STRATEJİK GLOBAL İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ

Seyhan MOLLA

STRATEJİK GLOBAL İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ

Stratejik rekabet avantajını geliştirmek isteyenbir örgüt için en vazgeçilmez öğe insan kaynaklarıdır ( Wright ve dğr., 1994; Lepak ve Snell, 1999).

Globalleşme, işletmenin insan kaynaklarınınsürdürülebilir bir rekabet avantajı olarak geliştirilmesigerektiğini vurgulamaktadır.

Globalleşen bir dünyada Stratejik Global İnsan Kaynakları Yönetimi şirketin başarısı için önemli bir roloynamaktadır ( Boxall ve Purcell, 2000)..

STRATEJİK GLOBAL İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ

Çalışmamızda, İKY (İnsan KaynaklarıYönetimi)’nin önce SİKY ( Stratejik İnsanKaynakları Yönetimi) ve sonra da SUİKY(Stratejik Uluslar arası İnsan KaynaklarıYönetimi) ve son olarak da SGİKY (StratejikGlobal İnsan Kaynakları) olarak gelişimiaçıklanacak ve SGİKY için yeni bir modeloluşturulacaktır.

STRATEJİK GLOBAL İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ

Personel Yönetimi (İKY) bir yüzyıldan fazla hayatımızda olmasına rağmen SİKY yüzyılın son çeyreğinde hayatımıza girmiştir.

Jim Walker(1980): “İnsan Kaynaklarını Planlama”adlı kitabında İK planlanırken işletmestratejilerinin de dikkate alınmasını gerektiğini belirten ilk kişidir.

Huselid( 1995) : İKY uygulamaları ile işletme performansı arasında anlamlı bir ilişki vardır.

STRATEJİK GLOBAL İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ

Yerel ( Domestic) İKY

İş İlişkileri ( iş dizaynı, iş bölümü vb.) Çalışma İlişkileri ( işe alma, terfi, vb.) Endüstriyel İlişkiler ( iş görüşmeleri vb.)

STRATEJİK GLOBAL İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ

Uluslararası İnsan Kaynakları YönetimiUİKY’nin üç temel yaklaşımı vardır: İşletmelerde çalışanların davranışlarınaodaklanan kültürlerarası yönetim(Hofstede, 1984, 1993) Farklı ülkelerdeki İK uygulamalarını karşılaştırarak mevcut İK uygulamalarındaki farklılıkların ve benzerlikler Çokuluslu işletmelerin İK uygulamaları

STRATEJİK GLOBAL İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ

Morgan (1986): UİKY’nin üç boyutu vardır.

İK faaliyetleri: temin-seçim, yerleştirme UİKY faaliyetlerinin oluştuğu ülke• Bağlı kuruluşun bulunduğu ev sahibi ülke• İşletme merkezinin bulunduğu ana ülke• Diğer ülkeler; finans ve işgücü sağlayan Uluslararası işletmelerdeki işgücü• Ev sahibi ülke vatandaşları• Ana ülke vatandaşları• Üçüncü ülke vatandaşları

SGİKY Yerel ve Global IKY’ni Farklılaştıran Önemli

Değişkenler ( Dowling ve dğr., 1999)Değişik ülkelerde iş yapmanın ve farklı uluslardan çalışanlara iş vermenin güçlüğüKültürel çevreÜlkeler arası sanayi yapısı farklılıklarıEv sahibi ülkenin yerel pazara olan güveniÜst yönetimin tutumları

SGİKY Geleneksel SUİKY Modelleri

Durumsal Bakış(Contingency Perspective)İKY ile örgütün stratejisi arasındaki uyum( Schuler ve dğr., 1993).

Evrensel Bakış (Universalistic Perspective)İKY ile örgüt stratejisi birbirini tamamlayan öğeler ( Taylor ve dğr., 1996).

SGİKY Geleneksel SUİKY modelleri globalleşendünyada İK etkinliğini gerçekleştirmedebaşarısız olmaktadır (Dowling ve dğr.,1999).

SUİKY’den SGİKY’ne dönüşüm sürecindeİKY sistemlerinde bulunan mekanizmalarında global örgütlerin personel ihtiyaçlarınıkarşılayabilecek şekilde geliştirilmesigerekmektedir.

SGİKY

Geleneksel SUİKYKontrol&denetle

meBilgi AsimetrisiYapıya YönelikUyumMaliyet odaklıResmi kurallarİşlevsellikYönetim ruhu

SGİKYGüven&BağlılıkBilgi paylaşımıSürece yönelikEsneklikDeğer odaklıGayri resmi kurallarİşlevsel arasılıkGirişimcilik ruhu

SGİKYSGIKY, hem global İK yöneticisi tarafından

etkin bir liderlik, hem de etkin bir SGİKY sistemini gerektirmektedir.

Örgütler, global pazarda “global mindset” (global düşünebilecek) sahibi yöneticiler

geliştirmelidirler ( Kedia ve Mukherji,1999 Paul,2000; Begley ve Boyd, 2003).

SGİKY

Yeni Nesil Global Yöneticilerin Özellikleri Vanderbroeck ( 1992)Profesyonel ( Professional)Kaliteli ( High quality)Çok yetenekli ( Multi-skilled)Stratejik ( Deployable)Çok disiplinli ( Multidisciplinary)Kültürlerarası ( Cross-cultural)

SGİKY Bu yeni global liderlik, global pazarda rekabet avantajı sağlayan farklı işgücünü (diverse workforce) çekmek, eğitmek ve elde

tutmak zorundadır ( Harvey ve Novicevic, 2003).

Bu yetenekli işgücünün değerli, nadir ve taklit edilemez kaynaklar olduğu düşünülürse işletme başarılı bir strateji uygulayabilir ( Lado ve Wilson, 1994).

SGİKYSGİKY ve Esneklik

Sanchez, 1995: Global pazar hep değişimiçinde olduğundan esnek yenilikçi çözümleregereksinim vardır. İki çeşit esneklik vardır:

Kaynak Esnekliği: Bir kaynağın geniş alternatif kullanımı olanağı olması.

Koordinasyon Esnekliği: Bir işletmeninstratejilerini yeniden düzenlemesi.

YENİ BİR SGİKY MODELİ

Chris Brewster, Paul Sparrow ve Hilary Harris, 2005).

732 İK çalışanına, globalleşme rollerininseviyesini belirlemek için anket uygulandı. 64 işletmenin üst yönetim çalışanınınizledikleri global stratejiyi, yapıyı ve İKpolitikalarını anlamak için elektronik posta İle anket gönderildi.

YENİ BİR SGİKY MODELİ 7 uluslararası işletmede globalleşme sürecinde şirket içi süreçleri keşfedebilmek İçin vaka çalışması yapıldı. • Shell• Rolls-Royce• Diageo• Stepstone.com• BOC Group• ActionAid• Pasific Direct

Örgütsel Unsurlar İK Unsurları İK Süreçleri Örgütsel Çıktılar

GlobalTedarik

Bilgi Alışverişi

Verimlilik

Esas İş Süreci

Karar VermeLokalizasyon

İK Yapılabilirlik

İK Felsefesi

E-İK Bilgi Transferi

İK Değerlendirme

Yetenek Yönetimi

ÇalışanMarkalaşması

Uluslararası Anlaşmalar

Uluslararası İşgücünü Yönetme

ÖrgütselYetenek

YENİ BİR SGİKY MODELİ Verimlilik: İşletmelerde verimliliği artıran iki faktör

şunlardır: İşletmenin dış kaynaklardan yararlanması (outsourcing) ve yüksek derecede merkezileşme (centralization).

Örnek işletmelerin % 37’si “Global İK” sürecinde dış kaynaklardan yararlanmıştır.

YENİ BİR SGİKY MODELİGlobal Tedarik: Bu unsur iki faktörden oluşmaktadır: Globalpazarda rekabet edebilmek ve elektronikhizmetlerden yararlanmaktır.

Örneğin; Rolls-Royce aero motorunungloballeştiğini farkedip Kuzey Amerika pazarına girmiştir.

YENİ BİR SGİKY MODELİ Bilgi Alışverişi ve Örgütsel Öğrenme:

Bu faktör iki unsurdan oluşmaktadır: bilgitransferi ve yönetimi ve stratejikortaklıklara girmek.

Örneğin; Rolls-Royce havayolları, uçakendüstrisi ve tedarikçileriyle beraberortaklık geliştirmektedir.

YENİ BİR SGİKY MODELİ

Esas İş Süreci Uyumu: Global SİKY, esas iş süreçlerinin oluşturulmasındaönemli rol oynamaktadır. Ayrıca, İK bazı vakalardastratejinin yeniden düzenlenmesinin bir parçasıolmaktadır.

Örneğin; Shell esas işi olan petrol çıkarmayıbırakıp perakendiciliğe odaklanınca İK prosedür vepolitikalarını da değiştirmek zorunda kalmıştır.

YENİ BİR SGİKY MODELİLokalizasyon: Karar ve denetim yetkisinin bir merkezdetoplanmamasını ifade eder(decentralization)

Örnek işletmelerin sadece % 19’u, esas işsüreçleri geliştirmek(merkezileşme), yerine lokalizasyon stratejisini tercihetmektedirler. Tek merkezden yönetilmemeseçeneğini stratejik unsur olarak görenişletmelerin sayısı fazla değildir.

YENİ BİR SGİKY MODELİİK’nın Maddi Olarak Yapılabilirliği: Tüm İK fonksiyonlarının çabası global İşletme stratejilerini masrafsız bir şekildegeliştirmektir. Hem çalışanlar hem de İKuygulamaları örgüte değer katmalıdır.

Örnek işletmelerin % 53’ü bu yöndebaskılara maruz kalmaktadır. Bu faktörün ikiunsuru vardır: paydaş değerlerini maksimizeetmek ve maliyetleri rasyonelleştirmek.

YENİ BİR SGİKY MODELİİK Felsefesi: Bu faktör iki unsurdan oluşmaktadır: İKkarar yetkisinin bir merkezde toplanması (centralization) ve İK uygulamalarının endüstri yapısı ile uyumu. İK Felsefesi en iyi uygulama (best practise) varsayımını dakapsar. Örnek işletmelerin % 21’i merkezileşmiş İK felsefesine sahiptir.

YENİ BİR SGİKY MODELİE-İK ve Bilgi Transferi: Bu faktör iki unsurdan oluşmaktadır: e-İK’yı aktifleştirmek, bilgi transferi veyönetimi ve Global İK’nın yapılandırılması.

Örnek işletmelerin % 32’si düşük seviyede e-İK ve bilgi transferi yapmaktadır, fakat global örgütlerde SİKY’nin etkisi yadsınamaz

YENİ BİR SGİKY MODELİUzmanlık Merkezleri-Centres of Excellence Bilgiyi yönetmek için başka bir strateji de“uzmanlık merkezleri” oluşturmaktır(Hansen ve dğr., 1999).

Örneğin; Rolls-Royce işin tümünüİngiltere’deki merkezde yapmakistememektedir, aynı zamanda temel yeteneklerinin de iş gördüğü heryerde kopyalanmasını da istememektedir.

YENİ BİR SGİKY MODELİ Global Network:

Global bir çevrede fiziksel ve kültürelmesafe İK profesyonelleri arasında başarılıbilgi transferine engel olmaktadır. İKprofesyonelleri hem global bilgiyipaylaşmak hem de bürokrasiyi azaltmak için“global network” kullanmaktadırlar.

YENİ BİR SGİKY MODELİİK Süreçleri: Global İK fonksiyonu üç önemli süreçteişletmeye değer katmaktadır: ( Sparrow ve dğr., 2004)Yetenek Yönetimi / Çalışan MarkasıUluslararası Anlaşmalar Yönetimi Uluslararası İşgücü Yönetimi ( Diverse Management)

YENİ BİR SGİKY MODELİSonuç Global SİKY, holistik (bütüncül) bir bakış açısıyla bütün İK uygulamalarının global birçevrede rekabet üstünlüğü sağlayacak birşekilde yönetilmesini ifade etmektedir.GSİKY’de örgütsel unsurlar ile İK unsurlarıbirtakım önemli İK süreçlerinden geçerekörgütsel yetkinliğe ulaşacaktır.