Seite 1

Pervoje

nga projekte konkrete te realizuara ne Shqiperi

ne fushen e bujqesise, turizmit dhe ne banesa

Ismail Beka

Te nxisim dhe mbeshtesim perdorimin

e energjise diellore ne Shqiperi

Seite 2

Ne flasim per energjine, pasi eshte nga temat me te

rendesishme ne nivel boteror

• Ne nivel boteror ngrohja globale dhe pakesimi i burimeve energjitike, jane

shnderruar ne probleme madhore, per te cilat jane ndermarrje edhe hapa te

rendesishme.

• Nje nga vendimet me te rendesishme ne nivel Europian eshte Direktiva

europiane 20-20-20, ne baze te se ciles vendet europiane deri ne vitin 2020:

• Do te kursejne 20% te energjise, krahasuar me ate qe harxhohet sot

• Do te ulin me 20% shkarkimet e CO2 ne atmosfere per tu mbrojtur nga ngrohja

globale.

• Do te rrisin me 20% perdorimin e energjise se rinovueshme.

• Per Shqiperine, e cila e ka nenshkruar kete konvente, angazhimet jane shume

ambicioze: deri ne vitin 2018 te uli 9% konsumin e energjise dhe te uli 9%

shkarkimet e CO2.

3/17/2014

Seite 3

Masat per kursimin e energjise, lidhen me konsumatoret

me te rendesishem (ne Shqiperi)

• Konsumatoret familjeve (mbi 50% te energjise elektrike)

• banesat private (ne zonat urbane dhe ato rurale),

• Sektorin publik shteteror / komunal

• ndertesa publike (administrative –sociale)

• ndricimi publik

• transporti publik e privat,

• ujesjelles-kanalizime

• Sektoret kryesore te ekonomise

• (bujqesia, turizmi, sherbime)

• Eficiensa e vete sistemit te energjise elektrike (zvogelimi i humbjeve)

3/17/2014

Seite 4

Pervoje me energjine diellore ne Shqiperi

• Rruget dhe mundesite per uljen e konsumit te energjise ne konsumatoret

individual ne qytet dhe fshat (dhe disa shembuj konkrete):

• Kush jane shpenzimet kryesore per energji ne familje (a mund ti masim) ?

• Ku mund te kursejme / te ulim shpenzimet ?

• Cfar mund te jene alternativat me ekonomike ?

• Investimet ne zvogelimin e humbjeve te nxehtesise,

• Mundesite per perdorimin e energjise diellore ne familje.

• Disa shembuj te perdorimit te energjise diellore dhe biomases ne bujqesi,

• Disa shembuj te perdorimit te energjise diellore ne turizem,

• A kemi njohurite e duhura si konsumatore dhe cfar duhet te bejme ?

3/17/2014

Seite 5

Cilet jane shpenzimet me te rendesishme te energjise

ne banesat tona (familje)

• Konsumatoret kryesor te energjise ne banese jane si me poshte:

1. Paisjet elektroshtepiake (ka nje rritje te shpejte te tyre – censusi 2011),

2. Ndricimi,

3. Gatimi (energji elektrike, gaz, dru-kryesisht ne zonat rurale )

4. Uji i ngrohte per dushet dhe sanitare (kryesisht elektrike)

5. Ngrohja e baneses, (dru, energji elektrike, gaz)

6. Ftohja ne muajt e veres (energji elektrike)

(kondicioneret gjithnje ne rritje, vecanerisht ne qytet – censusi 2011)

• Ka shume konsumatore, vecanerisht ne qytete qe te gjitha nevojat per

energji ne banesat e tyre i plotesojne me energji elektrike, duke paguar

kosto te larta te energjise.

• Nderkohe qe ka edhe shume konsumatore, qe gjithashtu perdorin energji

elektrike pa e paguar ate !! (vecanerisht ne zonat informale).

3/17/2014

Seite 6

Rezultatet e Censusit 2011

Paisjet elektroshtepiake ne

familje rriten me ritme te shpejta.

3/17/2014

Ngrohja e banesave:

me dru zjarri ne fshat,

ne qytet (dru, gaz dhe energji

elektrike).

Vetem 3.2% e baneseva kane

ngrohje qendrore.

Seite 7

Nje shembull i konsumit te energjise elektrike ne familje

3/17/2014

8.975 8.529

7.137

4.970 5.023

4.217 4.318

5.571

4.083

5.641

6.052

11.091

4.709 4.709

konsumi i eneregjise elektrike (ne leke)

konsumi energji elektrike ne leke

mesatare pa ngrohje ftohje ne leke

Shembulli • familje ne Tirane

• me dy persona

• ne apartament i ri me 110 m2

perdor vetem energji elektrike

ne banese per gjitha sherbimet

77%

23%

Konsumi vjetor i energjise (pa ngrohje-ftohje)

energji e konsumuar per ngrohje-ftohje

Komsumi i energjise sipas faturave te CEZ (mesatare2012-2013)

Konsumi i energjise per ngrohje eshte perllogaritur

Seite 8

Uji ngrohte, gatimi dhe pisjet tjera gjithevjetore,

ngrohje-ftohje ne afate te shkurtera kohore

3/17/2014

Seite 9

Struktura e perafert e konsumit te energjise**

3/17/2014

elektro -shtepiake

20%

Ndricimi 10%

Gatimi 25%

Uji i ngrohte 20%

ngrohja + ftohja 25%

** perllogaritur ne baze eksperience, nuk ka statistika

Seite 10 3/17/2014

Elektro -shtepiake

20%

Ndricimi 10%

Gatimi 25%

Uji i ngrohte 20%

ngrohja + ftohja 25%

gatim me gaz Energji diellore

12 muaj

Llampa

ekonomike

LED

Termoizolim +

dritare dhe dyer

cilesore

Klasa: A +++

Paisje te reja

Masat per kursimin e energjise jane shume komplekse

6 muaj

Seite 11 3/17/2014

Elektro -shtepiake

20%

Ndricimi 10%

Gatimi 25%

Uji i ngrohte 20%

ngrohja + ftohja 25%

gatim me gaz Energji diellore

12 muaj

Llampa

ekonomike

LED

Termoizolim +

dritare dhe dyer

cilesore

Klasa: A +++

Paisje te reja

Masat per kursimin e energjise jane shume komplekse

6 muaj

Kushtet

klimaterike

(temperatu

rat dhe

rrezatimi

diellor)

Seite 12

Kushtet klimaterike te favorshme per Tiranen

Seite 13

Eficiensa e energjise ne banese varet nga cilesia e

ndertimit (termoizolimi dhe cilesia e dritareve dhe dyerve )

• Banesave e ndertuara ne Shqiperi, si

ne periudhen e komunizmit ashtu

edhe pas viteve 90 nuk jane bere me

termoizolim.

• Per pasoje humbjet e nxehtesise jane

te medha. (foto ilustruese)

• Kerkohet cilesi tjeter ne ndertim, ose

rikonstruktion (me termoizolim).

• Më shumë komfort dhe cilësi të jetës.

• Jetë më të gjatë të ndërtesës si dhe

rritje të vlerës së saj.

• kosto më të ulëta në faturat e

energjisë për konsumatorët.

• .

3/17/2014

Analiza termike e nje banese, tregon humbjet

e energjise.

Seite 14

Termoizolimi i banesave, mase e rendesishme per

kursimin e energjise per ngrohje-ftohje

3/17/2014

Rreth 800 Euro kosto per

termoizolimin e nje

apartamenti nga jashte me

100 m2.

Rreth 1000 euro

zevendesimi i dritareve dhe

dyerve me cilesi te larte.

(kur ndertohet rishtas, kosto

shtese do te ishte me e

vogel)

Me nje cilesi te tille, me siguri

duhet te ulen me 50% kostot

per ngrohjen (do te

monitorohet, me faturat e

energjise) Banese ne kryeqytet, e ndertuar ne vitin 2000, puna per termoizolimin

nga jashte nga 6 familje me financimet e tyre, gjate muajit tetor 2013

Seite 15

Perdorimi i energjise diellore per ngrohjen e ujit,

ka eficiense me te larte dhe perparesi ne investim

• Rrezatim diellor te larte dhe shume

dite me diell edhe ne muajt e dimrit

• Shfrytezim gjithe vjetor i ujit te

ngrohte ne dushe dhe guzhine

• Investim relativisht i vogel (deri 800

Euro), per nevojat e nje familje me

4 persona.

• Ne zonat rurale, nga pervoja ne

emigracion, kane investuar me

sukses panele diellore per uje.

• Veshtiresi teknike deri tani per ta

realizuar ne pallatet, ku jane te

“zaptuara” taracat.

• Me shume perparesi edhe per

sektorin e hotelerise dhe turizmit.

3/17/2014

Seite 16

Potential i madh i energjise diellore per Shqiperine

rrezatimi diellor 1,7-2 here me i larte se ne Gjermani

Seite 17

Energjia diellore në Shqipëri – Nisma lokale

mundësi për furnizim te qendrueshem me energji

• Shqiperia ka nje konsum te rritur te energjise elektrike ne vere, nderkohe qe edhe prodhimi vendas i energjise elektrike ne vere eshte me i vogel, pasi:

• mbi 95% e energjisë në Shqipëri prodhohet nga hidrocentralet, (ne vere ka reshje shume te pakta).

• Shumë HC të vogla të energjisë nuk mund të funksionojë gjatë muajve të verës, pasi uji nevojitet për bujqësi.

• Kërkesa për energji e industrisë së turizmit fokusohet kryesisht në periudhën qershor-tetor. Në këto 5 muajt jane rreth 80% e akomodimit rreth ¾ e nevojave energjetike vjetore

• Bujqësia shqiptare në verë ka konsum te larte energjie, e cila është e nevojshme për të ujitur fushat e tyre. Kjo realizohet kryesisht nga pompat elektrike apo pompa me gjeneratore me karburant.

• Familjet si dhe zyrat shfrytezojne shume energji per kondicionere dhe harxhojne elektrike elektrike ngrohës uji të nxehtë.

Seite 18

Shumë banore në Shqipëri nuk kanë furnizim me

energji elektrike (ne muajt e veres me shume)

• Ndonese Shqipëria ka trasheguar nje sistem qendror te shperndarjes se energjise ne te gjithe vendin, ka ndodhur qe ne shume fshatra te varfëra, veçanërisht në zonat malore të Shqipërisë, kjo qasje është mohuar për banorët.

• Është vlerësuar qe më shumë se 10,000 njerëz (sidomos në periudhën e verës, kur shume familje nga zonat malore shtegetojne ne bjeshke) nuk janë të lidhura me furnizimin me energji elektrike.

• Prandaj, në këto kushte të errësirës , ndriçimi realizohet me qirinj, llampat me bateri, llambat vajguri dhe gjeneratorëve me naftë, duke shkaktuar shpenzimet te larta dhe ndotje te mjedisit.

• Në këto zona të largëta, energjia diellore eshte një mundësi reale per te permiresuar cilesine e jetes.

Seite 19

Zbatime te projekteve per energjine diellore

Turizmi malor ne zonat Alpine ne veri te Shqiperise

3/17/2014

Seite 20

Me shume se 60 sisteme individuale fotovoltaik jane

montuar ne zonat rurale te Shqiperise

• Nje sistem i thjeshte fotovoltaik,

perbehet nga:

• nje panel fotovoltaik 50-100 Watt,

• pakete elektronike rregulluese 8 A,

• bateri 50-70 Ah,

• 5-7 llampa LED 4 Watt 12 Volt =

ndicim sa nje llampe normale 40 Watt.

• Paisje per kalikim celulari,

• Sigurese 15 A, 12 Volt

• Cmimi i nje kompleti te tille 300 EURO

(sistemi me 50 Watt) dhe 500 EURO

sitemi me 100 Watt.

• GEF ka financuar mjaft prej ketyre

projekteve 3/17/2014

Ne Theth

gjate

montimit

2012

Seite 21

25 Gaestehaus ne Theth – kane energji diellore

Seite 22

Ne stanet ne Doberdol, ka jete, drite dhe turiste

3/17/2014

Seite 23

Nje kompleks eco-turistik, me 10 kabina, vetem me energji

diellore, prej 5 vjetesh nuk paguan fatura te energji elektrike

Seite 24

Shembuj te perdorimit te energjive diellore

Takim me barinjte ne Karaburun, 2009

Nje ndricues i thjeshte me Fotovoltaik, ju

ka krijuar mundesine 12 barinjeve te

Karaburunit te kene ndricim dhe

karikimin e celulareve.

Nje paisje e tille kushton 75 EURO.

Financuar nga Projekti i Granteve te

vogla GEF

Seite 25

Me fotovoltaik - pompat dhe ndricim ne ferme

• Ujitja eshte nje nga sherbimet

bujqesore me te rendesishme gjate

muajve te veres ne bujqesi.

• Fermeret perdorin sisteme

individuale te ujitjes me pika

kryesisht per perimet dhe frutikulture.

• Pompa fotovoltaike me 500 Watt

eshte zhytese dhe nxjerr uji ne puse

me thellesi 50 m, deri ne 25 m3 ne

dite.

• Nje sitem i tille kushton rreth 2200

EURO.

• Ato zevendesojne ne pune nje

pompe elektrike 1 kw , ose nje

pompe te tille me gjenerator.

3/17/2014

Seite 26

Me fotovoltaik - pompat dhe ndricim ne ferme (2)

3/17/2014

• Skenderi eshte nje nga 13 fermeret qe ka

instaluar pompe fotovoltaike.

• Ai ka nje ferme blegtorale ne Gradishte

ne rrethin e Lushnjes, me 40 lope dhe

150 dele.

• Krahas pompes per ujin per bagetine ai e

shtoi investimin edhe me sitemin e

ndricimit me LED ne banese dhe ne

stallen e bagetive.

• Ky investim shtese prej 200 Euro beri te

mundur qe te njejtat panele fotovoltaik te

sherbejne dhe per sistemin ndricimit.

• Jo vetem ndricim, por edhe nje televizor

12 Volt, ja kane bere jeten me te lehte.

• Gjeneratori me nafte dhe qirinje, ne fotot

siper, jane zevendesuar me fotovoltaik.

• .

Seite 27

“Elektrifikimi” per 5 familje ne Derje vetem 25 km nga Tirana

nje projekt social.

3/17/2014

Seite 28

Edhe ne Tirane jane zbatuar projekte modele te

enegjise diellore

• Godinen qe shikoni ne kete foto,

jane Zyrat e GIZ dhe KfW ne Tirane.

• Nderprerjet e energjise elektrike

edhe ne Tirane jane te shpeshta, per

pasoje shume institucione kane

investuar me gjeneratore me nafte

per te siguruar energji rezerve.

• Ne menduam, qe ne vend te

gjeneratorit te investonim ne

energjine diellore, me nje sistem te

plote prej 5 Kw dhe nje sistem bateri

per tre dite rezerve.

• Ky sistem u ndertua gjate vitit 2013

dhe ka kushtuar 20.000 EURO,

65% e kostove i perkasin baterive.

3/17/2014

Seite 29

Sistem fotovoltaik model ne zyrat e GIZ dhe KfW, Tirane

3/17/2014

• Ketu jane paisjet moderne te nje sistemi “ishull” ,

qe do te thote perdorim per vehte, pasi ne

Shqiperi nuk ka nje ligj qe te mundeson lidhjen ne

rrjet te sistemit fotovoltaik ne shkalle te vogel.

• 21 panele fotovoltaik 240 Watt,

• 2 paisje elktronike kontrolluese qe sigurojne

transformimin e enrgjise nga panelet ne bateri me

48 Volt.

• Nje sistem me 48 bateri, te thata qe kane nje

kapacitet per tre dite pune te sistemit (per ditet

kur nuk ka ndricim diellor)

• Nje inverter qe transformon energjine e vazhduar

48Volt – ne energji alternative 230 Volt .

• Me kete sistem ushqehen 15 kumpjuterat e stafit

si dhe paisjet e tjera te serverave, telefonise dhe

internetit,

Seite 30

Ndricimi me llampa LED edhe ne zone historike-Gjirokaster

17.03.2014

Teknollogjia LED

Fuqia e instaluar e llampes LED

35 W

Niveli i ndricimit 2000 lumen

Ndricim i ngrohte (white light),

colour temperature 3000 K

Jetegjatesia e modulit LED

50,000 hours

Mundesia e zvogelimit te drites

me funksion rregullues (0 –

100%)

Llampa e pare e zevendesuar

ne Gjirokaster (shtator 2013)

Seite 31

Ndryshimi i ndricimit – me shume drite,

me pak shpenzime per energjine elektrike (-45 %)

17.03.2014

Ndricimi ekzistues Ndricimi ne rrugen ku eshte vendosur ndricimi LED

Seite 32

Ligji i ri per burimet e energjise se rinovueshme nuk

e trajton fare fotovoltaik dhe nuk ka ne fokus

konsumatorin por vetem investitorin

• Ligji Nr 138/2013 date 2.5.2013 Per burimet e energjise se rinovueshme

eshte i orintuar nga grupi i interesit investitor.

• Ne menyre specifike permendet energjia e ujit (HC), energji e eres, biomase,

bioenergji, por ne asnje paragraf nuk behet fjale per fotovoltaik.

• Nderkohe qe per panelet diellore per ngrohjen e ujit, ka kapituj dhe nene te

vecanta ne ligj.

• Te gjithe programet mbeshtetese per energjine e rinovueshme dhe per panelet

e ujit te ngrohte, jane te orientuar per kompanite e biznesit dhe investitoret dhe

jo per perfituesit familjar.

• Nuk jam i sigurte se me akte nenligjore mund te krijohet hapesire e nevojshme

per te nxitur energjine diellore tek konsumatoret private dhe familjet.

• Une propozoj qe duhen ndermarre nisma ligjore dhe duhet bere lobing per te

permiresuar ligjin lidhur me energjine diellore tek konsumatoret familjare.

Seite 33

Seite 34

Perfitimet vetem per furnizuesit dhe importuesit e

paisjeve

Seite 35

Ne vend te konkluzioneve dhe rekomandimeve (1)

• Masat per eficiensen e energjise dhe perdorimin e energjise diellore, jane

investime ne drejtimin e duhur dhe kontribuojne direkt ne zhvillimin e

qendrueshem afatgjate dhe ne uljen e kostove te harxhimit mujor te energjise.

• Natyrisht keto investime, kane kosto te larte dhe vetshlyerje gjithashtu te

ngadalte.

• Per fat te keq ne Shqiperi nuk ka akoma projekte mbeshtetese financiare

(vetem kredi ne banka me kushte lehtesuese)

• Investimet ne keto teknollogji mund ti kryejne personat me te ardhura te

mira (te mesme dhe te larta).

• Investime ne shkalle te vogel, vecanerisht te fotovoltaik, i adresohen edhe ne

ato raste kur nuk ka alternative tjeter (ose kur lidhja ne rrjetin e enrgjise kerkon

me shume financime se sa investimi me fotovoltaik).

• Ne rastet kur do te zevendesohet nje gjenerator me nafte.

• Si projekte sociale per me te varferit, qe duhet qe shteti dhe shoqeria tju siguroi

minimumin e nevojave me energji per ndricim.

3/17/2014

Seite 36

Ne vend te konkluzioneve dhe rekomandimeve (2)

• Qe te arrijme te zbatojme me sukses projekte te energjise ne nivel lokal

dhe individual, nevojiten me shume njohuri dhe informacion.

• Duhen njohuri dhe shembuj praktik te demostruara per konsumatoret

• Duhet te nxiten teknollogjite me te avancuara te kohes

• Duhet nisma ne komunitet dhe programe mbeshtetese,

• Mendo global dhe vepro lokal dhe individual-

kjo eshte moto per te ecur perpara.

• Kjo eshte edhe ftesa qe une ju bej, kushdo prej jush qe ka interes per

te njohur direkt disa nga keto projekte dhe teknollogji, eshte i mirepritur

nje aktivitet- dita e teknollogjive te reja per energjine.

3/17/2014

Seite 37

Faleminderit