte punemarres in Ky punedhenes perdo r
zyra shtett~rore Ie punesimit ose agjensite priva te Ie punesimit per le punesuar punemarresjn ky
parashikim eshU h~H1lmr me qeJlim qe tu sherbeje person ave juridik pr iv m Ie cilet mund Ie
zgj edhin me sa duke rregLdlal e lyre Ie punesimil te pu nonjesve Ie lyre [ referuar nekuadrin e
detyrimil kllshtetues pe r konkurrucshmeri dhe tra sparence pcr punonjes it e administrates publike
bull ky rregullim do Ie s ilhe konfuz ion dhe paqanes i Pm ka nevoje qe ky Kod meqeeshle li g baze
edhe per marrectgheniet e punes ne admi nistraten publike bull te specifikoje nje rreguHim Ie posac me ne kontrat en e punts apo edhe referimi tck e ashtequajtura kontrate kol ektive e
punes Sigurisht qe cdo rregu lli m qe do te bellej me akt Ie posacme li gjore e vecnneri sht
nenligjore do Ie ishl e I delyrueshem per lidhjen e nje konlrale punesimi Gjithsesi s ic ulna
edh e me la rt profesional izmi apo kerkesa per kritere Ie cakluara piir punesim Kodi I punes Illik
e percakton si kriter punesim i
53 Kohhjatja e marredhenieve te punes
Marresheniet e punes sipas Kodit teP unes lidhen sipas nj e kohezjatje te pacaktuar dhe nje
kohezjatje te caktu ar 43 Kodi me qell im krijimin e rnarn=dhenieve Ie qendrueshme tepunes
parashikon qe si rregul kontrata e punes lidhet per nje periiudhe te pacaktuar Nese
konlra la e punes do le lidhel per nje periudhe Ie cak tultlf kjo duhel jus lifikuar per arsye objekti ve
o Kreu XIV neni 140 I Kodit te Punes se Republike$ $e Shqiperise I nd rysh uar 2003
46
qe lidhen me nar yren e perkoheshme Ie detyres nJ Ie eilen punemarresi do lepunesohet 44 T~
gjitha rregullimet mbi kohezjaljen e punes kohezjatjen ditore ne pune 45 pagesen pushimin
Javor e vjetor punen e nates apo kohe feslash dhe pagesen per Ie detyrimin per kuaifikim
punonjesish elj jane rregullime Ie eilel pltl dysh im mundesojne nj e status Ie caktuar te mbrojtu r
Ie punonjesit per punen qe kryen pushimin qe duhe Ie kete si dhe pagesen qe duhe Ie marre
per punen qe kryen Mund Ie permenden (dhe nje sere nenesh Ie ketij ligji qe synojne
rregu llimin e sigurise dhe mbrojtjes Sf shendet it ne pune si psh Nenel 39-75
Ne pergj ithesi keto rregullime duke qene edhe ne Iefiektim te traktateve Ie m iratuara nga 46IL0 dhe ratifikuara ga Shqiperia ne te njejlen kohe refleklojne edhe shu me prej dire ktivave
Ie BEmiddotse
Te lill a mund tepermenden
47Direkl ivat 2003 l Ee e parlamentit dhe Keshi llit Ellropian Mbi aspekte Ie caklllam Ie oreve Ie
punes
Direclive e keshillit 9 1533 EC vi lil 99 1 Mbi del yrimin e punedhenesve per te informuar
punemarresit mbi kushtel e kontrates apo Ie marrdhenieve Ie punes
Oirektivat 781 EC vi lit 2000 Krijimi I nje kornize te pergjithshme trajtim I barabarte ne
punesim dhe pro fesion e e ila kerkon Irajl im Ie njejle Ie personuve pavars isht nga bes imi felar
paaftesile gj inia orienlimi seksual elj ne marredheniet e punes apo profesion dhe ltlnetaresite
ni orgMizata te caktuara
Nje organ I administrates publike krijohet per Ii sherbye r nje interes i public Ie eaktuar dhe
z1konishl organet e adminjSlr31iS publike krijohen SI persona juridike me akte liampjore per Ie
ekzisluar per nje periudhe Ie pacaktuar kohe ose ne raste Ie caktuara per Ie traj tuar ceshlje per
tC eilat vendoset nje kufi koh or I cfl ktua r4 ~ Edhe ne rltlSle Ht ill a si kjo e fundil akli li gjo r apo
Neni 140 I KPU NE5 parashikon se U nese koheljotja nuk percokrohet me sokresi ngo paler gjare idhjes se kontfoftS ojo ((ojtohe si kontrote me periudhe Ie pocokruor ~5 ligji nr 136 viti 201 5 per disa shtesa dhe ndryshime n1 ligjin 7961 te vitit 199 5 te Kodi I pun~s 1Republikes se Sqiperise i ndryshuar ~o Organizata nderkombtHare e punes ( ILO) n Directive 2003 EC of the European Parlament and of the Council o f 4 November 2003 ~ permbl edhje informacionesh rreth marrdhenies se punes Feri ona Cato
47
nenligjor nuk parashikon kohezgjatien e vele organil administrative Nt ligiin per stat us in e
nepunesil c ivil parashikohen komilele ad-hoc Ie eila jane krijime Ie perkoheshme Ie posacme
Ie krijuara me qellim menaxhimin e testimeve Ie kandidateve pef nje vend pune pjese e
sherbimil civil Po ashtu mund Ie kete organe Ie (ilia Ie administrates publike qe traj tojn~
ceshtje Ie tilla por qe shuhen mbas mbarimit Ie funksionit pqr Ie ei len jane krijuar r sh kemi
organct qe trajtojne ceshljcl e kthimit dhe kompesimillc pronavc Kjo ceshlje kil dhe kufi zime Ie
caktuara nga vete ligji
Megjithate ne rustin e pare behel Ijate per nje pune shume Ie kufizuar ne kohe( nje dilore ose dy
dilore) ne rastin e dyte behet fjale per nje ceshlje edhe pse mund Ie kete kllfizimel e veta ne
kohe mund Ie zgjasi per vite me rradhe Pra kontratCl e punes neorganet e administrates rubJike
duhel Ie jene me nje kobezgj atje Ie papercaktruar ne Ie shumten e rasteve Sigurishl nese
natyra e punes apo detyres do Ie ishte e perkoheshrne edhe kohezgjatja e kontrates se punes do
Ie ishte e kufizuar edhe nese behet jale per marredhenie pune ne nje organ admil)islrativ qe
nuk esille I perkohshem Nje interprClim I till lmbetet edhe ni ate qe admini strate publike per
nga natyra e saj eshte e qendrueshme dile e vijueshme Gjithashttl nj e intepretim [ till1 do Ie
ishte ne perpulhje me direktival e Komis ionit Europian qe kerkojne nje justilikim per
pefdorimin e kontrata ve aflltshkurtra duke I kerkuar shte te ve anetare( nuk eshle e
delyrueshem) q~ Ie konsuhohen me grupel e inte resl dhe Ie marrin masa lidhur me kelt 5i
a) Justifikime objekti ve per rinovime konlratash dhe marrldhenieve Ie tilla al~lshkunra
b) Percaklimi I perseriljes qe mund Ii behe t konlrates afalshkurte r
Kjo directive duke kerkuar nje rregullim te percakluar Ie Ii lie qe orienlon gjilhe marrCdhenicn e
punes drejt qendrueshmerise net per polilik~n qe BE-ja ofron pel nje marredhenie Ie
qend rueshme pune
54 Perrundimi I marrdhenieve te punes
48
Kodi I punes parashikon 49 qe marredhenia e punes perfundon me zgjidhjen nga njerltl pale e
kontrales osekur ka perfunduar afati I percaktuar ne kontrate
Kohezgjatja e nje kontrate tregan vazhdimesi e nj e marredhenie pune pra qendrueshmerise po
aq percakton edhe leresine e rreguUave qe do Ie ndiqen ne rastin e zgjid hjes se saj perfundimi I
marrdhenieve Ie punes regullohet nga Kreu XIV I Kodil Ie punes Kontrala e punes me
kohezgjalje Ie pacaktuar perfundonn kur zgjidhet nga njera pale ose ka perfunduar afati I
njoftimil sine rastin e nje konlrate me tlfat ashlll dhe pa ann kontrata mund Ie zgjidhcI me
arsye duke respekhlar proceduren e parashikuar nga raSle e zgjidhjes se kOfllrales me arsyc s i
dhe procedura e kisaj zgjidhjej e
Fillirnish t respeklohet afmi 1 nj ofiirnil per zgj idhj en e kontrates 1 ei li shkon nga dy deri ne tre
muaj ne vares i Ie s ituatave Ie caktuara Ie parashikuara50 ne nenin 143 Ie Kodi te Punes ku
Iheksohet
I Pas kohes se marrjes ne prove per Ie zgjidhur kontraten ne periudhe Ie pacakwar pale
duhe Ie respektojne nj e flfal njoftirni prej nje muaji gjate vilil Ie pare Ie punes prej dy
muajsh per dy deri ne 5 vi tet e para Ie punes nde lsa prej 3 muajsh pe r me shume se pest
vjet pune
2 Keto afate mund Ie ndryshohen me marreveshje me shkrim ose me konlrate kolektive Ie
punes kur Pllnemarresi ka kryer deri nc gjashl~ mll aj pune afati Injoftimit nuk mund
Ie jeleme pak se dy jave Afa li J njonimit eshtejo me pak se I muaj kur punemarresi ka
kryer me shume se 6 muaj pune
3 Afati 1 njoftimit per zgjidhjen e konlrates zgjalel si pas rastit deri ne fund te javes ose deri
ne fund Ie muajiL Zbatohet I njejti regu]) kur afati I Iljofiimit pezullohet gjateperiudhes
se paa ftes ise per pune shlatzani se ose pushime ve Ie dhena nga punedhenesi
4 Kur njera pale e zgjidh kontraten pa respektuar afatill e njo flimit zgjidhja Irajtohel si
zgjidhje me efekl le menjchershem
bull9 Neni 141 I Kodi I Punes I republikes se ShQiperise
00 Neni 143 I Kodit te Punes te Republikes se Shqiperise
49
Pasi parashikohet respektimi I afati dhe procesi 1 informimit Ie arsyes dhe shpjegimit e situates
Kadi parashi kon perfundimin e marredhenievc Ie punes ne situata tejustifikuara dhe parash ikon
ne cdo here qe do Ie kele perfundimin e lyre normalisnt ky Ie jete edhe per nje arsye Ie
arsyet uar apo tejustirikuara
Nje percaklim I shkaqeve Ie arsyeshme nuk mund Ie behe ne Kad pork y [ fundit merr pers iper
Ie sherbeje 5i nje kufi zim I abuzimeve me kufirin e Ie arsyeshme Ne kete ne nenin 146 Ie
Kadi H~Punes pamshikohen s ituala qe konsiderohen 5i shkage Ie arsyeshme par edhe s ilUale Sl qe konsiderohen 5i shkaqe Ie paarsyeshme Ie zgjidhjes se kontrates se punes Neni 146 Ie
Kadit Ie Punes CilOhe qe zgjidhja e komrates nga punedhenesi kons iderohet pa shkaqe te
arsyeshme kur a) punemarresi ka pretendime qe njedhin nga kon trata e punes b) punemarresi
ka ~rmbushur nje detyrim ligjor c) kur behet per mot ive te pan dash me nga personaiteti I
punemarres jl por qe ka lidhje iegjilime me Ie drej lin e punes dhe raportet e saj Konsiderohen Sl
moti ve t~ tilla raca ngjyra seksi mosha gjendja civile detyrimet ramiljare besjmi retar
bindjel politikc kombesia gjendja shoqerore
Kodi 1 PlUleS ofron gjilhashlu edhe nje percaklim Ie pergjithshcm te institutit Ie situatave Ie
juslifikuara Neni 153 Ie Kodil Ie Punes vle reson 5i shkaqe H jus ti fiku ara rrelhana e rcnda qe
nuk lejojne s ipas parimil Ie mirebes imit Ii kerkohet alij Ie ka zgjidhur kontraten gt vazhdimin e
marrdhcnieve te punes apo dhe raste kur punemarres i shkel detyrimet kontrCl ktuale me raj Ie
lehlc ne menyre Ie perserilur me gjithe paralajmcrimin me shkrim Ie punedhenesit Kuptmin
e rret hanave terenda apo fajita Ie ehle te pers~rilur pale do (ju duhet ta interpretojne s ipas rasti
dhe eshte gjykata ajo qe vend os nese ekzi stoj ne apo jo shkaqe te tilJ a Ire justifikultl ra per
zgj id hjcn e kntmtes
Nese zgjidhja e kntrates rezu llon te jete jo nerespeklin e procedurnve Ie parashikuara apo jo per
shkClq e te arsyeshme I j ustifikuara punemarrcsi ka Ie drejt e Ie paraqese pad ne gjykale kunder
punedhenesit brenda 180 diteve nga d ita e perrundimit Ie arati te njoftimit Kodi parashikon se
zgjidhj a e kontrates pa shkaqe Ie arsyetueshll1e eshle e pavlefshmePunedhenesi qe ka zgjidhur
kontraten dHke mos respektuar aralete e njofl imil duhet Ie paguaje si rregull dernshperblim nje
~ l Neni 146 1 kodile punes te Republikegt se Shqiperise
50
page prej 2 muajsh Zgjid hia pu shkaqe tearsyeshme sjell edhe demshperblim deri ne I vii page
Madje kodi parashikon qe kur ka nje vendim Ie formes se prere per Ie riklhyer punemarresin ne
vendin e meparshem cpunes punedhenesi eshte I detyruar ta zbatoje
Referuar kelij punimi cka u citua me lart Ie gjilhe keto aspekte ligjore si dhe polilika qe
ndermerr shteti ( qeveria ) Juajne nje rol Ie rendsishem ne mbrojtjen e punemarresve per Ie
ruajtur vend in e punes ( duke siguruar nj e kontrate afatgjale Ie punes ) gje e cila ~jell nje lTitje te
punesimit thene ndryshe duke mos ndryshuar shirrat e papunesise ( nje nga s frdat qe perballet
shleli shqiplar)
51
Konkluzione
lDuke II bazuar ne cfare II trajtu3 ne kiW punim kam evidenHlat qe pavars isht rolit Ie shtetit q~
shikohet qe ka sjeJl e reform a ne vazhdirnesi per nitj en e nive li Ie Ie pun ils ua rve nepermjet
politikave Ie nderrmarra eshte e nevojshme qe Ie merren masa Ie ndryshme duke j u referuar
dhe akhl aliletit Lehtesi sht mund te arrih et nekon klu zion se rritja e vi velit Ie papunesise mund
te arrih et nepermjet nde rmjetesi mit qe ofroh et nga zyrat e punesimit ose nga agj ensite private
Ie punesimi t
2 Fo rm imi profess ional du het Ie permiresohel dhe Ie shtohet numri lIe trajnuarve cdo vii ne
baze te kerkesave Ie punes per lI oj in e pro fesionit
3 Dun e levazhdoj c zbatimi I program eve te nxiljes se punesi mil du ke siguruar kllalifikime
sidomos per temral d be grupel e vecanta
4 Nje mbeshtetj e Ie vecante duhet lekt~n e bisneset Ie ei let ofrojne punesim bisnese t fa miljare
si dhe scktori I turi zmit te eilet mund te punesojne nje nurner Ie madh punonjes ish
5 Nxilj a e progrcuneve per prnkl ike e Ie sapo d iplomuarve duhelle zgjerohet ne cdc instilucion
dhe ne cdo d rejto ri admini strate publike gt pa lent menjeane dhe kompani te medha duke krijuar
me ta nje forme bashkpunimi per punes imin c praklikanleve me Ie mire
6 Gjate vit eve Ie fu ndit prezenca e shtetiljo vetem qe nu k eslllezvogelll3r por perkundrazj eshte
zmadh uar ajo efa re ka ndryshuar eshte roli I tij menyra e nderhyrj es dhe doza e ket yre
nderh yrje duk e bere Ie mun dur mundesine e rriti es se pllnesimit dhe kualifikimit Ie personave Ie
punesuar dhe tl papunesuar qe pres in te integroh en ne tregun e punes
7 Kodi I Punes I Republikes se Sqi pe ri seeshte nje baze e e mire mja rtueshme per rreguilimin e
marrdhenieve ne kCli sektor nl kete kod re Oektohet drejlpersed rej li fryma dhe gama e parimeve
me Ie nj ohura qe vij ne nga konven ta nderkombetare dhe Euro piane per Ie drej tat e njeriuL
52
8 Pervec rreguHimit qe [ ben Kodi [ Punes kerni edhe veteBrenda sektorit public rregll l ime per
ate instilueione Ie eilat hyjne ne fushell e veprimi t Ie legjis lacionit Ie sherbimit civil dhe keto
marredhenie rregu ll ohen me ligjin nr 152 20 13 Per Nepunesit Civ il Edhe pse jemi nj c shIel
I vogel me nje admini strate te vogel pu blike dhe me nje numer te kufizuar Plillonjesish pu blic
ky sektor eshte du ke kal uar neper reform a dillamike ne lTUgen drejt integrimit Europian
9Ne vendin tone duhe l Ie propozojme ndryshime dhe permiresim Ie qeve risjes 5C sek lo rit public
dhe sherbimeve publike p~ dysh im qe duke iu referuar s ituates aktuale problemmike sek lo i
public duhet Ie beje ndrys hime sin e funksionim sin e ndertimin e saj Ajo duhet tejete e
mbrojtllr nga levizjet po[itike Ie punonjesve ne menyre qe Ie ruaj kualitetin e kapacitcleve
llJ erezore
S3
Bibliografia
1 E drejla f punes prof fir KiltreI Cela bolim IV ~ stlepia holuese liar Tirane
2 E (rejta e kralwsllar e punts proftlr Kudrel Cea
3 Directhe 2003 EC of he European Paramenl and 0 he Council of 4 November 2003
4 Lligji lu82 tlati 0907 945 Mbi knllen e sherhimit mhrojljen dlte shperblimin lie pune
5 Ligji IIr 527lktle 2508947
6 Ligj nr 2250 dali 030SJ956 Mbi Kodin e Punils Ie Repuhlikiis Populore Ii
Shqiperise
7 Ligji I1r136 dale 512 2015 Iper disa shlesa dlte Ildryshime nit Ligjin fI 7961 dali
12071995 Kodl J plles I ShqipiJr i ndrysltuar
8 Ligjil152 dale 2013 Pilr IIilpfinesin civil
9 Stalstika e fregut Ie plllles 2014-2015 SheThm Komhiftar I PUl1esimit
)0 Slrnlegjia e plllleimit 2007-2013 Millistria e Pun es rifle Ceshljes Sodale
11 Tregu 1 pUlles AklllaJ Shirbimi Jltombelar I Puniisimil
12 Slalisliklllejorces se punes lOIS INSTAT
13 Slralegjia ombilare per pniisim 2014-1020
14 Slralegjia difrseJaorjale e reformes lie a(minislrolen Publike (SNRA P) llii kUlJdii Ie
slralegjise JoIIbilare pir tviflim dll t illltgrim (1009- 2013) Tirane SMalor 2009
15 Slralegjia per PUllesim dlle Aflisi fLO 1013-206
16 Draft document Mbi fiji igjii Ii ri per sllirbimin civil ni SIIqiperi f pergalitur Of
Zlrani SIIapo ne basltkipunim me Dr Hails -Achim Roll kOllsulenli Ii Sigma me
kerkese Ii DAP 1 letor 2010
17 Giuseppe Casale Service public reladole eork
S4
J8 Josep Tenkormrg bullbull hi comparaillt Qvervieii Geneva August 2008
9 Annizi e legjisaciollit mb marrdhiilliel e punlis ne administraten publike ne
Republiken e Sltqiperise lie kuadrin e projektit Ii qelldres AKSES ALBANIA
Pernjii administratil pubike Ie qiil1drlleshme dlle proesiollale mbiJihlellir IIga
Ambosnda Gjermane Ili Tirone dhjelor 2009 puno Dr Eralta Can
20 Komieli Shqiptar I Helsiki Sifuala e diskriminimit lie procesill e lorgimit ngo
plla ni Shqipilri Tirane dlljelor 201 I
21 SlalisiNa lujuri IIga kOllfenmea e reafizuar ngn qelldm ISU JtlriJ me feme
Zbnim J ligjit lie mbeshlelje Ii qiimrueshmerisi dhe rriljes sit perjorm(mcifs ni
Administraten Pubike
22 KlIshJetuta e Shqiptrisi
23 Marrdhellia e pultes FerioJlQ Calo
201 Kerkime mbi fregull e pUlles Jonida IoxhoJi
25 KOIi (ok Idrej~sla~qjp-(J -tJXl
26 Shlefiweborg
27 llllervisffr lie ~lil1islrillit e punts dlle Ceshtjevt Sociole me feme Nxitja e pllll ifsimil
dhe polifika Ii tjera per IIljell e papllnesisl
55
Rritja e kerkeses per keto produkte
Fluksi I ndert imeve s ine objekte dhe ne rruge vazhd in territet bull gi ithashtu eshle rritur d he
akl iv iteli I nderrmarrj eve Ie indllstri se perplln llese s idomos ala me capital te hllaj apo Ie
perbashket qe punojne me porosi nga jashte duke shfrytezuar krahun e lire Ie punes ne ve ndin
tone Kjo ka bereqe numri I Ie punesuarve Ie jete gj ithmone ne rritje ne keto fusha ne vendin
to ne Vihel re me teper plJnes imi I personave me arsim 9 vj eear ose temesem pa u Icne pas dhe
ars imi profess ional
Permiresimi 1 dukshem I leknologji ve
Vitet e fundi t permiresi met ne leknologji kane sje lle rritjen e proclu ktit me kosto te uld duke
cuar ne rritjen e te ardhurave dhe zgjerimit Ie akti vitetil (shlim punonjesish) duhellheksuar qe
permiresimi I teknologj ise ka sjelle edhe nje reformim lidhur me hapjen e vendeve Ie punes
li dhur me pro fes ioni (IT)
Siralegj ite sckto rjale
Njt priori let I zhvillimit ekonomik eshle shtrimi I rfll geve dhe gocJi nave institucionale gje qe ka
cuar ne rriljen e te punesuarve pa ]ene mbrapa dhc sektori n e turizmit gje qe ka sje lle rritjen e
numri( Ie hoteleve restoranleve dhe Iregti se ne lonal luri slike kjo ka marre nje zampjerim
akoma me te madh gjatc sezonil te veres ku numri I le punesuarve shko n drejt rritjes ndjeshem
Uvizja demografike
Fuq ia punetoTe me banim nHshat kD interes per tll punesuar dhe ky interes vihet re dh e lek
punedhenesit ~r keto arsye
Se pari kjo kalegori pranon Ie punoje me page le uld
Sedyti ne pjesen me te mad he te rasteve subjektet ndod hen prane zo nave ind llstria le te qyteteve
ku jane vendosur fabrikal d he nuk kerkohen shpenzime transporti
Se treli turi zm i ne zonat e v irgjera qeeshte zhvilluar ko het e fun d it si dhe invesli met kane sje ll e
nje rritj e te konsiderueshme Ie nr tepunonjesve qe rezultojne te jene banore Ie ketyre zonave te
theli a
27
26 Roli I shtetit ne rritjen e punesimit ( Politi kat dhe Strategjite)
Polilikat kryesore per rriljen e punesimit oerqendrohen rrelh konceplit le po lilikave akli ve Ie
tregut Ie punes Politikat e para u prezantuan ne 1995 ne ligjin nr 7995 viti 1995 per nxitjen e
punesimit duke krijuar bazar e para Ie nj e pakcle programesh qe funksionojne edhe sot 5i
gt- Ndermjet~simi per pune dhe profesion
gt- Keshillimi per pune dhe profesion
gt- Formimi professional
gt- Programe Ie nxiljes s punesimt elj
Objektivi krye50r [ polilikave Ie punes imit eshte mbesi1tclja e punekerkuesve ne gjetjen e nje
pune 1e pershl3lshme politikat e punesimil jane nje mjct lepe r I rendesishem per permires imine
siluates se tregut Ie punes
)gt Programel e nxitjes se punesimit u prezantuan per here Ie pare ne vititn 1999 synimi I
kelyre program eve ishte dhe vazhdon Ie jele aktual isht
gt Krijimi I vendeve te reja plme dhe ulja e papunesise
gt- Nx itja e formimil pro fessiona l I punekerkuesve t~ papune (sidomos ne zona ku ka
mangesi kapacitelesh trajnuese)
gt- Mbeshtetje bisneseve per te rdlu r akl ivitetin e lyre dllt punesimin e fuqi se punelore Ie
Irajnuar
)gt Nxitj a e drej teperdrejte e pllnesim it Ie nje pjese Ie trajnllarve
)gt Minimizimi I punes se zeze ( forcimi I rolil If inspektorialille punes)
gt- Perfshirj a ne programe socia le trajnimi Ie kelyre punekerkuesve
gt- Nxilja e punesim il Ie te rinj eve dht grllpeve Ie vecanta Ie Ie papuneve
gt Mbeshtelj t e bisnesit familjar per Ie rrilur punesimin ne zonat mal ore apo aty ku
shikohet veshtiresi ne zbatimin e politikave Ie Ijera
Programel e nxiljes se punesimit jane programe akti ve shleterore qe veprojnMrej lptrsed rejli ne
jeten e pune kerkuesve te papune per Ii nxitur ata ne gjetjen e nje punesimi flfalgjate Keto
programe sehashku me programet e ndermjelesimit lu aj ne nje rol te rendes ishem qe
28
ndikojnerealisht nl ulj en e papunesisesidoJnos te numrit Ie papuneve Ie rregji slruar Njestrategji
positiveeshte dhe ajo e nxitjes se punesimit nepermjet fonnimit Ie nepllnesve duke J trajnllar Sl
dhe nxitjes se pllnes imil Ie remrave ( gra rome in valide Ie Irafikuara elj) duke u dhene nje
mbeshletje dhe bisneseve qe punesojne kelt kal egori
Per here tcpare ni si Ie zbatohej dhe ofrimi I praklikave oer Ie rinjte e sapodiplomuar ne menyre
qe te krijonin eksper iencen e tyre neper instilucione te ndryshme shtelerore ( ad ministrate
publike) duke pllnuar fillimisht ne pozicione Ie caktuar si praktikante kjo ishte nje ri s i e cilajo
ve tem do Ie mund Ie pergatistc speciali st Ie kualifikuar ~r te ardhmen e aferme por dote
motivonle dhe shume student Ie sapodiplornuar duke ju ndezur nie drile jeshi le ne lidhje me
tregun e punes dhe pozicionimin e tyre
23 Nje rol te rendesishem ka luajtur dhe organi zata nderkombelare e punes (lLO) duke paraqitur
sic do vit Stralegji per permiresirnin e qeve risjes se tregut te punes duke u baZlt3r ne nje qasje
shumeplaneshe ne mekanizma Ie fuqi shem Ie dialogul social dhe marrjcs se masave kunder
informalitetit dhc kushteve ne pune
Brenda tematikes ~~ Pune e Oenje per Ie Gjithe gjate periudhes 2012middot20 15 ILO do Ie
perqendrohet nr ere prioritete programJlike per Shqiperin~ t~ cilat duhet Ie shilten s i qellime
afat-gjata
Forcimi j kapaciteteve Ie institucioneve shleterore dhe partnereve soc iale per
penniresimin e adm inistrimil Ie Iregut Ie punes
~ Promovimi i punes se denje dhe rrilja e punesueshmerise Ie forces se punes ne Shqiperi
~ Forcimi i s islemil te mbrojljes sociale
I) Strategjia per Punesim dhe Aftesi ILO 2013middot2016
29
Kreu III
3 Sektori public dhe sherbimet publike
31 Cfare kuptojme me sektor Publik
c rare kuplojme me sektor public
Perpara se te b~jmenje anali ze te marredhenieve Ie punes ne sektorin public me pare duhet Ie
analizojme veti ku ptimin e kelij lermi pra se crare kuplojme me sector public Nt lidhje me
kititerm ka pasur sh ume perkufizime por nuk ekziston nje perkufizim juridik I sakle 1 noeionit
Ie sektor it pubti k Ne fibrin e autoreve Giuseppe Casale dhe Joseph Tenkorltlng me litull
Man-dheniel e punes ne sek lorin public ne v6hlrim krahasimor 1 keta dy aulore kane dhene
kete perkufizim per sehorin publik
Sipas ketij perkufizimi sektori publik perfshin 24
a) Njesi organizative qejane Ie finan cuar ne pronesi dhe ose Ie kontrolluara nga sh teti
b) Resurset dhe aktivitetet e sherbimit publik
c) Organizata te kOlltro lluara kryesislll nga qlveria ( pra menaxhet dhe punonjesit ne
sherbimin public kane nje diference Ie reduktuar ne vendimmiddotmmje organizative
Nt kete studim punonjesit pub li c referohen per nepllnes it c ivile dhe punonjes te tjere ne te
gjilha ni vele t e qeverise duke perrshire njesitc e qeveri sjes vendore dhe punonjesil e
nderrmarrjeve sht eterore megjithese ne disa vende marrdheniet ne sherbimin public kane
mbetur Ie ndryshem nga ai 1 seklorit pri val (dmth ne It kaluaren sektori privat ishte I shtyre ne
menyrt l ipike nga fi(imi ndersa qellimi I seklOril public ka qene sigurimi I (e mirave publike
dhe sigurimi I minqenies se pergjithshrne dhe mireqen ies se qytetareve ) sol karakteristikat e
sherbimil public public jane duke u bere indirekte me Ie ngjashme me ate Ie sektorit privat
Z Giuseppe Casale ~ Service publiC relacione eork Josep Tenkorang th e comparative overvieeN Geneva August 2008
30
Nje perkufizim tjeter per se kt orin public eshte se ai percaklohet st sektori qe grupon Ie gjitha
akli vitetet ekonomike dhe soc iale qe jane ne nga rkim Ie administrates nderrmarrjet publike
dhe organi zmal publike Ie sigurimeve shoqerore
Pro sektori public perfshin Ire perberes
1- Administratat qc murrin ne ngarkim aktivitele me interest e pergjithshem
2- Nderrmarrjet publike bull dmth nderrmarrjet 11~ Ie cilen nje person public mhan shumiccil e
kapitalit Keto tradicionalishl kane qene konsideruar 5i element I polilikes ekonomike
dhe sociale Ie qeverise SOl ato jane pri vali zuar dhe njekohesishl kane mbelur ende
publike kane ndryshuar menyren e lyre Ie funk sionimit dhe jane si nderrmarrje private
3middot Zyrat publike admini strative Ie ngarkuara me sigurime shoqerore ~ qe ad ministrojne
politikat sociale Ie shletit ato mund Ie mbeshlelen mbi organizmat Ie 51 drejles private
32 Kush jane Ie perbas hkctal dhc ndryshim e1 e sekt oril public dhe sherbimcve publike
Sektori public dhe sherbimel pub like nuk duh et Ie ngaterrohenNe fakt aktivitelet e shcrbimit
Pllblic mund Ie merren ne ngarkim nga organizma private Keto quhen deleg ime Ie sherbimit
pubikKeto organizma nuk I perkas in sektorit public perimetri [ sherbimit public eshte me 1
ampjere se a i J sektorit public SOl sherbimi public duke ako ma s i nje runks ion I Administrates
Publike Nje sherbim public eshte nje akti vitet qe konsidcrohet se duhet Ie jete I di spollueshem
per Ie gjithe Ky nocion mbelel mbi ate te interest Ie pergjjthshem par shll1ne shpesh ky mbetet
njevleresim subjektiv pasi nuk mund Ie Ihullet qe nllk ka nje perkufizim universal Ie pranuar
nga te giithe Ne praktikeeshte sherbimi public ajo qe pushteti public pereakton politikisht sit e
tille Ky eshte nociol1 I cuditshem nga ai I sekloril public
Edhe shprehja Sherbim Publik ka nje kuplim te dyri shle nga njera ane ajo percakton nje
aklivitet ose nje mision Ie interest te pergjithshem ( psh sherbimi public I shkolles) dhe nga ana
tjete r leres ine e organi zmave Ie ngarkuara me keto aktivitete te interest Ie pergjithshem Ie eilal
mund te jene si publike edhe private duke kaillara klshtu nga sherbimit public ne sherbimet
Pllbli ke
n Shte ti eeborg
31
Prej shume kohesh sherbimi pub lic ish te krite ti I vet~m qe kushtezo nte zbati min e se drejtcs
ad mini strative dhe kompetencen e gj ykates admini strati ve me ndryshirnin e viteve Ie fund it ky
kusht nuk eshte me e mjaftueshrne me zgjerimin e aktiviteteve te sherbimit public ni fushlt n
ekonomi ke dhe vend in me te rendesishem te marre nga e drejta priva te Kesht Ll sipas natyres se
ak ti vitetit dhe strukt ures qe e ka ne ngarkim mund Ie da llojme dy rasle
a) Sherbimel publike adminisl rati ve shume te ndryshme qe grupojne sherbimet qe nuk
kane qeJl ime industria le apo tregtare ( mbrojtja sh ko lJa pu blike etj) alo jane kryes is ht
Ie menaxh ua ra prej o rgan izmave publi ke dhe ne keto ra5te prevaon te e drejta
administrative
b) She rbimet pu bli ke indu str ia le dhe tregtare ( nderrmCl rrjet qe kryejne sherbimet e
furnizimit me energj i uje etj ato mund te kryhen ga organizma publike ose private
Kur e5ht1 Gala pe r orgamni zma private zbato he t kryesisht e d rej ta pri vate pa r nuk
mungon e drejta ad mini strative Ata mbesin nen (utelen e pusht etit public ( s hlelit
qeverisj es vendore) qe vcri fi koj ne leSe ato e kryejne misionrn e tyre apo nese e
respektojne parim in e baraz ise te aksesil Ie perdoruesve ne sherbimin publik dhe te mos
perfitojne prej nj e s ituate monopoli ne teres ine e territorit Ie vendit ose nj e pjese te tij (
pe rjashtimi I par imit te konkurenees)
Shumeqeveri ne pamundts i per Ie finnncuar vazhd ueshme rishl she rbimel publikevendos~n
I Te reduktojne dimensionet e sektoril le tyre public ase
2 Te ndryshojne strukwren e tij par gjithmone duke privi legjua r pri vati z imin e t ij
3 Kalimi nga prakti kn e sektoreve publike neate te sherbimeve publi ke tt e ilat
s igurohen ed he nga akto re jashte sektorit pu blic e rendes ishme eshte qe shoqeria Ii
marri ne c ilesine sasine dhe menyren e duhur ket o sherbime
33 R rcgullimi ( marrdhenieve Ie punes ne sektarin pub lic ne Shqiperi
Marred heniet e punes neS hqiperi ne se ktorin publi c dhe ate privat rregullohen nga Kod i I Punes
par edhe vete brenda sektorit publik (psh per ato insti t llcione (e c ilat hyjne ne fu shen e veprimit
32
Ie legj islac ionit Ie sherbimit Ie nepunesil civil ke to marredhenie rregullohen me26 ligj Of 152
viIi 2013 Per Nenpunesin Civ il
Kodi [ punes I Republikes s(Shqiperiseeshte I bazuar ne Kushtetuttn e Shqiperise dhe ne normal
e pergjithshme Ie se drejtes kom belare Per sa J perket sektorit public dhe atij privat aplikimi I
kodil eshLi I nj ~j(e Ne sektorin public problemet per zbatimin e kritereve dhe kushteve ligjore
pef lindjen zhvillimin dhe perfundimin e marredhenieve Ie punes jane Ie vogla Nderkohe qe
ne sektorin privat perjashtuar disa nga kompanite e medha seri oze Ie cilet respeklojne dhe
zbatojneligjislacionin ne fuqi shumica e kompanive nuk jane korrekte si me strukturat
shteterore ashlu edhe me punemarresit duke krijua r keshlu nj c sektor jo inrormal ne ekonomi
Kodi I Punes L igji Per Nenpunesin Civil dhe dispozila Ie Ije ra ligjore e nen ligjore perbejne
nje baze Ie mire ligjore per rregullimin e marrdhenieve Ie punes dhe per Ie mbrojtur
punemarresin nga largimel abusive nga puna Konfliktet e Dun eS ne kete drejl im mllnd Ie
zgjidhen me mirkuplimin e paleve ne Ie kundert ata muod Ie drejlohen s ipas rastit Kom isionil
te Sherbimit C ivil dhe gjykfl les kompelente ve ndimel e fo mes se prere Ie cilel jane Ie
delyrueshme p~r zbatimin nga paleL
Shoqeria c ivile dhe media jane aklore qe pa pmur Ie drejte t u japin zgjidhje konnikteve ne
kete rushe behen pjese akti ve e diskulimit trt shqelesimevc soc ia le qe krijohen nga largimet e
padrejta nga puna dhe reagojne per Ie mbrojtur te drejtal e nje riut dhe lirite Ihemelo re pa u bere
pale me subjektet e perfshira ne konflikt
Ky studim eshle nje pjese e kesaj filozofie dhe tenton te evident oje problematikat ne lidhje me
Irajlimin e larg imeve nga puna s i nga ana e ad min istra tes publike ashlu edhe nga struktural
kompetente per s hqyrtimin e lyre 27Nga monitorime dhe studimet e vendimeve kane dale ampietje
terendesishtne te cilat flasin jo velcm per mangesi ne respektimin e procesit te rregullt ligjor ne
trajtimin e largimeve nga puna prej s istemit gjyqesor par edhe problem Ie renda qe kan ~ te bejne
me zbalimin e legji slac ionil ne fuqi qe rregullon kelt rushe
34 Studim 1 nderprejes sc kontrates se punes (Ilashkia Tirane dhe Bashkia Durres)
~6 Ligji nr 152 viti 2013 Per Nenpunesin Civil 11 Komiteti Shqiptar I Helsinki Situata e diskriminimil ne procesin e (argi mit nsa puna ne Shqiperj Tirane dhjetor 2011
II
2SSipas nje studimi t~ kryer nga Qendrlt1 Sui Juris projek ky I financuar nga USA ID me
tematike Zbali mi r Ligjil ne mbeshlelje te qendrueshmeri se dhe rritjes se performances ne
administraten publike u vu re nje domosdoshmeri e ndeshkimil t( lilUllareve Ie insliluc ioneve
perkalcse ne lidhje me largimet mas ive ngCl puna Me mijera jancpersonat Ie larguar
padrejtesishl nga puna keto 15 vitet e fundit por nuk ekziston asnjeherc nje pergjegjes 1 vetcm
per keto largime Me ane Ie ketij projekli qendra ~S ui Juris ka arritur Ie indetifikojeinstilucionet me problematike ne lidhje me kete ces htje referuar dhe bur imeve te
ndryshme kryesisht zyrtare ka nxjerre nje future financiare per demin e shkaktuar ne lidhje
pushimet nga puna pagesaL qe duhet Ie kryejnc ng3 vendimet e forms se prere dhene ngu
gjykata Gjate mbledhjeve teinformac ioni t ne shume institucione nje vemendje Ie veca nle ki shte
dhe Bashkia e Tiran~s dhe Bashkia e Durres it ne lidhje me keto pushime masiveku rezultuan se
2~e vilin 2009 ki sble 17 persona qe kishin nderprere Ie manmiddotdhenien se punes me deshirc
4 ishin ne li stepritje 1 ne prilje per pencion dhc 4 zgjidhje konlrate
Ne vitin 2010 ki shle 15 persona kishin paraq ilur doreheqje 4 kishin mbushur mash en e daljes ne
pension dhe 5 persona kishin zgjidhur kantraten e punes ne menyre 1e njeanshme
Ne vitin 20 11 ki shte 37 punononjes qe ki shin paraqitur doreheqjen 7 ishin ne liSle pritje bull 8
kishin dale ne pencion dhe 50 strukture 3 persona ki shin perfunduar kOnlraten ne afat Ie
percaktuar 1 punonjes ishte Irasferuar dhe 4 pUllonjesve I ishin paraqilur mam per shkeJje ne
detyre
Ne vitin 2012 ishin 36 persona qe ish in larguar me deshire 8 ishin ne listre pritje dhe nje
punonjes ne pencion
J~e vitin 201 3 kerni 36 punonjes Ie larguar me deshjre 8 ne listeprilje 4 qe ki shin mbushur
moshen per daljen ne pencion 4 punonjes ki shin zgjidhje re kontrates ne afal Ie perca kt ua r nje
punonjes kishte kerkuar Irasferim
18 Sialistika nxjerre nga konlerenca e realizuar nga qendrl Sui Juris me terne Zbalimi Iligjit ne mbeshtetje te h
qendrueshmerise dhe (ri l jes se performances oe AI 19 Zyra e informacionit Bashkia Tirane JO Informacion I dhene nga Burime zyrtare BClshkia Tirane
34
Ne vitin 2014 rewltonin 33 largime nga puna me deshire 5 punonjes kishin dale ne pencion
dhe 5 punonjes ki shin perfunduar kontraten e punes me arat Ie percaktuar
Nt vitin 2015 rezuhonin 51 largime me deshire ( r araqitur doreheqje) 2 punonjes rezuhonin Ie dale ne pencion dhe 8 punonjes Ie pushuar SI ndryshim structure 2 pUllonjes rezultonin Ie kishin
perfunduar kontrat~n e punes ndersa 4 prej lyre rezultonin ne zgj idl~ e Ie kontratcs se pun~s ne
menyre Ie njeanshme
l lSipas Ie drejtes sie informimit Bashkia Durres nga dergoi informacionin ne lidhje me largimet
nga puna ku rezultuan se nga viti 20 II deri ne vitit 2015 ish in
38 punonjes qe ki shin pltlraqitur doreheqjen ( sipas kontaktimit l1e pjese e lyre rezultonin qe
punonin ne instance me Ie larta pozic ion i ose ne institucione shtetcrore Ii Ijera)
20 punonjes qe ki shin mbushur moshen e daljes nepencion ampjail ket yre vileve
5 punonjes kishin perrunduar kontraten e punes ne aratin e caktuar
Sipas nje pasq yrimi Ie s ituates u vu re qe ceshljel po litike zene nje vend Ie rendes ishem ne
punesimin e punonjesve si dhe ne kohezjmjen e kontratave te lyre Bashkia Durres duke u
ndodhur perpara faktit qe kryetari actual ka nja mandate Ie] rezulton qe largimel nga puna jane
Ie minimizuara gje qe bie ndesh me Bashkine Tirane ku gjate ndryshimil te kryetareve kern dhe
pushirne masive Ie punonjesve ne periudhe kohore Ie njejte
11 Informacion I dhene nga Bvrime Zyrtare BashkiCl Ovrres
35
KREUIV
4Rregllllimi I marredhenieve te punes De Shqipcri sipas ligjit Per Nepunesin
Civil U
41 Evolimi historit I ligjit Per Nepunesin CiviF
Shqiperia ka nje Iradile te ndrejtimit pO litik te Shleli edhe pse jemi nje shIel I vogel gt me nje
administrate Ie vogel publike dhe me nje numer Ie kufi zuar Ie punonjesve publike Sek(ori puhlik
eshte duke kaluar neper reforma shume dinilmike ne rrugen df~it Inlegrimil Europian Duke
pasur parasysh kushtet e tilla kom iza ligjore ne fu shen e marrdhenieve Ie punesimit ne
sherbimin civil duhet Ie synoje forcirnin e unitetit Ie sherbimit civil dhe ti~jete mjaft neksibel
per te lejuar qeverine Ie pershtaste sistemin me ndryshimet e shpeshta qe po kal an vendi dhe ne
zhvillimin ne (ushen e kapciteteve nj erezore J2
Perpjekja e pare per krijimin e nje sherbimi civil proles ioni st e Ie materializuar ne ligjin Nr
8095 date 2 [03 1996 nuk nlllndi Ie bashkejctonte me kete rdite shumevjecare
Ligji [ vitil 1996 nuk benle dallime nennjct rnarredheni es juridike Ie nepunesve dhe
marrdhenieve Ie Ijera Ie punes pasi ato n eg ull ohes hin sipas Kodit Ie Punes Rregldl we Ie ketij
Kedi I nenshlroheshin si nenpunesil ashlll edhe pundor~l e Ihjeshle Pas kri zes se Ihelle qe
perfshiu administrflte n publike nete res i ne vijim Ie shndenimeve politike Ie vileve 90 re ronna e
fundit duke se e ka stabilizuar te pakten ne nivel knceptllal administraten publike nc rolin e saj
rregullator Nal yri sht mbetet shume per ebert qe admini slrat a publike Ie persose rolin e saj ne
jeten shoqerore dh e eko nomike Ie vend it
Pra me sherbim civil kuplojme veprimlarine e punonjesve Ie administrates publike qe kane
cilesine e nenpunesit c ivil per Ie rea li zua r fllnksionet e saj bazuar ne Kushtetute e ne li ~e
Ligjj actual ne ruqi I sherbimit civil kltl ngrilur nje sistcm Ictere te drejtash e detyrimesh per
nepunesil civil Ie c il etjane ne nj e balancim pushtelesh mes punemarresve dhe punMhenesve
keshlu qe cdc e drej(e e vecanteeshle e bltl lancuar me disa detyrime Te drejlat dhe detyrimet e
l Draft document Mbi nje ligje te ri oer sherbimin civil ne Shqiperi h pergatitur z Zhani ShOlPO ne bashkepunim me Dr Hans -Achim Roll konsulente te Sigma me kerkese te DAP 1 tetor 2010
36
- -- --- -- ---- --- -- - --- - -
nenpunesve civil rregullojne elementet e nje rarorti kontraklual te punes Ie lidhur midis
nenpunesit civil si punemarres I institucionit dhe administrates pubJike si punedhenes
42 Karakteristikatthelbesore tC Ligjit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil
Ligji Per Nepunesin Civil rregullon ne menyre Ie qarte dhe Ie plate marredheniet ne skemat e
administrimit civil 1 rnbeshtelur kryesisht tek pozicioni (post i) duke e kombinuar ale edhe me
disa elemente te sisternit te karrieres Karakteri dominues I sistemit Ie pozicioneve verehet n18
elemente Ie tille si kriteret e rekrutimit ngritja ne detyre levizja paralele etj
Fryma e ligiit te siperpermendur ka synuar krijimin e nje sistemi kryesisht te hupur Ie Sherbimit
Civil duke krijuar njekohesisht premise edhe per mobilitet te brendshem dhe karriere Tregllesit
e viteve te fund it lidhur me ngritjel ne detyre dhe levizjet paralele deshmojne megjithate ne
praktike kemi te bejme me nje sistem thuajse teresisht te hapur per konkurim nga jashte
perfshire dhe vecanerisht pozicionet me te larta drejtuese te Sherbimit Civil ( sekretari I
pergjithshem drejtori I pergjithshem etj rekrutimet per pjesen me te madhe te ketyre
pozicioneve realizohen nepermjet proced II rave Ie konkurrimil Ie hapur per kandidate te jashtem
por pa perjashtuar konkurrimin e nepunesve aclual civil
Qellimi J ketij ligji eshte krijirni I nje sherbimi civil Ire qendrueshem professional te bazuar ne
merite integritet moral dhe paanesi politike
Ky ligi percakton marredhenien juridike ndcrmjet shletit dhe nepunesit civil gjithashtu percakton
rregullat per administrimin e sherbimit civil
43Parimet baze per statusin e nepunesit civil
Sipas nenil 5 te ligiit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil Sherbimi Civil eshte I ndertuar
dhe verran mbi bazen e parimeve teB
I Shane eve te barabarta
2 Mosdiskriminimit
33 Neni 5 ligjit 1522013 Per nepunesin civil ne Administrimin e Sherbimit Civil
37
3 Merites
4 Tc Irasparences
5 Te profesiona li zmit
6 Paanesise po l it ike
7 Qendrueshmerise ne de tyre dhe vazhdimesise se shhbimit civil
44 Fusha e veprimit te Iigjit per nepunesin civ il
34 Nen i 2 Iligji per nepunes in c ivil percaklon ru shen e ve primit Ie tij nepermjet per fshirjes se
te gi ithe nenpunesve qe lIshtrojne nje funks ion public ne nje institucion tt admini strates
ShlehrOre institucion Ie pavarur apo njesi Ie qeveri sjes vendore me peljashlim
a) Te Ie zgjedhurve
b) Ministrit dh e zevedsmini st rit
c) Funksionaret e emerruar nga Kuvend i bull Presidenti I Repub li kes ose Keshi lli I Ministrave
d) Gjygjta re t dhe prokuroret
e) Nenpunesit e ad ministra t~s gjygjsore
I) Ushtarakut Ie foreave le armfliosu ra
g) Personelitle Sherbimil Infonnali v Shleleror
h) Personelit Ie njesive publi ke direkte te sherbimit
i) Anetarit dhe kryeta rit Ie organeve kol eampjia le drejtuese Ie komiteteve apo institucioneve ne
vares i Ie Kryeminislri se apo Ie nje mini stri
j) Punonjesit adm inistrative
k) Funksionaril Ie kabinetit
Shtrirja vertikalc
J5S lllrirja vertikale e rushes se veprimit Ie LSHC nis s ipas Ilj~ skeme hi erark ie nga pozic ioni I
sekrelarit Ie pergji lhshem te ministrise dhe shkon deri ne nive l special ist J6ne praktiken e
1 Neni2 ligji 1522013 per nepunesin dvilshy
38
- --- -----shy
deritanishme vihet Te nje konso lidim I kenaqshem ne kategorite e ulta dhe Ie mesme ndersa per
kalegoriH e lana Ie Sherbimit C ivil tregues i I qarku llimil ka qentH lane rue qe regan per faktin
qe keto pozicione jane dis i me Ie ekspozuara ndaj ndryshimeve te mundshme politike apo edlle
ndaj rap0rl eve persona te epror vanes pavarsishl nga moti vimi I drejte apo abuziv I k~lij
qarku llimi
Shtrirja ho riw ntale
Shtrirja horizol1tale e fu shes se veprimit te LSHC eshte e ku fizu ar ne disa institucione (KM
ministry institucionet e pavaruara bash ki qarqe elj
Fusheveprimi horizonta l [ ligjit ne ketedimension ne ni ve l qendror zbatohet per
a) Administraten e mini strive zyres se krycministril (rreth 1500 nepunes civile)
b) Adm inistralen parlamentare dhe te presidences si dhe administraten e instilucioneve Ie
pavarura qe raportoj ne drejt pltrsedrejti ne Kuvend (rrelh 2800 nepunes civile)
Stalusi J disa kategori ve te Ijea nepunesish te institucioneve It lilla si tatimet bull dogana polic i
diplomaci etj rregullohen me ligje perkate se te eilat ne thelb permbajne eli sa elemente Ie
ngjashme OSe Ie pemfena me ato Ie statust Ie ncpunesi t civil Statusi i pjeses tjeter te
punonjesve Ie administrates publike ( ars imi shendetcsi etj) perfshire administraten dhe
punonjesit e degeve ne vflres i Ie ministrive ne rrethe ose qarqe e qe perbejne dhe numrin mlt Ie
madh Ie punonjesve ne kete sector bazohet thjeshle ne kod in e punes
Fusha e veprimit rnaterjaJ
Fusheveprimi malerjai nenketedimension ligi i ka rregulluar elemenlellhelbesore me rendes i per
marredheniet e punes te nepunesve civil Ie ci lmjane te ndryshme nga alo per punonjesit e ljere
publike Ie ci let jane zbvilluar pas kesaj me akte dyteso re nenligjore kohn e punes dhe
pushimit etj
~Slrategjia nderseklorjale e reformes nE administrOiten Publike (SNAAP) ne kuader Ie strategjise kombetare per zhvillim dhe in tegrim (2009- 2013) Tirane Shlalor 2009 16 Neni 19 I ligji l sherbimit civil ka tegorile e nepunesve civil jane keto 1 Nepunes civil Ie kat egorise se larte drejtuese 2 Nepunes civil te kategorise sl mesme drejtuese 3 Nepunes civil v te kalegorise se ul et drejtuese Anep unes civil Ie kalegori se ekzekutive nepunes civi l Ie kalegori se se larte drejlues konsiderohen keto pozicione a) sekretar I pergjilhshem b) drejlor departamenti c) drejlO( I drejlorise se pergjilhshme d) pozicione te barazvlefshme ne Ire Ie parat ne institucionel e administrates publike qendrore apo vendore
39
Ne lidhje me disa aspekte Ie marredhenieve te punesimit (psh mosha e daljes ne pension
sigurimi socia l dhe shendetesor) LNC permban nje reference te p~rgj ith shme ne legj isiacionin e
pergjithshem te punes ( Kodi I Punes) si legj islacion plotesues Disa eiemenle Ie Ijera Ihelbesore
( deklarimin e pasuri se bull konfliktin e interesave skemen e pensioneve ploHsuese elj gjithashlu
te rendesishme pir marredheniet e punesimit te nepunesit civ il jane te shpemdara ne
legj islaeionin e posacem I eili zakonish t rregllilon te gjithe ose nje pjese te madhe te pllnesimit
publik
45 Pranimi ne Shcrbimin Civil 31
Pranimi ne sherbirnin civil ne kategorini ekzeklltive behet nepermjet nje kankurrirni tehapur
kankurimi organizohel ne menyre periodike nga njesia pergjegjese per seci lin nga grupet e
percaktuara ne piken 8 tt nenil 191e ketij ligji
Konkurrimi zhvi llohet ne dy faza
a) Yerifikimi paraprak nese kandidatet plotesojne kerkesat e pergjithshme dhe ato te
posacme sipas shpalljes se konkurrimit
b) Vleresimi I kandidateve
Verifikimi paraprak kryhel nga njes ia pergjegjese ndersa vleresimi I kandidateve behet nKa
komiteti I perhershem J pranimit I krijuar per secilin nga grupet e percaktua ra ne piken 8te nenit
19 Ie ketij igji
Kandidatet fitues qe marnn 70 Ie pikevc talale tevleresimit renditen nga komiteli I
perhershem I pranimil sipas pikeve Ie marra ne li slen e kandidaleve Ie sukseshem
~shte Keshilli Ministravc qe mirnton negulloren e hollesishme per krij imin perberjen dhe
veprimtarine e komiteteve Ie perhershme te pranimit si dhe lTegu llat e hollesishme per
proceduren e pranimit dhe vleresimin e kandidateve
n Neni 22 Iligjit HPer Nepunesin Civil ~
40
46 Ngritja ne detyre
JSNgritja ne delyreesilic kalimi I nje nepunesi c ivil nga pozicioni actual I punes ne nje ni vel
pozicion me 1e larte ne te njejtin institucion osc ne nje in sti tucion tjeter te administrates publike
qendrore apo vendore ( kur nje vend I till e ekziston) Ngri tja ne detyre reali zohet rea lizohet
nepennjel procedures sekonkurrimit organ izuar ga njesia pergjegjese per nj e ose disa
pozicio ne te tira Bazuar ne parimin e neoit 20 ( shanceve Ie barabarta profesionalizmit etj) te kClij ligji Nese vendi I lire I kategorise se utel apo Ie mcsme drejtuese nllk eshle plotesuar sipas
nenit 25 te kctij ligii ai plotesohet nepennjet ngriljes ne detyre
Mund te aplikojne per ngritje ne detyrevetem nepunesit civil te oj e kategorie pasardhese te
pnnesuarit ne Ie njejten apo ne nje institucion tjete te sherbimit civi l nese plotesoj ne kushtel
per ngrilje ne delyre dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Nese vendi I lire nuk plolesohet nepermjel procedures se ngritjes ne detyre nje procedure Ijeter
mund Ie organizohel Brenda nje afali 3 mujor deri ne plOleurosimin perfundimlar Ie vendit Ie lire
nese eshle e nevojshme mund Ie zbatohet procedura e tras ferimit Ie perkohshem ne interest e institucionit sipas shkronjes a Ie pikes I Ie nenit 48 Ie kctij ligji Keshilli J mini strave miraton
kushtet qe duhet Ie plotesojne nepunesit per ngritjen ne delyre dhe proceduren e hollesishme Ie ngritjes ne detyre
Ne prakt ike ngritj a ne detyri ka ndoshur ne perqindje Ie vog la rastesh Ekzistojne megjithale
di sa paqartesi lidhur me ndryshimin e pozic ionit brenda nje kategorie ( Ie larte) nese kjo perren
ngritje ne delyre apo levizje paralele gje qe veshtireson pasqyrimin real Ie ket ij Ireguesi
AVflnlazhi kryeso r I kesaj dllkurie eshte se konkurimi public ka promovuar lerheqjen e
kandidateve Ie af~ ngajashte admi ni strales gje qe krijon mundesine e sjellj es se njohuri ve dhe
metodave Ie reja Ie punes nga ala kandidate qe kane studjuar jashle ve nd it apo nga ata qe vijne
prej sektorit privflt Disavantazhi nga ana (j eter kate beje me pranine e nje kostoj e opportune ne
lidhje me s igurine e karrieres qe mundte mOli vonle me mire nepunesit e brendshem civil
47 Uvizja paralele
J Neni 26 Iligjit nr 152 2013 U per nepunesin civil U
41
Plottsimi I ve ndeve Ie lira ne kalegorine ekzekuti ve ala H~ ule apo Ie mesme drej lUesc behel se
pari nga nepunesit ciyile Ie se nj ejles kalegori nepermjet procedurts paralele Kush mund Ie
aplikoj ne per plotesimin e nje vendi Ie lire nepermjet procedures 51 Iev izjes paralele 5ipas pikes
1 nen 25 I ketij ligi i gt nepun sit civile Ie se njejtes kalegori ne Ie njejtin apo ne nje institucion
tjeter Ie sherbi mit civi l qe plotesojne kllshlet per para lele dhe kerkesat e posacme pef vendin e
li re
Yleres imi 1 kandidateve Ie inte resuar kryhe nga nje komi sion I brendshem I krijuar ne cdo
emiss ion nepermjet nje procedure Ie bazuar ne parimel e parashikuara ne piken I neni 20 Ie
ketij ligji Perfaqesuesi I njesise pergjegjese esbte anelar I kom isionit te brendsghem
Ne perfundi m te vl eres imit komisioi mund te ve ndose
a) Perzgjedhjen e kandidatit me Ie pershtatshem per tu emeruar ne vendin e li re
b) Perfundimin e procedures pa asnje teperzampjed hur ne fast se asnje nga kandidatet e
interesuar nuk ploteson kushtet dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Keshill i I Ministrave miralon
a) Kushlel qe duhel Ie pJolesojne nepunesit per levizjen parale le dhe procedurat e
hpo ll es ishme te levizjes paralele
b) Rregullal pfr krijimin dhe perberjen e komis ionit Ie parashikuar ne piken 3 Ie kctij neni
48 Oisipiina ne sherbimin civil (SHe)
Disiplina ne Sherbimin Civi l ka Ie beje me mnsa l di s iplinore qe jepen ne rastel e konslalimil 1(5
shkeljes serregullave apo Ie moskryerjes se detyrave Masat disiplinore dal lohen nga vleresirni
negativ I perfosmances Vendim-marrja ne lidhje me ke lO procedura perqendrohet tek epror
di rect dhe me pas ekzis(on mundesia e ankirnit Ie drejteperdrejte ne KSH C Sipas nje studimi
eshte ve ne re qe nllmri I rn asave di siplinore ne praktikeeshte I voge l verehet nje shperndarje j o
uniform e tyre lakonisht nje numer relalivisht [mad h [ masave di si plinore vihet re ne mornente
ndryshimesh politikc
42
Ligji eshte relativisht J pltiqarte lidhur me zbat imin e mases sl uljes nedetyre ) kur nje institucion
( ku eshte dhenc nje mase e (ille ) nuk ekzistojne vende pune Ie oje kategorie Ie lIle ne keto
raste nje mase e tille fezulton e pazbatuesh me apo te pakten problemalike Dicka e ngjashme
konstatohet edhe lidhur me mundesisne e kthimit ne pozicionin e rneparshem pasi parashkruhet
masu di sipiinore
49 ASPA OHE PROGRAMET E FORMIMIT PIWFESIONAL
ASPA
39Ne varesi te Ministri se se Brendshem krijohe dhe Shkolla Shqiptare e Administrates Publike
(AS PA) SI jnst itucion public qend ror me se li nc Tiran~ASPA ka autonom i administrative dhe
akadem ike Ajo ka per qeHim formimin professional Ie nepunesve civil 5i dhe cdc individi tjeter
vendas ase H huaj qe nuk esh te pjese e sherbimil civil dhe qe plOleson krilerel e kerkuara
Forrnimi profess ional perfshin programin e forrnimit Ie Ihelluar Ie kandidateve per kalegorine e
ncpunesve civile te ni ve lil Ie Jarle drejtues anetare te tru pes se nepunesve civi le ni velit Ie larte
drej tues si dhe programin e formimit Ie vazhdueshem Ie nepunesve civ il dhe Ie cdo indi vidi
tj eter jashte ketij sherbimi
Buxheti ASPAmiddots percaktohct si ze I vecanle ne Buxhelin e Minislrise se Brendshme
Organel drej tuese te saj jane
I Keshilli drejtues
2 Drej lori
KeshilJi drejtll es perbehel nga [2 anetare dhe kryesohet nga nj e prej rektoreve Ie lmiversitetcve
I zgjedhur nga Kon ferenca e Rekloreve Ie Shqiperise Ne perberje Ie lij jane perfaqesues dhe
drejtues Ie larte Ie min istrive organeve Ie qeverisj es vendore DAP- it universiteteve shoqerisc
civile dhe biznesit sipas percakli mil te bere me vendim Ie Keshill il Ie Ministrave
I Neni 91igji 1522013 Per NepuneStn Civil
43
Keshilli drejlues miraton po litikat bull slrategjite dhe partnerilelet e ASPA-s hal10n kuadrin
rregullal0r Ie saj 5i dhe miralon projektbuxhetin dhe s trukturcn organizali ve Ie ASPA-s
Detyra Ie hoJlesi snme te keshillit drejtues percaklohen me vendi me te Keshillit Ie Ministrave Ne
percaklimin e polilikave Ie perzgjedhjes dhe Ie formimil bull ASPA detyrohel Ie bashkpunoje me
DAr-in s i njenjesia e ngarkuar j)tr centrgatitjen dhe mbikqyrjen e zbatimit Ie polilikave
shteterore ne sherbim civil
Drejlori I ASPA-s emerohet dhe lirohel ne detyre sipas kritereve dhe rregullave Ie percaktuara
per anetaret e trupes se nepunesve c ivile Ie kalegorise se lartc drejtuese Perjashlimisht deri ne
moment in e fillimit Ie efekteve Ie kelij ligji drejlOri I ASPA-s emerohel me vendi m Ie Keshi llil
te Ministrave me propozim te Ministr e Brendshem
Nepunesil e ASPA-sderi ne momentin c IIUjmit te efekteve Ie ketij lirui emerohen nga Drejtori
I ASPA-s s ipas procedures se Kodi Ci vil Keshilli 1 Minislrave miraton rregullal e holl esishme
per menyren e organizimit dhe funksionimit Ie ASPA-s
Programer e formimit profesional
AS PA ka per delyre leofroje formim profess ional nepermjet perfshirjes se programeve Ie
meposhtme
a) Program Ie foonimit Ie thelluar n~ baze Ie Ie cilil formohen kandidalel per anelarel Ie
TNO-s (niveillarte drejwes)
b) Programe Ie formimil t~vazhdueshem ne baze Ie Ie cilit trajnohen ne vazhdimesi dhe
n~ lidhje me punen e nepunesit civil te te gjitha kalegorive si dhe cdo indivit tjeter
j ashte sherbimit
ASPA ofron mundesine e pergal irjes paraprake Ie kandidateve per te marre pjese ne
konkurrimin e hapur per kalegorine ekzekutive kundrejt tmires
ASPA realizon sludime dhe bOlime ne fushen e administrates publike Sludenlel e AS PA-s te
perzgjedhur nga shoqeria c ivile bisnes i apo individi jashlc sherbimil civil detyrohel te paguajne
larjf~ Keshilli I Ministrave miraton lariftin perkmese per cdo trajnim
44
KREUV
5 RREGULLIMI I MARRDHENIEVE TE IU NES NE SHQIPERI SIPAS KODIT
Til PUNES
51 Kodi I punes dhe rregullimi I marrdhenievc te punes ne administraten publike
Marredhenia e punes ne vendin lonerregulohet nga Kadi I Punes I Republikes se Shqiperise I
cili eshte li gj i kryesor per rregullimin e ketyre mltl rrdhenieve ne dispozital perkatese te lio Per
te kl ptuar memire gjendjen e egjislacionil shqiptar pqr marrdheniet c punes eshle e nevojshme
Ie bcjme nj l anaiize te pergjithshme Ie legjislacionil perkates Ky Kod eshte krijuar me qellim
Ie rregulloj marrdheniel e punes ne tregLlll e ekonomise private dhe iniciatives se li re Ne
sekto rin publik prob1emet pcr zbatimin e krit ereve dhe kushteve ligjore pcr lindjen zhvillimin
dhe perfundimin e marrdhenieve Ie punes jane Ie vogla Kodi I Punes parashikon nje
serhregu llash ne mbroj~e Ie punemarresve sin e mstin c fillimit vijimit dhe Ie perfundimit te
marredhenies se punes Kodi parashikon nje rregulJ te posacem per rastet kur punedhenesi eshte
organ J administrates pubJike gjithsesi ky parashikim duhet te kuptohet sakte nga vete organet
dhe ndoshla Ie shoqerohet ed be me lTegullime I~ tjerf Ie posacme per administralen pllbJike
Nje analize e tilleeshte hapi I pare per I ~ evidentuar boshlleqet dhe problemalikm qe ajo mbar
Gjithashlu nje an aJ ize e tilleeshtc e nevojshme per Ie ku ptuar nese prob lemet e qendrueshrnerise
pavars ise ose meritokracise ne administraten pub like rrjedhin per shkak Ie mangesive ligjore apo
moszbatimin korrekl Ie Jigjit
42Kodi punes rregullon Ie gjilha marredheniet e punes ne administratcn publike me perjashlim
Ie marrdhenieve Ie punes Ie personave punesimi I Ie cileve rregullohet me ligj t~ vecante pra Ie
gjitha marredheniet e punes ne organet e administrates publike qe nuk I nenshtrohen nje
rreguHimi Ie veCaJ11e me li gj do Ie rregiullohell sipas dispozilave Ie ketij Kodi Madje ky Kod
parashikon qe per as sa ligji I vecante nu k parashikon zgj idhje per problemet e lidhura me
marredheniet e punes perseri do te gjejnc zbatim ne di spozilat e Ketij Kodi
lt0 ligji nf 7961 dal e 127 1995 Per Kedin e Pun es n~ Repu bliken e ShqiperisE I ndryshuar
4 1 Or Eralda Ca ni Anarize e legjislacionit mbi marrdhenel e punes ne administraten publike ne Republiken e
Shqiperi~e ne kuadrn e projektit te qendres AKSES ALBANIA Per nje administrate publike tre qendrueshme dhe
profesionale ~ mbeshtetur nga Ambasada Gjermane ne Tirane dhjetor 2009 41Neni 4 I Kod te Punes
45
Ky Kod 11 ~ kreun JIl Ie tij parashikon oj sere pari mesh mbi Ie eilal mbes hteten marredheniet e
punes Edbe pse parimin e konkurrueshmerise apo Ie trasparences nuk e permend lie nenin 11 Ie
tij parashikohet se normal e se drejtes Ie d iet rregullojne marrdhenien e punes kane perpares i
qe edhe veH KushlelU ta parashikon oe nenio 11 6 Ie saj Kod i rendi Kushtetuten Konvenlat
Nderkomelare It ratifikuara e me pas li gje Ie tjera duke renditur Ie parin nga 10 Kodin e Punes
Pra perforcohet edhe nje here rregullimi qe Kushtetuta parashikon ne neni n 107 qe marrdhenia e
punes per nepunesit civ il publike bazohet ne lrasparence konkurrueshmeri e profesionalize m
52 Lidhja e kontrates se punes
Kodi I punes ne nenio 19 Ie tij parashikon qe lindja e marredhenies se punes kryhet nga
punedhenesi I ci li puneson ne menyre Ie drejtoirdrejte punemarres in Ky punedhenes perdo r
zyra shtett~rore Ie punesimit ose agjensite priva te Ie punesimit per le punesuar punemarresjn ky
parashikim eshU h~H1lmr me qeJlim qe tu sherbeje person ave juridik pr iv m Ie cilet mund Ie
zgj edhin me sa duke rregLdlal e lyre Ie punesimil te pu nonjesve Ie lyre [ referuar nekuadrin e
detyrimil kllshtetues pe r konkurrucshmeri dhe tra sparence pcr punonjes it e administrates publike
bull ky rregullim do Ie s ilhe konfuz ion dhe paqanes i Pm ka nevoje qe ky Kod meqeeshle li g baze
edhe per marrectgheniet e punes ne admi nistraten publike bull te specifikoje nje rreguHim Ie posac me ne kontrat en e punts apo edhe referimi tck e ashtequajtura kontrate kol ektive e
punes Sigurisht qe cdo rregu lli m qe do te bellej me akt Ie posacme li gjore e vecnneri sht
nenligjore do Ie ishl e I delyrueshem per lidhjen e nje konlrale punesimi Gjithsesi s ic ulna
edh e me la rt profesional izmi apo kerkesa per kritere Ie cakluara piir punesim Kodi I punes Illik
e percakton si kriter punesim i
53 Kohhjatja e marredhenieve te punes
Marresheniet e punes sipas Kodit teP unes lidhen sipas nj e kohezjatje te pacaktuar dhe nje
kohezjatje te caktu ar 43 Kodi me qell im krijimin e rnarn=dhenieve Ie qendrueshme tepunes
parashikon qe si rregul kontrata e punes lidhet per nje periiudhe te pacaktuar Nese
konlra la e punes do le lidhel per nje periudhe Ie cak tultlf kjo duhel jus lifikuar per arsye objekti ve
o Kreu XIV neni 140 I Kodit te Punes se Republike$ $e Shqiperise I nd rysh uar 2003
46
qe lidhen me nar yren e perkoheshme Ie detyres nJ Ie eilen punemarresi do lepunesohet 44 T~
gjitha rregullimet mbi kohezjaljen e punes kohezjatjen ditore ne pune 45 pagesen pushimin
Javor e vjetor punen e nates apo kohe feslash dhe pagesen per Ie detyrimin per kuaifikim
punonjesish elj jane rregullime Ie eilel pltl dysh im mundesojne nj e status Ie caktuar te mbrojtu r
Ie punonjesit per punen qe kryen pushimin qe duhe Ie kete si dhe pagesen qe duhe Ie marre
per punen qe kryen Mund Ie permenden (dhe nje sere nenesh Ie ketij ligji qe synojne
rregu llimin e sigurise dhe mbrojtjes Sf shendet it ne pune si psh Nenel 39-75
Ne pergj ithesi keto rregullime duke qene edhe ne Iefiektim te traktateve Ie m iratuara nga 46IL0 dhe ratifikuara ga Shqiperia ne te njejlen kohe refleklojne edhe shu me prej dire ktivave
Ie BEmiddotse
Te lill a mund tepermenden
47Direkl ivat 2003 l Ee e parlamentit dhe Keshi llit Ellropian Mbi aspekte Ie caklllam Ie oreve Ie
punes
Direclive e keshillit 9 1533 EC vi lil 99 1 Mbi del yrimin e punedhenesve per te informuar
punemarresit mbi kushtel e kontrates apo Ie marrdhenieve Ie punes
Oirektivat 781 EC vi lit 2000 Krijimi I nje kornize te pergjithshme trajtim I barabarte ne
punesim dhe pro fesion e e ila kerkon Irajl im Ie njejle Ie personuve pavars isht nga bes imi felar
paaftesile gj inia orienlimi seksual elj ne marredheniet e punes apo profesion dhe ltlnetaresite
ni orgMizata te caktuara
Nje organ I administrates publike krijohet per Ii sherbye r nje interes i public Ie eaktuar dhe
z1konishl organet e adminjSlr31iS publike krijohen SI persona juridike me akte liampjore per Ie
ekzisluar per nje periudhe Ie pacaktuar kohe ose ne raste Ie caktuara per Ie traj tuar ceshlje per
tC eilat vendoset nje kufi koh or I cfl ktua r4 ~ Edhe ne rltlSle Ht ill a si kjo e fundil akli li gjo r apo
Neni 140 I KPU NE5 parashikon se U nese koheljotja nuk percokrohet me sokresi ngo paler gjare idhjes se kontfoftS ojo ((ojtohe si kontrote me periudhe Ie pocokruor ~5 ligji nr 136 viti 201 5 per disa shtesa dhe ndryshime n1 ligjin 7961 te vitit 199 5 te Kodi I pun~s 1Republikes se Sqiperise i ndryshuar ~o Organizata nderkombtHare e punes ( ILO) n Directive 2003 EC of the European Parlament and of the Council o f 4 November 2003 ~ permbl edhje informacionesh rreth marrdhenies se punes Feri ona Cato
47
nenligjor nuk parashikon kohezgjatien e vele organil administrative Nt ligiin per stat us in e
nepunesil c ivil parashikohen komilele ad-hoc Ie eila jane krijime Ie perkoheshme Ie posacme
Ie krijuara me qellim menaxhimin e testimeve Ie kandidateve pef nje vend pune pjese e
sherbimil civil Po ashtu mund Ie kete organe Ie (ilia Ie administrates publike qe traj tojn~
ceshtje Ie tilla por qe shuhen mbas mbarimit Ie funksionit pqr Ie ei len jane krijuar r sh kemi
organct qe trajtojne ceshljcl e kthimit dhe kompesimillc pronavc Kjo ceshlje kil dhe kufi zime Ie
caktuara nga vete ligji
Megjithate ne rustin e pare behel Ijate per nje pune shume Ie kufizuar ne kohe( nje dilore ose dy
dilore) ne rastin e dyte behet fjale per nje ceshlje edhe pse mund Ie kete kllfizimel e veta ne
kohe mund Ie zgjasi per vite me rradhe Pra kontratCl e punes neorganet e administrates rubJike
duhel Ie jene me nje kobezgj atje Ie papercaktruar ne Ie shumten e rasteve Sigurishl nese
natyra e punes apo detyres do Ie ishte e perkoheshrne edhe kohezgjatja e kontrates se punes do
Ie ishte e kufizuar edhe nese behet jale per marredhenie pune ne nje organ admil)islrativ qe
nuk esille I perkohshem Nje interprClim I till lmbetet edhe ni ate qe admini strate publike per
nga natyra e saj eshte e qendrueshme dile e vijueshme Gjithashttl nj e intepretim [ till1 do Ie
ishte ne perpulhje me direktival e Komis ionit Europian qe kerkojne nje justilikim per
pefdorimin e kontrata ve aflltshkurtra duke I kerkuar shte te ve anetare( nuk eshle e
delyrueshem) q~ Ie konsuhohen me grupel e inte resl dhe Ie marrin masa lidhur me kelt 5i
a) Justifikime objekti ve per rinovime konlratash dhe marrldhenieve Ie tilla al~lshkunra
b) Percaklimi I perseriljes qe mund Ii behe t konlrates afalshkurte r
Kjo directive duke kerkuar nje rregullim te percakluar Ie Ii lie qe orienlon gjilhe marrCdhenicn e
punes drejt qendrueshmerise net per polilik~n qe BE-ja ofron pel nje marredhenie Ie
qend rueshme pune
54 Perrundimi I marrdhenieve te punes
48
Kodi I punes parashikon 49 qe marredhenia e punes perfundon me zgjidhjen nga njerltl pale e
kontrales osekur ka perfunduar afati I percaktuar ne kontrate
Kohezgjatja e nje kontrate tregan vazhdimesi e nj e marredhenie pune pra qendrueshmerise po
aq percakton edhe leresine e rreguUave qe do Ie ndiqen ne rastin e zgjid hjes se saj perfundimi I
marrdhenieve Ie punes regullohet nga Kreu XIV I Kodil Ie punes Kontrala e punes me
kohezgjalje Ie pacaktuar perfundonn kur zgjidhet nga njera pale ose ka perfunduar afati I
njoftimil sine rastin e nje konlrate me tlfat ashlll dhe pa ann kontrata mund Ie zgjidhcI me
arsye duke respekhlar proceduren e parashikuar nga raSle e zgjidhjes se kOfllrales me arsyc s i
dhe procedura e kisaj zgjidhjej e
Fillirnish t respeklohet afmi 1 nj ofiirnil per zgj idhj en e kontrates 1 ei li shkon nga dy deri ne tre
muaj ne vares i Ie s ituatave Ie caktuara Ie parashikuara50 ne nenin 143 Ie Kodi te Punes ku
Iheksohet
I Pas kohes se marrjes ne prove per Ie zgjidhur kontraten ne periudhe Ie pacakwar pale
duhe Ie respektojne nj e flfal njoftirni prej nje muaji gjate vilil Ie pare Ie punes prej dy
muajsh per dy deri ne 5 vi tet e para Ie punes nde lsa prej 3 muajsh pe r me shume se pest
vjet pune
2 Keto afate mund Ie ndryshohen me marreveshje me shkrim ose me konlrate kolektive Ie
punes kur Pllnemarresi ka kryer deri nc gjashl~ mll aj pune afati Injoftimit nuk mund
Ie jeleme pak se dy jave Afa li J njonimit eshtejo me pak se I muaj kur punemarresi ka
kryer me shume se 6 muaj pune
3 Afati 1 njoftimit per zgjidhjen e konlrates zgjalel si pas rastit deri ne fund te javes ose deri
ne fund Ie muajiL Zbatohet I njejti regu]) kur afati I Iljofiimit pezullohet gjateperiudhes
se paa ftes ise per pune shlatzani se ose pushime ve Ie dhena nga punedhenesi
4 Kur njera pale e zgjidh kontraten pa respektuar afatill e njo flimit zgjidhja Irajtohel si
zgjidhje me efekl le menjchershem
bull9 Neni 141 I Kodi I Punes I republikes se ShQiperise
00 Neni 143 I Kodit te Punes te Republikes se Shqiperise
49
Pasi parashikohet respektimi I afati dhe procesi 1 informimit Ie arsyes dhe shpjegimit e situates
Kadi parashi kon perfundimin e marredhenievc Ie punes ne situata tejustifikuara dhe parash ikon
ne cdo here qe do Ie kele perfundimin e lyre normalisnt ky Ie jete edhe per nje arsye Ie
arsyet uar apo tejustirikuara
Nje percaklim I shkaqeve Ie arsyeshme nuk mund Ie behe ne Kad pork y [ fundit merr pers iper
Ie sherbeje 5i nje kufi zim I abuzimeve me kufirin e Ie arsyeshme Ne kete ne nenin 146 Ie
Kadi H~Punes pamshikohen s ituala qe konsiderohen 5i shkage Ie arsyeshme par edhe s ilUale Sl qe konsiderohen 5i shkaqe Ie paarsyeshme Ie zgjidhjes se kontrates se punes Neni 146 Ie
Kadit Ie Punes CilOhe qe zgjidhja e komrates nga punedhenesi kons iderohet pa shkaqe te
arsyeshme kur a) punemarresi ka pretendime qe njedhin nga kon trata e punes b) punemarresi
ka ~rmbushur nje detyrim ligjor c) kur behet per mot ive te pan dash me nga personaiteti I
punemarres jl por qe ka lidhje iegjilime me Ie drej lin e punes dhe raportet e saj Konsiderohen Sl
moti ve t~ tilla raca ngjyra seksi mosha gjendja civile detyrimet ramiljare besjmi retar
bindjel politikc kombesia gjendja shoqerore
Kodi 1 PlUleS ofron gjilhashlu edhe nje percaklim Ie pergjithshcm te institutit Ie situatave Ie
juslifikuara Neni 153 Ie Kodil Ie Punes vle reson 5i shkaqe H jus ti fiku ara rrelhana e rcnda qe
nuk lejojne s ipas parimil Ie mirebes imit Ii kerkohet alij Ie ka zgjidhur kontraten gt vazhdimin e
marrdhcnieve te punes apo dhe raste kur punemarres i shkel detyrimet kontrCl ktuale me raj Ie
lehlc ne menyre Ie perserilur me gjithe paralajmcrimin me shkrim Ie punedhenesit Kuptmin
e rret hanave terenda apo fajita Ie ehle te pers~rilur pale do (ju duhet ta interpretojne s ipas rasti
dhe eshte gjykata ajo qe vend os nese ekzi stoj ne apo jo shkaqe te tilJ a Ire justifikultl ra per
zgj id hjcn e kntmtes
Nese zgjidhja e kntrates rezu llon te jete jo nerespeklin e procedurnve Ie parashikuara apo jo per
shkClq e te arsyeshme I j ustifikuara punemarrcsi ka Ie drejt e Ie paraqese pad ne gjykale kunder
punedhenesit brenda 180 diteve nga d ita e perrundimit Ie arati te njoftimit Kodi parashikon se
zgjidhj a e kontrates pa shkaqe Ie arsyetueshll1e eshle e pavlefshmePunedhenesi qe ka zgjidhur
kontraten dHke mos respektuar aralete e njofl imil duhet Ie paguaje si rregull dernshperblim nje
~ l Neni 146 1 kodile punes te Republikegt se Shqiperise
50
page prej 2 muajsh Zgjid hia pu shkaqe tearsyeshme sjell edhe demshperblim deri ne I vii page
Madje kodi parashikon qe kur ka nje vendim Ie formes se prere per Ie riklhyer punemarresin ne
vendin e meparshem cpunes punedhenesi eshte I detyruar ta zbatoje
Referuar kelij punimi cka u citua me lart Ie gjilhe keto aspekte ligjore si dhe polilika qe
ndermerr shteti ( qeveria ) Juajne nje rol Ie rendsishem ne mbrojtjen e punemarresve per Ie
ruajtur vend in e punes ( duke siguruar nj e kontrate afatgjale Ie punes ) gje e cila ~jell nje lTitje te
punesimit thene ndryshe duke mos ndryshuar shirrat e papunesise ( nje nga s frdat qe perballet
shleli shqiplar)
51
Konkluzione
lDuke II bazuar ne cfare II trajtu3 ne kiW punim kam evidenHlat qe pavars isht rolit Ie shtetit q~
shikohet qe ka sjeJl e reform a ne vazhdirnesi per nitj en e nive li Ie Ie pun ils ua rve nepermjet
politikave Ie nderrmarra eshte e nevojshme qe Ie merren masa Ie ndryshme duke j u referuar
dhe akhl aliletit Lehtesi sht mund te arrih et nekon klu zion se rritja e vi velit Ie papunesise mund
te arrih et nepermjet nde rmjetesi mit qe ofroh et nga zyrat e punesimit ose nga agj ensite private
Ie punesimi t
2 Fo rm imi profess ional du het Ie permiresohel dhe Ie shtohet numri lIe trajnuarve cdo vii ne
baze te kerkesave Ie punes per lI oj in e pro fesionit
3 Dun e levazhdoj c zbatimi I program eve te nxiljes se punesi mil du ke siguruar kllalifikime
sidomos per temral d be grupel e vecanta
4 Nje mbeshtetj e Ie vecante duhet lekt~n e bisneset Ie ei let ofrojne punesim bisnese t fa miljare
si dhe scktori I turi zmit te eilet mund te punesojne nje nurner Ie madh punonjes ish
5 Nxilj a e progrcuneve per prnkl ike e Ie sapo d iplomuarve duhelle zgjerohet ne cdc instilucion
dhe ne cdo d rejto ri admini strate publike gt pa lent menjeane dhe kompani te medha duke krijuar
me ta nje forme bashkpunimi per punes imin c praklikanleve me Ie mire
6 Gjate vit eve Ie fu ndit prezenca e shtetiljo vetem qe nu k eslllezvogelll3r por perkundrazj eshte
zmadh uar ajo efa re ka ndryshuar eshte roli I tij menyra e nderhyrj es dhe doza e ket yre
nderh yrje duk e bere Ie mun dur mundesine e rriti es se pllnesimit dhe kualifikimit Ie personave Ie
punesuar dhe tl papunesuar qe pres in te integroh en ne tregun e punes
7 Kodi I Punes I Republikes se Sqi pe ri seeshte nje baze e e mire mja rtueshme per rreguilimin e
marrdhenieve ne kCli sektor nl kete kod re Oektohet drejlpersed rej li fryma dhe gama e parimeve
me Ie nj ohura qe vij ne nga konven ta nderkombetare dhe Euro piane per Ie drej tat e njeriuL
52
8 Pervec rreguHimit qe [ ben Kodi [ Punes kerni edhe veteBrenda sektorit public rregll l ime per
ate instilueione Ie eilat hyjne ne fushell e veprimi t Ie legjis lacionit Ie sherbimit civil dhe keto
marredhenie rregu ll ohen me ligjin nr 152 20 13 Per Nepunesit Civ il Edhe pse jemi nj c shIel
I vogel me nje admini strate te vogel pu blike dhe me nje numer te kufizuar Plillonjesish pu blic
ky sektor eshte du ke kal uar neper reform a dillamike ne lTUgen drejt integrimit Europian
9Ne vendin tone duhe l Ie propozojme ndryshime dhe permiresim Ie qeve risjes 5C sek lo rit public
dhe sherbimeve publike p~ dysh im qe duke iu referuar s ituates aktuale problemmike sek lo i
public duhet Ie beje ndrys hime sin e funksionim sin e ndertimin e saj Ajo duhet tejete e
mbrojtllr nga levizjet po[itike Ie punonjesve ne menyre qe Ie ruaj kualitetin e kapacitcleve
llJ erezore
S3
Bibliografia
1 E drejla f punes prof fir KiltreI Cela bolim IV ~ stlepia holuese liar Tirane
2 E (rejta e kralwsllar e punts proftlr Kudrel Cea
3 Directhe 2003 EC of he European Paramenl and 0 he Council of 4 November 2003
4 Lligji lu82 tlati 0907 945 Mbi knllen e sherhimit mhrojljen dlte shperblimin lie pune
5 Ligji IIr 527lktle 2508947
6 Ligj nr 2250 dali 030SJ956 Mbi Kodin e Punils Ie Repuhlikiis Populore Ii
Shqiperise
7 Ligji I1r136 dale 512 2015 Iper disa shlesa dlte Ildryshime nit Ligjin fI 7961 dali
12071995 Kodl J plles I ShqipiJr i ndrysltuar
8 Ligjil152 dale 2013 Pilr IIilpfinesin civil
9 Stalstika e fregut Ie plllles 2014-2015 SheThm Komhiftar I PUl1esimit
)0 Slrnlegjia e plllleimit 2007-2013 Millistria e Pun es rifle Ceshljes Sodale
11 Tregu 1 pUlles AklllaJ Shirbimi Jltombelar I Puniisimil
12 Slalisliklllejorces se punes lOIS INSTAT
13 Slralegjia ombilare per pniisim 2014-1020
14 Slralegjia difrseJaorjale e reformes lie a(minislrolen Publike (SNRA P) llii kUlJdii Ie
slralegjise JoIIbilare pir tviflim dll t illltgrim (1009- 2013) Tirane SMalor 2009
15 Slralegjia per PUllesim dlle Aflisi fLO 1013-206
16 Draft document Mbi fiji igjii Ii ri per sllirbimin civil ni SIIqiperi f pergalitur Of
Zlrani SIIapo ne basltkipunim me Dr Hails -Achim Roll kOllsulenli Ii Sigma me
kerkese Ii DAP 1 letor 2010
17 Giuseppe Casale Service public reladole eork
S4
J8 Josep Tenkormrg bullbull hi comparaillt Qvervieii Geneva August 2008
9 Annizi e legjisaciollit mb marrdhiilliel e punlis ne administraten publike ne
Republiken e Sltqiperise lie kuadrin e projektit Ii qelldres AKSES ALBANIA
Pernjii administratil pubike Ie qiil1drlleshme dlle proesiollale mbiJihlellir IIga
Ambosnda Gjermane Ili Tirone dhjelor 2009 puno Dr Eralta Can
20 Komieli Shqiptar I Helsiki Sifuala e diskriminimit lie procesill e lorgimit ngo
plla ni Shqipilri Tirane dlljelor 201 I
21 SlalisiNa lujuri IIga kOllfenmea e reafizuar ngn qelldm ISU JtlriJ me feme
Zbnim J ligjit lie mbeshlelje Ii qiimrueshmerisi dhe rriljes sit perjorm(mcifs ni
Administraten Pubike
22 KlIshJetuta e Shqiptrisi
23 Marrdhellia e pultes FerioJlQ Calo
201 Kerkime mbi fregull e pUlles Jonida IoxhoJi
25 KOIi (ok Idrej~sla~qjp-(J -tJXl
26 Shlefiweborg
27 llllervisffr lie ~lil1islrillit e punts dlle Ceshtjevt Sociole me feme Nxitja e pllll ifsimil
dhe polifika Ii tjera per IIljell e papllnesisl
55
26 Roli I shtetit ne rritjen e punesimit ( Politi kat dhe Strategjite)
Polilikat kryesore per rriljen e punesimit oerqendrohen rrelh konceplit le po lilikave akli ve Ie
tregut Ie punes Politikat e para u prezantuan ne 1995 ne ligjin nr 7995 viti 1995 per nxitjen e
punesimit duke krijuar bazar e para Ie nj e pakcle programesh qe funksionojne edhe sot 5i
gt- Ndermjet~simi per pune dhe profesion
gt- Keshillimi per pune dhe profesion
gt- Formimi professional
gt- Programe Ie nxiljes s punesimt elj
Objektivi krye50r [ polilikave Ie punes imit eshte mbesi1tclja e punekerkuesve ne gjetjen e nje
pune 1e pershl3lshme politikat e punesimil jane nje mjct lepe r I rendesishem per permires imine
siluates se tregut Ie punes
)gt Programel e nxitjes se punesimit u prezantuan per here Ie pare ne vititn 1999 synimi I
kelyre program eve ishte dhe vazhdon Ie jele aktual isht
gt Krijimi I vendeve te reja plme dhe ulja e papunesise
gt- Nx itja e formimil pro fessiona l I punekerkuesve t~ papune (sidomos ne zona ku ka
mangesi kapacitelesh trajnuese)
gt- Mbeshtetje bisneseve per te rdlu r akl ivitetin e lyre dllt punesimin e fuqi se punelore Ie
Irajnuar
)gt Nxitj a e drej teperdrejte e pllnesim it Ie nje pjese Ie trajnllarve
)gt Minimizimi I punes se zeze ( forcimi I rolil If inspektorialille punes)
gt- Perfshirj a ne programe socia le trajnimi Ie kelyre punekerkuesve
gt- Nxilja e punesim il Ie te rinj eve dht grllpeve Ie vecanta Ie Ie papuneve
gt Mbeshtelj t e bisnesit familjar per Ie rrilur punesimin ne zonat mal ore apo aty ku
shikohet veshtiresi ne zbatimin e politikave Ie Ijera
Programel e nxiljes se punesimit jane programe akti ve shleterore qe veprojnMrej lptrsed rejli ne
jeten e pune kerkuesve te papune per Ii nxitur ata ne gjetjen e nje punesimi flfalgjate Keto
programe sehashku me programet e ndermjelesimit lu aj ne nje rol te rendes ishem qe
28
ndikojnerealisht nl ulj en e papunesisesidoJnos te numrit Ie papuneve Ie rregji slruar Njestrategji
positiveeshte dhe ajo e nxitjes se punesimit nepermjet fonnimit Ie nepllnesve duke J trajnllar Sl
dhe nxitjes se pllnes imil Ie remrave ( gra rome in valide Ie Irafikuara elj) duke u dhene nje
mbeshletje dhe bisneseve qe punesojne kelt kal egori
Per here tcpare ni si Ie zbatohej dhe ofrimi I praklikave oer Ie rinjte e sapodiplomuar ne menyre
qe te krijonin eksper iencen e tyre neper instilucione te ndryshme shtelerore ( ad ministrate
publike) duke pllnuar fillimisht ne pozicione Ie caktuar si praktikante kjo ishte nje ri s i e cilajo
ve tem do Ie mund Ie pergatistc speciali st Ie kualifikuar ~r te ardhmen e aferme por dote
motivonle dhe shume student Ie sapodiplornuar duke ju ndezur nie drile jeshi le ne lidhje me
tregun e punes dhe pozicionimin e tyre
23 Nje rol te rendesishem ka luajtur dhe organi zata nderkombelare e punes (lLO) duke paraqitur
sic do vit Stralegji per permiresirnin e qeve risjes se tregut te punes duke u baZlt3r ne nje qasje
shumeplaneshe ne mekanizma Ie fuqi shem Ie dialogul social dhe marrjcs se masave kunder
informalitetit dhc kushteve ne pune
Brenda tematikes ~~ Pune e Oenje per Ie Gjithe gjate periudhes 2012middot20 15 ILO do Ie
perqendrohet nr ere prioritete programJlike per Shqiperin~ t~ cilat duhet Ie shilten s i qellime
afat-gjata
Forcimi j kapaciteteve Ie institucioneve shleterore dhe partnereve soc iale per
penniresimin e adm inistrimil Ie Iregut Ie punes
~ Promovimi i punes se denje dhe rrilja e punesueshmerise Ie forces se punes ne Shqiperi
~ Forcimi i s islemil te mbrojljes sociale
I) Strategjia per Punesim dhe Aftesi ILO 2013middot2016
29
Kreu III
3 Sektori public dhe sherbimet publike
31 Cfare kuptojme me sektor Publik
c rare kuplojme me sektor public
Perpara se te b~jmenje anali ze te marredhenieve Ie punes ne sektorin public me pare duhet Ie
analizojme veti ku ptimin e kelij lermi pra se crare kuplojme me sector public Nt lidhje me
kititerm ka pasur sh ume perkufizime por nuk ekziston nje perkufizim juridik I sakle 1 noeionit
Ie sektor it pubti k Ne fibrin e autoreve Giuseppe Casale dhe Joseph Tenkorltlng me litull
Man-dheniel e punes ne sek lorin public ne v6hlrim krahasimor 1 keta dy aulore kane dhene
kete perkufizim per sehorin publik
Sipas ketij perkufizimi sektori publik perfshin 24
a) Njesi organizative qejane Ie finan cuar ne pronesi dhe ose Ie kontrolluara nga sh teti
b) Resurset dhe aktivitetet e sherbimit publik
c) Organizata te kOlltro lluara kryesislll nga qlveria ( pra menaxhet dhe punonjesit ne
sherbimin public kane nje diference Ie reduktuar ne vendimmiddotmmje organizative
Nt kete studim punonjesit pub li c referohen per nepllnes it c ivile dhe punonjes te tjere ne te
gjilha ni vele t e qeverise duke perrshire njesitc e qeveri sjes vendore dhe punonjesil e
nderrmarrjeve sht eterore megjithese ne disa vende marrdheniet ne sherbimin public kane
mbetur Ie ndryshem nga ai 1 seklorit pri val (dmth ne It kaluaren sektori privat ishte I shtyre ne
menyrt l ipike nga fi(imi ndersa qellimi I seklOril public ka qene sigurimi I (e mirave publike
dhe sigurimi I minqenies se pergjithshrne dhe mireqen ies se qytetareve ) sol karakteristikat e
sherbimil public public jane duke u bere indirekte me Ie ngjashme me ate Ie sektorit privat
Z Giuseppe Casale ~ Service publiC relacione eork Josep Tenkorang th e comparative overvieeN Geneva August 2008
30
Nje perkufizim tjeter per se kt orin public eshte se ai percaklohet st sektori qe grupon Ie gjitha
akli vitetet ekonomike dhe soc iale qe jane ne nga rkim Ie administrates nderrmarrjet publike
dhe organi zmal publike Ie sigurimeve shoqerore
Pro sektori public perfshin Ire perberes
1- Administratat qc murrin ne ngarkim aktivitele me interest e pergjithshem
2- Nderrmarrjet publike bull dmth nderrmarrjet 11~ Ie cilen nje person public mhan shumiccil e
kapitalit Keto tradicionalishl kane qene konsideruar 5i element I polilikes ekonomike
dhe sociale Ie qeverise SOl ato jane pri vali zuar dhe njekohesishl kane mbelur ende
publike kane ndryshuar menyren e lyre Ie funk sionimit dhe jane si nderrmarrje private
3middot Zyrat publike admini strative Ie ngarkuara me sigurime shoqerore ~ qe ad ministrojne
politikat sociale Ie shletit ato mund Ie mbeshlelen mbi organizmat Ie 51 drejles private
32 Kush jane Ie perbas hkctal dhc ndryshim e1 e sekt oril public dhe sherbimcve publike
Sektori public dhe sherbimel pub like nuk duh et Ie ngaterrohenNe fakt aktivitelet e shcrbimit
Pllblic mund Ie merren ne ngarkim nga organizma private Keto quhen deleg ime Ie sherbimit
pubikKeto organizma nuk I perkas in sektorit public perimetri [ sherbimit public eshte me 1
ampjere se a i J sektorit public SOl sherbimi public duke ako ma s i nje runks ion I Administrates
Publike Nje sherbim public eshte nje akti vitet qe konsidcrohet se duhet Ie jete I di spollueshem
per Ie gjithe Ky nocion mbelel mbi ate te interest Ie pergjjthshem par shll1ne shpesh ky mbetet
njevleresim subjektiv pasi nuk mund Ie Ihullet qe nllk ka nje perkufizim universal Ie pranuar
nga te giithe Ne praktikeeshte sherbimi public ajo qe pushteti public pereakton politikisht sit e
tille Ky eshte nociol1 I cuditshem nga ai I sekloril public
Edhe shprehja Sherbim Publik ka nje kuplim te dyri shle nga njera ane ajo percakton nje
aklivitet ose nje mision Ie interest te pergjithshem ( psh sherbimi public I shkolles) dhe nga ana
tjete r leres ine e organi zmave Ie ngarkuara me keto aktivitete te interest Ie pergjithshem Ie eilal
mund te jene si publike edhe private duke kaillara klshtu nga sherbimit public ne sherbimet
Pllbli ke
n Shte ti eeborg
31
Prej shume kohesh sherbimi pub lic ish te krite ti I vet~m qe kushtezo nte zbati min e se drejtcs
ad mini strative dhe kompetencen e gj ykates admini strati ve me ndryshirnin e viteve Ie fund it ky
kusht nuk eshte me e mjaftueshrne me zgjerimin e aktiviteteve te sherbimit public ni fushlt n
ekonomi ke dhe vend in me te rendesishem te marre nga e drejta priva te Kesht Ll sipas natyres se
ak ti vitetit dhe strukt ures qe e ka ne ngarkim mund Ie da llojme dy rasle
a) Sherbimel publike adminisl rati ve shume te ndryshme qe grupojne sherbimet qe nuk
kane qeJl ime industria le apo tregtare ( mbrojtja sh ko lJa pu blike etj) alo jane kryes is ht
Ie menaxh ua ra prej o rgan izmave publi ke dhe ne keto ra5te prevaon te e drejta
administrative
b) She rbimet pu bli ke indu str ia le dhe tregtare ( nderrmCl rrjet qe kryejne sherbimet e
furnizimit me energj i uje etj ato mund te kryhen ga organizma publike ose private
Kur e5ht1 Gala pe r orgamni zma private zbato he t kryesisht e d rej ta pri vate pa r nuk
mungon e drejta ad mini strative Ata mbesin nen (utelen e pusht etit public ( s hlelit
qeverisj es vendore) qe vcri fi koj ne leSe ato e kryejne misionrn e tyre apo nese e
respektojne parim in e baraz ise te aksesil Ie perdoruesve ne sherbimin publik dhe te mos
perfitojne prej nj e s ituate monopoli ne teres ine e territorit Ie vendit ose nj e pjese te tij (
pe rjashtimi I par imit te konkurenees)
Shumeqeveri ne pamundts i per Ie finnncuar vazhd ueshme rishl she rbimel publikevendos~n
I Te reduktojne dimensionet e sektoril le tyre public ase
2 Te ndryshojne strukwren e tij par gjithmone duke privi legjua r pri vati z imin e t ij
3 Kalimi nga prakti kn e sektoreve publike neate te sherbimeve publi ke tt e ilat
s igurohen ed he nga akto re jashte sektorit pu blic e rendes ishme eshte qe shoqeria Ii
marri ne c ilesine sasine dhe menyren e duhur ket o sherbime
33 R rcgullimi ( marrdhenieve Ie punes ne sektarin pub lic ne Shqiperi
Marred heniet e punes neS hqiperi ne se ktorin publi c dhe ate privat rregullohen nga Kod i I Punes
par edhe vete brenda sektorit publik (psh per ato insti t llcione (e c ilat hyjne ne fu shen e veprimit
32
Ie legj islac ionit Ie sherbimit Ie nepunesil civil ke to marredhenie rregullohen me26 ligj Of 152
viIi 2013 Per Nenpunesin Civ il
Kodi [ punes I Republikes s(Shqiperiseeshte I bazuar ne Kushtetuttn e Shqiperise dhe ne normal
e pergjithshme Ie se drejtes kom belare Per sa J perket sektorit public dhe atij privat aplikimi I
kodil eshLi I nj ~j(e Ne sektorin public problemet per zbatimin e kritereve dhe kushteve ligjore
pef lindjen zhvillimin dhe perfundimin e marredhenieve Ie punes jane Ie vogla Nderkohe qe
ne sektorin privat perjashtuar disa nga kompanite e medha seri oze Ie cilet respeklojne dhe
zbatojneligjislacionin ne fuqi shumica e kompanive nuk jane korrekte si me strukturat
shteterore ashlu edhe me punemarresit duke krijua r keshlu nj c sektor jo inrormal ne ekonomi
Kodi I Punes L igji Per Nenpunesin Civil dhe dispozila Ie Ije ra ligjore e nen ligjore perbejne
nje baze Ie mire ligjore per rregullimin e marrdhenieve Ie punes dhe per Ie mbrojtur
punemarresin nga largimel abusive nga puna Konfliktet e Dun eS ne kete drejl im mllnd Ie
zgjidhen me mirkuplimin e paleve ne Ie kundert ata muod Ie drejlohen s ipas rastit Kom isionil
te Sherbimit C ivil dhe gjykfl les kompelente ve ndimel e fo mes se prere Ie cilel jane Ie
delyrueshme p~r zbatimin nga paleL
Shoqeria c ivile dhe media jane aklore qe pa pmur Ie drejte t u japin zgjidhje konnikteve ne
kete rushe behen pjese akti ve e diskulimit trt shqelesimevc soc ia le qe krijohen nga largimet e
padrejta nga puna dhe reagojne per Ie mbrojtur te drejtal e nje riut dhe lirite Ihemelo re pa u bere
pale me subjektet e perfshira ne konflikt
Ky studim eshle nje pjese e kesaj filozofie dhe tenton te evident oje problematikat ne lidhje me
Irajlimin e larg imeve nga puna s i nga ana e ad min istra tes publike ashlu edhe nga struktural
kompetente per s hqyrtimin e lyre 27Nga monitorime dhe studimet e vendimeve kane dale ampietje
terendesishtne te cilat flasin jo velcm per mangesi ne respektimin e procesit te rregullt ligjor ne
trajtimin e largimeve nga puna prej s istemit gjyqesor par edhe problem Ie renda qe kan ~ te bejne
me zbalimin e legji slac ionil ne fuqi qe rregullon kelt rushe
34 Studim 1 nderprejes sc kontrates se punes (Ilashkia Tirane dhe Bashkia Durres)
~6 Ligji nr 152 viti 2013 Per Nenpunesin Civil 11 Komiteti Shqiptar I Helsinki Situata e diskriminimil ne procesin e (argi mit nsa puna ne Shqiperj Tirane dhjetor 2011
II
2SSipas nje studimi t~ kryer nga Qendrlt1 Sui Juris projek ky I financuar nga USA ID me
tematike Zbali mi r Ligjil ne mbeshlelje te qendrueshmeri se dhe rritjes se performances ne
administraten publike u vu re nje domosdoshmeri e ndeshkimil t( lilUllareve Ie insliluc ioneve
perkalcse ne lidhje me largimet mas ive ngCl puna Me mijera jancpersonat Ie larguar
padrejtesishl nga puna keto 15 vitet e fundit por nuk ekziston asnjeherc nje pergjegjes 1 vetcm
per keto largime Me ane Ie ketij projekli qendra ~S ui Juris ka arritur Ie indetifikojeinstilucionet me problematike ne lidhje me kete ces htje referuar dhe bur imeve te
ndryshme kryesisht zyrtare ka nxjerre nje future financiare per demin e shkaktuar ne lidhje
pushimet nga puna pagesaL qe duhet Ie kryejnc ng3 vendimet e forms se prere dhene ngu
gjykata Gjate mbledhjeve teinformac ioni t ne shume institucione nje vemendje Ie veca nle ki shte
dhe Bashkia e Tiran~s dhe Bashkia e Durres it ne lidhje me keto pushime masiveku rezultuan se
2~e vilin 2009 ki sble 17 persona qe kishin nderprere Ie manmiddotdhenien se punes me deshirc
4 ishin ne li stepritje 1 ne prilje per pencion dhc 4 zgjidhje konlrate
Ne vitin 2010 ki shle 15 persona kishin paraq ilur doreheqje 4 kishin mbushur mash en e daljes ne
pension dhe 5 persona kishin zgjidhur kantraten e punes ne menyre 1e njeanshme
Ne vitin 20 11 ki shte 37 punononjes qe ki shin paraqitur doreheqjen 7 ishin ne liSle pritje bull 8
kishin dale ne pencion dhe 50 strukture 3 persona ki shin perfunduar kOnlraten ne afat Ie
percaktuar 1 punonjes ishte Irasferuar dhe 4 pUllonjesve I ishin paraqilur mam per shkeJje ne
detyre
Ne vitin 2012 ishin 36 persona qe ish in larguar me deshire 8 ishin ne listre pritje dhe nje
punonjes ne pencion
J~e vitin 201 3 kerni 36 punonjes Ie larguar me deshjre 8 ne listeprilje 4 qe ki shin mbushur
moshen per daljen ne pencion 4 punonjes ki shin zgjidhje re kontrates ne afal Ie perca kt ua r nje
punonjes kishte kerkuar Irasferim
18 Sialistika nxjerre nga konlerenca e realizuar nga qendrl Sui Juris me terne Zbalimi Iligjit ne mbeshtetje te h
qendrueshmerise dhe (ri l jes se performances oe AI 19 Zyra e informacionit Bashkia Tirane JO Informacion I dhene nga Burime zyrtare BClshkia Tirane
34
Ne vitin 2014 rewltonin 33 largime nga puna me deshire 5 punonjes kishin dale ne pencion
dhe 5 punonjes ki shin perfunduar kontraten e punes me arat Ie percaktuar
Nt vitin 2015 rezuhonin 51 largime me deshire ( r araqitur doreheqje) 2 punonjes rezuhonin Ie dale ne pencion dhe 8 punonjes Ie pushuar SI ndryshim structure 2 pUllonjes rezultonin Ie kishin
perfunduar kontrat~n e punes ndersa 4 prej lyre rezultonin ne zgj idl~ e Ie kontratcs se pun~s ne
menyre Ie njeanshme
l lSipas Ie drejtes sie informimit Bashkia Durres nga dergoi informacionin ne lidhje me largimet
nga puna ku rezultuan se nga viti 20 II deri ne vitit 2015 ish in
38 punonjes qe ki shin pltlraqitur doreheqjen ( sipas kontaktimit l1e pjese e lyre rezultonin qe
punonin ne instance me Ie larta pozic ion i ose ne institucione shtetcrore Ii Ijera)
20 punonjes qe ki shin mbushur moshen e daljes nepencion ampjail ket yre vileve
5 punonjes kishin perrunduar kontraten e punes ne aratin e caktuar
Sipas nje pasq yrimi Ie s ituates u vu re qe ceshljel po litike zene nje vend Ie rendes ishem ne
punesimin e punonjesve si dhe ne kohezjmjen e kontratave te lyre Bashkia Durres duke u
ndodhur perpara faktit qe kryetari actual ka nja mandate Ie] rezulton qe largimel nga puna jane
Ie minimizuara gje qe bie ndesh me Bashkine Tirane ku gjate ndryshimil te kryetareve kern dhe
pushirne masive Ie punonjesve ne periudhe kohore Ie njejte
11 Informacion I dhene nga Bvrime Zyrtare BashkiCl Ovrres
35
KREUIV
4Rregllllimi I marredhenieve te punes De Shqipcri sipas ligjit Per Nepunesin
Civil U
41 Evolimi historit I ligjit Per Nepunesin CiviF
Shqiperia ka nje Iradile te ndrejtimit pO litik te Shleli edhe pse jemi nje shIel I vogel gt me nje
administrate Ie vogel publike dhe me nje numer Ie kufi zuar Ie punonjesve publike Sek(ori puhlik
eshte duke kaluar neper reforma shume dinilmike ne rrugen df~it Inlegrimil Europian Duke
pasur parasysh kushtet e tilla kom iza ligjore ne fu shen e marrdhenieve Ie punesimit ne
sherbimin civil duhet Ie synoje forcirnin e unitetit Ie sherbimit civil dhe ti~jete mjaft neksibel
per te lejuar qeverine Ie pershtaste sistemin me ndryshimet e shpeshta qe po kal an vendi dhe ne
zhvillimin ne (ushen e kapciteteve nj erezore J2
Perpjekja e pare per krijimin e nje sherbimi civil proles ioni st e Ie materializuar ne ligjin Nr
8095 date 2 [03 1996 nuk nlllndi Ie bashkejctonte me kete rdite shumevjecare
Ligji [ vitil 1996 nuk benle dallime nennjct rnarredheni es juridike Ie nepunesve dhe
marrdhenieve Ie Ijera Ie punes pasi ato n eg ull ohes hin sipas Kodit Ie Punes Rregldl we Ie ketij
Kedi I nenshlroheshin si nenpunesil ashlll edhe pundor~l e Ihjeshle Pas kri zes se Ihelle qe
perfshiu administrflte n publike nete res i ne vijim Ie shndenimeve politike Ie vileve 90 re ronna e
fundit duke se e ka stabilizuar te pakten ne nivel knceptllal administraten publike nc rolin e saj
rregullator Nal yri sht mbetet shume per ebert qe admini slrat a publike Ie persose rolin e saj ne
jeten shoqerore dh e eko nomike Ie vend it
Pra me sherbim civil kuplojme veprimlarine e punonjesve Ie administrates publike qe kane
cilesine e nenpunesit c ivil per Ie rea li zua r fllnksionet e saj bazuar ne Kushtetute e ne li ~e
Ligjj actual ne ruqi I sherbimit civil kltl ngrilur nje sistcm Ictere te drejtash e detyrimesh per
nepunesil civil Ie c il etjane ne nj e balancim pushtelesh mes punemarresve dhe punMhenesve
keshlu qe cdc e drej(e e vecanteeshle e bltl lancuar me disa detyrime Te drejlat dhe detyrimet e
l Draft document Mbi nje ligje te ri oer sherbimin civil ne Shqiperi h pergatitur z Zhani ShOlPO ne bashkepunim me Dr Hans -Achim Roll konsulente te Sigma me kerkese te DAP 1 tetor 2010
36
- -- --- -- ---- --- -- - --- - -
nenpunesve civil rregullojne elementet e nje rarorti kontraklual te punes Ie lidhur midis
nenpunesit civil si punemarres I institucionit dhe administrates pubJike si punedhenes
42 Karakteristikatthelbesore tC Ligjit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil
Ligji Per Nepunesin Civil rregullon ne menyre Ie qarte dhe Ie plate marredheniet ne skemat e
administrimit civil 1 rnbeshtelur kryesisht tek pozicioni (post i) duke e kombinuar ale edhe me
disa elemente te sisternit te karrieres Karakteri dominues I sistemit Ie pozicioneve verehet n18
elemente Ie tille si kriteret e rekrutimit ngritja ne detyre levizja paralele etj
Fryma e ligiit te siperpermendur ka synuar krijimin e nje sistemi kryesisht te hupur Ie Sherbimit
Civil duke krijuar njekohesisht premise edhe per mobilitet te brendshem dhe karriere Tregllesit
e viteve te fund it lidhur me ngritjel ne detyre dhe levizjet paralele deshmojne megjithate ne
praktike kemi te bejme me nje sistem thuajse teresisht te hapur per konkurim nga jashte
perfshire dhe vecanerisht pozicionet me te larta drejtuese te Sherbimit Civil ( sekretari I
pergjithshem drejtori I pergjithshem etj rekrutimet per pjesen me te madhe te ketyre
pozicioneve realizohen nepermjet proced II rave Ie konkurrimil Ie hapur per kandidate te jashtem
por pa perjashtuar konkurrimin e nepunesve aclual civil
Qellimi J ketij ligji eshte krijirni I nje sherbimi civil Ire qendrueshem professional te bazuar ne
merite integritet moral dhe paanesi politike
Ky ligi percakton marredhenien juridike ndcrmjet shletit dhe nepunesit civil gjithashtu percakton
rregullat per administrimin e sherbimit civil
43Parimet baze per statusin e nepunesit civil
Sipas nenil 5 te ligiit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil Sherbimi Civil eshte I ndertuar
dhe verran mbi bazen e parimeve teB
I Shane eve te barabarta
2 Mosdiskriminimit
33 Neni 5 ligjit 1522013 Per nepunesin civil ne Administrimin e Sherbimit Civil
37
3 Merites
4 Tc Irasparences
5 Te profesiona li zmit
6 Paanesise po l it ike
7 Qendrueshmerise ne de tyre dhe vazhdimesise se shhbimit civil
44 Fusha e veprimit te Iigjit per nepunesin civ il
34 Nen i 2 Iligji per nepunes in c ivil percaklon ru shen e ve primit Ie tij nepermjet per fshirjes se
te gi ithe nenpunesve qe lIshtrojne nje funks ion public ne nje institucion tt admini strates
ShlehrOre institucion Ie pavarur apo njesi Ie qeveri sjes vendore me peljashlim
a) Te Ie zgjedhurve
b) Ministrit dh e zevedsmini st rit
c) Funksionaret e emerruar nga Kuvend i bull Presidenti I Repub li kes ose Keshi lli I Ministrave
d) Gjygjta re t dhe prokuroret
e) Nenpunesit e ad ministra t~s gjygjsore
I) Ushtarakut Ie foreave le armfliosu ra
g) Personelitle Sherbimil Infonnali v Shleleror
h) Personelit Ie njesive publi ke direkte te sherbimit
i) Anetarit dhe kryeta rit Ie organeve kol eampjia le drejtuese Ie komiteteve apo institucioneve ne
vares i Ie Kryeminislri se apo Ie nje mini stri
j) Punonjesit adm inistrative
k) Funksionaril Ie kabinetit
Shtrirja vertikalc
J5S lllrirja vertikale e rushes se veprimit Ie LSHC nis s ipas Ilj~ skeme hi erark ie nga pozic ioni I
sekrelarit Ie pergji lhshem te ministrise dhe shkon deri ne nive l special ist J6ne praktiken e
1 Neni2 ligji 1522013 per nepunesin dvilshy
38
- --- -----shy
deritanishme vihet Te nje konso lidim I kenaqshem ne kategorite e ulta dhe Ie mesme ndersa per
kalegoriH e lana Ie Sherbimit C ivil tregues i I qarku llimil ka qentH lane rue qe regan per faktin
qe keto pozicione jane dis i me Ie ekspozuara ndaj ndryshimeve te mundshme politike apo edlle
ndaj rap0rl eve persona te epror vanes pavarsishl nga moti vimi I drejte apo abuziv I k~lij
qarku llimi
Shtrirja ho riw ntale
Shtrirja horizol1tale e fu shes se veprimit te LSHC eshte e ku fizu ar ne disa institucione (KM
ministry institucionet e pavaruara bash ki qarqe elj
Fusheveprimi horizonta l [ ligjit ne ketedimension ne ni ve l qendror zbatohet per
a) Administraten e mini strive zyres se krycministril (rreth 1500 nepunes civile)
b) Adm inistralen parlamentare dhe te presidences si dhe administraten e instilucioneve Ie
pavarura qe raportoj ne drejt pltrsedrejti ne Kuvend (rrelh 2800 nepunes civile)
Stalusi J disa kategori ve te Ijea nepunesish te institucioneve It lilla si tatimet bull dogana polic i
diplomaci etj rregullohen me ligje perkate se te eilat ne thelb permbajne eli sa elemente Ie
ngjashme OSe Ie pemfena me ato Ie statust Ie ncpunesi t civil Statusi i pjeses tjeter te
punonjesve Ie administrates publike ( ars imi shendetcsi etj) perfshire administraten dhe
punonjesit e degeve ne vflres i Ie ministrive ne rrethe ose qarqe e qe perbejne dhe numrin mlt Ie
madh Ie punonjesve ne kete sector bazohet thjeshle ne kod in e punes
Fusha e veprimit rnaterjaJ
Fusheveprimi malerjai nenketedimension ligi i ka rregulluar elemenlellhelbesore me rendes i per
marredheniet e punes te nepunesve civil Ie ci lmjane te ndryshme nga alo per punonjesit e ljere
publike Ie ci let jane zbvilluar pas kesaj me akte dyteso re nenligjore kohn e punes dhe
pushimit etj
~Slrategjia nderseklorjale e reformes nE administrOiten Publike (SNAAP) ne kuader Ie strategjise kombetare per zhvillim dhe in tegrim (2009- 2013) Tirane Shlalor 2009 16 Neni 19 I ligji l sherbimit civil ka tegorile e nepunesve civil jane keto 1 Nepunes civil Ie kat egorise se larte drejtuese 2 Nepunes civil te kategorise sl mesme drejtuese 3 Nepunes civil v te kalegorise se ul et drejtuese Anep unes civil Ie kalegori se ekzekutive nepunes civi l Ie kalegori se se larte drejlues konsiderohen keto pozicione a) sekretar I pergjilhshem b) drejlor departamenti c) drejlO( I drejlorise se pergjilhshme d) pozicione te barazvlefshme ne Ire Ie parat ne institucionel e administrates publike qendrore apo vendore
39
Ne lidhje me disa aspekte Ie marredhenieve te punesimit (psh mosha e daljes ne pension
sigurimi socia l dhe shendetesor) LNC permban nje reference te p~rgj ith shme ne legj isiacionin e
pergjithshem te punes ( Kodi I Punes) si legj islacion plotesues Disa eiemenle Ie Ijera Ihelbesore
( deklarimin e pasuri se bull konfliktin e interesave skemen e pensioneve ploHsuese elj gjithashlu
te rendesishme pir marredheniet e punesimit te nepunesit civ il jane te shpemdara ne
legj islaeionin e posacem I eili zakonish t rregllilon te gjithe ose nje pjese te madhe te pllnesimit
publik
45 Pranimi ne Shcrbimin Civil 31
Pranimi ne sherbirnin civil ne kategorini ekzeklltive behet nepermjet nje kankurrirni tehapur
kankurimi organizohel ne menyre periodike nga njesia pergjegjese per seci lin nga grupet e
percaktuara ne piken 8 tt nenil 191e ketij ligji
Konkurrimi zhvi llohet ne dy faza
a) Yerifikimi paraprak nese kandidatet plotesojne kerkesat e pergjithshme dhe ato te
posacme sipas shpalljes se konkurrimit
b) Vleresimi I kandidateve
Verifikimi paraprak kryhel nga njes ia pergjegjese ndersa vleresimi I kandidateve behet nKa
komiteti I perhershem J pranimit I krijuar per secilin nga grupet e percaktua ra ne piken 8te nenit
19 Ie ketij igji
Kandidatet fitues qe marnn 70 Ie pikevc talale tevleresimit renditen nga komiteli I
perhershem I pranimil sipas pikeve Ie marra ne li slen e kandidaleve Ie sukseshem
~shte Keshilli Ministravc qe mirnton negulloren e hollesishme per krij imin perberjen dhe
veprimtarine e komiteteve Ie perhershme te pranimit si dhe lTegu llat e hollesishme per
proceduren e pranimit dhe vleresimin e kandidateve
n Neni 22 Iligjit HPer Nepunesin Civil ~
40
46 Ngritja ne detyre
JSNgritja ne delyreesilic kalimi I nje nepunesi c ivil nga pozicioni actual I punes ne nje ni vel
pozicion me 1e larte ne te njejtin institucion osc ne nje in sti tucion tjeter te administrates publike
qendrore apo vendore ( kur nje vend I till e ekziston) Ngri tja ne detyre reali zohet rea lizohet
nepennjel procedures sekonkurrimit organ izuar ga njesia pergjegjese per nj e ose disa
pozicio ne te tira Bazuar ne parimin e neoit 20 ( shanceve Ie barabarta profesionalizmit etj) te kClij ligji Nese vendi I lire I kategorise se utel apo Ie mcsme drejtuese nllk eshle plotesuar sipas
nenit 25 te kctij ligii ai plotesohet nepennjet ngriljes ne detyre
Mund te aplikojne per ngritje ne detyrevetem nepunesit civil te oj e kategorie pasardhese te
pnnesuarit ne Ie njejten apo ne nje institucion tjete te sherbimit civi l nese plotesoj ne kushtel
per ngrilje ne delyre dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Nese vendi I lire nuk plolesohet nepermjel procedures se ngritjes ne detyre nje procedure Ijeter
mund Ie organizohel Brenda nje afali 3 mujor deri ne plOleurosimin perfundimlar Ie vendit Ie lire
nese eshle e nevojshme mund Ie zbatohet procedura e tras ferimit Ie perkohshem ne interest e institucionit sipas shkronjes a Ie pikes I Ie nenit 48 Ie kctij ligji Keshilli J mini strave miraton
kushtet qe duhet Ie plotesojne nepunesit per ngritjen ne delyre dhe proceduren e hollesishme Ie ngritjes ne detyre
Ne prakt ike ngritj a ne detyri ka ndoshur ne perqindje Ie vog la rastesh Ekzistojne megjithale
di sa paqartesi lidhur me ndryshimin e pozic ionit brenda nje kategorie ( Ie larte) nese kjo perren
ngritje ne delyre apo levizje paralele gje qe veshtireson pasqyrimin real Ie ket ij Ireguesi
AVflnlazhi kryeso r I kesaj dllkurie eshte se konkurimi public ka promovuar lerheqjen e
kandidateve Ie af~ ngajashte admi ni strales gje qe krijon mundesine e sjellj es se njohuri ve dhe
metodave Ie reja Ie punes nga ala kandidate qe kane studjuar jashle ve nd it apo nga ata qe vijne
prej sektorit privflt Disavantazhi nga ana (j eter kate beje me pranine e nje kostoj e opportune ne
lidhje me s igurine e karrieres qe mundte mOli vonle me mire nepunesit e brendshem civil
47 Uvizja paralele
J Neni 26 Iligjit nr 152 2013 U per nepunesin civil U
41
Plottsimi I ve ndeve Ie lira ne kalegorine ekzekuti ve ala H~ ule apo Ie mesme drej lUesc behel se
pari nga nepunesit ciyile Ie se nj ejles kalegori nepermjet procedurts paralele Kush mund Ie
aplikoj ne per plotesimin e nje vendi Ie lire nepermjet procedures 51 Iev izjes paralele 5ipas pikes
1 nen 25 I ketij ligi i gt nepun sit civile Ie se njejtes kalegori ne Ie njejtin apo ne nje institucion
tjeter Ie sherbi mit civi l qe plotesojne kllshlet per para lele dhe kerkesat e posacme pef vendin e
li re
Yleres imi 1 kandidateve Ie inte resuar kryhe nga nje komi sion I brendshem I krijuar ne cdo
emiss ion nepermjet nje procedure Ie bazuar ne parimel e parashikuara ne piken I neni 20 Ie
ketij ligji Perfaqesuesi I njesise pergjegjese esbte anelar I kom isionit te brendsghem
Ne perfundi m te vl eres imit komisioi mund te ve ndose
a) Perzgjedhjen e kandidatit me Ie pershtatshem per tu emeruar ne vendin e li re
b) Perfundimin e procedures pa asnje teperzampjed hur ne fast se asnje nga kandidatet e
interesuar nuk ploteson kushtet dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Keshill i I Ministrave miralon
a) Kushlel qe duhel Ie pJolesojne nepunesit per levizjen parale le dhe procedurat e
hpo ll es ishme te levizjes paralele
b) Rregullal pfr krijimin dhe perberjen e komis ionit Ie parashikuar ne piken 3 Ie kctij neni
48 Oisipiina ne sherbimin civil (SHe)
Disiplina ne Sherbimin Civi l ka Ie beje me mnsa l di s iplinore qe jepen ne rastel e konslalimil 1(5
shkeljes serregullave apo Ie moskryerjes se detyrave Masat disiplinore dal lohen nga vleresirni
negativ I perfosmances Vendim-marrja ne lidhje me ke lO procedura perqendrohet tek epror
di rect dhe me pas ekzis(on mundesia e ankirnit Ie drejteperdrejte ne KSH C Sipas nje studimi
eshte ve ne re qe nllmri I rn asave di siplinore ne praktikeeshte I voge l verehet nje shperndarje j o
uniform e tyre lakonisht nje numer relalivisht [mad h [ masave di si plinore vihet re ne mornente
ndryshimesh politikc
42
Ligji eshte relativisht J pltiqarte lidhur me zbat imin e mases sl uljes nedetyre ) kur nje institucion
( ku eshte dhenc nje mase e (ille ) nuk ekzistojne vende pune Ie oje kategorie Ie lIle ne keto
raste nje mase e tille fezulton e pazbatuesh me apo te pakten problemalike Dicka e ngjashme
konstatohet edhe lidhur me mundesisne e kthimit ne pozicionin e rneparshem pasi parashkruhet
masu di sipiinore
49 ASPA OHE PROGRAMET E FORMIMIT PIWFESIONAL
ASPA
39Ne varesi te Ministri se se Brendshem krijohe dhe Shkolla Shqiptare e Administrates Publike
(AS PA) SI jnst itucion public qend ror me se li nc Tiran~ASPA ka autonom i administrative dhe
akadem ike Ajo ka per qeHim formimin professional Ie nepunesve civil 5i dhe cdc individi tjeter
vendas ase H huaj qe nuk esh te pjese e sherbimil civil dhe qe plOleson krilerel e kerkuara
Forrnimi profess ional perfshin programin e forrnimit Ie Ihelluar Ie kandidateve per kalegorine e
ncpunesve civile te ni ve lil Ie Jarle drejtues anetare te tru pes se nepunesve civi le ni velit Ie larte
drej tues si dhe programin e formimit Ie vazhdueshem Ie nepunesve civ il dhe Ie cdo indi vidi
tj eter jashte ketij sherbimi
Buxheti ASPAmiddots percaktohct si ze I vecanle ne Buxhelin e Minislrise se Brendshme
Organel drej tuese te saj jane
I Keshilli drejtues
2 Drej lori
KeshilJi drejtll es perbehel nga [2 anetare dhe kryesohet nga nj e prej rektoreve Ie lmiversitetcve
I zgjedhur nga Kon ferenca e Rekloreve Ie Shqiperise Ne perberje Ie lij jane perfaqesues dhe
drejtues Ie larte Ie min istrive organeve Ie qeverisj es vendore DAP- it universiteteve shoqerisc
civile dhe biznesit sipas percakli mil te bere me vendim Ie Keshill il Ie Ministrave
I Neni 91igji 1522013 Per NepuneStn Civil
43
Keshilli drejlues miraton po litikat bull slrategjite dhe partnerilelet e ASPA-s hal10n kuadrin
rregullal0r Ie saj 5i dhe miralon projektbuxhetin dhe s trukturcn organizali ve Ie ASPA-s
Detyra Ie hoJlesi snme te keshillit drejtues percaklohen me vendi me te Keshillit Ie Ministrave Ne
percaklimin e polilikave Ie perzgjedhjes dhe Ie formimil bull ASPA detyrohel Ie bashkpunoje me
DAr-in s i njenjesia e ngarkuar j)tr centrgatitjen dhe mbikqyrjen e zbatimit Ie polilikave
shteterore ne sherbim civil
Drejlori I ASPA-s emerohet dhe lirohel ne detyre sipas kritereve dhe rregullave Ie percaktuara
per anetaret e trupes se nepunesve c ivile Ie kalegorise se lartc drejtuese Perjashlimisht deri ne
moment in e fillimit Ie efekteve Ie kelij ligji drejlOri I ASPA-s emerohel me vendi m Ie Keshi llil
te Ministrave me propozim te Ministr e Brendshem
Nepunesil e ASPA-sderi ne momentin c IIUjmit te efekteve Ie ketij lirui emerohen nga Drejtori
I ASPA-s s ipas procedures se Kodi Ci vil Keshilli 1 Minislrave miraton rregullal e holl esishme
per menyren e organizimit dhe funksionimit Ie ASPA-s
Programer e formimit profesional
AS PA ka per delyre leofroje formim profess ional nepermjet perfshirjes se programeve Ie
meposhtme
a) Program Ie foonimit Ie thelluar n~ baze Ie Ie cilil formohen kandidalel per anelarel Ie
TNO-s (niveillarte drejwes)
b) Programe Ie formimil t~vazhdueshem ne baze Ie Ie cilit trajnohen ne vazhdimesi dhe
n~ lidhje me punen e nepunesit civil te te gjitha kalegorive si dhe cdo indivit tjeter
j ashte sherbimit
ASPA ofron mundesine e pergal irjes paraprake Ie kandidateve per te marre pjese ne
konkurrimin e hapur per kalegorine ekzekutive kundrejt tmires
ASPA realizon sludime dhe bOlime ne fushen e administrates publike Sludenlel e AS PA-s te
perzgjedhur nga shoqeria c ivile bisnes i apo individi jashlc sherbimil civil detyrohel te paguajne
larjf~ Keshilli I Ministrave miraton lariftin perkmese per cdo trajnim
44
KREUV
5 RREGULLIMI I MARRDHENIEVE TE IU NES NE SHQIPERI SIPAS KODIT
Til PUNES
51 Kodi I punes dhe rregullimi I marrdhenievc te punes ne administraten publike
Marredhenia e punes ne vendin lonerregulohet nga Kadi I Punes I Republikes se Shqiperise I
cili eshte li gj i kryesor per rregullimin e ketyre mltl rrdhenieve ne dispozital perkatese te lio Per
te kl ptuar memire gjendjen e egjislacionil shqiptar pqr marrdheniet c punes eshle e nevojshme
Ie bcjme nj l anaiize te pergjithshme Ie legjislacionil perkates Ky Kod eshte krijuar me qellim
Ie rregulloj marrdheniel e punes ne tregLlll e ekonomise private dhe iniciatives se li re Ne
sekto rin publik prob1emet pcr zbatimin e krit ereve dhe kushteve ligjore pcr lindjen zhvillimin
dhe perfundimin e marrdhenieve Ie punes jane Ie vogla Kodi I Punes parashikon nje
serhregu llash ne mbroj~e Ie punemarresve sin e mstin c fillimit vijimit dhe Ie perfundimit te
marredhenies se punes Kodi parashikon nje rregulJ te posacem per rastet kur punedhenesi eshte
organ J administrates pubJike gjithsesi ky parashikim duhet te kuptohet sakte nga vete organet
dhe ndoshla Ie shoqerohet ed be me lTegullime I~ tjerf Ie posacme per administralen pllbJike
Nje analize e tilleeshte hapi I pare per I ~ evidentuar boshlleqet dhe problemalikm qe ajo mbar
Gjithashlu nje an aJ ize e tilleeshtc e nevojshme per Ie ku ptuar nese prob lemet e qendrueshrnerise
pavars ise ose meritokracise ne administraten pub like rrjedhin per shkak Ie mangesive ligjore apo
moszbatimin korrekl Ie Jigjit
42Kodi punes rregullon Ie gjilha marredheniet e punes ne administratcn publike me perjashlim
Ie marrdhenieve Ie punes Ie personave punesimi I Ie cileve rregullohet me ligj t~ vecante pra Ie
gjitha marredheniet e punes ne organet e administrates publike qe nuk I nenshtrohen nje
rreguHimi Ie veCaJ11e me li gj do Ie rregiullohell sipas dispozilave Ie ketij Kodi Madje ky Kod
parashikon qe per as sa ligji I vecante nu k parashikon zgj idhje per problemet e lidhura me
marredheniet e punes perseri do te gjejnc zbatim ne di spozilat e Ketij Kodi
lt0 ligji nf 7961 dal e 127 1995 Per Kedin e Pun es n~ Repu bliken e ShqiperisE I ndryshuar
4 1 Or Eralda Ca ni Anarize e legjislacionit mbi marrdhenel e punes ne administraten publike ne Republiken e
Shqiperi~e ne kuadrn e projektit te qendres AKSES ALBANIA Per nje administrate publike tre qendrueshme dhe
profesionale ~ mbeshtetur nga Ambasada Gjermane ne Tirane dhjetor 2009 41Neni 4 I Kod te Punes
45
Ky Kod 11 ~ kreun JIl Ie tij parashikon oj sere pari mesh mbi Ie eilal mbes hteten marredheniet e
punes Edbe pse parimin e konkurrueshmerise apo Ie trasparences nuk e permend lie nenin 11 Ie
tij parashikohet se normal e se drejtes Ie d iet rregullojne marrdhenien e punes kane perpares i
qe edhe veH KushlelU ta parashikon oe nenio 11 6 Ie saj Kod i rendi Kushtetuten Konvenlat
Nderkomelare It ratifikuara e me pas li gje Ie tjera duke renditur Ie parin nga 10 Kodin e Punes
Pra perforcohet edhe nje here rregullimi qe Kushtetuta parashikon ne neni n 107 qe marrdhenia e
punes per nepunesit civ il publike bazohet ne lrasparence konkurrueshmeri e profesionalize m
52 Lidhja e kontrates se punes
Kodi I punes ne nenio 19 Ie tij parashikon qe lindja e marredhenies se punes kryhet nga
punedhenesi I ci li puneson ne menyre Ie drejtoirdrejte punemarres in Ky punedhenes perdo r
zyra shtett~rore Ie punesimit ose agjensite priva te Ie punesimit per le punesuar punemarresjn ky
parashikim eshU h~H1lmr me qeJlim qe tu sherbeje person ave juridik pr iv m Ie cilet mund Ie
zgj edhin me sa duke rregLdlal e lyre Ie punesimil te pu nonjesve Ie lyre [ referuar nekuadrin e
detyrimil kllshtetues pe r konkurrucshmeri dhe tra sparence pcr punonjes it e administrates publike
bull ky rregullim do Ie s ilhe konfuz ion dhe paqanes i Pm ka nevoje qe ky Kod meqeeshle li g baze
edhe per marrectgheniet e punes ne admi nistraten publike bull te specifikoje nje rreguHim Ie posac me ne kontrat en e punts apo edhe referimi tck e ashtequajtura kontrate kol ektive e
punes Sigurisht qe cdo rregu lli m qe do te bellej me akt Ie posacme li gjore e vecnneri sht
nenligjore do Ie ishl e I delyrueshem per lidhjen e nje konlrale punesimi Gjithsesi s ic ulna
edh e me la rt profesional izmi apo kerkesa per kritere Ie cakluara piir punesim Kodi I punes Illik
e percakton si kriter punesim i
53 Kohhjatja e marredhenieve te punes
Marresheniet e punes sipas Kodit teP unes lidhen sipas nj e kohezjatje te pacaktuar dhe nje
kohezjatje te caktu ar 43 Kodi me qell im krijimin e rnarn=dhenieve Ie qendrueshme tepunes
parashikon qe si rregul kontrata e punes lidhet per nje periiudhe te pacaktuar Nese
konlra la e punes do le lidhel per nje periudhe Ie cak tultlf kjo duhel jus lifikuar per arsye objekti ve
o Kreu XIV neni 140 I Kodit te Punes se Republike$ $e Shqiperise I nd rysh uar 2003
46
qe lidhen me nar yren e perkoheshme Ie detyres nJ Ie eilen punemarresi do lepunesohet 44 T~
gjitha rregullimet mbi kohezjaljen e punes kohezjatjen ditore ne pune 45 pagesen pushimin
Javor e vjetor punen e nates apo kohe feslash dhe pagesen per Ie detyrimin per kuaifikim
punonjesish elj jane rregullime Ie eilel pltl dysh im mundesojne nj e status Ie caktuar te mbrojtu r
Ie punonjesit per punen qe kryen pushimin qe duhe Ie kete si dhe pagesen qe duhe Ie marre
per punen qe kryen Mund Ie permenden (dhe nje sere nenesh Ie ketij ligji qe synojne
rregu llimin e sigurise dhe mbrojtjes Sf shendet it ne pune si psh Nenel 39-75
Ne pergj ithesi keto rregullime duke qene edhe ne Iefiektim te traktateve Ie m iratuara nga 46IL0 dhe ratifikuara ga Shqiperia ne te njejlen kohe refleklojne edhe shu me prej dire ktivave
Ie BEmiddotse
Te lill a mund tepermenden
47Direkl ivat 2003 l Ee e parlamentit dhe Keshi llit Ellropian Mbi aspekte Ie caklllam Ie oreve Ie
punes
Direclive e keshillit 9 1533 EC vi lil 99 1 Mbi del yrimin e punedhenesve per te informuar
punemarresit mbi kushtel e kontrates apo Ie marrdhenieve Ie punes
Oirektivat 781 EC vi lit 2000 Krijimi I nje kornize te pergjithshme trajtim I barabarte ne
punesim dhe pro fesion e e ila kerkon Irajl im Ie njejle Ie personuve pavars isht nga bes imi felar
paaftesile gj inia orienlimi seksual elj ne marredheniet e punes apo profesion dhe ltlnetaresite
ni orgMizata te caktuara
Nje organ I administrates publike krijohet per Ii sherbye r nje interes i public Ie eaktuar dhe
z1konishl organet e adminjSlr31iS publike krijohen SI persona juridike me akte liampjore per Ie
ekzisluar per nje periudhe Ie pacaktuar kohe ose ne raste Ie caktuara per Ie traj tuar ceshlje per
tC eilat vendoset nje kufi koh or I cfl ktua r4 ~ Edhe ne rltlSle Ht ill a si kjo e fundil akli li gjo r apo
Neni 140 I KPU NE5 parashikon se U nese koheljotja nuk percokrohet me sokresi ngo paler gjare idhjes se kontfoftS ojo ((ojtohe si kontrote me periudhe Ie pocokruor ~5 ligji nr 136 viti 201 5 per disa shtesa dhe ndryshime n1 ligjin 7961 te vitit 199 5 te Kodi I pun~s 1Republikes se Sqiperise i ndryshuar ~o Organizata nderkombtHare e punes ( ILO) n Directive 2003 EC of the European Parlament and of the Council o f 4 November 2003 ~ permbl edhje informacionesh rreth marrdhenies se punes Feri ona Cato
47
nenligjor nuk parashikon kohezgjatien e vele organil administrative Nt ligiin per stat us in e
nepunesil c ivil parashikohen komilele ad-hoc Ie eila jane krijime Ie perkoheshme Ie posacme
Ie krijuara me qellim menaxhimin e testimeve Ie kandidateve pef nje vend pune pjese e
sherbimil civil Po ashtu mund Ie kete organe Ie (ilia Ie administrates publike qe traj tojn~
ceshtje Ie tilla por qe shuhen mbas mbarimit Ie funksionit pqr Ie ei len jane krijuar r sh kemi
organct qe trajtojne ceshljcl e kthimit dhe kompesimillc pronavc Kjo ceshlje kil dhe kufi zime Ie
caktuara nga vete ligji
Megjithate ne rustin e pare behel Ijate per nje pune shume Ie kufizuar ne kohe( nje dilore ose dy
dilore) ne rastin e dyte behet fjale per nje ceshlje edhe pse mund Ie kete kllfizimel e veta ne
kohe mund Ie zgjasi per vite me rradhe Pra kontratCl e punes neorganet e administrates rubJike
duhel Ie jene me nje kobezgj atje Ie papercaktruar ne Ie shumten e rasteve Sigurishl nese
natyra e punes apo detyres do Ie ishte e perkoheshrne edhe kohezgjatja e kontrates se punes do
Ie ishte e kufizuar edhe nese behet jale per marredhenie pune ne nje organ admil)islrativ qe
nuk esille I perkohshem Nje interprClim I till lmbetet edhe ni ate qe admini strate publike per
nga natyra e saj eshte e qendrueshme dile e vijueshme Gjithashttl nj e intepretim [ till1 do Ie
ishte ne perpulhje me direktival e Komis ionit Europian qe kerkojne nje justilikim per
pefdorimin e kontrata ve aflltshkurtra duke I kerkuar shte te ve anetare( nuk eshle e
delyrueshem) q~ Ie konsuhohen me grupel e inte resl dhe Ie marrin masa lidhur me kelt 5i
a) Justifikime objekti ve per rinovime konlratash dhe marrldhenieve Ie tilla al~lshkunra
b) Percaklimi I perseriljes qe mund Ii behe t konlrates afalshkurte r
Kjo directive duke kerkuar nje rregullim te percakluar Ie Ii lie qe orienlon gjilhe marrCdhenicn e
punes drejt qendrueshmerise net per polilik~n qe BE-ja ofron pel nje marredhenie Ie
qend rueshme pune
54 Perrundimi I marrdhenieve te punes
48
Kodi I punes parashikon 49 qe marredhenia e punes perfundon me zgjidhjen nga njerltl pale e
kontrales osekur ka perfunduar afati I percaktuar ne kontrate
Kohezgjatja e nje kontrate tregan vazhdimesi e nj e marredhenie pune pra qendrueshmerise po
aq percakton edhe leresine e rreguUave qe do Ie ndiqen ne rastin e zgjid hjes se saj perfundimi I
marrdhenieve Ie punes regullohet nga Kreu XIV I Kodil Ie punes Kontrala e punes me
kohezgjalje Ie pacaktuar perfundonn kur zgjidhet nga njera pale ose ka perfunduar afati I
njoftimil sine rastin e nje konlrate me tlfat ashlll dhe pa ann kontrata mund Ie zgjidhcI me
arsye duke respekhlar proceduren e parashikuar nga raSle e zgjidhjes se kOfllrales me arsyc s i
dhe procedura e kisaj zgjidhjej e
Fillirnish t respeklohet afmi 1 nj ofiirnil per zgj idhj en e kontrates 1 ei li shkon nga dy deri ne tre
muaj ne vares i Ie s ituatave Ie caktuara Ie parashikuara50 ne nenin 143 Ie Kodi te Punes ku
Iheksohet
I Pas kohes se marrjes ne prove per Ie zgjidhur kontraten ne periudhe Ie pacakwar pale
duhe Ie respektojne nj e flfal njoftirni prej nje muaji gjate vilil Ie pare Ie punes prej dy
muajsh per dy deri ne 5 vi tet e para Ie punes nde lsa prej 3 muajsh pe r me shume se pest
vjet pune
2 Keto afate mund Ie ndryshohen me marreveshje me shkrim ose me konlrate kolektive Ie
punes kur Pllnemarresi ka kryer deri nc gjashl~ mll aj pune afati Injoftimit nuk mund
Ie jeleme pak se dy jave Afa li J njonimit eshtejo me pak se I muaj kur punemarresi ka
kryer me shume se 6 muaj pune
3 Afati 1 njoftimit per zgjidhjen e konlrates zgjalel si pas rastit deri ne fund te javes ose deri
ne fund Ie muajiL Zbatohet I njejti regu]) kur afati I Iljofiimit pezullohet gjateperiudhes
se paa ftes ise per pune shlatzani se ose pushime ve Ie dhena nga punedhenesi
4 Kur njera pale e zgjidh kontraten pa respektuar afatill e njo flimit zgjidhja Irajtohel si
zgjidhje me efekl le menjchershem
bull9 Neni 141 I Kodi I Punes I republikes se ShQiperise
00 Neni 143 I Kodit te Punes te Republikes se Shqiperise
49
Pasi parashikohet respektimi I afati dhe procesi 1 informimit Ie arsyes dhe shpjegimit e situates
Kadi parashi kon perfundimin e marredhenievc Ie punes ne situata tejustifikuara dhe parash ikon
ne cdo here qe do Ie kele perfundimin e lyre normalisnt ky Ie jete edhe per nje arsye Ie
arsyet uar apo tejustirikuara
Nje percaklim I shkaqeve Ie arsyeshme nuk mund Ie behe ne Kad pork y [ fundit merr pers iper
Ie sherbeje 5i nje kufi zim I abuzimeve me kufirin e Ie arsyeshme Ne kete ne nenin 146 Ie
Kadi H~Punes pamshikohen s ituala qe konsiderohen 5i shkage Ie arsyeshme par edhe s ilUale Sl qe konsiderohen 5i shkaqe Ie paarsyeshme Ie zgjidhjes se kontrates se punes Neni 146 Ie
Kadit Ie Punes CilOhe qe zgjidhja e komrates nga punedhenesi kons iderohet pa shkaqe te
arsyeshme kur a) punemarresi ka pretendime qe njedhin nga kon trata e punes b) punemarresi
ka ~rmbushur nje detyrim ligjor c) kur behet per mot ive te pan dash me nga personaiteti I
punemarres jl por qe ka lidhje iegjilime me Ie drej lin e punes dhe raportet e saj Konsiderohen Sl
moti ve t~ tilla raca ngjyra seksi mosha gjendja civile detyrimet ramiljare besjmi retar
bindjel politikc kombesia gjendja shoqerore
Kodi 1 PlUleS ofron gjilhashlu edhe nje percaklim Ie pergjithshcm te institutit Ie situatave Ie
juslifikuara Neni 153 Ie Kodil Ie Punes vle reson 5i shkaqe H jus ti fiku ara rrelhana e rcnda qe
nuk lejojne s ipas parimil Ie mirebes imit Ii kerkohet alij Ie ka zgjidhur kontraten gt vazhdimin e
marrdhcnieve te punes apo dhe raste kur punemarres i shkel detyrimet kontrCl ktuale me raj Ie
lehlc ne menyre Ie perserilur me gjithe paralajmcrimin me shkrim Ie punedhenesit Kuptmin
e rret hanave terenda apo fajita Ie ehle te pers~rilur pale do (ju duhet ta interpretojne s ipas rasti
dhe eshte gjykata ajo qe vend os nese ekzi stoj ne apo jo shkaqe te tilJ a Ire justifikultl ra per
zgj id hjcn e kntmtes
Nese zgjidhja e kntrates rezu llon te jete jo nerespeklin e procedurnve Ie parashikuara apo jo per
shkClq e te arsyeshme I j ustifikuara punemarrcsi ka Ie drejt e Ie paraqese pad ne gjykale kunder
punedhenesit brenda 180 diteve nga d ita e perrundimit Ie arati te njoftimit Kodi parashikon se
zgjidhj a e kontrates pa shkaqe Ie arsyetueshll1e eshle e pavlefshmePunedhenesi qe ka zgjidhur
kontraten dHke mos respektuar aralete e njofl imil duhet Ie paguaje si rregull dernshperblim nje
~ l Neni 146 1 kodile punes te Republikegt se Shqiperise
50
page prej 2 muajsh Zgjid hia pu shkaqe tearsyeshme sjell edhe demshperblim deri ne I vii page
Madje kodi parashikon qe kur ka nje vendim Ie formes se prere per Ie riklhyer punemarresin ne
vendin e meparshem cpunes punedhenesi eshte I detyruar ta zbatoje
Referuar kelij punimi cka u citua me lart Ie gjilhe keto aspekte ligjore si dhe polilika qe
ndermerr shteti ( qeveria ) Juajne nje rol Ie rendsishem ne mbrojtjen e punemarresve per Ie
ruajtur vend in e punes ( duke siguruar nj e kontrate afatgjale Ie punes ) gje e cila ~jell nje lTitje te
punesimit thene ndryshe duke mos ndryshuar shirrat e papunesise ( nje nga s frdat qe perballet
shleli shqiplar)
51
Konkluzione
lDuke II bazuar ne cfare II trajtu3 ne kiW punim kam evidenHlat qe pavars isht rolit Ie shtetit q~
shikohet qe ka sjeJl e reform a ne vazhdirnesi per nitj en e nive li Ie Ie pun ils ua rve nepermjet
politikave Ie nderrmarra eshte e nevojshme qe Ie merren masa Ie ndryshme duke j u referuar
dhe akhl aliletit Lehtesi sht mund te arrih et nekon klu zion se rritja e vi velit Ie papunesise mund
te arrih et nepermjet nde rmjetesi mit qe ofroh et nga zyrat e punesimit ose nga agj ensite private
Ie punesimi t
2 Fo rm imi profess ional du het Ie permiresohel dhe Ie shtohet numri lIe trajnuarve cdo vii ne
baze te kerkesave Ie punes per lI oj in e pro fesionit
3 Dun e levazhdoj c zbatimi I program eve te nxiljes se punesi mil du ke siguruar kllalifikime
sidomos per temral d be grupel e vecanta
4 Nje mbeshtetj e Ie vecante duhet lekt~n e bisneset Ie ei let ofrojne punesim bisnese t fa miljare
si dhe scktori I turi zmit te eilet mund te punesojne nje nurner Ie madh punonjes ish
5 Nxilj a e progrcuneve per prnkl ike e Ie sapo d iplomuarve duhelle zgjerohet ne cdc instilucion
dhe ne cdo d rejto ri admini strate publike gt pa lent menjeane dhe kompani te medha duke krijuar
me ta nje forme bashkpunimi per punes imin c praklikanleve me Ie mire
6 Gjate vit eve Ie fu ndit prezenca e shtetiljo vetem qe nu k eslllezvogelll3r por perkundrazj eshte
zmadh uar ajo efa re ka ndryshuar eshte roli I tij menyra e nderhyrj es dhe doza e ket yre
nderh yrje duk e bere Ie mun dur mundesine e rriti es se pllnesimit dhe kualifikimit Ie personave Ie
punesuar dhe tl papunesuar qe pres in te integroh en ne tregun e punes
7 Kodi I Punes I Republikes se Sqi pe ri seeshte nje baze e e mire mja rtueshme per rreguilimin e
marrdhenieve ne kCli sektor nl kete kod re Oektohet drejlpersed rej li fryma dhe gama e parimeve
me Ie nj ohura qe vij ne nga konven ta nderkombetare dhe Euro piane per Ie drej tat e njeriuL
52
8 Pervec rreguHimit qe [ ben Kodi [ Punes kerni edhe veteBrenda sektorit public rregll l ime per
ate instilueione Ie eilat hyjne ne fushell e veprimi t Ie legjis lacionit Ie sherbimit civil dhe keto
marredhenie rregu ll ohen me ligjin nr 152 20 13 Per Nepunesit Civ il Edhe pse jemi nj c shIel
I vogel me nje admini strate te vogel pu blike dhe me nje numer te kufizuar Plillonjesish pu blic
ky sektor eshte du ke kal uar neper reform a dillamike ne lTUgen drejt integrimit Europian
9Ne vendin tone duhe l Ie propozojme ndryshime dhe permiresim Ie qeve risjes 5C sek lo rit public
dhe sherbimeve publike p~ dysh im qe duke iu referuar s ituates aktuale problemmike sek lo i
public duhet Ie beje ndrys hime sin e funksionim sin e ndertimin e saj Ajo duhet tejete e
mbrojtllr nga levizjet po[itike Ie punonjesve ne menyre qe Ie ruaj kualitetin e kapacitcleve
llJ erezore
S3
Bibliografia
1 E drejla f punes prof fir KiltreI Cela bolim IV ~ stlepia holuese liar Tirane
2 E (rejta e kralwsllar e punts proftlr Kudrel Cea
3 Directhe 2003 EC of he European Paramenl and 0 he Council of 4 November 2003
4 Lligji lu82 tlati 0907 945 Mbi knllen e sherhimit mhrojljen dlte shperblimin lie pune
5 Ligji IIr 527lktle 2508947
6 Ligj nr 2250 dali 030SJ956 Mbi Kodin e Punils Ie Repuhlikiis Populore Ii
Shqiperise
7 Ligji I1r136 dale 512 2015 Iper disa shlesa dlte Ildryshime nit Ligjin fI 7961 dali
12071995 Kodl J plles I ShqipiJr i ndrysltuar
8 Ligjil152 dale 2013 Pilr IIilpfinesin civil
9 Stalstika e fregut Ie plllles 2014-2015 SheThm Komhiftar I PUl1esimit
)0 Slrnlegjia e plllleimit 2007-2013 Millistria e Pun es rifle Ceshljes Sodale
11 Tregu 1 pUlles AklllaJ Shirbimi Jltombelar I Puniisimil
12 Slalisliklllejorces se punes lOIS INSTAT
13 Slralegjia ombilare per pniisim 2014-1020
14 Slralegjia difrseJaorjale e reformes lie a(minislrolen Publike (SNRA P) llii kUlJdii Ie
slralegjise JoIIbilare pir tviflim dll t illltgrim (1009- 2013) Tirane SMalor 2009
15 Slralegjia per PUllesim dlle Aflisi fLO 1013-206
16 Draft document Mbi fiji igjii Ii ri per sllirbimin civil ni SIIqiperi f pergalitur Of
Zlrani SIIapo ne basltkipunim me Dr Hails -Achim Roll kOllsulenli Ii Sigma me
kerkese Ii DAP 1 letor 2010
17 Giuseppe Casale Service public reladole eork
S4
J8 Josep Tenkormrg bullbull hi comparaillt Qvervieii Geneva August 2008
9 Annizi e legjisaciollit mb marrdhiilliel e punlis ne administraten publike ne
Republiken e Sltqiperise lie kuadrin e projektit Ii qelldres AKSES ALBANIA
Pernjii administratil pubike Ie qiil1drlleshme dlle proesiollale mbiJihlellir IIga
Ambosnda Gjermane Ili Tirone dhjelor 2009 puno Dr Eralta Can
20 Komieli Shqiptar I Helsiki Sifuala e diskriminimit lie procesill e lorgimit ngo
plla ni Shqipilri Tirane dlljelor 201 I
21 SlalisiNa lujuri IIga kOllfenmea e reafizuar ngn qelldm ISU JtlriJ me feme
Zbnim J ligjit lie mbeshlelje Ii qiimrueshmerisi dhe rriljes sit perjorm(mcifs ni
Administraten Pubike
22 KlIshJetuta e Shqiptrisi
23 Marrdhellia e pultes FerioJlQ Calo
201 Kerkime mbi fregull e pUlles Jonida IoxhoJi
25 KOIi (ok Idrej~sla~qjp-(J -tJXl
26 Shlefiweborg
27 llllervisffr lie ~lil1islrillit e punts dlle Ceshtjevt Sociole me feme Nxitja e pllll ifsimil
dhe polifika Ii tjera per IIljell e papllnesisl
55
ndikojnerealisht nl ulj en e papunesisesidoJnos te numrit Ie papuneve Ie rregji slruar Njestrategji
positiveeshte dhe ajo e nxitjes se punesimit nepermjet fonnimit Ie nepllnesve duke J trajnllar Sl
dhe nxitjes se pllnes imil Ie remrave ( gra rome in valide Ie Irafikuara elj) duke u dhene nje
mbeshletje dhe bisneseve qe punesojne kelt kal egori
Per here tcpare ni si Ie zbatohej dhe ofrimi I praklikave oer Ie rinjte e sapodiplomuar ne menyre
qe te krijonin eksper iencen e tyre neper instilucione te ndryshme shtelerore ( ad ministrate
publike) duke pllnuar fillimisht ne pozicione Ie caktuar si praktikante kjo ishte nje ri s i e cilajo
ve tem do Ie mund Ie pergatistc speciali st Ie kualifikuar ~r te ardhmen e aferme por dote
motivonle dhe shume student Ie sapodiplornuar duke ju ndezur nie drile jeshi le ne lidhje me
tregun e punes dhe pozicionimin e tyre
23 Nje rol te rendesishem ka luajtur dhe organi zata nderkombelare e punes (lLO) duke paraqitur
sic do vit Stralegji per permiresirnin e qeve risjes se tregut te punes duke u baZlt3r ne nje qasje
shumeplaneshe ne mekanizma Ie fuqi shem Ie dialogul social dhe marrjcs se masave kunder
informalitetit dhc kushteve ne pune
Brenda tematikes ~~ Pune e Oenje per Ie Gjithe gjate periudhes 2012middot20 15 ILO do Ie
perqendrohet nr ere prioritete programJlike per Shqiperin~ t~ cilat duhet Ie shilten s i qellime
afat-gjata
Forcimi j kapaciteteve Ie institucioneve shleterore dhe partnereve soc iale per
penniresimin e adm inistrimil Ie Iregut Ie punes
~ Promovimi i punes se denje dhe rrilja e punesueshmerise Ie forces se punes ne Shqiperi
~ Forcimi i s islemil te mbrojljes sociale
I) Strategjia per Punesim dhe Aftesi ILO 2013middot2016
29
Kreu III
3 Sektori public dhe sherbimet publike
31 Cfare kuptojme me sektor Publik
c rare kuplojme me sektor public
Perpara se te b~jmenje anali ze te marredhenieve Ie punes ne sektorin public me pare duhet Ie
analizojme veti ku ptimin e kelij lermi pra se crare kuplojme me sector public Nt lidhje me
kititerm ka pasur sh ume perkufizime por nuk ekziston nje perkufizim juridik I sakle 1 noeionit
Ie sektor it pubti k Ne fibrin e autoreve Giuseppe Casale dhe Joseph Tenkorltlng me litull
Man-dheniel e punes ne sek lorin public ne v6hlrim krahasimor 1 keta dy aulore kane dhene
kete perkufizim per sehorin publik
Sipas ketij perkufizimi sektori publik perfshin 24
a) Njesi organizative qejane Ie finan cuar ne pronesi dhe ose Ie kontrolluara nga sh teti
b) Resurset dhe aktivitetet e sherbimit publik
c) Organizata te kOlltro lluara kryesislll nga qlveria ( pra menaxhet dhe punonjesit ne
sherbimin public kane nje diference Ie reduktuar ne vendimmiddotmmje organizative
Nt kete studim punonjesit pub li c referohen per nepllnes it c ivile dhe punonjes te tjere ne te
gjilha ni vele t e qeverise duke perrshire njesitc e qeveri sjes vendore dhe punonjesil e
nderrmarrjeve sht eterore megjithese ne disa vende marrdheniet ne sherbimin public kane
mbetur Ie ndryshem nga ai 1 seklorit pri val (dmth ne It kaluaren sektori privat ishte I shtyre ne
menyrt l ipike nga fi(imi ndersa qellimi I seklOril public ka qene sigurimi I (e mirave publike
dhe sigurimi I minqenies se pergjithshrne dhe mireqen ies se qytetareve ) sol karakteristikat e
sherbimil public public jane duke u bere indirekte me Ie ngjashme me ate Ie sektorit privat
Z Giuseppe Casale ~ Service publiC relacione eork Josep Tenkorang th e comparative overvieeN Geneva August 2008
30
Nje perkufizim tjeter per se kt orin public eshte se ai percaklohet st sektori qe grupon Ie gjitha
akli vitetet ekonomike dhe soc iale qe jane ne nga rkim Ie administrates nderrmarrjet publike
dhe organi zmal publike Ie sigurimeve shoqerore
Pro sektori public perfshin Ire perberes
1- Administratat qc murrin ne ngarkim aktivitele me interest e pergjithshem
2- Nderrmarrjet publike bull dmth nderrmarrjet 11~ Ie cilen nje person public mhan shumiccil e
kapitalit Keto tradicionalishl kane qene konsideruar 5i element I polilikes ekonomike
dhe sociale Ie qeverise SOl ato jane pri vali zuar dhe njekohesishl kane mbelur ende
publike kane ndryshuar menyren e lyre Ie funk sionimit dhe jane si nderrmarrje private
3middot Zyrat publike admini strative Ie ngarkuara me sigurime shoqerore ~ qe ad ministrojne
politikat sociale Ie shletit ato mund Ie mbeshlelen mbi organizmat Ie 51 drejles private
32 Kush jane Ie perbas hkctal dhc ndryshim e1 e sekt oril public dhe sherbimcve publike
Sektori public dhe sherbimel pub like nuk duh et Ie ngaterrohenNe fakt aktivitelet e shcrbimit
Pllblic mund Ie merren ne ngarkim nga organizma private Keto quhen deleg ime Ie sherbimit
pubikKeto organizma nuk I perkas in sektorit public perimetri [ sherbimit public eshte me 1
ampjere se a i J sektorit public SOl sherbimi public duke ako ma s i nje runks ion I Administrates
Publike Nje sherbim public eshte nje akti vitet qe konsidcrohet se duhet Ie jete I di spollueshem
per Ie gjithe Ky nocion mbelel mbi ate te interest Ie pergjjthshem par shll1ne shpesh ky mbetet
njevleresim subjektiv pasi nuk mund Ie Ihullet qe nllk ka nje perkufizim universal Ie pranuar
nga te giithe Ne praktikeeshte sherbimi public ajo qe pushteti public pereakton politikisht sit e
tille Ky eshte nociol1 I cuditshem nga ai I sekloril public
Edhe shprehja Sherbim Publik ka nje kuplim te dyri shle nga njera ane ajo percakton nje
aklivitet ose nje mision Ie interest te pergjithshem ( psh sherbimi public I shkolles) dhe nga ana
tjete r leres ine e organi zmave Ie ngarkuara me keto aktivitete te interest Ie pergjithshem Ie eilal
mund te jene si publike edhe private duke kaillara klshtu nga sherbimit public ne sherbimet
Pllbli ke
n Shte ti eeborg
31
Prej shume kohesh sherbimi pub lic ish te krite ti I vet~m qe kushtezo nte zbati min e se drejtcs
ad mini strative dhe kompetencen e gj ykates admini strati ve me ndryshirnin e viteve Ie fund it ky
kusht nuk eshte me e mjaftueshrne me zgjerimin e aktiviteteve te sherbimit public ni fushlt n
ekonomi ke dhe vend in me te rendesishem te marre nga e drejta priva te Kesht Ll sipas natyres se
ak ti vitetit dhe strukt ures qe e ka ne ngarkim mund Ie da llojme dy rasle
a) Sherbimel publike adminisl rati ve shume te ndryshme qe grupojne sherbimet qe nuk
kane qeJl ime industria le apo tregtare ( mbrojtja sh ko lJa pu blike etj) alo jane kryes is ht
Ie menaxh ua ra prej o rgan izmave publi ke dhe ne keto ra5te prevaon te e drejta
administrative
b) She rbimet pu bli ke indu str ia le dhe tregtare ( nderrmCl rrjet qe kryejne sherbimet e
furnizimit me energj i uje etj ato mund te kryhen ga organizma publike ose private
Kur e5ht1 Gala pe r orgamni zma private zbato he t kryesisht e d rej ta pri vate pa r nuk
mungon e drejta ad mini strative Ata mbesin nen (utelen e pusht etit public ( s hlelit
qeverisj es vendore) qe vcri fi koj ne leSe ato e kryejne misionrn e tyre apo nese e
respektojne parim in e baraz ise te aksesil Ie perdoruesve ne sherbimin publik dhe te mos
perfitojne prej nj e s ituate monopoli ne teres ine e territorit Ie vendit ose nj e pjese te tij (
pe rjashtimi I par imit te konkurenees)
Shumeqeveri ne pamundts i per Ie finnncuar vazhd ueshme rishl she rbimel publikevendos~n
I Te reduktojne dimensionet e sektoril le tyre public ase
2 Te ndryshojne strukwren e tij par gjithmone duke privi legjua r pri vati z imin e t ij
3 Kalimi nga prakti kn e sektoreve publike neate te sherbimeve publi ke tt e ilat
s igurohen ed he nga akto re jashte sektorit pu blic e rendes ishme eshte qe shoqeria Ii
marri ne c ilesine sasine dhe menyren e duhur ket o sherbime
33 R rcgullimi ( marrdhenieve Ie punes ne sektarin pub lic ne Shqiperi
Marred heniet e punes neS hqiperi ne se ktorin publi c dhe ate privat rregullohen nga Kod i I Punes
par edhe vete brenda sektorit publik (psh per ato insti t llcione (e c ilat hyjne ne fu shen e veprimit
32
Ie legj islac ionit Ie sherbimit Ie nepunesil civil ke to marredhenie rregullohen me26 ligj Of 152
viIi 2013 Per Nenpunesin Civ il
Kodi [ punes I Republikes s(Shqiperiseeshte I bazuar ne Kushtetuttn e Shqiperise dhe ne normal
e pergjithshme Ie se drejtes kom belare Per sa J perket sektorit public dhe atij privat aplikimi I
kodil eshLi I nj ~j(e Ne sektorin public problemet per zbatimin e kritereve dhe kushteve ligjore
pef lindjen zhvillimin dhe perfundimin e marredhenieve Ie punes jane Ie vogla Nderkohe qe
ne sektorin privat perjashtuar disa nga kompanite e medha seri oze Ie cilet respeklojne dhe
zbatojneligjislacionin ne fuqi shumica e kompanive nuk jane korrekte si me strukturat
shteterore ashlu edhe me punemarresit duke krijua r keshlu nj c sektor jo inrormal ne ekonomi
Kodi I Punes L igji Per Nenpunesin Civil dhe dispozila Ie Ije ra ligjore e nen ligjore perbejne
nje baze Ie mire ligjore per rregullimin e marrdhenieve Ie punes dhe per Ie mbrojtur
punemarresin nga largimel abusive nga puna Konfliktet e Dun eS ne kete drejl im mllnd Ie
zgjidhen me mirkuplimin e paleve ne Ie kundert ata muod Ie drejlohen s ipas rastit Kom isionil
te Sherbimit C ivil dhe gjykfl les kompelente ve ndimel e fo mes se prere Ie cilel jane Ie
delyrueshme p~r zbatimin nga paleL
Shoqeria c ivile dhe media jane aklore qe pa pmur Ie drejte t u japin zgjidhje konnikteve ne
kete rushe behen pjese akti ve e diskulimit trt shqelesimevc soc ia le qe krijohen nga largimet e
padrejta nga puna dhe reagojne per Ie mbrojtur te drejtal e nje riut dhe lirite Ihemelo re pa u bere
pale me subjektet e perfshira ne konflikt
Ky studim eshle nje pjese e kesaj filozofie dhe tenton te evident oje problematikat ne lidhje me
Irajlimin e larg imeve nga puna s i nga ana e ad min istra tes publike ashlu edhe nga struktural
kompetente per s hqyrtimin e lyre 27Nga monitorime dhe studimet e vendimeve kane dale ampietje
terendesishtne te cilat flasin jo velcm per mangesi ne respektimin e procesit te rregullt ligjor ne
trajtimin e largimeve nga puna prej s istemit gjyqesor par edhe problem Ie renda qe kan ~ te bejne
me zbalimin e legji slac ionil ne fuqi qe rregullon kelt rushe
34 Studim 1 nderprejes sc kontrates se punes (Ilashkia Tirane dhe Bashkia Durres)
~6 Ligji nr 152 viti 2013 Per Nenpunesin Civil 11 Komiteti Shqiptar I Helsinki Situata e diskriminimil ne procesin e (argi mit nsa puna ne Shqiperj Tirane dhjetor 2011
II
2SSipas nje studimi t~ kryer nga Qendrlt1 Sui Juris projek ky I financuar nga USA ID me
tematike Zbali mi r Ligjil ne mbeshlelje te qendrueshmeri se dhe rritjes se performances ne
administraten publike u vu re nje domosdoshmeri e ndeshkimil t( lilUllareve Ie insliluc ioneve
perkalcse ne lidhje me largimet mas ive ngCl puna Me mijera jancpersonat Ie larguar
padrejtesishl nga puna keto 15 vitet e fundit por nuk ekziston asnjeherc nje pergjegjes 1 vetcm
per keto largime Me ane Ie ketij projekli qendra ~S ui Juris ka arritur Ie indetifikojeinstilucionet me problematike ne lidhje me kete ces htje referuar dhe bur imeve te
ndryshme kryesisht zyrtare ka nxjerre nje future financiare per demin e shkaktuar ne lidhje
pushimet nga puna pagesaL qe duhet Ie kryejnc ng3 vendimet e forms se prere dhene ngu
gjykata Gjate mbledhjeve teinformac ioni t ne shume institucione nje vemendje Ie veca nle ki shte
dhe Bashkia e Tiran~s dhe Bashkia e Durres it ne lidhje me keto pushime masiveku rezultuan se
2~e vilin 2009 ki sble 17 persona qe kishin nderprere Ie manmiddotdhenien se punes me deshirc
4 ishin ne li stepritje 1 ne prilje per pencion dhc 4 zgjidhje konlrate
Ne vitin 2010 ki shle 15 persona kishin paraq ilur doreheqje 4 kishin mbushur mash en e daljes ne
pension dhe 5 persona kishin zgjidhur kantraten e punes ne menyre 1e njeanshme
Ne vitin 20 11 ki shte 37 punononjes qe ki shin paraqitur doreheqjen 7 ishin ne liSle pritje bull 8
kishin dale ne pencion dhe 50 strukture 3 persona ki shin perfunduar kOnlraten ne afat Ie
percaktuar 1 punonjes ishte Irasferuar dhe 4 pUllonjesve I ishin paraqilur mam per shkeJje ne
detyre
Ne vitin 2012 ishin 36 persona qe ish in larguar me deshire 8 ishin ne listre pritje dhe nje
punonjes ne pencion
J~e vitin 201 3 kerni 36 punonjes Ie larguar me deshjre 8 ne listeprilje 4 qe ki shin mbushur
moshen per daljen ne pencion 4 punonjes ki shin zgjidhje re kontrates ne afal Ie perca kt ua r nje
punonjes kishte kerkuar Irasferim
18 Sialistika nxjerre nga konlerenca e realizuar nga qendrl Sui Juris me terne Zbalimi Iligjit ne mbeshtetje te h
qendrueshmerise dhe (ri l jes se performances oe AI 19 Zyra e informacionit Bashkia Tirane JO Informacion I dhene nga Burime zyrtare BClshkia Tirane
34
Ne vitin 2014 rewltonin 33 largime nga puna me deshire 5 punonjes kishin dale ne pencion
dhe 5 punonjes ki shin perfunduar kontraten e punes me arat Ie percaktuar
Nt vitin 2015 rezuhonin 51 largime me deshire ( r araqitur doreheqje) 2 punonjes rezuhonin Ie dale ne pencion dhe 8 punonjes Ie pushuar SI ndryshim structure 2 pUllonjes rezultonin Ie kishin
perfunduar kontrat~n e punes ndersa 4 prej lyre rezultonin ne zgj idl~ e Ie kontratcs se pun~s ne
menyre Ie njeanshme
l lSipas Ie drejtes sie informimit Bashkia Durres nga dergoi informacionin ne lidhje me largimet
nga puna ku rezultuan se nga viti 20 II deri ne vitit 2015 ish in
38 punonjes qe ki shin pltlraqitur doreheqjen ( sipas kontaktimit l1e pjese e lyre rezultonin qe
punonin ne instance me Ie larta pozic ion i ose ne institucione shtetcrore Ii Ijera)
20 punonjes qe ki shin mbushur moshen e daljes nepencion ampjail ket yre vileve
5 punonjes kishin perrunduar kontraten e punes ne aratin e caktuar
Sipas nje pasq yrimi Ie s ituates u vu re qe ceshljel po litike zene nje vend Ie rendes ishem ne
punesimin e punonjesve si dhe ne kohezjmjen e kontratave te lyre Bashkia Durres duke u
ndodhur perpara faktit qe kryetari actual ka nja mandate Ie] rezulton qe largimel nga puna jane
Ie minimizuara gje qe bie ndesh me Bashkine Tirane ku gjate ndryshimil te kryetareve kern dhe
pushirne masive Ie punonjesve ne periudhe kohore Ie njejte
11 Informacion I dhene nga Bvrime Zyrtare BashkiCl Ovrres
35
KREUIV
4Rregllllimi I marredhenieve te punes De Shqipcri sipas ligjit Per Nepunesin
Civil U
41 Evolimi historit I ligjit Per Nepunesin CiviF
Shqiperia ka nje Iradile te ndrejtimit pO litik te Shleli edhe pse jemi nje shIel I vogel gt me nje
administrate Ie vogel publike dhe me nje numer Ie kufi zuar Ie punonjesve publike Sek(ori puhlik
eshte duke kaluar neper reforma shume dinilmike ne rrugen df~it Inlegrimil Europian Duke
pasur parasysh kushtet e tilla kom iza ligjore ne fu shen e marrdhenieve Ie punesimit ne
sherbimin civil duhet Ie synoje forcirnin e unitetit Ie sherbimit civil dhe ti~jete mjaft neksibel
per te lejuar qeverine Ie pershtaste sistemin me ndryshimet e shpeshta qe po kal an vendi dhe ne
zhvillimin ne (ushen e kapciteteve nj erezore J2
Perpjekja e pare per krijimin e nje sherbimi civil proles ioni st e Ie materializuar ne ligjin Nr
8095 date 2 [03 1996 nuk nlllndi Ie bashkejctonte me kete rdite shumevjecare
Ligji [ vitil 1996 nuk benle dallime nennjct rnarredheni es juridike Ie nepunesve dhe
marrdhenieve Ie Ijera Ie punes pasi ato n eg ull ohes hin sipas Kodit Ie Punes Rregldl we Ie ketij
Kedi I nenshlroheshin si nenpunesil ashlll edhe pundor~l e Ihjeshle Pas kri zes se Ihelle qe
perfshiu administrflte n publike nete res i ne vijim Ie shndenimeve politike Ie vileve 90 re ronna e
fundit duke se e ka stabilizuar te pakten ne nivel knceptllal administraten publike nc rolin e saj
rregullator Nal yri sht mbetet shume per ebert qe admini slrat a publike Ie persose rolin e saj ne
jeten shoqerore dh e eko nomike Ie vend it
Pra me sherbim civil kuplojme veprimlarine e punonjesve Ie administrates publike qe kane
cilesine e nenpunesit c ivil per Ie rea li zua r fllnksionet e saj bazuar ne Kushtetute e ne li ~e
Ligjj actual ne ruqi I sherbimit civil kltl ngrilur nje sistcm Ictere te drejtash e detyrimesh per
nepunesil civil Ie c il etjane ne nj e balancim pushtelesh mes punemarresve dhe punMhenesve
keshlu qe cdc e drej(e e vecanteeshle e bltl lancuar me disa detyrime Te drejlat dhe detyrimet e
l Draft document Mbi nje ligje te ri oer sherbimin civil ne Shqiperi h pergatitur z Zhani ShOlPO ne bashkepunim me Dr Hans -Achim Roll konsulente te Sigma me kerkese te DAP 1 tetor 2010
36
- -- --- -- ---- --- -- - --- - -
nenpunesve civil rregullojne elementet e nje rarorti kontraklual te punes Ie lidhur midis
nenpunesit civil si punemarres I institucionit dhe administrates pubJike si punedhenes
42 Karakteristikatthelbesore tC Ligjit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil
Ligji Per Nepunesin Civil rregullon ne menyre Ie qarte dhe Ie plate marredheniet ne skemat e
administrimit civil 1 rnbeshtelur kryesisht tek pozicioni (post i) duke e kombinuar ale edhe me
disa elemente te sisternit te karrieres Karakteri dominues I sistemit Ie pozicioneve verehet n18
elemente Ie tille si kriteret e rekrutimit ngritja ne detyre levizja paralele etj
Fryma e ligiit te siperpermendur ka synuar krijimin e nje sistemi kryesisht te hupur Ie Sherbimit
Civil duke krijuar njekohesisht premise edhe per mobilitet te brendshem dhe karriere Tregllesit
e viteve te fund it lidhur me ngritjel ne detyre dhe levizjet paralele deshmojne megjithate ne
praktike kemi te bejme me nje sistem thuajse teresisht te hapur per konkurim nga jashte
perfshire dhe vecanerisht pozicionet me te larta drejtuese te Sherbimit Civil ( sekretari I
pergjithshem drejtori I pergjithshem etj rekrutimet per pjesen me te madhe te ketyre
pozicioneve realizohen nepermjet proced II rave Ie konkurrimil Ie hapur per kandidate te jashtem
por pa perjashtuar konkurrimin e nepunesve aclual civil
Qellimi J ketij ligji eshte krijirni I nje sherbimi civil Ire qendrueshem professional te bazuar ne
merite integritet moral dhe paanesi politike
Ky ligi percakton marredhenien juridike ndcrmjet shletit dhe nepunesit civil gjithashtu percakton
rregullat per administrimin e sherbimit civil
43Parimet baze per statusin e nepunesit civil
Sipas nenil 5 te ligiit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil Sherbimi Civil eshte I ndertuar
dhe verran mbi bazen e parimeve teB
I Shane eve te barabarta
2 Mosdiskriminimit
33 Neni 5 ligjit 1522013 Per nepunesin civil ne Administrimin e Sherbimit Civil
37
3 Merites
4 Tc Irasparences
5 Te profesiona li zmit
6 Paanesise po l it ike
7 Qendrueshmerise ne de tyre dhe vazhdimesise se shhbimit civil
44 Fusha e veprimit te Iigjit per nepunesin civ il
34 Nen i 2 Iligji per nepunes in c ivil percaklon ru shen e ve primit Ie tij nepermjet per fshirjes se
te gi ithe nenpunesve qe lIshtrojne nje funks ion public ne nje institucion tt admini strates
ShlehrOre institucion Ie pavarur apo njesi Ie qeveri sjes vendore me peljashlim
a) Te Ie zgjedhurve
b) Ministrit dh e zevedsmini st rit
c) Funksionaret e emerruar nga Kuvend i bull Presidenti I Repub li kes ose Keshi lli I Ministrave
d) Gjygjta re t dhe prokuroret
e) Nenpunesit e ad ministra t~s gjygjsore
I) Ushtarakut Ie foreave le armfliosu ra
g) Personelitle Sherbimil Infonnali v Shleleror
h) Personelit Ie njesive publi ke direkte te sherbimit
i) Anetarit dhe kryeta rit Ie organeve kol eampjia le drejtuese Ie komiteteve apo institucioneve ne
vares i Ie Kryeminislri se apo Ie nje mini stri
j) Punonjesit adm inistrative
k) Funksionaril Ie kabinetit
Shtrirja vertikalc
J5S lllrirja vertikale e rushes se veprimit Ie LSHC nis s ipas Ilj~ skeme hi erark ie nga pozic ioni I
sekrelarit Ie pergji lhshem te ministrise dhe shkon deri ne nive l special ist J6ne praktiken e
1 Neni2 ligji 1522013 per nepunesin dvilshy
38
- --- -----shy
deritanishme vihet Te nje konso lidim I kenaqshem ne kategorite e ulta dhe Ie mesme ndersa per
kalegoriH e lana Ie Sherbimit C ivil tregues i I qarku llimil ka qentH lane rue qe regan per faktin
qe keto pozicione jane dis i me Ie ekspozuara ndaj ndryshimeve te mundshme politike apo edlle
ndaj rap0rl eve persona te epror vanes pavarsishl nga moti vimi I drejte apo abuziv I k~lij
qarku llimi
Shtrirja ho riw ntale
Shtrirja horizol1tale e fu shes se veprimit te LSHC eshte e ku fizu ar ne disa institucione (KM
ministry institucionet e pavaruara bash ki qarqe elj
Fusheveprimi horizonta l [ ligjit ne ketedimension ne ni ve l qendror zbatohet per
a) Administraten e mini strive zyres se krycministril (rreth 1500 nepunes civile)
b) Adm inistralen parlamentare dhe te presidences si dhe administraten e instilucioneve Ie
pavarura qe raportoj ne drejt pltrsedrejti ne Kuvend (rrelh 2800 nepunes civile)
Stalusi J disa kategori ve te Ijea nepunesish te institucioneve It lilla si tatimet bull dogana polic i
diplomaci etj rregullohen me ligje perkate se te eilat ne thelb permbajne eli sa elemente Ie
ngjashme OSe Ie pemfena me ato Ie statust Ie ncpunesi t civil Statusi i pjeses tjeter te
punonjesve Ie administrates publike ( ars imi shendetcsi etj) perfshire administraten dhe
punonjesit e degeve ne vflres i Ie ministrive ne rrethe ose qarqe e qe perbejne dhe numrin mlt Ie
madh Ie punonjesve ne kete sector bazohet thjeshle ne kod in e punes
Fusha e veprimit rnaterjaJ
Fusheveprimi malerjai nenketedimension ligi i ka rregulluar elemenlellhelbesore me rendes i per
marredheniet e punes te nepunesve civil Ie ci lmjane te ndryshme nga alo per punonjesit e ljere
publike Ie ci let jane zbvilluar pas kesaj me akte dyteso re nenligjore kohn e punes dhe
pushimit etj
~Slrategjia nderseklorjale e reformes nE administrOiten Publike (SNAAP) ne kuader Ie strategjise kombetare per zhvillim dhe in tegrim (2009- 2013) Tirane Shlalor 2009 16 Neni 19 I ligji l sherbimit civil ka tegorile e nepunesve civil jane keto 1 Nepunes civil Ie kat egorise se larte drejtuese 2 Nepunes civil te kategorise sl mesme drejtuese 3 Nepunes civil v te kalegorise se ul et drejtuese Anep unes civil Ie kalegori se ekzekutive nepunes civi l Ie kalegori se se larte drejlues konsiderohen keto pozicione a) sekretar I pergjilhshem b) drejlor departamenti c) drejlO( I drejlorise se pergjilhshme d) pozicione te barazvlefshme ne Ire Ie parat ne institucionel e administrates publike qendrore apo vendore
39
Ne lidhje me disa aspekte Ie marredhenieve te punesimit (psh mosha e daljes ne pension
sigurimi socia l dhe shendetesor) LNC permban nje reference te p~rgj ith shme ne legj isiacionin e
pergjithshem te punes ( Kodi I Punes) si legj islacion plotesues Disa eiemenle Ie Ijera Ihelbesore
( deklarimin e pasuri se bull konfliktin e interesave skemen e pensioneve ploHsuese elj gjithashlu
te rendesishme pir marredheniet e punesimit te nepunesit civ il jane te shpemdara ne
legj islaeionin e posacem I eili zakonish t rregllilon te gjithe ose nje pjese te madhe te pllnesimit
publik
45 Pranimi ne Shcrbimin Civil 31
Pranimi ne sherbirnin civil ne kategorini ekzeklltive behet nepermjet nje kankurrirni tehapur
kankurimi organizohel ne menyre periodike nga njesia pergjegjese per seci lin nga grupet e
percaktuara ne piken 8 tt nenil 191e ketij ligji
Konkurrimi zhvi llohet ne dy faza
a) Yerifikimi paraprak nese kandidatet plotesojne kerkesat e pergjithshme dhe ato te
posacme sipas shpalljes se konkurrimit
b) Vleresimi I kandidateve
Verifikimi paraprak kryhel nga njes ia pergjegjese ndersa vleresimi I kandidateve behet nKa
komiteti I perhershem J pranimit I krijuar per secilin nga grupet e percaktua ra ne piken 8te nenit
19 Ie ketij igji
Kandidatet fitues qe marnn 70 Ie pikevc talale tevleresimit renditen nga komiteli I
perhershem I pranimil sipas pikeve Ie marra ne li slen e kandidaleve Ie sukseshem
~shte Keshilli Ministravc qe mirnton negulloren e hollesishme per krij imin perberjen dhe
veprimtarine e komiteteve Ie perhershme te pranimit si dhe lTegu llat e hollesishme per
proceduren e pranimit dhe vleresimin e kandidateve
n Neni 22 Iligjit HPer Nepunesin Civil ~
40
46 Ngritja ne detyre
JSNgritja ne delyreesilic kalimi I nje nepunesi c ivil nga pozicioni actual I punes ne nje ni vel
pozicion me 1e larte ne te njejtin institucion osc ne nje in sti tucion tjeter te administrates publike
qendrore apo vendore ( kur nje vend I till e ekziston) Ngri tja ne detyre reali zohet rea lizohet
nepennjel procedures sekonkurrimit organ izuar ga njesia pergjegjese per nj e ose disa
pozicio ne te tira Bazuar ne parimin e neoit 20 ( shanceve Ie barabarta profesionalizmit etj) te kClij ligji Nese vendi I lire I kategorise se utel apo Ie mcsme drejtuese nllk eshle plotesuar sipas
nenit 25 te kctij ligii ai plotesohet nepennjet ngriljes ne detyre
Mund te aplikojne per ngritje ne detyrevetem nepunesit civil te oj e kategorie pasardhese te
pnnesuarit ne Ie njejten apo ne nje institucion tjete te sherbimit civi l nese plotesoj ne kushtel
per ngrilje ne delyre dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Nese vendi I lire nuk plolesohet nepermjel procedures se ngritjes ne detyre nje procedure Ijeter
mund Ie organizohel Brenda nje afali 3 mujor deri ne plOleurosimin perfundimlar Ie vendit Ie lire
nese eshle e nevojshme mund Ie zbatohet procedura e tras ferimit Ie perkohshem ne interest e institucionit sipas shkronjes a Ie pikes I Ie nenit 48 Ie kctij ligji Keshilli J mini strave miraton
kushtet qe duhet Ie plotesojne nepunesit per ngritjen ne delyre dhe proceduren e hollesishme Ie ngritjes ne detyre
Ne prakt ike ngritj a ne detyri ka ndoshur ne perqindje Ie vog la rastesh Ekzistojne megjithale
di sa paqartesi lidhur me ndryshimin e pozic ionit brenda nje kategorie ( Ie larte) nese kjo perren
ngritje ne delyre apo levizje paralele gje qe veshtireson pasqyrimin real Ie ket ij Ireguesi
AVflnlazhi kryeso r I kesaj dllkurie eshte se konkurimi public ka promovuar lerheqjen e
kandidateve Ie af~ ngajashte admi ni strales gje qe krijon mundesine e sjellj es se njohuri ve dhe
metodave Ie reja Ie punes nga ala kandidate qe kane studjuar jashle ve nd it apo nga ata qe vijne
prej sektorit privflt Disavantazhi nga ana (j eter kate beje me pranine e nje kostoj e opportune ne
lidhje me s igurine e karrieres qe mundte mOli vonle me mire nepunesit e brendshem civil
47 Uvizja paralele
J Neni 26 Iligjit nr 152 2013 U per nepunesin civil U
41
Plottsimi I ve ndeve Ie lira ne kalegorine ekzekuti ve ala H~ ule apo Ie mesme drej lUesc behel se
pari nga nepunesit ciyile Ie se nj ejles kalegori nepermjet procedurts paralele Kush mund Ie
aplikoj ne per plotesimin e nje vendi Ie lire nepermjet procedures 51 Iev izjes paralele 5ipas pikes
1 nen 25 I ketij ligi i gt nepun sit civile Ie se njejtes kalegori ne Ie njejtin apo ne nje institucion
tjeter Ie sherbi mit civi l qe plotesojne kllshlet per para lele dhe kerkesat e posacme pef vendin e
li re
Yleres imi 1 kandidateve Ie inte resuar kryhe nga nje komi sion I brendshem I krijuar ne cdo
emiss ion nepermjet nje procedure Ie bazuar ne parimel e parashikuara ne piken I neni 20 Ie
ketij ligji Perfaqesuesi I njesise pergjegjese esbte anelar I kom isionit te brendsghem
Ne perfundi m te vl eres imit komisioi mund te ve ndose
a) Perzgjedhjen e kandidatit me Ie pershtatshem per tu emeruar ne vendin e li re
b) Perfundimin e procedures pa asnje teperzampjed hur ne fast se asnje nga kandidatet e
interesuar nuk ploteson kushtet dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Keshill i I Ministrave miralon
a) Kushlel qe duhel Ie pJolesojne nepunesit per levizjen parale le dhe procedurat e
hpo ll es ishme te levizjes paralele
b) Rregullal pfr krijimin dhe perberjen e komis ionit Ie parashikuar ne piken 3 Ie kctij neni
48 Oisipiina ne sherbimin civil (SHe)
Disiplina ne Sherbimin Civi l ka Ie beje me mnsa l di s iplinore qe jepen ne rastel e konslalimil 1(5
shkeljes serregullave apo Ie moskryerjes se detyrave Masat disiplinore dal lohen nga vleresirni
negativ I perfosmances Vendim-marrja ne lidhje me ke lO procedura perqendrohet tek epror
di rect dhe me pas ekzis(on mundesia e ankirnit Ie drejteperdrejte ne KSH C Sipas nje studimi
eshte ve ne re qe nllmri I rn asave di siplinore ne praktikeeshte I voge l verehet nje shperndarje j o
uniform e tyre lakonisht nje numer relalivisht [mad h [ masave di si plinore vihet re ne mornente
ndryshimesh politikc
42
Ligji eshte relativisht J pltiqarte lidhur me zbat imin e mases sl uljes nedetyre ) kur nje institucion
( ku eshte dhenc nje mase e (ille ) nuk ekzistojne vende pune Ie oje kategorie Ie lIle ne keto
raste nje mase e tille fezulton e pazbatuesh me apo te pakten problemalike Dicka e ngjashme
konstatohet edhe lidhur me mundesisne e kthimit ne pozicionin e rneparshem pasi parashkruhet
masu di sipiinore
49 ASPA OHE PROGRAMET E FORMIMIT PIWFESIONAL
ASPA
39Ne varesi te Ministri se se Brendshem krijohe dhe Shkolla Shqiptare e Administrates Publike
(AS PA) SI jnst itucion public qend ror me se li nc Tiran~ASPA ka autonom i administrative dhe
akadem ike Ajo ka per qeHim formimin professional Ie nepunesve civil 5i dhe cdc individi tjeter
vendas ase H huaj qe nuk esh te pjese e sherbimil civil dhe qe plOleson krilerel e kerkuara
Forrnimi profess ional perfshin programin e forrnimit Ie Ihelluar Ie kandidateve per kalegorine e
ncpunesve civile te ni ve lil Ie Jarle drejtues anetare te tru pes se nepunesve civi le ni velit Ie larte
drej tues si dhe programin e formimit Ie vazhdueshem Ie nepunesve civ il dhe Ie cdo indi vidi
tj eter jashte ketij sherbimi
Buxheti ASPAmiddots percaktohct si ze I vecanle ne Buxhelin e Minislrise se Brendshme
Organel drej tuese te saj jane
I Keshilli drejtues
2 Drej lori
KeshilJi drejtll es perbehel nga [2 anetare dhe kryesohet nga nj e prej rektoreve Ie lmiversitetcve
I zgjedhur nga Kon ferenca e Rekloreve Ie Shqiperise Ne perberje Ie lij jane perfaqesues dhe
drejtues Ie larte Ie min istrive organeve Ie qeverisj es vendore DAP- it universiteteve shoqerisc
civile dhe biznesit sipas percakli mil te bere me vendim Ie Keshill il Ie Ministrave
I Neni 91igji 1522013 Per NepuneStn Civil
43
Keshilli drejlues miraton po litikat bull slrategjite dhe partnerilelet e ASPA-s hal10n kuadrin
rregullal0r Ie saj 5i dhe miralon projektbuxhetin dhe s trukturcn organizali ve Ie ASPA-s
Detyra Ie hoJlesi snme te keshillit drejtues percaklohen me vendi me te Keshillit Ie Ministrave Ne
percaklimin e polilikave Ie perzgjedhjes dhe Ie formimil bull ASPA detyrohel Ie bashkpunoje me
DAr-in s i njenjesia e ngarkuar j)tr centrgatitjen dhe mbikqyrjen e zbatimit Ie polilikave
shteterore ne sherbim civil
Drejlori I ASPA-s emerohet dhe lirohel ne detyre sipas kritereve dhe rregullave Ie percaktuara
per anetaret e trupes se nepunesve c ivile Ie kalegorise se lartc drejtuese Perjashlimisht deri ne
moment in e fillimit Ie efekteve Ie kelij ligji drejlOri I ASPA-s emerohel me vendi m Ie Keshi llil
te Ministrave me propozim te Ministr e Brendshem
Nepunesil e ASPA-sderi ne momentin c IIUjmit te efekteve Ie ketij lirui emerohen nga Drejtori
I ASPA-s s ipas procedures se Kodi Ci vil Keshilli 1 Minislrave miraton rregullal e holl esishme
per menyren e organizimit dhe funksionimit Ie ASPA-s
Programer e formimit profesional
AS PA ka per delyre leofroje formim profess ional nepermjet perfshirjes se programeve Ie
meposhtme
a) Program Ie foonimit Ie thelluar n~ baze Ie Ie cilil formohen kandidalel per anelarel Ie
TNO-s (niveillarte drejwes)
b) Programe Ie formimil t~vazhdueshem ne baze Ie Ie cilit trajnohen ne vazhdimesi dhe
n~ lidhje me punen e nepunesit civil te te gjitha kalegorive si dhe cdo indivit tjeter
j ashte sherbimit
ASPA ofron mundesine e pergal irjes paraprake Ie kandidateve per te marre pjese ne
konkurrimin e hapur per kalegorine ekzekutive kundrejt tmires
ASPA realizon sludime dhe bOlime ne fushen e administrates publike Sludenlel e AS PA-s te
perzgjedhur nga shoqeria c ivile bisnes i apo individi jashlc sherbimil civil detyrohel te paguajne
larjf~ Keshilli I Ministrave miraton lariftin perkmese per cdo trajnim
44
KREUV
5 RREGULLIMI I MARRDHENIEVE TE IU NES NE SHQIPERI SIPAS KODIT
Til PUNES
51 Kodi I punes dhe rregullimi I marrdhenievc te punes ne administraten publike
Marredhenia e punes ne vendin lonerregulohet nga Kadi I Punes I Republikes se Shqiperise I
cili eshte li gj i kryesor per rregullimin e ketyre mltl rrdhenieve ne dispozital perkatese te lio Per
te kl ptuar memire gjendjen e egjislacionil shqiptar pqr marrdheniet c punes eshle e nevojshme
Ie bcjme nj l anaiize te pergjithshme Ie legjislacionil perkates Ky Kod eshte krijuar me qellim
Ie rregulloj marrdheniel e punes ne tregLlll e ekonomise private dhe iniciatives se li re Ne
sekto rin publik prob1emet pcr zbatimin e krit ereve dhe kushteve ligjore pcr lindjen zhvillimin
dhe perfundimin e marrdhenieve Ie punes jane Ie vogla Kodi I Punes parashikon nje
serhregu llash ne mbroj~e Ie punemarresve sin e mstin c fillimit vijimit dhe Ie perfundimit te
marredhenies se punes Kodi parashikon nje rregulJ te posacem per rastet kur punedhenesi eshte
organ J administrates pubJike gjithsesi ky parashikim duhet te kuptohet sakte nga vete organet
dhe ndoshla Ie shoqerohet ed be me lTegullime I~ tjerf Ie posacme per administralen pllbJike
Nje analize e tilleeshte hapi I pare per I ~ evidentuar boshlleqet dhe problemalikm qe ajo mbar
Gjithashlu nje an aJ ize e tilleeshtc e nevojshme per Ie ku ptuar nese prob lemet e qendrueshrnerise
pavars ise ose meritokracise ne administraten pub like rrjedhin per shkak Ie mangesive ligjore apo
moszbatimin korrekl Ie Jigjit
42Kodi punes rregullon Ie gjilha marredheniet e punes ne administratcn publike me perjashlim
Ie marrdhenieve Ie punes Ie personave punesimi I Ie cileve rregullohet me ligj t~ vecante pra Ie
gjitha marredheniet e punes ne organet e administrates publike qe nuk I nenshtrohen nje
rreguHimi Ie veCaJ11e me li gj do Ie rregiullohell sipas dispozilave Ie ketij Kodi Madje ky Kod
parashikon qe per as sa ligji I vecante nu k parashikon zgj idhje per problemet e lidhura me
marredheniet e punes perseri do te gjejnc zbatim ne di spozilat e Ketij Kodi
lt0 ligji nf 7961 dal e 127 1995 Per Kedin e Pun es n~ Repu bliken e ShqiperisE I ndryshuar
4 1 Or Eralda Ca ni Anarize e legjislacionit mbi marrdhenel e punes ne administraten publike ne Republiken e
Shqiperi~e ne kuadrn e projektit te qendres AKSES ALBANIA Per nje administrate publike tre qendrueshme dhe
profesionale ~ mbeshtetur nga Ambasada Gjermane ne Tirane dhjetor 2009 41Neni 4 I Kod te Punes
45
Ky Kod 11 ~ kreun JIl Ie tij parashikon oj sere pari mesh mbi Ie eilal mbes hteten marredheniet e
punes Edbe pse parimin e konkurrueshmerise apo Ie trasparences nuk e permend lie nenin 11 Ie
tij parashikohet se normal e se drejtes Ie d iet rregullojne marrdhenien e punes kane perpares i
qe edhe veH KushlelU ta parashikon oe nenio 11 6 Ie saj Kod i rendi Kushtetuten Konvenlat
Nderkomelare It ratifikuara e me pas li gje Ie tjera duke renditur Ie parin nga 10 Kodin e Punes
Pra perforcohet edhe nje here rregullimi qe Kushtetuta parashikon ne neni n 107 qe marrdhenia e
punes per nepunesit civ il publike bazohet ne lrasparence konkurrueshmeri e profesionalize m
52 Lidhja e kontrates se punes
Kodi I punes ne nenio 19 Ie tij parashikon qe lindja e marredhenies se punes kryhet nga
punedhenesi I ci li puneson ne menyre Ie drejtoirdrejte punemarres in Ky punedhenes perdo r
zyra shtett~rore Ie punesimit ose agjensite priva te Ie punesimit per le punesuar punemarresjn ky
parashikim eshU h~H1lmr me qeJlim qe tu sherbeje person ave juridik pr iv m Ie cilet mund Ie
zgj edhin me sa duke rregLdlal e lyre Ie punesimil te pu nonjesve Ie lyre [ referuar nekuadrin e
detyrimil kllshtetues pe r konkurrucshmeri dhe tra sparence pcr punonjes it e administrates publike
bull ky rregullim do Ie s ilhe konfuz ion dhe paqanes i Pm ka nevoje qe ky Kod meqeeshle li g baze
edhe per marrectgheniet e punes ne admi nistraten publike bull te specifikoje nje rreguHim Ie posac me ne kontrat en e punts apo edhe referimi tck e ashtequajtura kontrate kol ektive e
punes Sigurisht qe cdo rregu lli m qe do te bellej me akt Ie posacme li gjore e vecnneri sht
nenligjore do Ie ishl e I delyrueshem per lidhjen e nje konlrale punesimi Gjithsesi s ic ulna
edh e me la rt profesional izmi apo kerkesa per kritere Ie cakluara piir punesim Kodi I punes Illik
e percakton si kriter punesim i
53 Kohhjatja e marredhenieve te punes
Marresheniet e punes sipas Kodit teP unes lidhen sipas nj e kohezjatje te pacaktuar dhe nje
kohezjatje te caktu ar 43 Kodi me qell im krijimin e rnarn=dhenieve Ie qendrueshme tepunes
parashikon qe si rregul kontrata e punes lidhet per nje periiudhe te pacaktuar Nese
konlra la e punes do le lidhel per nje periudhe Ie cak tultlf kjo duhel jus lifikuar per arsye objekti ve
o Kreu XIV neni 140 I Kodit te Punes se Republike$ $e Shqiperise I nd rysh uar 2003
46
qe lidhen me nar yren e perkoheshme Ie detyres nJ Ie eilen punemarresi do lepunesohet 44 T~
gjitha rregullimet mbi kohezjaljen e punes kohezjatjen ditore ne pune 45 pagesen pushimin
Javor e vjetor punen e nates apo kohe feslash dhe pagesen per Ie detyrimin per kuaifikim
punonjesish elj jane rregullime Ie eilel pltl dysh im mundesojne nj e status Ie caktuar te mbrojtu r
Ie punonjesit per punen qe kryen pushimin qe duhe Ie kete si dhe pagesen qe duhe Ie marre
per punen qe kryen Mund Ie permenden (dhe nje sere nenesh Ie ketij ligji qe synojne
rregu llimin e sigurise dhe mbrojtjes Sf shendet it ne pune si psh Nenel 39-75
Ne pergj ithesi keto rregullime duke qene edhe ne Iefiektim te traktateve Ie m iratuara nga 46IL0 dhe ratifikuara ga Shqiperia ne te njejlen kohe refleklojne edhe shu me prej dire ktivave
Ie BEmiddotse
Te lill a mund tepermenden
47Direkl ivat 2003 l Ee e parlamentit dhe Keshi llit Ellropian Mbi aspekte Ie caklllam Ie oreve Ie
punes
Direclive e keshillit 9 1533 EC vi lil 99 1 Mbi del yrimin e punedhenesve per te informuar
punemarresit mbi kushtel e kontrates apo Ie marrdhenieve Ie punes
Oirektivat 781 EC vi lit 2000 Krijimi I nje kornize te pergjithshme trajtim I barabarte ne
punesim dhe pro fesion e e ila kerkon Irajl im Ie njejle Ie personuve pavars isht nga bes imi felar
paaftesile gj inia orienlimi seksual elj ne marredheniet e punes apo profesion dhe ltlnetaresite
ni orgMizata te caktuara
Nje organ I administrates publike krijohet per Ii sherbye r nje interes i public Ie eaktuar dhe
z1konishl organet e adminjSlr31iS publike krijohen SI persona juridike me akte liampjore per Ie
ekzisluar per nje periudhe Ie pacaktuar kohe ose ne raste Ie caktuara per Ie traj tuar ceshlje per
tC eilat vendoset nje kufi koh or I cfl ktua r4 ~ Edhe ne rltlSle Ht ill a si kjo e fundil akli li gjo r apo
Neni 140 I KPU NE5 parashikon se U nese koheljotja nuk percokrohet me sokresi ngo paler gjare idhjes se kontfoftS ojo ((ojtohe si kontrote me periudhe Ie pocokruor ~5 ligji nr 136 viti 201 5 per disa shtesa dhe ndryshime n1 ligjin 7961 te vitit 199 5 te Kodi I pun~s 1Republikes se Sqiperise i ndryshuar ~o Organizata nderkombtHare e punes ( ILO) n Directive 2003 EC of the European Parlament and of the Council o f 4 November 2003 ~ permbl edhje informacionesh rreth marrdhenies se punes Feri ona Cato
47
nenligjor nuk parashikon kohezgjatien e vele organil administrative Nt ligiin per stat us in e
nepunesil c ivil parashikohen komilele ad-hoc Ie eila jane krijime Ie perkoheshme Ie posacme
Ie krijuara me qellim menaxhimin e testimeve Ie kandidateve pef nje vend pune pjese e
sherbimil civil Po ashtu mund Ie kete organe Ie (ilia Ie administrates publike qe traj tojn~
ceshtje Ie tilla por qe shuhen mbas mbarimit Ie funksionit pqr Ie ei len jane krijuar r sh kemi
organct qe trajtojne ceshljcl e kthimit dhe kompesimillc pronavc Kjo ceshlje kil dhe kufi zime Ie
caktuara nga vete ligji
Megjithate ne rustin e pare behel Ijate per nje pune shume Ie kufizuar ne kohe( nje dilore ose dy
dilore) ne rastin e dyte behet fjale per nje ceshlje edhe pse mund Ie kete kllfizimel e veta ne
kohe mund Ie zgjasi per vite me rradhe Pra kontratCl e punes neorganet e administrates rubJike
duhel Ie jene me nje kobezgj atje Ie papercaktruar ne Ie shumten e rasteve Sigurishl nese
natyra e punes apo detyres do Ie ishte e perkoheshrne edhe kohezgjatja e kontrates se punes do
Ie ishte e kufizuar edhe nese behet jale per marredhenie pune ne nje organ admil)islrativ qe
nuk esille I perkohshem Nje interprClim I till lmbetet edhe ni ate qe admini strate publike per
nga natyra e saj eshte e qendrueshme dile e vijueshme Gjithashttl nj e intepretim [ till1 do Ie
ishte ne perpulhje me direktival e Komis ionit Europian qe kerkojne nje justilikim per
pefdorimin e kontrata ve aflltshkurtra duke I kerkuar shte te ve anetare( nuk eshle e
delyrueshem) q~ Ie konsuhohen me grupel e inte resl dhe Ie marrin masa lidhur me kelt 5i
a) Justifikime objekti ve per rinovime konlratash dhe marrldhenieve Ie tilla al~lshkunra
b) Percaklimi I perseriljes qe mund Ii behe t konlrates afalshkurte r
Kjo directive duke kerkuar nje rregullim te percakluar Ie Ii lie qe orienlon gjilhe marrCdhenicn e
punes drejt qendrueshmerise net per polilik~n qe BE-ja ofron pel nje marredhenie Ie
qend rueshme pune
54 Perrundimi I marrdhenieve te punes
48
Kodi I punes parashikon 49 qe marredhenia e punes perfundon me zgjidhjen nga njerltl pale e
kontrales osekur ka perfunduar afati I percaktuar ne kontrate
Kohezgjatja e nje kontrate tregan vazhdimesi e nj e marredhenie pune pra qendrueshmerise po
aq percakton edhe leresine e rreguUave qe do Ie ndiqen ne rastin e zgjid hjes se saj perfundimi I
marrdhenieve Ie punes regullohet nga Kreu XIV I Kodil Ie punes Kontrala e punes me
kohezgjalje Ie pacaktuar perfundonn kur zgjidhet nga njera pale ose ka perfunduar afati I
njoftimil sine rastin e nje konlrate me tlfat ashlll dhe pa ann kontrata mund Ie zgjidhcI me
arsye duke respekhlar proceduren e parashikuar nga raSle e zgjidhjes se kOfllrales me arsyc s i
dhe procedura e kisaj zgjidhjej e
Fillirnish t respeklohet afmi 1 nj ofiirnil per zgj idhj en e kontrates 1 ei li shkon nga dy deri ne tre
muaj ne vares i Ie s ituatave Ie caktuara Ie parashikuara50 ne nenin 143 Ie Kodi te Punes ku
Iheksohet
I Pas kohes se marrjes ne prove per Ie zgjidhur kontraten ne periudhe Ie pacakwar pale
duhe Ie respektojne nj e flfal njoftirni prej nje muaji gjate vilil Ie pare Ie punes prej dy
muajsh per dy deri ne 5 vi tet e para Ie punes nde lsa prej 3 muajsh pe r me shume se pest
vjet pune
2 Keto afate mund Ie ndryshohen me marreveshje me shkrim ose me konlrate kolektive Ie
punes kur Pllnemarresi ka kryer deri nc gjashl~ mll aj pune afati Injoftimit nuk mund
Ie jeleme pak se dy jave Afa li J njonimit eshtejo me pak se I muaj kur punemarresi ka
kryer me shume se 6 muaj pune
3 Afati 1 njoftimit per zgjidhjen e konlrates zgjalel si pas rastit deri ne fund te javes ose deri
ne fund Ie muajiL Zbatohet I njejti regu]) kur afati I Iljofiimit pezullohet gjateperiudhes
se paa ftes ise per pune shlatzani se ose pushime ve Ie dhena nga punedhenesi
4 Kur njera pale e zgjidh kontraten pa respektuar afatill e njo flimit zgjidhja Irajtohel si
zgjidhje me efekl le menjchershem
bull9 Neni 141 I Kodi I Punes I republikes se ShQiperise
00 Neni 143 I Kodit te Punes te Republikes se Shqiperise
49
Pasi parashikohet respektimi I afati dhe procesi 1 informimit Ie arsyes dhe shpjegimit e situates
Kadi parashi kon perfundimin e marredhenievc Ie punes ne situata tejustifikuara dhe parash ikon
ne cdo here qe do Ie kele perfundimin e lyre normalisnt ky Ie jete edhe per nje arsye Ie
arsyet uar apo tejustirikuara
Nje percaklim I shkaqeve Ie arsyeshme nuk mund Ie behe ne Kad pork y [ fundit merr pers iper
Ie sherbeje 5i nje kufi zim I abuzimeve me kufirin e Ie arsyeshme Ne kete ne nenin 146 Ie
Kadi H~Punes pamshikohen s ituala qe konsiderohen 5i shkage Ie arsyeshme par edhe s ilUale Sl qe konsiderohen 5i shkaqe Ie paarsyeshme Ie zgjidhjes se kontrates se punes Neni 146 Ie
Kadit Ie Punes CilOhe qe zgjidhja e komrates nga punedhenesi kons iderohet pa shkaqe te
arsyeshme kur a) punemarresi ka pretendime qe njedhin nga kon trata e punes b) punemarresi
ka ~rmbushur nje detyrim ligjor c) kur behet per mot ive te pan dash me nga personaiteti I
punemarres jl por qe ka lidhje iegjilime me Ie drej lin e punes dhe raportet e saj Konsiderohen Sl
moti ve t~ tilla raca ngjyra seksi mosha gjendja civile detyrimet ramiljare besjmi retar
bindjel politikc kombesia gjendja shoqerore
Kodi 1 PlUleS ofron gjilhashlu edhe nje percaklim Ie pergjithshcm te institutit Ie situatave Ie
juslifikuara Neni 153 Ie Kodil Ie Punes vle reson 5i shkaqe H jus ti fiku ara rrelhana e rcnda qe
nuk lejojne s ipas parimil Ie mirebes imit Ii kerkohet alij Ie ka zgjidhur kontraten gt vazhdimin e
marrdhcnieve te punes apo dhe raste kur punemarres i shkel detyrimet kontrCl ktuale me raj Ie
lehlc ne menyre Ie perserilur me gjithe paralajmcrimin me shkrim Ie punedhenesit Kuptmin
e rret hanave terenda apo fajita Ie ehle te pers~rilur pale do (ju duhet ta interpretojne s ipas rasti
dhe eshte gjykata ajo qe vend os nese ekzi stoj ne apo jo shkaqe te tilJ a Ire justifikultl ra per
zgj id hjcn e kntmtes
Nese zgjidhja e kntrates rezu llon te jete jo nerespeklin e procedurnve Ie parashikuara apo jo per
shkClq e te arsyeshme I j ustifikuara punemarrcsi ka Ie drejt e Ie paraqese pad ne gjykale kunder
punedhenesit brenda 180 diteve nga d ita e perrundimit Ie arati te njoftimit Kodi parashikon se
zgjidhj a e kontrates pa shkaqe Ie arsyetueshll1e eshle e pavlefshmePunedhenesi qe ka zgjidhur
kontraten dHke mos respektuar aralete e njofl imil duhet Ie paguaje si rregull dernshperblim nje
~ l Neni 146 1 kodile punes te Republikegt se Shqiperise
50
page prej 2 muajsh Zgjid hia pu shkaqe tearsyeshme sjell edhe demshperblim deri ne I vii page
Madje kodi parashikon qe kur ka nje vendim Ie formes se prere per Ie riklhyer punemarresin ne
vendin e meparshem cpunes punedhenesi eshte I detyruar ta zbatoje
Referuar kelij punimi cka u citua me lart Ie gjilhe keto aspekte ligjore si dhe polilika qe
ndermerr shteti ( qeveria ) Juajne nje rol Ie rendsishem ne mbrojtjen e punemarresve per Ie
ruajtur vend in e punes ( duke siguruar nj e kontrate afatgjale Ie punes ) gje e cila ~jell nje lTitje te
punesimit thene ndryshe duke mos ndryshuar shirrat e papunesise ( nje nga s frdat qe perballet
shleli shqiplar)
51
Konkluzione
lDuke II bazuar ne cfare II trajtu3 ne kiW punim kam evidenHlat qe pavars isht rolit Ie shtetit q~
shikohet qe ka sjeJl e reform a ne vazhdirnesi per nitj en e nive li Ie Ie pun ils ua rve nepermjet
politikave Ie nderrmarra eshte e nevojshme qe Ie merren masa Ie ndryshme duke j u referuar
dhe akhl aliletit Lehtesi sht mund te arrih et nekon klu zion se rritja e vi velit Ie papunesise mund
te arrih et nepermjet nde rmjetesi mit qe ofroh et nga zyrat e punesimit ose nga agj ensite private
Ie punesimi t
2 Fo rm imi profess ional du het Ie permiresohel dhe Ie shtohet numri lIe trajnuarve cdo vii ne
baze te kerkesave Ie punes per lI oj in e pro fesionit
3 Dun e levazhdoj c zbatimi I program eve te nxiljes se punesi mil du ke siguruar kllalifikime
sidomos per temral d be grupel e vecanta
4 Nje mbeshtetj e Ie vecante duhet lekt~n e bisneset Ie ei let ofrojne punesim bisnese t fa miljare
si dhe scktori I turi zmit te eilet mund te punesojne nje nurner Ie madh punonjes ish
5 Nxilj a e progrcuneve per prnkl ike e Ie sapo d iplomuarve duhelle zgjerohet ne cdc instilucion
dhe ne cdo d rejto ri admini strate publike gt pa lent menjeane dhe kompani te medha duke krijuar
me ta nje forme bashkpunimi per punes imin c praklikanleve me Ie mire
6 Gjate vit eve Ie fu ndit prezenca e shtetiljo vetem qe nu k eslllezvogelll3r por perkundrazj eshte
zmadh uar ajo efa re ka ndryshuar eshte roli I tij menyra e nderhyrj es dhe doza e ket yre
nderh yrje duk e bere Ie mun dur mundesine e rriti es se pllnesimit dhe kualifikimit Ie personave Ie
punesuar dhe tl papunesuar qe pres in te integroh en ne tregun e punes
7 Kodi I Punes I Republikes se Sqi pe ri seeshte nje baze e e mire mja rtueshme per rreguilimin e
marrdhenieve ne kCli sektor nl kete kod re Oektohet drejlpersed rej li fryma dhe gama e parimeve
me Ie nj ohura qe vij ne nga konven ta nderkombetare dhe Euro piane per Ie drej tat e njeriuL
52
8 Pervec rreguHimit qe [ ben Kodi [ Punes kerni edhe veteBrenda sektorit public rregll l ime per
ate instilueione Ie eilat hyjne ne fushell e veprimi t Ie legjis lacionit Ie sherbimit civil dhe keto
marredhenie rregu ll ohen me ligjin nr 152 20 13 Per Nepunesit Civ il Edhe pse jemi nj c shIel
I vogel me nje admini strate te vogel pu blike dhe me nje numer te kufizuar Plillonjesish pu blic
ky sektor eshte du ke kal uar neper reform a dillamike ne lTUgen drejt integrimit Europian
9Ne vendin tone duhe l Ie propozojme ndryshime dhe permiresim Ie qeve risjes 5C sek lo rit public
dhe sherbimeve publike p~ dysh im qe duke iu referuar s ituates aktuale problemmike sek lo i
public duhet Ie beje ndrys hime sin e funksionim sin e ndertimin e saj Ajo duhet tejete e
mbrojtllr nga levizjet po[itike Ie punonjesve ne menyre qe Ie ruaj kualitetin e kapacitcleve
llJ erezore
S3
Bibliografia
1 E drejla f punes prof fir KiltreI Cela bolim IV ~ stlepia holuese liar Tirane
2 E (rejta e kralwsllar e punts proftlr Kudrel Cea
3 Directhe 2003 EC of he European Paramenl and 0 he Council of 4 November 2003
4 Lligji lu82 tlati 0907 945 Mbi knllen e sherhimit mhrojljen dlte shperblimin lie pune
5 Ligji IIr 527lktle 2508947
6 Ligj nr 2250 dali 030SJ956 Mbi Kodin e Punils Ie Repuhlikiis Populore Ii
Shqiperise
7 Ligji I1r136 dale 512 2015 Iper disa shlesa dlte Ildryshime nit Ligjin fI 7961 dali
12071995 Kodl J plles I ShqipiJr i ndrysltuar
8 Ligjil152 dale 2013 Pilr IIilpfinesin civil
9 Stalstika e fregut Ie plllles 2014-2015 SheThm Komhiftar I PUl1esimit
)0 Slrnlegjia e plllleimit 2007-2013 Millistria e Pun es rifle Ceshljes Sodale
11 Tregu 1 pUlles AklllaJ Shirbimi Jltombelar I Puniisimil
12 Slalisliklllejorces se punes lOIS INSTAT
13 Slralegjia ombilare per pniisim 2014-1020
14 Slralegjia difrseJaorjale e reformes lie a(minislrolen Publike (SNRA P) llii kUlJdii Ie
slralegjise JoIIbilare pir tviflim dll t illltgrim (1009- 2013) Tirane SMalor 2009
15 Slralegjia per PUllesim dlle Aflisi fLO 1013-206
16 Draft document Mbi fiji igjii Ii ri per sllirbimin civil ni SIIqiperi f pergalitur Of
Zlrani SIIapo ne basltkipunim me Dr Hails -Achim Roll kOllsulenli Ii Sigma me
kerkese Ii DAP 1 letor 2010
17 Giuseppe Casale Service public reladole eork
S4
J8 Josep Tenkormrg bullbull hi comparaillt Qvervieii Geneva August 2008
9 Annizi e legjisaciollit mb marrdhiilliel e punlis ne administraten publike ne
Republiken e Sltqiperise lie kuadrin e projektit Ii qelldres AKSES ALBANIA
Pernjii administratil pubike Ie qiil1drlleshme dlle proesiollale mbiJihlellir IIga
Ambosnda Gjermane Ili Tirone dhjelor 2009 puno Dr Eralta Can
20 Komieli Shqiptar I Helsiki Sifuala e diskriminimit lie procesill e lorgimit ngo
plla ni Shqipilri Tirane dlljelor 201 I
21 SlalisiNa lujuri IIga kOllfenmea e reafizuar ngn qelldm ISU JtlriJ me feme
Zbnim J ligjit lie mbeshlelje Ii qiimrueshmerisi dhe rriljes sit perjorm(mcifs ni
Administraten Pubike
22 KlIshJetuta e Shqiptrisi
23 Marrdhellia e pultes FerioJlQ Calo
201 Kerkime mbi fregull e pUlles Jonida IoxhoJi
25 KOIi (ok Idrej~sla~qjp-(J -tJXl
26 Shlefiweborg
27 llllervisffr lie ~lil1islrillit e punts dlle Ceshtjevt Sociole me feme Nxitja e pllll ifsimil
dhe polifika Ii tjera per IIljell e papllnesisl
55
Kreu III
3 Sektori public dhe sherbimet publike
31 Cfare kuptojme me sektor Publik
c rare kuplojme me sektor public
Perpara se te b~jmenje anali ze te marredhenieve Ie punes ne sektorin public me pare duhet Ie
analizojme veti ku ptimin e kelij lermi pra se crare kuplojme me sector public Nt lidhje me
kititerm ka pasur sh ume perkufizime por nuk ekziston nje perkufizim juridik I sakle 1 noeionit
Ie sektor it pubti k Ne fibrin e autoreve Giuseppe Casale dhe Joseph Tenkorltlng me litull
Man-dheniel e punes ne sek lorin public ne v6hlrim krahasimor 1 keta dy aulore kane dhene
kete perkufizim per sehorin publik
Sipas ketij perkufizimi sektori publik perfshin 24
a) Njesi organizative qejane Ie finan cuar ne pronesi dhe ose Ie kontrolluara nga sh teti
b) Resurset dhe aktivitetet e sherbimit publik
c) Organizata te kOlltro lluara kryesislll nga qlveria ( pra menaxhet dhe punonjesit ne
sherbimin public kane nje diference Ie reduktuar ne vendimmiddotmmje organizative
Nt kete studim punonjesit pub li c referohen per nepllnes it c ivile dhe punonjes te tjere ne te
gjilha ni vele t e qeverise duke perrshire njesitc e qeveri sjes vendore dhe punonjesil e
nderrmarrjeve sht eterore megjithese ne disa vende marrdheniet ne sherbimin public kane
mbetur Ie ndryshem nga ai 1 seklorit pri val (dmth ne It kaluaren sektori privat ishte I shtyre ne
menyrt l ipike nga fi(imi ndersa qellimi I seklOril public ka qene sigurimi I (e mirave publike
dhe sigurimi I minqenies se pergjithshrne dhe mireqen ies se qytetareve ) sol karakteristikat e
sherbimil public public jane duke u bere indirekte me Ie ngjashme me ate Ie sektorit privat
Z Giuseppe Casale ~ Service publiC relacione eork Josep Tenkorang th e comparative overvieeN Geneva August 2008
30
Nje perkufizim tjeter per se kt orin public eshte se ai percaklohet st sektori qe grupon Ie gjitha
akli vitetet ekonomike dhe soc iale qe jane ne nga rkim Ie administrates nderrmarrjet publike
dhe organi zmal publike Ie sigurimeve shoqerore
Pro sektori public perfshin Ire perberes
1- Administratat qc murrin ne ngarkim aktivitele me interest e pergjithshem
2- Nderrmarrjet publike bull dmth nderrmarrjet 11~ Ie cilen nje person public mhan shumiccil e
kapitalit Keto tradicionalishl kane qene konsideruar 5i element I polilikes ekonomike
dhe sociale Ie qeverise SOl ato jane pri vali zuar dhe njekohesishl kane mbelur ende
publike kane ndryshuar menyren e lyre Ie funk sionimit dhe jane si nderrmarrje private
3middot Zyrat publike admini strative Ie ngarkuara me sigurime shoqerore ~ qe ad ministrojne
politikat sociale Ie shletit ato mund Ie mbeshlelen mbi organizmat Ie 51 drejles private
32 Kush jane Ie perbas hkctal dhc ndryshim e1 e sekt oril public dhe sherbimcve publike
Sektori public dhe sherbimel pub like nuk duh et Ie ngaterrohenNe fakt aktivitelet e shcrbimit
Pllblic mund Ie merren ne ngarkim nga organizma private Keto quhen deleg ime Ie sherbimit
pubikKeto organizma nuk I perkas in sektorit public perimetri [ sherbimit public eshte me 1
ampjere se a i J sektorit public SOl sherbimi public duke ako ma s i nje runks ion I Administrates
Publike Nje sherbim public eshte nje akti vitet qe konsidcrohet se duhet Ie jete I di spollueshem
per Ie gjithe Ky nocion mbelel mbi ate te interest Ie pergjjthshem par shll1ne shpesh ky mbetet
njevleresim subjektiv pasi nuk mund Ie Ihullet qe nllk ka nje perkufizim universal Ie pranuar
nga te giithe Ne praktikeeshte sherbimi public ajo qe pushteti public pereakton politikisht sit e
tille Ky eshte nociol1 I cuditshem nga ai I sekloril public
Edhe shprehja Sherbim Publik ka nje kuplim te dyri shle nga njera ane ajo percakton nje
aklivitet ose nje mision Ie interest te pergjithshem ( psh sherbimi public I shkolles) dhe nga ana
tjete r leres ine e organi zmave Ie ngarkuara me keto aktivitete te interest Ie pergjithshem Ie eilal
mund te jene si publike edhe private duke kaillara klshtu nga sherbimit public ne sherbimet
Pllbli ke
n Shte ti eeborg
31
Prej shume kohesh sherbimi pub lic ish te krite ti I vet~m qe kushtezo nte zbati min e se drejtcs
ad mini strative dhe kompetencen e gj ykates admini strati ve me ndryshirnin e viteve Ie fund it ky
kusht nuk eshte me e mjaftueshrne me zgjerimin e aktiviteteve te sherbimit public ni fushlt n
ekonomi ke dhe vend in me te rendesishem te marre nga e drejta priva te Kesht Ll sipas natyres se
ak ti vitetit dhe strukt ures qe e ka ne ngarkim mund Ie da llojme dy rasle
a) Sherbimel publike adminisl rati ve shume te ndryshme qe grupojne sherbimet qe nuk
kane qeJl ime industria le apo tregtare ( mbrojtja sh ko lJa pu blike etj) alo jane kryes is ht
Ie menaxh ua ra prej o rgan izmave publi ke dhe ne keto ra5te prevaon te e drejta
administrative
b) She rbimet pu bli ke indu str ia le dhe tregtare ( nderrmCl rrjet qe kryejne sherbimet e
furnizimit me energj i uje etj ato mund te kryhen ga organizma publike ose private
Kur e5ht1 Gala pe r orgamni zma private zbato he t kryesisht e d rej ta pri vate pa r nuk
mungon e drejta ad mini strative Ata mbesin nen (utelen e pusht etit public ( s hlelit
qeverisj es vendore) qe vcri fi koj ne leSe ato e kryejne misionrn e tyre apo nese e
respektojne parim in e baraz ise te aksesil Ie perdoruesve ne sherbimin publik dhe te mos
perfitojne prej nj e s ituate monopoli ne teres ine e territorit Ie vendit ose nj e pjese te tij (
pe rjashtimi I par imit te konkurenees)
Shumeqeveri ne pamundts i per Ie finnncuar vazhd ueshme rishl she rbimel publikevendos~n
I Te reduktojne dimensionet e sektoril le tyre public ase
2 Te ndryshojne strukwren e tij par gjithmone duke privi legjua r pri vati z imin e t ij
3 Kalimi nga prakti kn e sektoreve publike neate te sherbimeve publi ke tt e ilat
s igurohen ed he nga akto re jashte sektorit pu blic e rendes ishme eshte qe shoqeria Ii
marri ne c ilesine sasine dhe menyren e duhur ket o sherbime
33 R rcgullimi ( marrdhenieve Ie punes ne sektarin pub lic ne Shqiperi
Marred heniet e punes neS hqiperi ne se ktorin publi c dhe ate privat rregullohen nga Kod i I Punes
par edhe vete brenda sektorit publik (psh per ato insti t llcione (e c ilat hyjne ne fu shen e veprimit
32
Ie legj islac ionit Ie sherbimit Ie nepunesil civil ke to marredhenie rregullohen me26 ligj Of 152
viIi 2013 Per Nenpunesin Civ il
Kodi [ punes I Republikes s(Shqiperiseeshte I bazuar ne Kushtetuttn e Shqiperise dhe ne normal
e pergjithshme Ie se drejtes kom belare Per sa J perket sektorit public dhe atij privat aplikimi I
kodil eshLi I nj ~j(e Ne sektorin public problemet per zbatimin e kritereve dhe kushteve ligjore
pef lindjen zhvillimin dhe perfundimin e marredhenieve Ie punes jane Ie vogla Nderkohe qe
ne sektorin privat perjashtuar disa nga kompanite e medha seri oze Ie cilet respeklojne dhe
zbatojneligjislacionin ne fuqi shumica e kompanive nuk jane korrekte si me strukturat
shteterore ashlu edhe me punemarresit duke krijua r keshlu nj c sektor jo inrormal ne ekonomi
Kodi I Punes L igji Per Nenpunesin Civil dhe dispozila Ie Ije ra ligjore e nen ligjore perbejne
nje baze Ie mire ligjore per rregullimin e marrdhenieve Ie punes dhe per Ie mbrojtur
punemarresin nga largimel abusive nga puna Konfliktet e Dun eS ne kete drejl im mllnd Ie
zgjidhen me mirkuplimin e paleve ne Ie kundert ata muod Ie drejlohen s ipas rastit Kom isionil
te Sherbimit C ivil dhe gjykfl les kompelente ve ndimel e fo mes se prere Ie cilel jane Ie
delyrueshme p~r zbatimin nga paleL
Shoqeria c ivile dhe media jane aklore qe pa pmur Ie drejte t u japin zgjidhje konnikteve ne
kete rushe behen pjese akti ve e diskulimit trt shqelesimevc soc ia le qe krijohen nga largimet e
padrejta nga puna dhe reagojne per Ie mbrojtur te drejtal e nje riut dhe lirite Ihemelo re pa u bere
pale me subjektet e perfshira ne konflikt
Ky studim eshle nje pjese e kesaj filozofie dhe tenton te evident oje problematikat ne lidhje me
Irajlimin e larg imeve nga puna s i nga ana e ad min istra tes publike ashlu edhe nga struktural
kompetente per s hqyrtimin e lyre 27Nga monitorime dhe studimet e vendimeve kane dale ampietje
terendesishtne te cilat flasin jo velcm per mangesi ne respektimin e procesit te rregullt ligjor ne
trajtimin e largimeve nga puna prej s istemit gjyqesor par edhe problem Ie renda qe kan ~ te bejne
me zbalimin e legji slac ionil ne fuqi qe rregullon kelt rushe
34 Studim 1 nderprejes sc kontrates se punes (Ilashkia Tirane dhe Bashkia Durres)
~6 Ligji nr 152 viti 2013 Per Nenpunesin Civil 11 Komiteti Shqiptar I Helsinki Situata e diskriminimil ne procesin e (argi mit nsa puna ne Shqiperj Tirane dhjetor 2011
II
2SSipas nje studimi t~ kryer nga Qendrlt1 Sui Juris projek ky I financuar nga USA ID me
tematike Zbali mi r Ligjil ne mbeshlelje te qendrueshmeri se dhe rritjes se performances ne
administraten publike u vu re nje domosdoshmeri e ndeshkimil t( lilUllareve Ie insliluc ioneve
perkalcse ne lidhje me largimet mas ive ngCl puna Me mijera jancpersonat Ie larguar
padrejtesishl nga puna keto 15 vitet e fundit por nuk ekziston asnjeherc nje pergjegjes 1 vetcm
per keto largime Me ane Ie ketij projekli qendra ~S ui Juris ka arritur Ie indetifikojeinstilucionet me problematike ne lidhje me kete ces htje referuar dhe bur imeve te
ndryshme kryesisht zyrtare ka nxjerre nje future financiare per demin e shkaktuar ne lidhje
pushimet nga puna pagesaL qe duhet Ie kryejnc ng3 vendimet e forms se prere dhene ngu
gjykata Gjate mbledhjeve teinformac ioni t ne shume institucione nje vemendje Ie veca nle ki shte
dhe Bashkia e Tiran~s dhe Bashkia e Durres it ne lidhje me keto pushime masiveku rezultuan se
2~e vilin 2009 ki sble 17 persona qe kishin nderprere Ie manmiddotdhenien se punes me deshirc
4 ishin ne li stepritje 1 ne prilje per pencion dhc 4 zgjidhje konlrate
Ne vitin 2010 ki shle 15 persona kishin paraq ilur doreheqje 4 kishin mbushur mash en e daljes ne
pension dhe 5 persona kishin zgjidhur kantraten e punes ne menyre 1e njeanshme
Ne vitin 20 11 ki shte 37 punononjes qe ki shin paraqitur doreheqjen 7 ishin ne liSle pritje bull 8
kishin dale ne pencion dhe 50 strukture 3 persona ki shin perfunduar kOnlraten ne afat Ie
percaktuar 1 punonjes ishte Irasferuar dhe 4 pUllonjesve I ishin paraqilur mam per shkeJje ne
detyre
Ne vitin 2012 ishin 36 persona qe ish in larguar me deshire 8 ishin ne listre pritje dhe nje
punonjes ne pencion
J~e vitin 201 3 kerni 36 punonjes Ie larguar me deshjre 8 ne listeprilje 4 qe ki shin mbushur
moshen per daljen ne pencion 4 punonjes ki shin zgjidhje re kontrates ne afal Ie perca kt ua r nje
punonjes kishte kerkuar Irasferim
18 Sialistika nxjerre nga konlerenca e realizuar nga qendrl Sui Juris me terne Zbalimi Iligjit ne mbeshtetje te h
qendrueshmerise dhe (ri l jes se performances oe AI 19 Zyra e informacionit Bashkia Tirane JO Informacion I dhene nga Burime zyrtare BClshkia Tirane
34
Ne vitin 2014 rewltonin 33 largime nga puna me deshire 5 punonjes kishin dale ne pencion
dhe 5 punonjes ki shin perfunduar kontraten e punes me arat Ie percaktuar
Nt vitin 2015 rezuhonin 51 largime me deshire ( r araqitur doreheqje) 2 punonjes rezuhonin Ie dale ne pencion dhe 8 punonjes Ie pushuar SI ndryshim structure 2 pUllonjes rezultonin Ie kishin
perfunduar kontrat~n e punes ndersa 4 prej lyre rezultonin ne zgj idl~ e Ie kontratcs se pun~s ne
menyre Ie njeanshme
l lSipas Ie drejtes sie informimit Bashkia Durres nga dergoi informacionin ne lidhje me largimet
nga puna ku rezultuan se nga viti 20 II deri ne vitit 2015 ish in
38 punonjes qe ki shin pltlraqitur doreheqjen ( sipas kontaktimit l1e pjese e lyre rezultonin qe
punonin ne instance me Ie larta pozic ion i ose ne institucione shtetcrore Ii Ijera)
20 punonjes qe ki shin mbushur moshen e daljes nepencion ampjail ket yre vileve
5 punonjes kishin perrunduar kontraten e punes ne aratin e caktuar
Sipas nje pasq yrimi Ie s ituates u vu re qe ceshljel po litike zene nje vend Ie rendes ishem ne
punesimin e punonjesve si dhe ne kohezjmjen e kontratave te lyre Bashkia Durres duke u
ndodhur perpara faktit qe kryetari actual ka nja mandate Ie] rezulton qe largimel nga puna jane
Ie minimizuara gje qe bie ndesh me Bashkine Tirane ku gjate ndryshimil te kryetareve kern dhe
pushirne masive Ie punonjesve ne periudhe kohore Ie njejte
11 Informacion I dhene nga Bvrime Zyrtare BashkiCl Ovrres
35
KREUIV
4Rregllllimi I marredhenieve te punes De Shqipcri sipas ligjit Per Nepunesin
Civil U
41 Evolimi historit I ligjit Per Nepunesin CiviF
Shqiperia ka nje Iradile te ndrejtimit pO litik te Shleli edhe pse jemi nje shIel I vogel gt me nje
administrate Ie vogel publike dhe me nje numer Ie kufi zuar Ie punonjesve publike Sek(ori puhlik
eshte duke kaluar neper reforma shume dinilmike ne rrugen df~it Inlegrimil Europian Duke
pasur parasysh kushtet e tilla kom iza ligjore ne fu shen e marrdhenieve Ie punesimit ne
sherbimin civil duhet Ie synoje forcirnin e unitetit Ie sherbimit civil dhe ti~jete mjaft neksibel
per te lejuar qeverine Ie pershtaste sistemin me ndryshimet e shpeshta qe po kal an vendi dhe ne
zhvillimin ne (ushen e kapciteteve nj erezore J2
Perpjekja e pare per krijimin e nje sherbimi civil proles ioni st e Ie materializuar ne ligjin Nr
8095 date 2 [03 1996 nuk nlllndi Ie bashkejctonte me kete rdite shumevjecare
Ligji [ vitil 1996 nuk benle dallime nennjct rnarredheni es juridike Ie nepunesve dhe
marrdhenieve Ie Ijera Ie punes pasi ato n eg ull ohes hin sipas Kodit Ie Punes Rregldl we Ie ketij
Kedi I nenshlroheshin si nenpunesil ashlll edhe pundor~l e Ihjeshle Pas kri zes se Ihelle qe
perfshiu administrflte n publike nete res i ne vijim Ie shndenimeve politike Ie vileve 90 re ronna e
fundit duke se e ka stabilizuar te pakten ne nivel knceptllal administraten publike nc rolin e saj
rregullator Nal yri sht mbetet shume per ebert qe admini slrat a publike Ie persose rolin e saj ne
jeten shoqerore dh e eko nomike Ie vend it
Pra me sherbim civil kuplojme veprimlarine e punonjesve Ie administrates publike qe kane
cilesine e nenpunesit c ivil per Ie rea li zua r fllnksionet e saj bazuar ne Kushtetute e ne li ~e
Ligjj actual ne ruqi I sherbimit civil kltl ngrilur nje sistcm Ictere te drejtash e detyrimesh per
nepunesil civil Ie c il etjane ne nj e balancim pushtelesh mes punemarresve dhe punMhenesve
keshlu qe cdc e drej(e e vecanteeshle e bltl lancuar me disa detyrime Te drejlat dhe detyrimet e
l Draft document Mbi nje ligje te ri oer sherbimin civil ne Shqiperi h pergatitur z Zhani ShOlPO ne bashkepunim me Dr Hans -Achim Roll konsulente te Sigma me kerkese te DAP 1 tetor 2010
36
- -- --- -- ---- --- -- - --- - -
nenpunesve civil rregullojne elementet e nje rarorti kontraklual te punes Ie lidhur midis
nenpunesit civil si punemarres I institucionit dhe administrates pubJike si punedhenes
42 Karakteristikatthelbesore tC Ligjit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil
Ligji Per Nepunesin Civil rregullon ne menyre Ie qarte dhe Ie plate marredheniet ne skemat e
administrimit civil 1 rnbeshtelur kryesisht tek pozicioni (post i) duke e kombinuar ale edhe me
disa elemente te sisternit te karrieres Karakteri dominues I sistemit Ie pozicioneve verehet n18
elemente Ie tille si kriteret e rekrutimit ngritja ne detyre levizja paralele etj
Fryma e ligiit te siperpermendur ka synuar krijimin e nje sistemi kryesisht te hupur Ie Sherbimit
Civil duke krijuar njekohesisht premise edhe per mobilitet te brendshem dhe karriere Tregllesit
e viteve te fund it lidhur me ngritjel ne detyre dhe levizjet paralele deshmojne megjithate ne
praktike kemi te bejme me nje sistem thuajse teresisht te hapur per konkurim nga jashte
perfshire dhe vecanerisht pozicionet me te larta drejtuese te Sherbimit Civil ( sekretari I
pergjithshem drejtori I pergjithshem etj rekrutimet per pjesen me te madhe te ketyre
pozicioneve realizohen nepermjet proced II rave Ie konkurrimil Ie hapur per kandidate te jashtem
por pa perjashtuar konkurrimin e nepunesve aclual civil
Qellimi J ketij ligji eshte krijirni I nje sherbimi civil Ire qendrueshem professional te bazuar ne
merite integritet moral dhe paanesi politike
Ky ligi percakton marredhenien juridike ndcrmjet shletit dhe nepunesit civil gjithashtu percakton
rregullat per administrimin e sherbimit civil
43Parimet baze per statusin e nepunesit civil
Sipas nenil 5 te ligiit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil Sherbimi Civil eshte I ndertuar
dhe verran mbi bazen e parimeve teB
I Shane eve te barabarta
2 Mosdiskriminimit
33 Neni 5 ligjit 1522013 Per nepunesin civil ne Administrimin e Sherbimit Civil
37
3 Merites
4 Tc Irasparences
5 Te profesiona li zmit
6 Paanesise po l it ike
7 Qendrueshmerise ne de tyre dhe vazhdimesise se shhbimit civil
44 Fusha e veprimit te Iigjit per nepunesin civ il
34 Nen i 2 Iligji per nepunes in c ivil percaklon ru shen e ve primit Ie tij nepermjet per fshirjes se
te gi ithe nenpunesve qe lIshtrojne nje funks ion public ne nje institucion tt admini strates
ShlehrOre institucion Ie pavarur apo njesi Ie qeveri sjes vendore me peljashlim
a) Te Ie zgjedhurve
b) Ministrit dh e zevedsmini st rit
c) Funksionaret e emerruar nga Kuvend i bull Presidenti I Repub li kes ose Keshi lli I Ministrave
d) Gjygjta re t dhe prokuroret
e) Nenpunesit e ad ministra t~s gjygjsore
I) Ushtarakut Ie foreave le armfliosu ra
g) Personelitle Sherbimil Infonnali v Shleleror
h) Personelit Ie njesive publi ke direkte te sherbimit
i) Anetarit dhe kryeta rit Ie organeve kol eampjia le drejtuese Ie komiteteve apo institucioneve ne
vares i Ie Kryeminislri se apo Ie nje mini stri
j) Punonjesit adm inistrative
k) Funksionaril Ie kabinetit
Shtrirja vertikalc
J5S lllrirja vertikale e rushes se veprimit Ie LSHC nis s ipas Ilj~ skeme hi erark ie nga pozic ioni I
sekrelarit Ie pergji lhshem te ministrise dhe shkon deri ne nive l special ist J6ne praktiken e
1 Neni2 ligji 1522013 per nepunesin dvilshy
38
- --- -----shy
deritanishme vihet Te nje konso lidim I kenaqshem ne kategorite e ulta dhe Ie mesme ndersa per
kalegoriH e lana Ie Sherbimit C ivil tregues i I qarku llimil ka qentH lane rue qe regan per faktin
qe keto pozicione jane dis i me Ie ekspozuara ndaj ndryshimeve te mundshme politike apo edlle
ndaj rap0rl eve persona te epror vanes pavarsishl nga moti vimi I drejte apo abuziv I k~lij
qarku llimi
Shtrirja ho riw ntale
Shtrirja horizol1tale e fu shes se veprimit te LSHC eshte e ku fizu ar ne disa institucione (KM
ministry institucionet e pavaruara bash ki qarqe elj
Fusheveprimi horizonta l [ ligjit ne ketedimension ne ni ve l qendror zbatohet per
a) Administraten e mini strive zyres se krycministril (rreth 1500 nepunes civile)
b) Adm inistralen parlamentare dhe te presidences si dhe administraten e instilucioneve Ie
pavarura qe raportoj ne drejt pltrsedrejti ne Kuvend (rrelh 2800 nepunes civile)
Stalusi J disa kategori ve te Ijea nepunesish te institucioneve It lilla si tatimet bull dogana polic i
diplomaci etj rregullohen me ligje perkate se te eilat ne thelb permbajne eli sa elemente Ie
ngjashme OSe Ie pemfena me ato Ie statust Ie ncpunesi t civil Statusi i pjeses tjeter te
punonjesve Ie administrates publike ( ars imi shendetcsi etj) perfshire administraten dhe
punonjesit e degeve ne vflres i Ie ministrive ne rrethe ose qarqe e qe perbejne dhe numrin mlt Ie
madh Ie punonjesve ne kete sector bazohet thjeshle ne kod in e punes
Fusha e veprimit rnaterjaJ
Fusheveprimi malerjai nenketedimension ligi i ka rregulluar elemenlellhelbesore me rendes i per
marredheniet e punes te nepunesve civil Ie ci lmjane te ndryshme nga alo per punonjesit e ljere
publike Ie ci let jane zbvilluar pas kesaj me akte dyteso re nenligjore kohn e punes dhe
pushimit etj
~Slrategjia nderseklorjale e reformes nE administrOiten Publike (SNAAP) ne kuader Ie strategjise kombetare per zhvillim dhe in tegrim (2009- 2013) Tirane Shlalor 2009 16 Neni 19 I ligji l sherbimit civil ka tegorile e nepunesve civil jane keto 1 Nepunes civil Ie kat egorise se larte drejtuese 2 Nepunes civil te kategorise sl mesme drejtuese 3 Nepunes civil v te kalegorise se ul et drejtuese Anep unes civil Ie kalegori se ekzekutive nepunes civi l Ie kalegori se se larte drejlues konsiderohen keto pozicione a) sekretar I pergjilhshem b) drejlor departamenti c) drejlO( I drejlorise se pergjilhshme d) pozicione te barazvlefshme ne Ire Ie parat ne institucionel e administrates publike qendrore apo vendore
39
Ne lidhje me disa aspekte Ie marredhenieve te punesimit (psh mosha e daljes ne pension
sigurimi socia l dhe shendetesor) LNC permban nje reference te p~rgj ith shme ne legj isiacionin e
pergjithshem te punes ( Kodi I Punes) si legj islacion plotesues Disa eiemenle Ie Ijera Ihelbesore
( deklarimin e pasuri se bull konfliktin e interesave skemen e pensioneve ploHsuese elj gjithashlu
te rendesishme pir marredheniet e punesimit te nepunesit civ il jane te shpemdara ne
legj islaeionin e posacem I eili zakonish t rregllilon te gjithe ose nje pjese te madhe te pllnesimit
publik
45 Pranimi ne Shcrbimin Civil 31
Pranimi ne sherbirnin civil ne kategorini ekzeklltive behet nepermjet nje kankurrirni tehapur
kankurimi organizohel ne menyre periodike nga njesia pergjegjese per seci lin nga grupet e
percaktuara ne piken 8 tt nenil 191e ketij ligji
Konkurrimi zhvi llohet ne dy faza
a) Yerifikimi paraprak nese kandidatet plotesojne kerkesat e pergjithshme dhe ato te
posacme sipas shpalljes se konkurrimit
b) Vleresimi I kandidateve
Verifikimi paraprak kryhel nga njes ia pergjegjese ndersa vleresimi I kandidateve behet nKa
komiteti I perhershem J pranimit I krijuar per secilin nga grupet e percaktua ra ne piken 8te nenit
19 Ie ketij igji
Kandidatet fitues qe marnn 70 Ie pikevc talale tevleresimit renditen nga komiteli I
perhershem I pranimil sipas pikeve Ie marra ne li slen e kandidaleve Ie sukseshem
~shte Keshilli Ministravc qe mirnton negulloren e hollesishme per krij imin perberjen dhe
veprimtarine e komiteteve Ie perhershme te pranimit si dhe lTegu llat e hollesishme per
proceduren e pranimit dhe vleresimin e kandidateve
n Neni 22 Iligjit HPer Nepunesin Civil ~
40
46 Ngritja ne detyre
JSNgritja ne delyreesilic kalimi I nje nepunesi c ivil nga pozicioni actual I punes ne nje ni vel
pozicion me 1e larte ne te njejtin institucion osc ne nje in sti tucion tjeter te administrates publike
qendrore apo vendore ( kur nje vend I till e ekziston) Ngri tja ne detyre reali zohet rea lizohet
nepennjel procedures sekonkurrimit organ izuar ga njesia pergjegjese per nj e ose disa
pozicio ne te tira Bazuar ne parimin e neoit 20 ( shanceve Ie barabarta profesionalizmit etj) te kClij ligji Nese vendi I lire I kategorise se utel apo Ie mcsme drejtuese nllk eshle plotesuar sipas
nenit 25 te kctij ligii ai plotesohet nepennjet ngriljes ne detyre
Mund te aplikojne per ngritje ne detyrevetem nepunesit civil te oj e kategorie pasardhese te
pnnesuarit ne Ie njejten apo ne nje institucion tjete te sherbimit civi l nese plotesoj ne kushtel
per ngrilje ne delyre dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Nese vendi I lire nuk plolesohet nepermjel procedures se ngritjes ne detyre nje procedure Ijeter
mund Ie organizohel Brenda nje afali 3 mujor deri ne plOleurosimin perfundimlar Ie vendit Ie lire
nese eshle e nevojshme mund Ie zbatohet procedura e tras ferimit Ie perkohshem ne interest e institucionit sipas shkronjes a Ie pikes I Ie nenit 48 Ie kctij ligji Keshilli J mini strave miraton
kushtet qe duhet Ie plotesojne nepunesit per ngritjen ne delyre dhe proceduren e hollesishme Ie ngritjes ne detyre
Ne prakt ike ngritj a ne detyri ka ndoshur ne perqindje Ie vog la rastesh Ekzistojne megjithale
di sa paqartesi lidhur me ndryshimin e pozic ionit brenda nje kategorie ( Ie larte) nese kjo perren
ngritje ne delyre apo levizje paralele gje qe veshtireson pasqyrimin real Ie ket ij Ireguesi
AVflnlazhi kryeso r I kesaj dllkurie eshte se konkurimi public ka promovuar lerheqjen e
kandidateve Ie af~ ngajashte admi ni strales gje qe krijon mundesine e sjellj es se njohuri ve dhe
metodave Ie reja Ie punes nga ala kandidate qe kane studjuar jashle ve nd it apo nga ata qe vijne
prej sektorit privflt Disavantazhi nga ana (j eter kate beje me pranine e nje kostoj e opportune ne
lidhje me s igurine e karrieres qe mundte mOli vonle me mire nepunesit e brendshem civil
47 Uvizja paralele
J Neni 26 Iligjit nr 152 2013 U per nepunesin civil U
41
Plottsimi I ve ndeve Ie lira ne kalegorine ekzekuti ve ala H~ ule apo Ie mesme drej lUesc behel se
pari nga nepunesit ciyile Ie se nj ejles kalegori nepermjet procedurts paralele Kush mund Ie
aplikoj ne per plotesimin e nje vendi Ie lire nepermjet procedures 51 Iev izjes paralele 5ipas pikes
1 nen 25 I ketij ligi i gt nepun sit civile Ie se njejtes kalegori ne Ie njejtin apo ne nje institucion
tjeter Ie sherbi mit civi l qe plotesojne kllshlet per para lele dhe kerkesat e posacme pef vendin e
li re
Yleres imi 1 kandidateve Ie inte resuar kryhe nga nje komi sion I brendshem I krijuar ne cdo
emiss ion nepermjet nje procedure Ie bazuar ne parimel e parashikuara ne piken I neni 20 Ie
ketij ligji Perfaqesuesi I njesise pergjegjese esbte anelar I kom isionit te brendsghem
Ne perfundi m te vl eres imit komisioi mund te ve ndose
a) Perzgjedhjen e kandidatit me Ie pershtatshem per tu emeruar ne vendin e li re
b) Perfundimin e procedures pa asnje teperzampjed hur ne fast se asnje nga kandidatet e
interesuar nuk ploteson kushtet dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Keshill i I Ministrave miralon
a) Kushlel qe duhel Ie pJolesojne nepunesit per levizjen parale le dhe procedurat e
hpo ll es ishme te levizjes paralele
b) Rregullal pfr krijimin dhe perberjen e komis ionit Ie parashikuar ne piken 3 Ie kctij neni
48 Oisipiina ne sherbimin civil (SHe)
Disiplina ne Sherbimin Civi l ka Ie beje me mnsa l di s iplinore qe jepen ne rastel e konslalimil 1(5
shkeljes serregullave apo Ie moskryerjes se detyrave Masat disiplinore dal lohen nga vleresirni
negativ I perfosmances Vendim-marrja ne lidhje me ke lO procedura perqendrohet tek epror
di rect dhe me pas ekzis(on mundesia e ankirnit Ie drejteperdrejte ne KSH C Sipas nje studimi
eshte ve ne re qe nllmri I rn asave di siplinore ne praktikeeshte I voge l verehet nje shperndarje j o
uniform e tyre lakonisht nje numer relalivisht [mad h [ masave di si plinore vihet re ne mornente
ndryshimesh politikc
42
Ligji eshte relativisht J pltiqarte lidhur me zbat imin e mases sl uljes nedetyre ) kur nje institucion
( ku eshte dhenc nje mase e (ille ) nuk ekzistojne vende pune Ie oje kategorie Ie lIle ne keto
raste nje mase e tille fezulton e pazbatuesh me apo te pakten problemalike Dicka e ngjashme
konstatohet edhe lidhur me mundesisne e kthimit ne pozicionin e rneparshem pasi parashkruhet
masu di sipiinore
49 ASPA OHE PROGRAMET E FORMIMIT PIWFESIONAL
ASPA
39Ne varesi te Ministri se se Brendshem krijohe dhe Shkolla Shqiptare e Administrates Publike
(AS PA) SI jnst itucion public qend ror me se li nc Tiran~ASPA ka autonom i administrative dhe
akadem ike Ajo ka per qeHim formimin professional Ie nepunesve civil 5i dhe cdc individi tjeter
vendas ase H huaj qe nuk esh te pjese e sherbimil civil dhe qe plOleson krilerel e kerkuara
Forrnimi profess ional perfshin programin e forrnimit Ie Ihelluar Ie kandidateve per kalegorine e
ncpunesve civile te ni ve lil Ie Jarle drejtues anetare te tru pes se nepunesve civi le ni velit Ie larte
drej tues si dhe programin e formimit Ie vazhdueshem Ie nepunesve civ il dhe Ie cdo indi vidi
tj eter jashte ketij sherbimi
Buxheti ASPAmiddots percaktohct si ze I vecanle ne Buxhelin e Minislrise se Brendshme
Organel drej tuese te saj jane
I Keshilli drejtues
2 Drej lori
KeshilJi drejtll es perbehel nga [2 anetare dhe kryesohet nga nj e prej rektoreve Ie lmiversitetcve
I zgjedhur nga Kon ferenca e Rekloreve Ie Shqiperise Ne perberje Ie lij jane perfaqesues dhe
drejtues Ie larte Ie min istrive organeve Ie qeverisj es vendore DAP- it universiteteve shoqerisc
civile dhe biznesit sipas percakli mil te bere me vendim Ie Keshill il Ie Ministrave
I Neni 91igji 1522013 Per NepuneStn Civil
43
Keshilli drejlues miraton po litikat bull slrategjite dhe partnerilelet e ASPA-s hal10n kuadrin
rregullal0r Ie saj 5i dhe miralon projektbuxhetin dhe s trukturcn organizali ve Ie ASPA-s
Detyra Ie hoJlesi snme te keshillit drejtues percaklohen me vendi me te Keshillit Ie Ministrave Ne
percaklimin e polilikave Ie perzgjedhjes dhe Ie formimil bull ASPA detyrohel Ie bashkpunoje me
DAr-in s i njenjesia e ngarkuar j)tr centrgatitjen dhe mbikqyrjen e zbatimit Ie polilikave
shteterore ne sherbim civil
Drejlori I ASPA-s emerohet dhe lirohel ne detyre sipas kritereve dhe rregullave Ie percaktuara
per anetaret e trupes se nepunesve c ivile Ie kalegorise se lartc drejtuese Perjashlimisht deri ne
moment in e fillimit Ie efekteve Ie kelij ligji drejlOri I ASPA-s emerohel me vendi m Ie Keshi llil
te Ministrave me propozim te Ministr e Brendshem
Nepunesil e ASPA-sderi ne momentin c IIUjmit te efekteve Ie ketij lirui emerohen nga Drejtori
I ASPA-s s ipas procedures se Kodi Ci vil Keshilli 1 Minislrave miraton rregullal e holl esishme
per menyren e organizimit dhe funksionimit Ie ASPA-s
Programer e formimit profesional
AS PA ka per delyre leofroje formim profess ional nepermjet perfshirjes se programeve Ie
meposhtme
a) Program Ie foonimit Ie thelluar n~ baze Ie Ie cilil formohen kandidalel per anelarel Ie
TNO-s (niveillarte drejwes)
b) Programe Ie formimil t~vazhdueshem ne baze Ie Ie cilit trajnohen ne vazhdimesi dhe
n~ lidhje me punen e nepunesit civil te te gjitha kalegorive si dhe cdo indivit tjeter
j ashte sherbimit
ASPA ofron mundesine e pergal irjes paraprake Ie kandidateve per te marre pjese ne
konkurrimin e hapur per kalegorine ekzekutive kundrejt tmires
ASPA realizon sludime dhe bOlime ne fushen e administrates publike Sludenlel e AS PA-s te
perzgjedhur nga shoqeria c ivile bisnes i apo individi jashlc sherbimil civil detyrohel te paguajne
larjf~ Keshilli I Ministrave miraton lariftin perkmese per cdo trajnim
44
KREUV
5 RREGULLIMI I MARRDHENIEVE TE IU NES NE SHQIPERI SIPAS KODIT
Til PUNES
51 Kodi I punes dhe rregullimi I marrdhenievc te punes ne administraten publike
Marredhenia e punes ne vendin lonerregulohet nga Kadi I Punes I Republikes se Shqiperise I
cili eshte li gj i kryesor per rregullimin e ketyre mltl rrdhenieve ne dispozital perkatese te lio Per
te kl ptuar memire gjendjen e egjislacionil shqiptar pqr marrdheniet c punes eshle e nevojshme
Ie bcjme nj l anaiize te pergjithshme Ie legjislacionil perkates Ky Kod eshte krijuar me qellim
Ie rregulloj marrdheniel e punes ne tregLlll e ekonomise private dhe iniciatives se li re Ne
sekto rin publik prob1emet pcr zbatimin e krit ereve dhe kushteve ligjore pcr lindjen zhvillimin
dhe perfundimin e marrdhenieve Ie punes jane Ie vogla Kodi I Punes parashikon nje
serhregu llash ne mbroj~e Ie punemarresve sin e mstin c fillimit vijimit dhe Ie perfundimit te
marredhenies se punes Kodi parashikon nje rregulJ te posacem per rastet kur punedhenesi eshte
organ J administrates pubJike gjithsesi ky parashikim duhet te kuptohet sakte nga vete organet
dhe ndoshla Ie shoqerohet ed be me lTegullime I~ tjerf Ie posacme per administralen pllbJike
Nje analize e tilleeshte hapi I pare per I ~ evidentuar boshlleqet dhe problemalikm qe ajo mbar
Gjithashlu nje an aJ ize e tilleeshtc e nevojshme per Ie ku ptuar nese prob lemet e qendrueshrnerise
pavars ise ose meritokracise ne administraten pub like rrjedhin per shkak Ie mangesive ligjore apo
moszbatimin korrekl Ie Jigjit
42Kodi punes rregullon Ie gjilha marredheniet e punes ne administratcn publike me perjashlim
Ie marrdhenieve Ie punes Ie personave punesimi I Ie cileve rregullohet me ligj t~ vecante pra Ie
gjitha marredheniet e punes ne organet e administrates publike qe nuk I nenshtrohen nje
rreguHimi Ie veCaJ11e me li gj do Ie rregiullohell sipas dispozilave Ie ketij Kodi Madje ky Kod
parashikon qe per as sa ligji I vecante nu k parashikon zgj idhje per problemet e lidhura me
marredheniet e punes perseri do te gjejnc zbatim ne di spozilat e Ketij Kodi
lt0 ligji nf 7961 dal e 127 1995 Per Kedin e Pun es n~ Repu bliken e ShqiperisE I ndryshuar
4 1 Or Eralda Ca ni Anarize e legjislacionit mbi marrdhenel e punes ne administraten publike ne Republiken e
Shqiperi~e ne kuadrn e projektit te qendres AKSES ALBANIA Per nje administrate publike tre qendrueshme dhe
profesionale ~ mbeshtetur nga Ambasada Gjermane ne Tirane dhjetor 2009 41Neni 4 I Kod te Punes
45
Ky Kod 11 ~ kreun JIl Ie tij parashikon oj sere pari mesh mbi Ie eilal mbes hteten marredheniet e
punes Edbe pse parimin e konkurrueshmerise apo Ie trasparences nuk e permend lie nenin 11 Ie
tij parashikohet se normal e se drejtes Ie d iet rregullojne marrdhenien e punes kane perpares i
qe edhe veH KushlelU ta parashikon oe nenio 11 6 Ie saj Kod i rendi Kushtetuten Konvenlat
Nderkomelare It ratifikuara e me pas li gje Ie tjera duke renditur Ie parin nga 10 Kodin e Punes
Pra perforcohet edhe nje here rregullimi qe Kushtetuta parashikon ne neni n 107 qe marrdhenia e
punes per nepunesit civ il publike bazohet ne lrasparence konkurrueshmeri e profesionalize m
52 Lidhja e kontrates se punes
Kodi I punes ne nenio 19 Ie tij parashikon qe lindja e marredhenies se punes kryhet nga
punedhenesi I ci li puneson ne menyre Ie drejtoirdrejte punemarres in Ky punedhenes perdo r
zyra shtett~rore Ie punesimit ose agjensite priva te Ie punesimit per le punesuar punemarresjn ky
parashikim eshU h~H1lmr me qeJlim qe tu sherbeje person ave juridik pr iv m Ie cilet mund Ie
zgj edhin me sa duke rregLdlal e lyre Ie punesimil te pu nonjesve Ie lyre [ referuar nekuadrin e
detyrimil kllshtetues pe r konkurrucshmeri dhe tra sparence pcr punonjes it e administrates publike
bull ky rregullim do Ie s ilhe konfuz ion dhe paqanes i Pm ka nevoje qe ky Kod meqeeshle li g baze
edhe per marrectgheniet e punes ne admi nistraten publike bull te specifikoje nje rreguHim Ie posac me ne kontrat en e punts apo edhe referimi tck e ashtequajtura kontrate kol ektive e
punes Sigurisht qe cdo rregu lli m qe do te bellej me akt Ie posacme li gjore e vecnneri sht
nenligjore do Ie ishl e I delyrueshem per lidhjen e nje konlrale punesimi Gjithsesi s ic ulna
edh e me la rt profesional izmi apo kerkesa per kritere Ie cakluara piir punesim Kodi I punes Illik
e percakton si kriter punesim i
53 Kohhjatja e marredhenieve te punes
Marresheniet e punes sipas Kodit teP unes lidhen sipas nj e kohezjatje te pacaktuar dhe nje
kohezjatje te caktu ar 43 Kodi me qell im krijimin e rnarn=dhenieve Ie qendrueshme tepunes
parashikon qe si rregul kontrata e punes lidhet per nje periiudhe te pacaktuar Nese
konlra la e punes do le lidhel per nje periudhe Ie cak tultlf kjo duhel jus lifikuar per arsye objekti ve
o Kreu XIV neni 140 I Kodit te Punes se Republike$ $e Shqiperise I nd rysh uar 2003
46
qe lidhen me nar yren e perkoheshme Ie detyres nJ Ie eilen punemarresi do lepunesohet 44 T~
gjitha rregullimet mbi kohezjaljen e punes kohezjatjen ditore ne pune 45 pagesen pushimin
Javor e vjetor punen e nates apo kohe feslash dhe pagesen per Ie detyrimin per kuaifikim
punonjesish elj jane rregullime Ie eilel pltl dysh im mundesojne nj e status Ie caktuar te mbrojtu r
Ie punonjesit per punen qe kryen pushimin qe duhe Ie kete si dhe pagesen qe duhe Ie marre
per punen qe kryen Mund Ie permenden (dhe nje sere nenesh Ie ketij ligji qe synojne
rregu llimin e sigurise dhe mbrojtjes Sf shendet it ne pune si psh Nenel 39-75
Ne pergj ithesi keto rregullime duke qene edhe ne Iefiektim te traktateve Ie m iratuara nga 46IL0 dhe ratifikuara ga Shqiperia ne te njejlen kohe refleklojne edhe shu me prej dire ktivave
Ie BEmiddotse
Te lill a mund tepermenden
47Direkl ivat 2003 l Ee e parlamentit dhe Keshi llit Ellropian Mbi aspekte Ie caklllam Ie oreve Ie
punes
Direclive e keshillit 9 1533 EC vi lil 99 1 Mbi del yrimin e punedhenesve per te informuar
punemarresit mbi kushtel e kontrates apo Ie marrdhenieve Ie punes
Oirektivat 781 EC vi lit 2000 Krijimi I nje kornize te pergjithshme trajtim I barabarte ne
punesim dhe pro fesion e e ila kerkon Irajl im Ie njejle Ie personuve pavars isht nga bes imi felar
paaftesile gj inia orienlimi seksual elj ne marredheniet e punes apo profesion dhe ltlnetaresite
ni orgMizata te caktuara
Nje organ I administrates publike krijohet per Ii sherbye r nje interes i public Ie eaktuar dhe
z1konishl organet e adminjSlr31iS publike krijohen SI persona juridike me akte liampjore per Ie
ekzisluar per nje periudhe Ie pacaktuar kohe ose ne raste Ie caktuara per Ie traj tuar ceshlje per
tC eilat vendoset nje kufi koh or I cfl ktua r4 ~ Edhe ne rltlSle Ht ill a si kjo e fundil akli li gjo r apo
Neni 140 I KPU NE5 parashikon se U nese koheljotja nuk percokrohet me sokresi ngo paler gjare idhjes se kontfoftS ojo ((ojtohe si kontrote me periudhe Ie pocokruor ~5 ligji nr 136 viti 201 5 per disa shtesa dhe ndryshime n1 ligjin 7961 te vitit 199 5 te Kodi I pun~s 1Republikes se Sqiperise i ndryshuar ~o Organizata nderkombtHare e punes ( ILO) n Directive 2003 EC of the European Parlament and of the Council o f 4 November 2003 ~ permbl edhje informacionesh rreth marrdhenies se punes Feri ona Cato
47
nenligjor nuk parashikon kohezgjatien e vele organil administrative Nt ligiin per stat us in e
nepunesil c ivil parashikohen komilele ad-hoc Ie eila jane krijime Ie perkoheshme Ie posacme
Ie krijuara me qellim menaxhimin e testimeve Ie kandidateve pef nje vend pune pjese e
sherbimil civil Po ashtu mund Ie kete organe Ie (ilia Ie administrates publike qe traj tojn~
ceshtje Ie tilla por qe shuhen mbas mbarimit Ie funksionit pqr Ie ei len jane krijuar r sh kemi
organct qe trajtojne ceshljcl e kthimit dhe kompesimillc pronavc Kjo ceshlje kil dhe kufi zime Ie
caktuara nga vete ligji
Megjithate ne rustin e pare behel Ijate per nje pune shume Ie kufizuar ne kohe( nje dilore ose dy
dilore) ne rastin e dyte behet fjale per nje ceshlje edhe pse mund Ie kete kllfizimel e veta ne
kohe mund Ie zgjasi per vite me rradhe Pra kontratCl e punes neorganet e administrates rubJike
duhel Ie jene me nje kobezgj atje Ie papercaktruar ne Ie shumten e rasteve Sigurishl nese
natyra e punes apo detyres do Ie ishte e perkoheshrne edhe kohezgjatja e kontrates se punes do
Ie ishte e kufizuar edhe nese behet jale per marredhenie pune ne nje organ admil)islrativ qe
nuk esille I perkohshem Nje interprClim I till lmbetet edhe ni ate qe admini strate publike per
nga natyra e saj eshte e qendrueshme dile e vijueshme Gjithashttl nj e intepretim [ till1 do Ie
ishte ne perpulhje me direktival e Komis ionit Europian qe kerkojne nje justilikim per
pefdorimin e kontrata ve aflltshkurtra duke I kerkuar shte te ve anetare( nuk eshle e
delyrueshem) q~ Ie konsuhohen me grupel e inte resl dhe Ie marrin masa lidhur me kelt 5i
a) Justifikime objekti ve per rinovime konlratash dhe marrldhenieve Ie tilla al~lshkunra
b) Percaklimi I perseriljes qe mund Ii behe t konlrates afalshkurte r
Kjo directive duke kerkuar nje rregullim te percakluar Ie Ii lie qe orienlon gjilhe marrCdhenicn e
punes drejt qendrueshmerise net per polilik~n qe BE-ja ofron pel nje marredhenie Ie
qend rueshme pune
54 Perrundimi I marrdhenieve te punes
48
Kodi I punes parashikon 49 qe marredhenia e punes perfundon me zgjidhjen nga njerltl pale e
kontrales osekur ka perfunduar afati I percaktuar ne kontrate
Kohezgjatja e nje kontrate tregan vazhdimesi e nj e marredhenie pune pra qendrueshmerise po
aq percakton edhe leresine e rreguUave qe do Ie ndiqen ne rastin e zgjid hjes se saj perfundimi I
marrdhenieve Ie punes regullohet nga Kreu XIV I Kodil Ie punes Kontrala e punes me
kohezgjalje Ie pacaktuar perfundonn kur zgjidhet nga njera pale ose ka perfunduar afati I
njoftimil sine rastin e nje konlrate me tlfat ashlll dhe pa ann kontrata mund Ie zgjidhcI me
arsye duke respekhlar proceduren e parashikuar nga raSle e zgjidhjes se kOfllrales me arsyc s i
dhe procedura e kisaj zgjidhjej e
Fillirnish t respeklohet afmi 1 nj ofiirnil per zgj idhj en e kontrates 1 ei li shkon nga dy deri ne tre
muaj ne vares i Ie s ituatave Ie caktuara Ie parashikuara50 ne nenin 143 Ie Kodi te Punes ku
Iheksohet
I Pas kohes se marrjes ne prove per Ie zgjidhur kontraten ne periudhe Ie pacakwar pale
duhe Ie respektojne nj e flfal njoftirni prej nje muaji gjate vilil Ie pare Ie punes prej dy
muajsh per dy deri ne 5 vi tet e para Ie punes nde lsa prej 3 muajsh pe r me shume se pest
vjet pune
2 Keto afate mund Ie ndryshohen me marreveshje me shkrim ose me konlrate kolektive Ie
punes kur Pllnemarresi ka kryer deri nc gjashl~ mll aj pune afati Injoftimit nuk mund
Ie jeleme pak se dy jave Afa li J njonimit eshtejo me pak se I muaj kur punemarresi ka
kryer me shume se 6 muaj pune
3 Afati 1 njoftimit per zgjidhjen e konlrates zgjalel si pas rastit deri ne fund te javes ose deri
ne fund Ie muajiL Zbatohet I njejti regu]) kur afati I Iljofiimit pezullohet gjateperiudhes
se paa ftes ise per pune shlatzani se ose pushime ve Ie dhena nga punedhenesi
4 Kur njera pale e zgjidh kontraten pa respektuar afatill e njo flimit zgjidhja Irajtohel si
zgjidhje me efekl le menjchershem
bull9 Neni 141 I Kodi I Punes I republikes se ShQiperise
00 Neni 143 I Kodit te Punes te Republikes se Shqiperise
49
Pasi parashikohet respektimi I afati dhe procesi 1 informimit Ie arsyes dhe shpjegimit e situates
Kadi parashi kon perfundimin e marredhenievc Ie punes ne situata tejustifikuara dhe parash ikon
ne cdo here qe do Ie kele perfundimin e lyre normalisnt ky Ie jete edhe per nje arsye Ie
arsyet uar apo tejustirikuara
Nje percaklim I shkaqeve Ie arsyeshme nuk mund Ie behe ne Kad pork y [ fundit merr pers iper
Ie sherbeje 5i nje kufi zim I abuzimeve me kufirin e Ie arsyeshme Ne kete ne nenin 146 Ie
Kadi H~Punes pamshikohen s ituala qe konsiderohen 5i shkage Ie arsyeshme par edhe s ilUale Sl qe konsiderohen 5i shkaqe Ie paarsyeshme Ie zgjidhjes se kontrates se punes Neni 146 Ie
Kadit Ie Punes CilOhe qe zgjidhja e komrates nga punedhenesi kons iderohet pa shkaqe te
arsyeshme kur a) punemarresi ka pretendime qe njedhin nga kon trata e punes b) punemarresi
ka ~rmbushur nje detyrim ligjor c) kur behet per mot ive te pan dash me nga personaiteti I
punemarres jl por qe ka lidhje iegjilime me Ie drej lin e punes dhe raportet e saj Konsiderohen Sl
moti ve t~ tilla raca ngjyra seksi mosha gjendja civile detyrimet ramiljare besjmi retar
bindjel politikc kombesia gjendja shoqerore
Kodi 1 PlUleS ofron gjilhashlu edhe nje percaklim Ie pergjithshcm te institutit Ie situatave Ie
juslifikuara Neni 153 Ie Kodil Ie Punes vle reson 5i shkaqe H jus ti fiku ara rrelhana e rcnda qe
nuk lejojne s ipas parimil Ie mirebes imit Ii kerkohet alij Ie ka zgjidhur kontraten gt vazhdimin e
marrdhcnieve te punes apo dhe raste kur punemarres i shkel detyrimet kontrCl ktuale me raj Ie
lehlc ne menyre Ie perserilur me gjithe paralajmcrimin me shkrim Ie punedhenesit Kuptmin
e rret hanave terenda apo fajita Ie ehle te pers~rilur pale do (ju duhet ta interpretojne s ipas rasti
dhe eshte gjykata ajo qe vend os nese ekzi stoj ne apo jo shkaqe te tilJ a Ire justifikultl ra per
zgj id hjcn e kntmtes
Nese zgjidhja e kntrates rezu llon te jete jo nerespeklin e procedurnve Ie parashikuara apo jo per
shkClq e te arsyeshme I j ustifikuara punemarrcsi ka Ie drejt e Ie paraqese pad ne gjykale kunder
punedhenesit brenda 180 diteve nga d ita e perrundimit Ie arati te njoftimit Kodi parashikon se
zgjidhj a e kontrates pa shkaqe Ie arsyetueshll1e eshle e pavlefshmePunedhenesi qe ka zgjidhur
kontraten dHke mos respektuar aralete e njofl imil duhet Ie paguaje si rregull dernshperblim nje
~ l Neni 146 1 kodile punes te Republikegt se Shqiperise
50
page prej 2 muajsh Zgjid hia pu shkaqe tearsyeshme sjell edhe demshperblim deri ne I vii page
Madje kodi parashikon qe kur ka nje vendim Ie formes se prere per Ie riklhyer punemarresin ne
vendin e meparshem cpunes punedhenesi eshte I detyruar ta zbatoje
Referuar kelij punimi cka u citua me lart Ie gjilhe keto aspekte ligjore si dhe polilika qe
ndermerr shteti ( qeveria ) Juajne nje rol Ie rendsishem ne mbrojtjen e punemarresve per Ie
ruajtur vend in e punes ( duke siguruar nj e kontrate afatgjale Ie punes ) gje e cila ~jell nje lTitje te
punesimit thene ndryshe duke mos ndryshuar shirrat e papunesise ( nje nga s frdat qe perballet
shleli shqiplar)
51
Konkluzione
lDuke II bazuar ne cfare II trajtu3 ne kiW punim kam evidenHlat qe pavars isht rolit Ie shtetit q~
shikohet qe ka sjeJl e reform a ne vazhdirnesi per nitj en e nive li Ie Ie pun ils ua rve nepermjet
politikave Ie nderrmarra eshte e nevojshme qe Ie merren masa Ie ndryshme duke j u referuar
dhe akhl aliletit Lehtesi sht mund te arrih et nekon klu zion se rritja e vi velit Ie papunesise mund
te arrih et nepermjet nde rmjetesi mit qe ofroh et nga zyrat e punesimit ose nga agj ensite private
Ie punesimi t
2 Fo rm imi profess ional du het Ie permiresohel dhe Ie shtohet numri lIe trajnuarve cdo vii ne
baze te kerkesave Ie punes per lI oj in e pro fesionit
3 Dun e levazhdoj c zbatimi I program eve te nxiljes se punesi mil du ke siguruar kllalifikime
sidomos per temral d be grupel e vecanta
4 Nje mbeshtetj e Ie vecante duhet lekt~n e bisneset Ie ei let ofrojne punesim bisnese t fa miljare
si dhe scktori I turi zmit te eilet mund te punesojne nje nurner Ie madh punonjes ish
5 Nxilj a e progrcuneve per prnkl ike e Ie sapo d iplomuarve duhelle zgjerohet ne cdc instilucion
dhe ne cdo d rejto ri admini strate publike gt pa lent menjeane dhe kompani te medha duke krijuar
me ta nje forme bashkpunimi per punes imin c praklikanleve me Ie mire
6 Gjate vit eve Ie fu ndit prezenca e shtetiljo vetem qe nu k eslllezvogelll3r por perkundrazj eshte
zmadh uar ajo efa re ka ndryshuar eshte roli I tij menyra e nderhyrj es dhe doza e ket yre
nderh yrje duk e bere Ie mun dur mundesine e rriti es se pllnesimit dhe kualifikimit Ie personave Ie
punesuar dhe tl papunesuar qe pres in te integroh en ne tregun e punes
7 Kodi I Punes I Republikes se Sqi pe ri seeshte nje baze e e mire mja rtueshme per rreguilimin e
marrdhenieve ne kCli sektor nl kete kod re Oektohet drejlpersed rej li fryma dhe gama e parimeve
me Ie nj ohura qe vij ne nga konven ta nderkombetare dhe Euro piane per Ie drej tat e njeriuL
52
8 Pervec rreguHimit qe [ ben Kodi [ Punes kerni edhe veteBrenda sektorit public rregll l ime per
ate instilueione Ie eilat hyjne ne fushell e veprimi t Ie legjis lacionit Ie sherbimit civil dhe keto
marredhenie rregu ll ohen me ligjin nr 152 20 13 Per Nepunesit Civ il Edhe pse jemi nj c shIel
I vogel me nje admini strate te vogel pu blike dhe me nje numer te kufizuar Plillonjesish pu blic
ky sektor eshte du ke kal uar neper reform a dillamike ne lTUgen drejt integrimit Europian
9Ne vendin tone duhe l Ie propozojme ndryshime dhe permiresim Ie qeve risjes 5C sek lo rit public
dhe sherbimeve publike p~ dysh im qe duke iu referuar s ituates aktuale problemmike sek lo i
public duhet Ie beje ndrys hime sin e funksionim sin e ndertimin e saj Ajo duhet tejete e
mbrojtllr nga levizjet po[itike Ie punonjesve ne menyre qe Ie ruaj kualitetin e kapacitcleve
llJ erezore
S3
Bibliografia
1 E drejla f punes prof fir KiltreI Cela bolim IV ~ stlepia holuese liar Tirane
2 E (rejta e kralwsllar e punts proftlr Kudrel Cea
3 Directhe 2003 EC of he European Paramenl and 0 he Council of 4 November 2003
4 Lligji lu82 tlati 0907 945 Mbi knllen e sherhimit mhrojljen dlte shperblimin lie pune
5 Ligji IIr 527lktle 2508947
6 Ligj nr 2250 dali 030SJ956 Mbi Kodin e Punils Ie Repuhlikiis Populore Ii
Shqiperise
7 Ligji I1r136 dale 512 2015 Iper disa shlesa dlte Ildryshime nit Ligjin fI 7961 dali
12071995 Kodl J plles I ShqipiJr i ndrysltuar
8 Ligjil152 dale 2013 Pilr IIilpfinesin civil
9 Stalstika e fregut Ie plllles 2014-2015 SheThm Komhiftar I PUl1esimit
)0 Slrnlegjia e plllleimit 2007-2013 Millistria e Pun es rifle Ceshljes Sodale
11 Tregu 1 pUlles AklllaJ Shirbimi Jltombelar I Puniisimil
12 Slalisliklllejorces se punes lOIS INSTAT
13 Slralegjia ombilare per pniisim 2014-1020
14 Slralegjia difrseJaorjale e reformes lie a(minislrolen Publike (SNRA P) llii kUlJdii Ie
slralegjise JoIIbilare pir tviflim dll t illltgrim (1009- 2013) Tirane SMalor 2009
15 Slralegjia per PUllesim dlle Aflisi fLO 1013-206
16 Draft document Mbi fiji igjii Ii ri per sllirbimin civil ni SIIqiperi f pergalitur Of
Zlrani SIIapo ne basltkipunim me Dr Hails -Achim Roll kOllsulenli Ii Sigma me
kerkese Ii DAP 1 letor 2010
17 Giuseppe Casale Service public reladole eork
S4
J8 Josep Tenkormrg bullbull hi comparaillt Qvervieii Geneva August 2008
9 Annizi e legjisaciollit mb marrdhiilliel e punlis ne administraten publike ne
Republiken e Sltqiperise lie kuadrin e projektit Ii qelldres AKSES ALBANIA
Pernjii administratil pubike Ie qiil1drlleshme dlle proesiollale mbiJihlellir IIga
Ambosnda Gjermane Ili Tirone dhjelor 2009 puno Dr Eralta Can
20 Komieli Shqiptar I Helsiki Sifuala e diskriminimit lie procesill e lorgimit ngo
plla ni Shqipilri Tirane dlljelor 201 I
21 SlalisiNa lujuri IIga kOllfenmea e reafizuar ngn qelldm ISU JtlriJ me feme
Zbnim J ligjit lie mbeshlelje Ii qiimrueshmerisi dhe rriljes sit perjorm(mcifs ni
Administraten Pubike
22 KlIshJetuta e Shqiptrisi
23 Marrdhellia e pultes FerioJlQ Calo
201 Kerkime mbi fregull e pUlles Jonida IoxhoJi
25 KOIi (ok Idrej~sla~qjp-(J -tJXl
26 Shlefiweborg
27 llllervisffr lie ~lil1islrillit e punts dlle Ceshtjevt Sociole me feme Nxitja e pllll ifsimil
dhe polifika Ii tjera per IIljell e papllnesisl
55
Nje perkufizim tjeter per se kt orin public eshte se ai percaklohet st sektori qe grupon Ie gjitha
akli vitetet ekonomike dhe soc iale qe jane ne nga rkim Ie administrates nderrmarrjet publike
dhe organi zmal publike Ie sigurimeve shoqerore
Pro sektori public perfshin Ire perberes
1- Administratat qc murrin ne ngarkim aktivitele me interest e pergjithshem
2- Nderrmarrjet publike bull dmth nderrmarrjet 11~ Ie cilen nje person public mhan shumiccil e
kapitalit Keto tradicionalishl kane qene konsideruar 5i element I polilikes ekonomike
dhe sociale Ie qeverise SOl ato jane pri vali zuar dhe njekohesishl kane mbelur ende
publike kane ndryshuar menyren e lyre Ie funk sionimit dhe jane si nderrmarrje private
3middot Zyrat publike admini strative Ie ngarkuara me sigurime shoqerore ~ qe ad ministrojne
politikat sociale Ie shletit ato mund Ie mbeshlelen mbi organizmat Ie 51 drejles private
32 Kush jane Ie perbas hkctal dhc ndryshim e1 e sekt oril public dhe sherbimcve publike
Sektori public dhe sherbimel pub like nuk duh et Ie ngaterrohenNe fakt aktivitelet e shcrbimit
Pllblic mund Ie merren ne ngarkim nga organizma private Keto quhen deleg ime Ie sherbimit
pubikKeto organizma nuk I perkas in sektorit public perimetri [ sherbimit public eshte me 1
ampjere se a i J sektorit public SOl sherbimi public duke ako ma s i nje runks ion I Administrates
Publike Nje sherbim public eshte nje akti vitet qe konsidcrohet se duhet Ie jete I di spollueshem
per Ie gjithe Ky nocion mbelel mbi ate te interest Ie pergjjthshem par shll1ne shpesh ky mbetet
njevleresim subjektiv pasi nuk mund Ie Ihullet qe nllk ka nje perkufizim universal Ie pranuar
nga te giithe Ne praktikeeshte sherbimi public ajo qe pushteti public pereakton politikisht sit e
tille Ky eshte nociol1 I cuditshem nga ai I sekloril public
Edhe shprehja Sherbim Publik ka nje kuplim te dyri shle nga njera ane ajo percakton nje
aklivitet ose nje mision Ie interest te pergjithshem ( psh sherbimi public I shkolles) dhe nga ana
tjete r leres ine e organi zmave Ie ngarkuara me keto aktivitete te interest Ie pergjithshem Ie eilal
mund te jene si publike edhe private duke kaillara klshtu nga sherbimit public ne sherbimet
Pllbli ke
n Shte ti eeborg
31
Prej shume kohesh sherbimi pub lic ish te krite ti I vet~m qe kushtezo nte zbati min e se drejtcs
ad mini strative dhe kompetencen e gj ykates admini strati ve me ndryshirnin e viteve Ie fund it ky
kusht nuk eshte me e mjaftueshrne me zgjerimin e aktiviteteve te sherbimit public ni fushlt n
ekonomi ke dhe vend in me te rendesishem te marre nga e drejta priva te Kesht Ll sipas natyres se
ak ti vitetit dhe strukt ures qe e ka ne ngarkim mund Ie da llojme dy rasle
a) Sherbimel publike adminisl rati ve shume te ndryshme qe grupojne sherbimet qe nuk
kane qeJl ime industria le apo tregtare ( mbrojtja sh ko lJa pu blike etj) alo jane kryes is ht
Ie menaxh ua ra prej o rgan izmave publi ke dhe ne keto ra5te prevaon te e drejta
administrative
b) She rbimet pu bli ke indu str ia le dhe tregtare ( nderrmCl rrjet qe kryejne sherbimet e
furnizimit me energj i uje etj ato mund te kryhen ga organizma publike ose private
Kur e5ht1 Gala pe r orgamni zma private zbato he t kryesisht e d rej ta pri vate pa r nuk
mungon e drejta ad mini strative Ata mbesin nen (utelen e pusht etit public ( s hlelit
qeverisj es vendore) qe vcri fi koj ne leSe ato e kryejne misionrn e tyre apo nese e
respektojne parim in e baraz ise te aksesil Ie perdoruesve ne sherbimin publik dhe te mos
perfitojne prej nj e s ituate monopoli ne teres ine e territorit Ie vendit ose nj e pjese te tij (
pe rjashtimi I par imit te konkurenees)
Shumeqeveri ne pamundts i per Ie finnncuar vazhd ueshme rishl she rbimel publikevendos~n
I Te reduktojne dimensionet e sektoril le tyre public ase
2 Te ndryshojne strukwren e tij par gjithmone duke privi legjua r pri vati z imin e t ij
3 Kalimi nga prakti kn e sektoreve publike neate te sherbimeve publi ke tt e ilat
s igurohen ed he nga akto re jashte sektorit pu blic e rendes ishme eshte qe shoqeria Ii
marri ne c ilesine sasine dhe menyren e duhur ket o sherbime
33 R rcgullimi ( marrdhenieve Ie punes ne sektarin pub lic ne Shqiperi
Marred heniet e punes neS hqiperi ne se ktorin publi c dhe ate privat rregullohen nga Kod i I Punes
par edhe vete brenda sektorit publik (psh per ato insti t llcione (e c ilat hyjne ne fu shen e veprimit
32
Ie legj islac ionit Ie sherbimit Ie nepunesil civil ke to marredhenie rregullohen me26 ligj Of 152
viIi 2013 Per Nenpunesin Civ il
Kodi [ punes I Republikes s(Shqiperiseeshte I bazuar ne Kushtetuttn e Shqiperise dhe ne normal
e pergjithshme Ie se drejtes kom belare Per sa J perket sektorit public dhe atij privat aplikimi I
kodil eshLi I nj ~j(e Ne sektorin public problemet per zbatimin e kritereve dhe kushteve ligjore
pef lindjen zhvillimin dhe perfundimin e marredhenieve Ie punes jane Ie vogla Nderkohe qe
ne sektorin privat perjashtuar disa nga kompanite e medha seri oze Ie cilet respeklojne dhe
zbatojneligjislacionin ne fuqi shumica e kompanive nuk jane korrekte si me strukturat
shteterore ashlu edhe me punemarresit duke krijua r keshlu nj c sektor jo inrormal ne ekonomi
Kodi I Punes L igji Per Nenpunesin Civil dhe dispozila Ie Ije ra ligjore e nen ligjore perbejne
nje baze Ie mire ligjore per rregullimin e marrdhenieve Ie punes dhe per Ie mbrojtur
punemarresin nga largimel abusive nga puna Konfliktet e Dun eS ne kete drejl im mllnd Ie
zgjidhen me mirkuplimin e paleve ne Ie kundert ata muod Ie drejlohen s ipas rastit Kom isionil
te Sherbimit C ivil dhe gjykfl les kompelente ve ndimel e fo mes se prere Ie cilel jane Ie
delyrueshme p~r zbatimin nga paleL
Shoqeria c ivile dhe media jane aklore qe pa pmur Ie drejte t u japin zgjidhje konnikteve ne
kete rushe behen pjese akti ve e diskulimit trt shqelesimevc soc ia le qe krijohen nga largimet e
padrejta nga puna dhe reagojne per Ie mbrojtur te drejtal e nje riut dhe lirite Ihemelo re pa u bere
pale me subjektet e perfshira ne konflikt
Ky studim eshle nje pjese e kesaj filozofie dhe tenton te evident oje problematikat ne lidhje me
Irajlimin e larg imeve nga puna s i nga ana e ad min istra tes publike ashlu edhe nga struktural
kompetente per s hqyrtimin e lyre 27Nga monitorime dhe studimet e vendimeve kane dale ampietje
terendesishtne te cilat flasin jo velcm per mangesi ne respektimin e procesit te rregullt ligjor ne
trajtimin e largimeve nga puna prej s istemit gjyqesor par edhe problem Ie renda qe kan ~ te bejne
me zbalimin e legji slac ionil ne fuqi qe rregullon kelt rushe
34 Studim 1 nderprejes sc kontrates se punes (Ilashkia Tirane dhe Bashkia Durres)
~6 Ligji nr 152 viti 2013 Per Nenpunesin Civil 11 Komiteti Shqiptar I Helsinki Situata e diskriminimil ne procesin e (argi mit nsa puna ne Shqiperj Tirane dhjetor 2011
II
2SSipas nje studimi t~ kryer nga Qendrlt1 Sui Juris projek ky I financuar nga USA ID me
tematike Zbali mi r Ligjil ne mbeshlelje te qendrueshmeri se dhe rritjes se performances ne
administraten publike u vu re nje domosdoshmeri e ndeshkimil t( lilUllareve Ie insliluc ioneve
perkalcse ne lidhje me largimet mas ive ngCl puna Me mijera jancpersonat Ie larguar
padrejtesishl nga puna keto 15 vitet e fundit por nuk ekziston asnjeherc nje pergjegjes 1 vetcm
per keto largime Me ane Ie ketij projekli qendra ~S ui Juris ka arritur Ie indetifikojeinstilucionet me problematike ne lidhje me kete ces htje referuar dhe bur imeve te
ndryshme kryesisht zyrtare ka nxjerre nje future financiare per demin e shkaktuar ne lidhje
pushimet nga puna pagesaL qe duhet Ie kryejnc ng3 vendimet e forms se prere dhene ngu
gjykata Gjate mbledhjeve teinformac ioni t ne shume institucione nje vemendje Ie veca nle ki shte
dhe Bashkia e Tiran~s dhe Bashkia e Durres it ne lidhje me keto pushime masiveku rezultuan se
2~e vilin 2009 ki sble 17 persona qe kishin nderprere Ie manmiddotdhenien se punes me deshirc
4 ishin ne li stepritje 1 ne prilje per pencion dhc 4 zgjidhje konlrate
Ne vitin 2010 ki shle 15 persona kishin paraq ilur doreheqje 4 kishin mbushur mash en e daljes ne
pension dhe 5 persona kishin zgjidhur kantraten e punes ne menyre 1e njeanshme
Ne vitin 20 11 ki shte 37 punononjes qe ki shin paraqitur doreheqjen 7 ishin ne liSle pritje bull 8
kishin dale ne pencion dhe 50 strukture 3 persona ki shin perfunduar kOnlraten ne afat Ie
percaktuar 1 punonjes ishte Irasferuar dhe 4 pUllonjesve I ishin paraqilur mam per shkeJje ne
detyre
Ne vitin 2012 ishin 36 persona qe ish in larguar me deshire 8 ishin ne listre pritje dhe nje
punonjes ne pencion
J~e vitin 201 3 kerni 36 punonjes Ie larguar me deshjre 8 ne listeprilje 4 qe ki shin mbushur
moshen per daljen ne pencion 4 punonjes ki shin zgjidhje re kontrates ne afal Ie perca kt ua r nje
punonjes kishte kerkuar Irasferim
18 Sialistika nxjerre nga konlerenca e realizuar nga qendrl Sui Juris me terne Zbalimi Iligjit ne mbeshtetje te h
qendrueshmerise dhe (ri l jes se performances oe AI 19 Zyra e informacionit Bashkia Tirane JO Informacion I dhene nga Burime zyrtare BClshkia Tirane
34
Ne vitin 2014 rewltonin 33 largime nga puna me deshire 5 punonjes kishin dale ne pencion
dhe 5 punonjes ki shin perfunduar kontraten e punes me arat Ie percaktuar
Nt vitin 2015 rezuhonin 51 largime me deshire ( r araqitur doreheqje) 2 punonjes rezuhonin Ie dale ne pencion dhe 8 punonjes Ie pushuar SI ndryshim structure 2 pUllonjes rezultonin Ie kishin
perfunduar kontrat~n e punes ndersa 4 prej lyre rezultonin ne zgj idl~ e Ie kontratcs se pun~s ne
menyre Ie njeanshme
l lSipas Ie drejtes sie informimit Bashkia Durres nga dergoi informacionin ne lidhje me largimet
nga puna ku rezultuan se nga viti 20 II deri ne vitit 2015 ish in
38 punonjes qe ki shin pltlraqitur doreheqjen ( sipas kontaktimit l1e pjese e lyre rezultonin qe
punonin ne instance me Ie larta pozic ion i ose ne institucione shtetcrore Ii Ijera)
20 punonjes qe ki shin mbushur moshen e daljes nepencion ampjail ket yre vileve
5 punonjes kishin perrunduar kontraten e punes ne aratin e caktuar
Sipas nje pasq yrimi Ie s ituates u vu re qe ceshljel po litike zene nje vend Ie rendes ishem ne
punesimin e punonjesve si dhe ne kohezjmjen e kontratave te lyre Bashkia Durres duke u
ndodhur perpara faktit qe kryetari actual ka nja mandate Ie] rezulton qe largimel nga puna jane
Ie minimizuara gje qe bie ndesh me Bashkine Tirane ku gjate ndryshimil te kryetareve kern dhe
pushirne masive Ie punonjesve ne periudhe kohore Ie njejte
11 Informacion I dhene nga Bvrime Zyrtare BashkiCl Ovrres
35
KREUIV
4Rregllllimi I marredhenieve te punes De Shqipcri sipas ligjit Per Nepunesin
Civil U
41 Evolimi historit I ligjit Per Nepunesin CiviF
Shqiperia ka nje Iradile te ndrejtimit pO litik te Shleli edhe pse jemi nje shIel I vogel gt me nje
administrate Ie vogel publike dhe me nje numer Ie kufi zuar Ie punonjesve publike Sek(ori puhlik
eshte duke kaluar neper reforma shume dinilmike ne rrugen df~it Inlegrimil Europian Duke
pasur parasysh kushtet e tilla kom iza ligjore ne fu shen e marrdhenieve Ie punesimit ne
sherbimin civil duhet Ie synoje forcirnin e unitetit Ie sherbimit civil dhe ti~jete mjaft neksibel
per te lejuar qeverine Ie pershtaste sistemin me ndryshimet e shpeshta qe po kal an vendi dhe ne
zhvillimin ne (ushen e kapciteteve nj erezore J2
Perpjekja e pare per krijimin e nje sherbimi civil proles ioni st e Ie materializuar ne ligjin Nr
8095 date 2 [03 1996 nuk nlllndi Ie bashkejctonte me kete rdite shumevjecare
Ligji [ vitil 1996 nuk benle dallime nennjct rnarredheni es juridike Ie nepunesve dhe
marrdhenieve Ie Ijera Ie punes pasi ato n eg ull ohes hin sipas Kodit Ie Punes Rregldl we Ie ketij
Kedi I nenshlroheshin si nenpunesil ashlll edhe pundor~l e Ihjeshle Pas kri zes se Ihelle qe
perfshiu administrflte n publike nete res i ne vijim Ie shndenimeve politike Ie vileve 90 re ronna e
fundit duke se e ka stabilizuar te pakten ne nivel knceptllal administraten publike nc rolin e saj
rregullator Nal yri sht mbetet shume per ebert qe admini slrat a publike Ie persose rolin e saj ne
jeten shoqerore dh e eko nomike Ie vend it
Pra me sherbim civil kuplojme veprimlarine e punonjesve Ie administrates publike qe kane
cilesine e nenpunesit c ivil per Ie rea li zua r fllnksionet e saj bazuar ne Kushtetute e ne li ~e
Ligjj actual ne ruqi I sherbimit civil kltl ngrilur nje sistcm Ictere te drejtash e detyrimesh per
nepunesil civil Ie c il etjane ne nj e balancim pushtelesh mes punemarresve dhe punMhenesve
keshlu qe cdc e drej(e e vecanteeshle e bltl lancuar me disa detyrime Te drejlat dhe detyrimet e
l Draft document Mbi nje ligje te ri oer sherbimin civil ne Shqiperi h pergatitur z Zhani ShOlPO ne bashkepunim me Dr Hans -Achim Roll konsulente te Sigma me kerkese te DAP 1 tetor 2010
36
- -- --- -- ---- --- -- - --- - -
nenpunesve civil rregullojne elementet e nje rarorti kontraklual te punes Ie lidhur midis
nenpunesit civil si punemarres I institucionit dhe administrates pubJike si punedhenes
42 Karakteristikatthelbesore tC Ligjit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil
Ligji Per Nepunesin Civil rregullon ne menyre Ie qarte dhe Ie plate marredheniet ne skemat e
administrimit civil 1 rnbeshtelur kryesisht tek pozicioni (post i) duke e kombinuar ale edhe me
disa elemente te sisternit te karrieres Karakteri dominues I sistemit Ie pozicioneve verehet n18
elemente Ie tille si kriteret e rekrutimit ngritja ne detyre levizja paralele etj
Fryma e ligiit te siperpermendur ka synuar krijimin e nje sistemi kryesisht te hupur Ie Sherbimit
Civil duke krijuar njekohesisht premise edhe per mobilitet te brendshem dhe karriere Tregllesit
e viteve te fund it lidhur me ngritjel ne detyre dhe levizjet paralele deshmojne megjithate ne
praktike kemi te bejme me nje sistem thuajse teresisht te hapur per konkurim nga jashte
perfshire dhe vecanerisht pozicionet me te larta drejtuese te Sherbimit Civil ( sekretari I
pergjithshem drejtori I pergjithshem etj rekrutimet per pjesen me te madhe te ketyre
pozicioneve realizohen nepermjet proced II rave Ie konkurrimil Ie hapur per kandidate te jashtem
por pa perjashtuar konkurrimin e nepunesve aclual civil
Qellimi J ketij ligji eshte krijirni I nje sherbimi civil Ire qendrueshem professional te bazuar ne
merite integritet moral dhe paanesi politike
Ky ligi percakton marredhenien juridike ndcrmjet shletit dhe nepunesit civil gjithashtu percakton
rregullat per administrimin e sherbimit civil
43Parimet baze per statusin e nepunesit civil
Sipas nenil 5 te ligiit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil Sherbimi Civil eshte I ndertuar
dhe verran mbi bazen e parimeve teB
I Shane eve te barabarta
2 Mosdiskriminimit
33 Neni 5 ligjit 1522013 Per nepunesin civil ne Administrimin e Sherbimit Civil
37
3 Merites
4 Tc Irasparences
5 Te profesiona li zmit
6 Paanesise po l it ike
7 Qendrueshmerise ne de tyre dhe vazhdimesise se shhbimit civil
44 Fusha e veprimit te Iigjit per nepunesin civ il
34 Nen i 2 Iligji per nepunes in c ivil percaklon ru shen e ve primit Ie tij nepermjet per fshirjes se
te gi ithe nenpunesve qe lIshtrojne nje funks ion public ne nje institucion tt admini strates
ShlehrOre institucion Ie pavarur apo njesi Ie qeveri sjes vendore me peljashlim
a) Te Ie zgjedhurve
b) Ministrit dh e zevedsmini st rit
c) Funksionaret e emerruar nga Kuvend i bull Presidenti I Repub li kes ose Keshi lli I Ministrave
d) Gjygjta re t dhe prokuroret
e) Nenpunesit e ad ministra t~s gjygjsore
I) Ushtarakut Ie foreave le armfliosu ra
g) Personelitle Sherbimil Infonnali v Shleleror
h) Personelit Ie njesive publi ke direkte te sherbimit
i) Anetarit dhe kryeta rit Ie organeve kol eampjia le drejtuese Ie komiteteve apo institucioneve ne
vares i Ie Kryeminislri se apo Ie nje mini stri
j) Punonjesit adm inistrative
k) Funksionaril Ie kabinetit
Shtrirja vertikalc
J5S lllrirja vertikale e rushes se veprimit Ie LSHC nis s ipas Ilj~ skeme hi erark ie nga pozic ioni I
sekrelarit Ie pergji lhshem te ministrise dhe shkon deri ne nive l special ist J6ne praktiken e
1 Neni2 ligji 1522013 per nepunesin dvilshy
38
- --- -----shy
deritanishme vihet Te nje konso lidim I kenaqshem ne kategorite e ulta dhe Ie mesme ndersa per
kalegoriH e lana Ie Sherbimit C ivil tregues i I qarku llimil ka qentH lane rue qe regan per faktin
qe keto pozicione jane dis i me Ie ekspozuara ndaj ndryshimeve te mundshme politike apo edlle
ndaj rap0rl eve persona te epror vanes pavarsishl nga moti vimi I drejte apo abuziv I k~lij
qarku llimi
Shtrirja ho riw ntale
Shtrirja horizol1tale e fu shes se veprimit te LSHC eshte e ku fizu ar ne disa institucione (KM
ministry institucionet e pavaruara bash ki qarqe elj
Fusheveprimi horizonta l [ ligjit ne ketedimension ne ni ve l qendror zbatohet per
a) Administraten e mini strive zyres se krycministril (rreth 1500 nepunes civile)
b) Adm inistralen parlamentare dhe te presidences si dhe administraten e instilucioneve Ie
pavarura qe raportoj ne drejt pltrsedrejti ne Kuvend (rrelh 2800 nepunes civile)
Stalusi J disa kategori ve te Ijea nepunesish te institucioneve It lilla si tatimet bull dogana polic i
diplomaci etj rregullohen me ligje perkate se te eilat ne thelb permbajne eli sa elemente Ie
ngjashme OSe Ie pemfena me ato Ie statust Ie ncpunesi t civil Statusi i pjeses tjeter te
punonjesve Ie administrates publike ( ars imi shendetcsi etj) perfshire administraten dhe
punonjesit e degeve ne vflres i Ie ministrive ne rrethe ose qarqe e qe perbejne dhe numrin mlt Ie
madh Ie punonjesve ne kete sector bazohet thjeshle ne kod in e punes
Fusha e veprimit rnaterjaJ
Fusheveprimi malerjai nenketedimension ligi i ka rregulluar elemenlellhelbesore me rendes i per
marredheniet e punes te nepunesve civil Ie ci lmjane te ndryshme nga alo per punonjesit e ljere
publike Ie ci let jane zbvilluar pas kesaj me akte dyteso re nenligjore kohn e punes dhe
pushimit etj
~Slrategjia nderseklorjale e reformes nE administrOiten Publike (SNAAP) ne kuader Ie strategjise kombetare per zhvillim dhe in tegrim (2009- 2013) Tirane Shlalor 2009 16 Neni 19 I ligji l sherbimit civil ka tegorile e nepunesve civil jane keto 1 Nepunes civil Ie kat egorise se larte drejtuese 2 Nepunes civil te kategorise sl mesme drejtuese 3 Nepunes civil v te kalegorise se ul et drejtuese Anep unes civil Ie kalegori se ekzekutive nepunes civi l Ie kalegori se se larte drejlues konsiderohen keto pozicione a) sekretar I pergjilhshem b) drejlor departamenti c) drejlO( I drejlorise se pergjilhshme d) pozicione te barazvlefshme ne Ire Ie parat ne institucionel e administrates publike qendrore apo vendore
39
Ne lidhje me disa aspekte Ie marredhenieve te punesimit (psh mosha e daljes ne pension
sigurimi socia l dhe shendetesor) LNC permban nje reference te p~rgj ith shme ne legj isiacionin e
pergjithshem te punes ( Kodi I Punes) si legj islacion plotesues Disa eiemenle Ie Ijera Ihelbesore
( deklarimin e pasuri se bull konfliktin e interesave skemen e pensioneve ploHsuese elj gjithashlu
te rendesishme pir marredheniet e punesimit te nepunesit civ il jane te shpemdara ne
legj islaeionin e posacem I eili zakonish t rregllilon te gjithe ose nje pjese te madhe te pllnesimit
publik
45 Pranimi ne Shcrbimin Civil 31
Pranimi ne sherbirnin civil ne kategorini ekzeklltive behet nepermjet nje kankurrirni tehapur
kankurimi organizohel ne menyre periodike nga njesia pergjegjese per seci lin nga grupet e
percaktuara ne piken 8 tt nenil 191e ketij ligji
Konkurrimi zhvi llohet ne dy faza
a) Yerifikimi paraprak nese kandidatet plotesojne kerkesat e pergjithshme dhe ato te
posacme sipas shpalljes se konkurrimit
b) Vleresimi I kandidateve
Verifikimi paraprak kryhel nga njes ia pergjegjese ndersa vleresimi I kandidateve behet nKa
komiteti I perhershem J pranimit I krijuar per secilin nga grupet e percaktua ra ne piken 8te nenit
19 Ie ketij igji
Kandidatet fitues qe marnn 70 Ie pikevc talale tevleresimit renditen nga komiteli I
perhershem I pranimil sipas pikeve Ie marra ne li slen e kandidaleve Ie sukseshem
~shte Keshilli Ministravc qe mirnton negulloren e hollesishme per krij imin perberjen dhe
veprimtarine e komiteteve Ie perhershme te pranimit si dhe lTegu llat e hollesishme per
proceduren e pranimit dhe vleresimin e kandidateve
n Neni 22 Iligjit HPer Nepunesin Civil ~
40
46 Ngritja ne detyre
JSNgritja ne delyreesilic kalimi I nje nepunesi c ivil nga pozicioni actual I punes ne nje ni vel
pozicion me 1e larte ne te njejtin institucion osc ne nje in sti tucion tjeter te administrates publike
qendrore apo vendore ( kur nje vend I till e ekziston) Ngri tja ne detyre reali zohet rea lizohet
nepennjel procedures sekonkurrimit organ izuar ga njesia pergjegjese per nj e ose disa
pozicio ne te tira Bazuar ne parimin e neoit 20 ( shanceve Ie barabarta profesionalizmit etj) te kClij ligji Nese vendi I lire I kategorise se utel apo Ie mcsme drejtuese nllk eshle plotesuar sipas
nenit 25 te kctij ligii ai plotesohet nepennjet ngriljes ne detyre
Mund te aplikojne per ngritje ne detyrevetem nepunesit civil te oj e kategorie pasardhese te
pnnesuarit ne Ie njejten apo ne nje institucion tjete te sherbimit civi l nese plotesoj ne kushtel
per ngrilje ne delyre dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Nese vendi I lire nuk plolesohet nepermjel procedures se ngritjes ne detyre nje procedure Ijeter
mund Ie organizohel Brenda nje afali 3 mujor deri ne plOleurosimin perfundimlar Ie vendit Ie lire
nese eshle e nevojshme mund Ie zbatohet procedura e tras ferimit Ie perkohshem ne interest e institucionit sipas shkronjes a Ie pikes I Ie nenit 48 Ie kctij ligji Keshilli J mini strave miraton
kushtet qe duhet Ie plotesojne nepunesit per ngritjen ne delyre dhe proceduren e hollesishme Ie ngritjes ne detyre
Ne prakt ike ngritj a ne detyri ka ndoshur ne perqindje Ie vog la rastesh Ekzistojne megjithale
di sa paqartesi lidhur me ndryshimin e pozic ionit brenda nje kategorie ( Ie larte) nese kjo perren
ngritje ne delyre apo levizje paralele gje qe veshtireson pasqyrimin real Ie ket ij Ireguesi
AVflnlazhi kryeso r I kesaj dllkurie eshte se konkurimi public ka promovuar lerheqjen e
kandidateve Ie af~ ngajashte admi ni strales gje qe krijon mundesine e sjellj es se njohuri ve dhe
metodave Ie reja Ie punes nga ala kandidate qe kane studjuar jashle ve nd it apo nga ata qe vijne
prej sektorit privflt Disavantazhi nga ana (j eter kate beje me pranine e nje kostoj e opportune ne
lidhje me s igurine e karrieres qe mundte mOli vonle me mire nepunesit e brendshem civil
47 Uvizja paralele
J Neni 26 Iligjit nr 152 2013 U per nepunesin civil U
41
Plottsimi I ve ndeve Ie lira ne kalegorine ekzekuti ve ala H~ ule apo Ie mesme drej lUesc behel se
pari nga nepunesit ciyile Ie se nj ejles kalegori nepermjet procedurts paralele Kush mund Ie
aplikoj ne per plotesimin e nje vendi Ie lire nepermjet procedures 51 Iev izjes paralele 5ipas pikes
1 nen 25 I ketij ligi i gt nepun sit civile Ie se njejtes kalegori ne Ie njejtin apo ne nje institucion
tjeter Ie sherbi mit civi l qe plotesojne kllshlet per para lele dhe kerkesat e posacme pef vendin e
li re
Yleres imi 1 kandidateve Ie inte resuar kryhe nga nje komi sion I brendshem I krijuar ne cdo
emiss ion nepermjet nje procedure Ie bazuar ne parimel e parashikuara ne piken I neni 20 Ie
ketij ligji Perfaqesuesi I njesise pergjegjese esbte anelar I kom isionit te brendsghem
Ne perfundi m te vl eres imit komisioi mund te ve ndose
a) Perzgjedhjen e kandidatit me Ie pershtatshem per tu emeruar ne vendin e li re
b) Perfundimin e procedures pa asnje teperzampjed hur ne fast se asnje nga kandidatet e
interesuar nuk ploteson kushtet dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Keshill i I Ministrave miralon
a) Kushlel qe duhel Ie pJolesojne nepunesit per levizjen parale le dhe procedurat e
hpo ll es ishme te levizjes paralele
b) Rregullal pfr krijimin dhe perberjen e komis ionit Ie parashikuar ne piken 3 Ie kctij neni
48 Oisipiina ne sherbimin civil (SHe)
Disiplina ne Sherbimin Civi l ka Ie beje me mnsa l di s iplinore qe jepen ne rastel e konslalimil 1(5
shkeljes serregullave apo Ie moskryerjes se detyrave Masat disiplinore dal lohen nga vleresirni
negativ I perfosmances Vendim-marrja ne lidhje me ke lO procedura perqendrohet tek epror
di rect dhe me pas ekzis(on mundesia e ankirnit Ie drejteperdrejte ne KSH C Sipas nje studimi
eshte ve ne re qe nllmri I rn asave di siplinore ne praktikeeshte I voge l verehet nje shperndarje j o
uniform e tyre lakonisht nje numer relalivisht [mad h [ masave di si plinore vihet re ne mornente
ndryshimesh politikc
42
Ligji eshte relativisht J pltiqarte lidhur me zbat imin e mases sl uljes nedetyre ) kur nje institucion
( ku eshte dhenc nje mase e (ille ) nuk ekzistojne vende pune Ie oje kategorie Ie lIle ne keto
raste nje mase e tille fezulton e pazbatuesh me apo te pakten problemalike Dicka e ngjashme
konstatohet edhe lidhur me mundesisne e kthimit ne pozicionin e rneparshem pasi parashkruhet
masu di sipiinore
49 ASPA OHE PROGRAMET E FORMIMIT PIWFESIONAL
ASPA
39Ne varesi te Ministri se se Brendshem krijohe dhe Shkolla Shqiptare e Administrates Publike
(AS PA) SI jnst itucion public qend ror me se li nc Tiran~ASPA ka autonom i administrative dhe
akadem ike Ajo ka per qeHim formimin professional Ie nepunesve civil 5i dhe cdc individi tjeter
vendas ase H huaj qe nuk esh te pjese e sherbimil civil dhe qe plOleson krilerel e kerkuara
Forrnimi profess ional perfshin programin e forrnimit Ie Ihelluar Ie kandidateve per kalegorine e
ncpunesve civile te ni ve lil Ie Jarle drejtues anetare te tru pes se nepunesve civi le ni velit Ie larte
drej tues si dhe programin e formimit Ie vazhdueshem Ie nepunesve civ il dhe Ie cdo indi vidi
tj eter jashte ketij sherbimi
Buxheti ASPAmiddots percaktohct si ze I vecanle ne Buxhelin e Minislrise se Brendshme
Organel drej tuese te saj jane
I Keshilli drejtues
2 Drej lori
KeshilJi drejtll es perbehel nga [2 anetare dhe kryesohet nga nj e prej rektoreve Ie lmiversitetcve
I zgjedhur nga Kon ferenca e Rekloreve Ie Shqiperise Ne perberje Ie lij jane perfaqesues dhe
drejtues Ie larte Ie min istrive organeve Ie qeverisj es vendore DAP- it universiteteve shoqerisc
civile dhe biznesit sipas percakli mil te bere me vendim Ie Keshill il Ie Ministrave
I Neni 91igji 1522013 Per NepuneStn Civil
43
Keshilli drejlues miraton po litikat bull slrategjite dhe partnerilelet e ASPA-s hal10n kuadrin
rregullal0r Ie saj 5i dhe miralon projektbuxhetin dhe s trukturcn organizali ve Ie ASPA-s
Detyra Ie hoJlesi snme te keshillit drejtues percaklohen me vendi me te Keshillit Ie Ministrave Ne
percaklimin e polilikave Ie perzgjedhjes dhe Ie formimil bull ASPA detyrohel Ie bashkpunoje me
DAr-in s i njenjesia e ngarkuar j)tr centrgatitjen dhe mbikqyrjen e zbatimit Ie polilikave
shteterore ne sherbim civil
Drejlori I ASPA-s emerohet dhe lirohel ne detyre sipas kritereve dhe rregullave Ie percaktuara
per anetaret e trupes se nepunesve c ivile Ie kalegorise se lartc drejtuese Perjashlimisht deri ne
moment in e fillimit Ie efekteve Ie kelij ligji drejlOri I ASPA-s emerohel me vendi m Ie Keshi llil
te Ministrave me propozim te Ministr e Brendshem
Nepunesil e ASPA-sderi ne momentin c IIUjmit te efekteve Ie ketij lirui emerohen nga Drejtori
I ASPA-s s ipas procedures se Kodi Ci vil Keshilli 1 Minislrave miraton rregullal e holl esishme
per menyren e organizimit dhe funksionimit Ie ASPA-s
Programer e formimit profesional
AS PA ka per delyre leofroje formim profess ional nepermjet perfshirjes se programeve Ie
meposhtme
a) Program Ie foonimit Ie thelluar n~ baze Ie Ie cilil formohen kandidalel per anelarel Ie
TNO-s (niveillarte drejwes)
b) Programe Ie formimil t~vazhdueshem ne baze Ie Ie cilit trajnohen ne vazhdimesi dhe
n~ lidhje me punen e nepunesit civil te te gjitha kalegorive si dhe cdo indivit tjeter
j ashte sherbimit
ASPA ofron mundesine e pergal irjes paraprake Ie kandidateve per te marre pjese ne
konkurrimin e hapur per kalegorine ekzekutive kundrejt tmires
ASPA realizon sludime dhe bOlime ne fushen e administrates publike Sludenlel e AS PA-s te
perzgjedhur nga shoqeria c ivile bisnes i apo individi jashlc sherbimil civil detyrohel te paguajne
larjf~ Keshilli I Ministrave miraton lariftin perkmese per cdo trajnim
44
KREUV
5 RREGULLIMI I MARRDHENIEVE TE IU NES NE SHQIPERI SIPAS KODIT
Til PUNES
51 Kodi I punes dhe rregullimi I marrdhenievc te punes ne administraten publike
Marredhenia e punes ne vendin lonerregulohet nga Kadi I Punes I Republikes se Shqiperise I
cili eshte li gj i kryesor per rregullimin e ketyre mltl rrdhenieve ne dispozital perkatese te lio Per
te kl ptuar memire gjendjen e egjislacionil shqiptar pqr marrdheniet c punes eshle e nevojshme
Ie bcjme nj l anaiize te pergjithshme Ie legjislacionil perkates Ky Kod eshte krijuar me qellim
Ie rregulloj marrdheniel e punes ne tregLlll e ekonomise private dhe iniciatives se li re Ne
sekto rin publik prob1emet pcr zbatimin e krit ereve dhe kushteve ligjore pcr lindjen zhvillimin
dhe perfundimin e marrdhenieve Ie punes jane Ie vogla Kodi I Punes parashikon nje
serhregu llash ne mbroj~e Ie punemarresve sin e mstin c fillimit vijimit dhe Ie perfundimit te
marredhenies se punes Kodi parashikon nje rregulJ te posacem per rastet kur punedhenesi eshte
organ J administrates pubJike gjithsesi ky parashikim duhet te kuptohet sakte nga vete organet
dhe ndoshla Ie shoqerohet ed be me lTegullime I~ tjerf Ie posacme per administralen pllbJike
Nje analize e tilleeshte hapi I pare per I ~ evidentuar boshlleqet dhe problemalikm qe ajo mbar
Gjithashlu nje an aJ ize e tilleeshtc e nevojshme per Ie ku ptuar nese prob lemet e qendrueshrnerise
pavars ise ose meritokracise ne administraten pub like rrjedhin per shkak Ie mangesive ligjore apo
moszbatimin korrekl Ie Jigjit
42Kodi punes rregullon Ie gjilha marredheniet e punes ne administratcn publike me perjashlim
Ie marrdhenieve Ie punes Ie personave punesimi I Ie cileve rregullohet me ligj t~ vecante pra Ie
gjitha marredheniet e punes ne organet e administrates publike qe nuk I nenshtrohen nje
rreguHimi Ie veCaJ11e me li gj do Ie rregiullohell sipas dispozilave Ie ketij Kodi Madje ky Kod
parashikon qe per as sa ligji I vecante nu k parashikon zgj idhje per problemet e lidhura me
marredheniet e punes perseri do te gjejnc zbatim ne di spozilat e Ketij Kodi
lt0 ligji nf 7961 dal e 127 1995 Per Kedin e Pun es n~ Repu bliken e ShqiperisE I ndryshuar
4 1 Or Eralda Ca ni Anarize e legjislacionit mbi marrdhenel e punes ne administraten publike ne Republiken e
Shqiperi~e ne kuadrn e projektit te qendres AKSES ALBANIA Per nje administrate publike tre qendrueshme dhe
profesionale ~ mbeshtetur nga Ambasada Gjermane ne Tirane dhjetor 2009 41Neni 4 I Kod te Punes
45
Ky Kod 11 ~ kreun JIl Ie tij parashikon oj sere pari mesh mbi Ie eilal mbes hteten marredheniet e
punes Edbe pse parimin e konkurrueshmerise apo Ie trasparences nuk e permend lie nenin 11 Ie
tij parashikohet se normal e se drejtes Ie d iet rregullojne marrdhenien e punes kane perpares i
qe edhe veH KushlelU ta parashikon oe nenio 11 6 Ie saj Kod i rendi Kushtetuten Konvenlat
Nderkomelare It ratifikuara e me pas li gje Ie tjera duke renditur Ie parin nga 10 Kodin e Punes
Pra perforcohet edhe nje here rregullimi qe Kushtetuta parashikon ne neni n 107 qe marrdhenia e
punes per nepunesit civ il publike bazohet ne lrasparence konkurrueshmeri e profesionalize m
52 Lidhja e kontrates se punes
Kodi I punes ne nenio 19 Ie tij parashikon qe lindja e marredhenies se punes kryhet nga
punedhenesi I ci li puneson ne menyre Ie drejtoirdrejte punemarres in Ky punedhenes perdo r
zyra shtett~rore Ie punesimit ose agjensite priva te Ie punesimit per le punesuar punemarresjn ky
parashikim eshU h~H1lmr me qeJlim qe tu sherbeje person ave juridik pr iv m Ie cilet mund Ie
zgj edhin me sa duke rregLdlal e lyre Ie punesimil te pu nonjesve Ie lyre [ referuar nekuadrin e
detyrimil kllshtetues pe r konkurrucshmeri dhe tra sparence pcr punonjes it e administrates publike
bull ky rregullim do Ie s ilhe konfuz ion dhe paqanes i Pm ka nevoje qe ky Kod meqeeshle li g baze
edhe per marrectgheniet e punes ne admi nistraten publike bull te specifikoje nje rreguHim Ie posac me ne kontrat en e punts apo edhe referimi tck e ashtequajtura kontrate kol ektive e
punes Sigurisht qe cdo rregu lli m qe do te bellej me akt Ie posacme li gjore e vecnneri sht
nenligjore do Ie ishl e I delyrueshem per lidhjen e nje konlrale punesimi Gjithsesi s ic ulna
edh e me la rt profesional izmi apo kerkesa per kritere Ie cakluara piir punesim Kodi I punes Illik
e percakton si kriter punesim i
53 Kohhjatja e marredhenieve te punes
Marresheniet e punes sipas Kodit teP unes lidhen sipas nj e kohezjatje te pacaktuar dhe nje
kohezjatje te caktu ar 43 Kodi me qell im krijimin e rnarn=dhenieve Ie qendrueshme tepunes
parashikon qe si rregul kontrata e punes lidhet per nje periiudhe te pacaktuar Nese
konlra la e punes do le lidhel per nje periudhe Ie cak tultlf kjo duhel jus lifikuar per arsye objekti ve
o Kreu XIV neni 140 I Kodit te Punes se Republike$ $e Shqiperise I nd rysh uar 2003
46
qe lidhen me nar yren e perkoheshme Ie detyres nJ Ie eilen punemarresi do lepunesohet 44 T~
gjitha rregullimet mbi kohezjaljen e punes kohezjatjen ditore ne pune 45 pagesen pushimin
Javor e vjetor punen e nates apo kohe feslash dhe pagesen per Ie detyrimin per kuaifikim
punonjesish elj jane rregullime Ie eilel pltl dysh im mundesojne nj e status Ie caktuar te mbrojtu r
Ie punonjesit per punen qe kryen pushimin qe duhe Ie kete si dhe pagesen qe duhe Ie marre
per punen qe kryen Mund Ie permenden (dhe nje sere nenesh Ie ketij ligji qe synojne
rregu llimin e sigurise dhe mbrojtjes Sf shendet it ne pune si psh Nenel 39-75
Ne pergj ithesi keto rregullime duke qene edhe ne Iefiektim te traktateve Ie m iratuara nga 46IL0 dhe ratifikuara ga Shqiperia ne te njejlen kohe refleklojne edhe shu me prej dire ktivave
Ie BEmiddotse
Te lill a mund tepermenden
47Direkl ivat 2003 l Ee e parlamentit dhe Keshi llit Ellropian Mbi aspekte Ie caklllam Ie oreve Ie
punes
Direclive e keshillit 9 1533 EC vi lil 99 1 Mbi del yrimin e punedhenesve per te informuar
punemarresit mbi kushtel e kontrates apo Ie marrdhenieve Ie punes
Oirektivat 781 EC vi lit 2000 Krijimi I nje kornize te pergjithshme trajtim I barabarte ne
punesim dhe pro fesion e e ila kerkon Irajl im Ie njejle Ie personuve pavars isht nga bes imi felar
paaftesile gj inia orienlimi seksual elj ne marredheniet e punes apo profesion dhe ltlnetaresite
ni orgMizata te caktuara
Nje organ I administrates publike krijohet per Ii sherbye r nje interes i public Ie eaktuar dhe
z1konishl organet e adminjSlr31iS publike krijohen SI persona juridike me akte liampjore per Ie
ekzisluar per nje periudhe Ie pacaktuar kohe ose ne raste Ie caktuara per Ie traj tuar ceshlje per
tC eilat vendoset nje kufi koh or I cfl ktua r4 ~ Edhe ne rltlSle Ht ill a si kjo e fundil akli li gjo r apo
Neni 140 I KPU NE5 parashikon se U nese koheljotja nuk percokrohet me sokresi ngo paler gjare idhjes se kontfoftS ojo ((ojtohe si kontrote me periudhe Ie pocokruor ~5 ligji nr 136 viti 201 5 per disa shtesa dhe ndryshime n1 ligjin 7961 te vitit 199 5 te Kodi I pun~s 1Republikes se Sqiperise i ndryshuar ~o Organizata nderkombtHare e punes ( ILO) n Directive 2003 EC of the European Parlament and of the Council o f 4 November 2003 ~ permbl edhje informacionesh rreth marrdhenies se punes Feri ona Cato
47
nenligjor nuk parashikon kohezgjatien e vele organil administrative Nt ligiin per stat us in e
nepunesil c ivil parashikohen komilele ad-hoc Ie eila jane krijime Ie perkoheshme Ie posacme
Ie krijuara me qellim menaxhimin e testimeve Ie kandidateve pef nje vend pune pjese e
sherbimil civil Po ashtu mund Ie kete organe Ie (ilia Ie administrates publike qe traj tojn~
ceshtje Ie tilla por qe shuhen mbas mbarimit Ie funksionit pqr Ie ei len jane krijuar r sh kemi
organct qe trajtojne ceshljcl e kthimit dhe kompesimillc pronavc Kjo ceshlje kil dhe kufi zime Ie
caktuara nga vete ligji
Megjithate ne rustin e pare behel Ijate per nje pune shume Ie kufizuar ne kohe( nje dilore ose dy
dilore) ne rastin e dyte behet fjale per nje ceshlje edhe pse mund Ie kete kllfizimel e veta ne
kohe mund Ie zgjasi per vite me rradhe Pra kontratCl e punes neorganet e administrates rubJike
duhel Ie jene me nje kobezgj atje Ie papercaktruar ne Ie shumten e rasteve Sigurishl nese
natyra e punes apo detyres do Ie ishte e perkoheshrne edhe kohezgjatja e kontrates se punes do
Ie ishte e kufizuar edhe nese behet jale per marredhenie pune ne nje organ admil)islrativ qe
nuk esille I perkohshem Nje interprClim I till lmbetet edhe ni ate qe admini strate publike per
nga natyra e saj eshte e qendrueshme dile e vijueshme Gjithashttl nj e intepretim [ till1 do Ie
ishte ne perpulhje me direktival e Komis ionit Europian qe kerkojne nje justilikim per
pefdorimin e kontrata ve aflltshkurtra duke I kerkuar shte te ve anetare( nuk eshle e
delyrueshem) q~ Ie konsuhohen me grupel e inte resl dhe Ie marrin masa lidhur me kelt 5i
a) Justifikime objekti ve per rinovime konlratash dhe marrldhenieve Ie tilla al~lshkunra
b) Percaklimi I perseriljes qe mund Ii behe t konlrates afalshkurte r
Kjo directive duke kerkuar nje rregullim te percakluar Ie Ii lie qe orienlon gjilhe marrCdhenicn e
punes drejt qendrueshmerise net per polilik~n qe BE-ja ofron pel nje marredhenie Ie
qend rueshme pune
54 Perrundimi I marrdhenieve te punes
48
Kodi I punes parashikon 49 qe marredhenia e punes perfundon me zgjidhjen nga njerltl pale e
kontrales osekur ka perfunduar afati I percaktuar ne kontrate
Kohezgjatja e nje kontrate tregan vazhdimesi e nj e marredhenie pune pra qendrueshmerise po
aq percakton edhe leresine e rreguUave qe do Ie ndiqen ne rastin e zgjid hjes se saj perfundimi I
marrdhenieve Ie punes regullohet nga Kreu XIV I Kodil Ie punes Kontrala e punes me
kohezgjalje Ie pacaktuar perfundonn kur zgjidhet nga njera pale ose ka perfunduar afati I
njoftimil sine rastin e nje konlrate me tlfat ashlll dhe pa ann kontrata mund Ie zgjidhcI me
arsye duke respekhlar proceduren e parashikuar nga raSle e zgjidhjes se kOfllrales me arsyc s i
dhe procedura e kisaj zgjidhjej e
Fillirnish t respeklohet afmi 1 nj ofiirnil per zgj idhj en e kontrates 1 ei li shkon nga dy deri ne tre
muaj ne vares i Ie s ituatave Ie caktuara Ie parashikuara50 ne nenin 143 Ie Kodi te Punes ku
Iheksohet
I Pas kohes se marrjes ne prove per Ie zgjidhur kontraten ne periudhe Ie pacakwar pale
duhe Ie respektojne nj e flfal njoftirni prej nje muaji gjate vilil Ie pare Ie punes prej dy
muajsh per dy deri ne 5 vi tet e para Ie punes nde lsa prej 3 muajsh pe r me shume se pest
vjet pune
2 Keto afate mund Ie ndryshohen me marreveshje me shkrim ose me konlrate kolektive Ie
punes kur Pllnemarresi ka kryer deri nc gjashl~ mll aj pune afati Injoftimit nuk mund
Ie jeleme pak se dy jave Afa li J njonimit eshtejo me pak se I muaj kur punemarresi ka
kryer me shume se 6 muaj pune
3 Afati 1 njoftimit per zgjidhjen e konlrates zgjalel si pas rastit deri ne fund te javes ose deri
ne fund Ie muajiL Zbatohet I njejti regu]) kur afati I Iljofiimit pezullohet gjateperiudhes
se paa ftes ise per pune shlatzani se ose pushime ve Ie dhena nga punedhenesi
4 Kur njera pale e zgjidh kontraten pa respektuar afatill e njo flimit zgjidhja Irajtohel si
zgjidhje me efekl le menjchershem
bull9 Neni 141 I Kodi I Punes I republikes se ShQiperise
00 Neni 143 I Kodit te Punes te Republikes se Shqiperise
49
Pasi parashikohet respektimi I afati dhe procesi 1 informimit Ie arsyes dhe shpjegimit e situates
Kadi parashi kon perfundimin e marredhenievc Ie punes ne situata tejustifikuara dhe parash ikon
ne cdo here qe do Ie kele perfundimin e lyre normalisnt ky Ie jete edhe per nje arsye Ie
arsyet uar apo tejustirikuara
Nje percaklim I shkaqeve Ie arsyeshme nuk mund Ie behe ne Kad pork y [ fundit merr pers iper
Ie sherbeje 5i nje kufi zim I abuzimeve me kufirin e Ie arsyeshme Ne kete ne nenin 146 Ie
Kadi H~Punes pamshikohen s ituala qe konsiderohen 5i shkage Ie arsyeshme par edhe s ilUale Sl qe konsiderohen 5i shkaqe Ie paarsyeshme Ie zgjidhjes se kontrates se punes Neni 146 Ie
Kadit Ie Punes CilOhe qe zgjidhja e komrates nga punedhenesi kons iderohet pa shkaqe te
arsyeshme kur a) punemarresi ka pretendime qe njedhin nga kon trata e punes b) punemarresi
ka ~rmbushur nje detyrim ligjor c) kur behet per mot ive te pan dash me nga personaiteti I
punemarres jl por qe ka lidhje iegjilime me Ie drej lin e punes dhe raportet e saj Konsiderohen Sl
moti ve t~ tilla raca ngjyra seksi mosha gjendja civile detyrimet ramiljare besjmi retar
bindjel politikc kombesia gjendja shoqerore
Kodi 1 PlUleS ofron gjilhashlu edhe nje percaklim Ie pergjithshcm te institutit Ie situatave Ie
juslifikuara Neni 153 Ie Kodil Ie Punes vle reson 5i shkaqe H jus ti fiku ara rrelhana e rcnda qe
nuk lejojne s ipas parimil Ie mirebes imit Ii kerkohet alij Ie ka zgjidhur kontraten gt vazhdimin e
marrdhcnieve te punes apo dhe raste kur punemarres i shkel detyrimet kontrCl ktuale me raj Ie
lehlc ne menyre Ie perserilur me gjithe paralajmcrimin me shkrim Ie punedhenesit Kuptmin
e rret hanave terenda apo fajita Ie ehle te pers~rilur pale do (ju duhet ta interpretojne s ipas rasti
dhe eshte gjykata ajo qe vend os nese ekzi stoj ne apo jo shkaqe te tilJ a Ire justifikultl ra per
zgj id hjcn e kntmtes
Nese zgjidhja e kntrates rezu llon te jete jo nerespeklin e procedurnve Ie parashikuara apo jo per
shkClq e te arsyeshme I j ustifikuara punemarrcsi ka Ie drejt e Ie paraqese pad ne gjykale kunder
punedhenesit brenda 180 diteve nga d ita e perrundimit Ie arati te njoftimit Kodi parashikon se
zgjidhj a e kontrates pa shkaqe Ie arsyetueshll1e eshle e pavlefshmePunedhenesi qe ka zgjidhur
kontraten dHke mos respektuar aralete e njofl imil duhet Ie paguaje si rregull dernshperblim nje
~ l Neni 146 1 kodile punes te Republikegt se Shqiperise
50
page prej 2 muajsh Zgjid hia pu shkaqe tearsyeshme sjell edhe demshperblim deri ne I vii page
Madje kodi parashikon qe kur ka nje vendim Ie formes se prere per Ie riklhyer punemarresin ne
vendin e meparshem cpunes punedhenesi eshte I detyruar ta zbatoje
Referuar kelij punimi cka u citua me lart Ie gjilhe keto aspekte ligjore si dhe polilika qe
ndermerr shteti ( qeveria ) Juajne nje rol Ie rendsishem ne mbrojtjen e punemarresve per Ie
ruajtur vend in e punes ( duke siguruar nj e kontrate afatgjale Ie punes ) gje e cila ~jell nje lTitje te
punesimit thene ndryshe duke mos ndryshuar shirrat e papunesise ( nje nga s frdat qe perballet
shleli shqiplar)
51
Konkluzione
lDuke II bazuar ne cfare II trajtu3 ne kiW punim kam evidenHlat qe pavars isht rolit Ie shtetit q~
shikohet qe ka sjeJl e reform a ne vazhdirnesi per nitj en e nive li Ie Ie pun ils ua rve nepermjet
politikave Ie nderrmarra eshte e nevojshme qe Ie merren masa Ie ndryshme duke j u referuar
dhe akhl aliletit Lehtesi sht mund te arrih et nekon klu zion se rritja e vi velit Ie papunesise mund
te arrih et nepermjet nde rmjetesi mit qe ofroh et nga zyrat e punesimit ose nga agj ensite private
Ie punesimi t
2 Fo rm imi profess ional du het Ie permiresohel dhe Ie shtohet numri lIe trajnuarve cdo vii ne
baze te kerkesave Ie punes per lI oj in e pro fesionit
3 Dun e levazhdoj c zbatimi I program eve te nxiljes se punesi mil du ke siguruar kllalifikime
sidomos per temral d be grupel e vecanta
4 Nje mbeshtetj e Ie vecante duhet lekt~n e bisneset Ie ei let ofrojne punesim bisnese t fa miljare
si dhe scktori I turi zmit te eilet mund te punesojne nje nurner Ie madh punonjes ish
5 Nxilj a e progrcuneve per prnkl ike e Ie sapo d iplomuarve duhelle zgjerohet ne cdc instilucion
dhe ne cdo d rejto ri admini strate publike gt pa lent menjeane dhe kompani te medha duke krijuar
me ta nje forme bashkpunimi per punes imin c praklikanleve me Ie mire
6 Gjate vit eve Ie fu ndit prezenca e shtetiljo vetem qe nu k eslllezvogelll3r por perkundrazj eshte
zmadh uar ajo efa re ka ndryshuar eshte roli I tij menyra e nderhyrj es dhe doza e ket yre
nderh yrje duk e bere Ie mun dur mundesine e rriti es se pllnesimit dhe kualifikimit Ie personave Ie
punesuar dhe tl papunesuar qe pres in te integroh en ne tregun e punes
7 Kodi I Punes I Republikes se Sqi pe ri seeshte nje baze e e mire mja rtueshme per rreguilimin e
marrdhenieve ne kCli sektor nl kete kod re Oektohet drejlpersed rej li fryma dhe gama e parimeve
me Ie nj ohura qe vij ne nga konven ta nderkombetare dhe Euro piane per Ie drej tat e njeriuL
52
8 Pervec rreguHimit qe [ ben Kodi [ Punes kerni edhe veteBrenda sektorit public rregll l ime per
ate instilueione Ie eilat hyjne ne fushell e veprimi t Ie legjis lacionit Ie sherbimit civil dhe keto
marredhenie rregu ll ohen me ligjin nr 152 20 13 Per Nepunesit Civ il Edhe pse jemi nj c shIel
I vogel me nje admini strate te vogel pu blike dhe me nje numer te kufizuar Plillonjesish pu blic
ky sektor eshte du ke kal uar neper reform a dillamike ne lTUgen drejt integrimit Europian
9Ne vendin tone duhe l Ie propozojme ndryshime dhe permiresim Ie qeve risjes 5C sek lo rit public
dhe sherbimeve publike p~ dysh im qe duke iu referuar s ituates aktuale problemmike sek lo i
public duhet Ie beje ndrys hime sin e funksionim sin e ndertimin e saj Ajo duhet tejete e
mbrojtllr nga levizjet po[itike Ie punonjesve ne menyre qe Ie ruaj kualitetin e kapacitcleve
llJ erezore
S3
Bibliografia
1 E drejla f punes prof fir KiltreI Cela bolim IV ~ stlepia holuese liar Tirane
2 E (rejta e kralwsllar e punts proftlr Kudrel Cea
3 Directhe 2003 EC of he European Paramenl and 0 he Council of 4 November 2003
4 Lligji lu82 tlati 0907 945 Mbi knllen e sherhimit mhrojljen dlte shperblimin lie pune
5 Ligji IIr 527lktle 2508947
6 Ligj nr 2250 dali 030SJ956 Mbi Kodin e Punils Ie Repuhlikiis Populore Ii
Shqiperise
7 Ligji I1r136 dale 512 2015 Iper disa shlesa dlte Ildryshime nit Ligjin fI 7961 dali
12071995 Kodl J plles I ShqipiJr i ndrysltuar
8 Ligjil152 dale 2013 Pilr IIilpfinesin civil
9 Stalstika e fregut Ie plllles 2014-2015 SheThm Komhiftar I PUl1esimit
)0 Slrnlegjia e plllleimit 2007-2013 Millistria e Pun es rifle Ceshljes Sodale
11 Tregu 1 pUlles AklllaJ Shirbimi Jltombelar I Puniisimil
12 Slalisliklllejorces se punes lOIS INSTAT
13 Slralegjia ombilare per pniisim 2014-1020
14 Slralegjia difrseJaorjale e reformes lie a(minislrolen Publike (SNRA P) llii kUlJdii Ie
slralegjise JoIIbilare pir tviflim dll t illltgrim (1009- 2013) Tirane SMalor 2009
15 Slralegjia per PUllesim dlle Aflisi fLO 1013-206
16 Draft document Mbi fiji igjii Ii ri per sllirbimin civil ni SIIqiperi f pergalitur Of
Zlrani SIIapo ne basltkipunim me Dr Hails -Achim Roll kOllsulenli Ii Sigma me
kerkese Ii DAP 1 letor 2010
17 Giuseppe Casale Service public reladole eork
S4
J8 Josep Tenkormrg bullbull hi comparaillt Qvervieii Geneva August 2008
9 Annizi e legjisaciollit mb marrdhiilliel e punlis ne administraten publike ne
Republiken e Sltqiperise lie kuadrin e projektit Ii qelldres AKSES ALBANIA
Pernjii administratil pubike Ie qiil1drlleshme dlle proesiollale mbiJihlellir IIga
Ambosnda Gjermane Ili Tirone dhjelor 2009 puno Dr Eralta Can
20 Komieli Shqiptar I Helsiki Sifuala e diskriminimit lie procesill e lorgimit ngo
plla ni Shqipilri Tirane dlljelor 201 I
21 SlalisiNa lujuri IIga kOllfenmea e reafizuar ngn qelldm ISU JtlriJ me feme
Zbnim J ligjit lie mbeshlelje Ii qiimrueshmerisi dhe rriljes sit perjorm(mcifs ni
Administraten Pubike
22 KlIshJetuta e Shqiptrisi
23 Marrdhellia e pultes FerioJlQ Calo
201 Kerkime mbi fregull e pUlles Jonida IoxhoJi
25 KOIi (ok Idrej~sla~qjp-(J -tJXl
26 Shlefiweborg
27 llllervisffr lie ~lil1islrillit e punts dlle Ceshtjevt Sociole me feme Nxitja e pllll ifsimil
dhe polifika Ii tjera per IIljell e papllnesisl
55
Prej shume kohesh sherbimi pub lic ish te krite ti I vet~m qe kushtezo nte zbati min e se drejtcs
ad mini strative dhe kompetencen e gj ykates admini strati ve me ndryshirnin e viteve Ie fund it ky
kusht nuk eshte me e mjaftueshrne me zgjerimin e aktiviteteve te sherbimit public ni fushlt n
ekonomi ke dhe vend in me te rendesishem te marre nga e drejta priva te Kesht Ll sipas natyres se
ak ti vitetit dhe strukt ures qe e ka ne ngarkim mund Ie da llojme dy rasle
a) Sherbimel publike adminisl rati ve shume te ndryshme qe grupojne sherbimet qe nuk
kane qeJl ime industria le apo tregtare ( mbrojtja sh ko lJa pu blike etj) alo jane kryes is ht
Ie menaxh ua ra prej o rgan izmave publi ke dhe ne keto ra5te prevaon te e drejta
administrative
b) She rbimet pu bli ke indu str ia le dhe tregtare ( nderrmCl rrjet qe kryejne sherbimet e
furnizimit me energj i uje etj ato mund te kryhen ga organizma publike ose private
Kur e5ht1 Gala pe r orgamni zma private zbato he t kryesisht e d rej ta pri vate pa r nuk
mungon e drejta ad mini strative Ata mbesin nen (utelen e pusht etit public ( s hlelit
qeverisj es vendore) qe vcri fi koj ne leSe ato e kryejne misionrn e tyre apo nese e
respektojne parim in e baraz ise te aksesil Ie perdoruesve ne sherbimin publik dhe te mos
perfitojne prej nj e s ituate monopoli ne teres ine e territorit Ie vendit ose nj e pjese te tij (
pe rjashtimi I par imit te konkurenees)
Shumeqeveri ne pamundts i per Ie finnncuar vazhd ueshme rishl she rbimel publikevendos~n
I Te reduktojne dimensionet e sektoril le tyre public ase
2 Te ndryshojne strukwren e tij par gjithmone duke privi legjua r pri vati z imin e t ij
3 Kalimi nga prakti kn e sektoreve publike neate te sherbimeve publi ke tt e ilat
s igurohen ed he nga akto re jashte sektorit pu blic e rendes ishme eshte qe shoqeria Ii
marri ne c ilesine sasine dhe menyren e duhur ket o sherbime
33 R rcgullimi ( marrdhenieve Ie punes ne sektarin pub lic ne Shqiperi
Marred heniet e punes neS hqiperi ne se ktorin publi c dhe ate privat rregullohen nga Kod i I Punes
par edhe vete brenda sektorit publik (psh per ato insti t llcione (e c ilat hyjne ne fu shen e veprimit
32
Ie legj islac ionit Ie sherbimit Ie nepunesil civil ke to marredhenie rregullohen me26 ligj Of 152
viIi 2013 Per Nenpunesin Civ il
Kodi [ punes I Republikes s(Shqiperiseeshte I bazuar ne Kushtetuttn e Shqiperise dhe ne normal
e pergjithshme Ie se drejtes kom belare Per sa J perket sektorit public dhe atij privat aplikimi I
kodil eshLi I nj ~j(e Ne sektorin public problemet per zbatimin e kritereve dhe kushteve ligjore
pef lindjen zhvillimin dhe perfundimin e marredhenieve Ie punes jane Ie vogla Nderkohe qe
ne sektorin privat perjashtuar disa nga kompanite e medha seri oze Ie cilet respeklojne dhe
zbatojneligjislacionin ne fuqi shumica e kompanive nuk jane korrekte si me strukturat
shteterore ashlu edhe me punemarresit duke krijua r keshlu nj c sektor jo inrormal ne ekonomi
Kodi I Punes L igji Per Nenpunesin Civil dhe dispozila Ie Ije ra ligjore e nen ligjore perbejne
nje baze Ie mire ligjore per rregullimin e marrdhenieve Ie punes dhe per Ie mbrojtur
punemarresin nga largimel abusive nga puna Konfliktet e Dun eS ne kete drejl im mllnd Ie
zgjidhen me mirkuplimin e paleve ne Ie kundert ata muod Ie drejlohen s ipas rastit Kom isionil
te Sherbimit C ivil dhe gjykfl les kompelente ve ndimel e fo mes se prere Ie cilel jane Ie
delyrueshme p~r zbatimin nga paleL
Shoqeria c ivile dhe media jane aklore qe pa pmur Ie drejte t u japin zgjidhje konnikteve ne
kete rushe behen pjese akti ve e diskulimit trt shqelesimevc soc ia le qe krijohen nga largimet e
padrejta nga puna dhe reagojne per Ie mbrojtur te drejtal e nje riut dhe lirite Ihemelo re pa u bere
pale me subjektet e perfshira ne konflikt
Ky studim eshle nje pjese e kesaj filozofie dhe tenton te evident oje problematikat ne lidhje me
Irajlimin e larg imeve nga puna s i nga ana e ad min istra tes publike ashlu edhe nga struktural
kompetente per s hqyrtimin e lyre 27Nga monitorime dhe studimet e vendimeve kane dale ampietje
terendesishtne te cilat flasin jo velcm per mangesi ne respektimin e procesit te rregullt ligjor ne
trajtimin e largimeve nga puna prej s istemit gjyqesor par edhe problem Ie renda qe kan ~ te bejne
me zbalimin e legji slac ionil ne fuqi qe rregullon kelt rushe
34 Studim 1 nderprejes sc kontrates se punes (Ilashkia Tirane dhe Bashkia Durres)
~6 Ligji nr 152 viti 2013 Per Nenpunesin Civil 11 Komiteti Shqiptar I Helsinki Situata e diskriminimil ne procesin e (argi mit nsa puna ne Shqiperj Tirane dhjetor 2011
II
2SSipas nje studimi t~ kryer nga Qendrlt1 Sui Juris projek ky I financuar nga USA ID me
tematike Zbali mi r Ligjil ne mbeshlelje te qendrueshmeri se dhe rritjes se performances ne
administraten publike u vu re nje domosdoshmeri e ndeshkimil t( lilUllareve Ie insliluc ioneve
perkalcse ne lidhje me largimet mas ive ngCl puna Me mijera jancpersonat Ie larguar
padrejtesishl nga puna keto 15 vitet e fundit por nuk ekziston asnjeherc nje pergjegjes 1 vetcm
per keto largime Me ane Ie ketij projekli qendra ~S ui Juris ka arritur Ie indetifikojeinstilucionet me problematike ne lidhje me kete ces htje referuar dhe bur imeve te
ndryshme kryesisht zyrtare ka nxjerre nje future financiare per demin e shkaktuar ne lidhje
pushimet nga puna pagesaL qe duhet Ie kryejnc ng3 vendimet e forms se prere dhene ngu
gjykata Gjate mbledhjeve teinformac ioni t ne shume institucione nje vemendje Ie veca nle ki shte
dhe Bashkia e Tiran~s dhe Bashkia e Durres it ne lidhje me keto pushime masiveku rezultuan se
2~e vilin 2009 ki sble 17 persona qe kishin nderprere Ie manmiddotdhenien se punes me deshirc
4 ishin ne li stepritje 1 ne prilje per pencion dhc 4 zgjidhje konlrate
Ne vitin 2010 ki shle 15 persona kishin paraq ilur doreheqje 4 kishin mbushur mash en e daljes ne
pension dhe 5 persona kishin zgjidhur kantraten e punes ne menyre 1e njeanshme
Ne vitin 20 11 ki shte 37 punononjes qe ki shin paraqitur doreheqjen 7 ishin ne liSle pritje bull 8
kishin dale ne pencion dhe 50 strukture 3 persona ki shin perfunduar kOnlraten ne afat Ie
percaktuar 1 punonjes ishte Irasferuar dhe 4 pUllonjesve I ishin paraqilur mam per shkeJje ne
detyre
Ne vitin 2012 ishin 36 persona qe ish in larguar me deshire 8 ishin ne listre pritje dhe nje
punonjes ne pencion
J~e vitin 201 3 kerni 36 punonjes Ie larguar me deshjre 8 ne listeprilje 4 qe ki shin mbushur
moshen per daljen ne pencion 4 punonjes ki shin zgjidhje re kontrates ne afal Ie perca kt ua r nje
punonjes kishte kerkuar Irasferim
18 Sialistika nxjerre nga konlerenca e realizuar nga qendrl Sui Juris me terne Zbalimi Iligjit ne mbeshtetje te h
qendrueshmerise dhe (ri l jes se performances oe AI 19 Zyra e informacionit Bashkia Tirane JO Informacion I dhene nga Burime zyrtare BClshkia Tirane
34
Ne vitin 2014 rewltonin 33 largime nga puna me deshire 5 punonjes kishin dale ne pencion
dhe 5 punonjes ki shin perfunduar kontraten e punes me arat Ie percaktuar
Nt vitin 2015 rezuhonin 51 largime me deshire ( r araqitur doreheqje) 2 punonjes rezuhonin Ie dale ne pencion dhe 8 punonjes Ie pushuar SI ndryshim structure 2 pUllonjes rezultonin Ie kishin
perfunduar kontrat~n e punes ndersa 4 prej lyre rezultonin ne zgj idl~ e Ie kontratcs se pun~s ne
menyre Ie njeanshme
l lSipas Ie drejtes sie informimit Bashkia Durres nga dergoi informacionin ne lidhje me largimet
nga puna ku rezultuan se nga viti 20 II deri ne vitit 2015 ish in
38 punonjes qe ki shin pltlraqitur doreheqjen ( sipas kontaktimit l1e pjese e lyre rezultonin qe
punonin ne instance me Ie larta pozic ion i ose ne institucione shtetcrore Ii Ijera)
20 punonjes qe ki shin mbushur moshen e daljes nepencion ampjail ket yre vileve
5 punonjes kishin perrunduar kontraten e punes ne aratin e caktuar
Sipas nje pasq yrimi Ie s ituates u vu re qe ceshljel po litike zene nje vend Ie rendes ishem ne
punesimin e punonjesve si dhe ne kohezjmjen e kontratave te lyre Bashkia Durres duke u
ndodhur perpara faktit qe kryetari actual ka nja mandate Ie] rezulton qe largimel nga puna jane
Ie minimizuara gje qe bie ndesh me Bashkine Tirane ku gjate ndryshimil te kryetareve kern dhe
pushirne masive Ie punonjesve ne periudhe kohore Ie njejte
11 Informacion I dhene nga Bvrime Zyrtare BashkiCl Ovrres
35
KREUIV
4Rregllllimi I marredhenieve te punes De Shqipcri sipas ligjit Per Nepunesin
Civil U
41 Evolimi historit I ligjit Per Nepunesin CiviF
Shqiperia ka nje Iradile te ndrejtimit pO litik te Shleli edhe pse jemi nje shIel I vogel gt me nje
administrate Ie vogel publike dhe me nje numer Ie kufi zuar Ie punonjesve publike Sek(ori puhlik
eshte duke kaluar neper reforma shume dinilmike ne rrugen df~it Inlegrimil Europian Duke
pasur parasysh kushtet e tilla kom iza ligjore ne fu shen e marrdhenieve Ie punesimit ne
sherbimin civil duhet Ie synoje forcirnin e unitetit Ie sherbimit civil dhe ti~jete mjaft neksibel
per te lejuar qeverine Ie pershtaste sistemin me ndryshimet e shpeshta qe po kal an vendi dhe ne
zhvillimin ne (ushen e kapciteteve nj erezore J2
Perpjekja e pare per krijimin e nje sherbimi civil proles ioni st e Ie materializuar ne ligjin Nr
8095 date 2 [03 1996 nuk nlllndi Ie bashkejctonte me kete rdite shumevjecare
Ligji [ vitil 1996 nuk benle dallime nennjct rnarredheni es juridike Ie nepunesve dhe
marrdhenieve Ie Ijera Ie punes pasi ato n eg ull ohes hin sipas Kodit Ie Punes Rregldl we Ie ketij
Kedi I nenshlroheshin si nenpunesil ashlll edhe pundor~l e Ihjeshle Pas kri zes se Ihelle qe
perfshiu administrflte n publike nete res i ne vijim Ie shndenimeve politike Ie vileve 90 re ronna e
fundit duke se e ka stabilizuar te pakten ne nivel knceptllal administraten publike nc rolin e saj
rregullator Nal yri sht mbetet shume per ebert qe admini slrat a publike Ie persose rolin e saj ne
jeten shoqerore dh e eko nomike Ie vend it
Pra me sherbim civil kuplojme veprimlarine e punonjesve Ie administrates publike qe kane
cilesine e nenpunesit c ivil per Ie rea li zua r fllnksionet e saj bazuar ne Kushtetute e ne li ~e
Ligjj actual ne ruqi I sherbimit civil kltl ngrilur nje sistcm Ictere te drejtash e detyrimesh per
nepunesil civil Ie c il etjane ne nj e balancim pushtelesh mes punemarresve dhe punMhenesve
keshlu qe cdc e drej(e e vecanteeshle e bltl lancuar me disa detyrime Te drejlat dhe detyrimet e
l Draft document Mbi nje ligje te ri oer sherbimin civil ne Shqiperi h pergatitur z Zhani ShOlPO ne bashkepunim me Dr Hans -Achim Roll konsulente te Sigma me kerkese te DAP 1 tetor 2010
36
- -- --- -- ---- --- -- - --- - -
nenpunesve civil rregullojne elementet e nje rarorti kontraklual te punes Ie lidhur midis
nenpunesit civil si punemarres I institucionit dhe administrates pubJike si punedhenes
42 Karakteristikatthelbesore tC Ligjit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil
Ligji Per Nepunesin Civil rregullon ne menyre Ie qarte dhe Ie plate marredheniet ne skemat e
administrimit civil 1 rnbeshtelur kryesisht tek pozicioni (post i) duke e kombinuar ale edhe me
disa elemente te sisternit te karrieres Karakteri dominues I sistemit Ie pozicioneve verehet n18
elemente Ie tille si kriteret e rekrutimit ngritja ne detyre levizja paralele etj
Fryma e ligiit te siperpermendur ka synuar krijimin e nje sistemi kryesisht te hupur Ie Sherbimit
Civil duke krijuar njekohesisht premise edhe per mobilitet te brendshem dhe karriere Tregllesit
e viteve te fund it lidhur me ngritjel ne detyre dhe levizjet paralele deshmojne megjithate ne
praktike kemi te bejme me nje sistem thuajse teresisht te hapur per konkurim nga jashte
perfshire dhe vecanerisht pozicionet me te larta drejtuese te Sherbimit Civil ( sekretari I
pergjithshem drejtori I pergjithshem etj rekrutimet per pjesen me te madhe te ketyre
pozicioneve realizohen nepermjet proced II rave Ie konkurrimil Ie hapur per kandidate te jashtem
por pa perjashtuar konkurrimin e nepunesve aclual civil
Qellimi J ketij ligji eshte krijirni I nje sherbimi civil Ire qendrueshem professional te bazuar ne
merite integritet moral dhe paanesi politike
Ky ligi percakton marredhenien juridike ndcrmjet shletit dhe nepunesit civil gjithashtu percakton
rregullat per administrimin e sherbimit civil
43Parimet baze per statusin e nepunesit civil
Sipas nenil 5 te ligiit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil Sherbimi Civil eshte I ndertuar
dhe verran mbi bazen e parimeve teB
I Shane eve te barabarta
2 Mosdiskriminimit
33 Neni 5 ligjit 1522013 Per nepunesin civil ne Administrimin e Sherbimit Civil
37
3 Merites
4 Tc Irasparences
5 Te profesiona li zmit
6 Paanesise po l it ike
7 Qendrueshmerise ne de tyre dhe vazhdimesise se shhbimit civil
44 Fusha e veprimit te Iigjit per nepunesin civ il
34 Nen i 2 Iligji per nepunes in c ivil percaklon ru shen e ve primit Ie tij nepermjet per fshirjes se
te gi ithe nenpunesve qe lIshtrojne nje funks ion public ne nje institucion tt admini strates
ShlehrOre institucion Ie pavarur apo njesi Ie qeveri sjes vendore me peljashlim
a) Te Ie zgjedhurve
b) Ministrit dh e zevedsmini st rit
c) Funksionaret e emerruar nga Kuvend i bull Presidenti I Repub li kes ose Keshi lli I Ministrave
d) Gjygjta re t dhe prokuroret
e) Nenpunesit e ad ministra t~s gjygjsore
I) Ushtarakut Ie foreave le armfliosu ra
g) Personelitle Sherbimil Infonnali v Shleleror
h) Personelit Ie njesive publi ke direkte te sherbimit
i) Anetarit dhe kryeta rit Ie organeve kol eampjia le drejtuese Ie komiteteve apo institucioneve ne
vares i Ie Kryeminislri se apo Ie nje mini stri
j) Punonjesit adm inistrative
k) Funksionaril Ie kabinetit
Shtrirja vertikalc
J5S lllrirja vertikale e rushes se veprimit Ie LSHC nis s ipas Ilj~ skeme hi erark ie nga pozic ioni I
sekrelarit Ie pergji lhshem te ministrise dhe shkon deri ne nive l special ist J6ne praktiken e
1 Neni2 ligji 1522013 per nepunesin dvilshy
38
- --- -----shy
deritanishme vihet Te nje konso lidim I kenaqshem ne kategorite e ulta dhe Ie mesme ndersa per
kalegoriH e lana Ie Sherbimit C ivil tregues i I qarku llimil ka qentH lane rue qe regan per faktin
qe keto pozicione jane dis i me Ie ekspozuara ndaj ndryshimeve te mundshme politike apo edlle
ndaj rap0rl eve persona te epror vanes pavarsishl nga moti vimi I drejte apo abuziv I k~lij
qarku llimi
Shtrirja ho riw ntale
Shtrirja horizol1tale e fu shes se veprimit te LSHC eshte e ku fizu ar ne disa institucione (KM
ministry institucionet e pavaruara bash ki qarqe elj
Fusheveprimi horizonta l [ ligjit ne ketedimension ne ni ve l qendror zbatohet per
a) Administraten e mini strive zyres se krycministril (rreth 1500 nepunes civile)
b) Adm inistralen parlamentare dhe te presidences si dhe administraten e instilucioneve Ie
pavarura qe raportoj ne drejt pltrsedrejti ne Kuvend (rrelh 2800 nepunes civile)
Stalusi J disa kategori ve te Ijea nepunesish te institucioneve It lilla si tatimet bull dogana polic i
diplomaci etj rregullohen me ligje perkate se te eilat ne thelb permbajne eli sa elemente Ie
ngjashme OSe Ie pemfena me ato Ie statust Ie ncpunesi t civil Statusi i pjeses tjeter te
punonjesve Ie administrates publike ( ars imi shendetcsi etj) perfshire administraten dhe
punonjesit e degeve ne vflres i Ie ministrive ne rrethe ose qarqe e qe perbejne dhe numrin mlt Ie
madh Ie punonjesve ne kete sector bazohet thjeshle ne kod in e punes
Fusha e veprimit rnaterjaJ
Fusheveprimi malerjai nenketedimension ligi i ka rregulluar elemenlellhelbesore me rendes i per
marredheniet e punes te nepunesve civil Ie ci lmjane te ndryshme nga alo per punonjesit e ljere
publike Ie ci let jane zbvilluar pas kesaj me akte dyteso re nenligjore kohn e punes dhe
pushimit etj
~Slrategjia nderseklorjale e reformes nE administrOiten Publike (SNAAP) ne kuader Ie strategjise kombetare per zhvillim dhe in tegrim (2009- 2013) Tirane Shlalor 2009 16 Neni 19 I ligji l sherbimit civil ka tegorile e nepunesve civil jane keto 1 Nepunes civil Ie kat egorise se larte drejtuese 2 Nepunes civil te kategorise sl mesme drejtuese 3 Nepunes civil v te kalegorise se ul et drejtuese Anep unes civil Ie kalegori se ekzekutive nepunes civi l Ie kalegori se se larte drejlues konsiderohen keto pozicione a) sekretar I pergjilhshem b) drejlor departamenti c) drejlO( I drejlorise se pergjilhshme d) pozicione te barazvlefshme ne Ire Ie parat ne institucionel e administrates publike qendrore apo vendore
39
Ne lidhje me disa aspekte Ie marredhenieve te punesimit (psh mosha e daljes ne pension
sigurimi socia l dhe shendetesor) LNC permban nje reference te p~rgj ith shme ne legj isiacionin e
pergjithshem te punes ( Kodi I Punes) si legj islacion plotesues Disa eiemenle Ie Ijera Ihelbesore
( deklarimin e pasuri se bull konfliktin e interesave skemen e pensioneve ploHsuese elj gjithashlu
te rendesishme pir marredheniet e punesimit te nepunesit civ il jane te shpemdara ne
legj islaeionin e posacem I eili zakonish t rregllilon te gjithe ose nje pjese te madhe te pllnesimit
publik
45 Pranimi ne Shcrbimin Civil 31
Pranimi ne sherbirnin civil ne kategorini ekzeklltive behet nepermjet nje kankurrirni tehapur
kankurimi organizohel ne menyre periodike nga njesia pergjegjese per seci lin nga grupet e
percaktuara ne piken 8 tt nenil 191e ketij ligji
Konkurrimi zhvi llohet ne dy faza
a) Yerifikimi paraprak nese kandidatet plotesojne kerkesat e pergjithshme dhe ato te
posacme sipas shpalljes se konkurrimit
b) Vleresimi I kandidateve
Verifikimi paraprak kryhel nga njes ia pergjegjese ndersa vleresimi I kandidateve behet nKa
komiteti I perhershem J pranimit I krijuar per secilin nga grupet e percaktua ra ne piken 8te nenit
19 Ie ketij igji
Kandidatet fitues qe marnn 70 Ie pikevc talale tevleresimit renditen nga komiteli I
perhershem I pranimil sipas pikeve Ie marra ne li slen e kandidaleve Ie sukseshem
~shte Keshilli Ministravc qe mirnton negulloren e hollesishme per krij imin perberjen dhe
veprimtarine e komiteteve Ie perhershme te pranimit si dhe lTegu llat e hollesishme per
proceduren e pranimit dhe vleresimin e kandidateve
n Neni 22 Iligjit HPer Nepunesin Civil ~
40
46 Ngritja ne detyre
JSNgritja ne delyreesilic kalimi I nje nepunesi c ivil nga pozicioni actual I punes ne nje ni vel
pozicion me 1e larte ne te njejtin institucion osc ne nje in sti tucion tjeter te administrates publike
qendrore apo vendore ( kur nje vend I till e ekziston) Ngri tja ne detyre reali zohet rea lizohet
nepennjel procedures sekonkurrimit organ izuar ga njesia pergjegjese per nj e ose disa
pozicio ne te tira Bazuar ne parimin e neoit 20 ( shanceve Ie barabarta profesionalizmit etj) te kClij ligji Nese vendi I lire I kategorise se utel apo Ie mcsme drejtuese nllk eshle plotesuar sipas
nenit 25 te kctij ligii ai plotesohet nepennjet ngriljes ne detyre
Mund te aplikojne per ngritje ne detyrevetem nepunesit civil te oj e kategorie pasardhese te
pnnesuarit ne Ie njejten apo ne nje institucion tjete te sherbimit civi l nese plotesoj ne kushtel
per ngrilje ne delyre dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Nese vendi I lire nuk plolesohet nepermjel procedures se ngritjes ne detyre nje procedure Ijeter
mund Ie organizohel Brenda nje afali 3 mujor deri ne plOleurosimin perfundimlar Ie vendit Ie lire
nese eshle e nevojshme mund Ie zbatohet procedura e tras ferimit Ie perkohshem ne interest e institucionit sipas shkronjes a Ie pikes I Ie nenit 48 Ie kctij ligji Keshilli J mini strave miraton
kushtet qe duhet Ie plotesojne nepunesit per ngritjen ne delyre dhe proceduren e hollesishme Ie ngritjes ne detyre
Ne prakt ike ngritj a ne detyri ka ndoshur ne perqindje Ie vog la rastesh Ekzistojne megjithale
di sa paqartesi lidhur me ndryshimin e pozic ionit brenda nje kategorie ( Ie larte) nese kjo perren
ngritje ne delyre apo levizje paralele gje qe veshtireson pasqyrimin real Ie ket ij Ireguesi
AVflnlazhi kryeso r I kesaj dllkurie eshte se konkurimi public ka promovuar lerheqjen e
kandidateve Ie af~ ngajashte admi ni strales gje qe krijon mundesine e sjellj es se njohuri ve dhe
metodave Ie reja Ie punes nga ala kandidate qe kane studjuar jashle ve nd it apo nga ata qe vijne
prej sektorit privflt Disavantazhi nga ana (j eter kate beje me pranine e nje kostoj e opportune ne
lidhje me s igurine e karrieres qe mundte mOli vonle me mire nepunesit e brendshem civil
47 Uvizja paralele
J Neni 26 Iligjit nr 152 2013 U per nepunesin civil U
41
Plottsimi I ve ndeve Ie lira ne kalegorine ekzekuti ve ala H~ ule apo Ie mesme drej lUesc behel se
pari nga nepunesit ciyile Ie se nj ejles kalegori nepermjet procedurts paralele Kush mund Ie
aplikoj ne per plotesimin e nje vendi Ie lire nepermjet procedures 51 Iev izjes paralele 5ipas pikes
1 nen 25 I ketij ligi i gt nepun sit civile Ie se njejtes kalegori ne Ie njejtin apo ne nje institucion
tjeter Ie sherbi mit civi l qe plotesojne kllshlet per para lele dhe kerkesat e posacme pef vendin e
li re
Yleres imi 1 kandidateve Ie inte resuar kryhe nga nje komi sion I brendshem I krijuar ne cdo
emiss ion nepermjet nje procedure Ie bazuar ne parimel e parashikuara ne piken I neni 20 Ie
ketij ligji Perfaqesuesi I njesise pergjegjese esbte anelar I kom isionit te brendsghem
Ne perfundi m te vl eres imit komisioi mund te ve ndose
a) Perzgjedhjen e kandidatit me Ie pershtatshem per tu emeruar ne vendin e li re
b) Perfundimin e procedures pa asnje teperzampjed hur ne fast se asnje nga kandidatet e
interesuar nuk ploteson kushtet dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Keshill i I Ministrave miralon
a) Kushlel qe duhel Ie pJolesojne nepunesit per levizjen parale le dhe procedurat e
hpo ll es ishme te levizjes paralele
b) Rregullal pfr krijimin dhe perberjen e komis ionit Ie parashikuar ne piken 3 Ie kctij neni
48 Oisipiina ne sherbimin civil (SHe)
Disiplina ne Sherbimin Civi l ka Ie beje me mnsa l di s iplinore qe jepen ne rastel e konslalimil 1(5
shkeljes serregullave apo Ie moskryerjes se detyrave Masat disiplinore dal lohen nga vleresirni
negativ I perfosmances Vendim-marrja ne lidhje me ke lO procedura perqendrohet tek epror
di rect dhe me pas ekzis(on mundesia e ankirnit Ie drejteperdrejte ne KSH C Sipas nje studimi
eshte ve ne re qe nllmri I rn asave di siplinore ne praktikeeshte I voge l verehet nje shperndarje j o
uniform e tyre lakonisht nje numer relalivisht [mad h [ masave di si plinore vihet re ne mornente
ndryshimesh politikc
42
Ligji eshte relativisht J pltiqarte lidhur me zbat imin e mases sl uljes nedetyre ) kur nje institucion
( ku eshte dhenc nje mase e (ille ) nuk ekzistojne vende pune Ie oje kategorie Ie lIle ne keto
raste nje mase e tille fezulton e pazbatuesh me apo te pakten problemalike Dicka e ngjashme
konstatohet edhe lidhur me mundesisne e kthimit ne pozicionin e rneparshem pasi parashkruhet
masu di sipiinore
49 ASPA OHE PROGRAMET E FORMIMIT PIWFESIONAL
ASPA
39Ne varesi te Ministri se se Brendshem krijohe dhe Shkolla Shqiptare e Administrates Publike
(AS PA) SI jnst itucion public qend ror me se li nc Tiran~ASPA ka autonom i administrative dhe
akadem ike Ajo ka per qeHim formimin professional Ie nepunesve civil 5i dhe cdc individi tjeter
vendas ase H huaj qe nuk esh te pjese e sherbimil civil dhe qe plOleson krilerel e kerkuara
Forrnimi profess ional perfshin programin e forrnimit Ie Ihelluar Ie kandidateve per kalegorine e
ncpunesve civile te ni ve lil Ie Jarle drejtues anetare te tru pes se nepunesve civi le ni velit Ie larte
drej tues si dhe programin e formimit Ie vazhdueshem Ie nepunesve civ il dhe Ie cdo indi vidi
tj eter jashte ketij sherbimi
Buxheti ASPAmiddots percaktohct si ze I vecanle ne Buxhelin e Minislrise se Brendshme
Organel drej tuese te saj jane
I Keshilli drejtues
2 Drej lori
KeshilJi drejtll es perbehel nga [2 anetare dhe kryesohet nga nj e prej rektoreve Ie lmiversitetcve
I zgjedhur nga Kon ferenca e Rekloreve Ie Shqiperise Ne perberje Ie lij jane perfaqesues dhe
drejtues Ie larte Ie min istrive organeve Ie qeverisj es vendore DAP- it universiteteve shoqerisc
civile dhe biznesit sipas percakli mil te bere me vendim Ie Keshill il Ie Ministrave
I Neni 91igji 1522013 Per NepuneStn Civil
43
Keshilli drejlues miraton po litikat bull slrategjite dhe partnerilelet e ASPA-s hal10n kuadrin
rregullal0r Ie saj 5i dhe miralon projektbuxhetin dhe s trukturcn organizali ve Ie ASPA-s
Detyra Ie hoJlesi snme te keshillit drejtues percaklohen me vendi me te Keshillit Ie Ministrave Ne
percaklimin e polilikave Ie perzgjedhjes dhe Ie formimil bull ASPA detyrohel Ie bashkpunoje me
DAr-in s i njenjesia e ngarkuar j)tr centrgatitjen dhe mbikqyrjen e zbatimit Ie polilikave
shteterore ne sherbim civil
Drejlori I ASPA-s emerohet dhe lirohel ne detyre sipas kritereve dhe rregullave Ie percaktuara
per anetaret e trupes se nepunesve c ivile Ie kalegorise se lartc drejtuese Perjashlimisht deri ne
moment in e fillimit Ie efekteve Ie kelij ligji drejlOri I ASPA-s emerohel me vendi m Ie Keshi llil
te Ministrave me propozim te Ministr e Brendshem
Nepunesil e ASPA-sderi ne momentin c IIUjmit te efekteve Ie ketij lirui emerohen nga Drejtori
I ASPA-s s ipas procedures se Kodi Ci vil Keshilli 1 Minislrave miraton rregullal e holl esishme
per menyren e organizimit dhe funksionimit Ie ASPA-s
Programer e formimit profesional
AS PA ka per delyre leofroje formim profess ional nepermjet perfshirjes se programeve Ie
meposhtme
a) Program Ie foonimit Ie thelluar n~ baze Ie Ie cilil formohen kandidalel per anelarel Ie
TNO-s (niveillarte drejwes)
b) Programe Ie formimil t~vazhdueshem ne baze Ie Ie cilit trajnohen ne vazhdimesi dhe
n~ lidhje me punen e nepunesit civil te te gjitha kalegorive si dhe cdo indivit tjeter
j ashte sherbimit
ASPA ofron mundesine e pergal irjes paraprake Ie kandidateve per te marre pjese ne
konkurrimin e hapur per kalegorine ekzekutive kundrejt tmires
ASPA realizon sludime dhe bOlime ne fushen e administrates publike Sludenlel e AS PA-s te
perzgjedhur nga shoqeria c ivile bisnes i apo individi jashlc sherbimil civil detyrohel te paguajne
larjf~ Keshilli I Ministrave miraton lariftin perkmese per cdo trajnim
44
KREUV
5 RREGULLIMI I MARRDHENIEVE TE IU NES NE SHQIPERI SIPAS KODIT
Til PUNES
51 Kodi I punes dhe rregullimi I marrdhenievc te punes ne administraten publike
Marredhenia e punes ne vendin lonerregulohet nga Kadi I Punes I Republikes se Shqiperise I
cili eshte li gj i kryesor per rregullimin e ketyre mltl rrdhenieve ne dispozital perkatese te lio Per
te kl ptuar memire gjendjen e egjislacionil shqiptar pqr marrdheniet c punes eshle e nevojshme
Ie bcjme nj l anaiize te pergjithshme Ie legjislacionil perkates Ky Kod eshte krijuar me qellim
Ie rregulloj marrdheniel e punes ne tregLlll e ekonomise private dhe iniciatives se li re Ne
sekto rin publik prob1emet pcr zbatimin e krit ereve dhe kushteve ligjore pcr lindjen zhvillimin
dhe perfundimin e marrdhenieve Ie punes jane Ie vogla Kodi I Punes parashikon nje
serhregu llash ne mbroj~e Ie punemarresve sin e mstin c fillimit vijimit dhe Ie perfundimit te
marredhenies se punes Kodi parashikon nje rregulJ te posacem per rastet kur punedhenesi eshte
organ J administrates pubJike gjithsesi ky parashikim duhet te kuptohet sakte nga vete organet
dhe ndoshla Ie shoqerohet ed be me lTegullime I~ tjerf Ie posacme per administralen pllbJike
Nje analize e tilleeshte hapi I pare per I ~ evidentuar boshlleqet dhe problemalikm qe ajo mbar
Gjithashlu nje an aJ ize e tilleeshtc e nevojshme per Ie ku ptuar nese prob lemet e qendrueshrnerise
pavars ise ose meritokracise ne administraten pub like rrjedhin per shkak Ie mangesive ligjore apo
moszbatimin korrekl Ie Jigjit
42Kodi punes rregullon Ie gjilha marredheniet e punes ne administratcn publike me perjashlim
Ie marrdhenieve Ie punes Ie personave punesimi I Ie cileve rregullohet me ligj t~ vecante pra Ie
gjitha marredheniet e punes ne organet e administrates publike qe nuk I nenshtrohen nje
rreguHimi Ie veCaJ11e me li gj do Ie rregiullohell sipas dispozilave Ie ketij Kodi Madje ky Kod
parashikon qe per as sa ligji I vecante nu k parashikon zgj idhje per problemet e lidhura me
marredheniet e punes perseri do te gjejnc zbatim ne di spozilat e Ketij Kodi
lt0 ligji nf 7961 dal e 127 1995 Per Kedin e Pun es n~ Repu bliken e ShqiperisE I ndryshuar
4 1 Or Eralda Ca ni Anarize e legjislacionit mbi marrdhenel e punes ne administraten publike ne Republiken e
Shqiperi~e ne kuadrn e projektit te qendres AKSES ALBANIA Per nje administrate publike tre qendrueshme dhe
profesionale ~ mbeshtetur nga Ambasada Gjermane ne Tirane dhjetor 2009 41Neni 4 I Kod te Punes
45
Ky Kod 11 ~ kreun JIl Ie tij parashikon oj sere pari mesh mbi Ie eilal mbes hteten marredheniet e
punes Edbe pse parimin e konkurrueshmerise apo Ie trasparences nuk e permend lie nenin 11 Ie
tij parashikohet se normal e se drejtes Ie d iet rregullojne marrdhenien e punes kane perpares i
qe edhe veH KushlelU ta parashikon oe nenio 11 6 Ie saj Kod i rendi Kushtetuten Konvenlat
Nderkomelare It ratifikuara e me pas li gje Ie tjera duke renditur Ie parin nga 10 Kodin e Punes
Pra perforcohet edhe nje here rregullimi qe Kushtetuta parashikon ne neni n 107 qe marrdhenia e
punes per nepunesit civ il publike bazohet ne lrasparence konkurrueshmeri e profesionalize m
52 Lidhja e kontrates se punes
Kodi I punes ne nenio 19 Ie tij parashikon qe lindja e marredhenies se punes kryhet nga
punedhenesi I ci li puneson ne menyre Ie drejtoirdrejte punemarres in Ky punedhenes perdo r
zyra shtett~rore Ie punesimit ose agjensite priva te Ie punesimit per le punesuar punemarresjn ky
parashikim eshU h~H1lmr me qeJlim qe tu sherbeje person ave juridik pr iv m Ie cilet mund Ie
zgj edhin me sa duke rregLdlal e lyre Ie punesimil te pu nonjesve Ie lyre [ referuar nekuadrin e
detyrimil kllshtetues pe r konkurrucshmeri dhe tra sparence pcr punonjes it e administrates publike
bull ky rregullim do Ie s ilhe konfuz ion dhe paqanes i Pm ka nevoje qe ky Kod meqeeshle li g baze
edhe per marrectgheniet e punes ne admi nistraten publike bull te specifikoje nje rreguHim Ie posac me ne kontrat en e punts apo edhe referimi tck e ashtequajtura kontrate kol ektive e
punes Sigurisht qe cdo rregu lli m qe do te bellej me akt Ie posacme li gjore e vecnneri sht
nenligjore do Ie ishl e I delyrueshem per lidhjen e nje konlrale punesimi Gjithsesi s ic ulna
edh e me la rt profesional izmi apo kerkesa per kritere Ie cakluara piir punesim Kodi I punes Illik
e percakton si kriter punesim i
53 Kohhjatja e marredhenieve te punes
Marresheniet e punes sipas Kodit teP unes lidhen sipas nj e kohezjatje te pacaktuar dhe nje
kohezjatje te caktu ar 43 Kodi me qell im krijimin e rnarn=dhenieve Ie qendrueshme tepunes
parashikon qe si rregul kontrata e punes lidhet per nje periiudhe te pacaktuar Nese
konlra la e punes do le lidhel per nje periudhe Ie cak tultlf kjo duhel jus lifikuar per arsye objekti ve
o Kreu XIV neni 140 I Kodit te Punes se Republike$ $e Shqiperise I nd rysh uar 2003
46
qe lidhen me nar yren e perkoheshme Ie detyres nJ Ie eilen punemarresi do lepunesohet 44 T~
gjitha rregullimet mbi kohezjaljen e punes kohezjatjen ditore ne pune 45 pagesen pushimin
Javor e vjetor punen e nates apo kohe feslash dhe pagesen per Ie detyrimin per kuaifikim
punonjesish elj jane rregullime Ie eilel pltl dysh im mundesojne nj e status Ie caktuar te mbrojtu r
Ie punonjesit per punen qe kryen pushimin qe duhe Ie kete si dhe pagesen qe duhe Ie marre
per punen qe kryen Mund Ie permenden (dhe nje sere nenesh Ie ketij ligji qe synojne
rregu llimin e sigurise dhe mbrojtjes Sf shendet it ne pune si psh Nenel 39-75
Ne pergj ithesi keto rregullime duke qene edhe ne Iefiektim te traktateve Ie m iratuara nga 46IL0 dhe ratifikuara ga Shqiperia ne te njejlen kohe refleklojne edhe shu me prej dire ktivave
Ie BEmiddotse
Te lill a mund tepermenden
47Direkl ivat 2003 l Ee e parlamentit dhe Keshi llit Ellropian Mbi aspekte Ie caklllam Ie oreve Ie
punes
Direclive e keshillit 9 1533 EC vi lil 99 1 Mbi del yrimin e punedhenesve per te informuar
punemarresit mbi kushtel e kontrates apo Ie marrdhenieve Ie punes
Oirektivat 781 EC vi lit 2000 Krijimi I nje kornize te pergjithshme trajtim I barabarte ne
punesim dhe pro fesion e e ila kerkon Irajl im Ie njejle Ie personuve pavars isht nga bes imi felar
paaftesile gj inia orienlimi seksual elj ne marredheniet e punes apo profesion dhe ltlnetaresite
ni orgMizata te caktuara
Nje organ I administrates publike krijohet per Ii sherbye r nje interes i public Ie eaktuar dhe
z1konishl organet e adminjSlr31iS publike krijohen SI persona juridike me akte liampjore per Ie
ekzisluar per nje periudhe Ie pacaktuar kohe ose ne raste Ie caktuara per Ie traj tuar ceshlje per
tC eilat vendoset nje kufi koh or I cfl ktua r4 ~ Edhe ne rltlSle Ht ill a si kjo e fundil akli li gjo r apo
Neni 140 I KPU NE5 parashikon se U nese koheljotja nuk percokrohet me sokresi ngo paler gjare idhjes se kontfoftS ojo ((ojtohe si kontrote me periudhe Ie pocokruor ~5 ligji nr 136 viti 201 5 per disa shtesa dhe ndryshime n1 ligjin 7961 te vitit 199 5 te Kodi I pun~s 1Republikes se Sqiperise i ndryshuar ~o Organizata nderkombtHare e punes ( ILO) n Directive 2003 EC of the European Parlament and of the Council o f 4 November 2003 ~ permbl edhje informacionesh rreth marrdhenies se punes Feri ona Cato
47
nenligjor nuk parashikon kohezgjatien e vele organil administrative Nt ligiin per stat us in e
nepunesil c ivil parashikohen komilele ad-hoc Ie eila jane krijime Ie perkoheshme Ie posacme
Ie krijuara me qellim menaxhimin e testimeve Ie kandidateve pef nje vend pune pjese e
sherbimil civil Po ashtu mund Ie kete organe Ie (ilia Ie administrates publike qe traj tojn~
ceshtje Ie tilla por qe shuhen mbas mbarimit Ie funksionit pqr Ie ei len jane krijuar r sh kemi
organct qe trajtojne ceshljcl e kthimit dhe kompesimillc pronavc Kjo ceshlje kil dhe kufi zime Ie
caktuara nga vete ligji
Megjithate ne rustin e pare behel Ijate per nje pune shume Ie kufizuar ne kohe( nje dilore ose dy
dilore) ne rastin e dyte behet fjale per nje ceshlje edhe pse mund Ie kete kllfizimel e veta ne
kohe mund Ie zgjasi per vite me rradhe Pra kontratCl e punes neorganet e administrates rubJike
duhel Ie jene me nje kobezgj atje Ie papercaktruar ne Ie shumten e rasteve Sigurishl nese
natyra e punes apo detyres do Ie ishte e perkoheshrne edhe kohezgjatja e kontrates se punes do
Ie ishte e kufizuar edhe nese behet jale per marredhenie pune ne nje organ admil)islrativ qe
nuk esille I perkohshem Nje interprClim I till lmbetet edhe ni ate qe admini strate publike per
nga natyra e saj eshte e qendrueshme dile e vijueshme Gjithashttl nj e intepretim [ till1 do Ie
ishte ne perpulhje me direktival e Komis ionit Europian qe kerkojne nje justilikim per
pefdorimin e kontrata ve aflltshkurtra duke I kerkuar shte te ve anetare( nuk eshle e
delyrueshem) q~ Ie konsuhohen me grupel e inte resl dhe Ie marrin masa lidhur me kelt 5i
a) Justifikime objekti ve per rinovime konlratash dhe marrldhenieve Ie tilla al~lshkunra
b) Percaklimi I perseriljes qe mund Ii behe t konlrates afalshkurte r
Kjo directive duke kerkuar nje rregullim te percakluar Ie Ii lie qe orienlon gjilhe marrCdhenicn e
punes drejt qendrueshmerise net per polilik~n qe BE-ja ofron pel nje marredhenie Ie
qend rueshme pune
54 Perrundimi I marrdhenieve te punes
48
Kodi I punes parashikon 49 qe marredhenia e punes perfundon me zgjidhjen nga njerltl pale e
kontrales osekur ka perfunduar afati I percaktuar ne kontrate
Kohezgjatja e nje kontrate tregan vazhdimesi e nj e marredhenie pune pra qendrueshmerise po
aq percakton edhe leresine e rreguUave qe do Ie ndiqen ne rastin e zgjid hjes se saj perfundimi I
marrdhenieve Ie punes regullohet nga Kreu XIV I Kodil Ie punes Kontrala e punes me
kohezgjalje Ie pacaktuar perfundonn kur zgjidhet nga njera pale ose ka perfunduar afati I
njoftimil sine rastin e nje konlrate me tlfat ashlll dhe pa ann kontrata mund Ie zgjidhcI me
arsye duke respekhlar proceduren e parashikuar nga raSle e zgjidhjes se kOfllrales me arsyc s i
dhe procedura e kisaj zgjidhjej e
Fillirnish t respeklohet afmi 1 nj ofiirnil per zgj idhj en e kontrates 1 ei li shkon nga dy deri ne tre
muaj ne vares i Ie s ituatave Ie caktuara Ie parashikuara50 ne nenin 143 Ie Kodi te Punes ku
Iheksohet
I Pas kohes se marrjes ne prove per Ie zgjidhur kontraten ne periudhe Ie pacakwar pale
duhe Ie respektojne nj e flfal njoftirni prej nje muaji gjate vilil Ie pare Ie punes prej dy
muajsh per dy deri ne 5 vi tet e para Ie punes nde lsa prej 3 muajsh pe r me shume se pest
vjet pune
2 Keto afate mund Ie ndryshohen me marreveshje me shkrim ose me konlrate kolektive Ie
punes kur Pllnemarresi ka kryer deri nc gjashl~ mll aj pune afati Injoftimit nuk mund
Ie jeleme pak se dy jave Afa li J njonimit eshtejo me pak se I muaj kur punemarresi ka
kryer me shume se 6 muaj pune
3 Afati 1 njoftimit per zgjidhjen e konlrates zgjalel si pas rastit deri ne fund te javes ose deri
ne fund Ie muajiL Zbatohet I njejti regu]) kur afati I Iljofiimit pezullohet gjateperiudhes
se paa ftes ise per pune shlatzani se ose pushime ve Ie dhena nga punedhenesi
4 Kur njera pale e zgjidh kontraten pa respektuar afatill e njo flimit zgjidhja Irajtohel si
zgjidhje me efekl le menjchershem
bull9 Neni 141 I Kodi I Punes I republikes se ShQiperise
00 Neni 143 I Kodit te Punes te Republikes se Shqiperise
49
Pasi parashikohet respektimi I afati dhe procesi 1 informimit Ie arsyes dhe shpjegimit e situates
Kadi parashi kon perfundimin e marredhenievc Ie punes ne situata tejustifikuara dhe parash ikon
ne cdo here qe do Ie kele perfundimin e lyre normalisnt ky Ie jete edhe per nje arsye Ie
arsyet uar apo tejustirikuara
Nje percaklim I shkaqeve Ie arsyeshme nuk mund Ie behe ne Kad pork y [ fundit merr pers iper
Ie sherbeje 5i nje kufi zim I abuzimeve me kufirin e Ie arsyeshme Ne kete ne nenin 146 Ie
Kadi H~Punes pamshikohen s ituala qe konsiderohen 5i shkage Ie arsyeshme par edhe s ilUale Sl qe konsiderohen 5i shkaqe Ie paarsyeshme Ie zgjidhjes se kontrates se punes Neni 146 Ie
Kadit Ie Punes CilOhe qe zgjidhja e komrates nga punedhenesi kons iderohet pa shkaqe te
arsyeshme kur a) punemarresi ka pretendime qe njedhin nga kon trata e punes b) punemarresi
ka ~rmbushur nje detyrim ligjor c) kur behet per mot ive te pan dash me nga personaiteti I
punemarres jl por qe ka lidhje iegjilime me Ie drej lin e punes dhe raportet e saj Konsiderohen Sl
moti ve t~ tilla raca ngjyra seksi mosha gjendja civile detyrimet ramiljare besjmi retar
bindjel politikc kombesia gjendja shoqerore
Kodi 1 PlUleS ofron gjilhashlu edhe nje percaklim Ie pergjithshcm te institutit Ie situatave Ie
juslifikuara Neni 153 Ie Kodil Ie Punes vle reson 5i shkaqe H jus ti fiku ara rrelhana e rcnda qe
nuk lejojne s ipas parimil Ie mirebes imit Ii kerkohet alij Ie ka zgjidhur kontraten gt vazhdimin e
marrdhcnieve te punes apo dhe raste kur punemarres i shkel detyrimet kontrCl ktuale me raj Ie
lehlc ne menyre Ie perserilur me gjithe paralajmcrimin me shkrim Ie punedhenesit Kuptmin
e rret hanave terenda apo fajita Ie ehle te pers~rilur pale do (ju duhet ta interpretojne s ipas rasti
dhe eshte gjykata ajo qe vend os nese ekzi stoj ne apo jo shkaqe te tilJ a Ire justifikultl ra per
zgj id hjcn e kntmtes
Nese zgjidhja e kntrates rezu llon te jete jo nerespeklin e procedurnve Ie parashikuara apo jo per
shkClq e te arsyeshme I j ustifikuara punemarrcsi ka Ie drejt e Ie paraqese pad ne gjykale kunder
punedhenesit brenda 180 diteve nga d ita e perrundimit Ie arati te njoftimit Kodi parashikon se
zgjidhj a e kontrates pa shkaqe Ie arsyetueshll1e eshle e pavlefshmePunedhenesi qe ka zgjidhur
kontraten dHke mos respektuar aralete e njofl imil duhet Ie paguaje si rregull dernshperblim nje
~ l Neni 146 1 kodile punes te Republikegt se Shqiperise
50
page prej 2 muajsh Zgjid hia pu shkaqe tearsyeshme sjell edhe demshperblim deri ne I vii page
Madje kodi parashikon qe kur ka nje vendim Ie formes se prere per Ie riklhyer punemarresin ne
vendin e meparshem cpunes punedhenesi eshte I detyruar ta zbatoje
Referuar kelij punimi cka u citua me lart Ie gjilhe keto aspekte ligjore si dhe polilika qe
ndermerr shteti ( qeveria ) Juajne nje rol Ie rendsishem ne mbrojtjen e punemarresve per Ie
ruajtur vend in e punes ( duke siguruar nj e kontrate afatgjale Ie punes ) gje e cila ~jell nje lTitje te
punesimit thene ndryshe duke mos ndryshuar shirrat e papunesise ( nje nga s frdat qe perballet
shleli shqiplar)
51
Konkluzione
lDuke II bazuar ne cfare II trajtu3 ne kiW punim kam evidenHlat qe pavars isht rolit Ie shtetit q~
shikohet qe ka sjeJl e reform a ne vazhdirnesi per nitj en e nive li Ie Ie pun ils ua rve nepermjet
politikave Ie nderrmarra eshte e nevojshme qe Ie merren masa Ie ndryshme duke j u referuar
dhe akhl aliletit Lehtesi sht mund te arrih et nekon klu zion se rritja e vi velit Ie papunesise mund
te arrih et nepermjet nde rmjetesi mit qe ofroh et nga zyrat e punesimit ose nga agj ensite private
Ie punesimi t
2 Fo rm imi profess ional du het Ie permiresohel dhe Ie shtohet numri lIe trajnuarve cdo vii ne
baze te kerkesave Ie punes per lI oj in e pro fesionit
3 Dun e levazhdoj c zbatimi I program eve te nxiljes se punesi mil du ke siguruar kllalifikime
sidomos per temral d be grupel e vecanta
4 Nje mbeshtetj e Ie vecante duhet lekt~n e bisneset Ie ei let ofrojne punesim bisnese t fa miljare
si dhe scktori I turi zmit te eilet mund te punesojne nje nurner Ie madh punonjes ish
5 Nxilj a e progrcuneve per prnkl ike e Ie sapo d iplomuarve duhelle zgjerohet ne cdc instilucion
dhe ne cdo d rejto ri admini strate publike gt pa lent menjeane dhe kompani te medha duke krijuar
me ta nje forme bashkpunimi per punes imin c praklikanleve me Ie mire
6 Gjate vit eve Ie fu ndit prezenca e shtetiljo vetem qe nu k eslllezvogelll3r por perkundrazj eshte
zmadh uar ajo efa re ka ndryshuar eshte roli I tij menyra e nderhyrj es dhe doza e ket yre
nderh yrje duk e bere Ie mun dur mundesine e rriti es se pllnesimit dhe kualifikimit Ie personave Ie
punesuar dhe tl papunesuar qe pres in te integroh en ne tregun e punes
7 Kodi I Punes I Republikes se Sqi pe ri seeshte nje baze e e mire mja rtueshme per rreguilimin e
marrdhenieve ne kCli sektor nl kete kod re Oektohet drejlpersed rej li fryma dhe gama e parimeve
me Ie nj ohura qe vij ne nga konven ta nderkombetare dhe Euro piane per Ie drej tat e njeriuL
52
8 Pervec rreguHimit qe [ ben Kodi [ Punes kerni edhe veteBrenda sektorit public rregll l ime per
ate instilueione Ie eilat hyjne ne fushell e veprimi t Ie legjis lacionit Ie sherbimit civil dhe keto
marredhenie rregu ll ohen me ligjin nr 152 20 13 Per Nepunesit Civ il Edhe pse jemi nj c shIel
I vogel me nje admini strate te vogel pu blike dhe me nje numer te kufizuar Plillonjesish pu blic
ky sektor eshte du ke kal uar neper reform a dillamike ne lTUgen drejt integrimit Europian
9Ne vendin tone duhe l Ie propozojme ndryshime dhe permiresim Ie qeve risjes 5C sek lo rit public
dhe sherbimeve publike p~ dysh im qe duke iu referuar s ituates aktuale problemmike sek lo i
public duhet Ie beje ndrys hime sin e funksionim sin e ndertimin e saj Ajo duhet tejete e
mbrojtllr nga levizjet po[itike Ie punonjesve ne menyre qe Ie ruaj kualitetin e kapacitcleve
llJ erezore
S3
Bibliografia
1 E drejla f punes prof fir KiltreI Cela bolim IV ~ stlepia holuese liar Tirane
2 E (rejta e kralwsllar e punts proftlr Kudrel Cea
3 Directhe 2003 EC of he European Paramenl and 0 he Council of 4 November 2003
4 Lligji lu82 tlati 0907 945 Mbi knllen e sherhimit mhrojljen dlte shperblimin lie pune
5 Ligji IIr 527lktle 2508947
6 Ligj nr 2250 dali 030SJ956 Mbi Kodin e Punils Ie Repuhlikiis Populore Ii
Shqiperise
7 Ligji I1r136 dale 512 2015 Iper disa shlesa dlte Ildryshime nit Ligjin fI 7961 dali
12071995 Kodl J plles I ShqipiJr i ndrysltuar
8 Ligjil152 dale 2013 Pilr IIilpfinesin civil
9 Stalstika e fregut Ie plllles 2014-2015 SheThm Komhiftar I PUl1esimit
)0 Slrnlegjia e plllleimit 2007-2013 Millistria e Pun es rifle Ceshljes Sodale
11 Tregu 1 pUlles AklllaJ Shirbimi Jltombelar I Puniisimil
12 Slalisliklllejorces se punes lOIS INSTAT
13 Slralegjia ombilare per pniisim 2014-1020
14 Slralegjia difrseJaorjale e reformes lie a(minislrolen Publike (SNRA P) llii kUlJdii Ie
slralegjise JoIIbilare pir tviflim dll t illltgrim (1009- 2013) Tirane SMalor 2009
15 Slralegjia per PUllesim dlle Aflisi fLO 1013-206
16 Draft document Mbi fiji igjii Ii ri per sllirbimin civil ni SIIqiperi f pergalitur Of
Zlrani SIIapo ne basltkipunim me Dr Hails -Achim Roll kOllsulenli Ii Sigma me
kerkese Ii DAP 1 letor 2010
17 Giuseppe Casale Service public reladole eork
S4
J8 Josep Tenkormrg bullbull hi comparaillt Qvervieii Geneva August 2008
9 Annizi e legjisaciollit mb marrdhiilliel e punlis ne administraten publike ne
Republiken e Sltqiperise lie kuadrin e projektit Ii qelldres AKSES ALBANIA
Pernjii administratil pubike Ie qiil1drlleshme dlle proesiollale mbiJihlellir IIga
Ambosnda Gjermane Ili Tirone dhjelor 2009 puno Dr Eralta Can
20 Komieli Shqiptar I Helsiki Sifuala e diskriminimit lie procesill e lorgimit ngo
plla ni Shqipilri Tirane dlljelor 201 I
21 SlalisiNa lujuri IIga kOllfenmea e reafizuar ngn qelldm ISU JtlriJ me feme
Zbnim J ligjit lie mbeshlelje Ii qiimrueshmerisi dhe rriljes sit perjorm(mcifs ni
Administraten Pubike
22 KlIshJetuta e Shqiptrisi
23 Marrdhellia e pultes FerioJlQ Calo
201 Kerkime mbi fregull e pUlles Jonida IoxhoJi
25 KOIi (ok Idrej~sla~qjp-(J -tJXl
26 Shlefiweborg
27 llllervisffr lie ~lil1islrillit e punts dlle Ceshtjevt Sociole me feme Nxitja e pllll ifsimil
dhe polifika Ii tjera per IIljell e papllnesisl
55
Ie legj islac ionit Ie sherbimit Ie nepunesil civil ke to marredhenie rregullohen me26 ligj Of 152
viIi 2013 Per Nenpunesin Civ il
Kodi [ punes I Republikes s(Shqiperiseeshte I bazuar ne Kushtetuttn e Shqiperise dhe ne normal
e pergjithshme Ie se drejtes kom belare Per sa J perket sektorit public dhe atij privat aplikimi I
kodil eshLi I nj ~j(e Ne sektorin public problemet per zbatimin e kritereve dhe kushteve ligjore
pef lindjen zhvillimin dhe perfundimin e marredhenieve Ie punes jane Ie vogla Nderkohe qe
ne sektorin privat perjashtuar disa nga kompanite e medha seri oze Ie cilet respeklojne dhe
zbatojneligjislacionin ne fuqi shumica e kompanive nuk jane korrekte si me strukturat
shteterore ashlu edhe me punemarresit duke krijua r keshlu nj c sektor jo inrormal ne ekonomi
Kodi I Punes L igji Per Nenpunesin Civil dhe dispozila Ie Ije ra ligjore e nen ligjore perbejne
nje baze Ie mire ligjore per rregullimin e marrdhenieve Ie punes dhe per Ie mbrojtur
punemarresin nga largimel abusive nga puna Konfliktet e Dun eS ne kete drejl im mllnd Ie
zgjidhen me mirkuplimin e paleve ne Ie kundert ata muod Ie drejlohen s ipas rastit Kom isionil
te Sherbimit C ivil dhe gjykfl les kompelente ve ndimel e fo mes se prere Ie cilel jane Ie
delyrueshme p~r zbatimin nga paleL
Shoqeria c ivile dhe media jane aklore qe pa pmur Ie drejte t u japin zgjidhje konnikteve ne
kete rushe behen pjese akti ve e diskulimit trt shqelesimevc soc ia le qe krijohen nga largimet e
padrejta nga puna dhe reagojne per Ie mbrojtur te drejtal e nje riut dhe lirite Ihemelo re pa u bere
pale me subjektet e perfshira ne konflikt
Ky studim eshle nje pjese e kesaj filozofie dhe tenton te evident oje problematikat ne lidhje me
Irajlimin e larg imeve nga puna s i nga ana e ad min istra tes publike ashlu edhe nga struktural
kompetente per s hqyrtimin e lyre 27Nga monitorime dhe studimet e vendimeve kane dale ampietje
terendesishtne te cilat flasin jo velcm per mangesi ne respektimin e procesit te rregullt ligjor ne
trajtimin e largimeve nga puna prej s istemit gjyqesor par edhe problem Ie renda qe kan ~ te bejne
me zbalimin e legji slac ionil ne fuqi qe rregullon kelt rushe
34 Studim 1 nderprejes sc kontrates se punes (Ilashkia Tirane dhe Bashkia Durres)
~6 Ligji nr 152 viti 2013 Per Nenpunesin Civil 11 Komiteti Shqiptar I Helsinki Situata e diskriminimil ne procesin e (argi mit nsa puna ne Shqiperj Tirane dhjetor 2011
II
2SSipas nje studimi t~ kryer nga Qendrlt1 Sui Juris projek ky I financuar nga USA ID me
tematike Zbali mi r Ligjil ne mbeshlelje te qendrueshmeri se dhe rritjes se performances ne
administraten publike u vu re nje domosdoshmeri e ndeshkimil t( lilUllareve Ie insliluc ioneve
perkalcse ne lidhje me largimet mas ive ngCl puna Me mijera jancpersonat Ie larguar
padrejtesishl nga puna keto 15 vitet e fundit por nuk ekziston asnjeherc nje pergjegjes 1 vetcm
per keto largime Me ane Ie ketij projekli qendra ~S ui Juris ka arritur Ie indetifikojeinstilucionet me problematike ne lidhje me kete ces htje referuar dhe bur imeve te
ndryshme kryesisht zyrtare ka nxjerre nje future financiare per demin e shkaktuar ne lidhje
pushimet nga puna pagesaL qe duhet Ie kryejnc ng3 vendimet e forms se prere dhene ngu
gjykata Gjate mbledhjeve teinformac ioni t ne shume institucione nje vemendje Ie veca nle ki shte
dhe Bashkia e Tiran~s dhe Bashkia e Durres it ne lidhje me keto pushime masiveku rezultuan se
2~e vilin 2009 ki sble 17 persona qe kishin nderprere Ie manmiddotdhenien se punes me deshirc
4 ishin ne li stepritje 1 ne prilje per pencion dhc 4 zgjidhje konlrate
Ne vitin 2010 ki shle 15 persona kishin paraq ilur doreheqje 4 kishin mbushur mash en e daljes ne
pension dhe 5 persona kishin zgjidhur kantraten e punes ne menyre 1e njeanshme
Ne vitin 20 11 ki shte 37 punononjes qe ki shin paraqitur doreheqjen 7 ishin ne liSle pritje bull 8
kishin dale ne pencion dhe 50 strukture 3 persona ki shin perfunduar kOnlraten ne afat Ie
percaktuar 1 punonjes ishte Irasferuar dhe 4 pUllonjesve I ishin paraqilur mam per shkeJje ne
detyre
Ne vitin 2012 ishin 36 persona qe ish in larguar me deshire 8 ishin ne listre pritje dhe nje
punonjes ne pencion
J~e vitin 201 3 kerni 36 punonjes Ie larguar me deshjre 8 ne listeprilje 4 qe ki shin mbushur
moshen per daljen ne pencion 4 punonjes ki shin zgjidhje re kontrates ne afal Ie perca kt ua r nje
punonjes kishte kerkuar Irasferim
18 Sialistika nxjerre nga konlerenca e realizuar nga qendrl Sui Juris me terne Zbalimi Iligjit ne mbeshtetje te h
qendrueshmerise dhe (ri l jes se performances oe AI 19 Zyra e informacionit Bashkia Tirane JO Informacion I dhene nga Burime zyrtare BClshkia Tirane
34
Ne vitin 2014 rewltonin 33 largime nga puna me deshire 5 punonjes kishin dale ne pencion
dhe 5 punonjes ki shin perfunduar kontraten e punes me arat Ie percaktuar
Nt vitin 2015 rezuhonin 51 largime me deshire ( r araqitur doreheqje) 2 punonjes rezuhonin Ie dale ne pencion dhe 8 punonjes Ie pushuar SI ndryshim structure 2 pUllonjes rezultonin Ie kishin
perfunduar kontrat~n e punes ndersa 4 prej lyre rezultonin ne zgj idl~ e Ie kontratcs se pun~s ne
menyre Ie njeanshme
l lSipas Ie drejtes sie informimit Bashkia Durres nga dergoi informacionin ne lidhje me largimet
nga puna ku rezultuan se nga viti 20 II deri ne vitit 2015 ish in
38 punonjes qe ki shin pltlraqitur doreheqjen ( sipas kontaktimit l1e pjese e lyre rezultonin qe
punonin ne instance me Ie larta pozic ion i ose ne institucione shtetcrore Ii Ijera)
20 punonjes qe ki shin mbushur moshen e daljes nepencion ampjail ket yre vileve
5 punonjes kishin perrunduar kontraten e punes ne aratin e caktuar
Sipas nje pasq yrimi Ie s ituates u vu re qe ceshljel po litike zene nje vend Ie rendes ishem ne
punesimin e punonjesve si dhe ne kohezjmjen e kontratave te lyre Bashkia Durres duke u
ndodhur perpara faktit qe kryetari actual ka nja mandate Ie] rezulton qe largimel nga puna jane
Ie minimizuara gje qe bie ndesh me Bashkine Tirane ku gjate ndryshimil te kryetareve kern dhe
pushirne masive Ie punonjesve ne periudhe kohore Ie njejte
11 Informacion I dhene nga Bvrime Zyrtare BashkiCl Ovrres
35
KREUIV
4Rregllllimi I marredhenieve te punes De Shqipcri sipas ligjit Per Nepunesin
Civil U
41 Evolimi historit I ligjit Per Nepunesin CiviF
Shqiperia ka nje Iradile te ndrejtimit pO litik te Shleli edhe pse jemi nje shIel I vogel gt me nje
administrate Ie vogel publike dhe me nje numer Ie kufi zuar Ie punonjesve publike Sek(ori puhlik
eshte duke kaluar neper reforma shume dinilmike ne rrugen df~it Inlegrimil Europian Duke
pasur parasysh kushtet e tilla kom iza ligjore ne fu shen e marrdhenieve Ie punesimit ne
sherbimin civil duhet Ie synoje forcirnin e unitetit Ie sherbimit civil dhe ti~jete mjaft neksibel
per te lejuar qeverine Ie pershtaste sistemin me ndryshimet e shpeshta qe po kal an vendi dhe ne
zhvillimin ne (ushen e kapciteteve nj erezore J2
Perpjekja e pare per krijimin e nje sherbimi civil proles ioni st e Ie materializuar ne ligjin Nr
8095 date 2 [03 1996 nuk nlllndi Ie bashkejctonte me kete rdite shumevjecare
Ligji [ vitil 1996 nuk benle dallime nennjct rnarredheni es juridike Ie nepunesve dhe
marrdhenieve Ie Ijera Ie punes pasi ato n eg ull ohes hin sipas Kodit Ie Punes Rregldl we Ie ketij
Kedi I nenshlroheshin si nenpunesil ashlll edhe pundor~l e Ihjeshle Pas kri zes se Ihelle qe
perfshiu administrflte n publike nete res i ne vijim Ie shndenimeve politike Ie vileve 90 re ronna e
fundit duke se e ka stabilizuar te pakten ne nivel knceptllal administraten publike nc rolin e saj
rregullator Nal yri sht mbetet shume per ebert qe admini slrat a publike Ie persose rolin e saj ne
jeten shoqerore dh e eko nomike Ie vend it
Pra me sherbim civil kuplojme veprimlarine e punonjesve Ie administrates publike qe kane
cilesine e nenpunesit c ivil per Ie rea li zua r fllnksionet e saj bazuar ne Kushtetute e ne li ~e
Ligjj actual ne ruqi I sherbimit civil kltl ngrilur nje sistcm Ictere te drejtash e detyrimesh per
nepunesil civil Ie c il etjane ne nj e balancim pushtelesh mes punemarresve dhe punMhenesve
keshlu qe cdc e drej(e e vecanteeshle e bltl lancuar me disa detyrime Te drejlat dhe detyrimet e
l Draft document Mbi nje ligje te ri oer sherbimin civil ne Shqiperi h pergatitur z Zhani ShOlPO ne bashkepunim me Dr Hans -Achim Roll konsulente te Sigma me kerkese te DAP 1 tetor 2010
36
- -- --- -- ---- --- -- - --- - -
nenpunesve civil rregullojne elementet e nje rarorti kontraklual te punes Ie lidhur midis
nenpunesit civil si punemarres I institucionit dhe administrates pubJike si punedhenes
42 Karakteristikatthelbesore tC Ligjit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil
Ligji Per Nepunesin Civil rregullon ne menyre Ie qarte dhe Ie plate marredheniet ne skemat e
administrimit civil 1 rnbeshtelur kryesisht tek pozicioni (post i) duke e kombinuar ale edhe me
disa elemente te sisternit te karrieres Karakteri dominues I sistemit Ie pozicioneve verehet n18
elemente Ie tille si kriteret e rekrutimit ngritja ne detyre levizja paralele etj
Fryma e ligiit te siperpermendur ka synuar krijimin e nje sistemi kryesisht te hupur Ie Sherbimit
Civil duke krijuar njekohesisht premise edhe per mobilitet te brendshem dhe karriere Tregllesit
e viteve te fund it lidhur me ngritjel ne detyre dhe levizjet paralele deshmojne megjithate ne
praktike kemi te bejme me nje sistem thuajse teresisht te hapur per konkurim nga jashte
perfshire dhe vecanerisht pozicionet me te larta drejtuese te Sherbimit Civil ( sekretari I
pergjithshem drejtori I pergjithshem etj rekrutimet per pjesen me te madhe te ketyre
pozicioneve realizohen nepermjet proced II rave Ie konkurrimil Ie hapur per kandidate te jashtem
por pa perjashtuar konkurrimin e nepunesve aclual civil
Qellimi J ketij ligji eshte krijirni I nje sherbimi civil Ire qendrueshem professional te bazuar ne
merite integritet moral dhe paanesi politike
Ky ligi percakton marredhenien juridike ndcrmjet shletit dhe nepunesit civil gjithashtu percakton
rregullat per administrimin e sherbimit civil
43Parimet baze per statusin e nepunesit civil
Sipas nenil 5 te ligiit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil Sherbimi Civil eshte I ndertuar
dhe verran mbi bazen e parimeve teB
I Shane eve te barabarta
2 Mosdiskriminimit
33 Neni 5 ligjit 1522013 Per nepunesin civil ne Administrimin e Sherbimit Civil
37
3 Merites
4 Tc Irasparences
5 Te profesiona li zmit
6 Paanesise po l it ike
7 Qendrueshmerise ne de tyre dhe vazhdimesise se shhbimit civil
44 Fusha e veprimit te Iigjit per nepunesin civ il
34 Nen i 2 Iligji per nepunes in c ivil percaklon ru shen e ve primit Ie tij nepermjet per fshirjes se
te gi ithe nenpunesve qe lIshtrojne nje funks ion public ne nje institucion tt admini strates
ShlehrOre institucion Ie pavarur apo njesi Ie qeveri sjes vendore me peljashlim
a) Te Ie zgjedhurve
b) Ministrit dh e zevedsmini st rit
c) Funksionaret e emerruar nga Kuvend i bull Presidenti I Repub li kes ose Keshi lli I Ministrave
d) Gjygjta re t dhe prokuroret
e) Nenpunesit e ad ministra t~s gjygjsore
I) Ushtarakut Ie foreave le armfliosu ra
g) Personelitle Sherbimil Infonnali v Shleleror
h) Personelit Ie njesive publi ke direkte te sherbimit
i) Anetarit dhe kryeta rit Ie organeve kol eampjia le drejtuese Ie komiteteve apo institucioneve ne
vares i Ie Kryeminislri se apo Ie nje mini stri
j) Punonjesit adm inistrative
k) Funksionaril Ie kabinetit
Shtrirja vertikalc
J5S lllrirja vertikale e rushes se veprimit Ie LSHC nis s ipas Ilj~ skeme hi erark ie nga pozic ioni I
sekrelarit Ie pergji lhshem te ministrise dhe shkon deri ne nive l special ist J6ne praktiken e
1 Neni2 ligji 1522013 per nepunesin dvilshy
38
- --- -----shy
deritanishme vihet Te nje konso lidim I kenaqshem ne kategorite e ulta dhe Ie mesme ndersa per
kalegoriH e lana Ie Sherbimit C ivil tregues i I qarku llimil ka qentH lane rue qe regan per faktin
qe keto pozicione jane dis i me Ie ekspozuara ndaj ndryshimeve te mundshme politike apo edlle
ndaj rap0rl eve persona te epror vanes pavarsishl nga moti vimi I drejte apo abuziv I k~lij
qarku llimi
Shtrirja ho riw ntale
Shtrirja horizol1tale e fu shes se veprimit te LSHC eshte e ku fizu ar ne disa institucione (KM
ministry institucionet e pavaruara bash ki qarqe elj
Fusheveprimi horizonta l [ ligjit ne ketedimension ne ni ve l qendror zbatohet per
a) Administraten e mini strive zyres se krycministril (rreth 1500 nepunes civile)
b) Adm inistralen parlamentare dhe te presidences si dhe administraten e instilucioneve Ie
pavarura qe raportoj ne drejt pltrsedrejti ne Kuvend (rrelh 2800 nepunes civile)
Stalusi J disa kategori ve te Ijea nepunesish te institucioneve It lilla si tatimet bull dogana polic i
diplomaci etj rregullohen me ligje perkate se te eilat ne thelb permbajne eli sa elemente Ie
ngjashme OSe Ie pemfena me ato Ie statust Ie ncpunesi t civil Statusi i pjeses tjeter te
punonjesve Ie administrates publike ( ars imi shendetcsi etj) perfshire administraten dhe
punonjesit e degeve ne vflres i Ie ministrive ne rrethe ose qarqe e qe perbejne dhe numrin mlt Ie
madh Ie punonjesve ne kete sector bazohet thjeshle ne kod in e punes
Fusha e veprimit rnaterjaJ
Fusheveprimi malerjai nenketedimension ligi i ka rregulluar elemenlellhelbesore me rendes i per
marredheniet e punes te nepunesve civil Ie ci lmjane te ndryshme nga alo per punonjesit e ljere
publike Ie ci let jane zbvilluar pas kesaj me akte dyteso re nenligjore kohn e punes dhe
pushimit etj
~Slrategjia nderseklorjale e reformes nE administrOiten Publike (SNAAP) ne kuader Ie strategjise kombetare per zhvillim dhe in tegrim (2009- 2013) Tirane Shlalor 2009 16 Neni 19 I ligji l sherbimit civil ka tegorile e nepunesve civil jane keto 1 Nepunes civil Ie kat egorise se larte drejtuese 2 Nepunes civil te kategorise sl mesme drejtuese 3 Nepunes civil v te kalegorise se ul et drejtuese Anep unes civil Ie kalegori se ekzekutive nepunes civi l Ie kalegori se se larte drejlues konsiderohen keto pozicione a) sekretar I pergjilhshem b) drejlor departamenti c) drejlO( I drejlorise se pergjilhshme d) pozicione te barazvlefshme ne Ire Ie parat ne institucionel e administrates publike qendrore apo vendore
39
Ne lidhje me disa aspekte Ie marredhenieve te punesimit (psh mosha e daljes ne pension
sigurimi socia l dhe shendetesor) LNC permban nje reference te p~rgj ith shme ne legj isiacionin e
pergjithshem te punes ( Kodi I Punes) si legj islacion plotesues Disa eiemenle Ie Ijera Ihelbesore
( deklarimin e pasuri se bull konfliktin e interesave skemen e pensioneve ploHsuese elj gjithashlu
te rendesishme pir marredheniet e punesimit te nepunesit civ il jane te shpemdara ne
legj islaeionin e posacem I eili zakonish t rregllilon te gjithe ose nje pjese te madhe te pllnesimit
publik
45 Pranimi ne Shcrbimin Civil 31
Pranimi ne sherbirnin civil ne kategorini ekzeklltive behet nepermjet nje kankurrirni tehapur
kankurimi organizohel ne menyre periodike nga njesia pergjegjese per seci lin nga grupet e
percaktuara ne piken 8 tt nenil 191e ketij ligji
Konkurrimi zhvi llohet ne dy faza
a) Yerifikimi paraprak nese kandidatet plotesojne kerkesat e pergjithshme dhe ato te
posacme sipas shpalljes se konkurrimit
b) Vleresimi I kandidateve
Verifikimi paraprak kryhel nga njes ia pergjegjese ndersa vleresimi I kandidateve behet nKa
komiteti I perhershem J pranimit I krijuar per secilin nga grupet e percaktua ra ne piken 8te nenit
19 Ie ketij igji
Kandidatet fitues qe marnn 70 Ie pikevc talale tevleresimit renditen nga komiteli I
perhershem I pranimil sipas pikeve Ie marra ne li slen e kandidaleve Ie sukseshem
~shte Keshilli Ministravc qe mirnton negulloren e hollesishme per krij imin perberjen dhe
veprimtarine e komiteteve Ie perhershme te pranimit si dhe lTegu llat e hollesishme per
proceduren e pranimit dhe vleresimin e kandidateve
n Neni 22 Iligjit HPer Nepunesin Civil ~
40
46 Ngritja ne detyre
JSNgritja ne delyreesilic kalimi I nje nepunesi c ivil nga pozicioni actual I punes ne nje ni vel
pozicion me 1e larte ne te njejtin institucion osc ne nje in sti tucion tjeter te administrates publike
qendrore apo vendore ( kur nje vend I till e ekziston) Ngri tja ne detyre reali zohet rea lizohet
nepennjel procedures sekonkurrimit organ izuar ga njesia pergjegjese per nj e ose disa
pozicio ne te tira Bazuar ne parimin e neoit 20 ( shanceve Ie barabarta profesionalizmit etj) te kClij ligji Nese vendi I lire I kategorise se utel apo Ie mcsme drejtuese nllk eshle plotesuar sipas
nenit 25 te kctij ligii ai plotesohet nepennjet ngriljes ne detyre
Mund te aplikojne per ngritje ne detyrevetem nepunesit civil te oj e kategorie pasardhese te
pnnesuarit ne Ie njejten apo ne nje institucion tjete te sherbimit civi l nese plotesoj ne kushtel
per ngrilje ne delyre dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Nese vendi I lire nuk plolesohet nepermjel procedures se ngritjes ne detyre nje procedure Ijeter
mund Ie organizohel Brenda nje afali 3 mujor deri ne plOleurosimin perfundimlar Ie vendit Ie lire
nese eshle e nevojshme mund Ie zbatohet procedura e tras ferimit Ie perkohshem ne interest e institucionit sipas shkronjes a Ie pikes I Ie nenit 48 Ie kctij ligji Keshilli J mini strave miraton
kushtet qe duhet Ie plotesojne nepunesit per ngritjen ne delyre dhe proceduren e hollesishme Ie ngritjes ne detyre
Ne prakt ike ngritj a ne detyri ka ndoshur ne perqindje Ie vog la rastesh Ekzistojne megjithale
di sa paqartesi lidhur me ndryshimin e pozic ionit brenda nje kategorie ( Ie larte) nese kjo perren
ngritje ne delyre apo levizje paralele gje qe veshtireson pasqyrimin real Ie ket ij Ireguesi
AVflnlazhi kryeso r I kesaj dllkurie eshte se konkurimi public ka promovuar lerheqjen e
kandidateve Ie af~ ngajashte admi ni strales gje qe krijon mundesine e sjellj es se njohuri ve dhe
metodave Ie reja Ie punes nga ala kandidate qe kane studjuar jashle ve nd it apo nga ata qe vijne
prej sektorit privflt Disavantazhi nga ana (j eter kate beje me pranine e nje kostoj e opportune ne
lidhje me s igurine e karrieres qe mundte mOli vonle me mire nepunesit e brendshem civil
47 Uvizja paralele
J Neni 26 Iligjit nr 152 2013 U per nepunesin civil U
41
Plottsimi I ve ndeve Ie lira ne kalegorine ekzekuti ve ala H~ ule apo Ie mesme drej lUesc behel se
pari nga nepunesit ciyile Ie se nj ejles kalegori nepermjet procedurts paralele Kush mund Ie
aplikoj ne per plotesimin e nje vendi Ie lire nepermjet procedures 51 Iev izjes paralele 5ipas pikes
1 nen 25 I ketij ligi i gt nepun sit civile Ie se njejtes kalegori ne Ie njejtin apo ne nje institucion
tjeter Ie sherbi mit civi l qe plotesojne kllshlet per para lele dhe kerkesat e posacme pef vendin e
li re
Yleres imi 1 kandidateve Ie inte resuar kryhe nga nje komi sion I brendshem I krijuar ne cdo
emiss ion nepermjet nje procedure Ie bazuar ne parimel e parashikuara ne piken I neni 20 Ie
ketij ligji Perfaqesuesi I njesise pergjegjese esbte anelar I kom isionit te brendsghem
Ne perfundi m te vl eres imit komisioi mund te ve ndose
a) Perzgjedhjen e kandidatit me Ie pershtatshem per tu emeruar ne vendin e li re
b) Perfundimin e procedures pa asnje teperzampjed hur ne fast se asnje nga kandidatet e
interesuar nuk ploteson kushtet dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Keshill i I Ministrave miralon
a) Kushlel qe duhel Ie pJolesojne nepunesit per levizjen parale le dhe procedurat e
hpo ll es ishme te levizjes paralele
b) Rregullal pfr krijimin dhe perberjen e komis ionit Ie parashikuar ne piken 3 Ie kctij neni
48 Oisipiina ne sherbimin civil (SHe)
Disiplina ne Sherbimin Civi l ka Ie beje me mnsa l di s iplinore qe jepen ne rastel e konslalimil 1(5
shkeljes serregullave apo Ie moskryerjes se detyrave Masat disiplinore dal lohen nga vleresirni
negativ I perfosmances Vendim-marrja ne lidhje me ke lO procedura perqendrohet tek epror
di rect dhe me pas ekzis(on mundesia e ankirnit Ie drejteperdrejte ne KSH C Sipas nje studimi
eshte ve ne re qe nllmri I rn asave di siplinore ne praktikeeshte I voge l verehet nje shperndarje j o
uniform e tyre lakonisht nje numer relalivisht [mad h [ masave di si plinore vihet re ne mornente
ndryshimesh politikc
42
Ligji eshte relativisht J pltiqarte lidhur me zbat imin e mases sl uljes nedetyre ) kur nje institucion
( ku eshte dhenc nje mase e (ille ) nuk ekzistojne vende pune Ie oje kategorie Ie lIle ne keto
raste nje mase e tille fezulton e pazbatuesh me apo te pakten problemalike Dicka e ngjashme
konstatohet edhe lidhur me mundesisne e kthimit ne pozicionin e rneparshem pasi parashkruhet
masu di sipiinore
49 ASPA OHE PROGRAMET E FORMIMIT PIWFESIONAL
ASPA
39Ne varesi te Ministri se se Brendshem krijohe dhe Shkolla Shqiptare e Administrates Publike
(AS PA) SI jnst itucion public qend ror me se li nc Tiran~ASPA ka autonom i administrative dhe
akadem ike Ajo ka per qeHim formimin professional Ie nepunesve civil 5i dhe cdc individi tjeter
vendas ase H huaj qe nuk esh te pjese e sherbimil civil dhe qe plOleson krilerel e kerkuara
Forrnimi profess ional perfshin programin e forrnimit Ie Ihelluar Ie kandidateve per kalegorine e
ncpunesve civile te ni ve lil Ie Jarle drejtues anetare te tru pes se nepunesve civi le ni velit Ie larte
drej tues si dhe programin e formimit Ie vazhdueshem Ie nepunesve civ il dhe Ie cdo indi vidi
tj eter jashte ketij sherbimi
Buxheti ASPAmiddots percaktohct si ze I vecanle ne Buxhelin e Minislrise se Brendshme
Organel drej tuese te saj jane
I Keshilli drejtues
2 Drej lori
KeshilJi drejtll es perbehel nga [2 anetare dhe kryesohet nga nj e prej rektoreve Ie lmiversitetcve
I zgjedhur nga Kon ferenca e Rekloreve Ie Shqiperise Ne perberje Ie lij jane perfaqesues dhe
drejtues Ie larte Ie min istrive organeve Ie qeverisj es vendore DAP- it universiteteve shoqerisc
civile dhe biznesit sipas percakli mil te bere me vendim Ie Keshill il Ie Ministrave
I Neni 91igji 1522013 Per NepuneStn Civil
43
Keshilli drejlues miraton po litikat bull slrategjite dhe partnerilelet e ASPA-s hal10n kuadrin
rregullal0r Ie saj 5i dhe miralon projektbuxhetin dhe s trukturcn organizali ve Ie ASPA-s
Detyra Ie hoJlesi snme te keshillit drejtues percaklohen me vendi me te Keshillit Ie Ministrave Ne
percaklimin e polilikave Ie perzgjedhjes dhe Ie formimil bull ASPA detyrohel Ie bashkpunoje me
DAr-in s i njenjesia e ngarkuar j)tr centrgatitjen dhe mbikqyrjen e zbatimit Ie polilikave
shteterore ne sherbim civil
Drejlori I ASPA-s emerohet dhe lirohel ne detyre sipas kritereve dhe rregullave Ie percaktuara
per anetaret e trupes se nepunesve c ivile Ie kalegorise se lartc drejtuese Perjashlimisht deri ne
moment in e fillimit Ie efekteve Ie kelij ligji drejlOri I ASPA-s emerohel me vendi m Ie Keshi llil
te Ministrave me propozim te Ministr e Brendshem
Nepunesil e ASPA-sderi ne momentin c IIUjmit te efekteve Ie ketij lirui emerohen nga Drejtori
I ASPA-s s ipas procedures se Kodi Ci vil Keshilli 1 Minislrave miraton rregullal e holl esishme
per menyren e organizimit dhe funksionimit Ie ASPA-s
Programer e formimit profesional
AS PA ka per delyre leofroje formim profess ional nepermjet perfshirjes se programeve Ie
meposhtme
a) Program Ie foonimit Ie thelluar n~ baze Ie Ie cilil formohen kandidalel per anelarel Ie
TNO-s (niveillarte drejwes)
b) Programe Ie formimil t~vazhdueshem ne baze Ie Ie cilit trajnohen ne vazhdimesi dhe
n~ lidhje me punen e nepunesit civil te te gjitha kalegorive si dhe cdo indivit tjeter
j ashte sherbimit
ASPA ofron mundesine e pergal irjes paraprake Ie kandidateve per te marre pjese ne
konkurrimin e hapur per kalegorine ekzekutive kundrejt tmires
ASPA realizon sludime dhe bOlime ne fushen e administrates publike Sludenlel e AS PA-s te
perzgjedhur nga shoqeria c ivile bisnes i apo individi jashlc sherbimil civil detyrohel te paguajne
larjf~ Keshilli I Ministrave miraton lariftin perkmese per cdo trajnim
44
KREUV
5 RREGULLIMI I MARRDHENIEVE TE IU NES NE SHQIPERI SIPAS KODIT
Til PUNES
51 Kodi I punes dhe rregullimi I marrdhenievc te punes ne administraten publike
Marredhenia e punes ne vendin lonerregulohet nga Kadi I Punes I Republikes se Shqiperise I
cili eshte li gj i kryesor per rregullimin e ketyre mltl rrdhenieve ne dispozital perkatese te lio Per
te kl ptuar memire gjendjen e egjislacionil shqiptar pqr marrdheniet c punes eshle e nevojshme
Ie bcjme nj l anaiize te pergjithshme Ie legjislacionil perkates Ky Kod eshte krijuar me qellim
Ie rregulloj marrdheniel e punes ne tregLlll e ekonomise private dhe iniciatives se li re Ne
sekto rin publik prob1emet pcr zbatimin e krit ereve dhe kushteve ligjore pcr lindjen zhvillimin
dhe perfundimin e marrdhenieve Ie punes jane Ie vogla Kodi I Punes parashikon nje
serhregu llash ne mbroj~e Ie punemarresve sin e mstin c fillimit vijimit dhe Ie perfundimit te
marredhenies se punes Kodi parashikon nje rregulJ te posacem per rastet kur punedhenesi eshte
organ J administrates pubJike gjithsesi ky parashikim duhet te kuptohet sakte nga vete organet
dhe ndoshla Ie shoqerohet ed be me lTegullime I~ tjerf Ie posacme per administralen pllbJike
Nje analize e tilleeshte hapi I pare per I ~ evidentuar boshlleqet dhe problemalikm qe ajo mbar
Gjithashlu nje an aJ ize e tilleeshtc e nevojshme per Ie ku ptuar nese prob lemet e qendrueshrnerise
pavars ise ose meritokracise ne administraten pub like rrjedhin per shkak Ie mangesive ligjore apo
moszbatimin korrekl Ie Jigjit
42Kodi punes rregullon Ie gjilha marredheniet e punes ne administratcn publike me perjashlim
Ie marrdhenieve Ie punes Ie personave punesimi I Ie cileve rregullohet me ligj t~ vecante pra Ie
gjitha marredheniet e punes ne organet e administrates publike qe nuk I nenshtrohen nje
rreguHimi Ie veCaJ11e me li gj do Ie rregiullohell sipas dispozilave Ie ketij Kodi Madje ky Kod
parashikon qe per as sa ligji I vecante nu k parashikon zgj idhje per problemet e lidhura me
marredheniet e punes perseri do te gjejnc zbatim ne di spozilat e Ketij Kodi
lt0 ligji nf 7961 dal e 127 1995 Per Kedin e Pun es n~ Repu bliken e ShqiperisE I ndryshuar
4 1 Or Eralda Ca ni Anarize e legjislacionit mbi marrdhenel e punes ne administraten publike ne Republiken e
Shqiperi~e ne kuadrn e projektit te qendres AKSES ALBANIA Per nje administrate publike tre qendrueshme dhe
profesionale ~ mbeshtetur nga Ambasada Gjermane ne Tirane dhjetor 2009 41Neni 4 I Kod te Punes
45
Ky Kod 11 ~ kreun JIl Ie tij parashikon oj sere pari mesh mbi Ie eilal mbes hteten marredheniet e
punes Edbe pse parimin e konkurrueshmerise apo Ie trasparences nuk e permend lie nenin 11 Ie
tij parashikohet se normal e se drejtes Ie d iet rregullojne marrdhenien e punes kane perpares i
qe edhe veH KushlelU ta parashikon oe nenio 11 6 Ie saj Kod i rendi Kushtetuten Konvenlat
Nderkomelare It ratifikuara e me pas li gje Ie tjera duke renditur Ie parin nga 10 Kodin e Punes
Pra perforcohet edhe nje here rregullimi qe Kushtetuta parashikon ne neni n 107 qe marrdhenia e
punes per nepunesit civ il publike bazohet ne lrasparence konkurrueshmeri e profesionalize m
52 Lidhja e kontrates se punes
Kodi I punes ne nenio 19 Ie tij parashikon qe lindja e marredhenies se punes kryhet nga
punedhenesi I ci li puneson ne menyre Ie drejtoirdrejte punemarres in Ky punedhenes perdo r
zyra shtett~rore Ie punesimit ose agjensite priva te Ie punesimit per le punesuar punemarresjn ky
parashikim eshU h~H1lmr me qeJlim qe tu sherbeje person ave juridik pr iv m Ie cilet mund Ie
zgj edhin me sa duke rregLdlal e lyre Ie punesimil te pu nonjesve Ie lyre [ referuar nekuadrin e
detyrimil kllshtetues pe r konkurrucshmeri dhe tra sparence pcr punonjes it e administrates publike
bull ky rregullim do Ie s ilhe konfuz ion dhe paqanes i Pm ka nevoje qe ky Kod meqeeshle li g baze
edhe per marrectgheniet e punes ne admi nistraten publike bull te specifikoje nje rreguHim Ie posac me ne kontrat en e punts apo edhe referimi tck e ashtequajtura kontrate kol ektive e
punes Sigurisht qe cdo rregu lli m qe do te bellej me akt Ie posacme li gjore e vecnneri sht
nenligjore do Ie ishl e I delyrueshem per lidhjen e nje konlrale punesimi Gjithsesi s ic ulna
edh e me la rt profesional izmi apo kerkesa per kritere Ie cakluara piir punesim Kodi I punes Illik
e percakton si kriter punesim i
53 Kohhjatja e marredhenieve te punes
Marresheniet e punes sipas Kodit teP unes lidhen sipas nj e kohezjatje te pacaktuar dhe nje
kohezjatje te caktu ar 43 Kodi me qell im krijimin e rnarn=dhenieve Ie qendrueshme tepunes
parashikon qe si rregul kontrata e punes lidhet per nje periiudhe te pacaktuar Nese
konlra la e punes do le lidhel per nje periudhe Ie cak tultlf kjo duhel jus lifikuar per arsye objekti ve
o Kreu XIV neni 140 I Kodit te Punes se Republike$ $e Shqiperise I nd rysh uar 2003
46
qe lidhen me nar yren e perkoheshme Ie detyres nJ Ie eilen punemarresi do lepunesohet 44 T~
gjitha rregullimet mbi kohezjaljen e punes kohezjatjen ditore ne pune 45 pagesen pushimin
Javor e vjetor punen e nates apo kohe feslash dhe pagesen per Ie detyrimin per kuaifikim
punonjesish elj jane rregullime Ie eilel pltl dysh im mundesojne nj e status Ie caktuar te mbrojtu r
Ie punonjesit per punen qe kryen pushimin qe duhe Ie kete si dhe pagesen qe duhe Ie marre
per punen qe kryen Mund Ie permenden (dhe nje sere nenesh Ie ketij ligji qe synojne
rregu llimin e sigurise dhe mbrojtjes Sf shendet it ne pune si psh Nenel 39-75
Ne pergj ithesi keto rregullime duke qene edhe ne Iefiektim te traktateve Ie m iratuara nga 46IL0 dhe ratifikuara ga Shqiperia ne te njejlen kohe refleklojne edhe shu me prej dire ktivave
Ie BEmiddotse
Te lill a mund tepermenden
47Direkl ivat 2003 l Ee e parlamentit dhe Keshi llit Ellropian Mbi aspekte Ie caklllam Ie oreve Ie
punes
Direclive e keshillit 9 1533 EC vi lil 99 1 Mbi del yrimin e punedhenesve per te informuar
punemarresit mbi kushtel e kontrates apo Ie marrdhenieve Ie punes
Oirektivat 781 EC vi lit 2000 Krijimi I nje kornize te pergjithshme trajtim I barabarte ne
punesim dhe pro fesion e e ila kerkon Irajl im Ie njejle Ie personuve pavars isht nga bes imi felar
paaftesile gj inia orienlimi seksual elj ne marredheniet e punes apo profesion dhe ltlnetaresite
ni orgMizata te caktuara
Nje organ I administrates publike krijohet per Ii sherbye r nje interes i public Ie eaktuar dhe
z1konishl organet e adminjSlr31iS publike krijohen SI persona juridike me akte liampjore per Ie
ekzisluar per nje periudhe Ie pacaktuar kohe ose ne raste Ie caktuara per Ie traj tuar ceshlje per
tC eilat vendoset nje kufi koh or I cfl ktua r4 ~ Edhe ne rltlSle Ht ill a si kjo e fundil akli li gjo r apo
Neni 140 I KPU NE5 parashikon se U nese koheljotja nuk percokrohet me sokresi ngo paler gjare idhjes se kontfoftS ojo ((ojtohe si kontrote me periudhe Ie pocokruor ~5 ligji nr 136 viti 201 5 per disa shtesa dhe ndryshime n1 ligjin 7961 te vitit 199 5 te Kodi I pun~s 1Republikes se Sqiperise i ndryshuar ~o Organizata nderkombtHare e punes ( ILO) n Directive 2003 EC of the European Parlament and of the Council o f 4 November 2003 ~ permbl edhje informacionesh rreth marrdhenies se punes Feri ona Cato
47
nenligjor nuk parashikon kohezgjatien e vele organil administrative Nt ligiin per stat us in e
nepunesil c ivil parashikohen komilele ad-hoc Ie eila jane krijime Ie perkoheshme Ie posacme
Ie krijuara me qellim menaxhimin e testimeve Ie kandidateve pef nje vend pune pjese e
sherbimil civil Po ashtu mund Ie kete organe Ie (ilia Ie administrates publike qe traj tojn~
ceshtje Ie tilla por qe shuhen mbas mbarimit Ie funksionit pqr Ie ei len jane krijuar r sh kemi
organct qe trajtojne ceshljcl e kthimit dhe kompesimillc pronavc Kjo ceshlje kil dhe kufi zime Ie
caktuara nga vete ligji
Megjithate ne rustin e pare behel Ijate per nje pune shume Ie kufizuar ne kohe( nje dilore ose dy
dilore) ne rastin e dyte behet fjale per nje ceshlje edhe pse mund Ie kete kllfizimel e veta ne
kohe mund Ie zgjasi per vite me rradhe Pra kontratCl e punes neorganet e administrates rubJike
duhel Ie jene me nje kobezgj atje Ie papercaktruar ne Ie shumten e rasteve Sigurishl nese
natyra e punes apo detyres do Ie ishte e perkoheshrne edhe kohezgjatja e kontrates se punes do
Ie ishte e kufizuar edhe nese behet jale per marredhenie pune ne nje organ admil)islrativ qe
nuk esille I perkohshem Nje interprClim I till lmbetet edhe ni ate qe admini strate publike per
nga natyra e saj eshte e qendrueshme dile e vijueshme Gjithashttl nj e intepretim [ till1 do Ie
ishte ne perpulhje me direktival e Komis ionit Europian qe kerkojne nje justilikim per
pefdorimin e kontrata ve aflltshkurtra duke I kerkuar shte te ve anetare( nuk eshle e
delyrueshem) q~ Ie konsuhohen me grupel e inte resl dhe Ie marrin masa lidhur me kelt 5i
a) Justifikime objekti ve per rinovime konlratash dhe marrldhenieve Ie tilla al~lshkunra
b) Percaklimi I perseriljes qe mund Ii behe t konlrates afalshkurte r
Kjo directive duke kerkuar nje rregullim te percakluar Ie Ii lie qe orienlon gjilhe marrCdhenicn e
punes drejt qendrueshmerise net per polilik~n qe BE-ja ofron pel nje marredhenie Ie
qend rueshme pune
54 Perrundimi I marrdhenieve te punes
48
Kodi I punes parashikon 49 qe marredhenia e punes perfundon me zgjidhjen nga njerltl pale e
kontrales osekur ka perfunduar afati I percaktuar ne kontrate
Kohezgjatja e nje kontrate tregan vazhdimesi e nj e marredhenie pune pra qendrueshmerise po
aq percakton edhe leresine e rreguUave qe do Ie ndiqen ne rastin e zgjid hjes se saj perfundimi I
marrdhenieve Ie punes regullohet nga Kreu XIV I Kodil Ie punes Kontrala e punes me
kohezgjalje Ie pacaktuar perfundonn kur zgjidhet nga njera pale ose ka perfunduar afati I
njoftimil sine rastin e nje konlrate me tlfat ashlll dhe pa ann kontrata mund Ie zgjidhcI me
arsye duke respekhlar proceduren e parashikuar nga raSle e zgjidhjes se kOfllrales me arsyc s i
dhe procedura e kisaj zgjidhjej e
Fillirnish t respeklohet afmi 1 nj ofiirnil per zgj idhj en e kontrates 1 ei li shkon nga dy deri ne tre
muaj ne vares i Ie s ituatave Ie caktuara Ie parashikuara50 ne nenin 143 Ie Kodi te Punes ku
Iheksohet
I Pas kohes se marrjes ne prove per Ie zgjidhur kontraten ne periudhe Ie pacakwar pale
duhe Ie respektojne nj e flfal njoftirni prej nje muaji gjate vilil Ie pare Ie punes prej dy
muajsh per dy deri ne 5 vi tet e para Ie punes nde lsa prej 3 muajsh pe r me shume se pest
vjet pune
2 Keto afate mund Ie ndryshohen me marreveshje me shkrim ose me konlrate kolektive Ie
punes kur Pllnemarresi ka kryer deri nc gjashl~ mll aj pune afati Injoftimit nuk mund
Ie jeleme pak se dy jave Afa li J njonimit eshtejo me pak se I muaj kur punemarresi ka
kryer me shume se 6 muaj pune
3 Afati 1 njoftimit per zgjidhjen e konlrates zgjalel si pas rastit deri ne fund te javes ose deri
ne fund Ie muajiL Zbatohet I njejti regu]) kur afati I Iljofiimit pezullohet gjateperiudhes
se paa ftes ise per pune shlatzani se ose pushime ve Ie dhena nga punedhenesi
4 Kur njera pale e zgjidh kontraten pa respektuar afatill e njo flimit zgjidhja Irajtohel si
zgjidhje me efekl le menjchershem
bull9 Neni 141 I Kodi I Punes I republikes se ShQiperise
00 Neni 143 I Kodit te Punes te Republikes se Shqiperise
49
Pasi parashikohet respektimi I afati dhe procesi 1 informimit Ie arsyes dhe shpjegimit e situates
Kadi parashi kon perfundimin e marredhenievc Ie punes ne situata tejustifikuara dhe parash ikon
ne cdo here qe do Ie kele perfundimin e lyre normalisnt ky Ie jete edhe per nje arsye Ie
arsyet uar apo tejustirikuara
Nje percaklim I shkaqeve Ie arsyeshme nuk mund Ie behe ne Kad pork y [ fundit merr pers iper
Ie sherbeje 5i nje kufi zim I abuzimeve me kufirin e Ie arsyeshme Ne kete ne nenin 146 Ie
Kadi H~Punes pamshikohen s ituala qe konsiderohen 5i shkage Ie arsyeshme par edhe s ilUale Sl qe konsiderohen 5i shkaqe Ie paarsyeshme Ie zgjidhjes se kontrates se punes Neni 146 Ie
Kadit Ie Punes CilOhe qe zgjidhja e komrates nga punedhenesi kons iderohet pa shkaqe te
arsyeshme kur a) punemarresi ka pretendime qe njedhin nga kon trata e punes b) punemarresi
ka ~rmbushur nje detyrim ligjor c) kur behet per mot ive te pan dash me nga personaiteti I
punemarres jl por qe ka lidhje iegjilime me Ie drej lin e punes dhe raportet e saj Konsiderohen Sl
moti ve t~ tilla raca ngjyra seksi mosha gjendja civile detyrimet ramiljare besjmi retar
bindjel politikc kombesia gjendja shoqerore
Kodi 1 PlUleS ofron gjilhashlu edhe nje percaklim Ie pergjithshcm te institutit Ie situatave Ie
juslifikuara Neni 153 Ie Kodil Ie Punes vle reson 5i shkaqe H jus ti fiku ara rrelhana e rcnda qe
nuk lejojne s ipas parimil Ie mirebes imit Ii kerkohet alij Ie ka zgjidhur kontraten gt vazhdimin e
marrdhcnieve te punes apo dhe raste kur punemarres i shkel detyrimet kontrCl ktuale me raj Ie
lehlc ne menyre Ie perserilur me gjithe paralajmcrimin me shkrim Ie punedhenesit Kuptmin
e rret hanave terenda apo fajita Ie ehle te pers~rilur pale do (ju duhet ta interpretojne s ipas rasti
dhe eshte gjykata ajo qe vend os nese ekzi stoj ne apo jo shkaqe te tilJ a Ire justifikultl ra per
zgj id hjcn e kntmtes
Nese zgjidhja e kntrates rezu llon te jete jo nerespeklin e procedurnve Ie parashikuara apo jo per
shkClq e te arsyeshme I j ustifikuara punemarrcsi ka Ie drejt e Ie paraqese pad ne gjykale kunder
punedhenesit brenda 180 diteve nga d ita e perrundimit Ie arati te njoftimit Kodi parashikon se
zgjidhj a e kontrates pa shkaqe Ie arsyetueshll1e eshle e pavlefshmePunedhenesi qe ka zgjidhur
kontraten dHke mos respektuar aralete e njofl imil duhet Ie paguaje si rregull dernshperblim nje
~ l Neni 146 1 kodile punes te Republikegt se Shqiperise
50
page prej 2 muajsh Zgjid hia pu shkaqe tearsyeshme sjell edhe demshperblim deri ne I vii page
Madje kodi parashikon qe kur ka nje vendim Ie formes se prere per Ie riklhyer punemarresin ne
vendin e meparshem cpunes punedhenesi eshte I detyruar ta zbatoje
Referuar kelij punimi cka u citua me lart Ie gjilhe keto aspekte ligjore si dhe polilika qe
ndermerr shteti ( qeveria ) Juajne nje rol Ie rendsishem ne mbrojtjen e punemarresve per Ie
ruajtur vend in e punes ( duke siguruar nj e kontrate afatgjale Ie punes ) gje e cila ~jell nje lTitje te
punesimit thene ndryshe duke mos ndryshuar shirrat e papunesise ( nje nga s frdat qe perballet
shleli shqiplar)
51
Konkluzione
lDuke II bazuar ne cfare II trajtu3 ne kiW punim kam evidenHlat qe pavars isht rolit Ie shtetit q~
shikohet qe ka sjeJl e reform a ne vazhdirnesi per nitj en e nive li Ie Ie pun ils ua rve nepermjet
politikave Ie nderrmarra eshte e nevojshme qe Ie merren masa Ie ndryshme duke j u referuar
dhe akhl aliletit Lehtesi sht mund te arrih et nekon klu zion se rritja e vi velit Ie papunesise mund
te arrih et nepermjet nde rmjetesi mit qe ofroh et nga zyrat e punesimit ose nga agj ensite private
Ie punesimi t
2 Fo rm imi profess ional du het Ie permiresohel dhe Ie shtohet numri lIe trajnuarve cdo vii ne
baze te kerkesave Ie punes per lI oj in e pro fesionit
3 Dun e levazhdoj c zbatimi I program eve te nxiljes se punesi mil du ke siguruar kllalifikime
sidomos per temral d be grupel e vecanta
4 Nje mbeshtetj e Ie vecante duhet lekt~n e bisneset Ie ei let ofrojne punesim bisnese t fa miljare
si dhe scktori I turi zmit te eilet mund te punesojne nje nurner Ie madh punonjes ish
5 Nxilj a e progrcuneve per prnkl ike e Ie sapo d iplomuarve duhelle zgjerohet ne cdc instilucion
dhe ne cdo d rejto ri admini strate publike gt pa lent menjeane dhe kompani te medha duke krijuar
me ta nje forme bashkpunimi per punes imin c praklikanleve me Ie mire
6 Gjate vit eve Ie fu ndit prezenca e shtetiljo vetem qe nu k eslllezvogelll3r por perkundrazj eshte
zmadh uar ajo efa re ka ndryshuar eshte roli I tij menyra e nderhyrj es dhe doza e ket yre
nderh yrje duk e bere Ie mun dur mundesine e rriti es se pllnesimit dhe kualifikimit Ie personave Ie
punesuar dhe tl papunesuar qe pres in te integroh en ne tregun e punes
7 Kodi I Punes I Republikes se Sqi pe ri seeshte nje baze e e mire mja rtueshme per rreguilimin e
marrdhenieve ne kCli sektor nl kete kod re Oektohet drejlpersed rej li fryma dhe gama e parimeve
me Ie nj ohura qe vij ne nga konven ta nderkombetare dhe Euro piane per Ie drej tat e njeriuL
52
8 Pervec rreguHimit qe [ ben Kodi [ Punes kerni edhe veteBrenda sektorit public rregll l ime per
ate instilueione Ie eilat hyjne ne fushell e veprimi t Ie legjis lacionit Ie sherbimit civil dhe keto
marredhenie rregu ll ohen me ligjin nr 152 20 13 Per Nepunesit Civ il Edhe pse jemi nj c shIel
I vogel me nje admini strate te vogel pu blike dhe me nje numer te kufizuar Plillonjesish pu blic
ky sektor eshte du ke kal uar neper reform a dillamike ne lTUgen drejt integrimit Europian
9Ne vendin tone duhe l Ie propozojme ndryshime dhe permiresim Ie qeve risjes 5C sek lo rit public
dhe sherbimeve publike p~ dysh im qe duke iu referuar s ituates aktuale problemmike sek lo i
public duhet Ie beje ndrys hime sin e funksionim sin e ndertimin e saj Ajo duhet tejete e
mbrojtllr nga levizjet po[itike Ie punonjesve ne menyre qe Ie ruaj kualitetin e kapacitcleve
llJ erezore
S3
Bibliografia
1 E drejla f punes prof fir KiltreI Cela bolim IV ~ stlepia holuese liar Tirane
2 E (rejta e kralwsllar e punts proftlr Kudrel Cea
3 Directhe 2003 EC of he European Paramenl and 0 he Council of 4 November 2003
4 Lligji lu82 tlati 0907 945 Mbi knllen e sherhimit mhrojljen dlte shperblimin lie pune
5 Ligji IIr 527lktle 2508947
6 Ligj nr 2250 dali 030SJ956 Mbi Kodin e Punils Ie Repuhlikiis Populore Ii
Shqiperise
7 Ligji I1r136 dale 512 2015 Iper disa shlesa dlte Ildryshime nit Ligjin fI 7961 dali
12071995 Kodl J plles I ShqipiJr i ndrysltuar
8 Ligjil152 dale 2013 Pilr IIilpfinesin civil
9 Stalstika e fregut Ie plllles 2014-2015 SheThm Komhiftar I PUl1esimit
)0 Slrnlegjia e plllleimit 2007-2013 Millistria e Pun es rifle Ceshljes Sodale
11 Tregu 1 pUlles AklllaJ Shirbimi Jltombelar I Puniisimil
12 Slalisliklllejorces se punes lOIS INSTAT
13 Slralegjia ombilare per pniisim 2014-1020
14 Slralegjia difrseJaorjale e reformes lie a(minislrolen Publike (SNRA P) llii kUlJdii Ie
slralegjise JoIIbilare pir tviflim dll t illltgrim (1009- 2013) Tirane SMalor 2009
15 Slralegjia per PUllesim dlle Aflisi fLO 1013-206
16 Draft document Mbi fiji igjii Ii ri per sllirbimin civil ni SIIqiperi f pergalitur Of
Zlrani SIIapo ne basltkipunim me Dr Hails -Achim Roll kOllsulenli Ii Sigma me
kerkese Ii DAP 1 letor 2010
17 Giuseppe Casale Service public reladole eork
S4
J8 Josep Tenkormrg bullbull hi comparaillt Qvervieii Geneva August 2008
9 Annizi e legjisaciollit mb marrdhiilliel e punlis ne administraten publike ne
Republiken e Sltqiperise lie kuadrin e projektit Ii qelldres AKSES ALBANIA
Pernjii administratil pubike Ie qiil1drlleshme dlle proesiollale mbiJihlellir IIga
Ambosnda Gjermane Ili Tirone dhjelor 2009 puno Dr Eralta Can
20 Komieli Shqiptar I Helsiki Sifuala e diskriminimit lie procesill e lorgimit ngo
plla ni Shqipilri Tirane dlljelor 201 I
21 SlalisiNa lujuri IIga kOllfenmea e reafizuar ngn qelldm ISU JtlriJ me feme
Zbnim J ligjit lie mbeshlelje Ii qiimrueshmerisi dhe rriljes sit perjorm(mcifs ni
Administraten Pubike
22 KlIshJetuta e Shqiptrisi
23 Marrdhellia e pultes FerioJlQ Calo
201 Kerkime mbi fregull e pUlles Jonida IoxhoJi
25 KOIi (ok Idrej~sla~qjp-(J -tJXl
26 Shlefiweborg
27 llllervisffr lie ~lil1islrillit e punts dlle Ceshtjevt Sociole me feme Nxitja e pllll ifsimil
dhe polifika Ii tjera per IIljell e papllnesisl
55
2SSipas nje studimi t~ kryer nga Qendrlt1 Sui Juris projek ky I financuar nga USA ID me
tematike Zbali mi r Ligjil ne mbeshlelje te qendrueshmeri se dhe rritjes se performances ne
administraten publike u vu re nje domosdoshmeri e ndeshkimil t( lilUllareve Ie insliluc ioneve
perkalcse ne lidhje me largimet mas ive ngCl puna Me mijera jancpersonat Ie larguar
padrejtesishl nga puna keto 15 vitet e fundit por nuk ekziston asnjeherc nje pergjegjes 1 vetcm
per keto largime Me ane Ie ketij projekli qendra ~S ui Juris ka arritur Ie indetifikojeinstilucionet me problematike ne lidhje me kete ces htje referuar dhe bur imeve te
ndryshme kryesisht zyrtare ka nxjerre nje future financiare per demin e shkaktuar ne lidhje
pushimet nga puna pagesaL qe duhet Ie kryejnc ng3 vendimet e forms se prere dhene ngu
gjykata Gjate mbledhjeve teinformac ioni t ne shume institucione nje vemendje Ie veca nle ki shte
dhe Bashkia e Tiran~s dhe Bashkia e Durres it ne lidhje me keto pushime masiveku rezultuan se
2~e vilin 2009 ki sble 17 persona qe kishin nderprere Ie manmiddotdhenien se punes me deshirc
4 ishin ne li stepritje 1 ne prilje per pencion dhc 4 zgjidhje konlrate
Ne vitin 2010 ki shle 15 persona kishin paraq ilur doreheqje 4 kishin mbushur mash en e daljes ne
pension dhe 5 persona kishin zgjidhur kantraten e punes ne menyre 1e njeanshme
Ne vitin 20 11 ki shte 37 punononjes qe ki shin paraqitur doreheqjen 7 ishin ne liSle pritje bull 8
kishin dale ne pencion dhe 50 strukture 3 persona ki shin perfunduar kOnlraten ne afat Ie
percaktuar 1 punonjes ishte Irasferuar dhe 4 pUllonjesve I ishin paraqilur mam per shkeJje ne
detyre
Ne vitin 2012 ishin 36 persona qe ish in larguar me deshire 8 ishin ne listre pritje dhe nje
punonjes ne pencion
J~e vitin 201 3 kerni 36 punonjes Ie larguar me deshjre 8 ne listeprilje 4 qe ki shin mbushur
moshen per daljen ne pencion 4 punonjes ki shin zgjidhje re kontrates ne afal Ie perca kt ua r nje
punonjes kishte kerkuar Irasferim
18 Sialistika nxjerre nga konlerenca e realizuar nga qendrl Sui Juris me terne Zbalimi Iligjit ne mbeshtetje te h
qendrueshmerise dhe (ri l jes se performances oe AI 19 Zyra e informacionit Bashkia Tirane JO Informacion I dhene nga Burime zyrtare BClshkia Tirane
34
Ne vitin 2014 rewltonin 33 largime nga puna me deshire 5 punonjes kishin dale ne pencion
dhe 5 punonjes ki shin perfunduar kontraten e punes me arat Ie percaktuar
Nt vitin 2015 rezuhonin 51 largime me deshire ( r araqitur doreheqje) 2 punonjes rezuhonin Ie dale ne pencion dhe 8 punonjes Ie pushuar SI ndryshim structure 2 pUllonjes rezultonin Ie kishin
perfunduar kontrat~n e punes ndersa 4 prej lyre rezultonin ne zgj idl~ e Ie kontratcs se pun~s ne
menyre Ie njeanshme
l lSipas Ie drejtes sie informimit Bashkia Durres nga dergoi informacionin ne lidhje me largimet
nga puna ku rezultuan se nga viti 20 II deri ne vitit 2015 ish in
38 punonjes qe ki shin pltlraqitur doreheqjen ( sipas kontaktimit l1e pjese e lyre rezultonin qe
punonin ne instance me Ie larta pozic ion i ose ne institucione shtetcrore Ii Ijera)
20 punonjes qe ki shin mbushur moshen e daljes nepencion ampjail ket yre vileve
5 punonjes kishin perrunduar kontraten e punes ne aratin e caktuar
Sipas nje pasq yrimi Ie s ituates u vu re qe ceshljel po litike zene nje vend Ie rendes ishem ne
punesimin e punonjesve si dhe ne kohezjmjen e kontratave te lyre Bashkia Durres duke u
ndodhur perpara faktit qe kryetari actual ka nja mandate Ie] rezulton qe largimel nga puna jane
Ie minimizuara gje qe bie ndesh me Bashkine Tirane ku gjate ndryshimil te kryetareve kern dhe
pushirne masive Ie punonjesve ne periudhe kohore Ie njejte
11 Informacion I dhene nga Bvrime Zyrtare BashkiCl Ovrres
35
KREUIV
4Rregllllimi I marredhenieve te punes De Shqipcri sipas ligjit Per Nepunesin
Civil U
41 Evolimi historit I ligjit Per Nepunesin CiviF
Shqiperia ka nje Iradile te ndrejtimit pO litik te Shleli edhe pse jemi nje shIel I vogel gt me nje
administrate Ie vogel publike dhe me nje numer Ie kufi zuar Ie punonjesve publike Sek(ori puhlik
eshte duke kaluar neper reforma shume dinilmike ne rrugen df~it Inlegrimil Europian Duke
pasur parasysh kushtet e tilla kom iza ligjore ne fu shen e marrdhenieve Ie punesimit ne
sherbimin civil duhet Ie synoje forcirnin e unitetit Ie sherbimit civil dhe ti~jete mjaft neksibel
per te lejuar qeverine Ie pershtaste sistemin me ndryshimet e shpeshta qe po kal an vendi dhe ne
zhvillimin ne (ushen e kapciteteve nj erezore J2
Perpjekja e pare per krijimin e nje sherbimi civil proles ioni st e Ie materializuar ne ligjin Nr
8095 date 2 [03 1996 nuk nlllndi Ie bashkejctonte me kete rdite shumevjecare
Ligji [ vitil 1996 nuk benle dallime nennjct rnarredheni es juridike Ie nepunesve dhe
marrdhenieve Ie Ijera Ie punes pasi ato n eg ull ohes hin sipas Kodit Ie Punes Rregldl we Ie ketij
Kedi I nenshlroheshin si nenpunesil ashlll edhe pundor~l e Ihjeshle Pas kri zes se Ihelle qe
perfshiu administrflte n publike nete res i ne vijim Ie shndenimeve politike Ie vileve 90 re ronna e
fundit duke se e ka stabilizuar te pakten ne nivel knceptllal administraten publike nc rolin e saj
rregullator Nal yri sht mbetet shume per ebert qe admini slrat a publike Ie persose rolin e saj ne
jeten shoqerore dh e eko nomike Ie vend it
Pra me sherbim civil kuplojme veprimlarine e punonjesve Ie administrates publike qe kane
cilesine e nenpunesit c ivil per Ie rea li zua r fllnksionet e saj bazuar ne Kushtetute e ne li ~e
Ligjj actual ne ruqi I sherbimit civil kltl ngrilur nje sistcm Ictere te drejtash e detyrimesh per
nepunesil civil Ie c il etjane ne nj e balancim pushtelesh mes punemarresve dhe punMhenesve
keshlu qe cdc e drej(e e vecanteeshle e bltl lancuar me disa detyrime Te drejlat dhe detyrimet e
l Draft document Mbi nje ligje te ri oer sherbimin civil ne Shqiperi h pergatitur z Zhani ShOlPO ne bashkepunim me Dr Hans -Achim Roll konsulente te Sigma me kerkese te DAP 1 tetor 2010
36
- -- --- -- ---- --- -- - --- - -
nenpunesve civil rregullojne elementet e nje rarorti kontraklual te punes Ie lidhur midis
nenpunesit civil si punemarres I institucionit dhe administrates pubJike si punedhenes
42 Karakteristikatthelbesore tC Ligjit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil
Ligji Per Nepunesin Civil rregullon ne menyre Ie qarte dhe Ie plate marredheniet ne skemat e
administrimit civil 1 rnbeshtelur kryesisht tek pozicioni (post i) duke e kombinuar ale edhe me
disa elemente te sisternit te karrieres Karakteri dominues I sistemit Ie pozicioneve verehet n18
elemente Ie tille si kriteret e rekrutimit ngritja ne detyre levizja paralele etj
Fryma e ligiit te siperpermendur ka synuar krijimin e nje sistemi kryesisht te hupur Ie Sherbimit
Civil duke krijuar njekohesisht premise edhe per mobilitet te brendshem dhe karriere Tregllesit
e viteve te fund it lidhur me ngritjel ne detyre dhe levizjet paralele deshmojne megjithate ne
praktike kemi te bejme me nje sistem thuajse teresisht te hapur per konkurim nga jashte
perfshire dhe vecanerisht pozicionet me te larta drejtuese te Sherbimit Civil ( sekretari I
pergjithshem drejtori I pergjithshem etj rekrutimet per pjesen me te madhe te ketyre
pozicioneve realizohen nepermjet proced II rave Ie konkurrimil Ie hapur per kandidate te jashtem
por pa perjashtuar konkurrimin e nepunesve aclual civil
Qellimi J ketij ligji eshte krijirni I nje sherbimi civil Ire qendrueshem professional te bazuar ne
merite integritet moral dhe paanesi politike
Ky ligi percakton marredhenien juridike ndcrmjet shletit dhe nepunesit civil gjithashtu percakton
rregullat per administrimin e sherbimit civil
43Parimet baze per statusin e nepunesit civil
Sipas nenil 5 te ligiit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil Sherbimi Civil eshte I ndertuar
dhe verran mbi bazen e parimeve teB
I Shane eve te barabarta
2 Mosdiskriminimit
33 Neni 5 ligjit 1522013 Per nepunesin civil ne Administrimin e Sherbimit Civil
37
3 Merites
4 Tc Irasparences
5 Te profesiona li zmit
6 Paanesise po l it ike
7 Qendrueshmerise ne de tyre dhe vazhdimesise se shhbimit civil
44 Fusha e veprimit te Iigjit per nepunesin civ il
34 Nen i 2 Iligji per nepunes in c ivil percaklon ru shen e ve primit Ie tij nepermjet per fshirjes se
te gi ithe nenpunesve qe lIshtrojne nje funks ion public ne nje institucion tt admini strates
ShlehrOre institucion Ie pavarur apo njesi Ie qeveri sjes vendore me peljashlim
a) Te Ie zgjedhurve
b) Ministrit dh e zevedsmini st rit
c) Funksionaret e emerruar nga Kuvend i bull Presidenti I Repub li kes ose Keshi lli I Ministrave
d) Gjygjta re t dhe prokuroret
e) Nenpunesit e ad ministra t~s gjygjsore
I) Ushtarakut Ie foreave le armfliosu ra
g) Personelitle Sherbimil Infonnali v Shleleror
h) Personelit Ie njesive publi ke direkte te sherbimit
i) Anetarit dhe kryeta rit Ie organeve kol eampjia le drejtuese Ie komiteteve apo institucioneve ne
vares i Ie Kryeminislri se apo Ie nje mini stri
j) Punonjesit adm inistrative
k) Funksionaril Ie kabinetit
Shtrirja vertikalc
J5S lllrirja vertikale e rushes se veprimit Ie LSHC nis s ipas Ilj~ skeme hi erark ie nga pozic ioni I
sekrelarit Ie pergji lhshem te ministrise dhe shkon deri ne nive l special ist J6ne praktiken e
1 Neni2 ligji 1522013 per nepunesin dvilshy
38
- --- -----shy
deritanishme vihet Te nje konso lidim I kenaqshem ne kategorite e ulta dhe Ie mesme ndersa per
kalegoriH e lana Ie Sherbimit C ivil tregues i I qarku llimil ka qentH lane rue qe regan per faktin
qe keto pozicione jane dis i me Ie ekspozuara ndaj ndryshimeve te mundshme politike apo edlle
ndaj rap0rl eve persona te epror vanes pavarsishl nga moti vimi I drejte apo abuziv I k~lij
qarku llimi
Shtrirja ho riw ntale
Shtrirja horizol1tale e fu shes se veprimit te LSHC eshte e ku fizu ar ne disa institucione (KM
ministry institucionet e pavaruara bash ki qarqe elj
Fusheveprimi horizonta l [ ligjit ne ketedimension ne ni ve l qendror zbatohet per
a) Administraten e mini strive zyres se krycministril (rreth 1500 nepunes civile)
b) Adm inistralen parlamentare dhe te presidences si dhe administraten e instilucioneve Ie
pavarura qe raportoj ne drejt pltrsedrejti ne Kuvend (rrelh 2800 nepunes civile)
Stalusi J disa kategori ve te Ijea nepunesish te institucioneve It lilla si tatimet bull dogana polic i
diplomaci etj rregullohen me ligje perkate se te eilat ne thelb permbajne eli sa elemente Ie
ngjashme OSe Ie pemfena me ato Ie statust Ie ncpunesi t civil Statusi i pjeses tjeter te
punonjesve Ie administrates publike ( ars imi shendetcsi etj) perfshire administraten dhe
punonjesit e degeve ne vflres i Ie ministrive ne rrethe ose qarqe e qe perbejne dhe numrin mlt Ie
madh Ie punonjesve ne kete sector bazohet thjeshle ne kod in e punes
Fusha e veprimit rnaterjaJ
Fusheveprimi malerjai nenketedimension ligi i ka rregulluar elemenlellhelbesore me rendes i per
marredheniet e punes te nepunesve civil Ie ci lmjane te ndryshme nga alo per punonjesit e ljere
publike Ie ci let jane zbvilluar pas kesaj me akte dyteso re nenligjore kohn e punes dhe
pushimit etj
~Slrategjia nderseklorjale e reformes nE administrOiten Publike (SNAAP) ne kuader Ie strategjise kombetare per zhvillim dhe in tegrim (2009- 2013) Tirane Shlalor 2009 16 Neni 19 I ligji l sherbimit civil ka tegorile e nepunesve civil jane keto 1 Nepunes civil Ie kat egorise se larte drejtuese 2 Nepunes civil te kategorise sl mesme drejtuese 3 Nepunes civil v te kalegorise se ul et drejtuese Anep unes civil Ie kalegori se ekzekutive nepunes civi l Ie kalegori se se larte drejlues konsiderohen keto pozicione a) sekretar I pergjilhshem b) drejlor departamenti c) drejlO( I drejlorise se pergjilhshme d) pozicione te barazvlefshme ne Ire Ie parat ne institucionel e administrates publike qendrore apo vendore
39
Ne lidhje me disa aspekte Ie marredhenieve te punesimit (psh mosha e daljes ne pension
sigurimi socia l dhe shendetesor) LNC permban nje reference te p~rgj ith shme ne legj isiacionin e
pergjithshem te punes ( Kodi I Punes) si legj islacion plotesues Disa eiemenle Ie Ijera Ihelbesore
( deklarimin e pasuri se bull konfliktin e interesave skemen e pensioneve ploHsuese elj gjithashlu
te rendesishme pir marredheniet e punesimit te nepunesit civ il jane te shpemdara ne
legj islaeionin e posacem I eili zakonish t rregllilon te gjithe ose nje pjese te madhe te pllnesimit
publik
45 Pranimi ne Shcrbimin Civil 31
Pranimi ne sherbirnin civil ne kategorini ekzeklltive behet nepermjet nje kankurrirni tehapur
kankurimi organizohel ne menyre periodike nga njesia pergjegjese per seci lin nga grupet e
percaktuara ne piken 8 tt nenil 191e ketij ligji
Konkurrimi zhvi llohet ne dy faza
a) Yerifikimi paraprak nese kandidatet plotesojne kerkesat e pergjithshme dhe ato te
posacme sipas shpalljes se konkurrimit
b) Vleresimi I kandidateve
Verifikimi paraprak kryhel nga njes ia pergjegjese ndersa vleresimi I kandidateve behet nKa
komiteti I perhershem J pranimit I krijuar per secilin nga grupet e percaktua ra ne piken 8te nenit
19 Ie ketij igji
Kandidatet fitues qe marnn 70 Ie pikevc talale tevleresimit renditen nga komiteli I
perhershem I pranimil sipas pikeve Ie marra ne li slen e kandidaleve Ie sukseshem
~shte Keshilli Ministravc qe mirnton negulloren e hollesishme per krij imin perberjen dhe
veprimtarine e komiteteve Ie perhershme te pranimit si dhe lTegu llat e hollesishme per
proceduren e pranimit dhe vleresimin e kandidateve
n Neni 22 Iligjit HPer Nepunesin Civil ~
40
46 Ngritja ne detyre
JSNgritja ne delyreesilic kalimi I nje nepunesi c ivil nga pozicioni actual I punes ne nje ni vel
pozicion me 1e larte ne te njejtin institucion osc ne nje in sti tucion tjeter te administrates publike
qendrore apo vendore ( kur nje vend I till e ekziston) Ngri tja ne detyre reali zohet rea lizohet
nepennjel procedures sekonkurrimit organ izuar ga njesia pergjegjese per nj e ose disa
pozicio ne te tira Bazuar ne parimin e neoit 20 ( shanceve Ie barabarta profesionalizmit etj) te kClij ligji Nese vendi I lire I kategorise se utel apo Ie mcsme drejtuese nllk eshle plotesuar sipas
nenit 25 te kctij ligii ai plotesohet nepennjet ngriljes ne detyre
Mund te aplikojne per ngritje ne detyrevetem nepunesit civil te oj e kategorie pasardhese te
pnnesuarit ne Ie njejten apo ne nje institucion tjete te sherbimit civi l nese plotesoj ne kushtel
per ngrilje ne delyre dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Nese vendi I lire nuk plolesohet nepermjel procedures se ngritjes ne detyre nje procedure Ijeter
mund Ie organizohel Brenda nje afali 3 mujor deri ne plOleurosimin perfundimlar Ie vendit Ie lire
nese eshle e nevojshme mund Ie zbatohet procedura e tras ferimit Ie perkohshem ne interest e institucionit sipas shkronjes a Ie pikes I Ie nenit 48 Ie kctij ligji Keshilli J mini strave miraton
kushtet qe duhet Ie plotesojne nepunesit per ngritjen ne delyre dhe proceduren e hollesishme Ie ngritjes ne detyre
Ne prakt ike ngritj a ne detyri ka ndoshur ne perqindje Ie vog la rastesh Ekzistojne megjithale
di sa paqartesi lidhur me ndryshimin e pozic ionit brenda nje kategorie ( Ie larte) nese kjo perren
ngritje ne delyre apo levizje paralele gje qe veshtireson pasqyrimin real Ie ket ij Ireguesi
AVflnlazhi kryeso r I kesaj dllkurie eshte se konkurimi public ka promovuar lerheqjen e
kandidateve Ie af~ ngajashte admi ni strales gje qe krijon mundesine e sjellj es se njohuri ve dhe
metodave Ie reja Ie punes nga ala kandidate qe kane studjuar jashle ve nd it apo nga ata qe vijne
prej sektorit privflt Disavantazhi nga ana (j eter kate beje me pranine e nje kostoj e opportune ne
lidhje me s igurine e karrieres qe mundte mOli vonle me mire nepunesit e brendshem civil
47 Uvizja paralele
J Neni 26 Iligjit nr 152 2013 U per nepunesin civil U
41
Plottsimi I ve ndeve Ie lira ne kalegorine ekzekuti ve ala H~ ule apo Ie mesme drej lUesc behel se
pari nga nepunesit ciyile Ie se nj ejles kalegori nepermjet procedurts paralele Kush mund Ie
aplikoj ne per plotesimin e nje vendi Ie lire nepermjet procedures 51 Iev izjes paralele 5ipas pikes
1 nen 25 I ketij ligi i gt nepun sit civile Ie se njejtes kalegori ne Ie njejtin apo ne nje institucion
tjeter Ie sherbi mit civi l qe plotesojne kllshlet per para lele dhe kerkesat e posacme pef vendin e
li re
Yleres imi 1 kandidateve Ie inte resuar kryhe nga nje komi sion I brendshem I krijuar ne cdo
emiss ion nepermjet nje procedure Ie bazuar ne parimel e parashikuara ne piken I neni 20 Ie
ketij ligji Perfaqesuesi I njesise pergjegjese esbte anelar I kom isionit te brendsghem
Ne perfundi m te vl eres imit komisioi mund te ve ndose
a) Perzgjedhjen e kandidatit me Ie pershtatshem per tu emeruar ne vendin e li re
b) Perfundimin e procedures pa asnje teperzampjed hur ne fast se asnje nga kandidatet e
interesuar nuk ploteson kushtet dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Keshill i I Ministrave miralon
a) Kushlel qe duhel Ie pJolesojne nepunesit per levizjen parale le dhe procedurat e
hpo ll es ishme te levizjes paralele
b) Rregullal pfr krijimin dhe perberjen e komis ionit Ie parashikuar ne piken 3 Ie kctij neni
48 Oisipiina ne sherbimin civil (SHe)
Disiplina ne Sherbimin Civi l ka Ie beje me mnsa l di s iplinore qe jepen ne rastel e konslalimil 1(5
shkeljes serregullave apo Ie moskryerjes se detyrave Masat disiplinore dal lohen nga vleresirni
negativ I perfosmances Vendim-marrja ne lidhje me ke lO procedura perqendrohet tek epror
di rect dhe me pas ekzis(on mundesia e ankirnit Ie drejteperdrejte ne KSH C Sipas nje studimi
eshte ve ne re qe nllmri I rn asave di siplinore ne praktikeeshte I voge l verehet nje shperndarje j o
uniform e tyre lakonisht nje numer relalivisht [mad h [ masave di si plinore vihet re ne mornente
ndryshimesh politikc
42
Ligji eshte relativisht J pltiqarte lidhur me zbat imin e mases sl uljes nedetyre ) kur nje institucion
( ku eshte dhenc nje mase e (ille ) nuk ekzistojne vende pune Ie oje kategorie Ie lIle ne keto
raste nje mase e tille fezulton e pazbatuesh me apo te pakten problemalike Dicka e ngjashme
konstatohet edhe lidhur me mundesisne e kthimit ne pozicionin e rneparshem pasi parashkruhet
masu di sipiinore
49 ASPA OHE PROGRAMET E FORMIMIT PIWFESIONAL
ASPA
39Ne varesi te Ministri se se Brendshem krijohe dhe Shkolla Shqiptare e Administrates Publike
(AS PA) SI jnst itucion public qend ror me se li nc Tiran~ASPA ka autonom i administrative dhe
akadem ike Ajo ka per qeHim formimin professional Ie nepunesve civil 5i dhe cdc individi tjeter
vendas ase H huaj qe nuk esh te pjese e sherbimil civil dhe qe plOleson krilerel e kerkuara
Forrnimi profess ional perfshin programin e forrnimit Ie Ihelluar Ie kandidateve per kalegorine e
ncpunesve civile te ni ve lil Ie Jarle drejtues anetare te tru pes se nepunesve civi le ni velit Ie larte
drej tues si dhe programin e formimit Ie vazhdueshem Ie nepunesve civ il dhe Ie cdo indi vidi
tj eter jashte ketij sherbimi
Buxheti ASPAmiddots percaktohct si ze I vecanle ne Buxhelin e Minislrise se Brendshme
Organel drej tuese te saj jane
I Keshilli drejtues
2 Drej lori
KeshilJi drejtll es perbehel nga [2 anetare dhe kryesohet nga nj e prej rektoreve Ie lmiversitetcve
I zgjedhur nga Kon ferenca e Rekloreve Ie Shqiperise Ne perberje Ie lij jane perfaqesues dhe
drejtues Ie larte Ie min istrive organeve Ie qeverisj es vendore DAP- it universiteteve shoqerisc
civile dhe biznesit sipas percakli mil te bere me vendim Ie Keshill il Ie Ministrave
I Neni 91igji 1522013 Per NepuneStn Civil
43
Keshilli drejlues miraton po litikat bull slrategjite dhe partnerilelet e ASPA-s hal10n kuadrin
rregullal0r Ie saj 5i dhe miralon projektbuxhetin dhe s trukturcn organizali ve Ie ASPA-s
Detyra Ie hoJlesi snme te keshillit drejtues percaklohen me vendi me te Keshillit Ie Ministrave Ne
percaklimin e polilikave Ie perzgjedhjes dhe Ie formimil bull ASPA detyrohel Ie bashkpunoje me
DAr-in s i njenjesia e ngarkuar j)tr centrgatitjen dhe mbikqyrjen e zbatimit Ie polilikave
shteterore ne sherbim civil
Drejlori I ASPA-s emerohet dhe lirohel ne detyre sipas kritereve dhe rregullave Ie percaktuara
per anetaret e trupes se nepunesve c ivile Ie kalegorise se lartc drejtuese Perjashlimisht deri ne
moment in e fillimit Ie efekteve Ie kelij ligji drejlOri I ASPA-s emerohel me vendi m Ie Keshi llil
te Ministrave me propozim te Ministr e Brendshem
Nepunesil e ASPA-sderi ne momentin c IIUjmit te efekteve Ie ketij lirui emerohen nga Drejtori
I ASPA-s s ipas procedures se Kodi Ci vil Keshilli 1 Minislrave miraton rregullal e holl esishme
per menyren e organizimit dhe funksionimit Ie ASPA-s
Programer e formimit profesional
AS PA ka per delyre leofroje formim profess ional nepermjet perfshirjes se programeve Ie
meposhtme
a) Program Ie foonimit Ie thelluar n~ baze Ie Ie cilil formohen kandidalel per anelarel Ie
TNO-s (niveillarte drejwes)
b) Programe Ie formimil t~vazhdueshem ne baze Ie Ie cilit trajnohen ne vazhdimesi dhe
n~ lidhje me punen e nepunesit civil te te gjitha kalegorive si dhe cdo indivit tjeter
j ashte sherbimit
ASPA ofron mundesine e pergal irjes paraprake Ie kandidateve per te marre pjese ne
konkurrimin e hapur per kalegorine ekzekutive kundrejt tmires
ASPA realizon sludime dhe bOlime ne fushen e administrates publike Sludenlel e AS PA-s te
perzgjedhur nga shoqeria c ivile bisnes i apo individi jashlc sherbimil civil detyrohel te paguajne
larjf~ Keshilli I Ministrave miraton lariftin perkmese per cdo trajnim
44
KREUV
5 RREGULLIMI I MARRDHENIEVE TE IU NES NE SHQIPERI SIPAS KODIT
Til PUNES
51 Kodi I punes dhe rregullimi I marrdhenievc te punes ne administraten publike
Marredhenia e punes ne vendin lonerregulohet nga Kadi I Punes I Republikes se Shqiperise I
cili eshte li gj i kryesor per rregullimin e ketyre mltl rrdhenieve ne dispozital perkatese te lio Per
te kl ptuar memire gjendjen e egjislacionil shqiptar pqr marrdheniet c punes eshle e nevojshme
Ie bcjme nj l anaiize te pergjithshme Ie legjislacionil perkates Ky Kod eshte krijuar me qellim
Ie rregulloj marrdheniel e punes ne tregLlll e ekonomise private dhe iniciatives se li re Ne
sekto rin publik prob1emet pcr zbatimin e krit ereve dhe kushteve ligjore pcr lindjen zhvillimin
dhe perfundimin e marrdhenieve Ie punes jane Ie vogla Kodi I Punes parashikon nje
serhregu llash ne mbroj~e Ie punemarresve sin e mstin c fillimit vijimit dhe Ie perfundimit te
marredhenies se punes Kodi parashikon nje rregulJ te posacem per rastet kur punedhenesi eshte
organ J administrates pubJike gjithsesi ky parashikim duhet te kuptohet sakte nga vete organet
dhe ndoshla Ie shoqerohet ed be me lTegullime I~ tjerf Ie posacme per administralen pllbJike
Nje analize e tilleeshte hapi I pare per I ~ evidentuar boshlleqet dhe problemalikm qe ajo mbar
Gjithashlu nje an aJ ize e tilleeshtc e nevojshme per Ie ku ptuar nese prob lemet e qendrueshrnerise
pavars ise ose meritokracise ne administraten pub like rrjedhin per shkak Ie mangesive ligjore apo
moszbatimin korrekl Ie Jigjit
42Kodi punes rregullon Ie gjilha marredheniet e punes ne administratcn publike me perjashlim
Ie marrdhenieve Ie punes Ie personave punesimi I Ie cileve rregullohet me ligj t~ vecante pra Ie
gjitha marredheniet e punes ne organet e administrates publike qe nuk I nenshtrohen nje
rreguHimi Ie veCaJ11e me li gj do Ie rregiullohell sipas dispozilave Ie ketij Kodi Madje ky Kod
parashikon qe per as sa ligji I vecante nu k parashikon zgj idhje per problemet e lidhura me
marredheniet e punes perseri do te gjejnc zbatim ne di spozilat e Ketij Kodi
lt0 ligji nf 7961 dal e 127 1995 Per Kedin e Pun es n~ Repu bliken e ShqiperisE I ndryshuar
4 1 Or Eralda Ca ni Anarize e legjislacionit mbi marrdhenel e punes ne administraten publike ne Republiken e
Shqiperi~e ne kuadrn e projektit te qendres AKSES ALBANIA Per nje administrate publike tre qendrueshme dhe
profesionale ~ mbeshtetur nga Ambasada Gjermane ne Tirane dhjetor 2009 41Neni 4 I Kod te Punes
45
Ky Kod 11 ~ kreun JIl Ie tij parashikon oj sere pari mesh mbi Ie eilal mbes hteten marredheniet e
punes Edbe pse parimin e konkurrueshmerise apo Ie trasparences nuk e permend lie nenin 11 Ie
tij parashikohet se normal e se drejtes Ie d iet rregullojne marrdhenien e punes kane perpares i
qe edhe veH KushlelU ta parashikon oe nenio 11 6 Ie saj Kod i rendi Kushtetuten Konvenlat
Nderkomelare It ratifikuara e me pas li gje Ie tjera duke renditur Ie parin nga 10 Kodin e Punes
Pra perforcohet edhe nje here rregullimi qe Kushtetuta parashikon ne neni n 107 qe marrdhenia e
punes per nepunesit civ il publike bazohet ne lrasparence konkurrueshmeri e profesionalize m
52 Lidhja e kontrates se punes
Kodi I punes ne nenio 19 Ie tij parashikon qe lindja e marredhenies se punes kryhet nga
punedhenesi I ci li puneson ne menyre Ie drejtoirdrejte punemarres in Ky punedhenes perdo r
zyra shtett~rore Ie punesimit ose agjensite priva te Ie punesimit per le punesuar punemarresjn ky
parashikim eshU h~H1lmr me qeJlim qe tu sherbeje person ave juridik pr iv m Ie cilet mund Ie
zgj edhin me sa duke rregLdlal e lyre Ie punesimil te pu nonjesve Ie lyre [ referuar nekuadrin e
detyrimil kllshtetues pe r konkurrucshmeri dhe tra sparence pcr punonjes it e administrates publike
bull ky rregullim do Ie s ilhe konfuz ion dhe paqanes i Pm ka nevoje qe ky Kod meqeeshle li g baze
edhe per marrectgheniet e punes ne admi nistraten publike bull te specifikoje nje rreguHim Ie posac me ne kontrat en e punts apo edhe referimi tck e ashtequajtura kontrate kol ektive e
punes Sigurisht qe cdo rregu lli m qe do te bellej me akt Ie posacme li gjore e vecnneri sht
nenligjore do Ie ishl e I delyrueshem per lidhjen e nje konlrale punesimi Gjithsesi s ic ulna
edh e me la rt profesional izmi apo kerkesa per kritere Ie cakluara piir punesim Kodi I punes Illik
e percakton si kriter punesim i
53 Kohhjatja e marredhenieve te punes
Marresheniet e punes sipas Kodit teP unes lidhen sipas nj e kohezjatje te pacaktuar dhe nje
kohezjatje te caktu ar 43 Kodi me qell im krijimin e rnarn=dhenieve Ie qendrueshme tepunes
parashikon qe si rregul kontrata e punes lidhet per nje periiudhe te pacaktuar Nese
konlra la e punes do le lidhel per nje periudhe Ie cak tultlf kjo duhel jus lifikuar per arsye objekti ve
o Kreu XIV neni 140 I Kodit te Punes se Republike$ $e Shqiperise I nd rysh uar 2003
46
qe lidhen me nar yren e perkoheshme Ie detyres nJ Ie eilen punemarresi do lepunesohet 44 T~
gjitha rregullimet mbi kohezjaljen e punes kohezjatjen ditore ne pune 45 pagesen pushimin
Javor e vjetor punen e nates apo kohe feslash dhe pagesen per Ie detyrimin per kuaifikim
punonjesish elj jane rregullime Ie eilel pltl dysh im mundesojne nj e status Ie caktuar te mbrojtu r
Ie punonjesit per punen qe kryen pushimin qe duhe Ie kete si dhe pagesen qe duhe Ie marre
per punen qe kryen Mund Ie permenden (dhe nje sere nenesh Ie ketij ligji qe synojne
rregu llimin e sigurise dhe mbrojtjes Sf shendet it ne pune si psh Nenel 39-75
Ne pergj ithesi keto rregullime duke qene edhe ne Iefiektim te traktateve Ie m iratuara nga 46IL0 dhe ratifikuara ga Shqiperia ne te njejlen kohe refleklojne edhe shu me prej dire ktivave
Ie BEmiddotse
Te lill a mund tepermenden
47Direkl ivat 2003 l Ee e parlamentit dhe Keshi llit Ellropian Mbi aspekte Ie caklllam Ie oreve Ie
punes
Direclive e keshillit 9 1533 EC vi lil 99 1 Mbi del yrimin e punedhenesve per te informuar
punemarresit mbi kushtel e kontrates apo Ie marrdhenieve Ie punes
Oirektivat 781 EC vi lit 2000 Krijimi I nje kornize te pergjithshme trajtim I barabarte ne
punesim dhe pro fesion e e ila kerkon Irajl im Ie njejle Ie personuve pavars isht nga bes imi felar
paaftesile gj inia orienlimi seksual elj ne marredheniet e punes apo profesion dhe ltlnetaresite
ni orgMizata te caktuara
Nje organ I administrates publike krijohet per Ii sherbye r nje interes i public Ie eaktuar dhe
z1konishl organet e adminjSlr31iS publike krijohen SI persona juridike me akte liampjore per Ie
ekzisluar per nje periudhe Ie pacaktuar kohe ose ne raste Ie caktuara per Ie traj tuar ceshlje per
tC eilat vendoset nje kufi koh or I cfl ktua r4 ~ Edhe ne rltlSle Ht ill a si kjo e fundil akli li gjo r apo
Neni 140 I KPU NE5 parashikon se U nese koheljotja nuk percokrohet me sokresi ngo paler gjare idhjes se kontfoftS ojo ((ojtohe si kontrote me periudhe Ie pocokruor ~5 ligji nr 136 viti 201 5 per disa shtesa dhe ndryshime n1 ligjin 7961 te vitit 199 5 te Kodi I pun~s 1Republikes se Sqiperise i ndryshuar ~o Organizata nderkombtHare e punes ( ILO) n Directive 2003 EC of the European Parlament and of the Council o f 4 November 2003 ~ permbl edhje informacionesh rreth marrdhenies se punes Feri ona Cato
47
nenligjor nuk parashikon kohezgjatien e vele organil administrative Nt ligiin per stat us in e
nepunesil c ivil parashikohen komilele ad-hoc Ie eila jane krijime Ie perkoheshme Ie posacme
Ie krijuara me qellim menaxhimin e testimeve Ie kandidateve pef nje vend pune pjese e
sherbimil civil Po ashtu mund Ie kete organe Ie (ilia Ie administrates publike qe traj tojn~
ceshtje Ie tilla por qe shuhen mbas mbarimit Ie funksionit pqr Ie ei len jane krijuar r sh kemi
organct qe trajtojne ceshljcl e kthimit dhe kompesimillc pronavc Kjo ceshlje kil dhe kufi zime Ie
caktuara nga vete ligji
Megjithate ne rustin e pare behel Ijate per nje pune shume Ie kufizuar ne kohe( nje dilore ose dy
dilore) ne rastin e dyte behet fjale per nje ceshlje edhe pse mund Ie kete kllfizimel e veta ne
kohe mund Ie zgjasi per vite me rradhe Pra kontratCl e punes neorganet e administrates rubJike
duhel Ie jene me nje kobezgj atje Ie papercaktruar ne Ie shumten e rasteve Sigurishl nese
natyra e punes apo detyres do Ie ishte e perkoheshrne edhe kohezgjatja e kontrates se punes do
Ie ishte e kufizuar edhe nese behet jale per marredhenie pune ne nje organ admil)islrativ qe
nuk esille I perkohshem Nje interprClim I till lmbetet edhe ni ate qe admini strate publike per
nga natyra e saj eshte e qendrueshme dile e vijueshme Gjithashttl nj e intepretim [ till1 do Ie
ishte ne perpulhje me direktival e Komis ionit Europian qe kerkojne nje justilikim per
pefdorimin e kontrata ve aflltshkurtra duke I kerkuar shte te ve anetare( nuk eshle e
delyrueshem) q~ Ie konsuhohen me grupel e inte resl dhe Ie marrin masa lidhur me kelt 5i
a) Justifikime objekti ve per rinovime konlratash dhe marrldhenieve Ie tilla al~lshkunra
b) Percaklimi I perseriljes qe mund Ii behe t konlrates afalshkurte r
Kjo directive duke kerkuar nje rregullim te percakluar Ie Ii lie qe orienlon gjilhe marrCdhenicn e
punes drejt qendrueshmerise net per polilik~n qe BE-ja ofron pel nje marredhenie Ie
qend rueshme pune
54 Perrundimi I marrdhenieve te punes
48
Kodi I punes parashikon 49 qe marredhenia e punes perfundon me zgjidhjen nga njerltl pale e
kontrales osekur ka perfunduar afati I percaktuar ne kontrate
Kohezgjatja e nje kontrate tregan vazhdimesi e nj e marredhenie pune pra qendrueshmerise po
aq percakton edhe leresine e rreguUave qe do Ie ndiqen ne rastin e zgjid hjes se saj perfundimi I
marrdhenieve Ie punes regullohet nga Kreu XIV I Kodil Ie punes Kontrala e punes me
kohezgjalje Ie pacaktuar perfundonn kur zgjidhet nga njera pale ose ka perfunduar afati I
njoftimil sine rastin e nje konlrate me tlfat ashlll dhe pa ann kontrata mund Ie zgjidhcI me
arsye duke respekhlar proceduren e parashikuar nga raSle e zgjidhjes se kOfllrales me arsyc s i
dhe procedura e kisaj zgjidhjej e
Fillirnish t respeklohet afmi 1 nj ofiirnil per zgj idhj en e kontrates 1 ei li shkon nga dy deri ne tre
muaj ne vares i Ie s ituatave Ie caktuara Ie parashikuara50 ne nenin 143 Ie Kodi te Punes ku
Iheksohet
I Pas kohes se marrjes ne prove per Ie zgjidhur kontraten ne periudhe Ie pacakwar pale
duhe Ie respektojne nj e flfal njoftirni prej nje muaji gjate vilil Ie pare Ie punes prej dy
muajsh per dy deri ne 5 vi tet e para Ie punes nde lsa prej 3 muajsh pe r me shume se pest
vjet pune
2 Keto afate mund Ie ndryshohen me marreveshje me shkrim ose me konlrate kolektive Ie
punes kur Pllnemarresi ka kryer deri nc gjashl~ mll aj pune afati Injoftimit nuk mund
Ie jeleme pak se dy jave Afa li J njonimit eshtejo me pak se I muaj kur punemarresi ka
kryer me shume se 6 muaj pune
3 Afati 1 njoftimit per zgjidhjen e konlrates zgjalel si pas rastit deri ne fund te javes ose deri
ne fund Ie muajiL Zbatohet I njejti regu]) kur afati I Iljofiimit pezullohet gjateperiudhes
se paa ftes ise per pune shlatzani se ose pushime ve Ie dhena nga punedhenesi
4 Kur njera pale e zgjidh kontraten pa respektuar afatill e njo flimit zgjidhja Irajtohel si
zgjidhje me efekl le menjchershem
bull9 Neni 141 I Kodi I Punes I republikes se ShQiperise
00 Neni 143 I Kodit te Punes te Republikes se Shqiperise
49
Pasi parashikohet respektimi I afati dhe procesi 1 informimit Ie arsyes dhe shpjegimit e situates
Kadi parashi kon perfundimin e marredhenievc Ie punes ne situata tejustifikuara dhe parash ikon
ne cdo here qe do Ie kele perfundimin e lyre normalisnt ky Ie jete edhe per nje arsye Ie
arsyet uar apo tejustirikuara
Nje percaklim I shkaqeve Ie arsyeshme nuk mund Ie behe ne Kad pork y [ fundit merr pers iper
Ie sherbeje 5i nje kufi zim I abuzimeve me kufirin e Ie arsyeshme Ne kete ne nenin 146 Ie
Kadi H~Punes pamshikohen s ituala qe konsiderohen 5i shkage Ie arsyeshme par edhe s ilUale Sl qe konsiderohen 5i shkaqe Ie paarsyeshme Ie zgjidhjes se kontrates se punes Neni 146 Ie
Kadit Ie Punes CilOhe qe zgjidhja e komrates nga punedhenesi kons iderohet pa shkaqe te
arsyeshme kur a) punemarresi ka pretendime qe njedhin nga kon trata e punes b) punemarresi
ka ~rmbushur nje detyrim ligjor c) kur behet per mot ive te pan dash me nga personaiteti I
punemarres jl por qe ka lidhje iegjilime me Ie drej lin e punes dhe raportet e saj Konsiderohen Sl
moti ve t~ tilla raca ngjyra seksi mosha gjendja civile detyrimet ramiljare besjmi retar
bindjel politikc kombesia gjendja shoqerore
Kodi 1 PlUleS ofron gjilhashlu edhe nje percaklim Ie pergjithshcm te institutit Ie situatave Ie
juslifikuara Neni 153 Ie Kodil Ie Punes vle reson 5i shkaqe H jus ti fiku ara rrelhana e rcnda qe
nuk lejojne s ipas parimil Ie mirebes imit Ii kerkohet alij Ie ka zgjidhur kontraten gt vazhdimin e
marrdhcnieve te punes apo dhe raste kur punemarres i shkel detyrimet kontrCl ktuale me raj Ie
lehlc ne menyre Ie perserilur me gjithe paralajmcrimin me shkrim Ie punedhenesit Kuptmin
e rret hanave terenda apo fajita Ie ehle te pers~rilur pale do (ju duhet ta interpretojne s ipas rasti
dhe eshte gjykata ajo qe vend os nese ekzi stoj ne apo jo shkaqe te tilJ a Ire justifikultl ra per
zgj id hjcn e kntmtes
Nese zgjidhja e kntrates rezu llon te jete jo nerespeklin e procedurnve Ie parashikuara apo jo per
shkClq e te arsyeshme I j ustifikuara punemarrcsi ka Ie drejt e Ie paraqese pad ne gjykale kunder
punedhenesit brenda 180 diteve nga d ita e perrundimit Ie arati te njoftimit Kodi parashikon se
zgjidhj a e kontrates pa shkaqe Ie arsyetueshll1e eshle e pavlefshmePunedhenesi qe ka zgjidhur
kontraten dHke mos respektuar aralete e njofl imil duhet Ie paguaje si rregull dernshperblim nje
~ l Neni 146 1 kodile punes te Republikegt se Shqiperise
50
page prej 2 muajsh Zgjid hia pu shkaqe tearsyeshme sjell edhe demshperblim deri ne I vii page
Madje kodi parashikon qe kur ka nje vendim Ie formes se prere per Ie riklhyer punemarresin ne
vendin e meparshem cpunes punedhenesi eshte I detyruar ta zbatoje
Referuar kelij punimi cka u citua me lart Ie gjilhe keto aspekte ligjore si dhe polilika qe
ndermerr shteti ( qeveria ) Juajne nje rol Ie rendsishem ne mbrojtjen e punemarresve per Ie
ruajtur vend in e punes ( duke siguruar nj e kontrate afatgjale Ie punes ) gje e cila ~jell nje lTitje te
punesimit thene ndryshe duke mos ndryshuar shirrat e papunesise ( nje nga s frdat qe perballet
shleli shqiplar)
51
Konkluzione
lDuke II bazuar ne cfare II trajtu3 ne kiW punim kam evidenHlat qe pavars isht rolit Ie shtetit q~
shikohet qe ka sjeJl e reform a ne vazhdirnesi per nitj en e nive li Ie Ie pun ils ua rve nepermjet
politikave Ie nderrmarra eshte e nevojshme qe Ie merren masa Ie ndryshme duke j u referuar
dhe akhl aliletit Lehtesi sht mund te arrih et nekon klu zion se rritja e vi velit Ie papunesise mund
te arrih et nepermjet nde rmjetesi mit qe ofroh et nga zyrat e punesimit ose nga agj ensite private
Ie punesimi t
2 Fo rm imi profess ional du het Ie permiresohel dhe Ie shtohet numri lIe trajnuarve cdo vii ne
baze te kerkesave Ie punes per lI oj in e pro fesionit
3 Dun e levazhdoj c zbatimi I program eve te nxiljes se punesi mil du ke siguruar kllalifikime
sidomos per temral d be grupel e vecanta
4 Nje mbeshtetj e Ie vecante duhet lekt~n e bisneset Ie ei let ofrojne punesim bisnese t fa miljare
si dhe scktori I turi zmit te eilet mund te punesojne nje nurner Ie madh punonjes ish
5 Nxilj a e progrcuneve per prnkl ike e Ie sapo d iplomuarve duhelle zgjerohet ne cdc instilucion
dhe ne cdo d rejto ri admini strate publike gt pa lent menjeane dhe kompani te medha duke krijuar
me ta nje forme bashkpunimi per punes imin c praklikanleve me Ie mire
6 Gjate vit eve Ie fu ndit prezenca e shtetiljo vetem qe nu k eslllezvogelll3r por perkundrazj eshte
zmadh uar ajo efa re ka ndryshuar eshte roli I tij menyra e nderhyrj es dhe doza e ket yre
nderh yrje duk e bere Ie mun dur mundesine e rriti es se pllnesimit dhe kualifikimit Ie personave Ie
punesuar dhe tl papunesuar qe pres in te integroh en ne tregun e punes
7 Kodi I Punes I Republikes se Sqi pe ri seeshte nje baze e e mire mja rtueshme per rreguilimin e
marrdhenieve ne kCli sektor nl kete kod re Oektohet drejlpersed rej li fryma dhe gama e parimeve
me Ie nj ohura qe vij ne nga konven ta nderkombetare dhe Euro piane per Ie drej tat e njeriuL
52
8 Pervec rreguHimit qe [ ben Kodi [ Punes kerni edhe veteBrenda sektorit public rregll l ime per
ate instilueione Ie eilat hyjne ne fushell e veprimi t Ie legjis lacionit Ie sherbimit civil dhe keto
marredhenie rregu ll ohen me ligjin nr 152 20 13 Per Nepunesit Civ il Edhe pse jemi nj c shIel
I vogel me nje admini strate te vogel pu blike dhe me nje numer te kufizuar Plillonjesish pu blic
ky sektor eshte du ke kal uar neper reform a dillamike ne lTUgen drejt integrimit Europian
9Ne vendin tone duhe l Ie propozojme ndryshime dhe permiresim Ie qeve risjes 5C sek lo rit public
dhe sherbimeve publike p~ dysh im qe duke iu referuar s ituates aktuale problemmike sek lo i
public duhet Ie beje ndrys hime sin e funksionim sin e ndertimin e saj Ajo duhet tejete e
mbrojtllr nga levizjet po[itike Ie punonjesve ne menyre qe Ie ruaj kualitetin e kapacitcleve
llJ erezore
S3
Bibliografia
1 E drejla f punes prof fir KiltreI Cela bolim IV ~ stlepia holuese liar Tirane
2 E (rejta e kralwsllar e punts proftlr Kudrel Cea
3 Directhe 2003 EC of he European Paramenl and 0 he Council of 4 November 2003
4 Lligji lu82 tlati 0907 945 Mbi knllen e sherhimit mhrojljen dlte shperblimin lie pune
5 Ligji IIr 527lktle 2508947
6 Ligj nr 2250 dali 030SJ956 Mbi Kodin e Punils Ie Repuhlikiis Populore Ii
Shqiperise
7 Ligji I1r136 dale 512 2015 Iper disa shlesa dlte Ildryshime nit Ligjin fI 7961 dali
12071995 Kodl J plles I ShqipiJr i ndrysltuar
8 Ligjil152 dale 2013 Pilr IIilpfinesin civil
9 Stalstika e fregut Ie plllles 2014-2015 SheThm Komhiftar I PUl1esimit
)0 Slrnlegjia e plllleimit 2007-2013 Millistria e Pun es rifle Ceshljes Sodale
11 Tregu 1 pUlles AklllaJ Shirbimi Jltombelar I Puniisimil
12 Slalisliklllejorces se punes lOIS INSTAT
13 Slralegjia ombilare per pniisim 2014-1020
14 Slralegjia difrseJaorjale e reformes lie a(minislrolen Publike (SNRA P) llii kUlJdii Ie
slralegjise JoIIbilare pir tviflim dll t illltgrim (1009- 2013) Tirane SMalor 2009
15 Slralegjia per PUllesim dlle Aflisi fLO 1013-206
16 Draft document Mbi fiji igjii Ii ri per sllirbimin civil ni SIIqiperi f pergalitur Of
Zlrani SIIapo ne basltkipunim me Dr Hails -Achim Roll kOllsulenli Ii Sigma me
kerkese Ii DAP 1 letor 2010
17 Giuseppe Casale Service public reladole eork
S4
J8 Josep Tenkormrg bullbull hi comparaillt Qvervieii Geneva August 2008
9 Annizi e legjisaciollit mb marrdhiilliel e punlis ne administraten publike ne
Republiken e Sltqiperise lie kuadrin e projektit Ii qelldres AKSES ALBANIA
Pernjii administratil pubike Ie qiil1drlleshme dlle proesiollale mbiJihlellir IIga
Ambosnda Gjermane Ili Tirone dhjelor 2009 puno Dr Eralta Can
20 Komieli Shqiptar I Helsiki Sifuala e diskriminimit lie procesill e lorgimit ngo
plla ni Shqipilri Tirane dlljelor 201 I
21 SlalisiNa lujuri IIga kOllfenmea e reafizuar ngn qelldm ISU JtlriJ me feme
Zbnim J ligjit lie mbeshlelje Ii qiimrueshmerisi dhe rriljes sit perjorm(mcifs ni
Administraten Pubike
22 KlIshJetuta e Shqiptrisi
23 Marrdhellia e pultes FerioJlQ Calo
201 Kerkime mbi fregull e pUlles Jonida IoxhoJi
25 KOIi (ok Idrej~sla~qjp-(J -tJXl
26 Shlefiweborg
27 llllervisffr lie ~lil1islrillit e punts dlle Ceshtjevt Sociole me feme Nxitja e pllll ifsimil
dhe polifika Ii tjera per IIljell e papllnesisl
55
Ne vitin 2014 rewltonin 33 largime nga puna me deshire 5 punonjes kishin dale ne pencion
dhe 5 punonjes ki shin perfunduar kontraten e punes me arat Ie percaktuar
Nt vitin 2015 rezuhonin 51 largime me deshire ( r araqitur doreheqje) 2 punonjes rezuhonin Ie dale ne pencion dhe 8 punonjes Ie pushuar SI ndryshim structure 2 pUllonjes rezultonin Ie kishin
perfunduar kontrat~n e punes ndersa 4 prej lyre rezultonin ne zgj idl~ e Ie kontratcs se pun~s ne
menyre Ie njeanshme
l lSipas Ie drejtes sie informimit Bashkia Durres nga dergoi informacionin ne lidhje me largimet
nga puna ku rezultuan se nga viti 20 II deri ne vitit 2015 ish in
38 punonjes qe ki shin pltlraqitur doreheqjen ( sipas kontaktimit l1e pjese e lyre rezultonin qe
punonin ne instance me Ie larta pozic ion i ose ne institucione shtetcrore Ii Ijera)
20 punonjes qe ki shin mbushur moshen e daljes nepencion ampjail ket yre vileve
5 punonjes kishin perrunduar kontraten e punes ne aratin e caktuar
Sipas nje pasq yrimi Ie s ituates u vu re qe ceshljel po litike zene nje vend Ie rendes ishem ne
punesimin e punonjesve si dhe ne kohezjmjen e kontratave te lyre Bashkia Durres duke u
ndodhur perpara faktit qe kryetari actual ka nja mandate Ie] rezulton qe largimel nga puna jane
Ie minimizuara gje qe bie ndesh me Bashkine Tirane ku gjate ndryshimil te kryetareve kern dhe
pushirne masive Ie punonjesve ne periudhe kohore Ie njejte
11 Informacion I dhene nga Bvrime Zyrtare BashkiCl Ovrres
35
KREUIV
4Rregllllimi I marredhenieve te punes De Shqipcri sipas ligjit Per Nepunesin
Civil U
41 Evolimi historit I ligjit Per Nepunesin CiviF
Shqiperia ka nje Iradile te ndrejtimit pO litik te Shleli edhe pse jemi nje shIel I vogel gt me nje
administrate Ie vogel publike dhe me nje numer Ie kufi zuar Ie punonjesve publike Sek(ori puhlik
eshte duke kaluar neper reforma shume dinilmike ne rrugen df~it Inlegrimil Europian Duke
pasur parasysh kushtet e tilla kom iza ligjore ne fu shen e marrdhenieve Ie punesimit ne
sherbimin civil duhet Ie synoje forcirnin e unitetit Ie sherbimit civil dhe ti~jete mjaft neksibel
per te lejuar qeverine Ie pershtaste sistemin me ndryshimet e shpeshta qe po kal an vendi dhe ne
zhvillimin ne (ushen e kapciteteve nj erezore J2
Perpjekja e pare per krijimin e nje sherbimi civil proles ioni st e Ie materializuar ne ligjin Nr
8095 date 2 [03 1996 nuk nlllndi Ie bashkejctonte me kete rdite shumevjecare
Ligji [ vitil 1996 nuk benle dallime nennjct rnarredheni es juridike Ie nepunesve dhe
marrdhenieve Ie Ijera Ie punes pasi ato n eg ull ohes hin sipas Kodit Ie Punes Rregldl we Ie ketij
Kedi I nenshlroheshin si nenpunesil ashlll edhe pundor~l e Ihjeshle Pas kri zes se Ihelle qe
perfshiu administrflte n publike nete res i ne vijim Ie shndenimeve politike Ie vileve 90 re ronna e
fundit duke se e ka stabilizuar te pakten ne nivel knceptllal administraten publike nc rolin e saj
rregullator Nal yri sht mbetet shume per ebert qe admini slrat a publike Ie persose rolin e saj ne
jeten shoqerore dh e eko nomike Ie vend it
Pra me sherbim civil kuplojme veprimlarine e punonjesve Ie administrates publike qe kane
cilesine e nenpunesit c ivil per Ie rea li zua r fllnksionet e saj bazuar ne Kushtetute e ne li ~e
Ligjj actual ne ruqi I sherbimit civil kltl ngrilur nje sistcm Ictere te drejtash e detyrimesh per
nepunesil civil Ie c il etjane ne nj e balancim pushtelesh mes punemarresve dhe punMhenesve
keshlu qe cdc e drej(e e vecanteeshle e bltl lancuar me disa detyrime Te drejlat dhe detyrimet e
l Draft document Mbi nje ligje te ri oer sherbimin civil ne Shqiperi h pergatitur z Zhani ShOlPO ne bashkepunim me Dr Hans -Achim Roll konsulente te Sigma me kerkese te DAP 1 tetor 2010
36
- -- --- -- ---- --- -- - --- - -
nenpunesve civil rregullojne elementet e nje rarorti kontraklual te punes Ie lidhur midis
nenpunesit civil si punemarres I institucionit dhe administrates pubJike si punedhenes
42 Karakteristikatthelbesore tC Ligjit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil
Ligji Per Nepunesin Civil rregullon ne menyre Ie qarte dhe Ie plate marredheniet ne skemat e
administrimit civil 1 rnbeshtelur kryesisht tek pozicioni (post i) duke e kombinuar ale edhe me
disa elemente te sisternit te karrieres Karakteri dominues I sistemit Ie pozicioneve verehet n18
elemente Ie tille si kriteret e rekrutimit ngritja ne detyre levizja paralele etj
Fryma e ligiit te siperpermendur ka synuar krijimin e nje sistemi kryesisht te hupur Ie Sherbimit
Civil duke krijuar njekohesisht premise edhe per mobilitet te brendshem dhe karriere Tregllesit
e viteve te fund it lidhur me ngritjel ne detyre dhe levizjet paralele deshmojne megjithate ne
praktike kemi te bejme me nje sistem thuajse teresisht te hapur per konkurim nga jashte
perfshire dhe vecanerisht pozicionet me te larta drejtuese te Sherbimit Civil ( sekretari I
pergjithshem drejtori I pergjithshem etj rekrutimet per pjesen me te madhe te ketyre
pozicioneve realizohen nepermjet proced II rave Ie konkurrimil Ie hapur per kandidate te jashtem
por pa perjashtuar konkurrimin e nepunesve aclual civil
Qellimi J ketij ligji eshte krijirni I nje sherbimi civil Ire qendrueshem professional te bazuar ne
merite integritet moral dhe paanesi politike
Ky ligi percakton marredhenien juridike ndcrmjet shletit dhe nepunesit civil gjithashtu percakton
rregullat per administrimin e sherbimit civil
43Parimet baze per statusin e nepunesit civil
Sipas nenil 5 te ligiit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil Sherbimi Civil eshte I ndertuar
dhe verran mbi bazen e parimeve teB
I Shane eve te barabarta
2 Mosdiskriminimit
33 Neni 5 ligjit 1522013 Per nepunesin civil ne Administrimin e Sherbimit Civil
37
3 Merites
4 Tc Irasparences
5 Te profesiona li zmit
6 Paanesise po l it ike
7 Qendrueshmerise ne de tyre dhe vazhdimesise se shhbimit civil
44 Fusha e veprimit te Iigjit per nepunesin civ il
34 Nen i 2 Iligji per nepunes in c ivil percaklon ru shen e ve primit Ie tij nepermjet per fshirjes se
te gi ithe nenpunesve qe lIshtrojne nje funks ion public ne nje institucion tt admini strates
ShlehrOre institucion Ie pavarur apo njesi Ie qeveri sjes vendore me peljashlim
a) Te Ie zgjedhurve
b) Ministrit dh e zevedsmini st rit
c) Funksionaret e emerruar nga Kuvend i bull Presidenti I Repub li kes ose Keshi lli I Ministrave
d) Gjygjta re t dhe prokuroret
e) Nenpunesit e ad ministra t~s gjygjsore
I) Ushtarakut Ie foreave le armfliosu ra
g) Personelitle Sherbimil Infonnali v Shleleror
h) Personelit Ie njesive publi ke direkte te sherbimit
i) Anetarit dhe kryeta rit Ie organeve kol eampjia le drejtuese Ie komiteteve apo institucioneve ne
vares i Ie Kryeminislri se apo Ie nje mini stri
j) Punonjesit adm inistrative
k) Funksionaril Ie kabinetit
Shtrirja vertikalc
J5S lllrirja vertikale e rushes se veprimit Ie LSHC nis s ipas Ilj~ skeme hi erark ie nga pozic ioni I
sekrelarit Ie pergji lhshem te ministrise dhe shkon deri ne nive l special ist J6ne praktiken e
1 Neni2 ligji 1522013 per nepunesin dvilshy
38
- --- -----shy
deritanishme vihet Te nje konso lidim I kenaqshem ne kategorite e ulta dhe Ie mesme ndersa per
kalegoriH e lana Ie Sherbimit C ivil tregues i I qarku llimil ka qentH lane rue qe regan per faktin
qe keto pozicione jane dis i me Ie ekspozuara ndaj ndryshimeve te mundshme politike apo edlle
ndaj rap0rl eve persona te epror vanes pavarsishl nga moti vimi I drejte apo abuziv I k~lij
qarku llimi
Shtrirja ho riw ntale
Shtrirja horizol1tale e fu shes se veprimit te LSHC eshte e ku fizu ar ne disa institucione (KM
ministry institucionet e pavaruara bash ki qarqe elj
Fusheveprimi horizonta l [ ligjit ne ketedimension ne ni ve l qendror zbatohet per
a) Administraten e mini strive zyres se krycministril (rreth 1500 nepunes civile)
b) Adm inistralen parlamentare dhe te presidences si dhe administraten e instilucioneve Ie
pavarura qe raportoj ne drejt pltrsedrejti ne Kuvend (rrelh 2800 nepunes civile)
Stalusi J disa kategori ve te Ijea nepunesish te institucioneve It lilla si tatimet bull dogana polic i
diplomaci etj rregullohen me ligje perkate se te eilat ne thelb permbajne eli sa elemente Ie
ngjashme OSe Ie pemfena me ato Ie statust Ie ncpunesi t civil Statusi i pjeses tjeter te
punonjesve Ie administrates publike ( ars imi shendetcsi etj) perfshire administraten dhe
punonjesit e degeve ne vflres i Ie ministrive ne rrethe ose qarqe e qe perbejne dhe numrin mlt Ie
madh Ie punonjesve ne kete sector bazohet thjeshle ne kod in e punes
Fusha e veprimit rnaterjaJ
Fusheveprimi malerjai nenketedimension ligi i ka rregulluar elemenlellhelbesore me rendes i per
marredheniet e punes te nepunesve civil Ie ci lmjane te ndryshme nga alo per punonjesit e ljere
publike Ie ci let jane zbvilluar pas kesaj me akte dyteso re nenligjore kohn e punes dhe
pushimit etj
~Slrategjia nderseklorjale e reformes nE administrOiten Publike (SNAAP) ne kuader Ie strategjise kombetare per zhvillim dhe in tegrim (2009- 2013) Tirane Shlalor 2009 16 Neni 19 I ligji l sherbimit civil ka tegorile e nepunesve civil jane keto 1 Nepunes civil Ie kat egorise se larte drejtuese 2 Nepunes civil te kategorise sl mesme drejtuese 3 Nepunes civil v te kalegorise se ul et drejtuese Anep unes civil Ie kalegori se ekzekutive nepunes civi l Ie kalegori se se larte drejlues konsiderohen keto pozicione a) sekretar I pergjilhshem b) drejlor departamenti c) drejlO( I drejlorise se pergjilhshme d) pozicione te barazvlefshme ne Ire Ie parat ne institucionel e administrates publike qendrore apo vendore
39
Ne lidhje me disa aspekte Ie marredhenieve te punesimit (psh mosha e daljes ne pension
sigurimi socia l dhe shendetesor) LNC permban nje reference te p~rgj ith shme ne legj isiacionin e
pergjithshem te punes ( Kodi I Punes) si legj islacion plotesues Disa eiemenle Ie Ijera Ihelbesore
( deklarimin e pasuri se bull konfliktin e interesave skemen e pensioneve ploHsuese elj gjithashlu
te rendesishme pir marredheniet e punesimit te nepunesit civ il jane te shpemdara ne
legj islaeionin e posacem I eili zakonish t rregllilon te gjithe ose nje pjese te madhe te pllnesimit
publik
45 Pranimi ne Shcrbimin Civil 31
Pranimi ne sherbirnin civil ne kategorini ekzeklltive behet nepermjet nje kankurrirni tehapur
kankurimi organizohel ne menyre periodike nga njesia pergjegjese per seci lin nga grupet e
percaktuara ne piken 8 tt nenil 191e ketij ligji
Konkurrimi zhvi llohet ne dy faza
a) Yerifikimi paraprak nese kandidatet plotesojne kerkesat e pergjithshme dhe ato te
posacme sipas shpalljes se konkurrimit
b) Vleresimi I kandidateve
Verifikimi paraprak kryhel nga njes ia pergjegjese ndersa vleresimi I kandidateve behet nKa
komiteti I perhershem J pranimit I krijuar per secilin nga grupet e percaktua ra ne piken 8te nenit
19 Ie ketij igji
Kandidatet fitues qe marnn 70 Ie pikevc talale tevleresimit renditen nga komiteli I
perhershem I pranimil sipas pikeve Ie marra ne li slen e kandidaleve Ie sukseshem
~shte Keshilli Ministravc qe mirnton negulloren e hollesishme per krij imin perberjen dhe
veprimtarine e komiteteve Ie perhershme te pranimit si dhe lTegu llat e hollesishme per
proceduren e pranimit dhe vleresimin e kandidateve
n Neni 22 Iligjit HPer Nepunesin Civil ~
40
46 Ngritja ne detyre
JSNgritja ne delyreesilic kalimi I nje nepunesi c ivil nga pozicioni actual I punes ne nje ni vel
pozicion me 1e larte ne te njejtin institucion osc ne nje in sti tucion tjeter te administrates publike
qendrore apo vendore ( kur nje vend I till e ekziston) Ngri tja ne detyre reali zohet rea lizohet
nepennjel procedures sekonkurrimit organ izuar ga njesia pergjegjese per nj e ose disa
pozicio ne te tira Bazuar ne parimin e neoit 20 ( shanceve Ie barabarta profesionalizmit etj) te kClij ligji Nese vendi I lire I kategorise se utel apo Ie mcsme drejtuese nllk eshle plotesuar sipas
nenit 25 te kctij ligii ai plotesohet nepennjet ngriljes ne detyre
Mund te aplikojne per ngritje ne detyrevetem nepunesit civil te oj e kategorie pasardhese te
pnnesuarit ne Ie njejten apo ne nje institucion tjete te sherbimit civi l nese plotesoj ne kushtel
per ngrilje ne delyre dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Nese vendi I lire nuk plolesohet nepermjel procedures se ngritjes ne detyre nje procedure Ijeter
mund Ie organizohel Brenda nje afali 3 mujor deri ne plOleurosimin perfundimlar Ie vendit Ie lire
nese eshle e nevojshme mund Ie zbatohet procedura e tras ferimit Ie perkohshem ne interest e institucionit sipas shkronjes a Ie pikes I Ie nenit 48 Ie kctij ligji Keshilli J mini strave miraton
kushtet qe duhet Ie plotesojne nepunesit per ngritjen ne delyre dhe proceduren e hollesishme Ie ngritjes ne detyre
Ne prakt ike ngritj a ne detyri ka ndoshur ne perqindje Ie vog la rastesh Ekzistojne megjithale
di sa paqartesi lidhur me ndryshimin e pozic ionit brenda nje kategorie ( Ie larte) nese kjo perren
ngritje ne delyre apo levizje paralele gje qe veshtireson pasqyrimin real Ie ket ij Ireguesi
AVflnlazhi kryeso r I kesaj dllkurie eshte se konkurimi public ka promovuar lerheqjen e
kandidateve Ie af~ ngajashte admi ni strales gje qe krijon mundesine e sjellj es se njohuri ve dhe
metodave Ie reja Ie punes nga ala kandidate qe kane studjuar jashle ve nd it apo nga ata qe vijne
prej sektorit privflt Disavantazhi nga ana (j eter kate beje me pranine e nje kostoj e opportune ne
lidhje me s igurine e karrieres qe mundte mOli vonle me mire nepunesit e brendshem civil
47 Uvizja paralele
J Neni 26 Iligjit nr 152 2013 U per nepunesin civil U
41
Plottsimi I ve ndeve Ie lira ne kalegorine ekzekuti ve ala H~ ule apo Ie mesme drej lUesc behel se
pari nga nepunesit ciyile Ie se nj ejles kalegori nepermjet procedurts paralele Kush mund Ie
aplikoj ne per plotesimin e nje vendi Ie lire nepermjet procedures 51 Iev izjes paralele 5ipas pikes
1 nen 25 I ketij ligi i gt nepun sit civile Ie se njejtes kalegori ne Ie njejtin apo ne nje institucion
tjeter Ie sherbi mit civi l qe plotesojne kllshlet per para lele dhe kerkesat e posacme pef vendin e
li re
Yleres imi 1 kandidateve Ie inte resuar kryhe nga nje komi sion I brendshem I krijuar ne cdo
emiss ion nepermjet nje procedure Ie bazuar ne parimel e parashikuara ne piken I neni 20 Ie
ketij ligji Perfaqesuesi I njesise pergjegjese esbte anelar I kom isionit te brendsghem
Ne perfundi m te vl eres imit komisioi mund te ve ndose
a) Perzgjedhjen e kandidatit me Ie pershtatshem per tu emeruar ne vendin e li re
b) Perfundimin e procedures pa asnje teperzampjed hur ne fast se asnje nga kandidatet e
interesuar nuk ploteson kushtet dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Keshill i I Ministrave miralon
a) Kushlel qe duhel Ie pJolesojne nepunesit per levizjen parale le dhe procedurat e
hpo ll es ishme te levizjes paralele
b) Rregullal pfr krijimin dhe perberjen e komis ionit Ie parashikuar ne piken 3 Ie kctij neni
48 Oisipiina ne sherbimin civil (SHe)
Disiplina ne Sherbimin Civi l ka Ie beje me mnsa l di s iplinore qe jepen ne rastel e konslalimil 1(5
shkeljes serregullave apo Ie moskryerjes se detyrave Masat disiplinore dal lohen nga vleresirni
negativ I perfosmances Vendim-marrja ne lidhje me ke lO procedura perqendrohet tek epror
di rect dhe me pas ekzis(on mundesia e ankirnit Ie drejteperdrejte ne KSH C Sipas nje studimi
eshte ve ne re qe nllmri I rn asave di siplinore ne praktikeeshte I voge l verehet nje shperndarje j o
uniform e tyre lakonisht nje numer relalivisht [mad h [ masave di si plinore vihet re ne mornente
ndryshimesh politikc
42
Ligji eshte relativisht J pltiqarte lidhur me zbat imin e mases sl uljes nedetyre ) kur nje institucion
( ku eshte dhenc nje mase e (ille ) nuk ekzistojne vende pune Ie oje kategorie Ie lIle ne keto
raste nje mase e tille fezulton e pazbatuesh me apo te pakten problemalike Dicka e ngjashme
konstatohet edhe lidhur me mundesisne e kthimit ne pozicionin e rneparshem pasi parashkruhet
masu di sipiinore
49 ASPA OHE PROGRAMET E FORMIMIT PIWFESIONAL
ASPA
39Ne varesi te Ministri se se Brendshem krijohe dhe Shkolla Shqiptare e Administrates Publike
(AS PA) SI jnst itucion public qend ror me se li nc Tiran~ASPA ka autonom i administrative dhe
akadem ike Ajo ka per qeHim formimin professional Ie nepunesve civil 5i dhe cdc individi tjeter
vendas ase H huaj qe nuk esh te pjese e sherbimil civil dhe qe plOleson krilerel e kerkuara
Forrnimi profess ional perfshin programin e forrnimit Ie Ihelluar Ie kandidateve per kalegorine e
ncpunesve civile te ni ve lil Ie Jarle drejtues anetare te tru pes se nepunesve civi le ni velit Ie larte
drej tues si dhe programin e formimit Ie vazhdueshem Ie nepunesve civ il dhe Ie cdo indi vidi
tj eter jashte ketij sherbimi
Buxheti ASPAmiddots percaktohct si ze I vecanle ne Buxhelin e Minislrise se Brendshme
Organel drej tuese te saj jane
I Keshilli drejtues
2 Drej lori
KeshilJi drejtll es perbehel nga [2 anetare dhe kryesohet nga nj e prej rektoreve Ie lmiversitetcve
I zgjedhur nga Kon ferenca e Rekloreve Ie Shqiperise Ne perberje Ie lij jane perfaqesues dhe
drejtues Ie larte Ie min istrive organeve Ie qeverisj es vendore DAP- it universiteteve shoqerisc
civile dhe biznesit sipas percakli mil te bere me vendim Ie Keshill il Ie Ministrave
I Neni 91igji 1522013 Per NepuneStn Civil
43
Keshilli drejlues miraton po litikat bull slrategjite dhe partnerilelet e ASPA-s hal10n kuadrin
rregullal0r Ie saj 5i dhe miralon projektbuxhetin dhe s trukturcn organizali ve Ie ASPA-s
Detyra Ie hoJlesi snme te keshillit drejtues percaklohen me vendi me te Keshillit Ie Ministrave Ne
percaklimin e polilikave Ie perzgjedhjes dhe Ie formimil bull ASPA detyrohel Ie bashkpunoje me
DAr-in s i njenjesia e ngarkuar j)tr centrgatitjen dhe mbikqyrjen e zbatimit Ie polilikave
shteterore ne sherbim civil
Drejlori I ASPA-s emerohet dhe lirohel ne detyre sipas kritereve dhe rregullave Ie percaktuara
per anetaret e trupes se nepunesve c ivile Ie kalegorise se lartc drejtuese Perjashlimisht deri ne
moment in e fillimit Ie efekteve Ie kelij ligji drejlOri I ASPA-s emerohel me vendi m Ie Keshi llil
te Ministrave me propozim te Ministr e Brendshem
Nepunesil e ASPA-sderi ne momentin c IIUjmit te efekteve Ie ketij lirui emerohen nga Drejtori
I ASPA-s s ipas procedures se Kodi Ci vil Keshilli 1 Minislrave miraton rregullal e holl esishme
per menyren e organizimit dhe funksionimit Ie ASPA-s
Programer e formimit profesional
AS PA ka per delyre leofroje formim profess ional nepermjet perfshirjes se programeve Ie
meposhtme
a) Program Ie foonimit Ie thelluar n~ baze Ie Ie cilil formohen kandidalel per anelarel Ie
TNO-s (niveillarte drejwes)
b) Programe Ie formimil t~vazhdueshem ne baze Ie Ie cilit trajnohen ne vazhdimesi dhe
n~ lidhje me punen e nepunesit civil te te gjitha kalegorive si dhe cdo indivit tjeter
j ashte sherbimit
ASPA ofron mundesine e pergal irjes paraprake Ie kandidateve per te marre pjese ne
konkurrimin e hapur per kalegorine ekzekutive kundrejt tmires
ASPA realizon sludime dhe bOlime ne fushen e administrates publike Sludenlel e AS PA-s te
perzgjedhur nga shoqeria c ivile bisnes i apo individi jashlc sherbimil civil detyrohel te paguajne
larjf~ Keshilli I Ministrave miraton lariftin perkmese per cdo trajnim
44
KREUV
5 RREGULLIMI I MARRDHENIEVE TE IU NES NE SHQIPERI SIPAS KODIT
Til PUNES
51 Kodi I punes dhe rregullimi I marrdhenievc te punes ne administraten publike
Marredhenia e punes ne vendin lonerregulohet nga Kadi I Punes I Republikes se Shqiperise I
cili eshte li gj i kryesor per rregullimin e ketyre mltl rrdhenieve ne dispozital perkatese te lio Per
te kl ptuar memire gjendjen e egjislacionil shqiptar pqr marrdheniet c punes eshle e nevojshme
Ie bcjme nj l anaiize te pergjithshme Ie legjislacionil perkates Ky Kod eshte krijuar me qellim
Ie rregulloj marrdheniel e punes ne tregLlll e ekonomise private dhe iniciatives se li re Ne
sekto rin publik prob1emet pcr zbatimin e krit ereve dhe kushteve ligjore pcr lindjen zhvillimin
dhe perfundimin e marrdhenieve Ie punes jane Ie vogla Kodi I Punes parashikon nje
serhregu llash ne mbroj~e Ie punemarresve sin e mstin c fillimit vijimit dhe Ie perfundimit te
marredhenies se punes Kodi parashikon nje rregulJ te posacem per rastet kur punedhenesi eshte
organ J administrates pubJike gjithsesi ky parashikim duhet te kuptohet sakte nga vete organet
dhe ndoshla Ie shoqerohet ed be me lTegullime I~ tjerf Ie posacme per administralen pllbJike
Nje analize e tilleeshte hapi I pare per I ~ evidentuar boshlleqet dhe problemalikm qe ajo mbar
Gjithashlu nje an aJ ize e tilleeshtc e nevojshme per Ie ku ptuar nese prob lemet e qendrueshrnerise
pavars ise ose meritokracise ne administraten pub like rrjedhin per shkak Ie mangesive ligjore apo
moszbatimin korrekl Ie Jigjit
42Kodi punes rregullon Ie gjilha marredheniet e punes ne administratcn publike me perjashlim
Ie marrdhenieve Ie punes Ie personave punesimi I Ie cileve rregullohet me ligj t~ vecante pra Ie
gjitha marredheniet e punes ne organet e administrates publike qe nuk I nenshtrohen nje
rreguHimi Ie veCaJ11e me li gj do Ie rregiullohell sipas dispozilave Ie ketij Kodi Madje ky Kod
parashikon qe per as sa ligji I vecante nu k parashikon zgj idhje per problemet e lidhura me
marredheniet e punes perseri do te gjejnc zbatim ne di spozilat e Ketij Kodi
lt0 ligji nf 7961 dal e 127 1995 Per Kedin e Pun es n~ Repu bliken e ShqiperisE I ndryshuar
4 1 Or Eralda Ca ni Anarize e legjislacionit mbi marrdhenel e punes ne administraten publike ne Republiken e
Shqiperi~e ne kuadrn e projektit te qendres AKSES ALBANIA Per nje administrate publike tre qendrueshme dhe
profesionale ~ mbeshtetur nga Ambasada Gjermane ne Tirane dhjetor 2009 41Neni 4 I Kod te Punes
45
Ky Kod 11 ~ kreun JIl Ie tij parashikon oj sere pari mesh mbi Ie eilal mbes hteten marredheniet e
punes Edbe pse parimin e konkurrueshmerise apo Ie trasparences nuk e permend lie nenin 11 Ie
tij parashikohet se normal e se drejtes Ie d iet rregullojne marrdhenien e punes kane perpares i
qe edhe veH KushlelU ta parashikon oe nenio 11 6 Ie saj Kod i rendi Kushtetuten Konvenlat
Nderkomelare It ratifikuara e me pas li gje Ie tjera duke renditur Ie parin nga 10 Kodin e Punes
Pra perforcohet edhe nje here rregullimi qe Kushtetuta parashikon ne neni n 107 qe marrdhenia e
punes per nepunesit civ il publike bazohet ne lrasparence konkurrueshmeri e profesionalize m
52 Lidhja e kontrates se punes
Kodi I punes ne nenio 19 Ie tij parashikon qe lindja e marredhenies se punes kryhet nga
punedhenesi I ci li puneson ne menyre Ie drejtoirdrejte punemarres in Ky punedhenes perdo r
zyra shtett~rore Ie punesimit ose agjensite priva te Ie punesimit per le punesuar punemarresjn ky
parashikim eshU h~H1lmr me qeJlim qe tu sherbeje person ave juridik pr iv m Ie cilet mund Ie
zgj edhin me sa duke rregLdlal e lyre Ie punesimil te pu nonjesve Ie lyre [ referuar nekuadrin e
detyrimil kllshtetues pe r konkurrucshmeri dhe tra sparence pcr punonjes it e administrates publike
bull ky rregullim do Ie s ilhe konfuz ion dhe paqanes i Pm ka nevoje qe ky Kod meqeeshle li g baze
edhe per marrectgheniet e punes ne admi nistraten publike bull te specifikoje nje rreguHim Ie posac me ne kontrat en e punts apo edhe referimi tck e ashtequajtura kontrate kol ektive e
punes Sigurisht qe cdo rregu lli m qe do te bellej me akt Ie posacme li gjore e vecnneri sht
nenligjore do Ie ishl e I delyrueshem per lidhjen e nje konlrale punesimi Gjithsesi s ic ulna
edh e me la rt profesional izmi apo kerkesa per kritere Ie cakluara piir punesim Kodi I punes Illik
e percakton si kriter punesim i
53 Kohhjatja e marredhenieve te punes
Marresheniet e punes sipas Kodit teP unes lidhen sipas nj e kohezjatje te pacaktuar dhe nje
kohezjatje te caktu ar 43 Kodi me qell im krijimin e rnarn=dhenieve Ie qendrueshme tepunes
parashikon qe si rregul kontrata e punes lidhet per nje periiudhe te pacaktuar Nese
konlra la e punes do le lidhel per nje periudhe Ie cak tultlf kjo duhel jus lifikuar per arsye objekti ve
o Kreu XIV neni 140 I Kodit te Punes se Republike$ $e Shqiperise I nd rysh uar 2003
46
qe lidhen me nar yren e perkoheshme Ie detyres nJ Ie eilen punemarresi do lepunesohet 44 T~
gjitha rregullimet mbi kohezjaljen e punes kohezjatjen ditore ne pune 45 pagesen pushimin
Javor e vjetor punen e nates apo kohe feslash dhe pagesen per Ie detyrimin per kuaifikim
punonjesish elj jane rregullime Ie eilel pltl dysh im mundesojne nj e status Ie caktuar te mbrojtu r
Ie punonjesit per punen qe kryen pushimin qe duhe Ie kete si dhe pagesen qe duhe Ie marre
per punen qe kryen Mund Ie permenden (dhe nje sere nenesh Ie ketij ligji qe synojne
rregu llimin e sigurise dhe mbrojtjes Sf shendet it ne pune si psh Nenel 39-75
Ne pergj ithesi keto rregullime duke qene edhe ne Iefiektim te traktateve Ie m iratuara nga 46IL0 dhe ratifikuara ga Shqiperia ne te njejlen kohe refleklojne edhe shu me prej dire ktivave
Ie BEmiddotse
Te lill a mund tepermenden
47Direkl ivat 2003 l Ee e parlamentit dhe Keshi llit Ellropian Mbi aspekte Ie caklllam Ie oreve Ie
punes
Direclive e keshillit 9 1533 EC vi lil 99 1 Mbi del yrimin e punedhenesve per te informuar
punemarresit mbi kushtel e kontrates apo Ie marrdhenieve Ie punes
Oirektivat 781 EC vi lit 2000 Krijimi I nje kornize te pergjithshme trajtim I barabarte ne
punesim dhe pro fesion e e ila kerkon Irajl im Ie njejle Ie personuve pavars isht nga bes imi felar
paaftesile gj inia orienlimi seksual elj ne marredheniet e punes apo profesion dhe ltlnetaresite
ni orgMizata te caktuara
Nje organ I administrates publike krijohet per Ii sherbye r nje interes i public Ie eaktuar dhe
z1konishl organet e adminjSlr31iS publike krijohen SI persona juridike me akte liampjore per Ie
ekzisluar per nje periudhe Ie pacaktuar kohe ose ne raste Ie caktuara per Ie traj tuar ceshlje per
tC eilat vendoset nje kufi koh or I cfl ktua r4 ~ Edhe ne rltlSle Ht ill a si kjo e fundil akli li gjo r apo
Neni 140 I KPU NE5 parashikon se U nese koheljotja nuk percokrohet me sokresi ngo paler gjare idhjes se kontfoftS ojo ((ojtohe si kontrote me periudhe Ie pocokruor ~5 ligji nr 136 viti 201 5 per disa shtesa dhe ndryshime n1 ligjin 7961 te vitit 199 5 te Kodi I pun~s 1Republikes se Sqiperise i ndryshuar ~o Organizata nderkombtHare e punes ( ILO) n Directive 2003 EC of the European Parlament and of the Council o f 4 November 2003 ~ permbl edhje informacionesh rreth marrdhenies se punes Feri ona Cato
47
nenligjor nuk parashikon kohezgjatien e vele organil administrative Nt ligiin per stat us in e
nepunesil c ivil parashikohen komilele ad-hoc Ie eila jane krijime Ie perkoheshme Ie posacme
Ie krijuara me qellim menaxhimin e testimeve Ie kandidateve pef nje vend pune pjese e
sherbimil civil Po ashtu mund Ie kete organe Ie (ilia Ie administrates publike qe traj tojn~
ceshtje Ie tilla por qe shuhen mbas mbarimit Ie funksionit pqr Ie ei len jane krijuar r sh kemi
organct qe trajtojne ceshljcl e kthimit dhe kompesimillc pronavc Kjo ceshlje kil dhe kufi zime Ie
caktuara nga vete ligji
Megjithate ne rustin e pare behel Ijate per nje pune shume Ie kufizuar ne kohe( nje dilore ose dy
dilore) ne rastin e dyte behet fjale per nje ceshlje edhe pse mund Ie kete kllfizimel e veta ne
kohe mund Ie zgjasi per vite me rradhe Pra kontratCl e punes neorganet e administrates rubJike
duhel Ie jene me nje kobezgj atje Ie papercaktruar ne Ie shumten e rasteve Sigurishl nese
natyra e punes apo detyres do Ie ishte e perkoheshrne edhe kohezgjatja e kontrates se punes do
Ie ishte e kufizuar edhe nese behet jale per marredhenie pune ne nje organ admil)islrativ qe
nuk esille I perkohshem Nje interprClim I till lmbetet edhe ni ate qe admini strate publike per
nga natyra e saj eshte e qendrueshme dile e vijueshme Gjithashttl nj e intepretim [ till1 do Ie
ishte ne perpulhje me direktival e Komis ionit Europian qe kerkojne nje justilikim per
pefdorimin e kontrata ve aflltshkurtra duke I kerkuar shte te ve anetare( nuk eshle e
delyrueshem) q~ Ie konsuhohen me grupel e inte resl dhe Ie marrin masa lidhur me kelt 5i
a) Justifikime objekti ve per rinovime konlratash dhe marrldhenieve Ie tilla al~lshkunra
b) Percaklimi I perseriljes qe mund Ii behe t konlrates afalshkurte r
Kjo directive duke kerkuar nje rregullim te percakluar Ie Ii lie qe orienlon gjilhe marrCdhenicn e
punes drejt qendrueshmerise net per polilik~n qe BE-ja ofron pel nje marredhenie Ie
qend rueshme pune
54 Perrundimi I marrdhenieve te punes
48
Kodi I punes parashikon 49 qe marredhenia e punes perfundon me zgjidhjen nga njerltl pale e
kontrales osekur ka perfunduar afati I percaktuar ne kontrate
Kohezgjatja e nje kontrate tregan vazhdimesi e nj e marredhenie pune pra qendrueshmerise po
aq percakton edhe leresine e rreguUave qe do Ie ndiqen ne rastin e zgjid hjes se saj perfundimi I
marrdhenieve Ie punes regullohet nga Kreu XIV I Kodil Ie punes Kontrala e punes me
kohezgjalje Ie pacaktuar perfundonn kur zgjidhet nga njera pale ose ka perfunduar afati I
njoftimil sine rastin e nje konlrate me tlfat ashlll dhe pa ann kontrata mund Ie zgjidhcI me
arsye duke respekhlar proceduren e parashikuar nga raSle e zgjidhjes se kOfllrales me arsyc s i
dhe procedura e kisaj zgjidhjej e
Fillirnish t respeklohet afmi 1 nj ofiirnil per zgj idhj en e kontrates 1 ei li shkon nga dy deri ne tre
muaj ne vares i Ie s ituatave Ie caktuara Ie parashikuara50 ne nenin 143 Ie Kodi te Punes ku
Iheksohet
I Pas kohes se marrjes ne prove per Ie zgjidhur kontraten ne periudhe Ie pacakwar pale
duhe Ie respektojne nj e flfal njoftirni prej nje muaji gjate vilil Ie pare Ie punes prej dy
muajsh per dy deri ne 5 vi tet e para Ie punes nde lsa prej 3 muajsh pe r me shume se pest
vjet pune
2 Keto afate mund Ie ndryshohen me marreveshje me shkrim ose me konlrate kolektive Ie
punes kur Pllnemarresi ka kryer deri nc gjashl~ mll aj pune afati Injoftimit nuk mund
Ie jeleme pak se dy jave Afa li J njonimit eshtejo me pak se I muaj kur punemarresi ka
kryer me shume se 6 muaj pune
3 Afati 1 njoftimit per zgjidhjen e konlrates zgjalel si pas rastit deri ne fund te javes ose deri
ne fund Ie muajiL Zbatohet I njejti regu]) kur afati I Iljofiimit pezullohet gjateperiudhes
se paa ftes ise per pune shlatzani se ose pushime ve Ie dhena nga punedhenesi
4 Kur njera pale e zgjidh kontraten pa respektuar afatill e njo flimit zgjidhja Irajtohel si
zgjidhje me efekl le menjchershem
bull9 Neni 141 I Kodi I Punes I republikes se ShQiperise
00 Neni 143 I Kodit te Punes te Republikes se Shqiperise
49
Pasi parashikohet respektimi I afati dhe procesi 1 informimit Ie arsyes dhe shpjegimit e situates
Kadi parashi kon perfundimin e marredhenievc Ie punes ne situata tejustifikuara dhe parash ikon
ne cdo here qe do Ie kele perfundimin e lyre normalisnt ky Ie jete edhe per nje arsye Ie
arsyet uar apo tejustirikuara
Nje percaklim I shkaqeve Ie arsyeshme nuk mund Ie behe ne Kad pork y [ fundit merr pers iper
Ie sherbeje 5i nje kufi zim I abuzimeve me kufirin e Ie arsyeshme Ne kete ne nenin 146 Ie
Kadi H~Punes pamshikohen s ituala qe konsiderohen 5i shkage Ie arsyeshme par edhe s ilUale Sl qe konsiderohen 5i shkaqe Ie paarsyeshme Ie zgjidhjes se kontrates se punes Neni 146 Ie
Kadit Ie Punes CilOhe qe zgjidhja e komrates nga punedhenesi kons iderohet pa shkaqe te
arsyeshme kur a) punemarresi ka pretendime qe njedhin nga kon trata e punes b) punemarresi
ka ~rmbushur nje detyrim ligjor c) kur behet per mot ive te pan dash me nga personaiteti I
punemarres jl por qe ka lidhje iegjilime me Ie drej lin e punes dhe raportet e saj Konsiderohen Sl
moti ve t~ tilla raca ngjyra seksi mosha gjendja civile detyrimet ramiljare besjmi retar
bindjel politikc kombesia gjendja shoqerore
Kodi 1 PlUleS ofron gjilhashlu edhe nje percaklim Ie pergjithshcm te institutit Ie situatave Ie
juslifikuara Neni 153 Ie Kodil Ie Punes vle reson 5i shkaqe H jus ti fiku ara rrelhana e rcnda qe
nuk lejojne s ipas parimil Ie mirebes imit Ii kerkohet alij Ie ka zgjidhur kontraten gt vazhdimin e
marrdhcnieve te punes apo dhe raste kur punemarres i shkel detyrimet kontrCl ktuale me raj Ie
lehlc ne menyre Ie perserilur me gjithe paralajmcrimin me shkrim Ie punedhenesit Kuptmin
e rret hanave terenda apo fajita Ie ehle te pers~rilur pale do (ju duhet ta interpretojne s ipas rasti
dhe eshte gjykata ajo qe vend os nese ekzi stoj ne apo jo shkaqe te tilJ a Ire justifikultl ra per
zgj id hjcn e kntmtes
Nese zgjidhja e kntrates rezu llon te jete jo nerespeklin e procedurnve Ie parashikuara apo jo per
shkClq e te arsyeshme I j ustifikuara punemarrcsi ka Ie drejt e Ie paraqese pad ne gjykale kunder
punedhenesit brenda 180 diteve nga d ita e perrundimit Ie arati te njoftimit Kodi parashikon se
zgjidhj a e kontrates pa shkaqe Ie arsyetueshll1e eshle e pavlefshmePunedhenesi qe ka zgjidhur
kontraten dHke mos respektuar aralete e njofl imil duhet Ie paguaje si rregull dernshperblim nje
~ l Neni 146 1 kodile punes te Republikegt se Shqiperise
50
page prej 2 muajsh Zgjid hia pu shkaqe tearsyeshme sjell edhe demshperblim deri ne I vii page
Madje kodi parashikon qe kur ka nje vendim Ie formes se prere per Ie riklhyer punemarresin ne
vendin e meparshem cpunes punedhenesi eshte I detyruar ta zbatoje
Referuar kelij punimi cka u citua me lart Ie gjilhe keto aspekte ligjore si dhe polilika qe
ndermerr shteti ( qeveria ) Juajne nje rol Ie rendsishem ne mbrojtjen e punemarresve per Ie
ruajtur vend in e punes ( duke siguruar nj e kontrate afatgjale Ie punes ) gje e cila ~jell nje lTitje te
punesimit thene ndryshe duke mos ndryshuar shirrat e papunesise ( nje nga s frdat qe perballet
shleli shqiplar)
51
Konkluzione
lDuke II bazuar ne cfare II trajtu3 ne kiW punim kam evidenHlat qe pavars isht rolit Ie shtetit q~
shikohet qe ka sjeJl e reform a ne vazhdirnesi per nitj en e nive li Ie Ie pun ils ua rve nepermjet
politikave Ie nderrmarra eshte e nevojshme qe Ie merren masa Ie ndryshme duke j u referuar
dhe akhl aliletit Lehtesi sht mund te arrih et nekon klu zion se rritja e vi velit Ie papunesise mund
te arrih et nepermjet nde rmjetesi mit qe ofroh et nga zyrat e punesimit ose nga agj ensite private
Ie punesimi t
2 Fo rm imi profess ional du het Ie permiresohel dhe Ie shtohet numri lIe trajnuarve cdo vii ne
baze te kerkesave Ie punes per lI oj in e pro fesionit
3 Dun e levazhdoj c zbatimi I program eve te nxiljes se punesi mil du ke siguruar kllalifikime
sidomos per temral d be grupel e vecanta
4 Nje mbeshtetj e Ie vecante duhet lekt~n e bisneset Ie ei let ofrojne punesim bisnese t fa miljare
si dhe scktori I turi zmit te eilet mund te punesojne nje nurner Ie madh punonjes ish
5 Nxilj a e progrcuneve per prnkl ike e Ie sapo d iplomuarve duhelle zgjerohet ne cdc instilucion
dhe ne cdo d rejto ri admini strate publike gt pa lent menjeane dhe kompani te medha duke krijuar
me ta nje forme bashkpunimi per punes imin c praklikanleve me Ie mire
6 Gjate vit eve Ie fu ndit prezenca e shtetiljo vetem qe nu k eslllezvogelll3r por perkundrazj eshte
zmadh uar ajo efa re ka ndryshuar eshte roli I tij menyra e nderhyrj es dhe doza e ket yre
nderh yrje duk e bere Ie mun dur mundesine e rriti es se pllnesimit dhe kualifikimit Ie personave Ie
punesuar dhe tl papunesuar qe pres in te integroh en ne tregun e punes
7 Kodi I Punes I Republikes se Sqi pe ri seeshte nje baze e e mire mja rtueshme per rreguilimin e
marrdhenieve ne kCli sektor nl kete kod re Oektohet drejlpersed rej li fryma dhe gama e parimeve
me Ie nj ohura qe vij ne nga konven ta nderkombetare dhe Euro piane per Ie drej tat e njeriuL
52
8 Pervec rreguHimit qe [ ben Kodi [ Punes kerni edhe veteBrenda sektorit public rregll l ime per
ate instilueione Ie eilat hyjne ne fushell e veprimi t Ie legjis lacionit Ie sherbimit civil dhe keto
marredhenie rregu ll ohen me ligjin nr 152 20 13 Per Nepunesit Civ il Edhe pse jemi nj c shIel
I vogel me nje admini strate te vogel pu blike dhe me nje numer te kufizuar Plillonjesish pu blic
ky sektor eshte du ke kal uar neper reform a dillamike ne lTUgen drejt integrimit Europian
9Ne vendin tone duhe l Ie propozojme ndryshime dhe permiresim Ie qeve risjes 5C sek lo rit public
dhe sherbimeve publike p~ dysh im qe duke iu referuar s ituates aktuale problemmike sek lo i
public duhet Ie beje ndrys hime sin e funksionim sin e ndertimin e saj Ajo duhet tejete e
mbrojtllr nga levizjet po[itike Ie punonjesve ne menyre qe Ie ruaj kualitetin e kapacitcleve
llJ erezore
S3
Bibliografia
1 E drejla f punes prof fir KiltreI Cela bolim IV ~ stlepia holuese liar Tirane
2 E (rejta e kralwsllar e punts proftlr Kudrel Cea
3 Directhe 2003 EC of he European Paramenl and 0 he Council of 4 November 2003
4 Lligji lu82 tlati 0907 945 Mbi knllen e sherhimit mhrojljen dlte shperblimin lie pune
5 Ligji IIr 527lktle 2508947
6 Ligj nr 2250 dali 030SJ956 Mbi Kodin e Punils Ie Repuhlikiis Populore Ii
Shqiperise
7 Ligji I1r136 dale 512 2015 Iper disa shlesa dlte Ildryshime nit Ligjin fI 7961 dali
12071995 Kodl J plles I ShqipiJr i ndrysltuar
8 Ligjil152 dale 2013 Pilr IIilpfinesin civil
9 Stalstika e fregut Ie plllles 2014-2015 SheThm Komhiftar I PUl1esimit
)0 Slrnlegjia e plllleimit 2007-2013 Millistria e Pun es rifle Ceshljes Sodale
11 Tregu 1 pUlles AklllaJ Shirbimi Jltombelar I Puniisimil
12 Slalisliklllejorces se punes lOIS INSTAT
13 Slralegjia ombilare per pniisim 2014-1020
14 Slralegjia difrseJaorjale e reformes lie a(minislrolen Publike (SNRA P) llii kUlJdii Ie
slralegjise JoIIbilare pir tviflim dll t illltgrim (1009- 2013) Tirane SMalor 2009
15 Slralegjia per PUllesim dlle Aflisi fLO 1013-206
16 Draft document Mbi fiji igjii Ii ri per sllirbimin civil ni SIIqiperi f pergalitur Of
Zlrani SIIapo ne basltkipunim me Dr Hails -Achim Roll kOllsulenli Ii Sigma me
kerkese Ii DAP 1 letor 2010
17 Giuseppe Casale Service public reladole eork
S4
J8 Josep Tenkormrg bullbull hi comparaillt Qvervieii Geneva August 2008
9 Annizi e legjisaciollit mb marrdhiilliel e punlis ne administraten publike ne
Republiken e Sltqiperise lie kuadrin e projektit Ii qelldres AKSES ALBANIA
Pernjii administratil pubike Ie qiil1drlleshme dlle proesiollale mbiJihlellir IIga
Ambosnda Gjermane Ili Tirone dhjelor 2009 puno Dr Eralta Can
20 Komieli Shqiptar I Helsiki Sifuala e diskriminimit lie procesill e lorgimit ngo
plla ni Shqipilri Tirane dlljelor 201 I
21 SlalisiNa lujuri IIga kOllfenmea e reafizuar ngn qelldm ISU JtlriJ me feme
Zbnim J ligjit lie mbeshlelje Ii qiimrueshmerisi dhe rriljes sit perjorm(mcifs ni
Administraten Pubike
22 KlIshJetuta e Shqiptrisi
23 Marrdhellia e pultes FerioJlQ Calo
201 Kerkime mbi fregull e pUlles Jonida IoxhoJi
25 KOIi (ok Idrej~sla~qjp-(J -tJXl
26 Shlefiweborg
27 llllervisffr lie ~lil1islrillit e punts dlle Ceshtjevt Sociole me feme Nxitja e pllll ifsimil
dhe polifika Ii tjera per IIljell e papllnesisl
55
KREUIV
4Rregllllimi I marredhenieve te punes De Shqipcri sipas ligjit Per Nepunesin
Civil U
41 Evolimi historit I ligjit Per Nepunesin CiviF
Shqiperia ka nje Iradile te ndrejtimit pO litik te Shleli edhe pse jemi nje shIel I vogel gt me nje
administrate Ie vogel publike dhe me nje numer Ie kufi zuar Ie punonjesve publike Sek(ori puhlik
eshte duke kaluar neper reforma shume dinilmike ne rrugen df~it Inlegrimil Europian Duke
pasur parasysh kushtet e tilla kom iza ligjore ne fu shen e marrdhenieve Ie punesimit ne
sherbimin civil duhet Ie synoje forcirnin e unitetit Ie sherbimit civil dhe ti~jete mjaft neksibel
per te lejuar qeverine Ie pershtaste sistemin me ndryshimet e shpeshta qe po kal an vendi dhe ne
zhvillimin ne (ushen e kapciteteve nj erezore J2
Perpjekja e pare per krijimin e nje sherbimi civil proles ioni st e Ie materializuar ne ligjin Nr
8095 date 2 [03 1996 nuk nlllndi Ie bashkejctonte me kete rdite shumevjecare
Ligji [ vitil 1996 nuk benle dallime nennjct rnarredheni es juridike Ie nepunesve dhe
marrdhenieve Ie Ijera Ie punes pasi ato n eg ull ohes hin sipas Kodit Ie Punes Rregldl we Ie ketij
Kedi I nenshlroheshin si nenpunesil ashlll edhe pundor~l e Ihjeshle Pas kri zes se Ihelle qe
perfshiu administrflte n publike nete res i ne vijim Ie shndenimeve politike Ie vileve 90 re ronna e
fundit duke se e ka stabilizuar te pakten ne nivel knceptllal administraten publike nc rolin e saj
rregullator Nal yri sht mbetet shume per ebert qe admini slrat a publike Ie persose rolin e saj ne
jeten shoqerore dh e eko nomike Ie vend it
Pra me sherbim civil kuplojme veprimlarine e punonjesve Ie administrates publike qe kane
cilesine e nenpunesit c ivil per Ie rea li zua r fllnksionet e saj bazuar ne Kushtetute e ne li ~e
Ligjj actual ne ruqi I sherbimit civil kltl ngrilur nje sistcm Ictere te drejtash e detyrimesh per
nepunesil civil Ie c il etjane ne nj e balancim pushtelesh mes punemarresve dhe punMhenesve
keshlu qe cdc e drej(e e vecanteeshle e bltl lancuar me disa detyrime Te drejlat dhe detyrimet e
l Draft document Mbi nje ligje te ri oer sherbimin civil ne Shqiperi h pergatitur z Zhani ShOlPO ne bashkepunim me Dr Hans -Achim Roll konsulente te Sigma me kerkese te DAP 1 tetor 2010
36
- -- --- -- ---- --- -- - --- - -
nenpunesve civil rregullojne elementet e nje rarorti kontraklual te punes Ie lidhur midis
nenpunesit civil si punemarres I institucionit dhe administrates pubJike si punedhenes
42 Karakteristikatthelbesore tC Ligjit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil
Ligji Per Nepunesin Civil rregullon ne menyre Ie qarte dhe Ie plate marredheniet ne skemat e
administrimit civil 1 rnbeshtelur kryesisht tek pozicioni (post i) duke e kombinuar ale edhe me
disa elemente te sisternit te karrieres Karakteri dominues I sistemit Ie pozicioneve verehet n18
elemente Ie tille si kriteret e rekrutimit ngritja ne detyre levizja paralele etj
Fryma e ligiit te siperpermendur ka synuar krijimin e nje sistemi kryesisht te hupur Ie Sherbimit
Civil duke krijuar njekohesisht premise edhe per mobilitet te brendshem dhe karriere Tregllesit
e viteve te fund it lidhur me ngritjel ne detyre dhe levizjet paralele deshmojne megjithate ne
praktike kemi te bejme me nje sistem thuajse teresisht te hapur per konkurim nga jashte
perfshire dhe vecanerisht pozicionet me te larta drejtuese te Sherbimit Civil ( sekretari I
pergjithshem drejtori I pergjithshem etj rekrutimet per pjesen me te madhe te ketyre
pozicioneve realizohen nepermjet proced II rave Ie konkurrimil Ie hapur per kandidate te jashtem
por pa perjashtuar konkurrimin e nepunesve aclual civil
Qellimi J ketij ligji eshte krijirni I nje sherbimi civil Ire qendrueshem professional te bazuar ne
merite integritet moral dhe paanesi politike
Ky ligi percakton marredhenien juridike ndcrmjet shletit dhe nepunesit civil gjithashtu percakton
rregullat per administrimin e sherbimit civil
43Parimet baze per statusin e nepunesit civil
Sipas nenil 5 te ligiit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil Sherbimi Civil eshte I ndertuar
dhe verran mbi bazen e parimeve teB
I Shane eve te barabarta
2 Mosdiskriminimit
33 Neni 5 ligjit 1522013 Per nepunesin civil ne Administrimin e Sherbimit Civil
37
3 Merites
4 Tc Irasparences
5 Te profesiona li zmit
6 Paanesise po l it ike
7 Qendrueshmerise ne de tyre dhe vazhdimesise se shhbimit civil
44 Fusha e veprimit te Iigjit per nepunesin civ il
34 Nen i 2 Iligji per nepunes in c ivil percaklon ru shen e ve primit Ie tij nepermjet per fshirjes se
te gi ithe nenpunesve qe lIshtrojne nje funks ion public ne nje institucion tt admini strates
ShlehrOre institucion Ie pavarur apo njesi Ie qeveri sjes vendore me peljashlim
a) Te Ie zgjedhurve
b) Ministrit dh e zevedsmini st rit
c) Funksionaret e emerruar nga Kuvend i bull Presidenti I Repub li kes ose Keshi lli I Ministrave
d) Gjygjta re t dhe prokuroret
e) Nenpunesit e ad ministra t~s gjygjsore
I) Ushtarakut Ie foreave le armfliosu ra
g) Personelitle Sherbimil Infonnali v Shleleror
h) Personelit Ie njesive publi ke direkte te sherbimit
i) Anetarit dhe kryeta rit Ie organeve kol eampjia le drejtuese Ie komiteteve apo institucioneve ne
vares i Ie Kryeminislri se apo Ie nje mini stri
j) Punonjesit adm inistrative
k) Funksionaril Ie kabinetit
Shtrirja vertikalc
J5S lllrirja vertikale e rushes se veprimit Ie LSHC nis s ipas Ilj~ skeme hi erark ie nga pozic ioni I
sekrelarit Ie pergji lhshem te ministrise dhe shkon deri ne nive l special ist J6ne praktiken e
1 Neni2 ligji 1522013 per nepunesin dvilshy
38
- --- -----shy
deritanishme vihet Te nje konso lidim I kenaqshem ne kategorite e ulta dhe Ie mesme ndersa per
kalegoriH e lana Ie Sherbimit C ivil tregues i I qarku llimil ka qentH lane rue qe regan per faktin
qe keto pozicione jane dis i me Ie ekspozuara ndaj ndryshimeve te mundshme politike apo edlle
ndaj rap0rl eve persona te epror vanes pavarsishl nga moti vimi I drejte apo abuziv I k~lij
qarku llimi
Shtrirja ho riw ntale
Shtrirja horizol1tale e fu shes se veprimit te LSHC eshte e ku fizu ar ne disa institucione (KM
ministry institucionet e pavaruara bash ki qarqe elj
Fusheveprimi horizonta l [ ligjit ne ketedimension ne ni ve l qendror zbatohet per
a) Administraten e mini strive zyres se krycministril (rreth 1500 nepunes civile)
b) Adm inistralen parlamentare dhe te presidences si dhe administraten e instilucioneve Ie
pavarura qe raportoj ne drejt pltrsedrejti ne Kuvend (rrelh 2800 nepunes civile)
Stalusi J disa kategori ve te Ijea nepunesish te institucioneve It lilla si tatimet bull dogana polic i
diplomaci etj rregullohen me ligje perkate se te eilat ne thelb permbajne eli sa elemente Ie
ngjashme OSe Ie pemfena me ato Ie statust Ie ncpunesi t civil Statusi i pjeses tjeter te
punonjesve Ie administrates publike ( ars imi shendetcsi etj) perfshire administraten dhe
punonjesit e degeve ne vflres i Ie ministrive ne rrethe ose qarqe e qe perbejne dhe numrin mlt Ie
madh Ie punonjesve ne kete sector bazohet thjeshle ne kod in e punes
Fusha e veprimit rnaterjaJ
Fusheveprimi malerjai nenketedimension ligi i ka rregulluar elemenlellhelbesore me rendes i per
marredheniet e punes te nepunesve civil Ie ci lmjane te ndryshme nga alo per punonjesit e ljere
publike Ie ci let jane zbvilluar pas kesaj me akte dyteso re nenligjore kohn e punes dhe
pushimit etj
~Slrategjia nderseklorjale e reformes nE administrOiten Publike (SNAAP) ne kuader Ie strategjise kombetare per zhvillim dhe in tegrim (2009- 2013) Tirane Shlalor 2009 16 Neni 19 I ligji l sherbimit civil ka tegorile e nepunesve civil jane keto 1 Nepunes civil Ie kat egorise se larte drejtuese 2 Nepunes civil te kategorise sl mesme drejtuese 3 Nepunes civil v te kalegorise se ul et drejtuese Anep unes civil Ie kalegori se ekzekutive nepunes civi l Ie kalegori se se larte drejlues konsiderohen keto pozicione a) sekretar I pergjilhshem b) drejlor departamenti c) drejlO( I drejlorise se pergjilhshme d) pozicione te barazvlefshme ne Ire Ie parat ne institucionel e administrates publike qendrore apo vendore
39
Ne lidhje me disa aspekte Ie marredhenieve te punesimit (psh mosha e daljes ne pension
sigurimi socia l dhe shendetesor) LNC permban nje reference te p~rgj ith shme ne legj isiacionin e
pergjithshem te punes ( Kodi I Punes) si legj islacion plotesues Disa eiemenle Ie Ijera Ihelbesore
( deklarimin e pasuri se bull konfliktin e interesave skemen e pensioneve ploHsuese elj gjithashlu
te rendesishme pir marredheniet e punesimit te nepunesit civ il jane te shpemdara ne
legj islaeionin e posacem I eili zakonish t rregllilon te gjithe ose nje pjese te madhe te pllnesimit
publik
45 Pranimi ne Shcrbimin Civil 31
Pranimi ne sherbirnin civil ne kategorini ekzeklltive behet nepermjet nje kankurrirni tehapur
kankurimi organizohel ne menyre periodike nga njesia pergjegjese per seci lin nga grupet e
percaktuara ne piken 8 tt nenil 191e ketij ligji
Konkurrimi zhvi llohet ne dy faza
a) Yerifikimi paraprak nese kandidatet plotesojne kerkesat e pergjithshme dhe ato te
posacme sipas shpalljes se konkurrimit
b) Vleresimi I kandidateve
Verifikimi paraprak kryhel nga njes ia pergjegjese ndersa vleresimi I kandidateve behet nKa
komiteti I perhershem J pranimit I krijuar per secilin nga grupet e percaktua ra ne piken 8te nenit
19 Ie ketij igji
Kandidatet fitues qe marnn 70 Ie pikevc talale tevleresimit renditen nga komiteli I
perhershem I pranimil sipas pikeve Ie marra ne li slen e kandidaleve Ie sukseshem
~shte Keshilli Ministravc qe mirnton negulloren e hollesishme per krij imin perberjen dhe
veprimtarine e komiteteve Ie perhershme te pranimit si dhe lTegu llat e hollesishme per
proceduren e pranimit dhe vleresimin e kandidateve
n Neni 22 Iligjit HPer Nepunesin Civil ~
40
46 Ngritja ne detyre
JSNgritja ne delyreesilic kalimi I nje nepunesi c ivil nga pozicioni actual I punes ne nje ni vel
pozicion me 1e larte ne te njejtin institucion osc ne nje in sti tucion tjeter te administrates publike
qendrore apo vendore ( kur nje vend I till e ekziston) Ngri tja ne detyre reali zohet rea lizohet
nepennjel procedures sekonkurrimit organ izuar ga njesia pergjegjese per nj e ose disa
pozicio ne te tira Bazuar ne parimin e neoit 20 ( shanceve Ie barabarta profesionalizmit etj) te kClij ligji Nese vendi I lire I kategorise se utel apo Ie mcsme drejtuese nllk eshle plotesuar sipas
nenit 25 te kctij ligii ai plotesohet nepennjet ngriljes ne detyre
Mund te aplikojne per ngritje ne detyrevetem nepunesit civil te oj e kategorie pasardhese te
pnnesuarit ne Ie njejten apo ne nje institucion tjete te sherbimit civi l nese plotesoj ne kushtel
per ngrilje ne delyre dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Nese vendi I lire nuk plolesohet nepermjel procedures se ngritjes ne detyre nje procedure Ijeter
mund Ie organizohel Brenda nje afali 3 mujor deri ne plOleurosimin perfundimlar Ie vendit Ie lire
nese eshle e nevojshme mund Ie zbatohet procedura e tras ferimit Ie perkohshem ne interest e institucionit sipas shkronjes a Ie pikes I Ie nenit 48 Ie kctij ligji Keshilli J mini strave miraton
kushtet qe duhet Ie plotesojne nepunesit per ngritjen ne delyre dhe proceduren e hollesishme Ie ngritjes ne detyre
Ne prakt ike ngritj a ne detyri ka ndoshur ne perqindje Ie vog la rastesh Ekzistojne megjithale
di sa paqartesi lidhur me ndryshimin e pozic ionit brenda nje kategorie ( Ie larte) nese kjo perren
ngritje ne delyre apo levizje paralele gje qe veshtireson pasqyrimin real Ie ket ij Ireguesi
AVflnlazhi kryeso r I kesaj dllkurie eshte se konkurimi public ka promovuar lerheqjen e
kandidateve Ie af~ ngajashte admi ni strales gje qe krijon mundesine e sjellj es se njohuri ve dhe
metodave Ie reja Ie punes nga ala kandidate qe kane studjuar jashle ve nd it apo nga ata qe vijne
prej sektorit privflt Disavantazhi nga ana (j eter kate beje me pranine e nje kostoj e opportune ne
lidhje me s igurine e karrieres qe mundte mOli vonle me mire nepunesit e brendshem civil
47 Uvizja paralele
J Neni 26 Iligjit nr 152 2013 U per nepunesin civil U
41
Plottsimi I ve ndeve Ie lira ne kalegorine ekzekuti ve ala H~ ule apo Ie mesme drej lUesc behel se
pari nga nepunesit ciyile Ie se nj ejles kalegori nepermjet procedurts paralele Kush mund Ie
aplikoj ne per plotesimin e nje vendi Ie lire nepermjet procedures 51 Iev izjes paralele 5ipas pikes
1 nen 25 I ketij ligi i gt nepun sit civile Ie se njejtes kalegori ne Ie njejtin apo ne nje institucion
tjeter Ie sherbi mit civi l qe plotesojne kllshlet per para lele dhe kerkesat e posacme pef vendin e
li re
Yleres imi 1 kandidateve Ie inte resuar kryhe nga nje komi sion I brendshem I krijuar ne cdo
emiss ion nepermjet nje procedure Ie bazuar ne parimel e parashikuara ne piken I neni 20 Ie
ketij ligji Perfaqesuesi I njesise pergjegjese esbte anelar I kom isionit te brendsghem
Ne perfundi m te vl eres imit komisioi mund te ve ndose
a) Perzgjedhjen e kandidatit me Ie pershtatshem per tu emeruar ne vendin e li re
b) Perfundimin e procedures pa asnje teperzampjed hur ne fast se asnje nga kandidatet e
interesuar nuk ploteson kushtet dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Keshill i I Ministrave miralon
a) Kushlel qe duhel Ie pJolesojne nepunesit per levizjen parale le dhe procedurat e
hpo ll es ishme te levizjes paralele
b) Rregullal pfr krijimin dhe perberjen e komis ionit Ie parashikuar ne piken 3 Ie kctij neni
48 Oisipiina ne sherbimin civil (SHe)
Disiplina ne Sherbimin Civi l ka Ie beje me mnsa l di s iplinore qe jepen ne rastel e konslalimil 1(5
shkeljes serregullave apo Ie moskryerjes se detyrave Masat disiplinore dal lohen nga vleresirni
negativ I perfosmances Vendim-marrja ne lidhje me ke lO procedura perqendrohet tek epror
di rect dhe me pas ekzis(on mundesia e ankirnit Ie drejteperdrejte ne KSH C Sipas nje studimi
eshte ve ne re qe nllmri I rn asave di siplinore ne praktikeeshte I voge l verehet nje shperndarje j o
uniform e tyre lakonisht nje numer relalivisht [mad h [ masave di si plinore vihet re ne mornente
ndryshimesh politikc
42
Ligji eshte relativisht J pltiqarte lidhur me zbat imin e mases sl uljes nedetyre ) kur nje institucion
( ku eshte dhenc nje mase e (ille ) nuk ekzistojne vende pune Ie oje kategorie Ie lIle ne keto
raste nje mase e tille fezulton e pazbatuesh me apo te pakten problemalike Dicka e ngjashme
konstatohet edhe lidhur me mundesisne e kthimit ne pozicionin e rneparshem pasi parashkruhet
masu di sipiinore
49 ASPA OHE PROGRAMET E FORMIMIT PIWFESIONAL
ASPA
39Ne varesi te Ministri se se Brendshem krijohe dhe Shkolla Shqiptare e Administrates Publike
(AS PA) SI jnst itucion public qend ror me se li nc Tiran~ASPA ka autonom i administrative dhe
akadem ike Ajo ka per qeHim formimin professional Ie nepunesve civil 5i dhe cdc individi tjeter
vendas ase H huaj qe nuk esh te pjese e sherbimil civil dhe qe plOleson krilerel e kerkuara
Forrnimi profess ional perfshin programin e forrnimit Ie Ihelluar Ie kandidateve per kalegorine e
ncpunesve civile te ni ve lil Ie Jarle drejtues anetare te tru pes se nepunesve civi le ni velit Ie larte
drej tues si dhe programin e formimit Ie vazhdueshem Ie nepunesve civ il dhe Ie cdo indi vidi
tj eter jashte ketij sherbimi
Buxheti ASPAmiddots percaktohct si ze I vecanle ne Buxhelin e Minislrise se Brendshme
Organel drej tuese te saj jane
I Keshilli drejtues
2 Drej lori
KeshilJi drejtll es perbehel nga [2 anetare dhe kryesohet nga nj e prej rektoreve Ie lmiversitetcve
I zgjedhur nga Kon ferenca e Rekloreve Ie Shqiperise Ne perberje Ie lij jane perfaqesues dhe
drejtues Ie larte Ie min istrive organeve Ie qeverisj es vendore DAP- it universiteteve shoqerisc
civile dhe biznesit sipas percakli mil te bere me vendim Ie Keshill il Ie Ministrave
I Neni 91igji 1522013 Per NepuneStn Civil
43
Keshilli drejlues miraton po litikat bull slrategjite dhe partnerilelet e ASPA-s hal10n kuadrin
rregullal0r Ie saj 5i dhe miralon projektbuxhetin dhe s trukturcn organizali ve Ie ASPA-s
Detyra Ie hoJlesi snme te keshillit drejtues percaklohen me vendi me te Keshillit Ie Ministrave Ne
percaklimin e polilikave Ie perzgjedhjes dhe Ie formimil bull ASPA detyrohel Ie bashkpunoje me
DAr-in s i njenjesia e ngarkuar j)tr centrgatitjen dhe mbikqyrjen e zbatimit Ie polilikave
shteterore ne sherbim civil
Drejlori I ASPA-s emerohet dhe lirohel ne detyre sipas kritereve dhe rregullave Ie percaktuara
per anetaret e trupes se nepunesve c ivile Ie kalegorise se lartc drejtuese Perjashlimisht deri ne
moment in e fillimit Ie efekteve Ie kelij ligji drejlOri I ASPA-s emerohel me vendi m Ie Keshi llil
te Ministrave me propozim te Ministr e Brendshem
Nepunesil e ASPA-sderi ne momentin c IIUjmit te efekteve Ie ketij lirui emerohen nga Drejtori
I ASPA-s s ipas procedures se Kodi Ci vil Keshilli 1 Minislrave miraton rregullal e holl esishme
per menyren e organizimit dhe funksionimit Ie ASPA-s
Programer e formimit profesional
AS PA ka per delyre leofroje formim profess ional nepermjet perfshirjes se programeve Ie
meposhtme
a) Program Ie foonimit Ie thelluar n~ baze Ie Ie cilil formohen kandidalel per anelarel Ie
TNO-s (niveillarte drejwes)
b) Programe Ie formimil t~vazhdueshem ne baze Ie Ie cilit trajnohen ne vazhdimesi dhe
n~ lidhje me punen e nepunesit civil te te gjitha kalegorive si dhe cdo indivit tjeter
j ashte sherbimit
ASPA ofron mundesine e pergal irjes paraprake Ie kandidateve per te marre pjese ne
konkurrimin e hapur per kalegorine ekzekutive kundrejt tmires
ASPA realizon sludime dhe bOlime ne fushen e administrates publike Sludenlel e AS PA-s te
perzgjedhur nga shoqeria c ivile bisnes i apo individi jashlc sherbimil civil detyrohel te paguajne
larjf~ Keshilli I Ministrave miraton lariftin perkmese per cdo trajnim
44
KREUV
5 RREGULLIMI I MARRDHENIEVE TE IU NES NE SHQIPERI SIPAS KODIT
Til PUNES
51 Kodi I punes dhe rregullimi I marrdhenievc te punes ne administraten publike
Marredhenia e punes ne vendin lonerregulohet nga Kadi I Punes I Republikes se Shqiperise I
cili eshte li gj i kryesor per rregullimin e ketyre mltl rrdhenieve ne dispozital perkatese te lio Per
te kl ptuar memire gjendjen e egjislacionil shqiptar pqr marrdheniet c punes eshle e nevojshme
Ie bcjme nj l anaiize te pergjithshme Ie legjislacionil perkates Ky Kod eshte krijuar me qellim
Ie rregulloj marrdheniel e punes ne tregLlll e ekonomise private dhe iniciatives se li re Ne
sekto rin publik prob1emet pcr zbatimin e krit ereve dhe kushteve ligjore pcr lindjen zhvillimin
dhe perfundimin e marrdhenieve Ie punes jane Ie vogla Kodi I Punes parashikon nje
serhregu llash ne mbroj~e Ie punemarresve sin e mstin c fillimit vijimit dhe Ie perfundimit te
marredhenies se punes Kodi parashikon nje rregulJ te posacem per rastet kur punedhenesi eshte
organ J administrates pubJike gjithsesi ky parashikim duhet te kuptohet sakte nga vete organet
dhe ndoshla Ie shoqerohet ed be me lTegullime I~ tjerf Ie posacme per administralen pllbJike
Nje analize e tilleeshte hapi I pare per I ~ evidentuar boshlleqet dhe problemalikm qe ajo mbar
Gjithashlu nje an aJ ize e tilleeshtc e nevojshme per Ie ku ptuar nese prob lemet e qendrueshrnerise
pavars ise ose meritokracise ne administraten pub like rrjedhin per shkak Ie mangesive ligjore apo
moszbatimin korrekl Ie Jigjit
42Kodi punes rregullon Ie gjilha marredheniet e punes ne administratcn publike me perjashlim
Ie marrdhenieve Ie punes Ie personave punesimi I Ie cileve rregullohet me ligj t~ vecante pra Ie
gjitha marredheniet e punes ne organet e administrates publike qe nuk I nenshtrohen nje
rreguHimi Ie veCaJ11e me li gj do Ie rregiullohell sipas dispozilave Ie ketij Kodi Madje ky Kod
parashikon qe per as sa ligji I vecante nu k parashikon zgj idhje per problemet e lidhura me
marredheniet e punes perseri do te gjejnc zbatim ne di spozilat e Ketij Kodi
lt0 ligji nf 7961 dal e 127 1995 Per Kedin e Pun es n~ Repu bliken e ShqiperisE I ndryshuar
4 1 Or Eralda Ca ni Anarize e legjislacionit mbi marrdhenel e punes ne administraten publike ne Republiken e
Shqiperi~e ne kuadrn e projektit te qendres AKSES ALBANIA Per nje administrate publike tre qendrueshme dhe
profesionale ~ mbeshtetur nga Ambasada Gjermane ne Tirane dhjetor 2009 41Neni 4 I Kod te Punes
45
Ky Kod 11 ~ kreun JIl Ie tij parashikon oj sere pari mesh mbi Ie eilal mbes hteten marredheniet e
punes Edbe pse parimin e konkurrueshmerise apo Ie trasparences nuk e permend lie nenin 11 Ie
tij parashikohet se normal e se drejtes Ie d iet rregullojne marrdhenien e punes kane perpares i
qe edhe veH KushlelU ta parashikon oe nenio 11 6 Ie saj Kod i rendi Kushtetuten Konvenlat
Nderkomelare It ratifikuara e me pas li gje Ie tjera duke renditur Ie parin nga 10 Kodin e Punes
Pra perforcohet edhe nje here rregullimi qe Kushtetuta parashikon ne neni n 107 qe marrdhenia e
punes per nepunesit civ il publike bazohet ne lrasparence konkurrueshmeri e profesionalize m
52 Lidhja e kontrates se punes
Kodi I punes ne nenio 19 Ie tij parashikon qe lindja e marredhenies se punes kryhet nga
punedhenesi I ci li puneson ne menyre Ie drejtoirdrejte punemarres in Ky punedhenes perdo r
zyra shtett~rore Ie punesimit ose agjensite priva te Ie punesimit per le punesuar punemarresjn ky
parashikim eshU h~H1lmr me qeJlim qe tu sherbeje person ave juridik pr iv m Ie cilet mund Ie
zgj edhin me sa duke rregLdlal e lyre Ie punesimil te pu nonjesve Ie lyre [ referuar nekuadrin e
detyrimil kllshtetues pe r konkurrucshmeri dhe tra sparence pcr punonjes it e administrates publike
bull ky rregullim do Ie s ilhe konfuz ion dhe paqanes i Pm ka nevoje qe ky Kod meqeeshle li g baze
edhe per marrectgheniet e punes ne admi nistraten publike bull te specifikoje nje rreguHim Ie posac me ne kontrat en e punts apo edhe referimi tck e ashtequajtura kontrate kol ektive e
punes Sigurisht qe cdo rregu lli m qe do te bellej me akt Ie posacme li gjore e vecnneri sht
nenligjore do Ie ishl e I delyrueshem per lidhjen e nje konlrale punesimi Gjithsesi s ic ulna
edh e me la rt profesional izmi apo kerkesa per kritere Ie cakluara piir punesim Kodi I punes Illik
e percakton si kriter punesim i
53 Kohhjatja e marredhenieve te punes
Marresheniet e punes sipas Kodit teP unes lidhen sipas nj e kohezjatje te pacaktuar dhe nje
kohezjatje te caktu ar 43 Kodi me qell im krijimin e rnarn=dhenieve Ie qendrueshme tepunes
parashikon qe si rregul kontrata e punes lidhet per nje periiudhe te pacaktuar Nese
konlra la e punes do le lidhel per nje periudhe Ie cak tultlf kjo duhel jus lifikuar per arsye objekti ve
o Kreu XIV neni 140 I Kodit te Punes se Republike$ $e Shqiperise I nd rysh uar 2003
46
qe lidhen me nar yren e perkoheshme Ie detyres nJ Ie eilen punemarresi do lepunesohet 44 T~
gjitha rregullimet mbi kohezjaljen e punes kohezjatjen ditore ne pune 45 pagesen pushimin
Javor e vjetor punen e nates apo kohe feslash dhe pagesen per Ie detyrimin per kuaifikim
punonjesish elj jane rregullime Ie eilel pltl dysh im mundesojne nj e status Ie caktuar te mbrojtu r
Ie punonjesit per punen qe kryen pushimin qe duhe Ie kete si dhe pagesen qe duhe Ie marre
per punen qe kryen Mund Ie permenden (dhe nje sere nenesh Ie ketij ligji qe synojne
rregu llimin e sigurise dhe mbrojtjes Sf shendet it ne pune si psh Nenel 39-75
Ne pergj ithesi keto rregullime duke qene edhe ne Iefiektim te traktateve Ie m iratuara nga 46IL0 dhe ratifikuara ga Shqiperia ne te njejlen kohe refleklojne edhe shu me prej dire ktivave
Ie BEmiddotse
Te lill a mund tepermenden
47Direkl ivat 2003 l Ee e parlamentit dhe Keshi llit Ellropian Mbi aspekte Ie caklllam Ie oreve Ie
punes
Direclive e keshillit 9 1533 EC vi lil 99 1 Mbi del yrimin e punedhenesve per te informuar
punemarresit mbi kushtel e kontrates apo Ie marrdhenieve Ie punes
Oirektivat 781 EC vi lit 2000 Krijimi I nje kornize te pergjithshme trajtim I barabarte ne
punesim dhe pro fesion e e ila kerkon Irajl im Ie njejle Ie personuve pavars isht nga bes imi felar
paaftesile gj inia orienlimi seksual elj ne marredheniet e punes apo profesion dhe ltlnetaresite
ni orgMizata te caktuara
Nje organ I administrates publike krijohet per Ii sherbye r nje interes i public Ie eaktuar dhe
z1konishl organet e adminjSlr31iS publike krijohen SI persona juridike me akte liampjore per Ie
ekzisluar per nje periudhe Ie pacaktuar kohe ose ne raste Ie caktuara per Ie traj tuar ceshlje per
tC eilat vendoset nje kufi koh or I cfl ktua r4 ~ Edhe ne rltlSle Ht ill a si kjo e fundil akli li gjo r apo
Neni 140 I KPU NE5 parashikon se U nese koheljotja nuk percokrohet me sokresi ngo paler gjare idhjes se kontfoftS ojo ((ojtohe si kontrote me periudhe Ie pocokruor ~5 ligji nr 136 viti 201 5 per disa shtesa dhe ndryshime n1 ligjin 7961 te vitit 199 5 te Kodi I pun~s 1Republikes se Sqiperise i ndryshuar ~o Organizata nderkombtHare e punes ( ILO) n Directive 2003 EC of the European Parlament and of the Council o f 4 November 2003 ~ permbl edhje informacionesh rreth marrdhenies se punes Feri ona Cato
47
nenligjor nuk parashikon kohezgjatien e vele organil administrative Nt ligiin per stat us in e
nepunesil c ivil parashikohen komilele ad-hoc Ie eila jane krijime Ie perkoheshme Ie posacme
Ie krijuara me qellim menaxhimin e testimeve Ie kandidateve pef nje vend pune pjese e
sherbimil civil Po ashtu mund Ie kete organe Ie (ilia Ie administrates publike qe traj tojn~
ceshtje Ie tilla por qe shuhen mbas mbarimit Ie funksionit pqr Ie ei len jane krijuar r sh kemi
organct qe trajtojne ceshljcl e kthimit dhe kompesimillc pronavc Kjo ceshlje kil dhe kufi zime Ie
caktuara nga vete ligji
Megjithate ne rustin e pare behel Ijate per nje pune shume Ie kufizuar ne kohe( nje dilore ose dy
dilore) ne rastin e dyte behet fjale per nje ceshlje edhe pse mund Ie kete kllfizimel e veta ne
kohe mund Ie zgjasi per vite me rradhe Pra kontratCl e punes neorganet e administrates rubJike
duhel Ie jene me nje kobezgj atje Ie papercaktruar ne Ie shumten e rasteve Sigurishl nese
natyra e punes apo detyres do Ie ishte e perkoheshrne edhe kohezgjatja e kontrates se punes do
Ie ishte e kufizuar edhe nese behet jale per marredhenie pune ne nje organ admil)islrativ qe
nuk esille I perkohshem Nje interprClim I till lmbetet edhe ni ate qe admini strate publike per
nga natyra e saj eshte e qendrueshme dile e vijueshme Gjithashttl nj e intepretim [ till1 do Ie
ishte ne perpulhje me direktival e Komis ionit Europian qe kerkojne nje justilikim per
pefdorimin e kontrata ve aflltshkurtra duke I kerkuar shte te ve anetare( nuk eshle e
delyrueshem) q~ Ie konsuhohen me grupel e inte resl dhe Ie marrin masa lidhur me kelt 5i
a) Justifikime objekti ve per rinovime konlratash dhe marrldhenieve Ie tilla al~lshkunra
b) Percaklimi I perseriljes qe mund Ii behe t konlrates afalshkurte r
Kjo directive duke kerkuar nje rregullim te percakluar Ie Ii lie qe orienlon gjilhe marrCdhenicn e
punes drejt qendrueshmerise net per polilik~n qe BE-ja ofron pel nje marredhenie Ie
qend rueshme pune
54 Perrundimi I marrdhenieve te punes
48
Kodi I punes parashikon 49 qe marredhenia e punes perfundon me zgjidhjen nga njerltl pale e
kontrales osekur ka perfunduar afati I percaktuar ne kontrate
Kohezgjatja e nje kontrate tregan vazhdimesi e nj e marredhenie pune pra qendrueshmerise po
aq percakton edhe leresine e rreguUave qe do Ie ndiqen ne rastin e zgjid hjes se saj perfundimi I
marrdhenieve Ie punes regullohet nga Kreu XIV I Kodil Ie punes Kontrala e punes me
kohezgjalje Ie pacaktuar perfundonn kur zgjidhet nga njera pale ose ka perfunduar afati I
njoftimil sine rastin e nje konlrate me tlfat ashlll dhe pa ann kontrata mund Ie zgjidhcI me
arsye duke respekhlar proceduren e parashikuar nga raSle e zgjidhjes se kOfllrales me arsyc s i
dhe procedura e kisaj zgjidhjej e
Fillirnish t respeklohet afmi 1 nj ofiirnil per zgj idhj en e kontrates 1 ei li shkon nga dy deri ne tre
muaj ne vares i Ie s ituatave Ie caktuara Ie parashikuara50 ne nenin 143 Ie Kodi te Punes ku
Iheksohet
I Pas kohes se marrjes ne prove per Ie zgjidhur kontraten ne periudhe Ie pacakwar pale
duhe Ie respektojne nj e flfal njoftirni prej nje muaji gjate vilil Ie pare Ie punes prej dy
muajsh per dy deri ne 5 vi tet e para Ie punes nde lsa prej 3 muajsh pe r me shume se pest
vjet pune
2 Keto afate mund Ie ndryshohen me marreveshje me shkrim ose me konlrate kolektive Ie
punes kur Pllnemarresi ka kryer deri nc gjashl~ mll aj pune afati Injoftimit nuk mund
Ie jeleme pak se dy jave Afa li J njonimit eshtejo me pak se I muaj kur punemarresi ka
kryer me shume se 6 muaj pune
3 Afati 1 njoftimit per zgjidhjen e konlrates zgjalel si pas rastit deri ne fund te javes ose deri
ne fund Ie muajiL Zbatohet I njejti regu]) kur afati I Iljofiimit pezullohet gjateperiudhes
se paa ftes ise per pune shlatzani se ose pushime ve Ie dhena nga punedhenesi
4 Kur njera pale e zgjidh kontraten pa respektuar afatill e njo flimit zgjidhja Irajtohel si
zgjidhje me efekl le menjchershem
bull9 Neni 141 I Kodi I Punes I republikes se ShQiperise
00 Neni 143 I Kodit te Punes te Republikes se Shqiperise
49
Pasi parashikohet respektimi I afati dhe procesi 1 informimit Ie arsyes dhe shpjegimit e situates
Kadi parashi kon perfundimin e marredhenievc Ie punes ne situata tejustifikuara dhe parash ikon
ne cdo here qe do Ie kele perfundimin e lyre normalisnt ky Ie jete edhe per nje arsye Ie
arsyet uar apo tejustirikuara
Nje percaklim I shkaqeve Ie arsyeshme nuk mund Ie behe ne Kad pork y [ fundit merr pers iper
Ie sherbeje 5i nje kufi zim I abuzimeve me kufirin e Ie arsyeshme Ne kete ne nenin 146 Ie
Kadi H~Punes pamshikohen s ituala qe konsiderohen 5i shkage Ie arsyeshme par edhe s ilUale Sl qe konsiderohen 5i shkaqe Ie paarsyeshme Ie zgjidhjes se kontrates se punes Neni 146 Ie
Kadit Ie Punes CilOhe qe zgjidhja e komrates nga punedhenesi kons iderohet pa shkaqe te
arsyeshme kur a) punemarresi ka pretendime qe njedhin nga kon trata e punes b) punemarresi
ka ~rmbushur nje detyrim ligjor c) kur behet per mot ive te pan dash me nga personaiteti I
punemarres jl por qe ka lidhje iegjilime me Ie drej lin e punes dhe raportet e saj Konsiderohen Sl
moti ve t~ tilla raca ngjyra seksi mosha gjendja civile detyrimet ramiljare besjmi retar
bindjel politikc kombesia gjendja shoqerore
Kodi 1 PlUleS ofron gjilhashlu edhe nje percaklim Ie pergjithshcm te institutit Ie situatave Ie
juslifikuara Neni 153 Ie Kodil Ie Punes vle reson 5i shkaqe H jus ti fiku ara rrelhana e rcnda qe
nuk lejojne s ipas parimil Ie mirebes imit Ii kerkohet alij Ie ka zgjidhur kontraten gt vazhdimin e
marrdhcnieve te punes apo dhe raste kur punemarres i shkel detyrimet kontrCl ktuale me raj Ie
lehlc ne menyre Ie perserilur me gjithe paralajmcrimin me shkrim Ie punedhenesit Kuptmin
e rret hanave terenda apo fajita Ie ehle te pers~rilur pale do (ju duhet ta interpretojne s ipas rasti
dhe eshte gjykata ajo qe vend os nese ekzi stoj ne apo jo shkaqe te tilJ a Ire justifikultl ra per
zgj id hjcn e kntmtes
Nese zgjidhja e kntrates rezu llon te jete jo nerespeklin e procedurnve Ie parashikuara apo jo per
shkClq e te arsyeshme I j ustifikuara punemarrcsi ka Ie drejt e Ie paraqese pad ne gjykale kunder
punedhenesit brenda 180 diteve nga d ita e perrundimit Ie arati te njoftimit Kodi parashikon se
zgjidhj a e kontrates pa shkaqe Ie arsyetueshll1e eshle e pavlefshmePunedhenesi qe ka zgjidhur
kontraten dHke mos respektuar aralete e njofl imil duhet Ie paguaje si rregull dernshperblim nje
~ l Neni 146 1 kodile punes te Republikegt se Shqiperise
50
page prej 2 muajsh Zgjid hia pu shkaqe tearsyeshme sjell edhe demshperblim deri ne I vii page
Madje kodi parashikon qe kur ka nje vendim Ie formes se prere per Ie riklhyer punemarresin ne
vendin e meparshem cpunes punedhenesi eshte I detyruar ta zbatoje
Referuar kelij punimi cka u citua me lart Ie gjilhe keto aspekte ligjore si dhe polilika qe
ndermerr shteti ( qeveria ) Juajne nje rol Ie rendsishem ne mbrojtjen e punemarresve per Ie
ruajtur vend in e punes ( duke siguruar nj e kontrate afatgjale Ie punes ) gje e cila ~jell nje lTitje te
punesimit thene ndryshe duke mos ndryshuar shirrat e papunesise ( nje nga s frdat qe perballet
shleli shqiplar)
51
Konkluzione
lDuke II bazuar ne cfare II trajtu3 ne kiW punim kam evidenHlat qe pavars isht rolit Ie shtetit q~
shikohet qe ka sjeJl e reform a ne vazhdirnesi per nitj en e nive li Ie Ie pun ils ua rve nepermjet
politikave Ie nderrmarra eshte e nevojshme qe Ie merren masa Ie ndryshme duke j u referuar
dhe akhl aliletit Lehtesi sht mund te arrih et nekon klu zion se rritja e vi velit Ie papunesise mund
te arrih et nepermjet nde rmjetesi mit qe ofroh et nga zyrat e punesimit ose nga agj ensite private
Ie punesimi t
2 Fo rm imi profess ional du het Ie permiresohel dhe Ie shtohet numri lIe trajnuarve cdo vii ne
baze te kerkesave Ie punes per lI oj in e pro fesionit
3 Dun e levazhdoj c zbatimi I program eve te nxiljes se punesi mil du ke siguruar kllalifikime
sidomos per temral d be grupel e vecanta
4 Nje mbeshtetj e Ie vecante duhet lekt~n e bisneset Ie ei let ofrojne punesim bisnese t fa miljare
si dhe scktori I turi zmit te eilet mund te punesojne nje nurner Ie madh punonjes ish
5 Nxilj a e progrcuneve per prnkl ike e Ie sapo d iplomuarve duhelle zgjerohet ne cdc instilucion
dhe ne cdo d rejto ri admini strate publike gt pa lent menjeane dhe kompani te medha duke krijuar
me ta nje forme bashkpunimi per punes imin c praklikanleve me Ie mire
6 Gjate vit eve Ie fu ndit prezenca e shtetiljo vetem qe nu k eslllezvogelll3r por perkundrazj eshte
zmadh uar ajo efa re ka ndryshuar eshte roli I tij menyra e nderhyrj es dhe doza e ket yre
nderh yrje duk e bere Ie mun dur mundesine e rriti es se pllnesimit dhe kualifikimit Ie personave Ie
punesuar dhe tl papunesuar qe pres in te integroh en ne tregun e punes
7 Kodi I Punes I Republikes se Sqi pe ri seeshte nje baze e e mire mja rtueshme per rreguilimin e
marrdhenieve ne kCli sektor nl kete kod re Oektohet drejlpersed rej li fryma dhe gama e parimeve
me Ie nj ohura qe vij ne nga konven ta nderkombetare dhe Euro piane per Ie drej tat e njeriuL
52
8 Pervec rreguHimit qe [ ben Kodi [ Punes kerni edhe veteBrenda sektorit public rregll l ime per
ate instilueione Ie eilat hyjne ne fushell e veprimi t Ie legjis lacionit Ie sherbimit civil dhe keto
marredhenie rregu ll ohen me ligjin nr 152 20 13 Per Nepunesit Civ il Edhe pse jemi nj c shIel
I vogel me nje admini strate te vogel pu blike dhe me nje numer te kufizuar Plillonjesish pu blic
ky sektor eshte du ke kal uar neper reform a dillamike ne lTUgen drejt integrimit Europian
9Ne vendin tone duhe l Ie propozojme ndryshime dhe permiresim Ie qeve risjes 5C sek lo rit public
dhe sherbimeve publike p~ dysh im qe duke iu referuar s ituates aktuale problemmike sek lo i
public duhet Ie beje ndrys hime sin e funksionim sin e ndertimin e saj Ajo duhet tejete e
mbrojtllr nga levizjet po[itike Ie punonjesve ne menyre qe Ie ruaj kualitetin e kapacitcleve
llJ erezore
S3
Bibliografia
1 E drejla f punes prof fir KiltreI Cela bolim IV ~ stlepia holuese liar Tirane
2 E (rejta e kralwsllar e punts proftlr Kudrel Cea
3 Directhe 2003 EC of he European Paramenl and 0 he Council of 4 November 2003
4 Lligji lu82 tlati 0907 945 Mbi knllen e sherhimit mhrojljen dlte shperblimin lie pune
5 Ligji IIr 527lktle 2508947
6 Ligj nr 2250 dali 030SJ956 Mbi Kodin e Punils Ie Repuhlikiis Populore Ii
Shqiperise
7 Ligji I1r136 dale 512 2015 Iper disa shlesa dlte Ildryshime nit Ligjin fI 7961 dali
12071995 Kodl J plles I ShqipiJr i ndrysltuar
8 Ligjil152 dale 2013 Pilr IIilpfinesin civil
9 Stalstika e fregut Ie plllles 2014-2015 SheThm Komhiftar I PUl1esimit
)0 Slrnlegjia e plllleimit 2007-2013 Millistria e Pun es rifle Ceshljes Sodale
11 Tregu 1 pUlles AklllaJ Shirbimi Jltombelar I Puniisimil
12 Slalisliklllejorces se punes lOIS INSTAT
13 Slralegjia ombilare per pniisim 2014-1020
14 Slralegjia difrseJaorjale e reformes lie a(minislrolen Publike (SNRA P) llii kUlJdii Ie
slralegjise JoIIbilare pir tviflim dll t illltgrim (1009- 2013) Tirane SMalor 2009
15 Slralegjia per PUllesim dlle Aflisi fLO 1013-206
16 Draft document Mbi fiji igjii Ii ri per sllirbimin civil ni SIIqiperi f pergalitur Of
Zlrani SIIapo ne basltkipunim me Dr Hails -Achim Roll kOllsulenli Ii Sigma me
kerkese Ii DAP 1 letor 2010
17 Giuseppe Casale Service public reladole eork
S4
J8 Josep Tenkormrg bullbull hi comparaillt Qvervieii Geneva August 2008
9 Annizi e legjisaciollit mb marrdhiilliel e punlis ne administraten publike ne
Republiken e Sltqiperise lie kuadrin e projektit Ii qelldres AKSES ALBANIA
Pernjii administratil pubike Ie qiil1drlleshme dlle proesiollale mbiJihlellir IIga
Ambosnda Gjermane Ili Tirone dhjelor 2009 puno Dr Eralta Can
20 Komieli Shqiptar I Helsiki Sifuala e diskriminimit lie procesill e lorgimit ngo
plla ni Shqipilri Tirane dlljelor 201 I
21 SlalisiNa lujuri IIga kOllfenmea e reafizuar ngn qelldm ISU JtlriJ me feme
Zbnim J ligjit lie mbeshlelje Ii qiimrueshmerisi dhe rriljes sit perjorm(mcifs ni
Administraten Pubike
22 KlIshJetuta e Shqiptrisi
23 Marrdhellia e pultes FerioJlQ Calo
201 Kerkime mbi fregull e pUlles Jonida IoxhoJi
25 KOIi (ok Idrej~sla~qjp-(J -tJXl
26 Shlefiweborg
27 llllervisffr lie ~lil1islrillit e punts dlle Ceshtjevt Sociole me feme Nxitja e pllll ifsimil
dhe polifika Ii tjera per IIljell e papllnesisl
55
- -- --- -- ---- --- -- - --- - -
nenpunesve civil rregullojne elementet e nje rarorti kontraklual te punes Ie lidhur midis
nenpunesit civil si punemarres I institucionit dhe administrates pubJike si punedhenes
42 Karakteristikatthelbesore tC Ligjit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil
Ligji Per Nepunesin Civil rregullon ne menyre Ie qarte dhe Ie plate marredheniet ne skemat e
administrimit civil 1 rnbeshtelur kryesisht tek pozicioni (post i) duke e kombinuar ale edhe me
disa elemente te sisternit te karrieres Karakteri dominues I sistemit Ie pozicioneve verehet n18
elemente Ie tille si kriteret e rekrutimit ngritja ne detyre levizja paralele etj
Fryma e ligiit te siperpermendur ka synuar krijimin e nje sistemi kryesisht te hupur Ie Sherbimit
Civil duke krijuar njekohesisht premise edhe per mobilitet te brendshem dhe karriere Tregllesit
e viteve te fund it lidhur me ngritjel ne detyre dhe levizjet paralele deshmojne megjithate ne
praktike kemi te bejme me nje sistem thuajse teresisht te hapur per konkurim nga jashte
perfshire dhe vecanerisht pozicionet me te larta drejtuese te Sherbimit Civil ( sekretari I
pergjithshem drejtori I pergjithshem etj rekrutimet per pjesen me te madhe te ketyre
pozicioneve realizohen nepermjet proced II rave Ie konkurrimil Ie hapur per kandidate te jashtem
por pa perjashtuar konkurrimin e nepunesve aclual civil
Qellimi J ketij ligji eshte krijirni I nje sherbimi civil Ire qendrueshem professional te bazuar ne
merite integritet moral dhe paanesi politike
Ky ligi percakton marredhenien juridike ndcrmjet shletit dhe nepunesit civil gjithashtu percakton
rregullat per administrimin e sherbimit civil
43Parimet baze per statusin e nepunesit civil
Sipas nenil 5 te ligiit nr 152 date 2013 Per Nepunesin Civil Sherbimi Civil eshte I ndertuar
dhe verran mbi bazen e parimeve teB
I Shane eve te barabarta
2 Mosdiskriminimit
33 Neni 5 ligjit 1522013 Per nepunesin civil ne Administrimin e Sherbimit Civil
37
3 Merites
4 Tc Irasparences
5 Te profesiona li zmit
6 Paanesise po l it ike
7 Qendrueshmerise ne de tyre dhe vazhdimesise se shhbimit civil
44 Fusha e veprimit te Iigjit per nepunesin civ il
34 Nen i 2 Iligji per nepunes in c ivil percaklon ru shen e ve primit Ie tij nepermjet per fshirjes se
te gi ithe nenpunesve qe lIshtrojne nje funks ion public ne nje institucion tt admini strates
ShlehrOre institucion Ie pavarur apo njesi Ie qeveri sjes vendore me peljashlim
a) Te Ie zgjedhurve
b) Ministrit dh e zevedsmini st rit
c) Funksionaret e emerruar nga Kuvend i bull Presidenti I Repub li kes ose Keshi lli I Ministrave
d) Gjygjta re t dhe prokuroret
e) Nenpunesit e ad ministra t~s gjygjsore
I) Ushtarakut Ie foreave le armfliosu ra
g) Personelitle Sherbimil Infonnali v Shleleror
h) Personelit Ie njesive publi ke direkte te sherbimit
i) Anetarit dhe kryeta rit Ie organeve kol eampjia le drejtuese Ie komiteteve apo institucioneve ne
vares i Ie Kryeminislri se apo Ie nje mini stri
j) Punonjesit adm inistrative
k) Funksionaril Ie kabinetit
Shtrirja vertikalc
J5S lllrirja vertikale e rushes se veprimit Ie LSHC nis s ipas Ilj~ skeme hi erark ie nga pozic ioni I
sekrelarit Ie pergji lhshem te ministrise dhe shkon deri ne nive l special ist J6ne praktiken e
1 Neni2 ligji 1522013 per nepunesin dvilshy
38
- --- -----shy
deritanishme vihet Te nje konso lidim I kenaqshem ne kategorite e ulta dhe Ie mesme ndersa per
kalegoriH e lana Ie Sherbimit C ivil tregues i I qarku llimil ka qentH lane rue qe regan per faktin
qe keto pozicione jane dis i me Ie ekspozuara ndaj ndryshimeve te mundshme politike apo edlle
ndaj rap0rl eve persona te epror vanes pavarsishl nga moti vimi I drejte apo abuziv I k~lij
qarku llimi
Shtrirja ho riw ntale
Shtrirja horizol1tale e fu shes se veprimit te LSHC eshte e ku fizu ar ne disa institucione (KM
ministry institucionet e pavaruara bash ki qarqe elj
Fusheveprimi horizonta l [ ligjit ne ketedimension ne ni ve l qendror zbatohet per
a) Administraten e mini strive zyres se krycministril (rreth 1500 nepunes civile)
b) Adm inistralen parlamentare dhe te presidences si dhe administraten e instilucioneve Ie
pavarura qe raportoj ne drejt pltrsedrejti ne Kuvend (rrelh 2800 nepunes civile)
Stalusi J disa kategori ve te Ijea nepunesish te institucioneve It lilla si tatimet bull dogana polic i
diplomaci etj rregullohen me ligje perkate se te eilat ne thelb permbajne eli sa elemente Ie
ngjashme OSe Ie pemfena me ato Ie statust Ie ncpunesi t civil Statusi i pjeses tjeter te
punonjesve Ie administrates publike ( ars imi shendetcsi etj) perfshire administraten dhe
punonjesit e degeve ne vflres i Ie ministrive ne rrethe ose qarqe e qe perbejne dhe numrin mlt Ie
madh Ie punonjesve ne kete sector bazohet thjeshle ne kod in e punes
Fusha e veprimit rnaterjaJ
Fusheveprimi malerjai nenketedimension ligi i ka rregulluar elemenlellhelbesore me rendes i per
marredheniet e punes te nepunesve civil Ie ci lmjane te ndryshme nga alo per punonjesit e ljere
publike Ie ci let jane zbvilluar pas kesaj me akte dyteso re nenligjore kohn e punes dhe
pushimit etj
~Slrategjia nderseklorjale e reformes nE administrOiten Publike (SNAAP) ne kuader Ie strategjise kombetare per zhvillim dhe in tegrim (2009- 2013) Tirane Shlalor 2009 16 Neni 19 I ligji l sherbimit civil ka tegorile e nepunesve civil jane keto 1 Nepunes civil Ie kat egorise se larte drejtuese 2 Nepunes civil te kategorise sl mesme drejtuese 3 Nepunes civil v te kalegorise se ul et drejtuese Anep unes civil Ie kalegori se ekzekutive nepunes civi l Ie kalegori se se larte drejlues konsiderohen keto pozicione a) sekretar I pergjilhshem b) drejlor departamenti c) drejlO( I drejlorise se pergjilhshme d) pozicione te barazvlefshme ne Ire Ie parat ne institucionel e administrates publike qendrore apo vendore
39
Ne lidhje me disa aspekte Ie marredhenieve te punesimit (psh mosha e daljes ne pension
sigurimi socia l dhe shendetesor) LNC permban nje reference te p~rgj ith shme ne legj isiacionin e
pergjithshem te punes ( Kodi I Punes) si legj islacion plotesues Disa eiemenle Ie Ijera Ihelbesore
( deklarimin e pasuri se bull konfliktin e interesave skemen e pensioneve ploHsuese elj gjithashlu
te rendesishme pir marredheniet e punesimit te nepunesit civ il jane te shpemdara ne
legj islaeionin e posacem I eili zakonish t rregllilon te gjithe ose nje pjese te madhe te pllnesimit
publik
45 Pranimi ne Shcrbimin Civil 31
Pranimi ne sherbirnin civil ne kategorini ekzeklltive behet nepermjet nje kankurrirni tehapur
kankurimi organizohel ne menyre periodike nga njesia pergjegjese per seci lin nga grupet e
percaktuara ne piken 8 tt nenil 191e ketij ligji
Konkurrimi zhvi llohet ne dy faza
a) Yerifikimi paraprak nese kandidatet plotesojne kerkesat e pergjithshme dhe ato te
posacme sipas shpalljes se konkurrimit
b) Vleresimi I kandidateve
Verifikimi paraprak kryhel nga njes ia pergjegjese ndersa vleresimi I kandidateve behet nKa
komiteti I perhershem J pranimit I krijuar per secilin nga grupet e percaktua ra ne piken 8te nenit
19 Ie ketij igji
Kandidatet fitues qe marnn 70 Ie pikevc talale tevleresimit renditen nga komiteli I
perhershem I pranimil sipas pikeve Ie marra ne li slen e kandidaleve Ie sukseshem
~shte Keshilli Ministravc qe mirnton negulloren e hollesishme per krij imin perberjen dhe
veprimtarine e komiteteve Ie perhershme te pranimit si dhe lTegu llat e hollesishme per
proceduren e pranimit dhe vleresimin e kandidateve
n Neni 22 Iligjit HPer Nepunesin Civil ~
40
46 Ngritja ne detyre
JSNgritja ne delyreesilic kalimi I nje nepunesi c ivil nga pozicioni actual I punes ne nje ni vel
pozicion me 1e larte ne te njejtin institucion osc ne nje in sti tucion tjeter te administrates publike
qendrore apo vendore ( kur nje vend I till e ekziston) Ngri tja ne detyre reali zohet rea lizohet
nepennjel procedures sekonkurrimit organ izuar ga njesia pergjegjese per nj e ose disa
pozicio ne te tira Bazuar ne parimin e neoit 20 ( shanceve Ie barabarta profesionalizmit etj) te kClij ligji Nese vendi I lire I kategorise se utel apo Ie mcsme drejtuese nllk eshle plotesuar sipas
nenit 25 te kctij ligii ai plotesohet nepennjet ngriljes ne detyre
Mund te aplikojne per ngritje ne detyrevetem nepunesit civil te oj e kategorie pasardhese te
pnnesuarit ne Ie njejten apo ne nje institucion tjete te sherbimit civi l nese plotesoj ne kushtel
per ngrilje ne delyre dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Nese vendi I lire nuk plolesohet nepermjel procedures se ngritjes ne detyre nje procedure Ijeter
mund Ie organizohel Brenda nje afali 3 mujor deri ne plOleurosimin perfundimlar Ie vendit Ie lire
nese eshle e nevojshme mund Ie zbatohet procedura e tras ferimit Ie perkohshem ne interest e institucionit sipas shkronjes a Ie pikes I Ie nenit 48 Ie kctij ligji Keshilli J mini strave miraton
kushtet qe duhet Ie plotesojne nepunesit per ngritjen ne delyre dhe proceduren e hollesishme Ie ngritjes ne detyre
Ne prakt ike ngritj a ne detyri ka ndoshur ne perqindje Ie vog la rastesh Ekzistojne megjithale
di sa paqartesi lidhur me ndryshimin e pozic ionit brenda nje kategorie ( Ie larte) nese kjo perren
ngritje ne delyre apo levizje paralele gje qe veshtireson pasqyrimin real Ie ket ij Ireguesi
AVflnlazhi kryeso r I kesaj dllkurie eshte se konkurimi public ka promovuar lerheqjen e
kandidateve Ie af~ ngajashte admi ni strales gje qe krijon mundesine e sjellj es se njohuri ve dhe
metodave Ie reja Ie punes nga ala kandidate qe kane studjuar jashle ve nd it apo nga ata qe vijne
prej sektorit privflt Disavantazhi nga ana (j eter kate beje me pranine e nje kostoj e opportune ne
lidhje me s igurine e karrieres qe mundte mOli vonle me mire nepunesit e brendshem civil
47 Uvizja paralele
J Neni 26 Iligjit nr 152 2013 U per nepunesin civil U
41
Plottsimi I ve ndeve Ie lira ne kalegorine ekzekuti ve ala H~ ule apo Ie mesme drej lUesc behel se
pari nga nepunesit ciyile Ie se nj ejles kalegori nepermjet procedurts paralele Kush mund Ie
aplikoj ne per plotesimin e nje vendi Ie lire nepermjet procedures 51 Iev izjes paralele 5ipas pikes
1 nen 25 I ketij ligi i gt nepun sit civile Ie se njejtes kalegori ne Ie njejtin apo ne nje institucion
tjeter Ie sherbi mit civi l qe plotesojne kllshlet per para lele dhe kerkesat e posacme pef vendin e
li re
Yleres imi 1 kandidateve Ie inte resuar kryhe nga nje komi sion I brendshem I krijuar ne cdo
emiss ion nepermjet nje procedure Ie bazuar ne parimel e parashikuara ne piken I neni 20 Ie
ketij ligji Perfaqesuesi I njesise pergjegjese esbte anelar I kom isionit te brendsghem
Ne perfundi m te vl eres imit komisioi mund te ve ndose
a) Perzgjedhjen e kandidatit me Ie pershtatshem per tu emeruar ne vendin e li re
b) Perfundimin e procedures pa asnje teperzampjed hur ne fast se asnje nga kandidatet e
interesuar nuk ploteson kushtet dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Keshill i I Ministrave miralon
a) Kushlel qe duhel Ie pJolesojne nepunesit per levizjen parale le dhe procedurat e
hpo ll es ishme te levizjes paralele
b) Rregullal pfr krijimin dhe perberjen e komis ionit Ie parashikuar ne piken 3 Ie kctij neni
48 Oisipiina ne sherbimin civil (SHe)
Disiplina ne Sherbimin Civi l ka Ie beje me mnsa l di s iplinore qe jepen ne rastel e konslalimil 1(5
shkeljes serregullave apo Ie moskryerjes se detyrave Masat disiplinore dal lohen nga vleresirni
negativ I perfosmances Vendim-marrja ne lidhje me ke lO procedura perqendrohet tek epror
di rect dhe me pas ekzis(on mundesia e ankirnit Ie drejteperdrejte ne KSH C Sipas nje studimi
eshte ve ne re qe nllmri I rn asave di siplinore ne praktikeeshte I voge l verehet nje shperndarje j o
uniform e tyre lakonisht nje numer relalivisht [mad h [ masave di si plinore vihet re ne mornente
ndryshimesh politikc
42
Ligji eshte relativisht J pltiqarte lidhur me zbat imin e mases sl uljes nedetyre ) kur nje institucion
( ku eshte dhenc nje mase e (ille ) nuk ekzistojne vende pune Ie oje kategorie Ie lIle ne keto
raste nje mase e tille fezulton e pazbatuesh me apo te pakten problemalike Dicka e ngjashme
konstatohet edhe lidhur me mundesisne e kthimit ne pozicionin e rneparshem pasi parashkruhet
masu di sipiinore
49 ASPA OHE PROGRAMET E FORMIMIT PIWFESIONAL
ASPA
39Ne varesi te Ministri se se Brendshem krijohe dhe Shkolla Shqiptare e Administrates Publike
(AS PA) SI jnst itucion public qend ror me se li nc Tiran~ASPA ka autonom i administrative dhe
akadem ike Ajo ka per qeHim formimin professional Ie nepunesve civil 5i dhe cdc individi tjeter
vendas ase H huaj qe nuk esh te pjese e sherbimil civil dhe qe plOleson krilerel e kerkuara
Forrnimi profess ional perfshin programin e forrnimit Ie Ihelluar Ie kandidateve per kalegorine e
ncpunesve civile te ni ve lil Ie Jarle drejtues anetare te tru pes se nepunesve civi le ni velit Ie larte
drej tues si dhe programin e formimit Ie vazhdueshem Ie nepunesve civ il dhe Ie cdo indi vidi
tj eter jashte ketij sherbimi
Buxheti ASPAmiddots percaktohct si ze I vecanle ne Buxhelin e Minislrise se Brendshme
Organel drej tuese te saj jane
I Keshilli drejtues
2 Drej lori
KeshilJi drejtll es perbehel nga [2 anetare dhe kryesohet nga nj e prej rektoreve Ie lmiversitetcve
I zgjedhur nga Kon ferenca e Rekloreve Ie Shqiperise Ne perberje Ie lij jane perfaqesues dhe
drejtues Ie larte Ie min istrive organeve Ie qeverisj es vendore DAP- it universiteteve shoqerisc
civile dhe biznesit sipas percakli mil te bere me vendim Ie Keshill il Ie Ministrave
I Neni 91igji 1522013 Per NepuneStn Civil
43
Keshilli drejlues miraton po litikat bull slrategjite dhe partnerilelet e ASPA-s hal10n kuadrin
rregullal0r Ie saj 5i dhe miralon projektbuxhetin dhe s trukturcn organizali ve Ie ASPA-s
Detyra Ie hoJlesi snme te keshillit drejtues percaklohen me vendi me te Keshillit Ie Ministrave Ne
percaklimin e polilikave Ie perzgjedhjes dhe Ie formimil bull ASPA detyrohel Ie bashkpunoje me
DAr-in s i njenjesia e ngarkuar j)tr centrgatitjen dhe mbikqyrjen e zbatimit Ie polilikave
shteterore ne sherbim civil
Drejlori I ASPA-s emerohet dhe lirohel ne detyre sipas kritereve dhe rregullave Ie percaktuara
per anetaret e trupes se nepunesve c ivile Ie kalegorise se lartc drejtuese Perjashlimisht deri ne
moment in e fillimit Ie efekteve Ie kelij ligji drejlOri I ASPA-s emerohel me vendi m Ie Keshi llil
te Ministrave me propozim te Ministr e Brendshem
Nepunesil e ASPA-sderi ne momentin c IIUjmit te efekteve Ie ketij lirui emerohen nga Drejtori
I ASPA-s s ipas procedures se Kodi Ci vil Keshilli 1 Minislrave miraton rregullal e holl esishme
per menyren e organizimit dhe funksionimit Ie ASPA-s
Programer e formimit profesional
AS PA ka per delyre leofroje formim profess ional nepermjet perfshirjes se programeve Ie
meposhtme
a) Program Ie foonimit Ie thelluar n~ baze Ie Ie cilil formohen kandidalel per anelarel Ie
TNO-s (niveillarte drejwes)
b) Programe Ie formimil t~vazhdueshem ne baze Ie Ie cilit trajnohen ne vazhdimesi dhe
n~ lidhje me punen e nepunesit civil te te gjitha kalegorive si dhe cdo indivit tjeter
j ashte sherbimit
ASPA ofron mundesine e pergal irjes paraprake Ie kandidateve per te marre pjese ne
konkurrimin e hapur per kalegorine ekzekutive kundrejt tmires
ASPA realizon sludime dhe bOlime ne fushen e administrates publike Sludenlel e AS PA-s te
perzgjedhur nga shoqeria c ivile bisnes i apo individi jashlc sherbimil civil detyrohel te paguajne
larjf~ Keshilli I Ministrave miraton lariftin perkmese per cdo trajnim
44
KREUV
5 RREGULLIMI I MARRDHENIEVE TE IU NES NE SHQIPERI SIPAS KODIT
Til PUNES
51 Kodi I punes dhe rregullimi I marrdhenievc te punes ne administraten publike
Marredhenia e punes ne vendin lonerregulohet nga Kadi I Punes I Republikes se Shqiperise I
cili eshte li gj i kryesor per rregullimin e ketyre mltl rrdhenieve ne dispozital perkatese te lio Per
te kl ptuar memire gjendjen e egjislacionil shqiptar pqr marrdheniet c punes eshle e nevojshme
Ie bcjme nj l anaiize te pergjithshme Ie legjislacionil perkates Ky Kod eshte krijuar me qellim
Ie rregulloj marrdheniel e punes ne tregLlll e ekonomise private dhe iniciatives se li re Ne
sekto rin publik prob1emet pcr zbatimin e krit ereve dhe kushteve ligjore pcr lindjen zhvillimin
dhe perfundimin e marrdhenieve Ie punes jane Ie vogla Kodi I Punes parashikon nje
serhregu llash ne mbroj~e Ie punemarresve sin e mstin c fillimit vijimit dhe Ie perfundimit te
marredhenies se punes Kodi parashikon nje rregulJ te posacem per rastet kur punedhenesi eshte
organ J administrates pubJike gjithsesi ky parashikim duhet te kuptohet sakte nga vete organet
dhe ndoshla Ie shoqerohet ed be me lTegullime I~ tjerf Ie posacme per administralen pllbJike
Nje analize e tilleeshte hapi I pare per I ~ evidentuar boshlleqet dhe problemalikm qe ajo mbar
Gjithashlu nje an aJ ize e tilleeshtc e nevojshme per Ie ku ptuar nese prob lemet e qendrueshrnerise
pavars ise ose meritokracise ne administraten pub like rrjedhin per shkak Ie mangesive ligjore apo
moszbatimin korrekl Ie Jigjit
42Kodi punes rregullon Ie gjilha marredheniet e punes ne administratcn publike me perjashlim
Ie marrdhenieve Ie punes Ie personave punesimi I Ie cileve rregullohet me ligj t~ vecante pra Ie
gjitha marredheniet e punes ne organet e administrates publike qe nuk I nenshtrohen nje
rreguHimi Ie veCaJ11e me li gj do Ie rregiullohell sipas dispozilave Ie ketij Kodi Madje ky Kod
parashikon qe per as sa ligji I vecante nu k parashikon zgj idhje per problemet e lidhura me
marredheniet e punes perseri do te gjejnc zbatim ne di spozilat e Ketij Kodi
lt0 ligji nf 7961 dal e 127 1995 Per Kedin e Pun es n~ Repu bliken e ShqiperisE I ndryshuar
4 1 Or Eralda Ca ni Anarize e legjislacionit mbi marrdhenel e punes ne administraten publike ne Republiken e
Shqiperi~e ne kuadrn e projektit te qendres AKSES ALBANIA Per nje administrate publike tre qendrueshme dhe
profesionale ~ mbeshtetur nga Ambasada Gjermane ne Tirane dhjetor 2009 41Neni 4 I Kod te Punes
45
Ky Kod 11 ~ kreun JIl Ie tij parashikon oj sere pari mesh mbi Ie eilal mbes hteten marredheniet e
punes Edbe pse parimin e konkurrueshmerise apo Ie trasparences nuk e permend lie nenin 11 Ie
tij parashikohet se normal e se drejtes Ie d iet rregullojne marrdhenien e punes kane perpares i
qe edhe veH KushlelU ta parashikon oe nenio 11 6 Ie saj Kod i rendi Kushtetuten Konvenlat
Nderkomelare It ratifikuara e me pas li gje Ie tjera duke renditur Ie parin nga 10 Kodin e Punes
Pra perforcohet edhe nje here rregullimi qe Kushtetuta parashikon ne neni n 107 qe marrdhenia e
punes per nepunesit civ il publike bazohet ne lrasparence konkurrueshmeri e profesionalize m
52 Lidhja e kontrates se punes
Kodi I punes ne nenio 19 Ie tij parashikon qe lindja e marredhenies se punes kryhet nga
punedhenesi I ci li puneson ne menyre Ie drejtoirdrejte punemarres in Ky punedhenes perdo r
zyra shtett~rore Ie punesimit ose agjensite priva te Ie punesimit per le punesuar punemarresjn ky
parashikim eshU h~H1lmr me qeJlim qe tu sherbeje person ave juridik pr iv m Ie cilet mund Ie
zgj edhin me sa duke rregLdlal e lyre Ie punesimil te pu nonjesve Ie lyre [ referuar nekuadrin e
detyrimil kllshtetues pe r konkurrucshmeri dhe tra sparence pcr punonjes it e administrates publike
bull ky rregullim do Ie s ilhe konfuz ion dhe paqanes i Pm ka nevoje qe ky Kod meqeeshle li g baze
edhe per marrectgheniet e punes ne admi nistraten publike bull te specifikoje nje rreguHim Ie posac me ne kontrat en e punts apo edhe referimi tck e ashtequajtura kontrate kol ektive e
punes Sigurisht qe cdo rregu lli m qe do te bellej me akt Ie posacme li gjore e vecnneri sht
nenligjore do Ie ishl e I delyrueshem per lidhjen e nje konlrale punesimi Gjithsesi s ic ulna
edh e me la rt profesional izmi apo kerkesa per kritere Ie cakluara piir punesim Kodi I punes Illik
e percakton si kriter punesim i
53 Kohhjatja e marredhenieve te punes
Marresheniet e punes sipas Kodit teP unes lidhen sipas nj e kohezjatje te pacaktuar dhe nje
kohezjatje te caktu ar 43 Kodi me qell im krijimin e rnarn=dhenieve Ie qendrueshme tepunes
parashikon qe si rregul kontrata e punes lidhet per nje periiudhe te pacaktuar Nese
konlra la e punes do le lidhel per nje periudhe Ie cak tultlf kjo duhel jus lifikuar per arsye objekti ve
o Kreu XIV neni 140 I Kodit te Punes se Republike$ $e Shqiperise I nd rysh uar 2003
46
qe lidhen me nar yren e perkoheshme Ie detyres nJ Ie eilen punemarresi do lepunesohet 44 T~
gjitha rregullimet mbi kohezjaljen e punes kohezjatjen ditore ne pune 45 pagesen pushimin
Javor e vjetor punen e nates apo kohe feslash dhe pagesen per Ie detyrimin per kuaifikim
punonjesish elj jane rregullime Ie eilel pltl dysh im mundesojne nj e status Ie caktuar te mbrojtu r
Ie punonjesit per punen qe kryen pushimin qe duhe Ie kete si dhe pagesen qe duhe Ie marre
per punen qe kryen Mund Ie permenden (dhe nje sere nenesh Ie ketij ligji qe synojne
rregu llimin e sigurise dhe mbrojtjes Sf shendet it ne pune si psh Nenel 39-75
Ne pergj ithesi keto rregullime duke qene edhe ne Iefiektim te traktateve Ie m iratuara nga 46IL0 dhe ratifikuara ga Shqiperia ne te njejlen kohe refleklojne edhe shu me prej dire ktivave
Ie BEmiddotse
Te lill a mund tepermenden
47Direkl ivat 2003 l Ee e parlamentit dhe Keshi llit Ellropian Mbi aspekte Ie caklllam Ie oreve Ie
punes
Direclive e keshillit 9 1533 EC vi lil 99 1 Mbi del yrimin e punedhenesve per te informuar
punemarresit mbi kushtel e kontrates apo Ie marrdhenieve Ie punes
Oirektivat 781 EC vi lit 2000 Krijimi I nje kornize te pergjithshme trajtim I barabarte ne
punesim dhe pro fesion e e ila kerkon Irajl im Ie njejle Ie personuve pavars isht nga bes imi felar
paaftesile gj inia orienlimi seksual elj ne marredheniet e punes apo profesion dhe ltlnetaresite
ni orgMizata te caktuara
Nje organ I administrates publike krijohet per Ii sherbye r nje interes i public Ie eaktuar dhe
z1konishl organet e adminjSlr31iS publike krijohen SI persona juridike me akte liampjore per Ie
ekzisluar per nje periudhe Ie pacaktuar kohe ose ne raste Ie caktuara per Ie traj tuar ceshlje per
tC eilat vendoset nje kufi koh or I cfl ktua r4 ~ Edhe ne rltlSle Ht ill a si kjo e fundil akli li gjo r apo
Neni 140 I KPU NE5 parashikon se U nese koheljotja nuk percokrohet me sokresi ngo paler gjare idhjes se kontfoftS ojo ((ojtohe si kontrote me periudhe Ie pocokruor ~5 ligji nr 136 viti 201 5 per disa shtesa dhe ndryshime n1 ligjin 7961 te vitit 199 5 te Kodi I pun~s 1Republikes se Sqiperise i ndryshuar ~o Organizata nderkombtHare e punes ( ILO) n Directive 2003 EC of the European Parlament and of the Council o f 4 November 2003 ~ permbl edhje informacionesh rreth marrdhenies se punes Feri ona Cato
47
nenligjor nuk parashikon kohezgjatien e vele organil administrative Nt ligiin per stat us in e
nepunesil c ivil parashikohen komilele ad-hoc Ie eila jane krijime Ie perkoheshme Ie posacme
Ie krijuara me qellim menaxhimin e testimeve Ie kandidateve pef nje vend pune pjese e
sherbimil civil Po ashtu mund Ie kete organe Ie (ilia Ie administrates publike qe traj tojn~
ceshtje Ie tilla por qe shuhen mbas mbarimit Ie funksionit pqr Ie ei len jane krijuar r sh kemi
organct qe trajtojne ceshljcl e kthimit dhe kompesimillc pronavc Kjo ceshlje kil dhe kufi zime Ie
caktuara nga vete ligji
Megjithate ne rustin e pare behel Ijate per nje pune shume Ie kufizuar ne kohe( nje dilore ose dy
dilore) ne rastin e dyte behet fjale per nje ceshlje edhe pse mund Ie kete kllfizimel e veta ne
kohe mund Ie zgjasi per vite me rradhe Pra kontratCl e punes neorganet e administrates rubJike
duhel Ie jene me nje kobezgj atje Ie papercaktruar ne Ie shumten e rasteve Sigurishl nese
natyra e punes apo detyres do Ie ishte e perkoheshrne edhe kohezgjatja e kontrates se punes do
Ie ishte e kufizuar edhe nese behet jale per marredhenie pune ne nje organ admil)islrativ qe
nuk esille I perkohshem Nje interprClim I till lmbetet edhe ni ate qe admini strate publike per
nga natyra e saj eshte e qendrueshme dile e vijueshme Gjithashttl nj e intepretim [ till1 do Ie
ishte ne perpulhje me direktival e Komis ionit Europian qe kerkojne nje justilikim per
pefdorimin e kontrata ve aflltshkurtra duke I kerkuar shte te ve anetare( nuk eshle e
delyrueshem) q~ Ie konsuhohen me grupel e inte resl dhe Ie marrin masa lidhur me kelt 5i
a) Justifikime objekti ve per rinovime konlratash dhe marrldhenieve Ie tilla al~lshkunra
b) Percaklimi I perseriljes qe mund Ii behe t konlrates afalshkurte r
Kjo directive duke kerkuar nje rregullim te percakluar Ie Ii lie qe orienlon gjilhe marrCdhenicn e
punes drejt qendrueshmerise net per polilik~n qe BE-ja ofron pel nje marredhenie Ie
qend rueshme pune
54 Perrundimi I marrdhenieve te punes
48
Kodi I punes parashikon 49 qe marredhenia e punes perfundon me zgjidhjen nga njerltl pale e
kontrales osekur ka perfunduar afati I percaktuar ne kontrate
Kohezgjatja e nje kontrate tregan vazhdimesi e nj e marredhenie pune pra qendrueshmerise po
aq percakton edhe leresine e rreguUave qe do Ie ndiqen ne rastin e zgjid hjes se saj perfundimi I
marrdhenieve Ie punes regullohet nga Kreu XIV I Kodil Ie punes Kontrala e punes me
kohezgjalje Ie pacaktuar perfundonn kur zgjidhet nga njera pale ose ka perfunduar afati I
njoftimil sine rastin e nje konlrate me tlfat ashlll dhe pa ann kontrata mund Ie zgjidhcI me
arsye duke respekhlar proceduren e parashikuar nga raSle e zgjidhjes se kOfllrales me arsyc s i
dhe procedura e kisaj zgjidhjej e
Fillirnish t respeklohet afmi 1 nj ofiirnil per zgj idhj en e kontrates 1 ei li shkon nga dy deri ne tre
muaj ne vares i Ie s ituatave Ie caktuara Ie parashikuara50 ne nenin 143 Ie Kodi te Punes ku
Iheksohet
I Pas kohes se marrjes ne prove per Ie zgjidhur kontraten ne periudhe Ie pacakwar pale
duhe Ie respektojne nj e flfal njoftirni prej nje muaji gjate vilil Ie pare Ie punes prej dy
muajsh per dy deri ne 5 vi tet e para Ie punes nde lsa prej 3 muajsh pe r me shume se pest
vjet pune
2 Keto afate mund Ie ndryshohen me marreveshje me shkrim ose me konlrate kolektive Ie
punes kur Pllnemarresi ka kryer deri nc gjashl~ mll aj pune afati Injoftimit nuk mund
Ie jeleme pak se dy jave Afa li J njonimit eshtejo me pak se I muaj kur punemarresi ka
kryer me shume se 6 muaj pune
3 Afati 1 njoftimit per zgjidhjen e konlrates zgjalel si pas rastit deri ne fund te javes ose deri
ne fund Ie muajiL Zbatohet I njejti regu]) kur afati I Iljofiimit pezullohet gjateperiudhes
se paa ftes ise per pune shlatzani se ose pushime ve Ie dhena nga punedhenesi
4 Kur njera pale e zgjidh kontraten pa respektuar afatill e njo flimit zgjidhja Irajtohel si
zgjidhje me efekl le menjchershem
bull9 Neni 141 I Kodi I Punes I republikes se ShQiperise
00 Neni 143 I Kodit te Punes te Republikes se Shqiperise
49
Pasi parashikohet respektimi I afati dhe procesi 1 informimit Ie arsyes dhe shpjegimit e situates
Kadi parashi kon perfundimin e marredhenievc Ie punes ne situata tejustifikuara dhe parash ikon
ne cdo here qe do Ie kele perfundimin e lyre normalisnt ky Ie jete edhe per nje arsye Ie
arsyet uar apo tejustirikuara
Nje percaklim I shkaqeve Ie arsyeshme nuk mund Ie behe ne Kad pork y [ fundit merr pers iper
Ie sherbeje 5i nje kufi zim I abuzimeve me kufirin e Ie arsyeshme Ne kete ne nenin 146 Ie
Kadi H~Punes pamshikohen s ituala qe konsiderohen 5i shkage Ie arsyeshme par edhe s ilUale Sl qe konsiderohen 5i shkaqe Ie paarsyeshme Ie zgjidhjes se kontrates se punes Neni 146 Ie
Kadit Ie Punes CilOhe qe zgjidhja e komrates nga punedhenesi kons iderohet pa shkaqe te
arsyeshme kur a) punemarresi ka pretendime qe njedhin nga kon trata e punes b) punemarresi
ka ~rmbushur nje detyrim ligjor c) kur behet per mot ive te pan dash me nga personaiteti I
punemarres jl por qe ka lidhje iegjilime me Ie drej lin e punes dhe raportet e saj Konsiderohen Sl
moti ve t~ tilla raca ngjyra seksi mosha gjendja civile detyrimet ramiljare besjmi retar
bindjel politikc kombesia gjendja shoqerore
Kodi 1 PlUleS ofron gjilhashlu edhe nje percaklim Ie pergjithshcm te institutit Ie situatave Ie
juslifikuara Neni 153 Ie Kodil Ie Punes vle reson 5i shkaqe H jus ti fiku ara rrelhana e rcnda qe
nuk lejojne s ipas parimil Ie mirebes imit Ii kerkohet alij Ie ka zgjidhur kontraten gt vazhdimin e
marrdhcnieve te punes apo dhe raste kur punemarres i shkel detyrimet kontrCl ktuale me raj Ie
lehlc ne menyre Ie perserilur me gjithe paralajmcrimin me shkrim Ie punedhenesit Kuptmin
e rret hanave terenda apo fajita Ie ehle te pers~rilur pale do (ju duhet ta interpretojne s ipas rasti
dhe eshte gjykata ajo qe vend os nese ekzi stoj ne apo jo shkaqe te tilJ a Ire justifikultl ra per
zgj id hjcn e kntmtes
Nese zgjidhja e kntrates rezu llon te jete jo nerespeklin e procedurnve Ie parashikuara apo jo per
shkClq e te arsyeshme I j ustifikuara punemarrcsi ka Ie drejt e Ie paraqese pad ne gjykale kunder
punedhenesit brenda 180 diteve nga d ita e perrundimit Ie arati te njoftimit Kodi parashikon se
zgjidhj a e kontrates pa shkaqe Ie arsyetueshll1e eshle e pavlefshmePunedhenesi qe ka zgjidhur
kontraten dHke mos respektuar aralete e njofl imil duhet Ie paguaje si rregull dernshperblim nje
~ l Neni 146 1 kodile punes te Republikegt se Shqiperise
50
page prej 2 muajsh Zgjid hia pu shkaqe tearsyeshme sjell edhe demshperblim deri ne I vii page
Madje kodi parashikon qe kur ka nje vendim Ie formes se prere per Ie riklhyer punemarresin ne
vendin e meparshem cpunes punedhenesi eshte I detyruar ta zbatoje
Referuar kelij punimi cka u citua me lart Ie gjilhe keto aspekte ligjore si dhe polilika qe
ndermerr shteti ( qeveria ) Juajne nje rol Ie rendsishem ne mbrojtjen e punemarresve per Ie
ruajtur vend in e punes ( duke siguruar nj e kontrate afatgjale Ie punes ) gje e cila ~jell nje lTitje te
punesimit thene ndryshe duke mos ndryshuar shirrat e papunesise ( nje nga s frdat qe perballet
shleli shqiplar)
51
Konkluzione
lDuke II bazuar ne cfare II trajtu3 ne kiW punim kam evidenHlat qe pavars isht rolit Ie shtetit q~
shikohet qe ka sjeJl e reform a ne vazhdirnesi per nitj en e nive li Ie Ie pun ils ua rve nepermjet
politikave Ie nderrmarra eshte e nevojshme qe Ie merren masa Ie ndryshme duke j u referuar
dhe akhl aliletit Lehtesi sht mund te arrih et nekon klu zion se rritja e vi velit Ie papunesise mund
te arrih et nepermjet nde rmjetesi mit qe ofroh et nga zyrat e punesimit ose nga agj ensite private
Ie punesimi t
2 Fo rm imi profess ional du het Ie permiresohel dhe Ie shtohet numri lIe trajnuarve cdo vii ne
baze te kerkesave Ie punes per lI oj in e pro fesionit
3 Dun e levazhdoj c zbatimi I program eve te nxiljes se punesi mil du ke siguruar kllalifikime
sidomos per temral d be grupel e vecanta
4 Nje mbeshtetj e Ie vecante duhet lekt~n e bisneset Ie ei let ofrojne punesim bisnese t fa miljare
si dhe scktori I turi zmit te eilet mund te punesojne nje nurner Ie madh punonjes ish
5 Nxilj a e progrcuneve per prnkl ike e Ie sapo d iplomuarve duhelle zgjerohet ne cdc instilucion
dhe ne cdo d rejto ri admini strate publike gt pa lent menjeane dhe kompani te medha duke krijuar
me ta nje forme bashkpunimi per punes imin c praklikanleve me Ie mire
6 Gjate vit eve Ie fu ndit prezenca e shtetiljo vetem qe nu k eslllezvogelll3r por perkundrazj eshte
zmadh uar ajo efa re ka ndryshuar eshte roli I tij menyra e nderhyrj es dhe doza e ket yre
nderh yrje duk e bere Ie mun dur mundesine e rriti es se pllnesimit dhe kualifikimit Ie personave Ie
punesuar dhe tl papunesuar qe pres in te integroh en ne tregun e punes
7 Kodi I Punes I Republikes se Sqi pe ri seeshte nje baze e e mire mja rtueshme per rreguilimin e
marrdhenieve ne kCli sektor nl kete kod re Oektohet drejlpersed rej li fryma dhe gama e parimeve
me Ie nj ohura qe vij ne nga konven ta nderkombetare dhe Euro piane per Ie drej tat e njeriuL
52
8 Pervec rreguHimit qe [ ben Kodi [ Punes kerni edhe veteBrenda sektorit public rregll l ime per
ate instilueione Ie eilat hyjne ne fushell e veprimi t Ie legjis lacionit Ie sherbimit civil dhe keto
marredhenie rregu ll ohen me ligjin nr 152 20 13 Per Nepunesit Civ il Edhe pse jemi nj c shIel
I vogel me nje admini strate te vogel pu blike dhe me nje numer te kufizuar Plillonjesish pu blic
ky sektor eshte du ke kal uar neper reform a dillamike ne lTUgen drejt integrimit Europian
9Ne vendin tone duhe l Ie propozojme ndryshime dhe permiresim Ie qeve risjes 5C sek lo rit public
dhe sherbimeve publike p~ dysh im qe duke iu referuar s ituates aktuale problemmike sek lo i
public duhet Ie beje ndrys hime sin e funksionim sin e ndertimin e saj Ajo duhet tejete e
mbrojtllr nga levizjet po[itike Ie punonjesve ne menyre qe Ie ruaj kualitetin e kapacitcleve
llJ erezore
S3
Bibliografia
1 E drejla f punes prof fir KiltreI Cela bolim IV ~ stlepia holuese liar Tirane
2 E (rejta e kralwsllar e punts proftlr Kudrel Cea
3 Directhe 2003 EC of he European Paramenl and 0 he Council of 4 November 2003
4 Lligji lu82 tlati 0907 945 Mbi knllen e sherhimit mhrojljen dlte shperblimin lie pune
5 Ligji IIr 527lktle 2508947
6 Ligj nr 2250 dali 030SJ956 Mbi Kodin e Punils Ie Repuhlikiis Populore Ii
Shqiperise
7 Ligji I1r136 dale 512 2015 Iper disa shlesa dlte Ildryshime nit Ligjin fI 7961 dali
12071995 Kodl J plles I ShqipiJr i ndrysltuar
8 Ligjil152 dale 2013 Pilr IIilpfinesin civil
9 Stalstika e fregut Ie plllles 2014-2015 SheThm Komhiftar I PUl1esimit
)0 Slrnlegjia e plllleimit 2007-2013 Millistria e Pun es rifle Ceshljes Sodale
11 Tregu 1 pUlles AklllaJ Shirbimi Jltombelar I Puniisimil
12 Slalisliklllejorces se punes lOIS INSTAT
13 Slralegjia ombilare per pniisim 2014-1020
14 Slralegjia difrseJaorjale e reformes lie a(minislrolen Publike (SNRA P) llii kUlJdii Ie
slralegjise JoIIbilare pir tviflim dll t illltgrim (1009- 2013) Tirane SMalor 2009
15 Slralegjia per PUllesim dlle Aflisi fLO 1013-206
16 Draft document Mbi fiji igjii Ii ri per sllirbimin civil ni SIIqiperi f pergalitur Of
Zlrani SIIapo ne basltkipunim me Dr Hails -Achim Roll kOllsulenli Ii Sigma me
kerkese Ii DAP 1 letor 2010
17 Giuseppe Casale Service public reladole eork
S4
J8 Josep Tenkormrg bullbull hi comparaillt Qvervieii Geneva August 2008
9 Annizi e legjisaciollit mb marrdhiilliel e punlis ne administraten publike ne
Republiken e Sltqiperise lie kuadrin e projektit Ii qelldres AKSES ALBANIA
Pernjii administratil pubike Ie qiil1drlleshme dlle proesiollale mbiJihlellir IIga
Ambosnda Gjermane Ili Tirone dhjelor 2009 puno Dr Eralta Can
20 Komieli Shqiptar I Helsiki Sifuala e diskriminimit lie procesill e lorgimit ngo
plla ni Shqipilri Tirane dlljelor 201 I
21 SlalisiNa lujuri IIga kOllfenmea e reafizuar ngn qelldm ISU JtlriJ me feme
Zbnim J ligjit lie mbeshlelje Ii qiimrueshmerisi dhe rriljes sit perjorm(mcifs ni
Administraten Pubike
22 KlIshJetuta e Shqiptrisi
23 Marrdhellia e pultes FerioJlQ Calo
201 Kerkime mbi fregull e pUlles Jonida IoxhoJi
25 KOIi (ok Idrej~sla~qjp-(J -tJXl
26 Shlefiweborg
27 llllervisffr lie ~lil1islrillit e punts dlle Ceshtjevt Sociole me feme Nxitja e pllll ifsimil
dhe polifika Ii tjera per IIljell e papllnesisl
55
3 Merites
4 Tc Irasparences
5 Te profesiona li zmit
6 Paanesise po l it ike
7 Qendrueshmerise ne de tyre dhe vazhdimesise se shhbimit civil
44 Fusha e veprimit te Iigjit per nepunesin civ il
34 Nen i 2 Iligji per nepunes in c ivil percaklon ru shen e ve primit Ie tij nepermjet per fshirjes se
te gi ithe nenpunesve qe lIshtrojne nje funks ion public ne nje institucion tt admini strates
ShlehrOre institucion Ie pavarur apo njesi Ie qeveri sjes vendore me peljashlim
a) Te Ie zgjedhurve
b) Ministrit dh e zevedsmini st rit
c) Funksionaret e emerruar nga Kuvend i bull Presidenti I Repub li kes ose Keshi lli I Ministrave
d) Gjygjta re t dhe prokuroret
e) Nenpunesit e ad ministra t~s gjygjsore
I) Ushtarakut Ie foreave le armfliosu ra
g) Personelitle Sherbimil Infonnali v Shleleror
h) Personelit Ie njesive publi ke direkte te sherbimit
i) Anetarit dhe kryeta rit Ie organeve kol eampjia le drejtuese Ie komiteteve apo institucioneve ne
vares i Ie Kryeminislri se apo Ie nje mini stri
j) Punonjesit adm inistrative
k) Funksionaril Ie kabinetit
Shtrirja vertikalc
J5S lllrirja vertikale e rushes se veprimit Ie LSHC nis s ipas Ilj~ skeme hi erark ie nga pozic ioni I
sekrelarit Ie pergji lhshem te ministrise dhe shkon deri ne nive l special ist J6ne praktiken e
1 Neni2 ligji 1522013 per nepunesin dvilshy
38
- --- -----shy
deritanishme vihet Te nje konso lidim I kenaqshem ne kategorite e ulta dhe Ie mesme ndersa per
kalegoriH e lana Ie Sherbimit C ivil tregues i I qarku llimil ka qentH lane rue qe regan per faktin
qe keto pozicione jane dis i me Ie ekspozuara ndaj ndryshimeve te mundshme politike apo edlle
ndaj rap0rl eve persona te epror vanes pavarsishl nga moti vimi I drejte apo abuziv I k~lij
qarku llimi
Shtrirja ho riw ntale
Shtrirja horizol1tale e fu shes se veprimit te LSHC eshte e ku fizu ar ne disa institucione (KM
ministry institucionet e pavaruara bash ki qarqe elj
Fusheveprimi horizonta l [ ligjit ne ketedimension ne ni ve l qendror zbatohet per
a) Administraten e mini strive zyres se krycministril (rreth 1500 nepunes civile)
b) Adm inistralen parlamentare dhe te presidences si dhe administraten e instilucioneve Ie
pavarura qe raportoj ne drejt pltrsedrejti ne Kuvend (rrelh 2800 nepunes civile)
Stalusi J disa kategori ve te Ijea nepunesish te institucioneve It lilla si tatimet bull dogana polic i
diplomaci etj rregullohen me ligje perkate se te eilat ne thelb permbajne eli sa elemente Ie
ngjashme OSe Ie pemfena me ato Ie statust Ie ncpunesi t civil Statusi i pjeses tjeter te
punonjesve Ie administrates publike ( ars imi shendetcsi etj) perfshire administraten dhe
punonjesit e degeve ne vflres i Ie ministrive ne rrethe ose qarqe e qe perbejne dhe numrin mlt Ie
madh Ie punonjesve ne kete sector bazohet thjeshle ne kod in e punes
Fusha e veprimit rnaterjaJ
Fusheveprimi malerjai nenketedimension ligi i ka rregulluar elemenlellhelbesore me rendes i per
marredheniet e punes te nepunesve civil Ie ci lmjane te ndryshme nga alo per punonjesit e ljere
publike Ie ci let jane zbvilluar pas kesaj me akte dyteso re nenligjore kohn e punes dhe
pushimit etj
~Slrategjia nderseklorjale e reformes nE administrOiten Publike (SNAAP) ne kuader Ie strategjise kombetare per zhvillim dhe in tegrim (2009- 2013) Tirane Shlalor 2009 16 Neni 19 I ligji l sherbimit civil ka tegorile e nepunesve civil jane keto 1 Nepunes civil Ie kat egorise se larte drejtuese 2 Nepunes civil te kategorise sl mesme drejtuese 3 Nepunes civil v te kalegorise se ul et drejtuese Anep unes civil Ie kalegori se ekzekutive nepunes civi l Ie kalegori se se larte drejlues konsiderohen keto pozicione a) sekretar I pergjilhshem b) drejlor departamenti c) drejlO( I drejlorise se pergjilhshme d) pozicione te barazvlefshme ne Ire Ie parat ne institucionel e administrates publike qendrore apo vendore
39
Ne lidhje me disa aspekte Ie marredhenieve te punesimit (psh mosha e daljes ne pension
sigurimi socia l dhe shendetesor) LNC permban nje reference te p~rgj ith shme ne legj isiacionin e
pergjithshem te punes ( Kodi I Punes) si legj islacion plotesues Disa eiemenle Ie Ijera Ihelbesore
( deklarimin e pasuri se bull konfliktin e interesave skemen e pensioneve ploHsuese elj gjithashlu
te rendesishme pir marredheniet e punesimit te nepunesit civ il jane te shpemdara ne
legj islaeionin e posacem I eili zakonish t rregllilon te gjithe ose nje pjese te madhe te pllnesimit
publik
45 Pranimi ne Shcrbimin Civil 31
Pranimi ne sherbirnin civil ne kategorini ekzeklltive behet nepermjet nje kankurrirni tehapur
kankurimi organizohel ne menyre periodike nga njesia pergjegjese per seci lin nga grupet e
percaktuara ne piken 8 tt nenil 191e ketij ligji
Konkurrimi zhvi llohet ne dy faza
a) Yerifikimi paraprak nese kandidatet plotesojne kerkesat e pergjithshme dhe ato te
posacme sipas shpalljes se konkurrimit
b) Vleresimi I kandidateve
Verifikimi paraprak kryhel nga njes ia pergjegjese ndersa vleresimi I kandidateve behet nKa
komiteti I perhershem J pranimit I krijuar per secilin nga grupet e percaktua ra ne piken 8te nenit
19 Ie ketij igji
Kandidatet fitues qe marnn 70 Ie pikevc talale tevleresimit renditen nga komiteli I
perhershem I pranimil sipas pikeve Ie marra ne li slen e kandidaleve Ie sukseshem
~shte Keshilli Ministravc qe mirnton negulloren e hollesishme per krij imin perberjen dhe
veprimtarine e komiteteve Ie perhershme te pranimit si dhe lTegu llat e hollesishme per
proceduren e pranimit dhe vleresimin e kandidateve
n Neni 22 Iligjit HPer Nepunesin Civil ~
40
46 Ngritja ne detyre
JSNgritja ne delyreesilic kalimi I nje nepunesi c ivil nga pozicioni actual I punes ne nje ni vel
pozicion me 1e larte ne te njejtin institucion osc ne nje in sti tucion tjeter te administrates publike
qendrore apo vendore ( kur nje vend I till e ekziston) Ngri tja ne detyre reali zohet rea lizohet
nepennjel procedures sekonkurrimit organ izuar ga njesia pergjegjese per nj e ose disa
pozicio ne te tira Bazuar ne parimin e neoit 20 ( shanceve Ie barabarta profesionalizmit etj) te kClij ligji Nese vendi I lire I kategorise se utel apo Ie mcsme drejtuese nllk eshle plotesuar sipas
nenit 25 te kctij ligii ai plotesohet nepennjet ngriljes ne detyre
Mund te aplikojne per ngritje ne detyrevetem nepunesit civil te oj e kategorie pasardhese te
pnnesuarit ne Ie njejten apo ne nje institucion tjete te sherbimit civi l nese plotesoj ne kushtel
per ngrilje ne delyre dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Nese vendi I lire nuk plolesohet nepermjel procedures se ngritjes ne detyre nje procedure Ijeter
mund Ie organizohel Brenda nje afali 3 mujor deri ne plOleurosimin perfundimlar Ie vendit Ie lire
nese eshle e nevojshme mund Ie zbatohet procedura e tras ferimit Ie perkohshem ne interest e institucionit sipas shkronjes a Ie pikes I Ie nenit 48 Ie kctij ligji Keshilli J mini strave miraton
kushtet qe duhet Ie plotesojne nepunesit per ngritjen ne delyre dhe proceduren e hollesishme Ie ngritjes ne detyre
Ne prakt ike ngritj a ne detyri ka ndoshur ne perqindje Ie vog la rastesh Ekzistojne megjithale
di sa paqartesi lidhur me ndryshimin e pozic ionit brenda nje kategorie ( Ie larte) nese kjo perren
ngritje ne delyre apo levizje paralele gje qe veshtireson pasqyrimin real Ie ket ij Ireguesi
AVflnlazhi kryeso r I kesaj dllkurie eshte se konkurimi public ka promovuar lerheqjen e
kandidateve Ie af~ ngajashte admi ni strales gje qe krijon mundesine e sjellj es se njohuri ve dhe
metodave Ie reja Ie punes nga ala kandidate qe kane studjuar jashle ve nd it apo nga ata qe vijne
prej sektorit privflt Disavantazhi nga ana (j eter kate beje me pranine e nje kostoj e opportune ne
lidhje me s igurine e karrieres qe mundte mOli vonle me mire nepunesit e brendshem civil
47 Uvizja paralele
J Neni 26 Iligjit nr 152 2013 U per nepunesin civil U
41
Plottsimi I ve ndeve Ie lira ne kalegorine ekzekuti ve ala H~ ule apo Ie mesme drej lUesc behel se
pari nga nepunesit ciyile Ie se nj ejles kalegori nepermjet procedurts paralele Kush mund Ie
aplikoj ne per plotesimin e nje vendi Ie lire nepermjet procedures 51 Iev izjes paralele 5ipas pikes
1 nen 25 I ketij ligi i gt nepun sit civile Ie se njejtes kalegori ne Ie njejtin apo ne nje institucion
tjeter Ie sherbi mit civi l qe plotesojne kllshlet per para lele dhe kerkesat e posacme pef vendin e
li re
Yleres imi 1 kandidateve Ie inte resuar kryhe nga nje komi sion I brendshem I krijuar ne cdo
emiss ion nepermjet nje procedure Ie bazuar ne parimel e parashikuara ne piken I neni 20 Ie
ketij ligji Perfaqesuesi I njesise pergjegjese esbte anelar I kom isionit te brendsghem
Ne perfundi m te vl eres imit komisioi mund te ve ndose
a) Perzgjedhjen e kandidatit me Ie pershtatshem per tu emeruar ne vendin e li re
b) Perfundimin e procedures pa asnje teperzampjed hur ne fast se asnje nga kandidatet e
interesuar nuk ploteson kushtet dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Keshill i I Ministrave miralon
a) Kushlel qe duhel Ie pJolesojne nepunesit per levizjen parale le dhe procedurat e
hpo ll es ishme te levizjes paralele
b) Rregullal pfr krijimin dhe perberjen e komis ionit Ie parashikuar ne piken 3 Ie kctij neni
48 Oisipiina ne sherbimin civil (SHe)
Disiplina ne Sherbimin Civi l ka Ie beje me mnsa l di s iplinore qe jepen ne rastel e konslalimil 1(5
shkeljes serregullave apo Ie moskryerjes se detyrave Masat disiplinore dal lohen nga vleresirni
negativ I perfosmances Vendim-marrja ne lidhje me ke lO procedura perqendrohet tek epror
di rect dhe me pas ekzis(on mundesia e ankirnit Ie drejteperdrejte ne KSH C Sipas nje studimi
eshte ve ne re qe nllmri I rn asave di siplinore ne praktikeeshte I voge l verehet nje shperndarje j o
uniform e tyre lakonisht nje numer relalivisht [mad h [ masave di si plinore vihet re ne mornente
ndryshimesh politikc
42
Ligji eshte relativisht J pltiqarte lidhur me zbat imin e mases sl uljes nedetyre ) kur nje institucion
( ku eshte dhenc nje mase e (ille ) nuk ekzistojne vende pune Ie oje kategorie Ie lIle ne keto
raste nje mase e tille fezulton e pazbatuesh me apo te pakten problemalike Dicka e ngjashme
konstatohet edhe lidhur me mundesisne e kthimit ne pozicionin e rneparshem pasi parashkruhet
masu di sipiinore
49 ASPA OHE PROGRAMET E FORMIMIT PIWFESIONAL
ASPA
39Ne varesi te Ministri se se Brendshem krijohe dhe Shkolla Shqiptare e Administrates Publike
(AS PA) SI jnst itucion public qend ror me se li nc Tiran~ASPA ka autonom i administrative dhe
akadem ike Ajo ka per qeHim formimin professional Ie nepunesve civil 5i dhe cdc individi tjeter
vendas ase H huaj qe nuk esh te pjese e sherbimil civil dhe qe plOleson krilerel e kerkuara
Forrnimi profess ional perfshin programin e forrnimit Ie Ihelluar Ie kandidateve per kalegorine e
ncpunesve civile te ni ve lil Ie Jarle drejtues anetare te tru pes se nepunesve civi le ni velit Ie larte
drej tues si dhe programin e formimit Ie vazhdueshem Ie nepunesve civ il dhe Ie cdo indi vidi
tj eter jashte ketij sherbimi
Buxheti ASPAmiddots percaktohct si ze I vecanle ne Buxhelin e Minislrise se Brendshme
Organel drej tuese te saj jane
I Keshilli drejtues
2 Drej lori
KeshilJi drejtll es perbehel nga [2 anetare dhe kryesohet nga nj e prej rektoreve Ie lmiversitetcve
I zgjedhur nga Kon ferenca e Rekloreve Ie Shqiperise Ne perberje Ie lij jane perfaqesues dhe
drejtues Ie larte Ie min istrive organeve Ie qeverisj es vendore DAP- it universiteteve shoqerisc
civile dhe biznesit sipas percakli mil te bere me vendim Ie Keshill il Ie Ministrave
I Neni 91igji 1522013 Per NepuneStn Civil
43
Keshilli drejlues miraton po litikat bull slrategjite dhe partnerilelet e ASPA-s hal10n kuadrin
rregullal0r Ie saj 5i dhe miralon projektbuxhetin dhe s trukturcn organizali ve Ie ASPA-s
Detyra Ie hoJlesi snme te keshillit drejtues percaklohen me vendi me te Keshillit Ie Ministrave Ne
percaklimin e polilikave Ie perzgjedhjes dhe Ie formimil bull ASPA detyrohel Ie bashkpunoje me
DAr-in s i njenjesia e ngarkuar j)tr centrgatitjen dhe mbikqyrjen e zbatimit Ie polilikave
shteterore ne sherbim civil
Drejlori I ASPA-s emerohet dhe lirohel ne detyre sipas kritereve dhe rregullave Ie percaktuara
per anetaret e trupes se nepunesve c ivile Ie kalegorise se lartc drejtuese Perjashlimisht deri ne
moment in e fillimit Ie efekteve Ie kelij ligji drejlOri I ASPA-s emerohel me vendi m Ie Keshi llil
te Ministrave me propozim te Ministr e Brendshem
Nepunesil e ASPA-sderi ne momentin c IIUjmit te efekteve Ie ketij lirui emerohen nga Drejtori
I ASPA-s s ipas procedures se Kodi Ci vil Keshilli 1 Minislrave miraton rregullal e holl esishme
per menyren e organizimit dhe funksionimit Ie ASPA-s
Programer e formimit profesional
AS PA ka per delyre leofroje formim profess ional nepermjet perfshirjes se programeve Ie
meposhtme
a) Program Ie foonimit Ie thelluar n~ baze Ie Ie cilil formohen kandidalel per anelarel Ie
TNO-s (niveillarte drejwes)
b) Programe Ie formimil t~vazhdueshem ne baze Ie Ie cilit trajnohen ne vazhdimesi dhe
n~ lidhje me punen e nepunesit civil te te gjitha kalegorive si dhe cdo indivit tjeter
j ashte sherbimit
ASPA ofron mundesine e pergal irjes paraprake Ie kandidateve per te marre pjese ne
konkurrimin e hapur per kalegorine ekzekutive kundrejt tmires
ASPA realizon sludime dhe bOlime ne fushen e administrates publike Sludenlel e AS PA-s te
perzgjedhur nga shoqeria c ivile bisnes i apo individi jashlc sherbimil civil detyrohel te paguajne
larjf~ Keshilli I Ministrave miraton lariftin perkmese per cdo trajnim
44
KREUV
5 RREGULLIMI I MARRDHENIEVE TE IU NES NE SHQIPERI SIPAS KODIT
Til PUNES
51 Kodi I punes dhe rregullimi I marrdhenievc te punes ne administraten publike
Marredhenia e punes ne vendin lonerregulohet nga Kadi I Punes I Republikes se Shqiperise I
cili eshte li gj i kryesor per rregullimin e ketyre mltl rrdhenieve ne dispozital perkatese te lio Per
te kl ptuar memire gjendjen e egjislacionil shqiptar pqr marrdheniet c punes eshle e nevojshme
Ie bcjme nj l anaiize te pergjithshme Ie legjislacionil perkates Ky Kod eshte krijuar me qellim
Ie rregulloj marrdheniel e punes ne tregLlll e ekonomise private dhe iniciatives se li re Ne
sekto rin publik prob1emet pcr zbatimin e krit ereve dhe kushteve ligjore pcr lindjen zhvillimin
dhe perfundimin e marrdhenieve Ie punes jane Ie vogla Kodi I Punes parashikon nje
serhregu llash ne mbroj~e Ie punemarresve sin e mstin c fillimit vijimit dhe Ie perfundimit te
marredhenies se punes Kodi parashikon nje rregulJ te posacem per rastet kur punedhenesi eshte
organ J administrates pubJike gjithsesi ky parashikim duhet te kuptohet sakte nga vete organet
dhe ndoshla Ie shoqerohet ed be me lTegullime I~ tjerf Ie posacme per administralen pllbJike
Nje analize e tilleeshte hapi I pare per I ~ evidentuar boshlleqet dhe problemalikm qe ajo mbar
Gjithashlu nje an aJ ize e tilleeshtc e nevojshme per Ie ku ptuar nese prob lemet e qendrueshrnerise
pavars ise ose meritokracise ne administraten pub like rrjedhin per shkak Ie mangesive ligjore apo
moszbatimin korrekl Ie Jigjit
42Kodi punes rregullon Ie gjilha marredheniet e punes ne administratcn publike me perjashlim
Ie marrdhenieve Ie punes Ie personave punesimi I Ie cileve rregullohet me ligj t~ vecante pra Ie
gjitha marredheniet e punes ne organet e administrates publike qe nuk I nenshtrohen nje
rreguHimi Ie veCaJ11e me li gj do Ie rregiullohell sipas dispozilave Ie ketij Kodi Madje ky Kod
parashikon qe per as sa ligji I vecante nu k parashikon zgj idhje per problemet e lidhura me
marredheniet e punes perseri do te gjejnc zbatim ne di spozilat e Ketij Kodi
lt0 ligji nf 7961 dal e 127 1995 Per Kedin e Pun es n~ Repu bliken e ShqiperisE I ndryshuar
4 1 Or Eralda Ca ni Anarize e legjislacionit mbi marrdhenel e punes ne administraten publike ne Republiken e
Shqiperi~e ne kuadrn e projektit te qendres AKSES ALBANIA Per nje administrate publike tre qendrueshme dhe
profesionale ~ mbeshtetur nga Ambasada Gjermane ne Tirane dhjetor 2009 41Neni 4 I Kod te Punes
45
Ky Kod 11 ~ kreun JIl Ie tij parashikon oj sere pari mesh mbi Ie eilal mbes hteten marredheniet e
punes Edbe pse parimin e konkurrueshmerise apo Ie trasparences nuk e permend lie nenin 11 Ie
tij parashikohet se normal e se drejtes Ie d iet rregullojne marrdhenien e punes kane perpares i
qe edhe veH KushlelU ta parashikon oe nenio 11 6 Ie saj Kod i rendi Kushtetuten Konvenlat
Nderkomelare It ratifikuara e me pas li gje Ie tjera duke renditur Ie parin nga 10 Kodin e Punes
Pra perforcohet edhe nje here rregullimi qe Kushtetuta parashikon ne neni n 107 qe marrdhenia e
punes per nepunesit civ il publike bazohet ne lrasparence konkurrueshmeri e profesionalize m
52 Lidhja e kontrates se punes
Kodi I punes ne nenio 19 Ie tij parashikon qe lindja e marredhenies se punes kryhet nga
punedhenesi I ci li puneson ne menyre Ie drejtoirdrejte punemarres in Ky punedhenes perdo r
zyra shtett~rore Ie punesimit ose agjensite priva te Ie punesimit per le punesuar punemarresjn ky
parashikim eshU h~H1lmr me qeJlim qe tu sherbeje person ave juridik pr iv m Ie cilet mund Ie
zgj edhin me sa duke rregLdlal e lyre Ie punesimil te pu nonjesve Ie lyre [ referuar nekuadrin e
detyrimil kllshtetues pe r konkurrucshmeri dhe tra sparence pcr punonjes it e administrates publike
bull ky rregullim do Ie s ilhe konfuz ion dhe paqanes i Pm ka nevoje qe ky Kod meqeeshle li g baze
edhe per marrectgheniet e punes ne admi nistraten publike bull te specifikoje nje rreguHim Ie posac me ne kontrat en e punts apo edhe referimi tck e ashtequajtura kontrate kol ektive e
punes Sigurisht qe cdo rregu lli m qe do te bellej me akt Ie posacme li gjore e vecnneri sht
nenligjore do Ie ishl e I delyrueshem per lidhjen e nje konlrale punesimi Gjithsesi s ic ulna
edh e me la rt profesional izmi apo kerkesa per kritere Ie cakluara piir punesim Kodi I punes Illik
e percakton si kriter punesim i
53 Kohhjatja e marredhenieve te punes
Marresheniet e punes sipas Kodit teP unes lidhen sipas nj e kohezjatje te pacaktuar dhe nje
kohezjatje te caktu ar 43 Kodi me qell im krijimin e rnarn=dhenieve Ie qendrueshme tepunes
parashikon qe si rregul kontrata e punes lidhet per nje periiudhe te pacaktuar Nese
konlra la e punes do le lidhel per nje periudhe Ie cak tultlf kjo duhel jus lifikuar per arsye objekti ve
o Kreu XIV neni 140 I Kodit te Punes se Republike$ $e Shqiperise I nd rysh uar 2003
46
qe lidhen me nar yren e perkoheshme Ie detyres nJ Ie eilen punemarresi do lepunesohet 44 T~
gjitha rregullimet mbi kohezjaljen e punes kohezjatjen ditore ne pune 45 pagesen pushimin
Javor e vjetor punen e nates apo kohe feslash dhe pagesen per Ie detyrimin per kuaifikim
punonjesish elj jane rregullime Ie eilel pltl dysh im mundesojne nj e status Ie caktuar te mbrojtu r
Ie punonjesit per punen qe kryen pushimin qe duhe Ie kete si dhe pagesen qe duhe Ie marre
per punen qe kryen Mund Ie permenden (dhe nje sere nenesh Ie ketij ligji qe synojne
rregu llimin e sigurise dhe mbrojtjes Sf shendet it ne pune si psh Nenel 39-75
Ne pergj ithesi keto rregullime duke qene edhe ne Iefiektim te traktateve Ie m iratuara nga 46IL0 dhe ratifikuara ga Shqiperia ne te njejlen kohe refleklojne edhe shu me prej dire ktivave
Ie BEmiddotse
Te lill a mund tepermenden
47Direkl ivat 2003 l Ee e parlamentit dhe Keshi llit Ellropian Mbi aspekte Ie caklllam Ie oreve Ie
punes
Direclive e keshillit 9 1533 EC vi lil 99 1 Mbi del yrimin e punedhenesve per te informuar
punemarresit mbi kushtel e kontrates apo Ie marrdhenieve Ie punes
Oirektivat 781 EC vi lit 2000 Krijimi I nje kornize te pergjithshme trajtim I barabarte ne
punesim dhe pro fesion e e ila kerkon Irajl im Ie njejle Ie personuve pavars isht nga bes imi felar
paaftesile gj inia orienlimi seksual elj ne marredheniet e punes apo profesion dhe ltlnetaresite
ni orgMizata te caktuara
Nje organ I administrates publike krijohet per Ii sherbye r nje interes i public Ie eaktuar dhe
z1konishl organet e adminjSlr31iS publike krijohen SI persona juridike me akte liampjore per Ie
ekzisluar per nje periudhe Ie pacaktuar kohe ose ne raste Ie caktuara per Ie traj tuar ceshlje per
tC eilat vendoset nje kufi koh or I cfl ktua r4 ~ Edhe ne rltlSle Ht ill a si kjo e fundil akli li gjo r apo
Neni 140 I KPU NE5 parashikon se U nese koheljotja nuk percokrohet me sokresi ngo paler gjare idhjes se kontfoftS ojo ((ojtohe si kontrote me periudhe Ie pocokruor ~5 ligji nr 136 viti 201 5 per disa shtesa dhe ndryshime n1 ligjin 7961 te vitit 199 5 te Kodi I pun~s 1Republikes se Sqiperise i ndryshuar ~o Organizata nderkombtHare e punes ( ILO) n Directive 2003 EC of the European Parlament and of the Council o f 4 November 2003 ~ permbl edhje informacionesh rreth marrdhenies se punes Feri ona Cato
47
nenligjor nuk parashikon kohezgjatien e vele organil administrative Nt ligiin per stat us in e
nepunesil c ivil parashikohen komilele ad-hoc Ie eila jane krijime Ie perkoheshme Ie posacme
Ie krijuara me qellim menaxhimin e testimeve Ie kandidateve pef nje vend pune pjese e
sherbimil civil Po ashtu mund Ie kete organe Ie (ilia Ie administrates publike qe traj tojn~
ceshtje Ie tilla por qe shuhen mbas mbarimit Ie funksionit pqr Ie ei len jane krijuar r sh kemi
organct qe trajtojne ceshljcl e kthimit dhe kompesimillc pronavc Kjo ceshlje kil dhe kufi zime Ie
caktuara nga vete ligji
Megjithate ne rustin e pare behel Ijate per nje pune shume Ie kufizuar ne kohe( nje dilore ose dy
dilore) ne rastin e dyte behet fjale per nje ceshlje edhe pse mund Ie kete kllfizimel e veta ne
kohe mund Ie zgjasi per vite me rradhe Pra kontratCl e punes neorganet e administrates rubJike
duhel Ie jene me nje kobezgj atje Ie papercaktruar ne Ie shumten e rasteve Sigurishl nese
natyra e punes apo detyres do Ie ishte e perkoheshrne edhe kohezgjatja e kontrates se punes do
Ie ishte e kufizuar edhe nese behet jale per marredhenie pune ne nje organ admil)islrativ qe
nuk esille I perkohshem Nje interprClim I till lmbetet edhe ni ate qe admini strate publike per
nga natyra e saj eshte e qendrueshme dile e vijueshme Gjithashttl nj e intepretim [ till1 do Ie
ishte ne perpulhje me direktival e Komis ionit Europian qe kerkojne nje justilikim per
pefdorimin e kontrata ve aflltshkurtra duke I kerkuar shte te ve anetare( nuk eshle e
delyrueshem) q~ Ie konsuhohen me grupel e inte resl dhe Ie marrin masa lidhur me kelt 5i
a) Justifikime objekti ve per rinovime konlratash dhe marrldhenieve Ie tilla al~lshkunra
b) Percaklimi I perseriljes qe mund Ii behe t konlrates afalshkurte r
Kjo directive duke kerkuar nje rregullim te percakluar Ie Ii lie qe orienlon gjilhe marrCdhenicn e
punes drejt qendrueshmerise net per polilik~n qe BE-ja ofron pel nje marredhenie Ie
qend rueshme pune
54 Perrundimi I marrdhenieve te punes
48
Kodi I punes parashikon 49 qe marredhenia e punes perfundon me zgjidhjen nga njerltl pale e
kontrales osekur ka perfunduar afati I percaktuar ne kontrate
Kohezgjatja e nje kontrate tregan vazhdimesi e nj e marredhenie pune pra qendrueshmerise po
aq percakton edhe leresine e rreguUave qe do Ie ndiqen ne rastin e zgjid hjes se saj perfundimi I
marrdhenieve Ie punes regullohet nga Kreu XIV I Kodil Ie punes Kontrala e punes me
kohezgjalje Ie pacaktuar perfundonn kur zgjidhet nga njera pale ose ka perfunduar afati I
njoftimil sine rastin e nje konlrate me tlfat ashlll dhe pa ann kontrata mund Ie zgjidhcI me
arsye duke respekhlar proceduren e parashikuar nga raSle e zgjidhjes se kOfllrales me arsyc s i
dhe procedura e kisaj zgjidhjej e
Fillirnish t respeklohet afmi 1 nj ofiirnil per zgj idhj en e kontrates 1 ei li shkon nga dy deri ne tre
muaj ne vares i Ie s ituatave Ie caktuara Ie parashikuara50 ne nenin 143 Ie Kodi te Punes ku
Iheksohet
I Pas kohes se marrjes ne prove per Ie zgjidhur kontraten ne periudhe Ie pacakwar pale
duhe Ie respektojne nj e flfal njoftirni prej nje muaji gjate vilil Ie pare Ie punes prej dy
muajsh per dy deri ne 5 vi tet e para Ie punes nde lsa prej 3 muajsh pe r me shume se pest
vjet pune
2 Keto afate mund Ie ndryshohen me marreveshje me shkrim ose me konlrate kolektive Ie
punes kur Pllnemarresi ka kryer deri nc gjashl~ mll aj pune afati Injoftimit nuk mund
Ie jeleme pak se dy jave Afa li J njonimit eshtejo me pak se I muaj kur punemarresi ka
kryer me shume se 6 muaj pune
3 Afati 1 njoftimit per zgjidhjen e konlrates zgjalel si pas rastit deri ne fund te javes ose deri
ne fund Ie muajiL Zbatohet I njejti regu]) kur afati I Iljofiimit pezullohet gjateperiudhes
se paa ftes ise per pune shlatzani se ose pushime ve Ie dhena nga punedhenesi
4 Kur njera pale e zgjidh kontraten pa respektuar afatill e njo flimit zgjidhja Irajtohel si
zgjidhje me efekl le menjchershem
bull9 Neni 141 I Kodi I Punes I republikes se ShQiperise
00 Neni 143 I Kodit te Punes te Republikes se Shqiperise
49
Pasi parashikohet respektimi I afati dhe procesi 1 informimit Ie arsyes dhe shpjegimit e situates
Kadi parashi kon perfundimin e marredhenievc Ie punes ne situata tejustifikuara dhe parash ikon
ne cdo here qe do Ie kele perfundimin e lyre normalisnt ky Ie jete edhe per nje arsye Ie
arsyet uar apo tejustirikuara
Nje percaklim I shkaqeve Ie arsyeshme nuk mund Ie behe ne Kad pork y [ fundit merr pers iper
Ie sherbeje 5i nje kufi zim I abuzimeve me kufirin e Ie arsyeshme Ne kete ne nenin 146 Ie
Kadi H~Punes pamshikohen s ituala qe konsiderohen 5i shkage Ie arsyeshme par edhe s ilUale Sl qe konsiderohen 5i shkaqe Ie paarsyeshme Ie zgjidhjes se kontrates se punes Neni 146 Ie
Kadit Ie Punes CilOhe qe zgjidhja e komrates nga punedhenesi kons iderohet pa shkaqe te
arsyeshme kur a) punemarresi ka pretendime qe njedhin nga kon trata e punes b) punemarresi
ka ~rmbushur nje detyrim ligjor c) kur behet per mot ive te pan dash me nga personaiteti I
punemarres jl por qe ka lidhje iegjilime me Ie drej lin e punes dhe raportet e saj Konsiderohen Sl
moti ve t~ tilla raca ngjyra seksi mosha gjendja civile detyrimet ramiljare besjmi retar
bindjel politikc kombesia gjendja shoqerore
Kodi 1 PlUleS ofron gjilhashlu edhe nje percaklim Ie pergjithshcm te institutit Ie situatave Ie
juslifikuara Neni 153 Ie Kodil Ie Punes vle reson 5i shkaqe H jus ti fiku ara rrelhana e rcnda qe
nuk lejojne s ipas parimil Ie mirebes imit Ii kerkohet alij Ie ka zgjidhur kontraten gt vazhdimin e
marrdhcnieve te punes apo dhe raste kur punemarres i shkel detyrimet kontrCl ktuale me raj Ie
lehlc ne menyre Ie perserilur me gjithe paralajmcrimin me shkrim Ie punedhenesit Kuptmin
e rret hanave terenda apo fajita Ie ehle te pers~rilur pale do (ju duhet ta interpretojne s ipas rasti
dhe eshte gjykata ajo qe vend os nese ekzi stoj ne apo jo shkaqe te tilJ a Ire justifikultl ra per
zgj id hjcn e kntmtes
Nese zgjidhja e kntrates rezu llon te jete jo nerespeklin e procedurnve Ie parashikuara apo jo per
shkClq e te arsyeshme I j ustifikuara punemarrcsi ka Ie drejt e Ie paraqese pad ne gjykale kunder
punedhenesit brenda 180 diteve nga d ita e perrundimit Ie arati te njoftimit Kodi parashikon se
zgjidhj a e kontrates pa shkaqe Ie arsyetueshll1e eshle e pavlefshmePunedhenesi qe ka zgjidhur
kontraten dHke mos respektuar aralete e njofl imil duhet Ie paguaje si rregull dernshperblim nje
~ l Neni 146 1 kodile punes te Republikegt se Shqiperise
50
page prej 2 muajsh Zgjid hia pu shkaqe tearsyeshme sjell edhe demshperblim deri ne I vii page
Madje kodi parashikon qe kur ka nje vendim Ie formes se prere per Ie riklhyer punemarresin ne
vendin e meparshem cpunes punedhenesi eshte I detyruar ta zbatoje
Referuar kelij punimi cka u citua me lart Ie gjilhe keto aspekte ligjore si dhe polilika qe
ndermerr shteti ( qeveria ) Juajne nje rol Ie rendsishem ne mbrojtjen e punemarresve per Ie
ruajtur vend in e punes ( duke siguruar nj e kontrate afatgjale Ie punes ) gje e cila ~jell nje lTitje te
punesimit thene ndryshe duke mos ndryshuar shirrat e papunesise ( nje nga s frdat qe perballet
shleli shqiplar)
51
Konkluzione
lDuke II bazuar ne cfare II trajtu3 ne kiW punim kam evidenHlat qe pavars isht rolit Ie shtetit q~
shikohet qe ka sjeJl e reform a ne vazhdirnesi per nitj en e nive li Ie Ie pun ils ua rve nepermjet
politikave Ie nderrmarra eshte e nevojshme qe Ie merren masa Ie ndryshme duke j u referuar
dhe akhl aliletit Lehtesi sht mund te arrih et nekon klu zion se rritja e vi velit Ie papunesise mund
te arrih et nepermjet nde rmjetesi mit qe ofroh et nga zyrat e punesimit ose nga agj ensite private
Ie punesimi t
2 Fo rm imi profess ional du het Ie permiresohel dhe Ie shtohet numri lIe trajnuarve cdo vii ne
baze te kerkesave Ie punes per lI oj in e pro fesionit
3 Dun e levazhdoj c zbatimi I program eve te nxiljes se punesi mil du ke siguruar kllalifikime
sidomos per temral d be grupel e vecanta
4 Nje mbeshtetj e Ie vecante duhet lekt~n e bisneset Ie ei let ofrojne punesim bisnese t fa miljare
si dhe scktori I turi zmit te eilet mund te punesojne nje nurner Ie madh punonjes ish
5 Nxilj a e progrcuneve per prnkl ike e Ie sapo d iplomuarve duhelle zgjerohet ne cdc instilucion
dhe ne cdo d rejto ri admini strate publike gt pa lent menjeane dhe kompani te medha duke krijuar
me ta nje forme bashkpunimi per punes imin c praklikanleve me Ie mire
6 Gjate vit eve Ie fu ndit prezenca e shtetiljo vetem qe nu k eslllezvogelll3r por perkundrazj eshte
zmadh uar ajo efa re ka ndryshuar eshte roli I tij menyra e nderhyrj es dhe doza e ket yre
nderh yrje duk e bere Ie mun dur mundesine e rriti es se pllnesimit dhe kualifikimit Ie personave Ie
punesuar dhe tl papunesuar qe pres in te integroh en ne tregun e punes
7 Kodi I Punes I Republikes se Sqi pe ri seeshte nje baze e e mire mja rtueshme per rreguilimin e
marrdhenieve ne kCli sektor nl kete kod re Oektohet drejlpersed rej li fryma dhe gama e parimeve
me Ie nj ohura qe vij ne nga konven ta nderkombetare dhe Euro piane per Ie drej tat e njeriuL
52
8 Pervec rreguHimit qe [ ben Kodi [ Punes kerni edhe veteBrenda sektorit public rregll l ime per
ate instilueione Ie eilat hyjne ne fushell e veprimi t Ie legjis lacionit Ie sherbimit civil dhe keto
marredhenie rregu ll ohen me ligjin nr 152 20 13 Per Nepunesit Civ il Edhe pse jemi nj c shIel
I vogel me nje admini strate te vogel pu blike dhe me nje numer te kufizuar Plillonjesish pu blic
ky sektor eshte du ke kal uar neper reform a dillamike ne lTUgen drejt integrimit Europian
9Ne vendin tone duhe l Ie propozojme ndryshime dhe permiresim Ie qeve risjes 5C sek lo rit public
dhe sherbimeve publike p~ dysh im qe duke iu referuar s ituates aktuale problemmike sek lo i
public duhet Ie beje ndrys hime sin e funksionim sin e ndertimin e saj Ajo duhet tejete e
mbrojtllr nga levizjet po[itike Ie punonjesve ne menyre qe Ie ruaj kualitetin e kapacitcleve
llJ erezore
S3
Bibliografia
1 E drejla f punes prof fir KiltreI Cela bolim IV ~ stlepia holuese liar Tirane
2 E (rejta e kralwsllar e punts proftlr Kudrel Cea
3 Directhe 2003 EC of he European Paramenl and 0 he Council of 4 November 2003
4 Lligji lu82 tlati 0907 945 Mbi knllen e sherhimit mhrojljen dlte shperblimin lie pune
5 Ligji IIr 527lktle 2508947
6 Ligj nr 2250 dali 030SJ956 Mbi Kodin e Punils Ie Repuhlikiis Populore Ii
Shqiperise
7 Ligji I1r136 dale 512 2015 Iper disa shlesa dlte Ildryshime nit Ligjin fI 7961 dali
12071995 Kodl J plles I ShqipiJr i ndrysltuar
8 Ligjil152 dale 2013 Pilr IIilpfinesin civil
9 Stalstika e fregut Ie plllles 2014-2015 SheThm Komhiftar I PUl1esimit
)0 Slrnlegjia e plllleimit 2007-2013 Millistria e Pun es rifle Ceshljes Sodale
11 Tregu 1 pUlles AklllaJ Shirbimi Jltombelar I Puniisimil
12 Slalisliklllejorces se punes lOIS INSTAT
13 Slralegjia ombilare per pniisim 2014-1020
14 Slralegjia difrseJaorjale e reformes lie a(minislrolen Publike (SNRA P) llii kUlJdii Ie
slralegjise JoIIbilare pir tviflim dll t illltgrim (1009- 2013) Tirane SMalor 2009
15 Slralegjia per PUllesim dlle Aflisi fLO 1013-206
16 Draft document Mbi fiji igjii Ii ri per sllirbimin civil ni SIIqiperi f pergalitur Of
Zlrani SIIapo ne basltkipunim me Dr Hails -Achim Roll kOllsulenli Ii Sigma me
kerkese Ii DAP 1 letor 2010
17 Giuseppe Casale Service public reladole eork
S4
J8 Josep Tenkormrg bullbull hi comparaillt Qvervieii Geneva August 2008
9 Annizi e legjisaciollit mb marrdhiilliel e punlis ne administraten publike ne
Republiken e Sltqiperise lie kuadrin e projektit Ii qelldres AKSES ALBANIA
Pernjii administratil pubike Ie qiil1drlleshme dlle proesiollale mbiJihlellir IIga
Ambosnda Gjermane Ili Tirone dhjelor 2009 puno Dr Eralta Can
20 Komieli Shqiptar I Helsiki Sifuala e diskriminimit lie procesill e lorgimit ngo
plla ni Shqipilri Tirane dlljelor 201 I
21 SlalisiNa lujuri IIga kOllfenmea e reafizuar ngn qelldm ISU JtlriJ me feme
Zbnim J ligjit lie mbeshlelje Ii qiimrueshmerisi dhe rriljes sit perjorm(mcifs ni
Administraten Pubike
22 KlIshJetuta e Shqiptrisi
23 Marrdhellia e pultes FerioJlQ Calo
201 Kerkime mbi fregull e pUlles Jonida IoxhoJi
25 KOIi (ok Idrej~sla~qjp-(J -tJXl
26 Shlefiweborg
27 llllervisffr lie ~lil1islrillit e punts dlle Ceshtjevt Sociole me feme Nxitja e pllll ifsimil
dhe polifika Ii tjera per IIljell e papllnesisl
55
- --- -----shy
deritanishme vihet Te nje konso lidim I kenaqshem ne kategorite e ulta dhe Ie mesme ndersa per
kalegoriH e lana Ie Sherbimit C ivil tregues i I qarku llimil ka qentH lane rue qe regan per faktin
qe keto pozicione jane dis i me Ie ekspozuara ndaj ndryshimeve te mundshme politike apo edlle
ndaj rap0rl eve persona te epror vanes pavarsishl nga moti vimi I drejte apo abuziv I k~lij
qarku llimi
Shtrirja ho riw ntale
Shtrirja horizol1tale e fu shes se veprimit te LSHC eshte e ku fizu ar ne disa institucione (KM
ministry institucionet e pavaruara bash ki qarqe elj
Fusheveprimi horizonta l [ ligjit ne ketedimension ne ni ve l qendror zbatohet per
a) Administraten e mini strive zyres se krycministril (rreth 1500 nepunes civile)
b) Adm inistralen parlamentare dhe te presidences si dhe administraten e instilucioneve Ie
pavarura qe raportoj ne drejt pltrsedrejti ne Kuvend (rrelh 2800 nepunes civile)
Stalusi J disa kategori ve te Ijea nepunesish te institucioneve It lilla si tatimet bull dogana polic i
diplomaci etj rregullohen me ligje perkate se te eilat ne thelb permbajne eli sa elemente Ie
ngjashme OSe Ie pemfena me ato Ie statust Ie ncpunesi t civil Statusi i pjeses tjeter te
punonjesve Ie administrates publike ( ars imi shendetcsi etj) perfshire administraten dhe
punonjesit e degeve ne vflres i Ie ministrive ne rrethe ose qarqe e qe perbejne dhe numrin mlt Ie
madh Ie punonjesve ne kete sector bazohet thjeshle ne kod in e punes
Fusha e veprimit rnaterjaJ
Fusheveprimi malerjai nenketedimension ligi i ka rregulluar elemenlellhelbesore me rendes i per
marredheniet e punes te nepunesve civil Ie ci lmjane te ndryshme nga alo per punonjesit e ljere
publike Ie ci let jane zbvilluar pas kesaj me akte dyteso re nenligjore kohn e punes dhe
pushimit etj
~Slrategjia nderseklorjale e reformes nE administrOiten Publike (SNAAP) ne kuader Ie strategjise kombetare per zhvillim dhe in tegrim (2009- 2013) Tirane Shlalor 2009 16 Neni 19 I ligji l sherbimit civil ka tegorile e nepunesve civil jane keto 1 Nepunes civil Ie kat egorise se larte drejtuese 2 Nepunes civil te kategorise sl mesme drejtuese 3 Nepunes civil v te kalegorise se ul et drejtuese Anep unes civil Ie kalegori se ekzekutive nepunes civi l Ie kalegori se se larte drejlues konsiderohen keto pozicione a) sekretar I pergjilhshem b) drejlor departamenti c) drejlO( I drejlorise se pergjilhshme d) pozicione te barazvlefshme ne Ire Ie parat ne institucionel e administrates publike qendrore apo vendore
39
Ne lidhje me disa aspekte Ie marredhenieve te punesimit (psh mosha e daljes ne pension
sigurimi socia l dhe shendetesor) LNC permban nje reference te p~rgj ith shme ne legj isiacionin e
pergjithshem te punes ( Kodi I Punes) si legj islacion plotesues Disa eiemenle Ie Ijera Ihelbesore
( deklarimin e pasuri se bull konfliktin e interesave skemen e pensioneve ploHsuese elj gjithashlu
te rendesishme pir marredheniet e punesimit te nepunesit civ il jane te shpemdara ne
legj islaeionin e posacem I eili zakonish t rregllilon te gjithe ose nje pjese te madhe te pllnesimit
publik
45 Pranimi ne Shcrbimin Civil 31
Pranimi ne sherbirnin civil ne kategorini ekzeklltive behet nepermjet nje kankurrirni tehapur
kankurimi organizohel ne menyre periodike nga njesia pergjegjese per seci lin nga grupet e
percaktuara ne piken 8 tt nenil 191e ketij ligji
Konkurrimi zhvi llohet ne dy faza
a) Yerifikimi paraprak nese kandidatet plotesojne kerkesat e pergjithshme dhe ato te
posacme sipas shpalljes se konkurrimit
b) Vleresimi I kandidateve
Verifikimi paraprak kryhel nga njes ia pergjegjese ndersa vleresimi I kandidateve behet nKa
komiteti I perhershem J pranimit I krijuar per secilin nga grupet e percaktua ra ne piken 8te nenit
19 Ie ketij igji
Kandidatet fitues qe marnn 70 Ie pikevc talale tevleresimit renditen nga komiteli I
perhershem I pranimil sipas pikeve Ie marra ne li slen e kandidaleve Ie sukseshem
~shte Keshilli Ministravc qe mirnton negulloren e hollesishme per krij imin perberjen dhe
veprimtarine e komiteteve Ie perhershme te pranimit si dhe lTegu llat e hollesishme per
proceduren e pranimit dhe vleresimin e kandidateve
n Neni 22 Iligjit HPer Nepunesin Civil ~
40
46 Ngritja ne detyre
JSNgritja ne delyreesilic kalimi I nje nepunesi c ivil nga pozicioni actual I punes ne nje ni vel
pozicion me 1e larte ne te njejtin institucion osc ne nje in sti tucion tjeter te administrates publike
qendrore apo vendore ( kur nje vend I till e ekziston) Ngri tja ne detyre reali zohet rea lizohet
nepennjel procedures sekonkurrimit organ izuar ga njesia pergjegjese per nj e ose disa
pozicio ne te tira Bazuar ne parimin e neoit 20 ( shanceve Ie barabarta profesionalizmit etj) te kClij ligji Nese vendi I lire I kategorise se utel apo Ie mcsme drejtuese nllk eshle plotesuar sipas
nenit 25 te kctij ligii ai plotesohet nepennjet ngriljes ne detyre
Mund te aplikojne per ngritje ne detyrevetem nepunesit civil te oj e kategorie pasardhese te
pnnesuarit ne Ie njejten apo ne nje institucion tjete te sherbimit civi l nese plotesoj ne kushtel
per ngrilje ne delyre dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Nese vendi I lire nuk plolesohet nepermjel procedures se ngritjes ne detyre nje procedure Ijeter
mund Ie organizohel Brenda nje afali 3 mujor deri ne plOleurosimin perfundimlar Ie vendit Ie lire
nese eshle e nevojshme mund Ie zbatohet procedura e tras ferimit Ie perkohshem ne interest e institucionit sipas shkronjes a Ie pikes I Ie nenit 48 Ie kctij ligji Keshilli J mini strave miraton
kushtet qe duhet Ie plotesojne nepunesit per ngritjen ne delyre dhe proceduren e hollesishme Ie ngritjes ne detyre
Ne prakt ike ngritj a ne detyri ka ndoshur ne perqindje Ie vog la rastesh Ekzistojne megjithale
di sa paqartesi lidhur me ndryshimin e pozic ionit brenda nje kategorie ( Ie larte) nese kjo perren
ngritje ne delyre apo levizje paralele gje qe veshtireson pasqyrimin real Ie ket ij Ireguesi
AVflnlazhi kryeso r I kesaj dllkurie eshte se konkurimi public ka promovuar lerheqjen e
kandidateve Ie af~ ngajashte admi ni strales gje qe krijon mundesine e sjellj es se njohuri ve dhe
metodave Ie reja Ie punes nga ala kandidate qe kane studjuar jashle ve nd it apo nga ata qe vijne
prej sektorit privflt Disavantazhi nga ana (j eter kate beje me pranine e nje kostoj e opportune ne
lidhje me s igurine e karrieres qe mundte mOli vonle me mire nepunesit e brendshem civil
47 Uvizja paralele
J Neni 26 Iligjit nr 152 2013 U per nepunesin civil U
41
Plottsimi I ve ndeve Ie lira ne kalegorine ekzekuti ve ala H~ ule apo Ie mesme drej lUesc behel se
pari nga nepunesit ciyile Ie se nj ejles kalegori nepermjet procedurts paralele Kush mund Ie
aplikoj ne per plotesimin e nje vendi Ie lire nepermjet procedures 51 Iev izjes paralele 5ipas pikes
1 nen 25 I ketij ligi i gt nepun sit civile Ie se njejtes kalegori ne Ie njejtin apo ne nje institucion
tjeter Ie sherbi mit civi l qe plotesojne kllshlet per para lele dhe kerkesat e posacme pef vendin e
li re
Yleres imi 1 kandidateve Ie inte resuar kryhe nga nje komi sion I brendshem I krijuar ne cdo
emiss ion nepermjet nje procedure Ie bazuar ne parimel e parashikuara ne piken I neni 20 Ie
ketij ligji Perfaqesuesi I njesise pergjegjese esbte anelar I kom isionit te brendsghem
Ne perfundi m te vl eres imit komisioi mund te ve ndose
a) Perzgjedhjen e kandidatit me Ie pershtatshem per tu emeruar ne vendin e li re
b) Perfundimin e procedures pa asnje teperzampjed hur ne fast se asnje nga kandidatet e
interesuar nuk ploteson kushtet dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Keshill i I Ministrave miralon
a) Kushlel qe duhel Ie pJolesojne nepunesit per levizjen parale le dhe procedurat e
hpo ll es ishme te levizjes paralele
b) Rregullal pfr krijimin dhe perberjen e komis ionit Ie parashikuar ne piken 3 Ie kctij neni
48 Oisipiina ne sherbimin civil (SHe)
Disiplina ne Sherbimin Civi l ka Ie beje me mnsa l di s iplinore qe jepen ne rastel e konslalimil 1(5
shkeljes serregullave apo Ie moskryerjes se detyrave Masat disiplinore dal lohen nga vleresirni
negativ I perfosmances Vendim-marrja ne lidhje me ke lO procedura perqendrohet tek epror
di rect dhe me pas ekzis(on mundesia e ankirnit Ie drejteperdrejte ne KSH C Sipas nje studimi
eshte ve ne re qe nllmri I rn asave di siplinore ne praktikeeshte I voge l verehet nje shperndarje j o
uniform e tyre lakonisht nje numer relalivisht [mad h [ masave di si plinore vihet re ne mornente
ndryshimesh politikc
42
Ligji eshte relativisht J pltiqarte lidhur me zbat imin e mases sl uljes nedetyre ) kur nje institucion
( ku eshte dhenc nje mase e (ille ) nuk ekzistojne vende pune Ie oje kategorie Ie lIle ne keto
raste nje mase e tille fezulton e pazbatuesh me apo te pakten problemalike Dicka e ngjashme
konstatohet edhe lidhur me mundesisne e kthimit ne pozicionin e rneparshem pasi parashkruhet
masu di sipiinore
49 ASPA OHE PROGRAMET E FORMIMIT PIWFESIONAL
ASPA
39Ne varesi te Ministri se se Brendshem krijohe dhe Shkolla Shqiptare e Administrates Publike
(AS PA) SI jnst itucion public qend ror me se li nc Tiran~ASPA ka autonom i administrative dhe
akadem ike Ajo ka per qeHim formimin professional Ie nepunesve civil 5i dhe cdc individi tjeter
vendas ase H huaj qe nuk esh te pjese e sherbimil civil dhe qe plOleson krilerel e kerkuara
Forrnimi profess ional perfshin programin e forrnimit Ie Ihelluar Ie kandidateve per kalegorine e
ncpunesve civile te ni ve lil Ie Jarle drejtues anetare te tru pes se nepunesve civi le ni velit Ie larte
drej tues si dhe programin e formimit Ie vazhdueshem Ie nepunesve civ il dhe Ie cdo indi vidi
tj eter jashte ketij sherbimi
Buxheti ASPAmiddots percaktohct si ze I vecanle ne Buxhelin e Minislrise se Brendshme
Organel drej tuese te saj jane
I Keshilli drejtues
2 Drej lori
KeshilJi drejtll es perbehel nga [2 anetare dhe kryesohet nga nj e prej rektoreve Ie lmiversitetcve
I zgjedhur nga Kon ferenca e Rekloreve Ie Shqiperise Ne perberje Ie lij jane perfaqesues dhe
drejtues Ie larte Ie min istrive organeve Ie qeverisj es vendore DAP- it universiteteve shoqerisc
civile dhe biznesit sipas percakli mil te bere me vendim Ie Keshill il Ie Ministrave
I Neni 91igji 1522013 Per NepuneStn Civil
43
Keshilli drejlues miraton po litikat bull slrategjite dhe partnerilelet e ASPA-s hal10n kuadrin
rregullal0r Ie saj 5i dhe miralon projektbuxhetin dhe s trukturcn organizali ve Ie ASPA-s
Detyra Ie hoJlesi snme te keshillit drejtues percaklohen me vendi me te Keshillit Ie Ministrave Ne
percaklimin e polilikave Ie perzgjedhjes dhe Ie formimil bull ASPA detyrohel Ie bashkpunoje me
DAr-in s i njenjesia e ngarkuar j)tr centrgatitjen dhe mbikqyrjen e zbatimit Ie polilikave
shteterore ne sherbim civil
Drejlori I ASPA-s emerohet dhe lirohel ne detyre sipas kritereve dhe rregullave Ie percaktuara
per anetaret e trupes se nepunesve c ivile Ie kalegorise se lartc drejtuese Perjashlimisht deri ne
moment in e fillimit Ie efekteve Ie kelij ligji drejlOri I ASPA-s emerohel me vendi m Ie Keshi llil
te Ministrave me propozim te Ministr e Brendshem
Nepunesil e ASPA-sderi ne momentin c IIUjmit te efekteve Ie ketij lirui emerohen nga Drejtori
I ASPA-s s ipas procedures se Kodi Ci vil Keshilli 1 Minislrave miraton rregullal e holl esishme
per menyren e organizimit dhe funksionimit Ie ASPA-s
Programer e formimit profesional
AS PA ka per delyre leofroje formim profess ional nepermjet perfshirjes se programeve Ie
meposhtme
a) Program Ie foonimit Ie thelluar n~ baze Ie Ie cilil formohen kandidalel per anelarel Ie
TNO-s (niveillarte drejwes)
b) Programe Ie formimil t~vazhdueshem ne baze Ie Ie cilit trajnohen ne vazhdimesi dhe
n~ lidhje me punen e nepunesit civil te te gjitha kalegorive si dhe cdo indivit tjeter
j ashte sherbimit
ASPA ofron mundesine e pergal irjes paraprake Ie kandidateve per te marre pjese ne
konkurrimin e hapur per kalegorine ekzekutive kundrejt tmires
ASPA realizon sludime dhe bOlime ne fushen e administrates publike Sludenlel e AS PA-s te
perzgjedhur nga shoqeria c ivile bisnes i apo individi jashlc sherbimil civil detyrohel te paguajne
larjf~ Keshilli I Ministrave miraton lariftin perkmese per cdo trajnim
44
KREUV
5 RREGULLIMI I MARRDHENIEVE TE IU NES NE SHQIPERI SIPAS KODIT
Til PUNES
51 Kodi I punes dhe rregullimi I marrdhenievc te punes ne administraten publike
Marredhenia e punes ne vendin lonerregulohet nga Kadi I Punes I Republikes se Shqiperise I
cili eshte li gj i kryesor per rregullimin e ketyre mltl rrdhenieve ne dispozital perkatese te lio Per
te kl ptuar memire gjendjen e egjislacionil shqiptar pqr marrdheniet c punes eshle e nevojshme
Ie bcjme nj l anaiize te pergjithshme Ie legjislacionil perkates Ky Kod eshte krijuar me qellim
Ie rregulloj marrdheniel e punes ne tregLlll e ekonomise private dhe iniciatives se li re Ne
sekto rin publik prob1emet pcr zbatimin e krit ereve dhe kushteve ligjore pcr lindjen zhvillimin
dhe perfundimin e marrdhenieve Ie punes jane Ie vogla Kodi I Punes parashikon nje
serhregu llash ne mbroj~e Ie punemarresve sin e mstin c fillimit vijimit dhe Ie perfundimit te
marredhenies se punes Kodi parashikon nje rregulJ te posacem per rastet kur punedhenesi eshte
organ J administrates pubJike gjithsesi ky parashikim duhet te kuptohet sakte nga vete organet
dhe ndoshla Ie shoqerohet ed be me lTegullime I~ tjerf Ie posacme per administralen pllbJike
Nje analize e tilleeshte hapi I pare per I ~ evidentuar boshlleqet dhe problemalikm qe ajo mbar
Gjithashlu nje an aJ ize e tilleeshtc e nevojshme per Ie ku ptuar nese prob lemet e qendrueshrnerise
pavars ise ose meritokracise ne administraten pub like rrjedhin per shkak Ie mangesive ligjore apo
moszbatimin korrekl Ie Jigjit
42Kodi punes rregullon Ie gjilha marredheniet e punes ne administratcn publike me perjashlim
Ie marrdhenieve Ie punes Ie personave punesimi I Ie cileve rregullohet me ligj t~ vecante pra Ie
gjitha marredheniet e punes ne organet e administrates publike qe nuk I nenshtrohen nje
rreguHimi Ie veCaJ11e me li gj do Ie rregiullohell sipas dispozilave Ie ketij Kodi Madje ky Kod
parashikon qe per as sa ligji I vecante nu k parashikon zgj idhje per problemet e lidhura me
marredheniet e punes perseri do te gjejnc zbatim ne di spozilat e Ketij Kodi
lt0 ligji nf 7961 dal e 127 1995 Per Kedin e Pun es n~ Repu bliken e ShqiperisE I ndryshuar
4 1 Or Eralda Ca ni Anarize e legjislacionit mbi marrdhenel e punes ne administraten publike ne Republiken e
Shqiperi~e ne kuadrn e projektit te qendres AKSES ALBANIA Per nje administrate publike tre qendrueshme dhe
profesionale ~ mbeshtetur nga Ambasada Gjermane ne Tirane dhjetor 2009 41Neni 4 I Kod te Punes
45
Ky Kod 11 ~ kreun JIl Ie tij parashikon oj sere pari mesh mbi Ie eilal mbes hteten marredheniet e
punes Edbe pse parimin e konkurrueshmerise apo Ie trasparences nuk e permend lie nenin 11 Ie
tij parashikohet se normal e se drejtes Ie d iet rregullojne marrdhenien e punes kane perpares i
qe edhe veH KushlelU ta parashikon oe nenio 11 6 Ie saj Kod i rendi Kushtetuten Konvenlat
Nderkomelare It ratifikuara e me pas li gje Ie tjera duke renditur Ie parin nga 10 Kodin e Punes
Pra perforcohet edhe nje here rregullimi qe Kushtetuta parashikon ne neni n 107 qe marrdhenia e
punes per nepunesit civ il publike bazohet ne lrasparence konkurrueshmeri e profesionalize m
52 Lidhja e kontrates se punes
Kodi I punes ne nenio 19 Ie tij parashikon qe lindja e marredhenies se punes kryhet nga
punedhenesi I ci li puneson ne menyre Ie drejtoirdrejte punemarres in Ky punedhenes perdo r
zyra shtett~rore Ie punesimit ose agjensite priva te Ie punesimit per le punesuar punemarresjn ky
parashikim eshU h~H1lmr me qeJlim qe tu sherbeje person ave juridik pr iv m Ie cilet mund Ie
zgj edhin me sa duke rregLdlal e lyre Ie punesimil te pu nonjesve Ie lyre [ referuar nekuadrin e
detyrimil kllshtetues pe r konkurrucshmeri dhe tra sparence pcr punonjes it e administrates publike
bull ky rregullim do Ie s ilhe konfuz ion dhe paqanes i Pm ka nevoje qe ky Kod meqeeshle li g baze
edhe per marrectgheniet e punes ne admi nistraten publike bull te specifikoje nje rreguHim Ie posac me ne kontrat en e punts apo edhe referimi tck e ashtequajtura kontrate kol ektive e
punes Sigurisht qe cdo rregu lli m qe do te bellej me akt Ie posacme li gjore e vecnneri sht
nenligjore do Ie ishl e I delyrueshem per lidhjen e nje konlrale punesimi Gjithsesi s ic ulna
edh e me la rt profesional izmi apo kerkesa per kritere Ie cakluara piir punesim Kodi I punes Illik
e percakton si kriter punesim i
53 Kohhjatja e marredhenieve te punes
Marresheniet e punes sipas Kodit teP unes lidhen sipas nj e kohezjatje te pacaktuar dhe nje
kohezjatje te caktu ar 43 Kodi me qell im krijimin e rnarn=dhenieve Ie qendrueshme tepunes
parashikon qe si rregul kontrata e punes lidhet per nje periiudhe te pacaktuar Nese
konlra la e punes do le lidhel per nje periudhe Ie cak tultlf kjo duhel jus lifikuar per arsye objekti ve
o Kreu XIV neni 140 I Kodit te Punes se Republike$ $e Shqiperise I nd rysh uar 2003
46
qe lidhen me nar yren e perkoheshme Ie detyres nJ Ie eilen punemarresi do lepunesohet 44 T~
gjitha rregullimet mbi kohezjaljen e punes kohezjatjen ditore ne pune 45 pagesen pushimin
Javor e vjetor punen e nates apo kohe feslash dhe pagesen per Ie detyrimin per kuaifikim
punonjesish elj jane rregullime Ie eilel pltl dysh im mundesojne nj e status Ie caktuar te mbrojtu r
Ie punonjesit per punen qe kryen pushimin qe duhe Ie kete si dhe pagesen qe duhe Ie marre
per punen qe kryen Mund Ie permenden (dhe nje sere nenesh Ie ketij ligji qe synojne
rregu llimin e sigurise dhe mbrojtjes Sf shendet it ne pune si psh Nenel 39-75
Ne pergj ithesi keto rregullime duke qene edhe ne Iefiektim te traktateve Ie m iratuara nga 46IL0 dhe ratifikuara ga Shqiperia ne te njejlen kohe refleklojne edhe shu me prej dire ktivave
Ie BEmiddotse
Te lill a mund tepermenden
47Direkl ivat 2003 l Ee e parlamentit dhe Keshi llit Ellropian Mbi aspekte Ie caklllam Ie oreve Ie
punes
Direclive e keshillit 9 1533 EC vi lil 99 1 Mbi del yrimin e punedhenesve per te informuar
punemarresit mbi kushtel e kontrates apo Ie marrdhenieve Ie punes
Oirektivat 781 EC vi lit 2000 Krijimi I nje kornize te pergjithshme trajtim I barabarte ne
punesim dhe pro fesion e e ila kerkon Irajl im Ie njejle Ie personuve pavars isht nga bes imi felar
paaftesile gj inia orienlimi seksual elj ne marredheniet e punes apo profesion dhe ltlnetaresite
ni orgMizata te caktuara
Nje organ I administrates publike krijohet per Ii sherbye r nje interes i public Ie eaktuar dhe
z1konishl organet e adminjSlr31iS publike krijohen SI persona juridike me akte liampjore per Ie
ekzisluar per nje periudhe Ie pacaktuar kohe ose ne raste Ie caktuara per Ie traj tuar ceshlje per
tC eilat vendoset nje kufi koh or I cfl ktua r4 ~ Edhe ne rltlSle Ht ill a si kjo e fundil akli li gjo r apo
Neni 140 I KPU NE5 parashikon se U nese koheljotja nuk percokrohet me sokresi ngo paler gjare idhjes se kontfoftS ojo ((ojtohe si kontrote me periudhe Ie pocokruor ~5 ligji nr 136 viti 201 5 per disa shtesa dhe ndryshime n1 ligjin 7961 te vitit 199 5 te Kodi I pun~s 1Republikes se Sqiperise i ndryshuar ~o Organizata nderkombtHare e punes ( ILO) n Directive 2003 EC of the European Parlament and of the Council o f 4 November 2003 ~ permbl edhje informacionesh rreth marrdhenies se punes Feri ona Cato
47
nenligjor nuk parashikon kohezgjatien e vele organil administrative Nt ligiin per stat us in e
nepunesil c ivil parashikohen komilele ad-hoc Ie eila jane krijime Ie perkoheshme Ie posacme
Ie krijuara me qellim menaxhimin e testimeve Ie kandidateve pef nje vend pune pjese e
sherbimil civil Po ashtu mund Ie kete organe Ie (ilia Ie administrates publike qe traj tojn~
ceshtje Ie tilla por qe shuhen mbas mbarimit Ie funksionit pqr Ie ei len jane krijuar r sh kemi
organct qe trajtojne ceshljcl e kthimit dhe kompesimillc pronavc Kjo ceshlje kil dhe kufi zime Ie
caktuara nga vete ligji
Megjithate ne rustin e pare behel Ijate per nje pune shume Ie kufizuar ne kohe( nje dilore ose dy
dilore) ne rastin e dyte behet fjale per nje ceshlje edhe pse mund Ie kete kllfizimel e veta ne
kohe mund Ie zgjasi per vite me rradhe Pra kontratCl e punes neorganet e administrates rubJike
duhel Ie jene me nje kobezgj atje Ie papercaktruar ne Ie shumten e rasteve Sigurishl nese
natyra e punes apo detyres do Ie ishte e perkoheshrne edhe kohezgjatja e kontrates se punes do
Ie ishte e kufizuar edhe nese behet jale per marredhenie pune ne nje organ admil)islrativ qe
nuk esille I perkohshem Nje interprClim I till lmbetet edhe ni ate qe admini strate publike per
nga natyra e saj eshte e qendrueshme dile e vijueshme Gjithashttl nj e intepretim [ till1 do Ie
ishte ne perpulhje me direktival e Komis ionit Europian qe kerkojne nje justilikim per
pefdorimin e kontrata ve aflltshkurtra duke I kerkuar shte te ve anetare( nuk eshle e
delyrueshem) q~ Ie konsuhohen me grupel e inte resl dhe Ie marrin masa lidhur me kelt 5i
a) Justifikime objekti ve per rinovime konlratash dhe marrldhenieve Ie tilla al~lshkunra
b) Percaklimi I perseriljes qe mund Ii behe t konlrates afalshkurte r
Kjo directive duke kerkuar nje rregullim te percakluar Ie Ii lie qe orienlon gjilhe marrCdhenicn e
punes drejt qendrueshmerise net per polilik~n qe BE-ja ofron pel nje marredhenie Ie
qend rueshme pune
54 Perrundimi I marrdhenieve te punes
48
Kodi I punes parashikon 49 qe marredhenia e punes perfundon me zgjidhjen nga njerltl pale e
kontrales osekur ka perfunduar afati I percaktuar ne kontrate
Kohezgjatja e nje kontrate tregan vazhdimesi e nj e marredhenie pune pra qendrueshmerise po
aq percakton edhe leresine e rreguUave qe do Ie ndiqen ne rastin e zgjid hjes se saj perfundimi I
marrdhenieve Ie punes regullohet nga Kreu XIV I Kodil Ie punes Kontrala e punes me
kohezgjalje Ie pacaktuar perfundonn kur zgjidhet nga njera pale ose ka perfunduar afati I
njoftimil sine rastin e nje konlrate me tlfat ashlll dhe pa ann kontrata mund Ie zgjidhcI me
arsye duke respekhlar proceduren e parashikuar nga raSle e zgjidhjes se kOfllrales me arsyc s i
dhe procedura e kisaj zgjidhjej e
Fillirnish t respeklohet afmi 1 nj ofiirnil per zgj idhj en e kontrates 1 ei li shkon nga dy deri ne tre
muaj ne vares i Ie s ituatave Ie caktuara Ie parashikuara50 ne nenin 143 Ie Kodi te Punes ku
Iheksohet
I Pas kohes se marrjes ne prove per Ie zgjidhur kontraten ne periudhe Ie pacakwar pale
duhe Ie respektojne nj e flfal njoftirni prej nje muaji gjate vilil Ie pare Ie punes prej dy
muajsh per dy deri ne 5 vi tet e para Ie punes nde lsa prej 3 muajsh pe r me shume se pest
vjet pune
2 Keto afate mund Ie ndryshohen me marreveshje me shkrim ose me konlrate kolektive Ie
punes kur Pllnemarresi ka kryer deri nc gjashl~ mll aj pune afati Injoftimit nuk mund
Ie jeleme pak se dy jave Afa li J njonimit eshtejo me pak se I muaj kur punemarresi ka
kryer me shume se 6 muaj pune
3 Afati 1 njoftimit per zgjidhjen e konlrates zgjalel si pas rastit deri ne fund te javes ose deri
ne fund Ie muajiL Zbatohet I njejti regu]) kur afati I Iljofiimit pezullohet gjateperiudhes
se paa ftes ise per pune shlatzani se ose pushime ve Ie dhena nga punedhenesi
4 Kur njera pale e zgjidh kontraten pa respektuar afatill e njo flimit zgjidhja Irajtohel si
zgjidhje me efekl le menjchershem
bull9 Neni 141 I Kodi I Punes I republikes se ShQiperise
00 Neni 143 I Kodit te Punes te Republikes se Shqiperise
49
Pasi parashikohet respektimi I afati dhe procesi 1 informimit Ie arsyes dhe shpjegimit e situates
Kadi parashi kon perfundimin e marredhenievc Ie punes ne situata tejustifikuara dhe parash ikon
ne cdo here qe do Ie kele perfundimin e lyre normalisnt ky Ie jete edhe per nje arsye Ie
arsyet uar apo tejustirikuara
Nje percaklim I shkaqeve Ie arsyeshme nuk mund Ie behe ne Kad pork y [ fundit merr pers iper
Ie sherbeje 5i nje kufi zim I abuzimeve me kufirin e Ie arsyeshme Ne kete ne nenin 146 Ie
Kadi H~Punes pamshikohen s ituala qe konsiderohen 5i shkage Ie arsyeshme par edhe s ilUale Sl qe konsiderohen 5i shkaqe Ie paarsyeshme Ie zgjidhjes se kontrates se punes Neni 146 Ie
Kadit Ie Punes CilOhe qe zgjidhja e komrates nga punedhenesi kons iderohet pa shkaqe te
arsyeshme kur a) punemarresi ka pretendime qe njedhin nga kon trata e punes b) punemarresi
ka ~rmbushur nje detyrim ligjor c) kur behet per mot ive te pan dash me nga personaiteti I
punemarres jl por qe ka lidhje iegjilime me Ie drej lin e punes dhe raportet e saj Konsiderohen Sl
moti ve t~ tilla raca ngjyra seksi mosha gjendja civile detyrimet ramiljare besjmi retar
bindjel politikc kombesia gjendja shoqerore
Kodi 1 PlUleS ofron gjilhashlu edhe nje percaklim Ie pergjithshcm te institutit Ie situatave Ie
juslifikuara Neni 153 Ie Kodil Ie Punes vle reson 5i shkaqe H jus ti fiku ara rrelhana e rcnda qe
nuk lejojne s ipas parimil Ie mirebes imit Ii kerkohet alij Ie ka zgjidhur kontraten gt vazhdimin e
marrdhcnieve te punes apo dhe raste kur punemarres i shkel detyrimet kontrCl ktuale me raj Ie
lehlc ne menyre Ie perserilur me gjithe paralajmcrimin me shkrim Ie punedhenesit Kuptmin
e rret hanave terenda apo fajita Ie ehle te pers~rilur pale do (ju duhet ta interpretojne s ipas rasti
dhe eshte gjykata ajo qe vend os nese ekzi stoj ne apo jo shkaqe te tilJ a Ire justifikultl ra per
zgj id hjcn e kntmtes
Nese zgjidhja e kntrates rezu llon te jete jo nerespeklin e procedurnve Ie parashikuara apo jo per
shkClq e te arsyeshme I j ustifikuara punemarrcsi ka Ie drejt e Ie paraqese pad ne gjykale kunder
punedhenesit brenda 180 diteve nga d ita e perrundimit Ie arati te njoftimit Kodi parashikon se
zgjidhj a e kontrates pa shkaqe Ie arsyetueshll1e eshle e pavlefshmePunedhenesi qe ka zgjidhur
kontraten dHke mos respektuar aralete e njofl imil duhet Ie paguaje si rregull dernshperblim nje
~ l Neni 146 1 kodile punes te Republikegt se Shqiperise
50
page prej 2 muajsh Zgjid hia pu shkaqe tearsyeshme sjell edhe demshperblim deri ne I vii page
Madje kodi parashikon qe kur ka nje vendim Ie formes se prere per Ie riklhyer punemarresin ne
vendin e meparshem cpunes punedhenesi eshte I detyruar ta zbatoje
Referuar kelij punimi cka u citua me lart Ie gjilhe keto aspekte ligjore si dhe polilika qe
ndermerr shteti ( qeveria ) Juajne nje rol Ie rendsishem ne mbrojtjen e punemarresve per Ie
ruajtur vend in e punes ( duke siguruar nj e kontrate afatgjale Ie punes ) gje e cila ~jell nje lTitje te
punesimit thene ndryshe duke mos ndryshuar shirrat e papunesise ( nje nga s frdat qe perballet
shleli shqiplar)
51
Konkluzione
lDuke II bazuar ne cfare II trajtu3 ne kiW punim kam evidenHlat qe pavars isht rolit Ie shtetit q~
shikohet qe ka sjeJl e reform a ne vazhdirnesi per nitj en e nive li Ie Ie pun ils ua rve nepermjet
politikave Ie nderrmarra eshte e nevojshme qe Ie merren masa Ie ndryshme duke j u referuar
dhe akhl aliletit Lehtesi sht mund te arrih et nekon klu zion se rritja e vi velit Ie papunesise mund
te arrih et nepermjet nde rmjetesi mit qe ofroh et nga zyrat e punesimit ose nga agj ensite private
Ie punesimi t
2 Fo rm imi profess ional du het Ie permiresohel dhe Ie shtohet numri lIe trajnuarve cdo vii ne
baze te kerkesave Ie punes per lI oj in e pro fesionit
3 Dun e levazhdoj c zbatimi I program eve te nxiljes se punesi mil du ke siguruar kllalifikime
sidomos per temral d be grupel e vecanta
4 Nje mbeshtetj e Ie vecante duhet lekt~n e bisneset Ie ei let ofrojne punesim bisnese t fa miljare
si dhe scktori I turi zmit te eilet mund te punesojne nje nurner Ie madh punonjes ish
5 Nxilj a e progrcuneve per prnkl ike e Ie sapo d iplomuarve duhelle zgjerohet ne cdc instilucion
dhe ne cdo d rejto ri admini strate publike gt pa lent menjeane dhe kompani te medha duke krijuar
me ta nje forme bashkpunimi per punes imin c praklikanleve me Ie mire
6 Gjate vit eve Ie fu ndit prezenca e shtetiljo vetem qe nu k eslllezvogelll3r por perkundrazj eshte
zmadh uar ajo efa re ka ndryshuar eshte roli I tij menyra e nderhyrj es dhe doza e ket yre
nderh yrje duk e bere Ie mun dur mundesine e rriti es se pllnesimit dhe kualifikimit Ie personave Ie
punesuar dhe tl papunesuar qe pres in te integroh en ne tregun e punes
7 Kodi I Punes I Republikes se Sqi pe ri seeshte nje baze e e mire mja rtueshme per rreguilimin e
marrdhenieve ne kCli sektor nl kete kod re Oektohet drejlpersed rej li fryma dhe gama e parimeve
me Ie nj ohura qe vij ne nga konven ta nderkombetare dhe Euro piane per Ie drej tat e njeriuL
52
8 Pervec rreguHimit qe [ ben Kodi [ Punes kerni edhe veteBrenda sektorit public rregll l ime per
ate instilueione Ie eilat hyjne ne fushell e veprimi t Ie legjis lacionit Ie sherbimit civil dhe keto
marredhenie rregu ll ohen me ligjin nr 152 20 13 Per Nepunesit Civ il Edhe pse jemi nj c shIel
I vogel me nje admini strate te vogel pu blike dhe me nje numer te kufizuar Plillonjesish pu blic
ky sektor eshte du ke kal uar neper reform a dillamike ne lTUgen drejt integrimit Europian
9Ne vendin tone duhe l Ie propozojme ndryshime dhe permiresim Ie qeve risjes 5C sek lo rit public
dhe sherbimeve publike p~ dysh im qe duke iu referuar s ituates aktuale problemmike sek lo i
public duhet Ie beje ndrys hime sin e funksionim sin e ndertimin e saj Ajo duhet tejete e
mbrojtllr nga levizjet po[itike Ie punonjesve ne menyre qe Ie ruaj kualitetin e kapacitcleve
llJ erezore
S3
Bibliografia
1 E drejla f punes prof fir KiltreI Cela bolim IV ~ stlepia holuese liar Tirane
2 E (rejta e kralwsllar e punts proftlr Kudrel Cea
3 Directhe 2003 EC of he European Paramenl and 0 he Council of 4 November 2003
4 Lligji lu82 tlati 0907 945 Mbi knllen e sherhimit mhrojljen dlte shperblimin lie pune
5 Ligji IIr 527lktle 2508947
6 Ligj nr 2250 dali 030SJ956 Mbi Kodin e Punils Ie Repuhlikiis Populore Ii
Shqiperise
7 Ligji I1r136 dale 512 2015 Iper disa shlesa dlte Ildryshime nit Ligjin fI 7961 dali
12071995 Kodl J plles I ShqipiJr i ndrysltuar
8 Ligjil152 dale 2013 Pilr IIilpfinesin civil
9 Stalstika e fregut Ie plllles 2014-2015 SheThm Komhiftar I PUl1esimit
)0 Slrnlegjia e plllleimit 2007-2013 Millistria e Pun es rifle Ceshljes Sodale
11 Tregu 1 pUlles AklllaJ Shirbimi Jltombelar I Puniisimil
12 Slalisliklllejorces se punes lOIS INSTAT
13 Slralegjia ombilare per pniisim 2014-1020
14 Slralegjia difrseJaorjale e reformes lie a(minislrolen Publike (SNRA P) llii kUlJdii Ie
slralegjise JoIIbilare pir tviflim dll t illltgrim (1009- 2013) Tirane SMalor 2009
15 Slralegjia per PUllesim dlle Aflisi fLO 1013-206
16 Draft document Mbi fiji igjii Ii ri per sllirbimin civil ni SIIqiperi f pergalitur Of
Zlrani SIIapo ne basltkipunim me Dr Hails -Achim Roll kOllsulenli Ii Sigma me
kerkese Ii DAP 1 letor 2010
17 Giuseppe Casale Service public reladole eork
S4
J8 Josep Tenkormrg bullbull hi comparaillt Qvervieii Geneva August 2008
9 Annizi e legjisaciollit mb marrdhiilliel e punlis ne administraten publike ne
Republiken e Sltqiperise lie kuadrin e projektit Ii qelldres AKSES ALBANIA
Pernjii administratil pubike Ie qiil1drlleshme dlle proesiollale mbiJihlellir IIga
Ambosnda Gjermane Ili Tirone dhjelor 2009 puno Dr Eralta Can
20 Komieli Shqiptar I Helsiki Sifuala e diskriminimit lie procesill e lorgimit ngo
plla ni Shqipilri Tirane dlljelor 201 I
21 SlalisiNa lujuri IIga kOllfenmea e reafizuar ngn qelldm ISU JtlriJ me feme
Zbnim J ligjit lie mbeshlelje Ii qiimrueshmerisi dhe rriljes sit perjorm(mcifs ni
Administraten Pubike
22 KlIshJetuta e Shqiptrisi
23 Marrdhellia e pultes FerioJlQ Calo
201 Kerkime mbi fregull e pUlles Jonida IoxhoJi
25 KOIi (ok Idrej~sla~qjp-(J -tJXl
26 Shlefiweborg
27 llllervisffr lie ~lil1islrillit e punts dlle Ceshtjevt Sociole me feme Nxitja e pllll ifsimil
dhe polifika Ii tjera per IIljell e papllnesisl
55
Ne lidhje me disa aspekte Ie marredhenieve te punesimit (psh mosha e daljes ne pension
sigurimi socia l dhe shendetesor) LNC permban nje reference te p~rgj ith shme ne legj isiacionin e
pergjithshem te punes ( Kodi I Punes) si legj islacion plotesues Disa eiemenle Ie Ijera Ihelbesore
( deklarimin e pasuri se bull konfliktin e interesave skemen e pensioneve ploHsuese elj gjithashlu
te rendesishme pir marredheniet e punesimit te nepunesit civ il jane te shpemdara ne
legj islaeionin e posacem I eili zakonish t rregllilon te gjithe ose nje pjese te madhe te pllnesimit
publik
45 Pranimi ne Shcrbimin Civil 31
Pranimi ne sherbirnin civil ne kategorini ekzeklltive behet nepermjet nje kankurrirni tehapur
kankurimi organizohel ne menyre periodike nga njesia pergjegjese per seci lin nga grupet e
percaktuara ne piken 8 tt nenil 191e ketij ligji
Konkurrimi zhvi llohet ne dy faza
a) Yerifikimi paraprak nese kandidatet plotesojne kerkesat e pergjithshme dhe ato te
posacme sipas shpalljes se konkurrimit
b) Vleresimi I kandidateve
Verifikimi paraprak kryhel nga njes ia pergjegjese ndersa vleresimi I kandidateve behet nKa
komiteti I perhershem J pranimit I krijuar per secilin nga grupet e percaktua ra ne piken 8te nenit
19 Ie ketij igji
Kandidatet fitues qe marnn 70 Ie pikevc talale tevleresimit renditen nga komiteli I
perhershem I pranimil sipas pikeve Ie marra ne li slen e kandidaleve Ie sukseshem
~shte Keshilli Ministravc qe mirnton negulloren e hollesishme per krij imin perberjen dhe
veprimtarine e komiteteve Ie perhershme te pranimit si dhe lTegu llat e hollesishme per
proceduren e pranimit dhe vleresimin e kandidateve
n Neni 22 Iligjit HPer Nepunesin Civil ~
40
46 Ngritja ne detyre
JSNgritja ne delyreesilic kalimi I nje nepunesi c ivil nga pozicioni actual I punes ne nje ni vel
pozicion me 1e larte ne te njejtin institucion osc ne nje in sti tucion tjeter te administrates publike
qendrore apo vendore ( kur nje vend I till e ekziston) Ngri tja ne detyre reali zohet rea lizohet
nepennjel procedures sekonkurrimit organ izuar ga njesia pergjegjese per nj e ose disa
pozicio ne te tira Bazuar ne parimin e neoit 20 ( shanceve Ie barabarta profesionalizmit etj) te kClij ligji Nese vendi I lire I kategorise se utel apo Ie mcsme drejtuese nllk eshle plotesuar sipas
nenit 25 te kctij ligii ai plotesohet nepennjet ngriljes ne detyre
Mund te aplikojne per ngritje ne detyrevetem nepunesit civil te oj e kategorie pasardhese te
pnnesuarit ne Ie njejten apo ne nje institucion tjete te sherbimit civi l nese plotesoj ne kushtel
per ngrilje ne delyre dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Nese vendi I lire nuk plolesohet nepermjel procedures se ngritjes ne detyre nje procedure Ijeter
mund Ie organizohel Brenda nje afali 3 mujor deri ne plOleurosimin perfundimlar Ie vendit Ie lire
nese eshle e nevojshme mund Ie zbatohet procedura e tras ferimit Ie perkohshem ne interest e institucionit sipas shkronjes a Ie pikes I Ie nenit 48 Ie kctij ligji Keshilli J mini strave miraton
kushtet qe duhet Ie plotesojne nepunesit per ngritjen ne delyre dhe proceduren e hollesishme Ie ngritjes ne detyre
Ne prakt ike ngritj a ne detyri ka ndoshur ne perqindje Ie vog la rastesh Ekzistojne megjithale
di sa paqartesi lidhur me ndryshimin e pozic ionit brenda nje kategorie ( Ie larte) nese kjo perren
ngritje ne delyre apo levizje paralele gje qe veshtireson pasqyrimin real Ie ket ij Ireguesi
AVflnlazhi kryeso r I kesaj dllkurie eshte se konkurimi public ka promovuar lerheqjen e
kandidateve Ie af~ ngajashte admi ni strales gje qe krijon mundesine e sjellj es se njohuri ve dhe
metodave Ie reja Ie punes nga ala kandidate qe kane studjuar jashle ve nd it apo nga ata qe vijne
prej sektorit privflt Disavantazhi nga ana (j eter kate beje me pranine e nje kostoj e opportune ne
lidhje me s igurine e karrieres qe mundte mOli vonle me mire nepunesit e brendshem civil
47 Uvizja paralele
J Neni 26 Iligjit nr 152 2013 U per nepunesin civil U
41
Plottsimi I ve ndeve Ie lira ne kalegorine ekzekuti ve ala H~ ule apo Ie mesme drej lUesc behel se
pari nga nepunesit ciyile Ie se nj ejles kalegori nepermjet procedurts paralele Kush mund Ie
aplikoj ne per plotesimin e nje vendi Ie lire nepermjet procedures 51 Iev izjes paralele 5ipas pikes
1 nen 25 I ketij ligi i gt nepun sit civile Ie se njejtes kalegori ne Ie njejtin apo ne nje institucion
tjeter Ie sherbi mit civi l qe plotesojne kllshlet per para lele dhe kerkesat e posacme pef vendin e
li re
Yleres imi 1 kandidateve Ie inte resuar kryhe nga nje komi sion I brendshem I krijuar ne cdo
emiss ion nepermjet nje procedure Ie bazuar ne parimel e parashikuara ne piken I neni 20 Ie
ketij ligji Perfaqesuesi I njesise pergjegjese esbte anelar I kom isionit te brendsghem
Ne perfundi m te vl eres imit komisioi mund te ve ndose
a) Perzgjedhjen e kandidatit me Ie pershtatshem per tu emeruar ne vendin e li re
b) Perfundimin e procedures pa asnje teperzampjed hur ne fast se asnje nga kandidatet e
interesuar nuk ploteson kushtet dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Keshill i I Ministrave miralon
a) Kushlel qe duhel Ie pJolesojne nepunesit per levizjen parale le dhe procedurat e
hpo ll es ishme te levizjes paralele
b) Rregullal pfr krijimin dhe perberjen e komis ionit Ie parashikuar ne piken 3 Ie kctij neni
48 Oisipiina ne sherbimin civil (SHe)
Disiplina ne Sherbimin Civi l ka Ie beje me mnsa l di s iplinore qe jepen ne rastel e konslalimil 1(5
shkeljes serregullave apo Ie moskryerjes se detyrave Masat disiplinore dal lohen nga vleresirni
negativ I perfosmances Vendim-marrja ne lidhje me ke lO procedura perqendrohet tek epror
di rect dhe me pas ekzis(on mundesia e ankirnit Ie drejteperdrejte ne KSH C Sipas nje studimi
eshte ve ne re qe nllmri I rn asave di siplinore ne praktikeeshte I voge l verehet nje shperndarje j o
uniform e tyre lakonisht nje numer relalivisht [mad h [ masave di si plinore vihet re ne mornente
ndryshimesh politikc
42
Ligji eshte relativisht J pltiqarte lidhur me zbat imin e mases sl uljes nedetyre ) kur nje institucion
( ku eshte dhenc nje mase e (ille ) nuk ekzistojne vende pune Ie oje kategorie Ie lIle ne keto
raste nje mase e tille fezulton e pazbatuesh me apo te pakten problemalike Dicka e ngjashme
konstatohet edhe lidhur me mundesisne e kthimit ne pozicionin e rneparshem pasi parashkruhet
masu di sipiinore
49 ASPA OHE PROGRAMET E FORMIMIT PIWFESIONAL
ASPA
39Ne varesi te Ministri se se Brendshem krijohe dhe Shkolla Shqiptare e Administrates Publike
(AS PA) SI jnst itucion public qend ror me se li nc Tiran~ASPA ka autonom i administrative dhe
akadem ike Ajo ka per qeHim formimin professional Ie nepunesve civil 5i dhe cdc individi tjeter
vendas ase H huaj qe nuk esh te pjese e sherbimil civil dhe qe plOleson krilerel e kerkuara
Forrnimi profess ional perfshin programin e forrnimit Ie Ihelluar Ie kandidateve per kalegorine e
ncpunesve civile te ni ve lil Ie Jarle drejtues anetare te tru pes se nepunesve civi le ni velit Ie larte
drej tues si dhe programin e formimit Ie vazhdueshem Ie nepunesve civ il dhe Ie cdo indi vidi
tj eter jashte ketij sherbimi
Buxheti ASPAmiddots percaktohct si ze I vecanle ne Buxhelin e Minislrise se Brendshme
Organel drej tuese te saj jane
I Keshilli drejtues
2 Drej lori
KeshilJi drejtll es perbehel nga [2 anetare dhe kryesohet nga nj e prej rektoreve Ie lmiversitetcve
I zgjedhur nga Kon ferenca e Rekloreve Ie Shqiperise Ne perberje Ie lij jane perfaqesues dhe
drejtues Ie larte Ie min istrive organeve Ie qeverisj es vendore DAP- it universiteteve shoqerisc
civile dhe biznesit sipas percakli mil te bere me vendim Ie Keshill il Ie Ministrave
I Neni 91igji 1522013 Per NepuneStn Civil
43
Keshilli drejlues miraton po litikat bull slrategjite dhe partnerilelet e ASPA-s hal10n kuadrin
rregullal0r Ie saj 5i dhe miralon projektbuxhetin dhe s trukturcn organizali ve Ie ASPA-s
Detyra Ie hoJlesi snme te keshillit drejtues percaklohen me vendi me te Keshillit Ie Ministrave Ne
percaklimin e polilikave Ie perzgjedhjes dhe Ie formimil bull ASPA detyrohel Ie bashkpunoje me
DAr-in s i njenjesia e ngarkuar j)tr centrgatitjen dhe mbikqyrjen e zbatimit Ie polilikave
shteterore ne sherbim civil
Drejlori I ASPA-s emerohet dhe lirohel ne detyre sipas kritereve dhe rregullave Ie percaktuara
per anetaret e trupes se nepunesve c ivile Ie kalegorise se lartc drejtuese Perjashlimisht deri ne
moment in e fillimit Ie efekteve Ie kelij ligji drejlOri I ASPA-s emerohel me vendi m Ie Keshi llil
te Ministrave me propozim te Ministr e Brendshem
Nepunesil e ASPA-sderi ne momentin c IIUjmit te efekteve Ie ketij lirui emerohen nga Drejtori
I ASPA-s s ipas procedures se Kodi Ci vil Keshilli 1 Minislrave miraton rregullal e holl esishme
per menyren e organizimit dhe funksionimit Ie ASPA-s
Programer e formimit profesional
AS PA ka per delyre leofroje formim profess ional nepermjet perfshirjes se programeve Ie
meposhtme
a) Program Ie foonimit Ie thelluar n~ baze Ie Ie cilil formohen kandidalel per anelarel Ie
TNO-s (niveillarte drejwes)
b) Programe Ie formimil t~vazhdueshem ne baze Ie Ie cilit trajnohen ne vazhdimesi dhe
n~ lidhje me punen e nepunesit civil te te gjitha kalegorive si dhe cdo indivit tjeter
j ashte sherbimit
ASPA ofron mundesine e pergal irjes paraprake Ie kandidateve per te marre pjese ne
konkurrimin e hapur per kalegorine ekzekutive kundrejt tmires
ASPA realizon sludime dhe bOlime ne fushen e administrates publike Sludenlel e AS PA-s te
perzgjedhur nga shoqeria c ivile bisnes i apo individi jashlc sherbimil civil detyrohel te paguajne
larjf~ Keshilli I Ministrave miraton lariftin perkmese per cdo trajnim
44
KREUV
5 RREGULLIMI I MARRDHENIEVE TE IU NES NE SHQIPERI SIPAS KODIT
Til PUNES
51 Kodi I punes dhe rregullimi I marrdhenievc te punes ne administraten publike
Marredhenia e punes ne vendin lonerregulohet nga Kadi I Punes I Republikes se Shqiperise I
cili eshte li gj i kryesor per rregullimin e ketyre mltl rrdhenieve ne dispozital perkatese te lio Per
te kl ptuar memire gjendjen e egjislacionil shqiptar pqr marrdheniet c punes eshle e nevojshme
Ie bcjme nj l anaiize te pergjithshme Ie legjislacionil perkates Ky Kod eshte krijuar me qellim
Ie rregulloj marrdheniel e punes ne tregLlll e ekonomise private dhe iniciatives se li re Ne
sekto rin publik prob1emet pcr zbatimin e krit ereve dhe kushteve ligjore pcr lindjen zhvillimin
dhe perfundimin e marrdhenieve Ie punes jane Ie vogla Kodi I Punes parashikon nje
serhregu llash ne mbroj~e Ie punemarresve sin e mstin c fillimit vijimit dhe Ie perfundimit te
marredhenies se punes Kodi parashikon nje rregulJ te posacem per rastet kur punedhenesi eshte
organ J administrates pubJike gjithsesi ky parashikim duhet te kuptohet sakte nga vete organet
dhe ndoshla Ie shoqerohet ed be me lTegullime I~ tjerf Ie posacme per administralen pllbJike
Nje analize e tilleeshte hapi I pare per I ~ evidentuar boshlleqet dhe problemalikm qe ajo mbar
Gjithashlu nje an aJ ize e tilleeshtc e nevojshme per Ie ku ptuar nese prob lemet e qendrueshrnerise
pavars ise ose meritokracise ne administraten pub like rrjedhin per shkak Ie mangesive ligjore apo
moszbatimin korrekl Ie Jigjit
42Kodi punes rregullon Ie gjilha marredheniet e punes ne administratcn publike me perjashlim
Ie marrdhenieve Ie punes Ie personave punesimi I Ie cileve rregullohet me ligj t~ vecante pra Ie
gjitha marredheniet e punes ne organet e administrates publike qe nuk I nenshtrohen nje
rreguHimi Ie veCaJ11e me li gj do Ie rregiullohell sipas dispozilave Ie ketij Kodi Madje ky Kod
parashikon qe per as sa ligji I vecante nu k parashikon zgj idhje per problemet e lidhura me
marredheniet e punes perseri do te gjejnc zbatim ne di spozilat e Ketij Kodi
lt0 ligji nf 7961 dal e 127 1995 Per Kedin e Pun es n~ Repu bliken e ShqiperisE I ndryshuar
4 1 Or Eralda Ca ni Anarize e legjislacionit mbi marrdhenel e punes ne administraten publike ne Republiken e
Shqiperi~e ne kuadrn e projektit te qendres AKSES ALBANIA Per nje administrate publike tre qendrueshme dhe
profesionale ~ mbeshtetur nga Ambasada Gjermane ne Tirane dhjetor 2009 41Neni 4 I Kod te Punes
45
Ky Kod 11 ~ kreun JIl Ie tij parashikon oj sere pari mesh mbi Ie eilal mbes hteten marredheniet e
punes Edbe pse parimin e konkurrueshmerise apo Ie trasparences nuk e permend lie nenin 11 Ie
tij parashikohet se normal e se drejtes Ie d iet rregullojne marrdhenien e punes kane perpares i
qe edhe veH KushlelU ta parashikon oe nenio 11 6 Ie saj Kod i rendi Kushtetuten Konvenlat
Nderkomelare It ratifikuara e me pas li gje Ie tjera duke renditur Ie parin nga 10 Kodin e Punes
Pra perforcohet edhe nje here rregullimi qe Kushtetuta parashikon ne neni n 107 qe marrdhenia e
punes per nepunesit civ il publike bazohet ne lrasparence konkurrueshmeri e profesionalize m
52 Lidhja e kontrates se punes
Kodi I punes ne nenio 19 Ie tij parashikon qe lindja e marredhenies se punes kryhet nga
punedhenesi I ci li puneson ne menyre Ie drejtoirdrejte punemarres in Ky punedhenes perdo r
zyra shtett~rore Ie punesimit ose agjensite priva te Ie punesimit per le punesuar punemarresjn ky
parashikim eshU h~H1lmr me qeJlim qe tu sherbeje person ave juridik pr iv m Ie cilet mund Ie
zgj edhin me sa duke rregLdlal e lyre Ie punesimil te pu nonjesve Ie lyre [ referuar nekuadrin e
detyrimil kllshtetues pe r konkurrucshmeri dhe tra sparence pcr punonjes it e administrates publike
bull ky rregullim do Ie s ilhe konfuz ion dhe paqanes i Pm ka nevoje qe ky Kod meqeeshle li g baze
edhe per marrectgheniet e punes ne admi nistraten publike bull te specifikoje nje rreguHim Ie posac me ne kontrat en e punts apo edhe referimi tck e ashtequajtura kontrate kol ektive e
punes Sigurisht qe cdo rregu lli m qe do te bellej me akt Ie posacme li gjore e vecnneri sht
nenligjore do Ie ishl e I delyrueshem per lidhjen e nje konlrale punesimi Gjithsesi s ic ulna
edh e me la rt profesional izmi apo kerkesa per kritere Ie cakluara piir punesim Kodi I punes Illik
e percakton si kriter punesim i
53 Kohhjatja e marredhenieve te punes
Marresheniet e punes sipas Kodit teP unes lidhen sipas nj e kohezjatje te pacaktuar dhe nje
kohezjatje te caktu ar 43 Kodi me qell im krijimin e rnarn=dhenieve Ie qendrueshme tepunes
parashikon qe si rregul kontrata e punes lidhet per nje periiudhe te pacaktuar Nese
konlra la e punes do le lidhel per nje periudhe Ie cak tultlf kjo duhel jus lifikuar per arsye objekti ve
o Kreu XIV neni 140 I Kodit te Punes se Republike$ $e Shqiperise I nd rysh uar 2003
46
qe lidhen me nar yren e perkoheshme Ie detyres nJ Ie eilen punemarresi do lepunesohet 44 T~
gjitha rregullimet mbi kohezjaljen e punes kohezjatjen ditore ne pune 45 pagesen pushimin
Javor e vjetor punen e nates apo kohe feslash dhe pagesen per Ie detyrimin per kuaifikim
punonjesish elj jane rregullime Ie eilel pltl dysh im mundesojne nj e status Ie caktuar te mbrojtu r
Ie punonjesit per punen qe kryen pushimin qe duhe Ie kete si dhe pagesen qe duhe Ie marre
per punen qe kryen Mund Ie permenden (dhe nje sere nenesh Ie ketij ligji qe synojne
rregu llimin e sigurise dhe mbrojtjes Sf shendet it ne pune si psh Nenel 39-75
Ne pergj ithesi keto rregullime duke qene edhe ne Iefiektim te traktateve Ie m iratuara nga 46IL0 dhe ratifikuara ga Shqiperia ne te njejlen kohe refleklojne edhe shu me prej dire ktivave
Ie BEmiddotse
Te lill a mund tepermenden
47Direkl ivat 2003 l Ee e parlamentit dhe Keshi llit Ellropian Mbi aspekte Ie caklllam Ie oreve Ie
punes
Direclive e keshillit 9 1533 EC vi lil 99 1 Mbi del yrimin e punedhenesve per te informuar
punemarresit mbi kushtel e kontrates apo Ie marrdhenieve Ie punes
Oirektivat 781 EC vi lit 2000 Krijimi I nje kornize te pergjithshme trajtim I barabarte ne
punesim dhe pro fesion e e ila kerkon Irajl im Ie njejle Ie personuve pavars isht nga bes imi felar
paaftesile gj inia orienlimi seksual elj ne marredheniet e punes apo profesion dhe ltlnetaresite
ni orgMizata te caktuara
Nje organ I administrates publike krijohet per Ii sherbye r nje interes i public Ie eaktuar dhe
z1konishl organet e adminjSlr31iS publike krijohen SI persona juridike me akte liampjore per Ie
ekzisluar per nje periudhe Ie pacaktuar kohe ose ne raste Ie caktuara per Ie traj tuar ceshlje per
tC eilat vendoset nje kufi koh or I cfl ktua r4 ~ Edhe ne rltlSle Ht ill a si kjo e fundil akli li gjo r apo
Neni 140 I KPU NE5 parashikon se U nese koheljotja nuk percokrohet me sokresi ngo paler gjare idhjes se kontfoftS ojo ((ojtohe si kontrote me periudhe Ie pocokruor ~5 ligji nr 136 viti 201 5 per disa shtesa dhe ndryshime n1 ligjin 7961 te vitit 199 5 te Kodi I pun~s 1Republikes se Sqiperise i ndryshuar ~o Organizata nderkombtHare e punes ( ILO) n Directive 2003 EC of the European Parlament and of the Council o f 4 November 2003 ~ permbl edhje informacionesh rreth marrdhenies se punes Feri ona Cato
47
nenligjor nuk parashikon kohezgjatien e vele organil administrative Nt ligiin per stat us in e
nepunesil c ivil parashikohen komilele ad-hoc Ie eila jane krijime Ie perkoheshme Ie posacme
Ie krijuara me qellim menaxhimin e testimeve Ie kandidateve pef nje vend pune pjese e
sherbimil civil Po ashtu mund Ie kete organe Ie (ilia Ie administrates publike qe traj tojn~
ceshtje Ie tilla por qe shuhen mbas mbarimit Ie funksionit pqr Ie ei len jane krijuar r sh kemi
organct qe trajtojne ceshljcl e kthimit dhe kompesimillc pronavc Kjo ceshlje kil dhe kufi zime Ie
caktuara nga vete ligji
Megjithate ne rustin e pare behel Ijate per nje pune shume Ie kufizuar ne kohe( nje dilore ose dy
dilore) ne rastin e dyte behet fjale per nje ceshlje edhe pse mund Ie kete kllfizimel e veta ne
kohe mund Ie zgjasi per vite me rradhe Pra kontratCl e punes neorganet e administrates rubJike
duhel Ie jene me nje kobezgj atje Ie papercaktruar ne Ie shumten e rasteve Sigurishl nese
natyra e punes apo detyres do Ie ishte e perkoheshrne edhe kohezgjatja e kontrates se punes do
Ie ishte e kufizuar edhe nese behet jale per marredhenie pune ne nje organ admil)islrativ qe
nuk esille I perkohshem Nje interprClim I till lmbetet edhe ni ate qe admini strate publike per
nga natyra e saj eshte e qendrueshme dile e vijueshme Gjithashttl nj e intepretim [ till1 do Ie
ishte ne perpulhje me direktival e Komis ionit Europian qe kerkojne nje justilikim per
pefdorimin e kontrata ve aflltshkurtra duke I kerkuar shte te ve anetare( nuk eshle e
delyrueshem) q~ Ie konsuhohen me grupel e inte resl dhe Ie marrin masa lidhur me kelt 5i
a) Justifikime objekti ve per rinovime konlratash dhe marrldhenieve Ie tilla al~lshkunra
b) Percaklimi I perseriljes qe mund Ii behe t konlrates afalshkurte r
Kjo directive duke kerkuar nje rregullim te percakluar Ie Ii lie qe orienlon gjilhe marrCdhenicn e
punes drejt qendrueshmerise net per polilik~n qe BE-ja ofron pel nje marredhenie Ie
qend rueshme pune
54 Perrundimi I marrdhenieve te punes
48
Kodi I punes parashikon 49 qe marredhenia e punes perfundon me zgjidhjen nga njerltl pale e
kontrales osekur ka perfunduar afati I percaktuar ne kontrate
Kohezgjatja e nje kontrate tregan vazhdimesi e nj e marredhenie pune pra qendrueshmerise po
aq percakton edhe leresine e rreguUave qe do Ie ndiqen ne rastin e zgjid hjes se saj perfundimi I
marrdhenieve Ie punes regullohet nga Kreu XIV I Kodil Ie punes Kontrala e punes me
kohezgjalje Ie pacaktuar perfundonn kur zgjidhet nga njera pale ose ka perfunduar afati I
njoftimil sine rastin e nje konlrate me tlfat ashlll dhe pa ann kontrata mund Ie zgjidhcI me
arsye duke respekhlar proceduren e parashikuar nga raSle e zgjidhjes se kOfllrales me arsyc s i
dhe procedura e kisaj zgjidhjej e
Fillirnish t respeklohet afmi 1 nj ofiirnil per zgj idhj en e kontrates 1 ei li shkon nga dy deri ne tre
muaj ne vares i Ie s ituatave Ie caktuara Ie parashikuara50 ne nenin 143 Ie Kodi te Punes ku
Iheksohet
I Pas kohes se marrjes ne prove per Ie zgjidhur kontraten ne periudhe Ie pacakwar pale
duhe Ie respektojne nj e flfal njoftirni prej nje muaji gjate vilil Ie pare Ie punes prej dy
muajsh per dy deri ne 5 vi tet e para Ie punes nde lsa prej 3 muajsh pe r me shume se pest
vjet pune
2 Keto afate mund Ie ndryshohen me marreveshje me shkrim ose me konlrate kolektive Ie
punes kur Pllnemarresi ka kryer deri nc gjashl~ mll aj pune afati Injoftimit nuk mund
Ie jeleme pak se dy jave Afa li J njonimit eshtejo me pak se I muaj kur punemarresi ka
kryer me shume se 6 muaj pune
3 Afati 1 njoftimit per zgjidhjen e konlrates zgjalel si pas rastit deri ne fund te javes ose deri
ne fund Ie muajiL Zbatohet I njejti regu]) kur afati I Iljofiimit pezullohet gjateperiudhes
se paa ftes ise per pune shlatzani se ose pushime ve Ie dhena nga punedhenesi
4 Kur njera pale e zgjidh kontraten pa respektuar afatill e njo flimit zgjidhja Irajtohel si
zgjidhje me efekl le menjchershem
bull9 Neni 141 I Kodi I Punes I republikes se ShQiperise
00 Neni 143 I Kodit te Punes te Republikes se Shqiperise
49
Pasi parashikohet respektimi I afati dhe procesi 1 informimit Ie arsyes dhe shpjegimit e situates
Kadi parashi kon perfundimin e marredhenievc Ie punes ne situata tejustifikuara dhe parash ikon
ne cdo here qe do Ie kele perfundimin e lyre normalisnt ky Ie jete edhe per nje arsye Ie
arsyet uar apo tejustirikuara
Nje percaklim I shkaqeve Ie arsyeshme nuk mund Ie behe ne Kad pork y [ fundit merr pers iper
Ie sherbeje 5i nje kufi zim I abuzimeve me kufirin e Ie arsyeshme Ne kete ne nenin 146 Ie
Kadi H~Punes pamshikohen s ituala qe konsiderohen 5i shkage Ie arsyeshme par edhe s ilUale Sl qe konsiderohen 5i shkaqe Ie paarsyeshme Ie zgjidhjes se kontrates se punes Neni 146 Ie
Kadit Ie Punes CilOhe qe zgjidhja e komrates nga punedhenesi kons iderohet pa shkaqe te
arsyeshme kur a) punemarresi ka pretendime qe njedhin nga kon trata e punes b) punemarresi
ka ~rmbushur nje detyrim ligjor c) kur behet per mot ive te pan dash me nga personaiteti I
punemarres jl por qe ka lidhje iegjilime me Ie drej lin e punes dhe raportet e saj Konsiderohen Sl
moti ve t~ tilla raca ngjyra seksi mosha gjendja civile detyrimet ramiljare besjmi retar
bindjel politikc kombesia gjendja shoqerore
Kodi 1 PlUleS ofron gjilhashlu edhe nje percaklim Ie pergjithshcm te institutit Ie situatave Ie
juslifikuara Neni 153 Ie Kodil Ie Punes vle reson 5i shkaqe H jus ti fiku ara rrelhana e rcnda qe
nuk lejojne s ipas parimil Ie mirebes imit Ii kerkohet alij Ie ka zgjidhur kontraten gt vazhdimin e
marrdhcnieve te punes apo dhe raste kur punemarres i shkel detyrimet kontrCl ktuale me raj Ie
lehlc ne menyre Ie perserilur me gjithe paralajmcrimin me shkrim Ie punedhenesit Kuptmin
e rret hanave terenda apo fajita Ie ehle te pers~rilur pale do (ju duhet ta interpretojne s ipas rasti
dhe eshte gjykata ajo qe vend os nese ekzi stoj ne apo jo shkaqe te tilJ a Ire justifikultl ra per
zgj id hjcn e kntmtes
Nese zgjidhja e kntrates rezu llon te jete jo nerespeklin e procedurnve Ie parashikuara apo jo per
shkClq e te arsyeshme I j ustifikuara punemarrcsi ka Ie drejt e Ie paraqese pad ne gjykale kunder
punedhenesit brenda 180 diteve nga d ita e perrundimit Ie arati te njoftimit Kodi parashikon se
zgjidhj a e kontrates pa shkaqe Ie arsyetueshll1e eshle e pavlefshmePunedhenesi qe ka zgjidhur
kontraten dHke mos respektuar aralete e njofl imil duhet Ie paguaje si rregull dernshperblim nje
~ l Neni 146 1 kodile punes te Republikegt se Shqiperise
50
page prej 2 muajsh Zgjid hia pu shkaqe tearsyeshme sjell edhe demshperblim deri ne I vii page
Madje kodi parashikon qe kur ka nje vendim Ie formes se prere per Ie riklhyer punemarresin ne
vendin e meparshem cpunes punedhenesi eshte I detyruar ta zbatoje
Referuar kelij punimi cka u citua me lart Ie gjilhe keto aspekte ligjore si dhe polilika qe
ndermerr shteti ( qeveria ) Juajne nje rol Ie rendsishem ne mbrojtjen e punemarresve per Ie
ruajtur vend in e punes ( duke siguruar nj e kontrate afatgjale Ie punes ) gje e cila ~jell nje lTitje te
punesimit thene ndryshe duke mos ndryshuar shirrat e papunesise ( nje nga s frdat qe perballet
shleli shqiplar)
51
Konkluzione
lDuke II bazuar ne cfare II trajtu3 ne kiW punim kam evidenHlat qe pavars isht rolit Ie shtetit q~
shikohet qe ka sjeJl e reform a ne vazhdirnesi per nitj en e nive li Ie Ie pun ils ua rve nepermjet
politikave Ie nderrmarra eshte e nevojshme qe Ie merren masa Ie ndryshme duke j u referuar
dhe akhl aliletit Lehtesi sht mund te arrih et nekon klu zion se rritja e vi velit Ie papunesise mund
te arrih et nepermjet nde rmjetesi mit qe ofroh et nga zyrat e punesimit ose nga agj ensite private
Ie punesimi t
2 Fo rm imi profess ional du het Ie permiresohel dhe Ie shtohet numri lIe trajnuarve cdo vii ne
baze te kerkesave Ie punes per lI oj in e pro fesionit
3 Dun e levazhdoj c zbatimi I program eve te nxiljes se punesi mil du ke siguruar kllalifikime
sidomos per temral d be grupel e vecanta
4 Nje mbeshtetj e Ie vecante duhet lekt~n e bisneset Ie ei let ofrojne punesim bisnese t fa miljare
si dhe scktori I turi zmit te eilet mund te punesojne nje nurner Ie madh punonjes ish
5 Nxilj a e progrcuneve per prnkl ike e Ie sapo d iplomuarve duhelle zgjerohet ne cdc instilucion
dhe ne cdo d rejto ri admini strate publike gt pa lent menjeane dhe kompani te medha duke krijuar
me ta nje forme bashkpunimi per punes imin c praklikanleve me Ie mire
6 Gjate vit eve Ie fu ndit prezenca e shtetiljo vetem qe nu k eslllezvogelll3r por perkundrazj eshte
zmadh uar ajo efa re ka ndryshuar eshte roli I tij menyra e nderhyrj es dhe doza e ket yre
nderh yrje duk e bere Ie mun dur mundesine e rriti es se pllnesimit dhe kualifikimit Ie personave Ie
punesuar dhe tl papunesuar qe pres in te integroh en ne tregun e punes
7 Kodi I Punes I Republikes se Sqi pe ri seeshte nje baze e e mire mja rtueshme per rreguilimin e
marrdhenieve ne kCli sektor nl kete kod re Oektohet drejlpersed rej li fryma dhe gama e parimeve
me Ie nj ohura qe vij ne nga konven ta nderkombetare dhe Euro piane per Ie drej tat e njeriuL
52
8 Pervec rreguHimit qe [ ben Kodi [ Punes kerni edhe veteBrenda sektorit public rregll l ime per
ate instilueione Ie eilat hyjne ne fushell e veprimi t Ie legjis lacionit Ie sherbimit civil dhe keto
marredhenie rregu ll ohen me ligjin nr 152 20 13 Per Nepunesit Civ il Edhe pse jemi nj c shIel
I vogel me nje admini strate te vogel pu blike dhe me nje numer te kufizuar Plillonjesish pu blic
ky sektor eshte du ke kal uar neper reform a dillamike ne lTUgen drejt integrimit Europian
9Ne vendin tone duhe l Ie propozojme ndryshime dhe permiresim Ie qeve risjes 5C sek lo rit public
dhe sherbimeve publike p~ dysh im qe duke iu referuar s ituates aktuale problemmike sek lo i
public duhet Ie beje ndrys hime sin e funksionim sin e ndertimin e saj Ajo duhet tejete e
mbrojtllr nga levizjet po[itike Ie punonjesve ne menyre qe Ie ruaj kualitetin e kapacitcleve
llJ erezore
S3
Bibliografia
1 E drejla f punes prof fir KiltreI Cela bolim IV ~ stlepia holuese liar Tirane
2 E (rejta e kralwsllar e punts proftlr Kudrel Cea
3 Directhe 2003 EC of he European Paramenl and 0 he Council of 4 November 2003
4 Lligji lu82 tlati 0907 945 Mbi knllen e sherhimit mhrojljen dlte shperblimin lie pune
5 Ligji IIr 527lktle 2508947
6 Ligj nr 2250 dali 030SJ956 Mbi Kodin e Punils Ie Repuhlikiis Populore Ii
Shqiperise
7 Ligji I1r136 dale 512 2015 Iper disa shlesa dlte Ildryshime nit Ligjin fI 7961 dali
12071995 Kodl J plles I ShqipiJr i ndrysltuar
8 Ligjil152 dale 2013 Pilr IIilpfinesin civil
9 Stalstika e fregut Ie plllles 2014-2015 SheThm Komhiftar I PUl1esimit
)0 Slrnlegjia e plllleimit 2007-2013 Millistria e Pun es rifle Ceshljes Sodale
11 Tregu 1 pUlles AklllaJ Shirbimi Jltombelar I Puniisimil
12 Slalisliklllejorces se punes lOIS INSTAT
13 Slralegjia ombilare per pniisim 2014-1020
14 Slralegjia difrseJaorjale e reformes lie a(minislrolen Publike (SNRA P) llii kUlJdii Ie
slralegjise JoIIbilare pir tviflim dll t illltgrim (1009- 2013) Tirane SMalor 2009
15 Slralegjia per PUllesim dlle Aflisi fLO 1013-206
16 Draft document Mbi fiji igjii Ii ri per sllirbimin civil ni SIIqiperi f pergalitur Of
Zlrani SIIapo ne basltkipunim me Dr Hails -Achim Roll kOllsulenli Ii Sigma me
kerkese Ii DAP 1 letor 2010
17 Giuseppe Casale Service public reladole eork
S4
J8 Josep Tenkormrg bullbull hi comparaillt Qvervieii Geneva August 2008
9 Annizi e legjisaciollit mb marrdhiilliel e punlis ne administraten publike ne
Republiken e Sltqiperise lie kuadrin e projektit Ii qelldres AKSES ALBANIA
Pernjii administratil pubike Ie qiil1drlleshme dlle proesiollale mbiJihlellir IIga
Ambosnda Gjermane Ili Tirone dhjelor 2009 puno Dr Eralta Can
20 Komieli Shqiptar I Helsiki Sifuala e diskriminimit lie procesill e lorgimit ngo
plla ni Shqipilri Tirane dlljelor 201 I
21 SlalisiNa lujuri IIga kOllfenmea e reafizuar ngn qelldm ISU JtlriJ me feme
Zbnim J ligjit lie mbeshlelje Ii qiimrueshmerisi dhe rriljes sit perjorm(mcifs ni
Administraten Pubike
22 KlIshJetuta e Shqiptrisi
23 Marrdhellia e pultes FerioJlQ Calo
201 Kerkime mbi fregull e pUlles Jonida IoxhoJi
25 KOIi (ok Idrej~sla~qjp-(J -tJXl
26 Shlefiweborg
27 llllervisffr lie ~lil1islrillit e punts dlle Ceshtjevt Sociole me feme Nxitja e pllll ifsimil
dhe polifika Ii tjera per IIljell e papllnesisl
55
46 Ngritja ne detyre
JSNgritja ne delyreesilic kalimi I nje nepunesi c ivil nga pozicioni actual I punes ne nje ni vel
pozicion me 1e larte ne te njejtin institucion osc ne nje in sti tucion tjeter te administrates publike
qendrore apo vendore ( kur nje vend I till e ekziston) Ngri tja ne detyre reali zohet rea lizohet
nepennjel procedures sekonkurrimit organ izuar ga njesia pergjegjese per nj e ose disa
pozicio ne te tira Bazuar ne parimin e neoit 20 ( shanceve Ie barabarta profesionalizmit etj) te kClij ligji Nese vendi I lire I kategorise se utel apo Ie mcsme drejtuese nllk eshle plotesuar sipas
nenit 25 te kctij ligii ai plotesohet nepennjet ngriljes ne detyre
Mund te aplikojne per ngritje ne detyrevetem nepunesit civil te oj e kategorie pasardhese te
pnnesuarit ne Ie njejten apo ne nje institucion tjete te sherbimit civi l nese plotesoj ne kushtel
per ngrilje ne delyre dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Nese vendi I lire nuk plolesohet nepermjel procedures se ngritjes ne detyre nje procedure Ijeter
mund Ie organizohel Brenda nje afali 3 mujor deri ne plOleurosimin perfundimlar Ie vendit Ie lire
nese eshle e nevojshme mund Ie zbatohet procedura e tras ferimit Ie perkohshem ne interest e institucionit sipas shkronjes a Ie pikes I Ie nenit 48 Ie kctij ligji Keshilli J mini strave miraton
kushtet qe duhet Ie plotesojne nepunesit per ngritjen ne delyre dhe proceduren e hollesishme Ie ngritjes ne detyre
Ne prakt ike ngritj a ne detyri ka ndoshur ne perqindje Ie vog la rastesh Ekzistojne megjithale
di sa paqartesi lidhur me ndryshimin e pozic ionit brenda nje kategorie ( Ie larte) nese kjo perren
ngritje ne delyre apo levizje paralele gje qe veshtireson pasqyrimin real Ie ket ij Ireguesi
AVflnlazhi kryeso r I kesaj dllkurie eshte se konkurimi public ka promovuar lerheqjen e
kandidateve Ie af~ ngajashte admi ni strales gje qe krijon mundesine e sjellj es se njohuri ve dhe
metodave Ie reja Ie punes nga ala kandidate qe kane studjuar jashle ve nd it apo nga ata qe vijne
prej sektorit privflt Disavantazhi nga ana (j eter kate beje me pranine e nje kostoj e opportune ne
lidhje me s igurine e karrieres qe mundte mOli vonle me mire nepunesit e brendshem civil
47 Uvizja paralele
J Neni 26 Iligjit nr 152 2013 U per nepunesin civil U
41
Plottsimi I ve ndeve Ie lira ne kalegorine ekzekuti ve ala H~ ule apo Ie mesme drej lUesc behel se
pari nga nepunesit ciyile Ie se nj ejles kalegori nepermjet procedurts paralele Kush mund Ie
aplikoj ne per plotesimin e nje vendi Ie lire nepermjet procedures 51 Iev izjes paralele 5ipas pikes
1 nen 25 I ketij ligi i gt nepun sit civile Ie se njejtes kalegori ne Ie njejtin apo ne nje institucion
tjeter Ie sherbi mit civi l qe plotesojne kllshlet per para lele dhe kerkesat e posacme pef vendin e
li re
Yleres imi 1 kandidateve Ie inte resuar kryhe nga nje komi sion I brendshem I krijuar ne cdo
emiss ion nepermjet nje procedure Ie bazuar ne parimel e parashikuara ne piken I neni 20 Ie
ketij ligji Perfaqesuesi I njesise pergjegjese esbte anelar I kom isionit te brendsghem
Ne perfundi m te vl eres imit komisioi mund te ve ndose
a) Perzgjedhjen e kandidatit me Ie pershtatshem per tu emeruar ne vendin e li re
b) Perfundimin e procedures pa asnje teperzampjed hur ne fast se asnje nga kandidatet e
interesuar nuk ploteson kushtet dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Keshill i I Ministrave miralon
a) Kushlel qe duhel Ie pJolesojne nepunesit per levizjen parale le dhe procedurat e
hpo ll es ishme te levizjes paralele
b) Rregullal pfr krijimin dhe perberjen e komis ionit Ie parashikuar ne piken 3 Ie kctij neni
48 Oisipiina ne sherbimin civil (SHe)
Disiplina ne Sherbimin Civi l ka Ie beje me mnsa l di s iplinore qe jepen ne rastel e konslalimil 1(5
shkeljes serregullave apo Ie moskryerjes se detyrave Masat disiplinore dal lohen nga vleresirni
negativ I perfosmances Vendim-marrja ne lidhje me ke lO procedura perqendrohet tek epror
di rect dhe me pas ekzis(on mundesia e ankirnit Ie drejteperdrejte ne KSH C Sipas nje studimi
eshte ve ne re qe nllmri I rn asave di siplinore ne praktikeeshte I voge l verehet nje shperndarje j o
uniform e tyre lakonisht nje numer relalivisht [mad h [ masave di si plinore vihet re ne mornente
ndryshimesh politikc
42
Ligji eshte relativisht J pltiqarte lidhur me zbat imin e mases sl uljes nedetyre ) kur nje institucion
( ku eshte dhenc nje mase e (ille ) nuk ekzistojne vende pune Ie oje kategorie Ie lIle ne keto
raste nje mase e tille fezulton e pazbatuesh me apo te pakten problemalike Dicka e ngjashme
konstatohet edhe lidhur me mundesisne e kthimit ne pozicionin e rneparshem pasi parashkruhet
masu di sipiinore
49 ASPA OHE PROGRAMET E FORMIMIT PIWFESIONAL
ASPA
39Ne varesi te Ministri se se Brendshem krijohe dhe Shkolla Shqiptare e Administrates Publike
(AS PA) SI jnst itucion public qend ror me se li nc Tiran~ASPA ka autonom i administrative dhe
akadem ike Ajo ka per qeHim formimin professional Ie nepunesve civil 5i dhe cdc individi tjeter
vendas ase H huaj qe nuk esh te pjese e sherbimil civil dhe qe plOleson krilerel e kerkuara
Forrnimi profess ional perfshin programin e forrnimit Ie Ihelluar Ie kandidateve per kalegorine e
ncpunesve civile te ni ve lil Ie Jarle drejtues anetare te tru pes se nepunesve civi le ni velit Ie larte
drej tues si dhe programin e formimit Ie vazhdueshem Ie nepunesve civ il dhe Ie cdo indi vidi
tj eter jashte ketij sherbimi
Buxheti ASPAmiddots percaktohct si ze I vecanle ne Buxhelin e Minislrise se Brendshme
Organel drej tuese te saj jane
I Keshilli drejtues
2 Drej lori
KeshilJi drejtll es perbehel nga [2 anetare dhe kryesohet nga nj e prej rektoreve Ie lmiversitetcve
I zgjedhur nga Kon ferenca e Rekloreve Ie Shqiperise Ne perberje Ie lij jane perfaqesues dhe
drejtues Ie larte Ie min istrive organeve Ie qeverisj es vendore DAP- it universiteteve shoqerisc
civile dhe biznesit sipas percakli mil te bere me vendim Ie Keshill il Ie Ministrave
I Neni 91igji 1522013 Per NepuneStn Civil
43
Keshilli drejlues miraton po litikat bull slrategjite dhe partnerilelet e ASPA-s hal10n kuadrin
rregullal0r Ie saj 5i dhe miralon projektbuxhetin dhe s trukturcn organizali ve Ie ASPA-s
Detyra Ie hoJlesi snme te keshillit drejtues percaklohen me vendi me te Keshillit Ie Ministrave Ne
percaklimin e polilikave Ie perzgjedhjes dhe Ie formimil bull ASPA detyrohel Ie bashkpunoje me
DAr-in s i njenjesia e ngarkuar j)tr centrgatitjen dhe mbikqyrjen e zbatimit Ie polilikave
shteterore ne sherbim civil
Drejlori I ASPA-s emerohet dhe lirohel ne detyre sipas kritereve dhe rregullave Ie percaktuara
per anetaret e trupes se nepunesve c ivile Ie kalegorise se lartc drejtuese Perjashlimisht deri ne
moment in e fillimit Ie efekteve Ie kelij ligji drejlOri I ASPA-s emerohel me vendi m Ie Keshi llil
te Ministrave me propozim te Ministr e Brendshem
Nepunesil e ASPA-sderi ne momentin c IIUjmit te efekteve Ie ketij lirui emerohen nga Drejtori
I ASPA-s s ipas procedures se Kodi Ci vil Keshilli 1 Minislrave miraton rregullal e holl esishme
per menyren e organizimit dhe funksionimit Ie ASPA-s
Programer e formimit profesional
AS PA ka per delyre leofroje formim profess ional nepermjet perfshirjes se programeve Ie
meposhtme
a) Program Ie foonimit Ie thelluar n~ baze Ie Ie cilil formohen kandidalel per anelarel Ie
TNO-s (niveillarte drejwes)
b) Programe Ie formimil t~vazhdueshem ne baze Ie Ie cilit trajnohen ne vazhdimesi dhe
n~ lidhje me punen e nepunesit civil te te gjitha kalegorive si dhe cdo indivit tjeter
j ashte sherbimit
ASPA ofron mundesine e pergal irjes paraprake Ie kandidateve per te marre pjese ne
konkurrimin e hapur per kalegorine ekzekutive kundrejt tmires
ASPA realizon sludime dhe bOlime ne fushen e administrates publike Sludenlel e AS PA-s te
perzgjedhur nga shoqeria c ivile bisnes i apo individi jashlc sherbimil civil detyrohel te paguajne
larjf~ Keshilli I Ministrave miraton lariftin perkmese per cdo trajnim
44
KREUV
5 RREGULLIMI I MARRDHENIEVE TE IU NES NE SHQIPERI SIPAS KODIT
Til PUNES
51 Kodi I punes dhe rregullimi I marrdhenievc te punes ne administraten publike
Marredhenia e punes ne vendin lonerregulohet nga Kadi I Punes I Republikes se Shqiperise I
cili eshte li gj i kryesor per rregullimin e ketyre mltl rrdhenieve ne dispozital perkatese te lio Per
te kl ptuar memire gjendjen e egjislacionil shqiptar pqr marrdheniet c punes eshle e nevojshme
Ie bcjme nj l anaiize te pergjithshme Ie legjislacionil perkates Ky Kod eshte krijuar me qellim
Ie rregulloj marrdheniel e punes ne tregLlll e ekonomise private dhe iniciatives se li re Ne
sekto rin publik prob1emet pcr zbatimin e krit ereve dhe kushteve ligjore pcr lindjen zhvillimin
dhe perfundimin e marrdhenieve Ie punes jane Ie vogla Kodi I Punes parashikon nje
serhregu llash ne mbroj~e Ie punemarresve sin e mstin c fillimit vijimit dhe Ie perfundimit te
marredhenies se punes Kodi parashikon nje rregulJ te posacem per rastet kur punedhenesi eshte
organ J administrates pubJike gjithsesi ky parashikim duhet te kuptohet sakte nga vete organet
dhe ndoshla Ie shoqerohet ed be me lTegullime I~ tjerf Ie posacme per administralen pllbJike
Nje analize e tilleeshte hapi I pare per I ~ evidentuar boshlleqet dhe problemalikm qe ajo mbar
Gjithashlu nje an aJ ize e tilleeshtc e nevojshme per Ie ku ptuar nese prob lemet e qendrueshrnerise
pavars ise ose meritokracise ne administraten pub like rrjedhin per shkak Ie mangesive ligjore apo
moszbatimin korrekl Ie Jigjit
42Kodi punes rregullon Ie gjilha marredheniet e punes ne administratcn publike me perjashlim
Ie marrdhenieve Ie punes Ie personave punesimi I Ie cileve rregullohet me ligj t~ vecante pra Ie
gjitha marredheniet e punes ne organet e administrates publike qe nuk I nenshtrohen nje
rreguHimi Ie veCaJ11e me li gj do Ie rregiullohell sipas dispozilave Ie ketij Kodi Madje ky Kod
parashikon qe per as sa ligji I vecante nu k parashikon zgj idhje per problemet e lidhura me
marredheniet e punes perseri do te gjejnc zbatim ne di spozilat e Ketij Kodi
lt0 ligji nf 7961 dal e 127 1995 Per Kedin e Pun es n~ Repu bliken e ShqiperisE I ndryshuar
4 1 Or Eralda Ca ni Anarize e legjislacionit mbi marrdhenel e punes ne administraten publike ne Republiken e
Shqiperi~e ne kuadrn e projektit te qendres AKSES ALBANIA Per nje administrate publike tre qendrueshme dhe
profesionale ~ mbeshtetur nga Ambasada Gjermane ne Tirane dhjetor 2009 41Neni 4 I Kod te Punes
45
Ky Kod 11 ~ kreun JIl Ie tij parashikon oj sere pari mesh mbi Ie eilal mbes hteten marredheniet e
punes Edbe pse parimin e konkurrueshmerise apo Ie trasparences nuk e permend lie nenin 11 Ie
tij parashikohet se normal e se drejtes Ie d iet rregullojne marrdhenien e punes kane perpares i
qe edhe veH KushlelU ta parashikon oe nenio 11 6 Ie saj Kod i rendi Kushtetuten Konvenlat
Nderkomelare It ratifikuara e me pas li gje Ie tjera duke renditur Ie parin nga 10 Kodin e Punes
Pra perforcohet edhe nje here rregullimi qe Kushtetuta parashikon ne neni n 107 qe marrdhenia e
punes per nepunesit civ il publike bazohet ne lrasparence konkurrueshmeri e profesionalize m
52 Lidhja e kontrates se punes
Kodi I punes ne nenio 19 Ie tij parashikon qe lindja e marredhenies se punes kryhet nga
punedhenesi I ci li puneson ne menyre Ie drejtoirdrejte punemarres in Ky punedhenes perdo r
zyra shtett~rore Ie punesimit ose agjensite priva te Ie punesimit per le punesuar punemarresjn ky
parashikim eshU h~H1lmr me qeJlim qe tu sherbeje person ave juridik pr iv m Ie cilet mund Ie
zgj edhin me sa duke rregLdlal e lyre Ie punesimil te pu nonjesve Ie lyre [ referuar nekuadrin e
detyrimil kllshtetues pe r konkurrucshmeri dhe tra sparence pcr punonjes it e administrates publike
bull ky rregullim do Ie s ilhe konfuz ion dhe paqanes i Pm ka nevoje qe ky Kod meqeeshle li g baze
edhe per marrectgheniet e punes ne admi nistraten publike bull te specifikoje nje rreguHim Ie posac me ne kontrat en e punts apo edhe referimi tck e ashtequajtura kontrate kol ektive e
punes Sigurisht qe cdo rregu lli m qe do te bellej me akt Ie posacme li gjore e vecnneri sht
nenligjore do Ie ishl e I delyrueshem per lidhjen e nje konlrale punesimi Gjithsesi s ic ulna
edh e me la rt profesional izmi apo kerkesa per kritere Ie cakluara piir punesim Kodi I punes Illik
e percakton si kriter punesim i
53 Kohhjatja e marredhenieve te punes
Marresheniet e punes sipas Kodit teP unes lidhen sipas nj e kohezjatje te pacaktuar dhe nje
kohezjatje te caktu ar 43 Kodi me qell im krijimin e rnarn=dhenieve Ie qendrueshme tepunes
parashikon qe si rregul kontrata e punes lidhet per nje periiudhe te pacaktuar Nese
konlra la e punes do le lidhel per nje periudhe Ie cak tultlf kjo duhel jus lifikuar per arsye objekti ve
o Kreu XIV neni 140 I Kodit te Punes se Republike$ $e Shqiperise I nd rysh uar 2003
46
qe lidhen me nar yren e perkoheshme Ie detyres nJ Ie eilen punemarresi do lepunesohet 44 T~
gjitha rregullimet mbi kohezjaljen e punes kohezjatjen ditore ne pune 45 pagesen pushimin
Javor e vjetor punen e nates apo kohe feslash dhe pagesen per Ie detyrimin per kuaifikim
punonjesish elj jane rregullime Ie eilel pltl dysh im mundesojne nj e status Ie caktuar te mbrojtu r
Ie punonjesit per punen qe kryen pushimin qe duhe Ie kete si dhe pagesen qe duhe Ie marre
per punen qe kryen Mund Ie permenden (dhe nje sere nenesh Ie ketij ligji qe synojne
rregu llimin e sigurise dhe mbrojtjes Sf shendet it ne pune si psh Nenel 39-75
Ne pergj ithesi keto rregullime duke qene edhe ne Iefiektim te traktateve Ie m iratuara nga 46IL0 dhe ratifikuara ga Shqiperia ne te njejlen kohe refleklojne edhe shu me prej dire ktivave
Ie BEmiddotse
Te lill a mund tepermenden
47Direkl ivat 2003 l Ee e parlamentit dhe Keshi llit Ellropian Mbi aspekte Ie caklllam Ie oreve Ie
punes
Direclive e keshillit 9 1533 EC vi lil 99 1 Mbi del yrimin e punedhenesve per te informuar
punemarresit mbi kushtel e kontrates apo Ie marrdhenieve Ie punes
Oirektivat 781 EC vi lit 2000 Krijimi I nje kornize te pergjithshme trajtim I barabarte ne
punesim dhe pro fesion e e ila kerkon Irajl im Ie njejle Ie personuve pavars isht nga bes imi felar
paaftesile gj inia orienlimi seksual elj ne marredheniet e punes apo profesion dhe ltlnetaresite
ni orgMizata te caktuara
Nje organ I administrates publike krijohet per Ii sherbye r nje interes i public Ie eaktuar dhe
z1konishl organet e adminjSlr31iS publike krijohen SI persona juridike me akte liampjore per Ie
ekzisluar per nje periudhe Ie pacaktuar kohe ose ne raste Ie caktuara per Ie traj tuar ceshlje per
tC eilat vendoset nje kufi koh or I cfl ktua r4 ~ Edhe ne rltlSle Ht ill a si kjo e fundil akli li gjo r apo
Neni 140 I KPU NE5 parashikon se U nese koheljotja nuk percokrohet me sokresi ngo paler gjare idhjes se kontfoftS ojo ((ojtohe si kontrote me periudhe Ie pocokruor ~5 ligji nr 136 viti 201 5 per disa shtesa dhe ndryshime n1 ligjin 7961 te vitit 199 5 te Kodi I pun~s 1Republikes se Sqiperise i ndryshuar ~o Organizata nderkombtHare e punes ( ILO) n Directive 2003 EC of the European Parlament and of the Council o f 4 November 2003 ~ permbl edhje informacionesh rreth marrdhenies se punes Feri ona Cato
47
nenligjor nuk parashikon kohezgjatien e vele organil administrative Nt ligiin per stat us in e
nepunesil c ivil parashikohen komilele ad-hoc Ie eila jane krijime Ie perkoheshme Ie posacme
Ie krijuara me qellim menaxhimin e testimeve Ie kandidateve pef nje vend pune pjese e
sherbimil civil Po ashtu mund Ie kete organe Ie (ilia Ie administrates publike qe traj tojn~
ceshtje Ie tilla por qe shuhen mbas mbarimit Ie funksionit pqr Ie ei len jane krijuar r sh kemi
organct qe trajtojne ceshljcl e kthimit dhe kompesimillc pronavc Kjo ceshlje kil dhe kufi zime Ie
caktuara nga vete ligji
Megjithate ne rustin e pare behel Ijate per nje pune shume Ie kufizuar ne kohe( nje dilore ose dy
dilore) ne rastin e dyte behet fjale per nje ceshlje edhe pse mund Ie kete kllfizimel e veta ne
kohe mund Ie zgjasi per vite me rradhe Pra kontratCl e punes neorganet e administrates rubJike
duhel Ie jene me nje kobezgj atje Ie papercaktruar ne Ie shumten e rasteve Sigurishl nese
natyra e punes apo detyres do Ie ishte e perkoheshrne edhe kohezgjatja e kontrates se punes do
Ie ishte e kufizuar edhe nese behet jale per marredhenie pune ne nje organ admil)islrativ qe
nuk esille I perkohshem Nje interprClim I till lmbetet edhe ni ate qe admini strate publike per
nga natyra e saj eshte e qendrueshme dile e vijueshme Gjithashttl nj e intepretim [ till1 do Ie
ishte ne perpulhje me direktival e Komis ionit Europian qe kerkojne nje justilikim per
pefdorimin e kontrata ve aflltshkurtra duke I kerkuar shte te ve anetare( nuk eshle e
delyrueshem) q~ Ie konsuhohen me grupel e inte resl dhe Ie marrin masa lidhur me kelt 5i
a) Justifikime objekti ve per rinovime konlratash dhe marrldhenieve Ie tilla al~lshkunra
b) Percaklimi I perseriljes qe mund Ii behe t konlrates afalshkurte r
Kjo directive duke kerkuar nje rregullim te percakluar Ie Ii lie qe orienlon gjilhe marrCdhenicn e
punes drejt qendrueshmerise net per polilik~n qe BE-ja ofron pel nje marredhenie Ie
qend rueshme pune
54 Perrundimi I marrdhenieve te punes
48
Kodi I punes parashikon 49 qe marredhenia e punes perfundon me zgjidhjen nga njerltl pale e
kontrales osekur ka perfunduar afati I percaktuar ne kontrate
Kohezgjatja e nje kontrate tregan vazhdimesi e nj e marredhenie pune pra qendrueshmerise po
aq percakton edhe leresine e rreguUave qe do Ie ndiqen ne rastin e zgjid hjes se saj perfundimi I
marrdhenieve Ie punes regullohet nga Kreu XIV I Kodil Ie punes Kontrala e punes me
kohezgjalje Ie pacaktuar perfundonn kur zgjidhet nga njera pale ose ka perfunduar afati I
njoftimil sine rastin e nje konlrate me tlfat ashlll dhe pa ann kontrata mund Ie zgjidhcI me
arsye duke respekhlar proceduren e parashikuar nga raSle e zgjidhjes se kOfllrales me arsyc s i
dhe procedura e kisaj zgjidhjej e
Fillirnish t respeklohet afmi 1 nj ofiirnil per zgj idhj en e kontrates 1 ei li shkon nga dy deri ne tre
muaj ne vares i Ie s ituatave Ie caktuara Ie parashikuara50 ne nenin 143 Ie Kodi te Punes ku
Iheksohet
I Pas kohes se marrjes ne prove per Ie zgjidhur kontraten ne periudhe Ie pacakwar pale
duhe Ie respektojne nj e flfal njoftirni prej nje muaji gjate vilil Ie pare Ie punes prej dy
muajsh per dy deri ne 5 vi tet e para Ie punes nde lsa prej 3 muajsh pe r me shume se pest
vjet pune
2 Keto afate mund Ie ndryshohen me marreveshje me shkrim ose me konlrate kolektive Ie
punes kur Pllnemarresi ka kryer deri nc gjashl~ mll aj pune afati Injoftimit nuk mund
Ie jeleme pak se dy jave Afa li J njonimit eshtejo me pak se I muaj kur punemarresi ka
kryer me shume se 6 muaj pune
3 Afati 1 njoftimit per zgjidhjen e konlrates zgjalel si pas rastit deri ne fund te javes ose deri
ne fund Ie muajiL Zbatohet I njejti regu]) kur afati I Iljofiimit pezullohet gjateperiudhes
se paa ftes ise per pune shlatzani se ose pushime ve Ie dhena nga punedhenesi
4 Kur njera pale e zgjidh kontraten pa respektuar afatill e njo flimit zgjidhja Irajtohel si
zgjidhje me efekl le menjchershem
bull9 Neni 141 I Kodi I Punes I republikes se ShQiperise
00 Neni 143 I Kodit te Punes te Republikes se Shqiperise
49
Pasi parashikohet respektimi I afati dhe procesi 1 informimit Ie arsyes dhe shpjegimit e situates
Kadi parashi kon perfundimin e marredhenievc Ie punes ne situata tejustifikuara dhe parash ikon
ne cdo here qe do Ie kele perfundimin e lyre normalisnt ky Ie jete edhe per nje arsye Ie
arsyet uar apo tejustirikuara
Nje percaklim I shkaqeve Ie arsyeshme nuk mund Ie behe ne Kad pork y [ fundit merr pers iper
Ie sherbeje 5i nje kufi zim I abuzimeve me kufirin e Ie arsyeshme Ne kete ne nenin 146 Ie
Kadi H~Punes pamshikohen s ituala qe konsiderohen 5i shkage Ie arsyeshme par edhe s ilUale Sl qe konsiderohen 5i shkaqe Ie paarsyeshme Ie zgjidhjes se kontrates se punes Neni 146 Ie
Kadit Ie Punes CilOhe qe zgjidhja e komrates nga punedhenesi kons iderohet pa shkaqe te
arsyeshme kur a) punemarresi ka pretendime qe njedhin nga kon trata e punes b) punemarresi
ka ~rmbushur nje detyrim ligjor c) kur behet per mot ive te pan dash me nga personaiteti I
punemarres jl por qe ka lidhje iegjilime me Ie drej lin e punes dhe raportet e saj Konsiderohen Sl
moti ve t~ tilla raca ngjyra seksi mosha gjendja civile detyrimet ramiljare besjmi retar
bindjel politikc kombesia gjendja shoqerore
Kodi 1 PlUleS ofron gjilhashlu edhe nje percaklim Ie pergjithshcm te institutit Ie situatave Ie
juslifikuara Neni 153 Ie Kodil Ie Punes vle reson 5i shkaqe H jus ti fiku ara rrelhana e rcnda qe
nuk lejojne s ipas parimil Ie mirebes imit Ii kerkohet alij Ie ka zgjidhur kontraten gt vazhdimin e
marrdhcnieve te punes apo dhe raste kur punemarres i shkel detyrimet kontrCl ktuale me raj Ie
lehlc ne menyre Ie perserilur me gjithe paralajmcrimin me shkrim Ie punedhenesit Kuptmin
e rret hanave terenda apo fajita Ie ehle te pers~rilur pale do (ju duhet ta interpretojne s ipas rasti
dhe eshte gjykata ajo qe vend os nese ekzi stoj ne apo jo shkaqe te tilJ a Ire justifikultl ra per
zgj id hjcn e kntmtes
Nese zgjidhja e kntrates rezu llon te jete jo nerespeklin e procedurnve Ie parashikuara apo jo per
shkClq e te arsyeshme I j ustifikuara punemarrcsi ka Ie drejt e Ie paraqese pad ne gjykale kunder
punedhenesit brenda 180 diteve nga d ita e perrundimit Ie arati te njoftimit Kodi parashikon se
zgjidhj a e kontrates pa shkaqe Ie arsyetueshll1e eshle e pavlefshmePunedhenesi qe ka zgjidhur
kontraten dHke mos respektuar aralete e njofl imil duhet Ie paguaje si rregull dernshperblim nje
~ l Neni 146 1 kodile punes te Republikegt se Shqiperise
50
page prej 2 muajsh Zgjid hia pu shkaqe tearsyeshme sjell edhe demshperblim deri ne I vii page
Madje kodi parashikon qe kur ka nje vendim Ie formes se prere per Ie riklhyer punemarresin ne
vendin e meparshem cpunes punedhenesi eshte I detyruar ta zbatoje
Referuar kelij punimi cka u citua me lart Ie gjilhe keto aspekte ligjore si dhe polilika qe
ndermerr shteti ( qeveria ) Juajne nje rol Ie rendsishem ne mbrojtjen e punemarresve per Ie
ruajtur vend in e punes ( duke siguruar nj e kontrate afatgjale Ie punes ) gje e cila ~jell nje lTitje te
punesimit thene ndryshe duke mos ndryshuar shirrat e papunesise ( nje nga s frdat qe perballet
shleli shqiplar)
51
Konkluzione
lDuke II bazuar ne cfare II trajtu3 ne kiW punim kam evidenHlat qe pavars isht rolit Ie shtetit q~
shikohet qe ka sjeJl e reform a ne vazhdirnesi per nitj en e nive li Ie Ie pun ils ua rve nepermjet
politikave Ie nderrmarra eshte e nevojshme qe Ie merren masa Ie ndryshme duke j u referuar
dhe akhl aliletit Lehtesi sht mund te arrih et nekon klu zion se rritja e vi velit Ie papunesise mund
te arrih et nepermjet nde rmjetesi mit qe ofroh et nga zyrat e punesimit ose nga agj ensite private
Ie punesimi t
2 Fo rm imi profess ional du het Ie permiresohel dhe Ie shtohet numri lIe trajnuarve cdo vii ne
baze te kerkesave Ie punes per lI oj in e pro fesionit
3 Dun e levazhdoj c zbatimi I program eve te nxiljes se punesi mil du ke siguruar kllalifikime
sidomos per temral d be grupel e vecanta
4 Nje mbeshtetj e Ie vecante duhet lekt~n e bisneset Ie ei let ofrojne punesim bisnese t fa miljare
si dhe scktori I turi zmit te eilet mund te punesojne nje nurner Ie madh punonjes ish
5 Nxilj a e progrcuneve per prnkl ike e Ie sapo d iplomuarve duhelle zgjerohet ne cdc instilucion
dhe ne cdo d rejto ri admini strate publike gt pa lent menjeane dhe kompani te medha duke krijuar
me ta nje forme bashkpunimi per punes imin c praklikanleve me Ie mire
6 Gjate vit eve Ie fu ndit prezenca e shtetiljo vetem qe nu k eslllezvogelll3r por perkundrazj eshte
zmadh uar ajo efa re ka ndryshuar eshte roli I tij menyra e nderhyrj es dhe doza e ket yre
nderh yrje duk e bere Ie mun dur mundesine e rriti es se pllnesimit dhe kualifikimit Ie personave Ie
punesuar dhe tl papunesuar qe pres in te integroh en ne tregun e punes
7 Kodi I Punes I Republikes se Sqi pe ri seeshte nje baze e e mire mja rtueshme per rreguilimin e
marrdhenieve ne kCli sektor nl kete kod re Oektohet drejlpersed rej li fryma dhe gama e parimeve
me Ie nj ohura qe vij ne nga konven ta nderkombetare dhe Euro piane per Ie drej tat e njeriuL
52
8 Pervec rreguHimit qe [ ben Kodi [ Punes kerni edhe veteBrenda sektorit public rregll l ime per
ate instilueione Ie eilat hyjne ne fushell e veprimi t Ie legjis lacionit Ie sherbimit civil dhe keto
marredhenie rregu ll ohen me ligjin nr 152 20 13 Per Nepunesit Civ il Edhe pse jemi nj c shIel
I vogel me nje admini strate te vogel pu blike dhe me nje numer te kufizuar Plillonjesish pu blic
ky sektor eshte du ke kal uar neper reform a dillamike ne lTUgen drejt integrimit Europian
9Ne vendin tone duhe l Ie propozojme ndryshime dhe permiresim Ie qeve risjes 5C sek lo rit public
dhe sherbimeve publike p~ dysh im qe duke iu referuar s ituates aktuale problemmike sek lo i
public duhet Ie beje ndrys hime sin e funksionim sin e ndertimin e saj Ajo duhet tejete e
mbrojtllr nga levizjet po[itike Ie punonjesve ne menyre qe Ie ruaj kualitetin e kapacitcleve
llJ erezore
S3
Bibliografia
1 E drejla f punes prof fir KiltreI Cela bolim IV ~ stlepia holuese liar Tirane
2 E (rejta e kralwsllar e punts proftlr Kudrel Cea
3 Directhe 2003 EC of he European Paramenl and 0 he Council of 4 November 2003
4 Lligji lu82 tlati 0907 945 Mbi knllen e sherhimit mhrojljen dlte shperblimin lie pune
5 Ligji IIr 527lktle 2508947
6 Ligj nr 2250 dali 030SJ956 Mbi Kodin e Punils Ie Repuhlikiis Populore Ii
Shqiperise
7 Ligji I1r136 dale 512 2015 Iper disa shlesa dlte Ildryshime nit Ligjin fI 7961 dali
12071995 Kodl J plles I ShqipiJr i ndrysltuar
8 Ligjil152 dale 2013 Pilr IIilpfinesin civil
9 Stalstika e fregut Ie plllles 2014-2015 SheThm Komhiftar I PUl1esimit
)0 Slrnlegjia e plllleimit 2007-2013 Millistria e Pun es rifle Ceshljes Sodale
11 Tregu 1 pUlles AklllaJ Shirbimi Jltombelar I Puniisimil
12 Slalisliklllejorces se punes lOIS INSTAT
13 Slralegjia ombilare per pniisim 2014-1020
14 Slralegjia difrseJaorjale e reformes lie a(minislrolen Publike (SNRA P) llii kUlJdii Ie
slralegjise JoIIbilare pir tviflim dll t illltgrim (1009- 2013) Tirane SMalor 2009
15 Slralegjia per PUllesim dlle Aflisi fLO 1013-206
16 Draft document Mbi fiji igjii Ii ri per sllirbimin civil ni SIIqiperi f pergalitur Of
Zlrani SIIapo ne basltkipunim me Dr Hails -Achim Roll kOllsulenli Ii Sigma me
kerkese Ii DAP 1 letor 2010
17 Giuseppe Casale Service public reladole eork
S4
J8 Josep Tenkormrg bullbull hi comparaillt Qvervieii Geneva August 2008
9 Annizi e legjisaciollit mb marrdhiilliel e punlis ne administraten publike ne
Republiken e Sltqiperise lie kuadrin e projektit Ii qelldres AKSES ALBANIA
Pernjii administratil pubike Ie qiil1drlleshme dlle proesiollale mbiJihlellir IIga
Ambosnda Gjermane Ili Tirone dhjelor 2009 puno Dr Eralta Can
20 Komieli Shqiptar I Helsiki Sifuala e diskriminimit lie procesill e lorgimit ngo
plla ni Shqipilri Tirane dlljelor 201 I
21 SlalisiNa lujuri IIga kOllfenmea e reafizuar ngn qelldm ISU JtlriJ me feme
Zbnim J ligjit lie mbeshlelje Ii qiimrueshmerisi dhe rriljes sit perjorm(mcifs ni
Administraten Pubike
22 KlIshJetuta e Shqiptrisi
23 Marrdhellia e pultes FerioJlQ Calo
201 Kerkime mbi fregull e pUlles Jonida IoxhoJi
25 KOIi (ok Idrej~sla~qjp-(J -tJXl
26 Shlefiweborg
27 llllervisffr lie ~lil1islrillit e punts dlle Ceshtjevt Sociole me feme Nxitja e pllll ifsimil
dhe polifika Ii tjera per IIljell e papllnesisl
55
Plottsimi I ve ndeve Ie lira ne kalegorine ekzekuti ve ala H~ ule apo Ie mesme drej lUesc behel se
pari nga nepunesit ciyile Ie se nj ejles kalegori nepermjet procedurts paralele Kush mund Ie
aplikoj ne per plotesimin e nje vendi Ie lire nepermjet procedures 51 Iev izjes paralele 5ipas pikes
1 nen 25 I ketij ligi i gt nepun sit civile Ie se njejtes kalegori ne Ie njejtin apo ne nje institucion
tjeter Ie sherbi mit civi l qe plotesojne kllshlet per para lele dhe kerkesat e posacme pef vendin e
li re
Yleres imi 1 kandidateve Ie inte resuar kryhe nga nje komi sion I brendshem I krijuar ne cdo
emiss ion nepermjet nje procedure Ie bazuar ne parimel e parashikuara ne piken I neni 20 Ie
ketij ligji Perfaqesuesi I njesise pergjegjese esbte anelar I kom isionit te brendsghem
Ne perfundi m te vl eres imit komisioi mund te ve ndose
a) Perzgjedhjen e kandidatit me Ie pershtatshem per tu emeruar ne vendin e li re
b) Perfundimin e procedures pa asnje teperzampjed hur ne fast se asnje nga kandidatet e
interesuar nuk ploteson kushtet dhe kerkesat e vecanta per vendin e lire
Keshill i I Ministrave miralon
a) Kushlel qe duhel Ie pJolesojne nepunesit per levizjen parale le dhe procedurat e
hpo ll es ishme te levizjes paralele
b) Rregullal pfr krijimin dhe perberjen e komis ionit Ie parashikuar ne piken 3 Ie kctij neni
48 Oisipiina ne sherbimin civil (SHe)
Disiplina ne Sherbimin Civi l ka Ie beje me mnsa l di s iplinore qe jepen ne rastel e konslalimil 1(5
shkeljes serregullave apo Ie moskryerjes se detyrave Masat disiplinore dal lohen nga vleresirni
negativ I perfosmances Vendim-marrja ne lidhje me ke lO procedura perqendrohet tek epror
di rect dhe me pas ekzis(on mundesia e ankirnit Ie drejteperdrejte ne KSH C Sipas nje studimi
eshte ve ne re qe nllmri I rn asave di siplinore ne praktikeeshte I voge l verehet nje shperndarje j o
uniform e tyre lakonisht nje numer relalivisht [mad h [ masave di si plinore vihet re ne mornente
ndryshimesh politikc
42
Ligji eshte relativisht J pltiqarte lidhur me zbat imin e mases sl uljes nedetyre ) kur nje institucion
( ku eshte dhenc nje mase e (ille ) nuk ekzistojne vende pune Ie oje kategorie Ie lIle ne keto
raste nje mase e tille fezulton e pazbatuesh me apo te pakten problemalike Dicka e ngjashme
konstatohet edhe lidhur me mundesisne e kthimit ne pozicionin e rneparshem pasi parashkruhet
masu di sipiinore
49 ASPA OHE PROGRAMET E FORMIMIT PIWFESIONAL
ASPA
39Ne varesi te Ministri se se Brendshem krijohe dhe Shkolla Shqiptare e Administrates Publike
(AS PA) SI jnst itucion public qend ror me se li nc Tiran~ASPA ka autonom i administrative dhe
akadem ike Ajo ka per qeHim formimin professional Ie nepunesve civil 5i dhe cdc individi tjeter
vendas ase H huaj qe nuk esh te pjese e sherbimil civil dhe qe plOleson krilerel e kerkuara
Forrnimi profess ional perfshin programin e forrnimit Ie Ihelluar Ie kandidateve per kalegorine e
ncpunesve civile te ni ve lil Ie Jarle drejtues anetare te tru pes se nepunesve civi le ni velit Ie larte
drej tues si dhe programin e formimit Ie vazhdueshem Ie nepunesve civ il dhe Ie cdo indi vidi
tj eter jashte ketij sherbimi
Buxheti ASPAmiddots percaktohct si ze I vecanle ne Buxhelin e Minislrise se Brendshme
Organel drej tuese te saj jane
I Keshilli drejtues
2 Drej lori
KeshilJi drejtll es perbehel nga [2 anetare dhe kryesohet nga nj e prej rektoreve Ie lmiversitetcve
I zgjedhur nga Kon ferenca e Rekloreve Ie Shqiperise Ne perberje Ie lij jane perfaqesues dhe
drejtues Ie larte Ie min istrive organeve Ie qeverisj es vendore DAP- it universiteteve shoqerisc
civile dhe biznesit sipas percakli mil te bere me vendim Ie Keshill il Ie Ministrave
I Neni 91igji 1522013 Per NepuneStn Civil
43
Keshilli drejlues miraton po litikat bull slrategjite dhe partnerilelet e ASPA-s hal10n kuadrin
rregullal0r Ie saj 5i dhe miralon projektbuxhetin dhe s trukturcn organizali ve Ie ASPA-s
Detyra Ie hoJlesi snme te keshillit drejtues percaklohen me vendi me te Keshillit Ie Ministrave Ne
percaklimin e polilikave Ie perzgjedhjes dhe Ie formimil bull ASPA detyrohel Ie bashkpunoje me
DAr-in s i njenjesia e ngarkuar j)tr centrgatitjen dhe mbikqyrjen e zbatimit Ie polilikave
shteterore ne sherbim civil
Drejlori I ASPA-s emerohet dhe lirohel ne detyre sipas kritereve dhe rregullave Ie percaktuara
per anetaret e trupes se nepunesve c ivile Ie kalegorise se lartc drejtuese Perjashlimisht deri ne
moment in e fillimit Ie efekteve Ie kelij ligji drejlOri I ASPA-s emerohel me vendi m Ie Keshi llil
te Ministrave me propozim te Ministr e Brendshem
Nepunesil e ASPA-sderi ne momentin c IIUjmit te efekteve Ie ketij lirui emerohen nga Drejtori
I ASPA-s s ipas procedures se Kodi Ci vil Keshilli 1 Minislrave miraton rregullal e holl esishme
per menyren e organizimit dhe funksionimit Ie ASPA-s
Programer e formimit profesional
AS PA ka per delyre leofroje formim profess ional nepermjet perfshirjes se programeve Ie
meposhtme
a) Program Ie foonimit Ie thelluar n~ baze Ie Ie cilil formohen kandidalel per anelarel Ie
TNO-s (niveillarte drejwes)
b) Programe Ie formimil t~vazhdueshem ne baze Ie Ie cilit trajnohen ne vazhdimesi dhe
n~ lidhje me punen e nepunesit civil te te gjitha kalegorive si dhe cdo indivit tjeter
j ashte sherbimit
ASPA ofron mundesine e pergal irjes paraprake Ie kandidateve per te marre pjese ne
konkurrimin e hapur per kalegorine ekzekutive kundrejt tmires
ASPA realizon sludime dhe bOlime ne fushen e administrates publike Sludenlel e AS PA-s te
perzgjedhur nga shoqeria c ivile bisnes i apo individi jashlc sherbimil civil detyrohel te paguajne
larjf~ Keshilli I Ministrave miraton lariftin perkmese per cdo trajnim
44
KREUV
5 RREGULLIMI I MARRDHENIEVE TE IU NES NE SHQIPERI SIPAS KODIT
Til PUNES
51 Kodi I punes dhe rregullimi I marrdhenievc te punes ne administraten publike
Marredhenia e punes ne vendin lonerregulohet nga Kadi I Punes I Republikes se Shqiperise I
cili eshte li gj i kryesor per rregullimin e ketyre mltl rrdhenieve ne dispozital perkatese te lio Per
te kl ptuar memire gjendjen e egjislacionil shqiptar pqr marrdheniet c punes eshle e nevojshme
Ie bcjme nj l anaiize te pergjithshme Ie legjislacionil perkates Ky Kod eshte krijuar me qellim
Ie rregulloj marrdheniel e punes ne tregLlll e ekonomise private dhe iniciatives se li re Ne
sekto rin publik prob1emet pcr zbatimin e krit ereve dhe kushteve ligjore pcr lindjen zhvillimin
dhe perfundimin e marrdhenieve Ie punes jane Ie vogla Kodi I Punes parashikon nje
serhregu llash ne mbroj~e Ie punemarresve sin e mstin c fillimit vijimit dhe Ie perfundimit te
marredhenies se punes Kodi parashikon nje rregulJ te posacem per rastet kur punedhenesi eshte
organ J administrates pubJike gjithsesi ky parashikim duhet te kuptohet sakte nga vete organet
dhe ndoshla Ie shoqerohet ed be me lTegullime I~ tjerf Ie posacme per administralen pllbJike
Nje analize e tilleeshte hapi I pare per I ~ evidentuar boshlleqet dhe problemalikm qe ajo mbar
Gjithashlu nje an aJ ize e tilleeshtc e nevojshme per Ie ku ptuar nese prob lemet e qendrueshrnerise
pavars ise ose meritokracise ne administraten pub like rrjedhin per shkak Ie mangesive ligjore apo
moszbatimin korrekl Ie Jigjit
42Kodi punes rregullon Ie gjilha marredheniet e punes ne administratcn publike me perjashlim
Ie marrdhenieve Ie punes Ie personave punesimi I Ie cileve rregullohet me ligj t~ vecante pra Ie
gjitha marredheniet e punes ne organet e administrates publike qe nuk I nenshtrohen nje
rreguHimi Ie veCaJ11e me li gj do Ie rregiullohell sipas dispozilave Ie ketij Kodi Madje ky Kod
parashikon qe per as sa ligji I vecante nu k parashikon zgj idhje per problemet e lidhura me
marredheniet e punes perseri do te gjejnc zbatim ne di spozilat e Ketij Kodi
lt0 ligji nf 7961 dal e 127 1995 Per Kedin e Pun es n~ Repu bliken e ShqiperisE I ndryshuar
4 1 Or Eralda Ca ni Anarize e legjislacionit mbi marrdhenel e punes ne administraten publike ne Republiken e
Shqiperi~e ne kuadrn e projektit te qendres AKSES ALBANIA Per nje administrate publike tre qendrueshme dhe
profesionale ~ mbeshtetur nga Ambasada Gjermane ne Tirane dhjetor 2009 41Neni 4 I Kod te Punes
45
Ky Kod 11 ~ kreun JIl Ie tij parashikon oj sere pari mesh mbi Ie eilal mbes hteten marredheniet e
punes Edbe pse parimin e konkurrueshmerise apo Ie trasparences nuk e permend lie nenin 11 Ie
tij parashikohet se normal e se drejtes Ie d iet rregullojne marrdhenien e punes kane perpares i
qe edhe veH KushlelU ta parashikon oe nenio 11 6 Ie saj Kod i rendi Kushtetuten Konvenlat
Nderkomelare It ratifikuara e me pas li gje Ie tjera duke renditur Ie parin nga 10 Kodin e Punes
Pra perforcohet edhe nje here rregullimi qe Kushtetuta parashikon ne neni n 107 qe marrdhenia e
punes per nepunesit civ il publike bazohet ne lrasparence konkurrueshmeri e profesionalize m
52 Lidhja e kontrates se punes
Kodi I punes ne nenio 19 Ie tij parashikon qe lindja e marredhenies se punes kryhet nga
punedhenesi I ci li puneson ne menyre Ie drejtoirdrejte punemarres in Ky punedhenes perdo r
zyra shtett~rore Ie punesimit ose agjensite priva te Ie punesimit per le punesuar punemarresjn ky
parashikim eshU h~H1lmr me qeJlim qe tu sherbeje person ave juridik pr iv m Ie cilet mund Ie
zgj edhin me sa duke rregLdlal e lyre Ie punesimil te pu nonjesve Ie lyre [ referuar nekuadrin e
detyrimil kllshtetues pe r konkurrucshmeri dhe tra sparence pcr punonjes it e administrates publike
bull ky rregullim do Ie s ilhe konfuz ion dhe paqanes i Pm ka nevoje qe ky Kod meqeeshle li g baze
edhe per marrectgheniet e punes ne admi nistraten publike bull te specifikoje nje rreguHim Ie posac me ne kontrat en e punts apo edhe referimi tck e ashtequajtura kontrate kol ektive e
punes Sigurisht qe cdo rregu lli m qe do te bellej me akt Ie posacme li gjore e vecnneri sht
nenligjore do Ie ishl e I delyrueshem per lidhjen e nje konlrale punesimi Gjithsesi s ic ulna
edh e me la rt profesional izmi apo kerkesa per kritere Ie cakluara piir punesim Kodi I punes Illik
e percakton si kriter punesim i
53 Kohhjatja e marredhenieve te punes
Marresheniet e punes sipas Kodit teP unes lidhen sipas nj e kohezjatje te pacaktuar dhe nje
kohezjatje te caktu ar 43 Kodi me qell im krijimin e rnarn=dhenieve Ie qendrueshme tepunes
parashikon qe si rregul kontrata e punes lidhet per nje periiudhe te pacaktuar Nese
konlra la e punes do le lidhel per nje periudhe Ie cak tultlf kjo duhel jus lifikuar per arsye objekti ve
o Kreu XIV neni 140 I Kodit te Punes se Republike$ $e Shqiperise I nd rysh uar 2003
46
qe lidhen me nar yren e perkoheshme Ie detyres nJ Ie eilen punemarresi do lepunesohet 44 T~
gjitha rregullimet mbi kohezjaljen e punes kohezjatjen ditore ne pune 45 pagesen pushimin
Javor e vjetor punen e nates apo kohe feslash dhe pagesen per Ie detyrimin per kuaifikim
punonjesish elj jane rregullime Ie eilel pltl dysh im mundesojne nj e status Ie caktuar te mbrojtu r
Ie punonjesit per punen qe kryen pushimin qe duhe Ie kete si dhe pagesen qe duhe Ie marre
per punen qe kryen Mund Ie permenden (dhe nje sere nenesh Ie ketij ligji qe synojne
rregu llimin e sigurise dhe mbrojtjes Sf shendet it ne pune si psh Nenel 39-75
Ne pergj ithesi keto rregullime duke qene edhe ne Iefiektim te traktateve Ie m iratuara nga 46IL0 dhe ratifikuara ga Shqiperia ne te njejlen kohe refleklojne edhe shu me prej dire ktivave
Ie BEmiddotse
Te lill a mund tepermenden
47Direkl ivat 2003 l Ee e parlamentit dhe Keshi llit Ellropian Mbi aspekte Ie caklllam Ie oreve Ie
punes
Direclive e keshillit 9 1533 EC vi lil 99 1 Mbi del yrimin e punedhenesve per te informuar
punemarresit mbi kushtel e kontrates apo Ie marrdhenieve Ie punes
Oirektivat 781 EC vi lit 2000 Krijimi I nje kornize te pergjithshme trajtim I barabarte ne
punesim dhe pro fesion e e ila kerkon Irajl im Ie njejle Ie personuve pavars isht nga bes imi felar
paaftesile gj inia orienlimi seksual elj ne marredheniet e punes apo profesion dhe ltlnetaresite
ni orgMizata te caktuara
Nje organ I administrates publike krijohet per Ii sherbye r nje interes i public Ie eaktuar dhe
z1konishl organet e adminjSlr31iS publike krijohen SI persona juridike me akte liampjore per Ie
ekzisluar per nje periudhe Ie pacaktuar kohe ose ne raste Ie caktuara per Ie traj tuar ceshlje per
tC eilat vendoset nje kufi koh or I cfl ktua r4 ~ Edhe ne rltlSle Ht ill a si kjo e fundil akli li gjo r apo
Neni 140 I KPU NE5 parashikon se U nese koheljotja nuk percokrohet me sokresi ngo paler gjare idhjes se kontfoftS ojo ((ojtohe si kontrote me periudhe Ie pocokruor ~5 ligji nr 136 viti 201 5 per disa shtesa dhe ndryshime n1 ligjin 7961 te vitit 199 5 te Kodi I pun~s 1Republikes se Sqiperise i ndryshuar ~o Organizata nderkombtHare e punes ( ILO) n Directive 2003 EC of the European Parlament and of the Council o f 4 November 2003 ~ permbl edhje informacionesh rreth marrdhenies se punes Feri ona Cato
47
nenligjor nuk parashikon kohezgjatien e vele organil administrative Nt ligiin per stat us in e
nepunesil c ivil parashikohen komilele ad-hoc Ie eila jane krijime Ie perkoheshme Ie posacme
Ie krijuara me qellim menaxhimin e testimeve Ie kandidateve pef nje vend pune pjese e
sherbimil civil Po ashtu mund Ie kete organe Ie (ilia Ie administrates publike qe traj tojn~
ceshtje Ie tilla por qe shuhen mbas mbarimit Ie funksionit pqr Ie ei len jane krijuar r sh kemi
organct qe trajtojne ceshljcl e kthimit dhe kompesimillc pronavc Kjo ceshlje kil dhe kufi zime Ie
caktuara nga vete ligji
Megjithate ne rustin e pare behel Ijate per nje pune shume Ie kufizuar ne kohe( nje dilore ose dy
dilore) ne rastin e dyte behet fjale per nje ceshlje edhe pse mund Ie kete kllfizimel e veta ne
kohe mund Ie zgjasi per vite me rradhe Pra kontratCl e punes neorganet e administrates rubJike
duhel Ie jene me nje kobezgj atje Ie papercaktruar ne Ie shumten e rasteve Sigurishl nese
natyra e punes apo detyres do Ie ishte e perkoheshrne edhe kohezgjatja e kontrates se punes do
Ie ishte e kufizuar edhe nese behet jale per marredhenie pune ne nje organ admil)islrativ qe
nuk esille I perkohshem Nje interprClim I till lmbetet edhe ni ate qe admini strate publike per
nga natyra e saj eshte e qendrueshme dile e vijueshme Gjithashttl nj e intepretim [ till1 do Ie
ishte ne perpulhje me direktival e Komis ionit Europian qe kerkojne nje justilikim per
pefdorimin e kontrata ve aflltshkurtra duke I kerkuar shte te ve anetare( nuk eshle e
delyrueshem) q~ Ie konsuhohen me grupel e inte resl dhe Ie marrin masa lidhur me kelt 5i
a) Justifikime objekti ve per rinovime konlratash dhe marrldhenieve Ie tilla al~lshkunra
b) Percaklimi I perseriljes qe mund Ii behe t konlrates afalshkurte r
Kjo directive duke kerkuar nje rregullim te percakluar Ie Ii lie qe orienlon gjilhe marrCdhenicn e
punes drejt qendrueshmerise net per polilik~n qe BE-ja ofron pel nje marredhenie Ie
qend rueshme pune
54 Perrundimi I marrdhenieve te punes
48
Kodi I punes parashikon 49 qe marredhenia e punes perfundon me zgjidhjen nga njerltl pale e
kontrales osekur ka perfunduar afati I percaktuar ne kontrate
Kohezgjatja e nje kontrate tregan vazhdimesi e nj e marredhenie pune pra qendrueshmerise po
aq percakton edhe leresine e rreguUave qe do Ie ndiqen ne rastin e zgjid hjes se saj perfundimi I
marrdhenieve Ie punes regullohet nga Kreu XIV I Kodil Ie punes Kontrala e punes me
kohezgjalje Ie pacaktuar perfundonn kur zgjidhet nga njera pale ose ka perfunduar afati I
njoftimil sine rastin e nje konlrate me tlfat ashlll dhe pa ann kontrata mund Ie zgjidhcI me
arsye duke respekhlar proceduren e parashikuar nga raSle e zgjidhjes se kOfllrales me arsyc s i
dhe procedura e kisaj zgjidhjej e
Fillirnish t respeklohet afmi 1 nj ofiirnil per zgj idhj en e kontrates 1 ei li shkon nga dy deri ne tre
muaj ne vares i Ie s ituatave Ie caktuara Ie parashikuara50 ne nenin 143 Ie Kodi te Punes ku
Iheksohet
I Pas kohes se marrjes ne prove per Ie zgjidhur kontraten ne periudhe Ie pacakwar pale
duhe Ie respektojne nj e flfal njoftirni prej nje muaji gjate vilil Ie pare Ie punes prej dy
muajsh per dy deri ne 5 vi tet e para Ie punes nde lsa prej 3 muajsh pe r me shume se pest
vjet pune
2 Keto afate mund Ie ndryshohen me marreveshje me shkrim ose me konlrate kolektive Ie
punes kur Pllnemarresi ka kryer deri nc gjashl~ mll aj pune afati Injoftimit nuk mund
Ie jeleme pak se dy jave Afa li J njonimit eshtejo me pak se I muaj kur punemarresi ka
kryer me shume se 6 muaj pune
3 Afati 1 njoftimit per zgjidhjen e konlrates zgjalel si pas rastit deri ne fund te javes ose deri
ne fund Ie muajiL Zbatohet I njejti regu]) kur afati I Iljofiimit pezullohet gjateperiudhes
se paa ftes ise per pune shlatzani se ose pushime ve Ie dhena nga punedhenesi
4 Kur njera pale e zgjidh kontraten pa respektuar afatill e njo flimit zgjidhja Irajtohel si
zgjidhje me efekl le menjchershem
bull9 Neni 141 I Kodi I Punes I republikes se ShQiperise
00 Neni 143 I Kodit te Punes te Republikes se Shqiperise
49
Pasi parashikohet respektimi I afati dhe procesi 1 informimit Ie arsyes dhe shpjegimit e situates
Kadi parashi kon perfundimin e marredhenievc Ie punes ne situata tejustifikuara dhe parash ikon
ne cdo here qe do Ie kele perfundimin e lyre normalisnt ky Ie jete edhe per nje arsye Ie
arsyet uar apo tejustirikuara
Nje percaklim I shkaqeve Ie arsyeshme nuk mund Ie behe ne Kad pork y [ fundit merr pers iper
Ie sherbeje 5i nje kufi zim I abuzimeve me kufirin e Ie arsyeshme Ne kete ne nenin 146 Ie
Kadi H~Punes pamshikohen s ituala qe konsiderohen 5i shkage Ie arsyeshme par edhe s ilUale Sl qe konsiderohen 5i shkaqe Ie paarsyeshme Ie zgjidhjes se kontrates se punes Neni 146 Ie
Kadit Ie Punes CilOhe qe zgjidhja e komrates nga punedhenesi kons iderohet pa shkaqe te
arsyeshme kur a) punemarresi ka pretendime qe njedhin nga kon trata e punes b) punemarresi
ka ~rmbushur nje detyrim ligjor c) kur behet per mot ive te pan dash me nga personaiteti I
punemarres jl por qe ka lidhje iegjilime me Ie drej lin e punes dhe raportet e saj Konsiderohen Sl
moti ve t~ tilla raca ngjyra seksi mosha gjendja civile detyrimet ramiljare besjmi retar
bindjel politikc kombesia gjendja shoqerore
Kodi 1 PlUleS ofron gjilhashlu edhe nje percaklim Ie pergjithshcm te institutit Ie situatave Ie
juslifikuara Neni 153 Ie Kodil Ie Punes vle reson 5i shkaqe H jus ti fiku ara rrelhana e rcnda qe
nuk lejojne s ipas parimil Ie mirebes imit Ii kerkohet alij Ie ka zgjidhur kontraten gt vazhdimin e
marrdhcnieve te punes apo dhe raste kur punemarres i shkel detyrimet kontrCl ktuale me raj Ie
lehlc ne menyre Ie perserilur me gjithe paralajmcrimin me shkrim Ie punedhenesit Kuptmin
e rret hanave terenda apo fajita Ie ehle te pers~rilur pale do (ju duhet ta interpretojne s ipas rasti
dhe eshte gjykata ajo qe vend os nese ekzi stoj ne apo jo shkaqe te tilJ a Ire justifikultl ra per
zgj id hjcn e kntmtes
Nese zgjidhja e kntrates rezu llon te jete jo nerespeklin e procedurnve Ie parashikuara apo jo per
shkClq e te arsyeshme I j ustifikuara punemarrcsi ka Ie drejt e Ie paraqese pad ne gjykale kunder
punedhenesit brenda 180 diteve nga d ita e perrundimit Ie arati te njoftimit Kodi parashikon se
zgjidhj a e kontrates pa shkaqe Ie arsyetueshll1e eshle e pavlefshmePunedhenesi qe ka zgjidhur
kontraten dHke mos respektuar aralete e njofl imil duhet Ie paguaje si rregull dernshperblim nje
~ l Neni 146 1 kodile punes te Republikegt se Shqiperise
50
page prej 2 muajsh Zgjid hia pu shkaqe tearsyeshme sjell edhe demshperblim deri ne I vii page
Madje kodi parashikon qe kur ka nje vendim Ie formes se prere per Ie riklhyer punemarresin ne
vendin e meparshem cpunes punedhenesi eshte I detyruar ta zbatoje
Referuar kelij punimi cka u citua me lart Ie gjilhe keto aspekte ligjore si dhe polilika qe
ndermerr shteti ( qeveria ) Juajne nje rol Ie rendsishem ne mbrojtjen e punemarresve per Ie
ruajtur vend in e punes ( duke siguruar nj e kontrate afatgjale Ie punes ) gje e cila ~jell nje lTitje te
punesimit thene ndryshe duke mos ndryshuar shirrat e papunesise ( nje nga s frdat qe perballet
shleli shqiplar)
51
Konkluzione
lDuke II bazuar ne cfare II trajtu3 ne kiW punim kam evidenHlat qe pavars isht rolit Ie shtetit q~
shikohet qe ka sjeJl e reform a ne vazhdirnesi per nitj en e nive li Ie Ie pun ils ua rve nepermjet
politikave Ie nderrmarra eshte e nevojshme qe Ie merren masa Ie ndryshme duke j u referuar
dhe akhl aliletit Lehtesi sht mund te arrih et nekon klu zion se rritja e vi velit Ie papunesise mund
te arrih et nepermjet nde rmjetesi mit qe ofroh et nga zyrat e punesimit ose nga agj ensite private
Ie punesimi t
2 Fo rm imi profess ional du het Ie permiresohel dhe Ie shtohet numri lIe trajnuarve cdo vii ne
baze te kerkesave Ie punes per lI oj in e pro fesionit
3 Dun e levazhdoj c zbatimi I program eve te nxiljes se punesi mil du ke siguruar kllalifikime
sidomos per temral d be grupel e vecanta
4 Nje mbeshtetj e Ie vecante duhet lekt~n e bisneset Ie ei let ofrojne punesim bisnese t fa miljare
si dhe scktori I turi zmit te eilet mund te punesojne nje nurner Ie madh punonjes ish
5 Nxilj a e progrcuneve per prnkl ike e Ie sapo d iplomuarve duhelle zgjerohet ne cdc instilucion
dhe ne cdo d rejto ri admini strate publike gt pa lent menjeane dhe kompani te medha duke krijuar
me ta nje forme bashkpunimi per punes imin c praklikanleve me Ie mire
6 Gjate vit eve Ie fu ndit prezenca e shtetiljo vetem qe nu k eslllezvogelll3r por perkundrazj eshte
zmadh uar ajo efa re ka ndryshuar eshte roli I tij menyra e nderhyrj es dhe doza e ket yre
nderh yrje duk e bere Ie mun dur mundesine e rriti es se pllnesimit dhe kualifikimit Ie personave Ie
punesuar dhe tl papunesuar qe pres in te integroh en ne tregun e punes
7 Kodi I Punes I Republikes se Sqi pe ri seeshte nje baze e e mire mja rtueshme per rreguilimin e
marrdhenieve ne kCli sektor nl kete kod re Oektohet drejlpersed rej li fryma dhe gama e parimeve
me Ie nj ohura qe vij ne nga konven ta nderkombetare dhe Euro piane per Ie drej tat e njeriuL
52
8 Pervec rreguHimit qe [ ben Kodi [ Punes kerni edhe veteBrenda sektorit public rregll l ime per
ate instilueione Ie eilat hyjne ne fushell e veprimi t Ie legjis lacionit Ie sherbimit civil dhe keto
marredhenie rregu ll ohen me ligjin nr 152 20 13 Per Nepunesit Civ il Edhe pse jemi nj c shIel
I vogel me nje admini strate te vogel pu blike dhe me nje numer te kufizuar Plillonjesish pu blic
ky sektor eshte du ke kal uar neper reform a dillamike ne lTUgen drejt integrimit Europian
9Ne vendin tone duhe l Ie propozojme ndryshime dhe permiresim Ie qeve risjes 5C sek lo rit public
dhe sherbimeve publike p~ dysh im qe duke iu referuar s ituates aktuale problemmike sek lo i
public duhet Ie beje ndrys hime sin e funksionim sin e ndertimin e saj Ajo duhet tejete e
mbrojtllr nga levizjet po[itike Ie punonjesve ne menyre qe Ie ruaj kualitetin e kapacitcleve
llJ erezore
S3
Bibliografia
1 E drejla f punes prof fir KiltreI Cela bolim IV ~ stlepia holuese liar Tirane
2 E (rejta e kralwsllar e punts proftlr Kudrel Cea
3 Directhe 2003 EC of he European Paramenl and 0 he Council of 4 November 2003
4 Lligji lu82 tlati 0907 945 Mbi knllen e sherhimit mhrojljen dlte shperblimin lie pune
5 Ligji IIr 527lktle 2508947
6 Ligj nr 2250 dali 030SJ956 Mbi Kodin e Punils Ie Repuhlikiis Populore Ii
Shqiperise
7 Ligji I1r136 dale 512 2015 Iper disa shlesa dlte Ildryshime nit Ligjin fI 7961 dali
12071995 Kodl J plles I ShqipiJr i ndrysltuar
8 Ligjil152 dale 2013 Pilr IIilpfinesin civil
9 Stalstika e fregut Ie plllles 2014-2015 SheThm Komhiftar I PUl1esimit
)0 Slrnlegjia e plllleimit 2007-2013 Millistria e Pun es rifle Ceshljes Sodale
11 Tregu 1 pUlles AklllaJ Shirbimi Jltombelar I Puniisimil
12 Slalisliklllejorces se punes lOIS INSTAT
13 Slralegjia ombilare per pniisim 2014-1020
14 Slralegjia difrseJaorjale e reformes lie a(minislrolen Publike (SNRA P) llii kUlJdii Ie
slralegjise JoIIbilare pir tviflim dll t illltgrim (1009- 2013) Tirane SMalor 2009
15 Slralegjia per PUllesim dlle Aflisi fLO 1013-206
16 Draft document Mbi fiji igjii Ii ri per sllirbimin civil ni SIIqiperi f pergalitur Of
Zlrani SIIapo ne basltkipunim me Dr Hails -Achim Roll kOllsulenli Ii Sigma me
kerkese Ii DAP 1 letor 2010
17 Giuseppe Casale Service public reladole eork
S4
J8 Josep Tenkormrg bullbull hi comparaillt Qvervieii Geneva August 2008
9 Annizi e legjisaciollit mb marrdhiilliel e punlis ne administraten publike ne
Republiken e Sltqiperise lie kuadrin e projektit Ii qelldres AKSES ALBANIA
Pernjii administratil pubike Ie qiil1drlleshme dlle proesiollale mbiJihlellir IIga
Ambosnda Gjermane Ili Tirone dhjelor 2009 puno Dr Eralta Can
20 Komieli Shqiptar I Helsiki Sifuala e diskriminimit lie procesill e lorgimit ngo
plla ni Shqipilri Tirane dlljelor 201 I
21 SlalisiNa lujuri IIga kOllfenmea e reafizuar ngn qelldm ISU JtlriJ me feme
Zbnim J ligjit lie mbeshlelje Ii qiimrueshmerisi dhe rriljes sit perjorm(mcifs ni
Administraten Pubike
22 KlIshJetuta e Shqiptrisi
23 Marrdhellia e pultes FerioJlQ Calo
201 Kerkime mbi fregull e pUlles Jonida IoxhoJi
25 KOIi (ok Idrej~sla~qjp-(J -tJXl
26 Shlefiweborg
27 llllervisffr lie ~lil1islrillit e punts dlle Ceshtjevt Sociole me feme Nxitja e pllll ifsimil
dhe polifika Ii tjera per IIljell e papllnesisl
55
Ligji eshte relativisht J pltiqarte lidhur me zbat imin e mases sl uljes nedetyre ) kur nje institucion
( ku eshte dhenc nje mase e (ille ) nuk ekzistojne vende pune Ie oje kategorie Ie lIle ne keto
raste nje mase e tille fezulton e pazbatuesh me apo te pakten problemalike Dicka e ngjashme
konstatohet edhe lidhur me mundesisne e kthimit ne pozicionin e rneparshem pasi parashkruhet
masu di sipiinore
49 ASPA OHE PROGRAMET E FORMIMIT PIWFESIONAL
ASPA
39Ne varesi te Ministri se se Brendshem krijohe dhe Shkolla Shqiptare e Administrates Publike
(AS PA) SI jnst itucion public qend ror me se li nc Tiran~ASPA ka autonom i administrative dhe
akadem ike Ajo ka per qeHim formimin professional Ie nepunesve civil 5i dhe cdc individi tjeter
vendas ase H huaj qe nuk esh te pjese e sherbimil civil dhe qe plOleson krilerel e kerkuara
Forrnimi profess ional perfshin programin e forrnimit Ie Ihelluar Ie kandidateve per kalegorine e
ncpunesve civile te ni ve lil Ie Jarle drejtues anetare te tru pes se nepunesve civi le ni velit Ie larte
drej tues si dhe programin e formimit Ie vazhdueshem Ie nepunesve civ il dhe Ie cdo indi vidi
tj eter jashte ketij sherbimi
Buxheti ASPAmiddots percaktohct si ze I vecanle ne Buxhelin e Minislrise se Brendshme
Organel drej tuese te saj jane
I Keshilli drejtues
2 Drej lori
KeshilJi drejtll es perbehel nga [2 anetare dhe kryesohet nga nj e prej rektoreve Ie lmiversitetcve
I zgjedhur nga Kon ferenca e Rekloreve Ie Shqiperise Ne perberje Ie lij jane perfaqesues dhe
drejtues Ie larte Ie min istrive organeve Ie qeverisj es vendore DAP- it universiteteve shoqerisc
civile dhe biznesit sipas percakli mil te bere me vendim Ie Keshill il Ie Ministrave
I Neni 91igji 1522013 Per NepuneStn Civil
43
Keshilli drejlues miraton po litikat bull slrategjite dhe partnerilelet e ASPA-s hal10n kuadrin
rregullal0r Ie saj 5i dhe miralon projektbuxhetin dhe s trukturcn organizali ve Ie ASPA-s
Detyra Ie hoJlesi snme te keshillit drejtues percaklohen me vendi me te Keshillit Ie Ministrave Ne
percaklimin e polilikave Ie perzgjedhjes dhe Ie formimil bull ASPA detyrohel Ie bashkpunoje me
DAr-in s i njenjesia e ngarkuar j)tr centrgatitjen dhe mbikqyrjen e zbatimit Ie polilikave
shteterore ne sherbim civil
Drejlori I ASPA-s emerohet dhe lirohel ne detyre sipas kritereve dhe rregullave Ie percaktuara
per anetaret e trupes se nepunesve c ivile Ie kalegorise se lartc drejtuese Perjashlimisht deri ne
moment in e fillimit Ie efekteve Ie kelij ligji drejlOri I ASPA-s emerohel me vendi m Ie Keshi llil
te Ministrave me propozim te Ministr e Brendshem
Nepunesil e ASPA-sderi ne momentin c IIUjmit te efekteve Ie ketij lirui emerohen nga Drejtori
I ASPA-s s ipas procedures se Kodi Ci vil Keshilli 1 Minislrave miraton rregullal e holl esishme
per menyren e organizimit dhe funksionimit Ie ASPA-s
Programer e formimit profesional
AS PA ka per delyre leofroje formim profess ional nepermjet perfshirjes se programeve Ie
meposhtme
a) Program Ie foonimit Ie thelluar n~ baze Ie Ie cilil formohen kandidalel per anelarel Ie
TNO-s (niveillarte drejwes)
b) Programe Ie formimil t~vazhdueshem ne baze Ie Ie cilit trajnohen ne vazhdimesi dhe
n~ lidhje me punen e nepunesit civil te te gjitha kalegorive si dhe cdo indivit tjeter
j ashte sherbimit
ASPA ofron mundesine e pergal irjes paraprake Ie kandidateve per te marre pjese ne
konkurrimin e hapur per kalegorine ekzekutive kundrejt tmires
ASPA realizon sludime dhe bOlime ne fushen e administrates publike Sludenlel e AS PA-s te
perzgjedhur nga shoqeria c ivile bisnes i apo individi jashlc sherbimil civil detyrohel te paguajne
larjf~ Keshilli I Ministrave miraton lariftin perkmese per cdo trajnim
44
KREUV
5 RREGULLIMI I MARRDHENIEVE TE IU NES NE SHQIPERI SIPAS KODIT
Til PUNES
51 Kodi I punes dhe rregullimi I marrdhenievc te punes ne administraten publike
Marredhenia e punes ne vendin lonerregulohet nga Kadi I Punes I Republikes se Shqiperise I
cili eshte li gj i kryesor per rregullimin e ketyre mltl rrdhenieve ne dispozital perkatese te lio Per
te kl ptuar memire gjendjen e egjislacionil shqiptar pqr marrdheniet c punes eshle e nevojshme
Ie bcjme nj l anaiize te pergjithshme Ie legjislacionil perkates Ky Kod eshte krijuar me qellim
Ie rregulloj marrdheniel e punes ne tregLlll e ekonomise private dhe iniciatives se li re Ne
sekto rin publik prob1emet pcr zbatimin e krit ereve dhe kushteve ligjore pcr lindjen zhvillimin
dhe perfundimin e marrdhenieve Ie punes jane Ie vogla Kodi I Punes parashikon nje
serhregu llash ne mbroj~e Ie punemarresve sin e mstin c fillimit vijimit dhe Ie perfundimit te
marredhenies se punes Kodi parashikon nje rregulJ te posacem per rastet kur punedhenesi eshte
organ J administrates pubJike gjithsesi ky parashikim duhet te kuptohet sakte nga vete organet
dhe ndoshla Ie shoqerohet ed be me lTegullime I~ tjerf Ie posacme per administralen pllbJike
Nje analize e tilleeshte hapi I pare per I ~ evidentuar boshlleqet dhe problemalikm qe ajo mbar
Gjithashlu nje an aJ ize e tilleeshtc e nevojshme per Ie ku ptuar nese prob lemet e qendrueshrnerise
pavars ise ose meritokracise ne administraten pub like rrjedhin per shkak Ie mangesive ligjore apo
moszbatimin korrekl Ie Jigjit
42Kodi punes rregullon Ie gjilha marredheniet e punes ne administratcn publike me perjashlim
Ie marrdhenieve Ie punes Ie personave punesimi I Ie cileve rregullohet me ligj t~ vecante pra Ie
gjitha marredheniet e punes ne organet e administrates publike qe nuk I nenshtrohen nje
rreguHimi Ie veCaJ11e me li gj do Ie rregiullohell sipas dispozilave Ie ketij Kodi Madje ky Kod
parashikon qe per as sa ligji I vecante nu k parashikon zgj idhje per problemet e lidhura me
marredheniet e punes perseri do te gjejnc zbatim ne di spozilat e Ketij Kodi
lt0 ligji nf 7961 dal e 127 1995 Per Kedin e Pun es n~ Repu bliken e ShqiperisE I ndryshuar
4 1 Or Eralda Ca ni Anarize e legjislacionit mbi marrdhenel e punes ne administraten publike ne Republiken e
Shqiperi~e ne kuadrn e projektit te qendres AKSES ALBANIA Per nje administrate publike tre qendrueshme dhe
profesionale ~ mbeshtetur nga Ambasada Gjermane ne Tirane dhjetor 2009 41Neni 4 I Kod te Punes
45
Ky Kod 11 ~ kreun JIl Ie tij parashikon oj sere pari mesh mbi Ie eilal mbes hteten marredheniet e
punes Edbe pse parimin e konkurrueshmerise apo Ie trasparences nuk e permend lie nenin 11 Ie
tij parashikohet se normal e se drejtes Ie d iet rregullojne marrdhenien e punes kane perpares i
qe edhe veH KushlelU ta parashikon oe nenio 11 6 Ie saj Kod i rendi Kushtetuten Konvenlat
Nderkomelare It ratifikuara e me pas li gje Ie tjera duke renditur Ie parin nga 10 Kodin e Punes
Pra perforcohet edhe nje here rregullimi qe Kushtetuta parashikon ne neni n 107 qe marrdhenia e
punes per nepunesit civ il publike bazohet ne lrasparence konkurrueshmeri e profesionalize m
52 Lidhja e kontrates se punes
Kodi I punes ne nenio 19 Ie tij parashikon qe lindja e marredhenies se punes kryhet nga
punedhenesi I ci li puneson ne menyre Ie drejtoirdrejte punemarres in Ky punedhenes perdo r
zyra shtett~rore Ie punesimit ose agjensite priva te Ie punesimit per le punesuar punemarresjn ky
parashikim eshU h~H1lmr me qeJlim qe tu sherbeje person ave juridik pr iv m Ie cilet mund Ie
zgj edhin me sa duke rregLdlal e lyre Ie punesimil te pu nonjesve Ie lyre [ referuar nekuadrin e
detyrimil kllshtetues pe r konkurrucshmeri dhe tra sparence pcr punonjes it e administrates publike
bull ky rregullim do Ie s ilhe konfuz ion dhe paqanes i Pm ka nevoje qe ky Kod meqeeshle li g baze
edhe per marrectgheniet e punes ne admi nistraten publike bull te specifikoje nje rreguHim Ie posac me ne kontrat en e punts apo edhe referimi tck e ashtequajtura kontrate kol ektive e
punes Sigurisht qe cdo rregu lli m qe do te bellej me akt Ie posacme li gjore e vecnneri sht
nenligjore do Ie ishl e I delyrueshem per lidhjen e nje konlrale punesimi Gjithsesi s ic ulna
edh e me la rt profesional izmi apo kerkesa per kritere Ie cakluara piir punesim Kodi I punes Illik
e percakton si kriter punesim i
53 Kohhjatja e marredhenieve te punes
Marresheniet e punes sipas Kodit teP unes lidhen sipas nj e kohezjatje te pacaktuar dhe nje
kohezjatje te caktu ar 43 Kodi me qell im krijimin e rnarn=dhenieve Ie qendrueshme tepunes
parashikon qe si rregul kontrata e punes lidhet per nje periiudhe te pacaktuar Nese
konlra la e punes do le lidhel per nje periudhe Ie cak tultlf kjo duhel jus lifikuar per arsye objekti ve
o Kreu XIV neni 140 I Kodit te Punes se Republike$ $e Shqiperise I nd rysh uar 2003
46
qe lidhen me nar yren e perkoheshme Ie detyres nJ Ie eilen punemarresi do lepunesohet 44 T~
gjitha rregullimet mbi kohezjaljen e punes kohezjatjen ditore ne pune 45 pagesen pushimin
Javor e vjetor punen e nates apo kohe feslash dhe pagesen per Ie detyrimin per kuaifikim
punonjesish elj jane rregullime Ie eilel pltl dysh im mundesojne nj e status Ie caktuar te mbrojtu r
Ie punonjesit per punen qe kryen pushimin qe duhe Ie kete si dhe pagesen qe duhe Ie marre
per punen qe kryen Mund Ie permenden (dhe nje sere nenesh Ie ketij ligji qe synojne
rregu llimin e sigurise dhe mbrojtjes Sf shendet it ne pune si psh Nenel 39-75
Ne pergj ithesi keto rregullime duke qene edhe ne Iefiektim te traktateve Ie m iratuara nga 46IL0 dhe ratifikuara ga Shqiperia ne te njejlen kohe refleklojne edhe shu me prej dire ktivave
Ie BEmiddotse
Te lill a mund tepermenden
47Direkl ivat 2003 l Ee e parlamentit dhe Keshi llit Ellropian Mbi aspekte Ie caklllam Ie oreve Ie
punes
Direclive e keshillit 9 1533 EC vi lil 99 1 Mbi del yrimin e punedhenesve per te informuar
punemarresit mbi kushtel e kontrates apo Ie marrdhenieve Ie punes
Oirektivat 781 EC vi lit 2000 Krijimi I nje kornize te pergjithshme trajtim I barabarte ne
punesim dhe pro fesion e e ila kerkon Irajl im Ie njejle Ie personuve pavars isht nga bes imi felar
paaftesile gj inia orienlimi seksual elj ne marredheniet e punes apo profesion dhe ltlnetaresite
ni orgMizata te caktuara
Nje organ I administrates publike krijohet per Ii sherbye r nje interes i public Ie eaktuar dhe
z1konishl organet e adminjSlr31iS publike krijohen SI persona juridike me akte liampjore per Ie
ekzisluar per nje periudhe Ie pacaktuar kohe ose ne raste Ie caktuara per Ie traj tuar ceshlje per
tC eilat vendoset nje kufi koh or I cfl ktua r4 ~ Edhe ne rltlSle Ht ill a si kjo e fundil akli li gjo r apo
Neni 140 I KPU NE5 parashikon se U nese koheljotja nuk percokrohet me sokresi ngo paler gjare idhjes se kontfoftS ojo ((ojtohe si kontrote me periudhe Ie pocokruor ~5 ligji nr 136 viti 201 5 per disa shtesa dhe ndryshime n1 ligjin 7961 te vitit 199 5 te Kodi I pun~s 1Republikes se Sqiperise i ndryshuar ~o Organizata nderkombtHare e punes ( ILO) n Directive 2003 EC of the European Parlament and of the Council o f 4 November 2003 ~ permbl edhje informacionesh rreth marrdhenies se punes Feri ona Cato
47
nenligjor nuk parashikon kohezgjatien e vele organil administrative Nt ligiin per stat us in e
nepunesil c ivil parashikohen komilele ad-hoc Ie eila jane krijime Ie perkoheshme Ie posacme
Ie krijuara me qellim menaxhimin e testimeve Ie kandidateve pef nje vend pune pjese e
sherbimil civil Po ashtu mund Ie kete organe Ie (ilia Ie administrates publike qe traj tojn~
ceshtje Ie tilla por qe shuhen mbas mbarimit Ie funksionit pqr Ie ei len jane krijuar r sh kemi
organct qe trajtojne ceshljcl e kthimit dhe kompesimillc pronavc Kjo ceshlje kil dhe kufi zime Ie
caktuara nga vete ligji
Megjithate ne rustin e pare behel Ijate per nje pune shume Ie kufizuar ne kohe( nje dilore ose dy
dilore) ne rastin e dyte behet fjale per nje ceshlje edhe pse mund Ie kete kllfizimel e veta ne
kohe mund Ie zgjasi per vite me rradhe Pra kontratCl e punes neorganet e administrates rubJike
duhel Ie jene me nje kobezgj atje Ie papercaktruar ne Ie shumten e rasteve Sigurishl nese
natyra e punes apo detyres do Ie ishte e perkoheshrne edhe kohezgjatja e kontrates se punes do
Ie ishte e kufizuar edhe nese behet jale per marredhenie pune ne nje organ admil)islrativ qe
nuk esille I perkohshem Nje interprClim I till lmbetet edhe ni ate qe admini strate publike per
nga natyra e saj eshte e qendrueshme dile e vijueshme Gjithashttl nj e intepretim [ till1 do Ie
ishte ne perpulhje me direktival e Komis ionit Europian qe kerkojne nje justilikim per
pefdorimin e kontrata ve aflltshkurtra duke I kerkuar shte te ve anetare( nuk eshle e
delyrueshem) q~ Ie konsuhohen me grupel e inte resl dhe Ie marrin masa lidhur me kelt 5i
a) Justifikime objekti ve per rinovime konlratash dhe marrldhenieve Ie tilla al~lshkunra
b) Percaklimi I perseriljes qe mund Ii behe t konlrates afalshkurte r
Kjo directive duke kerkuar nje rregullim te percakluar Ie Ii lie qe orienlon gjilhe marrCdhenicn e
punes drejt qendrueshmerise net per polilik~n qe BE-ja ofron pel nje marredhenie Ie
qend rueshme pune
54 Perrundimi I marrdhenieve te punes
48
Kodi I punes parashikon 49 qe marredhenia e punes perfundon me zgjidhjen nga njerltl pale e
kontrales osekur ka perfunduar afati I percaktuar ne kontrate
Kohezgjatja e nje kontrate tregan vazhdimesi e nj e marredhenie pune pra qendrueshmerise po
aq percakton edhe leresine e rreguUave qe do Ie ndiqen ne rastin e zgjid hjes se saj perfundimi I
marrdhenieve Ie punes regullohet nga Kreu XIV I Kodil Ie punes Kontrala e punes me
kohezgjalje Ie pacaktuar perfundonn kur zgjidhet nga njera pale ose ka perfunduar afati I
njoftimil sine rastin e nje konlrate me tlfat ashlll dhe pa ann kontrata mund Ie zgjidhcI me
arsye duke respekhlar proceduren e parashikuar nga raSle e zgjidhjes se kOfllrales me arsyc s i
dhe procedura e kisaj zgjidhjej e
Fillirnish t respeklohet afmi 1 nj ofiirnil per zgj idhj en e kontrates 1 ei li shkon nga dy deri ne tre
muaj ne vares i Ie s ituatave Ie caktuara Ie parashikuara50 ne nenin 143 Ie Kodi te Punes ku
Iheksohet
I Pas kohes se marrjes ne prove per Ie zgjidhur kontraten ne periudhe Ie pacakwar pale
duhe Ie respektojne nj e flfal njoftirni prej nje muaji gjate vilil Ie pare Ie punes prej dy
muajsh per dy deri ne 5 vi tet e para Ie punes nde lsa prej 3 muajsh pe r me shume se pest
vjet pune
2 Keto afate mund Ie ndryshohen me marreveshje me shkrim ose me konlrate kolektive Ie
punes kur Pllnemarresi ka kryer deri nc gjashl~ mll aj pune afati Injoftimit nuk mund
Ie jeleme pak se dy jave Afa li J njonimit eshtejo me pak se I muaj kur punemarresi ka
kryer me shume se 6 muaj pune
3 Afati 1 njoftimit per zgjidhjen e konlrates zgjalel si pas rastit deri ne fund te javes ose deri
ne fund Ie muajiL Zbatohet I njejti regu]) kur afati I Iljofiimit pezullohet gjateperiudhes
se paa ftes ise per pune shlatzani se ose pushime ve Ie dhena nga punedhenesi
4 Kur njera pale e zgjidh kontraten pa respektuar afatill e njo flimit zgjidhja Irajtohel si
zgjidhje me efekl le menjchershem
bull9 Neni 141 I Kodi I Punes I republikes se ShQiperise
00 Neni 143 I Kodit te Punes te Republikes se Shqiperise
49
Pasi parashikohet respektimi I afati dhe procesi 1 informimit Ie arsyes dhe shpjegimit e situates
Kadi parashi kon perfundimin e marredhenievc Ie punes ne situata tejustifikuara dhe parash ikon
ne cdo here qe do Ie kele perfundimin e lyre normalisnt ky Ie jete edhe per nje arsye Ie
arsyet uar apo tejustirikuara
Nje percaklim I shkaqeve Ie arsyeshme nuk mund Ie behe ne Kad pork y [ fundit merr pers iper
Ie sherbeje 5i nje kufi zim I abuzimeve me kufirin e Ie arsyeshme Ne kete ne nenin 146 Ie
Kadi H~Punes pamshikohen s ituala qe konsiderohen 5i shkage Ie arsyeshme par edhe s ilUale Sl qe konsiderohen 5i shkaqe Ie paarsyeshme Ie zgjidhjes se kontrates se punes Neni 146 Ie
Kadit Ie Punes CilOhe qe zgjidhja e komrates nga punedhenesi kons iderohet pa shkaqe te
arsyeshme kur a) punemarresi ka pretendime qe njedhin nga kon trata e punes b) punemarresi
ka ~rmbushur nje detyrim ligjor c) kur behet per mot ive te pan dash me nga personaiteti I
punemarres jl por qe ka lidhje iegjilime me Ie drej lin e punes dhe raportet e saj Konsiderohen Sl
moti ve t~ tilla raca ngjyra seksi mosha gjendja civile detyrimet ramiljare besjmi retar
bindjel politikc kombesia gjendja shoqerore
Kodi 1 PlUleS ofron gjilhashlu edhe nje percaklim Ie pergjithshcm te institutit Ie situatave Ie
juslifikuara Neni 153 Ie Kodil Ie Punes vle reson 5i shkaqe H jus ti fiku ara rrelhana e rcnda qe
nuk lejojne s ipas parimil Ie mirebes imit Ii kerkohet alij Ie ka zgjidhur kontraten gt vazhdimin e
marrdhcnieve te punes apo dhe raste kur punemarres i shkel detyrimet kontrCl ktuale me raj Ie
lehlc ne menyre Ie perserilur me gjithe paralajmcrimin me shkrim Ie punedhenesit Kuptmin
e rret hanave terenda apo fajita Ie ehle te pers~rilur pale do (ju duhet ta interpretojne s ipas rasti
dhe eshte gjykata ajo qe vend os nese ekzi stoj ne apo jo shkaqe te tilJ a Ire justifikultl ra per
zgj id hjcn e kntmtes
Nese zgjidhja e kntrates rezu llon te jete jo nerespeklin e procedurnve Ie parashikuara apo jo per
shkClq e te arsyeshme I j ustifikuara punemarrcsi ka Ie drejt e Ie paraqese pad ne gjykale kunder
punedhenesit brenda 180 diteve nga d ita e perrundimit Ie arati te njoftimit Kodi parashikon se
zgjidhj a e kontrates pa shkaqe Ie arsyetueshll1e eshle e pavlefshmePunedhenesi qe ka zgjidhur
kontraten dHke mos respektuar aralete e njofl imil duhet Ie paguaje si rregull dernshperblim nje
~ l Neni 146 1 kodile punes te Republikegt se Shqiperise
50
page prej 2 muajsh Zgjid hia pu shkaqe tearsyeshme sjell edhe demshperblim deri ne I vii page
Madje kodi parashikon qe kur ka nje vendim Ie formes se prere per Ie riklhyer punemarresin ne
vendin e meparshem cpunes punedhenesi eshte I detyruar ta zbatoje
Referuar kelij punimi cka u citua me lart Ie gjilhe keto aspekte ligjore si dhe polilika qe
ndermerr shteti ( qeveria ) Juajne nje rol Ie rendsishem ne mbrojtjen e punemarresve per Ie
ruajtur vend in e punes ( duke siguruar nj e kontrate afatgjale Ie punes ) gje e cila ~jell nje lTitje te
punesimit thene ndryshe duke mos ndryshuar shirrat e papunesise ( nje nga s frdat qe perballet
shleli shqiplar)
51
Konkluzione
lDuke II bazuar ne cfare II trajtu3 ne kiW punim kam evidenHlat qe pavars isht rolit Ie shtetit q~
shikohet qe ka sjeJl e reform a ne vazhdirnesi per nitj en e nive li Ie Ie pun ils ua rve nepermjet
politikave Ie nderrmarra eshte e nevojshme qe Ie merren masa Ie ndryshme duke j u referuar
dhe akhl aliletit Lehtesi sht mund te arrih et nekon klu zion se rritja e vi velit Ie papunesise mund
te arrih et nepermjet nde rmjetesi mit qe ofroh et nga zyrat e punesimit ose nga agj ensite private
Ie punesimi t
2 Fo rm imi profess ional du het Ie permiresohel dhe Ie shtohet numri lIe trajnuarve cdo vii ne
baze te kerkesave Ie punes per lI oj in e pro fesionit
3 Dun e levazhdoj c zbatimi I program eve te nxiljes se punesi mil du ke siguruar kllalifikime
sidomos per temral d be grupel e vecanta
4 Nje mbeshtetj e Ie vecante duhet lekt~n e bisneset Ie ei let ofrojne punesim bisnese t fa miljare
si dhe scktori I turi zmit te eilet mund te punesojne nje nurner Ie madh punonjes ish
5 Nxilj a e progrcuneve per prnkl ike e Ie sapo d iplomuarve duhelle zgjerohet ne cdc instilucion
dhe ne cdo d rejto ri admini strate publike gt pa lent menjeane dhe kompani te medha duke krijuar
me ta nje forme bashkpunimi per punes imin c praklikanleve me Ie mire
6 Gjate vit eve Ie fu ndit prezenca e shtetiljo vetem qe nu k eslllezvogelll3r por perkundrazj eshte
zmadh uar ajo efa re ka ndryshuar eshte roli I tij menyra e nderhyrj es dhe doza e ket yre
nderh yrje duk e bere Ie mun dur mundesine e rriti es se pllnesimit dhe kualifikimit Ie personave Ie
punesuar dhe tl papunesuar qe pres in te integroh en ne tregun e punes
7 Kodi I Punes I Republikes se Sqi pe ri seeshte nje baze e e mire mja rtueshme per rreguilimin e
marrdhenieve ne kCli sektor nl kete kod re Oektohet drejlpersed rej li fryma dhe gama e parimeve
me Ie nj ohura qe vij ne nga konven ta nderkombetare dhe Euro piane per Ie drej tat e njeriuL
52
8 Pervec rreguHimit qe [ ben Kodi [ Punes kerni edhe veteBrenda sektorit public rregll l ime per
ate instilueione Ie eilat hyjne ne fushell e veprimi t Ie legjis lacionit Ie sherbimit civil dhe keto
marredhenie rregu ll ohen me ligjin nr 152 20 13 Per Nepunesit Civ il Edhe pse jemi nj c shIel
I vogel me nje admini strate te vogel pu blike dhe me nje numer te kufizuar Plillonjesish pu blic
ky sektor eshte du ke kal uar neper reform a dillamike ne lTUgen drejt integrimit Europian
9Ne vendin tone duhe l Ie propozojme ndryshime dhe permiresim Ie qeve risjes 5C sek lo rit public
dhe sherbimeve publike p~ dysh im qe duke iu referuar s ituates aktuale problemmike sek lo i
public duhet Ie beje ndrys hime sin e funksionim sin e ndertimin e saj Ajo duhet tejete e
mbrojtllr nga levizjet po[itike Ie punonjesve ne menyre qe Ie ruaj kualitetin e kapacitcleve
llJ erezore
S3
Bibliografia
1 E drejla f punes prof fir KiltreI Cela bolim IV ~ stlepia holuese liar Tirane
2 E (rejta e kralwsllar e punts proftlr Kudrel Cea
3 Directhe 2003 EC of he European Paramenl and 0 he Council of 4 November 2003
4 Lligji lu82 tlati 0907 945 Mbi knllen e sherhimit mhrojljen dlte shperblimin lie pune
5 Ligji IIr 527lktle 2508947
6 Ligj nr 2250 dali 030SJ956 Mbi Kodin e Punils Ie Repuhlikiis Populore Ii
Shqiperise
7 Ligji I1r136 dale 512 2015 Iper disa shlesa dlte Ildryshime nit Ligjin fI 7961 dali
12071995 Kodl J plles I ShqipiJr i ndrysltuar
8 Ligjil152 dale 2013 Pilr IIilpfinesin civil
9 Stalstika e fregut Ie plllles 2014-2015 SheThm Komhiftar I PUl1esimit
)0 Slrnlegjia e plllleimit 2007-2013 Millistria e Pun es rifle Ceshljes Sodale
11 Tregu 1 pUlles AklllaJ Shirbimi Jltombelar I Puniisimil
12 Slalisliklllejorces se punes lOIS INSTAT
13 Slralegjia ombilare per pniisim 2014-1020
14 Slralegjia difrseJaorjale e reformes lie a(minislrolen Publike (SNRA P) llii kUlJdii Ie
slralegjise JoIIbilare pir tviflim dll t illltgrim (1009- 2013) Tirane SMalor 2009
15 Slralegjia per PUllesim dlle Aflisi fLO 1013-206
16 Draft document Mbi fiji igjii Ii ri per sllirbimin civil ni SIIqiperi f pergalitur Of
Zlrani SIIapo ne basltkipunim me Dr Hails -Achim Roll kOllsulenli Ii Sigma me
kerkese Ii DAP 1 letor 2010
17 Giuseppe Casale Service public reladole eork
S4
J8 Josep Tenkormrg bullbull hi comparaillt Qvervieii Geneva August 2008
9 Annizi e legjisaciollit mb marrdhiilliel e punlis ne administraten publike ne
Republiken e Sltqiperise lie kuadrin e projektit Ii qelldres AKSES ALBANIA
Pernjii administratil pubike Ie qiil1drlleshme dlle proesiollale mbiJihlellir IIga
Ambosnda Gjermane Ili Tirone dhjelor 2009 puno Dr Eralta Can
20 Komieli Shqiptar I Helsiki Sifuala e diskriminimit lie procesill e lorgimit ngo
plla ni Shqipilri Tirane dlljelor 201 I
21 SlalisiNa lujuri IIga kOllfenmea e reafizuar ngn qelldm ISU JtlriJ me feme
Zbnim J ligjit lie mbeshlelje Ii qiimrueshmerisi dhe rriljes sit perjorm(mcifs ni
Administraten Pubike
22 KlIshJetuta e Shqiptrisi
23 Marrdhellia e pultes FerioJlQ Calo
201 Kerkime mbi fregull e pUlles Jonida IoxhoJi
25 KOIi (ok Idrej~sla~qjp-(J -tJXl
26 Shlefiweborg
27 llllervisffr lie ~lil1islrillit e punts dlle Ceshtjevt Sociole me feme Nxitja e pllll ifsimil
dhe polifika Ii tjera per IIljell e papllnesisl
55
Keshilli drejlues miraton po litikat bull slrategjite dhe partnerilelet e ASPA-s hal10n kuadrin
rregullal0r Ie saj 5i dhe miralon projektbuxhetin dhe s trukturcn organizali ve Ie ASPA-s
Detyra Ie hoJlesi snme te keshillit drejtues percaklohen me vendi me te Keshillit Ie Ministrave Ne
percaklimin e polilikave Ie perzgjedhjes dhe Ie formimil bull ASPA detyrohel Ie bashkpunoje me
DAr-in s i njenjesia e ngarkuar j)tr centrgatitjen dhe mbikqyrjen e zbatimit Ie polilikave
shteterore ne sherbim civil
Drejlori I ASPA-s emerohet dhe lirohel ne detyre sipas kritereve dhe rregullave Ie percaktuara
per anetaret e trupes se nepunesve c ivile Ie kalegorise se lartc drejtuese Perjashlimisht deri ne
moment in e fillimit Ie efekteve Ie kelij ligji drejlOri I ASPA-s emerohel me vendi m Ie Keshi llil
te Ministrave me propozim te Ministr e Brendshem
Nepunesil e ASPA-sderi ne momentin c IIUjmit te efekteve Ie ketij lirui emerohen nga Drejtori
I ASPA-s s ipas procedures se Kodi Ci vil Keshilli 1 Minislrave miraton rregullal e holl esishme
per menyren e organizimit dhe funksionimit Ie ASPA-s
Programer e formimit profesional
AS PA ka per delyre leofroje formim profess ional nepermjet perfshirjes se programeve Ie
meposhtme
a) Program Ie foonimit Ie thelluar n~ baze Ie Ie cilil formohen kandidalel per anelarel Ie
TNO-s (niveillarte drejwes)
b) Programe Ie formimil t~vazhdueshem ne baze Ie Ie cilit trajnohen ne vazhdimesi dhe
n~ lidhje me punen e nepunesit civil te te gjitha kalegorive si dhe cdo indivit tjeter
j ashte sherbimit
ASPA ofron mundesine e pergal irjes paraprake Ie kandidateve per te marre pjese ne
konkurrimin e hapur per kalegorine ekzekutive kundrejt tmires
ASPA realizon sludime dhe bOlime ne fushen e administrates publike Sludenlel e AS PA-s te
perzgjedhur nga shoqeria c ivile bisnes i apo individi jashlc sherbimil civil detyrohel te paguajne
larjf~ Keshilli I Ministrave miraton lariftin perkmese per cdo trajnim
44
KREUV
5 RREGULLIMI I MARRDHENIEVE TE IU NES NE SHQIPERI SIPAS KODIT
Til PUNES
51 Kodi I punes dhe rregullimi I marrdhenievc te punes ne administraten publike
Marredhenia e punes ne vendin lonerregulohet nga Kadi I Punes I Republikes se Shqiperise I
cili eshte li gj i kryesor per rregullimin e ketyre mltl rrdhenieve ne dispozital perkatese te lio Per
te kl ptuar memire gjendjen e egjislacionil shqiptar pqr marrdheniet c punes eshle e nevojshme
Ie bcjme nj l anaiize te pergjithshme Ie legjislacionil perkates Ky Kod eshte krijuar me qellim
Ie rregulloj marrdheniel e punes ne tregLlll e ekonomise private dhe iniciatives se li re Ne
sekto rin publik prob1emet pcr zbatimin e krit ereve dhe kushteve ligjore pcr lindjen zhvillimin
dhe perfundimin e marrdhenieve Ie punes jane Ie vogla Kodi I Punes parashikon nje
serhregu llash ne mbroj~e Ie punemarresve sin e mstin c fillimit vijimit dhe Ie perfundimit te
marredhenies se punes Kodi parashikon nje rregulJ te posacem per rastet kur punedhenesi eshte
organ J administrates pubJike gjithsesi ky parashikim duhet te kuptohet sakte nga vete organet
dhe ndoshla Ie shoqerohet ed be me lTegullime I~ tjerf Ie posacme per administralen pllbJike
Nje analize e tilleeshte hapi I pare per I ~ evidentuar boshlleqet dhe problemalikm qe ajo mbar
Gjithashlu nje an aJ ize e tilleeshtc e nevojshme per Ie ku ptuar nese prob lemet e qendrueshrnerise
pavars ise ose meritokracise ne administraten pub like rrjedhin per shkak Ie mangesive ligjore apo
moszbatimin korrekl Ie Jigjit
42Kodi punes rregullon Ie gjilha marredheniet e punes ne administratcn publike me perjashlim
Ie marrdhenieve Ie punes Ie personave punesimi I Ie cileve rregullohet me ligj t~ vecante pra Ie
gjitha marredheniet e punes ne organet e administrates publike qe nuk I nenshtrohen nje
rreguHimi Ie veCaJ11e me li gj do Ie rregiullohell sipas dispozilave Ie ketij Kodi Madje ky Kod
parashikon qe per as sa ligji I vecante nu k parashikon zgj idhje per problemet e lidhura me
marredheniet e punes perseri do te gjejnc zbatim ne di spozilat e Ketij Kodi
lt0 ligji nf 7961 dal e 127 1995 Per Kedin e Pun es n~ Repu bliken e ShqiperisE I ndryshuar
4 1 Or Eralda Ca ni Anarize e legjislacionit mbi marrdhenel e punes ne administraten publike ne Republiken e
Shqiperi~e ne kuadrn e projektit te qendres AKSES ALBANIA Per nje administrate publike tre qendrueshme dhe
profesionale ~ mbeshtetur nga Ambasada Gjermane ne Tirane dhjetor 2009 41Neni 4 I Kod te Punes
45
Ky Kod 11 ~ kreun JIl Ie tij parashikon oj sere pari mesh mbi Ie eilal mbes hteten marredheniet e
punes Edbe pse parimin e konkurrueshmerise apo Ie trasparences nuk e permend lie nenin 11 Ie
tij parashikohet se normal e se drejtes Ie d iet rregullojne marrdhenien e punes kane perpares i
qe edhe veH KushlelU ta parashikon oe nenio 11 6 Ie saj Kod i rendi Kushtetuten Konvenlat
Nderkomelare It ratifikuara e me pas li gje Ie tjera duke renditur Ie parin nga 10 Kodin e Punes
Pra perforcohet edhe nje here rregullimi qe Kushtetuta parashikon ne neni n 107 qe marrdhenia e
punes per nepunesit civ il publike bazohet ne lrasparence konkurrueshmeri e profesionalize m
52 Lidhja e kontrates se punes
Kodi I punes ne nenio 19 Ie tij parashikon qe lindja e marredhenies se punes kryhet nga
punedhenesi I ci li puneson ne menyre Ie drejtoirdrejte punemarres in Ky punedhenes perdo r
zyra shtett~rore Ie punesimit ose agjensite priva te Ie punesimit per le punesuar punemarresjn ky
parashikim eshU h~H1lmr me qeJlim qe tu sherbeje person ave juridik pr iv m Ie cilet mund Ie
zgj edhin me sa duke rregLdlal e lyre Ie punesimil te pu nonjesve Ie lyre [ referuar nekuadrin e
detyrimil kllshtetues pe r konkurrucshmeri dhe tra sparence pcr punonjes it e administrates publike
bull ky rregullim do Ie s ilhe konfuz ion dhe paqanes i Pm ka nevoje qe ky Kod meqeeshle li g baze
edhe per marrectgheniet e punes ne admi nistraten publike bull te specifikoje nje rreguHim Ie posac me ne kontrat en e punts apo edhe referimi tck e ashtequajtura kontrate kol ektive e
punes Sigurisht qe cdo rregu lli m qe do te bellej me akt Ie posacme li gjore e vecnneri sht
nenligjore do Ie ishl e I delyrueshem per lidhjen e nje konlrale punesimi Gjithsesi s ic ulna
edh e me la rt profesional izmi apo kerkesa per kritere Ie cakluara piir punesim Kodi I punes Illik
e percakton si kriter punesim i
53 Kohhjatja e marredhenieve te punes
Marresheniet e punes sipas Kodit teP unes lidhen sipas nj e kohezjatje te pacaktuar dhe nje
kohezjatje te caktu ar 43 Kodi me qell im krijimin e rnarn=dhenieve Ie qendrueshme tepunes
parashikon qe si rregul kontrata e punes lidhet per nje periiudhe te pacaktuar Nese
konlra la e punes do le lidhel per nje periudhe Ie cak tultlf kjo duhel jus lifikuar per arsye objekti ve
o Kreu XIV neni 140 I Kodit te Punes se Republike$ $e Shqiperise I nd rysh uar 2003
46
qe lidhen me nar yren e perkoheshme Ie detyres nJ Ie eilen punemarresi do lepunesohet 44 T~
gjitha rregullimet mbi kohezjaljen e punes kohezjatjen ditore ne pune 45 pagesen pushimin
Javor e vjetor punen e nates apo kohe feslash dhe pagesen per Ie detyrimin per kuaifikim
punonjesish elj jane rregullime Ie eilel pltl dysh im mundesojne nj e status Ie caktuar te mbrojtu r
Ie punonjesit per punen qe kryen pushimin qe duhe Ie kete si dhe pagesen qe duhe Ie marre
per punen qe kryen Mund Ie permenden (dhe nje sere nenesh Ie ketij ligji qe synojne
rregu llimin e sigurise dhe mbrojtjes Sf shendet it ne pune si psh Nenel 39-75
Ne pergj ithesi keto rregullime duke qene edhe ne Iefiektim te traktateve Ie m iratuara nga 46IL0 dhe ratifikuara ga Shqiperia ne te njejlen kohe refleklojne edhe shu me prej dire ktivave
Ie BEmiddotse
Te lill a mund tepermenden
47Direkl ivat 2003 l Ee e parlamentit dhe Keshi llit Ellropian Mbi aspekte Ie caklllam Ie oreve Ie
punes
Direclive e keshillit 9 1533 EC vi lil 99 1 Mbi del yrimin e punedhenesve per te informuar
punemarresit mbi kushtel e kontrates apo Ie marrdhenieve Ie punes
Oirektivat 781 EC vi lit 2000 Krijimi I nje kornize te pergjithshme trajtim I barabarte ne
punesim dhe pro fesion e e ila kerkon Irajl im Ie njejle Ie personuve pavars isht nga bes imi felar
paaftesile gj inia orienlimi seksual elj ne marredheniet e punes apo profesion dhe ltlnetaresite
ni orgMizata te caktuara
Nje organ I administrates publike krijohet per Ii sherbye r nje interes i public Ie eaktuar dhe
z1konishl organet e adminjSlr31iS publike krijohen SI persona juridike me akte liampjore per Ie
ekzisluar per nje periudhe Ie pacaktuar kohe ose ne raste Ie caktuara per Ie traj tuar ceshlje per
tC eilat vendoset nje kufi koh or I cfl ktua r4 ~ Edhe ne rltlSle Ht ill a si kjo e fundil akli li gjo r apo
Neni 140 I KPU NE5 parashikon se U nese koheljotja nuk percokrohet me sokresi ngo paler gjare idhjes se kontfoftS ojo ((ojtohe si kontrote me periudhe Ie pocokruor ~5 ligji nr 136 viti 201 5 per disa shtesa dhe ndryshime n1 ligjin 7961 te vitit 199 5 te Kodi I pun~s 1Republikes se Sqiperise i ndryshuar ~o Organizata nderkombtHare e punes ( ILO) n Directive 2003 EC of the European Parlament and of the Council o f 4 November 2003 ~ permbl edhje informacionesh rreth marrdhenies se punes Feri ona Cato
47
nenligjor nuk parashikon kohezgjatien e vele organil administrative Nt ligiin per stat us in e
nepunesil c ivil parashikohen komilele ad-hoc Ie eila jane krijime Ie perkoheshme Ie posacme
Ie krijuara me qellim menaxhimin e testimeve Ie kandidateve pef nje vend pune pjese e
sherbimil civil Po ashtu mund Ie kete organe Ie (ilia Ie administrates publike qe traj tojn~
ceshtje Ie tilla por qe shuhen mbas mbarimit Ie funksionit pqr Ie ei len jane krijuar r sh kemi
organct qe trajtojne ceshljcl e kthimit dhe kompesimillc pronavc Kjo ceshlje kil dhe kufi zime Ie
caktuara nga vete ligji
Megjithate ne rustin e pare behel Ijate per nje pune shume Ie kufizuar ne kohe( nje dilore ose dy
dilore) ne rastin e dyte behet fjale per nje ceshlje edhe pse mund Ie kete kllfizimel e veta ne
kohe mund Ie zgjasi per vite me rradhe Pra kontratCl e punes neorganet e administrates rubJike
duhel Ie jene me nje kobezgj atje Ie papercaktruar ne Ie shumten e rasteve Sigurishl nese
natyra e punes apo detyres do Ie ishte e perkoheshrne edhe kohezgjatja e kontrates se punes do
Ie ishte e kufizuar edhe nese behet jale per marredhenie pune ne nje organ admil)islrativ qe
nuk esille I perkohshem Nje interprClim I till lmbetet edhe ni ate qe admini strate publike per
nga natyra e saj eshte e qendrueshme dile e vijueshme Gjithashttl nj e intepretim [ till1 do Ie
ishte ne perpulhje me direktival e Komis ionit Europian qe kerkojne nje justilikim per
pefdorimin e kontrata ve aflltshkurtra duke I kerkuar shte te ve anetare( nuk eshle e
delyrueshem) q~ Ie konsuhohen me grupel e inte resl dhe Ie marrin masa lidhur me kelt 5i
a) Justifikime objekti ve per rinovime konlratash dhe marrldhenieve Ie tilla al~lshkunra
b) Percaklimi I perseriljes qe mund Ii behe t konlrates afalshkurte r
Kjo directive duke kerkuar nje rregullim te percakluar Ie Ii lie qe orienlon gjilhe marrCdhenicn e
punes drejt qendrueshmerise net per polilik~n qe BE-ja ofron pel nje marredhenie Ie
qend rueshme pune
54 Perrundimi I marrdhenieve te punes
48
Kodi I punes parashikon 49 qe marredhenia e punes perfundon me zgjidhjen nga njerltl pale e
kontrales osekur ka perfunduar afati I percaktuar ne kontrate
Kohezgjatja e nje kontrate tregan vazhdimesi e nj e marredhenie pune pra qendrueshmerise po
aq percakton edhe leresine e rreguUave qe do Ie ndiqen ne rastin e zgjid hjes se saj perfundimi I
marrdhenieve Ie punes regullohet nga Kreu XIV I Kodil Ie punes Kontrala e punes me
kohezgjalje Ie pacaktuar perfundonn kur zgjidhet nga njera pale ose ka perfunduar afati I
njoftimil sine rastin e nje konlrate me tlfat ashlll dhe pa ann kontrata mund Ie zgjidhcI me
arsye duke respekhlar proceduren e parashikuar nga raSle e zgjidhjes se kOfllrales me arsyc s i
dhe procedura e kisaj zgjidhjej e
Fillirnish t respeklohet afmi 1 nj ofiirnil per zgj idhj en e kontrates 1 ei li shkon nga dy deri ne tre
muaj ne vares i Ie s ituatave Ie caktuara Ie parashikuara50 ne nenin 143 Ie Kodi te Punes ku
Iheksohet
I Pas kohes se marrjes ne prove per Ie zgjidhur kontraten ne periudhe Ie pacakwar pale
duhe Ie respektojne nj e flfal njoftirni prej nje muaji gjate vilil Ie pare Ie punes prej dy
muajsh per dy deri ne 5 vi tet e para Ie punes nde lsa prej 3 muajsh pe r me shume se pest
vjet pune
2 Keto afate mund Ie ndryshohen me marreveshje me shkrim ose me konlrate kolektive Ie
punes kur Pllnemarresi ka kryer deri nc gjashl~ mll aj pune afati Injoftimit nuk mund
Ie jeleme pak se dy jave Afa li J njonimit eshtejo me pak se I muaj kur punemarresi ka
kryer me shume se 6 muaj pune
3 Afati 1 njoftimit per zgjidhjen e konlrates zgjalel si pas rastit deri ne fund te javes ose deri
ne fund Ie muajiL Zbatohet I njejti regu]) kur afati I Iljofiimit pezullohet gjateperiudhes
se paa ftes ise per pune shlatzani se ose pushime ve Ie dhena nga punedhenesi
4 Kur njera pale e zgjidh kontraten pa respektuar afatill e njo flimit zgjidhja Irajtohel si
zgjidhje me efekl le menjchershem
bull9 Neni 141 I Kodi I Punes I republikes se ShQiperise
00 Neni 143 I Kodit te Punes te Republikes se Shqiperise
49
Pasi parashikohet respektimi I afati dhe procesi 1 informimit Ie arsyes dhe shpjegimit e situates
Kadi parashi kon perfundimin e marredhenievc Ie punes ne situata tejustifikuara dhe parash ikon
ne cdo here qe do Ie kele perfundimin e lyre normalisnt ky Ie jete edhe per nje arsye Ie
arsyet uar apo tejustirikuara
Nje percaklim I shkaqeve Ie arsyeshme nuk mund Ie behe ne Kad pork y [ fundit merr pers iper
Ie sherbeje 5i nje kufi zim I abuzimeve me kufirin e Ie arsyeshme Ne kete ne nenin 146 Ie
Kadi H~Punes pamshikohen s ituala qe konsiderohen 5i shkage Ie arsyeshme par edhe s ilUale Sl qe konsiderohen 5i shkaqe Ie paarsyeshme Ie zgjidhjes se kontrates se punes Neni 146 Ie
Kadit Ie Punes CilOhe qe zgjidhja e komrates nga punedhenesi kons iderohet pa shkaqe te
arsyeshme kur a) punemarresi ka pretendime qe njedhin nga kon trata e punes b) punemarresi
ka ~rmbushur nje detyrim ligjor c) kur behet per mot ive te pan dash me nga personaiteti I
punemarres jl por qe ka lidhje iegjilime me Ie drej lin e punes dhe raportet e saj Konsiderohen Sl
moti ve t~ tilla raca ngjyra seksi mosha gjendja civile detyrimet ramiljare besjmi retar
bindjel politikc kombesia gjendja shoqerore
Kodi 1 PlUleS ofron gjilhashlu edhe nje percaklim Ie pergjithshcm te institutit Ie situatave Ie
juslifikuara Neni 153 Ie Kodil Ie Punes vle reson 5i shkaqe H jus ti fiku ara rrelhana e rcnda qe
nuk lejojne s ipas parimil Ie mirebes imit Ii kerkohet alij Ie ka zgjidhur kontraten gt vazhdimin e
marrdhcnieve te punes apo dhe raste kur punemarres i shkel detyrimet kontrCl ktuale me raj Ie
lehlc ne menyre Ie perserilur me gjithe paralajmcrimin me shkrim Ie punedhenesit Kuptmin
e rret hanave terenda apo fajita Ie ehle te pers~rilur pale do (ju duhet ta interpretojne s ipas rasti
dhe eshte gjykata ajo qe vend os nese ekzi stoj ne apo jo shkaqe te tilJ a Ire justifikultl ra per
zgj id hjcn e kntmtes
Nese zgjidhja e kntrates rezu llon te jete jo nerespeklin e procedurnve Ie parashikuara apo jo per
shkClq e te arsyeshme I j ustifikuara punemarrcsi ka Ie drejt e Ie paraqese pad ne gjykale kunder
punedhenesit brenda 180 diteve nga d ita e perrundimit Ie arati te njoftimit Kodi parashikon se
zgjidhj a e kontrates pa shkaqe Ie arsyetueshll1e eshle e pavlefshmePunedhenesi qe ka zgjidhur
kontraten dHke mos respektuar aralete e njofl imil duhet Ie paguaje si rregull dernshperblim nje
~ l Neni 146 1 kodile punes te Republikegt se Shqiperise
50
page prej 2 muajsh Zgjid hia pu shkaqe tearsyeshme sjell edhe demshperblim deri ne I vii page
Madje kodi parashikon qe kur ka nje vendim Ie formes se prere per Ie riklhyer punemarresin ne
vendin e meparshem cpunes punedhenesi eshte I detyruar ta zbatoje
Referuar kelij punimi cka u citua me lart Ie gjilhe keto aspekte ligjore si dhe polilika qe
ndermerr shteti ( qeveria ) Juajne nje rol Ie rendsishem ne mbrojtjen e punemarresve per Ie
ruajtur vend in e punes ( duke siguruar nj e kontrate afatgjale Ie punes ) gje e cila ~jell nje lTitje te
punesimit thene ndryshe duke mos ndryshuar shirrat e papunesise ( nje nga s frdat qe perballet
shleli shqiplar)
51
Konkluzione
lDuke II bazuar ne cfare II trajtu3 ne kiW punim kam evidenHlat qe pavars isht rolit Ie shtetit q~
shikohet qe ka sjeJl e reform a ne vazhdirnesi per nitj en e nive li Ie Ie pun ils ua rve nepermjet
politikave Ie nderrmarra eshte e nevojshme qe Ie merren masa Ie ndryshme duke j u referuar
dhe akhl aliletit Lehtesi sht mund te arrih et nekon klu zion se rritja e vi velit Ie papunesise mund
te arrih et nepermjet nde rmjetesi mit qe ofroh et nga zyrat e punesimit ose nga agj ensite private
Ie punesimi t
2 Fo rm imi profess ional du het Ie permiresohel dhe Ie shtohet numri lIe trajnuarve cdo vii ne
baze te kerkesave Ie punes per lI oj in e pro fesionit
3 Dun e levazhdoj c zbatimi I program eve te nxiljes se punesi mil du ke siguruar kllalifikime
sidomos per temral d be grupel e vecanta
4 Nje mbeshtetj e Ie vecante duhet lekt~n e bisneset Ie ei let ofrojne punesim bisnese t fa miljare
si dhe scktori I turi zmit te eilet mund te punesojne nje nurner Ie madh punonjes ish
5 Nxilj a e progrcuneve per prnkl ike e Ie sapo d iplomuarve duhelle zgjerohet ne cdc instilucion
dhe ne cdo d rejto ri admini strate publike gt pa lent menjeane dhe kompani te medha duke krijuar
me ta nje forme bashkpunimi per punes imin c praklikanleve me Ie mire
6 Gjate vit eve Ie fu ndit prezenca e shtetiljo vetem qe nu k eslllezvogelll3r por perkundrazj eshte
zmadh uar ajo efa re ka ndryshuar eshte roli I tij menyra e nderhyrj es dhe doza e ket yre
nderh yrje duk e bere Ie mun dur mundesine e rriti es se pllnesimit dhe kualifikimit Ie personave Ie
punesuar dhe tl papunesuar qe pres in te integroh en ne tregun e punes
7 Kodi I Punes I Republikes se Sqi pe ri seeshte nje baze e e mire mja rtueshme per rreguilimin e
marrdhenieve ne kCli sektor nl kete kod re Oektohet drejlpersed rej li fryma dhe gama e parimeve
me Ie nj ohura qe vij ne nga konven ta nderkombetare dhe Euro piane per Ie drej tat e njeriuL
52
8 Pervec rreguHimit qe [ ben Kodi [ Punes kerni edhe veteBrenda sektorit public rregll l ime per
ate instilueione Ie eilat hyjne ne fushell e veprimi t Ie legjis lacionit Ie sherbimit civil dhe keto
marredhenie rregu ll ohen me ligjin nr 152 20 13 Per Nepunesit Civ il Edhe pse jemi nj c shIel
I vogel me nje admini strate te vogel pu blike dhe me nje numer te kufizuar Plillonjesish pu blic
ky sektor eshte du ke kal uar neper reform a dillamike ne lTUgen drejt integrimit Europian
9Ne vendin tone duhe l Ie propozojme ndryshime dhe permiresim Ie qeve risjes 5C sek lo rit public
dhe sherbimeve publike p~ dysh im qe duke iu referuar s ituates aktuale problemmike sek lo i
public duhet Ie beje ndrys hime sin e funksionim sin e ndertimin e saj Ajo duhet tejete e
mbrojtllr nga levizjet po[itike Ie punonjesve ne menyre qe Ie ruaj kualitetin e kapacitcleve
llJ erezore
S3
Bibliografia
1 E drejla f punes prof fir KiltreI Cela bolim IV ~ stlepia holuese liar Tirane
2 E (rejta e kralwsllar e punts proftlr Kudrel Cea
3 Directhe 2003 EC of he European Paramenl and 0 he Council of 4 November 2003
4 Lligji lu82 tlati 0907 945 Mbi knllen e sherhimit mhrojljen dlte shperblimin lie pune
5 Ligji IIr 527lktle 2508947
6 Ligj nr 2250 dali 030SJ956 Mbi Kodin e Punils Ie Repuhlikiis Populore Ii
Shqiperise
7 Ligji I1r136 dale 512 2015 Iper disa shlesa dlte Ildryshime nit Ligjin fI 7961 dali
12071995 Kodl J plles I ShqipiJr i ndrysltuar
8 Ligjil152 dale 2013 Pilr IIilpfinesin civil
9 Stalstika e fregut Ie plllles 2014-2015 SheThm Komhiftar I PUl1esimit
)0 Slrnlegjia e plllleimit 2007-2013 Millistria e Pun es rifle Ceshljes Sodale
11 Tregu 1 pUlles AklllaJ Shirbimi Jltombelar I Puniisimil
12 Slalisliklllejorces se punes lOIS INSTAT
13 Slralegjia ombilare per pniisim 2014-1020
14 Slralegjia difrseJaorjale e reformes lie a(minislrolen Publike (SNRA P) llii kUlJdii Ie
slralegjise JoIIbilare pir tviflim dll t illltgrim (1009- 2013) Tirane SMalor 2009
15 Slralegjia per PUllesim dlle Aflisi fLO 1013-206
16 Draft document Mbi fiji igjii Ii ri per sllirbimin civil ni SIIqiperi f pergalitur Of
Zlrani SIIapo ne basltkipunim me Dr Hails -Achim Roll kOllsulenli Ii Sigma me
kerkese Ii DAP 1 letor 2010
17 Giuseppe Casale Service public reladole eork
S4
J8 Josep Tenkormrg bullbull hi comparaillt Qvervieii Geneva August 2008
9 Annizi e legjisaciollit mb marrdhiilliel e punlis ne administraten publike ne
Republiken e Sltqiperise lie kuadrin e projektit Ii qelldres AKSES ALBANIA
Pernjii administratil pubike Ie qiil1drlleshme dlle proesiollale mbiJihlellir IIga
Ambosnda Gjermane Ili Tirone dhjelor 2009 puno Dr Eralta Can
20 Komieli Shqiptar I Helsiki Sifuala e diskriminimit lie procesill e lorgimit ngo
plla ni Shqipilri Tirane dlljelor 201 I
21 SlalisiNa lujuri IIga kOllfenmea e reafizuar ngn qelldm ISU JtlriJ me feme
Zbnim J ligjit lie mbeshlelje Ii qiimrueshmerisi dhe rriljes sit perjorm(mcifs ni
Administraten Pubike
22 KlIshJetuta e Shqiptrisi
23 Marrdhellia e pultes FerioJlQ Calo
201 Kerkime mbi fregull e pUlles Jonida IoxhoJi
25 KOIi (ok Idrej~sla~qjp-(J -tJXl
26 Shlefiweborg
27 llllervisffr lie ~lil1islrillit e punts dlle Ceshtjevt Sociole me feme Nxitja e pllll ifsimil
dhe polifika Ii tjera per IIljell e papllnesisl
55
KREUV
5 RREGULLIMI I MARRDHENIEVE TE IU NES NE SHQIPERI SIPAS KODIT
Til PUNES
51 Kodi I punes dhe rregullimi I marrdhenievc te punes ne administraten publike
Marredhenia e punes ne vendin lonerregulohet nga Kadi I Punes I Republikes se Shqiperise I
cili eshte li gj i kryesor per rregullimin e ketyre mltl rrdhenieve ne dispozital perkatese te lio Per
te kl ptuar memire gjendjen e egjislacionil shqiptar pqr marrdheniet c punes eshle e nevojshme
Ie bcjme nj l anaiize te pergjithshme Ie legjislacionil perkates Ky Kod eshte krijuar me qellim
Ie rregulloj marrdheniel e punes ne tregLlll e ekonomise private dhe iniciatives se li re Ne
sekto rin publik prob1emet pcr zbatimin e krit ereve dhe kushteve ligjore pcr lindjen zhvillimin
dhe perfundimin e marrdhenieve Ie punes jane Ie vogla Kodi I Punes parashikon nje
serhregu llash ne mbroj~e Ie punemarresve sin e mstin c fillimit vijimit dhe Ie perfundimit te
marredhenies se punes Kodi parashikon nje rregulJ te posacem per rastet kur punedhenesi eshte
organ J administrates pubJike gjithsesi ky parashikim duhet te kuptohet sakte nga vete organet
dhe ndoshla Ie shoqerohet ed be me lTegullime I~ tjerf Ie posacme per administralen pllbJike
Nje analize e tilleeshte hapi I pare per I ~ evidentuar boshlleqet dhe problemalikm qe ajo mbar
Gjithashlu nje an aJ ize e tilleeshtc e nevojshme per Ie ku ptuar nese prob lemet e qendrueshrnerise
pavars ise ose meritokracise ne administraten pub like rrjedhin per shkak Ie mangesive ligjore apo
moszbatimin korrekl Ie Jigjit
42Kodi punes rregullon Ie gjilha marredheniet e punes ne administratcn publike me perjashlim
Ie marrdhenieve Ie punes Ie personave punesimi I Ie cileve rregullohet me ligj t~ vecante pra Ie
gjitha marredheniet e punes ne organet e administrates publike qe nuk I nenshtrohen nje
rreguHimi Ie veCaJ11e me li gj do Ie rregiullohell sipas dispozilave Ie ketij Kodi Madje ky Kod
parashikon qe per as sa ligji I vecante nu k parashikon zgj idhje per problemet e lidhura me
marredheniet e punes perseri do te gjejnc zbatim ne di spozilat e Ketij Kodi
lt0 ligji nf 7961 dal e 127 1995 Per Kedin e Pun es n~ Repu bliken e ShqiperisE I ndryshuar
4 1 Or Eralda Ca ni Anarize e legjislacionit mbi marrdhenel e punes ne administraten publike ne Republiken e
Shqiperi~e ne kuadrn e projektit te qendres AKSES ALBANIA Per nje administrate publike tre qendrueshme dhe
profesionale ~ mbeshtetur nga Ambasada Gjermane ne Tirane dhjetor 2009 41Neni 4 I Kod te Punes
45
Ky Kod 11 ~ kreun JIl Ie tij parashikon oj sere pari mesh mbi Ie eilal mbes hteten marredheniet e
punes Edbe pse parimin e konkurrueshmerise apo Ie trasparences nuk e permend lie nenin 11 Ie
tij parashikohet se normal e se drejtes Ie d iet rregullojne marrdhenien e punes kane perpares i
qe edhe veH KushlelU ta parashikon oe nenio 11 6 Ie saj Kod i rendi Kushtetuten Konvenlat
Nderkomelare It ratifikuara e me pas li gje Ie tjera duke renditur Ie parin nga 10 Kodin e Punes
Pra perforcohet edhe nje here rregullimi qe Kushtetuta parashikon ne neni n 107 qe marrdhenia e
punes per nepunesit civ il publike bazohet ne lrasparence konkurrueshmeri e profesionalize m
52 Lidhja e kontrates se punes
Kodi I punes ne nenio 19 Ie tij parashikon qe lindja e marredhenies se punes kryhet nga
punedhenesi I ci li puneson ne menyre Ie drejtoirdrejte punemarres in Ky punedhenes perdo r
zyra shtett~rore Ie punesimit ose agjensite priva te Ie punesimit per le punesuar punemarresjn ky
parashikim eshU h~H1lmr me qeJlim qe tu sherbeje person ave juridik pr iv m Ie cilet mund Ie
zgj edhin me sa duke rregLdlal e lyre Ie punesimil te pu nonjesve Ie lyre [ referuar nekuadrin e
detyrimil kllshtetues pe r konkurrucshmeri dhe tra sparence pcr punonjes it e administrates publike
bull ky rregullim do Ie s ilhe konfuz ion dhe paqanes i Pm ka nevoje qe ky Kod meqeeshle li g baze
edhe per marrectgheniet e punes ne admi nistraten publike bull te specifikoje nje rreguHim Ie posac me ne kontrat en e punts apo edhe referimi tck e ashtequajtura kontrate kol ektive e
punes Sigurisht qe cdo rregu lli m qe do te bellej me akt Ie posacme li gjore e vecnneri sht
nenligjore do Ie ishl e I delyrueshem per lidhjen e nje konlrale punesimi Gjithsesi s ic ulna
edh e me la rt profesional izmi apo kerkesa per kritere Ie cakluara piir punesim Kodi I punes Illik
e percakton si kriter punesim i
53 Kohhjatja e marredhenieve te punes
Marresheniet e punes sipas Kodit teP unes lidhen sipas nj e kohezjatje te pacaktuar dhe nje
kohezjatje te caktu ar 43 Kodi me qell im krijimin e rnarn=dhenieve Ie qendrueshme tepunes
parashikon qe si rregul kontrata e punes lidhet per nje periiudhe te pacaktuar Nese
konlra la e punes do le lidhel per nje periudhe Ie cak tultlf kjo duhel jus lifikuar per arsye objekti ve
o Kreu XIV neni 140 I Kodit te Punes se Republike$ $e Shqiperise I nd rysh uar 2003
46
qe lidhen me nar yren e perkoheshme Ie detyres nJ Ie eilen punemarresi do lepunesohet 44 T~
gjitha rregullimet mbi kohezjaljen e punes kohezjatjen ditore ne pune 45 pagesen pushimin
Javor e vjetor punen e nates apo kohe feslash dhe pagesen per Ie detyrimin per kuaifikim
punonjesish elj jane rregullime Ie eilel pltl dysh im mundesojne nj e status Ie caktuar te mbrojtu r
Ie punonjesit per punen qe kryen pushimin qe duhe Ie kete si dhe pagesen qe duhe Ie marre
per punen qe kryen Mund Ie permenden (dhe nje sere nenesh Ie ketij ligji qe synojne
rregu llimin e sigurise dhe mbrojtjes Sf shendet it ne pune si psh Nenel 39-75
Ne pergj ithesi keto rregullime duke qene edhe ne Iefiektim te traktateve Ie m iratuara nga 46IL0 dhe ratifikuara ga Shqiperia ne te njejlen kohe refleklojne edhe shu me prej dire ktivave
Ie BEmiddotse
Te lill a mund tepermenden
47Direkl ivat 2003 l Ee e parlamentit dhe Keshi llit Ellropian Mbi aspekte Ie caklllam Ie oreve Ie
punes
Direclive e keshillit 9 1533 EC vi lil 99 1 Mbi del yrimin e punedhenesve per te informuar
punemarresit mbi kushtel e kontrates apo Ie marrdhenieve Ie punes
Oirektivat 781 EC vi lit 2000 Krijimi I nje kornize te pergjithshme trajtim I barabarte ne
punesim dhe pro fesion e e ila kerkon Irajl im Ie njejle Ie personuve pavars isht nga bes imi felar
paaftesile gj inia orienlimi seksual elj ne marredheniet e punes apo profesion dhe ltlnetaresite
ni orgMizata te caktuara
Nje organ I administrates publike krijohet per Ii sherbye r nje interes i public Ie eaktuar dhe
z1konishl organet e adminjSlr31iS publike krijohen SI persona juridike me akte liampjore per Ie
ekzisluar per nje periudhe Ie pacaktuar kohe ose ne raste Ie caktuara per Ie traj tuar ceshlje per
tC eilat vendoset nje kufi koh or I cfl ktua r4 ~ Edhe ne rltlSle Ht ill a si kjo e fundil akli li gjo r apo
Neni 140 I KPU NE5 parashikon se U nese koheljotja nuk percokrohet me sokresi ngo paler gjare idhjes se kontfoftS ojo ((ojtohe si kontrote me periudhe Ie pocokruor ~5 ligji nr 136 viti 201 5 per disa shtesa dhe ndryshime n1 ligjin 7961 te vitit 199 5 te Kodi I pun~s 1Republikes se Sqiperise i ndryshuar ~o Organizata nderkombtHare e punes ( ILO) n Directive 2003 EC of the European Parlament and of the Council o f 4 November 2003 ~ permbl edhje informacionesh rreth marrdhenies se punes Feri ona Cato
47
nenligjor nuk parashikon kohezgjatien e vele organil administrative Nt ligiin per stat us in e
nepunesil c ivil parashikohen komilele ad-hoc Ie eila jane krijime Ie perkoheshme Ie posacme
Ie krijuara me qellim menaxhimin e testimeve Ie kandidateve pef nje vend pune pjese e
sherbimil civil Po ashtu mund Ie kete organe Ie (ilia Ie administrates publike qe traj tojn~
ceshtje Ie tilla por qe shuhen mbas mbarimit Ie funksionit pqr Ie ei len jane krijuar r sh kemi
organct qe trajtojne ceshljcl e kthimit dhe kompesimillc pronavc Kjo ceshlje kil dhe kufi zime Ie
caktuara nga vete ligji
Megjithate ne rustin e pare behel Ijate per nje pune shume Ie kufizuar ne kohe( nje dilore ose dy
dilore) ne rastin e dyte behet fjale per nje ceshlje edhe pse mund Ie kete kllfizimel e veta ne
kohe mund Ie zgjasi per vite me rradhe Pra kontratCl e punes neorganet e administrates rubJike
duhel Ie jene me nje kobezgj atje Ie papercaktruar ne Ie shumten e rasteve Sigurishl nese
natyra e punes apo detyres do Ie ishte e perkoheshrne edhe kohezgjatja e kontrates se punes do
Ie ishte e kufizuar edhe nese behet jale per marredhenie pune ne nje organ admil)islrativ qe
nuk esille I perkohshem Nje interprClim I till lmbetet edhe ni ate qe admini strate publike per
nga natyra e saj eshte e qendrueshme dile e vijueshme Gjithashttl nj e intepretim [ till1 do Ie
ishte ne perpulhje me direktival e Komis ionit Europian qe kerkojne nje justilikim per
pefdorimin e kontrata ve aflltshkurtra duke I kerkuar shte te ve anetare( nuk eshle e
delyrueshem) q~ Ie konsuhohen me grupel e inte resl dhe Ie marrin masa lidhur me kelt 5i
a) Justifikime objekti ve per rinovime konlratash dhe marrldhenieve Ie tilla al~lshkunra
b) Percaklimi I perseriljes qe mund Ii behe t konlrates afalshkurte r
Kjo directive duke kerkuar nje rregullim te percakluar Ie Ii lie qe orienlon gjilhe marrCdhenicn e
punes drejt qendrueshmerise net per polilik~n qe BE-ja ofron pel nje marredhenie Ie
qend rueshme pune
54 Perrundimi I marrdhenieve te punes
48
Kodi I punes parashikon 49 qe marredhenia e punes perfundon me zgjidhjen nga njerltl pale e
kontrales osekur ka perfunduar afati I percaktuar ne kontrate
Kohezgjatja e nje kontrate tregan vazhdimesi e nj e marredhenie pune pra qendrueshmerise po
aq percakton edhe leresine e rreguUave qe do Ie ndiqen ne rastin e zgjid hjes se saj perfundimi I
marrdhenieve Ie punes regullohet nga Kreu XIV I Kodil Ie punes Kontrala e punes me
kohezgjalje Ie pacaktuar perfundonn kur zgjidhet nga njera pale ose ka perfunduar afati I
njoftimil sine rastin e nje konlrate me tlfat ashlll dhe pa ann kontrata mund Ie zgjidhcI me
arsye duke respekhlar proceduren e parashikuar nga raSle e zgjidhjes se kOfllrales me arsyc s i
dhe procedura e kisaj zgjidhjej e
Fillirnish t respeklohet afmi 1 nj ofiirnil per zgj idhj en e kontrates 1 ei li shkon nga dy deri ne tre
muaj ne vares i Ie s ituatave Ie caktuara Ie parashikuara50 ne nenin 143 Ie Kodi te Punes ku
Iheksohet
I Pas kohes se marrjes ne prove per Ie zgjidhur kontraten ne periudhe Ie pacakwar pale
duhe Ie respektojne nj e flfal njoftirni prej nje muaji gjate vilil Ie pare Ie punes prej dy
muajsh per dy deri ne 5 vi tet e para Ie punes nde lsa prej 3 muajsh pe r me shume se pest
vjet pune
2 Keto afate mund Ie ndryshohen me marreveshje me shkrim ose me konlrate kolektive Ie
punes kur Pllnemarresi ka kryer deri nc gjashl~ mll aj pune afati Injoftimit nuk mund
Ie jeleme pak se dy jave Afa li J njonimit eshtejo me pak se I muaj kur punemarresi ka
kryer me shume se 6 muaj pune
3 Afati 1 njoftimit per zgjidhjen e konlrates zgjalel si pas rastit deri ne fund te javes ose deri
ne fund Ie muajiL Zbatohet I njejti regu]) kur afati I Iljofiimit pezullohet gjateperiudhes
se paa ftes ise per pune shlatzani se ose pushime ve Ie dhena nga punedhenesi
4 Kur njera pale e zgjidh kontraten pa respektuar afatill e njo flimit zgjidhja Irajtohel si
zgjidhje me efekl le menjchershem
bull9 Neni 141 I Kodi I Punes I republikes se ShQiperise
00 Neni 143 I Kodit te Punes te Republikes se Shqiperise
49
Pasi parashikohet respektimi I afati dhe procesi 1 informimit Ie arsyes dhe shpjegimit e situates
Kadi parashi kon perfundimin e marredhenievc Ie punes ne situata tejustifikuara dhe parash ikon
ne cdo here qe do Ie kele perfundimin e lyre normalisnt ky Ie jete edhe per nje arsye Ie
arsyet uar apo tejustirikuara
Nje percaklim I shkaqeve Ie arsyeshme nuk mund Ie behe ne Kad pork y [ fundit merr pers iper
Ie sherbeje 5i nje kufi zim I abuzimeve me kufirin e Ie arsyeshme Ne kete ne nenin 146 Ie
Kadi H~Punes pamshikohen s ituala qe konsiderohen 5i shkage Ie arsyeshme par edhe s ilUale Sl qe konsiderohen 5i shkaqe Ie paarsyeshme Ie zgjidhjes se kontrates se punes Neni 146 Ie
Kadit Ie Punes CilOhe qe zgjidhja e komrates nga punedhenesi kons iderohet pa shkaqe te
arsyeshme kur a) punemarresi ka pretendime qe njedhin nga kon trata e punes b) punemarresi
ka ~rmbushur nje detyrim ligjor c) kur behet per mot ive te pan dash me nga personaiteti I
punemarres jl por qe ka lidhje iegjilime me Ie drej lin e punes dhe raportet e saj Konsiderohen Sl
moti ve t~ tilla raca ngjyra seksi mosha gjendja civile detyrimet ramiljare besjmi retar
bindjel politikc kombesia gjendja shoqerore
Kodi 1 PlUleS ofron gjilhashlu edhe nje percaklim Ie pergjithshcm te institutit Ie situatave Ie
juslifikuara Neni 153 Ie Kodil Ie Punes vle reson 5i shkaqe H jus ti fiku ara rrelhana e rcnda qe
nuk lejojne s ipas parimil Ie mirebes imit Ii kerkohet alij Ie ka zgjidhur kontraten gt vazhdimin e
marrdhcnieve te punes apo dhe raste kur punemarres i shkel detyrimet kontrCl ktuale me raj Ie
lehlc ne menyre Ie perserilur me gjithe paralajmcrimin me shkrim Ie punedhenesit Kuptmin
e rret hanave terenda apo fajita Ie ehle te pers~rilur pale do (ju duhet ta interpretojne s ipas rasti
dhe eshte gjykata ajo qe vend os nese ekzi stoj ne apo jo shkaqe te tilJ a Ire justifikultl ra per
zgj id hjcn e kntmtes
Nese zgjidhja e kntrates rezu llon te jete jo nerespeklin e procedurnve Ie parashikuara apo jo per
shkClq e te arsyeshme I j ustifikuara punemarrcsi ka Ie drejt e Ie paraqese pad ne gjykale kunder
punedhenesit brenda 180 diteve nga d ita e perrundimit Ie arati te njoftimit Kodi parashikon se
zgjidhj a e kontrates pa shkaqe Ie arsyetueshll1e eshle e pavlefshmePunedhenesi qe ka zgjidhur
kontraten dHke mos respektuar aralete e njofl imil duhet Ie paguaje si rregull dernshperblim nje
~ l Neni 146 1 kodile punes te Republikegt se Shqiperise
50
page prej 2 muajsh Zgjid hia pu shkaqe tearsyeshme sjell edhe demshperblim deri ne I vii page
Madje kodi parashikon qe kur ka nje vendim Ie formes se prere per Ie riklhyer punemarresin ne
vendin e meparshem cpunes punedhenesi eshte I detyruar ta zbatoje
Referuar kelij punimi cka u citua me lart Ie gjilhe keto aspekte ligjore si dhe polilika qe
ndermerr shteti ( qeveria ) Juajne nje rol Ie rendsishem ne mbrojtjen e punemarresve per Ie
ruajtur vend in e punes ( duke siguruar nj e kontrate afatgjale Ie punes ) gje e cila ~jell nje lTitje te
punesimit thene ndryshe duke mos ndryshuar shirrat e papunesise ( nje nga s frdat qe perballet
shleli shqiplar)
51
Konkluzione
lDuke II bazuar ne cfare II trajtu3 ne kiW punim kam evidenHlat qe pavars isht rolit Ie shtetit q~
shikohet qe ka sjeJl e reform a ne vazhdirnesi per nitj en e nive li Ie Ie pun ils ua rve nepermjet
politikave Ie nderrmarra eshte e nevojshme qe Ie merren masa Ie ndryshme duke j u referuar
dhe akhl aliletit Lehtesi sht mund te arrih et nekon klu zion se rritja e vi velit Ie papunesise mund
te arrih et nepermjet nde rmjetesi mit qe ofroh et nga zyrat e punesimit ose nga agj ensite private
Ie punesimi t
2 Fo rm imi profess ional du het Ie permiresohel dhe Ie shtohet numri lIe trajnuarve cdo vii ne
baze te kerkesave Ie punes per lI oj in e pro fesionit
3 Dun e levazhdoj c zbatimi I program eve te nxiljes se punesi mil du ke siguruar kllalifikime
sidomos per temral d be grupel e vecanta
4 Nje mbeshtetj e Ie vecante duhet lekt~n e bisneset Ie ei let ofrojne punesim bisnese t fa miljare
si dhe scktori I turi zmit te eilet mund te punesojne nje nurner Ie madh punonjes ish
5 Nxilj a e progrcuneve per prnkl ike e Ie sapo d iplomuarve duhelle zgjerohet ne cdc instilucion
dhe ne cdo d rejto ri admini strate publike gt pa lent menjeane dhe kompani te medha duke krijuar
me ta nje forme bashkpunimi per punes imin c praklikanleve me Ie mire
6 Gjate vit eve Ie fu ndit prezenca e shtetiljo vetem qe nu k eslllezvogelll3r por perkundrazj eshte
zmadh uar ajo efa re ka ndryshuar eshte roli I tij menyra e nderhyrj es dhe doza e ket yre
nderh yrje duk e bere Ie mun dur mundesine e rriti es se pllnesimit dhe kualifikimit Ie personave Ie
punesuar dhe tl papunesuar qe pres in te integroh en ne tregun e punes
7 Kodi I Punes I Republikes se Sqi pe ri seeshte nje baze e e mire mja rtueshme per rreguilimin e
marrdhenieve ne kCli sektor nl kete kod re Oektohet drejlpersed rej li fryma dhe gama e parimeve
me Ie nj ohura qe vij ne nga konven ta nderkombetare dhe Euro piane per Ie drej tat e njeriuL
52
8 Pervec rreguHimit qe [ ben Kodi [ Punes kerni edhe veteBrenda sektorit public rregll l ime per
ate instilueione Ie eilat hyjne ne fushell e veprimi t Ie legjis lacionit Ie sherbimit civil dhe keto
marredhenie rregu ll ohen me ligjin nr 152 20 13 Per Nepunesit Civ il Edhe pse jemi nj c shIel
I vogel me nje admini strate te vogel pu blike dhe me nje numer te kufizuar Plillonjesish pu blic
ky sektor eshte du ke kal uar neper reform a dillamike ne lTUgen drejt integrimit Europian
9Ne vendin tone duhe l Ie propozojme ndryshime dhe permiresim Ie qeve risjes 5C sek lo rit public
dhe sherbimeve publike p~ dysh im qe duke iu referuar s ituates aktuale problemmike sek lo i
public duhet Ie beje ndrys hime sin e funksionim sin e ndertimin e saj Ajo duhet tejete e
mbrojtllr nga levizjet po[itike Ie punonjesve ne menyre qe Ie ruaj kualitetin e kapacitcleve
llJ erezore
S3
Bibliografia
1 E drejla f punes prof fir KiltreI Cela bolim IV ~ stlepia holuese liar Tirane
2 E (rejta e kralwsllar e punts proftlr Kudrel Cea
3 Directhe 2003 EC of he European Paramenl and 0 he Council of 4 November 2003
4 Lligji lu82 tlati 0907 945 Mbi knllen e sherhimit mhrojljen dlte shperblimin lie pune
5 Ligji IIr 527lktle 2508947
6 Ligj nr 2250 dali 030SJ956 Mbi Kodin e Punils Ie Repuhlikiis Populore Ii
Shqiperise
7 Ligji I1r136 dale 512 2015 Iper disa shlesa dlte Ildryshime nit Ligjin fI 7961 dali
12071995 Kodl J plles I ShqipiJr i ndrysltuar
8 Ligjil152 dale 2013 Pilr IIilpfinesin civil
9 Stalstika e fregut Ie plllles 2014-2015 SheThm Komhiftar I PUl1esimit
)0 Slrnlegjia e plllleimit 2007-2013 Millistria e Pun es rifle Ceshljes Sodale
11 Tregu 1 pUlles AklllaJ Shirbimi Jltombelar I Puniisimil
12 Slalisliklllejorces se punes lOIS INSTAT
13 Slralegjia ombilare per pniisim 2014-1020
14 Slralegjia difrseJaorjale e reformes lie a(minislrolen Publike (SNRA P) llii kUlJdii Ie
slralegjise JoIIbilare pir tviflim dll t illltgrim (1009- 2013) Tirane SMalor 2009
15 Slralegjia per PUllesim dlle Aflisi fLO 1013-206
16 Draft document Mbi fiji igjii Ii ri per sllirbimin civil ni SIIqiperi f pergalitur Of
Zlrani SIIapo ne basltkipunim me Dr Hails -Achim Roll kOllsulenli Ii Sigma me
kerkese Ii DAP 1 letor 2010
17 Giuseppe Casale Service public reladole eork
S4
J8 Josep Tenkormrg bullbull hi comparaillt Qvervieii Geneva August 2008
9 Annizi e legjisaciollit mb marrdhiilliel e punlis ne administraten publike ne
Republiken e Sltqiperise lie kuadrin e projektit Ii qelldres AKSES ALBANIA
Pernjii administratil pubike Ie qiil1drlleshme dlle proesiollale mbiJihlellir IIga
Ambosnda Gjermane Ili Tirone dhjelor 2009 puno Dr Eralta Can
20 Komieli Shqiptar I Helsiki Sifuala e diskriminimit lie procesill e lorgimit ngo
plla ni Shqipilri Tirane dlljelor 201 I
21 SlalisiNa lujuri IIga kOllfenmea e reafizuar ngn qelldm ISU JtlriJ me feme
Zbnim J ligjit lie mbeshlelje Ii qiimrueshmerisi dhe rriljes sit perjorm(mcifs ni
Administraten Pubike
22 KlIshJetuta e Shqiptrisi
23 Marrdhellia e pultes FerioJlQ Calo
201 Kerkime mbi fregull e pUlles Jonida IoxhoJi
25 KOIi (ok Idrej~sla~qjp-(J -tJXl
26 Shlefiweborg
27 llllervisffr lie ~lil1islrillit e punts dlle Ceshtjevt Sociole me feme Nxitja e pllll ifsimil
dhe polifika Ii tjera per IIljell e papllnesisl
55
Ky Kod 11 ~ kreun JIl Ie tij parashikon oj sere pari mesh mbi Ie eilal mbes hteten marredheniet e
punes Edbe pse parimin e konkurrueshmerise apo Ie trasparences nuk e permend lie nenin 11 Ie
tij parashikohet se normal e se drejtes Ie d iet rregullojne marrdhenien e punes kane perpares i
qe edhe veH KushlelU ta parashikon oe nenio 11 6 Ie saj Kod i rendi Kushtetuten Konvenlat
Nderkomelare It ratifikuara e me pas li gje Ie tjera duke renditur Ie parin nga 10 Kodin e Punes
Pra perforcohet edhe nje here rregullimi qe Kushtetuta parashikon ne neni n 107 qe marrdhenia e
punes per nepunesit civ il publike bazohet ne lrasparence konkurrueshmeri e profesionalize m
52 Lidhja e kontrates se punes
Kodi I punes ne nenio 19 Ie tij parashikon qe lindja e marredhenies se punes kryhet nga
punedhenesi I ci li puneson ne menyre Ie drejtoirdrejte punemarres in Ky punedhenes perdo r
zyra shtett~rore Ie punesimit ose agjensite priva te Ie punesimit per le punesuar punemarresjn ky
parashikim eshU h~H1lmr me qeJlim qe tu sherbeje person ave juridik pr iv m Ie cilet mund Ie
zgj edhin me sa duke rregLdlal e lyre Ie punesimil te pu nonjesve Ie lyre [ referuar nekuadrin e
detyrimil kllshtetues pe r konkurrucshmeri dhe tra sparence pcr punonjes it e administrates publike
bull ky rregullim do Ie s ilhe konfuz ion dhe paqanes i Pm ka nevoje qe ky Kod meqeeshle li g baze
edhe per marrectgheniet e punes ne admi nistraten publike bull te specifikoje nje rreguHim Ie posac me ne kontrat en e punts apo edhe referimi tck e ashtequajtura kontrate kol ektive e
punes Sigurisht qe cdo rregu lli m qe do te bellej me akt Ie posacme li gjore e vecnneri sht
nenligjore do Ie ishl e I delyrueshem per lidhjen e nje konlrale punesimi Gjithsesi s ic ulna
edh e me la rt profesional izmi apo kerkesa per kritere Ie cakluara piir punesim Kodi I punes Illik
e percakton si kriter punesim i
53 Kohhjatja e marredhenieve te punes
Marresheniet e punes sipas Kodit teP unes lidhen sipas nj e kohezjatje te pacaktuar dhe nje
kohezjatje te caktu ar 43 Kodi me qell im krijimin e rnarn=dhenieve Ie qendrueshme tepunes
parashikon qe si rregul kontrata e punes lidhet per nje periiudhe te pacaktuar Nese
konlra la e punes do le lidhel per nje periudhe Ie cak tultlf kjo duhel jus lifikuar per arsye objekti ve
o Kreu XIV neni 140 I Kodit te Punes se Republike$ $e Shqiperise I nd rysh uar 2003
46
qe lidhen me nar yren e perkoheshme Ie detyres nJ Ie eilen punemarresi do lepunesohet 44 T~
gjitha rregullimet mbi kohezjaljen e punes kohezjatjen ditore ne pune 45 pagesen pushimin
Javor e vjetor punen e nates apo kohe feslash dhe pagesen per Ie detyrimin per kuaifikim
punonjesish elj jane rregullime Ie eilel pltl dysh im mundesojne nj e status Ie caktuar te mbrojtu r
Ie punonjesit per punen qe kryen pushimin qe duhe Ie kete si dhe pagesen qe duhe Ie marre
per punen qe kryen Mund Ie permenden (dhe nje sere nenesh Ie ketij ligji qe synojne
rregu llimin e sigurise dhe mbrojtjes Sf shendet it ne pune si psh Nenel 39-75
Ne pergj ithesi keto rregullime duke qene edhe ne Iefiektim te traktateve Ie m iratuara nga 46IL0 dhe ratifikuara ga Shqiperia ne te njejlen kohe refleklojne edhe shu me prej dire ktivave
Ie BEmiddotse
Te lill a mund tepermenden
47Direkl ivat 2003 l Ee e parlamentit dhe Keshi llit Ellropian Mbi aspekte Ie caklllam Ie oreve Ie
punes
Direclive e keshillit 9 1533 EC vi lil 99 1 Mbi del yrimin e punedhenesve per te informuar
punemarresit mbi kushtel e kontrates apo Ie marrdhenieve Ie punes
Oirektivat 781 EC vi lit 2000 Krijimi I nje kornize te pergjithshme trajtim I barabarte ne
punesim dhe pro fesion e e ila kerkon Irajl im Ie njejle Ie personuve pavars isht nga bes imi felar
paaftesile gj inia orienlimi seksual elj ne marredheniet e punes apo profesion dhe ltlnetaresite
ni orgMizata te caktuara
Nje organ I administrates publike krijohet per Ii sherbye r nje interes i public Ie eaktuar dhe
z1konishl organet e adminjSlr31iS publike krijohen SI persona juridike me akte liampjore per Ie
ekzisluar per nje periudhe Ie pacaktuar kohe ose ne raste Ie caktuara per Ie traj tuar ceshlje per
tC eilat vendoset nje kufi koh or I cfl ktua r4 ~ Edhe ne rltlSle Ht ill a si kjo e fundil akli li gjo r apo
Neni 140 I KPU NE5 parashikon se U nese koheljotja nuk percokrohet me sokresi ngo paler gjare idhjes se kontfoftS ojo ((ojtohe si kontrote me periudhe Ie pocokruor ~5 ligji nr 136 viti 201 5 per disa shtesa dhe ndryshime n1 ligjin 7961 te vitit 199 5 te Kodi I pun~s 1Republikes se Sqiperise i ndryshuar ~o Organizata nderkombtHare e punes ( ILO) n Directive 2003 EC of the European Parlament and of the Council o f 4 November 2003 ~ permbl edhje informacionesh rreth marrdhenies se punes Feri ona Cato
47
nenligjor nuk parashikon kohezgjatien e vele organil administrative Nt ligiin per stat us in e
nepunesil c ivil parashikohen komilele ad-hoc Ie eila jane krijime Ie perkoheshme Ie posacme
Ie krijuara me qellim menaxhimin e testimeve Ie kandidateve pef nje vend pune pjese e
sherbimil civil Po ashtu mund Ie kete organe Ie (ilia Ie administrates publike qe traj tojn~
ceshtje Ie tilla por qe shuhen mbas mbarimit Ie funksionit pqr Ie ei len jane krijuar r sh kemi
organct qe trajtojne ceshljcl e kthimit dhe kompesimillc pronavc Kjo ceshlje kil dhe kufi zime Ie
caktuara nga vete ligji
Megjithate ne rustin e pare behel Ijate per nje pune shume Ie kufizuar ne kohe( nje dilore ose dy
dilore) ne rastin e dyte behet fjale per nje ceshlje edhe pse mund Ie kete kllfizimel e veta ne
kohe mund Ie zgjasi per vite me rradhe Pra kontratCl e punes neorganet e administrates rubJike
duhel Ie jene me nje kobezgj atje Ie papercaktruar ne Ie shumten e rasteve Sigurishl nese
natyra e punes apo detyres do Ie ishte e perkoheshrne edhe kohezgjatja e kontrates se punes do
Ie ishte e kufizuar edhe nese behet jale per marredhenie pune ne nje organ admil)islrativ qe
nuk esille I perkohshem Nje interprClim I till lmbetet edhe ni ate qe admini strate publike per
nga natyra e saj eshte e qendrueshme dile e vijueshme Gjithashttl nj e intepretim [ till1 do Ie
ishte ne perpulhje me direktival e Komis ionit Europian qe kerkojne nje justilikim per
pefdorimin e kontrata ve aflltshkurtra duke I kerkuar shte te ve anetare( nuk eshle e
delyrueshem) q~ Ie konsuhohen me grupel e inte resl dhe Ie marrin masa lidhur me kelt 5i
a) Justifikime objekti ve per rinovime konlratash dhe marrldhenieve Ie tilla al~lshkunra
b) Percaklimi I perseriljes qe mund Ii behe t konlrates afalshkurte r
Kjo directive duke kerkuar nje rregullim te percakluar Ie Ii lie qe orienlon gjilhe marrCdhenicn e
punes drejt qendrueshmerise net per polilik~n qe BE-ja ofron pel nje marredhenie Ie
qend rueshme pune
54 Perrundimi I marrdhenieve te punes
48
Kodi I punes parashikon 49 qe marredhenia e punes perfundon me zgjidhjen nga njerltl pale e
kontrales osekur ka perfunduar afati I percaktuar ne kontrate
Kohezgjatja e nje kontrate tregan vazhdimesi e nj e marredhenie pune pra qendrueshmerise po
aq percakton edhe leresine e rreguUave qe do Ie ndiqen ne rastin e zgjid hjes se saj perfundimi I
marrdhenieve Ie punes regullohet nga Kreu XIV I Kodil Ie punes Kontrala e punes me
kohezgjalje Ie pacaktuar perfundonn kur zgjidhet nga njera pale ose ka perfunduar afati I
njoftimil sine rastin e nje konlrate me tlfat ashlll dhe pa ann kontrata mund Ie zgjidhcI me
arsye duke respekhlar proceduren e parashikuar nga raSle e zgjidhjes se kOfllrales me arsyc s i
dhe procedura e kisaj zgjidhjej e
Fillirnish t respeklohet afmi 1 nj ofiirnil per zgj idhj en e kontrates 1 ei li shkon nga dy deri ne tre
muaj ne vares i Ie s ituatave Ie caktuara Ie parashikuara50 ne nenin 143 Ie Kodi te Punes ku
Iheksohet
I Pas kohes se marrjes ne prove per Ie zgjidhur kontraten ne periudhe Ie pacakwar pale
duhe Ie respektojne nj e flfal njoftirni prej nje muaji gjate vilil Ie pare Ie punes prej dy
muajsh per dy deri ne 5 vi tet e para Ie punes nde lsa prej 3 muajsh pe r me shume se pest
vjet pune
2 Keto afate mund Ie ndryshohen me marreveshje me shkrim ose me konlrate kolektive Ie
punes kur Pllnemarresi ka kryer deri nc gjashl~ mll aj pune afati Injoftimit nuk mund
Ie jeleme pak se dy jave Afa li J njonimit eshtejo me pak se I muaj kur punemarresi ka
kryer me shume se 6 muaj pune
3 Afati 1 njoftimit per zgjidhjen e konlrates zgjalel si pas rastit deri ne fund te javes ose deri
ne fund Ie muajiL Zbatohet I njejti regu]) kur afati I Iljofiimit pezullohet gjateperiudhes
se paa ftes ise per pune shlatzani se ose pushime ve Ie dhena nga punedhenesi
4 Kur njera pale e zgjidh kontraten pa respektuar afatill e njo flimit zgjidhja Irajtohel si
zgjidhje me efekl le menjchershem
bull9 Neni 141 I Kodi I Punes I republikes se ShQiperise
00 Neni 143 I Kodit te Punes te Republikes se Shqiperise
49
Pasi parashikohet respektimi I afati dhe procesi 1 informimit Ie arsyes dhe shpjegimit e situates
Kadi parashi kon perfundimin e marredhenievc Ie punes ne situata tejustifikuara dhe parash ikon
ne cdo here qe do Ie kele perfundimin e lyre normalisnt ky Ie jete edhe per nje arsye Ie
arsyet uar apo tejustirikuara
Nje percaklim I shkaqeve Ie arsyeshme nuk mund Ie behe ne Kad pork y [ fundit merr pers iper
Ie sherbeje 5i nje kufi zim I abuzimeve me kufirin e Ie arsyeshme Ne kete ne nenin 146 Ie
Kadi H~Punes pamshikohen s ituala qe konsiderohen 5i shkage Ie arsyeshme par edhe s ilUale Sl qe konsiderohen 5i shkaqe Ie paarsyeshme Ie zgjidhjes se kontrates se punes Neni 146 Ie
Kadit Ie Punes CilOhe qe zgjidhja e komrates nga punedhenesi kons iderohet pa shkaqe te
arsyeshme kur a) punemarresi ka pretendime qe njedhin nga kon trata e punes b) punemarresi
ka ~rmbushur nje detyrim ligjor c) kur behet per mot ive te pan dash me nga personaiteti I
punemarres jl por qe ka lidhje iegjilime me Ie drej lin e punes dhe raportet e saj Konsiderohen Sl
moti ve t~ tilla raca ngjyra seksi mosha gjendja civile detyrimet ramiljare besjmi retar
bindjel politikc kombesia gjendja shoqerore
Kodi 1 PlUleS ofron gjilhashlu edhe nje percaklim Ie pergjithshcm te institutit Ie situatave Ie
juslifikuara Neni 153 Ie Kodil Ie Punes vle reson 5i shkaqe H jus ti fiku ara rrelhana e rcnda qe
nuk lejojne s ipas parimil Ie mirebes imit Ii kerkohet alij Ie ka zgjidhur kontraten gt vazhdimin e
marrdhcnieve te punes apo dhe raste kur punemarres i shkel detyrimet kontrCl ktuale me raj Ie
lehlc ne menyre Ie perserilur me gjithe paralajmcrimin me shkrim Ie punedhenesit Kuptmin
e rret hanave terenda apo fajita Ie ehle te pers~rilur pale do (ju duhet ta interpretojne s ipas rasti
dhe eshte gjykata ajo qe vend os nese ekzi stoj ne apo jo shkaqe te tilJ a Ire justifikultl ra per
zgj id hjcn e kntmtes
Nese zgjidhja e kntrates rezu llon te jete jo nerespeklin e procedurnve Ie parashikuara apo jo per
shkClq e te arsyeshme I j ustifikuara punemarrcsi ka Ie drejt e Ie paraqese pad ne gjykale kunder
punedhenesit brenda 180 diteve nga d ita e perrundimit Ie arati te njoftimit Kodi parashikon se
zgjidhj a e kontrates pa shkaqe Ie arsyetueshll1e eshle e pavlefshmePunedhenesi qe ka zgjidhur
kontraten dHke mos respektuar aralete e njofl imil duhet Ie paguaje si rregull dernshperblim nje
~ l Neni 146 1 kodile punes te Republikegt se Shqiperise
50
page prej 2 muajsh Zgjid hia pu shkaqe tearsyeshme sjell edhe demshperblim deri ne I vii page
Madje kodi parashikon qe kur ka nje vendim Ie formes se prere per Ie riklhyer punemarresin ne
vendin e meparshem cpunes punedhenesi eshte I detyruar ta zbatoje
Referuar kelij punimi cka u citua me lart Ie gjilhe keto aspekte ligjore si dhe polilika qe
ndermerr shteti ( qeveria ) Juajne nje rol Ie rendsishem ne mbrojtjen e punemarresve per Ie
ruajtur vend in e punes ( duke siguruar nj e kontrate afatgjale Ie punes ) gje e cila ~jell nje lTitje te
punesimit thene ndryshe duke mos ndryshuar shirrat e papunesise ( nje nga s frdat qe perballet
shleli shqiplar)
51
Konkluzione
lDuke II bazuar ne cfare II trajtu3 ne kiW punim kam evidenHlat qe pavars isht rolit Ie shtetit q~
shikohet qe ka sjeJl e reform a ne vazhdirnesi per nitj en e nive li Ie Ie pun ils ua rve nepermjet
politikave Ie nderrmarra eshte e nevojshme qe Ie merren masa Ie ndryshme duke j u referuar
dhe akhl aliletit Lehtesi sht mund te arrih et nekon klu zion se rritja e vi velit Ie papunesise mund
te arrih et nepermjet nde rmjetesi mit qe ofroh et nga zyrat e punesimit ose nga agj ensite private
Ie punesimi t
2 Fo rm imi profess ional du het Ie permiresohel dhe Ie shtohet numri lIe trajnuarve cdo vii ne
baze te kerkesave Ie punes per lI oj in e pro fesionit
3 Dun e levazhdoj c zbatimi I program eve te nxiljes se punesi mil du ke siguruar kllalifikime
sidomos per temral d be grupel e vecanta
4 Nje mbeshtetj e Ie vecante duhet lekt~n e bisneset Ie ei let ofrojne punesim bisnese t fa miljare
si dhe scktori I turi zmit te eilet mund te punesojne nje nurner Ie madh punonjes ish
5 Nxilj a e progrcuneve per prnkl ike e Ie sapo d iplomuarve duhelle zgjerohet ne cdc instilucion
dhe ne cdo d rejto ri admini strate publike gt pa lent menjeane dhe kompani te medha duke krijuar
me ta nje forme bashkpunimi per punes imin c praklikanleve me Ie mire
6 Gjate vit eve Ie fu ndit prezenca e shtetiljo vetem qe nu k eslllezvogelll3r por perkundrazj eshte
zmadh uar ajo efa re ka ndryshuar eshte roli I tij menyra e nderhyrj es dhe doza e ket yre
nderh yrje duk e bere Ie mun dur mundesine e rriti es se pllnesimit dhe kualifikimit Ie personave Ie
punesuar dhe tl papunesuar qe pres in te integroh en ne tregun e punes
7 Kodi I Punes I Republikes se Sqi pe ri seeshte nje baze e e mire mja rtueshme per rreguilimin e
marrdhenieve ne kCli sektor nl kete kod re Oektohet drejlpersed rej li fryma dhe gama e parimeve
me Ie nj ohura qe vij ne nga konven ta nderkombetare dhe Euro piane per Ie drej tat e njeriuL
52
8 Pervec rreguHimit qe [ ben Kodi [ Punes kerni edhe veteBrenda sektorit public rregll l ime per
ate instilueione Ie eilat hyjne ne fushell e veprimi t Ie legjis lacionit Ie sherbimit civil dhe keto
marredhenie rregu ll ohen me ligjin nr 152 20 13 Per Nepunesit Civ il Edhe pse jemi nj c shIel
I vogel me nje admini strate te vogel pu blike dhe me nje numer te kufizuar Plillonjesish pu blic
ky sektor eshte du ke kal uar neper reform a dillamike ne lTUgen drejt integrimit Europian
9Ne vendin tone duhe l Ie propozojme ndryshime dhe permiresim Ie qeve risjes 5C sek lo rit public
dhe sherbimeve publike p~ dysh im qe duke iu referuar s ituates aktuale problemmike sek lo i
public duhet Ie beje ndrys hime sin e funksionim sin e ndertimin e saj Ajo duhet tejete e
mbrojtllr nga levizjet po[itike Ie punonjesve ne menyre qe Ie ruaj kualitetin e kapacitcleve
llJ erezore
S3
Bibliografia
1 E drejla f punes prof fir KiltreI Cela bolim IV ~ stlepia holuese liar Tirane
2 E (rejta e kralwsllar e punts proftlr Kudrel Cea
3 Directhe 2003 EC of he European Paramenl and 0 he Council of 4 November 2003
4 Lligji lu82 tlati 0907 945 Mbi knllen e sherhimit mhrojljen dlte shperblimin lie pune
5 Ligji IIr 527lktle 2508947
6 Ligj nr 2250 dali 030SJ956 Mbi Kodin e Punils Ie Repuhlikiis Populore Ii
Shqiperise
7 Ligji I1r136 dale 512 2015 Iper disa shlesa dlte Ildryshime nit Ligjin fI 7961 dali
12071995 Kodl J plles I ShqipiJr i ndrysltuar
8 Ligjil152 dale 2013 Pilr IIilpfinesin civil
9 Stalstika e fregut Ie plllles 2014-2015 SheThm Komhiftar I PUl1esimit
)0 Slrnlegjia e plllleimit 2007-2013 Millistria e Pun es rifle Ceshljes Sodale
11 Tregu 1 pUlles AklllaJ Shirbimi Jltombelar I Puniisimil
12 Slalisliklllejorces se punes lOIS INSTAT
13 Slralegjia ombilare per pniisim 2014-1020
14 Slralegjia difrseJaorjale e reformes lie a(minislrolen Publike (SNRA P) llii kUlJdii Ie
slralegjise JoIIbilare pir tviflim dll t illltgrim (1009- 2013) Tirane SMalor 2009
15 Slralegjia per PUllesim dlle Aflisi fLO 1013-206
16 Draft document Mbi fiji igjii Ii ri per sllirbimin civil ni SIIqiperi f pergalitur Of
Zlrani SIIapo ne basltkipunim me Dr Hails -Achim Roll kOllsulenli Ii Sigma me
kerkese Ii DAP 1 letor 2010
17 Giuseppe Casale Service public reladole eork
S4
J8 Josep Tenkormrg bullbull hi comparaillt Qvervieii Geneva August 2008
9 Annizi e legjisaciollit mb marrdhiilliel e punlis ne administraten publike ne
Republiken e Sltqiperise lie kuadrin e projektit Ii qelldres AKSES ALBANIA
Pernjii administratil pubike Ie qiil1drlleshme dlle proesiollale mbiJihlellir IIga
Ambosnda Gjermane Ili Tirone dhjelor 2009 puno Dr Eralta Can
20 Komieli Shqiptar I Helsiki Sifuala e diskriminimit lie procesill e lorgimit ngo
plla ni Shqipilri Tirane dlljelor 201 I
21 SlalisiNa lujuri IIga kOllfenmea e reafizuar ngn qelldm ISU JtlriJ me feme
Zbnim J ligjit lie mbeshlelje Ii qiimrueshmerisi dhe rriljes sit perjorm(mcifs ni
Administraten Pubike
22 KlIshJetuta e Shqiptrisi
23 Marrdhellia e pultes FerioJlQ Calo
201 Kerkime mbi fregull e pUlles Jonida IoxhoJi
25 KOIi (ok Idrej~sla~qjp-(J -tJXl
26 Shlefiweborg
27 llllervisffr lie ~lil1islrillit e punts dlle Ceshtjevt Sociole me feme Nxitja e pllll ifsimil
dhe polifika Ii tjera per IIljell e papllnesisl
55
qe lidhen me nar yren e perkoheshme Ie detyres nJ Ie eilen punemarresi do lepunesohet 44 T~
gjitha rregullimet mbi kohezjaljen e punes kohezjatjen ditore ne pune 45 pagesen pushimin
Javor e vjetor punen e nates apo kohe feslash dhe pagesen per Ie detyrimin per kuaifikim
punonjesish elj jane rregullime Ie eilel pltl dysh im mundesojne nj e status Ie caktuar te mbrojtu r
Ie punonjesit per punen qe kryen pushimin qe duhe Ie kete si dhe pagesen qe duhe Ie marre
per punen qe kryen Mund Ie permenden (dhe nje sere nenesh Ie ketij ligji qe synojne
rregu llimin e sigurise dhe mbrojtjes Sf shendet it ne pune si psh Nenel 39-75
Ne pergj ithesi keto rregullime duke qene edhe ne Iefiektim te traktateve Ie m iratuara nga 46IL0 dhe ratifikuara ga Shqiperia ne te njejlen kohe refleklojne edhe shu me prej dire ktivave
Ie BEmiddotse
Te lill a mund tepermenden
47Direkl ivat 2003 l Ee e parlamentit dhe Keshi llit Ellropian Mbi aspekte Ie caklllam Ie oreve Ie
punes
Direclive e keshillit 9 1533 EC vi lil 99 1 Mbi del yrimin e punedhenesve per te informuar
punemarresit mbi kushtel e kontrates apo Ie marrdhenieve Ie punes
Oirektivat 781 EC vi lit 2000 Krijimi I nje kornize te pergjithshme trajtim I barabarte ne
punesim dhe pro fesion e e ila kerkon Irajl im Ie njejle Ie personuve pavars isht nga bes imi felar
paaftesile gj inia orienlimi seksual elj ne marredheniet e punes apo profesion dhe ltlnetaresite
ni orgMizata te caktuara
Nje organ I administrates publike krijohet per Ii sherbye r nje interes i public Ie eaktuar dhe
z1konishl organet e adminjSlr31iS publike krijohen SI persona juridike me akte liampjore per Ie
ekzisluar per nje periudhe Ie pacaktuar kohe ose ne raste Ie caktuara per Ie traj tuar ceshlje per
tC eilat vendoset nje kufi koh or I cfl ktua r4 ~ Edhe ne rltlSle Ht ill a si kjo e fundil akli li gjo r apo
Neni 140 I KPU NE5 parashikon se U nese koheljotja nuk percokrohet me sokresi ngo paler gjare idhjes se kontfoftS ojo ((ojtohe si kontrote me periudhe Ie pocokruor ~5 ligji nr 136 viti 201 5 per disa shtesa dhe ndryshime n1 ligjin 7961 te vitit 199 5 te Kodi I pun~s 1Republikes se Sqiperise i ndryshuar ~o Organizata nderkombtHare e punes ( ILO) n Directive 2003 EC of the European Parlament and of the Council o f 4 November 2003 ~ permbl edhje informacionesh rreth marrdhenies se punes Feri ona Cato
47
nenligjor nuk parashikon kohezgjatien e vele organil administrative Nt ligiin per stat us in e
nepunesil c ivil parashikohen komilele ad-hoc Ie eila jane krijime Ie perkoheshme Ie posacme
Ie krijuara me qellim menaxhimin e testimeve Ie kandidateve pef nje vend pune pjese e
sherbimil civil Po ashtu mund Ie kete organe Ie (ilia Ie administrates publike qe traj tojn~
ceshtje Ie tilla por qe shuhen mbas mbarimit Ie funksionit pqr Ie ei len jane krijuar r sh kemi
organct qe trajtojne ceshljcl e kthimit dhe kompesimillc pronavc Kjo ceshlje kil dhe kufi zime Ie
caktuara nga vete ligji
Megjithate ne rustin e pare behel Ijate per nje pune shume Ie kufizuar ne kohe( nje dilore ose dy
dilore) ne rastin e dyte behet fjale per nje ceshlje edhe pse mund Ie kete kllfizimel e veta ne
kohe mund Ie zgjasi per vite me rradhe Pra kontratCl e punes neorganet e administrates rubJike
duhel Ie jene me nje kobezgj atje Ie papercaktruar ne Ie shumten e rasteve Sigurishl nese
natyra e punes apo detyres do Ie ishte e perkoheshrne edhe kohezgjatja e kontrates se punes do
Ie ishte e kufizuar edhe nese behet jale per marredhenie pune ne nje organ admil)islrativ qe
nuk esille I perkohshem Nje interprClim I till lmbetet edhe ni ate qe admini strate publike per
nga natyra e saj eshte e qendrueshme dile e vijueshme Gjithashttl nj e intepretim [ till1 do Ie
ishte ne perpulhje me direktival e Komis ionit Europian qe kerkojne nje justilikim per
pefdorimin e kontrata ve aflltshkurtra duke I kerkuar shte te ve anetare( nuk eshle e
delyrueshem) q~ Ie konsuhohen me grupel e inte resl dhe Ie marrin masa lidhur me kelt 5i
a) Justifikime objekti ve per rinovime konlratash dhe marrldhenieve Ie tilla al~lshkunra
b) Percaklimi I perseriljes qe mund Ii behe t konlrates afalshkurte r
Kjo directive duke kerkuar nje rregullim te percakluar Ie Ii lie qe orienlon gjilhe marrCdhenicn e
punes drejt qendrueshmerise net per polilik~n qe BE-ja ofron pel nje marredhenie Ie
qend rueshme pune
54 Perrundimi I marrdhenieve te punes
48
Kodi I punes parashikon 49 qe marredhenia e punes perfundon me zgjidhjen nga njerltl pale e
kontrales osekur ka perfunduar afati I percaktuar ne kontrate
Kohezgjatja e nje kontrate tregan vazhdimesi e nj e marredhenie pune pra qendrueshmerise po
aq percakton edhe leresine e rreguUave qe do Ie ndiqen ne rastin e zgjid hjes se saj perfundimi I
marrdhenieve Ie punes regullohet nga Kreu XIV I Kodil Ie punes Kontrala e punes me
kohezgjalje Ie pacaktuar perfundonn kur zgjidhet nga njera pale ose ka perfunduar afati I
njoftimil sine rastin e nje konlrate me tlfat ashlll dhe pa ann kontrata mund Ie zgjidhcI me
arsye duke respekhlar proceduren e parashikuar nga raSle e zgjidhjes se kOfllrales me arsyc s i
dhe procedura e kisaj zgjidhjej e
Fillirnish t respeklohet afmi 1 nj ofiirnil per zgj idhj en e kontrates 1 ei li shkon nga dy deri ne tre
muaj ne vares i Ie s ituatave Ie caktuara Ie parashikuara50 ne nenin 143 Ie Kodi te Punes ku
Iheksohet
I Pas kohes se marrjes ne prove per Ie zgjidhur kontraten ne periudhe Ie pacakwar pale
duhe Ie respektojne nj e flfal njoftirni prej nje muaji gjate vilil Ie pare Ie punes prej dy
muajsh per dy deri ne 5 vi tet e para Ie punes nde lsa prej 3 muajsh pe r me shume se pest
vjet pune
2 Keto afate mund Ie ndryshohen me marreveshje me shkrim ose me konlrate kolektive Ie
punes kur Pllnemarresi ka kryer deri nc gjashl~ mll aj pune afati Injoftimit nuk mund
Ie jeleme pak se dy jave Afa li J njonimit eshtejo me pak se I muaj kur punemarresi ka
kryer me shume se 6 muaj pune
3 Afati 1 njoftimit per zgjidhjen e konlrates zgjalel si pas rastit deri ne fund te javes ose deri
ne fund Ie muajiL Zbatohet I njejti regu]) kur afati I Iljofiimit pezullohet gjateperiudhes
se paa ftes ise per pune shlatzani se ose pushime ve Ie dhena nga punedhenesi
4 Kur njera pale e zgjidh kontraten pa respektuar afatill e njo flimit zgjidhja Irajtohel si
zgjidhje me efekl le menjchershem
bull9 Neni 141 I Kodi I Punes I republikes se ShQiperise
00 Neni 143 I Kodit te Punes te Republikes se Shqiperise
49
Pasi parashikohet respektimi I afati dhe procesi 1 informimit Ie arsyes dhe shpjegimit e situates
Kadi parashi kon perfundimin e marredhenievc Ie punes ne situata tejustifikuara dhe parash ikon
ne cdo here qe do Ie kele perfundimin e lyre normalisnt ky Ie jete edhe per nje arsye Ie
arsyet uar apo tejustirikuara
Nje percaklim I shkaqeve Ie arsyeshme nuk mund Ie behe ne Kad pork y [ fundit merr pers iper
Ie sherbeje 5i nje kufi zim I abuzimeve me kufirin e Ie arsyeshme Ne kete ne nenin 146 Ie
Kadi H~Punes pamshikohen s ituala qe konsiderohen 5i shkage Ie arsyeshme par edhe s ilUale Sl qe konsiderohen 5i shkaqe Ie paarsyeshme Ie zgjidhjes se kontrates se punes Neni 146 Ie
Kadit Ie Punes CilOhe qe zgjidhja e komrates nga punedhenesi kons iderohet pa shkaqe te
arsyeshme kur a) punemarresi ka pretendime qe njedhin nga kon trata e punes b) punemarresi
ka ~rmbushur nje detyrim ligjor c) kur behet per mot ive te pan dash me nga personaiteti I
punemarres jl por qe ka lidhje iegjilime me Ie drej lin e punes dhe raportet e saj Konsiderohen Sl
moti ve t~ tilla raca ngjyra seksi mosha gjendja civile detyrimet ramiljare besjmi retar
bindjel politikc kombesia gjendja shoqerore
Kodi 1 PlUleS ofron gjilhashlu edhe nje percaklim Ie pergjithshcm te institutit Ie situatave Ie
juslifikuara Neni 153 Ie Kodil Ie Punes vle reson 5i shkaqe H jus ti fiku ara rrelhana e rcnda qe
nuk lejojne s ipas parimil Ie mirebes imit Ii kerkohet alij Ie ka zgjidhur kontraten gt vazhdimin e
marrdhcnieve te punes apo dhe raste kur punemarres i shkel detyrimet kontrCl ktuale me raj Ie
lehlc ne menyre Ie perserilur me gjithe paralajmcrimin me shkrim Ie punedhenesit Kuptmin
e rret hanave terenda apo fajita Ie ehle te pers~rilur pale do (ju duhet ta interpretojne s ipas rasti
dhe eshte gjykata ajo qe vend os nese ekzi stoj ne apo jo shkaqe te tilJ a Ire justifikultl ra per
zgj id hjcn e kntmtes
Nese zgjidhja e kntrates rezu llon te jete jo nerespeklin e procedurnve Ie parashikuara apo jo per
shkClq e te arsyeshme I j ustifikuara punemarrcsi ka Ie drejt e Ie paraqese pad ne gjykale kunder
punedhenesit brenda 180 diteve nga d ita e perrundimit Ie arati te njoftimit Kodi parashikon se
zgjidhj a e kontrates pa shkaqe Ie arsyetueshll1e eshle e pavlefshmePunedhenesi qe ka zgjidhur
kontraten dHke mos respektuar aralete e njofl imil duhet Ie paguaje si rregull dernshperblim nje
~ l Neni 146 1 kodile punes te Republikegt se Shqiperise
50
page prej 2 muajsh Zgjid hia pu shkaqe tearsyeshme sjell edhe demshperblim deri ne I vii page
Madje kodi parashikon qe kur ka nje vendim Ie formes se prere per Ie riklhyer punemarresin ne
vendin e meparshem cpunes punedhenesi eshte I detyruar ta zbatoje
Referuar kelij punimi cka u citua me lart Ie gjilhe keto aspekte ligjore si dhe polilika qe
ndermerr shteti ( qeveria ) Juajne nje rol Ie rendsishem ne mbrojtjen e punemarresve per Ie
ruajtur vend in e punes ( duke siguruar nj e kontrate afatgjale Ie punes ) gje e cila ~jell nje lTitje te
punesimit thene ndryshe duke mos ndryshuar shirrat e papunesise ( nje nga s frdat qe perballet
shleli shqiplar)
51
Konkluzione
lDuke II bazuar ne cfare II trajtu3 ne kiW punim kam evidenHlat qe pavars isht rolit Ie shtetit q~
shikohet qe ka sjeJl e reform a ne vazhdirnesi per nitj en e nive li Ie Ie pun ils ua rve nepermjet
politikave Ie nderrmarra eshte e nevojshme qe Ie merren masa Ie ndryshme duke j u referuar
dhe akhl aliletit Lehtesi sht mund te arrih et nekon klu zion se rritja e vi velit Ie papunesise mund
te arrih et nepermjet nde rmjetesi mit qe ofroh et nga zyrat e punesimit ose nga agj ensite private
Ie punesimi t
2 Fo rm imi profess ional du het Ie permiresohel dhe Ie shtohet numri lIe trajnuarve cdo vii ne
baze te kerkesave Ie punes per lI oj in e pro fesionit
3 Dun e levazhdoj c zbatimi I program eve te nxiljes se punesi mil du ke siguruar kllalifikime
sidomos per temral d be grupel e vecanta
4 Nje mbeshtetj e Ie vecante duhet lekt~n e bisneset Ie ei let ofrojne punesim bisnese t fa miljare
si dhe scktori I turi zmit te eilet mund te punesojne nje nurner Ie madh punonjes ish
5 Nxilj a e progrcuneve per prnkl ike e Ie sapo d iplomuarve duhelle zgjerohet ne cdc instilucion
dhe ne cdo d rejto ri admini strate publike gt pa lent menjeane dhe kompani te medha duke krijuar
me ta nje forme bashkpunimi per punes imin c praklikanleve me Ie mire
6 Gjate vit eve Ie fu ndit prezenca e shtetiljo vetem qe nu k eslllezvogelll3r por perkundrazj eshte
zmadh uar ajo efa re ka ndryshuar eshte roli I tij menyra e nderhyrj es dhe doza e ket yre
nderh yrje duk e bere Ie mun dur mundesine e rriti es se pllnesimit dhe kualifikimit Ie personave Ie
punesuar dhe tl papunesuar qe pres in te integroh en ne tregun e punes
7 Kodi I Punes I Republikes se Sqi pe ri seeshte nje baze e e mire mja rtueshme per rreguilimin e
marrdhenieve ne kCli sektor nl kete kod re Oektohet drejlpersed rej li fryma dhe gama e parimeve
me Ie nj ohura qe vij ne nga konven ta nderkombetare dhe Euro piane per Ie drej tat e njeriuL
52
8 Pervec rreguHimit qe [ ben Kodi [ Punes kerni edhe veteBrenda sektorit public rregll l ime per
ate instilueione Ie eilat hyjne ne fushell e veprimi t Ie legjis lacionit Ie sherbimit civil dhe keto
marredhenie rregu ll ohen me ligjin nr 152 20 13 Per Nepunesit Civ il Edhe pse jemi nj c shIel
I vogel me nje admini strate te vogel pu blike dhe me nje numer te kufizuar Plillonjesish pu blic
ky sektor eshte du ke kal uar neper reform a dillamike ne lTUgen drejt integrimit Europian
9Ne vendin tone duhe l Ie propozojme ndryshime dhe permiresim Ie qeve risjes 5C sek lo rit public
dhe sherbimeve publike p~ dysh im qe duke iu referuar s ituates aktuale problemmike sek lo i
public duhet Ie beje ndrys hime sin e funksionim sin e ndertimin e saj Ajo duhet tejete e
mbrojtllr nga levizjet po[itike Ie punonjesve ne menyre qe Ie ruaj kualitetin e kapacitcleve
llJ erezore
S3
Bibliografia
1 E drejla f punes prof fir KiltreI Cela bolim IV ~ stlepia holuese liar Tirane
2 E (rejta e kralwsllar e punts proftlr Kudrel Cea
3 Directhe 2003 EC of he European Paramenl and 0 he Council of 4 November 2003
4 Lligji lu82 tlati 0907 945 Mbi knllen e sherhimit mhrojljen dlte shperblimin lie pune
5 Ligji IIr 527lktle 2508947
6 Ligj nr 2250 dali 030SJ956 Mbi Kodin e Punils Ie Repuhlikiis Populore Ii
Shqiperise
7 Ligji I1r136 dale 512 2015 Iper disa shlesa dlte Ildryshime nit Ligjin fI 7961 dali
12071995 Kodl J plles I ShqipiJr i ndrysltuar
8 Ligjil152 dale 2013 Pilr IIilpfinesin civil
9 Stalstika e fregut Ie plllles 2014-2015 SheThm Komhiftar I PUl1esimit
)0 Slrnlegjia e plllleimit 2007-2013 Millistria e Pun es rifle Ceshljes Sodale
11 Tregu 1 pUlles AklllaJ Shirbimi Jltombelar I Puniisimil
12 Slalisliklllejorces se punes lOIS INSTAT
13 Slralegjia ombilare per pniisim 2014-1020
14 Slralegjia difrseJaorjale e reformes lie a(minislrolen Publike (SNRA P) llii kUlJdii Ie
slralegjise JoIIbilare pir tviflim dll t illltgrim (1009- 2013) Tirane SMalor 2009
15 Slralegjia per PUllesim dlle Aflisi fLO 1013-206
16 Draft document Mbi fiji igjii Ii ri per sllirbimin civil ni SIIqiperi f pergalitur Of
Zlrani SIIapo ne basltkipunim me Dr Hails -Achim Roll kOllsulenli Ii Sigma me
kerkese Ii DAP 1 letor 2010
17 Giuseppe Casale Service public reladole eork
S4
J8 Josep Tenkormrg bullbull hi comparaillt Qvervieii Geneva August 2008
9 Annizi e legjisaciollit mb marrdhiilliel e punlis ne administraten publike ne
Republiken e Sltqiperise lie kuadrin e projektit Ii qelldres AKSES ALBANIA
Pernjii administratil pubike Ie qiil1drlleshme dlle proesiollale mbiJihlellir IIga
Ambosnda Gjermane Ili Tirone dhjelor 2009 puno Dr Eralta Can
20 Komieli Shqiptar I Helsiki Sifuala e diskriminimit lie procesill e lorgimit ngo
plla ni Shqipilri Tirane dlljelor 201 I
21 SlalisiNa lujuri IIga kOllfenmea e reafizuar ngn qelldm ISU JtlriJ me feme
Zbnim J ligjit lie mbeshlelje Ii qiimrueshmerisi dhe rriljes sit perjorm(mcifs ni
Administraten Pubike
22 KlIshJetuta e Shqiptrisi
23 Marrdhellia e pultes FerioJlQ Calo
201 Kerkime mbi fregull e pUlles Jonida IoxhoJi
25 KOIi (ok Idrej~sla~qjp-(J -tJXl
26 Shlefiweborg
27 llllervisffr lie ~lil1islrillit e punts dlle Ceshtjevt Sociole me feme Nxitja e pllll ifsimil
dhe polifika Ii tjera per IIljell e papllnesisl
55
nenligjor nuk parashikon kohezgjatien e vele organil administrative Nt ligiin per stat us in e
nepunesil c ivil parashikohen komilele ad-hoc Ie eila jane krijime Ie perkoheshme Ie posacme
Ie krijuara me qellim menaxhimin e testimeve Ie kandidateve pef nje vend pune pjese e
sherbimil civil Po ashtu mund Ie kete organe Ie (ilia Ie administrates publike qe traj tojn~
ceshtje Ie tilla por qe shuhen mbas mbarimit Ie funksionit pqr Ie ei len jane krijuar r sh kemi
organct qe trajtojne ceshljcl e kthimit dhe kompesimillc pronavc Kjo ceshlje kil dhe kufi zime Ie
caktuara nga vete ligji
Megjithate ne rustin e pare behel Ijate per nje pune shume Ie kufizuar ne kohe( nje dilore ose dy
dilore) ne rastin e dyte behet fjale per nje ceshlje edhe pse mund Ie kete kllfizimel e veta ne
kohe mund Ie zgjasi per vite me rradhe Pra kontratCl e punes neorganet e administrates rubJike
duhel Ie jene me nje kobezgj atje Ie papercaktruar ne Ie shumten e rasteve Sigurishl nese
natyra e punes apo detyres do Ie ishte e perkoheshrne edhe kohezgjatja e kontrates se punes do
Ie ishte e kufizuar edhe nese behet jale per marredhenie pune ne nje organ admil)islrativ qe
nuk esille I perkohshem Nje interprClim I till lmbetet edhe ni ate qe admini strate publike per
nga natyra e saj eshte e qendrueshme dile e vijueshme Gjithashttl nj e intepretim [ till1 do Ie
ishte ne perpulhje me direktival e Komis ionit Europian qe kerkojne nje justilikim per
pefdorimin e kontrata ve aflltshkurtra duke I kerkuar shte te ve anetare( nuk eshle e
delyrueshem) q~ Ie konsuhohen me grupel e inte resl dhe Ie marrin masa lidhur me kelt 5i
a) Justifikime objekti ve per rinovime konlratash dhe marrldhenieve Ie tilla al~lshkunra
b) Percaklimi I perseriljes qe mund Ii behe t konlrates afalshkurte r
Kjo directive duke kerkuar nje rregullim te percakluar Ie Ii lie qe orienlon gjilhe marrCdhenicn e
punes drejt qendrueshmerise net per polilik~n qe BE-ja ofron pel nje marredhenie Ie
qend rueshme pune
54 Perrundimi I marrdhenieve te punes
48
Kodi I punes parashikon 49 qe marredhenia e punes perfundon me zgjidhjen nga njerltl pale e
kontrales osekur ka perfunduar afati I percaktuar ne kontrate
Kohezgjatja e nje kontrate tregan vazhdimesi e nj e marredhenie pune pra qendrueshmerise po
aq percakton edhe leresine e rreguUave qe do Ie ndiqen ne rastin e zgjid hjes se saj perfundimi I
marrdhenieve Ie punes regullohet nga Kreu XIV I Kodil Ie punes Kontrala e punes me
kohezgjalje Ie pacaktuar perfundonn kur zgjidhet nga njera pale ose ka perfunduar afati I
njoftimil sine rastin e nje konlrate me tlfat ashlll dhe pa ann kontrata mund Ie zgjidhcI me
arsye duke respekhlar proceduren e parashikuar nga raSle e zgjidhjes se kOfllrales me arsyc s i
dhe procedura e kisaj zgjidhjej e
Fillirnish t respeklohet afmi 1 nj ofiirnil per zgj idhj en e kontrates 1 ei li shkon nga dy deri ne tre
muaj ne vares i Ie s ituatave Ie caktuara Ie parashikuara50 ne nenin 143 Ie Kodi te Punes ku
Iheksohet
I Pas kohes se marrjes ne prove per Ie zgjidhur kontraten ne periudhe Ie pacakwar pale
duhe Ie respektojne nj e flfal njoftirni prej nje muaji gjate vilil Ie pare Ie punes prej dy
muajsh per dy deri ne 5 vi tet e para Ie punes nde lsa prej 3 muajsh pe r me shume se pest
vjet pune
2 Keto afate mund Ie ndryshohen me marreveshje me shkrim ose me konlrate kolektive Ie
punes kur Pllnemarresi ka kryer deri nc gjashl~ mll aj pune afati Injoftimit nuk mund
Ie jeleme pak se dy jave Afa li J njonimit eshtejo me pak se I muaj kur punemarresi ka
kryer me shume se 6 muaj pune
3 Afati 1 njoftimit per zgjidhjen e konlrates zgjalel si pas rastit deri ne fund te javes ose deri
ne fund Ie muajiL Zbatohet I njejti regu]) kur afati I Iljofiimit pezullohet gjateperiudhes
se paa ftes ise per pune shlatzani se ose pushime ve Ie dhena nga punedhenesi
4 Kur njera pale e zgjidh kontraten pa respektuar afatill e njo flimit zgjidhja Irajtohel si
zgjidhje me efekl le menjchershem
bull9 Neni 141 I Kodi I Punes I republikes se ShQiperise
00 Neni 143 I Kodit te Punes te Republikes se Shqiperise
49
Pasi parashikohet respektimi I afati dhe procesi 1 informimit Ie arsyes dhe shpjegimit e situates
Kadi parashi kon perfundimin e marredhenievc Ie punes ne situata tejustifikuara dhe parash ikon
ne cdo here qe do Ie kele perfundimin e lyre normalisnt ky Ie jete edhe per nje arsye Ie
arsyet uar apo tejustirikuara
Nje percaklim I shkaqeve Ie arsyeshme nuk mund Ie behe ne Kad pork y [ fundit merr pers iper
Ie sherbeje 5i nje kufi zim I abuzimeve me kufirin e Ie arsyeshme Ne kete ne nenin 146 Ie
Kadi H~Punes pamshikohen s ituala qe konsiderohen 5i shkage Ie arsyeshme par edhe s ilUale Sl qe konsiderohen 5i shkaqe Ie paarsyeshme Ie zgjidhjes se kontrates se punes Neni 146 Ie
Kadit Ie Punes CilOhe qe zgjidhja e komrates nga punedhenesi kons iderohet pa shkaqe te
arsyeshme kur a) punemarresi ka pretendime qe njedhin nga kon trata e punes b) punemarresi
ka ~rmbushur nje detyrim ligjor c) kur behet per mot ive te pan dash me nga personaiteti I
punemarres jl por qe ka lidhje iegjilime me Ie drej lin e punes dhe raportet e saj Konsiderohen Sl
moti ve t~ tilla raca ngjyra seksi mosha gjendja civile detyrimet ramiljare besjmi retar
bindjel politikc kombesia gjendja shoqerore
Kodi 1 PlUleS ofron gjilhashlu edhe nje percaklim Ie pergjithshcm te institutit Ie situatave Ie
juslifikuara Neni 153 Ie Kodil Ie Punes vle reson 5i shkaqe H jus ti fiku ara rrelhana e rcnda qe
nuk lejojne s ipas parimil Ie mirebes imit Ii kerkohet alij Ie ka zgjidhur kontraten gt vazhdimin e
marrdhcnieve te punes apo dhe raste kur punemarres i shkel detyrimet kontrCl ktuale me raj Ie
lehlc ne menyre Ie perserilur me gjithe paralajmcrimin me shkrim Ie punedhenesit Kuptmin
e rret hanave terenda apo fajita Ie ehle te pers~rilur pale do (ju duhet ta interpretojne s ipas rasti
dhe eshte gjykata ajo qe vend os nese ekzi stoj ne apo jo shkaqe te tilJ a Ire justifikultl ra per
zgj id hjcn e kntmtes
Nese zgjidhja e kntrates rezu llon te jete jo nerespeklin e procedurnve Ie parashikuara apo jo per
shkClq e te arsyeshme I j ustifikuara punemarrcsi ka Ie drejt e Ie paraqese pad ne gjykale kunder
punedhenesit brenda 180 diteve nga d ita e perrundimit Ie arati te njoftimit Kodi parashikon se
zgjidhj a e kontrates pa shkaqe Ie arsyetueshll1e eshle e pavlefshmePunedhenesi qe ka zgjidhur
kontraten dHke mos respektuar aralete e njofl imil duhet Ie paguaje si rregull dernshperblim nje
~ l Neni 146 1 kodile punes te Republikegt se Shqiperise
50
page prej 2 muajsh Zgjid hia pu shkaqe tearsyeshme sjell edhe demshperblim deri ne I vii page
Madje kodi parashikon qe kur ka nje vendim Ie formes se prere per Ie riklhyer punemarresin ne
vendin e meparshem cpunes punedhenesi eshte I detyruar ta zbatoje
Referuar kelij punimi cka u citua me lart Ie gjilhe keto aspekte ligjore si dhe polilika qe
ndermerr shteti ( qeveria ) Juajne nje rol Ie rendsishem ne mbrojtjen e punemarresve per Ie
ruajtur vend in e punes ( duke siguruar nj e kontrate afatgjale Ie punes ) gje e cila ~jell nje lTitje te
punesimit thene ndryshe duke mos ndryshuar shirrat e papunesise ( nje nga s frdat qe perballet
shleli shqiplar)
51
Konkluzione
lDuke II bazuar ne cfare II trajtu3 ne kiW punim kam evidenHlat qe pavars isht rolit Ie shtetit q~
shikohet qe ka sjeJl e reform a ne vazhdirnesi per nitj en e nive li Ie Ie pun ils ua rve nepermjet
politikave Ie nderrmarra eshte e nevojshme qe Ie merren masa Ie ndryshme duke j u referuar
dhe akhl aliletit Lehtesi sht mund te arrih et nekon klu zion se rritja e vi velit Ie papunesise mund
te arrih et nepermjet nde rmjetesi mit qe ofroh et nga zyrat e punesimit ose nga agj ensite private
Ie punesimi t
2 Fo rm imi profess ional du het Ie permiresohel dhe Ie shtohet numri lIe trajnuarve cdo vii ne
baze te kerkesave Ie punes per lI oj in e pro fesionit
3 Dun e levazhdoj c zbatimi I program eve te nxiljes se punesi mil du ke siguruar kllalifikime
sidomos per temral d be grupel e vecanta
4 Nje mbeshtetj e Ie vecante duhet lekt~n e bisneset Ie ei let ofrojne punesim bisnese t fa miljare
si dhe scktori I turi zmit te eilet mund te punesojne nje nurner Ie madh punonjes ish
5 Nxilj a e progrcuneve per prnkl ike e Ie sapo d iplomuarve duhelle zgjerohet ne cdc instilucion
dhe ne cdo d rejto ri admini strate publike gt pa lent menjeane dhe kompani te medha duke krijuar
me ta nje forme bashkpunimi per punes imin c praklikanleve me Ie mire
6 Gjate vit eve Ie fu ndit prezenca e shtetiljo vetem qe nu k eslllezvogelll3r por perkundrazj eshte
zmadh uar ajo efa re ka ndryshuar eshte roli I tij menyra e nderhyrj es dhe doza e ket yre
nderh yrje duk e bere Ie mun dur mundesine e rriti es se pllnesimit dhe kualifikimit Ie personave Ie
punesuar dhe tl papunesuar qe pres in te integroh en ne tregun e punes
7 Kodi I Punes I Republikes se Sqi pe ri seeshte nje baze e e mire mja rtueshme per rreguilimin e
marrdhenieve ne kCli sektor nl kete kod re Oektohet drejlpersed rej li fryma dhe gama e parimeve
me Ie nj ohura qe vij ne nga konven ta nderkombetare dhe Euro piane per Ie drej tat e njeriuL
52
8 Pervec rreguHimit qe [ ben Kodi [ Punes kerni edhe veteBrenda sektorit public rregll l ime per
ate instilueione Ie eilat hyjne ne fushell e veprimi t Ie legjis lacionit Ie sherbimit civil dhe keto
marredhenie rregu ll ohen me ligjin nr 152 20 13 Per Nepunesit Civ il Edhe pse jemi nj c shIel
I vogel me nje admini strate te vogel pu blike dhe me nje numer te kufizuar Plillonjesish pu blic
ky sektor eshte du ke kal uar neper reform a dillamike ne lTUgen drejt integrimit Europian
9Ne vendin tone duhe l Ie propozojme ndryshime dhe permiresim Ie qeve risjes 5C sek lo rit public
dhe sherbimeve publike p~ dysh im qe duke iu referuar s ituates aktuale problemmike sek lo i
public duhet Ie beje ndrys hime sin e funksionim sin e ndertimin e saj Ajo duhet tejete e
mbrojtllr nga levizjet po[itike Ie punonjesve ne menyre qe Ie ruaj kualitetin e kapacitcleve
llJ erezore
S3
Bibliografia
1 E drejla f punes prof fir KiltreI Cela bolim IV ~ stlepia holuese liar Tirane
2 E (rejta e kralwsllar e punts proftlr Kudrel Cea
3 Directhe 2003 EC of he European Paramenl and 0 he Council of 4 November 2003
4 Lligji lu82 tlati 0907 945 Mbi knllen e sherhimit mhrojljen dlte shperblimin lie pune
5 Ligji IIr 527lktle 2508947
6 Ligj nr 2250 dali 030SJ956 Mbi Kodin e Punils Ie Repuhlikiis Populore Ii
Shqiperise
7 Ligji I1r136 dale 512 2015 Iper disa shlesa dlte Ildryshime nit Ligjin fI 7961 dali
12071995 Kodl J plles I ShqipiJr i ndrysltuar
8 Ligjil152 dale 2013 Pilr IIilpfinesin civil
9 Stalstika e fregut Ie plllles 2014-2015 SheThm Komhiftar I PUl1esimit
)0 Slrnlegjia e plllleimit 2007-2013 Millistria e Pun es rifle Ceshljes Sodale
11 Tregu 1 pUlles AklllaJ Shirbimi Jltombelar I Puniisimil
12 Slalisliklllejorces se punes lOIS INSTAT
13 Slralegjia ombilare per pniisim 2014-1020
14 Slralegjia difrseJaorjale e reformes lie a(minislrolen Publike (SNRA P) llii kUlJdii Ie
slralegjise JoIIbilare pir tviflim dll t illltgrim (1009- 2013) Tirane SMalor 2009
15 Slralegjia per PUllesim dlle Aflisi fLO 1013-206
16 Draft document Mbi fiji igjii Ii ri per sllirbimin civil ni SIIqiperi f pergalitur Of
Zlrani SIIapo ne basltkipunim me Dr Hails -Achim Roll kOllsulenli Ii Sigma me
kerkese Ii DAP 1 letor 2010
17 Giuseppe Casale Service public reladole eork
S4
J8 Josep Tenkormrg bullbull hi comparaillt Qvervieii Geneva August 2008
9 Annizi e legjisaciollit mb marrdhiilliel e punlis ne administraten publike ne
Republiken e Sltqiperise lie kuadrin e projektit Ii qelldres AKSES ALBANIA
Pernjii administratil pubike Ie qiil1drlleshme dlle proesiollale mbiJihlellir IIga
Ambosnda Gjermane Ili Tirone dhjelor 2009 puno Dr Eralta Can
20 Komieli Shqiptar I Helsiki Sifuala e diskriminimit lie procesill e lorgimit ngo
plla ni Shqipilri Tirane dlljelor 201 I
21 SlalisiNa lujuri IIga kOllfenmea e reafizuar ngn qelldm ISU JtlriJ me feme
Zbnim J ligjit lie mbeshlelje Ii qiimrueshmerisi dhe rriljes sit perjorm(mcifs ni
Administraten Pubike
22 KlIshJetuta e Shqiptrisi
23 Marrdhellia e pultes FerioJlQ Calo
201 Kerkime mbi fregull e pUlles Jonida IoxhoJi
25 KOIi (ok Idrej~sla~qjp-(J -tJXl
26 Shlefiweborg
27 llllervisffr lie ~lil1islrillit e punts dlle Ceshtjevt Sociole me feme Nxitja e pllll ifsimil
dhe polifika Ii tjera per IIljell e papllnesisl
55
Kodi I punes parashikon 49 qe marredhenia e punes perfundon me zgjidhjen nga njerltl pale e
kontrales osekur ka perfunduar afati I percaktuar ne kontrate
Kohezgjatja e nje kontrate tregan vazhdimesi e nj e marredhenie pune pra qendrueshmerise po
aq percakton edhe leresine e rreguUave qe do Ie ndiqen ne rastin e zgjid hjes se saj perfundimi I
marrdhenieve Ie punes regullohet nga Kreu XIV I Kodil Ie punes Kontrala e punes me
kohezgjalje Ie pacaktuar perfundonn kur zgjidhet nga njera pale ose ka perfunduar afati I
njoftimil sine rastin e nje konlrate me tlfat ashlll dhe pa ann kontrata mund Ie zgjidhcI me
arsye duke respekhlar proceduren e parashikuar nga raSle e zgjidhjes se kOfllrales me arsyc s i
dhe procedura e kisaj zgjidhjej e
Fillirnish t respeklohet afmi 1 nj ofiirnil per zgj idhj en e kontrates 1 ei li shkon nga dy deri ne tre
muaj ne vares i Ie s ituatave Ie caktuara Ie parashikuara50 ne nenin 143 Ie Kodi te Punes ku
Iheksohet
I Pas kohes se marrjes ne prove per Ie zgjidhur kontraten ne periudhe Ie pacakwar pale
duhe Ie respektojne nj e flfal njoftirni prej nje muaji gjate vilil Ie pare Ie punes prej dy
muajsh per dy deri ne 5 vi tet e para Ie punes nde lsa prej 3 muajsh pe r me shume se pest
vjet pune
2 Keto afate mund Ie ndryshohen me marreveshje me shkrim ose me konlrate kolektive Ie
punes kur Pllnemarresi ka kryer deri nc gjashl~ mll aj pune afati Injoftimit nuk mund
Ie jeleme pak se dy jave Afa li J njonimit eshtejo me pak se I muaj kur punemarresi ka
kryer me shume se 6 muaj pune
3 Afati 1 njoftimit per zgjidhjen e konlrates zgjalel si pas rastit deri ne fund te javes ose deri
ne fund Ie muajiL Zbatohet I njejti regu]) kur afati I Iljofiimit pezullohet gjateperiudhes
se paa ftes ise per pune shlatzani se ose pushime ve Ie dhena nga punedhenesi
4 Kur njera pale e zgjidh kontraten pa respektuar afatill e njo flimit zgjidhja Irajtohel si
zgjidhje me efekl le menjchershem
bull9 Neni 141 I Kodi I Punes I republikes se ShQiperise
00 Neni 143 I Kodit te Punes te Republikes se Shqiperise
49
Pasi parashikohet respektimi I afati dhe procesi 1 informimit Ie arsyes dhe shpjegimit e situates
Kadi parashi kon perfundimin e marredhenievc Ie punes ne situata tejustifikuara dhe parash ikon
ne cdo here qe do Ie kele perfundimin e lyre normalisnt ky Ie jete edhe per nje arsye Ie
arsyet uar apo tejustirikuara
Nje percaklim I shkaqeve Ie arsyeshme nuk mund Ie behe ne Kad pork y [ fundit merr pers iper
Ie sherbeje 5i nje kufi zim I abuzimeve me kufirin e Ie arsyeshme Ne kete ne nenin 146 Ie
Kadi H~Punes pamshikohen s ituala qe konsiderohen 5i shkage Ie arsyeshme par edhe s ilUale Sl qe konsiderohen 5i shkaqe Ie paarsyeshme Ie zgjidhjes se kontrates se punes Neni 146 Ie
Kadit Ie Punes CilOhe qe zgjidhja e komrates nga punedhenesi kons iderohet pa shkaqe te
arsyeshme kur a) punemarresi ka pretendime qe njedhin nga kon trata e punes b) punemarresi
ka ~rmbushur nje detyrim ligjor c) kur behet per mot ive te pan dash me nga personaiteti I
punemarres jl por qe ka lidhje iegjilime me Ie drej lin e punes dhe raportet e saj Konsiderohen Sl
moti ve t~ tilla raca ngjyra seksi mosha gjendja civile detyrimet ramiljare besjmi retar
bindjel politikc kombesia gjendja shoqerore
Kodi 1 PlUleS ofron gjilhashlu edhe nje percaklim Ie pergjithshcm te institutit Ie situatave Ie
juslifikuara Neni 153 Ie Kodil Ie Punes vle reson 5i shkaqe H jus ti fiku ara rrelhana e rcnda qe
nuk lejojne s ipas parimil Ie mirebes imit Ii kerkohet alij Ie ka zgjidhur kontraten gt vazhdimin e
marrdhcnieve te punes apo dhe raste kur punemarres i shkel detyrimet kontrCl ktuale me raj Ie
lehlc ne menyre Ie perserilur me gjithe paralajmcrimin me shkrim Ie punedhenesit Kuptmin
e rret hanave terenda apo fajita Ie ehle te pers~rilur pale do (ju duhet ta interpretojne s ipas rasti
dhe eshte gjykata ajo qe vend os nese ekzi stoj ne apo jo shkaqe te tilJ a Ire justifikultl ra per
zgj id hjcn e kntmtes
Nese zgjidhja e kntrates rezu llon te jete jo nerespeklin e procedurnve Ie parashikuara apo jo per
shkClq e te arsyeshme I j ustifikuara punemarrcsi ka Ie drejt e Ie paraqese pad ne gjykale kunder
punedhenesit brenda 180 diteve nga d ita e perrundimit Ie arati te njoftimit Kodi parashikon se
zgjidhj a e kontrates pa shkaqe Ie arsyetueshll1e eshle e pavlefshmePunedhenesi qe ka zgjidhur
kontraten dHke mos respektuar aralete e njofl imil duhet Ie paguaje si rregull dernshperblim nje
~ l Neni 146 1 kodile punes te Republikegt se Shqiperise
50
page prej 2 muajsh Zgjid hia pu shkaqe tearsyeshme sjell edhe demshperblim deri ne I vii page
Madje kodi parashikon qe kur ka nje vendim Ie formes se prere per Ie riklhyer punemarresin ne
vendin e meparshem cpunes punedhenesi eshte I detyruar ta zbatoje
Referuar kelij punimi cka u citua me lart Ie gjilhe keto aspekte ligjore si dhe polilika qe
ndermerr shteti ( qeveria ) Juajne nje rol Ie rendsishem ne mbrojtjen e punemarresve per Ie
ruajtur vend in e punes ( duke siguruar nj e kontrate afatgjale Ie punes ) gje e cila ~jell nje lTitje te
punesimit thene ndryshe duke mos ndryshuar shirrat e papunesise ( nje nga s frdat qe perballet
shleli shqiplar)
51
Konkluzione
lDuke II bazuar ne cfare II trajtu3 ne kiW punim kam evidenHlat qe pavars isht rolit Ie shtetit q~
shikohet qe ka sjeJl e reform a ne vazhdirnesi per nitj en e nive li Ie Ie pun ils ua rve nepermjet
politikave Ie nderrmarra eshte e nevojshme qe Ie merren masa Ie ndryshme duke j u referuar
dhe akhl aliletit Lehtesi sht mund te arrih et nekon klu zion se rritja e vi velit Ie papunesise mund
te arrih et nepermjet nde rmjetesi mit qe ofroh et nga zyrat e punesimit ose nga agj ensite private
Ie punesimi t
2 Fo rm imi profess ional du het Ie permiresohel dhe Ie shtohet numri lIe trajnuarve cdo vii ne
baze te kerkesave Ie punes per lI oj in e pro fesionit
3 Dun e levazhdoj c zbatimi I program eve te nxiljes se punesi mil du ke siguruar kllalifikime
sidomos per temral d be grupel e vecanta
4 Nje mbeshtetj e Ie vecante duhet lekt~n e bisneset Ie ei let ofrojne punesim bisnese t fa miljare
si dhe scktori I turi zmit te eilet mund te punesojne nje nurner Ie madh punonjes ish
5 Nxilj a e progrcuneve per prnkl ike e Ie sapo d iplomuarve duhelle zgjerohet ne cdc instilucion
dhe ne cdo d rejto ri admini strate publike gt pa lent menjeane dhe kompani te medha duke krijuar
me ta nje forme bashkpunimi per punes imin c praklikanleve me Ie mire
6 Gjate vit eve Ie fu ndit prezenca e shtetiljo vetem qe nu k eslllezvogelll3r por perkundrazj eshte
zmadh uar ajo efa re ka ndryshuar eshte roli I tij menyra e nderhyrj es dhe doza e ket yre
nderh yrje duk e bere Ie mun dur mundesine e rriti es se pllnesimit dhe kualifikimit Ie personave Ie
punesuar dhe tl papunesuar qe pres in te integroh en ne tregun e punes
7 Kodi I Punes I Republikes se Sqi pe ri seeshte nje baze e e mire mja rtueshme per rreguilimin e
marrdhenieve ne kCli sektor nl kete kod re Oektohet drejlpersed rej li fryma dhe gama e parimeve
me Ie nj ohura qe vij ne nga konven ta nderkombetare dhe Euro piane per Ie drej tat e njeriuL
52
8 Pervec rreguHimit qe [ ben Kodi [ Punes kerni edhe veteBrenda sektorit public rregll l ime per
ate instilueione Ie eilat hyjne ne fushell e veprimi t Ie legjis lacionit Ie sherbimit civil dhe keto
marredhenie rregu ll ohen me ligjin nr 152 20 13 Per Nepunesit Civ il Edhe pse jemi nj c shIel
I vogel me nje admini strate te vogel pu blike dhe me nje numer te kufizuar Plillonjesish pu blic
ky sektor eshte du ke kal uar neper reform a dillamike ne lTUgen drejt integrimit Europian
9Ne vendin tone duhe l Ie propozojme ndryshime dhe permiresim Ie qeve risjes 5C sek lo rit public
dhe sherbimeve publike p~ dysh im qe duke iu referuar s ituates aktuale problemmike sek lo i
public duhet Ie beje ndrys hime sin e funksionim sin e ndertimin e saj Ajo duhet tejete e
mbrojtllr nga levizjet po[itike Ie punonjesve ne menyre qe Ie ruaj kualitetin e kapacitcleve
llJ erezore
S3
Bibliografia
1 E drejla f punes prof fir KiltreI Cela bolim IV ~ stlepia holuese liar Tirane
2 E (rejta e kralwsllar e punts proftlr Kudrel Cea
3 Directhe 2003 EC of he European Paramenl and 0 he Council of 4 November 2003
4 Lligji lu82 tlati 0907 945 Mbi knllen e sherhimit mhrojljen dlte shperblimin lie pune
5 Ligji IIr 527lktle 2508947
6 Ligj nr 2250 dali 030SJ956 Mbi Kodin e Punils Ie Repuhlikiis Populore Ii
Shqiperise
7 Ligji I1r136 dale 512 2015 Iper disa shlesa dlte Ildryshime nit Ligjin fI 7961 dali
12071995 Kodl J plles I ShqipiJr i ndrysltuar
8 Ligjil152 dale 2013 Pilr IIilpfinesin civil
9 Stalstika e fregut Ie plllles 2014-2015 SheThm Komhiftar I PUl1esimit
)0 Slrnlegjia e plllleimit 2007-2013 Millistria e Pun es rifle Ceshljes Sodale
11 Tregu 1 pUlles AklllaJ Shirbimi Jltombelar I Puniisimil
12 Slalisliklllejorces se punes lOIS INSTAT
13 Slralegjia ombilare per pniisim 2014-1020
14 Slralegjia difrseJaorjale e reformes lie a(minislrolen Publike (SNRA P) llii kUlJdii Ie
slralegjise JoIIbilare pir tviflim dll t illltgrim (1009- 2013) Tirane SMalor 2009
15 Slralegjia per PUllesim dlle Aflisi fLO 1013-206
16 Draft document Mbi fiji igjii Ii ri per sllirbimin civil ni SIIqiperi f pergalitur Of
Zlrani SIIapo ne basltkipunim me Dr Hails -Achim Roll kOllsulenli Ii Sigma me
kerkese Ii DAP 1 letor 2010
17 Giuseppe Casale Service public reladole eork
S4
J8 Josep Tenkormrg bullbull hi comparaillt Qvervieii Geneva August 2008
9 Annizi e legjisaciollit mb marrdhiilliel e punlis ne administraten publike ne
Republiken e Sltqiperise lie kuadrin e projektit Ii qelldres AKSES ALBANIA
Pernjii administratil pubike Ie qiil1drlleshme dlle proesiollale mbiJihlellir IIga
Ambosnda Gjermane Ili Tirone dhjelor 2009 puno Dr Eralta Can
20 Komieli Shqiptar I Helsiki Sifuala e diskriminimit lie procesill e lorgimit ngo
plla ni Shqipilri Tirane dlljelor 201 I
21 SlalisiNa lujuri IIga kOllfenmea e reafizuar ngn qelldm ISU JtlriJ me feme
Zbnim J ligjit lie mbeshlelje Ii qiimrueshmerisi dhe rriljes sit perjorm(mcifs ni
Administraten Pubike
22 KlIshJetuta e Shqiptrisi
23 Marrdhellia e pultes FerioJlQ Calo
201 Kerkime mbi fregull e pUlles Jonida IoxhoJi
25 KOIi (ok Idrej~sla~qjp-(J -tJXl
26 Shlefiweborg
27 llllervisffr lie ~lil1islrillit e punts dlle Ceshtjevt Sociole me feme Nxitja e pllll ifsimil
dhe polifika Ii tjera per IIljell e papllnesisl
55
Pasi parashikohet respektimi I afati dhe procesi 1 informimit Ie arsyes dhe shpjegimit e situates
Kadi parashi kon perfundimin e marredhenievc Ie punes ne situata tejustifikuara dhe parash ikon
ne cdo here qe do Ie kele perfundimin e lyre normalisnt ky Ie jete edhe per nje arsye Ie
arsyet uar apo tejustirikuara
Nje percaklim I shkaqeve Ie arsyeshme nuk mund Ie behe ne Kad pork y [ fundit merr pers iper
Ie sherbeje 5i nje kufi zim I abuzimeve me kufirin e Ie arsyeshme Ne kete ne nenin 146 Ie
Kadi H~Punes pamshikohen s ituala qe konsiderohen 5i shkage Ie arsyeshme par edhe s ilUale Sl qe konsiderohen 5i shkaqe Ie paarsyeshme Ie zgjidhjes se kontrates se punes Neni 146 Ie
Kadit Ie Punes CilOhe qe zgjidhja e komrates nga punedhenesi kons iderohet pa shkaqe te
arsyeshme kur a) punemarresi ka pretendime qe njedhin nga kon trata e punes b) punemarresi
ka ~rmbushur nje detyrim ligjor c) kur behet per mot ive te pan dash me nga personaiteti I
punemarres jl por qe ka lidhje iegjilime me Ie drej lin e punes dhe raportet e saj Konsiderohen Sl
moti ve t~ tilla raca ngjyra seksi mosha gjendja civile detyrimet ramiljare besjmi retar
bindjel politikc kombesia gjendja shoqerore
Kodi 1 PlUleS ofron gjilhashlu edhe nje percaklim Ie pergjithshcm te institutit Ie situatave Ie
juslifikuara Neni 153 Ie Kodil Ie Punes vle reson 5i shkaqe H jus ti fiku ara rrelhana e rcnda qe
nuk lejojne s ipas parimil Ie mirebes imit Ii kerkohet alij Ie ka zgjidhur kontraten gt vazhdimin e
marrdhcnieve te punes apo dhe raste kur punemarres i shkel detyrimet kontrCl ktuale me raj Ie
lehlc ne menyre Ie perserilur me gjithe paralajmcrimin me shkrim Ie punedhenesit Kuptmin
e rret hanave terenda apo fajita Ie ehle te pers~rilur pale do (ju duhet ta interpretojne s ipas rasti
dhe eshte gjykata ajo qe vend os nese ekzi stoj ne apo jo shkaqe te tilJ a Ire justifikultl ra per
zgj id hjcn e kntmtes
Nese zgjidhja e kntrates rezu llon te jete jo nerespeklin e procedurnve Ie parashikuara apo jo per
shkClq e te arsyeshme I j ustifikuara punemarrcsi ka Ie drejt e Ie paraqese pad ne gjykale kunder
punedhenesit brenda 180 diteve nga d ita e perrundimit Ie arati te njoftimit Kodi parashikon se
zgjidhj a e kontrates pa shkaqe Ie arsyetueshll1e eshle e pavlefshmePunedhenesi qe ka zgjidhur
kontraten dHke mos respektuar aralete e njofl imil duhet Ie paguaje si rregull dernshperblim nje
~ l Neni 146 1 kodile punes te Republikegt se Shqiperise
50
page prej 2 muajsh Zgjid hia pu shkaqe tearsyeshme sjell edhe demshperblim deri ne I vii page
Madje kodi parashikon qe kur ka nje vendim Ie formes se prere per Ie riklhyer punemarresin ne
vendin e meparshem cpunes punedhenesi eshte I detyruar ta zbatoje
Referuar kelij punimi cka u citua me lart Ie gjilhe keto aspekte ligjore si dhe polilika qe
ndermerr shteti ( qeveria ) Juajne nje rol Ie rendsishem ne mbrojtjen e punemarresve per Ie
ruajtur vend in e punes ( duke siguruar nj e kontrate afatgjale Ie punes ) gje e cila ~jell nje lTitje te
punesimit thene ndryshe duke mos ndryshuar shirrat e papunesise ( nje nga s frdat qe perballet
shleli shqiplar)
51
Konkluzione
lDuke II bazuar ne cfare II trajtu3 ne kiW punim kam evidenHlat qe pavars isht rolit Ie shtetit q~
shikohet qe ka sjeJl e reform a ne vazhdirnesi per nitj en e nive li Ie Ie pun ils ua rve nepermjet
politikave Ie nderrmarra eshte e nevojshme qe Ie merren masa Ie ndryshme duke j u referuar
dhe akhl aliletit Lehtesi sht mund te arrih et nekon klu zion se rritja e vi velit Ie papunesise mund
te arrih et nepermjet nde rmjetesi mit qe ofroh et nga zyrat e punesimit ose nga agj ensite private
Ie punesimi t
2 Fo rm imi profess ional du het Ie permiresohel dhe Ie shtohet numri lIe trajnuarve cdo vii ne
baze te kerkesave Ie punes per lI oj in e pro fesionit
3 Dun e levazhdoj c zbatimi I program eve te nxiljes se punesi mil du ke siguruar kllalifikime
sidomos per temral d be grupel e vecanta
4 Nje mbeshtetj e Ie vecante duhet lekt~n e bisneset Ie ei let ofrojne punesim bisnese t fa miljare
si dhe scktori I turi zmit te eilet mund te punesojne nje nurner Ie madh punonjes ish
5 Nxilj a e progrcuneve per prnkl ike e Ie sapo d iplomuarve duhelle zgjerohet ne cdc instilucion
dhe ne cdo d rejto ri admini strate publike gt pa lent menjeane dhe kompani te medha duke krijuar
me ta nje forme bashkpunimi per punes imin c praklikanleve me Ie mire
6 Gjate vit eve Ie fu ndit prezenca e shtetiljo vetem qe nu k eslllezvogelll3r por perkundrazj eshte
zmadh uar ajo efa re ka ndryshuar eshte roli I tij menyra e nderhyrj es dhe doza e ket yre
nderh yrje duk e bere Ie mun dur mundesine e rriti es se pllnesimit dhe kualifikimit Ie personave Ie
punesuar dhe tl papunesuar qe pres in te integroh en ne tregun e punes
7 Kodi I Punes I Republikes se Sqi pe ri seeshte nje baze e e mire mja rtueshme per rreguilimin e
marrdhenieve ne kCli sektor nl kete kod re Oektohet drejlpersed rej li fryma dhe gama e parimeve
me Ie nj ohura qe vij ne nga konven ta nderkombetare dhe Euro piane per Ie drej tat e njeriuL
52
8 Pervec rreguHimit qe [ ben Kodi [ Punes kerni edhe veteBrenda sektorit public rregll l ime per
ate instilueione Ie eilat hyjne ne fushell e veprimi t Ie legjis lacionit Ie sherbimit civil dhe keto
marredhenie rregu ll ohen me ligjin nr 152 20 13 Per Nepunesit Civ il Edhe pse jemi nj c shIel
I vogel me nje admini strate te vogel pu blike dhe me nje numer te kufizuar Plillonjesish pu blic
ky sektor eshte du ke kal uar neper reform a dillamike ne lTUgen drejt integrimit Europian
9Ne vendin tone duhe l Ie propozojme ndryshime dhe permiresim Ie qeve risjes 5C sek lo rit public
dhe sherbimeve publike p~ dysh im qe duke iu referuar s ituates aktuale problemmike sek lo i
public duhet Ie beje ndrys hime sin e funksionim sin e ndertimin e saj Ajo duhet tejete e
mbrojtllr nga levizjet po[itike Ie punonjesve ne menyre qe Ie ruaj kualitetin e kapacitcleve
llJ erezore
S3
Bibliografia
1 E drejla f punes prof fir KiltreI Cela bolim IV ~ stlepia holuese liar Tirane
2 E (rejta e kralwsllar e punts proftlr Kudrel Cea
3 Directhe 2003 EC of he European Paramenl and 0 he Council of 4 November 2003
4 Lligji lu82 tlati 0907 945 Mbi knllen e sherhimit mhrojljen dlte shperblimin lie pune
5 Ligji IIr 527lktle 2508947
6 Ligj nr 2250 dali 030SJ956 Mbi Kodin e Punils Ie Repuhlikiis Populore Ii
Shqiperise
7 Ligji I1r136 dale 512 2015 Iper disa shlesa dlte Ildryshime nit Ligjin fI 7961 dali
12071995 Kodl J plles I ShqipiJr i ndrysltuar
8 Ligjil152 dale 2013 Pilr IIilpfinesin civil
9 Stalstika e fregut Ie plllles 2014-2015 SheThm Komhiftar I PUl1esimit
)0 Slrnlegjia e plllleimit 2007-2013 Millistria e Pun es rifle Ceshljes Sodale
11 Tregu 1 pUlles AklllaJ Shirbimi Jltombelar I Puniisimil
12 Slalisliklllejorces se punes lOIS INSTAT
13 Slralegjia ombilare per pniisim 2014-1020
14 Slralegjia difrseJaorjale e reformes lie a(minislrolen Publike (SNRA P) llii kUlJdii Ie
slralegjise JoIIbilare pir tviflim dll t illltgrim (1009- 2013) Tirane SMalor 2009
15 Slralegjia per PUllesim dlle Aflisi fLO 1013-206
16 Draft document Mbi fiji igjii Ii ri per sllirbimin civil ni SIIqiperi f pergalitur Of
Zlrani SIIapo ne basltkipunim me Dr Hails -Achim Roll kOllsulenli Ii Sigma me
kerkese Ii DAP 1 letor 2010
17 Giuseppe Casale Service public reladole eork
S4
J8 Josep Tenkormrg bullbull hi comparaillt Qvervieii Geneva August 2008
9 Annizi e legjisaciollit mb marrdhiilliel e punlis ne administraten publike ne
Republiken e Sltqiperise lie kuadrin e projektit Ii qelldres AKSES ALBANIA
Pernjii administratil pubike Ie qiil1drlleshme dlle proesiollale mbiJihlellir IIga
Ambosnda Gjermane Ili Tirone dhjelor 2009 puno Dr Eralta Can
20 Komieli Shqiptar I Helsiki Sifuala e diskriminimit lie procesill e lorgimit ngo
plla ni Shqipilri Tirane dlljelor 201 I
21 SlalisiNa lujuri IIga kOllfenmea e reafizuar ngn qelldm ISU JtlriJ me feme
Zbnim J ligjit lie mbeshlelje Ii qiimrueshmerisi dhe rriljes sit perjorm(mcifs ni
Administraten Pubike
22 KlIshJetuta e Shqiptrisi
23 Marrdhellia e pultes FerioJlQ Calo
201 Kerkime mbi fregull e pUlles Jonida IoxhoJi
25 KOIi (ok Idrej~sla~qjp-(J -tJXl
26 Shlefiweborg
27 llllervisffr lie ~lil1islrillit e punts dlle Ceshtjevt Sociole me feme Nxitja e pllll ifsimil
dhe polifika Ii tjera per IIljell e papllnesisl
55
page prej 2 muajsh Zgjid hia pu shkaqe tearsyeshme sjell edhe demshperblim deri ne I vii page
Madje kodi parashikon qe kur ka nje vendim Ie formes se prere per Ie riklhyer punemarresin ne
vendin e meparshem cpunes punedhenesi eshte I detyruar ta zbatoje
Referuar kelij punimi cka u citua me lart Ie gjilhe keto aspekte ligjore si dhe polilika qe
ndermerr shteti ( qeveria ) Juajne nje rol Ie rendsishem ne mbrojtjen e punemarresve per Ie
ruajtur vend in e punes ( duke siguruar nj e kontrate afatgjale Ie punes ) gje e cila ~jell nje lTitje te
punesimit thene ndryshe duke mos ndryshuar shirrat e papunesise ( nje nga s frdat qe perballet
shleli shqiplar)
51
Konkluzione
lDuke II bazuar ne cfare II trajtu3 ne kiW punim kam evidenHlat qe pavars isht rolit Ie shtetit q~
shikohet qe ka sjeJl e reform a ne vazhdirnesi per nitj en e nive li Ie Ie pun ils ua rve nepermjet
politikave Ie nderrmarra eshte e nevojshme qe Ie merren masa Ie ndryshme duke j u referuar
dhe akhl aliletit Lehtesi sht mund te arrih et nekon klu zion se rritja e vi velit Ie papunesise mund
te arrih et nepermjet nde rmjetesi mit qe ofroh et nga zyrat e punesimit ose nga agj ensite private
Ie punesimi t
2 Fo rm imi profess ional du het Ie permiresohel dhe Ie shtohet numri lIe trajnuarve cdo vii ne
baze te kerkesave Ie punes per lI oj in e pro fesionit
3 Dun e levazhdoj c zbatimi I program eve te nxiljes se punesi mil du ke siguruar kllalifikime
sidomos per temral d be grupel e vecanta
4 Nje mbeshtetj e Ie vecante duhet lekt~n e bisneset Ie ei let ofrojne punesim bisnese t fa miljare
si dhe scktori I turi zmit te eilet mund te punesojne nje nurner Ie madh punonjes ish
5 Nxilj a e progrcuneve per prnkl ike e Ie sapo d iplomuarve duhelle zgjerohet ne cdc instilucion
dhe ne cdo d rejto ri admini strate publike gt pa lent menjeane dhe kompani te medha duke krijuar
me ta nje forme bashkpunimi per punes imin c praklikanleve me Ie mire
6 Gjate vit eve Ie fu ndit prezenca e shtetiljo vetem qe nu k eslllezvogelll3r por perkundrazj eshte
zmadh uar ajo efa re ka ndryshuar eshte roli I tij menyra e nderhyrj es dhe doza e ket yre
nderh yrje duk e bere Ie mun dur mundesine e rriti es se pllnesimit dhe kualifikimit Ie personave Ie
punesuar dhe tl papunesuar qe pres in te integroh en ne tregun e punes
7 Kodi I Punes I Republikes se Sqi pe ri seeshte nje baze e e mire mja rtueshme per rreguilimin e
marrdhenieve ne kCli sektor nl kete kod re Oektohet drejlpersed rej li fryma dhe gama e parimeve
me Ie nj ohura qe vij ne nga konven ta nderkombetare dhe Euro piane per Ie drej tat e njeriuL
52
8 Pervec rreguHimit qe [ ben Kodi [ Punes kerni edhe veteBrenda sektorit public rregll l ime per
ate instilueione Ie eilat hyjne ne fushell e veprimi t Ie legjis lacionit Ie sherbimit civil dhe keto
marredhenie rregu ll ohen me ligjin nr 152 20 13 Per Nepunesit Civ il Edhe pse jemi nj c shIel
I vogel me nje admini strate te vogel pu blike dhe me nje numer te kufizuar Plillonjesish pu blic
ky sektor eshte du ke kal uar neper reform a dillamike ne lTUgen drejt integrimit Europian
9Ne vendin tone duhe l Ie propozojme ndryshime dhe permiresim Ie qeve risjes 5C sek lo rit public
dhe sherbimeve publike p~ dysh im qe duke iu referuar s ituates aktuale problemmike sek lo i
public duhet Ie beje ndrys hime sin e funksionim sin e ndertimin e saj Ajo duhet tejete e
mbrojtllr nga levizjet po[itike Ie punonjesve ne menyre qe Ie ruaj kualitetin e kapacitcleve
llJ erezore
S3
Bibliografia
1 E drejla f punes prof fir KiltreI Cela bolim IV ~ stlepia holuese liar Tirane
2 E (rejta e kralwsllar e punts proftlr Kudrel Cea
3 Directhe 2003 EC of he European Paramenl and 0 he Council of 4 November 2003
4 Lligji lu82 tlati 0907 945 Mbi knllen e sherhimit mhrojljen dlte shperblimin lie pune
5 Ligji IIr 527lktle 2508947
6 Ligj nr 2250 dali 030SJ956 Mbi Kodin e Punils Ie Repuhlikiis Populore Ii
Shqiperise
7 Ligji I1r136 dale 512 2015 Iper disa shlesa dlte Ildryshime nit Ligjin fI 7961 dali
12071995 Kodl J plles I ShqipiJr i ndrysltuar
8 Ligjil152 dale 2013 Pilr IIilpfinesin civil
9 Stalstika e fregut Ie plllles 2014-2015 SheThm Komhiftar I PUl1esimit
)0 Slrnlegjia e plllleimit 2007-2013 Millistria e Pun es rifle Ceshljes Sodale
11 Tregu 1 pUlles AklllaJ Shirbimi Jltombelar I Puniisimil
12 Slalisliklllejorces se punes lOIS INSTAT
13 Slralegjia ombilare per pniisim 2014-1020
14 Slralegjia difrseJaorjale e reformes lie a(minislrolen Publike (SNRA P) llii kUlJdii Ie
slralegjise JoIIbilare pir tviflim dll t illltgrim (1009- 2013) Tirane SMalor 2009
15 Slralegjia per PUllesim dlle Aflisi fLO 1013-206
16 Draft document Mbi fiji igjii Ii ri per sllirbimin civil ni SIIqiperi f pergalitur Of
Zlrani SIIapo ne basltkipunim me Dr Hails -Achim Roll kOllsulenli Ii Sigma me
kerkese Ii DAP 1 letor 2010
17 Giuseppe Casale Service public reladole eork
S4
J8 Josep Tenkormrg bullbull hi comparaillt Qvervieii Geneva August 2008
9 Annizi e legjisaciollit mb marrdhiilliel e punlis ne administraten publike ne
Republiken e Sltqiperise lie kuadrin e projektit Ii qelldres AKSES ALBANIA
Pernjii administratil pubike Ie qiil1drlleshme dlle proesiollale mbiJihlellir IIga
Ambosnda Gjermane Ili Tirone dhjelor 2009 puno Dr Eralta Can
20 Komieli Shqiptar I Helsiki Sifuala e diskriminimit lie procesill e lorgimit ngo
plla ni Shqipilri Tirane dlljelor 201 I
21 SlalisiNa lujuri IIga kOllfenmea e reafizuar ngn qelldm ISU JtlriJ me feme
Zbnim J ligjit lie mbeshlelje Ii qiimrueshmerisi dhe rriljes sit perjorm(mcifs ni
Administraten Pubike
22 KlIshJetuta e Shqiptrisi
23 Marrdhellia e pultes FerioJlQ Calo
201 Kerkime mbi fregull e pUlles Jonida IoxhoJi
25 KOIi (ok Idrej~sla~qjp-(J -tJXl
26 Shlefiweborg
27 llllervisffr lie ~lil1islrillit e punts dlle Ceshtjevt Sociole me feme Nxitja e pllll ifsimil
dhe polifika Ii tjera per IIljell e papllnesisl
55
Konkluzione
lDuke II bazuar ne cfare II trajtu3 ne kiW punim kam evidenHlat qe pavars isht rolit Ie shtetit q~
shikohet qe ka sjeJl e reform a ne vazhdirnesi per nitj en e nive li Ie Ie pun ils ua rve nepermjet
politikave Ie nderrmarra eshte e nevojshme qe Ie merren masa Ie ndryshme duke j u referuar
dhe akhl aliletit Lehtesi sht mund te arrih et nekon klu zion se rritja e vi velit Ie papunesise mund
te arrih et nepermjet nde rmjetesi mit qe ofroh et nga zyrat e punesimit ose nga agj ensite private
Ie punesimi t
2 Fo rm imi profess ional du het Ie permiresohel dhe Ie shtohet numri lIe trajnuarve cdo vii ne
baze te kerkesave Ie punes per lI oj in e pro fesionit
3 Dun e levazhdoj c zbatimi I program eve te nxiljes se punesi mil du ke siguruar kllalifikime
sidomos per temral d be grupel e vecanta
4 Nje mbeshtetj e Ie vecante duhet lekt~n e bisneset Ie ei let ofrojne punesim bisnese t fa miljare
si dhe scktori I turi zmit te eilet mund te punesojne nje nurner Ie madh punonjes ish
5 Nxilj a e progrcuneve per prnkl ike e Ie sapo d iplomuarve duhelle zgjerohet ne cdc instilucion
dhe ne cdo d rejto ri admini strate publike gt pa lent menjeane dhe kompani te medha duke krijuar
me ta nje forme bashkpunimi per punes imin c praklikanleve me Ie mire
6 Gjate vit eve Ie fu ndit prezenca e shtetiljo vetem qe nu k eslllezvogelll3r por perkundrazj eshte
zmadh uar ajo efa re ka ndryshuar eshte roli I tij menyra e nderhyrj es dhe doza e ket yre
nderh yrje duk e bere Ie mun dur mundesine e rriti es se pllnesimit dhe kualifikimit Ie personave Ie
punesuar dhe tl papunesuar qe pres in te integroh en ne tregun e punes
7 Kodi I Punes I Republikes se Sqi pe ri seeshte nje baze e e mire mja rtueshme per rreguilimin e
marrdhenieve ne kCli sektor nl kete kod re Oektohet drejlpersed rej li fryma dhe gama e parimeve
me Ie nj ohura qe vij ne nga konven ta nderkombetare dhe Euro piane per Ie drej tat e njeriuL
52
8 Pervec rreguHimit qe [ ben Kodi [ Punes kerni edhe veteBrenda sektorit public rregll l ime per
ate instilueione Ie eilat hyjne ne fushell e veprimi t Ie legjis lacionit Ie sherbimit civil dhe keto
marredhenie rregu ll ohen me ligjin nr 152 20 13 Per Nepunesit Civ il Edhe pse jemi nj c shIel
I vogel me nje admini strate te vogel pu blike dhe me nje numer te kufizuar Plillonjesish pu blic
ky sektor eshte du ke kal uar neper reform a dillamike ne lTUgen drejt integrimit Europian
9Ne vendin tone duhe l Ie propozojme ndryshime dhe permiresim Ie qeve risjes 5C sek lo rit public
dhe sherbimeve publike p~ dysh im qe duke iu referuar s ituates aktuale problemmike sek lo i
public duhet Ie beje ndrys hime sin e funksionim sin e ndertimin e saj Ajo duhet tejete e
mbrojtllr nga levizjet po[itike Ie punonjesve ne menyre qe Ie ruaj kualitetin e kapacitcleve
llJ erezore
S3
Bibliografia
1 E drejla f punes prof fir KiltreI Cela bolim IV ~ stlepia holuese liar Tirane
2 E (rejta e kralwsllar e punts proftlr Kudrel Cea
3 Directhe 2003 EC of he European Paramenl and 0 he Council of 4 November 2003
4 Lligji lu82 tlati 0907 945 Mbi knllen e sherhimit mhrojljen dlte shperblimin lie pune
5 Ligji IIr 527lktle 2508947
6 Ligj nr 2250 dali 030SJ956 Mbi Kodin e Punils Ie Repuhlikiis Populore Ii
Shqiperise
7 Ligji I1r136 dale 512 2015 Iper disa shlesa dlte Ildryshime nit Ligjin fI 7961 dali
12071995 Kodl J plles I ShqipiJr i ndrysltuar
8 Ligjil152 dale 2013 Pilr IIilpfinesin civil
9 Stalstika e fregut Ie plllles 2014-2015 SheThm Komhiftar I PUl1esimit
)0 Slrnlegjia e plllleimit 2007-2013 Millistria e Pun es rifle Ceshljes Sodale
11 Tregu 1 pUlles AklllaJ Shirbimi Jltombelar I Puniisimil
12 Slalisliklllejorces se punes lOIS INSTAT
13 Slralegjia ombilare per pniisim 2014-1020
14 Slralegjia difrseJaorjale e reformes lie a(minislrolen Publike (SNRA P) llii kUlJdii Ie
slralegjise JoIIbilare pir tviflim dll t illltgrim (1009- 2013) Tirane SMalor 2009
15 Slralegjia per PUllesim dlle Aflisi fLO 1013-206
16 Draft document Mbi fiji igjii Ii ri per sllirbimin civil ni SIIqiperi f pergalitur Of
Zlrani SIIapo ne basltkipunim me Dr Hails -Achim Roll kOllsulenli Ii Sigma me
kerkese Ii DAP 1 letor 2010
17 Giuseppe Casale Service public reladole eork
S4
J8 Josep Tenkormrg bullbull hi comparaillt Qvervieii Geneva August 2008
9 Annizi e legjisaciollit mb marrdhiilliel e punlis ne administraten publike ne
Republiken e Sltqiperise lie kuadrin e projektit Ii qelldres AKSES ALBANIA
Pernjii administratil pubike Ie qiil1drlleshme dlle proesiollale mbiJihlellir IIga
Ambosnda Gjermane Ili Tirone dhjelor 2009 puno Dr Eralta Can
20 Komieli Shqiptar I Helsiki Sifuala e diskriminimit lie procesill e lorgimit ngo
plla ni Shqipilri Tirane dlljelor 201 I
21 SlalisiNa lujuri IIga kOllfenmea e reafizuar ngn qelldm ISU JtlriJ me feme
Zbnim J ligjit lie mbeshlelje Ii qiimrueshmerisi dhe rriljes sit perjorm(mcifs ni
Administraten Pubike
22 KlIshJetuta e Shqiptrisi
23 Marrdhellia e pultes FerioJlQ Calo
201 Kerkime mbi fregull e pUlles Jonida IoxhoJi
25 KOIi (ok Idrej~sla~qjp-(J -tJXl
26 Shlefiweborg
27 llllervisffr lie ~lil1islrillit e punts dlle Ceshtjevt Sociole me feme Nxitja e pllll ifsimil
dhe polifika Ii tjera per IIljell e papllnesisl
55
8 Pervec rreguHimit qe [ ben Kodi [ Punes kerni edhe veteBrenda sektorit public rregll l ime per
ate instilueione Ie eilat hyjne ne fushell e veprimi t Ie legjis lacionit Ie sherbimit civil dhe keto
marredhenie rregu ll ohen me ligjin nr 152 20 13 Per Nepunesit Civ il Edhe pse jemi nj c shIel
I vogel me nje admini strate te vogel pu blike dhe me nje numer te kufizuar Plillonjesish pu blic
ky sektor eshte du ke kal uar neper reform a dillamike ne lTUgen drejt integrimit Europian
9Ne vendin tone duhe l Ie propozojme ndryshime dhe permiresim Ie qeve risjes 5C sek lo rit public
dhe sherbimeve publike p~ dysh im qe duke iu referuar s ituates aktuale problemmike sek lo i
public duhet Ie beje ndrys hime sin e funksionim sin e ndertimin e saj Ajo duhet tejete e
mbrojtllr nga levizjet po[itike Ie punonjesve ne menyre qe Ie ruaj kualitetin e kapacitcleve
llJ erezore
S3
Bibliografia
1 E drejla f punes prof fir KiltreI Cela bolim IV ~ stlepia holuese liar Tirane
2 E (rejta e kralwsllar e punts proftlr Kudrel Cea
3 Directhe 2003 EC of he European Paramenl and 0 he Council of 4 November 2003
4 Lligji lu82 tlati 0907 945 Mbi knllen e sherhimit mhrojljen dlte shperblimin lie pune
5 Ligji IIr 527lktle 2508947
6 Ligj nr 2250 dali 030SJ956 Mbi Kodin e Punils Ie Repuhlikiis Populore Ii
Shqiperise
7 Ligji I1r136 dale 512 2015 Iper disa shlesa dlte Ildryshime nit Ligjin fI 7961 dali
12071995 Kodl J plles I ShqipiJr i ndrysltuar
8 Ligjil152 dale 2013 Pilr IIilpfinesin civil
9 Stalstika e fregut Ie plllles 2014-2015 SheThm Komhiftar I PUl1esimit
)0 Slrnlegjia e plllleimit 2007-2013 Millistria e Pun es rifle Ceshljes Sodale
11 Tregu 1 pUlles AklllaJ Shirbimi Jltombelar I Puniisimil
12 Slalisliklllejorces se punes lOIS INSTAT
13 Slralegjia ombilare per pniisim 2014-1020
14 Slralegjia difrseJaorjale e reformes lie a(minislrolen Publike (SNRA P) llii kUlJdii Ie
slralegjise JoIIbilare pir tviflim dll t illltgrim (1009- 2013) Tirane SMalor 2009
15 Slralegjia per PUllesim dlle Aflisi fLO 1013-206
16 Draft document Mbi fiji igjii Ii ri per sllirbimin civil ni SIIqiperi f pergalitur Of
Zlrani SIIapo ne basltkipunim me Dr Hails -Achim Roll kOllsulenli Ii Sigma me
kerkese Ii DAP 1 letor 2010
17 Giuseppe Casale Service public reladole eork
S4
J8 Josep Tenkormrg bullbull hi comparaillt Qvervieii Geneva August 2008
9 Annizi e legjisaciollit mb marrdhiilliel e punlis ne administraten publike ne
Republiken e Sltqiperise lie kuadrin e projektit Ii qelldres AKSES ALBANIA
Pernjii administratil pubike Ie qiil1drlleshme dlle proesiollale mbiJihlellir IIga
Ambosnda Gjermane Ili Tirone dhjelor 2009 puno Dr Eralta Can
20 Komieli Shqiptar I Helsiki Sifuala e diskriminimit lie procesill e lorgimit ngo
plla ni Shqipilri Tirane dlljelor 201 I
21 SlalisiNa lujuri IIga kOllfenmea e reafizuar ngn qelldm ISU JtlriJ me feme
Zbnim J ligjit lie mbeshlelje Ii qiimrueshmerisi dhe rriljes sit perjorm(mcifs ni
Administraten Pubike
22 KlIshJetuta e Shqiptrisi
23 Marrdhellia e pultes FerioJlQ Calo
201 Kerkime mbi fregull e pUlles Jonida IoxhoJi
25 KOIi (ok Idrej~sla~qjp-(J -tJXl
26 Shlefiweborg
27 llllervisffr lie ~lil1islrillit e punts dlle Ceshtjevt Sociole me feme Nxitja e pllll ifsimil
dhe polifika Ii tjera per IIljell e papllnesisl
55
Bibliografia
1 E drejla f punes prof fir KiltreI Cela bolim IV ~ stlepia holuese liar Tirane
2 E (rejta e kralwsllar e punts proftlr Kudrel Cea
3 Directhe 2003 EC of he European Paramenl and 0 he Council of 4 November 2003
4 Lligji lu82 tlati 0907 945 Mbi knllen e sherhimit mhrojljen dlte shperblimin lie pune
5 Ligji IIr 527lktle 2508947
6 Ligj nr 2250 dali 030SJ956 Mbi Kodin e Punils Ie Repuhlikiis Populore Ii
Shqiperise
7 Ligji I1r136 dale 512 2015 Iper disa shlesa dlte Ildryshime nit Ligjin fI 7961 dali
12071995 Kodl J plles I ShqipiJr i ndrysltuar
8 Ligjil152 dale 2013 Pilr IIilpfinesin civil
9 Stalstika e fregut Ie plllles 2014-2015 SheThm Komhiftar I PUl1esimit
)0 Slrnlegjia e plllleimit 2007-2013 Millistria e Pun es rifle Ceshljes Sodale
11 Tregu 1 pUlles AklllaJ Shirbimi Jltombelar I Puniisimil
12 Slalisliklllejorces se punes lOIS INSTAT
13 Slralegjia ombilare per pniisim 2014-1020
14 Slralegjia difrseJaorjale e reformes lie a(minislrolen Publike (SNRA P) llii kUlJdii Ie
slralegjise JoIIbilare pir tviflim dll t illltgrim (1009- 2013) Tirane SMalor 2009
15 Slralegjia per PUllesim dlle Aflisi fLO 1013-206
16 Draft document Mbi fiji igjii Ii ri per sllirbimin civil ni SIIqiperi f pergalitur Of
Zlrani SIIapo ne basltkipunim me Dr Hails -Achim Roll kOllsulenli Ii Sigma me
kerkese Ii DAP 1 letor 2010
17 Giuseppe Casale Service public reladole eork
S4
J8 Josep Tenkormrg bullbull hi comparaillt Qvervieii Geneva August 2008
9 Annizi e legjisaciollit mb marrdhiilliel e punlis ne administraten publike ne
Republiken e Sltqiperise lie kuadrin e projektit Ii qelldres AKSES ALBANIA
Pernjii administratil pubike Ie qiil1drlleshme dlle proesiollale mbiJihlellir IIga
Ambosnda Gjermane Ili Tirone dhjelor 2009 puno Dr Eralta Can
20 Komieli Shqiptar I Helsiki Sifuala e diskriminimit lie procesill e lorgimit ngo
plla ni Shqipilri Tirane dlljelor 201 I
21 SlalisiNa lujuri IIga kOllfenmea e reafizuar ngn qelldm ISU JtlriJ me feme
Zbnim J ligjit lie mbeshlelje Ii qiimrueshmerisi dhe rriljes sit perjorm(mcifs ni
Administraten Pubike
22 KlIshJetuta e Shqiptrisi
23 Marrdhellia e pultes FerioJlQ Calo
201 Kerkime mbi fregull e pUlles Jonida IoxhoJi
25 KOIi (ok Idrej~sla~qjp-(J -tJXl
26 Shlefiweborg
27 llllervisffr lie ~lil1islrillit e punts dlle Ceshtjevt Sociole me feme Nxitja e pllll ifsimil
dhe polifika Ii tjera per IIljell e papllnesisl
55
J8 Josep Tenkormrg bullbull hi comparaillt Qvervieii Geneva August 2008
9 Annizi e legjisaciollit mb marrdhiilliel e punlis ne administraten publike ne
Republiken e Sltqiperise lie kuadrin e projektit Ii qelldres AKSES ALBANIA
Pernjii administratil pubike Ie qiil1drlleshme dlle proesiollale mbiJihlellir IIga
Ambosnda Gjermane Ili Tirone dhjelor 2009 puno Dr Eralta Can
20 Komieli Shqiptar I Helsiki Sifuala e diskriminimit lie procesill e lorgimit ngo
plla ni Shqipilri Tirane dlljelor 201 I
21 SlalisiNa lujuri IIga kOllfenmea e reafizuar ngn qelldm ISU JtlriJ me feme
Zbnim J ligjit lie mbeshlelje Ii qiimrueshmerisi dhe rriljes sit perjorm(mcifs ni
Administraten Pubike
22 KlIshJetuta e Shqiptrisi
23 Marrdhellia e pultes FerioJlQ Calo
201 Kerkime mbi fregull e pUlles Jonida IoxhoJi
25 KOIi (ok Idrej~sla~qjp-(J -tJXl
26 Shlefiweborg
27 llllervisffr lie ~lil1islrillit e punts dlle Ceshtjevt Sociole me feme Nxitja e pllll ifsimil
dhe polifika Ii tjera per IIljell e papllnesisl
55