REKLAMIN NSAN ZER NDEK ETK S

Bana bir lkenin televizyon reklam n gsterin, o lkenin motorunu neyin al t rd n syleyeyim. Paul Knox

Reklam ; yasal yoldan yalan sylemektir. Michael Jackman

Reklam; bir i in, bir mal n veya bir hizmetin para kar l nda, genel yay n aralar nda tarif edilerek geni halk kitlelerine duyurulmas " olarak tan mlamaktad r. Reklam, do rudan do ruya satmaktan ok, hitap etti i kitleyi sat n almaya haz rlayan ve sat n alma fiiline sevk eden bir arat r.

Yksel Unsal, Bilimsel Reklam ve Pazarlamadaki Yeri, ABC Kitabevi, stanbul, 1984, s. 12. Saffet Olcay, Reklam Nedir, Nas l Yap lmal d r?, Olcay Yay nlar , Ankara, 1969, s. 12.

Reklam n genel amac ; hedef tketicilere bir rn veya bir hizmeti duyurmak, rne, markaya, i letmeye kar tketicilerde olumlu bir e ilim olu turmay sa lamakt r.

Reklam n, sosyolojik boyutuna yneltilen ele tiriler olarak; reklam mesajlar n n tketiciyi yan ltt , onun gerek tercihini gstermesine imkan vermedi i konusudur. Binlerce rnn k yas ya yar t serbest piyasa ortam nda insanlardaki duygusal gdlere seslenerek, memnun olmad duygusunu kam layarak, eksiklik ve huzursuzluk yaratarak reklam yap lan rn ile bu eksikli in giderilece i ve mutlu olaca telkin edilmektedir. Sz konusu rne sembolik de erler ykleyerek ve yenili i n plana kararak kullan, tket, at ve eskisini getir, yenisi ile de i tir felsefesinden hareketle yeni olan her eyi almaya telkin etmektedir.

REKLAMCILIKTA PSIKOLOJI VE ARA TIRMANIN GELI IMI

Reklam n btn mecralara ynelik tasar mlar nda kullan lan, olduka nemli unsurlardan biridir psikoloji. 1994 tarihinde, Mattelart'a gre, Sigmund Freud'tan nce insanlar n davran lar igdlerle a klanmaya al lmaktayd . Buna gre insanlar marka kavram na ynelik nerilere a kl k, taklit ve sempati unsurlar n igdsel olarak yapmaktayd . 1920 y llar nda, bu de erlendirmeler davran l n ne kmas yla uyar c tepki ya da etki-tepki teorisi ile farkl l k gstermi , sebepsonu ili kisini ortaya karm t r. Buna gre zmlemeler, tketici-mesaj aras nda olan ili ki, tepkinin kayd ve hat rlanma durumuna dn m tr. Bunlar n ortaya kar lmas yla, ara t rmalar daha ayr nt l olarak srdrlm tr.

Yirminci yzy l n ba lar nda, Nortwestern niversitesinde, reklam psikolojisi zerine ara t rmalar ba lam t r. Bu y llarda ara t rmac lar n yapt al malar, kitap haline getirilerek yay nlanm t r. Dnemin, reklamla ilgili ara t rmalar ve yazarlar k saca yledir: 1908 y l nda, Walter Dill Scott reklamda ve sat c l kta psikolojinin kullan lmas 1908 y l nda Harry Dwight, reklamc l kta ara t rman n nemi Arcibald Crossley, 1919 y l nda, bugn reklam ara t rmalar nda kullan lan ilk anketlerin kullan lmas n sa lam t r. Albert Lasker reklam n ikna edici unsuru zerinde durmu tur. Claude Hopkins reklam n ikna edici unsuru zerine ara t rma yapmaya ba lam ve bu ara t rmalar 1923 y l nda yay n haline getirtmi tir.

Kim oldu unu yle hayk r yor ki; ne dedi ini duyam yorum. Ralph Waldo Emerson

REKLAMIN ETK LER

Reklamlar n; insanlar zerindeki etkileri;insanlarda bulunan temel i drtleri uyand rmak,harekete geirmek ve etkilenmeler sonucu davran lar meydana getirmek eklindedir. Reklamlar n temel d ncesi; insanlardaki ihtiya, ilgi, arzu, heves duygular n harekete geirmektir. Bunun iin de retilen mal ve rnleri insanlar n temel ihtiyalar olacak, bunlara sahip olunca arzular , hevesleri gerekle ip mutlulu a kavu acaklar d ncesiyle insanlar ilgilerini ekmeye, duygular n ok amaya al rlar.

Reklamlardaki

en nemli unsurlardan biri: bir reklam n, insanlar ierisinde bulunan, estetik, kl k, gzellik duygular n harekete geirebilmesidir. Btn reklamlar bu amatan yola karak haz rlan r, yap l r. nsanlar gzel, k, zarif bulduklar , kendilerini etkileyen, sahip olduklar nda mutlu olacaklar na inand klar mal ve rnleri, ihtiya olmasa da almaya al rlar.

REKLAMIN OCUKLAR ZERINDEKI ETKILERIE er reklamlar,ocuklar n beynini istila edip, ebeveyn grevlerine el koyarak zorla ailenin iine girmi se ve de aileler marketle ocuk aras nda bir arac olmaktan teye gidemeyecek kadar alalm sa, i te bu; gerekten gnmzn sosyal devrimidir.Jules Henry

ocuklar srekli olarak ilgin, ak c ve rengarenk eylere ynelir. Bunu bilen reklam yap mc lar , reklamlar n genellikle ilgin karakter kullanarak yapar. Bu karakterler hayal dnyas n n rn olan izgi film kahramanlar d r. Bu tip kahramanlar daima ocuklar n ilgisini ekmeyi ba arm t r. Sonulara bakt m zda: izgi film karakterlerinin oynad reklamlar , di er reklamlara oranla daha e itici, daha dzeyli oldu u ortaya km t r.

Reklamlar yap mc lar n hedef kitlelerinin %30unu ocuklar olu turur. Reklamlar ocuklar n sat n alma isteklerini artt r r. Reklamlar n ocuklarda her grdklerini elde etme arzusu yaratabilece i ne srlmektedir. zellikle de abart l reklamlar n ocuklarda gerek ile hayali ay rt edemeyecek ekilde arp k kavramlar olu turabilece i ileri srlmektedir. ocuklar n reklamlara bu kadar ilgi duymalar n n sebebi: ok geni ve renkli hayal dnyalar d r.

Reklamlar n ocuklar zerindeki Etkileri (ya olarak)

0-5 ya = %20 etki 5-7 ya = %55 etki 7-10 ya = %62 etki 10-15 ya = %70 etki 15-17 ya = %85 etki

Reklam mizansenlerindeki ya am biimleri, anne, baba ve ocuk tipleri, bu tiplerin duygu, d nce, davran ve tutumlar , genelde ocuklar iin model olu turmaktad r. Bu a dan reklam n ocu un geli iminde ve sosyalle mesinde nemli bir rol bulunmaktad r. Reklamlar n ocuklar zerindeki etkileri, uzun dnemde varl n gstererek, ocu un ki ili inin olu mas nda etkili olmaktad r.

Bat lkelerinde her ocuk, y lda ortalama 900 saat televizyon ba nda kal yor ve bu sre iinde de en az 10 bin reklam filmi seyrediyor. Her ocu un ayn sre iinde okulda derste geirdi i zaman ise sadece 700 saat. Yine ayn ara t rmaya gre 1997de her ocuk iin y l boyunca yap lan ortalama al veri 4 bin 800 dolar buluyor. Bu arada bo anmalar artt ka, ocuklara al nan hediyelerin de artt hatta bo anm ailelerde bykanne ve bykbabalar n da ac ma duygusuyla torunlar na daha s k hediye ald belirtiliyor.Gnseli zen Ocako lu, ocuklar n Reklamlarda Rol Almas Sak ncal m ?, Zaman Gazetesi-16.07.2006

ocuklarla ilgili reklam dzenlemelerine bakacak olursak;

2012 y l na kadar reklam ve tan t c faaliyetlerle ilgili yasal dzenlemeler gncellenecek, ocuklara ynelik reklamlarda istismar nlenecek, toplumu yan lt c ve bilimsel kan ta dayal olmayan haberler yay nlanmayacak. ocuklarda obeziteye yol aabilecek g dalar n reklamlar n n yay n saatlerine dzenleme getirilecek, ocuklara ynelik programlar n aralar nda obezite riski olu turulacak g da reklamlar n n yay nlanmas engellenecek.

Tketici Raporu 2011, Reklamlar n ocuklar zerindeki Etkileri, 70. say

REKLAM-MARKA L K S

Modern endstriye dayanan toplum, raslant sal ya da yzeysel olarak de il, temelde gsteri yanl s d r. Hakim iktisad n imaj olan gsteride ama hibir ey, geli me ise her eydir. Gsteri, kendinden ba ka hibir eye varmak istemez. Guy Debord

Gnmzde insanlar n bir blm marka ba ml s halindedir. Bir rn sat n al rken dikkat edilen ilk ey o rnn markas olmaktad r. Markas olmayan rnlerle ilgilenilmedi i giderek yayg nla maktad r. Bu markalar n bir kaliteyi simgelemelerinden daha ok sahip olduklar imajlard r. Kimisi zenginlik ve soyluluk imaj , kimisi gllk ve bir kesime ait olma imaj d r. nc dnya lkeleri halklar ya am sava verirken, ayn topraklarda k yas ya bir markalar sava srp gitmektedir. Bu markalar sava srerken, btn yerel kltrel de erlerde yara olmaktad r. Escada, Lee Cooper, Lewis, Coca Cola, Mc.Donalds v.b. markalar girdikleri lke topraklar nda btn yerel tketim biimlerini, mutfak geleneklerini, yerel giysileri ortadan kald r rlar. nk yerel unsurlar n bir markas ve kullan c lar na kazand rd farkl bir stat yoktur.

Reklamlar ogu zaman rn tan tmak yerine marka kullan c s imaj yaratmaya, degistirmeye veya korumaya yneliktir. Bu reklamlarda rnden ok o rn ne tarz insanlar n tkettigi ve o markaya ynelenlerin ne kadar mutlu, keyifli, hakl , vs. oldugu gsterilir. Ama, baz eski markalar kullanan tketicilerin kendilerini mutsuz hissetmelerini saglayabilmektir. Bu gsterimde bazen sezgisel, bazen de bilimsel bir sekilde tketicilerin yknme (orada olma istegi) ve zdeslesme (o kisi olma istegi) psikolojisinden faydalan l r. Baska deyisle, kisinin manevi yoksunluklar ndan ve varolussal sorunlar ndan tketme ve tketirken de o markaya ynelme yoluyla kurtulabilecegi mesaj verilir.

HERKES

N AKLI ONDA..!

Bir

beyin olmak demek, ne giyece ini, ne sat n alaca n ya da nas l konu aca n kendinden ba ka kimsenin (ya da hibir eyin) syleyememesi demektir.Naomi Klein

YAYINLANMAKTA OLAN B R KA REKLAM

Reklam uzman olan Gnseli zen Ocako lu; Son dnemde giderek artan rekabet reklamlarda s ra d l n kullan lmas na neden oluyor. S ra d olmak bir anlamda dikkat ekmek anlam na geliyor. ne kmak isteyen markalar bazen renk krl gibi 'reklam krl ne' d ebiliyor. Bu sadece bizde de il, yurtd nda izledi imiz yar malarda da olabiliyor. Biz de ise son dnemde baz lar "vur patlas n al oynas n" derken, baz lar da cinselli i ne kar yor. Ne yaz k ki iyi reklamlar giderek azal rken i in kolay na kaanlar 'absrd reklamlarla' dikkat ekmeye al yor. tesbitinde bulunuyor.

"Foto raf makinesi al rken sa lacak inek miyim, cep telefonunda kaz k yiyecek kadar ku beyinli miyim, televizyonda pahal fiyata atlayacak kadar sazan m y m, ama r makinesinde kaz a raz olacak kadar koyun muyum?"

AZRA

L B LE BA TAN IKARDILAR!

Sonu olarak; inde ya amakta oldu umuz toplum, bir tketim toplumudur. A r harcama ve lks tketimle yap lanan bu a amada, insanlar, zerine d en grev ve sorumluluklar al veri yaparak yerine getirmektedir. Modern kapitalist piyasadaki iktidar, insanlar etkileme, ynlendirme ve kontrol etme yntemini harcama ve tketim zerinde gerekle tirmektedir. Reklam ve teknolojik geli im, bu anlamda sistemin i leyi ine byk fayda sa lamaktad r.

sorumlu, bilinli, ele tirici, Kendine gvenli, yarat c , retici birey. Bilinli ebeveyn reticiler birli i ve bunlar n zenle korunmas . Srekli e itim. Bireysel ve toplumsal denetim. nsana ve evrene zarar veren a r l klara kar l k A r zgrl e kar l k,

EL F U URLU 2011