sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

288
sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa saqmianobis maregulirebeli saerTaSoriso standartebis krebuli Tbilisi 2013

Transcript of sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

Page 1: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

1

sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis

TanamSromelTa saqmianobis maregulirebeli saerTaSoriso

standartebis krebuli

Tbilisi 2013

Page 2: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

2

saerTaSoriso standartebis winamde bare krebuli, romelic

sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa

saqmianobas aregulirebs, warmoadgens araoficialur Targmans. igi

momzadda da gamoica evrokavSirisa da evropis sabWos erToblivi

programis - „adamianis uflebebi cixeebsa da daxuruli tipis sxva

dawesebulebebSi~ - farglebSi

gamomcemloba: Sps „preprinti~

tiraJi: 300 cali

2013w., Tbilisi, saqarTvelo

Compilation of International Standards Regulating Activities of the Prison Regime Staff is an unoffi cial translation, published within the framework of the EU/CoE Joint Programme “Human Rights in Prisons and other Closed Institutions”

Published by: “PrePrint” LTD300 copies

2013, Tbilisi, Georgia

ISBN 978-9941-0-6157-8

Page 3: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

3

s a r C e v i

gaerTianebuli erebis organizaciis dokumentebi

patimrebTan mopyrobis minimaluri standartuli wesebi ............................... 7

marTlwesrigis damcvel Tanamdebobis pirTa qcevis kodeqsi ..................... 36

ZiriTadi principebi marTlwesrigis damcvel pirTa mier Zalisa da

iaraRis gamoyenebis Sesaxeb .................................................................................... 43

wesebi TavisuflebaaRkveTil arasrulwlovanTa dasacavad ....................... 52

wesebi qal patimarTa mopyrobisa da msjavrdebul qalTa

arasapatimro RonisZiebebis Sesaxeb .................................................................... 76

evropis sabWos dokumentebi

evropis sabWos ministrTa komitetis rekomendacia (2006)2 wevri

saxelmwifoebisadmi evropis cixis wesebis Sesaxeb ....................................... 113

evropis sabWos ministrTa komitetis rekomendacia (97)12 wevri

saxelmwifoebisadmi sazogadoebrivi sanqciebisa da RonisZiebebis

aRsrulebaze pasuxismgebeli kadrebis Sesaxeb .............................................. 154

evropis sabWos ministrTa komitetis rekomendacia (2012)5 wevri

saxelmwifoebisadmi cixis TanamSromelTa eTikis evropis

kodeqsis Sesaxeb ......................................................................................................... 170

evropis sabWos ministrTa komitetis rekomendacia (2006)13 wevri

saxelmwifoebisadmi winaswari patimrobis gamoyenebis, misi

ganxorcielebis pirobebisa da Zaladobis sawinaaRmdego

zomebis Sesaxeb .......................................................................................................... 178

evropis sabWos ministrTa komitetis rekomendacia (98)7 wevri

saxelmwifoebisadmi cixeSi jandacvis eTikuri da

organizaciuli aspeqtebis Sesaxeb ..................................................................... 191

Page 4: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

4

evropis sabWos ministrTa komitetis rekomendacia (2008)11 wevri

saxelmwifoebisadmi sanqciebs an zomebs daqvemdebarebuli

arasrulwlovani samarTaldamrRvevebis evropis wesebis Sesaxeb ........... 205

evropis sabWos ministrTa komitetis rekomendacia (2012)12 wevri

saxelmwifoebisadmi ucxoeli patimrebis Sesaxeb ......................................... 247

evropis sabWos ministrTa komitetis rekomendacia (2003)23 wevri

saxelmwifoebisadmi cixis administraciis mier uvado da sxva

grZelvadiani patimrebis marTvis Sesaxeb ........................................................ 266

wamebisa da araadamianuri an Rirsebis Semlaxavi mopyrobis an dasjis

prevenciis evropis komitetis standartebi ................................................... 278

Page 5: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

5

gaerTianebuli erebisorganizaciis dokumentebi

Page 6: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

6

gaerTianebuli erebis organizaciis dokumentebi

Page 7: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

7

patimrebTan mopyrobis minimaluristandartuli wesebi*

pirveladi mimoxilvebi

1. winamdebare wesebi miznad ar isaxavs penitencialur dawese-

bulebaTa samodelo sistemis aRweras. maTi amocanaa, Taname-

drove azrovnebis sayovelTao konsensussa da dResdReobiT

arsebul yvelaze misaReb sistemaTa ZiriTadi elementebis

safuZvelze warmoaCinos is, rac patimrebTan mopyrobis

sakiTxSi sayovelTaod aRiarebulia saTanado principad da

praqtikad.

2. samarTlebrivi, socialuri, ekonomikuri da geografiuli

pirobebis gansxvavebaTa gaTvaliswinebiT, SeuZlebelia

aRniSnuli wesebis gamoyeneba uklebliv yvela regionSi.

miuxedavad amisa, isini unda exmarebodes im praqtikuli

siZneleebis gadalaxvaSi, romlebic xels uSlis wesebis

cxovrebaSi gatarebas, ramdenadac wesebi warmoadgens minim-

alur pirobebs, romlebic misaRebia gaerTianebuli erebis

organizaciisaTvis.

3. meore mxriv, saqme gvaqvs iseT sferosTan, rodesac adamian-

is azri mudam win miiswrafvis. wesebi ar gamoricxavs iseTi

cdebisa da praqtikuli saqmianobis ganxorcielebas, rom-

lebic mimarTuli iqneba wesebeSi dasaxuli miznebis misaRw-

evad da ar ewinaaRmdegeba iq dafiqsirebul principebsa da

mimarTulebebs. am pirobis gaTvaliswinebiT, cixis centra-

luri administraciisTvis SeiZleba dasaSvebi iyos wesebidan

gadaxveva.

4. (1) winamdebare wesebis I nawili exeba dawesebulebaTa zogad

marTvas da gamoiyeneba yvela kategoriis patimarTa: sisxlis

Tu samoqalaqo samarTladamrRvevTa, gansasjelTa Tu ms-

–––––––––––––––––––––––––––––––

* miRebulia generaluri asambleis pirvel kongresze danaSaulis Tavidan ac-

ilebisa da samarTldamrRvevTa mopyrobis Sesaxeb, romelic Catarda JenevaSi 1955

wels, da romelic damtkicebul iqna ekonomikuri da socialuri sabWos 1957 wlis 31

ivlisis 663 C (XXIV) da 1977 wlis 13 maisis 2076 (LXII) rezoluciebiT

patimrebTan mopyrobis minimaluri standartuli wesebi

Page 8: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

8

javrdebulTa mimarT, agreTve im patimarTa mimarT, romleb-

sac mosamarTlis brZanebiT Sefardebuli aqvT „usafrTxoe-

bis reJimi~ an gamasworebeli RonisZiebebi.

(2) II nawilSi ganxiluli wesebi gamoiyeneba yvela danarCen

nawilSi moxseniebuli gansakuTrebuli kategoriebis mimarT.

TumcaRa, „a~ ganyofilebaSi moxseniebuli wesebi, romlebic

exeba msjavrdebul patimrebs, Tanabrad unda iqnes gamoy-

enebuli im katgoriis pirTa mimarTac, romlebzec saubaria

„b~, „g~ da „d~ ganyofilebebSi, imis gaTvaliswinebiT, rom

aRniSnuli ar ewinaaRmdegeba xsenebuli kategoriis patim-

rebisTvis SemuSavebul wesebsa da aumjoebsebs maT mdgo-

mareobas.

5. (1) wesebi ar isaxavs miznad arasrulwlovanTa iseTi dawese-

bulebis marTvis reglamentirebas, rogoric aris arasrul-

wlovanTa aRmzrdelobiTi dawesebulebebi an gamosaswore-

beli skolebi, Tumca, zogadad, I nawili SeiZleba Tanabrad

SemxeblobaSi iyos aseT dawesebulebebTanac.

(2) arasrulwlovani patimrebis kategorias unda ganekuT-

vnebodes yvela axalgazrda, romlebic eqvemdebarebian

arasrulwlovanTa sasamarTloebis iurisdiqcias. rogorc

wesi, aseTi axalgazrdebis mimarT Tavisuflebis aRkveTis

zomad patimroba ar unda gamoiyenebodes.

pirveli nawiliwesebi zogadi gamoyenebisaTvis

ZiriTadi principebi

6. (1) aucilebelia qvemoT moyvanili wesebis miukerZoeblad

gamoyeneba. dauSvebelia diskriminacia rasobrivi, kanis

feris, sqesis, enis, religiuri, politikuri Tu sxva mosaz-

rebebis, erovnuli da socialuri warmomavlobis, qonebrivi,

dabadebis an sxva mdgomareobis niSniT.

(2) meore mxriv, aucilebelia im jgufis religiuri mrwamsisa

da moraluri Rirebulebebis pativiscema, romel jgufsac

patimari ganekuTvneba.

gaerTianebuli erebis organizaciis dokumentebi

Page 9: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

9

saregistracio Jurnali

7. (1) patimrobis adgilebSi unda warmoebdes savaldebulo

reestri saregistracio Jurnalis saxiT, romlis gverdebi

danomrili unda iyos da romelSic Setanil iqneba Semdegi

saxis informacia:

(a) monacemebi patimris Sesaxeb;

(b) patimris dapatimrebis mizezebi da xelisuflebis

warmomadgeneli im organos dasaxeleba, romelmac mi-

iRo gadawyvetileba Tavisuflebis aRkveTis Sesaxeb;

(g) patimris cixeSi Sesvlisa da gasvlis dRe da saaTi.

(2) aravin SeiZleba iqnes miRebuli dawesebulebaSi patim-

robis Sesaxeb moqmedi brZanebis gareSe. amgvari brZanebis

detalebi winaswar unda iqnes Setanili saregistracio Jur-

nalSi.

kategoriebis mixedviT patimarTa gancalkeveba

8. patimrebis sxvadasxva kategoriebi nawildeba gancalkeve-

bul dawesebulebebSi an erTi da igive dawesebulebis sxva-

dasxva nawilebSi maTi sqesis, asakis, wina nasamarTlobis,

maTi dapatimrebis samarTlebrivi mizezebisa da maTTan re-

komndirebuli mopyrobis gaTvaliswinebiT. Sesabamisad:

(a) mamakacebi da qalebi, SeZlebisdagvarad, unda gan-

Tavsdnen gancalkavebul dawesebulebebSi; im dawese-

bulebebSi, romlebSic moTavsebuli arian rogorc ma-

makacebi, aseve qalebi, qalebisaTvis gankuTvnili dawe-

sebulebis nawili srulad gancalkevebuli unda iyos;

(b) braldebulebi unda moTavsdnen msjavrdebulebisa-

gan gancalkevebulad;

(g) valauvalobis gamo an sxva samoqalaqo saqmeebisaTvis

dapatimrebuli pirebi unda ganTavsdnen sisxlis samarT-

lis danaSaulis Camdeni patimrebisagan gancalkevebiT;

(d) axalgazrda patimrebi ganTavsebul unda iqnen moz-

rdili patimrebisgan gancalkevebiT.

patimrebTan mopyrobis minimaluri standartuli wesebi

Page 10: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

10

sacxovrebeli sadgomi

9. (1) rodesac saZile sadgomi warmoadgens individualur

saknebsa Tu oTaxebs, yovel patimars Ramis gasaTevad unda

hqondes calke sakani an oTaxi. rodesac gansakuTrebuli

SemTxvevebisas, rogoricaa cixis droebiTi gadatvirTva,

aucilebeli xdeba, rom cixis administraciam gadauxvios

winamdebare wesebidan, mizanSewonili ar aris, rom ori pati-

mari erTad iqnes moTavsebuli sakansa Tu oTaxSi.

(2) iq, sadac aris saerTo saknebi, maTSi moTavsebuli patim-

rebis SerCeva unda xdebodes Zalian guldasmiT, raTa eWvga-

reSe iyos, rom maT SeuZliaT aseT pirobebSi erTad cxovre-

ba. RamRamobiT unda mimdinareobdes dawesebulebis xasiaT-

Tan Sesabamisi mudmivi zedamxedveloba.

10. yvela sacxovrebeli sadgomi, romliTac sargebloben patim-

rebi, gansakuTrebiT yvela saZile sadgomi, sruliad unda

pasuxobdes sanitarul moTxovnebs. amasTan, saTanado yur-

adReba unda mieqces klimatur pirobebs, gansakuTrebiT am

sadgomebis moculobasa da minimalur farTobs, ganaTebas,

gaTbobasa da ventilacias.

11. dawesebulebebSi, sadac cxovroben da muSaoben patimrebi:

(a) fanjrebi unda iyos sakmarisi zomis imisaTvis, rom pa-

timrebs SeeZloT kiTxva da muSaoba dRis Suqze da unda

iyos ise konstruirebuli, rom uzrunvelyos sufTa

haeris miwodeba imisdamiuxedavad, arsebobs Tu ara ven-

tilaciis xelovnuri sistema.

(b) xelovnuri ganaTeba sakmarisi unda iyos imisaTvis,

rom patimrebs SeeZloT kiTxva da muSaoba mxedvelobis

gauaresebis safrTxis gareSe.

12. sanitaruli mowyobilobebi sakmarisi unda iyos imisaT-

vis, rom TiToeulma patimarma SeZlos Tavisi bunebrivi

fiziologiuri moTxovnebis dakmayofileba saWiroebisame-

br sisufTavisa da wesier pirobebSi.

gaerTianebuli erebis organizaciis dokumentebi

Page 11: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

11

13. dasabani mowyobilobebi da Sxapebis raodenoba sakmarisi

unda iyos imisaTvis, rom yovel patimars SeeZlos da moeTxo-

vos dabanva an miiRos Sxapi Sesabamis temperaturaze (kli-

matis mixedviT) da iseTi sixSiriT, rogorc amas moiTxovs

higienis saerTo pirobebi, wlis periodisa da geografiuli

raionis gaTvaliswinebiT, sul mcire kviraSi erTxel zom-

ieri klimatis pirobebSi.

14. dawesebulebis yvela im nawilSi, romliTac patimrebi regu-

larulad sargebloben, unda iyos saTanado wesrigi da gan-

sakuTrebuli sisufTave.

piradi higiena

15. patimrebs moeTxovebaT, rom yovelTvis iyvnen sufTad,

risTvisac saWiroa maTi momarageba wyliTa da piradi tua-

letisaTvis saWiro iseTi nivTebiT, romlebic aucilebelia

sisufTavisa da janmrTelobis dasacavad.

16. imisaTvis, rom patimrebma SeZlon iseTi garegunli ieris

SenarCuneba, romelic Tavsebadi iqneba adamianur Rirsebas-

Tan, maT unda mieceT saSualeba izrunon TavianT varcxni-

lobasa da wver–ulvaSze da survilis SemTxvevaSi, hqondeT

regularulad gaparsvis saSualeba.

tansacmeli da TeTreuli

17. (1) patimrebs, romlebsac ara aqvT samoqalaqo tansacmlis

tarebis ufleba, unda mieceT specialuri tansacmeli, rome-

lic Seesabameba mocemul klimats da xels uwyobs maTi jan-

mrTelobis damakmayofilebeli mdgomareobis SenarCunebas.

es tansacmeli ar unda atarebdes Rirsebis Semlaxvel an da-

mamcirebel xasiaTs.

(2) tansacmeli unda inaxebodes sufTad da mowesrigebulad.

recxva da TeTreulis gacema unda xdebodes higienis moTx-

ovnis Sesabamisad.

(3) gansakuTrebul SemTxvevebSi, rodesac patimari xelisu-

flebis warmomadgenelTa nebarTviT tovebs dawesebulebas,

patimrebTan mopyrobis minimaluri standartuli wesebi

Page 12: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

12

mas unda daerTos sakuTari an sxva iseTi tansacmlis Cacmis

neba, romelic ar iqneba TvalSi sacemi.

18. Tu patimrebisTvis nebadarTulia samoqalaqo tansacmlis

tareba, maTi dawesebulebaSi Seyvanis momentisTanave miRe-

bul unda iqnes zomebi, raTa tansacmeli iyos sufTa da tare-

bisaTvis Sesaferisi.

19. adgilobrivi da erovnuli standartebis Sesabamisad, yovel

patimars pirad sargeblobaSi unda hqondes sawoli da Ses-

aferisi TeTreuli, romelic gacemis momentSi unda iyos

sufTa. amasTan, sisufTavis SenarCunebis mizniT, TeTreuli

xSirad unda icvlebodes.

sakvebi

20. (1) cixis administraciam yoveli patimari unda uzrunvely-

os Cveul saaTebSi iseTi sakvebiT, romelic iqneba sakmari-

sad kargi xarisxis, kargad damzadebuli da miwodebuli da

agreTve, sakmarisad noyieri, Zalebis aRsadgenad da janmrT-

elobis SesanarCuneblad.

(2) sasmeli wyali unda iyos xelmisawvdomi yoveli patimri-

saTvis nebismier dros, SeuzRudavi raodenobiT.

fizikuri varjiSi da sporti

21. (1) im patimrebs, romlebic ar arian dasaqmebuli sufTa haer-

ze, gaaCniaT minimum erTi saaTiT mainc ezoSi saTanado fizi-

kuri varjiSis ufleba, Tu amas amindi uwyobs xels.

(2) saTanado fizikur mdgomareobaSi myofi axalgazrda da

sxva patimrebi fizikuri varjiSis dros uzrunvelyofili

unda iyvnen TamaSis SesaZleblobiT. amisaTvis saWiroa saTa-

nado moednebis, danadgarebisa da inventaris arseboba.

gaerTianebuli erebis organizaciis dokumentebi

Page 13: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

13

samedicino momsaxureba

22. (1) yvela dawesebulebas unda hyavdes sul mcire erTi iseTi

kvalificiuri medicinis muSaki mainc, romelsac fsiqiatri-

aSic eqneba ganaTleba. saWiroa samedicino momsaxurebis or-

ganizeba jandacvis adgilobriv an saxelmwifo organoebTan

mWidro kontaqtSi. igi unda moicavdes fsiqiatriul diag-

nostikur samsaxurebsa da sadac es aucilebelia, sulieri

aSlilobis mkurnalobas.

(2) avadmyofi patimrebi, romlebsac specialistTa yuradRe-

ba esaWiroebaT, unda gadaiyvanon specialur dawesebulebeb-

Si an samoqalaqo saavadmyofoSi. cixis saavadmyofoebs unda

hqondeT Sesabamisi samedicino momsaxurebisTvis da maTi

mkurnalobisTvis saWiro danadgarebi, preparatebi da medi-

kamentebi, agerTve sakmarisad kvalificiuri personali.

(3) TiToeul patimars unda hqondes imis SesaZlebloba, rom

isargeblos kvalificiuri stomatologis momsaxurebiT.

23 (1) qalTa sapatimro dawesebulebebSi unda iyos calke sad-

gomebi mSobiare qalebis mosavlelad. SesaZleblobis farg-

lebSi, yvela RonisZieba unda iqnes ganxorcielebuli, rom

mSobiaroba moxdes ara cixis, aramed samoqalaqo saavadmyo-

foSi. im SemTxvevaSi, Tuki bavSvi daibadeba cixeSi, aRniSnu-

li ar unda dafiqsirdes dabadebis mowmobaSi.

(2) rodesac nebadarTulia Cvili bavSvebis dedasTan dawese-

bulebaSi datoveba, gaTvaliswinebuli unda iyos baga–baRis

Seqmna, romelic dakompleqtebuli iqneba kvalificiuri

personaliT, sadac SesaZlebeli iqneba bavSvebis datoveba

im periodebSi, rodesac isini moklebulni arian dedis mz-

runvelobas.

24. TiToeulma patimarma, saWiroebis SemTxvevaSi, sapatimroSi

miyvanisTanave da SemdgomSi unda gaiaros samedicino Semow-

meba medicinis muSakTan, raTa dadgindes, aris Tu ara igi

daavadebuli fizikurad an sulierad, ra drosac unda ganx-

orcieldes Sesabamisi zomebi; amasTan, unda moxdes im patim-

rebis izolireba, romelTa Sesaxeb SeiZleba gaCndes eWvi,

rom isini daavadebuli arian raime infeqciuri an gadamdebi

patimrebTan mopyrobis minimaluri standartuli wesebi

Page 14: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

14

daavadebiT. aseve unda gamovlindes fizikuri da sulieri

naklovanebebi, romlebmac SeiZleba xeli SeuSalos patim-

rebis gamosworebas.

25. (1) patimarTa fizikur da sulier janmrTelobaze unda

zrunavdes eqimi, romelic yoveldRiurad unda iRebdes an

naxulobdes avadmyof patimrebs da yvelas, visac eqimis yu-

radReba gansakuTrebiT esaWiroeba.

(2) rodesac eqims miaCnia, rom patimris fizikuri an sulieri

janmrTeloba darRveulia, an SeiZleba dairRves misi patim-

robaSi yofnis an patimrobis sxva pirobebis gamo, man amis

Sesaxeb unda moaxsenos direqtors.

26. (1) eqimi valdebulia, regularulad ganaxorcielos Semowmeba

da Caabaros angariSi direqtors Semdegi sakiTxebis Sesaxeb:

(a) sakvebis raodenoba, xarisxi, momzadebisa da ganaw-

ilebis pirobebi;

(b) dawesebulebisa da patimarTa higiena da sisufTave;

(g) dawesebulebis sanitaruli mdgomareoba, gaTboba,

ganaTeba da ventilacia;

(d) patimrebis tansacmlisa da TeTreulis vargisianoba

da sisufTave;

(e) fizkulturasa da sportTan dakavSirebuli wesebis

dacva im SemTxvevaSi, rodesac es samuSao ar ekisreba

specializebul personals.

(2) 25–e wesis me–2 punqtisa da 26–e wesis Sesabamisad, di-

reqtorma unda gaiTvaliswinos eqimis mier wardgenili an-

gariSebi da rCevebi da Tu igi eTanxmeba am ukanasknelis

rekomendaciebs, man dauyovnebliv unda miiRos zomebi maTi

cxovrebaSi gatarebisaTvis, xolo, im SemTxvevaSi, Tu es

rekomendaciebi scildeba misi kompetenciis farglebs, an

Tu igi maT ar eTanxmeba, direqtorma dauyovnebliv unda wa-

rudginos misi moxseneba da eqimis rCeva zemdgom organoebs.

gaerTianebuli erebis organizaciis dokumentebi

Page 15: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

15

disciplina da sasjeli

27. disciplina da wesrigi mkacrad unda iyos daculi, Tumca,

SemoRebul unda iqnes mxolod is SezRudvebi, romlebic

aucilebelia zedamxedvelobis saimedoobis uzrunvelsayo-

fad da dawesebulebaSi Tanacxovrebis saTanado wesebis da-

sacavad.

28. (1) ar SeiZleba, rom patimrebs disciplinuri wesiT sasjelis

formad daeniSnos sapatimro dawesebulebis momsaxureba.

(2) Tumca am wesma xeli ar unda SeuSalos TviTmmarTvelobis

sistemis saTanado funqcionirebas, romlis drosac pasux-

ismgebloba garkveuli saxiT socialur, aRmzrdelobiT an

sportul saqmianobaze ekisrebaT TviT patimrebs, romlebic

zedamxedvelobis qveS muSaoben maTi gamosworebis mizniT

Seqmnil jgufebSi.

29. kanoniT an kompetenturi administraciuli organoebis gan-

kargulebiT gansazRvruli unda iyos Semdegi faqtorebi:

(a) qmedeba, romelic kvalificirdeba, rogorc discip-

linuri gadacdoma;

(b) sasjelis tipi da xangrZlivoba, romelic SeiZleba

gamoyenebul iqnes patimris mimarT;

(g) organo, romelsac aqvs sasjelis dadebis ufleba.

30. (1) sasjelis dadeba SeiZleba mxolod aseTi kanonis an gank-

argulebis Sesabamisad, amasTan, ar SeiZleba romelime pati-

mars erTi da igive samarTaldarRvevisaTvis daedos ganmeo-

rebiTi sasjeli.

(2) dauSvebelia patimris dasja manam, sanam winaswar ar mox-

deba misi informireba, Tu ra samarTaldarRvevisaTvis up-

ireben dasjas da ar miecema dacvis saSualeba. yoveli aseTi

saqme guldasmiT unda iqnes ganxiluli xelisuflebis kompe-

tenturi organoebis mier.

(3) aucilebelobisa da SesaZleblobis farglebSi, patimars

unda mieces Tarjimnis daxmarebiT dacvis saSualeba.

patimrebTan mopyrobis minimaluri standartuli wesebi

Page 16: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

16

31. unda aikrZalos sxeulebrivi sasjelis, bnel sakanSi mo-

Tavsebisa da dasjis yvela sastiki, araadamianuri da

Rirsebis Semlaxavi saSualebis gamoyeneba, rogorc discip-

linuri gadacdomisaTvis sasjelis dakisreba.

32. (1) sasjeli, romelic iTvaliswinebs izolirebis mkacr re-

Jims an kvebis racionis Semcirebas, SeiZleba ganxorcieldes

mxolod patimris samedicino Semowmebis Semdeg eqimis mier,

romelmac werilobiT unda daadasturos, rom patimars Seu-

Zlia aseTi sasjelis gadatana.

(2) igive exeba sxva saxis sasjelebsac, romlebmac SeiZleba

patimars fizikuri an sulieri ziani miayenos. ar SeiZleba

aseTi sasjelis gamoyeneba winaaRmdegobaSi modiodes 31–e

wesis debulebebTan. amasTan, aRniSnuli wesidan gadaxveva

dauSvebelia.

(3) eqimma yoveldRiurad unda moinaxulos is patimrebi, rom-

lebic eqvemdebarebian sasjelis aseT zomas da Tu patimris

fizikuri an sulieri mdgomareobis gaTvaliswinebiT, CaTv-

lis, rom sasjeli unda Sewydes an Seicvalos, sakuTari mo-

sazreba cixis direqtors unda Seatyobinos.

SemboWavi saSualebebi

33. (1) sasjelis saxiT arasodes unda iqnes gamoyenebuli Sem-

boWavi saSualebebi, rogorebicaa xelborkilebi, borkile-

bi, jaWvebi da SemboWavi xalaTi. garda amisa, damorCilebis

saSualebebad borkilebisa da jaWvebis gamoyeneba saerTod

ar SeiZleba. SeboWvis sxva saSualebebis gamoyeneba dauSve-

belia garda Semdegi garemoebebisa:

(a) patimrebis gadayvanisas gaqcevis Tavidan asacileb-

lad, im pirobiT, rom patimari gaTavisufldeba bork-

ilebisgan, rogorc ki mas waradgenen sasamarTlo an ad-

ministraciuli organoebis winaSe;

(b) samedicino xasiaTis miznebisaTvis an eqimis mi-

TiTebiT;

(g) direqtoris brZanebiT, rodesac sxva zomebi uSede-

gaerTianebuli erebis organizaciis dokumentebi

Page 17: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

17

go aRmoCndeba da rodesac patimars xeli unda SeuSa-

lon sakuTari TavisTvis an sxvisTvis zianis an materi-

aluri zaralis miyenebaSi; aseT SemTxvevebSi direqto-

ri movalea, rom eqimTan dauyovnebeli konsultaciis

Semdeg, moxseneba warudginos zemdgom administraci-

ul organos.

34. SemboWavi saSualebebis gamoyenebis meTodebi da xerxebi unda

daadginos cixis centralurma administraciam. am saSuale-

baTa gamoyeneba ar aris mizanSewonili imaze xangrZlivad,

vidre amas aucilebloba moiTxovs.

patimrebisTvis xelmisawvdomi informaciada maTi saCivrebi

35. (1) cixeSi moxvedrili TiToeuli patimari uzrunvelyofili

unda iyos werilobiTi informaciiT, romelic exeba misi

kategoriis patimrebTan mopyrobis wesebs, mocemuli sa-

patimros disciplinur moTxovnebs, informaciis Setanisa

da gasaCivrebis nebadarTul saSualebebs, aseve yvela sxva

sakiTxs, romelic daexmareba patimars kargad gaacnobie-

ros sakuTari uflebebi da Seeguos mocemul sapatimroSi

cxovrebis pirobebs.

(2) wera–kiTxvis armcodne patimrebs informacia unda

miewodoT zepiri formiT.

36. (1) kviris dReebSi TiToeul patimars unda hqondes imis sa-

Sualeba, rom gancxadebiT an saCivriT mimarTos sapatimros

direqtors an mis uflebamosil warmomadgenels.

(2) Semowmebis dros patimrebs unda hqondeT saSualeba

moTxovniT an saCivriT mimarTon cixeebis Semowmebis ganmax-

orcielebel pirebs. patimrebs unda hqondeT imis SesaZle-

bloba, rom daelaparakon maT an Semowmebis ganmaxorciele-

bel romelime sxva pirs, sapatimros direqtoris an daweseb-

ulebis sxva TanamSromlis Tandaswrebis gareSe.

(3) TiToeul patimars unda hqondes centraluri sapatim-

ros administraciisaTvis, sasamarTlo xelisuflebisaTvis

patimrebTan mopyrobis minimaluri standartuli wesebi

Page 18: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

18

an xelisuflebis sxva Sesabamisi organosaTvis moTxovniT an

saCivriT mimarTvis saSualeba. aRniSnuli ar unda eqvemde-

barebodes cenzuras Sinaarsis TvalsazrisiT, magram unda

iyos Sedgenili saTanado formiT da dadgenili wesiT gaeg-

zavnos zemoxsenebul organoebs.

(4) aseTi moTxovna an saCivari saswrafod unda iqnes ganxi-

luli da pasuxi gaeces zedmeti dayovnebis gareSe, garda im

SemTxvevebisa, rodesac moTxovna an saCivari aSkarad dau-

sabuTebeli an usafuZvloa.

kavSiri gare samyarosTan

37. aucilebeli zedamxedvelobis pirobebSi patimrebs unda

mieceT saSualeba, rom mimowerisa da vizitebis saSualebiT

regularuli urTierToba iqonion ojaxebTan da SeubRalavi

reputaciis mqone megobrebTan.

38. (1) ucxo qveynis moqalaqe patimrebs unda SeeqmnaT pirobebi

maTi qveynis diplomatiur an sakonsulo warmomadgenlebTan

urTierTobisaTvis.

(2) patimrebs, romlebic iseTi qveynebidan arian, romelTac

ar gaaCniaT diplomatiuri an sakonsulo warmomadgenloba,

agreTve ltolvilebs an moqalaqeobis armqone patimrebs,

unda eZleodeT kontaqtebis aseTive saSualeba im qveynis

diplomatiur warmomadgenlobasTan, romeli qveyanac Tavis

Tavze iRebs maTi interesebis dacvas an nebismier erovnul

an saerTaSoriso organizaciasTan, romlis funqciebSic Se-

dis aseTi pirebis dacva.

39. patimrebs unda hqondeT imis saSualeba, rom regularu-

lad gaecnon axali ambebis yvelaze mniSvnelovan nawilebs,

gazeTebis, perioduli an specialuri sauwyebo publika-

ciebis, radios, leqciebis an sxva iseTi saSualebebiT,

romlebic nebadarTuli da kontrolirebadia adminis-

traciis mier.

gaerTianebuli erebis organizaciis dokumentebi

Page 19: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

19

wignebi

40. yovel dawesebulebaSi unda arsebobdes biblioTeka, ro-

melic daakmayofilebs yoveli kategoriis patimris

moTxovnebs. is unda iyos adekvaturad momaragebuli ro-

gorc mxatvruli, ise specialuri literaturiT. amasTan,

patimrebs unda mouwodon biblioTekis sruli datvirTviT

sargeblobisken.

religia

41. (1) im dawesebulebebSi, sadac sakmarisi raodenobiT arian

erTi sarwmunoebis patimrebi, unda dainiSnos an damtkic-

des am religiis kvalificiuri warmomadgeneli. Tu amgvari

patimrebis ricxvi sakmaod didia da arsebobs Sesabamisi Ses-

aZleblobebi, saTanado RonisZiebebis ganxorcieleba unda

moxdes sruli ganakveTiT.

(2) pirveli punqtis Tanaxmad daniSnul an damtkicebul kval-

ificiur warmomadgenels unda hqondes imis SesaZlebloba,

rom Caataros religiuri ritualebi da amisTvis gamoyofil

dros, religiur Temebze sasaubrod periodulad ganmar-

toebiT Sexvdes misi sarwmunoebis mqone patimrebs.

(3) ar SeiZleba patimrebis SezRudva nebismieri sarwmunoe-

bis kvalificiur warmomadgenelTan urTierTobaSi. meore

mxriv, Tu patimari aprotestebs religiuri warmomadgen-

lis vizitebs, misi pozicia sruli pativiscemiT unda iqnes

aRqmuli.

42. SesaZleblobis farglebSi, yvela patimars unda hqondes Ta-

visi religiuri moTxovnilebebis dakmayofilebis saSuale-

ba. mas unda SeZlos dawesebulebis SigniT religiur ritu-

alebSi monawileoba da unda gaaCndes saWiro religiuri

literatura.

patimris piradi nivTebis Senaxva

43. (1) fuli,Zvirfaseluoba, tansacmeli da sxva iseTi nivTebi,

romelTa Senaxvis ufleba dawesebulebis Sinaganawesis Ses-

patimrebTan mopyrobis minimaluri standartuli wesebi

Page 20: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

20

abamisad patimars ara aqvs, patimris miRebisTanave Senaxul

unda iqnes usafrTxo sacavSi. patimarma xeli unda moaweros

Sesabamis sainventarizacio uwyiss. am nivTebis usafrTxo Se-

naxvisaTvis miRebul unda iqnes Sesabamisi zomebi.

(2) patimris gaTavisuflebisas, mas unda daubrundes yvela

misi nivTi da fuli, garda im Tanxisa, romlis daxarjvis

uflebac mas hqonda patimrobis periodSi da im sagnebisa,

romelTa dawesebulebis farglebs gareT gagzavnis ufle-

bac hqonda mas, an, garda im nebismieri tansacmlisa, rom-

lis ganadgurebac, higienuri Tvalsazrisidan gamomdinare,

mizanSewonilad iqna miCneuli. patimarma xeli unda moawe-

ros nivTebisa da fulis miRebis uwyiss.

(3) igive Seexeba patimrobis periodSi garedan miRebul ful-

sa da nivTebsac.

(4) Tu patimars aqvs raime wamali an samkurnalo saSualeba,

am medikamentis momavali bedis Sesaxeb gadawyvetileba unda

miiRos medicinis muSakma.

Setyobineba sikvdilis, avadmyofobisa dagadayvanis Sesaxeb

44. (1) patimris sikvdilis, seriozuli avadmyofobis, seriozu-

li daSavebis an fsiqikuri daavadebis mkurnalobis mizniT

sxva dawesebulebaSi gadayvanis SemTxvevaSi, direqtorma

dauyovnebliv unda acnobos patimris meuRles (Tu patimari

daqorwinebulia), uaxloes naTesavs an patimris mier sxva

SemTxvevaSi dasaxelebul pirovnebas.

(2) patimars dauyovnebliv unda ecnobos nebismieri axlo na-

Tesavis gardacvalebis an seriozuli avadmyofobis Sesaxeb.

axlo naTesavis kritikuli avadmyofobis SemTxvevaSi, Tu

arsebul pirobebSi es SesaZlebelia, patimars unda mieces

avadmyofis monaxulebis saSualeba badragis TanxlebiT an

damoukideblad.

(3) yvela patimars ufleba aqvs dauyovnebliv acnobos ojaxs

misi sapatimroSi moTavsebis an sxva sasjelaRsrulebiT

dawesebulebaSi gadayvanis Sesaxeb.;

gaerTianebuli erebis organizaciis dokumentebi

Page 21: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

21

patimarTa gadayvana

45. (1) rodesac patimrebi gadahyavT patimrobis adgilSi an

patimrobis adgilidan, isini maqsimalurad unda moaridon

ucxo Tvals da miRebul unda iqnes saTanado garantirebi

imisaTvis, rom patimrebi dacul iqnen Seuracxmyofisagan,

cnobismoyvareebisa da nebismieri formis sajaroobisagan.

(2) akrZalulia patimrebis gadaadgileba arasakmarisi venti-

laciis an ganaTebis, an sxva nebismier Zalzed rTul pirobebSi.

(3) patimrebis gadayvana xdeba administraciis xarjze da

maTi transportireba unda xorcieldebodes yvelasaTvis

Tanabar pirobebSi.

momsaxure personali

46. (1) cixis administracia unda iRwvodes cixis yvela kategori-

is personalis yuradRebiT SerCevisTvis, radgan cixis kargi

muSaoba damokidebulia am TanamSromlebis keTilsindisiere-

baze, humanurobaze, kompetenturobasa da pirad Tvisebebze.

(2) cixis administracia Tavisi TanamSromlebisa da farTo

sazogadoebis cnobierebaSi mudam unda nergavdes azrs, rom

igi asrulebs didi sazogadoebrivi mniSvnelobis samuSaos

da am mizniT unda iyenebdes sazogadoebis informirebis yve-

la saSualebas.

(3) zemoT xsenebulis uzrunvelyofis mizniT, personali

unda dainiSnos srul ganakveTze, iricxebodes oficerTa

SemadgenlobaSi da unda hqondes sajaro moxelis statusi,

samsaxurSi yofnis xangrZlivi staJiT, romelic damokide-

buli iqneba mxolod mis saTanado qcevaze, efeqtianobasa da

fizikur momzadebaze. Sesaferisi TanamSromlebis, rogorc

kacebis, ise qalebis mozidvisa da SenarCunebis mizniT, xel-

fasi unda iyos adekvaturi; samsaxurebrivi danamatebi da pi-

robebi unda Seesabamebodes samuSaos xasiaTs.

47. (1) personali unda iyos sakmaod ganaTlebuli da ganviTare-

buli.

patimrebTan mopyrobis minimaluri standartuli wesebi

Page 22: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

22

(2) samuSaoze miRebamde cixis personals unda Cautardes

treningebi rogorc zogad, aseve konkretul valdebulebeb-

ze, ris Semdegac man unda Caabaros gamocdebi Teoriul da

praqtikul sakiTxebSi.

(3) muSaobis dawyebis Semdeg da dawesebulebaSi TanamSrom-

lobis mTeli periodis ganmavlobaSi personalma unda Sein-

arCunos da aimaRlos kvalifikacia da dros xelsayrel

SualedebSi, samuSao adgilidan mowyvetis gareSe, gaiaros

mosamzadebeli kursebi.

48. cixis yvela TanamSromeli yovelTvis ise unda iqceodes da

asrulebdes Tavis movaleobebs, rom samagaliTo iyos patim-

rebisTvis da daimsaxuros maTi pativiscema.

49. (1) cixis TanamSromelTa dasakompleqtebeli saStato er-

Teulebi, SeZlebisdagvarad, unda moicavdes special-

istTa sakmao raodenobas, rogorebic arian: fsiqiatrebi,

fsiqologebi, socialuri muSakebi, pedagogebi da sxvdasxva

xelobis maswavleblebi.

(2) socialuri muSakebi, pedagogebi da sxvadasxva xelo-

bis maswavleblebi unda iniSnebodnen mudmivmoqmed sa-

fuZvelebze, ra drosac ar unda iyos ugulebelyofili im

pirebis samuSao, romlebic naxevar ganakveTze an moxali-

seebad muSaoben.

50. (1) dawesebulebis direqtoris Tanamdebobaze unda iniSne-

bodnen pirebi, romlebic sakmaod kvalificiuri arian maTi

xasiaTis, administraciuli unaris, momzadebisa da gamoc-

dilebis mixedviT.

(2) direqtori mTel Tavis samuSao dros unda uTmobdes

masze dakisrebuli movaleobebis Sesrulebas da muSaobdes

srul ganakveTze.

(3) igi unda cxovrobdes mis daqvemdebarebaSi myofi dawese-

bulebis teritoriaze an mis siaxloves.

(4) im SemTxvevaSi, Tuki direqtori or an ramdenime dawe-

sebulebaSi axorcielebs uflebamosilebas, es ukanaskne-

gaerTianebuli erebis organizaciis dokumentebi

Page 23: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

23

li xSirad unda ewvios orive dawesebulebas. amasTanave,

rezidenti muSaki unda xelmZRvanelobdes TiToeul dawese-

bulebas.

51. (1) direqtori, direqtoris moadgileebi da muSakTa um-

ravlesoba unda saubrobdnen im enaze, romelic patimarTa

ZiriTadi nawilisaTvis warmoadgens mSobliur enas an rom-

eli enac gasagebia patimarTa ZiriTadi nawilisaTvis.

(2) saWiroebis SemTxvevaSi, SesaZlebelia Tarjimnis momsax-

urebis gamoyeneba.

52. (1) im dawesebulebebSi, romlebSic saStato ganrigiT mi-

zanSewonilia mTeli ganakveTiT momuSave erTi an ramdenime

eqimis arseboba, sasurvelia, rom erTi eqimi mainc cxovrob-

des dawesebulebis teritoriaze an mis siaxloves.

(2) sxva dawesebulebebSi eqimebi regularulad unda da-

diodnen. amasTan, eqimi unda cxovrobdes dawesebulebasTan

sakmaod axlos, raTa eqstremalur situaciebSi moxerxdes

misi saswrafo gamoZaxeba.

53. (1) im dawesebulebebSi, romlebSic ganTavsebuli arian ro-

gorc qalebi, aseve mamakacebi, qalebis ganyofileba unda

iyos qali muSakebis daqvemdebarebaSi. maTi kontrolis qveS

unda iyos am ganyofilebis saqmianobasTan dakavSirebuli

sxvadasxva sakiTxebi, maT Soris; ganyofilebaSi SeRwevac (ne-

barTva, gasaRebi da sxv.).

(2) mamakaci muSakebi qalTa ganyofilebaSi daiSvebian mx-

olod qali TanamSromlebis TanxlebiT.

(3) patimar qalebze zrunva da zedamxedveloba unda daevalos

mxolod qal muSakebs. amave dros, es ar unda uSlides xels

mamakac muSakebs, kerZod, eqimebsa da pedagogebs, Seasrulon

TavianTi profesiuli movaleobebi qalTa dawesebulebebSi

an qalebisaTvis gamoyofil calke ganyofilebebSi.

54. (1) patimrebTan urTierTobaSi personals ufleba aqvs mim-

arTos Zalismier meTodebs mxolod Tavdacvis mizniT an

patimrebTan mopyrobis minimaluri standartuli wesebi

Page 24: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

24

gaqcevis mcdelobis aRsakveTad, agreTve, arsebul wesebsa

da kanonebze dafuZnebuli brZanebebis aqtiuri an pasiuri

winaaRmdegobis gawevisas. TanamSromlebis mxridan Zalis

gamoyeneba unda moxdes mxolod aucileblobis farglebSi

da incidentebis Sesaxeb unda ecnobos dawesebulebis di-

reqtors.

(2) cixis muSakebs gavlili unda hqondeT specialuri fiziku-

ri momzadeba, rac miscems maT agresiuli zraxvebis mqone pa-

timrebis daSoSminebis saSualebas.

(3) is muSakebi, romlebic Tavisi funqciebis Sesrulebisas

patimrebTan uSualo kontaqtSi imyofebian, mxolod gamon-

aklis SemTxvevebSi, SeiZleba atarebdnen iaraRs. aucilebe-

lia imis aRniSvnac, rom saerTod, iaraRis tarebis ufleba

unda hqondeT mxolod im muSakebs, romlebsac gavlili aqvT

Sesabamisi momzadeba.

Semowmeba

55. penitencialur dawesebulebebsa da samsaxurebSi unda tar-

debodes regularuli Semowmebebi kvalificiuri da gamoc-

dili pirebis mier, romlebsac niSnavs kompententuri xe-

lisufleba. kerZod, Semowmebis ganmaxorcielebeli pirebi

valdebuli arian darwmundnen imaSi, rom patimrobis adg-

ilebis marTva xorcieldeba arsebuli kanonebisa da wesebis

Sesabamisad, da rom cixis muSaoba Seesabameba im amocanebs,

romlebic dasmulia penitencialur dawesebulebaTa winaSe.

gaerTianebuli erebis organizaciis dokumentebi

Page 25: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

25

meore nawilispecialur kategoriaTamaregulirebeli wesebi

a. msjavrdebulebi

saxelmZRvanelo principebi

56. gamomdinare mocemuli teqstis pirveladi mimoxilvebidan

I, qvemoT moyvanil principebSi asaxulia is suliskveTeba,

romlis gaTvaliswinebiTac unda xorcieldebodes peniten-

cialuri dawesebulebebis marTva da is miznebi, romelTa

ganxorcielebasac emsaxurebian es dawesebulebebi.

57. patimroba da sxva RonisZiebebi, romlebic samarTal-

damrRvevs gare samyarosagan izolirebul pirobebSi aqcevs,

mas gansacdelSi agdebs Tundac imitom, rom Tavisuflebis

aRkveTiT arTmevs mas TviTgamorkvevis uflebas. amitom,

cixis sistemam ar unda gaamwvavos aRniSnuli mdgomareobi-

dan gamomdinare gansacdeli, garda im SemTxvevebisa, rode-

sac segregacia gamarTlebulia, an, rodesac amas moiTxovs

diciplinis dacvis aucilebloba.

58. cixeSi moTavsebis, an Tavisuflebis aRkveTis nebismier

formiT sasjelis daniSvnis mizani da gamarTleba, saboloo

jamSi, aris sazogadoebis dacva da danaSaulis Tavidan ac-

ileba. am miznis miRweva mxolod im SemTxvevaSia SesaZlebe-

li, rodesac sasjelis moxdisa da sazogadoebaSi cxovrebis

normalur wesTan dabrunebis Semdeg samarTaldamrRvevi ara

mxolod mzad aris, aramed unaric Seswevs imisa, rom daemor-

Cilos kanonmdeblobas da uzrunvelyos Tavisi arseboba.

59. amisaTvis dawesebulebam unda gamoiyenos mis xelT arsebuli

yvela saxis gamosasworebeli, aRmzrdelobiTi, moraluri

da sulieri Zalebi, daxmarebis is saxeebi, romlebic miaCnia

Sesaferisad da gamoiyenos TiToeuli patimris gamoswore-

bis moTxovnebis gaTvaliswinebiT.

patimrebTan mopyrobis minimaluri standartuli wesebi

Page 26: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

26

60. (1) dawesebulebaSi dadgenilma reJimma minimumamde unda

daiyvanos is gansxvaveba Tavisufal da patimrobis pirobebSi

cxovrebas Soris, romelic Trgunavs patimarSi pasuxismge-

blobis grZnobasa da adamianis Rirsebas.

(2) sasurvelia, rom sasjelis vadis dasrulebis win miRe-

bul iqnes zomebi patimris TandaTanobiTi dabrunebisaTvis

sazogadoebaSi. am miznis miRweva SesaZlebelia TiToeuli

samarTaldamrRvevis Taviseburebis gaTvaliswinebiT, gan-

sakuTrebuli reJimis SemuSavebis gziT TviT cixeSi an rome-

lime sxva dawesebulebaSi, iseve rogorc patimris gaTavisu-

flebis sacdeli vadiT, romlis ganmavlobaSic isini jerac

zedamxedvelobis qveS imyofebian, im pirobiT, rom amgvari

zedamxedveloba ar evaleba policias da igi Serwymulia

efeqtian socialur daxmarebasTan.

61. patimrebTan urTierToba miznad unda isaxavdes maTi sazo-

gadoebasTan integrirebis mcdelobas. Temis ganviTarebis

saagentoebma unda gamoTqvan survili da SesaZlebloba,

raTa daexmaron dawesebulebis TanamSromlebs patimar-

Ta socialur reabilitaciaSi. yovel dawesebulebas unda

gaaCndes urTierTobebi socialuri problemebis sferos

sxvadasxva saagentoebTan da muSakebTan, raTa uzrunve-

lyofil iqnes patimarTa axlo kavSiri ojaxis wevrebTan.

garkveuli RonisZiebebi unda gaxorcieldes im mizniT, rom

dacul iqnes samoqalaqo interesebi, socialuri uzrunve-

lyofis uflebebi da patimarTa sxva socialuri interesebi.

62. dawesebulebis samedicino samsaxurebi unda aaSkaravebdnen

yvela fizikur da sulier daavadebas an naklovanebas, rasac

SeuZlia xeli SeuSalos patimarTa reabilitacias. am mizniT

dawesebulebebs unda hqondeT imis saSualeba, rom uzrunve-

lyon yvelanairi Terapiuli, qirurgiuli da fsiqiatriuli

momsaxureba.

63. (1) am principebis cxovrebaSi gatareba moiTxovs patimrebi-

sadmi individualur midgomas da aqedan gamomdinare, maTi

jgufebad klasificirebis moqnili sistemis arsebobas; am-

denad, sasurvelia, rom amgvari jgufebi ganTavsebul iqnen

calke dawesebulebebSi, TiToeul jgufTan Sesaferisi

muSaobisaTvis.

gaerTianebuli erebis organizaciis dokumentebi

Page 27: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

27

(2) aucilebeli ar aris am dawesebulebebSi usafrTxoebis

erTnairi zomebis miReba yvela jgufisaTvis. ufro metic,

sasurvelia am zomebis simkacris gradacia jgufebis mixed-

viT. patimrebis reabilitaciis yvelaze sasurveli pirobe-

bi arsebobs Ria tipis dawesebulebebSi, sadac gaqcevis Ta-

vidan acilebisaTvis gansakuTrebuli aqcenti keTdeba ara

fizikur saSualebebze, aramed TviTdisciplinaze.

(3) sasurvelia, dawesebulebaSi ganTavsdes mxolod imdeni

patimari, rom maT mimarT gamoyenebul iqnes individual-

uri midgoma. zogierT qveyanaSi iTvleba, rom amgvari dawe-

sebulebebis kontigentis raodenoba ar unda aRematebodes

xuTass. Ria tipis dawesebulebebSi unda ganTavsdes rac Sei-

Zleba cota patimari.

(4) meore mxriv, cixis farTobi sakmarisad didi unda iyos

imisaTvis, rom iq uzrunvelyofil iqnes saTanado Sesa-

Zleblobebi da momsaxureba.

64. sazogadoebis movaleoba ar sruldeba patimris cixidan gaT-

avisuflebis Semdeg. Sesabamisad, unda arsebobdes sxvadasx-

va samTavrobo Tu kerZo saagentoebi, romlebic daxmarebas

uweven patimrobidan gaTavisuflebul pirs, rac Seamcirebs

sakuTari TavisaTvis zianis miyenebis albaTobasa da xels

Seuwyobs mis socialur reabilitacias.

mopyroba

65. Tavisuflebis SezRudva da aRmkveTi RonisZiebebis msgavsi

saSualebebis gamoyenebis mizania piris reabilitacia sazo-

gadoebasTan, raTa igi gaxdes kanonmorCili, maTTan mopyroba

ki unda iZleodes imis sababs, rom patimrebi gaamxnevon, au-

maRlon Rirseba da ganuviTaron pasuxismgeblobis grZnoba.

66. (1) yvela saTanado saSualeba unda iqnes gamoyenebuli, maT

Soris, religia, ganaTleba, profesiuli orientacia da

treningebi, socialuri dacva, dasaqmebasTan dakavSirebu-

li konsultaciebi, fizikuri ganviTareba, moraluri damok-

idebulebis ganmtkiceba da yovelive zemoaRniSnuli unda See-

sabamebodes patimris pirovnul xasiaTs. amasTan, gaTvalis-

patimrebTan mopyrobis minimaluri standartuli wesebi

Page 28: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

28

winebuli unda iyos patimris socialuri da kriminaluri war-

suli, fizikuri da sulieri mdgomareoba da SesaZleblobebi,

misi piradi temperamenti, sasjelis zoma da winaswar gansaz-

Rvruli perspeqtivebi misi gaTavisuflebis Semdeg.

(2) TiToeuli patimris Sesaxeb arsebuli monacemebi reg-

ularulad gadaecema direqtors. aRniSnuli monacemebi

SeiZleba Seicavdes eqimis cnobas patimris fizikuri da su-

lieri janmrTelobis Sesaxeb.

(3) moxsenebebi da sxva mniSvnelovani dokumentebi moTavse-

bul unda iqnes individualur failSi. faili klasificireb-

uli unda iyos TariRis mixedviT da saWiroebis SemTxvevaSi,

advilad xelmisawvdomi nebismieri TanamSromlisaTvis.

klasifikacia da individualizacia

67. klasifikaciis miznebia Semdegi:

(a) patimris gancalkeveba imaTgan, vinc Tavisi danaSau-

lebrivi warsuliT an cudi TvisebebiT uaryofiT gavle-

nas moaxdens sxvebze;

(b) patimrebis kategoriebad dayofa, rac gaadvilebs

maTTan muSaobas, maTi socialuri reabilitaciis

mizniT.

68. SesaZleblobebis farglebSi, patimrebis sxvadasxva kate-

goriebTan muSaoba unda mimdinareobdes gancalkevebulad,

sxva dasxva dawesebulebebSi an dawesebulebis sxvadasxva

ganyofilebebSi.

69. yoveli patimris miRebis Semdeg, misi xasiaTis Seswavlis sa-

fuZvelze, umokles vadaSi unda SemuSavdes masTan muSaobis

programa, gamomdinare misi individualuri moTxovnile-

bebidan, SesaZleblobebidan da midrekilebebidan.

privilegiebi

70. patimarTa sxvadasxva kategoriebisa da mopyrobis sxvadasx-

va meTodebTan dakavSirebiT yvela dawesebulebaSi unda

gaerTianebuli erebis organizaciis dokumentebi

Page 29: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

29

SemuSavdes privilegiebis saTanado sistemebi patimrebTan

urTierTobis dros maTi kargad moqcevis waxalisebis, pa-

suxismgeblobis grZnobis ganviTarebis, maTi interesebisa

da TanamSromlobis uzrunvelyofis mizniT.

muSaoba

71. (1) patimrebis Sroma ar unda iyos maTTvis wamebis tolfasi.

(2) yvela msjavrdebuli patimari unda muSaobdes eqimis mier

dadgenili fizikuri da fsiqikuri monacemebis Sesabamisad.

(3) patimrebi dakavebuli unda iyvnen sasargeblo SromiT, ra-

mac unda Seavsos normaluri samuSao dRe.

(4) patimrebisTvis micemuli samuSao, SeZlebisdagvarad,

unda iyos iseTi, rom aumaRlos an mianiWos maT kvalifika-

cia, rac gaTavisuflebis Semdeg maT miscems keTilsindis-

ieri Sromis SesaZleblobas.

(5) sasargeblo xelobis swavlebisas gansakuTrebuli yur-

adReba unda mieqceT im axalgazrda patimrebs, romlebic

saamisod did mondomebasa da unars amJRavneben.

(6) patimrebs unda hqondeT samuSaos arCevis SesaZlebloba,

Tu es ar ewinaaRmdegeba profesiis arCevis wessa da daweseb-

ulebis marTvisa da disciplinis moTxovnebs.

72. (1) samuSao meTodebi da organizeba unda Seesabamebodes

dawesebulebis farglebs gareT arsebul samuSaos, raTa

moxdes patimrebis TandaTanobiTi momzadeba sazogadoebas-

Tan integrirebisTvis.

(2) patimarTa interesebi ar unda iqnes gamoyenebuli dawese-

bulebis mier materialuri mogebis miRebis mizniT.

73. (1) umjobesia, rom cixeSi samrewvelo da soflis meurneobis

produqciis warmoebis xelmZRvaneloba xorcieldebodes

uSualod cixis administraciis, da ara kerZo kompaniebis

mier.

(2) patimrebi, romlebic asruleben iseT samuSaos, romelic

patimrebTan mopyrobis minimaluri standartuli wesebi

Page 30: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

30

ar eqvemdebareba dawesebulebis mier kontrols, unda imy-

ofebodnen am ukanasknelis mudmivi meTvalyureobis qveS.

im SemTxvevebis garda, rodesac patimrebi asruleben sxva

samTavrobo struqturebis SekveTas, samuSaos SemkveTebi

valdebuli arian gadauxadon administracias samuSaosaTvis

gaTvaliswinebuli xelfasis sruli Tanxa patimrebis mier

Sesrulebuli Sromis gaTvaliswinebiT.

74. (1) usafrTxoebis wesebi, romlebic iTvaliswinebs Tavisu-

fal muSakTa janmrTelobisa da usafrTxoebis uzrunvely-

ofas, gaTvaliswinebuli unda iyos yvela dawesebulebaSi.

(2) uzrunvelyofili unda iyos patimarTa dacva samuSao

movaleobis Sesrulebis dros miRebuli dazianebisagan. aR-

niSnuli gaTvaliswinebuli unda iyos Tavisufal muSakTa

usafrTxoebis maregulirebeli kanonmdeblobiT.

75. (1) samuSao dRis an kviris maqsimaluri xangrZlivoba dginde-

ba kanonmdeblobiT an administraciuli wesebis safuZvelze,

Tavisufali muSebisaTvis kanoniT dadgenili adgilobrivi

wesebis gaTvaliswinebiT.

(2) samuSao dro unda ganawildes imgvarad, rom patimrebs

hqondeT kviraSi erTi dasvenebis dRis saSualeba da swavli-

sa da sxva saxis saqmianobisaTvis – sakmarisi Tavisufali

dro, rac aucilebelia mopyrobisa da sazogadoebaSi maTi

reabilitaciisaTvis.

76. (1) unda arsebobdes Tanabari da samarTliani anazRaurebis

sistema patimrebis SromasTan mimarTebiT.

(2) am sistemis Sesabamisad, patimrebs unda hqondeT saSuale-

ba daxarjon maT mier gamomuSavebuli fulis nawili mainc,

raTa SeiZinon piradi moxmarebis kanoniT daSvebuli nivTebi

da gaugzavnon Tavisi anazRaurebis nawili ojaxs.

(3) es sistema aseve unda iTvaliswinebdes imas, rom patimris

mier gamomuSavebuli fulis nawili Sesanaxad mieces admin-

istracias, romelic gadascems patimars am Tanxas misi gaTa-

visuflebisas.

gaerTianebuli erebis organizaciis dokumentebi

Page 31: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

31

ganaTleba da rekriacia

77. (1) patimrebi uzrunvelyofili unda iyvnen Semdgomi ganaT-

lebis miRebis SesaZleblobiT, religiuri ganaTlebis CaT-

vliT im qveynebSi, romlebSic es daSvebulia. wera–kiTxvis

ucodinarTa da axalgazrda patimrebis ganaTleba saval-

debulo unda iyos da cixis administraciam amas gansakuTre-

buli yuradReba unda miaqcios.

(2) patimrebis ganaTleba, SeZlebisdagvarad, dakavSirebu-

li unda iyos qveyanaSi arsebul ganaTlebis sistemasTan im

mizniT, rom momavalSi am patimrebma daubrkoleblad Se-

Zlon swavlis gagrZeleba.

78. fizikuri da sulieri janmrTelobis SenarCunebis mizniT, yve-

la dawesebulebaSi patimrebi uzrunvelyofili unda iyvnen

rekriaciisa da kulturuli saqmianobis SesaZleblobiT.

socialuri kavSirebi da sasjelaRsrulebis dawesebulebidan gamosvlis Semdgomi etapi

79. gansakuTrebuli yuradReba unda daeTmos patimarsa da mis

ojaxs Soris kavSirebis SenarCunebasa da ganmtkicebas, rac

sasurveladaa miCneuli da emsaxureba orive mxaris inter-

esebs.

80. patimrobis dasawyisidanve saWiroa im momavlaze fiqri, ro-

melic elis patimars cixidan gamosvlis Semdeg. amitom mas

unda gaewios daxmareba im pirebTan da uwyebebTan urTier-

Tobebis SenarCunebasa da gamyarebaSi, romlebic cixis gareT

arian da romlebsac SeuZliaT daicvan misi ojaxis interese-

bi da xeli Seuwyon mis socialur reabilitacias gaTavisu-

flebis Semdeg.

81. (1) samTavrobo an sxva samsaxurebma Tu saagentoebma, rom-

lebic gaTavisuflebul patimrebs exmarebian sazogadoe-

baSi adgilis xelaxla damkvidrebaSi, SesaZleblobisa da

aucileblobis farglebSi, unda uzrunvelyon, rom gaTavi-

suflebul patimrebs daaxvedron Sesabamisi dokumentacia

patimrebTan mopyrobis minimaluri standartuli wesebi

Page 32: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

32

da piradobis damadasturebeli sabuTebi, saTanado sacx-

ovrebeli da samuSao, klimatisa da amindis Sesaferisi da

adekvaturi tansacmeli, daniSnul adgilamde gamgzavrebisa

da gaTavisuflebis Semdgomi pirveli etapisaTvis Tavis Sen-

axvisaTvis aucilebeli saxsrebi.

(2) xsenebuli saagentoebis uflebamosil warmomadgenlebs

unda hqondeT cixis dawesebulebebTan da iq ganTavsebul

patimrebTan Sexvedris SesaZlebloba. amasTan, maTTan unda

mimdinareobdes mudmivi konsultaciebi patimarTa Semdgomi

cxovrebis sakiTxebTan dakavSirebiT patimrobis sawyisi pe-

riodidanve.

(3) sasurvelia, rom aseTi saxis dawesebulebebis samuSao

iyos, SeZlebisdagvarad, centralizebuli da koordinire-

buli, raTa moxerxdes maTi samuSaos maqsimalurad efeq-

tiani gamoyeneba.

b. sulierad daavadebuli da fsiqikuri darRveve-bis mqone patimrebi

82. (1) cixeSi ar unda iqnen moTavsebuli is pirebi, romlebic aR-

iarebulni arian sulierad daavadebulebad, risTvisac saW-

iroa zomebis miReba. maTi sulierad daavadebulTa dawese-

bulebebSi saswrafod gadasayvanad.

(2) patimrebi, romlebic sxva sulier daavadebebs ganicdian,

moTavsebul unda iqnen mudmivi meTvalyureobis qveS da maTi

mkurnaloba unda xorcieldebodes specialur dawesebule-

bebSi eqimTa xelmZRvanelobiT.

(3) am kategoriis patimrebi cixeSi yofnisas eqimTa gansa-

kuTrebuli meTvalyureobis qveS unda imyofebodnen.

(4) samedicino an fsiqiatriulma samsaxurebma, romlebic

penitenciur dawesebulebebTan funqcionireben, unda uz-

runvelyon yvela im patimris fsiqiatriuli mkurnaloba,

romelic amas saWiroebs.

83. sasurvelia, rom aucileblobis SemTxvevaSi, kompetentur

dawesebulebebTan erTad miRebul iqnes zomebi gaTavisu-

flebul patimarTa fsiqiatriuli mkurnalobisaTvis, iseve

rogorc maTi socialur –fsiqiatriuli meurveobisTvis.

gaerTianebuli erebis organizaciis dokumentebi

Page 33: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

33

g. dakavebuli an sasamarTlo ganxilvis qveS myo-fi patimrebi

84. (1) pirebi, romlebic sisxlis samarTlis danaSaulis Cade-

nis braldebiT arian dakavebuli da imyofebian patimrobaSi

policiis ganyofilebaSi an cixeSi, magram jer ar warmdga-

ran sasamarTlos winaSe da maTi braleuloba jer ar damt-

kicebula, qvemoT mocemul wesebSi moixseniebian, rogorc

„gansasjeli patimrebi~.

(2) braldebuli patimrebi udanaSaulod iTvlebian da maT

Sesabamisad unda epyrobodnen.

(3) gansasjeli patimrebisadmi mopyrobis Sesaxeb sakanonmde-

blo debulebebis dacvis pirobebSi, aRniSnuli kategoriis

patimrebis mimarT gamoiyeneba specialuri reJimi, romlis

ZiriTadi debulebebi moyvanilia qvemoT mocemul wesebSi.

85. (1) gansasjeli patimrebi gancalkevebiT unda moTavsdnen ms-

javrdebuli patimrebisagan.

(2) axalgazrda gansasjeli patimrebi unda moTavsdnen mozr-

dilebisagan gancalkevebiT. amasTan, isini unda imyofebod-

nen gancalkevebul dawesebulebebSi.

86. gansasjel patimrebs unda eZinoT individualurad gan-

calkevebiT mdebare oTaxebSi. amasTanave, gaTvaliswinebu-

li unda iyos garkveuli SezRudvebi adgilobrivi Cveulebis

safuZvelze.

87. rodesac es ar arRvevs dawesebulebaSi miRebul wesrigs,

gansasjel patimrebs SeiZleba daerToT neba, rom, survi-

lis SemTxvevaSi, sakuTari xarjebiT miiRon sakvebi garedan

– cixis administraciis, ojaxis wevrebis an megobrebis meS-

veobiT. sxva SemTxvevaSi, patimris kvebas uzrunvelyofs ad-

ministracia.

88. (1) gansasjel patimrebs ufleba aqvT ataron samoqalaqo

tansacmeli im pirobiT, rom igi sufTa da Sesaferisi iqneba.

(2) im SemTxvevaSi, Tuki igi atarebs cixis formas, is unda

gansxvavdebodes msjavrdebulTa formisagan.

patimrebTan mopyrobis minimaluri standartuli wesebi

Page 34: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

34

89. gansasjel patimars yovelTvis unda SesTavazon muSao-

bis SesaZlebloba, magram es ukanaskneli ar warmoadgens

aucilebel moTxovnilebas. im SemTxvevaSi, Tuki gansasje-

li Tavad airCevs samuSaos, mas gaweuli muSaobisaTvis unda

gadauxadon.

90. gansasjel patimars unda hqondes saSualeba sakuTari saxs-

rebiT an mesame pirebis meSveobiT SeiZinos wignebi, gazeTe-

bi, saweri da sxva saSualebebi, romlebic miscems mas drois

nayofierad gamoyenebis saSualebas, imis gaTvaliswinebiT,

rom es Tavsebadia marTlmsajulebis ganxorcielebis inter-

esebTan, usafrTxoebisa da dawesebulebaSi saTanado wesri-

gis moTxovnebTan.

91. gansasjel patimars ufleba unda mieces, raTa cixeSi yof-

nis periodSi isargeblos sakuTari eqimis an stomatologis

momsaxurebiT im SemTxvevaSi, rodesac misi aseTi moTxovna

gamarTlebulia da Tu mas SeuZlia dafaros am momsaxurebas-

Tan dakavSirebuli xarjebi.

92. gansasjel patimars unda mieces imis SesaZlebloba, rom

dauyovnebliv Seatyobinos Tavis ojaxs dapatimrebis Sesax-

eb. mas unda mieces agreTve yvela saSualeba ojaxTan da mego-

brebTan urTierTobisa da maTi vizitebisaTvis. aRniSnulis

SezRudva da masze meTvalyureobis ganxorcieleba dasaSve-

bia imdenad, ramdenadac es aucilebelia marTlmsajulebis

ganxorcielebis interesebTan, usafrTxoebisa da dawese-

bulebaSi saTanado wesrigis moTxovnebidan gamomdinare.

93. gansasjel patimars ufleba aqvs mimarTos samarTlebriv

daxmarebas, miiRos advokati dacvis momzadebisa da misTvis

konfidencialuri instruqciebis micemis mizniT. am mizniT,

misi survilis SemTxvevaSi, mas unda miewodos saweri saSu-

alebebi. advokatsa da patimars Soris saubari SesalZoa gaim-

arTos policielis an cixis TanamSromlis meTvalyureobis

qveS, Tumca maT ar unda esmodeT saubari.

gaerTianebuli erebis organizaciis dokumentebi

Page 35: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

35

d. patimroba samoqalaqo saqmeebisaTvis

94. im qveynebSi, sadac daSvebulia valauvalobis, an sxva samo-

qalaqo saqmis gamo sasamarTlos brZanebis Tanaxmad piris

cixeSi moTavseba, patimrebs imaze mkacri reJimi ar unda

dauwesdeT, vidre es aucilebelia saimedo meTvalyureobisa

da saTanado wesrigis dacvisaTvis. am pirebisadmi mopyroba

ar unda iyos gansasjel patimrebze ufro naklebi, Tumca im

gansxvavebiT, rom maTi Sroma SeiZleba savaldebulo iyos.

e. braldebis wayenebis gareSe dakavebiT an dapa-timrebiT Tavisufleba aRkveTili pirebi

95. samoqalaqo da politikur uflebaTa saerTaSoriso paqtis

me–9 muxlis darRvevis gareSe, braldebis wayenebis gareSe

dakavebiT an dapatimrebiT TavisuflebaaRkveTil pirebs

ekuTvnis igive saxis dacva, rogoric es gaTvaliswinebulia

I nawiliTa da II nawilebis „g~ ganyofilebiT. II nawilebis „a~

ganyofilebis Sesabamisi debulebebi gamoyenebul unda iqnes

aseve im SemTxvevebSi, roca maTi gamoyeneba sasargeblo iqne-

ba patimrobaSi myof pirTa konkretuli jgufisTvis im pi-

robiT, rom ar iqneba miRebuli iseTi RonisZiebebi, romelTa

Sesabamisad xelaxali aRzrda an reabilitacia yvela SemTx-

vevaSi sasurvel gavlenas axdens im pirebze, romlebsac ar

edebaT msjavri sisxlis samarTlis danaSaulis CadenaSi.

patimrebTan mopyrobis minimaluri standartuli wesebi

Page 36: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

36

marTlwesrigis damcvel Tanamdebobis pirTa qcevis

kodeqsi*

muxli I

marTlwesrigis damcveli Tanamdebobis pirebi mudmivad as-

ruleben kanoniT maTTvis dakisrebul movaleobebs, emsaxure-

bian sazogadoebas da icaven yvela pirs marTlsawinaaRmdego

aqtebisagan pasuxismgeblobis im maRali xarisxis Sesabamisad,

rasac maTi profesia rom moiTxovs.

komentari:

(a) termini „marTlwesrigis damcveli Tanamdebobis pirebi~

moicavs yvela, rogorc daniSnul, ise arCeul pirs, romle-

bic policiis, gansakuTrebiT ki dapatimrebis an dakavebis

uflebamosilebas axorcielebs.

(b) im qveynebSi, sadac policiis uflebamosileba xorciel-

deba formiani an formis gareSe samxedro xelisuflebis an

saxelmwifo uSiSroebis Zalebis mier, marTlwesrigis dam-

cveli Tanamdebobis pirebis cneba unda moicavdes aseTi sam-

saxurebis moxeleebsac.

(g) sazogadoebisaTvis samsaxuri gulisxmobs misi wevrebi-

saTvis daxmarebis gawevas, gansakuTrebiT ki maTTvis, rom-

lebic gadaudebel daxmarebas saWiroeben piradi, ekonomi-

kuri, socialuri an sxva kritikuli mdgomareobis gamo.

(d) es debuleba ganzraxulia moicavdes ara mxolod Zal-

momreobiT, mZarcvelobiT an mavne qmedebas, aramed sisxlis

samarTlis kanonmdeblobiT gansazRvrul akrZalvaTa farTo

speqtrs. is vrceldeba im adamianTa qmedebebzec, romelTac

sisxlis samarTlis pasuxismgebloba ar ekisrebaT.

–––––––––––––––––––––––––––––––

* miRebulia generaluri asambleis 1979 wlis 17 dekembris 34/169 rezoluciiT

gaerTianebuli erebis organizaciis dokumentebi

Page 37: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

37

muxli 2

TavianTi samsaxurebrivi movaleobebis Sesrulebis dros

samarTaldamcavma pirebma pativi unda scen adamianis Rirse-

bas da daicvan misi uflebebi.

komentari:

(a) adamianis uflebebi, romelTa Sesaxebac vsaubrobT, dad-

genili da daculia erovnuli da saerTaSoriso samarTaliT.

adamianis uflebaTa saerTaSoriso samarTlebriv aqtebs

ganekuTvneba adamianis uflebaTa sayovelTao deklaracia,

samoqalaqo da politikur uflebaTa saerTaSoriso paqti,

gaeros deklaracia wamebisa da sxva sastiki, araadamianuri

an Rirsebis Semlaxavi mopyrobisa da sasjelisagan dacvis

Sesaxeb, gaeros deklaracia da konvencia rasobrivi diskrim-

inaciis yvela formis aRmofxvris Sesaxeb, gaeros konvencia

rasobrivi diskriminaciis yvela formis aRmofxvris Sesaxeb,

saerTaSoriso konvencia aparteidis danaSaulis aRkveTisa

da aparteidisaTvis dasjis Sesaxeb, konvencia genocidis

danaSaulis aRkveTisa da genocidisaTvis dasjis Sesaxeb,

patimrebTan mopyrobis minimaluri standartuli wesebi da

venis konvencia sakonsulo urTierTobebis Sesaxeb.

(b) am debulebis erovnulma komentarebma unda miuTiTon

uflebaTa dacvis regionalur an erovnul debulebebze.

muxli 3

marTlwesrigis damcvel Tanamdebobis pirebs Zalis gamoy-

eneba SeuZliaT mxolod im SemTxvevaSi, rodesac amas gansa-

kuTrebuli aucilebloba moiTxovs da im farglebSi, rac

maTi movaleobis SesrulebisTvisaa aucilebeli.

komentari:

(a) es debuleba xazs usvams im garemoebas, rom samarTaldam-

cavi pirebis mier Zalis gamoyeneba daiSveba mxolod gamon-

aklis SemTxvevebSi; Tumca, igi gulisxmobs, rom samarTal-

marTlwesrigis damcvel Tanamdebobis pirTa qcevis kodeqsi

Page 38: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

38

damcav pirebs SeiZleba hqondeT Zalis gamoyenebis ufle-

bamosileba, rodesac es aucilebelia danaSaulis aRkveTis,

agreTve damnaSaveTa an danaSaulSi eWvmitanil pirTa kanon-

ieri dakavebis an dapatimrebis ganxorcielebisaTvis. Zalis

gamoyeneba am farglebs ar unda gascdes.

(b) erovnuli samarTali, proporciulobis principis Se-

sabamisad, Cveulebriv zRudavs samarTaldamcav pirTa mier

Zalis gamoyenebas. proporciulobis aseTi erovnuli prin-

cipebi mxedvelobaSi unda iqnas miRebuli am debulebis in-

terpretirebis dros. dauSvebelia es debuleba interpre-

tirebul iqnas imgvarad, rom moxdes nebarTvis micema Zalis

gamoyenebaze, romelic araproporciuli da dasaxul kanon-

ier miznebTan winaaRmdegobaSi iqneba.

(g) cecxlsasroli iaraRis gamoyeneba ukidures zomad iTv-

leba. yvela saSualeba unda iqnas gamoyenebuli cecxlsasr-

oli iaraRis moxmarebis gamoricxvisaTvis, gansakuTrebiT

bavSvebis winaaRmdeg. zogadad, cecxlsasroli iaraRis mox-

mareba dauSvebelia, garda im SemTxvevebisa, rodesac eWvmi-

tanili SeiaraRebul winaaRmdegobas uwevs an sxvagvarad

uqmnis saSiSroebas sxvaTa sicocxles da misi dakavebis

sxva zomebi sakmarisi ar aris. yvela SemTxvevaSi, rodesac

cecxlsasroli iaraRi iqneba gamoyenebuli, dauyovnebliv

moxseneba unda gakeTdes xelisuflebis kompetenturi or-

ganoebs winaSe.

muxli 4

konfidencialuri informacia, romelsac samarTaldamcave-

bi floben, Sesabamisad unda iqnas daculi, Tu movaleobis

Sesruleba an marTlmsajulebis saWiroeba sxvas ar moiTxovs.

komentari:

samarTaldamcavi pirebi, samsaxurebrivi movaleobebis far-

glebSi moipoveben informacias, romelic SesaZlebelia exe-

bodes sxvebis pirad cxovrebas an potenciurad saziano iyos

maTi interesebisaTvis, gansakuTrebiT ki – reputaciisaT-

gaerTianebuli erebis organizaciis dokumentebi

Page 39: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

39

vis. didi sifrTxile unda iqnas gamoCenili aseTi informa-

ciis dacvisa da gamoyenebis dros. is unda gamoaSkaravdes

mxolod movaleobaTa Sesrulebisas an marTlmsajulebis

moTxovnaTa Sesabamisad. aseTi informaciis nebismieri ga-

moaSkaraveba sxva miznebis misaRwevad sruliad miuRebeli

da arasworia.

muxli 5

dauSvebelia marTlwesrigis damcvel pirebis mxridan

wamebis an sxva sastiki, araadamianuri an Rirsebis Semlaxa-

vi mopyrobis an dasjis gamoyeneba, provocireba an daSveba.

arcerT marTlwesrigis damcvel pirs ar SeuZlia miuTiTos

zemdgomTa brZanebaze an gansakuTrebul garemoebebze, ro-

goricaa saomari mdgomareoba an omis, erovnuli usafrTxoe-

bis saSiSroeba, Sidapolitikuri arastabiluroba an nebi-

smieri sxva sastiki, araadamianuri an Rirsebis Semlaxveli

mopyrobis an sasjelis gamamarTlebel pirobaze.

komentari:

(a) es akrZalva gamomdinareobs generaluri asambleis mier

miRebuli deklaraciidan adamianis wamebis da sxva sasti-

ki, araadamianuri an Rirsebis Semlaxveli mopyrobisa da

sasjelisagan dacvis Sesaxeb, romlis Tanaxmadac: „aseTi

qmedeba adamianis Rirsebis Semlaxveli danaSaulia da unda

daisajos, rogorc gaeros miznebis uaryofa da adamianis

uflebaTa sayovelTao deklaraciiT da adamianis uflebaTa

sxva saerTaSoriso dokumentebiT gamocxadebuli adamianis

uflebebisa da ZiriTadi Tavisuflebebis darRveva~.

(b) deklaracia wamebas Semdegnairad gansazRvravs: „... wameba

niSnavs nebismier qmedebas, romliTac saxelmwifo moxelis

waqezebiT, mZime fizikuri an fsiqikuri tkivili an tanjva

ganzrax miadga pirs, im mizniT, rom misgan an mesame pirisagan

miRebul iqnas informacia an aRiareba. misi dasja im qmedebebi-

saTvis, romelic man Caidina an eWvmitanilia mis CadenaSi, misi

an sxva pirebis daSinebiT. es ganmarteba ar moicavs tkivilsa

da tanjvas, romelic gamomdinareobs, ganuyofelia an SemTx-

marTlwesrigis damcvel Tanamdebobis pirTa qcevis kodeqsi

Page 40: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

40

veviT gamoiwveva kanonierebis farglebSi patimrebTan mopy-

robis standartuli minimaluri wesebis Sesabamisad~.

(g) termini „sastiki, araadamianuri an Rirsebis Semlaxve-

li mopyroba an sasjeli~ ar aris ganmartebuli generaluri

asambleis mier, magram interpretirebuli unda iqnes ise,

rom gafarTovdes fizikuri an zneobrivi Seuracyofisagan

yvelaze ufro farTo SesaZlebeli dacva.

muxli 6

marTlwesrigis damcvel Tanamdebobis pirebma unda uzrunve-

lyon patimrobaSi myofTa janmrTelobis dacva, kerZod, dauy-

ovnebliv unda imoqmedon samedicino momsaxurebis uzrun-

velsayofad yovelTvis, rodesac amas saWiroeba moiTxovs.

komentari:

(a) „samedicino momsaxureba~, romelic nebismieri samedici-

no personalis mier gaweul samsaxurs gulisxmobs, diplo-

mirebuli eqimebisa da maTi asistentebis CaTvliT, uzrunve-

lyofil unda iqnes saWiroebis an moTxovnis Sesabamisad.

(b) maSin, rodesac samedicino personali mimagrebulia

marTlwesrigis damcveli Tanamdebobis pirebis operacieb-

ze, am ukanasknelebma, patimrebisTvis Sesabamisi mkurnalo-

bis uzrunvelyofis mizniT, unda gaiTvaliswinon aseTi per-

sonalis azri, operaciis gareT myofi samedicino person-

alis arCeviTa da maTTan konsultaciiT.

(g) nagulisxmevia, rom marTlwesrigis damcvelma Tanamdebo-

bis pirebma aseve unda uzrunvelyon samedicino mzrunvelo-

ba kanonis darRvevis msxverplTa an kanonis darRvevis pro-

cesSi momxdari (ubeduri) SemTxvevebis msxverplTaTvis.

muxli 7

marTlwesrigis damcveli Tanamdebobis pirebi ar unda Caer-

Ton korufciis aqtSi. isini mkacrad unda SeewinaaRmdegon

da ebrZolon yvela amgvar qmedebas.

gaerTianebuli erebis organizaciis dokumentebi

Page 41: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

41

komentari:

(a) korufciis iseve, rogorc xelisuflebis borotad gamoy-

enebis nebismieri aqti, samarTaldamcavi pirebis profesias-

Tan SeuTavsebelia. kanoni unda aRsruldes srulad nebism-

ieri samarTaldamcavi piris mimarT, romlebic korufciaSi

arian CarTulni, radgan arc erTi qveynis mTavrobas ar Seu-

Zlia imis imedze yofna, rom kanons cxovrebaSi gaatareben

moqalaqeebi, Tuki TviTon ar SeuZliaT uzrunvelyon kanon-

is moTxovnaTa Sesruleba TavianT organoebSi, an ar atare-

ben kanoniT gansazRvrul RonisZiebebs sakuTari warmomad-

genlobebis winaaRmdeg da TavianT organoebSi.

(b) ramdenadac korufciis cnebis gansazRvra erovnuli kanon-

mdeblobis sagani unda iyos, igi unda moiazrebdes moqmede-

bas an umoqmedebas samsaxurebrivi valdebulebis Sesrulebis

dros an maTTan dakavSirebiT saCuqris, dapirebis an waxalise-

bis moTxovnis an miRebis sanacvlod, an maT ukanono miRebas

mas Semdeg, rac adgili hqonda amgvar qmedebas an umoqmedobas.

(g) termini „korufciis aqti~ zemoaRniSnulis garda, koruf-

ciis mcdelobasac moicavs.

muxli 8

marTlwesrigis damcvelma Tanamdebobis pirebma pativi

unda scen kanonsa da am kodeqss. amasTanave, TavianTi Sesa-

Zleblobebis farglebSi maqsimalurad unda aRkveTon da

mkac rad aRudgnen win Sesabamis darRvevebs.

marTlwesrigis damcvelma Tanamdebobis pirebma, romelTac

aqvT mizezi ifiqron, rom moxda an moxdeba am kodeqsis darRve-

va, amis Sesaxeb unda acnobon zemdgom organoebs da saWiroebis

SemTxvevaSi xelisuflebis sxva Sesabamis organoebs, anu ganx-

ilvisa da gamosworebis ZalauflebiT aRWurvil organoebs.

komentari:

(a) es kodeqsi daculi unda iyos, rodesac igi erovnuli

kanonmdeblobis an praqtikis nawilia. Tu kanonmdebloba an

marTlwesrigis damcvel Tanamdebobis pirTa qcevis kodeqsi

Page 42: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

42

praqtika Seicavs ufro mkacr debulebebs, vidre es kodeqsi,

moqmedeben ufro mkacri debulebebi.

(b) winamdebare muxlis mizania SeinarCunos balansi, erTi

mxriv, im organos Sida disciplinis saWiroebas, romelzec

sazogadoebis uSiSroebaa damokidebuli da meore mxriv,

adamianis ZiriTadi uflebebis darRvevasTan brZolis saW-

iroebas Soris. marTlwesrigis damcvelma Tanamdebobis

pirebma darRvevebis Sesaxeb unda moaxsenon xelisuflebis

warmomadgenlebs da ganaxorcielon sxva kanonieri qmedebe-

bi xelisuflebis organoebis gareT mxolod maSin, rodesac

sxva saSualebebi xelmisawvdomi da efeqturi ar aris. ig-

ulisxmeba, rom marTlwesrigis damcvel Tanamdebobis pire-

bze ar unda gavrceldes administraciuli an sxva sasjeli,

am kodeqsis darRvevis an SesaZlo darRvevis Taobaze Setyo-

binebis gakeTebis gamo.

(g) termini „xelisuflebis Sesabamisi organoebi anu ganxil-

visa da gamosworebis ZalauflebiT aRWurvili sxva orga-

noebi~ exeba xelisuflebis nebismier organos, romelic gan-

mtkicebulia erovnuli samarTliT. igi moicavs samarTal-

damcavi organoebis Sida – Tu misgan damoukidebel struq-

turebs da kanoniT dadgenil, Cveulebebze damyarebul Tu

sxva ZalauflebiT aRWurvil institutebs, romlebic am

kodeqsis farglebSi darRvevebidan warmoSobil saCivrebs

ganixilaven.

(d) rig qveynebSi masmedia SeiZleba saCivarTa mimomxilvelis

funqciebis Semsrulebladac CaiTvalos, rac uaxlovdeba „g~

qvepunqtSi ganxilul uflebamosilebas. aqedan gamomdinare,

samarTaldamcavi pirebi SeiZleba gamarTlebulni iyvnen,

rogorc ukanaskneli imedi da maTi qveynebis kanonebisa da

Cveulebebis gamo, agreTve am kodeqsis me–4 muxlis debule-

baTa Sesabamisad, Tu isini masmediis saSualebiT sazogadoe-

brivi azris yuramde miitanen darRvevebs.

(e ) marTlwesrigis damcveli Tanamdebobis pirebi, romlebic

am kodeqsis debulebebs asruleben, imsaxureben pativisce-

mas, srul mxardaWerasa da sazogadoebis, aseve, im samarTal-

damcavi organoebis TanamSromlobas, romlebSic isini msax-

uroben.

gaerTianebuli erebis organizaciis dokumentebi

Page 43: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

43

ZiriTadi principebi marTlwesrigis damcvel

pirTa mier Zalisa da iaraRis gamoyenebis Sesaxeb*

rodesac marTlwesrigis damcveli pirebi** muSaoben gansa-

kuTrebiT mniSvnelovan socialur samsaxurSi da Sesabamisad,

arsebeobs, aucileblobis SemTxvevaSi, samuSao pirobebisa da am

moxeleTa statusis gaumjobesebis saWiroeba,

rodesac marTlwesrigis damcvel pirTa sicocxlisa da us-

afrTxoebis winaaRmdeg muqara unda iqnes aRqmuli, rogorc

muqara mTeli sazogadoebis stabilurobis winaaRmdeg,

rodesac marTlwesrigis damcvel pirebs gansakuTrebuli

roli ukaviaT sicocxlis, Tavisuflebisa da piradi xelSeuxe-

blobis uflebis dacvaSi, rac garantirebulia adamianis ufle-

baTa sayovelTao deklaraciiTa da ganmtkicebulia samoqalaqo

da politikur uflebaTa saerTaSoriso paqtiT,

rodesac patimarTa mopyrobis Sesaxeb minimaluri standar-

tuli wesebi gulisxmobs iseT garemoebebs, roca cixis person-

als ufleba aqvs TavianTi movaleobebis Sesrulebisas mimarTos

Zalas,

rodesac marTlwesrigis damcvel pirTa qcevis kodeqsis me–3

muxli adgens, rom marTlwesrigis damcvel pirebs ufleba aqvT

gamoiyenon Zala mxolod gansakuTrebuli aucileblobisas da

maTi movaleobis SesrulebisaTvis aucilebel farglebSi.

rodesac gaerTianebuli erebis organizaciis meSvide kon-

gresis mosamzadebel Sexvedraze danaSaulis aRmofxvrisa da

damnaSaveTa mopyrobis Sesaxeb, romelsac adgili hqonda vare-

–––––––––––––––––––––––––––––––

* miRebuli gaerTianebuli erebis organizaciis merve kongresze danaSaulis

aRkveTisa da damnaSaveTa mopyrobis Sesaxeb, havana, kuba, 1990 wlis 27 agvisto – 7 se-

qtemberi.

** marTlwesrigis damcvel Tanamdebobis pirTa qcevis kodeqsis I muxlis komen-

taris Sesabamisad, termini „marTlwesrigis damcveli Tanamdebobis pirebi~ moicavs

yvela, rogorc daniSnul, ise arCeul pirs, romlebic policiis, gansakuTrebiT ki

dakavebis an dapatimrebis uflebamosilebas axorcieleben. im qveynebSi, romlebSic

policiis uflebamosileba xorcieldeba formiani an formis gareSe samxedro xe-

lisuflebis an saxelmwifo uSiSroebis Zalebis mier, marTlwesrigis damcveli Tanam-

debobis pirebis cneba unda moicavdes aseTi samsaxurebis moxeleebsac.

ZiriTadi principebi marTlwesrigis damcvel pirTa mier Zalisa da iaraRis gamoyenebis Sesaxeb

Page 44: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

44

naSi, italia, SeTanxmebul iqna elementebi, romelTa ganxilvac

moxdeba marTlwesrigis damcvel pirTa mier Zalisa da iaraRis

gamoyenebaze SezRudvebis dawesebis sakiTxze muSaobisas.

rodesac meSvide kongresi, Tavis me–14 rezoluciaSi, Inter alia,

xazgasmiT aRniSnavs, rom marTlwesrigis damcvel pirTa mier

Zalisa da iaraRis gamoyeneba unda moxdes adamianis uflebaTa

dacviT.

rodesac ekonomikuri da socialuri sabWo, 1986 wlis 21 mai-

sis 1986/10 rezoluciis IX nawiliT mouxmobs wevr saxelmwi-

foebs gansakuTrebuli yuradRebiT moepyran marTlwesrigis

damcvel pirTa mier Zalisa da iaraRis gamoyenebis Sesaxeb kod-

eqsis implementacias, xolo generalurma asambleam, 1986 wlis 4

dekembers 41/149 rezoluciiT, Inter alia, moiwona sabWos mier ga-

keTebuli rekomendacia,

rodesac aucilebelia, mxedvelobaSi iqnes miRebuli mar-

Tlwesrigis damcvel pirTa roli marTlmsajulebis ganxor-

cielebasTan mimarTebiT, piris sicocxlis, Tavisuflebisa da

piradi xelSeuxeblobis uflebis dacvaSi, gaTvaliswinebul iq-

nas maTi pasuxismgebloba sajaro wesrigisa da socialuri mSvi-

dobis damyarebaSi, aseve yuradReba mieqces maTi kvalifikaciis,

treningebisa da saqcielis mniSvnelobas,

qvemoT moyvanili ZiriTadi principebi, romlebic Seiqmna

wevr saxelmwifoTa dasaxmareblad TavianTi valdebulebebis

SesrulebaSi, raTa uzrunvelyon da xeli Seuwyon marTlwes-

rigis damcvel pirTa WeSmariti rolis Camoyalibebas, gaTval-

iswinebul da dacul unda iqnes saxelmwifoTa mier TavianTi

erovnuli kanonmdeblobisa da praqtikis farglebSi. saxelm-

wifom zemoxsenebuli principebi unda gaacnos marTlwesrigis

damcvel pirebs, iseve rogorc sxva pirebs, rogorebic arian,

mosamarTleebi, prokurorebi, advokatebi, aRmasrulebeli da

sakanonmdeblo Stos warmomadgenlebi da sazogadoeba.

zogadi debulebebi

1. mTavrobebma da marTlwesrigis damcvelma organoebma unda

miiRon da aRasrulon dadgenili normebi da wesebi marTl-

wesrigis damcvel pirTa mier Zalisa da iaraRis gamoyenebis

Sesaxeb. amgvari normebisa da wesebis Camoyalibebisas, mTav-

robebma da marTlwesrigis damcvelma organoebma Zalisa da

gaerTianebuli erebis organizaciis dokumentebi

Page 45: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

45

iaraRis gamoyenebasTan dakavSirebuli eTikuri sakiTxebi

mudmivi kontrolis qveS unda moaqcion.

2. mTavrobebma da marTlwesrigis damcvelma organoebma, Se-

Zlebisdagvarad, farTo masStabiT unda Seqmnan da marTl-

wesrigis damcveli pirebi unda aRWurvon sxvadasxva tipis

iaraRiTa da asafeTqebeli saSualebebiT, rac SesaZlebels

gaxdis Zalisa da iaraRis gamoyenebas sxvadasxva formiT. aq

moiazreba aramomakvdinebeli, gauvnebelyofis iaraRic Se-

sabamis situaciebSi gamosayeneblad, sikvdilisa da daziane-

bebis gamomwvevi saSualebebis gamoyenebis SezRudvis gazr-

dis mizniT. igive miznisaTvis, aseve SesaZlebeli unda iyos,

rom marTlwesrigis damcveli pirebi aRiWurvon damcavi

aRWurvilobiT, rogorebicaa farebi, muzardebi, tyviagaum-

tari Jiletebi da tyviagaumtari satransporto saSuale-

bebi, raTa Semcirdes nebismieri tipis iaraRis gamoyenebis

aucilebloba.

3. aramomakvdinebeli da gauvnebelmyofi iaraRis Seqmna da

praqtikaSi gamoyeneba yuradRebiT unda iqnes Sefasebu-

li, raTa maqsimalurad Semcirdes udanaSaulo adamianTa

safrTxis qveS dayenebis riski da amgvari iaraRis gamoyeneba

zedmiwevniT unda gakontroldes.

4. marTlwesrigis damcvelma pirebma, TavianTi movaleobebis

Sesrulebisas, Zalisa da iaraRis gamoyenebamde, SesaZle-

blobebis farglebSi, jer unda mimarTon araZaladobriv

formebs. maT ufleba aqvT gamoiyenon Zala da iaraRi mx-

olod maSin, rodesac yvela sxva saSualeba araefeqtiani aR-

moCnda an dasaxuli miznis miRweva sxvagvarad SeuZlebelia.

5. roca gardauvalia kanonieri Zalisa da iaraRis gamoyeneba,

marTlwesrigis damcvelma pirebma

(a) Zalis amgvar gamoyenebaze unda daaweson SezRudvebi

da imoqmedon danaSaulis simZimisa da dasaxuli kanonieri

miznis proporciulad;

(b) unda Seamciron ziani da zarali da pativi scen da daicvan

adamianis sicocxle;

ZiriTadi principebi marTlwesrigis damcvel pirTa mier Zalisa da iaraRis gamoyenebis Sesaxeb

Page 46: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

46

(g) unda uzrunvelyon, rom dazaralebul an daWril adamians,

SeZlebisdagvarad, swrafad aRmouCinon samedicino daxmareba;

(d) unda uzrunvelyon, rom dazaralebulisa da daWrilis

axlo naTesavebs, SeZlebisdagvarad, swrafad ecnoboT amis

Sesaxeb.

6. rodesac marTlwesrigis damcvel pirTa mxridan Zalisa da

iaraRis gamoyenebas mohyveba piris daWra an gardacvaleba,

maT am incidentis Sesaxeb dauyovnebliv unda acnobon TavianT

zemdgom Tanamdebobis pirs, 22–e principis Sesabamisad.

7. mTavrobebma unda uzrunvelyon, rom marTlwesrigis damcvel

pirTa mxridan TviTneburi da gadametebuli Zalisa da iaraRis

gamoyeneba isjeba sisxlis samarTlis kanonmdeblobiT.

8. gamonaklisi SemTxvevebi, rogorebicaa Sida politikuri

arastabiluroba an sxva saxis sagangebo mdgomareoba ar Sei-

Zleba gamoyenebul iqnes, rogorc am ZiriTadi principebi-

dan gadaxvevis gamamarTlebeli saSualeba.

specialuri debulebebi

9. marTlwesrigis damcvel pirTa winaaRmdeg ar unda gamoi-

yenon iaraRi garda Semdegi SemTxvevebisa: sikdvilisa da se-

riozuli daSavebis aSkara safrTxisagan Tavdacvis an sxvaTa

dacvis mizniT; gansakuTrebiT mZime danaSaulis aRsakveTad,

romelsac mohyveba sicocxlis mospobis seriozuli sa-

frTxe; im piris dakavebis mizniT, vinc amgvar safrTxes qm-

nis da winaaRmdegobas uwevs marTlwesrigis damcvel pirebs

an am piris gaqcevis Tavidan asacileblad, da mxolod maSin,

rodesac naklebad ukiduresi zomebi arasakmarisia amgvari

miznebis misaRwevad. nebismier SemTxvevaSi, iaraRis ganzrax

gamoyeneba sicocxlis xelyofis mizniT, dasaSvebia mxolod

mkacrad gardauval SemTxvevebSi, rodesac mizans warmoad-

gens sxvaTa sicocxlis dacva.

10. me–9 principSi miTiTebul SemTxvevebSi, marTlwesrigis

damcveli pirebis identifikacia ioli unda iyos, maT unda

gaerTianebuli erebis organizaciis dokumentebi

Page 47: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

47

gascen naTeli gafrTxileba iaraRis gamoyenebis ganzraxvis

Sesaxeb da miscen Sesabamis pirebs sakmarisi dro am gafrTx-

ilebis Semdeg dasamorCileblad, garda im SemTxvevisa, roca

aseTi qmedeba safrTxis qveS daayenebs marTlwesrigis damcv-

el pirTa da sxvaTa sicocxlesa da janmrTelobas an aSkarad

Seusabamo da azrsmoklebuli iqneba konkretuli SemTxvevis

konkretul garemoebebSi.

11. marTlwesrigis damcvel pirTa mier iaraRis gamoyenebis Ses-

axeb normebsa da wesebSi gaTvaliswinebul unda iqnes Semde-

gi saxelmZRvanelo principebi:

(a) dakonkretebul iqnes garemoebebi, romelTa garemoebebis

drosac marTlwesrigis damcvel pirebs ufleba aqvT gamoiy-

enon iaraRi da CamoTvlil iqnes dasaSvebi iaraRisa da asa-

feTqebeli masalis tipebi;

(b) uzrunvelyofil iqnes, rom iaraRis gamoyeneba moxdes

mxolod saWiro SemTxvevebSi da mxolod arasaWiro zianis

safrTxis Semcirebis mizniT;

(g) aikrZalos im iaraRisa da asafeTqebeli saSualebebis

gamoyeneba, rac iwvevs gaumarTlebel ziansa da qmnis gaumar-

Tlebel safrTxes;

(d) daregulirdes iaraRis kontroli, Senaxva da warmoeba,

im procedurebis CaTvliT, romlebiTac procedurebiTac

garantirebulia marTlwesrigis damcvel pirTa mier gamoy-

enebul iaraRsa da asafeTqebel saSualebebze pasuxismge-

bloba;

(e) micemul iqnes gafrTxileba saWiroebisamebr, rodesac

iaraRi saWiroebs Sevsebas;

(v) Seiqmnas angariSebis sistema, rodesac marTlwesri-

gis damcveli pirebi TavianTi movaleobebis Sesrulebisas

gamoiyeneben iaraRs.

ZiriTadi principebi marTlwesrigis damcvel pirTa mier Zalisa da iaraRis gamoyenebis Sesaxeb

Page 48: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

48

ukanono Sekrebebi da marTlwesrigis damcvel pirTa uflebamosileba

12. radgan yvelas aqvs ufleba monawileobdes kanonier da

mSvidobian SekrebebSi, adamianis uflebaTa sayovelTao

deklaraciisa da samoqalaqo da politikur uflebaTa saer-

TaSoriso paqtis principebis Sesabamisad, mTavrobebma da

marTlwesrigis damcvelma organoebma da pirebma unda gaac-

nobieron, rom Zalisa da iaraRis gamoyeneba dasaSvebia mx-

olod me–13 da me–14 principebis Sesabamisad.

13. ukanono, magram mSvidobiani Sekrebebis daSlisas, marTlwes-

rigis damcvelma pirebma Tavi unda aaridon Zalis gamoyene-

bas an, sadac es araefeqtiania, amgvari Zalis gamoyeneba mini-

mumamde daiyvanon.

14. agresiuli Sekrebis daSlisas, marTlwesrigis damcvel

pirebs ufleba aqvT gamoiyenon iaraRi mxolod maSin, rode-

sac nakleb saSiSi saSualebebi araefeqtiania da amgvari Za-

lis gamoyeneba minimumamde unda iqnes dayvanili. sxva SemTx-

vevebSi, marTlwesrigis damcvel pirebs iaraRis gamoyenebis

ufleba ar aqvT, garda me–9 principSi aRniSnuli pirobebisa.

dakavebis izolatorebSi an sapatimroSi myofi pirebisa da marTlwesrigis damcvel pirTa uflebamosileba

15. marTlwesrigis damcvelma pirebma, dakavebis izolatorSi an

sapatimroSi myof pirebTan urTierTobisas, ar unda mimar-

Ton Zalas, garda im SemTxvevisa, rodesac es saWiroa dawe-

sebulebaSi wesrigisa da usafrTxoebis SesanarCuneblad an

roca safrTxe emuqreba pirad usafrTxoebas.

16. marTlwesrigis damcvelma pirebma, dakavebis izolatorSi an

sapatimroSi myof pirebTan urTierTobisas, ar unda gamoi-

yenon iaraRi, garda im SemTxvevisa, rodesac es xdeba Tav-

dacvis mizniT an sxvaTa dasacavad sikvdilis an seriozuli

daSavebis moaxloebuli safrTxisagan, an rodesac es gansa-

gaerTianebuli erebis organizaciis dokumentebi

Page 49: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

49

kuTrebiT aucilebelia dakavebis izolatorSi an sapatim-

roSi myofi pirebis gaqcevis Tavidan asacileblad, rac me–9

principSi aRniSnul safrTxes qmnis.

17. winamdebare principebi ar ewinaaRmdegeba cixis TanamS-

romelTa patimrebTan mopyrobis minimaluri standartuli

wesebiT dadgenil uflebebs, valdebulebebsa da pasuxismge-

blobebs, gansakuTrebiT ki 33–e, 34–e da 54–e wesebs.

kvalifikacia, treningebi da konsultaciebi

18. mTavrobebma da marTlwesrigis damcvelma organoebma unda

uzrunvelyon, rom marTlwesrigis damcveli yvela piri Ser-

Ceul iqnes saTanado filtraciis proceduris gavliT, maT

TavianTi funqciebis efeqtianad gansaxorcieleblad unda

hqondeT saWiro moraluri, fsiqologiuri da fizikuri

Tvisebebi da unda gaiaros seriozuli da siRrmiseuli pro-

fesiuli treningi. maTi funqciebis saTanadod Sesrulebis

xarisxi mudmiv gadasinjvas unda eqvemdebarebodes.

19. mTavrobebma da marTlwesrigis damcvelebma organoebma

unda uzrunvelyon, rom marTlwesrigis damcvelma yvela

pirma gaiaros Sesabamisi treningi da gamocda Zalis gamoy-

enebis saTanado gamocdilebis standartebis Sesabamisad.

marTlwesrigis damcvel pirebs, romlebic valdebuli arian

ataron iaraRi, amis ufleba unda mieceT mxolod iaraRis

gamoyenebis Sesaxeb specialuri treningis gavlis Semdeg.

20. mTavrobebma da marTlwesrigis damcvelebma organoebma,

marTlwesrigis damcveli pirebisaTvis treningis Catarebi-

sas, Zalisa da iaraRis gamoyenebis SezRudvis mizniT, gansa-

kuTrebuli yuradReba unda dauTmon sapolicio eTikisa da

adamianis uflebaTa sakiTxebs, gansakuTrebiT ki sagamomZie-

blo process, Zalisa da iaraRis gamoyenebis alternatiul

saSualebebs, konfliqtis mSvidobianad mogvarebis CaT-

vliT, brbos qcevis saxasiaTo niSnebs, darwmunebis, molapa-

rakebisa da Suamavlobis meTodebs, iseve rogorc teqnikur

saSualebebs. marTlwesrigis damcvelebma organoebma maTi

treningis programebi da samoqmedo procedurebi konkret-

uli magaliTebis fonze mudmivad unda gadasinjon.

ZiriTadi principebi marTlwesrigis damcvel pirTa mier Zalisa da iaraRis gamoyenebis Sesaxeb

Page 50: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

50

21. mTavrobebma da marTlwesrigis damcvelma organoebma im

pirTaTvis, romlebsac uwevT iseT situaciebSi muSaoba,

rodesac xdeba Zalisa da iaraRis gamoyeneba, unda Caataron

konsultaciebis stresis gansamuxtad.

angariSebis wardgenisa da ganxilvis proce-durebi

22. mTavrobebma da marTlwesrigis damcvelma organoebma me–6

principsa da me–11 principis „v~ punqtSi aRniSnuli yvela in-

cidentisaTvis unda Seqmnan angariSebis wardgenisa da ganx-

ilvis efeqtiani procedurebi. mTavrobebma da marTwesri-

gis damcvelma organoebma unda uzrunvelyon, rom moxdes am

principebis Tanaxmad incidentebze gakeTebuli angariSebis

efeqtiani ganxilva da Sesabamis SemTxvevebSi, damoukide-

beli administraciuli da prokuraturis organoebi mzad

iyvnen aRasrulon TavianTi iurisdiqcia. sikdvilis, serio-

zuli Wrilobis an sxva mZime Sedegebis arsebobis SemTxveva-

Si, administraciul ganxilvasa da sasamarTlo kontrolze

kompetentur organoebs saswrafod unda gadaegzavnoT det-

aluri angariSi.

23. Zalisa da iaraRis gamoyenebiT dazaralebul adamianebs an

maT kanonier warmomadgenlebs ufleba aqvT damoukidebel

procesebze, sasamarTlo procesis CaTvliT. am pirebis gar-

dacvalebis SemTxvevaSi, es dubuleba vrceldeba maT kmayo-

faze myof pirebze.

24. mTavrobebma da marTlwesrigis damcvelma organoebma unda

uzrunvelyon, rom zemdgom Tanamdebobis pirebs daekisroT

pasuxismgebloba Tu maT icodnen, an unda scodnodaT, rom

maT daqvemdebarebaSi myofi marTlwesrigis damcveli pirebi

mimarTavdnen, an mimarTes, arakanonieri Zalisa da iaraRis

gamoyenebas da maT ar gamoiyenes yvela maT xelT arsebuli

saSualeba amis Tavidan asacileblad, aRmosafxvrelad an ar

ganacxades amis Sesaxeb.

25. mTavrobebma da marTlwesrigis damcvelma organoebma unda

uzrunvelyon, rom marTlwesrigis damcvel pirebs, rom-

lebmac, marTlwesrigis damcvel pirTa qcevis kodeqsisa da

gaerTianebuli erebis organizaciis dokumentebi

Page 51: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

51

winamdebare ZiriTadi principebis Sesabamisad, uari ganacxa-

des Zalisa da iaraRis gamoyenebis brZanebis Sesrulebaze an

ganacxades sxva pirTa mier Zalisa da iaraRis amgvari gamoy-

enebis Sesaxeb, ar daekisroT sisxlis samarTlebrivi an ad-

ministraciuli pasuxismgebloba.

26. zemdgom Tanamdebobis pirTa brZanebis damorCileba ar

gamodgeba dacvis saSualebad Tu marTlwesrigis damcvelma

pirebma icodnen, rom Zalisa da iaraRis gamoyenebis Sesaxeb

brZaneba, romelsac mohyveboda sikvdili an adamianTa serio-

zuli daSaveba, iyo aSkarad ukanono da mas gaaCnda gonivru-

li SesaZlebloba uari ganecxadebina brZanebis Sesrule-

baze. nebismier SemTxvevaSi, pasuxismgeblobas inawileben is

zemdgomi Tanamdebobis pirebi, romlebmac gasces ukanono

brZanebebi.

ZiriTadi principebi marTlwesrigis damcvel pirTa mier Zalisa da iaraRis gamoyenebis Sesaxeb

Page 52: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

52

wesebi TavisuflebaaRkveTil arasrulwlovanTa dasacavad*

arsebiTi perspeqtivebi

1. arasrulwlovanTa marTlmsajulebis Sesaxeb samarTlebri-

vi sistema unda moicavdes arasrulwlovanTa fizikuri da

gonebrivi mdgomareobis wamaxalisebel uflebebsa da garan-

tiebs. patimroba gamoyenebul unda iqnes rogorc ukanaskne-

li RonisZieba.

2. arasrulwlovanTaTvis Tavisuflebis aRkveTa SesaZlebe-

lia mxolod winamdebare wesebsa da gaeros arasrulwlov-

anTa marTlmsajulebis administrirebis Sesaxeb (pekinis

wesebi) minimalur standartul wesebSi dadgenili princi-

pebisa da procedurebis Sesabamisad. arasrulwlovanTaT-

vis Tavisuflebis aRkveTa unda warmoadgendes ukanasknel

RonisZiebas da gamoyenebul unda iqnes maqsimalurad mcire

droiTa da mxolod gamonaklis SemTxvevebSi. sanqciis vada

unda ganisazRvros sasamarTlos mier, arasrulwlovnis vad-

amde gaTavisuflebis SesaZleblobis gaTvaliswinebiT.

3. winamdebare wesebi, miRebulia ra gaerTianebuli erebis or-

ganizaciis mier, iqmneba minimaluri standartis dasadgenad

TavisuflebaaRkveTili arasrulwlovnebis yvela formiT

dasacavad, rac srul harmoniaSi iqneba adamianis uflebebsa

da ZiriTad TavisuflebebTan, dakavebis nebismieri formis

savalalo Sedegis ganeitralebis mizniT da sazogadoebaSi

am arasrulwlovanTa integraciis dasaCqareblad.

4. winamdebare wesebi gamoyenebul unda iqnes moukerZoeblad,

miuxedavad rasisa, kanis ferisa, sqesisa, asakisa, enisa, re-

ligiisa, erovnebisa, politikuri an sxva Sexedulebisa, kul-

turuli rwmenisa Tu Cveulebisa, sakuTrebisa, dabadebisa

Tu ojaxuri statusisa, eTnikuri Tu socialuri warmomav-

lobisa da unarSezRudulobisa. pativi unda scen arasrul-

–––––––––––––––––––––––––––––––

* miRebulia generaluri asambleis 1990 wlis 14 dekembris 45/113 rezoluciiT.

gaerTianebuli erebis organizaciis dokumentebi

Page 53: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

53

wlovanTa religiur da kulturul Rirebulebebs, Cveule-

bebsa da moralur koncefciebs.

5. winamdebare wesebis Seqmna miznad isaxavs gamosayeneblad

ufro mosaxerxebeli standartebis Seqmnasa da arasrul-

wlovanTa marTlmsajulebis sistemis marTvaSi monawile

profesionalTaTvis saxelmZRvanelo principebis miwode-

basa da maT gamxnevebas.

6. wesebi xelmisawvdomi unda gaxdes arasrulwlovanTa samar-

Tlebriv sferoSi momuSave personalisaTvis maT erovnul

enaze. arasrulwlovnebs, romelnic Tavisuflad ar floben

im sapatimro dawesebulebis mosamsaxureTa enas, romelSic

isini imyofebian, saWiroebis SemTxvevaSi,ufleba unda hqon-

deT ufasod isargeblon Tarjimnis momsaxurebiT, gan-

sakuTrebiT ki, samedicino Semowmebisa da disciplinuri

samarTalwarmoebis dros.

7. sadac es saWiroa, saxelmwifoebma unda moaxdinon winamde-

bare wesebis inkorporireba maT Sida kanonmdeblobaSi an

kanonmdeblobaSi Sesabamisi cvlilebebis Setana da uzrun-

velyon, rom kanonmdeblobaSi gaTvaliswinebul iqnes efeq-

tiani RonisZiebebi am wesebis darRvevisaTvis, kompensaciis

gacemis CaTvliT, arasrulwlovanTaTvis zianis miyenebis

SemTxvevaSi. saxelmwifoebma aseve zedamxedveloba unda

daaweson winamdebare wesebis gamoyenebaze.

8. Sesabamisi organoebi mudmivad unda ecadon, aamaRlon

sazogadoebis informirebuloba imis Sesaxeb, rom dakave-

bul arasrulwlovanTa patronoba da maTi sazogadoebaSi

xelaxali integrirebis mzadeba Zalzed didi mniSvnelo-

bis socialuri samsaxuria da am miznisaTvis aqtiurad unda

iqnes gadadgmuli nabijebi arasrulwlovanTa da adgilo-

briv sazogadoebas Soris Ria kontaqtebis wasaxaliseblad.

9. winamdebare wesebidan araferi unda iqnes intepretirebuli

ise, rom xeli SeuSalos gaerosa da saerTaSoriso Tanamego-

brobis mier aRiarebuli adamianis uflebaTa Sesabamisi in-

strumentebisa da standartebis gamoyenebas, romlebic mou-

wesebi TavisuflebaaRkveTil arasrulwlovanTa dasacavad

Page 54: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

54

wodebs uzrunvelyofil iqnes arasrulwlovnebis, bavSve-

bisa da yvela axalgazrdis uflebebi, maTi mzrunveloba da

dacva.

10. im SemTxvevaSi Tu winamdebare wesebis II-V nawilebSi Camoya-

libebuli konkretuli wesebis praqtikuli gamoyeneba kon-

fliqtSi modis am nawilis wesebTan, am ukanasknelis dacvas

unda mieniWos upiratesoba.

wesebis gamoyeneba da farglebi

am wesebis miznebisaTvis, gamoyenebul unda iqnas Semdegi

definiciebi:

a) arasrulwlovani aris 18 wlamde asakis adamiani. asakobri-

vi zRvari, romlis qvemoTac dauSvebelia bavSvisaTvis Tavi-

suflebis aRkveTa, dgindeba kanoniT;

b) Tavisuflebis aRkveTa niSnavs dakavebis an dapatimrebis

nebismier formas an sasamarTlo, administraciuli an sxva

sajaro organos brZanebis safuZvelze, piris moTavsebas

kerZo an sajaro sapatimro dawesebulebaSi, romlis saku-

Tari surviliT datovebis uflebac pirs ar gaaCnia.

12. Tavisuflebis aRkveTa unda ganxorcieldes iseT pirobebsa

da garemoebebSi, sadac uzrunvelyofil iqneba arasrulw-

lovanTa uflebebis pativiscema. dapatimrebuli arasrul-

wlovnebisaTvis garantirebul unda iqnes Sinaarsobrivi

qmedebebiTa da programebiT sargebloba, romelTa mizanic

iqneba maTi janmrTelobisa da TviT pativiscemis gaumjobe-

seba da SenarCuneba, maTi pasuxismgeblobis grZnobis gazrda

da im damokidebulebebisa da SesaZleblobebis gaumjobeseba,

rac maT daexmarebaT sazogadoebis wevrad CamoyalibebaSi.

13. TavisuflebaaRkveTil arasrulwlovnebs maT statusTan

dakavSirebuli aranairi safuZvliT ar SeiZleba uari eTq-

vaT samoqalaqo, ekonomikur, politikur, socialur an

kulturul uflebebze, romeli uflebebic maT ekuTvniT

erovnuli da saerTaSoriso kanonmdeblobebiTa da rom-

gaerTianebuli erebis organizaciis dokumentebi

Page 55: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

55

eli uflebebiT sargeblobac srul SesabamisobaSia Tavisu-

flebis aRkveTasTan.

14. arasrulwlovanTa individualuri uflebebis dacva, aRkve-

Tis RonisZiebis aRsrulebis kanonierebaze gansakuTreb-

uli aqcentis gakeTebiT, garantirebul unda iqnes ufle-

bamosili organos mier, maSin roca socialuri integraciis

sakiTxebi mogvarebul unda iqnes regularuli inspeqciebisa

da kontrolis sxva meqanizmebis SesrulebiT, saerTaSoriso

standartebis, erovnuli kanonmdeblobisa da wesebis Sesa-

bamisad, am mizniT Seqmnili organos mier, romelic ufle-

bamosili iqneba moinaxulos arasrulwlovnebi. es organo ar

unda iyos sapatimro dawesebulebis nawili.

15. winamdebare wesebi gamoiyeneba yvela tipisa da formis sa-

patimro dawesebulebebis mimarT, romlebSic Tavisufle-

baaRkveTili arasrulwlovnebi imyofebian. wesebi I, II, IV da V

nawilebi gamoiyeneba im sapatimro dawesebulebebis mimarT,

sadac moTavsebuli arian dakavebuli arasrulwlovnebi,

xolo III nawili ki – konkretulad patimrobaSi an winaswar

patimrobaSi myofi arasrulwlovnebis mimarT.

16. winamdebare wesebi aRsrulebul unda iqnes konkretul wevr

saxelmwifoSi arsebuli ekonomikuri, socialuri da kul-

turuli pirobebis gaTvaliswinebiT.

patimrobaSi an winaswarpatimrobaSi myofi aras-rulwlovnebi

17. patimrobaSi an winaswarpatimrobaSi myofi („jer gausamar-

Tlebeli~) arasrulwlovnebi iTvlebian udanaSauloebad da

maTi dakaveba sasamarTlomde maqsimalurad unda iqnes Tavi-

dan aridebuli da gamoyenebul unda iqnes mxolod gamonak-

lis SemTxvevebSi. Sesabamisad, maqsimaluri Zalisxmeva unda

iqnes gamoyenebuli, raTa Sefardebul iqnes alternati-

uli RonisZieba. rodesac aRkveTis RonisZiebis saxiT mainc

gamoiyeneba patimroba, arasrulwlovanTa sasamarTloebma

da sagamoZiebo organoebma prioritetulad maqsimalurad

swrafad unda ganixilon msgavsi saqmeebi, raTa arasrulw-

wesebi TavisuflebaaRkveTil arasrulwlovanTa dasacavad

Page 56: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

56

lovnebi sapatimroSi maqsimalurad mokle droiT imyofe-

bodnen. winaswarpatimrobaSi myofni gancalkevebiT unda

imyofebodnen msjavrdebulebisagan.

18. pirobebi, romelSic winaswarpatimrobaSi myofi arasrulw-

lovnebi arian moTavsebuli, SesabamisobaSi unda iyos qveviT

miTiTebul wesebTan, damatebiT konkretul debulebebTan

erTad, romlebic, udanaSaulobis prezumciis, dakavebis xan-

grZlivobisa da arasrulwlovanTa samarTlebrivi statusi-

sa da mdgomareobis gaTvaliswinebiT saWiro da saTanadoa.

es debulebebi unda moicavdes Semdegs, magram amiT aucileb-

lad ar unda Semoifarglebodes:

a) arasrulwlovnebs unda hqondeT samarTlebrivi damcve-

lis yovlisa da ufaso iuridiuli daxmarebiT sargeblobis

ufleba, rodesac amgvari ufaso daxmarebis miReba SesaZle-

belia, aseve unda gaaCndeT ufleba mudmivad ekontaqton

TavianT samarTlebriv damcvelebs. amgvari komunikaciebis

dros dacul unda iqnes piraduloba da konfidencialuroba;

b) arasrulwlovnebi, SeZlebisdagvarad, uzrunvelyofil

unda iqnen SesaZleblobiT imuSavon anazRaurebiT da

gaagrZelon swavlis miReba an treningebi, magram maT es

ar unda moeTxovebodeT. samsaxuri, ganaTlebis miReba an

treningi ar SeiZleba gaxdes patimrobis gagrZelebis mizezi;

g) arasrulwlovnebma unda miiRon saSualebebi Tavisufali

droisa da gamajansaRebeli saqmianobis kuTxiT, rac Sesabam-

isobaSi iqneba marTlmsajulebis ganxorcielebis miznebTan.

arasrulwlovanTa sapatimro dawesebulebebis menejmenti

a. Canawerebi

19. angariSebi, samarTlebrivi da samedicino Canawerebisa da

disciplinuri samarTalwarmoebis Canawerebis CaTvliT,

aseve mopyrobis formis, Sinaarsisa da detalebis Sesaxeb

dokumentebi, moTavsebul unda iqnes konfidencialur indi-

vidualur failad, romelic iqneba mudmivad ganaxlebuli

gaerTianebuli erebis organizaciis dokumentebi

Page 57: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

57

da xelmisawvdomi mxolod amaze uflebamosili pirebisaT-

vis, klasificirebuli imgvarad, rom iolad iqnes aRqmuli.

SesaZleblobis SemTxvevaSi, yvela arasrulwlovans ufleba

unda hqondes gaaprotestos mis failSi arsebuli nebism-

ieri faqti Tu mosazreba, raTa SesaZlebeli gaxda araswori,

usafuZvlo an arasamarTliani gancxadebebis gasworeba am

uflebiT sargeblobis mizniT, unda arsebobdes procedura,

romlis mixedviTac, mesame mxares SeeZleba moTxovnis safuZ-

velze naxos da ganixilos failebi. arasrulwlovanTa gaTa-

visuflebis Semdeg, Canawerebi unda dailuqos da garkveuli

dros Semdeg, unda ganadgurdes.

20. dauSvebelia arasrulwlovnis miReba sapatimro daweseb-

ulebaSi sasamarTlo, administraciuli an sxva sajaro dawe-

sebulebis mier gacemuli kanonieri brZanebis gareSe. am

brZanebis yvela detali dauyovnebliv unda iqnes Setanili

reestrSi. dauSvebelia arasrulwlovnis moTavseba iseT sa-

patimro dawesebulebaSi, romelic amgvar reestrs ar awar-

moebs.

b. miReba, registracia, gadaadgileba da gadayvana

21. yvela sapatimro dawesebulebaSi, sadac xdeba arasrulwlov-

anTa moTavseba, TiToeuli arasrulwlovnis Sesaxeb unda

inaxebodes Semdegi informaciis sruli da daculi Canaweri:

a) informacia arasrulwlovnis vinaobis Sesaxeb;

b) danaSaulis Cadenis mizezebi da faqtebi;

g) misi dawesebulebaSi miRebis, gadayvanisa da gaTavisu-

flebis dRe da zusti dro;

d) detalebi mSoblebisa da meurveebisaTvis dauyovnebliv

Setyobinebis gagzavnis Sesaxeb, maTi mzrunvelobis qveS

myofi arasrulwlovnebis miRebis, gadayvanis an gaTavisu-

flebis Sesaxeb;

e) detalebi arasrulwlovanTa fizikuri da sulieri prob-

lemebis Sesaxeb, narkotikebisa da alkoholisadmi mijaWvu-

lobis CaTvliT.

wesebi TavisuflebaaRkveTil arasrulwlovanTa dasacavad

Page 58: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

58

22. informacia sapatimro dawesebulebaSi arasrulwlovnis

miRebis moTavsebis, gadayvanisa da gaTavisuflebis Sesaxeb

dauyovnebliv unda ecnoboT mis mSoblebs, meurveebs an

axlo naTesavebs.

23. arasrulwlovnis miRebidan rac SeiZleba male unda Sedges

arasrulwlovanTa piradi mdgomareobisa da garemoebebis

Sesaxeb Sesabamisi informacia, sruli moxseneba da igi unda

gadaegzavnos administracias.

24. miRebisas, yvela arasrulwlvoans unda gadaeces sapatimro

dawesebulebis Sesaxeb wesebis asli da maTi uflebebisa da

valdebulebebis Sesaxeb werilobiTi ganmarteba maTTvis

gasageb enaze, iseve rogorc saCivris miRebaze uflebamosi-

li organoebis misamarTi da im kerZo Tu sajaro organoebisa

da organizaciebis misamarTebi, romlebic gascemen iuridi-

ul daxmarebas. im arasrulwlovnebs, romelTac wera–kiTxva

ar ician an dawerili saxiT enis aRqma ar SeuZliaT, infor-

macia unda miewodoT maTTvis gasagebi formiT, raTa SeZlon

miRebuli informaciis srulad aRqma.

25. yvela arasrulwlovans unda ganemartos dawesebulebis

Sida organizaciuli wesebi, maTTan urTierTobis miznebi

da meTodebi, disciplinuri moTxovnebi da procedurebi,

informaciis mopovebisa da saCivrebis Sedgenis sxva nebad-

arTuli meTodebi da sxva iseTi sakiTxebi, romelTa codnac

saWiroa, raTa arasrulwlovanma SeZlos patimrobis period-

Si misi uflebebisa da valdebulebebis srulad gaazreba.

26. arasrulwlovanTa transportireba unda moxdes adminis-

traciis xarjebiT adekvaturi ventilaciisa da ganaTebis

pirobebSi, rac maT ar daamcirebs an rTul mdgomareobaSi ar

Caagdebs. dauSvebelia arasrulwlovanTa ukanonod gaday-

vana erTi sapatimro dawesebulebidan meoreSi.

g. klasifikacia da patimrebis moTavseba

27. arasrulwlovnis miRebis momentidan rac SeiZleba swrafad,

TiToeul arasrulwlovans unda daesvas kiTxvebi da unda

gaerTianebuli erebis organizaciis dokumentebi

Page 59: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

59

Sedges socialuri da fsiqologiuri Canaweri, sadac aisaxeba

konkretuli tipisa da donis mopyrobis Sesaxeb nebismieri

faqtori da arasrulwlovanTa mier moTxovnili programa. es

moxseneba, samedicino eqspertis mier momzadebul moxsenebas-

Tan erTad, romelmac arasrulwlovani miRebisTanave gasin-

ja, unda gadaigzavnos dawesebulebis direqtorTan, raTa man

gansazRvros arasrulwlovnisaTvis dawesebulebaSi yvelaze

saTanado adgili mosaTavseblad da mopyrobis konkretuli

tipi, done da programa, romelic mis mimarT unda ganxorciel-

des. rodesac saWiroa sareabilitacio mkurnalobis daweseba

da piris iq yofnis vada amis saSualebas iZleva, dawesebulebis

TanamSromlebma werilobiT unda moamzadon mkurnalobis in-

dividualuri gegma, romelSic ganisazRvreba mkurnalobis

miznebi, dro da saSualebebi, etapebi da dagvianebebi, rom-

lebSic dasaxuli miznebi unda iqnes miRweuli.

28. arasrulwlovanTa dapatimrebis adgili unda hqondes mx-

olod im pirobebSi, roca srulad iqneba mxedvelobaSi miRe-

buli maTi konkretuli moTxovnebi, statusi da specialuri

moTxovnilebebi maTi asakis, pirovnulobis, sqesisa da dana-

Saulis tipis, iseve rogorc gonebrivi da fizikuri janmr-

Telobis gaTvaliswinebiT, rac uzrunvelyofs maT dacvas

mavne zegavlenisa da sarisko situaciebisagan. principuli

kriteriumi TavisuflebaaRkveTil arasrulwlovanTa sxva-

dasxva kategoriebad dasayofad, unda iyos maTi konkretuli

moTxovnebisaTvis Sesabamisi mopyrobis tipis uzrunvelyo-

fa da maTi fizikuri, gonebrivi da moraluri mTlianobisa

da keTildReobis dacva.

29. arasrulwlovnebi ar unda iqnen moTavsebuli igive sapatim-

ro dawesebulebaSi, sadac imyofebian zrdasrulni, Tu isini

ar arian erTi ojaxis wevrebi. zedamxedvelobis pirobebSi,

SesaZlebeli arasrulwlovnebi moTavsebul iqnen frTxi-

lad SerCeul zrdasrul adamianebTan erTad, specialuri

programis farglebSi rac sasargeblod iqneba aRiarebuli

Sesabamisi arasrulwlovnisaTvis.

30. unda Seiqmnas Ria tipis sapatimroebi, arasrulwlovanTaT-

vis, sapatimro dawesebuleba ewodeba iseTi dawesebulebas,

wesebi TavisuflebaaRkveTil arasrulwlovanTa dasacavad

Page 60: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

60

romelSic ar arsebobs an minimumamdea dasuli usafrTxoe-

bis RonisZiebebi amgvar sapatimroTa mosaxleoba unda iyos

rac SeiZleba mcire odenobis. dakavebul arasrulwlovanTa

raodenoba daxurul sapatimro dawesebulebaSi unda iyos

imdenad mcire, rom SesaZlebeli iyos individualuri mkur-

naloba. arasrulwlovanTa sapatimro dawesebuleba unda

iyos decentralizebuli da im zomis, rom xelSewyobil iqnes

iq Sesvla da kontaqtis damyareba arasrulwlovnebsa da

maTi ojaxis wevrebs Soris. unda Seiqmnas da sazogadoebis

socialur, ekonomikur da kulturul garemoSi integrire-

bul iqnes mcire sapatimro dawesebulebebi.

d. fizikuri garemocva da moTavsebis adgili

31. TavisuflebaaRkveTil arasrulwlovnebs ufleba aqvT imy-

ofebodnen iseT dawesebulebebSi da hqondeT iseTi mom-

saxureba, rac Seesabameba maTi janmrTelobisa da piradi

Rirsebis moTxovnebs.

32. arasrulwlovanTa sapatimro dawesebulebebis dizaini da

fizikuri garemo unda Seesabamebodes saxlSi mkurnalobis

sareabilitacio mizans. mxedvelobaSi unda iqnes miRebuli

arasrulwlovnis piradulobis, mgrZnobeloba (sensor stim-

uli), mewyvilesTan gaerTianebis SesaZleblobebi da sport-

Si, fizikur savarjiSoebsa da Tavisufal dros sxvadasxva

saqmianobebSi monawileobis SesaZlebloba. arasrulwlovan-

Ta sapatimro dawesebulebebis dizaini da struqtura unda

iyos imgvari, rom maqsimalurad Semcirdes xanZris gaCenis sa-

frTxe da uzrunvelyofil iqnes Senobidan xalxis usafrTxo

evakuacia. xanZris gaCenis SemTxvevaSi, unda arsebobdes efeq-

tiani sagangaSo sistema, iseve rogorc formaluri da naTeli

procedurebi arasrulwlovanTa usafrTxoebis uzrunvel-

sayofad. sapatimro dawesebulebebi ar unda mdebarebodes

iseT adgilas, romlebSic cnobilia, rom arsebobs janmrTe-

lobis an sxva saSiSroebis riskis albaToba.

33. saZinebeli adgili unda warmoadgendes palata saZineblebi-

sa Tu individualuri saZinebeli oTaxebis erTobliobas,

adgilobrivi standartebis gaTvaliswinebiT. Zilis dros

gaerTianebuli erebis organizaciis dokumentebi

Page 61: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

61

mudmivi, mokrZalebuli zedamxedveloba unda arsebobdes

mTels teritoriaze, sadac arasrulwlovnebs sZinavT, indi-

vidualuri da jgufuri saZineblebis CaTvliT, TiToeuli

arasrulwlovnis dacvis mizniT. yvela arasrulwlovani,

adgilobrvi da erovnuli standartebis Sesabamisad, uzrun-

velyofil unda iqnes sakuTari da sakmarisi TeTreuliT,

romelic unda iyos sufTa, mowesrigebuli da xSirad icvle-

bodes, raTa SenarCundes sisufTave.

34. sanitaruli mowyobilobebi ise unda iyos ganlagebuli da

imgvarad sakmarisi standartebiT, rom yvela arasrul-

wlovanma SeZlos, saWiroebisamebr, sakuTari fizikuri

moTxovnilebebis dakmayofileba gancalkevebiT da sufTa

da saTanado formiT.

35. piradi nivTebis qona piradi cxovrebis uflebis arsebiTi

nawilia da mniSvnelovania arasrulwlovnis fsiqologiuri

keTildReobisaTvis. TiToeuli arasrulwlovnis ufle-

ba, hqondes piradi nivTebi da maT Sesanaxad hqondes saSu-

alebebi, unda iqnes aRiarebuli da pativi scen mas. piradi

nivTebi, romelTa flobazec arasrulwlovani uars ambobs

an romelic mas CamoarTves, unda iqnes moTavsebuli us-

afrTxo adgilas. nivTebis amsaxveli oqmi xelmoweril unda

iqnes arasrulwlovnis mier unda gadaidgas nabijebi, raTa

moxdes maTi karg mdgomareobaSi SenarCuneba. yvela amgvari

sagani Tu fuli arasrulwlovans unda daubrundes gaTavi-

suflebisas, Tu mas ar hqonda ufleba fuli daexarja an Ta-

visi piradi qoneba sapatimros gareT gaegzavna. Tu arasrul-

wlovani iRebs an mas aRmouCines raime saxis wamali, samedi-

cino personali wyvets mis Semdgom gagrZelebas.

36. SesaZleblobis farglebSi, arasrulwlovnebs unda hqondeT

ufleba gaaCndeT TavianTi piradi tansacmeli. sapatimro

dawesebulebam unda uzrunvelyos, rom TiToeul arasrul-

wlovans hqondes amindis Sesabamisi da misi janmrTelo-

bisaTvis saWiro piradi tansacmeli, romelic aranairad ar

iqneba misTvis damamcirebeli an Seuracxmyofeli. arasrul-

wlovnebs, romlebmac raRac mizniT datoves dawesebuleba,

ufleba unda mieceT Caicvan TavianTi sakuTari tansacmeli.

wesebi TavisuflebaaRkveTil arasrulwlovanTa dasacavad

Page 62: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

62

37. yvela sapatimro dawesebulebam unda uzrunvelyos, rom

TiToeulma arasrulwlovanma miiRos saTanadod momzade-

buli saWmeli, saTanado dros, im raodenobiTa da xarisxiT,

rac akmayofilebs dietur, higienur da janmrTel stand-

artebsa da SeZlebisdagvarad, religiur da kulturul

moTxovnilebebs. yvela arasrulwlovnisaTvis nebismier

dros xelmisawvdomi unda iyos sufTa sasmeli wyali.

e. ganaTleba, profesiuli treningebi da samsaxuri

38. yvela savaldebulo skolis asakis arasrulwlovans ufleba

aqvs miiRos misi moTxovnebisaTvis da SesaZleblobebisaTvis

saTanado ganaTleba, rac mas moamzadebs sazogadoebaSi das-

abruneblad. amgvari ganaTleba uzrunvelyofil unda iqnes

sapatimro dawesebulebis gareT, SeZlebisdagvarad, sazoga-

doebriv skolebSi, nebismier SemTxvevaSi, kvalificiuri mas-

wavleblis mier qveynis saganmanaTleblo sistemaSi integ-

rirebuli programebis saSualebiT imgvarad, rom gaTavisu-

flebis Semdgom, arasrulwlovanma daubrkoleblad SeZlos

swavlis gagrZeleba. sapatimro dawesebulebis administra-

ciis mier gansakuTrebuli yuradReba unda daeTmos ucxoe-

li an gansakuTrebuli kulturuli an eTnikuri moTxovnebis

mqone arasrulwlovnisaTvis ganaTlebis micemas. arasrulw-

lovnebs, romelTac ar ician wera–kiTxva an aqvT dagvianeb-

uli azrovneba an swavlasTan dakavSirebuli problemebi,

ufleba unda hqondeT miiRon specialuri ganaTleba.

39. savaldebulo saskolo asaks gadacilebul arasrulwlovnebs,

romelTac surT ganaTlebis gagrZeleba, neba unda mieceT da

waxalisebul unda iqnan gaagrZelon igi, da maqsimaluri mcd-

elobaa saWiro, rom maTTvis uzrunvelyofil iqnas Sesabamisi

saganmanaTleblo programebisadmi xelmisawvdomoba.

40. diplomebi an ganaTlebasTan dakavSirebuli serTifikatebi,

romlebic arasrulwlovnebs gadaecemaT patimrobaSi yof-

nisas, ar unda mianiSnebdes raime saxiT, rom arasrulwlov-

nis mimarT ganxorcielda institucionalizacia.

41. yovel sapatimro dawesebulebaSi unda iyos biblioTeka,

romelic adekvaturad iqneba aRWurvili rogorc saganmana-

gaerTianebuli erebis organizaciis dokumentebi

Page 63: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

63

Tleblo aseve gasarTobi wignebiTa da JurnalebiT, romle-

bic Sesaferisi iqneba arasrulwlovnebisaTvis, isini wax-

alisebul unda iqnen da hqondeT saSualeba srulad isarge-

blon biblioTekiT.

42. TiToeul arasrulwlovans unda hqondes ufleba isarge-

blos profesiuli treningebiT iseT garemoSi, romelic

moamzadebs mas samomavlo dasaqmebisaTvis.

43. jerovani profesionalebis SerCevis moTxovnis dacviTa

da instituciuri administraciis moTxovnebis gaTval-

iswinebiT, arasrulwlovnebs unda hqondeT ufleba, airCion

maTTvis sasurveli samuSaos saxeoba.

44. dacvasTan dakavSirebuli yvela erovnuli da saerTaSoriso

standarti, romlebic gamoiyeneba bavSvisa da axalgazrda

pirebis SromasTan dakavSirebiT, unda gamoiyenebodes Tavi-

suflebaSezRudul arasrulwlovnebTan mimarTebiT.

45. rodesac es SesaZlebelia, arasrulwlovnebi uzrunve-

lyofili unda iqnen imis SesaZleblobiT, rom ganaxorcielon

anazRaurebadi saqmianoba, Tuki es SesaZlebelia adgilobriv

sazogadoebasTan erTad, rogorc damxmare im profesiuli ga-

naTlebisa, romelic maTTan mimarTebiT mimdinareobs da rom-

lis mizania SesaZleblobis gazrda, raTa maT ipovon Sesaf-

erisi samuSao, rodesac dabrundebian sazogadoebaSi. samuS-

aos tipi imgvari unda iyos, rom moicavdes Sesabamis trenings,

rac waadgebaT arasrulwlovnebs maTi gaTavisuflebis Semd-

gom. sapatimro dawesebulebaSi samuSaos organizeba da meTo-

debi unda asaxavdes sazogadoebaSi gansaxorcielebel maqsim-

alurad analogiur samuSaos, imgvarad, rom moamzados aras-

rulwlovani normaluri cxovrebis pirobebisaTvis.

46. yovel arasrulwlovans, romelic axorcielebs samuSaos,

unda hqondes ufleba Sesaferis anazRaurebaze. arasrulw-

lovanTa interesebi da maTi profesiuli treningebi ar unda

iyos motivirebuli imiT, rom sapatimro dawesebulebam an

mesame mxarem miiRos garkveuli mogeba. arasrulwlovnis

mier gamomuSavebuli Tanxebis nawili gadanaxuli unda iqnes,

wesebi TavisuflebaaRkveTil arasrulwlovanTa dasacavad

Page 64: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

64

raTa gadaeces arasrulwlovans gaTavisuflebisas. aras-

rulwlovans unda hqondes ufleba gamomuSavebuli Tanxebis

darCenili nawili gamoiyenos, raTa SeiZinos piradi moxmare-

bis nivTebi, aunazRauros msxverpls Tavisi danaSauliT mi-

yenebuli ziani an gaugzavnos Tavisi ojaxis wevrebs an sxva

pirebs sapatimro dawesebulebis gareT.

v. dasveneba

47. yovel arasrulwlovans unda hqondes ufleba gaaCndes Ses-

abamisi dro yoveldRiuri Tavisufali varjiSisaTvis sufa

haerze, rodesac amis saSualebas iZleva amindi. xsenebulis

dros uzrunvelyofil unda iqnes rekriaciuli da fiziku-

ri varjiSi. uzrunvelyofil unda iqnes adekvaturi farTi,

mowyobilobebi da aRWurviloba. yovel arasrulwlovans

unda gaaCndes damatebiTi dro yoveldRiuri dasvenebisaT-

vis. xsenebuli drois nawili, arasrulwlovnis survilis

SemTxvevaSi, unda daeTmos xelovnebasa da xelobis ganvi-

TarebasTan dakavSirebuli unarebis ganviTarebas. sapatimro

dawesebulebam unda uzrunvelyos, rom TiToeul arasrul-

wlovans fizikurad SeeZlos monawileoba miiRos fizikuri

ganaTlebis arsebul programebSi. samkurnalo fizikuri

ganaTleba da Terapia unda ganxorcieldes samedicino meT-

valyureobis qveS im arasrulwlovnebTan mimarTebiT, rom-

lebsac es esaWiroebaT.

z. religia

48. yovel arasrulwlovans unda gaaCndes nebarTva daikmayofi-

los Tavisi saWiroebebi religiasa da sulier cxovrebasTan

dakavSirebiT, kerZod, im msaxurebaze an Sexvedrebze das-

wrebis gziT, rac uzrunvelyofili iqneba sapatimro dawe-

sebulebaSi, da aseve msaxurebis warmarTviT da uflebiT,

rom iqonios religiuri msaxurebisaTvis saWiro wignebi da

sagnebi da misdios sakuTar rwmenas. im SemTxvevaSi, Tuki sa-

patimro dawesebuleba moicavs konkretuli religiis mimde-

var arasrulwlovanTa sakmaris odenobas, daniSnul an damt-

kicebul unda iqnes am religiis kompententuri warmomad-

geneli da mas ufleba unda hqondes gamarTos regularuli

gaerTianebuli erebis organizaciis dokumentebi

Page 65: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

65

msaxureba da ganaxorcielos aRsarebis Cabareba arasrul-

wlovanTagan, maTi Txovnis SemTxvevaSi, konfidencialur

garemoSi. nebismier arasrulwlovans ufleba unda hqondes,

rom igi moinaxulos mis mier arCeuli nebismieri religi-

is kvalificiurma warmomadgenelma, iseve rogorc ufleba,

rom monawileoba ar miiRos religiur msaxurebaSi da Tavi-

suflad ganacxados uari religiur swavlebaze, ganxilvebsa

Tu STagonebaze.

T. samedicino momsaxureba

49. yovel arasrulwlovalns ufleba unda hqondes isargeblos

samedicino mkurnalobiT rogorc saswrafo, aseve Terapi-

uli mkurnalobiT, maT Soris, stomatologis, ofTalmolo-

gisa da fsiqiatris mier gaweuli daxmarebiT, iseve rogorc

farmacevtuli produqetebiTa da specialuri dietebiT,

romlebic gansazRvrulia mkurnalobiT. yoveli aseTi sa-

medicino mkurnaloba, SeZlebisdagvarad, uzrunvelyofil

unda iyos patimrobaSi myofi arasrulwlovnisaTvis Sesabam-

is sapatimro dawesebulebaSi arsebul samedicino daweseb-

ulebaSi da amave dawesebulebaSi arsebuli samedicino mom-

saxurebiT, raTa Tavidan iqnes aridebuli arasrulwlovnis

stigmatizacia, rac xels Seuwyobs sakuTari Tavis pativis-

cemis amaRlebasa da mis sazogadoebaSi integracias.

50. yovel arasrulwlovans ufleba aqvs gasinjul iqnes eqimis

mier sapatimro dawesebulebaSi misi moTavsebisTanave, raTa

gamovlindes nebismieri mtkicebuleba arasaTanado mopy-

robasTan dakavSirebiT da im mizniT, rom eqimma gamoavlinos

fizikuri an sulieri mdgomareoba, romlebic moiTxoven sa-

medicino Carevas.

51. arasrulwlovanTaTvis gaweuli samedicino momsaxureba

miznad unda isaxavdes fizikuri an sulieri avadmyofo-

bis aRmoCenas, mis dadgenasa da mkurnalobas, preparatebis

borotad gamoyenebas an sxva garemoebebs, romlebsac Seu-

ZliaT xeli SeuSalon arasrulwlovnis szaogadoebaSi inte-

gracias. arasrulwlovanTa yovel sapatimro dawesebule-

baSi unda moipovebodes adekvatur samedicino dawesebule-

wesebi TavisuflebaaRkveTil arasrulwlovanTa dasacavad

Page 66: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

66

basa da aRWurvilobaze dauyovnebeli xelmisawvdomoba, rac

sakmarisi iqneba Sesaxlebuli patimrebisTvis da aseve saxeze

unda iyos kvalificiuri personali saswrafo–samedicino

daxmarebis aRmoCenis sferoSi. yoveli arasrulwlovani, ro-

melic avad aris da Civis, rom avad aris an warmoaCens fizi-

kuri an sulieri avadmyofobis niSnebs, gasinjuli unda iqnes

dauyovnebliv samedicino muSakis mier.

52. nebismier ma samedicino muSakma, rodesac gaaCnia safuZveli,

raTa ifiqros, rom arasrulwlovnis fizikur da sulier

janmrTelobas seriozuli ziani miadgeba gangrZobadi patim-

robiT, SimSilobiT an patimrobis nebismieri pirobebiT,

dauyovnebliv unda moaxsenos xsenebulis Sesaxeb sapatimro

dawesebulebebis direqtorsa da damoukidebel organos,

romelic pasuxismgebelia arasrulwlovanTa keTildReobis

uzrunvelyofaze.

53. arasrulwlovani, romelic daavadebulia sulieri daa-

vadebiT unda mkurnalobdes specialur dawesebulebaSi,

romelsac damoukidebeli samedicino personali marTavs.

gadadgmul unda iqnes nebijebi, raTa Sesabamis saagentoe-

bTan erTad gaTavisuflebis Semdgom gagrZeldes sulieri

avadmyofobis mkurnaloba.

54. arasrulwlovanTa sapatimro dawesebulebebma unda Sei-

muSaon narkotikebis akrZalvasa da reabilitaciasTan daka-

vSirebuli programebi, romlebic warimarTeba kvalificiu-

ri personalis mier xsenebuli programebi ganxorcielebul

unda iqnes asakis, sqesisa da arasrulwlovanTa sxva moTxov-

nilebebis gaTvaliswinebiT, iseve rogorc detoqsifikaci-

is dawesebulebebi, sawvdomi narkotikebisa da alkoholis

momxmarebeli arasrulwlovnebisaTvis.

55. samedicino preparatebi gamoyenebul unda iqnes mxolod

aucilebeli samedicino mkurnalobis farglebSi da rodesac

es SesaZlebelia Sesabamisi arasrulwlovnisagan dasturis

miRebis Semdgom. kerZod, samedicino preparatebis gamoyene-

ba ar SeiZleba informaciis an aRiarebis mosapoveblad, das-

jis an daSoSminebis mizniT. arasrulwlovnebi arasodes unda

gaerTianebuli erebis organizaciis dokumentebi

Page 67: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

67

gaxdnen maTze wamlebis an mkurnalobis gamocdis obieqtebi.

nebismieri wamlis gamoyeneba nebadarTul unda iqnes da ganx-

orcieldes kvalificiuri samedicino personalis mier.

i. avadmyofobis, dazianebebis an gardacvalebis Sesaxeb

Setyobineba

56. arasrulwlovnis ojaxs an mis meurves, aseve arasrulw-

lovnis mier dasaxelebul nebismier pirovnebas, ufleba aqvs,

moTxovnisamebr, informirebul iqnes arasrulwlovnis jan-

mrTelobis mdgomareobaSi mniSvnelovani cvlilebebis Ses-

axeb. sapatimro dawesebulebis direqtorma dauyovnebliv

unda acnobos Sesabamisi arasrulwlovnis ojaxsa da meurves

an sxva dasaxelebul pirs, arasrulwlovnis gardacvalebis

an avadyofobis Sesaxeb, romelic moiTxovs arasrulwlovnis

saswrafo transportirebas romelime sazogadoebriv samed-

icino dawesebulebaSi, an mdgomareobis Sesaxeb, romelic

klinikur zedamxedvleobas saWiroebs sapatimro dawese-

bulebaSi minimum 48 saaTis ganmavlobaSi. Setyobineba aseve

unda gadaegzavnos im qveynis sakonsulos, romeli qveynis

moqalaqeTaa aRniSnuli arasrulwlovani.

57. Tavisuflebis aRkveTis periodSi arasrulwlovnis gar-

dacvalebisas, uaxloes naTesavs ufleba aqvs Seiswavlos

gardacvalebis damadasturebeli dokumenti, naxos gar-

dacvlilis sxeuli da gadawyvitos sxeulis bedi. patimroba-

Si myofi arasrulwlovnis gardacvalebisas, unda Catardes

damoukidebeli mokvleva sikvdilis mizezebis dasadgenad,

romlis daskvnac xelmisawvdomi unda gaxdes uaxloesi na-

TesavebisaTvis. amgvari mokvleva aseve unda Catardes, aras-

rulwlovnis patimrobidan gaTavisuflebidan eqvsi Tvis va-

daSi gardacvalebis SemTxvevaSic, rodesac arsebobs safuZ-

vliani eWvi imisa, rom gardacvaleba kavSirSia misi patimro-

bis periodTan.

58. arasrulwlovani maqsimalurad male unda iqnas informire-

buli misi pirdapiri xazis ojaxis wevris gardacvalebis, se-

riozuli avadmyofobis an dazianebebis Sesaxeb da unda miec-

es saSualeba daeswros gardacvlilis dakrZalvas an mivides

umZimes mdgomareobaSi myofis sasTumalTan.

wesebi TavisuflebaaRkveTil arasrulwlovanTa dasacavad

Page 68: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

68

k. kontaqti garesamyarosTan

59. yvela saSualebiT unda iqnes uzrunvelyofili is, rom aras-

rulwlovani saTanado kontaqtSi iyo garesamyarosTan, rac

samarTliani da humanuri mopyrobis arsebiT nawils Seadgens

da mniSvnelovania arasrulwlovnis sazogadoebisaken mosa-

bruneblad. arasrulwlovnebs ufleba unda hqondeT ikon-

taqton TavianT ojaxTan, megobrebTan da sxva pirebTan Tu

reputaciis mqone organizaciebis warmomadgenlebTan, da-

tovon sapatimro dawesebuleba saxlisa da ojaxis mosanax-

uleblad da miiRon specialuri nebarTva datovon sapatim-

ro dawesebuleba saganmanaTleblo, profesiuli Tu sxva

mniSvnelovani mizeziT. rodesac arasrulwlovani sasjels

ixdis, sapatimro dawesebulebis gareT gatarebuli dro mas

sasjelis vadaSi unda CaeTvalos.

60. yvela arasrulwlovans ufleba unda hqondes periodu-

lad da xSirad, principSi kviraSi erTxel, magram aranakleb

erTxel TveSi, miiRon mnaxvelebi, im pirobebSi, romel piro-

bebSic daculi iqneba arasrulwlovnis piradi cxovrebis,

kontaqtebis, ojaxTan da advokatTan SeuzRudavi komunika-

ciis moTxovnebi.

61. yvela arasrulwlovans ufleba unda hqondes werilobiT an

telefoniT, aranakleb kviraSi orjer, ekontaqtos mis mier

sasurvel adamians, Tu es mas kanoniT ar ekrZaleba. aras-

rulwlovans saWiroebis SemTxvevaSi, administracia unda

daexmaros am uflebiT efeqtianad sargeblobis mizniT. yve-

la arasrulwlovans unda hqondes ufleba miiRos korespo-

dencia.

62. arasrulwlovnebs SesaZlebloba unda hqondeT mudmivad

informirebuli iyvnen siaxleebis Sesaxeb gazeTebis, Jur-

nalebisa da sxva publikaciebis kiTxviT, radios mosmeniTa da

satelevizio gadacemebis yurebiT, aseve kanonieri klubebi-

sa da organizaciebis, romelTa saqmianobiTac arasrulwlo-

vania dainteresebuli, warmomadgenlebis vizitebiT.

gaerTianebuli erebis organizaciis dokumentebi

Page 69: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

69

l. fizikuri SezRudvebisa da Zalis gamoyenebis SezRudva

63. dauSvebelia SezRudvis saSualebebisa da Zalisadmi mimarTva

nebismieri mizniT, qvemore 64–e wesSi miTiTebuli pirobebis

garda.

64. SezRudvis saSualebebisa da Zalis gamoyeneba mxolod im ga-

monaklis SemTxvevebSia nebadarTuli, rodesac amowurulia

yvela sxva kontrolis meTodi da maT ver gaamarTles da Tu

maTi gamoyeneba naTladaa nebadarTuli da dakonkretebu-

li Sesabamisi kanoniTa da maregulirebeli wesebiT. am sa-

Sualebebis gamoyenebam ar unda gamoiwvios damcireba da

Seuracxmyofa, unda iqnes Zalian SezRudulad gamoyenebuli

da maqsimalurad mcire vadiT. administraciis direqtoris

brZanebiT, amgvar RonisZiebas SesaZloa mimarTon arasrul-

wlovnis mier TviTdazianebebis miyenebis, sxvebis dazianebis

an qonebis seriozulad ganadgurebis prevenciis mizniT. am

SemTxvevebSi, direqtori unda moeTaTbiros samedicino da

sxva Sesabamis personals da amis Sesaxeb moaxsenos zemdgom

administraciul organos.

65. personalis mier iaraRis tareba da gamoyeneba akrZalulia

nebismier sapatimro dawesebulebaSi, sadac imyofebian aras-

rulwlovnebi.

m. disciplinuri procedurebi

66. nebismieri disciplinuri procedura unda emsaxurebodes

usafrTxoebisa da normaluri sazogadoebrivi cxovrebis

interesebs da SesabamisobaSi unda iyos rogorc arasrul-

wlovnis Sinagan pativmoyvareobasTan, aseve instituciuri

mzrunvelobis obieqtebTan, saxeldobr, samarTlianobis

grZnobis, sakuTari Tavis pativiscemisa da yoveli piris Zir-

iTadi uflebebis gaRvivebasTan.

67. yoveli disciplinuri RonisZieba, romelic warmoadgens

saSinel araadamianur an Rirsebis Semlaxvel mopyrobas, sas-

tikad unda iqnes akrZaluli, maT Soris, sxeulebrivi sas-

jelebi, bnel sakanSi moTavseba, karceri an ganmartoebiTi

wesebi TavisuflebaaRkveTil arasrulwlovanTa dasacavad

Page 70: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

70

patimroba an sxva saxis sasjeli, romelmac SeiZleba daazia-

nos Sesabamisi arasrulwlovnis fizikuri an sulieri janmr-

Teloba. dietis Semcireba an arasrulwlovnisaTvis ojaxis

wevrebTan Sexvedraze uaris Tqma, ra mizansac ar unda em-

saxurebodes xsenebuli, akrZaluli unda iyos. Sroma mudam

unda ganixilebodes, rogorc saganmanaTleblo saSualeba

da arasrulwlovnisaTvis TviT pativiscemis waxaliseba,

raTa es ukanaskneli moemzados sazogadoebaSi dabrunebi-

saTvis. xsenebuli ar unda iyos dakisrebuli disciplinuri

sasjelis saxiT. erTi da igive disciplinuri gadacdomisaT-

vis ar SeiZleba arasrulwlovnis orjer dasja. akrZaluli

unda iyos koleqtiuri sanqciebi.

68. kanonmdebloba an normebi, romlebic miRebulia kompe-

tenturi administraciuli organos mier, unda adgendes

normebs, romlebic, fundamenturi maxasiaTeblebis mxedv-

elobaSi miRebiT, exeba arasrulwlovanTa Semdeg saWiroe-

bebsa da sakiTxebs:

a) qmedeba, romelic warmoadgens disciplinur gadacdomas;

b) disciplinuri sanqciebis tipis da xangrZlivoba, romle-

bic SesaZloa dakisrebul iqnes;

g) xelisuflebis kompetenturi organos, romelsac aqvs

ufleba daakisros aseTi sanqciebi;

d) xelisuflebis kompetenturi organos, romelic ganixi-

lavs saCivrebs.

69. wesrigis darRvevasTan dakavSirebuli moxseneba dauyovne-

bliv unda iqnes warmodgenili xelisuflebis kompetenturi

organos winaSe, romelmac unda miiRos gadawyvetileba ara-

jerovani gaWianurebis gareSe. xelisuflebis kompetentur-

ma organom unda warmarTos saqmis jerovani ganxilva.

70. arasrulwlovans disciplinuri sanqcia unda daekisros

kanonmdeblobiT dadgenili pirobebis mkacri dacviT.

arcerT arasruwlovans ar unda daekisros sasjeli manam,

sanam mas ar ecnobeba savaraudo samarTaldarRvevis Sesax-

eb iseTi formiT, rom man SeZlos srulad gaigos arsi, da mas

gaerTianebuli erebis organizaciis dokumentebi

Page 71: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

71

mieces Sesabamisi Sansi daicvas sakuTari Tavi, maT Soris, mim-

arTos saCivriT xelisuflebis kompetentur miukerZoebel

organos. disciplinur samarTalwarmoebasTan dakavSirebu-

li sruli saqmeebi Senaxul unda iqnes.

71. arcerTi arasrulwlovani ar unda iyos pasuxismgebeli dis-

ciplinuri funqciebis ganxorcielebisaTvis, garda konkre-

tuli socialuri, saganmanaTleblo an sportuli saqmiano-

bis zedamxedvelobaze an TviTmmarTvleobis programebSi.

n. inspeqcia da saCivrebi

72. kvalificiur inspeqtorebs an eqvivalenturad Sesabamisad

Seqmnil xelisuflebis organos, romelic ar ekuTvnis dawe-

sebulebis administracias, ufleba unda hqondes warmarTos

Semowmeba regularulad da ganaxorcielos uecari Semowmeba

sakuTari inciativiT, aseve unda sargeblobdes damoukide-

blobis garantiebiT xsenebuli funqciis ganxorcielebisas.

inspeqtorebs SeuzRudavi xelmisawvdomoba unda hqondeT

yvela pirTan mimarTebiT, romlebic dasaqmebuli arian an

muSaoben dawesebulebaSi, sadac arasrulwlovnebs SesaZloa

SeezRudoT Tavisufleba. xelmisawvdomobis moTxovna exeba

aseve yvela arasrulwlovans da dawesebulebaSi arsebul

yvela saqmes.

73. inspeqciis ganmaxorcielebel xelisuflebis organoze

mimagrebul unda iqnes samedicino personali, romlebmac

monawileoba unda miiRos inspeqciebis ganxorcielebaSi, maT

unda Seafason fizikur garemosTan dakavSirebul normebTan

Sesabamisoba, higiena, sacxovrebeli, saWmeli, varjiSida sa-

medicino momsaxureba, iseve rogorc sxvadasxva aspeqtebi an

pirobebi dawesebulebis cxovrebaSi, romlebic zegavlenas

axdens arasrulwlovanTa fizikur da sulier janmrTeloba-

ze. yovel arasrulwlovans ufleba unda hqondes konfiden-

cialurad esaubros inspeqtors.

74. Semowmebis dasrulebis Semdgom, inspeqtorebma unda war-

moadginon TavianTi daskvnebis Sesaxeb angariSebi. angariSSi

asaxuli unda iyos sapatimro dawesebulebebis winamdebare

wesebi TavisuflebaaRkveTil arasrulwlovanTa dasacavad

Page 72: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

72

wesebTan da erovnuli kanonmdeblobis Sesabamis debule-

bebTan Sesabamisobis Sefaseba da rekomendaciebi nebismieri

nabijis Sesaxeb, romelTa gadadgmac saWiroa aRniSnuli Ses-

abamisobis uzrunvelsayofad. inspeqtoris mier aRmoCenili

nebismieri faqti, romelic mianiSnebs, rom adgili hqonda

arasrulwlovanTa uflebebis Sesaxeb samarTlebrivi deb-

ulebis darRvevas an darRvevebs arasrulwlovanTa sapatim-

ro dawesebulebis funqcionirebisas, unda ecnoboT saga-

moZiebo da prokuraturis Sesabamis organoebs.

75. yvela arasrulwlovans unda hqondes SesaZlebloba

moTxovnebiTa Tu saCivriT mimarTos sapatimro daweseb-

ulebis direqtorsa da mis kanonier warmomadgenels.

76. yvela arasrulwlovans unda hqondes ufleba moTxovniTa Tu

saCivriT mimarTos centralur administracias, sasamarTlo

organosa Tu sxva Sesabamis organoebs sando gzebiT Sinaaar-

sis cenzuris da dagvianebis gareSe informirebul iqnes Ses-

abamisi pasuxis Sesaxeb.

77. Zalisxmeva unda Caidos, rom Seiqmnas damoukidebeli orga-

no (ombudsmeni), romelic miiRebs da gamoiZiebs Tavisufle-

baaRkveTil arasrulwlovanTa saCivrebs da daexmareba maT Ta-

nasworobis principze ganxorcielebuli morigebis miRwevaSi.

78. yvela arasrulwlovans ufleba unda hqondes, SesaZleblo-

bis farglebSi, saCivris Sedgenisas daxmarebis TxovniT mim-

arTos Tavis ojaxis wevrs, advokats, humanitarul jgufebs

an sxvebs. wera–kiTxvis armcodne arasrulwlovnebs unda

aRmoeCinoT daxmareba, Tundac maT dasWirdeT iseTi saja-

ro an kerZo saagentoebisa Tu organizaciebis momsaxureba,

romlebic gascemen iuridiul daxmarebas an uflebamosili

arian miiRon saCivrebi.

o. sazogadoebaSi dabruneba

79. yvela arasrulwlovanma unda isargeblos im saSualebebiT,

rac maT daexmarebaT gaTavisuflebis Semdgom sazogadoebi-

sken, ojaxuri cxovrebisken, ganaTlebisken an samsaxurisken

gaerTianebuli erebis organizaciis dokumentebi

Page 73: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

73

mobrunebaSi. am mizniT Camoyalibebul unda iqnes specialu-

ri kursebi da procedurebi, vadamde adre gaTavisuflebis

CaTvliT.

80. kompetenturma organoebma unda uzrunvelyon Sesabamisi mom-

saxureba arasrulwlovanTa dasaxmareblad Tavi daimkvidron

sazogadoebaSi da amgvarad Sesustdes aseT arasrulwlovan-

Ta mimarT Camoyalibebuli sawinaaRmdego azri. es momsaxure-

ba unda uzrunvelyofdes, SesaZleblobis farglebSi, rom

arasruwlovnebma miiRon saTanado sacxovrebeli, samsaxu-

ri, tansacmeli da sakmarisi saxsrebi gaTavisuflebis Semd-

gom Tavis gasatanad, warmatebuli reintegraciis xelSewyo-

bis mizniT. amgvari momsaxurebis mimwodebeli saagentoebis

warmomadgenlebs urTierToba unda hqondeT arasrulw-

lovnebTan, sanam isini sapatimroSi imyofebian, unda moeTaT-

biron maT, raTa daexmaron maT sazogadoebaSi dasabruneblad.

personali

81. personali unda iyos kvalificirebuli da unda moicavdes

iseT specialistTa sakmaris raodenobas, rogorebicaa mas-

wavleblebi, profesiuli instruqtorebi, advokatebi, so-

cialuri muSakebi, fsiqiatrebi da fsiqologebi. am da sxva ti-

pis specialistebi mudmivi StatiT unda iqnen daqiravebuli.

Tumca, es xels ar unda uSlides muSakTa naxevar ganakveTze

an anazRaurebis gareSe daqiravebas, rodesac maT mier gaweu-

li daxmarebisa da mowodebuli treningis xarisxi saTanado

da saWiroa. sapatimro dawesebulebebma unda gamoiyenon yve-

la damcavi, saganmanaTleblo, moraluri, sulieri da sxva sa-

Sualebebi da daxmarebis formebi, romlebic saTanado da xel-

misawvdomia sazogadoebaSi, individualuri moTxovnebisa da

dakavebuli arasrulwlovnebis problemebis Sesabamisad.

82. administraciam unda uzrunvelyos yvela donisa da tipis

personalis frTxili SerCeva da daqiraveba, radgan sapatim-

ro dawesebulebebis saTanado menejmenti damokidebulia maT

erTianobaze, humanurobaze, SesaZleblobebsa da profesiul

unarebze – urTierToba daamyaron arasrulwlovnebTan, iseve

rogorc samsaxurTan Tvisobriv Sesabamisobaze.

wesebi TavisuflebaaRkveTil arasrulwlovanTa dasacavad

Page 74: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

74

83. dasaxuli miznebis misaRwevad, daniSnul unda iqnen pro-

fesionali oficrebi, romlebsac adekvaturi anazRaureba

eqnebaT da mimzidveli iqneba rogorc qalebisaTvis, aseve

mamakacebisaTvis. arasrulwlovanTa sapatimro dawesebule-

bebis personali mudmivad waxalisebuli unda iyos, raTa maT

Seasrulon TavianTi movaleobebi da valdebulebebi adami-

anurad, Tavdadebulad profesionalurad, samarTlianad da

efeqtianad, mudmivad imoqmedon imgvarad, rom daimsaxuron

da moipovon arasrulwlovanTa pativiscema da uzrunvely-

on arasrulwlovnebi pozitiuri modelebiTa da perspeq-

tivebiT.

84. administraciam unda SemoiRos organizaciisa da menejmentis

iseTi forma, romelic aadvilebs komunikacias TanamSromel-

Ta sxvadasxva kategoriebs Soris sapatimro dawesebulebebSi

imgvarad, rom gaizardos TanamSromloba arasrulwlovanTa

movlaSi Cabmul samsaxurebs Soris, iseve rogorc TanamSrom-

lebsa da administracias Soris, im mizniT, raTa uzrunvelyo-

fil iqnes, rom TanamSromlebma arasrulwlovnebTan pirdapir

kontaqtiT SeZlon ifunqcioniron iseT pirobebSi, romlebic

xels uwyobs maTze dakisrebuli valdebulebebis efeqtianad

Sesrulebas.

85. personals unda Cautardes iseTi treningi, romelic miscems

mas SesaZleblobas, rom efeqtinad ganaxorcielos dakisrebu-

li pasuxismgeblobebi, kerZod, treningebi bavSvis fsiqolo-

giaSi, bavSvis keTildReobasa da adamianis uflebaTa da bavS-

vis uflebaTa saerTaSoriso standartebsa da normebSi, maT

Soris winamdebare wesebSi, personalma unda SeinarCunos da

gaaumjobesos codna da unarebi treningebze daswrebiT, rom-

lebic organizebul unda iqnes karieris manZilze Sesaferis

intervalebSi.

86. dawesebulebis direqtori unda flobdes masze dakisrebuli

amocanebis ganxorcielebisaTvis Sesaferis adekvatur kvali-

fikacias, rac gulisxmobs administraciul SesaZleblobas da

Sesabamis treningebsa da gamocdilebas. direqtorma masze da-

kisrebuli valdebulebebi unda ganaxorcielos mudmivad.

gaerTianebuli erebis organizaciis dokumentebi

Page 75: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

75

87. movaleobebis ganxorcielebisas sapatimro dawesebulebaTa

personalma pativi unda sces da daicvas arasrulwlovanTa

adamianuri Rirseba da fundamenturi uflebebi, kerZod ki,

Semdegi uflebebi:

a) dawesebulebis arcerT wevrs ar aqvs ufleba ganaxorcie-

los, waaqezos an Seiwynaros nebismieri qmedeba, romelic war-

moadgens wamebas an nebismieri saxis uxeSi, sastiki, araadami-

anuri an Rirsebis Semlaxveli mopyroba, dasja, disciplinis

Secvla, rac ar unda iyos pirobebi da qveteqstebi.

b) personalis yvela wevri mkacrad unda ebrZodes da aRmofx-

vras korufciis nebismieri aqti, dayovnebis gareSe kompeten-

turi xelisuflebis organoebis winaSe moxsenebis wardgenis

gziT;

g) personalis yvela wevrma unda daicvas winamdebare wesebi.

personals, romelsac aqvs mizezi, raTa sjerodes, rom winam-

debare wesebis seriozul darRvevas hqonda adgili an unda

ganxorcieldes axlo momavalSi, unda Seatyobinos xsenebuli

zemdgom organoebs an iseT organoebs, romlebsac gaaCniaT

zedamxedvelobisa da samarTlebrivi dacvis uflebamosileba.

d) personalis yvela wevrma unda uzrunvelyos arasrulwlo-

vanTa fizikuri da sulieri janmrTelobis sruli dacva, maT

Soris, dacva fizikuri, seqsualuri da emociuri Zaladobisa

da eqsploataciisagan da unda ganaxorcielon dauyovnebeli

qmedebebi samedicino yuradRebis uzrunvelsayofad, rode-

sac es moTxovnilia;

e) personalis yvela wevrma pativi unda sces arasrulwlov-

nis piradi cxovrebis uflebas da kerZod, unda daicvas yvela

konfidencialuri sakiTxi, romlebic exeba arasrulwlovnebs

an maT ojaxebs da romlebic personalisaTvis cnobili gaxda

maTi Tanamdebobis gamo;

v) personalis yvela wevri unda ecados minimumamde daiyvanos

nebismieri sxvaoba, rac arsebobs sapatimros SigniT da gareT

aRniSnul sxvaobas SeuZlia daakninos arasrulwlovnebis, ro-

gorc adamianebis Rirsebisadmi pativiscema.

wesebi TavisuflebaaRkveTil arasrulwlovanTa dasacavad

Page 76: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

76

wesebi qal patimarTa mopyrobisa da msjavrdebul qalTa arasapatimro

RonisZiebebis Sesaxeb(bangkokis wesebi)

samdivnos SeniSvna 2010 wlis 22 ivlisis 2010/16 rezoluciiT, ekonomikurma da

socialurma sabWom rekomendacia misca generalur asambleas

Semdegi rezoluciis proeqtis miRebaze:

gaerTianebuli erebis organizaciis wesebi qal patimarTa mopyrobisa da msjavrdebul qalTa

arasapatimro RonisZiebebis Sesaxeb(bangkokis wesebi)

generaluri asamblea, iTvaliswinebs ra, gaerTianebuli

erebis organizaciis standartebsa da normebs danaSaulis pre-

venciisa da sisxlis samarTlis sferoSi, romelic ZiriTadad

dakavSirebulia patimarTa mopyrobasTan, kerZod patimarTa

mopyrobis minimalur stardartul wesebs1, patimarTa mopyrob-

is standartuli minimaluri wesebis efeqturi ganxorcielebi-

saTvis saWiro procedurebs2, principTa erTobliobas nebism-

ieri formiT dakavebuli an patimrobaSi myofi yvela adamianis

dacvis Sesaxeb3 da patimarTa mopyrobis ZiriTad principebs4,

aseve, iTvaliswinebs ra, gaerTianebuli erebis organiza-

ciis standartebsa da normebs danaSaulis prevenciisa da sisx-

lis samarTlis sferoSi, romelic ZiriTadad dakavSirebulia

patimrobis alternativebTan, kerZod arasapatimro RonisZie-

baTa gamoyenebis gaeros minimalur standartul wesebs (toki-

os wesebi)5, sisxlis samarTlis saqmeebSi aRdgeniTi marTlmsa-

julebis gamoyenebis ZiriTad principebs6,

1 adamianis uflebebi: saerTaSoriso dokumentebis nakrebi, gamocema 1 nawili

I: universaluri dokumentebi (gaerTianebuli erebis organizaciis gamocemebi,

gayidvis E.02.XIV.4 (gam. I, naw. I)), kari J, 34.

2 ekonomikisa da socialuri sabWos rezolucia 1984/47, danarTi.

3 rezolucia 43/173, danarTi.

4 rezolucia 45/111 danarTi.

5 rezolucia 45/110, danarTi.

6 ekonomikisa da socialuri sabWos rezolucia 2002/12, danarTi.

gaerTianebuli erebis organizaciis dokumentebi

Page 77: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

77

aseve, iTvaliswinebs ra, sakuTar rezolucias 58/183 (2003

wlis 22 dekemberi), romliTac igi iwvevs sxvadasxva qveynis mTav-

robebs, Sesabamis saerTaSoriso da regionul organoebs, adami-

anis uflebaTa erovnul institutebsa da arasamTavrobo orga-

nizaciebs gamoiCinon mometebuli yuradReba patimrobaSi myofi

qalebis, maT Soris patimrobaSi myofi qalebis bavSvebisadmi,

raTa moxdes ZiriTadi problemebisa da maTi mogvarebis gze-

bis gansazRvra, iTvaliswinebs ra, patimrobis alternativebs,

romelic gawerilia tokios wesebSi da genderul specifika-

sa da Sesabamis saWiroebas prioriteti mieniWos arasapatimro

RonisZiebebis gamoyenebas im qalebis mimarT, romelTac Sexeba

aqvs sisxlis samarTlis sistemasTan, iTvaliswinebs ra, sakuTar

rezolucias 61/143 (2006 wlis 19 dekemberi), romelSic igi mou-

wodebs saxelmwifoebs, gaataron pozitiuri RonisZiebebi, raTa

mogvardes qalTa mimarT Zaladobis gamomwvevi struqturuli

mizezebi da gaaZlieron prevenciuli RonisZiebebi, romelic ex-

eba diskriminaciul praqtikasa da socialur normebs, maT So-

ris im qalTa mimarT, romlebic saWiroeben gansakuTrebul yur-

adRebas Zaladobis winaaRmdeg brZolis politikis SemuSaveba-

Si, rogorebic arian qalebi daxurul dawesebulebebSi an Tavi-

suflebis aRkveTis sxva adgilebSi, iTvaliswinebs ra, sakuTar

rezolucias 63/241 (2008 wlis 24 dekemberi), romelSic igi mou-

wodebs yvela saxelmwifos yuradReba gaamaxvilos imaze, Tu

ra gavlenas axdens bavSvebze mSoblebis dakaveba da patimroba,

kerZod, gansazRvros da xeli Seuwyos saukeTeso praqtikas saW-

iroebebTan da aseve im Cvilebisa da bavSvebis fizikur, emociur,

socialur da fsiqologiuri ganviTarebasTan mimarTebaSi, ro-

melnic dazaraldnen mSoblebis dakavebiTa da patimrobiT, iT-

valiswinebs ra, venis deklaracias ~damnaSaveobisa da marTlm-

sajulebis Sesaxeb: pasuxi XXI saukunis gamowvevaze~7, romliTac

wevrma saxelmwifoebma sakuTar Tavze aiRes pasuxismgebloba

ganaviTaron qmedebaze orientirebuli politika, qali patim-

rebisa da qal damnaSaveebis gansakuTrebul saWiroebebze da-

fuZnebuli rekomendaciebi da deklaraciis ganxorcielebis

mizniT samoqmedo gegma8.

amaxvilebs ra yuradRebas, bangkokis deklaraciaze `siner-

gia da reagireba: danaSaulis prevenciisa da sisxlis samarTlis

7 rezolucia 55/59, danarTi.

8 rezolucia 56/261, danarTi.

wesebi qal patimarTa mopyrobisa da msjavrdebul qalTa arasapatimro RonisZiebebis Sesaxeb

Page 78: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

78

strategiuli aliansi9”, radganac igi exeba konkretulad daka-

vebul, patimrobaSi da arasapatimro garemoSi myof qalebs, iT-

valiswinebs ra, bangkokis deklaraciis meSveobiT wevri saxel-

mwifoebis rekomendacias danaSaulis prevenciisa da sisxlis

samarTlis komisiisadmi, raTa gadasinjon cixis marTvisa da pa-

timrebis Sesaxeb standartebisa da normebis adekvaturoba, iT-

valiswinebs ra, gaeros adamianis uflebaTa umaRlesi komisris

iniciativas, daeTmo 2008 wlis 6 oqtombridan 12 oqtombramde

kvira ~dakavebulTa Rirsebisa da samarTlianobis kvireulisT-

vis~, romelic gansakuTrebul aqcents akeTebda qalTa da aras-

rulwlovan gogonaTa uflebebze, iTvaliswinebs ra, rom pati-

mari qalebi warmoadgenen jgufs, romlebsac gaaCniaT konkret-

uli saWiroebebi da moTxovnilebebi.

acnobierebs ra, rom msoflioSi arsebuli sasjelaRsrulebis

dawesebulebebi Tavdapirvelad gankuTvnil iqna mamrobiTi sqe-

sis patimrebisTvis, Tumca mdedrobiTi sqesis patimarTa raode-

noba wlebis ganmavlobaSi sagrZnoblad gaizarda, aRiarebs ra,

rom mdedrobiTi sqesis damnaSaveebis garkveuli nawili ar war-

moadgens risks sazogadoebisTvis da rogorc yvela damnaSaves-

Tan mimarTebaSi, maT patimrobam SesaZloa maTi socialuri rein-

tegracia metad rTuli gaxados, miesalmeba ra, gaerTianebuli

erebis organizaciis narkotikebisa da danaSaulis winaaRmdeg

brZolis ofisis mier cixis mmarTvelebisa da kanonmdeblebi-

saTvis SemuSavebul saxelmZRvanelos qalebisa da patimrobis

Sesaxeb10.

aseve, miesalmeba ra, mosawvevs, romelsac Seicavs adamianis

uflebaTa sabWos rezolucia 10/2 (2009 wlis 25 marti), mTav-

robebisadmi, Sesabamisi saerTaSoriso da regionuli orga-

noebisadmi, adamianis uflebaTa erovnuli institutebisad-

mi da arasamTavrobo organizaciebisadmi dauTmon meti yur-

adReba sasjelaRsrulebis dawesebulebebSi myofi qalebisa da

gogonebis sakiTxs, maT Soris im sakiTxebs, romlebic ukavSir-

debaT cixeSi myofi qalebis Svilebs, im mizniT, rom dadgindes

da mogvardes sqesTan dakavSirebuli specifikuri aspeqtebi da

maTTan dakavSirebuli sirTuleebi.

miesalmeba ra, msoflio jandacvis organizaciis evropis

regionuli ofisisa da gaeros narkotikebisa da danaSaulis wi-

naaRmdeg brZolis ofisis urTierTTanamSromlobas, da iTval-

9 rezolucia 60/177, danarTi.

10 gaerTianebuli erebis organizaciis gamocema, gayidvis #E.08.IV.4.

gaerTianebuli erebis organizaciis dokumentebi

Page 79: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

79

iswinebs ra kievis deklaracias cixeebSi qalTa janmrTelobis

Sesaxeb11.

iTvaliswinebs ra, bavSvze alternatiuli zrunvis saxelmZR-

vanelo principebs12.

iTvaliswinebs ra, danaSaulis prevenciisa da sisxlis samar-

Tlis komisiis rezolucias 18/1 (2009 wlis 24 aprili), sadac

komisia sTxovda gaerTianebuli erebis organizaciis narkotike-

bisa da danaSaulis winaaRmdeg brZolis ofisis aRmasruleb-

el direqtors, 2009 wels moewvia uvado, samTavrobaTSoriso

eqspertTa jgufis Sexvedra, raTa SeemuSavebinaT damatebiTi

wesebi konkretulad, dakavebuli qalebisa da patimrobasa da

arasapatimro garemoSi myofi qalebis mopyrobis Sesaxeb, rome-

lic SesabamisobaSi iqneboda patimarTa mopyrobis standartul

minimalur wesebsa da tokios wesebTan; miiRo ra, tailandis mTav-

robis SemoTavazeba emaspinZla eqspertTa jgufis SexvedrisaT-

vis, da sTxova eqspertTa jgufs, waredgina misi muSaobis Sedegi

gaerTianebuli erebis organizaciis danaSaulis prevenciisa da

sisxlis samarTlis meTormete kongresze (yrilobaze), romel-

ic Semdeg gaimarTa salvadorSi, braziliaSi, 2010 wlis 12-dan

19 aprilis CaTvliT, iTvaliswinebs ra, rom gaeros danaSaulis

prevenciisa da sisxlis samarTlis meTormete kongresis oTxi

mosamzadebeli Sexvedris monawileebi miesalmnen damatebiTi

wesebis ganviTarebas konkretulad dakavebuli qalebisa da pa-

timrobasa da arasapatimro garemoSi myofi qalebis mopyrobis

Sesaxeb13.

iTvaliswinebs ra, salvadoris deklaracias globaluri ga-

mowvevebis yovlismomcveli strategiis Sesaxeb: danaSaulis

prevencia da sisxlis samarTlis sistema da maTi ganviTareba

cvalebad msoflioSi14, sadac wevri saxelmwifoebi rekomen-

dacias aZleven danaSaulis prevenciisa da sisxlis samarTlis

komisias ganixilos qal patimarTa mopyrobisa da msjavrdebul

qalTa arasapatimro RonisZiebebis Sesaxeb gaerTianebuli er-

ebis organizaciis wesebis SemuSavebis sakiTxi da daisaxos igi

rogorc prioritetuli amocana.

11 msoflio jandacvis organizaciis evropis regionuli ofisi da gaerTianebuli

erebis organizaciis narkotikebisa da danaSaulis winaaRmdeg brZolis ofisi; qalTa

janmrTeloba cixeSi: cixis jandacvaSi genderuli uTanasworobis gamosworeba

(kopenhageni, 2009).

12 rezolucia 64/142, danarTi.

13 A/CONF.213/RPM.1/1, A/CONF.213/RPM.2/1, A/CONF.213/RPM.3/1 and A/CONF.213/RPM.4/1.14 A/CONF.213/18, Tavi I, rezolucia 1

wesebi qal patimarTa mopyrobisa da msjavrdebul qalTa arasapatimro RonisZiebebis Sesaxeb

Page 80: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

80

1. gamoxatavs mis madlierebas im eqspertTa jgufis mimarT,

romlebic muSaobdnen konkretulad patimari qalebisa da

sapatimro da arasapatimro garemoSi myofi qalebis mopyro-

bis Sesaxeb damatebiTi wesebis SemuSavebaze 2009 wlis 23-26

noembers bangkokSi Catarebul Sexvedraze da im SedegTan

dakavSirebiT, romelic am Sexvedras mohyva15;

2. gamoxatavs mis madlierebas tailandis mTavrobis mimarT,

romelmac eqspertTa jgufis Sexvedras umaspinZla da Sex-

vedris organizeba finansurad uzrunvelyo;

3. iRebs gaerTianebuli erebis organizaciis wesebs qal pa-

timarTa mopyrobisa da msjavrdebul qalTa arasapatimro

RonisZiebebis Sesaxeb, romelic danarTis saxiT Tan erT-

vis rezolucias da mxedvelobaSi iRebs gaeros danaSaulis

prevenciisa da sisxlis samarTlis meTormete kongresis re-

komendacias - wesebs ewodos ~bangkokis wesebi~;

4. aRiarebs, rom msoflioSi arsebuli samarTlebrivi, so-

cialuri, ekonomikuri da geografiuli pirobebis mraval-

ferovnebis gaTvaliswinebiT, yvela wesi Tanabrad ver mo-

ergeba yvela adgils nebismier dros. Tumca, wesebma unda

moaxdinon mudmivi Zalisxmevis stimulireba, rom gadalax-

ul iqnas praqtikuli sirTuleebi maTi gamoyenebis dros,

imis gaTvaliswinebiT, rom isini warmoadgenen globalur

miswrafebas saerTo miznisaken – gaumjobesdes Sedegebi pa-

timari qalebisaTvis, maTi Svilebisa da sazogadoebisaTvis,

romelSic isini cxovroben;

5. mouwodebs wevr saxelmwifoebs miiRon kanonmdebloba, ro-

melic danergavs patimrobis alternatiul sasjelebs da mi-

aniWon prioriteti msgavsi sistemebis dafinansebasa da maTi

ganxorcielebisaTvis saWiro meqanizmebis ganviTarebas;

6. mouwodebs wevr saxelmwifoebs, romelTac ukve ganaviTares

kanonmdebloba, procedurebi, politika da praqtika cixeSi

qalebis ganTavsebasTan an qali damnaSaveebisTvis patimro-

bis alternativebTan dakavSirebiT, xelmisawvdomi gaxadon

informacia sxva saxelmwifoebisaTvis da Sesabamisi saer-

TaSoriso, regionuli an saxelmwifoTaSorisi, aseve arasam-

Tavrobo organizaciebisaTvis da daexmaron maT treningebis

15 A/CONF.213/17.

gaerTianebuli erebis organizaciis dokumentebi

Page 81: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

81

SemuSavebasa da CatarebaSi da sxva RonisZiebebis gatareba-

Si, romelic dakavSirebuli iqneba kanonmdeblobis, proce-

durebis, politikisa da praqtikis gaumjobesebasTan;

7. mouwodebs wevr qveynebs Sesabamisi kanonmdeblobis, proce-

durebis, politikisa da samoqmedo gegmebis SemuSavebisas

gaiTvaliswinon qali patimrebis specialuri saWiroebebi da

realoba da maqsimalurad gaiTvaliswinon bangkokis wesebi;

8. aseve mouwodebs wevr qveynebs Seagrovon, Seinaxon, gaaanal-

izon da gamoaqveynon, Sesabamisobis mixedviT, monacemebi

qali patimrebisa da qali msjavrdebulebis Sesaxeb;

9. xazgasmiT aRniSnavs, rom orsuli qalisTvis an bavSvis erTa-

derTi an ZiriTadi mzrunvelisTvis sasjelis Sefardebis an

winaswari RonisZiebebis Sesaxeb gadawyvetilebis miRebisas

upiratesoba unda mieniWos arasapatimro RonisZiebebs, sa-

dac SesaZlebeli da mizanSewonili iqneba; da patimroba ga-

moyenebul iqnas mxolod mZime da Zaladobrivi danaSaulis

SemTxvevaSi;

10. TxovniT mimarTavs gaerTianebuli erebis organizaciis nar-

kotikebisa da danaSaulis winaaRmdeg brZolis ofiss uzrun-

velyos teqnikuri daxmareba da sakonsultacio momsaxureba

wevri saxelmwifoebisaTvis, moTxovnis safuZvelze, raTa

maT SeimuSaon an gaaZlieron kanonmdebloba, procedurebi,

politika da praqtika cixeSi qalebis ganTavsebasTan an qali

damnaSaveebisTvis patimrobis alternativebTan dakavSire-

biT;

11. TxovniT mimarTavs gaerTianebuli erebis organizaciis

narkotikebisa da danaSaulis winaaRmdeg brZolis ofiss,

gadadgan Sesabamisi nabijebi, saWiroebis mixedviT, raTa uz-

runvelyon bangkokis wesebis farTo gavrceleba, rogorc

patimarTa mopyrobis standartuli minimaluri wesebisa (1)

da arasapatimro RonisZiebaTa gamoyenebis gaeros standar-

tuli minimaluri wesebis (tokios wesebi)(5) danarTi da am

sferoSi sainformacio aqtivobebis intensifikacia;

12. amis garda TxovniT mimarTavs gaerTianebuli erebis orga-

nizaciis narkotikebisa da danaSaulis winaaRmdeg brZolis

ofiss gazardos urTierTTanamSromloba gaeros sxva, Sesa-

wesebi qal patimarTa mopyrobisa da msjavrdebul qalTa arasapatimro RonisZiebebis Sesaxeb

Page 82: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

82

bamis organoebTan, mTavrobaTaSoris da regionul organi-

zaciebsa da arasamTavrobo organizaciebTan, raTa moxdes

qveynebisaTvis Sesabamisi daxmarebis uzrunvelyofa da saW-

iroebebisa da SesaZleblobebis dadgena, raTa gaizardos

qveynebs Soris da samxreT-samxreTis (South-South) TanamSrom-

loba;

13. iwvevs gaeros sistemaSi arsebul specializebul saagen-

toebsa da Sesabamis regionul da saerTaSoriso mTavro-

baTaSoris da arasamTavrobo organizaciebs CaerTon bang-

kokis wesebis ganxorcielebaSi;

14. mouwodebs wevr saxelmwifoebs da sxva donorebs uzrunve-

lyon damatebiTi sabiujeto Senatanebi amgvari miznebisaT-

vis, gaerTianebuli erebis organizaciis wesebisa da proce-

durebis dacviT.

danarTi

gaerTianebuli erebis organizaciis wesebi qal patimarTa mopyrobisa da msjavrdebulqalTa arasapatimro RonisZiebebis Sesaxeb

(bangkokis wesebi)

winaswari dakvirvebis monacemebi

1. patimarTa mopyrobis stardartul minimalur wesebi vr-

celdeba yvela patimarze, diskriminaciis gareSe; Sesabam-

isad, maTi gamoyenebisas, yvela patimris, maT Soris qali

patimrebis, specialuri saWiroebebi da realoba unda iqnas

gaTvaliswinebuli. Tumca, 50 welze meti xnis win miRebuli

wesebi, ar uTmobda sakmaris yuradRebas qalTa specialur

saWiroebebs. msoflio masStabiT qali patimrebis raodeno-

bis zrdasTan erTad, imis saWiroeba, rom ufro konkretuli

gaxdes qali patimrebis mopyrobis Sesaxeb ganxilvebi, mniS-

vnelovani da aucilebeli gaxda.

2. imis aRiarebiT, rom aucilebelia SemuSavdes globaluri

standartebi im gansxvavebuli mosazrebebis safuZvelze,

gaerTianebuli erebis organizaciis dokumentebi

Page 83: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

83

romelic mimarTul unda iqnas qali patimrebisa da damna-

Saveebis mimarT da gaeros sxvadasxva organos mier miRebuli

mravali Sesabamisi rezoluciis gaTvaliswinebiT, romlis

farglebSic wevr saxelmwifoebs moewodebodaT reagireba

moexdinaT qali damnaSaveebisa da patimrebis saWiroebebze,

SemuSavda winamdebare wesebi, romelic warmoadgens patimar-

Ta mopyrobis standartuli minimaluri wesebisa da arasapa-

timro RonisZiebaTa gamoyenebis gaeros standartuli mini-

maluri wesebis (tokios wesebi) damatebasa da danarTs, qali

patimrebis mopyrobasa da qali damnaSaveebisaTvis patimro-

bis alternativebis gamoyenebasTan dakavSirebiT.

3. winamdebare wesebi ar warmoadgens patimarTa mopyrobis

standartuli minimaluri wesebis an tokios wesebis Canacv-

lebas, Sesabamisad am orwesTa krebulSi Sesuli yvela Se-

sabamisi debuleba kvlav vrceldeba yvela damnaSavesa da

patimarze, diskriminaciis gareSe. winamdebare wesebidan

ramdenime wesi ufro garkveviT ganmartavs patimarTa mopy-

robis standartuli minimaluri wesebisa da tokios wesebis

debulebebis qali patimrebisa da qali damnaSaveebis mimarT

gamoyenebas, xolo danarCeni wesebi moicavs axal sferoebs.

4. winamdebare wesebi STagonebulia gaeros sxvadasxva konven-

ciasa da deklaraciaSi moyvanili principebiT da Sesabamiso-

baSia saerTaSoriso samarTlis normebTan. isini mimarTulia

sasjelaRsrulebisa da sisxlis samarTlis organoebisadmi

(maT Soris politikosebis, kanonmdeblebis, prokuraturis,

sasamarTlo sistemisa da probaciis samsaxuris mimarT), rom-

lebic monawileoben arasapatimro sanqciebisa da sazoga-

doebrivi sasjelebisa da RonisZiebebis administrirebaSi.

5. qal damnaSaveebTan dakavSirebuli viTarebis gaumjobese-

bisaTvis aucilebeli konkretuli saWiroebebis Sesaxeb sx-

vadasxva konteqstSi iqna aRniSnuli gaerTianebuli erebis

organizaciis mier magaliTad, 1980 wels, gaeros danaSau-

lis prevenciisa da damnaSaveTa mopyrobis Sesaxeb meeqvse

kongresma miiRo rezolucia qali patimrebis specialuri

saWiroebebis Sesaxeb, romelSic igi rekomendacias iZleba,

rom meeqvse kongresis mier miRebuli da damnaSaveebis mopy-

wesebi qal patimarTa mopyrobisa da msjavrdebul qalTa arasapatimro RonisZiebebis Sesaxeb

Page 84: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

84

robasTan pirdapir an irib kavSirSi myofi rezoluciebis

ganxorcielebisas, aRiarebul iqnas qal patimarTa konk-

retuli problemebi da imis saWiroeba, rom uzrunvelyo-

fil iqnas maTi mogvareba; rom im qveynebSi, sadac es jer ar

gakeTebula, patimrobis alternatiuli programebi da mom-

saxureba unda gaxdes Tanabrad xelmisawvdomi qali damna-

SaveebisaTvis; da rom gaerTianebuli erebis organizaciam,

sakonsultacio statusis mqone samTavrobo da arasamTav-

robo organizaciebma da sxva saerTaSoriso organizacieb-

ma unda gaiRon uwyveti Zalisxmeva, raTa uzrunvelyon qali

damnaSavis samarTliani da Tanasworuflebiani mopyroba

dapatimrebis, sasamarTlos warmoebis, ganaCenis gamotanisa

da patimrobis dros. zedmiwevniTi yuradReba unda mieqces

im gansakuTrebul sakiTxebs, romelsac damnaSave qalebi

awydebian, rogoricaa orsuloba da bavSvis movla.

6. meSvide, merve da mecxre kongresmac SeimuSava qal patim-

rebTan dakavSirebuli konkretuli rekomendaciebi.

7. venis deklaraciaSi ~damnaSaveobisa da marTlmsajulebis

Sesaxeb: pasuxi XXI saukunis gamowvevaze~, romelic aseve me-

aTe kongresis (yrilobis) mier iqna miRebuli, wevrma sax-

elmwifoebma aiRes pasuxismgebloba gaiTvaliswinon da ebr-

Zolon qalsa da mamakacs Soris araTanasworuflebianobis

nebismier gavlenas programebsa da politikaSi (punqti 11),

gaerTianebuli erebis danaSaulis prevenciisa da sisxlis

samarTlis programisa da erovnuli danaSaulis prevenciisa

da sisxlis samarTlis strategiis farglebSi; aseve SeimuSa-

on qmedebaze orientirebuli politikis rekomendaciebi, ro-

melic dafuZnebuli iqneba qali patimrebisa da damnaSaveebis

gansakuTrebul saWiroebebze (punqti 12). venis deklaraciis

ganxorcielebis samoqmedo gegma Seicavs calke paragrafs

(paragrafi XIII), romelic eZRvneba konkretul rekomendire-

bul RonisZiebebs raTa moxdes deklaraciis 11 da 12 punqte-

biT aRebuli valdebulebis Sesrulebis Semdgomi Sefaseba,

maT Soris saxelmwifoebis mier sakuTari, sisxlis samar-

TalTan dakavSirebuli kanonmdeblobis, politikis, proce-

durebisa da praqtikis ganxilva, Sefaseba da saWiroebis Sem-

TxvevaSi cvlilebis Setana, romelic SesabamisobaSi iqneba

gaerTianebuli erebis organizaciis dokumentebi

Page 85: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

85

samarTlebriv sistemasTan, raTa uzrunvelyofil iqnas qa-

lebis samarTliani mopyroba sisxlis samarTlis sistemaSi.

8. gaeros generalurma asambleam 2003 wlis 22 dekembris 58/183

rezoluciiT - ~adamianis uflebebi marTlmsajulebis ganx-

orcielebaSi~ - mouwoda qali patimrebis, aseve patimari qa-

lebis bavSvebis sakiTxisadmi, meti yuradRebis gamaxvileba-

ze, raTa dadgindes ZiriTadi problemebi da maTi gadaWris

savaraudo gzebi.

9. gaeros generalurma asambleam mis 2006 wlis 19 dekembris

61/143 rezoluciaSi ~Zalisxmevis gaZliereba qalTa mimarT

Zaladobis yvela formis aRmofxvrisaTvis~, xazgasmiT

aRniSna, rom ~qalTa mimarT Zaladoba~ niSnavs genderuli

Zaladobis nebismier qmedebas romelic iwvevs, an SesaZloa

gamoiwvios, fizikuri, seqsualuri an fsiqologiuri ziani

an tanjva. msgavs qmedebas miekuTvneba aseve ukanono Tavi-

suflebis aRkveTa, sajaro Tu pirad cxovrebaSi. asambleam

mouwoda saxelmwifoebs ganixilon da saWiroebis mixedviT

Sesworeba an cvlileba Seitanon an sulac gaauqmon yvela

is kanoni, regulacia, politika, praqtika da adaT-wesebi,

romlebic diskriminaciulia qalTa mimarT an aqvs diskrim-

inaciuli gavlena maTze, da uzrunvelyon, rom sxvadasxva

sakanonmdeblo sistemis debulebebi, arsebobis SemTxveva-

Si, TanxvedraSia adamianis uflebaTa saerTaSoriso val-

debulebebTan, pasuxismgeblobebTan da principebTan, maT

Soris aradiskriminaciulobis principebTan; gaataron

pozitiuri RonisZiebebi, raTa aRmoifxvras qalTa mimarT

Zaladobis struqturuli mizezebi da gaaZlieron prevenci-

uli Zalisxmeva diskriminaciuli praqtikisa da socialuri

normebis winaaRmdeg, maT Soris gansakuTrebuli yuradRebis

saWiroebis mqone qalebTan mimarTebaSi, rogoricaa Tavisu-

flebaaRkveTili qalebi; da uzrunvelyon samarTaldamcavi

struqturebisa da sasamarTlos TanamSromlebis swavleba

da gadamzadeba genderuli Tanasworobisa da qalTa ufle-

bebis sakiTxebze. aRniSnuli rezolucia aris im faqtis aRi-

areba, rom qalTa winaaRmdeg Zaladobas aqvs konkretuli

gavlena qalTa kontaqts sisxlis samarTlis sistemasTan,

iseve rogorc maT uflebaze, rom patimrobis dros iyvnen

viqtimizaciisgan daculi. fizikuri da fsiqologiuri us-

wesebi qal patimarTa mopyrobisa da msjavrdebul qalTa arasapatimro RonisZiebebis Sesaxeb

Page 86: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

86

afrTxoeba umniSvnelovanesia adamianis uflebebis dacvisa

da qal damnaSaveebTan mimarTebaSi Sedegebis gaumjobesebis

uzrunvelsayofad. swored am sakiTxs emsaxureba da iTval-

iswinebs winamdebare wesebi.

10. 2005 wlis 25 aprils, gaeros danaSaulis prevenciisa da

sisxlis samarTlis meTerTmete kongresis (yrilobis) mier

miRebuli ~bangkokis deklaracia sinergiasa da pasuxebze:

danaSaulis prevenciisa da sisxlis samarTlis strategi-

uli aliansis~ mixedviT, wevrma saxelmwifoebma ganacxades,

rom isini mxars uWerdnen samarTliani da efeqturi sisxlis

samarTlis institutebis ganviTarebasa da SenarCunebas,

maT Soris winaswari dakavebis adgilebsa da gamasworebel

obieqtebSi ganTavsebuli pirebis humanur mopyrobas mo-

qmedi saerTaSoriso standartebis Sesabamisad (punqti 8);

maT aseve gawies rekomendacia, rom danaSaulis prevenciisa

da sisxlis samarTlis komisiam ganixilos standartebisa

da normebis adekvaturoba cixis administraciasa da patim-

rebTan mimarTebaSi (punqti 30);

11. patimarTa mopyrobis standartuli minimaluri wesebis ms-

gavsad, msoflioSi arsebuli samarTlebrivi, socialuri,

ekonomikuri da geografiuli pirobebis mravalferovnebis

gaTvaliswinebiT, cxadia, rom yvela wesi Tanabrad ver mo-

ergeba yvela adgils nebismier dros. Tumca, isini unda em-

saxurebodnen mudmivi Zalisxmevis stimulirebas im praq-

tikuli sirTuleebis gadasalaxad, romelic ukavSirdeba

maT gamoyenebas, imis gaTvaliswinebiT, rom isini, erTo-

bliobaSi, warmoadgenen globalur miswrafebebs, rasac

gaerTianebuli erebis organizacia ganixilavs rogorc ma-

moZravebel saerTo mizans qali patimrebis, maTi Svilebisa

da maTi sazogadoebis saerTo mdgomareobisa da Sedegebis

gaumjobesebasTan mimarTebaSi.

12. zogierTi wesi awesrigebs sakiTxebs, romelic exeba rogorc

qal ise mamakac patimrebs, rogoricaa mSoblis movaleobebi,

garkveuli samedicino momsaxurebebi, Cxrekis procedurebi

da maTi msgavsi, Tumca wesebi ZiriTadad yuradRebas amax-

vilebs qali patimrebisa da maTi Svilebis gansakuTrebul

gaerTianebuli erebis organizaciis dokumentebi

Page 87: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

87

saWiroebebze. miuxedavad amisa, maSin roca gansakuTrebuli

aqcenti keTdeba patimari qalebis Svilebze, saWiroa aRiare-

bul iqnas orive mSoblis arsebiTi roli bavSvis cxovrebaSi.

Sesabamisad, zogierTi wesi, Tanabrad exeba mamrobiTi sqesis

patimrebsa da msjavrdebulebs, romlebic arian mamebi.

Sesavali

13. winamdebare wesebi ar warmoadgens patimarTa mopyrobis

standartuli minimaluri wesebis an tokios wesebis Canacv-

lebas, Sesabamisad am or wesTa krebulSi Sesuli yvela Sesa-

bamisi debuleba kvlav vrceldeba yvela damnaSavesa da pati-

marze, diskriminaciis gareSe.

14. winamdebare wesebis I nawili, romelic moicavs insti-

tutebis zogad marTvas, exeba yvela kategoriis Tavisu-

fleba aRkveTil qals, maT Soris sisxlis samarTlisa da

samoqalaqo wesiT, miusjel da msjavrdebul qalebs, aseve im

qalebs, romlebic mosamarTlis gadawyvetilebiT eqvemde-

barebian ~usafrTxoebis zomebs~ an gamasworebel RonisZie-

bebs.

15. II nawili moicavs wesebs mxolod specialuri kategoriebi-

sTvis, da ganxilulia calkeul punqtebad. aRsaniSnavia, rom

~a~ qveTavSi moyvanili wesebi, Tanabrad exeba im kategoriis

patimrebsac, romelTaTvisac wesebi moyvanilia ~b~ qveTavSi,

Tu isini ar ewinaaRmdegeba im normebs, romelic amave kat-

egoriis qalebs exeba, maT sasargeblod.

16. ~a~ da ~b~ qveTavebi moicavs damatebiT wesebs arasrulw-

lovani mdedrobiTi sqesis patimrebis mopyrobasTan dakav-

SirebiT. Tumca, mniSvnelovania aRiniSnos, rom saerTaSori-

so standartebTan SesabamisobaSi, kerZod gaeros arasrul-

wlovanTa marTlmsajulebis administrirebis minimalur

standartul wesebTan (,,pekinis wesebi”), arasrulwlovanTa

damnaSaveobis prevenciis Sesaxeb gaeros saxelmZRvanelo

principebTan (riadis saxelmZRvanelo principebi), gaeros

wesebi TavisuflebaaRkveTil arasrulwlovanTa dacvi-

saTvis da sisxlis samarTlis sistemaSi myof bavSvebTan

wesebi qal patimarTa mopyrobisa da msjavrdebul qalTa arasapatimro RonisZiebebis Sesaxeb

Page 88: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

88

mimarTebaSi qmedebis saxelmZRvanelo principebTan Sesabam-

isobaSi, unda SemuSavdes calke strategiebi da politika am

kategoriis patimarTa mopyrobisa da reabilitaciis mizniT,

xolo institucionalizacia maqsimalurad unda iqnas Tavi-

dan acilebuli.

17. III nawili Seicavs wesebs, romelic moicavs arasapatimro san-

qciebisa da zomebis gamoyenebis wesebs qal patimrebTan da

arasrulwlovan mdedrobiTi sqesis patimrebTan mimarTe-

baSi, maT Soris sisxlis samarTlis Semdeg etapebs: dapatim-

reba, winaswari patimroba, Tavisuflebis aRkveTa da Tavisu-

flebis aRkveTis Semdgomi periodi.

18. IV nawili Seicavs kvlevis, dagegmvis, Sefasebis, sazogadoe-

brivi cnobierebis amaRlebisa da informaciis gaziarebis

wesebs, da exeba yvela kategoriis mdedrobiTi sqesis damna-

Saves, romelic moyvanilia winamdebare wesebSi.

I. zogadi gamoyenebis wesebi

1. ZiriTadi principebi

patimarTa mopyrobis standartuli minimaluri wesebi;

wesi #6-is damateba

wesi 1

imisaTvis, rom praqtikaSi ganxorcieldes gaeros patimar-

Ta mopyrobis minimaluri standartuli wesebis meeqvse wesiT

gaTvaliswinebuli aradiskriminaciulobis principi, angariSi

unda gaewios qali patimrebis gansakuTrebul saWiroebebs, we-

sebis ganxorcielebis dros. am saWiroebebis gaTvaliswineba im

mizniT, rom uzrunvelyofili iqnes genderuli Tanasworoba, ar

ganixileba rogorc diskriminaciuli qmedeba.

gaerTianebuli erebis organizaciis dokumentebi

Page 89: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

89

2. miReba

wesi 2

1. jerovani yuradReba unda mieqces qalebisa da bavSvebis

miRebis procedurebs, mocemul situaciaSi maTi gansakuTrebu-

li mowyvladobis gamo. axlad Semosuli patimari qalebi uzrun-

velyofilni unda iyvnen Sesabamisi saSualebebiT, raTa kavSiri

hqondeT naTesavebTan; xeli miuwvdeT iuridiul konsultaci-

aze; informacia miiRon cixis wesebis, cixis reJimisa da regula-

ciebis Sesaxeb da Tu sad SeuZliaT moiZion daxmareba, saWiroe-

bis SemTxvevaSi, maTTvis gasageb enaze; ucxo qveynis moqalaqeo-

bis SemTxvevaSi, xeli miuwvdeT sakonsulos warmomadgenlebTan.

2. dawesebulebaSi miRebamde an miRebis dros, qalebs, romelT-

ac mzrunvelobis pasuxismgebloba aqvT bavSvebis mimarT, neba

unda daerToT am bavSvebTan dakavSirebuli sakiTxebi moagva-

ron, aseve SesaZlebeli unda iyos patimrobis gadavadeba bavS-

vebis interesebis gaTvaliswinebiT.

3. registracia

patimarTa mopyrobis standartuli minimaluri wesebi;

wesi #7-is damateba

wesi 3

1. miRebis dros monacemebi unda iqnas dafiqsirebuli

Semoyvanili qalis bavSv(eb)is raodenoba da piradi monacemebi.

Canawerebi unda Seicavdes, dedis uflebebisTvis zianis miy-

enebis gareSe, rogorc minimum bavSvebis saxelebs, maT asaks da

im SemTxvevaSi Tu ar axlavs dedas, maT adgilmdebareobas da

dacvisa an meurveobis statuss.

2. bavSvis identifikaciasTan dakavSirebuli yvela informacia

unda iqnas konfidencialuri, da maTi gamoyeneba daSvebuli mx-

olod im SemTxvevaSi Tu es emsaxureba bavSvis WeSmarit interesebs.

4. ganTavseba

wesi 4

patimari qali unda ganTavsdes, SesaZleblobis farglebSi,

wesebi qal patimarTa mopyrobisa da msjavrdebul qalTa arasapatimro RonisZiebebis Sesaxeb

Page 90: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

90

im sasjelaRsrulebis dawesebulebaSi, romelic axlosaa mis

sacxovrebel an socialuri reabilitaciis adgilTan, misi mz-

runvelobis movaleobis gaTvaliswinebiT, aseve TiToeuli

qalis arCevanisa da Sesabamisi programebisa da momsaxurebis

xelmisawvdomobis mixedviT.

5. piradi higiena

patimarTa mopyrobis minimaluri standartuli wesebi;

wesi #15-is da #16-is damateba

wesi 5

qali patimrebis ganTavsebis adgils unda gaaCndes Sesabam-

isi saSualebebi da nivTebi, rac daakmayofilebs qalTa gansa-

kuTrebul higienur moTxovnebs, maT Soris bavSvebisa da qalebis

piradi higienisTvis (kerZod, mzareulobiT dakavebuli qalebi-

sTvis da orsuli da meZuZuri, aseve ciklis mqone qalebisTvis)

saWiro sanitaruli pirsaxocebi da wyali, romelic miwodebuli

unda iqnas regularulad da ufasod.

6. samedicino momsaxureba

patimarTa mopyrobis minimaluri standartuli wesebi; we-

sebi #22-26-is damatebebi

(a) samedicino Semowmeba miRebis dros

patimarTa mopyrobis standartuli minimaluri wesebi; wesi

24-is damateba

wesi 6

patimar qalebs unda CautardeT samedicino Semowmeba, rome-

lic gulisxmobs srul samedicino gamokvlevas, pirveladi saW-

iroebebis gamosavlenad da aseve Semdegi faqtorebis gansasaz-

Rvrad:

(a) sqesobrivi gziT gadamdebi daavadebebis an infeqciuri

daavadebebis arseboba; risk faqtorebis gaTvaliswinebiT, qal

patimrebs aseve SeiZleba SeeTavazoT aiv infeqciaze Semowmeba,

Semowmebis wina da Semdgomi konsultirebis CaTvliT;

(b) fsiqikuri mkurnalobis saWiroebebi, maT Soris post-

gaerTianebuli erebis organizaciis dokumentebi

Page 91: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

91

travmuli stresuli aSliloba da TviTmkvlelobis an TviTda-

zianebis riski;

(g) qali patimris reproduqciuli janmrTelobis istoria,

mimdinare an wina (bolo) orsuloba, mSobiaroba da reproduqci-

ul janmrTelobasTan dakavSirebuli sxva sakiTxebi;

(d) narkotikebze damokidebulebis arseboba;

(e) dawesebulebaSi miRebamde gadatanili seqsualuri an sxva

formis Zaladoba.

wesi 7

1. Tu gamovlindeba, rom patimrobamde an patimrobis dros,

adgili hqonda seqsualur an sxva saxis Zaladobas, qal patimars

unda ecnobos misi uflebebis Sesaxeb, raTa man daxmarebisaTvis

sasamarTlo organoebs mimarTos. qali patimari srulad unda

iqnas informirebuli Sesabamisi procedurebisa da etapebis

Sesaxeb. Tu patimari qali Tanaxmaa samarTlebrivi qmedebis da-

sawyebad, es unda ecnobos Sesabamis personals, romelmac dauy-

ovnebliv unda gadaamisamarTos saqme kompetenturi sagamoZie-

bo organosken. cixis administracia unda daexmaros aseT qalebs

miiRon iuridiuli daxmareba.

2. miuxedavad imisa, gadawyvets Tu ara qali daiwyos samar-

Tlebrivi qmedeba, cixis administraciam yoveli Rone unda ix-

maros, raTa uzrunvelyos dauyovneblivi specializirebuli

fsiqologiuri mxardaWera da konsultacia.

3. konkretuli RonisZiebebi unda SemuSavdes, raTa Tavidan

iqnas acilebuli SurisZiebis nebismieri forma maT winaaRmdeg

vinc ganacxadebs Zaladobis faqtis Sesaxeb an daiwyebs samarT-

lebriv qmedebas.

wesi 8

qali patimrebis ufleba samedicino konfidencialurobaze,

gansakuTrebiT ufleba informaciis ar gavrcelebaze da re-

produqciul janmrTelobasTan dakavSirebuli gamokvlevis ar

Catarebaze, unda iqnas mudmivad daculi.

wesi 9

Tu patimar qals axlavs bavSvi, am bavSvmac unda gaiaros sa-

medicino Semowmeba, sasurvelia bavSvTa samedicino specialis-

wesebi qal patimarTa mopyrobisa da msjavrdebul qalTa arasapatimro RonisZiebebis Sesaxeb

Page 92: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

92

tis mier, raTa gamokvleul iqnas mkurnalobis an sxva samedici-

no saWiroebebi. uzrunvelyofili unda iqnas Sesaferisi jan-

dacva, rogorc minimum im sazogadoebaSi arsebuli jandacvis

tolfasi.

(b) genderTan dakavSirebuli specifikuri jandacva

wesi 10

1. qali patimrebisTvis uzrunvelyofil unda iqnas genderu-

lad specifikuri jandacvis, rogorc minimum im sazogadoebaSi

arsebuli jandacvis tolfasi, momsaxureba.

2. Tu qali patimari iTxovs, rom igi gasinjos an umkurnalos

qalma eqimma an eqTanma, qali eqimi an eqTani unda iqnas gamoyo-

fili misTvis, SesaZleblobis mixedviT, garda im situaciebisa,

rodesac aucilebelia saswrafo samedicino Careva. Tu mamrobi-

Ti sqesis praqtikosi eqimi axorcielebs gamokvlevas patimari

qalis survilis sawinaaRmdegod, gamokvlevas unda daeswros

TanamSromeli qalic.

wesi 11

1. mxolod samedicino personali unda eswrebodes samedi-

cino Semowmebas, garda im SemTxvevebisa, rodesac eqimis mosaz-

rebiT arsebobs gamonaklisi garemoeba an eqimi moiTxovs cixis

TanamSromlis daswrebas usafrTxoebis mizniT an rodesac qali

patimari moiTxovs cixis TanamSromlis daswrebas, rogorc mi-

TiTebulia winamdebare wesebSi (wesi 10, punqti 2).

2. Tu arsebobs saWiroeba, rom samedicino Semowmebas daes-

wros cixis arasamedicino TanamSromeli, igi unda iyos qali

da Semowmeba unda ganxorcieldes ise, rom dacul iqnas piradi

saidumloeba, Rirseba da konfidencialuroba.

(g) fsiqikuri janmrTeloba da zrunva

wesi 12

individualizebuli, genderulad mgrZnobiare, konkretuli

travmis gaTvaliswinebiT sruli fsiqikuri janmrTelobis samz-

runvelo da sareabilitacio programebi unda iqnas uzrunvely-

ofili cixesa da arasapatimro garemoSi myofi fsiqikuri janmr-

Telobis dacvis saWiroebebis mqone qali patimrebisTvis.

gaerTianebuli erebis organizaciis dokumentebi

Page 93: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

93

wesi 13

cixis TanamSromlebs unda esmodeT Tu rodis SeiZleba qale-

bi ganicdidnen gansakuTrebul stress, raTa mgrZnobiare iyvnen

maTi mdgomareobis mimarT da uzrunvelyon qalebis mimarT Ses-

abamisi Tanadgoma.

(d) aiv infeqciis prevencia, mkurnaloba, mzrunveloba da mx ar-

daWera

wesi 14

imisaTvis, rom sasjelaRsrulebis dawesebulebebSi Se-

muSavdes aiv/Sidsis problemebze reagireba, programebi da

momsaxurebebi unda iyos qalis gansakuTrebuli saWiroebebis

Sesabamisi, maT Soris dedisgan bavSvze daavadebis gadadebis

prevenciis sakiTxis gaTvaliswinebiT. am konteqstSi, cixis ad-

ministraciam unda waaxalisos da xeli Seuwyos aiv infeqciis

prevenciis, mkurnalobisa da mzrunvelobis TvalsazrisiT

iniciativebis, rogoricaa magaliTad urTierTganaTlebis

jgufebis Camoyalibeba.

(e) narkotikebze damokidebulebis mkurnalobis programebi

wesi 15

cixis samedicino samsaxurma unda uzrunvelyos an xeli Seu-

wyos mkurnalobis specializirebul programebs, romelic Sed-

genilia specialurad narkotikebze damokidebulebis mqone

qalebisTvis, da unda iTvaliswinebdes SesaZlo winamZRvreb

viqtimizacias, orsuli qalebisa da bavSviani qalebis gansa-

kuTrebul saWiroebebs, iseve rogorc maT gansxvavebul kul-

turul Taviseburebebs.

(v) TviTmkvlelobisa da TviTdazianebis prevencia

wesi 16

cixis jandacvisa da socialuri keTildReobis samsaxurebT-

an konsultaciis safuZvelze strategiis SemuSaveba da ganx-

orcieleba, imisaTvis rom qal patimrebs Soris moxdes TviTm-

kvlelobisa da TviTdazianebis prevencia da uzrunvelyofil

iqnas Sesaferisi, genderulad specifikuri da specializire-

wesebi qal patimarTa mopyrobisa da msjavrdebul qalTa arasapatimro RonisZiebebis Sesaxeb

Page 94: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

94

buli mxardaWera maTTvis, vinc imyofeba riskis qveS, unda iyos

qalTa cixeebSi fsiqikuri jandacvis yovlismomcveli politi-

kis nawili.

(z) profilaqtikuri jandacva

wesi 17

qalma patimrebma unda miiRon ganaTleba da informacia

janmrTelobis prevenciuli RonisZiebebis Sesaxeb, maT Soris

aiv infeqciis, sqesobrivi gziT gadamdebi daavadebebis da sxva,

infeqciuri daavadebebis, maT Soris genderulad specifikuri

janmrTelobis mdgomareobis prevenciis Sesaxeb.

wesi 18

qalebisTvis gansakuTrebuli mniSvnelobis mqone prevenci-

uli jandacvis RonisZiebebi, rogoricaa papanikolaus analizi

da sarZeve jirkvlebisa da ginekologiuri kibos diagnostika,

Tanabrad unda iqnas SeTavazebuli qali patimrebisTvis iseve,

rogorc es sazogadoebaSi imave asakis qalebisTvisaa.

7. uSiSroeba da usafrTxoeba

patimarTa mopyrobis minimaluri standartuli wesebi; we-

sebi #27-36-is damateba

(a) Cxreka

wesi 19

qmediTi zomebi unda iqnas miRebuli raTa Cxrekis dros dac-

uli iyos patimari qalebis Rirseba da pativi. Cxreka unda Cat-

ardes mxolod qali TanamSromlis mier, romelic saTanadod

iqneba momzadebuli Cxrekis Sesabamis meTodebSi da dadgenili

procedurebis mixedviT ganaxorcielebs mas.

wesi 20

Semowmebis alternatiulma meTodebma, rogoricaa skanireba,

unda Caanacvlos SiSveli Cxreka da sxeulis agresiuli (invazi-

uri) Cxreka, radgan Tavidan iqnas acilebuli maTgan miRebuli

saziano fsiqologiuri da SesaZlo fizikuri gavlena.

gaerTianebuli erebis organizaciis dokumentebi

Page 95: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

95

wesi 21

cixis TanamSromlebma unda gamoavlinon kompetencia, profe-

sionalizmi da TanagrZnoba da unda SeinarCunon pativiscema da

Rirseba, rodesac Cxreken bavSvs, romelic dedasTan erTad imy-

ofeba cixeSi, da aseve masTan paemanze misul bavSvs.

(b) disciplina da sasjeli

patimarTa mopyrobis minimaluri standartuli wesebi;

#27-32 wesebis damateba

wesi 22

samartoo sakanSi moTavseba an disciplinuri izolireba,

rogorc sasjeli, ar unda iqnas gamoyenebuli cixeSi fexmZime

qalebis, axalSobili bavSviani qalebisa da meZuZuri dedebis

mimarT.

wesi 23

qali patimrebis mimarT disciplinuri sanqciebi ar unda iTvalis-

winebdes ojaxTan, gansakuTrebiT bavSvebTan kontaqtis akrZalvas.

(g) Sekavebis saSualebebi

patimarTa mopyrobis minimaluri standartuli wesebi;

#33-34 wesebis damateba

wesi 24

Sekavebis saSualebebi arasodes unda iqnas gamoyenebuli qa-

lebze mSobiarobis tkivilebis dros, mSobiarobis dros da

dauyovnebliv mSobiarobis Semdeg.

(d) patimrebisTvis informaciis miwodeba da maTi saCivrebi;

inspeqtireba

patimarTa mopyrobis minimaluri standartuli wesebi;

wesi #35 da #36-is damateba

wesi 25

1. is patimari qalebi, romlebic ganacxadeben Zaladobis Ses-

axeb, uzrunvelyofil unda iqnan myisieri dacviT, mxardaWeriTa

da rCeviT. maTi sarCeli unda iqnas gamoZiebuli kompetenturi

wesebi qal patimarTa mopyrobisa da msjavrdebul qalTa arasapatimro RonisZiebebis Sesaxeb

Page 96: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

96

da damoukidebeli organoebis mier, konfidencialurobis prin-

cipis sruli dacviT. dacviTi RonisZiebebi aseve unda iTvalis-

winebdes SurisZiebis risks.

2. seqsualuri Zaladobis msxverpl patimar qalebs, da gan-

sakuTrebiT ki maT, vinc seqsualuri Zaladobis Sedegad daor-

sulda, unda miewodoT Sesabamisi samedicino daxmareba da rCev-

ebi da unda SeeTavazoT saWiro fizikuri da fsiqikuri movla,

mxardaWera da iuridiuli daxmareba.

3. qali patimrebis dakavebisa da mopyrobis pirobebis moni-

toringis mizniT, inspeqciebis, monaxulebis an monitoringis

sabWoebis an sazedamxedvelo organoebis wevrebs Soris unda

iyvnen qalebi.

8. kontaqti gare samyarosTan

patimarTa mopyrobis minimaluri standartuli wesebi;

#37-39 wesebis damateba

wesi 26

qali patimrebis kontaqti maT ojaxebTan, maT Soris

SvilebTan, maTi Svilebis meurveebTan da kanonier warmomad-

genlebTan unda waxalisdes da xeli Seewyos yvela SesaZlo sa-

SualebiT. SesaZleblobis farglebSi, miRebul unda iqnas zome-

bi, rom sacxovrebeli adgilidan Sors ganTavsebiT gamowveuli

araxelsayreli pirobebi qalebisTvis gawonaswordes da ga-

moswordes.

wesi 27

sadac col–qmruli paemnebi daSvebulia, patimar qalebs unda

mieceT SesaZlebloba, rom gamoiyenon es ufleba mamakac patim-

rebTan Tanabar pirobebSi.

wesi 28

paemnebi, romlebSic bavSvebic iReben monawileobas, unda

Catardes iseT garemoSi, romelic xels Seuwyobs Sexvedris

dadebiTad warmarTvas. garemoSi aseve igulisxmeba TanamS-

romelTa damokidebuleba da dedasa da bavSvs Soris Ria da Seuz-

Rudavi kontaqti. SesaZleblobis farglebSi, xeli unda Seewyos

bavSvTan gaxangrZlivebul kontaqts.

gaerTianebuli erebis organizaciis dokumentebi

Page 97: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

97

9. dawesebulebis personali da treningi

patimarTa mopyrobis minimaluri standartuli wesebi;

#46-55 wesebis damateba

wesi 29

qalTa cixis TanamSromlebis gadamzadebam saSualeba unda

misces maT upasuxon patimari qalebis gansakuTrebul social-

uri reintegraciis saWiroebebs da marTon usafrTxo da sare-

abilitacio dawesebulebebi. qali TanamSromlebis gadamzadeba

aseve unda moicavdes xelmZRvanel poziciebze xelmisawvdomo-

bas, im mizniT, rom SemuSavdes qali patimrebis mopyrobisa da

maT mimarT mzrunvelobis politika da strategia.

wesi 30

cixis administraciis mmarTvel doneze unda arsebobdes mka-

fio da mudmivi valdebuleba, rom Tavidan aicilon da moagva-

ron qali TanamSromlebis mimarT genderuli diskriminacia.

wesi 31

mkafio politika da regulaciebi unda SemuSavdes da ganxor-

cieldes cixis TanamSromlebis qcevasTan dakavSirebiT, romlis

mizani unda iyos qali patimrebis genderul safuZvlebze fizi-

kuri da sityvieri Zaladobisgan, Seuracxyofisa da seqsualuri

Zaladobisgan maqsimalurad dacva.

wesi 32

cixis qalma TanamSromlebma unda miiRon treningze xelmis-

awvdomobis Tanabari SesaZlebloba, igive, rac mamrobiTi sqesis

TanamSromlebma. aseve, qalTa cixis mmarTvelobaSi CarTulma

yvela TanamSromelma unda gaiaros specialuri treningi (momza-

deba) genderul sakiTxebze da diskriminaciisa da seqsualuri

Zaladobis akrZalvaze.

wesi 33

1. cixis yvela TanamSromelma, romelic muSaobs qal patim-

rebTan, unda gaiaros treningi genderulad gansakuTrebul

saWiroebebsa da qali patimrebis uflebebTan dakavSirebiT.

2. zogadi treningi, garda pirveladi daxmarebis aRmoCenisa

wesebi qal patimarTa mopyrobisa da msjavrdebul qalTa arasapatimro RonisZiebebis Sesaxeb

Page 98: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

98

da ZiriTadi medicinisa, unda Cautardes aseve cixis im TanamS-

romlebs, romlebic muSaoben qalTa cixeSi qalTa jandacvasTan

dakavSirebul sakiTxebze.

3. im cixis TanamSromlebisTvis, sadac bavSvebs dedebTan erTad

darCenis ufleba aqvT, uzrunvelyofil unda iqnas cnobierebis

amaRlebis treningi bavSvTa ganviTarebisa da maTi ZiriTadi jan-

dacvis sakiTxebze, raTa maT SeZlon saTanado daxmarebis aRmoCe-

na saWiroebis an sagangebo mdgomareobis SemTxvevaSi.

wesi 34

treningprogramebi aiv infeqciasTan dakavSirebiT, unda iyos

cixis TanamSromlebis regularuli saswavlo programis nawili.

aiv/Sidsis prevenciis, misi mkurnalobis, da avadmyofze movlis

garda, iseTi sakiTxebi, rogoricaa genderi da adamianis ufle-

bebi, aiv infeqciaze, stigmasa da diskriminaciaze gansakuTrebu-

li yuradRebis gamaxvilebiT, aseve unda iyos regularuli sas-

wavlo programis nawili.

wesi 35

cixis TanamSromlebi unda iqnan momzadebulni imisaTvis,

rom maT SeZlon qal patimrebs Soris fsiqikuri mkurnalobis

saWiroebebisa da TviTdazianebisa da TviTmkvlelobis riskis

arsebobis dadgena, daxmarebis uzrunvelyofis SeTavazeba da

msgavsi SemTxvevis specialistisken gadamisamarTeba.

10. arasrulwlovani mdedrobiTi sqesis patimrebi

wesi 36

cixis xelmZRvanelobam unda danergos Sesabamisi zomebi,

raTa uzrunvelyos arasrulwlovani mdedrobiTi sqesis patim-

rebis dacvis saWiroebebi.

wesi 37

arasrulwlovan mdedrobiTi sqesis patimrebs unda hqondeT

Tanabari xelmisawvdomoba ganaTlebasa da profesiul momzade-

baze, igive rac mamrobiTi sqesis arasrulwlovan patimrebs.

wesi 38

arasrulwlovan mdedrobiTi sqesis patimrebs unda hqondeT

xelmisawvdomoba maTi asakisa da sqesis Sesabamis programebsa

gaerTianebuli erebis organizaciis dokumentebi

Page 99: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

99

da momsaxurebebze, rogoricaa magaliTad konsultacia seqsua-

lur an fizikur Zaladobaze. maT unda miiRon ganaTleba qalTa

jandacvis sakiTxebze da hqondeT regularuli xelmisawvdo-

moba ginekologis momsaxurebaze, zrdasruli qali patimrebis

msgavsad.

wesi 39

mdedrobiTi sqesis orsulma arasrulwlovanma patimrebma,

zrdasruli qali patimrebis msgavsad, unda miiRon mxardaWera

da samedicino momsaxureba. maT janmrTelobas unda daakvirdes

samedicino specialisti, im faqtis gaTvaliswinebiT, rom maTi

mcire asakis gamo arsebobs janmrTelobis mdgomareobis gar-

Tulebis ufro meti riski.

II. wesebi specialuri kategoriis patimrebisTvis

a. msjavrdebuli patimrebi

1. klasifikacia da individualizacia

patimarTa mopyrobis minimaluri standartuli wesebi;

#67-69 wesebis damateba

wesi 40

cixis administraciam unda SeimuSaos da ganaxorcielos kla-

sifikaciis meTodebi, genderulad specifikur saWiroebebTan

da qali patimrebis gansakuTrebul garemoebebTan mimarTebaSi,

raTa uzrunvelyos patimrebis Sesabamisi, individualizirebu-

li reabilitaciis, mkurnalobisa da sazogadoebaSi reintegra-

ciis dagegmva da ganxorcieleba.

wesi 41

genderulad mgrZnobiare riskis Sefasebisa da patimarTa

klasifikaciis dros:

(a) gaTvaliswinebul unda iqnas patimar qalTa mxridan sxvis

mimarT ufro dabali riskis gamovlena, aseve maT winaaRmdeg

maRali usafrTxoebis zomebisa da sruli izolirebis gamoy-

enebisgan gamowveuli gansakuTrebiT saziano Sedegebi qal pa-

timrebze;

wesebi qal patimarTa mopyrobisa da msjavrdebul qalTa arasapatimro RonisZiebebis Sesaxeb

Page 100: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

100

(b) Seswavlil unda iqnas arsebiTi informacia qalTa warsuli

cxovrebis Sesaxeb, rogoricaa informacia gancdili Zalado-

bis Sesaxeb, istoria gonebriv SezRudlobasa da narkotikebze

damokidebulebaze, aseve informacia mSoblis an sxva mzrunv-

elobis pasuxismgeblobaze. miRebuli informacia gaTvalis-

winebul unda iqnas piris teritoriuli ganawilebisa da sasje-

lis dagegmvis procesSi;

(g) uzrunvelyofil unda iqnas, rom msjavrdebuli qalis

sasjelis gegma Seicavdes sareabilitacio programebs da mis

genderulad specifiur saWiroebebTan Sesabamis servisebs;

(d) uzrunvelyofil unda iqnas, rom fsiqikuri jandacvis

saWiroebebis mqone pirebi ganTavsebulni iyvnen iseT daweseb-

ulebaSi, romelic ar aris SemzRudavi, da sadac aris minimal-

uri usafrTxoebis done da maT miiRon saWiro mkurnaloba, imis

nacvlad rom ganaTavson maRali usafrTxoebis dawesebulebaSi

mxolod maTi fsiqikuri janmrTelobis problemebis gamo.

2. cixis reJimi

patimarTa mopyrobis standartuli minimaluri wesebi;

#65, 66 da #70-81 wesebis damateba

wesi 42

1. qal patimrebs unda miuwvdebodeT xeli dabalansebul da

mravlismomcvel aqtivobebis programaze, romelic iTvalis-

winebs genderisTvis Sesaferis saWiroebebs.

2. cixis reJimi unda iyos sakmarisad moqnili, raTa Seefere-

bodes orsuli qalebis, meZuZuri dedebisa da bavSviani qalebis

saWiroebebs. bavSvze zrunvis saSualebebi da mowyobilobebi

unda iqnas uzrunvelyofili cixeSi, raTa patimar qalebs sa-

Sualeba mieceT monawileoba miiRon cixis aqtivobebSi.

3. gansakuTrebuli Zalisxmeva unda iqnas gamovlenili, raTa

uzrunvelyofil iqnas Sesaferisi programebi orsuli qalebis,

meZuZuri dedebisa da bavSviani qalebisTvis.

4. gansakuTrebuli Zalisxmeva unda iqnas gamovlenili, raTa

uzrunvelyofil iqnas Sesabamisi momsaxureba im qali patimre-

bisTvis, visac aqvs fsiqologiuri daxmarebis saWiroebebi, gan-

sakuTrebiT ki maTTvis, vinc fizikuri, fsiqikuri an seqsualuri

Zaladobis msxverpli gaxda.

gaerTianebuli erebis organizaciis dokumentebi

Page 101: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

101

socialuri urTierTobebi da Semdgomi zrunva

patimarTa mopyrobis standartuli minimaluri wesebi;

#79-81 wesebis damateba

wesi 43

cixis xelmZRvanelobam unda waaxalisos da SesaZleblobis

farglebSi xeli Seuwyos qal patimrebTan paemnebs, rogorc maTi

fsiqikuri keTildReobisa da socialuri reintegraciis uzrun-

velyofis winapirobas.

wina 44

imis gaTvaliswinebiT, rom qali patimrebis gamocdileba

ojaxur ZaladobasTan mimarTebaSi araproporciulad maRalia,

maTTan unda iqnas saTanado konsultacia gavlili Tu vis mieces

masTan paemnis saSualeba.

wesi 45

cixis xelmZRvanelobam, qali patimrebisTvis, maqsimalurad

unda gamoiyenos iseTi SesaZleblobebi, rogoricaa Svebuleba,

Ria tipis cixeebi, gardamavali dawesebulebebi (halfway houses), sazogadoebrivi programebi da sxvadasxva momsaxurebebi, raTa

Seumsubuqos maT patimrobidan Tavisuflebaze gadasvla, Seam-

ciros stigma da gauadvilos maT ojaxebTan kontaqtisa da urT-

ierTobis aRdgena SeZlebisdagvarad umokles droSi.

wesi 46

cixis xelmZRvanelobam, probaciasTan da/an socialuri

keTildReobis samsaxurebTan, adgilobriv sazogadoebriv

jgufebTan da arasamTavrobo organizaciebTan TanamSromlo-

biT, unda SemuSavdes da ganxorcieldes yovlismomcveli rein-

tegraciis programebi gaTavisuflebamde da gaTavisuflebis

Semdgom, romlis drosac gaTvaliswinebuli unda iqnas qalTa

genderulad specifikuri saWiroebebi.

wesi 47

sazogadoebriv samsaxurebTan TanamSromlobiT, gaTavisu-

flebis Semdgomi damatebiTi mxardaWera unda iqnas uzrunve-

lyofili gaTavisuflebuli qali patimrebisTvis, romelnic

wesebi qal patimarTa mopyrobisa da msjavrdebul qalTa arasapatimro RonisZiebebis Sesaxeb

Page 102: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

102

saWiroeben fsiqologiur, samedicino, iuridiul da praqtikul

daxmarebas, raTa moaxdinon sazogadoebaSi warmatebuli rein-

tegracia.

3. orsuli qalebi, meZuZuri dedebi da bavSviani qalebi

cixeSi

patimarTa mopyrobis standartuli minimaluri wesebi; #23

wesis damateba

wesi 48

1. orsulma da meZuZurma qalma patimrebma, kvalificiuri

praqtikosi eqimebis mier Seqmnili da maTive zedamxedvelobiT

ganxorcielebuli programis farglebSi, unda miiRon rCeva sa-

kuTar janmrTelobasa da kvebaze. orsuli qalebis, Cvili bavSve-

bis, bavSviani da meZuZuri dedebisaTvis ufasod unda iqnas uz-

runvelyofil drouli da Sesaferisi sakvebi, janmrTeli gare-

mo da regularuli varjiSis SesaZlebloba.

2. qal patimrebs ar unda dauSalon bavSvis ZuZuTi kveba, Tu

ar arsebobs mizezi konkretuli janmrTelobis mdgomareobidan

gamomdinare.

3. is qali patimrebi, romlebmac axlaxans imSobiares, magram

Cvili maTTan erTad ar imyofeba cixeSi, CarTulni unda iyvnen

mkurnalobis programebSi maTi samedicino da kvebis saWiroe-

bebis gaTvaliswinebiT.

wesi 49

bavSvis dedasTan datovebis gadawyvetileba miRebul unda iq-

nas bavSvis WeSmariti interesebis gaTvaliswinebiT. cixeSi, de-

dasTan myofi bavSvebi arasodes unda CaiTvalon patimrebad.

wesi 50

patimar qalebs, romelTac cixeSi yavT sakuTari Svilebi, unda

mieceT saSualeba, maqsimaluri dro gaataron maTTan erTad.

wesi 51

1. cixeSi, dedasTan erTad mcxovrebi bavSvebisTvis uzrunve-

lyofili unda iyos jandacvis mimdinare servisebi da maT gan-

viTarebas Tvalyuri unda adevnon specialistebma, sazogadoe-

brivi janmrTelobis samsaxurebTan TanamSromlobiT.

gaerTianebuli erebis organizaciis dokumentebi

Page 103: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

103

2. am bavSvebis aRzrdisTvis Seqmnili garemo maqsimalurad

unda iqnas miaxloebuli cixis gareT myofi bavSvis garemosTan.

wesi 52

1. imis Taobaze gadawyvetileba, Tu rodis SeiZleba bavSvisa da

dedis daSoreba, unda iqnes miRebuli individualur Sefasebaze

dayrdnobiT da bavSvis WeSmariti interesebis gaTvaliswinebiT,

Sesabamisi erovnuli kanonmdeblobis farglebSi.

2. bavSvis cixidan gayvana unda ganxorcieldes didi sifrTx-

iliTa da mgrZnobelobiT, mxolod mzrunvelobis alternativis

identificirebis Semdeg, xolo ucxo qveynis moqalaqe patimris

SemTxvevaSi, konsultacia gavlili unda iqnas Sesabamisi sakon-

sulos Tanamdebobis pirebTan.

3. bavSvisa da dedis daSorebis da misi ojaxTan an naTesavTan

dabinavebis an sxva alternatiuli mzrunvelobis uzrunvely-

ofis Semdeg, patimar qalebs unda mieceT maqsimalurad bevri

saSualeba da SesaZlebloba Sexvdnen sakuTar bavSvebs, maSin

roca es bavSvis WeSmarit interesebSi iqneba, sazogadoebrivi

usafrTxoebis interesebis daTmobis gareSe.

4. ucxo qveynis moqalaqeebi

patimarTa mopyrobis standartuli minimaluri wesebi; #38

wesis damateba

wesi 53

1. im SemTxvevaSi roca arsebobs ormxrivi an mravalmxrivi Se-

Tanxmeba qveynebs Soris, ararezidenti ucxo qveynis moqalaqe

qali patimrebis gadacema maTi mSobliuri qveynisTvis, gansa-

kuTrebiT Tu maT iq Svilebi yavT, maTi patimrobis maqsimalu-

rad adreul etapze unda iqnas ganxiluli, qali patimrebis ga-

nacxadis an maTi Tanxmobis safuZvelze.

2. rodesac ararezident ucxo qveynis moqalaqe qal patimar-

Tan mcxovrebi bavSi unda gaiyvanon cixidan, ganxiluli unda iq-

nas bavSvis mSobliur qveyanaSi gagzavnis sakiTxi, misive saukeTe-

so interesebis gaTvaliswinebiT da dedasTan konsultaciebis

gavlis safuZvelze.

wesebi qal patimarTa mopyrobisa da msjavrdebul qalTa arasapatimro RonisZiebebis Sesaxeb

Page 104: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

104

5. umciresobebi da mkvidri mosaxleoba

wesi 54

cixis xelmZRvanelobam unda gaacnobieros, rom sxvadasxva

religiisa da kulturis mqone patimar qalebs gaaCniaT gansx-

vavebuli saWiroebebi da SesaZloa daemuqroT sxvadasxva saxis

diskriminacia genderul da kulturul programebsa da momsax-

urebebSi CarTvisas. Sesabamisad, cixis xelmZRvanelobam, Tavad

qal patimrebTan da Sesabamis jgufebTan konsultaciis safuZ-

velze unda uzrunvelyos mravlismomcveli programebi da ser-

visebi, romelic daakmayofilebs am saWiroebebs.

wesi 55

gaTavisuflebamdeli da gaTavisuflebis Semdgomi ser-

visebi, Sesabamis jgufebTan konsultaciiT, unda iqnas kargad

gadaxedili, raTa uzrunvelyofil iqnas maTi Sesabamisoba da

xelmisawvdomoba mkvidri da sxvadasxva eTnikuri da rasobrivi

jgufis warmomadgeneli qali patimrebisTvis.

b. winaswarpatimrobaSi an sasamarTlos molodinSi myofi patimrebi

patimarTa mopyrobis standartuli minimaluri wesebi;

#84-93 wesebis damateba

wesi 56

gansakuTrebuli riski, romelic qalebs winaswarpatimrobaSi

yofnis dros emuqrebaT, gacnobierebuli unda iqnas Sesabamisi

xelmZRvanelobebis mier, romelTac unda gaataron saTanado

RonisZiebebi politikasa da praqtikaSi, raTa winaswari patim-

robis periodSi uzrunveyofil iqnas qalis usafrTxoeba. (aseve

ixileT wesi 58, winaswari patimrobis alternativebTan dakav-

SirebiT.)

III. arasapatimro RonisZiebebi

wesi 57

tokios wesebis debulebebi iZleva rekomendacias Tu rogor

SemuSavdes da ganxorcieldes saTanado reagireba qali damna-

gaerTianebuli erebis organizaciis dokumentebi

Page 105: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

105

Saveebis qmedebebze. ganridebis zomebisa da winaswari da sapa-

timro alternativebis genderulad specifikuri saSualebebi

unda SemuSavdes wevri saxelmwifoebis samarTlebriv sistemeb-

Si, mravali qali damnaSavis viqtimizaciis istoriisa da maTi mz-

runvelobis pasuxismgeblobis gaTvaliswinebiT.

wesi 58

tokios wesebidan wesi 2.3-is gaTvaliswinebiT, qali dam-

naSaveebi ar unda iqnan gancalkavebuli maTi ojaxebisgan da

sazogadoebisgan, winaswar maTi istoriisa da ojaxuri kav-

Sirebis Seswavlis gareSe. danaSaulis Camdeni qalebis saqmis

warmoebisas gamoyenebul unda iqnas alternatiuli gzebi, ro-

goricaa ganridebis RonisZiebebi da winaswari da patimrobis

alternativebi, sadac da roca es SesaZlebelia.

wesi 59

zogadad, dacvis arasapatimro saSualebebi, magaliTad

TavSesafrebi, romelTac marTavs damoukidebeli organoebi,

arasamTavrobo organizaciebi an sxva sazogadoebrivi samsax-

urebi, unda iqnas gamoyenebuli im qalebis dasacavad, romlebic

aseT dacvas saWiroeben. droebiTi zomebi, romelic gulisx-

mobs qalis dacvis mizniT daxurul dawesebulebaSi moTavseba,

unda iqnas gamoyenebuli mxolod saWiroebisa da qalis mkafiod

gamoxatuli moTxovnis SemTxvevaSi da yvela SemTxvevaSi unda

iyos sasamarTlo an sxva kompetenturi organos zedamxedv-

elobis qveS. msgavsi dacvis saSualebebis gamoyeneba ar unda

gagrZeldes qalis survilisa da nebis sawinaaRmdegod.

wesi 60

Sesabamisi resursi unda gamoiyos, rom Seiqmnas Sesaferisi

alternativebi qali damnaSaveebisTvis, imisaTvis, rom mox-

des arasapatimro RonisZiebebis im RonisZiebebTan kombinire-

ba, romelic mimarTulia im zogadi problemebis mogvarebaze,

romelic ubiZgebs qalebs kavSiri iqonion sisxlis samarTlis

sistemasTan. es SesaZloa moicavdes Terapiul kursebs da sa-

konsultacio momsaxurebas ojaxuri Zaladobisa da seqsualuri

Zaladobis msxverplTaTvis; Sesabamis mkurnalobas gonebrivi

SezRudulobis mqoneTaTvis; da saganmanaTleblo da saswavlo

programebs dasaqmebis perspeqtivebis gasaumjobeseblad. msgav-

wesebi qal patimarTa mopyrobisa da msjavrdebul qalTa arasapatimro RonisZiebebis Sesaxeb

Page 106: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

106

si programebi unda uzrunvelyofdnen qalTa da bavSvTa mzrun-

velobis saWiroebas.

wesi 61

qali damnaSaveebis gasamarTlebis dro, sasamarTlos unda

hqondes uflebamosileba ganixilos Semamsubuqebeli faqtore-

bi, rogoricaa nasamarTlobis arqona da danaSaulis xasiaTi da

SedarebiT naklebi simZime, qalis, rogorc mzrunvelis pasux-

ismgeblobisa da damaxasiaTebeli istoriis gaTvaliswinebiT.

wesi 62

genderulad mgrZnobiare, gancdili travmis Sesabamisi, mx-

olod qalisTvis gankuTvnili narkotikebze damokidebulebis

mkurnalobis programebis uzrunvelyofa sazogadoebaSi da

qalTa xelmisawvdomoba msgavs samkurnalo programebze unda

gaumjobesdes, danaSaulis prevenciisTvis, agreTve ganridebisa

da sasjelis alternatiuli RonisZiebebis gamoyenebis miznebi-

saTvis.

1. msjavrdebis Semdgomi gegmebi

wesi 63

pirobiT vadaze adre gaTavisuflebasTan dakavSirebuli

gadawyvetilebis miRebis dros qali patimris sasargeblod unda

iqnas gaTvaliswinebuli misi mzrunvelobaze pasuxismgeblo-

ba, iseve rogorc misi specifikuri socialuri reintegraciis

saWiroebebi.

2. orsuli qalebi da qalebi damokidebuli bavSvebiT

wesi 64

orsuli qalebisTvis da qalebisTvis, romlebsac yavT ma-

Tze damokidebuli bavSvebi upiratesoba unda mieniWos arasa-

patimro sasjelebis gamoyenebas rodesac da ra SemTxvevebSic

es SesaZlebelia. sapatimro sasjelebi gamoyenebul unda iqnas

seriozuli an Zaladobrivi danaSaulis dros an rodesac qali

warmoadgens gangrZobiT safrTxes, da isic mxolod bavSvis an

bavSvebis WeSmariti interesebis gaTvaliswinebiT da aseTi bavS-

vebisTvis Sesabamisi zrunvis uzrunvelyofiT.

gaerTianebuli erebis organizaciis dokumentebi

Page 107: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

107

3. arasrulwlovani mdedrobiTi sqesis damnaSaveebi

wesi 65

kanonTan konfliqtSi myofi bavSvebis institucional-

izacia maqsimalurad unda iqnas Tavidan acilebuli. msgavsi

gadawyvetilebis miRebis dros gaTvaliswinebuli unda iqnas

arasrulwlovani mdedrobiTi sqesis damnaSavis sqesidan gamom-

dinare daucveloba.

4. ucxo qveynis moqalaqeebi

wesi 66

maqsimaluri Zalisxmeva unda iqnas gamovlenili organizebu-

li danaSaulis winaaRmdeg gaeros konvenciisa da misi damatebi-

Ti oqmis – adamianebis, gansakuTrebiT qalebisa da bavSvebis,

trefikingis prevenciis, akrZalvisa da dasjis Sesaxeb – rati-

ficirebisTvis. oqmi warmoadgens konvenciis damatebas, raTa

uzrunvelyos konvenciis debulebebis sruli ganxorcieleba,

imisaTvis, rom uzrunvelyofil iqnas trefikingis msxverplTa

maqsimaluri dacva, rom aRmoxdes sxvadasxva qveynis moqalaqe

qalebis meoradi viqtimizacia.

IV. kvleva, dagegmva, Sefaseba da sazogadoebis cnobierebis amaRleba

1. kvleva, dagegmva da Sefaseba

wesi 67

saTanado Zalisxmeva unda iqnas gamovlenili yovlismomcve-

li, Sedegze orientirebuli kvlevis organizebisa da xelis Sewy-

obisTvis. kvlevis sagani unda iyos qalTa mier Cadenili dana-

Saulebis, qalTa sisxlis samarTlis sistemasTan kavSiris gamom-

wvevi mizezebis, qalTa meoradi kriminalizaciisa da patimrobis

gavlenis, qali damnaSaveebis maxasiaTeblebis, iseve rogorc im

programebis Seswavla, romlebic Seiqmna qalTa mxridan ganmeo-

rebiTi danaSaulis Cadenis Semcirebis mizniT. kvlevis Catareba

iqneba efeqturi dagegmvis, programis ganviTarebisa da politi-

wesebi qal patimarTa mopyrobisa da msjavrdebul qalTa arasapatimro RonisZiebebis Sesaxeb

Page 108: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

108

kis formulirebis safuZveli, romelic mimarTuli iqneba damna-

Save qalebis socialuri reintegraciisken.

wesi 68

Zalisxmeva unda iqnas gamovlenili, raTa moxdes im kvlevis

organizeba da xelis Sewyoba, romelic Seiswavlis im bavSvebis

raodenobas, romelTa dedebic sisxlis samarTlis sistemasTan

konfliqtSi, gansakuTrebiT ki patimrobaSi imyofebodnen da

aseve Seiswavlis am yvelafris Sedegad bavSvebze uaryofiT gav-

lenasa da zemoqmedebas. kvlevis Catareba xels Seuwyobs poli-

tikis formulirebas da programis ganviTarebas, bavSvebis WeS-

mariti interesebis gaTvaliswinebiT.

wesi 69

Zalisxmeva unda iqnas gamovlenili, raTa moxdes ganxilva, Se-

faseba da periodulad sajarod gamoqveyneba im mimarTulebebis,

problemebisa da faqtorebis, romlebic dakavSirebulia qalTa

danaSaulebriv qmedebasTan, da im efeqturi Sedegebis, romelic

qali damnaSaveebis, iseve rogorc maTi Svilebis, socialuri re-

integraciis saWiroebebis uzrunvelyofiT miiRweva, im mizniT,

rom moxdes daRis dasmisa da bavSvebze im uaryofiTi gavle-

nis Semcireba, romelic gamowveulia dedis sisxlis samarTlis

sistemasTan konfliqtSi yofniT.

2. sazogadoebis cnobierebis amaRleba, informaciis

gacvla da swavleba

wesi 70

1. media da sazogadoeba unda iqnas informirebuli im mizeze-

bis Sesaxeb, romlebic iwvevs qalis sisxlis samarTlis sistemaSi

moxvedras da am problemaze reagirebis yvelaze efeqturi gze-

bis Sesaxeb, raTa xeli Seewyos qalTa socialur reintegracias,

maTi bavSvebis WeSmariti interesebis gaTvaliswinebiT.

2. kvlevisa da saukeTeso praqtikis magaliTebis gamoqveyneba

da gavrceleba unda Camoyalibdes rogorc politikis elementi,

romelic miznad daisaxavs qali damnaSaveebis mimarT sisxlis

samarTlis midgomis, maTi da maTi Svilebis samarTliani mopy-

robisa da saboloo Sedegebis gaumjobesebas.

3. medias, sazogadoebas da maT, visac profesiuli pasuxismge-

gaerTianebuli erebis organizaciis dokumentebi

Page 109: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

109

bloba gaaCnia qali patimrebisa da damnaSaveebis mimarT regu-

larulad unda miewodoT faqtobrivi informacia im sakiTxebis

da maTi ganxorcielebis Sesaxeb, romelic moyvanilia winamde-

bare wesebSi.

4. winamdebare wesebisa da kvlevis Sedegebis Sesaxeb unda

SemuSavdes da ganxorcieldes saswavlo programebi Sesabamisi

sisxlis samarTlis sferoSi momuSave pirebisTvis, raTa moxdes

maTi cnobierebis amaRleba da mgrZnobelobis gazrda winamde-

bare wesebSi moyvanili debulebebis mimarT.

wesebi qal patimarTa mopyrobisa da msjavrdebul qalTa arasapatimro RonisZiebebis Sesaxeb

Page 110: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

110

Page 111: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

111

evropis sabWos dokumentebi

Page 112: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

112

evropis sabWos dokumentebi

Page 113: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

113

evropis sabWos ministrTa komitetis rekomendacia (2006)2

wevri saxelmwifoebisadmi evropis cixis wesebis Sesaxeb

(miRebulia ministrTa komitetis mier 2006 wlis 11 ianvars

ministrTa moadgileebis 952-e Sexvedraze)

ministrTa komiteti, Tanaxmad evropis sabWos wesdebis me-15

b muxlis pirobebisa, adamianis uflebaTa evropuli konvenciisa

da adamianis uflebaTa evropis sasamarTlos precedentuli

samarTlis gaTvaliswinebiT;

aseve wamebis, araadamianuri an damamcirebeli mopyrobisa

Tu sasjelis aRkveTis evropuli komitetis muSaobisa da gansa-

kuTrebiT, mis angariSebSi SemuSavebuli standartebis gaTval-

iswinebiT;

imis gameorebiT, rom aravis unda aRekveTos Tavisufleba,

garda ukiduresi SemTxvevisa da kanoniT dadgenili proceduris

gaTvaliswinebiT;

imis xazgasmiT, rom sapatimro sasjelebis aRsruleba da

patimrebTan mopyroba saWiroebs usafrTxoebis, uSiSroebisa da

disciplinis sakiTxebis gaTvaliswinebas, aseve, cixis iseTi pi-

robebis uzrunvelyofas, romelic aRxelyofs adamianis Rirse-

bas, aramed iZleva patimarTaTvis sareabilitacio programebSi

monawileobis da dasaqmebis saSualebas, riTac maT amzadebs

sazogadoebaSi reintegraciisaTvis, mniSvnelovnad miiCnevs

ra, rom evropis sabWos wevrma qveynebma ganagrZon penitenciur

politikasTan dakavSirebuli saerTo principebis ganaxleba da

dacva;

ufro metic, imis gaTvaliswinebiT, rom amgvari saerTo prin-

cipebis dacva da Sesruleba gaaZlierebs saerTaSoriso Tanam-

Sromlobas am sferoSi; aRniSnavs ra socialur cvlilebebs,

romelTac zegavlena moaxdines evropaSi penitenciur sferoSi

mimdinare mniSvnelovan movlenebze bolo ori aTwleulis gan-

mavlobaSi;

xelaxla adastureben ra evrosabWos ministrTa komitetis

rekomendaciebSi mocemul standartebs, romlebic exeba peni-

tenciuri politikisa da praqtikis specifikur aspeqtebs da gan-

rekomendacia (2006)2

Page 114: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

114

sakuTrebiT (89)12 cixeebSi ganaTlebis Sesaxeb, (93)6 romelic

Seexeba cixes da cixeSi gadamdebi daavadebebis, maT Soris Sid-

sis da sxva problemebis kontrolis kriminologiur aspeqtebs, (97)12 kadrebis Sesaxeb, romelic asrulebs sanqciebs da zomebs,

(98)7 romelic exeba cixeebSi jandacvis eTikur da organizaci-

ul aspeqtebs, (99)22 rac Seexeba cixeebis gadatvirTulobas da

cixis mosaxleobis inflacias, (2003)22 pirobiT vadamde gaTavi-

suflebas da (2003)33 cixeebis administraciis mier uvado patim-

robamisjilebisa da sxva grZelvadiani sasjelmisjilebis marT-

vas;

gaeros patimrebTan mopyrobis minimaluri standartuli we-

sebis gaTvaliswinebiT;

imis gaTvaliswinebiT, rom ministrTa komitetis rekomenda-

cia (87)3 evropul cixis wesebis Sesaxeb saWiroebs arsebiT da-

muSavebas da ganaxlebas, raTa asaxos penitenciur politikaSi,

sasjelis misjis praqtikasa da evropaSi cixeebis marTvis siste-

maSi momxdari cvlilebebi da ganviTarebebi rekomendacias iZl-

eva, rom wevrma saxelmwifoebma:

- sakuTar kanonmdeblobaSi, politikasa da praqtikaSi ixelmZ-

Rvanelon im wesebiT, romlebic mocemulia am rekomendaciis da-

narTSi da ministrTa komitetis evropuli cixis wesebis Sesaxeb

rekomendacia (87)3-is adgils ikavebs;

- uzrunvelyon, raTa es rekomendacia da TandarTuli komen-

tarebi iTargmnos da gavrceldes rac SeiZleba farTod, ufro

konkretulad, sasamarTlo xelisuflebis warmomadgenlebs So-

ris, cixeebis personalsa da patimrebSi.

rekomendacia (2006)2-is danarTi

nawili I

ZiriTadi principebi1. yvela TavisuflebaaRkveTil adamians unda moepyron misi

uflebebis pativiscemiT.

2. TavisuflebaaRkveTili pirebi inarCuneben yvela ufle-

bas, romlebic kanonierad aRerTmevaT im gadawyvetilebis

safuZvelze, romliTac maT usjian sasjels an ufardeben

patimrobas.

evropis sabWos dokumentebi

Page 115: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

115

3. TavisuflebaaRkveTil pirTa mimarT dawesebuli SezRud-

vebi unda iyos minimalurad aucilebeli da im legitimuri

amocanis Tanazomieri, romlisTvisac xdeba maTi daweseba.

4. adamianis uflebebis Semlaxavi cixis pirobebis arseboba

araris gamarTlebuli resursebis naklebobiT. 5. cixeSi

cxovreba SeZlebisdagvarad unda uaxlovdebodes sazoga-

doebaSi cxovrebis pozitiur aspeqtebs.

6. patimrobis marTva ise unda moxdes, rom xeli Seuwyos Tav-

isuflebaaRkveTil pirTa reintegracias Tavisufal sazo-

gadoebaSi.

7. unda xdebodes samoqalaqo sazogadoebis SeZlebis-

dagvarad CarTva cixis cxovrebaSi da TanamSromloba so-

cialur samsaxurebTan.

8. cixis personali axorcielebs mniSvnelovan sazogadoe-

briv samsaxurs, Sesabamisad, maTi dasaqmeba, profesiuli

momzadeba da muSaobis pirobebi unda iyos iseTi, rom pa-

timrebze zrunvis maRali standartebi SeinarCunon.

9. yvela cixe unda eqvemdebarebodes regularul samTavro-

bo inspeqtirebas da damoukidebel monitorings.

areali da gamoyeneba10.1 evropuli cixis wesebi gamoiyeneba im pirTa mimarT,

romelTa moTavseba moxda sapatimroSi sasamarTlo xe-

lisuflebis mier, an romelTac gamamtyunebeli ganaCenis

safuZvelze aRekveTaT Tavisufleba.

10.2 principSi, pirebi, romelTa moTavseba moxda sapatimroSi,

an romelTac aRekveTaT Tavisufleba gamamtyunebeli ga-

naCenis safuZvelze, mxolod sasjelaRsrulebis dawese-

bulebebSi, anu am ori kategoriis pirTaTvis gankuTvnil

dawesebulebebSi unda iyvnen moTavsebulni.

10.3 es wesebi, agreTve, Seexeba im pirebs, romlebic:

a. imyofebian cixeSi nebismieri sxva mizezis gamo; an

b. sapatimro dawesebulebaSi moTavsebul iqnen sasamarT-

lo xelisuflebis mier, an Tavisufleba aRekveTaT gamam-

tyunebeli ganaCenis safuZvelze da raime mizezis gamo,

sxvagan arian moTavsebuli.

rekomendacia (2006)2

Page 116: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

116

10.4 yvela piri, romlebic moTavsebulni arian cixeSi, an 10.3.b

paragrafSi miTiTebuli wesisamebRarian dakavebulni, am

wesebis mixedviT iwodebian patimrebad.

11.1 18 wlamde asakis bavSvebi ar unda iyvnen moTavsebuli moz-

rdilTa cixeSi, aramed maTTvis specialurad gankuTvnil

dawesebulebaSi.

11.2 Tu, iSviaT SemTxvevebSi, bavSvebi mainc arian moTavsebu-

li aseT dawesebulebaSi, unda arsebobdes specialuri

debulebebi, romlebic iTvaliswinebs maT statuss da saW-

iroebebs.

12.1 pirebi, romlebic fsiqikurad arian daavadebulni da maTi

fsiqikuri mdgomareoba SeuTavsebelia cixeSi patimrobas-

Tan, unda moTavsdnen specialurad maTTvis gankuTvnil

dawesebulebaSi.

12.2 miuxedavad amisa, Tu aseTi pirebi mainc imyofebian patim-

robaSi, unda arsebobdes specialuri regulaciebi, rac

iTvaliswinebs maT statussa da saWiroebebs.

13. am wesebis gamoyeneba unda moxdes miukerZoeblad, diskrim-

inaciis gareSe, sqesis, rasis, kanis feris, enis, religiis,

politikuri Tu sxva mosazrebis, erovnuli an socialuri

warmomavlobis, erovnuli umciresobisadmi kuTvnilebis, sa-

kuTrebis, warmomavlobis an sxva mdgomareobis safuZvelze.

nawili II

miReba14. arcerTi piris miReba an moTavseba sapatimro daweseb-

ulebaSi ar unda moxdes Sesabamisi saTanado aqtis gareSe,

erovnuli kanonmdeblobis Sesabamisad.

15.1 miRebisas TiToeul patimarTan dakavSirebiT unda moxdes

Semdegi detalebis dauyovnebliv dafiqsireba:

a. patimris piradobis damadasturebeli informacia;

b. dapatimrebis mizezi da pasuxismgebeli piri, romelmac

gasca Sesabamisi gankarguleba;

g. miRebis dRe da saaTi;

d. patimris piradi nivTebis nusxa, romlebic unda moTavs-

evropis sabWos dokumentebi

Page 117: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

117

des sapatimro dawesebulebis Semnaxvel ganyofilebaSi

31-e wesis Sesabamisad;

e. yoveli xiluli dazianeba da saCivari dawesebulebaSi mi-

yvanamde gancdili cudad mopyrobis Sesaxeb;

v. samedicino saidumloebas daqvemdebarebuli nebismieri

informacia patimris janmrTelobasTan dakavSirebiT,

romelsac mniSvneloba aqvs patimris an sxvaTa fizikuri an

fsiqikuri keTildReobisTvis.

15.2 miRebisas yvela patimars unda miawodon informacia 30-e

wesis Sesabamisad.

15.3 miRebis Semdeg dauyovnebliv unda gaices Setyobineba pa-

timris sapatimro dawesebulebaSi moTavsebis Sesaxeb, 24.9

wesis Sesabamisad.

16. miRebidan SeZlebisdagvarad male:

a. patimris janmrTelobis Sesaxeb informacias unda daema-

tos samedicino Semowmebis Catareba, 42-e muxlis Sesabam-

isad;

b. patimrisaTvis usafrTxoebis saTanado done unda gan-

isazRvros 51-e wesis Sesabamisad;

g. usafrTxoebisadmi saSiSroeba, romelsac patimari war-

moadgens, unda ganisazRvros 52-e muxlis Sesabamisad;

d. patimris socialuri mdgomareobis Sesaxeb arsebuli

nebismieri informacia unda Sefasdes, raTa moxdes misi pi-

radi saWiroebebis gadawyveta;

e. msjavrdebulebis SemTxvevaSi, dadgenil unda iqnes

saWiro zomebi im programebis gansaxorcieleblad, romle-

bic gaTvaliswinebulia am wesebis VIII nawiliT.

ganawileba da ganTavseba17.1 patimrebis ganTavseba unda moxdes SeZlebisdagvarad axlos

maT saxlebsa an socialuri reabilitaciis adgilebTan.

17.2 ganTavseba aseve unda iTvaliswinebdes sisxlis samarTlis

saqmis gamoZiebis gagrZelebis moTxovnebs, aseve, usafrTx-

oebisa da uSiSroebis da yvela patimrisaTvis saTanado re-

Jimebis uzrunvelyofis saWiroebebs.

17.3 ramdenadac SesaZlebelia, patimrebTan unda Catardes kon-

sultacia maTi sawyisi ganTavsebis adgilis Sesaxeb, aseve,

rekomendacia (2006)2

Page 118: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

118

erTi dawesebulebidan sxva dawesebulebaSi Semdgomi ga-

dayvanisas.

18.1 patimrebisTvis uzrunvelyofili Senoba, gansakuTrebiT

ki, saZinebeli korpusi, unda pasuxobdes adamianis Rirsebis

pativiscemis da SeZlebisdagvarad, aseve, ganmartoebis

moTxovnebs. garda amisa, daculi unda iyos janmrTelobi-

sa da higienis moTxovnebi, klimaturi pirobebisa da gansa-

kuTrebiT, farTis odenobis, haeris moculobis, ganaTebis

da ventilaciis pirobebis gaTvaliswinebiT.

18.2 yvela SenobaSi, sadac patimrebi cxovroben, muSaoben an

ikribebian:

a. fanjrebi unda iyos sakmarisad didi, raTa saSualeba

misces patimrebs, ikiTxon an imuSaon bunebrivi ganaTebi-

sas normalur pirobebSi. aseve, aucilebelia, xdebodes

sufTa haeris moZraoba, garda im SemTxvevisa, roca arse-

bobs haeris kondicirebis sistema;

b. xelovnuri ganaTeba unda akmayofilebdes miRebul te-

qnikur standartebs; g. unda arsebobdes signalizaciis

sistema, rac saSualebas miscems patimrebs, dauyovnebliv

daukavSirdnen personals.

18.3 konkretuli minimaluri moTxovnebi, 1-el da me-2 para-

grafSi mocemuli sakiTxebis gaTvaliswinebiT, mocemuli

unda iyos erovnul kanonmdeblobaSi.

18.4 erovnuli kanonmdebloba unda iTvaliswinebdes meqa-

nizmebs, romlebic uzrunvelyofs imas, rom am moTxovnebis

darRveva aRmoxdes cixeebis gadatvirTulobiT.

18.5 patimrebis ganTavseba RamiT, Cveulebriv, unda moxdes

individualur saknebSi, garda im SemTxvevebisa, roca um-

jobesia maTi moTavseba saerTo saZinebelSi.

18.6 sacxovreblis saerTo gamoyeneba unda iyos SesaZlebeli

mxolod maSin, Tu es am miznis Sesabamisia da patimrebic

eTavsebian erTmaneTs.

18.7 patimrebs SeZlebisdagvarad unda mieceT arCevanis Sesa-

Zlebloba, sanam mieTiTebaT saZineblis erToblivi gamoy-

eneba.

evropis sabWos dokumentebi

Page 119: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

119

18.8 patimrebis konkretul dawesebulebaSi moTavsebis an sas-

jelaRsrulebis dawesebulebis konkretul ganyofile-

bebSi ganTavsebis Sesaxeb gadawyvetilebis miRebisas, unda

moxdes sapatimroSi moTavsebis Semdegi pirobebis saTana-

do gaTvaliswineba:

a. miusjeli patimrebis gancalkevebiT moTavseba mis-

jilebisagan;

b. mamakaci patimrebis qali patimrebisagan gancalkevebiT

moTavseba; da

g. axalgazrda mozrdili patimrebis SedarebiT asakiani pa-

timrebisagan calke moTavseba.

18.9 me-8 paragrafSi mocemuli gancalkevebiT moTavsebis

moTxovnebis mimarT SeiZleba gamonaklisebis daSveba,

raTa patimrebs RonisZiebebSi erToblivi monawileobis

saSualeba mieceT. Tumca, es jgufebi gancalkevebiT unda

moaTavson RamiT, garda im SemTxvevisa, roca isini Tanxmo-

bas acxadeben erTad moTavsebaze da cixis administracia

miiCnevs, rom es yvela patimrisTvis saukeTeso varianti

iqneba.

18.10 yvela patimris sadgomSi unda iyos iseTi pirobebi, romel-

ic Seesabameba maTi gaqcevis, sakuTari Tavisa an sxvisTvis

zianis miyenebis SesaZlo risks da moicavs yvelaze nakle-

bad SemzRudav usafrTxoebis zomebs.

higiena19.1 cixis yoveli nawili unda iyos Senaxuli saTanadod sufTa

mdgomareobaSi.

19.2 rodesac patimrebi mihyavT cixeSi, sufTa unda iyos is

saknebi da sxva ganyofilebebi, sadac patimarTa ganTavseba

xdeba.

19.3 patimrebs iolad unda miuwvdebodeT xeli sanitariul sad-

gomebze, romlebic higienuria da ganmartoebis saSualebas

iZleva.

19.4 unda moxdes adekvaturi samyoflis uzrunvelyofa, raTa

yovelma patimarma SeZlos SxapiT an abazaniT sargeblo-

ba klimatisadmi Sesatyvisi temperaturis pirobebSi, Tu

es SesaZlebelia _ dRiurad, an kviraSi orjer mainc (Tu

rekomendacia (2006)2

Page 120: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

120

saWiroa, ufro xSiradac), zogadi higienis interesebidan

gamomdinare.

19.5 patimrebma sufTad da mowesrigebulad unda iqonion

tansacmeli da saZinebeli, aseve, pirad higienas miaqcion

yuradReba.

19.6 amisaTvis cixis administraciam unda uzrunvelyos isini

Sesabamisi saSualebebiT, tualetisa da higienuri saSuale-

bebiT da masalebiT.

19.7 unda moxdes qalTa sanitariuli saWiroebebis specialuri

uzrunvelyofa.

tansacmeli da qveSagebi20.1 patimrebi, romelTac ara aqvT saTanado tansacmeli, an

ar gaaCniaT sakuTari samosi, uzrunvelyofili unda iqnen

klimatis Sesabamisi tansacmliT.

20.2 amgvari tansacmeli ar unda iyos Seuracxmyofeli an

Rirsebis damamcirebeli.

20.3 yvela tansacmeli karg mdgomareobaSi unda iyos SenarCu-

nebuli da saWiroebisamebr, Seicvalos.

20.4 patimrebs, romelTac eZlevaT cixidan gasvlis nebarTva,

ar unda moeTxovoT iseTi tansacmlis tareba, romelic

SesamCnevs gaxdis maT statuss.

21. yoveli patimari uzrunvelyofili unda iyos calke sa-

woliT da calke qveSagebiT, romelic mowesrigebul mdgo-

mareobaSi unda iqonios da Seicvalos imdenad xSirad, rom

misi sisufTave iyos daculi.

kveba22.1 patimrebi uzrunvelyofili unda iyvnen saTanado sakve-

biT, maTi asakis, janmrTelobis da fizikuri mdgomareo-

bis, religiis, kulturis da muSaobis xasiaTis gaTvalis-

winebiT.

22.2 sakvebi racionis moTxovnebi, rogoricaa kaloriuloba da

cilebis Semcveloba, gaTvaliswinebuli unda iyos erovnu-

li kanonmdeblobiT.

evropis sabWos dokumentebi

Page 121: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

121

22.3 sakvebis momzadeba da saWmelad gamotana unda xdebodes

higienur pirobebSi.

22.4 gaTvaliswinebuli unda iyos samjeradi kveba, gonivrul

intervalebSi.

22.5 patimrebisTvis sufTa sasmeli wyali unda iyos nebismier

dros xelmisawvdomi.

22.6 eqimma an kvalificiurma meddam unda moiTxovos sakvebi

racionis Secvla konkretuli patimrisaTvis, rodesac es

saWiroa samedicino mosazrebiT.

iuridiuli konsultacia23.1 yovel patimars aqvs iuridiuli konsultaciis miRebis

ufleba da cixis administraciam unda uzrunvelyos sa-

Tanado farTi aseTi daxmarebis xelmisawvdomobisaTvis.

23.2 patimrebs sakuTari Sexedulebisamebr nebismieri uridiul

sakiTxze SeuZliaT mimarTon maT mier ve SerCeul iurist-

konsultants sakuTari xarjebiT.

23.3 Tu arsebobs ufaso iuridiuli konsultaciis programa,

cixis administraciam amis Taobaze unda acnobos yvela pa-

timars.

23.4 konsultaciebi da sxva komunikaciebi, aseve, korespondencia

samarTlebriv sakiTxebze patimrebs Soris da maTsa da iu-

ridiul konsultantebs Soris unda iyos konfidencialuri.

23.5 sasamarTlo xelisuflebas SeuZlia, gamonaklis SemTx-

vevebSi, SezRudvebi daawesos aseT konfidencialurobaze,

seriozuli danaSaulis an cixis usafrTxoebisa da uSiS-

roebis darRvevis Tavidan asacileblad.

23.6 patimrebs xeli unda miuwvdebodeT, anda TviTon inaxavd-

nen maTi saqmis samarTalwarmoebasTan dakavSirebul do-

kumentebs.

kontaqti garesamyarosTan24.1 patimrebs nebarTva unda mieceT, rac SeiZleba xSirad

iqonion urTierToba weriliT, telefoniT Tu komunik-

aciis sxva saSualebiT TavianT ojaxebTan, sxva pirebTan da

rekomendacia (2006)2

Page 122: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

122

gare organizaciebis warmomadgenlebTan, aseve, daeniSnoT

paemnebi am adamianebTan.

24.2 komunikaciebi da paemnebi SeiZleba daeqvemdebaros Sez-

Rudvebs da monitorings, romelic saWiro iqneba sisxlis

samarTlis gamoZiebis gasagrZeleblad, wesrigis Sesan-

arCuneblad, usafrTxoebisa da uSiSroebis uzrunvel-

sayofad da sisxlis samarTlis danaSaulTa aRsakveTad,

danaSaulis msxverplTa dasacavad. magram sasamarTlo xe-

lisuflebis mier dawesebuli aseTi SezRudvebi, maT Soris

konkretuli SezRudvebi, mainc unda akmayofilebdes kon-

taqtis dasaSveb minimalur dones.

24.3 erovnuli kanonmdebloba unda akonkretebdes erovnul

da saerTaSoriso organoebs da Tanamdebobis pirebs, rom-

lebTanac komunikacia patimrebs ar unda SeezRudoT.

24.4 paemnebis organizeba ise unda ganxorcieldes, rom patim-

rebs saSualeba mieceT, SeinarCunon da ganaviTaron ojax-

uri urTierTobebi SeZlebisdagvarad normalur garemoSi.

24.5 cixis administracia unda daexmaros patimrebs gare sam-

yarosTan adekvaturi kontaqtis SenarCunebaSi da unda uz-

runvelyos isini Sesabamisi mxardaWeriT.

24.6 nebismieri informacia patimris axlo naTesavis gardacva-

lebis an seriozuli avadmyofobis Sesaxeb dauyovnebliv

unda ecnobos patimars.

24.7 rodesac garemoebebi iZleva amis saSualebas, patimars

ufleba unda mieces, datovos cixe badragis TanxlebiT, an

martom, avadmyofi naTesavis mosanaxuleblad, satiralSi

misasvlelad an sxva humanitaruli mosazrebebiT.

24.8 patimrebs unda mieceT saSualeba, dauyovnebliv Seatyobi-

non TavianT ojaxebs dapatimrebisa an sxva dawesebuleba-

Si gadayvanis Sesaxeb, anda seriozuli daavadebisa Tu da-

zianebis Sesaxeb, romelic maT awuxebT.

24.9 cixeSi patimris moyvanisas, aseve, patimris gardacvalebi-

sa an mZime avadmyofobisas, anda saavadmyofoSi gadayvani-

sas, cixis administraciam dauyovnebliv unda acnobos mis

meuRles an partniors. Tu patimari dauojaxebelia, amis

evropis sabWos dokumentebi

Page 123: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

123

Sesaxeb unda ecnobos mis uaxloes naTesavs an patimris

mier dasaxelebul pirs, garda im SemTxvevisa, rodesac pa-

timari TviTon iTxovs Seutyobineblobas.

24.10 patimrebs unda mieceT saSualeba, regularulad Seityon

sazogadoebrivi saqmeebis Sesaxeb da amisaTvis gamoiweron

da ikiTxon gazeTebi, perioduli gamocemebi da sxva pub-

likaciebi, mousminon radios an satelevizio gadacemebs,

garda im SemTxvevisa, rodesac sasamarTlo xelisuflebis

mier, garkveuli periodis ganmavlobaSi, individualur

SemTxvevaSi, konkretuli akrZalvaa dawesebuli.

24.11 cixis xelmZRvanelobam unda uzrunvelyos, rom patimrebs

SeeZloT monawileobis miReba arCevnebSi, referendumSi

da sazogadoebrivi cxovrebis sxva aspeqtebSi, Tuki aseTi

ufleba araris SezRuduli erovnuli kanonmdeblobiT.

24.12 patimrebs unda mieceT masmediasTan urTierTobis nebarT-

va, Tuki ararsebobs aseTi komunikaciis akrZalvis angariS-

gasawevi mizezi usafrTxoebisa da uSiSroebis mosazre-

bidan gamomdinare, romelic ganpirobebulia sazogadoe-

brivi interesiT, aseve, dazaralebulis Tu sxva patimrebis

an personalis dacvis interesebiT.

cixis reJimi25.1 nebismieri patimrisTvis gankuTvnili reJimi unda Sei-

cavdes RonisZiebebis balansirebul programas.

25.2 es reJimi saSualebas unda aZlevdes yvela patimars, yovel-

dRiurad rac SeiZleba meti dro gaataron saknebis gareT,

rac saWiroa adamianuri da socialuri urTierTobebis ad-

ekvaturi donis SesanarCuneblad.

25.3 reJimi aseve unda pasuxobdes patimris socialur saWiroe-

bebs.

25.4 gansakuTrebuli yuradReba unda mieqces im patimrebis

saWiroebebs, romelTac gadaitanes fizikuri, moraluri

am seqsualuri Seuracxyofa.

rekomendacia (2006)2

Page 124: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

124

samuSao26.1 sasjelaRsrulebis dawesebulebaSi patimris muSaoba unda

aRiqmebodes rogorc cixis reJimis pozitiuri elementi

da arasdros ar unda iqnes gamoyenebuli sasjelis saxiT.

26.2 cixis xelmZRvaneloba unda cdilobdes, rom patimrebi sa-

sargeblo xasiaTis sakmarisi samuSaoTi uzrunvelyos.

26.3 patimrisaTvis gankuTvnili samuSao SeZlebisdagvarad is-

eTi unda iyos, rom unarCunebdes an aviTarebdes patimris

mier gaTavisuflebis Semdgom Tavis rCenis unars.

26.4 me-13 wesis Tanaxmad, uzrunvelyofili samuSaos tipTan

mimarTebiT, ar unda arsebobdes diskriminacia genderuli

safuZvliT.

26.5 samuSaoze, romelic aseve moicavs profesiul swavlebas,

unda dasaqmdnen patimrebi, romlebsac SeuZliaT misgan

sargeblobis miReba, gansakuTrebiT, axalgazrda patimrebi.

26.6 patimrebs unda SeeZloT, Tavad SearCion saqmianobis is

tipis, romelSi monawileobis survilic aqvT – arsebuli

samuSaos limitis farglebSi, agreTve, saTanado profesi-

uli SerCevis, wesrigisa da disciplinis moTxovnebis Sesa-

bamisad.

26.7 sasjelaRsrulebis dawesebulebebSi muSaobis organize-

ba da meTodebi SeZlebisdagvarad miaxloebuli unda iyos

sazogadoebaSi arsebul samuSao standartebTan, raTa

moxdes patimarTa momzadeba Cveulebrivi profesiuli cx-

ovrebisaTvis.

26.8 miuxedavad imisa, rom sasjelaRsrulebis dawesebulebebSi

samrewvelo kompaniebis mier finansuri mogebis miRebis

mizniT saqmianobebis ganxorcieleba SeiZleba mniS-

vnelovani iyos standartebis gaumjobesebisa da wvrTnis

xarisxis amaRlebisaTvis, magram patimarTa interesebi ar

unda daeqvemdebaros am mizans.

26.9 patimrebisTvis samuSaos uzrunvelyofs sasjel aRsru-

lebis dawesebulebis xelmZRvaneloba sakuTari saxsre-

biT an kerZo kontraqtorebTan TanamSromlobiT, rogorc

sasjelaRsrulebis dawesebulebaSi, ise mis gareT.

evropis sabWos dokumentebi

Page 125: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

125

26.10 yvela SemTxvevaSi unda xdebodes patimarTa samuSaos

samarTliani anazRaureba.

26.11 patimrebs SesaZlebloba unda hqondeT, rom maT mier ga-

momuSavebuli Tanxis nawili mainc daxarjon sakuTari

moxmarebisTvis, daSvebuli sagnebis SesaZenad, aseve, anaz-

Raurebis nawili moaxmaron sakuTar ojaxs.

26.12 SeiZleba patimrebis waxaliseba, rom maT gamomuSavebuli

anazRaurebis nawili dazogon, romelic gaTavisuflebi-

sas gadaecemaT an gamoyenebuli iqneba sxva SeTanxmebuli

miznebisaTvis.

26.13 muSaobisas patimrebis janmrTelobisa da usafrTxoebis

zomebi unda iyos adekvaturi da isini ar unda iyvnen imaze

naklebad daculni, vidre cixis gareT momuSave muSakebi.

26.14 patimarTaTvis uzrunvelyofili unda iyos samrewvelo

travmisas anazRaurebis miRebis garantia, maT Soris, pro-

fesiuli daavadebis dros da misi pirobebi ar unda iyos

imaze naklebad xelsayreli, vidre kanonmdeblobiT aris

gaTvaliswinebuli Cveulebriv momuSave muSakTaTvis.

26.15 patimarTa maqsimaluri dRiuri da yovelkvireuli samuS-

ao saaTebi unda iyos dafiqsirebuli adgilobrivi wesebis

mixedviT, romlebic aregulirebs Tavisufal muSakTa

dasaqmebis pirobebs.

26.16 patimrebs unda hqondeT minimum erTi dasvenebis dRe kvira-

Si da sakmarisi dro ganaTlebisa da sxva saqmianobisaTvis.

26.17 momuSave patimrebi SeZlebisdagvarad unda CarTon erov-

nuli socialuri usafrTxoebis sistemebSi.

varjiSi da dasveneba27.1 yovel patimars unda mieces SesaZlebloba, yoveldRiurad

minimum erTi saaTi mainc ivarjiSos sufTa haerze, Tu amin-

di iZleva amis saSualebas.

27.2 avdris pirobebSi, patimrebs alternatiuli SesaZlebloba

unda mieceT savarjiSod.

27.3 saTanadod organizebuli RonisZiebebi, romlebic xels

uwyobs sijansaRes da uzrunvelyofs fizikur varjiSsa da

dasvenebas, unda warmoadgendes reJimis ganuyofel nawils.

rekomendacia (2006)2

Page 126: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

126

27.4 sasjelaRsrulebis dawesebulebebis xelmZRvaneloba

xels unda uwyobdes msgavs RonisZiebebs Sesabamisi aRWur-

vilobisa Tu bazis uzrunvelyofis meSveobiT.

27.5 dawesebulebis administraciam unda moagvaros special-

uri RonisZiebebis organizebis sakiTxebi im patimarTaT-

vis, romlebic amas saWiroeben.

27.6 dasvenebis saSualebebi, maT Soris sporti, TamaSebi,

kulturuli RonisZiebebi, hobi da Tavisufali drois

gatarebis sxva xerxebi, unda iqnes uzrunvelyofili da

patimrebs, SeZlebisdagvarad, unda mieceT maTi organize-

bis SesaZlebloba.

27.7 patimrebs erTmaneTTan urTierTobis SesaZlebloba unda

mieceT varjiSis dros da sarekreacio RonisZiebebSi

monawileobisas.

ganaTleba28.1 yoveli sasjelaRsrulebis dawesebuleba unda cdilob-

des, rom patimrebi uzrunvelyos saganmanaTleblo pro-

gramebis xelmisawvdomobiT, romlebic iqneba SeZlebis-

dagvarad mravalmxrivi da upasuxebs patimarTa individu-

alur saWiroebebs maTi miswrafebebis gaTvaliswinebiT.

28.2 prioriteti unda mieniWos patimrebs, romelTac wera-

kiTxvis da angariSis swavlis saWiroeba aqvT da akliaT sa-

baziso da profesiuli ganaTleba.

28.3 gansakuTrebuli yuradReba unda mieqces axalgazrda da

specialuri saWiroebebis mqone patimrebis ganaTlebas.

28.4 ganaTlebas ar unda mieniWos naklebi statusi, vidre muS-

aobas cixis reJimis farglebSi da patimrebi ar unda Caay-

enon finansurad an sxvagvarad araxelsayrel pirobebSi

saganmanaTleblo programaSi monawileobis miRebis gamo.

28.5 yovel dawesebulebas unda hqondes biblioTeka yvela

patimris sargeblobisTvis, romelic saTanadod iqneba

aRWurvili rogorc rekreaciuli, aseve saganmanaTleblo

resursebiT, wignebiT da sxva saSualebebiT.

28.6 sadac SesaZlebelia, cixis biblioTeka unda moewyos sazo-

gadoebrivi biblioTekis samsaxurebTan TanamSromlobiT.

evropis sabWos dokumentebi

Page 127: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

127

28.7 ramdenadac ganxorcielebadi iqneba, patimarTa ganaTleba

unda:

a. iyos integrirebuli qveynis saganmanaTleblo da profe-

siuli ganaTlebis sistemasTan, imgvarad, rom patimarTa

gaTavisuflebis Semdgom maT SeZlon swavlis an profesi-

uli ganaTlebis gagrZeleba siZneleebis gareSe; da

b. mimdinareobdes gare saganmanaTleblo dawesebulebebis

egidiT.

azris, sindisis da religiis Tavisufleba29.1 pativi unda eces patimarTa azris, sindisis da religiis

Tavisuflebas.

29.2 cixeebis reJimi ise unda iyos organizebuli, rom SeZlebi-

sdagvarad saSualeba misces patimrebs, TavianT religias

da rwmenas misdion, religiis da sarwmunoebis akreditebu-

li warmomadgenlebis mier Catarebul RvTismsaxurebas da

Sexvedrebs daeswron, kerZod, Sexvdnen TavianTi religiis

warmomadgenlebs da sakuTrebaSi iqonion Tavis religias-

Tan an mrwamsTan dakavSirebuli literatura an wignebi.

29.3 patimrebs ar unda aiZulebdnen, misdion religias an sarw-

munoebas, daeswron RvTismsaxurebas an Sexvedrebs, miiRon

monawileoba religiur ceremoniaSi an Sexvdnen romelime

religiis an sarwmunoebis warmomadgenlebs.

informacia30.1 miRebisas da Semdgom, saWiroebisamebr, patimrebs xSir-

ad unda ecnoboT werilobiT da zepirad, maTTvis gasageb

enaze, TavianTi uflebebis, movaleobebisa da cixis disci-

plinis maregulirebeli wesebis Sesaxeb.

30.2 patimrebs unda mieceT saSualeba, sakuTrebaSi iqonion

maTTvis miwodebuli informaciis werilobiTi versia.

30.3 patimrebs unda Seatyobinon maTTan dakavSirebiT mimdin-

are samarTalwarmoebisa Tu saproceso moqmedebebis Sesax-

eb, anda, msjavrdebulebis SemTxvevaSi – mosaxdeli vadisa

da pirobiT vadamde adre gaTavisuflebis SesaZleblobebis

Sesaxeb.

rekomendacia (2006)2

Page 128: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

128

patimris sakuTreba31.1 patimris sakuTrebaSi arsebuli nebismieri nivTi, romelic

akrZalulia cixis Sida regulaciebiT (normatiuli aqte-

biT), Senaxuli unda iqnes patimris dawesebulebaSi miRebi-

sas.

31.2 patimarma, romlis sakuTrebaSi arsebuli nivTebi inaxeba

dawesebulebaSi, xeli unda moaweros am nivTebis CamonaT-

vals.

31.3 am sakuTrebis karg mdgomareobaSi SesanarCuneblad unda

gatardes zomebi.

31.4 Tu saWirod iqna cnobili aseTi sakuTrebis ganadgureba, es

unda dafiqsirdes da patimars ecnobos amis Sesaxeb.

31.5 patimrebs unda hqondeT SesaZlebloba, SeiZinon an sx-

vagvarad miiRon saqoneli, sakvebis da sasmelis CaTvliT,

sakuTari gamoyenebisTvis, higienis, wesrigisa da us-

afrTxoebis sakiTxebis gaTvaliswinebiT, im fasebSi, rom-

lebic bevrad aRaRemateba Tavisufal sazogadoebaSi arse-

bul fasebs.

31.6 Tu patimari Semoitans medikamentebs, eqimma unda gadawyvi-

tos, Tu rogor moxdes maTi gamoyeneba.

31.7 Tu patimrebs ufleba eZlevaT, sakuTrebaSi arsebuli

nivTebi Tan iqonion, dawesebulebis xelmZRvanelobam

zomebi unda miiRos maT dasacavad.

patimarTa gadayvana32.1 patimrebis gadayvanisas cixeSi da cixidan, an sxva adgilas,

rogoricaa sasamarTlo an saavadmyofo, isini rac SeiZle-

ba naklebad unda eCvenon sazogadoebas. maTi anonimurobis

dasacavad saTanado saSualebebi unda iqnes uzrunvelyo-

fili.

32.2 patimarTa transportireba sabadrago manqaniT, romelsac

aRaqvs adekvaturi ventilacia an ganaTeba, an romelic maT

zedmet fizikur diskomforts an uxerxulobas uqmnis,

unda iqnes akrZaluli.

32.3 patimarTa badragireba unda ganxorcieldes sajaro xeli-

suflebis xarjebiT da miTiTebebiT.

evropis sabWos dokumentebi

Page 129: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

129

patimarTa gaTavisufleba33.1 yvela patimari dauyovnebliv unda gaTavisufldes patim-

robis Sesaxeb sasamarTlo brZanebis vadis gasvlis Semd-

gom, an roca sasamarTlo an sxva organo maTi gaTavisu-

flebis Sesaxeb aqts gamoscems.

33.2 gaTavisuflebis TariRi da dro unda dafiqsirdes.

33.3 yvela patimars unda gaewios SeRavaTi maTi momzadebisas

gaTavisuflebis Semdgom Tavisufal sazogadoebaSi dasa-

bruneblad.

33.4 gaTavisuflebisas yvela nivTi da fuli, romelic pati-

mars ekuTvnis da romelic CamoerTva Sesanaxad, unda

daubrundes, garda im SemTxvevebisa, roca fulis gamotana

xorcieldeboda nebarTviT an is gaigzavna dawesebulebi-

dan, an saWirod iqna miCneuli zogierTi nivTis ganadgure-

ba, higienuri mosazrebebidan gamomdinare.

33.5 patimari, misi kuTvnili nivTebis dabrunebisas, xels awers

qviTars.

33.6 rodesac gaTavisufleba winaswar organizebulia, patimars

unda SesTavazon samedicino Semowmeba 42-e wesis mixedviT,

gaTavisuflebamde rac SeiZleba axlo xanebSi.

33.7 unda ganxorcieldes zomebi imis uzrunvelsayofad, rom

gaTavisuflebisas patimrebs saWiroebisamebRhqondeT sa-

Tanado dokumentebi da piradobis damadasturebeli sab-

uTebi, aseve, maT daxmareba unda gaewioT Sesabamisi binisa

da samsaxuris moZebnaSi.

33.8 unda gatardes saTanado zomebi imis uzrunvelsayofad,

rom gaTavisuflebisas patimrebs gaaCndeT arsebobis saSu-

aleba, klimatisa da sezonis Sesabamisi tansacmeli, aseve,

daniSnulebis adgilamde misaRwevi saxsrebi.

qalebi34.1 garda specifikuri debulebebisa, romlebic mocemulia am

wesebSi da exeba qal patimrebs, sasjelaRsrulebis dawese-

bulebis xelmZRvaneloba, qalTa patimrobis raime aspeqt-

Tan mimarTebiT mniSvnelovani gadawyvetilebebis miRebi-

sas, aseve gansakuTrebul yuradRebas unda aqcevdes qalTa

saWiroebebs, rogoricaa maTi fizikuri, profesiuli, so-

cialuri da fsiqologiuri saWiroebebi.

rekomendacia (2006)2

Page 130: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

130

34.2 gansakuTrebuli RonisZiebebi unda gatardes im qal pati-

marTa specialuri samsaxurebis uzrunvelyofisaTvis, ro-

melTac aqvT 25.4 wesSi mocemuli saWiroebebi.

34.3 patimar qalebs unda mieceT saSualeba, imSobiaron cixis

gareT, magram, Tu bavSvis dabadeba xdeba cixeSi, xelmZR-

vanelobam saWiro daxmareba da baza unda uzrunvelyos.

patimari arasrulwlovnebi35.1 roca, gamonaklis SemTxvevebSi, 18 wlamde asakis arasrulw-

lovnebi moTavsebuli arian mozrdilebisTvis gankuTvnil

cixeSi, xelmZRvanelobam unda uzrunvelyos, rom yvela

patimrisaTvis gaweuli momsaxurebebis garda, arasrulw-

lovan patimrebs agreTve gaewioT socialuri, fsiqologi-

uri da saganmanaTleblo momsaxureba, religiuri mzrun-

veloba da gajansaRebis RonisZiebebi, an sazogadoebaSi

bavSvTaTvis arsebul msgavsi programebis ekvivalenturi

RonisZiebebi.

35.2 yovel arasrulwlovan patimars, romelic eqvemdebareba

savaldebulo ganaTlebas, xeli unda miuwvdebodes aseT

ganaTlebaze.

35.3 damatebiTi daxmareba unda gaewioT bavSvebs, romelTa ga-

Tavisufleba xdeba cixidan.

35.4 Tu arasrulwlovnebi moTavsebuli arian cixeSi, isini

unda imyofebodnen calke ganyofilebaSi, romelic gamoy-

ofilia mozrdili patimrebisTvis gankuTvnili nawilisa-

gan, garda im SemTxvevisa, Tu miCneul iqneba, rom es bavSvis

interesebs ewinaaRmdegeba.

Cvili bavSvebi36.1 Cvili bavSvebi SeiZleba datovebul iqnen mSoblebTan cixe-

Si mxolod maSin, Tu es bavSvis aucilebel interesebSi Se-

dis. maT ar unda moepyron rogorc patimrebs.

36.2 rodesac Cvilebs ufleba aqvT, cixeSi mSoblebTan erTad

imyofebodnen, gansakuTrebulad unda iqnes uzrunvely-

ofili maTTvis bagis arseboba. baga dakompleqtebuli

unda iyos kvalificiuri momvlelebiT, sadac Cvil bavSvTa

evropis sabWos dokumentebi

Page 131: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

131

moTavseba moxdeba im SemTxvevaSi, rodesac mSobeli monaw-

ileobs RonisZiebebSi, romlebzec bavSvTa daswreba araris

SesaZlebeli.

36.3 specialuri sadgomi unda iyos gamoyofili Cvilebis

keTildReobis uzrunvelsayofad.

ucxoeli moqalaqeebi37.1 ucxo qveynis moqalaqe patimrebs dauyovnebliv unda ecno-

boT, rom aqvT ufleba, moiTxovon kontaqti da saTanado

saSualebebi TavianTi saxelmwifos diplomatiur an sakon-

sulo warmomadgenlebTan.

37.2 patimrebi, romlebic arian im qveynis moqalaqeebi,

romelsac ar gaaCnia aRniSnul saxelmwifoSi diplomati-

uri an sakonsulo warmomadgenloba, arian devnilebi an

moqalaqeobis armqone pirebi, unda iqnen uzrunvelyofili

msgavsi sakomunikacio saSualebiT im saxelmwifos diplo-

matiur warmomadgenlobasTan dasakavSireblad, romelic

icavs maT interesebs, erovnul an saerTaSoriso xelmZR-

vanelobasTan, romlis amocanaa aseTi kategoriis pirebis

interesebis dacva.

37.3 cixeSi myofi ucxoeli moqalaqeebis interesebidan gamom-

dinare, romelTac SeiZleba gaaCndeT gansakuTrebuli

saWiroebebi, cixis administraciam saTanadod unda iTanam-

Sromlos am patimarTa diplomatiur an sakonsulo warmo-

madgenlebTan.

37.4 iuridiul daxmarebasTan dakavSirebiT konkretuli in-

formacia unda miewodos patimrebs, romlebic ucxo qvey-

nis moqalaqeebi arian.

37.5 patimrebs, romlebic ucxo qveynis moqalaqeebi arian, unda

ecnoboT imis Sesaxeb, rom maT aqvT TavianTi sasjelebis

sxva qveyanaSi aRsrulebis moTxovnis SesaZlebloba.

eTnikuri an enobrivi umciresobebi38.1 eTnikuri an enobrivi umciresobebis warmomadgenlebis

saWiroebebis dasakmayofileblad specialuri RonisZiebe-

bi unda gatardes.

rekomendacia (2006)2

Page 132: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

132

38.2 sxvadasxva jgufebis kulturuli praqtika SeZlebisdag-

varad unda gagrZeldes cixeSi.

38.3 enasTan dakavSirebuli saWiroebebis dakmayofileba unda

moxdes kompetenturi Tarjimnebis meSveobiT da konkret-

ul cixeSi gamoyenebuli sxvadasxva enaze Sesrulebuli

werilobiTi informaciis miwodebiT.

nawili III

janmrTeloba

jandacva39. cixis xelmZRvanelobam unda daicvas misi mzrunvelobis

qveS myofi patimrebis janmrTeloba.

cixeSi jandacvis organizacia40.1 cixeSi samedicino samsaxuri unda iyos organizebuli

saxelmwifosa an sazogadoebis zogadi jandacvis adminis-

traciasTan axlo TanamSromlobiT.

40.2 cixeebSi jandacvis politika unda iyos integrirebuli da

eTavsebodes erovnuli jandacvis politikas.

40.3 patimrebs xeli unda miuwvdebodeT qveyanaSi arsebul jan-

dacvis samsaxurze, maTi samarTlebrivi mdgomareobis sa-

fuZvelze, diskriminaciis gareSe.

40.4 cixeSi samedicino samsaxurebi unda cdilobdnen, gamoikv-

lion da umkurnalon fizikur da fsiqikur daavadebebs an

defeqtebs, romelic patimrebs awuxebs.

40.5 patimrebs unda gaewioT yvela saWiro samedicino, qiru-

rgiuli da fsiqiatriuli momsaxureba, maT Soris iseTic,

romelic sazogadoebrivi jandacvis farglebSi tardeba.

samedicino da jandacvis personali41.1 yoveli cixe unda sargeblobdes minimum erTi kvalificiu-

ri Terapevtis momsaxurebiT.

41.2 RonisZiebebi unda gatardes imis uzrunvelsayofad, rom

kvalificiuri medicinis muSaki mudmivad iyos dauyovne-

evropis sabWos dokumentebi

Page 133: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

133

bliv xelmisawvdomi gadaudebeli aucileblobis SemTx-

vevebSi.

41.3 Tu patimrebs aRhyavT srul ganakveTze momuSave eqimi,

regularulad unda dadiodes naxevar ganakveTze momuSave

medicinis muSaki.

41.4 yovel cixes unda hyavdes jandacvis sferoSi saTanadod

momzadebuli samedicino personali.

41.5 yoveli patimrisTvis xelmisawvdomi unda iyos kvalifici-

uri stomatologisa da okulistis daxmareba.

eqimis movaleobebi42.1 medicinis muSaki an kvalificiuri medda, romelic angariS-

valdebulia eqimis winaSe, unda naxulobdes patimrebs maTi

miRebidan SeZlebisdagvarad male da Cautaros maT samedi-

cino gamokvleva, garda im SemTxvevisa, roca es aSkarad aR-

warmoadgens aucileblobas.

42.2 medicinis muSaki an kvalificiuri medda, romelic angariS-

valdebulia eqimis winaSe, unda sinjavdes patimrebs Tx-

ovnisamebRgaTavisuflebisas, sxva SemTxvevebSi ki _ saW-

iroebisamebr.

42.3 patimris gasinjvisas, medicinis muSaki an kvalificiuri

medda gansakuTrebuli gulisxmier ebiT unda moepyros

Semdeg sakiTxebs:

a. samedicino saidumloebis normaluri wesebis dacva;

b. fizikuri an fsiqiatriuli daavadebis diagnozireba da

mis samkurnalod saWiro zomebis miReba, aseve, mimdinare

samedicino mkurnalobis gagrZeleba;

g. patimarTa mimarT Zaladobrivi mopyrobis nebismieri

niSnis an gamovlinebis dafiqsireba da Sesabamisi xelmZR-

vanelobisTvis Setyobineba;

d. narkotikebis, medikamentebisa da alkoholis gamoy-

enebis Sedegad gamovlenili abstinenciis simptomebis

mkurnaloba;

e. Tavisuflebis aRkveTis faqtiT gamowveuli nebismieri

fsiqologiuri an sxva stresuli niSnebis gamovlena;

v. im patimrebis izolireba, romelTac savaraudod aqvT

infeqciuri an gadamdebi daavadebebi infeqciis periodis

rekomendacia (2006)2

Page 134: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

134

ganmavlobaSi da maTTvis saTanado mkurnalobis uzrunve-

lyofa;

z. imis uzrunvelyofa, rom aiv infeqciiT daavadebuli pa-

timrebis izolireba aRmoxdes mxolod am niSniT;

T. im fizikuri da fsiqikuri defeqtebis SeniSvna, romleb-

mac SeiZleba Seaferxon gaTavisuflebis Semdgomi adapta-

ciis procesi.

i. yoveli patimris mdgomareobis muSaobisa da varjiSisaT-

vis Sesabamisobis dadgena;

k. sazogadoebriv organizaciebTan SeTanxmebebis miRw-

eva nebismieri aucilebeli samedicino da fsiqiatriuli

mkurnalobis gagrZelebis Sesaxeb gaTavisuflebis Semd-

gom, Tu patimrebi Tanxmobas ganacxadeben aseT SeTanxme-

baze.

43.1 samedicino muSaki unda zrunavdes patimarTa fizikur da

fsiqikur janmrTelobaze da sazogadoebrivi jandacvis

sistemaSi miRebuli standartebisa da pirobebis Sesabamisi

sixSiriT unda naxulobdes avadmyof patimrebs, romlebic

uCivian raime daavadebas an dazianebas da nebismier patimars,

vis mimarTac gansakuTrebuli yuradRebis miqcevaa saWiro.

43.2 medicinis muSaki an kvalificiuri medda gansakuTrebul

yuradRebas unda aqcevdes im patimarTa janmrTelobas,

romlebic samartoo patimrobaSi imyofebian. aseT patim-

rebs yoveldRe unda naxulobdes, uwevdes maT gadaudebel

samedicino daxmarebas da mkurnalobas maTive an cixis Ta-

namSromelTa TxovniT.

43.3 eqimma unda acnobos cixis direqtors, Tuki miiCnevs, rom

patimris fizikuri an fsiqikuri janmrTeloba seriozul

risks eqvemdebareba patimrobis gagrZelebis an misi rome-

lime pirobis gamo, samartoo patimrobis CaTvliT.

44. eqimi an sxva kompetenturi piri regularulad unda amow-

mebdes, agrovebdes informacias sxva saTanado wyaroe-

bidan da rekomendacias uwevdes direqtors Semdegze:

a. sakvebis da wylis raodenoba, xarisxi, momzadeba da miwo-

deba;

b. dawesebulebis da patimrebis higiena da sisufTave;

g. sasjelaRsrulebis dawesebulebis sanitariuli mdgo-

mareoba, gaTboba, ganaTeba da ventilacia;

evropis sabWos dokumentebi

Page 135: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

135

d. patimarTa tansacmlisa da qveSagebis sisufTave da gamo-

sadegoba.

45.1 direqtorma unda ganixilos angariSebi da rCeva, romelsac

mas warudgens eqimi da sxva kompetenturi piri, 43-e da 44-e

wesebis Sesabamisad, gaweuli rekomendaciebis Tanaxmad,

miiRos gadaudebeli zomebi maT gansaxorcieleblad.

45.2 Tu samedicino muSakis rekomendaciebi aRSedis direqto-

ris kompetenciaSi, an Tu direqtori maT aReTanxmeba, man

dauyovnebliv unda gadasces aRniSnuli rCevebi da piradi

angariSi zemdgom organos.

jandacvis uzrunvelyofa46.1 avadmyofi patimrebi, romlebic saWiroeben specialis-

tis mkurnalobas, gadayvanil unda iqnen specializebul

dawesebulebebSi an samoqalaqo saavadmyofoSi, Tuki aseTi

mkurnalobis SesaZlebloba ararsebobs cixeSi.

46.2 Tu sasjelaRsrulebis samsaxurs gaaCnia sakuTari stacio-

nari, is saTanadod unda iyos dakompleqtebuli da aRWur-

vili patimarTaTvis Sesabamisi mzrunvelobisa da mkur-

nalobis gasawevad.

fsiqikuri janmrTeloba47.1 samedicino kontrols daqvemdebarebuli specializebuli

sasjelaRsrulebis dawesebulebebi an ganyofilebebi xel-

misawvdomi unda iyos fsiqikuri daavadebis an gadaxrebis

mqone im patimarTa gamosakvlevad da samkurnalod, rom-

lebic me-12 wesis debulebebs aReqvemdebarebian.

47.2 cixis samedicino samsaxurma unda uzrunvelyos fsiqi-

atriuli mkurnaloba aseTi saWiroebis mqone yvela patim-

risTvis da gansakuTrebuli yuradReba miaqcios TviTmkv-

lelobebis (suicidi) Tavidan acilebas.

sxva sakiTxebi48.1 patimrebi ar unda gaxdnen eqsperimentis obieqti maTive

Tanxmobis gareSe.

48.2 patimrebze eqsperimentebi, romlebic iwvevs fizikur da-

zianebas, fsiqikur aSlilobas an janmrTelobis sxvagvaR-

dazianebas, unda aikrZalos.

rekomendacia (2006)2

Page 136: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

136

nawili IV

wesrigi

zogadad wesrigis sakiTxebis Sesaxeb49. cixeSi wesrigis SenarCuneba unda moxdes usafrTxoebis,

uSiSroebis da disciplinis moTxovnebis gaTvaliswinebiT,

amave dros, patimarTaTvis iseTi sacxovrebeli pirobebis

uzrunvelyofa unda xdebodes, romlebic adamianis Rirse-

bas pativs scems, sTavazobs maT, 25-e wesis Sesabamisad,

RonisZiebebiT datvirTul programas.

50. wesrigis, usafrTxoebisa da uSiSroebis saWiroebebis gaT-

valiswinebiT, patimrebs unda mieceT saSualeba, ganixilon

sakiTxebi, romlebic Seexeba patimrobis zogad pirobebs.

patimrebs xeli unda SeewyoT xelmZRvanelobasTan am

sakiTxebis ganxilvaSi.

uSiSroeba51.1 individualuri patimrebis mimarT gamoyenebuli uSiSroe-

bis zomebi unda iyos minimaluri, rac ki saWiroa maTi usa-

frTxo patimrobisaTvis.

51.2 uSiSroeba, romelic daculia fizikuri barierebiT da sxva

teqnikuri saSualebebiT, ganmtkicebuli unda iyos dinami-

uri usafrTxoebis meSveobiT, romelsac uzrunvelyofs

personali, romlebic kargad icnoben maTi kontrolis qveS

myof patimrebs.

51.3 miRebidan SeZlebisdagvarad male unda moxdes patimarTa

Sefaseba, raTa ganisazRvros riskebi:

a. ramdenad saxifaToni SeiZleba iyvnen isini sazogadoebi-

saTvis, gaqcevis SemTxvevaSi;

b. ramdenad Seecdebian isini gaqcevas damoukideblad an

gareSeTa daxmarebiT.

51.4 amis Sedegad, yoveli patimari unda imyofebodes imgvari

uSiSroebis pirobebSi, romelic Seesabameba saTanado risk-

is dones.

51.5 saWiro uSiSroebis done unda gadaisinjos regularuli in-

tervalebiT, piris patimrobis mTeli vadis ganmavlobaSi.

evropis sabWos dokumentebi

Page 137: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

137

usafrTxoeba52.1 miRebidan SeZlebisdagvarad male, unda moxdes patimrebis

Sefaseba, raTa ganisazRvros, uqmnian Tu ara safrTxes sxva

patimrebis, aseve cixis personalis, am dawesebulebaSi mo-

muSave an vizitad myofi pirebis usafrTxoebas, an ramde-

nadaa mosalodneli, mimarTon TviTdazianebas.

52.2 unda arsebobdes da moqmedebdes procedurebi, romlebic

uzrunvelyofs patimarTa, cixis personalis da yvela

vizitoris usafrTxoebas da minimumamde Seamciros Zal-

adobis riski an usafrTxoebis xelmyofi sxva incidentebi.

52.3 yovelnairi Zalisxmeva unda gatardes, raTa yvela pati-

mars saSualeba mieces, usafrTxod sruli monawileoba mi-

iRos yoveldRiur RonisZiebebSi.

52.4 patimrebs unda hqondeT SesaZlebloba, daukavSirdnen

cixis TanamSromlebs dRe-Ramis nebismier dros;

52.5 cixeebis usafrTxoeba unda regulirdebodes erovnuli

kanonmdeblobiT.

usafrTxoebis gaZlierebuli RonisZiebebi53.1 usafrTxoebis gaZlierebuli RonisZiebebi SeiZleba gamoy-

enebul iqnes mxolod gansakuTrebul SemTxvevebSi.

53.2 dawesebulebaSi unda arsebobdes procedurebi, romlebic

daculi unda iqnes nebismieri patimris mimarT usafrTxoe-

bis gaZlierebuli RonisZiebebis gamoyenebis SemTxvevaSi.

53.3 usafrTxoebis gaZlierebuli RonisZiebis xasiaTi, xan-

grZlivoba da safuZveli, romlis gamoc SeiZleba gamoy-

enebuli iyos specialuri zomebi, ganisazRvreba erovnuli

kanonmdeblobiT.

53.4 usafrTxoebis gaZlierebuli RonisZiebebis gamoyeneba Ti-

Toeul SemTxvevaSi unda iyos nebadarTuli Sesabamisi Ta-

namdebobis piris mier drois gansazRvruli periodisaT-

vis.

53.5 nebismieri gadawyvetileba 53.4 wesSi aRniSnuli drois

gagrZelebis Sesaxeb dadasturebuli unda iyos Sesabamisi

kompetenturi Tanamdebobis piris mier.

53.6 usafrTxoebis gaZlierebuli RonisZiebebi patimrebis

rekomendacia (2006)2

Page 138: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

138

mimarT gamoyenebuli unda iyos individualurad da ara

jgufurad.

53.7 nebismieri patimari, romlis mimarTac gamoyenebul iqna

aseTi saxis RonisZieba, unda sargeblobdes saCivris ufle-

biT, romelic mocemulia 70-e wesSi.

Cxreka da kontroli54.1 erovnuli kanonmdebloba detalurad unda gansazRvravdes

procedurebs, romelic unda gamoiyenon dawesebulebis

TanamSromlebma Semdeg adgilebSi Cxrekis Catarebis dros:

a. patimris sacxovrebeli yvela adgili, samuSao da Sexve-

dris adgilebi;

b. patimrebis sxeuli;

g. msjavrdebulis axloblebi da maTi sakuTreba;

d. dawesebulebis TanamSromlebi.

54.2 situacia, romelSic aseTi Cxrekis Catareba aucilebelia,

agreTve, aseTi RonisZiebis xasiaTi unda ganisazRvros

erovnuli kanonmdeblobiT.

54.3 dawesebulebis TanamSromlebma unda aiTvison Cxrekis Cat-

arebis is specifika, romelic uzrunvelyofs gaqcevis nebi-

smieri mcdelobis prevencias an kontrabandis damalvas.

imavdroulad, daculi unda iyos im adamianebis Rirsebis

pativiscema, romlebsac Cxreka utardebaT.

54.4 pirebi, romelTac Cxreka utardebaT, ar SeiZleba mocemul

procesSi iyvnen Seuracxyofilni.

54.5 pirebs SeiZleba Cxreka CautardeT mxolod dawesebulebis

imave sqesis TanamSromlis mier

54.6 ar SeiZleba patimrebis Sida sxeulis Cxreka Catarebuli

iyos dawesebulebis TanamSromlis mier.

54.7 sxeulis Cxreka SeiZleba Catardes mxolod praqtikosi eqi-

mis mier.

54.8 patimrebi unda eswrebodnen maTi piradi nivTebis Cxrekis

process, garda im SemTxvevisa, rodesac dawesebulebis ad-

ministracia krZalavs amas sagamoZiebo teqnikis mizezebiT

an potenciuri safrTxis arsebobis gamo.

evropis sabWos dokumentebi

Page 139: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

139

54.9 usafrTxoebisa da uSiSroebis dacvis valdebuleba ar Sei-

Zleba arRvevdes vizitorebis pirad xelSeuxeblobas.

54.10 profesiuli vizitebis kontrolTan dakavSirebiT

gadawyvetileba _ rogoricaa damcveli, socialuri muSa-

ki, eqimi da a.S. _ miRebuli unda iqnes maT profesiul or-

ganizaciebTan konsultaciis Semdeg, raTa dabalansebuli

iyos usafrTxoeba da uSiSroeba konfidencialur profe-

siul xelmisawvdomobasTan.

sisxlis samarTlis danaSaulebi55. cixeSi Cadenili danaSauli gamoZiebuli unda iqnes igive

procedurebiT, rogorc es iqneboda Cveulebriv sazoga-

doebaSi Cadenili danaSaulisas. gamoZiebis procedurebi

unda Catardes erovnuli kanonmdeblobis Sesabamisad.

disciplina da dasja56.1 disciplinuri sasjeli gamoyenebul unda iyos, rogorc

ukiduresi saSualeba.

56.2 cixis administraciam unda gamoiyenos mediaciis yvela

SesaZlebloba, raTa gadaWras kamaTi patimrebTan da patim-

rebs Soris.

57.1 mxolod qmedeba, romelic safrTxes uqmnis wesrigs, us-

afrTxoebas da uSiSroebas, SeiZleba CaiTvalos rogorc

disciplinuri gadacdoma.

57.2 erovnuli kanonmdebloba unda gansazRvravdes, rom:

a. patimari dauyovnebliv iyos informirebuli im enaze ro-

melic gasagebia misTvis da detalurad hqondes miwodebuli

informacia im danaSaulis Sesaxeb, romelSic brali edeba;

b. patimars gaaCndes adekvaturi dro da SesaZlebloba,

raTa moemzados dasacavad;

g. patimari iyos uflebamosili, daicvas Tavi TviTon an ad-

vokatis meSveobiT, rodesac samarTlianobis interesebi

amas moiTxovs;

d. patimari iyos uflebamosili, moiTxovos damswreTa

yofna sasamarTlo mosmenebze da moiTxovos maTi dakiTxva;

e. patimars gaaCndes Tavisufali xelmisawvdomoba Tarji-

manze, Tu mas aRSeuZlia gaigos an isaubros im enaze, ro-

melic gamoiyeneba sasamarTlo mosmenisas.

rekomendacia (2006)2

Page 140: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

140

60.1 nebismieri sasjeli, romelic Sefardebuli aqvs msjavrde-

buls sasamarTlos gamamtyunebeli ganaCenis Semdeg, Sesa-

bamisobaSi unda iyos erovnul kanonmdeblobasTan.

60.2 nebismieri sasjelis simkacre unda iyos Cadenili danaSau-

lis proporciuli.

60.3 dasjis TvalsazrisiT akrZalulia: koleqtiuri da sxe-

ulebrivi sasjeli, dasja, romelic iTvaliswinebs bnel

sakanSi piris moTavsebas, sxva araadamianuri da damamcire-

beli mopyroba dasjis TvalsazrisiT.

60.4 sasjeli ar SeiZleba moicavdes ojaxTan kontaqtis sru-

lad akrZalvas.

60.5 sasjelis saxiT karcerSi moTavseba patimars SeiZleba

Seefardos mxolod gamonaklis SemTxvevebSi da mxolod

drois gansazRvruli periodisaTvis, romelic unda iyos

rac SeiZleba xanmokle.

60.6 dauSvebelia uSiSroebis RonisZiebis gamoyeneba sasjelis

saxiT.

61. patimars, romelsac Sefardebuli aqvs disciplinuri

sasjeli, unda gaaCndes SesaZlebloba, mimarTos kompeten-

tur da damoukidebel umaRles organos.

62. cixeSi myofi patimari ar SeiZleba iyos dawesebulebis

TanamSromeli, an gaaCndes dawesebulebis administraciis

mier micemuli specialuri uflebamosileba, raime discip-

linuri damsaxurebis safuZvelze.

erTidaigive qmedebisTvis ganmeorebiTi pasuxismge-blobis dakisreba63. patimari ar SeiZleba daisajos orjer erTsa da imave

qmedebisa da gadacdomisTvis.

Zalis gamoyeneba64.1 cixis administraciam ar SeiZleba gamoiyenos Zala patim-

rebis winaaRmdeg, garda Tavdacvis an gaqcevis mcdelobis

SemTxvevebisa, agreTve, aqtiuri an pasiuri fizikuri wi-

naaRmdegobisas, kanonis farglebSi da yovelTvis rogorc

ukanaskneli RonisZieba.

evropis sabWos dokumentebi

Page 141: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

141

64.2 gamoyenebuli Zalis xarisxi unda iyos saWiroebis minimumi

da gamoyenebul iqnes drois Zalzed mcire periodSi.

65. unda arsebobdes detaluri procedurebi Zalis gamoy-

enebis Sesaxeb, Semdegi pirobebis CaTvliT:

a. sxvadasxva Zala, romelic SeiZleba gamoyenebul iqnes;

b. garemoebebi, romelSic SeiZleba gamoyenebul iqnes

konkretuli saxeobis Zala;

g. cixis TanamSromlebi, romlebic uflebamosilni arian

gamoiyenon sxvadasxva saxis Zala;

d. romeli donis Tanamdebobis piri gascems nebarTvas Za-

lis gamoyenebis win Zalis gamoyenebaze da e. angariSi Zalis

gamoyenebis Sesaxeb unda Sedges misi dasrulebisTanave.

66 cixis TanamSromlebi, romlebic uSualod patimrebTan

muSaoben, unda gadiodnen specialur wvrTnas im teqni-

kur saWiroebebSi, romelic uzrunvelyofs Zalis Semdgom

gamoyenebas garkveuli SezRudvebis mizniT, im patimrebis

mimarT, romlebic arian agresiulebi.

67.1 sxva samarTaldamcavi saxelmwifo organos warmomadgene-

li SeiZleba Caerios cixis SigniT patimrebTan urTierTo-

baSi mxolod gamonaklis SemTxvevebSi.

67.2 aseTi saxis urTierToba unda iyos regulirebuli cixis

administraciisa da samarTaldamcavi saxelmwifo organos

Soris dadebuli SeTanxmebiT, garda im SemTxvevisa, rode-

sac aseTi urTierToba ukve aRaRregulirdeba erovnuli

kanonmdeblobiT.

67.3 aseTi SeTanxmeba unda moicavdes:

a. im garemoebebs, romlis arsebobis SemTxvevaSic, SeiZle-

ba samarTaldamcavi saxelmwifo organos warmomadgenlebi

Sevidnen cixeSi konkretuli konfliqtis gadasawyvetad;

b. uflebamosilebis xarisxs, romelic unda gaaCndeT aseTi

samarTaldamcavi saxelmwifo organos warmomadgenlebs

maTi cixeSi yofnisas;

g. sxvadasxva saxis Zalas, romelic SeiZleba gamoiyenos

aseTi organos warmomadgenelma;

d. is garemoebebi, romlis arsebobisasac SeiZleba gamoy-

enebul iqnes konkretuli saxis Zala;

e. Tanamdebobis piri, romelic gascems Zalis gamoyenebis

nebarTvas;

rekomendacia (2006)2

Page 142: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

142

v. angariSi Zalis gamoyenebis Sesaxeb unda Sedges Zalis

gamoyenebis dasrulebisTanave.

uSiSroebis RonisZiebebi68.1 jaWvebisa da gazis gamoyeneba unda aikrZalos;

68.2 xelborkilebis, damawynarebeli perangis da SezRudvis

sxva saSualebebi ar SeiZleba gamoyenebul iqnes, garda Sem-

degi SemTxvevebisa:

a. rodesac aucilebelia misi gamoyeneba, rogorc usafrTx-

oebis zoma gaqcevis sawinaaRmdegod, patimarTa sasamarT-

losa an sxva administraciul struqturaSi gadayvanisas,

garda im SemTxvevisa, rodesac cixis administracia miiRebs

sxvagvaRgadawyvetilebas;

b. cixis direqtoris brZanebiT, Tu kontrolis sxva

RonisZiebebi ver uzrunvelyofs patimris dacvas TviTda-

zianebisagan an patimris mier garSemomyofTa dazianebas,

agreTve imisaTvis, rom aRkveTil iqnes sakuTrebis da-

zianeba. aseT SemTxvevebSi, cixis direqtori dauyovnebliv

acnobebs eqims da cixis administracias.

68.3 uSiSroebis RonisZiebebi ar SeiZleba gamoiyenebodes imaze

met xans, vidre es aucilebelia.

68.4 uSiSroebis RonisZiebis gamoyenebis wess unda gansazRvra-

vdes erovnuli kanonmdebloba.

iaraRi69.1 gadaudebeli saWiroebis SemTxvevebis garda, cixis Tanam-

Sromelma ar unda ataros sasikvdilo iaraRi cixis Sida

perimetrze.

69.2 cixis perimetrze unda aikrZalos iaraRis Riad tareba,

xelketis CaTvliT, im pirebis mier, romlebic kontaqtSi

imyofebian patimrebTan, garda im SemTxvevebisa, rodesac

es aucilebelia usafrTxoebisa da uSiSroebis mosazrebe-

biT konkretuli incidentis arsebobisas.

69.3 cixis TanamSromlebi ar unda atarebdnen iaraRs, garda

im SemTxvevebisa, rodesac maT gavlili aqvT specialuri

momzadeba.

evropis sabWos dokumentebi

Page 143: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

143

70.1 patimrebs unda hqondeT sakmarisi SesaZlebloba, individ-

ualurad an jgufurad mimarTon saCivriT an moTxovniT

cixis direqtors an sxva kompetentur organos.

70.2 Tu, savaraudod, Cans, rom mediacia amarTlebs, igi gamoy-

enebuli unda iyos pirvel rigSi.

70.3 Tu moTxovna an saCivari uaryofili iqna, patimars unda

ganemartos mizezebi da mieces SesaZlebloba, mimarTos sa-

CivriT damoukidebel organos.

70.4 patimari ar SeiZleba daisajos moTxovniT an saCivriT

mimarTvis gamo.

70.5 Sesabamisma kompetenturma organom unda gaiTvaliswinos

patimris axlobelTa saCivrebi, rodesac maT aqvT safuZve-

li, ifiqron, rom dairRva patimris uflebebi.

70.6 ar SeiZleba patimris advokatma an organizaciam, romelic

zrunavs patimris keTildReobaze, Seitanos saCivari

patimris magivrad, misi Tanxmobis gareSe.

70.7 patimrebs SeuZliaT moiTxovon samarTlebrivi rCeva sa-

Civrebsa da saCivrebiT mimarTvebis procedurebTan dakav-

SirebiT, agreTve, samar- Tlebrivi daxmareba, rodesac amas

moiTxovs samarTlianoba.

nawili V

menejmenti (cixis marTva) da dawesebulebis TanamSromlebi

cixe, rogorc sajaro samsaxuri71. cixeebs unda gaaCndeT damoukidebeli pasuxismgebloba da

gamoyofili iyvnen sajariso, sapolicio da sxva sisxlis

samarTlis sagamoZiebo samsaxurebidan.

72.1 cixeebi unda imarTebodes Sesabamisi eTikuri normebiT,

romelic aRiarebs valdebulebas, patimrebs moepyron ada-

mianurad da pativiscen mis adamianur Rirsebas.

72.2 cixis TanamSromlebma unda gamoacxadon cixis sistemis

garkveuli, zusti mizani. menejmentma unda gansazRvros,

Tu rogor SeiZleba iqnes miRweuli es mizani.

rekomendacia (2006)2

Page 144: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

144

72.3 cixis TanamSromlebis valdebulebebi gazrdilia da Sesa-

bamisad, gaTvaliswinebuli unda iyos imis saWiroeba, rom

daexmaron patimrebs sasjelis moxdis Semdeg sazogadoe-

briv reintegraciaSi, daxmarebisa da sxva pozitiuri pro-

gramebis saSualebiT.

72.4 cixis TanamSromlebi unda moqmedebdnen maRali profe-

sionalizmis standartebiT.

73. cixis administraciis prioriteti unda iyos, zustad

Seasrulos cixis TanamSromlebTan dakavSirebuli wesebi.

74 gansakuTrebuli yuradReba unda eqceodes urTierTo-

bebis marTvas cixis mmarTvel da maTTvis daqvemdebarebul

TanamSromlebs Soris.

75. cixis TanamSromlebi yovelTvis unda iqceodnen da as-

rulebdnen sakuTar valdebulebebs ise, rom gavlena moax-

dinon patimrebze da iyvnen kargi magaliTi, agreTve, daim-

saxuron pativiscema.

cixis TanamSromelTa SerCeva76. cixis TanamSromlebi unda iyvnen saTanadod SerCeulni da

gawvrTnili, rogorc sawyis aseve Semdgom stadiaze. Ta-

namSromlebs unda gaCndeT profesionali muSakebis Sesa-

bamisi anazRaureba da hqondeT iseTi statusi, romelsac

samoqalaqo sazogadoeba pativs scems.

77. rodesac xdeba axali TanamSromlebis SerCeva, cixis ad-

ministraciam yuradReba unda gaamaxvilos integraciis,

adamianurobis da profesionalizmis mxareebze, agreTve,

personalur Sesabamisobaze kompleqsuri samuSaosaTvis,

romelic maT unda Seasrulon SemdgomSi.

78. cixis profesionali TanamSromlebi, rogorc wesi, unda

iniSnebodnen mudmiv sawyisebze da hqondeT sajaro mo-

samsaxuris statusi, Sesabamisi dacvis uzrunvelyofiT.

agreTve, unda iyvnen aqtiurni, kargi qcevis, kargi fiziku-

ri da gonebrivi janmrTelobis da adekvaturi ganaTlebis

mqoneni.

79.1 cixis TanamSromelTa xelfasebi unda iyos adekvaturi,

raTa miizidos da SeinarCunos Sesabamisi TanamSromlebi.

evropis sabWos dokumentebi

Page 145: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

145

79.2 arsebuli pirobebi da sargebeli unda asaxavdes aRniSnuli

samsaxuris, rogorc samarTaldamcavi organos, zust bunebas.

80. rodesac saWiroa naxevar ganakveTze momuSave TanamSrom-

lebi, es kriteriumi Sesabamisad unda iyos gamoyenebuli.

dawesebulebis TanamSromelTa treningebi81.1 cixis SerCeulma TanamSromlebma samsaxuris dawyebamde

unda gaiaron specialuri momzadeba maT zogad da specifi-

kur valdebulebebSi, agreTve, unda moeTxovoT, Caabaron

Teoriuli da praqtikuli gamocdebi.

81.2 menejmenti ise unda iyos warmarTuli, rom TanamSromlebma

SeZlon sakuTar profesionalizmze zrunva, ganimtkicon

codna da profesiuli done sxvadasxva treningSi monawil-

eobiT.

81.3 cixis TanamSromlebi, romlebmac, savaraudod, unda imuS-

aon patimarTa specifikur jgufebTan, rogorebic arian

ucxoelebi, qalebi, arasrulwlovani an gonebrivi Sez-

Rudulobis mqone patimrebi, momzadebul unda iqnen im

specifikur sakiTxebSi, romelic gamomdinareobs maTi sa-

muSaos xasiaTidan.

81.4 cixis TanamSromelTa treningebi unda moicavdes in-

struqciebs adamianis uflebaTa da TavisuflebaTa saer-

TaSoriso da regionuli standartebis Sesaxeb, gansa-

kuTrebiT cixis evropul wesebs.

cixis marTva82. cixis TanamSromlebi unda SeirCnen da dainiSnon Tanas-

worobis principis dacviT, miuxedavad maTi kanis ferisa,

rasisa, sqesisa, enisa, religiisa, erovnuli da eTnikuri

warmomavlobisa, politikuri da sxva Sexedulebisa, so-

cialuri mdgomareobisa, sakuTrebisa, dabadebisa da sxva

statusisa.

83. cixis administraciam ise unda marTos cixe, rom:

a. uzrunvelyofili iyos cixeebis marTva saerTaSoriso da

regionul standartebTan SesabamisobaSi, da

b. uzrunvelyofili iyos kargi damokidebuleba cixeebs So-

rekomendacia (2006)2

Page 146: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

146

ris, aseve, sxvadasxva donis TanamSromelTa Soris Sesabam-

is cixeSi. aRniSnuli, Tavis mxriv, unda uzrunvelyofdes

cixeebSi patimrebze zrunvas da maT reintegracias.

84.1 yvela cixes unda hyavdes direqtori, romelsac eqneba Ses-

abamisi kvalifikacia, administraciuli da organizaciuli

Tvisebebi, Sesabamisi profesiuli unarebi da gamocdileba.

84.2 direqtori unda dainiSnos mudmiv samuSao ganakveTze da

man unda miuZRvnas sakuTari samuSao saaTebi oficialu-

rad dakisrebul valdebulebebs.

84.3 cixis sistemis xelmZRvaneloba unda darwmundes, rom yve-

la cixes hyavs direqtori, romelic Sesabamisad muSaobs,

agreTve, direqtoris moadgileebi da sxva oficialuri xe-

lmZRvaneloba.

84.4 Tu direqtors akisria pasuxismgebloba erTze met cixeze,

unda arsebobdnen adamianebi, romelTac eqnebaT imavdrou-

lad TiToeul konkretul cixeze pasuxismgebloba.

85. unda gatardes zomebi cixis TanamSromlebSi genderuli

balansis misaRwevad.

86. cixis menejmentTan dakavSirebuli zogadi sakiTxebi ganxi-

luli unda iyos cixis TanamSromlebTan erTad im specifi-

kur saqmianobebze, romlebsac isini asruleben.

87.1 aseTi tipis ganxilvebi unda moewyos ise, rom personali

waaxalisos urTierTTanamSromlobaze, agreTve, sxva cixis

TanamSromlebTan, dawesebulebebsa da patimrebTan urT-

ierTobebis gaRrmavebaze.

87.2 cixis direqtori, cixis mmarTvelebi da sxva TanamSromle-

bi unda saubrobdnen cixeSi moTavsebul patimarTa umrav-

lesobis enaze, an im enaze, romelic maT esmiT.

88. im qveynebSi, sadac arsebobs piradi/komerciuli cixeebi,

cixis evropuli wesebi unda moqmedebdes erTpirovnulad.

specializirebuli TanamSromlebi89.1 romel cixeSic SesaZlebelia, unda arsebobdnen sxvadasxva

specializaciis TanamSromlebi: fsiqiatrebi, fsiqologe-

bi, socialuri muSakebi, maswavleblebi, agreTve, fizkul-

turis, sportis da sxva saganmanaTleblo programebis in-

struqtorebi.

evropis sabWos dokumentebi

Page 147: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

147

89.2 romel cixeSic SesaZlebelia, naxevar ganakveTze momuSave

TanamSromlebi waxalisebul unda iqnen, raTa maT sakuTari

wvlili Seitanon patimarTa aqtiurobaSi.

sazogadoebrivi cnobiereba90.1 cixis sistemis xelmZRvanelobam mudmivad unda miawodos

informacia sazogadoebas cixis sistemis miznebisa da im

samuSaos Sesaxeb, romelsac cixis TanamSromlebi asrule-

ben. aRniSnuli unda ganxorcieldes imisaTvis, raTa am-

aRldes sazogadoebrivi cnobiereba cixis sistemasTan

mimarTebiT da mis rolze sazogadoebriv cxovrebaSi.

90.2 cixis sistemaTa xelmZRvanelobam unda waaxalisos sazoga-

doebis wevrebi, raTa gamoiCinon enTuziazmi da Seasrulon

garkveuli samuSaoebi cixeSi, sadac es SesaZlebelia.

kvleva da Sefaseba91. cixis sistemaTa xelmZRvanelobam mxari unda dauWiros

cixeebSi kvlevisa da Sefasebis programebs, romlebic xor-

cieldeba cixis sistemis gaZlierebis da misi rolis amaR-

lebiT mizniT demokratiul sazogadoebaSi. agreTve, unda

gaafarTovos misi mandati gamokvlevisa da Sefasebis sru-

lad ganxorcielebis mizniT.

nawili VI

inspeqcia da monitoringi

saxelmwifo inspeqcia92. cixeebi mudmivad unda iyvnen inspeqtirebuli saxelmwifo

organos mier, raTa Sefasdes cixis marTva da administri-

reba saerTaSoriso standartebisa da erovnuli kanonmde-

blobis moTxovnaTa Sesabamisad.

damoukidebeli monitoringi93.1 Tavisuflebis aRkveTis adgilebSi da patimarTa mopy-

robaze unda xorcieldebodes monitoringi damoukide-

beli organos an organoebis mier, romlebic sajarod unda

acxadebdnen aRmoCenili garemoebebis Sesaxeb.

93.2 aseTi damoukidebeli organo an organoebi unda waxalisd-

rekomendacia (2006)2

Page 148: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

148

nen da TanamSromlobdnen saerTaSoriso organizaciebTan,

romlebic agreTve uflebamosilni arian, ganaxorcielon

monitoringis vizitebi cixeebSi.

nawili VII

miusjeli patimrebi (braldebulebi)

miusjeli patimrebis statusi94.1 cixis evropuli wesebis miznebisaTvis, miusjeli patimrebi

arian is pirebi, romlebic imyofebian cixeSi sasamarTlos

mier saboloo ganaCenis gamotanamde.

94.2 saxelmwifos SeuZlia patimrebi miiCnios miusjelad im

SemTxvevaSic, Tu maT mimarT saapelacio/sakasacio sa-

samarTlos saboloo gadawyvetileba aRgamoutania.

miusjeli patimrebisadmi midgoma95.1 miusjeli patimrebisTvis arsebuli reJimi ar unda gu-

lisxmobdes imas, rom patimrebi SesaZloa momavalSi gaxd-

nen msjavrdebulebi.

95.2 cixis wesebis am nawilSi mocemuli debulebebi warmoad-

gens damatebiTi usafrTxoebis garantiebs miusjeli pa-

timrebisTvis.

95.3 winaswari patimrobis cixeebis administraciam unda ix-

elmZRvanelos am wesebiT da neba darTos patimrebs, monaw-

ileoba miiRon sxvadasxva aqtivobaSi, romlebic mocemulia

winamdebare wesebSi.

ganTavseba96. imis gaTvaliswinebiT, Tu rogor SeiZleba amis praqtika-

Si gatareba, miusjel patimars unda mieces SesaZleblo-

ba, airCios, surs Tu ara oTaxSi marto cxovreba, garda im

SemTxvevisa, rodesac SeiZleba uke- Tesi iyos miusjel pa-

timarTan erTad misi cxovreba, an sasamarTlos miusjeli

patimris ganTavsebasTan dakavSirebiT miRebuli aqvs spe-

cialuri gadawyvetileba.

tansacmeli97.1 miusjeli patimrebi uflebamosilni unda iyvnen, ataron

evropis sabWos dokumentebi

Page 149: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

149

sakuTari tansacmeli, Tu es konkretul cixeSi yofnis Se-

sabamisia.

97.2 im miusjel patimrebs, romelTac ar gaaCniaT sakuTari

tansacmeli, uzrunvelyofilni unda iyvnen cixis adminis-

traciis mier uniformiT, romelic, Tavis mxriv, unda iyos

iseTive, rogorsac atareben misjili patimrebi cixeebSi.

samarTlebrivi daxmareba98.1 miusjeli patimrebi unda iyvnen srulad informirebulni

maTi uflebis Sesaxeb samarTlebrivi rCevis miRebis Tao-

baze.

98.2 yvela cixis Senoba unda iyos uzrunvelyofili imisaTvis,

rom miusjel patimrebs hqondeT SesaZlebloba, moemza-

don dasacavad da Sexvdnen sakuTar warmomadgenlebs/

iuristebs.

kontaqti garesamyarosTan99. garda im SemTxvevisa, rodesac arsebobs sasamarTlos spe-

cialuri gadawyvetileba drois gansazRvrul periodze da

konkretul SemTxvevebSi, miusjel patimrebze:

a. unda hqondeT vizitebi da iyvnen uflebamosilni, ikon-

taqton sakuTar ojaxTan da sxva pirebTan iseTive wesebis

dacviT, rogorc misjilma patimrebma;

b. unda gaaCndeT damatebiTi vizitebi da xelmisawvdomoba

sxva saxis komunikaciaze.

g. unda gaaCndeT xelmisawvdomoba wignebze, gazeTebsa da

sxva sainformacio saSualebebze.

samuSao100.1 miusjel patimrebs unda SesTavazon samuSao, magram ar Sei-

Zleba moeTxovoT muSaoba.

100.2 Tu miusjeli patimari gadawyvets, rom imuSaos, am wesebis

26-e wesi upirobod gamoiyeneba mis mimarT, rac moicavs

misTvis Sesrulebuli samuSaos anazRaurebas. misjili

patimrebis xelmisawvdomoba reJimebze

101. Tu miusjeli patimari moiTxovs, rom neba daerTos, isarge-

blos igive reJimiT, rac dadgenilia misjili patimrebi-

sTvis, cixis administraciam, ramdenadac es SesaZlebelia,

unda daakmayofilos moTxovna.

rekomendacia (2006)2

Page 150: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

150

nawili VIII

reJimis miznebi misjili patimrebisTvis102.1 im wesebis garda, romlebic yvela patimarze vrceldeba,

misjili patimrebisTvis reJimi ise unda iyos SemuSavebu-

li, rom maT SesaZlebloba mieceT, pasuxismgebloba aiRon

danaSaulis Cadenis gareSe cxovrebaze.

102.2 patimroba TavisTavad aris Tavisuflebis aRkveTa

sasjelis saxiT da aqedan gamomdinare, reJimi misjili

patimrebisTvis ar unda iyos damamZimebeli garemoeba,

gamowveuli patimrobis gamo.

reJimis implementacia misjili patimrebisTvis103.1 misjili patimrisaTvis reJimi unda iwyebodes im momen-

tidan, rodesac igi cixeSi moTavsdeba misjilis/msjavr-

debulis statusiT, garda im SemTxvevebisa, rodesac re-

Jimi iwyeba ufro adre.

103.2 aseTi nebarTvis miRebisTanave (dawyebuli iqnes reJimis

aRsruleba), unda SemuSavdes da gaiweros angariSi TiToeu-

li patimrisaTvis maTi pirovnuli mdgomareobis Sesaxeb,

SemoTavazebuli unda iyos personaluri gegma TiToeuli

patimris sasjelis moxdasTan dakavSirebiT da agreTve,

strategia patimarTa gaTavisuflebisaTvis momzadebisa

da maTi sazogadoebaSi dabrunebis Taobaze.

103.3 misjili patimrebi waxalisebulni unda iyvnen, rom monaw-

ileoba miiRon sasjelis moxdis Sesaxeb maTi individualu-

ri gegmis SemuSavebaSi.

103.4 aseTi gegma, ramdenadac misi praqtikaSi gatareba SesaZle-

belia, unda moicavdes:

a. samuSaos;

b. ganaTlebas;

g. sxva aqtivobebs;

d. gaTavisuflebisaTvis momzadebas.

103.5 socialuri samuSao, samedicino da fsiqologiuri dax-

mareba warmoadgens mTliani gegmis ganuyofel nawils, ro-

melic SemuSavebulia TiToeuli patimrisaTvis.

103.7 patimrebi, romelTac Tanxmoba gamoTqves aseT samuSaoSi

evropis sabWos dokumentebi

Page 151: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

151

monawileobaze, CarTulni unda iyvnen samarTlianobis aR-

dgenis programebSi da agreTve, reparaciis ganxorciele-

baSi maT mier Cadenil danaSaulebze.

103.8 gansakuTrebuli yuradReba unda mieqces imas, rom SemuSa-

vdes sasjelis moxdis individualuri gegma uvadod Tavi-

suflebaaRkveTili pirebisa da grZelvadiani patimrebi-

sTvis.

misjili patimrebisTvis sasjelis moxdis organizaciuli aspeqtebi104.1 ramdenadac SesaZlebelia, calke cixe an calke Senoba unda

iqnes gamoyenebuli reJimis marTvisaTvis sxvadasxva kat-

egoriis patimrebis mimarT. es am wesebis me-17 wesis moTx-

ovnasac warmoadgens.

104.2 unda SemuSavdes procedurebi sasjelis moxdis individu-

aluri gegmis regularuli gadaxedvis Sesaxeb, sadac Sesa-

bamisi angariSis miRebasa da ganxilvaSi, agreTve, Sesabamis

TanamSromelTa da patimarTa Soris konsultaciebSi Se-

Zlebisdagvarad unda monawileobdnen patimrebi.

104.3 aseTi angariSebs, rogorc wesi, amzadeben is TanamSromle-

bi, romlebic pirdapir SexebaSi arian patimrebTan.

misjil patimarTa Sroma105.1 Sromis sistematuri programebi ise unda iyos SemuSavebu-

li, rom Seesabamebodes misjili patimrebisTvis sasjelis

moxdis miznebs.

105.2 misjil patimrebs, romlebsac ar miuRweviaT Sesabamisi

sapensio asakisaTvis, unda moeTxovoT, rom imuSaon maTi

fizikuri da gonebrivi mdgomareobis gaTvaliswinebiT,

rac agreTve dadasturebuli unda iyos Sesabamisi samedi-

cino samsaxuris warmomadgenlis mier.

105.3 Tu misjil patimrebs moeTxovebaT, rom imuSaon, maTi

samuSao pirobebi unda Seesabamebodes standartebs da kon-

troldebodes ise, rogorc es xdeba gare sazogadoebaSi.

105.4 misjil patimars unda unazRaurdebodes is samuSao,

romelsac igi asrulebs samuSao saaTebis ganmavlobaSi da

imavdroulad, monawileobas iRebs sxvadasxva saganmana-

Tleblo programaSi.

rekomendacia (2006)2

Page 152: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

152

105.5 im SemTxvevaSi, rodesac misjil patimars Tanxa unazRaur-

deba da angariSze enaxeba, danazogi SeiZleba gamoyenebuli

iqnes reparaciis miznebisaTvis, Tu es gansazRvrulia sa-

samarTlos mier an arsebobs patimris Tanxmoba.

misjili patimrebis ganaTleba106.1 ganaTlebis sistematuri programebi, unarCvevebis

treningebis CaTvliT, patimarTa saerTo ganaTlebis gaR-

rmavebisa da danaSaulis gareSe cxovrebis waxalisebis

mizniT, reJimebis ZiriTadi nawili unda iyos.

106.2 unda moxdes yvela misjili patimris waxaliseba, raTa

monawileoba miiRon saganmanaTleblo programebSi.

106.3 saganmanaTleblo programebi misjili patimrebisTvis

unda ganxorcieldes cixeSi maTi yofnis periodSi.

misjili patimrebis gaTavisufleba107.1 misjil patimrebs unda daexmaron, raTa maT monawileoba

miiRon sxvadasxva procedurasa da specialur programa-

Si, rac maT daexmareba, moaxdinon transformacia cixeSi

cxovrebidan samarTalmorCili cxovrebisaken normalur

sazogadoebaSi.

107.2 im patimarTa SemTxvevaSi, romlebic didi vadiT rCebian

cixeSi, miRebuli unda iqnes Sesabamisi zomebi, raTa Tan-

daTan ganxorcieldes maTi dabruneba Tavisufal, Cveu-

lebriv sazogadoebaSi.

107.3 es mizani SeiZleba miRweuli iyos cixeebSi gaTavisuflebi-

saTvis mosamzadebeli programebis arsebobiT, anda nawi-

lobriv an pirobiT gaTavisuflebiT zedamxedvelobis

qveS, saTanado socialur daxmarebasTan kombinaciaSi.

107.4 cixis administraciam SeiZleba mWidrod iTanamSromlos

sxvadasxva saagentosa da organosTan, romlebic axorcie-

leben zedamxedvelobas da exmarebian gaTavisuflebul

patimrebs sazogadoebaSi maTi adgilis damkvidrebaSi, gan-

sakuTrebiT, sayofacxovrebo da samsaxurebriv sferoSi.

107.5 aseTi socialuri samsaxurebis an saagentoebis warmomad-

genlebs unda hqondeT SesaZlebloba, Sevidnen cixeSi da

daexmaron maT gaTavisuflebisaTvis momzadebaSi, agreTve,

gaTavisuflebis Semdgomi gegmis SemuSavebaSi.

evropis sabWos dokumentebi

Page 153: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

153

nawili IX

wesebis ganaxleba/axali redaqciiT SemuSaveba108. cixis evropuli wesebi SesaZlebelia ganaxlebul iqnes

regularulad. SeniSvna 1. am rekomendaciebis miRebisas, me-

10 ~g~ muxlis ganxorcielebasTan mimarTebiT (romelic Se-

exeba ministrTa moadgileebis Sexvedrebis procedurebs),

daniis warmomadgenelma gaakeTa daTqma, riTac daniis sax-

elmwifom ufleba daitova, Tavad gansazRvros rekomen-

daciebis danarTSi mocemuli 43-e wesis Sesabamisoba me-2

paragrafis moTxovnebTan. aRniSnuli ganapiroba daniis

xelisuflebis warmomadgenlis mosazrebam imis Taobaze,

rom moTxovna, romelic gulisxmobs patimarTa ganmar-

toebiT moTavsebisas maT yoveldRiur monaxulebas eqimis

mier, iwvevs eTikuri TvalsazrisiT seriozul SeSfoTebas

samedicino personalis SesaZlo rolis gamo, rac gamoix-

ateba patimarTa samartoo patimrobaSi datovebisaTvis

mizanSewonilobis dadasturebis saxiT.

rekomendacia (2006)2

Page 154: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

154

evropis sabWos ministrTa komitetis rekomendacia (97)12

wevri saxelmwifoebisadmi sazogadoebrivi sanqciebisa

da RonisZiebebis aRsrulebaze pasuxismgebeli kadrebis Sesaxeb

(damtkicebulia ministrTa komitetis mier 1997 wlis 10

seqtembers, ministrTa moadgileebis me-600 Sexvedraze)

ministrTa komiteti evropis sabWos wesdebis 15.b muxlis pi-

robebis Tanaxmad, danaSaulis kontrolisa da eWvmitanilTa an

msjavrdebul samarTaldamrRvevTa mimarT mopyrobis mizniT,

cixis politikis saerTo principebis danergvis kuTxiT, evro-

pis sabWos interesebidan gamomdinare, imavdroulad, adamianis

uflebaTa efeqturad pativiscemis niSnad;

aRiarebs (66)26 rezoluciis mniSvnelobas cixis TanamS-

romelTa statusis, SerCevis da treningis Sesaxeb, aseve (68)24

rezolucias cixis TanamSromelTa statusis, SerCevis da Tana-

mdebobrivi rangis mosapovebeli treningis Sesaxeb da cixis ad-

ministrirebisa da profesiuli praqtikis ganaxlebis saWiroe-

bis gaTvaliswinebiT, romelic am praqtikis miRebis Sedegad

warmoiSva, sxvebTan erTad SeimuSaves (87)3 rekomendacia evro-

pis cixis wesebis Sesaxeb;

aseve, aRiarebs sazogadoebrivi sanqciebisa da RonisZiebebis

evropuli wesebis (92) 16 rekomendaciaSi gacxadebuli sazoga-

doebrivi sanqciebisa da RonisZiebebis aRsrulebaSi CarTuli

TanamSromlebis SerCevis, treningisa da statusis dadgenis

principebis dawesebis aucileblobas;

aRiarebs, rom sazogadoebrivi da sapatimro sanqciebisa da

RonisZiebebis damakmayofileblad implementacia saWiroebs

kvalificiur, kompetentur da erTgul kadrebs, raTa miRweul

iqnes sanqciebisa da RonisZiebebis miznebi;

unda vaRiaroT, rom sazogadoebriv da sapatimro sanqciaTa

da RonisZiebaTa ramdenime miznis ganxorcieleba gansakuTre-

biT saWiroebs aRsrulebaze pasuxismgebeli kadrebis mWidro

TanamSromlobas oRseqtors Soris, Sesabamisad, yuradReba

evropis sabWos dokumentebi

Page 155: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

155

unda mieqces kadrebis mobilurobis SesaZleblobebsac; iTval-

iswinebs, rom sasurvelia kadrebis SerCeva ganxorcieldes maTi

kvalifikaciisa da pirovnuli Tvisebebis gaTvaliswinebiT, rac

aucilebelia sxvadasxva davalebis Sesasruleblad;

aqve amtkicebs, rom maT unda mieceT sakuTari codnisa da un-

ar-Cvevebis mudmivad ganviTarebis mniSvnelovani SesaZleblo-

bebi, raTa kompetenturad da inovaciurad Seasrulon sakuTari

davalebebi da gaumklavdnen axal gamowvevebs;

iTvaliswinebs ra, rom sanqciebisa da RonisZiebebis aRsrule-

baze pasuxismgebel sxvadasxva pirs Soris TanamSromlobis

xelSesawyobad, samuSao unda ganxorcieldes miznebisa da sa-

muSao meTodebis Sesaxeb sakuTari codnis urTierTgaziarebis

safuZvelze;

iTvaliswinebs, rom sanqciebisa da RonisZiebebis implementa-

ciaze pasuxismgebeli kadrebis SerCeva da profesiuli ganviTa-

reba unda ganxorcieldes samuSaosadmi erTiani midgomis prin-

cipebis Tanaxmad;

mniSvnelovania, rom TanamSromlebs mieniWoT Sesabamisi sta-

tusi, rac gulisxmobs im ZiriTad funqciebs, romlebsac isini

axorcieleben sazogadoebis saxeliT da aqvT muSaobis iseTi

pirobebi, romlebic Seesabameba maT kvalifikacias da iTval-

iswinebs maTi samuSaos moTxovnebs;

aRiarebs sazogadoebrivi da sapatimro sanqciebisa da

RonisZiebebis aRsrulebaze pasuxismgebeli kadrebis mier Ses-

rulebuli samuSaos eTikuri safuZvlebis detalurobis mniSvn-

elobas;

da wevri saxelmwifoebis mTavrobebs aZlevs rekomendaciebs,

rom: - ixelmZRvanelon im principebiT, romlebic upiratesia

kadrebis SerCevis, treningis, samuSao pirobebisa da mobiluro-

bis TvalsazrisiT sanqciebisa da RonisZiebebis ganxorciele-

basTan dakavSirebiT da mocemulia am rekomendaciis I danarTSi;

- Sesabamisi qmedebebis ganxorcieleba erovnuli eTikuri gaid-

lainebis SesamuSaveblad im kadrebisaTvis, romlebic axorcie-

leben sanqciebsa da RonisZiebebs. es gaidlainebi unda momzaddes

am rekomendaciis II danarTSi mocemuli evropuli gaidlainebis

Sesabamisad, an, saWiroebis SemTxvevaSi, erovnuli eTikuri gaid-

lainebis miRebiT, romlebic Seesabameba evropul gaidlainebs;

- ganxorcieldes rekomendaciisa da misi ganmartebiTi memoran-

dumis rac SeiZleba farTod gavrcelebis xelSewyoba.

rekomendacia (97)12

Page 156: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

156

(97) 12 rekomendaciis I danarTi

sanqciebisa da RonisZiebebis aRsrulebaze pasuxismgebeli TanamSromlebis SerCevisa da

treningis principebi, TanamSromelTa muSaobisa da mobilurobis pirobebi

1. zogadi principebi1. sanqciebisa da RonisZiebebis aRsrulebaze pasuxismgebel

TanamSromelTa movaleobebis detaluri politika unda

momzaddes formaluri dokumentis an dokumentebis saxiT

da masSi mocemuli unda iyos SerCevis, treningis, statusis

dadgenis ZiriTadi aspeqtebi, muSaobisa da mobilurobis

pirobebi. politika gansakuTrebul yuradRebas unda amax-

vilebdes korporaciuli da individualuri movaleobebis

eTikur xasiaTsa da adamianis uflebebis dacvis meqanizmebis

erovnul aspeqtebze. misi formulireba unda moxdes Tanam-

Sromlebsa da/an profesiul warmomadgenlebTan erTad.

samsaxuris biujetSi unda gamoiyos Sesabamisi finansuri

resursebi am politikis gansaxorcieleblad.

2. TanamSromelTa mimarT politikaze gavlenas axdens cvli-

lebebi, romlebic sanqciebisa da RonisZiebebis implemen-

taciis sferoSi xorcieldeba, ufro zogadad ki, mimdinare

administraciuli, profesiuli da socialuri ganvi- Tare-

bebi, amitom unda moxdes politikis principebis gadaxedva

da saWiroebis SemTxvevaSi, Secvla.

3. sanqciebisa da RonisZiebebis aRsrulebaze pasuxismgebeli

TanamSromlebis raodenoba sakmarisi unda iyos dakisrebu-

li sxvadasxva valdebulebis efeqturad gansaxorcieleb-

lad. maT unda gaaCndeT pirovnuli maxasiaTeblebi da xas-

iaTi, aseve profesiuli kvalifikacia, romelic aucilebe-

lia dakisrebuli funqciebis Sesasruleblad.

II. kadrebis SerCeva4. SesaZlebeli unda iyos kadrebis SerCevis principebis far-

Tod gamoyeneba ara mxolod samsaxurSi miRebis sawyis

etapze, aramed aseve probaciisa da sasjelaRsrulebis sam-

saxurebis sxva poziciebisTvisac.

evropis sabWos dokumentebi

Page 157: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

157

5. samsaxurSi miRebis an armiRebis gadawyvetilebisas gamoy-

enebuli unda iyos samuSaos aRwerilobebi, romlebic naT-

lad da konkretulad unda ganmartavdes Sesasrulebeli

samuSaos miznebs, movaleobebsa da pasuxismgeblobas. zus-

tad unda iyos ganmartebuli aseve daqiravebis pirobebi, maT

Soris, dawinaurebis SesaZleblobebi.

6. Sesaferisi kandidatebis mosazidad, Sesabamisi gancxadeba

unda gakeTdes SerCevis kriteriumebisa da saWiro kvalifik-

aciis Sesaxeb.

7. garda Sesabamisi ganaTlebis, kargi xasiaTisa da saTanado ga-

mocdilebisa, aplikantebs unda hqondeT moqnili da stabi-

luri xasiaTi, iyvnen motivirebulni, gaaCndeT adamianebTan

urTierTobisa da komunikaciis unari da gaaCndeT swavlis

survili.

8. kadrebis SerCevis procedurebi unda iyos detaluri, naTe-

li, samarTliani da aradiskriminaciuli. samsaxurSi ayva-

na-arayvanaze pasuxismgebeli organo unda Sedgebodes Ses-

abamisi gamocdilebis mqone pirebisagan da unda muSaobdes

miukerZoeblad.

9. imis miuxedavad, Tu ra meTodebi gamoiyeneba pirovnuli maxa-

siaTeblebis SesarCevad, uzrunvelyofili unda iyos sazomi

meqanizmebis miukerZoebloba, validuroba da kanoniereba.

10. kadrebis SerCevisas gaTvaliswinebuli unda iyos qali da ma-

makaci kadrebis sasurveli raodenobiT warmomadgenlobis

uzrunvelyofa, aseve, eTnikuri umciresobebis warmomad-

genloba, raTa SesaZlebeli iyos eWvmitanilis an msjavr-

debulis saWiroebebis dakmayofileba.

11. maRal Tanamdebobebze kadrebis SerCeva efuZneba praqti-

kul profesiul gamocdilebas da menejerul potencials.

efeqturi momsaxurebis an momsaxurebebis miwodebis in-

teresebidan gamomdinare, maRali Tanamdebobis kadrebis

SerCevisas gaTvaliswinebuli unda iyos karieruli zrdis

SesaZleblobebi, aseve, axali midgomebisa da konkretuli

unar- Cvevebis ganviTareba. gare SerCevis SemTxvevaSi, gansa-

kuTrebiT mniSvnelovania, rom SerCeul pirovnebas gaaCndes

Sesabamisi gamocdileba da unarebi.

rekomendacia (97)12

Page 158: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

158

12. im SemTxvevebSi, rodesac kadrebi daqiravebulni arian kontraq-

tis safuZvelze, an muSaoben mTavrobis mier grantiT dafinanse-

bul samsaxurSi, romelsac evaleba sanqciebisa da RonisZiebebis

aRsruleba, maTi SerCevisas uzrunvelyofili unda iyos, rom

pirovnuli Tvisebebi da formaluri kvalifikacia maTi pasux-

ismgeblobisa da valdebulebebis adekvaturi iyos.

13. ukmayofilebis gamo samsaxuris datovebisa da samuSao Zalis

fuWad daxarjvis Tavidan asacileblad, unda Camoyalibdes

soliduri treningis baza, aseve Sesabamisi zomebi unda ga-

tardes axlad SerCeuli TanamSromlebis orientirebisa da

samuSaos Sesaxeb realisturi mosazrebebis Camoyalibebi-

saTvis.

III. treningi14. TanamSromelTa yvela treningze yuradReba unda gamaxvil-

des im davalebebze, romlebsac samsaxuri sanqciebisa da

RonisZiebebis implementaciisas asrulebs maTi miznebis,

Sinaarsisa da meTodebis TvalsazrisiT. sanqciebisa da

RonisZiebebis aRmsrulebelma samsaxurma unda uzrunvely-

os TanamSromlebi adekvaturi treningiT, rac aseve moicavs

Sesabamisi saer- TaSoriso meqanizmebis codnas.

15. im SemTxvevaSi, Tuki TanamSromels SerCevamde aRgauvlia

saWiro profesiuli treningi, sanqciebisa da RonisZiebebis

aRsrulebaze pasuxismgebelma samsaxurma unda uzrunvely-

os amgvari treningis Catareba.

16. sawyisi treningis mizania axlad daqiravebuli TanamSrom-

lisaTvis im davalebebis gacnoba, romlebic unda ganxor-

cieldes profesiuli unar-Cvevebis gamoyenebiT, aseve, sa-

muSao garemos, kerZod ki, im problemebis gacnoba, romle-

bic Seexeba danaSauls da Sesabamis socialur konteqsts.

treningi aseve warmodgenas uqmnis TanamSromels mocemuli

profesiis ZiriTadi faseulobebis Sesaxeb da Sesabamisad,

saSualebas aZlevs, ipovos sakuTari adgili sanqciebisa da

RonisZiebebis aRsrulebaze pasuxismgebel samsaxurSi.

17. sawyisi treningis programebi unda moicavdes Teoriul da

praqtikul aspeqtebs, romlebic individualur davalebeb-

sa da funqciebs ukavSirdeba, aseve, samsaxuris mowyobasa da

evropis sabWos dokumentebi

Page 159: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

159

funqciebis Sesaxeb informacias. treningis xangrZlivoba

Sesabamisi unda iyos. programebi unda moicavdes qcevis, ko-

munikaciisa da sxva adamianuri urTierTobebis unar- Cveve-

bis dakvirvebasa da interpretaciis sakiTxebis Seswavlas.

maTi Secvla unda ganxorcieldes sanqciebisa da RonisZie-

bebis implementaciaze pasuxismgebeli samsaxuris miznebisa

da meTodebis gaTvaliswinebiT. gansakuTrebiT es Seexeba im

programebs, romlebic gulisxmobs konkretuli funqciebis

xasiaTis Secvlas da nebismier gare ganviTarebas, romelic

pirdapir ukavSirdeba aRniSnul sakiTxebs.

18. Tavdapirveli treningebi swavlebis efeqturi procedure-

bis gamoyenebiT unda ganxorcieldes. saWiroebis SemTx-

vevaSi, unda moxdes maswavleblebis mowveva sanqciebisa da

RonisZiebebis aRmasrulebel samsaxurSi.

19. Tavdapirveli treningis procesi gulisxmobs miRebuli

codnis gadamowmebas da treningis monawileTa Sefasebis sa-

Sualebas iZleva. miRebuli unda iqnes specialuri zomebi,

raTa Sefasebebi iyos samarTliani rogorc treningis peri-

odSi, aseve treningis dasasrul.

20. uwyveti treningis mizania, TanamSromlebs misces mudmivi

ganviTarebis SesaZlebloba da Sesabamisad, xeli Seuwyos

maTi profesionalizmis zrdas. treningis Sedegi, rogorc

wesi, konkretul sagansa an sagnebSi erovnuli kvalifika-

ciis miRebaa. amgvari treningi Sesabamis pirebTan konsul-

taciebis safuZvelze unda daigegmos. uwyveti treningi

savaldebulo unda iyos im SemTxvevaSi, rodesac gansaxor-

cielebeli ganviTarebebis Sedegad samsaxurs axali da mniS-

vnelovani moTxovnebi ekisreba da treningi swored amgvari

cvlilebebis ganxorcielebamde unda moewyos. savaldebu-

lo unda iyos im SemTxvevebSic, rodesac amas konkretuli

davalebebis aspeqtebi moiTxovs. ramdenadac SesaZlebelia,

treningi unda moicavdes saerTaSoriso doneze arsebuli

gamocdilebebis gaziarebas, Tuki es individualuri piris

ganviTarebas Seuwyobs xels, an rodesac es romelime konkre-

tul samsaxurs esaWiroeba.

21. uwyveti treningis Sinaarsi, ramdenadac SesaZlebelia,

mimarTuli unda iyos TanamSromelTa mier samuSaosTan daka-

rekomendacia (97)12

Page 160: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

160

vSirebiT gamoTqmul saWiroebebze. procedurebi, romlebic

amgvari saWiroebebis gamoxatvis saSualebas iZleva, TanamS-

romlebTan konsultaciis safuZvelze unda momzaddes.

22. Tuki dawinaurebisaTvis uwyveti treningis konkretuli

formebis gamoyenebis aucilebloba arsebobs, sanqciebisa da

RonisZiebebis aRmsrulebelma samsaxurma Zalisxmeva unda

moaxmaros amgvari pirebis specialuri treningebiT uzrun-

velyofas.

23. treningebis Casatareblad mowveulni unda iyvnen special-

istebi, romlebic aRmuSaoben sanqciebisa da RonisZiebebis

implementatoRsamsaxurSi. amgvari treningi samsaxuris gare

uwyebebTan TanamSromlobiT unda Catardes. 24. specialuri

zomebi unda gatardes samuSao saaTebis dagegmvasTan dakav-

SirebiT, raTa TanamSromlebs uwyvet treningebze daswrebis

saSualeba mieceT Cveulebrivi samuSao saaTebis periodSi.

25. momsaxurebis maRali xarisxis uzrunvelsayofad, uwyveti

treningi unda moicavdes sxvadasxva kategoriis TanamSrom-

lebTan Casatarebel programebs, ganurCevlad maTi wodebi-

sa da funqciebisa, raTa gaumjobesdes samsaxurSi sxvadasx-

va kategoriis kadrebs Soris TanamSromloba. Sesabamisad,

treningis programebi sxvadasxva specialobis mqone wev-

rebisagan Semdgari jgufis erTad muSaobis swavlebas unda

isaxavdes miznad.

26. menejmentis treningebi TanamSromlebs sxvadasxva Sinaar-

sisa da meTodebis programebs unda sTavazobdes, romelTa

mizani iqneba administraciuli da gundis xelmZRvanelobis

instituciuri ganviTareba da saWiroebis SemTxvevaSi, gare

resursebis mobilizaciis saSualebas mogvcems. sxvadasxva

Temas Soris specialuri adgili unda daeTmos pasuxismge-

blobis delegirebis sakiTxs. dakisrebuli movaleobebis Si-

naarsis Sesabamisi menejmentis treningi savaldebulo unda

iyos rogorc maRali wodebis menejerTaTvis, aseve maTTvis,

visac uSualod evaleba sammarTveloebis xelmZRvaneloba.

27. unda ganxorcieldes treningebis sistematiuri Sefaseba

treningebis efeqturobis gazomvis mizniT, raTa gairkves,

erTi mxriv, ra Seiswavles monawileebma da meore mxriv, ram-

denad iyeneben miRebul codnas samsaxurSi. amgvari Sefase-

evropis sabWos dokumentebi

Page 161: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

161

bebis Sedegebis safuZvelze, saWiro cvlilebebi unda ganx-

orcieldes treningis programebsa an treningis Sedegebis

gamoyenebis pirobebSi.

28. ramdenadac trenerTa SerCeva mTlianad treningis saxeo-

bazea damokidebuli, unda arsebobdes farTo arCevanis sa-

Sualeba. kandidatebs unda gaaCndeT profesiuli midgoma,

Teoriuli da praqtikuli aspeqtebis codnis gamocdileba,

qcevis analizis da sxvebis mosmenis unari.

29. trenerebi im procedurebis meSveobiT unda SeirCnen, rom-

lebic gamoirCevian maRali xarisxis adamianuri da profesi-

uli CvevebiT, rac aucilebelia maTi funqciebis gansaxor-

cieleblad. amisaTvis isini uzrunvelyofili unda iyvnen

yvela saWiro funqciiT da sakmarisi droiT.

30. rodesac trenerebi sanqciebisa da RonisZiebebis aRmas-

rulebeli samsaxuridan arian Ser-euli, maTi Tanamdebobebi

da valdebulebebi naTlad unda iyos gansazRvruli. saWiroe-

bis SemTxvevaSi, codnisa da praqtikuli gamocdilebis ga-

naxlebisaTvis isini unda daubrundnen savele samuSao adg-

ils. nebismieri dro, romelic treningis saqmianobebis ganx-

orcielebisaTvis saWiro droebiTi davalebis Sesrulebas

moxmarda, aRiarebuli unda iyos karieruli TvalsazrisiT.

31. ramdenadac nebismieri wodebis TanamSromelTa treningi

efeqturobis miRwevisaTvis mniSvnelovan investiciad unda

CaiTvalos, sanqciebisa da RonisZiebebis aRmasrulebeli

samsaxuris biujetidan adekvaturi Tanxa unda gamoiyos

treningis xarjebisaTvis. sanqciebisa da RonisZiebebis aR-

srulebasTan dakavSirebuli politikis arsebiTi cvlileba,

romelic TanamSromelTa treningis saWiroebas gamoiwvevs,

unda moicavdes Sesabamisi sabiujeto saWiroebebis gamoT-

vlebs. es gansakuTrebiT exeba im SemTxvevebs, rodesac spe-

cialuri proeqtebi mzaddeba eWvmitanilTa an msjavrdeb-

ulTaTvis, ramac SeiZleba am saqmianobaSi CarTuli TanamS-

romlebis damatebiTi treningis saWiroeba warmoSvas.

32. treningis saqmianobebis decentralizacias yovelTvis Tan

unda sdevdes decentralizebuli treningis ganmaxorcie-

lebeli organosaTvis individualuri biujetis gamoyofa.

rekomendacia (97)12

Page 162: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

162

33. TanamSromlebs, romlebic specialistis funqciebs asrule-

ben srul Tu naxevar ganakveTze, SesaZlebloba unda mieceT,

sanqciebisa da RonisZiebebis aRsrulebis samsaxurSi muSao-

bis dawyebamde gaiaron treningi, romelic specialurad

axal garemosTan Sesagueblad da maTi konkretuli fun-

qciis Sesaswavladaa SemuSavebuli. saWiroebis SemTxveva-

Si, am kategoriis Tanam- Sromlebs unda CautardeT maTi

samuSaos sworad SesrulebisaTvis saWiro nebismieri form-

is damatebiTi treningi.

IV. samuSao pirobebi da menejmentis movaleobebi34. efeqturoba moiTxovs, rom TanamSromlebi kargad ic-

nobdnen maTi saqmianobis fundamentur principebs. amisaT-

vis unda momzaddes politikis ganacxadi, romelic momaval-

Si saWiroebisamebRganaxldeba. politika gansazRvravs Sesa-

bamisi samsaxuris zogad miznebs, principebs, Rirebulebebsa

da meTodebs.

35. amgvari politikis ganacxadis momzadeba Tanam- SromlebTan

konsultaciis safuZvelze unda moxdes, raTa daculi iyos

maTi interesebi da uzrunvelyofili iyos procesSi maTi

CarTuloba.

36. politikis ganacxadi unda moicavdes im samsaxuris saqmia-

nobebs, romelic pasuxs agebs sazogadoebriv da sapatimro

sanqciebsa da RonisZiebebze da xazs usvams TanamSromlobi-

sa da urTierTgagebis mniSvnelobas. im SemTxveva- Si, Tuki

samsaxuri erTdrouladaa pasuxismgebeli sazogadoebriv da

sapatimro sanqciebsa da RonisZiebebze, magram maTi admin-

istrireba damoukideblad xorcieldeba, unda moxdes ori

dokumentis harmonizacia, raTa uzrunvelyofili iqnes Ti-

Toeuli samsaxuris mier Sesrulebuli samuSaos principebi-

sa da faseulobebis Tanxvedra.

37. politikis ganacxads Tan unda erTvodes gacxadebuli

miznebis miRwevis gegma. miznebi realuri da potenciurad

miRwevadi unda iyos. miznebis dasaxvisas gaTvaliswinebuli

unda iqnes TanamSromelTa profesiuli mosazrebebi.

38. miznebis miRwevis meTodebi mimarTuli unda iyos organi-

zaciis TanamSromelTa SemoqmedebiTi unaris gamoyenebasa

evropis sabWos dokumentebi

Page 163: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

163

da pasuxismgeblobis grZnobis arsebobaze, yvela doneze.

amisaTvis yvela donis menejerma mkacrad unda SeinarCunos

da xeli Seuwyos TanamSromelTa profesiuli TviTmyofado-

bisa da unar-Cvevebis ganviTarebas.

39. profesiuli TviTmyofadoba im organos gacnobierebasa da

eTikidan momdinareobs, romelic specializirebulia da

aviTarebs codnas da samuSao unar-Cvevebs. amitom yvela

rangis da kategoriis TanamSromels mudmivad unda SesTava-

zon swavlis sxvadasxva SesaZlebloba, raTa gaecnon moce-

mul sferoSi arsebul winsvlebs. ufro konkretulad, pro-

baciis TanamSromlebs saSualeba unda mieceT, gaecnon cixis

muSaobasTan dakavSirebul problemebs da Seecadon, gada-

laxon isini. Sesabamisad, cixis TanamSromlebs unda mieceT

SesaZlebloba, rom gaecnon probaciis samsaxuris muSaobas.

40. samuSao pirobebi da gasamrjelo efeqtur TanamSrom-

lebs axlidan SerCevisa da gadamzadebis saSualebebs unda

aZlevdes, aseve, xels unda uwyobdes sakuTari funqciebis

sworad ganxorcielebasa da profesiuli valdebulebebis

codnis daxvewaSi.

41. specialuri Zalisxmeva unda moxmardes imis uzrunvelyo-

fas, rom sanqciebisa da RonisZiebebis aRsrulebaze pasux-

ismgebeli TanamSromlebi iRebdnen saTanado socialur aRi-

arebas.

42. yvela donis menejmenti unda miiltvodes iseTi samuSao

pirobebis prevenciisaken, romelic xels uwyobs stresis

simptomebis zrdas TanamSromlebSi da amisaTvis unda uz-

runvelyos maTi fizikuri usafrTxoeba, gonivruli samuSao

saaTebis arseboba, gadawyvetilebis miRebis moculoba, Ti-

Toeul samuSao samsaxurSi operatiuli komunikaciisa da

fsiqologiurad mxardamWeri garemos Seqmna.

43. im SemTxvevaSi, Tuki TanamSromeli samsaxurebrivi movaleo-

bebis Sesrulebisas travmuli SemTxvevis msxverpli gaxda,

mas dauyovnebliv unda gaewios daxmareba. Tu saWiroa, unda

Cautardes piradi konsultacia da sxva nebismieri saxis

grZelvadiani RonisZieba.

44. unda dainergos TanamSromelTa keTildReobis politi-

rekomendacia (97)12

Page 164: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

164

ka, rac TanamSromlebs im piradi problemebis gamklavebaSi

daexmareba, romlebic gavlenas axdenen mis muSaobaze. Ta-

namSromlebisaTvis xelmisawvdomi unda iyos srulyofili

informacia SeTavazebuli daxmarebis xasiaTis Sesaxeb.

45. TanamSromelTaTvis xelmisawvdomi unda iyos realuri in-

formacia dawinaurebis SesaZleblobebis Sesaxeb. dawinaure-

bis Sesaxeb gadawyvetilebebi xazs unda usvamdes im kompe-

tenciebs, romelic konkretuli samuSaos SesrulebisaTvis

saWiro unar-Cvevebis qonas gulisxmobs. Sefasebisas SerCev-

is procedurebi saSualebas unda iZleodes samarTlianad

iqnes gaTvaliswinebuli samuSao gamocdileba, samuSaosaT-

vis moxmarebuli Zalisxmeva da Sesrulebuli samuSaos pro-

fesiuli xarisxi, maT Soris, sxvebTan muSaobis unari. regu-

laruli da xSiri samuSaos Sesrulebis Sefaseba ganxiluli

unda iqnes Sesabamis pirTan, raTa daexmaros TanamSromels

potencialis srulad gamovlenasa da SesaZlo dawinaurebi-

saTvis momzadebaSi.

46. dawinaureba kompetenciis aRiarebis erTaderTi forma aRa-

ris. unda moiZebnos da saWiroebis SemTxvevaSi, gamoyenebul

iqnes aRiarebis sxva formebi.

47. unda waxalisdes TanamSromelTa muSaobis Sesaxeb kvlevis

Catareba. amgvari kvlevis mizani unda iyos imis dadgena, Tu

ramdenad SeiZleba mocemuli momsaxurebis mniSvnelovnad

gaumjobeseba TanamSromelTa ukeTesad SerCevis, treningis,

samuSaos organizebiT, dainteresebiTa da profesiuli mx-

ardaWeris gziT.

V. mobiluroba48. sasjelaRsrulebisa da probaciis samsaxurebSi da samsax-

urebs Soris efeqturi muSaobis mxardasaWerad, erTi samsax-

uris TanamSromlebs unda mieceT meore samsaxuris treninge-

bze daswrebis SesaZlebloba. amgvari SesaZlebloba mxolod

mocemuli piris Tanxmobis safuZvelze unda ganxorcieldes

da ar unda gulisxmobdes TanamSromlis formaluri statu-

sis Secvlas.

49. sanqciebisa da RonisZiebebis implementaciaze pasuxismge-

beli samsaxuris muSaobis gasaumjobeseblad, SesaZlebeli

evropis sabWos dokumentebi

Page 165: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

165

unda iyos probaciis samsaxuris TanamSromelTa staJire-

baze gagzavna cixeSi da piriqiT, cixis TanamSromelTa sta-

Jireba probaciis samsaxurSi. staJirebis xangrZlivoba, ro-

melic ar unda gaxdes sxva samuSaoze gadayvanis safuZveli,

ganisazRvreba misi miznis an miznebis Sesabamisad.

50. droebiTi staJireba damokidebulia mocemuli konkretuli

pirovnebis Sesabamisi profesiuli kvalifikaciis qonaze.

sabiujeto SezRudvebi ar unda gaxdes im pirovnebis sta-

Jirebaze gagzavnis safuZveli, romelsac ar gaaCnia saTanado

kvalifikacia. specialuri zomebi unda gatardes Sesaferisi

kandidatis SesarCevad. nebismieri saxis saWiro treningi an

momzadeba staJirebamde unda ganxorcieldes.

51. TanamSromlis mier cixidan probaciaSi (an piriqiT) samuSa-

od mudmivad gadasvlis sakiTxi ganxiluli unda iqnes amg-

vari qmedebis maregulirebeli saxelmwifo kanonmdeblobis

Sesabamisad.

(97)12 rekomendaciis II danarTi

evropuli saxelmZRvanelo sanqciebisa da RonisZiebebis aRmasrulebeli

TanamSromlebisaTvis gankuTvnili erovnuli eTikuri saxelmZRvanelosaTvis

1. zogadi eTikuri moTxovnebi1. sanqciebisa da RonisZiebebis aRsrulebaze pasuxismgebe-

li TanamSromlebi erTgulad da keTilsindisierad unda

asrulebdnen saxelmwifo meqanizmebiT dakisrebul mov-

aleobebs. igive wesi vrceldeba sanqciebisa da RonisZie-

bebis aRmasrulebeli samsaxuris politikis, praqtikisa da

instruqciebis Tavsebadobaze sanqciebisa da RonisZiebebis

aRsrulebasTan dakavSirebul valdebulebebTan, ramdenad-

ac jerjerobiT isini aSkarad gansxvavdeba gamoyenebuli iu-

ridiuli meqanizmebisagan.

2. sanqciebisa da RonisZiebebis aRsrulebaze pasuxismgebe-

li samsaxuri valdebulia, ganumartos TanamSromlebs san-

qciebisa da RonisZiebebis implementaciisas gamoyenebuli

rekomendacia (97)12

Page 166: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

166

eTikuri moTxovnebi, raTa yvela doneze ganxorcielebuli

samuSao efuZnebodes eTikis dacvis principebs. samsaxuri

unda cdilobdes, moaxdinos prevencia an, sadac saWiroa,

Sesaferisi procedurebisa da miTiTebebis gziT gadaWras

eTikasTan dakavSirebuli eWvebi, romlebic TanamSromlebs

gaaCniaT politikis, praqtikis an instruqciebis Sesaxeb.

3. sanqciebisa da RonisZiebebis aRsrulebaze pasuxismgebeli

TanamSromlebis qceva samsaxursa da mis gareT unda Seesab-

amebodes samsaxuris mier dadgenil politikas, principebsa

da instruqciebs, raTa uaryofiTad aRaisaxos samsaxurebri-

vi movaleobebis Sesrulebaze da aRSeuracxyos misi Rirse-

ba. TanamSromelma dauyovnebliv unda acnobs zedamxedvels

nebismieri qcevis an qmedebis Sesaxeb, romelsac SesaZloa

samsaxurisaTvis saziano Sedegi hqondes.

4. TanamSromelma Tavi unda Seikavos iseTi qcevisagan, romel-

mac SeiZleba warmoSvas eWvi, rom samsaxurisaTvis gamoyofi-

li fuli an sxva resursi arasaWiroebisamebRaris gaxarju-

li.

5. rodesac saWiroa eWvmitanilis an msjavrdebulis Sesaxeb in-

formaciis miwodeba uflebamosili mimRebi organosaTvis,

TanamSromels ekisreba eTikuri valdebuleba, uzrunvely-

os miwodebuli informaciis obieqturoba, gulaxdiloba

da yovlismomcveloba, gansakuTrebiT im SemTxvevaSi, Tuki

informacia ukavSirdeba samarTaldamrRvevis mier Cadenil

ukanono qmedebas.

6. kolegebs Soris urTierTobisas, TanamSromlobisa da urT-

ierTdaxmarebis principebi upiratesi unda iyos, rac xels

Seuwyobs imgvari samuSao garemos Seqmnas, romelic fiziku-

rad da fsiqologiurad janmrTeli da usafrTxo iqneba

rogorc TanamSromlebis, aseve eWvmitanilebisa an msjavr-

debulebisaTvis. saWiroebis SemTxvevaSi, TanamSromlebi

mzad unda iyvnen, rom daexmaron erTmaneTs samuSaos Ses-

rulebisas, gansakuTrebiT Zaladobis an sxva stresuli

SemTxvevebis dros.

7. sanqciebisa da RonisZiebebis aRsrulebaze pasuxismgebeli

TanamSromlebi pativs unda scemdnen kolegebis uflebebs,

ganurCevlad maTi rasisa, eTnikuri Tu nacionaluri warmo-

evropis sabWos dokumentebi

Page 167: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

167

mavlobisa, kanis feris, enis, religiis, asakis, sqesis, seqsua-

luri midrekilebebis, fizikuri an gonebrivi mdgomareo-

bisa. maT arc erT SemTxvevaSi ar unda miiRon monawileoba

raime formiT ganxorcielebul Zaladobasa an diskrimina-

ciaSi, aseve, ar unda hqondeT mcdeloba, gaamarTlon msgavsi

qmedeba.

8. sanqciebisa da RonisZiebebis aRsrulebaze pasuxismgebeli

TanamSromlebi saTanado pativiscemiT unda iRebdnen gan-

sxvavebul azrs, raTa Tavidan aicilon sxvaTa Seuracxyofa

da uzrunvelyon pativiscema. maT ar unda gaakritikon saku-

Tari kolegebi eWvmitanilis an msjavrdebulis, maTi nebism-

ieri ojaxis wevris an nacnobis winaSe.

9. sanqciebisa da RonisZiebebis aRsrulebaze pasuxismgebeli

TanamSromlebi keTilsindisierad da gamWvirvaled unda

asrulebdnen sakuTar movaleobebs sanqciebisa da RonisZie-

bebis aRsrulebaze pasuxismgebel samsaxurSi momuSave Ta-

namSromlebis an organoebis da sazogadoebis winaSe, raTa

xeli Seuwyon samsaxurisa da misi TanamSromlebis mimarT rw-

menis Camoyalibebas.

10. sanqciebisa da RonisZiebebis aRsrulebaze pasuxismgebel

samsaxurs ekisreba eTikuri valdebuleba, uzrunvelyos Ta-

namSromelTa sruli informireba mediasTan maTi urTier-

Tobis xasiaTze, romelic SesabamisobaSi unda iyos erovnu-

li kanonmdeblobiT gaTvaliswinebul gamoxatvis Tavisu-

flebasTan, masze dafuZnebul nebismier politikasa an in-

struqciebTan. rodesac TanamSromlebi gancxadebas akeTe-

ben mediasTan, isini unda moqmedebdnen kanonis, politikis

an instruqciebis Sesabamisad. aseT SemTxvevebSi, maT unda

gamoavlinon gulwrfeloba, obieqturoba da gulaxdiloba.

2. eWvmitanilebsa an msjavrdebulebTan dakavSirebu-li eTikuri moTxovnebi11. sanqciebisa da RonisZiebebis aRsrulebasTan dakavSirebuli

yvela samuSao unda efuZnebodes erovnuli an saerTaSori-

so iuridiuli meqanizmebiT gansazRvruli calkeuli piris

da eWvmitanilis an msjavrdebulis uflebebis pativiscemas.

eWvmitanilis an msjavrdebulis pativiscema aseve gulisx-

mobs misi ojaxis wevrebisa da naTesavebis pativiscemas.

rekomendacia (97)12

Page 168: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

168

12. eWvmitanilebsa an msjavrdebulebTan muSaobisas, TanamS-

romlebi erTgulad unda emsaxurebodnen sanqciebis da

RonisZiebebis aRsrulebas maTi samsaxuris politikisa da

praqtikis Sesabamisad.

13. TanamSromlebma Tavi unda Seikavon eWvmitanili an msja-

vrdebuli samarTaldamrRvevis winaaRmdeg nebismieri for-

mis fizikuri an gonebrivi arasaTanado mopyrobis ganxor-

cielebisagan da yvela Rone unda ixmaron sxvaTa mxridan ms-

gavsi qcevis SesaCereblad.

14. TanamSromlebma Tavi unda Seikavon sanqciebisa da RonisZie-

bebis aRsrulebisas nebismieri formis diskriminaciisagan

da yvela Rone unda ixmaron, raTa aRdauSvan diskriminaci-

uli qmedebis Cadena sxva pirebis an organoebis mxridan.

15. TanamSromlebma Tavi unda Seikavon nebismieri qmedebisagan,

romelic provocirebas uwevs eWvmitanilis an msjavrdebu-

lis braldebas. piriqiT, TanamSromlebi unda cdilobdnen,

ubiZgon eWvmitanilsa an msjavrdebuls dadebiTi qmedebi-

saken sakuTari konstruqciuli damokidebulebebis, si-

tyvebisa da qmedebebis magaliTiT.

16. TanamSromels, romelic uSualod muSaobs eWvmitanilsa an

msjavrdebulTan, ekisreba eTikuri valdebuleba, miawodos

informacia maTi movaleobebisa da uflebebis Sesaxeb, da-

kisrebul sanqciebsa da RonisZiebebTan mimarTebiT, aseve

im daxmarebis formebis Sesaxeb, romlebic SeuZlia gauwios

kanonmorCili qcevis gansaxorcieleblad.

17. informacia eWvmitanilis an msjavrdebulis, misi mdgomare-

obis, aseve, misi ojaxis Sesaxeb daculi unda iyos konfiden-

cialurobis Sesaxeb arsebuli sakanonmdeblo an adminis-

traciuli pirobebis Sesabamisad.

18. dauSvebelia TanamSromlis mier nebismier pirobebSi raime

tipis qrTamis miReba an korufciul saqmianobebSi monaw-

ileoba eWvmitanilTan, braldebulsa anda misi ojaxis wev-

rebTan. man yvela Rone unda ixmaros, raTa aRdauSvas amgvari

qmedebis Cadena sxva TanamSromlebis mxridan.

19. TanamSromlebma unda daamyaron da SeinarCunon profesi-

uli urTierTobebi eWvmitanilsa an msjavrdebulTan da misi

evropis sabWos dokumentebi

Page 169: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

169

ojaxis wevrebTan. im SemTxvevaSi, Tuki eWvi epareba samarT-

aldamrRvevsa da misi ojaxis wevrebTan misi urTierTobis

marTebulobaSi, unda moiTxovos Sesabamisi rCeva. TanamS-

romelma, romelsac ekisreba zedamxedvelobis funqcia, uy-

oymanod unda ganaxorcielos Sesabamisi qmedeba daqvemde-

barebulsa da samarTaldamrRvevs anda misi ojaxis wevrebs

Soris saeWvo urTierTobis Sem TxvevaSi. terminologia

20. termini ~sanqciebi da RonisZiebebi” gulisxmobs rogorc

sapatimro, aseve sazogadoebriv sanqciebsa da RonisZie-

bebs. (92) 16 rekomendacia- Si mocemuli ganmartebis Tanax-

mad, sazogadoebrivi sanqciebi da RonisZiebebi uzrunve-

lyofs samarTaldamrRvevis sazogadoebaSi yofnas da misi

Tavisuflebis garkveulwilad SezRudvas Sesabamisi piro-

bebisa da/an valdebulebebis dakisrebiT, romlebsac ka-

noniT am miznisaTvis gansazRvruli organoebi axorciele-

ben. ~RonisZiebebi” aris is zomebi, romlebic gamoiyeneba

gacxadebul samarTaldarRvevasTan dakavSirebuli sanqciis

Sesaxeb gadawyvetilebis miRebamde an mis nacvlad, aseve, sa-

patimro dawesebulebis gareT Tavisuflebis SezRudvis Ses-

axeb msjavris aRsrulebisaTvis.

21. ~sanqciebisa da RonisZiebebis aRsrulebaze pasuxismgebeli

TanamSromlebi” gulisxmobs samsaxuris TanamSromlebs,

romelTac sanqciebisa da RonisZiebebis implementaciis op-

eraciuli an menejeruli valdebulebebi aqvT, rogorc es

zemoTaa gansazRvruli (Cveulebriv, cixisa da probaciis

TanamSromlebi).

22. teqstSi gamoyenebulia termini ~eWvmitanili (samarTal-

damrRvevebi)”, ramdenadac sanqciebisa da RonisZiebebis

aRsrulebaze pasuxismgebeli samsaxuri SesaZloa aseve pa-

suxismgebeli iyos sasamarTlo ganxilvamde ganxorciele-

bul RonisZiebebze. amis magaliTi SeiZleba iyos dacvis

qveS dabruneba, sakontaqto piris sasamarTlo ganxilvaze

wardgena an, mocemul konkretul pirobebSi da konkretuli

usafrTxoebis mizniT, mopyrobis dagegmvis dawyeba. 4. ram-

denadac II danarTi awesebs eTikur principebs da ara wesebs,

gamoyenebulia termini ~unda~ (frangulad termini ~Devoir”).

es ki gulisxmobs, rom principebs upiratesi eTikuri Zala

gaaCnia.

rekomendacia (97)12

Page 170: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

170

evropis sabWos ministrTa komitetis rekomendacia

(2012)5 wevri qveynebisadmi cixis TanamSromlebis eTikis evropuli

kodeqsis Sesaxeb

(miRebulia ministrTa komitetis mier 2012 wlis 12 aprils

ministris moadgileebis 1140-e Sexvedraze)

ministrTa komiteti, evropis sabWos wesdebis 15.b muxlis de-

bulebebis Sesabamisad, Seixsenebs ra, rom evropis sabWos mizania

met erTobas miaRwios mis wevrebs Soris;

mxedvelobaSi iRebs ra, rom evropis sabWos erT-erT mizans

aseve warmoadgens kanonis uzenaesobis damkvidreba, rac yvela

namdvili demokratiis safuZvelia;

sTvlis ra, rom sisxlis samarTlis warmoebis sistema mTavaR-

rols asrulebs kanonis uzenaesobis uzrunvelyofaSi, xolo ci-

xis TanamSromlebs am sistemaSi arsebiTi roli ekisrebaT;

mxedvelobaSi iRebs ra adamianis uflebaTa evropul konven-

cias da adamianis uflebaTa evropuli sasamarTlos preceden-

tul samarTals;

iTvaliswinebs ra aseve wamebisa da araadamianuri an Rirsebis

Semlaxveli mopyrobis an dasjis prevenciis evropuli komite-

tis mier Catarebul muSaobas, kerZod ki mis mier saerTo anga-

riSebSi Camoyalibebul standartebs;

kvlav adasturebs ra, rom aravis ar SeiZleba waerTvas Tavi-

sufleba, garda im SemTxvevisa roca es aris gardauvali zoma da

miiReba kanoniT gaTvaliswinebuli proceduris dacviT;

xazs usvams ra, rom sapatimro sasjelis sisruleSi moyvana

da patimrebTan mopyroba saWiroebs usafrTxoebis moTxovnaTa

gaTvaliswinebas da wesrigis dacvas; amave dros cixeebSi iseTi

pirobebis Seqmnas, rom aRibRalebodes adamianuri Rirseba da

uzrunvelyofili iyos patimrebisTvis profesiuli saqmianoba

da programebi, romlebic maT moamzadebs sazogadoebaSi rein-

tegraciisaTvis;

sTvlis ra mniSvnelovnad, rom evropis sabWos wevrma qveyneb-

evropis sabWos dokumentebi

Page 171: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

171

ma ganagrZon cixeebTan mimarTebaSi sakuTari politikis zogadi

principebis mudmivi gadaxedva da srulyofa;

miaCnia ra, amasTanave, rom am zogadi principebis dacva xels

Seuwyobs saerTaSoriso TanamSromlobas am sferoSi;

sTvlis ra, rom cixis samsaxuris mravali miznis miRweva

damokidebulia sazogadoebis monawileobasa da TanamSrom-

lobaze da rom cixis samsaxuris efeqtianoba damokidebulia

sazogadoebis mxardaWeraze;

aRniSnavs ra seriozul socialur cvlilebebs, romlebmac

gavlena iqonies bolo ori aTwleulis mniSvnelovan movlenebze

evropis penitencialuri sistemaSi;

kidev erTxel iwonebs ra evropis sabWos ministrTa komite-

tis rekomendaciebSi mocemul, penitencialur sistemasTan da

praqtikasTan dakavSirebul standartebs, da kerZod:

- rekomendacia (89)12 cixeSi ganaTlebis Sesaxeb;

- rekomendacia (93)6 cixeSi infeqciuri daavadebebis, maT So-

ris Sids-is, da janrTelobasTan dakavSirebuli sxva prob-

lemebis kontrolis kriminologiuri aspeqtebis Sesaxeb;

- rekomendacia (97)12 sanqciebisa da zomebis aRmasrulebeli

kadrebis Sesaxeb

- rekomendacia (98)7 cixeSi janmrTelobis dacvis eTikuri da

organizaciuli aspeqtebis Sesaxeb;

- rekomendacia (99)22 cixeebis gadavsebisa da cixis macxov-

rebelTa raodenobis zrdis Sesaxeb

- rekomendacia (2003)22 cixidan pirobiTi ganTavisuflebis

Sesaxeb;

- rekomendacia (2003)23 cixis administraciis mier samudamo

patimrobamisjili da sxva grZelvadiani patimrebis mimarT

damokidebulebis Sesaxeb;

- rekomendacia (2006)2 evropuli penitencialuri wesebis Ses-

axeb;

- rekomendacia (2006)13 patimrobis zomis gamoyenebis, misi

pirobebisa da Zaladobis sawinaaRmdego garantiebis Sesaxeb;

- rekomendacia (2008)11 sanqciebsa da zomebs daqvemdebarebu-

li arasrulwlovani samarTaldamrRvevebis mimarT evropu-

li wesebis Sesaxeb;

mxedvelobaSi iRebs ra samarTaldamcavi organoebis Ta-

namSromelTa gaeros qcevis kodeqss, patimrebisadmi mopyro-

rekomendacia (2012)5

Page 172: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

172

bis gaeros standartuli wesebis minimums, da qali patimrebis

mimarT mopyrobis gaeros standartuli wesebis minimums, da

samarTaldamrRvevi qalebis mimarT arasapatimro zomebis gam-

oyenebis (bangkokis wsebi) wesebs;

iTvaliswinebs ra, rom aucilebelia erTiani evropuli prin-

cipebisa da ZiriTadi mimarTulebebis rekomendireba saerTo

miznebis misaRwevad, cixis personalis efeqtiani saqmianobisa

da maTi angariSvaldebulebis gansaxorcieleblad, rac moemsax-

ureba demokratiul sazogadoebaSi moqalaqeTa usafrTxoebisa

da maTi uflebebis dacvis uzrunvelyofas, rogorc amas moiTx-

ovs kanonis uzenaesobis principi.

rekomendacias iZleva, rom wevri qveynebis mTavrobebma, maTi

qveynebis kanonmdeblobebSi, praqtikasa da penitnecialuri

sistemis TanamSromelTa qcevis kodeqsebSi ixelmZRvanelon pen-

itencialuri dawesebulebebis TanamSromelTa evropuli kode-

qsis samodelo teqstSi Camoyalibebuli principebiT, romlebic

Tan erTvis am rekomendaciebs da ganixileba evropul peniten-

cialur wesebTan erTobliobaSi;

aseve iZleva rekomendacias, rom wevri qveynebis mTavrobebma

rac SeiZleba farTod gaavrcelon es teqsti da mis safuZvelze

Seqmnili eTikis kodeqsi da gaakontrolon misi Sesruleba Sesa-

bamisi dawesebulebebis mier.

(2012)5 rekomendaciis danarTi

I kodeqsis moqmedebis sferos gansazRvra

mocemuli kodeqsi vrceldeba penitencialuri sistemis ier-

arqiis nebismier safexurze momsaxure personalze.

mocemul kodeqsSi termini ~cixe” gamoiyeneba im dawesebule-

bebis aRsaniSnavad, romlebic gankuTvnilia sasamarTlo xe-

lisuflebis mier dapatimrebuli, an gasamarTlebis Sedegad Ta-

visuflebaaRkveTili pirebis gansaTavseblad.

mocemul kodeqsSi araferi ar unda iyos gagebuli ise, TiTqos is

gamoricxavs adamianis uflebebis Sesaxeb nebismieri saerTaSor-

iso dokumentis da standartebis, gansakuTrebiT ki evropuli

penitencialuri wesebis, an sxva specializirebuli personal-

isaTvis gankuTvnili profesiuli eTikis kodeqsebis gamoyenebas.

evropis sabWos dokumentebi

Page 173: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

173

II. cixis personalis amocanebi

demokartiul sazogadoebaSi, sadac kanonis uzenaesoba sufevs

cixis personalis mTavari mizania:

sakuTari movaleobebis Sesruleba erovnuli kanonmdeblobisa

da saerTaSoriso standartebis Sesabamisad;

pirovnebis ZiriTadi uflebebisa da Tavisuflebebis dacva da

pativiscema, rogorc amas moiTxovs, kerZod, adamianis ufleba-

Ta evropuli konvencia;

patimrebisTvis usafrTxoebisa da iseTi pirobebis uzrunvely-

ofa, romlebic pasuxobs Sesabamisi saerTaSoriso standartebis,

kerZod ki evropuli penitencialuri wesebis moTxovnebs;1

sazogdoebis danaSaulebrivi qmedebisagan daculobis uflebis

pativiscema da dacva;

ganTavisuflebis Semdeg patimarTa socialuri integraciis mi-

marTulebiT muSaoba, patimrebisTvis cixeSi yofnis periodis

sasargeblod gamoyenebis saSualebis micema.

III cixis personali da sisxlis samarTlis sistema

patimrebTan mimarTebaSi cixis personals unda ekisrebodes po-

liciisagan, jarisagan, prokuraturisagan da sasamarTlo orga-

noebisagan gansxvavebuli roli da movaleobebi.

cixis personali saTanadod unda TanamSromlobdes sisxlis

samarTlis sistemis Sesabamis uwyebebTan, maT Soris probaciis

samsaxurebTan, Tu isini arsebobs.

IV. cixis personalis qcevis ZiriTadi mimarTulebebi

a. angariSvaldebuleba

cixis personali, yvela doneze, piradad agebs pasuxs da Tavis

Tavze iRebs sakuTari qmedebis, umoqmedobis an qveSevrdomTaT-

vis gacemuli brZanebebis Sedegebze pasuxismgeblobas; valde-

bulia yovelTvis winaswar gadaamowmos ganzraxuli qmedebis

kanoniereba.

1 wevri qveynebis ministrTa komitetis rekomendacia (2006)2 penitencialuri wesebis

Sesaxeb (miRebulia ministrTa komitetis mier 2006 wlis 11 ianvars ministris

moadgileebis 952-e Sexvedraze).

rekomendacia (2012)5

Page 174: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

174

b. keTilsindisiereba

cixis personali valdebulia atarebdes da hqadagebdes piradi

patiosnebisa da keTilsindisierebis maRal standartebs

cixis personali unda cdilobdes daamyaros dadebiTi profe-

siuli urTierTobebi patimrebTan da maTi ojaxis wevrebTan.

cixis personalma ar unda dauSvas, rom misi piradi, finansuri an

sxva interesebi ewinaaRmdegebodes mis Tanamdebobriv interesebs.

cixis personali valdebulia win aRudges korufciis yvela

formas cixis samsaxuris SigniT. valdebulia acnobos uSualo

xelmZRvanelobas da sxva Sesabamis organoebs cixis SigniT ko-

rufciis nebismieri faqtis Sesaxeb.

cixis personali valdebulia Seasrulos uSualo ufrosis yvela

kanonieri da sworad gaformebuli miTiTeba; amave dros evaleba

Tavi Seikavos iseTi miTiTebebis Sesrulebisagan, romlebic aS-

kara da seriozul kanondarRvevas warmoadgens da mosalodne-

li sanqciebis winaSe SiSis gareSe ganacxados aseTi miTiTebebis

miRebis Sesaxeb.

g. adamianuri Rirsebis pativiscema da dacva

cixis personali valdebulia yovelTvis pativi sces da daicvas

nebismieri adamianis sicocxlis ufleba.

yoveldRiuri amocanebis Sesrulebisas cixis personali valde-

bulia pativi sces da daicvas adamianis Rirseba, mxari dauWiros

da daicvas yvela adamianis uflebebi.

cixis personali ar unda anxorcielebdes, aqezebdes an eguebo-

des wamebis an sxva araadamianuri da damamcirebeli mopyrobis,

dasjis aqtebs nebismier garemoebebSi, maT Soris ufrosis brZa-

nebiTac.

cixis personali pativs unda scemdes da daicvas yvela patimris

fizikuri, seqsualuri da fsiqiuri xelSeuxebloba, maT Soris

daicvas danarCeni patimrebis an nebismieri sxva piris xelyofi-

sagan.

cixis personali yovelTvis zrdilobianad da pativiscemiT

unda moeqces patimrebs, kolegebs da yvelas, vinc cixis karib-

Wes gadaabijebs.

cixis personalma mxolod ukiduresi aucileblobisas da mxo-

evropis sabWos dokumentebi

Page 175: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

175

lod kanonieri miznebis misaRwevad SeiZleba daarRvios adamia-

nis piradi cxovrebis xelSeuxeblobis ufleba.

cixis personalma ar unda gamoiyenos Zala patimrebis winaaRm-

deg, Tu es araris Tavdacvis, an cixidan gaqcevis mcdelobisa da

kanonieri wesrigisadmi aqtiuri an pasiuri fizikuri winaaRmde-

gobis aRkveTis mizniT, da isic mxolod ukidures SemTxvevaSi.

cixis personali pirad Cxrekas unda atarebdes mxolod gardau-

vali aucileblobis SemTxvevaSi da am dros ar unda amcirebdes

patimrebs.

cixis personali SemzRudav saSualebebs unda iyenebdes mxolod

evropuli penitencialuri wesebis 68-e wesis Sesabamisad. ker-

Zod arasodes ar unda gamoiyenos isini qalebis mimarT orsulo-

bis, mSobiarobis da uSualod mSobiarobis Semdgom periodSi.

d. movla da daxmareba

cixis personali yuradRebiT unda moekidos calkeuli patimre-

bis gansakuTrebul moTxovnilebebs. am patimarTa ricsvs gane-

kuTvnebian arasrulwlovnebi, qalebi, umciresobebi, ucxoeTis

moqalaqeebi, xnieri adamianebi da invalidebi, aseve nebismieri

patimari, romelic raime sxva mizezis gamo SeiZleba ducvelad

grZnobdes Tavs; unda yvelanairad daexmaros maT sakuTari moT-

xovnilebebis dakmayofilebaSi.

cixis personalma unda uzrunvelhyos patimrobaSi ayvanili pi-

rebis janmrTelobis sruli dacva, kerZod miiRos dauyovnebeli

zomebi samedicino daxmarebis aRmosaCenad saWiroebis SemTx-

vevaSi.

cixis personalma unda uzrunvelhyos patimrobaSi myofi adami-

anebis usafrTxoeba, higiena da Sesabamisi kveba. yvelaferi unda

iRonos imisaTvis, rom patimrobis pirobebi cixeebSi akmayofi-

lebdes Sesabamis saerTaSoriso standartebs, konkretulad ki

evropul penitencialur wesebs.

cixis personalma unda imuSaos patimrebis socialuri reintegra-

ciis mimarTulebiT konstruqciuli saqmianobis, individualuri

urTierTqmedebisa da daxmarebis programebis farglebSi.

e. samarTlianoba, miukerZoebloba da aradiskriminacia.

cixis personali pativs unda scemdes pluralizms da mraval-

ferovnebas, aRdauSvas diskriminacia arc erTi patimris mimarT

rekomendacia (2012)5

Page 176: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

176

sqesis, asakis, rasis, kanis feris, enis, religiis, politikuri an

sxva Tvalsazrisis, erovnebis, socialuri warmoSobis, erovnu-

li umciresobisadmi kuTvnilebis, qonebrivi cenzis, warmoSobis

an sxva statusis miuxedavad, an mis mier svaraudod an namdvilad

Cadenili danaSaulis safuZvelze. cixis personali gansakuTre-

buli yuradRebiT unda moekidos evropuli penitencialuri

wesebis 29-e wesis moTxovnebs.

cixis personalma srulad unda gaiTvaliswinos rasizmis, qseno-

fobiis dagmobis da maTTan brZolis aucilebloba; garda amisa

gaiTvaliswinos genderuli Taviseburebebi da aRdauSvas nebis-

mieri formis sqesobrivi xelyofa rogorc sxva personalis ase-

ve patimrebis mimarT.

cixis personalma sakuTari movaleobebi unda Seasrulos sa-

marTlianad, obieqturad da Tanmimdevrulad

cixis personalma pativi unda sces im patimarTa udanaSaulobis

prezumfcias, romlebic jer ar arian gasamarTlebuli da ms-

javrdebuli sasamarTlos mier.

cixis personalma unda gamoiyenos evropuli penitencialuri

wesebiT2 gaTvaliswinebuli samarTliani da obieqturi disci-

plinaruli procedurebi, garda amisa maT unda daicvan princi-

pi, romlis mixedviTac disciplinarul darRvevaSi eWvmitani-

li patimari udanaSaulod iTvleba manam, sanam misi danaSauli

aRdamtkicdeba.

v. TanamSromloba

cixis personalma unda uzrunvelhyos, rom patimrebma sakuTar

advokatebTan da ojaxis wevrebTan regularuli da adekvaturi

kontaqtis uflebiT isargeblon Tavisuflebis aRkveTis mTeli

drois ganmavlobaSi.

cixis personalma xeli unda Seuwyos patimarTa keTildReobi-

saTvis moRvawe samTavrobo an arasamTavrobo organizaciebis da

sazogadoebrivi jgufebis TanamSromlobas.

cixis personalma xeli unda Seuwyos kolegebs Soris TanamS-

romlobis, mxardaWeris, urTierTndobisa da urTierTgagebis

atmosferos Camoyalibebas.

2 56-63 wesebi

evropis sabWos dokumentebi

Page 177: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

177

z. konfidencialuroba da monacemTa dacva

cixis personalis xelT arsebuli konfidencialuri xasiaTis

informacia saidumlod unda iyos daculi, Tu sakuTari mova-

leobebis Sesrulebis an marTlmsajulebis saWiroebebi sxvagva-

rad aRmoiTxovs.

gansakuTrebuli yuradReba unda mieqces saeqimo saidumlos

principis pativiscemis valdebulebas.

piradi monacemebis Segroveba, Senaxva da gamoyeneba cixis person-

alis mier unda xdebodes monacemTa dacvis prinicpebis sruli

dacviT, kerZod, SezRuduli unda iyos im zomiT, rac aucilebe-

lia kanonieri, legitimuri da konkretuli miznebis misaRwevad.

V. zogadi nawili

cixis personalma pativi unda sces mocemul kodeqss. agreTve,

sakuTari SesaZleblobebis farglebSi, Tavidan aicilos da

yovelmxriv win aRudges mis darRvevas.

cixis personalma, romelsac safuZveli aqvs ifiqros, rom adgi-

li hqonda an eqneba am kodeqsis darRvevas, unda moaxsenos Tavis

zemdgom xelmZRvanelobas da saWiroebis SemTxvevaSi, sxva Sesa-

bamis organoebs.

rekomendacia (2012)5

Page 178: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

178

evropis sabWos ministrTa komitetis rekomendacia (2006)13

wevri saxelmwifoebisadmi winaswari patimrobis gamoyenebis,

misi ganxorcielebis pirobebisa da Zaladobis sawinaaRmdego

zomebis Sesaxeb

(miRebulia ministrTa komitetis mier 2006 wlis 27 seqtem-

bers ministrTa moadgileebis 974-e sxdomaze)

ministrTa komiteti, evropis sabWos debulebis 15 b punqtis

Sesabamisad, aniWebs ra gansakuTrebul mniSvnelobas udanaSau-

lobis prezumfciasa da pirovnebis Tavisuflebis uflebas;

gaiazrebs ra aunazRaurebel zians, romelic patimrobis gamo

SeiZleba miadges adamians, romelic SemdgomSi udanaSaulod

iqneba cnobili, an ganTavisufldeba sisxlis samarTlis pasux-

ismgeblobisagan, aseve imas, Tu ra damangreveli gavlena SeiZle-

ba iqonios patimrobam ojaxuri urTierTobebis SenarCunebaze;

mxedvelobaSi iRebs ra adamianis winaswarpatimrobaSi yof-

nis finansur Sedegebs saxelmwifosaTvis, calkeuli pirisa da

mTlianad ekonomikisaTvis;

eyrdnoba ra adamianis uflebaTa evropuli sasamarTlos

precedentul gadawyvetilebebs, wamebisa da araadamianuri

an damamcirebeli mopyrobis an dasjis prevenciis evropuli

komitetis angariSebs, aseve gaeros adamianis uflebaTa saagen-

toebis azrs;

mxedvelobaSi iRebs ra ministrTa komitetis rekomendacias

(2006)2 cixis evropuli wesebis Sesaxeb da ministrTa komitetis

rekomendacias (99)22 cixeebis gadavsebisa da cixis mosaxleobis

Semcirebis Sesaxeb;

scnobs ra imis aucileblobas, rom winaswari patimroba gax-

des yovelTvis gamonaklisi da yovelTvis gamarTlebuli zoma;

mxedvelobaSi iRebs ra Tavisufleba aRkveTil yvela pirTa

adamianis uflebebsa da fundamentur Tavisuflebebs, agreTve

imis gansakuTrebul mniSvnelobas, rom winaswarpatimrobaSi

evropis sabWos dokumentebi

Page 179: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

179

myof pirebs ara marto SeeZloT dacvisaTvis momzadeba da ojax-

uri urTierTobebis SenarCuneba, aramed imyofebodnen maTi uf-

lebrivi statusis Sesabamis, udanaSaulobis prezumfciaze da-

fuZnebul pirobebSi;

iTvaliswinebs ra winaswari patimrobis RonisZiebis Sesaxeb

saerTaSoriso normebis SemuSavebis mniSvnelobas iseT sakiTxe-

bze, rogoricaa winaswari patimrobis daniSvnis gamamarTlebe-

li garemoebebi, misi daniSvnisa da gagrZelebis procedure-

bi da winaswarpatimrobaSi yofnis pirobebi, aseve am normebis

efeqtianad gamoyenebis meqanizmebi ;

rekomendacias aZlevs evropis sabWos wevri qveynebis mTav-

robebs gaacnon sazogadoebas da sakuTar samarTalwarmoeba-

sa da praqtikul saqmianobaSi ixelmZRvanelon im principebiT,

romlebic Camoyalibebulia winamdebare rekomendaciis danarT-

Si, romelic scvlis rezolucias (65)11 patimrobaSi ayvanis Ses-

axeb da ministrTa komitetis rekomendacias (80)11 winaswari pa-

timrobis Sesaxeb.

rekomendaciis (2006)13 danarTi

winaswari patimrobis RonisZiebis gamoyenebis, misi

pirobebisa da Zaladobis sawinaaRmdego garantiebis

uzrunvelyofis wesebi

preambula

winamdebare wesebi miznad isaxavs:

a. daawesos mkacri SezRudvebi winaswari patimrobis Ronis Zie-

bis gamoyenebisaTvis;

b. xeli Seuwyos aRkveTis alternatiuli RonisZiebebis gamoy-

enebas iq, sadac es SesaZlebelia;

g. moiTxovos sasamarTlos uflebamosileba winaswari patimro-

bis daniSvnasa da misi xangrZlivad gamoyenebisaTvis, aseve

patimrobis alternatiuli RonisZiebis gamoyenebisTvis;

d. uzrunvelyofil iqnas, rom dapatimrebuli pirebi imyofe-

bodnen im pirobebsa da reJimSi, romelic Seesabameba maT

ufle briv statuss, gamomdinares udanaSaulobis prezum-

ciidan;

rekomendacia (2006)13

Page 180: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

180

e. moiTxovos Rirseuli pirobebisa da Sesabamisi menejmentis

uzrunvelyofa winaswarpatimrobaSi myofi pirebisaTvis;

v. gaTvaliswinebul iqnas winamdebare wesebis SesaZlo dar-

Rvevebis Tavidan acilebis efeqtiani zomebi.

winamdebare wesebi iTvaliswinebs adamianis yvela uflebasa da

ZiriTad Tavisuflebebs, magram yuradRebas amaxvilebs wamebi-

sa da araadamianuri an damamcirebeli mopyrobis akrZalvaze,

samarTliani sasamarTlos uflebaze, Tavisuflebisa da usa-

frTxoebis uflebaze, piradi da ojaxuri cxovrebis pativisce-

maze.

winamdebare wesebi gamoiyeneba yvela im piris mimarT, vinc dana-

SaulSia eWvmitanili, Tumca Seicavs gansakuTrebul moTxovnebs

arasrulwlovnebisa da sxva gansakuTrebuli kategoriis pire-

bis mimarT maTi gamoyenebis SemTxvevisaTvis.

gansazRvrebebi da ZiriTadi principebi

gansazRvrebebi

1. [1] „winaswari patimroba~ - es aris eWvmitanili pirisaTvis

Tavisuflebis aRkveTa sasamarTlos mier daniSnuli vadiT

mis mimarT ganaCenis gamotanamde. is aseve gulisxmobs Tavi-

suflebis aRkveTis nebismier vadas samarTlebriv sakiTxeb-

Si saerTaSoriso TanamSromlobis da eqstradiciis normebis

Sesabamisad da maTi konkretuli moTxovnebis Tanaxmad. is

aRgulisxmobs dakiTxvis mizniT policiis an sxva samarTal-

damcavi organos warmomadgenlis (an nebismieri kompetentu-

ri organos) mier winaswar, droebiT dakavebas.

[2] „winaswari patimroba~ aseve niSnavs pirovnebis damnaSaved

cnobis Semdeg Tavisuflebis aRkveTis nebismier vadas, sanam

is elodeba ganaCenis gamotanas an misi braleulobis damt-

kicebas da ariTvleba msjavrdebulad.

[3] „winaswarpatimrobaSi myofi pirebi~ arian Tavisufle-

baaRkveTili pirebi, romlebsac jer ara aqvT misjili cixe,

an dapatimrebuli arian sxva safuZvelze.

2. [1] winaswari patimrobis sanacvlo „alternatiuli zome-

evropis sabWos dokumentebi

Page 181: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

181

bi~ SeiZleba gulisxmobdes, magaliTad: sasamarTloSi ga-

mocxadebis valdebulebas dadgenil drosa da dadgenili

moTxovnebis Sesabamisad; samarTalwarmoebisaTvis xelis

arSeSlas da garkveuli profesiuli an sxva saxis saqmiano-

bisagan Tavis Sekavebas; sasamarTloSi, policiaSi an sxva

organoebSi yoveldRiur an regularul gamocxadebas; sa-

samarTlos mier dadgenili organos meTvalyureobis qveS

yofnis moTxovnas; eleqtronuli monitoringis qveS yofnis

moTxovnas; konkretul misamarTze cxovrebis moTxovnas,

iq yofnis xangrZlivobis pirobebis dadgeniT an daudgen-

lad; nebarTvis gareSe konkretuli adgilebis an ubnebis

armitovebis, an iq argamoCenis moTxovnas; nebarTvis gareSe

konkretul pirebTan arSexvedris moTxovnas; pasportis an

piradobis damadasturebeli sxva dokumentebis Cabarebis

moTxovnas; sasamarTlo procesis mimdinareobis periodSi

finansuri an sxva saxis garantiebis wardgenis moTxovnas.

[2] SeZlebisdagvarad, alternatiuli zomebis gamoyeneba

unda moxdes im saxelmwifoSi, sadac eWvmitanili cxovrobs,

Tu es araris saxelmwifo, sadac savaraudod Cadenilia dana-

Sauli.

zogadi principebi

3. [1] rogorc udanaSaulobis prezumfciis, ise pirovnebis Ta-

visuflebis sasargeblod prezumfciis TvalsazrisiT, dana-

SaulSi eWvmitanili piris winaswarpatimrobaSi ayvana ufro

gamonaklisi SemTxveva unda iyos, vidre norma.

[2] kanoni ar unda iTvalliswinebdes danaSaulSi eWvmitanili

piris (an aseTi pirebis kerZo kategoriebis) winaswarpatim-

robaSi ayvanis aucileblobis moTxovnas.

[3] calkeul SemTxvevebSi winaswari patimroba unda gamoiy-

enebodes rogorc ukiduresi zoma, mxolod roca arsebobs

amis mkacri aucilebloba; ar unda moxdes misi gamoyeneba

sadamsjelo miznebiT.

4. usafuZvlo winaswari patimrobis ardaSvebis mizniT saWiroa

alternatiuli zomebis rac SeiZleba meti saxis gaTvalis-

wineba; xelmisawvdomi unda iyos eWvmitanilis qcevis nakle-

bad SemzRudveli zomebi.

rekomendacia (2006)13

Page 182: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

182

5. winaswarpatimrobaSi myofi pirebisaTvis unda Seiqmnas maTi

samarTlebrivi statusis Sesaferisi pirobebi; es gulisx-

mobs iseTi samarTlebrivi SezRudvebis SemoRebas, romle-

bic aucilebelia samarTlianobis aRsasruleblad, dawese-

bulebis, patimrebisa da TanamSromlebis usafrTxoebis uz-

runvlesayofad da sxva pirebis uflebebis dasacavad, gansa-

kuTrebiT ki cixis evropuli wesebisa da mocemuli danarTis

III nawilSi Camoyalibebuli wesebis moTxovnaTa Sesrulebis

mizniT.

winaswari patimrobis RonisZiebis gamoyeneba

safuZvlebi

6. zogadad, winaswari patimroba unda SeefardoT mxolod im

pirebs, romlebic eWvmitanilni arian danaSaulSi, romelic

isjeba Tavisuflebis aRkveTiT.

7. piris winaswarpatimrobaSi ayvana SesaZlebelia mxolod im

SemTxvevaSi, Tu arsebobs qvemoT CamoTvlili oTxi piroba:

a. arsebobs safuZvliani eWvi, rom man Caidina danaSauli;

b. arsebobs safuZvliani eWvi, rom ganTavisuflebis SemTx-

vevaSi is: (I) miimaleba, (II) Caidens mZime danaSauls (III) xels

SeuSlis marTlmsajulebas an (IV) daemuqreba sazogadoebis

usafrTxoebas;

g. ararsebobs alternatiuli zomebis gamoyenebiT „b~ pun-

qtSi gaTvaliswinebuli SemTxvevebis Tavidan acilebis sa-

Sualeba;

d. es aris sisxlis samarTlis warmoebis erT-erTi etapi.

8. [1] imis dasadgenad, Tu ramdenad arsebobs 7b punqtiT gaT-

valiswinebuli safuZvlebi, agreTve SesaZlebelia Tu

ara maTi gamoricxva alternatiuli zomebis saSualebiT,

saWiroa rom sasamarTlom, romelic miiRebs gadawyvetile-

bas eWvmitanilis winaswarpatimrobaSi ayvanis, an Tu aseTi

gadawyvetileba ukve arsebobs, misi gagrZelebis Sesaxeb,

gamoiyenos obieqturi kriteriumebi.

[2] prokuraturam an gamoZiebaSi monawile mosamarTlem unda

daadginon, arsebobs Tu ara mniSvnelovani riski, romlis

Tavidan acilebac SeuZlebelia.

evropis sabWos dokumentebi

Page 183: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

183

9. [1] riskis arsebobis dadgena unda xdebodes TiToeuli saq-

mis garemoebebidan gamomdinare, Tumca gansakuTrebuli yu-

radReba unda mieqces:

a. savaraudo danaSaulis xasiaTsa da simZimes;

b. sasjels, romelic SeiZleba dainiSnos damnaSaved cnobis

SemTxvevaSi;

g. asaks, janmrTelobis mdgomareobas, pirovnul Tavise-

burebebs, ganvlil cxovrebas, pirovnebis pirad da social-

ur garemoebebs, kerZod ki mis sazogadoebriv kavSirebs;

d. pirovnebis saqciels, gansakuTrebiT imas, Tu rogor

Seasrula winaswari gamoZiebis procesSi masze dakisrebuli

valdebulebebi.

[2] is faqti, rom piri araris im qveynis moqalaqe, sadac man sa-

varudo danaSauli Caidina, an is, rom am qveyanasTan mas sxva

kavSirebi ar gaaCnia, TavisTavad ar unda CaiTvalos sakmaris

mizezad daskvnisaTvis, rom is Tavs aaridebs sisxlis samar-

Tlis procesSi monawileobas.

10. SeZlebisdagvarad saWiroa dapatimrebisagan Tavis Sekaveba

im SemTxvevaSi, Tu eWvmitanils xelze hyavs arasrulwlovani

bavSvebi;

11. winaswari patimrobis vadis gagrZelebis Sesaxeb gada-

wyvetilebis miRebisas mxedvelobaSia misaRebi, rom Sesa-

Zlebelia droTa ganmavlobaSi aRmofxvriliyo is mizezebi,

romelTa gamoc aucilebeli iyo am zomis daniSvna da alter-

natiuli zomebis gamoricxva.

12. alternatiuli zomebis pirobebis darRvevam SesaZloa

gamoiwvios Sesabamisi sanqciebis gamoyeneba, magram ar unda

gamoiwvios avtomaturad dapatimreba. am SemTxvevaSi alter-

natiuli zomis winaswari patimrobiT Secvlas gansakuTreb-

uli dasabuTeba sWirdeba.

sasamarTlos uflebamosileba

13. winaswari patimrobis, misi vadis gagrZelebis an alternati-

uli zomebis Sefardebis Sesaxeb gadawyvetileba unda miiRos

sasamarTlom.

rekomendacia (2006)13

Page 184: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

184

14. [1] samarTaldamcavi organos warmomadgenlis (an sxva ufle-

bamosili piris) mier danaSaulSi eWvmitanilis dakavebis

Semdeg, is dauyovnebliv unda iqnes gadayvanili sasamarT-

loSi gadawyvetilebis misaRebad imis Taobaze, Tu ramdenad

gamarTlebulia misTvis Tavisuflebis aRkveTa, saWiroa Tu

ara misi vadis gagrZeleba, ramdenad aucilebelia misi wi-

naswarpatimrobaSi ayvana an saWiroa alternatiuli zomis

gamoyeneba.

[2] drois monakveTi droebiT dakavebasa da sasamarTloSi

gadayvanas Soris ar unda aRematebodes ormocdarva saaTs,

xolo bevrSemTxvevaSi ufro naklebic sakmarisia.

15. adamianis uflebaTa konvenciis me-15 muxliT gaTvalis-

winebuli gadaudebeli zomebis miRebis aucileblobam ar

SeiZleba gamoiwvios winaswar dakavebasa da sasamarTloSi,

winaswarpatimrobaSi ayvanis Sesaxeb gadawyvetilebis miRe-

bis mizniT gadayvanas Soris intervalis Svid dReze metad

gazrda, Tu es araris gamowveuli saqmis sasamarTlo mosme-

nis Catarebis SeuZleblobiT.

16. sasamarTlom, romelic iRebs winaswarpatimrobaSi ayvanis,

patimrobis gagrZelebis an misi alternatiuli zomiT Secv-

lis gadawyvetilebas, dauyovnebliv unda moisminos saqme da

gamoitanos gadawyvetileba.

17. [1] dapatimrebis safuZvlebs periodulad unda gadaxedos

sasamarTlom, romelmac SeiZleba miiRos eWvmitanilis gan-

Tavisuflebis gadawyvetileba im SemTxvevaSi Tu daadgens,

rom me-6 da me-7 a, b, g, d wesebiT gaTvaliswinebuli erTi an

ramdenime piroba aRar arsebobs.

[2] saqmis gadaxedvebs Soris intervali ar unda aRematebodes

erT Tves, Tu mocemuli piri aRisargeblebs uflebiT, rom

nebismier dros Seitanos gancxadeba winaswari patimrobidan

ganTavisuflebis Taobaze.

[3] dapatimrebis Sesaxeb gadawyvetilebebis gadaxedvis kon-

troli unda daevalos prokuraturas an sagamoZiebo orga-

nos, xolo im SemTxvevaSi Tu prokuratura an sagamoZiebo

organo ar Seitanen gancxadebas winaswari patimrobis gagr-

Zelebis Sesaxeb, piri, romlis mimarTac gamoyenebuli iyo es

zoma, avtomaturad unda ganTavisufldes.

evropis sabWos dokumentebi

Page 185: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

185

18. nebismier pirs, romelic winaswarpatimrobaSi imyofeba,

iseve rogorc mas, vis mimarTac miRebulia winaswari patim-

robis gagrZelebis an misi alternatiuli zomiT Secvlis

gadawyvetileba, unda hqondes gadawyvetilebis gasaCivrebis

ufleba da am uflebis Taobaze informaciis miRebis ufleba.

19. [1] winaswarpatimrobaSi myof pirs unda hqondes gansa-

kuTrebuli ufleba dauyovnebliv mimarTos sasamarTlos

misi dapatimrebis usamarTlobis Taobaze.

[2] am uflebis realizacia SesaZlebelia winaswari patim-

robis Sefardebis Taobaze gadawyvetilebis periodu-

li gadaxedvis saSualebiT, ra drosac ganixileba winas-

warpatimrobaSi myofi piris gancxadebis yvela aspeqti.

20. adamianis uflebaTa evropuli konvenciis me-15 muxliT gaT-

valiswinebuli gansakuTrebuli garemoebebi ar gamoricxavs

winaswarpatimrobaSi myofi piris uflebas, rom Seitanos

gancxadeba misi patimrobis ukanonobis Taobaze.

21. [1] sasamarTlos nebismieri gadawyvetileba winaswari patim-

robis Sefardebis, patimrobis vadis gagrZelebis an alter-

natiuli zomis gamoyenebis Taobaze unda iyos dasabuTe-

buli, xolo pirs, romlis mimarTac miiReba gadawyvetileba

unda miewodos dasabuTebebis asli.

[2] pirs imave dRes unda ecnobos miRebuli gadawyvetilebis

Sesaxeb Tuki ar arsebobs amis xelisSemSleli obieqturi

garemoebebi.

vadebi

22. [1] winaswari patimrobis vada SeiZleba gagrZeldes mxolod

im SemTxvevaSi, Tu dakmayofildeba me-6 da me-7 wesebiT gaT-

valiswinebuli pirobebi;

[2] nebismier SemTxvevaSi misi xangrZlivoba ar unda aRemate-

bodes, da ar unda iyos Seusabamo im sasjelisa, romelic Sei-

Zleba daekisros pirovnebas Cadenili danaSaulisaTvis;

[3] patimrobam araviTarSemTxvevaSi ar unda daarRvios piris

ufleba, rom daeniSnos sasamarTlo ganxilva dadgenil

vadebSi.

rekomendacia (2006)13

Page 186: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

186

23. winaswari patimrobis maqsimaluri vadis dadgenam ar unda

gamoricxos patimrobis vadis regularuli gadaxed-

va TiToeuli konkretuli saqmis garemoebebis gaTval-

iswinebiT misi Secvlis TvalsazrisiT.

24. [1] prokuraturis an sagamoZiebo organos valdebule-

baa guldasmiT Caataros gamoZieba da yuradReba miaqcios

imas, rom mudmivad xdebodes patimrobis yvela safuZvlis

gadaxedva.

[2] pirvel rigSi im pirebs unda mieqces yuradReba, romlebic

ukve imyofebian patimrobaSi.

advokatis daxmareba, piris daswreba da Targmani

25. [1] gadawyvetileba SesaZlo dapatimrebisa da misi safuZv-

lebis Sesaxeb dauyovnebliv unda ecnobos pirs misTvis gas-

ageb enaze.

[2] pirs, romlis mimarTac SesaZloa miRebul iqnes gad-

awyvetileba winaswari patimrobis Sefardebis Taobaze, unda

hqondes advokatis daxmarebis ufleba mTeli samarTalwar-

moebis ganmavlobaSi, unda hqondes sakuTar advokatTan kon-

sultaciis saSualeba dacvisaTvis momzadebis mizniT. pirs

unda aexsnas sakuTari uflebebi misTvis gasageb enaze.

[3] advokatis daxmareba unda ganxorcieldes saxelmwifos

xarjebiT, Tu pirs, romlis mimarTac SesaZloa patimrobis

zomis gamoyeneba ara aqvs am momsaxurebis safasuris gadax-

dis saSualeba.

[4] adamianis uflebaTa evropuli konvenciiT gaTvalis-

winebuli gansakuTrebuli garemoebebi ar gamoricxavs piris

uflebas samarTalwarmoebis periodSi iuridiul momsax-

urebasa da advokatis daxmarebaze.

26. pirs, romlis mimarTac SesaZloa gamotanil iqnes gad-

awyvetileba winaswari patimrobis Taobaze, aseve mis ad-

vokats droulad unda miuwvdebodeT xeli gadawyvetile-

basTan dakavSirebul dokumentebze.

27. [1] sxva qveynis moqalaqe pirs, romlis mimarTac SesaZloa ganx-

orcieldes winaswari patimroba, ufleba unda hqondes drou-

lad Seatyobinos sakuTari qveynis konsuls aseTi SesaZleblo-

bis Sesaxeb, raTa misgan miiRos konsultacia da daxmareba.

evropis sabWos dokumentebi

Page 187: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

187

[2] SeZlebisdagvarad es ufleba unda gavrceldes im pireb-

zec, romlebic erTdroulad im qveynis moqalaqeebic arian,

sadac SesaZloa dapatimrebuli iyvnen da sxva qveynisac.

28. pirs, romlis mimarTac SesaZloa ganxorcieldes winaswari

patimroba, unda hqondes sasamarTlo sxdomebze daswrebis

ufleba. garkveul pirobebSi am moTxovnis dakmayofileba

SesaZlebelia teqnikuri video saSualebebis gamoyenebiT.

29. saxelmwifos xarjze uzrunvelyofili unda iyos maRalx-

arisxiani saTarjimno momsaxureba winaswari patimrobis Ses-

axeb gadawyvetilebis miRebis dros, Tu pirs aresmis da ver

laparakobs im enaze, romelzedac mimdinareobs procesi.

30. pirs, romelic unda daeswros winaswari patimrobis Sesax-

eb gadawyvetilebis miRebis process, unda mieces dabanvis,

xolo mamakacs - aseve gaparsvis saSualeba, Tu es kardinal-

urad ar cvlis mis garegnobas.

31. am Tavis qvemoT moyvanili wesebi aseve unda iyos daculi wi-

naswari patimrobis vadis gagrZelebis SemTxvevaSi.

ojaxisTvis Setyobineba

32. [1] pirs, romlis mimarTac miiReba dapatimrebis (an winaswari

patimrobis vadis gagrZelebis) gadawyvetileba ufleba unda

hqondes Seatyobinos sakuTar ojaxs saqmis mosmenis Catare-

bis dro da adgili, Tu es ar ewinaaRmdegeba marTlmsaju-

lebis interesebs an aRuqmnis safrTxes erovnul usafrTx-

oebas.

[2] nebismier SemTxvevaSi ojaxis wevrebTan kontaqtis gad-

awyvetileba unda miiRos pirma, romelsac Seefardeba wi-

naswari patimroba (an patimrobis vadis gagrZeleba), Tu es

pirovneba qmediTunariania, an ar arsebobs amis gamomricxavi

sxva garemoebebi.

winaswari patimrobis vadis CaTvla sasjelis vadaSi

33. [1] winaswari patimrobis vada, miuxedavad misi ganxor-

cielebis adgilisa, unda CaiTvalos Tavisuflebis aRkveTis

vadaSi, Tuki sasjeli aseTi saxiT iqneba daniSnuli.

rekomendacia (2006)13

Page 188: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

188

[2] nebismieri sasjelis daniSvnisas, romelic ar gulisxmobs

Tavisuflebis aRkveTas, mxedvelobaSi unda iyos miRebuli

winaswari patimrobis yvela vada.

[3] adre daniSnuli Tavisuflebis aRkveTis alternati-

uli zomis xasiaTi da xangrZlivoba aseve unda iyos gaTval-

iswinebuli sasjelis daniSvnisas.

kompensacia

34. [1] gaTvaliswinebuli unda iyos kompensacia im pirebisaT-

vis, romlebic SemdgomSi aRiqnebian msjavrdebuli im dana-

SaulisaTvis, romlis gamoc patimrobaSi imyofebodnen; am

kompensaciiT unda anazRaurdes finansuri danakargebi, xe-

lidan gaSvebuli SesaZleblobebi da moraluri zarali.

[2] zarali ar anazRaurdeba, Tu dadginda, rom patimrobaSi

myofi piri Tavisi saqcieliT aRvivebda eWvs mis mier dana-

Saulis Cadenis Sesaxeb, an Tu es pirovneba gamiznulad uSl-

ida xels danaSaulis gamoZiebas.

III. winaswarpatimrobaSi yofnis pirobebi

zogadi sakiTxebi

35. winaswarpatimrobaSi yofnis pirobebi, romlebzedac qvemoT

CamoTvlili wesebi vrceldeba, aseve unda regulirdebodes

cixis evropuli wesebiT.

sapatimro dawesebulebis gareT yofna

36. [1] winaswarpatimrobaSi myofs SeuZlia datovos sapatimro

dawesebuleba mxolod gamoZiebis Catarebis interesebisaT-

vis Tu amis nebarTvas gascems sasamarTlo an prokuratura,

an amis Tanxmobas ganacxadebs patimrobaSi myofi piri. es Sei-

Zleba moxdes mxolod drois SezRuduli vadiT.

[2] dawesebulebaSi dabrunebis Semdeg winaswarpatimrobaSi

myof pirs, misive TxovniT, umokles vadaSi unda Cautardes

Zireuli samedicino gamokvleva eqimis an, gamonaklis SemTx-

vevaSi, eqTnis mier

evropis sabWos dokumentebi

Page 189: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

189

samedicino mkurnalobis gagrZeleba

37. [1] saWiroa, rom winaswarpatimrobaSi myof pirs saSuale-

ba mieces gaagrZelos samedicino da stomatologiuri

mkurnaloba, romelsac igi dapatimrebamde gadioda, Tu amis

gadawyvetilebas miiRebs sapatimro dawesebulebis eqimi an

stomatologi, SeZlebisdagvarad winaswarpatimrobaSi myo-

fi piris mkurnal eqimTan an stomatologTan konsultaciis

Sedegad.

[2] winaswarpatimrobaSi myof pirs saSualeba unda mieces sa-

kuTar eqimTan an stomatologTan gaiaros konsultacia da

mkurnaloba, Tu es gamowveulia samedicino aucileblobiT.

[3] Tu winaswarpatimrobaSi myof pirs uari eTqva sakuTar

eqimTan an stomatologTan konsultaciasa da mkurnaloba-

ze, aucilebelia aseTi uaris mizezebis Camoyalibeba.

[4] am mkurnalobis fassa da xarjebs ar aanazRaurebs sapa-

timro dawesebuleba.

mimowera

38. Cveulebriv ar unda arsebobdes winaswarpatimrobaSi myofi

piris mier miRebuli an gagzavnili werilebis raodenobis

SezRudva.

xmis micema

39. winaswarpatimrobaSi myof pirs unda hqondes misi patim-

robis periodSi Catarebul arCevnebsa da referendumebSi

monawileobis saSualeba.

ganaTleba

40. winaswarpatimrobaSi yofnam ar unda gamoiwvios bavSvebisa

da axalgazrdebis ganaTlebis procesis Sewyveta an gana-

Tlebis gagrZelebis xelis SeSla.

rekomendacia (2006)13

Page 190: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

190

disciplina da disciplinaruli sasjeli

41. winaswarpatimrobaSi myofi piris mimarT disciplinarulma

sasjelma ar unda gamoiwvios patimrobis vadis gagrZeleba

an misi dacvis RonisZiebebis momzadebisaTvis xelis SeSla.

42. disciplinaruli sasjelis saxiT samartoo sakanSi gan-

Tavsebam ar unda SeuSalos xeli advokatTan urTierTobas

da unda misces ojaxTan minimaluri kontaqtebis saSualeba.

aman ar unda gamoiwvios patimrobaSi myofis pirobebis gaua-

reseba loginis, fizikuri varjiSis da sportis, higienis da

aseve, beWvduri saSualebebis xelmisawvdomobisa da religi-

uri konfesiebis warmomadgenlebTan Sexvedrebis Tvalsaz-

risiT.

personali

43. sapatimro dawesebulebis personali, romelsac urTierTo-

ba aqvs winaswarpatimrobaSi myof pirebTan ise unda SeirCes

da momzaddes, rom esmodes patimrobaSi myofis samarT-

lebrivi statusis Taviseburebebi da misi problemebi.

gasaCivrebis procedura

44. [1] winaswar patimrobaSi myof pirs unda hqondes gasaCivrebis

saSualeba rogorc sapatimro dawesebulebaSi ise mis gareT

yofnisas, da aseve, konfidencialurad daukavSirdes im ofi-

cialur pirebs, romlebic uflebamosilni arian ganixilon

maTi saCivrebi.

[2] es ufleba avsebs (emateba) sasamarTlo wesiT gasaCivrebis

uflebas.

[3] saCivrebis ganxilva unda moxdes umokles vadebSi.

evropis sabWos dokumentebi

Page 191: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

191

evropis sabWos ministrTa komitetis (98)7 rekomendacia

wevri saxelmwifoebisadmi cixeSi jandacvis eTikuri da

organizaciuli aspeqtebis Taobaze

(miRebulia 1998 wlis 8 aprils ministrTa komitetis mier

ministrTa moadgileebis 627-e sxdomaze)

ministrTa komiteti, evropis sabWos debulebis me-15 (b) mux-

lis Sesabamisad, Tvlis ra, rom samedicino praqtika sazogadoe-

baSi da cixis konteqstSi erTsa da imave eTikur principebs unda

emyarebodes;

esmis ra, rom patimarTa fundamenturi uflebebis pativisce-

ma patimarTaTvis farTo sazogadoebaSi arsebulis eqvivalen-

turi prevenciuli mkurnalobisa da jandacvis uzrunvelyofas

moicavs;

aRiarebs ra, rom cixis medicinis muSaki xSirad rTuli prob-

lemebis winaSe dgeba, romlebic cixis administraciisa da patim-

rebis urTierTsawinaaRmdego molodinebidan gamomdinareoben,

romelTa Sedegebic muSakisgan moiTxoven Zalzed mkacri eTiku-

ri principebis dacvas;

Tvlis ra, rom cixis eqimis, jandacvis sxva personalis, patim-

rebisa da cixis administraciis interesebSi Sedis mkafio xedvis

qona cixeSi jandacvis uflebis da cixis eqimis da jandacvis sxva

personalis gansakuTrebuli rolis Sesaxeb;

Tvlis ra, rom iseTi speficiuri problemuri situaciebi cix-

e e bSi, rogoric aris gadatvirTuloba, infeqciuri daavadebebi,

wamlisadmi damokidebuleba, fsiqiuri aSlilobebi, Zaladoba,

tusaRoba an sxeulis Cxreka moiTxovs samedicino praqtikis jan-

saRi eTikuri principebis dacviT gatarebas;

iTvaliswinebs ra adamianis uflebaTa evropul konvencias,

evropis socialur qartiasa da adamianis uflebebisa da biomed-

icinis Sesaxeb konvencias;

mxedvelobaSi iRebs ra evropis konvencias wamebis da arahu-

manuri an damamcirebeli mopyrobis an dasjis prevenciis Taoba-

ze, da rekomendaciebs cixeebSi jandacvis momsaxurebis Taobaze,

rekomendacia (98)7

Page 192: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

192

romlebic wamebisa da arahumanuri an damamcirebeli mopyrobis an

dasjis prevenciis evropuli komitetis saqmianobis mesame zogad

angariSSia Sejamebuli;

miuTiTebs ra cixis evropuli wesebis Taobaze (87)3 rekomen-

daciaze, romelic cixeebSi humanurobisa da Rirsebis minimalur

standartebs uzrunvelyofs;

ixsenebs ra adamianebis samedicino kvlevebis Taobaze (90)3

rekomendacias da (93)6 rekomendacias gadamdebi daavadebebis,

maT Soris Sidsis da masTan dakavSirebuli janmrTelobis prob-

lemebis cixeSi kontrolisa da kriminologiuri aspeqtebis Tao-

baze, aseve cixeSi aiv infeqciisa da Sidsis Taobaze jandacvis

msoflio organizaciis 1993 wlis saxelmZRvanelo principebs;

iTvaliswinebs ra rekomendaciebs 1235(1994) fsiqiatriisa da

adamianis uflebebis da 1257(1995) evropis sabWos wevr saxelm-

wifoebSi dakavebis pirobebis Sesaxeb, romlebic evropis sabWos

saparlamento asambleam moamzada;

miuTiTebs ra dapatimrebuli pirebisa da patimrebis wamebi-

sagan da sxva sastiki, arahumanuri an damamcirebeli mopyrobis-

agan an dasjisagan dacvisTvis samedicino eTikis principebze,

romlebic 1982 wels gaeros generalurma asambleam miiRo;

miuTiTebs ra medicinis msoflio asociaciis konkretul

deklaraciebze samedicino eTikis Taobaze, kerZod ki tokios

deklaraciaze (1975), SimSilobis Sesaxeb maltis deklaraciaze

(1991) da patimarTa sxeulis daTvalierebis Sesaxeb gancxadeba-

ze (1993);

aRniSnavs ra rig wevr saxelmwifoebSi cixis jandacvis ser-

visebis struqturaSi, organizebasa da regulirebaSi gatare-

bul bolodroindel reformebs, kerZod maTi jandacvis siste-

mebTan dakavSirebiT;

iTvaliswinebs ra wevri saxelmwifoebis sxvadasxva adminis-

traciul struqturebs, romlebic rekomendaciebis fedaralur

da saxelmwifo doneebze ganxorcielebas saWiroeben, rekomen-

dacias uwevs wevri saxelmwifoebis mTavrobebs:

TavianTi kanonmdeblobis gadaxedvisas da cixeSi jandacvis

miwodebis sferoSi saqmianobis dros mxedvelobaSi miiRon

winamdebare rekomendaciis danarTSi mocemuli principebi da

rekomendaciebi;

uzrunvelyon rekomendaciisa da misi ganmartebiTi memoran-

dumis SeZlebisdagvarad farTod gavrceleba, cixeSi prevenci-

evropis sabWos dokumentebi

Page 193: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

193

ul mkurnalobasa da jandacvis organizebasa da uzrunvelyo-

faze pasuxismgebeli yvela pirisa Tu dawesebulebisTvis gansa-

kuTrebuli yuradRebis daTmobiT.

danarTi rekomendaciaze (98)7

I. cixeSi jandacvis uflebis mTavari maxasiaTeblebi

a. eqimis xelmisawvdomoba

cixeSi Sesvlisas da mogvianebiT, patimrobisas, janmrTelobis

mdgomareobis saWiroebidan gamomdinare patimrebs nebismier

dros, yovelgvari dayovnebis gareSe unda qondeT wvdoma eqimis

an saTanadod kvalificirebuli eqTnis momsaxurebaze miuxe-

davad dakavebis reJimisa. yvela dakavebulma unda isargeblos

jerovani samedicino SemowmebiT sapatimroSi SesvlisTanave.

gansakuTrebuli yuradReba unda mieqces fsiqiuri aSlilo-

bebis skrinings, cixeSi fsiqologiur adaptacias, narkotikuli

saSualebebis, medikamentebis an alkoholis moxmarebis Sedegad

gamowveul simptomebs da gadamdeb da qronikul daavadebebs.

patimarTa janmrTelobis saWiroebaTa dakmayofilebis uzrun-

velsayofad sasjelaRsrulebis msxvil dawesebulebebSi, pati-

marTa raodenobisa da brunvis, aseve maTi umravlesobis janmr-

Telobis mdgomareobisda mixedviT, srul ganakveTze unda iyos

eqimebisa da kvalificiuri eqTnebis momsaxureba xelmisawvdomi.

cixis jandacvis momsaxurebam sul mcire unda uzrunvelyos

arastacionaruli konsultaciebi da gadaudebeli mkurnalo-

ba. im SemTxvevaSi, Tu patimarTa janmrTelobis mdgomareoba

moiTxovs iseT mkurnalobas, romlis Catareba cixis pirobebSi

SeuZlebelia, yvela SesaZlo nabiji unda gadaidgas cixis gareT

arsebul jandacvis obieqtebSi mkurnalobis uzrunvelsayofad

usafrTxoebis zomebis sruli dacviT.

patimrebs, saWiroebis SemTxvevaSi, eqimTan dakavSirebis Sesa-

Zlebloba unda hqondeT dRe-Ramis nebismier dros. pirveladi

daxmarebis gasawevad, cixis teritoriaze mudmivad unda imyofe-

bodes kompetenturi piri. seriozuli gadaudebeli mdgomareo-

bis dros, unda gaafTxilon eqimi, eqTnebis gundis wevri da cixis

administracia; gadamwveti mniSvneloba aqvs cixis personalis

aqtiur CarTulobasa da xelSewyobas.

rekomendacia (98)7

Page 194: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

194

uzrunvelyofili unda iyos fsiqatriul konsultaciebsa da

rCevebze misawvdomoba. im SemTxvevaSi, Tu es mcire zomis dawe-

sebulebebSi SeuZlebelia, konsultaciebi unda uzrunvelyon

saavadmyofos an kerZo praqtikis fsiqiatrebma.

kvalificiuri stomatologis momsaxureba xelmisawvdomi unda

iyos TiToeuli patimrisTvis.

cixis administraciam Sesabamisi zomebi unda miiRos jandacvis

adgilobriv kerZo da sajaro dawesebulebebTan kontaqtebisa

da TanamSromlobis uzrunvelsayofad. vinaidan martivi araris

cixis pirobebSi jerovani mkurnalobis Catareba, rigi pacien-

tebisTvis, romlebic narkotikze, alkoholze an medikamentebze

arian damokidebuli, konsultaciebisa da mkurnalobis mizni-

Tac unda moiwvion gareSe konsultantebi, romlebic im siste-

mas ekuTvnian, romelic samoqalaqo sazogadoebaSi uwevs profe-

sionalur daxmarebas damokidebul pirebs.

specifiuri momsaxureba unda gaewioT qal patimrebs saWiroebis

SemTxvevaSi. orsuli patimrebi samedicino monitoringis qveS

unda iyvnen da maTi mdgomareobis Sesabamis, samoqalaqo saavad-

myofoSi mSobiarobis SesaZlebloba unda mieceT.

saavadmyofoSi badragirebisas, pacients, saWiroebis SemTxveva-

Si, Tan unda axldes eqimi an eqTani.

b. zrunvis eqvivalenturoba

cixis jandacvis politika jandacvis erovnuli politikaSi inte-

grirebuli da misi Sesabamisi unda iyos. cixis jandacvis serviseb-

ma unda uzrunvelyon samedicino, fsiqiatriuli da stomatolo-

giuri mkurnaloba da unda ganaxorcielon higienisa da prevenci-

uli medicinis programebi farTo sazogadoebisTvis arsebuli

pirobebis Sesabamisad.

cixis jandacvis servisi dakompleqtebuli unda iyos kvali-

ficiuri samedicino, saeqTno da teqnikuri personaliT, aseve

Sesabamisi SenobiT, aRWurvilobiTa da danadgarebiT, romlis

xarisxic cixis gareT arsebulis identuri Tu ara, Sesabamisi

mainc iqneba.

jandacvaze pasuxismgebeli saministros roli unda gaizardos

cixeebSi higienisa da jandacvis, aseve jandacvis servisebis or-

evropis sabWos dokumentebi

Page 195: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

195

ganizebis xarisxis Sefasebis kuTxiT, erovnuli kanonmdeblobis

Sesabamisad. mkafiod unda gaimijnos pasuxismgeblobebi da unda

Seiqmnas janmrTelobaze pasuxismgebel saministrosa da sxva Se-

sabamis saministroebs Soris rgoli, romelic cixeSi jandacvis

integrirebuli politikis ganxorcielebaze iTanamSromlebs.

g. pacientis Tanxmoba da konfidencialuroba

samedicino konfidencialuroba igive simkacriT unda iyos ga-

rantirebuli da pativcemuli, rogorc es danarCens sazogadoe-

baSia miRebuli.

Tu kanoniT sxva ram araris moTxovnili, patimrebs yovelTvis

unda mieceT ufleba informirebuli Tanxoba ganucxadon eqims

maTi sxeulis fizikur gasinjvamde an sxeulis produqtis ana-

lizis Catarebamde, garda im SemTxvevebisa, Tu maTi daavadeba

aRiZleva saSualebas, rom maT gaaTviTcnobieron sakuTari md-

gomareoba. TiToeuli gasinjvis mizezi mkafiod unda iyos axsni-

li patimrebisTvis da gacnobierebuli maT mier patimrebs unda

miewodoT informacia medikamentis Cvenebebisa da maTi SesaZlo

gverdiTi movlenebis Sesaxeb.

informirebuli Tanxoba unda iyos mopovebuli fsiqiurad

daavadebuli pacientebis SemTxvevebSi da aseve im SemTxveveb-

Sic, roca samedicino movaleoba da usafrTxoebis moTxovnebi

araris TanxvedraSi, magaliTad mkurnalobaze an sakvebis miRe-

baze uaris dros.

Tanxmobis Tavisuflebis principidan nebismieri gadaxveva

kanons unda efuZnebodes da im principiT unda xorcielde-

bodes, romelic samoqalaqo sazogadoebaSia miRebuli.

winaswarpatimrobaSi myof pirebs sakuTar eqimTan an sxva gareSe

eqimTan sakuTari xarjebiT konsultaciis moTxovnis ufleba

unda mieceT.

msjavrdebulebs unda SeeZloT gansxvavebuli samedicino mo-

sazrebis moTxovna da cixis eqimi am winadadebas gagebiT unda

moekidos. Tumca, am moTxovnasTan dakavSirebuli nebismieri

gadawyvetileba mxolod misi pasuxismgebloba iqneba.

sxva cixeebSi nebismier gadayvanas Tan unda axldes srulyofili

rekomendacia (98)7

Page 196: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

196

samedicino dokumentacia. samedicino dokumentaciis gadagza-

vna unda ganxorcieldes konfodencialurobis sruli dacviT.

patimrebi informirebulni unda iyvnen, rom maTi samedicino

dokumentacia gadaigzavneba. maT ufleba unda hqondeT gaas-

aCivron gadayvana erovnuli kanonmdeblobis Sesabamisad.

yvela gaTavisuflebul patimars unda mieces misi janmrTelo-

bis Sesaxeb Sesabamisi werilobiTi informacia ojaxis eqimisTvis

warsadgenad.

d. profesiuli damoukidebloba

cixeSi momuSave eqimebma unda uzrunvelyon TiToeuli patimris

janmrTelobis dacva imave standartebiT, rogorebiTac uzrun-

velyofili arian pacientebi sazogadoebaSi. patimris janmrT-

elobis saWiroebebi eqimis yuradRebis mTavari sagani unda iyos.

patimrebTan dakavSirebuli klinikuri gadawyvetilebebi da

sxva gamokvlevebi unda daefuZnos mxolod samedicino krite-

riumebs. samedicino personali unda moqmedebdes sruli da-

moukideblobis pirobebSi, sakuTari kvalifikaciisa da kompe-

tenciebis farglebSi.

eqTnebma da jandacvis sxva personalma TavianTi movaleobebi

ufrosi eqimis pirdapiri meTvalyureobis qveS unda Seasrulon,

romelmac parasamedicino personals ar unda daavalos iseTi

funqciebis Sesruleba, romelic araris kanoniT an deontolo-

giuri kodeqsebiT nebadarTuli. samedicino da saeqTno servise-

bis xarisxi jandacvis kvalificiurma organoebma unda Seafason.

samedicino personalis anazRaureba samoqalaqo jandacvis seq-

torSi arsebul anazRaurebaze naklebi ar unda iyos.

II. cixis eqimisa da jandacvis sxva personalis sfecifiuri

roli

a. zogadi moTxovnebi

cixis eqimis upirveles movaleobas warmoadgens Sesabamisi sa-

medicino daxmarebis gaweva da rCevis micema yvela im patimrisT-

vis, romelzedac igi klinikurad aris pasuxismgebeli.

evropis sabWos dokumentebi

Page 197: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

197

es aseve unda gulisxmobdes cixis xelmZRvanelobisTvis rCevebis

micemas kvebasTan da patimrebis sacxovrebel garemosTan, aseve

higienisa da sanitarul pirobebTan dakavSirebul sakiTxebze.

jandacvis personals unda SeeZlos janmrTelobis Sesaxeb cix-

is administraciisa da cixis personalis informireba, agreTve,

saWiroebis SemTxvevaSi, jandacvis sakiTxebze treningebis

Catareba.

b. informacia janmrTelobis Sesaxeb, prevencia da swavleba

cixeSi miyvanisTanave TiToeulma patimarma unda miiRos infor-

macia mis uflebebsa da valdebulebebze, dawesebulebis Sinaga-

nawesze, agreTve miTiTebebi imis Sesaxeb, Tu rogor da sad unda

miiRos daxmareba da rCeva. es informacia yvela patimarma unda

gaacnobieros, xolo wera-kiTxvis ucodinaRpatimrebs unda

mieces specialuri instruqciebi.

janmrTelobis Sesaxeb saganmanaTlebo programa unda SemuSa-

vdes yvela sapatimroSi. patimrebma da cixis administraciam unda

miiRon sapatimroSi myofTa janmrTelobis dacvis xelSewyobisken

mimarTuli sainformacio paketebi.

gansakuTrebuli yuradReba unda mieqces gadamdebi daavade-

bebis nebayoflobiTi da anonimuri skriningis dadebiTi mxaree-

bis da hepatitis, sqesobrivi gziT gadamdebi daavadebebis, tu-

berkulozis an aiv infeqciebis SesaZlo uaryofiTi Sedegebis

axsnas.

janmrTelobis saganmanaTleblo programa miznad cxovrebis

janmrTeli wesis waxalisebas da patimarTaTvis TavianTi da

ojaxebis janmrTelobis Sesaxeb Sesabamisi gadawyvetilebebis

miRebis SesaZleblobis micemas, ojaxuri erTobis SenarCuneba-

sa da dacvas, damokidebulebisa da recidivis riskebis Semcire-

bas unda isaxavdes. aseTma midgomam patimrebs motivacia unda

gauzardos CaerTon jandacvis programebSi, romlebSic maT

janmrTelobasTan dakavSireuli riskebis Semcirebis strate-

giebsa da qcevebs aswavlian Sesabamisi formiT.

rekomendacia (98)7

Page 198: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

198

g. paTologiis gansakuTrebuli formebi da prevenciuli jan-

dacva cixeebSi

cixeSi miRebisas samedicino Semowmebis dros aRmoCenili Za-

ladobis nebismieri niSani srulad unda Caiweros eqimma patimris

Sesabamis gancxadebebTan da eqimis daskvnebTan erTad. patimris

TanxmobiT, es informacia xelmisawvdomi SeiZleba iyos cixis

administraciisTvis.

patimarTa winaaRmdeg patimrobis periodSi ganxorcielebuli

Zaladobis SemTxvevebis Sesaxeb nebismieri informacia Sesabamis

organoebs unda gadaeces. rogorc wesi, aseTi moqmedeba unda

ganxorcieldes mxolod dazaralebuli patimris TanxmobiT.

rig gamonaklis SemTxvevebSi, magram aucileblad profesiuli eTikis

wesebis sruli dacviT, aucileblobad SeiZleba aRCaiTvalos patim-

ris informirebuli Tanxmoba, kerZod im SemTxvevaSi, Tu eqimi CaTv-

lis, rom pacientze da cixis danarCen mosaxleobaze gansakuTrebu-

li pasuxismgebloba aZlevs mas realuri safrTxis Semcvel inciden-

tze informaciis miwodebis uflebas. jandacvis samsaxurma, sadac

SesaZlebelia, perioduli statistikuri monacemebi unda Seagrovos

dafiqsirebuli dazianebebis Sesaxeb cixis administraciisTvis da

Sesabamisi saministroebisTvis gadacemis mizniT, monacemTa dacvis

Sesaxeb erovnuli kanonmdeblobis Sesabamisad.

cixis personals Sesabamisi treningebi unda Cautardes cixis mo-

saxleobaSi fizikuri da fsiqiuri janmrTelobis problemebis

aRmoCenis SemTxvevaSi maTi dafiqsirebis SesaZleblobis mizniT.

d. profesiuli treningebi cixis samedicino personalisTvis

cixis eqimebi kargad unda iyven ganswavluli zogad medici-

naSi da fsiqikur daavadebebSi. maTi treningebi unda Seicavdes

pirveladi Teoriuli codnis miRebas, cixis garemos gagebasa

da mis gavlenas cixeSi samedicino praqtikaze, maTi codnisa da

unarebis Sefasebas da ufrosi eqimis meTvalyureobiT praqti-

kas. garda amisa, maT adgilzeve unda CautardeT perioduli

treningebi.

Sesabamisi treningebi unda Cautardes sxva kategoriis samedi-

cino personals da unda moicvas codna cixis funqcionirebisa

da cixis maregulirebeli kanonmdeblobis Sesaxeb.

evropis sabWos dokumentebi

Page 199: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

199

III. cixeSi jandacvis organizeba rigi gavrcelebuli prob-

lemis marTvaze gansakuTrebuli aqcentiT

a. gadamdebi daavadebebi, kerZod: aiv infeqcia da Sidsi, tu-

berkulozi, hepatiti

cixeSi sqesobrivi gziT gadamdebi daavadebebis prevenciis

mizniT jerovani profilaqtikuri zomebis miRebaa saWiro.

aiv testebi unda Catardes mxolod patimrebis TanxmobiT, anoni-

murad da arsebuli kanonmdeblobis dacviT. testamde da testis

Semdgom saWiroa srulyofili konsultaciebis uzrunvelyofa.

infeqciuri daavadebis mqone pacientis izolireba gamarTlebu-

lia mxolod im SemTxvevaSi, Tu aseTi zomis miReba igive samedi-

cino mizeziebiT gamarTlebulia cixis gareTac.

aiv antisxeulebis mimarT pozitiuri pacientebis segregacia

dauSvebelia nebismieri formiT, garda im pirobebisa, romelic

me-40 muxlSia mocemuli.

SidsTan dakavSirebuli daavadebiT seriozulad dasnebovnebul

pacientebs mkurnaloba unda CautardeT cixis samedicino gan-

yofilebaSi, sruli izolirebis aucileblobis gareSe. pacien-

tebi, romlebic sxva pacientebisgan infeqciuri daavadebebis

gadadebisgan dacvas saWiroeben, izolirebul unda iyvnen mx-

olod im SemTxvevebSi, Tu iziloreba saWiroa maTsave dasaca-

vad gadamdebi infeqciebisgan, gansakuTrebiT im SemTxvevebSi,

Tu maTi imunuri sistema seriozulad aris dazianebuli.

tuberkulozis aRmoCenis SemTxvevaSi, yvela nabiji unda gadaid-

gas am infeqciis gavrcelebis Tavidan asacileblad am sferoSi

arsebuli kanonmdeblobis dacviT. Terapiuli Careva cixis ga-

reT arsebuli standartis Sesabamisi unda iyos.

vinaidan hepatitis gavrcelebis winaaRmdeg erTaderT efeq-

tur saSualebas acra warmoadgens, vaqcinacia unda SeeTavazos

patimrebsa da personals. informacia da Sesabamisi prevenciuli

saSualebebi unda iyos misawvdomi imis gaTvaliswinebiT, rom B

da C hepatitis gadacema ZiriTadad wamlis intravenurad gamoy-

enebis da sqesobrivi da sisxlis mowamvlis gziT xdeba.

rekomendacia (98)7

Page 200: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

200

b. narkotikul saSualebebze, alkoholsa da medikamentebze

damokidebuleba: medikamentebis marTva da gavrceleba

metad unda ganviTardes alkoholTan da narkitikul saSuale-

bebTan dakavSirebuli problemebis mqone patimrebze zrunva,

gansakuTrebiT narkotikul saSualebebze damokidebuli patim-

rebisTvis SeTavazebuli servisebis kuTxiT, ris Sesaxebac re-

komendaciebs iZleva narkomaniasTan da narkotikuli saSuale-

bebiT ukanono vaWrobasTan brZolis jgufi (pompidus jgufi).

Sesabamisad, aucilebelia cixisa da samedicino personalisTvis

saTanado treningebis Catareba da sazogadoebaSi dabrunebis

Semdeg, uwyveti Semdgomi Terapiis uzrunvelyofis mizniT ga-

reSe sakonsultacio samsaxurebTan TanamSromloba.

cixis eqimma, narkomaniis, medikamentebze da alkoholze

damokidebulebis riskebis prevenciis mizniT, pacientebs unda

mouwodos isargeblon socialuri da fsiqoTerapiuli dax-

marebis sistemebiT.

narkomaniis, alkoholze da medikamentebze damokidebulebis

Sedegad gamowveuli simptomebis mkurnaloba cixeebSi unda

Catardes sazogadoebaSi damkvidrebuli meTodebiT.

wamaldamokidebulebiT gamowveuli simptomebis mkurnalobis

SemTxvevaSi, eqimma patimrebs cixeSi yofnisa da gaTavisuflebis

Semdegac unda urCios recidivisgan Tavis asacileblad aucile-

beli nabijebis gadadma.

patimrebs unda SeeZloT cixis da gareSe specialistebisgan kon-

sultaciebis miReba, romlebic maT saWiro daxmarebas gauweven

rogorc patimrobis dros, aseve gaTavisuflebis Semdeg. aseT

specialistebs aseve unda SeeZloT sapatimroebis personalisT-

vis adgilze treningebis Catareba.

sadac SesaZlebelia, patimrebs daniSnuli medikamentebis tare-

bis ufleba unda mieceT. Tumca, iseTi medikamentebi, romelTa

Warbi doziT miReba saSiSia, unda CamoerTvaT da TiToeul jer-

ze, dozebad unda miewodoT.

kompetentur farmacevtebTan konsultaciis Semdeg, cixis eqim-

ma sruli sia unda moamzados im medikamentebisa da wamlebis, ro-

melic Cveulebriv iniSneba samedicino samsaxuris mier samedici-

no daniSnuleba unda darCes profesionali medikosis eqskluz-

iur pasuxismgeblobad da medikamentebi mxolod Sesabamisi

uflebamosilebiT aRWurvilma personalma unda daarigos.

evropis sabWos dokumentebi

Page 201: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

201

g. Tavisuflebis xangrZlivad aRkveTisTvis Seusabamo pirebi:

seriozuli fizikuri nakli, asakovneba, uaxloesi fataluri

prognozebi

seriozuli fizikuri naklis mqone da asakovani pacientebi ise

unda ganTavsdnen, rom SeZlebisdagvarad normalurad cxovre-

bis saSualeba hqondeT cixis sxva mosaxleobisgan segregaciis

gareSe. struqturuli cvlilebebi unda ganxorcieldes Sez-

Ruduli SesaZleblobebis mqone pirebis etls mijaWvuli da

fizikuri naklis mqone patimrebis dasaxmareblad ise, rogorc

es cixis gareT xdeba.

axlo momavalSi fataluri prognozis mqone patimrebis cixis ga-

reT mdebare saavadmyofoSi gadayvanis gadawvetileba mxolod

samedicino safuZvelze unda miiRebodes. aseTi transferis

molodinSi, patimrebma, maTi daavadebis bolo stadiaSi, Sesaf-

erisi saeqTno mzrunveloba unda miiRon cixis samedicino gany-

ofilebaSi. aseT SemTxvevebSi, uzrunvelyofili unda iyos cixis

gareT perioduli Semamsubuqebeli mkurnaloba. unda ganixile-

bodes Sewyalebis an vadamde gaTavisuflebis SesaZlebloba.

d. fsiqiatriuli simptomebi, fsiqiuri da ZiriTadi pirovnu-

li aSliloba, suicidis riski

cixis administraciam da fsiqiur janmrTelobaze pasuxismge-

belma saministrom unda iTanamSromlon patimrebisTvis fsiqi-

atriuli servisebis organizebis kuTxiT.

cixesTan arsebuli fsiqiuri jandacvisa da socialuri servise-

bi miznad patimarTaTvis daxmarebis gawevas da rCevebis micemas,

maTi Seguebisa da adaptaciis unarebis gaZlierebas unda isax-

avdnen. am servisebma koordinirebulad unda imoqmedon Tavian-

Ti movaleobebis gaTavisebiT. uzrunvelyofili unda iyos maTi

profesiuli damoukidebloba cixis konteqstis gansakuTrebu-

li pirobebis saTanadod gaTvaliswinebiT.

sqesobrivi danaSaulisTvis patimrobamisjilebs fsiqiatriuli

da fsiqologiuri Semowmeba da saTanado mkurnaloba unda See-

TavazoT patimrobis dros da mis Semdgom.

seriozuli fsiqiuri aSlilobebis mqone pacientebi unda

moTavsdnen da mkurnaloba unda CautardeT saavadmyofoSi,

rekomendacia (98)7

Page 202: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

202

romelic saTanadod iqneba aRWurvili da eyoleba Sesabamisad

momzadebuli personali. samoqalaqo saavadmyofoSi patimris

miRebis gadawyvetileba unda miiRos fsiqiatrma kompetenturi

organoebis nebarTviT.

iseTi SemTxvevebi, roca fsiqiurad daavadebuli pacientis

ganmartoebiT patimrobis acileba SeuZlebelia, absolitur

minimumamde unda daiyvanebodes da dauyovnebliv Canacvldes

uwyveti individualuri saeqTno mzrunvelobiT.

gamonaklis SemTxvevebSi, SesaZlebelia daiSvas mZime fsiqiu-

ri aSlilobis mqone pacientis fizikuri SezRudva mokle peri-

odiT, sanam Sesabamisi medikamentebi damawynarebel efeqts ga-

moiReben.

samedicino da sapatrimros sxva personalma mudmivad unda

akontrolos suicidebis riski. krizisul situaciebSi unda ga-

moiyenebodes TviT-dazianebis Tavidan acilebisTvis Seqmnili

fizikuri meTodebi, axlo da mudmivi dakvirveba, dialogi da

gamxneveba.

uzrunvelyofili unda iyos patimrebis sakontrolo mkurnalo-

ba gareSe specializebul dawesebulebebSi

e. uari mkurnalobaze, SimSiloba

mkurnalobaze uaris SemTxvevaSi, eqimma pacientis mier mowmis

TandaswrebiT xelmowerili gancxadeba unda moiTxovos. eqimma

pacients mkurnalobis savaraudo sikeTeebze, SesaZlo Terapi-

ul alternativebze unda miawodos sruli informacia da gaa-

frTxilos mis uarTan dakavSirebul riskebze. uzrunvelyofi-

li unda iyos pacientis mier misi mdgomareobis srulad gaazre-

ba. informaciis aRqmadobasTan dakavSirebiT enobrivi barieris

arsebobis SemTxvevaSi, moTxovnili unda iyos gamocdili Tar-

jimnis momsaxureba.

moSimSilis klinikuri Sefaseba mxolod pacientis gamoxatuli

nebarTviT unda moxdes, garda im SemTxvevebisa, Tu pacienti ise-

Ti seriozuli fsiqiuri aSlilobiT aris daavadebuli, romelic

fsiqiatriuli momsaxurebis centrSi gadayvanas saWiroebs.

moSimSileebs obieqturi informacia unda miewodoT maTi moq-

medebis maTsave fizikur janmrTelobaze mavne Sedegebis Sesaxeb

ise, rom maT gaiazron xangrZlivi SimSilobis safrTxeebi.

evropis sabWos dokumentebi

Page 203: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

203

Tu eqimis azriT, moSimSilis mdgomareoba mniSvnelovnad uaresde-

ba, aucilebelia eqimma es faqti Sesabamis organoebs miawodos da

erovnuli kanonmdeblobis (maT Soris profesiuli standartebis)

Sesabamisad imoqmedos.

v. Zalodoba cixeebSi: disciplinaruli procedurebi da san-

qciebi, samartoo sakanSi ganTavseba, fizikuri SezRudva, mk-

acri reJimis patimroba

patimrebs, romelTac Zaladobis, maT Soris potenciuri sqe-

sobrivi Zaladobis SiSi aqvT nebismieri safuZvliani mizeziT

sxva patimrebisgan, an romelnic gaxdnen cixis mosaxleobis sxva

wevrebisgan Zaladobis an dazianebis msxverplni, srulad dacu-

li unda iyvnen sapatimros personalis mxridan.

eqimis funqciebSi ar unda Sediodes cixis personalis mier Za-

lis gamoyenebaze nebarTvis gacema da am faqtis Sewynareba. cixis

personali Tavad unda iyos wesrigisa da disciplinis damyare-

baze pasuxismgebeli.

samartoo sakanSi ganTavsebis, nebismieri disciplinaruli

sasjelis an usafrTxoebis zomis SemTxvevebSi, romelsac Sesa-

Zloa patimris fizikur an fsiqiur janmrTelobaze uaryofiTi

Sedegi hqondes, samedicino personalma daxmareba an mkurnalo-

ba unda gaswios patimris an cixis personalis moTxovnisTanave.

z. jandacvis specialuri programebi: socioTerapiuli pro-

gramebi, ojaxuri kavSirebi da kontaqti garesamyarosTan,

dedebi da Svilebi

socioTerapiuli programebi sazogadoebaSi arsebulis Sesa-

bamisad organizebuli da mkacrad kontrolirebuli unda iyos.

eqimebi yvela dakavSirebul servisSi unda iyvnen nebayoflobiT,

konstruqciulad CarTulebi, raTa patimrebs aseTi programebi-

sgan sargeblis miRebis da Sesabamisad, im socialuri unarebis

SeZenis SesaZlebloba miscen, romlebic maT gaTavisuflebis

Semdgom danaSaulis recidivis riskebis SemcirebaSi daexmareba.

unda daiSvas patimrebis TavianT sqesobriv partniorebTan,

vizualuri zedamxedvelobis gareSe, paemnis uzrunvelyofis

SesaZlebloba.

mcirewlovani bavSvebisTvis patimar dedebTan darCena unda

rekomendacia (98)7

Page 204: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

204

iyos SesaZlebeli, raTa dedebma SeZlon mSobliuri mzunvelo-

bisa da yuradRebis gamoCena, rac saWiroa kargi janmrTelobisa

da emociuri da fsiqologiuri kavSirebis SenarCunebisTvis.

specialuri pirobebi unda arsebobdes bavSviani dedebisTvis

(bavSvis sawolebi, dRis baRi).

eqimebi ar unda iyvnen CarTulni garkveuli asakSi bavSvebis

dedisgan moSorebasTan dakavSirebuli administraciuli

gadawyvetilebebis miRebaSi.

T. sxeulis Cxreka, samedicino daskvnebi, samedicino daTva-

liereba

sxeulis Cxreka administraciuli xelmZRvanelobis prerogati-

vaa da eqimebi ar unda CaerTon aseT procedurebSi. Tumca, in-

timuri samedicino daTvaliereba eqimma unda Caataros, roca

aseT Carevis saWiroebas obieqturi samedicino mizezi ganapiro-

bebs.

cixis eqimma ar unda moamzados samedicino an fsiqiatriuli

daskvnebi dacvisTvis an sasamarTlo devnisTvis, garda patimris

mier formalurad moTxovnis an sasamarTlos mier moTxovnis

SemTxvevebisa. maT Tavidan unda airidon samedicino eqsperto-

ba iseT saqmeebSi, romlebic winaswarpatimrobaSi myof pirebTan

dakavSirebul samarTlebriv procedurebs exeba. maT nimuSebi

mxolod diagnostikuri da mxolod samedicino miznebidan ga-

momdinare unda Seagrovon da analizi Cautaron.

patimarTa samedicino daTvaliereba evropuli cixis wesebis

Sesaxeb (87)3, adamianebis samedicino daTvalierebis Taobaze

(90)3 da gadamdebi daavadebebis, maT Soris Sidsis da masTan da-

kavSirebuli janmrTelobis problemebis cixeSi kontrolisa

da kriminologiuri aspeqtebis Taobaze (93)6 rekomendaciebSi

mocemuli principebis Sesabamisad unda ganxorcieldes.

evropis sabWos dokumentebi

Page 205: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

205

evropis sabWos ministrTa komitetis rekomendacia

(2008)11 wevri saxelmwifoebisadmi sanqciebs an zomebs

daqvemdebarebuli arasrulwlovani samarTaldamrRvevebis evropis

wesebis Sesaxeb

(miRebulia ministrTa komitetis mier 2008 wlis 5 noembers

ministrebis moadgileTa 1040-e Sexvedraze)

ministrTa komiteti, evropis sabWos wesdebis 15.b muxlis Sesa-

bamisad, imis gaTvaliswinebiT, rom evropis sabWos mizans war-

moadgens mis wevr qveynebs Soris ufro meti erTianobis miRwe-

va, kerZod erToblivi interesebis sferoSi arsebuli kanonebis

harmonizaciis gziT;

mxedvelobaSi iRebs ra, kerZod:

- adamianis uflebaTa da fundamentur TavisuflebaTa dac-

vis konvencias da adamianis uflebaTa evropuli sasamarT-

los precedentul samarTals;

- evropul konvencias wamebis, araadamianuri an damamcire-

beli mopyrobis an dasjis Tavidan acilebis Sesaxeb da kon-

venciis dacvaze pasuxismgebeli komitetis muSaobas;

- gaerTianebuli erebis konvencias bavSvis uflebebis Ses-

axeb;

iTvaliswinebs ra:

- rekomendacias (2006)2 evropuli penitencialuri wesebis

Sesaxeb;

- rekomendacias (2006)5 bavSvTa saxlebSi mcxovrebi bavSve-

bis uflebebis Sesaxeb;

- rekomendacias (2006)10 fsiqiuri darRvevebis mqone pire-

bis uflebebisa da Rirsebis dacvis Sesaxeb;

- rekomendacias (2006)20 arasrulwlovanTa damnaSaveobas-

Tan brZolis axali gzebisa da arasrulwlovanTa saqmeebze

rekomendacia (2008)11

Page 206: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

206

marTlmsajulebis rolis Sesaxeb;

- rekomendacias (97)12 sanqciebisa da zomebis aRmsrulebe-

li personalis Sesaxeb;

- rekomendacias (92)16 sazogadoebrivi sanqciebisa da

RonisZiebebis evropuli wesebis Sesaxeb;

- rekomendacias (87)20 arasrulwlovanTa damnaSaveobaze

socialuri reaqciis Sesaxeb;

amasTanave iRebs ra mxedvelobaSi:

- gaeros saxelmZRvanelo principebs arasrulwlovanTa So-

ris damnaSaveobis Tvidan acilebis Sesaxeb (riadis saxel-

mZRvanelo principebi);

- gaeros standartul minimalur wesebs arasrulwlovanTa

mimarT marTlmsajulebis aRsrulebis Sesaxeb (pekinis we-

sebi);

- gaeros standartul minimalur wesebs sasjelis arasa-

patimro zomebis Sesaxeb (tokios wesebi);

- gaeros wesebs TavisuflebaaRkveTil arasrulwlovanTa

dasacavad (havanis wesebi);

iTvaliswinebs ra evropis sabWos saxelmwifoebisa da mTav-

robebis meTaurTa mesame samitze miRebul saboloo deklara-

cias da samoqmedo gegmas (varSava, poloneTi, 2005 wlis 16-17 mai-

si) da kerZod samoqmedo gegmis III.2 nawils, saTauriT ~evropis

mSenebloba bavSvebisaTvis” da aseve iTvaliswinebs ra evropis

iusticiis ministrTa 28-e konferenciaze (lanzeroti, espaneTi,

2007 wlis 25-26 oqtomberi) miRebul. 2 rezolucias;

amasTan dakavSirebiT sTvlis ra, rom kanonTan konfliqtSi

myof arasrulwlovanTa uflebebis da maTi keTildReobis ukeT

dasacavad aucilebelia evropis doneze erToblivi moqmedeba

da wevr qveynebSi bavSvebis mimarT naklebad mkacri samraTle-

brivi sistemis SemuSaveba;

sTvlis ra, rom am TvalsazrisiT mniSvnelovania evro-

pis sabWos wevri qveynebis mier arasrulwlovanTa saqmeebze

marTlmsajulebis aRsrulebis saxelmwifo politikisa da praq-

tikis zogadi principebis srulyofa, ganaxleba da dacva da am

sferoSi saerTaSoriso TanamSromlobis gaZliereba, iZleva re-

komendacias, rom wevri qveynebis mTavrobebma:

evropis sabWos dokumentebi

Page 207: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

207

- sakuTar kanonmdeblobaSi, politikasa da praqtikaSi ix-

elmZRvanelon winamdebare rekomendaciase TandarTuli

wesebiT;

- uzrunvelhyon am rekomendaciisa da TandarTuli komen-

tarebis Targmna da rac SeiZleba farTod gavrceleba,

gansakuTrebiT sasamarTlo xelisuflebasa da policia-

Si; samsaxurebSi, romelTac evalebaT arasrulwlovanTa

mimarT sanqciebisa da zomebis aRsruleba; penitencialur,

saqvelmoqmedo da fsiqiatriul dawesebulebebSi, sadac

imyofebian arasrulwlovani samarTaldamrRvevebi, maT

TanamSromlebs Soris, da aseve media saSualebebsa da far-

To sazogadoebaSi.

(2008)11 rekomendaciis danarTi

sanqciebs an zomebs daqvemdebarebuliarasrulwlovani samarTaldamrRvevebis

evropuli wesebi

winamdebare wesebis mizania sanqciebs an zomebs daqvemde-

barebuli arasrulwlovani samarTaldamrRvevebis uflebebisa

da usafrTxoebis dacva da maTi fizikuri, fsiqologiuri da

socialuri keTildReobis uzrunvelyofa im dros, roca maT

mimarT sazogadoebrivi sanqciebi an zomebi, iseve rogorc Tavi-

suflebis aRkveTis sxva formebi moqmedebs.

mocemuli wesebSi araferi ar unda iyos gagebuli ise, TiTqos

gamoiricxeba adamianis uflebaTa sferoSi arsebuli, arasrul-

wlovanTa uflebebis, maTze zrunvisa da maTi dacvis ukeTesad

uzrunvelmyofeli sxva Sesabamisi saerTaSroiso dokumentebis

da standartebis gamoyeneba. ufro metic, (2006)2 rekomenda-

ciis debulebebi evropuli penitencialuri wesebis Sesaxeb da

(92) 16 rekomendacia sazogadoebrivi sanqciebisa da zomebis

Sesaxeb gamoyenebuli unda iyos arasrulwlovani samarTal-

damrRvevebis sasargeblod ramdenadac isini aRewinaaRmdebe-

bian winamdebare wesebs.

rekomendacia (2008)11

Page 208: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

208

nawili I – ZiriTadi principebi, gavrcelebis sfero da termi-

nologia

a. ZiriTadi principebi

1. sanqciebsa da zomebs daqvemdebarebuli arasrulwlo-

van samarTaldamrRvevebs unda moeqcnen maTi adamianuri

uflebebisadmi pativicemiT.

2. arasrulwlovanTa mimarT Sesafardebel sanqciebsa da

zomebs, iseve, rogorc maTi aRsrulebis wess gansazRvravs

kanoni socialuri integraciis da aRmzrdelobiT, iseve

rogorc recidivis profilaqtikis principebze dayrdno-

biT.

3. sanqciebis an zomebis Sefardebis Sesaxeb gadwyvetile-

ba gamoaqvs sasamarTlos, xolo im SemTxvevaSi Tu gad-

awyvetileba gamoaqvs sxva, kanonierad uflebamosil orga-

nos, is eqvemdebareba gadaudebel sasamarTlo ganxilvas.

sanqciebi da zomebi zustad unda iyos gansazRvruli da

Sefardebuli minimalurad aucilebeli vadiT da mxolod

kanonieri mizniT.

4. minimaluri asaki, romlis mimarTac SesaZlebelia danaSau-

lisaTvis sanqciebisa da zomebis Sefardeba ar unda iyos

Zalian dabali da unda ganisazRvros kanoniT.

5. sanqciebisa da zomebis Sefardeba da maTi aRsruleba unda

emsaxurebodes arasrulwlovani samarTaldamrRvevebis

interesebs, Cadenili danaSaulis simZimis angariSis gaw-

eviT (proporciulobis principi) da maTi asakis, fizikuri

da fsiqikuri janmrTelobis, ganviTarebis, SesaZleblo-

bebisa da piradi garemoebebis gaTvaliswinebiT (individu-

alizaciis principi), romlebic, saWiroebis SemTxvevaSi,

dgindeba fsiqologiuri, fsiqiatriuli da socialuri

gamokvlevis SedegebiT.

6. imisaTvis, rom sanqciebisa da zomebis aRsruleba misad-

agebuli iyos TviTeuli SemTxvevis konkretul garemoe-

bebTan, Sesabamis uflebamosil organoebs unda gaaCndeT

moqmedebis sakmarisi Tavisufleba, ramac ar unda gamoi-

wvios seriozuli uTanasworoba mopyrobaSi.

evropis sabWos dokumentebi

Page 209: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

209

7. Sefardebuli sanqciebi da zomebi ar unda iyos arasrulw-

lovnebisaTvis Seuracxmyofeli an damamcirebeli.

8. sanqciebisa da zomebis aRsrulebas ar unda mohyves maTi

isedac mtkivneuli xasiaTis kidev ufro damZimeba an fizi-

kuri da moraluri zianis miyenebis safrTxe.

9. sanqciebi da zomebi unda aRsruldes usafuZvlo gadadebis

gareSe, mkacrad savaldebulo moculobiTa da vadiT (mini-

maluri Carevis principi).

10. arasrulwolvanis Tavisuflebis aRkveTa mxolod

ukidures SemTxvevaSia dasaSvebi da unda Seefardos da aR-

sruldes umciresi vadiT. saWiroa gansakuTrebuli zome-

bis miReba winaswari patimrobis Tavidan asacileblad.

11. sanqciebisa da zomebis Sefardebisas unda gamoiricxos

diskriminacia, iqneba es sqesis, rasis, kanis feris, eno-

brivi, religiuri, sqesobrivi orientaciis, politikuri

an gansxvavebuli azris, erovnuli Tu socialuri warmoSo-

bis, erovnuli umciresobisadmi kuTvnilebis, qonebrivi,

dabadebis an sxva statusis safuZvelze (aradiskriminaciis

principi).

12. saSuamavlo saqmianoba da sxva Sesarigebeli RonisZiebebi

misasalmebeli unda iyos arasrulwlovnebTan urTierTo-

bis yvela etapze.

13. marTlmsajulebis nebismier ma sistemam, romelsac saqme

aqvs arasrulwlovnebTan unda uzrunvelhyos maTi aq-

tiuri monawileoba sanqciebisa da zomebis rogorc Se-

fardebis, aseve aRsrulebis procedurebSi. arasrulw-

lovnebs ar unda hqondeT imaze naklebi kanonieri ufle-

bebi da garantiebi, rac zrdasruli damnaSaveebisaTvisaa

gaTvaliswinebuli sisxlis samarTlis saproceso zogadi

wesebiT.

14. marTlmsajulebis nebismier ma sistemam, romelsac saqme

aqvs arasrulwlovneban saTanadod unda gaiTvaliswinos

mSoblebisa da kanonieri meurveebis ufleba-movaleobebi

da SeZlebisdagvarad CarTos isini rogorc mTles pro-

ceduraSi, ise sanqciebisa da zomebis aRsrulebis mimdin-

areobaSi, Tu es ewinaaRmdegeba arasrulwlovnis intere-

rekomendacia (2008)11

Page 210: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

210

sebs. srulwlovanebas miRweuli samarTaldamrRvevis

mSoblebisa da kanonieri meurveebis monawileoba savalde-

bulo aRaris. Tu upriani iqneba SesaZlebelia moxdes aras-

rulwlovnis sxva naTesavebisa da farTo sazogadoebis

CarTva saprocduro qmedebebSi.

15. marTlmsajulebis nebismier ma sistemam, romelsac saqme

aqvs arasrulwlovnebTan unda gamoiyenos mravalprofil-

iani da sauwyebaTaSoriso midgoma, is CarTuli unda iyos

arasrulwlovnebTan dakavSirebul ufro farTo social-

ur iniciativebSi, raTa uzrunvelhyos kompleqsuri mid-

goma da mudmivi zrunva aseT arasrulwlovnebze (sazoga-

doebriobis CarTulobisa da mudmivi zrunvis principi).

16. arasrulwlovnis piradi cxovrebis xelSeuxeblobis ufle-

ba srulad unda iyos daculi saproceduro qmedebebis yve-

la etapze. arasrulwlovnis vinaoba da konfidencialuri

informacia masze da mis ojaxze ar unda miewodos gareSe

pirebs, romlebsac kanoni aRaZlevs misi miRebis uflebas.

17. mozardi srulwlovani samarTaldamrRvevebi, saWiroe-

bis SemTxvevaSi, SesaZlebelia ganxilul iqnan arasrulw-

lovnebad da maTdami midgomac Sesabamisi unda iyos.

18. mTeli personali, romelsac arasrulwlovnebTan aqvs

Sexeba, mniSvnelovan sajaro samsaxurs asrulebs. maTi

samsaxurSi ayvanis, specialuri swavlebisa da muSaobis

pirobebi iseTi unda iyos, rom SesZlon mzrunvelobis Se-

sabamisi standartis uzrunvelyofa, gaumklavdnen aras-

rulwlovanTa specifiur problemebs da warmoadgendnen

maTTvis dadebiT misabaZ magaliTs.

19. saWiroa sakmarisi resursebisa da personalis gamoyofa,

raTa arasrulwlovanTa cxovrebaSi Carevas gonivruli Se-

degi mohyves. resursebis naklebobiT araviTarSemTxveva-

Si ar SeiZleba arasrulwlovanTa uflebebis darRvevis

gamarTleba.

20. nebismieri sanqciis an zomis aRsruleba unda daeqvemde-

baros mTavrobis mudmiv kontrols da damoukidebel moni-

torings.

evropis sabWos dokumentebi

Page 211: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

211

b. gavrcelebis sfero da terminologia

21. winamdebare wesebis miznebisaTvis:

21.1. ~arasulwlovani samarTaldamrRvevi” aRniSnavs 18 wlamde

asakis nebismier pirovnebas, romelsac braldeba an Caid-

ina danaSauli. mocemul wesebSi moxseniebuli sityva

arasrulwlovani gulisxmobs arasrulwlovan samarTal-

damrRvevs, rogorc es zemoT aris ganmartebuli;

21.2. ~mozardi srulwlovani damnaSave” niSnavs 18-dan 21 wlamde

nebismier axalgazrdas, romelsac bralad edeba an Caidina

danaSauli da masze vrceldeba winamdebare wesebi ise, ro-

gorc es me-17 wesSia miTiTebuli. mozardi srulwlovanis

moxsenieba gulisxmobs mozard srulwlovan damnaSaves,

rogorc es zemoT aris ganmartebuli;

21.3. ~danaSauli” niSnavs qmedebas an umoqmedobas, romlebiT-

ac irRveva sisxlis samarTlis kanonmdebloba. am wesebis

miznebisaTvis termini aseve aRniSnavs nebismier darRvevas,

romelic kriminaluri sasamarTlos an sxva sasamarTlo an

administraciuili organos kompetenciaSi Sedis;

21.4. ~sazogadoebrivi sanqciebi da zomebi” niSnavs nebismier

sanqcias an zomas dakavebis zomis garda, romlis Sesabam-

isadac arasrulwlovani rCeba sazogadoebaSi magram ram-

denadme ezRudeba moqmedebis Tavisufleba gakrveuli

pirobebis wayenebiT an valdebulebebis dakisrebiT, da

romelsac am mizniT aRasrulebs kanoniT dadgenili or-

gatermini gulisxmobs nebismier sanqcias, dawesebuls sa-

samarTlo an administraciuli organos mier da nebismier

zomas, miRebuls sanqciamde an sanqciis magier, iseve, ro-

gorc penitencialuri dawesebulebis gareT patimrobis

moxdis ganaCenis sisruleSi moyvanis gzebs;

21.5. ~Tavisuflebis aRkveTa” niSnavs sasamarTlo an adminis-

traciuli organos gadawyvetilebiT dawesebulebaSi gan-

Tavsebis nebismier formas, saidanac arasrulwlovans sa-

kuTari survilis mixedviT gamosvlis ufleba ara aqvs;

21.6. ~dawesebuleba” niSnavs saxelmwifo organoebis kontro-

lis qveS myof fizikur erTeuls, sadac arasrulwlovnebi

cxovroben personalis zedamxedvelobis qveS oficialuri

wesebis Sesabamisad;

rekomendacia (2008)11

Page 212: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

212

22. es wesebi SesaZlebelia aseve gamoyenebul iqnas im pirebis

mimarT, romlebic imave dawesebulebebSi an adgilebSi imy-

ofebian, sadac arasrulwlovnebi.

nawili II – sazogadoebrivi sanqciebi da zomebi

g. samarTlebrivi CarCoebi

23.1. arasrulwlovanTa ganviTarebis sxvadasxva etapze morge-

buli sazogadoebrivi sanqciebisa da zomebis farTo

speqtri gaTvaliswinebuli unda iyos proceduris yvela

etapze.

23.2. upiratesoba unda mieniWos im sanqciebsa da zomebs, rom-

lebsac aRmzrdelobiTi zegavlenis moxdena SeuZliaT da

aseve maT, romlebic arasrulwlovnebs Seagnebineben pa-

suxismgblobas maT mier Cadenili danaSaulisaTvis.

24. saxelmwifo kanonmdeblobiT dakonkretebuli unda iyos

sxvadasxva sazogadoebrivi sanqciebisa da zomebis Semdegi

parametrebi:

a. arasrulwlovnebis mimarT Sesafardebeli sanqciebisa da

zomebis gansazRvreba da maTi aRsrulebis gzebi;

b. nebismieri piroba an valdebuleba, romelic mohyveba ase-

Ti sanqciebis an zomebis Sefardebas;

g. SemTxvevbi, rodesac sanqciebis an zomebis Sefardebamde

saWiroa arasrulwlovnis Tanxmobis miReba;

d. sanqciebis an zomebis Sefardebaze, Secvlaze da aRsrule-

baze pasuxismgebeli xelisuflebis organoebi, maTi Sesa-

bamisi movaleobebi da valdebulebebi;

e. Sefardebuli sanqciebis an zomebis SecvlisTvis saWiro

safuZvlebi da procedura; da

v. aRmsrulebeli organoebis muSaobis regularuli da ga-

reSe kontrolis ganxorcielebis procedura.

25. arasrulwlovanTa konkretuli saWiroebebis gaTvalis-

winebis mizniT erovnul kanonmdeblobaSi miTiTebuli

unda iyos:

a. nebismieri kompetenturi organos valdebuleba gaac-

nos arasrulwlovan samarTaldamrRvevs, da Tu saWiroa

mis mSoblebs an kanonier meurveebs sazogadoebrivi san-

evropis sabWos dokumentebi

Page 213: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

213

qciebis an zomebis maregulirebeli samarTlebrivi normis

Sinaarsi da miznebi;

b. nebismieri kompetenturi organos valdebuleba is-

wrafodes arasrulwlovan samarTaldamrRvevebTan da maT

mSoblebTan an kanonier meurveebTan rac SeiZleba ukeTesi

TanamSromlobisken;

g. sazogadoebriv sanqciebs an zomebs daqvemdebarebuli

arasrulwlovani samarTaldamrRvevebis mSobelTa da

kanonier meurveTa uflebebi, aseTi sanqciebis da zomebis

SefardebiTa da aRsrulebiT gamowveuli maTi uflebebis

da movaleobebis SesaZlo SezRudvebi.

26. sazogadoebrivi sanqciebis an zomebis Sefardebis an gau-

qmebis Sesaxeb gadawyvetileba unda miiRos sasamarTlo

organom, xolo Tu is miRebulia kanonieri uflebamosile-

biT aRWurvili sxva administraciuli organos mier, igi

unda iyos ganxiluli sasamarTlos wesiT.

27. imis mixedviT, Tu rogor warmatebebs aRwevs arasrulwlo-

vani kompetentur organoebs unda SeeZloT Sefardebuli

sanqciis an zomis vadebis Semcireba, Tu aseTi ram gaTval-

iswinebulia saxelmwifo kanonmdeblobiT.

28. uflebebi, romlebic arasrulwlovans gaaCnia ganaTlebis,

profesiuli momzadebis, fizikuri da fsiqiuri janmrT-

elobis dacvis, usafrTxoebisa da socialuri uzrunve-

lyofis sferoebSi ar unda SeizRudos mis mimarT sazoga-

doebrivi sanqciebis an zomebis SemoRebis an aRsrulebis

gamo.

29. im SemTxvevebSi, rodesac sazogadoebrivi sanqciebis an

zomebis SemoRebisaTvis saWiroa arasrulwlovnis, misi

mSoblebis an kanonieri meurveebis Tanxmoba, es Tanxmoba

unda iyos gamocxadebuli da mkafiod Camoyalibebuli.

30.1. arasrulwlovnis mier sazogadoebrivi sanqciebiT an zome-

biT gaTvaliswinebul pirobebisa da valdebulebebis aR-

dacvam avtomaturad ar unda gamoiwvios Tavisuflebis

aRkveTa. Tu SesaZlebelia, Zveli zomebi da sanqciebi

Canacvlebuli unda iyos saxecvlili an axali sazogadoe-

brivi sanqciebiT.

30.2. ardacva avtomaturad ar unda Seadgendes danaSauls.

rekomendacia (2008)11

Page 214: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

214

d. aRsrulebis pirobebi da pirobebis Seusruleblobis Sede-

gebi

d. 1. aRsrulebis pirobebi

31.1. sazogadoebrivi sanqciebi da zomebi unda aRsruldes img-

varad, rom maT mniSvneloba hqondeT arasrulwlovanTa-

Tvis da xeli Seuwyon maT aRzrdasa da ganviTarebas da maTi

socialuri unar-Cvevebis amaRlebas.

31.2. unda xdebodes arasrulwlovnebis waxaliseba sazobadoe-

briv sanqciebisa da zomebis aRsrulebasTan dakavSirebu-

li sakiTxebis ganxilvaSi monawileobisaTvis, maT am sa-

kiTxebiT xelisuflebis warmomadgenlebTan koleqtiurad

an idividualurad mimarTvis saSualeba unda hqondeT.

32. sazogadoebrivi sanqciebis an zomebis aRsrulebisas SeZ-

lebisdagvard angariSi unda gaewios arasrulwlovanTa

arsebul konstruqtiul socialur qselebs da maT ojax-

Tan damokidebulebas.

33.1. arasrulwolavnebs maTTvis gasageb enaze da gasagebi ma-

neriT unda ecnoboT, Tu rogor aRsruldeba maTdami Se-

fardebuli sanqciebi an zomebi, iseve rogorc aRsrule-

basTan dakavSirebuli maTi ufleba-movaleobebi.

33.2. arasrulwlovnebs unda hqondeT zepiri an werilobiTi

gancxadebis gakeTebis ufleba manam, sanam raime oficia-

luri gadawyvetileba iqneba gamotanili sazogadoebrivi

sanqciebis an zomebis aRsrulebis Sesaxeb, iseve, rogorc

aRsrulebis pirobebis Secvlis TxovniT mimarTvis ufle-

ba.

34.1. aRmsrulebelma organoebma yvela individualur saqmeze

unda awarmoon dosie da mudmivad Seitanon masSi axal-axa-

li monacemebi.

34.2. dosie unda akmayofilebdes Semdeg moTxovnebs:

a. dosieSi Sesuli informacia unda Semoifarglebodes mx-

olod sazogadoebriv sanqciebTan an zomebTan, maT SemoRe-

basa da aRsrulebasTan dakavSirebuli sakiTxebiT;

b. arasrulwlovnebs da maT mSoblebs an kanonier meurvee-

evropis sabWos dokumentebi

Page 215: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

215

bs unda miuwvdebodeT xeli mocemuli arasrulwlovnis

dosieze im pirobiT, rom es aRdaarRvevs sxvaTa konfiden-

cialurobas; maT unda hqondeT dosies Sinaarsis gapro-

testebis ufleba.

g. dosieSi arsebuli informaciis gacnobis SesaZlebloba

miecemaT mxolod im pirebs, romlebsac amisi kanonieri

ufleba aqvT da mxolod im doziT, ra doziTac aucilebe-

lia informaciis gamomTxovi organos winaSe arsebuli dava-

lebis SesrulebisaTvis.

d. sazogadoebrivi sanqciis an zomis vadis gasvlis Semdeg

dosie unda ganadgurdes an gadaeces arqivs, sadac moqmedebs

wesebi maTi Sinaarsis mesame pirebisaTvis aRgacemis garan-

tiebis Sesaxeb.

35. arasrulwlovanTa ganaTlebisa da dasaqmebis, maTTivs pi-

radi da socilauri daxmarebis aRmoCenis sakiTxebiT daka-

vebul dawesebulebebs nebismieri informacia arasrulw-

lovanTa Sesaxeb miewodebaT im doziT, ra doziTac es es-

aWiroeba konkretul qmedebas.

36.1. arasrulwlovnebis mier sazogadoebrvi samuSaos Ses-

rulebis an masTan gaTanabrebuli saqmianobis pirobebi

unda Seesabamebodes qveynis zogadi kanonmdeblobiT dad-

genil jandacvisa da usafrTxoebis standartebs.

36.2. arasrulwlovnebi dazRveulni an sxvagavarad daculni

unda iyvnen avariiT, sxeulis dazianebiT gamowveuli Sede-

gebisa da sazogadoebrivi sanqciebisa da zomebis ganxor-

cielebidan gamomdinare samoqalaqo pasuxismgeblobisa-

gan;

37. aRsrulebis xarjebi principSi ar unda gaiRon arasrulw-

lovnebma an maTma ojaxebma.

38. Sesabamis personalsa da arasrulswlovanebs Soris urT-

ierTobis ganmsazRvreli principebi unda iyos aRzrda da

ganviTareba.

39.1. sazogadoebrivi sanqciebisa da zomebis aRsruleba unda

xdebodes individualizebuli Sefasebis Sedegebisa da

procesebSi Carevis dadgenili profesiuli standartebis

Sesabamisi meTodebis safuZvelze.

rekomendacia (2008)11

Page 216: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

216

39.2. es meTodebi unda SemuSavdes gamokvlevebis Sedegebis

mixedviT, da socialuri, axalgazrduli problemebisa

da sxva, analogiur sferoebSi muSaobis arsebuli gamoc-

dilebis safuZvelze.

40. mocemuli sazogadoebrivi sanqciis an zomis farglebSi,

imisaTvis, rom ukeT iyos gaTvaliswinebuli arasrulwlo-

vanTa moTxovnilebebi, gamoyenebuli unda iyos sxvadasxva

midgomebi, rogoricaa indivdualuri muSaoba, jgufuri

Terapia, damrigebloba da naxvis dReebi, gansxvavebuli

midgoma sxvadasxva kategoriis samarTaldamrRvevebisadmi

da a.S.

41.1. Tavisuflebis SezRudvebi sazogdoebrivi sanqciis an zo-

mis proporciuli da miznebze morgebuli unda iyos da

gamoiyenebodes arasrulwlovnis mimarT im zomiT ra zomi-

Tac aucilebelia misi saTanadod aRsrulebisaTvis;

41.2. sazogadeobrivi sanqiebis an zomebis aRsrulebaze pirda-

pir pasuxismgebel personals praqtikuli da zusti in-

struqciebi unda mieces.

42. SeZlebisdagvarad aucilebelia ganuwyveteli da grZel-

vadiani urTierTobebis SenarCuneba sazogadoebrivi san-

qciebis an zomebis aRmsrulebel personalsa da arasrul-

wlovnebs Soris maSinac ki, Tu icvleba arasrulwlovnis

sacxovrebeli adgili, samarTlebrivi statusi an proce-

sebSi Carevis forma.

43.1. gansakuTrebuli yuradReba unda mieqces procesebSi Care-

vis swori formebis gamoyenebas enobrivi da eTnikuri um-

ciresobebisaTvis, an ucxo qveynis moqalaqe arasrulw-

lovnebisaTvis.

43.2. im SemTxvevaSi, Tu arsebobs gadawyvetileba ucxo qveynis

moqalaqe arasrulwlovnisaTvis gamotanili sazogadoe-

brivi sanqciebis an zomebis aRsrulebis gadacemis Sesaxeb,

isini undda gaecnon sakuTar uflebebs. saWiroa damyardes

mWidro TanamSromloba arasrulwlovanTa sakiTxebze

momuSave da sasamarTlo organoebTan aseTi arasrulw-

lovnebisaTvis sakuTar qveyanaSi dabrunebisTanave saWiro

daxmarebis uzrunvelsayofad.

evropis sabWos dokumentebi

Page 217: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

217

43.3. gamonaklis SemTxvevebSi, roca ucxo qveynis moqalaqe

arasrulwlovani sazogadoebrivi sanqciebisa da zomebis

ganxorcielebis Semdeg eqvemdebareba sakuTar qveyanaSi

gasaxlebas, saWiroa Zalisxmeva maTi qveynebis arasrulw-

lovanTa problemebze momuSave organoebTan dasakavSire-

blad Tu aseTi kavSirebi aRniSnuli arasrulwlovnebis in-

teresebs emsaxureba.

44. arasrulwlovnebs unda mieceT saSualeba sakuTari Sesa-

Zleblobebis farglebSi aanazRauron is zarali, rac maT

mier Cadenil danaSauls mohyva, Tuki aseTi anazRaureba

jdeba maTTvis dakisrebuli sazogadoebrvivi sanqciebis

an zomebis CarCoebSi.

45. sazogadoebrivad sasargeblo Sroma ar unda iyos gamoy-

enebuli mxolod mogebis miRebis mizniT.

.d.2. pirobebis Seusruleblobis Sedegebi

46. arasrulwlovnebs da maT mSoblebs an kanonier meurveebs

unda ecnoboT, Tu ra Sedegebi SeiZleba gamoiRos sazoga-

doebrivi sanqciebis an zomebis pirobebisa da valdebule-

bebis Seusruleblobam iseve rogorc wesebi, romelTa Sesa-

bamisadac wamoiWreba pirobebis Seusruleblobis braldeba.

47.1. naTlad unda iyos dadgenili procedura, romliTac

xelmZRvanelobs organo, romelic moaxsenebs an gad-

awyvetilebas iRebs sazogadoebrivi sanqciebis an zomebis

moTxovnebis Seusruleblobis Sesaxeb.

47.2. umniSvnelo darRvevebi Setanili unda iyos individual-

ur dosieSi, Tumca araris saWiro am SemTxvevebis Sesaxeb

ecnobos Seusruleblobis Sesaxeb gadawyvetilebis mimReb

organos, Tu amas aRmoiTxovs adgilobrivi kanonmdeblo-

ba. aseTi darRvevebis operatiuli mogvareba SesaZlebelia

diskreciuli saSualebebiT.

47.3. sazogadoebrivi sanqciebis an zomebis moTxovnaTa mniS-

vnelovani darRvevis Sesaxeb operatiulad werilobiT

unda ecnobos Seusruleblobis gadawyvetilebis mimReb

oficialur organos.

rekomendacia (2008)11

Page 218: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

218

47.4. aseT moxsenebebSi detalurad unda iyos mocemuli, Tu

raSi mdgomareobda Seusrulebloba da ra garemoebebSi

hqonda mas adgili iseve, rogorc arasrulwlovnis piradi

mdgomareoba.

48.1. Seusruleblobis Sesaxeb gadawyvetilebis mimRebi organo,

misTvis miwodebuli faqtebis detaluri Seswavlis Semdeg,

mxolod rekomendacias iZleva sazogadoebrivi sanqciebis

an zomebis modifikaciis an nawilobrivi an mTliani gauqme-

bis Sesaxeb.

48.2. aucileblobis SemTxvevaSi moTxonvil unda iyos fsiqolo-

giuri an fsiqiatriuli Sefasebebi an dakvirvebebi, iseve,

rogorc socialuri kvlevis Sedegebi.

48.3. aRniSnulma organom unda uzrunvelhyos, rom arasrul-

wlovans da Tu aucilebelia mis mSoblebs an kanonier

meurveebs SeeZloT pirobebis Seusruleblobis damamt-

kicebeli faqtebis gadamowmeba, romelTa safuZvelzec

dgeba rekomendacia modifikaciis an gauqmebis Sesaxeb da

waradginon sakuTari mosazrebebi.

48.4. sazogadoebrivi sanqciis an zomis modifikaciis an gauqme-

bis sakiTxis gadwyvetisas saTanado yradReba unda mieqces

imas, Tu ra donemde Seasrula arasrulwlovanma sawyisi

sanqciebisa da zomebis moTxovnebi raTa axali an modifi-

cirebuli sanqcia an zoma Cadenili danaSaulis proporci-

uli darCes.

48.5. rodesac pirobebis Seusruleblobis gamo sazogadoe-

brivi sanqciebisa da zomebis modifikacia an Secvla xdeba

ara sasamarTlos mier, nebismieri oficialuri organos

gadawyvetileba unda gadaisinjos sasamarTlo wesiT.

evropis sabWos dokumentebi

Page 219: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

219

III nawili – Tavisuflebis aRkveTa

e. zogadi nawili

e.1. saerTo midgoma

49.1. Tavisuflebis aRkveTa ganxorcieldeba mxolod im mizniT,

risTvisac is iqna Sefardebuli da imgvarad, rom aRdaamZi-

mos misi Tanmdevi tanjva.

49.2. arasrulwlovnisaTvis Tavisuflebis aRkveTa unda gu-

lisxmobdes vadamde ganTavisuflebis SesaZleblobas.

50.1. TavisuflebaaRkveTili arasrulwlovnebisaTvis garan-

tirebuli unda iyos sxvadasxva aqtivoba da RonisZieba in-

dividualuri gegmis mixedviT, romelic miznad isaxavs nak-

lebad SemzRudavi reJimis gziT ganTavisuflebisaTvis da

sazogadoebaSi reintegraciisaTvis momzadebas.

50.2. arasrulwlovans xeli unda Seewyos aseT aqtivobebsa da

RonisZiebebSi monawileobaSi.

50.3. TavisuflebaaRkveTil arasrulwlovnebs saSualeba unda

hqondeT imsjelon dawsebulebebSi saerTo pirobebsa da

sareJimo aqtivobebTan dakavSirebul sakiTxebze da gae-

saubron am Temebze xelmZRvanelobas individualurad an,

Tu SesaZlebelia, koleqtiurad.

51. imisaTvis, rom garantirebuli iyos mzrunvelobis uwyveti

xasiaTi, Tavisuflebis aRkveTis pirveli dRidan da mTeli

am periodis ganmavlobaSi, arasrulwlovnebs daxmarebas

gauweven is organoebi, romlebmac SeiZleba ganTavisu-

flebis Semdeg maTze pasuxismgebloba Tavis Tavze aiRon.

52.1. ramdenadac TavisuflebaaRkveTili arasrulwlovnebi me-

tad mowyvladni arian xelmZRvanelobam unda uzrunvel-

hyos maTi fizikuri da fsiqikuri xelSeuxebloba da xeli

Seuwyos maT keTildReobas.

52.2. gansakuTrebuli yuradReba unda gamoiCinon im arasrulw-

lovanTa mimarT, romlebmac ganicades fizikuri, fsiqiuri

an seqsualuri Zaladoba.

rekomendacia (2008)11

Page 220: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

220

e. 2. institucionaluri struqtura

53.1. dawesebulebebSi an maT danayofebSi unda arsebobdes sx-

vadasxva saSualebaTa speqtri iq myof arasrulwlovanTa

individualuri moTxovnilebebis dasakmayofileblad da

maTi danaSaulis Sesabamisi konkretuli miznisaTvis.

53.2. aseT dawesebulebebSi unda arsebobdes usafrTxoebisa da

kontrolis nakleb SemzRudavi pirobebi, rac aucilebelia

arasrulwlovanTa mier sakuTari TavisTvis, personali-

saTvis, sxva adamianebisaTvis an farTo sazogadoebisaTvis

zianis miyenebis Tavidan asacileblad.

53.3. dawsebulebaSi cxovrebis wesi rac SeiZleba metad unda

uaxlovdebodes sazogadoebaSi cxovrebis pozitiur

aspeqtebs.

53.4. arasrulwlovanTa raodenoba dawesebulebaSi sakmarisad

mcire unda iyos, raTa arsebobdes individualuri zrunvis

saSualeba. dawesebulebebi mcire zomis sacxovreblebad

unda iyos dayofili.

53.5. arasrulwlovanTa dawesebulebebi unda ganlagdes ad-

vilad misadgom adgilebSi da xels uwyobdes kontaqtebs

arasrulwlovnebsa da maT ojaxebs Soris. isini sazogadoe-

bis socialur, ekonomikur da kulturul garemoSi unda

iyvnen integrirebulni.

e. 3. ganTavseba

54. sxvadasxva kategoriis arasrulwlovanTa dawesebulebebSi

ganTavsebaisas upirveles yovlisa uzrunvelyofili unda

iyos iseTi tipis movla, romelic yvelaze metad Seesabame-

ba maT konkretul moTxovnebs da maTi fizikuri da fsiqi-

kuri xelSeuxeblobisa da keTildReobis dacvas.

55. arasrulwlovnebi, SeZlebisdagavard unda moTavsdnen

maTi sacxovrebeli saxlebidan an socialuri reintegra-

ciis adgilebidan advilad misasvlel dawesebulebebSi.

56. TavisuflebaaRkveTili arasrulwlovnebi unda gaigzav-

non naklebad SemzRudveli usafrTxoebis donis dawese-

bulebaSi sadac maT araferi daemuqrebaT.

evropis sabWos dokumentebi

Page 221: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

221

57. fsiqiurad daavadebuli arasrulwlovnebi, romelTac

aRekveTaT Tvisufleba unda ganTavsdnen fsiqiatriul

dawesebulebebSi.

58. arasrulwlovnebs, da Tu upriania maTi mSbolebs an kanon-

ier meurveebs SeZlebisdagvarad unda ecnoboT pirveladi

ganTavsebis adgilis iseve, rogorc erTi dawesebulebidan

meoreSi Semdgomi gadayvanis Sesaxeb.

59.1. arasrulwlovnebi ar unda ganTavsdnen ufrosebisaTvis

gankuTvnil dawesebulebebSi, aramed specialurad maT-

Tvis gamoyofil dawesebulebebSi. Tu arasrulwlovnebi

mainc mxolod didebisTvis gankuTvnil dawsebulebebSi

ganTavsdebian, isini calke unda dabinavdnen garda im indi-

vidualuri SemTxvevebisa, roca amis gakeTeba maT intere-

sebs ewinaaRmdegeba. yvela SemTxvevaSi maTze gavrceldeba

winamdebare wesebi.

59.2. patimrobaSi calke yofnis Sesaxeb qve-punqt 1-is moTx-

ovnebTan dakavSirebiT gamonaklisi SeiZleba daiSvas raTa

arasrulwlovans saSualeba hqondes monawileoba miiRos

ufrsoebisTvis gankuTvnili dawesebulebis binadrebTan

erTobliv aqtivobebSi.

59.3. srulwlovanebas miRweuli mozardebi da axalgazr-

da srulwlovanebi, romlebis mimarT midgomac iseTia,

TiTqos isini arasrulwlovnebi iyvnen, ganTavsdebian aras-

rulwlovan samarTaldamrRvevTaTvis gankuTvnil dawese-

bulebaSi an specializebul dawesebulebaSi axalgazrda

srulwlovanebisaTvis garda im SemTxvevebisa, roca maTi

socialuri reintegraciisaTvis ukeTesia maTi mozrdilTa

dawesebulebaSi ganTavseba.

60. mamrobiTi da mdedrobiTi sqesis arasrulwlovnebi Cveu-

lebriv calk-calke dawesebulebebSi an dawesebulebis

SigniT calk-calke danayofebSi unda ganTavsdnen. maSinac,

roca mamrobiTi da mdedrobiTi sqesis arasrulwlovne-

bi calk-calke arian ganTavsebuli maT unda SeeZloT er-

Tobliv RonisZiebebSi monawileoba.

61. dawesebulebebis SigniT unda iyos saTanado Sefasebis

sistema raTa arasrulwlovnebis ganTavseba moxdes maTi

ganaTlebis, ganviTarebis donisa da usafrTxoebis moTx-

ovnebis Sesabamisad.

rekomendacia (2008)11

Page 222: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

222

e.4 dapatimreba

62.1. arc erTi arasrulwlovani ar unda moxvdes an imyofebodes

dawesebulebaSi patimrobis saTanado orderis gareSe.

62.2. dawsebulebaSi miRebisTanave unda moxdes arasrulw-

lovnebis Sesaxeb Semdegi monacemebis daregistrireba:

a. informacia arasrulwlovnis da misi mSoblebis an kanon-

ieri meurveebis vinaobis Sesaxeb;

b. dapatimrebis mizezebi da maszed pasuxismgebeli organo;

g. dawesebulebaSi Semosvlis TariRi da dro;d. arasrulwlovnis piradi nivTebis aRwera, romelTa saime-

dod Senaxvac uzrunvelyofili unda iyos;

e. sxeulis xiluli dazianebebi an adrindeli sastiki mopy-

robis damadasturebeli niSnebis arseboba;

v. informacia an cnobebi arasrulwlovnis warsulze, misi

aRmzrdelobiTi da socialuri moTxovnilebebi; da

z. saeqimo saidumlos dacvis moTxovnaTa gaTvaliswinebiT,

nebismieri informacia arasrulwlovnis TviTdazianebisa-

ken midrekilebis an janmrTelobis mdgomareobis Sesaxeb,

rasac didi mniSvneloba aqvs rogorc TviT arasrulwlo-

vnis, ise sxvaTa fizikuri da fsiqikuri keTildReobisa-

Tvis.

62.3. arasrulwlovnis dawesebulebaSi moxvedrisTanave Sinaga-

nawesi da misi ufleba-movaleobani arasrulwlovans unda

ganemartos im enaze da imgvarad, rom misTvis gasagebi iyos.

62.4. Setyobineba arasrulwlovnis dawsebulebaSi Sesvlis Se-

saxeb, iseve rogor dawesebulebis Sinaganawesi da sxva

saTanado informacia dauyovnebliv unda ecnoboT aras-

rulwlovnis mSoblebs an mis kanonier meurveebs.

62.5. ganTvsebis Semdeg Semdeg rac SeiZleba droulad unda

moxdes misi samedicino Semowmeba, gaixsnas samedicino ba-

raTi da daiwyos dadgenili avadmyofobis an dazianebebis

mkurnaloba.

62.6. ganTavsebis Semdeg rac SeiZleba droulad:

a. unda Catardes arasrulwlovanTan gasaubreba fsiqolo-

giuri, ganaTlebis da socialuri donis Sesaxeb pirveladi

daskvnis gasakeTeblad. iqve unda ariniSnos, Tu konkre-

evropis sabWos dokumentebi

Page 223: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

223

tulad ra tipis da ra donis mzrunvelobaa saWiro da faq-

torebi, romlebic amazed mianiSnebs ris Semdegac unda

moxdes Sesabamisi Careva;

b. arasrulwlovnisaTvis uzrunvelyofili unda iyos usa-

frTxoebis sakmarisi done da saWiroebis SemTxvevaSi Seic-

valos sawyisi ganTavsebis adgili;

g. Tavisuflebis moklevadiani aRkveTis SemTxvevaSi unda

Sedges saganmanaTleblo da saswvalo programebis saerTo

gegma arasrulwlovnebis indivdualuri Taviseburebebis

Sesabamisad da daiwyos am programebis ganxorcieleba; da

d. aseTi programebis SemuSavebisas gaTvaliswinebuli unda

iyos arasrulwlovanTa mosazrebebi.

e. 5 sacxovrebeli pirobebi

63.1. arasrulwlovnisaTvis gaTvaliswinebuli sacxovrebeli

pirobebi, gansakuTrebiT ki saZinebeli pirobebi iseTi

unda iyos, rom aRlaxavdes adamianis Rirsebas da SeZlebi-

sdagvarad iTvaliswinebdes konfidnecialurobis ufle-

bas, akmayofilebdes jandacivsa da higienis moTxovnebs,

sTanado yuradReba eqceodes klimatur pirobebs da gansa-

kuTrebiT gamoyofili farTis raodenobas, haeris kubatu-

ras, ganaTebas, gaTbobas da ventilacias. am sakiTxebTan da-

kavSirebuli konkretuli minimaluri moTxovnebi erovnul

kanonmdeblobaSi unda iyos gaTvaliswinebuli.

63.2. Ramis ganmavlobaSi arasrulwlovnaebi, rogorc wesi, indi-

vidualur saZineblebSi unda ganlagdnen, garda im SemTx-

vevebisa roca isini Tavad saerTo saZinebelSi ganlagebas

aniWeben upiratesobas. saerTo sakanSi ganTavseba mxolod

maSin unda moxdes, rodesac is am miznebs emsaxureba da er-

Tad moTavsdebian is arasrulwlovnebi, romelTa urTier-

Tobac dasaSvebia. sanam saerTo dabinavebas SesTavazeben

saWiroa arasrulwlovnebTan gasaubreba, saidanac SeiZle-

ba gairkves, Tu visTan erTad surT maT sakanSi yofna.

64. TviTeuli arasrulwlovnis dacvis uzrunvelyofis mizniT

unda arsebobdes personalis mier yvela saknis mudmivi da

ara aSkara zedamxedveloba, gansakuTrebiT Ramis ganma-

vlobaSi. garda amisa unda arsebobdes qmediTi sagangaSo

sistema sagangebo situaciebSi gamosayeneblad.

rekomendacia (2008)11

Page 224: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

224

e. 6 higiena

65.1. dawesebulebis yvela adgili saTanadod unda lagdebodes

da mudmivad iyos daculi sisufTave;

65.2. arasrulwlovnebi Seuferxeblad unda sargeblobdnen aba-

zana-tualetebiT, romlebic higienuria da iZleva ganmar-

toebis saSualebas.

65.3. unda arsebobdes Sesabamisi saSualebebi, rom arasrulw-

lovanma, Tu SesaZlebelia yoveldRiurad, miiRos klima-

tisaTvis Sesaferi temperaturis abazana an Sxapi.

65.4. arasrulwlovnebma unda daicvan piradi higiena, si-

sufTaveSi iqonion sakuTari tansacmeli da saZinebeli,

xolo xelmZRvanelobam unda aswavlos maT rogor miaR-

wion amas da moamaragon isini amisaTvis aucilebeli sa-

SualebebiT.

e. 7 tansacmeli da logini

66.1. arasrulwlovnebs neba unda daerToT ataron sakuTari

tansacmeli, im pirobiT, rom es Sesaferisi samosi iqneba.

66.2. arasrulwovanebs, romelTac ar gaaCniaT sakmarisi da Ses-

aferisi sakuTari tansacmeli dawesebuleba moamaragebs

aseTi tansacmliT.

66.3. Sesaferisia iseTi tansacmeli, romelic araris damamcire-

beli an Seuracxmyofeli, klimatisaTvis Sesaferisia, da

aRemuqreba daculobasa da usafrTxoebas.

66.4. arasrulwlovnebi, romelTac dawesebulebis gareT gas-

vla nebadarTuli aqvT, ar unda iyvnen valdebulni ataron

tansacmeli, romliTac amoicnoba TavisuflebaaRkveTili

pirovneba.

67. yvela arasrulwlovans unda gamoeyos calke sawoli da

calke logini da TeTreuli, romelic wesrigSi iqneba da

sakmaod xSirad gamocvleba, raTa uzrunvelyofili iyos

maTi sisufTave.

evropis sabWos dokumentebi

Page 225: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

225

e. 8 kveba

68.1. arasrulwlovnebis kvebis dieta iseTi unda iyos, rom iT-

valiswinebdes maT asaks, janmrTelobas, fizikur mdgo-

mareobas, religias, kulturas da imas, Tu ra saqmianobas

ewevian isini dawesebulebaSi.

68.2. sakvebi unda momzaddes da miewodos sufTad, dReSi sam-

jer, kvebaTa Soris gonivruli intervalis dacviT.

68.3. sufTa dasalevi wyali mudam unda iyos arasrulwlovnebis

gankargulebaSi.

68.4. Tu SesaZlebelia, arasrulwlovnebs unda hqondeT TavisT-

vis sakvebis SeZenis saSualeba.

e. 9 janmrTeloba

69.1. debulebebi, romlebsac Seicavs dokumentebi mozrdili

patimrebis fizikuri da fsiqiuri janmrTelobis dacvis

Sesaxeb vrceldeba aseve TavisuflebaaRkveTil arasrul-

wlovnebze.

69..2 TavisuflebaaRkveTili arasrulwlovnebis janmrTeloba-

ze zrunva unda warmoebdes sazogadoebis wevri yvela aras-

rulwlovnisaTvis dadgenili samedicino standartebis

Sesabamisad.

70.1. gansakuTrebuli yuradReba unda mieqces janmrTelobi-

saTvis muqaris Semcvel momentebs, dakavSierbuls Tavisu-

flebis aRkveTasTan.

70.2. unda SemuSavdes da ganxorcieldes specialuri politi-

ka arasrulwlovanTa Soris TviTmkvlelobisa da TviTda-

zianebis faqtebis profilaqtikis mizniT, gansakuTrebiT

patimrobis adreul etapze, segregaciisa da sxva, maRali

riskis perodad cnobil etapebze.

71. unda swarmoebdes arasrulwlovnebs Soris avadmyofobaTa

profilaqtika da maTi sanitaruli ganaTleba.

72.1. saeqimo mkurnaloba, maT Soris wamlebis gamoyeneba unda

moxdes mxolod samedicino Cvenebebis safuZvelze da ara

rekomendacia (2008)11

Page 226: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

226

simSvidis damyarebis an dasjis mizniT. unda moqmedeb-

des igive eTikuri principebi da Tanxmobis principebi,

romliTac xelmZRvaneloben Tavisufali sazogadoebis

mkurnalobisas. unda keTdebodes Canaweri nebismieri sa-

medicino momsaxurebis an wamlis gacemis Sesaxeb.

72.2. TavisuflebaaRkveTil arasrulwlovnebze arasdros unda

moxdes wamlebis an samedicino momsaxurebis gamocda;

73. gansakuTrebuli yuradReba unda mieqces:

a. mcire asakis arasrulwlovanTa moTxovnilebebs;

b. fexmZime gogonebs da mcirewlovani Cvilebis dedebs;

g. narkomanebsa da alkoholikebs

d. fizikuri da fsiqikuri problemebis mqone arasrulw-

lovnebs;

e. arasrulwlovnebs, romelTac, gamonaklisis saxiT xangr-

Zlivad aqvT aRkveTili Tavisufleba;

v. arasrulwlovnebs, romlebic fizikuri, fsiqiuri an seqsu-

aluri Zaladobis msxverplni arian;

z. socialur ad izolirebul arasrulwlovnebs; da

T. damnaSaveTa sxva, gansakuTrebiT mowyvlad jgufebs.

74.1. arasrulwlovanTa samedicino momsaxureba unda warmoad-

gendes zrunvis mravalprofiliani programis ganuyofel

nawils.

74.2. imisaTvis, rom profilaqtikisa da mkurnalobis kursma

Caiaros sworad da profesiuli konfidencialurobis

dacviT, TviTeuli profesiis rolis dakninebis gareSe, eq-

imebisa da eqTnebis muSaoba uSualod unda iyos SeTanxmeb-

uli socialur muSakebTan, fsiqologebTan, pedagogebTan,

sxva specialistebTan da personalTan, romelic mudmiv

kontaqtSia arasrulwlovan samarTaldamrRvevebTan.

75. samedicino momsaxureba arasrulwlovanTa daweseb-

ulebebSi ar unda Semoifarglos avadmyofi pacientebis

mkurnalobiT, aramed unda moicavdes profilaqtikur da

socialur RonisZiebebs iseve, rogorc sakvebis kontrols.

evropis sabWos dokumentebi

Page 227: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

227

e. 10. sareJimo saqmianoba

76.1. procesebSi yvelanairi Careva mimarTuli unda iyos aras-

rulwlovnis ganviTarebisaken, raSic mas aqtiurad unda

Seewyos xeli.

76.2. aseTi Carevebi unda emsaxurebodes arasrulwlovanTa in-

divdualuri moTxovnilebebis dakmayofilebas maTi asa-

kis, sqesis, socialuri da kulturuli warmomavlobis, gan-

viTarebis donisa da Cadenili danaSaulis xasiaTis Sesabam-

isad. isini unda akmayofilebdnen dadebiTi gamocdilebis

gaziarebasa da kvlevis Sedegebze damyarebul sayovelTa-

od aRiarebul profesiul standartebs..

77. sareJimo saqmianoba unda emsaxurebodes aRmzrdelobiT,

piradi da socialuri ganviTarebis, profesiuli gana-

Tlebis, reabilitaciisa da ganTavisuflebisaTvis momza-

debis miznebs. am saqmianobaSi Sedis:

a. skolaSi swavla;

b. profesiuli momzadeba;

g. SromiTi da dasaqmebis Terapia;

d. samoqalaqo ganaTleba;

e. socialuri Cvevebis danergva da inteleqtualuri momza-

deba;

v. agresiis marTva;

z. raimeze damokidebulobis mkurnaloba;

T. individualuri an jgufuri Terapia;

i. fizkultura da sporti;

k. kolejis donis an Semdgomi ganaTlebis miReba;

l. valis regulireba;

m. aRdgeniTi marTlmsajulebis programa (rodesac samarT-

aldamrRvevs dabejiTebiT sTxoven aiRos pasuxismgebloba

sakuTar danaSaulze, msxverplTan Sexvedras, mis an sazo-

gadoebis winaSe danaSaulis gamosyidvas) da danaSaulisaT-

vis sazRauris gaReba;

n. kreatiuli aqtivobebi Tavisufal dros da sayvareli saq-

mis keTeba;

o. dawesebulebis gareT sazogadoebaSi aqtivoba, erTdRiani

da sxva formis Svebulebebi; da

p. momzadeba ganTavisuflebisaTvis da Semdgomi aRmzrde-

lobiTi muSaoba.

rekomendacia (2008)11

Page 228: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

228

78.1. skolaSi swavlasa da profesiul momzadebas, da Tu saWiroa

samkurnalo Carevas unda mieniWos upiratesoba SromiT

saqmianobasTan SedarebiT.

78.2. SeZlebisdagavarad unda Catardes saorganizacio muSao-

ba, rom arasrulwlovnebma SesZlon adgilobriv skoleb-

Si da saswavlo centrebSi siaruli, sazogadoebis sxva aq-

tivobebze daswreba.

78. 3. iq, sadac araris SesaZlebeli, rom arasrulwlovnebma

iaron adgilobrvi skolebsa da saswavlo centrebSi dawe-

sebulebis gareT, swavla-ganaTleba Catardeba dawese-

bulebis SigniT, gare saganmanaTleblo da profesiuli

momzadebis dawesebulebebis patronobiT.

78.4. patimrobis periodSi arasrulwlovnebs saSualeba unda

mieceT gaagrZelon swavla an profesiuli momzadeba,

xolo, maT, visac ara aqvs miRebuli savaldebulo saskolo

ganaTleba SeiZleba daevaloT amis gakeTeba.

78.5. patimrobaSi myofi arasrulwlovnebi imdenad unda iyvnen

integrirebulni qveynis saganmanaTleblo da profesiuli

momzadebis sistemaSi, rom ganTavisuflebis Semdeg aR-

gauWirdeT swavlisa da profesiuli momzadebis gagrZele-

ba.

79.1. 77-e wesSi CamoTvlili aqtivobebis bazaze unda Seiqmnas in-

dividualuri gegma, raSic arasrulwlovanma unda miiRos

monawileoba

79.2. am gegmis mizani unda iyos arasrulwlovnebis iseTi momza-

deba, rom ganTavisuflebis Semdeg maT advilad SesZlon

miRebuli codnisa da unarebis gmoyeneba da am gziT sazo-

gadoebaSi reintegracia.

79.3. gegma ise unda iyos Sedgenili, rom emsaxurebodes aras-

rulwlovnis momzadebas rac SeiZleba adre ganTavisu-

flebisaTvis da miuTiTebdes ganTavisuflebis Semdgom

Sesabamis zomebze.

79.4. gegma unda xorcieldebodes da mudmivad axldebodes

arasrulwlovanTa, sxva dainteresebuli organizaciebisa

da SeZlebisdagvarad mSoblebis an kanonieri meurveebis

monawileobiT.

evropis sabWos dokumentebi

Page 229: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

229

80.1. reJimi iseTi unda iyos, rom saSualebas aZlevdes aras-

rulwlovnebs dReSi imdeni saaTi dahyon saZineblis gareT

ramdenic saWiroa socialuri interaqtivobis adekvaturi

donisaTvis. sasurvelia es paeriodi dReSi minimum rva saa-

TiT ganisazRvrebodes.

80.2. dawesebulebam aseve unda Caataros gonivruli RonisZie-

bebi uqme dReebsa da dResaswaulebze.

81. TavisuflebaSezRudul yvela arasrulwlovans unda

daerTos regularuli varjiSis neba dReSi minimum ori saa-

Tis ganmavlobaSi, aqedan 1 saaTi – haerze, Tu amindi iZleva

amis saSualebas.

82.1. dawesebulebam sakmarisad unda daasaqmos arasrulwlovne-

bi, rasac mastimulirebeli da aRmzrdelobiTi mniSvnelo-

ba eniWeba.

82.2. Sroma Sesabamisad unda anazRaurdebodes.

82.3. rodesac arasrulwlovnebi samuSao dros atareben sareJi-

mo saqmianobaSi, es iseve unda anazRaurdes, rogorc Cveu-

lebrivi muSaoba.

82.4. arasrulwlovnebze unda gavrceldes iseTive tipis so-

cialuri dazRveva, romliTac sargebloben Tavisufali

sazogadoebis wevrebi.

e. 11. kontaqti gare samyarosTan

83. arasrulwlovnebs unda hqondeT sakuTar ojaxTan, sxva

adamianebTan da gareSe organizaciebTan SeuzRudavi mi-

moweris, maTTan rac SeiZleba xSiri satelefono an sxva

saxis komunikaciis nebarTva iseve, rogorc am pirebis mier

maTi monaxulebis nebarTva.

84. mnaxvelebis miReba ise unda iyos organizebuli, rom aras-

rulwlovans SeeZlos SeinarCunos da ganaviTaros Cevu-

lebrivi ojaxuri urTierTobebi da hqondes socialuri

reintegraciis Sansi.

85..1 dawesebulebis xelmZRvaneloba unda daexmaros aras-

rulwlovans gare samyarosTan adekvaturi urTierTobis

rekomendacia (2008)11

Page 230: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

230

damyarebaSi da moamaragos isini amisaTvis saWiro aucile-

beli saSualebebiT.

85.2. komunikacia da monaxuleba SeiZleba daeqvemdebaros Sez-

Rudvasa da monitorings mimdinare gamoZiebis interese-

bidan gamomdinare, iseve rogorc wesrigis damyarebis, us-

afrTxoebisa da dacvis, danaSaulis Tavidan acilebis an

danaSaulis msxverplTa dacvis mizniT, magram SezRudvebi,

maT Soris sasamarTlo xelisuflebis gankargulebiT Se-

moRebuli konkretuli SezRudvebi mainc unda iZleodnen

minimalurad dasaSvebi kontaqtebis saSualebas.

85.3. nebismieri informacia axlo naTesavis gardacvalebis an

mZime avadmyofobis Sesaxeb dauyovnebliv unda ecnobos

arasrulwlovans.

86.1. normaluri reJimis farglebSi arasrulwlovnebs unda

hqondeT, TanxlebiT an mis gareSe, dawesebulebidan reg-

ularuli gasvlis ufleba. garda amisa arasrulwlovnebs

ufleba unda hqondeT humanitaruli miznebiT dawese-

bulebidan gasvlis ufleba.

86. 2. Tu praqtikulad SeuZlebelia regularuli gasvelbi, ma-

Sin gaTvaliswinebul unda iqnes ojaxis wevrebis an sxvaTa

mier ufro xSiri an ufro grZlevadiani monaxulebis piro-

bebi, rac daexmareba arasrulwlovnis ganviTarebas.

e. 12. azris, sindisisa da religiuri mrwamsis Tavisufleba

87.1. pativi unda eces arasrulwlovnis azris, sindisisa da re-

ligiuri mrwamsis Tavisuflebas;

87.2. dawesebulebis reJimi ise unda iyos organizebuli, rom

arasrulwlovans hqondes sakuTari religiis aRsarebisa

da sakuTari mrwamsis ganxorcielebis, am religiebis aR-

iarebuli warmomadgenlebis mier Catarebul wirvebsa da

Sekrebebze daswrebis, maTi religiisa da mrwamisis aRi-

arebul warmomadgenlebTan pirispiRSexvedris saSualeba,

aseve maTi religiisa da mrwamsis Sesabamisi wignebisa da

literaturis Senaxvis ufleba.

87.3. dauSvebelia arasrulwlovanTa iZuleba aRiaron romelime

evropis sabWos dokumentebi

Page 231: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

231

religia an mihyvnen romelime mrwamss, daeswron saeklesio

msaxurebas an Sekrebebs, monawileoba miiRon religiur

wes-CveulebebSi an Tanxmoba ganacxadon romelime reli-

giis an mrwamsis warmomadgenelTan Sexvedraze.

e. 13. wesrigi

e. 13.1. zogadi midgoma

88.1. wesrigi unda damyardes usafrTxo da daculi garemos,

arasrulwlovnis Rirsebisa da fizikuri xelSeuxeblobis

pativiscemis atmosferos Seqmnis gziT, rac xels Seuwyobs

maTi ganviTarebis ZiriTadi miznebis Sesrulebas.

88.2. gansakuTrebuli yradReba unda mieqces mowyvladi aras-

rulwlovnebis dacvas da represiebis profilaqtikas.

88.3. personalma unda SeimuSaos usafrTxoebasa da daculobas-

Tan dinamiuri midgoma, romelic daefuZneba iqneba dawese-

bulebaSi arasrulwlovnebTan pozitiur damokidebule-

bas.

88.4. mowonebuli unda iyos arasrulwlovnebis individualuri

an koleqtiuri survili Tavis Tavze aiRon dawesebulebaSi

wesrigis dacva.

e. 13.2. Cxreka

89.1. arasrulwlovnebis, personalis, mnaxvelebisa da Senobis

Cxrekis procedura detalurad unda iyos gawerili. situ-

aciebs, rodesac aucilebelia Cxrekis Catareba da mis xasi-

aTs gansazRvravs erovnuli kanonmdebloba.

89.2. Cxrekisas pativi unda eces arasrulwlovnis Risebas da

SeZlebisdagvarad, mis pirad uflebebs. Cxreka unda awar-

moos igive sqesis warmomadgenelma personalma. Sesabamisi

intimuri Semowmebis aucilebloba dasabuTebuli unda

iyos safuZvliani eWviT da yvela konkretul SemTxvevaSi

is unda Caataros mxolod eqimma.

89.3. mnaxvelebis Cxreka dasaSvebia mxolod im SemTxvevaSi, Tu

arsebobs safuZvliani eWvi, rom maT Tan aqvT iseTi ram, rac

daemuqreba dawesebulebis usafrTxoebasa da daculobas.

rekomendacia (2008)11

Page 232: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

232

89.4. personali unda gaiwvrTnas Cxrekis efeqturad CatarebaSi

ise, rom amavdroulad aRSeilaxos Cxrekis obieqtTa Rirse-

ba da daculi iyos maTi piradi nivTebis xelSeuxebloba.

e.13.3. Zalis gamoyeneba, fizikuri SezRudva da iaraRi

90.1. personalma ar unda gamoiyenos Zala arasrulwlovnebis

mimarT, Tu es ara ris gardauvali Tavis dacvis mizniT an

gaqcevis mcdelobis, kanonieri gankargulebisadmi fizi-

kuri winaaRmdegobis, TviTdazianebis pirdapiri riskis,

sxvebis dazianebis an qonebisaTvis seriozuli zaralis

miyenebis Tavidan asacileblad.

90.2. gamoyenebuli Zalis moculoba ar unda aRematebodes mini-

malurad aucilebels da imoqmedos mxolod umoklesad

aucilebeli droiT.

90.3. arasrulwlovnebTan uSualo SexebaSi myofi personali

gawvrTnili unda iyos minimaluri Zalis gamoyenebiT agre-

siuli qmedebis SezRudvis teqnikaSi.

90.4. unda arsebobdes Zalis gamoyenebasTan dakavSirebuli

deatluri procedura, romelSic aRwerili iqneba:

a. gamosayenebeli Zalis saxeobebi;

b. TviTeuli saxeobis Zalis gamoyenebis garemoebebi;

g. personali, romelsac ama Tu im saxeobis Zalis gamoyenebis

ufleba aqvs;

d. Zalis gamoyenebisaTvis saWiro uflebamosilebaTa done;

e. Zalis gamoyenebis Semdeg aucileblad Sesadgeni moxseneba;

v. zemoxsenebuli moxsenebebis ganxilvis procedura.

91.1. xelborkilebi da dasamSvidebeli perangi unda gamoiyene-

bodes mxolod im SemTxvevaSi, Tu Zalis gamoyenebis nakleb

intensiuri meTodebi aRWris. xelborkilebis gamoyeneba

aseve dasaSvebia sifrTxilis RonisZiebis saxiT gaday-

vanisas SesaZlo Zalismieri qmedebis an gaqcevis aRsakve-

Tad. rodesac arasrulwlovani warsdgeba sasamarTlo an

administraciuli xelisuflebis winaSe mas borkilebi unda

moexsnas, Tu aRniSnul xelisuflebs sxva azri ara aqvs.

91.2 SemzRudveli saSualebebi ar unda gamoiyenebodes mkacrad

aucilebel droze meti xniT, akrZalulia jaWvebisa da

borkilebis gamoyeneba.

evropis sabWos dokumentebi

Page 233: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

233

91.3. SemzRudavi saSualebebis gamoyenebis wess gansazRvravs

erovnuli kanonmdebloba.

91.4. SezRudvis droebiTi zomis saxiT damamSvidebel sakanSi

izolireba unda gamoiyenebodes gamonaklis SemTxvevebSi

da mxolod ramdenime saaTiT, magram ara umetes 24 saaTi-

sa. izolirebis zomis miRebis Sesaxeb unda ecnobos eqims,

romelsac dauyovnebliv unda mieces arasrulwlovnis

monaxulebis saSualeba.

92. im dawesebulebis personals, sadac arasrulwlovnebi ix-

dian sasjels ar unda hqondeT iaraRis tarebis ufleba

garda im SemTxvevebisa, rodesac es operatiuli aucile-

blobiTaa gamowveuli.

e. 13. 4. izolireba usafrTxoebisa da dacvis mizniT

Tu gamonaklis SemTxvevebSi, usafrTxoebisa da dacvis mizniT

aucilebelia konkretuli arasrulwlovnis danarCenebisa-

gan izolireba, es unda gadawyvitos kompetenturma organom

erovnuli kanonmdeblobiT gaTvaliswinebuli zusti proce-

durebis safuZvelze, izoliaciis xasiaTis, maqsimaluri xan-

grZlivobisa da misi gamoyenebis safuZvlebis dakonkretebiT.

93. 2. aseTi izolaciis gadawyvetileba periodulad unda gadai-

sinjos. garda amisa arasrulwlovans ufleba aqvs, 121-e

wesis Sesabamisad, saCivari Seitanos izolaciis nebismieri

aspeqtis gamo. eqims dauyovnebliv unda ecnobos izolaci-

is Sesaxeb da mieces aRniSnuli arasrulwlovnis dauyovne-

bliv monaxulebis saSualeba.

e. 13.5. disciplina da sasjeli

94.1. disciplinaruli zomebi mxolod ukidures SemTxvevaSi

unda gamoiyenebodes. oficialuri disciplinaruli mosme-

nebis da dasjis sapirispirod upiratesoba unda mieniWoT

konfliqtis aRdgeniT mogvarebas da normis gadamowmebis

mizniT aRmzrdelobiT zemoqmedebas.

94.2. mxolod is saqcieli unda CaiTvalos disciplinarul sa-

marTaldarRvevad, romelic savaraudod safrTxes uqmnis

wesrigs, usafrTxoebasa da daculobas.

rekomendacia (2008)11

Page 234: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

234

94.3. erovnuli kanonmdeblobiT gansazRvruli unda iyos qmede-

bebi an umoqmedoba, romlebic disciplinarul samarTal-

darRvevad CaiTvleba, disciplinaruli mosmenebis proce-

dura, Sesafardebeli sasjelis saxeobebi da xangrZlivoba,

da aseve kompetenturi organo, romelsac aseTi sasjelis

Sefardeba SeuZlia da saapelacio procedura.

94.4. arasrulwlovnebs, romelTac bralad edebaT discipli-

naruli samarTaldarRveva dauyonvebliv unda ecnoboT,

Tu ra xasiaTis braldebas uyeneben maT im enaze da imgva-

rad, rom es maTTvis gasagebi iyos, mieceT sakmarisi dro da

sSualeba moemzadon Tavis dasacavad; neba daerToT Tavad

daicvan Tavi an moiSvelion mSoblebi da kanonieri meur-

veebi, an, im SemTxevevaSi, Tu amas moiTxovs marTlmsajule-

bis interesebi, saqmeSi Caereva advokati.

95.1. disciplinaruli sasjeli SeZlebisdagvarad ise unda

SeirCes, rom mas aRmzrdelobiTi xasiaTi hqondes. is ar

unda iyos Cadenili samarTaldarRvevis seriozulobisa-

Tvis Sesaferisze ufro mZime.

95.2. akrZaluli unda iyos koleqtiuri dasja, gaSoltva, bnel

sakanSi gamomwyvdeva da sasjelis sxva arahumanuri da da-

mamcirebeli formebi.

95.3. arasrulwlovans ar unda miesajos karcerSi ganmartoebiT

sasjelis moxda.

95.4. disciplinaruli mizniT sasjelis zomad izolacia mxo-

lod gamonaklis SemTxevebSi unda gamoiyenebodes, roca

sxva sanqciebi aRiqneboda efeqturi. aseTi izolacia

drois garkveuli periodiT SeiZleba moxdes da ar unda

iyos xangrZlivi. am periodSi reJimi unda iTvaliswinebdes

Sesaferis adamianur kontaqtebs, sakiTxavi masalis xelmi-

sawvdomobas da dReSi minimum erT saaTian haerze varjiSs,

Tu amindi amis saSualebas iZleva.

95.5 aseTi izoliaciis Sesaxeb unda ecnobos eqims da igi

dauyovnebliv unda iyos daSvebuli aRniSnul aras-

rulwlovanTan.

95.6. disciplinaruli sasjeli ar unda gulisxmobdes ojaxTan

kontaqtis an mnaxvelebis miRebis SezRudvas, Tu Tavad

evropis sabWos dokumentebi

Page 235: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

235

disciplinaruli samarTaldarRveva araris gamowveuli

aseT kontaqtebsa da vizitebis gamo.

95.7. ar unda moxdes 81-e wesiT gaTvaliswinebuli varjiSis xan-

grZlivobis Semcireba disciplinaruli dasjis mizniT.

e.14. erTi dawesebulebidan meoreSi gadayvana

96. arasrulwlovnebis gadayvana xdeba maSin, roca sxva dawe-

sebulebaSi ufro efeqturad SeiZleba ganTavsebis sawy-

isi kriteriumebis Sesruleba da sazogadoebaSi rein-

tegtraciis miznebis ganxorcieleba, an aseTi gadayvanis

aucilebloba gamowveulia usafrTxoebisa da daculobi-

saTvis seriozuli safrTxis arsebobiT.

97. gadayvana ar unda iyos disciplinaruli sasjelis zoma.

98. Tu kanoni amas iTvaliswinebs arasrulwlvani SeiZleba

gadayvanil iyos erTi tipis dawesebulebidan meoreSi sa-

samarTlo an administraciuli xelisuflebis organos

gankargulebiT saTanado gamoZiebis Semdeg.

99.1. mzrunvelobis uwyvetobis uzrunvelsayofad mocemul

arasrulwlvoanTan dakavSirebuli yvela saWiro informa-

cia da monacemi aseee unda gadaigzavnos axali patimrobis

adgilas.

99.2. arasrulwlovnis transportirebis pirobebi unda ak-

mayofilebdes dapatimrebulisadmi humanuri mopyrobis

moTxovnebs.

99.3. daculi unda iyos transportirebuli arasrulwlovnis

anonimuroba da konfidencialuroba.

e. 15. ganTavisuflebisaTvis momzadeba

100.1. TavisuflebaaRkveTil yvela arasrulwlovans daxmareba

unda gaewios sazogadoebaSi cxovrebis gagrZelebisaTvis

momzadebaSi.

100.2. im arasrulwlovnebis mimarT, romelTa danaSaulic dad-

genilia, gamoyenebuli unda iyos procesSi Carevis specia-

luri formebi.

rekomendacia (2008)11

Page 236: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

236

100.3. aseTi Carevis formebi gaTvalsiwinebuli unda iyos indi-

vidualur gegmaSi, rogorc es 79.1. wesiT aris gansazRvru-

li da ganTavisuflebamde sakmao droiT adre unda daiwyos

maTi ganxorcieleba.

101.1. Tavisuflebis aRkveTis pirvelive dReebidan mWidro Ta-

namSromloba unda dmayardes dawesebulebis xelmZRvane-

lobasa da im samsaxurebsa da organoebs Soris, romlebic

meTvalyureoben patimrobidan ganTavisuflebul arasru-

lwlovnebs da exmarebian maT sazogadoebaSi xelaxla damk-

vidrebaSi iseTi gzebiT, rogoricaa magaliTad:

a. ojaxSi dabrunebaSi daxmareba an maTTvis mimRebi ojaxis

povna, iseve, rogorc socialuri urTierTobis sxva for-

mebis damyarebaSi daxmareba;

b. sacxovreblis moZieba;

g. maTi swavla-ganaTlebis gagrZeleba;

d. samuSaos povna;

e. gagzavna Sesabamis socialur da jandacvis organoebSi; da

v. fuladi daxmarebis gaweva.

102. 2. aseTi samsaxurebisa da organoebis warmomadgenlebi unda

daiSvebodnen arasrulwlovanTa dawesebulebebSi ganTavi-

suflebisaTvis maT momzadebaSi dasaxmareblad.

102.3. es samsaxurebi da organoebi valdebulni arian ganTavisu-

flebis TariRis dadgomamde efeqturi da drouli ganTa-

visuflebiswina daxmareba gauwion arasrulwlovnebs.

103. Tu arasrulwlovani pirobiTad aris ganTavisuflebu-

li, pirobiTi ganTavisufleba unda ganxorcieldes imave

principebiT, romelic mocemuli wesebis Sesabamisad sa-

fuZvlad udevs sazogadoebrivi sanqciebisa da zomebis ga-

tarebas.

e.16. ucxoeTis moqalaqeebi

104.1. ucxoeTis moqalaqe im arasrulwlovnebis mimarT, romlebic

rCebian qveyanaSi, sadac isini daapatimres midgoma iseTive

unda iyos rogorc danarCeni arasrulwlovnebis mimarT.

104.2. sakuTar samSobloSi arasrulwlovnis gadayvana – aRgaday-

vanis Sesaxeb saboloo gadawyvetilebis miRebamde mis mi-

evropis sabWos dokumentebi

Page 237: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

237

marT mopyroba iseTive unda iyos rogorc danarCeni aras-

rulwlovnebis mimarT.

104.3. Tu miRebulia gadawyvetileba maTi gadayvanis Sesaxeb, isini

unda momzaddnen sakuTar samSobloSi reintegraciisaTvis.

Tu SesaZlebelia unda damyardes mWidro TanamSromloba

socialuri uzrunvelyofis da sasamarTlo organoebTan

aseTi arasrulwlovnebisaTvis samSobloSi dabrunebisTa-

nave aucilebeli daxmarebis uzrunvelsayofad.

104.4. ucxoeTis moqalaqe arasrulwlovnebs unda ecnoboT, rom

arsebobs Tavisuflebis aRkveTis zomis samSobloSi mox-

dis Txovnis saSualeba.

104.5. ucxoeTis moqalaqe arasrulwlovnebs ufro xangrZlivi

paemanebis an gare samyarosTan kontaqtis sxva formebis

ufleba unda mieceT, Tu es aucilebelia maTi socialuri

izoliaciis kompensirebisaTvis.

105.1. ucxoeTis moqalaqe arasrulwlovnebs, romlebic dawese-

bulebaSi imyofebian dauyovneblad unda ecnoboT imis Se-

saxeb, rom maT ufleba aqvT moiTxovon kontaqti da mieceT

gonivruli saSualeba sakuTari qveynis diplomatiur an

sakonsulo warmomadgenlebTan kavSiris dasamyareblad.

105.2. im arasrulwlovnebs, romelTa qveynebis diplomatiuri an

sakonsulo warmomadgeloba ararsebobs qveyanaSi, sadac

isini daakaves, iseve rogorc ltolvilebsa da apatridebs

aseve unda hqondeT analogiuri saSualeba daukavSirdnen

im qveynis diplomatiur warmomadgenlobas, romelic maT

interesebs warmoadgens an adgilobriv da saerTaSoriso

organizaciebs, romelTac evalebaT aseTi pirebis intere-

sebis dacva.

105.3. institucionalurma da socuzrunvelyofis organoebma

srulad unda iTanamSromlon am arasrulwlovnebis inte-

resebis warmomadgenel diplomatiur da sakonsulo sam-

saxurebis TanamSromlebTan maTi gansakuTrebuli moTxo-

vnebis dakmayofilebis mizniT.

105.4. garda amisa, ucxoel arasrulwlovnebs, romlebsac ga-

saxleba emuqrebaT, unda gaewioT saTanado iuridiuli

konsultacia da daxmareba amaTan dakavSirebiT.

rekomendacia (2008)11

Page 238: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

238

e.17. eTnikuri da enobrivi umciresobebi dawesebulebaSi

106.1. unda Catardes specialuri saorganizacio muSaoba dawese-

bulebaSi myofi eTnikuri da enobrivi umciresobebis

moTxovnilebebis dasakmayofileblad.

106.2. Tu es praqtikulad SesaZlebelia, sxvadasxva jgufebs unda

mieceT dawesebulebaSi kulturuli saqmianobis gagrZele-

bis saSualeba.

106.3. enobrivi winaaRmdegobebis gadalaxva unda moxdes mcodne

Tarjimnebis meSveobiT da konkretul dawesebulebaSi ga-

vrcelebul enebze dawerili masalis miwodebiT.

106.4. miRebul unda iqnes specialuri zomebi enis kursebis Ca-

satareblad im arasrulwlovnebisaTvis, romlebic ver

floben oficialur enas.

e. 18. SezRuduli SesaZleblobebis mqone arasrulwlovnebi

107.1. SezRuduli SesaZleblobebis mqone arasrulwlovne-

bi unda ganTavsdnen Cveulebriv dawesebulebebSi, sadac

sacxovrebeli pirobebi morgebulia maT gansakuTrebul

moTxovnilebebze.

107.2. SezRuduli SesaZleblobebis mqone arasrulwlovani,

romlis specialuri saWiroebebis dakmayofilebac Cveu-

lebriv dawesebulebaSi ver moxerxdeba gadayvanili unda

iyos specialur dawesebulebaSi, sadac misi es saWiroebebi

dakmayofildeba.

v. gansakuTrebuli nawili

v.1. policiaSi dakaveba, winaswari dakaveba, da Tavisufelbis

aRkveTis sxva formebi sanqciebis Sefardebamde

108. dakavebuli arasrulwlovani samarTaldamrRvevi, romlis

danaSaulic sasamarTlos mier araris dadgenili, unda Cai-

Tvalos udanaSaulod da mis mimarT gamosayenebeli reJi-

mis arCevaze ar unda iqonios gavlena im mosazrebam, rom

momavalSi SesaZlebelia misi danaSauli dadasturdes

evropis sabWos dokumentebi

Page 239: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

239

109. mxedvelobaSi unda iyos miRebuli arasrulwlovnebis gan-

sakuTrebuli mowyvladoba dakavebis sawyis periodSi da

yuradReba mieqces imas, rom arc erT etapze aRSeilaxos

maTi Rirseba da piradi xelSeuxebloba.

110. aseTi arasrulwlovnebis Sesaxeb uwyveti zrunvis garan-

tirebisaTvis maT Tavidanve unda gauwion daxmareba orga-

noebma, romlebsac daekisrebaT maTze pasuxismgebloba

ganTavisuflebis Semdeg da aseve im periodSi, roca maT

misjili aqvT sanqciebi, romlebic iTvaliswinebs an aRi-

Tvaliswinebs Tavisuflebis aRkveTas.

111. aseTi arasrulwlovnebis Tavisufleba SeiZleba SeizRu-

dos mxolod im zomiT, ra zomiTac es gamarTlebulia maTi

dakavebis miznebiT.

112. ar unda moxdes aseT arasrulwlovnebis iZuleba imuSaon

an miiRon monawileoba iseT CarTvebsa da saqmianobaSi,

romelTa daZalebac ar SeiZleba sazogadoebaSi mcxovrebi

arasrulwlovnebisaTvis.

113.1. dapatimrebul arasrulwlovnebs, romelTa braleulobac

dadgenili araris unda mieceT sxvadasxva procesebsa da

saqmianobaSi CarTvis saSualeba.

113.2. Tu aseTi arasrulwlovani iTxovs CaerTos procesebSi,

romlebic gaTvaliswinebulia arasrulwlovnebisaTvis,

romelTa braleulobac dadgenilia, mas, SeZlebisdagva-

rad unda mieces amis saSuaelba.

v.2. sameurveo dawesebulebebi

114. sameurveo dawesebulebebi upirveles yovlisa Ria tipis

dawesebulebebia da maTSi Caketili ganTavseba unda moxdes

mxolod gamonaklis SemTxvevbSi da umoklesi vadiT.

115. yvela sameurveo dawesebuleba akreditebuli da registri-

rebuli unda iyos saxelmwifo xelisfulebis kompetentur

organoebSi da unda uzrunvelhyos erovnuli standarebis

moTxovnebis Sesabamisi mzrunveloba.

116. im arasrulwlovani samarTaldamrRvevebisadmi midgoma,

romlebic sameurveo dawesebulebaSi sxva arasrulwlov-

nebTan arian integrirebulni iseTive unda iyos, rogorc

am ukanasknelTa mimarT.

rekomendacia (2008)11

Page 240: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

240

v. 3. fsiqiatriuli dawesebulebebi

117. arasrulwlovani samarTaldamrRvevebi fsiqiatriul

dawesebulebebSi iRebeni iseTive mkurnalobas, rogor-

sac sxva arasrulwlovnebi da maTze vrceldeba aqtivobis

iseTive reJimi, rogoric sxva TavisuflebaaRkveTil aras-

rulwlovnebze.

118. aseT dawesebulebebSi fsiqiatriuli problemebis gamo

mkurnaloba iniSneba mxolod samedicino Cvenebebis sa-

fuZvelze, fsiqiatriuli dawesebulebebisaTvis dadgeni-

li da damowmebuli erovnuli standartebis mixedviT da

saerTaSoriso dkumentebiT gaTvaliswinebuli principe-

bis Sesabamisad.

119. fsiqiatriul dawesebulebebSi arasrulwlovan samar-

TaldamrRvevTa daculobisa da usafrTxoebis standarte-

bi unda damtkicdes upirveles yovlisa samedicino Cvene-

bebis safuZvelze.

nawili IV – iuridiuli konsultacia da daxmareba

120.1. arasrulwlovnebsa da maT mSoblebs an kanonier meurveebs

aqvT sanqciebisa da zomebis Sefardebasa da aRsrulebas-

Tan dakavSirebul yvela sakiTxze iuridiuli konsulta-

ciis da daxmarebis miRebis ufleba.

120.2. xelisuflebis kompetenturi organoebi, gonivrul far-

glebSi, unda daexmaron arasrulwlovans efeqturi da

konfidencialuri iuridiuli daxmarebis miRebaSi, iseve,

rogorc advokatebTan kontrolis gareSe SeuzRudavi

Sexvedrebis mowyobaSi.

120.3. saxelmwifom unda uzrunvelhyos ufaso iuridiuli dax-

mareba arasrulwlovanTaTvis, maTi mSoblebis an kanonie-

ri meurveebisaTvis Tu amas marTlmsajulebis interesbi

moiTxovs.

evropis sabWos dokumentebi

Page 241: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

241

nawili V – saCivrebis ganxilvis procedura, Semowmeba da

kontroli

z. saCivrebis ganxilvis procedura

121. arasrulwlovnebsa da maT mSoblebs an kanonier meruveebs

unda hqondeT sakmarisi SesaZlebloba gagzavnon moTxovna

an saCivari im dawsebulebis zemdgom organoSi, sadac isini

imyofebian an maTTvis Sefardebuli sazogadoebrivi sanq-

ciebisa da zomebis damdgeni uwyebis zemdgom organoSi

122.1. moTxovnisa da saCivris Setanis procedura martivi da efe-

qturi unda iyos. gadawyvetilebebi aseT moTxovnebsa da

saCivrebTan dakavSirebiT dauyovnebliv unda miiRebodes.

122.2. saCivrebis gamo gadawyvetilebis miRebisa da moTxovnebis

dakmayofilebisas upiratesoba unda mieniWos Suamavloba-

sa da msxverplTan Sexvedrisa da molaparakebis gziT kon-

fliqtis mogvarebas.

122.3. Tu Txovnaze an saCivris ganxilvaze uaria naTqvami, arasru-

lwlovans da Tu upriania mis mSoblebs an kanonier meur-

veebs unda ecnobos aseTi qmedebis mizezebi. arasrulwlo-

vans da Tu upriania, mis mSoblebs an kanonier meurveebs

unda hqondeT damoukidebel da miukerZoebel organoSi

gasaCivrebis ufleba.

122.4 am organos mier saapelacio procesi unda Catardes:

a. arasrulwlovnisadmi frTxili midgomiT, misi moTxovnebi-

sa da sazrunavis gaTvaliswinebiT

b. im pirebis mier, romelTac esmiT arasrulwlovanTa prob-

lemebi; da

g. im dawesebulebasTan siaxloves, sadac patimrobaSia aras-

rulwlovani an sadac is misTvis Sefardebul sazogadoe-

briv sanqciebsa da zomebs ixdis.

122.5. Tumca sawyisi saCivris an Txovnis Setana, iseve rogorc

Semdgomi saapelacio procesis warmarTva werilobiTi

formiT xdeba, arasrulwlovans unda mieces saSualeba pi-

radad gamosTqvas zepiri saCivari.

123. arasrulwlovani ar unda daisajos Txovnis an saCivris Se-

tanis gamo.

rekomendacia (2008)11

Page 242: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

242

124. arasrulwlovnebsa da maT mSoblebs an kanonier meurveebs

ufleba aqvT iTxovon iuridiuli konsultacia saCivarsa

da saapelacio procedurasTan dakavSirebul sakiTxebze

iseve rogorc miiRon samarTlebrivi daxmareba, roca amas

moiTxovs marTlmsajulebis interesebi.

T. Semowmeba da kontroli

125. dawsebulebebis, sadac arasrulwlovnebi ixdian sasjels

da maTTvis Sefardebuli sazogadoebrivi sanqciebisa da

zomebis aRmsrulebeli organoebis Semowmeba unda xde-

bodes regularulad samTavrobo organos mier imis Sesafa-

seblad, Tu ramdenad akmayofilebs maTi muSaoba erovnuli

da saerTaSoriso kanonmdeblobis moTxovnebs da winamde-

bare wesebis debulebebs.

126.1. aseT dawesebulebebSi arsebul pirobebsa da Tavisufle-

baaRkveTil an sazogadoebriv sanqcebsa da zomebs daqvemde-

barebul arasrulwlovanTa mimarT mopyrobas akontrolebs

damoukidebeli organo an organoebi, romlebTanac aras-

rulwlovans aqvs konfidencialuri kavSiri. maT mier

Catarebuli kontrolis Sedegebi gamoqveynebuli unda iyos.

126.2. aseTi damoukidebeli kontrolis dros gansakuTrebuli

yuradReba unda mieqces Zalis gamoyenebis, SezRudvebis,

disciplinaruli sasjelis an sxva gansakuTrebiT mkacri

zomebis gamoyenebis faqtebs.

126.3. arasrulwlovnis gardacvalebis an seriozuli dazianebis

yvela SemTxveva dauyovnebliv unda iyos gamoZiebuli aq-

tiurad da damoukideblad.

126.4. sasurvelia aseTi damoukidebeli makontrolebeli orga-

noebi aqtiurad TanamSromlobdnen saerTaSoriso orga-

nizaciebTan, romelTac kanoni aZlevs im dawesebulebebSi

Sesvlis uflebas, sadac arasrulwlovnebi ixdian sasjels.

nawili VI – personali

127.1. erTiani politika im personalis mimarT, romelic muSao-

bs sazogadoebrivi sanqciebisa da zomebis aRmsrulebel

evropis sabWos dokumentebi

Page 243: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

243

organoebsa da arasrulwlovanTa Tavisuflebis aRkveTis

adgilebSi Camoyalibebuli unda iyos oficialur doku-

mentSi, romelic Seicavs debulebebs am personalis samsax-

urSi ayvanis, SerCevis, swavlebis, statusis, administraci-

uli pasuxismgeblobis da samuSao pirobebis Sesaxeb.

127.2. am politikiT aseve dakonkretebuli unda iyos ZiriTadi

eTikuri normebi, romlebsac unda akmayofilebdes aseT

arasrulwlovnebTan momuSave personali da fokusire-

buli iyos arasrulwlovanTa samizne jgufze. masSi aseve

unda iyos mocemuli eTikuri da profesiuli normebis

darRvevebTan brZolis efeqturi meqnizmebi.

128.1. unda arsebobdes arasrulwlovnebTan momuSave personalis

samsaxurSi ayvanisa da SerCevis specialuri procedurebi,

romlebic mxedvelobaSi miiRebs arasrulwlovnebTan da

maT ojaxebTan urTierTobisaTvis aucilebel xasiaTis Ta-

viseburebebsa da profesiul kvalifikacias.

128.2. samsaxurSi ayvanisa da SerCevis procedurebi unda iyos na-

Teli, garkveuli, samarTliani da aradiskriminaciuli

128.3. personalis samsaxurSi ayvanisa da SerCevis dros gaTval-

iswinebuli unda iyos iseTi qalebisa da mamakacebis ayvanis

aucilebloba, romlebsac gaaCniaT enobrivi da kulturu-

li mravalferovnebiT gamorCeul arasrulwlovnebTan

urTierTobisaTvis saWiro unar-Cvevebi.

129.1. sazogadoebrivi sanqciebisa da zomebis aRsrulebaze pa-

suxismgebel da arasrulwlovanTa Tavisuflebis aRkveTis

adgilebSi momuSave personals unda Cautardes Sesabamisi

treiningi, sadac ganxiluli iqneba maTi samuSaos Teoriul

da praqtikul apeqtebTan dakavSirebuli sakiTxebi, maTi

saqmianobis konkretuli sferos realisturi aRqmisaTvis

saWiro miTiTebebi, maTi praqtikuli movaleobebi da maT-

dami wayenebuli eTikuri moTxovnebi.

129.2. personalis profesiuli donis mudmivi gaZliereba da gan-

viTareba moxdeba samuSaodan mouwyvetliv treiningis,

zedamxedvelobis, da aseve samuSaos Sesrulebis xarisxis

ganxilvisa da Sefasebis gziT.

rekomendacia (2008)11

Page 244: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

244

129.3. treiningi fokusirebuli unda iyos:

a. mocemuli profesiis eTikisa da ZiriTadi Rirebulebebis

sakiTxebze;

b. erovnul garantiebze da bavSvTa uflebebisa da udieri

mopyrobisagan arasrulwlovanTa dacvis Sesaxeb saer-

TaSoriso dokumentebze;

g. arasrulwlovanTa Sesaxeb da ojaxis Sesaxeb kanonze,

arasrulwlovanTa ganviTarebis fsiqologiis, arasrul-

wlovnebTan socialuri da aRmzrdelobiTi muSaobis

sakiTxebze

d. personalis instruqciaze arasrulwlovnebis marTvisa da

motivaciis, maTi pativiscemis mopovebis, maTTvis dadebi-

Ti magaliTis micemisa da perspeqtivis dasaxvis Sesaxeb;

e. arasrulwlovnebTan da maT ojaxebTan profesiuli ur-

TierTobis damyarebasa da SenarCunebaze;

v. procesSi Carevis nacad meTodebsa da mowinave praqtikaze;

z. sxvadasxva xasiaTis arasrulwlovnebTan urTierTobis

meTodebze da sxvadasxva sferos specialistebisagan Semd-

gaRgundebTan da arasrulwlovnebis sakiTxebiT dakave-

bul sxva dawesebulebebTan TanamSromlobis gzebze.

130. personali, romelsac exeba sazogadoebrivi sanqciebisa da

zomebis aRsrulebisa da arasrulwlovanTa Tavisufle-

bis aRkveTis sakiTxebi sakmarisad mravalricxovani unda

iyos da Sedgebodes sxvadasxva sferos specialistebisa-

gan raTa SesZlon mravalferovani movaleobebis efeqturi

Sesruleba arasrulwlovnebis problemebis gadaWra.

131.1. personali mudmivi dasaqmebis safuZvelze unda iyos miRe-

buli samsaxurSi.

131.2 arasrulwlovnebTan muSaobaSi Sesaferisi moxaliseebis

CarTva misasalmebeli unda iyos.

131.3. sanqciebisa da zomebis aRsrulebaze pasixismgebel or-

ganos moeTxoveba winamdebare wesebis moTxovanTa Ses-

rulebis uzrunvelyofa, maSinac, Tu am procesSi CarTul-

ni arian sxva organizaciebi da kerZo pirebi da miuxedavad

imisa iReben Tu ara isini amaSi gasamrjelos.

132. personalis muSaoba ise unda aewyos, rom garantirebuli

iyos arasrulwlovnebze mzrunvelobis uwyvetoba.

133. arasrulwlovnebTan momuSave personals unda hqondes

evropis sabWos dokumentebi

Page 245: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

245

maTi samuSaos xasiaTis Sesabamisi, da analogiuri pro-

fesiuli saqmianobiT dakavebulTa tolfasi pirobebi da

anazRaureba.

134.1. imisaTvis, rom gaZlierdes efeqturi TanamSromloba

sazogadoebaSi da Tavisuflebis aRkveTis adgilebSi aras-

rulwlovnebTan momuSave personals Soris xeli unda

Seewyos am ori jgufis warmomadgenelTa urTierTgacvla-

sa da sxva viTarebaSi samuSaod mosamzadebel treinings.

134.2. sabiujeto SezRudvebi ar unda gaxdes samsaxurSi arasakma-

risi kvalifikaciis mqone pirTa miRebis safuZveli.

nawili VII – Sefaseba, kvlevebi, mediasTan da sazogadoebasTan

muSaoba

I. Sefaseba da kvlevebi

135. arasrulwlovnebis mimarT misaRebi sanqciebisa da zomebis

SemuSaveba unda xdebodes kvlevisa da samecniero Sefase-

bebis safuZvelze.

136.1. am miznisaTvis unda mogrovdes SedarebiTi monacemebi, rac

saSualebas iZleva Sefasdes rogorc patimrobis ise sazo-

gadoebrivi sanqciebis da zomebis dadebiTi da uaryofiTi

mxareebi. am Sefasebebisas yuradReba unda mieqces recidi-

vizmis dones da mis mizezebs.

136.2. aseve unda mogrovdes monacemebi arasrulwlovanTa pirad

da socialur garemoebebze da im dawsebulebeSi arsebul

pirobebze, sadac arasrulwlovnebi SeiZleba moxvdnen.

136.3. xelisuflebam Tavis Tavze unda aiRos statistikuri mo-

nacemebis Segroveba da SedarebiTi analizis Catareba, rac

regionebis mixedviT da sxvagvari Sedarebebis saSualebas

iZleva.

137. damoukidebeli organizaciebis mier arasrulwlovnebTan

mopyrobis yvela aspeqtis kriminologiur kvlevebs xeli

unda Seewyos finansuri daxmarebis gziT, iseve rogorc mo-

nacemebis xelmisawvdomobisa da dawsebulebebSi advilad

daSvebis uzrunvleyofiT.

138. kvlevebis warmoebisas pativi unda eces arasrulwlovanTa

rekomendacia (2008)11

Page 246: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

246

pirad cxovrebas da daculi iyos erovnuli da saerTaSo-

riso kanonebi monacemTa dacvis Sesaxeb.

i. mediasTan da sazogadoebasTan muSaoba

139.1. media saSualebebsa da sazogadoebas regularulad unda

miewodebodes faqtobrivi informacia arasrulwlovan-

Ta Tavisuflebis aRkveTis dawesebulebebSi arsebuli pi-

robebisa da arasrulwlovnebis mimarT sazogadoebrivi

sanqciebisa da zomebis gatarebis Sesaxeb.

139.2. medias da sazogadoebas unda ecnobos arasrulwlovnebi-

saTvis sazogadoebrivi sanqciebisa da zomebis Sefardebis,

iseve rogorc Tavisuflebis aRkveTis miznebis Sesaxeb da

agreTve im personalis muSaobis Sesaxeb, romelsac am zome-

bis aRsruleba evaleba, raTa sazobadoebam ukeT gaacno-

bieros aseTi sanqciebisa da zomebis roli.

140. xelisuflebis Sesabamis organoebs rekomendacia unda mie-

ceT regularulad gamoaqveynon angariSebi arasrulwlo-

vanTa dawsebulebebSi arsebuli mdgomareobis Sesaxeb da

sazogadoebrivi sanqciebisa da zomebis aRsrulebis mimdi-

nareobis Sesaxeb.

141. media saSualebebis warmomadgenlebi da arasrulwlovanTa

sakiTxebiT profesiulad dainteresebuli sazogadoebis

wevrebi daSvebulni unda iyvnen dawesebulebebSi, sadac pa-

timrobas ixdian arasrulwlovnebi im pirobiT, rom dacu-

li iqneba maTi konfidencialuroba da sxva uflebebi.

nawili VIII – wesebis ganaxleba

142. winamdebare wesebi mudmivad unda axldebodes.

evropis sabWos dokumentebi

Page 247: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

247

evropis sabWos ministrTa komitetis rekomendacia (2012)12

wevri saxelmwifoebisadmi ucxoeli patimrebis Sesaxeb

(miRebulia ministrTa komitetis mier ministrTa

moadgileebis 2012 wlis 10 oqtombris 1152-e Sexvedraze)

ministrTa komiteti, evropis sabWos wesdebis me-15.b muxlis

pirobebis Sesabamisad, iTvaliswinebs, rom evropis sabWos mizania

mis wevrebs Soris ufro meti erTianobis miRweva, kerZod, saerTo

interesis sakiTxebze kanonebis harmonizaciis meSveobiT;

iTvaliswinebs, rom ucxoel patimarTa didi raodenoba imy-

ofeba patimrobaSi wevri saxelmwifoebis cixeebSi;

aRiarebs, rom am saxis patimrebs SeiZleba SeeqmnaT sirTu-

leebi iseTi faqtorebis safuZvelze, rogoricaa: gansxvavebebi

enis, kulturis, Cveulebebisa da religiuri niSniT, ojaxebTan

urTierTobebisa da gare samyarosTan kavSiris nakleboba;

survils gamoTqvams, rom Semsubuqdes ucxoeli patimrebis

nebismieri SesaZlo izolacia da waxalisebuli iqnes maT mimarT

mopyroba socialuri reintegraciis TvalsazrisiT;

miiCnevs, rom aseTi mopyroba unda iTvaliswinebdes ucxoeli

patimrebis gansakuTrebul saWiroebebs, romlebic ganpirobe-

bulia im faqtiT, rom isini patimrobaSi imyofebian iseT saxelm-

wifoSi, romlis moqalaqe an rezidenti ar arian, im mizniT, rom

uzrunvelyon isini sxva patimrebis msgavsi SesaZleblobebiT;

mxedvelobaSi iRebs:

- adamianis uflebaTa da ZiriTad TavisuflebaTa dacvis kon-

vencias;- msjavrdebul pirTa gadacemis Sesaxeb konvencias;- msjavrdebul pirTa gadacemis Sesaxeb konvenciis damatebiT

oqms;- rekomendacias (92)16 sazogadoebrivi sanqciebisa da zomebis

evropuli wesebis Sesaxeb;

- rekomendacias (92)17 sasjelis Sefardebisas Tanmimdevru-

lobis Sesaxeb;

- rekomendacias (93)6 cixisa da cixeSi gadamdebi daavade-

rekomendacia (2012)12

Page 248: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

248

bebis, maT Soris, aiv-infeqciisa da masTan dakavSirebuli

janmrTelobis problemebis, kontrolis kriminologiuri as-

peqtebis Sesaxeb;

- rekomendacias (97)12 TanamSromelTa Sesaxeb, romlebsac uw-

evT sanqciebisa da zomebis ganxorcieleba;

- rekomendacias (98)7 cixeSi janmrTelobis dacvis eTikuri da

organizaciuli aspeqtebis Sesaxeb;

- rekomendacias (99)22 cixis gadatvirTulobisa da patimarTa

raodenobis zrdis Sesaxeb;

- rekomendacias (2003)22 pirobiT vadamde gaTavisuflebis

Sesaxeb;

- rekomendacias (2006)2 cixis evropuli wesebis Sesaxeb;

- rekomendacias (2006)13 winaswari patimrobis, misi pirobebi-

sa da borotad gamoyenebisagan dacvis meqanizmebis uzrunvely-

ofis Sesaxeb;

- rekomendacias (2008)11 arasrulwlovan msjavrdebulTa

mimarT sanqciebisa da zomebis gamoyenebis evropuli wesebis

Sesaxeb;

- rekomendacias (2010)1 evropis sabWos probaciis wesebis Ses-

axeb;

mxedvelobaSi iRebs:

gaerTianebuli erebis organizaciis samodelo SeTanxmebas

ucxoel msjavrdebulTa gadacemis Sesaxeb da ucxoel msjavr-

debulTa mimarT mopyrobis rekomendaciebs (1985);

gaerTianebuli erebis organizaciis wesebs patimari qalebis

mimarT mopyrobisa da msjavrdebuli qalebis mimarT arasapatim-

ro sasjelebis Sesaxeb (rezolucia 2010/16);

evropis kavSiris sabWos CarCo gadawyvetilebas (2008/909/

JHA) ganaCenis urTierTaRiarebis principis gamoyenebis Sesaxeb

sisxlis samarTlis saqmeebze, romlebic iTvaliswinebs sapatim-

ro sasjelebs an iseT zomebs, romlebic Tavisuflebis aRkveTas

ukavSirdeba, evropis kavSirSi maTi aRsrulebis mizniT;

evropis kavSiris sabWos CarCo gadawyvetilebas (2008/947/JHA) ganaCenisa da pirobiTi msjavris Sesaxeb gadawyvetilebebis

urTierTaRiarebis principis gamoyenebis Sesaxeb pirobiT sas-

jelsa da alternatiul sanqciebze zedamxedvelobis mizniT;

evropis kavSiris sabWos CarCo gadawyvetilebas (2009/829/JHA) evropis kavSiris wevr-saxelmwifoTa Soris winaswari patimro-

evropis sabWos dokumentebi

Page 249: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

249

bis alternatiuli zomebis saxiT zedamxedvelobis Sesaxeb gad-

awyvetilebebis urTierTaRiarebis principis Sesaxeb;

iTvaliswinebs, rom ministrTa komitetis rekomendacia (84)12

wevri saxelmwifoebisadmi ucxoeli patimrebis Sesaxeb saWiroebs

Canacvlebas axali rekomendaciiT, romelic asaxavs mas Semdeg gan-

viTarebul movlenebs sadamsjelo politikis, ganaCenis gamotanis

praqtikisa da zogadad, cixeebis menejmentis mxriv evropaSi;

iTvaliswinebs konstituciur principebs, samarTlebriv

tradiciebsa da sasamarTlos damoukideblobas wevr-saxelmwi-

foebSi;

aRiarebs, rom garkveul saxelisuflebo organoebsa da uw-

yebebs aqvT Sexeba ucxoel pirebTan, romlebic eqvemdebarebian

sisxlis samarTalwarmoebas, sanqciebsa Tu zomebs, da rom am

organoebs esaWiroebaT mTeli rigi mkafio da Tanmimdevruli

saxelmZRvanelo principebi evropis sabWos standartebis Sesa-

bamisad;

rekomendacias uwevs wevri saxelmwifoebis mTavrobebs:

- kanonmdeblobaSi, politikasa da praqtikaSi ixelmZRvanelon

am rekomendaciis danarTSi mocemuli wesebis Sesabamisad, ro-

melic anacvlebs ministrTa komitetis rekomendacias Rec(84)12

wevri saxelmwifoebisadmi ucxoeli patimrebis Sesaxeb;

- uzrunvelyon, rom es rekomendacia da teqstisaTvis Tand-

arTuli komentari gadaiTargmnos da SeZlebisdagvarad, far-

Tod gavrceldes, saxeldobr, miewodos yvela Sesabamis orga-

nos, uwyebas, profesionalsa da asociacias, romlebsac Sexeba

aqvT ucxoel patimrebTan, agreTve Tavad patimrebs.

(2012)12 rekomendaciis danarTi

I. terminTa gansazRvreba da moqmedebis sfero terminTa gan-

sazRvreba

1. am rekomendaciis miznebisaTvis:

a. ucxoeli piri niSnavs nebismier pirs, romelsac aRaqvs

moqalaqeoba da ariTvleba rezidentad im saxelmwifos

mier, romelSic igi imyofeba;

b. ucxoeli braldebuli niSnavs nebismier ucxoel pirs,

romlis mimarT arsebobs varaudi, rom man Caidina sisxlis

samarTlis danaSauli, magram mis mimarT araris gamotani-

rekomendacia (2012)12

Page 250: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

250

li sasamarTlos gamamtyunebeli ganaCeni;

g. ucxoeli msjavrdebuli gulisxmobs nebismier ucxoel

patimars, romlis mimarTac gamotanilia sasamarTlos

gamamtyunebeli ganaCeni;

d. cixe niSnavs nebismier dawesebulebas, romelic upira-

tesad gankuTvnilia braldebulebisa da msjavrdebulebis

patimrobisaTvis;

e. ucxoeli patimari niSnavs nebismier ucxoel pirs, ro-

melic patimrobaSi imyofeba, da nebismier ucxoel bral-

debuls an ucxoel msjavrdebuls, romelic nebismieri ti-

pis dawesebulebaSi aris moTavsebuli;

v. sasamarTlo xelisufleba niSnavs sasamarTlos, mosamar-

Tles an prokurors.

moqmedebis sfero

2. es rekomendacia gamoiyeneba ucxoeli patimrebisa da sxva

ucxoeli pirebis mimarT, romlebic aRimypfebian patim-

robaSi, magram eqvemdebarebian sisxlis samarTalwarmoeba-

sa da sisxlis samarTlebriv sanqciebsa da zomebs, da rom-

lebsac SesaZloa SeefardoT an SeefardaT Tavisuflebis

aRkveTa.

II. ZiriTadi principebi

3. ucxoel patimrebs unda epyrobodnen adamianis uflebebis

pativiscemis dacviT da maTi konkretuli mdgomareobi-

sa da individualuri saWiroebebis saTanado gaTvalis-

winebiT.

4. ucxoel braldebulebsa da msjavrdebulebs unda hqondeT

ufleba, rom maT mimarT ganxiluli iqnes iseTive arasa-

patimro sasjelebi da zomebi, rogoric sxva braldeb-

ulebisa da msjavrdebulebis mimarT; maT ar unda eTqvaT

uari ganxilvaze TavianTi statusis gamo.

5. ucxoeli braldebulebi da msjavrdebulebi ar unda imy-

ofebodnen patimrobaSi an ar unda SeefardoT sapatimro

sasjelebi TavianTi statusis gamo, aramed mxolod ma-

Sin, sxva braldebulebisa da msjavrdebulebis msgavsad,

rodesac mkacr aucileblobas warmoadgens, ukiduresi

zomis saxiT.

evropis sabWos dokumentebi

Page 251: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

251

6. ucxoel msjavrdebulebs, romlebsac SeefardaT Tavisu-

flebis aRkveTa, unda hqondeT pirobiT vadamde gaTavisu-

flebis sruli ganxilvis ufleba.

7. pozitiuri zomebi unda iqnes miRebuli diskriminaciis Ta-

vidan acilebisa da specifikuri problemebis mogvarebis

mizniT, romlebic SesaZloa ucxoel pirebs hqondeT sazoga-

doebrivi sasjelebis an zomebis Sefardebisas, cixeSi, sax-

elmwifosaTvis gadacemis dros da gaTavisuflebis Semdeg.

8. ucxoel patimrebs, moTxovnis SemTxvevaSi, unda hqondeT Se-

sabamisi xelmisawvdomoba Targmanze da TarmgnisaTvis gan-

kuTvnil saSualebebze da SesaZlebloba, iswavlon is ena, ro-

melic maT ufro efeqtiani komunikaciis saSualebas miscems.

9. cixis reJimi unda akmayofilebdes ucxoeli patimrebis

gansakuTrebul socialur saWiroebebs, amzadebdes maT

gaTavisuflebisa da socialuri reintegraciisaTvis.

10. ucxoel patimarTa im saxelmwifosaTvis gadacemis Sesaxeb

gadawyvetileba, romelTanac mas aqvs kavSiri, miRebuli

unda iyos adamianis uflebaTa pativiscemis safuZvelze,

marTlmsajulebis interesebisa da aRniSnuli patimrebis

socialuri reintegraciis saWiroebis gaTvaliswinebiT.

11. sakmarisi resursebi unda iqnes gamoyofili konkretu-

li situaciisa da ucxoeli patimrebis gansakuTrebuli

saWiroebebis efeqtianad uzrunvelyofis mizniT.

12. saTanado treningi ucxoel braldebulebsa da msjavrde-

bulebTan urTierTobebis kuTxiT unda iyos uzrunve-

lyofili Sesabamisi xelisuflebis organoebisaTvis, uw-

yebebisaTvis, profesionalebisa da asociaciebisaTvis,

romlebsac regularuli kontaqti aqvT aseT pirebTan.

III. winaswari patimrobis gamoyeneba

13.1. im mizniT, rom uzrunvelyofili iqnes winaswari patimro-

bis gamoyeneba ucxoeli braldebulebis, iseve rogorc sxva

braldebulebis, mimarT, rodesac mkacr aucileblobas

warmoadgens ukiduresi zomis saxiT, is regulirdeba re-

komendaciiT (2006)13 winaswari patimrobis, misi pirobebisa

da borotad gamoyenebisagan dacvis meqanizmebis uzrunve-

lyofis Sesaxeb.

rekomendacia (2012)12

Page 252: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

252

13.2. kerZod:

a. ucxoeli eWvmitanilis mimarT yovelTvis unda ganixile-

bodes winaswari patimrobis alternatiuli sasjeli; da

b. is faqti, rom braldebuli arc moqalaqea da arc rezi-

denti da aranairi kavSiri aRaqvs am saxelmwifosTan, Ta-

visTavad, ar unda iyos sakmarisi im daskvnis gamosatanad,

rom arsebobs gaqcevis riski.

IV. sasjelis Sefardeba

14.1 im mizniT, rom uzrunvelyofili iqnes sapatimro sas-

jelebis gamoyeneba ucxoeli msjavrdebulebis, iseve

rogor sxva msjavrdebulebis, mimarT, rodesac mkacr

aucileblobas warmoadgens, ukiduresi zomis saxiT, sas-

jelis Sefardebisas gamoyenebuli unda iqnes rekomenda-

cia Rec(92)17 sasjelis Sefardebisas Tanmimdevrulobis

Sesaxeb. kerZod, ucxoeli msjavrdebulebi unda daeqve-

mdebarnen ganxilvas imave arasapatimro sasjelebTan an

zomebTan dakavSirebiT, rogorc moqalaqeobis mqone ms-

javrdebulebi.

14.2. sasamarTlo xelisuflebas unda miewodos, SesaZleblo-

bisdagvarad da marTlzomier ebis farglebSi, angariSebi

ucxoeli msjavrdebulebis piradi mdgomareobisa da maTi

ojaxebis Sesaxeb msjavrdebamde, maTze dakisrebuli sxva-

dasxva sanqciis savaraudo gavlenisa da sasjelis Sefar-

debis Semdeg maTi sxva saxelmwifosaTvis gadacemis Sesa-

Zleblobisa da mizanSewonilobis Taobaze.

14.3. socialuri reintegraciisaTvis araproporciuli sirTu-

leebisa da dabrkolebebis Tavidan acilebis mizniT sasje-

lis gansazRvrisas mxedvelobaSi unda iqnes miRebuli is

savaraudo gavlena, rac amgvar sasjels SeuZlia iqonios

TiToeul msjavrdebulze da maT kmayofaze myof pirebze,

sasamarTlos damoukideblobis xelyofis gareSe.

evropis sabWos dokumentebi

Page 253: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

253

V. patimrobis pirobebi

miReba

15.1. sapatimro dawesebulebaSi miRebisas da patimrobis dros

ucxoel patimrebs unda miewodoT Semdegi saxis informa-

cia maTTvis gasageb enaze:

a. maTi, rogorc patimris, uflebebi da movaleobebi, maT

Soris TavianT sakonsulo warmomadgenlebTan dakavSire-

bis Taobaze;

b. cixis reJimis pirobebi da Sida regulaciebi;

g. Txovnebisa da saCivrebis Setanis wesebi da procedurebi;

da

d. iuridiuli konsultaciisa da daxmarebis ufleba.

15.2. sapatimro dawesebulebaSi miRebis Semdeg cixis adminis-

tracia dauyovnebliv unda daexmaros ucxoel patimrebs,

romlebsac aqvT amis survili, maTi patimroba Seatyobinos

ojaxebs, advokatebs, sakonsulos warmomadgenlebsa da

sxva pirebsa Tu organizaciebs, romlebsac aqvT maTi dax-

marebis kompetencia.

15.3. maTi miRebidan rac SeiZleba swrafad unda miewodoT ucx-

oel patimrebs informacia maTTvis gasageb enaze zepirad

an werilobiT saerTaSoriso gadacemis SesaZleblobebTan

dakavSirebiT.

moTavseba

16.1. sapatimro dawesebulebaSi ucxoeli patimrebis moTavse-

bis Sesaxeb gadawyvetileba unda iTvaliswinebdes maTi po-

tenciuri izolaciis Semsubuqebisa da gare samyarosTan

maTi kontaqtis xelSewyobis saWiroebas.

16.2. dacvisa da usafrTxoebis moTxovnebisa da ucxoeli patim-

rebis individualuri saWiroebebis Sesabamisad, gaTvalis-

winebuli unda iqnes ucxoeli patimrebis moTavseba iseT

cixeebSi, romlebic axlos aris satransporto saSuale-

bebTan, rac ojaxis wevrebs maTi monaxulebis saSualebas

miscems.

16.3. dacvisa da usafrTxoebis moTxovnebis gaTvaliswinebiT,

ucxoeli patimrebi, SeZlebisdagvarad, moTavsebuli unda

rekomendacia (2012)12

Page 254: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

254

iyvnen cixeebSi, romlebSic imyofebian sxva pirebi, rom-

lebsac aqvT maTive saxelmwifos moqalaqeoba, kultura,

religia an maTs enaze laparakoben.

ganTavseba

17. gadawyvetileba, ucxoeli patimrebi erTad unda iyvnen gan-

Tavsebuli Tu ara, upiratesad, unda efuZnebodes maT indi-

vidualur saWiroebebsa da maTTvis socialuri reintegraci-

is xelSewyobas, amavdroulad, uzrunvelyofili unda iqnes

usafrTxo garemo patimrebisa da TanamSromlebisaTvis.

higiena

18.1. sanitariul-higienuri pirobebi, ramdenadac es praqtiku-

lad SesaZlebelia, unda iTvaliswinebdes ucxoeli patim-

rebis kulturul da religiur upiratesobebs, amavdrou-

lad, unda SenarCundes Sesabamisi samedicino standartebi.

18.2 wesebi, romlebic moiTxovs, rom patimari sufTad da aku-

ratulad gamoiyurebodes, unda iqnes ganmartebuli patim-

ris kulturuli da religiuri upiratesobebis pativisce-

mis dacviT, amasTanave, unda SenarCundes Sesabamisi samed-

icino standartebi.

tansacmeli

19.1. cixis administraciis mier uzrunvelyofili tansacmeli

ar unda laxavdes ucxoeli patimrebis kulturul Tu re-

ligiur grZnobebs.

19.2. rodesac cixis administracia tansacmliT aRuzrun-

velyofs, patimrebs unda SeeZloT, usafrTxoebis

moTxovnebis gaTvaliswinebiT, ataron tansacmeli, ro-

melic Seesabameba maT kulturul da religiur tradiciebs.

kveba

20. srulfasovani kvebiT uzrunvelyofis garda, rac iTval-

iswinebs patimarTa kulturul da religiur moTxovnile-

bebs, cixis administraciam, SesaZleblobis farglebSi,

patimrebs unda misces saWmlis yidvisa da momzadebis Ses-

aZlebloba, rac maT kvebas kulturulad ufro misaRebs

xdis, da rom SeZlon sakvebis miReba Sesaferis dros, maTi

religiuri moTxovnilebebidan gamomdinare.

evropis sabWos dokumentebi

Page 255: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

255

iuridiuli konsultacia da daxmareba

21.1. ucxoel patimrebs maTTvis gasageb enaze unda ecnoboT iu-

ridiuli konsultaciis uflebis Taobaze im sakiTxebTan

dakavSirebiT, rac gavlenas axdens maT patimrobasa da sta-

tusze.

21.2. ucxoel patimrebs unda ecnoboT SesaZlo iuridiuli

daxmarebis Taobaze, xolo saWiroebis SemTxvevaSi unda

gaewioT daxmareba am saSualebis xelmisawvdomobasTan da-

kavSirebiT.

21.3. ucxoels patimrebs, romlebic saWiroeben TavianT ad-

vokatTan dakavSirebas, saWiroebis SemTxvevaSi unda hqon-

deT Targmanze xelmisawvdomoba.

21.4. cixis administraciam xeli unda Seuwyos ucxoeli patim-

rebisTvis administraciuli da iuridiuli daxmarebis uz-

runvelyofas kompetenturi gare uwyebebis mier.

21.5. ucxoeli patimrebi, romlebic eqvemdebarebian discip-

linur samarTalwarmoebas, saWiroebis SemTxvevaSi unda

sargeblobdnen Tarjimnis daxmarebiT.

gare samyarosTan kontaqti

22.1. ucxoeli patimrebis potenciuri izolaciis Tavidan ac-

ilebis mizniT gansakuTrebuli yuradReba unda mieqces

gare samyarosTan maTi urTierTobebis SenarCunebasa

da ganviTarebas, maT Soris, kontaqtebs ojaxsa da mego-

brebTan, sakonsulos warmomadgenlebTan, probaciisa da

sazogadoebriv organizaciebsa da moxaliseebTan.

22.2. Tu garkveul SemTxvevaSi ararsebobs usafrTxoebasTan

dakavSirebuli gansakuTrebuli problemebi, ucxoel pa-

timrebs unda mieceT saSualeba, amgvari kontaqtebis dros

gamoiyenon romelime ena sakuTari arCevanisamebR

22.3. satelefono zarebis ganxorcielebisa da miRebis, aseve

komunikaciis sxva formebis gamoyenebis wesebi unda ga-

moiyenebodes moqnili saxiT, raTa uzrunvelyofili iqnes

ucxoeli patimrebisTvis, romlebic ekontaqtebian pirebs

sazRvargareT, hqondeT sxva patimrebis Tanabari xelmis-

awvdomoba komunikaciis amgvar formebze.

rekomendacia (2012)12

Page 256: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

256

22.4. gadaxdisuunaro ucxoel patimrebs daxmareba unda gaewioT

gare samyarosTan komunikaciis xarjebis kuTxiT.

22.5. kontaqtebis optimizaciis mizniT ucxoel patimrebTan

sazRvargareT mcxovrebi ojaxis wevrebis vizitebi orga-

nizebuli unda iqnes moqnili formiT, rac SesaZloa moi-

cavdes maTTvis nebadarTuli vizitebis gaerTianebis Ses-

aZleblobas.

22.6. SesaZleblobis farglebSi, mxardaWera da informacia uz-

runvelyofili unda iqnes sazRvargareT mcxovrebi ojaxis

wevrebis mier ucxoeli patimrebis monaxulebis mizniT.

22.7. specialuri zomebi unda iqnes miRebuli ucxoeli patim-

rebis waxalisebisa da maTTvis SesaZleblobebis micemis

mizniT, SeinarCunon regularuli da mniSvnelovani urT-

ierToba SvilebTan.

22.8. Sesabamisi zomebi unda iqnes miRebuli patimrobaSi myof

mSobelTan Svilebis vizitebis, korespondenciisa da komu-

nikaciis sxva formebis xelSewyobis mizniT, gansakuTrebiT

maSin, rodesac isini sxva saxelmwifoSi cxovroben.

22.9. xelisuflebis organoebma Zalisxmeva ar unda daiSuron

imis uzrunvelsayofad, rom ucxoel patimrebs hqondeT

SesaZlebloba, ojaxis wevrebs Seatyobinon cixis an sxva

dawesebulebis Sesaxeb, romelSic isini imyofebian an,

romelSic gadaiyvanes.

22.10. aucileblobis SemTxvevaSi, ucxoeli patimris winaswari

TanxmobiT, cixis administraciam Zalisxmeva ar unda daiSur-

os imisaTvis, rom misi gardacvalebis, mZime daavadebis an se-

riozuli dazianebis Tobaze Seatyobinos misi ojaxis wevrebs.

22.11. xelisuflebis organoebma yvela zomas unda mimarTon, rom

hqondeT ucxoeli patimrebis ojaxis wevrebis ganaxlebu-

li sakontaqto informacia.

23.1. ucxoel patimrebs unda hqondeT saSualeba, rom regu-

larulad iyvnen informirebuli sazogadoebrivi sakiTx-

ebis Sesaxeb maTTvis gasageb enaze gazeTebis, perioduli

da sxva gamocemebis gamoweriT.

23.2. SesaZleblobis farglebSi, ucxoel patimrebs unda mieceT

evropis sabWos dokumentebi

Page 257: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

257

radio an satelevizio mauwyeblobaze, an komunikaciis sxva

formebze xelmisawvdomoba maTTvis gasageb enaze.

23.3. probaciis samsaxurebs, kompetentur asociaciebsa da mox-

aliseebs, romlebic daxmarebas uweven ucxoel patimrebs,

unda hqondeT xelmisawvdomoba im patimrebze, romlebsac

surT maTTan kontaqti.

kontaqti sakonsulos warmomadgenlebTan

24.1. ucxoel patimrebs unda hqondeT TavianTi sakonsulos

warmomadgenlebTan regularuli Sexvedris ufleba.

24.2. ucxoel patimrebs unda hqondeT TavianTi sakonsulos

warmomadgenlebTan komunikaciis gonivruli saSualebebi.

24.3. ucxoel patimrebs, romlebic arian sakonsulo warmomad-

genlobis gareSe im qveyanaSi, romelSic patimrobaSi imy-

ofebian, aqvT regularuli kontaqtisa da komunikaciis

saSualebebis ufleba im saxelmwifos warmomadgenlebTan,

romelic axorcielebs maTi interesebis dacvas.

24.4. ucxoel patimrebs, romlebic arian ltolvilebi, Tav-

Sesafris maZieblebi da moqalaqeobis armqone pirebi, aqvT

erovnuli an saerTaSoriso uwyebebis warmomadgenlebTan

komunikaciis ufleba, romlebsac evalebaT aseTi patimre-

bis interesebis dacva.

25.1. cixis administraciam unda acnobos ucxoel patimrebs

TavianTi uflebis Sesaxeb, moiTxovon Sexvedra TavianTi

sakonsulos warmomadgenelTan an erovnul Tu saerTaSo-

riso uwyebebis warmomadgenlebTan, romlebsac evalebaT

aseTi patimrebis interesebis dacva.

25.2. cixis administraciam, patimris Txovnis safuZvelze, unda

acnobos sakonsulos warmomadgenlebs maTi moqalaqis

cixeSi moTavsebis Sesaxeb.

25.3. cixis administracia srulad unda TanamSromlobdes sa-

konsulos warmomadgenlebsa da erovnul an saerTaSoriso

uwyebebis warmomadgenlebTan, romlebsac evalebaT aseTi

patimrebis interesebis dacva.

25.4. cixis administraciam unda awarmoos iseTi SemTxvevebis

rekomendacia (2012)12

Page 258: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

258

aRricxva, rodesac ucxoelma patimrebma uari Tqves sakon-

sulos warmomadgenlebTan Sexvedrisa da sakonsulos war-

momadgenlebis vizitis uflebaze.

cixis reJmi

26.1. im mizniT, rom uzrunvelyofili iqnes Tanabari xelmiswa-

vdomoba aqtivobebis dabalansebul programaze, saWiroe-

bis SemTxvevaSi cixis administraciam unda miiRos gansa-

kuTrebuli zomebi patimrebis SesaZlo problemebis aRmo-

safxvrelad.

26.2. aqtivobebze xelmisawvdomoba ar unda SeizRudos patim-

rebis SesaZlo gadacemis, eqstradiciis an gaZevebis gamo.

muSaoba

27.1. ucxoel patimrebs, SesaZleblobebis farglebSi, unda

hqondeT xelmisawvdomoba Sesabamis samuSaosa da profesi-

ul treningze, maT Soris, programebze cixis gareT.

27.2. saWiroebis SemTxvevaSi gansakuTrebuli zomebi unda iqnes

miRebuli imis uzrunvelsayofad, rom ucxoel patimrebs

hqondeT anazRaurebad samuSaoze xelmisawvdomoba.

27.3. ucxoel patimrebs SeuZliaT, TavianTi Semosavlis nawili

gadauricxon ojaxis wevrebs, romlebic sazRvargareT cx-

ovroben.

27.4. ucxoel patimrebs, romlebic muSaoben da TavianTi wv-

lili SeaqvT im saxelmwifos socialuri uzrunvelyofis

sistemaSi, romelSic isini imyofebian patimrobaSi, Sesa-

Zleblobisdagvarad, unda mieceT sapensio Senatanis maTi

moqalaqeobis an sxva romelime saxelmwifosaTvis gadar-

icxvis ufleba.

fizikuri varjiSi da dasveneba

28.1. fizikuri varjiSisa da dasvenebis aqtivobebi organizebuli

unda iyos moqnili formiT, rom ucxoel patimrebs SeeZloT

maTSi monawileoba maTi kulturis pativiscemis dacviT.

28.2. cixis administraciam xeli unda Seuwyos aqtivobebs, romle-

bic ganamtkicebs pozitiur urTierTobebs erTi da imave kul-

turisa da sxvadasxva warmomavlobis mqone patimrebs Soris.

evropis sabWos dokumentebi

Page 259: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

259

ganaTleba da treningi

29.1. ucxoeli patimrebisTvis sxva patimrebsa da TanamSrom-

lebTan efeqtiani urTierTobis xelSewyobis mizniT, maT

unda mieceT SesaZlebloba da waxalisdnen, iswavlon is ena,

romelic maT komunikaciis saSualebas miscems, da gaecnon

adgilobriv kulturasa da tradiciebs.

29.2. ucxoeli patimrebisTvis saganmanaTleblo da profesiuli

treningebis efeqtianobis SeZlebisdagvarad uzrunve-

lyofis mizniT, cixis administraciam mxedvelobaSi unda

miiRos maTi individualuri saWiroebebi da miswrafebebi,

rac SesaZloa, moicavdes muSaobas iseTi kvalifikaciis

misaRebad, romelic aRiarebulia da misi gagrZeleba Ses-

aZlebelia im qveyanaSi, romelSic isini, savaraudod, icx-

ovreben gaTavisuflebis Semdeg.

29.3. cixis biblioTeka, SeZlebisdagavarad, unda aRiWurvos

sakiTxavi literaturiTa da sxva resursebiT, romlebic

Seesabameba cixeSi myofi ucxoeli patimrebis lingvistur

saWiroebebsa da kulturul upiratesobebs da advilad

xelmisawvdomia.

religiisa da rwmenis Tavisufleba

30.1. patimrebs unda hqondeT religiis an rwmenis ganxor-

cielebis an Secvlis ufleba da daculi iyvnen nebismieri

iZulebisagan am kuTxiT.

30.2. cixis administraciam ucxoel patimrebs, SesaZleblobis-

dagvarad, unda misces maTi religiisa da rwmenis ufleba-

mosil warmomadgenlebze xelmisawvdomobis saSualeba.

janmrTeloba

31.1. ucxoel patimrebs xeli unda miuwvdebodeT janmrTelobis

dacvisa da mkurnalobis iseTive programebze, rogorebic

sxva patimrebisTvis aris xelmisawvdomi.

31.2. sakmarisi resursebi unda iqnes uzrunvelyofili janmr-

TelobasTan dakavSirebuli konkretuli problemebis

mosagvareblad, romlebic SesaZloa hqondeT ucxoel

patimrebs.

31.3. samedicino da janmrTelobis dacvis samsaxuris TanamS-

rekomendacia (2012)12

Page 260: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

260

romlebs, romlebic cixeSi muSaoben, unda SeeZloT janmr-

TelobasTan dakavSirebuli im konkretuli problemebis

mogvareba, romlebic SesaZloa ucxoel patimrebs hqondeT.

31.4. ucxoeli patimrebis janmrTelobis dacvis xelSewyobis

mizniT, yuradReba unda mieqces komunikaciis yvela as-

peqts. aseTi komunikacia SesaZloa, moiTxovdes iseTi Tar-

jimnis gamoyenebas, romelic misaRebi iqneba patimrisaT-

vis, da romelmac pativi unda sces samedicino saidumloe-

bas.

31.5. janmrTelobis dacva unda uzrunvelyofili iyos img-

varad, rom aRlaxavdes ucxoeli patimrebis kulturul

grZnobebs, xolo moTxovna, rom isini gasinjos imave sqesis

eqimma, SeZlebisadagvarad, unda iqnes dakmayofilebuli.

31.6. saWiroebis SemTxvevaSi, fsiqiatriuli janmrTelobis

dacva uzrunvelyofili unda iqnes im specialistis mier,

romelsac aqvs gansxvavebuli religiuri, kulturuli da

lingvisturi warmomavlobis mqone pirebTan urTierTobis

gamocdileba.

31.7. yuradReba unda mieqces ucxoel patimrebs Soris TviTda-

zianebisa da TviTmkvlelobis prevencias.

31.8. gaTvaliswinebuli unda iqnes im ucxoeli patimrebis ga-

dacema, romlebsac aqvT ganukurnebeli avadmyofoba,

da romlebsac surT gadayvana im qveyanaSi, romelTanac

mWidro socialuri kavSirebi aqvT.

31.9. miRebuli unda iqnes zomebi im ucxoeli patimrebis samed-

icino mkurnalobis uwyvetobis xelSewyobis mizniT, ro-

melTa gadacema, eqstradicia an gaZeveba xorcieldeba, rac

SesaZloa moicavdes medikamentebiT uzrunvelyofas Sesa-

bamis saxelmwifoSi transportirebis dros, da patimrebis

TanxmobiT, samedicino istoriis gadacemas sxva saxelmwi-

fos samedicino samsaxurisaTvis.

marTlwesrigis dacva da usafrTxoeba

32.1. cixis TanamSromlebma unda uzrunvelyon, rom SenarCu-

nebuli iyos marTlwesrigi da usafrTxoeba dinamikuri us-

afrTxoebis procesiTa da sxva ucxoel patimrebTan urT-

ierTerTobiT.

evropis sabWos dokumentebi

Page 261: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

261

32.2. cixis TanamSromlebi yuradRebiT unda iyvnen poten-

ciuri an arsebuli konfliqtebis Taobaze patimarTa

jgufebs Soris, romlebic SesaZloa warmoiSvas kul-

turuli Tu religiuri gansxvavebis an eTnikur niadagze

daZabulobis gamo.

32.3. cixeSi usafrTxoebis uzrunvelsayofad yvela saSualeba

unda iqnes gamoyenebuli urTierTpativiscemisa da Sem-

wynareblobis gaZlierebisa da konfliqtebis Tavidan ac-

ilebis mizniT, romlebic SesaZloa warmoiSvas sxvadasxva

warmomavlobis mqone patimrebs, cixis TanamSromlebsa da

sxva pirebs Soris, romlebic cixeSi muSaoben an vizitiT

imyofebian.

32.4. patimris moqalaqeoba, kultura an religia ar unda iyos

ganmsazRvreli faqtori patimris riskis Sefasebisas us-

afrTxoebasTan mimarTebaSi.

qalebi

33.1. specialuri zomebi unda iqnes miRebuli ucxoeli patimari

qalebis izolaciis winaaRmdeg brZolis mizniT.

33.2. yuradReba unda mieqcios ucxoeli patimari qalebis

fsiqologiuri da janmrTelobasTan dakavSirebuli

saWiroebebis dakmayofilebas, gansakuTrebiT maTi, visac

Svilebi hyavT.

33.3. mSobiarobamde da mSobiarobis Semdeg movlis zomebi da

saSualebebi unda efuZnebodes kulturuli da religiuri

gansxvavebis pativiscemas.

mcirewlovani bavSvebi

34.1. gadawyvetilebis miRebisas im sakiTxTan dakavSirebiT,

ucxoeli patimris mcirewlovani bavSvi, sasicocxlo in-

teresebis gaTvaliswinebiT, moTavsebuli iyos Tu ara

cixeSi, gansakuTrebuli yuradReba unda mieqces:

a. pirobebs, romlebSic icxovrebs bavSvi cixeSi;

b. pirobebs, romlebic bavSvs cixis gareT eqneba; da

g. bavSvis kanonieri meurvis Sexedulebebs.

34.2. cixeSi mSobelTan erTad myofi mcirewlovani bavSvebis

movlis zomebi da saSualebebi unda efuZnebodes kul-

turul da religiur gansxvavebebs.

rekomendacia (2012)12

Page 262: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

262

34.3. nebismieri mcirewlovani bavSvebis samarTlebrivi statusi,

romlebic cixeSi TavianT ucxoel mSobelTan erTad imy-

ofebian, unda ganisazRvros rac SeiZleba swrafad am mSob-

lis sasjelis moxdis dros, gansakuTrebuli mzrunvelobiT

im SemTxvevebis mosagvareblad, rodesac cixeSi dabadebul

bavSvebs aqvT mSoblisagan gansxvavebuli moqalaqeoba.

VI. gaTavisufleba

gaTavisuflebisaTvis momzadeba

35.1. ucxoeli patimrebis momzadeba gaTavisuflebisaTvis unda

dawyebuli iqnes gonivrul dros da iseTi meTodiT, rome-

lic xels Seuwyobs maT sazogadoebaSi reintegracias.

35.2. ucxoeli patimrebis sazogadoebaSi reintegraciis xe-

lSewyobis mizniT:

a. maTi samarTlebrivi statusi da mdgomareoba gaTavisu-

flebis Semdeg unda ganisazRvros rac SeiZleba swrafad;

b. SesaZleblobis farglebSi patimrebs unda mieceT cixis

Svebuleba da droebiTi gaTavisuflebis sxva formebi; da

g. maT daxmareba unda gaewioT ojaxTan, megobrebTan da

Sesabamis zrunvis saagentoebTan dakavSirebis an kavSiris

aRdgenis mizniT.

35.3. rodesac gaTavisuflebis Semdeg ucxoeli patimrebi rCe-

bian im saxelmwifoSi, romelSic patimrobaSi imyofebod-

nen, maT unda gaewioT Sesabamisi daxmareba da zrunva cixis,

probaciis samsaxuris an sxva saagentoebis mier, romlebic

patimrebis daxmarebis sakiTxebze muSaoben.

35.4. rodesac xdeba ucxoeli patimrebis gaZeveba im saxelmwi-

fodan, romelSic isini patimrobaSi imyofebian, patimre-

bis Tanxmobis SemTxvevaSi, Sesabamisi zomebi unda iqnes

miRebuli im saxelmwifos xelisuflebis organoebTan da-

kavSirebis kuTxiT, romelSic unda moxdes maTi gadayvana,

rom maT dabrunebisTanave gaewioT daxmareba sazogadoeba-

Si reintegraciis xelSewyobis mizniT.

35.5. mkurnalobisa da zrunvis uwyvetobis xelSewyobis mizniT,

rodesac patimrebis gadacema xdeba sxva saxelmwifosaT-

vis sasjelis darCenili nawilis mosaxdelad, kompeten-

evropis sabWos dokumentebi

Page 263: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

263

turma organoebma, patimrebis Tanxmobis SemTxvevaSi, unda

miawodon Semdegi saxis informacia im saxelmwifos, ro-

melSic igzavneba patimari:

a. patimrebisTvis Catarebuli mkurnaloba;

b. programebi da aqtivobebi, romlebSic isini monawile-

obdnen;

g. samedicino istoria; da

d. sxva nebismieri informacia, rac xels Seuwyobs

mkurnalobisa da zrunvis uwyvetobas.

35.6. rodesac SesaZlebelia ucxoeli patimrebis sxva saxelm-

wifosaTvis gadacema, maT unda gaewioT daxmareba, miiRon

damoukidebeli konsultacia gadayvanis SedegebTan dakav-

SirebiT.

35.7. rodesac xorcieldeba ucxoeli patimrebis gadacema sxva

saxelmwifosaTvis sasjelis darCenili nawilis mosaxde-

lad, mimRebi saxelmwifos xelisuflebam unda miawodos

patimrebs informacia patimrobis pirobebis, cixis reJimi-

sa da gaTavisuflebis SesaZleblobebis Taobaze.

vadamde adre gaTavisuflebis sakiTxis ganxilva

36.1. ucxoeli patimrebis vadamde adre gaTavisuflebis sakiTxi

unda ganixilebodes sxva patimrebis msgavsad, rogorc ki

amis ufleba miecemaT, da ar unda moxdes maTi diskrimina-

cia am kuTxiT.

36.2. kerZod, zomebi unda iqnes miRebuli imis uzrunvelsayo-

fad, rom patimroba aRiyos arajerovnad gagrZelebuli

ucxoeli patimris imigraciis statusis procedurebis

dasrulebis gaWianurebis gamo.

cixidan gaTavisufleba

37.1. im mizniT, rom ucxoel patimrebs gaewioT daxmareba, gaTa-

visuflebis Semdeg daubrundnen sazogadoebas, praqtiku-

li zomebi unda iqnes miRebuli saTanado dokumentebiTa

da pirovnebis damadasturebeli sabuTebiT uzrunvelsay-

ofad, aseve daxmareba unda gaewioT mgzavrobasTan dakav-

SirebiT.

37.2. rodesac ucxoeli patimrebi unda dabrundnen im qveyanaSi,

rekomendacia (2012)12

Page 264: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

264

romelTanac aqvT kavSiri, patimris Tanxmobis SemTxvevaSi,

sakonsulos warmomadgenlebi unda daexmaron am kuTxiT.

VII. patimrebTan momuSave personali

SerCeva

38. ucxoel patimrebTan momuSave personali SerCeuli unda

iqnes im kriteriumebis safuZvelze, romlebic moicavs

kulturul, sensitiurobis, interaqciis unar-Cvevebsa da

lingvistur unarebs.

treningi

39.1. TanamSromlebi, romlebic monawileoben ucxoeli patim-

rebis miRebaSi, saTanadod unda iyvnen momzadebuli maT-

Tan mopyrobis kuTxiT.

39.2. ucxoel patimrebTan momuSave personali momzadebuli

unda iyos kulturuli gansxvavebebis pativiscemisa da im

konkretuli problemebis gasacnobiereblad, romlebic

SesaZloa hqondeT aseT patimrebs.

39.3. aseTi treningi SesaZloa moicavdes im enis Seswavlas, ro-

melzec yvelaze xSirad saubroben ucxoeli patimrebi.

39.4. treningis programebis Sefaseba da gadaxedva regularu-

lad unda xorcieldebodes imis uzrunvelsayofad, rom

isini asaxavdes patimarTa cvlilebasa da socialur piro-

bebs.

39.5. personali, romelsac Sexeba aqvs ucxoel braldebulebsa

da msjavrdebulebTan, unda iyos informirebuli moqmedi

erovnuli kanonmdeblobisa da praqtikis, saerTaSoriso

da regionuli adamianis uflebebis samarTlisa da stand-

artebis Sesaxeb, romlebic aseTi pirebis mopyrobas exeba,

am rekomendaciis CaTvliT.

specializacia

40. saTanadod momzadebuli specialistebi unda iyvnen dan-

iSnuli ucxoel patimrebTan muSaobaSi CarTulobisa da

Sesabamis uwyebebTan, profesionalebsa da asociaciebTan

komunikaciis mizniT am patimrebTan dakavSirebul Temebze.

evropis sabWos dokumentebi

Page 265: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

265

VIII. politikis Sefaseba

41. xelisuflebis organoebma regularulad unda Seafason

da saWiroebis SemTxvevaSi gadaxedon TavianT politikas

ucxoel braldebulebsa da msjavrdebulebTan mopyrobis

Taobaze mecnierulad validuri kvlevis safuZvelze.

rekomendacia (2012)12

Page 266: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

266

evropis sabWos ministrTa komitetis rekomendacia

(2003) 23 cixis administraciis mier uvado da sxva grZelvadiani

patimrebis marTvis Sesaxeb

(miRebulia ministrTa komitetis mier 2003 wlis 9 oqtombers

ministrTa moadgileebis 2003 wlis 9 oqtombris 955–e

Sexvedraze)

ministrTa komiteti ministrTa sabWos statusis me–15 (b)

muxliT gaTvaliswinebuli pirobebis mixedviT, miiCnevs ra, rom

ministrTa sabWos wevri saxelmwifoebis interesis sagania Seqm-

nas saerTo principebi sapatimro sanqciebTan dakavSirebiT im

mizniT, rom moxdes am sferoSi saerTaSoriso TanamSromlobis

gaZliereba, miiCnev ra, rom patimrobis aRsruleba moiTxovs

balansis dacvas, erTi mxriv, sasjelaRsrulebis institutebSi

usafrTxoebis miznebis uzrunvelyofas, wesrigsa da discip-

linas Soris da meore mxriv, patimrebisTvis misaRebi sacxovre-

beli pirobebis, aqtiuri reJimisa da gaTavisuflebisaTvis kon-

struqciuli momzadebis miwodebiT, miiCnevs ra, rom patimrebi

unda imarTebodnen im gziT, romelic adaptirebulia individu-

alur garemoebebTan da Seesabameba samarTlianobis, Tanasworo-

bisa da miukerZoeblobis principebs,

miuTiTebs ra grZelvadiani sanqciebis implementaciis Tao-

baze 2001 wlis oqtomberSi evropis iusticiis ministrebis mier

moskovSi Catarebul 24–e konferenciis dros miRebul rezolu-

ciaze, miiCnevs ra, rom sikdviliT dasjis gauqmebam wevr saxelm-

wifoebSi Sedegad moitana samudamo patimrobis sanqciis gamoy-

enebis gazrda,

wuxs ra bevr qveyanaSi arsebuli zrdis Taobaze, vinaidan gr-

Zelvadiani patimrobis raodenobisa da xangrZlivobis gazrda

iwvevs cixis gadatvirTulobas da SeiZleba ziani moutanos pa-

timrebis adamianur menejments,

mxedvelobaSi iRebs ra, rom (99) 22 rekomendaciaSi Cadebuli

principebis implementacia, romelic moicavs cixis gadatvir-

Tulobas da cixis mosaxleobis gazrdas, iseve rogorc cixis ad-

evropis sabWos dokumentebi

Page 267: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

267

ministraciis uzrunvelyofas adekvaturi resursebiTa da per-

sonaliT, mniSvnelovnad Seamcirebs menejmentis problemebs,

rac dakavSirebulia grZelvadian patimrobasTan da uflebas

iZleva dakavebis ukeTessa da metad dacul pirobebze,

miiCnevs ra, rom kanonmdebloba da praqtika, romelic Seexeba

samudamo da sxva grZelvadian patimrebs, unda Seesabamebodes

evropis adaminis uflebaTa konvenciaSi da misi ganacxadiT min-

dobili organoebis precedentul samarTalSi ganmtkicebul

principebs,

mxedvelobaSi aqvs ra im principebTan Sesabamisoba, romlebic

Cadebulia wina rekomendaciebSi, kerZod:

– rekomendacia (82) 16 cixis datovebis Taobaze;

– rekomendacia (83) 17 saSiSi patimrebis patimrobisa da

maTTan moqcevis Taobaze;

– rekomendacia (84) 12 ucxoeli patimrebis Taobaze;

– rekomendacia (87) 3 evropuli cixis wesebis Sesaxeb;

– rekomendacia (87) 20 arasrulwlovanTa gadacdomis so-

cialuri reaqciis Toabaze;

– rekomendacia (89) 12 cixis ganaTlebis Taobaze;

– rekomendacia (92) 16 sazogadoebis sanqciebisa da zome-

bis evropuli wesebis Sesaxeb;

– rekomendacia (97) 12 sanqciebisa da zeomebis implementa-

ciaSi CarTuli personalis Taobaze;

– rekomendacia (98) 7 cixeebSi janmrTelobis dacvis eTi-

kuri da organizaciuli aspeqtebis Sesaxeb;

– rekomendacia (99) 22 cixis gadatvirTulobisa da cixis

mosaxleobis gazrdis Taobaze;

– rekomendacia (2000) 22 sazogadoebis sanqciebsa da zomeb-

Si evropuli wesebis implementaciis gaumjobesebis Sesaxeb;

– rekomendacia (2003) 22 patimrobidan pirobiT gaTavisu-

flebis Sesaxeb, rekomendacias uwevs, rom wevri saxelmwifoebis

mTavrobebi:

– samudamo da sxva grZelvadiani patimrebis menejmentisas

sakuTar kanonmdeblobebSi, politikasa da praqtikaSi sarge-

blobdnen am rekomendaciis damatebaSi gaTvaliswinebuli prin-

cipebiT;

– uzrunvelyon winamdebare rekomendaciisa da misi Tanmxle-

bi angariSis SeZlebisdagvarad farTod gavrceleba.

rekomendacia (2003)23

Page 268: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

268

(2003) 23 rekomendaciis danarTi

samudamo patimrisa da grZelvadiani patimris ganmarteba:

1. am rekomendaciis miznebisaTvis samudamo patimari aris

piri, romelic sasjels ixdis samudamo patimrobiT.

grZelvadiani patimari aris piri, romelic ixdis sasjels

an ramdenime sasjels, romelic mTlianad Seadgens xuT an

met wels.

saerTo miznebi

2. samudamo da sxva grZelvadiani patimrebis menejmentis

miznebi unda iyos:

– imis uzrunvelyofa, rom cixeebi aris daculi da usafrTxo

adgili am patimrebisa da im adamianebisaTvis, romlebic

muSaoben maTTan an stumroben maT;

– winaaRmdegoba gauwion samudamo da grZelvadiani patim-

robis saziano Sedegebs;

– gazardon da gaaumjobeson am patimrebis SesaZleblobebi,

warmatebiT dasaxldnen sazogadoebaSi da gaTavisuflebis

Semdeg icxovron kanonmorCili cxovrebiT.

– samudamo patimrobaSi myofebisa da sxva grZelvadiani pa-

timrebis menejmentis saerTo principebi.

3. mxedvelobaSi unda iqnes miRebuli gansxvavebebi samudamo

da sxva grZelvadian patimrobaSi myofi pirebis pirovnul

maxasiaTeblebSi da unda moxdes maTi gaTvaliswineba sas-

jelis aRsrulebisas individualuri gegmebis Sedgenisas

(individualizaciis principi).

4. cixis cxovreba ise unda moewyos, rom maqsimalurad miax-

loebuli iyo sazogadoebis realur cxovrebasTan (nor-

malizaciis principi).

5. patimrebs unda mieceT SesaZlebloba cixis yoveldRiur

cxovrebaSi gamoimuSaon piradi pasuxismgebloba (pasux-

ismgeblobis principi).

6. naTeli gansxvaveba unda gakeTdes samudamo patimrobaSi

myofebisa da sxva grZelvadiani patimrebisagan wamosul

nebismier risks Soris, romelic mimarTulia gare sazoga-

doebis, sakuTari Tavebis, sxva patimrebisa da im pirebis

evropis sabWos dokumentebi

Page 269: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

269

mimarT, romlebic muSaoben maTTan, an stumroben maT (us-

afrTxoebisa da dacvis principi).

7. mxedvelobaSi unda iqnes miRebuli samudamo patimrebisa

da sxva grZelvadiani patimrebis segregaciis ararsebo-

ba mxolod maTi sasjelis gamo (sagregaciis ararsebobis

principi).

8. samudamo an grZelvadiani patimris cxovrebis individu-

aluri dagegmva miznad unda isaxavdes progresul svlas

cixis sistemaSi (progresis principi). sasjeli dagegmva

9. saerTo miznebis miRwevisaTvis da zemoT aRniSnul prin-

cipebTan Sesabamisobis gamo unda Seiqmnas da ganviTardes

savaldebulo individualuri gegmebi TiToeuli patimri-

saTvis. es gegmebi unda momzaddes da ganviTardes SeZlebi-

sdagvarad patimris aqtiuri monawileobiT da kerZod,

dakavebis periodis dasasrulisaken gaTavisuflebis Sem-

dgomi zedamxedvelobiTa da sxva Sesabamis xelisuflebas-

Tan mWidro TanamSromlobiT.

10. sasjelis gegmebi unda moicavdes TiToeuli patimris

riskisa da saWiroebebis Sefasebas da unda gamoiyenebodes

sistematuri miaxloebisaTvis Semdeg sakiTxebTan:

– patimris winaswari moTavseba;

– progresuli moZraoba cixis sistemaSi ufro mkacridan

naklebad amkrZalavi pirobebisaken, idealur pirobebSi

saboloo fazas patimari unda atarebdes Ria pirobebSi, sa-

survelia sazogadoebaSi;

– monawileoba dasasvenebel da sxva saqmianobebSi, raTa Ta-

vidan iqnes acilebuli an ganeitraldes grZelvadiani pa-

timrobis saziano Sedegebi;

– pirobiTi gaTavisuflebis Semdeg kanonmorCili cxovrebis

da sazogadoebaSi adaptaciis xelSemwyobi pirobebisa da

zomebis gatareba.

11. sasjelis dagegmva unda daiwyos cixeSi Sesvlidan SeZlebi-

sdagvarad swrafad, unda gadaixedos regularul inter-

valebSi da modificirdes saWiroebis SemTxvevaSi.

rekomendacia (2003)23

Page 270: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

270

riskisa da saWiroebebis Sefaseba

12. cixis administraciam yuradRebiT unda Seafasos da gad-

awyvitos, aris Tu ara individualuri patimari riskis

matarebeli sakuTari Tavisa da sxvebis mimarT. Sefasebuli

riskebi unda moicavdes zians sakuTari Tavis mimarT, sxva

patimrebis mimarT, im pirebis mimarT, romlebic muSao-

ben maTTan, an stumroben maT, sazogadoebis mimarT, aseve

gaqcevis SesaZlebloba an cixis datovebisa Tu gaTavisu-

flebis Semdeg sxva seriozuli danaSaulis Cadena.

13. saWiroebebis Sefaseba saWiroa imisaTvis, rom moxdes per-

sonaluri saWiroebebisa da maxasiaTeblebis identifik-

acia, rac asocirebulia patimris danaSaulTan da zianis

momtan saqcielTan. SeZlebisdagvarad maRal doneze unda

gamoiyenebodes kriminogenuli saWiroebebi imisaTvis, rom

moxdes patimris danaSaulisa da zianis momtani saqcielis

Semcireba rogorc patimrobis ganmavlobaSi, aseve gaTavi-

suflebis Semdgom.

14. Tavdapirveli riskisa da saWiroebebis Sefaseba unda ganx-

orcieldes Sesabamisad gawvrTnili personalis mier da sa-

survelia es moxdes Sefasebis centrSi.

15. a. gamoyenebul unda iqnes Tanamedrove riskebisa da saW-

iroebebis Sefasebis instrumentebi, rogorc Cadebulia

samudamo da sxva grZelvadiani patimrebis sanqciebis im-

plementaciis gadawyvetilebaSi.

b. vinaidan riskebisa da saWiroebebis Sefasebis instrumen-

tebi yovelTvis moicaven Secdomis SesaZleblobas, is unda

gamoiyenebodes ara rogorc gadawyvetilebis misaRebi er-

TaderTi meTodi, aramed Sevsebuli unda iyos Sefasebi sxva

formebiT.

g. unda Sefasdes riskisa da saWiroebebis Semafasebeli

yvela instrumenti imisaTvis, rom cnobili gaxdes maTi

Zlieri da susti mxareebi.

16. radgan arc saxifaTooba da arc kriminogenuli saWiroebe-

bi araris arsebiTad mudmivi xasiaTis, riskisa da saWiroe-

bebis Sefaseba ganmeorebiT unda ganxorcieldes inter-

valebs Soris Sesabamisad gawvrTnili personalis mier,

raTa moxdes sasjelis dagegmvis moTxovnebTan Tanxvedra,

an Tu arsebobs sxvagvari saWiroeba.

evropis sabWos dokumentebi

Page 271: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

271

17. riskisa da saWiroebebis Sefaseba yovelTvis unda ukavSir-

debodes riskisa da saWiroebebis menejments. es Sefasebebi,

Tavis mxriv, unda ecnobos ukve arsebuli saTanado Careve-

bisa da modifikaciebis SeTavazebisas.

cixis usafrToeba da daculoba

18. a. cixis kontrolis SenarCuneba unda efuZnebodes dina-

mikuri usafrTxoebis gamoyenebas, rac gamoixateba per-

sonalis mier patimrebTan simtkicesa da samarTlianobaze

damyarebuli pozitiuri urTierTobebis ganviTarebaSi,

rac kombinirebuli iqneba maTi piradi mdgomareobisa da

imis aRqmiT, Tu ra riskis matareblebi arian individualu-

ri patimrebi.

b. teqnikuri xelsawyoebis gamoyenebisas, rogorebicaa

maRviZara an wriuli daxuruli televiziori, yovelTvis

unda daematos dinamikuri usafrTxoebis meTodebi.

g. usafrTxoebis farglebSi cixis perimetrze unda ikrZa-

lebodes iaraRis, maT Soris cecxlsasroli da policielis

specialuri joxis tarebis praqtika maT mier, vinc uSua-

lod urTierTobs patimrebTan.

19. a. cixis reJimis organizeba unda moxdes im formiT, rom

SesaZlebeli gaxdes moqnili reaqciebis moxdena usafrTx-

oebisa da daculobis cvlasTan erTad.

b. patimrebis konkretul cixeebsa Tu frTebSi ganTavseba

unda efuZnebodes savaldebulo riskebisa da saWiroebebis

Sefasebas da am garemoSi maTi moTavsebis mniSvnelobas,

radgan maTi saWiroebebis mxedvelobaSi miReba, savarau-

dod, Seamcirebs risks.

g. konkretuli riskebi da gamonaklisi garemoebebi, maT So-

ris uSualod patimrebis moTxovnebi, SesaZlebelia iTxo-

vdes zogierTi patimris segregacias. saWiroa intensiuri

mcdelobebi, raTa moxdes segregaciis Tavidan acileba, an

Tu mainc gamoiyeneba, unda moxdes gamoyenebis vadis Sem-

cireba.

20. a. usafrTxoebis maqsimaluri agregati gamoyenebul unda

iqnes mxolod rogorc ukiduresi zoma da aseTi zomis gam-

oyeneba regularulad unda gadaixedos.

b. maqsimaluri usafrTxoebis zomebis gamoyenebisas gansx-

rekomendacia (2003)23

Page 272: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

272

vaveba unda iyos im patimrebis reJimebSi, romlebic arian

gaqcevis an zianis motanis riskis matareblebi da im patim-

rebTan qcevaSi, romlebic arian riskis matareblebi sxva

patimrebis da/an maTTan momuSave, an mosanaxuleblad mi-

suli pirebis mimarT.

g. patimrebis qcevisa da usafrTxoebis moTxovnebis gaT-

valiswinebiT, usafrTxoebis maqsimaluri zomis gamoyeneba

miznad unda isaxavdes mSvidi atmosferos miRebas, patim-

rebis socializacias, frTaze moZraobis Tavisuflebas da

unda axdendes saqmianobebis variaciebis SeTavazebas.

d. saSiSi patimrebis menejmenti unda efuZnebodes (82)17

rekomendaciaSi Cadebul principebs, romlebic Seexeba sa-

SiSi damnaSaveebis patimrobas da maTTan mopyrobas.

samudamo da sxva grZelvadiani sanqciebis saziano Sedegis ga-

neitraleba.

21. samudamo da sxva grZelvadiani patimrobis saziano efeq-

tis Tavidan asacileblad da gasaneitraleblad cixis ad-

ministracia unda ecados:

– uzrunvelyos, rom sasjelis moxdis dasawyisSive moxdes

SesaZleblobebis SeTavazeba da mogvianebiT, saWiroebis

SemTxvevaSi, ganemartos patimars cixis wesebis, rutinis

da maTi uflebebisa da valdebulebebis Sesaxeb;

– misces patimrebs SesaZlebloba, warmodgenili, SeZlebis-

dagvarad vrceli, arCevanidan piradad airCion cixis dRi-

uri saqmianoba;

– SesTavazon adekvaturi materialuri pirobebi fizikuri,

inteleqtualuri da emociuri stimulirebisaTvis;

– ganaviTaron sasiamovno da megobrulad ganwyobili dizain-

is dawesebulebebi, aveji da dekoraciebi.

22. ganasakuTrebuli mcdelobaa saWiro ojaxuri jaWvis

gawyvetis Tavidan asacileblad. am mizniT:

– patimrebi unda moTavsdnen SeZlebisdagvarad axlos maTs

ojaxebsa da sxva naTesavebTan;

– werilebis gagzavna, satelefono saubrebi da vizitebi Ses-

aZlebeli unda iyos SeZlebisdagvarad xSirad da ganmar-

toebulad. Tu es debuleba safrTxes uqmnis usafrTxoebasa

da daculobas, an Tu riskis SefasebiT aris gamarTlebuli,

evropis sabWos dokumentebi

Page 273: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

273

aseT kontaqtebs SeiZleba Tan axldes gonivruli usafrTx-

oebis zomebi, rogorebicaa korespondenciis monitoringi

da Cxreka vizitebamde da maTi dasrulebis Semdeg.

23. a. SeiZleba dainergos sxva kontaqtebis gare samyarosTan,

rogoricaa daSveba gazeTebze, radiosa da televizorze

da sxva gare mnaxvelebi.

b. cixis datovebis Taobaze (82)16 rekomendaciaSi gaTval-

iswinebuli principebis mixedviT, konkretuli mcdelo-

bebi SeiZleba ganxorcieldes, raTa patimrebs sxvadasxva

formiT mieceT cixis datovebis ufleba, Tu saWiroa es-

kortis TanxlebiT.

24. patimrebs SeiZleba hqondeT daSveba Sesabamis dacvaze,

daxmarebasa da mxardaWeraze Semdeg sakiTxebSi:

– maTi danaSaulis pirobebze, msxverplisaTvis miyenebul

zianze da braleulobasTan asocirebul sxva grZnobaze;

– TviTmkvlelobis riskis Semcirebis Taobaze, gansa-

kuTrebiT uSualod dapatimrebis Semdgom;

– grZelvadiani patimrobis saziano efeqtebis gasaneitrale-

blad rogorebicaa institucionalizacia, pasiuroba,

daqveiTebuli TviTSefaseba da depresia.

samudamo da sxva grZelvadiani patimrebis specialuri

kategoriebi.

25. cixis xelmZRvaneloba unda zrunavdes ucxoeli patim-

rebis repatriaciis SesaZleblobebze, rac SesaZlebelia

misjili patimrebis transferis evropuli konvenciiT an

ormxrivi SeTanxmebebiT Sesabamis qveyanasTan. ucxoel pa-

timrebs unda ecnoboT am SesaZleblobebis Taobaze. sadac

SeuZlebelia repatriacia, cixis menejmenti da praqtika

unda eyrdnobodes ucxoeli patimrebis Sesaxeb (84)12 re-

komendaciaSi gaTvaliswinebul principebs.

26. garkveuli Zalisxmeva unda ganxorcieldes mgrZnobiare

patimrebis dasacavad sxva patimrebis muqarisa da cudad

moqcevisagan. Tu saWiroa dacviTi segregacia sxva patim-

rebisagan, Tavidan unda iqnes aucilebuli sruli izola-

cia da Seiqmnas daculi da mxardamWeri garemo.

27. unda ganxorcieldes qmedobebi im patimrebis adreuli da

specializebuli diagnozisaTvis, romlebic arian, an gaxd-

rekomendacia (2003)23

Page 274: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

274

nen mentalurad aSlili da maT mimarT unda ganxorciel-

des adekvaturi mopyroba. unda iqnes gamoyenebuli mimar-

Tuleba, mocemuli (98)7 rekomendaciaSi, romelic Seexeba

janmrTelobis dacvis eTikur da organizaciul aspeqtebs.

28. ufrosi patimrebi unda iRebdnen daxmarebas imisaTvis,

rom SeinarCunon fizikuri da fsiqikuri janmrTeloba. am

mizniT, cixis administraciam maT unda miawodos:

– Sesabamis diagnostikur da samkurnalo momsaxurebaze daS-

veba;

– samuSaos, varjiSisa da sxva saqmianobebis SesaZleblobebi,

rac vargisia individi patimris fizikuri da fsiqikuri md-

gomareobisaTvis;

– dieturad Sesaferisi sakvebi, specialuri dieturi saW-

iroebebis gaTvaliswinebiT.

29. a. imisaTvis, rom momakvdav, avadmyof patimars mieces

Rirseulad sikvdilis saSualeba, unda moxdes maTi gaT-

avisufleba ise, rom moxdes maTTvis cixis gareT mzrunv-

elobis miRebisa da gardacvalebis SesaZleblobis mice-

ma. TiToeul saqmeSi cixis administraciam unda mimarTos

Zalisxmevas, rom aseT patimrebs da maTs ojaxebs miewodoT

Sesabamisi mxardaWera da zrunva.

b. Sesabamisi daxmareba unda gaewios am patimrebs sasur-

veli praqtikuli momzadebisaTvis, magaliTad, anderZis

momzadeba, dakrZalvis momzadeba da a. S.

30. a. vinaidan qali patimrebi, rogorc wesi, Seesabamebian

samudamo an grZelvadian patimrobaSi myofi pirebis um-

ciresobas, maTi sasjelis moxdis individualuri gegma

unda SemuSavdes yuradRebiT, raTa moxdes maTi saWiroe-

bebis Tanxvedra.

b. qali patimrebisTvis unda gatardes konkretuli Zalisx-

meva, raTa:

– Tavidan iqnes acilebuli socialuri izolacia qali patim-

rebis ZiriTad mosaxleobasTan SeZlebisdagvarad Ser-

wymiT;

– qal patimrebs, romlebic daeqvemdebarnen fizikur, fsiqi-

kur da seqsualur Zaladobas, mieceT daSveba specialur

momsaxurebebze.

g. dedebs, romlebic ixdian samudamo an sxva grZelvadiani

evropis sabWos dokumentebi

Page 275: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

275

patimrobis sasjels, ar SeiZleba uari eTqvaT Tan iyolion

mozardi Svilebi mxolod maTi sasjleis gamo. rodesac mo-

zardebi imyofebian dedebTan, cixis administraciam unda

uzrunvelyos Sesabamisi pirobebis Seqmna.

31. menejmentma specialuri yuradReba unda miaqcios da gan-

sakuTrebuli mzrunveloba gamoiCinos im patimrebis prob-

lemebis mimarT, romlebmac, savaraudod, mTeli cxovreba

cixeSi unda gaataron. kerZod, maTi sasjelis dagegmva unda

iyos sakmarisad dinamikuri da uflebas unda aZlevdes

maT, sargebeli miiRon azrian saqmianobebSi da adekvatur

programebSi monawileobiT, maT Soris maTTvis sasjelTan

adaptirebaSi dasaxmareblad Seqmnili intervenciisa da

fsiqologiis momsaxurebaSi.

32. a. grZelvadiani patimrobis sasjelis mqone arasrulw-

lovani patimari SeiZleba moTavsdes mxolod maTs spe-

cialur saWiroebebze morgebul institutebsa Tu ganyo-

filebebSi.

b. arasrulwlovnebisaTvis reJimebisa da sasjelis dageg-

mva unda efuZnebodes Sesabamis principebs, romlebic Ca-

debulia gaerTianebuli erebis organizaciis konvenciaSi

bavSvTa uflebebis Sesaxeb da rekomendacias №R (87) 20

arasrulwlovanTa gadacdomis socialur reaqciebze da

gansakuTrebuli yuradReba unda miaqcios:

– debulebas adekvatur ganaTlebasa da swavlaze;

– mSoblebTan da ojaxis wevrebTan kavSirebis SenarCunebis

saWiroebas;

– debulebas emociuri ganviTarebisas adekvatur mxardaW-

erasa da mimarTulebebze;

– Sesabamisi sportuli da dasasvenebeli aqtivobebis Sesa-

Zleblobas;

– arasrulwlovnis mozrdilTa reJimSi gadayvanis yuradRe-

bian dagegmvas, arasrulwlovnis personaluri ganviTare-

bis mxedvelobaSi miRebiT;

– samudamo da sxva grZelvadiani patimrebis sazogadoebaSi

reintegraciis menejments.

33. im mizniT, rom saSualeba mieceT samudamo da sxva grZel-

vadian patimrebs, gadaWran grZelvadiani Caketilobidan

kanonmorCil sazogadoebaSi gadasvlisas warmoqmnili

rekomendacia (2003)23

Page 276: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

276

konkretuli problemebi, maTi gaTavisufleba winaswar

kargad unda momzaddes da unda moxdes Semdegis gaTvalis-

wineba:

– gansakuTrebuli wina gasaTavisuflebeli da gaTavisu-

flebis Semdgomi gegmebis saWiroeba, romelic Seexeba Ses-

abamis riskebsa da saWiroebebs;

– gaTavisuflebis miRebis SesaZleblobis Sesabamisi gaT-

valiswineba da gaTavisuflebis Semdgom nebismieri pro-

gramebis gagrZeleba, rogorebicaa dakavebis ganmalvobaSi

patimrebis mier ganxorcielebuli intervenciebi an mo-

qcevebi;

– cixis administraciasa da gaTavisuflebis Semdgom

sazedamxedvelo xelisuflebas, sazogadoebrivsa da sa-

medicino samsaxurebs Soris mWidro urTierTobis miRwev-

is saWiroeba.

34. samudamo da grZelvadiani patimrebisTvis patimrobidan

pirobiT vadamde gaTavisuflebis miniWeba da implementa-

cia SeiZleba efuZnebodes pirobiT gaTavisuflebis Taoba-

ze rekomendacias (2003)22.

ukan dabrunebuli patimrebi

35. Tu pirobiT gaTavisuflebis gauqmebis Semdeg samudamo an

grZelvadiani patimari dabrundeba cixeSi, unda gagrZel-

des ukve CamoTvlili principebis moqmedeba. kerTod, unda

moxdes riskisa da kriminogenuli saWiroebebis Semdgomi

Sefaseba da gamoyeneba Sesaferisi ganTavsebisa da Semd-

gomi intervenciebis arCevisaTvis adreuli gadasinjvisa

da sazogadoebaSi patimris xelaxla damkvidrebis momza-

debis mizniT.

personali

36. zogadad, samuSaod ayvana, SerCeva, treningi, muSaobisa da mo-

bilurobis garemo, iseve rogorc samudamo da sxva grZel-

vadian patimrebTan profesiuli qceva, unda efuZnebodes

principebs, romlebic gaTvaliswinebulia rekomendaciaSi

(97)12, sanqciisa da zomebis implementaciaSi CarTuli per-

sonalis Sesaxeb.

37. a. vinaidan samudamo da sxva grZelvadian patimrebTan mo-

muSave personals sWirdeba am patimrebisagan wamosul

evropis sabWos dokumentebi

Page 277: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

277

specifikur sirTuleebTan gamklaveba, maT unda gaiaron

specialuri treningi, romelic saWiroa maTi valdebule-

bebisaTvis.

b. kerZod, personalma treningi unda gaiaros, raTa hqondes

dinamikuri usafrTxoebis sruli aRqma imisaTvis, rom See-

Zlos usafrTxoebis dacvisaTvis Tavisi Sexedulebebis

gamoyeneba movaleobebis Sesrulebisas.

g. ufrosma specialistma da sazedamxedvelo personalma

damatebiT unda gaiaron treningi imisaTvis, rom zedamxed-

veloba gauwion da mxari dauWiron sabaziso wodebis per-

sonals dinamikuri usafrTxoebis gamoyenebaSi.

38. grZelvadiani patimrebis mier personalis manipulaciis

gazrdili riski sgamo, unda waxalisdes personalis mobi-

lurobisa da rotaciis principi.

39. unda ewyobodes regularuli Sexvedrebi da diskusiebi

personalis sxvadasxva kategorias Soris imisaTvis, rom

miRweul iqnes swori balansi patimrebis problemebis Tana-

grZnobiT gagebasa da kontrolis simkacres Soris.

kvleva

40. samudamo da grZelvadiani sasjelebis efeqtebis kvle-

va unda ganxorcieldes im garemoebebze specialuri mi-

TiTebiT, romlebic did rols TamaSoben mavne efeqtebis

SeCerebaSi da xels uwyoben cixis cxovrebasTan kon-

struqciul adaptacias.

41. unda Catardes da gamoqveyndes SefasebiTi kvleva im pro-

gramis efeqturobis Sesaxeb, romelic SemuSavda gaTa-

visuflebis Semdgom sazogadoebaSi adaptaciis gasaum-

jobeseblad.

rekomendacia (2003)23

Page 278: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

278

wamebisa da araadamianuri an Rirsebis Semlaxavi mopyrobis an dasjis prevenciis evropis

komitetis standartebi

saerTo angariSebis ~rezoluciuri~ nawilebi

II. patimroba

amonaridi me-2 saerTo angariSidan [CPT/Inf (92) 3]

44. dasawyisSi unda aRiniSnos, rom Tavisuflebis aRkveTis

dawesebulebebSi vizitis dros wamebis prevenciis komitet-

ma unda Seiswavlos uamravi sakiTxi. ra Tqma unda, igi gan-

sakuTrebul yuradRebas uTmobs patimarTa nebismier

gancxadebas personalis mier sastikad mopyrobis Sesaxeb.

Tumca, Tavisuflebis aRkveTis dawesebulebebSi dakavebis

pirobebis nebismieri sakiTxi Seesabameba wamebis prevenci-

is komitetis kompetencias. sastikad mopyobas SeiZleba

hqondes uamravi forma, romelTagan bevri SesaZloa ar iyos

winaswarganzraxuli, aramed ufro arasakmarisi saxsrebisa

da organizaciuli Secdomebis Sedegi. amitom, komiteti-

saTvis didi mniSvneloba aqvs cxovrebis saerTo dones dawe-

sebulebaSi. aseTi done mniSvnelovanwilad damokidebuli

iqneba patimarTaTvis SeTavazebuli saqmianobis saxeobebze

da patimrebsa da personals Soris urTierTobis saerTo md-

gomareobaze.

45. wamebis prevenciis komiteti yuradRebiT Seiswavlis dawese-

bulebis SigniT damyarebul mdgomareobas. patimrebsa da per-

sonals Soris, konfrontaluris prevenciisd, konstruqci-

uli urTierTobis mxardaWera, xels uwyobs, nebismieri Tav-

isuflebis aRkveTis dawesebulebisaTvis damaxasiaTebeli,

daZabulobis Semcirebas da amasTan, mniSvnelovnad amcirebs

incindentebisa da Tanmdevi sisastikis albaTobas. mokled,

rom vTqvaT, komiteti isurvebda daenaxa, rom kontrolisa

da SezRudvis zomebi xorcieldeba urTierTobisa da zrun-

vis atmosferoSi. aseTi midgoma araTu arRvevs dawesebule-

evropis sabWos dokumentebi

Page 279: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

279

baSi usafrTxoebis sistemas, aramed, piriqiT, savsebiT Sesa-

Zloa xeli Seuwyos mis gamyarebas.

46. saknebis normiT gaTvaliswinebulze metad Sevsebis proble-

ma pirdapir ukavSirdeba wamebis prevenciis komitetis kom-

petencias. Tu patimarTa raodenoba aRemateba im raodeno-

bas, romelzec Tavisuflebis aRkveTis dawesebulebaa gaT-

vlili, es uaryofiTad aisaxeba dawesebulebis SigniT yvela

saxis momsaxureobasa da saqmianobaze; cxovrebis saerTo

done daiklebs da SeiZleba mniSvnelovnadac. ufro metic,

Tavisuflebis aRkveTis dawesebulebis an misi calkeuli

nawilis normiT gaTvaliswinebulze metad Sevsebis done

SesaZloa aRmoCndes araadamianuri an Rirsebis Semlaxavi

adamianis fizikuri arsebobis TvalsazrisiT.

47. saqmianobebis damakmayofilebel programas (muSaoba,

ganaTleba, sporti da a.S.) aqvs gadamwyveti mniSvneloba

TavisuflebaaRkveTil pirTa keTildReobisaTvis. es exeba

yvela dawesebulebas, sadac imyofebian patimrebi rogorc

ganaCenis gamotanis Semdeg, ise gasamarTlebis molodinSi.

komiteti aRniSnavs, rom winaswari patimrobis rig dawese-

bulebebSi saqmianobis saxeobebi Zalian SezRudulia. iseT

dawesebulebebSi, sadac patimrebi didxans ar dahyofen,

dakavebulTa saqmianobis uzrunvelyofa arc ise ioli sak-

iTxia. naTelia, rom aq saubari ar SeiZleba iyos iseT indi-

vidualizirebul programebze, romlis Seqmnasac cdilo-

ben im dawesebulebebSi, romelSic msjavrdebulebi arian

moTavsebuli. magram ar SeiZleba imis daSveba, rom Tavisu-

flebaaRkveTilebi kvirebis, zogjer Tveebis ganmavlobaSi

saknebSi Caketili iwyendnen, da es miuxedavad maTTvis Seqm-

nili SedarebiT kargi materialuri pirobebisa. komiteti

imedovnebs, rom unda viswrafvodeT, raTa sagamoZiebo

izolatorebSi myofma pirebma SeZlon dRis arsebiTi nawi-

li (8 saaTi an meti) gaataron saknebs gareT da es dro dauT-

mon sxvadasxva saxis sasargeblo saqmianobas. raTqmaunda,

ukve msjavrdebul patimarTa pirobebi ufro keTilmowyo-

bili unda iyos.

48. gansakuTrebul xazgasmas saWiroebs sufTa haerze yofna.

moTxovnam imis Sesaxeb, rom TavisuflebaaRkveTil pirebs

neba aqvT yoveldRiurad erTi saaTiT mainc Caataron

wamebisa da prevenciis evropis komitetis standartebi

Page 280: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

280

fizikuri varjiSebi sufTa haerze, moipova farTo aRiare-

ba, rogorc uflebaTa ZiriTadma garantiam (sasurvelia,

rom mocemuli moTxovna iyos ufro farTo programis Se-

madgeneli nawili). wamebis prevenciis komitets surda

aReniSna, rom yvela patimars gamonaklisis gareSe (maT

Soris dasjis mizniT saknebSi myofTac), unda mieceT Sesa-

Zlebloba yoveldRiurad Seasrulon fizikuri varjiSebi

sufTa haerze. aseve, TavisTavad igulisxmeba, rom sufTa

haerze varjiSisaTvis arsebuli mowyobilobebi unda iyos

gonivruli sididis da SeZlebisdagvarad uzrunvelyofi-

li unda iyos TavSesafari uamindobis dros.

49. humanuri garemos arsebiTi komponentia saTanado sapir-

fareSo saSualebebis ioli xelmisawvdomoba da higien-

is damakmayofilebeli standartebi. amasTan dakavSire-

biT, komitets surs ganacxados, rom igi uaryofs zogi-

erT qveyanaSi Camoyalibebul praqtikas, sadac patimrebi

bunebriv moTxovnilebebs ikmayofileben TavianT saknebSi

moTavsebul WurWelSi (romelic Semdgom daniSnul dros

~gadaiRvreba~). tualeti ganlagebuli unda iyos sakanSi

(sasurvelia sanitaruli danamatebiT), an unda arsebobdes

saSualeba, romelic nebas rTavs patimrebs, romlebic amas

saWiroeben, gavidnen sapirfareSoSi nebismier dros (Rami-

Tac) Seyovnebis gareSe. garda amisa, patimrebs xeli unda mi-

uwvdebodeT saSxape an saabazano oTaxze. aseve, sasurvelia

sakanSi iyos wyalgayvaniloba.

50. wamebis prevenciis komiteti daamatebda, rom mas gansaku-

TrebiT awuxebs SemTxvevebi, roca erTsa da imave dawese-

bulebaSi Sexvedra uwevs normiT gaTvaliswinebulze metad

Sevsebul saknebTan, sadac imavdroulad ganrigiT gaTval-

iswinebuli patimarTa saqmianoba ar aris damakamyofilebe-

li da saTanadod ar aris organizebuli sapirfareSosa da

higienuri saSualebebis xelmisawvdomoba. aseTi pirobebis

zemoqmedebis erToblioba SesaZloa damRupveli aRmoC-

ndes patimarTaTvis.

51. patimarTaTvis aseve mniSvnelovania dasaSveb farglebSi

SeinarCunon kavSiri gare samyarosTan upirveles yovlisa,

patimars unda mieces SesaZlebloba SeinarCunos kavSiri

ojaxTan da axlo megobrebTan. saxelmZRvanelo princi-

evropis sabWos dokumentebi

Page 281: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

281

pad unda iqces gare samyarosTan kavSiris xelSewyoba.

aseTi kavSiris nebismieri Sezrudva unda efuZnebodes

konkretulad gansazRvrul usafrTxoebis interesebs an

materialuri saxsrebis ukmarisobas. amasTan dakavSire-

biT, komitets surs xazi gausvas erTgvarad SeRavaTiani

midgomis aucileblobas, Sexvedrebisa da satelefono kav-

Sirebis TvalsazrisiT, im patimarTaTvis, romelTa ojaxis

wevrebi cxovroben metad daSorebul adgilas (rac faqti-

urad ararealurs xdis regularul Sexvedrebs). magali-

Tad, aseT patimrebs SesaZlebelia neba daerTos akumu-

lireba gaukeTon Sexvedris dros da/an mieceT ojaxTan

satelefono kavSiris gaumjobesebuli pirobebi.

52. bunebrivia wamebis prevenciis komiteti aseve yuradRebas

iCens im konkretuli problemebisadmi, romelsac SeiZleba

Sexvdnen patimarTa gansakuTrebuli kategoria, magaliTi-

saTvis: qalebi, arasrulwlovnebi, ucxoelebi.

53. cixis personali zogjer iZulebulia gamoiyenos Zala, raTa

akontrolos patimrebi, romlebic Cadian Zaladobas da ga-

monaklis SemTxvevebSi mimarTos fizikuri zemoqmedebis

meTodebs. am situaciaSi aSkarad arsebobs didi riski pa-

timrebisadmi sastiki mopyrobisa da aqedan gamomdinare,

Cndeba uflebaTa dacvis gansakuTrebuli garantiebis au-

cilebloba. patimars, romlis winaaRmdegac gamoyenebu-

li iqna raime fizikuri zemoqmedeba unda hqondes ufleba

dauyovnebliv samedicino Semowmebaze da aucileblobis

SemTxvevaSi samedicino mkurnalobaze. aseTi Semowmeba

unda Catardes mosmenisa da sasurvelia, TvalTvalis ga-

reSe, xolo Semowmebis Sedegebi (maT Soris saqmesTan da-

kavSirebiT gakeTebuli, patimris gancxadebebi da eqimis

daskvna) unda Sedges oficialuri oqmis saxiT da gadaeces

patimars. im iSviaT SemTxvevebSi, roca saWiroa fizikuri

zemoqmedebis gamoyeneba, aRniSnuli patimari unda imyofe-

bodes mudmivi da saTanado zedamxedvelobis qveS. garda

amisa, iZulebis saSualebebi unda Seicvalos pirvelive Ses-

aZleblobisTanave; arasdros ar SeiZleba maTi gamoyeneba

an maTi gamoyenebis gaxangrZliveba dasjis zomis saxiT. da

bolos, saWiroa patimarTa winaaRmdeg Zalis gamoyenebis

yvela SemTxvevisaTvis Canaweris warmoeba.

54. inspeqtireba da saCivrebis ganxilvis efeqturi wesi aris

wamebisa da prevenciis evropis komitetis standartebi

Page 282: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

282

Tavisuflebis aRkveTis dawesebulebebSi sastiki mopyro-

bisagan dacvis ZiriTadi garantia. patimrebs unda hqondeT

SesaZlebloba Seitanon saCivrebi, rogorc Tavisuflebis

aRkveTis dawesebulebis sistemis farglebSi ise mis gareT,

maT Soris saTanado uwyebebisadmi konfidencialuri daka-

vSirebis SesaZlebloba. wamebis prevenciis komiteti gansa-

kuTrebul mniSvnelobas aniWebs damoukidebeli organos

mier (magaliTad, mnaxvelTa sabWos an mocemuli dawese-

bulebis zedamxedvelobisaTvis daniSnuli mosamarTleeb-

is mier ), romelsac aqvs uflebamosileba ganixilos pa-

timarTa saCivrebi (da Tu aucilebelia miiRos saTanado

zomebi) da inspeqtireba gaukeTos dawesebulebis Senobas,

TiToeuli penitencialuri dawesebulebis regularul

monaxulebas. aseTi organoebi, sxva funqciebis garda, Sei-

Zleba TamaSobdnen mniSvnelovan rols cixis administra-

ciasa da mocemul patiamrs da saerTod patimrebs Soris

warmoSobili uTanxmoebis aRmofxvraSi.

55. rogorc patimarTa interesebisTvis, aseve cixis personal-

isTvis aucilebelia oficialurad wesdebodes da praqti-

kaSi xorcieldebodes disciplinuri RonisZiebebis zusti

sistema; nebismieri mouwesrigebeli mxare am sferoSi da-

kavSirebulia araoficialuri da (ukontrolo) sistemis

warmoSobis riskTan. disciplinuri zomebis gamoyenebis

wesi unda uzrunvelyofdes patimarTa uflebas mousminon

im darRvevis sakiTxze, romlebzec arsebobs eWvi, rom maT

Caidines, da nebismieri dakisrebuli sanqciis ufro maRal

instanciaSi gasaCivrebis uflebas. disciplinaruli saxdelis dadebis oficialur wesTan

erTad, arsebobs sxva wesebic, romelTa meSveobiTac, dis-

ciplinasTan dakavSirebuli usafrTxoebis mosazrebebis

gamo (magaliTad, dawesebulebaSi ~kargi wesrigis~ Senar-

CunebisaTvis), patimari SesaZlebelia Tavisi nebis gareSe

moTavsebul iqnas dawesebulebaSi myofi sxva pirebisagan

gancalkevebiT. am wesebs unda axldes uflebaTa dacvis

qmediTi garantiebi. patimars unda ecnobos mis winaaRm-

deg aseTi zomis gamoyenebis mizezebi da Tu usafrTxoebis

moTxovnebi sxva rames ar iTvaliswineben1, mas unda mieces

1 SemdgomSi am moTxovnis formulireba Semdegnairad iqna Secvlili: patimars

werilobiT unda ecnobos mis winaaRmdeg gamoyenebuli aseTi zomis mizezebis Sesaxeb

(gasagebia, rom es mizezebi dasaSvebiaar moicavdes detalebs, romelTa dafarvac

gamarTlebulia usafrTxoebis mosazrebiT).

evropis sabWos dokumentebi

Page 283: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

283

Tavisi azris gamoxatvisa da mocemuli RonisZiebis saTana-

do uwyebaSi gasaCivrebis SesaZlebloba.

56. wamebis prevenciis komiteti gansakuTrebul yuradRebas

uTmobs SemTxvevebs, roca patimrebi, raime mizeziT (dis-

ciplinuri miznebisaTvis; maTi ~safrTxis~ Semqmneli an

~mousvenari~ qcevis gamo; sisxlis samarTlebrivi inter-

esebisaTvis; sakuTari moTxovnis safuZvelze) imyofebian

gancalkevebul patimrobasTan axlos mdgom pirobebSi.

proporciulobis principi moiTxovs, rom saqmis garemoe-

bebi Seesabamebodes gancalkevebuli patimrobis reJimis

gamoyenebaze gancxadebas patimrisaTvis, romlisTvisac

SeiZleba damRupveli Sedegebi hqondes. zogierT SemTx-

vevebSi gancalkevebuli patimroba SeiZleba udrides sas-

tik da Rirsebis Semlaxvel mopyrobas. nebismier SemTxveva-

Si, yoveli gancalkevebuli patimroba unda iyos rac Sei-

Zleba moklevadiani.

im SemTxvevaSi, roca aseTi reJimis dakisreba an gamoyeneba

xdeba moTxovnis safuZvelze, mniSvnelovani garantiaa, rom,

roca patimari an misi saxeliT Tavisuflebis aRkveTis dawe-

sebulebis muSaki moiTxovs eqims, igi moyvanil iqnas day-

ovnebis gareSe, raTa Caataros patimris samedicino Semow-

meba. am Semowmebis Sedegebi, maT Soris patimris fizikuri

da fsiqikuri mdgomareobis Sesaxeb angariSi, iseve rogorc,

Tu saWiroa, izolaciis gaxangrZlivebis SesaZlo Sedegebi,

unda Sedges werilobiT da gadaegzavnos kompetentur uwye-

bebs.

57. aradisciplinirebuli patimrebis sxva dawesebulebaSi ga-

dayvana wamebis prevenciis komitetis interesis kidev erTi

paraqtikuli sferoa. zogierTi patimari qmnis Zalian did

sirTules da aseT pirTa gadayvana, zogjer, ubralod au-

cilebelia. magram piris erTi dawesebulebidan meoreSi

ganuwyvetliv gadayvanam SeiZleba iqonios Zalian mavne

Sedegebi mis fsiqikur da fizikur janmrTelobaze. garda

amisa, TavisuflebaaRkveTili, aseT viTarebaSi, waawydeba

sirTuleebs ojaxTan da advokatTan kavSiris SenarCuneb-

is TvalsazrisiT. TavisuflebaaRkveTilis zedized ra-

modenime gadaadgilebis saerTo zemoqmedeba, garkveul

garemoebebSi, SeiZleba gautoldes sastik da Rirsebis Sem-

laxvel mopyrobas.

wamebisa da prevenciis evropis komitetis standartebi

Page 284: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

284

amonaridi me-7 saerTo angariSidan [CPT/Inf (97) 10]

12. 1996 wlis ramodenime vizitis ganmavlobaSi wamebis pre-

venciis komiteti araerTxel Sexvda Tavisuflebis aRkveTis

dawesebulebaTa normiT gaTvaliswinebulze metad Sevse-

bis problemas, movlenas, romelmac faqtiurad moicva ev-

ropuli qveynebis penitencialuri sistema. xSirad normiT

gaTvaliswinebulze metad Sevseba gansakuTrebiT maRalia

ukan dabrunebul patimarTaTvis (e.i. gasamarTlebis molo-

dinSi myofTaTvis) gankuTvnil dawesebulebebSi; Tumca

wamebis prevenciis komitetis dakvirvebiT, rig qveynebSi es

movlena mTels penitencialur sistemaSia gavrcelebuli.

13. rogorc wamebis prevenciis komitetma Tavis me-2 saerTo

angariSSi aRniSna, Tavisuflebis aRkveTis dawesebuleba-

Ta normiT gaTvaliswinebulze metad Sevseba aris sakiTxi,

romelic pirdapir Sedis komitetis kompetenciaSi (ix. CPT/Inf (92) 3, paragrafi 46).

roca Tavisuflebis aRkveTis dawesebuleba normiT gaTval-

iswinebulze metad aris Sevsebuli, patimrebi imyofebian

viwro da arahigienur saknebSi; iq yofnas axasiaTebs ganmar-

toebis SesaZleblobis mudmivi ararseboba (iseTi bunebrivi

moTxovnilebis dakmayofilebis drosac, rogoric tualet-

iT sargeblobaa); sakans gareT RonisZiebaTa Semcireba, rac

ganpirobebulia personalisa da saWiro mowyobilobebis uk-

marisobiT; samedicino samsaxurebis muSaobis gadatvirTu-

loba; mudmivad mzardi daZabuloba da patimrebs da patim-

rebsa da personals Soris Zaladobis faqtebis gamovlena. es

CamonaTvali namdvilad ar aris amomwuravi.

wamebis prevenciis komitetis kidev erTxel mouwia imis

gancxadeba, rom sapyrobileTa normiT gaTvaliswinebulze

metad Sevsebis damRupveli Sedegia patimrobis araadamia-

nuri da Rirsebis Semlaxveli pirobebi.

14. Tavisuflebis aRkveTis dawesebulebaTa normiT gaTval-

iswinebulze metad Sevsebis problemis gadasawyvetad, zo-

gierTi qveyana cdilobs gazardos dawesebulebebSi adg-

ilebis raodenoba. Tavis mxriv wamebis prevenciis komiteti

Sorsaa imis mtkicebisagan, rom mxolod damatebiTi adg-

evropis sabWos dokumentebi

Page 285: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

285

ilebis Seqmnas SeuZlia xangrZlivi vadiT problemis gad-

aWra. marTlac, rig evropul qveynebSi, romlebmac gad-

awyvites Tavisuflebis aRkveTis dawesebulebaTa mSene-

blobis gafarTeobis programis realizacia, gamoirkva,

rom cixeTa ufro meti patimris miRebis unaris zrdasTan

erTad, izrdeba patimarTa raodenobac. piriqiT, zogi-

erT qveyanaSi arsebulma politikam, romelic mimarTulia

cixeebSi gagzavnil pirTa raodenobis Semcirebis an Secv-

lisaken, arsebiTi wvlili Seitana Tavisuflebis aRkveTis

dawesebulebis binadarTa raodenobis misaRebi donis Sen-

arCunebSi.

15. cixeTa normiT gaTvaliswinebulze metad Sevsebis proble-

ma imdenad seriozulia, rom warmoSobs am movlenasTan brZ-

olis mizniT strategiis SemuSavebisaTvis evropul doneze

TanamSromlobis aucileblobas. amitom wamebis prevenciis

komiteti Zalian moxaruli iyo, roca Seityo, rom sisxlis

samarTlis sakiTxTa evropis komitetis (CDPC) fargleb-

Si daiwyo muSaoba am mimarTulebiT. wamebis prevenciis

komiteti imedovnebs, rom am samuSaos warmatebiT dasrule-

ba ganxiluli iqneba, rogorc prioriteti.2

2 1999 wlis 30 seqtembers evropis sabWos ministrTa komitetma miiRo rekomendacia

R(99) 22 Tavisuflebis aRkveTis dawesebulebaTa normiT gaTvaliswinebulze metad

Sevsebisa da sapatimroSi moTavsebulTa raodenobis zrdis Sesaxeb.

wamebisa da prevenciis evropis komitetis standartebi

Page 286: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

286

III. samarTaldamcavi organoebis muSakTa momzadeba

me-2 saerTo angariSidan [CPT/Inf (92) 3]

59. dasasrul, wamebis prevenciis komitets surs aRniSnos is

udidesi mniSvneloba, romelsac igi aniWebs samarTaldam-

cavi organoebis muSakTa momzadebas3 (romelic unda moi-

cavdes ganaTlebas adamianis uflebaTa sakiTxebze _ ix.

agreTve wamebisa da sxva sastiki, araadamianuri an Rirsebis

Semlaxveli mopyrobis an dasjis winaaRmdeg gaerTianebuli

erebis organizaciis konvenciis muxli 10). udavoa, rom ar

arsebobs policiis an Tavisuflebis aRkveTis dawesebuleb-

is muSakis saTanado momzadebaze ukeTesi garantia Tavisu-

flebaaRkveTil pirTa mimarT sastiki mopyrobis winaaRmdeg.

kvalificirebuli muSakebi SeZleben sastiki mopyrobis ga-

reSe warmatebiT Seasrulon Tavisi movaleobebi da daicvan

dakavebulTa da patimarTa dacvis ZiriTadi garantiebi.

60. amasTan dakavSirebiT, wamebis prevenciis komitets sjera,

rom samarTaldamcavi personalis SerCevisas ZiriTadi

kriteriumi unda iyos adamianebTan urTierTobis niWi

da rom swavlebis procesSi mniSvnelovani aqcenti unda

gakeTdes pirovnebaTSoris urTierobis Tvisebebis gan-

viTarebaze, romelic dafuZnebuli unda iyos adamianis

Rirsebis pativiscemaze. aseTi codna policielsa Tu cix-

is momsaxures SesaZleblobas aZlevs ganmuxtos iseTi vi-

Tareba, romelic SeiZleba gadazrdiliyo Zaladobis aqtSi

da ufro farTo gagebiT, migviyvans Tavisuflebis aRkveT-

is dawesebulebebSi daZabulobis Semcirebasa da cxovrebis

donis amaRlebamde, rac sasargebloa TiToeulisaTvis4.

3 am angariSSi, gansazRvreba _ ~samarTaldamcavi organos muSaki~ moicavs rogorc

policiis ise Tavisuflebis aRkveTis dawesebulebis personals.

4 wamebis prevenciis komiteti agreTve, mouwodebs saxelmwifoebs miznad daisaxon

adamianis uflebaTa ZiriTadi debulebebis integracia gazrdili riskis kontrolis

specialur praqtikul programebSi, magaliTad, rogoricaa sisxlis samarTlis

danaSaulSi eWvmitanilTa dakaveba da dakiTxva; es SesaZlebelia ufro efeqturi

aRmoCndes, vidre adamianis uflebebis Sesaxeb damoukidebeli kursebi.

evropis sabWos dokumentebi

Page 287: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

287

amonaridi me-11 saerTo angariSidan [CPT/Inf (2001) 16]

personalisa da patimris urTierToba

26. cixis humanuri sistemis qvakuTxedi yovelTvis aris da

iqneba sworad SerCeuli da momzadebuli personali, ro-

melmac icis rogor daamyaros swori urTierToba patim-

rebTan; isini Tavis muSaobas ufro profesiul mowodebad

aRiqvamen, vidre samsaxurad. patimrebTan kargi urTier-

Tobis damyarebis unari unda CaiTvalos am profesiis mTa-

var da ZiriTad Tvisebad.

samwuxarod wamebis prevenciis komiteti xSirad rwmunde-

ba imaSi, rom personalisa da patimris urTierToba for-

malur da mSral xasiaTs atarebs - personals mkacrad

reglamentirebuli damokidebuleba aqvs patimarTan, xolo

maTTan sityvier urTierTobas mxolod samuSaos Tanmdev

umniSvnelo aspeqtad aRiqvams. amgvari damokidebulebis

sakmaod simptomaturi niSnebia qvemoT CamoTvlili faqte-

bi, romelTa mowmec araerTxel gamxdara komiteti patimre-

bis iZuleba, rom saxiT kedlisken idgnen cixis personalis

molodinSi an sanam cixis vizitorebi gaivlian, patimrebi-

sTvis brZaneba, rom Tavdaxrilebma da zurgze xelebdawyo-

bilebma iaron dawesebulebis teritoriaze; cixis person-

alis mier xelketebis demonstratiuli da TiTqmis provok-

aciuli tareba. usafrTxoebis TvalsazrisiT aseTi praqti-

ka ar aris aucilebeli da verafriT daexmareba personalsa

da patimrebs Soris kargi urTierTobis damyarebas.

cixis personalis namdvili profesionalizmi imaSi mdgo-

mareobs, rom SeZlon patimrebis mimarT TavSekavebuli da

humanuri moqceva da amasTan erTad ar gamorCeT usafrTx-

oebisa da wesrigis sakiTxebi. am TvalsazrisiT cixis xe-

lmZRvanelobam unda ganawyos personali, rom gonivrul

farglebSi gamoiCinon ndoba patimrebis mimarT da imis

molodini, rom patimrebs aqvT wesierad moqcevis survili.

personalsa da patimrebs Soris konstruqciuli da dadeb-

iTi urTierTobebis Camoyalibeba xels Seuwyobs ara marto

sastiki mopyrobis riskis Semcirebas, aramed kontrolisa

da usafrTxoebis gaZlierebasac. Tavis mxriv es ufro sa-

wamebisa da prevenciis evropis komitetis standartebi

Page 288: sasjelaRsrulebis sistemis samarTlebrivi reJimis TanamSromelTa ...

288

sargeblos gaxdis cixis personalis muSaobas. personalsa

da patimrebs Soris dadebiTi urTierTobebis uzrunvely-

ofa aseve didad aris damokidebuli imaze, rom yovelTvis

sakmarisi raodenobis TanamSromlebi imyofebodnen pa-

timrobis dawesebulebebSi da im adgilebSi, romelsac pa-

timrebi sxvadasxva saqmianobisaTvis iyeneben. komitetis

delegaciebi xSirad xedaven, rom es ase ar xdeba. kadrebis

saerTo simcire da/an konkretuli TanamSromlebis samsax-

urSi gamocxadebis sistema, romelic TiTqmis gamoricxavs

patimrebTan pirdapiri kontaqtis saSualebas, aSkarad

xels uSlis kargi urTierTobebis Camoyalibebas; ufro

zogadad es warmoSobs rogorc patimrebis, aseve person-

alisaTvis safrTxis Semcvel garemos.

aseve aRsaniSnavia, rom iq, sadac personalis raodenoba

araadekvaturia, usafrTxoebis sabazo donis SesanarCuneb-

lad da dawesebulebis muSaobis reJimis uzrunvelsayofad

saWiro xdeba sazeganakveTo muSaoba. aseTma mdgomareobam

advilad SeiZleba gamoiwvios stresis maRali done TanamS-

romlebs Soris da maTi Zalebis naadrevi galeva; vxedavT

situacias, romelic aZlierebs daZabulobas, rac peniten-

ciur garemos isedac axasiaTebs.

evropis sabWos dokumentebi