Draaiboek invoeringZorgroute CSV

2012-2013

ZORGROUTECSV

Inhoudsopgave

1 Voorwoord 4

2 Leeswijzer 5

3 Introductie Zorgroute CSV 6

3.1 Aanleiding 6

3.2 Inhoud 6

3.3 Aandachtspunten 7

4 Zorg in de klas 8

4.1 Stap 1: bepalen ontwikkelingsperspectief 8

4.2 Stap 2: invullen gegevensoverzicht 8

4.3 Stap 3: Vormen van subgroepen 9

4.4 Stap 4: invullen groepsplan 9

5 Overleg over leerlingen 10

5.1 Algemeen 10

5.2 Voortgangsbesprekingen 10

5.3 Leerlingbesprekingen tijdens het leerhuis/kernteamoverleg

11

5.4 Leerlingbesprekingen tijdens het spaboverleg 11

5.5 Leerlingbesprekingen tijdens het kernteamoverleg PRO 11

5.6 Rollen in leerhuis/kernteam en spab 11

6 Zorg buiten de klas 13

6.1 Algemeen 13

6.2 Mogelijke trajecten 13

6.3 Zorgteam 15

6.4 Zorgadviesteam (ZAT) 15

6.5 Toestemming leerling en ouders 15

7 Doelstellingen invoering CSV Zorgroute 16

8 Resultaten invoering CSV Zorgroute 17

9 Werkbijeenkomsten 2012-2013 19

Bijlage 1: Zorgroute CSV 20

Bijlage 2: Format Gegevensoverzicht 21

Bijlage 3: Werkopdracht gegevensoverzicht invullen 23

Bijlage 4: Format Groepsoverzicht 25

2

Bijlage 5: Format Groepsplan 26

Bijlage 6: Format werkwijze voortgangsbespreking 28

Bijlage 7: Format verslaggeving leerlingbespreking 32

Bijlage 8: Jaarplanning 33

Bijlage 9: Overzicht betrokkenen bij Zorgroute CSV

3

1. Voorwoord

We hebben inmiddels 3 jaar werken aan de CSV Zorgroute achter de rug:

2009-2010 Aanloopjaar stuurgroep.2010-2011 - Start invoering in de 1P-, 2P-, 1B- en 1C-klassen.

- 3P sluit zich tijdens het cursusjaar aan.- Individuele handelingsplannen LWOO in overige klassen.- Geen leerlingen meer aanmelden bij OSC, maar zélf een gesprek aanvragen.

2011-2012 - Start invoering in 1A, 2B en 2C-klassen.- Start pilot Professionele Leergemeenschap in team 2B/C.- Scholing omgaan met verschillen en variatie in werkvormen in bovenbouw- Scholing didactiek en klassenmanagement in leerjaar 1

De inzet is steeds geweest: zoveel mogelijk tegemoet komen aan de onderwijsbehoefte van elke leerling om ervoor te kunnen zorgen dat die leerling zich ontwikkelt volgens het ontwikkelingsperspectief dat bij hem of haar past. Als het kan met een mooi diploma aan het eind van de rit!

Vorig cursusjaar is de invoering van de CSV Zorgroute niet alleen meer door de stuurgroep begeleid. We riepen ook de hulp in van Renske Dijkstra van Marant en Patricia Rose van het APS. We hebben gegevens verzameld en geanalyseerd, het overleg over leerlingen verbeterd en plannen gemaakt. Op sommige plekken in de school zijn die plannen ook al uitgevoerd en werden leerlingen tijdens de leerhuisuren ingedeeld op basis van instructiebehoefte.

In het cursusjaar 2013 start de invoering van de CSV Zorgroute in alle derde klassen. Van een project of experiment is geen sprake meer. We hebben daarom de stuurgroep opgeheven en de verantwoordelijkheid voor de invoering van de CSV Zorgroute ondergebracht bij het MT. De afdelingsleiders trekken in hun afdeling de kar. In elk leerhuis en kernteam hebben we bovendien een sleuteldocent aangewezen. Het is de bedoeling dat die zich ontwikkelt tot de specialist op het gebied van de CSV Zorgroute. De sleuteldocenten vergaderen 4 à 5 keer per jaar met elkaar, brengen vanuit dit overleg onderwerpen in het leerhuis- of kernteamoverleg in en andersom. Op die manier hopen we de doorontwikkeling van de CSV Zorgroute te kunnen blijven ondersteunen, ook nu de hele CSV met de Zorgroute aan de slag gaat.

Mirjam Boschoktober 2012

4

2. Leeswijzer

In hoofdstuk 3 van dit draaiboek wordt de Zorgroute van de CSV geïntroduceerd. Hoofdstuk 4, 5 en 6 sluiten daar inhoudelijk goed op aan en geven een beschrijving van de Zorgroute. Het is handig om snel een blik te werpen op de bijlagen die bij deze hoofdstukken horen. Vooral bijlage 1 is belangrijk. Daar wordt de Zorgroute schematisch weergegeven. Bijlage 2, 3 en 5 geven inzicht in hoe een gegevensoverzicht en een groepsplan eruit zien. Bijlage 4 geeft het format van het groepsoverzicht dat aan het begin van het cursusjaar wordt opgesteld. Bijlage 6 en bijlage 7 zijn formats die het overleg over leerlingen ondersteunen.

De hoofdstukken 7, 8 en 9 bieden informatie over de invoering van de Zorgroute. Bij deze hoofdstukken horen bijlage 8, de jaarplanning, en bijlage 9, Overzicht betrokkenen.

5

3. Introductie Zorgroute CSV

3.1 Aanleiding

De aanleiding voor het invoeren van de CSV Zorgroute is tweeledig:

1. Interne druk: Geven we leerlingen nog wel wat ze nodig hebben?2. Externe druk: elke PRO-leerling en elke LWOO-leerling een individueel

handelingsplan.

De CSV Zorgroute neemt de interne druk weg door de onderwijsbehoefte van leerlingen het centrale uitgangspunt van onderwijs en begeleiding te maken.

De CSV Zorgroute neemt de externe druk weg door het onderwijsaanbod planmatig en handelingsgericht vorm te geven en daarbij als voertuig een veel praktischer en realistischer hulpmiddel te kiezen dan het individuele handelingsplan: het groepsplan. Hiermee hou je als leerkracht overzicht en wordt voorkomen dat je verdwaalt in een veelheid van individuele handelingsplannen.

3.2 Inhoud

De CSV is één van de drie scholen die onder begeleiding van KPC-groep de 1-Zorgroute uit het Primair Onderwijs heeft proberen te vertalen naar het Voortgezet Onderwijs. De 1-Zorgroute werd in het Primair Onderwijs ontwikkeld om de zorgcapaciteit van samenwerkings-verbanden WSNS te vergroten. Op dit moment voeren al meer dan 1000 basisscholen de1-Zorgroute in. Voor de CSV Zorgroute nemen we vier belangrijke kenmerken van de1-Zorgroute als uitgangspunt:

1. Begeleiding zoveel mogelijk in de klas!2. Ontwikkelingsperspectief en onderwijsbehoefte van de leerling centraal stellen.3. De cyclus van handelingsgericht werken:

Evalueren/ Gegevens verzamelen; Signaleren van leerlingen met specifieke onderwijsbehoefte(n); Onderwijsbehoefte(n) benoemen; Clusteren leerlingen naar onderwijsbehoefte(n); Opstellen en uitvoeren groepsplan.

4. Lesgeven op basis van een groepsplan.

6

3.3 Aandachtspunten

In het cursusjaar 2009-2010 formuleerden de leerkrachten van de 1B- en de 1P-groepen vier belangrijke aanbevelingen voor de stuurgroep CSV Zorgroute. De stuurgroep heeft deze aanbevelingen zoveel mogelijk als richtsnoer gekozen bij het ontwerp van de Zorgroute.

Dit zijn de aanbevelingen:

1. Zorg voor optimale randvoorwaardenBijvoorbeeld: Niet te grote klassen, voldoende ruimte voor elke leerling, extra handen in de klas, mentorspreekuur, tijd (normjaartaak), leerlingeninfo op tijd beschikbaar (Magister), goede achtervang voor (ernstige) gedragsproblemen, rust en regelmaat.

2. Stimuleer de scholing van docentenOnderwerpen die genoemd worden: gedragsproblemen, klassenmanagement, stoornissen, sociale kaart, rolverschuiving docent-coach.

3. Verbeter de communicatie over leerlingenGenoemd worden: efficiëntere leerlingbesprekingen, mentor-vakdocent, OSC-mentor, tussen duo-mentoren.

4. Breng het onderwijsservicecentrum (OSC) dichterbij de werkvloerGenoemd worden: korte en bondige handelingsadviezen, mondelinge toelichting, praktische tips i.p.v. testresultaten, coaching op de werkvloer.

7

4. Zorg in de klas

4.1 Stap 1: bepalen ontwikkelingsperspectief

Iedere leerling krijgt advies van de basisschool over welke vorm van onderwijs naar verwachting het beste aan zal sluiten bij zijn of haar mogelijkheden. Of anders gezegd: de verwachting welk niveau van onderwijs haalbaar is. Of nog anders gezegd : het ontwikkelingsperspectief van een leerling.

De eerste stap in het werkproces van de CSV Zorgroute is het bepalen van het ontwikkelingsperspectief. We geven daarmee simpelweg aan welke leerweg voor een leerling volgens ons op dat moment de beste optie is: PRO, BBL, KBL enz. (een * achter de naam van de leerweg betekent: met extra aandacht haalbaar). Dit ontwikkelingsperspectief vormt de rode draad door de schoolloopbaan van een leerling. Het is de taak van de mentor om de leerontwikkeling van de leerling telkens af te meten aan het ontwikkelingsperspectief dat aan het begin van het cursusjaar is geformuleerd. Mogelijk heeft een leerling op onderdelen extra aandacht nodig om ervoor te zorgen dat het ontwikkelingsperspectief reëel blijft. Mogelijk komt een hoger niveau in beeld en kan een leerling extra uitdaging worden geboden. Het is belangrijk om bij het formuleren van het ontwikkelingsperspectief niet té voorzichtig te zijn. Dat is geen goede manier om het beste uit een leerling naar boven te halen. Overvragen is natuurlijk ook niet goed. Om de juiste balans te vinden, wordt het ontwikkelingsperspectief daarom in ieder geval tijdens de eindrapportenvergadering opnieuw bepaald. In leerjaar twee waarschijnlijk nog eerder in het jaar, omdat in april een goede prognose voor leerjaar 3 moet worden gemaakt.

4.2 Stap 2: invullen gegevensoverzicht (zie bijlage 2 en 3)

Ieder niveau van onderwijs biedt een programma dat in gaat op de onderwijsbehoeften van de leerlingen. Daarnaast hebben leerlingen regelmatig specifieke onderwijsbehoeften. De leerling met ADHD heeft meer behoefte aan structuur, een ander heeft extra hulp nodig bij begrijpend lezen en weer een ander is faalangstig of heeft juist behoefte aan extra uitdaging. Binnen een groep ontstaat zo een scala van zowel didactische behoeften als behoeften op sociaal-emotioneel of gedragsmatig gebied . Om een helder beeld te krijgen van de groep is een gegevensoverzicht ontwikkeld dat in Magister is weggezet.

Binnen de CSV Zorgroute kiezen we ervoor om de inhoud van het gegevensoverzicht zoveel mogelijk aan te laten sluiten op wat in het leer(werk)huis van leerlingen wordt gevraagd. Dat is immers de praktijk van alledag waarin leerlingen en docenten samen functioneren. Goed functioneren in het leer(werk)huis, is een voorwaarde om tot prestaties te komen in de vakken waar je binnen het leer(werk)huis mee bezig bent.

Het gegevensoverzicht bevat een aantal vaste gegevens, zoals het ontwikkelingsperspectief, een eventuele vastgestelde diagnose, IQ , verbaal en performaal vermogen en leerachter-standen op vier gebieden. Daarnaast zijn er observatiepunten toegevoegd waarop de leerling twee keer per jaar beoordeeld wordt. In eerste instantie vult de mentor op deze

8

punten het gegevensoverzicht in, maar tijdens de voortgangsbesprekingen wordt het beeld dat de mentor van de leerling heeft, afgestemd met het beeld van de andere docenten die aan de leerling lesgeven.

Vanuit alle gegevens over het functioneren van een leerling worden nu onderwijsbehoeften geformuleerd (zie bijlage 4). Het groepsoverzicht dat zo ontstaat biedt een helder beeld van de verschillende behoeften van de verschillende leerlingen in een groep. Het is de bedoeling dat naast dit overzicht het cijferoverzicht uit Magister wordt gebruikt om zicht te krijgen op de leervorderingen.

4.3 Stap 3: Vormen van subgroepen

Nadat het gegevensoverzicht voor iedere leerling is ingevuld en besproken, zetten we de volgende stap. Op eenvoudige wijze kunnen nu subgroepen worden gevormd; De vinkjes worden per aandachts-/observatiegebied geselecteerd, waardoor automatisch subgroepen ontstaan voor de belangrijkste problematiek in de groep.

Vanuit de specifieke onderwijs behoefte wordt nu in het leerhuisoverleg/kernteamoverleg een plan van aanpak voor elke subgroep opgesteld, bijv. leerlingen die gaan werken met dagplanners, of leerlingen die extra uitdaging krijgen. Wanneer blijkt dat de vorderingen van de leerling onvoldoende blijven, ondanks de aanvullende begeleiding of bijzonder ingewikkeld of specifiek zijn, kan een beroep worden gedaan op het Onderwijsservicecentrum (OSC) en kan samen met de OSC-medewerker gezocht worden naar een oplossing. Een leerling kan bijv. aangemeld worden voor de faalangsttraining of voor een dyslexieonderzoek.

Bij het samenstellen van subgroepen, kan blijken dat sommige leerlingen blijven aangewezen op een individuele aanpak. Dan wordt ook die individuele aanpak beschreven in het groepsplan, mogelijk onder verwijzing naar een individueel ahndelingsplan.

4.4 Stap 4: invullen groepsplan (zie bijlage 5)

Nadat de subgroepen zijn vastgesteld en per subgroep een plan van aanpak is bepaald, kan vrij makkelijk het groepsplan worden ingevuld. Het groepsplan is een verkort overzicht waarin alle leerdoelen van de klas staan beschreven voor een bepaalde periode.

Het groepsplan wordt drie (PRO) of vier (VMBO) keer per jaar geëvalueerd en bijgesteld. Na iedere evaluatie wordt het gegevensoverzicht opnieuw ingevuld en worden de subgroepen opnieuw vastgesteld.

Het groepsplan krijgt een duidelijke plek in Its Learning, zodat het ten allen tijde te raadplegen is door de docenten die aan de leerlingen lesgeven. Ook tussen de voortgangsbesprekingen door kan het door de mentor geactualiseerd worden, als voor een leerling bijv. specifieke handelingsaanbevelingen zijn gaan gelden, voortvloeiend uit de begeleiding van een OSC-medewerker.

9

5. Overleg over leerlingen

5.1 Algemeen

Gedurende het cursusjaar wordt de klas 5 maal tijdens een voortgangsbespreking besproken. In chronologische volgorde:

1 Groepsplan vaststellen/dossiergegevens doorgeven2 Groepsplan vaststellen/rapport 13 Groepsplan vaststellen/rapport 24 Groepsplan vaststellen/ontwikkelingsperspectief herijken/prognose/rapport 35 Gegevensoverzicht vaststellen/eindrapport

Het praktijkonderwijs heeft één voortgangsbespreking minder. Daar wordt de klas dus vier maal per cursusjaar besproken.

Tussen de voortgangsbesprekingen door zijn er vergaderingen van de leerhuisteams/kernteams en van de speciaal aanbod teams. In deze vergaderingen worden, naast algemene leerhuis- en speciaal aanbod onderwerpen, individuele leerlingen besproken.

In de leerhuisteams/kernteams worden de groepsplannen opgesteld en bijgesteld. In de voortgangsbesprekingen worden ze vastgesteld.

5.2 Voortgangsbesprekingen

1. Aanwezig Alle docenten klas2. Gespreksleiding Afdelingsleider (verloop volgens format in Bijlage 6)3. Notulen Mentor (volgens format in Bijlage 7)4. Frequentie 5x per jaar (in praktijkonderwijs 4x)5. Tijdsduur 30 minuten6. Inhoud - Dossiergegevens doorgeven aan team (Bespr. 1)

- Formeel vaststellen cijfers en/of vorderingen (Bespr. 2, 3, 4 en 5)- Formeel besluit nemen over al/dan niet bevorderen (Bespr. 5)- Herijken ontwikkelingsperspectief (in ieder geval tijdens bespr. 4)- Vaststellen groepsplan- Bespreking van door mentor geselecteerde leerlingen aan de

hand van door mentor geformuleerde probleemstelling. Belangrijke info over leerlingen dient daarom ruim voorafgaand aan de voortgangsbespreking bij mentor bekend te zijn!

7. Basismateriaal Cijferoverzicht + gegevensoverzicht + inhoud Magister8. Referentiekader Ontwikkelingsperspectief leerlingen + overgangsnormen

5.3 Leerlingbesprekingen tijdens het leerhuisoverleg/kernteamoverleg

1. Aanwezig Docenten leerhuisteam/kernteam

10

2. Gespreksleiding Voorzitter leerhuisteam/kernteam3. Notulen Notulist leerhuisteam/kernteam4. Frequentie Zie jaarplanning. (vast onderdeel van elke leerhuis- of

kernteamvergadering)5. Tijdsduur Naar behoefte leerhuisteam/kernteam6. Inhoud - Signaleren van leerlingen die slechter presteren dan op basis van

hun ontwikkelingsperspectief verwacht kan worden.- Signaleren van leerlingen die beter presteren dan op basis van

hun ontwikkelingsperspectief verwacht kan worden.- Evalueren resultaat eerder getroffen maatregelen (groepsplan)

en daaraan gekoppeld opnieuw bepalen onderwijsbehoefte leerlingen. Dit betekent dat het gegevensoverzicht uit de afgelopen periode tijdens de bespreking wordt geactualiseerd en het groepsplan bijgesteld.

- Signaleren (ernstige) thuis- en/of sociaal-emotionele problematiek.

- Bepalen voor welke leerling(en) mentor gesprek met OSC aan moet vragen.

- Tijdig signaleren van negatieve groepsprocessen, aanpak ervan bespreken en vastleggen in groepsplan.

7. Basismateriaal Cijferoverzicht + gegevensoverzicht + inhoud Magister + verslagen spabteams in ELO.

8. Referentiekader Ontwikkelingsperspectief leerlingen + overgangsnormen

5.4 Leerlingbesprekingen tijdens het Spaboverleg

Als in 5.3. Waar “leerhuisteam/kermteam” staat, “spab” lezen.

5.4 Rollen in teams

Voorzitter Maakt de agenda, leidt de vergadering, is woordvoerder van het team.

Sleuteldocent (niet in spabteams)Het is de bedoeling dat de sleuteldocent zich ontwikkelt tot specialist op het gebied van de CSV Zorgroute. De sleuteldocenten vergaderen 4 à 5 keer per jaar met elkaar, brengen vanuit dit overleg onderwerpen in het leerhuis- of kernteamoverleg in en andersom.

NotulistHoudt de notulen/ afspraken/actielijst bij en stuurt deze naar de teamleden.

6. Zorg buiten de klas

11

6.1 Algemeen

We waren op de CSV gewend om leerlingen aan te melden bij het Onderwijsservicecentrum (OSC). Dat ging overigens niet zomaar: je moest eerst met de afdelingsleider overleggen, die wilde van je weten wat je zelf al aan begeleiding had gedaan, er moest een aanmeldings-formulier worden ingevuld, het formulier moest voorzien worden van relevante bijlagen en ouders moesten akkoord gaan met aanmelding bij het OSC.

Binnen de CSV Zorgroute is het aanmelden van leerlingen definitief verleden tijd. In contact komen met een OSC-medewerker wordt veel makkelijker. Je vult online een heel simpel contactformulier in, dan zoekt iemand van het OSC jou vanzelf op. Tijdens het startgesprek dat volgt, brengen jullie samen de problematiek in beeld en bepalen jullie welk traject daarbij het beste aansluit.

6.2 Mogelijke trajecten

Startgesprek

1. Aanvraag Door leerkracht of mentorRechtstreeks bij OSC-medewerker of via online-contactformulier

2. Gericht op Coaching leerkracht of mentor3. Tijdsduur 15 à 45 minuten4. Bedoeling In beeld brengen problematiek, analyse problematiek, bepalen

traject, maken handelingsafspraken.5. Gevolgd door Coachingstraject, Verwijzingstraject, Begeleidingstraject of

Coördinatietraject.

Coachingstraject

1. Aanvraag Vloeit voort uit startgesprek2. Gericht op Coaching leerkracht of mentor3. Aantal

bijeenkomsten2 à 3Het startgesprek is tegelijkertijd het eerste gesprek van het coachingstraject. Als het kan, worden dan al handelingsafspraken gemaakt die de mentor of leerkracht uitvoert en er wordt een evaluatiedatum gepland. Als tijdens startgesprek niet aan formuleren van handelingsafspraken is toegekomen, dan is mogelijk nog een vervolggesprek nodig.

4. Bedoeling Mentor of leerkracht ondersteunen bij begeleiding leerling.5. Gevolgd door Bij voldoende resultaat geen vervolg. Anders Verwijzingstraject of

Begeleidingstraject.

Verwijzingstraject

12

1. Aanvraag Vloeit voort uit startgesprek of uit begeleidingstraject2. Gericht op Coaching leerling en ouders3. Aantal

bijeenkomsten2 à 6Aantal bijeenkomsten is sterk afhankelijk van motivatie leerling/ouders. Is motivatie hoog, dan is verwijzing snel tot stand gebracht. Laat motivatie te wensen over, dan kan het belangrijk zijn om tijd uit te trekken voor het winnen van vertrouwen en dan kunnen 6 bijeenkomsten nog te weinig zijn.

4. Bedoeling Verwijzing naar externe hulpverlening tot stand brengen5. Gevolgd door Een verwijzingstraject kan gevolgd worden door een

coördinatietraject. Dit is afhankelijk van de aard van de problematiek en van hoe diep die ingrijpt in het functioneren van de leerling op school.

Begeleidingstraject

1. Aanvraag Vloeit voort uit startgesprek of coördinatietraject2. Gericht op Coaching leerling3. Aantal

bijeenkomsten8

4. Bedoeling - Lichte problematiek voor de leerling zodanig hanteerbaar maken dat de leerling na het begeleidingstraject weer zelfstandig verder kan.

- Mentor en leerkrachten helpen om hun handelen op de onderwijsbehoefte van de leerling af te stemmen.

- OSC-medewerker de gelegenheid geven om de ernst van de problematiek beter te kunnen inschatten.

5. Gevolgd door Een begeleidingstraject kan gevolgd worden door een verwijzingstraject of een coördinatietraject. Dit is afhankelijk van de aard van de problematiek en van hoe diep die ingrijpt in het functioneren van de leerling op school.

Coördinatietraject

1. Aanvraag Vloeit voort uit startgesprek, begeleidingstraject of verwijzingstraject.

2. Gericht op Coaching leerkracht of mentor3. Duur Zolang als nodig.

4. Bedoeling Een OSC-medewerker is contactpersoon voor externe hulpverlening en aanspreekpunt voor de mentor. De OSC-medewerker helpt de mentor om situaties in te schatten en volgt samen met de mentor actief de ontwikkeling van de leerling, maar begeleidt de leerling niet zelf.

5. Gevolgd door Een coördinatietraject duurt zolang als het nodig is en wordt niet gevolgd door een ander traject.

13

6.3 Zorgteam

Het zorgteam van de CSV (Samenstelling: zie bijlage 2) komt wekelijks bijeen. De zorgteamleden brengen standaard de leerlingen in waarvoor ze een begeleidingstraject, verwijzingstraject of coördinatietraject starten. De leerlingen worden kort besproken en staan na een aantal weken weer op de agenda van het zorgteam om het (tussen)resultaat van de begeleiding te evalueren. Gaat het om ingewikkelde problematiek, dan kunnen de zorgteamleden om hun zorgteamcollega’s te raadplegen op elk moment een uitgebreidere bespreking aanvragen bij de voorzitter van het zorgteam. Het zorgteam houdt een volglijst bij van leerlingen waarvoor een begeleidingstraject, verwijzingstraject of coördinatietraject loopt. De beslissing om een leerling in te brengen in het ZAT of te verwijzen naar de Rebound kan alleen door het zorgteam worden genomen. Het zorgteam kan mentor en/of afdelingsleider vragen om aan te sluiten bij bespreking van een leerling.

6.4 Zorgadviesteam (ZAT)

Het ZAT van de CSV (Samenstelling: zie bijlage 2) komt één maal per zes weken bij elkaar. Hier worden leerlingen meestal ingebracht op verzoek van het zorgteam van de CSV, maar ook de andere ZAT-leden kunnen een leerling inbrengen. In het ZAT wordt informatie vanuit verschillende instellingen bij elkaar gebracht om een goed beeld van de problematiek van de leerling te krijgen, effectieve en efficiënte begeleiding gerealiseerd en iemand aangewezen die de begeleiding coördineert en het handelen van verschillende betrokken instellingen op elkaar afstemt. Het ZAT volgt de ontwikkeling van de leerling om na te gaan of de begeleiding het gewenste resultaat heeft en om in te kunnen grijpen als het slecht blijft gaan met de leerling.

6.5 Toestemming leerling en ouders

Begeleidingstrajecten, verwijzingstrajecten en coördinatietrajecten kunnen alleen worden ingezet met mondelinge toestemming van de ouders en de leerling. Voor bespreking van de leerling met naam en toenaam in het ZAT is schriftelijke toestemming van de ouders nodig.

14

7. Doelstellingen invoering CSV Zorgroute

Uiteindelijk is het de bedoeling om op de CSV echt een gedifferentieerd aanbod voor leerlingen te realiseren. Dit doet een beroep op vaardigheden op het gebied van klassenmanagement.

Van meet af aan hebben bij de invoering van de CSV Zorgroute de volgende doelstellingen gegolden:

1. Voor alle leerlingen is in de maand oktober een ontwikkelingsperspectief vastgesteld volgens een standaardmethodiek en het ontwikkelingsperspectief is tijdens de eindrapportenbespreking opnieuw vastgesteld op basis van de ontwikkeling van de leerling in het afgelopen cursusjaar.

2. De voortgangsbesprekingen worden gehouden op basis van een ingevuld standaard gegevensoverzicht waarmee de onderwijsbehoefte van de leerlingen in de leerhuizen in beeld wordt gebracht voor zover het gaat om factoren die voorwaardelijk zijn voor het goed functioneren in de leerhuizen.

3. Per rapportperiode worden de leerlingen in de leer(werk)huizen op basis van hun onderwijsbehoefte ingedeeld in subgroepen die elk een op de onderwijsbehoefte van de leerlingen toegesneden onderwijs- en begeleidingsaanbod krijgen.

4. Per rapportperiode wordt dit onderwijs- en begeleidingsaanbod door de leerhuisteams/kernteams beschreven in een groepsplan.

5. Het onderwijs- en begeleidingsaanbod wordt zoveel mogelijk in de klas gerealiseerd en niet erbuiten.

De ervaring heeft ons geleerd dat tijdens het eerste invoeringsjaar de eerste twee doelstellingen gehaald kunnen worden en dat een begin kan worden gemaakt met het realiseren van doelstelling 4. De teams in het PRO en die van 1A, 1B, 1C en 2BC zijn als het goed is al zover. De teams van 2A en 3 VMBO en 3VM1 gaan deze doelstellingen dit jaar realiseren.

De ervaring heeft ons ook geleerd dat het realiseren van de derde doelstelling ingewikkelder is, met name in het VMBO. Onder begeleiding van Renske Dijkstra hebben de teams van 1B en 1C daar mooie vooruitgang laten zien! Hopelijk lukt het de teams van 1A en 2BC dit cursusjaar ook om deze doelstelling (deels) te realiseren. In 1B en 1C zal op dit punt waarschijnlijk een verdiepingsslag worden gemaakt.

15

8. Resultaten invoering CSV Zorgroute

In de vorige paragraaf zijn in feite al wat resultaten besproken. Toch is het goed om nog eens kort op een rijtje te zetten wat invoering van de CSV Zorgroute ons tot nu toe heeft gebracht:

Groepsplan en of individueel handelingsplan voor elke LWOO-leerling; Schoolbrede introductie van de begrippen onderwijsbehoefte en

ontwikkelingsperspectief (eigenlijk dé basis voor Passend onderwijs); Verbeterd overleg over leerlingen en planmatiger aanpak (voortgangsbesprekingen); Beter kunnen hanteren en benutten van testgegevens bij de begeleiding van

leerlingen; Beter in beeld brengen van de mogelijkheden van leerlingen (gegevensoverzicht) en

beter volgen van hun ontwikkeling; Verbeterde samenwerking mentoren/leerkrachten en medewerkers OSC; Verbeterd klassenmanagement op basis van indeling van leerlingen naar

instructiebehoefte.

Op veel van de genoemde punten valt nog meer vooruitgang te boeken. Maar het motiveert ook om te zien wat we in de afgelopen jaren met elkaar bereikt hebben!

16

9. Werkbijeenkomsten 2012-2013

Je hoeft voor invoering van de Zorgroute CSV geen extra cursus of training te volgen. Uitleg en training zijn zoveel mogelijk direct gekoppeld aan wat de Zorgroute op een bepaald moment van je vraagt. Tijdens een aantal werkbijeenkomsten doorlopen we samen de stappen die in hoofdstuk 4 beschreven zijn. Het is de bedoeling dat elk leerhuis- of kernteam deze bijeenkomsten inplant tijdens de overlegmomenten die daarvoor in het jaarrooster voor het leerhuis of kernteam beschikbaar zijn.

17

Bijlage 1: Zorgroute CSV

18

Bijlage 2: Format Gegevensoverzicht

Figuur 1: Gegevensoverzicht zoals dat er in Magister uitziet. Nog niet ingevuld. Te vinden bij keuzelijst “Layout” in knoppenbalk.

Figuur 2: Invoerscherm voor mentor, zoals dat er in Magister uitziet. Nog niet ingevuld. Te vinden via boomstructuur in linkerkolom van Magister: map “LVS,” onderdeel “Vrije info.”

19

Nadere uitleg kolommen:

Kolomnaam Aanvinken indien Statisch DynamischIQ+ Hoog IQ XIQ- Laag IQ XdisV Discrepantie Verbaal-Performaal, Verbaal hoog XdisP Discrepantie Verbaal-Performaal, Performaal hoog XTL- Technisch lezen laag XBL- Begrijpend lezen laag XSP- Spelling laag XIR- Inzichtelijk rekenen laag XPlan- Kan niet plannen XConc- Kan zich niet concentreren XZelf Kan niet zelfstandig werken XVH+ Vraagt vaak om hulp XVH- Vraagt weinig om hulp XTmp+ Werktempo hoog XTmp- Werktempo laag XNau- Werkt onnauwkeurig XSam- Kan niet samenwerken XFa Is Faalangstig XIP Internaliserende problematiek aanwezig XEP Externaliserende problematiek aanwezig XCijfers Bespreking van de leerling op basis van de

rapportcijfers noodzakelijk is. Hele hoge cijfers: ontwikkelingsperspectief naar boven bijstellen? Hele lage cijfers: welke acties ondernemen om ontwikkelingsperspectief binnen bereik te houden?

X

Kolommen met tekst i.p.v. vinkjesOntw Ontwikkelingsperspectief (in te vullen door mentor) XLGF Cluster (ingevuld door OSC) XDiagnose Officiële diagnose (ingevuld door OSC ) X

Het gegevensoverzicht wordt grotendeels door de mentor ingevuld in Magister.

Bij de kolommen met statische informatie gaat dat op basis van getalsmatige criteria bij de start van het cursusjaar. Met “statisch” wordt bedoeld dat de inhoud van de kolommen nauwelijks aan verandering onderhevig is, 1x per jaar invullen per leerling zal in 90% van de gevallen volstaan.

Belangrijk: als het team besluit om het ontwikkelingsperspectief van een leerling bij te stellen, dan veranderen de criteria om al dan niet een vinkje in een kolom te zetten (bv bij IQ). Dat betekent dat in zo’n geval ook nagelopen moet worden of de inhoud van de “statische” kolommen nog correct is.

20

Bij de kolommen met dynamische informatie gaat het invullen op basis van observaties. De mentor vult deze kolommen voorafgaand aan de eerste groepsplanbespreking in. Tijdens de groepsplanbespreking kan de plaats van de vinkjes nog veranderd worden op basis van de inzichten van de andere docenten. Al naar gelang de voortgang van de leerlingen wordt de inhoud van de kolommen gedurende het cursusjaar aangepast.

21

Bijlage 3: Werkopdracht invullen gegevensoverzicht (mentor)

We werken in een gegevensoverzicht in Magister.Als per leerling alle gegevens zijn ingevoerd, krijgen we een klassenoverzicht waarop alle aandachtspunten voor iedere leerling te zien zijn.

Start Magister op, zoek je klas en start bij leerling 1Linker kolom, map LVS, onderdeel vrije info.

Stap 1 Ontwikkelingsperspectief invullen Welk niveau van onderwijs is naar verwachting haalbaar voor deze leerling?

We geven kort gezegd aan, wat voor een leerling de beste optie is:Pro, PRO+, BBL*, BBL, KBL*, KBL, TL* en TL –niveauEen * betekent: met extra aandacht is dit niveau haalbaar.PRO+ betekent: deze leerling heeft binnen het PRO extra uitdaging nodig.

Dit doen we aan de hand van beschikbare gegevens uit Magister:Leerjaar 1Begin schooljaar:

- Cito score- Leerachterstanden- IQ-score- Advies en info uit onderwijskundig rapport basisonderwijs- Andere rapportage, bijvoorbeeld over gedragsproblematiek- Motivatie bij de LWOO / PRO aanvraag

Wanneer het ontwikkelingsperspectief, dat je hebt ingevuld, in overeenstemmingis met het advies van de basisschool, hoef je geen toelichting te geven.Wanneer er wel een verschil is, geef je een korte toelichting.

Eind leerjaar 1, 2, 3:Het ontwikkelingsperspectief wordt waar nodig bijgesteld. Wanneer je een wijziging aanbrengt geef je een korte toelichting.

Stap 2 Gegevensoverzicht invullen

IQ hoog - IQ laag IQ hoog - IQ laagBBL PRO KBL TL

IQ+ > 90 > 75 IQ+ > 95 > 105IQ- < 80 < 60 IQ- < 85 < 90

Discrepantie V+ P- / V- P+Discrepantie hoog als het verschil groter is dan 14 punten

Als aan het einde van het schooljaar het ontwikkelingsperspectief wijzigt dan kan het zijn dat IQ+ en IQ- ook wijzigt. Wees hier op alert en voer waar nodig wijzigingen door.

22

Leerachterstanden begin leerjaar 1TL bij > 0,15 vink aanKBL bij > 0,25 vink aanBBL bij > 0,4 vink aanPRO bij > 0,5 vink aan (dan vallen de leerlingen met een kleine

achterstand op, doordat er geen vinkje staat

Leerachterstanden begrijpend lezen (Diataal)TL bij dle < 50 vink aanKBL bij dle < 45 vink aanBBL bij dle < 35 vink aanPRO bij dle < 30 vink aan

Leerachterstanden begrijpend lezen (Diataal)

Lrj 1 Lrj 2 Lrj 3TL <50 <60 <70KBL <50 <60 <70BBL <50 <60 <70*deze vinkjes worden aan het eind van ieder schooljaar bijgesteld als de nieuwe scores van Diataal bekend zijn. Leerjaar 1 zet de vinkjes ook in het begin van het schooljaar.

Leerachterstanden rekenen (RNT)Lrj 1 Lrj 2 Lrj 3

TL <1F <1F.1 <1F.2KBL <1F <1F.1 <1F.2BBL <1F <1F.1 <1F.2*deze vinkjes worden aan het eind van ieder schooljaar bijgesteld als de nieuwe scores van RNT bekend zijn. Leerjaar 1 zet de vinkjes ook in het begin van het schooljaar.

Invullen van andere aandachtsgebiedenJe kunt nu verder gaan met het invullen van het gegevensoverzicht.Je vinkt per leerling aan welke aandachtsgebieden van toepassing zijn.Voor de betekenis van de afkortingen, zie bijlage 2 van dit draaiboek.

Nb: zorg ervoor dat aan het einde van het schooljaar de vinkjes van het vaardighedenrapport (leerhuis/kernteam) overeenkomen met het gegevensoverzicht van de CSV Zorgroute.

Stap 3 Gegevensoverzicht bekijken

Start Magister op, selecteer je klas.Kies in de keuzelijst op de knoppenbalk 1-zorgroute en je hebt je nieuwe gegevensoverzicht.

23

Bijlage 4: Format Groepsoverzicht

24

Opzet:

Bij start van het schooljaar vult de mentor de gegevens in het groepsoverzicht in. Dit overzicht wordt opgeslagen in ELO. Aan de hand van de onderwijsbehoeften wordt het groepsplan opgesteld. Gedurende het schooljaar kun je gegevens aanvullen of wijzigen. Belangrijk hierbij is om bij een aanvulling/wijziging de datum erbij te vermelden zodat de ontwikkeling zichtbaar wordt. Maak aan het einde van het schooljaar de inhoud up to date. Plak vervolgens het overzicht van iedere leerling in het logboek in Magister. Dit kan dan gebruikt wordt als overdracht gegevens naar de nieuwe mentor.

In te vullen gegevens:

- IQ: scores invullen die terug te vinden zijn in het kwadrant model in Magister (IVO, NIO, WISC-III).

- OPP: ontwikkelingsperspectief vermelden. - Cito: Cito eind score invullen (groep 8) en alle Cito toetsen die afgenomen worden op CSV. - LA: vul hier de leerachterstanden in die terug te vinden zijn in het kwadrant model in Magister.- Thuissituatie: vul hier bijzonderheden in over de thuissituatie (b.v. plaats in kinderrij,

gescheiden, samengesteld gezin, gezinsvoogd aanwezig, ll heeft thuis geen ruimte om huiswerk te maken enz. ).

- Extra info: vul in of er bij de leerling een diagnose is vastgesteld (b.v. ADHD, PDD-nos, dyslexie, dyscalculie). Noteer tevens als er hulpverlening bij de leerling betrokken is. Belangrijke medische info ook hier vermelden.

- Leerbijzonderheden: noteer bijzonderheden op het gebied van werkhouding (zoals concentratie, betrokkenheid bij instructie, instructiebegrip, zelfstandigheid, planning en organisatie van het werk enz.), sociaal-emotioneel functioneren (zoals contact met medeleerlingen en docenten, zelfvertrouwen) en didactische ontwikkeling.

25

- Onderwijsbehoeften: in onderstaand schema zie je een overzicht van voorbeelden van zinnen die je kunt gebruiken

Deze leerling heeft Voorbeelden:

… een instructie nodig - Waarbij de docenten voordoet en hardop denkt;

- Die vooral auditief is (hardop denken, instructie in een verhaal);

- Waarbij frequent visuele ondersteuning geboden wordt (beeld, foto’s, film, pictogrammen);

- Die verlengd en/of uitgebreid is (bijvoorbeeld: herhaling van uitleg, helpen bij keuze juiste oplossingsstrategie, extra ophalen van voorkennis, extra oefensituaties)

- ….

… opdrachten nodig - Die net op of net onder het beheersingsniveau liggen zodat de leerling de komende periode vooral succeservaringen op kan doen;

- Die net boven het beheersingsniveau liggen zodat de leerling voldoende uitgedaagd wordt (zone van naaste ontwikkeling);

- Met uitgewerkte voorbeelden;- Met materiele ondersteuning;- Die (grotendeels) mondeling verlopen;- …

… (leer)activiteiten nodig - Die aansluiten bij belangstelling en interesse;- Die structuur bieden met stap-voor-stap-plan;- Die zelfcorrigerend zijn zodat er direct

feedback is;- Die opgedeeld zijn in kleinere leeractiviteiten;- …

… feedback nodig - Die consequent en direct op gewenst werkgedrag volgt;

- Waarbij de succeservaringen worden benadrukt;

- …

(overige) - Een leeromgeving nodig die…;- Ondersteuning nodig die…

26

Bijlage 5: Format Groepsplan

27

28

Bijlage 6: Format werkwijze voortgangsbespreking

1. Vaststellen cijfers 5 minuten

2. Mentor stelt vast welke leerlingen er besproken gaan worden (eigen inbreng mentor en van te voren door collega’s genoemde leerlingen).Leerlingen bespreken en afspraken maken.

20 minuten

3. Groepshandelingsplan(vaststellen/ wijzigen van de groep leerlingen die een handelingsplan volgt)

5 minuten

29

Bijlage 7: Format verslaggeving leerlingbespreking

30

Bijlage 8: Jaarplanning

31

Datum Activiteit Blok 1 Blok 206-11-12 Kernteamoverleg BB en PRO/ LH x06-11-12 Teamoverleg LH, SpAb OB x06-11-12 Teamoverleg LH-LWH-SA BB en PRO x16-11-12 Cijfers/rapportgegevens inleveren VMBO en PRO20-11-12 Rapporten/voortgangsvergaderingen22-11-12 Rapporten/voortgangsvergaderingen leerjaar 226-11-12 Rapporten/voortgangsvergaderingen leerjaar 127-11-12 Rapporten/voortgangsvergaderingen29-11-12 Reminder: updaten logboek en cijfers in Magister04-12-12 Kernteamoverleg BB en PRO/ LH x04-12-12 Teamoverleg LH, SpAb OB x x04-12-12 Teamoverleg LH-LWH-SA BB en PRO x18-12-12 Teamoverleg LH, LWH, SA x

Kerstvakantie08-01-13 Kernteamoverleg BB en PRO/ LH x08-01-13 Teamoverleg LH, SpAb OB x x08-01-13 Teamoverleg LH-LWH-SA BB en PRO x11-01-13 Reminder: updaten logboek en cijfers in Magister15-01-13 Teamoverleg LH-LWH-SA BB en PRO x01-02-13 Cijfers inleveren VMBO 2e rapport05-02-13 Rapporten/voortgangsvergaderingen VMBO07-02-13 Rapporten/voortgangsvergaderingen VMBO OB11-02-13 Rapporten/voortgangsvergaderingen VMBO OB12-02-13 Rapporten/voortgangsvergaderingen VMBO x x

Voorjaarsvakantie26-02-13 Kernteamoverleg BB en PRO x26-02-13 Teamoverleg LH, SpAb OB x x26-02-13 Teamoverleg LH-LWH-SA BB en PRO x01-03-13 Rapportgegevens PRO inleveren01-03-13 Reminder: updaten logboek en cijfers in Magister05-03-13 Rapporten/voortgangsvergaderingen PRO OB12-03-13 Gereserveerd voor OB en BB VMBO x12-03-13 Rapporten/voortgangsvergaderingen PRO BB x x12-03-13 Teamoverleg LH, SpAb OB x12-03-13 Teamoverleg LH-LWH-SA BB x19-03-13 Kernteamoverleg BB en PRO x19-03-13 Leerjaaroverleg OB x22-03-13 Reminder: updaten logboek en cijfers in Magister02-04-13 gereserveerd voor BB en PRO x02-04-13 Kernteamoverleg BB en PRO x02-04-13 Leerjaaroverleg OB x02-04-13 Teamoverleg LH, SpAb OB x09-04-13 Teamoverleg LH, SpAb OB x x09-04-13 Teamoverleg LH-LWH-SA BB en PRO x x12-04-13 Cijfers 3e rapport inleveren leerjaren 1 t/m 3 VMBO15-04-13 Rapporten/voortgangsvergaderingen VMBO OB

32

16-04-13 Kernteamvergadering PRO x16-04-13 Rapporten/voortgangsvergaderingen VMBO17-04-13 Rapporten/voortgangsvergaderingen VMBO OB23-04-13 Rapporten/voortgangsvergaderingen VMBO OB23-04-13 Kernteamvergadering PRO x x

Meivakantie21-05-13 Kernteamoverleg BB en PRO x21-05-13 Teamoverleg LH, SpAb OB x x21-05-13 Teamoverleg LH-LWH-SA BB en PRO x28-05-13 Teamoverleg LH, LWH, SA x28-05-13 Teamoverleg LH, SpAb OB x31-05-13 Reminder: updaten logboek en cijfers in Magister11-06-13 Kernteamoverleg BB en PRO x11-06-13 Leerjaaroverleg OB x11-06-13 Teamoverleg LH, LWH, SA en PrO x x18-06-13 Werkmiddag Zorgroute x x21-06-13 Reminder: updaten logboek en cijfers in Magister22-06-13 Rapportgegevens inleveren PRO 3e rapport25-06-13 Rapportbespreking BB PRO25-06-13 Teamoverleg LH, SpAb OB x x25-06-13 Teamoverleg LH-LWH-SA BB x x02-07-13 Rapportbespreking PRO BB02-07-13 Teamoverleg LH, SpAb OB x x05-07-13 Cijfers inleveren 4e rapport VMBO klas 1 t/m 308-07-13 Rapportenvergadering rapport 4 VMBO leerjaar 1 t/m 3

Zomervakantie

Voor de VMBO-klassen heeft het cursusjaar 4 perioden, voor PRO-klassen heeft het cursusjaar 3 perioden.

Bijlage 9: Overzicht betrokkenen CSV Zorgroute

33

Managementteam

Naam Afkorting TaakDick Looyé LOY DirecteurMirjam Bosch BHM Plaatsvervangend DirecteurGea van Barneveld BVD Afdelingsleider leerjaar 1Henk van der Horst HRT Afdelingsleider leerjaar 2Niels Beck BCK Afdelingsleider ZWEDaan Diepeveen DPV Afdelingsleider TechniekPeter van der Lee LEE Afdelingsleider PRO

Overleg Sleuteldocenten

Naam Afkorting TaakGerrit Witteveen WVN Coördinator OSC Inhoudelijke en

organisatorische ondersteuning invoering CSV Zorgroute

Martine Speelman SNM Orthopedagoog Inhoudelijke opzet + ondersteuning leerjaar 2

Virginie van Driel DLV Orthopedagoog Inhoudelijke opzet + ondersteuning 3 VMBO

Jan Dunnewold DNW Zorgcoördinator PRO Inhoudelijke opzet + ondersteuning PRO

Mirjam Bosch BHM Plv. Directeur Algemene leiding invoering CSV Zorgroute

Jan Willem Bergman

BNJ Sleuteldocent Inhoudelijke opzet + ondersteuning in leerhuizen 1B en 1C

Erik van Zetten ZNE Sleuteldocent Inhoudelijke opzet + ondersteuning in leerhuis 1A

Dick van den Berg BER Sleuteldocent Inhoudelijke opzet + ondersteuning in PRO

Gerrieke van de Weerd

WDG Sleuteldocent Inhoudelijke opzet + ondersteuning in leerhuizen 2B en 2C

Monique Tappen TPS Sleuteldocent Inhoudelijke opzet + ondersteuning in leerhuis 2A

Nicole Roseboom RMN Sleuteldocent Inhoudelijke opzet + ondersteuning in kernteam 3VM1

Erwin Stapel SLE Sleuteldocent Inhoudelijke opzet + ondersteuning in kernteam Zorg&Welzijn

Marc van der Linden

LNM Sleuteldocent Inhoudelijke opzet + ondersteuning in kernteam Economie

Nog nader te Sleuteldocent Inhoudelijke opzet +

34

bepalen ondersteuning in kernteam Techniek

Nog nader te bepalen

Sleuteldocent Inhoudelijke opzet + ondersteuning in kernteam TL

Onderwijsservicecentrum (OSC)

Naam Afkorting Taak in CSV ZorgteamGerrit Witteveen WVN Coördinator OSC VMBOMartine Speelman SNM Orthopedagoog VMBO+PROVirginie van Driel DLV Orthopedagoog VMBOJolanda van Roosendaal RLJ OntwikkelingspsycholoogJan Dunnewold DNW Zorgcoördinator PRO PROLiesbet Moolenaar MRL Leerlingbegeleider VMBOGuldane Akyuz AZG Maatschappelijk werker

Gedetacheerd vanuit VitrasCMDVMBO

Shirley Keizer KRY Maatschappelijk werkerGedetacheerd vanuit MEE

PRO

Mhand Azzouz AZZ Maatschappelijk werkerContactpersoon Allochtone Leerlingen

Wijnand Hootsen HTN LOB-coördinatorMiranda Baars BSM Remedial TeacherGerdien Bakker BKR Remedial Teacher

Zorgadviesteam (ZAT)

Naam Afkorting Instelling Taak in ZATGerrit Witteveen WVN CSV VoorzitterAlie Brouwer BRW CSV NotulisteJan Dunnewold DNW CSV Aanwezig bij bespreking PRO-

leerlingenGuldane Akyuz AZG VitrasCMD en CSV Inbreng leerlingen

onderbouw + terugkoppelingLiesbet Moolenaar MRL CSV Inbreng leerlingen

bovenbouw + terugkoppelingShirley Keizer KRY CSV Inbreng leerlingen PRO +

terugkoppelingGerard Oppedijk REC 4-4Susan van Bommel GGDRinske Croes BJZHassan Fateh LeerplichtBarbara Stout Politie

35