BIOGEOGRAFIJA Predavanja 5 6

Filozofski fakultet, Univerzitet Crne Gore GEOGRAFIJA – Osnovne – 2

BIOGEOGRAFIJA Semestar, 2, ECTS, 4, Status, Obavezan, Fond, 3+1+0

POPULACIJA

populacija je prostorno i vremenski integrisana grupa jedinki iste vrste,

koja raspolaže zajedničkim skupom naslednih osobina, naseljava određeni

prostor, pripada određenom ekološkom sastavu, u okviru kojeg su jedinke

povezane međusobno odnosima razmnožavanja

osnovni elementi svake populacije : gustina, prostorni raspored,

natalitet, mortalitet, uzrasna struktura i potencijal rasta

gustina populacije - kvantitativni izraz veličine populacije u

odnosu na jedinicu prostora, prikazuje se brojem jedinki ili

njihovom težinom (biomasom) na jedinicu naseljene površine u

datom trenutku

opšta gustina - predstavlja prosječan broj jedinki na području

cijelog ekološkog sistema, gdje populacija date vrste živi

ekološka gustina - pokazuje broj jedinki populacije naseljenih na

jedinici, stvarno naseljenog prostora, datog ekološkog sistema

• prostorni raspored - odnosi se na stepen

pokretljivosti populacije unutar naseljenog

staništa

• prostorni raspored jedinki populacije može biti

neravnomjeran po principu slučajnosti,

ravnomjeran i grupno-neravnomjeran

2. Prostorni raspored (socijabilnost, dominacija, životni prostor)

2.1. Dominacija – u postotku u odnosu na druge vrste

- dominantna, kodominantna, prateća(e) vrsta(e)

2. 2. Socijabilnost - raspored pripadnika iste vrste

- ravnomjerni kontinuirani

- neravnomjerni kontinuirani

- neravnomjerni diskontinuirani

Raspored jedinki zavisi i od prehrane, parenja, brige za potomstvo, potrebe za druženjem

• prostorno kretanje jedinki u okviru populacije

uslovljeno je motivima zadovoljavanja životnih

potreba i uslovima staništa

• migratorna kretanja: migracije, emigracije i

imigracije

migracije su periodična

kretanja jedinki ili grupe

jedinki s određenim pravcem i

vremenom kretanja, a mogu

biti ograničene u okviru

biotopa ili izvan njegovih granica

emigracije su jednosmjerna

periodična kretanja jedinki

populacije izvan okvira biotopa,

uglavnom su uzrokovane

nedostatkom hrane ili zbog velike

gustine populacije

Imigracije predstavljaju

naseljavanje pripadnika

neke populacije u novi

biotop, aktivno ili pasivno

• kapacitet razmnožavanja kod pojedenih vrsta vrlo je različit, razlike u

plodnosti između pojedinih životinjskih vrsta izraz su nastale

prilagođenosti na uslove života, posebno na mogućnost preživljavanja

mladih

• fekunditet - maksimalni broj gameta/jaja koje ženka može

produkovati

• fertilitet - plodnost/ kod nekih životinjskih vrsta predstavlja stvarni

broj položenih jaja koje ženka može položiti

NATALITET - faktor rasta populacije, označava produkciju novih

jedinki u populaciji, koje se pridodaju već postojećim,

putem razmnožavanja

• fiziološki natalitet - maksimalna produkcija potomaka uslovljena

nasljednim faktorima

• ekološki natalitet - stvarna produkcija potomaka u konkretnim

uslovima sredine

MORTALITET- predstavlja negativni faktor rasta populacije,

izražava se brojem uginulih jedinki populacije u funkciji vremena

• fiziološki mortalitet - uslijed fiziološke starosti

• ekološki mortalitet - pod datim ekološkim uslovima biotopa

Biološki potencijal vrste

Kapacitet reprodukcije

Mogućnosti vrste Otpor sredine

100% ostvarenje potencijala uz optimalne uslove (teoretski):

(ako se pojave u prirodi nikada ne traju dugo)

- vrabac: 1 par za 10 godina 275.716.983.699

- slon 1 par za 750 godina 19.000.000

- dom. muva: 1 par za 6 godina ispunjena biosfera Zemlje

• uzrasna struktura populacije - izraz je brojnog odnosa uzrasnih

stepena / starosnih kategorija koje ulaze u sastav populacije

• razlikujemo tri osnovne starosne kategorije: prereproduktivnu,

reproduktivnu i postreproduktivnu

• prema raspodjeli dobnih grupa razlikujemo tri vrste populacija:

stabilna, mlada i opadajuća

• rast populacije - ima faze eksponencijalnog rasta, usporenog rasta,

oscilacija i fluktuacija, negativnog rasta, isčezavanja

Uzrasna struktura

= dobna piramida

Mlada populacija (ekspanzija)

Stara populacija (regres)

Stabilna populacija (stagnacija)

godine

ENDEMIČAN-znači nalaziti se na jednom

geografskom mjestu i nigdje drugo

Ptičja familija Furnariidae sa više od 50 rodova i 200

vrsta je ograničena na Južnu i Centralnu Ameriku i na

nekoliko okolnih ostrva

Ptičja familija Opisthocomidae sa samo jednom

vrstom Opisthocoma hoazin nalazi se samo u malom

regionu sjevernog dijela južne Amerike

Cactaceae i Bromeliaceae bi bile endemične za Novi

svijet ali je po jedna vrsta iz svake grupe u skorije

vrijeme presla okean prirodnim putem i naselila se u

Africi

Cijela populacija Cercocarpustraskae (Rosaceae) se

sastoji od četiri individue koje rastu na Santa Catalina

ostrvu

Čak i neki leteći organizmi imaju male areale.Meksički

ribolovni slijepi miš se može naći samo u mirnim

lagunama duž kopnene obale mora

Cortes u Meksiku

AUTOHTONI ENDEMIZAM je posledica

rasparčavanja velikog areala jednog taksona na više manjih

u okviru kojih se specijacija odvijala u različitim pravcima

pri čemu su nastali endemični taksoni

Geografsko područje koje sadrži 2 ili više nesrodna

autohtona endema se definiše kao PODRUČJE

ENDEMIZMA

ALOHTONI ENDEMIZAM je posledica smanjivanja

nekada velikih areala na današnje geografski veoma

ograničene areale

Rhododendron ponticum je danas rasprostranjen samo na

nekim mjestima Mediteranskog područja, u nekim

djelovima Kavkaza, u Maloj Aziji, u južnom dijelu

Crnogorskog primorja, u Španiji i Portugaliji

TAKSONOMSKI RELIKT je jedini preživjeli takson

u okviru nekada brojne i rasprostranjene taksonomske

grupe

BIOGEOGRAFSKI RELIKT je usko endemičan

potomak nekada rasprostranjenog taksona

Ove dvije kategorije se često poklapaju pa ih

nazivamo ŽIVI FOSILI

Abiotički i biotički limitirajući faktori determinišu distribuciju

na pogodna mjesta za stanovanje unutar geografskog opsega

sprečavajući ekspanziju u perifernim dijelovima areala

Suprotno endemizmu su KOSMOPOLITSKI taksoni,

organizmi koji su široko distribuirani cijelim svijetom

Čak i u moru gdje organizmi mogu teoretski da plivaju

bez smetnji kopnenih barijera postoji samo nekoliko

vrsta i rodova koji se stvarno mogu naći u svim

okeanima

Mnoge vrste familije Lemnaceae, neke akvatične

paprati Azolia, Salvinia,Marsilea, rodova

Myriophylum, Ceratophylum su skoro kosmopolitske

Areal je dio teritorije ili akvatorije koji zauzima neki takson. U zoogeografiji postoje različita tumačenja areala, a posebno u slučaju migratornih životinja, tako da neki autori pod arealom tih vrsta smatraju samo onaj dio teri/akvatorije u okviru koga se one razmnožavaju.

Areal je dinamični prostorno-vremenski entitet i predstavlja površinu optimalnog odgovora vrste na kontinuirano prostorno- vremensko variranje uslova sredine.

Dinamika areala smrče Vrsta Picea abies je u vrijeme posljednjeg perioda glacijacije imala areal koji je zahvatao veći dio južne i cijelu srednju Evropu. Nakon povlačenja ledene kalote, areal se povukao na sjever, a manji djelovi areala su se zadržali na visokim planinama južne i srednje Evrope (Alpi, Karpati, balkanske planine).

Vrste se na različite načine adaptiraju dinamičnim promjenama sredine. Te adaptacije obuhvataju genetičku varijabilnost i adaptibilnost, fiziološku fleksibilnost, anatomska i morfološka prilagođavanja, osobine ponašanja koje omogućavaju brzu ili regularnu disperziju ili migraciju, hibernaciju, kao i osobine ekologije vrste koje uslovljavaju vjerovatnoću preživljavanja (reprodukcioni potencijal, dugovječnost, diapauza, itd.) i adaptibilnost na različitu strukturu zajednice.

Dijapauza kod kengura Adansonia digitata

Hibernacija polarnog medveda

Iako bi se areali mogli predstaviti kao površine optimalnih odgovora na abiotičke faktore, interakcije između vrsta kao biotički faktori takođe imaju značajan uticaj na formiranje i mijenjanje areala. Poseban uticaj na dinamiku areala mnogih vrsta ima antropogeni faktor

Promjena areala vrste Panthera tigris

Areal vrste Leptinotarsa decemlineata se proširio širenjem areala krompira

Mapiranje vrsta i mape

distribucije

Tek pošto se areal predstavi kartogarfski, postaće

dostupan odgovarajućim proučavanjima, odnosno

areali različitih vrsta mogu se međusobno upoređivati.

Areali se kartografski mogu predstaviti na različite

načine. Postoje osnovne vrste mapa distribucije:

Metod tačaka

Konturni metod

Kombinovani (Konturni metod u kombinaciji sa

tačkastim ili abudancom)

Tačkasti (punktuirajući) metod kartiranja areala podrazumijeva

prikazivanje rasprostranjenja pomoću tačaka. Na ovako prikazanom arealu se jasno vidi gdje je gustina areala veća (obično je u centru areala najveća), a

gdje manja (obično je na periferiji areala najmanja).

Konturni metod kartiranja areala podrazumeva spajanje graničnih

tačaka rasprostranjenja.

Kombinovani metod predstavlja prikazivanje rasprostranjenja tačkama i graničnom linijom.

Metod tačaka - metod punktiranja Na karti se dobija tačkasta mreža, gušća ili rjeđa u zavisnosti

od razmjere karte, količine poznatih nalazišta date vrste i

gustine kojom je ona naseljena u svom arealu.

Pokazalo se da je ovo jedini upotrebljivi metod kada se kartira

rasprostranjenje rijetke ili slabo proučene vrste.

Ima smisla jedino ako se radi o manjoj razmjeri geografske

karte. U poslednje vrijeme se za označavanje distribucije

jedinki, koristi program

Google Earth.

Konturni metod Kada je rasprostranjenost date vrste u dovoljnoj mjeri

proučena, kada se ima evidencija o velikom broju njenih

lokaliteta tako da nova nalazišta neće promijeniti suštinsku

sliku o njenom rasprostranjenju, primjenjuje se konturni

metod prikazivanja areala.

Linijom povežu sve krajnje tačke rasprostranjenja date vrste,

prakticno sva granična nalazišta. Tako se dobija kontura

areala, kojom su predstavljeni prije svega njegov oblik,

granica i veličina

Konturni metod u kombinaciji sa abudancom

(Abundancija -brojnost, obilnost, gustoća, biomasa)

Areal taksona se određuje na osnovu svih poznatih podataka o njegovoj distribuciji nanošenjem tačaka određenih geografskim koordinatama na kartu. Periferne tačke na karti određuju granicu areala.

Kartiranje areala se može izvršiti i nanošenjem podataka o rasprostranjenju na

UTM (Universal Transversal Mercator) karte.

UTM koordinatni sistem baziran je na mreži koja dijeli površinu Zemlje između 80° južne i 84° sjeverne geografske širine na 60 zona koje zahvataju 6° geografske dužine koje se označavju brojevima od 1 do 60. Od Ekvatora ka polovima ove zone su podijeljene na segmente od po 8° geografske širine koji se označavaju slovima.

Crna Gora se nalazi u UTM zoni 34, između 18° i 24° istočne geografske dužine, i segmentu T između 40° i 48° severne geografske širine, odnosno u UTM segmentu 34T.

U praksi se rijetko koriste kvadranti koji se dobijaju na ovaj način, već se za preciznije pozicioniranje koriste kvadranti manjih razmjera.

Svaki UTM segmenat je dalje podijeljen na kvadrate veličine 100 x 100 km koji se označavaju pomoću 2 alfabetska karaktera gdje prvi definiše geografsku širinu (segmenti na x osi koji se mijenjaju po kolonama), a drugi geografsku dužinu (segmenti na y osi koji se mijenjaju po redovima). U cilju još preciznijeg pozicioniranja podatka ovi kvadrati se mogu podijeliti na kvadrate 10 x 10 km koji se označavaju pomoću 2 numerička karaktera gdje prvi, kao i u slučaju kvadrata 100 x 100 km označava istočnu, s drugi sjevernu lokaciju. Numeracija kvadrata 10 x10 km kreće od donjeg lijevog ugla kvadrata 100 x100 km i brojeva 00.

Statistički je pokazano da intezitet vrste, odnosno njena gustina i brojnost, nije isti u svim djelovima areala. Najčešće opada od centra areala ka granicama areala.

Individue vrste na granicama areala mogu da imaju smanjenu vitalnost u odnosu na individue u centru areala.

Kompaktan areal predstavlja jednu cjelovitu površinu koju zauzima neka vrsta

Dio areala koji se nalazi izvan osnovnog kontinuiranog areala i zauzima znatno manju površinu naziva se eksklava.

Tilia cordata

Pinus nigra

Dusjunktan areal predstavlja više odvojenih površina u okviru kojih je

rasprostranjena neka vrsta.

Trakasti areal je poseban tip areala, kod kojih su vrste rasprostranjene na površinama u obliku traka. Ovakav

tip areala se javlja u riječnim dolinama.

Vrste uglavnom imaju areale srednje veličine, ali se često srijeću i mali areali, dok su veliki areali uglavnom rijetki. Willis (1922) je interpretirao ovu varijabilnost u veličini areala u svijetlu starosti vrsta. Odnosno, ako su sve druge karakteristike između vrsta iste, mlađe vrste imaju male areale, a starije velike areale.

Jedan od načina objašnjavanja veličine areala jeste da eurivalentne vrste odnosno vrste sa velikom ekološkom tolerantnošću imaju geografski velike areale, dok vrste sa uskom tolerantnošću imaju male areale.

Ukoliko pogledamo karte rasprostranjenja vrsta roda Vanessa možemo da vidimo da vrsta Vanessa cardui ima veliki areal koji zahvata gotovo sve kontinente, ...

Vanessa cardui

Vrste velikih areala koji zahvataju sve ili gotovo sve kontinente nazivaju se kosmopoliti.

...dok vrsta Vanessa apolo ima srednji areal koji zahvata čitavu sjevernu hemisferu.

Vanessa apolo

Vrste čiji areali zahvataju sjevernu hemisferu imaju holarktički tip rasprostranjenja.

Pseudochazara euxina

Vrste koje imaju male areale nazivaju se endemiti. Neoendemiti predstavljaju mlade vrste koje nisu imale vremena da se rašire, dok paleoendemiti predstavljaju stare vrste koje su na

ivici izumiranja

Paleoendemiti se često nazivaju i endemoreliokti.

Paleoendemiti iz familije Gesneriaceae u Evropi

Endemičnost nije distribuirana slučajno i teži da

bude koncentrisana u neke biogeografske cjeline

i taj fenomen zovemo PROVINCIJALIZAM

Vrste mogu imati kompaktan ili disjunktan areal

DISJUNKTNOST se javlja u slučajevima kada

se populacije, blisko srodne vrste ili viši taksoni

nađu u široko odvojenim regionima ali su

odsutni u umetnutim oblastima

Disjunkcije su takvi oblici distribucije u kojima blisko

srodne individue žive na jako odvojenim teritorijama.

Upravo izraz disjunktan potiče od latinske riječi

,,disjunctus “ što znači „onaj koji nije u vezi”,

Činjenica da areal jedne iste vrste je podijeljen pri

čemu djelovi nisu u vezi jedni sa drugima je veoma

zanimljiva za proučavanje

Disjunkcija usled tektonskih promjena -predak je živio

na jedinstvenom kopnu Zemlje a zatim se kopno

razdvojilo i njegovi potomci su se našli na različitim

kontinentima

Disjunkcija usled iščezavanja – predak je bio široko

rasprostranjen ali populacija je iščezla u pograničnim

krajevima, živi izolovani relikti

Disjunkcija putem disperzije -jedna linija (loza) se

raselila na veliko rastojanje od regiona gdje predak

živi.

Disjunkcija usled tektonskih promjena

Disjunkcija usled iščezavanja

Danas postoji samo u Južnoj Americi i Indoneziji, ali

sunađeni fosili i u Sjevernoj Americi, što jasno ukazuje

na mnogo veći i neprekidan areal u Pleistocenu

Disperziona disjunkcija

Pod uticajem čovjeka Agava americana (prirodno živi

u Meksiku a pod uticajem čovjeka i u Mediteranu)

Klimatska disjunkcija

Dvije populacije su razdvojene savanama koje su nepogodne

za život ovih gorila. Za vrijeme ranog Holocena i drugih toplih

perioda u Pleistocenu, klima u sjevernim dijelovima Afrike je

bila i toplija i vlažnija što je smatra se omogućilo razvoj

tropskih kišnih šuma i u ovom dijelu Afrike tako da su

onespojile areal gorila tako da je on tada bio neprekidan)

2 približno jednaka dijela između kojih je niz prelaznih

mikrodisjunkcija

2 približno jednaka dijela između kojih postoje

periferne mikrodisjunkcije

Areal od 2 nejednaka dijela jednog većeg i jednog

manjeg bez mikrodisjunkcija

Areal sastavljen od 2 grupe mikrodisjunkcija

Areal sastavljen od 2 mikrodisjunkcije

Areal sastavljen od jednog kompaktnog i jednog

mikrodisjunktnog dijela

Dinamika areala

Areal nekog taksona se odlikuje promjenljivošću u

vremenu, što se označava kao dinamika areala.

U razvoju areala razlikujemo nekoliko karakterističnih

faza:

-nastanak prvobitnog areala

-povećavanje areala (progresija ili ekspanzija areala)

-relativno stacionarno stanje

-pomjeranje areala

-smanjivanje areala (regresija)

-nestanak areala (izumiranje vrste)

Progresija areala

Evropski zec Lepus europaeus (Leporidae)

Progresija areala

Senecio vernalis (Asteraceae) Progresija areala

Regresija areala

Tympanuchus cupido (Phasianidae)

Veliko prerijsko pile je prije širenja ljudskih naselja i pretvaranja prerije u obradive površine zauzimalo daleko veća prostranstva u Sjevernoj Americi.

Regresija areala

Equus grevyi (Equidae)

Grevijeva zebra danas ima disjunktan areal čiji najveći dio se nalazi u Keniji, a jedan manji dio u Etiopiji. Nekada je areal zahvatao i veći deo Etiopije, Somalije, Džibutija i Eritreje.

Regresija areala

područje prezimljavanja

područje boravka

reproduktivno područje

Hirundo rustica (Hirundinidae)

područje prezimljavanja

područje boravka

reproduktivno područje

Ciconia nigra (Ciconiidae)

Crna roda krajem avgusta i početkom septembra kreće put Afrike i ima dva migratorna puta, zapadni preko Pirineja i Sicilije, i istočni preko Bosfora.

Posebno su interesantne migracije riba, koje se uglavnom uslovljene ishranom ili reprodukcijom.

potamodromne ribe migriraju samo u rijekama okeanodromne ribe migriraju samo u slanim vodama diadromne ribe migriraju između slanih i slatkih voda anadromne ribe žive u okeanima, a razmnožavaju se u slatkim vodama katadromne ribe žive u slatkim vodama, a razmnožavaju se u okeanima amfidromne ribe se kreću između slatkih i slanih voda tokom životnog ciklusa, ali ne zbog reprodukcije

Karakterističan primjer anadromne ribe je losos, koja se mrijesti u slatkim vodama, u blizini izvora, a život provodi u morima.

Anguilla anguilla (Anguillidae)

Osim atlantskog lososa u anadromne ribe spadaju: predstavnici roda Oncorhynchus, Alosa sapidissima, Thaleichthys pacificus i druge.

Osim Evropske jegulje u katadromne ribe spadaju i ostale vrste roda Anguilla.

Karakterističan primjer katadromne ribe je jegulja, koja se mrijesti u slanim vodama Sargaskog mora, ženke žive u slatkim vodama, a mužjaci u bočatnim vodama i ne odlaze daleko od ušća reka u more.

Karakterističan primjer amfidromne ribe je bik ajkula, koja se, u potrazi za hranom, kreće i slanim i slatkim vodama subtropskog pojasa.

Carcharhinus leucas (Carcharhinidae)

Za neke vrste je karakteristična vertikalna migracija između dna i površine vode, dok neke migriraju kroz slatku, odnosno slanu vodu.

Eucalyptus (Myrtaceae)

Phascolarctos cinereus (Phascolarctidae)

Od 650 vrsta roda Eucalyptus, koala može da konzumira oko 50, ali preferira samo 12. Većina vrsta roda Eucalyptus sadrže otrovne materije, pa ih životinje ne jedu. Upravo ta činjenica objašnjava zašto koale nisu rasprostranjene u okviru čitavog areala roda.

Uništavanje šuma eukaliptusa uzrok je smanjivanja areala koale.

E. melliodora

E. sideroxylon

Narandžastom bojom je označen povremeni dio areala male šumske ušare koji se javlja svake četiri godine u vrijeme prenamnoženosti leminga.

Lemmus lemmus (Cricetidae)

Asio otus (Strigiformes)

Istorija razvoja areala neke vrste počinje njenim nastankom na nekom dijelu Planete, odakle se širi zahvaljujući nekom od načina rasprostiranja. Nakon dužeg vremenskog perioda, vrsta može potpuno da nestane sa mjesta nastanka, a svojim arealom da zahvati neka druga prostranstva, kao što je to slučaj sa nekim glacijalnim reliktima rasprostranjenim u planinskim područjima Evroazije.

Salix alpina (Salicaceae)

Papaver alpinum (Papaveraceae)

Sposobnost vrste za rasprostiranje zavisi od intenziteta razmnožavanja, odnosno od reproduktivnog potencijala vrste. Organizmi koji obrazuju veliki broj jajih ćelija, zigota, spora (sjemena, plodovi, vegetativni pupoljci i sl.) imaju prednost u odnosu na vrste sa niskim reproduktivnim potencijalom.

Vrste velikih areala obično imaju i visok reproduktivni potencijal.

Datura stramonium (Solanaceae)

Tatula je biljka kosmopolitskog

rasprostranjenja. Produkuje jako veliki broj sjemena i lako se

rasprostire.

Rasprostiranje (disperzija) može biti pasivno (ostvaruje se uticajem nekog spoljašnjeg faktora) i aktivno (ostvaruje se zahvaljujući sposobnosti organizama da se aktivno kreću).

Kserohazija je pojava odbacivanja sjemena iz pucajućih suvih plodova neravnomjerno razvijenih mehaničkih tkiva. Sjemena plodova vrste Hura crepitans se odbacuju i do 14 m, a trikolorne ljubičice (Viola tricolor) do 5 m.

Ecballium elaterium (Cucurbitaceae)

Sjemena ludog krastavca se pod uticajem pritiska izbacuju iz ploda na veliku udaljenost (balistička disperzija). Plod reaguje na dodir i otkida se od biljke, pri čemu se iz njega izbacuju sjemena.

Hura crepitans (Euphorbiaceae)

Anastatica hierochuntica (Brassicaceae)

Hidrohazija je pojava otvaranja plodova usled bubrenja, što dovodi do neznatnog odbacivanja plodova.

Erodium cicutarium (Geraniaceae)

Mehanička disperzija higroskopijom se javlja

kod rodinog kljuna.

Kod nekih biljaka sjemena se rasprskavaju nakon padanja ploda na zemlju. Ta pojava se naziva barohorija. Javlja se kod nekih vrsta žutilovki (rod Genista), nekih vrsta iz familija Balsaminaceae, Theaceae i dr.

Camelia japonica (Theaceae)

Impatiens noli-tangere (Balsaminaceae)

Kod predstavnika roda Impatiens plodovi se nakon dodira odbacuju od biljke, padaju na zemljište i raspucavaju, pri čemu se sjemena rasprskavaju na izvjesnu udaljenost.

Geokarpija je rasprostiranje plodovima koji sazrijevaju u zemljištu. Na taj način je moguće neznatno širenje areala. Javlja se kod kikirikija (Arachis hypogaea) i podzemne djeteline (Trifolium subterraneum).

Trifolium subterraneum (Leguminosae) Arachis hypogaea (Leguminosae)

Biljke sa okriljenim plodovima ili semenima

Eriophorum angustifolium (Cyperaceae)

Carpinus sp. (Betulaceae)

Biljke sa dlakavim dodacima

Taraxacum officinale (Compositae) Acer platanoides (Aceraceae)

Biljke sa lakim sjemenima

Indijanska četkica ima veoma lagana sjemena sa mrežastim omotačem koji joj omogućava lako raznošenje vjetrom.

Gymnadenia conopsea (Orchidaceae) Castilleia affinis (Orobanchaceae)

Kotrljajući plodovi i semena (Kotrljani)

Gypsophylla paniculata

Hidrohorno se rasprostiru vodeni organizmi – biljke i životinje. Međutim, vodom mogu da se rasprostiru i neke suvozemne biljke, tako što njihova sjemena ili plodovi dospijevaju do vode i njome bivaju nošeni na veliku udaljenost.

Vodeni zumbul je autohtono rasprostranjen u vodama Brazila, ali je kasnije prenijet u S. Ameriku, Afriku i Indokinu, gdje se raširio nošen riječnim tokovima.

Eichornia crassipes (Pontederiaceae)

Svojim kretanjem životinje, posredno ili neposredno, prenose na različite

udaljenosti rasplodne djelove biljaka obuhvaćene imenom dijaspore (spore, sjemena, plodovi) i na taj način vrše

njihovu disperziju (zoohorija).

Osnovni tipovi zoohorije su: endozoohorija (u unutrašnjim organima)- sinzoohorija (namjerno rasijavanje u ustima ili u voljci kod ptica – stomatohorija) ektozoohorija (na površini tijela životinja)

Rasijavanje mravima ili mirmekohorija je jedini oblik entomohorije. Sjemena

koja se rasijavaju mravima imaju specifične izraštaje karunkule i uljana tjelašca (elajozome), kojima se mravi

hrane.

U zavisnosti od taksonomske pripadnosti rasijavanje može biti: R. posredstvom beskičmenjaka

Malakohorija (r. puževima) Entomohorija (r. insektima) Mirmekohorija (r. mravima)

R. posredstvom kičmenjaka Ihtiohorija (r. ribama) Saurohorija

(r. gmizavcima) Ornitohorija (r. pticama) Teriohorija (r. sisarima)