Politikat tregtare dhe funksionimi i Organizates Boterore te Tregtise

Çeshtjet e Bujqesise

Pergaditur nga, Mr. Berat Rukiqi

Bujqesia ne bote

11% e tregtise boterore Kosova -14% te eksporteve -26% te importeve Por me shume se -Mineralet, automobilat, kimikatet, tekstilet apo celiku Dhe shume me e ndjeshme ne problematike - Punesimi - Veshtiresite ne ristrukturimin e burimeve - Perballja me ndryshimet klimatike - Siguria e ushqimit 80% e tregtise ne produkte bujqesore -Ushqimet Per rrjedhoje pengesat ne tregti ne bujqesi kane qene ne nje shkalle

shume me te larte se per produktet e tjera

Perse nje marreveshje e vecante?

Prej 1947: Tregtia ne bujqesi mbulohej nga rregullat e GATT-MFN-Nivelet detyruese-Trajtimi kombetar-Ndalimi i kufizimeve sasiore … por: me PERJASHTIME-Kuota, tarifa variabel, shtyrje angazhimesh, perjashtime ngarregullat,

klauzola mbeshtetese (grandfather, sunset etj), cmime minimum/maksimum, pengesa ne kufi, rregulla sanitare/fitosanitare etj.

“reformim” i rregullave ne tregti ne bujqesi Nen driten e shqetesimeve jo-tregtare” Rregullat e GATT, TRIPS etj zbatohen dhe per produktet bujqesore por

ne rast konflikti, marreveshja per bujqesine merr perparesi

Produktet Bujqesore

HS: Kapitujt 1-24-Kafshet e gjalla e produktet e kafsheve (pa perfshirepeshkun)-Produktet bujqesore-Vajrat e yndyrerat …-Prodhimet ushqimore, pijet, uthulla, duhani e cigaret etj. Pjese te Kapitujve 29 - 53 Aneksi 1 i Marreveshjes Per qellime praktike/negociata-Prodhimet tropikale (vendet e varfra)-Te tjera (vendet ne zhvillim/zhvilluara)

Shtyllat e Marreveshjes

Hyrja ne treg “Tarifikimi” Kuotat tarifore Reduktimet tarifore Masat mbrojtese Mbeshtetja vendase Subvencioni ne eksporte Vazhdimi i procesit te reformave

Hyrja ne Treg

Masat tarifore Masat jo-tarifore -Sasiore -Jo-sasiore “Tarifikimi”

“Tarifikimi”

Neni 4 (Marreveshja mbi Bujqesine) Sqarim Ekuivalentet tarifore-GATT (1947): Ndalimi i kufizimeve sasiore Perjashtimi i bujqesise-Marreveshja mbi Bujqesine (1994) Tarifikimi => bujqesia nuk perjashtohet me-Note sqaruese (Aneksi 1A)

Kuotat Tarifore

Tarifa MFN Tarifa “preferenciale” per nje sasi te

percaktuar = Kuote tarifore (TQ)-TQ nuk eshte nje kufizim sasior Hyrja aktuale Hyrja minimale 3% e konsumit (5% ne perfundim te

periudhes tranzitore)

Reduktimet Tarifore

Reduktimet mesatare-Vendet e zhvilluara: 36%-Vendet ne zhvillim: 24%-Vendet e varfra: pa reduktim Reduktimi minimal per linje tarifore-Vendet e zhvilluara: 15%-Vendet ne zhvillim: 10%-Vendet e varfra: pa reduktim

Reduktimet tarifore

Periudhat tranzitore-Vendet e zhvilluara: 6 vjet-Vendet ne zhvillim: 10 vjet-Vendet e varfra: pa reduktim

Masat mbrojtese speciale

Mund te zbatohen vetem per produkte te ‘tarifikuara’

Rritje e perkohshme ne tarifat doganore

Kutia jeshile

Pa, ose e shumta, efekte minimale ne:-tregti-prodhim Asistence nepermjet-Programeve te financuara nga qeveria-qe nuk permbajne transferta nga konsumatoret-qe nuk sjellin mbeshtetje ne cmim per

prodhuesit

Shembuj te kutise jeshile

Kerkimi shkencor bujqesor Inspektimi i kafsheve Klasifikimi i produkteve Marketingu dhe sherbimet ndihmese Programet e ushqimit Pagesat per fatkeqesite natyrore Ambienti Programet rajonale Pagesat per zhvendosjen e fermereve/tokes drejt funksioneve te tjera

Kutia blu

Pagesa ne programe kufizimi prodhimi Jo subjekt i reduktimeve nese:-Bazohen ne zona fikse ose-Jepen per 85% ose me pak te nivelit te

prodhimit-Pagesat per gjedhe kryhen mbi nje

numer te caktuar te tyre

Shperndarja e ndihmes vendase

Mbeshtetja Vendase

Matja Teresore e Mbeshtetjes - AMS-Mesatarja vjetore 1986-1988 Angazhimet per reduktimeReduktimi i AMS-Vendet e zhvilluara: 30%-Vendet ne zhvillim: 20%-Vendet e varfra: pa reduktim Periudha tranzitore-Vendet e zhvilluara: 6 vjet-Vendet ne zhvillim: 10 vjet-Vendet e varfra: pa reduktim

Subvencionet ne eksport

Kane efektin me ndikues ne tregti Perdoren me shume nga vendet e zhvilluara Sherbejne per te ndihmuar fermeret ne shitjen e produkteve ne

tregjet e huaja-Subvencionet ne eksport per produktet industriale jane te

ndaluaraPer vendet e zhvilluaraPer vendet ne zhvillim qe prej 2003-Subvencionet ne eksport per produktet bujqesore lejohen nga

marreveshja e bujqesise sipas 6 kategorive Nese angazhohen per reduktime ne vlere dhe te sasise se

subvencionuar Trajtimi i diferencuar

Subencionet ne eksport

Kategorite e lejuara:-Dhenia e subvencioneve varur nga ecuria e eksporteve-Shitja e produkteve shteterore bujqesore me cmim me

te ulet se i tregut te brendshem-Pagesa mbi eksportin e produkteve bujqesore bazuar

ne nje veprim qeveritar-Subvencionet per reduktimin e kostove te marketingut

te eksportit-Subvencionet ne transportin nderkombetar me terma

me te mire se ne ate kombetar-Subvencione ndaj produkteve bujqesore kushtezuar

me eksportimin e tyre

Subvencionet ne eksport

Vlera totale e subvencioneve ne eksport-Mesatarja vjetore 1986-1988 Angazhimet per reduktime-Reduktimi i vlerave totaleVendet e zhvilluara: 36%Vendet ne zhvillim: 24%Vendet e varfra: pa reduktim

Subvencionet ne Eksport

Periudha tranzitore-Vendet e zhvilluara: 6 vjet-Vendet ne zhvillim: 10 vjet-Vendet e varfra: pa reduktim

Ju faleminderit per vemendjen

Q & A