INTERNACIONALNI UNIVERZITET TRAVNIKSAOBRAAJNI FAKULTETTRAVNIK

OBEZBJEIVANJE (OSIGURANJE) TERETASEMINARSKI RAD

Predmet: Transportne osobine roba

Profesor: Doc. dr Muhamed Sarvan Student: Haris KermoAsistent : Mr. Samed Ormanovi dipl.ing. Br. indeksa: S-01-I/11

Travnik, juni 2013.SADRAJ

1. UVOD..............................................................................................................3.

2. TIPINE TEHNOLOGIJE OSNOVNIH FAZA KONTEJNERSKOG TRANSPORTNOG LANCA.............................................................................4. 2.1. Metodologija definisanja jedinstvene tehnologije kontejnerskog transportnog lanca...........................................................................................................................................4. 2.2. Tipine tehnologije pripreme, punjenja i pranjenja kontejnera.............................6. 2.3. Tipine tehnologije obezbjeenja robe u kontejnerima.............................................6. 2.4. Tipine tehnologije privrivanja kontejnera na transportnim sredstvima...........7. 2.5. Tipine tehnologije manipulisanja kontejnera (iskladitenje, utovar, istovar, uskladitenje)............................................................................................................................7. 2.6. Tipine tehnologije transporta kontejnera..................................................................8. 2.7. Tipine tehnologije skladitenja kontejnera u teminalima........................................9. 2.8. Kompatibilnost tipinih tehnologija kontejnerskog transportnog lanca u zavisnosti od oblika realizacije...............................................................................................................10.

3. OPREMA ZA VEZIVANJE I OSIGURANJE TERETA........................10.

4. OSIGURANJE ROBE U TRANSPORTU.................................................13. 4.1. POJMOVI, DEFINICIJE I FUNKCIJE OSIGURANJA........................................13. 4.2. TRANSPORTNO OSIGURANJE..............................................................................14.

5. OPREMA ZA MANIPULACIJU I UVRIVANJE TEKIH TERETA............................................................................................................14.

6. UVRIVANJE I OSIGURANJE TERETA.........................................15.

7. BRIGA O BRODU I TERETU TIJEKOM PUTOVANJA.....................15.8. ZAKLJUAK...............................................................................................17.

9. LITERATURA18.

10. POPIS SLIKA.18.

11. POPIS TABELA.18.

1. UVOD

Kod svih oblika transporta javljaju se sile ubrzanja, inercije, centrifugalne i sile izazvane potresima u toku prevoza, koje se u vidu vibracija prenose na robu (teret). Razliita optereenja koja djeluju na robu prisutna su u okviru cjelokupnog transportnog lanca. Pored statikih i dinamikih sila, pakovanje i kontejneri su izloeni i klimatskim utjecajima (temperatura vlanost vazduha). Primjena odgovarajue tehnologije obezbjeenja robe u kontejneru omoguava da se na cjelokupnom transportnom lancu roba, pakovanje i kontejner zatite od navedenih utjecaja.

2. TIPINE TEHNOLOGIJE OSNOVNIH FAZA KONTEJNERSKOG TRANSPORTNOG LANCA

2.1. Metodologija definisanja jedinstvene tehnologije kontejnerskog transportnog lanca

Suvremeni logistiki principi optimizacije transportnih lanaca nameu odreene preduslove u pogledu definisanja jedinstvene tehnologije kontejnerskog transportnog lanca. To pre svega podrazumeva postavljanje preciznih zahtjeva u pogledu tehnoloko organizacione povezanosti svih uesnika u transportnom lancu.Definisanje jedinstvene tehnologije kontejnerskog transportnog lanca predstavlja viedimenzionalni problem, koji zavisi od niza faktora i potrebno ga je postupno rijeavati, pri emu je neophodno imati u vidu sljedee:

1. Nije mogue definisati tehnoloka rijeenja kontejnerskog transportnog lanca, a da se pre toga nedefiniu razliite strukture zahtjeva u pogledu njihove realizacije. Razliita tehnoloka rijeenja povlae razliita novana ulaganja i trokove eksplatacije tih sistema, to moe presudno uticati na opravdanost primjene odgovarajue tehnologije u realizaciji transportno tehnolokih zahtjeva.2. Opravdanost izbora odgovarajue tehnologije u direktnoj je zavidnosti od kvantitativno kvalitativnih karaktreistika tehnoloko ekonomsko transportnih zahtjeva.Ovo predstavlja jo jedan niz znaajnih parametara za postupak vrednovanja i sam izbor adekvatnog tehnolokog rijeenja kontejnerskog transportnog lanca.3. Sloenost problematike potvruje i injenica da su tehnologije integralnog transporta vrlo skupe i da su u poetnim fazama eksploatacije (investiciona ulaganja) ova rijeenja u pogledu ekonomskih pokazatelja nepovoljnija u odnosu na postojee oblike organizacije transportnih lanaca. Trokovni modeli koji bi uzeli u obzir samo ovaj aspekt, ulaganja u tehnologiju integralnog transporta, u veini sluajeva ne bi ili u korist razvoja ovih savremenih tehnologija. Moraju se uzeti u obzir i drugi kriterijumi (racionalizacija transporta, trokovi transportno-manipulativnih operacija, iskoritenost transportnih kapaciteta, itd.) preko kojih se moe iskazati znaaj ovih tehnologija kao na pojedine organizacije tako i na cjelokupni drutveno privredni razvoj.Oigledno je da kompleksnost ove problematike uslovljava primjenu istraivakog postupka koji se metodoloki moe podijeliti u vie faza.Istraivaki postupak se moe realizovati u 4 osnovna dijela:Prvi dio istraivanja obuhvata utvrivanje osnovne strukture transportnih zahtjeva tj. faza realizacije kontejnerskog transportnog lanca, kao to su: Priprema i utovar robe u kontejner, Obezbjeivanje robe u kontejneru, Uskladitenje kontejnera, Utovar kontejnera na transportno sredstvo, Privrivanje kontejnera na transportno sredstvo, Transport kontejnera, pretovar kontejnera, Istovar kontejnera sa transportnog sredstva, Uskladitenje kontejnera, Pranjenje kontejnera.

Svi utvreni zahtjevi mogu se definisati preko kvantitativno kvalitativnih karakteristika zahtjeva ( vrsta i pojavni oblik robe, tip kontejnera, obim rada, oblik realizacije transportnog zahtjeva, postojei infrastrukturni oblici, itd. ). Ove karakteristike zahtjeva predstavljaju znaajne faktore u postupku izbora tehnolokih rijeenja njihove realizacije. U drugom dijelu istraivanja moe se pristupiti definisanju parcijalnih tehnolokih rijeenja faza realizacije kontejnerskog transportnog lanca. Tehniko tehnoloka rjeenja transportno manipulativnih procesa formiraju se pod uticajem razliitih karakteristika transportnih zahtjeva.Izmeu karakteristika transportnih zahtjeva i karakteristika tipinih tehnologija ostvaruje se proces interaktivnog usklaivanja. Za svaki podskup karakteristika posmatranog zahtjeva moe se definisati odreeno tehnoloko rijeenje njegove realizacije. Definisanjem parcijalnih tehnolokih rjeenja stvoreni su uslovi da se sagledaju kako idealna parcijalna, tako i rjeenja koja u kombinaciji sa ostalim parcijalnim rjeenjima daju jedinstveno optimalno rjeenje kontejnerskog transportnog lanca.Trei dio istraivanja obuhvata formiranje varijantnih tehnolokih rjeenja realizacije kontejnerskog transportnog lanca. Pri tome svakoj varijanti odgovara kompatibilno ureen niz parcijalnih tehnolokih rjeenja (faza) transportnog lanca. Kompatibilnost tehnolokih elemenata se definie tzv. matricama kompatibilnosti (viedimenzione matrice). Matrice kompatibilnosti na bazi tehniko tehnolokih i organizacionih karakteristika povezuju parcijalna tehnoloka rjeenja u jedinstveno tehnoloko rjeenje transportnog lanca.etvrti dio istraivanja obuhvata vrednovanje varijantnih tehnolokih rjeenja i izbor optimalnog tehnolokog rjeenja kontejnerskog transportnog lanca. Pri tome je potrebno formirati matematiko ekonomski model za vrednovanje varijantnih rjeenja na bazi kojeg se definie vektor vrijednosti za svaku varijantu transportnog lanca.

Faze realizacije kontejnerskog transporta su:FAZA priprema i utovar robe u kontejnerFAZA obezbjeenje robe u kontejneru FAZA iskladitenje kontejneraFAZA utovar kontejnera na transportno sredstvo FAZA privrivanje kontejnera na transportnom sredstvuFAZA transport kontejneraFAZA pretovar kontejneraFAZA istovar kontejnera sa transportnog sredstvaFAZA uskladitenje kontejnera FAZA skladitenje kontejnera FAZA istovar robe iz kontejnera ( pranjenje kontejnera )

Za svaku fazu transportnog lanca mogu se prikazati karakteristine tehnologije, s tim to su odreene faze transportnog lanca grupisane prema srodnosti sa aspekta tehnologije realizacije.2.2. Tipine tehnologije pripreme, punjenja i pranjenja kontejnera

Na koji nain e se utovar, tj. istovar, jednog kontejnera organizovati i koja e se tovarna sredstva pri tome upotrebiti zavisi prije svega od sljedeih faktora:

vrste i pojavnog oblika robe, veliine pretovarnog fonta, obim rada, vrste kontejnera, vrste mehanizacije, itd.

Za punjenje odnosno pranjenje kontejnera danas su najee u upotrebi sljedea prenosna sredstva: pretovarni mostovi, pokretna kosa rampa, konzolni kolosjeni most, sto za podizanje tereta, viljukari, kontejnerska dizalica, kolica za podizanje tereta, trakasti transporter, automatska tovarna sredstva,

2.3. Tipine tehnologije obezbjeenja robe u kontejnerima

Kod svih oblika transporta javljaju se sile ubrzanja, inercije, centrifugalne i sile izazvane potresima u toku prevoza, koje se u vidu vibracija prenose na robu (teret). Razliita optereenja koja djeluju na robu prisutna su u okviru cjelokupnog transportnog lanca. Pored statikih i dinamikih sila, pakovanje i kontejneri su izloeni i klimatskim utjecajima (temperatura vlanost vazduha). Primjena odgovarajue tehnologije obezbjeenja robe u kontejneru omoguava da se na cjelokupnom transportnom lancu roba, pakovanje i kontejner zatite od navedenih utjecaja. Prilikom vezivanja i privrivanja robe u kontejneru mora se poi prvenstveno od karakteristika robe, veliine i teine utovarne jedinice (paketa, palete), sastava i obima poiljke. Vezivanje i privrivanje manipulativnih jedinica obavlja se u cilju sprjeavanja: uzdunog pomjeranja tereta u toku transporta kontejnera, poprenog pomjeranja tereta u toku transporta kontejnera, oteenja robe i kontejnera u toku transporta, kvalitativnih i kvantitativnih promjena robe koja se prevozi.Znatan broj kontejnera opremljen je elementima za obezbjeenje tereta u toku transporta. Danas su sve vie u primjeni kontejneri sa ugraenom opremom kao to su: tapacirani zatitnici postavljeni u nizu na zidu kontejnera, zatitne ploe (mree) za osiguranje vrata kontejnera, raznovrsni ureaji za vjeanje tereta, elementi poda za drugi i trei nivo u kontejneru, elementi za pojaanje zadnjeg zida kontejnera.

Za popunjavanje manjih praznina u kontejneru primjenjuju se: oteene palete, vazduni jastuci, podupirai, oslonci i podmetai.

2.4. Tipine tehnologije privrivanja kontejnera na transportnim sredstvima

Veliki kontejneri zahtjevaju primjenu specijalnih stardandizovanih transportnih i pretovarnih sredstava, a esto i odgovarajuu modifikaciju tehnikih sredstava kod poiljaoca i primaoca. Velike kontejnere karakterie specifino konstrukciono rjeenje ugaonog elementa (tzv. nauglica) koji omoguava: pretovar kontejnera, stabilizaciju kontejnera na prevoznim sredstvima, uzajamno uvrivanje kontejnera.

Karakterstika tih transportnih sredstava je u tome to su opremljena specijalnim ureajima za smjetaj i uvrivanje kontejnera, kao i specijalnim ureajima za kaenje koji obezbjeuju ublaavanje udara u toku prevoza.

2.5. Tipine tehnologije manipulisanja kontejnera (iskladitenje, utovar, istovar, uskladitenje)

Uporedo sa razvojem transportnih sredstava namjenjenih transportu kontejnera, usavravala su se i specijalizovana sredstva za njihov utovar, istovar, tj. pretovar. Operacije pretovara pri prevozu robe u kontejnerima najee se obavljaju u kontejnerskim terminalima. esta je pojava da se manipulisanje kontejnerima moe realizovati na vie naina, a izbor odreene mehanizacije i opreme zavisi, pre svega od kvantitativno kvalitativnih karakteristika zahtjeva koje generiu kontejnerski tokovi. Pred ovaj tehnoloki podsistem redovno se postavljaju sljedei zahtjevi: direktan pretovar kontejnera sa jednog na drugo vozilo spoljnog transporta, istovar kontejnera sa vozila spoljnog (magistralnog) transporta, utovar kontejnera na vozila spoljnog transporta, istovar kontejnera sa vozila otpremno dopremnog transporta, utovar kontejnera na vozila otpremno dopremnog transporta, manipulacije pri uskladitenju i iskladitenju kontejnera i dr.

Faktori koji definiu tehnologiju manipulisanja i pretovara kontejnera, tj. faktori na osnovu kojih se vri izbor tehnologije su: vrsta i tip kontejnera, obim rada, mehanizacija, nain dopreme i otpreme, manipulativne operacije, direktan (indirektan) pretovar, manipulativne povrine i dr.

Za zahvatanje kontejnera najee se koriste etiri tehnika rjeenja, i to: speder, viljuke viljukara, klijeta za stezanje tereta, oprema za prijenos uadima.

Postrojenja i ureaji za manipulisanje kontejnera se, prema prostornim mogunostima eksploatacije, svrstavaju u dvije grupe, i to:

stabilna pretovarna postrojenja, i mobilna pretovarna postrojenja.

2.6. Tipine tehnologije transporta kontejnera

Tehnologija kopnenog transporta robe velikim kontejnerima realizuje se najee eljeznikim prevozom izmeu terminala. Prevoz velikih (ISO) kontejnera eljeznicom izmeu eljezniko drumskih terminala moe se organizovati u sljedeim oblicima: zatvorenim blok vozovima, koji saobraaju direktno izmeu terminala bez usputnih raniranja; grupama kola, koje se uvruju u teretne vozove ili formiraju kontejnerski voz; pojedinanim kolima, koja se uvruju, najee, direktno u teretne vozove.

Kontejnerski prevoz igra vodeu ulogu u ukupnom obimu teretnog prevoza raznim vrstama transporta. U svijetu se danas razrauju novi sistemi za opsluivanje kontejnera. Osnovni kriterijum ovih sistema je ubrzanje vremena dostave tereta (robe) korisnicima sa minimalnim ulaganjima. Jedan od moguih puteva rjeavanja ovog problema je stvaranje specijalizovane mree eljeznikih magistrala na kojima je mogua velika brzina kontejnerskih vozova i organizovanje marutnog prevoza.

2.7. Tipine tehnologije skladitenja kontejnera u teminalima

U prirodi sistema integralnog transporta jeste da tei ubrzavanju protoka materijalnih dobara i skraenju vremena trajanja obrta transportnih sredstava. Svako skladitenje robe tokom transportnog procesa, kada se primjenjuju tehnologije integralnog transporta, u suprotnosti je sa racionalnim kretanjem materijalnih dobara jer izaziva zadravanje robe i poveava broj manipulacija tovarnih jedinica. Ipak, i kod ovih tehnologija javljaju se situacije kojima se transportni proces prekida i skladitenje transportnih jedinica postaje neophodno. Skladitenje nije uvijek nametnuto, ve mu se pribjegava iz vie razloga kao to su: tehnoloka racionalizacija, ekonomski faktori, zahtjevi korisnika transporta, zakonske formalnost

Skladitenje kontejnera javlja se kod: poiljaoca, primaoca, u kontejnerskim terminalima, robo transportnim centrima.

Najee se javlja na mjestima sueljavanja razliitih vidova transporta, takoer na mjestima sueljavanja kontejnerskih tokova razliitih karakteristika. Tehnologija koja e se primijeniti u jednom skladitu zavisi od konkretnih uslova i zahtjeva koji se postavljaju pred ovaj sistem. Jednom svrsishodnom tehnologijom skladitenja mora se obezbjediti visok stepen iskoritenja skladine povrine. Skladitenje svojom koncepcijom treba da omogui laku dostupnost svakom kontejneru sa to manje preradnih operacija. To je mogue postii adekvatnim planiranjem prostora, kao i primjenom efikasnog informacionog sistema. Zahtjevi za skladitenje velikih kontejnera mogu se podijeliti: skladitenjem tovarnih kontejnera, skladitenjem praznih kontejnera.

Faktori koji definiu tehnologiju skladitenja velikih kontejnera tj. faktori na osnovu kojih se vri izbor tehnologije skladitenja u terminalu su: vrsta kontejnera, veliina kontejnera, obim rada u skladitu sa kontejnerima, kvalitet usluge u terminalu, dostupnost svakoj skladinoj jedinici, servisiranje i opravka kontejnera, raspoloivost skladinog prostora.

Tipine tehnologije za skladitenje kontejnera u zavisnosti od faktora izbora su: tehnologija skladitenja kontejnera u otvorenom skladitu, tehnologija skladitenja kontejnera u regalnom skladitu.2.8. Kompatibilnost tipinih tehnologija kontejnerskog transportnog lanca u zavisnosti od oblika realizacije

Tipine tehnologije realizacije pojedinih faza kontejnerskog lanca meusobno mogu biti: potpuno kompatibilne, djelimino kompatibilne, uslovno kompatibilne.

Pri potpunoj kompatibilnosti dvije tipine faze nisu potrebni nikakvi dodatni zahtjevi niti faktori za realizaciju kontejnerskog lanca. Za dvije tipine tehnologije kaemo da su djelimino kompatibilne ako je za njihovu kompatibilnost neophodno ispuniti niz dodatnih faktora. Uslovno kompatibilne tehnologije (faze) kontejnerskog lanca su one koje za postizanje potpune kompatibilnosti iziskuju dodatne investiciono tehnike zahtjeve.

3. OPREMA ZA VEZIVANJE I OSIGURANJE TERETA

Poliesterne trake sa zateznim mehanizmom za osiguranje tereta (paneri) Lanani zateza za osiguranje tereta Runi vin Runi zateza sa elinim uetom

Slika 1. Poliesterne trake sa zateznim mehanizmom za osiguranje tereta 1ModelDuina (m)irina (mm)Nosivost (kg)

Nain vezivanja

RTD 408, 10, 125040008000

Tabela 1. Karakteristike poliesterne trake sa zateznim mehanizmom za osiguranje tereta 1

Slika 2. Poliesterne trake sa zateznim mehanizmom za osiguranje tereta 2

ModelDuina (m)irina (mm)Nosivost (kg)

Nain vezivanja

ETD 4010508000

Tabela 2. Karakteristike poliesterne trake sa zateznim mehanizmom za osiguranje tereta 2

Slika 3. Poliesterne trake sa zateznim mehanizmom za osiguranje tereta 3

ModelDuina (m)irina (mm)Nosivost (kg)

Nain vezivanja

RTD 701275700014000

RTD 10012751000020000

Tabela 3. Karakteristike poliesterne trake sa zateznim mehanizmom za osiguranje tereta 3

Karakteristike Izraene u skladu saEN-12195-2normom Materijal : 100% poliester, termiki obraen Radna temperatura: do 100 C Minimalno izduenje pri pravilnoj upotrebi

Slika 4. Lanani zateza za osiguranje tereta

Prenik alke lanca (mm)Nosivost (daN)Teina (kg)Dimezije (mm)

ABCEE1F

1064004.83355336635055226

Tabela 4. Karakteristike lananog zatezaa za osiguranje tereta

Slika 5. Izgled kompletnog zatezaa sa lancem i kukamaLL1BmaxBminb

3,5m1m500mm330mm250mm

Tabela 5. Karakteristike kompletnog zatezaa sa lancem i kukama

Slika 6. Runi vin

Tabela 6. Tehniki podaci o runom vinu

Slika 7. Runi zateza sa elinim uetom

Tehniki podaciModel: HPS-2H-1

Jedan zupanik, 2 kuke, jednostruko ue

Zatezni kapacitet1t

Prenik ueta4.5mm x 1.68m

Tabela 7. Tehniki podaci o runom zatezau sa elinim uetom

4. OSIGURANJE ROBE U TRANSPORTU

4.1. POJMOVI, DEFINICIJE I FUNKCIJE OSIGURANJA

Osiguranje je institucija koja nadoknauje tete nastale u drutvu, u njegovoj privredi ili kodljudi, usled dejstva odreenog dogaaja, nesrenih sluajeva, ruilakih katastrofa i sl.Osiguranje prua ekonomsku zatitu osiguranicima (pravnim i fizikim licima) od tetnihdejstava i ekonomskih poremeaja do kojih dolazi kad nastane osigurani sluaj, odnosno kadse dogodi odreeni rizik.Institucija osiguranja predstavlja udruivanje svih koji su izloeni istoj opasnosti. Ciljudruivanja je da lake zajedniki podnesu tetu koja zadesi samo neke od njih. Osiguranjese zasniva na naelu uzajamnosti i solidarnosti. Osiguranje se javlja u tri vida tj. ima tridela: ekonomski, tehniki i pravni. U sutini osiguranje ima tri funkcije: Zatitna funkcija - uvanje i zatita imovine i to posredno i neposredno.Neposredno je zatita preventivnog karaktera i cilj je da se sprei nastanak tete, aposredna podrazumeva nadoknadu nastale tete. Ovo je osnovna funkcija osiguranja Finansijska funkcija - prikupljanje novanih sredstava i njhovo korienje zanadoknadu tete nastale sa jedne strane, i ulaganja u odreene reprodukcione procesekroz razliite bankarske mehanizme s druge strane. Socijalna funkcija koja podrazumeva poboljanje ivotnih uslova kroz lino iliimovinsko osiguranje i korienje finiasijskih sredstava.

4.2. TRANSPORTNO OSIGURANJE

Transportno osiguranje spada meu najsloenije, a ujedno je jedna od najvanijihgrana delatnosti iz oblasti osiguranja. Za vreme transporta, imovina (prevozno sredstvo iroba) je u neprekidnoj opasnosti, izloena je raznim vrstama rizika od prirodnih sila,tehnikih nedostataka ili mana, pa do ljudskih greaka koje su produkt neznanja, nemarnosti,nehata i sl. Transportno osiguranje je oblast osiguranja koju ine osiguranje prevoznihsredstava, osiguranje robe u prevozu, osiguranje od odgovornosti vozara i osiguranjedrugih interesa koji se pojavljuju u transportu. Kao i sve vrste imovinskog osiguranja,transportna osiguranja imaju obeteujui karakter, sa svim posledicama koje iz togaproizilaze: osiguranik ne moe da zahteva od osiguravaa plaanje naknade koja bi bila vea odiznosa tete, odnosno osiguranik usled nastupanja osiguranog sluaja ne moe bitstavljen u povoljniji poloaj nego da osigurani sluaj nije nastupio, osiguranik ne moe istovremeno, po osnovu vie odnosa osiguranja, zahtevati naknadekoje bi ukupno premaile iznos tete koju je pretrpeo nastupanjem osiguranog sluaja, osiguranik ne moe u pogledu iste tete ostvariti naknadu po osnovu osiguranja inaknadu po osnovu odgovornosti za tetu ako je neko tree lice odgovorno za nastupanjeosiguranog sluaja. isplatom naknade iz osiguranja prava osiguranika prema treem licu koje je odgovornoza nastupanje osiguranog sluaja, ako takvo postoji, prelaze na osiguravaa koji jeisplatio nadoknadu.

5. OPREMA ZA MANIPULACIJU I UVRIVANJE TEKIH TERETA

Oprema koja se nalazi na brodovima za transport tekih tereta nije jedinstvena ve se ona razlikuje od broda do broda, a to najvie ovisi o teretima koje je pojedini brod prethodno prevozio. Standardna oprema koju ima veina brodova za transport tekih tereta ukljuuje ianu uad i pasce razliitih oblika i dimenzija,sintetike pasce, kopce, kuke, nosee grede, D prstene, metalne stopere, stegae, drvene grede i podloge itd. Prije i nakon svakog koritenja sva oprema se treba pregledati kako bi se primijetila eventualna oteenja. Da ne bi dolo do pojave korozije svu metalnu opremu potrebno je u odreenim vremenskim intervalima premazati zatitnim materijalom (najee mau), a ukoliko sintetiki pasci dou u doticaj sa morskom vodom njih je potrebno isprati slatkom vodom. Specifikacija proizvoaa i deklaracija opreme koja pokazuje da oprema zadovoljava odreene standarde mora biti jasno istaknuta.

6. UVRIVANJE I OSIGURANJE TERETA

Cilj osiguravanja i uvrivanja tereta na brodu je da se sprijei proklizavanje ili prevrtanje tereta sa njegovog postolja. Prevrtanje i proklizavanje moe uzrokovati poremeaj stabilnosti tereta, tetu na drugom teretu i brodskoj konstrukciji, gubitak tereta, tjelesne povrede i smrt ne samo na moru nego i tijekom ukrcaja ili iskrcaja tereta. Da bi se otklonile opasnosti od neispravnog slaganja i uvrivanja tereta na brodu Meunarodna pomorska organizacija donijela je niz uputa i rezolucija u sklopu kojih su izdane razne publikacije koje se bave sigurnim slaganjem i uvrivanjem tereta. Najvanije uputstvo za prijevoz tekih tereta morem izdano od strane IMO-a je Kodeks o Sigurnom slaganju i uvrivanju tereta (engl. Code of Safe Practice for Cargo Stowage and Securing). Za prijevoz tekih tereta najvaniji dio CSS koda je prilog 13. Ovaj prilog daje sve potrebne podatke i savjete za uvrivanje nestandardiziranih jedinica tereta i upute za izradu brodskog prirunika za uvrivanje tereta (eng. Cargo securin Manual). Prilog 13. CSS koda daje podatke o maksimalnoj nosivosti opreme za uvrivanje tereta i naine za raunanje ove nosivosti, faktorima trenja i dvije metode, Rule of Thumbe i Napredne metode (engl. Advanced Method), pomou kojih se moe provjeriti dali je sistem koji se namjerava upotrijebiti dostatan za spreavanje pomicanja i proklizavanja tijekom putovanja broda. Maksimalna sigurna nosivost (eng. Maximum Securing Load) opreme za uvrivanje je izraz koji se koristi za definiranje doputenog optereenja opreme koja se koristi za uvrivanje i osiguranje tereta na brodu. MSL vrijednost ovisi o prekidnoj vrstoi pojedine opreme. U CSS kodu se navodi da je MSL opreme za uvrivanje tereta isto to je SWL opreme za manipulaciju. Treba imati na umu da je pojedini element koji se koristi za uvrivanje neke jedinice tereta jak samo onoliko koliko je jak najslabiji element. Prema tome pri proraunu u kojem su potrebni podaci o MSL-u uvijek se uzima vrijednost MSL-a najslabijeg elementa.

7. BRIGA O BRODU I TERETU TIJEKOM PUTOVANJA

Tijekom putovanja broda sa tekim teretom svakodnevno je potrebno vriti provjeru stanja tereta i opreme kojom je teret uvren za brod. Najvanije je da uslijed gibanja broda na moru ne doe do poputanja opreme, odnosno da teret ostane zategnut i na mjestu. Svako nepredvieno pomicanje tereta tijekom putovanja koje je nastalo zbog poputanja ili oteenja opreme moe biti pogubno. Provjeru stanja tereta i opreme potrebno je vriti najmanje dva puta dnevno. Provjera nikad ne smije biti samo vizualna ve je i fiziki potrebno utvrditi stanje svake komponente. Bilo koji pomak bez obzira da li je on minimalan mora se uzeti ozbiljno i treba ga odmah sanirati. Oprema kojom je teret osiguran moe biti popravljena i zategnuta ili zamijenjena novom u sluaju da je oteena. Sve radnje i promjene s teretom i opremom treba dokumentirati i unijeti u dnevnik. Uvijek se pri bilo kojem zahvatu potrebno konzultirati i postupiti u skladu sa brodskim prirunikom o uvrivanju tereta. Dunost zapovjednika i asnika broda je konstantno motrenje i praenje vremenskih izvijea kako bi mogli predvidjeti nevrijeme i izbjei ga. U sluaju da brod ne moe izbjei ulazak u podruje nepovoljnih vremenskih prilika potrebno je podesiti kretanje broda tako da utjecaj mora i vjetra bude minimalan te je potrebno obaviti odreene pripreme koje e osigurati da brod i teret ostanu ne oteeni. Ovo se odnosi na dovoenje broda u to bolje stanje za podnoenje tekog vremena u obliku stabilnosti, vodo nepropusnosti, osiguranja tereta i opreme i pouzdanosti brodskih strojeva. Ako na moru doe do oteenja opreme samo iskusni lanovi mogu obavljati odreene radnje na teretu i opremi. Ovo su iznimno opasne situacije u kojima se stanje mijenja iz sekunde u sekundu, stoga je potrebno pomno izabrati ljude za obavljanje ovih poslova.

8. ZAKLJUAK

Kod prijevoza tekih tereta jedan od najvanijih dijelova,a moda i najvaniji, je planiranje transporta odreenog tereta. I prije nego to odreeni teret bude prihvaen od strane kompanije da se preveze njihovim prevoznim sredstvom potrebno je rijeiti niz pitanja kojima se utvruje dali je to prevozno sredstvo sposobno za prijevoz tog tereta.

9. LITERATURA

(1) Dr Milivoje uilovi,Transportni sistemi prva knjiga,Tehnikih fakultet aak 2006(2) Dr Ivan Beker,Dr Dragutin Stanivukovic Rukovanje,pakovanje I skladitenje Novi Sad 2007

10. POPIS SLIKA

Slika 1. Poliesterne trake sa zateznim mehanizmom za osiguranje tereta 1............................10.Slika 2. Poliesterne trake sa zateznim mehanizmom za osiguranje tereta 2............................10.Slika 3. Poliesterne trake sa zateznim mehanizmom za osiguranje tereta 3............................11.Slika 4. Lanani zateza za osiguranje tereta...........................................................................11.Slika 5. Izgled kompletnog zatezaa sa lancem i kukama.......................................................12.Slika 6. Runi vin...................................................................................................................12.Slika 7. Runi zateza sa elinim uetom..............................................................................13.

11. POPIS TABELA

Tabela 1. Karakteristike poliesterne trake sa zateznim mehanizmom za osiguranje tereta 1..10.Tabela 2. Karakteristike poliesterne trake sa zateznim mehanizmom za osiguranje tereta 2..11.Tabela 3. Karakteristike poliesterne trake sa zateznim mehanizmom za osiguranje tereta 3..11.Tabela 4. Karakteristike lananog zatezaa za osiguranje tereta.............................................12.Tabela 5. Karakteristike kompletnog zatezaa sa lancem i kukama........................................12.Tabela 6. Tehniki podaci o runom vinu..............................................................................12.Tabela 7. Tehniki podaci o runom zatezau sa elinim uetom.........................................13.

2