OBEZBJEĐIVANJE (OSIGURANJE) TERETA

SEMINARSKI RAD

Predmet: Transportne osobine roba

SADRŽAJ

1. UVOD..............................................................................................................3.

2. TIPIČNE TEHNOLOGIJE OSNOVNIH FAZA KONTEJNERSKOG TRANSPORTNOG LANCA.............................................................................4.

2.1. Metodologija definisanja jedinstvene tehnologije kontejnerskog transportnog lanca...........................................................................................................................................4. 2.2. Tipične tehnologije pripreme, punjenja i pražnjenja kontejnera.............................6. 2.3. Tipične tehnologije obezbjeđenja robe u kontejnerima.............................................6. 2.4. Tipične tehnologije pričvršćivanja kontejnera na transportnim sredstvima...........7.

2.5. Tipične tehnologije manipulisanja kontejnera (iskladištenje, utovar, istovar, uskladištenje)............................................................................................................................7. 2.6. Tipične tehnologije transporta kontejnera..................................................................8. 2.7. Tipične tehnologije skladištenja kontejnera u teminalima........................................9. 2.8. Kompatibilnost tipičnih tehnologija kontejnerskog transportnog lanca u zavisnosti od oblika realizacije...............................................................................................................10.

3. OPREMA ZA VEZIVANJE I OSIGURANJE TERETA........................10.

4. OSIGURANJE ROBE U TRANSPORTU.................................................13. 4.1. POJMOVI, DEFINICIJE I FUNKCIJE OSIGURANJA........................................13. 4.2. TRANSPORTNO OSIGURANJE..............................................................................14.

5. OPREMA ZA MANIPULACIJU I UČVRŠĆIVANJE TEŠKIH TERETA............................................................................................................14.

6. UČVRŠĆIVANJE I OSIGURANJE TERETA.........................................15.

7. BRIGA O BRODU I TERETU TIJEKOM PUTOVANJA.....................15.

8. ZAKLJUČAK...............................................................................................17.

9. LITERATURA……………………………………………………………18.

10. POPIS SLIKA…………………………………………………………….18.

11. POPIS TABELA………………………………………………………….18.

2

1. UVOD

Kod svih oblika transporta javljaju se sile ubrzanja, inercije, centrifugalne i sile izazvane potresima u toku prevoza, koje se u vidu vibracija prenose na robu (teret). Različita opterećenja koja djeluju na robu prisutna su u okviru cjelokupnog transportnog lanca. Pored statičkih i dinamičkih sila, pakovanje i kontejneri su izloženi i klimatskim utjecajima (temperatura vlažnost vazduha…). Primjena odgovarajuće tehnologije obezbjeđenja robe u kontejneru omogućava da se na cjelokupnom transportnom lancu roba, pakovanje i kontejner zaštite od navedenih utjecaja.

3

2. TIPIČNE TEHNOLOGIJE OSNOVNIH FAZA KONTEJNERSKOG TRANSPORTNOG LANCA

2.1. Metodologija definisanja jedinstvene tehnologije kontejnerskog transportnog lanca

Suvremeni logistički principi optimizacije transportnih lanaca nameću određene preduslove u pogledu definisanja jedinstvene tehnologije kontejnerskog transportnog lanca. To pre svega podrazumeva postavljanje preciznih zahtjeva u pogledu tehnološko – organizacione povezanosti svih učesnika u transportnom lancu.

Definisanje jedinstvene tehnologije kontejnerskog transportnog lanca predstavlja višedimenzionalni problem, koji zavisi od niza faktora i potrebno ga je postupno riješavati, pri čemu je neophodno imati u vidu sljedeće:

1. Nije moguće definisati tehnološka riješenja kontejnerskog transportnog lanca, a da se pre toga nedefinišu različite strukture zahtjeva u pogledu njihove realizacije. Različita tehnološka riješenja povlače različita novčana ulaganja i troškove eksplatacije tih sistema, što može presudno uticati na opravdanost primjene odgovarajuće tehnologije u realizaciji transportno – tehnoloških zahtjeva.

2. Opravdanost izbora odgovarajuće tehnologije u direktnoj je zavidnosti od kvantitativno – kvalitativnih karaktreistika tehnološko – ekonomsko transportnih zahtjeva.Ovo predstavlja još jedan niz značajnih parametara za postupak vrednovanja i sam izbor adekvatnog tehnološkog riješenja kontejnerskog transportnog lanca.

3. Složenost problematike potvrđuje i činjenica da su tehnologije integralnog transporta vrlo skupe i da su u početnim fazama eksploatacije (investiciona ulaganja) ova riješenja u pogledu ekonomskih pokazatelja nepovoljnija u odnosu na postojeće oblike organizacije transportnih lanaca. Troškovni modeli koji bi uzeli u obzir samo ovaj aspekt, ulaganja u tehnologiju integralnog transporta, u većini slučajeva ne bi išli u korist razvoja ovih savremenih tehnologija. Moraju se uzeti u obzir i drugi kriterijumi (racionalizacija transporta, troškovi transportno-manipulativnih operacija, iskorištenost transportnih kapaciteta, itd.) preko kojih se može iskazati značaj ovih tehnologija kao na pojedine organizacije tako i na cjelokupni društveno – privredni razvoj.

Očigledno je da kompleksnost ove problematike uslovljava primjenu istraživačkog postupka koji se metodološki može podijeliti u više faza.

Istraživački postupak se može realizovati u 4 osnovna dijela:Prvi dio istraživanja obuhvata utvrđivanje osnovne strukture transportnih zahtjeva tj.

faza realizacije kontejnerskog transportnog lanca, kao što su:- Priprema i utovar robe u kontejner,- Obezbjeđivanje robe u kontejneru,- Uskladištenje kontejnera,- Utovar kontejnera na transportno sredstvo,- Pričvršćivanje kontejnera na transportno sredstvo,- Transport kontejnera, pretovar kontejnera,

4

- Istovar kontejnera sa transportnog sredstva,- Uskladištenje kontejnera,- Pražnjenje kontejnera.

Svi utvrđeni zahtjevi mogu se definisati preko kvantitativno – kvalitativnih karakteristika zahtjeva ( vrsta i pojavni oblik robe, tip kontejnera, obim rada, oblik realizacije transportnog zahtjeva, postojeći infrastrukturni oblici, itd. ). Ove karakteristike zahtjeva predstavljaju značajne faktore u postupku izbora tehnoloških riješenja njihove realizacije.

U drugom dijelu istraživanja može se pristupiti definisanju parcijalnih tehnoloških riješenja faza realizacije kontejnerskog transportnog lanca. Tehničko – tehnološka rješenja transportno – manipulativnih procesa formiraju se pod uticajem različitih karakteristika transportnih zahtjeva.

Između karakteristika transportnih zahtjeva i karakteristika tipičnih tehnologija ostvaruje se proces interaktivnog usklađivanja. Za svaki podskup karakteristika posmatranog zahtjeva može se definisati određeno tehnološko riješenje njegove realizacije. Definisanjem parcijalnih tehnoloških rješenja stvoreni su uslovi da se sagledaju kako idealna parcijalna, tako i rješenja koja u kombinaciji sa ostalim parcijalnim rješenjima daju jedinstveno optimalno rješenje kontejnerskog transportnog lanca.

Treći dio istraživanja obuhvata formiranje varijantnih tehnoloških rješenja realizacije kontejnerskog transportnog lanca. Pri tome svakoj varijanti odgovara kompatibilno uređen niz parcijalnih tehnoloških rješenja (faza) transportnog lanca. Kompatibilnost tehnoloških elemenata se definiše tzv. matricama kompatibilnosti (višedimenzione matrice). Matrice kompatibilnosti na bazi tehničko – tehnoloških i organizacionih karakteristika povezuju parcijalna tehnološka rješenja u jedinstveno tehnološko rješenje transportnog lanca.

Četvrti dio istraživanja obuhvata vrednovanje varijantnih tehnoloških rješenja i izbor optimalnog tehnološkog rješenja kontejnerskog transportnog lanca. Pri tome je potrebno formirati matematičko – ekonomski model za vrednovanje varijantnih rješenja na bazi kojeg se definiše vektor vrijednosti za svaku varijantu transportnog lanca.

Faze realizacije kontejnerskog transporta su:FAZA – priprema i utovar robe u kontejnerFAZA – obezbjeđenje robe u kontejneru FAZA – iskladištenje kontejneraFAZA – utovar kontejnera na transportno sredstvo FAZA – pričvršćivanje kontejnera na transportnom sredstvuFAZA – transport kontejneraFAZA – pretovar kontejneraFAZA – istovar kontejnera sa transportnog sredstvaFAZA – uskladištenje kontejnera FAZA – skladištenje kontejnera FAZA – istovar robe iz kontejnera ( pražnjenje kontejnera )

Za svaku fazu transportnog lanca mogu se prikazati karakteristične tehnologije, s tim što su određene faze transportnog lanca grupisane prema srodnosti sa aspekta tehnologije realizacije.

5

2.2. Tipične tehnologije pripreme, punjenja i pražnjenja kontejnera

Na koji način će se utovar, tj. istovar, jednog kontejnera organizovati i koja će se tovarna sredstva pri tome upotrebiti zavisi prije svega od sljedećih faktora:

- vrste i pojavnog oblika robe,- veličine pretovarnog fonta,- obim rada,- vrste kontejnera,- vrste mehanizacije, itd.

Za punjenje odnosno pražnjenje kontejnera danas su najčešće u upotrebi sljedeća prenosna sredstva:

- pretovarni mostovi,- pokretna kosa rampa,- konzolni kolosječni most,- sto za podizanje tereta,- viljuškari,- kontejnerska dizalica,- kolica za podizanje tereta,- trakasti transporter,- automatska tovarna sredstva,

2.3. Tipične tehnologije obezbjeđenja robe u kontejnerima

Kod svih oblika transporta javljaju se sile ubrzanja, inercije, centrifugalne i sile izazvane potresima u toku prevoza, koje se u vidu vibracija prenose na robu (teret). Različita opterećenja koja djeluju na robu prisutna su u okviru cjelokupnog transportnog lanca. Pored statičkih i dinamičkih sila, pakovanje i kontejneri su izloženi i klimatskim utjecajima (temperatura vlažnost vazduha…). Primjena odgovarajuće tehnologije obezbjeđenja robe u kontejneru omogućava da se na cjelokupnom transportnom lancu roba, pakovanje i kontejner zaštite od navedenih utjecaja. Prilikom vezivanja i pričvršćivanja robe u kontejneru mora se poći prvenstveno od karakteristika robe, veličine i težine utovarne jedinice (paketa, palete), sastava i obima pošiljke. Vezivanje i pričvršćivanje manipulativnih jedinica obavlja se u cilju sprječavanja:

- uzdužnog pomjeranja tereta u toku transporta kontejnera, - poprečnog pomjeranja tereta u toku transporta kontejnera,- oštećenja robe i kontejnera u toku transporta,- kvalitativnih i kvantitativnih promjena robe koja se prevozi.

Znatan broj kontejnera opremljen je elementima za obezbjeđenje tereta u toku transporta. Danas su sve više u primjeni kontejneri sa ugrađenom opremom kao što su:

- tapacirani zaštitnici postavljeni u nizu na zidu kontejnera,- zaštitne ploče (mreže) za osiguranje vrata kontejnera,

6

- raznovrsni uređaji za vješanje tereta,- elementi poda za drugi i treći nivo u kontejneru,- elementi za pojačanje zadnjeg zida kontejnera.

Za popunjavanje manjih praznina u kontejneru primjenjuju se:- oštećene palete,- vazdušni jastuci,- podupirači,- oslonci i podmetači.

2.4. Tipične tehnologije pričvršćivanja kontejnera na transportnim sredstvima

Veliki kontejneri zahtjevaju primjenu specijalnih stardandizovanih transportnih i pretovarnih sredstava, a često i odgovarajuću modifikaciju tehničkih sredstava kod pošiljaoca i primaoca. Velike kontejnere karakteriše specifično konstrukciono rješenje ugaonog elementa (tzv. nauglica) koji omogućava:

- pretovar kontejnera,- stabilizaciju kontejnera na prevoznim sredstvima,- uzajamno učvršćivanje kontejnera.

Karakterstika tih transportnih sredstava je u tome što su opremljena specijalnim uređajima za smještaj i učvršćivanje kontejnera, kao i specijalnim uređajima za kačenje koji obezbjeđuju ublažavanje udara u toku prevoza.

2.5. Tipične tehnologije manipulisanja kontejnera (iskladištenje, utovar, istovar, uskladištenje)

Uporedo sa razvojem transportnih sredstava namjenjenih transportu kontejnera, usavršavala su se i specijalizovana sredstva za njihov utovar, istovar, tj. pretovar. Operacije pretovara pri prevozu robe u kontejnerima najčešće se obavljaju u kontejnerskim terminalima. Česta je pojava da se manipulisanje kontejnerima može realizovati na više načina, a izbor određene mehanizacije i opreme zavisi, pre svega od kvantitativno – kvalitativnih karakteristika zahtjeva koje generišu kontejnerski tokovi. Pred ovaj tehnološki podsistem redovno se postavljaju sljedeći zahtjevi:

- direktan pretovar kontejnera sa jednog na drugo vozilo spoljnog transporta,- istovar kontejnera sa vozila spoljnog (magistralnog) transporta,- utovar kontejnera na vozila spoljnog transporta,- istovar kontejnera sa vozila otpremno – dopremnog transporta,- utovar kontejnera na vozila otpremno – dopremnog transporta,- manipulacije pri uskladištenju i iskladištenju kontejnera i dr.

7

Faktori koji definišu tehnologiju manipulisanja i pretovara kontejnera, tj. faktori na osnovu kojih se vrši izbor tehnologije su:

- vrsta i tip kontejnera,- obim rada,- mehanizacija,- način dopreme i otpreme,- manipulativne operacije,- direktan (indirektan) pretovar,- manipulativne površine i dr.

Za zahvatanje kontejnera najčešće se koriste četiri tehnička rješenja, i to:- speder,- viljuške viljuškara,- kliješta za stezanje tereta,- oprema za prijenos užadima.

Postrojenja i uređaji za manipulisanje kontejnera se, prema prostornim mogućnostima eksploatacije, svrstavaju u dvije grupe, i to:

- stabilna pretovarna postrojenja, i - mobilna pretovarna postrojenja.

2.6. Tipične tehnologije transporta kontejnera

Tehnologija kopnenog transporta robe velikim kontejnerima realizuje se najčešće željezničkim prevozom između terminala. Prevoz velikih (ISO) kontejnera željeznicom između željezničko – drumskih terminala može se organizovati u sljedećim oblicima:

- zatvorenim blok – vozovima, koji saobraćaju direktno između terminala bez usputnih ranžiranja;

- grupama kola, koje se učvršćuju u teretne vozove ili formiraju kontejnerski voz;- pojedinačnim kolima, koja se učvršćuju, najčešće, direktno u teretne vozove.

Kontejnerski prevoz igra vodeću ulogu u ukupnom obimu teretnog prevoza raznim vrstama transporta. U svijetu se danas razrađuju novi sistemi za opsluživanje kontejnera. Osnovni kriterijum ovih sistema je ubrzanje vremena dostave tereta (robe) korisnicima sa minimalnim ulaganjima. Jedan od mogućih puteva rješavanja ovog problema je stvaranje specijalizovane mreže željezničkih magistrala na kojima je moguća velika brzina kontejnerskih vozova i organizovanje maršutnog prevoza.

8

2.7. Tipične tehnologije skladištenja kontejnera u teminalima

U prirodi sistema integralnog transporta jeste da teži ubrzavanju protoka materijalnih dobara i skraćenju vremena trajanja obrta transportnih sredstava. Svako skladištenje robe tokom transportnog procesa, kada se primjenjuju tehnologije integralnog transporta, u suprotnosti je sa racionalnim kretanjem materijalnih dobara jer izaziva zadržavanje robe i povećava broj manipulacija tovarnih jedinica. Ipak, i kod ovih tehnologija javljaju se situacije kojima se transportni proces prekida i skladištenje transportnih jedinica postaje neophodno. Skladištenje nije uvijek nametnuto, već mu se pribjegava iz više razloga kao što su:

- tehnološka racionalizacija,- ekonomski faktori,- zahtjevi korisnika transporta,- zakonske formalnost…

Skladištenje kontejnera javlja se kod:- pošiljaoca,- primaoca,- u kontejnerskim terminalima,- robo – transportnim centrima.

Najčešće se javlja na mjestima sučeljavanja različitih vidova transporta, također na mjestima sučeljavanja kontejnerskih tokova različitih karakteristika. Tehnologija koja će se primijeniti u jednom skladištu zavisi od konkretnih uslova i zahtjeva koji se postavljaju pred ovaj sistem. Jednom svrsishodnom tehnologijom skladištenja mora se obezbjediti visok stepen iskorištenja skladišne površine. Skladištenje svojom koncepcijom treba da omogući laku dostupnost svakom kontejneru sa što manje preradnih operacija. To je moguće postići adekvatnim planiranjem prostora, kao i primjenom efikasnog informacionog sistema. Zahtjevi za skladištenje velikih kontejnera mogu se podijeliti:

- skladištenjem tovarnih kontejnera,- skladištenjem praznih kontejnera.

Faktori koji definišu tehnologiju skladištenja velikih kontejnera tj. faktori na osnovu kojih se vrši izbor tehnologije skladištenja u terminalu su:

- vrsta kontejnera,- veličina kontejnera,- obim rada u skladištu sa kontejnerima,- kvalitet usluge u terminalu,- dostupnost svakoj skladišnoj jedinici,- servisiranje i opravka kontejnera,- raspoloživost skladišnog prostora.

Tipične tehnologije za skladištenje kontejnera u zavisnosti od faktora izbora su:- tehnologija skladištenja kontejnera u otvorenom skladištu,- tehnologija skladištenja kontejnera u regalnom skladištu.

9

2.8. Kompatibilnost tipičnih tehnologija kontejnerskog transportnog lanca u zavisnosti od oblika realizacije

Tipične tehnologije realizacije pojedinih faza kontejnerskog lanca međusobno mogu biti:- potpuno kompatibilne,- djelimično kompatibilne,- uslovno kompatibilne.

Pri potpunoj kompatibilnosti dvije tipične faze nisu potrebni nikakvi dodatni zahtjevi niti faktori za realizaciju kontejnerskog lanca. Za dvije tipične tehnologije kažemo da su djelimično kompatibilne ako je za njihovu kompatibilnost neophodno ispuniti niz dodatnih faktora. Uslovno kompatibilne tehnologije (faze) kontejnerskog lanca su one koje za postizanje potpune kompatibilnosti iziskuju dodatne investiciono – tehničke zahtjeve.

3. OPREMA ZA VEZIVANJE I OSIGURANJE TERETA

Poliesterne trake sa zateznim mehanizmom za osiguranje tereta (španeri) » Lančani zatezač za osiguranje tereta » Ručni vinč » Ručni zatezač sa čeličnim užetom »

Slika 1. Poliesterne trake sa zateznim mehanizmom za osiguranje tereta 1

Model Dužina (m) Širina (mm)Nosivost (kg)

Način vezivanja

 

RTD 40 8, 10, 12 50 4000 8000

Tabela 1. Karakteristike poliesterne trake sa zateznim mehanizmom za osiguranje tereta 1

Slika 2. Poliesterne trake sa zateznim mehanizmom za osiguranje tereta 2

10

Model Dužina (m) Širina (mm)Nosivost (kg)

Način vezivanja

 

ETD 40 10 50 8000

Tabela 2. Karakteristike poliesterne trake sa zateznim mehanizmom za osiguranje tereta 2

Slika 3. Poliesterne trake sa zateznim mehanizmom za osiguranje tereta 3

Model Dužina (m) Širina (mm)Nosivost (kg)

Način vezivanja

 

RTD 70 12 75 7000 14000

RTD 100 12 75 10000 20000

Tabela 3. Karakteristike poliesterne trake sa zateznim mehanizmom za osiguranje tereta 3

Karakteristike Izrađene u skladu sa EN-12195-2 normom Materijal : 100% poliester, termički obrađen Radna temperatura: do 100° C Minimalno izduženje pri pravilnoj upotrebi

Slika 4. Lančani zatezač za osiguranje tereta

11

Prečnik alke lanca (mm) Nosivost (daN) Težina (kg)Dimezije (mm)

A B C E E1 F

10 6400 4.83 355 33 66 350 552 26

Tabela 4. Karakteristike lančanog zatezača za osiguranje tereta

Slika 5. Izgled kompletnog zatezača sa lancem i kukama

L L1 Bmax Bmin b

3,5m 1m 500mm 330mm 250mm

Tabela 5. Karakteristike kompletnog zatezača sa lancem i kukama

Slika 6. Ručni vinč 

Tabela 6. Tehnički podaci o ručnom vinču

12

Slika 7. Ručni zatezač sa čeličnim užetom

Tehnički podaci

Model: HPS-2H-1

Jedan zupčanik, 2 kuke, jednostruko uže

Zatezni kapacitet 1t

Prečnik užeta 4.5mm x 1.68m

Tabela 7. Tehnički podaci o ručnom zatezaču sa čeličnim užetom

4. OSIGURANJE ROBE U TRANSPORTU

4.1. POJMOVI, DEFINICIJE I FUNKCIJE OSIGURANJA

Osiguranje je institucija koja nadoknađuje štete nastale u društvu, u njegovoj privredi ili kodljudi, usled dejstva određenog događaja, nesrećnih slučajeva, rušilačkih katastrofa i sl.Osiguranje pruža ekonomsku zaštitu osiguranicima (pravnim i fizičkim licima) od štetnihdejstava i ekonomskih poremećaja do kojih dolazi kad nastane osigurani slučaj, odnosno kadse dogodi određeni rizik.Institucija osiguranja predstavlja udruživanje svih koji su izloženi istoj opasnosti. Ciljudruživanja je da lakše zajednički podnesu štetu koja zadesi samo neke od njih. Osiguranjese zasniva na načelu uzajamnosti i solidarnosti. Osiguranje se javlja u tri vida tj. ima tridela: ekonomski, tehnički i pravni. U suštini osiguranje ima tri funkcije:• Zaštitna funkcija - čuvanje i zaštita imovine i to posredno i neposredno.Neposredno je zaštita preventivnog karaktera i cilj je da se spreči nastanak štete, aposredna podrazumeva nadoknadu nastale štete. Ovo je osnovna funkcija osiguranja• Finansijska funkcija - prikupljanje novčanih sredstava i njhovo korišćenje zanadoknadu štete nastale sa jedne strane, i ulaganja u određene reprodukcione procesekroz različite bankarske mehanizme s druge strane.• Socijalna funkcija – koja podrazumeva poboljšanje životnih uslova kroz lično iliimovinsko osiguranje i korišćenje finiasijskih sredstava.

13

4.2. TRANSPORTNO OSIGURANJE

Transportno osiguranje spada među najsloženije, a ujedno je jedna od najvažnijihgrana delatnosti iz oblasti osiguranja. Za vreme transporta, imovina (prevozno sredstvo iroba) je u neprekidnoj opasnosti, izložena je raznim vrstama rizika od prirodnih sila,tehničkih nedostataka ili mana, pa do ljudskih grešaka koje su produkt neznanja, nemarnosti,nehata i sl. Transportno osiguranje je oblast osiguranja koju čine osiguranje prevoznihsredstava, osiguranje robe u prevozu, osiguranje od odgovornosti vozara i osiguranjedrugih interesa koji se pojavljuju u transportu. Kao i sve vrste imovinskog osiguranja,transportna osiguranja imaju obeštećujući karakter, sa svim posledicama koje iz togaproizilaze:• osiguranik ne može da zahteva od osiguravača plaćanje naknade koja bi bila veća odiznosa štete, odnosno osiguranik usled nastupanja osiguranog slučaja ne može bitstavljen u povoljniji položaj nego da osigurani slučaj nije nastupio,• osiguranik ne može istovremeno, po osnovu više odnosa osiguranja, zahtevati naknadekoje bi ukupno premašile iznos štete koju je pretrpeo nastupanjem osiguranog slučaja,• osiguranik ne može u pogledu iste štete ostvariti naknadu po osnovu osiguranja inaknadu po osnovu odgovornosti za štetu ako je neko treće lice odgovorno za nastupanjeosiguranog slučaja.• isplatom naknade iz osiguranja prava osiguranika prema trećem licu koje je odgovornoza nastupanje osiguranog slučaja, ako takvo postoji, prelaze na osiguravača koji jeisplatio nadoknadu.

5. OPREMA ZA MANIPULACIJU I UČVRŠĆIVANJE TEŠKIH TERETA

Oprema koja se nalazi na brodovima za transport teških tereta nije jedinstvena već se ona razlikuje od broda do broda, a što najviše ovisi o teretima koje je pojedini brod prethodno prevozio. Standardna oprema koju ima većina brodova za transport teških tereta uključuje žičanu užad i pasce različitih oblika i dimenzija,sintetičke pasce, škopce, kuke, noseće grede, D prstene, metalne stopere, stegače, drvene grede i podloge itd. Prije i nakon svakog korištenja sva oprema se treba pregledati kako bi se primijetila eventualna oštećenja. Da ne bi došlo do pojave korozije svu metalnu opremu potrebno je u određenim vremenskim intervalima premazati zaštitnim materijalom (najčešće mašću), a ukoliko sintetički pasci dođu u doticaj sa morskom vodom njih je potrebno isprati slatkom vodom. Specifikacija proizvođača i deklaracija opreme koja pokazuje da oprema zadovoljava određene standarde mora biti jasno istaknuta.

14

6. UČVRŠĆIVANJE I OSIGURANJE TERETA

Cilj osiguravanja i učvršćivanja tereta na brodu je da se spriječi proklizavanje ili prevrtanje tereta sa njegovog postolja. Prevrtanje i proklizavanje može uzrokovati poremećaj stabilnosti tereta, štetu na drugom teretu i brodskoj konstrukciji, gubitak tereta, tjelesne povrede i smrt ne samo na moru nego i tijekom ukrcaja ili iskrcaja tereta. Da bi se otklonile opasnosti od neispravnog slaganja i učvršćivanja tereta na brodu Međunarodna pomorska organizacija donijela je niz uputa i rezolucija u sklopu kojih su izdane razne publikacije koje se bave sigurnim slaganjem i učvršćivanjem tereta. Najvažnije uputstvo za prijevoz teških tereta morem izdano od strane IMO-a je Kodeks o Sigurnom slaganju i učvršćivanju tereta (engl. Code of Safe Practice for Cargo Stowage and Securing). Za prijevoz teških tereta najvažniji dio CSS koda je prilog 13. Ovaj prilog daje sve potrebne podatke i savjete za učvršćivanje nestandardiziranih jedinica tereta i upute za izradu brodskog priručnika za učvršćivanje tereta (eng. Cargo securin Manual). Prilog 13. CSS koda daje podatke o maksimalnoj nosivosti opreme za učvršćivanje tereta i načine za računanje ove nosivosti, faktorima trenja i dvije metode, Rule of Thumbe i Napredne metode (engl. Advanced Method), pomoću kojih se može provjeriti dali je sistem koji se namjerava upotrijebiti dostatan za sprečavanje pomicanja i proklizavanja tijekom putovanja broda. Maksimalna sigurna nosivost (eng. Maximum Securing Load) opreme za učvršćivanje je izraz koji se koristi za definiranje dopuštenog opterećenja opreme koja se koristi za učvršćivanje i osiguranje tereta na brodu. MSL vrijednost ovisi o prekidnoj čvrstoći pojedine opreme. U CSS kodu se navodi da je MSL opreme za učvršćivanje tereta isto što je SWL opreme za manipulaciju. Treba imati na umu da je pojedini element koji se koristi za učvršćivanje neke jedinice tereta jak samo onoliko koliko je jak najslabiji element. Prema tome pri proračunu u kojem su potrebni podaci o MSL-u uvijek se uzima vrijednost MSL-a najslabijeg elementa.

7. BRIGA O BRODU I TERETU TIJEKOM PUTOVANJA

Tijekom putovanja broda sa teškim teretom svakodnevno je potrebno vršiti provjeru stanja tereta i opreme kojom je teret učvršćen za brod. Najvažnije je da uslijed gibanja broda na moru ne doĐe do popuštanja opreme, odnosno da teret ostane zategnut i na mjestu. Svako nepredviĐeno pomicanje tereta tijekom putovanja koje je nastalo zbog popuštanja ili oštećenja opreme može biti pogubno. Provjeru stanja tereta i opreme potrebno je vršiti najmanje dva puta dnevno. Provjera nikad ne smije biti samo vizualna već je i fizički potrebno utvrditi stanje svake komponente. Bilo koji pomak bez obzira da li je on minimalan mora se uzeti ozbiljno i treba ga odmah sanirati. Oprema kojom je teret osiguran može biti popravljena i zategnuta ili zamijenjena novom u slučaju da je oštećena. Sve radnje i promjene s teretom i opremom treba dokumentirati i unijeti u dnevnik. Uvijek se pri bilo kojem zahvatu potrebno konzultirati i postupiti u skladu sa brodskim priručnikom o učvršćivanju tereta. Dužnost zapovjednika i časnika broda je konstantno motrenje i praćenje vremenskih izviješća kako bi mogli predvidjeti nevrijeme i izbjeći ga. U slučaju da brod ne može izbjeći ulazak u područje nepovoljnih vremenskih prilika potrebno je podesiti kretanje broda tako da utjecaj

15

mora i vjetra bude minimalan te je potrebno obaviti određene pripreme koje će osigurati da brod i teret ostanu ne oštećeni. Ovo se odnosi na dovođenje broda u što bolje stanje za podnošenje teškog vremena u obliku stabilnosti, vodo nepropusnosti, osiguranja tereta i opreme i pouzdanosti brodskih strojeva. Ako na moru dođe do oštećenja opreme samo iskusni članovi mogu obavljati određene radnje na teretu i opremi. Ovo su iznimno opasne situacije u kojima se stanje mijenja iz sekunde u sekundu, stoga je potrebno pomno izabrati ljude za obavljanje ovih poslova.

16

8. ZAKLJUČAK

Kod prijevoza teških tereta jedan od najvažnijih dijelova,a možda i najvažniji, je planiranje transporta određenog tereta. I prije nego što određeni teret bude prihvaćen od strane kompanije da se preveze njihovim prevoznim sredstvom potrebno je riješiti niz pitanja kojima se utvrđuje dali je to prevozno sredstvo sposobno za prijevoz tog tereta.

17

9. LITERATURA

(1) Dr Milivoje Ćućilović,Transportni sistemi prva knjiga,Tehničkih fakultet Čačak 2006(2) Dr Ivan Beker,Dr Dragutin Stanivukovic Rukovanje,pakovanje I skladištenje Novi Sad 2007

10. POPIS SLIKA

Slika 1. Poliesterne trake sa zateznim mehanizmom za osiguranje tereta 1............................10.Slika 2. Poliesterne trake sa zateznim mehanizmom za osiguranje tereta 2............................10.Slika 3. Poliesterne trake sa zateznim mehanizmom za osiguranje tereta 3............................11.Slika 4. Lančani zatezač za osiguranje tereta...........................................................................11.Slika 5. Izgled kompletnog zatezača sa lancem i kukama.......................................................12.Slika 6. Ručni vinč...................................................................................................................12.Slika 7. Ručni zatezač sa čeličnim užetom..............................................................................13.

11. POPIS TABELA

Tabela 1. Karakteristike poliesterne trake sa zateznim mehanizmom za osiguranje tereta 1..10.Tabela 2. Karakteristike poliesterne trake sa zateznim mehanizmom za osiguranje tereta 2..11.Tabela 3. Karakteristike poliesterne trake sa zateznim mehanizmom za osiguranje tereta 3..11.Tabela 4. Karakteristike lančanog zatezača za osiguranje tereta.............................................12.Tabela 5. Karakteristike kompletnog zatezača sa lancem i kukama........................................12.Tabela 6. Tehnički podaci o ručnom vinču..............................................................................12.Tabela 7. Tehnički podaci o ručnom zatezaču sa čeličnim užetom.........................................13.

18