qarTuli ena da literatura - mes.gov.ge klasi (Qartuli... · 3 maswavleblis wignis struqtura I....

7

Transcript of qarTuli ena da literatura - mes.gov.ge klasi (Qartuli... · 3 maswavleblis wignis struqtura I....

Page 1: qarTuli ena da literatura - mes.gov.ge klasi (Qartuli... · 3 maswavleblis wignis struqtura I. saxelmZRvanelos koncefcia 4 II. informacia saxelmZRvanelosa da `aqtivobebis rveulis~
Page 2: qarTuli ena da literatura - mes.gov.ge klasi (Qartuli... · 3 maswavleblis wignis struqtura I. saxelmZRvanelos koncefcia 4 II. informacia saxelmZRvanelosa da `aqtivobebis rveulis~

qarTuli ena da literatura

mesame klasi

maswavleblis wigni

naTela maRlakeliZe, elene maRlakeliZe,

sofiko mexaSiSvili, irine nadiraSvili

grifminiWebulia saqarTvelos ganaTlebisa

da mecnierebis saministros mier 2018 wels

Page 3: qarTuli ena da literatura - mes.gov.ge klasi (Qartuli... · 3 maswavleblis wignis struqtura I. saxelmZRvanelos koncefcia 4 II. informacia saxelmZRvanelosa da `aqtivobebis rveulis~

avtorebi _ naTela maRlakeliZe, elene maRlakeliZe,

sofiko mexaSiSvili, irine nadiraSvili

redaqtori _ neli elizbaraSvili

kompiuteruli uzrunvelyofa _ elene varamaSvili

© gamomcemloba `meridiani~, 2018

© naTela maRlakeliZe, 2018

yvela ufleba daculia

ISBN 978-9941-25-391-1

Sps `gamomcemloba meridiani~

al. yazbegis #47, Tbilisi,

tel.: (+995 32) 239 15 22

E-mail: [email protected]

qarTuli ena da literatura

mesame klasi

maswavleblis wigni

Page 4: qarTuli ena da literatura - mes.gov.ge klasi (Qartuli... · 3 maswavleblis wignis struqtura I. saxelmZRvanelos koncefcia 4 II. informacia saxelmZRvanelosa da `aqtivobebis rveulis~

3

maswavleblis wignis struqtura

I. saxelmZRvanelos koncefcia 4

II. informacia saxelmZRvanelosa da `aqtivobebis rveulis~

gamoyenebis Sesaxeb 4

III. meToduri miTiTebani `maswavleblis wignis~ gamosayeneblad 6

IV. pirobiTi niSnebis axsna 6

V. erovnuli saswavlo gegma III klasi 7

VI. sanimuSo gakveTilebis scenarebi 14

VII. mdgradi ganviTarebis miznebi 59

miznebisa da Sedegebis ruka 61

Page 5: qarTuli ena da literatura - mes.gov.ge klasi (Qartuli... · 3 maswavleblis wignis struqtura I. saxelmZRvanelos koncefcia 4 II. informacia saxelmZRvanelosa da `aqtivobebis rveulis~

4

I. saxelmZRvanelos koncefcia

saswavlo kompleqti warmodgenilia sami

wignis saxiT: `qarTuli ena da literatura~

(moswavlis wigni), `aqtivobebis rveuli~ da

maswavleblis wigni.

aqtivobebi ̀ moswavlis wignSi~ warmodge-

nilia ZiriTadad ori mimarTulebiT: zepir-

metyveleba da kiTxva; ̀ rveulSi~ ki yuradRe-

ba maxvildeba rogorc zepiri, ise weriTi

sametyvelo unar-Cvevebis Camoyalibebaze.

zepirmetyveleba: saxelmZRvanelos mixed-

viT zepirmetyvelebaze muSaoba am etapze

sami mimarTulebiT xorcieldeba: a) leqsi-

kuri maragis gamdidreba, b) frazeologiuri

muSaoba, g) Txrobaze, gabmul metyvelebaze

muSaoba. swored am mizniT gaxlavT warmodge-

nili iseTi aqtivobebi, rogoricaa: 1) ucnobi

sityvebisa da frazebis axsna, maTi gamoye-

nebiT winadadebebis Sedgena, 2) sinonimebsa

da antonimebze muSaoba... 3) kiTxvaze pasuxis

gacema, 4) sityvagamotovebuli winadadebis

Sevseba, 5) deformirebuli winadadebis/

teqstis aRdgena, 6) Sinaarsis gadmocema, 7)

ese (zepiri Txzuleba) Tavisi variantebiT:

a) sagnis/movlenis aRwera, b) STabeWdile-

baTa gadmocema, g) zepiri teqstis ageba

sayrdeni sityvebis gamoyenebiT, saTauris

mixedviT, dasawyisis/dasasrulis mixedviT,

d) Txzuleba andazis mixedviT, e) Txzuleba

fabulis mixedviT, v) wakiTxuli nawarmoebis

gagrZeleba... am etapze aseve sagangebo yur-

adReba eqceva martivi sakomunikacio unar-

Cvevebis ganviTarebas.

kiTxva: moswavle ukve dauflebulia gawa-

fuli (swori da ramdenadme swrafi) kiTxvis

Cvevebs, am etapze yuradReba maxvildeba

gamometyvelebiTi kiTxvis mxareebze (pauza,

tempi, intonacia, logikuri da fsiqologi-

uri maxvili...), Cumi kiTxvis Cvevis formire-

baze, teqstis gaazrebaze, implicituri masa-

lis moZiebaze, striqonebs Soris kiTxvaze,

wakiTxulis analizze, sinTezze, Sefasebaze.

kiTxvis swavlebis maRali donis ganmsaz-

Rvreli pirvel rigSi gaxlavT sakiTxavi

masala, amitom SevecadeT, rom SegverCia

maRalmxatvruli, moswavleTaTvis sain-

tereso da gasagebi teqstebi (Tumc isic

unda iTqvas, rom Tanamedrove qarTul sa-

bavSvo mwerlobaSi amgvari teqstebis SerCeva

8-wlianebisTvis cota Wirs). warmodgenilia

rogorc mxatvruli, ise martivi dargobrivi/

aRweriTi teqstebi; qarTveli mwerlebis

garda, warmovadineT ucxoeli klasikosi

mwerlebic (mark tveni, jani rodari...).

wera _ saweri aqtivobebi warmodgenilia

`rveulSi~. SevecadeT, isini gagvemraval-

ferovnebina da sawer masalad moswavleebs

SevTavazeT:

a) kiTxvebze pasuxi,

b) teqstis nawilebad dayofa da dasaTa ureba,

g) saTauris/dasawyisis/dasasrulis/sayrde-

ni sityvebis mixedviT martivi teqstis ageba,

d) deformirebuli teqstis aRdgena,

e) martivi dargobrivi teqstebis ageba,

v) martivi sakomunikacio teqstebis Sedgena,

z) sagnis/movlenis/literaturuli per-

sonaJis aRwera...

aqve warmodgenilia enobrivi da logikuri

savarjiSoebis sistema, romlebic sruldeba

individualurad, wyvilebSi, jgufurad. yur-

adReba maxvildeba enis gramatikul aspeqteb-

ze, punqtuaciisa da marTlweris sakiTxebze,

leqsika-frazeologiis sakTxebze.

maswavleblis wignSi warmodgenilia kiTxvis

swavlebis diferencirebuli midgomis magali-

Ti. aswavlebels SeuZlia warmatebiT gamoiy-

enos swavlebisas. Seadginos moswavleTaTvis

sxvadasxva sirTulis teqstebi da davalebebi.

swavlebisas Seqmnas adaptirebuli varianti.

maswavleblis wignSi warmodgenilia dife-

rencirebuli midgomis magaliTi. yvela klas-

Si gvyvavs gansxvavebuli monacemebis, codni-

sa da miRwevebis moswavleebi. mniSvnelovania

moswavleTa saWiroebis gaTvaliswineba _ gan-

sxvavebulad swavleba. swavlebis diferenci-

reba iTvaliswinebs erTi klasis moswavleTa

dajgufebas doneebis mixedviT, gansxvave-

buli meTodebis da resursebis gamoyenebas.

warmodgenili meToduri masalis mizania

konkretuli sagakveTilo gegmis magaliTze

maswavleblebs SesTavazos diferencirebuli

midgomiT swavleba.

maswavleblis wignSi Setanilia davalebebi

ist-is gamoyenebiT.

Page 6: qarTuli ena da literatura - mes.gov.ge klasi (Qartuli... · 3 maswavleblis wignis struqtura I. saxelmZRvanelos koncefcia 4 II. informacia saxelmZRvanelosa da `aqtivobebis rveulis~

5

II. informacia saxelmZRvanelosa

da `aqtivobebis rveulis~

gamoyenebis Sesaxeb

II.1. moswavlis wigni

sakiTxav teqstze muSaoba Semdegi ru-

brikebis mixedviT mimdinareobs:

a) kiTxvisaTvis mzadeba _ es rubrika miznad

isaxavs teqstis wakiTxvamde moswavleTa pro-

vocirebas, maTSi saTanado ganwyobis Seqmnas.

ZiriTadad es aris adre wakiTxulis gaxseneba

(ra vici mocemuli sakiTxis/Temis Sesaxeb),

sakiTxav masalasTan dakavSirebuli andazis

analizi, zepiri teqstis ageba am andazis

mixedviT,suraTis aRwera, sayrdeni/sakvanZo

sityvebis gamoyenebiT zepiri Txzulebis Sed-

gena, maswavleblis mier winaswar miTiTebuli

masalis moZieba da misi analizi, `gonebrivi

ieriSis~/asociaciuri ruka, mocemul Temas-

Tan dakavSirebiT raime problemis dasma da

mis gadasaWrelad gzebis Zieba, maswavleblis

Sesavali saubari, videofilmebis naxva...

b) sakiTxavi teqsti da ilustracia _

saxel mZRvaneloSi dialogur teqstebTan

erTad warmovadineT monologuri teqste-

bic, maTze muSaobis meTodika ramdenadme

gansxvavdeba. es SevacadeT gveCvenebina

`maswavleblis wignSi~. vecedeT, sakiTxavi

teqstebi Janrobrivad mravalferovani yofi-

liyo. aq aris sabavSvo moTxrobebi, leqsebi,

igav-arakebi, zRaprebi, martivi dargobrivi

teqstebi... rac Seexeba ilustraciebs, xSir

SemTxvevaSi es aris feradi slaidebi, isto-

riuli freskebi, cnobili mxatvrebis namu-

Sevrebi, romelTac garkveuli saganmanaTle-

blo daniSnuleba aqvT da amave dros, emsax-

ureba literaturis integrirebul aRqmas

xelovnebis sxva dargebTan erTad. sakiTxavi

teqstebi dalagebulia Tematur-budobrivi

principis mixedviT, rac, Cveni azriT, gauad-

vilebs maswavlebels muSaobas da uzrunve-

lyofs kavSirs Zvelsa da axal masalas Soris.

teq stebi gaerTianebulia 13 TemaSi.

g) ifiqre, imsjele _ gulisxmobs wakiTxu-

lis Sefasebasa da gaazrebas sxvadasxva donis

kiTxvebis meSveobiT. es aris kiTxvis strate-

giebis daufleba, teqstidan eqsplicituri

da implicituri masalis amokreba, litera-

turuli personaJebis martivad daxasiaTeba,

paralelebis gavleba adre wakiTxulTan/mos-

menilTan/nanaxTan..., maT Soris msgavsebisa da

gansxvavebis dadgena, saTanado daskvnebis ga-

keTeba da dasabuTeba, sxvadasxva saazrovno

operaciis daufleba, teqstobriv monacemTa

safuZvelze teqstis analizisa da gaazrebis

unaris gamomuSaveba...

kiTxvis strategiebis dauflebisaTvis

sistemuri xasiaTi miveciT gegmis Sedgenaze

muSaobas. imisaTvis, rom sawyis etapze mo-

swavles gavuadviloT am kuTxiT muSaoba, te-

qsti dayofilia nawilebad, rac aRniSnulia

saTanado numeraciiT. maswavlebels vTxovT,

am faqts yuradReba miaqcios.

d) enobriv masalaze dakvirveba _ sakiT-

xavi teqstebis enas mWidrod ukavSirdeba ara

mxolod enis gamomsaxvelobiT mxareze dak-

virveba, aramed enis lingvisturi aspeqtebis

gaazrebac. enaSi savarjiSo masala, rogorc

wesi, sakiTxavi teqstidan gaxlavT amoRe-

buli. am dros moswavleTa aqtivizaciisa da

CarTulobisaTvis farTod viynebT enaze dak-

virvebis meTods. am rubrikaSi warmodgenilia

leqsikur-frazeologiuri, punqtuaciuri,

orToepiul-orTografiuli savarjiSoebi.

radganac am etapze lingvituri unar-Cvevebis

formirebisaTvis ver xerxdeba saTanado

Teoriuli bazis Seqmna, enis gramatikul

aspeqteb ze muSaobas wminda praqtikuli xa-

siaTi aqvs. am mizans emsaxureba rubrika _

daimaxsovre, rogor iwereba.

II.2. moswavlis rveuli

`moswavlis rveuli~ moswavlis wignis

damatebaa da misi aucilebeli atributi.

gTxovT, yuradReba miaqcioT im garemoebas,

rom aq mocemuli savarjiSoebi emsaxureba

ara mxolod weriTi, aramed zepiri me-

tyvelebis ganviTarebasac. isic unda iTqvas,

rom am savarjiSoebs xSirad garkveuli sa-

ganmanaTleblo informaciis miwodebac aqvT

dakisrebuli. es gansakuTrebiT iTqmis im

davalebebze, romlebic teqstis konstruire-

bas isaxavs miznad. teqstebis konstruirebis

Semdeg moswavle iZens garkveul dargobriv

informacias, romelic ZiriTad sakiTxav

teqstTan aris dakavSirebuli da romelTa

Page 7: qarTuli ena da literatura - mes.gov.ge klasi (Qartuli... · 3 maswavleblis wignis struqtura I. saxelmZRvanelos koncefcia 4 II. informacia saxelmZRvanelosa da `aqtivobebis rveulis~

6

gaazrebac, moswavleTa saerTo wignierebis

donis amaRlebis garda, xels uwyobs gamWoli

kompetenciebis ganviTarebas.

Seamowme Seni codna _ es davaleba testu-

ri xasiaTisaa da damoukideblad sruldeba

moswavlis codnis TviTSefasebisaTvis.

wyvilebSi muSaoba _ am rubrikaSi moqceu-

lia is savarjiSoebi, romlebic partniorTan

erTad unda Sesruldes. xSir SemTxvevaSi es

aris `ormxriv CanawerTa dRiuri~, `vicodi,

viswavle, minda gavigo~...

III. meToduri miTiTebani

`maswavleblis wignis~

gamosayeneblad

`maswavleblis wignSi~ mocemulia sanimu-

So gakveTilebis gaSlili scenarebis miznebis,

aqtivobebis, gakveTilis ZiriTadi momentebi-

sa da Sedegebis miTiTebiT. aqve davurTeT

codnis Semowmebis sqemebi, gamWoli kompeten-

ciebi, savarjSoebisa da testebis pasuxebi...

damatebiTi informaciac pedagogisaTvis,

romelic mas mocemuli Temis damuSavebaSi

daexmareba. TiToeul teqsts daaxloebiT 2-3

saaTi eTmoba, kviraSi rekomendebulia 2 teqs-

tis damuSaveba. migvaCnia, rom maswavlebels

kviraSi erTi Tavisufali saaTi unda darCes

klasTan damoukidebeli muSaobisaTvis.

`maswavleblis wignis~ siaxlea e.w. ko-

miqsebiT swavleba, romelic teqstebze

muSaobisas evropisa da amerikis skolebSi

sakmaod gavrcelebuli strategiaa da qar-

Tul skolaSic ikidebs fexs. aqve warmovadgi-

neT proeqtgakveTilis nimuSic. amgvari

gakveTilebi erTgvari siaxlea Cveni maswav-

leblebisaTvis. amdenad, saWirod CavTvaleT,

am tipis aqtivobebzec gagvemaxvilebina yu-

radReba.

wignSi ama Tu im sakiTxTan dakavSirebiT

Setanilia damatebiTi informaciebic. rogor

moaxdens am informaciis adaptirebas moswav-

leebisaTvis, es pedagogis gadasawyvetia.

gakveTilis scenarebSi, garda miznebisa

da Sedegebis rukisa, miTiTebuli gvaqvs e.w.

gamWoli kompetenciebic.

`maswavleblis wigni~ mxolod da mxolod

orientiria da ara mzamzareuli recepti. vi-

medovnebT, rom misi SemoqmedebiTi gamoyene-

ba pedagogs daexmareba e s g-is mier dasaxuli

miznebis miRwevaSi.

IV. pirobiTi niSnebis axsna

moswavlis wigni moswavlis rveuli