SOLUNUM YOLLARI HASTALIKLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Klinik Bilimler/Solunum... ·...
Transcript of SOLUNUM YOLLARI HASTALIKLARIesaglikonline.com/E-Saglik Online/Klinik Bilimler/Solunum... ·...
2
AKCİĞER
• Canlıların Nefes alıp vermesine yarayan bu esnada da vücutta dolaşan kanın Oksijenlenmesini sağlayan hayati bir organdır.
3
• Akciğerlere kadar ilerleyen tüp yapıları (iletici hava yolları)
• Akciğerler • Havanın akciğere ve dışarıya
hareketini sağlayan çeşitli göğüs yapıları
• Gaz değişimi bölgeleri • Diyafragma
5
Tanımlar • ÖPNE (EUPNE)
normal solunum
• TAŞİPNE artmış solunum dakika sayısı
• BRADİPNE azalmış solunum dakika sayısı
• APNEsolunumun durması
• HİPERPNEsolunum derinliğinin artması
• HİPOPNE yüzeyel solunum
• HİPERVENTİLASYONhem hız, hem de derinlikte artma
• DİSPNEsıkıntılı solunum
7
İletici yolların işlevleri
• Hava akımı için uygun bir yol • Silialar (tüycükler), mukus salgısı
ve çeşitli fagositik (alveoler makrofajlar) hücrelerle mikroorganizmalara karşı savunma yapar
• Solunum havasını ısıtır ve nemlendirir
• Fonasyon
8
Üst solunum yolları
• Burun yalnız solunum sistemine ait • Ağız ve farinks hem solunum hem de
sindirim sisteminin bileşeni
12
Gaz değişimi bölgeleri
• bronşiyoller• alveolar duktuslar (kanallar) • alveoller (her bir akciğerde
ortalama 300 milyon adet)
15
Diyafragma• Normal sakin solunumun% 75’i diyafragma
hareketi iledir.• Nefes alırken kasılır, nefes verirken
gevşer, • Zorlu solumada 10 cm yer değişebilir.
17
ÜST SOLUNUM YOLU ENFEKSİYONLARI
• Solunum yollarının ses tellerinin üzerinde kalan; ağız, burun, boğaz ve bademciklerin iltihaplanmasına “Üst Solunum Yolu Enfeksiyonları” denir.
18
• Halk arasında soğuk algınlığı, üşütme diye bilinen nezle, farenjit ve çocuklarda sık olarak görülen tonsillit üst solunum yolu hastalıklarıdır.
19
ALT SOLUNUM YOLU ENFEKSİYONLARI
• Üst solunum yollarında bulunan ve hastalık yapan mikropların soluk borusu ve akciğerlerle, akciğer içi hava yollarını iltihaplandırmasına “Alt Solunum Yolu Enfeksiyonları” denir.
21
Akut Bronşit
• Viruslar (genellikle etkenler viruslardır)
• Bakteriler (Seyrek olarak görülen etkenler)
22
Akut Bronşitte Klinik
– Öksürük– Ateş (hafif ya da orta derecede) – Göğüs duvarında rahatsızlık hissi – Fizik muayenede ronküs, ekspretuvar
wheezing – Bazen inspiratuvar stridor
24
Akut Bronşitin Tedavisi
• Semptomatik tedavi • Altta kardiopulmoner hastalık gibi ciddi
hastalığı olan şiddetli bronşitli hastalarda – Oksijen ya da ventilasyon desteği
gereklidir • Ateş düşürücü• Bronşlarda spazm bulgusu varsa inhaler
bronkodilatörler verilebilir • Antibiyotik tedavisi genellikle gerekmez
25
Antibiyotik tedavisi ne zaman düşünülmelidir?
• Belirtilerin 10 günden fazla sürmesi • Balgam pürülan ise • Eşlik eden hastalığı varsa
– Kalp yetmezliği, diabet vs • Ateş varsa
27
Pnömoni
• Akciğer dokusunun enfeksiyonu pnömoni olarak isimlendirilir.
• Akciğer dokusu çeşitli etkenlerle enfekte olabilir.
28
Pnömoniler
• Toplum Kökenli Pnömoniler • Hastane kökenli pnömoniler Erken başlangıçlı
– Yatışın ilk 4 gününde Geç başlangıçlı
• Yatışın ilk 4 gününden sonra • Bağışıklık sistemi zayıflamış olan hastada
pnömoni
29
ABD’de altıncı en sık ölüm nedenidir ABD’de yılda 3-4 milyon olguda pnömoni
gelişmekte ( her 1000 kişiden 10-12’sinde pnömoni görülmekte)
Atak oranı çocuklar, yaşlılar ve bakım evlerinde kalanlarda yüksektir
Ölüm oranı %21.9
30
Pnömoninin Belirtileri
• Ateş (genel olarak devamlı, üşüme ve titreme ile birliktedir)
• Öksürük• Prodüktif
Mukoid veya mukopürülanPürülan balgam
• Non-prodüktif• Yan ağrısı• Nefes darlığı• Bazen karın ağrısı
31
Pnömoninin Fizik Muayene Bulguları
• Ateş• Ağız kenarında herpetik döküntüler (öz.
Pnömokok )• Pnömoninin olduğu taraf solunuma daha az katılır• Enfeksiyonun olduğu alanda solunum sesleri
azalır• Dinleme bulguları
32
Pnömoninin Laboratuvar Bulguları
• Beyaz küre ( Bakteriyel olanlarda artmış ve sola kayma varken, viral va atipik olanlarda genellikle normaldir)
• Sedimentasyon hızı artmıştır • CRP artar • Balgamın direkt mikroskopik
incelenmesi • Balgamın kültürü
33
Pnömoninin Radyoloji Bulguları
Bronkovasküler görünümlerde artma
34
Tüberküloz
• Etken Mikobakterium tüberkülozis’dir. • En sık akciğerde olmak üzere pek çok
organda yerleşebilir. • Genellikle hava yoluyla bulaşır. • Anneden kan yolu ile fetüse geçiş
olabilir.
35
Bağışıklığın azaldığı durumlar: – Yaşlılık,– Açlık– Kronik hastalıklar– Alkolizm, – Karsinom– Gebelik– Bağışıklık sistemi hastalıkları,– Uzun süreli kortizon tedavisi,
37
ASTIM• Kronik hava yolu inflamasyonu ile oluşan bronş aşırı
duyarlılığı ve – nöbetler şeklinde öksürük, – Solunum sıkıntısı, – hırıltılı solunum, – göğüste sıkışma
• yakınmalarının bir veya birkaçı ile seyreden,
Değişken, genellikle geri dönüşlü hava yolunda tıkanıklık olmasıdır.
38
ASTIM - RİSK FAKTÖRLERİ
Kişisel Faktörler:• Genetik• Atopi• Bronş aşırı duyarlılığı
Kişisel Faktörler:• Genetik• Atopi• Bronş aşırı duyarlılığı
Çevresel Etkenler:AllerjenlerSolunum sistemi enfeksiyonlarıSigaraHava kirliliğiMeslekSosyoekonomik düzeyAile büyüklüğüDiyetObezite
Çevresel Etkenler:AllerjenlerSolunum sistemi enfeksiyonlarıSigaraHava kirliliğiMeslekSosyoekonomik düzeyAile büyüklüğüDiyetObezite
ASTIMASTIM
Tetikleyiciler:Allerjenler, Solunum yolu inf., Egzersiz, Hava kirliliği, Besinsel katkı mad., İlaçlar
39
Astım - Sıklık
Yeni Zelanda, Pasifik adaları;>%20Yeni Zelanda, Pasifik adaları;>%20Güney Asya, Kuzey Amerika Kızılderilileri, Eskimolar; <%1
Güney Asya, Kuzey Amerika Kızılderilileri, Eskimolar; <%1Avrupa; %5-10Avrupa; %5-10
Türkiye; Çocuk:%5-10 / Erişkin: %2-5Türkiye; Çocuk:%5-10 / Erişkin: %2-5
40
Astım
İnflamasyon
çevresel risk faktörleri (nedenler)
havayoluAşırı duyarlılığı
BELİRTİLERİN OLUŞUMU
havayolu obstrüksiyonu
tetikleyiciler
45
ASTIM TANI: Anamnez
• Astım belirtileri– Nefes darlığı– Öksürük– Hırıltılı solunum– Göğüste sıkışma, baskı hissi
46
ASTIMSemptomların Özellikleri
– Tekrarlayıcı karakterde; nöbetler halinde– Daha çok gece ve/veya sabaha karşı– Kendiliğinden veya ilaçlarla hafifler veya
kaybolur– Yakınmaların olmadığı dönemler vardır,
mevsimsel değişkenlik gösterebilir.– Bazı faktörlerle (allerjen, irritan, egzersiz,
viral inf., stres vs.) uyarılır
47
ASTIMFizik Muayene
• Hastalığın ve atağın ağırlık derecesine göre değişir.
Dinlemekle – normal akciğer sesi olabileceği gibi, – ronküs olabilir.
49
ASTIMTEDAVİNİN AMAÇLARI
1) Kronik semptomları önlemek2) ‘Normal’ akciğer fonksiyonları sağlamak3) Normal günlük yaşantıyı sağlamak4) Astım ataklarını önlemek5) İlaç yan etkilerinden kaçınmak
50
Kronik Bronşit
• birbirini izleyen en az iki yıl boyunca her yıl en az üç ay devam eden
öksürük ve balgam çıkarmadır.
51
KOAH(kronik obstrüktif akciğer hastalığı)
• Hava akımının – “giderek şiddetlenen” – “tam reversibl olmayan”
kısıtlanmasıdır
• Hava yolu obstrüksiyonu; – zararlı partiküller ve gazlara karşı
gelişmiş – anormal inflamatuar yanıta bağlıdır.
53
KOAH’a Bağlı Ölümler Her Geçen Gün Artmaktadır
1990 20201. İskemik Kalp Hastalığı2. Serebrovasküler Hastalık3. Alt Solunum Yolu Enf. 4. İshal5. Perinatal Hastalıklar6. KOAH 7. Tüberküloz8. Kızamık 9. Trafik Kazası 10.Akciğer Kanseri
54
Sigara, İç Ortam Hava Kirliliği
• Sigara, özellikle çocukluk çağında maruziyet ile astıma yatkınlık oluşturan bir etkendir. Aktif ve pasif içiciliği kesinlikle önlenmelidir
• Soba, fırın yakıtları, kızarmış yağlar, oda spreyleri, boya ve ciladan kaynaklanan gazlar
• İç ortamda irritan maddelerle (çamaşır suyu, tuz ruhu) temizlik
55
KOAH için risk faktörleri• Sigara• Mesleki maruziyet * Maden ve metal işçiliği, ulaşım
sektörü, odun ve kağıt imalatı, çimento, tahıl, tekstil işçiliği
*Kadmiyum (amfizem)• Kişiye ait faktörler *Alfa-1 AT eksikliği
56
Sigara• KOAH gelişiminde en önemli risk
faktörü• KOAH gelişme riskinin %80-90’ından
sorumlu. • ABD’de KOAH mortalitesinin;
erkeklerde %85’inden, kadınlarda ise %70’inden sorumlu
• İçenlerin yaklaşık %15-20’sinde KOAH gelişmekte.
58
ASTIM(Duyarlaştırıcı etkenler)
KOAH(Zararlı inhale etkenler)
Hava yolu inflamasyonu
Hava yolu inflamasyonu
Tam olarak HAVA AKIMI Tam olarakgeri dönüşümlü OBSTRÜKSİYONU geri dönüşümsüz
60
KOAH Tanısı1. Semptomlar
ÖksürükBalgamDispne
2. Risk faktörleri ile karşılaşma öyküsü
Tütün dumanıMesleki toz ve kimy.
Evde ısınma/pişirme dumanı
3. Solunum Fonksiyon TestiHava akımı obstrüksiyonu
Reversibilite testi
61
• KOAH* Orta yaşlarda başlar* İlerleyici* Uzun süreli sigara öyküsü* Egzersiz sırasında dispne* İrreversibl hava yolu
obstr.
• ASTIM* Genç yaşta başlar* Semptomlar günden güne
değişken* Semptomlar gece veya
sabaha karşı belirgin* Allerji, rinit, egzema
olabilir* Aile öyküsü* Reversibl hava yolu obstr.
62
• Hastalığın ilerlemesini engellemek• Semptomları gidermek• Egzersiz toleransını arttırmak• Sağlık durumunu düzeltmek• Komplikasyonları engellemek ve tedavi etmek• Atakları engellemek ve tedavi etmek• Mortaliteyi azaltmak
KOAH tedavi hedefleri
63
• Sigaranın bıraktırılması
• Hasta eğitimi
• Medikal tedavi – stabil dönem
– akut atak
KOAH – Tedavinin ana hatları
64
RİSK FAKTÖRLERİNİN AZALTILMASI
• Tütün dumanı, mesleki toz ve kimyasallar ile iç / dış ortam hava kirliliğine maruziyetin azaltılması
• Sigaranın bırakılması, KOAH gelişme riskini azaltan ve ilerlemesini durduran tek ve en önemli girişimdir
65
Tütün Bağımlılığı Kronik bir Hastalıktır...!
• Tütün bağımlılığı; opiatlar, amfetamin ve kokain’in yaptığı gibi gerçek bir bağımlılıktır
67
• Sigara içmeyen sağlıklı kişilerde FEV1 değeri, yaklaşık 35 yaşından sonra her yıl 25-30 ml kadar azalır.
• Bu azalma sigaranın zararlı etkilerine duyarlı kişilerde günlük sigara tüketimine paralel olarak daha hızlı olup, yılda 150 ml’ ye kadar ulaşabilmektedir.
68
• Ailede KOAH öyküsü, çocuklukta geçirilen solunum sistemi infeksiyonları, pasif sigara içiciliği ve bronş hiperreaktivitesi bireysel duyarlılığa yol açabilir.
• Sigaranın bırakılması FEV1’deki azalma hızını yavaşlatır ve hiç sigara içmemiş aynı yaştaki kişilerdeki değerlere ulaşır.
• Bu nedenle sigaranın bırakılması hangi yaşta olursa olsun, prognozu olumlu yönde etkilemektedir.
70
AKCİĞER KANSERİ
• Akciğer kanseri normal Akciğer dokusundan olan hücrelerin ihtiyaç ve kontrol dışı çoğalarak akciğer içinde bir kitle (Tümör) oluşturmasıdır.
71
• Tüm kanser türleri arasında En ölümcül kanser türü olan akciğer kanseri, dünyada her yıl yaklaşık olarak üç milyon insan yaşamını yitirmesine neden olmaktadır.
72
Akciğer kanseri Hücrelerin görüntüsüne göre iki ana guruba
ayrılır.
1-Küçük hücreli (Yulaf hücreli)Akciğer kanseri. Daha az görünen bu kanser türü hızlı seyreder.Tanı konulduğunda genellikle organlara yayılmıştır.
2-Küçük hücreli dışı Akciğer kanseri. Tüm Akciğer kanserlerinin %80 kapsar.
73
BELİRTİLERİ• Genel belirtiler:• Öksürüğün yoğun ve inatçı olması • İnatçı göğüs, omuz ve sırt ağrısı • Balgamın miktar olarak artışı ve renginin
değişmesi • Balgamda kan bulunması • İnatçı ses kısıklığı • Sigara İçmeyenler ve içenlerde iki hafta
dan daha uzun süre öksürük • Tekrarlayan Pnömoni ve bronşit atakları
74
Diğer belirtiler
• Halsizlik • İştah kaybı • Baş ağrısı kemik ağrısı • Kazaya bağlı olmayan kemik kırıkları. • Açıklanamayan kilo kaybı
75
NEDENLERİ Akciğer kanserinin oluşumunda en çok
aşağıdaki faktörlerin etkili olduğuna inanılmaktadır.
• Sigara-% 90'dan daha fazla• Hava kirliliği• Ağır metaller
• Genetik yatkınlık
76
Akciğer kanserinin tanısı
• Kan testleri.
• Balgam örneği.
• Akciğer filmi
• Mediastinoskopi ile konulur.
77
Akciğer kanserinin üç temel tedavi şekli bulunmaktadır
• Cerrahi: Erken evrede hastalıksız yaşam sağlayabilen tedavi şekli.
• Radyoterapi:Bazen cerrahi öncesinde de kullanılabilen ve özel X ışınları ile tümör hücrelerinin yok edilmesi.
• Kemoterapi: Kanser hücrelerini öldüren ilaçların kullanılması ile yapılan tedavi türüdür.Tedavi biçimi tümör tipine ve genel sağlık durumuna göre değişebilmekte olup, zaman zaman üç tekniğin beraber kullanıldığı dönemler de olabilir.