PRESENTATIEVOOR

14 Juni 2013Mathijs Euwema

Het recht op een gezonde kindontwikkeling centraal in

het Internationale Verdrag voor de Rechten van het Kind

Article 6: The right to life, survival and development;Article 27: Adequate standards of living for children’s

‘physical, mental, spiritual, moral, and social development’;

Articles 28 and 29: Role of education in developing ‘çhild’s personality, talents, and mental and physical abilities to full potential’;

Article 31: Importance of play in children’s development.

Inhoud

1. Ontwikkeling hersenen2. Hechting en kindontwikkeling3. Het begrip ‘veerkracht’ (resilience)

ONTWIKKELINGVAN DE HERSENEN

Een korte introductie

Verschillen tussen hersenhelften

Verschillenjongens - meisjes

-In hersenstructuur-In hormonen-In volgorde en tijdsverloop van hersenontwikkeling

Maar…als volwassenen zijn hersenverschillen tussen mannen en vrouwen heel klein!

Wat we weten

• Hele snelle groei van hersenen in eerste twee levensjaren; en opnieuw van alles gaande in de puberteit/adolescentie

• Plasticiteit: hersenontwikkeling vindt plaats in interactie tussen genen/biologie en omgeving

• Kritische periodes

http://fastfacts.nl/en/content/bernet-elzinga-brain-scars

Om samen te vatten:

HECHTING &

ONTWIKKELING

John Bowlby

25

27

HECHTING:• De duurzame affectieve relatie tussen een kind en één

of meer opvoeders.

• Middels gehechtheidsgedrag probeert een baby al heel jong de mensen om zich heen nabij te houden. Onder dit gehechtheidsgedrag vallen huilen, lachen, brabbelen, grijpen, zuigen en volgen met de ogen.

• Ontwikkeling van goeie hechting is ook belangrijk op de lange termijn. Problemen in hechting leiden vaak tot permanente psychosociale problemen.

CIRKEL VAN VEILIGE HECHTING

Baby speelt en maakt

contact with carer

Baby is rustig

Baby ervaart ongemak of heeft

iets nodig

Baby protesteert, huilt

Baby kalmeert en vertrouwen

groeit

Ouder reageert, pakt baby, maakt oogcontact, praat en

troost baby

De ouder zegt en straalt uit…

• Jij bent heel speciaal!

Ik ben geinteresseerd in jou!

Ik denk altijd aan jou!

Veilige hechting 

• Baby: kan al heel vroeg onderscheid maken tussen gezichten

• 3 maanden: reageert op elk contact en zal rustig zijn bij een vreemde. Als een baby je niet ziet, besta je niet! – dus heeft het geen zin om te huilen als je weggaat

• 6-7 maanden: specifieke hechting met een of meerdere personen. Kind zal ongerust zijn tot vertrouwde persoon terugkeert.

 • 10 tot 18 maanden:

- Intense hechting- Scheidings angst- Huilt tot persoon terugkeert- Realiseert zich dat persoon bestaat ook al je die

persoon niet ziet – huilen heeft functie

 • 2½ tot 3 jaren: (als het goed is) veilig gehecht, kan dus ook veilig op

onderzoek uit

• 3 tot 5 jaren: kan steeds verder de “wereld” in omdat hij/zij zich veilig voelt

GEZONDE ONTWIKKELING WORDT STERK BEINVLOED DOOR GOEDE HECHTING

VERSTANDELIJKE ONTWIKKELING

MOTORISCHE ONTWIKKELING

SOCIAAL EMOTIONELE ONTWIKKELING

Wat gebeurt er als de ouder het kind verontachtzaamt?

= ONVEILIGE HECHTINGBaby is rustig rests

Baby speelt met zich zelf of wordt

apathisch

Baby geeft het op. Vertrouwen ontwikkelt

zich niet. Wel frustratie.

Ouder reageert nog steeds niet (goed)– of

wordt zelfs kwaad

Baby huilt harder

Ouder reageert niet – of reageert

inconsistenty

Baby protesteert, huilt

Baby ervaart ongemak of heeft

iets nodig

Impact van verwaarlozing op de hersens• Baby’s brein ontwikkelt zich alleen als er stimulatie

plaatsvindt in liefdevolle interactie met volwassen verzorgers

• Neuronale netwerken worden niet gevormd als deze interactie ontbreekt. (‘use it or lose it’)

• Veilige hechting is een van de belangrijkste voorwaarden voor gezonde hersenontwikkeling in de eerste twee jaar

• Verwaarlozing/misbruik betekent dus dat de hersenontwikkeling gehinderd en beschadigd wordt

37

4 soorten hechting

1. Veilig2. Angstig-vermijdend 3. Angstig-ambivalent 4. Ongeorganiseerd

Onveilig gehecht

Het kind:• voelt zich van binnen onrustig en onveilig• heeft geen vertrouwen in zichzelf en in de mensen om

zich heen• heeft het gevoel nergens bij te horen• heeft het gevoel waardeloos te zijn• heeft negatieve gedragspatronen ontwikkeld om zichzelf

te handhaven

Een kind dat onveilig gehecht is en dus een gevoel van basisveiligheid mist:• Vertoont zelfbepalend gedrag• Probeert alles in de gaten te houden• Maakt slecht contact • Doet vaak stoer• Is snel boos en verongelijkt• Vindt aanval de beste verdediging• Is druk en onrustig• Maakt een gespannen, soms zenuwachtige indruk• Heeft angstige fantasieën• Faalt vaak bij taakjes

Onveilige hechting komt vaker voor bij :• Kinderen met ouders met psychiatrische problemen• Kinderen met ouders met verslavingsproblematiek• Kinderen met ouders die zelf als kind onveilig gehecht

waren• Kinderen die veel scheidingen hebben meegemaakt• Kinderen zonder ouderlijke zorg (kinderen die opgroeien

in weeshuizen, kinderen die opgroeien op straat)

45

Resilience (veerkracht)

Veerkracht (resilience) is de capaciteit van een systeem om veranderingen te ondergaan en toch zijn basisfunctie en struktuur te behouden.

Resilience is het vermogen om ook onder of na moeilijke omstandigheden goed te functioneren en te groeien.

Risico en beschermende factoren

Mogelijke RISICO factoren op kind niveau• Premature geboorte, geboorte afwijkingen; • Chronische of ernstige ziekte;• Een moeilijk temperament;• Verstandelijke handicap;• Traumatische ervaringen (met name in

vroege kindheid);• Onveilige hechting.

Mogelijke RISICO factoren op familie niveau

• Alleenstaand ouderschap (met gebrek aan steun);

• Liefdeloos ouderschap, mishandeling;• Lage sociaal-economische status;• Sociaal isolement, gebrek aan steun vanuit de

omgeving;• Alcohol/drugs gebruik van ouders;• Psychopathologie van ouders;• Dood van een ouder of familielid.

Mogelijke RISICO factoren op gemeenschaps niveau• Armoede;• Geen toegang tot voorzieningen(medische zorg,

maatschappelijk werk, etc.);• Blootstelling aan geweld in de gemeenschap,

discriminatie;• Slechte scholen;• Asociale vriendengroep;• Blootstelling aan giftige stoffen;

Mogelijke BESCHERMENDEfactoren op kind niveau

• Goede gezondheid;• Bepaalde persoonlijkheidskenmerken:

makkelijk temperament; zelf-vertrouwen; positief zelfbeeld; goede sociale vaardigheden;

• Goede intelligentie;• Hobbies en interesses.

Mogelijke BESCHERMENDE factoren op familie niveau

• Warme band tussen ouders en kinderen;• Rust, reinheid en regelmaat;• Steun en betrokkenheid van de verdere familie

(grootouders, etc.);• Stabiele relatie ouders;• Ouders functioneren als het ‘goede voorbeeld’

als het gaat om hoe je om moet gaan met stress en qua sociale vaardigheden.

Mogelijke BESCHERMENDE factoren op gemeenschaps niveau

• Goede sociaal-economische status;• Aanwezigheid en toegang tot voorzieningen;• Goeie woonvoorzieningen;• Deel zijn van een geloofsgemeenschap;• Goed onderwijs;• Aanwezigheid van ondersteunende

volwassenen buiten de familie.

Apr 22, 2023

KIND

VOLWASSENE

Risico factoren familie

ONTWIKKELING

Risico factoren kind

Risico factoren gemeenschap

Beschermende factoren kind

Beschermende factoren gemeenschap

Beschermende factoren familie

Oefening

Voor meer info over ons werk:

www.icdi.nl