ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑ Με τον όρο Ολοκαύτωμα περιγράφεται ο υποκινούμενος από το κράτος συστηματικός

διωγμός και η γενοκτονία διαφόρων εθνικών, θρησκευτικών, κοινωνικών και πολιτικών

ομάδων κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου από τη Ναζιστική Γερμανία και τους

συνεργάτες της. Στα αρχικά στοιχεία που συνθέτουν το Ολοκαύτωμα είναι το πογκρόμ της

Νύχτας των Κρυστάλλων και το Πρόγραμμα Ευθανασίας T-4, τα οποία οδήγησαν στη

συνέχεια στα τάγματα θανάτου και στα στρατόπεδα εξόντωσης τα οποία αποτελούσαν

μαζική και κεντρικά οργανωμένη προσπάθεια για την εξόντωση κάθε μέλους των

κοινοτήτων που αποτελούσαν στόχο των Ναζί. Η ίδια λέξη χρησιμοποιείται και για άλλες

γενοκτονίες ή μαζικούς διωγμούς όπως π.χ. για τη Γενοκτονία των Αρμενίων

Οι Εβραίοι της Ευρώπης ήταν τα κύρια θύματα του Ολοκαυτώματος, μέσω αυτού που οι

Ναζί ονόμαζαν «Τελική Λύση του Εβραϊκού Ζητήματος». Ο αριθμός των θυμάτων του

εβραϊκού πληθυσμού συνήθως προσδιορίζεται στα έξι εκατομμύρια, αν και οι τυπικές

εκτιμήσεις από τους ιστορικούς για το εύρος των θυμάτων κυμαίνονται από πέντε

εκατομμύρια ως και πάνω από έξι εκατομμύρια. Εκτός από τους Εβραίους, περίπου 220.000

Ρομά και Σίντι θανατώθηκαν στο Ολοκαύτωμα (μερικές εκτιμήσεις φτάνουν ως και τις

800.000), δηλαδή το 25-50% του ευρωπαϊκού τους πληθυσμού. Άλλες ομάδες που κρίθηκαν

«φυλετικά κατώτερες» ή «ανεπιθύμητες» ήταν οι εξής: Σοβιετικοί στρατιώτες και πολίτες

αιχμάλωτοι σε κατεχόμενες περιοχές (περιλαμβανομένων των Ρώσων και άλλων Σλάβων),

Πολωνοί μη Εβραίοι ,διανοητικά ασθενείς ή σωματικά ανάπηροι, ομοφυλόφιλοι,

Μάρτυρες του Ιεχωβά, Ελευθεροτέκτονες, Κομμουνιστές και άλλοι πολιτικοί

αντιφρονούντες, συνδικαλιστές, καλλιτέχνες και κάποιοι Καθολικοί και Προτεστάντες

κληρικοί που διώχτηκαν ή θανατώθηκαν. Αν συνυπολογιστούν και αυτές οι πληθυσμιακές

ομάδες, ο αριθμός των θυμάτων ανεβαίνει σημαντικά. Κάποιες εκτιμήσεις τοποθετούν το

συνολικό αριθμό θυμάτων του Ολοκαυτώματος στα 26 εκατομμύρια ανθρώπους, όμως τα 9

έως 11 εκατομμύρια θύματα, συνήθως, θεωρείται η πιο αξιόπιστη εκτίμηση.

Ετυμολογία και χρήση του όρου

Η λέξη ολοκαύτωμα προέρχεται από το αρχαίο ελληνικό ρήμα ὁλoκαυτέω, και σημαίνει

«προσφέρω πλήρως καμμένη θυσία" (συνήθως ζώο) στον Θεό (Παλαιά Διαθήκη, Έξοδος

10:25, Λευιτικόν 9:12). Η λέξη έχει χρησιμοποιηθεί με τη σημασία του βίαιου θανάτου

πολλών ανθρώπων, πιθανώς από τον 18ο αιώνα. Στον 20ό αιώνα χρησιμοποιήθηκε

πιθανώς για πρώτη φορά το 1925 από τον δημοσιογράφο Μελβίλ Σατέρ για να περιγράψει

το κάψιμο της Σμύρνης το 1922 και από τον Τσώρτσιλ και άλλους για τη Γενοκτονία των

Αρμενίων κατά τον Α' ΠΠ.

Μετά τον Β' ΠΠ η λέξη «ολοκαύτωμα» έχει χρησιμοποιηθεί αναφορικά με καταστροφές. Ο

όρος χρησιμοποιείται επίσης από πολλούς με μια πιο στενή έννοια, για να περιγράψει,

συγκεκριμένα, την άνευ προηγουμένου καταστροφή του Εβραϊκού στοιχείου στην Ευρώπη.

Η λέξη Σοά (στα εβραϊκά, אהשו, στη λατινική μεταγραφή Shoa, Shoah ή και Sho'ah), η οποία

σημαίνει «καταστροφή» στα εβραϊκά, καθιερώθηκε ως όρος για να περιγράψει το

Ολοκαύτωμα από τους Εβραίους ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του '40.

Χαρακτηριστικά του ναζιστικού Ολοκαυτώματος

Το ναζιστικό Ολοκαύτωμα έχει διάφορα χαρακτηριστικά, τα οποία, αν συνδυαστούν, το

διαφοροποιούν από άλλες περιπτώσεις μαζικής εξόντωσης.

Προμελέτη

Οι δραστηριότητες Γερμανών επιστημόνων ( του Πλετς ίδρυσε τη Γερμανική Εταιρεία

Ευγονικής , του Καρλ Μπίντινγκδικαστή και Άλφρεντ Χόχεψυχίατρου ) ήταν οι

πρόγονοι της «τελικής λύσης» του Χίτλερ που θα ακολουθούσε είκοσι χρόνια μετά.

Το Ολοκαύτωμα ήταν μια εκ προθέσεως, σχολαστικά σχεδιασμένη προσπάθεια για την

ολοκληρωτική εξόντωση των εθνοτήτων-στόχων. Εκτιμάται ότι η Τελική Λύση του Εβραϊκού

Ζητήματος (die Endlösung der Judenfrage), όπως την αποκάλεσαν οι Ναζί στη διάσκεψη της

Βάνζεε το 1942, προέβλεπε τη δολοφονία του 64% των Εβραίων της Ευρώπης, που

ισοδυναμούσε με το 35% του εβραϊκού πληθυσμού παγκοσμίως. Σε ένα λόγο του τον

Οκτώβριο του 1943, ο Χάινριχ Χίμλερ, αρχηγός των SS, είπε, απευθυνόμενος σε ανώτατους

αξιωματικούς των SS και ηγετικά μέλη του κόμματος: «Τι θα κάνουμε με τις γυναίκες και τα

παιδιά; Αποφάσισα να βρω μια εντελώς ξεκάθαρη λύση και για αυτό το θέμα. Θεωρώ ότι

δεν έχω κανένα δικαίωμα να ξεριζώσω (ausrotten) τους άντρες -με άλλα λόγια, να τους

σκοτώσω ή να βάλω να τους σκοτώσουν- και να αφήσω τους εκδικητές με τη μορφή

παιδιών να μεγαλώσουν και να αναμετρηθούν με τους γιους και τα εγγόνια μας. Έπρεπε να

παρθεί η δύσκολη απόφαση να εξαφανιστούν οι άνθρωποι αυτοί από το πρόσωπο της

γης».Το Ολοκαύτωμα δικαιολογήθηκε στη βάση του ότι τα θύματα ήταν Untermenschen,

δηλαδή κατώτερα πλάσματα ή υπάνθρωποι, που θεωρούνταν αφενός κατώτεροι βιολογικά

(όπως για παράδειγμα οι Σλάβοι) και αφετέρου, ειδικά στην περίπτωση των Εβραίων,

πιθανή απειλή στην ανωτερότητα και την κυριαρχία των Άρειων. Αυτοί που το διέπραξαν,

το έβλεπαν ως μια μορφή ευγονικής, ως την δημιουργία μιας καλύτερης ράτσας μέσω της

εξαφάνισης όσων θεωρούνταν «ακατάλληλοι», στην ίδια λογική με τις υποχρεωτικές

στειρώσεις, το Πρόγραμμα ευθανασίας T-4 και την «φυλετική υγιεινή».

Αποτελεσματικότητα

Το Ολοκαύτωμα χαρακτηρίστηκε από την αποτελεσματική και συστηματική προσπάθεια

βιομηχανικής κλίμακας για τη συγκέντρωση και δολοφονία όσων περισσότερων θυμάτων

ήταν δυνατό, χρησιμοποιώντας όλους τους πόρους και την τεχνολογία που ήταν διαθέσιμα

στο ναζιστικό κράτος

Για παράδειγμα, με τη χρήση υπολογιστικών μηχανών της εταιρίας Dehomag

δημιουργούνταν και ανανεώνονταν λεπτομερείς λίστες των υποψήφιων θυμάτων, και οι

δολοφονίες καταγράφονταν σε λεπτομερή αρχεία. Καθώς οι κρατούμενοι έμπαιναν στα

στρατόπεδα εξόντωσης, αναγκάζονταν να παραδώσουν όλα τα προσωπικά τους

αντικείμενα, που κατόπιν καταγράφονταν και ταξινομούνταν, και για τα οποία εκδίδονταν

αποδείξεις προκειμένου τα θύματα να πιστέψουν ότι κάποια στιγμή θα τους

επιστρέφονταν οι αποσκευές και τα αντικείμενά τους, κι έτσι να καλλιεργείται μια

ψευδαίσθηση ασφάλειας.

Επιπλέον, γινόταν σημαντική προσπάθεια καθ' όλη τη διάρκεια του Ολοκαυτώματος για να

ανακαλυφθούν όλο και πιο αποτελεσματικές μέθοδοι δολοφονίας μεγάλου αριθμού

ανθρώπων. Οι πρώτες μαζικές δολοφονίες χιλιάδων Εβραίων στην Πολωνία από στρατιώτες

προκάλεσαν, σύμφωνα με πολλές στρατιωτικές αναφορές, πτώση του ηθικού και

δυσάρεστα συναισθήματα στους στρατιώτες των Ναζί. Οι διοικητές τους παραπονέθηκαν

στους ανώτερούς τους ότι οι «προσωπικές» δολοφονίες είχαν έντονα αρνητικά

αποτελέσματα στην ψυχολογία των στρατιωτών. Έχοντας αποφασίσει να εξοντώσει τον

Εβραϊκό πληθυσμό, το Βερολίνο αποφάσισε να αναζητήσει μεθόδους δολοφονίας που θα

ήταν πιο απρόσωπες και μηχανικές, ξεκινώντας με τα εκρηκτικά και τα δηλητήρια.

Στο βιβλίο του «Ο πόλεμος της Ρωσίας», ο Βρετανός ιστορικός Ρίτσαρντ Όβερυ περιγράφει

αυτή την αναζήτηση των Ναζί για πιο αποτελεσματικούς τρόπους δολοφονίας. Μετά την

κατάκτηση της Λευκορωσίας, χρησιμοποίησαν ψυχικά ασθενείς από ψυχιατρεία του Μινσκ

ως πειραματόζωα. Αρχικά, δοκίμασαν να τους σκοτώσουν με όπλα, παρατάσσοντάς τους

σε ευθεία, έτσι ώστε μια σφαίρα να σκότωνε όσο το δυνατόν περισσότερους, για οικονομία

στο χρόνο και τα πυρομαχικά, αλλά η μέθοδος αυτή αποδείχτηκε πολύ χρονοβόρα. Κατόπιν

δοκίμασαν τον δυναμίτη, όμως λίγοι σκοτώθηκαν και οι περισσότεροι ακρωτηριάστηκαν,

χωρίς να πεθάνουν, αναγκάζοντας τους Γερμανούς να τους αποτελειώσουν με πολυβόλα.

Τον Οκτώβριο του 1941 στο Μαγιλιόβ δοκίμασαν φορτηγά που είχαν μετατρέψει σε

κινητούς θαλάμους αερίων . Χρησιμοποιώντας αρχικά τα καυσαέρια από την εξάτμιση ενός

μικρού στρατιωτικού οχήματος, χρειάστηκε περίπου μισή ώρα για να πεθάνουν οι

επιβαίνοντες. Όταν χρησιμοποιήθηκε η (μεγαλύτερη) εξάτμιση ενός φορτηγού,

χρειάστηκαν μόνο οκτώ λεπτά.

Κρεματόριο στη Βαϊμάρη

Προηγουμένως, τα στρατόπεδα εξόντωσης είχαν αλλάξει τον τύπο του αερίου που

χρησιμοποιούσαν, από μονοξείδιο του άνθρακα στα στρατόπεδα Μπελζέκ, Ζομπίμπορ και

Τρεμπλίνκα, στο Zyklon B (κυκλών Β) που χρησιμοποιούνταν στο Μάιντανεκ και το

Άουσβιτς. Η διαχείριση μεγάλου αριθμού πτωμάτων αποτελούσε άλλο ένα πρόβλημα

λογιστικής φύσης. Η αποτέφρωση σε μεγάλη κλίμακα θεωρούνταν αρχικά ανέφικτη, μέχρι

που ανακαλύφθηκε ότι από τη στιγμή που οι φούρνοι των κρεματορίων ανέπτυσσαν μια

ικανή θερμοκρασία, η καύση θα μπορούσε να αυτοσυντηρείται από το λίπος των πτωμάτων

και μόνο. Χωρίς άλλα τεχνικής φύσης εμπόδια, οι Ναζί εφάρμοσαν σε πλήρη κλίμακα το

σχέδιό τους για μαζικές δολοφονίες.

Η σχέση των εταιρειών με το Ολοκαύτωμα έχει επίσης αποτελέσει πεδίο αντιπαράθεσης τα

τελευταία χρόνια. Ο διοικητής του στρατοπέδου του Άουσβιτς Ρούντολφ Ες είπε ότι

μεγάλες Γερμανικές εταιρείες με δική τους πρωτοβουλία ζήτησαν από τις διοικήσεις των

στρατοπέδων να εκμεταλλευτούν την καταναγκαστική εργασία των κρατουμένων

Γεωγραφική κλίμακα

Το Ολοκαύτωμα εξαπλώθηκε και διαπράχθηκε με μεθοδικό τρόπο σχεδόν σε όλες τις

περιοχές που κατείχαν οι Ναζί, που σήμερα αποτελούν 35 ευρωπαϊκές χώρες. Σε όλες αυτές

τις περιοχές, οι Εβραίοι και τα άλλα θύματα κυνηγήθηκαν και στάλθηκαν σε στρατόπεδα

εργασίας ή, σε άλλες χώρες, σε στρατόπεδα εξόντωσης. Οι χειρότερες μαζικές δολοφονίες

έγιναν στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη, στην οποία πριν το 1939 ζούσαν περισσότεροι

από 7 εκατομμύρια Εβραίοι· εκεί δολοφονήθηκαν περίπου 5 εκατομμύρια Εβραίοι, με 3

εκατομμύρια στην Πολωνία και ένα εκατομμύριο στη Σοβιετική Ένωση. Εκατοντάδες

χιλιάδες δολοφονήθηκαν επίσης στην Ολλανδία, τη Γαλλία, το Βέλγιο, τη Γιουγκοσλαβία και

την Ελλάδα.

Υπάρχουν αποδείξεις ότι οι Ναζί σκόπευαν να συνεχίσουν την εφαρμογή της «τελικής

λύσης» στη Βρετανία, τη Βόρεια Αμερική και την Παλαιστίνη, σε περίπτωση που τις

κατακτούσαν. Οι δολοφονίες συνέχισαν σε διάφορα μέρη της επικράτειας των Ναζί μέχρι

και τα τελευταία στάδια του πόλεμου, και σταμάτησαν οριστικά μόνο όταν οι Συμμαχικές

δυνάμεις εισέβαλαν στη γερμανική ενδοχώρα και ανάγκασαν τους Ναζί να παραδοθούν το

Μάιο του 1945.

Αγριότητα

Το Ολοκαύτωμα εφαρμόστηκε χωρίς κανένα έλεος ή εξαίρεση για τα παιδιά ή τα μωρά, και

τα θύματα συχνά βασανίζονταν, πριν τελικά δολοφονηθούν. Οι Ναζί διεξήγαγαν σαδιστικά

και θανατηφόρα πειράματα με το πρόσχημα της ιατρικής έρευνας, χρησιμοποιώντας

κρατούμενους, συμπεριλαμβανομένων και παιδιών. Ο Γιόζεφ Μένγκελε, στρατιωτικός

γιατρός στο Άουσβιτς και διευθυντής της ιατρικής υπηρεσίας στο Μπίρκεναου, ήταν

γνωστός ως «ο Άγγελος του Θανάτου» για τα σαδιστικά και ανορθόδοξα πειράματά του.

Πολλά από αυτά τα πειράματα είχαν σκοπό να παραγάγουν «φυλετικά αγνά» μωρά ή να

διερευνήσουν τις αντοχές του ανθρώπινου σώματος στον πόνο, τον ακρωτηριασμό, την

πίεση ή τη θερμοκρασία (υπάρχουν, μεταξύ πολλών άλλων, μαρτυρίες για κρατούμενους

που βυθίζονταν ζωντανοί σε καζάνια με βραστό ή παγωμένο νερό). Οι περισσότεροι από

τους κρατούμενους που χρησιμοποιήθηκαν στα πειράματα αυτά δεν επέζησαν.

Το ίδιο σκληρή και βάναυση ήταν και η καθημερινή ζωή στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, με

τους ξυλοδαρμούς, τα βασανιστήρια και τις ομαδικές εκτελέσεις από τους Ναζί να είναι

στην ημερήσια διάταξη.

Θύματα

Τα θύματα του Ολοκαυτώματος ήταν Εβραίοι, Σέρβοι, Πολωνοί, Ρώσοι, Κομμουνιστές,

ομοφυλόφιλοι, Ρομἀ και Σίντι (Αθίγγανοι), οι ψυχικά ασθενείς και σωματικά ανάπηροι,

διανοητές και πολιτικοί ακτιβιστές, Μάρτυρες του Ιεχωβά, μέλη άλλων θρησκευτικών

ομάδων, μέλη του Καθολικού και Προτεσταντικού κλήρου, συνδικαλιστές, μερικοί

Αφρικανοί, κοινοί εγκληματίες, άνθρωποι που είχαν χαρακτηριστεί «εχθροί του κράτους»

και πολλοί που δεν ανήκαν στην Άρεια φυλή. Αυτοί οι άνθρωποι χάθηκαν στα στρατόπεδα

συγκέντρωσης και σε μαζικές εκτελέσεις, σύμφωνα με τα εκτεταμένα αρχεία που κράτησαν

οι ίδιοι οι Ναζί (κείμενα και φωτογραφίες), μαρτυρίες (επιζώντων, δραστών και αυτοπτών

μαρτύρων), και τα στατιστικά στοιχεία των χωρών υπό ναζιστική κατοχή.

Εβραίοι

Ο αντισημιτισμός ήταν διαδεδομένος στην Ευρώπη τις δεκαετίες του 1920 και 1930, παρότι

οι ρίζες του είναι πολύ παλιότερες. Η γεμάτη φανατισμό εκδοχή του φυλετικού

αντισημιτισμού του Αδόλφου Χίτλερ περιγράφηκε με λεπτομέρεια στο βιβλίο του «Ο Αγών

μου», το οποίο, αν και γενικά αγνοήθηκε όταν πρωτοεκδόθηκε το 1925, κυκλοφόρησε σε

πολλά αντίτυπα στη Γερμανία, όταν ο Χίτλερ απέκτησε πολιτική δύναμη.

Τον Απρίλιο του 1933, λίγο μετά την κατάληψη της εξουσίας από τον Χίτλερ , οι Ναζί υπό

την καθοδήγηση κυρίως του Γιούλιους Στράιχερ και των Ταγμάτων Εφόδου , οργάνωσαν

ένα μονοήμερο μποϊκοτάζ όλων των Εβραϊκών επιχειρήσεων της Γερμανίας. Μια σειρά

ολοένα και πιο σκληρών ρατσιστικών νόμων εκδόθηκαν σε μικρό χρονικό διάστημα.

Σύμφωνα με το «Νόμο για την Αποκατάσταση του Επαγγελματικού Δημόσιου Τομέα», που

ψηφίστηκε από το Ράιχσταγκ (βουλή ) τον Απρίλιο του 1933, όλοι οι Εβραίοι δημόσιοι

υπάλληλοι σε κρατικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο διοίκησης απολύθηκαν αμέσως ( ο

«Νόμος για την Αποκατάσταση του Επαγγελματικού Δημόσιου Τομέα» -- ο πρώτος

αντισημιτικός νόμος που ψηφίστηκε στη Γερμανία μετά την ένωσή της το 1871). Τον

ακολούθησαν οι Νόμοι της Νυρεμβέργης του 1935 που απαγόρευσαν το γάμο ανάμεσα σε

Εβραίους και μη Εβραίους, και αφαίρεσαν από όλους τους Εβραίους τη γερμανική τους

υπηκοότητα (ο επίσημος τίτλος που τους αποδόθηκε ήταν «υποκείμενα του κράτους») και

τα βασικά πολιτικά τους δικαιώματα, όπως για παράδειγμα το δικαίωμα της ψήφου.

Τ ο 1936 απαγορεύτηκε στους Εβραίους να ασκούν οποιοδήποτε εξειδικευμένο επάγγελμα,

εμποδίζοντάς τους ουσιαστικά από το να ασκούν οποιαδήποτε επίδραση στην εκπαίδευση

όλων των βαθμίδων, την πολιτική, την έρευνα και τη βιομηχανία. Στις 15 Νοέμβρη 1938,

απαγορεύτηκε στα παιδιά των Εβραίων να πηγαίνουν στα κανονικά σχολεία. Μέχρι τον

Απρίλιο του 1939, σχεδόν όλες οι Εβραϊκές εταιρείες είχαν είτε καταρρεύσει κάτω από το

βάρος της οικονομικής πίεσης και των ελάχιστων κερδών ή είχαν αναγκαστεί να πουληθούν

στη ναζιστική κυβέρνηση, σύμφωνα με την πολιτική «Αρειοποίησης» που ξεκίνησε να

εφαρμόζεται το 1937.

Με την έναρξη του πολέμου έγιναν μεγάλες σφαγές Εβραίων και, το Δεκέμβριο του 1941, ο

Χίτλερ αποφάσισε να εξοντώσει ολοκληρωτικά τους Εβραίους της Ευρώπης. Τον Ιανουάριο

του 1942, στη Διάσκεψη της Βάνζεε, οι Ναζί ηγέτες συζήτησαν τις λεπτομέρειες της

«Τελικής λύσης του Εβραϊκού ζητήματος» . Άρχισαν να απελαύνουν συστηματικά

πληθυσμούς Εβραίων από τα γκέτο και από όλες τις κατεχόμενες περιοχές προς τα επτά

στρατόπεδα που είχαν σχεδιαστεί ως στρατόπεδα θανάτου ή στρατόπεδα εξόντωσης: του

Άουσβιτς ΙΙ, του Μπέλζεκ, του Κέλμνο, του Μαϊντάνεκ, του Μάλυ Τρόστενετς, του

Σομπιμπόρ και της Τρεμπλίνκα ΙΙ.

Ακόμη και στα τελευταία στάδια του πολέμου, όταν πλέον η ναζιστική πολεμική μηχανή

είχε αρχίσει να διαλύεται, πολύτιμοι στρατιωτικοί πόροι , όπως καύσιμα, μεταφορές,

πυρομαχικά, στρατιώτες και βιομηχανική παραγωγή, αντί να κατευθύνονται στο πολεμικό

μέτωπο πήγαιναν στα στρατόπεδα θανάτου.

Μέχρι να τελειώσει ο πόλεμος, ένα μεγάλο μέρος τους Εβραϊκού πληθυσμού της Ευρώπης

είχε βρει το θάνατο στο Ολοκαύτωμα. Στην Πολωνία, όπου πριν τον πόλεμο βρισκόταν η

μεγαλύτερη Εβραϊκή κοινότητα του κόσμου, δολοφονήθηκε πάνω από το 90% του

Εβραϊκού πληθυσμού ή περίπου 3.000.000 άνθρωποι.

Η Ελλάδα, η Γιουγκοσλαβία, η Ουγγαρία, η Λιθουανία, η Βοημία, η Ολλανδία, η Σλοβακία

και η Λετονία έχασαν πάνω από το 70% του Εβραϊκού τους πληθυσμού. Το Βέλγιο, η

Ρουμανία, το Λουξεμβούργο, η Νορβηγία και η Εσθονία έχασαν περίπου τον μισό τους

Εβραϊκό πληθυσμό, η Σοβιετική Ένωση πάνω από ένα τρίτο, και ακόμη και χώρες , όπως η

Γαλλία και η Ιταλία είδαν το ένα τέταρτο του Εβραϊκού τους πληθυσμού να δολοφονείται. Η

Δανία μπόρεσε να φυγαδεύσει σχεδόν το σύνολο των Εβραίων της χώρας στη Σουηδία, που

ήταν ουδέτερη κατά τη διάρκεια του πολέμου. Χρησιμοποιώντας κάθε πλωτό μέσο, από

ψαροκάικα μέχρι πολυτελή γιοτ, οι Δανοί φυγάδευσαν τους Εβραίους ομοεθνείς τους,

γλιτώνοντάς τους από τον κίνδυνο.

Πολωνοί

Οι Πολωνοί αποτέλεσαν για τον Χίτλερ έναν από τους πρώτους στόχους προς εξόντωση,

όπως φαίνεται στην ομιλία του προς τους διοικητές της Βέρμαχτ , πριν την ναζιστική

εισβολή στην Πολωνία το 1939. Η διανόηση και οι επιφανείς πολίτες ή όσοι είχαν επιρροή

έγιναν οι κυρίως στόχοι, αν και σημειώθηκαν μερικές μαζικές δολοφονίες με θύματα από

τον γενικό πληθυσμό, καθώς και από άλλες σλαβικές ομάδες. Η Ναζιστική κατοχή της

Πολωνίας αποτέλεσε μια από τις μεγαλύτερες ωμότητες του Δεύτερου Παγκοσμίου

Πολέμου, έχοντας ως αποτέλεσμα το θάνατο τριών εκατομμυρίων και πάνω ανθρώπων,

επιπλέον των τριών εκατομμυρίων Εβραίων της Πολωνίας. Οι μελετητές διαφωνούν για το

κατά πόσον αυτοί οι θάνατοι μη Εβραίων Πολωνών πολιτών αποτελούν μέρος του

Ολοκαυτώματος, αν και δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία για τις γενοκτονικές προθέσεις των

Ναζί προς τους Πολωνούς. Τουλάχιστον 140.000 Πολωνοί στάλθηκαν στο Άουσβιτς,η δε

πολωνική διανόηση αποτέλεσε από τους πρωταρχικούς στόχους των Ναζί.

Ρώσοι, Ουκρανοί, Λευκορώσοι

Κατά της διάρκεια της Επιχείρησης Μπαρμπαρόσσα, της εισβολής των δυνάμεων του Άξονα

στη Σοβιετική Ένωση, εκατοντάδες χιλιάδες (έως και εκατομμύρια) αιχμάλωτων Σοβιετικών

στρατιωτών εκτελέστηκαν με συνοπτικές διαδικασίες από τα γερμανικά στρατεύματα

εισβολής (και ειδικά από τα ένοπλα - SS), πέθαναν κάτω από απάνθρωπες συνθήκες σε

γερμανικά στρατόπεδα αιχμαλώτων πολέμου ή στάλθηκαν στα στρατόπεδα εξόντωσης

προς εκτέλεση, απλά και μόνο επειδή ήταν σλαβικής καταγωγής. Χιλιάδες χωριά της ΕΣΣΔ

(στη Ρωσία, τη Λευκορωσία, την Ουκρανία) σβήστηκαν από το χάρτη, λίγο έως πολύ για τον

ίδιο λόγο. Κατά τη διάρκεια της κατοχής, οι Ρωσικές περιοχές του Λένινγκραντ, του Πσκοβ

και του Νόβγκοροντ έχασαν γύρω στο ένα τέταρτο του πληθυσμού τους. Ο Μποντάν

Βιτβίτσκι εκτίμησε ότι έως και το ένα τέταρτο όλων των δολοφονιών Σοβιετικών πολιτών

που διαπράχθηκαν από τους Ναζί και τους συμμάχους τους είχαν ρατσιστικά κίνητρα. Αυτό

το ποσοστό ισοδυναμεί με 5 εκατομμύρια Ρώσους πολίτες, 3 εκατομμύρια Ουκρανούς και

1,5 εκατομμύριο Λευκορώσους. Ο Εβραϊκός πληθυσμός της Λευκορωσίας εξολοθρεύτηκε

σχεδόν ολοκληρωτικά.

Κάποιοι σλαβικοί πληθυσμοί ωστόσο δεν έγιναν στόχος των Ναζί, επειδή συνεργάστηκαν

μαζί τους. Σλάβοι της Κροατίας, της Σλοβακίας και της Ουκρανικής Γαλικίας ήταν σύμμαχοι

των Ναζί και συμμετείχαν ως συνεργάτες στο Ολοκαύτωμα.

Τσιγγάνοι (Ρομά και Σίντι)

Η πληθυσμιακή αυτή ομάδα (Ρομά, Σίντι και Μανούς) πλήρωσε το μεγαλύτερο φόρο

αίματος από κάθε άλλη, αν οι δολοφονίες μελών της συγκριθούν με το συνολικό πληθυσμό

της. Η εκστρατεία του Χίτλερ για τη γενοκτονία των Ρομά πληθυσμών της Ευρώπης

περιελάμβανε μια ιδιαίτερα παράδοξη εφαρμογή της ναζιστικής «φυλετικής υγιεινής».

Μολονότι —παρά τα ρατσιστικά μέτρα—- κάποιες ομάδες Ρομά, συμπεριλαμβανομένων

κάποιων Σίντι και Λαλερί της Γερμανίας, γλίτωσαν τις διώξεις και το θάνατο, οι υπόλοιπες

ομάδες Ρομά είχαν την ίδια μεταχείριση με τους Εβραίους. Το 25-50% του πληθυσμού των

Τσιγγάνων δολοφονήθηκε, δηλαδή πάνω από 220.000 άνθρωποι. Στην Ανατολική Ευρώπη,

οι Τσιγγάνοι εκτοπίζονταν στα εβραϊκά γκέτο, εκτελούνταν από τα τάγματα ασφαλείας στα

χωριά τους, στέλνονταν στους θαλάμους αερίων του Άουσβιτς και της Τρεμπλίνκα.

Άτομα με ειδικές ανάγκες

Εκατοντάδες χιλιάδες ψυχικά ασθενείς και ανάπηροι άνθρωποι εξοντώθηκαν ,επίσης .

Ακολουθώντας μια πολιτική ευγονικής, βασισμένη στον ψευδοεπιστημονικό ρατσισμό, οι

Ναζί πίστευαν ότι οι ανάπηροι ήταν βάρος στην κοινωνία , επειδή η φροντίδα τους κόστιζε

στο κράτος σε υλικούς και ανθρώπινους πόρους, αλλά , κυρίως , επειδή η ύπαρξη ατόμων

με ψυχικές και βιολογικές αναπηρίες θεωρούνταν προσβολή στο Ναζιστικό ιδεώδες μιας

κοινωνίας αποτελούμενης από τέλειους Άρειους υπεράνθρωπους. Γύρω στα 400.000 άτομα

στειρώθηκαν υποχρεωτικά,επειδή έπασχαν από ψυχικές ασθένειες ή αναπηρίες που

πίστευαν ότι ήταν κληρονομικές. Τα άτομα με ειδικές ανάγκες ήταν ανάμεσα στους

πρώτους που δολοφονήθηκαν, και το Μουσείο του Ολοκαυτώματος των ΗΠΑ αναφέρει ότι

το Πρόγραμμα Ευθανασίας T-4, που ξεκίνησε το 1939, έγινε το «πρότυπο» για μελλοντικές

μαζικές δολοφονίες από το Ναζιστικό καθεστώς. Το Πρόγραμμα Τ-4 δημιουργήθηκε για να

διατηρήσει την «καθαρότητα» της λεγόμενης Άρειας φυλής με τη συστηματική δολοφονία

παιδιών και ενηλίκων που είχαν γεννηθεί με παραμορφώσεις ή υπέφεραν από ψυχικές

ασθένειες. Υπολογίζεται ότι συνολικά 200.000 άνθρωποι θανατώθηκαν ως αποτέλεσμα

αυτού του προγράμματος.

Κομμουνιστές

Μετά τον εμπρησμό του Ράιχσταγκ ( Βουλής) στις 27 Φεβρουαρίου 1933, μια

σκηνοθετημένη επίθεση για την οποία κατηγορήθηκαν οι κομμουνιστές, ο Χίτλερ κήρυξε

κατάσταση εκτάκτου ανάγκης και υποχρέωσε τον Χίντενμπουργκ ( πρόεδρο της

Σοσιαλδημοκρατίας ) να υπογράψει το Διάταγμα για τον εμπρησμό του Ράιχσταγκ, το οποίο

ανέστειλε, για όλο το υπόλοιπο της ύπαρξης του Τρίτου Ράιχ, το Σύνταγμα της Βαϊμάρης .

Το ίδιο βράδυ του εμπρησμού συνελήφθησαν πάνω από 10.000 κομμουνιστές και

σοσιαλδημοκράτες. Επίσης, στις 9 Μαρτίου του 1933, τρεις Βούλγαροι κομμουνιστές, ο

Γκεόργκι Ντιμιτρόφ, ο Βασίλ Τάνεφ και ο Μπλαγκόι Ποπώφ, μέλη της Κομιντέρν,

συνελήφθησαν και κατηγορήθηκαν ψευδώς ως συνένοχοι για τον εμπρησμό.

Ως αποτέλεσμα αυτών των γεγονότων, το Κομμουνιστικό Κόμμα Γερμανίας (KPD) έγινε το

πρώτο κόμμα που τέθηκε εκτός νόμου, την 1 Μαρτίου 1933, με τη δικαιολογία ότι

προετοίμαζε πραξικόπημα. Αυτό επέτρεψε στο Ναζιστικό Κόμμα να περάσει τον

Εξουσιοδοτικό Νόμο, που επέτρεπε στον Καγκελάριο Χίτλερ και το υπουργικό του

συμβούλιο να νομοθετούν χωρίς έγκριση του Ράιχσταγκ. Αυτοί οι δυο νόμοι σηματοδοτούν

την εφαρμογή του Gleichschaltung («συγχρονισμός»), την απαρχή δηλαδή του

ολοκληρωτικού καθεστώτος των Ναζί.

Στις 2 Μαΐου 1933, την επομένη της εργατικής γιορτής της Πρωτομαγιάς, η συνομοσπονδία

σωματείων ADGB διαλύθηκε δια της βίας, καθώς μονάδες της SA και της NSBO (Κρατικής

Ασφάλειας) κατέλαβαν τα γραφεία της και οι ηγέτες της συνομοσπονδίας οδηγήθηκαν στη

φυλακή. Άλλες σημαντικές συνομοσπονδίες εξαναγκάστηκαν να συγχωνευθούν με το

Γερμανικό Μέτωπο Εργασίας (DAF)) τους επόμενους μήνες.

Γύρω στους 100.000 κομμουνιστές δολοφονήθηκαν, όντας από τους πρώτους, μαζί με τα

άτομα με ειδικές ανάγκες, που στάλθηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Πριν, είχαν γίνει

προσπάθειες να τους στειρώσουν με τη χρήση ακτίνων Χ. Οι Γερμανοί κομμουνιστές

προκαλούσαν ανησυχία στον Χίτλερ λόγω των δεσμών τους με τη Σοβιετική Ένωση και την

Εβραϊκή κοινότητα, καθώς και ως απειλή προς το γερμανικό φασισμό. Ο Χίτλερ πιθανόν να

πήρε υπόψη του και το γεγονός ότι ο ίδιος ο Μαρξ ήταν Εβραίος.

Μασόνοι

Στο βιβλίο «Ο Αγών μου», ο Χίτλερ γράφει ότι «η Μασονία έχει υποταχθεί στους Εβραίους

και έχει γίνει ένα «τέλειο εργαλείο» για να προωθούν τους σκοπούς τους και να εμπλέκουν

τα ανώτερα στρώματα της κοινωνίας στα υποτιθέμενα σχέδιά τους .»

Με τον «Εξουσιοδοτικό νόμο» ο υπουργός Εσωτερικών της κυβέρνησης των Ναζί διέταξε τη

διάλυση των Μασονικών οργανώσεων και τη δήμευση της περιουσίας όλων των Στοών,

δηλώνοντας πως όσοι ήταν μέλη μασονικής Στοάς, όταν ο Χίτλερ πήρε την εξουσία το

Γενάρη του 1933, δεν επιτρεπόταν να παίρνουν αξιώματα μέσα στο Ναζιστικό κόμμα ή τα

παραστρατιωτικά παρακλάδια του, και απαγορευόταν να διορίζονται ως δημόσιοι

υπάλληλοι. Καθώς η Μασονία θεωρούνταν ιδεολογικός αντίπαλος του Ναζισμού όσον

αφορά την κοσμοθεωρία της , ιδρύθηκαν ειδικά τμήματα της Υπηρεσίας Ασφαλείας του

Ράιχ, προκειμένου να ασχοληθούν με τους Μασόνους.

Τον Αύγουστο του 1935, ως Φύρερ και Καγκελάριος της Γερμανίας, ο Χίτλερ ανακοίνωσε

στην επίσημη εφημερίδα του Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος «Λαϊκός Παρατηρητής» την

οριστική διάλυση όλων των Μασονικών Στοών της Γερμανίας.(Σύμφωνα με μια συντηρητική

εκτίμηση, συνολικά πάνω από 80.000 Μασόνοι από όλη την Ευρώπη έχασαν τη ζωή τους).

Ομοφυλόφιλοι

Οι ομοφυλόφιλοι αποτέλεσαν επίσης στόχο για το Ολοκαύτωμα, καθώς η ομοφυλοφιλία

θεωρούνταν ασύμβατη με το Ναζισμό, λόγω της αδυναμίας των ομοφυλόφιλων να

αναπαραγάγουν την κυρίαρχη φυλή. Αυτή η άποψη συνδυαζόταν με την ομοφοβία και την

πεποίθηση που έτρεφαν οι Ναζί ότι η ομοφυλοφιλία μπορεί να είναι μεταδοτική.Πάνω από

ένα εκατομμύριο ομοφυλόφιλοι Γερμανοί έγιναν στόχος, από τους οποίους 100.000

συνελήφθησαν και 50.000 φυλακίστηκαν ως καταδικασμένοι ομοφυλόφιλοι. Ένας

επιπλέον άγνωστος αριθμός εγκλείστηκε σε κρατικά ψυχιατρεία. Εκατοντάδες Ευρωπαίοι

ομοφυλόφιλοι που ζούσαν σε κατεχόμενες χώρες ευνουχίθηκαν βάσει δικαστικής

απόφασης. Οι θάνατοι τουλάχιστον 15.000 ομοφυλόφιλων αντρών σε στρατόπεδα

συγκέντρωσης έχουν καταγραφεί επίσημα, αλλά είναι δύσκολο να καθοριστεί ακριβώς

πόσοι ομοφυλόφιλοι πέθαναν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Κάποιοι ομοφυλόφιλοι

χρησιμοποιήθηκαν επίσης σε ιατρικά πειράματα. Σύμφωνα με τον Χάιντς Χέγκερ, στα

στρατόπεδα συγκέντρωσης οι ομοφυλόφιλοι «είχαν μεγαλύτερο ποσοστό θνησιμότητας σε

σχέση με άλλες σχετικά μικρές ομάδες θυμάτων, όπως οι Μάρτυρες του Ιεχωβά και οι

πολιτικοί κρατούμενοι». Οι ομοφυλόφιλες γυναίκες δεν είχαν συνήθως την ίδια

μεταχείριση με τους ομοφυλόφιλους άντρες. Χαρακτηρίζονταν μεν ως «αντικοινωνικές»,

αλλά σπάνια στέλνονταν στα στρατόπεδα λόγω της ομοφυλοφιλικής τους προτίμησης.

Μάρτυρες του Ιεχωβά

Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά ήταν η μόνη θρησκευτική ομάδα η οποία, αν και τα μέλη της ήταν

κατεξοχήν γερμανικής καταγωγής, έγινε στόχος του Ναζιστικού καθεστώτος. Υπολογίζεται

ότι, από τους συνολικά 25.000 Μάρτυρες του Ιεχωβά στη Γερμανία και σε χώρες που

βρίσκονταν υπό την κατοχή των Ναζί, περίπου 4.200-10.000 κλείστηκαν σε στρατόπεδα

συγκέντρωσης και γύρω στους 1.500-5.000 έχασαν τη ζωή τους λόγω των θρησκευτικών

τους πεποιθήσεων. Πιο συγκεκριμένα, αρνούνταν να αναμειχθούν σε πολιτικά ζητήματα, να

εγγραφούν στο ναζιστικό κόμμα, να αποδώσουν χαιρετισμό λέγοντας «Χάιλ Χίτλερ» (που

σημαίνει «Υγεία στον Χίτλερ» ή «Ζήτω ο Χίτλερ») και να υπηρετήσουν στο γερμανικό

στρατό.

Άλλοι

Κληρικοί και διανοούμενοι

Μερικά μέλη του Καθολικού κλήρου δολοφονήθηκαν από τους Ναζί, πολλά από τα οποία

είτε είχαν Εβραϊκή καταγωγή, όπως η μοναχή Έντιτ Στάιν, ή δολοφονήθηκαν κατά τη

διάρκεια της Ναζιστικής εκστρατείας κατά της Πολωνικής διανόησης. Στις χώρες όπου

καθολικοί ιερωμένοι είχαν ανοιχτά καταγγείλει τις πρακτικές των Ναζί (όπως στην

Ολλανδία και την Πολωνία, όπου επίσκοποι και ιερείς είχαν διαμαρτυρηθεί για τις

απελάσεις των Εβραίων), τα μέλη του κλήρου είτε απειλήθηκαν με απέλαση και

φυλακίστηκαν (όπως στην περίπτωση του Γερμανού επισκόπου Κλέμενς φον Γκάλεν) ή

στάλθηκαν κατευθείαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης (όπως στην περίπτωση του

Ολλανδού Καρμελίτη ιερέα Τίτους Μπράντσμα και του Πολωνού Μαξιμίλιαν Κόλμπε) .Τα

μέλη του Προτεσταντικού κλήρου, όπως εκείνα που ίδρυσαν την αντιναζιστική Εκκλησία της

Ομολογίας, διώχθηκαν επίσης.

Εντούτοις, ως σύνολο, οι Εκκλησίες, τόσο στη Γερμανία όσο και στην Ιταλία, δεν

αντιτάχθηκαν στο Ναζιστικό καθεστώς. Προτεστάντες και Καθολικοί δέχτηκαν

αδιαμαρτύρητα το Γ' Ράιχ. Μάλιστα ο Χίτλερ το 1933, έξι μήνες μετά τη άνοδό του στην

εξουσία, μέσω του αντικαγκελάριου Φον Πάπεν σύναψε κονκορδάτο (θρησκ.συνθήκη) με

το Βατικανό, το οποίο είχε αποκτήσει κρατική υπόσταση το 1929 με τη σύμπραξη του

Μουσολίνι.

Ασιάτες και Αφρογερμανοί

Οι Αφρογερμανοί και Ασιάτες κάτοικοι της Γερμανίας, καθώς και οι αφρικάνικης καταγωγής

αιχμάλωτοι πολέμου, ήταν επίσης θύματα, και συχνά κρατούνταν ξεχωριστά από τους

υπόλοιπους κρατούμενους. Η Ιαπωνία, που στις 27 Σεπτεμβρίου 1940 είχε υπογράψει το

Τριμερές Σύμφωνο με τη Γερμανία και την Ιταλία, θεωρούνταν μέλος του Άξονα, και κανείς

Γιαπωνέζος δεν φυλακίστηκε ή δολοφονήθηκε από πρόθεση

Σέρβοι

Μια άλλη ομάδα θυμάτων του Ολοκαυτώματος ήταν οι Σέρβοι στο Ανεξάρτητο Κράτος της

Κροατίας. Οι εκτιμήσεις για τον αριθμό των Σέρβων που δολοφονήθηκαν είναι αντικείμενο

πρόσφατης αντιπαράθεσης. Το κέντρο Σίμον Βίζενταλ, γερμανικές πηγές του Β΄ Π.Π.,

ιστορικοί της εποχής του Τίτο από τη Σερβία και οι περισσότερες Σερβικές πηγές

αναφέρουν αριθμούς άνω του 1.000.000, αλλά μερικές κροατικές πηγές εκτιμούν τον

αριθμό γύρω στις 330-390.000, με τις 45-52.000 από τα θύματα να έχουν δολοφονηθεί στο

στρατόπεδο συγκέντρωσης Γιασένοβατς. Η γενοκτονία των Σέρβων από τους Ουστάσι ήταν

ίσως η μοναδική περίπτωση ,που οι Γερμανοί (καθώς και οι Ιταλοί), συμπεριλαμβανομένων

στρατιωτών των SS, παρενέβησαν για να προστατέψουν τα θύματα από τις ενέργειες των

συνεργατών τους – υπερενθουσιώδεις Κροάτες Ουστάσι, που άρχισαν μαζικές δολοφονίες

σε ρυθμούς ανήκουστους για την εποχή (από την εγκατάσταση ήδη του καθεστώτος-

μαριονέτα), αναγκάζοντας τους αηδιασμένους Γερμανούς να περιορίσουν τη δράση του

κατοχικού καθεστώτος. Ο βασικός νους πίσω από το Κροατικό Ολοκαύτωμα των Σέρβων

ήταν ο Μίλε Μπούντακ.

Η γενοκτονία των Σέρβων είχε θρησκευτικό υπόβαθρο. Παρά το γεγονός ότι τόσο οι

Κροάτες όσο και οι Σέρβοι είναι Σλάβοι, και μιλούν σχεδόν την ίδια γλώσσα, οι Σέρβοι είναι

Ορθόδοξοι χριστιανοί και οι Κροάτες Καθολικοί. Η ανάμειξη του Καθολικού κλήρου ήταν

σημαντική, αφού η αναγκαστική μεταστροφή στον Καθολικισμό ήταν μερικές φορές η μόνη

εναλλακτική εκτός από το θάνατο, και μέλη από οργανώσεις όπως οι Καθολικοί

Σταυροφόροι ήταν από τους πιο ενθουσιώδεις και γνωστούς δράστες της γενοκτονίας. Ο

διοικητής του στρατοπέδου Γιασένοβατς, ο Μίροσλαβ Φιλιππόβιτς ήταν Καθολικός

κοσμοκαλόγερος. Οι φόνοι γίνονταν τόσο στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, όσο και

καταστρέφοντας χωριά, καίγοντας Ορθόδοξες εκκλησίες όπου είχαν στοιβαχτεί με τη βία

Σέρβοι κλπ.

Απολογισμός των θυμάτων

Ο ακριβής αριθμός των ανθρώπων που δολοφονήθηκαν από το ναζιστικό καθεστώς μπορεί

να μη γίνει ποτέ γνωστός, αλλά μελετητές του θέματος, χρησιμοποιώντας διάφορες

μεθόδους υπολογισμού, έχουν σε γενικές γραμμές συμφωνήσει σε μια γενική εκτίμηση του

αριθμού των θυμάτων. Πρόσφατα αποχαρακτηρισμένα Βρετανικά και Σοβιετικά έγγραφα

έχουν δείξει ότι το σύνολο των θυμάτων μπορεί να είναι κάπως υψηλότερο απ' ό,τι

πιστευόταν. Πάντως, οι εκτιμήσεις που ακολουθούν θεωρούνται εξαιρετικά αξιόπιστες:

5,1-6 εκατομμύρια Εβραίοι, συμπεριλαμβανομένων 3,0-3,5 εκατομμυρίων Πολωνών

Εβραίων

1,8-1,9 εκατομμύρια μη-Εβραίοι Πολωνοί (αριθμός που περιλαμβάνει όλους εκείνους που

δολοφονήθηκαν σε εκτελέσεις ή εκείνους που πέθαναν σε φυλακές, αναγκαστική εργασία

και στρατόπεδα συγκέντρωσης, καθώς και πολίτες που βρήκαν το θάνατο κατά τη

γερμανική εισβολή του 1939 και την Εξέγερση της Βαρσοβίας του 1944 .

250.000 Τσιγγάνοι (Ρομά και Σίντι)

200.000 άτομα με ειδικές ανάγκες

100.000 Κομμουνιστές

80.000 Μασόνοι

15.000 ομοφυλόφιλοι

2.500-5.000 Μάρτυρες του Ιεχωβά

330.000-1,2 εκατομμύρια Σέρβοι, που δολοφονήθηκαν από Κροάτες Ναζί

Υπολογίζεται ότι πάνω από ένα εκατομμύριο παιδιά περιλαμβάνονται στα άτομα που

θανατώθηκαν κατά τη διάρκεια της Ναζιστικής κυριαρχίας στη Γερμανία και στην

κατεχόμενη Ευρώπη .

Χάρτης του Δεκέμβρη του 1941 με τον τίτλο «Εκτελέσεις Εβραίων» από την αναφορά ενός

διοικητή τάγματος θανάτου , διαβαθμισμένος ως «Απόρρητο ζήτημα του Ράιχ», δείχνει τον

αριθμό των Εβραίων που εκτελέστηκαν στις Βαλτικές χώρες , και στο κάτω μέρος γράφει:

«ο εκτιμώμενος αριθμός των Εβραίων που ακόμη απομένουν είναι 128.000». Η Εσθονία

είναι σημειωμένη ως judenfrei («απαλλαγμένη από Εβραίους»)

Η Λούσυ Νταβίντοβιτς χρησιμοποίησε προπολεμικές στατιστικές απογραφών για να

εκτιμήσει ότι πέθαναν 5,934 εκατομμύρια Εβραίων. Η χρήση των επίσημων απογραφών

μπορεί να οδηγήσει σε μετριοπαθείς εκτιμήσεις, καθώς πολλοί θάνατοι και γεννήσεις δεν

καταγράφονταν στις μικρές πόλεις και στα χωριά. Ένας άλλος λόγος που κάποιοι θεωρούν

τον αριθμό χαμηλό είναι ότι πολλά αρχεία καταστράφηκαν κατά τον πόλεμο.

Οι παρακάτω πληθυσμιακές ομάδες έγιναν, επίσης, στόχος από το Ναζιστικό καθεστώς,

αλλά οι αποδείξεις για το ότι οι Ναζί τους δολοφονούσαν συστηματικά με σκοπό

αποκλειστικά τη γενοκτονία είναι λίγες, σε σχέση με αυτές για τις πιο πάνω πληθυσμιακές

ομάδες.

3,5-6 εκατομμύρια Σλάβοι πολίτες

2,5-4 εκατομμύρια Σοβιετικοί αιχμάλωτοι πολέμου

1-1,5 εκατομμύρια πολιτικά διαφωνούντες

Επιπλέον, οι σύμμαχοι των Ναζί, το καθεστώς των Ουστάσι στην Κροατία διεξήγαγε τις

δικές του επιχειρήσεις μαζικής εξόντωσης εναντίον των Σέρβων, με αποτέλεσμα το θάνατο

τουλάχιστον 330.000-390.000 Σέρβων.

Μια περίληψη των εκτιμήσεων διάφορων πηγών για τον αριθμό των θυμάτων του

Ναζιστικού καθεστώτος δίνεται στον διαδικτυακό άτλαντα της ιστορίας του 20ού αιώνα του

Μάθιου Γουάιτ.

Στρατόπεδα συγκέντρωσης

Ξεκινώντας στα 1933, οι Ναζί δημιούργησαν στρατόπεδα συγκέντρωσης μέσα στη

Γερμανία, πολλά από τα οποία ιδρύθηκαν από τις τοπικές αρχές, για την κράτηση πολιτικών

κρατουμένων και «ανεπιθύμητων». Αυτά τα πρώιμα στρατόπεδα συγκέντρωσης υπάχθηκαν

τελικά σε μια κεντρική διοίκηση και, μέχρι το 1939, είχαν δημιουργηθεί έξι μεγάλα

στρατόπεδα συγκέντρωσης. Μετά το 1939 και το ξέσπασμα του πολέμου, τα στρατόπεδα

συγκέντρωσης μετατράπηκαν σε μέρη όπου τα θύματα των Ναζί, μεταξύ άλλων Εβραίοι και

αιχμάλωτοι πολέμου, είτε δολοφονούνταν είτε αναγκάζονταν να εργαστούν σαν σκλάβοι,

και κρατούνταν σε καθεστώς υποσιτισμού και βασανισμών.

Κατά τη διάρκεια του πολέμου, τα στρατόπεδα συγκέντρωσης για τους Εβραίους και τους

άλλους «ανεπιθύμητους» εξαπλώθηκαν σε όλη την Ευρώπη, καθώς ιδρύθηκαν νέα

στρατόπεδα «ανεπιθύμητων» πληθυσμών κοντά στα αστικά κέντρα, συχνά σε μέρη όπου

υπήρχαν μεγάλοι Εβραϊκοί, Πολωνικοί, κομμουνιστικοί ή Ρομά πληθυσμοί. Τα περισσότερα

βρίσκονταν στην περιοχή της Κεντρικής Κυβέρνησης της Πολωνίας, αλλά υπήρχαν

στρατόπεδα σε όλες τις χώρες που κατέκτησαν οι Ναζί. Η μεταφορά των κρατουμένων

συχνά γινόταν κάτω από απάνθρωπες συνθήκες, με φορτηγά τραίνα μέσα στα οποία

πολλοί πέθαιναν πριν φτάσουν στον προορισμό τους. Στρατόπεδα συγκέντρωσης

λειτουργούσαν και στην ίδια τη Γερμανία, και παρότι δεν ήταν σχεδιασμένα ως στρατόπεδα

συστηματικής εξόντωσης, πολλοί κρατούμενοι πέθαναν λόγω των άθλιων συνθηκών ή

εκτελέστηκαν.

Τα Πογκρόμ (οργανωμένες μαζικές πράξεις βίας )( 1938-1941)

Πολλοί μελετητές θεωρούν ως απαρχή του Ολοκαυτώματος τις αντιεβραϊκές ταραχές της

«Νύχτας των Κρυστάλλων» στις 9 Νοεμβρίου 1938, όταν οι Εβραίοι και οι ιδιοκτησίες τους

έγιναν στόχος επιθέσεων σε ολόκληρη τη Γερμανία. Περίπου 100 Εβραίοι δολοφονήθηκαν

κι άλλες 30.000 στάλθηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, ενώ 7.000 καταστήματα που

ανήκαν σε Εβραίους και 1.574 Συναγωγές (σχεδόν το σύνολο των Συναγωγών στη Γερμανία)

καταστράφηκαν μερικώς ή ολοσχερώς. Παρόμοια γεγονότα έγιναν σχεδόν ταυτόχρονα και

στη Βιέννη.

Έγιναν επίσης και κάποια πογκρόμ από τοπικούς, μη-γερμανικούς πληθυσμούς κατά τη

διάρκεια του πολέμου, κάποια με την ενθάρρυνση των Γερμανών και κάποια με

πρωτοβουλία των ντόπιων. Τέτοια ήταν το πογκρόμ του Ιασίου στη Ρουμανία, στις 30

Ιουνίου 1941, όταν περίπου 14.000 Εβραίοι δολοφονήθηκαν από ντόπιους κατοίκους και

την αστυνομία, και το πογκρόμ του Τζεντβάμπνε, όπου 380 με 1.600 Εβραίοι

δολοφονήθηκαν από τους Πολωνούς γείτονές τους.

Ευθανασία (1939-1941)

Το «Πρόγραμμα Ευθανασίας Τ-4» ξεκίνησε με σκοπό να «διατηρήσει τη γενετική

καθαρότητα» του Γερμανικού πληθυσμού, μέσω της συστηματικής δολοφονίας Γερμανών

πολιτών που ήταν παραμορφωμένοι, άτομα με ειδικές ανάγκες, ανάπηροι, ή έπασχαν από

ψυχικά νοσήματα. Από το 1939 ως το 1941, πάνω από 200.000 άνθρωποι δολοφονήθηκαν

στα πλαίσια του προγράμματος.

Τα Γκέτο (1940-1945)

Έπειτα από την εισβολή στην Πολωνία, οι ναζί δημιούργησαν γκέτο όπου φυλακίζονταν οι

Εβραίοι και μερικοί Ρομά (Τσιγγάνοι)), μέχρι τελικά να μεταφερθούν στα στρατόπεδα

συγκέντρωσης και να δολοφονηθούν. Το Γκέτο της Βαρσοβίας ήταν το μεγαλύτερο με

380.000 κρατούμενους και το Γκέτο του Λοτζ, το δεύτερο μεγαλύτερο, με 160.000 περίπου

κρατούμενους. Γκέτο ιδρύθηκαν και σε άλλες πόλεις. Τα γκέτο ιδρύθηκαν την περίοδο

1940-1941 και αμέσως

μετατράπηκαν σε εξαιρετικά συνωστισμένες φυλακές. Παρόλο που το Γκέτο της Βαρσοβίας

φιλοξενούσε το 30% του πληθυσμού της Βαρσοβίας, καταλάμβανε μόλις το 2.4% της

έκτασης της πόλης, με μέσο όρο 9.2 ανθρώπους ανά δωμάτιο. Από το 1940 έως το 1942, οι

αρρώστιες (κυρίως τύφος) και η πείνα σκότωσαν εκατοντάδες χιλιάδες Εβραίους

κρατούμενους στα γκέτο.

Στις 19 Ιουλίου 1942, ο Χάινριχ Χίμλερ διέταξε να αρχίσει η μεταφορά των Εβραίων από τα

γκέτο στα στρατόπεδα θανάτου. Στις 22 Ιουλίου 1942 ξεκίνησε η μεταφορά των κατοίκων

του γκέτο της Βαρσοβίας. Μέσα στις επόμενες 52 ημέρες (μέχρι τις 12 Σεπτέμβρη του '42),

περίπου 300.000 άνθρωποι από τη Βαρσοβία και μόνο είχαν μεταφερθεί με τραίνα στο

Στρατόπεδο εξόντωσης Τρεμπλίνκα. Πολλά ακόμη γκέτο εκκενώθηκαν τελείως. Υπήρξαν

προσπάθειες ένοπλης αντίστασης στα γκέτο κατά τη διάρκεια του 1943, όπως η Εξέγερση

του Γκέτο της Βαρσοβίας και η Εξέγερση του γκέτο του Μπιάλιστοκ, όμως δεν μπόρεσαν να

αναμετρηθούν με τον ισχυρότερο γερμανικό στρατό, και οι συμμετέχοντες Εβραίοι είτε

εκτελέστηκαν είτε στάλθηκαν στα στρατόπεδα εξόντωσης.

Στρατόπεδα εξόντωσης (1942-1945)

Το Δεκέμβρη του 1941, οι Ναζί έθεσαν σε λειτουργία το στρατόπεδο του Κέλμνο, το πρώτο

από αυτά που θα γίνονταν γνωστά ως στρατόπεδα εξόντωσης, των οποίων μοναδικός

σκοπός ήταν οι δολοφονίες σε μαζική κλίμακα, σε αντίθεση με τα στρατόπεδα εργασίας ή

συγκέντρωσης. Πάνω από τρία εκατομμύρια Εβραίοι θα πέθαιναν σε αυτά τα στρατόπεδα

εξόντωσης.

Οι δολοφονίες γίνονταν με δηλητηριώδες αέριο, συνήθως σε θαλάμους αερίων, αν και

πολλοί κρατούμενοι δολοφονήθηκαν με μαζικές εκτελέσεις από πυροβόλα όπλα,

απαγχονισμούς και άλλους, ιδιαίτερα βάρβαρους τρόπους. Τα πτώματα των

δολοφονημένων καίγονταν σε κρεματόρια (εκτός από το Στρατόπεδο εξόντωσης

Σομπιμπόρ, όπου καίγονταν σε υπαίθριες πυρές), και οι στάχτες θάβονταν ή σκορπίζονταν.

Το 1942, οι Ναζί ξεκίνησαν την πιο καταστροφική φάση του Ολοκαυτώματος με την

Επιχείρηση Ράινχαρντ, ιδρύοντας τα στρατόπεδα εξόντωσης Μπέλζεκ, Σομπιμπόρ,

Μαϊντάνεκ και Τρεμπλίνκα. Περισσότεροι από 1,7 εκατομμύρια Εβραίοι δολοφονήθηκαν

στα τρία στρατόπεδα της Επιχείρησης Ράινχαρτ μέχρι τον Οκτώβριο του 1943. Το

μεγαλύτερο στρατόπεδο θανάτου ήταν το Στρατόπεδο συγκέντρωσης Άουσβιτς, που

περιελάμβανε ένα στρατόπεδο εργασίας (το Άουσβιτς) και ένα στρατόπεδο εξόντωσης (το

Μπίρκεναου). Το Μπίρκεναου λειτουργούσε με τέσσερις θαλάμους αερίων και κρεματόρια.

Σε αυτό το στρατόπεδο διαπράχθηκαν οι δολοφονίες περίπου ενός εκατομμυρίου Εβραίων

(στους οποίους περιλαμβάνονταν 438.000 Εβραίοι από την Ουγγαρία, που θανατώθηκαν

μέσα σε διάστημα λίγων μηνών), 75.000 Πολωνών και ομοφυλόφιλων, και περίπου 19.000

αθιγγάνων. Στο αποκορύφωμα της λειτουργίας του, στους θαλάμους αερίων του

Μπίρκεναου έβρισκαν το θάνατο περίπου οκτώ χιλιάδες άνθρωποι την ημέρα.

Κατά την άφιξή τους στα στρατόπεδα αυτά, η διαλογή των κρατουμένων γινόταν σε δυο

ομάδες: Η πρώτη ομάδα περιελάμβανε εκείνους που ήταν πολύ αδύναμοι ή άρρωστοι για

να εργασθούν. Αυτοί οδηγούνταν κατευθείαν στους θαλάμους αερίων (συχνά

καμουφλαρισμένους σαν ντους) και τα πτώματά τους καίγονταν. Στη δεύτερη ομάδα

ανήκαν όσοι χρησιμοποιούνταν σαν σκλάβοι στο στρατόπεδο και στις βιομηχανίες ή στις

επιχειρήσεις της περιοχής. Οι Ναζί ανάγκαζαν, επίσης, ορισμένους κρατούμενους να

εργάζονται στη συλλογή και καταστροφή των πτωμάτων, και να τα ακρωτηριάζουν όποτε

χρειαζόταν. Τα χρυσά δόντια αφαιρούνταν από τα πτώματα, όπως και τα γυαλιά όρασης

αλλά και τα μαλλιά των γυναικών (που τους τα ξύριζαν πριν τις θανατώσουν) και

χρησιμοποιούνταν για να κατασκευασθούν, μεταξύ άλλων, υφάσματα και κάλτσες.

Πορείες θανάτου και απελευθέρωση (1944-1945)

Καθώς οι στρατιές των συμμάχων περικύκλωσαν τις γερμανικές δυνάμεις το 1944, οι

Γερμανοί αποφάσισαν να εγκαταλείψουν τα στρατόπεδα εξόντωσης, κρύβοντας ή

καταστρέφοντας τις αποδείξεις για τις θηριωδίες που διαπράχθηκαν εκεί. Ανάγκασαν τους

κρατούμενους, που ήδη ήταν σε άθλια κατάσταση μετά από μήνες ή και χρόνια

υποσιτισμού και κακομεταχείρισης, σε πορείες δεκάδων χιλιομέτρων μέσα στο χιόνι από τα

στρατόπεδα σε σιδηροδρομικούς σταθμούς. Οι κρατούμενοι κατόπιν ταξίδευαν για μέρες

χωρίς φαγητό σε ανοιχτά βαγόνια φορτηγών τρένων, και ξανά εξαναγκάζονταν σε πορεία

μέχρι το καινούργιο στρατόπεδο. Αυτοί που καθυστερούσαν ή έπεφταν εκτελούνταν επί

τόπου. Η μεγαλύτερη και πιο γνωστή πορεία θανάτου έγινε τον Ιανουάριο του 1945, καθώς

ο Σοβιετικός στρατός προέλαυνε στην Πολωνία. Εννιά μέρες πριν οι Σοβιετικοί φτάσουν στο

στρατόπεδο εξόντωσης του Άουσβιτς, οι Ναζί εξανάγκασαν 60.000 κρατούμενους σε πορεία

εξήντα χιλιομέτρων μέχρι το Βόντισλαβ, όπου τους επιβίβασαν σε τρένα. Περίπου 15.000

άνθρωποι πέθαναν καθ' οδόν.

Το πρώτο μεγάλο στρατόπεδο ανακαλύφθηκε τον Ιούλιο του 1944 από τους Σοβιετικούς, οι

οποίοι τελικά απελευθέρωσαν το Άουσβιτς το Γενάρη του 1945. Στα περισσότερα από τα

στρατόπεδα που απελευθέρωσαν οι Σοβιετικοί , οι κρατούμενοι είχαν ήδη μετακινηθεί με

πορείες θανάτου, από τις οποίες γλύτωσαν μόνο μερικές χιλιάδες κρατούμενοι. Άλλα

στρατόπεδα απελευθερώθηκαν από τους Αμερικανούς και Βρετανούς, όπως το στρατόπεδο

συγκέντρωσης Μπέργκεν-Μπέλζεν στις 15 Απριλίου. Στο στρατόπεδο βρέθηκαν περίπου

60.000 κρατούμενοι, όμως 10.000 από αυτούς πέθαναν από ασθένειες ή υποσιτισμό τις

πρώτες βδομάδες μετά την απελευθέρωση.

Αντίσταση

Λόγω της σχολαστικής οργάνωσης και της ανώτερης στρατιωτικής ισχύος του ναζιστικού

κράτους και των υποστηρικτών του, μονάχα λίγοι από τους Εβραίους και τα άλλα θύματα

του Ολοκαυτώματος μπόρεσαν να αντισταθούν στις μαζικές δολοφονίες. Υπήρξαν, παρ'όλα

αυτά, πολλές προσπάθειες αντίστασης με τη μια ή την άλλη μορφή.

Η μεγαλύτερη προσπάθεια οργανωμένης εβραϊκής αντίστασης ήταν η εξέγερση του Γκέτο

της Βαρσοβίας, το Μάιο-Απρίλιο του 1943, καθώς η τελική φάση των απελάσεων από το

γκέτο προς τα στρατόπεδα εξόντωσης ήταν έτοιμη να ξεκινήσει. Η Εβραϊκή Οργάνωση

Αγώνα (ΖΟΒ) και άλλες μικρότερες μπόρεσαν να αντισταθούν στους Ναζί για 27 μέρες, πριν

οι εξεγερμένοι να σκοτωθούν μέχρις ενός. Υπήρξαν και άλλες εξεγέρσεις στα γκέτο, αν και

καμιά δεν είχε επιτυχίες απέναντι στον ανώτερο γερμανικό στρατό.

Έγιναν επίσης σημαντικές προσπάθειες αντίστασης σε τρία από τα στρατόπεδα εξόντωσης.

Τον Αύγουστο του 1943 σημειώθηκε εξέγερση στο στρατόπεδο εξόντωσης Τρεμπλίνκα.

Πολλά κτίρια κάηκαν ολοσχερώς και εβδομήντα κρατούμενοι απέδρασαν, όμως 1.500

σκοτώθηκαν. Η λειτουργία των θαλάμων αερίων διακόπηκε για ένα μήνα. Τον Οκτώβρη του

1943 έγινε άλλη μια εξέγερση στο στρατόπεδο εξόντωσης Σομπιμπόρ. Αυτή ήταν πιο

επιτυχημένη: 11 φρουροί των SS σκοτώθηκαν, και περίπου 300 από τους 600 κρατούμενους

του στρατοπέδου δραπέτευσαν. Η απόδραση ανάγκασε τους Ναζί να κλείσουν το

στρατόπεδο. Στις 7 Οκτωβρίου 1944, οι Εβραίοι Ζοντερκομμάντο (που κρατούνταν έξω από

το κυρίως στρατόπεδο και χρησιμοποιούνταν ως προσωπικό στους θαλάμους αερίων και τα

κρεματόρια) του Άουσβιτς έκαναν εξέγερση. Γυναίκες κρατούμενες τους είχαν προμηθεύσει

με εκρηκτικά, κλεμμένα από ένα εργοστάσιο όπλων, με τα οποία καταστράφηκε εν μέρει το

Κρεματόριο 4. Κατόπιν οι κρατούμενοι επιχείρησαν απόδραση, αλλά και οι 250

δολοφονήθηκαν.

Υπήρχαν και εβραϊκές αντιστασιακές ομάδες σε αρκετές χώρες. Επίσης, Εβραίοι εθελοντές

από την Παλαιστίνη, με πιο γνωστή την Χάννα Ζένες, έπεσαν με αλεξίπτωτο στην Ευρώπη,

σε μια προσπάθεια να οργανωθεί αντίσταση.

Οι επιζώντες σήμερα

Το έτος 2005, από τους σχεδόν 400.000 επιζώντες του Ολοκαυτώματος που ζούσαν στο

Ισραήλ, το 40% ζούσε κάτω από το όριο της φτώχειας, ποσοστό σημαντικά αυξημένο σε

σχέση με το 1999. Αυτό οδήγησε σε έντονες και δραματικές διαμαρτυρίες από πλευράς των

επιζώντων προς την Ισραηλινή κυβέρνηση και τις σχετικές υπηρεσίες. Ο ρυθμός εμφάνισης

καρκίνου ανάμεσα στους επιζώντες είναι δυόμισι φορές μεγαλύτερος από τον εθνικό μέσο

όρο. Οι περιπτώσεις, αναλογικά με τον πληθυσμό, καρκίνου του ορθού ανάμεσα στους

επιζώντες είναι εννιά φορές περισσότερες από τον εθνικό μέσο όρο, κάτι που αποδίδεται

στον υποσιτισμό που υπέστησαν οι επιζώντες και στις εξαιρετικά αγχωτικές καταστάσεις

που βίωσαν.

Τέχνες και λογοτεχνία

Ένα σχόλιο του γερμανού φιλόσοφου Τέοντορ Αντόρνο αναφέρει πως «το να γράφεις

ποίηση μετά το Άουσβιτς είναι βαρβαρότητα», και πράγματι το Ολοκαύτωμα είχε προφανή

επίδραση στην τέχνη και τη λογοτεχνία, τόσο για τους Εβραίους όσο και για τους

υπόλοιπους. Μερικά από τα πιο γνωστά δημιουργήματα που έχουν σχέση με το

Ολοκαύτωμα έγιναν από επιζώντες ή θύματα, όπως ο Έλι Βίζελ, ο Πρίμο Λέβι ή η Άννα

Φρανκ, αλλά υπάρχει γενικότερα ένας σημαντικός όγκος έργων τέχνης και λογοτεχνίας σε

πολλές γλώσσες.

Το Ολοκαύτωμα αποτέλεσε επίσης το θέμα πολλών ταινιών, μεταξύ άλλων των

βραβευμένων με Όσκαρ «Η Λίστα του Σίντλερ» και «Η Ζωή Είναι Ωραία», «Το παιδί με τις

ριγέ πιτζάμες», «Ο γιός του Σαούλ», «Ο πιανίστας». Καθώς οι επιζώντες του

Ολοκαυτώματος γερνούν και πεθαίνουν, τα τελευταία χρόνια δίνεται ολοένα και

περισσότερο βάρος στη διατήρηση της μνήμης του Ολοκαυτώματος. Το αποτέλεσμα

περιλαμβάνει αρκετές προσπάθειες να καταγραφούν οι ιστορίες των επιζώντων, όπως το

σχέδιο «Επιζώντες του Σόαχ», καθώς και ιδρύματα μνήμης και μελέτης του

Ολοκαυτώματος, όπως το Γιαντ Βασσέμ στο Ισραήλ και το Μουσείο Μνήμης του

Ολοκαυτώματος των ΗΠΑ.

Ημέρα Μνήμης του Ολοκαυτώματος

Η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών αποφάσισε ομόφωνα, την 1η Νοεμβρίου του

2005, να καθιερώσει την 27η Ιανουαρίου ως «Διεθνή Ημέρα Μνήμης των Θυμάτων του

Ολοκαυτώματος». Η 27η Ιανουαρίου του 1945 ήταν η μέρα κατά την οποία

απελευθερώθηκε το στρατόπεδο συγκέντρωσης και εξόντωσης Άουσβιτς-Μπίρκεναου.

Όμως, ακόμη και πριν την απόφαση του ΟΗΕ, η 27η Ιανουαρίου ήταν ημέρα μνήμης του

Ολοκαυτώματος σε πολλές χώρες. Στο Ισραήλ υπάρχει το Yom HaShoah, η «Μέρα Μνήμης

του Ολοκαυτώματος», που είναι η 27η μέρα του Εβραϊκού μήνα Νισάν, που συνήθως

ταυτίζεται με τον Απρίλιο. Αυτή η ημέρα μνήμης τιμάται συνήθως και από τους Εβραίους

της διασποράς.

Στην Ελλάδα έχει καθιερωθεί η 27 Ιανουαρίου ως «ημέρα μνήμης των Ελλήνων Εβραίων

μαρτύρων και ηρώων του Ολοκαυτώματος» σύμφωνα με το Νόμο 3218 ΦΕΚ Α/12/27-1-04.

ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗΣ ΑΟΥΣΒΙΤΣ

Το στρατόπεδο συγκέντρωσης Άουσβιτς (γερμ.

Konzentrationslager Auschwitz-Birkenau) ήταν ένα από τα

στρατόπεδα συγκέντρωσης της Ναζιστικής Γερμανίας. Το

στρατόπεδο βρίσκεται περίπου 60 χλμ. δυτικά της Κρακοβίας,

κοντά στην κωμόπολη Όσβιετσιμ (γερμ. Auschwitz). Από το

1979 ανήκει στα Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς της

UNESCO.Αποτελούνταν από 3 κύρια στρατόπεδα Άουσβιτς

I , Άουσβιτς II (Μπίρκεναου), Άουσβιτς III (Μόνοβιτς) και 39

δευτερεύοντα στρατόπεδα.

Κρεβάτια κρατούμενων στο Άουσβιτς-Μπίρκεναου, 2001

Στην πύλη του στρατοπέδου Ι παραμένει αναρτημένη η

επιγραφή "ARBEIT MACHT FREI", δηλαδή "Η εργασία

απελευθερώνει".

Εναέρια φωτογραφία της RAF, όπου φαίνονται ακόμη

και οι φωτιές των σωρών πτωμάτων, 1944.

Αριστερά: Άδεια δοχεία του θανατηφόρου αερίου

Zyklon B. Δεξιά: Το μαλλί των θυμάτων, το οποίο

προοριζόταν για την περαιτέρω βιομηχανική

επεξεργασία.

Φωτογραφίες από την επίσκεψη του 3ου Γυμνασίου

Ιλίου στο Άουσβιτς το 2016: