operaciuli sistema Windows XP windika.pdf · kompiuteris ganviTarebis istoria da kompiuteris...
Transcript of operaciuli sistema Windows XP windika.pdf · kompiuteris ganviTarebis istoria da kompiuteris...
saqarTvelos saxelmwifo sasoflo-sameurneo universiteti
T. sturua
operaciuli sistema
Windows XP (damxmare saxelmZRvanelo)
damtkicebulia saqarTvelos saxelmwifo sasoflo-sameurneo
universitetis akademiuri sabWos mier
Tbilisi 2007
2
uak 681.3.06
Teimuraz sturua – saqarTvelos teqnikuri universitetisa da saqarTvelos saxelmwifo sasoflo-sameurneo universitetis asocirebuli profesori
ganxilulia Tanamedrove personaluri kompiuterebis
klasifikacia, maTi mowyobilobebis mokle daxasiaTeba da ZiriTadi maxasiaTeblebi. Camoyalibebulia operaciuli sistema Windows XP-is SesaZleblobani, ganxilulia samuSao magidis, amocanaTa panelisa da sastarto menius struqtura da maTi mowyobis ZiriTadi principebi, operaciebi saqaRaldeebsa da failebze, gansakuTrebiT gamoyofilia Windows XP-is calkeuli maxasiaTeblebisa da parametrebis momarTvis sakiTxebi.
saxelmZRvanelo gankuTvnilia sxvadasxva specialobis studentebis, magistrantebisa da kompiuterze muSaobis sakiTxebis SeswavliT dainteresebuli pirebisaTvis.
recenzentebi: sruli profesori z. baiaSvili asocirebuli profesori l. qelexsaSvili
© Tbilisi 2007
ISBN 978-99940-69-49-1
1. ZiriTadi cnobebi kompiuteris Sesaxeb
`kompiuteri~ inglisuri sityvaa da niSnavs `gamomTvlels~ – e.i.
gamomTvlel mowyobilobas. kompiuteris daniSnulebaa sxvadasxva saxis
informaciis Segroveba, kompiuterisaTvis miwodeba, Senaxva, swrafi damuSaveba
da momxmareblisaTvis saTanado saxiT miwodeba.
1.1. kompiuteris ganviTarebis istoria da
kompiuteris Taobebi
informaciis Segrovebis, damuSavebisa da gavrcelebis (mimocvlis) amocana
kacobriobis winaSe misi ganviTarebis yvela etapze idga. didi xnis manZilze
am amocanis gadasawyvetad ZiriTad instruments adamianis tvini, ena da smena
warmoadgenda. informaciis damuSavebaSi pirveli kardinaluri cvlilebebi
maSin moxda, rodesac gamoigones damwerloba, Semdeg – wignis beWdva da
bolos – kompiuteri.
magram, jer kidev damwerlobis SemoRebamde xalxma SeimuSava informaciis
registraciisa da aTvlis sistemis sxvadasxva xerxi.
Cvenamde moRweuli uZvelesi Canawerebi ganekuTvneba Zv. welTaRricxvis
3700-3000 ww. isini warmoadgenen Sumerebis (babilonelebis winamorbedebi) mier
Tixis filebze Seqmnili naxatebis saxis warwerebs. radganac Casawerad
iyenebdnen solisebr naWdevebs, am meTodma miiRo lursmuli (solisebri)
damwerlobis saxelwodeba (1 – V, 10 – <).
Cvens welTaRricxvamde 3000 wlis win Zvelma egviptelebma gamoigones
papirusi, romelzec isini werdnen lerwmis wamaxuli kalmiT. egviptelebi
damwerlobiTi aTvlis sistemisaTvis iyenebdnen sxvadasxva simboloebs.
ricxvebis Caweris dros simboloTa ganlagebas mniSvneloba ar eniWeboda.
ricxvis mniSvnelobas am cifrebis mniSvnelobaTa jami Seadgenda.
monacemebis Caweris xerxebis ganviTarebis Semdegi nabiji iyo aTvlis
romauli sistema. istoriaSi pirvelad yvela sididis warmosadgenad gamoiyenes
sworxazovani monakveTebis meTodi (1 – I, 5 – V, 10 – X, 50 – L, 100 – C, 500 – D,
1000 – M). aTasze gamravlebis aRsaniSnavad romaelebi cifris Tavze xazs
gaavlebdnen xolme. es meti raodenobis cifrebis Caweris saSualebas iZleoda.
mag.: 23417 – MMMCDXVIIXX .
3
4
aTvlis yvela uZvelesi sistemidan CvenTvis yvelaze ufro mniSvnelovania
indur-arabuli sistema. Tu induri cifrebi gaCnda Cvens welTaRricxvamde 500
wliT adre, arabuli Seiqmna Cveni welTaRricxvis 900-ian wlebSi. es dayovneba
gamoiwvia mTel evropaSi aTvlis romauli sistemis gamoyenebam. am
kombinirebuli sistemis upiratesoba is aris, rom mis ganuyofel nawilad iqca
simbolo nuli da garda amisa, masSi iyenebdnen fiqsirebul fuZesa da
cifrebis poziciur ganlagebas. faqtobrivad indoelebma pirvelebma gamoiyenes
simbolo nuli cifrebis svetSi sididis poziciuri mniSvnelobis
misaTiTeblad. pirvelad gaxda SesaZlebeli ricxvebze im operaciebis
Catareba, romlebic dRes cnobilia rogorc Sekreba, gamokleba, gamravleba da
gayofa.
espanelebma (1000 w.) da italielebma (1400 w.) srulyves aTvlis aTobiTi
sistema, ramac Sua saukuneebidan moyolebuli xeli Seuwyo mcdelobas Seeq-
mnaT mowyobilobebi, romlebic adamians gaumartivebda gamoTvlebis process.
miuxedavad gamomTvleli manqanebis Sesaqmnelad gaweuli mravali
mcdelobisa, pirveli mniSvnelovani samuSao 1935 wels Caatara amerikelma
mecnierma hovard eikenma, am dros igi harvardis universitets amTavrdeba, man
Seqmna manqana, romlis funqciac iyo Tanamimdevruli maTematikuri operaciebis
Sesruleba. man 1937 wels teqnikuri da finansuri daxmarebisaTvis mimarTa
firma IBM (International Business Machines Corporation)-s. 1943 wels hovard eikenisa
da firma IBM-is erToblivi muSaobis Sedegad Seiqmna pirveli eleqtro-
meqanikur releebze momuSave saangariSo mowyobiloba – Mark-1. am manqanas
SeeZlo 23-Tanrigiani ricxvebis Sekreba da gamokleba 0,3 wm-Si da ori aseTi
ricxvis gamravleba daaxloebiT 6 wm-Si. perfobaraTebze Cawerili programebis
saSualebiT avtomaturi marTvis dros SeeZlo amocanis gadawyvetis
saSualedo da saboloo Sedegebi gamoetana perfobaraTebze an sabeWd
manqanaze. amis Sesaxeb firma IBM-ma ganacxada 1944 wels. Mark-1 manqanis
pirveli nimuSi eqspluataciidan moixsna 1959 w, TxuTmeti wlis eqspluataciis
Semdeg.
imave wels pensilvaniis universitetTan arsebul muris saxelobis
eleqtroteqnikur kolejSi amerikelma mecnierebma, jon moClisa da j. presper
ekertis xelmZRvanelobiT, daiwyes pirvel eleqtronul-gamomTvlel manqana
ENIAC-is Seqmnaze muSaoba, romelic 1946 wels warmatebiT dasrulda. pirveli
swrafqmedi eleqtronuli gamomTvleli manqana daayenes aberdinSi (merilendis
Stati), aberdinis poligonis balistikuri kvlevis laboratoriaSi. masSi
5
Sedioda 18000 eleqtromilakiani radionaTura, manqanis masa 30 tonas
aRemateboda da ekava 135 m2 farTobi. igi aTniSna ricxvebze 5000-mde Sekreba-
gamoklebis operacias asrulebda wamSi, xolo amravlebda 300 op/wm siCqariT.
marTalia, igi ar gamoirCeoda didi swrafqmedebiT da sakmaod didi gabaritebi
hqonda, magram man udidesi roli Seasrula, rogorc – pirvelma kompiuterma.
pirveli Taobis kompiuterebi gamodioda ormocdaaTiani wlebis ganmavlobaSi.
fizikisa da naxevargamtaruli teqnologiebis ganviTarebasTan erTad
viTardeboda kompiuterebi, mcirdeboda maTi gabaritebi da izrdeboda maTi
SesaZleblobebi. samociani wlebis dasawyisSi daiwyes meore Taobis
kompiuterebis gamoSveba, romlis ZiriTad konstruqciul elements
warmoadgenda tranzistorebi da diodebi. xolo samociani wlebis bolosa da
samocdaaTiani wlebis dasawyisSi daiwyes mesame Taobis kompiuterebis
gamoSveba, romlis ZiriTad konstruqciul elements warmoadgenda
mikrosqemebi.
XX s. 70-iani wlebis bolos firma MITS-ma Seqmna pirveli personaluri
kompiuteri. personaluri kompiuteri (PC) mcire zomisa da SedarebiT dabali
fasis mqone mikroeleqtronuli gamomTvleli manqanaa, romelic gankuTvnilia
individualuri moxmarebisaTvis. 1981 wlis agvistoSi IBM firmam daiwyo per-
sonaluri kompiuterebis seriuli gamoSveba, saxelwodebiT – IBM PC, romlebic
erTmaneTisagan gansxvavdeba modifikaciebiT. am firmis mier sxvadasxva dros
gamoSvebul gansxvavebuli modifikaciis manqanebs aerTianebT saerTo
arqiteqtura, muSaobis wesi da programuli SeTavsebadobis maRali done.
1.2. personaluri kompiuteris klasifikacia
konstruqciuli Sesrulebis TvalsazrisiT ganasxvaveben samagido
(Desktop), portatul (Notebook) da jibis (PDA) personalur kompiuterebs.
samagido (Desktop) personaluri kompiuterebi (sur. 1) dResdReobiT
yvelaze popularuli da gavrcelebulia. mis mTavar elements warmoadgens
sistemuri bloki, romelSic moTavsebulia kompiuteris yvela ZiriTadi
mowyobiloba (procesori, operatiuli da gare mexsiereba da sxva). sistemur
blokTan agreTve mierTebulia kompiuteris gare da damatebiTi mowyobilobebi
– monitori, skaneri, printeri da sxva.
samagido kompiuterebi Tavis mxriv iyofa Semdeg jgufad:
6
• universaluri tipis kompiuterebi, romelTa gamoyeneba SesaZlebelia
TiTqmis yvelanairi amocanis gadawyvetis dros;
• samuSao sadgurebi – kompiuterebi, romlebic gankuTvnilia warmoeba-
dawesebulebis, firmebisa da sxva organizaciebisaTvis da gamoiyeneba
specialuri daniSnulebis viwro wris amocanebis gadasawyvetad;
• samagido gamomcemloba – kompiuteruli sistema, romelic gamoiyeneba
beWvdiTi da eleqtronuli sagamomcemlo produqciis mosamzadeblad –
sakmaod Zviri da Zlieri sistemaa, romlis SemadgenlobaSic unda Sediodes
didi monitori, maRalxarisxiani profesiuli videoadapteri, lazeruli
printeri da skaneri;
• samagido mini-kompiuterebi (LCD PC, Slim-desk) – igi warmoadgens portatuli
kompiuterebis konkurent kompiuterebs. maTi korpusi TiTqmis 4-jer mcirea,
xolo ZiriTadi maxasiaTeblebi xSirad aRemateba universaluri tipis
samagido kompiuterebis analogiur maxasiaTeblebs;
• serverebi – kompiuteri gamanawilebeli, mis funqcias warmoadgens sawarmoo
lokaluri qselis an internetis kvanZis marTva da kontroli. serveri
atarebs udidesi moculobis informacias, amitom mas unda hqondes Zlieri
procesori, didi moculobis operatiuli mexsiereba da ramodenime
erTmaneTis dubliori didi moculobis myar magnitur diskoze
damxsomebeli mowyobiloba.
portatuli (Notebook) kompiuterebi – gadasatani kompiuterebi samagido
kompiuterebisagan gansxvavdebian aramarto zomebiTa da fasiT, aramed
funqciuradac. maTi mowyobilobebi SedarebiT sustia. portatuli kompiuteris
monitori aris Txevad-kristaluri, rac TavisTavad iZleva SedarebiT dabali
xarisxis gamosaxulebas da maTi zoma diagonalze ar aRemateba 15” (” – diumi)
(sur. 1). kompiuterebis imave klass miekuTvneba agreTve mcire da planSeturi
portatuli kompiuterebi.
mcire portatuli (SubNotebook) kompiuterebi Cveulebriv `nouTbuqze~
daaxloebiT orjer mcirea. maTi monitorebis zoma Seadgens 8”-10”-s, xolo
danarCeni mowyobilobebi TiTqmis igivea.
planSeturi portatuli (Tablet PC) kompiuterebis Seqmna bil geiTsis
saxelTanaa dakavSirebuli. masSi kompiuteris procesori, mexsiereba da yvela
sxva mowyobiloba ganlagebulia plazmuri monitoris qveS, xolo TviT ekrani
mgrZnobiarea masze nebismieri zewolis mimarT, rac saSualebas iZleva
informacia SevitanoT specialuri eleqtrokalmiT, xolo niSnakebze
dawkapuneba mausis nacvlad xeliTac ganvaxorcieloT.
jibis (PDA) kompiuterebi, rogorc saxeli gviCvenebs gansakuTrebiT
gamoirCeva Tavisi mcire gabaritebiT da amasTan Zalze didi SesaZleblobebiT.
a) b)
sur 1. a) samagido personaluri kompiuteri; b) `nouTbuqi~
1.3. personaluri kompiuteris aparaturuli da
programuli uzrunvelyofa
amJamad, kompiuteri sxvadasxva saxis (ricxviTi, teqsturi, grafikuli,
vizualuri, bgeriTi) informaciis damuSavebis universaluri instrumentia.
informaciis damuSaveba da, saerTod, kompiuteris funqcionireba xdeba
winaswar Setanili programebiT, amitom kompiuteri aparaturuli da
programuli nawilebis ganuyofel erTobliobas warmoadgens.
personaluri kompiuterebis variantebisa da modifikaciebis didi
mravalferovnebis miuxedavad kompiuteris aparaturuli nawili (Hardware)
Sedgeba erTidaimave saxis mowyobilobebisagan. pirobiTad isini SeiZleba
daiyos ZiriTad (maT kidev uwodeben ~makompleqtebel~ mowyobilobebs) da
damatebiT anu periferiul mowyobilobebad. kompiuteris TiTqmis yvela
ZiriTadi mowyobiloba: mikroprocesori, operatiuli mexsiereba, sxvadasxva
mowyobilobebis kontrolerebi, agreTve myar (vinCesteri), drekad (disketebi)
da lazerul (kompaqt-diskebi) magnitur diskoebze damxsomebeli
mowyobilobebi ganlagebulia kompiuteris sistemur blokSi, romelsac xSirad
procesorsac uwodeben, Tumca Tanamedrove kompiuterebSi namdvili procesori
mxolod erT patara mikrosqemas warmoadgens. amis garda, masSi SeiZleba iyos
moTavsebuli sxva damatebiTi mowyobilobebi: modemi, qseluri adapteri, faqs-
modemi da sxva. zemoT CamoTvlili mowyobilobebis garda kompiuterTan
7
8
SeiZleba mierTebuli iyos mravali sxva mowyobiloba, rogoricaa informaciis
Setana-gamotanis mTavari mowyobilobebi klaviatura da monitori, mausi,
printeri anu sabeWdi mowyobiloba, skaneri, ploteri da sxva. yvela es
mowyobiloba specialuri portebis (SesaerTeblebis) saSualebiT ukavSirdeba
sistemur bloks.
sistemuri plata aris Zalze rTuli `organizmi~, romlis TiToeuli
nawilis muSaobazea damokidebuli kompiuteris swrafi da stabiluri muSaoba,
ris gamoc sistemur platas xSirad moixsenieben deda platis saxelwodebiTac
(sur. 2).
qvemoT moyvanilia sistemur plataze ganTavsebuli mowyobilobaTa
ramodenime logikuri jgufi:
• sxvadasxva mowyobilobebis SesaerTeblebisa da portebis nakrebi;
• salte – informaciuli magistrali, romlis saSualebiTac kompiuteri
aRiqmeba rogorc erTiani, ganuyofeli mowyobiloba. saltis saSualebiT
xdeba informaciis mimocvla kompiuteris mowyobilobebs Soris;
• mikrosqemebis nakrebi – Cipseti anu `xidi~, romlis saSualebiTac deda
plata axorcielebs sistemur blokSi mimdinare yvela procesis kontrols.
Cipsetze aris damokidebuli deda platis iseTi mniSvnelovani
maxasiaTeblebi, rogoricaa monacemTa gadacemis siCqare, masTan erTad
gamoyenebuli procesoris modelebis raodenoba, operatiuli mexsierebis
sabazo tipi da masTan muSaobis parametrebi da sxva;
• mcire zomis mikrosqema BIOS-i – sistemuri platis sakoordinacio centri,
romelic saSualebas gvaZlevs srulad gamoviyenoT misi SesaZleblobani;
• CaSenebuli anu integrirebuli damatebiTi mowyobilobebi – rogoricaa
video da xmovani platebi.
• kontroleri anu adapteri – specialuri mowyobiloba, romelic marTavs
kompiuterTan mierTebul erT an ramodenime gare mowyobilobas (sur. 2).
magaliTad, klaviaturis kontroleri, magnituri diskoebze damxsomebeli
mowyobilobebis kontroleri, monitoris kontroleri da sxva.
mikroprocesori (procesori) kompiuterSi yvelaze ZiriTad elements, mis
tvins warmoadgens. igi aris mcire zomis eleqtronuli sqema, romelic
asrulebs gamoTvlebsa da programebs, axdens informaciis damuSavebas,
marTavs kompiuteris sxvadasxva mowyobilobebis muSaobas (sur. 2).
mikroprocesori asrulebs asobiT sxvadasxva operacias ramodenime aTobiT,
da zogjer asobiT, milioni da miliardi operacia wamSi – siCqariT. IBM PC
tipis kompiuterebSi gamoiyeneba Intel-is an AMD firmis mikroprocesorebi.
mikroprocesorebi erTmaneTisagan gansxvavdebian ori ZiriTadi
maxasiaTebliT: tipiTa da taqturi sixSiriT. amJamad, yvelaze ufro
gavrcelebuli tipebia Intel-Pentium III, Intel-Pentium IV, Seleron da sxva.
mikroprocesori gansazRvravs kompiuteris raobas. rac hqvia mikroprocesors,
igive saxeliT moixsenieba mTeli kompiuteric.
mikroprocesoris taqturi sixSire gviCvenebs ramdeni operaciis
Sesruleba SeuZlia mikroprocesors erT wamSi. mikroprocesoris taqturi
sixSire anu swrafqmedeba izomeba megahercebiT an gigahercebiT. Tanamedrove
procesorebis sixSire Seadgens 1200 mh, 1,7 gh, 2 gh, 3 gh da a. S.
a) b) g) d)
sur 2. a) sistemuri plata; b) mikroprocesori; g) mexsiereba; d) kontroleri.
aRniSvna P4-2,5 – niSnavs rom kompiuterSi gamoyenebulia procesori Intel-
Pentium IV, romlis taqturi sixSire Seadgens 2,5 gh-s.
amasTan, procesori warmoadgens ara marto tranzistorebis erTobliobas,
aramed mravali mniSvnelovani mowyobilobebis mTel sistemas. nebismieri
procesoris kristalze ganlagebulia:
• TviTon procesori – mTavari gamomTvleli mowyobiloba, romelic Sedgeba
milionobiT logikuri mowyobilobebisagan – tranzistorebisagan;
• Tanaprocesori – mcuravmZimian ricxvebze ariTmetikuli operaciebis
Casatarebeli specialuri bloki. gamoiyeneba gansakuTrebiT zusti da
rTuli gamoTvlebis dros, agreTve rig grafikul programebTan muSaobis
dros;
• pirveli rigis keS-mexsiereba – mcire zomis zeswrafi mexsiereba, romelic
gamoiyeneba gamoTvlebis saSualedo Sedegebis Sesanaxad;
• meore rigis keS-mexsiereba – es aris mexsiereba SedarebiT naklebi
swrafqmedebiT, oRond moculobiT meti 128 kb-dan 2 mb-mde.
9
10
procesori programebsa da dasamuSavebel sawyis monacemebs, gamoTvlebis
saSualedo da saboloo Sedegebs iRebs da inaxavs kompiuteris mexsierebaSi.
kompiuters gaaCnia ori tipis mexsiereba: operatiuli da gare mexsiereba.
mexsiereba. kompiuteris mexsiereba iyofa or jgufad: operatiuli da gare
mexsiereba. kompiuteris gare mexsierebas miekuTvneba myar, drekad da lazerul
diskoze damxsomebeli mowyobilobebi.
yvela tipis mexsiereba xasiaTdeba moculobiTa da informaciis Cawera-
wakiTxvis swrafqmedebiT. mexsierebis moculoba izomeba baitebSi. baiti aris
mexsierebis is moculoba, romelSic Tavsdeba erTi simbolo.
1 baiti = 8 bits (biti aris mexsierebis erTi minimaluri ujredi,
romelSic Tavsdeba erTi orobiTi cifri 0 an 1. baitis ujredebSi nulebisa
da erTianebis sxvadasxva kombinaciebis raodenoba sul SeiZleba iyos 28=256. es
niSnavs, rom kompiuters SeuZlia 256 sxvadasxva simbolos aRqma)
1 kilobaiti (kb) = 210 baiti (b) = 1024 b ≈ 1 000 b.
1 megabaiti (mb) = 210 kb = 1024 kb ≈ 1 000 kb ≈ 1 000 000 b.
1 gigabaiti (gb) = 210 mb = 1024 mb ≈ 1 000 mb ≈ 1 000 000 kb ≈ 1 mlrd b.
operatiuli mexsiereba erT-erTi ZiriTadi mowyobilobaa (sur. 2).
saxelwodeba `operatiuli” uwodes misi swrafqmedebis gamo. Tanamedrove
operatiuli mexsierebisaTvis monacemebze mimarTvis dro ganisazRvreba 6-7
nanowamiT (1 nwm=10-9wm). masSi monacemebi inaxeba droebiT, vidre kompiuteri
CarTulia, xolo gamorTvis Semdeg es informacia ikargeba.
operatiuli mexsierebis moculoba Cveulebriv aris 128 mb, 256 mb, 512 mb,
1gb da a. S.
myar magnitur diskoze damxsomebeli mowyobiloba (vinCesteri) gankuTv-
nilia kompiuteris muSaobisaTvis saWiro informaciis mudmivad Sesanaxad
(sur. 3): operaciuli sistemis programebi, xSirad gamosayenebeli programaTa
paketebi, dokumentTa redaqtorebi, daprogramebis enaTa translatorebi,
momxmarebelTa monacemebi da mravali sxva.
vinCesteris ZiriTadi maxasiaTeblebia misi moculoba, monacemTa wakiTxvis
siCqare, monacemebze mimarTvis saSualo dro, diskos brunvis siCqare.
vinCesterebis tevadoba amJamad, ganisazRvreba 40 gb, 80 gb, 120 gb da meti
sididiT, vinCesterisaTvis monacemTa wakiTxvis saSualo siCqare dResdReobiT
Seadgens 9-12 mb/wm, xolo maqsimaluri siCqare ar aRemateba 50 mb/wm-s.
monacemebze mimarTvis saSualo dro ganisazRvreba 7-9 miliwamiT (mwm), xolo
diskos brunvis siCqare meryeobs 5400-10000 bruni/wT.
a) b)
sur 3. a) myar da b) lazerul magnitur diskoze damxsomebeli mowyobiloba.
drekad (disketebi) da lazerul (kompaqt-diskebi) magnitur diskoze
damxsomebeli mowyobilobebi saSualebas gvaZlevs dokumentebi da programebi
gadavitanoT erTi kompiuteridan meoreze, SevinaxoT kompiuterze iSviaTad
gamosayenebeli informacia, gavakeToT informaciis arqivuli aslebi.
lazeruli diskoebis ZiriTadi maxasiaTeblebia misi moculoba, monacemTa
wakiTxvis siCqare da monacemTa Caweris SesaZlebloba da saxeoba. monacemTa
wakiTxvis siCqare ganisazRvreba Tu ramdenjer aRemateba mocemuli
mowyobilobis siCqare pirveli mowyobilobebis siCqares, romelic Seadgenda
150 kb/wm. magaliTad, Tu siCqare aris 24X, es niSnavs rom mocemuli
mowyobilobis siCqare 24-jer aRemateba pirveli mowyobilobebis siCqares da
Seadgens 3600 kb/wm. monacemTa Caweris SesaZleblobisa da saxeobis mixedviT
arsebobs mowyobilobebi CD-ROM – mxolod wamkiTxveli, CD-RW – monacemebis
wakiTxva-Caweris, DVD (Digital Versatile Disc) – universaluri cifruli diskebis
wamkiTxveli mowyobilobebi.
3,5 diumiani disketebis mexsierebis moculoba aris 1,44-2 mb, lazeruli
diskoebis – 650-700 mb, xolo DVD-is diskoebis – 4,7 gb.
monitori mowyobilobaa, romelic gankuTvnilia cifruli, teqsturi da
grafikuli informaciis ekranze gamosatanad (sur. 5). igi, agreTve saSualebas
gvaZlevs vakontroloT Cvens mier klaviaturaze akrefili informaciis
siswore. teqstur reJimSi muSaobisas mTeli ekrani dayofilia gansazRvrul
poziciebad – 25 striqoni da 80 Tanrigi (simbolo) TiToeul striqonSi.
CarTuli monitoris ekranze moTavsebulia kursori (cursor – mimTiTebeli) –
ganaTebuli zoli, romelic migvaniSnebs ekranze adgils, sadac moTavsdeba
axladakrefili simbolo. maT ricxvSi Sedis didi da patara laTinuri asoebi,
cifrebi da specialuri simboloebi.
monitorebi SeiZleba iyos eleqtronul-sxivur milakiani da Txevad-
kristaluri ekraniT. maTi erT-erTi maxasiaTebelia ekranis sidide
diagonalze, romelic izomeba diumebSi (1 diumi tolia 2,54 sm). amJamad
arsebobs 15, 17, 19, 20 da 21 diumiani monitorebi.
11
grafikul reJimSi muSaobisas monitoris ekrani Sedgeba wertilebisagan –
piqselebisagan. am wertilebis sididezea damokidebuli gamosaxulebis xarisxi.
rac mcirea wertilis zoma miT ufro maRali xarisxis gamosaxuleba miiReba
ekranze. Cveulebrivi monitorebisaTvis es maxasiaTebeli meryeobs 0,21-0,28 mm,
xolo Txevad-kristaluri ekraniani monitorisaTvis 0,28-0,29 mm-s. wertilebis
raodenobas horizintalurad da vertikalurad ewodeba monitoris
amoxsnadobis maCvenebeli, romelic gansazRvravs gamosaxulebis SesaZlo
xarisxs, rac metia amoxsnadobis maCvenebeli, miT ukeTesia miRebuli
gamosaxulebis xarisxi.
Tanamedrove monitorebSi amoxsnadobis maCvenebeli tolia 1024X768
1280X1024 da a.S. meore mniSvnelovani faqtori, romelic ekranis xarisxs
gansazRvravs aris ferebis raodenoba. es raodenoba SeiZleba iyos 16 bit, 24 bit,
32 bit, rac 65 536, 1 677 216 da 4 294 967 296 fers Seesabameba. aseve mniSvnelovani
faqtoria monitoris ekranze suraTebis ganaxlebis sixSire (Refresh Rate) –
romelzec aris damokidebuli aramarto gamosaxulebis xarisxi, aramed
momxmareblis normaluri mxedveloba. ekranze suraTebis ganaxlebis sixSire
minimum unda Seadgendes 85 hercs – anu ekranze gamosaxuleba unda icvlebodes
wamSi 85-jer.
agreTve, mniSvnelovani faqtoria monitoris adapteris mexsiereba – video-
mexsiereba. masSi xdeba ekranze gamosatani kadrebis dagroveba, rac uzrun-
velyofs kadrebis monitorze didi siswrafiTa da maRali xarisxiT gamotanas.
misi qoneba gansakuTrebiT aucilebelia grafikul reJimSi muSaobis dros.
Tanamedrove kompiuterebSi videomexsiereba tolia 64 mb, 128 mb, 256 mb da meti.
a) b)
sur 4. a) klaviatura; b) `mausi~.
klaviatura mowyobilobaa, romlis meSveobiTac kompiuters miewodeba
momxmareblis mier dasamuSavebeli informacia da urTierTobisaTvis
aucilebeli brZanebebi (sur. 4). klaviaturaze ganlagebulia 102-105 klaviSi.
klaviaturis centralur nawilSi ganlagebulia anbanur-cifruli klaviSebi,
12
13
mis garSemo – specialuri daniSnulebis klaviSebi, odnav marjvniv – kursoris
marTvis klaviSebi, zeda rigSi – funqciuri klaviSebi, xolo marjvena mxares
– damatebiTi cifruli klaviatura.
gavecnoT klaviaturis klaviSebis daniSnulebas:
<Shift> an < > –gamoiyeneba zeda registrze ganlagebuli simboloebis, an
didi da patara asoebis asakrefad;
<Caps Lock> –gamoiyeneba didi asoebis akrefis reJimis fiqsaciisaTvis. misi
CarTvis dros inTeba klaviaturis marjvena zeda kuTxeSi moTavsebuli mwvane
naTura. am reJimSi <Shift> klaviSi patara asoebis akrefis saSualebas gvaZlevs;
<Esc> – ukanaskneli brZanebis gauqmeba;
<Tab> – tabulaciis klaviSi, gamoiyeneba teqstebis redaqtirebis dros da
cxrilebSi momdevno ujredSi gadasasvlelad;
<Ctrl> da <Alt> – mmarTveli klaviSebia, romlebic gamoiyeneba mxolod
sxva klaviSebTan kombinaciaSi;
<Enter> an < > – akrefili brZanebis Sesrulebaze gaSveba an teqstis
akrefis dros axal striqonze gadasvla;
<Backspace> an < > – kursoris marcxniv mdebare simbolos waSla;
<Delete> an <Del> – kursoris Tavze (marjvniv) mdebare simbolos waSla;
<Insert> an <Ins> – simbolos Casmis an Secvlis reJimis CarTva-gamorTva;
< >, < >, < >, < > – kursoris gadaadgileba Sesabamisi
mimarTulebiT;
<Home> – kursoris gadaadgileba striqonis dasawyisSi;
<End> – kursoris gadaadgileba striqonis boloSi;
<Page Up> an <PgUp> – ekranze gamosaxul teqstSi erTi gverdiT (ekraniT)
zeviT gadanacvleba;
<Page Down> an <PgDn> – ekranze gamosaxul teqstSi erTi gverdiT
(ekraniT) qveviT gadanacvleba;
<Print Screen> an <PrtScr> – ekranze moTavsebuli informaciis sabeWd
mowyobilobaze gamotana;
<Scroll Lock> – ekranis wanacvlebis reJimis CarTva-gamorTva. misi CarTvis
dros inTeba klaviaturis marjvena zeda kuTxeSi moTavsebuli mwvane naTura;
<Break> an <Pause> – brZanebis gauqmeba an gaSvebuli programis Sewyveta;
14
<F1>, <F2>, ..., <F12> – klaviSebs ewodebaT Ffunqciuri klaviSebi. isini
gankuTvnilia sxvadasxva specialuri moqmedebebis Sesasruleblad. maTi
daniSnuleba damokidebulia im sistemaze an programaze, romelSic vmuSaobT;
<Num Lock> – damatebiTi cifruli klaviaturis CarTva-gamorTva. misi
CarTvis dros inTeba klaviaturis marjvena zeda kuTxeSi moTavsebuli mwvane
naTura. rodesac es klaviSi gamorTulia, damatebiTi cifruli klaviatura
muSaobs kursoris marTvis klaviSebis reJimSi.
umetesoba Tanamedrove klaviatura aRWurvilia sami specialuri
klaviSiT, romelic gankuTvnilia operaciul sistema Windows-Si samuSaod. es
klaviSebi moTavsebulia <Ctrl> da <Alt> klaviSebs Soris. klaviSi, romelzec
gamosaxulia Windows-is logo emsaxureba Start menius, xolo meore klaviSi ki
konteqsturi menius swraf gamoZaxebas.
mausi specialuri manipulatoria, romelic saSualebas gvaZlevs,
klaviaturasTan SedarebiT ufro swrafad da moxerxebulad mivawodoT
kompiuters brZanebebi (sur. 4). igi warmoadgens or an samklaviSian (Sua
klaviSi iSviaTad gamoiyeneba, Tanamedrove kompiuterebSi mesame klaviSis
nacvlad gamoyenebulia gadafurcvlis patara borbali) patara nacrisfer
kolofs, romlis magidaze gadaadgilebiT da klaviSze xelis daWeriT xdeba
signalis gadacema.
marcxena klaviSi ZiriTadad gamoiyeneba obieqtebis mosaniSnad an
Sesabamisi fanjris gasaxsnelad, xolo marjvena klaviSi – konteqstur
meniusTan samuSaod. termini `mausis dawkapuneba~ an `mausis orjer
dawkapuneba~ gulisxmobs Sesabamisi operaciis Sesrulebas mausis marcxena
klaviSis gamoyenebiT, xolo marjvena klaviSis gamoyenebis saWiroebis
SemTxvevaSi aucileblad unda mieTiTos sityva `marjvena~.
mausis marcxena klaviSis dawkapunebiT xorcieldeba obieqtis moniSvna,
marcxena klaviSis orjer dawkapunebiT – obieqtis gaxsna. mausis marcxena
klaviSze xelis daWeriT SesaZlebelia agreTve obieqtis `gadaTreva~.
mausis marjvena klaviSis dawkapunebiT mausis kursoris marjvniv
gaixsneba fanjara, romelsac konteqsturi meniu ewodeba. am meniuSi
CamoTvlili iqneba yvela is brZaneba, romelTa Sesruleba SesaZlebelia
mocemul obieqtze.
gadafurcvlis borbalis saSualebiT SesaZlebelia didi dokumentebisa
da internetis gverdebis swrafi gadafurcvla, multimediur programebSi xmis
regulireba da sxva.
a) b)
sur 5. a) monitori; b) printeri.
printeri sabeWdi mowyobilobaa, romlis meSveobiTac xdeba informaciis
gadatana qaRaldze (sur. 5). moqmedebis principis mixedviT ganasxvaveben
matricul, Wavlur da lazerul printerebs.
matriculi printeri beWdavs nemsebis saSualebiT, romlebic specialur
TavakSia moTavsebuli. yoveli simbolos dabeWdvis dros am Tavakidan
gamoweuli nemsebis Sesabamisi kombinacia daartyavs qaRaldze. printeris mier
dabeWdili simbolo wertilebisagan Sedgeba. isini erTmaneTTan imdenad
axlosaa ganlagebuli, rom uwyvetis STabeWdilebas tovebs.
Wavluri printeriT beWdvis dros gamoiyeneba specialuri melani,
romelic gamoifrqveva umciresi nawilakebis saxiT. beWdvis es meTodi,
matricul printerTan SedarebiT uzrunvelyofs ufro maRali xarisxis
beWdvas. Wavluri printeriT SesaZlebelia feradi beWdvac. am dros gamoiyeneba
sami feris melani wiTeli, mwvane da lurji da maTi meSveobiT miiReba
sxvadasxva feri.
lazeruli printerebi uzrunvelyofen swraf da beWdvis yvelaze
saukeTeso xarisxs. isini beWdaven specialuri fxvnilis saSualebiT, romelic
Cayrilia specialur plastmasis WurWelSi – kartrijSi. lazeruli printeri
teqsts beWdavs ara aso-aso, aramed striqon-striqon. arsebobs rogorc Sav-
TeTri, aseve – feradi printerebi.
printeris maxasiaTeblebia: beWdvis siswrafe, nabeWdis intensiurobis
maCvenebeli da furclis SesaZlo formati. beWdvis siswrafe matricul da
Wavlur printerebs erTnairi aqvT da Seadgens 3-5 standartul teqstur
gverds wuTSi, xolo feradi ilustraciisaTvis ki SeiZleba dasWirdes 5 wuTi.
lazeruli printeris beWdvis siswrafe Seadgens 7-9 standartul teqstur
gverds wuTSi. printeris nabeWdis intensiurobis maCvenebeli anu amoxsnadobis
maCvenebeli ganisazRvreba wertilebis raodenobiT diumSi, SemoklebiT dpi. 15
16
Wavluri printerisaTvis saSualo maCvenebelia 600 dpi, xolo lazeruli
printerisaTvis 1200 dpi. furclis SesaZlo formati nebismieri tipis
printerisaTvis SeiZleba iyos A3, A4, A5, Letter da sxva.
skaneri informaciis vizualurad wamkiTxavi mowyobilobaa, romlis
meSveobiTac kompiuteris mexsierebaSi swrafad SegviZlia SevitanoT teqsturi,
grafikuli da foto masala. arsebobs xelisa da planSeturi tipis skanerebi.
skanerebis ZiriTadi maxasiaTebelia amoxsnadobis maCvenebeli da iseve rogorc
monitoris, izomeba wertilebis raodenobiT horizontalze da vertikalze.
magaliTad, 500X500, 600X600, 800X800 dpi, magram ufro xSirad gamoiyeneba misi
mxolod pirveli nawili – 500, 600, 800 an 1200 dpi.
modemi mowyobilobaa, romelic uzrunvelyofs informaciis mimocvlas
sxva kompiuterebTan satelefono qselis meSveobiT. Tavisi konstruqciis
mixedviT, modemi SeiZleba iyos CamontaJebuli sistemur blokSi an
SeerTebuli kompiuterTan sakomunikacio portis saSualebiT.
faqs-modemi mowyobilobaa, romelSic erTmaneTTan Serwymulia modemisa
da faqsis SesaZleblobebi.
qseluri adapteri saSualebas gvaZlevs, kompiuteri CavrToT lokalur
qselSi, amasTan, momxmarebels saSualeba aqvs daubrkoleblad miiRos da
gamoiyenos sxva kompiuterSi arsebuli informacia.
ploteri naxazebisa da grafikuli informaciis qaRaldze gamomtani
mowyobilobaa.
zemoT CamoTvlili mowyobilobebis garda Tanamedrove kompiuterebTan
SeiZleba gamoyenebul iqnas iseTi mowyobilobebi, rogoricaa sxvadasxva
simZlavris akustikuri sistemebi musikaluri da xmovani informaciis
misaRebad, grafikuli planSetebi (digitaizeri) – naxatebisa da grafikuli
naxazebis Sesasruleblad, MIDI-klaviatura – musikaluri nawarmoebis
Casawerad, Web-kamera anu videoTvali, saTamaSo manipulatori (joistiki) da
sxva.
kompiuteris programuli nawili anu programuli uzrunvelyofa (Software)
SeiZleba davyoT or nawilad:
• sistemuri programebi uzrunvelyofen kompiuteris aparaturis
funqcionirebas, maT momsaxureba-diagnostikas, sxva programaTa gamoyenebasa da
momxmareblis kompiuterTan kavSirs. sistemur programebs miekuTvneba:
operaciuli sistemebi (MS DOS – momxmareblis dialogi kompiuterTan warmoebs
misi brZanebebis meSveobiT); programa-garsebi (Norton Commander (NC) –
urTierTobis gamartiveba da momxmareblisaTvis komfortuli samuSao garemos
Seqmna. maTi daniSnulebaa operaciuli sistemis brZanebaTa ufro swrafi da
moxerxebulad Sesruleba); operaciuli garsebi (Windows-95, Windows-98,
Windows-Me da Windows-XP – Tavis TavSi aerTianebs rogorc operaciuli
sistemis, aseve garsis funqciebs da ar saWiroebs kompiuterze sxva
operaciuli sistemis arsebobas); programa-utilitebi – programebi, romlebic
gankuTvnilia kompiuteris muSaobis gasaumjobeseblad; testebi – programebi,
romlebic axdenen kompiuteris aparaturuli da programuli uzrunvelyofis
Semowmebas; antivirusebi da sxva programebi;
• gamoyenebiTi programebi uzrunvelyofen kompiuteris gamoyenebas
konkretuli amocanebis gadasawyvetad. gamoyenebiT programebs miekuTvneba:
saofise programaTa paketi (MS Office); teqsturi redaqtorebi (WordPad,
MS Word); cxriluri redaqtorebi (MS Excel); monacemTa bazebi (MS Access);
grafikuli redaqtorebi (Corel Draw, Paint, Adobe Photoshop); multimediuri
programebi; samecniero-teqnikur da finansur gaangariSebaTa programebi;
saswavlo programebi; avtomatizebuli daproeqtebis sistemebi (CAD);
gasarTobi da SemecnebiTi programebi; enciklobediebi da leqsikonebi;
programa-TamaSebi da mravali sxva;
2. failebi da saqaRaldeebi
kompiuterSi yvela saxis informacia (programebi, monacemebi, teqsturi da
grafikuli dokumentebi) inaxeba failebis saxiT.
faili aris adgili diskoze an informaciis sxva matarebelze, romelsac
aqvs saxeli. failis saxeli ori nawilisagan Sedgeba: TviT saxeli, romelic
garkveuli raodenobis simboloebisagan Sedgeba (MS DOS da Norton Commander-
is sistemaSi ara umetes rva simbolosagan, Windows sistemaSi ki dasaSvebia 255
simbolo) da gafarToeba, romelic iwyeba wertiliT da romelsac mohyveba
erTidan sam simbolomde.
magaliTad, COMMAND.COM
PAPER.DOC
TEXT12.TXT
saxeli gafarToeba
17
18
gafarToebis daniSnulebaa, daazustos failSi Cawerili informaciis
saxeoba an Sinaarsi. failis gafarToeba SeiZleba ar iyos miTiTebuli. zogi
gafarToeba standartulia.
magaliTad,
.EXE da .COM – Sesasrulebeli programebi;
.BAT – sabrZanebo failebi;
.SYS – operaciuli sistemis failebi;
.DOC – teqsturi redaqtoris Word-is failebi;
.XLS – cxriluri redaqtoris Excel-is failebi;
.BMP da .JPG – grafikuli informacia da naxatebi;
.TXT – teqsturi failebi;
.DAT – monacemTa failebi;
.WAV da .MP3 – xma cifrul formatSi;
.ARJ, .ZIP da .RAR – arqivirebuli anu specialuri programiT SemWidrove-
buli failebi da sxva.
failis saxeli da gafarToeba SeiZleba Sedgebodes rogorc didi, aseve -
patara laTinuri asoebis, cifrebisa da Semdegi simboloebisagan:
- _ $ # & @ ! % ( ) { } ‘ ~ ` .
fails, saxelis garda kidev gaaCnia egreT wodebuli atributebi,
romlebic gansazRvraven mis Tvisebas. es atributebia:
• dafaruli (Hidden) – am atributis mqone failebi momxmareblisaTvis
aris dafaruli. Tavis dazRvevis mizniT sistemis funqcionirebisaTvis
aucilebel failebs aniWeben am atributs, Tumca specialuri brZanebiT
SeiZleba maTi gamoCenac;
• mxolod wakiTxvisaTvis (Read-Only) – es failebi yovelTvis Cans
momxmareblisaTvis, magram maTSi raime cvlilebis Setana specialuri
brZanebis gareSe SeuZlebelia;
• sistemuri (System) – es aris operaciuli sistemis failebi, romlebic
axorcieleben kompiuteris CatvirTvasa da Semdgom muSaobas;
• arqivirebuli (Archive) – es atributi eniWeba yvela im fails,
romelTanac vmuSaobT da romelSic Segvaqvs raime Sesworeba. seansis
damTavrebis Semdeg es atributi exsneba.
failebi diskoebze registrirdeba saqaRaldeebSi anu folderebSi (Folder).
19
saqaRalde anu folderi anu direqtoria anu katalogi aris specialuri
adgili diskoze, romelSic inaxeba failebis saxelebi, cnobebi failis
zomebis Sesaxeb, failebis atributebi da sxva. Tu saqaRaldeSi inaxeba failis
saxeli, maSin amboben, rom es faili aris mocemul saqaRaldeSi. TiToeul
magnitur diskoze SeiZleba iyos mravali saqaRalde. yovel magnitur diskoze
aris erTi mTavari anu Zireuli saqaRalde. masSi registrirdeba sxva
saqaRaldeebi, romlebic Tavis mxriv SeiZleba Seicavdes sxva saqaRaldeebs.
mexsierebis diskoze ganTavsebul saqaRaldeTa ierarqiul struqturas
diskos saqaRaldeTa `xe~ ewodeba.
yovel saqaRaldes aqvs sarCevi, romelSic Cawerilia am saqaRaldeSi
uSualod Semavali saqaRaldeebisa da masSi Tavmoyrili failebis saxelebi.
saqaRaldis saxelzec vrceldeba igive moTxovnebi, rac aqvs failis
saxels, oRond mas ar gaaCnia gafarToeba.
saqaRaldes, romelTanac momxmarebeli muSaobs mocemul momentSi,
ewodeba mimdinare saqaRalde.
kompiuterSi Cveulebriv gvaqvs ramodenime diskoze damxsomebeli
mowyobiloba. IBM PC seriis kompiuterebze miRebulia Semdegi aRniSvnebi: A:
da B: aRiniSneba drekad magnitur diskoze damxsomebeli mowyobiloba, xolo
C:, D:, E:,... – kompiuterSi arsebuli fizikuri myar (vinCesteri) magnitur
diskoze damxsomebeli mowyobiloba an maTi dayofis Sedegad miRebuli
logikuri diskoebi da lazerul magnitur diskoze damxsomebeli
mowyobiloba. diskos, romlidanac mimdinareobs moqmedebebis Sesruleba,
ewodeba mimdinare disko.
failebze mimarTvisas unda mivuTiToT gza, Tu sad mdebareobs da rogor
moiZebnos esa Tu is faili. gzas warmoadgens diskosa da saqaRaldeebis
mimdevroba, romlebic erTmaneTisagan gamoyofili unda iyos ` \ ~ simboloTi.
gzis Cvenebisas ar aris aucilebeli mimdinare diskosa da mimdinare
saqaRaldis saxelis miTiTeba.
magaliTad, C:\DOC\BOOK\document.doc – niSnavs, rom faili document.doc
mdebareobs BOOK saqaRaldeSi, romelic mdebareobs DOC saqaRaldeSi, xolo
es ukanaskneli Tavis mxriv mdebareobs C: diskoze.
20
3. operaciuli sistema
operaciuli sistema aris programa, romelic itvirTeba operatiul
mexsierebaSi kompiuteris CarTvis momentSi da igi axorcielebs dialogs
momxmarebelTan, uzrunvelyofs kompiuterisa da misi resursebis (operatiuli
mexsiereba, diskoebze adgili da sxva) marTvas, uSvebs sxva sistemur da
gamoyenebiT programebs Sesrulebaze. operaciuli sistema uzrunvelyofs
momxmareblisa da programebis moxerxebul urTierTobebs kompiuteris
mowyobilobebTan.
operaciuli sistema axorcielebs yvela programis operatiul
mexsierebaSi CatvirTvas, gadascems marTvas maTi muSaobis dawyebis dros,
asrulebs sxvadasxva moqmedebebs programebis moTxovnis mixedviT da
aTavisuflebs programiT dakavebul operatiul mexsierebas muSaobis
damTavrebis Semdeg.
operaciuli sistema Sedgeba sami aucilebeli nawilisagan:
pirveli – birTvi, brZanebis interpretatori, daprogramebis enidan
manqanuri kodebis enaze mTargmneli;
meore – specialuri programebi, romlis saSualebiTac imarTeba
kompiuteris SemadgenlobaSi Semavali mowyobilobebi. am programebs ewodebaT
programa draiverebi. amave jgufs miekuTvneba e. w. sistemuri biblioTeka,
romelsac iyenebs rogorc operaciuli sistema, aseve mis SemadgenlobaSi
Semavali sxva programebic;
mesame – moxerxebuli garsi, romelTanac uxdeba momxmarebels
urTierToba, es aris interfeisi.
3.1. operaciuli sistema MS DOS
1981 wlidan IBM PC seriis kompiuterebSi gamoyenebuli iyo operaciuli
sistema saxelwodebiT MS DOS (Microsoft Disk Operating System). DOS-i aris
erTamocaniani operaciuli sistema, romelsac aqvs `sabrZanebo striqoniani~
interfeisi. amis gamo sistemis CatvirTvis Semdeg brZaneba unda aikrifos
brZanebaTa striqonSi, sadac mowvevis > niSanTan erTad yovelTvis
miTiTebulia mimdinare diskosa da katalogis saxelebi. brZanebas aqvs Semdegi
struqtura:
<brZaneba> <parametri> <Enter>,
21
sadac brZaneba Sesasrulebeli operaciis sityvieri dasaxeleba an am
dasaxelebis Semoklebuli aRniSvnaa, xolo parametri – im obieqtis
(katalogis an failis) dasaxeleba, romelzec sruldeba operacia. Tu obieqti
ar imyofeba mimdinare diskosa da katalogSi, unda mivuTiToT masze mimarTvis
sruli gza. parametri brZanebisagan erTi intervaliT gamoiyofa. zog brZanebas
parametri SeiZleba ar hqondes.
imisaTvis, rom momxmarebels gaadvileboda urTierToba MS DOS operaciul
sistemasTan mogvianebiT Seiqmna programa-garsi Norton Commander (NC) romlis
avtoria cnobili amerikeli programisti peter nortoni. NC uzrunvelyofs
moxerxebul dialogs kompiuterTan. am programaSi brZanebebisa da obieqtebis
dasaxelebaTa akrefis operaciebi Secvlilia ekranuli da klaviSebis
manipulaciebiT, rac sagrZnoblad amartivebs dialogis process.
NC saSualebas gvaZlevs, ekranze erTdroulad davaTvalieroT ori
sxvadasxva diskos katalogi; kursoris gadaadgilebis klaviSebis daxmarebiT
martivad gadavideT erTi katalogidan meoreSi; funqciuri klaviSebis
meSveobiT, akrefis gareSe, SevasruloT MS DOS sistemis zogierTi ZiriTadi
brZaneba.
MS DOS operaciuli sistemis ZiriTad nakls warmoadgenda operatiul
mexsierebasTan muSaoba. mas SeeZlo mxolod 640 kb mexsierebasTan muSaoba.
meore – is, rom mas ar SeeZlo grafikul reJimSi srulyofili muSaoba, xolo
mesame – is warmoadgenda erTamocanian operaciul sistemas.
3.2. operaciuli sistema Microsoft Windows XP
zemoT CamoTvlili naklovanebebis gamo aucilebeli gaxda Seqmniliyo
axali operaciuli sistema. 80-iani wlebis bolos gamoCnda Microsoft Windows-is
pirveli versia.
Windows aris operaciuli sistema, romelic uzrunvelyofs momxmareblis
urTierTobas kompiuterTan. kompiuteris CarTvisas gaiSveba Windows, romelic
marTavs da amuSavebs mis resursebs, SesaZlebelia gamoyenebiTi programebisa
da instrumentuli sistemebis gaSveba, maTi gadawera operatiul mexsierebaSi
da marTvis gadacema, muSaobis procesSi programebis moTxovnebis Sesabamisad
sxvadasxva moqmedebis Sesruleba, monacemebis gadatana programebs Soris da
a.S.
22
Windows programa iyenebs programebisa da informaciis fanjrebiT
warmodgenis princips da aqedan warmodgeba misi dasaxelebac.
wlebis ganmavlobaSi xdeboda Windows-is sxvadasxva versiebis Seqmna da
maTi SesaZleblobaTa gafarToeba. dRemde Seqmnilia Windows-is Semdegi
modifikaciebi: Windows 3.1, Windows 3.11, Windows 95, Windows 98, Windows ME
(Millennium Edition), Windows NT, Windows 2000, Windows XP (experience), Windows 2003
Server, Windows Vista.
ufro detalurad SeviswavloT Windows XP operaciuli sistema da masTan
muSaobis ZiriTadi principebi.
Windows XP operaciuli sistema momxmareblisaTvis xelmisawvdomi gaxda
2000 wlis bolos. amJamad, am saxeliT moixsenieba Windows XP-is sami versia:
Windows XP Server, Windows XP Professional da Windows XP Home.
Windows XP – pirveli operaciuli sistemaa, romlis interfeisic SeiZleba
srulad icvlebodes. exla momxmarebels SeuZlia ara marto Secvalos samuSao
magidaze suraTi, Sriftebi niSnakebis qveS da mausis kursoris forma, aramed
Cveulebrivi saqaRaldeebi, samosamsaxuro panelebi, CamosaSleli meniuebi da
sxva.
am sistemis meore Rirseba aris `inteleqtualuri~ sastarto meniu. `Start~
Rilakze dawkapunebis Semdeg Windows XP aCvenebs mxolod im programebis
CamonaTvals, romelsac xSirad iyenebs momxmarebeli, xolo danarCeni
programebis gamosaCenad saWiroa mausi davawkapunoT `More Programs~ Rilakze.
yvelaze sasiamovno cvlileba aris is, rom SesaZlebeli gaxda CD-R da
CD-RW diskoebze informaciis Cawera operaciuli sistemis doneze.
amasTan, unda vicodeT, rom Windows XP operaciuli sistemis normaluri
muSaobisaTvis saWiroa 256 mb operatiuli mexsiereba, 800 mh sixSiris
procesori mainc da minimum 2 gb carieli sivrce vinCesterze.
4. samuSao magida da amocanaTa paneli
Windows-is ekrani Sedgeba samuSao magidisa (Desktop), sasurvelia masze
yovelTvis imyofebodes niSnakebi My Computer (Cemi kompiuteri), My Documents
(Cemi dokumentebi) da Recycle Bin (sanagve kalaTa), romelsac Windows-i TviTon
23
qmnis instalaciis dros da ekranis qveda nawilSi moTavsebuli amocanaTa
panelisagan (Taskbar). am ukanasknelze moTavsebuli sastarto menius Start
RilakiT SesaZlebelia programaTa gaSveba da sxva operaciebis Sesruleba.
4.1. niSnakebi da iarliyebi
samuSao magidaze SesaZlebelia momxmareblis survilis mixedviT
sxvadasxva niSnakebisa (piqtogramebis) da iarliyebis ganTavseba. piqtograma
naxatia, romelic garkveul saqaRaldes an fails Seesabameba da aqvs warwera.
warwera gviCvenebs obieqtis saxels.
failis piqtogramaze mausis orjeradi dawkapunebiT SesaZlebelia
programas mivceT misi Sesrulebis brZaneba anu `gavuSvaT~ programa
Sesrulebaze, xolo saqaRaldis piqtogramaze orjeradi dawkapunebiT
SesaZlebelia gavxsnaT es saqaRalde fanjris saxiT. aseve SesaZlebelia
obieqtis warweraze mcire intervaliT orjeradi dawkapunebiT piqtogramas
SevucvaloT saxeli.
niSnaki Seesabameba erT fails – dokuments an programas. Windows-is
yovel programas aqvs Tavisi sakuTari, originaluri niSnaki da es niSnaki ama
Tu im saxiT moTavsebulia am programis mier Seqmnili dokumentis niSnakze.
ase, rom niSnakze SexedviT Tavisuflad SeiZleba dadgindes am failis tipi.
dokumentis niSnaki cvlis failis gafarToebas, ris gamoc niSnakis qveS Cans
mxolod failis dasaxeleba gafarToebis gareSe.
saqaRaldeTa piqtogramebi erTnairia, yviTeli ferisaa da aqvs aseTi
forma:
iarliyebi Cveulebrivi niSnakebisagan (piqtogramebisagan) gansxvavdeba
qveda marcxena kuTxeSi moTavsebuli patara Savi isriT. iarliyis inglisuri
dasaxelebaa shortcut (maCvenebeli) da miuTiTebs sxva adgilze myof failze.
iarliyis SigniT inaxeba ara programa, aramed am programaze mimarTvis
brZaneba, misi zusti misamarTi. qvemoT me-6 suraTze naCvenebia My Computer –
Cemi kompiuteris niSnaki da misi Sesabamisi iarliyi:
a) b)
sur 6. My Computer – Cemi kompiuteris a)niSnaki da b)iarliyi
4.2. fanjara
fanjara – es aris Windows-is ZiriTadi elementi, romlis saxelic ewoda
mTlian sistemas (sur. 7).
nebismier niSnakze an
iarliyze mausis klaviSiT
orjeradi dawkapunebiT ga-
ixsneba Sesabamisi fanjara,
romelic saSualebas iZle-
va, wavikiTxoT myar disko-
ze, disketaze an lazerul
diskoze Cawerili informa-
cia, SevqmnaT axali saqa-
Raldeebi, `gavuSvaT~ prog-
rama Sesrulebaze, gadavwe-
roT isini erTi adgilidan
meoreze, wavSaloT da a.S.
samuSao magidaze erTdrou-
lad SeiZleba gaxsnili
iyos ramodenime fanjara.
sur 7. Windows-is fanjara
fanjrebi Windows-Si aris standartuli. yoveli fanjris zeda nawili
ukavia saTauris zols. saTauris zolis marcxena kuTxeSi moTavsebulia Sesa-
bamisi programis an saqaRaldis niSnaki da saxeli. saqaRaldis niSnakze mausis
dawkapunebiT CamoiSleba sistemuri meniu, sadac SegviZlia avarCioT fanjrebze
Casatarebeli operacia (zomebis Secvla, ekranze gadaadgileba da sxva).
gaxsnili fanjrebidan aqtiuria mxolod erTi fanjara, is romlis saTauris
zolic ufro muqia, vidre danarCeni fanjrebis. imisaTvis, rom sxva fanjara
gavaaqtiuroT sakmarisia mausi davawkapunoT misi aris nebismier adgilze.
24
25
saTauris striqonis marjvena kuTxeSi moTavsebulia fanjris marTvis
Rilakebi:
_ fanjris daxurvis (Close) Rilaki daxuravs fanjarasac da amasTan,
misi saxelis mqone Rilakic gaqreba amocanaTa panelis striqonidan.
_ fanjris minimizaciis (Minimize) Rilaki daxuravs fanjaras, magram
Sesabamisi saxelis mqone Rilaks datovebs amocanaTa panelze, rac SemdgomSi
masze mausiT erTxel dawkapunebiT misi swrafad gaxsnis saSualebas mogvcems.
_ fanjris maqsimizaciis (Maximize) Rilaki gaSlis fanjaras samuSao
magidis mTel ekranze da mocemuli Rilaki Seicvleba sawyis mdgomareobaSi
dabrunebis (Restore Down) RilakiT.
_ fanjris sawyis mdgomareobaSi dabrunebis (Restore Down) Rilaki
aRadgens fanjris wina zomasa da mdebareobas, xolo mocemuli Rilaki
Seicvleba fanjris maqsimizaciis (Maximize) RilakiT.
fanjrebis zomis Secvlis mizniT saWiroa mausis maCvenebeli miviyvanoT
fanjris romelime kidesTan ise, rom maCvenebelma miiRos ormagi isris ( )
forma da mausis marcxena klaviSze xelis auReblad gadavaadgiloT mausi
saWiro mimarTulebiT. Tu mausis maCvenebels miviyvanT fanjris romelime
wverosTan ise, rom maCvenebelma miiRos daxrili ormagi isris forma, maSin
SesaZlebelia fanjaras sigrZe da sigane SevucvaloT erTdroulad.
fanjris gadaadgilebis mizniT mausis maCvenebeli miviyvanoT fanjris
saTauris zolze da mausis marcxena klaviSze xelis auReblad mausi
gadavaadgiloT saWiro mimarTulebiT. mausis maCvenebelTan erTad moxdeba
fanjris gadaadgilebac.
Tu erTdroulad gaxsnilia ramodenime fanjara, maSin SesaZlebelia
samuSao magidaze maTi avtomaturi mowesrigeba (ix. punqti 4.3.2).
saTauris zolis qveS ganTavsebulia menius zoli, menius zolis qvemoT
SeiZleba iyos standartuli instrumentebis paneli (Standard Buttons), samisamar-
To zoli (Address Bar) da sxva.
gulisxmobis principiT menius zoli Sedgeba eqvsi meniusagan – File, Edit,
View, Favorites, Tools, Help. TiToeuli maTgani aris kaskaduri meniu da Seicavs
Sesabamis brZanebebs. Tu brZaneba mTavrdeba simboloTi, maSin igi Seicavs
brZanebebis momdevno kaskads.
File menius Semadgeneli brZanebebi imisda mixedviT, Tu romeli fanjaraa
gaxsnili an obieqtia moniSnuli, aris sxvadasxva.
26
samisamarTo zolSi (Address Bar) miTiTebulia im obieqtis zusti misamarTi,
romlis Semcvelobasac mocemul momentSi vaTvalierebT. Cven SegviZlia
gadavideT sxva obieqtze, Tu samisamarTo zolSi xeliT avkrebT mis misamarTs,
an am zolis marjvena kuTxeSi moTavsebul isarze mausis dawkapunebis Semdeg
CamoSlil meniuSi avarCevT saWiro obieqts. amgvarad, erTi fanjris
saSualebiT SeiZleba `vimogzauroT~ mTel kompiuterSi da Tu samisamarTo
zolSi avkrebT WEB-gverdis misamarTs CaverToT internetSic. samisamarTo
zolis CarTva-gamorTva xorcieldeba menius View Toolbars Address Bar
brZanebiT.
Tu mocemuli fanjara warmodgenilia klasikuri stiliT, maSin zemoT
CamoTvlili panelebis qvemoT ganTavsebuli iqneba saqaRaldeebisa da
failebis CamonaTvali, xolo Windows XP-is stilis SemTxvevaSi ki fanjris
qveda nawilis marcxena mxare ukavia navigaciur panels (Common tasks) (sur. 7)
da marjvena mxare saqaRaldeebisa da failebis CamonaTvals. navigaciuri
paneli aris axali da Zalze mosaxerxebeli instrumenti, romlis daxmare-
biTac SesaZlebelia Windows-is ama Tu im saqaRaldeze swrafi gadasvla,
menius romelime brZanebis swrafad Sesruleba da amave dros navigaciuri
panelis qveda nawilSi moniSnuli obieqtis Sesaxeb informaciis miReba. amas-
Tan, navigaciuri paneli aris `cocxali~ – radganac mas aqvs unari Seicvalos
saxe imisda mixedviT, Tu romel saqaRaldeSi imyofebiT mocemul momentSi.
navigaciuri panelis CarTva-gamorTva SeiZleba ganxorcieldes menius Tools
⇒ Folder Options … brZanebiT, ris Semdegac gaixsneba damatebiTi Folder Options
fanjara. gaxsnili fanjris General CanarTis Tasks velSi CavrToT Show common
tasks in folders gadamrTveli Tu gvinda navigaciuri panelis gamotana, xolo Tu
CavrTavT Use Windows classic folders, maSin miviRebT klasikuri stilis fanjaras.
Tu obieqtTa CamonaTvali srulad ver Tavsdeba gaxsnil fanjraSi, maSin
fanjris marjvena an qveda kidis gaswvriv Cndeba gadafurcvlis zoli (sur. 7).
mausis maCveneblis saSualebiT SesaZlebelia davaTvalieroT fanjris mTliani
SigTavsi. Tu mausis maCvenebels davawkapunebT gadafurcvlis zolis TavSi an
boloSi moTavsebul isarze, maSin fanjris SigTavsi gadaadgildeba mcire
bijebiT, xolo Tu mausis maCvenebels davawkapunebT rbiasa da isars Soris
zolis cariel adgilze, maSin fanjris SigTavsi gadaadgildeba erTi gverdiT
zeviT an qveviT. fanjris SigTavsis daTvaliereba agreTve SesaZlebelia rbias
saSualebiT, risTvisac rbiaze miviyvanoT mausis maCvenebeli da mausis
marcxena klaviSze xelis auReblad mausi gadavaadgiloT saWiro
mimarTulebiT.
fanjris qveda nawilSi SeiZleba iyos ganTavsebuli sainformacio zoli
(Status Bar), sadac miviRebT informacias moniSnuli obieqtis an obieqtTa
jgufis Sesaxeb. sainformacio zolis CarTva-gamorTva xdeba menius View
Status Bar brZanebiT.
4.2.1. standartuli instrumentebis paneli
rogorc zemoT iyo aRniSnuli, menius zolis qvemoT SeiZleba iyos
ganTavsebuli standartuli instrumentebis paneli (Standard Buttons), sadac
moTavsebulia xSirad gamosayenebeli menius brZanebebis Sesabamisi Rilakebi,
rogoricaa magaliTad, Back, Forward, Undo, Up, Cut, Copy, Paste da sxva (ix. sur. 8).
sur 8. standartuli instrumentebis paneli (Standard Buttons)
standartuli instrumentebis panelis CarTva-gamorTva xdeba menius View
Toolbars Standard Buttons brZanebiT, xolo instrumentTa panelis modifikacia
ki menius View Toolbars Customize ... brZanebiT.
instrumentTa panelis modifikaciis SemTxvevaSi gaixsneba Customize Toolbar
fanjara (sur. 9), romlis Avalable toolbar buttons velSi mocemulia yvela
sur 9. instrumentTa panelis modifikaciis Customize Toolbar fanjara
27
SesaZlo instrumentebis CamonaTvali, xolo Current toolbar buttons velSi – inst-
rumentTa panelze ukve arsebuli instrumentebi. Add Rilakis saSualebiT
pirveli velidan Sesabamisi moniSnuli instrumenti SeiZleba gadavitanoT
instrumentTa panelze, xolo Remove RilakiT amoviRoT panelidan. Move Up da
Move Down RilakebiT xdeba panelze arsebuli Rilakebis gadaadgileba
Sesabamisad marcxniv an marjvniv. Text options velSi SeiZleba SeirCes panelze
moTavsebuli Rilakebis daniSnulebis aRmniSvneli teqstis ganlagebis
reJimebi: Show text labels – Candes teqsti Rilakis qveS, Selective text on right –
Candes teqsti Rilakis marjvniv an No text labels – saerTod ar Candes teqsti.
Icon options velSi SeiZleba SeirCes panelze moTavsebuli Rilakebis zoma: Large
icons – didi zomis Rilakebi an Small icons – mcire zomis Rilakebi.
instrumentTa panelze ganlagebuli Back Rilaki
saSualebas iZleva swrafad davbrundeT adre
daTvalierebul saqaRaldSi, xolo Forward Rilaki
dagvexmareba davbrundeT `ukan momavalSi~.
28
Rilaki Up saSualebas mogvcems gadavideT ufro
maRali donis saqaRaldeSi (magaliTad, C:\WINDOWS-
idan C:\ diskoze).
Rilaki Undo-s an menius
Edit Undo brZanebis an
<Ctrl>+<Z> klaviSTa kombina-
ciis saSualebiT SeiZleba
gavauqmoT Sesrulebuli brZaneba.
Rilaki Search navigaciuri panelis adgilze
gaxsnis Zebnis panels (sur 10), romlis saSualebiTac
kompiuterSi arsebul failebs Soris SeiZleba movZeb-
noT: Picture, music or video CamrTveliT – suraTi, musika
an video, Documents – dokumenti masSi arsebuli
teqstis saSualebiT, All Files and folders – nebismieri
saqaRalde an faili, Computers or people – qselSi
CarTuli kompiuteri an registrirebuli momxmarebeli;
movZebnoT an mivawodoT Zebnis dasazustebel paramet-
rad obieqtis Seqmnis dro, misi zoma da tipi.
Rilaki Folders navigaciuri panelis adgilze
sur 10. Zebnis paneli
sur 11. failebis menejeri (Explorer) – diskos saqaRaldeTa `xe~
gaxsnis failebis menejers (Explorer) – diskos saqaRaldeTa `xe~-s (sur. 11).
failebis menejeris gamoZaxeba agreTve SesaZlebelia sxvadasxva meTodiT: Start
– sastarto menius All Programs ganyofilebaSi movZebnoT Windows Explorer
programa, an Start Rilakis konteqsturi menius Explore brZanebiT, an gaxsnili
fanjris menius File Explore brZanebiT. Tu diskos saqaRaldeTa `xe~-ze
SevarCevT romelime obieqts, maSin marjvena velSi gamoCndeba am saqaRaldeSi
arsebuli saqaRaldeebisa da failebis sia. `xe~-ze zogierTi saqaRaldis win
dgas plus niSani. es niSnavs, rom mocemuli saqaRalde failebis garda
TavisTavSi Seicavs qvesaqaRaldeebsac. Tu plus niSanze mausiT davawkapunebT,
maSin gaixsneba saqaRalde da CamoiSleba am saqaRaldis Sida struqtura,
xolo plusi gardaiqmneba minusad. minusze mausis dawkapunebT igi isev
gadaiqceva plusad, xolo misi Sida struqtura aikeceba. amgvarad, Cven
SegviZlia diskos mTeli struqtura dawvrilebiT warmovadginoT an davmaloT.
Rilaki Views dagvexmareba saqaRaldeebisa da failebis warmodgenis
reJimebis SerCevaSi: Thumbnails – aris specialuri `gverdebis eskizebis~ reJimi,
romlis daxmarebiTac Cveulebrivi niSnakebisagan gansxvavebiT masSi SeiZleba
davinaxoT failis `SigTavsi~. es reJimi gansakuTrebiT mosaxerxebelia im
saqaRaldeebTan samuSaod, sadac Senaxulia suraTebi; Tiles – didi niSnakebi;
Icons – patara niSnakebi; List – saqaRaldeebisa da failebis sia; Details -
saqaRaldeebisa da failebis detaluri sia anu siis gaswvriv mocemuli iqneba
am obieqtis Sesaxeb informacia misi tipis, zomis, Seqmnis TariRisa da drois
Sesaxeb. igive moqmedeba SeiZleba Sesruldes View menius Sesabamisi
brZanebiTac. zemoT ganxiluli warmodgenis reJimebis SerCeva damokidebulia
momxmareblis survilze. imave menius Arrange Icons By brZanebis saSualebiT
SeiZleba fanjaraSi obieqtebi movawesrigoT Name – saxelis, Size – zomis, Type
– failis tipis an Modified – Seqmnis TariRis mixedviT. agreTve, movaxdinoT
maTi avtomaturi mowesrigeba (Auto Arrange) da dajgufeba, mowesrigebis
arCeuli reJimis mixedviT (Show in Groups). samuSao magidaze niSnakebisa da
iarliyebis mowesrigeba SesaZlebelia samuSao magidis Tavisufal adgilze
gaxsnili konteqsturi menius Arrange Icons By brZanebiT.
29
4.3. amocanaTa paneli
amocanaTa paneli moTavsebulia ekranis qveda nawilSi. amocanaTa panelze
marcxena kuTxeSi aris Windows-is ZiriTad programebze mimarTvis mTavari
saSualeba Start – sastarto menius Rilaki, swrafi gaSvebis paneli, marjvena
kuTxeSi – sacnobaro veli (tray) da centrSi – are, sadac ganTavsdeba
nebismieri gaxsnili fanjrisa da gaSvebuli programebis Sesabamisi Rilakebi
(sur. 12).
sur 12. amocanaTa paneli
swrafi gaSvebis panelSi momxmareblis mier SeiZleba moTavsebuli iyos
iseTi programebis iarliyebi, romelTa gamoyeneba xSirad esaWiroeba TviT
momxmarebels. magaliTad, rogoricaa internetSi muSaobis brauzeri – Internet
Explorer, fostis menejeri – Outlook Express da sxva.
sacnobaro velSi (tray) ganlagebulia sistemuri drois saaTi, xmis
maregulirebeli niSnaki, klaviaturis erTi enidan sxva enaze gadamrTveli
indikatori, agreTve aq SeiZleba vnaxoT im programebis niSnakebi, romlebic
kompiuteris CarTvis momentSi avtomaturad CaitvirTeba operatiul
mexsierebaSi da Cvengan damoukideblad muSaoben fonur reJimSi. aq SeiZleba
iyos moTavsebuli sxvadasxva programis gasaSvebi niSnakebi, rogoricaa
internet-peijeri (Messenger), antivirusebi, internetis damakavSirebeli
(Connection) da sxva programebi.
4.3.1. sastarto meniu
meniu Start, romelic gaixsneba Sesabamis Rilakze mausis dawkapunebiT aris
Windows-is erT-erTi umTavresi meniu, radgan igi `pasuxismgebelia~ sistemaSi
arsebul yvela programaze. Windows XP-isa da Windows-is klasikuri sastarto
meniu gansxvavdeba erTmaneTisagan. pirvelSi sastarto meniu ganTavsebulia or
svetad, xolo klasikurSi erT svetad (sur. 13). jer ganvixiloT Windows XP-is
sastarto meniu. igi Sedgeba Semdegi nawilebisagan:
30
• menius `qudi~ – sadac miTiTebulia Tu romeli momxmareblis saxeliT
SevediT sistemaSi. es gansakuTrebiT mosaxerxebelia mravalmomxmareblian
reJimSi muSaobis dros;
• `qudis~ qvemoT marcxena svetSi moTavsebulia internetSi muSaobis
brauzerisa (Internet Explorer) da fostis menejeris (Outlook Express)
niSnakebi;
• Semdeg ramodenime striqonze ganTavsebulia im programebis
CamonaTvali, romelsac xSirad iyenebs momxmarebeli;
• am CamonaTvalis qveS moTavsebulia Rilaki – All Programs , romelsac
yvelaze xSirad mimarTavs momxmarebeli da romlidanac xdeba Windows-is
yvela programaze mimarTva;
a) b)
sur 13. a) Windows XP-isa da b) Windows-is klasikuri sastarto meniu
• marjvena svetSi ganTavsebulia Rilakebi: My Recent Documents – bolo im
15 dokumentis sia, romelTanac imuSaves momxmareblebma; My Computer (Cemi
kompiuteri) da My Documents (Cemi dokumentebi) – ukve nacnobi niSnakebis
dublikatebi; My Pictures (Cemi naxatebi) da My Music (Cemi musika) niSnakebi;
My Network Places (qseluri garemocva) – lokalur qselSi CarTul yvela
kompiuterTan kavSiris damyarebis programa; Control Panel (marTvis paneli) –
romlis saSualebiTac xorcieldeba Windows-is yvela parametris
31
32
momarTva; Connect to (mierTeba) – internetis qselSi Sesasvlelad; Help and
Support (daxmareba da mxaris daWera) – romlis saSualebiTac SeiZleba
nebismieri informaciisa da daxmarebis miReba; Search (Zebna) – misi
saSualebiT SeiZleba moiZebnos kompiuterSi an internetSi arsebuli
nebismieri faili, dokumenti an informacia; Run … (Sesruleba) – MS DOS-
is sabrZanebo striqonis analogiurad SeiZleba Sesrulebaze gavuSvaT
nebismieri programa;
• qveda zolSi ganTavsebulia ori Rilaki Log Off (sistemidan gamosvla) –
romelic saSualebas iZleva ganxorcieldes gadasvla momxmareblebs
Soris da Turn off Computer (kompiuteris gamorTva).
exla ganvixiloT Windows-is klasikuri sastarto meniu. igi Sedgeba sami
nawilisagan:
• pirveli zeda nawili aris veli, sadac momxmarebels SeuZlia
ganaTavsos sxvadasxva obieqtebis iarliyebi Tavisi survilis mixedviT.
dasawyisSi aq ganTavsebulia New Office Document (axali saofise dokumenti),
romlis saSualebiTac SesaZlebelia axali dokumentis Seqmna; Open Office
Document (saofise dokumentis gaxsna), romlis saSualebiTac SesaZlebelia
My Documents (Cemi dokumentebi) saqaRaldeSi arsebuli dokumentebis
gaxsna; Windows Update (Windows-is ganaxleba), romlis gaSvebis SemTxvevaSi
internetis saSualebiT moxdeba arsebuli sistemis ganaxleba;
• meore, Sua nawilSi moTavsebulia Rilakebi: Programs , romelsac
yvelaze xSirad mimarTavs momxmarebeli da romlidanac xdeba Windows-is
yvela programaze mimarTva; Documents – bolo im 15 dokumentis sia,
romelTanac imuSaves momxmareblebma; Settings – romlis saSualebiTac
SeiZleba ganxorcieldes kompiuterSi dasayenebeli parametrebis momarTva
(TavisTavSi moicavs Control Panel – marTvis panels, Network Connections –
qselSi CarTvis brZanebas da sxva); Search – Zebna; Help and Support –
daxmareba da mxaris daWera; Run … – Sesruleba;
• qveda zolSi ganTavsebulia ori Rilaki Log Off … (sistemidan gamosvla)
– romelic saSualebas iZleva ganxorcieldes gadasvla momxmareblebs
Soris da Turn off Computer … (kompiuteris gamorTva).
33
4.3.2. fanjrebis avtomaturi mowesrigeba
samuSao magidaze erTdroulad SeiZleba ramodenime fanjara iyos
gaxsnili da maTi erTmaneTis mimarT ganlagebas momxmarebeli aregulirebs
Tavisi survilis mixedviT. xolo gaxsnili fanjrebis avtomaturi mowesrigeba
SeiZleba ganxorcieldes amocanaTa panelis Tavisufal adgilze mausis
marjvena klaviSis saSualebiT gaxsnili konteqsturi menius Semdegi
brZanebebiT:
• Cascade Windows – fanjrebis ganlageba kaskadurad, am dros ekranze
fanjrebi daikavebs ekranis zeda nawils, sadac Cans TiToeuli araaqtiuri
fanjris saTauris zoli da aqtiuri fanjara mTlianad. araaqtiuri
fanjris saTauris zolze mausis dawkapunebiT SesaZlebelia saWiro
fanjris gaaqtiureba. am dros gaaqtiurebuli fanjara gadmodis wina
planze;
• Tile Windows Horizontally – fanjrebis ganlageba horizontalurad
mozaikurad. am dros samuSao magida daiyofa tol horizontalur
nawilebad, sadac mozaikurad ganlagdeba gaxsnili fanjrebi;
• Tile Windows Vertically – fanjrebis ganlageba vertikalurad mozaikurad.
imave menius Show the Desktop brZanebiT SeiZleba yvela gaxsnili fanjrebis
erTdrouli minimizacia da samuSao magidis gamoCena. minimizirebuli
fanjrebis kvlav gamoCena SeiZleba igive konteqsturi menius Show Open Windows
brZanebiT. fanjrebis avtomaturi mowesrigebis brZanebis gauqmeba SeiZleba
konteqsturi menius Undo Cascade an Undo Tile brZanebiT.
4.3.3. saqaRalde My Computer
My Computer saqaRaldeSi Tavmoyrilia mTeli Cveni kompiuteri. ufro
zustad Windows-is marTvis yvela SesaZlo saSualebani da instrumentebi.
amitom es saqaRalde yovelTvis unda iyos xelmisawvdomi momxmareblisaTvis.
rogorc me-14 suraTidan Cans My Computer saqaRaldis fanjara TiTqmis
arafriT ar gansxvavdeba Windows-is sxva fanjrebisagan, oRond am saqaRaldeSi
ar SeiZleba arcerTi obieqtis waSla.
sur 14. saqaRalde My Computer.
failebisa da saqaRaldeebis CamonaTvali dayofilia ramodenime jgufad,
romlis pirvel jgufSi saTauriT Files Stored on This Computer gaerTianebulia
mocemul kompiuterSi Senaxuli failebi da dokumentebi, meore jgufSi – Hard
Disk Drives – myari diskoebi (vinCesteri) an maTi dayofiT miRebuli logikuri
diskoebi. mesame jgufSi – Devices with Removable Storage – informaciis cvladi
matareblebis mowyobilobebi – drekad da lazerul diskoebze damxsomebeli
mowyobilobebi da bolos, saTauriT Other SeiZleba iyos marTvis paneli
(Control Panel) da zogierTi sxva faili.
fanjris samisamarTo zolisa da navigaciuri panelis Other Places velis
saSualebiT SeiZleba martivad gadavideT mocemuli kompiuteris sxva
saqaRaldeebSi, agreTve lokalur qselSi CarTuli sxva kompiuterebis
saqaRaldeebSi.
4.4. operaciebi saqaRaldeebsa da failebze
ZiriTadi operaciebi, romelic SeiZleba CavataroT saqaRaldeebsa da
failebze aris programebis gaSveba Sesrulebaze, axali saqaRaldis Seqmna,
obieqtis an obieqtTa jgufis gadatana, aslis miReba, waSla, saxelis Secvla
da arqivireba.
34
4.4.1. programis Sesrulebaze gaSveba
programis Sesrulebaze gaSveba SesaZlebelia ramodenime gziT:
1. Tu programis piqtograma an misi Sesabamisi iarliyi ganTavsebulia
samuSao magidaze, maSin failis piqtogramaze an iarliyze mausis orjer
dawkapunebiT SesaZlebelia programas mivceT misi Sesrulebis brZaneba anu
`gavuSvaT~ Sesrulebaze;
2. Tu programa ganTavsebulia romelime saqaRaldeSi, maSin jer unda
gaixsnas es saqaRalde da Semdeg failis piqtogramaze mausis orjer
dawkapunebiT programa `gavuSvaT~ Sesrulebaze;
3. igive operacia SeiZleba Sesrul-
des sastarto menius Run … brZanebis
saSualebiT; am dros gaixsneba Run
fanjara (ix. sur. 15), sadac Open velSi
unda mivuTiToT gasaSvebi programis
zusti misamarTi, an es misamarTi
davazustoT Browse Rilakis gamoyenebiT;
35
4. Tu gasaSvebi programis iarliyi
ganTavsebulia sastarto menius kaskadebSi, maSin Windows XP-is sastarto
menius SemTxvevaSi All Programs , xolo klasikuri sastarto menius SemTxvevaSi
Programs Rilakze mausis dawkapunebis Semdeg gaixsneba meniu, sadac Sesabamisi
qvemenius gavxsniT da obieqtis dasaxelebaze mausis dawkapunebiT programas
`gavuSvebT~ Sesrulebaze. magaliTad, programa Word-is gasaSvebad moviqceviT
Semdegnairad: Start All Programs Microsoft Office Microsoft Word;
sur 15. sastarto menius Run fanjara
5. Tu gasaSvebi programis iarliyi ganTavsebulia swrafi gaSvebis
panelze, maSin obieqtis iarliyze mausis erTxel dawkapunebiT programas
gavuSvebT Sesrulebaze.
4.4.2. axali saqaRaldis Seqmna
gaxsnil saqaRaldeSi axali saqaRaldis Seqmna SeiZleba: 1. menius File
New brZanebiT; 2. fanjris Tavisufal adgilze gaxsnili konteqsturi menius
New brZanebiT: 3. navigaciuri panelis Make a new folder brZanebiT. pirvel or
SemTxvevaSi New brZanebis gverdiT gaixsneba fanjara (ix. sur. 16), sadac
CamoTvlili iqneba im SesaZlo obieqtebis sia, romlis Seqmnac SeuZlia
momxmarebels. Tu am CamonaTvalSi avirCevT Folder
brZanebas an avirCevT navigaciuri panelis Make a
new folder brZanebas, mocemul fanjaraSi Seiqmneba
axali saqaRalde New Folder saxeliT. Seqmnis
momentSi axali obieqtis saxeli moTavsebuli
iqneba CarCoSi da gamoyofili iqneba moniSvnis
muqi feriT, rac saSualebas gvaZlevs obieqts
davarqvaT CvenTvis sasurveli saxeli an saxelad
davutovoT New Folder, rasac davamowmebT <Enter>
klaviSiT.
36
Tu axali obieqtis Seqmna gvsurs samuSao
magidaze, maSin samuSao magidis Tavisufal adgilze unda gavxsnaT
konteqsturi meniu da Semdeg SevasruloT zemoT aRwerili operacia.
sur 16.
4.4.3. obieqtTa moniSvna
obieqtze an obieqtTa jgufze raime operaciis Casatareblad aucilebelia
es obieqti an obieqtTa jgufi moiniSnos. erTi obieqtis mosaniSnad sakmarisia
mausis maCvenebliT erTxel davawkapunoT mocemuli obieqtis niSnakze an
dasaxelebaze. am dros obieqtis niSnaki da dasaxeleba Seicvlis fers da
gamuqdeba. Tu mausis maCvenebels davayovnebT am obieqtze, maSin mis gverdiT
gaCndeba patara fanjara obieqtis Sesaxeb sruli informaciiT.
Tu saWiroa mimdevrobiT ganlagebuli ramodenime obieqtis erTdroulad
moniSvna, amisaTvis saWiroa movniSnoT am CamonaTvalSi pirveli obieqti,
Semdeg TiTi davaWiroT <Shift> klaviSs da mausi davawkapunoT CamonaTvalis
bolo obieqtze. igive operacia SeiZleba Sesruldes mxolod mausis
saSualebiT. amisaTvis mausis maCvenebeli davayenoT CamonaTvalSi pirveli
obieqtis gaswvriv (da ara obieqtze) da mausis marcxena klaviSze xelis
auReblad mausis maCvenebeli gadavataroT mosaniSni obieqtebis dasaxelebebze.
obieqtTa amorCeviT mosaniSnad saWiroa TiTi davaWiroT <Ctrl> klaviSs da
mausis maCvenebliT rig-rigobiT davawkapunoT mosaniSn obieqtebze. obieqtze
mausis ganmeorebiTi dawkapuneba gamoiwvevs am obieqtze moniSvnis moxsnas.
aqtiuri fanjris yvela obieqtis erTdroulad mosaniSnad sakmarisia
SevasruloT menius Edit Select All brZaneba. igive operacia Sesruldeba
<Ctrl>+<A> klaviSebis kombinaciiT.
4.4.4. obieqtTa gadatana an aslis miReba
obieqtis an obieqtTa jgufis gadatana an aslis miReba maTi moniSvnis
Semdeg xorcieldeba or etapad: jer obieqti an misi asli unda gadavitanoT
arsebuli saqaRaldidan buferul (saSualedo) mexsierebaSi, xolo Semdeg
buferuli mexsierebidan asli gadmovitanoT axal saqaRaldeSi. amasTan, am
obieqtis aslis miReba SeiZleba ganxorcieldes sxvadasxva saqaRaldeSi manam,
vidre buferul mexsierebaSi ar moxdeba sxva axali obieqtis damaxsovreba.
obieqtis an obieqtTa jgufis gadatana an aslis miReba SeiZleba
ganxorcieldes ramodenime xerxiT:
• menius Edit Copy brZanebiT moniSnuli obieqtis asli gadagvaqvs bufe-
rul mexsierebaSi, xolo menius Edit Cut brZanebiT moniSnuli obieqtis gada-
tana xdeba buferul mexsierebaSi (am dros am obieqtis niSnaki gafermqrTal-
deba, xolo sxva saqaRaldeSi gadatanis Semdeg igi am saqaRaldeSi sul
gaqreba). buferuli mexsierebidan aslis gadmotana axal saqaRaldeSi xdeba
menius Edit Paste brZanebiT;
• instrumentTa panelis Copy ( Cut) RilakiT xdeba moniSnuli
obieqtis aslis miReba (gadatana) buferul mexsierebaSi, xolo Paste
RilakiT – buferuli mexsierebidan aslis gadmotana axal saqaRaldeSi;
• moniSnul obieqtze mausis marjvena klaviSiT gaxsnili konteqsturi
menius Copy (Cut) brZanebiT xdeba moniSnuli obieqtis aslis miReba (gadatana)
buferul mexsierebaSi da axali saqaRaldis cariel adgilze gaxsnili
konteqsturi menius Paste brZanebiT – buferuli mexsierebidan aslis gadmotana
axal saqaRaldeSi;;
• klaviSTa <Ctrl>+<C> kombinaciiT xdeba moniSnuli obieqtis aslis
miReba buferul mexsierebaSi, klaviSTa <Ctrl>+<X> kombinaciiT – gadatana,
xolo <Ctrl>+<V> kombinaciiT – buferuli mexsierebidan aslis gadmotana
axal saqaRaldeSi;
37
• Tu samuSao magidaze erTdroulad gaxsnilia orive – Zveli da axali
saqaRalde, maSin SesaZlebelia es operaciebi CavataroT buferuli mexsierebis
gamoyenebis gareSe mausis gamoyenebiT. amisaTvis, saWiroa mausis maCvenebeli
davayenoT moniSnul obieqtze an moniSnul obieqtTa jgufis erT-erT obieqtze
da mausis marcxena klaviSze xelis auReblad es obieqtebi `gadavaTrioT~
axal saqaRaldeSi. am dros moxdeba gadatanis operaciis Sesruleba. Tu igive
operacias SevasrulebT <Ctrl> klaviSis gamoyenebiT, maSin Sesruldeba aslis
miRebis operacia. Tu am operacias SevasrulebT mausis marjvena klaviSis
saSualebiT, maSin obieqtTa `gadaTrevis~ Semdeg mausis maCveneblis gverdiT
gaCndeba patara fanjara SesaZlo gansaxorcielebeli brZanebebis CamonaTva-
liT. Tu CamonaTvalSi avirCevT brZanebas Move Here – ganxorcieldeba
obieqtis gadatana, Tu avirCevT brZanebas Copy Here – miiReba obieqtis asli,
Tu avirCevT brZanebas Create Shortcuts Here – Seiqmneba moniSnuli obieqtis
iarliyi, xolo Tu gvinda SevwyvitoT dawyebuli operaciis ganxorcieleba
maSin avirCioT brZaneba Cancel;
• wina punqtSi aRwerili meTodis gamoyeneba gansakuTrebiT mosaxerxebe-
lia maSin, rodesac fanjaraSi CarTulia failebis menejeri (Explorer) – diskos
saqaRaldeTa `xe~ (sur. 11). am dros mausis saSualebiT obieqti SeiZleba
`gadavaTrioT~ failebis menejeris siaSi arsebul nebismier saqaRaldeSi wina
punqtSi aRwerili wesebis gamoyenebiT, risTvisac mausis maCvenebeli Sesabamis
klaviSze xelis auReblad miviyvanoT saWiro saqaRaldis saxelze;
• gadatanis an aslis miRebis operacia SesaZlebelia agreTve navigaciuri
panelis gamoyenebiT. obieqtTa moniSvnis Semdeg navigaciuri panelis File and
a) b) sur 17. a)Copy Items da b)Move Items fanjarebi
38
39
Folder Tasks velSi obieqtis aslis misaRebad avirCioT brZaneba Copy this folder –
Tu moniSnulia erTi saqaRalde, Copy this file – Tu moniSnulia erTi faili da
Copy the selected items – Tu moniSnulia obieqtTa jgufi. xolo Tu unda ganxor-
cieldes obieqtis gadatanis operacia, maSin Sesabamisad an Move this folder, an
Move this file, an Move the selected items brZaneba. brZanebis arCevis Semdeg gaixsneba
fanjara Copy Items (Move Items) (ix. sur. 17). gaxsnil fanjaraSi avirCioT
saqaRalde an Make New Folder RilakiT SevqmnaT axali saqaRalde, sadac unda
gaigzavnos moniSnuli obieqti da davaWiroT xeli Copy (Move) Rilaks.
4.4.5. obieqtTa gadatana an aslis miReba magnitur diskoze
4.4.4 punqtSi ganxiluli nebismieri wesis gamoyenebiT SeiZleba obieqtis
gadatana an aslis miReba drekad (disketebi) an lazerul (kompaqt-diskebi)
magnitur diskoze. moniSnuli obieqtis an obieqtTa jgufis gagzavna magnitur
diskoebze agreTve SesaZlebelia menius File Send To brZanebis an konteqsturi
menius Send To brZanebis kaskadSi arsebuli 3,5 Floppy (A:) an CD Drive brZanebis
meSveobiT. menius File Send To an konteqsturi menius Send To brZanebiT
SesaZlebelia obieqtTa gagzavna My Documents saqaRaldeSi, eleqtronuli
fostiT (Mail Recipient) an obieqtis iarliyis Seqmna samuSao magidaze (Desktop
(create shortcut)) da sxv. lazerul (kompaqt-diskebi) magnitur diskoze Caweris
SemTxvevaSi jer iqmneba droebiTi saqaRalde Files Ready to Be Written to the CD
saxelwodebiT, xolo Semdeg menius File Write these files to CD an konteqsturi an
navigaciuri menius imave brZanebiT obieqti unda CavweroT kompaqt-diskze.
Caweris procesis SeCereba SesaZlebelia menius File Delete temporary files an
konteqsturi an navigaciuri menius imave brZanebiT. aqve unda aRiniSnos, rom
lazerul magnitur diskoze zemoTaRwerili Caweris operacia specialuri
programis gareSe sruldeba mxolod da mxolod Windows XP-Si.
4.4.6. obieqtis saxelis Secvla
saxelis Secvla sasurvelia ganxorcieldes mxolod erTi moniSnuli
obieqtisaTvis (faili an saqaRalde). magram, Tu mainc movindomeT am operaciis
ganxorcieleba ramodenime obieqtisaTvis, maSin zustad Cvens mier miTiTebuli
axali saxeli daerqmeva mxolod erT-erT maTgans, xolo danarCenisaTvis
axali saxelis gverdiT frCxilebSi mieTiTeba maTi rigiTi nomeri. amasTan,
unda gvaxsovdes, rom failis saxelis Secvlis dros ar unda Seicvalos am
failis gafarToeba. winaaRmdeg SemTxvevaSi SeiZleba Seiqmnas problemebi am
failis gaxsnasTan dakavSirebiT.
obieqtisaTvis saxelis Secvla SeiZleba ganxorcieldes ramdenime xerxiT:
• menius File Rename brZanebiT;
• moniSnul obieqtze gaxsnili konteqsturi menius Rename brZanebiT;
• navigaciuri menius Rename this file an Rename this folder brZanebiT;
• klaviaturis <F2> klaviSis saSualebiT;
• obieqtze didi intervaliT mausiT davawkapunoT orjer.
yoveli zemoT CamoTvlili operaciis ganxorcielebis Semdeg moniSnuli
obieqtis saxeli moTavsdeba CarCoSi da misi saxeli gamuqdeba, romlis Semdeg
klaviaturiT avkriboT obieqtis axali saxeli da davamowmoT <Enter> klaviSis
an mausis maCveneblis fanjris nebismier adgilze dawkapunebis saSualebiT.
4.4.7. obieqtis waSla
moniSnuli obieqtis an obieqtTa jgufis waSla SeiZleba ganxorcieldes
ramodenime xerxiT:
• menius File Delete brZanebiT;
• moniSnul obieqtze gaxsnili konteqsturi menius Delete brZanebiT;
• navigaciuri menius Delete this file an Delete this folder an Delete the selected items
brZanebiT;
• klaviaturis <Del> klaviSis saSualebiT;
• instrumentTa panelis Delete RilakiT;
yoveli zemoT CamoTvlili operaciis ganxorcielebis Semdeg samuSao
magidaze gaixsneba Confirm File Delete fanjara, romelic kidev erTxel amowmebs
Cveni gadawyvetilebis siswores. Tu miRebuli gadawyvetileba ucvlelia maSin
mausi davawkapunoT Yes Rilakze, winaaRmdeg SemTxvevaSi No Rilakze. obieqtis
waSlis Semdeg es obieqti gadainacvlebs sanagve kalaTaSi Recycle Bin, saidanac
SesaZlebelia waSlili obieqtis aRdgena manam, sanam igi ar waiSleba sanagve
kalaTidanac. Tu zemoT aRweril waSlis romelime operacias SevasrulebT
40
<Shift> klaviSis gamoyenebiT, maSin moniSnuli obieqti aRar moTavsdeba sanagve
kalaTaSi da igi saerTod waiSleba kompiuteridan.
obieqtis waSla SesaZlebelia gadatanis operaciis Sesrulebis gziTac,
Tu saqaRaldis saxeli, sadac unda moxdes obieqtis gadatana, iqneba Recycle Bin.
sanagve kalaTidan (Recycle Bin) calkeuli obieqtis aRdgena SesaZlebelia
ramodenime xerxiT, risTvisac gavxsnaT Recycle Bin fanjara da aRsadgeni
obieqtis moniSvnis Semdeg SevasruloT erT-erTi Semdegi brZaneba:
• menius File Restore brZaneba;
• konteqsturi menius Restore brZaneba;
• navigaciuri menius Restore this item an Restore the selected items brZaneba;
• SevasruloT gadatanis operacia sanagve kalaTidan nebismier sxva
saqaRaldeSi.
sanagve kalaTidan calkeuli obieqtis waSla SesaZlebelia zemoT
aRwerili obieqtTa waSlis nebismieri xerxis gamoyenebiT, xolo sanagve
kalaTis mTlianad gasufTaveba SeiZleba menius File Empty Recycle Bin
brZanebiT an konteqsturi menius imave brZanebiT an navigaciuri menius
Empty the Recycle Bin brZanebiT.
4.4.8. obieqtTa arqivireba
arqivireba es aris failebisa da saqaRaldeebis SekumSvis saSualeba,
romlis drosac Zalian mcirdeba
mocemuli obieqtis moculoba. es
xorcieldeba ganmeorebadi
simboloebis jgufis erTi-ori
specialuri simboloTi Secvlis
xarjze. arqivirebis dros
zogierTi obieqtis moculoba
SeiZleba Semcirdes 5-10-jer,
teqstis moculoba mcirdeba 50-
70%-iT, xolo JPG formatis
suraTebi saerTod ar mcirdeba,
radgan isini ukve SekumSuli
formatiTaa warmodgenili. sur 18. Archive name and parameters fanjara
41
obieqtTa arqivireba xSirad saWiroa da mosaxerxebelia magnitur
diskoebze didi moculobis informaciis Casawerad an eleqtronuli fostiT
gadasagzavnad. arqivirebuli faili SeiZleba Seicavdes aramarto erT obieqts,
aramed masSi SeiZleba iyos gaerTianebuli ramodenime obieqti. SezRudva maT
raodenobaze ar arsebobs. arqivirebis Sedegad vRebulobT erTaderT fails.
arqivireba xdeba ori RAR da ZIP formatiT da amasTan sxvadasxva meTodiT,
rac moqmedebs arqivirebuli failis zomaze.
moniSnuli obieqtis arqivireba xdeba menius File Add to archive an
konteqsturi menius imave brZanebiT. am dros gaixsneba Archive name and
parameters fanjara (ix. sur. 18), sadac arqivirebul fails SeiZleba davarqvaT
saxeli da SevurCioT arqivirebis sxvadasxva parametri.
Tu File meniuSi an konteqstur meniuSi avirCevT Add to “Archiv.rar” brZanebas,
maSin arqivirebis programa avtomaturad daarqmevs fails am brZanebaSi
miTiTebul saxelsac da SeurCevs parametrebsac.
arqivireba SeiZleba ganxorcieldes agreTve menius File Send To
Compressed Folder an konteqsturi menius Send To Compressed Folder brZanebiTac.
arqivirebuli failis niSnaki saqaRaldeSi miiRebs Semdeg saxes:
arqivirebuli failis Cveulebriv mdgomareobaSi dasabruneblad saWiroa
Sesruldes menius File Extract files … an File Extract Here an File Extract to
sur 19. Extraction path and options fanjara
42
“Archive” an konteqsturi menius igive brZanebebi. pirvel SemTxvevaSi gaixsneba
damatebiTi Extraction path and options fanjara (sur. 19), sadac unda mieTiTos
saqaRalde romelSic gaixsneba obieqti arqivirebis moxsnis Semdeg. meore
brZanebis SemTxvevaSi obieqtis Cawera moxdeba imave saqaRaldeSi, romelSic
mocemul momentSi imyofeba arqivirebuli obieqti. mesame brZanebis SemTxvevaSi
am saqaRaldeSi Seiqmneba axali saqaRalde brZanebaSive miTiTebuli saxeliT.
Windows XP-Si aris specialurad CaSenebuli programa-arqivatori,
romelic saSualebas iZleva arqivirebul failebTan, maTze mausis maCveneblis
orjer dawkapunebiT gaxsnis Semdeg, vimuSaoT rogorc Cveulebriv failebTan.
SekumSuli dokumenti SeiZleba gaixsnas pirdapir, Windows-i TviTon moaxdens
mis gaSlas droebiT saqaRaldeSi, xolo muSaobis damTavrebis Semdeg isev
moaTavsebs mas arqivSi.
5. marTvis paneli (Control Panel)
marTvis paneli aris operaciuli sistemis Taviseburi makontrolebeli
centri, romlis saSualebiTac SesaZlebelia Windows-is nebismieri parametris
Secvla da momarTva.
marTvis panelis Sesabamisi fanjris gaxsna SeiZleba ganxorcieldes
ramodenime xerxiT: My Computer fanjris navigaciuri panelis Other Places
CanarTis Control Panel Rilakis saSualebiT; Windows XP-is sastarto menius
SemTxvevaSi Start Control Panel brZanebiT, xolo klasikuri stilis sastarto
menius SemTxvevaSi Start Settings Control Panel brZanebiT.
a) b) sur 20. a) Tematuri da b) klasikuri marTvis paneli (Control Panel)
43
marTvis paneli SeiZleba iyos ori tipis: Tematuri da klasikuri marTvis
paneli (sur. 20). gaxsnili fanjris navigaciuri panelis Control Panel CanarTSi
Switch to Classic View Rilakze dawkapunebiT Tematuri marTvis paneli Seicvleba
klasikuri paneliT, xolo imave CanarTis Switch to Category View Rilakze
dawkapunebiT klasikuri paneli Seicvleba Tematuri paneliT. Tematuri
marTvis paneli ZiriTadad gankuTvnilia damwyebi momxmareblisaTvis, radganac
Windows-is marTvis mravalricxvovani saSualebani moxerxebuladaa
ganTavsebuli SedarebiT mcirericxvovan kategoriebSi:
– Appearance and Themes – kategoriiT xdeba Windows-is interfeisis
momarTva, samuSao magidis gaformeba, sastarto meniusa da amocanaTa panelis
momarTva da sxv;
– Network and Internet Connections – internetis CarTvisa da lokaluri
qselis parametrebis momarTva;
– Add or Remove Programs – programebisa da TviT Windows-is calkeuli
komponentebis dayeneba da waSla;
– Sounds, Speeth, and Audio Devices – xmis, xmovani gaformebisa da audio
parametrebis momarTva da Secvla;
– Performance and Maintenance – kompiuteris konfiguraciis monacemebis
daTvaliereba, diskoze adgilebis gamonTavisufleba, monacemTa sarezervo
aslis miReba, agreTve myari diskos Semcvelobis optimizacia;
– Printers and Other Hardware – kompiuteris gare mowyobilobebis:
printeri, skaneri, klaviatura, mausi, cifruli kamera, modemi – CarTvisa da
marTvis parametrebis momarTva;
– User Accounts – Windows-is mravalmomxmareblian reJimSi muSaobis
parametrebis momarTva da momxmarebelTa konfiguraciebis marTva;
– Date, Time, Language and Regional Options – TariRis, drois, enobrivi da
regionaluri parametrebis momarTva;
– Accessibility Options – daqveiTebuli mxedvelobis, moZraobis da sxva
SezRuduli SesaZleblobebis mqone momxmarebelTaTvis sistemis parametrebis
momarTva;
44
– Security Center – sistemis avtomaturi ganaxlebis, brauzer Internet
Explorer-isa da sistemis dacvis sxva parametrebis momarTva.
aseTi marTvis panelis TiToeuli kategoria saSualebas iZleva ramodenime
operacia Sesruldes nabij-nabij erTianad. magram gamocdili momxmarebeli
albaT upiratesobas mianiWebs marTvis panelis klasikur stils.
klasikuri stilis marTvis panelis SemTxvevaSi TiToeuli niSnaki
gansazRvravs mxolod erT romelime operacias:
– Accessibility Options – daqveiTebuli mxedvelobis, moZraobis da sxva
SezRuduli SesaZleblobebis mqone momxmarebelTaTvis sistemis parametrebis
momarTva;
– Add Hardware – axali mowyobilobis damatebis niSnakis saSualebiT
gaiSveba axali mowyobilobis dayenebis ostati, romelic amowmebs axali,
Windows-is mier jer kidev amoucnobi mowyobilobis arsebobas da iwvevs misi
Sesabamisi draiverebis dayenebas sistemaSi;
– Add or Remove Programs – programis damatebisa da waSlis niSnakis
saSualebiT momxmarebels saSualeba eZleva Windows-is nebismieri komponentis
damateba an waSla, agreTve axali programis dayeneba an arsebulis waSla;
– Administrative Tools – sistemis administratoris instrumentuli
saSualebebis momarTva da dayeneba;
– Automatic Updates – internetidan Windows-is avtomaturi ganaxlebis
parametrebis momarTva;
– Date and Time – zusti drois, TariRisa da kviris dRis dayeneba;
– Display – ekranis parametrebis momarTva, samuSao magidis fonisa da
dasvenebis reJimebis (damcavi farda) SerCeva, ekranuli Temisa da interfeisis
SerCeva;
– Folder Options – Windows-is standartuli fanjrebisa da
saqaRaldeebis parametrebis momarTva;
– Fonts – mocemul sistemaSi arsebuli Sriftebis (fontebis)
daTvaliereba, waSla da axlis damateba;
45
– Game Controllers – specialuri saTamaSo manipulatorebis (joistiki
da sxva) parametrebis momarTva;
– Internet Options – internetis gverdebis daTvalierebis programa
brauzeris Internet Explorer-is momarTva;
– Keyboard – klaviaturis (klaviSze daWerisa da simbolos gameorebis
siCqare, romelzec reagirebs kompiuteri) parametrebis momarTva;
– Mail – eleqtronuli fostis parametrebis momarTva;
– Mouse – mausis parametrebis (klaviSebis daniSnuleba, orjer
dawkapunebis siCqare, maCveneblebis formis SerCeva da sxva) momarTva;
– Network Connections – internetTan da lokalur qselSi muSaobis
parametrebis momarTva;
– Network Setup Wizard – internetTan da lokalur qselSi muSaobis
parametrebis momarTvis ostati;
– Phone and Modem Options –telefonisa da modemis parametrebis
momarTva;
– Power Options – ekranis Caqrobis reJimis momarTva da sistemis
xangrZlivi mocdenis dros eleqtroenergiis moxmarebis ekonomiuri reJimis
dayeneba;
– Printers and Faxes – printerisa da faqs-modemis mierTeba da maTi
parametrebis momarTva;
– Regional and Language Options – regionaluri da enobrivi
parametrebis (ricxvebis Caweris wesis, fuladi erTeulis mniSvnelobis,
TariRisa da drois Caweris wesebis da sxv.) momarTva;
– Scanners and Cameras – mierTebuli skanerisa da cifruli kameris
parametrebis momarTva;
– Scheduled Tasks – davalebis damgegmavi. am saqaRaldeSi SeiZleba
davamatoT im programaTa iarliyebi, romelTa gaSveba moxdeba avtomaturad
momxmareblis mier miTiTebul dros;
46
– Security Center – sistemis avtomaturi ganaxlebis, brauzer Internet
Explorer-isa da sistemis dacvis sxva parametrebis momarTva.
– Sounds and Audio Devices – sxvadasxva sistemuri moqmedebebisaTvis
(fanjrebis gaxsna da daxurva, Windows-is CatvirTva da Windows-idan gamosvla,
sxvadasxva Secdoma da sxva) gansazRvruli xmovani Setyobinebis dayeneba,
multimedea-mowyobilobebis momarTva;
– Speech – informaciis xmovani Setanisa da xmovani brZanebis
parametrebis momarTva, agreTve teqstis xmad gardaqmna;
– System – am niSnakis saSualebiT momxmarebels saSualeba eZleva
gaecnos kompiuteris konfiguracias, Seamowmos, ramdenad koreqtulad muSaobs
esa Tu is mowyobiloba, moxdes draiverebis ganaxleba. aqve aris SesaZlebeli,
raime uwesivrobis SemTxvevaSi konfiguraciis aRdgenis marTva;
– Taskbar and Start Menu – amocanaTa panelisa da sastarto menius
garegnuli saxis parametrebis momarTva;
– Windows Firewall – informacia kompiuteris usafrTxoebis Sesaxeb da
misi dacvis parametrebis momarTva;
– User Accounts – operaciuli sistemis mravalmomxmareblian reJimSi
muSaobis parametrebis (TiToeuli individualuri konfiguraciis Seqmna,
calkeuli momxmareblisaTvis parolis dayeneba da sxv.) momarTva.
zemoT CamoTvlili niSnakebis garda droTa ganmavlobaSi marTvis panelze
SeiZleba gaCndes sxva axali niSnakebi – zogierTi programebis an
mowyobilobebis parametrebis niSnakebi.
qvemoT ganvixiloT zogierTi maTgani.
5.1. Windows-is interfeisis momarTva
Windows XP-is interfeisis upiratesoba misi Secvlisa da momarTvis
instrumentebis simravleSi mdgomareobs. momxmarebels saSualeba eZleva
interfeisi, samuSao magida da fanjrebi moawyos Tavisi survilis mixedviT.
47
am funqciis Sesruleba SesaZlebelia marTvis panelis fanjaraSi –
Appearance and Themes Display (Tematuri marTvis panelis SemTxvevaSi) an
Display (klasikuri marTvis panelis SemTxvevaSi) – niSnakze mausiT orjer
dawkapunebiT an samuSao magidis cariel adgilze gaxsnili konteqsturi
menius Properties brZanebiT. ekranze gaixsneba Display Properties fanjris Themes
(Tema) CanarTi (sur. 21).
Tema es aris kompiuteris gaformebis yvela elementi (ekranis foni,
damcavi farda, mausis kursori, fonuri musika da sxva) gaerTianebuli raime
Tematikis mixedviT.
gaxsnili fanjris Themes
(Tema) CanarTis Theme
CamonaTvalSi SegviZlia SevarCioT
CvenTvis sasurveli ekranuli Tema:
48
• My Current Theme – Cemi
mimdinare Tema
• Windows Classic – Windows-is
ekranuli klasikuri Tema;
• Windows XP – Windows XP-is
ekranuli Tema;
• More themes online ... –
ekranuli Temebi, romlebic
SeiZleba moiZebnos internetis
saSualebiT;
• Browse ... – kompiuteris sxva
saqaRaldeebSi arsebuli ekranuli Temebis moZebna.
sur 21. Display Properties fanjris Themes CanarTi
sasurveli ekranuli Temis SerCevis Semdeg mausi davawkapunoT OK
Rilakze, Tu mocemul fanjarasTan davamTavreT muSaoba an Apply Rilakze, Tu
mocemul fanjarasTan isev vagrZelebT muSaobas.
5.1.1. ekranis fonis SerCeva
ekranis fonis SerCeva xdeba imave Display Properties fanjris Desktop
(samuSao magida) CanarTis (sur. 22) saSualebiT. mocemuli CanarTis Background
velSi mausisa da gadafurcvlis zolis daxmarebiT unda moxdes Sesabamisi
suraTis SerCeva da moniSvna. ris
Semdegac, moniSnuli suraTi
ganTavsdeba mocemul fanjraSi
gamosaxul monitorze. arCeuli su-
raTi ekranze SeiZleba ganTavsdes
ekranis centrSi, mozaikurad an
gadaiWimos mTel ekranze, rac
SeiZleba ganxorcieldes Position
CamoSladi velis saSualebiT. am
velis marjvena mxares moTavsebul
isarze mausis dawkapunebiT,
CamoiSleba sia: Center (centri) – am
dros suraTi moTavsdeba ekranis
centrSi, xolo mis garSemo
moTavsdeba Color velSi SerCeuli
fonis feri, Tile (mozaikuri) – am dros ekrani mTlianad daifareba SerCeuli
suraTis ramodenime asliT da Stretch (gadaWimuli) – am dros ekrani mTlianad
daifareba SerCeuli suraTiT.
sur 22. Display Properties fanjris Desktop CanarTi
Tu Background velSi arCeuli
iqneba (None) striqoni, maSin Color
velSi SeiZleba SeirCes sasurveli
fonis feri, xolo Browse ... Rilakis
saSualebiT movZebnoT kompiuteris
sxva saqaRaldeebSi arsebuli suraTebi
da gadmovitanoT ekranis fonad.
49
5.1.2. samuSao magidis momarTva
samuSao magidis momarTva xdeba
imave Display Properties fanjris Desktop
(samuSao magida) CanarTis (sur. 22)
saSualebiT, oRond am dros mausi
unda davawkapunoT Customize Desktop ...
Rilakze, ris Semdegadac gaixsneba Desktop Items fanjara (sur. 23).
sur 23. Desktop Items fanjara
Windows XP-is samuSao magida, Tavisi winamorbedebisagan gansxvavebiT
Tavdapirvelad carielia da masze imyofeba mxolod Recycle Bin (sanagve
kalaTa) niSnaki. gaxsnili Desktop Items fanjaris General CanarTis Desktop icons
velSi mausis saSualebiT movniSnoT samuSao magidaze gansaTavsebeli CvenTvis
saWiro niSnakebi:
• My Computer (Cemi kompiuteri) – yvelaze mTavari niSnaki, romlis
daxmarebiTac Cven SegviZlia mivmarToT kompiuteris gare mexsierebasa da
marTvis panels. sasurvelia misi moniSvna;
• My Documents (Cemi dokumentebi) – momxmareblis mier dokumentebis
Sesanaxad Seqmnili specialuri saqaRalde;
• My Network Places (qseluri garemocva) – lokalur qselSi CarTul yvela
kompiuterTan kavSiris damyarebis programa. Tu mocemuli kompiuteri
CarTulia lokalur qselSi, maSin es niSnaki aucileblad unda moiniSnos;
• Internet Explorer (internetSi muSaobis brauzeri) Tu mocemuli
kompiuteri CarTulia internetSi, maSin es niSnakic aucileblad unda
moiniSnos.
aRniSnuli velis qvemoT moTavsebuli velisa
da Change Icon ... Rilakis daxmarebiT SesaZlebelia
SevcvaloT am velSi moniSnuli obieqtis
niSnakebi. am dros gaixsneba Change Icon fanjara
(sur. 24), romlis Select an icon from the list below
velSi unda SevarCioT sasurveli niSnaki da
davawkapunoT OK Rilakze, xolo Restore Default
Rilakis saSualebiT SeiZleba am niSnakebs
davubrunoT sawyisi saxe.
mocemuli Desktop Items fanjaris General
CanarTis Desktop cleanup (samuSao magidis
gasufTaveba) velSi Tu mausis saSualebiT movniSnavT Run Desktop Cleanup Wizard
every 60 days vels, maSin yovel 60 dReSi erTxel moxdeba gamouyenebeli
elementebis gadatana specialur saqaRaldeSi, xolo Clean Desktop Now Rilakis
daxmarebiT SesaZlebelia samuSao magidis gasufTaveba mocemul momentSi. am
dros moxdeba Desktop Cleanup Wizard (samuSao magidis gasufTavebis ostati)
gaxsna da misi saSualebiT unda moxdes gadasatani obieqtebis SerCeva.
sur 24. Change Icon fanjra
50
5.1.3. ekranis damcavi fardis SerCeva
ekranis damcavi farda, ekranis dasvenebis reJimi an `sqrinseiveri~
mogvevlina jer kidev Windows-is Seqmnamde operaciuli sistrema DOS-is dros.
ukanaskneli oci wlis manZilze `mfrinavi varskvlavebi~ gardaiqmna namdvil
animaciur filmebad. damcavi farda kompiuteris mocdenis SemTxvevaSi
garkveuli drois Semdeg gamoCndeba ekranze da muSaobs manam, vidre ar
SevexebiT klaviaturas an mauss.
damcavi fardis SerCeva da misi
parametrebis momarTva xdeba imave
Display Properties fanjris Screen Saver
(damcavi farda) CanarTis (sur. 25)
saSualebiT. mocemuli CanarTis
Screen Saver velSi mausisa da
CamoSlis isris daxmarebiT unda
moxdes Sesabamisi damcavi fardis
SerCeva da moniSvna. damcavi fardis
CamonaTvalSi gvxvdeba 3D FloweBox
(samganzomilebiani yvavilebis yu-
Ti), 3D Flying Objects (samganzomile-
biani mfrinavi obieqti), 3D Pipes
(samganzomilebiani arxebi), 3D Text
(samganzomilebiani teqsti), Beziers
(`bezieri~), Blank (`Savi farda~),
Marquee (morbenali striqoni), My Pictures Slideshow (Cemi suraTebis slaidebi),
Mystify (mistifikacia), Starfield (`varskvlavebis veli~), Windows XP (Windows XP-is
logo). maT Soris gansakuTrebuli popularobiT sargebloben 3D Text
(samganzomilebiani teqsti), Marquee (morbenali striqoni) da My Pictures
Slideshow (Cemi suraTebis slaidebi). xolo Wait velSi unda davayenoT
kompiuteris mocdenis dro, romlis Semdegac unda CairTos damcavi farda.
sur 25. Display Properties fanjris Screen Saver CanarTi
zemoT CamoTvlil yvela damcav fardas aqvs sxvadasxva parametrebi,
romelTa momarTva SesaZlebelia damcavi fardis arCevis Semdeg Setting
Rilakis saSualebiT. miRebuli Sedegis daTvaliereba SeiZleba Preview
RilakiT.
51
miRebuli gadawyvetileba unda davamowmoT OK RilakiT, Tu mocemul
fanjarasTan davamTavreT muSaoba an Apply RilakiT, Tu mocemul fanjarasTan
isev vagrZelebT muSaobas.
5.1.4. fanjris gaformebis parametrebis momarTva
fanjris gaformebis paramet-
rebis momarTva xdeba Display
Properties fanjris Appearance
(xedi) CanarTis (sur. 26)
saSualebiT. mocemuli CanarTis
Windows and buttons velSi mausisa
da CamoSlis isris daxmarebiT
unda moxdes Sesabamisad fanjrisa
da Rilakebis klasikuri Windows-
is an Windows XP-is stilis
SerCeva da moniSvna. Sesabamisad
Color scheme velSi pirvel
SemTxvevaSi SesaZlebloba gvaqvs
avirCioT ocdaori sxvadasxva
variantidan erT-erTi, xolo
meore SemTxvevaSi lurji, mwvane
an vercxlisferi fanjara da Rilakebi. Font size velSi xdeba Sriftis zomebis
sami variantidan (Normal – normaluri, Large Fonts – didi, Extra Large Fonts –
Zalian didi) erT-erTis SerCeva.
sur 26. Display Properties fanjris Appearance CanarTi
Tu gvsurs movmarToT fanjrisa da Rilakebis TiToeuli elementis
calkeuli parametri, maSin mausiT davawkapunoT Advanced Rilakze, romlis
Semdegac gaixsneba Advanced Appearance damatebiTi fanjara (sur. 27). am fanjris
Item velSi SegviZlia avarCioT fanjris an Rilakis romelime elementi da mis
gaswvriv mdebare Size, Color 1 da Color 2 velebis daxmarebiT SevcvaloT maTi
zomebi da feri, xolo Font velisa da mis gaswvriv mdebare Size, Color velebisa
da B da I Rilakebis saSualebiT Sesabamisad maTze gakeTebuli warwerebis
Srifti, Sriftis zoma, feri, simuqe da daxriloba.
52
Tu gvsurs fanjrebsa da
Rilakebze calkeuli efeqtebis
(samuSao magidaze obieqtebi
warmodgenili iyos didi niSnakebiT
an niSnakebis qveS warwerebi Candes
CrdilebiT da sxva) ganxorcielebis
mizniT mausiT davawkapunoT Effects …
Rilakze, romlis drosac gaixsneba
Effects fanjara (sur. 28), sadac
Sesabamisi velebis moniSvnis Semdeg
Cvens arCevans davadasturebT OK
Rilakis saSualebiT.
sur 27. Advanced Appearance fanjara
5.1.5. ekranis parametrebis momarTva
mas Semdeg, rac pirvelad Seiqmneba
samuSao magida, ekranis parametrebis
momarTvis operacia mainc unda
Sesruldes. es operacia monitorTan
muSaobis dros uzrunvelyofs
momxmareblis vizualur komforts, rac
niSnavs, rom:
53
• gamosaxuleba ekranze unda iyos
mkveTri da kontrastuli;
• niSnakebi arc Zalian didi da arc Zalian patara;
sur 28. Effects fanjara
• samuSao magidis farTobi unda iyos sakmaod didi axali iarliyebisa da
niSnakebis gansaTavseblad;
• monitors unda hqondes ekranis ganaxlebis sakmaod maRali sixSire
(Refresh) raTa TvalebisaTvis Tavidan iqnas acilebuli ekranis damRleli
cimcimi.
aqedan gamomdinare unda moxdes ekranis Semdegi ZiriTadi parametrebis
momarTva – ekranis amoxsnadobis maCvenebeli da ferTa raodenoba, agreTve
ekranis ganaxlebis sixSire.
am parametrebis momarTva xdeba Display Properties fanjris Settings
(parametrebi) CanarTis (sur. 29)
saSualebiT. dasawyisisaTvis SeiZ-
leba arCeul iqnas ekranis amoxs-
nadobis `standartuli~ maCvene-
beli, romlis mniSvneloba damoki-
debulia ekranis zomaze:
54
• 15-diumiani monitorisaTvis
– 800X600 wertili;
• 17-diumiani monitorisaTvis
– 1024X768 wertili;
• 19-diumiani monitorisaTvis
– 1280X1024 wertili.
Tu aRniSnuli maCvenebeli ar
akmayofilebs momxmarebels, maSin
misi Secvla SesaZlebelia Screen
resolution velSi isris gadaadgilebiT mausis saSualebiT Sesabamisad Less
(naklebi) an More (meti) mimarTulebiT.
sur 29. Display Properties fanjris Setting CanarTi
Semdegi nabiji aris im maqsimaluri ferebis raodenobis gansazRvra,
romlis Cvenebasac SeZlebs monitori.
am parametris SerCeva SesaZlebelia
Color quality velSi. es raodenoba
SeiZleba iyos 8 bit, 16 bit, 24 bit, 32 bit,
rac 256, 65 536, 16 777 216 da 4 294 967 296
fers Seesabameba.
monitoris ekranze suraTebis
ganaxlebis sixSiris (Refresh Rate)
momarTvis mizniT mausi davawkapunoT
Advanced Rilakze, romlis Semdegac
gaixsneba Sesabamisi parametrebis
momarTvis damatebiTi fanjara (sur.
30). am fanjris Monitor setting velis
Screen refresh rate CamoSlad fanjaraSi
CamoSlili siidan unda moxdes saWiro
sur 30. monitoris ekranze suraTebis ganaxlebis sixSiris parametrebis momarTvis
fanjara
sixSiris SerCeva. ekranze suraTebis ganaxlebis sixSire minimum unda
Seadgendes 85 hercs – anu ekranze gamosaxuleba unda icvlebodes wamSi 85-
jer.
5.2. amocanaTa panelisa da sastarto menius momarTva
amocanaTa panelisa da sastarto menius momarTva SesaZlebelia marTvis
panelis fanjaraSi Appearance and Themes – Taskbar and Start Menu
(Tematuri marTvis panelis SemTxvevaSi) an – Taskbar and Start Menu (klasiku-
ri marTvis panelis SemTxvevaSi) – niSnakze mausiT orjer dawkapunebiT an
klasikuri sastarto menius SemTxvevaSi Start Setting Taskbar and Start Menu
brZanebiT an amocanaTa panelis cariel adgilze gaxsnili konteqsturi menius
Properties brZanebiT. ekranze gaixsneba Taskbar and Start Menu Properties fanjris
Taskbar CanarTi (sur. 31).
sur 31. Taskbar and Start Menu Properties fanjris Taskbar da Start Menu CanarTi
am CanarTis Taskbar appearance velis Lock the taskbar punqtis moniSvnis
moxsniT CairTveba amocanaTa panelis Semadgeneli nawilebis gamyofi zolebi,
romlis gadaadgilebiTac SeiZleba SevcvaloT am nawilebis zomebi; Auto-hide
the taskbar punqtis moniSvniT CairTveba amocanaTa panelis avtomaturi damalvis
reJimi; Keep the taskbar on top of other windows punqtis moniSvniT CairTveba
55
amocanaTa panelis gaxsnili fanjriT argadafarvis reJimi; Group similar taskbar
buttons punqtis moniSvniT CairTveba gaxsnili
erTnairi tipis fanjrebis Sesabamisi
Rilakebis erT Rilakad gaerTianebis reJimi
da Show Quick Launch punqtis moniSvniT
amocanaTa panelze gamoCndeba swrafi
gaSvebis paneli. swrafi gaSvebis paneli
agreTve SeiZleba CairTos amocanaTa panelis
Tavisufal adgilze mausis marjvena
klaviSiT gaxsnili konteqsturi menius
Toolbars Quick Launch brZanebis saSualebiT.
amave CanarTis Notification area velis Show
the clock punqtis moniSvniT sacnobaro velSi
(tray) CairTveba sistemuri drois saaTi,
xolo Hide inactive icons punqtis moniSvniT ki daimaleba imave sacnobaro velSi
ganTavsebuli araaqtiuri programebis niSnakebi. rodesac aRniSnuli reJimi
aris CarTuli, maSin Sesabamisad gaaqtiurebuli iqneba mis gaswvriv
moTavsebuli Customize ... Rilaki. Tu am Rilakze mausiT davawkapunebT, maSin
gaixsneba Customize Notifications damatebiTi fanjara (sur. 32), romlis
saSualebiTac SegviZlia ganvsazRvroT sacnobaro velSi gansaTavsebel
programaTa niSnakebi.
sur 33. Customize Notifications fanjara
a) b) sur 32. Customize Start Menu fanjris a)General da b)Advanced CanarTi
56
Tu Taskbar and Start Menu Properties fanjraSi gavxsniT Start Menu CanarTs
(sur. 31), maSin Sesabamisi gadamrTvelis saSualebiT SeiZleba momxmarebelma
SearCios Start Menu – Windows XP-is sastarto meniudan an Classic Start Menu –
Windows-is klasikuri sastarto meniudan erT-erTi.
Tu momxmarebeli SearCevs Windows XP-
is sastarto menius, maSin Sesabamisi
Customize ... Rilakis saSualebiT gaixsneba
Customize Start Menu damatebiTi fanjara
(sur. 33). am fanjris General da Advanced
CanarTebis saSualebiT SeiZleba
Seicvalos sastarto menius niSnakebis
sidide (Large icons da Small icons), sastarto
meniuSi ganTavsebuli programaTa dasaxe-
lebaTa raodenoba, sastarto menius marj-
vena svetSi ganTavsebuli Rilakebi da sxva.
Tu momxmarebeli SearCevs Windows-is
klasikur sastarto menius, maSin
Sesabamisi Customize ... Rilakis saSualebiT gaixsneba Customize Classic Start Menu
damatebiTi fanjara (sur. 34).
sur 34. Customize Classic Start Menu fanjara
Tu momxmarebls esaWiroeba iarliyis Camateba sastarto menius romelime
kaskadSi, maSin mausiT unda davawkapunoT Add ... Rilakze. am dros gaixsneba
Creat Shortcut damatebiTi fanjara (sur. 35 a), romlis Type the location of the item
fanjaraSi unda SevitanoT Sesabamisi programis zusti misamarTi an
davawkapunoT Browse ... Rilakze. am dros gaixsneba Browse For Folder fanjara
(sur. 36). misi saSualebiT SesaZlebelia kompiuterSi moiZebnos saWiro
obieqti, romlis OK Rilakze dawkapunebis Semdeg Creat Shortcut fanjaraSi
CairTveba <Back da Next> Rilakebi. Next> Rilakze dawkapunebiT gaixsneba Select
Program Folder fanjara (sur. 35 b), romlis Select a folder to place this shortcut in
fanjaraSi unda SeirCes sastarto menius romelime kaskadi, sadac moxdeba
iarliyis Camateba. Tu momxmarebels esaWiroeba am obieqtis calke axal
saqaRaldeSi Casma, maSin xeli unda davaWiroT New Folder ... Rilaks. Next>
Rilakze dawkapunebiT gaixsneba Select a Title for the Program fanjara (sur. 35 g),
romlis Type a name for this shortcut fanjaraSi gamonaTdeba iarliyis saxeli,
57
romlis Secvlis uflebac aqvs momxmarebels da Finish Rilakze mausiT
dawkapunebis Sedegad moxdeba axali iarliyis Camateba sastarto meniuSi.
Tu momxmarebls esaWiroeba iarliyis amoReba sastarto menius romelime
a)
b)
g)
sur 35. sastarto meniuSi programaTa iarliyebis Camatebis dros gaxsnili fanjrebi
a) Create Sortcut b) Select ProgramFolder g) Select a Title for the Program fanjrebi
58
kaskadidan, maSin mausiT unda davawkapunoT Remove ... Rilakze. am dros
gaixsneba Remove Shortcuts/Folders damatebiTi fanjara (sur. 37), romlis velSic
unda SevarCioT Sesabamisi iarliyis zusti
adgilmdebareoba sastarto meniuSi da
davawkapunoT Remove Rilakze.
Tu momxmarebeli mausiT daawkapunebs
Advanced Rilakze, maSin ekranze gaixsneba
failebis menejeri (Explorer) – diskos
saqaRaldeTa `xe~, romlis marjvena nawilSi
ganTavsebuli iqneba sastarto meniuSi
Setanili saqaRaldeebisa da failebis
iarliyebis CamonaTvali.
sur 36. Browse For Folder fanjara
Tu momxmarebeli mausiT daawkapunebs Sort Rilakze, maSin moxdeba
sastarto meniuSi ganTavsebuli iarliyebis
dalageba anbanis mixedviT.
Tu momxmarebeli mausiT daawkapunebs
Clear Rilakze, maSin moxdeba sastarto
menius Documents jgufSi bolo im 15
dokumentis siis, romelTanac imuSaves
momxmareblebma – amoReba am siidan. xolo
imave fanjris Advanced Start menu options velis
saSualebiT SesaZlebelia sastarto meniuSi
CavamatoT an meniudan amoviRoT programebis
sxvadasxva jgufi an SevcvaloT sastarto
menius romelime maxasiaTebeli.
sur. 37. Remove Shortcuts/Folders fanjara
5.3. programebis dayeneba da waSla
programebisa da TviT Windows-is calkeuli komponenetebis dayeneba da
waSla SesaZlebelia marTvis panelis fanjris – Add or Remove Programs
(Tematuri da klasikuri marTvis panelebis SemTxvevaSi) – niSnakze mausiT
orjer dawkapunebiT, romlis Sedegadac ekranze gaixsneba Add or Remove
Programs fanjara (sur. 38).
59
sur. 38. Add or Remove Programs fanjris Change or Remove Programs CanarTi
programis dayeneba (anu instalacia) – es ar aris failis ubralo
kopireba myar magnitur diskoze, aramed unda moxdes am programis integracia
(danergva, mibma) operaciuli sistemisa da gamoyenebiTi programebis erTian
sistemaSi.
programaTa dayeneba (instalacia) da waSla (deinstalacia) – es
operaciebi SeiZleba ganxorcieldes rogorc TviT Windows-is komponentebze,
aseve am operaciuli sistemis damatebiTi programebisaTvis.
mocemul fanjaras aqvs oTxi CanarTi:
sur. 39. Add or Remove Programs fanjris Add New Programs CanarTi
• pirveli maTgani – Change or Remove Programs (programebis Secvla an waSla)
saSualebas aZlevs momxmarebels Secvalos kompiuterSi arsebuli programa
sxva versiiT an waSalos igi (sur. 38). am moqmedebis Sesasruleblad Currently
60
installed programs velSi unda SevarCioT Sesabamisi programa da Change/Remove
Rilakze mausis dawkapunebiT daiwyeba deinstalaciis procesi;
61
• meore aris Add New Programs (axali programis dayeneba) CanarTi (sur. 39).
igi saSualebas iZleva ganvaxorcieloT axali programis instalacia an
movaxdinoT Windows programis ganaxleba da misi calkeuli komponentebis
dayeneba. axali programis instalaciisaTvis mausis CD or Floppy Rilakze
dawkapunebis Semdeg CavdoT disko Sesabamis mowyobilobaSi da daiwyeba
programis instalacia. xolo Windows programis ganaxlebisa da misi calkeuli
komponentebis dayenebis mizniT mausi unda davawkapunoT Windows Update
Rilakze;
sur. 40. Windows Components Wizard fanjara
• mesame Add/Remove Windows Components (Windows-is komponentebis damateba an
waSla) CanarTis arCevis SemTxvevaSi gaixsneba damatebiTi Windows Components
Wizard fanjara (sur. 40), sadac Components velSi gamoCndeba Windows-is
komponentebis sia. is komponentebi, romelic ukve dayenebulia kompiuterSi
aris moniSnuli TeTr kvadratSi, romelic ar aris sistemaSi maT win aris
moTavsebuli carieli kvadrati, xolo ruxi feris kvadratSi moniSnuli
srulad ar aris dayenebuli sistemaSi (TiToeuli komponenti Sedgeba araerTi
programisagan). Tu mausiT davawkapunebT Details Rilakze, maSin ekranze
gaixsneba damatebiTi fanjara, sadac CamoTvlili iqneba mocemul komponentSi
Semavali programebi.
62
• meoTxe Set Program Access and Defaults (programebisa da maTze mimarTvis
SerCeva gaCumebis principiT) CanarTis SemTxvevaSi (sur. 41), Choose a confiquration
velSi unda SeirCes momxmareblisaTvis misaRebi sxvadasxva operaciebis
gansaxorcielebeli programebi gaCumebis principiT. magaliTad, internetSi,
eleqtronul fostasTan samuSao programebi da sxva.
sur. 41. Add or Remove Programs fanjris Set Program Access and
Defaults CanarTi
5.4. zusti droisa da TariRis dayeneba
zusti droisa da TariRis dayeneba SesaZlebelia marTvis panelis
fanjris – Date, Time, Language, and Regional Options – Date and Time
(Tematuri marTvis panelis SemTxvevaSi) an – Date and Time (klasikuri
marTvis panelis SemTxvevaSi) niSnakze an amocanaTa panelze arsebul sistemur
saaTze mausiT orjer dawkapunebiT an sistemur saaTze mausis marjvena
klaviSiT gaxsnili konteqsturi menius Adjust Date/Time brZanebiT, romlis
Sedegadac ekranze gaixsneba Date and Time Properties fanjris Date&Time CanarTi
(sur. 42). am CanarTis Date velSi SeiZleba mimdinare TariRis, xolo Time
velSi drois dayeneba.
meore Time Zone CanarTis saSualebiT SeiZleba SeirCes is droiTi
sartyeli, romelsac miekuTvneba momxmareblis qalaqi. saqarTvelosaTvis es
aris kavkasiis standartuli dro (+4 saaTi grinviCis drosTan mimarTebaSi),
Tumca momxmarebels SeuZlia airCios nebismieri sartyeli.
63
Windows XP-Si wina versiebisagan gansxvavebiT daemata mesame – Internet Time
CanarTi, romlis daxmarebiTac momxmarebels SeuZlia Tavisi saaTis
maCvenebeli Seadaros internetSi korporacia Microsoft-is serveris misamarTze
time.windows.com an aSS-s mTavrobis serveris misamarTze time.nist.gov dros. es
operacia Sesruldeba avtomaturad kviraSi erTxel da sistemuri saaTis
Cveneba Sedardeba internetSi, specialur serverze ganTavsebuli `atomuri~
saaTis Cvenebas Tu moniSnulia punqti Automatically synchronize with an Internet time
server. momxmarebels igive SeuZlia ganaxorcielos nebismier, TavisTvis
sasurvel dros, risTvisac mausiT unda daawkapunos Update Now Rilakze.
sur. 42. Date and Time Properties fanjris Date&Time da Time Zone CanarTebi
5.5. Windows-is standartuli fanjrebisa da saqaRaldeebis
parametrebis momarTva
Windows-is standartuli fanjrebisa da saqaRaldeebis parametrebis
momarTva SesaZlebelia marTvis panelis fanjris – Appearance and Themes
– Folder Options (Tematuri marTvis panelis SemTxvevaSi) an – Folder
Options (klasikuri marTvis panelis SemTxvevaSi) niSnakze mausiT orjer
dawkapunebiT an gaxsnili fanjris menius Tools Folder Options ... brZanebiT,
romlis Sedegadac ekranze gaixsneba Folder Options fanjris General CanarTi
(sur. 43). mocemuli CanarTi moicavs
sam vels: Tasks velSi gadamrTvelis
saSualebiT SeiZleba gaixsnas
fanjara navigaciuri paneliT an
klasikuri saxiT; meore Browse folders
velSi gadamrTvelis daxmarebiT
SeiZleba CairTos reJimi, rodesac
yoveli momdevno saqaRaldis
SigTavsi aisaxeba erTidaimave
fanjaraSi, an yoveli
saqaRaldisaTvis gaixsneba axali
fanjara da mesame Click items as follows
velis saSualebiT ganisazRvreba
obieqtis mausiT gaxsnis reJimi.
momxmarebels SeuZlia obieqti
gaxsnas an gauSvas Sesrulebaze am
obieqtis niSnakze mausis erTxel dawkapunebiT (am SemTxvevaSi obieqtis
moniSvna xdeba masze ubralod mausis maCveneblis miyvaniT) an orjer
dawkapunebiT.
sur. 43. Folder Options fanjris General
Folder Options fanjris View CanarTis
(sur. 44) Advanced settings velSi sxvada-
sxva funqciaTa moniSvnis saSualebiT
SeiZleba CairTos failebisa da saqaRal-
deTa warmodgenis sxvadasxva reJimebi:
failTa dasaxelebaSi Candes failis ga-
farToeba, daimalos daculi sistemuri
failebi, Candes an daimalos dafaruli
obieqtebi, marTvis paneli Candes an ar
Candes fanjaraSi My Computer da sxva.
da bolos mesame File Types CanarTi,
momxmarebels warmoudgens Windows-Si
daregistrirebuli yvela tipis failebis
sias da informacias, Tu saxeldobr,
romeli programa gamoiyeneba maT sur. 44. Folder Options fanjris View CanarTi
64
dasaTvaliereblad da redaqtirebisaTvis. principSi, did sirTules ar
warmoadgens am parametrebis Secvla, magram amis gakeTeba, gansakuTrebiT
axalbedebisaTvis, ar aris rekomendebuli.
5.6. Sriftebis instalacia
mocemul sistemaSi arsebuli Sriftebis (fontebis) daTvaliereba, waSla
da axlis damateba (instalacia) SeiZleba ganxorcieldes marTvis panelis
fanjris – Fonts (klasikuri marTvis panelis SemTxvevaSi) niSnakze mausiT
orjer dawkapunebiT an My Computer fanjris C:\ diskos Windows saqaRaldis
Fonts qvesaqaRaldis gaxsniT. am dros ekranze gaixsneba Fonts fanjara (sur. 45).
axali Sriftebis dayeneba mxolod Sriftebis gadmoweriT ar Semoifargleba.
amisaTvis saWiroa gamoviyenoT menius File Install New Font ... brZaneba. gaixsneba
Add Fonts damatebiTi fanjara (sur. 46). gaxsnili fanjris Drives velSi unda
SeirCes im mowyobilobis saxeli, romelSic Cawerilia dasayenebeli Sriftebi,
xolo Folders velSi ki saqaRaldis saxeli. am dros List of fonts velSi
sur. 45. Fonts fanjara
65
gamoCndeba saqaRaldeSi Cawerili Sriftebis dasaxeleba.
saWiro Sriftebis amorCeva
da moniSvna SeiZleba
ganxorcieldes zemoT aRwerili
wesis mixedviT (ix. punqti 4.4.3),
xolo yvela Sriftis mosaniSnad
gamoiyeneba Select All Rilaki. es
operacia dasruldeba OK
Rilakze mausis dawkapunebiT.
Sriftebis waSla SeiZleba
ganxorcieldes iseve, rogorc
nebismieri sxva obieqtis
SemTxvevaSi. sur. 46. Add Fonts fanjara
Sriftebis daTvalierebis mizniT saWiroa Sesabamisi Sriftis niSnakze
mausiT davawkapunoT orjer, ris Semdegac ekranze gaixsneba Sesabamisi
fanjara (sur. 47).
sur. 47. Sriftebis dasaTvalierebeli fanjara
66
5.7. klaviaturis parametrebis momarTva
klaviaturis parametrebis momarTva SesaZlebelia marTvis panelis
fanjris – Printers and Other
Hardware – Keyboard
(Tematuri marTvis panelis SemT-
xvevaSi) an – Keyboard (klasi-
kuri marTvis panelis SemTxvevaSi)
niSnakze mausiT orjer
dawkapunebiT, romlis Sedegadac
ekranze gaixsneba Keyboard Properties
fanjris Speed CanarTi (sur. 48).
am CanarTis Character repeat
velis gadamrTvelebis saSualebiT
SesaZlebelia asakreb simboloTa
gameorebis parametrebis momarTva,
kerZod, Repeat delay gadamrTvelis
daxmarebiT xdeba simboloTa gameorebis dawyebis Seyovnebis drois
regulireba, Repeat rate gadamrTveliT regulirdeba simboloTa gameorebis
siswrafe, xolo am parametrTa Semowmeba xorcieldeba Click here and hold down a
key to text repeat rate velSi. Cursor blink rate velSi arsebuli gadamrTveliT
regulirdeba kursoris cimcimis sixSire. Hardware CanarTSi miTiTebulia
kompiuterTan mierTebuli klaviaturis tipi.
sur. 48. Keyboard Properties fanjara
5.8. mausis parametrebis momarTva
mausis parametrebis momarTva SesaZlebelia marTvis panelis fanjris
– Printers and Other Hardware – Mouse (Tematuri marTvis panelis SemT-
xvevaSi) an – Mouse (klasikuri marTvis panelis SemTxvevaSi) niSnakze mau-
67
siT orjer dawkapunebiT, romlis Sedegadac ekranze gaixsneba Mouse Properties
fanjris Buttons CanarTi (sur. 49).
zemoT aRniSnuli CanarTis
Button configuration velis Switch
primary and secondary buttons
gadamrTvelSi almis dayenebiT
xdeba marcxena da marjvena
klaviSebis funqciaTa gacvla
maTTvis vinc mausTan marcxena
xeliT muSaobs.
Double-click speed velis Speed
gadamrTveliT xorcieldeba
mausis klaviSis orjer
dawkapunebis siCqaris regulireba,
xolo am siCqaris Semowmeba
SeiZleba imave velSi ganTavsebul
saqaRaldis aRmniSvnel niSnakze
mausis dawkapunebiT. Tu
saqaRalde ar gaixsna an ar daixura, maSin SeiZleba SeirCes ufro dabali
siCqare.
sur. 49. Mouse Properties fanjris Buttons CanarTi
ClickLock velis Turn on
ClickLock gadamrTvelSi almis
dayeneba momxmarebels saSualebas
aZlevs obieqtTa gamoyofa da
gadaTreva ganaxorcielos klaviSze
xelis daWeris gareSe. amisaTvis
saWiroa erTxel dawkapunebis dros
xeli mcire droiT Seyovndes
klaviSze. klaviSis gasaTavisuf-
leblad ganmeorebiT unda moxdes
klaviSze xelis daWera.
Mouse Properties fanjris Pointers
CanarTis (sur. 50) Scheme velis
gamoyenebiT momxmarebelma mausis sur. 50. Mouse Properties fanjris Pointers CanarTi
68
maCveneblisaTvis 20 sxvadasxva winaswar gansazRvruli standartuli
variantidan SeiZleba aarCios erT-erTi varianti, an Customize velSi mis
calkeul mdgomareobas Browse Rilakis gamoyenebiT Seusabamos misTvis
sasurveli formis maCvenebeli. Use Default Rilakis saSualebiT ki
SesaZlebelia am maCvenebels daubrunos misi standartuli saxe. amave velis
Enable pointer shadow gadamrTvelSi almis dayenebiT mausis maCvenebels SeiZleba
Tan dahyvebodes misive Crdili.
Mouse Properties fanjris Pointers
Options CanarTis (sur. 51) Motion
velis gamoyenebiT regulirdeba
mausis maCveneblis gadaadgilebis
siCqare. amave velis Enhance pointer
precision gadamrTvelSi almis
dayenebiT xdeba mausis maCvenebelis
gadaadgilebis sizustis
gafarToeba. Snap To velis
Automatically move pointer to the default
button in a dialog box gadamrTvelSi
almis dayenebiT xdeba mausis maC-
venebelis avtomaturi gadaadgileba
dialoguri fanjris gaCumebis
principiT moniSnul Rilakze.
Visibility velis Display pointer trails
gadamrTvelSi almis dayenebiT xdeba mausis maCvenebelis kvalis (`kudi~)
gamoCena, xolo mis qvemoT moTavsebuli gadamrTveliT SesaZlebelia am
`kudis~ sigrZis regulireba. Hide pointer while typing gadamrTvelSi almis
dayenebiT xdeba klaviaturiT beWdvis dros mausis maCvenebelis damalva,
xolo Show location of pointer when I press the CNTR key gadamrTvelSi almis
dayenebiT mausis maCvenebelis adgilmdebareoba gamoCndeba CNTR klaviSze
xelis daWeris dros.
sur. 51. Mouse Properties fanjris Pointer Options CanarTi
amave fanjris Wheel CanarTiT SesaZlebelia mausis gadafurcvlis
borbalis erTi Wdis saSualebiT ekranze gadasaadgilebeli striqonebis
raodenobis gansazRvra.
69
5.9. saqaRalde Network Connections
rogorc saqaRalde My Computer momxmarebels saSualebas aZlevs
gamoiyenos Tavisi kompiuteris yvela SesaZlo resursi, aseve saqaRalde
Network Connections miscems mas saSualebas mimarTos lokalur qselSi CarTul
nebismier kompiuters, ra Tqma unda Tu mocemuli kompiuteric CarTulia am
qselSi.
Network Connections saqaRaldis saSualebiT momxmarebels SeuZlia qselSi
CarTuli kompiuteris myari magnituri diskodan (Tu am kompiuteris mflobeli
uflebas darTavs sxva momxmarebels gamoiyenos am kompiuteris resursebi)
gaxsnas an gadmoweros misTvis saWiro dokumenti, an piriqiT gaagzavnos faili
sxva kompiuterSi.
Network Connections saqaRaldeSi SeiZleba daematos aramarto am qselSi
CarTuli kompiuteri, aramed internetis sxvadasxva kvanZebi. TviT internetTan
dakavSireba iqmneba am saqaRaldeSi. ase, rom interneti da lokaluri qseli
faqtiurad uflebebiT gaTanabrebulia, xolo maTi momarTvisaTvis gamoiyeneba
erTiani centri.
internetTan da lokalur qselSi muSaobis parametrebis momarTva
SesaZlebelia marTvis panelis fanjaraSi – Network and Internet Connections
– Network Connections (Tematuri marTvis panelis SemTxvevaSi) an –
Network Connections (klasikuri marTvis panelis SemTxvevaSi) – niSnakze mausiT
orjer dawkapunebiT an Windows XP sastarto menius SemTxvevaSi Start My
Network Places brZanebiT an klasikuri sastarto menius SemTxvevaSi Start
Setting Network Connections brZanebiT an samuSao magidaze moTavsebuli My
Network Places niSnakze mausiT orjer dawkapunebiT.
5.10. axali printeris dayeneba
axali printeris dayeneba SesaZlebelia marTvis panelis fanjaraSi –
Printers and Other Hardware – Printers and Faxes (Tematuri marTvis panelis
SemTxvevaSi) an – Printers and Faxes (klasikuri marTvis panelis SemTxvevaSi)
70
– niSnakze mausiT orjer dawkapunebiT an Windows XP sastarto menius
SemTxvevaSi Start Printers and Faxes brZanebiT an klasikuri sastarto menius
SemTxvevaSi Start Setting Printers and Faxes brZanebiT. ekranze gaixsneba
Printers and Faxes fanjara, romlis File Add Printer an navigaciuri panelis Add a
printer brZanebiT gaixsneba mravalsafexuriani printeris dayenebis ostatis
fanjara. momdevno safexurze gadasvla xdeba Next> Rilakis gamoyenebiT.
yovel momdevno safexurze gadasvlis dros momxmarebeli yuradRebiT unda
gaecnos SekiTxvas da ise gadavides momdevno etapze. erT-erTi etapis dros
printeris dayenebis ostati ikvlevs kompiuteris portebis mdgomareobas da
iZleva rekomendacias, Tu romel portSi unda CairTos mocemuli printeri.
portebi arsebobs mimdevrobiTi da paraleluri. standartulad printeri,
rogorc wesi, irTveba paralelur portSi. am etapis Semdeg ostati
momxmarebels sTavazobs airCios printeris marka (sur. 52) da Sesabamisad eZebs
saWiro draivers. Tu printers moyva Tavisi draiveri kompaqt-diskze maSin
xeli davaWiroT Rilaks Have Disk, xolo Tu arc diski ar aris da Sesabamisi
draiveri kompiuterSic ar aRmoCnda da kompiuteri CarTulia internetSi, maSin
unda CairTos Rilaki Windows Update. bolos, ramodenime operaciis Sesrulebis
Semdeg ekranze gamoCndeba Finish Rilaki, romelze dawkapunebis Semdeg Printers
and Faxes fanjaraSi gamoCndeba axali printeris aRmniSvneli niSnaki.
sur. 52. axali printeris dayenebis ostati
71
5.11. regionaluri da enobrivi parametrebis momarTva
sur. 53. Regional and Language Options fanjris Regional Options CanarTi
regionaluri da enobrivi parametrebis momarTvis mizniT unda moxdes
mausiT orjer dawkapuneba marTvis panelis fanjris – Date, Time, Language,
and Regional Options – Regional
and Language Options (Tematuri
marTvis panelis SemTxvevaSi) an
– Regional and Language Options (klasi-
kuri marTvis panelis SemTxvevaSi)
niSnakze, romlis Sedegadac ekranze
gaixsneba Regional and Language Options
fanjris Regional Options CanarTi (sur.
53). am CanarTis saSualebiT SeiZleba
ricxvebis, valutis, droisa da
TariRis kompiuterSi Casawerad
SeirCes ama Tu im regionisaTvis an
qveynisaTvis damaxasiaTebeli stan-
dartuli warmodgena, risTvisac
Standards and formats velis CamoSlad
fanjaraSi CamoSlili siidan unda
moxdes saWiro regionis an qveynis
SerCeva. am regionis an qveynis
standartebis Sesabamisi nimuSebi
moyvanili iqneba Number (ricxvi),
Currency (valuta), Time (dro), Short date
(TariRis Semoklebuli Cawera) Long date
(TariRis sruli Cawera) fanjrebSi.
sur. 54. Text Services and Input Languages fanjris
Tu Cven survili gveqneba ganvaxor-
cieloT am standartebis cvlileba,
maSin saWiroa mausiT davawkapunoT
Customize Rilakze, ris Semdegac
gaixsneba Customize Regional Options
Settings CanarTi 72
fanjara. am fanjris Sesabamis CanarTebSi SeiZleba ganxorcieldes ricxvebis,
valutis, droisa da TariRis ama Tu im maxasiaTeblisa da parametris
standartis Secvla da momarTva.
enobrivi parametrebis momarTvis mizniT igive fanjara unda gadairTos
Languages CanarTze da Details Rilakze mausiT dawkapunebis Semdeg gaixsneba
Text Services and Input Languages damatebiTi fanjris Settings CanarTi (sur. 54). am
fanjris Installed services velSi Cans mocemul momentSi kompiuterSi
gamoyenebuli enebis CamonaTvali. Tu momxmarebels surs am CamonaTvals
daumatos romelime sxva ena, maSin mausi unda daawkapunos Add Rilakze.
gaixsneba Add Input Language dialoguri fanjara, romlis Input language
CamoSlad siaSi unda moxdes Sesabamisi enis SerCeva da OK RilakiT damowmeba.
am enis Sesabamisi aRniSvna gaCndeba Text Services and Input Languages fanjris
Installed services velSi. amave velSi arsebuli enis moniSvnisa da Remove Rilakze
daWeriT SeiZleba mocemuli ena amoRebul iqnas gamoyenebidan.
Tu Preferences velis Language Bar Rilakze davaWerT, maSin gaixsneba
dialoguri fanjara Language Bar Setting, romlis Show the language bar on the
Desktop velis moniSvniT enis indikatori gamoCndeba amocanaTa panelze. am
indikatoris gamoyenebiT SeiZleba airCes mimdinare ena. mimdinare enis swrafad
gadasarTvelad standartulad gamoiyeneba <Left Alt>+<Shift> klaviSTa
kombinacia. am kombinaciis Secvla SesaZlebelia mausiT Preferences velis Key
Settings Rilakze dawkapunebiT.
5.12. sistemis Sesaxeb informaciis miReba
sistemis Sesaxeb informaciis miReba SesaZlebelia samuSao magidaze
ganTavsebul My Computer niSnakze mausis marjvena klaviSiT gaxsnili
konteqsturi menius Properties brZanebiT an marTvis panelis fanjaraSi –
Performance and Maintenance – System (Tematuri marTvis panelis SemTxve-
vaSi) an – System (klasikuri marTvis panelis SemTxvevaSi) – niSnakze
mausiT orjer dawkapunebiT. gaixsneba System Properties fanjris General CanarTi
(sur. 55). am fanjaraSi mocemulia informacia kompiuterSi Cawerili
73
operaciuli sistemis, procesoris tipisa da taqturi sixSiris, operatiuli
mexsierebis moculobis Sesaxeb.
amave fanjris Hardware CanarTze
gadarTvisa da Device Manager
Rilakze mausis dawkapunebiT
gaixsneba imave saxelwodebis
fanjara (sur. 56), romelSic
mocemulia informacia kompiuteris
aparaturuli nawilis (Hardware)
Sesaxeb. am mowyobilobaTa
dasaxelebis win mdgom + niSanze
dawkapunebiT gamonaTdeba am
kompiuterSi gamoyenebuli
mowyobilobis konkretuli modelis
dasaxeleba.
sur. 55. System Properties fanjris General CanarTi Tu gvsurs ufro dawvrilebiTi
informacia miviRoT moniSnuli mowyobilobis teqnikuri parametrebis Sesaxeb
saWiroa SevasruloT menius Action Properties brZaneba an mausiT davawkapunoT
– Properties niSnakze, romlis Semdegac gaixsneba axali damatebiTi fanjris
sur. 56. Device Manager fanjara
74
General CanarTi. imave damatebiTi fanjris Driver CanarTis saSualebiT miiReba
informacia gamoyenebuli draiveris Sesaxeb, xolo Update Driver RilakiT ki
SeiZleba am draiveris ganaxleba.
5.13. momsaxure programebi
My Computer saqaRaldeSi
diskos ( – Floppy, – Local
Disk, – CD Drive) niSnakze mausis
marjvena klaviSiT gaxsnili
konteqsturi menius Properties
brZanebiT an romelime diskos
moniSvnis Semdeg menius File
Properties brZanebiT gaixsneba
Sesabamisi Properties fanjara, sadac
SesaZlebelia diskos Sesaxeb
informaciis miReba. gaxsnili
fanjris General CanarTSi (sur. 57)
mocemulia informacia diskos
dakavebuli (User space), Tavisufali
(Free space) arisa da mTeli
moculobis (Capacity) Sesaxeb. sur. 57. Disk Properties fanjris General CanarTi
5.13.1. diskos gasufTaveba (Disk Cleanup)
kompiuterze muSaobis procesSi warmoiSveba mravali gauTvaliswinebeli
situacia, maT Soris kompiuteris avariuli gamorTva, momxmareblis sxvadasxva
Secdoma da mravali sxva, romlis drosac myar magnitur diskoze iqmneba
droebiTi failebi. agreTve, grovdeba internetSi momxmareblis mier
daTvalierebuli gverdebis aslebi, System Restore programis mier Seqmnili
sistemuri failebis sarezervo aslebi. yovelive es warmoadgens kompiuterul
`nagavs~. amas emateba sanagve kalaTaSi dagrovili waSlili informacia. es ki
iwvevs magnituri diskos gadatvirTvas da periodulad saWiroa aseTi failebi-
75
sur. 58. Disk Cleanup fanjris Disk Cleanup CanarTi
sagan misi gaTavisufleba. es operacia SeiZleba Sesruldes Windows XP
sastarto menius SemTxvevaSi Start All Programs Accessories System Tools
Disk Cleanup brZanebiT an klasikuri
sastarto menius SemTxvevaSi Start
Programs Accessories System Tools
Disk Cleanup brZanebiT an
Sesabamisi Properties fanjris General
CanarTis Disk Cleanup Rilakis
daxmarebiT. am operaciis Semdeg
gaixsneba Sesabamisi damatebiTi
fanjara (sur. 58), sadac Files to delete
velSi unda moiniSnos wasaSleli
failebis jgufi da OK RilakiT
damowmdes momxmareblis gadawyveti-
leba. imave fanjris More Options
CanarTis daxmarebiT momxmarebels
saSualeba eZleva waSalos mis mier
dayenebuli zogierTi gamoyenebiTi
programa da Windows-is komponentebi, agreTve System Restore programis mier
Seqmnili sistemuri failebis sarezervo aslebi.
Tu Disk Properties fanjaraSi CavrTavT Tools CanarTs, maSin SeiZleba moxdes
mocemuli diskos Semowmeba Check Now Rilakis saSualebiT, romlis drosac
ganxorcieldeba diskos failebis sistemuri Secdomebis avtomaturi fiqsacia,
an diskos cudi seqtorebis povna da iq arsebuli failebis gadatana
dauzianebel seqtorebSi.
5.13.2. diskos defragmentacia (Disk Defragment)
fizikuri da logikuri diskoebi kompiuterisaTvis yvela erTnairia.
magaliTad, disko C:\ – es yovelTvis pirvelia kompiuterze dayenebul
fizikur diskoebs Soris an pirveli fizikuri diskos pirveli nawilia.
yvela faili myar magnitur diskoze Cawerilia ara monoliTurad, aramed
mcire nawilebis (klasterebis) saxiT. amasTan, es klasterebi SeiZleba
gabneuli iyos diskos mTel zedapirze. Tu klasteris are nawilobriv
76
77
dakavebulia romelime failiT, maSin iq aRar SeiZleba sxva ramis Cawera, rac
iwvevs diskos moculobis did danakargs.
fizikuri diskos mTeli are dayofilia 512 baitis moculobis mqone
seqtorebad. xolo logikuri disko, romelic iqmneba fizikuri diskos
pirveladi moniSvnis dros (am operacias ewodeba daformateba), iyofa ukve ara
seqtorebad, aramed klasterebad. klasteris zoma icvleba da damokidebulia
diskos zomasa da diskoze monacemTa ganTavsebis wesze.
diskos moculoba,
gb
klasterSi seqtorebis raodenoba
klasteris moculoba,
kb 512 mb-mde 1 512 baiti 1 gb-mde 2 1 2 gb-mde 4 2 4 gb-mde 8 4 8 gb-mde 16 8 16 gb-mde 32 16 32 gb-mde 64 32 32 gb-ze meti 128 64
diskoze failebis Cawera xdeba Tavisufali klasterebSi, ris gamoc erTi
failis fragmentebi SeiZleba aRmoCndes diskos sxvadasxva adgilze.
yovelive zemoTqmulidan gamomdinareobs, rom es procesi ki ar aCqarebs
kompiuteris muSaobas, aramed piriqiT, anelebs mas. amitom, momxmarebelma
sasurvelia TveSi erTxel Caataros Tavis kompiuterze defragmentaciis
procedura, rac erTi failis fragmentebis mimdevrobiT dalagebaSi
mdgomareobs.
defragmentaciis operacia SeiZleba Sesruldes Windows XP sastarto
menius SemTxvevaSi Start All Programs Accessories System Tools Disk
Defragment brZanebiT an klasikuri sastarto menius SemTxvevaSi Start
Programs Accessories System Tools Disk Defragment brZanebiT an Sesabamisi
Properties fanjris Tools CanarTis Defragment Now Rilakis daxmarebiT, romlis
drosac gaixsneba Sesabamisi fanjara (sur.59). Analyze Rilakis daxmarebiT
Estimated disk usade before defragmentation velSi feradi grafikiT miiReba
Sesabamisi diskos Tavdapirveli mdgomareoba. wiTeli feriT aRniSnulia
fragmentuli failebi, lurjiT – arafragmentuli failebi, mwvaniT – is
failebi romelTa gadaadgilebac ar SeiZleba, xolo TeTriT – Tavisufali
adgilebi. Defragment Rilakis daxmarebiT Estimated disk usade after defragmentation
velSi miiReba Sesabamisi diskos mdgomareoba defragmentaciis Semdeg. View
Report Rilakis daxmarebiT miiReba angariSi defragmentaciis Sesaxeb.
sur. 59. Disk Defragment fanjara
defragmentaciis proceduram SeiZleba daikavos sakmaod didi dro,
gansakuTrebiT didi moculobisa da Zlier fragmentirebuli diskos
SemTxvevaSi.
5.13.3. arqivirebis ostati (Backup)
mocemuli programis saSualebiT SeiZleba Seiqmnas aramarto calkeuli
failebisa da saqaRaldeebis sarezervo aslebi, aramed mTeli diskosi.
kompresiis specialuri algoriTmis gamoyenebiT miRebuli faili iqneba bevrad
mcire moculobis, vidre sawyisi disko an faili. arqivaciis operaciis
Sesrulebis Semdeg momxmarebeli iRebs erTaderT fails gafarToebiT bkf,
romelic mogvianebiT SeiZleba `gavxsnaT~ imave ostatis daxmarebiT. miRebuli
faili SeiZleba Caiweros rogorc myar magnitur diskoze, aseve drekad da
lazerul magnitur diskozec.
arqivirebis ostati SeiZleba gamoZaxebul iqnas Windows XP sastarto
menius SemTxvevaSi Start All Programs Accessories System Tools Backup
78
brZanebiT an klasikuri sastarto menius SemTxvevaSi Start Programs
Accessories System Tools Backup brZanebiT an Sesabamisi Properties fanjris
Tools CanarTis Backup Now Rilakis daxmarebiT.
5.13.4. sistemis aRdgena (System Restore)
yoveldRiurad da momxmareblisagan dafarulad System Restore programa
akeTebs sistemis zust `suraTs~, romelsac agrovebs specialur saqaRaldeSi.
amis garda, momxmarebels SeuZlia raime operaciis Sesrulebis win TviTonac
daafiqsiros sistemis mdgomareoba.
ase, rom System Restore-i qmnis sakuTari sistemis `cvlilebis kalendars~,
romlis daxmarebiTac momxmarebels SeuZlia nebismier momentSi daubrundes
sistemis erT-erT Zvel mdgomareobas. amisaTvis, sakmarisia System Restore-is
gaSveba Windows XP sastarto menius SemTxvevaSi Start All Programs Accessories
System Tools System Restore brZanebiT an klasikuri sastarto menius
SemTxvevaSi Start Programs Accessories System Tools System Restore
brZanebiT da cvlilebis kalendarSi airCes saWiro TariRi.
Teoriulad, System Restore-s SeuZlia daimaxsovros sistemis mdgomareoba
bolo ori Tvis ganmavlobaSi. System Restore-is saqaRaldisaTvis momxmarebels
SeuZlia gamoyos 200 mb-dan 1 gb-mde mexsiereba.
79
5.13.5. drekadi magnituri diskos daformateba
drekadi (disketa) magnituri diskos
daformatebis mizniT saWiroa gaixsnas
saqaRalde My Computer, moiniSnos diskos –
Floppy (A:) niSnaki. daformatebis programis
gamoZaxeba xdeba menius File Format an mausis
marjvena klaviSiT gaxsnili konteqsturi
menius Format brZanebiT, romlis Semdeg
gaixsneba Sesabamisi Format 3.5 Floppy (A:)
fanjara (sur. 60).
gaxsnili fanjris Format options velis
Quick Format punqtis almiT moniSvniT CairTveba
sur. 60. disketis formatizaciis Format 3.5 Floppy (A:) fanjara
swrafi daformatebis reJimi, xolo Create an MS-DOS startup disk punqtiT masze
Seiqmneba MS DOS-is CasatvirTi disketa. disketis daformateba iwyeba Start
Rilakis daxmarebiT. nebismier disketaze daformatebis dros mTeli
informacia iSleba da masze xdeba sabazo informaciis Cawera. daformatebis
dawyebis win xdeba momxmareblis gafrTxileba mosalodneli Sedegis Sesaxeb
da Tanxmobis miRebis Semdeg programa iwyebs muSaobas. daformatebis
mimdinareobas momxmarebeli Tvals adevnebs gaxsnil fanjaraSi da misi
warmatebiT damTavrebis Sesaxeb programa kvlav iZleva Sesabamis Setyobinebas.
programis muSaobis damTavrebis Semdeg fanjris daxurva xorcieldeba
Close RilakiT.
5.14. mravalmomxmareblian reJimSi muSaoba
marTalia, Tanamedrove kompiuters ewodeba personaluri da igi
gaTvaliswinebulia erTi konkretuli momxmarebelisaTvis. magram praqtikaSi
ufro xSirad sawinaaRmdego situacia gvxvdeba, TiToeul kompiuters hyavs
ramodenime momxmarebeli. Windows XP aris aramarto mravalamocaniani, aramed
mravalmomxmarebliani sistema, romelic gaTvaliswinebulia ramodenime
sur. 61. momxmarebelTa saaRricxvo Canaweris User Accounts fanjara
80
momxmareblis konfiguraciasTan samuSaod. TiToeul momxmarebels SeiZleba
hqondes aramarto gansxvavebuli interfeisi, aramed Tavisi programebisa da
monacemTa failebi da saqaRaldeebi.
amasTan, TiToeuli konfiguraciisaTvis iqmneba sakuTari `piradi~
saqaRaldeebi – magaliTad, saqaRalde My Documents, Favorites da sxva. da
bolos, rac yvelaze mTavaria, momxmareblebs SeiZleba mieniWos kompiuteris
resursebis gamoyenebis gansxvavebuli uflebebi.
imisaTvis, rom ganxorcieldes kompiuteris mravalmomxmareblian reJimSi
muSaoba an moxdes am reJimis sxvadasxva parametrebis Secvla da momarTva
saWiroa marTvis panelis fanjaraSi – User Accounts – User Accounts
(Tematuri marTvis panelis SemTxvevaSi) an – User Accounts (klasikuri
marTvis panelis SemTxvevaSi) – niSnakze mausiT orjer dawkapuneba. am dros
gaixsneba User Accounts fanjara (sur. 61).
5.14.1. axali momxmareblis saaRricxvo Canaweris Seqmna
pirveli mTavari momxmarebeli iqmneba Windows XP-is kompiuterze dayenebis
procesSi da gaCumebis principiT es momxmarebeli aris Administrator-i. igi
sargeblobs administratoris uflebebiT – anu SeuZlia imuSaos nebismier
saqaRaldesTan, dokumentTan da programasTan, agreTve SeuZlia Seitanos
nebismieri Sesworeba kompiuteris konfiguraciaSi.
axali momxmareblis saaRricxvo Canaweris Sesaqmnelad mausi davawkapunoT
Create a new account Rilakze, romlis Semdegac gaixsneba axali fanjara –
specialuri programa ostati, romelic saSualebas iZleva nabij-nabij
Sesruldes yvela saWiro moqmedeba. am fanjris velSi momxmarebeli Cawers
axali momxmareblis saxels da Next Rilakze dawkapunebiT gadava momdevno
etapze, saidanac ganisazRvreba momxmareblis mier kompiuteris resursebis
gamoyenebis uflebebi da Create account Rilakze dawkapunebiT damTavrdeba
axali momxmareblis saaRricxvo Canaweris Seqmnis procedura. am proceduris
Catarebis Semdeg kompiuteris gadatvirTvis dros ekranze misalmebis
fanjaraSi gaCndeba axali niSnaki, romelic Seesabameba axal saaRricxvo
Canawers.
81
5.14.2. saaRricxvo Canaweris momarTva
administratoris reJimSi muSaobis dros SesaZlebelia aramarto sakuTari
saaRricxvo Canaweris, aramed sxva Canaweris momarTvac. zemoT aRwerili wesiT
unda gaixsnas momxmareblis saaRricxvo Canaweris User Accounts fanjara (sur.
61) da saWiro niSnakze dawkapunebiT gaixsneba saaRricxvo Canaweris momarTvis
igive dasaxelebis fanjara (sur. 62), mxolod sxva meniuTi. am menius
daxmarebiT SeiZleba ganxorcieldes Semdegi procedurebi:
• Change my name – saaRricxvo Canaweris saxelis Secvla;
• Create a password (Change my password) – parolis Seqmna (Secvla);
• Remove my password – parolis waSla;
SeniSvna: yvela operacia, romelic ukavSirdeba parolebs
sasurvelia Catardes mxolod im saaRricxvo CanawerebSi,
romlisTvisac isini Seiqmna.
82
• Change my picture – patara suraTi-niSnakis Secvla, romelic iqneba
TiToeuli momxmareblis aRmniSvneli simbolo da gamoCndeba misi saxelis
gaswvriv (magaliTad, sastarto menius `qudSi~);
sur. 62. saaRricxvo Canaweris momarTvis User Accounts fanjara
• Change my account type – aq SeiZleba Seicvalos TiToeuli momxmareblis
mier kompiuteris resursebis gamoyenebis uflebebi (`administratori~ an
`SezRuduli uflebebi~);
• Delete the account – saaRricxvo Canaweris waSla (waSlis SemTxvevaSi
ikargeba lokalur saqaRaldeebSi ganTavsebuli momxmareblis mier Seqmnili
yvela momarTva da dokumenti);
• Set up my account to use a .NET Passport – .NET pasportis Secvla.
5.14.3. momxmareblis mier sistemaSi Sesvlis
parametrebis momarTva
momxmareblis mier sistemaSi Sesvlis parametrebis momarTvis mizniT unda
gaixsnas momxmareblis saaRricxvo Canaweris User Accounts fanjara (sur. 61) da
Change the way users log on or off Rilakze dawkapunebiT gaixsneba momxmareblis mier
sistemaSi Sesvlis parametrebis momarTvis User Accounts fanjara (sur. 63). es
fanjara Seicavs mxolod or punqts:
sur. 63. momxmareblis mier sistemaSi Sesvlis parametrebis momarTvis User Accounts fanjara
• Use the Welcome screen (gamoyenebul iqnas misalmebis gverdi), Tu
mocemuli punqti moniSnulia, maSin misalmebis fanjara saSualebas iZleva
83
sistemaSi Sesvla ganxorcieldes saaRricxvo Canawerze mausis ubralo
dawkapunebiT. usafrTxoebis gazrdis mizniT SesaZlebelia moixsnas am punqtis
moniSvna da gamoyenebul iqnas sistemaSi Sesvlis klasikuri meTodi, romelic
momxmareblisagan moiTxovs saaRricxvo Canawerisa da parolis xeliT,
klaviaturidan Setanas;
• Use Fast User Switching (gamoyenebul iqnas momxmarebelTa swrafi
gadarTvis reJimi), am punqtis moniSvnis SemTxvevaSi sxva saaRricxvo Canawerze
gadarTva SesaZlebelia ise, rom ar daixuros momuSave programebi. mas Semdeg
rac meore momxmarebeli daamTavrebs muSaobas pirvels SeuZlia swrafad
daubrundes mis saaRricxvo Canawers.
SerCeuli reJimis dafiqsireba xdeba Apply Options Rilakis daxmarebiT.
5.14.4. momxmareblebs Soris gadarTva
Windows XP saSualebas iZleva muSaobis erTi seansis ganmavlobaSi
survilis mixedviT ganxorcieldes gadarTva momxmareblebs Soris. Tu
CarTulia momxmarebelTa swrafi gadarTvis reJimi, maSin es operacia
sruldeba sastarto menius Start Log
Off brZanebiT, xolo gaxsnil Log Off
Windows fanjaraSi (sur. 64) unda
SeirCes Switch User Rilaki. masze
xelis daWeris Semdeg ekranze
gamoCndeba misalmebis fanjara, sadac
SeirCeva sasurveli momxmarebeli.
yvela gaSvebuli programa da
gaxsnili dokumentebi rCeba
xeluxlebeli da SeiZleba
momxmarebeli nebismier dros daubrundes mas.
sur. 64. Log Off Windows fanjara
momxmarebels unda axsovdes, rom ramodenime momxmareblis erTdrouli
muSaoba sagrZnoblad amcirebs gamoyenebuli operatiuli mexsierebis
moculobas, amitom saWiroa muSaobis damTavrebis Semdeg ganxorcieldes
sistemidan gamosvla (Start Log Off brZanebiT gaxsnil Log Off Windows
fanjaraSi (sur. 64) unda SeirCes Log Off Rilaki). amasTan, mexsiereba gamoTavi-
sufldeba mxolod mimdinare saaRricxvo Canaweris programebisagan, xolo
danarCeni rCeba xelSeuxebeli.
84
5.15. kompiuteris gamorTva
kompiuteris gamorTva xdeba sastarto menius Start Turn Off Computer
brZanebiT. Tu momxmareblis mier sistemaSi Sesvlis parametrebSi arCeuli iyo
Use the Welcome screen punqti, maSin gaixsneba Turn Off Computer fanjara (sur. 65a),
xolo Tu zemoT aRniSnuli punqti ar iyo moniSnuli maSin gaixsneba
Shut Down Windows fanjara (sur. 65b).
85
Tu Cven gvsurs kompiuteris gamorTva unda avirCioT pirvel SemTxvevaSi
Turn Off Rilaki, xolo meore reJimis dros brZaneba Shut Down da OK RilakiT
davamowmoT Cveni gadawyvetileba. Tu gvsurs kompiuteris gadatvirTva, maSin
orive SemTxvevaSi unda SeirCes brZaneba Restart, xolo `molodinis reJimis~
arCevis SemTxvevaSi Stand By. am reJimis dros gamoirTveba myari magnituri
diskos, monitorisa da umetesoba periferiuli mowyobilobebis eleqtrokveba
da Semcirdeba procesoris mier moxmarebuli eleqtroenergia. amasTan,
kompiuteri ganagrZobs muSaobas, samuSao monacemebi imyofeba operatiul
mexsierebaSi.
`Zilis reJimis~ arCeva SesaZlebelia mxolod kompiuteris gamorTvis
Shut Down Windows fanjaris SemTxvevaSi, am dros unda avirCioT brZaneba
Hibernate. `Zilis reJimis~ gamoyenebis SemTxvevaSi sistema Zireul saqaRaldeSi
qmnis hiberfil.sys dafarul fails, romlis zoma operatiuli mexsierebis zomis
tolia. am saqaRaldeSi moxdeba operatiuli mexsierebis arsebuli
mdgomareobis damaxsovreba da kompiuteri gamoirTveba. kompiuteris CarTvis
Semdeg sistemis CatvirTvis gverdis avliT moxdeba muSaobis gagrZeleba
damaxsovrebuli adgilidan.
a) b)
sur. 65. kompiuteris gamorTvis a) Turn Off computer da b) Shut Down Windows fanjara
87
Sinaarsi
1. ZiriTadi cnobebi kompiuteris Sesaxeb . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
1.1. kompiuteris ganviTarebis istoria da kompiuteris Taobebi . . . . . . . 3
1.2. personaluri kompiuteris klasifikacia . . . . . . . . . . . . . . . . 5
1.3. personaluri kompiuteris aparaturuli da programuli uzrunvelyofa . . 7
2. failebi da saqaRaldeebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
3. operaciuli sistema . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
3.1. operaciuli sistema MS DOS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
3.2. operaciuli sistema Microsoft Windows XP . . . . . . . . . . . . . . . 21
4. samuSao magida da amocanaTa paneli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
4.1. niSnakebi da iarliyebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
4.2. fanjara . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
4.2.1. standartuli instrumentebis paneli . . . . . . . . . . . . . . . 27
4.3. amocanaTa paneli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
4.3.1. sastarto meniu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
4.3.2. fanjrebis avtomaturi mowesrigeba . . . . . . . . . . . . . . . . 33
4.3.3. saqaRalde My Computer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
4.4. operaciebi saqaRaldeebsa da failebze . . . . . . . . . . . . . . . 34
4.4.1. programis Sesrulebaze gaSveba . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
4.4.2. axali saqaRaldis Seqmna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
4.4.3. obieqtTa moniSvna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
4.4.4. obieqtTa gadatana an aslis miReba . . . . . . . . . . . . . . . 37
4.4.5. obieqtTa gadatana an aslis miReba magnitur diskoze . . . . . . . 39
4.4.6. obieqtis saxelis Secvla . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39
4.4.7. obieqtis waSla . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
4.4.8. obieqtTa arqivireba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
5. marTvis paneli (Control Panel) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
5.1. Windows-is interfeisis momarTva . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47
5.1.1. ekranis fonis SerCeva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48
5.1.2. samuSao magidis momarTva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49
5.1.3. ekranis damcavi fardis SerCeva . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51
5.1.4. fanjris gaformebis parametrebis momarTva . . . . . . . . . . . . 52
5.1.5. ekranis parametrebis momarTva . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53
5.2. amocanaTa panelisa da sastarto menius momarTva . . . . . . . . . . . 54
5.3. programebis dayeneba da waSla . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59
88
5.4. zusti droisa da TariRis dayeneba . . . . . . . . . . . . . . . . . 62
5.5. Windows-is standartuli fanjrebisa da saqaRaldeebis parametrebis
momarTva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63
5.6. Sriftebis instalacia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65
5.7. klaviaturis parametrebis momarTva . . . . . . . . . . . . . . . . . 67
5.8. mausis parametrebis momarTva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67
5.9. saqaRalde Network Connections . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70
5.10. axali printeris dayeneba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70
5.11. regionaluri da enobrivi parametrebis momarTva . . . . . . . . . . . 72
5.12. sistemis Sesaxeb informaciis miReba . . . . . . . . . . . . . . . . . 73
5.13. momsaxure programebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75
5.13.1. diskos gasufTaveba (Disk Cleanup) . . . . . . . . . . . . . . . . . 75
5.13.2. diskos defragmentacia (Disk Defragment) . . . . . . . . . . . . . . 76
5.13.3. arqivirebis ostati (Backup) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78
5.13.4. sistemis aRdgena (System Restore) . . . . . . . . . . . . . . . . . 79
5.13.5. drekadi magnituri diskos daformateba . . . . . . . . . . . . . . 79
5.14. mravalmomxmareblian reJimSi muSaoba . . . . . . . . . . . . . . . . 80
5.14.1. axali momxmareblis saaRricxvo Canaweris Seqmna . . . . . . . . . 81
5.14.2. saaRricxvo Canaweris momarTva . . . . . . . . . . . . . . . . . 82
5.14.3. momxmareblis mier sistemaSi Sesvlis parametrebis momarTva . . . . 83
5.14.4. momxmareblebs Soris gadarTva . . . . . . . . . . . . . . . . . 84
5.15. kompiuteris gamorTva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85