YETTİYusif Şükürlü

Yay tətilində - kəndə gələnin ikinci axşamı, Tərxan, nənənin

etirazlarına baxmayaraq, yatağını eyvanda açdırdı. Təkidini onunla izah

etdi ki, sərin və aydın kənd gecəsində ulduzlara tamaşa etmək istəyir.

- Onda həyətdəki işıqları söndürməyin! – deyə nənə tapşırıq verdi.

Sonra Tərxana müraciətlə: - Qorxub eləməzsən ki?- dedi.

- Nədən qorxacağam?!

- Heç nədən qorxmaz!-deyə baba sözə qarışdı. – Gecə qapılarımızın

hamısı açıq olur. Həyətdəki işıqları da söndürməyəcəyəm! Yoxsa ləngiyib

gec qayıdan arılar səhərə qədər özlərini lampalara vurub məhv edəcəklər.

- Baba ! Mənə işıq lazım deyil! Ətraf qaranlıq olanda səma daha

aydın görünür, - deyə Tərxan babanı da arxayın etdi.

Doğrudan da ətraf qaranlıq olduğundan səma dumduru görünürdü

və elə bul ulduzlar da yerə yaxınlaşmışdı. Tərxan gördü ki, bir ulduz uçub

“Böyük Təpə” dağının arxasında gözdən itdi. Bir azdan ikinci ulduz da

uçdu. Tərxan səbirsizliklə üçüncü ulduzun uçmasını gözləməyə başladı...

Deyəsən yuxulamışdı. Ayıldı. Gördü ki, ulduzlar əvvəlki yerlərini

dəyişiblər. Hava əməlli-başlı sərinləşib və həyətdən könül oxşayan qızılgül

ətri gəlir. Tərxan müəyyənləşdirdi ki, bu ətir eyvanın altındakı gül

kollarındadır və o balınca dirsəklənib başını məhəccərə söykədi ki,

aşağıdakı gül kollarına baxsın. Orada heç nə görə bilmədi. Çünki qaranlıq

olduğundan ləçəklərlə yarpaqlar bir-birindən seçilmirdi. Tərxana elə gəldi

ki, kolların arxasında adam boyu hündürlüyündə bir qaraltı dayanıb.

Əvvəlcə əhəmiyyət vermədi. Sonra qaraltı olan yerə ikinci dəfə nəzər

salanda gördü ki, qaraltı tərpənir, daha doğrusu, eyvana yaxınlaşır...

Tərxan daha diqqətlə baxmağa başladı. Deyəsən həqiqətən qaraltı

eyvana yaxınlaşırdı! Tərxan gözlərini bir neçə dəfə yumub açdı və daha

diqqətlə baxdı. Eyvana lap yaxınlaşan qaraltı adam kölgəsinə oxşayırdı.

Oğlan öz-özünə dedi:

- Yəqin gözümə göyünür! Adam bir şeyə diqqətlə və çox baxanda

belə olur...

O, başını yorğanın altına soxdu və nəfəsini içinə çəkib bir qədər

dayandı. Sonra başını çıxarıb qaraltı olan səmtə baxdı. Lakin məhəccərin

arxası qaranlıq idi və nəinki, qaraltı, heç həyət görünmədi!...

Birdən!...Dəhşət onu dondurdu! “Anaaa...” demək istədi. Boğuldu,

səsi çıxmadı. Özünü geriyə - divar tərəfə atdı və yorğanı sinəsinə çəkib,

qarşıya – məhəccərə baxdı. Məhəccərə ilişmiş işıldayan barmaqlar

arxasından ağ-yaşıl işıqla əhatə olunmuş qorxunc sifət gözlərini ona

zilləmişdi.

Tərxan bir əli ilə üzünü örtdü. Az qalırdı ki, yerindən çıxmaq istəyən

ürəyinin səsi qulaqlarını batırsın. Qışqırmaq istədi. Bacarmadı. Amma ona

elə gəldi ki, qışqıra bilər. İstədi yoxlasın görək, danışa bilir, ya yox?

Yavaşcadan:

- Qorxuram!- dedi.

Əllərin ikisi də məhəccərdən aralandı və elə bil Tərxana “yox-yox”,

“qorxma!” dedi və qorxunc “baş” məhəccərdən geriyə çəkildi. Tərxana elə

gəldi ki, “Onun” ayağının altında qızılgülün kolları qalıb şaqqıltı ilə qırıldı.

Hələ deyəsən həyətdəki alma ağacının budağına da ilişdi. Budaq dartıldı

və qayıtdı, üstündəki bir neçə alma da tappıltı ilə düşdü.

Bir qədər bu vəziyyətdə qalandan sonra “Görəsən Müller hardadır?

Niyə hürmür?” – deyə fikirləşən Tərxan sürünə-sürünə məhəccərə

yaxınlaşdı və oradan:

-Müller!- deyə iti çağırdı.

İt yatdığı yerdən qalxıb eyvanın altına gəldi. Tərxan onu qısqırtdı. İt

hürə-hürə bayaqkı varlığın getdiyi tərəfə cumdu, tez də səsini kəsdi.

Daha çöldə yatmaq olmazdı! Tərxan qorxa-qorxa qalxıb evə- Arzu

bibisinin yanına getdi. Onun böyrünə qısıldı və gözlərini yumub

yuxlamağa çalışdı. Deyəsən çöldə ona soyuq olmuşdu. Canı isinən kimi

yuxaya getdi.

Səhər onu yuxudan nənəsinin səsi ayıltdı; yemək üçün çağırırdı.

Başını qaldırıb gördü ki, otaqda özündən başqa heç kim yoxdur. Bibisi

çoxdan durub getmişdi. Axşam gördükləri yadına düşdü. Fikirləşdi ki, yəqin

“Qar adam” gəlib, onunla zarafat edibmiş. Hardasa oxumuşdu ki, “Qar

adama” it hürmür...

Yenidən nənənin səsi eşidildi:

- Tərxan! Ay tənbəl! Gün-gönorta olub! Bu vaxtacan bir tikə çörək

yeməyən uşaqdan da adam olar?! Ay bala! Düş gəl də!...

Tərxan durub köynəyini, idman formasından olan şalvarını əyninə

keçirib eyvana çıxdı. Arzu bibi onun eyvandakı yatağını yığışdırmışdı.

Məhəccərə yaxınlaşıb “Qar adam”ının durduğu yerə baxdı. Beton səkinin

yanında bir gül kolu tapdanıb əzilmişdi. Yer quru olduğundan heç bir iz zad

yox idi. Sonra alma ağacına tərəf baxdı. Doğrudan da kiçik bir budaq

sınmış, yerə bir –neçə alma düşmüşdü. Həyətdə ayrı elə bir dəyişiklik yox

idi.

Dəmir stolun üstündə samovar qaynayır, çay dəmlənmişdi. Həyətdə

təkcə nənə görünürdü. Deyəsən nəsə bişirirdi.

O pillələrlə aşağı- kiçik eyvana , oradan da yenə pillələr ilə beton

səkiyə düşdü. Sütundakı mıxdan asılmış dəsmalı götürüb “Arx başına”

yuyunmağa getdi.

Qayıdıb həyətdəki dəmir masanın arxasında əyləşdi və ətrafa göz

gəzdirdi ki, bəlkə bir iz görünə. Amma heç nə hiss olunmurdu. Heç bilmədi

nənəsi nə vaxt gəlib ona çay süzmüşdü. Onun səsinə ayılan kimi oldu:

- Sənə nə olub, a bala? Niyə belə fikirlisən? Rəngin –başın da

xoşuma gəlmir! Sənə dedim ki, soyuq suda az çim. Qızdırman var? Yəqin

boğazın ağrıyır! Tez ol! Çayını iç, çörəyini ye! İndi İsrafil gələndə boğazına

baxar.

Tərxan udqundu ki, görsün, doğrudan da boğazı ağrıyır, ya yox?

Gördü ki, ağrımır. Stəkanı qabağına çəkdi, nənəsinin düzəltdiyi yağ

yaxmasını əlinə götürdü. Gördü nənəsi onun üzünə baxır. Çörəyini ağzına

təpib tez-tez çeynəməyə başladı. Nənə deyinə-deyinə:

- Qarğa didməyə əti yoxdur! Yeməyə də tənbəllik edir! Bilmirəm bu

necə uşaqdır?...-dedi və öz işinin dalınca getdi.

O gün günortaya az qalmış Təmraz və Qorxmaz gəldilər. Həyətdə

futbol oyunu uşaqların başınaı elə qarışdırmışdı ki, günorta çörəyini

yeməyə getməyi belə ununtmuşdular. Oyun o vaxt dayandı ki, top

yumalanıb arı pətəyinin altına düşdü. Uduzduğu üçün “əvəz çıxmağa” can

atan Qorxmaz əyilib topu götürmək istəyəndə, pətəyin arı işləyən

pəncərəsinə qoyulmuş ölçü ağacına toxundu. Arılar hirsləndilər və

Qorxmazın çılpaq, tərləmiş bədəninə daraşdılar. O, topu kənara atıb aşağı

qapıya tərəf götürüldü. Uşaqlar da qorxub hərəsi bir tərəfə qaçdılar.

Qorxmaz orada “Ana!Ana!” deyə qışqırırdı. Səkinin altında yatmış Müller də

çıxıb Qorxmazın dalınca qaçdı və deyəsən məsələnin cəngəlli olduğunu

bilib, yerinə qayıtdı.

Tərxan da bərk qorxmuşdu. Təmraz isə gülürdü. Səs-küyə baba da

bağçadan gəldi. Uşaqların arı pətəklərinə toxunmaları onu hirsləndirmişdi:

- Tərxan, sən gələndə bu uşaqlar məni lap çox incidirlər! Ay bala!

Arıxana sizə futbol oynayan yerdir? Bu istidə, odda sizə nə olub ki,

özünüzü belə öldürürsünüz? Bir sakitləşin görək başimıza nə gəlir?!- Sonra

soruşdu: - Bəs nənən hardadır?

- Alt evdə. Bizi də çağırıb ki, çay içək,- deyə Tərxan cavab verdi.

- Mən gedim görüm Qorxmaza arılar neylədi?- deyə Təmraz küçəyə

yollandı.

- Qorxmaza arılar neyləyib ki,..-deyə babası Tərxanın üzünə baxdı.

-Əşi... Heç nə! Bir balaca sancıb.

- Sancmağın da balacası böyüyü olurmu?

-...

- Di yaxşı, sən də tərpən evə!-deyə baba onun qolundan tutub evə

gətirdi.

Onlar ikimərtəbəli evin birinci mərtəbəsi, axşam Tərxanın yatdığı

eyvanın altı, qışda isti, yayda isə sərin olan və ona görə də evdəki bütün

başqa otaqlardan çox işlənən “Alt evə” girəndə gördülər ki, çaylar masanın

üstündə çoxdan soyuyub. Nənə də çarpayıda uzanıb. Tərxan fikirləşdi ki,

necə olub, Qorxmazın o cür qışqırmağına nənə oyanmayıb?! Nənə onların

gəldiyini duyub, oyandı və qalxıb oturdu, Sonra Tərxana və babasına baxıb

soruşdu:

- Qorxmaz niyə elə qışqırırdı? Bala sakit oynaya bilmirsiniz?!

Heç bir cavab olmadı. Nənə qalxıb çölə çıxdı və əlüz yuyanda üzünü

yudu.Dəsmalı götürüb evə qayıtdı və əl-üzünü silə-silə deyinməyə başladı:

-Bir bax! çağırmışam ha!.. çayları soyudublar.gün günortadan əyilib,

hələ bir loxma çörək yeməyiblər! Yox! Mən bu uşağa baxa bilmərəm! Bu

elə yeməyə də tənbəldi!..

Nə isə, çaylar təzələndi. Xörəyi qızdırıb gətirdilər. Nahar edildikdən

sonra nənə Tərxana tapşırdı ki, çıxıb üst evdə bir az yatsın. Baba:

- Mən bağda işləyəcəyəm. İstəyirsə, Tərxan da mənimlə getsin.

Orada mənə kömək edər. – Dedi və razılıq üçün nənənin üzünə

baxdı.

Nənə başı ilə “yox” işarəsi verib dedi:

- Onsuz da futbol oynayıb, yorulub. Yaxşısı budur apar, fındıq

bağında ona yörtməş sal, yatıb istirahət etsin.

Yörtməşdə yatıb yellənmək Tərxanın çox xoşuna gəlirdi. Tez durub

kəndir, şal, balınc və nənənin kələğayısını götürüb fındıqlığa getdi. Yörtməş

qurmaq üçün iki əlverişli fındıq topası tapdı və yerdən bir metr hündürlükdə,

aralarındakı məsafə 30-40 sm olan iki paralel ip çəkdi. Şalın ortası aşağıya

sallanmaq şərti ilə iki tərəfini çöldən içəriyə doğru iplərin üstündən aşırıb,

ayaq və baş tərəfdən 50 sm uzunluqda çubuğu yörtməşin içərisindən iplərin

arasına keçirtdi. Belə “möhkəmləndirmədən” sonra balıncı baş tərəfə

qoyub, çıxıb yatdı. Üstünə də kələğayı saldı ki, milçək dəyməsin.

Əvvəlcədən ipin artıq qalmış ucunu kənar budağa dolayıb, yörtməşin baş

tərəfinə keçirmişdi. Onu tutub, özünü yelləndirməyə başladı.

Yörtməşdə özünü bir qədər yelləndikdən sonra Tərxanın yadına

gecəki hadisə düşdü. Onu fikirləşə-fikirləşə gözlərini yumdu. Nə vaxtsa

kələğayıdan çöldəki-ipi dartan əlini milçək dişlədi. O, əlindəki ipi buraxıb,

bu əlini kələğayının altına çəkdi. Amma yörtməş elə əvvəlki qaydada,

sakit-sakit yellənirdi. Tərxan fikirləşdi ki, yəqin baba gəlib və elə bilir ki, mən

yuxulamışam. Ona görə sakitcə yörtməşi yelləyir...

Nə qədər keçdiyini bilmir, bir də ayılanda gördü ki, yörtməş yellənir.

Başını qaldırdı və çevrilib yan tərəfə baxdı. Gördü ki, dəriyə bürünmüş bir

adam dayanıb, yörtməşi yelləyir! Tərxan:

- Babaaa!...-deyə var-gücü ilə qışqırdı və aşıb, yörtməşdən yerə

düşdü. Başına və əl-ayağına dolaşmış kələğayının altından gördü ki, onun

yanında dayanıb, yörtməşi yelləyən varlıq qobuya tərəf qaçır. Tərxanın

ürəyinə damdı ki, bu elə dünən gecə gələndir. Qorxudan uşağın ürəyi elə

döyünürdü ki, onun səsindən başqa səs eşitmirdi...

Bir qədər belə vəziyyətdə qalandan sonra o özünə gəldi və bərkdən

ağlamağa başladı. Onun səsinə özünü yetirən baba:

- Nooldu? Nooldu?- dedi və Tərxanı qaldırıb qucağına götürdü.

- Heç nə...Qorxdum!...

- Nədən?

- Ondan!- deyə Tərxan barmağı ilə qobunu göstərdi.

- O nədir axı?!

- O də...Tüklü adam!- deyə Tərxan udquna-udquna cavab verdi.

- Yuxuda görmüsən?

- Yox Yatmamışdım... Onu elə dünən gecə də görmüşdüm. Həyətə

gəlmişdi... Gördü ki, mən qorxuram, qayıdıb getdi. İndiki kimi...

- Ağlına gələni danışma! Mən də elə bildim, Allah eləməmiş, ilan-zad

çaldımı?! Bu qorxu mənə bəsdir!- deyə üstünə atdı və onu qucağından yerə

düşürdüb, qolundan tutdu. - Gəl gedək evə! Qorxaq oğlu qorxaq!...Bunun

rənginə-başına bax!

Onlar həyətə qayıtdılar. Təndirxanada xəmir yoğuran nənə Tərxanı

görən kimi dedi:

- Tərxan, otur bir stəkan çay iç, sonra təndirə çırpı doğrayasan!

Tərxanın əvəzinə baba cavab verdi.

- Onunla işin yoxdur! Çırpını mən özüm doğrayaram. Bayaq yuxu

görüb, qorxub. Yörtməşdən də yıxılıb. Ağ ürəyin biri imiş!

- Nədən qorxub? Nə gördün a bala?! Rəngin-başın niyə qaçıb?

Yenə baba nəvəsinin əvəzinə:

-Deyir tüklü adam görüb, -dedi.

- Nəə?..Necə adam?...

- Deyir tüklü adam onun yörtməşini tərpədirmiş. Nənə babaya baxıb,

başını buladı:

- Yəqin qoz ağacının havası ona düşməyib. Di yaxşı... İndi xəmiri

qurtarıram. Özüm ona çay verəcəyəm. Nənəsinə danışar görüm nə görüb

axı?!

Nənə Xəmiri yığdı, üstünü dəsmalla örtdü və qabaqdan arxaya doğru

qatlanıb nəfəsinə keçirilmiş tumanının ucunu açdı. Təndirxanadakı əl-üz

yuyandan əllərini yuyub, dəsmala silə-silə Tərxandan soruşdu:

- Bala! O nə təhər tüklü adam idi ki, sən ondan qorxdun?

- Mən bilmirəm o adam idi, ya yox... Amma mənim üzümə elə baxırdı

ki, elə bil heç nə olmayıb!

- Nə olmuşdu ki?

- Əslində heç nə. Mən ona kələğayının altından baxırdım...

_ Hə... Yəqin qonşu uşaqlardan biridir! Sən kələğayının altından onu

tüklü adama oxşatmısan. Elə deyilmi? – deyə nənə sorğu-sualı davam

etdirirdi.

Baba çayını içib, evin dalına-çırpı doğramağa getdi. Oradan dəhrə

səsi gəlməyə başladı. Tərxan fikirləşdi ki, çırpını doğramaq ona qismət

olmadı. Nənənin məsləhət və suallarına başı ilə cavab verə-verə çayını

püfləyib içdi və durub babanın yanına qaçdı.

* * *İki gün beləcə keçdi. Tərxan gördüklərinin yuxu olduğuna inanmış və

artıq yadından da çıxarmışdı. Gecələr babası ilə yatır, tək də heç yerə

çıxmırdı. Amma iki günün başında qəribə bir hadisə oldu. Coşqun, Zəka və

Tərxan “Dağ dibi” adlanan yerə armud yeməyə gütmişdilər. Ağacın dibini

axtardılar, bir-iki yetişmiş armud tapa bildilər. Ağac çox hündür və çıxılması

mümkün deyildi. Həm də Sövdagül arvad uşaqları armud dibində görsəydi,

şivən qoparacaqdı. Uşaqlar ehtiyatla ağaca bir-iki daş atıb, əliboş qayıtdılar

evə. Nahardan sonra Tərxan üst evdə yatmışdı. Ayılıb gördü ki, yatdığı

pəncərənin qabağında bir neçə dənə təzə dərilmiş və yetişmiş armud

qoyulub. Birini götürüb yeyə-yeyə bayıra çıxdı. Orta səkidə Arzu ilə rastlaşdı.

Arzu soruşdu:

- Armudu kim verib?

- Özüm almışam.

- Haradan?

- Oradan!- deyə Tərxan əli ilə üst evi göstərdi.

- Ədə! Heç adam da armud gətirib, gizlədər?! Adını da oğlan

qoymusan!...Gətirdiyin armudları da gizlədibsən ki, özün yeyəsən?! Ayıb

olsun!

- Əşi, dayan görüm! Kim gizlədib? Mən armud-zad gətirməmişəm.

Yəqin baba qoyub. Yuxudan oyanıb gördüm pəncərənin qabağında həmin

armudlar var. Birini götürdüm, qalanı oradadır!

- Ağlına gələni danışma! Səhər yerləri mən özüm yığışdırmışam.

Pəncərələrin qabağını da silmişəm. Heç nə yox idi. Atam da səhərdən

şəhərə gedib. Ya ciyim qoyub, ya da sən!

- Yəqin, nənə qoyub!

Arzu da evə girdi, o da əlində armudla çıxdı və hər ikisi həyətə

düşdülər.

O gün axşam hamı qırmızı səkidə süfrə başına yığışmışdı. Necə

oldusa, Arzu anasından soruşdu:

- Ciyi, armudları sənə kim vermişdi?

- Hansı armuddur o?

- Sən Tərxana verən armud!

- Mən Tərxana armud –zad verməmişəm!

- Kiri ağız!... Necə verməmisən ki, birini də mən yemişəm!

- Ay bala! Mən armud-zad görməmişəm!

Arzu durub üst evə çıxdı və əlində armud, özünəməxsus rişxəndlə

gülə-gülə çəkiyə düşdü.

- Ciyi, vallah pəncərənin qabağına düzülmüşdü. Özü də Avzərgilin bal

armudundandır. Tərxan da deyir ki, “mən gətirməmişəm!”

Tərxan babanın üzünə baxdı və dedi:

- Baba, sən qoymusan?

- Nə fərqi var? Kim qoyur, qoysun- armud olsun...-deyə baba güldü

və armudlardan birini götürüb bıçaqla qabığını soymağa başladı.

- İt tutsun, dovşan olsun!-deyə Arzu yekunlaşdırdı.

- Ciyimin, dədəmin və mənim xəbərim yoxsa, onda armudları üst

evə,- Tərxanın pəncərəsinin qabağına kim qoyar? Tərxan özü!

- Xeyr! Mənim xəbərim yoxdur!- deyə Tərxan etiraz etdi. Sonra

söhbət dəyişdi və armud məsələsi yaddan çıxdı. Havanın nə vaxt

qaraldığını Tərxan heç hiss etməmişdi. Bir də gördü ki, işıldaquşlar uçur.

Elə bil onlar bir-biri ilə Morz əlifbası dililə danışırdılar. Tərxan babadan

soruşdu.

- Baba! Niyə cücülər elə işıq saçırlar?

- Onları Allah elə yaradıb!

- Baba! Allah odu da yaradıbsa, niyə od adamın əlini yandırır, bu

işıldaquşlar isə yox?

- Çünki od oddur, sillovuş isə sillovuşdur! Ona görə!

- Gərək atamdan soruşam, yəqin o bilər!

- Hə də!- deyə istehza ilə gülümsədi. –Oğul atasını igid bilər!

- Baba! Atam da həmişə səni igid bilirdi?

Bu cür sualı gözləməyən baba nəvəsinin üzünə baxıb dedi:

- Ə!...Dədən sənin kimi qorxaq olmayıb! Sillovuşdan-zaddan

qorxmazdı! Sən bir balaca tək qalan kimi gözünə min cür “şey” görünür.

- Baba, sən heç nədən qorxmursan?

- Nədən qorxacağam ki?!

- Məsələn, nənəmdən!

Süfrə başında oturanların hamısı gülüşdü. Bu arada yoldan maşın

səsi gəldi. Maşının işıqları darvazaya dirəndi və söndü.

- Buyur! Atan gəldi!- deyə baba darvazanı göstərdi.- Dur get,

darvazanı aç!

-Mən gedirəm! - deyə nənə ayağa qalxdı və pilləkənin dibindən

ayaqqabılarını tapıb geydi. Sonra həyətə - darvazaya tərəf, getdi. Tərxan

da ayağa durdu və pilləkənin başından darvazaya baxdı. Deyəsən,

doğrudan da gələn atasıgil idi! Zərintac ilə nənə nə barədəsə, yüksəkdən

danışırdılar.

Tərxan istədi ki, özünü “soyuqqanlı” göstərsin, həyətə düşməsin.

Lakin dözə bilmədi və ayağına rezin qaloşları keçirib gələnlərin qabağına

yüyürdü.

- Ey, Zərintac! Bilirsən, mən nə görmüşəm?!

- Salam! Qaqaş, mən xoş gəlmişəm!

- Hə?! Xoş gəlmisən!

- Çox sağ ol!

- Ana, ay ana!- deyə Tərxan Zərintac və nənənin yanından ötüb

darvazaya tərəf qaçdı. Həyət qapısında “Müller” onu qabaqlayıb, bərəni

ondan tez keçdi.

* * *

Ata-anasını görəndən sonra Tərxanın kefi lap kökəlmişdi.

Gördüklərini təkrar-təkrar onlara danışırdı.

- Hamısını yuxuda görüb! – deyə baba gülürdü.

Ata isə ona maraqla qulaq asır, arada da başı ilə babanın sözlərini

təsdiq edirdi.

- Görün kim gəlib? – deyə Zərintac bas səslə gül kollarının

arxasından çıxdı. Onun üzü və əlləri fosforlanmış kimi işıldayırdı.

- Mən Tərxan görən əcinəyəm! Uuu!...

- Dayan, dayan! Hə! Üzünə işıldaquş sürtmüsən? - deyə Tərxan, nə

isə kəşf edirmiş kimi, diqqətlə Zərintacın üzünə baxdı. – Nə pis

qoxuyursan!.. – deyə burnunu tutdu

- Zərintac! Üzünə yara düşər! Neyləmisən, a bala?!- deyə nənə etiraz

etdi. – Get, tez üzünü yu!

Zərintac:

- Arzu bibi qrimləyib! - dedi.

Tərxan əlüzyuyanı göstərdi və dedi:

-Eşitmədin nənə nə dedi?! Get əl-üzünü yu! Baskervillərin itinə

oxşayırsan!

Zərintac üzünü yumağa getdi. Tərxan atasından soruşdu:

- Ata, görəsən niyə işıldaquş işıq verir?

- İşıqdaquşdur, ona görə!-deyə baba atanın əvəzinə cavab verdi.

Tərxan razılaşmadı:

- Hə, ata?

- Amerika alimi Ceyms Loyd haqqında bir şey eşitmisən?

- Yox!

- Hə...Həmin Loyd müşahidə edib ki, bir çox həşaratlar və balıqlar

lütsiferin adlı maddə ifraz edən vəzilərə malikdirlər. Həmin o lütsiferin

havadan və ya sudan ayrılan oksigen ilə birləşib, işıqlanma əmələ gətirir.

Lütsiferas adlı bir başqa katalizator maddəsi də var ki, o da başqa bir vəzi

tərəfindən - gah vurulur, gah da dayandırılır. Bu isə “yanıb-sönmə”

hadisəsini yaradır.

Baba yumruğunu sinəsinə vurub bərkdən əsnədi və dedi:

- Allahın sirləri xariclərə daha tez bəyan olur!... Amma sizlərin

alimliyiniz də, mənim arıçılığım kimi elə bir təhərdir e!...

- Ata! Bizi qınama! İndiki şəraitdə elm ələbaxandır. İki hektar torpağı

əkib, məhsulunu bir hektarın adına yazan kolxoz-sovxoz rəhbərləri, öz hay-

küyləri ilə elmi bərbad vəziyyəti qoyublar. Kələkbazlar meydan sulayır,

alimlər qalıb kölgədə! Aldıqları məvacibə ailələrini dolandıra bilməyən alimi

olan ölkənin taleyi necə olacaq, hələ bilinmir, - deyə, ata babaya - “alimlərin

təqsirsizliyini” - sübut etməyə çalışdı.

Baba:

- Yox, yoox! - dedi. - Belə mühakiməyə mən razı deyiləm! Siz işləyin,

kəşf edin, Nobel mükafatı alın, görək o, boşboğaz kolxoz sədrləri,

raykomlar sizə nə eliyə bilərlər?!

Ata:

- Əgər elədirsə, onda icazə ver mən də bir suala cavab istəyim! - Niyə

qışda arılar pətəkdən çıxmır?

- Soyuq olur.

- Doğrudur. Tutaq ki, yer qarla örtülür, yaxşı da gün çıxıb. Pətəklər

isinib, arılar da uçuşur. Bir az keçməmiş günəşin qabağını bulud kəsir,

soyuq başlayır. Onda nə olacaq?

- Arıların çöldə olanı töküləcək qarın üstünə, qırılacaq!

- Deməli, hərəkətdən qalacaq, qıc olacaq və donub qırılacaqlar! Bax,

elmin də ətrafında elə şərait yaranıb... Bu sahədə çox böyük ögylik-

doğmalıq, regionçuluq münasibətləri hökm sürür. Onlara, bizim məşğul

olacağımız, elə elm lazımdır ki, bu elmin köməyi ilə regionumuz daha

sürətlə soyulub, Şimala göndərilsin... Kimdir bizim dərdimizə qalan?..

Onlara neft, pambıq lazımdır, elm yox!.. Bir də ki, onlara yaxşı geoloqlar

lazımdır ki, regionlarda gözdən yayınan heç bir yeraltı sərvət qalmasın...

Hələ, xalqı manqurtlaşdıran təbliğat maşınını demirəm! Onlara belə şeylər

lazımdır, ata!

- Allah köməyiniz olsun, a bala! “Hər soyuq qışın bir isti yayı var”,

deyib dədələr!

- Amma vaxt gözləmir! Belə getsə, it də gedəcək, ip də.

- Elədir! - deyə baba razılaşdı və əlavə etdi. - Müdriklərin sözüdür ki,

insan dünyaya təkcə bir kərə gəlir, payına düşən ömrünü taleyin

çərçivəsində sürür, əbədiyyətə qovuşur. Çılpaq gəlir, çılpaq da gedir.

Yaltaqlıq, qorxaqlıq, ikiüzlülük, şəxsi mənafeyin, nəfsin qulu olmaq,

manqurtluq, öz millətinə inamsızlıq, pul və vəzifəpərəstlik kimi yaramaz

adətlər xalqı faciələrə gətirib çıxarır. Amma eybi yoxdur, siz öz işinizdə

olun! Haqq öz yerini tapacaq!...

Tərxan üçün maraqsız olan söhbətlər onu yormuşdu. O, əsnəyir və

dirsəklənməyə yer axtarırdı.

- Nənə, ay nənə! Mənim yerimi salın, - deyə nənəsinə söykəndi.

Nənə onu durğuzub, üst evə çıxartdı. Ata ilə babanın mübahisəsi isə hələ

davam edirdi.

Səhər Tərxanın anası çay-çörək hazırlayıb Tərxanı səslədi. Tərxan

oyanıb gördü ki, yenə özündən başqa heç kəs qalmayıb, hamı durub gedib.

Tənbəl-tənbəl yerindən qalxıb geyindi və həyətə düşdü:

- Atam hanı?

- Bilmirəm. Deyəsən Coşqungilə gedib, - deyə ana cavab verdi və

əlavə etdi. – Di gəl, sən də çay-çörəyini ye, sonra onların yanına gedərsən!

- Ana, əvvəl onların yanına gedim, sonra gəlib çörəyimi yeyərəm!

- Hələ bir əl-üzünü yu, çörəyini ye! Sonra....

Tərxan yuyunmağa getdi. Elə süfrə başına qayıtmışdı ki, Coşğun

qaça-qaça gəlib Tərxana dedi:

- Tut çırpırıq. Gəlin şal tutmağa kömək edin.

Tərxan da yeməkdən sonra atasının yayına yollandı. Günəş xeyli

qalxmışdı. Yol uzunu Tərxan fikirləşirdi ki, yəqin o tüklü adamı yuxuda

görüb. Belə çıxır ki, adam yatmamış da yuxu görə bilərmiş. Ən pisi o olur

ki, gördüklərini danışanda adama gülürlər. Ən yaxşısı da odur ki, bir də

belə şeylər görsə, heç kimə danışmasın!....

Beləcə fikirləşə-fikirləşə Tərxan yuxarı bağa keçdi. Qara şabalıda

çatmamış yadına düşdü ki, bəs soruşmadı görək, tutu harada çırpırlar?

Əzgilin yanında tut ağacı vardı, yollandı ora. Orada heç kim yox idi.

Yerdən bir-iki yetişmiş tut tapıb yedi. Fikirləşdi ki, gedib anasını və nənəsini

də çağırsın ki, gəlsinlər bu tutu da onlar silkələsinlər. Belə fikirlər ilə zoğal

ağacından bir göy zoğal qoparıb ağzına qoydu. Dişlərininin dibi və dili

keyidi. Ağzındakını tüpürüb, tut ağacının altından bir tut da tapıb yedi.

Fikirləşdi ki, gedib bir gilaslara da baxsın görək yetişib, ya yox? Əzgilin

dibindən keçib gedərkən birdən dayandı və bir an vəziyyətdə qaldı. Sonra

qayıdıb iri fındıq budaqlarının altı ilə Qara şabalıda doğru götürüldü. Orada

da dayanmayıb üzü aşağı həyətə doğru qaçdı.

Baba arıxanada idi. Tərxanı tənginəfəs görüb həyəcanla soruşdu.

- Ə, nə var, nolub?!

- Heç nə.

Baba onun üzünə baxdı. Heç nə olmadığına əmin olduqdan sonra

Tərxana dedi:

- Mənə bir az əski gətir.

- Tərxan nənədən əski alıb babanın yanına gəldi və dedi:

- Baba, sənə bir söz desəm, heç kimə deməzsən?

- Yox nə olub ki?

- Baba! Yenə o şeyi gördüm e!...

- Nəyi?

- O tüklü adamı də...

- Necə gördün?

- Tutun yanından baxdım ki,qobunun belindəki əyri şabalıd

ağacının gövdəsinin üstündə oturub.onu görən kimi, əli ilə mənə

salam verirmiş kimi işarə edirdi. Sonra mən qaçıb gəldim! Amma

baba, söz vermisən, heç kimə demə ha!

- Əşi qorxma! Heç kimə demərəm! Dayan, bu yuvanın üstünü

örtüm, mənimlə gedib, ora baxarıq!

Baba tez tələsik arı yuvasının üstünü əski və qapaq ilə örtüb, tüstü

maşınının içini arxa boşaltdı və üzünü yudu. Sonra yuxarı evdən

tüfəngi və patrondaşı götürüb çıxdı.

- Gəl gedək! Görək nə görmüsüən?!

- Baba sən onu atacaqsan?

- Gözünə qan da salacağam!

- onda mən də getmirəm!

- Niyə ki?...

- O mənə nə pislik elədi ki, sən onu atırsan? Həmdə adam

atmısan deyə səni tutarlar!

- Orada adam zad nə gəzir? Elə-belə... sənə göstərmək istəyirəm

ki, orada heç nə yoxdur!

- Onda bəs bu tüfəng nəyə lazımdır?

Baba bir az duruxdu, sonra dedi:

- Yəqin kötüyün üstündəki porsuq olub, onu atacağıq.

- Porsuq deyil axı!

- Sən nə bilirsən,porsuq necə olur?

- Hər gün televizorda göstərirlər. Uzun burun, yanında ağ

zolaqlar, qulaqsız, qısa ayaq, arxası da süpürgəyə oxşar...

- Hə. bala doğrudur! İndinin uşaqlarını aldatmaq olmaz! Amma

mən bir şeyi başa düşə bilmirəm ki, bu tüklü adam qorxusu

sənin başına haradan gəlib? Bu nə oyundur ki, elə gələn gündən

sən bizi də nigaran qoymusan?!

Tərxan çiyinlərini çəkdi.

Baba yenə deyinməyə davam etdi:

- Ağıllı-başlı uşaqsan! Amma digəl ki, elə söhbətlər edirsən ki

mən də qorxuram!...

- Baba, sən də tüklü adamdan qorxursan?

Yox, sənin başına bir iş gəlməyindən qorxuram. Bağçaya keçən kimi

nə isə görürsən, nədənsə qorxursan. Bu olmadı ki!

- Baba, bu dəfə az qorxdum. Bəlkə də heç qorxmadım. Gəldim ki,

sənə deyim...

Bu vaxt ata və Coşğun əllərində bir sini tutla həyətə girdilər.

- Tərxan, niyə gəlmədin?-deyə Coşğun metal torun o biri tərəfindən

Tərxanı səslədi. Baba nə isə demək istəyirdi ki, Tərxan:

- Baba, axı sən söz vermişdin ki, heç kimə deməyəcəyəm!

- Yaxşı!

- Bu nə top-tüfəngdir?! Hara belə?- deyə ata babanın əlindəki tüfəngə

işarə etdi.

- Bir xoruz atmaq istəyirik!- deyə baba Tərxana göz vurdu.

- Biz özümüz tutarıq!- deyə Coşğun Tərxana müraciətlə:

- Hansını tutacağıq?- dedi.

- Bilmirəm.

- Nənə, ay nənə!- deyə Coşğun hansı xoruzun tutulacağını bilmək

üçün nənəsinin dalınca getdi.

Baba belindən patrondaşı açdı və tüfəngin lüləsini yuxarı qaldırıb

içindən patronları çıxardı. Sonra onu şaqqıltı ilə örtüb evə girdi. Ata

Tərxana dedi ki, gəlib tut yesin.

- Mən bağda yemişəm.

- Ağaca çıxmışdın?

- Yox, dibindən yığmışam. Düz on dənə tut yemişəm!- deyə Tərxan

lovğalandı.

- On tutdan nəolar? Tutu doyunca yeyərlər!- deyə ata cavab verdi.

Bütün ailə dəmir masanın ətrafına yığışdı. Hamı sinidən tut seçib

yeməyə başladı. Tərxan da tut yeyə-yeyə bayaq gördüyünü gözlərinin

önünə gətirdi və öz-özündən soruşdu ki, ağacın kötüyü üstündə dirsəklənib

oturan, bir əli ilə “salam” verən, yarpaqların arasından süzülüb düşən

günəş şüaları altında qızılı rəngə çalan o tüklü varlıq nəydi görəsən?

Tərxanın fikirli olması, tut yeyərkən tənbəlliyi babanın gözündən

qaçmadı. Hərə öz otağına çəkiləndən sonra baba Tərxana dedi:

- Dur, gedək yuxarıları gəzək! Görək sən kimlə görüşmüsən?

Baba qabaqda, nəvə onun arxasında bağa yollandılar. Fındıqlıqdan

keçib, Tərxanın nişan verdiyi şabalıd ağacının yanına gəldilər. Baba

diqqətlə “hadisə yerini” gözdən keçirdi. Qırılmış pöhrələrin, təzə sınmış

quru budaqların və əzilmiş, lakin hələ tamamilə qalxa bilməmiş otların

“müşahidəsi” babanı əmin etdi ki, “burada kim isə olub”.

-Tərxan! O adam ağacın kötüyü üstə necə oturmuşdu? Mən oturum,

sən bax!

- Baba! Bax, o belə oturmuşdu,-deyə Tərxan yerdə yarı uzanmış

vəziyyətdə oturdu və babaya izah etdi ki, o adam bir ayağını dizdən büküb,

kötüyün üstünə qoymuş, o biri ayağını isə yerə sallamışdı. Sağ qoluna

dirsəklənib oturmuşdu.

Baba məsləhət gördü ki, Tərxan gedib əvvəl dayandığı yerdən

baxsın, özü isə deyilən qaydada ağacın üstündə oturdu. Tərxan əzgilin

yanına qayıtdı və oradan gördü ki, baba doğrudan da tüklü adamın

oturduğu kimi oturmuşdu. Amma fərq onda idi ki, baba ona nisbətən çox

kiçik görünür, həm də ayağı ilə yerin arasında daha çox məsafə qalırdı.

- Hə, nə oldu?- deyə baba səsləndi.

- O çox böyük idi!

- Böyük idi!... Yəni nə boyda?

- Ayağı yerə dəyirdi!

- Sənin ağlın qaçıb! O uzunluqda ayaq olar?

- Nə bilim!...

- Bilmirsən, bəs niyə elə cəfəngiyyat danışıb məni çaşdırırsan?...

Gözünə elə görünür. Yəqin Hasanın uşaqlarıdır, tut yeməyə, ya da gilasa

gəliblər. Sən də görüb qorxmusan.

- Bəs niyə mənə əl edirdi?

- Səncə nə etməliydi? Qışqırıb səni qorxutmalıydı?... Yaxşı, daha

bəsdir! Hava istiləşir, gedək çayımızı içək!

- Baba! Bir az gilas yığaq...

- Olmaz. Tut yemisən. İkisini qarışdırsan mədən ağrıyar. Axşam tərəfi

nərdivan qoyaram, çıxıb özün yeyərsən. Hələ istəsən Zərintacada

yığarsan.

- Yaxşı! – deyə Tərxan razılaşdı və babanın əlindən tutub evə qayıtdı.

Nahardan sonra Tərxan uşaqlarla çimməyə getdi. Uşaqlar

suyun qabağını daş və yaşıl budaqlarla bəndələyib göl düzəltmişdilər. Göl

kifayət qədər dərin idi və uşaqlar bəndin üstündən suya baş vurur, bir

sahildən o birinə üzürdülər. Çoxusu da suyun sərinliyindən göm-göy

göyərmiş halda günün qızdırdığı qumun və ya daşın üstünə uzanaraq

qızınırdılar.

Tərxan da soyuqdan qulaqlarının dibi göynəyənə qədər çimib

yoruldu və kənara çəkilib geyinməyə başladı. Coşğun da göldən çıxıb

titrəyə-titrəyə onun yaına gəldi və dedi:

- Deyirdin bu çayda balıq olmaz. Gedək sənə göstərim!

- Yaxşı, - deyə Tərxan razılaşdı və geyinməyə davam etdi.

- Onda maykanı geymə! Bizə lazım olacaq.

- Bəs çılpaq gedək?

- Mənim köynəyimi geyərsən.

- Sənə soyuq olmayacaq?

- Heç nə olmaz! Bədənimizin suyu quruyandan sonra isti olacaq.

- Mən də sizinlə gedirəm!- deyə Qorxmaz da geyinməyə başladı.

Onlar çay yuxarı-qobunun dibinə getdilər. Yoldan uzaq bir yerdə,

kolların altında suyun gölləndiyi balıq olacağına güman edilən sahildə

dayandılar. Coşğun məsləhət gördü ki, suyun qabağıı daşla hörüb, bir

mayka yerləşəcək yer saxlasınlar. Amma iş nisbətən sakit görülməli idi ki,

balıqlar hürkməinlər. Elə də etdilər. Onların qurduğu bu kiçik gölməçənin

çimdikləri göldən fərqi onda idi ki, ortada bir daş yox idi və su oradan

novdan axan kimi axırdı.

Coşğun maykanın aşağısını düyünləyib torba şəklinə saldı və çiyin

bağlarından yapışıb həmin o açıq yerə tutdu. Torba dolub tuluq kimi şişdi

və su üstdən aşıb axmağa başladı.

Coşğun:

- Di tez ol! Çubuqda kolların dibini tərpət!- deyə Tərxana işarə etdi.

Qorxmaza da tapşırdı ki, suyun içinə girib üst tərəfdə dayansın və balıqların

yuxarı üzmələrinə imkan verməsin.

Tərxan əvvəlcədən hazırlanmış uzun çubuqda kolların altındakı

gölməçənin dibini qurdalamağa başladı. Birdən gördü ki, qara xırda oxlara

oxşayan balıqlar çıxıb, çayın axarı ilə Coşğunun tələ düzəltdiyi tərəfə

üzdülər. O hələ Coşğunu xəbərdar etməyə macal tapmamış, Coşğun su ilə

dolu maykanı yuxarı qaldırıb kənara çəkildi. Su maykanın içərisindən

süzülüb yarıya çatanda məlum oldu ki, artıq bir balıq tutulub.

Bu “ov” Tərxana lap ləzzət vermişdi. Onlar çayın bir neçə yerində

belə bənd qurub, gün batanadək əlləşdilər və on bir balıq tutdular.

Tutulmuş balıqlar çox da iri deyildi və bellərində də qırmızı xalları var idi.

Coşğun dedi ki, bu balıqlar qızıl balıqlardır.

Axşam üstü uşaqlar ayaqqabı və şalvarları islanmış, ac və yorğun

halda evə qayıtdılar. Tərxan elə bilirdi ki, balıqları görən kimi ona “sağ ol”

deyəcəklər. Amma elə olmadı. Hələ küçə qapısından girəndə nənə və ana

– hərəsi bir tərəfdən düşdülər onun üstünə ki, “haradasan?”, “kim sənu bu

kökə qoyub?” və nə bilim nə?....

Tərxan öz payına düşən dörd balığı cibindən çıxarıb taxçanın üstünə

qoyub dedi:

- Balıq tutmağa getmişdik.

- Bu balığı yemək olmaz! Nahaq onun üçün bu qədər əziyyət

çəkmisən!- deyə nənə qəti etiraz etdi,-get paltarını dəyiş! Axşam

soyuğudur...

Zəhmətinin belə qiymətləndirilmədiyindən pərt olan Tərxan evə girdi

və paltarını dəyişdirdi. Sonra yavan çörək götürüb yeməyə başladı. Ona elə

gəldi ki, bura gələndən bəri belə dadlı çörək yeməyib.

Nənə xörəyi qızdırıb gətirincəyə qədər Tərxan yavan çörəklə qarnını

qoydurmuşdu. Amma cücə qızartmasını görən kimi sakitcə yeməyə girişdi.

Bir azdan baba və ata da gəlib çıxdılar. Tərxan fərəhlə babaya balıq

ovladıqlarından danışdı:

- Baba, qızıl balıq tutmuşuq! Üstündə də qırmızı-qırmızı xalları var.

On bir dənə tutmuşuq. Üçü Qorxmazın oldu, dördü mənim, dördü də

Coşğunun.

- Sonra neylədiniz?

- Gətirdik evə! Nənəm deyir, yeməyin, ölərsiniz! Mən də qoydum çölə,

odur e...taxçanın üstündə.

- Gətir baxım!

Tərxan sevincək həyətə qaçdı və balıqları gətirib babaya göstərdi.

- Bu ki, fareldir! Dünyada bundan dadlı balıq yoxdur! Biz bu saat

onları kabab edərik!

- Necə edək, baba?

- İndi görərsən!

Baba-nəvə təndirxanaya, ocaq başına getdilər. Təqribən yarım saat

sonra evə qayıtdılar. Fındıq çubuğundan düzəldilmiş şişin üstündə dörd

dənə qovrulmuş tikə var idi.

- Bəs, qalanı hanı? – deyə Zərintac soruşdu.

- Olanı elə budur! Başını və içaltını çıxarıb, ocaq başına qoymuşuq.

Kəllə-paça bişirib yeyərsən!- deyə Tərxan Zərintaca çölü göstərdi.

- Yaxşı şey olsa, elə özün yeyərsən!- deyə Zərintac çiynini çəkdi.-

Hələ yalvar ki, sənin tutduğun balıqdan mən yeyim!

- Baba tikələri nimçəyə qoyub nazik-nazik doğradı və hərəyə bir tikə

payladı.

Balıq doğrudan da çox dadlı idi. Təkcə nənə balıq yemədi və hamıya

tapşırdı ki, əllərini sabunla yumamış çay stəıkanlarına toxunmasınlar.

Tərxan hələ indi başa düşdü ki, niyə nənənin balıqdan zəhləsi gedirmiş?!

Ata da məsləhət gördü ki, əlinizdən balıq iyi gəlməsin deyə ocağa kağız

qırıntısı atıb, onun alovunda əllərinizi övkələyin.

Beləliklə bu günkü hadisə Tərxana əməlli-başlı “balıqçı” eləmişdi. O,

yatağında da sabahkı balıq ovunu necə təşkil edəcəyini fikirləşirdi. Ata da

söz vermişdi ki, ona tilov düzəldəcək. Amma qarmağın haradan

tapılacağını bilmirdilər... Bu fikirlərlə nə vaxt yuxuya getdiyini heç özü də

bilmədi.

Səhərisi gün heç də Tərxanın gözlədiyi kimi olmadı.Oyanan kimi çay

tərəfdən gələn gurultunu eşitdi. Qalxıb pəncərəyə yaxınlaşdı və aşağıya-

çaya baxdı. Birinci gördüyü o oldu ki, hava yağışlı idi və çaydan da sel

gedirdi. Pəncərədən yalnız çayın o biri sahili görünürdü ki, orada da

camaat dayanıb, selə tamaşa edirdilər. Nənə ona sel haqqında çox

danışmışdı. Lakin Tərxan belə gurultulu sel görməmişdi, bu birinci və çox

maraqlı hadisə idi. O, tez paltarını geyinib həyətə düşdü. Kiçik darvazadan

çıxıb, heyva ağacının altına qaçdı. Babagilin qonşuları da buraya toplaşıb

selə tamaşa edirdilər. Elə bil hamı tilsimlənmişdi və heç kəs onun gəldiyini

hiss eləmədi. Tərxan adamların içərisindən babanı axtardı. O, yox idi. Atası

və bir neçə nəfər başqa kişilər isə lap selə yaxın yerdə dayanmışdılar.Elə

gurultu var idi ki, heç agız deyəni qulaq eşitmirdi. Qara, lilli suyun içərisində

iri daşlar yuvarlanır,su dalgaları daşlara dəyib çiliklənir, havaya buxar

qalxırdı. Quru, yaş ağac kötükləri, yaşıl kollar burulğan yerlərdə fırlanır,

sonra yenə axına düşüb, çıxıb gedirdi.

Tərxan istədi ki, atasıgilin yanına getsin, Arzu bibi onu görüb dalınca

gəldi və qolundan tutub bərkdən dedi:

- Bu nədir? Niyə pencəksiz- papaqsız gəlmisən? Görmürsən yağış

yağır? Gəl gedək əyninə paltar gey!

- Atamın yanına gedirəm!- deyə Tərxan mızıldandı.

- Ə, nə deyirsən? Eşitmirəm!...

- Mənə soyuq olmur!- deyə Tərxan bərkdən cavab verdi.

- Ədə! Gəl görüm bu yana!- deyə Arzu bibi onu çəkə-çəkə evə apardı.

Tərxan evə girəndə gördü ki, nənə və baba oturub çay içirlər.

Salamlaşandan sonra baba gülə-gülə Tərxana:

- Tərxan, sənin gördüyün bu tüklü adam selə düşüb, axıb getdi, -

dedi.

Tərxan bilmədi bu xəbərdən sevinsin, yoxsa.... Yoxsa nə?! Heç özü

də bilmədi ki, nəyə görə o, “tüklü adama” belə hayıfı və yazığı gələcək?

Babaya bu barədə heç nə demədən, sakitcə oturub çörəyini yedi. Selə

baxmağa getmək istədiyini bildirdi və durub çətir götürdü. Arzu bibi onu tək

buraxmadı və o da çətir götürüb, Tərxanla yuxarı bağa – qobunun belinə

getdilər.

Tərxan selin coşub-daşmasına tamaşa edir, daşların və lilin belə

qaynadığını, guruldadığını ömründə birinci dəfə gördüyündənmi, ya da

bayaq eşitdiyi xəbərdənmi çox məyus olmuşdu və sel dalğaları arasında

“tüklü adam”ı axtarırdı. Onun nə cür suya düşdüyünü və necə “çabalaya-

çabalaya boğulub öldüyünü” təsəvvür edir, bu xəbərdən babanın belə

sevinməsinin səbəbini başa düşmürdü.

Arzu elə hey seli göstərib nə isə danışır, amma Tərxan heç nə

eşitmirdi. Əslində onun nə eşitməyə marağı vardı, nə də selin səsi buna

imkan verirdi.

Fındıq bağının altı ilə yuxarı getmək, çaya zoğalın dibindən baxmaq

istədi. Bir halda ki, buralarda “qorxulu” bir şey qalmamışdı, yəni o “tüklü

adam” axmışdı, - daha harada desən gəzmək olardı. “Qorxulu” deyəndə ki,

Tərxan tüklü adamdan yox, onun görünə biləcəyindən qorxurdu. İndi isə

“onu” sel aparıb! Daha rahatca zoğalın dibindən , hələ lap yuxarı

şabalıdların dibindən də çaya baxmaq olardı! Zoğalın dibindən çay yaxşı

görünmədi. Qobuda bitən ağacların budaq və yarpaqları buna mane olurdu.

Tərxan Arzunun yanına qayıtdı.

Arzu bibi:

- Daha bəsdir! Mənə soyuq olur. Gedək evə!- dedi.

Həyətə gələndə Arzu bibi arx başındakı novçadan su ilə dolu

vedrəni də götürdü. O, qabaqda gedirdi. Birdən Tərxanı heyrət götürdü!

Vedrədəki dupduru suyun içində balıqlar üzürdü!

- Arzu bibi! Balıq!

Tərxan heç özü də bilmədən elə qışqırdı ki, Arzu ayağının altında ilan

görübmüş kimi vedrəni buraxıb geri atıldı. Vedrə dağıldı və içindəki balıqlar

yaş otların üstünə düşüb çapalamağa başladılar. Arzi onları görüb:

- Ana!!! – deyə qışqırdı və yerə oturdu. Sonra üzünü arxada dayanan

Tərxana doğru çevirib, iməkləyə-iməkləyə ona tərəf gəldi və bir də qışqırdı:

- Ana!...

Tərxan da heç nə başa düşməyib, elə bil Arzu bibinin bu

hərəkətlərindən hürkdü və o da:

- Baba!- deyə qışqırdı.

Onların səsinə nənə və baba ayaqyalın, başıaçıq Tərxangilin yanına

qaçdılar.

- Nə oldu?! Nə var?!- deyə nənə əllərini arxadan yerə söykəyib yarı

oturmuş, yarı uzanmış vəziyyətdə, rəngi ağappaq olmuş Arzu bibinin üstünə

cumdu və onu qucaqladı.

Çaşdığından yerdə, böyrü üstə düşmüş vedrə də babanın ayağına

ilişdi. O istədi ki, vedrəni kənara atsın, mümkün olmadı. Qulp ayağını

keçmişdi. Baba daha heç nəyə fikir verməyib, ayağında vedrə Arzu bibinin

yanına gəldi. Vəziyyət elə dəyişdi ki, Tərxanı gülmək tutdu. Heç kim ona fikir

vermirdi.

Axır ki, Arzu özünə gəlib, vedrə dağılan yeri göstərdi. Nənə baxıb

dedi:

- Ağız , yoxsa ilbizlərdən qorxmusan?!

Bu “ilbiz” sözü Tərxanı elə bil yuxudan ayıltdı. Yaxınlaşıb diqqətlə

baxıb dedi ki, bunlar ilbiz deyil! Balıqlardır!

Baba da başı ilə təsdiq etdi ki, doğrudan da balıqdır və ayağını

qaldırıb vedrəni ayağından çıxartdı. Tərxan otların arasından balıqları

vedrəyə yığmağa başladı. Nənə də Arzu bibini ayağa qaldırıb:

- Bu yiyəsi ölmüşlər, bura hardan düşüb? – dedi.

- Vedrədən!- deyə Tərxan cavab verdi.

- Əşi nə vedrə?! Heç beş dəqiqə yox idi ki, bu vedrəni novçanın

qabağına qoymuşdum!- deyə nənə Tərxana etiraz etdi.

- Nənə! Balıqlar vedrənin içində idi! Arzu bibi su dolu vedrəni götürdü

ki, evə gətirsin. Mən də gördüm vedrənin işində balıqlar var. Arzu bibiyə də

dedim ki, vedrədə balıq var. O da vedrəni yerə atıb qışqırdı... Qorxdu...

Baba əlini əlinə vurub bərkdən güldü və dedi:

- Balıqlar arx ilə gəlib vedrəyə tökülüb!

- Hə də! Yəqin Şeyxlərin uşaqlar dünən çaydan tutduqları balıqdır!

Su gətirib!-deyə nənə də babanın fikrini təsdiqlədi.

Ancaq onlara qəribə gələn başqa bir səbəb də o oldu ki, demək olar,

iyirmiyə yaxın balıq elə tək vedrənin içinə tökülmüşdü. Babanın və

Tərxanın arxı yuxarı-aşağı nə qədər diqqətlə axtarmasına baxmayaraq bir

dənə də olsun əlavə balıq tapılmadı.

Tərxan babadan soruşdu:

- Bəs niyə arxın başqa yerlərində balıq yoxdur?

Baba cavab xətrinə bildirdi:

- Balıqlar topa üzürlər və elə ona görə də hamısı gəlib vedrəyə dolub!

- Vedrə olmasa necə?

- Necə olacaq? Üzüb gedəcəkdilər aşağı məhəlləyə!

- Baba! Yaxşı olub ki, nənə bu vedrəni novçaya qoyub! Gör nə qədər

balıq tutmuşuq!

Deyəsən baba fikrinin doğru olduğuna özü inanmışdı və Tərxana

dedi:

- İrilərini seç, bişirək! Xırdalarını təknəyə tök, sularını da ver, saxla!

Sabah çay durulanda buraxarıq suya! Yəqin ki, bu seldən sonra çayda heç

bir dənə də sağlam balıq qalmayıb!

Babanın fikri Tərxanın xoşuna gəldi. Tez qaçıb hələ də çapalayan

balıqların üstünə novçadan su aldı. Əvvəl-əvvəl hamısı qıc olmuş kimi

hərəkət etmədilər, sonra isə “ayıldılar”.

Tərxan da təndirxanadan alüminium tiyanı gətirib qoydu arx başına,

balıqları da ora tökdü və tiyanı su ilə doldurdu. Balıqlar tiyanda əməlli-başlı

üzürdülər.

Bu işi, haradasa bir saat çəkdi. Tərxan yağışda tamamilə islandı.

İstədi ki, balıqları sayıb sonra getsin, mümkün olmadı. Balıqlar üzüb

qarışdılar bir-birinə. Sonra fikrindən əl çəkib evə qayıtdı.

Günortaya yaxın hava açıldı. Günün şüaları yağışdan sonra daha

təravətli, daha parlaq görünürdü. Tərxan fikirləşdi ki, yəqin yağışda günəş

də yuyunur. Çünki başqa günlərdə günəş şüaları yarpaqları belə

parıldatmır.

Həyətdə quşlar, arılar bir-birinə qarışmışdı. Üstlərinə düşən günəş

şüaları elə bil balıqları da sevindirmişdi. Onlar daha cəld hərəkət edir və

tez-tez tiyandakı suyun üzünə qalxır, sanki günəşli havadan udmaq üçün

ağızlarını açırdılar.

Tərxan onları nənənin ət kötüyündə çapalaq ilə dolma üçün döydüyü

ət ilə yemlədi. Yem veriləndən sonra balıqlar daha da fəal olmuşdular.

Tərxan fikirləşdi ki, bu balıqları çaya buraxmasın, elə özü qulluq eləsin.

Sonra aparıb şəhərdə akvariuma buraxar. Amma ata və ana ilə

məsləhətləşmək lazım idi. Ata da ki, elə səhər çıxıb getmişdi, hələ gəlib

çıxmamışdı!

Arzu həyətdəki dəmir stolun arxasında oturmuşdu və Təırxanın

dalınca deyinirdi:

- Elə bil heç ömründə balıq-zad görməyib! Elə qışqırdı ki, bağrım

yarıldı. Görməmişin biri! İndi atan gələndə sənin şuluqluğunun haqqını

verdirəcəyəm. Dəngəsərin biri!... Bir də görürsən ki, gecələr nə bilim... tüklü

adamdır, nədir, onu görür!

- Arzu bibi! Balığı birinci mən gördüm. O ki, yalan deyildi? Mən nə

biləydim ki, sən belə qorxaqsan!

- Ə, qorxaq özünsən! Həyətdən çıxan kimi gözünə min bir əcinnə

görünür. Ağlına gələni deyib məni də çaşdırırsan! Atana deyəcəyəm ki,

gedəndə səni şəhərə aparsınlar! Bir az da buralarda qalsan, mən dəli

dərdinə düşəcəyəm!

- Mən heç yerə getməyəcəyəm!

- Özbaşına deyilsən ki, niyə başqa uşaqlar sənin kimi eləmir?

- Mən neynirəm ki?

- Daha nə edəcəksən?! Tüklü adam görürsən, -bu bir, yörtməşdən

yıxılırsan ki, məni kimsə tərpədirdi,-bu iki, Hasanın uşağını tüklü adama

oxşadırsan,-bu da üç. Daha nə bilim, nə, nə?!

- Daha sənə heç nə deməyəcəyəm!

Elə bu vaxt Qorxmaz və Təmraz gəldilər. Onları görən kimi Tərxan

sevincək tiyanı göstərib:

- Bir baxın, nə qədər balığım var?!- dedi.

Onlar yaxınlaşıb baxdılar və mat qaldılar ki, bu qədər balığı kim

tutub?

- Bunlar arx ilə üzüb gəliblər,- deyə Tərxan novçanı göstərdi.

- Bəs, siz necə tutdunuz?-deyə Qorxmaz təəccüblə soruşdu.

- Biz tutmamışıq. Nənə suyun qabağına vedrə qoyub, özləri gəlib

tökülüblər!-deyə Tərxan inadla cavab veridi. Uşaqlar inanmadılar.

- Bəs, bu su sizin məhəlləyə kimi, gör neçə yerə ayrılır. Hərəsinə bir

bu qədər balıq getsə, çayda balıq qalmazdı ki? Sonra da, axı bu arxın

suyunun çay ilə heç bir əlaqəsi yoxdur?- deyə Qorxmaz etiraz etdi.

- Bəs necə olar?-deyə Təmraz Qorxmazın üzünə baxdı.

- Yəqin kim isə gətirib, vedrəyə töküb!

- Əşi yox!-deyə Tərxan razılaşmadı. Atam səhər çıxandır, hələ evə

gəlməyib. Dünən balıqdan gələndən sonra İsrafil dayı da Coşğuna tapşırıb

ki, bir də balığa getməyək!..

Mübahisə uzanır və uşaqlar tiyanın kənarında əyləşib balıqlara

tamaşa edirdilər. Qorxmaz dedi:

- Gəlin, çaya gedib, odun yığaq!

- Oradan sel gedir. Nənəm getməyə qoymur.

- Əşi, sel daha azalıb. Bu çayın seli bir-iki saatlıq olur. Dağlardan

gələn sudur. Hamısı süzülüb qurtardı, vəssalam!-deyə Qorxmaz təcrübəli

adam kimi heç bir təhlükənin olmadığını bildirdi.

Elə bu vaxt Sevda bibi də gəldi və metal torun o üzündən:

- Ora niyə yığışmısınız?- deyə maraqla tiyana baxdı.

- Sevda xala, gör Tərxan nə qədər balıq tutub?-deyə Təmraz istədi

ki, tutub balığın birini göstərsin. Əlini tiyandakı suya soxub şappıldatdı və

su dalğalanıb, tiyanın kənarından aşdı. Su ilə qarışıq bir neçə balıq da

tiyandan kənara atıldı. Uşaqların hərəsi bir tərəfdən sürüşkən balıqları

qamarlayıb göy ot qarışıq tiyana tökdülər.

- Tərxan, gəlsənə, bu balıqları indi kabab edək! Sonra yenə tutarıq,-

deyə Təmraz təsdiq üçün Sevda bibinin üzünə baxdı.

- Axı, bunları çaya buraxacağıq!

- O, niyə?-Qorxmaz soruşdu.

- Sel balıqların hamısını aparıb. Qoy çayda bu balıqlar törəyib

artsınlar!

- Ədə, ağlın olsun! Hazır, tutulmuş balığı hara atırsan?! Bu çayda min

illərdir, belə sellər axır. Yenə orada balıq olur. Sel bu balıqları apara bilmir.

- Aparacağam şəhərə, akvariuma.

- Tərxan, bu qədər balığa necə baxmaq olar? Sizin eviniz üçüncü

mərtəbədə, həyətinizdə də ki, hovuz yox. Yaxşısı budur bişirin, yeyin!- deyə

Sevda bibi də balıqların çaya buraxılmasının tərəfdarı olmadı.

- Yaxşı, qoyun siz deyən olsun!- deyə Tərxan ayağa qalxdı və Sevda

bibiyə müraciətlə,-biz gedək odun gətirək, sən də balıqları təmizlə!- dedi.

Uşaqlar aşağı darvazadan çıxıb, çaya düşdülər. Çayın yatağı

tamamilə dəyişilmiş, tanınmaz olmuşdu. Bütün daşlar tərtəmiz idi. Su daha

səhərki kimi qara yox, sapsarı rəngə çalırdı. Heç bir daş və ya ağac

axmırdı. Amma çayda su çox idi. Uşaqlar yeni qalaqlanmış daş və çınqıl

tirələrin arası ilə odun yığmağa başladılar. Aşağı söyüdün dibinə çatanda

orada bir ucu suda olan uzun bir ağac gördülər. Uşaqlar ağacın üstündəki

daşları təmizlədilər. Sonra ağacı tərpətmişdilər ki, odunun bir başı suya

doğru sürüşdü və suya düşən kimi sürətlə çay aşağı çevrildi, bu biri başı ilə

Tərxanı vurub çaya saldı. Qorxmaz və Təmraz qışqırışdılar və bircə onu

gördülər ki, Tərxanı su çevirib burulğana saldı, oradan da çıxarıb kolların

arasında gözdən itirdi.

Çayın o biri sahili Hasanın bağçasının sərhəddi, bu biri sahili isə qobu

və kolluq olduğundan Qorxmaz və Təmraz çay boyunca aşağı qaçmağa

yer tapmadılar.

Qorxmaz ağlaya-ağlaya Təmraza dedi:

- Sən qaç, babagilə de! Mən də Bayramın yerindən keçib aşağıya

baxım! De ki, Tərxan axdı!

Uşaqların hərəsi bir tərəfə cumdu.

Odunun Tərxanı vurub saldığı andan soyuq su onun əl-ayağını

keylətdi. Qışqırmaq istədi, boğazına su doldu. Burulğan onu fırlatdıqda

Tərxana elə gəldi ki, fırlanan o özü yox, Qorxmazgildir və suya cumanda

ağız və burnuna su dolur, onu boğurdu. Əl-qol ataraq, sudan çıxmaq istədi,

başı və qolu daşa çaxıldı. Tərxan hiss etdi ki, boğulur və heç nə edə bilmir!

Bir-iki dəfə də çalışdı ki, boğulur və heç nə edə bilmir! Bir-iki dəfə çalışdı ki,

sahilə çıxsın. Amma sahil sıldırım olduğundan yapışmağa və ya çıxmağa

bir yer olmadı. Suya düşdüyü yerdən yüz-yüz əlli metrə qədər axmışdı.

Hələ özünü itirməmiş, suyun içində demək olardı ki, axın aşağı yıxıla-dura

qaçırdı. Naxır yığılan yerdə, qabaqdakı dərin burulğan onu suyun dibinə

saldı, Tərxan özünü itirdi. Su onu istədiyi kimi aşağı, yuxarı çevirir, ağzına,

burnuna, qulaq və gözlərinə dolurdu. Birdən hiss etdi ki, güclü bir əl onun

keyimiş çiynindən tutub yuxarı çəkdi. Tərxan aşağıda kükrəyən çayı və

kolları gördü. Sonra həmin əl onun çıplaq ayağından tutub yuxarı qaldırdı

və silkələdi. Mədəsinə və ciyərlərinə dolmuş bulanıq su öyümək və

öskürməklə aşağı axırdı. Burnuna dolmuş su başının qabaq tərəfini bərk

ağrıdırdı ki, ora da dolmuş su axandan sonra Tərxan bir az yüngülləşdi.

Bütün bunlar haradasa bir dəqiqə keçdi. Həmin əl onu söyüdün

dibindəki quru yerə qoydu. Tərxan çevrilib yuxarı baxdı. Gecə həyətdə,

sonra yörtməşin yanında və axırda kötüyün üstündə gördüyü varlıq-“Qar

adam” idi! “O” idi. “Qar adam” əli ilə “qorxma” işarəsi verdi və çevrilib

qobudan çaya düşdü. Tərxan qalxmaq istədi. Ürəyi bulandı, öyüdü, başı

hərləndi və gözü qaraldı. Söyüdün gövdəsinə söykəndi. Başı ağrıyırdı,

bütün bədəni soyuqdan əsir və su dolmuş qulaqları uguldayırdı. Elə bil

çayın səsi dərin quyunun dibindən gəlirdi. Bütün bunlar bir yana, islanmış

paltarı onun bədəninə yapışır və soyuq iliyinə işləyir, çənəsinin əsməsini

dayandıra bilmirdi. Günəş qarşıdakı hündür qobunun arxasında olduğu

üçün bu yerə kölgə düşürdü. Tərxan dirsəklənib böyrü üstə çevrildi və

yavaş-yavaş köynəyinin düyməsini açmağa çalışdı. Əlləri tutmurdu, hələ

üstəlik parça islandığı üçün düyməni ilgədən çıxarmaq olmurdu. Paltarın

suyu süzülüb Tərxanın uzandığı yeri islatmışdı. O, sağ əli ilə daşları və

kolları yavaş-yavaş kənara atır, quru yerə sürünmək istəyirdi. Ona da nail

oldu. Yarı uzanmış vəziyyətdə əvvəlcə ayağının birini, sonra o birini qaldırıb

baxdı. Ayaqqabıları bir yana, heç corabları da yox idi. Baldırı ağrısa da

ayaq barmaqları işləyirdi. Bu qayda ilə Tərxan bütün bədənini yoxladı. Heç

bir sınığı və ya çıxığı yox idi. Çünki bir dəfə velosipeddən yıxılanda atası

ona dedi ki, barmaqlarını tərpədə bilirsənsə deməli sınıq və ya çıxığın

yoxdur! Bircə sol dirsəyi göyərmiş və deyəsən şişirdi. Beş-on dəqiqədən

sonra Tərxanın çənəsinin əsməsi dayandı. Dikəlib oturdu. Sonra söyüdün

gövdəsindən tutub, yavaş-yavaş ayağa qalxdı. Onda gördü ki, bir dəstə

adam qarşıdakı qobunun üstündə aşağıya- çaya baxa-baxa qaçır. Tərxan:

- Ana!- deyə qışqırdı.

Hamı dayandı. Ona tərəf baxdılar və elə oradaca baba qobunun

kənarındakı yemişan ağacının budağından yapışıb, aşağıya- çayın o biri

sahilinə düşdü. Nənə, ana, ata, bibi-hamı bir-birinə dəyə-dəyə qobunun

yuxarı və aşağı tərəfinə qaçışırdılar. Tərxana hamıdan tez baba çatdı.

Onun rəngi ağappaq ağarıb, dili söz tutmurdu:

- Tər....Tər....Tərxan! Qorxdun?.. – deyə-deyə ona yaxınlaşdı və onu

qucağına götürdü. Söyüdün dibindəki cığır ilə yola çıxdı.

Yolun aşağı və yuxarı tərəflərindən adamlar gəlib onlara çatdılar.

Nənənin balağı suya batmış, ayaqlarına yapışmışdı. Atasının bütün

paltarları su idi. Hirsindənmi, yoxsa qorxudanmı onun da üzünün dərisi

səyriyirdi. Tərxan babanın qulağına pıçıldadı:

- Atamdan qorxuram!

- Ə! Sənə demişən ki, mən olan yerdə heç kimdən qorxma!

Tərxan bir az sakitləşdi. Hamı soruşdu ki, “Necə çıxdın?”, “Kim

çıxartdı?”, “Çaya necə düşdün?” və s. Tərxan isə qollarını babaın boynuna

keçirtmiş halda onun qucağına qısılmışdı və heç kimə cavab vermirdi.

Aşağı fındıqlıq yolundan evə çatınca bütün ətraf evlərdə yaşayan

qonum-qonşular hamısı yığılmışdı və sevincdən üzləri gülürdü. Elə bil

Tərxan Həccdən Gəlmişdi. Bircə ata Tərxandan heç nə soruşmur, onun

əzilmiş yerlərini əli ilə yoxlayır və nənənin hazırladığı duzlu xəmiri tənzifin

üstünə yaxıb, əzilib şişmin dirsəyini sarıyırdı. Ana başını çalma ilə bərk

sarımışdı, deyəsən başı ağrıyırdı. Nənəsinin tapşırığı ilə Bacıxanım bibi

Tərxana yumurta bişirirdi, ümumiyyətlə, hələ axşam Tərxan özü malları

naxırdan evə gətirirdi. Bugünkü baş qarışıqlığı camışın qabağına getməyi

yaddan çıxarıb. Yəqin camış da bu qarışıqlıqdan istifadə edib özünü

qonşuların bağçasına vurub!

- Baba, camış gəlib?!

- Heç baxmamışam,-deyə baba cavab verdi və Arzu bibiyə dedi:

- Get gör camış hara getdi?!

Arzu bibinin getməyi ilə qayıtmağı bir oldu.

- Ata!- dedi.- Camış gəlib. Özü də fıs-fıs fısıldayır! Elə bil kimsə qovub

gətirib.

- Yəqin Qorxmazgil qovublar ki, camış yana getməsin. Biliblər ki,

Tərxanın başı qarışıqdır!- deyə baba əlini Tərxanın çiyninə toxundurdu.

- Qorxmazgili mal damına salıb, qapısını bağlamışam!- deyə

Yaşxanım bibi söhbətə qarışdı. Demişəm, əgər Tərxanın başına bir iş

gəlsə, gəlib ikinizi də kəsəcəyəm!

- Onların nə təqsiri var?- deyə Tərxan etiraz etdi.

- Məni çaya odun vurub saldı!

- Bəs, səni çaya kim apardı? – deyə Arzu bibi söhbətə qarışdı.

- Heç kim, özüm getdim! Onsuz da onlar özləri gedib, odun

gətirəcəkdilər,-deyə Tərxan cavab verdi.

- Yaxşı, Qorxmaz və ya Təmraz deyilsə, bəs camışı kim gətirib?-

deyə Sevda bibi söhbəti dəyişmək istədi.

- Yetti!- deyə Tərxan özü də bilmədən qışqırıb, oturduğu yerdən

ayağa qalxdı və hamının sakitcə onun üzünə baxdığını görüb yenidən

oturdu.

BabaTərxandan soruşdu:

- Nə yetdi?

- Yetti də! Yetti! Atam bilir!....

Hamı çevrilib atanın üzünə baxdı.

- Ata, məni sudan Yetti çıxardı!

- Yetti kimdir? Bu kənddə elə adam yoxdu. Sizinlə gəlib?- deyə baba

cavab üçün atanın üzünə baxdığını görüb yenidən oturdu.

Baba Tərxandan soruşdu:

- Nə yetdi?

- Yetti də? Yetti! Atam bilir!...

Hamı çevrilib atanın üzünə baxdı.

- Ata, məni sudan Yetti çıxardı!

- Yetti kimdir? Bu kənddə elə adam yoxdu. Sizinlə gəlib?-deyə baba

cavab üçün atanın üzünə baxdı.

Ata bilmədi nə desin. Tərxanın bu axırıncı ifadəsi onu da elə bil

yuxudan ayıltdı. Təcili nə isə demək lazım idi. Çünki Tərxan axmış,

möhkəm çaxılmış, ağlına gələni danışa bilərdi! Əlavə söz-söhbət olmasın

deyə, ata özünü sakit göstərməyə çalışdı və babaya cavab verdi:

- Bəli, bizimlə gəlib.

Sonra babaya işarə ilə bildirdi ki, “Tərxan nə danışdığını bilmir”. Baba

onunla razılaşdı və dedi:

- Tərxan! Dur biz üst evə çıxaq! Çayımızı ora gətirərlər. Sən

qayğanaq yeyərsən, mən də çay içərəm.

Baba qabaqda, Tərxan onun ardınca ikinci mərtəbəyə çıxdılar.

Ara sakitləşəndən sonra ana qəti tələb qoydu ki, Tərxanı da götürüb

şəhərə qayıtsınlar. Ata da onun tələbi ilə razılaşdı. Onlar qərara aldılar ki,

sabah gündüz yığışıb, birisi gün səhər avtobusla yola düşsünlər.

- Xahiş edirəm sabah fikrini dəyişmə!-deyə ana sabah mütləq şəhərə

qayıtmaq tələbini təkrar-təkrar təkid edirdi.

Axırda ata dözə bilməyib dedi:

- Sən əminsənmi ki, şəhərdə belə hadisələr baş verməyəcək?

- Əlbəttə, baş verməyəcək! Orada çimməyə çay yox, çıxmağa

ağac...

- Bəs Tərxanın dediyi o “Yetti” necə o da Tərxandan əl çəkəcək?

- Yetti kimdir?-deyə ana təşvişlə atanın üzünə baxdı.

- Bayaq Tərxan elə bir söz dedi, sən isə onu qulaqardına vurdun! O

nə demək istəyirdi?

- ...

Atanın cavab verə bilmədiyini görən ana daha da qızışırdı:

- Sən onu danışmağa qoymadın! O dedi ki, onu sudan yetdi

çıxarıb...

- Yetdi yox, Yetti!

- Hə, lap elə olsun! Axı o kimdir?

- Heç mən özüm də bilmirəm! Deyirəm bəlkə Tərxanı qara basır-

deyə ata ananı sakitləşdirməyə çalışdı. Lakin ana elə dediyini deyirdi:

- Axı o sənə Yetti sözünü elə dedi ki, elə bil onu hər ikiniz

tanıyırsınız!...

- Biz Yetti haqqında “Gənc texniklər” jurnalında oxumuşuq. “Qar

adam” mövzusu ilə məşğul olan bir amerikalı bioloq yazmışdı ki, “Yetti”nin

ayağı 400-lik şaxtada donmuş torpağa 2,5 sm batmışdı...

- Yəni iz salmışdı? – deyə ana atanın sözünü kəsdi.

- Bəli. Amerikada “Qar adam” adlanan naməlum varlığa “Yetti”

deyirlər. Həmin o bioloq hesablamışdı ki, belə ayaq izlərinin sahibi olan qar

adam – Yetti, ən azı bir ton kütləyə malik olmalıdır...

- Belə bir şey olub ki?- deyə ana inamsız-inamsız, bir az da qorxmuş

səslə ataya müraciət etdi.

- Biz jurnalda yazılanı oxumuşuq!

- Hə!...-deyə ana nəsə tapılmış kimi sağ əlinin şəhadət barmağını

dodağına yaxınlaşdırdı. Bir dəfə o mənə dedi ki, yuxuda “Qar adam” görüb.

Soruşdu ki, “Qar adam” haqqında mənim də məlumatın varmı?...

- Sən nə dedin?

- Dedim ki, qar adamı heç kim görməyib. Deyirlər qarlı dağlarda olur...

Arabir də bərkdən qışqırır...

- Onun qışqırmağını sən hardan bilirsən?

- Yadındadırsa, bir Dağıstan yazıçısının “Qar adam” povestini

oxumuşuq e... Şurum-burum kəndinin dəlləyinin başına gələnlərdən

danışırdı. Yəqin elə o oxuduqlarımızdır ki, Tərxanın yuxusuna girir. Ya da

ki, onu qara basır...

- Tərxanı qara basır? Yox! Mən də əvvəl belə fikirləşirdim. Amma

onun başına gələn hadisələr sübut edir ki, Yetti məsələsi təkcə qarabasma

deyil.

- Bəs nədir?

- Bilmirəm...Baş verən hadisələr və Tərxanın dedikləri sübut edir ki,

Yetti var. Yaxşı, o varsa niyə məhz elə Tərxanın yaxasından yapışıb?

Buralarda Tərxandan başqa uşaq yoxdur?

- Hə də!...-deyə ana atanın dediklərini həm sözlə, həm də başının

hərəkəti ilə təsdiq edirdi.

- Mən hələ eşitməmişəm ki, burada Tərxandan başqa bir kimsə belə

bir varlığın olduğu halda bir söz desin....

- Sən “varlıq” dedikdə nəyi nəzərdə tutmuşdun?

- O tüklü adamı...-deyə ata əlini dodaqlarına yaxınlaşdırdı.

Elə bil söhbətlərini kimdənsə gizlətmək istyirdi və davam etdi,-amma

rəhmətlik Şükür baba danışırdı ki, ovdan qayıdanda yolun kənarında çılpaq

və tüklü adam dayandığını görübmüş. Kişi tüfəngi çiynindən aşırmaq

istəyəndə o deyib ki, “yolunla düz keç!”. Deyilənlərə görə həmin söhbətdən

sonra Şükür kişi onunla bir neçə dəfə rastlaşıb, amma heç bir xətər

görməyib. Maraqlı burası olub ki, o kişidən başqa heç kim belə varlığı

görməyibmiş. Babamın “tüklü adam” haqqındakı məlumatlarından sonra

gecələr kənd camaatı yola-rizə çıxmağa belə qorxurlarmış. Amma daha

sonralar bu hadisə başqa səmtə yozulub- guya ki, Şükür kişi cavan bir qızı

sevirmiş və bu hadisəni ona görə uydurubmuş ki, qorxusundan heç kim

gecələr yola çıxmasın və özü rahatca adaxlıbazlığa gedə bilsin. Bu

məsələnin nə dərəcədə doğru olduğunu deyə bilmərəm. Bir onu bilirəm ki,

Tərxanın başına gələnlərlə bu hadisələr arasında əlaqənin olub-olmadığını

yoxlamaq lazımdır....

- Bu gün az qalmışdı evimiz yıxıla!-deyə ana başladı atanı

danlamağa.- Elə bil uşağın başına hava gəlib. Ağlına gələni danışır. Sən də

başlamısan ki, “əlaqə” axtaracaqsan. Gəl, sabah qayıdıb gedək şəhərə.

- Səncə, biz şəhərə qayıtsaq Tərxanın ağlı yerinə gələcək? Mənə elə

gəlir ki, yox! Tərxanın burada gözünə görünənlər şəhərdə də özünü

göstərəcək!

- Həkimə aparaq! Qoy yoxlasınlar! Bəlkə əsəbləri xarab olub.

- Əslində onun yox, mənim əsəblərim xarab olur!- deyə ata qalxdı və

belini düzəldərək, daha gecdir,-dedi,- gedək yataq! Yoxsa biz də Yetti ilə

görüşməli olarıq!

- Sənin əsəblərin niyə xarab olur?- deyə ana səsinin tonunu qaldırdı.

- Ona görə ki, səhərki balıq məsələsi, Tərxanın sudan çıxıb söyüdün

dibinə gələ bilməsi, ondan qabaqkı hadisələri heç nə ilə izah edə bilmirəm.

Tərxanın sudan çıxdığı yer, ən azı, bir metr hündürlüyündə qobudur. Hələ

oradakı şəlalə-burulğanı demirəm! Vallah, təmiz başımı itirirəm!

- Yaxşı, yaxşı! Məni də qorxutma! Allah adama kömək edəndə, lap

yeddi arşın quyunun dibindən çıxar!

- Doğrudur! Amma o yeddi arşın quyunun dibindən çıxmaq üçün

Allahın göndərdiyi Yettinin bizə yox, yalnız Tərxana görünməsi

müammalıdır!

- Deyəsən sən yavaş-yavaş Tərxanın sayıqlamalarına inanırsan!

- Məni bu inama hadisələr sövq edir!

- Onda mən daha burada heç qala bilmərəm! Səhər tezdən yığışıb

gedirik!

- Qulaq as! Sən anlamırsan ki, Tərxanı qoruyan bir varlıq

mövcuddur? O varlıq ki, bu uşağın hər bir kiçik arzusunu yerinə yetirir!

- Aman Allah! Sən nələr danışırsan?!

- Bəli, bu şübhələr məni rahat qoymur.

- Deyəcəksən ki, camışları da o Yetim gətirmişdi?!

- Yetim yox e! Yetti!

- Yaxşı, Yetti olsun! Sən demişkən, elə gərək Tərxana rast gələydi?!

- Düzü bilmirəm, bu hadisəni nə ilə izah etmək olar?

Spiritualizimləmi, yoxsa ufologiyaylamı?! Vallah, adam çaşıb qalır!

- Onlar nə olan şeylərdir?

- Spiritualizm müxtəlif zahiri üsullar tətbiq etməklə ölülərin ruhları ilə

və ümumiyyətlə, ruhlarla əlaqə yaratmağın mümkün olması haqda

mistikadır.

- Deyirsən ki, Yetti ölü ruhudur?

- Yox. Mən deyirəm bəlkə o üsuldan istifadə edib Tərxanın gözünə

görünənlərin nə olduğunu izah edə bilərik.

- Mən izah-zad bilmirəm! Sabah çıxıb gedək bu qəbristanlıqdan! Qoy

o ruhlar da rahat olsun, biz də!

- Qulaq as! Vaxt var idi ki, bütün Avropanı spiritualizmə qapılma

bürümüşdü. Orada ruhlar ilə dialoqa girib spiritualizm sensları göstərilmiş

ki, heç kəsin toxunmadığı halda əşyalar hərəkətə gəlir, müşahidəçiləri

heyrətə gətirirmiş!

- Bəlkə onlar camaatı qorxutmaq üçün yalandan düzəldilmiş səhnələr

idi?

- Onu da deyə bilmərəm! Elə səhnələri təşkil edən adamlar, yəni

mediumlar, axirət dünyası ilə əlaqəyə girərək elə şeylərdən xəbər

verirlərmiş ki, bunlar heç onların özlərinə də məlum deyilmiş.

- Belə çıxır ki, Yetti ruhdur, Tərxan da medium!... Yox əşi! Daha

bəsdir, gedək! Qalanlarını da sabah fikirləşərsən! Yoxsa elə şeylər

danışacaqsan ki, gecə yuxumuzu da qarışdıracağıq!

- Mediumların seansları qarabasma da ola bilər. Ola bilər ki, onlar

hipnoz vasitəsilə adamları yuxuladır, sonra isə belə qeyri-adi seanslar təşkil

edə bilərlərmiş- deyə ata yenə öz fikrini izah etməyə çalışırdı.

-Bu başqa məsələ. Hipnoz olar. Amma Tərxanı kim hipnoz edir ki,

onu qara basır?

- Elə şeylər var ki, onları heç nə ilə izah etmək olmur. Məs: O vaxtkı

armud məsələsini, Tərxanın on-on beş balıq tutmasını, çayda o qədər

axandan sonra sudan çıxmağını heç nə ilə izah edə bilmirəm.

- Yenə sən bayaq dediyini deyirsən, gah deyirsən Yetti ruhdur, hag

da deyirsən ki, mediumdur. Yaxşı, gərək ki, ruh armud yığa və ya balıq

tuta bilməyə! Çünki o maddi deyil.

- Sən lap filosoflar kimi danışdın! Bəs maddi deyillərsə, mediumların

göstərdiyi seanslar nə idi?

- Demədin ki, hipnozdur?!

- Hə , doğrudan e!.... Yaxşı, gedək! Yəqin indi Yetti bizə qulaq asır!

Ana yan-yörəsinə döyükərək:

- Vallah qorxuram!-dedi.

- Əgər doğrudan da ruhdan qorxursansa, qədim üsullardan istifadə

elə, üstündə iti bir şey- sancaq və ya iynə gəzdir. Bu işdə sənə yanan şam,

yəni işıq, köhnə ovsunlar da kömək edər.

- Sən əməlli-başlı mövhumatçısanmış!

- Daha gecdir, “mövhumatçı” yatmaq istəyir!- deyə ata evə tərəf

yollandı.

Amma yaddan çıxardılarmı, yoxsa qəsdənmi, həyətin işıqlarını

söndürmədilər.

* * *O axşam Tərxan babası ilə yatdı. Evin işığı söndürüləndən sonra

baba nəvəsinə cavanlıqda başına gələn məcaralar, ən çoxu da ova

gedərkən göstərdiyi “qoçaqlıqlardan” danışdı. Tərxan heç özü də bilmədən

onun üçün nağıl kimi gələn ov hadisələrin təəssüratları içində şirin yuxuya

getdi. Səhər duranda gördü ki, dəmir stolun ətrafında ata, İslam əmi və

Yaşar dayı oturub çay içirlər. Qayıdıb paltarlarını geydi və üzünü yumaq

üçün həyətə düşdü. İslam əmi Tərxanı görən kimi bərkdən dedi:

- Salam, ə!.... Çempion! Eşitdim dünən çayda əməlli-başlı üzmüsən!

Sənin dədən də elə üzgüçü idi! Gəl, gör sənə nə danışacağam?!

Tərxan əl-üz yuyanda yuyunub onların yanına gəldi. Yaşar dayı özü

Tərxana çay süzüb, nəlbəkisinə bal qoydu.

- İslam əmi, nə danışacaqdın?

- Hə!...biz sənin kimi şəhər məktəbində oxumamışıq. Dördüncü sinfi

bu kəndə oxuyandan sonra düz yeddi il 5 km o yanda olan kəndə orta

məktəbə getmişik. O qədər qara, yağışa, küləyə, selə düşmümük ki, e...nə

qədər! Sənin atan bizim dəstəmizin ən kiçiyi idi. Bir yaz başı Quru çaya

çoxlu su gəlirdi. Su da bizim tərəfdən- Kəməndin yanından gedirdi.

Hamımız sözü bir yerə qoyduq ki, çayın üstündən atılıb keçək. Sıra ilə

gəldik və bir-bir o biri sahilə tullandıq. Dədən də axırda gəlirdi. Biz ona fikir

verməyib, dağ tərəfə qaçırdıq. Bir də gördük ki, dədən çayın üstündən,

tullandığımız yerdən on-on beş metr aşağıda sudan çıxır. Uşaqlar ona

baxıb gülüşürlər. Amma mən pərt oldum ki, birdən o özü sudan çıxa

bilməsəydi, axıb gedəcəkdi və bizim də xəbərimiz olmayacaqdı...

- Tərxanın atası əməlli-başlı qoçaq olub ki!- deyə Yaşar dayı Tərxana

göz vurdu. – Tullanıb düz çayın ortasına düşürmüş!

Hamı gülüşdü. Biz azdan İsrafil dayı da gəldi. Çatan kimi Tərxandan

soruşdu:

- Tərxan ağrıyan yerin yoxdur ki?

- Yox. Bir az qolum, bir də əllə toxunanda başımın yanı ağrıyır.

- Sən o burulğandan yuxarıda sudan çıxdın, yoxsa aşağıda?

İslam əmi sözə qarışdı.

- Əşi uşaq nə bilsin, sən hansı burulğanı deyirsən? Çay aşağı o

qədər burulğan var ki....

- Sən onun çıxdığı yeri görmüsən?- deyə İsrafil dayı əli ilə aşağını

göstərdi. - Mən hələ bizim çayda o boyda şəlalə görməmişəm. Sel

qobulayıb, böyük bir burulğan yaradıb ki, mən düşsəm çıxa bilmərəm!

- Sənə baxma, Tərxan üçün elə qobular heç nədir! Görmürsən nə

qoçaq oğlandır? - deyə İslam əmi əli ilə Tərxanın kürəyini döyəclədi. Sonra

əlavə etdi:-Halal olsun ki, özünü itirməyib. Allah eləməmiş, bir balaca

qorxub eləsəydi, çıxa bilməzdi!

- Mən özüm çıxmadım. Çıxartdılar.

- Səni kim çıxartdı?-deyə İslam əmi heyrətlə Tərxanın üzünə baxdı.

- Yetti!

- Yetti kimdir?

Tərxan nə isə demək istəyirdi ki, atası başı ilə “yox” işarəsi verdi.

İslam əmi təkid etdi:

- Tərxan! Səninləyəm! Yetti kimdir?

Tərxan bilmədi nə desin. Atasının üzünə baxdı. Ata Yaşar dayıya nə

isə deyirdi. Amma, deyəsən fikri Tərxanda idi. Onun cavab verməkdə

çətinlik çəkdiyini hiss etmişdi:

- Tərxanı su özü sahilə atıb,-deyə ata Tərxanın əvəzinə cavab

verdi.

İstafil dayı razılaşmadı:

- Tərxan çıxan yerdə sahil yoxdu. Qobudur.

- Ona görə deyirəm də...Tərxan qoçaq oğlandır!-deyə İslam əmi

yenə Tərxanı təriflədi.

Tərxan cavab verməkdən azad olduğunu hiss edib xeyli yüngülləşdi

və İslam əmidən soruşdu:

- Zaurgil haradadırlar?

- Səhər tezdən qoyunları otarmağa aparıblar. Bir azdan gələcəklər.

Gəl gedək bizə! Səninlə bir partiya şahmat oynayacağam. Kim uduzsa,

gərək bir də oturub mənimlə şahmat oymanasın!

- İslam əmi! Bu başdan kimin uduzacağını hardan bildiniz?...

- Uduzan bir “ondan” alacaq!-deyə Yaşar dayı əlini qədəh tuturmuş

kimi göstərdi.

Tərxan:

- Mənim pulum yoxdur!-dedi.

İslam əmi qəhqəhə ilə gülüb, əlini Tərxanın çiyninə qoydu və:

- Ədə! Sən bu başdan uduzacağını boynuna almısan! Ziyanı yoxdur.

Sən uduzsan, atana aldırarıq. Çolpanı da Yaşar gətirər,-dedi.

- Yaxşı, çolpa Yaşardan, “O” da məndən, bəs...-Ata sözünü

qurtarmamış İslam əmi dedi:

- Ə kişi! Onunla iş bitmir. Meşədi İbad demişkən: “Bu işin bir anbar

toy xərci var”. Bəlkə mən uduzacağam!

Yaşar dayı əlavə etdi:

- Yaxşı, mən də sənnən bir tas nərd ataram. Uduzsam, çolpa iki

olacaq, udsam...

- Çolpa da məndən?! Belə çıxır ki, sizə bir qonaqlıq verim.

- Bəli,-deyə Yaşar dayı İslam əminin dediklərini təsdiqlədi.

İslam əmi:

- Yaxşı, sizi iki saatdan sonra gözləyəcəyəm,-dedi və durub İsrafil

dayı ilə getdilər.

Yaşar dayı:

- Mən də gedib uşaqlara deyim ki, çolpaları İslam müəllimgilə

göndərsinlər,-dedi və qalxıb getmək istəyəndə Tərxan:

- Yaşar dayı!-dedi. –Hələ uduzmamısan axı!

- Fikir yoxdur. Udarıq, bir çolpa da ona kəsdirərik. Hələ axşama çox

var!-dedi və Yaşar dayı da getdi.

Tərxan hiss eləmişdi ki, atanın nə nigarançılığı isə var. O, çox yorğun

və fikirli göründü.

- Ata, sənə nə olub?- deyə yerini dəyişib ata ilə üz-üzə oturdu.

- Mənə heç nə olmayıb, Tərxan! Sən başdan başla, Yetti haqqında nə

bilirsənsə, nə gürmüsənsə, hamısını mənə danış!

- Yaxşı. Bəs niyə İslam əmiyə heç nə deməyə razı olmadın?

- Ona görə ki, əlavə şübhə yaranmasın. Onlar elə bilirlər, sənin

başına hava gəlib.

- Hava gəlmək nə olan şeydi?

- Yəni, Allah eləməmiş, dəli olmusan...

Tərxan atanın üzünə baxdı və İslam əminin ona olan münasibətində

elə bir dəyişiklik olmadığını yadına saldı. İstədi etiraz etsin, başını

qaldıranda gözü o biri həyətə kötüyün üstündə oturmuş Yettiyə sataşdı.

- Ata! Ata!-deyə Tərxan pıçıltı ilə danışmağa başladı. Mən bu dəqiqə

Yettini görürəm. O biri həyətdə kötüyün üstündə oturub.

- Sakit ol! Mən çevrilmirəm. Əgər sən onu doğrudan da görürsənsə,

əlini qaldır salamlaş!

Tərxan elə də etdi. Əslində qorxmaq onun heç ağlına da gəlmirdi.

- Ata eşitdin?

- Nəyi?

- O dedi ki, onu başa düşdüyü üçün, sənə minnətdarlıq edir.

- Sən onu necə eşitdin?

- Mənə elə gəldi ki, lap qulağımın dibində pıçıldadı.

- Yaxşı. Ondan soruş ki, kimdir və haradan gəlib.

- O deyir bu süallara cavab vermək üçün müəyyən izahat işi

aparmaq lazımdır.

- Maraqlıdır....

- Soruşur ki, maraqlı olan nədir?

- O maraqlıdır ki, deyəsən Yettinin varlığı realdır!

- Minnətdarlığını bildirir. Ona Yetti adı qoymağımız xoşuna gəlib.

Amma o bizim təsəvvür etdiyimiz “Yetti” deyil. Xarici görkəmcə ona oxşayır.

- O səninlə hansı dildə danışır?

- Ünsiyyət dilində...

- O nə dildir elə?

-.....

- Sən ondan soruş görüm, mən çevrilib ona baxdığım məsləhətdirmi?

- Deyir baxa bilərsən, amma , sən onu görə bilməyəcəksən.

- Maraqlıdır!

- Soruşur ki, nə maraqlıdır?

- Sən onu görə bilirsən, mən isə yox. Niyə?

- Deyir onu görmək üçün insan gözünə əlavə cihazlar lazımdır.

- Bəs, sən niyə görürsən?

-Deyir mənim görmə sistemim əvvəldən təkmilləşib.

-Sən necə görürsən ki?

- .....

- Səndən soruşuram?!

- Mən adi qaydada görürəm. Amma, Yetti mənim necə görməyim

haqda heç nə demir.

- Sən bir də ondan soruş ki, mən çevrilib ona baxım, ya yox?

- Deyir çevrilə bilər. Amma heç nə görmədiyi üçün təəccüblənməsin.

Ata çevrilib iki həyəti ayıran metal torun arasından o biri həyətə

baxdı. Doğrudan da kötüyün üstündə heç nə yox idi.

Üzünü çevirib Tərxana baxdı və soruşdi:

- Tərxan, sən doğrudan orada bir şey görürsən?

- Görürəm, ata! Yettini görürəm. O deyir ki, sənin bu axırıncı şübhən

onu məyus edir. Xahiş edir əvvəlki inamında və soyuqqanlığında qalasan.

Seans vaxtı bitir və bizimlə salamatlaşır. Ata, o yox olur! Tamamilə yox

oldu!

- Tərxan bizim bu söhbətimiz barədə heç kimə bir kəlmə də demə!

Anana da de ki, daha yaxşısan. Qabaqkı hadisələri yuxuda görürdün və s.

- Deyirsən, yalan danışım?

- Burada söhbət yalan və ya doğru danışmaqdan getmir. Sənə xüsusi

bir sirri saxlamaq həvalə olunub. Sən isə aləmə car çəkirsən. Axırda da

adını qoyurlar ki, gicləşmisən.

- Yaxşı, ata! Mən də səni başa düşdüm.

Ata gülərək:

- Deyəsən sən mənimlə də kodla danışırsan.

- Ata doğrudan da bu necə olur? Mən görürəm ki, Yetti sakit oturub.

Heç tükü də tərpənmir. Amma mənimlə danışır.

- Sən onun səsini kimin səsinə oxşadırsan?

- Özümün. Elə bil özüm-özümlə danışıram.

- Fikir vermə, işində ol! Elə bil heç onu görməmisən! Mən də sənin

yaşında olanda belə şeylər görmüşəm. Hamısı keçib gedir. Çox aludə

olma! Fikir vermə, soruşsa cavab ver! Ən əsası odur ki, ondan heç nə tələb

etmə! Heş nə istəmə! Bu səni əlavə çətinliklərə salar. düzdür, axırıncı halda

o sənə kömək edəcək. Amma ətrafdakılar bunu başa düşməzlər və səni

“axmaq” adlandırarlar.

- Mən ondan nə istəyə bilərəm?

- Hər halda o sənin üçün “Ələddinin sehirli çırağı” nağılındakı cin

deyil. Amma bizim Yer məxluqu da deyil. Sən ağıllı hərəkət etməlisən.

Onlar bizimlə əlaqə yaratmaq üçün səni seçiblər. Ona ya sən, ya mən, ya

da ki, heç kim heç nə edə bilməz. Çünki ona olan müqavimət bizim üçün

əlavə çətinlik gətirəcək. O istəyəcək ki, bu müqaviməti aradan götürsün. Bu

isə sənə və bizə baha başa gələ bilər. Sənin ağıllı hərəkətin imkan verəcək

ki, onlar lazım olan informasiyanı alandan sonra çıxıb getsinlər. Səni də,

bizi də rahat buraxsınlar. Sən həmişə mənimlə məsləhətləş! Heç kimə heç

nə demə!

- Ata, sənə bunları kim öyrədib, babam?

Deyəsən bayaq ata Tərxanı sakitləşdirmək üçün “Sənin yaşında

olanda mənim də başıma belə işlər gəlib” deyə yalan danışaraq, Tərxanı

sakitləşdirmək istəməsi öz nəticəsini vermişdi. Bu inamı daha da

möhkəmlətmək üçün:

- Babam rəhmətlik!-deyə ikinci dəfə yalan danışdı.

- Bəs niyə mənim babamın bu işlərdən xəbəri yoxdur?

- Ona görə ki, mən əvvəlcə atamla yox, babamla məsləhətləşirdim.

Necə ki, indi sən mənimlə məsləhətləşirsən....

Ata hələ sözünü qurtarmamışdı ki, kiçik darvazadan baba, nənə, ana

və Zərintac həyətə girdilər. Nənə önlüyünün ətəyinə nə isə yığmışdı.

Babanın əlində dəhrə vardı, ana və Zərintac qara parçadan tikilmiş zənbilin

hərəsi bir tərəfindən tutub gətirirdilər.

- Zərintac, onlar nədir?- deyə Tərxan durub onların qabağına qaçdı.

Baba cibindən yetişmiş yay armudu çıxarıb Tərxana verdi. Tərxan əlini

nənəsinin önlüyünün ətəyinə soxdu və oradan da bir ovuc gavalı çıxardı.

Sonra çömbəlib zənbili eşələməyə başladı.

Ana:

- Axtarma! Orada heç nə yoxdur! Göy lobya və bir-iki baş kələmdir,-

dedi və zənbili götürüb təndirxanaya apardı.

- Pomidor da yıqmısınız?-deyə Tərxan ananın dalınca təndirxanaya

getdi.

- Bəli.

- Mənə də ver!

Baba Tərxanı yayına çağırıb təzə dərilmiş pomidor verdi. Sonra:

- Ə! Hamı sənin dünənki qoçaqlığından danışır,- deyə onun başını

sığalladı.

- Suya yıxılmağındanmı?

- Yoox! Sudan çıxmağından!

Zərintac Tərxana müraciətlə:

- Baba deyir axşam avtobus ilə şəhərə qayıdacağıq, -dedi.

- Avtobusla niyə? Bəlkə Elbrus bu gün gəldi. Onunla gedərsiz,-deyə

nənə sözə qarışdı.

Tərxan hiss etdi ki, onların şəhərə qayıtmaları artıq həll olunub.

Daha heç nə demədən əlindəki pomidoru yeyə-yeyə qonşu həyətə yollandı.

- Hara gedirsən? – deyə Zəırintac onun dalınca getdi.

- Coşqungilə.

- İtləri açıq olar ha!-deyə nənə xəbərdarlıq etdi.

- Nənə! Mən də gedirəm.

- Ay qız, sən hara gedirsən, bu dəqiqə gəlmədin? Otur bir stəkan çay

iç, bir tikə çörək ye, sonra hara istəsən gedərsən.

Tərxan da dayandı və çevrilib atasının üzünə baxıb soruşdu:

- Ata, mən gedim?

- Dayan, bir yerdə gedək!-deyə ata ayağa durdu.

- Sən hara gedirsən?- deyə ana da sözə qarışdı.-Yığışlanaq, səhər

çıxıb gedəcəyik!

Ata heç bir cavab vermədi. Onu beş-on dəqiqə bundan əvvəl baş

vermiş hadisə, yəni Yettinin Tərxanla danışığa girməsi, verilən suallara

səssiz, hiss etmə ilə, Tərxanın başa düşdüyü dildə cavab verməsi tamamilə

öz təsirinə salmışdı. Elə bil ki, yuxu görürdü. Daha maraqlısı da o idi ki,

Yetti ilə danışıb dialoqa girmək Tərxanın heç vecinə də deyildi. Bütün

bunları qoyub heç yerə getmək olmazdı və ata baba ilə əməlli-başlı

məsləhətləşmək qərarına gəldi. Ona görə babaya dedi:

- Ata, gedək aynabəndə. Səninlə çox vacib söhbətim var.

- Ata, mən də gəlim?-deyə Tərxan qayıdıb onlara yaxınlaşdı.

- Özün bil! Amma nənənə kömək eləsən pis olmaz,-deyə ata

Tərxanın söhbətdə iştirak etməsini istəmədiyini bildirdi.

- Ata, bəs biz Coşqungilə getmirik?

- Gedərik. Tələsmə!-deyə ata əl üstü cavab verdi.

Aynabənddə atanın babadan birinci xahişi o oldu ki, onların bu

tezliklə yığışıb şəhərə qayıtmalarına razılıq verməsin. Baba heç nə başa

düşməyib dedi:

- Sənə nə oldu ki, belə fikrini dəyişdin? Onsuz da Tərxan getmək

istəmir. Amma, mən də çox narahat oluram. Düzü onunla burada tək

qalmağını da məsləhət bilmirəm. Gözünə yüz cür şey görünür.

Görmədin?... Dünən az qalmışdı başımıza müsibət aça. Yox, ay bala, çıxın,

gedin!

- Ata! Sən bizi zorla qovmayacaqsan ha?! Mən bir məsələni

aydınlaşdır-maq istəyirəm. Ona da bir-iki gün vaxt lazımdır. Bu məsələ o

qədər vacib, o qədər maraqlıdır ki, sən ona heç vaxt inanmazsan!

- O nə məsələdir elə?

- Bilirsən, ata, mənə elə gəlir ki, Tərxanın dediklərində müəyyən

həqiqətlər də var. Onun gözünə görünən varlıq doğrudan da bu

həndəvərdə gəzişir. Yadındadırsa, rəhmətlik babam da belə şeyləri

danışardı. O deyirdi ki, həmin varlıq onunla danışığa girmək istəyib. O da

aləmə yayıb deyə, daha çəkilib gedib.

- Deyəsən, sənin də başına hava gəlir!

- Yox ata. Özün fikirləş! Armud, sonra balıq, dünən Tərxanın suda

boğulmaqdan xilas edilməsi... Bu gün də Tərxan onunla əməlli-başlı

dialoqa girdi və o varlıq mənimlə də danışırdı.

- Hə, vəssalam! Bunun da ağlı azışıb! Adını da alim qoyub! Ədə, sən

belə danışanda, Tərxan hələ yaxşıdır! Mən də deyirəm o uşaq niyə belə

sarsaqlayır?! Sən demə onun başına ilan-qurbağanı sən doldurursanmış.

Ədə! Ağlını başına topla! Uşağını da götür, bir həftəliyə də olsa, uzaqlaş

buradan! Qoyun, bir nəfəs alaq! Allah eləməsin, bir hadisə-zad olar! Sonra

ha ki, başına-dizinə döy!...

- Yaxşı, onda iki gündən sonra gedərik. Sənə ona görə deyirəm ki,

səndən qeyri heç kim bizi ləngidə bilməyəcək. Anasıgil yığışıblar...

- Qoy Zərintac qalsın!

- Məsələ Zərintacın qalmasında deyil, Tərxanın qalmasındadır!

- Ədə, gəl daşı ətəyindən tök! O nə olan şeydir ki, onu Tərxan görür,

biz görmürük?! Niyə bu əlli-altmış ildə mən onu görməmişəm? Elə iki

gündəcə atalı-oğullu siz görürsünüz!....

- Ata, elə ona görə iki gün vaxt istəyirəm ki, aydınlaşdıraq...

- Nəyi?

- Onu ki, niyə o varlığı biz görmürük,-Tərxan görür? O nə istəyir?

Bura niyə gəlib? Şəhərə getsək, oraya da gələ bilərmi? Və sair.

- Yaxşı, iki gün də dayanın! Amma, Tərxandan özün muğayat ol!

Allahdan kömək!...

- Amma, ata, bizim danışığımız öz aramızda qalsın!

- Arxayın ol! Sənin danışdığın cəfəngiyyata heç kim inanmaz! Mənə

danışmısan, başqasına demə! Xalq deyər ki, alimin başına hava gəlib.

Söhbətin bu vaxtında Zərintac çay gətirdi.

- Baba!-dedi,-nənəm deyir arılara baxsın görək, bizim üçün,

aparmağa bir az bal götürə bilərmi?

- Nənənə de, hələ heç yerə getmirsiniz!

Zərintac təəccüblə atasının üzünə baxdı. Ata:

-Hə də! Baba deyir getmirik, deməli getmirik!

Zərintac əlindəki çay stəkanı və nəlbəkiləri olan nimçəni stolun

üstünə qoyub, həyətə- nənənin yanına qaçdı:

- Nənə xəbərin var?- dedi. –Baba deyir daha şəhərə getmirsiniz. Hələ

bir həftə də burada oturun!

- Bala, daha özünüz bilərsiniz! Mən çıxıb gedəcəyəm şəhərə-

Nazlının yanına. Hazır anan da buradadır. Bişirin, yeyin, oturun!... İnəyi də

Arzu sağar...

- Nənə, axı ana da getmək istəyir...

- Nə bilim?! Yəqin baban nə isə fikirləşib. Sən çayniki götür, mən də

samavarı, gedək görək fikirlərini niyə dəyişiblər?!

Nənə və Zərintac da aynabəndə getdilər.

* * *İslam əmigilin həyətini səs-küy başına götürmüşdü. İri, qollu-budaqlı,

üstü göy meyvəli alma ağacının altına qoyulmuş stolun ətrafına toplanmış

böyük-kiçiyin hamısı, yenicə gəlib bura çıxmış Elbrus əmi ilə İslam əminin

şahmat oyununa tamaşa edirdilər. İslam əminin xüsusi oyun üsulu və

atmacaları Tərxana ləzzət verirdi. Bir də görürdün ki, İslam əmi

ətrafdakılara işarə edib, fiquru ya “oğurlayır”, ya da yerini dəyişirdi. Bunu

hiss edən kimi Elbrus əmi özündən çıxır, taxtanı qaldırıb fiqurları dağıtmaq

istəyir, Yaşar dayı onun qolundan tutub, mane olurdu.

İslam əminin yarızarafat-yarıciddi, lakin kifayət qədər güclü gedişləri

ilə Tərxanın başı elə qarışmışdı ki, elə bil bu kənddə onunla maraqlanan

“Yetti”nin olması onun vecinə deyildi. Bu günkü hadisədən- yəni Yetti ilə

görüşdən sonra atanı isə fikir götürmüşdü ki, görəsən Tərxanın müdaxiləsi

olmadan Yetti ilə danışığa girmək olarmı? Onu (yəni Yettini) maraqlandıran

nə varsa onları bilmək, ondan elmə hələ məlum olmayan vacib şeylər

öyrənmək necə? Bəlkə onun varlığını prioritet xatirinə gizli saxlamaq lazım

gələcək. Və yaxud da Yettinin doğrudan da bir varlıq olduğunu sübut etmək

lazım gəlsə buna necə hazırlıq görmək gərəkdir? və sair.

Atanı, bu fikirlərdən Tərxanın özünün ğəlməyi ayırdı:

- Ata, yatmışdın?

- Yox.

- Bəs oyuna baxmağa gəlmirsən?

- Düzü, həvəsim yoxdur.

- İslam əmi uduzdu.

- Elbrus əmiyə? Bəs sən oynamadın?

- Hələ ki, yox.... Ata, istəyirsən dur gedək bağa, bəlkə Yettini də

gürdük.

- -Yetti nəyinə gərəkdir?

- Heç. Maraq xatirinə. Elə-belə....

- Necə yəni “maraq xatirinə”?! Bu boyda maraq olar?! Mən də elə

bilirdim ki, Yetti səninlə maraqlanır. Sən demə sən ondan ötrü daha çox

darıxırsan!

- Yox, ata! Mən bilirəm ki, onunla yenidən görüşmək üçün şəhərə

qayıtmadıq. Əslində mən ondan qorxuram. O mənə pislik eləməyib. Mənə

elə gəlir ki, o da başqa adamlarla maraqlanır. Elə olmasa, bu gün bizimlə

söhbətə girişməzdi.

- Tərxan, sən onun nə vaxt gəldiyini gördün?

- Bəli.

- Mən orada heç nə görmədim!

- Ata, axı siz bir-birinizlə söhbət də elədiniz!

- Sənin vasitən ilə?!

- Doğrudan e!... Niyə elə sənin özünlə danışmır?

- Elə maraqlısı da odur ki, niyə o mənim gözümə görünmür və onun

səsini mən eşitmirəm, sən eşidirsən?!

- Ata, gedək onun özündən soruşaq?

- Hara gedək?

- Bağa!

-Nə bilirsən ki, o bizi bağda gözləyir?

-Mən nə vaxt bağa getsəm və onu görmək istəsəm, görürəm!

-Bəlkə bunlar hamısı sənin gözünə görünür?

- Ata, sən özün onunla söhbət etdin ki!

-Elədir. Amma mənə elə gəlir ki, onunla elə-belə “görüşə” getmək o

qədər də əhəmiyyətli deyil. Gəl oturaq bir əməlli-başlı danışaq,

planlaşdıraq!...

- Nəyi planlaşdırmalıyıq?

- Misal üçün, nə soruşasıyıq, onu. Soruşaq ki, onunla olan söhbəti

maqnitafona yazmaq istəsək, icazə verərmi? Niyə, təkcə sənə görünür?

Niyə sən onu eşidirsən, biz yox?

- Ata, indi getmiriksə, onda düşək şahmat oynayaq?!

- Deyəsən, sənin şahmat oynamağa marağın var.

- Maraq deyəndə ki, istəyirəm səninlə oynayam.

- Niyə əmilərinlə oynamırsan ki?

- Onlarla oynamışam. İkisinə də uduzmuşam.

- İstəyirsən, heyfini məndən çıxasan?

- Yox e!...

- Yaxşı, gedək!

Tərxanla ata həyətə düşdülər. İslam əmigil artıq oyunu qurtarmışdılar.

Yaşar nə isə danışır, hamı gülməkdən uğunub gedirdi.

- Ayə , nə olub? Bir deyin biz də gülək!-deyə ata oturacağa

əyləşdi.

- Əşi, heç nə,-deyə Yaşar dayı söhbətə başladı,- Qurbanəli oğlu

Qüdrət gəlibmiş bizim xalaoğlu Mustafa müəllimgilə. Sən demə Mustafanın

yoldaşı da təzə doğum evindən gəlibmiş. Yataqda olub. Qüdrəti görəndə

Qəşəm istəyir yataqdan qalxsın, Qüdrət deyir:

- Bacı! Lazım deyil, durma! Əziyyət çəkmə! Başıma gəlib. Bilirəm sən

nə çəkirsən?!- deyə Yaşar dayı sözünü qurtaran kimi yenə hamı qəh-qəhə

çəkib gülməyə başladı.

- Nə olsun ki, “Başıma gəlib” deyəndə? – deyə ata heç

gülümsəmədən Yaşar dayının üzünə baxdı.

- Biz onun özünün başına gəldiyini nəzərdə tutub gülürük, - deyə

Yaşar dayı cavab verdi.

Yenidən hamı gülüşdü, beləliklə söhbət qızışdı və qaş qaralanadək

davam etdi. Məclis dağılışanda Elbrus əmi ataya dedi:

- Mən kimgiyə gedirəm. Sən də gedəcəksən?

- Yox. Tərxanla bir az işimiz var.

- Sabah gedəsisinizsə, şeylərinizi yığışdırmağa kömək edərəm.

- Biz hələ gedəsi olmadıq.

- Onda, lap yaxşı! Hələlik.

Ata və Tərxan çəpərdən düzəldilmiş bərəni aşaraq, bağa keçdilər.

Gün batmışdı, amma hələ hava işıqlı idi. Bəlkə də bu yerlərdə “Günün

batması” anlayışı o qədər də yerində deyil. Çünki, axşam üstü günəş

“Böyük təpə” deyilən dağın arxasına keçir və kəndə dağın kölgəsi düşür.

Günün bu vaxtı hava nəzərə çarpacaq dərəcədə sərinləşir. Nənənin

sözüylə “axşam soyuğu düşür”.

Ata arxın kənarındakı şabalıd ağacının əyri kötüyü üstündə oturdu və

artıq qaranlıqlaşan fındıq bağına tərəf baxıb:

- Bəs sənin dostun hanı?-dedi.

Tərxan ora-bura döyüküb, çiyinlərini çəkdi:

- Bilmirəm, - dedi.

- Tərxan, bu gün onu bir dəfə görmüşük. Yəqin ki, kifayətdir. Gedək

görək nənən nə bişirib?!

- Nə bişirəcək? Təzə kartof çıxarıb gətirmişdilər. Yəqin ki, kartof

qızartması olacaq, ya da göy lobya....

- Ya da göy lobya çağırtması,-deyə ata Tərxanın sözünü tamamladı.

- Ata, sən bilirsən çığırtma nədir?

- Suda bişirilmiş göy lobya suyunu çəkəndən sonra, ona duz və yağ

əlavə edirlər. Üstünə də yumurta sındırırlar. Olur “çığırtma lobya”

- Ata, mən də acmışam. Gedək lobya çığırtması yeməyə!

- Bəlkə, heç lobya bişirməyiblər. Sonra umsuq olarsan.

- Ata, biz burada gündə çığırtma yeyirik. Nənə bizə çığırtmalı aş da

bişirmişdi. Üstəlik dedi ki, yazda çığırtmalı aş da bişirmişdi. Üstəlik dedi ki,

yazda gəlib quzuqarnı yığarsınız, sizə quzuqarnı çığırtması da bişirəcəyəm.

- Sən əməlli-başlı çığırtma bilicisisən ki!

- Mən yox, nənəm!

Ata qalxıb qabağa düşdü və Tərxan da onun ardınca evə yollandılar.

* * *O axşam ata və Tərxan eyvanda yer saldırıb bir yerdə yatdılar. Ata

qəsdən həyətdəki işıqları söndürmüş və Yettini gözləyirdi. Gücə quşları,

cücülərin səsi bir-birinə qarışıb adama nağıllar aləmini xatırladırdı. Ata

bunlara elə diqqətlə qulaq asırdı ki, elə bil onları yadında saxlamaq

istəyirdi. Tərxan atasına qısılıb yuxuya getmişdi. Bir qədər keçdikdən sonra

ata da yuxuya getdi.

Gecənin bir vaxtı Tərxan atanı dümsükləyib oyatdı və dedi:

- Yetti gəlib. Bizimlə danışmaq istəyir.

Elə bil atanın canına üşütmə gəldi. Gözlənilməz çağırış onu

qorxutmuşdu. Amma Tərxanın bir də sakit-sakit:

- Ata, o səni gözləyir!-deməsi atanı sakitləşdirdi.

- O hardadır?

- Odur, qırmızı səkidə pilləkənin üstündə oturub. Ata, ata! O deyir ki,

biz onu gözləyirik deyə gəlib. İndi heç bir danışıq etməyi planlaşdırmayıb.

Sabah bizi görüşməyə dəvət edir.

- Bu qaranlıqda sən onu necə görürsən?

- O elə işıqda göründüyü kimidir. Mən onu aydın görürəm. Ata, o

salamatlaşır. Düşüb gedir....

Doğrudan da, pilləkənlərin cırıltısı, ayaq səsləri, həyət qapısının

açılıb-bağlanması səsi atanın Yetti adlandırdıqları varlığın olduğuna

şübhələrini tamamilə dağıtdı. Ata həyəcanından kifayət qədər qalın

yorğanın altında üşüdü. Öz-özünə fikirləşdi ki, Tərxanın onu “güclü” hesab

etməsinə baxmayaraq, o Tərxandan da qorxaq imiş.

Bir azdan Tərxanın saxit mışıltısı eşidildi. Uşaq artıq yuxulamışdı.

Atanın isə həyəcandan ürəyi hələ də döyünürdü. Qəribə bir hal keçirirdi.

Bilmirdi sevinsin, yoxsa qorxsun?! Gündüz Yettidən soruşmaq üçün

hazırladıqları sualların heç birini yadına sala bilmirdi. “Bu nə qorxaqlıqdır,

məndə?!-deyə düşündü. – Allah mənə belə bir imkan verib ki, insanlıq

üçün, bəşəriyyət üçün kiçik də olsa bəzi məlumatları alım. Mənim isə buna

cəsarətim çatmır. Heç Tərxanca da hünərim çatmır! - Yox, əslində elə

Tərxan üçün qorxuram. Nə işdirsə, bu varlıq mənim gözümə görünmür,

mənimlə danışmır. Ünsiyyət Tərxanla mümkün olur. Deməli, Tərxanda da

bir qeyri-adilik var....Nə isə...Yuxulamaq, yuxulamaq, yuxulamaq lazımdır!

* * *Ata demək olar ki, dan yeri sökülməyə başlayanda yuxuya gedə

bildi. Səhər gec ayıldı və həyətə düşəndə gördü ki, Zərintacla Tərxan arx

başında nəyisə təmizləyirlər. Baba da təndirxananın içində təzəcə

soyulmuş qoyun dərisini duzlayır. Ata babanın yanına gəldi və salamlaşıb

soruşdu.

- Bu nədir, ay ata? Səhərin gözü açılmamış qoyun soyulub, dərisi də

duzlanır!..

- Hə. Tezdən kəsdim. Bayram kişidən almışam. Bir illik toğludur.

Deyirəm siz burada olmuşkən kəsim ki, bir də şəhərə pay aparmayım. Elə

burada da kabablayın getsin. Tərxangil də içalatı təmizləyirlər.

- Anamgil haradadır?

- Onlar səhərdən getdilər aşağı bağa.

- İndi səhər deyil?

- Nə səhər, a bala? Səhər beş saat bundan əvvəl olub. İndi

gönortadır.

- Elbrusgil durublar?

- O, tezdən durub getdi. Dedi ki, şəhərdə vacib işim var. Uşaqlar hələ

də yatır. Ziyafət də Sərdarı götürüb apardı. Kəsib ət paylarını da verdim.

Dedim, aparın özünüz şəhərdə bişirin. Onların həyət evləri var. Orda da

kabab bişirə bilərlər.

- Ata, elə bil kababdan başqa xörək yoxdur !

- Bala kabab xörək deyil!

- Bəs nədir?

- Kabab, kababdır! İnanmırsan, Tərxandan soruş! Səhər duran kimi

ürək-ciyərdən düz bir şiş yedi. Maşallah, kababla arası kökdür.

- Bilirəm, kababla kimin arası olmur? Bizdə çətindir. Yaşayış

binasında kabab bişirmək yaramır. Birinin imkanı var, birinin yox. Uşaqdır,

nə bilir? Burnuna qonşudan iy dəydi, deyir- bilmirəm, mənə də ver!

- Di gəl, cavab ver, görüm, necə verirsən?!- deyə baba Tərxanın

kabab tamarzısı olmasına haqq qazandırdı və başını qaldırıb,- sənin o ət

kombinatındakı laboratoruyanı səhmana salmaq işin necə oldu?- dedi.

- Düzəltdim. Hələ orada işə də düzəlmişəm. İstəyirəm ki, elmi işimin

bir hissəsini də o laboratoriyada davam etdirəm.

- Elmi mərkəzdən çıxmırsan? Nə görmüsən bu elmdə? Ona ki, bir

quruş qiymət verən yoxdur.

- Mənim işim Akademiya ilə bağlıdır. Mən oranı necə buraxa bilərəm.

Bir də ki, ət kombinatı mənim yerim deyil. Orada işləyə bilmərəm!

- Niyə?

- Ona görə ki, orada işləmək üçün gərək ya veterinar olasan, ya da

qəssab. Mən də ki, bu işlərin heç birini bacarmıram.

Baba bişmiş kabab tikələrini şişdən çəkib nimçənin içinə tökdü və

ataya:

- Gəl bir kəmərin altını bərkit, - dedi

Tərxan da gəldi və atasının qulağına pıçıltı ilə dedi:

- Ata, unutmusan?

Ata ucadan soruşdu:

- Nəyi?

- Bizim görüşümüz var idi!

- O nə görüşdür elə?!- deyə baba Tərxana baxdı.

- Onu atadan soruş! – deyə Tərxan atasının nə deyəcəyini

gözlədi.

- Təbiət ilə görüşəcəyik, ata! Tərxanla gedəcəyik yuxarı bağa.

- Daha elə niyə? Yaxşı olar, elə gəzə-gəzə Quşoğlunun axısına

gedəydiniz. Həm sizə gəzmək olardı, həm də görərdiniz nə xəbər var?! Ora

mal-qara girməyib ki?

Baba özünün gözətçisi olduğu Akademiyanın yasaqlığı olan meşə-

bağa getməyi məsləhət bildi. Həm də tapşırdı ki, ehtiyatlı olsunlar. İlan-

çayan olar.

- Ata, baba deyən kimi edək! Orada çoxlu meşə çiyələyi var....

- Yaxşı! Ora gedərik!- deyə ata stolun arxasından ayağa qalxdı.

* * *Hava bürkü idi. Göy şabalıdların yanına çatanda dağ sərinliyi hiss

olunmağa başlamışdı. Tərxan çay termosu və çörək olan çantanı çiyninə

taxmışdı, qabaqda gedirdi. Ata ov tüfəngini lüləsi aşağı vəziyyətdə çiyninə

keçirtmiş, o biri əlinə də bükülmüş kilim parçası aparırdı.

- Ata, milçək dərmanını götürmədik. Milçək bizi yatmağa

qoymayacaq.

- Növbə ilə yatarıq. Sonra da ki, niyə yatırıq, axı?

Yetti ilə söhbətimiz olacaq.

- Ata, Yetti evdə qalmadı?

- Yox, o yəqin indi də bizimlədir. Amma biz onu görmürük.

- Mən görürəm. O gəlsə, mən onu görərəm.

- Darıxma, görəcəksən!

- Ata, sən haradan bilirsən ki, o gələcək?

- Biz onu daha çox maraqlandırırıq!

- Niyə?

- Onu mən səndən də az bilirəm. Görək nə olur?

- Ata, sən qorxmursan?

- Niyə qorxum ki?

- O, iri, tüklü və qorxuncdur?

- Onun bütün bədəni tüklüdür?

- Yox, ata. Üzü, saqqalı...

- O qorxunc olsa, səni sudan çıxartmazdı ki? Sənin sudan

çıxarılmağına görə mən ona borcluyam!....

- Elə mən də.

- Onda bəs biz nədən qorxuruq?

- Heç nədən!... Getdik, ata!

Tərxan atası ilə qoruğa çatanda, artıq gün günortadan əyilmişdi.

Onlar iri, qollu-budaqlı alma ağacının kölgəsini özlərinə düşərgə etdilər.

Ağacın altında bir-iki əvəlik bitmişdi ki, bunlar da kilimin yerə sərilməsinə

mane olmurdu. Tərxan çantadan süfrəni çıxarıb, kilimin ortasına açdı.

Nəlbəki, fincan, qənd qabını süfrənin üstünə düzüb, termosdan çay süzdü.

Ata gördü ki, Tərxan üç fincana çay süzür:

- Bu çayın biri kimindir?- soruşdu.

- Yettinin.

- Yetti də çay içir ki?

- Niyə içməsin. axı?-dedi, -onun ürəyi yanmır?

- Yaxşı...

Ata bu gün Yetti ilə görüşəcəklərinə inanmırdı. Amma bu görüşü çox

səbirsizlik ilə gözləyirdi. Elə hey Tərxana:

- Tərxan, bir ətrafa bax. Gör, dostun görünmür ki?- deyirdi.

Elə bil Tərxanın da Yetti ilə çay içmək istəyi bu günə qalmışdı.

Atasından soruşurdu:

- Ata, gördün? Çay soyudu, Yetti gəlib çıxmadı. Buna nə oldu

görəsən?

- Ona heç nə olmaz!-deyə ata onu arxayınlaşdırdı.

- Yəqin görüşlərin yerini və vaxtını özü təyin edir və bizim onu

xəbərdar etmədən bura gəlməyimiz bu görüşün baş tutmamasına səbəbdir.

- Ata, mənə elə gəlir ki, Yetti bura gələcək. Axı, o özü mənə söz verdi

ki, bu gün görüşəcəyik.

- Hələ axşama çox var,-deyə yenə ata Tərxanı sakitləşdirməyə

çalışdı.- O söz veribsə deməli gələcək!

Birdən “Bağ” adlanan fındıq sahəsinin çəpərindən çöp sınan səs

gəldi. Tərxan sevincək ayağa qalxdı və əli ilə çəpəri göstərib pıçıltı ilə dedi:

- Gəlir!

- Sən onu görürsən?

- Yox,- dedi və diqqətlə ora doğru baxdı. – Görürəm! Amma Yetti

deyil, iki nəfər tüfəngli ovçulardır. Yəqin dağa gedirlər.

-Sən sakit ol! Onları mən də görürəm,-deyə ata Tərxanın çiynindən

tutub aşağı çökməsini işarə etdi.

Tərxan kilimin üstə dizi üstə oturdu və atasına pıçıltı ilə:

- Ata, onları tanıyırsan?-dedi.

- Bəli. Rasimlə Rəşiddir. Sakit dur, qoy getsinlər! Onlar bizim

görüşümüzə mane olacaqlar!-deyə ata əli ilə işarə etdi.- Yasaqlığa icazəsiz

girmələrinə görə, onlarla sonra danışarıq!

- Yaxşı ki, onlar Yettini görmədilər !-deyə Tərxan belə bir görüşün

Yetti üçün qorxulu olacağı fikrini bildirdi.

- Yəqin ki, onlar da mənim kimi Yettini görə bilməzlər!- deyə ata

Tərxanı arxayınlaşdırdı.- Onu yalnız sən görürsən, sən eşidirsən.

- Hə də!- deyə Tərxan qürrələndi.

Ata da kilimin üstündə dirsəklənib uzandı. Sonra qolunu başının

altına qoyub üzü aşağı çevrildi və Tərxana:

- Sən postda dur, mən də bir az yatım!-dedi.

- Yaxşı, yat! Mən Yettini gözləyirəm, - deyə ayağa qalxdı və

tüfəngə doğru baxdı.

Ata Tərxana tapşırdı ki, tüfəngə toxunmasın. Tərxan da bir az

gözləyəndən sonra atanın yanında uzanıb ona söykəndi və tez də yuxuya

getdi. Ata yavaş-yavaş dikəlib oturdu və kilimin bir küncünü qaldırıb

Tərxanın üstünü örtdü. O biri ucunu büküb başının altına qoydu və özü

ayağa qalxdı. Bir az gəzişmişdi ki, Məyəl tərəfdən gələn yolda baba

göründü. O çiynində dəryaz, qoltuğunda kisə, ot biçməyə gəlirdi və atanı

görən kimi səsləndi:

- Ədə! Tərxan hanı?

- Yatıb.

- Necə yatıb? – deyə baba təəccüblə soruşdu. -Sən bilmirsən ki,

onu belə yerdə, çöldə, bayırda yatdırmaq olmaz?!

- Niyə?

- Çünki yuxuda qorxur, gözünə cürbəcür şeylər görünür! Baba

əlindəki kisələri alça ağacının dibinə atdı və dəryazı budaqdan asdı. Sonra

yaxına gəlib Tərxana baxdı.

- Hə, yaxşı! Sən bir az ot çal, mən də Tərxanın yanında uzanım. İsti

məni bərk karıxdırıb,-deyə baba da kilimin üstündə uzandı. Sonra atadan

soruşdu:-Çay qalmayıb ki?

- Məncə qalıb,-deyə ata cavab verdi.-Hərəmiz bir fincan içmişik. Ata

“Yettinin fincanından” soyumuş çayı atıb, babaya termosdan çay süzdü və

fincanı babanın qabağına qoyub dedi:

- Bir az bundan əvvəl Rəşidlə Rasim dağa getdilər.

- Hansı dağa?

- Bu dağa!- deyə ata əli ilə dərəni göstərdi.

- Soruşmadınız nəyə gedirlər?

- Tüfənglə adam nəyə gedər?- deyə ata gülümsədi.

Baba hirslə:

- Bəs siz də durub baxdınız? Niyə buraxmısınız onları? Dünən bir

təkə qışqırırdı. Fincandakı çayı şəkərsiz başına çəkib, ayağa qalxdı və

tüfəngi götürüb ataya:

- Patronları ver!-dedi. -Sonra əlavə etdi,-iki kişi burda ola-ola uşaq-

muşaq yasaqlığa keçir, gedir cüyür vurmağa! Ay vurdular ha! Onların

ovlarını burunlarından tökərəm, məni tanıyarlar!...-deyə ovçuların ünvanına

bir neçə yağlı söyüş də göndərdi.

Ata çantadan patron bükülmüş sellofan torbanı çıxarıb babaya verdi.

Baba onları götürüb ataya dedi:

- Siz otu hazır edin! Mən onları düşürüb, otu da yükləyəcəyəm

bellərinə!

- Ata, ehtiyatlı ol! Uşaqların ikisi də silahlıdır.

- Nə olsun silahlıdırlar? Deyirsən bir darıya girəcəklər, bir də

üstəlik xoruldayacaqlar?

- Nə bilim, mən ehtiyat üçün...

- Siz ehtiyat üçün onları yuxarı buraxdınız?

- Yox. Başqa səbəb var idi.

- Nə səbəb?

- Ata! Sonra danışarıq! İndi heyvanın tərpənən vaxtıdır. Sonra gec

olacaq. Gedirsənsə, özün get, yox getmirsən, qoy mən gedib onları

düşürüm!

- Yox! Mən indi onların harada olduqlarını ovcumun içindəki kimi

bilirəm. Sən işində ol! Biz gəlincə otu hazır elə!

Baba getdi. Ata da dəryazı götürüb ot biçməyə başladı və aradan

beş-on dəqiqə keçməmişdi ki, dərədə güllə səsi eşidildi. Ata tüfəngin

səsindən bildi ki, bu babadır. Tərxan da ayıldı. Durub atanın dəryazla ot

biçdiyini görüb təəccüblə soruşdu:

- Ata, babanın dəryazını bura kim gətirdi?

- Özü.

- Özü?!- Tərxan heyrətləndi. –Bəs baba hanı?

- Ovçuları tutmağa getdi.

- Ata, bəs Yetti gəlmədi?

- Mən onu görmürəm ki! Nə bilim, gəlib ya yox?

- Ata, orada çiyələk var?

- Görünmür. Çiyələk meşənin içərilərində,-kölgə yerlərdə olar.

Burada çiyələk iyunda olur.

- Mən çiyələk axtarmağa gedirəm!

- Hələ gəl, otun tikanlarını seç! Sonra onu kisələrə dolduraq ki, baba

qayıdana kimi çiyələk də axtara bilək.

Tərxan biçilmiş otun içərisindəki qanqal və böyürtkən kollarını

həvəslə seçib kənara yığırdı. Birdən əlində olan kolu yerə atıb ataya tərəf

qaçdı və pıçıldadı:

- Ata, ata! Yetti gəlib...

Ata dəryazı saxladı və çevrilmədən soruşdu:

- İndi o haradadır?

- Kilimin üstə oturub.

- Deyəcəksən ki, çay içir?

- Yox, heç bizim tərəfə baxmır.

- Bəs nə edir?

- Fincana, termosa bir də çantaya baxır.

- Əlinə götürüb baxır?

- Yox. Heç nəyə toxunmadan tamaşa edir.

- Onda onunla salamlaş!... Bəs niyə qaçıb, mənim yanıma

gəlirsən?

- Ata, mən onun yanına gedim?

- Yox! Ona müəyyən məsafəyə qədər yaxınlaş! Bilirəm, o sənin

dostundur, amma çox da yaxına getmək məsləhət deyil...

- Yaxşı!- deyə Tərxan alma ağacına doğru bir-iki addım atıb, dayandı

və sağ əlini qaldırıb, bərkdən:

- Yetti, salam!-dedi.

Ata çevrilib alma ağacının dibinə baxdı. Orada əşyalardan qeyri heç

nə yox idi.

- Ata! – deyə Tərxan atasına tərəf çevrildi,-ata, bizim ona “Yetti” adı

verməyimizə görə bizə yenə təşəkkür edir. Deyir bu ad çox xoşuna gəlir. Bir

də deyir ki, istəyirsinizsə söhbətimizi davam etdirək.

- Olar!...-deyə ata razılaşdı.- Amma, ondan soruş görüm biz burada,

elə ayaq üstə dayanacağıq?

- Ata, Yetti deyir ki, əslində biz ona harada oturmağını təklif etməliyik.

Deyir, xahiş edirəm siz özünüzə rahat yer seçəsiniz.

Atanın kürəyi gizildəyirdi. Bilmirdi qorxur, yoxsa ehtiyat edir. Əslində

nə Yettini görür, nə də səsini eşidirdi. Yalnız Tərxan onun üçün

gözəgörünməz bir varlıqla əlaqələndirici rolu oynayırdı. Kənardan baxan

elə bilərdi ki, bunlar hansısa bir tamaşanın məşqini keçirdirlər.

Ata dəryazı budaqdan asıb, almanın dinibə tərəf yollandı və

Tərxandan soruşdu:

- Tərxan! Mən hansı tərəfə gedim ki, onun üstünə çıxmayım?!

- Ata, Yetti artıq bizim kilimimizin üstündən çəkilib, kənarda dayanıb

bizi gözləyir.

- Mənim adımdan da ona salam söylə. Öyrən, gör nə qədər vaxtımız

var? Baba gəlincəyə qədər söyləsin, görək o kimdir?! Haradan gəlib?

Səndən nə istəyir? Bizim ona nə köməyimiz ola bilər?..

Ata özünü toplaya bilmir, dili topuq çalırdı.

- Ata, sənə nə olub? Səsin niyə titrəyir? Ata, sən qorxursan?

- Yox Tərxan! Mən çox həyəcanlanmışam. Bu görüş məni bir təhər

etməsə yaxşıdır!

- Ata, Yetti deyir ki, əgər sənin üçün münasib vaxt deyilsə, görüşü

təxirə salmaq olar. O, xahiş edir ki, həyəcanlanmayasan.

- Yox, yox!... Lazım deyil. De ki, elə indi danışaq! Sən ondan soruş ki,

birbaşa mənim özümlə danışa bilməz?

- Yetti deyir ki, bu mümkün deyil. Belə əlaqə yalnız mərkəzdə

müəyyən fərd üçün planlaşdırılır.- Tərxan bir az duruxdu və davam etdi,-

ata, o deyir ki, “Günəş” ulduz adlanan sisteminin “Yer” adlanan planetinin

“insan” adlanan canlıları ilə yalnız mənim vasitəmlə danışığa girə bilər. Yetti

deyir sən hesab elə ki, o da Tərxanın başqa bir ulduz sisteminin

planetindəki inikasıdır...

Tərxan yenə duruxdu və atasından soruşdu:

- Ata, inikas nədir?

- Onu sonra başa salaram. Sən Yettiyə qulaq as!

- Ata, o deyir ki, sizin “Yer” adlandırdığınız “Qapro” planetinə, yəni

Runo (Günəş) sisteminin Qapro planetinə, Yer astronomik kataloqlarında

“Tovuz bürcü” adlandırdığınız bürcün Siqma ( ) adlandırdığınız ulduzun

sistemindəki pi ( ) planetindən göndərilib. Yerdə yalnız Tərxanın vasitəsi ilə

müəyyən suallara cavab aldıqdan sonra qayıdıb gedəcəklər. O, tək deyil.

Çaxıl dağının üstündə uçan aparatları və idarəedici sistemləri var. Yerdə

qalma vaxtları məhduddur.

- Sən ondan soruş ki, niyə sənin gözünə neandertal şəklində

görünür?

- Ata, Yetti deyir ki, o neandertal adam şəklində yox, Yerə saç və

saqqallı yaşlı adam şəklində göndərilib və Tərxan onu elə görür. Tərxan

heç vaxt deməyib ki, Yetti neandertala oxşayır. O sizin fərziyyənizdir.

- Yetti! Mən sizinlə birbaşa əlaqə saxlaya bilsəm bu bizim hamımız

üçün çox əlverişli olardı,-deyə ata yenə öz təkidini bildirdi.

- Ata, o söz verir ki, nə mümkündürsə, onu etməyə çalışacaqdır.

- Yettiyə de ki, biz bu cür görüş keçirə biləcəyimizə o qədər də

inanmırdıq. Ona görə də bu görüşə hazır deyilik. Yaxşı olardı ki, biz əməlli-

başlı hazırlaşaq ki, görüşümüz səmərəli keçsin...

- Yetti ona olan münasibətimizə görə bizə, təkrar, öz minnətdarlığını

bildirir. Deyir ki, aramızda olan məsafə fərqinəmi, yoxsa kainatın özündə

olan cüzi dəyişikliklərin zamana təsirinin nəzərə alınmaması üzündənmi,

görüşümüz Tərxanın kiçik yaşına təsadüf edib. Bizim bu çətinliyimizin

aradan qaldırılmasında sənin köməyin çox yerinə düşüb. Bu fürsətdən

istifadə edərək, gələcək söhbətimizin gedişini qurmaq üçün, yerdənkənar

sivilin yer planetinə gəlməsi haqqında nə qədər məlumata malik

olduğunuzu bilməyimiz lazımdır.

- Bizim məlumatlarımız ümumi şəkildədir.

- Yetti soruşur ki, ümumi şəkildə olmaq nə deməkdir?

- Yəni əlimizdə tutarlı və elmi izahı olan dəlil yoxdur ki, ona əsaslana

bilək. Amma elə faktlar da var ki, yerdənkənar sivilin hələ qədim

zamanlardan Yer planetinə gəlmələrindən xəbər verdiyini güman etmək

olar.

- Ata, Yetti deyir, başa düşülmədi. Sən əvvəlcə deyirsən ki, “dəlil

yoxdur”, sonra da deyirsən “xəbər var”. Bu nə deməkdir?

- Yerdənkənar sivilin Yerə gəlmələrinə qədim hind abidələri, Pasxi

adasındakı daş heykəllər, Misir ehramları, Müqəddəs kitablardakı deyimlər

şahidlik edir. Bizi həmişə düşündürür ki, Atlantida və Lemuriya adlı

kontinentlər doğrudanmı olub?... Bermud üçbucağının sirri nədədir?

Görəsən Hilhameş haqqında əfsanə birinci kosmik reportaj deyil ki?! Dəlilin

olmamasını onunla izah edirəm ki, hal-hazırda alimlər bir çox “sirli” və

izaholunmaz sualların cavabını tapırlar və çox vaxt da sübut edirlər ki,

kosmik paleokontakt və katastrof nəzəriyyəsi tərəfdarları ya sadəcə olaraq

elementar faktları bilmirlər, ya o barədə danışmamağı üstün tuturlar, ya da

artıq məlum olan mətləbləri də qəsdən saxtalaşdırırlar.

- Bəs hal-hazırda Yer planetində “Yerdənkənar sivil” mövzusuna

münasibət necədir?

- Bizdə “ufologiya” adlanan elm sahəsi var ki, bu da Yerə başqa

planetlərdən gələn “naməlum uçan əşyaları” öyrənməklə məşğul olur.

Müəyyən faktların saxtalaşdırılmasını nəzərə almasaq, Yerdə hal-hazırda

işlədilən Milad təqviminin 1972-ci ilində Erix fon Denikenin “Gələcək

haqqında xatirələr” filmi insanlarda yerdənkənar varlığı öyrənmək üçün

kifayət qədər həvəs yaratmışdı. Yfologiyaya olan maraq təkcə bu son

dövrlərin hadisələri deyil. Hələ bir polyak jurnalında ABŞ NASA-sının

mühəndisi Jozef F.Blümrix peyğəmbər İzegiilin dediklərinə əsasən kosmik

gəminin sxemini də çəkmişdir......

- Ata, Yettini yerdənkənar sivilin Yer planeti sakinləri ilə qarşılıqlı

əlaqəsi maraqlandırır...

- Hə!... Kosmopaleokontakt hipotezi!...

- O nə olan şeydir? Ata, Yetti xahiş edir bu anlayışı daha ətraflı izah

edəsən.

- Yəni insan kosmosdan gəlmiş Yerdənkənar sivilin yaratdıqları varlıq

olmasını müdafiə edən nəzəriyyədir.

- Ata, Yetti insanların həmin məsələyə olan münasibətini bilmək

istəyir.

- Fəlsəfə dərsliklərindən məlumdur ki, qədim Roma şair-filosofu

Lukretsi Kar özünün “Şeylərin təbiəti haqqında” poemasında deyir ki,

“Təbiətdə gördüyümüz hər nə var bunlar tək deyil və bütün bunlara görə biz

inanmalıyıq ki, başqa məkanlarda başqa yerlər də var. Oralarda başqa

adamlar və başqa heyvanlar yaşayırlar”.

- Ata, Yetti xahiş edir sənə çatdırım ki, bu fikir paleokontakt barəsində

heç nə demir!...

- Paleokontakt nəzəriyyəsinin əsasını amarikalı Çarlz Hoy Fort

qoyub. Bu adam ömrü boyu işləyib və sübut etməyə çalışıb ki, onun

topladığı məlumatlar insan təkamülü haqda qəbul olunmuş elmi

nəzəriyyələrin üstünə kölgə salır. Onun belə bir şüarı da var ki, “elmi

alimlərdən qorumaq lazımdır”.

- Ata, Yetti deyir ki, ümumi fikirlərdənsə bir neçə konkret fakt deyə

bilsəniz çox faydalı olardı...

- Yaxşı! 1919-cu ildə Ford “lənətlənmişlərin kitabı” adlı əsərində yazır

ki, “biz kimlərinsəyik!”, kimlərsə gəlib burada tədqiqat aparıb, özlərinə

kaloniya düzəldiblər”, ...”bizi bizdən daha yüksək şüura malik varlıqlar

idarə edir”, “biz və bizim dünyamız kimlər üçünsə təcrübə sahəsi və ya

laboratoriyadır”...-dedi və fikrə gedərək, susdu.

- Ata! Yetti xahiş edir ki, davam edəsən!

- Fordun ardıcıllarından olan Jak Bertye və Luis Pauels əllinci illərdə

Parisdə bu mövzuya həsr olunmuş “Planet” jurnalını buraxmağa başladılar.

1953-cü ildə C.Lesli və C.Adamski “Uçan boşqablar yerə endilər” adlı kitab

nəşr etdirdilər. Artıq 1960-cı ildə onlar deyirdilər ki, “biz yerdənkənar sivilin

Yer planetinə gəlməsini və bizdən əvvəl də bu planetdə daha yüksək şüura

malik sivilin- atom sivilinin yaşaması və onların izsiz-tozsuz yoxa çıxması

fikirlərini inkar etmirik... Deyirlər ki, biz inkar etmirik ki, bizdən əvvəl Yerdə

bizim səviyyəmizdən də yüksək bilik və texnikaya malik olan sivil yaşayıb...

- Ata, Yetti xahiş edir davam edəsən.

- Hə! 1964-cü ildə italiyalı Pyerto Kolosimonun “Sirli Yer planeti” və

ingilis yazıçısı Uolter Reymond Dreyk ”Allahmı, yoxsa kosmonavtlar” adlı

kitablarını bu mövzuya həsr etdilər. Bütün bunlar arasında ən şah əsəri Erix

fon Deniken yaratdı. O, 1968-ci ildə nəşr etdirdiyi “Gələcək haqqında

xatirələr” kitabında paleokontakt haqqında nəzəriyyəni ümumi şəkildə şərh

etdi. Həmin kitabda müəllif arxeologiya, mifologiya və tarix sahələrindəki

çoxsaylı dəlillərdən istifadə edib....

- Ata, Yetti yenə xahiş edib, soruşur ki, paleokontakt haqqında

nəzəriyyə barəsində konkret bir şey bilirsinizmi?

- Mən yadımda olanları sayıram. Erix fon Deniken deyir ki, mənim

nəzəriyyəm belədir: birincisi- hələ qədim zamanlardan bir neçə dəfə

kosmosdan yerə təşrif buyurublar; ikincisi – o naməlum gəlmələr o

zamanlar Yerdə yaşayan homonoidləri süni və məqsədyönlü şəkildə,

mutasiya yolu ilə şüurlu varlıqlara- insanlara çevriliblər; üçüncüsü-

kosmosdan olan gəlmələrin Yerdə olmasını əks etdirən qədim adət-

ənənələr , deyim, əfsanə və nağıllar, müxtəlif əşya və tikintilər üzərində

istənilər qədər izlər tapmaq mümkündür....

- Ata, Yetti sənin yaddaşına heyran olduğunu bildirir, məlumatların

üçün minnətdarlıq edir.

- Tərxan! Mənə də təəccüblü gələn odur ki, Yetti ilə olan söhbətimiz

zamanı başım saat kimi işləyir!-deyə ata sol əlinin şəhadət barmağı ilə

qulağının dibini göstərdi.

- Ata, Yetti deyir ki, yəqin siz də bizim görüşlərimiz haqqında nə isə

bir şey yazacaqsınız. Eləmi?

-Əgər məsləhətdirsə, yazmaq olar...

-Deyir o işin bizə dəxli yoxdur və heç bir məsləhət də verə bilmərik.

İstəsəniz yazarsınız, istəməsəniz yox!

-Əslində belə yazılarin sahibləri elm adamları tərəfindən agır

başadüşülməzliklə qarşılanırlar. Onlar bizi tənqid edəcəklər və

başlayacaqlar sonsuz sayda suallar verməyə ki, harada? nə vaxt?

niyə?...Lakin elə elm adamları da var ki, onlar paleokosmonavtikanın

keçirdiyi bu agırlıqları hiss edir və onu müəyyən mənada müdafiə edirlər.

-Ata! Yetti deyir ki, belə bir yazının sahibi olacaq sən kainat haqqında

nələri bilirsən?

-Şəxsən mənim kainat haqqında bildiklərim çox azdır. Əgər Yettini

maraqlandırırsa, bizə lazım olacaq ədəbiyyatları taparıq.

-Ata, Yetti deyir ki, onu yalnız gələcək yazılarımıza görə bizim bilik

dairəmiz maraqlandırır. Çünki gələcək söhbətlərimizi də bu çərçivədə qura

bilsək çox səmərəli olar.

-Yaxşı... Ona de ki,bizə kainatın sonsuz ölçüyə malik olması

məlumdur. Planetlər müəyyən ulduzların ətrafında qruplaşmaları ilə planet

sistemlərini təşkil edirlər, ulduzlar qruplaşaraq qalaktikaları, qalaktikaların

qruplaşması isə meqaqalaktikaları əmələ gətirir...

-Yetti deyir ki, dünya daha mürəkkəb və mükəmməl sistemlə qurulub!

Xahiş edir davam edəsən.

-Bəli! Albert Eynşteynin dünya quruculuguna baxışı bizi də belə

nəticəyə gətirib ki, fəzanın xüsusiyyətləri onu təşkil edən materiyadan

asılıdır və materiya fəzanı əyir. Bu əyilmə cisimlər arasında cazibəni

yaradır. Biz isə cazibəni agırlıq qüvvəsi kimi hiss edirik.

-Ata,Yetti soruşur ki, materiyanin işıq şüalarına təsiri barəsində

məlumatımız nə qədərdir?

-Mənim bildlyimə görə materiya işıq şüalarının yolunu əyə bilər.

Astronomlar Günəşin kənarı yaxından keçən ulduzların işıgını müşahidə

edərkən bunu yəqin ediblər.

- Ata, Yetti razılaşır və deyir ki, deməli, əgər materiya çox olsa və

güclü sıxlaşma baş versə, işıq şüalarının uc-uca qapanma dərəcəsinə

qədər əyilməsi mümkündür.

- Bəli.

- Deyir elədirsə, onda işıq şüaları həmin sıxlaşma həndəvərindən

kənara çıxa bilməyəcək və kənar müşahidəçi bu qapalı oblastı tamamilə

qaranlıq hesab edəcək,- deyə Tərxan davam etdi:- Yetti soruşur ki, bu

hadisə barəsində bizim məlumatımız varmı?

- Var! Biz elə oblasta “qara kaha” deyirik....

- Ata, Yetti deyir o özünün gözəgörünməzliyini izah etmək istəyirdi,

amma deyir, bizim biliyimiz ilə bu hadisəni izah edə bilməyəcək.

- Bizim biliyimiz deyəndə Yetti nəyi nəzərdə tutur?

- Ata, Yetti kainatın ölçüləri barəsində bizim təsəvvürümüzün nəyə

əsaslandığını soruşur....

- Eynşteynin tənliklərinə!- deyə ata cavab verdi.

- Onlar necə tənliklərdir?

- Eynşteynin tənlikləri, fəzanın xassələrinin onu dolduran materiyanın

xassələrindən asılı olduğunu göstərən, çox mürəkkəb tənliklər sistemidir ki,

bu tənliklərə maddə sıxlığı və fəzanın əyrilik radiusu daxildir. Onlar

haqqında...

- Ata, Yetti belə mürəkkəb şeyləri yazılarımıza daxil etməyimizi

məsləhət görmür.

- Mən belə başa düşdüm ki, Yetti doğrudan da, bizim görüşlərimiz

haqqında nə isə yazmağımızı istəyir! Əgər elədirsə qoy təklif etsin görək

nəyi yazsaq daha yaxşı olar?!

- Ata, Yetti deyir sən bizim apardığımız müzakirələrimizdən istifadə

edə bilərsən. Ancaq hələ bizə məlum deyil ki, söhbətlərimizi hansı

istiqamətdə davam etdirəcəyik...

- Tərxan, Yettiyə de ki, biz mövzunu seçməyi də ona tapşırırıq. Qoy

elə mövzu seçsin ki, həm öz suallarına cüzi də olsa cavab ala bilsin, həm

də bizi məlumatlandırsın!

- Ata, Yetti bu etimad üçün sənə öz minnətdarlığını bildirir. Deyir ki,

birinci söhbətə başlayanda dedin ki, müqəddəs kitablarda yerdənkənar

sivilin Yer planetinə gəlməsi haqqında deyimlər var. O deyimlərdən hansılar

yadınızdadır?

- Düzü, mən o müqəddəs kitablardan Quranın tərcüməsindən qeyri,

başqa kitabların özünü yox, onlar haqqında olan qəzet və jurnal

məlumatlarını oxumuşam... Bilmirəm sizə məlumdur ya yox, bizim

məktəblərdə ilahiyyat dərsi keçmirlər. Ateizmdən başqa....

- Yetti deyir ki, biz əvvəldən şərtləşmişik ki, nəyi biliriksə, onu

müzakirə edəcəyik!...

- Yaxşı...Onda gəlin İncilin bir hissəsi olan “Yenoxun kitabında”

yazılmış deyimlərdən danışaq!

- ...

Tərxan susurdu. Ata davam etdi.

- Moiseyin (Musanın) dediyinə görə sonuncu suya qərq olunma

dövrünə qədərki dövrün patriarxı olan Yenox öz oğlu Mafusailə yazıb ki,

göydən (yəni kosmosdan) “Allahın övladları” və ya “Göyn qoruyucuları”

(yəni kosmonavtlar) Yerə gəldilər. Onlar Yenoxa tapşırıqlar verdilər ki,

onlarla olan görüşləri barədə məlumatları yazıb insan övladına çatdırsın.

Yenox özünü kosmosdan gələnlərin bir tədqiqat obyekti hesab edir...

- Ata, Yetti xahiş edir ki, vaxtın məhdudluğunu nəzərə alıb,

söhbətimizi dayandıraq,-deyə Tərxan atanın sözünü kəsdi. – Deyir ardını

sonrakı görüşlərdə davam etdirərik. Xudahafizləşir və yox olur!

- Daha bəsdir. Mən də yorulmuşam. Sən necə? – deyə ata Tərxanın

da fikrini bilmək istədi.

- Ata, mən hələ yorulmamışdım. Yettinin nə üçün belə etdiyini başa

düşmədim. Ata istəyirəm baba gəlincə otu yığaq! Gəlib görsə ki, ot da hazır

deyil, başlayacaq danlamağa...

Ata həyəcandan nə edəcəyini bilmədiyini Tərxana bildirməmək üçün:

- Mən özüm yığaram! Sən bir stəkan çay iç!... Əgər varsa?!- dedi və

dəryaz asılmış alma ağacına tərəf getdi. Bu zaman yuxarı tərəfdən babanın

səsi gəldi:

- Tərxan!...

- Bəli!- deyə Tərxan ona hay verdi və qalxıb babanın qabağına

yüyürdü.

Ata indi başa düşdü ki, Yetti babanın gəlməsinə görə tələsik

salamatlaşırmış. Deyəsən baba yasaqlığa icazəsiz daxil olmuş “ovçuları”

tapa bilməmişdi. Ona görə də elə uzaqdan deyinə-deyinə gəlirdi:

- Yekə kişilərsiniz! Gözünüzün qabağında, əllərində silah yasaqlığa

girirlər, siz səsinizi çıxarmırsınız! Mən başa düşə bilmirəm, niyə axı?!

Tərxan nə qədər çalışsa da ki, özünün və atanın təqsiri olmadığını

sübut etsin, heç bir nəticəsi olmadı. Baba bərk hirslənmişdi. Onlar biçilmiş

otu kisələrə doldurdular. Sonra baba tüfəngi və kisələrdən birini, ata isə

dəryazla o biri kisəni, Tərxan da kilimi və qab-qacaq çantasını götürüb evə

yollandılar.

* * *

Yetti ilə növbəti görüş o biri gün axşam tərəfi yuxarı bağda, Tərxanın

Yettini gördüyü şabalıd ağacının yanında oldu. Sakit və heç kimin mane

olmadığı bu görüş Tərxan üçün maraqsız olsa da ata üçün “səmərəli”

keçirdi.

Yetti bildirdi ki, Yerdə insanların əllərində nüvə enerjisi mənbəyinin

olması onları çox narahat edir. Nüvə reaksiyalarını lazımi səviyyədə

idarəetmə üsulları və vasitələrinin olmadığı bir şəraitdə bu enerji

mənbəyinin kəşf edilməsi bir yana, ondan dağıdıcı silah kimi istifadə

olunması Günəş sistemi üçün böyük təhlükə yaradır. Yer planetində bu

silahların böyük ehtiyatı yığılıb və müəyyən konflikt nəticəsində belə silahlar

işə salınsa, planeti dəhşətli aqibət gözləyir. Belə fəlakət təkcə Yerə aid

olmayıb, onun öz trayektoriyasını dəyişə bilməsi nəticəsində Günəş

sisteminin tarazlığını poza bilər ki, bu hadisənin də qalaktikanın ümumi

hərəkət balansına təsir edəcəyi ehtimalı var. Digər tərəfdən əgər insanların

nüvə ziyankarlığı fəaliyyəti nəticəsində Yer kürəsinin dağılması hadisəsi

baş verərsə və bu dağılmış planetin qəlpələrinin Günəş sisteminin tərk edə

bilməyəcəyi şəraitdə belə kainata səpələnməli olan radiaktiv qaz və toz

kütləsi qalaktikanın yaxın ulduz sistemlərində yaşayan başqa sivillərin

gələcəyi üçün təhlükəyə çevriləcək....

- Yəni o hadisənin təsiri sizə də çata bilər? – deyə ata Tərxana işarə

etdi ki, cavab versin.

- Ata Yetti deyir ki, həmin problem təkcə Tovuzun α-sı üçün deyil,

qalaktikanın başqa sistemləri üçün də böyük narahatçılığa səbəb olub! Ona

görə də bu təhlükəni aradan qaldırmaq üçün yollar axtarılır.

- Yollar?...Onlar nə yollardır elə?!

- Yetti deyir ki, onlar əsasən iki yolu məqbul sayırlar. Bunlardan biri

insanların şüurlarına təsir etməklə belə bir dəhşətli nüvə təcrübələrinə son

qoymaqdır ki, onlar reaksiya sürətini idarə edə bilmədikləri nüvə

silahlarının sökülməsinə başlasınlar. Əgər bu yol ilə insanların fəaliyyətinin

onların özlərinin yaratdıqları nüvə silahlarının ləğvinə yönəldə bilməsək,

onda ikinci yol qalır ki, bu da Yer kimi gözəl bir planetdə xəlq olunan

insanları məhv etməyə məcbur olacağıq...

Bütün bu məlumatlar Tərxan vasitəsilə ataya çatdırılanda o,

doğrudan da kənar sivil ilə kontaktda olduqlarına bir daha inanıb,

dünənkindən daha artıq təşviş hissi keçirməyə başladı.

- Sənin də qulaqların cingildəyir?- deyə ata Tərxanın qolundan tutdu.

Tərxan:

- Yox, - dedi və əlavə etdi ki,- Yetti sənin bu görüşdəki passiv

iştirakının səbəbini başa düşmür. Deyir dünənki kimi fəal mübahisə

etmirsən...

- Tərxan, sən Yettiyə de ki, milyon illərlə təşəkkül yolu keçmiş İnsan

kimi sivilin son nəticəsinə əhəmiyyət vermədən, yaratdıqları nüvə

silahlarına görə məhv edilməsi bütün kainat üçün böyük itki olmazmı? Elə

yol seçmək olmazmı ki, insana, insanlığa xətər toxunmasın? Sonrası da

ki,insanların da kənar sivilə qarşı müqavimət hərəkatı başlasa, onda necə

olacaq?

- Ata, Yetti deyir ki, ikinci yolun seçilməsi bizim üçün də münasib

deyil. Lakin bu yolu seçmək məcburiyyətində olsaq insanın əks təsiri çox

cüzi olacaq!

- Əgər sirr deyilsə, sizlər hansı üsullarla Yer planetində insanların

kökünü kəsə bilərsiniz? Onu siz yaratmamısınız ki, siz də məhv edəsiniz?!

Ata cavab üçün Tərxanın üzünə baxdı. Tərxan dedi:

- Ata, Yetti deyir ki, layihələr çoxdur. Məsələn: ozon təbəqəsinin

götürülməsi, uzun müddətli quraqlıqlar, yoluxucu xəstəliklərin yayılması,

buzlaqların ekvatora doğru hərəkətə başlaması və sair.

- Siz nə dəhşətli varlıqlarsınız!-deyə ata heyrətlə Tərxanın üzünə

baxdı.

Tərxan dedi:

- Ata! Yetti deyir ki, indi nüvə enerjisindən kor-koranə istifadə etməklə

ətraf mühiti- təbiəti korlamaqla insan özü dəhşətli varlığa çevrilib, özünü

məhv etmə ərəfəsini yaşayır.

- Mən xahiş edirəm, Yetti bu sonuncu fikrini daha aydın şərh etsin.

Necə yəni insan özünü məhv etmə dövrünü yaşayır?

- Ata, Yetti deyir ki, XX əsr əvvəlki zamanlara bənzəmədi. İndi siz elə

bir imkan əldə etmisiniz ki, planetinizdə olan bütün canlıları məhv edə

bilərsiniz. İnsanın Yerdə mövcud olduğu bütün tarixi dövr ərzində sizin

əlinizdə belə imkan olmayıb. Elm və texnikanızın intensiv inkişafı Yer

planetində ekoloji böhranın yaxınlaşmasını daha da sürətləndirir. Bir də

təkrar edirəm: texniki inkişaf imkanlarınız çox böyükdür. Amma yaddan

çıxarmayın ki, biosferin imkanları məhduddur!

- Biz nə etməliyik?-deyə ata yenə həyəcanla Tərxana tərəf əyildi.

- Deyir, çox da vacib olmayan təcrübə və sınaqlarınızı dayandırın!

Həddindən artıq acgöz olmayın! Siz bilməlisiniz ki, hər bir fəaliyyətinizin

təbiətdə izi qalır! Çalışın həmin izlər bir dəstə insanın yox, təbiətin xeyrinə

olsun!

- Mən sizin haqlı narahatçılığınızı və məsləhətlərinizi insanlara

çatdırmağa çalışacağam, Yetti! Allaha çox şükür ki, siz varsınız! Yaxşı ki,

“Folksştimmedəki” fikirlər doğru çıxmadı...

- Ata, orada nə yazılmışdı?-deyə Tərxan maraqla atasına baxdı.

- “Folksştimme” adlı Avstriya qəzetində yazılmışdı ki, əfsanəvi “uçan

boşqablar” haqqındakı məlumatları diqqətlə öyrənmiş alimlər belə qərara

gəliblər ki, “uçan boşqablar” haqqında gedən söz-söhbət həqiqi hadisəyə

əsaslanır.Lakin bu “uçan boşqablar” təsəvvür olunduğu kimi kənar sivilin

Yer planetinə təşrifi deyil, adicə həşərat dəstəsidir.Həşəratlar elektrik

sahəsindən keçəndə özləri də elektriklənir və açıq mavi rəngdə işıq

saçırlar. Bu fikir bir kəpənəyin labaratoriya şəraitində elektrik sahəsinin

təsirinə məruz qalaraq işıq saçması və qaranlıqda onun altı metr

məsafədən görünməsi ilə isbat edilmişdir.

Tərxan dedi:

- Ata, Yetti deyir ki, bu cəfəngiyyatdır! Deyir ki, siz insanlar hələ də

yerdənkənar sivilin olmasına şübhə ilə yanaşırsınız. Biz isə güman edirik ki,

insanların çoxunun bu haqda məlumatları var və bu məlumatların alınma

tarixi çox qədimdir.

- Mən sözgəlişi dedim!-deyə ata Yettinin könlünü alırmış kimi səsini

yumşaltdı. – Dünən danışdıqlarımızın təkrarı olsa da, yenə deyim ki,

kainatın başqa sahələrində həyatın olması haqqında fikrin yaranması təzə

deyil, təqribən 2500 il əvvəl də mövcud idi. Bu fikrin Anaksaqor, Sokrat

kimi tərəfdarları olub. Bizim eradan əvvəl IV əsrdə Metrodor Xioseki

yazmışdı ki, “bircə Yer planetində həyatın olmasını təkid etmək, taxıl

əkilmiş sahədə təkcə bir dənin göyərə biləcəyi təkidi qədər cəfəngdir”. O

vaxtkı alimlər belə fikirlər üstündə çox təqibə məruz qalıblar. Misal üçün

Anaksaqor öz şəhərindən qovulub, Sokrat üçün ölüm cəzası kəsən

məhkəmə prosesində bu fikri söyləməsi faktı bir maddə kimi işə daxil

edilib. Yer adamları bütün dövrlərdə gözləyib ki, elm və texnikanın inkişafı

nəticəsində biz tezliklə başqa planetlərdən olan sivil ilə görüşəcəyik. Amma

, əfsus ki, əsrlər keçir, ümidlər isə doğrulmur... İndi Allaha çox şükür! Yetti,

biz səninlə oturub fikir mübadiləsi edirik!

- Ata, Yetti soruşur ki, insanlar, öz imkanları daxilində, buna cəhd

göstəribmi?

Ata dedi:

- İnsanlar Veneranı Marsı öyrənib belə qərara gəliblər ki, onlarda

həyat yoxdur. Lap olsa da primitiv olar. Ümumiyyətlə, belə qərara gəlinib ki,

sivil yalnız Günəş sistemindən kənarda mövcud ola bilər. Biz çalışırıq ki,

onlarla əlaqə yaradaq. 1972-ci ilin 3 martında ABŞ-dan buraxılmış “Pioner-

10” kosmik cihazı vasitəsi ilə Yer planetində həyatın olmasına şahidlik edən

məktub üstündə kişi və qadın, Günəş və planetlər, hidrogen molekulu və

məktubu aparan qurğunun

şəkilləri olan alümimium lövhə- başqa dünyanın sakinlərinə göndərilib.

- Ata, Yetti soruşur ki, siz yerdən-kənar sivil axtaranda konkret nəyi

axtardığınızı müəyyənləşdirmisinizmi?

- 1972-ci ildə Moskvanın “Nauka” nəşriyyatı “Kosmosun sakinləri”

haqda kutab buraxmışdı. Onun elə birinci bölməsində həyatın özünün nə

olması sualı aydınlaşdırılır...

- Yetti soruşur ki, insanlar Yerdə həyatı nə ilə bağlayırlar?-deyə

Tərxan Yettinin sualını ataya çatdırdı.

- Əsasən üzvi maddələr və onların mübadiləsi ilə!....

- Ata, Yetti bilmək istəyir ki, bəs həyatın nə olduğunu

aydınlaşdırarkən dini fikirlərdən necə istifadə edirsiniz?

- İndi bizdə ateizm hökm sürür. Belə fikri heç bir alim öz kitabında

yazıb, SSRİ-də çap etdirə bilməz!

- Yetti təəssüf edir ki, Yerdəki elm adamlarından öz fikirlərini dövlətin

mənafeyinə uyğun gələn tərzdə izah etmələrinin tələb olunması hələ də

sizin sivilin inkişafına mane olur!

- Acı da olsa, bu həqiqətdir!

- Ata, Yetti maraqlanır ki, sən özün öz işlərini necə qurursan?

- Mən hər bir mühüm hesab etdiyim nəticə alına bilməsi üçün

Allahdan kömək istəmişəm. Amma heç bir məqaləmdə o böyük yaradanın

adını çəkə bilməmişəm.

- Ata, yetti soruşur ki, Yerdə həyatın yaranması üçün elmi

konsepsiyanın əsası necədir?

- Mən bu barədə konkret bir fikir söyləyə bilmərəm. Ancaq onu deyə

bilərəm ki, təsəvvür edirik ki, Yerdə həyat sudan başlayıb və bizə məlum

olan həyat növü ancaq su mühitində olan üzvi maddələrin fəaliyyətləri ilə

mümkündür.

- Bəs kənar sivil rolu araşdırılırmı?

- Bu fikir hələ hipotez şəklindədir.

- İnsanın Yerdə təşəkkülünə dair hansı məlumatlarınız var?

- Bu məsələ haqda Darvinin təkamül nəzəriyyəsi mövcuddur. İnsan

uzun bir təkamülün son nəticəsidir. Başqa fikirlər də mövcuddur. Bunların

hər biri bir elmi nöqteyi-nəzəri əks etdirir. Dini nöqteyi-nəzər isə tamamilə

başqadır. Bu yaxın günlərdə bir qəzet məqaləsinə rast gəlmişdim. Orada

yazılır ki, biz heyvanların qardaşları deyilik. Bəzi heyvanlar bizə nə qədər

bənzəsələr də , bizim onlarla ümumi qohumluğumuz yoxdur. Yerdəki hər

hansı canlı məxluq özünün bioloji yaddaşında həyatın gündəlik ritmlərini

qoruyub saxlayır. Qaranlıq qəfəsdə belə o, günəşin çıxmasını və ya

qürubunu hiss edir. İnsan bu keyfiyyətlərə malik deyil. Fransa speleoqu

Mişel Siffr 1972–ci ildə, Texasda yarım ilə qədər vaxtda Yerin təkinə

enmişdi. O, xarici aləmdən tamamilə təcrid olunmuş şəkildə hissiyyatın

müfəssəl gündəliyini tutmuşdu. Lakin onun mağarada qalması düz yarım il

yox 179 gün çəkmişdi. Bu, bir daha onu sübut edir ki, bu aləm bizdən ötrü

yaddır. Biz burada yaranmamış və təşəkkül tapmamışıq. Mənim fikrimcə,

bu hadisə inandırıcı şəkildə sübut edir ki, biz, Çarlz Darvinin qərara gəldiyi

kimi meymunlardan törənməmişik!

- Ata! Yetti Yerdə Mişel Siffr kimi ağıllı və cəsarətli adamların olmasını

yüksək qiymətləndirir və gələcəkdə onlar ilə müəyyən əlaqələrin

qurulmasının mümkün olacağına ümid bəslədiyini bildirir. Deyir ki, insanlar

onları başa düşəcəklər!

-Yettidən soruş görüm, Yer kürəsini, bu dəqiqə, radio-televiziya

stansiyalarının verilişlərini daşıyan elektromaqnit dalğaları bürüdüyünü

bilirmi? O bilirmi ki, indi onunla bizim aramızda olan bu kiçik fəza insanlar

tərəfindən göndərilən müxtəlif uzunluqlu radio dalğaları ilə doludur?!

Bunların köməyi ilə istənilən infiormasiyanı almaq mümkündür və əslində

adamlar ilə təmasda olmğa da bir elə ehtiyac yoxdur...

- Ata, Yetti çox təəssüf edir ki, biz onu lazımınca başa düşməmişik. O

deyir ki, radio və televiziya verilişlərinə yalnız Tərxanın – yəni mənim, -

deyə Tərxan qımışdı,-vasitəsilə qulaq asa və yaxud baxa bilərlər və bu

imkandan istifadə edirlər. Bu işləri onlar məni heç narahat etmədən də görə

bilirlər. Onların məlumatları qəbul etmələri və mərkəzə göndərmələri yalnız

qravitasiya sahəsi ilə mümkündür və onlara elektromaqnit dalğaları ilə

işləmək əlverişli deyil.

- Niyə? Onlar ki, belə yüksək səviyyədə texnikaya malikdirlər, onların

əlində elektromaqnit dalğaları ilə verilən informasiyanı qravitasiya

dalğalarına çevirən qurğu hazırlamağa nə var?!

- Ata! Yetti deyir ki, belə çeviricilər üçün Yerdə ətalət kütləli sistemlər,

yəni naqil və s. lazımdır ki, onları Yerə gətirmək, yəni cisim kimi gətirmək

qeyri-mümkündür. İnsanlar özləri belə bir sistem qurmalıdırlar! Ondan

sonra əlaqələrimiz asanlaşar.

- İndi yadıma düşür!- deyə ata nə isə tapıbmış kimi Tərxanın üzünə

baxdı. -1971-ci ildə Bürakan astrofizika rəsədxanasında keçirilmiş

konfransda bu məsələyə toxunulmuşdu. Orada Amerika alimi Ç.Veber

bildirdi ki, onlar qalaktikanın mərkəzindən gələn güclü qravitasiya

şüalanması qeyd ediblər. Bununla da orada, Yettinin qeyd etdiyi kimi,

yerdənkənar sivil ilə əlaqə üçün qravitasiya qurğuları düzəltmək fikirləri

ortaya atıldı. Bu isə alimlər arasında kəskin mübahisəyə səbəb oldu. Bəzi

alimlər yerdənkənar sivil ilə əlaqənin ancaq elektromaqnit dalğaları ilə

mümkün olacağını təkid edirdilər. Bəziləri də bildirdilər ki, yerdənkənar sivil

bizdən çox irəli gedib və onlar qravitasiya dalğalarının üstünlüklərindən

bacarıqla istifadə edirlər.

- Ata! Yetti soruşur ki, sizlər- Yer sakinləri, o üstünlüklərin nə

olduğunu bilirsinizmi?

- Mən elektromaqnit dalğaları üçün uzaq məsafələrə informasiya

göndərərkən ortaya çıxan çətinliklərin bəzilərini saya bilərəm. Məsələn,

sönmənin mütləq baş verəcəyini, küyü....

- Ata, Yetti deyir ki, qravitasiya dalğaları elektromaqnit dalğaları üçün

xarakterik olan belə çatışmamazlıqlardan azaddır. Onlar maneəsiz nüfuz

edir və maddi obyektlərdən keçəndə sönmürlər. Lakin qravitasiya dalğaları

ilə işləməyin də öz çətinlikləri var. Belə çətinliklərdən biri və ən əsası kənar

kütlələrin yaratdığı parazit qravitasiya sahələri - küydür. Əgər qravitasiya

dalğasının daşıdığı siqnallar zəif olsa, bu küy daha kəskin hiss olunur. Ona

görə də Yerdə kənar sivil ilə əlaqə saxlamaq üçün güclü qravitasiya

ayırdedici qurğuları işləyib hazırlamaq lazımdır. Belə olsa külli miqdarda

parazit siqnallar arasından, kənardan göndərilmiş siqnalı ayırd etmək

mümkün olacaq.

- Yetti, mən söz verirəm ki, sizin bu təklifinizi də mətbuat vasitəsilə

Yer sakinlərinin nəzərinə çatdıracağam. Amma bir sualı aydınlaşdırın!

Kənar sivil qravitasiya siqnallarını hansı tezliklə və hansı kodla göndərir?

Xahiş edirəm, bu suala cavab verin ki, biz harada nə axtardığımızı bilək! -

deyə ata Tərxana işarə etdi ki, qulaq assın görək Yetti nə deyir.

- Ata, Yetti deyir ki, sizin özünüz bunları kənar sivilə təqdim

etməlisiniz. Onlar sizinlə dil taparlar.

- Tərxan! Yettidən soruş görüm, onlarda bizim Yer kürəsinin insandan

əvvəlki tarixi haqda məlimatları varmı?

- Ata, Yetti deyir ki, bizdə məlumat çoxdur. Biz bura gəlməmişdən

əvvəl Yer haqqında məlumat bankı yaratmışıq.

- Xahiş edirəm bir neçə misal çəkəsiniz.

- Yetti deyir ki, bizdə olan məlumata əsasən mezozoy dövrünə qədər

Yer indi olduğu ölçülərdən çox kiçik olub və o vaxt onun bütün səthi

kontinental qabıq ilə örtülü idi. Elə mezozoydan paleozoya keçid

zamanlarından başlayıb bu günə qədər Yer kürəsi böyüyür (şişir). Belə

şişmənin nəticəsində kontinental qabıq cırılıb. Əgər nəzərə alsaq ki, Yer

kürəsi səthinin üçdə ikisini okean qabığı tutur, onda demək olar Yerin

radiusu paleozoydan bu yana 1,5-1,7 dəfə, həcmi isə 3,5-5 dəfə böyüyüb....

Ata etiraz etdi:

- Bizə də məlumdur ki, Yer kürəsinin radiusu sizin söylədiyiniz qədər

yox, haradasa bir neçə yüz kilometr dəyişib. Yerin şişməsi, sıxılması ilə

növbələşir. Ya təmiz genişlənmə, ya da ki, sıxılma yoxdur. Həmişə belə

hadisələr Yerin müxtəlif bölgələrində eyni zamanla baş verir.

- Ata, Yetti deyir ki, o bizimlə mübahisə etmək istəmir və sadəcə

olaraq bizim sualımıza cavab verir. Deyir ki, o yalnız onların əlində olan

məlumat necədirsə, eləcə də bizə çatdırdı.

- Yaxşı! Tərxan, Yettiyə təşəkkürümüzü bildir. Deyəsən biz bir-birimizi

başa düşmədik!

- Ata, Yetti mənim yorulmağımı nəzərə alıb bu günkü görüşümüzü

yekunlaşdırmaq istəyir. Bir də ata, səndən xahiş edir ki, bu bir neçə gündə

daha diqqətli olasan. Çünki mənim hər bir səhv hərəkətimi düzəltmək üçün

Yetti fiziki iş görməli olur ki, bu da əlavə enerji məsrəfi deməkdir.

Səmərəsiz yerə sərf edilən enerji isə onların Yerdə qalıb işləmə

müddətlərini azaldır...

- Tərxan! Onu niyə mənə deyirsən? Özün elə hərəkət et ki, Yettini,

ya da məni işə salma! Yettidən soruş görüm bizimlə görüşümüz bitəndən

sonra o nə işlə məşğul olur?

- Ata, Yetti deyir ki, bizim iş və istirahət rejimimiz sizinki kimi deyil.

Tapşırığı yerinə yetirəndən sonra fəaliyyətimizi dayandırırıq.

- Tərxan! Ondan soruş görüm səni daha əvvəlkilər kimi izləmir?

- Ata, Yetti deyir, mən Tərxanı izləmirəm. Mən Tərxanla işləyən

informasiya toplusuyam. Çox güman ki, məni başa düşürsünüz. Mən- yəni

Tərxan,- çox yorulmuşam, deyə xahiş edir, qalan izahatı sonraya saxlayaq.

Xudafafizləşir!

- Xudahafiz,-deyə ata əlini qaldıraraq kənara- Tərxanın baxdığı yerə

baxır və sonra əlini aşağı salıb Tərxana işarə edir ki, durub getsinlər.

Onlar evə çatanda artıq qaş qaralmışdı.

* * *O gün axşam yeməyindən sonra nənə yerə salınmış kilimin üstündə

oturub, babanın arı yastıqlarının sökülmüş yerlərini tikirdi. Tərxan ona iynə

saplamaqda kömək edir, tez-tez də nənədən xahiş edirdi ki, keçmişdən

danışsın. Nənə də öz uşaqlıq illərində başına gələn qəribə hadisələrdən

ona nəql edirdi. Danışırdı ki, bəs o vaxtlar avtomobil yox idi. Nefti, düyünü

satmaq üçün dəvələrə yükləyib gətirərmişlər. Nənə də dəvədən yaman

qorxarmış. Bir gün də məktəbə gedəndə örüşə buraxılmış dəvəyə rast gəlir.

Qorxub, qışqıra-qışqıra evə qayıdır. Sən demə, onların yola da dəvəçilər

gəlibmiş. Bunu görən nənə daha bərkdən qışqırıb, ağlamağa başlayır.

Qohum-qonşu yığılır ki, bəs nə olub? Hadisəni bilib, nənəyə ürək-dirək

verirlər ki, qorxmasın dəvə adam yemir! Nənə qayıdıb onlara deyi ki, mən

də bilirəm dəvə adam yemir. Uşaqları ki, yeyir! Deyir, onun bu sözünə

camaat güldü və dedilər ki, dəvə heç ət yemir, bəs uşağı necə yeyə bilər?

Nənə də boynunu qabağa uzadıb, başlayır kövşək çalan dəvə kimi

gəvələməyə ki, “baxın belə yeyir”. Camaat yenə gülüşür və onu aparıb

məktəbə ötürürlər.

Tərxan nənəsindən soruşdu:

- O adamlardan heç sağ qalanı var?

- Yox. Demək olar hamısı rəhmətə gedib,- deyə nənə cavab verdi.

- Niyə, ay nənə?

- Bala! Çoxu müharibəyə gedib, gəlmədi. Çoxu da müharibə illərində

acından qırıldı. Qalanı da ki, qocalıb öldü.

- Nənə, sən qocalma!

- Bu məndən asılı deyi! Allahın işidir, bala!

Nazlı bibi söhbətə qarışdı:

- Ana! Deyirlər adamlar daha qocalmayacaqlar.

-Kim deyir a bala? Heç elə şey olar?!

Bizə dərs deyən həkimlər deyir ki, immortologiya adlı təzə elm var ki,

alimlər gələcək insanların 150-200 il ömür sürəcəklərinə və ən nəhayət

ölümsüz olacaqlarına zəmanət verirlər.

- Belə iş ola bilməz!- deyə nənə etiraz etdi. –Əgər adamların yaşı

çatanda ölməsələr yerə-göyə adam sığmaz! İkincisi də insan qocalanda elə

əziyyətlərə düçar olur ki, Allahdan özünə ölüm diləyir. İndi sizin o

imtoloqlardır , nədir o?...

- İmmortoloqlar!

- Hə onlar! Onlar deyirlər ki, insanlar elə əzab-əziyyətlə, zülümlə

yaşamalıdırlar?

- Ana Niyə zülüm olur? Adi qaydada yaşayacaqlar. Misal üçün qədim

dövrlərdə 30 yaşa kimi yaşamaq, indinin 150 yaş yaşaması kimi nadir

hadisə olub. XVIII əsrdə orta yaş həddi 35 yaşa çatıb. Hələ indi-indi adam

orta hesabla 70-75 yaş yaşaya bilir.

Ata Nazlıya etiraz edib dedi:

- Sənin sözündən belə çıxır ki, illər ötdükcə insanın qocalma sürəti

dəyişir. Bizi də elə o dövrlərə aparsalar, 30 yaşdan yuxarı yaşaya bilmərik.

İndi elm və texnikanın tərəqqisi sayəsində orta ömür süni olaraq uzadılıb.

- Mən də elə onu demək istəyirdim!-deyə nənə də atanın sözünü

təsdiqlədi.

- Elə mən də siz deyəni deyirəm! Amma başqa sözlə, həkimlər

deyirlər ki, o vaxt insanların ölümdən müdafiələri olmayıb. İnsanların çoxu

ekzogen- yəni əlverişli mühitin olmaması üzündən qırılıblar...

- Hə! Bu başqa məsələ!- deyə ata başının hərəkəti ilə Nazlı bibinin

dediyini təsdiqlədi. - Epidemiyalar, quraqlıqlar, müharibələr, təbii fəlakətlər

qısa bir müddətdə, böyük bir ərazidə milyonlarla insanın məhv olmasına

gətirib.

- Ata, sən Yetti deyənləri deyirsən?-deyə Tərxan təəccüblə atasının

üzünə baxdı.

Ata ona göz ağardıb, “danışma” işarəsi verdi və dedi:

- Tərxan, elə bilirdim sən yatmısan!

- Nazlı Tərxanın söhbətə qarışmağına fikir vermədən nənəyə xitabən:

- Ana!- dedi, - bədənin təmiz saxlanması, rahat paltar, lazımi qab-

qacaq, dava-dərmanın əldə edilməsi bit-birə, siçan-milçəklə mübarizə

demək olar ki, insanın yenicə öyrəndiyi şeylərdir və bunların sayəsində

ömür uzanıb...

- Sənə əməlli-başlı dərs keçirlərmiş ki!- deyə ata Nazlı bibini təriflədi.

Nənə isə öz işini davam etdirə-etdirə bu söhbəti belə yekunlaşdırdı:

- Adama havayı demirlər ki, “Saqqalın ağarsın!”. Saqqal ağardıb

ölmək böyük qoçaqlıq olub. Ona görə ağsaqqala hamı hörmət edib. İndi

zaman dəyişib. Az adam olur, saqqalı ağarmasın. Allaha çox şükür ki,

insana bu imkanı verib!

- Nənə! Qəzetdə yazılıb ki, indi camaat qocalmasın deyə qədim Tibet

tibbinin üsullarından istifadə edirlər, - deyə Zərintac söhbətə qarışdı.-

Sarımsaq və etil spirtindən hazırlanan həmin eliksir adamı cavan saxlayır.

- Elə şey ola bilməz? Ay bala! – deyə nənə etiraz etdi. – Bu Allahın

işinə qarışmaq olardı! Heç qocalmamaq da olar!

- Yox! Ay nənə! Mən demək istəmədim ki, onlar qocalmırlar.

Qocalırlar! Lakin, cavan qaırlar....

Hamı gülüşdü. Zərintac lap qızışdı:

- Niyə gülürsünüz? Bu saat qəzeti gətirib sizə göstərəcəyəm!

Bayaqdan sakitcə qulaq asan baba:

- Orada yazılanlar hökumətin xeyrinə gopdan başqa bir şey deyil! -

dedi.

- Elə eliksir var!- deyə Nazlı Zərintacı müdafiə etdi.

- Onlardan birinin resepti məndə olmalıdır, - dedi və Tərxana

müraciətlə:- Dur, get, evdən mənim əl çantamı bura gətir!

Tərxan Nazlı bibinin əl çantasını gətirdi. Nazlı oradan qara cib

dəftərini çıxartdı, vərəqlədi və hamının diqqətini ona cəmləndiyini görüb,

boğazını arıtladı və mühazirə oxuyurmuş kimi görkəm alıb oxumağa

başladı:

- Gənclik eliksiri”! Eliksiri hər kəs hazırlaya bilər! Bunun üçün diqqətlə

təmizlənmiş və xırda doğranmış, sonra da əzilmiş 350 qram sarımsaqdan

taxta və ya saxsı qaşıqla şirəli yerindən 200 q ayırıb götürülür və çəkicə

eyni qədər 96%-li etil spirti ilə qarışdırılır. Bu qarışıq ağzı kip şüşə və ya

saxsı qabda, qaranlıq və sərin yerdə 10 gün saxlanılır. 10 gündən sonra

hazırlanmış qarışıq tənzifdən süzülür və alınmış cövhər yenidən üç gün

saxlanılır. Daha sonra cövhər bir neçə qat tənzifdən hazırlanmış süzgəcdən

keçirilir. Süzgəcdən keçən maye həmin eliksirdir!

- Elə onu içirsən, vəssalam?!- deyə baba maraqla soruşu.

- Yox. Müalicə effektinin əsas şərti gündəlik dozadır. Müalicə 21 gün

davam edir və hər 6 ildən bir təkrar olunur. Eliksir hər dəfə 50 q soyuq süd

ilə qəbul edilir. Bunun üçün gündə üç dəfə , yeməkdən 15-20 dəqiqə qabaq

lazım olan doza - yəni neçə damcı eliksir içilməlidirsə, o qədər südə

damcıladırlar və içirlər.

- Tərxan, ondan nənən üçün hazırla!- deyə baba Tərxana göz vurdu.

- Mən hələ qocalmamışam! Sənə lazımdır! - deyə nənə babaya

cavab verdi.

- Burada söhbət qocalardan getmir! - deyə Nazlı sözünə davam etdi.

-Eliksir, infarkt, mikrokardiamin, orqanizmin qocalığının, sklerozun,

stenokardiyanın, şişin əmələ gəlməsinin qarşısını alır.

Ata da söhbətə qarışdı:

- De ki, “dirilik suyudur” də!..

- Bəli! - deyə Nazlı təsdiq etdi.

Ata soruşdu:

- Bəs hər dəfə neçə damcı içilir?

- Müalicə dozası cədvəllə təyin olunur. Birinci və iyirmi birinci gün

səhər, günorta, axşam, iki, iki və iki; ikinci və iyirmincu gün –dörd, beş, altı;

üçüncü və on doqquzuncu günlər- yeddi, səkkiz, doqquz, dördüncü və on

səkkizinci günlər-on, on bir və on iki; beş və 17-ci günlər- on üç, on dörd və

on beş; altı və on altıncı günlər səhər, günorta və axşam uyğun olaraq, on

beş, on dörd, on üç damcı; yeddi və 15-ci günlər üçün-on iki, on bir və on;

səkkiz və on dördüncü günlər üçün doqquz, səkkiz və yeddi; doqquz və on

üçüncü günlər üçün- altı, beş, dörd damcı; on və on ikinci günlər üçün isə

üç, iki və bir damcı. Qalır on birinci gün! O gün səhər, günorta və axşam

hər dəfə iyirmi beş damcı qəbul edilməlidir!

Ata:

- Bu lap çox olmadımı? - dedi və nəyi isə dəqiqləşdirimiş kimi

Nazlının cib dəftərçəsinə baxdı.

- Yox,çox deyil! Ona “zərbə” dozası deyilir, - deyə Nazlı cavab verdi.

- O ki, çox xəstəliklərin qarşısını alır, ondan niyə hazırlamırsınız?-

deyə baba Hazlıya müraciət etdi.

- Əslində hər kəs iyirmi bir gün, gündə üç dəfə yeməkdən on beş

dəqiqə qabaq əlli qram soyuq süd içsə, onun özü də sağlamlıq üçün az iş

deyil. Elə deyilmi? - deyə ata babaya müraciət etdi və eliksir hazırlamaq

arzusunda olub-olmadığını dəqiqləşdirmək istədi.

Nənə qayıtdı ki:

- Ay bala! Məni işə salmayın! Hər dəfə yadından çıxıb, başlayacaq

məni danlamağa. Havayı səsə-küyə düşəcəyik.

- Niyə havayı olur? Cavanlaşacağıq da! Cavan oğlan və qız

olacağıq!- deyə baba zarafatla nənəyə işarə etdi.

Nazlı narazı halda:

- Bu eliksiri belə hörmətsiz etməyin!-dedi.-Onun təsiri əsrlərlə sınanıb

və heç kəs demir ki, bu eliksir qocanı cavanlaşdırır! Yalnız orqanizmin

qocalmasının qarşısını alır. Belə ki, bədəni piydən təmizləyir, maddələr

mübadiləsini yaxşılaşdırır, qan damarlarının elastikliyini artırır, infaktdan ,

stenokardiyadan, sklerozdan, iflic olmadan, yaman şişlərdən qoruyur,

görməni yaxşılaşdırır...

Nazlının pərt olduğunu görən nənə ataya:

- Ay bala! Evdə sarımsaq var. Sən də bir az spirt tap, qoy Nazlı o

cövhərdən hazırlasın! Heç kim içməsə də mən özüm içəcəyəm,-dedi.

- Bəs, babaya verməyəcəksən?-deyə Tərxan nənənin qolundan tutub

silkələdi.

Baba:

- Mənə onun spirtindən verin, qalanı özüm bilirəm! – deyə çırtma ilə

boğazını vurdu. – Yaxşısı budur siz mənə deyin görüm mədə xorası-

qastriti balla necə müalicə edirlər? Dünən bir nəfər gəlmişdi, məndən xahiş

etdi ki, onun üçün üç-dörd kq təmiz bal tapım. Deyir atam qastritdir, onun

müalicəsi üçün lazımdır. Soruşdum ki, qastriti balla necə müalicə edirlər?

Dedi mən bilmirəm, həkim özü müəyyən edəcək.

- Əgər məndən soruşursansa, mən özüm də qastritin müalicəsi üçün

baldan necə istifadə edildiyini bilmirəm, - deyə ata cavab verdi və Nazlıdan

soruşdu:

- Sən də bilmirsən?

- Məndə qastritin balla müalicəsi barəsində qeydlər olmalıdır!- deyə

Nazlı evə getdi və əlində qara meşin üzlüklü dəftərlə qayıdıb gəldi. Oturub

dəftəri vərəqləməyə başladı. Nəhayət ki, axtardığını tapdı və boğazını

arıtlayıb oxumağa başladı.- Mədə şirəsi turşuluğunun artması ilə müşahidə

olunan qastriti müalicə etmək üçün 30-35 qram balı əvvəldən qaynadılmış

isti suda həll etmək, sonra da gündə 3 dəfə yeməkdən bir yarım və ya iki

saat əvvəl içmək lazımdır. Gnüdəlik doza 120-150 qram baldan artıq

olmamalıdır. Müalicə kursu 1,5-2 ay davam etdirilməlidir. Əgər bal həll

edilmiş su içərkən xəstənin mədəsi götürməsə, yəni qıcqırma və s. olsa ,

bala qatıq və ya süd qatmaq olar.

Əşşi bunu mən də bilirəm! Dedim bəlkə mənim bilmədiyim bir üsul

var?- deyə baba əlini yellədi.

- Bəs sən bilirsənmi ki, mədə və ya 12 barmaq bağırsaq xorasının

müalicə etmək üçün 10 gün dalbadal ¾ stəkan kartof şirəsi içmək lazımdır?

Nazlı özünü doğrultmağa çalışdı.

- Elə onunla iş bitir?

- Xeyr! Müalicə kursunu 10 gün ara verdikdən sonra bir də, daha

doğrusu, sağalıncaya qədər davam etdirmək lazımdır.

- Amma mən eşitmişdim ki, hər yeməyə oturmamışdan 20 dəqiqə

əvvəl, yarım stəkan təzə kələm yarpağından hazırlanmış şirə içmək

lazımdır,- deyə ata da söhbətə qarışdı.

- O resept də var!- deyə Nazlı atanın dediyini təsdiq etdi. - Gündə üç

dəfə, hər dəfə də yarım stəkan isti kələm şirəsi içmək mədəni yara və xora

xəstəliklərindən qoruyur! Amma gərək hər kursu 2-3 həftə davam etdirəsən!

- Ay bala, daha gecdir! Siz sarımsaqdan başlayıb, elə hər şeyi

sadaladınız. Belə getsə, səhərəcən söhbət qurtarmayacaq. Durun

yerinizə!...- deyə nənə ayağa qalxdı.

Baba da bərkdən əsnəyərək yumruğunu sinəsinə vurdu, dodağının

altında “əstafürullah” dedi və ayağa qalxdı. Ona söykənib oturmuş Tərxana:

- Dur, ə! Dur gedək yerimizə!-dedi və qolundan tutub ayağa qaldırdı.

* * *Son günlər Tərxanın sakit davranışı və qabaqkı günlərə nisbətən

həyət-bacada hökm sürən sakitlik, hamının ürəyindən olmuşdu. Artıq nənə

Tərxanın tənbəl hərəkətlərinə deyinmir və ana da yığışıb şəhərə qayıtmaq

tələbini qoymurdu. Baba isə vaxtının çoxunu arıxanada keçirdir, hər arı

ailəsi ilə saatlarla məşğul olurdu. O, zəif arılar üçün şəkərdən şərbət

hazırlayır, yuvaları təmizləyir, çərçivələrə təzə şan yapışdırır və arabir də

“çay içmək üçün” bal götürürdü. Qəribə burası idi ki, baba arıxanaya

gedəndə nəyi isə unudur, oradan Tərxanı haraylayırdı ki, bəs filan şeyi bura

gətir!...Bunlar adətən , tüstü maşını, ağac çürüyü , bıçaq, əski və ya kibrit

olardı. Tərxan da o şeylərin yerlərini yaxşı bilir, daha nəyin harada olmasını

nənədən soruşmağa ehtiyac olmurdu.

Bu gün də belə oldu. Baba arıxanadan:

- Tərxan! Ay Tərxan!-deyə onu səslədi. –Ədə, oradan bir nimçə gətir!-

dedi.

Tərxan nimçəni götürüb arıxanaya qaçdı. Müller yenə ondan qabağa

düşdü. Lakin it arıxanaya girmədi, yandan hərlənib evin dalına keçdi.

Tərxan onun dalınca:

- Hünərin var arıxanaya gir!- dedi və babadan soruşdu:

- Baba, iti də arı sanca bilər?

- Sancar! Lap gözünə ağ da salar!

- Axı onun yunu var!

- Onları necə sancmaq lazım gəldiyini arı yaxşı bilir!- deyə baba

barmağı ilə burnunun ucunu göstərdi.

Tərxana aydın oldu ki, arı iti burnundan sancır və yenə babadan

soruşdu:

- Baba, bu itə Müller adını kim verib?

- Elbrus əmin.

- Niyə?

- Çünki onunla yaxşı futbol oynayır.

- Mən də deyirəm axı!... Baba, nimçəni neyləyirsən?

- Sənə bal verəcəyəm. Çayla içərsən!

Baba arı yuvasının birindən çıxardığı, üstü arı ilə dolu çərçivənin

altına yapışmış yarımdairəvi, ağ rəngli, yumşaq, balla dolu şan parçasını-

“böyrəyi” kəsib nimçəyə qoydu. Tərxan soruşdu:

- Baba nə üçün çərçivələrdən həmişə belə şanları kəsirsən?

- Bunlar artıqdır! İşə mane olur.

- Baba! Bəs özün deyirdin ki, arılarda “artıq” heç nə olmur?!

- Arılar üçün yox, bizim üçün artıqdır! Belə şan tikələri çərçivələri

bir-birinə yapışdırır və onların götürülüb, yoxlanmasına mane olur.

Böyüyüb, özün arıçı olanda bilirsən!

- Hə!-deyə Tərxan başı ilə də “razılaşdığını” bildirdi və nimçəni

götürüb həyətə qayıtdı.

Həyətdə anadan başqa heç kim yox idi. Tərxan atanın hara getdiyini

soruşdu.

Ana:

- Yasaqlığa gedib,-dedi.

- Bəs, Zərintac?

- O da nənə ilə Kirdəyə gedib.

- Kirdə nə deməkdir?

- Aşağıda dirrik əkdiyimiz yerdir.

- Onu bilirəm. Kirdə sözünün mənasını soruşuram.

- Onu mən də bilmirəm! Yəqin türk sözüdür!

- Ana! Buralarda belə adlar çoxdur. Məsələn: bu kəndin camaatı

biçənək sahəsinə “Axı” deyir:-“Quşoğlunun axısı”, “Ellər axısı”, “Caraf,

Mədinəarxac, Danavec yaylağı, Töhpə!...

- Əşi, onları babadan soruş! Get babanı da çağır, çayı dəmləmişəm.

Çaylarınızı için, sonra səninlə bulağa suya gedəcəyik!...

- Ora uzaqdır! Bizi kim aparacaq?

- Uzaq deyil! Bağçalardan keçib getsək, yolumuz xeyli yaxınlaşacaq!

- Görəsən, Yetti də bizimlə gedəcək?

- Yetti nədir?-deyə ana təəccüblə Tərxanın üzünə baxdı. –

- Atam deyib ki, Yetti haqqında heç kimə heç nə deməyim!- deyə

Tərxan qəti cavab verdi və arx başına- əllərini yumağa yollandı.

Ana onu çağırıb soruşdu:

- Ədə, Yetti nə olan şeydir ki, onun haqqında danışmaq sənə

qadağan olunub?!

Tərxan isə arxın səsindən heç nə eşitmədi.

Tərxanın “Yetti” söhbətindən sonra ana ağlına qəribə fikirlər gətirdi.

Düşündü ki, deməli “Tərxanın yuxusu” hələ də davam edir! Ana isə elə bilib

ki, hər şey axırıncı – sel gələn gün qurtarıb!...

Tərxan gəlib yerində oturdu və sakitcə çayını içməyə başladı. Ana

heç bilmirdi sorğu-suala necə başlasın. Əlindəki dəsmalla stəkanı silə-silə

bir neçə dəfə təndirxanaya- oradan da dəmir masanın yanına gedib

gəlmişdi. Nəhayət, Tərxan çayını içib, durub getmək istəyəndə ana onun

yanında oturdu və dedi:

- Ədə, bir balaca boyunla məndən söz gizlədirsən?

- Ana! Ata tapşırıb ki, heç kimə deməyim!

- Nəyi?

- Bizim Yetti ilə görüşməyimizi!

- Yetti ilə ata da görüşür?

- Bəli.

- O adamdır?

- Bilmirəm.

- Bəs siz onunla necə görüşürsünüz ki, onun adam və ya cin

olduğunu bilmirsiniz?

- Ana! Yetti cin deyil, kosmosdan gəlib! Ona Yetti adını biz

qoymuşuq.

- Maraqlıdır! Bəs niyə ona adam adı yox, Yetti adı qoymusunuz?

- Ana! Yetti də adam adıdır... Amma “qar adam”ın adıdır....

- Sən yenə nəyi isə qarışdırdın! Bir dayan görüm! Deyirsən ki, Yetti

kosmosdan gəlib! Bəs o necə “qar adam” olur?

- Ana! Biz elə bilmişdik ki, Yetti “qar adam”dır. Amma, sonradan onun

kosmosdan gəldiyi məlum oldu.

- Necə məlum oldu?

- Özü dedi.

- Özü dedi?! Kimə?

- Bizə!

Ana məəttəl qalmışdı. Tərxan elə inamla danışırdı ki, onun sözlərinə

inanmamaq olmurdu.

- Ədə! Sən dəli olmusan?

- Ana! Bax, sizin bu sözünüzə görə heç nə danışmırıq! Yetti özü

deyirdi ki, sizə inanmayacaqlar. Deyəcəklər ki, siz dəli olmusunuz.

Doğrudan da elə oldu. Birinci sənə danışdım! Sən də....

- Yaxşı görüm! Yaxşı! Qoca-qoca danışma! Buna bax! Yetti belə

deyirdi!.. Elə deyirdi!..-deyə ana özünü elə göstərməyə çalışdı ki, guya

Tərxanın danışdıqlarını təbii qəbul edir.

- Ana, sən də Yetti ilə görüşmək istəyirsən?

- Bəli!-deyə ana tez cavab verdi.

- Axı, sən onun varlığına inanmırsan?

- Daha inanıram!

- Onda ata ilə də məsləhətləşək!

Ana özündən çıxdı:

- Ata ilə məsləhətləşməyi neyləyirsən? Bəs niyə siz ikiniz Yetti ilə

görüşəndə mənimlə məsləhətləşmədiniz?!

- Sən bizi şəhərə aparırdın!

- Deməli, gözünə ilan-çayan görünür deyə, səni buradan aparmaq

istəməyim, dönüb sizin üçün pislik olub?!

- Ana! Yetti ilə ata bir-birini daha çox maraqlandırır. Onlar elə

şeylərdən danışırlar ki, heç mənim yadımda da qalmır!

- Danışırlar, qoy özləri danışsınlar! Səni niyə bu cin-şeytan oyununa

qatırlar?

- Ana! Dedim ki, Yetti cin-şeytan deyil, başqa planetdən gəlmiş

adamdır! Ata onunla birbaşa danışa bilmir. Onlar sözlərini mənə deyirlər,

mən də onlara.

Ana daha da təəccübləndi:

- Ədə! Sən tərcüməçilik edirsən?

- Yox e! Yetti elə adamdır ki, onu yalnız mən eşidirəm və o da mən

deyəni eşidir, ata deyəni eşitmir! Onu yalnız mən görürəm, siz

görmürsünüz!....

- Bəlkə sən yalan deyirsən!

- Mənə nə düşüb ki, bu boyda yalan danışım?!

Ana stula əyləşdi və əlini dizinə vurub öz-özünə deyinməyə başladı:

- Vallah, mən bu işdən heç nə anlamıram! Bir tikə uşaq yekə kişi kimi

danışır! Allah özü xeyirlisindən eləsin! Belə getsə, mən özüm dəli

olacağam!...

Tərxan anasının sonrakı deyinmələrinə qulaq asmadı. Durub

arıxanaya- babanın yanına getdi. Ana isə bir yerdə davam gətirmirdi. Atanı

gözləyirdi ki, gələn kimi bu hadisələrə bir hesabat tələb etsin. Ata isə

gəlmək bilmirdi ki, bilmirdi. Dəqiqələr saatlara çevrilmişdi....

Nəhayət, nənəgil Kirdələrdən gəldilər. Ana istədi ki, nənə ilə “Yetti”

haqqında dərdləşsin, amma Tərxanın “sirr saxlamaq” tələbi onu bu fikirdən

daşındırdı. Nənənin buyruqlarının yerinə yetirilməsi – göyərti təmizləmək,

lobya doğramaq, turşuya qoymaq üçün tərəvəzin hazırlanması və s. ananı

darıxmaqdan xilas etdi.

Axır ki, ata böyük darvazadan həyətə girdi. Ana fikirləşdi ki, elə

bərədəcə onun qabağını kəsib ürəyini boşaltsın. Amma ehtiyat etdi. Bilirdi

ki, ata ac olanda onunla sözləşmək olmur. Ana əvvəlcə ona çay-çörək

verib, sonra “Yetti məsələsi”ni bir dəfəlik həll etmək qərarına gəldi.

Nahardan sonra ata Tərxanı da götürüb üst evə getdi. Ana onların

yanına gələndə ata artıq yuxulamışdı.

- Ana, mən də yatmaq istəyirəm. Sən darıxma, ataya mən özüm

deyərəm ki, Yetti ilə görüşməyimizi sən də bilirsən. Ona deyəcəyəm ki, ana

da Yetti ilə görüşmək istəyir...

Ana:

- Yaxşı!-dedi və həyətə düşdü.

Tərxanın gözünə yuxu getməmiş Zərintac da gəldi və döşəmənin

üstündəki xalçanın üstündəcə uzanıb, çarpayının örtüyünü üstünə çəkdi.

Sonra pıçıltı ilə Tərxandan soruşdu:

- Tərxan! Yenə anaya neyləmisən, şəhərə getmək üçün

yığışlanır?

- Sən nə bildin?

- İndi mənə dedi ki, paltarlarını yığışdır, bəlkə səhər çıxıb getdik!

Tərxan da deyindi:

- Bilmirəm anaya nə olub?! Bir söz olan kimi başlayır ki, “şəhərə

gedək”!...

* * *İslam əmi Tərxanın sudan çıxdığı yeri əməlli-başlı müşahidə etdikdən

sonra , o qərara gəlmişdi ki, “uşaq özü oradan çıxa bilməz! Tərxan ya 10-

15 metr yuxarıdan, ya da aşağıdan çıxa bilərdi. Çox güman ki, sonradan

söyüdün dibinə gəlib, orada babasıgili gözləyibmiş”. Bu fikirlərlə İslam əmi

evlərinə yox, Tərxangilə gəldi. Günortadan bir az keçmişdi. Nənə və ana

ona “xoş gəldin” dedilər. Samovara od salıb, təklif etdilər ki, oturub bir az

gözləsin, Tərxangil üst evdə yatırlar. İndi çağırarıq, düşüb gələrlər.

İslam əmi onlara dedi:

- Mən heç başa düşə bilmədim ki, Tərxan o çaydan necə çıxıb?!

Doğrudan əgər o, siz deyən yerdən çıxıbsa, ona kim isə kömək edib! Çünki

qobunun iki tərəfi də sıldırımdır...

- Mən özüm də heç nə başa düşmürəm!-deyə ana İslam əmiyə

gileyləndi.-Elə bil bu uşağın başına hava gəlib! Ağlına gələni danışır! Heç

bilmək olmur ki, çayın harasından çıxıb? Baba da deyir ki, oradan Tərxan

özü çıxa bilməzdi, onu kim isə çıxarıb!

- Mənə elə gəlir ki, heç ora çatmayıb!- deyə İslam əmi oranı

göstərirmiş kimi barmağı ilə ayağının yanını göstərdi və əlavə etdi,-o

yuxarıdan, ya da aşağıdan çıxıb. Amma başa düşə bilmirəm niyə axı

söyüdün dibinə gedib? Kola-kosa girib?...

- Nə bilim vallah?! Mən özüm də heç nə başa düşmürəm!- deyə ana

İslam əminin şübhələrini təsdiqlədi.

İslam əmi soruşdu:

- Bəs, Tərxanın atası nə fikirdədir?

- Onlar heç o haqda fikirləşmirlər də! Elə öz işlərindədirlər! Tərxan

deyir ki, haradansa, başqa planetdən gələn “Yetti” adlı adamla görüşürlər

və mənə də tapşırdı ki, bu çox məxfi görüş haqqında heç kimə bir kəlmə

də danışmayım.

İslam əmi lap məəttəl qaldı. Dedi:

- Ötən dəfə Tərxan nə isə demək istəyirdi , atası qoymadı. Mən onda

soruşdum ki, bu nə məsələdir? Tərxanın atası dedi ki, Tərxan narahat yatır,

pis yuxu-zad görür, deyə ağlına gələni danışır!...

- Olar. Bəlkə də onlar doğrudan da kiminləsə görüşürlər, -deyə ana

İslam əminin şübhələrini bir daha təsdiq etdi və əlavə etdi,- bəs elədirsə, nə

üçün mənə heç nə demirlər?

- İndi demədiniz ki, Tərxan başqa planetdən gələn adamla görüşüb?

Bəs onlar heç nə demirlərsə, siz haradan bildiniz?

- Tərxan mənə bu gün danışıb. Neçə gündür ki, atasından bir kəlmə

də eşitməmişəm...-deyə ana Tərxangilin dalınca gileyləndi.

Nənə samovarı gətirib stolun üstünə qoydu və İslam əmiyə

müraciətlə:

- İslam, daha bizim tərəflərdə az görünürsən!-dedi.

- Qonaqların çoxdur. İstəmirəm onları narahat edim.

- Nə narahatçılığı olacaq? Onlar səhər çıxıb, axşam gəlirlər. Yenə

qabaq günlər Tərxan evdə olurdu. İndi, atası gələndən sonra, gedib

saatlarla bağda otururlar. Elə bil bir-birlərini heç görməyiblər.

- Heç bizə də gəlmirlər!-deyə İslam əmi də nənənin sözlərini başı ilə

təsdiqlədi.- Onlar hansı bağa gedirlər?

- Hara gəldi.

- Bəlkə Tərxanın yuxu görməsi ilə əlaqədardır?-deyə İslam əmi

yoxladı ki, görək nənə də Yetti haqqında bir şey bilir, ya yox.

Nənənin:

- Allaha şükür ki, o işlər qurtardı!- deməsi İslam əmini o qənaətə

gətirdi ki, heç nə bilmir.

- Hələ heç nə qurtarmayıb!-deyə ana da söhbətə qarışdı və nənəyə

xitabən:

- Bu gün Tərxan elə şeylər danışdı ki, ayağımın altından yer qaçdı!-

dedi.

Nənə təəccüblə ananın üzünə baxıb soruşdu:

- Nə söz a qız?!

Ananın əvəzinə İslam əmi cavab verdi:

- Heeç! Tərxan anasına deyib ki, gözünə görünənlərin hamısını özü

uydurubmuş.

Nənə razılaşmadı:

- O necə uydurma idi ki, yörtməşdən yıxılan gün rəngi-ruhu qaçmışdı

və o gün axşama kimi özünə gələ bilməmişdi?!

Ana başa düşdü ki, İslam əmi də Tərxanın “Yetti” sirrini açmaq

istəmir. Ona görə söhbətə qarışmadan üst evə- Tərxanı çağırmağa getdi. O

evə girəndə gördü ki, ata həyətə düşməyə hazırlaşır, Tərxanla Zərintac isə

hələ yuxulayırlar.

Ata:

- İslamın səsi gəlir!-dedi.

- Bəli. Həyətdə sizi gözləyir.

- Sizi deyəndə ki, kimi?

- Tərxanla səni.

- Tərxanı niyə?

- Bilmirəm. Deyəsən sizin Yetti haqqındakı gizli işiniz ilə

maraqlanır!

Ata təəccüb ilə soruşdu:

- Yetti..., zad nədir?!

- Yaxşı! Özünü bilməməzliyə vurma! Bir həftədir “Yetti” oyunu

oynayırsınız, indi özünü elə göstərirsən ki, guya birinci dəfədir eşidirsən.

- Əşşi, bir dayan görüm! Bu Yetti söhbətini kim başlayıb?

- Bu gün səhər hər şeyi Tərxan özü mənə danışıb.

Ata çevrilib yatmış Tərxana baxdı və maraqla:

- Nə danışıb? - dedi.

- Nə danışacaq?! Danışıb ki, o uşağı hansı cindir, şeytandır, nədir?-

onunla görüşdürürsən. Onlar danışır, sən də qulaq asırsan...

- Tərxan səfehləyib!

- Tərxan lap düz danışır! Belə getsə, uşaq dəli olacaq! Bax, indidən

deyirəm, biz sabah səhər tezdən şəhərə gedən avtobusla çıxıb gedəcəyik!

Özün qal, nə qədər ürəyin istəyir, cinlərlə danış!

- Yaxşı, lap tutaq ki, biz cinlərlə danışırıq. Əgər o cinlər Tərxanla

maraqlanırlarsa, onun dalınca şəhərə getməyəcəklər?

- Nə bilim?!

- Bilmirsən! Bizim danışdığımız cin yox, kosmosdan gəlmiş varlıqdır.

Tərxanı çayda boğulmaqdan qurtaran varlıq, lazım gəlsə, onu şəhərdən

götürüb, hara istəsə apara bilməzmi? Bilər!

Ana pəncərənin qabağında oturdu və əlini dizinə vurub:

- Vay mənim başıma gələn!-dedi.

Ata:

- Hələ ki, qaraçılanmaqdan qeyri sənin başına heç nə gəlməyib.

Xahiş edirəm boş yerə şivən qoparıb, qaşınmayan yerdən qan

çıxarmayasan! Bizim əlaqə saxladığımız varlıq yerdənkənar sivildir. O, çox

mədəni, səndən, məndən də ağıllı, düşüncəli, dünya görmüş varlıqdır. O,

bizə, Yer planetində yaşayan insanlara kömək üçün göndərilib. Hələ

Allahına şükür et ki, sənin Tərxanını adam yerinə qoyub, onun vasitəsi ilə

biz insanlarla əlaqə saxlayırlar!

- Axı, Tərxan deyir, o tüklü qar adamdır.

Ata gördü ki, onun “gurultulu” sözləri anaya təsir edib, onu bir az

sakitləşdirməyə çalışdı:

-Qar adam-zad nədir? O, “Tovuz quşu” bürcünü siqma sisteminin Pi

adlanan planetindən gəlib. O, sənin, mənim kimi belə ktləyə malik deyil.

Onlar informasiya paketi - kiborqdurlar. Yalnız Tərxanın beyni ilə köklənib.

Tərxan deyəni, o eşidir, o deyəni də Tərxan.

- O nə təhər olur?

- Olur da!... Belə olur ki, Yetti bizim kimi danışmır. Elə siqnal verir ki, o

Tərxanda eşitmə hissi yaradır. Bizim danışığımızı Tərxan eşidəndə o bir

radioverici kimi eşitdiyini Yettiyə ötürür. Yetti də o siqnalı radioqəbuledici

kimi qəbul edir.

- De ki, Tərxan onlar üçün mikrofondur!...

- Təkcə mikrofon yox, həm də bizim üçün diktofondur! Onun

dediklərini Tərxan bizə diktə edir.

- Nə olar?! Sən Yettidən xahiş et ki, qoy səni özlərinə mikrofon-dikton

etsinlər! Bu uşaqdan əl çəksinlər!

- Mən onu demişəm! Bilirsən?... Heç bilmirəm ki, mən özüm bir o

qədər də başa düşmədiyim şeyi sənə necə başa salım?! Mənə elə gəlir ki,

onlar hələ bizim ulu babalarımızın dövründən bura- Yerə gələcəklərini

planlaşdırıblar. Biliblər ki, onların Yerdəki köməkçisi Tərxan olacaq.

- Bəs niyə elə Tərxan?

- Ola bilərdi ki, başqası olsun. Lakin xoşbəxtlikdənmi, yaxud

bədbəxtlikdənmi bu bizim payımıza düşüb.

- Bəs, axırı necə olacaq?

-Heç nə. Onlar işlərini görüb qayıdıb gedəcəklər öz işlərinin dalınca,

biz də öz işimizə!

- Sən buna arxayınsan?

- Tamamilə!

- Təki elə olsun! Yaxşı, düş aşağıya, orada İslam müəllim səni

gözləyir. Mən ona bəzi şeyləri demişəm.

- Niyə demisən?

- Demişəm ki, siz Yetti ilə görüşürsünüz!

- Gərək deməyəydin!

- Mənim yerimdə olsaydın, lap kəndə car da çəkərdin!

Amma, mən nənəyə də Yetti haqqında danışmaq istəyəndə, İslam müəllim

özü qoymadı. Deyəsən, o da sizin sirrinizin saxlanması tərəfdarıdır.

Axırıncı sözlər atanı sakitləşdirdi, həyətə düşəndə öz-özünə fikirləşdi

ki, elə İslam əminin də onlarla sirr-bir olması yaxşıdır. Onsuz da müəyyən

informasiyanı birlikdə təhlil etmək üçün ataya bir həmfikir lazım idi.

Həyətdə uzaqdan-uzağa ata İslam əmi ilə salamlaşdı və əl-üz

yuyanda yuyunub dəmir masanın yanına gəldi və təzədən İslam əmi ilə əl

verib görüşdü. İslam əmi diqqətlə atanın üzünə baxdı. Ata zarafatla:

- Nə baxırsan? Ürəyindən keçənləri bilirəm!-dedi.

Hər ikisi güldülər və İslam əmi:

- Mən deyirəm, axı! Bunlara nə olub ki, bizim tərəflərə hərlənmirlər?

Sən demə böyük-böyük işlərlə məşğulsunuz! Mən də deyirəm, ə kişi bu

qobunu Tərxan özü çıxa bilməz! Burada bir sirr var! Sən demə mənim də

başım işləyirmiş!

- Sirri bildin?

- Məlumat aldığım hələ heç yarım saat da bitməyib.

- Biz isə bir həftəyə yaxındır, aləmi bir-birinə qarışdırmışıq.

Ata çay içə-içə bu bir həftədə başlarına gələnləri İslam əmiyə danışdı.

Yasaqlığa girmiş ovçuları saxlamadıqları üçün babanın onları bağışlaya

bilməməsi hadisəsini danışanda, İslam əmi gülməkdən uğunub gedirdi.

Nəhayət, söhbət ciddi xarakter aldı. İslam əmi özü də Yetti ilə görüşdə

iştirak etmək arzusundaydı. Ata isə məsləhət gördü ki, bu barədə Yettinin

rəyini öyrənsinlər.

İslam əmi:

- Əgər o razı olsa, ondan soruşmaq üçün bir neçə sualım

olacaq,-dedi.

- Əvvəlcə o sualları biz özümüz müzakirə edək, sonra Yettidən

soruşarsan, - deyə ata ehtiyatla hərəkət etməyi məsləhət bildi.

- Mən razıyam. Amma birini deməyəcəyəm. Onu o qonaqdan

oradaca soruşacağam!

- Bizə deyə biləcəyin suallar hansılardır?

- Birincisi odur ki, kainatda bizdən başqa, bizim kimi adamlar varmı,

ikincisi onlar da dinə qulluq edirlərmi? Yəni Allahları varmı?

- Bunların hamısı haqda bizim müəyyən söhbətlərimiz olub. Bizim

cavablarımız səni qane edərmi?

- Edər! Mənim suallarım elə-belə asan olmayacaq və əsaslı da cavab

istəyəcəyəm.

- Ürəyimizi üzmə! O necə sualdır?

- 25 aprel 1977-ci ildə P.K.Şternberq adına Dövlət Astronomiya

İnstitutunda keçirilən fəlsəfi-metodoloji seminarda İ.S.Şklovskinin təklifi ilə

yerdəmkənar sivil probleminə həsr olunmuş müzakirə başlandı. Orada çox

məsələyə toxundular. Məni Şklovskinin “Mən kainatın başqa bölgələrində

demirəm, hələ Yerdə həyatın yaranmasına gətirən mexanizmin özü dəqiq

məlum deyil” fikri çox maraqlandırıb. İndi sizin yerdənkənar sivil ilə

kontaktınız varsa, demək müəyyən fəlsəfi suallara da cavab almaq

mümkün olacaq.

- Mənim buna şübhəm yoxdur! Amma unutmayaq ki, Yettinin

cavabları Tərxanın ifadə edə biləcəyi çərçivədə olur.

- Hə... Bu məsələni bir az çətinləşdirir!

- Bəli. Mənə də elə gəlir. Yaxşı, sənin fəlsəfi sualın qalsın Yetti ilə

görüşə. Onları orada müzakirə edərik. O biri sualın necə olacaq?

- Yetti nə ilə gəlib?

- Kosmik gəmi ilə.

- Yəni “Uçan boşqabla”?!

- Onların maşınları bizim bildiyimiz prinsip ilə işləmir. Özləri də

maddi kütləyə malik deyillər.

- Necə yəni “kütləyə” malik deyillər?!

- Elə ki, kütlə əvəzinə enerjiyə malikdirlər.

- Aydındır. Deməli, onların daşıdığı enerjini işıq sürətinin kvadratına

bölsək, hansı kütləyə malik olduqları taparıq. Eləmi?

- Məncə elədir. Sükunət kütləsini...

- Yetti Yerə birinci dəfədir gəlib?

- Yox. Məncə qırx-qırx beş min il bundan əvvəl də gəliblər.

- Sən nə danışırsan?! Məncə onlar Yerə 1947-ci ildən gəlməyə

başlayıblar!

- Yox əşşi!...Onlar çoxdan gəlirlər!

- Mən etiraz etmirəm. Ola bilər ki, çoxdan gəlirlər. Amma onlar birinci

dəfə 1947-ci ildə kəşf olunub. Daha doğrusu, Yerə gəlişləri qeyd olunub.

Belə ki, uçan naməlum obyekt- UNO, ilk dəfə 1947-ci ildə Amerika

biznesmeni Kennet Arnold tərəfindən kəşf edilib. – İslam əmi nəyisə

hamıdan daha dəqiq bildiyini nümayiş etdirirmiş kimi şəhadət barmağını

yuxarı qaldırıb əlavə etdi:-Bu obyektlərə “Uçan qoşqablar” adını da Arnold

verib.

Ata isə onunla razılaşmayıb izah etdi:

- Ola bilər Arnold UNO-nu “Uçan qoşqablar” adlandırıb. Lakin

yerdənkənar sivilin Yer planetinə “təşrif” gətirməsi hadisəsi çox qədimdən

məlumdur. Onu təsdiqləyən o qədər deyimlər var ki! Bu deyimləri

araşdıran ufoloqlar belə nəticəyə gəliblər ki, başqa planetlərdən gəlmişlər

ilə ilk görüş təxminən 10 min il əvvəl, ikincisi isə eramızın əvvəlində

olmuşdur.

- Ona qalırsa, yazılıb ki, qədim əfsanə və miflərə görə İisus Xristos da

dediyin o ikinci ekipajın tərkibində olub. Bunu təsdiq edən bir elmi fakt

varmı?- deyə İslam əmi də atanın fikri ilə razılaşmadığını bildirdi.

Ata:

- Əvvəla onu deyim ki, İisus Xristosun , Çjan Daolinanın, Ketsal-

Koatlın ikinci ekipaj ilə Yerə gəlməsi dini kitablarda da yazılıb. lakin

tarixçilər və arxeoloqlar bu müddəalarla razılaşmırlar. Belə ki, adları

çəkilənlərin hər üçü konkret tarixi şəxsiyyətlər olub və bəşər

mədəniyyətinin inkişafına böyük töhfələr vermişlər. İisus Xristos

xristianlığın, Çjan Daolin Çində on doqquz əsrdir ki, insanların düşüncəsinə

hakim kəsilmiş diasizmin əsasını qoymuşlar. Ketsal-Koatl isə qədim

Mayyanın Çiçen-İde şəhərini zəbt etmiş təltək tayfalarına başçılıq etmiş və

sonralar da ilahiləşdirilmişdir. Sözümün canı odur ki, bütün tapıntılar elmi

baxımdan məqbul hesab edilə bilməz.

- Alimlər elə tapıntıları məqbul hesab edilmirsə, bəs mənim Arnold

barəsində dediklərim necə qəbul oluna bilər?

- Məsələ burasındadır ki, Arnoldun da dediklərini “elm” təsdiq

etməyib. Elə deyimlərə qalsa sənə elələrini söyləyərəm, ayağının altından

yer qaçar!

İslam əmi maraqla:

- Bəs niyə söyməmirsən? Söylə!- dedi.

- Yaxşı! – deyə ata sözə başladı. - Çinlə Tibetin sərhəddində yerləşən

dağlıq Bayyan-Qara-Ula rayonunda drop və xam tayfaları yaşayır. Bu

insanların boyu 130 sm-ə çatır, alimlər müəyyən edə bilməmişlər ki, onlar

hansı etnik qrupa aiddirlər. 25 il əvvəl Bayyan-Qara Ulada aparılmış

arxeoloji qazıntılar zamanı üstündə naməlum yazılar olan daş disklər

tapılmışdır. Bu yaxınlarda həmin yazıları oxumaq mümkün olmuş və

mətnin məzmunu o qədər ağlasığmazdır ki, Çin akademiyası uzun müddət

onu çap etdirmək qərarına belə gələ bilməmişdir...

- Görəsən ora nə yazılıbmış?

- Bir parçasını deyə bilərəm! Orada yazılıbmış ki, “Droplar özlərinin

hava qlisseri adlı yastıdibli qayıqlarında buludlardan yerə endilər. Kişilər və

qadınlar gün çıxana qədər on dəfə mağaralarda gizləndilər. Nəhayət, onlar

gəlmələrin işarələrini görüb başa düşdülər ki, droplar bu dəfə xoş

məramlarla gəlmişlər...”

İslam əmi heyrətlə:

- Qəribədir! - dedi.

Ata davam etdi:

- Dövrümüzə qədər gəlib çıxmış əfsanələrdən məlum olur ki,

buludlardan yerə enmiş adamlar balaca və eybəcər imişlər. Onların arıq,

cılız bədənləri və iri qeyri mütənasib başları var imiş. İnanmaq çətin olsa

da, bu yaxınlarda arxeoloqlar Bayyan-Qara-Ula mağaralarında iri gəlməsi

və zəif inkişaf etmiş skeleti olan “insanların” qəriblərini tapmışlar. Qəbirlərin

12 min yaşı vardır...

- Daha mənim bunlara sözüm yoxdur!

Ata davam etdi:

- Deməli, belə məlum olur ki, insanların “Uçan boşqablar” ilə

tanışlığının 120 əsrlik tarixi vardır. Lakin bu məlumatları “uçan boşqablar”

barədə ən qədim bilgi hesab etmək olarmı? Yox!

- Doğrudan ha!...-deyə İslam əmi başı ilə atanın dediklərini təsdiq

edirdi. Onu “uçan boşqablar” haqqındakı söhbət o qədər maraqlandırmışdı

ki, qabağındakı çayı içməyi belə unutmuşdu.

Atanın:

- Çayını dəyişim?-sualına:

- Lazım deyil! Sən mənə de görüm bu məlumatları sənə Yetti verir?

- Yoox!-deyə ata təəccüblə İslam əmiyə baxdı.- Uçan naməlum

obyektlər- UNO haqqında ürəyin istəyən qədər qəzet, jurnal məlumatları

var. Sənə çap olunmuş bir məlumatı da deyə bilərəm!

- De!

- Bu yaxın vaxtlarda hakim A.Birinin müşahidələri daha çox maraq

doğurur. O Missipi çayının sahilində qəribə bir obyekt görmüşdür. Obyekt o

vaxtkı mətbuatın yazdığına görə “Hava gəmisi”nə oxşayırdı. Birini deyir

ki, “boşqabın” yanında boyları o qədər də uca olmayan, monqoloid sifətli,

saqqalı üç canlı dayanmışdı. Hakim onların hansı dildə danışdıqlarını

anlamasa da, onlardan birinin “yanına gəlmək” barədə işarəsini başa

düşmüşdü. Lakin Birinin qorxmuş, ayrı planetdən gəlmiş adamın xahişini

yerinə yetirə bilməmişdir.

- Bəs o gələnlərin bir şəklini, fotosunu çəkən olmayıb?

- Olub. Ufoloqlar uçan obyektlərin təsviri haqqında orta əsrə aid xeyli

mənbələr aşkara çıxarmışlar. Rəssam Urban XVI əsrin ortalarında bir neçə

işıq saçan diskin uçuşunu heyrətlə müşahidə edən adamların şəklini

çəkmişdir. Həmin şəkil hazırda Stokholmun baş kilsəsində saxlanılır.

- Bəli! İndi mənə məlum olur ki, Yetti niyə məhz Tərxanı tapıb. Onlar

yaxşı biliblər ki, Tərxanla sən Yettinin gəlməsindən əvvəl ufologiya ilə

maraqlan-mısınız və elə sizinlə əlaqə saxlamaq lazımdır!

- Məncə belə deyil. Çünki, Yetti ilə olan danışıqlarımızdan belə

məlum olur ki, Tərxan vasitəsi ilə Yerdə müəyyən işlərin aparılması

Tərxanın, elə bəlkə də mənim anadan olduğumuz tarixdən də əvvəl

planlaşdırılıb.

- Bu çox müəmmalı olmadımı? Adamın heç inanmağı gəlmir! Bəs

Tərxanın babası bu məsələyə necə baxır?

- Ona Yetti barəsində heç nə deməmişik. Bir dəfə Tərxan deyib ki,

yuxarı bağda Yetti ilə görüşüb. Baba ora tüfənglə getmək istəyib.

- Tüfəng nəyə lazımmış?!-deyə İslam əmi heyrətini bildirdi.

- Bizim yerdə insanlar kənar planetlərdən gələnləri həmişə qonaq-

pərvərliklə qəbul etməyiblər. Ümumiyyətlə, insanlar heç də həmişə UNO ilə

təşrif buyurmuş qəribə canlılara tamaşa etməklə kifayətlənməmişlər. Orta

əsr ingilis yazılarında məlumat var ki, 1123-cü ildə Londonun üzərində

gəmiyə-bənzər UNO dayanmış və ondan kəndirlərlə qəribə canlılar enməyə

başlamışlar. Bu mənzərəyə tamaşaya yığışan adamlar UNO-nun

“pilotlarını” şeytan hesab etmiş və üstlərini cumaraq onları Temza çayında

boğmaq istəmişlər. İnsanların bu cür təcavüzünə məruz qalmış “qonaqlar”

kəndiri kəsmiş və “uçan boşqab” bir an içərisində yoxa çıxmışdır.

- Deyirsən Tərxanın babası da Yettini gülləbaran edəcəkdi?

-Gülləbaran Yettiyə heç nə etməz. Yetti əxlaqi cəhətdən elə yüksək

səviyyə göstərir ki, mən istəmirəm bizim tərəfimizdən ona qarşı kobudluq

olsun.

- Gələnin üzünə belə xoş baxmağımız deyilmi ki, bizi iki əsrdir

mağmun, ələbaxan edib?! Özümüz özümüzü tanımırıq.

-Məncə bizdən milyonlarla işıq ili uzaqda olan və bizə yalnız kömək

etmək istəyən sivili öz mənafeyini güdən, bizi kiçik qardaş adlandırıb böyük

torbaya salan, bu planetin sivili ilə qarışdırmaq olmaz.

- Gəray bəy demişkən: “Dayan Gizir, bilmək olmaz bu dünyanın

işlərini”!..

- Yox! Yetti görməli olduğu işlərin planını bizə açıqlamasa da, mənə

elə gəlir onun böyük imkanları var. Biz o imkanlardan nə qədər istifadə edə

bilsək bu bizim- insanlığın xeyrinədir.

İslam əmini bu axırıncı ifadə qane etmədi. Dedi:

- Bilirsən? Mənə elə gəlir ki, kənar sivilin gəlib-getməsinin cəmiyyət

üçün xeyri olmayacaq. Yenə onların gəlib-getmələrini bir qrup adam bilsə

və cəmiyyət bu qrupu “cəfəngiyyatçı” kimi qəbul etsə - bu insanlığın xeyrinə

olar!... Bu mənim fikrimdir.

- Bəlkə də sən düz deyirsən! Nə bilmək olar?!

- Yaxşı! Bəs Yettidən soruşmusunuzmu ki, niyə onlar gəmilərini

boşqab formasında hazırlayırlar?

- Onu Yettidən soruşmağa ehtiyac yoxdur. Belə ki, XIX əsrin

sonlarında Şimali Amerika səmalarında çoxlu UNO-ya rast gəlinmişdir.

Kanzas, Çikaqo və Centon sakinləri işıq saçan siqar formasında “uçan

boşqablar” görmüşlər. “Siqarlar” iki güclü projektorlarla yeri işıqlandırmışdır.

Lin-Qrova şəhərində yaşayan bir ailə böyük ölçülü UNO-nun yerə enməyə

başladığını görmüş və adamlar ona tərəf qaçdıqda, yerə iki yüz metr

qalmış, “boşqab” qayıdıb, sürətlə yerdən aralanmışdır. Onu da qeyd etmək

lazımdır ki, kənar sivil ən çox Yerə müəyyən böhran vəziyyətləri əmələ

gələndə, müəyyən bölgələrə və ilin müəyyən fəsillərində “təşrif buyururlar”.

Ufoloqlar müəyyən etmişlər ki, hələ sənin o K.Arnoldunun sensasiyalı

xəbərindən iki il əvvəl “uçan boşqablar” amerikalıların atom bombası ilə

viran qoyduqları Xirosimaya təşrif buyurubmuş. Ölüm saçan partlayışdan

sonra çəkilmiş şəkillərdə şəhərin üzərində dayanmış naməlum obyekt də

öz əksini tapmışdır. Həmin UNO-nun şəkilləri Yaponiyanın ufologiya

jurnallarının birində çap olunmuşdur. İkinci dünya müharibəsi illərində iri

ölçülü “uçan boşqablar”a rast gəlmələri barədə təyyarıçilər də məlumat

verirlər. Onlar havada iki yüz metr uzunluğunda, siqara bənzər, naməlum

obyektlərə rast gəlmişlər. Müəmmalı obyektlər barədə 1933-1934-cü

illərdəki Skandinaviya qəzetlərində də maraqlı məlumatlar vardır. İsveç,

Danimarka və Norveç səmalarında qəribə “aeroplanların” tez-tez peyda

olması əhali arasında çaxnaşma əmələ gətirmişdi. “Uçan boşqablar” bizim

təyyarənin uçuşu üçün əlverişli şəraitin olmadığı qış aylarında görünür və

bu “sirli aeroplanlar” o qədər də yüksək olmayan hündürlükdə ağlagəlməz

manevrlər edirdilər. UNO-nu tutmaq məqsədilə bir neçə dəfə havaya döyüş

təyyarələri qaldırılmışdı. Ancaq təqib vaxtı məlum olmuşdur ki, qırıcı

təyyarələr UNO aeroplanlarına nisbətən çox zəif sürətlə uçur və az

manevrlidirlər....

İslam əmi özünü saxlaya bilməyib soruşdu:

- Bəs bunları nə üçün dərsliklərə salmırlar?

- Hər hansı elmi konsepsiyanın dərsliklərə düşməsi üçün müəyyən

şərtlər ödənilməlidir. Bunların ən əsası həyati zərurətdir ki, Yer planetinin

sakinləri bu təşrifləri həyati zərurət hesab etmirlər. Bəlkə elə vaxt gələcək

ki, UNO-ların gəlib-getməsi adi hal olacaq. Onda dərsliklərə düşmə

məsələsi haqda fikirləşəcəklər, -deyə ata inamla cavab verdi.

- Bugünkü söhbətimiz məndə belə bir inamlı təəssürat yaratdı ki,

“boşqablar” qədim zamanlardan uçur və sizin Yetti haqqındakı söhbətiniz

də cəfəngiyyat deyil!- Sonra İslam əmi gülüb əlavə etdi: - Deyəsən sizin

görüşlərinizdən birində iştirak etmək istəyi mənim üçün də həyat zərurətinə

çevriləcək!

Ata ona:

- Arxayın ola bilərsən! Tərxanla mən çalışacağıq ki, Yetti özü onunla

bizim – üçlükdə görüşümüzə razılıq versin.

- Görüşü təyin edəndə Yettiyə deyin ki, mən sizin kimi elmi

məsələlərə yox, ən çox dini və mistik suallara cavab tapmaq

arzusundayam.

Ata:

- Baş üstə! – dedi.

İslam əmi qalxıb ata ilə salamlaşıb getdi.

* * *Sonrakı gün görüş zamanı Yettinin davranışında ata üçün anlaşılmaz

bir dəyişiklik baş verdi. O, gələcək görüşlərdə kənar adamların, məsələn,

İslam əminin iştirak etməsi təklifinə qəti etiraz etdi. Bildirdi ki, biz onun

mövcudluğuna kifayət qədər inanmışıq və yenidən üçüncü bir adamın da

bu görüşlərdə iştirak etməsinə, onunla bağlı növbəti çətinliklərin ortaya

çıxmasına ehtiyac yoxdur.

Ata dedi:

- Mən İslam əmiyə söz vermişəm ki, biz birlikdə görüşəcəyik. İndi

onun yanında yalançı çıxmaq yaxşı deyil.

-Ata, Yetti bildirir ki, heç narahat olmayasan. O elə edəcək ki, ana da,

İslam əmi də Yetti ilə görüşmək barəsindəki danışıqları unudacaqlar.

Əvvəlcə ata etiraz etmək istədi. Sonra fikirləşdi ki, doğrudan da

üçüncü bir adamın bu görüşlərə cəlb olunmasının necə qurtaracağını heç

özü də bilmir. Ona görə Yetti ilə razılaşdı və Tərxana dedi:

- Yettidən soruş görək, Yerdə bizdən başqa ayrı adamlarla da belə

görüşləri olub, ya yox?

- Ata, Yetti deyir ki, əvvəlcə biz qurğu ilə (Siz ona UNO-uçan

naməlum obyekt deyirsiniz) Krasnoyarsk vilayətinin bir qəsəbəsinə endik.

Orada bizi milis maşınları ilə təqib etməyə başladılar. Onlar dörf nəfər idilər

və bizi Moskva yolu tərəfə, Drokino qəsəbəsinə qədər izlədilər. Bizim

qurğulardan biri şossenin o biri tərəfinə keçib təpəyə endi. Gözlədik ki,

milislər bizə yaxınlaşsınlar, bəlkə onda biz onlarla müəyyən əlaqə yarada

bilərdik. Lakin onlar da dayandılar. Bizim qurğulardan birinə əmr olundu ki,

patrul maşınına yaxınlaşsın. Bu zaman daha bir patrul maşını da gəldi.

Onların sayının çox olması və ümumi bir fikrə gələ bilməmələri bizi məcbur

etdi ki, heç bir əlaqəyə girməyək. Beləliklə sizin Yer saatı ilə 48 dəqiqə vaxt

itirməyimizə baxmayaraq, oradan uzaqlaşmalı olduq.

- Sizi milis işçilərindən başqa heç kim görməyib?-deyə ata maraqla

Tərxanın üzünə baxdı.

Tərxan:

- Ata Yetti deyir ki, biz üç gün dalbadal yerli vaxtla saat 9-un

yarısında o bölgədə bir bataqlıq sahəyə enmişik. Müşahidələrimizə görə

Şarıpov şəhərinin bir neçə sakini bizi görüblər, daha doğrusu tamaşa

ediblər.

- Tərxan, sən Yettidən soruş görüm, nə üçün onları məhz həmin

ərazi maraqlandırır?

- Ata, Yetti deyir ki, onların əlində olan məlumata görə Yer tarixi ilə

XX əsrin əvvəllərində Tayqanın üzərində özgə planetdən gələnlərin

qurğusu dağılıb. Odur ki, biz də mərkəzin əmri ilə o ərazini müşahidə etdik.

İstədik ki, ətrafdakı adamlar ilə də əlaqə yaradaq, bu mümkün olmadı.

Çünki orada Tərxan kimi əlaqələndiricimiz yoxdur.

Ata narahatçılıqla:

- İndi Tərxanı da ora aparmaq istəyirsiniz?

Tərxan:

- Ata, Yetti deyir ki, orada Tərxanı heç kəs qəbul etməz. Bu elə vacib

də deyil. Biz lazım olan qədər məlumat götürmüşük.

Ata bir rahatlaşan kimi oldu və Tərxana dedi:

- Yettidən soruş görüm, Tunqusa düşən gəmi olub, yoxsa buz

parçası?

- Ata , Yetti deyir ki, biz məlumatları məkəzə göndərmişik. Nəticə

orada işlənilib hazırlanacaq. Yettiyə heç nə məlum deyil.

Ata Yettiyə xitabən:

- Mən başa düşmürəm ki, axı niyə Yer planetinə düşən hər bir

asteroid və ya meteorit Sizi bu qədər maraqlandırmalıdır?! Yerə o qədər

kosmik cisim düşür ki....- dedi.

- Yetti deyir ki, Yer planetinin müxtəlif göy cisimləri ilə

“bombalanması” – Yerdə “Qalaktika idarəsinin” təzahürüdür. Bu

“bombalanma” prosesi ilə bağlı Yer qabığında tektonik hadisələr,

buzlaşmalar, geomaqnit sahəsinin dəyişməsi və s. baş verir. Bu hadisələr

birbaşa olmasa da dolayı yolla özünü göstərir və elmi cəhətdən bizi də

maraqlandırır. Bizə məlum olduğuna görə hər 30 milyon Yer ilindən bir Yer

planetinin orbiti Apollon asteroid qrupunun orbiti ilə kəsişir. O vaxt Yer

planeti o asteroinlərdən biri ilə toqquşası olsa, Yerdən qalxan tox stratosferi

tutar və Yer planetində həyatın əsas şərtlərindən biri olan fotosintez

hadisəsini ləngidər. Nəticədə biokütlə kəskin azalar və bu da Yerdə sivilin

məhvinə gətirib çıxara bilər.

Ata:

- Belə çıxır ki, bizim həyatımızla bizdən də çox maraqlananlar var!-

deyə şəhadət barmağı ilə göyü göstərdi.

Tərxan:

- Ata, Yetti sənin bu fikrini təsdiq edir , - dedi.

- Yettidən soruş görüm, heç Yerlə belə toqquşmalar olub?

- Yetti deyir ki, Yer səthində 90-na yaxın kometlə toqquşma ehtimalını

təsdiq edən kraterlər var.

- Ondan soruş görüm nə üçün biz Yetti ilə Tunqusdakı komet

toqquşma hadisəsi barəsində söhbət etdiyimiz yerdə o bizə asteroid

toqquşmasından danışdı? Axı komet toqquşması əsasən Yer planetinin

Günəş sisteminin “Oort buluduna” daxil olduğu zamanı baş verir!- deyə ata

Tərxana baxdı.

- Ata, Yetti səndən xahiş edir ki, söhbəti mənim başa düşdüyüm

səviyyədə aparaq. O deyir ki, mən sualları lazımi səviyyədə fikirləşə

bilmirəm, bu da cavab vermək üçün Yettiyə çətinlik yaradır.

- Yetti! Sizin gəldiyiniz ulduz buradan görünür? – deyə ata Yettidən

soruşurmuş kimi Tərxana müraciət etdi.- Tərxan, o sənə necə cavab verdi?

Onu mənə də de!

- Ata, Yetti deyir ki, biz insanlar kainatda olan maddələrin yalnız 10

faizini “görə” bilərik. 90 faiz maddə “qaranlıq” formadadır. Bizim

qalaktikamızın isə 50 faiz kütləsi bizə “görünəndir”-dedi.

- Bizə deyəndə ki, kimə? Yettigilə, yoxsa bizə?

- Ata, o “Sizə deyir, mən də çevrilib “bizə” deyirəm”.

- Yaxşı!-deyə ata razılaşdı və əlavə etdi ,-gəl belə edək! Yetti necə

desə, sən də mənə elə çatdır! çünki mən çaşıram.

- Yaxşı, ata! Ata! Yetti soruşur ki, insanların Yerdən ulduzlara ilk

uçuşu haqqında olan planlarından xəbəriniz varmı?

- Var. Bildiyimə görə, Britaniya Planetlər arası Əlaqələr Cəmiyyətinin

konfransında bir qrup alim çıxış edərək, birinci növbədə Bernard ulduzuna

tədqiqat kapsulu göndərmək layihəsini irəli sürüblər,-deyə ata cavab verdi.

- Ata, Yetti soruşur ki, niyə məhz Bernard ulduzu seçilib!

- Ona görə ki, bizim astronomların fikrincə Bernard ulduzunun

planetlərindən biri Yer planetinə oxşayır,-dedi və əlavə etdi:

- Əslində oxşayır yox, oxşaması ehtimalı var! Həm də Bernard ulduzu

Günəş sistemindən altı işıq ili məsafəsində olan ən yaxın ulduzdur.

- Ata, Yetti deyir, bəs siz o kapsulu hansı sürətlə ora göndərə

biləcəksiniz ki, ondan gələn məlumat Yer planetində bir əhəmiyyət kəsb

etsin?

- Məncə kosmosdan gələn hər bir məlumat bizim üçün həmişə

əhəmiyyətlidir! Yetti sonuncu fikrini necə izah edə bilir?

- Ata, Yetti deyir ki, sizdən altı işıq ili məsafədən olan obyektə gedib

qayıtmaq üçün göndərdiyiniz kapsulun məlumatını yola saldığınız vaxtdan,

ən azı, on iki işıq ilinə Yerə qayıdacaq. Sizdə hələ işıq sürətinə yaxın sürət

yoxdur və indiki texnikanız ilə cavabı bir neçə min ilə alacaqsınız. Bu isə öz

əhəmiyyə- tini itirməyəcəkmi?

- Əvvəla cavabın qayıtması, çox güman ki, elektromaqnit dalğaları ilə

veriləcək. Bu isə cəmi altı il tələb edəcək. Kapsulu ora hansı sürətlə

göndərilməsinə qalanda, biz də başa düşürük ki, kapsul ora işıq sürətinə

yaxın sürətlə göndərilməlidir.

- Ata, Yetti soruşur ki, necə?

- Bizim alimlər fikirləşiblər ki, onu Yerdən yox, Ayın səthindən

buraxsınlar. Başlanğıc sürətin verilməsi üçün hidrogen bombasının

partladılmasından istifadə edilməsi nəzərdə tutulur. Bunun üçün hər

saniyədə 250 bomba partladılmaqla başlanğıc sürət veriləcək və nəhayət,

müəyən vaxtdan sonra kapsulu aparan paketin öz mühərriki vasitəsi ilə işıq

sürətinə yaxın sürət əldə ediləcəyi güman edilir. Ümumiyyətlə, planlaşdırılır

ki, əlli ildən sonra nəzərdə tutulan planetin şəkilləri alınacaqdır.

- Ata, Yetti soruşur ki, bu işə nə vaxt başlanacağı haqda məlumatınız

varmı?

- Mütəxəssislər fikirləşiblər ki, hal-hazırki texniki imkanlar nəzərə

alınmaqla bu layihəni, ən tezi, 2220-ci ildə həyata keçirmək olar.

- Ata, Yetti deyir ki, əgər doğrudan da, Yer sakinləri Ay səthində nüvə

bombaları partlatmaqla harayasa zond göndərmək fikrinə düşsələr,

məqsədlərinə nail ola bilməyəcəklər. Çünki, yerdənkənar sivil heç vaxt belə

məsuliyyətsiz eksperimentlərə yol verməz. Bir saniyədə 250 hidrogen

bombasının partladılması təkcə Ayın öz orbitini dəyişməklə Yerdə tektonik

fəlakətlərin başlanmasına deyil, bütün Günəş sisteminin radioaktib

çirklənməsinə gətirib çıxarar!

- Bu yalnız layihədir!-deyə ata Yettini inandırmağa çalışdı,-yəqin ki,

Yerin sakinləri də belə bir fəlakətin başlanmasına yol verməzlər. Bizim

alimlər belə zənn edirlər ki, gələcəkdə nüvə reaksiyalarını idarə etmək və

“istiqamətlənmiş” nüvə partlayışları etməklə bu işi həyata keçirmək

mümkün olacaq.

- Ata, Yetti sənin fikrinlə razılaşır. O bildirir ki, amma bu məsələ ilə

əlaqədar yerdənkənar sivillərin başqa nümayəndələri Yerə gəlməyə

başlasalar onda sizin işiniz çətin olacaq.

Ata Tərxanın üzünə baxdı və maraqla soruşdu:

- Ondan soruş görək, bizi nə təhlükə gözləyə bilər?

- Ata, Yetti deyir ki, Yerə gələn yerdənkənar sivilin müəyyən vaxtlarda

adamlara qarşı təcavüzkar davranışları məlumdur. Əgər lazımdırsa, Yetti

özü onlar haqda bəzi məlumatları bizim yadımıza sala bilər.

- Xahiş edirəm!

- Ata, Yetti deyir ki, 1972-ci ilin yayında onlar Braziliyanın Santa-

Viktoriya du Palmara bölgəsində bir fermerin bütün qoyunlarını iki ay

ərzində məhv etdilər. Onlar özləri üçün təcrübə aparır, kimə isə ziyan

vururdular.

- Tərxan, Yettidən soruş görüm , onlar nəyə aid təcrübə işi

aparırlarmış?

Tərxan cavab verdi:

- Deyir ürəyin ritmik hərəkəti üçün verilən biosiqnalların amplitud və

tezlikləri ilə maraqlanırdılar. Bu maraq üzündən 1975-ci ildə ABŞ-ın

Karolina ştatında O. Bellonun 10 qazı və 3 toyuğu məhv edildi.

Ümumiyyətlə, bu məqsəd üçün ABŞ-da 20 min baş iribuynuzlu mal-qara

məhv edilmişdi.

- Tərxan, Yettiyə de ki, ABŞ təkcə texniki sahədə deyil, həm də

dələduzluğun inkişafında irəli getmiş ölkədir. Ola bilər ki, kimlərsə

heyvanların üzərində bu əməliyyatları aparıb, UNO-nun üstünə qoyurlar. –

Ata, Yetti deyir ki, siz maraqlanmısınızmı ki, niyə belə hadisə yerlərində

heyvanın harayasa qaçma və ya mübarizə izləri tapılmayıb?

Digər tərəfdən, sizin müasir təbabətinizdə və baytarlığınızda nəinki

kiçik, habelə iri heyvanların tam başını kəsmə, onun bədəninin ayrı-ayrı

hissələrini biomolekulların zədələnməməsi şərti ilə qopartma kimi mürəkkəb

əməliyyatları yerinə yetirməyə imkan verən texnika yoxdur. Hələ nəzərə

alsaq ki, bütün bu əməliyyatlar gecələr- tam qaranlıq şəraitdə baş verir,

nəticə çıxarmaq çətin deyil.- Tərxan, sən ondan soruş görüm, o təcavüzkar

varlıqların gəlməyini hiss edən bir canlı və ya bitki detektor varmı ki, bizi

xəbərdar edə bilsin? – Ata, Yetti deyir ki, itlər UNO-nun yaxınlaşmasını

adamlardan daha tez hiss edirlər. İtlər UNO-nun ən yaxşı detekrorlarıdır.

UNO yaxınlaşarkən onlar dəhşətə gəlir və qaçıb gizlənməyə çalışırlar, -

deyə Tərxan öz-özünə danışırmış kimi mızıldandı və əlavə etdi:- deməli

ona görə Müller sənə hürmədi? Ata soruşdu:-Müller mənə niyə hürməlidir

ki? Tərxan gülümsəyərək: - Sənə yox, Yettiyə deyirəm!-dedi.

- Birinci dəfə Yetti gələndə it də təndirxanada yatmışdı və Yettiyə

hürmürdü. Mən onu qısqırtdım. Amma Müller Yettinin dalınca getmədi.

Deməli qorxurmuş!

- Tərxan, sən Yettidən soruş görüm onların özləri və ya qurğuları yerə

enəndə Yer heyvanları özlərini necə aparırlar?... Demək istəyirəm ki, xoş

məramla təcavüzkarı seçmək mümkündürmü?

- Ata, Yetti deyir ki, onlar yerə enən zaman özlərini pis aparan

heyvanları xüsusi qravitasiya dalğaları ilə iflic vəziyyətinə salırlar. Bu

dalğalar havanı ionlaşdırır və kənardan baxana işıq topası kimi görünür.

QD (qravitasiya dalğası) amplitudunun artıb-azalması ionlaşma enerjisini

dəyişir və UNO-dan düşən “işıq” kənar müşahidəçiyə elə görünür ki, guya o

tez-tez qırmızı rəngdən bənövşəyi rəngə çevrilir. UNO-ların yerə enmə

hadisəsi heyvanları qəzəb və qorxu halına gətirir. Pişiklər müdafiəyə

hazırlaşırmış kimi mırıldayır və havaya tullanır, qoyunlar və atlar bərk

hürkürlər. Heyvanlar xoş məramlı ilə təcavüzkarı seçmir və elə hallar olub

ki, ətrafdakı heyvan və quşlar elə olduqları vəziyyətdə, sanki “donublarmış”

kimi qıc olurlar.

- Bir şey də soruşum!-deyə ata Tərxana müraciət etdi. –Mən

mətbuatda oxumuşam ki, elə UNO-lar olur ki, təcrübə aparmaq xatirinə

camışı götürüb aparırlar! Belə iş mümkündürmü?

- Ata, Yetti xahiş edir, sualını aydınlaşdırasan!

- 1979-cu il aprelin 20-də ABŞ-da Nyu –Meksiko ştatında, Albukerkdə

federal tədqiqat bürosunun və ədliyyə departamentinin təşkil etdiyi

konfransda senator Şmidt bildirmişdi ki, bu yerlərdə UNO-nun müşahidə

edilməsi faktları vardır və müammalı şəkildə zədə almış heyvanlar

tapılmışdır. Ona görə də FTB-xidməti tədqiqat aparır. Deməli, həmin hadisə

Yettinin bu gün bizə bildirdiyi hadisələrdən biri imiş. Biz isə bu məlumata

inanmırdıq!... Tərxan:

- Ata, Yetti də səninlə razılaşmır! Deyir sənin oxuduqlarına bunları da

əlavə edək ki, yerdənkənar cərrahların öz əl izləri var. Bunları nəzərə

almamaq olmaz. Belə ki, onların əməliyyatları zamanı kəsik çox iti alətlə

edilmiş kimi və təmiz görünür. Yarılma elə icra edilir ki, bu vəhşi heyvanın

hücumunu istisna edir. Dəri toxumalara ziyan vurulmadan soyulmuş olur.

Heyvanların beyinlərini, gözlərini, dillərini, burun toxumalarını, alt çənə,

ürək, ciyər, böyrəklərini çıxarıb aparırlar. Onların bir işi də özünü belə

göstərir ki, qabırğa divarlarında açılmış yarıqdan ürək ustalıqla çıxarılır,-

dedi və əlavə etdi:-Yetti deyir atana de ki, bizə məlum olduğuna görə atın

bütün qanının çəkilməsi üçün sizə ən azı 2 Yer saatı vaxt tələb edildiyi

halda, onlar bu işi əlüstü görürlər.

- Tərxan! Bütün bu məlumatlar üçün Yettiyə minnətdarlığımı

bildirirəm. Ondan soruş ki, Tallinin şəhərətrafı qəsəbəsində yeraltı UNO-

nun olması haqqındakı şayiə- məlumatlardan xəbərləri varmı?

- Yetti xahiş edir ki, onu da danışasan.

- Danışırdılar ki, Tallinin şəhərətrafı qəsəbəsində kiçik dərinlikdə

“boşqab” yaxud ulduzlararası rabitə retranslyatorumu – nəsə yerdənkənar

mənşəli bir obyekt basdırılmışdır. Onu qazıb çıxartmaq istəyənlərin hamısı

isə tezliklə müəmmalı şəraitdə ölürlər. Misir fironlarının sərdabələrinin

üzərində olduğu kimi, bu yerdə də, guya nəsə, bir Allah lənəti mövcuddur.

Hətta uğursuz qazıntılardan sonra qalmış çökəklik gölməçələrə yığılmış su

belə məhvedici qüvvəyə malikdir. Həmin sudan yoxlamaq üçün Moskvaya

götürmüşlər. lakin yolda su aparan adamları iflic vurubmuş. Bütün bunlara

baxmayaraq kimsə “boşqab”dan bir qırıntı qopara bilmişdir, indi o qırıntı

hərbçilər tərəfindən yeddi qıfıl altında saxlanılır. Ona görə xalq belə qərara

gəlir ki, o əşya yad planet mənşəlidir.

- Ata, Yetti deyir ki, bu məlumat onun üçün gözlənilməz oldu. Xahiş

edir ki, bu haqda əlavə nə bilirsənsə onları da de. O da həmin məlumatları

öz mərkəzlərinə göndərər və bizim şayiə adlandırdığımız həmin məlumatın

daha dəqiqləşdirilmiş variantını bizə qaytarar.

Ata təkliflə razılaşdı və əlavə etdi:

- Həmin o tapıntıdan götürülmüş qırıntını təşkil edən naməlum xəlitə

ən çağdaş metodlarla tədqiq edildi. Analizlərin nəticələri və mikrofotoqrafiya

vasitəsi ilə müəyyənləşdirilib ki, qırıntının tərkibində 38 kimyəvi element var

və onlar qarışıq şəklində ərintiyə daxildirlər. Əsas tərkib hissə metallik şüşə

deyilən xəlitə- dəmir və silisiumdur. Qalanları kifayət qədər nadir

elementlərin mikroəlavəsidir. Onların sırasında volfram, germanium,

indium, sirkonium, molibden, kobalt, gümüş və sair vardır. Bu mikroəlavələr

heyrət doğuracaq tərzdə çeşidlidir. Mütəxəssislər 8 forma saymışlar:

düzbucaqlı, xaçşəkilli, damcışəkilli, gül ləçəyi şəklində və s.

Armaturlaşdırıcı liflər kalsium, dəmir və silisiumdan olan saplar isə hər 10

mikrondan bir yerləşmişdir. Bir sözlə, başsındırıcı strukturdur!

- Ata, Yetti soruşur ki, bütün bunlar şayiədən çox həqiqətə

oxşamırmı?

Ata cavab verdi:

- Əslində mənim danışdığımın heç biri elmi dəlillərlə təsdiq

olunmayıb. Deməli şayiədir və hələ əlavə də edə bilərəm ki, “boşqabı” təşkil

edən material nə Yer, nə də mateorit mənşəlidir. Bir şeyi güman etmək

qalır – alimlərin əlinə UNO qırıntısı düşmüşdür,-dedi və əlavə etdi. –

Ekstraseslərin fikrincə, obyekt yerə təqribən, eramızın 10-cu əsrində düşüb.

Lakin dəqiq fikir söyləməkdən ötrü təbii ki, onu qazıb çıxarmaq lazımdır.

- Ata, Yetti soruşur ki, bəs niyə o tapıntını qazıb çıxarmısınız?

Ata dedi:

- Məsələ burasındadır ki, mənim eşitdiyimə görə alimlər həmin ərazini

biolokasiya metodu ilə tədqiq ediblər. Onlar belə nəticəyə gəliblər ki, Yerin

altında nəsə var və bu “nəsə” güclü anomaliya törədir. Onu hesablayan bir

alim də müəyyən edib ki, obyektin diametri 15 metrə yaxın, çəkisi 200 ton,

çevrəsi isə daralan disk şəklindədir. Mərkəz hissədə hündürlüyü 4 metrə

çatır. Cisim torpağın altında 35 dərəcəli bucaq altındadır və üçdə bir hissəsi

binanın təməlindədir. Yerin altında yerləşmə vəziyyəti isə üzdə 3-4 metr,

daha dərinlikdə 15 metrdir. Bu nəticələr SSRİ Nazirlər Soveti yanındakı

hərbi sənaye komissiyasına göndərilib. Deyilənlərə görə, orada bu

məlumata ciddi yanaşıblar və hər hansı məlumatın dərc edilməsi yasaq

olunub. Başqa bir mənbədən alınmış məlumata görə bu material SSRİ EA-

ya da daxil olub. Oradan da Estoniya Geologiya İnstitutuna gəlib və həmin

cismin qazılıb çıxarılmasına göstəriş də verilib. Lakin bu iş üçün heç kəs

vəsait ayırmayıb...

- Ata! Yetti soruşur ki, həmin məsələ eləcə saxlanıldı?

- Yox. Saxlanılmadı. Bir neçə kərə mütəxəssislər elektromaqnit və

radioaktiv şüalanma parametrlərini ölçdülər və müəyyən etdilər ki, orada

nəsə iri metal cisim var. Amma nə olsun ki, sonradan bu ölçmələrin

nəticəsində heç kəs istifadə etmədi. Sanki kimsə bilərəkdən qazıntı işlərinin

aparılmasına maneçilik törədir...

- Ata, Yetti dəqiqləşdirmək istəyir ki, bəs o “boşqabın” orada olmasını

necə biliblər?

- Həyətdə su quyusu qazırmışlar. Dörd metr dərinlikdə belin ağzı

möhkəm bir şeyə ilişir. Qazıb üstünü açanda bəlli olur ki, bu nəsə bir

tavadır. Həmin yerdə o tavanın qalınlığı iki santimetrdən çox deyildi. Lakin

heç cür plitəni dağıdıb işi davam etdirmək mümkün olmadı. Məcbur olub

kompressor gətirirlər və məlum olur ki, zərbə çəkici ilə tavanın böyründən

bizim haqqında danışdığımız həmin o bir balaca qırıntıdan başqa tavadan

heç nə qoparda bilməyəcəklər!-deyə ata cavab verdi.

- Ata, Yetti bugünkü maraqlı görüş üçün bizə öz minnətdarlığını

bildirir və deyir ki, sənin özünü maraqlandıran başqa sualların varsa, Yetti

cavab verməyə hazırdır.

- Yaxşı, elə isə Yettidən soruş görüm, onlar Yer planeti ilə

maraqlanarkən biz insanların 15-20 min il bundan sonra anatomik və

fizioloji cəhətdən hansı dəyişikliklərə uğrayacağımıza diqqət yetiriblərmi?

- Ata, Yetti deyir ki, onların proqnozlarına görə , 15-20 min il

keçdikdən sonra elm və texnikanın inkişafı ilə əlaqədar, Yer planetinin də

mənzərəsi dəyişəcək. Sizin gələcək nəsilləriniz isə sizdən çox az

fərqlənəcəklər. Bu fərq, ən əvvəl, anatomik cəhətdən baş verməyəcək...

- Birinci, bizi lazımsız bədən üzvlərimiz tərk edəcək?- deyə ata

Tərxanın sözünü kəsdi.

- Ata, Yetti deyir ki, sizin elə bir “artıq” bədən üzvünüz yoxdur! Siz

həmişə lazımsız bədən üzvü dedikdə, öz bilik səviyyənizə görə insanın

əvvəlki həyat şəraitinə uyğun bədən quruluşu mövhumuna əsaslanıb fikir

söyləmisiniz. Necə ki, sizin mütəxəssislər keçən əsrlərin axırlarında iybilmə

üzvünü, hipofiz və eoifiz vəzilərini və o zamanlar rolu müəyyən olunmayan

beyin hissələrini “lazımsız” hesab edirdilər....

- Sonradan gördük ki, səhv etmişik!-deyə ata elə bil, Yettinin cavab

fikrini bilməyə tələsirdi.- Deməli gələcəkdə insan nəsli elə bir dəyişikliyə

məruz qalmayacaq!

- Yetti deyir ola bilər ki, insanlar öz bədənlərində süni dəyişikliklər

etməyi öyrənəcəklər.

- Tərxan, Yettidən soruş görüm o bilirmi ki, bizim hansı bədən

üzvlərimizdə süni dəyişikliklər ediləcəyi gözlənilir?

- Gələcəkdə insan nəslini gözləyən süni dəyişiklik heyvan və bitki

üçün tətbiq etdiyiniz dəyişiklikdən köklü fərqlənəcək. İnsanların imkanları

olacaq ki, “gen cərrahlığı” ilə öz orqanizmlərini məqsədyönlü dəyişdirsinlər.

- İndi başa düşdüm! Siz gen mühəndisliyindən danışırsınız, -deyə ata

başı ilə təsdiq etdi. Hind alimi, Nobel mükafatı almış Har Hobind Korana

gen sintezi üzərində işləyərək DNT-nin 77 cüt nükleotiddən ibarət süni

hissəsini almışdı. Ondan sonra Tibbi genetika insanın nəsl prosesinə ciddi

müdaxilə etməyə hazırlaşır. Özü də bunu yalnız genetik xəstəliklərdən yaxa

qurtarmaq məqsədi ilə edəcəklər. Bizim fikrimizcə bu çox ümidverici

gələcəyi olan humanist məqsəddir.

- Ata, Yetti deyir ki, gen mühəndisliyindən necə istifadə edəcəyiniz

sizin öz işinizdir. Yəqin ki, insan cəmiyyəti üçün heyvanların artırılması

məqsədi ilə tətbiq olunan zootexniki üsullardan istifadə edilməsinə sizin ya

hüquq, ya əxlaq, ya da etik qanunlarınız imkan verməz. Baxmayaraq ki,

sizin cəmiyyətdə belə eybəcərliyin baş verməsi haqqında məlumatlar var.

- Yetti, o məlumat haradadır? – deyə ata təəccüblə Tərxanın üzünə

baxdı.

- Ata, Yetti deyir ki, sizin qəzetlərin birində Aleksey Kazakov yazır ki,

“qar adam dəhşətli eksperimentin məhsuludur”.

- Hə! Mən də o məqaləyə rast gəlmişəm. Amma gərək ki, orada

başlıq sualla verilib: “Qar adam – dəhşətli eksperiment məhsuludur?”. O ki

sensasiya xatirinə yazılmış cəfəngiyyat yazıdır!- deyə ata gülümsədi.

- Siz o məqaləyə belə sadəlövhlüklə baxmayın! Məqalədə starşina

Silvestrovun başına gələnlər qələmə alınıb,- deyə Tərxan ciddi şəkildə

Yettinin fikrini ataya çatdırdı. - Starşina keçmiş zoopark işçisi kimi

müəmmalı bir laboratoriyada fəaliyyətə başlayıb. Çünki o yaxşı işyönü

bilən, diqqətli və intizamlı adam olub. Onun vəzifəsi meymunları

yedizdirmək və onlara lal-kar dili öyrətməkdən ibarət imiş. Lakin tezliklə

starşina təəccüb içində fikir verib ki, qulluq etdiyi heyvanlar heç də

meymun deyillər. Çox keçməmiş onların bəziləri dəyişməyə başlayıblar. Bir

qisim uşaq başlı və meymun bədənli məxluqlara, digərləri isə bunun

əksinə çevrilirdilər. Orada yazılmışdı: “Kəşfiyyat vasitəsi ilə məlumat daxil

olmuşdur ki, Amerika alimləri dünyada ilk dəfə DNT strukturunun modelini

yaratmış amerikalı Ceyms Uotson və ingilis Frensis Krikin kəşflərindən

hərbi məqsədlər üçün istifadə edilə bilməsi ideyası üzərində işləyirlər.

Analitiklərin məlumatına görə, DNT molekullarının rekonstruksiyası ideyası

üzərində nəzəri iş gedir və bu iş gələcəkdə indi mövcud olmayan

orqanizmlərin yaradılmasına gətirib çıxara bilər”....

- Bütün bunlarla diqqətlə maraqlanan starşina başa düşür ki, onun

işlədiyi laboratoriyada alimlərin qarşısına – itaətkar, başqalarının iradəsinə

tabe olan “top əti” yaratmaq məqsədi qoyulmuşdur. Ona görə də bu

laboratoriya kolbalarında indiyə kimi bəlli olmayan heyvanlar dünyaya

gətirilirdi! Eləmi?-deyə ata gülümsəyərək məqalədə yazılanların ciddi

olmadığını təkid etdi.

Tərxan isə davam edirdi:

- ....O zamanın yüksək hökumət dairələrində bu eksperimenti ölkənin

müdafiə işi üçün nəzərdə tutulurdu. Onlar güman edirdilər ki, gələcək

müharibələrdə bu köməkçilərə xüsusi təhlükəli işləri tapşırmaq olacaq və

bunlar sahələri minadan təmizləyə bilər, piyadalar kimi hücuma keçə bilər

və s. İş o yerə çatıbmış ki, bütün SSRİ boyu o “köməkçilərə” düşərgələr

salmaq üçün layihələr hazırlanmasına müvafiq tapşırıqlar verilibmiş.

Ata daha dözə bilməyib:

- Axırı nə oldu?- dedi.

- Təxribat nəticəsində bu müəssisə dağıdılır və burada yetişdirilən

məxluqlar düşərgənin hüdudlarından kənara qaçırlar.

Ata soruşdu:

- Bəs onlar törəyib artmırlar?

- Ata, Yetti yalnız onlarda olan məlumatları bizə çatdırdı. Deyir o bilir

ki, “qar adam” insanların apardığı gen mühəndisliyinin nəticəsi deyil. Lakin

çox təəssüf edir ki, sizin mətbuat belə təcavüzkar fikirləri əhali arasında

yayır. O ki, qaldı sizin axırıncı suallarınıza, gen mühəndisliyinin nəticəsi

olan varlıq hələ tam canlı sistem deyil və onların da törəməsi ola bilməz.

Qaldı gen mühəndisliyinin gələcəyinə, onu deyirik ki, gen mühəndisliyindən

belə məqsədlərlə istifadə edilməsi gələcəkdə insanlığın məhvinə aparar,

insan şəxsiyyətini mənəviyyatını korlayardı...

- Buna ümumdünya sağlamlıq təşkilatı da yol verməz!- deyə ata da

Yettinin fikrini tamamladı.

- Ata! Yetti deyir, biz nəzərdə tuturuq ki, insanlar öz bədənlərində

kosmonavtika üçün xeyirli olan, dəyişikliklər apara bilər. Amma bu

dəyişiklikləri həyata keçirəndə insan nəzərə almalıdır ki, komos şəraitinə

uyğunlaşan bədən Yer planetində yararlı olmayacaq. Çox güman ki,

gələcək nəsliniz yoqlar kimi lazım gəldikdə uzunmüddətli anabioz halına

yaxın hala düşməyi bacaracaqlar. Dünya okeanından səmərəli istifadə

etmək üçün onlar öz bədənlərində qəlsəmə yaradacaqlar...

Ata yenə səbirsizliklə Tərxana müraciətlə və Yettinin sözünü kəsərk,

soruşdu:

- Bəs, ali təşəkkül tapmış ağ ciyər sistemi necə olacaq?

Tərxan cavab verdi:

- Ata, Yetti deyir sözsüz ki, o zaman ağ ciyər tənəffüsü imkanlarından

da istifadə olunacaq. Bu yeniliklərin həyata keçirilməsi üçün sizin gələcək

nəsilləriniz yevgenikadan, yefenikadan, gen cərrahlığından, kiborqdan və s.

istifadə edəcəklər.

Tərxan əsnəyərək atanın üzünə baxdı və dedi:

- Ata, mən acmışam! Yetti də deyir ki, bu günkü söhbətimizdən çox

razıdır və gələn dəfə bizimlə insanın mövcudluğu ilə dünyanın əsaslı

xassələri arasında olan əlaqə haqqında fikir mübadiləsi keçirdərik. Bu gün

üçün bəsdir.

- Bəsdir deyir, qoy elə olsun! Amma ondan soruş ki, növbəti

görüşümüz nə vaxt olacaq? Belə söhbətlərimizin axırı hara gedib çıxacaq?

Bir nəticəyə gələ biləcəyikmi? Mən hiss edirəm ki, bizim görüşlərimizin bu

cür davam etməsi Tərxanı da yorur.

- Ata, Yetti deyir ki, əgər sənin özünü bu cür görüşlər

maraqlandırmırsa və bu görüşlərdə iştirak etmək istəmirsənsə, sən bizə,

yəni Yetti ilə mənə imkan ver, bəzi işləri görək.

Ata maraqla soruşdu:

- O necə işlərdir ki, görülə bilməsi mənim imkan verməyimdən

asılıdır?

- Ata, Yetti deyir mənimlə birlikdə bizim Yer şəraitində təsəvvürümüzə

gətirə bilmədiyimiz görüşlər təşkil edəcəyik və müəyyən məlumatlar almağa

çalışacağıq. Bu işlər əvvəldən planlaşdırılıb. Bizimlə olan bu

görüşlərimizdən sonra Yetti yəqin edir ki, sən daha Yettinin mövcudluğuna

şübhə etmirsən və mənim də təhlükəsizliyimə şübhən yoxdur. O deyir ki, bir

neçə tapşırıq var ki, onları mən yuxuda olduğum zaman yerinə yetirəcək. O

sənin də belə “qarabasma” proseslərində iştirak etməyinə ehtiyac duymur

və heç lazım da bilmir. Əgər etiraz etmirsənsə, biz Yetti ilə birlikdə bir neçə

görüş keçirəcəyik.

- Birlikdə! Yalnız mənimlə birlikdə! – deyə ata qəti cavab verdi və

əlavə etdi.- Bəs bizim insan və dünya əlaqələri haqda olacaq fikir

mübadiləsi necə oldu?

- Yetti deyir ki, biz artıq insanın mövcudluğu ilə dünyanın əsaslı

xassələri arasında olan əlaqəyə dair fikir mübadiləsinə başlamışıq və

davam etdirmək arzunuz olsa, bu Yetti üçün də çox əhəmiyyətli olacaq.

- Davam etdirək!-deyə ata fikrini bildirdi və Tərxana müraciətlə-

onunla salamatlaş, gedək evə!-dedi.

* * *Səhəri gün Tərxan Coşğungildən gələndə artıq günorta idi. Həyətdə

nənə və babadan başqa heç kim görünmürdü. O fikirləşdi ki, yəqin

Zərintacgil harayasa gəzməyə gediblər, ya da ki, evdə yatırlar. Nənədən

soruşdu:

- Nənə, ay nənə! Zərintac, ana haradadırlar?

- Çaya böyürtkən yığmağa gediblər.

- Mən də gedirəm!

- Sən hara? Görmürsən istidir?

- Onlara isti olmur?

- Onlar çoxdan gedib. İndi gələcəklər. Sən də indi gəlmədin? Bir də

ki, heç onlar sənin dalınca gəlirlər?

Tərxan daha heç nə demədən çəmənliyə salınmış xalçanın üstündə

yastığa dirsəklənərək, uzanmış vəziyyətdə çay içən babanın yanında

oturdu.

- Baba, sən yatan yerdə çayı necə içirsən?

- İçirəm də...

- Mən də elə içəcəyəm!

- Yox! Sənə olmaz! Çayı dağıdarsan, - deyə nənə razı olmadı və

babaya:

- Yer-göy yanır. Allahın rəhmi gəlib, bir yağış yağdırsa, hava

sərinləyərdi, - deyə otları quruyub ağarmış çəmənliyi göstərdi.- Od vursan

həyət alışıb yanar!

- Rəzman suya torpaq atıb. Axşama yağmalıdır, - deyə baba

arxayın-arxayın cavab verdi.

Tərxan maraqla babadan soruşdu:

- Rəzman yağış yağdırandır?

- Yox, - deyə baba cavab verdi. – Bizim kənddə bu işə Rəzman baxır.

Gedib Loğman babanın qəbrinin üstündən torpaq götürüb suya atır.

Vəssalam!

- Baba, Loğman baba kimdir?

- Bu kənddə yaşamış mömin və güclü iradi təsir qüvvəsinə malik

adam olub. Allah ona rəhmət eləsin! Onun qəbrüstü torpağından alıb suya

atanda yağış yağır.

- Baba, bu işi təkcə Rəzman əmi görə bilər?

- Yox, hamı görə bilər. Amma gərək o kişinin qəbri üstə gedəndə

yuyunub, təmiz bədənlə gedəsən. Gərək həmin gün çalışasan ki, heç bir

günah iş görməyəsən.

- Günah iş nədir?

- Yəni heç kimi incitməyəsən, söyüş söyməyəsən. Quşa, heyvana

daş, ağac atmayasan...

- Hə.... Baba, bəs Loğman babanın qəbri üstündən torpaq

qurtarmaz?

- Yox, ay bala! Torpaq Allahındır, hər yerdə də var. Əsası odur ki, o

kişinin qəbri üstə ziyarətə gedirsən. Ondan kömək istəyirsən . Sonra təmiz

yerdən götürüb, gətirdiyin torpağı onun qəbri üstünə töküb, oradan da bir

ovuc götürürsən və gətirib suya atırsan. Torpağı ovcundan yavaş-yavaş

atırsan və Allahdan xeyirli yağış yağdırmasını diləyirsən.

- Yağış yağacaq?!

- Bəli!

- Baba, ata da bu işi bilir?

- Bilməmiş olmaz! Yəqin ki, bilir.

Nənə söhbətə qarışdı:

- Bizim bu həyətin ortasında iri bir tut ağacı vardı. Atan da sən yaşda

olardı. Qonşumuz Züleyxa arvad ilə arası yox idi. Bir gün o görür ki,

Züleyxa təndirə od salır. O vaxt da çörək bişirən təndirlərin üstü açıq

olurdu. Atan da tut yemək bəhanəsilə ağaca dırmaşdı və oradan buludları

çağırmağa başladı. Səma aydın, gün gönürtadan ayilən vaxt idi. Mən ona

deyindim ki, havayı boğazını yırtıb, özünə qarğış qazanmasın. O ağacdan

düşmədi və dedi ki, mütləq Züleyxanın təndirini yağışa tutacaq. Elə bir az

keçmişdi ki, məni çağırdı ki, bax! “Böyük təpə”nin üstündən bir topa ağ

bulud görünür. Dedim ki, düş aşağı, Allah sənin ağlınla yağış yağdırmır! O

dedi ki, yağacaq. Nə isə, bir beş-on dəqiqə keçməmiş külək qalxdı. Göyün

üzü tutuldu. yazıq Züleyxa çörəyi təndirə yapışdırıb qurtarana bir leysan

başladı, gəl görəsən. Bu da tutun üstündə. İndi mən hirsimdən ölürəm ki,

bu yağış yağacaqdı, bəs sən niyə qonşunu bizə qarğadırsan. O dedi ki,

mən ağacdan düşən kimi yağış da dayanacaq. Bir təhər düşdü və elə bil

yağış da onu gözləyirdi, buludlar dağıldı. Günəş göründü. Belə lap məəttəl

qalmışdım!...

Gördüm Züleyxa oradan mənə deyinir ki, bəs sənin uşağın, bir tikə

boyu ilə, ona belə pislik eləyir. Dedim:

- Ay qız! O uşaqdır. Yağışın yağmağı və ya dayandırmağı onun istəyi

ilə deyil!

Nə isə! Züleyxanı birtəhər sakitləşdirdimsə də, özüm məəttəl

qalmışdım.

- Nənə! Mən atadan soruşacağam, görək onu necə edib?!

- Heç necə!-deyə baba cavab verdi. - Yağışın yağmağı ilə onun tut

ağacının üstündə haray salması bir vaxta düşüb. Yəqin əvvəlcədən bir iki

yerdə bulud görüb. Onlardan nənənin xəbəri olmayıb.

- Ola bilər, - deyə nənə razılaşdı. – Düzünü atan bilir.

Tərxan isə bu məsələni mütləq atadan soruşacağını planlaşdırdı.

- Nənə! Bilmirsən ata haradadır?

- Yaşxanımgildə.

- Mən də ora gedirəm.

- Gedirsən, get! Amma yol-rizdə ehtiyatlı ol! Səni tək çölə buraxmaq

da bir iş deyil!

- Niyə ki?

- Ona görə ki, xəta yanından əskik olmur.

- Mən aparıb ötürürəm, - deyə baba nənənin nigarançılığına son

qoydu.

Tərxan Yaşar dayıgilə gələndə gördü ki, İslam əmi, Yaşar dayı, ata

və İsrafil dayı qoz ağacının kölgəsində oturublar. Masanın bir başında

samovar qaynayır. Xörəklər, hələ üstəlik üçki şüşələri də artıq süfrəyə

düzülüb. Yaşxanım bibinin başı aşbazlığa elə qarışmışdı ki, Tərxanın nə

vaxt gəlib keçdiyini də duymadı. Masa ətrafındakılar Tərxanı “böyük adam”

kimi qarşıladılar. Ona yer göstərib nimçə-qaşıq ayırdılar. Bir az keçməmiş

Əliməmməd müəllim də gəldi. Onu da Tərxanı qarşılayan kimi qarşıladılar.

Məclis getdikcə şənlənirdi. İslam əmi “masabəyi” seçilmişdi. Ona

“tamada” da deyirdilər. O “tost” demək üçün hamıya bir-bir söz verirdi.

Tərxanın yadında qalan ataya söz verilməsi idi. İslam əmi həmin sözü belə

verdi:

- Biz, insanlar bu bol süfrəmiz üçün bizə verilmiş maddi nemətlər

üçün Böyük Yaradana minnətdarıq. Günəş istisu və işığı ilə, atmosfer

havası ilə, buludlar yağmuru ilə, ağaclar meyvələri ilə biz insanlara yardım

etməli olduqları tapşırığını Ondan almışlar. Ona görə Tərxanın atasına söz

verək, o da bizə inam haqqında, etiqad haqqında bir tost desin.

Ata sözə başladı:

- İnsan sadəcə olaraq ətdən, sümük və qandan düzəldilmiş bir robot

deyil. Onu yemək, içmək, geyinmək, sığınacaq tapmaq kimi fiziki

ehtiyaclardan başqa, doydurulması lazım gələn mənəvi ehtiyacları da

vardır. Bunlar insanları heyvandan ayıran əsas cəhətdir. Amma əfsuslar

olsun ki, ətrafımızda yaşayan insanların əksəriyyəti öz həyatları boyu fiziki

ehtiyacları üstün tutur, mənəvi ehtiyaclara göz yumurlar. Bununla onlar

ruha açılan ağıl pəncərəsini bağlayaraq mənfi duyğuları öz iradələrinə

dəvət edirlər və belə insanlar ölüm qorxusu ilə, xəstələnməkdən, yaşa

dolmaqdan, işini itirməkdən, kasıblaşmaqdan qorxa-qorxa uğursuz bir ömür

başa vururlar. Belə insanı həmişə mənfi duyğular narahat edir. Bu mənfi

duyğuların nəticəsi də mənfi davranış; yalan söyləmək, başqalarını

aldatmaqla haram qazanc əldə etmək, mal və mövqe uğrunda zəifləri

əzməkdir. Belə davranış həmişə ruhu və ağılı narahat edir, insanı vicdan

rahatlığı ilə yatağa uzanmağa qoymur. Psixoloji səbəblərlə bağlı baş

ağrıları onlara sübut edir ki, fiziki ehtiyacları üstün tutan bu insanlar inamı

olmayan zəif kimsələrdir. Biz arzu edək ki, o “zəif kimsələrdən” olmayaq.

- Mədəniyyəti-gödəniyyətdən üstün tutaq!-deyə İslam əmi atanın

sözünü zarafatla yekunlaşdırdı.

Beləliklə, məclis davam edirdi. Tərxan danışanlara qulaq asır və hiss

edirdi ki, içki məclisinin əvvəlləri çox nəzakətli keçir. Həmişə evlərində olan

ad günləri və s. qonaqlıqlarda görmüşdü ki, belə məclislərin axırları

anlaşılmazlıq və qarma-qarışıqlıqlarla dolu olur. Bir dəfə də atadan

soruşmuşdu ki, niyə məclisin sonu hay-küylü keçir? O isə cavabında

demişdi:- rəhmətlik Vahid sözü ilə desək – “İçəndə bəlli olur kimliyimiz”.

Bu günkü məclisin də sonluğu sorğu –sualla və səs-küylə keçirdi.

Hamı verdiyi suallarla aldıqları cavabın “qənaətbəxş” olmamasını sübut

etməyə çalışır və bununla öyünmək istəyirdi. Tərxanın yadında qalan o

oldu ki, Yaşar dayı atadan soruşdu:

- Çaylaqda olan iri çay daşlarını sındırmaq üçün bir yerdən başqa

yerə aparılması mümkün olan alət düzəltmək olar?

- O ən mütəhərrik və ən qədim alət- çəkicdir! – deyə ata cavab verdi.

- Çəkiclə o boyda daşları qırmaq olmaz! – deyə Yaşar dayı etiraz

etdi.

- Yəni vacibdir ki, elə iri daşları qırasınız?

- Deyirik bu mümkün olsa, elə kiçik bir sahədən kifayət qədər daş

toplamaq olardı.

- Ondan ötrü güclü pnevmatik çəkiclər var. Onlardan istifadə etmək

olar.

- Hanı elə çəkiclər?! Biz istəyirik elə alət olsun ki, onu özümüz

düzəldə bilək və lazım olan yerə aparıb işlədək.

- Onda gəlin termik məngənə düzəldək!

Yaşar dayı soruşdu:

- O nə olan şeydir?

- İstəyirsinizsə iş prinsipini izah edərəm, - deyə ata Tərxana işarə etdi

və dedi, - get mənə kağız, qələm gətir!

Tərxan durub evə qaçdı və əlində ağ kağız və diyircəkli qələmlə geri

qayıtdı. Ata ağ kağızın üstünə bir dördbucaqlı tir şəkli çəkdi və dedi:

- Bu olsun məngənənin “alt tərəf”i!

Sonra şəkildəki tirin iki başına yenidən həmin o tirə oxşar tirlər şəkdi

və dedi ki, bu “yan tirlər” “alt tərəfə” cüylər ilə bağlanır və daha sonra “üst

tərəf” adlanan tiri çəkdi və onun iki başında yan tərəfləri taxmaq üçün

deşiklər göstərdi. İzah etdi ki, iki “yan tərəf” ocaqda közərənədək qızdırılır.

Sonra istər şaquli, istərsə də üfiqi vəziyyətdə həmin “yan tərəflər” ilə daş

“qucaqlanır”. Bundan sonra “üst tərəf” “yan tərəflərə” geydirilir və daşa

dirənəndən sonra yan tərəflərin üstündə sıra ilə açılmış yuvalara cüylər

vurulmaqla “üst tərəf”də daşa sıxılır. Bu iş mümkün qədər tez görülməlidir

ki, yan tərəflər çox soyumasın. Əməliyyat başa çatandan sonra kənara

çəkilmək lazımdır. Çünki “yan tərəflər” qızdırıldığı üçün uzunluğu artmışdı.

İndi soyuduqca sıxılaraq əvvəlki vəziyyətinə qayıdır və daşı da sıxaraq qoz

kimi sındırır. Alt və üst tərəflərin daşa toxunan yerlərinin iti bucaq altda

hazırlanması işi daha da asanlaşdırır.

- Əgər doğrudan da baş tutsa, ağıla batan sistemdir!-deyə

Əliməmməd müəllim başı ilə razılığını bildirdi. Sonra maraqla soruşdu: -

Axı bu yan tərəflər poladdırsa, onu nə qədər qızdırmalıyıq ki, hiss olunacaq

dərəcədə uzansın, bir iş görmək mümkün olsun?!

- Əgər 5000S qızdırsanız “yan tərəfin” hər metri 6 mm uzanacaq.

10000S qızdıra bilsəniz-12 mm!

- Tutaq ki, daşın hündürlüyü 1 m-dən də azdır. Onda necə olsun?

- Ona da çarə var! Yan tirlər 2 metr götürülsə və daş da 1 metrdən az

olsa, onda “üst tiri” taxandan sonra “yan tirə” borulardan “şunt” geydirmək

lazımdır. Məsləhətdir ki, şunt kifayət qədər qalın, davamlı borulardan

kəsilmiş halqalar olsun.

- Bizə daş kəsmək əl verməz. Yaxşısı budur bir qızılaxtaran qurğu

düzəltməyə kömək edin, onu işlədək. Mən bilirəm! Bu yerlərdə nə qədər

desən dəfinə var. Oğul gərəkdir ki, onları tapıb, ömrü boyu şad-xürrəm

yaşasın!- deyə İstafil dayı ataya metal axtaran qurğuların sxemini tapıb,

onlara kömək etməsini xahiş etdi.

Ata isə:

- Heç bir qızıl tapan ömrü boyu şad-xürrəm yaşamayıb! Dəfinələr

üstə çox evlər dağılıb. Dəfinə heç kəsə xoşbəxtlik gətirməyib, - dedi və

sonra əlavə etdi:- Mən bu fikirdəyəm!

- Qoy mən bir küp qızıl tapım, sonrası pis olsun!- deyə İsrafil dayı

yenə öz təkidini davam etdirdi.

Mustafa müəllim ortaya belə bir maraqlı sual atdı ki:

- Görəsən kosmosdan qızıl gətirmək olarmı?! Kainatın ayrı yerlərində

də qızıl var, ya yox?

Ata cavab verdi:

- Bizdən 175 işıq ili məsafəsində olan Xərçəng bürcünün bir

ulduzunda yüksək miqdarda qızıl metalı var. Onun ümumi kütləsinin yüz

mində bir hissəsini təşkil edən bu metal, bizim Günəş sistemində olan

qızıldan milyon dəfə çoxdur.

İslam əmi maraqla soruşdu:

- Bəs yerdə nə qədər qızıl var?

Ata:

- Hə!.. Hesablanıb ki, qızıl Yer kütləsinin iki yüz milyonda biri qədərdir

ki, o da Yerin müəyyən məhdud bölgələrində toplanıb,-dedi.

İsrafil dayı da soruşdu ki:

- O, siz dediyiniz ulduzda da qızıl müəyyən yerlərdə toplanıb?

- Xeyr. Xərçəng bürcünün ulduzunda qızıl, bütün ulduz kütləsi

boyunca bərabər yayılb və kütləsi isə yüz milyard tondur.

- Paho! – deyə Yaşar dayı heyrətini bildirdi. Sonra zarafatla əlavə

etdi: - İsrafilin belə dəqiq soruşmasından məlum olur ki, o da qızıl üçün

Xərçəng bürgünə gedəcək!

- Özü də fış-fışaya minib! – deyə mustafa şaqqanaq çəkib güldü.

İsrafil dayı pərt oldu. Sonra isə o da öz sahəsinin biligisi olduğunu

göstərmək üçün, ortaya belə bir sual atdı ki, kim bud sümüyünün

uzunluğuna görə insanın boyunun hündürlüyünü hesablaya bilər?

Heç kim dinmədi. İsrafil əmi özünəməxsus əda ilə:

- Bilmədiniz! dedi. – İndi mən sizə deyim ki, bud sümüyü insan

bədənində ən uzun sümükdür və boyun 27.5 faizini təşkil edir.

- Yaxşı! İndi mən bud sümüyünə görə boyu necə təyin edim?-deyə

Mustafa müəllim sözə qarışdı.-Tutaq ki, mənim bud sümüyümün uzunlugu

40 sm-dir. Boyum nə qədər olacaq?

-40 sm 27,5% olanda boy nə qədər olar?-deyə İsrafil dayı suala

sualla cavab verdi.

-Mən səndən soruşuram-deyə Mustafa müəllim təkid etdi.

- Burada çətin nə var ki! 40 bir desək, yüz 2,5 olar. 27,5-i 2,5-ə vur!

- Salaməleyküm! Hərif çaşıb!-deyə Mustafa müəllim rişxənd etdi. –

Bəlkə 40 olmadı, 45 oldu! Onda neçəyə vurum?

- Onda tənasüb qurar!-deyə İslam müəllim sözə qarışdı.

- O tənasüb qura bilməyəcək!-deyə Mustafa müəllim İslam müəllimə

göz vurdu.

Söz İsrafil dayının kefinə dəydi.

- Ə, niyə qura bilmərəm ki?!. 45 çıxılsın 27,5 olanda 100 iks olar! -

dedi, İksi tap!

- Özün tap!....

Deyəsən Mustafa müəllim də qızışırdı. Vəziyyətin belə alınması

Yaşar dayını narahat edirdi. O, araya söz qatıb onları sakitləşdirdi:

- Yaxşı! Deyin görüm insan bədəninin dəri sahəsini necə hesablamaq

olar?

Deyəsən İsrafil dayı sualın cavabını bilirdi. Ona görə Mustafa

müəllimə:

- Di cavabını ver!- dedi.

- O mənim sahəm deyil! –deyə Mustafa müəllim boyun qaçırdı.

Heç kimin bilmədiyini görüb, ata İsrafil dayıdan xahiş etdi ki, qoy özü

desin.

- Adamın kiloqramlarla çəkisini 4-ə vurub, üstünə 7 gəlirsən, alınan

cavabın- çəkinin üstünə 90 gələndə alınan cavaba bölürsən. Bu kvadrat

metrlə dəri səthinin sahəsi olur. Tutaq ki, mənim çəkim 70 kq-dır. 70

vurulsun 4, bərabərdir 280. 280-nin üstünə 7 gəlirik, olur 287. 287-ni də

70-in üstünə 90 gələndə elədiyi 160-a bölürsən. Eyləyər 1,794 kvadrat

metr.

- Sən şifahi üsulla bu hesablamanı necə apardın? - deyə Yaşar dayı

öz heyrətini bildirdi.

- Onu bir neçə yüz dəfə misal çəkib! - deyə Mustafa müəllim əlini

yellədi. Əgər bacarırsa qoy desin görüm, qan bədən üzvlərində necə

paylanır?

İsrafil dayı özü sualı dəqiqləşdirdi:

- O baxır hansı hala! Yəni hərəkətdəmi olanda, yoxsa sakitlikdəmi?

Sakit halda olan adam üçün bütün qan miqdarının dörddə biri əzələlərdə,

dörddə biri böyrəklərdə, 15%-i bağırsaqların divarlarında, 10%-i qara

ciyərdə, 8%-i beyində, 4%-n ürəyin vena damarlarında və 13%-i isə ağ

ciyər damarları və başqa üzvlərdə olur.

- Sən əməlli-başlı məlumat kitabısanmış! - deyə, ata İsrafil dayını

təriflədi. – Yaxşı! Daha bəsdir. İcazə verirsinizsə, biz - Tərxanla, getmək

istəyirik.

- Söhbət hələ təzəcə qızışır! - deyə Yaşar dayı ataya hələ oturmağı

xahiş etdi.

İslam əmi:

- Qoy Əliməmməd müəllim də fikrini bildirsin! - dedi.

- Yeyib, içmisiniz, kefiniz də durulub. Başlamısınız əzbərlədiyiniz

şeyləri bir-birinizə danışıb, bir-birinizi tərifləməyə. Orada camaat Bermud

üçbucağının sirrini açmağa çalışır. Biz isə başlamışıq ki, kəllə burdan keçdi,

sümük oradan. Xəbəriniz varmı ki, yaxın vaxtlarda La-Manş boğazında

suyun altı ilə qatar işləyəcək.

- Yəqin hermetik qatar olacaq. Sualtı qayıq kimi!- deyə Yaşar dayı

Əliməmməd müəllimin dediklərini təsdiqləmək istədi.

- Yox. Qayıq-zad nədir?! Orada boğazın altı ilə üç tuneldən ibarət

metal borulardan yol çəkilir. İki böyük lülənin hər biri 7,3 m diametrində

olacaq. Borular 40 m dərinlikdə yerləşdiriləcək. Hələ mərkəzdəki 4,5 m

diametrli köməkçi lülə yol qurulur ki, bunlar da böyuk lülə-keçidlərlə

birləşdiriləcək....

- O nəyə lazımdır axı?- deyə İslam əmi dözməyib sual verdi.

- Ən əsası ona lazımdır ki, hərəkət zamanı qatarların qabağına

yığılan havanı buraxmaq mümkün olsun. Bundan başqa təmir işlərində,

qəzalar baş verdiyi və s. hallarda istifadə olunacaq.

İslam əmi:

- Deməli qatar hərəkət edəndə qabağına hava yığılacaq?

- Əlbəttə! Porşen kimi. Təsəvvür et ki, hər bir qatar saatda 200 km

sürətlə hərəkət edəcək. O cəmi 35 dəqiqəyə bu sahildən o biri sahilə

çıxacaq. Həmin vaxtın 28 dəqiqəsini də suyun altında olacaq. Onda qatarın

küləyi- havası orta lülə ilə kənara verilməlidir.

- Həqiqətən böyük işdir!- deyə ata da Əliməmməd müəllimin bu

məlumatlarını qiymətləndirdi və əlavə etdi:

- Bizim planetdə belə böyük işlər çoxdur. Məsələn: ABŞ-da Beyker-

Ridən Sietleyə qədər 24 m diametrində 450 m uzunluğunda tunel çəkilib. O

tunelin çəkilməsi üçün əvvəl 3 m qalınlığında beton boru düzəldilib, sonra

isə içərisi oyulub, təmizlənib.

Yaşar əmi yenə:

- Paho!- dedi və əlavə etdi:- Siz heç fikirləşmisinizmi ki, görəsən nə

üçün cisimlər müşahidəçilərdən uzaqlaşanda, baxmayaraq ki, gözün tor

təbəqəsində onun xəyalı məsafədən asılı olaraq kiçilir, amma insanın

görmə hissiyyatına görə uzaqlaşan cismin ölçüləri praktiki olaraq dəyişmir?!

Baxma və görmə- bunlar müxtəlif şeylərdir. Filosoflar sübut etməyə

çalışırlar ki, nəsillər dəyişdikcə insanların da rəngləri, qavrama bacarığı da

dəyişir. Misal üçün Meqrelidze göstərir ki, qədim yunanlar bənövşəyi rəng

ilə qara rəngi seçə bilməyiblər. İndi biz bu rəngi qavraya biliriksə, çox

güman ki, gələcək nəsillər bizim üçün görünməz olan ultrabənövşəyi

şüaları da görüb, qavraya biləcəklər. Maraqlıdır ki, onda ətraf aləm necə

görünəcək?!

- Sən belə məlumatları haradan alırsan? Sənin başın işləyir!-deyə ata

Yaşar dayını təriflədi və Yaşar dayı da cavabında:

- Biz qəzet, jurnal oxumuruq?!-dedi.

Ata dedi:

- Oxumaq şərt deyil. Əsası odur ki, oxuduğunu yadında saxlayasan.

Özü də belə dəqiqliklə!

- Yaşar özü Meqrelidze ilə dostluq edir, - deyə İsrafil dayı söz atdı.

Ata:

- Siz zarafata salmayın! Bu məsələ-üzərində düşünüləsi məsələdir, -

dedi və sonra əlini Tərxanın çiyninə qoyub qulağına pıçıldadı:

- Tərxan bizim işimiz var. Dur gedək!

- Gedək! –deyə Tərxan ayağa qalxdı. Sonra qayıdıb bir də oturdu.

- Niyə durmadın?-deyə ata Tərxanın üzünə baxdı.

Tərxan atanın qulağına yaxınlaşıb sakitcə dedi:

- Ata, Yetti xahiş edir ki, məclisdə axıracan oturaq. Çünki deyir,

aparılan söhbət onun üçün çox maraqlıdır.

- Hə!...-deyə ata oturacağın arxasına söykəndi və yavaşcadan:- O

bizi burada da izləyirmiş!-dedi.

Tərxan başı ilə atanın fikrini təsdiqlədi. Sonra məclisdəki cüzi

sakitlikdən istifadə edib İslam əmidən soruşdu:

- İslam əmi! Deyə bilməzsinizmi ki, Rəzman əmi yağışı necə yağdırır?

Hamı bir-birinin üzünə baxdı.

- Bu sual sənin ağlına haradan gəldi?- deyə Yaşar dayı sükutu

pozdu.

- Baba deyir ki, Rəzman əmi bu kəndin yağış yağdıranıdır. Gedib

qəbrin üstündən torpaq götürür, atır suya, vəssalam!

- Hə!...Hamı Rəzman əmi kimi yağış yağdıra bilər! Ona nə var ki...

- Yox! yağdıra bilməz!-deyə ata etiraz etdi. –Qəbrin üstündən torpaq

götürüb suya atmaq əsas məsələ deyil. Vacib olan yeganə şey- inamdır. O

kişinin arzusunun həyata keçməyi, yəni yağışın yağmağına səbəb

Rəzmanın mütləq inamıdır. Həm də onun güclü iradi impulsları olmalıdır.

Belə olmasa buludlara təsir göstərərək hava şəraitini dəyişdirmək olmaz!

- Ata, sənin də güclü iradi impulsların var? – deyə Tərxan maraqla

ataya müraciət etdi.

- Yox.

- Bəs, sən o vaxt Züleyxa xalanın təndirini necə yağışa tuta

bilmişdin?

Məclisdə oturanların hamısı gülüşdü. Yəqin ki, atanın pərt olacağını

gözləyirdilər. Ata isə sakitcə cavab verdi:

- Elə bir iş olmuşdu. Həqiqətən onda mənim çağırışımla yağış

yağacağına möhkəm inamım var idi.

Tərxan daha maraqla soruşdu:

- Bəs indi yağdıra bilərsən?

- İndi yox. Çünki inamım yoxdur. Özümə inamım yoxdur. Deməli

güclü impulslara malik deyiləm.

- Sənin ağlına batır ki, belə şeylər mümkündür? - deyə İslam əmi çox

ciddi şəkildə ataya müraciət etdi.

Ata:

- Rus-tatar müharibəsi zamanı ruslar Kazanı mühasirəyə alıblarmış.

Knyaz Kurbski öz gördüklərini belə yazıb ki, tatar sehrbazları günəş

çıxarkən şəhər divarlarına çıxır, qəribə səslər çıxarır və paltarlarını

yellədirdilər. Bunun nəticəsində külək qalxır, haralardansa bulud qovub

gətirir və yağış yağırdı, nəticədə quru yerlər bataqlığa çevrilirdi. Şəhərdə

evlərin damı altında daldalanan tatarlardan fərqli olaraq, açıq çöldə

dayanmış rus qoşunun işi çox çətinləşirdi. Yalnız Moskvadan təmiz xaç

gətirildikdən və suya çəkmə mərasimi icra edildikdən sonra bu işə son

qoyulmuş oldu.

- Mistikadır! – deyə İslam əmi yerini rahatlayaq oturacağa yayıldı.

- Düzü mən də belə şeylərə inanmazdım! – deyə Əliməmməd

müəllim söhbətə qarışdı. – Amma keçən il Kiyevə, sanatoriyaya getmişdim.

Oranın TV-si qəribə bir hadisə göstərirdi. Albert İqnatenko adlı bir ukraynalı

ekstrasens haqqında yarıciddi-yarızarafat çəkilmiş veriliş belə idi: bir dəfə

Kiyev televiziyası onun çoxtonlu bulud kütləsinə təsir göstərərək yağış

yağdıra bildiyini eşidib, İqnatenkonu sınağa çəkirmiş kimi belə bir

eksperiment keçirməsini ona təklif etmişdi. Çəkiliş qrupu onun ardınca

gələndə lap məqamına düşmüşdülər. Göy üzünü tutqun buludlar örtmüş,

xırda-xırda yağış yağırdı. Aparıcılar bu təcrübənin keçdiyini belə nağıl

edirlər. “Televiziyanın əməkdaşları nəzakətlə, lakin kinayə ilə

gülümsəyirdilər. Belə olduqda İqnatenko maşına mindi və eksperiment

başlandı. Onlar Oktyabr meydanına gəldilər. Yağış kəsdi, kamera qalın

bulud təbəqəsini göstərdi. Başlanış üçün 7 dəqiqə qalırdı. Albert İqnatenko

ovucunu irəli açdı... Bir dəqiqədən sonra qalın bulud təbəqəsindən ibarət

tünd boz pərdə işıqlanmağa başladı və buludlar gözümüzün qabağında

sanki əriməkdəydi... və birdən Günəşin ziyaları gözümüzü qamaşdırdı.

Operatorumuz bütün bu epizodu əvvəldən axıracan lentə aldı. Amma

rejissor hirsindən əsirdi”.

- Əgər bütün bunlar siz deyən kimidirsə, onda Tərxanın atası indi də

yağış yağdıra bilər. Qoyun özünü yoxlasın! - deyə İsrafil dayı özünəməxsus

şaqqanaq çəkməklə güldü.

İsrafil dayının ataya bu cür söz atmağından çox pərt olmuş Tərxan,

çevrilib atanın üzünə baxdı və öz-özünə fikirləşdi ki, nahaq yağış söhbətinə

başladı. İstədi atanın əvəzinə cavab versin ki, “bəs burada gülməli nə var?”

yenə Yettinin aydın səsini eşitdi: “Sən sakit ol! Lazım gəlsə yağış da

yağdırarıq!” Bu sözlər elə bil Tərxanı daha da cürətləndirdi. Nə isə tapıbmış

kimi cəld yerindən qalxıb atanın qulağına demək istədi ki....

Lakin ata əlini onun çiyninə qoyub sakit-sakit dedi:

- Mənə elə gəlir ki, müəyyən bir hadisənin baş verməsi üçün bir və ya

bir neçə adamın deyil, çoxlu insanların iradə impulsları güclü təsir

göstərməyə, havanı dəyişməyə, zülmə son qoymağa, fəlakətlərin - zəlzələ,

sel, yanğın və s. qarşısını almağa qadirdir. Mən bir adamın da iradə

impulslarının təsirə malik olduğunu inkar etmirəm. Müəyyən hadisələr var

ki, biz onu inkar edə bilmərik. Elə hadisələrdən biri də ovsunçuların ilan

tutmalarıdır. Fikir vermisinizmi ki, onlar ilanı damdan necə düşürürlər?!

Bizim əcdadlarımız o qədər də avam və hər şeyə asanlıqla inanan

olmamışlar. Rəzman kimi adamların yağış yağdırmaq üçün etdiyi dua və

mərasim, axırda isə nəticə min illərlə sınaqdan çıxmayıbmı? İsrafil bəy!

Həmin inam bu qədərmi əsassız olmuşdur. Əcdadlarımız bu qədərmi

sadədil olmuşdur? Asiya və Afrikanın xalqları və qəbilələri dursun bir

yana...

- Sən ona fikir vermə! - deyə Mustafa müəllim yenə İsrafil dayıya

sataşdı. –Onun əzbərlədiyi dörd-beş cümlə var! O belə işləri bilməz.

- Bir sakit olun! Qoyun kişi sözünü qurtarsın! - deyə Yaşar dayı da

Mustafa müəllimə öz iradını bildirdi. Sonra üzünü ataya tutub dedi:

- Bəs, Əliməmməd müəllimin dediyi o, İqnatenko təkbaşına necə təsir

göstərib?

Ata:

- Adətən yalnız ifrat, ekstremal vəziyyətlər adamları belə bir təsirə əl

atmasına məcbur edir. Bu sayaq vəziyyət müvafiq olaraq güclü emosional

ovqatın olmasını da tələb edir. Belə bir təsirin olmasından ötrü o zəruridir, -

dedi və Tərxandan soruşdu:

- Getməyək? Gərək ki, bizim “axşamüstü işimiz” var.

Tərxan o dəqiqə başa düşdü ki, “axşamüstü işimiz” Yetti ilə olacaq

görüşə işarədir. O heç nə demədən yerindən qalxıb, stoldan kənara çəkildi

və atanın da stuldan qalxmasını gözlədi. Ata oturanlara nəzər salıb:

- Qalxaqmı? - dedi.

Hamı ayağa qalxdı və Yaşar dayıya, Yaşxanım bibiyə

minnətdarlıqlarını bildirib yola çıxdılar.

* * *

Evə gələn kimi ata yatıb yuxladı. Tərxan isə baba ilə bağa ot yığmağa

getdi.

Axşam tərəfi hamı həyətə yığışdı. Nənə Tərxana dedi:

- Ata səni yuxarı fındıqlıqda gözləyir. Çayını iç, çörəyini ye, sonra

onun yanına gedərsən!

- Ata orada neyləyir? - deyə Tərxan nənəni sorğu-suala tutdu.

- Heç nə. Dedi gedirəm yuxarı bağa, orada Tərxanla işim olacaq.

- O nə vaxt gedib?

- Elə bir saat olar....

Tərxan daha heç nə demədən, sakitcə çörəyini yeyib yuxarı bağa -

atasının yanına getdi.

Ata Əyri şabalıdın dibində İslam əmi ilə söhbət edirdi. Tərxanı görən

kimi İslam əmi onun qabağına getdi, əl uzadıb salamlaşdı və dedi:

- Bayaqdan səni gözləyirik. Deyirik tez gələydi, Yetti ilə də görüşüb

söhbət edərdik.

Tərxan atanın üzünə baxdı. Ata onun çətin vəziyyətə düşdüyünü hiss

etmişdi. Başı ilə işarə etdi ki, “Hər şey yaxşı olacaq”. Sonra dedi:

- Tərxan! İslam əmi Yettiyə verəcəyi sualları mənə danışıb. Əgər Yetti

bu gün gəlsə...

- O gəlməyə də bilər?- deyə İslam əmi Tərxana baxdı.

- Gəlib-gəlməmək məsələsini Yetti özü həll edir. Biz onun işinə qarışa

bilmirik, - deyə ata Tərxanın əvəzinə cavab verdi.

İslam əmi fikrə getdi və ataya müraciətlə:

- Sən Allahın düzünü de! Bu cəfəng oyunu nə üçün başlamısınız? -

dedi.

- Bəs nə edək?- deyə bu dəfə Tərxan atanın əvəzinə cavab verdi.- Bu

kənddə televizordan başqa elə bir məşğuliyyət yeri yoxdur. Televizor da ki,

bir kanalı tutur... Ata özü məsləhət gördü. Dedi gəl, “Yetti” oyunu oynayaq!

Ata hiss etdi ki, Tərxanın belə cavab verməyinə səbəb Yettidir. O

istəmir ki, görüşlərimizdə İslam əmi də iştirak eləsin.

- Hə?... Belə de! Mən də inanmışdım! – deyə İslam əmi yarızarafat,

yarıciddi öz təəssüfünü bildirdi. Səsinin titrəyişindən onun çox məyus

olduğu hiss olunurdu.

- İslam əmi! Əgər suallarını ataya demisənsə, niyə narahat olursan?

Biz özümüz o sualları müzakirə edib, sonra sənə danışarıq...

- Yox! Niyə ki?.. Lazım deyil! - deyə İslam əmi etiraz etdi. Hiss

olunurdu ki, İslam əmi çox narazıdır. Onu sakitləşdirmək üçün Tərxan ataya

dedi:

- Ata, İslam əminin sualı necəydi? Onu mənə də de! Biz cavab verək.

Əgər İslam əmini qanə edərsə, qoy o da bizim oyunumuzda iştirak etsin!

- Daha axşamdır. Mal-qaranın gələn vaxtı çatır. Mən dayana

bilmərəm, işim var! – deyə İslam əmi salamatlaşmaq üçün əlini ataya

uzatdı. Ata onunla əl verib salamatlaşdı və dedi:

- Söhbətimizi sabah davam etdirərik!

İslam əmi Tərxanla salamatlaşdı və:

- İnşallah,- dedi. Sonra arxı adlayıb, evlərinə doğru yollandı.

Ata onun dalınca baxıb Tərxana :

- Deyəsən küsdü, - dedi.

- Ata, Yetti deyir ki, narahat olmayaq. Soruşur ki, İslam əminin sualı

necə idi?

- İslam əmi Yettidən yox, bizdən narazı olub. O ki qaldı bizim narahat

olmağımıza, biz narahat deyilik. Amma yaxşı olmadı! Mən özüm Yetti ilə

olan fikir mübadilələrimi kiminləsə müzakirə etmək istəyirdim.

- Ata! Yetti deyir ki, biz kiçik bir qrup təşkil etsək və orada müzakirələr

aparsaq, İslam əmini də ora dəvət edə bilərik. Orada o öz suallarına cavab

alar və sən də ona söz verib, yerinə yetirə bilmədiyin üçün narahat

olmazsan.

- Yaxşı fikirdir! – deyə ata razılaşdı. – Biz elə elmi mərkəzdə belə bir

qrup təşkil edə bilərik.

- Ata İslam əminin sualı necə idi?

- Onu sən soruşursan, yoxsa Yetti?

- Yetti soruşur. Deyir əgər cavab verə bilsə, siz də o cavabı İslam

əmiyə çatdırarsınız.

- Yetti də İslam müəllimə İslam əmi deyir?

- Bəli.

- Yaxşı, onda İslam əminin sualını sizə çatdırım. O deyir ki, bizim

keçmişimizə aid olan mifik yazılarda cənnət haqqında çox söhbətlər var.

Soruşur ki, o cənnət adlanan məkanın harada olması barəsində Yetti bir

şey bilirmi?

- Ata Yetti deyir sualı belə formalaşdıraq ki, insanların cənnət

adlandırdıqları məkan haqqında bizim məlumatımız nə qədərdir?

- Elə olsun! – deyə ata razılaşdı. - İslam müəllim deyirdi ki, onun

topladığı məlumatlara görə, cənnət göyünün zenitində hərəkətsiz, böyük bir

şam var. Ona “kosmos yumurtası” və ya “gecə günəşi” deyirlər. Orada

çaylar çox sürətlə axır. Sular dumdurudur...

- Bizdə olan məlumata görə Günəş sistemi də qoşa ulduz sistemi

olub. Sizin Yer planeti isə ikinci - nisbətən kiçik ulduzun astrosinxron peyki

olub. O zamanlar Yer planetinin kiçik Günəşə baxan üzündə iqlim isti və

nəmli olub. Orada qış fəsli və gecə olmayıb. Zəngin və məhsuldar bitki

örtüyünün və bol meyvə ağaclarının olması insanlara rahat qida əldə

etməyə imkan verib. Nə qədər ki, sonrakı tektonik proseslər başlamamışdı,

Yer səthi hamar idi. Çökək və dik yerlərə çox nadir hallarda rast gəlinirdi.

Ona görə sututarlar dayaz idi və təlatümlü, dərin okeanlar hələ yox idi. Təbii

şəraitin belə əlverişli olmasına görə canlıların əksəriyyəti ot və meyvə ilə

qidalanırdılar və yırtıcılar yalnız leş yeyirdilər. Ona görə individ arasında

konflikt, o cümlədən qanlı çarpışma nadir hallarda baş verirdi.

İnsan cəmiyyətinin quruluşu matrimonial idi. Ata xətti ya tanınmırdı,

ya da tanınmağın əhəmiyyəti yox idi. Belə ki, “kişilik əlamətləri” – yəni gücə

və təcavüzkarlığa ehtiyac yox idi. O zamanlar qadın incəliyinə, ana nəvazişi

və müdafiəsinə hər yerdə ehtiyac duyulurdu. O sistemdə orqanizmin

qocalması ləng gedirdi və xəstəlik törədici viruslar demək olar ki, yox idi.

Ona görə də insanlar uzun ömürlü idilər. Onlar üçün ölüm tamamilə həyatın

bir hissəsi hesab olunurdu və ona görə də özlərini əbədi sayırdılar.

Sizin yaddaşınızda qalmış həmin “Cənnətin” “kiçik günəşi”, sizin

astronom dili ilə desək, yəni ulduz kimi partlayıb, məhv oldu. Yer peykinin

sakinləri öz planetləri ilə birlikdə “göyün yeddinci qatından” “ən aşağı

qatına” – yəni Günəş ətrafı orbitə düşdü. Bunu sizin elmi dillə izah etmək

istəsək deyə bilərik ki, Yer Yupiter planetinin oblastından katapulta

uğrayaraq yeni - Günəşə yaxın orbitdə fırlanmağa başladı. Elə o fəlakət

zamanı Yerin öz fırlanma oxu da Günəş ətrafında fırlanma müstəvisinə

görə əyildi və nəticədə fəsillər meydana gəldi.

- Yetti, deyə bilərsinizmi ki, o fəlakət nə vaxt olub?

- O sualın cavabını sizin hər bir dini kitabınızda tapa bilərsiniz. Belə

ki, insan buğdanın qida bitkisi üçün daha əlverişli olduğunu öyrənəndən

sonra, onu əkib-becərmək istədiyi ərəfədə fəlakət baş verdi.

- Həə!.. - deyə ata öz heyrətini bildirdi. – Ona görə deyilirmiş ki, Adəm

və Həvva cənnətdə buğda ağacına toxunduqları üçün oradan qovulublar!

- Bəli, - deyə Tərxan təsdiq etdi. – Ata, Yetti deyir ki, İslam əminin

sualının cavabı belə idi.

- Tərxan, İslam əminin sualı cavablandı! Bu çox yaxşı! Bəs bizim

suallarımız necə olacaq!

- Ata, Yetti soruşur ki, o nə suallardır?

- Peyğəmbərimizə (Məhəmməd Peyğəmbər, Tanrı xeyir-duasını,

kölgəsini Onun üstündən əsirgəməsin) “40 sual” kitabının “onuncu sual”

hissəsində Yerin altının yedi qata bölündüyünü və hər qat üçün xarakter

olan xüsusiyyətlərin olduğu verilir. Xahiş edirəm ki, əgər Onun cavabının

açıqlanması sizdə varsa, mənə də söyləyərdiniz!

- Orada deyilir ki, Yerin birinci qatı insanların yaşadığı yerdir. İkinci

qatı küləklər məskənidir. Burada hər cür tufanlar tüğyan edir.

Peyğəmbəriniz ikinci qatı Yerin tektonik fəal hissəsi olduğuna işarə edib.

Orada Yer qabığının tavaları qırıq, aralarında boşluqlar olduğuna işarədir.

Üçüncü qatında yaşayan tayfalar dedikdə bizim robotlarımızın saxlandığı

anbarlara işarə olunur. Orada yazılır ki, bu tayfanın məxluqlarının üzü it

üzünü, əlləri insan əllərini, qulaqları isə kələ qulaqlarını xatırladır, - deyə

Tərxan güldü və əllərini dovşan qulağı kimi başının üstünə qaldırdı. Sonra

əllərini aşağı salıb ciddi şəkildə sözünə davam etdi.

- Ata! Yetti deyir onlar sizin bildiyiniz heyvan qulaqları deyil,

lokatorlardır.

- Tərxan! Mənim fikrimi yayındırma! Yetti nə desə onu mənə çatdır!

Hoqqa çıxarma!

- Yaxşı. Ata, Yetti deyir ki, dördüncü qatın kükürdlü daş olması

maqma kütləsinə işarədir ki, oradan vulkanlar sızır. Beşinci qat üçün qeyd

olunan dəvə boyda zəhərli əqrəblər, ağır radioaktiv kimyəvi elementlərin

toplaşmasına işarədir. Deyilir ki, altıncı qatda cəhənnəm sakinlərinin

ruhları dolaşır. Məlaikələr onlara əzab verirlər. Ruhlara əzab verilməsi

qiyamət gününədək davam edəcəkdir. Bu yazılar Yerin həmin qatında olan

yüksək temperatur və təzyiqə işarədir. Onun qiyamət gününədək davam

etməsi fikri isə Yer kürəsinin həmin bölgədə toplanmış təzyiq və

temperaturun planeti partladacağına işarədir. İblisin oturduğu yeddinci qat

Yer planetinin nüvəsidir və oradan bütün Yer səthi və atmosferinə güclü

infrasəs, elektromaqnit və qravitasiya dalğaları şüalanır ki, bu faktorların

insan psixologiyasına güclü təsirinə işarədir və astrologiya elminin

yaranması səbəblərindən biridir.

- Çox sağ olun, Yetti! Sizə çox minnətdaram! – deyə ata cavab üçün

öz minnətdarlığını bildirdi və əlavə etdi. - Bir sualım da var. Xahiş edirəm

ona da cavab verin!

- Ata! Yetti deyir, buyursun!

- Bu boyda dağ-dərə, çaylar, dəniz, okeanlar nə vaxt, necə əmələ

gəldi?

- Yer Günəş ətrafı orbitə düşən kimi Günəş sistemində

həyəcanlanma baş verdi. Yerdə güclü tektonik proseslər, zəlzələlər, vulkan

püskürmələri, sürüşmələr baş verdi. İnsanın yadında qaldığı “Cəhənnəm”

də həmin dövrü əhatə edir. Əsas fəlakətlər Venera planetinin Yerə

yaxınlaşması dövrlərində baş verdi. Qabarma nəticəsində Yer qabığındakı

su yuxarıya dartılaraq buraxıldı. Bunun nəticəsində əmələ gələn nəhəng su

dalğaları qitələri yuyub apardı. Çox yeri də daş, qum, çınqıl və lil basdı. 52

ildən sonra bu hadisə yenə baş verdi. Sizin ifadənizlə desək, Allaha çox

şükür ki, indi Günəş sistemi stasionar - yəni sakit haldadır. Yer səthində

suyun artmasına əsas səbəb biokütlənin yanması oldu. Üzvi maddə kimi

yanan biokütlə kömür, karbon qazı və suya çevrildi. Ümumiyyətlə, sonuncu

sual haqqında sizin çox geniş elmi məlumatlarınız var. Ona görə də

vaxtınızı o suallara sərf etməyə dəyməz.

- Elədir! - deyə ata ayağa durdu və Tərxana dedi, - Yettiyə de ki, bu

gün biz yorulmuşuq. Daha qaş qaralıb. İcazə verirsə, salamatlaşaq!

- Ata! Yetti də öz minnətdarlığını bildirir və xahiş edir ki, imkanımız

olsa, sabahkı görüşə bir az erkən başlayaq.

- Çalışarıq! – deyə ata Tərxanın üzünə baxdı.

- Ata, Yetti salamatlaşıb getdi.

- Biz də gedək! – deyə ata Tərxanın əlindən tutub evə yollandı.

* * *Yenə sabahı gün Tərxan hamıdan gec oyandı və gördü ki, nənədən

başqa həyətdə heç kim yoxdur. Nənə bu dəfə onu danlaya-danlaya xörəyini

yedirdib, çayını içirtdi və onu danlaya-danlaya xörəyini yedirdib, çayını

içirtdi və Yuxarı bağa – atanın yanına göndərdi. Tapşırdı ki, tez gəlsinlər.

Günorta üstü hamı ilə birlikdə məhlədə olsunlar! Yoxsa gedib saatlarla

bağda otururlar... Tərxan da:

- Baş üstə!- deyərək Yuxarı bağa – atanın yanına qaçdı.

O bağa girəndə gördü ki, ata Qara şabalıdın iri gövdəsinin gölgəsinə

sərilmiş kilimin üstündə oturub qəzetlərə baxırdı. O, Tərxanın gəldiyini

görüb, ayağa durdu və onun qabağına getdi.

- Ata! Bura çoxdan gəlmisən?

- Bir saat olar...

- Heç nə görmədin?

- Nəyi görməliydim?

- Yettini!...

- Onu necə görə bilərəm? Əslində sən olanda da mən onu görə

bilmirəm!

- Ata! Mən hələ də elə bilirəm ki, söhbət edəndə biz üçümüz də bir-

birimizi görürük.

- Həm də eşidirik?...

- Hə!....

- Yaxşı bəs sənin Yettin harada qaldı?

- Bilmirəm.

Ata Tərxanın əlindən tutub arxı keçməyə kömək elədi və hər ikisi

ağacın gövdəsinin yanına gəldilər. Ata kilimin üstünə salınmış döşəkçəni

Tərxana göstərib dedi ki, orada otursun. Özü də döşəkçəsini səhmanlayıb,

əvvəlki yerində oturdu.

- Tərxan, mən qəzetlərə baxım, sən də Yetti gələndə mənə xəbər

verərsən!

- Ata! Yetti artıq buradadır və bizimlə salamlaşır.

- Çox gözəl! Ona da bizdən salam de!

- Ata! Yetti deyir ki, o bizim suallarımıza cavab verməyə hazırdır.

- Tərxan, Yettini yadındadırsa biz onunla “İnsan və Dünya”

mövzusunda fikir mübadiləsi edəcəydik.

- Yetti deyir, əgər siz sual vermək istəmirsinizsə, onda mənim

suallarıma cavab verin. O soruşur ki, siz yaşadığınız dünyada bir qəribə

özünəməxsusluq hiss etmisinizmi? Yəni heç maraqlanmısınızmı ki,

görəsən niyə dünyada bu qədər rəngarəng müxtəliflik mövcuddur?

- Yettiyə de ki, bu suallar insanlar üçün yeni deyil. Hətta Aristotel özü

də bu suallara cavab axtarıb.

- Yetti deyir ki, Yerdə insanın elmi və texniki inkişafı xeyli yüksəkdir

və indi insanlar bizim dünyamız haqqında Aristotel zamanına nisbətən,

daha geniş təsəvvürə malikdirlər. Bizimkilər siz insanların dünya haqqında

fikirlərini bilmək istəyirlər.

- Tərxan! Yettidən soruş görüm biz cavab üçün nədən başlamalıyıq?

- Ata! Yetti soruşur ki, siz yaşadığınız bu dünyanın fizika

qanunlarının həyatın mövcud olmasına “imkan verdiyinə” fikir vermisiniz?

- Məncə bu auala astrofiziklər İdlisin və Zelmanovun dedikləri ilə

cavab vermək olar. Onların fikrincə dünyada gedən proseslər elə qurulub

ki, orada həyat olsun və insan da ona şahid olsun. Əgər bu proseslər indi

getdiyi kimi yox, başqa bir istiqamətdə getsəydi onun şahidi olmazdı. Başqa

sözlə təbii və dünyəvi proseslər elə qurulub ki, insan ona şahid olsun...

- Ata, Yetti bu fikirləri çox bəyənir və insanın qabiliyyəti ilə fəxr edir.

- Bizim qabiliyyətimizlə Yetti nə üçün fəxr etməlidir?

- Ata, Yetti ona görə insanın qabiliyyəti ilə fəxr edir ki, insan başa

düşürsə ki, onun mövcud olması üçün dünyanın xassələri elə beləcə də

olmalı idi – bu çox böyük bir nailiyyətdir.

- Söhbət ki, belə fəlsəfi məzmun aldı, onda mən ingilis astrofiziki

Devisin “Məkan və zaman dünyanın müasir şəklində” kitabından

danışacağam...

- Ata! Yetti xahiş edir ki, buyurasan!

- Devis yazır ki, həyatın mövcudluğu dünyanın xassələrinin müəyyən

məhdudluğu üzərində qurulub. Həyatın mövcudluğu tələb edir ki, təbiətdə

gedən proseslər müəyyən qanunauyğunluq çərçivəsində getsin. Yəni

başqa xassələrə malik olan digər dünyada biz insanlar mövcud ola

bilməzdik.

- Yetti deyir ki, sənin dediyin fikri belə başa düşəkmi ki, əgər hər şey

olduğu kimi olmasaydı, siz bu həyatda olmazdınız?

- Bəli!

- Ata, Yetti istəyir ki, biz söhbətimizin mövzusunu dəqiqləşdirək. Fikir

mübadiləmizin əsas mövzusu insanın mövcudluğu və dünyanın

fundamental – yəni əsaslı xassələri arasında əlaqə ideyasıdır. Başqa sözlə

biz insanın mövcudluğunu və dünyanın əsas xassələri kimi iki tərəf

arasında əlaqə olmasına dair ideyanı müzakirə edirik.

- Bəli.

Tərxan yenə təkrar etdi:

- Müzakirəmizin əsas mövzusu-ideyadır.

- Bəli!

- Siz, o ideyanın doğruluğunu sübut etməyə çalışın! Ata, Yetti deyir

ki, o özü də bizə kömək edəcək.

- Necə sübut edək?

- Birinci cavab verin görək, dünyanın hansı xassələridir ki, insanların

mövcudluğunu təmin edir?...

- Bütün xassələr...-deyə ata Tərxanın sözünü kəsdi.

- Ata, Yetti deyir ki, bu elə-belə sadə sual deyil! Hər şeydən əvvəl

dünyada həyatın və eləcə də insanın yaranması və inkişaf etməsi- keçmişin

təkamül yolunun haradan başlayıb, haraya getməsindən asılıdır.

Ata:

- Maraqlıdır!- dedi və yerini dəyişib Tərxanın yanında oturdu.

- Tərxan, Yettidən xahiş elə o dediyi asılılığı daha sadə yolla bizə

başa salsın.

- Ata! Yetti deyir ki, siz insanlara da məlumdur ki, dünyanın

genişlənməyə başladığı ilk çağında atomun nüvəsi və yüngül kimyəvi

elementlər-hidrogen və helium yaranmağa başlamışdır. Sonra bu

genişlənməkdə olan mühitdə özünəməxsus “qatılığa” malik qeyri-bircinslik

mövcud olmağa başlanır ki, bunlar da ulduz və qalaktikaların yaranması

üçün ilkin şərt idi. Daha sonra bu ulduz çoxluqlarının dərinliyində istilik-nüvə

reaksiyaları baş verdi. Həmin reaksiyaların gedişi şəraitində dəmirə qədər

daha ağır kimyəvi elementlərin sintezi həyata keçdi. Böyük kütləli ulduzlar

partlayıb öz üst təbəqələrini atdılar. Bu genişlənən “qaz təbəqə”

qabıqlarında daha ağır elementlərin formalaşması üçün şərait yaratdı...

Ata:

- Hə...-deyir və başı ilə Tərxanın dediklərini təsdiqləyirdi.

- ...Ən nəhayət bunlardan birində - Yerdə- dörd milyarda yaxın il

bundan əvvəl həyatın başlanması üçün əlverişli şərait yarandı...

- Hə də!...Təkamül nəzəriyyəsi də bunu deyir!

- Yox. Sizin dediyiniz kimi deyil! Ana Təkamül elə-belə tamamilə

təsadüfi və xaotiklik mərhələləri keçməyib. Bizim haqqında danışdığımız

proses dünyamızın əsaslı qanunauyğunluqlarının və əsas fiziki xassələrinin

müəyyən etdiyi istiqamət və sürətlə baş verən prosesdir.

- Yaxşı. Bəs bu qalaktikaların bir-birindən uzaqlaşması ilə Yerdə

həyatın yaranmasının nə əlaqəsi ola bilər?

- Ata! Yetti deyir ki, ilk baxışda belə çıxır ki, bu iki hadisə arasında

heç bir əlaqə ola bilməz. Çünki ən yaxın qalaktika Günəşdən milyonlarla

işıq ili uzaqdadır və belə bir məsafədə olan sistemlərin bir-birinə nisbətən

uzaqlaşmasının sizə nə dəxli ola bilər?....

Ata yenə :

- Hə də!...-dedi.

Tərxan davam etdi:

- ...Dəxli var! Dünyanın ulduz adları- qalaktikalar güclü elektromaqnit

şüalanmaları mənbələridir. Qalaktikaların bir-birindən belə uzaqlaşması

kosmik fəzanın hər hansı bir nöqtəsinə onların göndərdiyi elektromaqnit

şüalarının cəmini zəiflədir....

Ata yenə dözməyib Tərxanın sözünü kəsdi:

- Qalaktikalar bir-birinə yaxınlaşsaydı həyat olmazdı?

Tərxan davam etdi:

-...Əgər qalaktikalar bir-birindən uzaqlaşmaq əvəzinə

yaxınlaşsaydılar, kainatın istənilən nöqtəsində radiasiya sıxlığı və

temperatur o qədər yüksək olardı ki, dünyada təkcə bioloji həyat yox, hər

hansı bir mürəkkəb quruluşa malik olan kimyəvi birləşmələrin də yarana

bilməsi qeyri-mümkün olardı...

Tərxan dayanıb nəfəsini dərdi və dedi:

- Ata! Yetti deyir ki, deməli biz genişlənən dünyada təsadüfən

yaşamırıq.

- Hm...-deyə ata başı ilə Tərxanın dediklərini təsdiqlədi. – Bu hələ

tam sübut deyil. Çünki, mən deyə bilərəm ki, bəlkə bu qalaktikalar elə

genişlənməlidirlər. Onlar bir-birindən uzaqlaşdıqca kainat genişlənir,

təkamül isə öz yolu ilə gedir. Vəssalam!

- Ata! Yetti deyir ki, həyatın olması üçün başqa bir şərt də bizim

məkanımızın üç ölçülü olmasıdır. Sizə məlumdur ki, fizika və riyaziyyatla

məşğul olan insanlar çox ölçülü fəzada əməliyyatlar qura bilirlər. Sizlərdən

heç biriniz sübut edə bilməzsiniz ki, çox ölçülü məkan maddi dünyada

mövcud ola bilməz! Amma heç fikir vermisinizmi ki, belə çox ölçülü

məkanda həyat ola bilərmi?..

Tərxan atanın üzünə baxdı və soruşdu:

- Ata bir, iki, üç, dörd və sair ölçülü məkan nə deməkdir?

- Onu kim soruşur? Sən, yoxsa Yetti?

- Yetti!...

- Bir və iki ölçülü fəza- məkanın nə olduğunu izah etmək asandır.

Belə ki, bu bir düz xətt boyunca və müstəvi üzərində olan məkanlardır ki,

bu məkanlarda hərəkət düz xətt və ya müstəvi üzərində ola bilər....

- Ata, Yetti sənin bu izahatından istifadə edir və deyir ki, bir və iki

ölçülü məkanda hərəkət elə məhduddur ki, burada mürəkkəb quruluş

yaranması az ehtimallıdır. Sizin fizika və riyaziyyat sahəsində işləyən

insanlarınıza məlumdur ki, dörd və çox ölçülü fəzalarda bütün dairəvi

hərəkət dayanıqsız olur və elə fəzalarda planetlər öz ulduzları ətrafında

dövrü hərəkət edə bilməz. Yəni ya onun üzərinə düşər, ya da uçub

sonsuzluğa gedərlər. Belə çox ölçülü fəza planetlərin ətrafında atmosfer

dayana bilməz...

Ata Tərxanın sözünü kəsdi:

- Şəxsən mən Yettini bu dediklərini başa düşmürəm. Qoy o izah etsin

ki, nə üçün belə olur?!

Tərxan:

- Ata! Yetti deyir ki, sizin insanlar- əlbəttə, nəzəri fizika ilə məşğul

olanlar- bilirlər ki, çox ölçülü fəzada cazibə qüvvəsinin məsafədən asılı

olaraq, azalması üç ölçülü məkana nisbətən daha sürətlə gedir- dedi və

soruşdu: - Ata! Cavab kifayətdirmi?

- Bəli.

Tərxan davam etdi:

- Dünyada həyatın mümkün olması şərtlərindən biri də materiyanın

orta sıxlığı adlandırılan kəmiyyətlə bağlıdır. Belə ki, əgər dünyanı təşkil

edən maddənin orta sıxlığı müəyyən böhran qiymətindən aşağı olsaydı,

dünya sonsuz və maneəsiz genişlənərdi. Yox, əgər materiyanın orta sıxlığı

böhran qiymətindən böyük olsa, onda dünyanın günişlənməsi müəyyən

vaxtdan sonra sıxılma ilə əvəz olunardı. Sıxılan dünyanın elektromaqnit

şüalanması həyat üçün nə dərəcədə məhvedici olması haqda danışmışıq.

Ata:

- Bəli,- dedi. – Bunlar ümumi nisbilik nəzəriyyəsindən də məlumdur.

- Çox yaxşı!-deyə Tərxan Yettinin razılığını bildirdi.

Ata davam etdi:

- Son astronomik ölçülər göstərir ki, müasir dünyanın maddə-materiya

sıxlığı böhran qiymətinə yaxındır.

Yetti onu da bizim yadımıza salır ki,əgər orta sıxlıq adlanan kəmiyyət

böhran qiymətindən bir balaca az olsaydı, onda belə “seyrələn” dünyada

ətalət qüvvəsi cazibə qüvvəsini üstələyərdi...

Ata:

- Ətalət qüvvəsi üstün gəlsəydi, onun nə ziyanı ola bilərdi ki? Onsuz

da dünyamız genişlənir! – deyə yenə Tərxanın sözünü kəsdi.

- Ata! Yetti deyir ki, cazibə qüvvəsi maddi obyektlərin hərəkət

xassələrinə çox cüzi təsir edərdi və ona görə qravitasiya dayanaqsızlıqları

səbəbindən baş verən ilkin sıxlıq sarpması- elmi dildə desək “flüktyasiyası”

mümkün olmazdı. Bu isə o deməkdir ki, ya bir ulduz, ya da bir qalaktika

əmələ gələ bilməzdi...

Ata yenə Tərxanın sözünü kəsib:

- Deməli ulduzların peykləri – yəni həyatın inkişafının yalnız orada

mümkün olacağı kösmik cisim-planetlər olmazdı, - deyə söylənmiş fikri

təsdiqlədi.

- Ata, Yetti bizə çatdırmaq istəyir ki, əgər materiyanın orta sıxlığı

böhran qiymətindən böyük olsaydı, həyatın mümkün olması üçün uğursuz

situasiya yenə baş verərdi. Belə ki, bu halda orta sıxlığın artması dünyanın

“genişlənməyə” başladığı andan onu “sıxılmağa” başlayacağı anadək olan

müddəti sürətlə azaldardı...

- Tərxan, Yettidən xahiş et, o hissəni bir az açıqlasın! Başa

düşmədim.

- Ata! Yetti soruşur ki, hansı hissəni?

- O “genişlənmə” ilə “sıxılma” arasında olan müddətə orta sıxlığın

hansı yolla təsir edəcəyini izah etsin.

- Yetti deyir ki, bu hadisənin baş vermə səbəbi odur ki, dünyada

materiyanın sıxlığı böhran qiymətini keçib çoxaldıqca cazibə qüvvəsi

“tormozlanma” prosesini sürətləndirir və dağılışan qalaktikaları dayandırır.

Sonra isə geriyə-toplanmağa doğru yönəldir. Bu vəziyyətdə baş verən

“genişlənmə” və “sıxılma” hadisələrinin pulyasiyası – yəni periodik olaraq

təkrarlanma dövrü çox “qısa” olur. Belə zaman intervalı ilə şüurlu varlığın

yaranmasına kifayət etmir.

- Yettinin bu dediklərinə bir sübutu varmı?

- Var. Belə ki, materiyanın- yəni dünyanı təşkil edən maddənin orta

sıxlığının qalaktikaların “dağılışmasına”- yəni bir-birindən müxtəlif

istiqamətlərdə uzaqlaşmasına böyük təsirini elə sizin astronomlar özləri

müşahidə ediblər. Onlar öyrəniblər ki, qalaktikaların sizdən olan məsafələri

artdıqca, onların uzaqlaşma sürətləri də artır. Özü də bu sürət artımı

məsafə artımı ilə mütənasib olur...

- Hə! Yadıma düşdü. Birinci dəfə bu hadisəni Amerika astronomu

Habbl kəşf edib və Yettinin dediyi o asılılıqdakı mütənasiblik əmsalı da

onun şərəfinə Habbl əmsalı adlandırıb, - deyə ata sevincək halda əli ilə

Tərxanın çiyninə toxundu.

- Ata, Yetti bu informasiya üçün sənə təşəkkür edir və soruşur ki,

Habbl əmsalının ədədi qiyməti yadındadırmı?

- Yadımdadır! Təqribən 75 km bölünsün meqaparsekdir.

- Ata! Yetti deyir ki, Habbl əmsalı olduğundan bir azacıq az olsaydı

onda Metaqalaktika artıq çoxdan sıxılmağa başlamış olardı və orada –

yəni Metalaqalaktikada – həyat inkişaf etməyə belə macal tapmazdı.

Əksinə əgər qalaktikaların bir-birindən uzaqlaşma sürətləri hal-hazırkı

uzaqlaşma sürətindən böyük olsaydı, bu hadisə orta sıxlığın böhran

qiymətindən az olduğu halda həyatın yaranmasına əlverişli şəraitin

mümkünsüzlüyü kimi hadisə baş verərdi.

Ata oturduğu yerdə ağacın gövdəsinə dirsəkləndi və Tərxandan

soruşdu:

- Sən bu danışıqlardan bir şey başa düşürsən?

- Yox.

- Necə yəni yox? Bəs bütün bu söylədiklərindən heç nə

anlamırsan?

- Anlamağına anlayıram. Amma Yetti mənə deyir ki, sənə

danışdıqlarımın mənasına o qədər də fikir verməyim, o mənə nə desə onu

da sənə çatdırım. Vəssalam.

- Bəs sən darıxmırsan?

- Yox, ata. Mən bilirəm ki, bu danışdıqlarım sənə lazımdır.

- Təkcə mənə yox, əslində hamıya lazımdır. Yetti bizə izah edir ki,

insan təsadüfi təkamülün nəticəsi olmayıb, Allahın bizim üçün yaratdığı

məkanda, planlı təkamül yolu ilə dünyaya gəlmişik. Hər şey

hesablanıbmış....

- Ata! Yetti deyir ki, bizim dünyamızın təkamülünün xassə və quruluşu

müasir elmə məlum olan dörd fiziki əlaqəni xarakterizə edən əsas fiziki

sabitlərin qiymətindən də asılıdır. Siz bilin ki, bu sabitlər əvvəlcədən

hesablanıb və kodlaşdırılıb. Sizin elm adamları həmin o dövrü fiziki əlaqəyə

fiziki qarşılıqlı təsir də deyirlər. Bunlar elektromaqnit, qravitasiya, zəif və

güclü qarşılıqlı təsirlər adlanır. Bu sıraya- yəni fiziki sabitlər sırasına-

elektronun yükü və kütləsi və bir neçə digər fiziki kəmiyyətlər də daxildir.

Ata, Yetti soruşur ki, bəlkə bu gün üçün bəsdir. Yorulmusunuz.

- Sən yorulmusan?

- Yoox.

- Onda, Yettiyə de, davam edib, fikrimizi yekunlaşdıraq.

- Yetti deyir bizim dünyamızda bu sabitlər elə fiziki şəraiti təyin edir ki,

yalnız bu şəraitdə həyatın olması mümkündür. O deyir ki, siz bilirsiniz ki,

ulduzların daxili enerjilərinin ayrılmasını təmin edən bir aralıq termonüvə

sintezi reaksiyası zamanı iki protondan ibarət olan hissəcik- deyton (ağır

hidrogen – deyteriumun nüvəsi) əmələ gəlir. Sizin nəzəriyyəçi

fizikşünaslarınız çox gözəl bilir ki, əgər deytonda olan nüklonların əlaqə

enerjiləri hal-hazırkı qiymətlərindən bir baıaca az olsaydı dünyamızın

quruluşu köklü dəyişikliklərə məruz qalardı. O zaman deyton stabil olmazdı

və deməli nüvələrin yaranması – nüvə sintezi də olmazdı. Bütün kainat

təkcə hidrogendən təşkil olunmuş olardı. Əgər ulduzlar yaranmış

olsaydılarsa da tezcə kollapsa uğrayardılar. Tərxan bir anlığa dayandı və

yenə sözünə davam etdi. – Ata, Yetti deyir ki, kollaps hadisəsinin nə

olduğunu atandan soruşarsan.

- Yaxşı.

- Yetti deyir ki, əgər deytonun nüklonları arasındakı əlaqə enerjisi hal-

hazırda olduğundan bir neçə faiz artıq olsaydı, onda helium nüvəsində iki

protonu bir qamma-kvant yaratmaqla birləşdirən nüvə reaksiyası çox böyük

sürətlə gedərdi ki, bu da iki protonu deyterium nüvəsində pozitron və

neytrino yaratmaqla gedən reaksiyanı söndürmüş olardı. Nəticədə

dünyanın genişlənməyə başladığı elə birinci dəqiqədə bütün hidrogen

yanar və dünya ancaq heliumdan ibarət olardı....

Ata:

- Sən bir hesablamanın dəqiqliyinə bax!- deyə öz təəccübünü bildirdi.

Tərxan isə davam edirdi:

- ...Əgər protonun kütləsi elektronun kütləsindən əməlli – başlı çox

olmasaydı, dünyada nüklon sintezi mümkün olmazdı. Sizin elmlə məşğul

olan insanlara da məlumdur ki, elektron indi olduğu kütləsindən üç dəfə

artıq kütləyə malik olsaydı, hidrogen atomunun yaşama dövrü üç ay, əgər

dörd dəfə çox olsaydı- bir sutka olardı. Dünyanın genişlənməyə başladığı

dövrün neytral hidrogen yarandığı zamanında bütün hidrogen neytrona və

neytrinoya parçalanardı. Deməli bundan sonra yaranan ulduz və

qalaktikalar ancaq neytrondan ibarət olur, atom və molekuldan əsər -

əlamət olmazdı.

Ata yenə:

- Paho!-elədi. - Sən bir hikmətə bax! Tərxan sən Yettidən soruş

görüm həyat üçün belə unikal şərtlərin toplanmasını onlar necə izah

edirlər? Şəxsən mən hesab edirəm ki, bizim dünyamızı və bu dünya

daxilində insanı yaradan ali bir varlıq mövcuddur və bütün bu unikal şərtlər

toplusunun arxitektoru da Odur.

- Ata! Yetti xahiş edir ki, çox da küyə düşməyəsən. İnsanın şüuru və

onun sayəsində də mühakimə yürütmək qabiliyyəti var. Biz özümüz də

Böyük Yaradanın böyüklüyünə heyran qalırıq. Amma dünyada gedən

prosesləri başa düşməyə can atırıq. Siz də, biz də başa düşməyə çalışırıq

ki, görəsən necə olub ki, başlanğıc etaplarda dünyanın genişlənməsi çox

nəhəng sürətlə gedib. Belə ki, saniyənin çox kiçik bir hissəsində dünyanın

həcmi on üstü əlli dəfə (10 50) artıb? Necə ola bilər ki, biz həqiqətən çox

ölçülü dünyada yaşaya-yaşaya bizə üç ölçü saxlanılıb, qalanları isə sanki

“bükülüb”?

- Yaxşı, bəs siz o suallara necə cavab verirsiniz?

- Ata! Yetti deyir ki, biz də sizin kimi belə düşünürük ki, antrop prinsipi

nöqteyi-nəzərindən iki imkan ola bilər: birincisi ondan ibarətdir ki, bizim

dünyamız çoxlu sayda genişlənmə və sıxılma periodları keçirib və hər bir

dövrdə müəyyən fiziki sabitlər toplusu formalaşıb. İndi biz elə bir dövrdə

yaşayırıq ki, bu genişlənmə dövründə həyatın mümkün olmasına imkan

verən unikal sabitlər hökm sürür. İkinci imkan o ola bilər ki, maddi dünyada

sonsuz sayda aləmlər- dünyalar var ki, onların da hər biri özü üçün xüsusi

fiziki sabitlər və xassələr toplusuna malikdirlər. Biz onlardan eləsində

yaşayırıq ki, orada canlı orqanizmin formalaşması üçün imkan var. Siz fikir

verin! Bu iki halın hər ikisində fiziki xassə və sabitlərin unikallığı – yəni elə

bil kimin tərəfindənsə işlənib, toplanması və tətbiq olunması tələbini -

əhəmiyyətini itirir...

Ata yenə Tərxanın sözünü kəsdi:

- Tərxan! Yettiyə çatdır ki, mən başa düşmürəm, niyə onlar da ateist

kimi danışıb gözümüzün qarşısında olan, təkzibedilməz unikallığı inkar

etmək üçün izahedilməz modellərə müraciət edirlər. Mən dərk edirəm ki, bu

modellərin araşdırılması işinə elmi nöqteyi-nəzərindən haqq qazandırmaq

olar. Lakin...

- Ata! Yetti xahiş edir ki, sən də öz fikrini bildirəsən.

- Mənim fikrim odur ki, Yetti mənim sualıma cavab vermədi. O ki

qaldı unikallığa bu faktdır. Məsələn astrofiziki tədqiqatlar göstərib ki, bizim

planetimiz Yer-Günəş sistemində unikal göy cismidir. Ona görə unikaldır ki,

Yerdə təbii təkamül prosesində canlı orqanizmin yaranması və inkişaf

etməsi üçün dolğun əlverişli şərait yaranıb. Hər şeydən əvvəl Yer

Günəşdən elə məsafədə dayanıb ki, ondan həyat üçün optimal olan

miqdarda işıq və istilik enerjisi ala bilir. Yerin hidrosferi – maye su örtüyü

var ki, su canlı varlıqların hüceyrələrinə daxil olur. Bundan başqa Yer elə

bir atmosferə malikdir ki, onun kimyəvi tərkibi ilə ilkin dövrlərdən Yerdə üzvi

maddələrin yaranmasına imkan verib. Digər tərəfdən həmin imkanın

gerçəkləşməsi üçün Yerdə optimal cazibə qüvvəsi, Günəş radiasiyasının

tərkibi, müəyyən kimyəvi maddələrin mövcudluğu və sair vardır. Burada

həyat üçün vacib olan elə iki geofiziki amil var ki, onlarsız yaşayış çoxdan

məhv olardı.

Bunlardan biri bizi Günəşin məhvedici ultrabənövşəyi şüalarından

qoruyan ozon təbəqəsi, o biri isə kosmosdan gələn yüksək enerjili

hissəciklərdən mühafizə edən Yerin maqnit sahəsidir. Unikallıq deyilmi?!

- Ata! Yetti xahiş edir ki, həyəcanlanmayasan. Bir də xahiş edir

ki, siz

“antrop prinsipi”ni necə başa düşdüyünüzü izah edəsən.

- Yaxşı. Yəqin çox emosiyaya qapıldım. Xahişə cavab vermək

üçün bir neçə kəmiyyəti yada salmalıyam. Məsələn, bizim qalaktika 100

milyarddan artıq müxtəlif tipli ulduz, ulduz toplusu, qaz və toz dumanlıqları,

ayrı-ayrı atomlar və hissəciklər və digər aralıq maddələrdən ibarətdir. O

formaca qabarıq linzaya oxşayır, diametri 100 min, mərkəzdən qalınlığı isə

12 min işıq ili ölçüsündədir. Buradan (yəni Yerdən) qalaktikanın nüvəsi

yaxşı müşahidə olunmur. Ən böyük kütləyə malik olan ulduzlar onun

mərkəzindədir. Dünyanın şimal qütbündən baxanda Qalaktika öz oxu

ətrafında saat əqrəbi istiqamətində fırlanır. Tam dövrü üçün 180 milyon Yer

ilinə bərabər vaxt sərf edir. Buna qalaktika ili deyirik. Bizim günəş sistemi

qalaktikanın mərkəzindən 30 min işıq ili məsafəsindədir. Antrop prinsipi

deyəndə belə başa düşürük ki, qalaktikada Günəş sistemi də daxil olmaqla

müəyən qurşaq var ki, bu qurşaqda həyat üçün əlverişli fiziki şəraitin olması

inkar edilməzdir. Başqa sözlə qalaktikanın antrop prinsipi belə

formalaşdırılır: “ qalaktikada korotasiya zonası adlı elə bir qurşaq var ki,

həyat və sivil yalnız o qurşaqda yarana və mövcud ola bilər”.

- Ata! Yetti deyir ki, dünyanın necə olması barəsindəki

mühakimələrimizə görə təşəkkürünü bildirir və biz insanların təfəkkürü ilə

fəxr edir!

- Tərxan! Sən Yettidən soruş görüm, bizim nailiyyətləriimizə onların

sevinmələrinin səbəbi nədir?

- Ata, Yetti deyir ki, Yerdə insanın inşa edilməsində onların əməyi var.

Deyir....

Ata çox təəccüblə:

- Sən nə danışırsan?! – dedi. Bu vaxta kimi mən Yettinin

danışıqlarına ciddi bir şey kimi yanaşırdım. Deməli səhv etmişəm. O bizi

barmağına sarıyırmış!...

- Ata ! Yetti xahiş edir hövsələli olasan. O deyir ki, əgər inanmasan,

sənə sübut üçün dəlil də göstərə bilər.

- O nə dəlildir elə?

- Yetti deyir ki, təxminən 40 min Yer ili bundan əvvəl bura gələn kimi

köməkçilər hazırladıq və onlara insan modeli qurdurduq. Sonralar burada

insan inşa edilərkən istifadə edilmiş həmin modelin baş hissəsi uçqun

altında itdi. Bizim gümanımızca o hissə Amerika qitəsinin Honduras

bölgəsində qalıb. “Dağ bülluru” adlandırdığınız maddənin kristal quruluşuna

oxşar quruluşa malik maddənin hazırlanmış həmin model hissəsinin taleyi

ilə maraqlanın! O hissənin taleyi bizi də maraqlandırır. Əgər o hissəni tapa

bilsəniz, bu sizin üçün sübut , bizim üçün isə gərəkli məlumat olardı! Bu işi

görəndə hesab edin ki, bizə kömək edirsiniz!

Ata narahatlıqla:

- Niyə ancaq bizim köməyimiz?...

- Çünki insanlarla danışıq ünsiyyətinə girməyimiz yalnız Tərxan

vasitəsi ilə mümkündür.

- Tərxan! Yettinin sözündən belə çıxır ki, guya insan Yerdə “inşa”

olunub! Bəs bu fikir Darvinin təkamül nəzəriyyəsi ilə ziddiyyət təşkil etmir?

- Ata, Yetti deyir ki, siz insanların Yerdənkənar yüksək şüur sahibləri

ilə qohumluq əlaqələriniz var. Siz, bir növ, həyatın Yerdəki ağacına

peyvənd edilmiş mədəni budaqsınız!

- Mən insanların “inşa” olunmasına dair fantastik fikirlərə rast

gəlmişəm. Amma belə bir işin həqiqət olmasına heç cür inana bilmərəm! –

deyə ata çiyinlərini çəkdi.

- Ata, Yetti deyir ki, kosmosdan gələnlər Yerdə məharətli bağban-

cərrahlar hazırladılar ki, bunlar “insan” yaradılmasına çox əmək sərf etdilər.

O əməyin nəticəsidir ki, indi biz sizinlə dil-danışıq ünsiyyətinə girə bilirik.

- Bəs təkamül nəzəriyyəsi necə olsun?!

- Siz əmin ola bilərsiniz ki, insanlar yoxsul şüur sahibi meymunun

çevrilməsi nəticəsində əmələ gəlməmişdir! Fikir versəniz görərsiniz ki, bu

“çevrilmə” üçün sərf edilən müddət olduqca cüzidir. Siz öz-özünüzə sual

verin ki, sapiens olmaq üçün təkamül yolundakı belə nəhəng sıçrayış nə ilə

əlaqədardır?!

Tərxan bir anlığa duruxdu və ataya müraciətlə:

- Ata, Yetti soruşur ki, biz “sapiens” sözünü başa düşürükmü?

- “Sapiens” adı altında “yüksək şüurlu məxluq” söz birləşməsini qəbul

edirəm.

- Məxluq nədir?

- Məxluq –insan cəmiyyətinin üzvləridir.

Tərxan razılaşdı. Ata davam etdi:

- Tərxan! Sən Yettidən soruş görüm insanın yaranması haqqında

onun verdiyi məlumatı təsdiq edən elə bir əsası varmı?

- Ata! Yetti deyir ki, Yer sakinlərinin bəzilərinin bədənləri sıx tüklə,

digərlərinin isə zireh kimi buynuz maddəsinə çevrilmiş möhkəm dəri ilə

örtüldüyünü, bir qisminin isə zireh və pul daşıdığını, yalnız insanın dərisinin

yalın və zəif olmasını, bütün bunlara baxmayaraq sap-sağlam yaşaması

deyilənləri təsdiq etmirmi?! Yetti, əlavə olaraq, insanın meymundan üç əsas

fərqini saymağı lazım bilir.

- Xahiş edirəm buyursun! – deyə ata daha maraqla Tərxanın üzünə

baxdı.

- Yetti deyir, birincisi odur ki, meymunlarla müqayisədə təkcə insanın

ayaqları qollarına nisbətən uzundur. Bu formada hərəkət insana çiyin və bel

ağrıları bahasına başa gəlməsinə baxmayaraq, o ayaq üstə gəzir. İkinci

fərq odur ki, insan dəri altı piy qatına və seyrək tük örtüyünə malikdir. O

suda üzə bilir və bradikardiya xassəsinə - yəni suya cumanda və sualtı

hərəkəti zamanı ürəyinin döyünməsinin avtomatik olaraq yavaşıması

xassəsinə malikdir. Üçüncü fərq isə insanın beyin qutusunun həcminin

1000 sm3 – dan artıq olmasıdır ki, bu heç də primatda yoxdur. Digər

tərəfdən insan öz tənəffüsünü idarə etmək qabiliyyətinə malikdir və bu

qabiliyyətlə o səsinin tezliyinin geniş diapazonda dəyişə bilir....

- Bütün bu xassələrin təkamül prosesində meydana gəlməsinə dair

çoxlu sayda fərziyyələr var. Sizin saydığınız əlamətlər təkamül prosesini

inkar etmir, - deyə ata Yettinin dəlillərinin dediklərini sübut etdiyinə

razılaşmadı.

- Yetti xahiş edir ki, o fərziyyələrdən heç olmazsa, birini danışardın! –

deyə Tərxan ataya müraciət etdi.

- Təkamül prosesinin sübutuna xidmət edən ən maraqlı

fərziyyələrdən biri, 1960-cı ildə E. Xardi, K.Zayer və E. Morqanin verdikləri

fərziyyədir. Onlar deyirlər ki, miotsendən sonra pliotsendə bizim

əcdadlarımız olan qədim dünyanın meymunları buzlaşmaya (pleyetotsenə)

qədər Hind okeanının sahillərində yarı su – yarı quruda yaşamaq

məcburiyyətində qalmışdır. Dayaz yerlərdə gəzmək onların qola nisbətən

uzun ayağa malik olmalarına və düz yerişlərinə, suda üzmələri tük

örtüyünün itirilməsinə və dəri altı piy qatının yaranmasına, suya baş

vurmaq isə bradikardiya və tənəffüsün idarə edilə bilməsi bacarığına gətirib

çıxarıb. Sinədə qalxıq döşlər o vaxtkı “qadınlara” imkan verib ki, suyun

içərisində uşaqlarına süd verə bilsinlər. Genital qurğunun uzanması

uşaqlığa su və palçığın dolmasının qarşısını almış, ombalardakı “yastıqlar”

isə qaya və daşlı sahillərdə oturmaq işini asanlaşdırıb. Üz-üzə kopulyasiya

dəniz məməlilərinə xas olan xüsusiyyətdir. Vəssalam! - deyə ata Tərxana

işarə etdi ki, sözümü qurtardım.

- Ata! Məlumatların üçün Yetti öz minnətdarlığını bildirir. O da deyir ki,

bəs danışdığın fərziyyənin sahibləri necə izah edə bilərlər ki, əgər onların

qeyd etdiyi dövrlərdə insan üçün xarakterik xüsusiyyətlər möhkəmlənibsə,

niyə insan öz bədənində suda yaşadığını sübut edən bir əlamət

saxlamayıb?! Bəs onlar izah edə bilirlərmi ki. nəyə görə insanın cinsiyyət

orqanları öz quruluşu və orijinallığına görə, təkcə dəniz məməlilərindən

deyil, bütün başqa Yer planeti sakinlərindən fərqlənir? Niyə insan üçün il

boyu müəyyən bir cütləşmə dövrü yoxdur? və s.

- Tərxan! Yettiyə de ki, o “və sair” nə deməkdir? Başqa bir fərq də

varsa desin! – deyə ata elə bil Tərxana yalvarırdı.

- Ata, Yetti deyir var! Misal üçün insanın köpək dişi başqa kəsii dişləri

ilə eyni uzunluqdadır. Tərxan bir az duruxdu və əlavə etdi: - Yetti soruşur ki,

bəs sizin Darvinin təkamül nəzəriyyəsində insanın əmələ gəlməsi necə

şərh olunur?

- Darvinin fikrincə, burada cinsi seçmə başlıca rol oynamışdır.

Estetik hisslərlə və ya digər mülahizələrlə hərəkət edən dişi və ya erkək

meymunlar özlərinə nisbətən az tüklüləri yol yoldaşı seçmiş və nəticədə

tüksüz olmuşlar.

- Ata ! Yetti maraqlanır ki, Darvinin belə təbii seçmə yolu ilə insan

əmələ gəlməsi nəzəriyyəsinə sənin münasibətin necədir? Sən necə inana

bilirsən ki, meymun özü tüklü olduğu halda tüksüzə üstünlük verib?! Bir də

axı, o tüksüz özü, nə üçün tük örtüyünü itirib? Digər tərəfdən anlamaq

olarmı ki, tüksüz zəif fərd öz haqqını tüklü meymun dəstəsi içərisində necə

qoruya bilib? Və ən nəhayət, nə üçün buzlaşma soyuqları tüksüz meymunu

məcbur etməyib ki, o öz yununu qaytarsın?- deyə Tərxan cavab

gözləyirmiş kimi bir anlığa dayandı və yenidən davam etdi:

- Ata! Yetti deyir ki, yerdə insanın yaradılması yerdənkənar sivilin

fəaliyyəti ilə həyata keçib! Sübut üçün deyək ki, balığın yaşı 400 milyon Yer

ilindən bir az çox, həşəratların yaşı təqribən 300 milyon, dinozavrların yaşı-

250, quşların yaşı- 150, məməlilərin yaşı – 100 milyon ildən bir az çoxdur.

Bəs insanın? İnsan müasirdir. Bəs bu “cavan” Yer sakininə bir belə

“sıçrayış” təkamül nəzəriyyəsində özünü necə göstərir?

- Bəlkə bunu dini təfəkkür ilə bağlayaq!...

- Yox! Din-insan vicdanının nəzarətçisidir. O, həyat inkişafına

nisbətən yaxın zamanda yaranıb. Dinin yaranmasında bizim iştirakımız

olmayıb. Mərkəzdə olan ümumbəşəri qüvvə (siz onu Allah adlandırırsınız)

bütün aləmlər üzərində ali dərəcədə hökmə malikdir və onun hakim təsirinin

həyata keçirilməsi mexanizmi bizə də məlum deyil.

- Elədirsə, Yer üzərində din ilə bağlı görülmüş bu qədər işlər

yerdənkənar sivili maraqlandırmayıb? Bəs neçə-neçə böyük məscid,

məbəd, kilsə tikən insanları bu işə kim sövq edib?! Siz dini qurğuların öz

orijinallığına fikir vermisiniz?

- Bizim bu məsələyə qarışmağa haqqımız yoxdur. İnsan haradansa

və ya hansı yollarlasa öz yaradıcısına sitayiş edirsə, biz bunu təbii qəbul

edirik.

- Bəs demədinizmi ki, Yerdə insanı siz yaratmısınız?!- deyə ata

mübahisə edirmiş kimi səsini qaldırdı.

- Biz bir-birimizi başa düşmədik! Bağban bir meyvə növü yetişdirirsə

və ya seleksiyaçı başqa bir heyvan növü yaradırsa, bu o deməkdirmi ki,

calaqaltı materialı da o özü yaradıb? Biz də hələ bir qarışqaya belə can

verə bilməmişik. Amma yeni növlər almaq tamamilə başqa işdir!

- Mən Sizi hələ indi başa düşdüm!-deyə ata razılaşdığını bildirdi.

- Yaxşı ki, bir-birimizi başa düşürük! Qaldı sizin dediyiniz məscid,

məbəd və kilsə qurğuları, buzə elə gəlir ki, onlar bizim nəqliyyat

vasitələrimizin və qurğularımızın modelləridir. Siz uzun illərdən bəri hündür

antennalı məbədlər qurursunuz . Bizim antennalara oxşar xaçlar və

radarlarımıza oxşar ayparalar yüksəldir, lampa-indikatorlara oxşar şamlar

yandırırsınız...

- Yəqin ki, biz insanlar bu vasitələr ilə sizinlə əlaqə yaratmaq

istəyirik!

- Əfsus ki, belə əlaqə yaratmaq imkanı sizin üçün əlçatmazdır! Bu

ona bənzəyir ki, siz daşdan düzəldilmiş telefon aparatı ilə bir-birinizlə

danışmağa çalışırsınız.

- Yetti! Mənə elə gəlir ki, insanlar belə məscid, məbəd və kilsə

qurğuları ilə sizinlə yox, bayaq dediyiniz o calaqaltı materialın yaradıcısı

olan mərkəzi qüvvə ilə - Allahla əlaqə saxlamaq istəyirlər! Ona yaxınlaşmaq

istəyirlər!

Tərxan susurdu. Ata Yettidən heç bir cavab gəlmədiyini görüb:

- Bəs o “təkamüldə sıçrayış”ın nə ilə bağlı olduğunu

yekunlaşdırmadıq!- dedi.

- Ata! Yetti deyir ki, onun fikrini sən özün yayındırdın. Xahiş edir ki,

bizim söhbətimizin harada başqa səmtə keçdiyini söyləyəsiniz.

- Yetti özü soruşdu ki, cavan Yer sakini olan insanın öz təfəkküründə

belə bir sıçrayışı haradan əxz etdiyini təkamül nəzəriyyəsi izah edə bilərmi?

- Yox, bilməz! İzah edə bilmir! Elə dini və fəlsəfi mübahisələr də bu

bilməzlik üstündə inkişaf edir. İnsanın əcdadı, daha doğrusu, calaqaltı

materialın təkamül əcdadı, daha doğrusu, calaqaltı materialın təkamül tarixi

təqribən 5,5 milyon il bundan əvvəl, ilkin Avstralopiteklərdən başlayıb.

Onların da kökü 8 milyon il bundan əvvəllər yaşamış Ramapiteklərdən gəlir.

Sizin bildiyiniz təkamül prosesinə məruz qalan Avstrolopiteklər artıq həmin

dövrlərdən təqribən 1,9 milyon il sonra boyları – 4-4,5 fut olan Letolil

Afarlılarına çevrildilər. 3,1 milyon il bundan əvvəlki tarixi dövrlərdə

müəyyən qədər formalaşmış Efiopiya Afarlılarının bir hissəsi ayrılaraq təbii

təkamül ümidində qaldılar və həmin bu qruplar öz həyat yollarının Qratsil

avstralopiteki (2,0-2,2 milyon il bundan əvvələ-dək), kütləli (iri) avstralopitek

(1,8 milyon il bundan əvvələdək) və ən nəhayət , sıraları seyrələn və

tamamilə kökü kəsilən kütləli avstralopiteklər (1,0 milyon il bundan

əvvələdək) kimi yaşadılar.

Bizim nəzərimizi cəlb edən və Efiopiya afarlılarından ayrılan digər

qol isə ayrılma dövründən ta...2,2 milyon il bundan əvvələ qədər qədim

əmək alətləri hazırlayıb onlardan istifadə etməyi bacardılar. Sizin elmi

ədəbiyyatınızda onlar “Bacarıqlı adamlar” dəstəsi adlanır. Sizin “1470-ci

Varlıq” adlandırdığınız bu adamlar artıq 5 fut boya malik idilər ki, onlar da

1,8 milyon il bundan əvvəlki tarixə qədər yaşadılar. O tarixdən 1,5 milyon il

bundan əvvələ qədərki dövrü əhatə edən müddət ərzində yaşamış varlıqları

isə siz “Homo-Qabilislər” adlandırırsınız. Müəyyən çevrilmələrdən sonra

(1,8-16,5) milyon il bundan əvvələ qədər) Afrika Qabilisləri Pikantroplara

çevrildilər. Bütün bu çevrilişkərin indiki dövrə ən yaxın sərhəddi təqribən 1

milyon il bundan əvvələ təsadüf edir. 800 min il bundan əvvəlki tarixdə

yaşamış insan əcdadları Yava pikantropları olmuş və onların yaxın 100 min

il bundan əvvəlki nəsli Neandertallar olub. Onların sonrakı inkişafı nəzarət

altında olub və təqribən 40 min il bundan əvvəl Kromannonlular qiyafəsində

sizin kimi müasir insanlar şəklinə düşdünüz.

- Siz dediniz ki, bütün bunlar sizin nəzarətinizlə həyata keçib. O

nəzarət necə olub?

- 3,1 milyon il bundan əvvəl ilk dəfə apardığımız “inşa” işi nisbətən

yerli xarakter daşıyırdı və bu hibridlərin say etibarı ilə kiçik populyasiyası

özlərinin mədəni fəaliyyəti barəsindən heç bir iz qoymadan pitekantrop

kütləsi içərisində əriyib yox oldu. Növbəti “inşa” işi üçün biz Yerdə 250 min

il vaxt sərf etdik və Yer planetində ilk şüurlu insan yarandı.

- Xahiş edirəm o vaxtkı hadisələrdən bir neçəsini danışın. Bu bizim

elmimiz üçün çox maraqlı olar.

- O vaxtkı “yeni” sakinlərin sizinlə başlıca oxşarlığı bunda idi ki, onlar

demək olar, sıx tük örtüyündən bütünlüklə məhrum idilər. İlk vaxtlar sərt qış

şəraitindən, məhv olmamaqdan ötrü biz onlara faydalı biliklər verdik,

özümüz isə uzaq aləmimizə qayıtdıq. Vaxt ötdükcə bu “inşa” edilmiş

adamların mədəniyyəti öləziməyə başlayıbmış. Müəyyənləşdirildi ki, buna

əsas səbəb tənəzzül və qarışıq nigahlar imiş. Belə ki, Yer planetində

“inşadan” qaçan və bu səbəbdən başdan-ayağa tüklü, saysız-hesabsız

homonoidlər qalmışdı. Biz növbəti dəfə gələndə tamamilə heyrətə düşdük.

Buada insan əvəzinə qəribə tüklü məxluqlar gəzişirdilər. Bu məxluqlar çox

güclü və hiyləgər idilər. Başlıcası isə o idi ki, onlar yerli şəraitə çox gözəl

uyğunlaşmışdılar. Biz məcbur olduq ki, hər şeyi yenidən başlayaq...

- Siz bu dəfə nə vaxt gəlmişdiniz?

- Təxminən 40 min il bundan əvvəl.

- Xahiş edirəm sonrasını da danışın.

- Biz “inşa” üçün genetik cəhətdən sağlam homonoidlər seçdik.

“Təmiz qan cütləşməsi” tətbiq etməklə sapiyenslərin yenidən kütləvi

istehsalına başladıq.

- Maraqlıdır! Çox xahiş edirəm bu eksperimentləri harada və necə

apardığımız barədə bizə mümkün qədər ətraflı məlumat verəsiniz.

- Ərəbistan mağaralarında və Cənub- Şərqi Asiya adalarında!

- Bəs başqa yerlərdə olmazdı?

- Bizim seçdiyimiz yerlər materikdən okeanlarla ayrılmışdı. Bunlar

“qanın təmizliyi” üçün belə seçilmişdi. İndinin özündə həmin adalarda

müəmmalı və düz yeriyən böyük burunlu meymunlar yaşayır. Onlar bizim

“tikinti zir-zibilimizdir”. Bu bir növ ilk sapiyens yetişdirilən zaman hidridləşmə

prosesindən qalan istehsal tullantılarıdır.

- Bəs qalan homonoidlər hara oldu?

- Onlar qismən planetimizin ən ucqar və çətin keçilən rayonlarına

köçürüldülər və zamanın axarı ilə seyrəlib getdilər.

- Deməli “Qar adam” onlardır?

- Bizim fikrimizcə elədir.

- Siz eksperimentin necə aparılmasından danışın. Xahiş edirəm

davam edin!

- O vaxt, yəni 40 min il bundan əvvəl, biz bu planetə bir neçə

mütəxəssis qruplarla gəlmişdik. Biz Yerdə daha inkişaf etmiş fərdləri seçib

onlara genlər səviyyəsində intellekt yerləşdirdik.

- Mənim üçün anlaşılmaz oldu! Xahiş edirəm bir qədər də aydın

izahat verəsiniz, - deyə ata yalvarırmış kimi Tərxanın üzünə baxdı.

- Ata, Yetti deyir ki, biz təcrübəyə başlayan zamanlar, yəni 40 min il

bundan əvvəl, Yerdə mövcud olan və sizin Darvinin dediyi təkamül yolu ilə

təşəkkül tapmış və bizim nəzarətimiz altında olan homonoiddən bir nümunə

seçdik. Həmin bu nümunə homonoiddən hüceyrə götürdük. Götürdüyümüz

hüceyrəni genlər səviyyəsində dəyişdik. Sonra isə qida mühitində bu

hüceyrədən yumurta hüceyrəsi güyərtdik. Alınmış yumurta hüceyrəsini də

dişi homonoidin bətninə köçürtdük. Müəyyən müddətdən sonra “ana” dişi

uşaq doğdu...

Ata yenə dözə bilməyib, Tərxanın sözünü kəsdi.

- Vəssalam?! Elə onunla insanlıq yarandı?

- Ata! Yetti cavab verir ki, bəli. Süni mutasiya nəticəsində özündə

əcdadlarının bütün əlamətlərini saxlamaqla bərabər, onlarda olmayan ali

şüura malik uşaq doğuldu. Bu uşaq əcdadlarından fərqli olaraq gələcəkdə

danışmaq, məlumat toplamaq və təhlil etmək qabiliyyətinə malik oldu.

Dünyaya gələn dövrlərdən başlayaraq bütün bunlar insan övladına başqa

həmqəbilələrinə nisbətən yaşamaq üçün çox böyük imkanlar verdi.

Tərxan susdu və sakit-sakit atanın üzünə baxdı. Ata isə tilsimə

düşübmüş kimi kipriklərini də çalmadan Tərxanın üzünə baxırdı.

- Ata! Ata!...- deyə Tərxan əli ilə onun çiyninə toxundu. Ata yuxudan

ayılıbmış kimi hövləng soruşdu:

- ...Sonra?

- Ata! Yetti nə soruşmaq istədiyini müəyyən etmədi...

- Yetti! Mən elə bilirdim ki, siz insanı cərrahiyyə yolu ilə, yəni biçib-

tikməklə yaratdığınızı deyəcəkdiniz. Deməli o vaxtdan implantasiya üsulu

tətbiq edilirmiş. Bəs doğulan uşaq oğlan və ya qız olacağını da bilirdiniz?

- Ata! Yetti deyir ki, insan populyasiyasının inkişafı üçün kişi və qadın

individlərinin doğulması lazım idi. Yumurtadan hansı cinsin çıxacağını bilib

bilməməyimizdən asılı olmayaraq, təcrübəni ən azı iki dəfə təkrar etmək

lazım gəlirdi ki, bir kişi və bir qadın fərdi dünyaya gəlsin.

- Hə!...Deməli Adəm və Həvva haqqındakı qədim rəvayətlərin də

kökü burada imiş! İnsan övladının dünyaya gəlməsi haqqında sizin şərh

etdiyiniz model təkamül nəzəriyyəsi və dini təfəkkür ilə çox gözəl uzlaşır.

- Ata! Yetti deyir ki, dünyaya insan gəlməsi prosesi Darvinin dediyi

kimi seçmə və mühitə uyğunlaşma ilə deyil, məqsədyönlü mutasiya

nəticəsində həyata keçib!

Ata razılıqla başını tərpətdi və dedi:

- Bu gün mənə aydın olur ki, əgər bizim elmimiz şüurlu varlıqların

həyata gəlməsi ilə kosmik əlaqəni ciddi qəbul edib araşdırsaydı, bir çox

müəmmalı suallara çoxdan cavab tapmışdıq!

- Ata! Yetti soruşur müəmmalı sual dedikdə nəyi nəzərdə

tutursan?

- Misal üçün dini kitablarda yazılır ki, Allah insanı özünə oxşar

yaradıb...

- Ata, Yetti də güman edir ki, insanın konstruksiyası sizin Allah

adlandırdığınız, bizim isə “Mərkəzi”, “Hökmedici” adlandırdığınız qüvvəyə

məxsusdur. Biz isə icraçılarıq.

- Deməli siz mələklərsiniz?!

- Ata! Yetti deyir ki, xeyr! Biz də sizin kimi mərkəzi qüvvənin

yaratdıq-larındanıq.

- Tərxan! Ondan soruş görüm Yer planeti onlar üçün belə maraqlı

idisə, nə üçün özləri bura köçməyib, insan yaratdılar?!

- Yetti deyir ki, başqa kosmik sistemdən bura kütlə daşımaq əlverişli

deyil. Bundan başqa, sizə məlum olmalıdır ki, qalaktikada həyatı yaymaq

üçün kütlə daşıyan kosmik gəmi çox-çox ləng hərəkət edərdi.... lap tutaq ki,

çox böyük enerji sərf etməklə sizin Yer planetinə üç və ya beş fərd gətirilib.

O fərdlər burada yaşaya bilməzdilər. Onları təbii fəlakətlər, xəstəlik, yırtıcı

və ya həşəratlar tez bir zamanda məhv edərdi. Deməli Yerdə intellektin zəif

cücərtilərini yaratmaqla bərabər onların mühafizəsi də təşkil olunmalı idi.

- Yetti siz mühafizəni də təşkil etmişdiniz?- deyə ata Tərxana elə

müraciət etdi ki, elə bil Tərxan Yettinin özüdür.

- Bəli. İnsanın “inşa” edildiyi ilk dövrlərdən başlayaraq intellektin zəif

cücərtilərinin inkişafına tam və ya qismən mane olan hissələrini, o

cümlədən gələcəkdə eksperimentə ziya biləcək digər maneələri də ixtisara

salmalı olduq. Beləliklə, donozavrların və kələzlərin kökü kəsildi. – Tərxan

bir anlığa susdu və davam etdi:- İnşaatçı qruplarımız çox olduğuna görə

Yer planetində çoxlu irqlər əmələ gəldi. Bizim “inşaatçılar” nitqin təməlini

qoydular. Sonralar isə hər irqin dili sərbəst inkişaf etdi. Amma bütün irqlər

üçün ümumi olan təhtəlşüur oldu. Bu isə səs anlaşmasını tələb etmir. Lakin

hələ siz ondan istifadə etməyi bacarmırsınız. Burada tək-tük adamların belə

bacarığı var. Bu isə istisna kimi qəbul edilir.

- Yəqin Yetti bizim çox böyük görüçülük qabiliyyəti olan Mişel

Nostradamus kimi adamları deyir.

- Ata, Yetti xahiş edir deyək ki, Nostradamus kimdir və onun

haqqında ətraflı məlumat verək.

- Mişel Nostradamus 1503-cü il dekabrın 14-də San-Remm

şəhərində, yəhudi ailəsində dünyaya gəlmiş, 63 il 10 ay 17 gün yaşamışdır.

O, 1566-cı ildə iyulun 2-də vəfat edib. Nostradamusun görücülük intervalı

1557-ci ildən başlayaraq 3797-ci ilədək olan , yəni 2240 ili əhatə edir. Onun

1529-cu ildən bu gününədək baş verəcək tarixi hadisələr barədə

qabaqcadan söylədikləri doğru çıxmış və bəşəriyyətin gələcəyi barədə bu

kişinin fikirlərinin öz əksini tapması onu məşhurlaşdırmışdır.

- Ata, Yetti soruşur ki, biz belə şəxslərin çoxunumu tanıyırıq?

- Biz belə adamları bəsirətçilər, rəmmallar, uzaqgörənlər adlandırırıq.

- Bəs biz bilirikmi ki, bu cür adamalrın çoxu Meksika, Hindistan və

Bolqarıstan ərazilərində dünyaya gəlir?

- Bəli. Deyilənlərə görə kosmosdan gələn üç ən fəal enerji axını

Meksika, Hindistan və Bolqarıstan ərazisinə düşür. Onun nəticəsində də

bəsirətçilərə həmin bölgələrdə daha çox rast gəlinir.

- Ata! Yetti xahiş edir ki, mətləbə qayıdaq!

- Hansı mətləbə?

- O mətləbə ki, Yetti bizdən Honduras ərazisində itirilmiş kəllə

modelinin taleyi haqda məlumat istəyir.

-Mən elə bir şey eşitməmişəm. Amma çalışıram ki, bizim tarixçilərdən

o barədə məlumat istəyim.

- Hansı tarixçilərdən?

- Əlbəttə arxeoloqlardan! Əgər belə bir tapıntı olubsa, onların

məlumatı olmamış olmaz!

- Ata! Yetti öz minnətdarlığını bildirir və mənə də deyir ki, onunla

aparacağımız təcrübəyə hazırlaşım.

Ata narahatlıqla:

- Soruş görüm o nə təcrübədir?

- Ata, biz Yetti ilə zaman ölçüsündə gəzintiyə çıxacağıq.

- Hə. də... Qara qızın dərdi varmış! Mən də deyirəm bu işin sonu

nə olacaq?! Deməli, onlar bizim gələcəyimizlə maraqlanırlar. Oradan

faydalanmaq fikirləri var!

- Ata! Yetti deyir ki, biz yalnız insan şüurunun malik olduğu

imkanlardan səmərəli istifadə etməyə çalışırıq. Onlar üçün də əyrənməli

çox şey var. Yetti deyir ki, Yer planetində insan inşa edənin insan

fəaliyyətindən faydalanması qəbahət deyil. Atanı da təkrar –təkrar əmin

edir ki, bizim apardığımız təcrübə mənim səhhətim üçün heç bir təhlükəsi

olamayan zehni fəaliyyətdir və bu iş yalnız yuxu zamanı həyata keçiriləcək.

Ata yenə nigarançılıqla:

- O təcrübələrdə mən iştirak edəcəyəm?

- Yetti deyir ki, bu iş bizim ikimizin də yuxuda olduğu vaxt

mümkün olardı. Lakin Yetti atadan xahiş edəcək ki, təcrübə zamanı heç

kimə və heç nəyə imkan verməsin ki, məni narahat etsinlər. Ata! Yetti

soruşur ki, onunla razısan?

- Mən razı olub-olmamağımın Yetti üçün əhəmiyyəti olmadığını

başa düşürəm! O təqdirdə necə razı olmaya bilərm ki?!

- Ata! Yetti sənin fikrini müəyyənləşdirə bilmədi. Xahişlə cavab

istəyir.

- De ki, razıyam!

- Ata! Yetti səni təkrar əmin edir ki, heç bir nigarançılığa ehtiyac

yoxdur. Hər şey adi gündə, adicə yuxugörmə kimi olacaq. Yetti mənim

gördüklərimi sənə danışmaq üçün müəyyən müddət yaddaşımda

saxlayacaq.

- Saxlasın!

- Ata! Yetti xudahafizləşib gedir.

- Bəs təcrübə nə vaxt olacaq?

- Deyir bu yaxın günlərdə!

- Allahdan kömək !- deyə ata da ayağa qalxdı və Tərxanla birlikdə

həyətə qayıtdılar.

* * *Yettinin tapşırığını yerinə yetirmək üçün ata Tarix İnstitutuna müraciət

etməli oldu. Bakıya gedib-gəlmək isə çox vaxt aparacaqdı. Ona görə ata

şəhərə qayıdıb oradan da Bakı ilə telefon əlaqəsi saxlamaq qərarına gəldi.

Nəzərə aldı ki, Tərxanı kənddə qoyub getsə, yenə Yetti ilə bağlı əngəllər

törəyəcək. Ona görə də ən yaxşısı budur ki, onu da özü ilə şəhərə aparsın.

Ertəsi gün səhər ata Tərxanı da götürüb, avtobusla şəhərə gəldi. Yolda

Tərxana elə gəlirdi ki, şəhər onun üçün daqrıxdırıcı olacaq. Çünki,

Qorxmaz, Temi, Coşqun, Yetti... hamısı kənddə qaldı! Ata isə öz işində idi.

Hələ avtobusda Tərxana dedi:

- Evə çatan kimi bir az istirahət edib, gedərik Elmi mərkəzə. Orada

özümüzə tərəfdaşlar axtararıq və çalışarıq ki, ufologiya ilə məşgul olacaq

bir qrup yaradaq. Yetti ilə bağlı hadisələri onlarla birgə müzakirə edərik.

Tərxan “ufologiya”, “qrup” sözlərinin mahiyyətini başa düşməsə də

atanın planları ilə razılaşmaqdan başqa çarəsi yox idi. Onlar evdə bir az

istirahət etdikdən sonra Elmi mərkəzə gəldilər. Ata oradan Bakıya, Tarix

İnstitutunun professoru Məhəmmədəli Hüseynova zəng edib, ondan xahiş

etdi ki, Honduras bölgəsində gedən arxeoloji tədqiqatlar haqqındakı

məlumatlara baxsınlar. Görsenlər orada büllurdan düzəldilmiş adam başı

modeli haqqında bir məlumat varmı?! Məhəmmədəli müəllim söz verdi ki,

nə mümkünsə edəcək.

Sonra ata Elmi mərkəzdə əməkdaşların iştirakı ilə ufologiya

haqqında kiçik müzakirə keçirtmək istəyini mərkəzin direktoruna bildirdi

və xahiş etdi ki, Tərxan da həmin müzakirədə iştirak etsin. Mərkəzin

direktoru müzakirənin keçirilməsinə və orada Tərxanın da iştirakına etiraz

etmədi. Ata mövzunun adını elmi katibə təqdim edəndə o soruşdu:

- Yığıncağı nə məqsədlə keçirəcəyik?

- Ufologiya ilə məşğul olan kiçik bir qrup yaratmaq fikrimiz var, - deyə

ata cavab verdi.

- Ufologiya ilə?!

- Bəli.

- Ufologiya hara, biz hara?!

- Onu yığıncaqda müzakirə edərik! – deyə ata sözünü qətiləşdirdi.

Katib durub direktorun yanına getdi.

Ertəsi gün ata işə gedəndə gördü ki, lavhədə “Ufologiyanın digər elm

sahələri ilə əlaqəsi” mövzusunda yığıncaq keçiriləcəyi barədə elan vurulub.

Yığıncaq adı seminar vaxtına, yəni həftənin ikinci günü səhər saat

10:00-a təyin olunmuşdu . Ata evə qayıdıb, Tərxana sabah keçiriləcək

yığıncaqda iştirak edəcəyini dedikdə, Tərxan özünü itirən kimi oldu və

ondan soruşdu:

- Ata, mən o yığıncaqda nə edəcəyəm?

- Heç nə. Oturub qulaq asacaqsan!

- Elə olar! – deyə Tərxan razılığını başı ilə təsdiq etdi.

Səhərisi gün tezdən onlar Elmi Mərkəzə gəldilər. Hamı ilə

görüşdükdən sonra Tərxan və ata akt zalında ikinci sırada əyləşdilər.

Qabaqda üstünə yaşıl mahud salınmış iri masanın arxasında üzü zala

oturmuş və iclasa sədrlik edən mərkəzin direktoru önündəki qovluğu açıb,

oradan bir vərəq kağız götürdü. Sonra həmin vərəqdən oxuyaraq

gündəlikdə duran məsələni yığıncaq iştirakçılarına elan etdi:

- “Mistika və elmin sintezi”. Məruzəçi....

O atanın adını çəkdi. Tərxan həyəcanlanmışdı və çevrilib atanın üzünə

baxdı. Gördü yox, heç atanın vecinə də deyil, bir az sakitləşdi və zala göz

gəzdirməyə başladı. Sədrin arxasında divara iri, qəşəng bir yazı taxtası

vurulmuşdu. Taxta göy plastık çərçivə ilə haşiyələnmişdir. Stolun yanında

üstünə Azərbaycanın gerbi həkk olunmuş xitabət kürsüsü qoymuşdular.

Yazı taxtasının bir tərəfindən də az ekran asmışdılar. Bütün bunların

hamısını Tərxan məktəbdə görmüşdü, lakin ayrı-ayrı siniflərdə. Burada isə

elə bil hamısı bir yerə toplanıb qəribə gözoxşarlıq yaratmışdır...

Sədr seminarın katibini çağırdı. Əlində kağız qovluğu olan bir qız

keçib yan təırəfdə qoyulmuş balaca masanın arxasında oturdu. Tərxan ona

o qədər də əhəmiyyət vermədi. Amma katibin baxışlarının ani olaraq ona

çevrildiyini hiss edəndə,istər-istəməz onun da masasının üzərində olan

kağız qovluğuna, qələmdanına nəzər yetirdi. Bir də eşitdi ki, sədr ona

“Gülnar” deyə müraciət edir.

Ata yerindən qalxıb çıxış etməyə gedəndə Tərxan da nəzərlərini

zaldan çəkib ataya baxdı. Ata əlindəki kağızları kürsünün üstünə qoydu və

sakitcə çıxış etməyə başladı:

- Nadir və müəmmalı təzahürləri oyrənən elm adamları həmişə

çətinliklərlə qarşılaşıb. Belə ki, onlar müşahidə etdikləri hadisələr haqqında

öz fikirlərini söylədikdə belə tənqid hədəfinə çevrilmişlər. Cordano Brunonu

nə üçün yandırdılar? Yəqin ki, “materializm” və “rasionalizmə” görə yox!

Çünki rasionalist Aristoteldən fərqli olaraq o demişdi ki, bizim dünyamız

kimi dünyalar çoxdur. Elə o vaxtlardan təbiət və kosmosdan təcrid edilmiş,

özündən başqa heç nəyi görməyən insana aydın olmağa başladı ki, o hər

şey deyil, yalnız nəyinsə hissəsidir...

Sədr məruzəçinin sözünü kəsərək:

- Üzr istəyirəm. Zəhmət olmasa Aristotel və Cordano Bruno haqqında

yığıncaq iştirakçılarına bir arayış verin. Burada alimlərdən başqa

laborantlar, texniki işçilər və sənin oğlun da oturub! – dedi. Tərxana

müraciətlə:

- Mənimlə razısan? – dedi.

Tərxan heç özü də bilmədən başı ilə “hə” işarəsi verdi.

Ata sözünə davam etdi:

- Qədim zamanlarda Günəşin, Ayın və planetlərin necə hərəkət etməsi

barədə müxtəlif fikirlər mövcud olub. Pifaqorçular hesab edirdilər ki, Günəş,

Ay və planetlər çevrə boyunca hərəkət edir. Bizim eramızdan əvvəl 406-

355-ci illərdə yaşamış Yevdoks isə göy cismlərinin mərkəzi Yerdə yerləşən

konsentrik sferik səth üzrə hərəkət etdiklərini əsas götürürdü. Ondan bir

əsr sonra 384-322-ci illərdə yaşamış, görkəmli qədim yunan filosofu

Aristotel Yevdoksun deyilən konsentrik sfera ideyasını qəbul etmiş və onu

təkmilləşdirmişdir. Belə ki, Aristotelin sistemində Yer kürə formasında olub

kainatın mərkəzinə bərkidilmişdir. Bütün göy cismlərinin yerdəyişməsini

izah etmək üçün Aristotelə 55 mütəhərrik sferik səth-episikl lazım gəlirdi.

- O zaman necə bilərdilər ki, Yer kürə formasındadır? –deyə sədr sual

verdi.

- Aristotel təbiət hadisələrini çox bacarıqla izləyibmiş. O tutulmalar

zamanı Ay üzərində Yerin kölgəsinin əyriliyi ilə sübut edib ki, Yer kürə

şəklindədir. Aristotel o fikri gəmilərin üfügdə gözdən itməsi hadisəsi ilə də

təsdiq edirdi, - deyə ata cavab verdi və davam etdi. – İndi Cordano Buruno

haqqında müəyyən məlumat vermək üçün deyək ki, b.e.ə. V əsrdə

yaşamış pifaqorçu filolay deyərmiş ki, Yer sutkada bir dəfə öz atəş oxu

ətarfında dövr edir. B.e.ə. 390-310-cu illərdə yaşamış Heraklit Merkuri və

Veneranın Günəş ətrafında, Günəşin özünün isə Yerin ətrafında fırlandığını

söyləyərək Aristotelin göy mexanikasına əks çıxdığı üçün tamamilə inkar

edildi. Bizim eranın 100-165-ci illərində yaşamış Ptolomey kainatın bütün

cismlərinin düşmək istədiyi mərkəzdə Yerin yerləşdiyi fikrini söyləyir. Bu

fikri onunla izah edirdi ki, əgər belə olmasaydı, bütün cismlərdən ağır olan

Yer özü öz üzərində olan bütün cismlərdən qabaq həmin mərkəzə

düşərdi.

Aristotelin fiziki prinsipi və Ptolomeyin geosentrik sistemi ərəb və Orta

Asiya alimləri tərəfindən təkmilləşdirilərək İspaniya vasitəsi ilə orta əsr

Avropasına keçirildi. Əsrlər boyu, elə həmişə alimlər çalışırdılar ki,

Ptolomeyin mürəkkəb və iri riyazi əməliyyat tələb edən sistemindən yaxa

qurtarsınlar. 1320-1382-ci illərdə yaşamış görkəmli fransız filosofu Nikolay

Oreziski belə bir fikir irəli sermüşdü ki, “bu boyda ulduz sferasını Yerin

başına dolandırmaqdansa, Yerin özününü fırlanmasını qəbul etmək işimizi

çox yüngülləşdirərdi”. Onun fikrini 1401-1464-cü illərdə yaşamış alman

kardinalı və filosofu Nikolay Kuzanski daha da təkmilləşdirib söylədi ki, Yer

həqiqətən öz oxu ətrafında fırlanır. Kainat sonsuzdur və müəyyən edilmiş

tərpənməz bir mərkəzə malik deyil.

Ptolomeyin sistemi və Aristotelin müxanikasına əsas zərbəni

Polşanın Torun şəhərində anadan olmuş və 1473-1543-cü illərdə yaşamış

Nikolay Kopernik vurdu. O göstərirdi ki, göy cismlərinin hərəkətini Yerin iki

növ hərəkətilə daha yaşxı izah etmək olar: birincisi, Yer öz oxu ətrafında

“sutkalıq”, ikincisi Yer və başqa planetlər Günəşin ətrafında “illik” hərəkət

edir. Heliosentrik sistemin sxemini də Kopernik yaratdı. Onun sistemində

dünyanın mərkəzində Günəş dururdu, planetlər isə belə düzülmüşdü:

Merkuri, Venera, Yer (Ayla), Mars, Yupiter, Saturn və sonra hərkət etməyən

ulduzlar sferası.

Kopernikin ideyası İngiltərədə 1545-1595-ci illərdə yaşamış Tomas

Diqqsin şəxsində özünə etibarlı tərəfdaş tapdı və Diqqs 1576-cı ildə

Kopernikin əsərlərini ingilis dilinə tərcümə etdi. 1583-cü ildə İngiltərəyə

gəlmiş dominikan monarxı Cordano Bruno orada Kopernikin əsərləri ilə

tanış olub, onun nəzəriyyəsini qızğın müdafiə etdi və təbliğ etməyə başladı.

Brunonun bu işi kilsə tərəfindən “kilsəyə yeretik münasibət” kimi qəbul

edildi. Yeresə görə 1600-cü ildə kilsənin fitfası ilə Cordano Bruno

tonqalda yandırıldı və Kopernikin 70 il əvvəl çap olunmuş kitabları da

qadağan edildi.

Sonra ata sədrə müraciətlə:

- İcazənizlə, əgər kifayətdirsə, öz mövzumuza qayıdaq?! – dedi.

Sədr iştirakçılara:

- Sualınız varmı? – dedi.

Zaldan:

- Yoxdur, yoxdur,- səsləri eşidildi.

Sədr ataya:

- Buyurun! – dedi.

- Məlumdir ki, “Yer planetindən kənarda –kosmosun başqa

məkanlarında şüurlu məxluqlar yaşamırmı?” - sualının ortaya çıxması

təsadüfü deyil. Kosmopaleokontakt adlanan nəzəriyyə var ki, bu

nəzəriyyənin müəllifləri insan cəmiyyətinin mədəni və bioloji inkişafına

yerdən kənar sivilin təsiri olduğunu təkid edirlər və onlar deyirlər ki, bizim

Günəş sistemində, ya da ki, kosmosun harasındasa biz insanlardan başqa

şüurlu varlıqlar yaşayır və yaşayırlar. Onlar yüksək inkişaf səviyyəsinə

malik cəmiyyət qurublar və Yerə şəxsən gəlir və ya bura tədqiqat zondları

göndərirlər.

Ata dayanıb, nəfəsini dərdi və zala göz gəzdirərək sözünə davam etdi:

- XX əsrin ikinci yarısında əsas elmi problemlərdən biri Yer planetindən

kəınarda həyatın, xüsusilə də yüksək intellektə malik həyatın olub-

olmaması məsələsidir.

Nəzərinizə çatdırım ki, bu məsələni həll etmək üçün müxtəlif ixtisaslı

mütəxəssislər çalışır və xeyli miqdarda vəsait xərclənir. İşin gedişatı

göstərdi ki, belə tədqiqat sahəsində təkbaşına çalışaraq bir nəticə əldə

etmək çox çətindir. Ona görə hər bir müəssisə başqaları ilə əlaqə

yaratmalı, bu işi başa çatdırmaq üçün birgə çalışmalıdırlar. Biz də

mərkəzin rəhbərliyi ilə məsləhətləşib, ufologiya ilə məşğul olacaq kiçik bir

qrup yaratmaq üçün bugünkü yığıncağı çağırmaq qərarına gəldik. Cospar,

Ozma kimi kosmosu tədqiq edən nəhəng komitələr olmasaq da, biz

özümüz ətrafımızda baş verən və yerdənkənar sivil ilə bağlı məlumatları

toplayaraq, araşdırmaq üçün daha imkanlı mərkəzlərə göndərə bilərik.

Bununla da böyük işə kiçik bir köməyimiz dəyər. Ona görə sizin fikrinizi

bilmək istəyirik və yerdənkənar sivil haqqında olan məlumatlarla

maraqlanan əməkdaşları bizim qrupumuza çağırırıq,- deyə ata əlindəki

vərəqi kürsünün üstünə qoydu və sədrə müraciətlə: - Mən sözümü

qurtardım! – dedi.

Sədr yığıncaq iştirakçılarına müraciət etdi:

- Kimin sualı var?

- İcazənizlə! – deyə Tərxanın oturduğu sıranın arxasındakı sıradan bir

nəfər kişi ayağa qalxdı və ataya müraciətlə:

- Siz başlamaq istədiyiniz işin ağırlığını bilirsinizmi? Bilirsinizmi ki, bu

gün yerdən kənarda həyatın olmasını təsdiq edən nəinki bir fakt, heç

kiçicik bir işarə belə yoxdur. Bir halda ki, nə edəcəyimizi bilmiriksə, bu işə

baş qoşub, vaxt itirməyimizə dəyərmi? Lap tutaq ki, hamımız yığılıb, bir

nəzəri konsepsiya irəli sürdük. Əgər onu təsdiq etmək üçün gözə görünən,

əllə toxunulması mümükün olan bir fakt yoxdursa, irəli sürdüyümüz

konsepsiya yox, rus demişkən, cpekulyasiya olacaq...

- İzzət müəllim! – deyə sədr danışan kişiyə müraciət etdi. – Biz elə

bildik ki, sual verəcəksiniz. Çıxış etmək istəyirsinizsə ona da vaxt olacaq, -

dedi və sonra elmi katibə müraciətlə:

- Şükür müəllim, sualınız var? – dedi.

Elmi katib ayağa qalxdı və o da ataya müraciətlə:

- Mən bilmək istəyirəm ki, ufologiya elminin cəmiyyətimiz üçün nə xeyri

var?

- Sizin sualınıza belə cavab verim ki, əgər insan bilsə ki, bütün

kainatda ondan başqa heç bir şüurlu varlıq yaşamır, onda insan ruhdan

düşəcək. Öz-özündən soruşacaq ki, qalınlığı Yer planeti radiusunun 0,3

faizini, həcmi isə Yerin ümumi həcminin 0,9 faizini təşkil edən biosferdə

təbiəti belə rəngarəng görməyi bacaran, özünü yer planetinin sahibi hesab

edən və çox-çox nəhəng kosmosda özünə qardaş axataran insan nəyə

lazımmış?! İkinci tərəfdən, əgər biz bilsək ki, kainatda yeganə sivilik, onda

insanın həyatını qiymətləndirmək lazım gələcək. Hələ biz özümüz-

özümüzün qiymətini bilmirik. Əgər bilsəydik, biz bir-birimizi və təbiəti

istismar edib, ekologiyanı korlayaraq sonumuzu yaxınlaşdırmazdıq, - deyə

ata cavab verdi.

- Daha kimin sualı var? – deyə sədr yenə oturanlara müraciət etdi. Heç

kimin dinmədiyini görüb, İzzət müəllimə - Buyurun! – dedi.

İzzət müəllim oturduğu yerdən ayağa qalxdı və sözə başladı:

- Bu gün haqqında danışdığımız problemlə məşğul olan görkəmli

alimlər, o cümlədən ABŞ-da bu məsələni tədqiq etmək üçün təşkil edilmiş

komissiyanın rəhbəri, məşhur fizik E.U.Kondon apardıqları tədqiqat işlərini

yekinlaşdıraraq belə bir nəticəyə gəlib ki, UNO adlanan hadisə təbiət

hadisəsidir. UNO-ların mövcud olması faktdır, amma bu hələ yerdənkənar

sivilin olmasını təsdiq etmir. UNO ilə yerdənkənar sivilin əlaqələndirilməsi

şahidlərin fantaziyasının nəticəsidir. Mən özüm astronomiya ilə məşğul olan

böyük elm ordusunun kiçik döyüşçüsü kimi astronomların UNO haqqında

olan fikrini sizə çatdıracağam. Bu fikir belədir ki, kosmosdan gələn

qonaqların Yerə təşrif buyurması hadisəsi tamamilə mümükün olmayan bir

işdir. Ən yaxın ulduzdan belə bizi ayıran nəhəng məsafə ulduzlararası

səyahət üçün böyük enerji ehtiyatı götürülməsini tələb edərdi. İkinci

tərəfdən, Yerə uçan kiosmik gəminin sərf etdiyi zamanın əhəmiyyət kəsb

etməsi üçün gəmi işıq sürətinə yaxın sürətlə hərəkət etməlidir. Belə bir

sürət götürə bilən qurğunun iş prinsipi hələ məlum deyil. Hesablanıb ki,

kimyəvi yanacağa malik olan mühərrikin ən böyük sürəti işıq sürətinin beş

mində birinə yaxınlaşa bilər.

- Cavab üçün deyim ki, metallarda elektrik cərəyanını daşıyan

hissəciyin elektron olduğunu bilirik və onu da bilirik ki, naqildə cərəyan

işıq sürəti ilə yayılır. Əgər cərəyanı daşıyan elektronlardırda, biz

fikirləşəcəyik ki, deməli onlar da mütal daxilində işıq sürəti ilə hərəkət

edir. Hesablama göstərir ki, sahə intensivliyi hər sm-ə 1 volt olanda

metaldakı elektronların istiqamətlənmiş hərəkət sürəti 0,1 m/s olur. Bütün

bunları deməkdə məqsədim odur ki, biz işıq sürətinə yaxın sürət ala

bilmirik deyə, işıq sürətinə yaxın sürətlərlə hərəkət edən UNO-larla

yerdənkənar sivilin Yerə gəlib-gedə bilməsinin mümkünsüzlüyü qərarımız

– metal daxilində elektronun istiqamətlənmə sürətini təyin etdikdən sonra

belə bir qərara gəlməyimizlə eyni deyilmi ki, elektrik cərəyanı naqildə işıq

sürəti ilə yayıla bilməz?! Əslində isə cərəyan metal daxilində işıq sürəti ilə

yayılır və onu elektronlar “daşıyır”. Necə daşıdığını da bilirik!... Bununla

demək isəyirəm ki, bizim müasir texnikamızla “kosmik nəqliyyat” yarada

bilmiriksə, onu yaradıb Yerə gəlib-gedənlər varsa, onları niyə inkar

etməliyik? İkinci tərəfdən gəlib-getməyin də cürbəcür üsulları ola bilər.

İcazə versəniz öz fikrimi deyərdim ki, bizim yaşadığımız, görüb-

eşitdiyimiz, duyduğumuz, fikirləşdiyimiz, oxuyub-öyrəndiyimiz bu üç ölçülü

fəza və bir də yalnız bir istiqamətdə gedən zaman ilə ölçülən aləmimizdən

başqa digər aləmlərin də ola bilməsi bir çox alimlərin diqqətini cəlb edir.

Deyilənlərə görə başqa ölçülü aləmlər problemi ilə akademik Saxarov da

məşğul olurdu. Nəzəriyyəçi fiziklər müəyyənləşdirmişlər ki, müəyyən zaman

və məkan ilə bağlı aləmin birindən o birinə özünəməxsus keçidlər – “tunel

effekti” ola bilər. Bu o deməkdir ki, hansısa xüsusi şəraitdə bir aləmdən o

birinə keçmək mümkündür...

- Bütün bu dediklərinin bir dəlili, sübutu var? – deyə atanın nəfəsini

dərmək üçün dayandığı qısa müddətdən istifadə edən sədr sual verdi.

- Birbaşa olmasa da, faktlardan irəli gələn məntiqi sübutlar göstəmək

olar.

- Məsələn...

- Belə faktlar çoxdur. Maraqlısı budur ki, xüsusi şəraitdə bir paralel

denyadan o birinə keçid ayrı-ayrı zamanları birləşdirir. Onu da əlavə edim

ki, alimlər belə təzahürlərin yarana biləcəyi şəraitini də hesablamışlar...

- Siz faktlardan danışın! – deyə sədr cavabla razılaşmadığını bildirdi.

- Belə bir faktı söyləyim. Aleksandr Qorbovski yazıb ki, 1753-cü ilin

may ayının 3-də sarayın həyətində Alberto Qordoni adlı bir sənətkar

camaatın gözü qarşısında yoxa çıxıb. Həyət qrafın olub və nökərlərə bütün

həyəti qazdırıb. Lakin Albertonu tapa bilməyiblər. 22 ildən sonra Alberto

Qordoni həmin o yoxa çıxdığı yerdən peyda olub! Emalatxanasının

sökülüb, dağıdıllmış görəndə usta çox təəccüblənib və başa düşməyib ki,

camaat nə üçün onu tanımır? Sən demə, Alberto heç dəyişməyibmiş, yoxa

çıxdığı gün necə var idisə, eləcə də qalıbmış. Ona görə Albertonu

tanımayıblar...

- Bu hadisə cəfəngiyyata oxşamırmı? Bəs o Qordoni söyləmədi ki, 22

il harada olub? – deyə sədr ata tərəfə baxıb, başı ilə razılaşmadığını

bildirdi.

- Əvvəlcə Alberto heç yerə getmədiyini israr edib. Lakin sonradan

xatırlayıb ki, hansısa tuneldə idi. Ora ağ və bulanıq işıqla işıqlandırılmışdı

və anlaşılmaz qurğular, şüşə gözlü məxluqlarla dolu idi. Məxluqlardan biri

Albertoya anladıb ki, o zaman və məkan “çatına” düşüb və onu geri

qaytarmaq çətin məsələdir.

- Zənnimcə, XVIII əsrin ortalarında zaman və məkan “çatından”

danışan bir adam mütləq “dəli” adlandırılırdı, - deyə sədr başını yellədi.

- Doğrudan da onu ruhi xəstəxanaya qoyublar!

- Bəs ondan soruşmadılar ki, necə qayıdıb?

- Alberto deyib ki, sonradan nə baş verdiyini tamam unudub. Müəyyən

müayinədən sonra həkimlər ona inanıb və Albertonu hadisə yerinə

gətiriblər. Alberto hadisənin necə baş verdiyini göstərmək üçün addım atır

və ... buraya yığılmış camaatın gözünün qabağında yenə də yoxa çıxır.

Bu dəfə həmişəlik.

- Bütün bunlar ədəbi təxəyyülün məhsuludur. Sizin danışdıqlarınızda

fakta oxşayan yalnız tarixlərin dəqiq verilməsidir.

- Onda icazə verin yazılan yox, danışılan bir əhvalatı nəql edim. Yazıçı

Stanislav Romanovski danışıb ki, Perm vilayətinin şimalında yerləşən

ucqar kəndin birində, kişilər Kama çayının üstündə yerləşən

qəbristanlıqdan o yana getmirlər və başqalarına da məsləhət görmürlər.

Bu yeri qısaca olaraq “mrit” adlandırırlar. Bir dəfə Romanovski oraya tək

gedərkən görür ki, yox yerdən üçatlı minik arabası göründü. Sonradan çən

və duman içindən bir qayıq da çıxır, içində də qızla oğlan oturubmuş.

Əyinlərində qədim rus şimalında geyilən paltar var imiş. Çox keçməmiş

qayıq da yox olur. Bu hadisədən sonra yazıçı qorxusundan bir də o yerə

getmədi.

- Bu isə daha çox şayiəyə oxşayır! – deyə sədr bu dəfə ata ilə

razılaşmadı.

- Bermud üçbucağı, Florida ştatlarında təyyarələrin eniş zamanı

qəflətən yoxa çıxması necə?! On dəqiqədən sonra təyyarə yenə də

göründü. Sərnişinlər heç nəyi başa düşmədilər, lakin saatlarının əqrəbləri

on dəqiqə geri qaldı!...

- Bu fakt haradasa rəsmi qaydada qeydə alınıb?

- Onu bilmirəm!

- Bu faktlar da inandırıcı deyil. Çünki 1945-ci ildə beş Amerika hərbi

təyyarəsinin izsiz-tozsuz itməsini Bermud üçbucağı ilə əlaqələndirdilər.

Amma bu günlərdə Bi-Bi-Si-nin əməkdaşı Tom Karven xəbər verdi ki,

Bermud üçbucağı haqqında ən böyük əfsanəyə səbəb olmuş beş- 19-cu

reyslə uçan hərbi təyyarənin Florida sahillərində qalıqları tapılıb. Sən demə

təyyarələrin yanacaqları qurtarıb, sahilə çata bilməyiblər və suya düşüblər.

Hal-hazırda da bir-birindən 100 m məsafədə suyun altındadırlar.

- Siz onu da əlavə edərdiniz ki, bu tapıntı yalnız izsiz-tozsuz itmiş beş

təyyarənin taleyinin müəmmalığını ortadan qaldırdı. Lakin hələ Bermud

üçbucağı haqqında qəti söz deməyə kifayət qədər əsas vermədi... – deyə

ata yenə öz sözünü doğrultmaq istədi.

- Davam edin! – deyə sədr daha heç nə deməyib, əlindəki qələmlə

qarşısına qoyduğu vərəqin üstünə nə isə yazdı.

Zalda oturanlardan hamısı diqqətlə mübahisəyə qulaq asır və heç kim

də müdaxilə etmirdi.

Ata zala müraciətlə:

- Siz orta əsrlərdə yaşamış və bir neçə min il sonranı təsvir etmiş, bu

gün heyrətamiz dəqiqliklə gerçəkləşən söyləmələr yazmış, böyük fransız

münəccimi və həkim Mişel Nostradamusun sirrini necə izah edə

bilərsiniz?! – dedi və kiçik bir pauzadan sonra davam etdi: -O əvvəlcədən

Rusiyada I Pyotrun zühurunu, I Pavelin qətlə yetirilməsini, Leninin Oktyabr

çevrilişini və hətta totalitar hakimiyyətin nə qədər sürəcəyini, Birləşmiş

Ştatların meydana çıxmasını, I Karlın edamını və Napoleonun səhnəyə

çıxacağını söyləyib. Ümumiyyətlə, müəyyən edilib ki, Nostradamus təkcə

gələcəklə bağlı olmamış, həm də gələcəkdə olmuşdur.

- Siz yenə də dediyinizin üstündə durursunuz! Görəsən bu inam sizdə

hardandır? – deyə sədr öz təəccübünü bildirdi.

Tərxan istədi ki, söhbətə qarışsın, lakin ata şəhadət barmağını

dodağına yaxınlaşdırmaqla onu “sus” işarəsi verdi.

Sədr davam etdi:

- Kim sizə belə bir hüquq verib ki, fərziyyə, bəlkə də əfsanə şəklində

eşitdiyiniz məlumatlarla bizi də inandırmağa çalışırsınız?

Ata yenə nəyəsə nail olmağa çalışırmış kimi təkidlə davam etdi:

- Mən sizə belə bir faktı da söyləyim ki, XVII əsrdə Parisdə yaşamış

şair və alim Sirano de Berjerak “Günəşə səyahət” adlı kitabında o vaxtkı

müasirləri üçün qeyri-adi olan termodinamikanın əsas prinsiplərini

yazmışdır. Belə bir elmi əsəri yazmaq üçün sonralar meydana gəlmiş elmi

nəticələr vacib idi. Sirano de Berjerak bu nəticələr ilə harada tanış

olmuşdu? İkincisi, əgər mənim danışdıqların fərziyyə və nağıldırsa, o

vaxtlar isti və soyuğun təsiri nəticəsində işığı doğuran və xarici enerji

mənbəyi tələb etməyən “Əbədi İşıq Çırağı” necə işləyib?

Yerdən kimsə:

- Elə çıraq olub?

- Bəli, olub! Sirano de Berjerakın da üzvü olduğu gizli cəmiyyətin

əfsanəvi banisi Xristian Rozenkreyserin qəbrinin üstü açılanda görüblər ki,

orada yanacaq məsrəfi və xarici enerji mənbəyi tələb etməyən əbədi işıq

çırağı yanır.

Kimsə:

- Paho!... –dedi.

Ata davam etdi:

- Burada siz deyən qədər də qəribəlik yox idi. Bu sayaq çıraqların sirri

təkcə onlara - Rozenkreyser və Sirano de Berjeraka yox, qədim Misir

kahinlərinə də əyan olub ki, bu biliklərin mənbəyinin yerdənkənar sivil

olmasına heç bir şübhəniz olmasın! Müasir alimlərdən A.Petuxovun fikrincə

Siranoya yerdənkənar sivilin informasiya mənbəyi kimi də baxmaq olar.

Sirano yerdənkənar varlıqlarla əlaqəyə giribmiş və bu barədə o özü

məlumat veribmiş ki, Pozenkreyserlər məxfi bilikləri və texniki sirləri Yer

adamlarına nisbətən daha məlumatlı olan başqa planet adamları ilə əlaqə

nəticəsində əxz edirlər. Sirano təkidlə iddia edirdi ki, uzaq aləmlərin

məxluqları bütün bəşər tarixi boyunca Yerə gəlib-getmişlər...

- Dayan, dayan! – deyə sədr yenə atanın sözünü kəsdi. – Bizi

çaşdırma! Əvvəl dedin ki, Sirano de Berjerak gələcəyə gedib öz bildiklərini

oradan gətirib. İndi deyirsən ki, Sirano de Berjerak yerdənkənar sivilin

informasiya mənbəyidir. Bunu necə başa düşək?

Ata:

- Cavab üçün deyim ki, biz paralel dünyaların olduğunu qəbul edirik.

Bu dünyalar – yalnız vaxt kvantları ilə bir-birini qabaqlayan sonsuz sayda

Yer aləmləridir. Bir aləmdə baş verən hər hansı hadisə o birilərində də

təkrar olunur. Yerdənkənar sivil məkan və zaman çəpərini adlamadan,

“tunel effekti” ilə, bu aləmlərdən birindən o birinə keçmək üçün xüsusi

şərait yaradır və nəticədə Sirano de Berjerak kimi adamlara bir paralel

dünyadan o birinə keçmək və oranı “görüb”, informasiya ilə geri qayıtmaq

imkanını verir.

Sədr əyləşənlərə müraciətlə:

- Kimin bu məsələ barəsində sualı var? Kim çıxış etmək istəyir?

- Mən çıxış etmək istəyirəm! – deyə İzzət müəllim ayağa qalxdı.

Sədr katibə müraciətlə:

- Qeydləri aparırsanmı? – dedi.

Katib:

- Bəli, - deyə cavab verdi.

Sədr İzzət müəllimə müraciətlə:

- Buyurun! – dedi.

- Mən sizə Pekinin qərbində yerləşən mağaralarda tədqiqat aparan

fransız arxeoloqu, doktor Vilyam Luarın tapıntısı barəsində danışmaq

istəyirəm. O, Parisdə keçirdiyi mətbuat konfransında bildirmişdir ki,

mağaraların birində manuskriptlər tapmışdır. Bu manuskriptlərin iki minə

yaxın yaşı var və onlarda xeyli maraqlı məlumatlar verilib. Arxeoloqun

dediyinə görə o manuskriptlərdən 2099-cu ilədək baş verəcək hadisələr

barəsində qabaqcadan məlumatlar söylənilir, - deyə İzzət müəllim

iştirakçılara nəzər yetirdi və əlavə etdi: - İstəsəniz o “proqnozları” sizin

üçün oxuyum?

Sədr:

- Buyurun!- dedi.

- İzzət müəllim cibindən göy üzlüklü dəftərçə çıxardı və sakitcə

vərəqlədi. Axtardığı səhifəni tapıb, eynəyini düzəltdi və oxumağa başladı:

- Professor Luarın dediyinə görə manuskriptlərdə şifrələnmiş şəkildə

İsa peyğəmbərin taleyindən və Amerika qitəsinin kəşf olunmasından,

dünya müharibələrindən və Sovet İttifaqının dağılmasından, 1986-ci ildə

ABŞ-da kosmik qəzadan və QİÇS-in zühurundan söhbət açılır. Orada

yazılmış digər uzaqgörmələr arasında professor Luar aşağıdakıları xüsusilə

qeyd etmişdir: 2000-ci ildə Yaponiya fövqəl millitarist dövlətə çevriləcəkdir;

2004-cü ildə dəniz və okeanlarda bütün həyat formaları müəmmalı tərzdə

yoxa çıxacaqdır; 2005-ci ildə nəhəng Sunamilərin nəticəsində Florida

yarımadası məhv olacaqdır; 2022-ci ildə tükənməz, ucuz və təmiz enerji

mənbəyi kəşf ediləcəkdir; 2007-ci ildə kosmosda peyklərin yaydığı xüsusi

substansiyaların köməyi ilə ozon dəliklərinin bərpasının üsul və vasitəsi

kəşf ediləcəkdir; 2059-cu ildə mədəni və məsuliyyətli yeni adamlar sinfi

meydana çıxacaqdır. Onlar planetdə hakimiyyəti öz əllərinə alacaqlar.

- Bütün bunlara inanmaq olar. Daha dəqiq desək, qeyd olunan

hadisələrin manuskriptlərdə yazılmasına inanmaq olar. Çünki onlardan

bəziləri artıq həyata keçmişdir və digərlərinin də həyata keçməsinə

inanmamaqdan ötrü səbəb yoxdur, - deyə ata İzzət müəllimə

minnətdarlığını bildirdi.

- Sizin fikrinizi təsdiq etmək üçün deyim ki, - deyə İzzət müəllim davam

etdi, - əlyazmalarda 48 qabaqcadan söylənilmiş fikir vardır. Onların 20-si

artıq tarixin sərvəti olmuşdur.

- O əlyazmaların müəllifi və yaşı barədə məlumat verə bilərsinizmi? –

deyə sədr İzzət müəllim müraciət etdi.

- Çin manuskriptlərinin təhlili sübut edir ki, onlar ən azı iki min il əvvəl

yazılmışdır, lakin müəllifi məlum deyil, - deyə İzzət müəllim cavab verdi.

Sədr çevrilib yığıncağın katibinə:

- Gülnar! Bunları qeyd edib, çatdıra bilirsənmi?

- Bəli!

- Deyilənlərin elmi əsasları olmasa da, adamda gələcəyə ümid yaradan

yaxşı fikirlər var. Məni çox maraqlandıran o axırıncı tarixdir. O necə idi?

Gülnar qeydləri oxudu:

- “2059-cu ildə mədəni və məsuliyyətli yeni adamlar sinfi meydana

çıxacaqdır. Onlar planetdə hakimiyyəti öz əllərinə alacaqlar”.

Sədr:

- Eşitmişik ki, belə sənəd fəlsəfi və ya dini fikirləri özündə əks

etdirməlidir. Bəs burada belə şeylərə rast gəlinməmişdir? – deyə İzzət

müəllimə baxdı.

İzzət müəllim çiyinlərini çəkdi: “yəni bilmirəm”. Sonra sədrin işarəsi

ilə öz yerində əyləşdi.

Sədr Çin manuskriptləri haqqındakı söhbəti belə yekinlaşdırdı:

- Ola bilsin ki, manuskriptin şifrəsi düzgün açılmayıb. Mənə orası aydın

olmur ki, qədim çinlilər “Sovet İttifaqı” söz birləşməsini haradan bilərdilər?!

Burada ziddiyyətli fikirlər olsa da məruzəçinin dediklərini təsdiqləmək üçün

arqument kimi qəbul etmək olar.

Sonra sədr məruzəçiyə müraciətlə:

- Buyurun! Davam edin! – dedi.

Ata qovluğun iiçindən bir qəzet səhifəsini götürüb oxumağa başladı. –

“Bu fövqəladə hadisə 1978-ci ilin noyabr gecələrinin birində Almaniyada,

Trir şəhərində xidmət edən bir amerikalı əsgər ailəsinin başına gəlmişdir.

Həmin axşam Kris Ouens bu şəhərin kənarında yaşayan dostuna baş

çəkmək qərarına gəlir. O altı aylıq hamilə olan arvadı Pamelanı və ilki 20

aylıq Braynı da özü ilə götürmüşdü. Onun dostu da evli idi. Axşamlarını xoş

keçirən Ouenslər ailəsi düz saat 22:00-da ev sahibləri ilə sağollaşıb yola

düşdülər. Sükan arxasında Pamela əyləşmişdi. Kris böyürdə oturub bərk

yatmış balaca oğlunu qucağında tutmuşdu. Qəflətən, hər ikisi, özü də eyni

vaxta, heyrətdən qışqırdılar, onları şüşə arxasında heç nəyi görməyə imkan

verməyən gur işıq bürüdü. Pamela kəskin şəkildə əyləci basdı. Yuxarıdan

düşən işıq şırnağının mənbəyini müəyyənləşdirmək çətin idi. Bir qədər

sonra işıq axını bir az azaldı və bu vaxt Kris və Pamela başları üstündə,

havada yavaş-yavaş fırlanan və fosforlanmış kimi işıldayan nəhəng bir

cisİm gördülər. Qeyri-dəqiq cizgiləri onu böyük iri buluda bənzədirdi və

mərkəzi sanki qığılcım topası formasında olan bir kütləydi. Ondan yayılan

ağımsov işıq şüası səma rənginə çalan mavi rəngə çevrilirdi. “Tez burdan

gedək!” deyə özünü itirmiş Pamela qışqırdı və mühərriki işə salıb maşını

böyük sürətlə yerindən tərpətdi. Tezliklə evlərinə çatdılar. Lakin orada

onları yeni sürpriz gözləyirdi –zaldakı divar saatı 00:10-u göstərirdi. Kris

qolundakı saata baxdı və gözlərinə inanmadı, o da eyni vaxtı göstərirdi! Bu

Ouenslərdə bərk çaşqınlıq doğurdu. Onların yaxşı yadındaydı ki,

dostlarının yanından axşam saat düz 10 tamamda çıxmışdılar. Yol adətən,

haradasa, yarım saat vaxt aparırdı. Onların məcburi dayanması bir neçə

dəqiqədən çox çəkməmişdi. Bundan sonra isə yola, maksimum 20 dəqiqə

vaxt sərf etməklə, çox böyük sürətlə gəlmişdilər. Kris və Pamela

düşündülər ki, görəsən onlar yola çıxmaq vaxtında səhvə yol verməmişlər

ki? Dostlarına zəng vurdular. Onlar da Ouenslərin “axşam saat 10-da

getdiyini və indi saat 00:15 olduğunu təsdiq etdilər...” Bəs onda Kris və

Pamela bu saat yarım vaxtı harada “itirmişdilər?”...

Yığıncaq iştirakçıları arasında pıçıltı düşdü. Sədr karandaşla

mikrofonu döyəclədi və məruzəçiyə müraciətlə:

- Biz eşitmişdik ki, Yerdə adamlar belə vəziyyətə düşəndə onların

saatları geri qalır. Görəsən bu dəfə kişinin qol saatı nəyə görə yaddan

çıxıb? – deyə sədr cavab üçün ataya tərəf baxdı.

- Zəkəriyyə müəllim! Mən bu suala cavab verə bilmərəm. Yəni Krisin

qolundakı saatın vaxtı adi qaydada ölçməsinə imkan verilməsinə inanmag

olmur. Amma həmin məqalədə məni maraqlandıran bir məsələ var ki, o da

Yerdə adamların gələcəkdə istifadə olunmaları üçün hazırlanmasıdır. Elə

bilin ki, kəşfiyyat idarəsi gələcəkdə cəsusluq etmək üçün özünə agent

hazırlayır! İcazə verin məqalənin bəzi yerlərini oxuyum.

- Buyurun, hamısını oxuyun! – deyə sədr şəhadət barmağı ilə atanın

əlindəki qəzet səhifəsini göstərdi.

Ata davam etdi:

- Vaxt ötdükcə onların həyəcanı daha da güclənirdi. Arvadının halı

Krisi çox narahat edirdi. O, az və pis yatır, daim yerindən sıçrayır, yuxuda

nədənsə şikayətlənirdi, iştahadan da kəsilmişdi. Ouenslər qərara aldılar ki,

Pamela ABŞ-a yola düşsün. O, bu qəribə gecədən təqribən iki ay sonra

Almaniyanı tərk etdi. Vətənində bu qadın qohum və dostlarının tövsiyyəsi

ilə UNO ilə bağlı təzahürləri öyrənən təşkilata müraciət etmək qərarına

gəldi və orada ailə sirrinə riayət edilməsi şərti ilə hər şeyi açıb danışdı.

Onu müalicə edən həkimin nəzarəti altında həmin müəmmalı noyabr

gecəsində baş vermiş hadisənin gedişini bərpa etməyə imkan verən ber

neçə reqressiv hipnoz seansından keçdikdən sonra Pamela Ouens

xatırladı ki:

- İşıqsaçan kütlə onların maşınının üstünə enəndə biz heç bir təkan

hiss etmədik. Maşını şössenin kənarına sürüb dayandırdım. Sonra mən və

qucağında Braynı tutmuş Kris maşından düşdük və dayanıb gözlədik.

Əgər həmin məqamda kimsə bizdən nə gözlədiyimizi soruşsaydı, buna

heç bir cavab verə bilməzdik. Çünki bir şey bilirdik: biz burada olmalıyıq!

İzahedilməz səbəbdən biz qorxu hissi keçirmirdik. Aydın idi ki, hansısa bəlli

olmayan qüvvə büzim hərəkətimizi proqramlaşdırırdı. Bu vaxt Kris

ətrafdakılara tam etinasız idi və elə bil başı təkcə qucağında saxladığı

Brayna qarışmışdı. Bir qədər keçdikdən sonra o, körpə də qucağında, sanki

ona yol verirmiş kimi məndən aralanmışdı. Amma onun hara getdiyini mən

yadıma sala bilmirəm...

Bu yerdə Pamelanın yaddaşında boşluq yaranırdı. Hətta hipnoz

altında belə Pamela zəif sarımtıl işığa qərq olmuş kiçik bir otağa necə

düşdüyünü deyə bilməmişdi. Bir yadında qalan o idi ki, tezliklə iki çox

hündürboylu humanoid otağa girdi. Onların iri başlarının tüksüz, qırışlarla

örtülü dərisi vardı. Gözləri iri və dərində yerləşmişdi. Deyəsən, əyinlərində

də paltarları yox idi. Hər halda Pamela bu barədə heç nə deyə bilmirdi. Bir

də o yadında qalmışdı ki, onların əllərində adam barmaqlarından uzun olan

dörd barmaqları da vardı. Bu “adamlardan” biri dodaqlarını tərpətmədən

yumşaq səslə Pamelaya demişdi ki, həyəcanlanmasın. Ona heç nə

etməyəcəklər. Sonra onun qarnını yoxlamağa başladılar, sanki bətndəki

uşağın ölçülərini və duruşunu müəyyənləşdirmək istəyirdilər. Humanoidlərin

birinin əlindəki 8-10 sm-lik iynəni görəndə Pamelanı dəhşət bürümüşdü.

Pamela deyidri ki, iynəni tez onun qarnına yeritdilər. Pamela ümidsizlik

içində qışqırdı... Bu yerdə yenə də onun yaddaşı pozulur.

Tezliklə Pamela dünyaya Keli adlı qız gətirdi. Uşağın çəkisi normal idi

və doğuş qeyri-adi şəkildə asan keçmişdi. Bir müddət Ouenslər uşağa görə

narahatlıq hissi keçirdilər. Lakin axırda belə bir fikirlə razılaşdılar ki, “uçan

boşqaba” ananın “səfərinin” Kelinin həyatına təsiri olub-olmamasını gələcək

göstərəcəkdir.

Ata dayandı və zala baxdı. Məqalənin oxunub qurtarmasına

baxmayaraq bir müddət zalda tam sakitlik hökm sürdü. Nəhayət, kimsə

yerindən soruşdu:

- Görəsən indi onlar haradadırlar və necədirlər?

Ata:

- Bu sualla mən yox, onu yazan alman qəzetinin redaksiyasına

müraciət etmək lazımdır! – dedi.

Katib sədrdən icazə alıb, ataya müraciət etdi ki, qeydiyyatı

tamamlamaq üçün məqaləni müvəqqəti ona versinlər.

Sədr:

- Əyləşin!-dedi.

Ata da qəzet səhifəsini katibin stolunun üstünə qoydu və gəlib

Tərxanın yanında oturdu.

Sədr yığıncağı belə yekunlaşdırdı:

- Hörmətli əməkdaşlar! Bu günkü qeyri-adi və maraqlı yığıncağımızı

belə bir nəticə ilə yekunlaşdıraq ki, şüurlu kosmos sakinlərinin mövcud

olub-olmamasını ya təsdiq, ya da ki, inkar etmək olmaz. Çünki təsdiq və ya

inkar qərarını qəbul etmək üçün əlimizdə heç bir obyektiv fakt yoxdur. Ona

görə kosmopaleokontakt nəzəriyyəsinin analizini davam etdirməyə lüzum

var və o səbəbdən də bizim mərkəzdə ufologiya ilə məşğul olan kiçik bir

qrupun yaradılması məqsədəuyğundur. Mən təklif edirəm ki, bu gündən biz

də mərkəzimizdə ufologiya ilə məşğul olan kiçik bir qrup yaradaq. Bu

qrupun üzvlərindən xahiş edək ki, respublikamızın və eləcə də dünyanın

ufoloqları ilə əlaqə saxlasınlar. Vaxtaşırı belə yığıncaqlar təşkil edək, fikir

mübadiləsi keçirək və təəssüratlarımızı bölüşdürək.

Sonra sədr atadan xahiş etdi ki, qrupa daxil olmaq istəyən əməkdaşlarla

fərdi söhbət etsin və iki gün müddətində onların tamç siyahısını elmi katibə

təqdim etsin.

Ata:

- Baş üstə” – dedi və əlavə etdi, - UON-larla maraqlanmaq məsələsini

Tərxan ortaya atıb. Ona görə də yığıncaqdan xahiş edirəm ki, Tərxanı da

həmin qrupa daxil etsinlər.

Sədr diqqətlə Tərxanın üzünə baxdı və ataya:

- Başa düşmədim!- -dedi.

- Hörmətli sədr Tərxanda bu sahə üçün xüsusi bir istedad var. O bizə

müəyyən işlərdə kömək edəcək, - deyə ata əlini Tərxanın çiyninə qoydu.

- Noolar?! Mən razıyam! – deyə iclasa sədrlik edən, Elmi mərkəzin

direktoru Zəkəriyyə müəllim ayağa qalxdı və yığıncaq iştirakçıları ilə

sağollaşıb getdi.

Tərxan hiss etdi ki, əməkdaşların çoxu ona şübhə ilə baxırlar. Öz-özünə

fikirləşdi:

- Görəsən, Yetti bunlara nə deyərdi?

Yenə Yettinin sakit və inamlı səsini eşitdi:

- Hər şey qaydasındadır. Mən hamısını görürəm!Sən heç narahat

olma!...

Tərxan yavaşcadan:

- Yetti!... – dedi və durub atanın əlindən tutdu.

Onlar zaldan çıxıb həyətə düşdülər.

Yığıncaqdan sonra hər kəs öz işinin dalınca getdi. Ata da Tərxanla

laboratoriyaya düşdülər. İzzət müəllim Tərxana laboratoriyadakı cihazları

göstərir, onların iş prinsipi haqda danışırdı. Arabir də Tərxan sual verir və

bu suallarla İzzət müəllimi demək olar ki, heyrətləndirirdi. Əslində sualı

Tərxan yox, Yetti verirdi. İzzət müəllimin isə bundan xəbəti yox idi.

Bu minvalla onlar laboratoriyanın bütün otaqlarını gəzdilər və axırda

İzzət müəllim ataya məsləhət gördü ki, Tərxan yorulduğu üçün evə

aparmaq lazımdır. Ata onunla razılaşıb Elmi mərkəzdən çıxdılar və evə

yollandılar.

Yolda ata Tərxana dedi:

- Bakıdan zəng vurmuşdular. Dedilər ki, Məmmədəli müəllim ilə

danışım. Deyəsən o nəsə bir şey tapıb!

- Kəllə modeli barəsində?

- Bəli.

- Ata! Bu lap yaxşı oldu. Yetti də məmnundur. Xahiş edir ki, evdən

paralel telefonla danışaq və mən də sizin danışığınıza qulaq asım.

- Nolar?! Lap yaxşı! Bu gün evdən Bakıya – Tarix İnstitutuna zəng

edərik.

Onlar evə çatan kimi ata telefonla 07-yə zəng vurub Bakı ilə danışmaq

üçün sifariş verdi. Heç 15 dəqiqə keçməmiş Bakı ilə əlaqə yarandı və

professor Məmmədəli Hüseynov bildirdi ki, 1927-ci ilin aprelində

F.A.Mitçell-Haçesin rəhbərliyi altında keçmiş Britaniya Hondurasının qədim

Maya şəhərində arxeoloji qazıntı apararkən onun qızı Mitçell-Hedçes-Enn

bir uçmuş tikinti altından cilalanmış kvarsdan hazırlanmış kəllə

sümüyünün modelini tapıb. Birinci tapıntı zamanı kəllənin modelinin alt

çənəsi yox idi. lakin üç aydan sonra model tapıldığı yerdən 7-8 m aralıda alt

çənəni də tapıblar. 1964-cü ildə Enn həmin tapıntını tədqiq etdirmək üçün

sənətşünas F.Dorlonda verib. Dorland deyib ki, kəllə modeli 152, 4x203, 2-

152,4 mm ölçüsündədir və 5,13 kq kütləyə malikdir. Bu model bir tam

kristal kütlədən hazırlanıb və onun üzərində bir dənə də olsa metal alətin izi

yoxdur. Səthin pardaxlanması elə ustalıqla həyata keçirilib ki, belə bir üsul

bizim sivilə məlum deyil. Çünki belə işi yerinə yetirmək üçün ən qabiliyyətli

pardaqçıya 300 ildən çox vaxt lazım gələrdi. Dorland müəyyən edib ki, kəllə

modelinin boyun hissəsində prizma və kanallar sistemi var. Əgər bu

modelin altına işıq mənbəyi qoyulsa, həmin sistem vasitəsilə modelin göz

çuxurları işıqlanar. Morfoloji tədqiqat məlum edib ki, kəllə modeli qadın

başını əks etdirir. Kəllə modelində açılmış nazik kanallardan keçirilmiş

sapla alt çənəni hərəkət etdirmək olur.

Tədqiqatları davam etdirmək üçün Dorland modeli kvars işi ilə

məşğul olan “Hület-Pakkard” firmasının ekspertlərinə verdi. Onların da rəyi

belə oldu ki, “Kəllə” modeli bir parça buluddan hazırlanıb. Həmin parçanın

özü 3-4 monokristaldan ibarət olub, material Moos şkalasına görə 7 bala

uyğun möhkəmliyə malikdir və bu xassəsinə görə o, almaz, korund və

topazdan sonra dördüncü yerdə durur. Yəni ki, modelin materialını

almazdan başqa alətlə kəsmək mümkün deyil. Belə möhkəmliyə malik

olan maddə, bir neçə monokristaldan ibarət olduğuna görə həcm daxili

gərginlik yaranmalı idi ki, kəskinin bir balaca toxunması ilə kəllə modelinin

hazırlanacağı kütlə xırda tikələrə parçalansın. Firmanın verdiyi rəydən

belə çıxır ki, o model büllur parçasından hazırlanarkən elə bil ona kəski

toxundurulmayıb. Ən nəhayət, “Hület Pakkard” firması açıqlayıb ki, “gərək

belə bir möcüzə heç olmayaydı. Görəsən necə olub ki, kristall və onun

oxları haqqında heç bir təsəvvürü olmayan qədim insan bu modeli

hazırlayan zaman büllur kütləsi onun əlində parçalanmayıb?!” Daha

maraqlıslı da odur ki, Mitçell-Hedçes özü bu işi qədim atlantlara aid edir.

Kosmik paleokontakr tərəfdarları isə güman edirlər ki, bunu başra

planetdən gələnlər düzəldib.

Ata Məmmədəli müəllimdən soruşdu:

- Sizin fikrinizcə, görəsən, nə üçün kosmosdan gələnlər belə bir iş

üçün o qədər vaxt sərf edib? Məmmədəli müəllim:

- Bilmirəm, - dedi və əlavə etdi. – Həmin modelin oxşarları da var.

1889-cu ildə Meksikadan tapılmış belə bir əşya indi Britaniya muzeyində

saxlanılır. Amma o model, bizim haqqında söhbət etdiyimizə ölçücə yaxın

olsa da rəngi tutqundur. Hissələrdən təşkil olunub və alt çənəsi tərpənmir.

Başqa bir kobud “surət” də Parisdə “İnsan” muzeyində saxlanılır. Amma

məlumdur ki, Parisdəki model yeraltı qaranlığın və ölümün sahibi hesab

edilən Atstek allahının surətidir. Ümumiyyətlə, XV-XVI əsrlərdə İtaliya və

Cənubi Amerika qitəsində heç bir optik effekt verməyən büllur modellər çox

yayılmışdır. Lakin bunların heç biri Hondurasda tapılmış model qədər sirli

və cazibədar deyil.

Ata belə bir məlumatın verilməsini təşkil etdiyinə görə Məmmədəli

müəllimə öz səmimi minnətdarlığını bildirdi.

Tərxan da mətbəxtdəki paralel telefonla danışığa qulaq asmışdı və

Yetti Tərxan vasitəsi ilə məlumatı eşitmişdi. Daha əlavə işə ehtiyac

qalmadı. Yetti xahiş etdi ki, elə bu axşam binadan kənar bir yerdə

görüşsünlər. Bu görüşün belə tələsik istənilməsini Yetti onunla

əsaslandırdı ki, artıq Tərxanın yay tətili sona yaxınlaşır və onun özünün də

vaxtı azalıb. Çox çalışdıqlarına baxmayaraq, hələ görülməmiş bir neçə iş

qalıb.

Ata Tərxanla məsləhətləşdi ki, Yetti ilə həyətdəki bağçada

görüşsünlər. Axşam yeməyindən sonra onlar həyətə düşdülər və gətirdikləri

döşəkçələri oturacaqların üstünə salıb, üzbəüz əyləşdilər.

- Tərxan! Dostuna de buyursun! – deyə ata Tərxanın çiyninə toxundu.

- Ata, Yetti bizi gözləyir. Deyir elə bu axşam mənimlə gəzintiyə çıxmaq

istəyir.

- Ondan öyrən görüm, gəzintiyə necə çıxacaqsınız?

- Ata, Yetti deyir ki, gəzintimizin mən ancaq yuxuda görəcəyəm!

- Yuxuda?!

- Bəli.

- Bəs mən necə iştirak edəcəyəm?

- Yetti söz verir ki, mən gördüklərimin hamısını yadımda saxlayıb sənə

danışacağam. Deyir mənim normal yaşamağım üçün müəyyən işlər

gördükdən sonra çıxıb gedəcəklər və o bir daha məni narahat etməyəcək.

- Onlar necə işlərdir elə?! – deyə ata öz nigarançılığını bildirdi.

- Deyir, birincisi odur ki, sənə lazım olan məlumatları verdikdən sonra

onunla bağlı olan bütün hadisələri mənim yaddaşımdan silinəcək. İkincisi,

mənə başqa yoldaşlarımdan fərqləndirəcək heç bir üstünlük vəd etmir.

Onların mərkəzlərinin rəyinə görə belə bir iş olsa, mən həyatda normal

adam olmaram.

- Allah eləməsin!

- Hə... Bir də deyir, normal insan üçün lazım olan zehni qabiliyyətim

var və həyatda öz xöşbəxtliyimi özüm qura biləcəyəm.

- Yaxşı!... Mən nə deyirdim?... Yaxşı, məsləhət onun özünündür!

- Ata, Yetti deyir ki, məsləhət onun özünün deyil, Mərkəzindir!

Ata yenə nigarançılıqla:

- Bəlkə Mərkəz ona əmr etdi ki, mənim də yaddaşımı silsinlər! Onda

necə olacaq?

- ....

Tərxanın cavab vermədiyin görən ata əlavə etdi:

- Yaxşı... Amma, hər halda, Yetti onunla olan görüşlərimiz barədə

müəyyən bir məlumat yazmaq imkanımızı əlimizdən almayacağına

əminəm!

- Ata, Yetti deyir biz o barədə danışmışıq və razılığa gəlmişik. İstəsən

məlumatın məzmununu dəqiqləşdirə bilərik.

- Yəqin ki, yazacağımız məlumatlar Yerdə insanın təşəkkül tapması

haqqında olacaq. Əgər bütün bunları bir yerdə çap elətdirə bilsək ki,

adamlar oxuya bilsinlər, gür nə qiyamət qopacaq?!

- Yerdə belə məlumatlar çox çap olunur. Heç bir çətinlik də olmur, -

deyə Tərxan Yettinin fikrini ataya çatdırdı.

- Hər halda müəyyən bir tərəddüdə zəmin yaranacaq... Düzünü

desəm, mən ehtiyat edirəm ki, bu görüşlərimiz barəsində kimə danışsaq

və hara yazsaq, heç kim qəbul etməyəcək. Hələ qorx ki, bizə güləcəklər.

Ona görə ...

Ata fikrini yarımçıq qoyub susdu.

- Ata! Yetti soruşur ki, niyə susdun?

- Yettidən soruş görüm görüşlərimiz haqda susmaq ən yaxşısı deyilmi?

- Ata! Yetti deyir ki, siz təkcə bacarıqsızlığınızdan yox, öz

təkəbbürünüz ucbatından susursunuz. İstəyirsiniz sizə söz gəlməsin. Siz

Qobi səhrasında, üçüncü dövrün qumlağında çəkmə izi tapanda da

susdunuz. Krımdan tapdığınız milyon il bundan əvvəl güllə ilə öldürülmüş

kərgədanın kəllə sümüyünü görəndə də, Saxarada skafandrda olan

kosmonavtın paleolik əksini tapanda da susmusunuz! İndi də

susursunuz...

- Biz susmamışıq. Sözümüzü demişik!

- Amma həmişə də nəyə görəsə, öz sözünüzün üstündə dura

bilməmisiniz. Kiminizə din, kiminizə də dövlət mənafeyi imkan verməyib.

Əgər nəzərə alsanız ki, bizi də yaratmış olan kainatın sahibi elə sizin də

yaradanınız, himayəçinizdir və həm bizə, həm də sizə imkan berib ki,

yaradıcılıq ilə məşğul ola, onda siz həqiqəti söyləməkdən çəkinməzdiniz...

- Yetti! Yerdə cürətli insanlar çoxdur. Onlar öz fikirlərini heç nədən

çəkinməyərək söyləməyi baçarıblar. Mən həmişə Əkbər Tursunovun

kosmologiya haqqındakı təqdirəlaiq fikirləri ilə maraqlanmışam.Çalışmışam

ki, öz ətrafımdakıları da bildiklərim ilə tanış edim.

- Ata! Yetti xahiş edir ki, əgər qəlbinə dəyən bir söz deyibsə, onu

bağışlayasan. O sənin kosmologiya haqqında müəyyən təsəvvürlərə malik

olmağına şübhə etmir.Lakin istəyir ki, insanlar dünyanı dərk etmək üçün

düzgün istiqamət götürsünlər. İnsanlar bilsinlər ki, onlar dünyaya qarşı

nəzərə alınmayacaq balaca bir varlıq deyil, onunla qohumdur və onun kiçik

bir surətidir. Qoy İnsan görsün ki, dünya onun məişətinə uyğun qurulub.

Kainatın qorxunc dərəcədə böyüklüyü və heyranedici harmoniyası insana

xətər yetirmir!

Ata razılıqla başını yellədi və dedi:

- Bizin elmi biliklərimizin indiki səviyyəsi imkan verir ki, Yer biosferinin

mənbəyinin kosmosun olması haqqında məsələ qaldıraq. Əgər səsimizi

eşidən olsa, onda Yerdə həyatın yaranması vacibliyinin nəticəsindənmi və

ya kosmik təsadüf üzündənmi meydana gəlməsi barədəki köhnə

mübahisələrə yeni təkan veriləcək. Elə deyilmi?

- Burada kosmik təsadüf yox, kosmik vacibiyyətdən danışmaq

lazımdır!- deyə Tərxan Yettinin fikrini ataya çatdırdı. Ata yenə razılıqla

başını tərpətdi.

Tərxan:

- Ata, mənimdə Yettiyə bir sualım var,- dedi.

- Sualın cavabını onun özündən istə! Amma sual və cavabı səslə

təkrar et ki, məndə eşidim! – deyə ata fikirləşdi ki, görəsən Tərxan nə sual

verəcək?

- Yaxşı, Yetti! Siz adam inşa edəndə onu bədəncə bütün canlılardan

böyük və qüvvətli düzəldəydiniz ki, insan heç nədən qorxmayaydı, - dedi və

özü davam etdi: - İnsan heç nədən qorxmur. Onun ağlı hər cür fiziki,

kimyəvi, bioloji və s. təsir qüvvəsindən güclüdür. İkinci tərəfdən də insan

inşa edilərkən allometrik pirinsip gözlənilib. Yəni insanın çənəsi ilə onun

ölçüləri, çeviklik və baçarığı ilə mütənasibliyi gözlənilib. Beləcə də hər bir

canlının ölçüsünə onun çəkisinə uyğun qurulub. Hər bir quru və su

heyvanının iriliyinin həddi var. Elə sizin Yer elminə də məlumdur ki, quruda

fildən, suda balinadan böyük canlı yaşaya bilməz. Çünki canlının çəki

artımı onun xətti ölçüləri, yəni uzunluq, hündürlük və gövdəsinin diametri

artımının kubu, sümüyünün diametri isə kvadratı ilə mütənasib olmalıdır.

- Tərxan! Onu mən də eşitmişəm. Hələ Qaliley müəyyən etmişdir ki,

əzələnin gücü onun en kəsiyinin sahəsi ilə mütənasib olur. Yəni bədən

ölçülərinin artması kütlənin artmasına nisbətən daha zəif gedir, - deyə ata

Tərxanın dediklərini təsdiq etdi.

Tərxan diqqətlə ataya qulaq asırdı. Deyəsən o heç nə başa

düşməmişdi.

Ata dediklərini bir də təkrar etdi:

- Demək istəyirəm ki, bədəni bir balaca böyütmək üçün gərək kütləni

filan qədər artırasan. Bu isə onu göstərir ki, bütün canlılar hansısa

müəyyən bir ölçü daxilində mövcud ola bilər.

- Ata, Yetti Qaliley haqqında verdiyi məlumat üçün sənə təşəkkür edir.

Deyir ki, mən öyünürəm ki, bizim inşa etdiyimiz adamlar çox ağıllı çıxıblar.

O, Qalileylə və müasir insanların bilgisayar maşınlar düzəldə bilməsi ilə fəxr

edir...

Tərxan bir az susdu və davam etdi.

- Yetti deyir ki, insanın bədən quruluşu və onun bacarığı haqda digər

məlumatlarınız varsa, onları da söyləyin.

- Nə mənada? – deyə ata sualı dəqiqləşdirmək istədi.

- Yəni, Qalileydən başqa digər alimlər də bu işlə məşğul olublarmı?

Olublarsa, onların hansı nəticələri sənə məlumdur?

- Mən bilən Qaliliey bədənin malik ola biləcəyi güc haqqında

qanunauyğunluq kəşf edib. Helmhols canlının uçması, qaçması və üzməsi

üçün sərf edəcəyi gücü, Rubner bədənin səth sahəsi qaydasını, Bordi

müxtəlif bədən aktivliyi ilə güc arasındakı münasibəti, Nyuton, Fürye və

Klayber bədənin soyuma və istilik vermə qanunlarını və yenə onlar Mayerin

rəhbərliyi altında bədən enerjisinin saxlanması qanununu müəyyən ediblər.

- Ata, Yetti təşəkkürünü bildirir və məsləhət görür ki, durub qalxaq evə

və istirahət edək.

- Yaxşı. .. Gedək, yataq!

Tərxan şeyləri yığışdırdı. Ata da bağın qapısını bağlayıb onun

arxasınca evə getdi.

* * *

Ata divanda oturub, gündüz aldığı qəzetlərə baxırdı. Tərxanın da

başı TV-də kinoya qarışmışdı. Ata Tərxanı çağırıb dedi:

- Tərxan! Bir bax, burada nə yazıblar?!

- Nə yazıblar?

- Məhəmməd Sidqi adlı bir əfqan riyaziyyatçısının fitri qabiliyyətini

YUNESKO dünya sivilinin misilsiz sərvəti elan edib. Yazılıb ki, bu 33 yaşlı

riyaziyyatçı alim riyaziyyata aid 400 elmi suala bilgisayar maşınından 6

dəqiqə 17 saniyə tez cavab veribmiş...

Ata gördü ki, Tərxan ona “qulaq assa da” heç nə başa düşmür. Ona

görə yenə sakitcə qəzet oxumağını davam etdirdi. Tərxan durub atanın

yanına gəlib, dedi:

- Ata Yetti xahiş edir ki....

- O çıxıb getməyib?!

- Yox! O, həmişə bizim yanımızdadır!

- Nədən bilirsən?

- Özü deyir!

- Mənim indi sənə danışdığım alim haqda ona da danışım?

- Ata, Yetti maraqlanır ki, görəsən nəyə görə həmin məqalədən mənə

demək istədiyin fikri sona yetirməyim?

- Hə... Mən demək istəyirəm ki, Məhəmməd Sidqinin hesablamaları

Yettinin dedikləri ilə uzlaşır.

- O nə deyir ki?

- O deyir ki, İncilin və Quranın haqq olduğunu mən riyazi hesablamalar

əsasında isbat etmişəm. Hər iki kitabda çoxlu real faktlar var. Allahın

axırıncı elçisi Məhəmməd Peyğəmbər, ondan əvvəlki elçisi isə İsa

Peyğəmbər olub. Bəşər övladı Adəmdən başlayır. Amma insanın ruhu

kosmosdan gəlib. Adəm kosmik eksperimentin məhsuludur. Dördüncü elçi

- göylərdir, orada zaman dəyişmir, o maddi deyil. Göyün 7 qatı var,

yeddinci qat əbədiyyətdir.

- Ata! Yetti məlumat üçün təşəıkkür edir və bildirir ki, burada təəccüblü

heç nə yoxdur. İnsan övladının malik olduğu imkanlar içərisində

Məhəmməd Sidqinin söylədiyi fikirlərin hamısının mürəkkəb riyazi

hesablaşmalarla əsaslandırılması adi bir şeydir.

- O öləcəyi günü də hesablamışdır!

- Ata, Yetti deyir ki, öz bədəninin həyatdan ayrıldığı zamanın insan

tərəfindən hesablanması çox çətin riyazi məsələdir. Çətinlik ondadın ki,

belə məsələnin həll edilməsi üçün qidalanma faktorunun, ətraf mühit

amilinin, təsadüflər ehtimalını, bədənin sağlamlıq dərəcəsini və s. nəzərə

almaq lazım gəlir. Ona görə də insan anadan olacağı günü bilmədiyi kimi

öləcəyi günü də bilmir. – Tərxan bir anlığa susdu və sözünə davam etdi.

- Bir də, Yetti deyir ki, daha gecdir. Mənə istirahət lazım olduğunu

nəzərə al!

- Kim nəzərə alsın?

- Sənə deyir də... Deyim ki, guya mən yorulmuşam. Amma mən

yorulub eləməmişəm!

- Yaxşı... Dur yataq! Yetti düz deyir.

Tərxan könülsüz- könülsüz ayağa qalxdı və yataq otağına keçdi.

Bir müddət keçmişdi ki, Tərxan yuxudan ayıldı. Başını qaldırıb

atasının çarpayısına baxdı. Deyəsən ata yuxlamışdı.

Tərxan Yettinin sakit və işgüzar səsini eşitdi.

- Gedirikmi?

- Hara? – deyə Tərxan balıncdan başını qaldırıb ətrafa baxdı. Yetti

onun çarpayısının yanında durmuşdu.

- Yetti biz hara gedəcəyik?

- Unutmusan? Biz “Aşırıişıq” – sizin fransız professor Reji Duteyin

“Taxion” adlandırdığı dünyaya gedəcəyik.

- Yetti! Ora haradır?

- Biz gedək! Oranın hara olduğunu özün görəcəksən.

- Yetti! Bizim ora getməyimiz vacibdirmi? Gəlsənə heç yerə getməyək!

- Yox.... Tərxan! Bizim ora getməyimiz vacibdir. Bu proqram üzrə işdir.

Sənin ora getməyin mənim getməyimdir. Yəqin sən mənə kömək etməyə

çalışacaqsan. Möhkəm ol, Tərxan!

Tərxan könülsüz çevrilib ataya baxdı. Ata şirin yuxuda idi. Sonra

Yettidən soruşdu:

- Biz nə vaxt gedəcəyik?

- Sən hazırsan?

- Bəli!

- Elə indi. Sən sakitcə uzan! Hesab et ki, yuxlamısan! Sən hadisələrin

hamısını yuxuda görürsən!

Tərxan sakitcə başını balınca qoydu və üzünü Yettidən o biri tərəfə

çevirdi.

O hiss etdi ki, öz-özündən ayrılır, iki nəfər olur və onlardan biri, bu

hadisəni görən, yavaş-yavaş yuxarı – otağın tavanına doğru qalxır. Sonra

yuxarıda olan öz oxu ətrafında fırlanmağa başlayır və görür ki, aşağıdakı öz

çarpayısında sakit vəziyyətdə uzanıb. İstəyir ki, aşağıdakı əlini, ya da

ayağını tərpətsin, başını çevirsin, mümkün olmur, bədəni ona reaksiya

vermir. Ağlına nə gəlisrə, istəyir ki, aşağıya öz bədəninə qayıtsın. Ona da

nail ola bilmir. İstər-istəməz həyəcanlanmağa başlayır.

Bu zaman:

- Sənə nə olub? Niyə belə narahatsan?- deyə Yetti onu dindirdi.

- Yetti, mənə nə olub? – deyə Tərxan əks-sədalı səsləYettiyə müraciət

edir.

- Sənə heç nə olmayıb! Özünü möhkəm tut! Hər iş öz qaydasında

gedir. İndi biz yola düşəcəyik!

- Tərxan Yettini görmürdü. Onun fırlanma sürəti getdikcə artır,

qulaqlarında yumşaq, fit səsinə oxşar, lakin yüksək intensivlikli səslər

eşidilirdi. Otaq yavaş-yavaş qaranlıqlaşırdı. Tərxan gördü ki, onun gözü

qabağında otağın divarları qara- boz buluda çevrilir və nəhayət otaq yox

olur, ətraf qatı qaranlığa bürünür və külək səsinə oxşar uğultulu səslər

eşidilir. Tərxan gördü ki, onu əhatə edən qaranlıq fırlanan boruya bənzər

tunelə çevrilir və tunelin o biri başında zəif işıq görünməyə başlayır. Tərxan

özündən asılı olmayaraq o işığa doğru hərəkət etməyə başladı. Tunelin o

biri başına yaxınlaşdıqca işıq artır, daha güclü, daha parlaq olurdu. Tunelin

çıxacağında işıq Tərxanın gözünü qamaşdırdı, onu özünə tərəf çəkməyə

başladı. Bu qeyri-adi cazibə getdikcə artırdı. Sonra isə Tərxanı xüsusi

ləzzəti olan bir rahatlıq qarşıladı. Onu pambığa oxşar ilıq işıq oreolu əhatə

etdi. Tərxana elə gəldi ki, o kainatın nə qədər nəhəng ölçüyə malik

olduğunu hiss edir və özü də bu ənginliyin bir hissəsidir. Fırlanma sürəti isə

elə hey artırdı...

Tərxan rahatlıq və yüngüllüyə o qədər aludə olmuşdur ki, demək olar

Yettini tamam unutmuşdu. Axır ki, Yetti özü “onun da Tərxanla bir yerdə

olmasını” bildirdi. Bu hadisə belə oldu: rəngarəng cizgi filmlərinə oxşar

mənzərələr onu daha uzaqlara uçmağa sövq edirdi. Nəhayət ki, Yettinin

yumşaq səsini eşitdi:

- Tərxan, biz iş dalınca getməliyik!

- İndi hardayıq?

- Biz elə məkandayıq ki, burada zamanın Yerdəki kimi bir istiqamətlə

gedişi yoxdur. Zamanın hansı istiqamətdə getməsinin tənzimlənməsi bizim

imkanımızdadır.

- Necə yəni?

- Onu özün biləcəksən!

- Yaxşı!... – deyə Tərxan razılaşdı. – İndi Yerə enməliyik?

- Tərxan, burada zamanın təsiri olmayan bir məkanda “enmək və ya

qalxmaq” şərti istiqamətlərdir. Onları sənə izah etmək çətin olacaq. Yaxşı

olar ki, Yan Kurenin “Heç kəs həmişəlik ölmür” kitabını oxuyasan.

- Yetti, sən elə kitabların olmasını hardan bilirdən?

- Bizdən başqa tədqiqatçılar da var! Onlar da məlumatları mərkəzə

verir. Biz isə onları mərkəzdəki bankdan hazır şəkildə alırıq, - deyə Yetti

cavab verdi və Tərxana uzaqdakı yaşıl bir bölgəni göstərib, - o yaşıl planeti

görürsənmi? Ora Yerdir, - dedi.

Tərxan soruşdu:

- Yetti deyirlər ki, kainat qaranlıqdır. Bəs biz niyə hər yeri aydın

görürük?

- Kainatın onlara qaranlıq, bizə isə işıqlı olması səbəbini sən başa

düşməzsən.

- Niyə?

- Ona görə ki, sən hələ insan beyninin necə işlədiyini bilmirsən! Biz

“Yaşıl planet”in səthinə yaxınlaşdıq. Biz Perunun üstündən uçuruq.

- Tərxan həmin anları belə təsvir edir: çox qəribə bir mənzərə gördüm.

Ətrafda hal-hazırkı həyat öz axarı ilə davam edir, amma məd öz-özüm

ətrafında fırlanma sürətini artırmaqla elə bil hadisələri geriyə qaytara

bilirdim. Biz bir az da aşağı endik. Yetti bildirdi ki, bura Naska səhrasıdır.

Mən həmin səhrada torpaq üzərində çəkilmiş nəhəng insan, vəhşi heyvan,

quş, balıq şəkillərini görüb heyrətə gəlmişdim. Yetti bildirdi ki, bu şəkilli

sahə Kordilyerin ətəyindən 10 km qərbə və 50 km şimaldan cənuba doğru

uzanır.

Biz lap aşağı endik. Mən artıq öz oxum ətrafında fırlanma tezliyini

dəyişə bilərdim. Yetti də mənimlə sinxron hərəkət edirdi. Amma o öz oxu

ətrafında yox, mənim ətrafımda fırlanırdı. Belə olmasa mən onu həmişə

sağ tərəfimdə görməzdim. Ağ işıq sol tərəfimdən düşürdü. Mən fırlanırdım

və bu hərəkətimi elə işıq gələn səmtə görə müəyyən edirdim. Başqa bir

maraqlı cəhət də o idi ki, fırlanmağıma baxmayaraq həmişə aşağını –

Yerin səthini görürdüm.

Yetti məni maraqlı bir hadisə ilə tanış etdi. Peru alimləri bu nəhəng

şəkillərin nə üçün çəkilməsi barəsində mübahisə aparırdılar. Biz onların

yanında olmağımıza baxmayaraq heç biri bizə əhəmiyyət vermirdi. Mən

əmin oldum ki, atanın Yettini görmədiyi kimi onlar da bizi görmür və

səsimizi eşitmirdilər. Onların Kabrera adlı bir alimi deyidri ki, bi şəkilləri

qədim zamanlarda orada yaşamış neandertallar çəkib. Belə ki, onlar (yəni

neandertallar) kələzləri əhliləşdirib minib uçurlarmış. Bu zolaq, yəni Naska

onların aerodromları imiş...

Yetti mənə izah edirdi ki, biz Sakit okeanın Peru sahillərində, İki

şəhərindəyik. O məni buraya ona görə gətiribmiş ki, mənə əyani olaraq

özlərinin 200 min il bundan əvvəlki iş yerləri ilə tanış etsin. O mənə dedi:

- Fikir ver! Buradakı irili-xırdalı minlərlə daş abidələr, bizim o vaxt

yetişdirdiyimiz insanların əl işləridir. Onlar bizimlə açıq kontaktda olmuşlar

və bizim üçün tədqiqat obyekti idilər.

- Siz onları necə tədqiq edirsiniz?

- Yetişdirdiyimiz şüurlu məxluqların nəyə qadir olduğu bizi çox

maraqlandırırdı. O vaxt biz görkəmli həkimlər və müəllimlər hazırlamışdıq.

Onların fəaliyyətindən cuşa gələn ilk daşyonan usta rəssamlar daşlar

üzərində tam səhnələri əks etdirirdilər.

- Bəs şəkil çəkmək üçün bu boyda daşlar nəyə lazım idi?

- Onlar ümumi bədən quruluşuna görə indiki adamlara oxşasalar da

bəzi əzalar müxtəlif ölçülərdə idi. Onların beyin qutusu daha böyük, qolları

çox güclü, əlləri isə iri idi.

Tərxan:

- Bəs, bayaq biz gördüyümüz o kişi kim idi?

- Biz sizin yer təqvimi ilə 1974-75-ci illərə enmişdik. Gördüyün həmin o

kişi Perunun tibb elmləri doktoru Havero Kabrero Darkeadır. O, on beş

mindən çox daş üzərində işlənmiş əl işlərini toplayıb. İndi onların

yaradıcıları haqqında fərziyyələr söyləyir. Kabrero 200 min Yer ili bundan

əvvəl Naskada yüksək səviyyəli intellektual inkişafa malik olan insanların

yaşadığını söyləyir. Amma onların necə meydana gəlmələri və hara yox

olmaları barədə heç nə deyə bilmir.

- Onlar hara yox olublar ki?

- Onlar yox olmazdılar! Lakin həmin insanlar inşa olunarkən bizim

mütəxəssislər bəzi detalları nəzərə almamışdılar. Bizim “inşaatçılar” bu

məxluqları elə beyin və əl qabiliyəti ilə silahlandırdılar ki, onlar son

nəticədə özləri-özlərini məhv etdilər.

- Yetti! O necə oldu?

- İndi sizin Yer planetində elm və texnikanın inkişafı Yer sivilinin

sonunu yaxınlaşdırmırmı?

- Mən onu bilmirəm!

- Biz çox çalışdıq ki, səhv etməyək, yenə xeyri olmadı. Sonrakı

söhbətimizin birində yadıma sal, o haqda sənə danışaram. Belə

vəziyyətdə səni çox saxlamaq olmaz. Ona görə biradakı işlərimizi tez

yekunlaşdırmalıyıq. İndi biz Kabreranın dediyi Pasxi adasına gedəcəyik.

- Orada nə var?

- Özün görəcəksən. Vaxtilə biz Pasxi adasında öz biorobotlarımızı

yerləşdirmişik. Müəyyən tapşırıqlar da vermişdik ki, başları qarışsın və

başqa yerlərə gedib, insanları narahat etməsinlər.

- Yetti biz o biorobotların yaşadığı zamana uça bilərikmi?

- Bilərik. Amma sənin səhhətinə pis təsir edər. Səni nə maraqlandırırsa

onu de!

- Mənə nə olar ki?

- Sənə heç nə olmaz! Biz çox keçmişə getsək, gedib-qayıtma vaxtımız

o qədər çox olar ki, sən bir də yuxudan ayılanda görərsən ki, indi tanıdığın

adamlardan heç kəs qalmayıb. Neçə-neçə nəsl dəyişib...

Yettinin də dediyini başa düşmədim və elə dediyimi dedim:

- Mən o adamları görmək istəyirəm!

- Gedək Kabreranın muzeyinə!

- Orada nə var ki?

- Çox şey! Özün görərsən!

Biz Yetti ilə onun “muzey” adlandırdığı çölə gəldik. Yetti mənə bir daşı

göstərib dedi ki, o şəklə baxım. Daşın üzərində bir dinozavr şəkli cızılmış

və üstündə də uşaqlara oxşar şəkillər var idi. Şəkildəki uşaqların hamısı

ayaq üstə idilər. Əyinlərində bircə gödək şalvara oxşar örtük çəkilmişdi.

Deyəsən yanlarında it şəkli var idi. Yetti mənə dedi ki, bunu sizim alimlər

dinozavr yox, brontozavr adlandırırlar. Daşın üstündə isə it şəkli yoxdur.

Başqa bir daşın üzərində başı ilə bədəni təqribən eyni ölçüdə olan atlı

döyüşçü təsvir olunmuşdur. Bir başqasında qadına oxşar bir məxluq filin

üstünə əks etdirilmiş və onun da əlində nizə kimi iti uclu alət çəkilmişdir.

Yetti mənə o vaxtkı adamların çəkdikləri xəritəni də göstərdi. Dedi ki,

Kabrera həmin xəritədə Mu-Lemuri və Atlantidanın ölduğu ərazinin də

qeyd edildiyini israr edir. Mən soruşdum:

- Mu-Lemuri və Atlantida haradır?

Yetti cavab verdi:

- Böyüyəndə bilərsən!

- Yetti! Sən onların danışıqlarını necə başa düşürsən?

- Sənin “eşitməyin” kifayətdir.

- Yetti! Onlar bizi eşitmirlər. Bəs biz onları necə eşidirik?

- Biz onların səs danışığını yox, beyinlərində gedən biocərəyanların

yaratdığı elektromaqnit və qravitasiya dalğalarını tuturuq. Alınmış

informasiya bizim Yerdəki mərkəzə göndərilir, orada araşdırılaraq sənin

evdə yatmış beyninə verilir. Sən də bunları yuxu kimi görürsən.

- İndi mən yuxudayam?

- Bəli.

Yetti mənim ona inandığımı görüb elə bil “ürəkləndi” və dedi:

- Beyindən ala bildiyimiz qravitasiya dalğası rentgen və qamma

şüalanma dalğaları ilə eyni tezlikdə olur. Rentgen və ya qamma şüalarının

nə olduğunu bilirsən?

Mən:

- Yox, - dedim.

Yetti mənə daha bir neçə şəkilli daş göstərdi. Bu şəkillərin birində adam

sol əlində ürək, sağ əlində isə lansetə oxşar bıçaq tutmuşdu. Aşağıda da

səbət kimi qabın içərisində başqa iti uclu kəsici alətlər göstərilmişdi.

Şəkillərin birində də yerə uzanmış bir qadının ağzından zond

salmışdılar. “Xəstənin” yanında ağzı tənziflə bağlı həkim və onun yanında

da əlində cərrahiyyə alətləri olan qabı tutmuş köməkçi dayanmışdı.

Mən o biri şəkillərə də baxmaq istəyirdim. Yetti dedi ki, burada 15

mindən çox şəkilli daş var. Hamısına bir-bir baxıb çatdıra bilmərik.

Onlardan birini, bayaq Yetti “xəritə” adlandırdığı şəkli yenə Yettiyə

göstərərək xahiş etdim ki, İkidən tapılmış bu daşın üzərində nə təsvir

olunduğunu mənə izah eləsin.

Yetti dedi:

- Perulu Kabrera həmin daşı dünyanın ən qədim xəritəsi adlandırır və

deyir ki, orada Mu-Lemuri və Atlantida adlanan və artıq okean sularında

yuyulub, yox olmuş qitələrin yerləri göstərilib.

Mən soruşdum:

- O qitələr nə vaxt yox olub?

- Onların sonuncu qalıqları, sizin tarixlə, sizin eradan əvvəl 15-ci

minillikdə, yəni Yerdə siz insanların inşa olunmasından təxminən 25 min il

sonra...

Bundan sonra Yetti mənə o kontinentlər barəsində qəribə məlumatlar

danışdı. Dedi ki, onlarda olan məlumata görə “Atlantida adası” haqqında

fikri bizim eradan əvvəl IV əsrdə yaşamış (427-347) Platon ortaya atıb.

Əfsanəvi Mu və ya Lemuri adlanan qitənin olması barədə 1929-cu ildə ilk

dəfə elmi məlumatı ingilis Ceyms Çerçvard verib.

- Yetti, sən ona “əfsanəvi qitə” dedin. Elə bir qitə olub, ya yox?

- Olub.

- Bəs Mu nə vaxt yoxa çıxıb?

- O da çox-çox qədim dövrlərdə...

- O qitələrdən heç əsər- əlamət qalmayıb?

- Qalıb. Mu tədricən suya qərq olub. Orada yaşayan canlıların bir çoxu,

o cümlədən adamlar da başqa quru sahələrə köçüblər.

- Yetti! Bəs bizim adamlar o hadisələr haqqında bir şey bilirlər?

- Onu məndən soruşma!

- Bəs kimdən soruşum?

- Böyüyəndə oxuyarsan! Alimləriniz o qədər bir-birinə zidd fikirlər

yürütdülər ki... Biri deyir bu daşın üzərində olan xəritənin 100 milyon yaşı

var. O biri də daş üzərində çəkilmiş brotonzavrı keçmiş naskalıların

nəqliyyat vasitələri hesab edir. Bəziləri də belə buyurur ki, Argentina,

Braziliya, Kolumbiya və s. ərazidə 190-70 milyon il bundan əvvəl

bronotozavrlara oxşar heyvanlar yaşayıb. Ona görə də şəkillər o dövrə

aiddir.

- Bəs o daşın üstündəki şəkil nədir?

- Tərxan, indi sən öz çarpayının başına bir dinozavr şəkli yapışdırsan

və həmin çarpayı başı şəkillə birlikdı 100 min ildən sonra tapılsa, bu o

deməkdirmi ki, indi Yerdə dinozavr yaşayır?! Bu şəkillər tədris vasitələri

kimi çəkilib. Çoxu da uşaqlar tərəfindən yerinə yetirilmiş “ev

tapşırıqlarıdır”!

- Yetti! Bəlkə bu şəkilləri 50 və ya 100 il bundan qabaq çəkiblər? İndi

bəzi millətlər öz tarixlərini “qədimləşdirmək” üçün yalandan belə

etmirlərmi?

- Mən sənin inamsızlığını göstərən sualına cavab olaraq bildirirəm

ki, indi sizin əlinizdə daş üzərinə zərif şəkillər yonmaq üçün işə yarayan

ən incə cihaz bor maşınıdır ki, onunla belə düz xətlər çəkmək olmaz.

İnanmırsansa böyüyəndə özün bura – İkiyə gələrsən. Şəkilli daşların

mikrofotosunu çəkərsən, sonra da trasoloji ekspertiza edib, yoxlayırsan!

Onda biləcəksən ki, bu günə qədər Yerdə elə bir imkan olmayıb.

Mən Yetti ilə razılaşdım.

- Yetti, indi hara gedəcəyik?

- Bizim inşa eyidiyimiz biorobotların əl izləri Pasxi adasında da var.

İstəyirəm ora gedək.

- Yetti! Pasxidəki əl izləri nədən ibarətdir?

- Onlar daş nəhənglər, yəni daşdan düzəldilmiş iri adam heykəlləridir.

- Yetti, sən dedin ki, Atlantidanı Platon kəşf edib...

- Yox.. Mən dedim ki, Platon Atlantıdanın tarixi haqqında iki əsər

yazıb: “Timey” və “Kritiy”. Platon öz yazdığının bir neçə yerindən qeyd edib

ki, Atlantida haqqında məlumatı öz babası Kritiydən alıb. Kritiy də öz

növbəsində, bu məlumatı sizin eraya qədərki 640-559-cu illərdə yaşamış,

“müdriklər-müdriki” Solondan alıb. Solon Misirə səyahət edərkən, Saisdə

yerli kahinlərlə görüşmüş və kahinlər ona nəql ediblərmiş ki, doqquz min il

əvvəl Atlantida çarları Misir və Afinaya qarşı müharibələr aparıblarmış.

- Hə... Bəs deyə bilərsənmi indi Atlantida haradadır? – deyə mən

Yettidən Atlantida haqqında daha ətraflı məlumat almaq istəyirdim.

- Atlantik okeanın dibində. Suya qərq olub.

- Niyə?

- Güclü zəlzələlər nəticəsində hissə-hissə dənizin dibinə çöküb.

- Görəsən oradan da adamlar çıxıb, başqa quru sahillərə keçə biliblər?

- Əfsus ki, yox! Mu yavaş-yavaş çöküb. Altında olan qaz yastığı deşilib.

Sakinlər, istər insan olsun, istərsə də heyvanlar, hamısı başqa qitələrə

qaçıblar. Atlantidanın sonuncu adası isə dəhşətli bir gün və bir fəlakətli

gecədə bütün varidatı ilə birlikdə, gedib dənizin dibinə.

- İndi yəqin ki, dənizin dibində Atlantidanın xarabalıqları durur...

- Təkcə xarabalıqları yox, həm də o döyüşkən xalqın mədəniyyət

inciləri, qızıl, gümüş, almaz xəzinələri okeanın dibində yatır.

- Yetti, sən o yeri tanıyırsan?

- Atlantida bir yer deyil. O böyük bir ada olub. Sərhədləri indiki Atlantik

okeanın dibində olan Atlantik sıra dağlarının şərqindən və Azor dağlarının

isə cənubundan başlayır. Atlantida çökəndən sonra isti Halfstrium suları

Şimal Buzlu okeanına keçə bildi və Yerin şimal yarımkürəsinın

buzlaşmasının qarşısı alındı.

- Bunu nədən bilirlər ki, şimal yarımkürəsi buzlaşırmış?!

- Cənub yarımkürəsinin müasir buzlaşması və şimal yarımkürəsində

buzlaşmanın dayanması bu hadisəyə əsaslı sübutdur.

- Mən heç nə başa düşmədim!

- Sən bunları böyüyəndə öyrənəcəksən! İndi biz Pasxi adasına –

nəhəng heykəllərə baxmağa gedirik.

Biz dənizin üzərindən uçaraq dağlıq bir adaya endik. Oranın havası

çox nəmli idi. Ən çox da ot və kollar gözə dəyirdi. Yetti dedi:

- Pasxi (Rapanui) Çili dövlətinin ərazisinə daxil olub, Sakit okeanın

şərq hissəsində vulkan püskürməsindən əmələ gəlmiş adadır. Bu adanın

sakinləri polineziyalılar olub.

O adanı mənə göstərməyə başladı. Adada hər biri 15-20 tonluq iri

daş heykəllər var idi.

- Burada altı yüzə qədər belə nəhəng heykəllər var. Vaxtilə onların

çoxu xüsusi platformalarda – axu üzərində durardı. Lakin sonralar insanlar

bu heykəlləri kürsülərindən düşürdüblər...

- Yetti, sən bunları mənə neyə göstərirsən?

- Bu heykəllərin emalatxanadan daşınmasına dair çox mübahisələr

var. Biz istəyirik ki, sən insanlara bu nəhəng heykəlləri emalatxanadan 10-

15 km məsafədə olan adanın müxtəlif yerinə daşımaq üçün, kənarları qum

kisələrindən ibarət məhlil hövuzlarından istifadə olunduğunu söyləyəsən.

Heykəllər hazırlanarkən çıxan qum və toz su ilə qarışdıraraq məhlul

hazırlanıb və həmin məhlul hovuzdan-hovuza daşınıb. Gördüyün bu

nəhəng heykəllər məhlul doldurulmuş hovuzlarda demək olar “ özləri

yeriyiblər” – yəni üzüblər. Məhlul hovuzlarında heykəlləri üzüaşağı, üfüqi

vəziyyətdə aparmaq daha əlverişli idi. Ona görə yarı yolda qalmış

heykəllərin hamısı üzüaşağı düşüb...

- Yetti, bir belə iri daş heykəllər nəyə gərəkmiş?

- Hə... Sən böyük bir sirli məsələnin açılmasını istəyirsən! Onda qulaq

as! İnsan inşa edilən ilk dövrlər idi. Onların təfəkkürü aşağı səviyyədə olsa

da artıq insan idilər. İlk insanları Yer şəraitinə uyğunlaşdırmaq üçün onlara

qulluq etmək zəruriyyəti ortaya çıxmışdı. Çünki, əvvəllər insan inşa

ediləndən sonra özbaşına buraxılmış və sonralar “məhsul” korlanmışdı. Bu

da “inşaatçıları” insanlara köməkçilər yaratmağa vadar etdi. “Köməkçi

insanlar” bu daş heykəllər kimi bir-birinə oxşayır və müxtəlif ölçüdə idilər.

İndiyədək sizlərin bilmədiyiniz və bacarmadığınız çox şeyləri onlar bilir və

bacarırdılar. İnsan inşaatçıları üçün mexaniki alətlər və qurğular qurub-

yaradırdılar. Ən əsası da o idi ki, onlar ölməz idilər və ən pisi də o oldu ki,

getdikcə lovğalaşdılar. Həddlərini aşdılar və iş o yerə gəlib çatırdı ki,

özlərini insan inşa edən gəlmələrə tay bilirdilər.Onlara, hələ yetişməkdə

olan insan ilə əlaqəyə girmək qadağan olunmuşdu. Lakin bu qadağa tez-

tez pozulmağa başladı. Onlar insanların yaşadığı bölgələrə təcavüz edir,

qadın və qızları oxurlayıb yaşadıqları mağaralarda gizlədir, gənc kişi və

uşaqların yeyilməsi kimi cinayət əməlləri törədirdilər. İnsan “inşaatçılarının”

belə təcavüzkar köməkçiləri haqqında sizin yaddaşlarınızda əfsanə və

nağıllar kimi qalanlar sübut edir ki, həmin sözə baxmayan, lovqa

köməkçilərdən sizin də xəbəriniz var. Sizlərdən bəziləriniz onları divlər,

bəziləriniz isə atlantlar adlandırmışsınız.

- Yetti! İnşaatçılar divləri elə hazırlayardılar ki, onlar belə pis işləri

görməyəydilər.

- Köməkçilər də Yerdə yaşayan canlıların üzərində qurulmuşdu.

Əslində div və ya atlantlar öz məcralarına – heyvan təfəkkürünə

qayıdırdılar. Onlar bir-birləri ilə çəkişir, ən pis iş olaraq, insanlarla ünsiyyətə

girməmək qadağasını pozurdular. Ona görə insan inşaatçıları onların

özlərinə güc və dalğa maşınları qurdurub yeraltı ambarlar tikdirdilər və ən

təcavüzkarlarının fəaliyyətini dayandırıb, Yer qabığının altına, özlərinin

düzəltdikləri mağara-ambarlara yığdılar. Nisbətən mötədillərini – yəni ipə-

sapa yatanlarını Pasxi adasına toplayıb ehtiyat saxladılar. Onlara tapşırıq

verildi ki, hər kəs özü üçün bir daş surət, - yəni belə bir heykəl düzəltsin. İş

qurtaran kimi onların başqa yerə köçürülməsinə icazə veriləcək. Əslində bu

iş ehtiyat saxlanan atlantları məşğul etmək üçün verilən, baş qarışdırıcı

tapşırıq idi. Onlar bu işlə sizin bu yaxın tarixlərədək məşğul olmuşlar. Lakin

yenə dinc dayanmamış, qayıqlar düzəldərək, qitələrə getmək fikrinə

düşmüşlər. Ona görə də ölməzlikləri üstlərindən götürülmüş və onlar bir-

birlərinin fəaliyyətini dayandıraraq aşağıya – mağara anbarlara daşımışlar.

- Yetti, biz insanlara da ölməzlik vermək olmaz?

- Xeyr.

- Niyə?

- Ona görə ki, sizin yaşadığınız zaman və məkan daxilində belə bir

imkan yoxdur. Bir də ki, axı, ölməzlik olsa, insan həyatının mənası da

olmazdı. İnsanlar da daş, qaya kimi sakit yatar və yaşamazdılar.

- Bəs necə olur ki, divlər ölməz olurlar?

- Onlar insan deyildilər, sizin dilinizlə desək, “robotlar” olmuşlar.

- Dediniz ki, “onların ölümsüzlüyü üstlərindən götürüldü”. O necə olur?

- Çox sadə. Onlara bildirildi ki, “divin canı şüşədədir”, yəni hansı

proqram ilə qarşısındakını fəaliyyətindən dayandıra bilər. Bundan sonra

özləri xüsusi qurğu hazırlayıb, bir-birlərini “yuxlatdılar” və yatmışları

aşağıdakı mağaraya daşıdılar.

- Onu necə başa düşək?!

- İnsan xəncər, tüfənk, bomba ya da ki, kimyəvi maddə hazırlayıb bir-

birini məhv etmirmi?! Bu zaman insanın biri bilir ki, o birinin qanını

tamamilə axıtmaqla və ya beynini fəaliyyətdən dayandırmaqla, yaxud

oksigenlə qidalanmasının qarşısını almaqla öldürmək olur. Bu məqsədlə də

bu işə xidmət edən qurğu, - yəni silah hazırlayırlar.

- Yetti, bir sualım da var!

- Buyur.

- Bəs öz heykəlini hazırlamış div sonra nə işlə məşğul olub?

- Onlar üçün sənin – mənim olmayıb. Hər robot üçün bir moai- yəni

heykəl qurulmalı idi. Ona görə hamı işləyirdi.

- Bəs nə yeyirdilər?

- Onlar üçün adada təminat var idi. Onlar da canlılar kimi fotosintez

prosesinin məhsulları ilə qidalanırdılar.

- Onlar da xəstələnirdilər?

- Bəli xəstələnirdilər və mağaralarda düzəltdikləri müalicəxanalarda

bir- birini təmir edir, yəni müalicə olunurdular. Onlar yalnız beyin

qutusundan başqa bədənlərinin bütün hissələrini dəyişə bilirdilər. Sən fikir

verirsənmi ki, hər bir moaninin başına papaq kimi daş qoyulub.O daş insan

inşaatçıları tərəfindən hər bir robot üçün hazırlanmış beyin qutusunun

modelləridir.Beyin qutusu atlantların işini idarə edir və həm də onların

bədənlərini istidən, yağış və küləkdən qoruyurdu.

- Bəs o insan inşaatçıları öz məhsulları üçün – yəni insanlar üçün bir

yazı – məktub qoymayıblar?

- Elə insanın özü yazıdır!

- Elə yox e... məktub kimi...

- Onlar heç vaxt insanlara öz kördükləri iş haqqında məlumat

verməyin zərurətini hiss etməyiblər. Burada yalnız robotların bəzi qeydləri

var ki, onlar taxta patçalarının üstünə yazıblar. Hələ ki, insan o yazıları

oxuya bilməyib. Amma sənin sualını tamamilə cavabsız qoya bilmirəm...

Mən sənə deyim ki, yerdənkənar sivil həmişə insana məktub yazır. Bəzi

mətləbləri ona çatdırmaq istəyir. Amma çox vaxt insan onu başa düşə

bilmir.

- Yetti, yerdənkənar sivil o məktubları necə yazır?

- Misal üçün taxıl sahələrinə, qumun, qarın üstünə müəyyən sxemlər

çəkməklə yazırlar.

- Hə?!

- Başa düşmədin?

- Düzü yox.

- İndi o yazılardan bir neçəsini sənə göstərməyə bizin vaxtımız çatar.

- Yetti, bir məni başa sal görüm, mən o yazıları haradan görəcəyəm?

- İndi biz Böyük Britaniya adalarına səyahətə çıxacağıq. Sən özün

həmin yazıları görəcəksən.

- Bizdən başqa o yazıları görən yoxdur?

- Əlbəttə, var. Hər yay Yer mətbuatında, ən çoxu da ingilis dilində olan

qəzet və jurnallarınızda taxıl zəmilərində sünbüllərin yatması ilə müəmmalı

dairələrin əmələ gəlməsi barəsində məlumatlar çıxır. Həmişə də jurnalistlər

alimləri təqsirləndirirlər ki, onlar zəmilərdə əmələ gələn fiqurların kim, nə və

necə yaratdığı sualına cavab tapa bilmirlər. Sən o istiqamətdə axtarış

etsən, yerdənkənar sivilin necə “məktub yazmasını” biləcəksən. İndi yola

düşürük.

Biz bir- birimizin ətrafında fırlana – fırlana Yerdən aralanmağa

başladıq.

* * *

Tərxan yuxudan oyananda uşaqların səs-küyü həyəti başına

götürmüşdü. Mətbəxtdən atanın səsi gəlirdi. O, kiminləsə telefonla

danışırdı. Deyəsən Tərxanın gecəki yuxusundan, daha doğrusu,

səyahətindən xəbəri yox idi. Tərxan gecə gördüklərini atasına necə

danışmaq haqqında fikirləşməyə başladı. Hər şey xırda detallarına kimi

onun yadındaydi və Tərxan onları ataya danışmaq üçün planlaşdırdı. Axır

ki, ata yataq otağına girib:

- Oyanmısan? – deyə ona yaxınlaşdı və əlavə etdi, - dur, çörəyimizi

yeyək!

Tərxan çarpayıdan düşdü və əl-üzünü yumağa getdi. Yuyunanda

yadına düşdü ki, ata ondan yatağını yığışdırmağı tələb etmədi. Öz-özünə

dedi ki, yəqin gecəki səfərdən onun da xəbəri var. Üzünü silə-silə atanın

yanına gəldi və soruşdu:

- Ata, sənin bu gecəki işlərdən xəbərin oldu?

- Yox. Nə olub ki?

- Çox şey! Mən Yetti ilə səyahətə getmişdim.

- Yox əşşi!...

- Hə!...

- Niyə mənə demədiniz?

- Yetti dedi ki, səninlə razılaşıb. Mən hər şeyi dəqiq yadımda

saxlayıram. Yetti mənə tapşırıb ki, nə görmüşəmsə sənə danışım.

- Yaxşı! Gedək çay-çörəyimizi yeyək, sonra danışarsan.

Tərxan elə yeməyə oturandan söhbətə də başladı:

- Ata, bu gecə Yetti mənə elə əcaib şeylər göstərib ki!

- Nə göstərib?

- İtbaşlı adamların şəklini...

- Harada?

- Kabreronun muzeyində.

- Ora haradır? Yaxşı, çörəyini ye, sonra danışarsan.

Onlar səhər yeməyindən sonra divanda əyləşdilər və Tərxan gecə

gördüklərini bir-bir ataya danışmağa başladı. Ata ona diqqətlə qulaq asdı

və axırda soruşdu:

- Yetti öz işlərini qurtardı, ya yox?!

- Özünün dediyinə görə, başa çatdırıb.

- Bizimlə salamatlaşmayacaq?

- O bizimlə salamatlaşır və yaxın vaxtlarda çıxıb gedəcəklər.

- Gedəcəklər deyəndə, yəni onlar çoxdurlar?

- Ata! Ötən dəfə demədi ki, onlar qrupla gəlirlər?!

- Hə. Demişdi!

- Ata, o səninlə, daha doğrusu, bizimlə son dəfə bu gün görüşəcək.

İstəyirsən lap elə indi başlayaq!

- Olar.

- Ata! Yetti buradadır. Salamlaşır.

- Salam. Buyursun!

- Ata! O cavab verməyə hazırdır.

- Yetti, sən öz işini gördün, indi çıxıb gedirsən. Amma bizi bir çox

məsələlərdə nigaran qoyursan... Sənə kömək lazım olanda biz əlimizdən

gələni elədik. Bəs sən bizi nigarançılıqdan qurtarmaq istəmirsən?

- Ata, Yetti soruşur ki, siz nə istəyirsiniz?

- Birincisi, Tərxana göstərdiyin mənzərə, hadisə və sübutlar üçün

təşəkkürümüzü bildiririk. Mən başa düşürəm ki, gecə, çox qısa bir

müddətdə Tərxana bu qədər informasiya vermək və indi tam ardıcıllığı ilə

onları mənə çatdırmaq bizim dostumuz Yettinin fəaliyyətidir..

- Ata, Yetti səmimiyyətin üçün minnətdarlığını bildirir.

- Hə.. Deyirəm Yetti məni başa salsın görüm, o “itbaşlı adam” məsələsi

nə olan şeydir? Biz “Min bir gecə” nağıllarındakı Sindibadın gördükləri itbaş

adamlardanmı danışırıq?

- Ata, Yetti deyir ki, insanların nağıl yaddaşlarında qalan varlıq, əşya

və hadisələr onların əcdadlarının gördüklərinə əsaslanır. Siz ona “itbaş”

deyirsiniz. Amma o varlığın özünü görsəydiniz, bəlkə də “şirbaş” deyərdiniz.

Onlar da bizim mühəndislərin konstruksiyası olub. Vaxtilə müxtəlif növ

əməliyyatları həyata keçirmək üçün müxtəlif konstruksiyalı köməkçilər

lazım idi. Onlar hazırlandı, istifadə edildi, lazım olmayanda və görülən işlərə

mane olmağa başlayanda isə məhv edildilər...

- Tamamilə? – deyə ata Tərxanın üzünə baxdı.

- Yetti deyir yox. İzləri qalıb. Sözsüz ki, bizim yeraltı anbarlarımızda

olanların da nümunələri var və biz bu haqda danışmışıq. Hal-hazırda

onlara bənzən qalıqlar – təcrübə tör-töküntüləri – Yerdə yaşamaqdadır və

siz onları tanıyırsınız.

- Tanıyırıq? – deyə ata yenə təəccüblə Tərxanın üzünə baxdı. – Kimdir

onlar?!

- Siz Uliss Aldrovandinin 1642-ci ildə çap etdirdiyi “Təbii tarix” kitabına

baxın! Siz Devid Ettenboronun “Oğlan bürcünün cığırı ilə” kitabına baxın! –

deyə Tərxan Yettinin cavabını ataya çatdırdı. – Sizin eranın XVI-XVII

əsrlərində yaşamış təbiətşünas yazıçıların əsərlərində müxtəlif əcaibliyə

malik varlıqların təsvirlərinə rast gələcəksiniz. Onlar şir bədənli, əqrəb

quyruqlu və adam başlı varlıqlardır. Onlar hidralar və təkayaqlılardır. Ən

çox rast gələcəyiniz kinotsefallar – yəni itbaş adamlar olacaq. Kinotsefallar

– yəni qalın yunlu, düz yeriyən, iri əl və ayaqlı, quyruqsuz və ümumiyyətlə,

insan bədəni mütənasibliyinə malik it sifətli, ağzı köpək dişləri ilə dolu

varlıqlardır. Bizim mərkəzdə olan məlumatlara görə, sizin yazıçı-səyyahınız

Marko Polo haqqında danışdığımız varlıqlara oxşar canlıların Benqal

körfəzinin Birma sahilindəki Andaman adasında yaşadığını söyləyir. Onun

bir kiçik sitatını deyim! “Sizi imandırıram ki, o adada yaşayan adamların

hamısının başı it başına, sifəti ingilis doquna bənzəyir, dişləri və gözləri

itinki kimidir”...

Tərxan bir az dayanıb nəfəsini dərdi və davam etdi:

- Sizin dediyiniz nağıldakı Sindibadın gördüyünə uyğun Yer canlısına

bənzəyən varlıq Madaqaskar lemurudur. Onlar quyruğu olmayan bütün

lemur ailəsinin ən iri üzvləridir.

Tərxan yenə dayandı və ataya dedi:

- Yetti söruşur ki, cavab kifayətdirmi?

- Bəli. Çox sağ olun!

- Ata, Yetti deyir “ikinci” nəyi bilmək istəyirdiniz?

Atanın yadına düşdü ki, bayaq sözə “birinci” ilə başlamışdır. Ona görə

“ikinci” kəlməsinə əhəmiyyət verməyib dedi.

- Deyin görüm, necə oldu ki, siz bu gecə yalnız keçmişə səyahəti təşkil

edə bildiniz?!

- Yetti deyir ki, o, Tərxanın başa düşdüyü səviyyədən atrıq heç nəyi

izah edə bilməz. Deyir, bizim yalnız keçmişə gedə bilməyimizi belə izah

edir. Elə olur ki, ulduzlar bir-birini cəzb edərək, bir yerə toplanır və böyük

kütləyə malik olurlar. Onların kütlələri sizin Günəşin kütləsindən iki dəfə

artıq olanda qravitasiya kollapsı başlanır və “Qara kaha” əmələ gəlir...

Tərxan danışığını kəsib öz-özünə mızıldadı:

- Kollaps nədir? – sonra isə başı ilə nəyisə təsdiq etməyə başladı.

- Tərxan! Yenə öz-özünə danışırsan! Mənə də desənə!...

- Ata! Yetti deyir ki, kollapsın nə olduğunu insanlar bilir və mənə də

məsləhət görür ki, səndən öyrənim.

- Hə.. Qravitasiya kollapsı böyük kütləli cisimlərin qravitasiya qüvvəsi

nəticəsində böyük sürətlə sıxılması hadisəsidir. Tutaq ki, hər hansısa bir

ulduz kosmosda olan qaz, toz və s. hissəcikləri özünə çəkib kütləsini

böyüdür. Bu böyümə iki günəş kütləsinə bərabər və ondan çox olarsa, həm

də ulduzun radiusu müəyyən bir böhran qiymətindən kiçik olarsa, fəlakət

başlanır. Daha heç bir qüvvə o fəlakətin qarşısını almaq iqtidarinda deyil.

- O fəlakətdən sonra nə oldu?

- O olur ki, ulduz sürətlə sıxılır. Onun atomları öz elektron təbəqələrini

itirir və nüvələr bir-birinə yaxınlaşır. Kiçik bir həcmdə nəhəng kütlə toplanır

ki, bu da böyük qravitasiya gücünə malik olur. Belə mərkəz işığı da özünə

çəkir. Ondan da heç nə yan keçə bilmir. Uzaqdan o göy cisminin olduğu yer

qara zülmət şəklində olur ki, ona da “Qara kaha” deyirlər.

- Ata! Oralar divlərin yaşadığı kahalardır?

Ata güldü və Tərxana:

- Sən hər şeyi bilirsənmiş! – dedi.

Tərxan pərt oldu. Ata onu hiss etdi və könlünü almaq üçün dedi:

- Sən nağıllardakı divləri deyirsən. İndi gözünün qabağında bu boyda

Yetti var ki, biz onun harada və necə yaşadığını bilmirik! Həm də imkan

yaranıb ki, bizim bir çox cavabsız suallarımıza cavab alaq. Sən isə

kahalardan div axtarırsan. İndi zamanın idarə olunması haqda verdiyimiz

sual onun yadından çıxacaq. Gərək bir də filan qədər çalışaq ki, görək bir

şey çıxır ya yox?!

- Ata! Yetti deyir ki, sənin kollaps hadisəsini izah etməyindən çox

razıdır. Fikirləriniz üst-üstə düşüb. Deyir ki, həmişə biz “müvafiq an”ı

gözləyirik. “Müvafiq an” odur ki, bir-birinə qonşu olan iki “Qara kaha” arasında dəhlizlər əmələ gəlir. Biz həmin dəhlizlərdən “zaman maşını” kimi istifadə edirik.

- O nə dəhlizlərdir elə? – deyə ata maraqla Tərxanın üzünə baxdı.

- Ata! Yetti deyir ki, sən mənim imkanlarımı nəzərə almırsan...

- Hə... Aydındır, - deyə ata razılaşdı və davam etdi:

- Yettidən xahiş et, “zaman maşınından” necə istifadə etdiklərini də

desin.

- Ata! Yetti deyir ki, “yeni əmələ gəlmiş” dəhlizdən “köhnəsinə”

keçməklə zamana görə keçmişə səyahət etmək mümkündür.

- Köhnəsindən təzəsinə keçməklə gələcəyə!... Eləmi? – deyə ata

heyrətini bildirdi.

- Xeyr!- deyə Tərxan qəti cavab verdi. – Yetti deyir ki, onlar gələcəyə

gedə bilmirlər. Bu məsələ onlar üçün həll edilməzdir.

- Hə... Deyəsən onlar da “Qara kaha”nın sirrini az bilirlər! Deməli biz

insanların da indisi və gələcəyi o “Qara kaha”lardan idarə olunurmuş.

- Ata! Yetti sənin məyusluğuna çox narahat oldu. O deyir ki, məyusluğa

elə bir ehtiyac yoxdur. Çünki Yer elminə “Qara kaha” haqqında çox şeylər

məlumdur və məlum olacaq! O, mənim bir çox mətləbləri başa düşə

bilməməyimə və mənim imkanlarımın az olmasına təəssüflənir.

- O sənin gələcəyindən də istifadə edə bilmir?

- Yox. Yetti deyik ki, onlar gələcəkdən istifadə edə bilmirlər. Ata, Yetti

xahış edir ki, söhbətimizi yekinlaşdıraq.

- O tamamilə gedir?

- Bəli.

- Daha gəlməyəcək?

- Gələcək! Amma bir neçə min ildən sonra!

- Min il!

- Bəli.

- Paho!.. Yaxşı! Salamat olsun! Əgər aramızda bir anlaşılmazlıq

olmuşsa, bağışlasın!

- Ata, Yetti bizdən çox razıdır. Deyir ki, o öz vədlərinə tamamilə əməl

edəcək.

Ona yaxşı yol!

* * *

Yetti ilə salamatlaşan günün səhərisi ata Tərxanı da götürüb Elmi

Mərkəzə gəldi. Mərkəzin direktorunun yanına gedib, xahiş etdilər ki, gələn

seminarda çıxış etmək üçün vaxt ayırsınlar.

- Tərxan da çıxış edəcək? – deyə direktor maraqla soruuşdu.

- Mən çıxış edərəm. Lazım gəlsə o mənə kömək edəcək. Eləmi

Tərxan? – deyə ata əlini Tərxanın çiyninə qoydu.

- Bəli, - deyə Tərxan atasının sözlərini təsdiq etdi.

- Yaxşı. Siz qabaqcadan mənə bir məlumat vermək istəməzdinizmi?

Əgər mümkündürsə... Mən təkid etmirəm!

- Olar!-deyə ata Tərxana müraciətlə:

- Hansımız danışırıq?

Tərxan:

- Sən danış!- dedi.

Ata Yetti ilə əlaqədar başlarına gələn bütün hadisəni qısaca nəql etdi.

Direktor ona diqqətlə qulaq asırdı. Arada da Tərxana tərəf baxır, hər dəfə

görürdü ki, Tərxan başı ilə danışılanları təsdiq edir. Ata sözünü qurtarandan

sonra direktor yarıciddi, yarı zarafatla dedi:

- Sizin əməlli-başlı macəralarınız olub ki...

Ata hiss etdi ki, direktor danışılanlara inanmayıb. Ona görə

direktordan soruşdu:

- Bizim danışığımız çox cəfəng görünmür ki?

- Söhbət sizin danışığınızın cəfəng olub olmamasından getmir. Hər bir

hadisə haqqında hər kəsin öz fikri, öz mülahizəsi var. Amma mən bilmək

istəyirəm ki, sizin məruzənizin adını nə qoyaq?

- Məsələn, “ Yerdə insanın yaranması prosesində yerdənkənarsizilin

rolu”.

- Bu fantastik səslənmirmi?- deyə direktor kreslonun arxasına söykəndi

və əlindəki qələmi stolun üstünə qoyub əlavə etdi:

- Gəlin belə bir iş edək! Bu məsələni seminarda yox, sizin qrupun

yığıncağında müzakirə edək! Bu daha yaxşı olar! Çünki seminarda... özün

bilirsən də... – deyə o yenidən stola əyilib sol əlini alnına qoydu və davam

etdi: - Mənim məsləhətim odur ki, bu məsələni Tərxanın da daxil olduğu

UNO-lara aid təşkil etdiyiniz qrupun yığıncağında müzakirə etməyimiz

daha münasibdir.

Ata hiss etdi ki, seminarda Yetti barəsində mühazirə mövzusu

qoymaq direktorun ürəyincə deyil.

- Istəyirsiniz bu barədə heç söhbət də açmayaq?!

- Niyə ki?! lazımdır! Mən özüm təşkil edəcəyəm. Siz hazırlaşın! Yaxşı,

Tərxan? – deyə axırda direktor Tərxana müraciət etdi. Tərxan yenə başı ilə

razılığını bildirdi. Direktor ataya müraciətlə:

- Bir deyin görüm, sizin başınıza gələn bu “Yetti” hadisəsindən nəyi

müzakirə etmək istəyirsiniz?

- Yetti ilə əlaqədar olan hər şeyi!

- Yaxşı! Mən soruşaram ki, Tərxanın keçmişə və ümumiyyətlə, Yer

kürəsini səyahətə getməsi hadisəsinin doğruluğunu necə sübut edə

bilərsiniz?

- Çox güman, yığıncaq iştirakçıları inanmayacaqlar ki, Tərxan Pasxi

adasını görüb. Amma indi o ada haqqında sizə nə qədər istəyirsiniz

məlumat versin!

- Bəlkə jurnal və ya kitablarda oxuyub?!

- Əgər bu camaat yeni bir şey eşitmək istəmirsə, təqsir kimdədir?

- Camaat yenilik eşitmək istəyəcək! Amma, gərək yenilik də yenilik

olsun, daha fantastika yox!...

- Belə çıxır ki, siz bizim başımıza gələnlərin fantastikaya daha çox

oxşadığı üçün heç o haqda söhbət də etməyimizin tərəfdarı deyilsiniz.

- Söhbət etmək həmişə mümkündür. Amma hər bir hadisə haqqında

qəti fikir söyləmək üçün gərək əlimizdə dəlil-sübutumuz olsun.

- Birini deyim?

- Buyurun!

- Yetti Tərxana Kopenhagenin milli muzeyində saxlanılan qədim

insanın kəllə sümüklərini göstərib ki, hələ o vaxtlar beyin cərrahiyyəsi

aparmaq üçün kəllə sümüyünü üstdən və yanından kəsib götürüblər,

sümük bitişməyə başlayıb. Əməliyyatdan sonra o adamlar yaşayıblar!...

- Bəlkə onların kəllə sümüyünü cərrahiyyə əməliyyatı zamanı

kəsməyiblər, sadəcə olaraq vəhşi heyvan dişləyib?!

- Birincisi, kəllə sümüyü qopan ibtidai insan yaşaya bilməzdi. İkincisi də

Tərxan deyir ki, orada həmin dövrə aid uğursuz cərrahiyyə əməliyyatını əks

etdirən başqa bir kəllə sümüyü də var ki, onun üstündə kəskinin izləri

aydın görünür! – deyə ata direktoru inandırmağa çalışdı.

- Onlar nə vaxtın eksponatlarıdır? – deyə direktor Tərxana müraciət

etdi.

- Təxminən 30 min il bundan əvvəlin.

Direktor heyrətini gizlədə bilməyərək, Tərxana tərəf əyildi və

yavaşcadan dedi:

- Doğrudanmı sən özünün Kopenhagen muzeyində olmağına

inanırsan?

- Mən Kopenhagen muzeyində olmuşam!

- Nə vaxt?

- Dünən gecə.

- Gecə?!

- Bəli.

- Tərxan! Bir ağlını başına yığ! Sən dünən gecə Kopenhagen

muzeyində olmusan, indi də burada mənimlə söhbət edirsən?! Axı sən heç

təyyarə ilə də bu işi görə bilməzsən!

- Bu işi Yetti görüb!

- Ax, Yetti!...

Direktor iki əli ilə başını tutub, masaya dirsəkləndi və dedi:

- Gedin qrupun yığıncağına hazırlaşın! Mən vaxt tapa bilsəm, iştirak

edəcəyəm. Vacib məsələ var ki, ona görə bu gün axşam Bakıya

çıxmalıyam. Bəs mənim qayıtmağımı gözləyə bilməzsiniz?

- Yox, - deyə ata cavab verdi. – Çünki Yetti getmək üzrədir və o bildirib

ki, getməmişdən əvvəl Tərxanın və ətrafındakıların yaddaşlarını silmək

lazımdır. Ona görə də sizdən xahiş edirik ki, bu işin tez təşkil olunmasına

kömək edəsiniz.

Direktor:

- Mən yığıncaqda nəyi müzakirə edəcəyinizi artıq bilirəm. Lazım olan

tapşırıqları verəcəyəm. Narahat olmayın, gedin qrupunuzun üzvlərinə

xəbər verin ki, yığıncaq sabah saat 15-də başlanacaq, - dedi və əlavə etdi:

- Daha ayrı istəyiniz yoxdur ki?

- Yox, - deyə ata cavab verdi.

- Onda sabahkı yığıncağa hazırlaşın! – deyə direktor kürsüdən qalxdı

və salamatlaşmaq üçün əlini uzatdı.

Ata və Tərxan onunla salamatlaşıb, laboratoriyaya düşdülər. Həmin

gün işin axırında evə qayıdarkən, yolda ata Tərxana dedi:

- Sən sabahkı yığıncaq barəsində Yettiyə məlumat ver! Mən də evdən

telefonla qrupun başqa üzvlərini dəvət edim.

- Ata! Axı, Yetti dedi ki, daha bizimlə görüşməyəcək! Onu necə

xəbərdar edə bilərəm?

- Yaxşı, - deyə ata razılaşdı və söhbəti dəyişmək üçün, - bu axşam

səni parka aparacağam. – Dedi.

- Dondurma da alacaqsan?

- Əlbəttə.

* * *

Elmi mərkəzin UNO ilə məşğul olan qrupunun iclası saat 15-də

başlamalı idi. Əməkdaşlar və maraqlanan başqa şəxslər saat 14-dən keçib

zalda oturmuşdular. İclasa Şahid dayı da gəlmişdi. O, qabaq sırada –

Tərxangilin yanında oturmuşdu. Tərxan, ata və Şahid dayıdan başqa bu

sırada heç kim oturmamışdı.

Deyəsən iclasın gecikməsi Şahid dayını darıxdırırdı. O, öz-özünə

danışırmış kimi dedi:

- İnsan ağıllanır e...! Sən necə bilirsən?- deyə ataya müraciət etdi.

- Hə. Elə Koul aksiomu da onu təsdiq edir.

- Orada nə deyilir? – deyə Şahid müəllim ataya tərəf çevrildi.

- Aksiomda deyilir ki, Yer planetində ağılın ümumi cəmi sabit qalır,

insan isə artır...

- Bu ki, tərsinə oldu!

- Onu mən demirəm ki! Koul deyib, biz də qəbul etmişik. Bildin?!

- Bilməyinə bildim! Bəs sən Hartlinin birinci qanununu bilirsən?

Ata çiyinlərini çəkib:

- Yox,- dedi.

- Deyir, atı suya salmaq hələ işin hamısı deyil. Əsil qoçaqlıq odur ki,

sən yəhərdə oturasan, at isə üzə!

- Hə... İndi mənə məlum oldu ki, sən də Artur Bloxun “Merfi qanunu”

kitabını oxumusan.

- Oxumuşam! Hələ bəzilərini də əzbərləmişəm!

- Onda bir-ikisini de, vaxtımız keçsin.

- Misal üçün: Seqal qanununa görə bir saatı olan saatın neçə

olduğunu dəqiq bilir. Amma bir adamın evində və ya iş yerində bir neçə

saatı varsa, o heç vaxt saatın dəqiq neçə olduğunu bilməyəcək.

- Doğrudan ha!...

- Sənə aid də bir qanun var: Rossa qanunu: “Söylədiyin fikrin çox

vacib olmasını əvvəlcədən demə!” – deyə Şahid dayı Tərxana göz vurdu.

- Mən nə vaxt demişəm ki, mənim danışdığım “çox vacibdir?”

- Danışdığın yox e... Çalışırsan ki, sənin vacib saydığın bir işi hamı

vacib hesab etsin.

- O məndən asılı deyil. Mənim bürcümdən və ya qan qrupumdandır.

Mən şirəm, qan qrupum da birincidir. Şirlər də ki, belə olur!

- O da yaxşı bəhanədir! Yaxşı, qan qrupu insanın xasiyyətinə necə

təsir edir?

- İnsan xasiyyətinin qan qrupu ilə təyin edilməsinin mümkünlüyündən

astroloqlar hələ qədim zamanlarda istifadə ediblər. Onlar deyirlər ki, birinci

qan qrupu olan insanlar günəşlə idarə olunurlar. Onlar ətrafdakılara qarşı

çox tələbkar, dildən pərgar, cəld olurlar. Başqa qrup qanı olanlardan üç

dəfə artıq iş görə bilirlər. Mübahisəli məsələlərdə ancaq qalib gəlməyi

xoşlayırlar.

- Hə... Deməli sənin bir başqa xasiyyətin də qan qrupun ilə

əlaqəlidir!

- O nədir? – deyə ata maraqla Şahid dayıya baxdı.

- Elə həmişə, hamıya məsləhət verməyə çalışırsan.

- Bəli, biz beləyik! – deyib, bu dəfə ata da Tərxana göz vurdu və

güldü. – İndi sənin yadındadırsa, Ranemon qanununa görə mənim hansı

qrup şəxsiyyət olduğumu da deyəcəksən!

Şahid dayı:

- O qanun yadımda deyil, - dedi.

- Ranemon deyir, dünyada 4 cür şəxsiyyətli adam var: eləsi var, sakit

oturur və heç bir iş görmür, eləsi var, sakit oturub başqalarının da əlini

işdən soyudur, eləsi var ki, başını əyib öz işi ilə məşğul olur, nəhayət, eləsi

də var ki, deyir filan işi görmək lazımdır. Səncə, mən hansı qrupdanam?

- Paho... Burada fəlsəfə var! O adam kimdirsə, lap bizim sosializm

cəmiyyətinin güzgüsü imiş?

- Bura cəmiyyətin nə dəxli var? Sən sualıma cavab ver! – deyə ata

təkid etdi.

- Dəxli yoxdur! Belə ki, elə işçilər var, axşama kimi əsnəyə-əsnəyə

vaxt keçirir. Həmişə də saatın gec gəlib- getməyindən gileylənir. Elələri də

var ki, adamın əlini-ayağını işdən soyudur və elə hey danışır ki, filan yerdə

vəziyyət bizimkindən də xarabdır, onlara baxanda yenə bizim işimizə şükür

və s. Eləsi var, başını əyib öz işini görür. Eləsi də var ki, öz əlindən bir iş

gəlmir, həmişə özgəni buyurur və heç vaxt da başqasının gördüyü işdən

razı qalmır. O ki, qaldı sənə, insafnan, sən iş görənsən!

- Sağ ol, səni! Sənin sözündən belə çıxır ki, mən üçüncü qrup

şəxsiyyətlər sırasına daxiləm.

- Bəli. Elə mən də sənin kimiyəm!

- Hə də... Dayıoğlu bibioğluna tən gərək!

Hər ikisi – ata və Şahid dayı güldülər. Tərxan heç nə başa düşməsə

də onlara qoşulub, yalnız gülümsədi.

İclas başlanana qədər zalın demək olar ki, yarısı dolmuşdu. İzzət

müəllim də gəldi. Hamıdan əvvəl Tərxanla görüşdü. Onun kefini

soruşduqdan

sonra ata ilə və sonra da Şahid dayıyla görüşdü. Ataya dedi:

- Yığıncağı başlamaq lazımdır!

- Başlayaq! – deyə ata ayağa qalxdı və qabaqdakı masanın arxasına

keçib üzünü zala tutdu və dedi:

- Hörmətli xanımlar və bəylər! İcazə verin “Naməlum ucan obyektlər”

ilə məşğul olan qrupumuzun birinci yığıncağını açıq elan edək! Bu gün

sizinlə bir neçə maraqlı hadisə barəsində mübahisələrimiz olacaq, fikir

mübadiləsi keçirəcəyik. Əgər icazə versəydiniz birinci söhbəti elə mən

özüm başlayardım!

Yerdən “Buyur! Başla” səsləri eşidildi.

Ata :

- Bu başdan deyim ki, gedişatında iştirak etdiyimə görə, danışacağım

hadisələrin həqiqiliyinə şəxsən mənim heç bir şübhəm yoxdur. Hadisələr

belə başladı...

Zala sükut çökmüşdü. Hamı diqqətlə ataya qulaq asırdı. Ata da

Tərxanın başına gələnlərdən, ən çoxu da Yettinin “kimliyindən” sonra da

Tərxanın Yetti ilə səyahətindən danışdı. Onun çıxışı haradasa 40 dəqiqəyə

yaxın çəkdi. Axırda zala müraciət eydi ki, kimin sualı varsa, cavab verməyə

hazırdır. Orta sıraların birində cavan bir əməkdaş bildirdi ki, taxıl

zəmilərinin üzərində olan işarələr haqqında onun müəyyən məlumatları var.

Əgər Tərxan doğurdan da o işarələri görübsə, qoy onun bir neçə sualına

cavab versin.

İzzət müəllim məsələnin bu cür qoyulmasına etiraz etdi:

- Bizim heç kimi sorğu-suala tutmaq fikrimiz yoxdur. Yaxşı olar ki, hər

kəs danışılanlar haqqında öz fikrini bildirsin!

Həmin əməkdaş öz yerindən durub qabağa gəldi və xitabət

kürsüsünün arxasına keçib, danışmağa başladı. O dedi ki, müxtəlif xarici

mətbuatda yazılır ki, taxıl sahələrində sünbüllərin yatırılması yolu ilə qeyri-

müəyyən qüvvələr tərəfindən sirli dairələr çəkilir. Maraqlısı odur ki, bu

hadisələrin bir çox illər təkrar olunmasına baxmayaraq, alimlər heç nəyi

izah edə bilmirlər. Əməkdaş axırda dedi:

- Çox güman ki, elmin bu sahədəki gücsüzlüyü bir çox irrasional

izahatlara gətirir. Tərxanın da “Yetti” hadisəsi belə irrasional düşüncədən

irəli gəlib...

Ata ona sual verdi ki:

- Bəs taxıl zəmilərində, qum və qar üstündə qeyri-müəyyən qüvvə

tərəfindən çəkilmiş fiqurların təbiəti, yaranma şəraiti və s. haqqında sizin

özünüzün bir fikriniz varmı?

Çıxış edən əməkdaş bildirdi:

- Mənim də bu hadisənin yaranması səbəbləri haqqında heç bir

konkret fikrim yoxdur.

Ata:

- Bizim də məqsədimiz odur ki, belə hadisələrin baş verməsi səbəbləri

haqqında rəylərimizi bildirək və bu zaman unutmayaq ki, o yazıları yazan

“kəslər” bizi çox ağıllı varlıq hesab edirlər. Elə güman edirlər ki, biz də bir

şey başa düşürük! – dedi.

Əməkdaş etiraz etmək istəyirdi ki, İzzət müəllim yenə mübahisəyə

qarışdı. O, çıxış edənə, o cümlədən, zala müraciətlə bildirdi:

- Ay yoldaşlar! Burada hər kəs öz rəyini bildirir. Xahiş edirəm heç kim,

o birinin sözünü kəsməsin! İmkan verin hər bir məlumatı olan şəxs öz

düşündüyünü desin!

Əməkdaş davam etdi:

- Buğda, çəltik zəmilərində, qum və qar üzərində müəmmalı dairələrin

yazılması haqqında dünyanın 30-a yaxın ölkəsindən məlumatlar alınır. Hələ

orta əsrlərdə belə xəbərlər olub. Birinci yazılı məlumat 1678-ci ilə təsadüf

edib. Amma son zamanlar belə faktların sayı çoxalıb. Bunların hamısı bir

yana! İndi məndən əvvəl danışan mühazirəçinin qeyd etdiyi Cənubi

İngiltərənin Uiltşir adlanan üç qraflığının adını çəkdi ki, Tərxan orada olub.

O məsələ mənə çox qaranlıqdır! Yəni Tərxanın orada olmasını “sübut

edən” faktlar haqqında mətbuat təkcə 1988-ci ildə 100-ə, 1989-cu ildə isə

250-300-ə yaxın məlumat verib.

Deyəsən cavan oğlan sözünü qürtarıb yerinə qayıtmaq istəyirdi. Ata

ondan xahiş etdi ki, mümkünsə davam etsin. Faktlar çox qiymətlidir.

- Siz hansı məlumatla maraqlanırsınızsa onu deyin! – deyə o ataya

müraciət etdi.

Ata:

- Sizin geniş məlumata malik olmağınız məni süvindirdi. Hüseyn bəy,

zəhmət olmasa, deyin görüm bu məlumatları haradan götürmüsünüz?

- Mən hələ tələbə ikən oxumuşdum ki, o dairələrin yaranma

səbəblərinin izah oluna bilməməsi alimləri də çıxılmaz vəziyyətdə qoyub.

Bu məsələ məni çox maraqlandırdı və başladım rast gəldiyim məlumatları

toplamağa...

- Tərxanın dediyinə görə, Yetti ona deyib ki, gecə yarısı dairələr elə çox qısa müddətdə - təqribən 10-15 saniyə ərzində “qurulur” ki, o prosesi heç bir insan görə bilmir, - qeyə ata ayağa qalxdı və üzünü zala

çevirib davam etdi: - Tərxanın dediyinə görə o dairələrin diametri təqribən

100 m-dək olur. Bir çox dairələr də bir neçə nazik həlqələr ilə əhatə

olunur. Ən maraqlısı odur ki, nazik həlqələrdəki sünbüllərin yatma

istiqaməti mərkəz dairəsindəki sünbül yatımının əksinə olur...

Tərxanın yadına düşdü ki... O, yerindən qalxıb inamlı səslə atasının

dediklərinə əlavə etdi:

- Müəyyən dairələr də kiçik peyklər ilə müşayiət olunur!

Tərxanın belə “peyk”, “müşayiət olunur” sözləri İzzət müəllimi

heyrətləndirmişdi. O, Tərxanın qolundan tutub yerində oturtdu və qulağına

dedi:

- Sən belə “peyk”, “müşayiət olunur” sözlərini haradan tapıb dedin?

- Yetti deyib! – deyə Tərxan cavab verdi.

- Yetti?!

- Bəli.

- Nə vaxt deyib?

- Onda! – dedi.

- Tərxan! Sən əvvəlcədən çıxışa hazırlaşmısan?!

- Bəli, - deyə Tərxan könülsüz və əvvəlki danışığı ilə uyuşmayan

cavab verdi.

İzzət müəllim daha heç nə demədi.

Yerdən təklif olundu ki, qoy Tərxan özü danışsın.

Ata Tərxan dedi:

- Danışmaq istəyirsən?

- Nə danışım?

- İngiltərədə buğda biçənəklərində gördüyün fiqurlardan.

Tərxan inamla cavab verdi ki, danışa bilər. Ata da yığıncaq

iştirakçılarına bildirdi ki, Tərxana söz verilir, o danışacaq. Tərxan da durub,

qabağındakı masanın arxasına keçdi və danışığa başladı:

- Uiltşirdə mən gördüm ki, bir-biri ilə əlaqəsi olan doqquz dairə çəkilib

və bu fiqur elə bil budaqlanıb. Həmin fiqurlar bir növ qapı açarlarına

oxşayırdı...

Yerdən sual verdilər.

- Sən onları necə və nə vaxt görmüsən? Həm də, axı indi taxıl biçilmiş

olar!

- Gecə! Yuxuda görmüşəm!

Ata və Tərxandan başqa demək olar ki, zaldakıların hamısı güldü.

Tərxan çox pərt halda qayıdıb yerində oturdu.

İzzət müəllim ona dedi:

- Sənə nə oldu? Danışsana!

Tərxan heç nə demədi. İzzət müəllim söz alıb:

- Siz uşağı nahaq pis vəziyyətdə qoyursunuz! – dedi. – O sizə Pəri

nənənin nağıllarını danışsaydı belə, gərək ona qulaq asaydınız!

Yerdən “danışsın”, “danışsın” dedilər. İzzət müəllim Tərxana baxdı.

Tərxan başı ilə “yox” işarəsi verdi.

İzzət müəllim davam etdi:

- O ki, qaldı Tərxanın dairələri görməsi, onun nə vaxt və necə

görməsi, bizim qrupu elə bir fenomeni öyrənmək marağından azad etmir.

Tərxandan soruşun ki, nə görüb?! Mənim özümün həmin fenomen

haqqında bir neçə məlumatın var. Belə ki, tarlalarda meydana çıxan o

fiqurların yaranması hadisəsi cin-şeytan əməlləri və ya kosmosdan

gələnlərin işləri kimi də qiymətləndirilir. Bir çox adamlar da hesab edirlər ki,

bu işi bitkinin kökündə -torpaqda olan göbələklərin fəaliyyəti, bir çoxu da

vertolyot vintinin küləyi nəticəsində yarandığını iddia edirlər. Hələ belə bir

fikir də var ki, deyirlər: “eyni zamanda sünbüldən atılan milyonlarla dən

fırlana-fırlana uçaraq bu hadisəni yaradır”. Biz də bu gün öz fikrimizi

bildirməliyik. Tərxan o işdə bizə kömək etməli idi. Amma...

Bayaq çıxış edən cavan oğlan İzzət müəllimin fikrini davam etdirdi:

- 10 ilə yaxın həmin məsələləri öyrənən fizik Terens Miden Oksford

konfransında deyib ki, bu hadisəni isti yay gecələrində soyuq hava ilə isti

hava təbəqəsi arasındakı qarşılıqlı əlaqə sayəsində yaranan və yuxarıya

doğru istiqamətlənən hava şırnağı əmələ gətirir.

- Bu ümumi söz oldu! “Necə yaranır?! sualı aydınlaşmadı! – deyə

Şahid dayı başını yellədi.

Məruzəçi davam etdi:

- Bu şırnaq və ya sütunun ətrafında olan isti və soyuq hava seli

sütunu böyük sürətlə fırlanmağa məcbur edir və nəticədə burulğan aşağı

enərək sünbülləri əyir. Miden hesab edir ki, müəyyən mürəkkəb fiqurların

da əmələ gəlməsi bir hava sütununun bir neçəsinə ayrılması nəticəsində

meydana çıxır. Sünbüllərin müxtəlif istiqamətlərdə yatması da yeni əmələ

gəlmiş burulğanlı hava sütunlarının müxtəlif istiqamətlərdə fırlanmasıdır ki,

bunun da səbəbləri fizikanın xüsusi bölmələrində izah olunur...

Tərxan yerindən dedi:

- Yetti dedi ki, bütün bu dairələrin yaranması səbəbləri örtüyünün

altında bizə naməlum olan qüvvələr gizlənir. O mənə deyib ki, Midenin

həmkarı olan qasırğa və fırtına tədqiqatları təşkilatının üzvü Derek Elsom

həqiqətə daha yaxın idi. Bundan başqa müəmmalı dairələrin yaranmasında

yerdənkənar sivilin rolu olması hadqa Uinqfild deyib ki, “əsas səbəbkar

təbiətdən kənardadır!”.

Ata əmin oldu ki, Yetti hələ heç yerə getməyib. Tərxanın belə cavab

verə bilməsi Yettisiz mümkün deyil. O:

- Kimin sualı var? – deyə zala müraciət etdi.

- Mənim sualım yox, müəyyən mülahizələrinm var! – deyə Vaqif

müəllim orta sıralardan birindən durub, irəli gəldi. Xitabət kürsüsünün

arxasına keçib dedi:

- Sağ ol, Tərxan! Yettiyə də mən öz minnətdarlığımı bildirirəm! Bu gün,

bu yığıncaqda mənə belə bir həqiqət aydın oldu ki, niyə bizim xalqımızın,

ümumiyyətlə, dünya xalqlarının folkloqu belə divli, əjdahalı, təpəgözlü

nağıllarla zəngindir?! Bizim ulu babalarımız – Məlikməmmədlər o divlərlə,

atlantlarla mübarizə ediblər. Onlar divlərin canı olan şüşələri, göyərçin,

yumurta və s. adlandırdıqları bilgisayar mərkəzi tapıb, zülm qüvvələrini

məhv ediblər. Sahiblərinin qadağalarına baxmayaraq, atlantlar insanlarla

əlaqəyə girmiş, onları yemiş, yaxşı məhsullarını - qızıl almanı oğurlamış və

qəşəng qızlarını qaçırıb dustaq etmişlər... İndi söylənənlər bizi vadar edir ki,

ulu nağıllarımıza bir də nəzər salaq.

Zala dərin sükut çökmüşdü. Hamı gözləyirdi ki, görəsən Vaqif müəllim

sonra nə deyəcək?!

O bir anlığa susdu və sonra üzünü yığıncaq iştirakçılarına tutub dedi:

- Kosmopaleokontakt söz birləşməsi indi bu formaya düşüb. Yəqin ki,

Nəsiminin dövründə də belə bir elm sahəsi olsaydı, o kişiyə Fəzlullah

mövhumu izah etmək daha asan olardı. Hər dövrün öz təpəzisi, öz daşı, öz

ölçüsü, öz meyarı olub. Siz Kopernikdən, Cordano Burunodan danışanda

Nəsrəddin Tusidən, Şeyx Fəzlullah Nəimidən, Həllac Mənsurdan,

Fəridəddin Əttardan, Cəmaləddin Rumidən, Şeyx Mahmud Şəbüstəridən,

İmadəddin Nəsimidən də danışın. Onlar deyirlər ki, insan öz varlığında

olan ilahi ünsürü əxlaqi-mənəvi təkamül yolu ilə inkişaf etdirir və Allah

dərəcəsinə yüksəlir. Burada fikir ateist təbliğatının dediyi kimi başa

düşülməməlidir. Baxın! Onlar Allah yox, Fəzlullah deyirlər. Deyirlər ki,

Fəzlullah Allahın timsalı, onun naibi və əvəzidir. Siz burada belə bir söz

işlətdiniz. Səhv etmirəmsə, dediniz ki, kainat insana görə qurulub. Kainat

nə qədər geniş, yeknəsək olsa da, o insanı narahat etmir. Yer kürəsinə

maqnit sahəsi, ozon qatı verilib ki, orada yaşayan insan müdafiə olunsun.

Bütün bunlar o deməkdir ki, insan Yerdə təsadüfən yaşamır...

Yerdən kimsə:

- Əlbəttə, - dedi. – Qurani-Kərimdə də elə yazılıb!

Vaqif müəllim yenə susdu. Zala dərin sükut çökmüşdü. Hamı

gözləyirdi ki, görəsən Vaqif müəllim nə deyəcək?! Amma o, daha heç nə

demədi və qayıdıb, oturduğu yerinə getdi.

Nərgiz xanım çıxış etmək üçün irəli gəlib masanın arxasındakı stulda,

üzü zala döğru oturdu və dedi:

- Məni bağışlayın ki, oturduğum yerdə danışacağam. Bu günkü

söhbətdən belə məlum olur ki, Yetti öz təklifi ilə Yer adamlarına demək

istəyir ki, onlar, yəni biz, “inşa” olunmuşuq. Eləmi?

- Bəli, - deyə Tərxan heç kimi gözləmədən cavab verdi.

Nərgiz xanım ona tərəf çevrildi və dedi:

- Tərxan! Belə bir fikri ortaya atmağınız və öz fikrinizin doğruluğunu

isbat etmək səyiniz mənim xoşuma gəlir. Amma mən də yığıncaq

iştirakçılarına öz fikrimi bildirirəm ki, biz əvvəlcə insanın “inşa” olunub-

olunmamasından yox, doğurdanmı Yer planetinə kənar sivil “təşrif

buyurur?” kimi klassik suala cavab axtarmalıyıq.

Yerdən Nərgiz xanımın təklifini müdafiə etdilər. Ata da razılaşdı və

Nərgiz xanıma dedi ki, öz iradı və təklifi varsa buyursun. Nərgiz xanım

təşəkker edib, əlində gətirdiyi qovluğu açıb, oradan bir qəzet vərəqi

çıxartdı:

- Dünən eşidəndə ki, UNO ilə məşğul olan qrupun yığıncağı

keçiriləcək, mən də bu məlumatı götürdüm ki, lazım olar. Burada “Nyu-York

Tayms” qəzetində çap olunmuş məqalənin tərcüməsi verilib. “Ayda skelet”

adlanır. Əgər etirazınız yoxdursa, onu sizin üçün oxuyardım.

Zalda “Buyurun”, “Oxuyun” səsləri eşidildi. Nərgiz xanım oxumağa

başladı:

- Çinin aparıcı astrofiziklərindən doktor Mao Kan belə bir sensasiyalı

məlumatla çıxış etmişdir. Bu o adamdır ki, 1988-ci ilin qışında Pekində

keçirilmiş mətbuat konfransında jurnalistlərə Ay səthində yalın insan ayağı

izinin fotoşəklini təqdim etmişdi.

Alim iddia etmişdir ki, bu şəkilləri “ABŞ-dakı etibarlı mənbədən”

almışdır. İnsan skeletinin şəkli elə həmin mənbədən alınmış Fotoşəkil və

sənədlərin ikinci qismində idi.

Doktor Mao Kan bunları söyləmişdir: “Amerikalılar qlobal, ola da bilsin

cinayət xarakterli sirrin üstünü açımışlar. Onlar Ayda insanın ayağının

izlərini ictimaiyyətdən 20 il ərzində, insan skeletinin şəklini isə daha çox

müddətdir gizlədirlər. Ayda tapılanlar sarsıdıcı amillərdir”.

Bəyanat ABŞ-ın kosmik və kəşfiyyat xidmətləri ekspertlərini şok

vəziyyətinə salmışdır. Onlardan biri qırsaqqız reportyorlar tərəfindən

Vaşinqton restoranlarından birində mühasirəyə alındıqdan sonra, hətta

gizlənməyə başlamışdır. Ay səthində yalın insan ayağı izlərini və skeletin

NASA tərəfindən çəkilmiş 1000-dən artıq fotoşəklinin surətinin Çin aliminin

əlinə düşməsi barədə məlumat yayıldıqdan sonra ABŞ-ın digər mənbələri

də həmin hadisəni şərh etməkdən imtina etmişlər.

Daha müəmmalı cəhət budur ki, şəkildə skeleti təsvir olunmuş adam

nə zamansa cins geyinirmiş. Sümüklərinin düzümünə görə həmin adamın

bədəninin bəzi hissələri çatışmır, ölümü isə zorakılıqla olmuşdur. Habelə

tamamilə mümkündür ki, skelet Aya həmin adamın ölümündən xeyli sonra

gətirilmişdir. Ayın havasız səthində bədənin toxumaları və sümüklərin

çürüməsi qeyri-mümkün olardı və cəsəd skeletə çevrilməzdi.

“Məndə onu sübut edən məktublar və sənədlər var ki, Ay səthindəki

insan izləri təzədir və skelet şübhəsiz adama məxsusdur. İnsan izi və insan

skeletinin hansı yolla Aya gedib çıxmasına gəldikdə isə, bu, ola bilsin,

yerdənkənar canlı varlıqların işi kimi izah edilə bilər, lakin əgər amerikalılar

onlarda olan bütün məxfi informasiyaları ictimaiyyətə açıqlamasalar, yəqin

ki, biz bunu heç vaxt öyrənə bilməyəcəyik”, - deyə doktor Kan söyləmişdir.

Doktor Kanın təqdim etdiyi sənədlər “tamamilə məxfidir” qrifi

altındadır və üstündə 3 avqust 1969-cu il tarixi vardır. Bu o deməkdir ki,

onlar “astronavtlar – Neyl Armstronq və Baz Oldrin, ayaqlarında çəkmə

1969-ci il iyul ayının 20-də Ay səthində ilk addımlarını atdıqdan iki həftə

sonra hazırlanmışdır. Sənədlərin surətində iri tikələr yoxdur. Lakin mətndən

Amerika ekspertlərinin belə bir nəticəyə gəldikləri aydın olur ki,

yerdənkənar sivilin həm ayaq izlərinə, həm də skeletə dəxli vardır.

ABŞ hökumətindən cavab almaq üçün göstərilən çoxlu səylər

nəticəsiz qalmışdır.

Nərgiz xanım məqaləni oxuyub qurtarmışdı. Lakin yığıncaq

iştirakçıları məqalənin sehrindən çıxmamışdılar. Sükutu ata pozdu:

- Nərgiz xanım! Məqalə haqqında sizin öz rəyinizi bilmək istəyirik.

- Bu məqaləni sizin qrupa kömək üçün oxudum. Hadisənin həqiqətlə

bağlı olub-olmaması barəsində mənim öz fikrimi bilmək istəyirsinizsə,

deyə bilərəm ki, mən belə sensasiyalı məqalələrə o qədər də inanmıram.

- Mənim də ayaq izləri barəsində bir neçə sözüm var, - deyə Şahid

müəllim əlini qaldırdı.

- Buyurun! – deyə Nərgiz xanım masanın arxasından durub, zala – öz

yerinə keçdi.

Şahid müəllim qabağa gəlib, yazı taxtasının önündə dayandı. Əlindəki

jurnaldan kəsilmiş şəkli yuxarı qaldırıb, zala göstərdi və dedi:

- Bu şəkil məni məcbur edib ki, bu gün sizin yığıncağınızda iştirak

edim. Bu foto-şəkildə təqribən 3,6 milyon il bundan əvvəl yerimiş məxluqun

vulkan külü üzərindəki izləri çəkilmişduir. Mən özüm də insanın kosmosdan

gələnlərlə qohum olduqları fikrini müdafiə etmirdim. Amma bu şəklə

baxanda, əvvəlcə mənə elə gəldi ki, bir neçə gün bundan əvvəl palçıqlı

yolla hərəkət edən iki adamın izləridir. Məqaləni oxuyanda heyrətə gəldim

ki, izlərin 3,6 milyon yaşı var.

- Burada sizi heyrətləndirən izlərin yaşıdırsa, - deyə İzzət müəllim

yerindən qalxıb qabağa keçdi və şəkli alıb baxdı, sonra gözlüyünü taxıb bir

daha diqqətlə baxıb davam etdi, - əgər sizi izlərin yaşı maraqlandırırsa,

bunlar 3,6 milyon il əvvəl yaşamış Afarların ayaq izləri ola bilər. Məncə

burada elə bir anlaşılmaz şey yoxdur!

- Anlaşılmaz odur ki, Şərqi Afrikanın Serenketi platosunun Letolil

(uroçişe) düzündə aparılan tədqiqat işləri zamanı tovuz quşunun, dovşan

və fillərin əcdadlarının və s. izləri tapılıb. Amma ya insanın, ya da onun

əcdadlarının heç bir qalığını tapmayıblar! Maraqlı deyilmi? Bundan başqa

ayaq izlərinə görə müəyyən edilib ki, bunlardan birinin boyu 140 sm, o

birininki isə 120 sm olub, ayaq üstə sərbəst hərəkət etmək qabiliyyətinə

görə indiki insanlardan geri qalmayıblar. Yəni elə bil biz yerimişik...

- İndi sizin öz rəyiniz necədir? – deyə ata Şahid müəllimə sual verdi.

- Mənə elə gəlir ki, indi Nərgiz xanımın oxuduğu məqalə haqqında

yazılmış olan Aydakı ayaq izləri ilə Letolildəki ayaq izləri arasında oxşarlıq

var.

Ata:

- Demək istəyirsən ki...

- Bəli! Demək istəyirəm ki, o vaxt Letolildə də və indi Ayda da

“gəzənlər” başqa planetlərin sakinləridir!

- Belə olan halda, - deyə İzzət müəllim yenə ayağa qalxdı.

- Aydakı ayaq izlərinin də yaşı 3,6 milyon ildən az olmaz. Çünki əgər

orada iz varsa, havanın, küləyin, yağışın və s. olmadığından, düşən izlər

uzun müddət qala bilər.

- İzzət müəllimin izahından belə məlum olur ki, o da artıq bizim

tərəfimizə keçib, - deyə Şahid müəllim İzzət müəllimə baxdı və əlavə etdi: -

Bu şəkli sizin qrupun muzeyinə verirəm!

- Çox sağ ol!- deyə ata ona minnətdarlıq etdi və Şahid müəllim yerinə

qayıdandan sonra sözünə davam etdi: Yettinin dediyinə görə insan “inşa”

edilərkən onların xarici mühitin təsirinə uyuşa bilməsi məsələsi də nəzərə

alınıb. Hər bir mühitin özünə uyğun olaraq dərinin rəngi, saçının, gözün

forması və s. düzəldilib. Ancaq bütün insanlar üçün əsas əlamətlər olan

fəqərə sütunu oynaqların sayı, beyin şırımlarının və boğaz borusunun

quruluşu eyni saxlanılıb. Yəni kosmosdan gətirilmiş modelə idintik qurulub.

Yer planetində yaşayan, xarici görünüşcə müxtəlif növ insanların –

irqlərin bir-birindən fərqli daxili deyil – zahiridir...

Nərgiz xanım yerindən:

- Sizin dediklərinizi fransız antropotoloqu və anatomu Anri Valua

insanları, onlara xas olan əlmətlərinə görə, iki qrupa ayırarkən söyləyib, -

dedi.

- Yettinin sözünə görə, onlar Yer palneti haqqında, insanlar və onların

cəmiyyətlərinin inkişafı haqqındakı bilikləri elə insanların özlərindən

öyrənirlər. Onun Yerə gəlişinin də məqsədi budur. O ki qaldı irqlərin

yaranması, mənim fikrimcə, irqlərin yaranmasında yerdənkənar sivilin təsiri

var.

Yerdən soruşdular:

- Bəs etnosların əmələ gəlməsi ilə onların əlaqəsi varmı?

- Gəlin Vaqif müəllimdən xahiş edək etnos haqqında bizə məlumat

versin. Sonra yada salaq, görək Yetti etnos haqqında bir şey deyib, ya

yox?

Ata Vaqif müəllimə müraciətlə:

- Etiraz etmirsiniz?- dedi.

Vaqif müəllim durub irəliyə gəldi və xitabət kersüsünə keçdi.

- Burada ki, söhbət etnosdan düşdü, mən sizə böyük tarixçi Lev

Nikolayeviç Qumilyev haqqında məlumat verməliyəm. Çünki onun

ömrünün son illərində formalaşdırdığı etnogeniz haqqında nəzəriyyəsi

Qumilyevə dünya şöhrəti və milyonlarla oxucu məhəbbəti qazandırıb.

Lev Qumilyev XX əsrin iki qüdrətli şairi Nikolay Qumilyevin və Anna

Axmatovanın oğludur. Nikolay Qumilyevin özünün yazdığı kimi, əcdadları

hundur, Anna Axmatovanın da türk-tatar mənşəli olması məlumdur. Bunun

nəticəsində də Lev Nikolayeviç hədsiz təqib və sürgünlərə baxmayaraq,

özünü kommunist rejiminin xoşlamadığı bir elmə - türkologiyaya həsr

etmişdir. O bu cəhətdən də valideynlərinin taleyini təkrar etmişdir.

Məlumdur ki, atası antibolşevik kimi güllələnmiş, anası isə ömrü boyu

təqib olunmuşdur. Lev Nikilayeviç də qırx il sürgün işgəncəsi çəkmişdir.

Məlumdur ki, etnosların – millət və xalqların əmələ gəlməsi,

formalaşması, inkişafı və ölümü faktdır. Qədim dünyanın əksər xalqları –

konkret desək, 5 min il bundan əvvəl mövcud olmuş bütün xalqlar yer

üzündən silinmişdir. Bəzilərinin hətta adları da qalmayıb. Bu proses – yəni

xalqların yaranışı və ölümünün baş verməsi səbəbin nədən ibarət olması

əsrlər boyu alim və tarixçiləri düşündürmüşdür. Nəhayət, etnos yaranışına

qida verən, ölümünə səbəb olan mexanizm Lev Qumilyev tərəfindən

açıqlanmışdır. O, bazisində yeni elmi mülahizələr dayanan nəzəriyyəni –

“rasionarlıq” nəzəriyyəsini vermişdir. Etnosun, yəni millət və xalqların

yaranması, təşəkkülü və tənəzzülü haqqında məlumat almaq istəyən hər

kəs Lev Qumilyevin aydın, parlaq, obrazlı dili, fantastik erudisiyası, qədim

və yeni dillərə, qaynaqlara bələdliyi və nəhayət, gözəl, ehtiraslı forma və

üslub ilə işlədiyi “Hunlar”, “Hunlar Çində”, “İtmiş çarlığın sorağında”, “Qədim

türklər” kimi kitablarına müraciət edə bilərlər.

Vaqif müəllim dayandı. Yığıncaq iştirakçıları sakitcə ona qulaq

asırdılar. Tərxana da elə gəlirdi ki, natiq hələ nə isə deyəcək...

- Mən bu qədər! –deyə Vaqif müəllim yerinə qayıtmaq istəyəndə ata

dedi:

- Vaqif müəllim! Lev Nikolayeviç Qumilyevin haqqında verdiyiniz çox

qiymətli məlumatlara görə sizə minnətdarlığımızı bildiririk. Amma hələ bizə

məlum olmadı ki, irq ilə etnos arasındakı fərqi necə izah edək?! Sadəcə

Yettinin - daha doğrusu, Yerdənkənar sivilin irqəmi, yoxsa etnosamı təsiri

daha çox olar?

- Mən bir onu deyə bilərəm ki, Lev Qumilyev passionarlığın mahiyyətini

aydınlaşdıran zaman məşhur biokimyaçı alim, akademik Vernadskinin

biosferin təbiətinə aid nəzəriyyəsinə əsaslanıb. Yerdənkənar sivil ilə əlaqə

haqqında şəxsən mənim heç bir məlumatın yoxdur.

- Daha heç nə demək istəmirsiniz? – deyə ata elə bil imtahana

çəkirmiş kimi Vaqif müəllimi danışdırmaq istəyirdi.

- Sual verin! Gücüm çatan kimi cavab verim!

- Siz etnos haqqında fikirlərinizi yekinlaşdırmadınız... – deyə Nərgiz

xanım Vaqif müəllimə müraciət etdi. – Bizim üçün çox maraqlıdır!..

- Qumilyov deyir ki, - deyə Vaqif müəllim davam etdi – hər etnosun öz

daxili, bənzərsiz strukturu, ritmi, vərdiş və adətləri var. İcazə verin

Qumilyevin fiirlərini qısa da olsa çox gözəl şərh etmiş Əlisa Nicata

müraciət edək. Əlisa Nicat Qumilyevin dilindən yazır ki, etnoslararası

strukturlar o deməkdir ki, orada individiumla kollektiv və individiumla

individium arasında ciddi, müəyyən olunmuş münasibətlərin ölçüləri və

normativləri var. Bu ölçülər bütün zamanlarda və dövrlərdə yeganə məqbul

birgəyaşayış vasitəsi və etalonudur...

- Bu etalonu kim verib?! – deyə ata Vaqif müəllimin sözünü kəsərək

yerindən qalxdı və zala müraciətlə:

- Onlar! – dedi və barmağı ilə yuxarını göstərdi.

- Sən lap hövsələsiz olmusan! – deyə Şahid müəllim atanın qolundan

tutub yerində oturtdu. – Qoy görək kişi nə deyir?!

- Həmin norma və ölçülərin təsiri istinasız olaraq hamı üçün

hissolunmaz və əziyyətsizdir. Bu ölçülər – “ənənə” adlanır və onlarsız heç

bir etnos mövcud ola bilməz. Olsa, qonşular içində tezliklə əriyib gedər.

Qumilyevə görə, hər etnosun həyatında üç faza mövcuddur: formalaşma,

inkişaf və nəhayıt relikt (yəni bir vəziyyətdə donuq və təcrid olmaq) və ya

süqut fazaları. İndiyə qədər mövcud olmuş bütün etnoslar – şumerlər,

misirlilər, hetlər, etrusklar, qədim romalılar, bizanslılar, hunlar və göy

türklər bu üç fazanı keçmişlər.

Vaqif müəllim yenə dayandı. Nərgiz xanımın sualları isə qurtarmırdı:

- Sizcə etnosun süqutunu Lev Qumilyev necə izah edib?

- Bu lap imtahan oldu ki! – deyə ata öz etirazını bildirdi.

- Narahat olmayın, - deyə Vaqif müəllim atanı sakitləşdirdi və sualla

cavab verdi:

- Etnosun süqutu və ya qürubu iki cür olur, ya etnos dəyişib parçalanır

və içindən yeni etnos əmələ gəlir, ya da qonşular və ya işğalçılar içində

əriyib gedir (bəzən də məhv edilir). Bəs yeni etnos necə yaranır? Bu suala

da Lev Qumilyev belə cavab verir ki, - deyə Vaqif müəllim özü sual verib,

özü də cavab verdi. – Etnosun içində bir dəstə adam qarşısı alınmaz,

çalğın və məqsədyönlü fəaliyyətə başlayır və bu fəaliyyət çox vaxt onların

özlərinin həyatları hesabına başa gəlir. Bu, əlbəttə, özünüqoruma

instinktinə uyğun gəlmir, daha doğrusu, daxili impuls həmin instinktə uyğun

gəlir. Bu impulsu Qumilyev “Passionallıq” adlandırır...

Artıq Tərxan üçün maraqsız keçirdi. O Vaqif müəllimə qulaq asa

bilmir və əsnəməyə başlamışdı. Bu hal İzzət müəllimin gözündən qaçmadı.

Qalxıb atanın yanına getdi, əyilib qulağına nə isə pıçıldadı və gəlib

Tərxanın qolundan tutub:

- Tərxan, dur düşək həyətə! – dedi.

Tərxan heç nə demədən İzzət müəllim ilə həyətə düşdü. Nə qədər

gözlədisə, Yettinin sakit, inandırıcı səsi qulaqlarında eşidilmədi. Tərxan

Yettinin yoxluğuna inana bilmirdi. İzzət müəllim isə ona bağdakı ağacları

göstərir və adlarını soruşur, deyəsən darıxmasın deyə onun başını

qarışdırmaq istəyirdi. Tərxan sanki onun eşitmir, yığıncağın tez

qurtarmasını və tezliklə evə qayıtmasını arzulayırdı.

SON

ÇOXDAN TANIDIĞIM FİZİKMən onu 70-ci illərdən – Moskva, İ.V. Kurçatov adına Atom Enerjisi

İnstitutunda diplom işi üzərində çalışdığı illərdən tanıyıram. Lap elə o

vaxtlardan şirin ləhcəsi, baməzə söhbətləri ilə könül oxşayan Yusif Şükürlü

fizikdən daha çox nasir təsiri bağışlayırdı və mən dəfələrlə bunu ona

xatırlatmışdım.

Çox şükür ki, zaman mənim müşahidələrimi doğrultdu.

M.Ə.Rəsulzadə adına BDU-nun Şəki filialının dosenti, Şəki REM-in

“Biofizika” laboratoriyasının rəhbəri Yusif Şükürlü “Yetti” adlı elmi-fantastik

bir əsər yazdı. Bu povestdə onun elmi-fantastik fikirləri məhz ədəbi

düşüncə tərzi ilə öz ifadəsini tapdı. Bunun yeganə səbəbi ondan ibarətdir

ki, bədii təfəkkür həmişə elmi təfəkkürdən qabağa gedir.

Yer planeti, onun qalaktikamızda yeri, digər qalaktikalarla əlaqəsi

problemi fizikin nasiranə baxışından doğulan “Yetti” povestində elmi-bədii

şəkildə qoyulur. Fikrin, xəyalın sürəti iti, təsəvvürün meydanı geniş

olduğundan, çox təbii ki, bir çox elmi düşüncələr bədii dilin gücü ilə deyilə

bilər.

Yer üzərində mövcud olan sivilizasiyanın öz-özünə yaranmadığını

güman edən fizikə elə gəlir ki, haradasa daha yüksək sivilizasiyalar vardır

və onlar zaman-zaman Yer sivilizasiyasına öz təsirini göstərir. Çünki

müəllifə görə onlar öz səviyyəsi baxımından daha yüksəkdir və insanın ən

yüksək sivilizasiyaların yaradıcıları ilə qohumluğu vardır. Yer üzərində

yaşayan insanlar təklənməmişlər və atalar demişkən: - Dünya sınaq

meydanıdır. Bu sınaq meydanına atılan insan cismi ilə torpağa, ruhu ilə

göylərə bağlıdır.

Yusif Şükürlünün “Yetti” povesti elmi-fantastik janrda yazılmış bir

əsərdir və bu mövzuya həsr edilmişdir. Hadisələr dialoqlar şəklində,

təhkiyə üsulu ilə açılır. Burada hadisələrin dinamik açılışı bədii axarda

deyil, informativ tərzdə öz ifadəsini tapır ki, bəlkə də bu problemin elmi

şəkildə qoyulması ilə bağlıdır.

Hər halda, fantaziya elmin qanadlarıdır və gələcəkdə daha

yüksəklərə uçmaq imkanı verir. Jül Vern, Aleksandr Belyayevin ədəbi

xidmətlərinin elmə verdiyi töhfələr göz qabağındadır. Bugünkü Azərbaycan

ədəbiyyatında fantastik janrın inkişafı xüsusi əhəmiyyət daşıyır, müstəqil bir

dövlətin alimi və yazıçısı müstəqil düşünmək, yaratmaq imkanı əldə edir.

Bu mənada “Yetti” əsəri müasirdir. Müəllif elm üçün mübahisəli olan bir çox

problemləri fantaziya işığında göstərməyə çalışır ki, bu da gələcəkdə elm

adamlarının nəzər-diqqətini cəlb edə bilər.

Alim mülahizəsi və nasir qələminin birgə ittifaqında, yəqin ki,

sensasiya deyil, oxucuları düşündürən əsərlər meydana çıxacaq, müasir

ədəbiyyatımızda yeni-yeni fantastik əsərlər yaranacaqdır.

Əlbəttə, fantastik əsərlərdə qarşıya qoyulmuş problemlərə birbaşa

cavab vermək mümkün deyildir, lakin bu əsərlər həmişə oxucuların

xəyalını qanadlandırır. Xəyalın qanadlanması isə gələcəyə uçuşdur.

Vaqif ASLAN (şair)

R E D A K T O R D A N

Başlanğıcı ilə sonu arasındakı kəskin təzada görə keçən əsrlərdən

heç biri XX əsrlə müqayisə edilə bilməz

Yola saldığımız əsrin gətirdiyi elmi-texniki nailiyyətlərin bəlkə də ən

inqilabisi “süni şüur” – kompüterdir. Təbiətin yaratdığı (təbiətinmi?) şüurlu

məxluğun –homo sapiensin – mənşəyi dəqiqləşdirilməmiş “süni şüur”

yaradılır.

Doğrudanmı insan meymundan əmələ gəlib, ilahi qüvvəmi yaradıb,

yoxsa yerə kənardan gətirilib? İnsan yerə gətirilibsə, deməli Yerdənkənar

sivil Yerə gəlib. Bir çox məşhur fantastların əsərlərinin sujeti olan bu

problemə ilk dəfə M.M.Aqrest elmi nöqteyi-nəzərdən yanaşıb. Aqrestə

görə, İncildə təsvir edilən bir sıra təəccüblü hadisələr bu təşrifin nəticəsidir.

Karl Saqan isə Yerdənkənar sivilin təşrifinin sədasını şumerlərin eposunda

axtarır.

Hal-hazırda Yer planetində insanın təşəkkül tapmasına dair müxtəlif

fərziyyələr söylənilir. Bunlardan biri də kosmopoleokontakt nəzəriyyəsi

tərəfdarlarının fikridir. Onlar təkid edirlər ki, insanın təşəkkül tapmasında

əsas rolu daha yüksək elm və texnikaya malik olan Yerdənkənar sivil

oynayıb. Müəllifin təqdim etdiyi povest də bu problemə həsr olunub və

oxucu cəlbedici üslubda, asta-asta, səmimiyyətlə təəccüblənməyə dəvət

edilir. Əsərin qəhrəmanları söhbəti yarı fantastik, yarı mümkün olan

mülahizələrlə aparır, oxucuya “mən kiməm, necə yaranmışam?” suallarına

cavab axtartdırır.

Müəllif sensasiya hay-küyünə uymur, faktları təmkinli, inandırıcı

üslubda oxucuya çatdırır və hiss olunur ki, qədim çinlilərin “dostunu böyük

intizarla gözləyirsənsə, öz ürəyinin döyüntüsünü onun atının ayaq səsləri

kimi qəbul etmə” – məsələsindən xəbərdardır.

Demək olarmı ki, müəllif qarşıya qoyulmuş suallar sualına konkret

cavab verir? Əlbəttə yox! Əslində müasir məlumatlar əsasında bu mümkün

də deyil. lakin müəllif tərəfindən maraqlı və vacib addım atılıb. Bu problemə

aid əksər modellər texniki, coğrafi və tarixi cəhətdən araşdırılaraq, başa

düşülən tərzdə oxucuya çatdırılır. Bu kifayətdir ki, əsər geniş oxucu

auditoriyasına məsləhət görülsün.

Bəhram BASQALLI