CÁN CÂN THANH TOÁN QUỐC TẾ(Phần B- Phân tích BOP)

1. Nội dung chính

2. Phụ lục

3. Mở rộng

1.1 Mối quan hệ giữa BOP với nền kinh tế

1.1.1 Thặng dư và thâm hụt cán cân vãng lai

1.1.2 Thặng dư và thâm hụt cán cân vốn, tài chính

1.1.3 Thặng dư và thâm hụt cán cân tổng thể

- Với nguyên tắc bút toán kép, cán cân thanh toán luôn cân bằng.

- Khi nói cán cân thanh toán thâm hụt hay thặng dư là muốn nói đến thâm hụt hay thặng dư của một nhóm các cán cân bộ phận trong cán cân thanh toán.

Thặng dư và thâm hụt BOP

1.1.1 THẶNG DƯ VÀ THÂM HỤT CÁN CÂN VÃNG LAI

Ta biểu diễn cán cân vãng lai dưới dạng toán học:CA = X – M + SE + IC + TR

Trong đó: X: Giá trị xuất khẩuM: Giá trị nhập khẩuSE: Giá trị dịch vụ ròngIC: Giá trị thu nhập ròngTR: Giá trị chuyển giao vãng lai ròng

1.1.1 Thặng dư và thâm hụt cán cân vãng lai

*Cán cân vãng lai thặng dư Khi CA > 0 , phản ánh tài sản có ròng của quốc gia đối với phần thế giới còn lại được tăng lên (quốc gia là chủ nợ)

=> Hoạt động xuất khẩu sôi nổi và hiệu quả, nền sản xuất của quốc gia tương đối tốt

*Cán cân vãng lai thâm hụt khi CA < 0, phản ánh tài sản nợ ròng của quốc gia đối với nước ngoài tăng lên (quốc gia là con nợ)

ÞNền kinh tế hoạt động kém hiệu quả

● Thặng dư và thâm hụt cán cân thương mại

Cán cân thương mại là bộ phận quan trọng và chủ yếu của cán cân vãng lai. Khi nói cán cân vãng lai, người ta thường đánh đồng luôn là cán cân thương mại. Vì vậy khi đề cập đến cán cân vãng lai không thể không nhắc đến cán cân thương mại

TB = X – M > 0Cán cân thương mại thặng dư (xuất siêu)

TB = X – M < 0Cán cân thương mại thâm hụt (nhập siêu)

●Thặng dư và thâm hụt cán cân thương mại

● Khi cán cân thương mại thặng dư

- Tăng nhập khẩu: hàng hoá tiêu dùng và tư liệu sản xuất nâng cao mức sống và điều kiện sản xuất trong nước

- Giảm xuất khẩu, đặc biệt nguyên liệu thô để duy trì tài nguyên quốc gia và môi trường

- Tăng xuất khẩu vốn ra nước ngoài để tận dụng hiệu quả sử dụng vốn và phát huy ảnh hưởng, mở rộng thị trường

- Tăng dự trữ quốc tế, mua lại các khoản nợ.

● Khi cán cân thương mại thâm hụt -Vận hành chính sách thương mại quốc tế theo hướng tăng xuất khẩu, hạn chế nhập khẩu: giới hạn kinh tế của chính sách bảo trợ

-Vận hành chính sách tài khoá theo hướng thắt chặt Ngân sách Nhà nước: chính sách “thắt lưng buộc bụng”

-Vận hành chính sách tiền tệ theo hướng thắt chặt mức cung tiền tệ

-Phá giá tiền tệ để thúc đẩy lượng xuất khẩu đồng thời giảm lượng nhập khẩu: giới hạn của phá giá tiền tệ

-Giảm dự trữ quốc tế thông qua bán các giấy tờ có giá và xuất khẩu vàng

-Vay nợ nước ngoài để thanh toán các khoản chi trả và đến hạn trả: đảo nợ và sự gia tăng nợ (thâm hụt) trong dài hạn

-Tuyên bố tình trạng vỡ nợ hay mất khả năng trả nợ nước ngoài

1.1.2 Thặng dư và thâm hụt của cán cân vốn

Cán cân vốn được coi là dư thừa (thặng dư) nếu như vốn thu về lớn hơn chi ra của một nước

Cán cân vốn thiếu hụt nếu vốn chảy ra nhiều hơn vốn thu về của một nước

Khi cán cân vốn thặng dư

*Trong ngắn hạn: lượng vốn này là khoản nợ phải thanh toán ngay nên nó không đóng góp vào sự tăng trưởng của nền kinh tế.

*Trong dài hạn: có thể sử dụng lượng vốn này để đầu tư trang thiết bị, máy móc, nhà máy… nhằm tăng sản lượng cho nền kinh tế.

Tuy nhiên, nếu sử dụng khoản đầu tư không hiệu quả chỉ làm tăng gánh

nặng nợ trong tương lai dẫn đến cản trở tăng trưởng nền kinh tế

Khi cán cân vốn thâm hụt

Nếu hoạt động của các doanh nghiệp ở trong nước hiệu quả thì sẽ đóng góp lớn vào sự tăng trưởng của nền kinh tế.

1.1.3 Thặng dư và thâm hụt cán cân tổng thể

OB = CAB + KAB = -ORB

- Cán cân tổng thể mang dấu (+) khi thu ngoại tệ của quốc gia tăng thêm

- Cán cân tổng thể mang dấu (-) khi thu ngoại tệ của quốc gia giảm.

Dưới chế độ tỷ giá cố định

Quốc gia thâm hụt cán cân tổng thể phải chịu áp lực cung nội tệ lớn hơn cầu

=> Để tránh phá giá NHTW tiến hành bán dự trữ ngoại hối để mua nội tệ

Dưới chế độ tỷ giá thả nổi

*Cán cân tổng thể luôn có xu hướng vận động về trạng thái cân bằng CA + KA = 0

*Trạng thái thâm hụt hoặc thặng dư của cán cân vãng lai được tài trợ bằng thặng dư (thâm hụt) của cán cân vốn.

=> Tỷ giá tự động thay đổi để điều chỉnh trạng thái BOP

Tài trợ thâm hụt cán cân tổng thể

*Giảm dự trữ ngoại hối quốc gia

*Vay IMF và các NHTW khác

*Tăng tài sản nợ của quốc gia tại các NHTW nước ngoài

1.2 CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN CÁN CÂN THANH TOÁN QUỐC TẾ

Lạm phát1

Thu nhập quốc dân2

Tỷ giá hối đoáiTỷ giá hối đoái3

Chính sách của chính phủChính sách của chính phủ4

Các nhân tố ảnh hưởng đến BOP

Năng lực sản xuất, giá cả5

Lạm phát

Lạm phát tăng

Lạm phát tăng Tài khoản

vãng giảm

Tài khoản vãng giảm

* Lạm phát của một quốc gia cao hơn các nước khác có quan hệ mậu dịch:- Giảm sức cạnh tranh của hàng hóa nước này trên trường quốc tế dẫn đến xuất khẩu giảm.- Tiêu dùng trong nước sẽ mua thêm hàng hóa nước ngoài dẫn đến nhập khẩu tăng. Thâm hụt cán cân vãng lai

Thu nhập quốc dân

Khi thu nhập tăng người ta thường có xu hướng tiêu

dùng hàng nước ngoài nhiều hơn??

Nếu thu nhập của một quốc gia tăng với tỷ lệ cao hơn quốc gia khác, tài khoản vãng lai của quốc gia đó sẽ giảm đi (điều kiện các yếu tố khác không đổi)

Tiêu thụ hàng hóa tăng lên. Và nhiều khả năng tăng nhu cầu hàng hóa nước ngoài

Tỷ giá hối đoái

*Tỷ giá biến động tác động lên NK và XK

*Khi tỷ giá tăng sẽ làm giảm nhập khẩu và tăng xuất khẩu ( vì khi đồng tiền mạnh, giá cả của nước đó sẽ mắc hơn tương đối so với nước nhập khẩu dẫn đến cầu hàng hóa giảm, và trong nước sẽ tăng nhập khẩu vì hàng hóa lúc này rẻ hơn trước)

*Trong quá khứ nhiều nước thường sử dụng biện pháp phá giá nội tệ để cải thiện BOP.

Chính sách của chính phủ

*Nhiều quốc gia sử dụng rào cảng thương mại để bảo vệ CCVl:

+ Thuế quan: thông thường được áp dụng để tăng nguồn thu nhập cho chính phủ và điều tiết xuất nhập khẩu.

+ Phi thuế quan:hạn ngạch, cấp phép, định giá,…

+ Các biện pháp khác: quy định về kĩ thuật, vệ sinh, dán nhãn…

Chính phủ còn có thể ảnh hưởng đến BOP thông qua các chính sách:

+ Trợ cấp cho nhà xuất khẩu để giảm chi phí so với đối thủ

+ Hạn chế đối với nhập khẩu

+Thiếu hạn chế lên việc vi phạm bản quyền

Công nghệ giúp các nhà kinh doanh nghiên cứu thị trường một cách chính xác.

Đổi mới công nghệ trong sản xuất giúp tăng năng suất, giảm giá thành, nâng cao chất lượng… tăng sức cạnh tranh trên trường quốc tế.

Cơ sở hạ tầng: đường xá, bến bãi, dịch vụ vận tải… tác động mạnh đến các hoạt động xuất nhập khẩu.

Trình độ công nghệ và cơ sở hạ tầng

Năng lực sản xuất

Nguồn nhân lực

Một nước có nguồn nhân lực dồi dào sẽ xúc tiến xuất nhập khẩu các mặt hàng sử dụng sức lao động.

Chất lượng nguồn nhân lực là yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến năng lực sản xuất.

2. Phụ lục

Một số thuật ngữ quan trọng:

Lạm phát: được dùng để chỉ sự tăng lên theo thời gian của mức giá chung hầu hết các hàng hoá và dịch vụ so với thời điểm một năm trước đó.

Tài khoản vãng lai: ghi chép những giao dịch giữa người cư trú và không cư trú.

Tỷ giá hối đoái: (tỷ giá trao đổi ngoại tệ) là tỷ giá mà tại đó một đồng tiền này sẽ được trao đổi cho một đồng tiền khác.

Rào cảnh thương mại: là những lý do để giảm, hàng chế một loại hàng hóa nào đó được nhập vào trong nước.

Hạn ngạch: là quy định của một nước về số lượng cao nhất của một mặt hàng hay một nhóm hàng được phép xuất hoặc nhập từ một thị trường trong một thời gian nhất định thông qua hình thức cấp giấy phép.

Tỷ giá hối đoái thả nổi: còn gọi là tỷ giá thả nổi (Floating exchange rate) là tỷ giá được xác định và điều chỉnh một cách tự động theo cung cầu ngoại tệ trên thị trường. Đây là loại tỷ giá hoàn toàn do các thành phần thị trường ấn định mà không hề có sự can thiệp của cơ quan quản lý.

Dự trữ ngoại hối: là lượng ngoại tệ mà NHTW hoặc cơ quan hữu trách tiền tệ của một quốc gia hay lãnh thổ nắm giữ, là tài sản NN được cất giữ dưới dạng ngoại tệ nhằm mục đích thanh toán quốc tế hoặc hỗ trợ giá trị đồng tiền quốc gia.

*OB (Overall Balance): Cán cân tổng thể

*CAB (Current Account Balance ): Cán cân vãng lai

*KAB (Capital Account Balance ): Cán cân vốn

*ORB: (Official reserve Balance): Cán cân dự trữ chính thức

3.Mở rộng

Tình hình thương mại Việt Nam 2 tháng đầu năm 2014

Tình hình thương mại Việt Nam tháng 1 năm 2014

*Trong tháng 1/2014, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa đạt 11,46 tỷ USD, giảm 1,5% so với tháng trước và giảm 0,8% so với tháng 1/2013.

*Kim ngạch nhập khẩu hàng hóa đạt 10,02 tỷ USD, giảm 17,8% so với tháng trước và 5,5% so với tháng 1/2013

Tình hình thương mại Việt Nam tháng 1 năm 2014(tt)

+Khối DN có FDI xuất siêu 1,41 tỷ USD. Khối DN có vốn trong nước thặng dư 31 triệu USD.

+ Về tổng thể, tháng 1/2014 cán cân thương mại Việt Nam thặng dư 1,44 tỷ USD

Tình hình xuất nhập khẩu và cán cân thương mại VN 2013, tháng 1/2014

Tình hình thương mại Việt Nam tháng 2 năm 2014

*Trong tháng 2/2014, tổng giá trị xuất khẩu đạt 9,6 tỷ USD, giảm 16,2% so với tháng 1/2014 và tăng 33,2% so với tháng 2/2013.

*Tổng giá trị nhập khẩu đạt 10,8 tỷ USD, tăng 7,8% so với tháng 1 , tăng 50,1% so với tháng 2/2013.

Tình hình thương mại Việt Nam tháng 2 năm 2014(tt)

* Xuất khẩu của các doanh nghiệp FDI (không kể dầu thô) ước đạt 5,9 tỷ USD, giảm 15,9% so với tháng 01 và tăng 32,7% so với tháng 02/2013.

Tóm lại, cán cân thương mại của Việt Nam trong tháng 2/2014 ước tính thâm hụt 1,2 tỷ USD.

Tình hình thương mại Việt Nam 2 tháng đầu năm 2014(tt)

Trong 2 tháng đầu năm 2014, tổng trị giá xuất nhập khẩu hàng hóa của Việt Nam ước đạt 41,88 tỷ USD, tăng 14,6% so với cùng kỳ năm 2013

Tổng trị giá nhập khẩu ước đạt 20,82 tỷ USD, tăng 17%.

Tổng trị giá xuất khẩu ước đạt 21,06 tỷ USD, tăng 12,3% so với cùng kỳ 2013.  Trong đó, xuất khẩu của doanh nghiệp FDI (không kể dầu thô) ước đạt hơn 12,92 tỷ USD, tăng 15,6%.

Tình hình thương mại Việt Nam 2 tháng đầu năm 2014

Như vậy, mức thặng dư thương mại của Việt Nam trong 2 tháng đầu năm 2014 là 244 triệu USD.

Nguyên nhân tăng kim ngạch xuất khẩu

Một số mặt hàng xuất khẩu trong nước sản xuất tăng khá như: thuỷ sản, rau quả, hạt điều, hạt tiêu, sản phẩm từ chất dẻo, túi xách, vali, ô dù, gỗ và sản phẩm gỗ, dệt may, giày dép…

Nguyên nhân tăng kim ngạch xuất khẩu

giá xuất khẩu một số mặt hàng cũng tăng so với cùng kỳ năm trước:

Giá hạt điều tăng 2,6%

Giá chè tăng 1,5%

Giá hạt tiêu tăng 3,6%

Giá gạo tăng 4,3%

Giá than tăng 7,7%… 

Nguyên nhân tăng kim ngạch xuất khẩu

*Nhiều mặt hàng XK đạt giá trị cao:

Điện thoại các loại và linh kiện đạt 3,298 tỷ USD, tăng 22,9% so với cùng kỳ.

Dệt may đạt 3,205 tỷ USD, tăng 30,1%.

 Giày dép đạt 1,61 tỷ USD, tăng 27,4%.

 Điện tử máy vi tính và linh kiện đạt 1,399 tỷ USD.

Thuỷ sản đạt 1,054 tỷ USD, tăng 38,9%.

…

Tham khảo

*Báo công thương: http://www.baocongthuong.com.vn/xuat-nhap-khau/50109/de-xuat-khau-la-diem-sang-dep.htm#.UxZ38E-5IcI

*Sở công thương tỉnh Long An: http://www.longan.gov.vn/chinhquyen/soct/Pages/Hoat-dong-Cong-nghiep-va-Thuong-mai-ca-nuoc-thang-02-va-2-thang-nam-2014.aspx

*Bộ tài chính: http://www.mof.gov.vn/portal/page/portal/mof_vn/1539781?pers_id=2177092&item_id=121624394&p_details=1

Tham khảo*Tạp chí tài chính: http://www.tapchitaichinh.vn/Bao-cao-va-thong-ke-tai-chinh/Tinh-hinh-xuat-khau-nhap-khau-hang-hoa-cua-Viet-Nam-thang-012014/43125.tctc

*Vinanet: http://www.vinanet.com.vn/tin-thi-truong-hang-hoa-viet-nam.gplist.286.gpopen.225161.gpside.1.gpnewtitle.nhieu-tin-hieu-tich-cuc-tu-xuat-khau-2-thang-dau-nam.asmx

*Bộ tài chính: http://www.mof.gov.vn/portal/page/portal/mof_vn/ttsk/1370562?pers_id=2177014&item_id=121624394&p_details=1