PALAESTRA LATINA - culturaclasica.com · 2015-10-25 · Dum tu declamas Romae, Praeneíle relegi:...

ANNUS. SCHOL. VI. NUM 52 1935-1936 MENSE APRILI MCMXXXVI

PALAESTRA

LATINA

S U M M A R I U M

COROCOTTA, REX LATRONUM.

RosARUM VALLis. (Hultgrenn)

HoRATius POETA PHiLOSOPHUS. (Nebreda)

o FONS BANDUSIAE... (Nogales)

MOI.AE SUBTERRANAE, (Vlator)

BIBLIOGRAPHIA, (Jiménez, Martija)

COMPOSITIONES VERTENDAE.

Ordinarii atque Superiorum permissu

AC Segarra - Palaestra Latina (Cervera) 01/04/1936 - Pàgina 1

www.culturaclasica.com

134

X X

n O O n O

í/> >

70 — O n ^ m

o S

i° m

O n O z

X X

n O 70 O o O

O n —H > <

>



ANNUS SCHOL. VI. NUM. 52 1935-1936 MENSE APRIU MCMXXXVI

LATINA M E N S T R U U S DE L A T I N I T A T E C O M M E N T A R I U S Prctium subnotatlonia annuae. solutlODC anteUta, u t 6 peietarum tn Híspanla, 7 In America et Lualtanla, S in reliquia dvitatibua. Pretium mlttatur oportet ad Administratorenii CERVBRA (Urida) ' Unlreraidad ' Bipafia

ROSARUM VALLIS

Eál prope Lipsiacos muros gratissima silva,

Vallis fecerunt et rosa nomen ei. Elílera lambit eam, lambit quoque Plissa virentem,

Nascuntur large quercus et alnus ibi. In viridi prato lacas eíl aspergine multa

Inque lacu cygni piscicuUque natani. Parvas in arborihus geílitque salitqae sciurus

Et philomela melos cantal in arboribus. Dum resonant vario frútices modulamine circum,

Insidet in prati floribus agmen apum, Ambulat inque viis reficetque labore perádo

Se populas, Slrepitu quod caret urbis ovans. Nil quoque dulcías eál, haec quam luílrare vireda

Et sua gramíneo membra levare toro. Ante oculos noílros ludunt puer atque paella,

Quos patulae quercus umbrat opaca coma. Omnia laeta vigent, nil non versatile cernís:

Utque susurrat apis, rana coaxat aquís. Solé cadente domum redeunt sílvamque relínquunt

Omnes, naturae quos anímabat amor.

FRIDERICUS C. HULTGRENN



136

Horatius poeta philosophus Cujus generis sit hace philosophia Horatius docuerit; 3) Conversionem Ho-

Horatiana po^ea dicetur. Jam pro com- ratii, quam vocant. Brevitate consulere

moditate Ephemeridem legentium PALAES- curabimus simul et perspicuitati, ne id TRAM LATINAM, scquentia capita e\rolve- nobis accidat quod Venusinus poeta in-

mus sine nitore et palaeílra: i ) Horatti quiebat: Brevis esse laboro, oscurum

juventutem, ^udia, philosophiam: 2) fio. '

Quid circa Deum ejusque Providentiam

I. H O R A T I I JUVENTUS, STUDIA, P H I L O S O P H I A

I. Natas eíl Horatius an. 689 ab consulatu L. Manlii Torquati et L. Aureiii

Urbe condita, an. 63 ante Chriítum, Cottae juxta illos versas noílri poétae:

Tu vina Torquato move consule pressa meo '

O nata mecum consule Manilo; 3

mortuus autem eSt an. 746 mense no- Prodiit in luccm Venusiae, silvis

vcmbri, ideoque priusquam Chriftus ñas- <=ircunidatae, Appuliae oppidi 4 e patre liberto ac paupere, in quo nunquam eru-

ceretur, aetate an. «7. , 11. ^' bescit, immo addit amanten

Nil me paeniteat sanum patris hujus. ' Ipsemet poeta originem, íludia, con- giis: summatim haec omnia colligimus.

dicionem suam describit versibus egre-

Nunc ad me redeo libertino patre natum, Quem rodunt omnes libertino patre natum,

Nunc quia sim tibi, Maecenas, conviétor: at olim

Quod mihi pareret legio Romana tribuno. ^ Duabus ex causis rodebant Hora- amicus; ipse tamen invidos spernebat nec

tiam ejus inimici; quoniam íuerat Roma- sumebat superbiam quaesitam meritis. 7

nae legionis tribunus in bello civili, et Ideo prosequebatur:

quod tune erat Maecenae conviftor et

Non ego me claro natum patre, non ego circum Me Saturejano veüUri rura caballo,

Sed, quod eram, narro... Magnum hoc ego duco Quod placui tibi, qui turpi secernis honeílum,

Non patre praeclaro, sed vita et peüore puro * 2- Quibus ille íludiis ab ineunte didicit ergo Venusiae, Roniae, Athe-

aetate sese imbueret, egregie exponit; ad- nis:

5t ñeque avaritiam, ñeque sardes aut mala luüra

Objiciet veré quisquam mihi, purus et insons,

Ut me collaudem, si et vivo caris amicis;

( I ) Art. p. a j - jó .—(J) Od. V, XIII, 6.—(3) Od. III, XXI, I ; amphora.—(4) Od. I, XXVIII, ai-¿7-—fi) S«t. I, VI,

8 9 . - ( 6 ) S. I, VI, 4 j . 48 . - (y ) Od. XXX, 14-15—(8) S. I, VI, 58-64.



137

Causa fuit pater his, qai macro pauper agello Notuit in Flavi ludum me mittere, magni Q::o pueri magnis e centurionihus orti, Laevo suspensi lóculos tabulamque lacerto, Ibant oüonis referentes idihus aera; Sed puerum e£t ausus Romam portare docendutn Artes, quas doceat quivis equ.es atque senator Semet prognatas...'

Non tantum pater ausus eít filium corrumperetur, qua de causa optimus Romam portare docendum; verum ipsum pater a filio magnis laudibus mérito cu-comitabatur ad praeceptores, ne moribus mulatur:

Ipse mihi cuños incorruptissimus omnes

Circum dadores aderat. Quid multa? pudicum {Qui primus virtutis honosj servavit ab omni

Kon solum faEto, verum opprobrio queque turpi; l^ec timuit sibi ne vitio quis verteret, olim

Si praeco parvas aut, ut fuit ipse, eoador

Mercedes sequerer; ñeque ego essem quaeílus: at hoc nunc

Laus illi debetur et a me gratia major.

Nil me paeniteat sanum patris hujus, eoque Non (ut magna dolo faüum negat esse suo pars,

Quod non ingenuos habeat clarosque parentesj

Sic me defendam. Longe mea discrepet iñis

Et vox et ratio... '

NuUum dubium quin magnus Hora- Dein Athenas profeaus, septem ibi

tius fuerit optimus amantissimusque fi- ""«"^ philosophiae potissimum morali ,. . . 1 1 1 1 . operam navavit audivitque philosopbos lius, qui propterea et patri laudes debitas „, 1 1

' ' Platónicos, quemadmodum ipse testatur tribuit et majorem sratiam reddit. •

' " inquiens: Romae nutriri mihi contigit atque doceri Iratus Grajis quantum nocuisset A3jilles; Adjecere bonae paullo plus artis Athenae; Seilicet ut vellem curvo dignoscere redum, Atque Ínter silvas Academi quaerere verum. ^

In hujusmodi locum ait quidam fuerint non conilat, ñeque de illis us-commentator: ftudiorum olim initium piam mentionem habet ipse poeta: cete-ducebant pueri ab Homeri Aéhille; unde rum hic verba Ciceronis referrc posse-provcrbium de rudi et illiterato: Ne ira- mus, quibus filium saepe admonet, ut tum quidem Aéhillem novit. pbilosophiae disciplinam addiscendam

Quinam vero cjus dodores Athenis connitatur: «Te annum jam audientem

lO S. I, VI. 68-78.—W S, I, VI, 81-93.-(3) Ep. II, II, 4 i -« .



equ.es

138

Cratippum idque Atnents, abundare Adjiragit praeterea se inter silvas

oportet praeceptii inftitutisquc philoso- Aeademi verum quaesivisse. Erat enim

phiac propter summam ct dodoris auc- Academia locus Athenis suburbanas, ar-

toritatem et urbis, quorum alter te scien- boí'bus multis amoenus, iUuítrium etiam

tía augere poteíl, altera exemplis . ; ' Ho- ^•'°^'"" monumentis exornatus, ubi phi-1. . j . losophiam prim US docuit Plato. Discipuli

ratius vero scientiae adipiscendae gratia „, , , « i i , , Piatonis dicebantur Academici de quibus hujusmodi iter susceperat. . , ,

Laertius non sine lepore dixit: Hos inter dux Ule Plato celcissimus ihat

Cujas ab ore melos manabat, quale Academi

Arhuñis lepida modulantur voee cicadae.

Cicadae Athenienses nostris longe curvo discernerc reftum, hoc eSt, pravum melius canere profcüo debebant; secus nosse ab honeálo distinguere. Verum parum honoris Platoni tribuit poeta. haec scientiae moralis ¿ludia totam per

3. Insignes Athenae plus doélrinae vitam eü prosecutus, quemadmodum ip-Horatio contulerunt, nimirum, ut vellet se teílatur saepius:

Ingenium, sibi quod vacuas desumpsit Athenas

Et íludiis annos septem dedit, insenuitque

Libris et curis." Ideo legebat Homerum, qui velut loculentis quid (ugere, quid «e£lari de-

optimus scriptor epicus exemplis oílendit beas: Trojani belli scriptorem, máxime Lolli,

Dum tu declamas Romae, Praeneíle relegi:

Qui, quid sit puléhrum, quid turpe, quid utile, quid non

Plénius ac melius Chrysippo et Crantore dicit 3 Totis vitibus iludió disciplinae mo- .«¡apientiam sicuti et virtutem appella-

ralis incumbebat, eamque caeleílem bat: Nunc itaque et versus et cetera ludrica pono.

Quid verum atque decens curo et rogo et omnis in hoc sum *

Quo te caeleüis sapientia duceret, ires. ^

Nune agilis fio et mersor civilibus undis,

"üirtutis verae cuílos rigidusque satenes. * ^. Horatius habetur communiter quod ipse poeta, TibuUum consolans:

uti philosophiac epicureae seílator; ne- scribit: que ab hac opinione abhorrere videtur

Me pinguem et nitidum bene curata cute vises,

Cum ridere voles Epicuri de grege porcum ^ Verum hoc non ex animi sententia, lum do£lorem sequi, in nuUius magiilri

sed joco et sale Horatius dixisse perhi- verba jurare: bendus eil; ipsemet namque (atetur nul-

( i ) Cic. De Offic. I, ! . - ( » ) Ep. II, II, 81-83.—(3) Ep- I. II. 1-4—(4) Ep- 1.1. 10-11.—(5) Ep. I, III »7—(4) Ep.

I, I, i 6 - i 7 . - ( 7 ) Ep. I, IV, I5-IÍ.



Condo et compono quae mox depromere possim:

Ac ne forte roges, quo me duce, quo laré uter,

Nullius addiSus jurare in verba magistri,

Quo me cúnque rapit tempestas deferor hospes. •

Ita poeta fidei philosopljicae profes- «NuUis unius disciplinae legibus adftric-

sionera emittit; cum vero addit, quo lare ti, quibus in philosophia necessaria pa

utar, ídem valet atque qua sdiola, qua reamus; quid sit in unaquaque re maxi-

seda philosophica utatur, sicut vocat ali- me probabile scmpcr rcquirimus: ' et

biséholam vel doraum Socraticam, ' sicut rursus: «Certis quibusdam deftinatisque

Cicero Ariítotelis seéíatores appellat fa- sententiis quasi addifti et consccrati sunt

miliam peripateticorum. 3 caque necessitate conítrifti, ut etiam,

Quocirca interdum Stoicos, interdum • quae non probare soleant, ea cogantur,

Epicúreos inridet egregie: •• ipse vero sibi conílantiae causa, defenderé». *

potuit assumere, quod TuUius scribit:

II. Q U I D D E j D E O EJUSQUE PROVIDENTIA SENTIAT H O R A T I U S

5. Exsiñentiam Dei agnoscebat E- ampleííens Lucretius, more cicadum ca-

picurus, verum ccrto negabat divinam nebat:

providcntiam; 7 quam quidem sententiam

Nam bene qui didicere déos securnm agere aevum. ^

Epicureorum foetorem redolent verba Horatiana quae sequuntur:

Credat Judáeus Apella

Non ego: namque déos didici securum agere aevum,

Nec, si quid miri faciat natura, déos id

Tristes ex alto caeli demittere tecto «

Sine dubio loquitur hic Epicureus videntiam, quae passim omnia elargitur

philosophus; verum haec scribebat circa bona et singulis personis et civitati orn

an. 727, quando poeta scilicet aetatem ñique reipublicae sive imperio; divina

agebat duodetriginta annorum; poálea providentia superbos demittit, pauperes

hanc turpem sententiam cum verbis tum sublevat, summum imperium ac dignita-

operibus certo recantavit. tem transferí, Romanum populum et

Etenim Venusinus poeta Dei exsi- punivit et gloriosum ac triumpbans red-

ftentiam admitti», immo insinuat divinam didit: quare cultu et sacrificiis Deus eft

naturam esse individuam,'° etiamsi pos- honorandus.

sit mundi imperium cum alus dividerc; Primum omnium admittit Horatius

ac pluries canit puléberrime divinam pro- divinam providentiam circa singulos ho-

)l) Ep. I, I, 13-15.—{2) Od. I, XXIX, 14. — (3) C¡c. De divinatione II, I. — (4) Cf. Sal. II, IHi IV; in prima contra Damasippum, ítoicum, quod omnes homines desipiant; in altera contra Catium, epicureum, cuius philosopliia tota in culina eSl. — (5) Cic. Tuscull. iV» 7.—(6) TuscuH. II, 3. — (7) Bréhier, Hiftoire de la philoiopliia.I, p, 354-355- — (8) Lucr. VI, 37- — (9) Sat. I, V, 100-104—(lo) Oa. I, XII, 17-18:

Undc nil majus generatur ipso Nec viget qutdquam stmile aut secundum.

De «ensu horum versuum disputant interpretes; men» Umen HoratH fomtan Kaec sit; unus tantum eíi Deus summus, prioc(|ps, qni reí hominum ac deoium, qui mare ac térras variisque mundum temperat horis (vv. 14-16).



140

mines, cum agnoscit magno vitae pencu-\o effugisse, Deo propitio: Di me tuéntur, dis pietas mea

Et musa cordi este.' Me truncus illapsus cerebro

Sustulerat, nisi Fannus iélum

Dextra tevasset"

Non sine diis animosas infans

Non me Philippis versa acies retro, Devota non extinxit arbos, Nec Sicula Palinurus unda 3

Ad Tibullum scribens ajcbat: Di tibi formam,

Di tibi divitias dederunt artemque fruendi*

Deus omnia gubernat, immittit im-bres, ni ves, diram grandinem; agit poeta noíter de prodigiis mortem Caesaris se-cutis:

Jam satis terris nivis atque dirae Grandinis misit Pater: et róbente Dextera sacras jaeulatus arces,

Terruit urbem. ^

orationis naturam exponat: Quem vocet divum poputus ruentis Imperi rebus? prece qúa fatigent "üirgines sanüae minus audientem

Carmina "üeSlam? *

6. Deus in ipsos reges exercet impe-rium; nemo mortalium quantumvís po-tens, quamvis suprema poteálate gaudeat, exemptus cñ a lege divina; Deus namque vindex cü oirinium. Dicedat Plautus: Quasi tu nescids repente ut emoriantur humani Joves, id eft, reges et principes. Magnifice igitur canit poeta noíler:

Regum timendorum in proprios greges,

Reges in ipsos imperium eñ Jovis,

Clari Giganteo triunpho,

Cuneta supercilio moventis ^

Suetonius dicebat quoque: Eñ in ge

nere et sanditas regum, qui plurimum

ínter homines pollent, et caerimonia Deo-

rum, quorum ipsi in poteálate sunt reges. ̂

Notetur sententia Homérica, cunóla

supercilio moventis; iadicat sublimi modo

Dei omnipotentiam. Catullus etiam cect-

nit egregie: Ideo preces in Deum laudat mala a-

vertendi gratia, quanvis non ad amussim

Annuit inviüo CaeleSlum numine ReSor,

Quo tune et tetlus et hórrida contremuerunt

Aequora concussitque micantia sidera mundus '

Si enim reges divino subduntur im-perio, eo magis cetcri homines: bene poeta expressit hujusmodi sententiam.

Scimus, ut impíos Titanos immanenque turbam Fulmine suílulerit caduco, Qui terram inertem, qui mare temperat Ventosum et urbes regnaque triília-Divosque mortalesque turbas, Imperio regís unus acquo. "

Hic poeta philosophus iterum vide-tur agnoscere unum solum Deum, a quo pendeat universi gubernatio et imperium.

j . Divina providentia donat propitia terris magnos viros ac tuetur arma Romana adversus Carthaginenses. Nihil Caesare grandius aut pretiosius numina propitia terris donaverunt aut donabunt, etiamsi revocetur saeculum vetus au-reum:

( I ) OJ. I, XVII, IJ-14—(ü) Od. II. XVII, a7-J9:cf. OJ. XIIi.-(3) Od. III, IV, 2«-a8.—(4) Od. I, II, 1-4.—(5) Ep. I, IV, 6-7.—(6) Oa. I, II, «j-38.—(7) Od.lll, 1, 5-8,—(8) Suct. lul. Caei. c. 6.-(<)) Ctull. 64, »04.-(lo) Od. in, IV, 4a-48-



141

Qtto (Caesars Aug.) nil majus meliusve terris

Fata donavere honique divi Nec dabunt, quamvis redeant in aurum

Témpora priscum ' Nil Cíaudiae non perficient manus Quas et benigno nttmíHe Juppiter

Defendit et curae sagaces

Expediunt per acata belli '

Deus populos religiosos adjuvat, au-get, amat; et quoniatn populus Roma-nus pius est in déos, quos observat et colit idcirco imperium orbis ilU dona-verunt. Diis te minorem quod geris, imperas.

Hiñe omne principium huc refert

[exiium 3 Deo accepta refer, Romane, tum im-

perii primordia, tum propagationis et amplificationis incrementa et felicem quarumcunque rerum exitum.

Contra religio negle&a causa íuit calamitatum, quas tulit Italia. Diis multa negtecti dederunt

8. Oratio sive privata sive publica

fidei professionem in divinam providen-

tiam miriflce teSlatur. Horatius autem precabatar ad bona temporalia obtinen-da et carmen saeculare ad prccem publi-cam composuit. Per meos fines et aprica rura

Lenis incedas abeasque parvis

Aequus aluinnis;

Si tener pleno cadit haedus anno.

Larga nec desuní Veneris sodali

Vina cratere; vetus ara multo

Fumat adore * Diebus festis cessabat labor et paga-

ni ipsi (esta haec agentes laetitiae vacant. Ludit herboso pecus omne campo, Hesperiae mala luctuosa e ••

Deus igitur vitia tnm singulorum Cum tibi nonae redeutít decembres. homínum tum ipsorum populorum juste Feñus in pratis vacat otioso punit. Mortale genus ob sua crimina Deum ad iram provocat movetque.

Audax omnia perpeti

Gens humana ruit per vetitum et nefas

Audax lapeti genus Ignem fraude mala gentibus intulit.

Semotique prius tarda necessitas

Leti corripuit gradum

Nil mortalibus arduum e£l.

Caelum ipsum petimus stultitia ñeque

Per noSlrum patimur scelus

Iracunda "Jovem poneré fulmina >

Cum hove pagus ^ Si praeterea déos rite colueritis et

pie supplicavcritis, licet módica offeren-tes muñera, placatos illos habebitis. Cáelo supinas si tuleris manus,

Nec peíliUntem sentiet Africum

Fecunda vitis... Te nihil attinet

Tentare multa eaede bidentium

Immunis aram si teíiigit manus,

Non sumptuosa hlandior boília

Mollibit aversos Penates

F'Orre pió et satientt mica ^

(O Od. IV, II, 37-40. i,) Od. IV, IV, 73-7<- - (3) OJ- •''• IV, 5-í. - U ) Od. m. VI. 7-«.-(5) Oá, I, III, sj-40. («) Od. Ul, XVm, a-8.-(7) ib. 9-n—(8) Od. ni, XXIII, I, 5. I5-»"'



142

Sensus videtur esse: etiamsi non of-{eras Deo ingenua muñera, tam litabis tamque obtinebis quod postulas, exiguo quovis sacrificio, quam magno et sump-tuoso; si modo vitae innocentiara et pie-tatem et religionem erga Deum exhibeas.

Audiamus aliam precem Horatia-nam, qua nihil aliud poscat ab ApoUine vatum patrono praeter mentem sananí in corpore sano; non judicamus de prece, sed exsiñentiam teílamur. Quid dedicatum poscit Apollinem Vates? Quid orat, de patera novutn

Fundens liquorem? '

Non opimas segetes (eracis Sardi-niae, non grata armenta aeíluosae Cala-briae, non aurum aut ebur Indicum, non rura; quoniam me pascunt olivae, me ciéhorea levesque malvae-, sed Frui paratis et valido mihi, Latoe, dones et precor integra

Cum mente nec turpem seneüam Degére nec cithara carentem '

Contentos suis humtlibus poderibus Deum non obtundit precibus alus de rebus; satis beatus untéis Sabinis ^.

Multa petentihus Desunt multa; hene eíl cui Deus ohtulit Parca, quod satis eíl, manu *.

Postremo Carmen Saeculare eál hym-nus, quo fit oratio publica ad bona pro teto Romano populo adprecanda. Phoehe silvarumque potens Diana, Lucidum caeli decus, o colendi Setnper et culti, date quae precamur

Tempore sacro

Supplices audi pueros, Apollo;

Siderum regina bicornis, audi

Luna, puellas:

Di, probos mores docili juventae. Di, senectuti placidae quietem, Romuleae genti date remque prolemque

Et decus omne > Ex Horatianis sententiis haólenus

inspedis, planum (ecimus, Venusinum poetam et pbilosophura, quod Dei pro-videntiam attinet, e caílris Epicurcorum aufugisse. Jam in aliud procedat oratio et disputatio noálra.

III. DE HORATII CONVERSIONE, UT VOCANT

9. Horatiani commentatorei seu bcne possemus cogitare et Dantij verba interpretes loqui solcnt de conversione usurpare: noñri poetae atque ita rem evolvunt. Vidi quattro grand 'ombre a noi venire,

Horatius sua in juventute plus mi- Sembianz>a avevan né triíla né lieta.

nusve vitiis indulsit, religionem haud coluit, in caílra Epicurcorum sesc con- Quegli é Omero poeta sovrano:

jecit; mox vero ad meliorem frugem re- L'altro é Orazio sátiro, B}e viene. vocatus, et vitam degit morigeram, religionem in praxim dcduxit,, doftrinis Epicuri valedixit, uno verbo, errores recanta vit et AodLñmm- moralem satis pu-

Ovidio é et terz,o, e l'uttimo Lucano '. Arguit seipsum poeta, quod Epicú

reos secutum cuitum deorum neglexerit; verum praeálat in antecessum odem

ram seüatus eít. Quocirca de ejus saiute XXXVI celeberrimam profcrre.

( I ) Od.1, XXXI, i.3.-(a) Od. I, XXXI, t7-M.—(a) Od. II.XVUI, ji-14.—(4) Od. lll, XVI, 4>-44.—(3) Cwm. Mccul. 1-6; 34-36; 45-48.—(6) Dante, Infero. IV, 83 iqi.



143

Parcas deorun cultor et mfrequens. Insanientis dum sapientiae Consultas erro: nunc retrorsum Vela daré, atque iterare cursas Cogor relictos.'

perniciosa sapientia doctas.

Quocirca nunc retrorsum vela dat, hoc eál, intelUgens se a re£lo abcrrasse cursu, in contrarium convertitur atque iterare cogitur reliólos cursus; fateri co-

Numinum rarus ct remissus venera- gitur kunc a Deo orbem regi resque Ku-tor fui quidem; parce ac rare sacrificiis manas ab eo curari. Additque rationem ac precibus Deum colui: immo omnes ob quam mente mutatus cft te redlam religiones spernens in gravissimum erro- viam arripuit. rem impegi. Secutus eSi igitur Horatius Namqae Diespiter

insanientem sapientiam, de qua divus Igni corusco nubila dividens Paulus egregie dixit: Dicentes se esse sa- Plerumque per purum tañantes

pientes íiulti faSi sunt », quamque Grc- Egit e<juos volucremque currum *

gorius Naztancenus vocat insipientem Etenim Diespiter, hoc cñ, pater diei, sapientiam, aaocpoi; aocpía et Auguílinus audor lucis, tonavit puro ac sereno cae-insipienter sapere 3; sapientiae ergo insa- lo; quod philosophia Epicúrea non ad-nientis eonoultus ídem eál atque vana et mittebat, teê Lucretio:

Fulmina gignier e crassis alteqae putandum eñ

Nahibus exñructis; nam cáelo nulla sereno, Nec leviter densis mittüntur nubihus unquam. >

Quare inquit Horatius: video non Séneca ait, solum coadis et collisis nubibus fulgura Ima permatat brevis hora summis ^ et tonitrua fieri, sed puro etiam cáelo; Deus ergo non per signa caeleália quod cum praeter naturam sit, divinum solum, verum per magnas etiam rerum esse oportet; bine ergo sapientior eifec- humanarum mutationes ' suam commos-tus Jovis potentiam, numen iramque re- trat omnipotentiam; quare opes, amplis-vereri disco. Et poeâ noíler argumen- simas dignitates, honores, imperium ip-

tum prosequitur magnificentissime. Quo hriita tellas et vaga flamina.

Quo Sttfx et invisi hórrida Taenari

Sedes, Atlantesque finis

Concutitar. 'Valet ima sammis

Matare, et insignem attenaat Deus,

Obscura promens. Hinc apicem rapax

Fortuna cum ílridore acato

Suítalit: hic posuisse gaudet *

Jovis fulmine summa et Ínfima com-

sum ab iîs aufert, ut alus ílatim confe-rat tradatque; hunc humiliat et hunc exaltat, inquit divinus Psaltes *; ct Psal-tria dividior, Beata Virgo, canebat; De-posuit potentes de sede et exaltavit humi-tes 9 Magna ergo et Horatius sonavit, cum dixit:

Et insignem attenaat Deas, Obscura promens.

Quoniam mihi tempus non est, ne-

moventur; ipsi quoque inferi, tonante que PALAESTRA LATINA hujuscemodi elu-

Jove, obftupescunt; et limites occidentis cubrationis índiga, finem huic inquisitio-ad marc Atlanticum concutiur.tur; de- ni pono. Válete ct vivitc! primit excelsa, attollit abjcfta; utque EuLOGius NEBREDA, C . M . F.

( I ) Od. I, XXXIV, 1-5.— (a) Rom. I, aa. — (3) De CiT. Dei, XVH, XIII: Hoc ttm nugnum bonum (pldl promiiMe)

quUqu» in koc saeeulo et in hic tern sperat, íniipíenter tapít.—{4) O. I, XXXIV, 5-8.— (5) Lucrct. VI, 145-347. — (6) O.

I, XXXIV, 9-16—(7) Senec. Thyeftes, 598-—(«) P'- 74. 8-—(9) Le I. 3».



144

O FONS BANDUSIAE.... (HORAT. III, O D . XIII)

Ut primum hanc bellam cartninis lis II bulla, anni 1113, ions Bandusinus XIII, libri III interpretationem Hispanam ibi manans adducitur, quetn aliqui di-saneto inclusam, perlegi, illico putavi cunt poétam in hoc carmine respicere, eam, aliquo commentariolo praemisso, ia atque ita id enodant: Brundisio rediens

lumen proferre, ut et interpreti laus inde Horatius cum Maecenate anno 37, Venu-merita eveniret et ipsi HORATIO in siam visit, (ontemque Bandusium acce-

bimillenario natalis testimonium amoris dit, qui eo carior erat, quod in pueritia exsisteret. Quo melius ergo carmen in- «ludo fatigatum» toties eum suis blandís

tellegamus, aliquibus adjun&is hiíloricis aquis recreasset, flagrans itaque deside-illustremus. rio hunc praeclarum fontem canendi,

Et in primis quem Bandusiae fontcm l>anc odam composuit sacrificiumque speftat Horatius?—Multa quidem exco- craftinum inítituit. Mihi vero secunda

gitata atque inqtftsita sunt ut res omnino potius arridct opinio, quac et primam dilucida redderetur. Duae tamen dumta- aliquo modo cocrcet. Ómnibus comper-

xat opiniones probabiliores exsurgunt. *"«> ^ '«» fundo Sabino Horatio donato Quarum prima in circumjacentibus Ve- »b Auguíto, fontem inesse, quem pau-nusiae locis, sex milliaríis ab ea diílan- •««" silvac obtegcbat, ut ex bis versibus

tibus fohtem -coUocat; nec inconsiderate conílat: quidem: in quadam enim Papae Pas¿ha-

"Hortus ubi et tecto vicinvs jvgis aquae fons Et paullum silvae super his /o^e^• (Sat. 11.6,2 3)

Quaenam arbores banc silvam con£lituant, aperte alias declarat.

*Temperíem laudes. Quid, si quercus et ilex Multa fruge pecus, multa dominum fuvet umbra?» (EP I. i68-to>

Animádvertite igitur (ontem quo de dior Thracam nec purior ambiat He-agitur in praesenti oda, illicibus quoque brus», memoriam natalis Bandusii fontis opacatum scatere. Nibil itaque mirum repetat atque id nomen lonti Sabino si jucundissimus bic fons quo «nec frigi- imposuerit:

*Fons etiam rivo daré nomen idoneus» (Ep i. -eo) Sed de loco baftenus; nunc de tem- residere putabant; ad hoc igitur celebran-

pore, quo carmen conscriptum eñ, aliqua dum fe^a fontanalia conílituta sunt die

brevi dicamus. Etsi quod ad annum nihil 13.* Oftobris, in quibus, ut ait Varro, certi babetur, videtur esse compositum «in fontes coronas jaciunt et puteos co-pridie ejus diei, quo festa fontanalia pe- ronant» (De ling. lat. VI, 22). ragebantur. Ómnibus enim notus eíl At Horatius non modo flores conjice-

cultus erga fontes a Romanis habitus, re verum etiam haedum vi&imam caede-utpote qui in eis aliquem divinum spiri- re poUicetur; etsi id ritus fontinaliorum

tum «numen aquae» (I'uv. Sát. III, 19) nusquam poílulare invenimus, tamen



145

hujusmodi sacrifícia alias quoque apud audores romanos legimus. Martialis, verbi gratia, ut se votis exsolvat, «fur-tivam quod bibit aeger aquam, porcatn virgini seu nymphae fontis immolat» (VI, 47, 6) Ipse quoque Ovidius regetn Numam simile sacrificium fonti litasse autumat: «Huc venit et fonti rex Numa mactat ovem». (Faft. III, 300) Age porro merum. quod a se oblatum irí cum floribus pollicetur, ómnibus sacrificiis aderat, ut libationi inserviret.

His igitur enodatis, ipsum carmen adeamus. Duabus praecipuis partibus conílat; quarum prima (eñum celebran-dum declarat, secunda autem laudes fontis extollit; et in una quaque sic mihi videntur sententiae conglutinari. In pri-mis vivida fontis pidura, quae ob oculos noílros per totum carmen obversctur; sed adeo amore fontis abundat, ut con-suetis muneribus quae a ritu fontinalio-rum proficiscuntur, haedum adjungere conilituat; quem quidem haedum, ne pro vulgari muñere habeatur, ómnibus ju-

O fons Bandusiae splendidior vitro dulcí digne mero non sine floribus

eras donaberis haedo, cui frons túrgida cornibus

primis et venerem et proelia des-[tinat

frustra, nam gélidos inficiet tibi rubro sanguine rivos

lascíví súbales gregís Te flagrantis atroxhora Caniculae nescit tangere, tu frigus amabile

fessis vomere tauris praebes et pécari vago.

Fies nobilíum tu quoque fontium me dicente cavis impositam Hice

saxis unde loquaces lymphae desiliunt tuae.

cundís acceptisque notis, quae illum sin-gularcm reddant exornat. Muñere depic-to ad carum fontem tanto dono dignura, vergit; cujus ínter laudes has quidem recenserc par eft: eum ardore aeílivo minimc tempore meridiano tangí; prae-bere frigus amabile tauris vomere fessis pecorique vago; ea deníque pulcritudine atque amoenítate praeditum esse, qui poíleritatí mandari mereatur; quod n¡-miruro assequetur, cum ipse Horatius celebret

«cavis impositam ilicem saxis, unde loquaces lymphae desiliunt...*

Equidem omnia me exposuísse arbi-tror, quae ad re&am carminis intelligen-tiam conducere possunt. Nunc igitur níhil reAat, nisi ut ipsam odam dire&c deguíiemus; et ad id potius quam alie-num judicium, quod nosmetípsi de cjus meritis fecerimus, considerare praeílabit. Itaque unusquisque et de oda et de in-terpretatíone, quam infra perhibemus, prout cuique libeat sententiam ferat.

Fuente Bandusia más que el criíla! clara, a quien ofrendan dulce vino y flores; mañana agradecido a tus favores un cabritillo inmolaré ante tu ara.

El cuerno en su testuz ya le apuntara, mas sueña en vano en lides y en amores, que retoño de greyes bullidores teñirá con su sangre tu onda cara.

De la arada al volver, si el sol calcina, refrigera a los bueyes tu frescura y al hato amante de tu césped tierno.

Celebraré el peñón y vieja encima

do brota tu raudal, que allí murmura,

y con mi verso haré tu nombre eterno.»

SALVATOR G . NOGALES, S . I

ChavetonUe - «6 - IX - X935.



446

Molae Subterranae SCAENA QUINTA

PROBUS, CAECILIUS, NUMIDA

PROBUS. — (non observatus intrat et in scaena extrema consistens vocal): Nu-tnida! (Probus Numidam abire signo jubet. Numina inclinat capul et abit. Caecihus capite inclínalo ad dextram partem constitit. Probus ad laevam par-tem assidií in sella curuli et non respi-ciens dicit): Mi fili! (Caecilius non mo' velur. Probus ad eum conversus dtcit): Venl ad mel (Caecilius accedit capite submisso). Dic mihl, Caecill, adatnas ' ne patrem senem? Secundum Deutn tu solus in térra mihi es praesídio ac solacio; utinam gloriar! mihi líceat, ^úod fllius meus sit prudens et obse-quiosus.

CAECILIUS. — fa/íjcerj Talls esse studeo, pater.

PROBUS.—Te in atrium intrans cum Nu-tnida conloquentetn inveni. Attamen te cum setvis sermocinari saepe vetui. Ñeque enim quidquam ab els dlsces. Quos caritate amplexaris, talem eo-rum famlliaritatem aspernor. Quid ti-bi dixit Numida?

CAECB-IUS.-^Benigniori unquam domino quam tibi se famulatum esse negavit.

P R O B U S . - N i h l l aliud? CAECILIUS. — Narravit, quam splendida

spectacula acturi sint eras in amphi-theatro,

P R O B U S . - E t t u m ? CAECILIUS.-Patrem a prioris domlni fi

lio esse deceptum, quod filius a servo tutore ductus esset non in scholam, sed theatrum.

PRÓBUS. - Satis est; Numida caveat! CAECILIUS.- Sed Numida me monuit, ne

egoagerem ita sicuti nequam iste. PROBUS.—Num mihi parabis curas? Usu

rerum cares, ut iatellegas, quaiita fall ada inslt in animis quarundam ser-vorum. Abhinc quinquenium Narses cubiculariorum meorum mihi videba-tur fídelissimus, tamen e" conspectu

aliquando evolavit. Aufugit ingratus iste. Quis ne Numidam quidem prodi-torem esse posse mihi confirmabit? Accedit, quod est paganus et homo Afer.

CAECILIUS.—í'maíiiéi/s complicalis) Neira-tus sis, paterl Nunquam te afficiam tam acerbo maerorel

PROBUS.-Conf ido tibi, mi fiH. et te in officio mansurum tam firmiter spero, ut magnificum donum tibi reservave-rim epistulam a Paulo Apostólo ad Romanos missam Involucro aurato reconditam; libro autem impressum fulget meum nomen una cum tuo.

CAECILIUS. — lllene líber esse vldetur, quem in ménsula mea positum modo vidi?

PROBUS.—De que libro loqueris? Abl, affer illico eum, ut videaml... Quis ausus est in cubiculum penetrare?

CAECILIUS.-^a/fer / illico librumj Hic est, pater!

PROBUS. — (considerat examinatque li-brum) Indignuml Unde habe»? Quis tibi dcdit?

CAECILIUS.-Arbitratus sum te...

SCAENA SEXTA

ITÁLICOS, PROBUS. CAEQLIUS

IlALiCUS —Tribunus quídam juvenis te-cum, domine, vult conloqui

PROBUS. —Indicavltque nomen? ITALICUS. — Nomen manifestare noluit;

sed incredibile delectatione rapi vide-tur imaginibus aspectis, quae sunt in atrio.

PROBUS. — (meditatus) Utinam tándem sit! Induc (ad Italicum) eum! (Italicus abit)

CAECILtüS-Quis, pater, erit ille tribunus?

PttOhvs.—(surgit) Fortasse filius amitae tuae, sororis meae mlserrimae. Abhinc quinqué annos nomen dedit militiae...



147

SCAENA SÉPTIMA

VALENS, PROBUP CAECILIUS tum NUMIDA

VA.LEfiS.—fintrat manibiís extensis) Opti-me avuncule!

PROBUS. —Tumet ipse, mi Valens! fam-plexantur ínter se) Quantis deliciis abundo, quod diuturno tempere elapso in tuum complexum possum venirel

VALENS.—Hoc ipsum temporis momen-tum plutis aestimo quam omne au-rum.,In excubiis castrorum et pugna-rum tumultis semper tui eram memor, et cum orabam pro matre, preces meae effundebantur etiam pro te.

PROBUS. — (animo vehemenler commoto) Deus animo tuo pió hoc solacium de-negare non potuit naque meae senec-tuti hoc firmamen.

CAECILIUS.-Mena appellas nihil? VALENS. — Caeclliusne es? Non jam te

noram. Me proficlscente eras pueru-lus... Nunc quam grandis es corpo-re!... En dextraml (Dexteram ei porri-gi')-

CAECILIUS,-Quando advenisti Romam? VALENS,—Heri agmlne novissimo stipa-

tus; sed missus sum ad praesidia; ho' die mane cum cohorte mea Urbem in travl, ut excubiis praeessem palatii Imperatorii. et quam primum p o t u c ram properavi huc vos salutatum.

CAECILIUS. — (dexiram ejus comprehen-dens) Vael Quid dextram laesisti?

VALENS. —Exiguum vulnus Maximi has-tis incísum.

P R O B U S . - Q u i b u s pugnis interfuisti? VALENS.—Ómnibus tribus et tertia com-

mlssa ab Imperatore nominatus sum tribunus.

CAECILIUS.—Narra, quaeso, de his rebus glorióse gestisi

PROBUS.—Age, narra quantavirtute milites nostri pugnaverint qua in animo meo revocetur memoria dierum, quibus gladio et scuto exornatus glortam patriae nostrae defendebam. Sed de-fesum te esse censeo. Conside a látete avunculll (Caecilius affert sedile; Valens considel). Numldal (Numida intrat)

Si quis me petiverit, cum exspectare jubebis et simulatque hic juvenis abie-rit, redibis. Pauca tibi dicam sub rosa.

NUMIDA. — (secum loquitur) Quid mihi erit dicturus? (tarde se recipit, semper iníitens Valeníem).

VA\.Í,NS.—(Ínter verba Probi nbsttipefac-tus faciera Nnmidae intuetur et ad Cae-cílíurn voce satis tenui dícit) Quid est huic nomen?

CAECILIUS.—f'í'ocí.' tenuí) Numida! NUMIDA.—fsecuw loquitur) Quid oculis

rigentibus me aspicit iste? (abit) VALEns—(paulutum mediíalus secum lo

quitur) Tamen errem forsitan. PROBUS.—In tua, Valens, sum potestate. VALENS —Age, atiende! Valentinianus,

cum Máximum usurpatorem Alpes transtsse nuntiatum esset, Medlolnno relicta aufugit Thesalonicam. Cum m i l i t l b u s praetorianis imperatorem stipabant, Theodosius principem amo-re paterno exceplt et profectus est magnis copiis regnum ei racuperatu-rus. Oloriae cupidus sub ejus slgnis militabam. Hostibus in Pannonia bis devlctis, profecti sumus magnis itlne-ribus Aquilejam. Militibus autem tune ipsum in foro principali persolveban-tur, stipendia et Maximus sedebat in solio, Accessus noster erat tam repen-tinus, ut omnes nos in Pannonia bel-lare censerent. Mea cohors ex silva juxta urbem sita magno Ímpetu irruit et excubias ad portam dispositas oc-cidit et in foro principali aggressa est hostes, quorum copiae primo Ímpetu difíugerunt. Vociíerabar: «contra so-lium, contra solium». Maximus se defenderé conatus cecidit ictibus hujus (ostendit gladium uirique) gladii occi-sus.

CAECILIUS.—Mactevlrtutelf maní6iís;>/ai/-dit(.

VVLENS. —Corripui eum et traxi coram Theodosio et Imperator me nominavit tribunum.

PROBUS,—Glorior, quod sum avunculus tuus, mi Valens. Sanguis familiae Probi semper est generosissimus et no-



148

men nostrum in memoria posterorum floreblt. At prlstinae gloriae gloriam addamus oportebit nobiliorem, qua opera conferamus ad triumphum reli-gionis Christianae de cultu idolorum tándem peregendum.

VALENS,-Num hoc fieri poterlt? PPOBUS.-Certlssime! Palaestfnus, Au-

gustinus Afer, Epiphanius Cyprius. Martinus Turonensis, Gregorius Na-zianzenus per nuntlos et epistulas me Incitant, ut ultimas reliquias idolola-triae Romanae destruamus.

VAI.ENS. -Quibu&pam rebus? pROBUS. — Cras erit actio acérrima ac

turbulentjssima in senatu. Senatores postulant ac flagitant. ut restituatur Victoriae ara in senatu a Constantino destructa. Sacerdotes idololatrae pro viribus ánimos patrum inflammant; agetur utrum permaneant in muñere an dispereant. Saepissime a c c i p i t Theodosius petitiones et litteras eo-rum, qui mlnitantur tumultum ac seditionem.

VALENS — Et cum Imperator precibus cesserit? ConsiUis clandestinis aullco-rum et perversis magistratuum machi' nationibus principes baud raro incl-tantur, iit prununtient sententlas ]a-mentanda» et judicia injusta.

PROBUS. — Imperatorem precibus nefa-riorum cessurum c e n s e o mfníme. Equidem adero ñeque deerit consilium Ambrosii llllus Mediolanensis. Siri-cius ponttfex Romanus locutus est; omnes Christifideles cras supplicabunt Deo vero ac vivo. Nonne Theodosius in Oriente omnia delubra deorum des-truxit? De ara iterum erigenda refere-tur ad senatum et ego contra referam, ut cultus deorum toto Imperio prohi-beatur. Quantum honorem nostro no-mini tribuenduml Petrus fundamenta imaginum deorum concussit et Probus eas in viam pros'ernet. Chrlstus vin-cet et gladius quídam ejus erit Probus.

VALBNS.—Cohortes autem. cum seditio exorta erit, sub armis erunt expeditae (siirgií) Sed advesperacit in pala-

Uum mihi erit redeundum. Tribuatur tJbi, avuncule, gloria ac victorial Nonne prosequeris me, Caeclli, usque ad januam?

CAECILIUS. — Ecce adsum. PROBUS. -Deus te defendat ac tueatur! VALKNS — Mox redibo. Vale! (dextram

dat Probo el abit cum Caecilio).

SCAENA OCTAVA

PHOBUS, postea NUMIDA

PROBUS — (surgit et oculis prosequilur Valeníem) Etíam in armorum strepltu animum servavit illaesum et incorrup-tum! (media in scaena) Si adhuc vive-res, sóror mea, quanto solacio tibi es-set dies hodiernus... Triumphus reli-gionis christianae! Conforta, mi Deus, mihi vires!... Concede nobis victoriaml (tremefactus) Et nunc una cum patri-bus obviam ibo Imperatori.

Hw[inK.—(intratcunctabundus)'Ye, post-quam tribunus discessisset, mecum locuturum dixisti.

^ROñ^iS.—findignatus cum animi gravita-te) Interdixeram tibi, quominus cum filio conloquereris; el narrare ausus es turpia, quae mihi displiceant, et animum ejus imbuere praeceptis, quae dedeceant Christicolam et Filium Pro-bi senatoris.

NUMIDA. —Sed filio tuo, cum ex me quae-sivisset prior, a me fuit responden-dum.

PROBUS. — Vanas excusationes! lu^sa nosti et hoc tibi sufficiet... Et hic líber?

NUMIDA.-Minlme sum litteratus... (se-cum loquiíur) Puerum nefaiidum!

PROBUS.—Quisnam in illa conclavia ve-nire potuit?

NUMID .̂—('«mf̂ •os elevat)'íion sum cubi-cularius.

PROBUS.—Transeatl At si posthac semel conlocutus eris cum filio meo. in pis-trina te includi jubebo serví instar contumacls. I^tellexistine me? (da-



149

mat) Italice! {Iiilicus venit afferens to-gam. quam sibi induit Probus)

NVMIDX.—ÍgenibusJlexis supplex oral) Ig-nosce, domine!

PROBUS —In pistrina! Comprehendistl-

ne? Memento! (dextrorsum abit; Itali-cus eum subaequ itur)

SCAENA NONA

SUMIDK.- {solus: genibiisJJexis, dum exiil Probus; tum exsiltt) Ego in pistrina, quibus inclusus moriar fame, debilita-te. flagellis enecatusl Per barbam Jovis CapitoHnil Faceré potero, ut mínarum te poeniteat, senex fatue! Naque ta-men me includet Ne digito quidem unquam hominem attigit uUum Mi-natur, latrat, ñeque tamen dubito, quin paucis lacrimulls animum ejus mollire possím atque mitigare. Dicam ei: Domine!... (se lacrimas profundere sirnulai) ha, ha, ha!... Prostratus.. . hi, hi, hl!... complector genua tua sacra... hu, hu. hut... et animo lenito me ele-vabit... he, he, he! (taetre ridens) Homo Afer simulare potest flere, si opus erit, vibrare pugionem. Proinde forti animo, sis, Numida! {audiunlur soni tubartim et- iiMacíe ímperalorl) Incipit pompa triumphalis. (properat ad tenestram) En, penetrat quidem vi per multitudi-nem; appropinquat ad portlcum. Mi-nime dubito, quin sit Saturnias, (se recipit a fenestra; mórula).

SCAENA DECIMA

SATURNIUS e t NUMIDA

SATURNIUS. —Solusne es hic?

NUMiDA. —Solus cum daemone meo. SATURNIUS.—Accipe (dat ei marsupium)

Sunt quinquBginta sestertia, q u a e nondum meruisti. Mandavi tlbi. ut Caecilius adolesceret Romanus, non Judaeus. Blandiré et falle, ut severita-tem, qua pater ejus eum optime diri-git, abominetur ac detestetur. Ex trlen-nio multa promittis, accipis pecuniam ñeque quidquam fit aliud.

NUMIDA. —Quoquo modo temptavi, sed semper frustra.

SATURNIUS.—Attamen desideras. ut haec pecunia sit tua. «Audentes fortuna ju-vat>, sed te hominem esse ignavum animadverti sero.

NuMlDA.—Num ergo venisti, ut me ob-jurges atque increpites?

SATURNIUS.—Nequáquam, sed ut indica-rem rationem agendi faciliorem et fructuosiorem, Nos aram Victoriae in foro restituturos esse non ignoras; at Probus dominus tuus consilio nostro adversatur et Theodosius, qui se ei to-tum commisit consiliis ejus obseque-tur.

NuMiDA. —Non comprehendo, quo modo hule rei me possim inmiscere (sonus tu-barum; utergue adit ad fenestram) Comités Imperatoris (plausus; canlus mi-lilum sollemnis): «Fulminéis gladils Romanorum

[perierunt Hostes Imperii, te duce, Caesar, io! Lauricomae legiones prosequimur

[phaleratae Romuleum Caesarem vociferamur: oi! Vivas, Caesar ovans postratis

[bostibus, evax, Imperium teneas fortiter unus, lo!»

SATUIÍNIUS — (prospicit per fenestram et

exclamat) Quantam hominum frequen-tiam! Quanta studial Currus Theodo-sii triumphalis!... Cohortes!... Nos solí excludimur ab hac magnificentia, cu-jus decus praeclarissimum antea fui-mus nos!. . Dii perduint Imperatorem impi\iTa\(Satnrniusprehendit bracchium Nitmidae, quem ira hit ad scaenae fron-tem; loquitur arcana verba): tune Numida, totum irae meae furorem com-prehendis et adjuvas?

NUMIDA. -Expone, quid sentías! SATURNIUS.—Num tibí confidere potero

certissime? NUMIDA. —Dumniodo pependeris pecu

niam? SATURNIUS.—Res secreta est; num me

prodes?

(sequar)



150

Biblioéraphia B. RÍOS, O. S» B^ — Beda noster est. —

Typls Abbatiae Sti. Augustini de Ramsgate. Pp. 34.

P. Romanus Ríos Palaestrae nos-trae landator ac scriptor carissimus, commemoratione duodeciens centenaria obitus Sti. Bedae recurrente potiores ejusdetn vitae collegit eventus atque ingenióse ad dramaticam exhibitionem aptavit in commodum juniorum mona-chorum. ut et ipsi exetnpla majorum prosequendo «per hanc lucis viam» iter ad Deum firmo pede perficere satagant. Scaenae illutrantur versibus sacris him-nographiae tonicae quarutn magister P. Romanus vldetur.

W. Kroll.— La sintaxis ciénüfica en la enseñanza del latín —Trad. di 3 . ' ed. alemana por A Pariente. Centro de Estudios Históricos. Madrid 1935.

Alterum nunc volumen offerimus collectlonis dictae Manuales ^Emérita* de lingü-üitica y filología clásica. In eo videsis sintaxeos Latinae notulas a grammaticis aut ignoratas aut praeter-missas; nam grammatici Ciceronis tan-tum et Caesaris alteriusve clariorls scriptoris placita tradere solent; et lamen apud alios, praesertim apud vetus-tiores nonnulta sunt quae Latinae lin-guae sintaxim ac naturam declarant Haec omnia collegit auctor, qui doctrinara non tantum proposuit sed pluribus confirmavít exemplis

Opus professoribus valde comraen-damus: non omnia tamen discipulis pro-ponenda.

Senofonte i Anabasi. Libro V —Per cura di E. Turchl. Dante Alighieri S. A. E. Milano. Via T. Salvini. 1; 1935.

Dono accepimus hunc Anabasis li-brum scholis superioribus editum. Con-tinet textum Oraecum ab Amoldo Hug recensitum, ordinationem grammatica-

lem, Italicam translationem ad litteram et ad sensum cum nofuHs minoris mo-menti.

In textu Graeco ordínationis gram-maticalis errata notantur aliqua Cete-rum finí proposito respondet.

J. M.= JIMÉNEZ, C- M F .

B c n c d e t t i . - ( I v o . in S Theol. Doctor). Ordo ludicialis Processus Canoni-ci instruendi.—Pro Curiis et Tribu-nalibus diocesanis. In-8 max., 1934, pag. 166. - Casa Editrice Marietti, Via Legnano, 23-Tor ino (118).

Cl. Auctor libri «Ordo judicialis» lectoribus suum opus offerens. dicit se, uti advocatum apud S. Rom. Rotam. coónovisse pro plurimis Curiis Ecclesla-sticis necessitatem, pro ómnibus utilita-tem. Equidem jure meritoque líber deerat qui de processuum canonicorum ordine ex usu tractaret, et ei auctor op-time providit.

Omnes ministri tribunallum díoece-sanorum hunc perutilem librum acqui-rere debetent.

Prof. Dr. O. H c l i i n i h a u s . Lateinisáie Hymnen des Altertums u. Mitte-lacters — Aschendorff. Münster,

Opusculum simile illi quod mense lanuario recensuimus Confessionum Santi Agusíini. In erudutis prolego-menis editor disserit de arte hymnorum ecolesiasticorum et de pecuHari ecrum forma rythlmica. Editio constat 50 hym-nis, ex quibus alii ad aetatem antiquam, alii a d t e m p u s Mérovingiorum et Carolingiorum pertinent; alii Medii Aevi sunt proprii usque ad saeculum deci-mum quintum. Breves adnotationes in fine. Sto. Ambrosio tribuuntur hymni Splendor paternae gloriae, et Aeterna Christl muñera, quos veré genuinos esse non constat.

H. MARUJA, C . M . F .



Compositiones vertendae Dúo senes tríturam (D facientes

Senex solerter agrum Florentinum colens Quam máxime (2) laudator acti (3) temporis, In área niergetibus (4) posltis, tribuía (5), Flagello vel equis (6) írituram solummodo Volebat faceré: at inventls recentibus Irridens dure, uti nolebat machina (7) Vapore impulsa, quae brevi spicas terit Hac Faesulanus, illi jam notus, senex Uti consuevit. Súbito aestivis mensibus, Oborto bello, comparatur celeriter Annona (8) plurima copiis (9) ingentibus. Tune Faesulanus vim (10) frumenti maximam Divendit magno, laetusque crumenam replet. At Florentinus maerens sero intelleglt Novis inventis utendum saepe in bonum.

Notae: (I) Trilla.—(2) En sumo grado. -(3) Pasado. -(4) Gavilla. -(5) El trillo. -(6) Ablat, de instrumento.—(j) Trilladora,— (8) Víveres, provisiones.—(g) Para las tropas, —fioj Cantidad.

Oportet aliquando cederé

atravesar un rio trajicere flumen cabalgar, montar equitare, in equo sedere pararse consistere arrastrar, hacer venir attrahere saltar prosilire hacer resistencia repugnare soltar, dejar dimitiere brida, riendas habenae-pl; caerse de decid ere ex

MllimillltHllllllMIIIMMIIIIIIIIIIIIIII limtimilItlIlllllIMHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIMIIIIIIIIIIIIII'l» 111IIIIIIIII MI MI

Comestibles, Conservas, Coloniales, Pesca Salada

HIJA DE F. PIJUAN Drogas, Pinturas, Barnices y Esmalles

Carmen, 23.-Teléfono, 77.~T A R R E G A(Lérida) lllllltlHIIIHIIIIIIIHHH«lllllll«MIMIIHMMMMIIMIIMIIHH<tWMItW»»MtMHIH>MIIIHHMtllHM4HHIIMIIIIMIIIIW*IIMHMMIIIMHIIMIIM"l»*



L I N G U A P H O N E

LATINUM OPE LINGUAPHONE Introductionem constítuit probatam. ad Latinitatís studium facile reddendum atque jucundum, phono-grammatum apparatus atque eorum collustratus textus


GRAECUM OPE LINGUAPHONE Sí vivam reddere velitis classícam Graecorum Lin-guatn, auscúltate Graeca phonogrammata c u m respondentibus textibus Demosthenis, Sophoclis, Homeri, Pindari edítis a


XXIll LINGUAE OPE LINGUAPHONE Si discere vel perficere vos velitis in qualibet ex 23 praecipuis linguis nostrae aetatis cultus, responden-tem adquirite earum apparatum

L I N G U A P H O N E |

Petite hoc ipso die catalogum ab

LINGUAPHONE. - VIA VALENCIA, 245. - BARCELONA

Nomen tuum

Via Nam. Oppidum Noia

feapssasflafligsgaagagggagsgsgflBggggsagafleggsgsgsgsg^^ Prof. Emmanuel Jové, C. M. F. ;

M o d c r a t o r TypotraphU P. Campa CalmcL - Tarrataa



PALAESTRA LATINA - culturaclasica.com · 2015-10-25 · Dum tu declamas Romae, Praeneíle relegi:...

Documents

Transcript of PALAESTRA LATINA - culturaclasica.com · 2015-10-25 · Dum tu declamas Romae, Praeneíle relegi:...