ZELFBESCHERMING

Weerbaarheid in de opvoeding

Een weerbaar kind is een kind dat voor zichzelf kan opkomen. Of anders gezegd: je kunt duidelijk aangeven wat je wel en niet wilt, met respect voor de ander.

Waarom is weerbaar zijn belangrijk voor uw kind?

Tipfolder voor ouders

1

Weerbaar zijn heeft alles te maken met zelfvertrouwen. Weerbaarheid kenmerkt zich o.a. door:

Een positief zelfbeeld Wilskracht Voor jezelf opkomen Duidelijke lichaamstaal

Voor een weerbaar kind is het ook makkelijker om om te gaan met eventuele groepsdruk van leeftijdsgenoten (denk aan alcohol, roken, ongezond eten).

Als je weerbaar bent, ben je minder kwetsbaar. Weerbare kinderen worden dan ook minder vaak slachtoffer van pesten, grensoverschrijdend gedrag en (seksuele) intimidatie of andere vormen van machtsmisbruik.

Teks

tsam

enst

ellin

g en

reda

ctie

: Tac

ey B

enig

en

Mirj

am D

ekke

r, SO

&T

Illu

stra

ties

: Jas

per A

ndrie

s, A

mst

erda

m

Vorm

gevi

ng: M

NB

Com

mun

icat

ions

, Nijk

erk

2 • weerbaarheid in de opvoeding

tip

fold

er

vo

or

ou

de

rs

5 manieren om jezelf te beschermen

Dit is een ‘ezelsbruggetje’ om te onthouden welke manieren van zelfbescherming er zijn.

De Hand van 5:1 weg gaan (duim)2 duidelijk praten (wijsvinger)3 schreeuwen/vechten (middelvinger)4 negeren (ringvinger)5 hulp halen/vragen (pink)

U kunt met uw kind natuurlijk nog meer manieren bedenken hoe het zichzelf kan beschermen. Ook kunt u bespreken dat in verschillende situaties niet elke manier te gebruiken is. Wat is de mogelijke reactie van de ander? Ben je dan nog veilig? Of is er een manier die je lastig vindt? U kunt dit oefenen met uw kind.

Herken je gevoel

Hoe veilig ben je?

Een NEE-gevoel betekent: ONVEILIG

Een TWIJFEL-gevoel betekent: TWIJFEL

Een JA-gevoel betekent: VEILIG

Een NEE gevoel? Laat het merken

Je kunt voor jezelf opkomen door NEE te zeggen. Bij duidelijk NEE zeggen, hoort ook een duidelijke lichaamstaal.

Zeg duidelijk NEE en:1 Ga stevig staan of zitten2 Maak je groot.3 Trek een strak gezicht.4 Praat duidelijk hoorbaar5 Kijk de ander aan en

wees overtuigend

Voor wie is deze tipfolder?Deze folder heeft u wellicht via school ontvangen. Dit omdat uw kind een

weerbaarheidstraining (Marietje Kessels Project-MKP of een afgeleide daarvan) heeft gevolgd op school.

Maar de folder heeft voor u als ouder ook tips, als uw kind de training niet heeft gevolgd. De tips in deze folder zijn dan ook bedoeld voor alle ouders die hun kind willen ondersteunen in weerbaar zijn.

Hoe kan uw kind weerbaar worden?Naarmate uw kind ouder wordt, hoe zelfstan-

diger het wordt, hoe meer u als ouder moet leren loslaten. Uw kind zal zelfstandig met lastige situaties

moeten leren omgaan. Weerbaar zijn helpt uw kind daarbij. Om een weerbaar kind te worden zijn een aantal vaardig-heden nodig:

een situatie in kunnen schatten (hoe veilig ben ik?) hier verschillende gedragsmogelijkheden bij bedenken

(welke manieren zijn er op dit moment mogelijk?) en hieruit een goede keuze te maken (wat is de

veiligste manier voor mij?)Bedenkt u zich maar eens dat deze 3 beslissingen in een paar seconden worden genomen. Dat kan voor een volwassene ook al lastig zijn! In de opvoeding kunt u als ouder uw kind helpen weerbaar te zijn, door het helpen vergroten van:

ZelfvertrouwenDoor uw kind een idee of een taak zelf uit te laten voeren, kunt u het zelfvertrouwen van uw kind vergroten. Zo krijgt het steeds meer verantwoordelijkheid. Misschien merkt u dat u soms te snel zegt ‘ik doe het wel’. Grijp niet te snel in. Laat uw kind leren door eerst zelf te proberen. Zo’n taak kan bv. zijn naar de winkel gaan om een boodschap te doen of u met een klusje te helpen.

Let op wat er goed is gegaan en geef uw kind een compliment. Met positieve aandacht geeft u uw kind liefde, waardering en aanmoediging. Via uw reactie, zoals een schouderklopje of een enthousiaste opmerking, bouwt uw kind ‘vanzelf’ een positief zelfbeeld op, en daarmee zelfvertrouwen.

Leer uw kind de sterke maar ook de minder sterke punten van zichzelf te zien en zelf onder woorden te brengen. Zo leert een kind zichzelf kennen. Het ontdekt ook dat iedereen zijn eigen kwaliteiten heeft. Uw kind leert wat het goed kan (waar ben je trots op?). En dat hij niet overal goed in hoeft te zijn.

Wilskracht Een kind met wilskracht laat zich niet snel ontmoedigen. Met wilskracht bedoelen we dan ook: doorzettingsvermogen en geloven in je eigen kracht.

Probeer in dagelijkse situaties aandacht te hebben voor opmerkingen en vragen van uw kind, die met wilskracht te maken kunnen hebben.

2

3

weerbaarheid in de opvoeding • 3

Juist deze combinatie blijkt effectief in de

verdediging tegen grensoverschrijdend

gedrag. De kinderen worden gestimuleerd om

zelfstandig conflictsituaties op te lossen. Zij

leren gebruik te maken van hun eigen kracht.

Hulp-vraag lijst

Als je een probleem hebt, hoe kun je dan het beste hulp vragen?

Vertel:1 Hoe je je voelt2 Wat jouw probleem is3 Hoe je geholpen

wilt worden

Geef hulp lijst

Als uw kind u om hulp vraagt, denkt u dan aan de volgende punten om te zeggen:1 Ik geloof wat je zegt2 Het is niet jouw

schuld3 Wat vervelend voor

je dat dit is gebeurd4 I k ben blij dat je het

mij verteld hebt5 Ik ga je helpen

3 vragen voor je veiligheid

Deze vragen helpen je om in te schatten hoe veilig de situatie is.

1 Heb ik een JA, NEE of een TWIJFEL-gevoel?

2 Als ik JA zeg, is er dan iemand die weet waar

ik ben?3 Als ik JA zeg en ik kom in

de problemen, is er dan iemand die mij helpt?

Als op één van deze vragen het antwoord ‘nee’ is, of het antwoord is ‘ik twijfel’, dan moet je het niet doen. 1 x nee = nee!

Waarschuwen,de 4 stappen

Niet iedereen luistert als je duidelijk NEE hebt gezegd. Wat kun je daarna nog doen?1 Zeg rustig en duidelijk

dat je iets niet wilt2 Zeg boos dat je het niet wilt3 Waarschuw de ander4 Doe waarvoor je hebt

gewaarschuwd

LeT op! Als je in nood bent gebruik je niet de 4 stappen! Dan ren je zo snel mogelijk weg. Als dat niet kan, dan ga je schreeuwen, schoppen en slaan. Daarna ren je weg.

Neem deze serieus. Wat vindt uw kind zelf? Waarom wil of durft het iets niet?

Vraag welk gevoel een situatie oproept. Leer uw kind zijn gevoel onder woorden te brengen. Praat erover hoe jullie hiermee om zullen gaan.

Voor jezelf opkomen Leer uw kind voor zichzelf te denken. Oefen thuis eens met de ‘stel-dat-methode’. Leg uw kind situaties voor. Bv. ‘Stel dat iemand aanbelt en je bent alleen thuis, wat zou je dan doen?’.

Vraag welk gevoel dat oproept en wat voor oplossing het kan bedenken. In de training vragen we of het kind een JA, TWIJFEL of NEE-gevoel herkent.

Voor een oplossing kan uw kind denken aan De Hand van 5, de 4 stappen of de 3 vragen voor veiligheid (lees hierover verder in deze folder).

Maar u kunt natuurlijk ook aan afspraken herinneren die u misschien eerder al met uw kind heeft gemaakt.

In een weerbaarheidstraining gaat het

om het vergroten van de weerbaarheid

van kinderen. In de eerste plaats om te

voorkomen dat zij slachtoffer worden van

machtsmisbruik. De training is er ook om

te voorkomen dat zij zich zelf schuldig

maken aan grensoverschrijdend gedrag

(dadergedrag).

We hebben het over: voor jezelf opkomen ten

opzichte van kinderen (bv. je leeftijdsgenoten),

maar ook ten opzichte van volwassenen.

U kunt denken aan pesten, intimidatie,

(seksueel) misbruik en kindermishandeling.

Het kenmerkende van een weerbaarheids-

training MKP is de combinatie van verbale (bv.

gesprekken), mentale (bv. gevoel herkennen)

en fysieke (bv. zelfverdediging) oefeningen.

4 • weerbaarheid in de opvoeding

Duidelijke lichaamstaalLichaamstaal zegt vaak meer dan woorden. Hoe meer woorden en lichaamstaal met elkaar kloppen, hoe duidelijker de boodschap.

Uw kind straalt met een rechte houding meer zelfvertrouwen uit dan met een gebogen hoofd of afhangende schouders.

Oefen een rechte houding, bv. voor de spiegel of via een spelletje.

Het bewustzijn van je lichaam en het vertrouwen in je lichaam kan ook worden gestimuleerd door bv. te stoeien en te sporten. Het samen sporten met anderen heeft bovendien als voordeel dat uw kind samenwerkt met anderen, oefent met regels en grenzen en met wilskracht.

Deze Tipfolder zet de nieuwe kennis en vaardigheden die uw kind heeft opgedaan in de training op een rijtje. U kunt de tips uit de folder gebruiken om de weerbaarheid van uw kind te helpen vergroten.

Tips Blijf in gesprek met uw kind over wat het meemaakt, zowel op school als daarbuiten.

Toon respect en erkenning voor de ervaringen en gevoelens van uw kind, zodat het zich gehoord voelt en gemotiveerd blijft om naar u toe te komen.

Benader uw kind positief. Positieve aandacht en aanmoediging zorgen ervoor dat een kind zich verder ontwikkelt in een gewenste richting en zich prettig voelt (JA-gevoel).

Wees realistisch in wat u van uw kind verwacht. Ieder kind is uniek en ontwikkelt zich in zijn eigen tempo.

U als ouder bent het belangrijkste rolmodel voor uw kind. Het leert veel van uw goede voorbeeldgedrag

(dat is bv. ook het toegeven van fouten).

Blijf oefenen, want oefening baart kunst. Het duurt vaak even voor nieuw gedrag is ingesleten, maar uiteindelijk gaat het vanzelf!

Tip voor ouders met jonge kinderen: Een Boek Over Nee En Ja Zeggen, Sanderijn van der Doef.

Wij wensen u en uw kind veel succes, maar vooral ook heel veel plezier bij het oefenen met opkomen voor jezelf!

Teks

tsam

enst

ellin

g en

reda

ctie

: Tac

ey B

enig

en

Mirj

am D

ekke

r, SO

&T

Illu

stra

ties

: Jas

per A

ndrie

s, A

mst

erda

m

Vorm

gevi

ng: M

NB

Com

mun

icat

ions

, Nijk

erk

Meer informatie: www.kwaliteitinopvoeden.nl

Het Marietje Kesselsproject wordt uitgevoerd door Stichting SO&T als de cursus Zelfbescherming.SO&T - kwaliteit in opvoeden & opgroeien, 2012T 020 561 10 70E mkp@kwaliteitinopvoeden.nl

Deze folder is tot stand gebracht dankzijfinanciering van Stichting Kinderpostzegels Nederland. (www.kinderpostzegels.nl).

tip

fold

er

vo

or

ou

de

rs

www.bibbers.nlwww.jipsite.nlwww.ikzitindeshit.nlwww.lover-boy.nl

www.kidstegengeweld.nlwww.helpwanted.nlwww.surfsafe.nlwww.weetwatjetypt.nl

www.kinderrechtswinkel.nlwww.ggdgezondheidsinfo.nlwww.sensoor.nlwww.amk-nederland.nl

Handige Websiteswww.positiefopvoeden.nlwww.kindermishandeling.nlwww.kindertelefoon.nl www.pestweb.nl