Mesleksel Bulaşıcı Hastalıklar

Meslek Hastalığı Tanımı

Sigortalının ccedilalıştığı işin niteliğine goumlre

tekrarlanan bir sebeple veya işin yuumlruumltuumlm

şartları yuumlzuumlnden uğradığı geccedilici veya suumlrekli

hastalık sakatlık veya ruhi arıza halleridir

Meslek Hastalığı

3

Nedeni Belli

İlerleyici

Oumlnlenebilir

Tekrarlanabilir

Maluliyet Bırakabilir

Tazminat Gerektirir

Bildirimi Zorunlu

Meslek Hastalıkları

Sosyal Sigortalar Sağlık İşlemleri Tuumlzuumlğuuml

Ccedilalışma Guumlcuuml ve Meslekte Kazanma Guumlcuuml Kaybı Oranlarının

Tespit İşlemleri Youmlnetmeliği

D Grubu Mesleki Bulaşıcı Hastalıklar

D-1 Helminthiasis Ankilostomiasis nekatoriasis

D-2 Tropik hastalıklar Malarya amoumlbiasis sarı humma veba

rekuumlrrent ateş dank leishmanyoz frambosie lepra lekeli

humma riketsiyoumlz

D-3 Hayvanlardan insana bulaşan hastalıklar Bruselloz tetanoz

şarbon salmonella enfeksiyonları Weil hastalığı kuduz

ornithozlar psittakoz rekuumlrent ateş şap hastalığı ccediliccedilek Q

Humması lekeli humma ekinokok humması ruam bovin tipi

tuumlberkuumlloz

D-4 Viral Hepatit tuumlberkuumlloz

Hastalıklar ve

Belirtileri

Yuumlkuumlmluumlluumlk

suumlresi

Hastalık Tehlikesi Olan Başlıca İşler

D-Grubu Mesleki Bulaşıcı Hastalıkları

D-1 Helminthiazis

- Ankilostomiasis 3 Ay bullTuumlnel ve

bullyer altı maden işleri

bullpirinccedil tarlalarında

bullkilli

bullnemli toprak zeminde ccedilalışma

- Necatoriasis 3 Ay

Hastalıklar ve

Belirtileri-

Yuumlkuumlmluumlluumlk suumlresi Hastalık Tehlikesi Olan Başlıca

İşler

D-2 Tropik Hastalıklar

- Malarya 40 guumln bull Bu gibi hastaların saptandığı ve tedavi

edildiği sağlık oumlrguumltlerinde ve

kurumlarında veya bu hastalıkların

patojen ajanları ile ccedilalışılan

laboratuvarlardaki sağlık goumlrevlerinde ve

araştırmalarında ccedilalışmalar

-Amobiasis 30guumln

-Sarı humma 10 guumln

- Veba 10 guumln

-Rekuumlrrent ateş 12 guumln

- Dank 10 guumln

-Leishmanioz 7 ay

- Frambosie 7 hafta

-Lepra 25 yıl

- Lekeli humma 20 guumln

- Riketsioumlz 20 guumln

Hastalıklar ve

Belirtileri

Yuumlkuumlmluumlluuml

k suumlresi

Hastalık Tehlikesi Olan Başlıca İşler

D-3 Hayvanlardan insana bulaşan hastalıklar

- Bruselloz 6 ay bull Hayvan guumltme bakma terbiye etme veterinerlik

hizmetleri

bullHayvanlardan elde edilen materyalle veya hayvan

artıklarıyla yakın temas bunların işlenmesi

saklanması taşınması (ahır mezbaha hayvan

taşımacılığı veteriner hastaneleri kasap sakatatccedilı

sucukccedilu et ve balık konserveciliği suumlt ve suumlt

mamullerinin işlenmesi mutfak işleri hayvan

derisi kılı yelesi yuumlnuuml kemik vb işlendiği

toplandığı yok edildiği vb yerlerdeki ccedilalışmalar)

bull Laboratuvarlarda bu hastalıkların etkenleriyle

veya hastalanmış hayvanlardan alınmış biyolojik

materyalle yapılan ccedilalışmalar

- Tetanoz 30guumln

-Şarbon 30 guumln

- Salmonella enfeksiyonu 30 guumln

-Weil hastalığı 14 guumln

- Kuduz 2 yıl

- Ornithozlar psittakkoz 30 guumln

- Rekuumlrrent ateş 12 guumln

-Şap hastalığı 10 guumln

- Ccediliccedilek 12 guumln

- Q humması 30 guumln

Hastalıklar ve

Belirtileri

Yuumlkuumlmluumlluumlk

suumlresi

Hastalık Tehlikesi Olan Başlıca İşler

D-3 Hayvanlardan insana bulaşan hastalıklar (devam)

- Lekeli humma 20 guumln bull Hayvan guumltme bakma terbiye etme veterinerlik

hizmetleri

bullHayvanlardan elde edilen materyalle veya hayvan

artıklarıyla yakın temas bunların işlenmesi saklanması

taşınması (ahır mezbaha hayvan taşımacılığı veteriner

hastaneleri kasap sakatatccedilı sucukccedilu et ve balık

konserveciliği suumlt ve suumlt mamullerinin işlenmesi

mutfak işleri hayvan derisi kılı yelesi yuumlnuuml kemik vb

işlendiği toplandığı yok edildiği vb yerlerdeki

ccedilalışmalar)

bull Laboratuvarlarda bu hastalıkların etkenleriyle veya

hastalanmış hayvanlardan alınmış biyolojik materyalle

yapılan ccedilalışmalar

- Ekinokok humması 1 yıl

-Ruam 1 ay

-Bovin tipi tuumlberkuumlloz

1 yıl

Hastalıklar ve

Belirtileri

Yuumlkuumlmluumlluuml

k suumlresi

Hastalık Tehlikesi Olan Başlıca İşler

D-4 Meslekleri gereği enfeksiyon hastalıklarına oumlzellikle maruz kişilerdeki enfeksiyon hastalıkları

Viral hepatit 6 ay bullHastane dispanser poliklinik araştırma

laboratuvarı vb sağlık kurumlarında ccedilalışmalar -Tuumlberkuumlloz 1 yıl

Helmintiyazis Tropikal ve subtropikal

uumllkelerde 700 milyonun

uumlzerinde insan Ancylostoma

duodenale ve Necator

americanus ile enfektedir

Yurdumuzun Karadeniz ve

Akdeniz boumllgelerindeki maden

ocakları ile ccedilay ve narenciye

bahccedilelerinde ccedilalışanlarda

sıktır Ancak son yıllarda her iki

boumllgemizde de kancalı kurt

prevalansı en alt sıralara

inmiştir

Deriden gecen larva sayısına bağlı

olarak deri bulguları oluşabilir

Minimal veya şiddetli kaşıntı olabilir

Lezyon vezikuumller ise kaşınma ile

accedilılabilir ve sekonder enfeksiyonlar

oluşabilir Parazitin akciğer goumlccediluuml

sırasında pnoumlmoni olabilir Erişkin

nematodlar tarafından sekrete edilen

antikoagulan maddeler sonucu

nematodun bağırsağa tutunmuş

olduğu yerlerden devamlı kan kaybı

vardır Akut enfeksiyonda halsizlik

bulantı kusma karın ağrısı solukluk

ishal goumlruumllebilir İshal kan kaybına

bağlı olarak kırmızı veya siyah renkte

olabilir Ağır enfeksiyonlar oumlzellikle

ccedilocuklarda oumlluumlmlere neden olabilir

Kronik enfeksiyonlarda belirgin demir

eksikliği anemisi gelişir

Ankilostoma

Teşhis gaitada yumurtaların goumlruumllmesiyle konur Yumurtalara bakarak ankilostoma ve nekator arasında ayırım yapılamaz

Gaitada gizli kan genellikle pozitiftir

Demir eksikliği tespit edilebilir Eozinofili pulmoner fazda bulunur intestinal fazda olmaz

Necator americanus

Tedavi-Korunma

Mebendazol (2x100 mg 3 guumln)

albendazol (400 mg tek doz)

pirantel pamoat (11 mgkg en fazla 1 g tek doz) verilir

Demir preparatlarının da reccedilete edilmesi uygun olur

Tedaviden birkaccedil hafta sonra dışkıda yumurtaların goumlruumlnmesiyle ikinci bir kuumlre gerek duyulabilir

Gebelerde kancalı kurt enfeksiyonu anemi youmlnuumlnden buumlyuumlk sorundur Gebeliğin ilk trimestirinde antihelmintik ilaccedil kullanılmamalıdır

Etkili korunma youmlntemleri toprak yuumlzeyinin insan dışkısı ile kirlenmesinin oumlnlenmesi ve ayakkabı giyilmesidir

Bruselloz

Bruselloz hayvanlardan insanlara bulaşan hafif belirtilerden ağır

klinik tablolara kadar değişebilen akut veya kronik seyirli

olabilen belirti ve bulguları spesifik olmayan ve birccedilok hastalığı

taklit edebilen sistemik bir enfeksiyon hastalığıdır Uumllkemizde ve

gelişmekte olan uumllkelerde yaygın goumlruumllen ekonomik kayıplara

neden olması ve gıda guumlvenliğini doğrudan etkilemesi nedeniyle

oumlnemli halk sağlığı sorunu oluşturan bir zoonozdur Hastalık

Akdeniz ateşi veya Malta ateşi gibi isimlerle de anılmaktadır

Bruselloz esas olarak hayvanların hastalığıdır Hastalık ccediloğunlukla

hayvanlardan insanlara kontamine suumlt ve suumlt uumlruumlnleri ile bulaşır

Hasta hayvanlarla temas ve diğer hayvansal uumlruumlnlerle de

bulaşabilir

Pek ccedilok hayvan tuumlruumlnde hastalık gelişebilir İnsanlardaki hastalık

sıklıkla hayvanlardaki

oumlzellikle ccediliftlik hayvanlarındaki hastalık ile ilişkilidir

Bruselloz

İnsanlara bulaş

1 insandan insana bulaş

2 kontamine ccedilevreden bulaş

3 meslek hastalığı olarak bulaş ve

4 gıda kaynaklı bulaş

başlıkları altında doumlrt grupta toplanabilir

Bruselloz

Mesleki bulaş

Bazı meslek gruplarında Brucella enfeksiyonuna yakalanma riski fazladır Hayvan ccediliftliklerinde oumlzellikle sığır koyun keccedili ve domuz ccediliftliklerinde ccedilalışanlar veterinerler suni doumllleme işi ile uğraşanlar enfekte hayvan ile temas olasılığı accedilısından yuumlksek risk gruplarıdır Hayvancılık yapan aile bireyleri hasta hayvan yavrularına bakan ccedilocuklar hayvansal gıda uumlretiminde ve hazırlanmasında ccedilalışanlar (kasaplar et paketi yapanlar suumlt ve suumlt uumlruumlnleri hazırlama işinde ccedilalışanlar) yuumln ve deri ile uğraşanlar bulaş riski taşıyan gruplardır Bu enfeksiyon kontamine materyal ile doğrudan temas yaralanma sonucu bulaş ya da tozların inhalasyonu ile de bulaşabilir Bakteri izolasyonu ile uğraşan laboratuarlarda ccedilalışan hekim ve teknisyenler de bulaş accedilısından oumlzel meslek gruplarıdır

Bruselloz

Brusellozrsquoda risk grupları Meslek hastalığı

bull Sığır besicileri ve suumlt hayvancılığı

yapan ccediliftliklerde ccedilalışanlar

bull Hayvan bakıcıları

bull Aile hayvancılığı yapanlar

bull Ccedilobanlar

bull Suumltccediluumller

bull Veterinerler

bull Mezbaha işccedilileri

bull Et paketleme işleminde ccedilalışanlar

bull Suumlt uumlruumlnleri işletmelerinde ccedilalışanlar

bull Deri ve yuumln işleri ile uğraşanlar

bull Foumltal buzağı serumu toplayanlar

bull Laboratuvar ccedilalışanları

Avcılar

Aile hayvancılığı yapılması durumunda

buumltuumln aile bireyleri

Pastoumlrize olmayan suumlt ve suumlt uumlruumlnlerini

tuumlketenler

Brusellozun hiperendemik olduğu boumllgeler

veya uumllkelere seyahat edenler

bull Akut bruselloz Hastalık semptomlarının suumlresi 8 haftadan az

ise hastalar bu grupta değerlendirilir Hastalar genellikle

bakteriyemiktir yuumlksek ateş ile beraber diğer sistemik semptomlar eşlik

eder

bull Subakut bruselloz Hastalık semptomlarının suumlresi 8-52 hafta

arasında olan hastalar subakut bruselloz olarak değerlendirilir

bull Kronik bruselloz Hastalık semptomlarının suumlresi 1 yıldan

daha uzun olan hastalar bu grupta değerlendirilir Hastalık

semptomları daha hafiftir Kan kuumlltuumlr pozitiflik oranı oldukccedila duumlşuumlktuumlr

bull Lokalize form Herhangi bir organ tutulumunda ise hastalık

fokal veya lokalize olarak tanımlanır Fokal hastalık akut formun

komplikasyonu olarak goumlruumllebileceği gibi kronik brusellozun klinik

tablosuna da eşlik edebilir

Brusellozrsquoda klinik

Brusellozrsquoda belirtiler Brusellozun başlangıccedil semptomları hastalığa oumlzguuml değildir Başlangıccedil doumlneminde

sıklıkla halsizlik baş ağrısı sırt ağrısı ateş terleme dikkat kaybı olabilir Hastalık ilerledikccedile gastrointestinal semptomlar karın ağrısı bulantı kusma sarılık ishal veveya kabızlık izlenebilir

Artralji hastaların 85rsquoinde izlenir Bazı hastalar ağızlarında garip tattan yakınırlar

Depresyon goumlruumllebilir ve bu semptom diğer semptomların ağırlığından bağımsızdır Somatik şikayetlerin fazlalığı ile karşılaştırıldığında fiziksel anormallikler daha nadirdir

Lenfadenopati 10-20 oranında goumlruumllebilir

Splenomegali veya hepatomegali olguların 20-30rsquounda vardır

Hastalar genellikle bruselloz tanısı konmadan oumlnce ateş nedeni ile nonspesifik antibiyotik tedavisi aldıkları iccedilin klinik tabloda farklılıklar goumlruumllmekte ve kan kuumlltuumlruumlnde bakteriyi izole etme oranı duumlşmektedir Oumlnceden antibiyotik kullanım oumlykuumlsuuml olmayan ve uzun suumlre antibiyotik verilmeden takip edilen hastalarda onduumllan ateş goumlruumllebilir

Brusellozrsquoda tanı

Bruselloz tanısı yalnızca klinik bulgularla konulamaz Klinik

bulgularla beraber bakteriyolojik ve serolojik testler

mutlaka yapılmalıdır Endemik boumllgelerde yaşayan ateş

hikayesi olan veya endemik boumllgeye seyahat hikayesi olan

hastalarda Brucella enfeksiyonu akla gelmelidir Hasta hikayesi

ccedilok iyi alınmalıdır Hastalara bu amaccedilla bazı temel sorular

mutlaka sorulmalıdır hastanın mesleği gıda tuumlketimi

hayvanlarla temas hikayesi endemik boumllgelere

seyahati olup olmadığı mutlaka araştırılmalıdır

Brusellozrsquoda tanı Brusellozlu hastalarda rutin kan değerlerinde oumlnemli

değişiklikler goumlzlenir fakat bunlar tanı koydurucu değildir Hastalarda kan sayımı idrar analizi karaciğer ve boumlbrek fonksiyonları ile ilgili biyokimyasal testler goumlzden geccedilirilmelidir

Brusellozun kesin tanısı bakterinin kandan veya diğer dokulardan izolasyonu ile konur Hastalardan kuumlltuumlr akut safhada ve ateşli doumlnemde antibiyotik verilmeden oumlnce alınmalıdır

Antibiyotik alan ve kuumlltuumlr negatifliği olan hastalarda serolojik testlerden yararlanılır

Brusellozrsquoda tanı Brusellozda kullanılan serolojik testler

Rose Bengal plak testi (RBT)

Standart tuumlp agluumltinasyon testi (SAT)

ELISA

Cooms testi

kompleman fiksasyon testleridir

Bu testlerden serolojik tanıda en yaygın kullanılan testler Standart tuumlp agluumltinasyon testi Cooms testi ve ELISA testidir Rose Bengal plak testi bir tarama testidir tanıda kullanılmaz

Brusellozrsquodan korunma

Bu enfeksiyonun yaygın olduğu Doğu Anadolu Guumlneydoğu

Anadolu ve İccedil Anadolursquoda aile hayvancılığının yaygın olarak

yapıldığı bilinmektedir Aile hayvancılığında buumltuumln aile

bireylerinin hayvanlarla yakın teması vardır Bu temasın

azaltılması kontamine materyaller ile bulaşın oumlnlenmesi bu

aile bireylerinin eğitilmesinin kolay olamayacağını

unutmadan eğitim ccedilalışmalarını suumlrduumlrmek gerekir Ayrıca

aile bireylerinin yaşam alanları ile hayvan barınaklarının

uygun şekilde yapılandırılması da diğer bir ccedilalışma alanıdır

Brusellozrsquodan korunma Hayvan bakıcıları ccedilobanlar mezbaha ccedilalışanları suumltccediluumller suni tohumlama

yapan teknisyenler ve veteriner hekimlerin enfekte hayvan dokuları deri

ve yuumlnleri gibi hayvansal materyallerle devamlı temas riski vardır Bu

meslek grupları bruselloz bulaşma yolları ve oumlnlemler hakkında devamlı

bilgilendirilmelidir Ayrıca mezbahaların uygun yapılandırılması

periyodik temizlik ve dezenfeksiyon işlemlerinin usulune uygun

yapılması ccedilevre temizliği ve kontamine atıkların usulune uygun

şekilde yok edilmesi iccedilin gerekli oumlnlemler alınmalıdır İster aile

hayvancılığında olsun ister ccediliftlik hayvancılığında kontamine hayvan

atıklarının yok edilmesi ccedilevre dezenfeksiyonu usulune uygun olarak

yapılmalıdır Ccediliftliklerde sanitasyon koşullarının standartlara uygunluğu

sağlanmalı ve kontrol edilmelidir

Brusellozrsquodan korunma Risk gruplarının kontamine materyal ile uğraşırken gerekli

hijyenik kurallara uymalarının sağlanması gerekir Potansiyel

olarak kontamine hayvansal materyaller ile temas durumunda

ccedilalışanlar uygun koruyucu giysiler giymelidirler Materyalin

oumlzelliğine goumlre su geccedilirmeyen eldiven yuumlz koruyucu

maske goumlz koruyucu goumlzluumlk su geccedilirmeyen oumlnluumlk

aerosol oluşturan bir iş ise respiratoumlr kullanılmalıdır İş bittikten

son eller mutlaka yıkanmalıdır Eğer vuumlcudun her hangi bir

yerine kontamine materyal bulaştı ise bol su ile yıkanmalı veya

hemen bol su ile banyo yapılmalıdır Goumlzlere herhangi bir materyal

sıccedilradığında yine konjunktivalar bol su ile yıkanmalıdır

Şarbon Şarbon ot yiyen hayvanlardan insanlara bulaşan bakteriyel

zoonotik bir enfeksiyon hastalığıdır Batı literatuumlruumlnde şarbon

hastalığı ldquomalignat pustule malignant charbuncle charbon

hematic anthrax bacterial anthrax splenic fever woolsortersrsquo

disease ragpickerrsquos diseaserdquo gibi isimlerle anılmıştır Tuumlrkccedile

kaynaklarda ise ldquoccediloban ccedilıbanı karakabarcıkrdquo gibi isimler

verilmiştir

Guumlnuumlmuumlzde ise batı literatuumlruumlnde ldquoanthraxrdquo Tuumlrkccedile kaynaklarda

ise ldquoşarbonrdquo olarak geccedilmektedir

Uumllkemizde şarbon hastalığı bildirimi zorunlu A grubu hastalıklar

arasında yer almaktadır

Şarbon

Hastalığın etkeni Bacillus grubu iccedilerisinde yer alan sporlu bir

basil olan Bacillus anthracisrsquodir

B anthracis Gram pozitif aerop veya fakuumlltatif anaerop endospor

oluşturan 12-10 μm uzunluğunda ve 05-25 μm kalınlığında

olabilen bir basildir

Risk grupları Hayvancılıkla uğraşanlar (Tarımsal alanda ailenin buumltuumln bireyleri hayvan bakımı

ile yakından ilgilenmektedir Bu nedenle hastalık kadın-erkek ccedilocuk olmak uumlzere her cinsiyet ve her yaş grubunda goumlruumllebilir)

Ccedilobanlar

Kasaplar

Mezbaha işccedilileri

Dericilikle uğraşanlar (ham deri toplayan taşıyan işleyen tabakhanelerde ccedilalışanlar gibi)

Veteriner hekimler

Enfeksiyonun endemik olduğu boumllgelerde oumllen hayvanların kesildiği veya yerleşim birimlerine yakın oumllen hayvanların goumlmuumllduumlğuuml yerlerde oynayan ccedilocuklar

Daha oumlnce hayvan kesim alanı olarak kullanılan veya dericilik yapılan boumllgelerin dekontamine edilmeden yerleşime accedilılması ile bu boumllgelerde yaşayan insanlar şarbon youmlnuumlnden risk gruplarını oluşturmaktadırlar

B anthracis sporları insan vuumlcuduna kaşıma ccedilizik kesik gibi kuumlccediluumlk

travmalarla deriden sporların inhalasyonu ile akciğerlere veya

enfekte etlerin yenilmesi ile gastrointestinal kanaldan girer

Sporlar makrofajlar tarafından fagosite edilir ve boumllgesel lenf

bezlerine taşınır Endospor makrofaj iccedilinde vejetatif hale

geccediler ve ccediloğalır B anthracisrsquoin hastalık patogenezinde rol

oynayan oumldem toksini ve oumllduumlruumlcuuml (letal) toksin olmak uumlzere

iki toksini vardır Vejetatif bakteri kapsuumll oluşturur ve

ekzotoksin uumlretir Kapsuumll fagositoz olayını ve opsonizasyonu

oumlnler Boumlylece enfeksiyonun başlamasında erken safhada

oumlnemli rol oynar

Dolaşımda bakteri sayısı 107-108ml ulaşınca ağır sepsis

klinik tablosu oluşur Şarbon sporlarının organizmaya giriş

kapısına goumlre uumlccedil klinik formda hastalık oluşur

1- Deri şarbonu

2- Akciğer şarbonu

3- Gastrointestinal şarbon

Bu yerleşim yerlerinden herhangi birinden lenfohematojen

yolla yayılım ile sepsis ve menenjit gibi ağır oumllduumlruumlcuuml klinik

tablolar gelişebilir Buumltuumln duumlnyada goumlruumllen insan

şarbonunun 95rsquoini deri şarbonu oluşturmaktadır

Deri şarbonu şarbon sporlarının kesik kaşıma veya sinek

ısırması gibi kuumlccediluumlk travmalarla deriye inokuumllasyonu ile oluşur

Sporların inokuumllasyonu ile deride kuumlccediluumlk papuumll şeklinde lezyon

ccedilıkıncaya kadar geccedilen suumlre genellikle 2-3 guumlnduumlr Vakaların

ccediloğunda inkuumlbasyon suumlresi 1-7 guumln arasında değişir

Ondokuz guumlne kadar uzayan inkuumlbasyon suumlresi bildirilmiştir

Hastalık inokuumllasyon yerinde kaşınma ve yanma ile başlar Kırmızı ufak

bir makuumll kabarır ve papuumll goumlruumlnuumlmuumlnuuml alır Bir-iki guumln iccedilinde

lezyon genişler uumlzerinde vezikuumll oluşur Vezikuumlluumln ortası ccediloumlkuumlk iccedili

sıvı ile doludur Bu lezyonun etrafı oumldemli ve eritemli bir alan ile

ccedilevrili olup ağrısızdır Birkaccedil guumln iccedilinde vezikuumll iccedilindeki sıvı bulanır

koyu bir renk alır Mavi-siyah renge doumlnuumlşuumlr Vezikuumll patlar ortada

keskin kenarlı ortası ccediloumlkuumlk siyah bir uumllser oluşur Bazen bu nekrozu

ccedilevreleyen oumldemli doku uumlzerinde kuumlccediluumlk vezikuumlller gelişir

Klinik Form Ayırıcı Tanıda

Duumlşuumlnuumllmesi Gereken Hastalıklar

Deri Şarbonu 1048707 Karbonkuumll

1048707 Erizipel

1048707 Seluumllit

1048707 Orf

1048707 Tularemi

1048707 Primer sifiliz şankırı

1048707 Tropikal uumllser

1048707 Nekrotizan yumuşak doku

enfeksiyonu (Oumlzellikle ağır deri

şarbonu klinik formu ile karışır)

İnhalasyon Şarbonu 1048707 Atipik pnoumlmoniler

1048707 Akut bakteriyel mediastenit

1048707 Aort anevrizma ruumlptuumlruuml

1048707 Suumlperior vena kava sendromu

1048707 Sarkoidoz

Klinik Form Ayırıcı Tanıda

Duumlşuumlnuumllmesi Gereken Hastalıklar

Gastrointestinal

Şarbon

Orofaringeal 1048707 Streptokok tonsillofarinjiti

1048707 Ludwig anjini

1048707 Vincent anjini

1048707 Parafaringeal apse

1048707 Derin boyun enfeksiyonları

Barsak 1048707 Akut gastroenteritler

1048707 Gıda zehirlenmeleri

1048707 Akut karın yapan nedenler

1048707 Nekrotizan ishaller

Şarbon Menenjiti 1048707 Subaraknoid kanama

1048707 Diğer hemorajik menenjit yapan

nedenler

Akciğer şarbonu B anthracis sporlarının inhalasyonu sonucu inhalasyon şarbonu gelişir İnhalasyon ile alveollere ulaşan sporlar alveoler makrofajlar tarafından fagosite edilir Mediastinal lenf duumlğuumlmlerine taşınır Bakteri orada ccediloğalır toksinlerini oluşturur Lenf duumlğuumlmlerinde hemorajik nekroz gelişir Hemorajik mediastinit ve bunu bakteriyemi takip eder Bazen sekonder pnoumlmoni gelişebilir

Semptomlar 2-5 guumln iccedilinde hafif ateş kırgınlık ve yorgunluk şikayetleri ile başlar

Başlangıccedil belirtileri hafiftir 2-3 guumln suumlrer Bunu akut hastalık belirtileri takip eder Hastanın ateşi yuumlkselir nabzı suumlratlenir oumlksuumlruumlk dispne ve siyanoz gelişir Dinlemekle akciğerlerde yaş raller duyulabilir Hastada toksemi şuur bulanıklığı ve koma gelişerek oumlluumlmle sonuccedillanır

Akciğer şarbonu hemorajik mediastinal lenfadenit ile karakterizedir Akciğer grafisinde mediastinal genişleme goumlruumlluumlr Mediasten goumllgesi homojen ve kenarları duumlzguumlnduumlr

Kuduz

Kuduz hastalığı genellikle kuduz viruumlsuumlnuumln ısırık yarasına

deride daha oumlnce mevcut olan kesiğe veya buumltuumlnluumlğuuml

bozulmuş deriye ya da mukoz membranlara temasıyla geccediler

Nadiren aeresoller yoluyla veya transplant dokusundan

bulaşabilir Kuduzun ev iccedili temas ile başkasına hastane bakım

personeline veya ccedilevresel yuumlzeylerden bulaştığına dair

herhangi bir veri yoktur

Gelişmekte olan uumllkelerde kuduz bulaşının kaynağı 90

oranında koumlpekler iken gelişmiş uumllkelerde ise vahşi hayvanlar

en oumlnemli kaynaktır

Kuduzrsquoda risk grupları

Kuduz enfeksiyonu iccedilin endemik boumllgede yaşayanlar doğa

ile teması sık olan kişiler avcılar gezginler mağaracılıkla

uğraşanlar hayvancılık ile uğraşanlar ccedilobanlar kasaplar

mezbaha ccedilalışanları veteriner hekimler veteriner sağlık

teknisyenleri koumlpek uumlretim merkezleri ve koumlpek

pansiyonlarında ccedilalışanlar geccedilici hayvan bakımevi ccedilalışanları

belediye hayvan toplama goumlrevlileri kamp yapanlar ve

hastaların yakınları riskli gruplardır

Klinik olarak hastalık beş doumlnemden oluşur

bull İnkuumlbasyon (1-2 guumln-1 yıl- ortalama 1-3 ay)

bull Prodrom

bull Akut noumlrolojik sendrom (80 ensefalit)-(2-7 guumln)

bull Koma

bull Oumlluumlm (Koma başlangıcından itibaren 2 hafta iccedilinde)

Diğer Zoonozlar

Tularemi- Avcılık ndash Tavşan vb kemiriciler

Lymme- Tarım ve hayvancılık- keneler

Toksoplazmozis- kedi

Kist hidatik- koumlpek

Giardiyazis

Amebiyozis

Leptospiroz-Weil Hast-fare vb maden-lağım

Batı Nil Humması

Meslek Hastalığı Tanımı

Sigortalının ccedilalıştığı işin niteliğine goumlre

tekrarlanan bir sebeple veya işin yuumlruumltuumlm

şartları yuumlzuumlnden uğradığı geccedilici veya suumlrekli

hastalık sakatlık veya ruhi arıza halleridir

Meslek Hastalığı

3

Nedeni Belli

İlerleyici

Oumlnlenebilir

Tekrarlanabilir

Maluliyet Bırakabilir

Tazminat Gerektirir

Bildirimi Zorunlu

Meslek Hastalıkları

Sosyal Sigortalar Sağlık İşlemleri Tuumlzuumlğuuml

Ccedilalışma Guumlcuuml ve Meslekte Kazanma Guumlcuuml Kaybı Oranlarının

Tespit İşlemleri Youmlnetmeliği

D Grubu Mesleki Bulaşıcı Hastalıklar

D-1 Helminthiasis Ankilostomiasis nekatoriasis

D-2 Tropik hastalıklar Malarya amoumlbiasis sarı humma veba

rekuumlrrent ateş dank leishmanyoz frambosie lepra lekeli

humma riketsiyoumlz

D-3 Hayvanlardan insana bulaşan hastalıklar Bruselloz tetanoz

şarbon salmonella enfeksiyonları Weil hastalığı kuduz

ornithozlar psittakoz rekuumlrent ateş şap hastalığı ccediliccedilek Q

Humması lekeli humma ekinokok humması ruam bovin tipi

tuumlberkuumlloz

D-4 Viral Hepatit tuumlberkuumlloz

Hastalıklar ve

Belirtileri

Yuumlkuumlmluumlluumlk

suumlresi

Hastalık Tehlikesi Olan Başlıca İşler

D-Grubu Mesleki Bulaşıcı Hastalıkları

D-1 Helminthiazis

- Ankilostomiasis 3 Ay bullTuumlnel ve

bullyer altı maden işleri

bullpirinccedil tarlalarında

bullkilli

bullnemli toprak zeminde ccedilalışma

- Necatoriasis 3 Ay

Hastalıklar ve

Belirtileri-

Yuumlkuumlmluumlluumlk suumlresi Hastalık Tehlikesi Olan Başlıca

İşler

D-2 Tropik Hastalıklar

- Malarya 40 guumln bull Bu gibi hastaların saptandığı ve tedavi

edildiği sağlık oumlrguumltlerinde ve

kurumlarında veya bu hastalıkların

patojen ajanları ile ccedilalışılan

laboratuvarlardaki sağlık goumlrevlerinde ve

araştırmalarında ccedilalışmalar

-Amobiasis 30guumln

-Sarı humma 10 guumln

- Veba 10 guumln

-Rekuumlrrent ateş 12 guumln

- Dank 10 guumln

-Leishmanioz 7 ay

- Frambosie 7 hafta

-Lepra 25 yıl

- Lekeli humma 20 guumln

- Riketsioumlz 20 guumln

Hastalıklar ve

Belirtileri

Yuumlkuumlmluumlluuml

k suumlresi

Hastalık Tehlikesi Olan Başlıca İşler

D-3 Hayvanlardan insana bulaşan hastalıklar

- Bruselloz 6 ay bull Hayvan guumltme bakma terbiye etme veterinerlik

hizmetleri

bullHayvanlardan elde edilen materyalle veya hayvan

artıklarıyla yakın temas bunların işlenmesi

saklanması taşınması (ahır mezbaha hayvan

taşımacılığı veteriner hastaneleri kasap sakatatccedilı

sucukccedilu et ve balık konserveciliği suumlt ve suumlt

mamullerinin işlenmesi mutfak işleri hayvan

derisi kılı yelesi yuumlnuuml kemik vb işlendiği

toplandığı yok edildiği vb yerlerdeki ccedilalışmalar)

bull Laboratuvarlarda bu hastalıkların etkenleriyle

veya hastalanmış hayvanlardan alınmış biyolojik

materyalle yapılan ccedilalışmalar

- Tetanoz 30guumln

-Şarbon 30 guumln

- Salmonella enfeksiyonu 30 guumln

-Weil hastalığı 14 guumln

- Kuduz 2 yıl

- Ornithozlar psittakkoz 30 guumln

- Rekuumlrrent ateş 12 guumln

-Şap hastalığı 10 guumln

- Ccediliccedilek 12 guumln

- Q humması 30 guumln

Hastalıklar ve

Belirtileri

Yuumlkuumlmluumlluumlk

suumlresi

Hastalık Tehlikesi Olan Başlıca İşler

D-3 Hayvanlardan insana bulaşan hastalıklar (devam)

- Lekeli humma 20 guumln bull Hayvan guumltme bakma terbiye etme veterinerlik

hizmetleri

bullHayvanlardan elde edilen materyalle veya hayvan

artıklarıyla yakın temas bunların işlenmesi saklanması

taşınması (ahır mezbaha hayvan taşımacılığı veteriner

hastaneleri kasap sakatatccedilı sucukccedilu et ve balık

konserveciliği suumlt ve suumlt mamullerinin işlenmesi

mutfak işleri hayvan derisi kılı yelesi yuumlnuuml kemik vb

işlendiği toplandığı yok edildiği vb yerlerdeki

ccedilalışmalar)

bull Laboratuvarlarda bu hastalıkların etkenleriyle veya

hastalanmış hayvanlardan alınmış biyolojik materyalle

yapılan ccedilalışmalar

- Ekinokok humması 1 yıl

-Ruam 1 ay

-Bovin tipi tuumlberkuumlloz

1 yıl

Hastalıklar ve

Belirtileri

Yuumlkuumlmluumlluuml

k suumlresi

Hastalık Tehlikesi Olan Başlıca İşler

D-4 Meslekleri gereği enfeksiyon hastalıklarına oumlzellikle maruz kişilerdeki enfeksiyon hastalıkları

Viral hepatit 6 ay bullHastane dispanser poliklinik araştırma

laboratuvarı vb sağlık kurumlarında ccedilalışmalar -Tuumlberkuumlloz 1 yıl

Helmintiyazis Tropikal ve subtropikal

uumllkelerde 700 milyonun

uumlzerinde insan Ancylostoma

duodenale ve Necator

americanus ile enfektedir

Yurdumuzun Karadeniz ve

Akdeniz boumllgelerindeki maden

ocakları ile ccedilay ve narenciye

bahccedilelerinde ccedilalışanlarda

sıktır Ancak son yıllarda her iki

boumllgemizde de kancalı kurt

prevalansı en alt sıralara

inmiştir

Deriden gecen larva sayısına bağlı

olarak deri bulguları oluşabilir

Minimal veya şiddetli kaşıntı olabilir

Lezyon vezikuumller ise kaşınma ile

accedilılabilir ve sekonder enfeksiyonlar

oluşabilir Parazitin akciğer goumlccediluuml

sırasında pnoumlmoni olabilir Erişkin

nematodlar tarafından sekrete edilen

antikoagulan maddeler sonucu

nematodun bağırsağa tutunmuş

olduğu yerlerden devamlı kan kaybı

vardır Akut enfeksiyonda halsizlik

bulantı kusma karın ağrısı solukluk

ishal goumlruumllebilir İshal kan kaybına

bağlı olarak kırmızı veya siyah renkte

olabilir Ağır enfeksiyonlar oumlzellikle

ccedilocuklarda oumlluumlmlere neden olabilir

Kronik enfeksiyonlarda belirgin demir

eksikliği anemisi gelişir

Ankilostoma

Teşhis gaitada yumurtaların goumlruumllmesiyle konur Yumurtalara bakarak ankilostoma ve nekator arasında ayırım yapılamaz

Gaitada gizli kan genellikle pozitiftir

Demir eksikliği tespit edilebilir Eozinofili pulmoner fazda bulunur intestinal fazda olmaz

Necator americanus

Tedavi-Korunma

Mebendazol (2x100 mg 3 guumln)

albendazol (400 mg tek doz)

pirantel pamoat (11 mgkg en fazla 1 g tek doz) verilir

Demir preparatlarının da reccedilete edilmesi uygun olur

Tedaviden birkaccedil hafta sonra dışkıda yumurtaların goumlruumlnmesiyle ikinci bir kuumlre gerek duyulabilir

Gebelerde kancalı kurt enfeksiyonu anemi youmlnuumlnden buumlyuumlk sorundur Gebeliğin ilk trimestirinde antihelmintik ilaccedil kullanılmamalıdır

Etkili korunma youmlntemleri toprak yuumlzeyinin insan dışkısı ile kirlenmesinin oumlnlenmesi ve ayakkabı giyilmesidir

Bruselloz

Bruselloz hayvanlardan insanlara bulaşan hafif belirtilerden ağır

klinik tablolara kadar değişebilen akut veya kronik seyirli

olabilen belirti ve bulguları spesifik olmayan ve birccedilok hastalığı

taklit edebilen sistemik bir enfeksiyon hastalığıdır Uumllkemizde ve

gelişmekte olan uumllkelerde yaygın goumlruumllen ekonomik kayıplara

neden olması ve gıda guumlvenliğini doğrudan etkilemesi nedeniyle

oumlnemli halk sağlığı sorunu oluşturan bir zoonozdur Hastalık

Akdeniz ateşi veya Malta ateşi gibi isimlerle de anılmaktadır

Bruselloz esas olarak hayvanların hastalığıdır Hastalık ccediloğunlukla

hayvanlardan insanlara kontamine suumlt ve suumlt uumlruumlnleri ile bulaşır

Hasta hayvanlarla temas ve diğer hayvansal uumlruumlnlerle de

bulaşabilir

Pek ccedilok hayvan tuumlruumlnde hastalık gelişebilir İnsanlardaki hastalık

sıklıkla hayvanlardaki

oumlzellikle ccediliftlik hayvanlarındaki hastalık ile ilişkilidir

Bruselloz

İnsanlara bulaş

1 insandan insana bulaş

2 kontamine ccedilevreden bulaş

3 meslek hastalığı olarak bulaş ve

4 gıda kaynaklı bulaş

başlıkları altında doumlrt grupta toplanabilir

Bruselloz

Mesleki bulaş

Bazı meslek gruplarında Brucella enfeksiyonuna yakalanma riski fazladır Hayvan ccediliftliklerinde oumlzellikle sığır koyun keccedili ve domuz ccediliftliklerinde ccedilalışanlar veterinerler suni doumllleme işi ile uğraşanlar enfekte hayvan ile temas olasılığı accedilısından yuumlksek risk gruplarıdır Hayvancılık yapan aile bireyleri hasta hayvan yavrularına bakan ccedilocuklar hayvansal gıda uumlretiminde ve hazırlanmasında ccedilalışanlar (kasaplar et paketi yapanlar suumlt ve suumlt uumlruumlnleri hazırlama işinde ccedilalışanlar) yuumln ve deri ile uğraşanlar bulaş riski taşıyan gruplardır Bu enfeksiyon kontamine materyal ile doğrudan temas yaralanma sonucu bulaş ya da tozların inhalasyonu ile de bulaşabilir Bakteri izolasyonu ile uğraşan laboratuarlarda ccedilalışan hekim ve teknisyenler de bulaş accedilısından oumlzel meslek gruplarıdır

Bruselloz

Brusellozrsquoda risk grupları Meslek hastalığı

bull Sığır besicileri ve suumlt hayvancılığı

yapan ccediliftliklerde ccedilalışanlar

bull Hayvan bakıcıları

bull Aile hayvancılığı yapanlar

bull Ccedilobanlar

bull Suumltccediluumller

bull Veterinerler

bull Mezbaha işccedilileri

bull Et paketleme işleminde ccedilalışanlar

bull Suumlt uumlruumlnleri işletmelerinde ccedilalışanlar

bull Deri ve yuumln işleri ile uğraşanlar

bull Foumltal buzağı serumu toplayanlar

bull Laboratuvar ccedilalışanları

Avcılar

Aile hayvancılığı yapılması durumunda

buumltuumln aile bireyleri

Pastoumlrize olmayan suumlt ve suumlt uumlruumlnlerini

tuumlketenler

Brusellozun hiperendemik olduğu boumllgeler

veya uumllkelere seyahat edenler

bull Akut bruselloz Hastalık semptomlarının suumlresi 8 haftadan az

ise hastalar bu grupta değerlendirilir Hastalar genellikle

bakteriyemiktir yuumlksek ateş ile beraber diğer sistemik semptomlar eşlik

eder

bull Subakut bruselloz Hastalık semptomlarının suumlresi 8-52 hafta

arasında olan hastalar subakut bruselloz olarak değerlendirilir

bull Kronik bruselloz Hastalık semptomlarının suumlresi 1 yıldan

daha uzun olan hastalar bu grupta değerlendirilir Hastalık

semptomları daha hafiftir Kan kuumlltuumlr pozitiflik oranı oldukccedila duumlşuumlktuumlr

bull Lokalize form Herhangi bir organ tutulumunda ise hastalık

fokal veya lokalize olarak tanımlanır Fokal hastalık akut formun

komplikasyonu olarak goumlruumllebileceği gibi kronik brusellozun klinik

tablosuna da eşlik edebilir

Brusellozrsquoda klinik

Brusellozrsquoda belirtiler Brusellozun başlangıccedil semptomları hastalığa oumlzguuml değildir Başlangıccedil doumlneminde

sıklıkla halsizlik baş ağrısı sırt ağrısı ateş terleme dikkat kaybı olabilir Hastalık ilerledikccedile gastrointestinal semptomlar karın ağrısı bulantı kusma sarılık ishal veveya kabızlık izlenebilir

Artralji hastaların 85rsquoinde izlenir Bazı hastalar ağızlarında garip tattan yakınırlar

Depresyon goumlruumllebilir ve bu semptom diğer semptomların ağırlığından bağımsızdır Somatik şikayetlerin fazlalığı ile karşılaştırıldığında fiziksel anormallikler daha nadirdir

Lenfadenopati 10-20 oranında goumlruumllebilir

Splenomegali veya hepatomegali olguların 20-30rsquounda vardır

Hastalar genellikle bruselloz tanısı konmadan oumlnce ateş nedeni ile nonspesifik antibiyotik tedavisi aldıkları iccedilin klinik tabloda farklılıklar goumlruumllmekte ve kan kuumlltuumlruumlnde bakteriyi izole etme oranı duumlşmektedir Oumlnceden antibiyotik kullanım oumlykuumlsuuml olmayan ve uzun suumlre antibiyotik verilmeden takip edilen hastalarda onduumllan ateş goumlruumllebilir

Brusellozrsquoda tanı

Bruselloz tanısı yalnızca klinik bulgularla konulamaz Klinik

bulgularla beraber bakteriyolojik ve serolojik testler

mutlaka yapılmalıdır Endemik boumllgelerde yaşayan ateş

hikayesi olan veya endemik boumllgeye seyahat hikayesi olan

hastalarda Brucella enfeksiyonu akla gelmelidir Hasta hikayesi

ccedilok iyi alınmalıdır Hastalara bu amaccedilla bazı temel sorular

mutlaka sorulmalıdır hastanın mesleği gıda tuumlketimi

hayvanlarla temas hikayesi endemik boumllgelere

seyahati olup olmadığı mutlaka araştırılmalıdır

Brusellozrsquoda tanı Brusellozlu hastalarda rutin kan değerlerinde oumlnemli

değişiklikler goumlzlenir fakat bunlar tanı koydurucu değildir Hastalarda kan sayımı idrar analizi karaciğer ve boumlbrek fonksiyonları ile ilgili biyokimyasal testler goumlzden geccedilirilmelidir

Brusellozun kesin tanısı bakterinin kandan veya diğer dokulardan izolasyonu ile konur Hastalardan kuumlltuumlr akut safhada ve ateşli doumlnemde antibiyotik verilmeden oumlnce alınmalıdır

Antibiyotik alan ve kuumlltuumlr negatifliği olan hastalarda serolojik testlerden yararlanılır

Brusellozrsquoda tanı Brusellozda kullanılan serolojik testler

Rose Bengal plak testi (RBT)

Standart tuumlp agluumltinasyon testi (SAT)

ELISA

Cooms testi

kompleman fiksasyon testleridir

Bu testlerden serolojik tanıda en yaygın kullanılan testler Standart tuumlp agluumltinasyon testi Cooms testi ve ELISA testidir Rose Bengal plak testi bir tarama testidir tanıda kullanılmaz

Brusellozrsquodan korunma

Bu enfeksiyonun yaygın olduğu Doğu Anadolu Guumlneydoğu

Anadolu ve İccedil Anadolursquoda aile hayvancılığının yaygın olarak

yapıldığı bilinmektedir Aile hayvancılığında buumltuumln aile

bireylerinin hayvanlarla yakın teması vardır Bu temasın

azaltılması kontamine materyaller ile bulaşın oumlnlenmesi bu

aile bireylerinin eğitilmesinin kolay olamayacağını

unutmadan eğitim ccedilalışmalarını suumlrduumlrmek gerekir Ayrıca

aile bireylerinin yaşam alanları ile hayvan barınaklarının

uygun şekilde yapılandırılması da diğer bir ccedilalışma alanıdır

Brusellozrsquodan korunma Hayvan bakıcıları ccedilobanlar mezbaha ccedilalışanları suumltccediluumller suni tohumlama

yapan teknisyenler ve veteriner hekimlerin enfekte hayvan dokuları deri

ve yuumlnleri gibi hayvansal materyallerle devamlı temas riski vardır Bu

meslek grupları bruselloz bulaşma yolları ve oumlnlemler hakkında devamlı

bilgilendirilmelidir Ayrıca mezbahaların uygun yapılandırılması

periyodik temizlik ve dezenfeksiyon işlemlerinin usulune uygun

yapılması ccedilevre temizliği ve kontamine atıkların usulune uygun

şekilde yok edilmesi iccedilin gerekli oumlnlemler alınmalıdır İster aile

hayvancılığında olsun ister ccediliftlik hayvancılığında kontamine hayvan

atıklarının yok edilmesi ccedilevre dezenfeksiyonu usulune uygun olarak

yapılmalıdır Ccediliftliklerde sanitasyon koşullarının standartlara uygunluğu

sağlanmalı ve kontrol edilmelidir

Brusellozrsquodan korunma Risk gruplarının kontamine materyal ile uğraşırken gerekli

hijyenik kurallara uymalarının sağlanması gerekir Potansiyel

olarak kontamine hayvansal materyaller ile temas durumunda

ccedilalışanlar uygun koruyucu giysiler giymelidirler Materyalin

oumlzelliğine goumlre su geccedilirmeyen eldiven yuumlz koruyucu

maske goumlz koruyucu goumlzluumlk su geccedilirmeyen oumlnluumlk

aerosol oluşturan bir iş ise respiratoumlr kullanılmalıdır İş bittikten

son eller mutlaka yıkanmalıdır Eğer vuumlcudun her hangi bir

yerine kontamine materyal bulaştı ise bol su ile yıkanmalı veya

hemen bol su ile banyo yapılmalıdır Goumlzlere herhangi bir materyal

sıccedilradığında yine konjunktivalar bol su ile yıkanmalıdır

Şarbon Şarbon ot yiyen hayvanlardan insanlara bulaşan bakteriyel

zoonotik bir enfeksiyon hastalığıdır Batı literatuumlruumlnde şarbon

hastalığı ldquomalignat pustule malignant charbuncle charbon

hematic anthrax bacterial anthrax splenic fever woolsortersrsquo

disease ragpickerrsquos diseaserdquo gibi isimlerle anılmıştır Tuumlrkccedile

kaynaklarda ise ldquoccediloban ccedilıbanı karakabarcıkrdquo gibi isimler

verilmiştir

Guumlnuumlmuumlzde ise batı literatuumlruumlnde ldquoanthraxrdquo Tuumlrkccedile kaynaklarda

ise ldquoşarbonrdquo olarak geccedilmektedir

Uumllkemizde şarbon hastalığı bildirimi zorunlu A grubu hastalıklar

arasında yer almaktadır

Şarbon

Hastalığın etkeni Bacillus grubu iccedilerisinde yer alan sporlu bir

basil olan Bacillus anthracisrsquodir

B anthracis Gram pozitif aerop veya fakuumlltatif anaerop endospor

oluşturan 12-10 μm uzunluğunda ve 05-25 μm kalınlığında

olabilen bir basildir

Risk grupları Hayvancılıkla uğraşanlar (Tarımsal alanda ailenin buumltuumln bireyleri hayvan bakımı

ile yakından ilgilenmektedir Bu nedenle hastalık kadın-erkek ccedilocuk olmak uumlzere her cinsiyet ve her yaş grubunda goumlruumllebilir)

Ccedilobanlar

Kasaplar

Mezbaha işccedilileri

Dericilikle uğraşanlar (ham deri toplayan taşıyan işleyen tabakhanelerde ccedilalışanlar gibi)

Veteriner hekimler

Enfeksiyonun endemik olduğu boumllgelerde oumllen hayvanların kesildiği veya yerleşim birimlerine yakın oumllen hayvanların goumlmuumllduumlğuuml yerlerde oynayan ccedilocuklar

Daha oumlnce hayvan kesim alanı olarak kullanılan veya dericilik yapılan boumllgelerin dekontamine edilmeden yerleşime accedilılması ile bu boumllgelerde yaşayan insanlar şarbon youmlnuumlnden risk gruplarını oluşturmaktadırlar

B anthracis sporları insan vuumlcuduna kaşıma ccedilizik kesik gibi kuumlccediluumlk

travmalarla deriden sporların inhalasyonu ile akciğerlere veya

enfekte etlerin yenilmesi ile gastrointestinal kanaldan girer

Sporlar makrofajlar tarafından fagosite edilir ve boumllgesel lenf

bezlerine taşınır Endospor makrofaj iccedilinde vejetatif hale

geccediler ve ccediloğalır B anthracisrsquoin hastalık patogenezinde rol

oynayan oumldem toksini ve oumllduumlruumlcuuml (letal) toksin olmak uumlzere

iki toksini vardır Vejetatif bakteri kapsuumll oluşturur ve

ekzotoksin uumlretir Kapsuumll fagositoz olayını ve opsonizasyonu

oumlnler Boumlylece enfeksiyonun başlamasında erken safhada

oumlnemli rol oynar

Dolaşımda bakteri sayısı 107-108ml ulaşınca ağır sepsis

klinik tablosu oluşur Şarbon sporlarının organizmaya giriş

kapısına goumlre uumlccedil klinik formda hastalık oluşur

1- Deri şarbonu

2- Akciğer şarbonu

3- Gastrointestinal şarbon

Bu yerleşim yerlerinden herhangi birinden lenfohematojen

yolla yayılım ile sepsis ve menenjit gibi ağır oumllduumlruumlcuuml klinik

tablolar gelişebilir Buumltuumln duumlnyada goumlruumllen insan

şarbonunun 95rsquoini deri şarbonu oluşturmaktadır

Deri şarbonu şarbon sporlarının kesik kaşıma veya sinek

ısırması gibi kuumlccediluumlk travmalarla deriye inokuumllasyonu ile oluşur

Sporların inokuumllasyonu ile deride kuumlccediluumlk papuumll şeklinde lezyon

ccedilıkıncaya kadar geccedilen suumlre genellikle 2-3 guumlnduumlr Vakaların

ccediloğunda inkuumlbasyon suumlresi 1-7 guumln arasında değişir

Ondokuz guumlne kadar uzayan inkuumlbasyon suumlresi bildirilmiştir

Hastalık inokuumllasyon yerinde kaşınma ve yanma ile başlar Kırmızı ufak

bir makuumll kabarır ve papuumll goumlruumlnuumlmuumlnuuml alır Bir-iki guumln iccedilinde

lezyon genişler uumlzerinde vezikuumll oluşur Vezikuumlluumln ortası ccediloumlkuumlk iccedili

sıvı ile doludur Bu lezyonun etrafı oumldemli ve eritemli bir alan ile

ccedilevrili olup ağrısızdır Birkaccedil guumln iccedilinde vezikuumll iccedilindeki sıvı bulanır

koyu bir renk alır Mavi-siyah renge doumlnuumlşuumlr Vezikuumll patlar ortada

keskin kenarlı ortası ccediloumlkuumlk siyah bir uumllser oluşur Bazen bu nekrozu

ccedilevreleyen oumldemli doku uumlzerinde kuumlccediluumlk vezikuumlller gelişir

Klinik Form Ayırıcı Tanıda

Duumlşuumlnuumllmesi Gereken Hastalıklar

Deri Şarbonu 1048707 Karbonkuumll

1048707 Erizipel

1048707 Seluumllit

1048707 Orf

1048707 Tularemi

1048707 Primer sifiliz şankırı

1048707 Tropikal uumllser

1048707 Nekrotizan yumuşak doku

enfeksiyonu (Oumlzellikle ağır deri

şarbonu klinik formu ile karışır)

İnhalasyon Şarbonu 1048707 Atipik pnoumlmoniler

1048707 Akut bakteriyel mediastenit

1048707 Aort anevrizma ruumlptuumlruuml

1048707 Suumlperior vena kava sendromu

1048707 Sarkoidoz

Klinik Form Ayırıcı Tanıda

Duumlşuumlnuumllmesi Gereken Hastalıklar

Gastrointestinal

Şarbon

Orofaringeal 1048707 Streptokok tonsillofarinjiti

1048707 Ludwig anjini

1048707 Vincent anjini

1048707 Parafaringeal apse

1048707 Derin boyun enfeksiyonları

Barsak 1048707 Akut gastroenteritler

1048707 Gıda zehirlenmeleri

1048707 Akut karın yapan nedenler

1048707 Nekrotizan ishaller

Şarbon Menenjiti 1048707 Subaraknoid kanama

1048707 Diğer hemorajik menenjit yapan

nedenler

Akciğer şarbonu B anthracis sporlarının inhalasyonu sonucu inhalasyon şarbonu gelişir İnhalasyon ile alveollere ulaşan sporlar alveoler makrofajlar tarafından fagosite edilir Mediastinal lenf duumlğuumlmlerine taşınır Bakteri orada ccediloğalır toksinlerini oluşturur Lenf duumlğuumlmlerinde hemorajik nekroz gelişir Hemorajik mediastinit ve bunu bakteriyemi takip eder Bazen sekonder pnoumlmoni gelişebilir

Semptomlar 2-5 guumln iccedilinde hafif ateş kırgınlık ve yorgunluk şikayetleri ile başlar

Başlangıccedil belirtileri hafiftir 2-3 guumln suumlrer Bunu akut hastalık belirtileri takip eder Hastanın ateşi yuumlkselir nabzı suumlratlenir oumlksuumlruumlk dispne ve siyanoz gelişir Dinlemekle akciğerlerde yaş raller duyulabilir Hastada toksemi şuur bulanıklığı ve koma gelişerek oumlluumlmle sonuccedillanır

Akciğer şarbonu hemorajik mediastinal lenfadenit ile karakterizedir Akciğer grafisinde mediastinal genişleme goumlruumlluumlr Mediasten goumllgesi homojen ve kenarları duumlzguumlnduumlr

Kuduz

Kuduz hastalığı genellikle kuduz viruumlsuumlnuumln ısırık yarasına

deride daha oumlnce mevcut olan kesiğe veya buumltuumlnluumlğuuml

bozulmuş deriye ya da mukoz membranlara temasıyla geccediler

Nadiren aeresoller yoluyla veya transplant dokusundan

bulaşabilir Kuduzun ev iccedili temas ile başkasına hastane bakım

personeline veya ccedilevresel yuumlzeylerden bulaştığına dair

herhangi bir veri yoktur

Gelişmekte olan uumllkelerde kuduz bulaşının kaynağı 90

oranında koumlpekler iken gelişmiş uumllkelerde ise vahşi hayvanlar

en oumlnemli kaynaktır

Kuduzrsquoda risk grupları

Kuduz enfeksiyonu iccedilin endemik boumllgede yaşayanlar doğa

ile teması sık olan kişiler avcılar gezginler mağaracılıkla

uğraşanlar hayvancılık ile uğraşanlar ccedilobanlar kasaplar

mezbaha ccedilalışanları veteriner hekimler veteriner sağlık

teknisyenleri koumlpek uumlretim merkezleri ve koumlpek

pansiyonlarında ccedilalışanlar geccedilici hayvan bakımevi ccedilalışanları

belediye hayvan toplama goumlrevlileri kamp yapanlar ve

hastaların yakınları riskli gruplardır

Klinik olarak hastalık beş doumlnemden oluşur

bull İnkuumlbasyon (1-2 guumln-1 yıl- ortalama 1-3 ay)

bull Prodrom

bull Akut noumlrolojik sendrom (80 ensefalit)-(2-7 guumln)

bull Koma

bull Oumlluumlm (Koma başlangıcından itibaren 2 hafta iccedilinde)

Diğer Zoonozlar

Tularemi- Avcılık ndash Tavşan vb kemiriciler

Lymme- Tarım ve hayvancılık- keneler

Toksoplazmozis- kedi

Kist hidatik- koumlpek

Giardiyazis

Amebiyozis

Leptospiroz-Weil Hast-fare vb maden-lağım

Batı Nil Humması

Meslek Hastalığı

3

Nedeni Belli

İlerleyici

Oumlnlenebilir

Tekrarlanabilir

Maluliyet Bırakabilir

Tazminat Gerektirir

Bildirimi Zorunlu

Meslek Hastalıkları

Sosyal Sigortalar Sağlık İşlemleri Tuumlzuumlğuuml

Ccedilalışma Guumlcuuml ve Meslekte Kazanma Guumlcuuml Kaybı Oranlarının

Tespit İşlemleri Youmlnetmeliği

D Grubu Mesleki Bulaşıcı Hastalıklar

D-1 Helminthiasis Ankilostomiasis nekatoriasis

D-2 Tropik hastalıklar Malarya amoumlbiasis sarı humma veba

rekuumlrrent ateş dank leishmanyoz frambosie lepra lekeli

humma riketsiyoumlz

D-3 Hayvanlardan insana bulaşan hastalıklar Bruselloz tetanoz

şarbon salmonella enfeksiyonları Weil hastalığı kuduz

ornithozlar psittakoz rekuumlrent ateş şap hastalığı ccediliccedilek Q

Humması lekeli humma ekinokok humması ruam bovin tipi

tuumlberkuumlloz

D-4 Viral Hepatit tuumlberkuumlloz

Hastalıklar ve

Belirtileri

Yuumlkuumlmluumlluumlk

suumlresi

Hastalık Tehlikesi Olan Başlıca İşler

D-Grubu Mesleki Bulaşıcı Hastalıkları

D-1 Helminthiazis

- Ankilostomiasis 3 Ay bullTuumlnel ve

bullyer altı maden işleri

bullpirinccedil tarlalarında

bullkilli

bullnemli toprak zeminde ccedilalışma

- Necatoriasis 3 Ay

Hastalıklar ve

Belirtileri-

Yuumlkuumlmluumlluumlk suumlresi Hastalık Tehlikesi Olan Başlıca

İşler

D-2 Tropik Hastalıklar

- Malarya 40 guumln bull Bu gibi hastaların saptandığı ve tedavi

edildiği sağlık oumlrguumltlerinde ve

kurumlarında veya bu hastalıkların

patojen ajanları ile ccedilalışılan

laboratuvarlardaki sağlık goumlrevlerinde ve

araştırmalarında ccedilalışmalar

-Amobiasis 30guumln

-Sarı humma 10 guumln

- Veba 10 guumln

-Rekuumlrrent ateş 12 guumln

- Dank 10 guumln

-Leishmanioz 7 ay

- Frambosie 7 hafta

-Lepra 25 yıl

- Lekeli humma 20 guumln

- Riketsioumlz 20 guumln

Hastalıklar ve

Belirtileri

Yuumlkuumlmluumlluuml

k suumlresi

Hastalık Tehlikesi Olan Başlıca İşler

D-3 Hayvanlardan insana bulaşan hastalıklar

- Bruselloz 6 ay bull Hayvan guumltme bakma terbiye etme veterinerlik

hizmetleri

bullHayvanlardan elde edilen materyalle veya hayvan

artıklarıyla yakın temas bunların işlenmesi

saklanması taşınması (ahır mezbaha hayvan

taşımacılığı veteriner hastaneleri kasap sakatatccedilı

sucukccedilu et ve balık konserveciliği suumlt ve suumlt

mamullerinin işlenmesi mutfak işleri hayvan

derisi kılı yelesi yuumlnuuml kemik vb işlendiği

toplandığı yok edildiği vb yerlerdeki ccedilalışmalar)

bull Laboratuvarlarda bu hastalıkların etkenleriyle

veya hastalanmış hayvanlardan alınmış biyolojik

materyalle yapılan ccedilalışmalar

- Tetanoz 30guumln

-Şarbon 30 guumln

- Salmonella enfeksiyonu 30 guumln

-Weil hastalığı 14 guumln

- Kuduz 2 yıl

- Ornithozlar psittakkoz 30 guumln

- Rekuumlrrent ateş 12 guumln

-Şap hastalığı 10 guumln

- Ccediliccedilek 12 guumln

- Q humması 30 guumln

Hastalıklar ve

Belirtileri

Yuumlkuumlmluumlluumlk

suumlresi

Hastalık Tehlikesi Olan Başlıca İşler

D-3 Hayvanlardan insana bulaşan hastalıklar (devam)

- Lekeli humma 20 guumln bull Hayvan guumltme bakma terbiye etme veterinerlik

hizmetleri

bullHayvanlardan elde edilen materyalle veya hayvan

artıklarıyla yakın temas bunların işlenmesi saklanması

taşınması (ahır mezbaha hayvan taşımacılığı veteriner

hastaneleri kasap sakatatccedilı sucukccedilu et ve balık

konserveciliği suumlt ve suumlt mamullerinin işlenmesi

mutfak işleri hayvan derisi kılı yelesi yuumlnuuml kemik vb

işlendiği toplandığı yok edildiği vb yerlerdeki

ccedilalışmalar)

bull Laboratuvarlarda bu hastalıkların etkenleriyle veya

hastalanmış hayvanlardan alınmış biyolojik materyalle

yapılan ccedilalışmalar

- Ekinokok humması 1 yıl

-Ruam 1 ay

-Bovin tipi tuumlberkuumlloz

1 yıl

Hastalıklar ve

Belirtileri

Yuumlkuumlmluumlluuml

k suumlresi

Hastalık Tehlikesi Olan Başlıca İşler

D-4 Meslekleri gereği enfeksiyon hastalıklarına oumlzellikle maruz kişilerdeki enfeksiyon hastalıkları

Viral hepatit 6 ay bullHastane dispanser poliklinik araştırma

laboratuvarı vb sağlık kurumlarında ccedilalışmalar -Tuumlberkuumlloz 1 yıl

Helmintiyazis Tropikal ve subtropikal

uumllkelerde 700 milyonun

uumlzerinde insan Ancylostoma

duodenale ve Necator

americanus ile enfektedir

Yurdumuzun Karadeniz ve

Akdeniz boumllgelerindeki maden

ocakları ile ccedilay ve narenciye

bahccedilelerinde ccedilalışanlarda

sıktır Ancak son yıllarda her iki

boumllgemizde de kancalı kurt

prevalansı en alt sıralara

inmiştir

Deriden gecen larva sayısına bağlı

olarak deri bulguları oluşabilir

Minimal veya şiddetli kaşıntı olabilir

Lezyon vezikuumller ise kaşınma ile

accedilılabilir ve sekonder enfeksiyonlar

oluşabilir Parazitin akciğer goumlccediluuml

sırasında pnoumlmoni olabilir Erişkin

nematodlar tarafından sekrete edilen

antikoagulan maddeler sonucu

nematodun bağırsağa tutunmuş

olduğu yerlerden devamlı kan kaybı

vardır Akut enfeksiyonda halsizlik

bulantı kusma karın ağrısı solukluk

ishal goumlruumllebilir İshal kan kaybına

bağlı olarak kırmızı veya siyah renkte

olabilir Ağır enfeksiyonlar oumlzellikle

ccedilocuklarda oumlluumlmlere neden olabilir

Kronik enfeksiyonlarda belirgin demir

eksikliği anemisi gelişir

Ankilostoma

Teşhis gaitada yumurtaların goumlruumllmesiyle konur Yumurtalara bakarak ankilostoma ve nekator arasında ayırım yapılamaz

Gaitada gizli kan genellikle pozitiftir

Demir eksikliği tespit edilebilir Eozinofili pulmoner fazda bulunur intestinal fazda olmaz

Necator americanus

Tedavi-Korunma

Mebendazol (2x100 mg 3 guumln)

albendazol (400 mg tek doz)

pirantel pamoat (11 mgkg en fazla 1 g tek doz) verilir

Demir preparatlarının da reccedilete edilmesi uygun olur

Tedaviden birkaccedil hafta sonra dışkıda yumurtaların goumlruumlnmesiyle ikinci bir kuumlre gerek duyulabilir

Gebelerde kancalı kurt enfeksiyonu anemi youmlnuumlnden buumlyuumlk sorundur Gebeliğin ilk trimestirinde antihelmintik ilaccedil kullanılmamalıdır

Etkili korunma youmlntemleri toprak yuumlzeyinin insan dışkısı ile kirlenmesinin oumlnlenmesi ve ayakkabı giyilmesidir

Bruselloz

Bruselloz hayvanlardan insanlara bulaşan hafif belirtilerden ağır

klinik tablolara kadar değişebilen akut veya kronik seyirli

olabilen belirti ve bulguları spesifik olmayan ve birccedilok hastalığı

taklit edebilen sistemik bir enfeksiyon hastalığıdır Uumllkemizde ve

gelişmekte olan uumllkelerde yaygın goumlruumllen ekonomik kayıplara

neden olması ve gıda guumlvenliğini doğrudan etkilemesi nedeniyle

oumlnemli halk sağlığı sorunu oluşturan bir zoonozdur Hastalık

Akdeniz ateşi veya Malta ateşi gibi isimlerle de anılmaktadır

Bruselloz esas olarak hayvanların hastalığıdır Hastalık ccediloğunlukla

hayvanlardan insanlara kontamine suumlt ve suumlt uumlruumlnleri ile bulaşır

Hasta hayvanlarla temas ve diğer hayvansal uumlruumlnlerle de

bulaşabilir

Pek ccedilok hayvan tuumlruumlnde hastalık gelişebilir İnsanlardaki hastalık

sıklıkla hayvanlardaki

oumlzellikle ccediliftlik hayvanlarındaki hastalık ile ilişkilidir

Bruselloz

İnsanlara bulaş

1 insandan insana bulaş

2 kontamine ccedilevreden bulaş

3 meslek hastalığı olarak bulaş ve

4 gıda kaynaklı bulaş

başlıkları altında doumlrt grupta toplanabilir

Bruselloz

Mesleki bulaş

Bazı meslek gruplarında Brucella enfeksiyonuna yakalanma riski fazladır Hayvan ccediliftliklerinde oumlzellikle sığır koyun keccedili ve domuz ccediliftliklerinde ccedilalışanlar veterinerler suni doumllleme işi ile uğraşanlar enfekte hayvan ile temas olasılığı accedilısından yuumlksek risk gruplarıdır Hayvancılık yapan aile bireyleri hasta hayvan yavrularına bakan ccedilocuklar hayvansal gıda uumlretiminde ve hazırlanmasında ccedilalışanlar (kasaplar et paketi yapanlar suumlt ve suumlt uumlruumlnleri hazırlama işinde ccedilalışanlar) yuumln ve deri ile uğraşanlar bulaş riski taşıyan gruplardır Bu enfeksiyon kontamine materyal ile doğrudan temas yaralanma sonucu bulaş ya da tozların inhalasyonu ile de bulaşabilir Bakteri izolasyonu ile uğraşan laboratuarlarda ccedilalışan hekim ve teknisyenler de bulaş accedilısından oumlzel meslek gruplarıdır

Bruselloz

Brusellozrsquoda risk grupları Meslek hastalığı

bull Sığır besicileri ve suumlt hayvancılığı

yapan ccediliftliklerde ccedilalışanlar

bull Hayvan bakıcıları

bull Aile hayvancılığı yapanlar

bull Ccedilobanlar

bull Suumltccediluumller

bull Veterinerler

bull Mezbaha işccedilileri

bull Et paketleme işleminde ccedilalışanlar

bull Suumlt uumlruumlnleri işletmelerinde ccedilalışanlar

bull Deri ve yuumln işleri ile uğraşanlar

bull Foumltal buzağı serumu toplayanlar

bull Laboratuvar ccedilalışanları

Avcılar

Aile hayvancılığı yapılması durumunda

buumltuumln aile bireyleri

Pastoumlrize olmayan suumlt ve suumlt uumlruumlnlerini

tuumlketenler

Brusellozun hiperendemik olduğu boumllgeler

veya uumllkelere seyahat edenler

bull Akut bruselloz Hastalık semptomlarının suumlresi 8 haftadan az

ise hastalar bu grupta değerlendirilir Hastalar genellikle

bakteriyemiktir yuumlksek ateş ile beraber diğer sistemik semptomlar eşlik

eder

bull Subakut bruselloz Hastalık semptomlarının suumlresi 8-52 hafta

arasında olan hastalar subakut bruselloz olarak değerlendirilir

bull Kronik bruselloz Hastalık semptomlarının suumlresi 1 yıldan

daha uzun olan hastalar bu grupta değerlendirilir Hastalık

semptomları daha hafiftir Kan kuumlltuumlr pozitiflik oranı oldukccedila duumlşuumlktuumlr

bull Lokalize form Herhangi bir organ tutulumunda ise hastalık

fokal veya lokalize olarak tanımlanır Fokal hastalık akut formun

komplikasyonu olarak goumlruumllebileceği gibi kronik brusellozun klinik

tablosuna da eşlik edebilir

Brusellozrsquoda klinik

Brusellozrsquoda belirtiler Brusellozun başlangıccedil semptomları hastalığa oumlzguuml değildir Başlangıccedil doumlneminde

sıklıkla halsizlik baş ağrısı sırt ağrısı ateş terleme dikkat kaybı olabilir Hastalık ilerledikccedile gastrointestinal semptomlar karın ağrısı bulantı kusma sarılık ishal veveya kabızlık izlenebilir

Artralji hastaların 85rsquoinde izlenir Bazı hastalar ağızlarında garip tattan yakınırlar

Depresyon goumlruumllebilir ve bu semptom diğer semptomların ağırlığından bağımsızdır Somatik şikayetlerin fazlalığı ile karşılaştırıldığında fiziksel anormallikler daha nadirdir

Lenfadenopati 10-20 oranında goumlruumllebilir

Splenomegali veya hepatomegali olguların 20-30rsquounda vardır

Hastalar genellikle bruselloz tanısı konmadan oumlnce ateş nedeni ile nonspesifik antibiyotik tedavisi aldıkları iccedilin klinik tabloda farklılıklar goumlruumllmekte ve kan kuumlltuumlruumlnde bakteriyi izole etme oranı duumlşmektedir Oumlnceden antibiyotik kullanım oumlykuumlsuuml olmayan ve uzun suumlre antibiyotik verilmeden takip edilen hastalarda onduumllan ateş goumlruumllebilir

Brusellozrsquoda tanı

Bruselloz tanısı yalnızca klinik bulgularla konulamaz Klinik

bulgularla beraber bakteriyolojik ve serolojik testler

mutlaka yapılmalıdır Endemik boumllgelerde yaşayan ateş

hikayesi olan veya endemik boumllgeye seyahat hikayesi olan

hastalarda Brucella enfeksiyonu akla gelmelidir Hasta hikayesi

ccedilok iyi alınmalıdır Hastalara bu amaccedilla bazı temel sorular

mutlaka sorulmalıdır hastanın mesleği gıda tuumlketimi

hayvanlarla temas hikayesi endemik boumllgelere

seyahati olup olmadığı mutlaka araştırılmalıdır

Brusellozrsquoda tanı Brusellozlu hastalarda rutin kan değerlerinde oumlnemli

değişiklikler goumlzlenir fakat bunlar tanı koydurucu değildir Hastalarda kan sayımı idrar analizi karaciğer ve boumlbrek fonksiyonları ile ilgili biyokimyasal testler goumlzden geccedilirilmelidir

Brusellozun kesin tanısı bakterinin kandan veya diğer dokulardan izolasyonu ile konur Hastalardan kuumlltuumlr akut safhada ve ateşli doumlnemde antibiyotik verilmeden oumlnce alınmalıdır

Antibiyotik alan ve kuumlltuumlr negatifliği olan hastalarda serolojik testlerden yararlanılır

Brusellozrsquoda tanı Brusellozda kullanılan serolojik testler

Rose Bengal plak testi (RBT)

Standart tuumlp agluumltinasyon testi (SAT)

ELISA

Cooms testi

kompleman fiksasyon testleridir

Bu testlerden serolojik tanıda en yaygın kullanılan testler Standart tuumlp agluumltinasyon testi Cooms testi ve ELISA testidir Rose Bengal plak testi bir tarama testidir tanıda kullanılmaz

Brusellozrsquodan korunma

Bu enfeksiyonun yaygın olduğu Doğu Anadolu Guumlneydoğu

Anadolu ve İccedil Anadolursquoda aile hayvancılığının yaygın olarak

yapıldığı bilinmektedir Aile hayvancılığında buumltuumln aile

bireylerinin hayvanlarla yakın teması vardır Bu temasın

azaltılması kontamine materyaller ile bulaşın oumlnlenmesi bu

aile bireylerinin eğitilmesinin kolay olamayacağını

unutmadan eğitim ccedilalışmalarını suumlrduumlrmek gerekir Ayrıca

aile bireylerinin yaşam alanları ile hayvan barınaklarının

uygun şekilde yapılandırılması da diğer bir ccedilalışma alanıdır

Brusellozrsquodan korunma Hayvan bakıcıları ccedilobanlar mezbaha ccedilalışanları suumltccediluumller suni tohumlama

yapan teknisyenler ve veteriner hekimlerin enfekte hayvan dokuları deri

ve yuumlnleri gibi hayvansal materyallerle devamlı temas riski vardır Bu

meslek grupları bruselloz bulaşma yolları ve oumlnlemler hakkında devamlı

bilgilendirilmelidir Ayrıca mezbahaların uygun yapılandırılması

periyodik temizlik ve dezenfeksiyon işlemlerinin usulune uygun

yapılması ccedilevre temizliği ve kontamine atıkların usulune uygun

şekilde yok edilmesi iccedilin gerekli oumlnlemler alınmalıdır İster aile

hayvancılığında olsun ister ccediliftlik hayvancılığında kontamine hayvan

atıklarının yok edilmesi ccedilevre dezenfeksiyonu usulune uygun olarak

yapılmalıdır Ccediliftliklerde sanitasyon koşullarının standartlara uygunluğu

sağlanmalı ve kontrol edilmelidir

Brusellozrsquodan korunma Risk gruplarının kontamine materyal ile uğraşırken gerekli

hijyenik kurallara uymalarının sağlanması gerekir Potansiyel

olarak kontamine hayvansal materyaller ile temas durumunda

ccedilalışanlar uygun koruyucu giysiler giymelidirler Materyalin

oumlzelliğine goumlre su geccedilirmeyen eldiven yuumlz koruyucu

maske goumlz koruyucu goumlzluumlk su geccedilirmeyen oumlnluumlk

aerosol oluşturan bir iş ise respiratoumlr kullanılmalıdır İş bittikten

son eller mutlaka yıkanmalıdır Eğer vuumlcudun her hangi bir

yerine kontamine materyal bulaştı ise bol su ile yıkanmalı veya

hemen bol su ile banyo yapılmalıdır Goumlzlere herhangi bir materyal

sıccedilradığında yine konjunktivalar bol su ile yıkanmalıdır

Şarbon Şarbon ot yiyen hayvanlardan insanlara bulaşan bakteriyel

zoonotik bir enfeksiyon hastalığıdır Batı literatuumlruumlnde şarbon

hastalığı ldquomalignat pustule malignant charbuncle charbon

hematic anthrax bacterial anthrax splenic fever woolsortersrsquo

disease ragpickerrsquos diseaserdquo gibi isimlerle anılmıştır Tuumlrkccedile

kaynaklarda ise ldquoccediloban ccedilıbanı karakabarcıkrdquo gibi isimler

verilmiştir

Guumlnuumlmuumlzde ise batı literatuumlruumlnde ldquoanthraxrdquo Tuumlrkccedile kaynaklarda

ise ldquoşarbonrdquo olarak geccedilmektedir

Uumllkemizde şarbon hastalığı bildirimi zorunlu A grubu hastalıklar

arasında yer almaktadır

Şarbon

Hastalığın etkeni Bacillus grubu iccedilerisinde yer alan sporlu bir

basil olan Bacillus anthracisrsquodir

B anthracis Gram pozitif aerop veya fakuumlltatif anaerop endospor

oluşturan 12-10 μm uzunluğunda ve 05-25 μm kalınlığında

olabilen bir basildir

Risk grupları Hayvancılıkla uğraşanlar (Tarımsal alanda ailenin buumltuumln bireyleri hayvan bakımı

ile yakından ilgilenmektedir Bu nedenle hastalık kadın-erkek ccedilocuk olmak uumlzere her cinsiyet ve her yaş grubunda goumlruumllebilir)

Ccedilobanlar

Kasaplar

Mezbaha işccedilileri

Dericilikle uğraşanlar (ham deri toplayan taşıyan işleyen tabakhanelerde ccedilalışanlar gibi)

Veteriner hekimler

Enfeksiyonun endemik olduğu boumllgelerde oumllen hayvanların kesildiği veya yerleşim birimlerine yakın oumllen hayvanların goumlmuumllduumlğuuml yerlerde oynayan ccedilocuklar

Daha oumlnce hayvan kesim alanı olarak kullanılan veya dericilik yapılan boumllgelerin dekontamine edilmeden yerleşime accedilılması ile bu boumllgelerde yaşayan insanlar şarbon youmlnuumlnden risk gruplarını oluşturmaktadırlar

B anthracis sporları insan vuumlcuduna kaşıma ccedilizik kesik gibi kuumlccediluumlk

travmalarla deriden sporların inhalasyonu ile akciğerlere veya

enfekte etlerin yenilmesi ile gastrointestinal kanaldan girer

Sporlar makrofajlar tarafından fagosite edilir ve boumllgesel lenf

bezlerine taşınır Endospor makrofaj iccedilinde vejetatif hale

geccediler ve ccediloğalır B anthracisrsquoin hastalık patogenezinde rol

oynayan oumldem toksini ve oumllduumlruumlcuuml (letal) toksin olmak uumlzere

iki toksini vardır Vejetatif bakteri kapsuumll oluşturur ve

ekzotoksin uumlretir Kapsuumll fagositoz olayını ve opsonizasyonu

oumlnler Boumlylece enfeksiyonun başlamasında erken safhada

oumlnemli rol oynar

Dolaşımda bakteri sayısı 107-108ml ulaşınca ağır sepsis

klinik tablosu oluşur Şarbon sporlarının organizmaya giriş

kapısına goumlre uumlccedil klinik formda hastalık oluşur

1- Deri şarbonu

2- Akciğer şarbonu

3- Gastrointestinal şarbon

Bu yerleşim yerlerinden herhangi birinden lenfohematojen

yolla yayılım ile sepsis ve menenjit gibi ağır oumllduumlruumlcuuml klinik

tablolar gelişebilir Buumltuumln duumlnyada goumlruumllen insan

şarbonunun 95rsquoini deri şarbonu oluşturmaktadır

Deri şarbonu şarbon sporlarının kesik kaşıma veya sinek

ısırması gibi kuumlccediluumlk travmalarla deriye inokuumllasyonu ile oluşur

Sporların inokuumllasyonu ile deride kuumlccediluumlk papuumll şeklinde lezyon

ccedilıkıncaya kadar geccedilen suumlre genellikle 2-3 guumlnduumlr Vakaların

ccediloğunda inkuumlbasyon suumlresi 1-7 guumln arasında değişir

Ondokuz guumlne kadar uzayan inkuumlbasyon suumlresi bildirilmiştir

Hastalık inokuumllasyon yerinde kaşınma ve yanma ile başlar Kırmızı ufak

bir makuumll kabarır ve papuumll goumlruumlnuumlmuumlnuuml alır Bir-iki guumln iccedilinde

lezyon genişler uumlzerinde vezikuumll oluşur Vezikuumlluumln ortası ccediloumlkuumlk iccedili

sıvı ile doludur Bu lezyonun etrafı oumldemli ve eritemli bir alan ile

ccedilevrili olup ağrısızdır Birkaccedil guumln iccedilinde vezikuumll iccedilindeki sıvı bulanır

koyu bir renk alır Mavi-siyah renge doumlnuumlşuumlr Vezikuumll patlar ortada

keskin kenarlı ortası ccediloumlkuumlk siyah bir uumllser oluşur Bazen bu nekrozu

ccedilevreleyen oumldemli doku uumlzerinde kuumlccediluumlk vezikuumlller gelişir

Klinik Form Ayırıcı Tanıda

Duumlşuumlnuumllmesi Gereken Hastalıklar

Deri Şarbonu 1048707 Karbonkuumll

1048707 Erizipel

1048707 Seluumllit

1048707 Orf

1048707 Tularemi

1048707 Primer sifiliz şankırı

1048707 Tropikal uumllser

1048707 Nekrotizan yumuşak doku

enfeksiyonu (Oumlzellikle ağır deri

şarbonu klinik formu ile karışır)

İnhalasyon Şarbonu 1048707 Atipik pnoumlmoniler

1048707 Akut bakteriyel mediastenit

1048707 Aort anevrizma ruumlptuumlruuml

1048707 Suumlperior vena kava sendromu

1048707 Sarkoidoz

Klinik Form Ayırıcı Tanıda

Duumlşuumlnuumllmesi Gereken Hastalıklar

Gastrointestinal

Şarbon

Orofaringeal 1048707 Streptokok tonsillofarinjiti

1048707 Ludwig anjini

1048707 Vincent anjini

1048707 Parafaringeal apse

1048707 Derin boyun enfeksiyonları

Barsak 1048707 Akut gastroenteritler

1048707 Gıda zehirlenmeleri

1048707 Akut karın yapan nedenler

1048707 Nekrotizan ishaller

Şarbon Menenjiti 1048707 Subaraknoid kanama

1048707 Diğer hemorajik menenjit yapan

nedenler

Akciğer şarbonu B anthracis sporlarının inhalasyonu sonucu inhalasyon şarbonu gelişir İnhalasyon ile alveollere ulaşan sporlar alveoler makrofajlar tarafından fagosite edilir Mediastinal lenf duumlğuumlmlerine taşınır Bakteri orada ccediloğalır toksinlerini oluşturur Lenf duumlğuumlmlerinde hemorajik nekroz gelişir Hemorajik mediastinit ve bunu bakteriyemi takip eder Bazen sekonder pnoumlmoni gelişebilir

Semptomlar 2-5 guumln iccedilinde hafif ateş kırgınlık ve yorgunluk şikayetleri ile başlar

Başlangıccedil belirtileri hafiftir 2-3 guumln suumlrer Bunu akut hastalık belirtileri takip eder Hastanın ateşi yuumlkselir nabzı suumlratlenir oumlksuumlruumlk dispne ve siyanoz gelişir Dinlemekle akciğerlerde yaş raller duyulabilir Hastada toksemi şuur bulanıklığı ve koma gelişerek oumlluumlmle sonuccedillanır

Akciğer şarbonu hemorajik mediastinal lenfadenit ile karakterizedir Akciğer grafisinde mediastinal genişleme goumlruumlluumlr Mediasten goumllgesi homojen ve kenarları duumlzguumlnduumlr

Kuduz

Kuduz hastalığı genellikle kuduz viruumlsuumlnuumln ısırık yarasına

deride daha oumlnce mevcut olan kesiğe veya buumltuumlnluumlğuuml

bozulmuş deriye ya da mukoz membranlara temasıyla geccediler

Nadiren aeresoller yoluyla veya transplant dokusundan

bulaşabilir Kuduzun ev iccedili temas ile başkasına hastane bakım

personeline veya ccedilevresel yuumlzeylerden bulaştığına dair

herhangi bir veri yoktur

Gelişmekte olan uumllkelerde kuduz bulaşının kaynağı 90

oranında koumlpekler iken gelişmiş uumllkelerde ise vahşi hayvanlar

en oumlnemli kaynaktır

Kuduzrsquoda risk grupları

Kuduz enfeksiyonu iccedilin endemik boumllgede yaşayanlar doğa

ile teması sık olan kişiler avcılar gezginler mağaracılıkla

uğraşanlar hayvancılık ile uğraşanlar ccedilobanlar kasaplar

mezbaha ccedilalışanları veteriner hekimler veteriner sağlık

teknisyenleri koumlpek uumlretim merkezleri ve koumlpek

pansiyonlarında ccedilalışanlar geccedilici hayvan bakımevi ccedilalışanları

belediye hayvan toplama goumlrevlileri kamp yapanlar ve

hastaların yakınları riskli gruplardır

Klinik olarak hastalık beş doumlnemden oluşur

bull İnkuumlbasyon (1-2 guumln-1 yıl- ortalama 1-3 ay)

bull Prodrom

bull Akut noumlrolojik sendrom (80 ensefalit)-(2-7 guumln)

bull Koma

bull Oumlluumlm (Koma başlangıcından itibaren 2 hafta iccedilinde)

Diğer Zoonozlar

Tularemi- Avcılık ndash Tavşan vb kemiriciler

Lymme- Tarım ve hayvancılık- keneler

Toksoplazmozis- kedi

Kist hidatik- koumlpek

Giardiyazis

Amebiyozis

Leptospiroz-Weil Hast-fare vb maden-lağım

Batı Nil Humması

Meslek Hastalıkları

Sosyal Sigortalar Sağlık İşlemleri Tuumlzuumlğuuml

Ccedilalışma Guumlcuuml ve Meslekte Kazanma Guumlcuuml Kaybı Oranlarının

Tespit İşlemleri Youmlnetmeliği

D Grubu Mesleki Bulaşıcı Hastalıklar

D-1 Helminthiasis Ankilostomiasis nekatoriasis

D-2 Tropik hastalıklar Malarya amoumlbiasis sarı humma veba

rekuumlrrent ateş dank leishmanyoz frambosie lepra lekeli

humma riketsiyoumlz

D-3 Hayvanlardan insana bulaşan hastalıklar Bruselloz tetanoz

şarbon salmonella enfeksiyonları Weil hastalığı kuduz

ornithozlar psittakoz rekuumlrent ateş şap hastalığı ccediliccedilek Q

Humması lekeli humma ekinokok humması ruam bovin tipi

tuumlberkuumlloz

D-4 Viral Hepatit tuumlberkuumlloz

Hastalıklar ve

Belirtileri

Yuumlkuumlmluumlluumlk

suumlresi

Hastalık Tehlikesi Olan Başlıca İşler

D-Grubu Mesleki Bulaşıcı Hastalıkları

D-1 Helminthiazis

- Ankilostomiasis 3 Ay bullTuumlnel ve

bullyer altı maden işleri

bullpirinccedil tarlalarında

bullkilli

bullnemli toprak zeminde ccedilalışma

- Necatoriasis 3 Ay

Hastalıklar ve

Belirtileri-

Yuumlkuumlmluumlluumlk suumlresi Hastalık Tehlikesi Olan Başlıca

İşler

D-2 Tropik Hastalıklar

- Malarya 40 guumln bull Bu gibi hastaların saptandığı ve tedavi

edildiği sağlık oumlrguumltlerinde ve

kurumlarında veya bu hastalıkların

patojen ajanları ile ccedilalışılan

laboratuvarlardaki sağlık goumlrevlerinde ve

araştırmalarında ccedilalışmalar

-Amobiasis 30guumln

-Sarı humma 10 guumln

- Veba 10 guumln

-Rekuumlrrent ateş 12 guumln

- Dank 10 guumln

-Leishmanioz 7 ay

- Frambosie 7 hafta

-Lepra 25 yıl

- Lekeli humma 20 guumln

- Riketsioumlz 20 guumln

Hastalıklar ve

Belirtileri

Yuumlkuumlmluumlluuml

k suumlresi

Hastalık Tehlikesi Olan Başlıca İşler

D-3 Hayvanlardan insana bulaşan hastalıklar

- Bruselloz 6 ay bull Hayvan guumltme bakma terbiye etme veterinerlik

hizmetleri

bullHayvanlardan elde edilen materyalle veya hayvan

artıklarıyla yakın temas bunların işlenmesi

saklanması taşınması (ahır mezbaha hayvan

taşımacılığı veteriner hastaneleri kasap sakatatccedilı

sucukccedilu et ve balık konserveciliği suumlt ve suumlt

mamullerinin işlenmesi mutfak işleri hayvan

derisi kılı yelesi yuumlnuuml kemik vb işlendiği

toplandığı yok edildiği vb yerlerdeki ccedilalışmalar)

bull Laboratuvarlarda bu hastalıkların etkenleriyle

veya hastalanmış hayvanlardan alınmış biyolojik

materyalle yapılan ccedilalışmalar

- Tetanoz 30guumln

-Şarbon 30 guumln

- Salmonella enfeksiyonu 30 guumln

-Weil hastalığı 14 guumln

- Kuduz 2 yıl

- Ornithozlar psittakkoz 30 guumln

- Rekuumlrrent ateş 12 guumln

-Şap hastalığı 10 guumln

- Ccediliccedilek 12 guumln

- Q humması 30 guumln

Hastalıklar ve

Belirtileri

Yuumlkuumlmluumlluumlk

suumlresi

Hastalık Tehlikesi Olan Başlıca İşler

D-3 Hayvanlardan insana bulaşan hastalıklar (devam)

- Lekeli humma 20 guumln bull Hayvan guumltme bakma terbiye etme veterinerlik

hizmetleri

bullHayvanlardan elde edilen materyalle veya hayvan

artıklarıyla yakın temas bunların işlenmesi saklanması

taşınması (ahır mezbaha hayvan taşımacılığı veteriner

hastaneleri kasap sakatatccedilı sucukccedilu et ve balık

konserveciliği suumlt ve suumlt mamullerinin işlenmesi

mutfak işleri hayvan derisi kılı yelesi yuumlnuuml kemik vb

işlendiği toplandığı yok edildiği vb yerlerdeki

ccedilalışmalar)

bull Laboratuvarlarda bu hastalıkların etkenleriyle veya

hastalanmış hayvanlardan alınmış biyolojik materyalle

yapılan ccedilalışmalar

- Ekinokok humması 1 yıl

-Ruam 1 ay

-Bovin tipi tuumlberkuumlloz

1 yıl

Hastalıklar ve

Belirtileri

Yuumlkuumlmluumlluuml

k suumlresi

Hastalık Tehlikesi Olan Başlıca İşler

D-4 Meslekleri gereği enfeksiyon hastalıklarına oumlzellikle maruz kişilerdeki enfeksiyon hastalıkları

Viral hepatit 6 ay bullHastane dispanser poliklinik araştırma

laboratuvarı vb sağlık kurumlarında ccedilalışmalar -Tuumlberkuumlloz 1 yıl

Helmintiyazis Tropikal ve subtropikal

uumllkelerde 700 milyonun

uumlzerinde insan Ancylostoma

duodenale ve Necator

americanus ile enfektedir

Yurdumuzun Karadeniz ve

Akdeniz boumllgelerindeki maden

ocakları ile ccedilay ve narenciye

bahccedilelerinde ccedilalışanlarda

sıktır Ancak son yıllarda her iki

boumllgemizde de kancalı kurt

prevalansı en alt sıralara

inmiştir

Deriden gecen larva sayısına bağlı

olarak deri bulguları oluşabilir

Minimal veya şiddetli kaşıntı olabilir

Lezyon vezikuumller ise kaşınma ile

accedilılabilir ve sekonder enfeksiyonlar

oluşabilir Parazitin akciğer goumlccediluuml

sırasında pnoumlmoni olabilir Erişkin

nematodlar tarafından sekrete edilen

antikoagulan maddeler sonucu

nematodun bağırsağa tutunmuş

olduğu yerlerden devamlı kan kaybı

vardır Akut enfeksiyonda halsizlik

bulantı kusma karın ağrısı solukluk

ishal goumlruumllebilir İshal kan kaybına

bağlı olarak kırmızı veya siyah renkte

olabilir Ağır enfeksiyonlar oumlzellikle

ccedilocuklarda oumlluumlmlere neden olabilir

Kronik enfeksiyonlarda belirgin demir

eksikliği anemisi gelişir

Ankilostoma

Teşhis gaitada yumurtaların goumlruumllmesiyle konur Yumurtalara bakarak ankilostoma ve nekator arasında ayırım yapılamaz

Gaitada gizli kan genellikle pozitiftir

Demir eksikliği tespit edilebilir Eozinofili pulmoner fazda bulunur intestinal fazda olmaz

Necator americanus

Tedavi-Korunma

Mebendazol (2x100 mg 3 guumln)

albendazol (400 mg tek doz)

pirantel pamoat (11 mgkg en fazla 1 g tek doz) verilir

Demir preparatlarının da reccedilete edilmesi uygun olur

Tedaviden birkaccedil hafta sonra dışkıda yumurtaların goumlruumlnmesiyle ikinci bir kuumlre gerek duyulabilir

Gebelerde kancalı kurt enfeksiyonu anemi youmlnuumlnden buumlyuumlk sorundur Gebeliğin ilk trimestirinde antihelmintik ilaccedil kullanılmamalıdır

Etkili korunma youmlntemleri toprak yuumlzeyinin insan dışkısı ile kirlenmesinin oumlnlenmesi ve ayakkabı giyilmesidir

Bruselloz

Bruselloz hayvanlardan insanlara bulaşan hafif belirtilerden ağır

klinik tablolara kadar değişebilen akut veya kronik seyirli

olabilen belirti ve bulguları spesifik olmayan ve birccedilok hastalığı

taklit edebilen sistemik bir enfeksiyon hastalığıdır Uumllkemizde ve

gelişmekte olan uumllkelerde yaygın goumlruumllen ekonomik kayıplara

neden olması ve gıda guumlvenliğini doğrudan etkilemesi nedeniyle

oumlnemli halk sağlığı sorunu oluşturan bir zoonozdur Hastalık

Akdeniz ateşi veya Malta ateşi gibi isimlerle de anılmaktadır

Bruselloz esas olarak hayvanların hastalığıdır Hastalık ccediloğunlukla

hayvanlardan insanlara kontamine suumlt ve suumlt uumlruumlnleri ile bulaşır

Hasta hayvanlarla temas ve diğer hayvansal uumlruumlnlerle de

bulaşabilir

Pek ccedilok hayvan tuumlruumlnde hastalık gelişebilir İnsanlardaki hastalık

sıklıkla hayvanlardaki

oumlzellikle ccediliftlik hayvanlarındaki hastalık ile ilişkilidir

Bruselloz

İnsanlara bulaş

1 insandan insana bulaş

2 kontamine ccedilevreden bulaş

3 meslek hastalığı olarak bulaş ve

4 gıda kaynaklı bulaş

başlıkları altında doumlrt grupta toplanabilir

Bruselloz

Mesleki bulaş

Bazı meslek gruplarında Brucella enfeksiyonuna yakalanma riski fazladır Hayvan ccediliftliklerinde oumlzellikle sığır koyun keccedili ve domuz ccediliftliklerinde ccedilalışanlar veterinerler suni doumllleme işi ile uğraşanlar enfekte hayvan ile temas olasılığı accedilısından yuumlksek risk gruplarıdır Hayvancılık yapan aile bireyleri hasta hayvan yavrularına bakan ccedilocuklar hayvansal gıda uumlretiminde ve hazırlanmasında ccedilalışanlar (kasaplar et paketi yapanlar suumlt ve suumlt uumlruumlnleri hazırlama işinde ccedilalışanlar) yuumln ve deri ile uğraşanlar bulaş riski taşıyan gruplardır Bu enfeksiyon kontamine materyal ile doğrudan temas yaralanma sonucu bulaş ya da tozların inhalasyonu ile de bulaşabilir Bakteri izolasyonu ile uğraşan laboratuarlarda ccedilalışan hekim ve teknisyenler de bulaş accedilısından oumlzel meslek gruplarıdır

Bruselloz

Brusellozrsquoda risk grupları Meslek hastalığı

bull Sığır besicileri ve suumlt hayvancılığı

yapan ccediliftliklerde ccedilalışanlar

bull Hayvan bakıcıları

bull Aile hayvancılığı yapanlar

bull Ccedilobanlar

bull Suumltccediluumller

bull Veterinerler

bull Mezbaha işccedilileri

bull Et paketleme işleminde ccedilalışanlar

bull Suumlt uumlruumlnleri işletmelerinde ccedilalışanlar

bull Deri ve yuumln işleri ile uğraşanlar

bull Foumltal buzağı serumu toplayanlar

bull Laboratuvar ccedilalışanları

Avcılar

Aile hayvancılığı yapılması durumunda

buumltuumln aile bireyleri

Pastoumlrize olmayan suumlt ve suumlt uumlruumlnlerini

tuumlketenler

Brusellozun hiperendemik olduğu boumllgeler

veya uumllkelere seyahat edenler

bull Akut bruselloz Hastalık semptomlarının suumlresi 8 haftadan az

ise hastalar bu grupta değerlendirilir Hastalar genellikle

bakteriyemiktir yuumlksek ateş ile beraber diğer sistemik semptomlar eşlik

eder

bull Subakut bruselloz Hastalık semptomlarının suumlresi 8-52 hafta

arasında olan hastalar subakut bruselloz olarak değerlendirilir

bull Kronik bruselloz Hastalık semptomlarının suumlresi 1 yıldan

daha uzun olan hastalar bu grupta değerlendirilir Hastalık

semptomları daha hafiftir Kan kuumlltuumlr pozitiflik oranı oldukccedila duumlşuumlktuumlr

bull Lokalize form Herhangi bir organ tutulumunda ise hastalık

fokal veya lokalize olarak tanımlanır Fokal hastalık akut formun

komplikasyonu olarak goumlruumllebileceği gibi kronik brusellozun klinik

tablosuna da eşlik edebilir

Brusellozrsquoda klinik

Brusellozrsquoda belirtiler Brusellozun başlangıccedil semptomları hastalığa oumlzguuml değildir Başlangıccedil doumlneminde

sıklıkla halsizlik baş ağrısı sırt ağrısı ateş terleme dikkat kaybı olabilir Hastalık ilerledikccedile gastrointestinal semptomlar karın ağrısı bulantı kusma sarılık ishal veveya kabızlık izlenebilir

Artralji hastaların 85rsquoinde izlenir Bazı hastalar ağızlarında garip tattan yakınırlar

Depresyon goumlruumllebilir ve bu semptom diğer semptomların ağırlığından bağımsızdır Somatik şikayetlerin fazlalığı ile karşılaştırıldığında fiziksel anormallikler daha nadirdir

Lenfadenopati 10-20 oranında goumlruumllebilir

Splenomegali veya hepatomegali olguların 20-30rsquounda vardır

Hastalar genellikle bruselloz tanısı konmadan oumlnce ateş nedeni ile nonspesifik antibiyotik tedavisi aldıkları iccedilin klinik tabloda farklılıklar goumlruumllmekte ve kan kuumlltuumlruumlnde bakteriyi izole etme oranı duumlşmektedir Oumlnceden antibiyotik kullanım oumlykuumlsuuml olmayan ve uzun suumlre antibiyotik verilmeden takip edilen hastalarda onduumllan ateş goumlruumllebilir

Brusellozrsquoda tanı

Bruselloz tanısı yalnızca klinik bulgularla konulamaz Klinik

bulgularla beraber bakteriyolojik ve serolojik testler

mutlaka yapılmalıdır Endemik boumllgelerde yaşayan ateş

hikayesi olan veya endemik boumllgeye seyahat hikayesi olan

hastalarda Brucella enfeksiyonu akla gelmelidir Hasta hikayesi

ccedilok iyi alınmalıdır Hastalara bu amaccedilla bazı temel sorular

mutlaka sorulmalıdır hastanın mesleği gıda tuumlketimi

hayvanlarla temas hikayesi endemik boumllgelere

seyahati olup olmadığı mutlaka araştırılmalıdır

Brusellozrsquoda tanı Brusellozlu hastalarda rutin kan değerlerinde oumlnemli

değişiklikler goumlzlenir fakat bunlar tanı koydurucu değildir Hastalarda kan sayımı idrar analizi karaciğer ve boumlbrek fonksiyonları ile ilgili biyokimyasal testler goumlzden geccedilirilmelidir

Brusellozun kesin tanısı bakterinin kandan veya diğer dokulardan izolasyonu ile konur Hastalardan kuumlltuumlr akut safhada ve ateşli doumlnemde antibiyotik verilmeden oumlnce alınmalıdır

Antibiyotik alan ve kuumlltuumlr negatifliği olan hastalarda serolojik testlerden yararlanılır

Brusellozrsquoda tanı Brusellozda kullanılan serolojik testler

Rose Bengal plak testi (RBT)

Standart tuumlp agluumltinasyon testi (SAT)

ELISA

Cooms testi

kompleman fiksasyon testleridir

Bu testlerden serolojik tanıda en yaygın kullanılan testler Standart tuumlp agluumltinasyon testi Cooms testi ve ELISA testidir Rose Bengal plak testi bir tarama testidir tanıda kullanılmaz

Brusellozrsquodan korunma

Bu enfeksiyonun yaygın olduğu Doğu Anadolu Guumlneydoğu

Anadolu ve İccedil Anadolursquoda aile hayvancılığının yaygın olarak

yapıldığı bilinmektedir Aile hayvancılığında buumltuumln aile

bireylerinin hayvanlarla yakın teması vardır Bu temasın

azaltılması kontamine materyaller ile bulaşın oumlnlenmesi bu

aile bireylerinin eğitilmesinin kolay olamayacağını

unutmadan eğitim ccedilalışmalarını suumlrduumlrmek gerekir Ayrıca

aile bireylerinin yaşam alanları ile hayvan barınaklarının

uygun şekilde yapılandırılması da diğer bir ccedilalışma alanıdır

Brusellozrsquodan korunma Hayvan bakıcıları ccedilobanlar mezbaha ccedilalışanları suumltccediluumller suni tohumlama

yapan teknisyenler ve veteriner hekimlerin enfekte hayvan dokuları deri

ve yuumlnleri gibi hayvansal materyallerle devamlı temas riski vardır Bu

meslek grupları bruselloz bulaşma yolları ve oumlnlemler hakkında devamlı

bilgilendirilmelidir Ayrıca mezbahaların uygun yapılandırılması

periyodik temizlik ve dezenfeksiyon işlemlerinin usulune uygun

yapılması ccedilevre temizliği ve kontamine atıkların usulune uygun

şekilde yok edilmesi iccedilin gerekli oumlnlemler alınmalıdır İster aile

hayvancılığında olsun ister ccediliftlik hayvancılığında kontamine hayvan

atıklarının yok edilmesi ccedilevre dezenfeksiyonu usulune uygun olarak

yapılmalıdır Ccediliftliklerde sanitasyon koşullarının standartlara uygunluğu

sağlanmalı ve kontrol edilmelidir

Brusellozrsquodan korunma Risk gruplarının kontamine materyal ile uğraşırken gerekli

hijyenik kurallara uymalarının sağlanması gerekir Potansiyel

olarak kontamine hayvansal materyaller ile temas durumunda

ccedilalışanlar uygun koruyucu giysiler giymelidirler Materyalin

oumlzelliğine goumlre su geccedilirmeyen eldiven yuumlz koruyucu

maske goumlz koruyucu goumlzluumlk su geccedilirmeyen oumlnluumlk

aerosol oluşturan bir iş ise respiratoumlr kullanılmalıdır İş bittikten

son eller mutlaka yıkanmalıdır Eğer vuumlcudun her hangi bir

yerine kontamine materyal bulaştı ise bol su ile yıkanmalı veya

hemen bol su ile banyo yapılmalıdır Goumlzlere herhangi bir materyal

sıccedilradığında yine konjunktivalar bol su ile yıkanmalıdır

Şarbon Şarbon ot yiyen hayvanlardan insanlara bulaşan bakteriyel

zoonotik bir enfeksiyon hastalığıdır Batı literatuumlruumlnde şarbon

hastalığı ldquomalignat pustule malignant charbuncle charbon

hematic anthrax bacterial anthrax splenic fever woolsortersrsquo

disease ragpickerrsquos diseaserdquo gibi isimlerle anılmıştır Tuumlrkccedile

kaynaklarda ise ldquoccediloban ccedilıbanı karakabarcıkrdquo gibi isimler

verilmiştir

Guumlnuumlmuumlzde ise batı literatuumlruumlnde ldquoanthraxrdquo Tuumlrkccedile kaynaklarda

ise ldquoşarbonrdquo olarak geccedilmektedir

Uumllkemizde şarbon hastalığı bildirimi zorunlu A grubu hastalıklar

arasında yer almaktadır

Şarbon

Hastalığın etkeni Bacillus grubu iccedilerisinde yer alan sporlu bir

basil olan Bacillus anthracisrsquodir

B anthracis Gram pozitif aerop veya fakuumlltatif anaerop endospor

oluşturan 12-10 μm uzunluğunda ve 05-25 μm kalınlığında

olabilen bir basildir

Risk grupları Hayvancılıkla uğraşanlar (Tarımsal alanda ailenin buumltuumln bireyleri hayvan bakımı

ile yakından ilgilenmektedir Bu nedenle hastalık kadın-erkek ccedilocuk olmak uumlzere her cinsiyet ve her yaş grubunda goumlruumllebilir)

Ccedilobanlar

Kasaplar

Mezbaha işccedilileri

Dericilikle uğraşanlar (ham deri toplayan taşıyan işleyen tabakhanelerde ccedilalışanlar gibi)

Veteriner hekimler

Enfeksiyonun endemik olduğu boumllgelerde oumllen hayvanların kesildiği veya yerleşim birimlerine yakın oumllen hayvanların goumlmuumllduumlğuuml yerlerde oynayan ccedilocuklar

Daha oumlnce hayvan kesim alanı olarak kullanılan veya dericilik yapılan boumllgelerin dekontamine edilmeden yerleşime accedilılması ile bu boumllgelerde yaşayan insanlar şarbon youmlnuumlnden risk gruplarını oluşturmaktadırlar

B anthracis sporları insan vuumlcuduna kaşıma ccedilizik kesik gibi kuumlccediluumlk

travmalarla deriden sporların inhalasyonu ile akciğerlere veya

enfekte etlerin yenilmesi ile gastrointestinal kanaldan girer

Sporlar makrofajlar tarafından fagosite edilir ve boumllgesel lenf

bezlerine taşınır Endospor makrofaj iccedilinde vejetatif hale

geccediler ve ccediloğalır B anthracisrsquoin hastalık patogenezinde rol

oynayan oumldem toksini ve oumllduumlruumlcuuml (letal) toksin olmak uumlzere

iki toksini vardır Vejetatif bakteri kapsuumll oluşturur ve

ekzotoksin uumlretir Kapsuumll fagositoz olayını ve opsonizasyonu

oumlnler Boumlylece enfeksiyonun başlamasında erken safhada

oumlnemli rol oynar

Dolaşımda bakteri sayısı 107-108ml ulaşınca ağır sepsis

klinik tablosu oluşur Şarbon sporlarının organizmaya giriş

kapısına goumlre uumlccedil klinik formda hastalık oluşur

1- Deri şarbonu

2- Akciğer şarbonu

3- Gastrointestinal şarbon

Bu yerleşim yerlerinden herhangi birinden lenfohematojen

yolla yayılım ile sepsis ve menenjit gibi ağır oumllduumlruumlcuuml klinik

tablolar gelişebilir Buumltuumln duumlnyada goumlruumllen insan

şarbonunun 95rsquoini deri şarbonu oluşturmaktadır

Deri şarbonu şarbon sporlarının kesik kaşıma veya sinek

ısırması gibi kuumlccediluumlk travmalarla deriye inokuumllasyonu ile oluşur

Sporların inokuumllasyonu ile deride kuumlccediluumlk papuumll şeklinde lezyon

ccedilıkıncaya kadar geccedilen suumlre genellikle 2-3 guumlnduumlr Vakaların

ccediloğunda inkuumlbasyon suumlresi 1-7 guumln arasında değişir

Ondokuz guumlne kadar uzayan inkuumlbasyon suumlresi bildirilmiştir

Hastalık inokuumllasyon yerinde kaşınma ve yanma ile başlar Kırmızı ufak

bir makuumll kabarır ve papuumll goumlruumlnuumlmuumlnuuml alır Bir-iki guumln iccedilinde

lezyon genişler uumlzerinde vezikuumll oluşur Vezikuumlluumln ortası ccediloumlkuumlk iccedili

sıvı ile doludur Bu lezyonun etrafı oumldemli ve eritemli bir alan ile

ccedilevrili olup ağrısızdır Birkaccedil guumln iccedilinde vezikuumll iccedilindeki sıvı bulanır

koyu bir renk alır Mavi-siyah renge doumlnuumlşuumlr Vezikuumll patlar ortada

keskin kenarlı ortası ccediloumlkuumlk siyah bir uumllser oluşur Bazen bu nekrozu

ccedilevreleyen oumldemli doku uumlzerinde kuumlccediluumlk vezikuumlller gelişir

Klinik Form Ayırıcı Tanıda

Duumlşuumlnuumllmesi Gereken Hastalıklar

Deri Şarbonu 1048707 Karbonkuumll

1048707 Erizipel

1048707 Seluumllit

1048707 Orf

1048707 Tularemi

1048707 Primer sifiliz şankırı

1048707 Tropikal uumllser

1048707 Nekrotizan yumuşak doku

enfeksiyonu (Oumlzellikle ağır deri

şarbonu klinik formu ile karışır)

İnhalasyon Şarbonu 1048707 Atipik pnoumlmoniler

1048707 Akut bakteriyel mediastenit

1048707 Aort anevrizma ruumlptuumlruuml

1048707 Suumlperior vena kava sendromu

1048707 Sarkoidoz

Klinik Form Ayırıcı Tanıda

Duumlşuumlnuumllmesi Gereken Hastalıklar

Gastrointestinal

Şarbon

Orofaringeal 1048707 Streptokok tonsillofarinjiti

1048707 Ludwig anjini

1048707 Vincent anjini

1048707 Parafaringeal apse

1048707 Derin boyun enfeksiyonları

Barsak 1048707 Akut gastroenteritler

1048707 Gıda zehirlenmeleri

1048707 Akut karın yapan nedenler

1048707 Nekrotizan ishaller

Şarbon Menenjiti 1048707 Subaraknoid kanama

1048707 Diğer hemorajik menenjit yapan

nedenler

Akciğer şarbonu B anthracis sporlarının inhalasyonu sonucu inhalasyon şarbonu gelişir İnhalasyon ile alveollere ulaşan sporlar alveoler makrofajlar tarafından fagosite edilir Mediastinal lenf duumlğuumlmlerine taşınır Bakteri orada ccediloğalır toksinlerini oluşturur Lenf duumlğuumlmlerinde hemorajik nekroz gelişir Hemorajik mediastinit ve bunu bakteriyemi takip eder Bazen sekonder pnoumlmoni gelişebilir

Semptomlar 2-5 guumln iccedilinde hafif ateş kırgınlık ve yorgunluk şikayetleri ile başlar

Başlangıccedil belirtileri hafiftir 2-3 guumln suumlrer Bunu akut hastalık belirtileri takip eder Hastanın ateşi yuumlkselir nabzı suumlratlenir oumlksuumlruumlk dispne ve siyanoz gelişir Dinlemekle akciğerlerde yaş raller duyulabilir Hastada toksemi şuur bulanıklığı ve koma gelişerek oumlluumlmle sonuccedillanır

Akciğer şarbonu hemorajik mediastinal lenfadenit ile karakterizedir Akciğer grafisinde mediastinal genişleme goumlruumlluumlr Mediasten goumllgesi homojen ve kenarları duumlzguumlnduumlr

Kuduz

Kuduz hastalığı genellikle kuduz viruumlsuumlnuumln ısırık yarasına

deride daha oumlnce mevcut olan kesiğe veya buumltuumlnluumlğuuml

bozulmuş deriye ya da mukoz membranlara temasıyla geccediler

Nadiren aeresoller yoluyla veya transplant dokusundan

bulaşabilir Kuduzun ev iccedili temas ile başkasına hastane bakım

personeline veya ccedilevresel yuumlzeylerden bulaştığına dair

herhangi bir veri yoktur

Gelişmekte olan uumllkelerde kuduz bulaşının kaynağı 90

oranında koumlpekler iken gelişmiş uumllkelerde ise vahşi hayvanlar

en oumlnemli kaynaktır

Kuduzrsquoda risk grupları

Kuduz enfeksiyonu iccedilin endemik boumllgede yaşayanlar doğa

ile teması sık olan kişiler avcılar gezginler mağaracılıkla

uğraşanlar hayvancılık ile uğraşanlar ccedilobanlar kasaplar

mezbaha ccedilalışanları veteriner hekimler veteriner sağlık

teknisyenleri koumlpek uumlretim merkezleri ve koumlpek

pansiyonlarında ccedilalışanlar geccedilici hayvan bakımevi ccedilalışanları

belediye hayvan toplama goumlrevlileri kamp yapanlar ve

hastaların yakınları riskli gruplardır

Klinik olarak hastalık beş doumlnemden oluşur

bull İnkuumlbasyon (1-2 guumln-1 yıl- ortalama 1-3 ay)

bull Prodrom

bull Akut noumlrolojik sendrom (80 ensefalit)-(2-7 guumln)

bull Koma

bull Oumlluumlm (Koma başlangıcından itibaren 2 hafta iccedilinde)

Diğer Zoonozlar

Tularemi- Avcılık ndash Tavşan vb kemiriciler

Lymme- Tarım ve hayvancılık- keneler

Toksoplazmozis- kedi

Kist hidatik- koumlpek

Giardiyazis

Amebiyozis

Leptospiroz-Weil Hast-fare vb maden-lağım

Batı Nil Humması

D Grubu Mesleki Bulaşıcı Hastalıklar

D-1 Helminthiasis Ankilostomiasis nekatoriasis

D-2 Tropik hastalıklar Malarya amoumlbiasis sarı humma veba

rekuumlrrent ateş dank leishmanyoz frambosie lepra lekeli

humma riketsiyoumlz

D-3 Hayvanlardan insana bulaşan hastalıklar Bruselloz tetanoz

şarbon salmonella enfeksiyonları Weil hastalığı kuduz

ornithozlar psittakoz rekuumlrent ateş şap hastalığı ccediliccedilek Q

Humması lekeli humma ekinokok humması ruam bovin tipi

tuumlberkuumlloz

D-4 Viral Hepatit tuumlberkuumlloz

Hastalıklar ve

Belirtileri

Yuumlkuumlmluumlluumlk

suumlresi

Hastalık Tehlikesi Olan Başlıca İşler

D-Grubu Mesleki Bulaşıcı Hastalıkları

D-1 Helminthiazis

- Ankilostomiasis 3 Ay bullTuumlnel ve

bullyer altı maden işleri

bullpirinccedil tarlalarında

bullkilli

bullnemli toprak zeminde ccedilalışma

- Necatoriasis 3 Ay

Hastalıklar ve

Belirtileri-

Yuumlkuumlmluumlluumlk suumlresi Hastalık Tehlikesi Olan Başlıca

İşler

D-2 Tropik Hastalıklar

- Malarya 40 guumln bull Bu gibi hastaların saptandığı ve tedavi

edildiği sağlık oumlrguumltlerinde ve

kurumlarında veya bu hastalıkların

patojen ajanları ile ccedilalışılan

laboratuvarlardaki sağlık goumlrevlerinde ve

araştırmalarında ccedilalışmalar

-Amobiasis 30guumln

-Sarı humma 10 guumln

- Veba 10 guumln

-Rekuumlrrent ateş 12 guumln

- Dank 10 guumln

-Leishmanioz 7 ay

- Frambosie 7 hafta

-Lepra 25 yıl

- Lekeli humma 20 guumln

- Riketsioumlz 20 guumln

Hastalıklar ve

Belirtileri

Yuumlkuumlmluumlluuml

k suumlresi

Hastalık Tehlikesi Olan Başlıca İşler

D-3 Hayvanlardan insana bulaşan hastalıklar

- Bruselloz 6 ay bull Hayvan guumltme bakma terbiye etme veterinerlik

hizmetleri

bullHayvanlardan elde edilen materyalle veya hayvan

artıklarıyla yakın temas bunların işlenmesi

saklanması taşınması (ahır mezbaha hayvan

taşımacılığı veteriner hastaneleri kasap sakatatccedilı

sucukccedilu et ve balık konserveciliği suumlt ve suumlt

mamullerinin işlenmesi mutfak işleri hayvan

derisi kılı yelesi yuumlnuuml kemik vb işlendiği

toplandığı yok edildiği vb yerlerdeki ccedilalışmalar)

bull Laboratuvarlarda bu hastalıkların etkenleriyle

veya hastalanmış hayvanlardan alınmış biyolojik

materyalle yapılan ccedilalışmalar

- Tetanoz 30guumln

-Şarbon 30 guumln

- Salmonella enfeksiyonu 30 guumln

-Weil hastalığı 14 guumln

- Kuduz 2 yıl

- Ornithozlar psittakkoz 30 guumln

- Rekuumlrrent ateş 12 guumln

-Şap hastalığı 10 guumln

- Ccediliccedilek 12 guumln

- Q humması 30 guumln

Hastalıklar ve

Belirtileri

Yuumlkuumlmluumlluumlk

suumlresi

Hastalık Tehlikesi Olan Başlıca İşler

D-3 Hayvanlardan insana bulaşan hastalıklar (devam)

- Lekeli humma 20 guumln bull Hayvan guumltme bakma terbiye etme veterinerlik

hizmetleri

bullHayvanlardan elde edilen materyalle veya hayvan

artıklarıyla yakın temas bunların işlenmesi saklanması

taşınması (ahır mezbaha hayvan taşımacılığı veteriner

hastaneleri kasap sakatatccedilı sucukccedilu et ve balık

konserveciliği suumlt ve suumlt mamullerinin işlenmesi

mutfak işleri hayvan derisi kılı yelesi yuumlnuuml kemik vb

işlendiği toplandığı yok edildiği vb yerlerdeki

ccedilalışmalar)

bull Laboratuvarlarda bu hastalıkların etkenleriyle veya

hastalanmış hayvanlardan alınmış biyolojik materyalle

yapılan ccedilalışmalar

- Ekinokok humması 1 yıl

-Ruam 1 ay

-Bovin tipi tuumlberkuumlloz

1 yıl

Hastalıklar ve

Belirtileri

Yuumlkuumlmluumlluuml

k suumlresi

Hastalık Tehlikesi Olan Başlıca İşler

D-4 Meslekleri gereği enfeksiyon hastalıklarına oumlzellikle maruz kişilerdeki enfeksiyon hastalıkları

Viral hepatit 6 ay bullHastane dispanser poliklinik araştırma

laboratuvarı vb sağlık kurumlarında ccedilalışmalar -Tuumlberkuumlloz 1 yıl

Helmintiyazis Tropikal ve subtropikal

uumllkelerde 700 milyonun

uumlzerinde insan Ancylostoma

duodenale ve Necator

americanus ile enfektedir

Yurdumuzun Karadeniz ve

Akdeniz boumllgelerindeki maden

ocakları ile ccedilay ve narenciye

bahccedilelerinde ccedilalışanlarda

sıktır Ancak son yıllarda her iki

boumllgemizde de kancalı kurt

prevalansı en alt sıralara

inmiştir

Deriden gecen larva sayısına bağlı

olarak deri bulguları oluşabilir

Minimal veya şiddetli kaşıntı olabilir

Lezyon vezikuumller ise kaşınma ile

accedilılabilir ve sekonder enfeksiyonlar

oluşabilir Parazitin akciğer goumlccediluuml

sırasında pnoumlmoni olabilir Erişkin

nematodlar tarafından sekrete edilen

antikoagulan maddeler sonucu

nematodun bağırsağa tutunmuş

olduğu yerlerden devamlı kan kaybı

vardır Akut enfeksiyonda halsizlik

bulantı kusma karın ağrısı solukluk

ishal goumlruumllebilir İshal kan kaybına

bağlı olarak kırmızı veya siyah renkte

olabilir Ağır enfeksiyonlar oumlzellikle

ccedilocuklarda oumlluumlmlere neden olabilir

Kronik enfeksiyonlarda belirgin demir

eksikliği anemisi gelişir

Ankilostoma

Teşhis gaitada yumurtaların goumlruumllmesiyle konur Yumurtalara bakarak ankilostoma ve nekator arasında ayırım yapılamaz

Gaitada gizli kan genellikle pozitiftir

Demir eksikliği tespit edilebilir Eozinofili pulmoner fazda bulunur intestinal fazda olmaz

Necator americanus

Tedavi-Korunma

Mebendazol (2x100 mg 3 guumln)

albendazol (400 mg tek doz)

pirantel pamoat (11 mgkg en fazla 1 g tek doz) verilir

Demir preparatlarının da reccedilete edilmesi uygun olur

Tedaviden birkaccedil hafta sonra dışkıda yumurtaların goumlruumlnmesiyle ikinci bir kuumlre gerek duyulabilir

Gebelerde kancalı kurt enfeksiyonu anemi youmlnuumlnden buumlyuumlk sorundur Gebeliğin ilk trimestirinde antihelmintik ilaccedil kullanılmamalıdır

Etkili korunma youmlntemleri toprak yuumlzeyinin insan dışkısı ile kirlenmesinin oumlnlenmesi ve ayakkabı giyilmesidir

Bruselloz

Bruselloz hayvanlardan insanlara bulaşan hafif belirtilerden ağır

klinik tablolara kadar değişebilen akut veya kronik seyirli

olabilen belirti ve bulguları spesifik olmayan ve birccedilok hastalığı

taklit edebilen sistemik bir enfeksiyon hastalığıdır Uumllkemizde ve

gelişmekte olan uumllkelerde yaygın goumlruumllen ekonomik kayıplara

neden olması ve gıda guumlvenliğini doğrudan etkilemesi nedeniyle

oumlnemli halk sağlığı sorunu oluşturan bir zoonozdur Hastalık

Akdeniz ateşi veya Malta ateşi gibi isimlerle de anılmaktadır

Bruselloz esas olarak hayvanların hastalığıdır Hastalık ccediloğunlukla

hayvanlardan insanlara kontamine suumlt ve suumlt uumlruumlnleri ile bulaşır

Hasta hayvanlarla temas ve diğer hayvansal uumlruumlnlerle de

bulaşabilir

Pek ccedilok hayvan tuumlruumlnde hastalık gelişebilir İnsanlardaki hastalık

sıklıkla hayvanlardaki

oumlzellikle ccediliftlik hayvanlarındaki hastalık ile ilişkilidir

Bruselloz

İnsanlara bulaş

1 insandan insana bulaş

2 kontamine ccedilevreden bulaş

3 meslek hastalığı olarak bulaş ve

4 gıda kaynaklı bulaş

başlıkları altında doumlrt grupta toplanabilir

Bruselloz

Mesleki bulaş

Bazı meslek gruplarında Brucella enfeksiyonuna yakalanma riski fazladır Hayvan ccediliftliklerinde oumlzellikle sığır koyun keccedili ve domuz ccediliftliklerinde ccedilalışanlar veterinerler suni doumllleme işi ile uğraşanlar enfekte hayvan ile temas olasılığı accedilısından yuumlksek risk gruplarıdır Hayvancılık yapan aile bireyleri hasta hayvan yavrularına bakan ccedilocuklar hayvansal gıda uumlretiminde ve hazırlanmasında ccedilalışanlar (kasaplar et paketi yapanlar suumlt ve suumlt uumlruumlnleri hazırlama işinde ccedilalışanlar) yuumln ve deri ile uğraşanlar bulaş riski taşıyan gruplardır Bu enfeksiyon kontamine materyal ile doğrudan temas yaralanma sonucu bulaş ya da tozların inhalasyonu ile de bulaşabilir Bakteri izolasyonu ile uğraşan laboratuarlarda ccedilalışan hekim ve teknisyenler de bulaş accedilısından oumlzel meslek gruplarıdır

Bruselloz

Brusellozrsquoda risk grupları Meslek hastalığı

bull Sığır besicileri ve suumlt hayvancılığı

yapan ccediliftliklerde ccedilalışanlar

bull Hayvan bakıcıları

bull Aile hayvancılığı yapanlar

bull Ccedilobanlar

bull Suumltccediluumller

bull Veterinerler

bull Mezbaha işccedilileri

bull Et paketleme işleminde ccedilalışanlar

bull Suumlt uumlruumlnleri işletmelerinde ccedilalışanlar

bull Deri ve yuumln işleri ile uğraşanlar

bull Foumltal buzağı serumu toplayanlar

bull Laboratuvar ccedilalışanları

Avcılar

Aile hayvancılığı yapılması durumunda

buumltuumln aile bireyleri

Pastoumlrize olmayan suumlt ve suumlt uumlruumlnlerini

tuumlketenler

Brusellozun hiperendemik olduğu boumllgeler

veya uumllkelere seyahat edenler

bull Akut bruselloz Hastalık semptomlarının suumlresi 8 haftadan az

ise hastalar bu grupta değerlendirilir Hastalar genellikle

bakteriyemiktir yuumlksek ateş ile beraber diğer sistemik semptomlar eşlik

eder

bull Subakut bruselloz Hastalık semptomlarının suumlresi 8-52 hafta

arasında olan hastalar subakut bruselloz olarak değerlendirilir

bull Kronik bruselloz Hastalık semptomlarının suumlresi 1 yıldan

daha uzun olan hastalar bu grupta değerlendirilir Hastalık

semptomları daha hafiftir Kan kuumlltuumlr pozitiflik oranı oldukccedila duumlşuumlktuumlr

bull Lokalize form Herhangi bir organ tutulumunda ise hastalık

fokal veya lokalize olarak tanımlanır Fokal hastalık akut formun

komplikasyonu olarak goumlruumllebileceği gibi kronik brusellozun klinik

tablosuna da eşlik edebilir

Brusellozrsquoda klinik

Brusellozrsquoda belirtiler Brusellozun başlangıccedil semptomları hastalığa oumlzguuml değildir Başlangıccedil doumlneminde

sıklıkla halsizlik baş ağrısı sırt ağrısı ateş terleme dikkat kaybı olabilir Hastalık ilerledikccedile gastrointestinal semptomlar karın ağrısı bulantı kusma sarılık ishal veveya kabızlık izlenebilir

Artralji hastaların 85rsquoinde izlenir Bazı hastalar ağızlarında garip tattan yakınırlar

Depresyon goumlruumllebilir ve bu semptom diğer semptomların ağırlığından bağımsızdır Somatik şikayetlerin fazlalığı ile karşılaştırıldığında fiziksel anormallikler daha nadirdir

Lenfadenopati 10-20 oranında goumlruumllebilir

Splenomegali veya hepatomegali olguların 20-30rsquounda vardır

Hastalar genellikle bruselloz tanısı konmadan oumlnce ateş nedeni ile nonspesifik antibiyotik tedavisi aldıkları iccedilin klinik tabloda farklılıklar goumlruumllmekte ve kan kuumlltuumlruumlnde bakteriyi izole etme oranı duumlşmektedir Oumlnceden antibiyotik kullanım oumlykuumlsuuml olmayan ve uzun suumlre antibiyotik verilmeden takip edilen hastalarda onduumllan ateş goumlruumllebilir

Brusellozrsquoda tanı

Bruselloz tanısı yalnızca klinik bulgularla konulamaz Klinik

bulgularla beraber bakteriyolojik ve serolojik testler

mutlaka yapılmalıdır Endemik boumllgelerde yaşayan ateş

hikayesi olan veya endemik boumllgeye seyahat hikayesi olan

hastalarda Brucella enfeksiyonu akla gelmelidir Hasta hikayesi

ccedilok iyi alınmalıdır Hastalara bu amaccedilla bazı temel sorular

mutlaka sorulmalıdır hastanın mesleği gıda tuumlketimi

hayvanlarla temas hikayesi endemik boumllgelere

seyahati olup olmadığı mutlaka araştırılmalıdır

Brusellozrsquoda tanı Brusellozlu hastalarda rutin kan değerlerinde oumlnemli

değişiklikler goumlzlenir fakat bunlar tanı koydurucu değildir Hastalarda kan sayımı idrar analizi karaciğer ve boumlbrek fonksiyonları ile ilgili biyokimyasal testler goumlzden geccedilirilmelidir

Brusellozun kesin tanısı bakterinin kandan veya diğer dokulardan izolasyonu ile konur Hastalardan kuumlltuumlr akut safhada ve ateşli doumlnemde antibiyotik verilmeden oumlnce alınmalıdır

Antibiyotik alan ve kuumlltuumlr negatifliği olan hastalarda serolojik testlerden yararlanılır

Brusellozrsquoda tanı Brusellozda kullanılan serolojik testler

Rose Bengal plak testi (RBT)

Standart tuumlp agluumltinasyon testi (SAT)

ELISA

Cooms testi

kompleman fiksasyon testleridir

Bu testlerden serolojik tanıda en yaygın kullanılan testler Standart tuumlp agluumltinasyon testi Cooms testi ve ELISA testidir Rose Bengal plak testi bir tarama testidir tanıda kullanılmaz

Brusellozrsquodan korunma

Bu enfeksiyonun yaygın olduğu Doğu Anadolu Guumlneydoğu

Anadolu ve İccedil Anadolursquoda aile hayvancılığının yaygın olarak

yapıldığı bilinmektedir Aile hayvancılığında buumltuumln aile

bireylerinin hayvanlarla yakın teması vardır Bu temasın

azaltılması kontamine materyaller ile bulaşın oumlnlenmesi bu

aile bireylerinin eğitilmesinin kolay olamayacağını

unutmadan eğitim ccedilalışmalarını suumlrduumlrmek gerekir Ayrıca

aile bireylerinin yaşam alanları ile hayvan barınaklarının

uygun şekilde yapılandırılması da diğer bir ccedilalışma alanıdır

Brusellozrsquodan korunma Hayvan bakıcıları ccedilobanlar mezbaha ccedilalışanları suumltccediluumller suni tohumlama

yapan teknisyenler ve veteriner hekimlerin enfekte hayvan dokuları deri

ve yuumlnleri gibi hayvansal materyallerle devamlı temas riski vardır Bu

meslek grupları bruselloz bulaşma yolları ve oumlnlemler hakkında devamlı

bilgilendirilmelidir Ayrıca mezbahaların uygun yapılandırılması

periyodik temizlik ve dezenfeksiyon işlemlerinin usulune uygun

yapılması ccedilevre temizliği ve kontamine atıkların usulune uygun

şekilde yok edilmesi iccedilin gerekli oumlnlemler alınmalıdır İster aile

hayvancılığında olsun ister ccediliftlik hayvancılığında kontamine hayvan

atıklarının yok edilmesi ccedilevre dezenfeksiyonu usulune uygun olarak

yapılmalıdır Ccediliftliklerde sanitasyon koşullarının standartlara uygunluğu

sağlanmalı ve kontrol edilmelidir

Brusellozrsquodan korunma Risk gruplarının kontamine materyal ile uğraşırken gerekli

hijyenik kurallara uymalarının sağlanması gerekir Potansiyel

olarak kontamine hayvansal materyaller ile temas durumunda

ccedilalışanlar uygun koruyucu giysiler giymelidirler Materyalin

oumlzelliğine goumlre su geccedilirmeyen eldiven yuumlz koruyucu

maske goumlz koruyucu goumlzluumlk su geccedilirmeyen oumlnluumlk

aerosol oluşturan bir iş ise respiratoumlr kullanılmalıdır İş bittikten

son eller mutlaka yıkanmalıdır Eğer vuumlcudun her hangi bir

yerine kontamine materyal bulaştı ise bol su ile yıkanmalı veya

hemen bol su ile banyo yapılmalıdır Goumlzlere herhangi bir materyal

sıccedilradığında yine konjunktivalar bol su ile yıkanmalıdır

Şarbon Şarbon ot yiyen hayvanlardan insanlara bulaşan bakteriyel

zoonotik bir enfeksiyon hastalığıdır Batı literatuumlruumlnde şarbon

hastalığı ldquomalignat pustule malignant charbuncle charbon

hematic anthrax bacterial anthrax splenic fever woolsortersrsquo

disease ragpickerrsquos diseaserdquo gibi isimlerle anılmıştır Tuumlrkccedile

kaynaklarda ise ldquoccediloban ccedilıbanı karakabarcıkrdquo gibi isimler

verilmiştir

Guumlnuumlmuumlzde ise batı literatuumlruumlnde ldquoanthraxrdquo Tuumlrkccedile kaynaklarda

ise ldquoşarbonrdquo olarak geccedilmektedir

Uumllkemizde şarbon hastalığı bildirimi zorunlu A grubu hastalıklar

arasında yer almaktadır

Şarbon

Hastalığın etkeni Bacillus grubu iccedilerisinde yer alan sporlu bir

basil olan Bacillus anthracisrsquodir

B anthracis Gram pozitif aerop veya fakuumlltatif anaerop endospor

oluşturan 12-10 μm uzunluğunda ve 05-25 μm kalınlığında

olabilen bir basildir

Risk grupları Hayvancılıkla uğraşanlar (Tarımsal alanda ailenin buumltuumln bireyleri hayvan bakımı

ile yakından ilgilenmektedir Bu nedenle hastalık kadın-erkek ccedilocuk olmak uumlzere her cinsiyet ve her yaş grubunda goumlruumllebilir)

Ccedilobanlar

Kasaplar

Mezbaha işccedilileri

Dericilikle uğraşanlar (ham deri toplayan taşıyan işleyen tabakhanelerde ccedilalışanlar gibi)

Veteriner hekimler

Enfeksiyonun endemik olduğu boumllgelerde oumllen hayvanların kesildiği veya yerleşim birimlerine yakın oumllen hayvanların goumlmuumllduumlğuuml yerlerde oynayan ccedilocuklar

Daha oumlnce hayvan kesim alanı olarak kullanılan veya dericilik yapılan boumllgelerin dekontamine edilmeden yerleşime accedilılması ile bu boumllgelerde yaşayan insanlar şarbon youmlnuumlnden risk gruplarını oluşturmaktadırlar

B anthracis sporları insan vuumlcuduna kaşıma ccedilizik kesik gibi kuumlccediluumlk

travmalarla deriden sporların inhalasyonu ile akciğerlere veya

enfekte etlerin yenilmesi ile gastrointestinal kanaldan girer

Sporlar makrofajlar tarafından fagosite edilir ve boumllgesel lenf

bezlerine taşınır Endospor makrofaj iccedilinde vejetatif hale

geccediler ve ccediloğalır B anthracisrsquoin hastalık patogenezinde rol

oynayan oumldem toksini ve oumllduumlruumlcuuml (letal) toksin olmak uumlzere

iki toksini vardır Vejetatif bakteri kapsuumll oluşturur ve

ekzotoksin uumlretir Kapsuumll fagositoz olayını ve opsonizasyonu

oumlnler Boumlylece enfeksiyonun başlamasında erken safhada

oumlnemli rol oynar

Dolaşımda bakteri sayısı 107-108ml ulaşınca ağır sepsis

klinik tablosu oluşur Şarbon sporlarının organizmaya giriş

kapısına goumlre uumlccedil klinik formda hastalık oluşur

1- Deri şarbonu

2- Akciğer şarbonu

3- Gastrointestinal şarbon

Bu yerleşim yerlerinden herhangi birinden lenfohematojen

yolla yayılım ile sepsis ve menenjit gibi ağır oumllduumlruumlcuuml klinik

tablolar gelişebilir Buumltuumln duumlnyada goumlruumllen insan

şarbonunun 95rsquoini deri şarbonu oluşturmaktadır

Deri şarbonu şarbon sporlarının kesik kaşıma veya sinek

ısırması gibi kuumlccediluumlk travmalarla deriye inokuumllasyonu ile oluşur

Sporların inokuumllasyonu ile deride kuumlccediluumlk papuumll şeklinde lezyon

ccedilıkıncaya kadar geccedilen suumlre genellikle 2-3 guumlnduumlr Vakaların

ccediloğunda inkuumlbasyon suumlresi 1-7 guumln arasında değişir

Ondokuz guumlne kadar uzayan inkuumlbasyon suumlresi bildirilmiştir

Hastalık inokuumllasyon yerinde kaşınma ve yanma ile başlar Kırmızı ufak

bir makuumll kabarır ve papuumll goumlruumlnuumlmuumlnuuml alır Bir-iki guumln iccedilinde

lezyon genişler uumlzerinde vezikuumll oluşur Vezikuumlluumln ortası ccediloumlkuumlk iccedili

sıvı ile doludur Bu lezyonun etrafı oumldemli ve eritemli bir alan ile

ccedilevrili olup ağrısızdır Birkaccedil guumln iccedilinde vezikuumll iccedilindeki sıvı bulanır

koyu bir renk alır Mavi-siyah renge doumlnuumlşuumlr Vezikuumll patlar ortada

keskin kenarlı ortası ccediloumlkuumlk siyah bir uumllser oluşur Bazen bu nekrozu

ccedilevreleyen oumldemli doku uumlzerinde kuumlccediluumlk vezikuumlller gelişir

Klinik Form Ayırıcı Tanıda

Duumlşuumlnuumllmesi Gereken Hastalıklar

Deri Şarbonu 1048707 Karbonkuumll

1048707 Erizipel

1048707 Seluumllit

1048707 Orf

1048707 Tularemi

1048707 Primer sifiliz şankırı

1048707 Tropikal uumllser

1048707 Nekrotizan yumuşak doku

enfeksiyonu (Oumlzellikle ağır deri

şarbonu klinik formu ile karışır)

İnhalasyon Şarbonu 1048707 Atipik pnoumlmoniler

1048707 Akut bakteriyel mediastenit

1048707 Aort anevrizma ruumlptuumlruuml

1048707 Suumlperior vena kava sendromu

1048707 Sarkoidoz

Klinik Form Ayırıcı Tanıda

Duumlşuumlnuumllmesi Gereken Hastalıklar

Gastrointestinal

Şarbon

Orofaringeal 1048707 Streptokok tonsillofarinjiti

1048707 Ludwig anjini

1048707 Vincent anjini

1048707 Parafaringeal apse

1048707 Derin boyun enfeksiyonları

Barsak 1048707 Akut gastroenteritler

1048707 Gıda zehirlenmeleri

1048707 Akut karın yapan nedenler

1048707 Nekrotizan ishaller

Şarbon Menenjiti 1048707 Subaraknoid kanama

1048707 Diğer hemorajik menenjit yapan

nedenler

Akciğer şarbonu B anthracis sporlarının inhalasyonu sonucu inhalasyon şarbonu gelişir İnhalasyon ile alveollere ulaşan sporlar alveoler makrofajlar tarafından fagosite edilir Mediastinal lenf duumlğuumlmlerine taşınır Bakteri orada ccediloğalır toksinlerini oluşturur Lenf duumlğuumlmlerinde hemorajik nekroz gelişir Hemorajik mediastinit ve bunu bakteriyemi takip eder Bazen sekonder pnoumlmoni gelişebilir

Semptomlar 2-5 guumln iccedilinde hafif ateş kırgınlık ve yorgunluk şikayetleri ile başlar

Başlangıccedil belirtileri hafiftir 2-3 guumln suumlrer Bunu akut hastalık belirtileri takip eder Hastanın ateşi yuumlkselir nabzı suumlratlenir oumlksuumlruumlk dispne ve siyanoz gelişir Dinlemekle akciğerlerde yaş raller duyulabilir Hastada toksemi şuur bulanıklığı ve koma gelişerek oumlluumlmle sonuccedillanır

Akciğer şarbonu hemorajik mediastinal lenfadenit ile karakterizedir Akciğer grafisinde mediastinal genişleme goumlruumlluumlr Mediasten goumllgesi homojen ve kenarları duumlzguumlnduumlr

Kuduz

Kuduz hastalığı genellikle kuduz viruumlsuumlnuumln ısırık yarasına

deride daha oumlnce mevcut olan kesiğe veya buumltuumlnluumlğuuml

bozulmuş deriye ya da mukoz membranlara temasıyla geccediler

Nadiren aeresoller yoluyla veya transplant dokusundan

bulaşabilir Kuduzun ev iccedili temas ile başkasına hastane bakım

personeline veya ccedilevresel yuumlzeylerden bulaştığına dair

herhangi bir veri yoktur

Gelişmekte olan uumllkelerde kuduz bulaşının kaynağı 90

oranında koumlpekler iken gelişmiş uumllkelerde ise vahşi hayvanlar

en oumlnemli kaynaktır

Kuduzrsquoda risk grupları

Kuduz enfeksiyonu iccedilin endemik boumllgede yaşayanlar doğa

ile teması sık olan kişiler avcılar gezginler mağaracılıkla

uğraşanlar hayvancılık ile uğraşanlar ccedilobanlar kasaplar

mezbaha ccedilalışanları veteriner hekimler veteriner sağlık

teknisyenleri koumlpek uumlretim merkezleri ve koumlpek

pansiyonlarında ccedilalışanlar geccedilici hayvan bakımevi ccedilalışanları

belediye hayvan toplama goumlrevlileri kamp yapanlar ve

hastaların yakınları riskli gruplardır

Klinik olarak hastalık beş doumlnemden oluşur

bull İnkuumlbasyon (1-2 guumln-1 yıl- ortalama 1-3 ay)

bull Prodrom

bull Akut noumlrolojik sendrom (80 ensefalit)-(2-7 guumln)

bull Koma

bull Oumlluumlm (Koma başlangıcından itibaren 2 hafta iccedilinde)

Diğer Zoonozlar

Tularemi- Avcılık ndash Tavşan vb kemiriciler

Lymme- Tarım ve hayvancılık- keneler

Toksoplazmozis- kedi

Kist hidatik- koumlpek

Giardiyazis

Amebiyozis

Leptospiroz-Weil Hast-fare vb maden-lağım

Batı Nil Humması

Hastalıklar ve

Belirtileri

Yuumlkuumlmluumlluumlk

suumlresi

Hastalık Tehlikesi Olan Başlıca İşler

D-Grubu Mesleki Bulaşıcı Hastalıkları

D-1 Helminthiazis

- Ankilostomiasis 3 Ay bullTuumlnel ve

bullyer altı maden işleri

bullpirinccedil tarlalarında

bullkilli

bullnemli toprak zeminde ccedilalışma

- Necatoriasis 3 Ay

Hastalıklar ve

Belirtileri-

Yuumlkuumlmluumlluumlk suumlresi Hastalık Tehlikesi Olan Başlıca

İşler

D-2 Tropik Hastalıklar

- Malarya 40 guumln bull Bu gibi hastaların saptandığı ve tedavi

edildiği sağlık oumlrguumltlerinde ve

kurumlarında veya bu hastalıkların

patojen ajanları ile ccedilalışılan

laboratuvarlardaki sağlık goumlrevlerinde ve

araştırmalarında ccedilalışmalar

-Amobiasis 30guumln

-Sarı humma 10 guumln

- Veba 10 guumln

-Rekuumlrrent ateş 12 guumln

- Dank 10 guumln

-Leishmanioz 7 ay

- Frambosie 7 hafta

-Lepra 25 yıl

- Lekeli humma 20 guumln

- Riketsioumlz 20 guumln

Hastalıklar ve

Belirtileri

Yuumlkuumlmluumlluuml

k suumlresi

Hastalık Tehlikesi Olan Başlıca İşler

D-3 Hayvanlardan insana bulaşan hastalıklar

- Bruselloz 6 ay bull Hayvan guumltme bakma terbiye etme veterinerlik

hizmetleri

bullHayvanlardan elde edilen materyalle veya hayvan

artıklarıyla yakın temas bunların işlenmesi

saklanması taşınması (ahır mezbaha hayvan

taşımacılığı veteriner hastaneleri kasap sakatatccedilı

sucukccedilu et ve balık konserveciliği suumlt ve suumlt

mamullerinin işlenmesi mutfak işleri hayvan

derisi kılı yelesi yuumlnuuml kemik vb işlendiği

toplandığı yok edildiği vb yerlerdeki ccedilalışmalar)

bull Laboratuvarlarda bu hastalıkların etkenleriyle

veya hastalanmış hayvanlardan alınmış biyolojik

materyalle yapılan ccedilalışmalar

- Tetanoz 30guumln

-Şarbon 30 guumln

- Salmonella enfeksiyonu 30 guumln

-Weil hastalığı 14 guumln

- Kuduz 2 yıl

- Ornithozlar psittakkoz 30 guumln

- Rekuumlrrent ateş 12 guumln

-Şap hastalığı 10 guumln

- Ccediliccedilek 12 guumln

- Q humması 30 guumln

Hastalıklar ve

Belirtileri

Yuumlkuumlmluumlluumlk

suumlresi

Hastalık Tehlikesi Olan Başlıca İşler

D-3 Hayvanlardan insana bulaşan hastalıklar (devam)

- Lekeli humma 20 guumln bull Hayvan guumltme bakma terbiye etme veterinerlik

hizmetleri

bullHayvanlardan elde edilen materyalle veya hayvan

artıklarıyla yakın temas bunların işlenmesi saklanması

taşınması (ahır mezbaha hayvan taşımacılığı veteriner

hastaneleri kasap sakatatccedilı sucukccedilu et ve balık

konserveciliği suumlt ve suumlt mamullerinin işlenmesi

mutfak işleri hayvan derisi kılı yelesi yuumlnuuml kemik vb

işlendiği toplandığı yok edildiği vb yerlerdeki

ccedilalışmalar)

bull Laboratuvarlarda bu hastalıkların etkenleriyle veya

hastalanmış hayvanlardan alınmış biyolojik materyalle

yapılan ccedilalışmalar

- Ekinokok humması 1 yıl

-Ruam 1 ay

-Bovin tipi tuumlberkuumlloz

1 yıl

Hastalıklar ve

Belirtileri

Yuumlkuumlmluumlluuml

k suumlresi

Hastalık Tehlikesi Olan Başlıca İşler

D-4 Meslekleri gereği enfeksiyon hastalıklarına oumlzellikle maruz kişilerdeki enfeksiyon hastalıkları

Viral hepatit 6 ay bullHastane dispanser poliklinik araştırma

laboratuvarı vb sağlık kurumlarında ccedilalışmalar -Tuumlberkuumlloz 1 yıl

Helmintiyazis Tropikal ve subtropikal

uumllkelerde 700 milyonun

uumlzerinde insan Ancylostoma

duodenale ve Necator

americanus ile enfektedir

Yurdumuzun Karadeniz ve

Akdeniz boumllgelerindeki maden

ocakları ile ccedilay ve narenciye

bahccedilelerinde ccedilalışanlarda

sıktır Ancak son yıllarda her iki

boumllgemizde de kancalı kurt

prevalansı en alt sıralara

inmiştir

Deriden gecen larva sayısına bağlı

olarak deri bulguları oluşabilir

Minimal veya şiddetli kaşıntı olabilir

Lezyon vezikuumller ise kaşınma ile

accedilılabilir ve sekonder enfeksiyonlar

oluşabilir Parazitin akciğer goumlccediluuml

sırasında pnoumlmoni olabilir Erişkin

nematodlar tarafından sekrete edilen

antikoagulan maddeler sonucu

nematodun bağırsağa tutunmuş

olduğu yerlerden devamlı kan kaybı

vardır Akut enfeksiyonda halsizlik

bulantı kusma karın ağrısı solukluk

ishal goumlruumllebilir İshal kan kaybına

bağlı olarak kırmızı veya siyah renkte

olabilir Ağır enfeksiyonlar oumlzellikle

ccedilocuklarda oumlluumlmlere neden olabilir

Kronik enfeksiyonlarda belirgin demir

eksikliği anemisi gelişir

Ankilostoma

Teşhis gaitada yumurtaların goumlruumllmesiyle konur Yumurtalara bakarak ankilostoma ve nekator arasında ayırım yapılamaz

Gaitada gizli kan genellikle pozitiftir

Demir eksikliği tespit edilebilir Eozinofili pulmoner fazda bulunur intestinal fazda olmaz

Necator americanus

Tedavi-Korunma

Mebendazol (2x100 mg 3 guumln)

albendazol (400 mg tek doz)

pirantel pamoat (11 mgkg en fazla 1 g tek doz) verilir

Demir preparatlarının da reccedilete edilmesi uygun olur

Tedaviden birkaccedil hafta sonra dışkıda yumurtaların goumlruumlnmesiyle ikinci bir kuumlre gerek duyulabilir

Gebelerde kancalı kurt enfeksiyonu anemi youmlnuumlnden buumlyuumlk sorundur Gebeliğin ilk trimestirinde antihelmintik ilaccedil kullanılmamalıdır

Etkili korunma youmlntemleri toprak yuumlzeyinin insan dışkısı ile kirlenmesinin oumlnlenmesi ve ayakkabı giyilmesidir

Bruselloz

Bruselloz hayvanlardan insanlara bulaşan hafif belirtilerden ağır

klinik tablolara kadar değişebilen akut veya kronik seyirli

olabilen belirti ve bulguları spesifik olmayan ve birccedilok hastalığı

taklit edebilen sistemik bir enfeksiyon hastalığıdır Uumllkemizde ve

gelişmekte olan uumllkelerde yaygın goumlruumllen ekonomik kayıplara

neden olması ve gıda guumlvenliğini doğrudan etkilemesi nedeniyle

oumlnemli halk sağlığı sorunu oluşturan bir zoonozdur Hastalık

Akdeniz ateşi veya Malta ateşi gibi isimlerle de anılmaktadır

Bruselloz esas olarak hayvanların hastalığıdır Hastalık ccediloğunlukla

hayvanlardan insanlara kontamine suumlt ve suumlt uumlruumlnleri ile bulaşır

Hasta hayvanlarla temas ve diğer hayvansal uumlruumlnlerle de

bulaşabilir

Pek ccedilok hayvan tuumlruumlnde hastalık gelişebilir İnsanlardaki hastalık

sıklıkla hayvanlardaki

oumlzellikle ccediliftlik hayvanlarındaki hastalık ile ilişkilidir

Bruselloz

İnsanlara bulaş

1 insandan insana bulaş

2 kontamine ccedilevreden bulaş

3 meslek hastalığı olarak bulaş ve

4 gıda kaynaklı bulaş

başlıkları altında doumlrt grupta toplanabilir

Bruselloz

Mesleki bulaş

Bazı meslek gruplarında Brucella enfeksiyonuna yakalanma riski fazladır Hayvan ccediliftliklerinde oumlzellikle sığır koyun keccedili ve domuz ccediliftliklerinde ccedilalışanlar veterinerler suni doumllleme işi ile uğraşanlar enfekte hayvan ile temas olasılığı accedilısından yuumlksek risk gruplarıdır Hayvancılık yapan aile bireyleri hasta hayvan yavrularına bakan ccedilocuklar hayvansal gıda uumlretiminde ve hazırlanmasında ccedilalışanlar (kasaplar et paketi yapanlar suumlt ve suumlt uumlruumlnleri hazırlama işinde ccedilalışanlar) yuumln ve deri ile uğraşanlar bulaş riski taşıyan gruplardır Bu enfeksiyon kontamine materyal ile doğrudan temas yaralanma sonucu bulaş ya da tozların inhalasyonu ile de bulaşabilir Bakteri izolasyonu ile uğraşan laboratuarlarda ccedilalışan hekim ve teknisyenler de bulaş accedilısından oumlzel meslek gruplarıdır

Bruselloz

Brusellozrsquoda risk grupları Meslek hastalığı

bull Sığır besicileri ve suumlt hayvancılığı

yapan ccediliftliklerde ccedilalışanlar

bull Hayvan bakıcıları

bull Aile hayvancılığı yapanlar

bull Ccedilobanlar

bull Suumltccediluumller

bull Veterinerler

bull Mezbaha işccedilileri

bull Et paketleme işleminde ccedilalışanlar

bull Suumlt uumlruumlnleri işletmelerinde ccedilalışanlar

bull Deri ve yuumln işleri ile uğraşanlar

bull Foumltal buzağı serumu toplayanlar

bull Laboratuvar ccedilalışanları

Avcılar

Aile hayvancılığı yapılması durumunda

buumltuumln aile bireyleri

Pastoumlrize olmayan suumlt ve suumlt uumlruumlnlerini

tuumlketenler

Brusellozun hiperendemik olduğu boumllgeler

veya uumllkelere seyahat edenler

bull Akut bruselloz Hastalık semptomlarının suumlresi 8 haftadan az

ise hastalar bu grupta değerlendirilir Hastalar genellikle

bakteriyemiktir yuumlksek ateş ile beraber diğer sistemik semptomlar eşlik

eder

bull Subakut bruselloz Hastalık semptomlarının suumlresi 8-52 hafta

arasında olan hastalar subakut bruselloz olarak değerlendirilir

bull Kronik bruselloz Hastalık semptomlarının suumlresi 1 yıldan

daha uzun olan hastalar bu grupta değerlendirilir Hastalık

semptomları daha hafiftir Kan kuumlltuumlr pozitiflik oranı oldukccedila duumlşuumlktuumlr

bull Lokalize form Herhangi bir organ tutulumunda ise hastalık

fokal veya lokalize olarak tanımlanır Fokal hastalık akut formun

komplikasyonu olarak goumlruumllebileceği gibi kronik brusellozun klinik

tablosuna da eşlik edebilir

Brusellozrsquoda klinik

Brusellozrsquoda belirtiler Brusellozun başlangıccedil semptomları hastalığa oumlzguuml değildir Başlangıccedil doumlneminde

sıklıkla halsizlik baş ağrısı sırt ağrısı ateş terleme dikkat kaybı olabilir Hastalık ilerledikccedile gastrointestinal semptomlar karın ağrısı bulantı kusma sarılık ishal veveya kabızlık izlenebilir

Artralji hastaların 85rsquoinde izlenir Bazı hastalar ağızlarında garip tattan yakınırlar

Depresyon goumlruumllebilir ve bu semptom diğer semptomların ağırlığından bağımsızdır Somatik şikayetlerin fazlalığı ile karşılaştırıldığında fiziksel anormallikler daha nadirdir

Lenfadenopati 10-20 oranında goumlruumllebilir

Splenomegali veya hepatomegali olguların 20-30rsquounda vardır

Hastalar genellikle bruselloz tanısı konmadan oumlnce ateş nedeni ile nonspesifik antibiyotik tedavisi aldıkları iccedilin klinik tabloda farklılıklar goumlruumllmekte ve kan kuumlltuumlruumlnde bakteriyi izole etme oranı duumlşmektedir Oumlnceden antibiyotik kullanım oumlykuumlsuuml olmayan ve uzun suumlre antibiyotik verilmeden takip edilen hastalarda onduumllan ateş goumlruumllebilir

Brusellozrsquoda tanı

Bruselloz tanısı yalnızca klinik bulgularla konulamaz Klinik

bulgularla beraber bakteriyolojik ve serolojik testler

mutlaka yapılmalıdır Endemik boumllgelerde yaşayan ateş

hikayesi olan veya endemik boumllgeye seyahat hikayesi olan

hastalarda Brucella enfeksiyonu akla gelmelidir Hasta hikayesi

ccedilok iyi alınmalıdır Hastalara bu amaccedilla bazı temel sorular

mutlaka sorulmalıdır hastanın mesleği gıda tuumlketimi

hayvanlarla temas hikayesi endemik boumllgelere

seyahati olup olmadığı mutlaka araştırılmalıdır

Brusellozrsquoda tanı Brusellozlu hastalarda rutin kan değerlerinde oumlnemli

değişiklikler goumlzlenir fakat bunlar tanı koydurucu değildir Hastalarda kan sayımı idrar analizi karaciğer ve boumlbrek fonksiyonları ile ilgili biyokimyasal testler goumlzden geccedilirilmelidir

Brusellozun kesin tanısı bakterinin kandan veya diğer dokulardan izolasyonu ile konur Hastalardan kuumlltuumlr akut safhada ve ateşli doumlnemde antibiyotik verilmeden oumlnce alınmalıdır

Antibiyotik alan ve kuumlltuumlr negatifliği olan hastalarda serolojik testlerden yararlanılır

Brusellozrsquoda tanı Brusellozda kullanılan serolojik testler

Rose Bengal plak testi (RBT)

Standart tuumlp agluumltinasyon testi (SAT)

ELISA

Cooms testi

kompleman fiksasyon testleridir

Bu testlerden serolojik tanıda en yaygın kullanılan testler Standart tuumlp agluumltinasyon testi Cooms testi ve ELISA testidir Rose Bengal plak testi bir tarama testidir tanıda kullanılmaz

Brusellozrsquodan korunma

Bu enfeksiyonun yaygın olduğu Doğu Anadolu Guumlneydoğu

Anadolu ve İccedil Anadolursquoda aile hayvancılığının yaygın olarak

yapıldığı bilinmektedir Aile hayvancılığında buumltuumln aile

bireylerinin hayvanlarla yakın teması vardır Bu temasın

azaltılması kontamine materyaller ile bulaşın oumlnlenmesi bu

aile bireylerinin eğitilmesinin kolay olamayacağını

unutmadan eğitim ccedilalışmalarını suumlrduumlrmek gerekir Ayrıca

aile bireylerinin yaşam alanları ile hayvan barınaklarının

uygun şekilde yapılandırılması da diğer bir ccedilalışma alanıdır

Brusellozrsquodan korunma Hayvan bakıcıları ccedilobanlar mezbaha ccedilalışanları suumltccediluumller suni tohumlama

yapan teknisyenler ve veteriner hekimlerin enfekte hayvan dokuları deri

ve yuumlnleri gibi hayvansal materyallerle devamlı temas riski vardır Bu

meslek grupları bruselloz bulaşma yolları ve oumlnlemler hakkında devamlı

bilgilendirilmelidir Ayrıca mezbahaların uygun yapılandırılması

periyodik temizlik ve dezenfeksiyon işlemlerinin usulune uygun

yapılması ccedilevre temizliği ve kontamine atıkların usulune uygun

şekilde yok edilmesi iccedilin gerekli oumlnlemler alınmalıdır İster aile

hayvancılığında olsun ister ccediliftlik hayvancılığında kontamine hayvan

atıklarının yok edilmesi ccedilevre dezenfeksiyonu usulune uygun olarak

yapılmalıdır Ccediliftliklerde sanitasyon koşullarının standartlara uygunluğu

sağlanmalı ve kontrol edilmelidir

Brusellozrsquodan korunma Risk gruplarının kontamine materyal ile uğraşırken gerekli

hijyenik kurallara uymalarının sağlanması gerekir Potansiyel

olarak kontamine hayvansal materyaller ile temas durumunda

ccedilalışanlar uygun koruyucu giysiler giymelidirler Materyalin

oumlzelliğine goumlre su geccedilirmeyen eldiven yuumlz koruyucu

maske goumlz koruyucu goumlzluumlk su geccedilirmeyen oumlnluumlk

aerosol oluşturan bir iş ise respiratoumlr kullanılmalıdır İş bittikten

son eller mutlaka yıkanmalıdır Eğer vuumlcudun her hangi bir

yerine kontamine materyal bulaştı ise bol su ile yıkanmalı veya

hemen bol su ile banyo yapılmalıdır Goumlzlere herhangi bir materyal

sıccedilradığında yine konjunktivalar bol su ile yıkanmalıdır

Şarbon Şarbon ot yiyen hayvanlardan insanlara bulaşan bakteriyel

zoonotik bir enfeksiyon hastalığıdır Batı literatuumlruumlnde şarbon

hastalığı ldquomalignat pustule malignant charbuncle charbon

hematic anthrax bacterial anthrax splenic fever woolsortersrsquo

disease ragpickerrsquos diseaserdquo gibi isimlerle anılmıştır Tuumlrkccedile

kaynaklarda ise ldquoccediloban ccedilıbanı karakabarcıkrdquo gibi isimler

verilmiştir

Guumlnuumlmuumlzde ise batı literatuumlruumlnde ldquoanthraxrdquo Tuumlrkccedile kaynaklarda

ise ldquoşarbonrdquo olarak geccedilmektedir

Uumllkemizde şarbon hastalığı bildirimi zorunlu A grubu hastalıklar

arasında yer almaktadır

Şarbon

Hastalığın etkeni Bacillus grubu iccedilerisinde yer alan sporlu bir

basil olan Bacillus anthracisrsquodir

B anthracis Gram pozitif aerop veya fakuumlltatif anaerop endospor

oluşturan 12-10 μm uzunluğunda ve 05-25 μm kalınlığında

olabilen bir basildir

Risk grupları Hayvancılıkla uğraşanlar (Tarımsal alanda ailenin buumltuumln bireyleri hayvan bakımı

ile yakından ilgilenmektedir Bu nedenle hastalık kadın-erkek ccedilocuk olmak uumlzere her cinsiyet ve her yaş grubunda goumlruumllebilir)

Ccedilobanlar

Kasaplar

Mezbaha işccedilileri

Dericilikle uğraşanlar (ham deri toplayan taşıyan işleyen tabakhanelerde ccedilalışanlar gibi)

Veteriner hekimler

Enfeksiyonun endemik olduğu boumllgelerde oumllen hayvanların kesildiği veya yerleşim birimlerine yakın oumllen hayvanların goumlmuumllduumlğuuml yerlerde oynayan ccedilocuklar

Daha oumlnce hayvan kesim alanı olarak kullanılan veya dericilik yapılan boumllgelerin dekontamine edilmeden yerleşime accedilılması ile bu boumllgelerde yaşayan insanlar şarbon youmlnuumlnden risk gruplarını oluşturmaktadırlar

B anthracis sporları insan vuumlcuduna kaşıma ccedilizik kesik gibi kuumlccediluumlk

travmalarla deriden sporların inhalasyonu ile akciğerlere veya

enfekte etlerin yenilmesi ile gastrointestinal kanaldan girer

Sporlar makrofajlar tarafından fagosite edilir ve boumllgesel lenf

bezlerine taşınır Endospor makrofaj iccedilinde vejetatif hale

geccediler ve ccediloğalır B anthracisrsquoin hastalık patogenezinde rol

oynayan oumldem toksini ve oumllduumlruumlcuuml (letal) toksin olmak uumlzere

iki toksini vardır Vejetatif bakteri kapsuumll oluşturur ve

ekzotoksin uumlretir Kapsuumll fagositoz olayını ve opsonizasyonu

oumlnler Boumlylece enfeksiyonun başlamasında erken safhada

oumlnemli rol oynar

Dolaşımda bakteri sayısı 107-108ml ulaşınca ağır sepsis

klinik tablosu oluşur Şarbon sporlarının organizmaya giriş

kapısına goumlre uumlccedil klinik formda hastalık oluşur

1- Deri şarbonu

2- Akciğer şarbonu

3- Gastrointestinal şarbon

Bu yerleşim yerlerinden herhangi birinden lenfohematojen

yolla yayılım ile sepsis ve menenjit gibi ağır oumllduumlruumlcuuml klinik

tablolar gelişebilir Buumltuumln duumlnyada goumlruumllen insan

şarbonunun 95rsquoini deri şarbonu oluşturmaktadır

Deri şarbonu şarbon sporlarının kesik kaşıma veya sinek

ısırması gibi kuumlccediluumlk travmalarla deriye inokuumllasyonu ile oluşur

Sporların inokuumllasyonu ile deride kuumlccediluumlk papuumll şeklinde lezyon

ccedilıkıncaya kadar geccedilen suumlre genellikle 2-3 guumlnduumlr Vakaların

ccediloğunda inkuumlbasyon suumlresi 1-7 guumln arasında değişir

Ondokuz guumlne kadar uzayan inkuumlbasyon suumlresi bildirilmiştir

Hastalık inokuumllasyon yerinde kaşınma ve yanma ile başlar Kırmızı ufak

bir makuumll kabarır ve papuumll goumlruumlnuumlmuumlnuuml alır Bir-iki guumln iccedilinde

lezyon genişler uumlzerinde vezikuumll oluşur Vezikuumlluumln ortası ccediloumlkuumlk iccedili

sıvı ile doludur Bu lezyonun etrafı oumldemli ve eritemli bir alan ile

ccedilevrili olup ağrısızdır Birkaccedil guumln iccedilinde vezikuumll iccedilindeki sıvı bulanır

koyu bir renk alır Mavi-siyah renge doumlnuumlşuumlr Vezikuumll patlar ortada

keskin kenarlı ortası ccediloumlkuumlk siyah bir uumllser oluşur Bazen bu nekrozu

ccedilevreleyen oumldemli doku uumlzerinde kuumlccediluumlk vezikuumlller gelişir

Klinik Form Ayırıcı Tanıda

Duumlşuumlnuumllmesi Gereken Hastalıklar

Deri Şarbonu 1048707 Karbonkuumll

1048707 Erizipel

1048707 Seluumllit

1048707 Orf

1048707 Tularemi

1048707 Primer sifiliz şankırı

1048707 Tropikal uumllser

1048707 Nekrotizan yumuşak doku

enfeksiyonu (Oumlzellikle ağır deri

şarbonu klinik formu ile karışır)

İnhalasyon Şarbonu 1048707 Atipik pnoumlmoniler

1048707 Akut bakteriyel mediastenit

1048707 Aort anevrizma ruumlptuumlruuml

1048707 Suumlperior vena kava sendromu

1048707 Sarkoidoz

Klinik Form Ayırıcı Tanıda

Duumlşuumlnuumllmesi Gereken Hastalıklar

Gastrointestinal

Şarbon

Orofaringeal 1048707 Streptokok tonsillofarinjiti

1048707 Ludwig anjini

1048707 Vincent anjini

1048707 Parafaringeal apse

1048707 Derin boyun enfeksiyonları

Barsak 1048707 Akut gastroenteritler

1048707 Gıda zehirlenmeleri

1048707 Akut karın yapan nedenler

1048707 Nekrotizan ishaller

Şarbon Menenjiti 1048707 Subaraknoid kanama

1048707 Diğer hemorajik menenjit yapan

nedenler

Akciğer şarbonu B anthracis sporlarının inhalasyonu sonucu inhalasyon şarbonu gelişir İnhalasyon ile alveollere ulaşan sporlar alveoler makrofajlar tarafından fagosite edilir Mediastinal lenf duumlğuumlmlerine taşınır Bakteri orada ccediloğalır toksinlerini oluşturur Lenf duumlğuumlmlerinde hemorajik nekroz gelişir Hemorajik mediastinit ve bunu bakteriyemi takip eder Bazen sekonder pnoumlmoni gelişebilir

Semptomlar 2-5 guumln iccedilinde hafif ateş kırgınlık ve yorgunluk şikayetleri ile başlar

Başlangıccedil belirtileri hafiftir 2-3 guumln suumlrer Bunu akut hastalık belirtileri takip eder Hastanın ateşi yuumlkselir nabzı suumlratlenir oumlksuumlruumlk dispne ve siyanoz gelişir Dinlemekle akciğerlerde yaş raller duyulabilir Hastada toksemi şuur bulanıklığı ve koma gelişerek oumlluumlmle sonuccedillanır

Akciğer şarbonu hemorajik mediastinal lenfadenit ile karakterizedir Akciğer grafisinde mediastinal genişleme goumlruumlluumlr Mediasten goumllgesi homojen ve kenarları duumlzguumlnduumlr

Kuduz

Kuduz hastalığı genellikle kuduz viruumlsuumlnuumln ısırık yarasına

deride daha oumlnce mevcut olan kesiğe veya buumltuumlnluumlğuuml

bozulmuş deriye ya da mukoz membranlara temasıyla geccediler

Nadiren aeresoller yoluyla veya transplant dokusundan

bulaşabilir Kuduzun ev iccedili temas ile başkasına hastane bakım

personeline veya ccedilevresel yuumlzeylerden bulaştığına dair

herhangi bir veri yoktur

Gelişmekte olan uumllkelerde kuduz bulaşının kaynağı 90

oranında koumlpekler iken gelişmiş uumllkelerde ise vahşi hayvanlar

en oumlnemli kaynaktır

Kuduzrsquoda risk grupları

Kuduz enfeksiyonu iccedilin endemik boumllgede yaşayanlar doğa

ile teması sık olan kişiler avcılar gezginler mağaracılıkla

uğraşanlar hayvancılık ile uğraşanlar ccedilobanlar kasaplar

mezbaha ccedilalışanları veteriner hekimler veteriner sağlık

teknisyenleri koumlpek uumlretim merkezleri ve koumlpek

pansiyonlarında ccedilalışanlar geccedilici hayvan bakımevi ccedilalışanları

belediye hayvan toplama goumlrevlileri kamp yapanlar ve

hastaların yakınları riskli gruplardır

Klinik olarak hastalık beş doumlnemden oluşur

bull İnkuumlbasyon (1-2 guumln-1 yıl- ortalama 1-3 ay)

bull Prodrom

bull Akut noumlrolojik sendrom (80 ensefalit)-(2-7 guumln)

bull Koma

bull Oumlluumlm (Koma başlangıcından itibaren 2 hafta iccedilinde)

Diğer Zoonozlar

Tularemi- Avcılık ndash Tavşan vb kemiriciler

Lymme- Tarım ve hayvancılık- keneler

Toksoplazmozis- kedi

Kist hidatik- koumlpek

Giardiyazis

Amebiyozis

Leptospiroz-Weil Hast-fare vb maden-lağım

Batı Nil Humması

Hastalıklar ve

Belirtileri-

Yuumlkuumlmluumlluumlk suumlresi Hastalık Tehlikesi Olan Başlıca

İşler

D-2 Tropik Hastalıklar

- Malarya 40 guumln bull Bu gibi hastaların saptandığı ve tedavi

edildiği sağlık oumlrguumltlerinde ve

kurumlarında veya bu hastalıkların

patojen ajanları ile ccedilalışılan

laboratuvarlardaki sağlık goumlrevlerinde ve

araştırmalarında ccedilalışmalar

-Amobiasis 30guumln

-Sarı humma 10 guumln

- Veba 10 guumln

-Rekuumlrrent ateş 12 guumln

- Dank 10 guumln

-Leishmanioz 7 ay

- Frambosie 7 hafta

-Lepra 25 yıl

- Lekeli humma 20 guumln

- Riketsioumlz 20 guumln

Hastalıklar ve

Belirtileri

Yuumlkuumlmluumlluuml

k suumlresi

Hastalık Tehlikesi Olan Başlıca İşler

D-3 Hayvanlardan insana bulaşan hastalıklar

- Bruselloz 6 ay bull Hayvan guumltme bakma terbiye etme veterinerlik

hizmetleri

bullHayvanlardan elde edilen materyalle veya hayvan

artıklarıyla yakın temas bunların işlenmesi

saklanması taşınması (ahır mezbaha hayvan

taşımacılığı veteriner hastaneleri kasap sakatatccedilı

sucukccedilu et ve balık konserveciliği suumlt ve suumlt

mamullerinin işlenmesi mutfak işleri hayvan

derisi kılı yelesi yuumlnuuml kemik vb işlendiği

toplandığı yok edildiği vb yerlerdeki ccedilalışmalar)

bull Laboratuvarlarda bu hastalıkların etkenleriyle

veya hastalanmış hayvanlardan alınmış biyolojik

materyalle yapılan ccedilalışmalar

- Tetanoz 30guumln

-Şarbon 30 guumln

- Salmonella enfeksiyonu 30 guumln

-Weil hastalığı 14 guumln

- Kuduz 2 yıl

- Ornithozlar psittakkoz 30 guumln

- Rekuumlrrent ateş 12 guumln

-Şap hastalığı 10 guumln

- Ccediliccedilek 12 guumln

- Q humması 30 guumln

Hastalıklar ve

Belirtileri

Yuumlkuumlmluumlluumlk

suumlresi

Hastalık Tehlikesi Olan Başlıca İşler

D-3 Hayvanlardan insana bulaşan hastalıklar (devam)

- Lekeli humma 20 guumln bull Hayvan guumltme bakma terbiye etme veterinerlik

hizmetleri

bullHayvanlardan elde edilen materyalle veya hayvan

artıklarıyla yakın temas bunların işlenmesi saklanması

taşınması (ahır mezbaha hayvan taşımacılığı veteriner

hastaneleri kasap sakatatccedilı sucukccedilu et ve balık

konserveciliği suumlt ve suumlt mamullerinin işlenmesi

mutfak işleri hayvan derisi kılı yelesi yuumlnuuml kemik vb

işlendiği toplandığı yok edildiği vb yerlerdeki

ccedilalışmalar)

bull Laboratuvarlarda bu hastalıkların etkenleriyle veya

hastalanmış hayvanlardan alınmış biyolojik materyalle

yapılan ccedilalışmalar

- Ekinokok humması 1 yıl

-Ruam 1 ay

-Bovin tipi tuumlberkuumlloz

1 yıl

Hastalıklar ve

Belirtileri

Yuumlkuumlmluumlluuml

k suumlresi

Hastalık Tehlikesi Olan Başlıca İşler

D-4 Meslekleri gereği enfeksiyon hastalıklarına oumlzellikle maruz kişilerdeki enfeksiyon hastalıkları

Viral hepatit 6 ay bullHastane dispanser poliklinik araştırma

laboratuvarı vb sağlık kurumlarında ccedilalışmalar -Tuumlberkuumlloz 1 yıl

Helmintiyazis Tropikal ve subtropikal

uumllkelerde 700 milyonun

uumlzerinde insan Ancylostoma

duodenale ve Necator

americanus ile enfektedir

Yurdumuzun Karadeniz ve

Akdeniz boumllgelerindeki maden

ocakları ile ccedilay ve narenciye

bahccedilelerinde ccedilalışanlarda

sıktır Ancak son yıllarda her iki

boumllgemizde de kancalı kurt

prevalansı en alt sıralara

inmiştir

Deriden gecen larva sayısına bağlı

olarak deri bulguları oluşabilir

Minimal veya şiddetli kaşıntı olabilir

Lezyon vezikuumller ise kaşınma ile

accedilılabilir ve sekonder enfeksiyonlar

oluşabilir Parazitin akciğer goumlccediluuml

sırasında pnoumlmoni olabilir Erişkin

nematodlar tarafından sekrete edilen

antikoagulan maddeler sonucu

nematodun bağırsağa tutunmuş

olduğu yerlerden devamlı kan kaybı

vardır Akut enfeksiyonda halsizlik

bulantı kusma karın ağrısı solukluk

ishal goumlruumllebilir İshal kan kaybına

bağlı olarak kırmızı veya siyah renkte

olabilir Ağır enfeksiyonlar oumlzellikle

ccedilocuklarda oumlluumlmlere neden olabilir

Kronik enfeksiyonlarda belirgin demir

eksikliği anemisi gelişir

Ankilostoma

Teşhis gaitada yumurtaların goumlruumllmesiyle konur Yumurtalara bakarak ankilostoma ve nekator arasında ayırım yapılamaz

Gaitada gizli kan genellikle pozitiftir

Demir eksikliği tespit edilebilir Eozinofili pulmoner fazda bulunur intestinal fazda olmaz

Necator americanus

Tedavi-Korunma

Mebendazol (2x100 mg 3 guumln)

albendazol (400 mg tek doz)

pirantel pamoat (11 mgkg en fazla 1 g tek doz) verilir

Demir preparatlarının da reccedilete edilmesi uygun olur

Tedaviden birkaccedil hafta sonra dışkıda yumurtaların goumlruumlnmesiyle ikinci bir kuumlre gerek duyulabilir

Gebelerde kancalı kurt enfeksiyonu anemi youmlnuumlnden buumlyuumlk sorundur Gebeliğin ilk trimestirinde antihelmintik ilaccedil kullanılmamalıdır

Etkili korunma youmlntemleri toprak yuumlzeyinin insan dışkısı ile kirlenmesinin oumlnlenmesi ve ayakkabı giyilmesidir

Bruselloz

Bruselloz hayvanlardan insanlara bulaşan hafif belirtilerden ağır

klinik tablolara kadar değişebilen akut veya kronik seyirli

olabilen belirti ve bulguları spesifik olmayan ve birccedilok hastalığı

taklit edebilen sistemik bir enfeksiyon hastalığıdır Uumllkemizde ve

gelişmekte olan uumllkelerde yaygın goumlruumllen ekonomik kayıplara

neden olması ve gıda guumlvenliğini doğrudan etkilemesi nedeniyle

oumlnemli halk sağlığı sorunu oluşturan bir zoonozdur Hastalık

Akdeniz ateşi veya Malta ateşi gibi isimlerle de anılmaktadır

Bruselloz esas olarak hayvanların hastalığıdır Hastalık ccediloğunlukla

hayvanlardan insanlara kontamine suumlt ve suumlt uumlruumlnleri ile bulaşır

Hasta hayvanlarla temas ve diğer hayvansal uumlruumlnlerle de

bulaşabilir

Pek ccedilok hayvan tuumlruumlnde hastalık gelişebilir İnsanlardaki hastalık

sıklıkla hayvanlardaki

oumlzellikle ccediliftlik hayvanlarındaki hastalık ile ilişkilidir

Bruselloz

İnsanlara bulaş

1 insandan insana bulaş

2 kontamine ccedilevreden bulaş

3 meslek hastalığı olarak bulaş ve

4 gıda kaynaklı bulaş

başlıkları altında doumlrt grupta toplanabilir

Bruselloz

Mesleki bulaş

Bazı meslek gruplarında Brucella enfeksiyonuna yakalanma riski fazladır Hayvan ccediliftliklerinde oumlzellikle sığır koyun keccedili ve domuz ccediliftliklerinde ccedilalışanlar veterinerler suni doumllleme işi ile uğraşanlar enfekte hayvan ile temas olasılığı accedilısından yuumlksek risk gruplarıdır Hayvancılık yapan aile bireyleri hasta hayvan yavrularına bakan ccedilocuklar hayvansal gıda uumlretiminde ve hazırlanmasında ccedilalışanlar (kasaplar et paketi yapanlar suumlt ve suumlt uumlruumlnleri hazırlama işinde ccedilalışanlar) yuumln ve deri ile uğraşanlar bulaş riski taşıyan gruplardır Bu enfeksiyon kontamine materyal ile doğrudan temas yaralanma sonucu bulaş ya da tozların inhalasyonu ile de bulaşabilir Bakteri izolasyonu ile uğraşan laboratuarlarda ccedilalışan hekim ve teknisyenler de bulaş accedilısından oumlzel meslek gruplarıdır

Bruselloz

Brusellozrsquoda risk grupları Meslek hastalığı

bull Sığır besicileri ve suumlt hayvancılığı

yapan ccediliftliklerde ccedilalışanlar

bull Hayvan bakıcıları

bull Aile hayvancılığı yapanlar

bull Ccedilobanlar

bull Suumltccediluumller

bull Veterinerler

bull Mezbaha işccedilileri

bull Et paketleme işleminde ccedilalışanlar

bull Suumlt uumlruumlnleri işletmelerinde ccedilalışanlar

bull Deri ve yuumln işleri ile uğraşanlar

bull Foumltal buzağı serumu toplayanlar

bull Laboratuvar ccedilalışanları

Avcılar

Aile hayvancılığı yapılması durumunda

buumltuumln aile bireyleri

Pastoumlrize olmayan suumlt ve suumlt uumlruumlnlerini

tuumlketenler

Brusellozun hiperendemik olduğu boumllgeler

veya uumllkelere seyahat edenler

bull Akut bruselloz Hastalık semptomlarının suumlresi 8 haftadan az

ise hastalar bu grupta değerlendirilir Hastalar genellikle

bakteriyemiktir yuumlksek ateş ile beraber diğer sistemik semptomlar eşlik

eder

bull Subakut bruselloz Hastalık semptomlarının suumlresi 8-52 hafta

arasında olan hastalar subakut bruselloz olarak değerlendirilir

bull Kronik bruselloz Hastalık semptomlarının suumlresi 1 yıldan

daha uzun olan hastalar bu grupta değerlendirilir Hastalık

semptomları daha hafiftir Kan kuumlltuumlr pozitiflik oranı oldukccedila duumlşuumlktuumlr

bull Lokalize form Herhangi bir organ tutulumunda ise hastalık

fokal veya lokalize olarak tanımlanır Fokal hastalık akut formun

komplikasyonu olarak goumlruumllebileceği gibi kronik brusellozun klinik

tablosuna da eşlik edebilir

Brusellozrsquoda klinik

Brusellozrsquoda belirtiler Brusellozun başlangıccedil semptomları hastalığa oumlzguuml değildir Başlangıccedil doumlneminde

sıklıkla halsizlik baş ağrısı sırt ağrısı ateş terleme dikkat kaybı olabilir Hastalık ilerledikccedile gastrointestinal semptomlar karın ağrısı bulantı kusma sarılık ishal veveya kabızlık izlenebilir

Artralji hastaların 85rsquoinde izlenir Bazı hastalar ağızlarında garip tattan yakınırlar

Depresyon goumlruumllebilir ve bu semptom diğer semptomların ağırlığından bağımsızdır Somatik şikayetlerin fazlalığı ile karşılaştırıldığında fiziksel anormallikler daha nadirdir

Lenfadenopati 10-20 oranında goumlruumllebilir

Splenomegali veya hepatomegali olguların 20-30rsquounda vardır

Hastalar genellikle bruselloz tanısı konmadan oumlnce ateş nedeni ile nonspesifik antibiyotik tedavisi aldıkları iccedilin klinik tabloda farklılıklar goumlruumllmekte ve kan kuumlltuumlruumlnde bakteriyi izole etme oranı duumlşmektedir Oumlnceden antibiyotik kullanım oumlykuumlsuuml olmayan ve uzun suumlre antibiyotik verilmeden takip edilen hastalarda onduumllan ateş goumlruumllebilir

Brusellozrsquoda tanı

Bruselloz tanısı yalnızca klinik bulgularla konulamaz Klinik

bulgularla beraber bakteriyolojik ve serolojik testler

mutlaka yapılmalıdır Endemik boumllgelerde yaşayan ateş

hikayesi olan veya endemik boumllgeye seyahat hikayesi olan

hastalarda Brucella enfeksiyonu akla gelmelidir Hasta hikayesi

ccedilok iyi alınmalıdır Hastalara bu amaccedilla bazı temel sorular

mutlaka sorulmalıdır hastanın mesleği gıda tuumlketimi

hayvanlarla temas hikayesi endemik boumllgelere

seyahati olup olmadığı mutlaka araştırılmalıdır

Brusellozrsquoda tanı Brusellozlu hastalarda rutin kan değerlerinde oumlnemli

değişiklikler goumlzlenir fakat bunlar tanı koydurucu değildir Hastalarda kan sayımı idrar analizi karaciğer ve boumlbrek fonksiyonları ile ilgili biyokimyasal testler goumlzden geccedilirilmelidir

Brusellozun kesin tanısı bakterinin kandan veya diğer dokulardan izolasyonu ile konur Hastalardan kuumlltuumlr akut safhada ve ateşli doumlnemde antibiyotik verilmeden oumlnce alınmalıdır

Antibiyotik alan ve kuumlltuumlr negatifliği olan hastalarda serolojik testlerden yararlanılır

Brusellozrsquoda tanı Brusellozda kullanılan serolojik testler

Rose Bengal plak testi (RBT)

Standart tuumlp agluumltinasyon testi (SAT)

ELISA

Cooms testi

kompleman fiksasyon testleridir

Bu testlerden serolojik tanıda en yaygın kullanılan testler Standart tuumlp agluumltinasyon testi Cooms testi ve ELISA testidir Rose Bengal plak testi bir tarama testidir tanıda kullanılmaz

Brusellozrsquodan korunma

Bu enfeksiyonun yaygın olduğu Doğu Anadolu Guumlneydoğu

Anadolu ve İccedil Anadolursquoda aile hayvancılığının yaygın olarak

yapıldığı bilinmektedir Aile hayvancılığında buumltuumln aile

bireylerinin hayvanlarla yakın teması vardır Bu temasın

azaltılması kontamine materyaller ile bulaşın oumlnlenmesi bu

aile bireylerinin eğitilmesinin kolay olamayacağını

unutmadan eğitim ccedilalışmalarını suumlrduumlrmek gerekir Ayrıca

aile bireylerinin yaşam alanları ile hayvan barınaklarının

uygun şekilde yapılandırılması da diğer bir ccedilalışma alanıdır

Brusellozrsquodan korunma Hayvan bakıcıları ccedilobanlar mezbaha ccedilalışanları suumltccediluumller suni tohumlama

yapan teknisyenler ve veteriner hekimlerin enfekte hayvan dokuları deri

ve yuumlnleri gibi hayvansal materyallerle devamlı temas riski vardır Bu

meslek grupları bruselloz bulaşma yolları ve oumlnlemler hakkında devamlı

bilgilendirilmelidir Ayrıca mezbahaların uygun yapılandırılması

periyodik temizlik ve dezenfeksiyon işlemlerinin usulune uygun

yapılması ccedilevre temizliği ve kontamine atıkların usulune uygun

şekilde yok edilmesi iccedilin gerekli oumlnlemler alınmalıdır İster aile

hayvancılığında olsun ister ccediliftlik hayvancılığında kontamine hayvan

atıklarının yok edilmesi ccedilevre dezenfeksiyonu usulune uygun olarak

yapılmalıdır Ccediliftliklerde sanitasyon koşullarının standartlara uygunluğu

sağlanmalı ve kontrol edilmelidir

Brusellozrsquodan korunma Risk gruplarının kontamine materyal ile uğraşırken gerekli

hijyenik kurallara uymalarının sağlanması gerekir Potansiyel

olarak kontamine hayvansal materyaller ile temas durumunda

ccedilalışanlar uygun koruyucu giysiler giymelidirler Materyalin

oumlzelliğine goumlre su geccedilirmeyen eldiven yuumlz koruyucu

maske goumlz koruyucu goumlzluumlk su geccedilirmeyen oumlnluumlk

aerosol oluşturan bir iş ise respiratoumlr kullanılmalıdır İş bittikten

son eller mutlaka yıkanmalıdır Eğer vuumlcudun her hangi bir

yerine kontamine materyal bulaştı ise bol su ile yıkanmalı veya

hemen bol su ile banyo yapılmalıdır Goumlzlere herhangi bir materyal

sıccedilradığında yine konjunktivalar bol su ile yıkanmalıdır

Şarbon Şarbon ot yiyen hayvanlardan insanlara bulaşan bakteriyel

zoonotik bir enfeksiyon hastalığıdır Batı literatuumlruumlnde şarbon

hastalığı ldquomalignat pustule malignant charbuncle charbon

hematic anthrax bacterial anthrax splenic fever woolsortersrsquo

disease ragpickerrsquos diseaserdquo gibi isimlerle anılmıştır Tuumlrkccedile

kaynaklarda ise ldquoccediloban ccedilıbanı karakabarcıkrdquo gibi isimler

verilmiştir

Guumlnuumlmuumlzde ise batı literatuumlruumlnde ldquoanthraxrdquo Tuumlrkccedile kaynaklarda

ise ldquoşarbonrdquo olarak geccedilmektedir

Uumllkemizde şarbon hastalığı bildirimi zorunlu A grubu hastalıklar

arasında yer almaktadır

Şarbon

Hastalığın etkeni Bacillus grubu iccedilerisinde yer alan sporlu bir

basil olan Bacillus anthracisrsquodir

B anthracis Gram pozitif aerop veya fakuumlltatif anaerop endospor

oluşturan 12-10 μm uzunluğunda ve 05-25 μm kalınlığında

olabilen bir basildir

Risk grupları Hayvancılıkla uğraşanlar (Tarımsal alanda ailenin buumltuumln bireyleri hayvan bakımı

ile yakından ilgilenmektedir Bu nedenle hastalık kadın-erkek ccedilocuk olmak uumlzere her cinsiyet ve her yaş grubunda goumlruumllebilir)

Ccedilobanlar

Kasaplar

Mezbaha işccedilileri

Dericilikle uğraşanlar (ham deri toplayan taşıyan işleyen tabakhanelerde ccedilalışanlar gibi)

Veteriner hekimler

Enfeksiyonun endemik olduğu boumllgelerde oumllen hayvanların kesildiği veya yerleşim birimlerine yakın oumllen hayvanların goumlmuumllduumlğuuml yerlerde oynayan ccedilocuklar

Daha oumlnce hayvan kesim alanı olarak kullanılan veya dericilik yapılan boumllgelerin dekontamine edilmeden yerleşime accedilılması ile bu boumllgelerde yaşayan insanlar şarbon youmlnuumlnden risk gruplarını oluşturmaktadırlar

B anthracis sporları insan vuumlcuduna kaşıma ccedilizik kesik gibi kuumlccediluumlk

travmalarla deriden sporların inhalasyonu ile akciğerlere veya

enfekte etlerin yenilmesi ile gastrointestinal kanaldan girer

Sporlar makrofajlar tarafından fagosite edilir ve boumllgesel lenf

bezlerine taşınır Endospor makrofaj iccedilinde vejetatif hale

geccediler ve ccediloğalır B anthracisrsquoin hastalık patogenezinde rol

oynayan oumldem toksini ve oumllduumlruumlcuuml (letal) toksin olmak uumlzere

iki toksini vardır Vejetatif bakteri kapsuumll oluşturur ve

ekzotoksin uumlretir Kapsuumll fagositoz olayını ve opsonizasyonu

oumlnler Boumlylece enfeksiyonun başlamasında erken safhada

oumlnemli rol oynar

Dolaşımda bakteri sayısı 107-108ml ulaşınca ağır sepsis

klinik tablosu oluşur Şarbon sporlarının organizmaya giriş

kapısına goumlre uumlccedil klinik formda hastalık oluşur

1- Deri şarbonu

2- Akciğer şarbonu

3- Gastrointestinal şarbon

Bu yerleşim yerlerinden herhangi birinden lenfohematojen

yolla yayılım ile sepsis ve menenjit gibi ağır oumllduumlruumlcuuml klinik

tablolar gelişebilir Buumltuumln duumlnyada goumlruumllen insan

şarbonunun 95rsquoini deri şarbonu oluşturmaktadır

Deri şarbonu şarbon sporlarının kesik kaşıma veya sinek

ısırması gibi kuumlccediluumlk travmalarla deriye inokuumllasyonu ile oluşur

Sporların inokuumllasyonu ile deride kuumlccediluumlk papuumll şeklinde lezyon

ccedilıkıncaya kadar geccedilen suumlre genellikle 2-3 guumlnduumlr Vakaların

ccediloğunda inkuumlbasyon suumlresi 1-7 guumln arasında değişir

Ondokuz guumlne kadar uzayan inkuumlbasyon suumlresi bildirilmiştir

Hastalık inokuumllasyon yerinde kaşınma ve yanma ile başlar Kırmızı ufak

bir makuumll kabarır ve papuumll goumlruumlnuumlmuumlnuuml alır Bir-iki guumln iccedilinde

lezyon genişler uumlzerinde vezikuumll oluşur Vezikuumlluumln ortası ccediloumlkuumlk iccedili

sıvı ile doludur Bu lezyonun etrafı oumldemli ve eritemli bir alan ile

ccedilevrili olup ağrısızdır Birkaccedil guumln iccedilinde vezikuumll iccedilindeki sıvı bulanır

koyu bir renk alır Mavi-siyah renge doumlnuumlşuumlr Vezikuumll patlar ortada

keskin kenarlı ortası ccediloumlkuumlk siyah bir uumllser oluşur Bazen bu nekrozu

ccedilevreleyen oumldemli doku uumlzerinde kuumlccediluumlk vezikuumlller gelişir

Klinik Form Ayırıcı Tanıda

Duumlşuumlnuumllmesi Gereken Hastalıklar

Deri Şarbonu 1048707 Karbonkuumll

1048707 Erizipel

1048707 Seluumllit

1048707 Orf

1048707 Tularemi

1048707 Primer sifiliz şankırı

1048707 Tropikal uumllser

1048707 Nekrotizan yumuşak doku

enfeksiyonu (Oumlzellikle ağır deri

şarbonu klinik formu ile karışır)

İnhalasyon Şarbonu 1048707 Atipik pnoumlmoniler

1048707 Akut bakteriyel mediastenit

1048707 Aort anevrizma ruumlptuumlruuml

1048707 Suumlperior vena kava sendromu

1048707 Sarkoidoz

Klinik Form Ayırıcı Tanıda

Duumlşuumlnuumllmesi Gereken Hastalıklar

Gastrointestinal

Şarbon

Orofaringeal 1048707 Streptokok tonsillofarinjiti

1048707 Ludwig anjini

1048707 Vincent anjini

1048707 Parafaringeal apse

1048707 Derin boyun enfeksiyonları

Barsak 1048707 Akut gastroenteritler

1048707 Gıda zehirlenmeleri

1048707 Akut karın yapan nedenler

1048707 Nekrotizan ishaller

Şarbon Menenjiti 1048707 Subaraknoid kanama

1048707 Diğer hemorajik menenjit yapan

nedenler

Akciğer şarbonu B anthracis sporlarının inhalasyonu sonucu inhalasyon şarbonu gelişir İnhalasyon ile alveollere ulaşan sporlar alveoler makrofajlar tarafından fagosite edilir Mediastinal lenf duumlğuumlmlerine taşınır Bakteri orada ccediloğalır toksinlerini oluşturur Lenf duumlğuumlmlerinde hemorajik nekroz gelişir Hemorajik mediastinit ve bunu bakteriyemi takip eder Bazen sekonder pnoumlmoni gelişebilir

Semptomlar 2-5 guumln iccedilinde hafif ateş kırgınlık ve yorgunluk şikayetleri ile başlar

Başlangıccedil belirtileri hafiftir 2-3 guumln suumlrer Bunu akut hastalık belirtileri takip eder Hastanın ateşi yuumlkselir nabzı suumlratlenir oumlksuumlruumlk dispne ve siyanoz gelişir Dinlemekle akciğerlerde yaş raller duyulabilir Hastada toksemi şuur bulanıklığı ve koma gelişerek oumlluumlmle sonuccedillanır

Akciğer şarbonu hemorajik mediastinal lenfadenit ile karakterizedir Akciğer grafisinde mediastinal genişleme goumlruumlluumlr Mediasten goumllgesi homojen ve kenarları duumlzguumlnduumlr

Kuduz

Kuduz hastalığı genellikle kuduz viruumlsuumlnuumln ısırık yarasına

deride daha oumlnce mevcut olan kesiğe veya buumltuumlnluumlğuuml

bozulmuş deriye ya da mukoz membranlara temasıyla geccediler

Nadiren aeresoller yoluyla veya transplant dokusundan

bulaşabilir Kuduzun ev iccedili temas ile başkasına hastane bakım

personeline veya ccedilevresel yuumlzeylerden bulaştığına dair

herhangi bir veri yoktur

Gelişmekte olan uumllkelerde kuduz bulaşının kaynağı 90

oranında koumlpekler iken gelişmiş uumllkelerde ise vahşi hayvanlar

en oumlnemli kaynaktır

Kuduzrsquoda risk grupları

Kuduz enfeksiyonu iccedilin endemik boumllgede yaşayanlar doğa

ile teması sık olan kişiler avcılar gezginler mağaracılıkla

uğraşanlar hayvancılık ile uğraşanlar ccedilobanlar kasaplar

mezbaha ccedilalışanları veteriner hekimler veteriner sağlık

teknisyenleri koumlpek uumlretim merkezleri ve koumlpek

pansiyonlarında ccedilalışanlar geccedilici hayvan bakımevi ccedilalışanları

belediye hayvan toplama goumlrevlileri kamp yapanlar ve

hastaların yakınları riskli gruplardır

Klinik olarak hastalık beş doumlnemden oluşur

bull İnkuumlbasyon (1-2 guumln-1 yıl- ortalama 1-3 ay)

bull Prodrom

bull Akut noumlrolojik sendrom (80 ensefalit)-(2-7 guumln)

bull Koma

bull Oumlluumlm (Koma başlangıcından itibaren 2 hafta iccedilinde)

Diğer Zoonozlar

Tularemi- Avcılık ndash Tavşan vb kemiriciler

Lymme- Tarım ve hayvancılık- keneler

Toksoplazmozis- kedi

Kist hidatik- koumlpek

Giardiyazis

Amebiyozis

Leptospiroz-Weil Hast-fare vb maden-lağım

Batı Nil Humması

Hastalıklar ve

Belirtileri

Yuumlkuumlmluumlluuml

k suumlresi

Hastalık Tehlikesi Olan Başlıca İşler

D-3 Hayvanlardan insana bulaşan hastalıklar

- Bruselloz 6 ay bull Hayvan guumltme bakma terbiye etme veterinerlik

hizmetleri

bullHayvanlardan elde edilen materyalle veya hayvan

artıklarıyla yakın temas bunların işlenmesi

saklanması taşınması (ahır mezbaha hayvan

taşımacılığı veteriner hastaneleri kasap sakatatccedilı

sucukccedilu et ve balık konserveciliği suumlt ve suumlt

mamullerinin işlenmesi mutfak işleri hayvan

derisi kılı yelesi yuumlnuuml kemik vb işlendiği

toplandığı yok edildiği vb yerlerdeki ccedilalışmalar)

bull Laboratuvarlarda bu hastalıkların etkenleriyle

veya hastalanmış hayvanlardan alınmış biyolojik

materyalle yapılan ccedilalışmalar

- Tetanoz 30guumln

-Şarbon 30 guumln

- Salmonella enfeksiyonu 30 guumln

-Weil hastalığı 14 guumln

- Kuduz 2 yıl

- Ornithozlar psittakkoz 30 guumln

- Rekuumlrrent ateş 12 guumln

-Şap hastalığı 10 guumln

- Ccediliccedilek 12 guumln

- Q humması 30 guumln

Hastalıklar ve

Belirtileri

Yuumlkuumlmluumlluumlk

suumlresi

Hastalık Tehlikesi Olan Başlıca İşler

D-3 Hayvanlardan insana bulaşan hastalıklar (devam)

- Lekeli humma 20 guumln bull Hayvan guumltme bakma terbiye etme veterinerlik

hizmetleri

bullHayvanlardan elde edilen materyalle veya hayvan

artıklarıyla yakın temas bunların işlenmesi saklanması

taşınması (ahır mezbaha hayvan taşımacılığı veteriner

hastaneleri kasap sakatatccedilı sucukccedilu et ve balık

konserveciliği suumlt ve suumlt mamullerinin işlenmesi

mutfak işleri hayvan derisi kılı yelesi yuumlnuuml kemik vb

işlendiği toplandığı yok edildiği vb yerlerdeki

ccedilalışmalar)

bull Laboratuvarlarda bu hastalıkların etkenleriyle veya

hastalanmış hayvanlardan alınmış biyolojik materyalle

yapılan ccedilalışmalar

- Ekinokok humması 1 yıl

-Ruam 1 ay

-Bovin tipi tuumlberkuumlloz

1 yıl

Hastalıklar ve

Belirtileri

Yuumlkuumlmluumlluuml

k suumlresi

Hastalık Tehlikesi Olan Başlıca İşler

D-4 Meslekleri gereği enfeksiyon hastalıklarına oumlzellikle maruz kişilerdeki enfeksiyon hastalıkları

Viral hepatit 6 ay bullHastane dispanser poliklinik araştırma

laboratuvarı vb sağlık kurumlarında ccedilalışmalar -Tuumlberkuumlloz 1 yıl

Helmintiyazis Tropikal ve subtropikal

uumllkelerde 700 milyonun

uumlzerinde insan Ancylostoma

duodenale ve Necator

americanus ile enfektedir

Yurdumuzun Karadeniz ve

Akdeniz boumllgelerindeki maden

ocakları ile ccedilay ve narenciye

bahccedilelerinde ccedilalışanlarda

sıktır Ancak son yıllarda her iki

boumllgemizde de kancalı kurt

prevalansı en alt sıralara

inmiştir

Deriden gecen larva sayısına bağlı

olarak deri bulguları oluşabilir

Minimal veya şiddetli kaşıntı olabilir

Lezyon vezikuumller ise kaşınma ile

accedilılabilir ve sekonder enfeksiyonlar

oluşabilir Parazitin akciğer goumlccediluuml

sırasında pnoumlmoni olabilir Erişkin

nematodlar tarafından sekrete edilen

antikoagulan maddeler sonucu

nematodun bağırsağa tutunmuş

olduğu yerlerden devamlı kan kaybı

vardır Akut enfeksiyonda halsizlik

bulantı kusma karın ağrısı solukluk

ishal goumlruumllebilir İshal kan kaybına

bağlı olarak kırmızı veya siyah renkte

olabilir Ağır enfeksiyonlar oumlzellikle

ccedilocuklarda oumlluumlmlere neden olabilir

Kronik enfeksiyonlarda belirgin demir

eksikliği anemisi gelişir

Ankilostoma

Teşhis gaitada yumurtaların goumlruumllmesiyle konur Yumurtalara bakarak ankilostoma ve nekator arasında ayırım yapılamaz

Gaitada gizli kan genellikle pozitiftir

Demir eksikliği tespit edilebilir Eozinofili pulmoner fazda bulunur intestinal fazda olmaz

Necator americanus

Tedavi-Korunma

Mebendazol (2x100 mg 3 guumln)

albendazol (400 mg tek doz)

pirantel pamoat (11 mgkg en fazla 1 g tek doz) verilir

Demir preparatlarının da reccedilete edilmesi uygun olur

Tedaviden birkaccedil hafta sonra dışkıda yumurtaların goumlruumlnmesiyle ikinci bir kuumlre gerek duyulabilir

Gebelerde kancalı kurt enfeksiyonu anemi youmlnuumlnden buumlyuumlk sorundur Gebeliğin ilk trimestirinde antihelmintik ilaccedil kullanılmamalıdır

Etkili korunma youmlntemleri toprak yuumlzeyinin insan dışkısı ile kirlenmesinin oumlnlenmesi ve ayakkabı giyilmesidir

Bruselloz

Bruselloz hayvanlardan insanlara bulaşan hafif belirtilerden ağır

klinik tablolara kadar değişebilen akut veya kronik seyirli

olabilen belirti ve bulguları spesifik olmayan ve birccedilok hastalığı

taklit edebilen sistemik bir enfeksiyon hastalığıdır Uumllkemizde ve

gelişmekte olan uumllkelerde yaygın goumlruumllen ekonomik kayıplara

neden olması ve gıda guumlvenliğini doğrudan etkilemesi nedeniyle

oumlnemli halk sağlığı sorunu oluşturan bir zoonozdur Hastalık

Akdeniz ateşi veya Malta ateşi gibi isimlerle de anılmaktadır

Bruselloz esas olarak hayvanların hastalığıdır Hastalık ccediloğunlukla

hayvanlardan insanlara kontamine suumlt ve suumlt uumlruumlnleri ile bulaşır

Hasta hayvanlarla temas ve diğer hayvansal uumlruumlnlerle de

bulaşabilir

Pek ccedilok hayvan tuumlruumlnde hastalık gelişebilir İnsanlardaki hastalık

sıklıkla hayvanlardaki

oumlzellikle ccediliftlik hayvanlarındaki hastalık ile ilişkilidir

Bruselloz

İnsanlara bulaş

1 insandan insana bulaş

2 kontamine ccedilevreden bulaş

3 meslek hastalığı olarak bulaş ve

4 gıda kaynaklı bulaş

başlıkları altında doumlrt grupta toplanabilir

Bruselloz

Mesleki bulaş

Bazı meslek gruplarında Brucella enfeksiyonuna yakalanma riski fazladır Hayvan ccediliftliklerinde oumlzellikle sığır koyun keccedili ve domuz ccediliftliklerinde ccedilalışanlar veterinerler suni doumllleme işi ile uğraşanlar enfekte hayvan ile temas olasılığı accedilısından yuumlksek risk gruplarıdır Hayvancılık yapan aile bireyleri hasta hayvan yavrularına bakan ccedilocuklar hayvansal gıda uumlretiminde ve hazırlanmasında ccedilalışanlar (kasaplar et paketi yapanlar suumlt ve suumlt uumlruumlnleri hazırlama işinde ccedilalışanlar) yuumln ve deri ile uğraşanlar bulaş riski taşıyan gruplardır Bu enfeksiyon kontamine materyal ile doğrudan temas yaralanma sonucu bulaş ya da tozların inhalasyonu ile de bulaşabilir Bakteri izolasyonu ile uğraşan laboratuarlarda ccedilalışan hekim ve teknisyenler de bulaş accedilısından oumlzel meslek gruplarıdır

Bruselloz

Brusellozrsquoda risk grupları Meslek hastalığı

bull Sığır besicileri ve suumlt hayvancılığı

yapan ccediliftliklerde ccedilalışanlar

bull Hayvan bakıcıları

bull Aile hayvancılığı yapanlar

bull Ccedilobanlar

bull Suumltccediluumller

bull Veterinerler

bull Mezbaha işccedilileri

bull Et paketleme işleminde ccedilalışanlar

bull Suumlt uumlruumlnleri işletmelerinde ccedilalışanlar

bull Deri ve yuumln işleri ile uğraşanlar

bull Foumltal buzağı serumu toplayanlar

bull Laboratuvar ccedilalışanları

Avcılar

Aile hayvancılığı yapılması durumunda

buumltuumln aile bireyleri

Pastoumlrize olmayan suumlt ve suumlt uumlruumlnlerini

tuumlketenler

Brusellozun hiperendemik olduğu boumllgeler

veya uumllkelere seyahat edenler

bull Akut bruselloz Hastalık semptomlarının suumlresi 8 haftadan az

ise hastalar bu grupta değerlendirilir Hastalar genellikle

bakteriyemiktir yuumlksek ateş ile beraber diğer sistemik semptomlar eşlik

eder

bull Subakut bruselloz Hastalık semptomlarının suumlresi 8-52 hafta

arasında olan hastalar subakut bruselloz olarak değerlendirilir

bull Kronik bruselloz Hastalık semptomlarının suumlresi 1 yıldan

daha uzun olan hastalar bu grupta değerlendirilir Hastalık

semptomları daha hafiftir Kan kuumlltuumlr pozitiflik oranı oldukccedila duumlşuumlktuumlr

bull Lokalize form Herhangi bir organ tutulumunda ise hastalık

fokal veya lokalize olarak tanımlanır Fokal hastalık akut formun

komplikasyonu olarak goumlruumllebileceği gibi kronik brusellozun klinik

tablosuna da eşlik edebilir

Brusellozrsquoda klinik

Brusellozrsquoda belirtiler Brusellozun başlangıccedil semptomları hastalığa oumlzguuml değildir Başlangıccedil doumlneminde

sıklıkla halsizlik baş ağrısı sırt ağrısı ateş terleme dikkat kaybı olabilir Hastalık ilerledikccedile gastrointestinal semptomlar karın ağrısı bulantı kusma sarılık ishal veveya kabızlık izlenebilir

Artralji hastaların 85rsquoinde izlenir Bazı hastalar ağızlarında garip tattan yakınırlar

Depresyon goumlruumllebilir ve bu semptom diğer semptomların ağırlığından bağımsızdır Somatik şikayetlerin fazlalığı ile karşılaştırıldığında fiziksel anormallikler daha nadirdir

Lenfadenopati 10-20 oranında goumlruumllebilir

Splenomegali veya hepatomegali olguların 20-30rsquounda vardır

Hastalar genellikle bruselloz tanısı konmadan oumlnce ateş nedeni ile nonspesifik antibiyotik tedavisi aldıkları iccedilin klinik tabloda farklılıklar goumlruumllmekte ve kan kuumlltuumlruumlnde bakteriyi izole etme oranı duumlşmektedir Oumlnceden antibiyotik kullanım oumlykuumlsuuml olmayan ve uzun suumlre antibiyotik verilmeden takip edilen hastalarda onduumllan ateş goumlruumllebilir

Brusellozrsquoda tanı

Bruselloz tanısı yalnızca klinik bulgularla konulamaz Klinik

bulgularla beraber bakteriyolojik ve serolojik testler

mutlaka yapılmalıdır Endemik boumllgelerde yaşayan ateş

hikayesi olan veya endemik boumllgeye seyahat hikayesi olan

hastalarda Brucella enfeksiyonu akla gelmelidir Hasta hikayesi

ccedilok iyi alınmalıdır Hastalara bu amaccedilla bazı temel sorular

mutlaka sorulmalıdır hastanın mesleği gıda tuumlketimi

hayvanlarla temas hikayesi endemik boumllgelere

seyahati olup olmadığı mutlaka araştırılmalıdır

Brusellozrsquoda tanı Brusellozlu hastalarda rutin kan değerlerinde oumlnemli

değişiklikler goumlzlenir fakat bunlar tanı koydurucu değildir Hastalarda kan sayımı idrar analizi karaciğer ve boumlbrek fonksiyonları ile ilgili biyokimyasal testler goumlzden geccedilirilmelidir

Brusellozun kesin tanısı bakterinin kandan veya diğer dokulardan izolasyonu ile konur Hastalardan kuumlltuumlr akut safhada ve ateşli doumlnemde antibiyotik verilmeden oumlnce alınmalıdır

Antibiyotik alan ve kuumlltuumlr negatifliği olan hastalarda serolojik testlerden yararlanılır

Brusellozrsquoda tanı Brusellozda kullanılan serolojik testler

Rose Bengal plak testi (RBT)

Standart tuumlp agluumltinasyon testi (SAT)

ELISA

Cooms testi

kompleman fiksasyon testleridir

Bu testlerden serolojik tanıda en yaygın kullanılan testler Standart tuumlp agluumltinasyon testi Cooms testi ve ELISA testidir Rose Bengal plak testi bir tarama testidir tanıda kullanılmaz

Brusellozrsquodan korunma

Bu enfeksiyonun yaygın olduğu Doğu Anadolu Guumlneydoğu

Anadolu ve İccedil Anadolursquoda aile hayvancılığının yaygın olarak

yapıldığı bilinmektedir Aile hayvancılığında buumltuumln aile

bireylerinin hayvanlarla yakın teması vardır Bu temasın

azaltılması kontamine materyaller ile bulaşın oumlnlenmesi bu

aile bireylerinin eğitilmesinin kolay olamayacağını

unutmadan eğitim ccedilalışmalarını suumlrduumlrmek gerekir Ayrıca

aile bireylerinin yaşam alanları ile hayvan barınaklarının

uygun şekilde yapılandırılması da diğer bir ccedilalışma alanıdır

Brusellozrsquodan korunma Hayvan bakıcıları ccedilobanlar mezbaha ccedilalışanları suumltccediluumller suni tohumlama

yapan teknisyenler ve veteriner hekimlerin enfekte hayvan dokuları deri

ve yuumlnleri gibi hayvansal materyallerle devamlı temas riski vardır Bu

meslek grupları bruselloz bulaşma yolları ve oumlnlemler hakkında devamlı

bilgilendirilmelidir Ayrıca mezbahaların uygun yapılandırılması

periyodik temizlik ve dezenfeksiyon işlemlerinin usulune uygun

yapılması ccedilevre temizliği ve kontamine atıkların usulune uygun

şekilde yok edilmesi iccedilin gerekli oumlnlemler alınmalıdır İster aile

hayvancılığında olsun ister ccediliftlik hayvancılığında kontamine hayvan

atıklarının yok edilmesi ccedilevre dezenfeksiyonu usulune uygun olarak

yapılmalıdır Ccediliftliklerde sanitasyon koşullarının standartlara uygunluğu

sağlanmalı ve kontrol edilmelidir

Brusellozrsquodan korunma Risk gruplarının kontamine materyal ile uğraşırken gerekli

hijyenik kurallara uymalarının sağlanması gerekir Potansiyel

olarak kontamine hayvansal materyaller ile temas durumunda

ccedilalışanlar uygun koruyucu giysiler giymelidirler Materyalin

oumlzelliğine goumlre su geccedilirmeyen eldiven yuumlz koruyucu

maske goumlz koruyucu goumlzluumlk su geccedilirmeyen oumlnluumlk

aerosol oluşturan bir iş ise respiratoumlr kullanılmalıdır İş bittikten

son eller mutlaka yıkanmalıdır Eğer vuumlcudun her hangi bir

yerine kontamine materyal bulaştı ise bol su ile yıkanmalı veya

hemen bol su ile banyo yapılmalıdır Goumlzlere herhangi bir materyal

sıccedilradığında yine konjunktivalar bol su ile yıkanmalıdır

Şarbon Şarbon ot yiyen hayvanlardan insanlara bulaşan bakteriyel

zoonotik bir enfeksiyon hastalığıdır Batı literatuumlruumlnde şarbon

hastalığı ldquomalignat pustule malignant charbuncle charbon

hematic anthrax bacterial anthrax splenic fever woolsortersrsquo

disease ragpickerrsquos diseaserdquo gibi isimlerle anılmıştır Tuumlrkccedile

kaynaklarda ise ldquoccediloban ccedilıbanı karakabarcıkrdquo gibi isimler

verilmiştir

Guumlnuumlmuumlzde ise batı literatuumlruumlnde ldquoanthraxrdquo Tuumlrkccedile kaynaklarda

ise ldquoşarbonrdquo olarak geccedilmektedir

Uumllkemizde şarbon hastalığı bildirimi zorunlu A grubu hastalıklar

arasında yer almaktadır

Şarbon

Hastalığın etkeni Bacillus grubu iccedilerisinde yer alan sporlu bir

basil olan Bacillus anthracisrsquodir

B anthracis Gram pozitif aerop veya fakuumlltatif anaerop endospor

oluşturan 12-10 μm uzunluğunda ve 05-25 μm kalınlığında

olabilen bir basildir

Risk grupları Hayvancılıkla uğraşanlar (Tarımsal alanda ailenin buumltuumln bireyleri hayvan bakımı

ile yakından ilgilenmektedir Bu nedenle hastalık kadın-erkek ccedilocuk olmak uumlzere her cinsiyet ve her yaş grubunda goumlruumllebilir)

Ccedilobanlar

Kasaplar

Mezbaha işccedilileri

Dericilikle uğraşanlar (ham deri toplayan taşıyan işleyen tabakhanelerde ccedilalışanlar gibi)

Veteriner hekimler

Enfeksiyonun endemik olduğu boumllgelerde oumllen hayvanların kesildiği veya yerleşim birimlerine yakın oumllen hayvanların goumlmuumllduumlğuuml yerlerde oynayan ccedilocuklar

Daha oumlnce hayvan kesim alanı olarak kullanılan veya dericilik yapılan boumllgelerin dekontamine edilmeden yerleşime accedilılması ile bu boumllgelerde yaşayan insanlar şarbon youmlnuumlnden risk gruplarını oluşturmaktadırlar

B anthracis sporları insan vuumlcuduna kaşıma ccedilizik kesik gibi kuumlccediluumlk

travmalarla deriden sporların inhalasyonu ile akciğerlere veya

enfekte etlerin yenilmesi ile gastrointestinal kanaldan girer

Sporlar makrofajlar tarafından fagosite edilir ve boumllgesel lenf

bezlerine taşınır Endospor makrofaj iccedilinde vejetatif hale

geccediler ve ccediloğalır B anthracisrsquoin hastalık patogenezinde rol

oynayan oumldem toksini ve oumllduumlruumlcuuml (letal) toksin olmak uumlzere

iki toksini vardır Vejetatif bakteri kapsuumll oluşturur ve

ekzotoksin uumlretir Kapsuumll fagositoz olayını ve opsonizasyonu

oumlnler Boumlylece enfeksiyonun başlamasında erken safhada

oumlnemli rol oynar

Dolaşımda bakteri sayısı 107-108ml ulaşınca ağır sepsis

klinik tablosu oluşur Şarbon sporlarının organizmaya giriş

kapısına goumlre uumlccedil klinik formda hastalık oluşur

1- Deri şarbonu

2- Akciğer şarbonu

3- Gastrointestinal şarbon

Bu yerleşim yerlerinden herhangi birinden lenfohematojen

yolla yayılım ile sepsis ve menenjit gibi ağır oumllduumlruumlcuuml klinik

tablolar gelişebilir Buumltuumln duumlnyada goumlruumllen insan

şarbonunun 95rsquoini deri şarbonu oluşturmaktadır

Deri şarbonu şarbon sporlarının kesik kaşıma veya sinek

ısırması gibi kuumlccediluumlk travmalarla deriye inokuumllasyonu ile oluşur

Sporların inokuumllasyonu ile deride kuumlccediluumlk papuumll şeklinde lezyon

ccedilıkıncaya kadar geccedilen suumlre genellikle 2-3 guumlnduumlr Vakaların

ccediloğunda inkuumlbasyon suumlresi 1-7 guumln arasında değişir

Ondokuz guumlne kadar uzayan inkuumlbasyon suumlresi bildirilmiştir

Hastalık inokuumllasyon yerinde kaşınma ve yanma ile başlar Kırmızı ufak

bir makuumll kabarır ve papuumll goumlruumlnuumlmuumlnuuml alır Bir-iki guumln iccedilinde

lezyon genişler uumlzerinde vezikuumll oluşur Vezikuumlluumln ortası ccediloumlkuumlk iccedili

sıvı ile doludur Bu lezyonun etrafı oumldemli ve eritemli bir alan ile

ccedilevrili olup ağrısızdır Birkaccedil guumln iccedilinde vezikuumll iccedilindeki sıvı bulanır

koyu bir renk alır Mavi-siyah renge doumlnuumlşuumlr Vezikuumll patlar ortada

keskin kenarlı ortası ccediloumlkuumlk siyah bir uumllser oluşur Bazen bu nekrozu

ccedilevreleyen oumldemli doku uumlzerinde kuumlccediluumlk vezikuumlller gelişir

Klinik Form Ayırıcı Tanıda

Duumlşuumlnuumllmesi Gereken Hastalıklar

Deri Şarbonu 1048707 Karbonkuumll

1048707 Erizipel

1048707 Seluumllit

1048707 Orf

1048707 Tularemi

1048707 Primer sifiliz şankırı

1048707 Tropikal uumllser

1048707 Nekrotizan yumuşak doku

enfeksiyonu (Oumlzellikle ağır deri

şarbonu klinik formu ile karışır)

İnhalasyon Şarbonu 1048707 Atipik pnoumlmoniler

1048707 Akut bakteriyel mediastenit

1048707 Aort anevrizma ruumlptuumlruuml

1048707 Suumlperior vena kava sendromu

1048707 Sarkoidoz

Klinik Form Ayırıcı Tanıda

Duumlşuumlnuumllmesi Gereken Hastalıklar

Gastrointestinal

Şarbon

Orofaringeal 1048707 Streptokok tonsillofarinjiti

1048707 Ludwig anjini

1048707 Vincent anjini

1048707 Parafaringeal apse

1048707 Derin boyun enfeksiyonları

Barsak 1048707 Akut gastroenteritler

1048707 Gıda zehirlenmeleri

1048707 Akut karın yapan nedenler

1048707 Nekrotizan ishaller

Şarbon Menenjiti 1048707 Subaraknoid kanama

1048707 Diğer hemorajik menenjit yapan

nedenler

Akciğer şarbonu B anthracis sporlarının inhalasyonu sonucu inhalasyon şarbonu gelişir İnhalasyon ile alveollere ulaşan sporlar alveoler makrofajlar tarafından fagosite edilir Mediastinal lenf duumlğuumlmlerine taşınır Bakteri orada ccediloğalır toksinlerini oluşturur Lenf duumlğuumlmlerinde hemorajik nekroz gelişir Hemorajik mediastinit ve bunu bakteriyemi takip eder Bazen sekonder pnoumlmoni gelişebilir

Semptomlar 2-5 guumln iccedilinde hafif ateş kırgınlık ve yorgunluk şikayetleri ile başlar

Başlangıccedil belirtileri hafiftir 2-3 guumln suumlrer Bunu akut hastalık belirtileri takip eder Hastanın ateşi yuumlkselir nabzı suumlratlenir oumlksuumlruumlk dispne ve siyanoz gelişir Dinlemekle akciğerlerde yaş raller duyulabilir Hastada toksemi şuur bulanıklığı ve koma gelişerek oumlluumlmle sonuccedillanır

Akciğer şarbonu hemorajik mediastinal lenfadenit ile karakterizedir Akciğer grafisinde mediastinal genişleme goumlruumlluumlr Mediasten goumllgesi homojen ve kenarları duumlzguumlnduumlr

Kuduz

Kuduz hastalığı genellikle kuduz viruumlsuumlnuumln ısırık yarasına

deride daha oumlnce mevcut olan kesiğe veya buumltuumlnluumlğuuml

bozulmuş deriye ya da mukoz membranlara temasıyla geccediler

Nadiren aeresoller yoluyla veya transplant dokusundan

bulaşabilir Kuduzun ev iccedili temas ile başkasına hastane bakım

personeline veya ccedilevresel yuumlzeylerden bulaştığına dair

herhangi bir veri yoktur

Gelişmekte olan uumllkelerde kuduz bulaşının kaynağı 90

oranında koumlpekler iken gelişmiş uumllkelerde ise vahşi hayvanlar

en oumlnemli kaynaktır

Kuduzrsquoda risk grupları

Kuduz enfeksiyonu iccedilin endemik boumllgede yaşayanlar doğa

ile teması sık olan kişiler avcılar gezginler mağaracılıkla

uğraşanlar hayvancılık ile uğraşanlar ccedilobanlar kasaplar

mezbaha ccedilalışanları veteriner hekimler veteriner sağlık

teknisyenleri koumlpek uumlretim merkezleri ve koumlpek

pansiyonlarında ccedilalışanlar geccedilici hayvan bakımevi ccedilalışanları

belediye hayvan toplama goumlrevlileri kamp yapanlar ve

hastaların yakınları riskli gruplardır

Klinik olarak hastalık beş doumlnemden oluşur

bull İnkuumlbasyon (1-2 guumln-1 yıl- ortalama 1-3 ay)

bull Prodrom

bull Akut noumlrolojik sendrom (80 ensefalit)-(2-7 guumln)

bull Koma

bull Oumlluumlm (Koma başlangıcından itibaren 2 hafta iccedilinde)

Diğer Zoonozlar

Tularemi- Avcılık ndash Tavşan vb kemiriciler

Lymme- Tarım ve hayvancılık- keneler

Toksoplazmozis- kedi

Kist hidatik- koumlpek

Giardiyazis

Amebiyozis

Leptospiroz-Weil Hast-fare vb maden-lağım

Batı Nil Humması

Hastalıklar ve

Belirtileri

Yuumlkuumlmluumlluumlk

suumlresi

Hastalık Tehlikesi Olan Başlıca İşler

D-3 Hayvanlardan insana bulaşan hastalıklar (devam)

- Lekeli humma 20 guumln bull Hayvan guumltme bakma terbiye etme veterinerlik

hizmetleri

bullHayvanlardan elde edilen materyalle veya hayvan

artıklarıyla yakın temas bunların işlenmesi saklanması

taşınması (ahır mezbaha hayvan taşımacılığı veteriner

hastaneleri kasap sakatatccedilı sucukccedilu et ve balık

konserveciliği suumlt ve suumlt mamullerinin işlenmesi

mutfak işleri hayvan derisi kılı yelesi yuumlnuuml kemik vb

işlendiği toplandığı yok edildiği vb yerlerdeki

ccedilalışmalar)

bull Laboratuvarlarda bu hastalıkların etkenleriyle veya

hastalanmış hayvanlardan alınmış biyolojik materyalle

yapılan ccedilalışmalar

- Ekinokok humması 1 yıl

-Ruam 1 ay

-Bovin tipi tuumlberkuumlloz

1 yıl

Hastalıklar ve

Belirtileri

Yuumlkuumlmluumlluuml

k suumlresi

Hastalık Tehlikesi Olan Başlıca İşler

D-4 Meslekleri gereği enfeksiyon hastalıklarına oumlzellikle maruz kişilerdeki enfeksiyon hastalıkları

Viral hepatit 6 ay bullHastane dispanser poliklinik araştırma

laboratuvarı vb sağlık kurumlarında ccedilalışmalar -Tuumlberkuumlloz 1 yıl

Helmintiyazis Tropikal ve subtropikal

uumllkelerde 700 milyonun

uumlzerinde insan Ancylostoma

duodenale ve Necator

americanus ile enfektedir

Yurdumuzun Karadeniz ve

Akdeniz boumllgelerindeki maden

ocakları ile ccedilay ve narenciye

bahccedilelerinde ccedilalışanlarda

sıktır Ancak son yıllarda her iki

boumllgemizde de kancalı kurt

prevalansı en alt sıralara

inmiştir

Deriden gecen larva sayısına bağlı

olarak deri bulguları oluşabilir

Minimal veya şiddetli kaşıntı olabilir

Lezyon vezikuumller ise kaşınma ile

accedilılabilir ve sekonder enfeksiyonlar

oluşabilir Parazitin akciğer goumlccediluuml

sırasında pnoumlmoni olabilir Erişkin

nematodlar tarafından sekrete edilen

antikoagulan maddeler sonucu

nematodun bağırsağa tutunmuş

olduğu yerlerden devamlı kan kaybı

vardır Akut enfeksiyonda halsizlik

bulantı kusma karın ağrısı solukluk

ishal goumlruumllebilir İshal kan kaybına

bağlı olarak kırmızı veya siyah renkte

olabilir Ağır enfeksiyonlar oumlzellikle

ccedilocuklarda oumlluumlmlere neden olabilir

Kronik enfeksiyonlarda belirgin demir

eksikliği anemisi gelişir

Ankilostoma

Teşhis gaitada yumurtaların goumlruumllmesiyle konur Yumurtalara bakarak ankilostoma ve nekator arasında ayırım yapılamaz

Gaitada gizli kan genellikle pozitiftir

Demir eksikliği tespit edilebilir Eozinofili pulmoner fazda bulunur intestinal fazda olmaz

Necator americanus

Tedavi-Korunma

Mebendazol (2x100 mg 3 guumln)

albendazol (400 mg tek doz)

pirantel pamoat (11 mgkg en fazla 1 g tek doz) verilir

Demir preparatlarının da reccedilete edilmesi uygun olur

Tedaviden birkaccedil hafta sonra dışkıda yumurtaların goumlruumlnmesiyle ikinci bir kuumlre gerek duyulabilir

Gebelerde kancalı kurt enfeksiyonu anemi youmlnuumlnden buumlyuumlk sorundur Gebeliğin ilk trimestirinde antihelmintik ilaccedil kullanılmamalıdır

Etkili korunma youmlntemleri toprak yuumlzeyinin insan dışkısı ile kirlenmesinin oumlnlenmesi ve ayakkabı giyilmesidir

Bruselloz

Bruselloz hayvanlardan insanlara bulaşan hafif belirtilerden ağır

klinik tablolara kadar değişebilen akut veya kronik seyirli

olabilen belirti ve bulguları spesifik olmayan ve birccedilok hastalığı

taklit edebilen sistemik bir enfeksiyon hastalığıdır Uumllkemizde ve

gelişmekte olan uumllkelerde yaygın goumlruumllen ekonomik kayıplara

neden olması ve gıda guumlvenliğini doğrudan etkilemesi nedeniyle

oumlnemli halk sağlığı sorunu oluşturan bir zoonozdur Hastalık

Akdeniz ateşi veya Malta ateşi gibi isimlerle de anılmaktadır

Bruselloz esas olarak hayvanların hastalığıdır Hastalık ccediloğunlukla

hayvanlardan insanlara kontamine suumlt ve suumlt uumlruumlnleri ile bulaşır

Hasta hayvanlarla temas ve diğer hayvansal uumlruumlnlerle de

bulaşabilir

Pek ccedilok hayvan tuumlruumlnde hastalık gelişebilir İnsanlardaki hastalık

sıklıkla hayvanlardaki

oumlzellikle ccediliftlik hayvanlarındaki hastalık ile ilişkilidir

Bruselloz

İnsanlara bulaş

1 insandan insana bulaş

2 kontamine ccedilevreden bulaş

3 meslek hastalığı olarak bulaş ve

4 gıda kaynaklı bulaş

başlıkları altında doumlrt grupta toplanabilir

Bruselloz

Mesleki bulaş

Bazı meslek gruplarında Brucella enfeksiyonuna yakalanma riski fazladır Hayvan ccediliftliklerinde oumlzellikle sığır koyun keccedili ve domuz ccediliftliklerinde ccedilalışanlar veterinerler suni doumllleme işi ile uğraşanlar enfekte hayvan ile temas olasılığı accedilısından yuumlksek risk gruplarıdır Hayvancılık yapan aile bireyleri hasta hayvan yavrularına bakan ccedilocuklar hayvansal gıda uumlretiminde ve hazırlanmasında ccedilalışanlar (kasaplar et paketi yapanlar suumlt ve suumlt uumlruumlnleri hazırlama işinde ccedilalışanlar) yuumln ve deri ile uğraşanlar bulaş riski taşıyan gruplardır Bu enfeksiyon kontamine materyal ile doğrudan temas yaralanma sonucu bulaş ya da tozların inhalasyonu ile de bulaşabilir Bakteri izolasyonu ile uğraşan laboratuarlarda ccedilalışan hekim ve teknisyenler de bulaş accedilısından oumlzel meslek gruplarıdır

Bruselloz

Brusellozrsquoda risk grupları Meslek hastalığı

bull Sığır besicileri ve suumlt hayvancılığı

yapan ccediliftliklerde ccedilalışanlar

bull Hayvan bakıcıları

bull Aile hayvancılığı yapanlar

bull Ccedilobanlar

bull Suumltccediluumller

bull Veterinerler

bull Mezbaha işccedilileri

bull Et paketleme işleminde ccedilalışanlar

bull Suumlt uumlruumlnleri işletmelerinde ccedilalışanlar

bull Deri ve yuumln işleri ile uğraşanlar

bull Foumltal buzağı serumu toplayanlar

bull Laboratuvar ccedilalışanları

Avcılar

Aile hayvancılığı yapılması durumunda

buumltuumln aile bireyleri

Pastoumlrize olmayan suumlt ve suumlt uumlruumlnlerini

tuumlketenler

Brusellozun hiperendemik olduğu boumllgeler

veya uumllkelere seyahat edenler

bull Akut bruselloz Hastalık semptomlarının suumlresi 8 haftadan az

ise hastalar bu grupta değerlendirilir Hastalar genellikle

bakteriyemiktir yuumlksek ateş ile beraber diğer sistemik semptomlar eşlik

eder

bull Subakut bruselloz Hastalık semptomlarının suumlresi 8-52 hafta

arasında olan hastalar subakut bruselloz olarak değerlendirilir

bull Kronik bruselloz Hastalık semptomlarının suumlresi 1 yıldan

daha uzun olan hastalar bu grupta değerlendirilir Hastalık

semptomları daha hafiftir Kan kuumlltuumlr pozitiflik oranı oldukccedila duumlşuumlktuumlr

bull Lokalize form Herhangi bir organ tutulumunda ise hastalık

fokal veya lokalize olarak tanımlanır Fokal hastalık akut formun

komplikasyonu olarak goumlruumllebileceği gibi kronik brusellozun klinik

tablosuna da eşlik edebilir

Brusellozrsquoda klinik

Brusellozrsquoda belirtiler Brusellozun başlangıccedil semptomları hastalığa oumlzguuml değildir Başlangıccedil doumlneminde

sıklıkla halsizlik baş ağrısı sırt ağrısı ateş terleme dikkat kaybı olabilir Hastalık ilerledikccedile gastrointestinal semptomlar karın ağrısı bulantı kusma sarılık ishal veveya kabızlık izlenebilir

Artralji hastaların 85rsquoinde izlenir Bazı hastalar ağızlarında garip tattan yakınırlar

Depresyon goumlruumllebilir ve bu semptom diğer semptomların ağırlığından bağımsızdır Somatik şikayetlerin fazlalığı ile karşılaştırıldığında fiziksel anormallikler daha nadirdir

Lenfadenopati 10-20 oranında goumlruumllebilir

Splenomegali veya hepatomegali olguların 20-30rsquounda vardır

Hastalar genellikle bruselloz tanısı konmadan oumlnce ateş nedeni ile nonspesifik antibiyotik tedavisi aldıkları iccedilin klinik tabloda farklılıklar goumlruumllmekte ve kan kuumlltuumlruumlnde bakteriyi izole etme oranı duumlşmektedir Oumlnceden antibiyotik kullanım oumlykuumlsuuml olmayan ve uzun suumlre antibiyotik verilmeden takip edilen hastalarda onduumllan ateş goumlruumllebilir

Brusellozrsquoda tanı

Bruselloz tanısı yalnızca klinik bulgularla konulamaz Klinik

bulgularla beraber bakteriyolojik ve serolojik testler

mutlaka yapılmalıdır Endemik boumllgelerde yaşayan ateş

hikayesi olan veya endemik boumllgeye seyahat hikayesi olan

hastalarda Brucella enfeksiyonu akla gelmelidir Hasta hikayesi

ccedilok iyi alınmalıdır Hastalara bu amaccedilla bazı temel sorular

mutlaka sorulmalıdır hastanın mesleği gıda tuumlketimi

hayvanlarla temas hikayesi endemik boumllgelere

seyahati olup olmadığı mutlaka araştırılmalıdır

Brusellozrsquoda tanı Brusellozlu hastalarda rutin kan değerlerinde oumlnemli

değişiklikler goumlzlenir fakat bunlar tanı koydurucu değildir Hastalarda kan sayımı idrar analizi karaciğer ve boumlbrek fonksiyonları ile ilgili biyokimyasal testler goumlzden geccedilirilmelidir

Brusellozun kesin tanısı bakterinin kandan veya diğer dokulardan izolasyonu ile konur Hastalardan kuumlltuumlr akut safhada ve ateşli doumlnemde antibiyotik verilmeden oumlnce alınmalıdır

Antibiyotik alan ve kuumlltuumlr negatifliği olan hastalarda serolojik testlerden yararlanılır

Brusellozrsquoda tanı Brusellozda kullanılan serolojik testler

Rose Bengal plak testi (RBT)

Standart tuumlp agluumltinasyon testi (SAT)

ELISA

Cooms testi

kompleman fiksasyon testleridir

Bu testlerden serolojik tanıda en yaygın kullanılan testler Standart tuumlp agluumltinasyon testi Cooms testi ve ELISA testidir Rose Bengal plak testi bir tarama testidir tanıda kullanılmaz

Brusellozrsquodan korunma

Bu enfeksiyonun yaygın olduğu Doğu Anadolu Guumlneydoğu

Anadolu ve İccedil Anadolursquoda aile hayvancılığının yaygın olarak

yapıldığı bilinmektedir Aile hayvancılığında buumltuumln aile

bireylerinin hayvanlarla yakın teması vardır Bu temasın

azaltılması kontamine materyaller ile bulaşın oumlnlenmesi bu

aile bireylerinin eğitilmesinin kolay olamayacağını

unutmadan eğitim ccedilalışmalarını suumlrduumlrmek gerekir Ayrıca

aile bireylerinin yaşam alanları ile hayvan barınaklarının

uygun şekilde yapılandırılması da diğer bir ccedilalışma alanıdır

Brusellozrsquodan korunma Hayvan bakıcıları ccedilobanlar mezbaha ccedilalışanları suumltccediluumller suni tohumlama

yapan teknisyenler ve veteriner hekimlerin enfekte hayvan dokuları deri

ve yuumlnleri gibi hayvansal materyallerle devamlı temas riski vardır Bu

meslek grupları bruselloz bulaşma yolları ve oumlnlemler hakkında devamlı

bilgilendirilmelidir Ayrıca mezbahaların uygun yapılandırılması

periyodik temizlik ve dezenfeksiyon işlemlerinin usulune uygun

yapılması ccedilevre temizliği ve kontamine atıkların usulune uygun

şekilde yok edilmesi iccedilin gerekli oumlnlemler alınmalıdır İster aile

hayvancılığında olsun ister ccediliftlik hayvancılığında kontamine hayvan

atıklarının yok edilmesi ccedilevre dezenfeksiyonu usulune uygun olarak

yapılmalıdır Ccediliftliklerde sanitasyon koşullarının standartlara uygunluğu

sağlanmalı ve kontrol edilmelidir

Brusellozrsquodan korunma Risk gruplarının kontamine materyal ile uğraşırken gerekli

hijyenik kurallara uymalarının sağlanması gerekir Potansiyel

olarak kontamine hayvansal materyaller ile temas durumunda

ccedilalışanlar uygun koruyucu giysiler giymelidirler Materyalin

oumlzelliğine goumlre su geccedilirmeyen eldiven yuumlz koruyucu

maske goumlz koruyucu goumlzluumlk su geccedilirmeyen oumlnluumlk

aerosol oluşturan bir iş ise respiratoumlr kullanılmalıdır İş bittikten

son eller mutlaka yıkanmalıdır Eğer vuumlcudun her hangi bir

yerine kontamine materyal bulaştı ise bol su ile yıkanmalı veya

hemen bol su ile banyo yapılmalıdır Goumlzlere herhangi bir materyal

sıccedilradığında yine konjunktivalar bol su ile yıkanmalıdır

Şarbon Şarbon ot yiyen hayvanlardan insanlara bulaşan bakteriyel

zoonotik bir enfeksiyon hastalığıdır Batı literatuumlruumlnde şarbon

hastalığı ldquomalignat pustule malignant charbuncle charbon

hematic anthrax bacterial anthrax splenic fever woolsortersrsquo

disease ragpickerrsquos diseaserdquo gibi isimlerle anılmıştır Tuumlrkccedile

kaynaklarda ise ldquoccediloban ccedilıbanı karakabarcıkrdquo gibi isimler

verilmiştir

Guumlnuumlmuumlzde ise batı literatuumlruumlnde ldquoanthraxrdquo Tuumlrkccedile kaynaklarda

ise ldquoşarbonrdquo olarak geccedilmektedir

Uumllkemizde şarbon hastalığı bildirimi zorunlu A grubu hastalıklar

arasında yer almaktadır

Şarbon

Hastalığın etkeni Bacillus grubu iccedilerisinde yer alan sporlu bir

basil olan Bacillus anthracisrsquodir

B anthracis Gram pozitif aerop veya fakuumlltatif anaerop endospor

oluşturan 12-10 μm uzunluğunda ve 05-25 μm kalınlığında

olabilen bir basildir

Risk grupları Hayvancılıkla uğraşanlar (Tarımsal alanda ailenin buumltuumln bireyleri hayvan bakımı

ile yakından ilgilenmektedir Bu nedenle hastalık kadın-erkek ccedilocuk olmak uumlzere her cinsiyet ve her yaş grubunda goumlruumllebilir)

Ccedilobanlar

Kasaplar

Mezbaha işccedilileri

Dericilikle uğraşanlar (ham deri toplayan taşıyan işleyen tabakhanelerde ccedilalışanlar gibi)

Veteriner hekimler

Enfeksiyonun endemik olduğu boumllgelerde oumllen hayvanların kesildiği veya yerleşim birimlerine yakın oumllen hayvanların goumlmuumllduumlğuuml yerlerde oynayan ccedilocuklar

Daha oumlnce hayvan kesim alanı olarak kullanılan veya dericilik yapılan boumllgelerin dekontamine edilmeden yerleşime accedilılması ile bu boumllgelerde yaşayan insanlar şarbon youmlnuumlnden risk gruplarını oluşturmaktadırlar

B anthracis sporları insan vuumlcuduna kaşıma ccedilizik kesik gibi kuumlccediluumlk

travmalarla deriden sporların inhalasyonu ile akciğerlere veya

enfekte etlerin yenilmesi ile gastrointestinal kanaldan girer

Sporlar makrofajlar tarafından fagosite edilir ve boumllgesel lenf

bezlerine taşınır Endospor makrofaj iccedilinde vejetatif hale

geccediler ve ccediloğalır B anthracisrsquoin hastalık patogenezinde rol

oynayan oumldem toksini ve oumllduumlruumlcuuml (letal) toksin olmak uumlzere

iki toksini vardır Vejetatif bakteri kapsuumll oluşturur ve

ekzotoksin uumlretir Kapsuumll fagositoz olayını ve opsonizasyonu

oumlnler Boumlylece enfeksiyonun başlamasında erken safhada

oumlnemli rol oynar

Dolaşımda bakteri sayısı 107-108ml ulaşınca ağır sepsis

klinik tablosu oluşur Şarbon sporlarının organizmaya giriş

kapısına goumlre uumlccedil klinik formda hastalık oluşur

1- Deri şarbonu

2- Akciğer şarbonu

3- Gastrointestinal şarbon

Bu yerleşim yerlerinden herhangi birinden lenfohematojen

yolla yayılım ile sepsis ve menenjit gibi ağır oumllduumlruumlcuuml klinik

tablolar gelişebilir Buumltuumln duumlnyada goumlruumllen insan

şarbonunun 95rsquoini deri şarbonu oluşturmaktadır

Deri şarbonu şarbon sporlarının kesik kaşıma veya sinek

ısırması gibi kuumlccediluumlk travmalarla deriye inokuumllasyonu ile oluşur

Sporların inokuumllasyonu ile deride kuumlccediluumlk papuumll şeklinde lezyon

ccedilıkıncaya kadar geccedilen suumlre genellikle 2-3 guumlnduumlr Vakaların

ccediloğunda inkuumlbasyon suumlresi 1-7 guumln arasında değişir

Ondokuz guumlne kadar uzayan inkuumlbasyon suumlresi bildirilmiştir

Hastalık inokuumllasyon yerinde kaşınma ve yanma ile başlar Kırmızı ufak

bir makuumll kabarır ve papuumll goumlruumlnuumlmuumlnuuml alır Bir-iki guumln iccedilinde

lezyon genişler uumlzerinde vezikuumll oluşur Vezikuumlluumln ortası ccediloumlkuumlk iccedili

sıvı ile doludur Bu lezyonun etrafı oumldemli ve eritemli bir alan ile

ccedilevrili olup ağrısızdır Birkaccedil guumln iccedilinde vezikuumll iccedilindeki sıvı bulanır

koyu bir renk alır Mavi-siyah renge doumlnuumlşuumlr Vezikuumll patlar ortada

keskin kenarlı ortası ccediloumlkuumlk siyah bir uumllser oluşur Bazen bu nekrozu

ccedilevreleyen oumldemli doku uumlzerinde kuumlccediluumlk vezikuumlller gelişir

Klinik Form Ayırıcı Tanıda

Duumlşuumlnuumllmesi Gereken Hastalıklar

Deri Şarbonu 1048707 Karbonkuumll

1048707 Erizipel

1048707 Seluumllit

1048707 Orf

1048707 Tularemi

1048707 Primer sifiliz şankırı

1048707 Tropikal uumllser

1048707 Nekrotizan yumuşak doku

enfeksiyonu (Oumlzellikle ağır deri

şarbonu klinik formu ile karışır)

İnhalasyon Şarbonu 1048707 Atipik pnoumlmoniler

1048707 Akut bakteriyel mediastenit

1048707 Aort anevrizma ruumlptuumlruuml

1048707 Suumlperior vena kava sendromu

1048707 Sarkoidoz

Klinik Form Ayırıcı Tanıda

Duumlşuumlnuumllmesi Gereken Hastalıklar

Gastrointestinal

Şarbon

Orofaringeal 1048707 Streptokok tonsillofarinjiti

1048707 Ludwig anjini

1048707 Vincent anjini

1048707 Parafaringeal apse

1048707 Derin boyun enfeksiyonları

Barsak 1048707 Akut gastroenteritler

1048707 Gıda zehirlenmeleri

1048707 Akut karın yapan nedenler

1048707 Nekrotizan ishaller

Şarbon Menenjiti 1048707 Subaraknoid kanama

1048707 Diğer hemorajik menenjit yapan

nedenler

Akciğer şarbonu B anthracis sporlarının inhalasyonu sonucu inhalasyon şarbonu gelişir İnhalasyon ile alveollere ulaşan sporlar alveoler makrofajlar tarafından fagosite edilir Mediastinal lenf duumlğuumlmlerine taşınır Bakteri orada ccediloğalır toksinlerini oluşturur Lenf duumlğuumlmlerinde hemorajik nekroz gelişir Hemorajik mediastinit ve bunu bakteriyemi takip eder Bazen sekonder pnoumlmoni gelişebilir

Semptomlar 2-5 guumln iccedilinde hafif ateş kırgınlık ve yorgunluk şikayetleri ile başlar

Başlangıccedil belirtileri hafiftir 2-3 guumln suumlrer Bunu akut hastalık belirtileri takip eder Hastanın ateşi yuumlkselir nabzı suumlratlenir oumlksuumlruumlk dispne ve siyanoz gelişir Dinlemekle akciğerlerde yaş raller duyulabilir Hastada toksemi şuur bulanıklığı ve koma gelişerek oumlluumlmle sonuccedillanır

Akciğer şarbonu hemorajik mediastinal lenfadenit ile karakterizedir Akciğer grafisinde mediastinal genişleme goumlruumlluumlr Mediasten goumllgesi homojen ve kenarları duumlzguumlnduumlr

Kuduz

Kuduz hastalığı genellikle kuduz viruumlsuumlnuumln ısırık yarasına

deride daha oumlnce mevcut olan kesiğe veya buumltuumlnluumlğuuml

bozulmuş deriye ya da mukoz membranlara temasıyla geccediler

Nadiren aeresoller yoluyla veya transplant dokusundan

bulaşabilir Kuduzun ev iccedili temas ile başkasına hastane bakım

personeline veya ccedilevresel yuumlzeylerden bulaştığına dair

herhangi bir veri yoktur

Gelişmekte olan uumllkelerde kuduz bulaşının kaynağı 90

oranında koumlpekler iken gelişmiş uumllkelerde ise vahşi hayvanlar

en oumlnemli kaynaktır

Kuduzrsquoda risk grupları

Kuduz enfeksiyonu iccedilin endemik boumllgede yaşayanlar doğa

ile teması sık olan kişiler avcılar gezginler mağaracılıkla

uğraşanlar hayvancılık ile uğraşanlar ccedilobanlar kasaplar

mezbaha ccedilalışanları veteriner hekimler veteriner sağlık

teknisyenleri koumlpek uumlretim merkezleri ve koumlpek

pansiyonlarında ccedilalışanlar geccedilici hayvan bakımevi ccedilalışanları

belediye hayvan toplama goumlrevlileri kamp yapanlar ve

hastaların yakınları riskli gruplardır

Klinik olarak hastalık beş doumlnemden oluşur

bull İnkuumlbasyon (1-2 guumln-1 yıl- ortalama 1-3 ay)

bull Prodrom

bull Akut noumlrolojik sendrom (80 ensefalit)-(2-7 guumln)

bull Koma

bull Oumlluumlm (Koma başlangıcından itibaren 2 hafta iccedilinde)

Diğer Zoonozlar

Tularemi- Avcılık ndash Tavşan vb kemiriciler

Lymme- Tarım ve hayvancılık- keneler

Toksoplazmozis- kedi

Kist hidatik- koumlpek

Giardiyazis

Amebiyozis

Leptospiroz-Weil Hast-fare vb maden-lağım

Batı Nil Humması

Hastalıklar ve

Belirtileri

Yuumlkuumlmluumlluuml

k suumlresi

Hastalık Tehlikesi Olan Başlıca İşler

D-4 Meslekleri gereği enfeksiyon hastalıklarına oumlzellikle maruz kişilerdeki enfeksiyon hastalıkları

Viral hepatit 6 ay bullHastane dispanser poliklinik araştırma

laboratuvarı vb sağlık kurumlarında ccedilalışmalar -Tuumlberkuumlloz 1 yıl

Helmintiyazis Tropikal ve subtropikal

uumllkelerde 700 milyonun

uumlzerinde insan Ancylostoma

duodenale ve Necator

americanus ile enfektedir

Yurdumuzun Karadeniz ve

Akdeniz boumllgelerindeki maden

ocakları ile ccedilay ve narenciye

bahccedilelerinde ccedilalışanlarda

sıktır Ancak son yıllarda her iki

boumllgemizde de kancalı kurt

prevalansı en alt sıralara

inmiştir

Deriden gecen larva sayısına bağlı

olarak deri bulguları oluşabilir

Minimal veya şiddetli kaşıntı olabilir

Lezyon vezikuumller ise kaşınma ile

accedilılabilir ve sekonder enfeksiyonlar

oluşabilir Parazitin akciğer goumlccediluuml

sırasında pnoumlmoni olabilir Erişkin

nematodlar tarafından sekrete edilen

antikoagulan maddeler sonucu

nematodun bağırsağa tutunmuş

olduğu yerlerden devamlı kan kaybı

vardır Akut enfeksiyonda halsizlik

bulantı kusma karın ağrısı solukluk

ishal goumlruumllebilir İshal kan kaybına

bağlı olarak kırmızı veya siyah renkte

olabilir Ağır enfeksiyonlar oumlzellikle

ccedilocuklarda oumlluumlmlere neden olabilir

Kronik enfeksiyonlarda belirgin demir

eksikliği anemisi gelişir

Ankilostoma

Teşhis gaitada yumurtaların goumlruumllmesiyle konur Yumurtalara bakarak ankilostoma ve nekator arasında ayırım yapılamaz

Gaitada gizli kan genellikle pozitiftir

Demir eksikliği tespit edilebilir Eozinofili pulmoner fazda bulunur intestinal fazda olmaz

Necator americanus

Tedavi-Korunma

Mebendazol (2x100 mg 3 guumln)

albendazol (400 mg tek doz)

pirantel pamoat (11 mgkg en fazla 1 g tek doz) verilir

Demir preparatlarının da reccedilete edilmesi uygun olur

Tedaviden birkaccedil hafta sonra dışkıda yumurtaların goumlruumlnmesiyle ikinci bir kuumlre gerek duyulabilir

Gebelerde kancalı kurt enfeksiyonu anemi youmlnuumlnden buumlyuumlk sorundur Gebeliğin ilk trimestirinde antihelmintik ilaccedil kullanılmamalıdır

Etkili korunma youmlntemleri toprak yuumlzeyinin insan dışkısı ile kirlenmesinin oumlnlenmesi ve ayakkabı giyilmesidir

Bruselloz

Bruselloz hayvanlardan insanlara bulaşan hafif belirtilerden ağır

klinik tablolara kadar değişebilen akut veya kronik seyirli

olabilen belirti ve bulguları spesifik olmayan ve birccedilok hastalığı

taklit edebilen sistemik bir enfeksiyon hastalığıdır Uumllkemizde ve

gelişmekte olan uumllkelerde yaygın goumlruumllen ekonomik kayıplara

neden olması ve gıda guumlvenliğini doğrudan etkilemesi nedeniyle

oumlnemli halk sağlığı sorunu oluşturan bir zoonozdur Hastalık

Akdeniz ateşi veya Malta ateşi gibi isimlerle de anılmaktadır

Bruselloz esas olarak hayvanların hastalığıdır Hastalık ccediloğunlukla

hayvanlardan insanlara kontamine suumlt ve suumlt uumlruumlnleri ile bulaşır

Hasta hayvanlarla temas ve diğer hayvansal uumlruumlnlerle de

bulaşabilir

Pek ccedilok hayvan tuumlruumlnde hastalık gelişebilir İnsanlardaki hastalık

sıklıkla hayvanlardaki

oumlzellikle ccediliftlik hayvanlarındaki hastalık ile ilişkilidir

Bruselloz

İnsanlara bulaş

1 insandan insana bulaş

2 kontamine ccedilevreden bulaş

3 meslek hastalığı olarak bulaş ve

4 gıda kaynaklı bulaş

başlıkları altında doumlrt grupta toplanabilir

Bruselloz

Mesleki bulaş

Bazı meslek gruplarında Brucella enfeksiyonuna yakalanma riski fazladır Hayvan ccediliftliklerinde oumlzellikle sığır koyun keccedili ve domuz ccediliftliklerinde ccedilalışanlar veterinerler suni doumllleme işi ile uğraşanlar enfekte hayvan ile temas olasılığı accedilısından yuumlksek risk gruplarıdır Hayvancılık yapan aile bireyleri hasta hayvan yavrularına bakan ccedilocuklar hayvansal gıda uumlretiminde ve hazırlanmasında ccedilalışanlar (kasaplar et paketi yapanlar suumlt ve suumlt uumlruumlnleri hazırlama işinde ccedilalışanlar) yuumln ve deri ile uğraşanlar bulaş riski taşıyan gruplardır Bu enfeksiyon kontamine materyal ile doğrudan temas yaralanma sonucu bulaş ya da tozların inhalasyonu ile de bulaşabilir Bakteri izolasyonu ile uğraşan laboratuarlarda ccedilalışan hekim ve teknisyenler de bulaş accedilısından oumlzel meslek gruplarıdır

Bruselloz

Brusellozrsquoda risk grupları Meslek hastalığı

bull Sığır besicileri ve suumlt hayvancılığı

yapan ccediliftliklerde ccedilalışanlar

bull Hayvan bakıcıları

bull Aile hayvancılığı yapanlar

bull Ccedilobanlar

bull Suumltccediluumller

bull Veterinerler

bull Mezbaha işccedilileri

bull Et paketleme işleminde ccedilalışanlar

bull Suumlt uumlruumlnleri işletmelerinde ccedilalışanlar

bull Deri ve yuumln işleri ile uğraşanlar

bull Foumltal buzağı serumu toplayanlar

bull Laboratuvar ccedilalışanları

Avcılar

Aile hayvancılığı yapılması durumunda

buumltuumln aile bireyleri

Pastoumlrize olmayan suumlt ve suumlt uumlruumlnlerini

tuumlketenler

Brusellozun hiperendemik olduğu boumllgeler

veya uumllkelere seyahat edenler

bull Akut bruselloz Hastalık semptomlarının suumlresi 8 haftadan az

ise hastalar bu grupta değerlendirilir Hastalar genellikle

bakteriyemiktir yuumlksek ateş ile beraber diğer sistemik semptomlar eşlik

eder

bull Subakut bruselloz Hastalık semptomlarının suumlresi 8-52 hafta

arasında olan hastalar subakut bruselloz olarak değerlendirilir

bull Kronik bruselloz Hastalık semptomlarının suumlresi 1 yıldan

daha uzun olan hastalar bu grupta değerlendirilir Hastalık

semptomları daha hafiftir Kan kuumlltuumlr pozitiflik oranı oldukccedila duumlşuumlktuumlr

bull Lokalize form Herhangi bir organ tutulumunda ise hastalık

fokal veya lokalize olarak tanımlanır Fokal hastalık akut formun

komplikasyonu olarak goumlruumllebileceği gibi kronik brusellozun klinik

tablosuna da eşlik edebilir

Brusellozrsquoda klinik

Brusellozrsquoda belirtiler Brusellozun başlangıccedil semptomları hastalığa oumlzguuml değildir Başlangıccedil doumlneminde

sıklıkla halsizlik baş ağrısı sırt ağrısı ateş terleme dikkat kaybı olabilir Hastalık ilerledikccedile gastrointestinal semptomlar karın ağrısı bulantı kusma sarılık ishal veveya kabızlık izlenebilir

Artralji hastaların 85rsquoinde izlenir Bazı hastalar ağızlarında garip tattan yakınırlar

Depresyon goumlruumllebilir ve bu semptom diğer semptomların ağırlığından bağımsızdır Somatik şikayetlerin fazlalığı ile karşılaştırıldığında fiziksel anormallikler daha nadirdir

Lenfadenopati 10-20 oranında goumlruumllebilir

Splenomegali veya hepatomegali olguların 20-30rsquounda vardır

Hastalar genellikle bruselloz tanısı konmadan oumlnce ateş nedeni ile nonspesifik antibiyotik tedavisi aldıkları iccedilin klinik tabloda farklılıklar goumlruumllmekte ve kan kuumlltuumlruumlnde bakteriyi izole etme oranı duumlşmektedir Oumlnceden antibiyotik kullanım oumlykuumlsuuml olmayan ve uzun suumlre antibiyotik verilmeden takip edilen hastalarda onduumllan ateş goumlruumllebilir

Brusellozrsquoda tanı

Bruselloz tanısı yalnızca klinik bulgularla konulamaz Klinik

bulgularla beraber bakteriyolojik ve serolojik testler

mutlaka yapılmalıdır Endemik boumllgelerde yaşayan ateş

hikayesi olan veya endemik boumllgeye seyahat hikayesi olan

hastalarda Brucella enfeksiyonu akla gelmelidir Hasta hikayesi

ccedilok iyi alınmalıdır Hastalara bu amaccedilla bazı temel sorular

mutlaka sorulmalıdır hastanın mesleği gıda tuumlketimi

hayvanlarla temas hikayesi endemik boumllgelere

seyahati olup olmadığı mutlaka araştırılmalıdır

Brusellozrsquoda tanı Brusellozlu hastalarda rutin kan değerlerinde oumlnemli

değişiklikler goumlzlenir fakat bunlar tanı koydurucu değildir Hastalarda kan sayımı idrar analizi karaciğer ve boumlbrek fonksiyonları ile ilgili biyokimyasal testler goumlzden geccedilirilmelidir

Brusellozun kesin tanısı bakterinin kandan veya diğer dokulardan izolasyonu ile konur Hastalardan kuumlltuumlr akut safhada ve ateşli doumlnemde antibiyotik verilmeden oumlnce alınmalıdır

Antibiyotik alan ve kuumlltuumlr negatifliği olan hastalarda serolojik testlerden yararlanılır

Brusellozrsquoda tanı Brusellozda kullanılan serolojik testler

Rose Bengal plak testi (RBT)

Standart tuumlp agluumltinasyon testi (SAT)

ELISA

Cooms testi

kompleman fiksasyon testleridir

Bu testlerden serolojik tanıda en yaygın kullanılan testler Standart tuumlp agluumltinasyon testi Cooms testi ve ELISA testidir Rose Bengal plak testi bir tarama testidir tanıda kullanılmaz

Brusellozrsquodan korunma

Bu enfeksiyonun yaygın olduğu Doğu Anadolu Guumlneydoğu

Anadolu ve İccedil Anadolursquoda aile hayvancılığının yaygın olarak

yapıldığı bilinmektedir Aile hayvancılığında buumltuumln aile

bireylerinin hayvanlarla yakın teması vardır Bu temasın

azaltılması kontamine materyaller ile bulaşın oumlnlenmesi bu

aile bireylerinin eğitilmesinin kolay olamayacağını

unutmadan eğitim ccedilalışmalarını suumlrduumlrmek gerekir Ayrıca

aile bireylerinin yaşam alanları ile hayvan barınaklarının

uygun şekilde yapılandırılması da diğer bir ccedilalışma alanıdır

Brusellozrsquodan korunma Hayvan bakıcıları ccedilobanlar mezbaha ccedilalışanları suumltccediluumller suni tohumlama

yapan teknisyenler ve veteriner hekimlerin enfekte hayvan dokuları deri

ve yuumlnleri gibi hayvansal materyallerle devamlı temas riski vardır Bu

meslek grupları bruselloz bulaşma yolları ve oumlnlemler hakkında devamlı

bilgilendirilmelidir Ayrıca mezbahaların uygun yapılandırılması

periyodik temizlik ve dezenfeksiyon işlemlerinin usulune uygun

yapılması ccedilevre temizliği ve kontamine atıkların usulune uygun

şekilde yok edilmesi iccedilin gerekli oumlnlemler alınmalıdır İster aile

hayvancılığında olsun ister ccediliftlik hayvancılığında kontamine hayvan

atıklarının yok edilmesi ccedilevre dezenfeksiyonu usulune uygun olarak

yapılmalıdır Ccediliftliklerde sanitasyon koşullarının standartlara uygunluğu

sağlanmalı ve kontrol edilmelidir

Brusellozrsquodan korunma Risk gruplarının kontamine materyal ile uğraşırken gerekli

hijyenik kurallara uymalarının sağlanması gerekir Potansiyel

olarak kontamine hayvansal materyaller ile temas durumunda

ccedilalışanlar uygun koruyucu giysiler giymelidirler Materyalin

oumlzelliğine goumlre su geccedilirmeyen eldiven yuumlz koruyucu

maske goumlz koruyucu goumlzluumlk su geccedilirmeyen oumlnluumlk

aerosol oluşturan bir iş ise respiratoumlr kullanılmalıdır İş bittikten

son eller mutlaka yıkanmalıdır Eğer vuumlcudun her hangi bir

yerine kontamine materyal bulaştı ise bol su ile yıkanmalı veya

hemen bol su ile banyo yapılmalıdır Goumlzlere herhangi bir materyal

sıccedilradığında yine konjunktivalar bol su ile yıkanmalıdır

Şarbon Şarbon ot yiyen hayvanlardan insanlara bulaşan bakteriyel

zoonotik bir enfeksiyon hastalığıdır Batı literatuumlruumlnde şarbon

hastalığı ldquomalignat pustule malignant charbuncle charbon

hematic anthrax bacterial anthrax splenic fever woolsortersrsquo

disease ragpickerrsquos diseaserdquo gibi isimlerle anılmıştır Tuumlrkccedile

kaynaklarda ise ldquoccediloban ccedilıbanı karakabarcıkrdquo gibi isimler

verilmiştir

Guumlnuumlmuumlzde ise batı literatuumlruumlnde ldquoanthraxrdquo Tuumlrkccedile kaynaklarda

ise ldquoşarbonrdquo olarak geccedilmektedir

Uumllkemizde şarbon hastalığı bildirimi zorunlu A grubu hastalıklar

arasında yer almaktadır

Şarbon

Hastalığın etkeni Bacillus grubu iccedilerisinde yer alan sporlu bir

basil olan Bacillus anthracisrsquodir

B anthracis Gram pozitif aerop veya fakuumlltatif anaerop endospor

oluşturan 12-10 μm uzunluğunda ve 05-25 μm kalınlığında

olabilen bir basildir

Risk grupları Hayvancılıkla uğraşanlar (Tarımsal alanda ailenin buumltuumln bireyleri hayvan bakımı

ile yakından ilgilenmektedir Bu nedenle hastalık kadın-erkek ccedilocuk olmak uumlzere her cinsiyet ve her yaş grubunda goumlruumllebilir)

Ccedilobanlar

Kasaplar

Mezbaha işccedilileri

Dericilikle uğraşanlar (ham deri toplayan taşıyan işleyen tabakhanelerde ccedilalışanlar gibi)

Veteriner hekimler

Enfeksiyonun endemik olduğu boumllgelerde oumllen hayvanların kesildiği veya yerleşim birimlerine yakın oumllen hayvanların goumlmuumllduumlğuuml yerlerde oynayan ccedilocuklar

Daha oumlnce hayvan kesim alanı olarak kullanılan veya dericilik yapılan boumllgelerin dekontamine edilmeden yerleşime accedilılması ile bu boumllgelerde yaşayan insanlar şarbon youmlnuumlnden risk gruplarını oluşturmaktadırlar

B anthracis sporları insan vuumlcuduna kaşıma ccedilizik kesik gibi kuumlccediluumlk

travmalarla deriden sporların inhalasyonu ile akciğerlere veya

enfekte etlerin yenilmesi ile gastrointestinal kanaldan girer

Sporlar makrofajlar tarafından fagosite edilir ve boumllgesel lenf

bezlerine taşınır Endospor makrofaj iccedilinde vejetatif hale

geccediler ve ccediloğalır B anthracisrsquoin hastalık patogenezinde rol

oynayan oumldem toksini ve oumllduumlruumlcuuml (letal) toksin olmak uumlzere

iki toksini vardır Vejetatif bakteri kapsuumll oluşturur ve

ekzotoksin uumlretir Kapsuumll fagositoz olayını ve opsonizasyonu

oumlnler Boumlylece enfeksiyonun başlamasında erken safhada

oumlnemli rol oynar

Dolaşımda bakteri sayısı 107-108ml ulaşınca ağır sepsis

klinik tablosu oluşur Şarbon sporlarının organizmaya giriş

kapısına goumlre uumlccedil klinik formda hastalık oluşur

1- Deri şarbonu

2- Akciğer şarbonu

3- Gastrointestinal şarbon

Bu yerleşim yerlerinden herhangi birinden lenfohematojen

yolla yayılım ile sepsis ve menenjit gibi ağır oumllduumlruumlcuuml klinik

tablolar gelişebilir Buumltuumln duumlnyada goumlruumllen insan

şarbonunun 95rsquoini deri şarbonu oluşturmaktadır

Deri şarbonu şarbon sporlarının kesik kaşıma veya sinek

ısırması gibi kuumlccediluumlk travmalarla deriye inokuumllasyonu ile oluşur

Sporların inokuumllasyonu ile deride kuumlccediluumlk papuumll şeklinde lezyon

ccedilıkıncaya kadar geccedilen suumlre genellikle 2-3 guumlnduumlr Vakaların

ccediloğunda inkuumlbasyon suumlresi 1-7 guumln arasında değişir

Ondokuz guumlne kadar uzayan inkuumlbasyon suumlresi bildirilmiştir

Hastalık inokuumllasyon yerinde kaşınma ve yanma ile başlar Kırmızı ufak

bir makuumll kabarır ve papuumll goumlruumlnuumlmuumlnuuml alır Bir-iki guumln iccedilinde

lezyon genişler uumlzerinde vezikuumll oluşur Vezikuumlluumln ortası ccediloumlkuumlk iccedili

sıvı ile doludur Bu lezyonun etrafı oumldemli ve eritemli bir alan ile

ccedilevrili olup ağrısızdır Birkaccedil guumln iccedilinde vezikuumll iccedilindeki sıvı bulanır

koyu bir renk alır Mavi-siyah renge doumlnuumlşuumlr Vezikuumll patlar ortada

keskin kenarlı ortası ccediloumlkuumlk siyah bir uumllser oluşur Bazen bu nekrozu

ccedilevreleyen oumldemli doku uumlzerinde kuumlccediluumlk vezikuumlller gelişir

Klinik Form Ayırıcı Tanıda

Duumlşuumlnuumllmesi Gereken Hastalıklar

Deri Şarbonu 1048707 Karbonkuumll

1048707 Erizipel

1048707 Seluumllit

1048707 Orf

1048707 Tularemi

1048707 Primer sifiliz şankırı

1048707 Tropikal uumllser

1048707 Nekrotizan yumuşak doku

enfeksiyonu (Oumlzellikle ağır deri

şarbonu klinik formu ile karışır)

İnhalasyon Şarbonu 1048707 Atipik pnoumlmoniler

1048707 Akut bakteriyel mediastenit

1048707 Aort anevrizma ruumlptuumlruuml

1048707 Suumlperior vena kava sendromu

1048707 Sarkoidoz

Klinik Form Ayırıcı Tanıda

Duumlşuumlnuumllmesi Gereken Hastalıklar

Gastrointestinal

Şarbon

Orofaringeal 1048707 Streptokok tonsillofarinjiti

1048707 Ludwig anjini

1048707 Vincent anjini

1048707 Parafaringeal apse

1048707 Derin boyun enfeksiyonları

Barsak 1048707 Akut gastroenteritler

1048707 Gıda zehirlenmeleri

1048707 Akut karın yapan nedenler

1048707 Nekrotizan ishaller

Şarbon Menenjiti 1048707 Subaraknoid kanama

1048707 Diğer hemorajik menenjit yapan

nedenler

Akciğer şarbonu B anthracis sporlarının inhalasyonu sonucu inhalasyon şarbonu gelişir İnhalasyon ile alveollere ulaşan sporlar alveoler makrofajlar tarafından fagosite edilir Mediastinal lenf duumlğuumlmlerine taşınır Bakteri orada ccediloğalır toksinlerini oluşturur Lenf duumlğuumlmlerinde hemorajik nekroz gelişir Hemorajik mediastinit ve bunu bakteriyemi takip eder Bazen sekonder pnoumlmoni gelişebilir

Semptomlar 2-5 guumln iccedilinde hafif ateş kırgınlık ve yorgunluk şikayetleri ile başlar

Başlangıccedil belirtileri hafiftir 2-3 guumln suumlrer Bunu akut hastalık belirtileri takip eder Hastanın ateşi yuumlkselir nabzı suumlratlenir oumlksuumlruumlk dispne ve siyanoz gelişir Dinlemekle akciğerlerde yaş raller duyulabilir Hastada toksemi şuur bulanıklığı ve koma gelişerek oumlluumlmle sonuccedillanır

Akciğer şarbonu hemorajik mediastinal lenfadenit ile karakterizedir Akciğer grafisinde mediastinal genişleme goumlruumlluumlr Mediasten goumllgesi homojen ve kenarları duumlzguumlnduumlr

Kuduz

Kuduz hastalığı genellikle kuduz viruumlsuumlnuumln ısırık yarasına

deride daha oumlnce mevcut olan kesiğe veya buumltuumlnluumlğuuml

bozulmuş deriye ya da mukoz membranlara temasıyla geccediler

Nadiren aeresoller yoluyla veya transplant dokusundan

bulaşabilir Kuduzun ev iccedili temas ile başkasına hastane bakım

personeline veya ccedilevresel yuumlzeylerden bulaştığına dair

herhangi bir veri yoktur

Gelişmekte olan uumllkelerde kuduz bulaşının kaynağı 90

oranında koumlpekler iken gelişmiş uumllkelerde ise vahşi hayvanlar

en oumlnemli kaynaktır

Kuduzrsquoda risk grupları

Kuduz enfeksiyonu iccedilin endemik boumllgede yaşayanlar doğa

ile teması sık olan kişiler avcılar gezginler mağaracılıkla

uğraşanlar hayvancılık ile uğraşanlar ccedilobanlar kasaplar

mezbaha ccedilalışanları veteriner hekimler veteriner sağlık

teknisyenleri koumlpek uumlretim merkezleri ve koumlpek

pansiyonlarında ccedilalışanlar geccedilici hayvan bakımevi ccedilalışanları

belediye hayvan toplama goumlrevlileri kamp yapanlar ve

hastaların yakınları riskli gruplardır

Klinik olarak hastalık beş doumlnemden oluşur

bull İnkuumlbasyon (1-2 guumln-1 yıl- ortalama 1-3 ay)

bull Prodrom

bull Akut noumlrolojik sendrom (80 ensefalit)-(2-7 guumln)

bull Koma

bull Oumlluumlm (Koma başlangıcından itibaren 2 hafta iccedilinde)

Diğer Zoonozlar

Tularemi- Avcılık ndash Tavşan vb kemiriciler

Lymme- Tarım ve hayvancılık- keneler

Toksoplazmozis- kedi

Kist hidatik- koumlpek

Giardiyazis

Amebiyozis

Leptospiroz-Weil Hast-fare vb maden-lağım

Batı Nil Humması

Helmintiyazis Tropikal ve subtropikal

uumllkelerde 700 milyonun

uumlzerinde insan Ancylostoma

duodenale ve Necator

americanus ile enfektedir

Yurdumuzun Karadeniz ve

Akdeniz boumllgelerindeki maden

ocakları ile ccedilay ve narenciye

bahccedilelerinde ccedilalışanlarda

sıktır Ancak son yıllarda her iki

boumllgemizde de kancalı kurt

prevalansı en alt sıralara

inmiştir

Deriden gecen larva sayısına bağlı

olarak deri bulguları oluşabilir

Minimal veya şiddetli kaşıntı olabilir

Lezyon vezikuumller ise kaşınma ile

accedilılabilir ve sekonder enfeksiyonlar

oluşabilir Parazitin akciğer goumlccediluuml

sırasında pnoumlmoni olabilir Erişkin

nematodlar tarafından sekrete edilen

antikoagulan maddeler sonucu

nematodun bağırsağa tutunmuş

olduğu yerlerden devamlı kan kaybı

vardır Akut enfeksiyonda halsizlik

bulantı kusma karın ağrısı solukluk

ishal goumlruumllebilir İshal kan kaybına

bağlı olarak kırmızı veya siyah renkte

olabilir Ağır enfeksiyonlar oumlzellikle

ccedilocuklarda oumlluumlmlere neden olabilir

Kronik enfeksiyonlarda belirgin demir

eksikliği anemisi gelişir

Ankilostoma

Teşhis gaitada yumurtaların goumlruumllmesiyle konur Yumurtalara bakarak ankilostoma ve nekator arasında ayırım yapılamaz

Gaitada gizli kan genellikle pozitiftir

Demir eksikliği tespit edilebilir Eozinofili pulmoner fazda bulunur intestinal fazda olmaz

Necator americanus

Tedavi-Korunma

Mebendazol (2x100 mg 3 guumln)

albendazol (400 mg tek doz)

pirantel pamoat (11 mgkg en fazla 1 g tek doz) verilir

Demir preparatlarının da reccedilete edilmesi uygun olur

Tedaviden birkaccedil hafta sonra dışkıda yumurtaların goumlruumlnmesiyle ikinci bir kuumlre gerek duyulabilir

Gebelerde kancalı kurt enfeksiyonu anemi youmlnuumlnden buumlyuumlk sorundur Gebeliğin ilk trimestirinde antihelmintik ilaccedil kullanılmamalıdır

Etkili korunma youmlntemleri toprak yuumlzeyinin insan dışkısı ile kirlenmesinin oumlnlenmesi ve ayakkabı giyilmesidir

Bruselloz

Bruselloz hayvanlardan insanlara bulaşan hafif belirtilerden ağır

klinik tablolara kadar değişebilen akut veya kronik seyirli

olabilen belirti ve bulguları spesifik olmayan ve birccedilok hastalığı

taklit edebilen sistemik bir enfeksiyon hastalığıdır Uumllkemizde ve

gelişmekte olan uumllkelerde yaygın goumlruumllen ekonomik kayıplara

neden olması ve gıda guumlvenliğini doğrudan etkilemesi nedeniyle

oumlnemli halk sağlığı sorunu oluşturan bir zoonozdur Hastalık

Akdeniz ateşi veya Malta ateşi gibi isimlerle de anılmaktadır

Bruselloz esas olarak hayvanların hastalığıdır Hastalık ccediloğunlukla

hayvanlardan insanlara kontamine suumlt ve suumlt uumlruumlnleri ile bulaşır

Hasta hayvanlarla temas ve diğer hayvansal uumlruumlnlerle de

bulaşabilir

Pek ccedilok hayvan tuumlruumlnde hastalık gelişebilir İnsanlardaki hastalık

sıklıkla hayvanlardaki

oumlzellikle ccediliftlik hayvanlarındaki hastalık ile ilişkilidir

Bruselloz

İnsanlara bulaş

1 insandan insana bulaş

2 kontamine ccedilevreden bulaş

3 meslek hastalığı olarak bulaş ve

4 gıda kaynaklı bulaş

başlıkları altında doumlrt grupta toplanabilir

Bruselloz

Mesleki bulaş

Bazı meslek gruplarında Brucella enfeksiyonuna yakalanma riski fazladır Hayvan ccediliftliklerinde oumlzellikle sığır koyun keccedili ve domuz ccediliftliklerinde ccedilalışanlar veterinerler suni doumllleme işi ile uğraşanlar enfekte hayvan ile temas olasılığı accedilısından yuumlksek risk gruplarıdır Hayvancılık yapan aile bireyleri hasta hayvan yavrularına bakan ccedilocuklar hayvansal gıda uumlretiminde ve hazırlanmasında ccedilalışanlar (kasaplar et paketi yapanlar suumlt ve suumlt uumlruumlnleri hazırlama işinde ccedilalışanlar) yuumln ve deri ile uğraşanlar bulaş riski taşıyan gruplardır Bu enfeksiyon kontamine materyal ile doğrudan temas yaralanma sonucu bulaş ya da tozların inhalasyonu ile de bulaşabilir Bakteri izolasyonu ile uğraşan laboratuarlarda ccedilalışan hekim ve teknisyenler de bulaş accedilısından oumlzel meslek gruplarıdır

Bruselloz

Brusellozrsquoda risk grupları Meslek hastalığı

bull Sığır besicileri ve suumlt hayvancılığı

yapan ccediliftliklerde ccedilalışanlar

bull Hayvan bakıcıları

bull Aile hayvancılığı yapanlar

bull Ccedilobanlar

bull Suumltccediluumller

bull Veterinerler

bull Mezbaha işccedilileri

bull Et paketleme işleminde ccedilalışanlar

bull Suumlt uumlruumlnleri işletmelerinde ccedilalışanlar

bull Deri ve yuumln işleri ile uğraşanlar

bull Foumltal buzağı serumu toplayanlar

bull Laboratuvar ccedilalışanları

Avcılar

Aile hayvancılığı yapılması durumunda

buumltuumln aile bireyleri

Pastoumlrize olmayan suumlt ve suumlt uumlruumlnlerini

tuumlketenler

Brusellozun hiperendemik olduğu boumllgeler

veya uumllkelere seyahat edenler

bull Akut bruselloz Hastalık semptomlarının suumlresi 8 haftadan az

ise hastalar bu grupta değerlendirilir Hastalar genellikle

bakteriyemiktir yuumlksek ateş ile beraber diğer sistemik semptomlar eşlik

eder

bull Subakut bruselloz Hastalık semptomlarının suumlresi 8-52 hafta

arasında olan hastalar subakut bruselloz olarak değerlendirilir

bull Kronik bruselloz Hastalık semptomlarının suumlresi 1 yıldan

daha uzun olan hastalar bu grupta değerlendirilir Hastalık

semptomları daha hafiftir Kan kuumlltuumlr pozitiflik oranı oldukccedila duumlşuumlktuumlr

bull Lokalize form Herhangi bir organ tutulumunda ise hastalık

fokal veya lokalize olarak tanımlanır Fokal hastalık akut formun

komplikasyonu olarak goumlruumllebileceği gibi kronik brusellozun klinik

tablosuna da eşlik edebilir

Brusellozrsquoda klinik

Brusellozrsquoda belirtiler Brusellozun başlangıccedil semptomları hastalığa oumlzguuml değildir Başlangıccedil doumlneminde

sıklıkla halsizlik baş ağrısı sırt ağrısı ateş terleme dikkat kaybı olabilir Hastalık ilerledikccedile gastrointestinal semptomlar karın ağrısı bulantı kusma sarılık ishal veveya kabızlık izlenebilir

Artralji hastaların 85rsquoinde izlenir Bazı hastalar ağızlarında garip tattan yakınırlar

Depresyon goumlruumllebilir ve bu semptom diğer semptomların ağırlığından bağımsızdır Somatik şikayetlerin fazlalığı ile karşılaştırıldığında fiziksel anormallikler daha nadirdir

Lenfadenopati 10-20 oranında goumlruumllebilir

Splenomegali veya hepatomegali olguların 20-30rsquounda vardır

Hastalar genellikle bruselloz tanısı konmadan oumlnce ateş nedeni ile nonspesifik antibiyotik tedavisi aldıkları iccedilin klinik tabloda farklılıklar goumlruumllmekte ve kan kuumlltuumlruumlnde bakteriyi izole etme oranı duumlşmektedir Oumlnceden antibiyotik kullanım oumlykuumlsuuml olmayan ve uzun suumlre antibiyotik verilmeden takip edilen hastalarda onduumllan ateş goumlruumllebilir

Brusellozrsquoda tanı

Bruselloz tanısı yalnızca klinik bulgularla konulamaz Klinik

bulgularla beraber bakteriyolojik ve serolojik testler

mutlaka yapılmalıdır Endemik boumllgelerde yaşayan ateş

hikayesi olan veya endemik boumllgeye seyahat hikayesi olan

hastalarda Brucella enfeksiyonu akla gelmelidir Hasta hikayesi

ccedilok iyi alınmalıdır Hastalara bu amaccedilla bazı temel sorular

mutlaka sorulmalıdır hastanın mesleği gıda tuumlketimi

hayvanlarla temas hikayesi endemik boumllgelere

seyahati olup olmadığı mutlaka araştırılmalıdır

Brusellozrsquoda tanı Brusellozlu hastalarda rutin kan değerlerinde oumlnemli

değişiklikler goumlzlenir fakat bunlar tanı koydurucu değildir Hastalarda kan sayımı idrar analizi karaciğer ve boumlbrek fonksiyonları ile ilgili biyokimyasal testler goumlzden geccedilirilmelidir

Brusellozun kesin tanısı bakterinin kandan veya diğer dokulardan izolasyonu ile konur Hastalardan kuumlltuumlr akut safhada ve ateşli doumlnemde antibiyotik verilmeden oumlnce alınmalıdır

Antibiyotik alan ve kuumlltuumlr negatifliği olan hastalarda serolojik testlerden yararlanılır

Brusellozrsquoda tanı Brusellozda kullanılan serolojik testler

Rose Bengal plak testi (RBT)

Standart tuumlp agluumltinasyon testi (SAT)

ELISA

Cooms testi

kompleman fiksasyon testleridir

Bu testlerden serolojik tanıda en yaygın kullanılan testler Standart tuumlp agluumltinasyon testi Cooms testi ve ELISA testidir Rose Bengal plak testi bir tarama testidir tanıda kullanılmaz

Brusellozrsquodan korunma

Bu enfeksiyonun yaygın olduğu Doğu Anadolu Guumlneydoğu

Anadolu ve İccedil Anadolursquoda aile hayvancılığının yaygın olarak

yapıldığı bilinmektedir Aile hayvancılığında buumltuumln aile

bireylerinin hayvanlarla yakın teması vardır Bu temasın

azaltılması kontamine materyaller ile bulaşın oumlnlenmesi bu

aile bireylerinin eğitilmesinin kolay olamayacağını

unutmadan eğitim ccedilalışmalarını suumlrduumlrmek gerekir Ayrıca

aile bireylerinin yaşam alanları ile hayvan barınaklarının

uygun şekilde yapılandırılması da diğer bir ccedilalışma alanıdır

Brusellozrsquodan korunma Hayvan bakıcıları ccedilobanlar mezbaha ccedilalışanları suumltccediluumller suni tohumlama

yapan teknisyenler ve veteriner hekimlerin enfekte hayvan dokuları deri

ve yuumlnleri gibi hayvansal materyallerle devamlı temas riski vardır Bu

meslek grupları bruselloz bulaşma yolları ve oumlnlemler hakkında devamlı

bilgilendirilmelidir Ayrıca mezbahaların uygun yapılandırılması

periyodik temizlik ve dezenfeksiyon işlemlerinin usulune uygun

yapılması ccedilevre temizliği ve kontamine atıkların usulune uygun

şekilde yok edilmesi iccedilin gerekli oumlnlemler alınmalıdır İster aile

hayvancılığında olsun ister ccediliftlik hayvancılığında kontamine hayvan

atıklarının yok edilmesi ccedilevre dezenfeksiyonu usulune uygun olarak

yapılmalıdır Ccediliftliklerde sanitasyon koşullarının standartlara uygunluğu

sağlanmalı ve kontrol edilmelidir

Brusellozrsquodan korunma Risk gruplarının kontamine materyal ile uğraşırken gerekli

hijyenik kurallara uymalarının sağlanması gerekir Potansiyel

olarak kontamine hayvansal materyaller ile temas durumunda

ccedilalışanlar uygun koruyucu giysiler giymelidirler Materyalin

oumlzelliğine goumlre su geccedilirmeyen eldiven yuumlz koruyucu

maske goumlz koruyucu goumlzluumlk su geccedilirmeyen oumlnluumlk

aerosol oluşturan bir iş ise respiratoumlr kullanılmalıdır İş bittikten

son eller mutlaka yıkanmalıdır Eğer vuumlcudun her hangi bir

yerine kontamine materyal bulaştı ise bol su ile yıkanmalı veya

hemen bol su ile banyo yapılmalıdır Goumlzlere herhangi bir materyal

sıccedilradığında yine konjunktivalar bol su ile yıkanmalıdır

Şarbon Şarbon ot yiyen hayvanlardan insanlara bulaşan bakteriyel

zoonotik bir enfeksiyon hastalığıdır Batı literatuumlruumlnde şarbon

hastalığı ldquomalignat pustule malignant charbuncle charbon

hematic anthrax bacterial anthrax splenic fever woolsortersrsquo

disease ragpickerrsquos diseaserdquo gibi isimlerle anılmıştır Tuumlrkccedile

kaynaklarda ise ldquoccediloban ccedilıbanı karakabarcıkrdquo gibi isimler

verilmiştir

Guumlnuumlmuumlzde ise batı literatuumlruumlnde ldquoanthraxrdquo Tuumlrkccedile kaynaklarda

ise ldquoşarbonrdquo olarak geccedilmektedir

Uumllkemizde şarbon hastalığı bildirimi zorunlu A grubu hastalıklar

arasında yer almaktadır

Şarbon

Hastalığın etkeni Bacillus grubu iccedilerisinde yer alan sporlu bir

basil olan Bacillus anthracisrsquodir

B anthracis Gram pozitif aerop veya fakuumlltatif anaerop endospor

oluşturan 12-10 μm uzunluğunda ve 05-25 μm kalınlığında

olabilen bir basildir

Risk grupları Hayvancılıkla uğraşanlar (Tarımsal alanda ailenin buumltuumln bireyleri hayvan bakımı

ile yakından ilgilenmektedir Bu nedenle hastalık kadın-erkek ccedilocuk olmak uumlzere her cinsiyet ve her yaş grubunda goumlruumllebilir)

Ccedilobanlar

Kasaplar

Mezbaha işccedilileri

Dericilikle uğraşanlar (ham deri toplayan taşıyan işleyen tabakhanelerde ccedilalışanlar gibi)

Veteriner hekimler

Enfeksiyonun endemik olduğu boumllgelerde oumllen hayvanların kesildiği veya yerleşim birimlerine yakın oumllen hayvanların goumlmuumllduumlğuuml yerlerde oynayan ccedilocuklar

Daha oumlnce hayvan kesim alanı olarak kullanılan veya dericilik yapılan boumllgelerin dekontamine edilmeden yerleşime accedilılması ile bu boumllgelerde yaşayan insanlar şarbon youmlnuumlnden risk gruplarını oluşturmaktadırlar

B anthracis sporları insan vuumlcuduna kaşıma ccedilizik kesik gibi kuumlccediluumlk

travmalarla deriden sporların inhalasyonu ile akciğerlere veya

enfekte etlerin yenilmesi ile gastrointestinal kanaldan girer

Sporlar makrofajlar tarafından fagosite edilir ve boumllgesel lenf

bezlerine taşınır Endospor makrofaj iccedilinde vejetatif hale

geccediler ve ccediloğalır B anthracisrsquoin hastalık patogenezinde rol

oynayan oumldem toksini ve oumllduumlruumlcuuml (letal) toksin olmak uumlzere

iki toksini vardır Vejetatif bakteri kapsuumll oluşturur ve

ekzotoksin uumlretir Kapsuumll fagositoz olayını ve opsonizasyonu

oumlnler Boumlylece enfeksiyonun başlamasında erken safhada

oumlnemli rol oynar

Dolaşımda bakteri sayısı 107-108ml ulaşınca ağır sepsis

klinik tablosu oluşur Şarbon sporlarının organizmaya giriş

kapısına goumlre uumlccedil klinik formda hastalık oluşur

1- Deri şarbonu

2- Akciğer şarbonu

3- Gastrointestinal şarbon

Bu yerleşim yerlerinden herhangi birinden lenfohematojen

yolla yayılım ile sepsis ve menenjit gibi ağır oumllduumlruumlcuuml klinik

tablolar gelişebilir Buumltuumln duumlnyada goumlruumllen insan

şarbonunun 95rsquoini deri şarbonu oluşturmaktadır

Deri şarbonu şarbon sporlarının kesik kaşıma veya sinek

ısırması gibi kuumlccediluumlk travmalarla deriye inokuumllasyonu ile oluşur

Sporların inokuumllasyonu ile deride kuumlccediluumlk papuumll şeklinde lezyon

ccedilıkıncaya kadar geccedilen suumlre genellikle 2-3 guumlnduumlr Vakaların

ccediloğunda inkuumlbasyon suumlresi 1-7 guumln arasında değişir

Ondokuz guumlne kadar uzayan inkuumlbasyon suumlresi bildirilmiştir

Hastalık inokuumllasyon yerinde kaşınma ve yanma ile başlar Kırmızı ufak

bir makuumll kabarır ve papuumll goumlruumlnuumlmuumlnuuml alır Bir-iki guumln iccedilinde

lezyon genişler uumlzerinde vezikuumll oluşur Vezikuumlluumln ortası ccediloumlkuumlk iccedili

sıvı ile doludur Bu lezyonun etrafı oumldemli ve eritemli bir alan ile

ccedilevrili olup ağrısızdır Birkaccedil guumln iccedilinde vezikuumll iccedilindeki sıvı bulanır

koyu bir renk alır Mavi-siyah renge doumlnuumlşuumlr Vezikuumll patlar ortada

keskin kenarlı ortası ccediloumlkuumlk siyah bir uumllser oluşur Bazen bu nekrozu

ccedilevreleyen oumldemli doku uumlzerinde kuumlccediluumlk vezikuumlller gelişir

Klinik Form Ayırıcı Tanıda

Duumlşuumlnuumllmesi Gereken Hastalıklar

Deri Şarbonu 1048707 Karbonkuumll

1048707 Erizipel

1048707 Seluumllit

1048707 Orf

1048707 Tularemi

1048707 Primer sifiliz şankırı

1048707 Tropikal uumllser

1048707 Nekrotizan yumuşak doku

enfeksiyonu (Oumlzellikle ağır deri

şarbonu klinik formu ile karışır)

İnhalasyon Şarbonu 1048707 Atipik pnoumlmoniler

1048707 Akut bakteriyel mediastenit

1048707 Aort anevrizma ruumlptuumlruuml

1048707 Suumlperior vena kava sendromu

1048707 Sarkoidoz

Klinik Form Ayırıcı Tanıda

Duumlşuumlnuumllmesi Gereken Hastalıklar

Gastrointestinal

Şarbon

Orofaringeal 1048707 Streptokok tonsillofarinjiti

1048707 Ludwig anjini

1048707 Vincent anjini

1048707 Parafaringeal apse

1048707 Derin boyun enfeksiyonları

Barsak 1048707 Akut gastroenteritler

1048707 Gıda zehirlenmeleri

1048707 Akut karın yapan nedenler

1048707 Nekrotizan ishaller

Şarbon Menenjiti 1048707 Subaraknoid kanama

1048707 Diğer hemorajik menenjit yapan

nedenler

Akciğer şarbonu B anthracis sporlarının inhalasyonu sonucu inhalasyon şarbonu gelişir İnhalasyon ile alveollere ulaşan sporlar alveoler makrofajlar tarafından fagosite edilir Mediastinal lenf duumlğuumlmlerine taşınır Bakteri orada ccediloğalır toksinlerini oluşturur Lenf duumlğuumlmlerinde hemorajik nekroz gelişir Hemorajik mediastinit ve bunu bakteriyemi takip eder Bazen sekonder pnoumlmoni gelişebilir

Semptomlar 2-5 guumln iccedilinde hafif ateş kırgınlık ve yorgunluk şikayetleri ile başlar

Başlangıccedil belirtileri hafiftir 2-3 guumln suumlrer Bunu akut hastalık belirtileri takip eder Hastanın ateşi yuumlkselir nabzı suumlratlenir oumlksuumlruumlk dispne ve siyanoz gelişir Dinlemekle akciğerlerde yaş raller duyulabilir Hastada toksemi şuur bulanıklığı ve koma gelişerek oumlluumlmle sonuccedillanır

Akciğer şarbonu hemorajik mediastinal lenfadenit ile karakterizedir Akciğer grafisinde mediastinal genişleme goumlruumlluumlr Mediasten goumllgesi homojen ve kenarları duumlzguumlnduumlr

Kuduz

Kuduz hastalığı genellikle kuduz viruumlsuumlnuumln ısırık yarasına

deride daha oumlnce mevcut olan kesiğe veya buumltuumlnluumlğuuml

bozulmuş deriye ya da mukoz membranlara temasıyla geccediler

Nadiren aeresoller yoluyla veya transplant dokusundan

bulaşabilir Kuduzun ev iccedili temas ile başkasına hastane bakım

personeline veya ccedilevresel yuumlzeylerden bulaştığına dair

herhangi bir veri yoktur

Gelişmekte olan uumllkelerde kuduz bulaşının kaynağı 90

oranında koumlpekler iken gelişmiş uumllkelerde ise vahşi hayvanlar

en oumlnemli kaynaktır

Kuduzrsquoda risk grupları

Kuduz enfeksiyonu iccedilin endemik boumllgede yaşayanlar doğa

ile teması sık olan kişiler avcılar gezginler mağaracılıkla

uğraşanlar hayvancılık ile uğraşanlar ccedilobanlar kasaplar

mezbaha ccedilalışanları veteriner hekimler veteriner sağlık

teknisyenleri koumlpek uumlretim merkezleri ve koumlpek

pansiyonlarında ccedilalışanlar geccedilici hayvan bakımevi ccedilalışanları

belediye hayvan toplama goumlrevlileri kamp yapanlar ve

hastaların yakınları riskli gruplardır

Klinik olarak hastalık beş doumlnemden oluşur

bull İnkuumlbasyon (1-2 guumln-1 yıl- ortalama 1-3 ay)

bull Prodrom

bull Akut noumlrolojik sendrom (80 ensefalit)-(2-7 guumln)

bull Koma

bull Oumlluumlm (Koma başlangıcından itibaren 2 hafta iccedilinde)

Diğer Zoonozlar

Tularemi- Avcılık ndash Tavşan vb kemiriciler

Lymme- Tarım ve hayvancılık- keneler

Toksoplazmozis- kedi

Kist hidatik- koumlpek

Giardiyazis

Amebiyozis

Leptospiroz-Weil Hast-fare vb maden-lağım

Batı Nil Humması

Ankilostoma

Teşhis gaitada yumurtaların goumlruumllmesiyle konur Yumurtalara bakarak ankilostoma ve nekator arasında ayırım yapılamaz

Gaitada gizli kan genellikle pozitiftir

Demir eksikliği tespit edilebilir Eozinofili pulmoner fazda bulunur intestinal fazda olmaz

Necator americanus

Tedavi-Korunma

Mebendazol (2x100 mg 3 guumln)

albendazol (400 mg tek doz)

pirantel pamoat (11 mgkg en fazla 1 g tek doz) verilir

Demir preparatlarının da reccedilete edilmesi uygun olur

Tedaviden birkaccedil hafta sonra dışkıda yumurtaların goumlruumlnmesiyle ikinci bir kuumlre gerek duyulabilir

Gebelerde kancalı kurt enfeksiyonu anemi youmlnuumlnden buumlyuumlk sorundur Gebeliğin ilk trimestirinde antihelmintik ilaccedil kullanılmamalıdır

Etkili korunma youmlntemleri toprak yuumlzeyinin insan dışkısı ile kirlenmesinin oumlnlenmesi ve ayakkabı giyilmesidir

Bruselloz

Bruselloz hayvanlardan insanlara bulaşan hafif belirtilerden ağır

klinik tablolara kadar değişebilen akut veya kronik seyirli

olabilen belirti ve bulguları spesifik olmayan ve birccedilok hastalığı

taklit edebilen sistemik bir enfeksiyon hastalığıdır Uumllkemizde ve

gelişmekte olan uumllkelerde yaygın goumlruumllen ekonomik kayıplara

neden olması ve gıda guumlvenliğini doğrudan etkilemesi nedeniyle

oumlnemli halk sağlığı sorunu oluşturan bir zoonozdur Hastalık

Akdeniz ateşi veya Malta ateşi gibi isimlerle de anılmaktadır

Bruselloz esas olarak hayvanların hastalığıdır Hastalık ccediloğunlukla

hayvanlardan insanlara kontamine suumlt ve suumlt uumlruumlnleri ile bulaşır

Hasta hayvanlarla temas ve diğer hayvansal uumlruumlnlerle de

bulaşabilir

Pek ccedilok hayvan tuumlruumlnde hastalık gelişebilir İnsanlardaki hastalık

sıklıkla hayvanlardaki

oumlzellikle ccediliftlik hayvanlarındaki hastalık ile ilişkilidir

Bruselloz

İnsanlara bulaş

1 insandan insana bulaş

2 kontamine ccedilevreden bulaş

3 meslek hastalığı olarak bulaş ve

4 gıda kaynaklı bulaş

başlıkları altında doumlrt grupta toplanabilir

Bruselloz

Mesleki bulaş

Bazı meslek gruplarında Brucella enfeksiyonuna yakalanma riski fazladır Hayvan ccediliftliklerinde oumlzellikle sığır koyun keccedili ve domuz ccediliftliklerinde ccedilalışanlar veterinerler suni doumllleme işi ile uğraşanlar enfekte hayvan ile temas olasılığı accedilısından yuumlksek risk gruplarıdır Hayvancılık yapan aile bireyleri hasta hayvan yavrularına bakan ccedilocuklar hayvansal gıda uumlretiminde ve hazırlanmasında ccedilalışanlar (kasaplar et paketi yapanlar suumlt ve suumlt uumlruumlnleri hazırlama işinde ccedilalışanlar) yuumln ve deri ile uğraşanlar bulaş riski taşıyan gruplardır Bu enfeksiyon kontamine materyal ile doğrudan temas yaralanma sonucu bulaş ya da tozların inhalasyonu ile de bulaşabilir Bakteri izolasyonu ile uğraşan laboratuarlarda ccedilalışan hekim ve teknisyenler de bulaş accedilısından oumlzel meslek gruplarıdır

Bruselloz

Brusellozrsquoda risk grupları Meslek hastalığı

bull Sığır besicileri ve suumlt hayvancılığı

yapan ccediliftliklerde ccedilalışanlar

bull Hayvan bakıcıları

bull Aile hayvancılığı yapanlar

bull Ccedilobanlar

bull Suumltccediluumller

bull Veterinerler

bull Mezbaha işccedilileri

bull Et paketleme işleminde ccedilalışanlar

bull Suumlt uumlruumlnleri işletmelerinde ccedilalışanlar

bull Deri ve yuumln işleri ile uğraşanlar

bull Foumltal buzağı serumu toplayanlar

bull Laboratuvar ccedilalışanları

Avcılar

Aile hayvancılığı yapılması durumunda

buumltuumln aile bireyleri

Pastoumlrize olmayan suumlt ve suumlt uumlruumlnlerini

tuumlketenler

Brusellozun hiperendemik olduğu boumllgeler

veya uumllkelere seyahat edenler

bull Akut bruselloz Hastalık semptomlarının suumlresi 8 haftadan az

ise hastalar bu grupta değerlendirilir Hastalar genellikle

bakteriyemiktir yuumlksek ateş ile beraber diğer sistemik semptomlar eşlik

eder

bull Subakut bruselloz Hastalık semptomlarının suumlresi 8-52 hafta

arasında olan hastalar subakut bruselloz olarak değerlendirilir

bull Kronik bruselloz Hastalık semptomlarının suumlresi 1 yıldan

daha uzun olan hastalar bu grupta değerlendirilir Hastalık

semptomları daha hafiftir Kan kuumlltuumlr pozitiflik oranı oldukccedila duumlşuumlktuumlr

bull Lokalize form Herhangi bir organ tutulumunda ise hastalık

fokal veya lokalize olarak tanımlanır Fokal hastalık akut formun

komplikasyonu olarak goumlruumllebileceği gibi kronik brusellozun klinik

tablosuna da eşlik edebilir

Brusellozrsquoda klinik

Brusellozrsquoda belirtiler Brusellozun başlangıccedil semptomları hastalığa oumlzguuml değildir Başlangıccedil doumlneminde

sıklıkla halsizlik baş ağrısı sırt ağrısı ateş terleme dikkat kaybı olabilir Hastalık ilerledikccedile gastrointestinal semptomlar karın ağrısı bulantı kusma sarılık ishal veveya kabızlık izlenebilir

Artralji hastaların 85rsquoinde izlenir Bazı hastalar ağızlarında garip tattan yakınırlar

Depresyon goumlruumllebilir ve bu semptom diğer semptomların ağırlığından bağımsızdır Somatik şikayetlerin fazlalığı ile karşılaştırıldığında fiziksel anormallikler daha nadirdir

Lenfadenopati 10-20 oranında goumlruumllebilir

Splenomegali veya hepatomegali olguların 20-30rsquounda vardır

Hastalar genellikle bruselloz tanısı konmadan oumlnce ateş nedeni ile nonspesifik antibiyotik tedavisi aldıkları iccedilin klinik tabloda farklılıklar goumlruumllmekte ve kan kuumlltuumlruumlnde bakteriyi izole etme oranı duumlşmektedir Oumlnceden antibiyotik kullanım oumlykuumlsuuml olmayan ve uzun suumlre antibiyotik verilmeden takip edilen hastalarda onduumllan ateş goumlruumllebilir

Brusellozrsquoda tanı

Bruselloz tanısı yalnızca klinik bulgularla konulamaz Klinik

bulgularla beraber bakteriyolojik ve serolojik testler

mutlaka yapılmalıdır Endemik boumllgelerde yaşayan ateş

hikayesi olan veya endemik boumllgeye seyahat hikayesi olan

hastalarda Brucella enfeksiyonu akla gelmelidir Hasta hikayesi

ccedilok iyi alınmalıdır Hastalara bu amaccedilla bazı temel sorular

mutlaka sorulmalıdır hastanın mesleği gıda tuumlketimi

hayvanlarla temas hikayesi endemik boumllgelere

seyahati olup olmadığı mutlaka araştırılmalıdır

Brusellozrsquoda tanı Brusellozlu hastalarda rutin kan değerlerinde oumlnemli

değişiklikler goumlzlenir fakat bunlar tanı koydurucu değildir Hastalarda kan sayımı idrar analizi karaciğer ve boumlbrek fonksiyonları ile ilgili biyokimyasal testler goumlzden geccedilirilmelidir

Brusellozun kesin tanısı bakterinin kandan veya diğer dokulardan izolasyonu ile konur Hastalardan kuumlltuumlr akut safhada ve ateşli doumlnemde antibiyotik verilmeden oumlnce alınmalıdır

Antibiyotik alan ve kuumlltuumlr negatifliği olan hastalarda serolojik testlerden yararlanılır

Brusellozrsquoda tanı Brusellozda kullanılan serolojik testler

Rose Bengal plak testi (RBT)

Standart tuumlp agluumltinasyon testi (SAT)

ELISA

Cooms testi

kompleman fiksasyon testleridir

Bu testlerden serolojik tanıda en yaygın kullanılan testler Standart tuumlp agluumltinasyon testi Cooms testi ve ELISA testidir Rose Bengal plak testi bir tarama testidir tanıda kullanılmaz

Brusellozrsquodan korunma

Bu enfeksiyonun yaygın olduğu Doğu Anadolu Guumlneydoğu

Anadolu ve İccedil Anadolursquoda aile hayvancılığının yaygın olarak

yapıldığı bilinmektedir Aile hayvancılığında buumltuumln aile

bireylerinin hayvanlarla yakın teması vardır Bu temasın

azaltılması kontamine materyaller ile bulaşın oumlnlenmesi bu

aile bireylerinin eğitilmesinin kolay olamayacağını

unutmadan eğitim ccedilalışmalarını suumlrduumlrmek gerekir Ayrıca

aile bireylerinin yaşam alanları ile hayvan barınaklarının

uygun şekilde yapılandırılması da diğer bir ccedilalışma alanıdır

Brusellozrsquodan korunma Hayvan bakıcıları ccedilobanlar mezbaha ccedilalışanları suumltccediluumller suni tohumlama

yapan teknisyenler ve veteriner hekimlerin enfekte hayvan dokuları deri

ve yuumlnleri gibi hayvansal materyallerle devamlı temas riski vardır Bu

meslek grupları bruselloz bulaşma yolları ve oumlnlemler hakkında devamlı

bilgilendirilmelidir Ayrıca mezbahaların uygun yapılandırılması

periyodik temizlik ve dezenfeksiyon işlemlerinin usulune uygun

yapılması ccedilevre temizliği ve kontamine atıkların usulune uygun

şekilde yok edilmesi iccedilin gerekli oumlnlemler alınmalıdır İster aile

hayvancılığında olsun ister ccediliftlik hayvancılığında kontamine hayvan

atıklarının yok edilmesi ccedilevre dezenfeksiyonu usulune uygun olarak

yapılmalıdır Ccediliftliklerde sanitasyon koşullarının standartlara uygunluğu

sağlanmalı ve kontrol edilmelidir

Brusellozrsquodan korunma Risk gruplarının kontamine materyal ile uğraşırken gerekli

hijyenik kurallara uymalarının sağlanması gerekir Potansiyel

olarak kontamine hayvansal materyaller ile temas durumunda

ccedilalışanlar uygun koruyucu giysiler giymelidirler Materyalin

oumlzelliğine goumlre su geccedilirmeyen eldiven yuumlz koruyucu

maske goumlz koruyucu goumlzluumlk su geccedilirmeyen oumlnluumlk

aerosol oluşturan bir iş ise respiratoumlr kullanılmalıdır İş bittikten

son eller mutlaka yıkanmalıdır Eğer vuumlcudun her hangi bir

yerine kontamine materyal bulaştı ise bol su ile yıkanmalı veya

hemen bol su ile banyo yapılmalıdır Goumlzlere herhangi bir materyal

sıccedilradığında yine konjunktivalar bol su ile yıkanmalıdır

Şarbon Şarbon ot yiyen hayvanlardan insanlara bulaşan bakteriyel

zoonotik bir enfeksiyon hastalığıdır Batı literatuumlruumlnde şarbon

hastalığı ldquomalignat pustule malignant charbuncle charbon

hematic anthrax bacterial anthrax splenic fever woolsortersrsquo

disease ragpickerrsquos diseaserdquo gibi isimlerle anılmıştır Tuumlrkccedile

kaynaklarda ise ldquoccediloban ccedilıbanı karakabarcıkrdquo gibi isimler

verilmiştir

Guumlnuumlmuumlzde ise batı literatuumlruumlnde ldquoanthraxrdquo Tuumlrkccedile kaynaklarda

ise ldquoşarbonrdquo olarak geccedilmektedir

Uumllkemizde şarbon hastalığı bildirimi zorunlu A grubu hastalıklar

arasında yer almaktadır

Şarbon

Hastalığın etkeni Bacillus grubu iccedilerisinde yer alan sporlu bir

basil olan Bacillus anthracisrsquodir

B anthracis Gram pozitif aerop veya fakuumlltatif anaerop endospor

oluşturan 12-10 μm uzunluğunda ve 05-25 μm kalınlığında

olabilen bir basildir

Risk grupları Hayvancılıkla uğraşanlar (Tarımsal alanda ailenin buumltuumln bireyleri hayvan bakımı

ile yakından ilgilenmektedir Bu nedenle hastalık kadın-erkek ccedilocuk olmak uumlzere her cinsiyet ve her yaş grubunda goumlruumllebilir)

Ccedilobanlar

Kasaplar

Mezbaha işccedilileri

Dericilikle uğraşanlar (ham deri toplayan taşıyan işleyen tabakhanelerde ccedilalışanlar gibi)

Veteriner hekimler

Enfeksiyonun endemik olduğu boumllgelerde oumllen hayvanların kesildiği veya yerleşim birimlerine yakın oumllen hayvanların goumlmuumllduumlğuuml yerlerde oynayan ccedilocuklar

Daha oumlnce hayvan kesim alanı olarak kullanılan veya dericilik yapılan boumllgelerin dekontamine edilmeden yerleşime accedilılması ile bu boumllgelerde yaşayan insanlar şarbon youmlnuumlnden risk gruplarını oluşturmaktadırlar

B anthracis sporları insan vuumlcuduna kaşıma ccedilizik kesik gibi kuumlccediluumlk

travmalarla deriden sporların inhalasyonu ile akciğerlere veya

enfekte etlerin yenilmesi ile gastrointestinal kanaldan girer

Sporlar makrofajlar tarafından fagosite edilir ve boumllgesel lenf

bezlerine taşınır Endospor makrofaj iccedilinde vejetatif hale

geccediler ve ccediloğalır B anthracisrsquoin hastalık patogenezinde rol

oynayan oumldem toksini ve oumllduumlruumlcuuml (letal) toksin olmak uumlzere

iki toksini vardır Vejetatif bakteri kapsuumll oluşturur ve

ekzotoksin uumlretir Kapsuumll fagositoz olayını ve opsonizasyonu

oumlnler Boumlylece enfeksiyonun başlamasında erken safhada

oumlnemli rol oynar

Dolaşımda bakteri sayısı 107-108ml ulaşınca ağır sepsis

klinik tablosu oluşur Şarbon sporlarının organizmaya giriş

kapısına goumlre uumlccedil klinik formda hastalık oluşur

1- Deri şarbonu

2- Akciğer şarbonu

3- Gastrointestinal şarbon

Bu yerleşim yerlerinden herhangi birinden lenfohematojen

yolla yayılım ile sepsis ve menenjit gibi ağır oumllduumlruumlcuuml klinik

tablolar gelişebilir Buumltuumln duumlnyada goumlruumllen insan

şarbonunun 95rsquoini deri şarbonu oluşturmaktadır

Deri şarbonu şarbon sporlarının kesik kaşıma veya sinek

ısırması gibi kuumlccediluumlk travmalarla deriye inokuumllasyonu ile oluşur

Sporların inokuumllasyonu ile deride kuumlccediluumlk papuumll şeklinde lezyon

ccedilıkıncaya kadar geccedilen suumlre genellikle 2-3 guumlnduumlr Vakaların

ccediloğunda inkuumlbasyon suumlresi 1-7 guumln arasında değişir

Ondokuz guumlne kadar uzayan inkuumlbasyon suumlresi bildirilmiştir

Hastalık inokuumllasyon yerinde kaşınma ve yanma ile başlar Kırmızı ufak

bir makuumll kabarır ve papuumll goumlruumlnuumlmuumlnuuml alır Bir-iki guumln iccedilinde

lezyon genişler uumlzerinde vezikuumll oluşur Vezikuumlluumln ortası ccediloumlkuumlk iccedili

sıvı ile doludur Bu lezyonun etrafı oumldemli ve eritemli bir alan ile

ccedilevrili olup ağrısızdır Birkaccedil guumln iccedilinde vezikuumll iccedilindeki sıvı bulanır

koyu bir renk alır Mavi-siyah renge doumlnuumlşuumlr Vezikuumll patlar ortada

keskin kenarlı ortası ccediloumlkuumlk siyah bir uumllser oluşur Bazen bu nekrozu

ccedilevreleyen oumldemli doku uumlzerinde kuumlccediluumlk vezikuumlller gelişir

Klinik Form Ayırıcı Tanıda

Duumlşuumlnuumllmesi Gereken Hastalıklar

Deri Şarbonu 1048707 Karbonkuumll

1048707 Erizipel

1048707 Seluumllit

1048707 Orf

1048707 Tularemi

1048707 Primer sifiliz şankırı

1048707 Tropikal uumllser

1048707 Nekrotizan yumuşak doku

enfeksiyonu (Oumlzellikle ağır deri

şarbonu klinik formu ile karışır)

İnhalasyon Şarbonu 1048707 Atipik pnoumlmoniler

1048707 Akut bakteriyel mediastenit

1048707 Aort anevrizma ruumlptuumlruuml

1048707 Suumlperior vena kava sendromu

1048707 Sarkoidoz

Klinik Form Ayırıcı Tanıda

Duumlşuumlnuumllmesi Gereken Hastalıklar

Gastrointestinal

Şarbon

Orofaringeal 1048707 Streptokok tonsillofarinjiti

1048707 Ludwig anjini

1048707 Vincent anjini

1048707 Parafaringeal apse

1048707 Derin boyun enfeksiyonları

Barsak 1048707 Akut gastroenteritler

1048707 Gıda zehirlenmeleri

1048707 Akut karın yapan nedenler

1048707 Nekrotizan ishaller

Şarbon Menenjiti 1048707 Subaraknoid kanama

1048707 Diğer hemorajik menenjit yapan

nedenler

Akciğer şarbonu B anthracis sporlarının inhalasyonu sonucu inhalasyon şarbonu gelişir İnhalasyon ile alveollere ulaşan sporlar alveoler makrofajlar tarafından fagosite edilir Mediastinal lenf duumlğuumlmlerine taşınır Bakteri orada ccediloğalır toksinlerini oluşturur Lenf duumlğuumlmlerinde hemorajik nekroz gelişir Hemorajik mediastinit ve bunu bakteriyemi takip eder Bazen sekonder pnoumlmoni gelişebilir

Semptomlar 2-5 guumln iccedilinde hafif ateş kırgınlık ve yorgunluk şikayetleri ile başlar

Başlangıccedil belirtileri hafiftir 2-3 guumln suumlrer Bunu akut hastalık belirtileri takip eder Hastanın ateşi yuumlkselir nabzı suumlratlenir oumlksuumlruumlk dispne ve siyanoz gelişir Dinlemekle akciğerlerde yaş raller duyulabilir Hastada toksemi şuur bulanıklığı ve koma gelişerek oumlluumlmle sonuccedillanır

Akciğer şarbonu hemorajik mediastinal lenfadenit ile karakterizedir Akciğer grafisinde mediastinal genişleme goumlruumlluumlr Mediasten goumllgesi homojen ve kenarları duumlzguumlnduumlr

Kuduz

Kuduz hastalığı genellikle kuduz viruumlsuumlnuumln ısırık yarasına

deride daha oumlnce mevcut olan kesiğe veya buumltuumlnluumlğuuml

bozulmuş deriye ya da mukoz membranlara temasıyla geccediler

Nadiren aeresoller yoluyla veya transplant dokusundan

bulaşabilir Kuduzun ev iccedili temas ile başkasına hastane bakım

personeline veya ccedilevresel yuumlzeylerden bulaştığına dair

herhangi bir veri yoktur

Gelişmekte olan uumllkelerde kuduz bulaşının kaynağı 90

oranında koumlpekler iken gelişmiş uumllkelerde ise vahşi hayvanlar

en oumlnemli kaynaktır

Kuduzrsquoda risk grupları

Kuduz enfeksiyonu iccedilin endemik boumllgede yaşayanlar doğa

ile teması sık olan kişiler avcılar gezginler mağaracılıkla

uğraşanlar hayvancılık ile uğraşanlar ccedilobanlar kasaplar

mezbaha ccedilalışanları veteriner hekimler veteriner sağlık

teknisyenleri koumlpek uumlretim merkezleri ve koumlpek

pansiyonlarında ccedilalışanlar geccedilici hayvan bakımevi ccedilalışanları

belediye hayvan toplama goumlrevlileri kamp yapanlar ve

hastaların yakınları riskli gruplardır

Klinik olarak hastalık beş doumlnemden oluşur

bull İnkuumlbasyon (1-2 guumln-1 yıl- ortalama 1-3 ay)

bull Prodrom

bull Akut noumlrolojik sendrom (80 ensefalit)-(2-7 guumln)

bull Koma

bull Oumlluumlm (Koma başlangıcından itibaren 2 hafta iccedilinde)

Diğer Zoonozlar

Tularemi- Avcılık ndash Tavşan vb kemiriciler

Lymme- Tarım ve hayvancılık- keneler

Toksoplazmozis- kedi

Kist hidatik- koumlpek

Giardiyazis

Amebiyozis

Leptospiroz-Weil Hast-fare vb maden-lağım

Batı Nil Humması

Necator americanus

Tedavi-Korunma

Mebendazol (2x100 mg 3 guumln)

albendazol (400 mg tek doz)

pirantel pamoat (11 mgkg en fazla 1 g tek doz) verilir

Demir preparatlarının da reccedilete edilmesi uygun olur

Tedaviden birkaccedil hafta sonra dışkıda yumurtaların goumlruumlnmesiyle ikinci bir kuumlre gerek duyulabilir

Gebelerde kancalı kurt enfeksiyonu anemi youmlnuumlnden buumlyuumlk sorundur Gebeliğin ilk trimestirinde antihelmintik ilaccedil kullanılmamalıdır

Etkili korunma youmlntemleri toprak yuumlzeyinin insan dışkısı ile kirlenmesinin oumlnlenmesi ve ayakkabı giyilmesidir

Bruselloz

Bruselloz hayvanlardan insanlara bulaşan hafif belirtilerden ağır

klinik tablolara kadar değişebilen akut veya kronik seyirli

olabilen belirti ve bulguları spesifik olmayan ve birccedilok hastalığı

taklit edebilen sistemik bir enfeksiyon hastalığıdır Uumllkemizde ve

gelişmekte olan uumllkelerde yaygın goumlruumllen ekonomik kayıplara

neden olması ve gıda guumlvenliğini doğrudan etkilemesi nedeniyle

oumlnemli halk sağlığı sorunu oluşturan bir zoonozdur Hastalık

Akdeniz ateşi veya Malta ateşi gibi isimlerle de anılmaktadır

Bruselloz esas olarak hayvanların hastalığıdır Hastalık ccediloğunlukla

hayvanlardan insanlara kontamine suumlt ve suumlt uumlruumlnleri ile bulaşır

Hasta hayvanlarla temas ve diğer hayvansal uumlruumlnlerle de

bulaşabilir

Pek ccedilok hayvan tuumlruumlnde hastalık gelişebilir İnsanlardaki hastalık

sıklıkla hayvanlardaki

oumlzellikle ccediliftlik hayvanlarındaki hastalık ile ilişkilidir

Bruselloz

İnsanlara bulaş

1 insandan insana bulaş

2 kontamine ccedilevreden bulaş

3 meslek hastalığı olarak bulaş ve

4 gıda kaynaklı bulaş

başlıkları altında doumlrt grupta toplanabilir

Bruselloz

Mesleki bulaş

Bazı meslek gruplarında Brucella enfeksiyonuna yakalanma riski fazladır Hayvan ccediliftliklerinde oumlzellikle sığır koyun keccedili ve domuz ccediliftliklerinde ccedilalışanlar veterinerler suni doumllleme işi ile uğraşanlar enfekte hayvan ile temas olasılığı accedilısından yuumlksek risk gruplarıdır Hayvancılık yapan aile bireyleri hasta hayvan yavrularına bakan ccedilocuklar hayvansal gıda uumlretiminde ve hazırlanmasında ccedilalışanlar (kasaplar et paketi yapanlar suumlt ve suumlt uumlruumlnleri hazırlama işinde ccedilalışanlar) yuumln ve deri ile uğraşanlar bulaş riski taşıyan gruplardır Bu enfeksiyon kontamine materyal ile doğrudan temas yaralanma sonucu bulaş ya da tozların inhalasyonu ile de bulaşabilir Bakteri izolasyonu ile uğraşan laboratuarlarda ccedilalışan hekim ve teknisyenler de bulaş accedilısından oumlzel meslek gruplarıdır

Bruselloz

Brusellozrsquoda risk grupları Meslek hastalığı

bull Sığır besicileri ve suumlt hayvancılığı

yapan ccediliftliklerde ccedilalışanlar

bull Hayvan bakıcıları

bull Aile hayvancılığı yapanlar

bull Ccedilobanlar

bull Suumltccediluumller

bull Veterinerler

bull Mezbaha işccedilileri

bull Et paketleme işleminde ccedilalışanlar

bull Suumlt uumlruumlnleri işletmelerinde ccedilalışanlar

bull Deri ve yuumln işleri ile uğraşanlar

bull Foumltal buzağı serumu toplayanlar

bull Laboratuvar ccedilalışanları

Avcılar

Aile hayvancılığı yapılması durumunda

buumltuumln aile bireyleri

Pastoumlrize olmayan suumlt ve suumlt uumlruumlnlerini

tuumlketenler

Brusellozun hiperendemik olduğu boumllgeler

veya uumllkelere seyahat edenler

bull Akut bruselloz Hastalık semptomlarının suumlresi 8 haftadan az

ise hastalar bu grupta değerlendirilir Hastalar genellikle

bakteriyemiktir yuumlksek ateş ile beraber diğer sistemik semptomlar eşlik

eder

bull Subakut bruselloz Hastalık semptomlarının suumlresi 8-52 hafta

arasında olan hastalar subakut bruselloz olarak değerlendirilir

bull Kronik bruselloz Hastalık semptomlarının suumlresi 1 yıldan

daha uzun olan hastalar bu grupta değerlendirilir Hastalık

semptomları daha hafiftir Kan kuumlltuumlr pozitiflik oranı oldukccedila duumlşuumlktuumlr

bull Lokalize form Herhangi bir organ tutulumunda ise hastalık

fokal veya lokalize olarak tanımlanır Fokal hastalık akut formun

komplikasyonu olarak goumlruumllebileceği gibi kronik brusellozun klinik

tablosuna da eşlik edebilir

Brusellozrsquoda klinik

Brusellozrsquoda belirtiler Brusellozun başlangıccedil semptomları hastalığa oumlzguuml değildir Başlangıccedil doumlneminde

sıklıkla halsizlik baş ağrısı sırt ağrısı ateş terleme dikkat kaybı olabilir Hastalık ilerledikccedile gastrointestinal semptomlar karın ağrısı bulantı kusma sarılık ishal veveya kabızlık izlenebilir

Artralji hastaların 85rsquoinde izlenir Bazı hastalar ağızlarında garip tattan yakınırlar

Depresyon goumlruumllebilir ve bu semptom diğer semptomların ağırlığından bağımsızdır Somatik şikayetlerin fazlalığı ile karşılaştırıldığında fiziksel anormallikler daha nadirdir

Lenfadenopati 10-20 oranında goumlruumllebilir

Splenomegali veya hepatomegali olguların 20-30rsquounda vardır

Hastalar genellikle bruselloz tanısı konmadan oumlnce ateş nedeni ile nonspesifik antibiyotik tedavisi aldıkları iccedilin klinik tabloda farklılıklar goumlruumllmekte ve kan kuumlltuumlruumlnde bakteriyi izole etme oranı duumlşmektedir Oumlnceden antibiyotik kullanım oumlykuumlsuuml olmayan ve uzun suumlre antibiyotik verilmeden takip edilen hastalarda onduumllan ateş goumlruumllebilir

Brusellozrsquoda tanı

Bruselloz tanısı yalnızca klinik bulgularla konulamaz Klinik

bulgularla beraber bakteriyolojik ve serolojik testler

mutlaka yapılmalıdır Endemik boumllgelerde yaşayan ateş

hikayesi olan veya endemik boumllgeye seyahat hikayesi olan

hastalarda Brucella enfeksiyonu akla gelmelidir Hasta hikayesi

ccedilok iyi alınmalıdır Hastalara bu amaccedilla bazı temel sorular

mutlaka sorulmalıdır hastanın mesleği gıda tuumlketimi

hayvanlarla temas hikayesi endemik boumllgelere

seyahati olup olmadığı mutlaka araştırılmalıdır

Brusellozrsquoda tanı Brusellozlu hastalarda rutin kan değerlerinde oumlnemli

değişiklikler goumlzlenir fakat bunlar tanı koydurucu değildir Hastalarda kan sayımı idrar analizi karaciğer ve boumlbrek fonksiyonları ile ilgili biyokimyasal testler goumlzden geccedilirilmelidir

Brusellozun kesin tanısı bakterinin kandan veya diğer dokulardan izolasyonu ile konur Hastalardan kuumlltuumlr akut safhada ve ateşli doumlnemde antibiyotik verilmeden oumlnce alınmalıdır

Antibiyotik alan ve kuumlltuumlr negatifliği olan hastalarda serolojik testlerden yararlanılır

Brusellozrsquoda tanı Brusellozda kullanılan serolojik testler

Rose Bengal plak testi (RBT)

Standart tuumlp agluumltinasyon testi (SAT)

ELISA

Cooms testi

kompleman fiksasyon testleridir

Bu testlerden serolojik tanıda en yaygın kullanılan testler Standart tuumlp agluumltinasyon testi Cooms testi ve ELISA testidir Rose Bengal plak testi bir tarama testidir tanıda kullanılmaz

Brusellozrsquodan korunma

Bu enfeksiyonun yaygın olduğu Doğu Anadolu Guumlneydoğu

Anadolu ve İccedil Anadolursquoda aile hayvancılığının yaygın olarak

yapıldığı bilinmektedir Aile hayvancılığında buumltuumln aile

bireylerinin hayvanlarla yakın teması vardır Bu temasın

azaltılması kontamine materyaller ile bulaşın oumlnlenmesi bu

aile bireylerinin eğitilmesinin kolay olamayacağını

unutmadan eğitim ccedilalışmalarını suumlrduumlrmek gerekir Ayrıca

aile bireylerinin yaşam alanları ile hayvan barınaklarının

uygun şekilde yapılandırılması da diğer bir ccedilalışma alanıdır

Brusellozrsquodan korunma Hayvan bakıcıları ccedilobanlar mezbaha ccedilalışanları suumltccediluumller suni tohumlama

yapan teknisyenler ve veteriner hekimlerin enfekte hayvan dokuları deri

ve yuumlnleri gibi hayvansal materyallerle devamlı temas riski vardır Bu

meslek grupları bruselloz bulaşma yolları ve oumlnlemler hakkında devamlı

bilgilendirilmelidir Ayrıca mezbahaların uygun yapılandırılması

periyodik temizlik ve dezenfeksiyon işlemlerinin usulune uygun

yapılması ccedilevre temizliği ve kontamine atıkların usulune uygun

şekilde yok edilmesi iccedilin gerekli oumlnlemler alınmalıdır İster aile

hayvancılığında olsun ister ccediliftlik hayvancılığında kontamine hayvan

atıklarının yok edilmesi ccedilevre dezenfeksiyonu usulune uygun olarak

yapılmalıdır Ccediliftliklerde sanitasyon koşullarının standartlara uygunluğu

sağlanmalı ve kontrol edilmelidir

Brusellozrsquodan korunma Risk gruplarının kontamine materyal ile uğraşırken gerekli

hijyenik kurallara uymalarının sağlanması gerekir Potansiyel

olarak kontamine hayvansal materyaller ile temas durumunda

ccedilalışanlar uygun koruyucu giysiler giymelidirler Materyalin

oumlzelliğine goumlre su geccedilirmeyen eldiven yuumlz koruyucu

maske goumlz koruyucu goumlzluumlk su geccedilirmeyen oumlnluumlk

aerosol oluşturan bir iş ise respiratoumlr kullanılmalıdır İş bittikten

son eller mutlaka yıkanmalıdır Eğer vuumlcudun her hangi bir

yerine kontamine materyal bulaştı ise bol su ile yıkanmalı veya

hemen bol su ile banyo yapılmalıdır Goumlzlere herhangi bir materyal

sıccedilradığında yine konjunktivalar bol su ile yıkanmalıdır

Şarbon Şarbon ot yiyen hayvanlardan insanlara bulaşan bakteriyel

zoonotik bir enfeksiyon hastalığıdır Batı literatuumlruumlnde şarbon

hastalığı ldquomalignat pustule malignant charbuncle charbon

hematic anthrax bacterial anthrax splenic fever woolsortersrsquo

disease ragpickerrsquos diseaserdquo gibi isimlerle anılmıştır Tuumlrkccedile

kaynaklarda ise ldquoccediloban ccedilıbanı karakabarcıkrdquo gibi isimler

verilmiştir

Guumlnuumlmuumlzde ise batı literatuumlruumlnde ldquoanthraxrdquo Tuumlrkccedile kaynaklarda

ise ldquoşarbonrdquo olarak geccedilmektedir

Uumllkemizde şarbon hastalığı bildirimi zorunlu A grubu hastalıklar

arasında yer almaktadır

Şarbon

Hastalığın etkeni Bacillus grubu iccedilerisinde yer alan sporlu bir

basil olan Bacillus anthracisrsquodir

B anthracis Gram pozitif aerop veya fakuumlltatif anaerop endospor

oluşturan 12-10 μm uzunluğunda ve 05-25 μm kalınlığında

olabilen bir basildir

Risk grupları Hayvancılıkla uğraşanlar (Tarımsal alanda ailenin buumltuumln bireyleri hayvan bakımı

ile yakından ilgilenmektedir Bu nedenle hastalık kadın-erkek ccedilocuk olmak uumlzere her cinsiyet ve her yaş grubunda goumlruumllebilir)

Ccedilobanlar

Kasaplar

Mezbaha işccedilileri

Dericilikle uğraşanlar (ham deri toplayan taşıyan işleyen tabakhanelerde ccedilalışanlar gibi)

Veteriner hekimler

Enfeksiyonun endemik olduğu boumllgelerde oumllen hayvanların kesildiği veya yerleşim birimlerine yakın oumllen hayvanların goumlmuumllduumlğuuml yerlerde oynayan ccedilocuklar

Daha oumlnce hayvan kesim alanı olarak kullanılan veya dericilik yapılan boumllgelerin dekontamine edilmeden yerleşime accedilılması ile bu boumllgelerde yaşayan insanlar şarbon youmlnuumlnden risk gruplarını oluşturmaktadırlar

B anthracis sporları insan vuumlcuduna kaşıma ccedilizik kesik gibi kuumlccediluumlk

travmalarla deriden sporların inhalasyonu ile akciğerlere veya

enfekte etlerin yenilmesi ile gastrointestinal kanaldan girer

Sporlar makrofajlar tarafından fagosite edilir ve boumllgesel lenf

bezlerine taşınır Endospor makrofaj iccedilinde vejetatif hale

geccediler ve ccediloğalır B anthracisrsquoin hastalık patogenezinde rol

oynayan oumldem toksini ve oumllduumlruumlcuuml (letal) toksin olmak uumlzere

iki toksini vardır Vejetatif bakteri kapsuumll oluşturur ve

ekzotoksin uumlretir Kapsuumll fagositoz olayını ve opsonizasyonu

oumlnler Boumlylece enfeksiyonun başlamasında erken safhada

oumlnemli rol oynar

Dolaşımda bakteri sayısı 107-108ml ulaşınca ağır sepsis

klinik tablosu oluşur Şarbon sporlarının organizmaya giriş

kapısına goumlre uumlccedil klinik formda hastalık oluşur

1- Deri şarbonu

2- Akciğer şarbonu

3- Gastrointestinal şarbon

Bu yerleşim yerlerinden herhangi birinden lenfohematojen

yolla yayılım ile sepsis ve menenjit gibi ağır oumllduumlruumlcuuml klinik

tablolar gelişebilir Buumltuumln duumlnyada goumlruumllen insan

şarbonunun 95rsquoini deri şarbonu oluşturmaktadır

Deri şarbonu şarbon sporlarının kesik kaşıma veya sinek

ısırması gibi kuumlccediluumlk travmalarla deriye inokuumllasyonu ile oluşur

Sporların inokuumllasyonu ile deride kuumlccediluumlk papuumll şeklinde lezyon

ccedilıkıncaya kadar geccedilen suumlre genellikle 2-3 guumlnduumlr Vakaların

ccediloğunda inkuumlbasyon suumlresi 1-7 guumln arasında değişir

Ondokuz guumlne kadar uzayan inkuumlbasyon suumlresi bildirilmiştir

Hastalık inokuumllasyon yerinde kaşınma ve yanma ile başlar Kırmızı ufak

bir makuumll kabarır ve papuumll goumlruumlnuumlmuumlnuuml alır Bir-iki guumln iccedilinde

lezyon genişler uumlzerinde vezikuumll oluşur Vezikuumlluumln ortası ccediloumlkuumlk iccedili

sıvı ile doludur Bu lezyonun etrafı oumldemli ve eritemli bir alan ile

ccedilevrili olup ağrısızdır Birkaccedil guumln iccedilinde vezikuumll iccedilindeki sıvı bulanır

koyu bir renk alır Mavi-siyah renge doumlnuumlşuumlr Vezikuumll patlar ortada

keskin kenarlı ortası ccediloumlkuumlk siyah bir uumllser oluşur Bazen bu nekrozu

ccedilevreleyen oumldemli doku uumlzerinde kuumlccediluumlk vezikuumlller gelişir

Klinik Form Ayırıcı Tanıda

Duumlşuumlnuumllmesi Gereken Hastalıklar

Deri Şarbonu 1048707 Karbonkuumll

1048707 Erizipel

1048707 Seluumllit

1048707 Orf

1048707 Tularemi

1048707 Primer sifiliz şankırı

1048707 Tropikal uumllser

1048707 Nekrotizan yumuşak doku

enfeksiyonu (Oumlzellikle ağır deri

şarbonu klinik formu ile karışır)

İnhalasyon Şarbonu 1048707 Atipik pnoumlmoniler

1048707 Akut bakteriyel mediastenit

1048707 Aort anevrizma ruumlptuumlruuml

1048707 Suumlperior vena kava sendromu

1048707 Sarkoidoz

Klinik Form Ayırıcı Tanıda

Duumlşuumlnuumllmesi Gereken Hastalıklar

Gastrointestinal

Şarbon

Orofaringeal 1048707 Streptokok tonsillofarinjiti

1048707 Ludwig anjini

1048707 Vincent anjini

1048707 Parafaringeal apse

1048707 Derin boyun enfeksiyonları

Barsak 1048707 Akut gastroenteritler

1048707 Gıda zehirlenmeleri

1048707 Akut karın yapan nedenler

1048707 Nekrotizan ishaller

Şarbon Menenjiti 1048707 Subaraknoid kanama

1048707 Diğer hemorajik menenjit yapan

nedenler

Akciğer şarbonu B anthracis sporlarının inhalasyonu sonucu inhalasyon şarbonu gelişir İnhalasyon ile alveollere ulaşan sporlar alveoler makrofajlar tarafından fagosite edilir Mediastinal lenf duumlğuumlmlerine taşınır Bakteri orada ccediloğalır toksinlerini oluşturur Lenf duumlğuumlmlerinde hemorajik nekroz gelişir Hemorajik mediastinit ve bunu bakteriyemi takip eder Bazen sekonder pnoumlmoni gelişebilir

Semptomlar 2-5 guumln iccedilinde hafif ateş kırgınlık ve yorgunluk şikayetleri ile başlar

Başlangıccedil belirtileri hafiftir 2-3 guumln suumlrer Bunu akut hastalık belirtileri takip eder Hastanın ateşi yuumlkselir nabzı suumlratlenir oumlksuumlruumlk dispne ve siyanoz gelişir Dinlemekle akciğerlerde yaş raller duyulabilir Hastada toksemi şuur bulanıklığı ve koma gelişerek oumlluumlmle sonuccedillanır

Akciğer şarbonu hemorajik mediastinal lenfadenit ile karakterizedir Akciğer grafisinde mediastinal genişleme goumlruumlluumlr Mediasten goumllgesi homojen ve kenarları duumlzguumlnduumlr

Kuduz

Kuduz hastalığı genellikle kuduz viruumlsuumlnuumln ısırık yarasına

deride daha oumlnce mevcut olan kesiğe veya buumltuumlnluumlğuuml

bozulmuş deriye ya da mukoz membranlara temasıyla geccediler

Nadiren aeresoller yoluyla veya transplant dokusundan

bulaşabilir Kuduzun ev iccedili temas ile başkasına hastane bakım

personeline veya ccedilevresel yuumlzeylerden bulaştığına dair

herhangi bir veri yoktur

Gelişmekte olan uumllkelerde kuduz bulaşının kaynağı 90

oranında koumlpekler iken gelişmiş uumllkelerde ise vahşi hayvanlar

en oumlnemli kaynaktır

Kuduzrsquoda risk grupları

Kuduz enfeksiyonu iccedilin endemik boumllgede yaşayanlar doğa

ile teması sık olan kişiler avcılar gezginler mağaracılıkla

uğraşanlar hayvancılık ile uğraşanlar ccedilobanlar kasaplar

mezbaha ccedilalışanları veteriner hekimler veteriner sağlık

teknisyenleri koumlpek uumlretim merkezleri ve koumlpek

pansiyonlarında ccedilalışanlar geccedilici hayvan bakımevi ccedilalışanları

belediye hayvan toplama goumlrevlileri kamp yapanlar ve

hastaların yakınları riskli gruplardır

Klinik olarak hastalık beş doumlnemden oluşur

bull İnkuumlbasyon (1-2 guumln-1 yıl- ortalama 1-3 ay)

bull Prodrom

bull Akut noumlrolojik sendrom (80 ensefalit)-(2-7 guumln)

bull Koma

bull Oumlluumlm (Koma başlangıcından itibaren 2 hafta iccedilinde)

Diğer Zoonozlar

Tularemi- Avcılık ndash Tavşan vb kemiriciler

Lymme- Tarım ve hayvancılık- keneler

Toksoplazmozis- kedi

Kist hidatik- koumlpek

Giardiyazis

Amebiyozis

Leptospiroz-Weil Hast-fare vb maden-lağım

Batı Nil Humması

Tedavi-Korunma

Mebendazol (2x100 mg 3 guumln)

albendazol (400 mg tek doz)

pirantel pamoat (11 mgkg en fazla 1 g tek doz) verilir

Demir preparatlarının da reccedilete edilmesi uygun olur

Tedaviden birkaccedil hafta sonra dışkıda yumurtaların goumlruumlnmesiyle ikinci bir kuumlre gerek duyulabilir

Gebelerde kancalı kurt enfeksiyonu anemi youmlnuumlnden buumlyuumlk sorundur Gebeliğin ilk trimestirinde antihelmintik ilaccedil kullanılmamalıdır

Etkili korunma youmlntemleri toprak yuumlzeyinin insan dışkısı ile kirlenmesinin oumlnlenmesi ve ayakkabı giyilmesidir

Bruselloz

Bruselloz hayvanlardan insanlara bulaşan hafif belirtilerden ağır

klinik tablolara kadar değişebilen akut veya kronik seyirli

olabilen belirti ve bulguları spesifik olmayan ve birccedilok hastalığı

taklit edebilen sistemik bir enfeksiyon hastalığıdır Uumllkemizde ve

gelişmekte olan uumllkelerde yaygın goumlruumllen ekonomik kayıplara

neden olması ve gıda guumlvenliğini doğrudan etkilemesi nedeniyle

oumlnemli halk sağlığı sorunu oluşturan bir zoonozdur Hastalık

Akdeniz ateşi veya Malta ateşi gibi isimlerle de anılmaktadır

Bruselloz esas olarak hayvanların hastalığıdır Hastalık ccediloğunlukla

hayvanlardan insanlara kontamine suumlt ve suumlt uumlruumlnleri ile bulaşır

Hasta hayvanlarla temas ve diğer hayvansal uumlruumlnlerle de

bulaşabilir

Pek ccedilok hayvan tuumlruumlnde hastalık gelişebilir İnsanlardaki hastalık

sıklıkla hayvanlardaki

oumlzellikle ccediliftlik hayvanlarındaki hastalık ile ilişkilidir

Bruselloz

İnsanlara bulaş

1 insandan insana bulaş

2 kontamine ccedilevreden bulaş

3 meslek hastalığı olarak bulaş ve

4 gıda kaynaklı bulaş

başlıkları altında doumlrt grupta toplanabilir

Bruselloz

Mesleki bulaş

Bazı meslek gruplarında Brucella enfeksiyonuna yakalanma riski fazladır Hayvan ccediliftliklerinde oumlzellikle sığır koyun keccedili ve domuz ccediliftliklerinde ccedilalışanlar veterinerler suni doumllleme işi ile uğraşanlar enfekte hayvan ile temas olasılığı accedilısından yuumlksek risk gruplarıdır Hayvancılık yapan aile bireyleri hasta hayvan yavrularına bakan ccedilocuklar hayvansal gıda uumlretiminde ve hazırlanmasında ccedilalışanlar (kasaplar et paketi yapanlar suumlt ve suumlt uumlruumlnleri hazırlama işinde ccedilalışanlar) yuumln ve deri ile uğraşanlar bulaş riski taşıyan gruplardır Bu enfeksiyon kontamine materyal ile doğrudan temas yaralanma sonucu bulaş ya da tozların inhalasyonu ile de bulaşabilir Bakteri izolasyonu ile uğraşan laboratuarlarda ccedilalışan hekim ve teknisyenler de bulaş accedilısından oumlzel meslek gruplarıdır

Bruselloz

Brusellozrsquoda risk grupları Meslek hastalığı

bull Sığır besicileri ve suumlt hayvancılığı

yapan ccediliftliklerde ccedilalışanlar

bull Hayvan bakıcıları

bull Aile hayvancılığı yapanlar

bull Ccedilobanlar

bull Suumltccediluumller

bull Veterinerler

bull Mezbaha işccedilileri

bull Et paketleme işleminde ccedilalışanlar

bull Suumlt uumlruumlnleri işletmelerinde ccedilalışanlar

bull Deri ve yuumln işleri ile uğraşanlar

bull Foumltal buzağı serumu toplayanlar

bull Laboratuvar ccedilalışanları

Avcılar

Aile hayvancılığı yapılması durumunda

buumltuumln aile bireyleri

Pastoumlrize olmayan suumlt ve suumlt uumlruumlnlerini

tuumlketenler

Brusellozun hiperendemik olduğu boumllgeler

veya uumllkelere seyahat edenler

bull Akut bruselloz Hastalık semptomlarının suumlresi 8 haftadan az

ise hastalar bu grupta değerlendirilir Hastalar genellikle

bakteriyemiktir yuumlksek ateş ile beraber diğer sistemik semptomlar eşlik

eder

bull Subakut bruselloz Hastalık semptomlarının suumlresi 8-52 hafta

arasında olan hastalar subakut bruselloz olarak değerlendirilir

bull Kronik bruselloz Hastalık semptomlarının suumlresi 1 yıldan

daha uzun olan hastalar bu grupta değerlendirilir Hastalık

semptomları daha hafiftir Kan kuumlltuumlr pozitiflik oranı oldukccedila duumlşuumlktuumlr

bull Lokalize form Herhangi bir organ tutulumunda ise hastalık

fokal veya lokalize olarak tanımlanır Fokal hastalık akut formun

komplikasyonu olarak goumlruumllebileceği gibi kronik brusellozun klinik

tablosuna da eşlik edebilir

Brusellozrsquoda klinik

Brusellozrsquoda belirtiler Brusellozun başlangıccedil semptomları hastalığa oumlzguuml değildir Başlangıccedil doumlneminde

sıklıkla halsizlik baş ağrısı sırt ağrısı ateş terleme dikkat kaybı olabilir Hastalık ilerledikccedile gastrointestinal semptomlar karın ağrısı bulantı kusma sarılık ishal veveya kabızlık izlenebilir

Artralji hastaların 85rsquoinde izlenir Bazı hastalar ağızlarında garip tattan yakınırlar

Depresyon goumlruumllebilir ve bu semptom diğer semptomların ağırlığından bağımsızdır Somatik şikayetlerin fazlalığı ile karşılaştırıldığında fiziksel anormallikler daha nadirdir

Lenfadenopati 10-20 oranında goumlruumllebilir

Splenomegali veya hepatomegali olguların 20-30rsquounda vardır

Hastalar genellikle bruselloz tanısı konmadan oumlnce ateş nedeni ile nonspesifik antibiyotik tedavisi aldıkları iccedilin klinik tabloda farklılıklar goumlruumllmekte ve kan kuumlltuumlruumlnde bakteriyi izole etme oranı duumlşmektedir Oumlnceden antibiyotik kullanım oumlykuumlsuuml olmayan ve uzun suumlre antibiyotik verilmeden takip edilen hastalarda onduumllan ateş goumlruumllebilir

Brusellozrsquoda tanı

Bruselloz tanısı yalnızca klinik bulgularla konulamaz Klinik

bulgularla beraber bakteriyolojik ve serolojik testler

mutlaka yapılmalıdır Endemik boumllgelerde yaşayan ateş

hikayesi olan veya endemik boumllgeye seyahat hikayesi olan

hastalarda Brucella enfeksiyonu akla gelmelidir Hasta hikayesi

ccedilok iyi alınmalıdır Hastalara bu amaccedilla bazı temel sorular

mutlaka sorulmalıdır hastanın mesleği gıda tuumlketimi

hayvanlarla temas hikayesi endemik boumllgelere

seyahati olup olmadığı mutlaka araştırılmalıdır

Brusellozrsquoda tanı Brusellozlu hastalarda rutin kan değerlerinde oumlnemli

değişiklikler goumlzlenir fakat bunlar tanı koydurucu değildir Hastalarda kan sayımı idrar analizi karaciğer ve boumlbrek fonksiyonları ile ilgili biyokimyasal testler goumlzden geccedilirilmelidir

Brusellozun kesin tanısı bakterinin kandan veya diğer dokulardan izolasyonu ile konur Hastalardan kuumlltuumlr akut safhada ve ateşli doumlnemde antibiyotik verilmeden oumlnce alınmalıdır

Antibiyotik alan ve kuumlltuumlr negatifliği olan hastalarda serolojik testlerden yararlanılır

Brusellozrsquoda tanı Brusellozda kullanılan serolojik testler

Rose Bengal plak testi (RBT)

Standart tuumlp agluumltinasyon testi (SAT)

ELISA

Cooms testi

kompleman fiksasyon testleridir

Bu testlerden serolojik tanıda en yaygın kullanılan testler Standart tuumlp agluumltinasyon testi Cooms testi ve ELISA testidir Rose Bengal plak testi bir tarama testidir tanıda kullanılmaz

Brusellozrsquodan korunma

Bu enfeksiyonun yaygın olduğu Doğu Anadolu Guumlneydoğu

Anadolu ve İccedil Anadolursquoda aile hayvancılığının yaygın olarak

yapıldığı bilinmektedir Aile hayvancılığında buumltuumln aile

bireylerinin hayvanlarla yakın teması vardır Bu temasın

azaltılması kontamine materyaller ile bulaşın oumlnlenmesi bu

aile bireylerinin eğitilmesinin kolay olamayacağını

unutmadan eğitim ccedilalışmalarını suumlrduumlrmek gerekir Ayrıca

aile bireylerinin yaşam alanları ile hayvan barınaklarının

uygun şekilde yapılandırılması da diğer bir ccedilalışma alanıdır

Brusellozrsquodan korunma Hayvan bakıcıları ccedilobanlar mezbaha ccedilalışanları suumltccediluumller suni tohumlama

yapan teknisyenler ve veteriner hekimlerin enfekte hayvan dokuları deri

ve yuumlnleri gibi hayvansal materyallerle devamlı temas riski vardır Bu

meslek grupları bruselloz bulaşma yolları ve oumlnlemler hakkında devamlı

bilgilendirilmelidir Ayrıca mezbahaların uygun yapılandırılması

periyodik temizlik ve dezenfeksiyon işlemlerinin usulune uygun

yapılması ccedilevre temizliği ve kontamine atıkların usulune uygun

şekilde yok edilmesi iccedilin gerekli oumlnlemler alınmalıdır İster aile

hayvancılığında olsun ister ccediliftlik hayvancılığında kontamine hayvan

atıklarının yok edilmesi ccedilevre dezenfeksiyonu usulune uygun olarak

yapılmalıdır Ccediliftliklerde sanitasyon koşullarının standartlara uygunluğu

sağlanmalı ve kontrol edilmelidir

Brusellozrsquodan korunma Risk gruplarının kontamine materyal ile uğraşırken gerekli

hijyenik kurallara uymalarının sağlanması gerekir Potansiyel

olarak kontamine hayvansal materyaller ile temas durumunda

ccedilalışanlar uygun koruyucu giysiler giymelidirler Materyalin

oumlzelliğine goumlre su geccedilirmeyen eldiven yuumlz koruyucu

maske goumlz koruyucu goumlzluumlk su geccedilirmeyen oumlnluumlk

aerosol oluşturan bir iş ise respiratoumlr kullanılmalıdır İş bittikten

son eller mutlaka yıkanmalıdır Eğer vuumlcudun her hangi bir

yerine kontamine materyal bulaştı ise bol su ile yıkanmalı veya

hemen bol su ile banyo yapılmalıdır Goumlzlere herhangi bir materyal

sıccedilradığında yine konjunktivalar bol su ile yıkanmalıdır

Şarbon Şarbon ot yiyen hayvanlardan insanlara bulaşan bakteriyel

zoonotik bir enfeksiyon hastalığıdır Batı literatuumlruumlnde şarbon

hastalığı ldquomalignat pustule malignant charbuncle charbon

hematic anthrax bacterial anthrax splenic fever woolsortersrsquo

disease ragpickerrsquos diseaserdquo gibi isimlerle anılmıştır Tuumlrkccedile

kaynaklarda ise ldquoccediloban ccedilıbanı karakabarcıkrdquo gibi isimler

verilmiştir

Guumlnuumlmuumlzde ise batı literatuumlruumlnde ldquoanthraxrdquo Tuumlrkccedile kaynaklarda

ise ldquoşarbonrdquo olarak geccedilmektedir

Uumllkemizde şarbon hastalığı bildirimi zorunlu A grubu hastalıklar

arasında yer almaktadır

Şarbon

Hastalığın etkeni Bacillus grubu iccedilerisinde yer alan sporlu bir

basil olan Bacillus anthracisrsquodir

B anthracis Gram pozitif aerop veya fakuumlltatif anaerop endospor

oluşturan 12-10 μm uzunluğunda ve 05-25 μm kalınlığında

olabilen bir basildir

Risk grupları Hayvancılıkla uğraşanlar (Tarımsal alanda ailenin buumltuumln bireyleri hayvan bakımı

ile yakından ilgilenmektedir Bu nedenle hastalık kadın-erkek ccedilocuk olmak uumlzere her cinsiyet ve her yaş grubunda goumlruumllebilir)

Ccedilobanlar

Kasaplar

Mezbaha işccedilileri

Dericilikle uğraşanlar (ham deri toplayan taşıyan işleyen tabakhanelerde ccedilalışanlar gibi)

Veteriner hekimler

Enfeksiyonun endemik olduğu boumllgelerde oumllen hayvanların kesildiği veya yerleşim birimlerine yakın oumllen hayvanların goumlmuumllduumlğuuml yerlerde oynayan ccedilocuklar

Daha oumlnce hayvan kesim alanı olarak kullanılan veya dericilik yapılan boumllgelerin dekontamine edilmeden yerleşime accedilılması ile bu boumllgelerde yaşayan insanlar şarbon youmlnuumlnden risk gruplarını oluşturmaktadırlar

B anthracis sporları insan vuumlcuduna kaşıma ccedilizik kesik gibi kuumlccediluumlk

travmalarla deriden sporların inhalasyonu ile akciğerlere veya

enfekte etlerin yenilmesi ile gastrointestinal kanaldan girer

Sporlar makrofajlar tarafından fagosite edilir ve boumllgesel lenf

bezlerine taşınır Endospor makrofaj iccedilinde vejetatif hale

geccediler ve ccediloğalır B anthracisrsquoin hastalık patogenezinde rol

oynayan oumldem toksini ve oumllduumlruumlcuuml (letal) toksin olmak uumlzere

iki toksini vardır Vejetatif bakteri kapsuumll oluşturur ve

ekzotoksin uumlretir Kapsuumll fagositoz olayını ve opsonizasyonu

oumlnler Boumlylece enfeksiyonun başlamasında erken safhada

oumlnemli rol oynar

Dolaşımda bakteri sayısı 107-108ml ulaşınca ağır sepsis

klinik tablosu oluşur Şarbon sporlarının organizmaya giriş

kapısına goumlre uumlccedil klinik formda hastalık oluşur

1- Deri şarbonu

2- Akciğer şarbonu

3- Gastrointestinal şarbon

Bu yerleşim yerlerinden herhangi birinden lenfohematojen

yolla yayılım ile sepsis ve menenjit gibi ağır oumllduumlruumlcuuml klinik

tablolar gelişebilir Buumltuumln duumlnyada goumlruumllen insan

şarbonunun 95rsquoini deri şarbonu oluşturmaktadır

Deri şarbonu şarbon sporlarının kesik kaşıma veya sinek

ısırması gibi kuumlccediluumlk travmalarla deriye inokuumllasyonu ile oluşur

Sporların inokuumllasyonu ile deride kuumlccediluumlk papuumll şeklinde lezyon

ccedilıkıncaya kadar geccedilen suumlre genellikle 2-3 guumlnduumlr Vakaların

ccediloğunda inkuumlbasyon suumlresi 1-7 guumln arasında değişir

Ondokuz guumlne kadar uzayan inkuumlbasyon suumlresi bildirilmiştir

Hastalık inokuumllasyon yerinde kaşınma ve yanma ile başlar Kırmızı ufak

bir makuumll kabarır ve papuumll goumlruumlnuumlmuumlnuuml alır Bir-iki guumln iccedilinde

lezyon genişler uumlzerinde vezikuumll oluşur Vezikuumlluumln ortası ccediloumlkuumlk iccedili

sıvı ile doludur Bu lezyonun etrafı oumldemli ve eritemli bir alan ile

ccedilevrili olup ağrısızdır Birkaccedil guumln iccedilinde vezikuumll iccedilindeki sıvı bulanır

koyu bir renk alır Mavi-siyah renge doumlnuumlşuumlr Vezikuumll patlar ortada

keskin kenarlı ortası ccediloumlkuumlk siyah bir uumllser oluşur Bazen bu nekrozu

ccedilevreleyen oumldemli doku uumlzerinde kuumlccediluumlk vezikuumlller gelişir

Klinik Form Ayırıcı Tanıda

Duumlşuumlnuumllmesi Gereken Hastalıklar

Deri Şarbonu 1048707 Karbonkuumll

1048707 Erizipel

1048707 Seluumllit

1048707 Orf

1048707 Tularemi

1048707 Primer sifiliz şankırı

1048707 Tropikal uumllser

1048707 Nekrotizan yumuşak doku

enfeksiyonu (Oumlzellikle ağır deri

şarbonu klinik formu ile karışır)

İnhalasyon Şarbonu 1048707 Atipik pnoumlmoniler

1048707 Akut bakteriyel mediastenit

1048707 Aort anevrizma ruumlptuumlruuml

1048707 Suumlperior vena kava sendromu

1048707 Sarkoidoz

Klinik Form Ayırıcı Tanıda

Duumlşuumlnuumllmesi Gereken Hastalıklar

Gastrointestinal

Şarbon

Orofaringeal 1048707 Streptokok tonsillofarinjiti

1048707 Ludwig anjini

1048707 Vincent anjini

1048707 Parafaringeal apse

1048707 Derin boyun enfeksiyonları

Barsak 1048707 Akut gastroenteritler

1048707 Gıda zehirlenmeleri

1048707 Akut karın yapan nedenler

1048707 Nekrotizan ishaller

Şarbon Menenjiti 1048707 Subaraknoid kanama

1048707 Diğer hemorajik menenjit yapan

nedenler

Akciğer şarbonu B anthracis sporlarının inhalasyonu sonucu inhalasyon şarbonu gelişir İnhalasyon ile alveollere ulaşan sporlar alveoler makrofajlar tarafından fagosite edilir Mediastinal lenf duumlğuumlmlerine taşınır Bakteri orada ccediloğalır toksinlerini oluşturur Lenf duumlğuumlmlerinde hemorajik nekroz gelişir Hemorajik mediastinit ve bunu bakteriyemi takip eder Bazen sekonder pnoumlmoni gelişebilir

Semptomlar 2-5 guumln iccedilinde hafif ateş kırgınlık ve yorgunluk şikayetleri ile başlar

Başlangıccedil belirtileri hafiftir 2-3 guumln suumlrer Bunu akut hastalık belirtileri takip eder Hastanın ateşi yuumlkselir nabzı suumlratlenir oumlksuumlruumlk dispne ve siyanoz gelişir Dinlemekle akciğerlerde yaş raller duyulabilir Hastada toksemi şuur bulanıklığı ve koma gelişerek oumlluumlmle sonuccedillanır

Akciğer şarbonu hemorajik mediastinal lenfadenit ile karakterizedir Akciğer grafisinde mediastinal genişleme goumlruumlluumlr Mediasten goumllgesi homojen ve kenarları duumlzguumlnduumlr

Kuduz

Kuduz hastalığı genellikle kuduz viruumlsuumlnuumln ısırık yarasına

deride daha oumlnce mevcut olan kesiğe veya buumltuumlnluumlğuuml

bozulmuş deriye ya da mukoz membranlara temasıyla geccediler

Nadiren aeresoller yoluyla veya transplant dokusundan

bulaşabilir Kuduzun ev iccedili temas ile başkasına hastane bakım

personeline veya ccedilevresel yuumlzeylerden bulaştığına dair

herhangi bir veri yoktur

Gelişmekte olan uumllkelerde kuduz bulaşının kaynağı 90

oranında koumlpekler iken gelişmiş uumllkelerde ise vahşi hayvanlar

en oumlnemli kaynaktır

Kuduzrsquoda risk grupları

Kuduz enfeksiyonu iccedilin endemik boumllgede yaşayanlar doğa

ile teması sık olan kişiler avcılar gezginler mağaracılıkla

uğraşanlar hayvancılık ile uğraşanlar ccedilobanlar kasaplar

mezbaha ccedilalışanları veteriner hekimler veteriner sağlık

teknisyenleri koumlpek uumlretim merkezleri ve koumlpek

pansiyonlarında ccedilalışanlar geccedilici hayvan bakımevi ccedilalışanları

belediye hayvan toplama goumlrevlileri kamp yapanlar ve

hastaların yakınları riskli gruplardır

Klinik olarak hastalık beş doumlnemden oluşur

bull İnkuumlbasyon (1-2 guumln-1 yıl- ortalama 1-3 ay)

bull Prodrom

bull Akut noumlrolojik sendrom (80 ensefalit)-(2-7 guumln)

bull Koma

bull Oumlluumlm (Koma başlangıcından itibaren 2 hafta iccedilinde)

Diğer Zoonozlar

Tularemi- Avcılık ndash Tavşan vb kemiriciler

Lymme- Tarım ve hayvancılık- keneler

Toksoplazmozis- kedi

Kist hidatik- koumlpek

Giardiyazis

Amebiyozis

Leptospiroz-Weil Hast-fare vb maden-lağım

Batı Nil Humması

Bruselloz

Bruselloz hayvanlardan insanlara bulaşan hafif belirtilerden ağır

klinik tablolara kadar değişebilen akut veya kronik seyirli

olabilen belirti ve bulguları spesifik olmayan ve birccedilok hastalığı

taklit edebilen sistemik bir enfeksiyon hastalığıdır Uumllkemizde ve

gelişmekte olan uumllkelerde yaygın goumlruumllen ekonomik kayıplara

neden olması ve gıda guumlvenliğini doğrudan etkilemesi nedeniyle

oumlnemli halk sağlığı sorunu oluşturan bir zoonozdur Hastalık

Akdeniz ateşi veya Malta ateşi gibi isimlerle de anılmaktadır

Bruselloz esas olarak hayvanların hastalığıdır Hastalık ccediloğunlukla

hayvanlardan insanlara kontamine suumlt ve suumlt uumlruumlnleri ile bulaşır

Hasta hayvanlarla temas ve diğer hayvansal uumlruumlnlerle de

bulaşabilir

Pek ccedilok hayvan tuumlruumlnde hastalık gelişebilir İnsanlardaki hastalık

sıklıkla hayvanlardaki

oumlzellikle ccediliftlik hayvanlarındaki hastalık ile ilişkilidir

Bruselloz

İnsanlara bulaş

1 insandan insana bulaş

2 kontamine ccedilevreden bulaş

3 meslek hastalığı olarak bulaş ve

4 gıda kaynaklı bulaş

başlıkları altında doumlrt grupta toplanabilir

Bruselloz

Mesleki bulaş

Bazı meslek gruplarında Brucella enfeksiyonuna yakalanma riski fazladır Hayvan ccediliftliklerinde oumlzellikle sığır koyun keccedili ve domuz ccediliftliklerinde ccedilalışanlar veterinerler suni doumllleme işi ile uğraşanlar enfekte hayvan ile temas olasılığı accedilısından yuumlksek risk gruplarıdır Hayvancılık yapan aile bireyleri hasta hayvan yavrularına bakan ccedilocuklar hayvansal gıda uumlretiminde ve hazırlanmasında ccedilalışanlar (kasaplar et paketi yapanlar suumlt ve suumlt uumlruumlnleri hazırlama işinde ccedilalışanlar) yuumln ve deri ile uğraşanlar bulaş riski taşıyan gruplardır Bu enfeksiyon kontamine materyal ile doğrudan temas yaralanma sonucu bulaş ya da tozların inhalasyonu ile de bulaşabilir Bakteri izolasyonu ile uğraşan laboratuarlarda ccedilalışan hekim ve teknisyenler de bulaş accedilısından oumlzel meslek gruplarıdır

Bruselloz

Brusellozrsquoda risk grupları Meslek hastalığı

bull Sığır besicileri ve suumlt hayvancılığı

yapan ccediliftliklerde ccedilalışanlar

bull Hayvan bakıcıları

bull Aile hayvancılığı yapanlar

bull Ccedilobanlar

bull Suumltccediluumller

bull Veterinerler

bull Mezbaha işccedilileri

bull Et paketleme işleminde ccedilalışanlar

bull Suumlt uumlruumlnleri işletmelerinde ccedilalışanlar

bull Deri ve yuumln işleri ile uğraşanlar

bull Foumltal buzağı serumu toplayanlar

bull Laboratuvar ccedilalışanları

Avcılar

Aile hayvancılığı yapılması durumunda

buumltuumln aile bireyleri

Pastoumlrize olmayan suumlt ve suumlt uumlruumlnlerini

tuumlketenler

Brusellozun hiperendemik olduğu boumllgeler

veya uumllkelere seyahat edenler

bull Akut bruselloz Hastalık semptomlarının suumlresi 8 haftadan az

ise hastalar bu grupta değerlendirilir Hastalar genellikle

bakteriyemiktir yuumlksek ateş ile beraber diğer sistemik semptomlar eşlik

eder

bull Subakut bruselloz Hastalık semptomlarının suumlresi 8-52 hafta

arasında olan hastalar subakut bruselloz olarak değerlendirilir

bull Kronik bruselloz Hastalık semptomlarının suumlresi 1 yıldan

daha uzun olan hastalar bu grupta değerlendirilir Hastalık

semptomları daha hafiftir Kan kuumlltuumlr pozitiflik oranı oldukccedila duumlşuumlktuumlr

bull Lokalize form Herhangi bir organ tutulumunda ise hastalık

fokal veya lokalize olarak tanımlanır Fokal hastalık akut formun

komplikasyonu olarak goumlruumllebileceği gibi kronik brusellozun klinik

tablosuna da eşlik edebilir

Brusellozrsquoda klinik

Brusellozrsquoda belirtiler Brusellozun başlangıccedil semptomları hastalığa oumlzguuml değildir Başlangıccedil doumlneminde

sıklıkla halsizlik baş ağrısı sırt ağrısı ateş terleme dikkat kaybı olabilir Hastalık ilerledikccedile gastrointestinal semptomlar karın ağrısı bulantı kusma sarılık ishal veveya kabızlık izlenebilir

Artralji hastaların 85rsquoinde izlenir Bazı hastalar ağızlarında garip tattan yakınırlar

Depresyon goumlruumllebilir ve bu semptom diğer semptomların ağırlığından bağımsızdır Somatik şikayetlerin fazlalığı ile karşılaştırıldığında fiziksel anormallikler daha nadirdir

Lenfadenopati 10-20 oranında goumlruumllebilir

Splenomegali veya hepatomegali olguların 20-30rsquounda vardır

Hastalar genellikle bruselloz tanısı konmadan oumlnce ateş nedeni ile nonspesifik antibiyotik tedavisi aldıkları iccedilin klinik tabloda farklılıklar goumlruumllmekte ve kan kuumlltuumlruumlnde bakteriyi izole etme oranı duumlşmektedir Oumlnceden antibiyotik kullanım oumlykuumlsuuml olmayan ve uzun suumlre antibiyotik verilmeden takip edilen hastalarda onduumllan ateş goumlruumllebilir

Brusellozrsquoda tanı

Bruselloz tanısı yalnızca klinik bulgularla konulamaz Klinik

bulgularla beraber bakteriyolojik ve serolojik testler

mutlaka yapılmalıdır Endemik boumllgelerde yaşayan ateş

hikayesi olan veya endemik boumllgeye seyahat hikayesi olan

hastalarda Brucella enfeksiyonu akla gelmelidir Hasta hikayesi

ccedilok iyi alınmalıdır Hastalara bu amaccedilla bazı temel sorular

mutlaka sorulmalıdır hastanın mesleği gıda tuumlketimi

hayvanlarla temas hikayesi endemik boumllgelere

seyahati olup olmadığı mutlaka araştırılmalıdır

Brusellozrsquoda tanı Brusellozlu hastalarda rutin kan değerlerinde oumlnemli

değişiklikler goumlzlenir fakat bunlar tanı koydurucu değildir Hastalarda kan sayımı idrar analizi karaciğer ve boumlbrek fonksiyonları ile ilgili biyokimyasal testler goumlzden geccedilirilmelidir

Brusellozun kesin tanısı bakterinin kandan veya diğer dokulardan izolasyonu ile konur Hastalardan kuumlltuumlr akut safhada ve ateşli doumlnemde antibiyotik verilmeden oumlnce alınmalıdır

Antibiyotik alan ve kuumlltuumlr negatifliği olan hastalarda serolojik testlerden yararlanılır

Brusellozrsquoda tanı Brusellozda kullanılan serolojik testler

Rose Bengal plak testi (RBT)

Standart tuumlp agluumltinasyon testi (SAT)

ELISA

Cooms testi

kompleman fiksasyon testleridir

Bu testlerden serolojik tanıda en yaygın kullanılan testler Standart tuumlp agluumltinasyon testi Cooms testi ve ELISA testidir Rose Bengal plak testi bir tarama testidir tanıda kullanılmaz

Brusellozrsquodan korunma

Bu enfeksiyonun yaygın olduğu Doğu Anadolu Guumlneydoğu

Anadolu ve İccedil Anadolursquoda aile hayvancılığının yaygın olarak

yapıldığı bilinmektedir Aile hayvancılığında buumltuumln aile

bireylerinin hayvanlarla yakın teması vardır Bu temasın

azaltılması kontamine materyaller ile bulaşın oumlnlenmesi bu

aile bireylerinin eğitilmesinin kolay olamayacağını

unutmadan eğitim ccedilalışmalarını suumlrduumlrmek gerekir Ayrıca

aile bireylerinin yaşam alanları ile hayvan barınaklarının

uygun şekilde yapılandırılması da diğer bir ccedilalışma alanıdır

Brusellozrsquodan korunma Hayvan bakıcıları ccedilobanlar mezbaha ccedilalışanları suumltccediluumller suni tohumlama

yapan teknisyenler ve veteriner hekimlerin enfekte hayvan dokuları deri

ve yuumlnleri gibi hayvansal materyallerle devamlı temas riski vardır Bu

meslek grupları bruselloz bulaşma yolları ve oumlnlemler hakkında devamlı

bilgilendirilmelidir Ayrıca mezbahaların uygun yapılandırılması

periyodik temizlik ve dezenfeksiyon işlemlerinin usulune uygun

yapılması ccedilevre temizliği ve kontamine atıkların usulune uygun

şekilde yok edilmesi iccedilin gerekli oumlnlemler alınmalıdır İster aile

hayvancılığında olsun ister ccediliftlik hayvancılığında kontamine hayvan

atıklarının yok edilmesi ccedilevre dezenfeksiyonu usulune uygun olarak

yapılmalıdır Ccediliftliklerde sanitasyon koşullarının standartlara uygunluğu

sağlanmalı ve kontrol edilmelidir

Brusellozrsquodan korunma Risk gruplarının kontamine materyal ile uğraşırken gerekli

hijyenik kurallara uymalarının sağlanması gerekir Potansiyel

olarak kontamine hayvansal materyaller ile temas durumunda

ccedilalışanlar uygun koruyucu giysiler giymelidirler Materyalin

oumlzelliğine goumlre su geccedilirmeyen eldiven yuumlz koruyucu

maske goumlz koruyucu goumlzluumlk su geccedilirmeyen oumlnluumlk

aerosol oluşturan bir iş ise respiratoumlr kullanılmalıdır İş bittikten

son eller mutlaka yıkanmalıdır Eğer vuumlcudun her hangi bir

yerine kontamine materyal bulaştı ise bol su ile yıkanmalı veya

hemen bol su ile banyo yapılmalıdır Goumlzlere herhangi bir materyal

sıccedilradığında yine konjunktivalar bol su ile yıkanmalıdır

Şarbon Şarbon ot yiyen hayvanlardan insanlara bulaşan bakteriyel

zoonotik bir enfeksiyon hastalığıdır Batı literatuumlruumlnde şarbon

hastalığı ldquomalignat pustule malignant charbuncle charbon

hematic anthrax bacterial anthrax splenic fever woolsortersrsquo

disease ragpickerrsquos diseaserdquo gibi isimlerle anılmıştır Tuumlrkccedile

kaynaklarda ise ldquoccediloban ccedilıbanı karakabarcıkrdquo gibi isimler

verilmiştir

Guumlnuumlmuumlzde ise batı literatuumlruumlnde ldquoanthraxrdquo Tuumlrkccedile kaynaklarda

ise ldquoşarbonrdquo olarak geccedilmektedir

Uumllkemizde şarbon hastalığı bildirimi zorunlu A grubu hastalıklar

arasında yer almaktadır

Şarbon

Hastalığın etkeni Bacillus grubu iccedilerisinde yer alan sporlu bir

basil olan Bacillus anthracisrsquodir

B anthracis Gram pozitif aerop veya fakuumlltatif anaerop endospor

oluşturan 12-10 μm uzunluğunda ve 05-25 μm kalınlığında

olabilen bir basildir

Risk grupları Hayvancılıkla uğraşanlar (Tarımsal alanda ailenin buumltuumln bireyleri hayvan bakımı

ile yakından ilgilenmektedir Bu nedenle hastalık kadın-erkek ccedilocuk olmak uumlzere her cinsiyet ve her yaş grubunda goumlruumllebilir)

Ccedilobanlar

Kasaplar

Mezbaha işccedilileri

Dericilikle uğraşanlar (ham deri toplayan taşıyan işleyen tabakhanelerde ccedilalışanlar gibi)

Veteriner hekimler

Enfeksiyonun endemik olduğu boumllgelerde oumllen hayvanların kesildiği veya yerleşim birimlerine yakın oumllen hayvanların goumlmuumllduumlğuuml yerlerde oynayan ccedilocuklar

Daha oumlnce hayvan kesim alanı olarak kullanılan veya dericilik yapılan boumllgelerin dekontamine edilmeden yerleşime accedilılması ile bu boumllgelerde yaşayan insanlar şarbon youmlnuumlnden risk gruplarını oluşturmaktadırlar

B anthracis sporları insan vuumlcuduna kaşıma ccedilizik kesik gibi kuumlccediluumlk

travmalarla deriden sporların inhalasyonu ile akciğerlere veya

enfekte etlerin yenilmesi ile gastrointestinal kanaldan girer

Sporlar makrofajlar tarafından fagosite edilir ve boumllgesel lenf

bezlerine taşınır Endospor makrofaj iccedilinde vejetatif hale

geccediler ve ccediloğalır B anthracisrsquoin hastalık patogenezinde rol

oynayan oumldem toksini ve oumllduumlruumlcuuml (letal) toksin olmak uumlzere

iki toksini vardır Vejetatif bakteri kapsuumll oluşturur ve

ekzotoksin uumlretir Kapsuumll fagositoz olayını ve opsonizasyonu

oumlnler Boumlylece enfeksiyonun başlamasında erken safhada

oumlnemli rol oynar

Dolaşımda bakteri sayısı 107-108ml ulaşınca ağır sepsis

klinik tablosu oluşur Şarbon sporlarının organizmaya giriş

kapısına goumlre uumlccedil klinik formda hastalık oluşur

1- Deri şarbonu

2- Akciğer şarbonu

3- Gastrointestinal şarbon

Bu yerleşim yerlerinden herhangi birinden lenfohematojen

yolla yayılım ile sepsis ve menenjit gibi ağır oumllduumlruumlcuuml klinik

tablolar gelişebilir Buumltuumln duumlnyada goumlruumllen insan

şarbonunun 95rsquoini deri şarbonu oluşturmaktadır

Deri şarbonu şarbon sporlarının kesik kaşıma veya sinek

ısırması gibi kuumlccediluumlk travmalarla deriye inokuumllasyonu ile oluşur

Sporların inokuumllasyonu ile deride kuumlccediluumlk papuumll şeklinde lezyon

ccedilıkıncaya kadar geccedilen suumlre genellikle 2-3 guumlnduumlr Vakaların

ccediloğunda inkuumlbasyon suumlresi 1-7 guumln arasında değişir

Ondokuz guumlne kadar uzayan inkuumlbasyon suumlresi bildirilmiştir

Hastalık inokuumllasyon yerinde kaşınma ve yanma ile başlar Kırmızı ufak

bir makuumll kabarır ve papuumll goumlruumlnuumlmuumlnuuml alır Bir-iki guumln iccedilinde

lezyon genişler uumlzerinde vezikuumll oluşur Vezikuumlluumln ortası ccediloumlkuumlk iccedili

sıvı ile doludur Bu lezyonun etrafı oumldemli ve eritemli bir alan ile

ccedilevrili olup ağrısızdır Birkaccedil guumln iccedilinde vezikuumll iccedilindeki sıvı bulanır

koyu bir renk alır Mavi-siyah renge doumlnuumlşuumlr Vezikuumll patlar ortada

keskin kenarlı ortası ccediloumlkuumlk siyah bir uumllser oluşur Bazen bu nekrozu

ccedilevreleyen oumldemli doku uumlzerinde kuumlccediluumlk vezikuumlller gelişir

Klinik Form Ayırıcı Tanıda

Duumlşuumlnuumllmesi Gereken Hastalıklar

Deri Şarbonu 1048707 Karbonkuumll

1048707 Erizipel

1048707 Seluumllit

1048707 Orf

1048707 Tularemi

1048707 Primer sifiliz şankırı

1048707 Tropikal uumllser

1048707 Nekrotizan yumuşak doku

enfeksiyonu (Oumlzellikle ağır deri

şarbonu klinik formu ile karışır)

İnhalasyon Şarbonu 1048707 Atipik pnoumlmoniler

1048707 Akut bakteriyel mediastenit

1048707 Aort anevrizma ruumlptuumlruuml

1048707 Suumlperior vena kava sendromu

1048707 Sarkoidoz

Klinik Form Ayırıcı Tanıda

Duumlşuumlnuumllmesi Gereken Hastalıklar

Gastrointestinal

Şarbon

Orofaringeal 1048707 Streptokok tonsillofarinjiti

1048707 Ludwig anjini

1048707 Vincent anjini

1048707 Parafaringeal apse

1048707 Derin boyun enfeksiyonları

Barsak 1048707 Akut gastroenteritler

1048707 Gıda zehirlenmeleri

1048707 Akut karın yapan nedenler

1048707 Nekrotizan ishaller

Şarbon Menenjiti 1048707 Subaraknoid kanama

1048707 Diğer hemorajik menenjit yapan

nedenler

Akciğer şarbonu B anthracis sporlarının inhalasyonu sonucu inhalasyon şarbonu gelişir İnhalasyon ile alveollere ulaşan sporlar alveoler makrofajlar tarafından fagosite edilir Mediastinal lenf duumlğuumlmlerine taşınır Bakteri orada ccediloğalır toksinlerini oluşturur Lenf duumlğuumlmlerinde hemorajik nekroz gelişir Hemorajik mediastinit ve bunu bakteriyemi takip eder Bazen sekonder pnoumlmoni gelişebilir

Semptomlar 2-5 guumln iccedilinde hafif ateş kırgınlık ve yorgunluk şikayetleri ile başlar

Başlangıccedil belirtileri hafiftir 2-3 guumln suumlrer Bunu akut hastalık belirtileri takip eder Hastanın ateşi yuumlkselir nabzı suumlratlenir oumlksuumlruumlk dispne ve siyanoz gelişir Dinlemekle akciğerlerde yaş raller duyulabilir Hastada toksemi şuur bulanıklığı ve koma gelişerek oumlluumlmle sonuccedillanır

Akciğer şarbonu hemorajik mediastinal lenfadenit ile karakterizedir Akciğer grafisinde mediastinal genişleme goumlruumlluumlr Mediasten goumllgesi homojen ve kenarları duumlzguumlnduumlr

Kuduz

Kuduz hastalığı genellikle kuduz viruumlsuumlnuumln ısırık yarasına

deride daha oumlnce mevcut olan kesiğe veya buumltuumlnluumlğuuml

bozulmuş deriye ya da mukoz membranlara temasıyla geccediler

Nadiren aeresoller yoluyla veya transplant dokusundan

bulaşabilir Kuduzun ev iccedili temas ile başkasına hastane bakım

personeline veya ccedilevresel yuumlzeylerden bulaştığına dair

herhangi bir veri yoktur

Gelişmekte olan uumllkelerde kuduz bulaşının kaynağı 90

oranında koumlpekler iken gelişmiş uumllkelerde ise vahşi hayvanlar

en oumlnemli kaynaktır

Kuduzrsquoda risk grupları

Kuduz enfeksiyonu iccedilin endemik boumllgede yaşayanlar doğa

ile teması sık olan kişiler avcılar gezginler mağaracılıkla

uğraşanlar hayvancılık ile uğraşanlar ccedilobanlar kasaplar

mezbaha ccedilalışanları veteriner hekimler veteriner sağlık

teknisyenleri koumlpek uumlretim merkezleri ve koumlpek

pansiyonlarında ccedilalışanlar geccedilici hayvan bakımevi ccedilalışanları

belediye hayvan toplama goumlrevlileri kamp yapanlar ve

hastaların yakınları riskli gruplardır

Klinik olarak hastalık beş doumlnemden oluşur

bull İnkuumlbasyon (1-2 guumln-1 yıl- ortalama 1-3 ay)

bull Prodrom

bull Akut noumlrolojik sendrom (80 ensefalit)-(2-7 guumln)

bull Koma

bull Oumlluumlm (Koma başlangıcından itibaren 2 hafta iccedilinde)

Diğer Zoonozlar

Tularemi- Avcılık ndash Tavşan vb kemiriciler

Lymme- Tarım ve hayvancılık- keneler

Toksoplazmozis- kedi

Kist hidatik- koumlpek

Giardiyazis

Amebiyozis

Leptospiroz-Weil Hast-fare vb maden-lağım

Batı Nil Humması

Bruselloz esas olarak hayvanların hastalığıdır Hastalık ccediloğunlukla

hayvanlardan insanlara kontamine suumlt ve suumlt uumlruumlnleri ile bulaşır

Hasta hayvanlarla temas ve diğer hayvansal uumlruumlnlerle de

bulaşabilir

Pek ccedilok hayvan tuumlruumlnde hastalık gelişebilir İnsanlardaki hastalık

sıklıkla hayvanlardaki

oumlzellikle ccediliftlik hayvanlarındaki hastalık ile ilişkilidir

Bruselloz

İnsanlara bulaş

1 insandan insana bulaş

2 kontamine ccedilevreden bulaş

3 meslek hastalığı olarak bulaş ve

4 gıda kaynaklı bulaş

başlıkları altında doumlrt grupta toplanabilir

Bruselloz

Mesleki bulaş

Bazı meslek gruplarında Brucella enfeksiyonuna yakalanma riski fazladır Hayvan ccediliftliklerinde oumlzellikle sığır koyun keccedili ve domuz ccediliftliklerinde ccedilalışanlar veterinerler suni doumllleme işi ile uğraşanlar enfekte hayvan ile temas olasılığı accedilısından yuumlksek risk gruplarıdır Hayvancılık yapan aile bireyleri hasta hayvan yavrularına bakan ccedilocuklar hayvansal gıda uumlretiminde ve hazırlanmasında ccedilalışanlar (kasaplar et paketi yapanlar suumlt ve suumlt uumlruumlnleri hazırlama işinde ccedilalışanlar) yuumln ve deri ile uğraşanlar bulaş riski taşıyan gruplardır Bu enfeksiyon kontamine materyal ile doğrudan temas yaralanma sonucu bulaş ya da tozların inhalasyonu ile de bulaşabilir Bakteri izolasyonu ile uğraşan laboratuarlarda ccedilalışan hekim ve teknisyenler de bulaş accedilısından oumlzel meslek gruplarıdır

Bruselloz

Brusellozrsquoda risk grupları Meslek hastalığı

bull Sığır besicileri ve suumlt hayvancılığı

yapan ccediliftliklerde ccedilalışanlar

bull Hayvan bakıcıları

bull Aile hayvancılığı yapanlar

bull Ccedilobanlar

bull Suumltccediluumller

bull Veterinerler

bull Mezbaha işccedilileri

bull Et paketleme işleminde ccedilalışanlar

bull Suumlt uumlruumlnleri işletmelerinde ccedilalışanlar

bull Deri ve yuumln işleri ile uğraşanlar

bull Foumltal buzağı serumu toplayanlar

bull Laboratuvar ccedilalışanları

Avcılar

Aile hayvancılığı yapılması durumunda

buumltuumln aile bireyleri

Pastoumlrize olmayan suumlt ve suumlt uumlruumlnlerini

tuumlketenler

Brusellozun hiperendemik olduğu boumllgeler

veya uumllkelere seyahat edenler

bull Akut bruselloz Hastalık semptomlarının suumlresi 8 haftadan az

ise hastalar bu grupta değerlendirilir Hastalar genellikle

bakteriyemiktir yuumlksek ateş ile beraber diğer sistemik semptomlar eşlik

eder

bull Subakut bruselloz Hastalık semptomlarının suumlresi 8-52 hafta

arasında olan hastalar subakut bruselloz olarak değerlendirilir

bull Kronik bruselloz Hastalık semptomlarının suumlresi 1 yıldan

daha uzun olan hastalar bu grupta değerlendirilir Hastalık

semptomları daha hafiftir Kan kuumlltuumlr pozitiflik oranı oldukccedila duumlşuumlktuumlr

bull Lokalize form Herhangi bir organ tutulumunda ise hastalık

fokal veya lokalize olarak tanımlanır Fokal hastalık akut formun

komplikasyonu olarak goumlruumllebileceği gibi kronik brusellozun klinik

tablosuna da eşlik edebilir

Brusellozrsquoda klinik

Brusellozrsquoda belirtiler Brusellozun başlangıccedil semptomları hastalığa oumlzguuml değildir Başlangıccedil doumlneminde

sıklıkla halsizlik baş ağrısı sırt ağrısı ateş terleme dikkat kaybı olabilir Hastalık ilerledikccedile gastrointestinal semptomlar karın ağrısı bulantı kusma sarılık ishal veveya kabızlık izlenebilir

Artralji hastaların 85rsquoinde izlenir Bazı hastalar ağızlarında garip tattan yakınırlar

Depresyon goumlruumllebilir ve bu semptom diğer semptomların ağırlığından bağımsızdır Somatik şikayetlerin fazlalığı ile karşılaştırıldığında fiziksel anormallikler daha nadirdir

Lenfadenopati 10-20 oranında goumlruumllebilir

Splenomegali veya hepatomegali olguların 20-30rsquounda vardır

Hastalar genellikle bruselloz tanısı konmadan oumlnce ateş nedeni ile nonspesifik antibiyotik tedavisi aldıkları iccedilin klinik tabloda farklılıklar goumlruumllmekte ve kan kuumlltuumlruumlnde bakteriyi izole etme oranı duumlşmektedir Oumlnceden antibiyotik kullanım oumlykuumlsuuml olmayan ve uzun suumlre antibiyotik verilmeden takip edilen hastalarda onduumllan ateş goumlruumllebilir

Brusellozrsquoda tanı

Bruselloz tanısı yalnızca klinik bulgularla konulamaz Klinik

bulgularla beraber bakteriyolojik ve serolojik testler

mutlaka yapılmalıdır Endemik boumllgelerde yaşayan ateş

hikayesi olan veya endemik boumllgeye seyahat hikayesi olan

hastalarda Brucella enfeksiyonu akla gelmelidir Hasta hikayesi

ccedilok iyi alınmalıdır Hastalara bu amaccedilla bazı temel sorular

mutlaka sorulmalıdır hastanın mesleği gıda tuumlketimi

hayvanlarla temas hikayesi endemik boumllgelere

seyahati olup olmadığı mutlaka araştırılmalıdır

Brusellozrsquoda tanı Brusellozlu hastalarda rutin kan değerlerinde oumlnemli

değişiklikler goumlzlenir fakat bunlar tanı koydurucu değildir Hastalarda kan sayımı idrar analizi karaciğer ve boumlbrek fonksiyonları ile ilgili biyokimyasal testler goumlzden geccedilirilmelidir

Brusellozun kesin tanısı bakterinin kandan veya diğer dokulardan izolasyonu ile konur Hastalardan kuumlltuumlr akut safhada ve ateşli doumlnemde antibiyotik verilmeden oumlnce alınmalıdır

Antibiyotik alan ve kuumlltuumlr negatifliği olan hastalarda serolojik testlerden yararlanılır

Brusellozrsquoda tanı Brusellozda kullanılan serolojik testler

Rose Bengal plak testi (RBT)

Standart tuumlp agluumltinasyon testi (SAT)

ELISA

Cooms testi

kompleman fiksasyon testleridir

Bu testlerden serolojik tanıda en yaygın kullanılan testler Standart tuumlp agluumltinasyon testi Cooms testi ve ELISA testidir Rose Bengal plak testi bir tarama testidir tanıda kullanılmaz

Brusellozrsquodan korunma

Bu enfeksiyonun yaygın olduğu Doğu Anadolu Guumlneydoğu

Anadolu ve İccedil Anadolursquoda aile hayvancılığının yaygın olarak

yapıldığı bilinmektedir Aile hayvancılığında buumltuumln aile

bireylerinin hayvanlarla yakın teması vardır Bu temasın

azaltılması kontamine materyaller ile bulaşın oumlnlenmesi bu

aile bireylerinin eğitilmesinin kolay olamayacağını

unutmadan eğitim ccedilalışmalarını suumlrduumlrmek gerekir Ayrıca

aile bireylerinin yaşam alanları ile hayvan barınaklarının

uygun şekilde yapılandırılması da diğer bir ccedilalışma alanıdır

Brusellozrsquodan korunma Hayvan bakıcıları ccedilobanlar mezbaha ccedilalışanları suumltccediluumller suni tohumlama

yapan teknisyenler ve veteriner hekimlerin enfekte hayvan dokuları deri

ve yuumlnleri gibi hayvansal materyallerle devamlı temas riski vardır Bu

meslek grupları bruselloz bulaşma yolları ve oumlnlemler hakkında devamlı

bilgilendirilmelidir Ayrıca mezbahaların uygun yapılandırılması

periyodik temizlik ve dezenfeksiyon işlemlerinin usulune uygun

yapılması ccedilevre temizliği ve kontamine atıkların usulune uygun

şekilde yok edilmesi iccedilin gerekli oumlnlemler alınmalıdır İster aile

hayvancılığında olsun ister ccediliftlik hayvancılığında kontamine hayvan

atıklarının yok edilmesi ccedilevre dezenfeksiyonu usulune uygun olarak

yapılmalıdır Ccediliftliklerde sanitasyon koşullarının standartlara uygunluğu

sağlanmalı ve kontrol edilmelidir

Brusellozrsquodan korunma Risk gruplarının kontamine materyal ile uğraşırken gerekli

hijyenik kurallara uymalarının sağlanması gerekir Potansiyel

olarak kontamine hayvansal materyaller ile temas durumunda

ccedilalışanlar uygun koruyucu giysiler giymelidirler Materyalin

oumlzelliğine goumlre su geccedilirmeyen eldiven yuumlz koruyucu

maske goumlz koruyucu goumlzluumlk su geccedilirmeyen oumlnluumlk

aerosol oluşturan bir iş ise respiratoumlr kullanılmalıdır İş bittikten

son eller mutlaka yıkanmalıdır Eğer vuumlcudun her hangi bir

yerine kontamine materyal bulaştı ise bol su ile yıkanmalı veya

hemen bol su ile banyo yapılmalıdır Goumlzlere herhangi bir materyal

sıccedilradığında yine konjunktivalar bol su ile yıkanmalıdır

Şarbon Şarbon ot yiyen hayvanlardan insanlara bulaşan bakteriyel

zoonotik bir enfeksiyon hastalığıdır Batı literatuumlruumlnde şarbon

hastalığı ldquomalignat pustule malignant charbuncle charbon

hematic anthrax bacterial anthrax splenic fever woolsortersrsquo

disease ragpickerrsquos diseaserdquo gibi isimlerle anılmıştır Tuumlrkccedile

kaynaklarda ise ldquoccediloban ccedilıbanı karakabarcıkrdquo gibi isimler

verilmiştir

Guumlnuumlmuumlzde ise batı literatuumlruumlnde ldquoanthraxrdquo Tuumlrkccedile kaynaklarda

ise ldquoşarbonrdquo olarak geccedilmektedir

Uumllkemizde şarbon hastalığı bildirimi zorunlu A grubu hastalıklar

arasında yer almaktadır

Şarbon

Hastalığın etkeni Bacillus grubu iccedilerisinde yer alan sporlu bir

basil olan Bacillus anthracisrsquodir

B anthracis Gram pozitif aerop veya fakuumlltatif anaerop endospor

oluşturan 12-10 μm uzunluğunda ve 05-25 μm kalınlığında

olabilen bir basildir

Risk grupları Hayvancılıkla uğraşanlar (Tarımsal alanda ailenin buumltuumln bireyleri hayvan bakımı

ile yakından ilgilenmektedir Bu nedenle hastalık kadın-erkek ccedilocuk olmak uumlzere her cinsiyet ve her yaş grubunda goumlruumllebilir)

Ccedilobanlar

Kasaplar

Mezbaha işccedilileri

Dericilikle uğraşanlar (ham deri toplayan taşıyan işleyen tabakhanelerde ccedilalışanlar gibi)

Veteriner hekimler

Enfeksiyonun endemik olduğu boumllgelerde oumllen hayvanların kesildiği veya yerleşim birimlerine yakın oumllen hayvanların goumlmuumllduumlğuuml yerlerde oynayan ccedilocuklar

Daha oumlnce hayvan kesim alanı olarak kullanılan veya dericilik yapılan boumllgelerin dekontamine edilmeden yerleşime accedilılması ile bu boumllgelerde yaşayan insanlar şarbon youmlnuumlnden risk gruplarını oluşturmaktadırlar

B anthracis sporları insan vuumlcuduna kaşıma ccedilizik kesik gibi kuumlccediluumlk

travmalarla deriden sporların inhalasyonu ile akciğerlere veya

enfekte etlerin yenilmesi ile gastrointestinal kanaldan girer

Sporlar makrofajlar tarafından fagosite edilir ve boumllgesel lenf

bezlerine taşınır Endospor makrofaj iccedilinde vejetatif hale

geccediler ve ccediloğalır B anthracisrsquoin hastalık patogenezinde rol

oynayan oumldem toksini ve oumllduumlruumlcuuml (letal) toksin olmak uumlzere

iki toksini vardır Vejetatif bakteri kapsuumll oluşturur ve

ekzotoksin uumlretir Kapsuumll fagositoz olayını ve opsonizasyonu

oumlnler Boumlylece enfeksiyonun başlamasında erken safhada

oumlnemli rol oynar

Dolaşımda bakteri sayısı 107-108ml ulaşınca ağır sepsis

klinik tablosu oluşur Şarbon sporlarının organizmaya giriş

kapısına goumlre uumlccedil klinik formda hastalık oluşur

1- Deri şarbonu

2- Akciğer şarbonu

3- Gastrointestinal şarbon

Bu yerleşim yerlerinden herhangi birinden lenfohematojen

yolla yayılım ile sepsis ve menenjit gibi ağır oumllduumlruumlcuuml klinik

tablolar gelişebilir Buumltuumln duumlnyada goumlruumllen insan

şarbonunun 95rsquoini deri şarbonu oluşturmaktadır

Deri şarbonu şarbon sporlarının kesik kaşıma veya sinek

ısırması gibi kuumlccediluumlk travmalarla deriye inokuumllasyonu ile oluşur

Sporların inokuumllasyonu ile deride kuumlccediluumlk papuumll şeklinde lezyon

ccedilıkıncaya kadar geccedilen suumlre genellikle 2-3 guumlnduumlr Vakaların

ccediloğunda inkuumlbasyon suumlresi 1-7 guumln arasında değişir

Ondokuz guumlne kadar uzayan inkuumlbasyon suumlresi bildirilmiştir

Hastalık inokuumllasyon yerinde kaşınma ve yanma ile başlar Kırmızı ufak

bir makuumll kabarır ve papuumll goumlruumlnuumlmuumlnuuml alır Bir-iki guumln iccedilinde

lezyon genişler uumlzerinde vezikuumll oluşur Vezikuumlluumln ortası ccediloumlkuumlk iccedili

sıvı ile doludur Bu lezyonun etrafı oumldemli ve eritemli bir alan ile

ccedilevrili olup ağrısızdır Birkaccedil guumln iccedilinde vezikuumll iccedilindeki sıvı bulanır

koyu bir renk alır Mavi-siyah renge doumlnuumlşuumlr Vezikuumll patlar ortada

keskin kenarlı ortası ccediloumlkuumlk siyah bir uumllser oluşur Bazen bu nekrozu

ccedilevreleyen oumldemli doku uumlzerinde kuumlccediluumlk vezikuumlller gelişir

Klinik Form Ayırıcı Tanıda

Duumlşuumlnuumllmesi Gereken Hastalıklar

Deri Şarbonu 1048707 Karbonkuumll

1048707 Erizipel

1048707 Seluumllit

1048707 Orf

1048707 Tularemi

1048707 Primer sifiliz şankırı

1048707 Tropikal uumllser

1048707 Nekrotizan yumuşak doku

enfeksiyonu (Oumlzellikle ağır deri

şarbonu klinik formu ile karışır)

İnhalasyon Şarbonu 1048707 Atipik pnoumlmoniler

1048707 Akut bakteriyel mediastenit

1048707 Aort anevrizma ruumlptuumlruuml

1048707 Suumlperior vena kava sendromu

1048707 Sarkoidoz

Klinik Form Ayırıcı Tanıda

Duumlşuumlnuumllmesi Gereken Hastalıklar

Gastrointestinal

Şarbon

Orofaringeal 1048707 Streptokok tonsillofarinjiti

1048707 Ludwig anjini

1048707 Vincent anjini

1048707 Parafaringeal apse

1048707 Derin boyun enfeksiyonları

Barsak 1048707 Akut gastroenteritler

1048707 Gıda zehirlenmeleri

1048707 Akut karın yapan nedenler

1048707 Nekrotizan ishaller

Şarbon Menenjiti 1048707 Subaraknoid kanama

1048707 Diğer hemorajik menenjit yapan

nedenler

Akciğer şarbonu B anthracis sporlarının inhalasyonu sonucu inhalasyon şarbonu gelişir İnhalasyon ile alveollere ulaşan sporlar alveoler makrofajlar tarafından fagosite edilir Mediastinal lenf duumlğuumlmlerine taşınır Bakteri orada ccediloğalır toksinlerini oluşturur Lenf duumlğuumlmlerinde hemorajik nekroz gelişir Hemorajik mediastinit ve bunu bakteriyemi takip eder Bazen sekonder pnoumlmoni gelişebilir

Semptomlar 2-5 guumln iccedilinde hafif ateş kırgınlık ve yorgunluk şikayetleri ile başlar

Başlangıccedil belirtileri hafiftir 2-3 guumln suumlrer Bunu akut hastalık belirtileri takip eder Hastanın ateşi yuumlkselir nabzı suumlratlenir oumlksuumlruumlk dispne ve siyanoz gelişir Dinlemekle akciğerlerde yaş raller duyulabilir Hastada toksemi şuur bulanıklığı ve koma gelişerek oumlluumlmle sonuccedillanır

Akciğer şarbonu hemorajik mediastinal lenfadenit ile karakterizedir Akciğer grafisinde mediastinal genişleme goumlruumlluumlr Mediasten goumllgesi homojen ve kenarları duumlzguumlnduumlr

Kuduz

Kuduz hastalığı genellikle kuduz viruumlsuumlnuumln ısırık yarasına

deride daha oumlnce mevcut olan kesiğe veya buumltuumlnluumlğuuml

bozulmuş deriye ya da mukoz membranlara temasıyla geccediler

Nadiren aeresoller yoluyla veya transplant dokusundan

bulaşabilir Kuduzun ev iccedili temas ile başkasına hastane bakım

personeline veya ccedilevresel yuumlzeylerden bulaştığına dair

herhangi bir veri yoktur

Gelişmekte olan uumllkelerde kuduz bulaşının kaynağı 90

oranında koumlpekler iken gelişmiş uumllkelerde ise vahşi hayvanlar

en oumlnemli kaynaktır

Kuduzrsquoda risk grupları

Kuduz enfeksiyonu iccedilin endemik boumllgede yaşayanlar doğa

ile teması sık olan kişiler avcılar gezginler mağaracılıkla

uğraşanlar hayvancılık ile uğraşanlar ccedilobanlar kasaplar

mezbaha ccedilalışanları veteriner hekimler veteriner sağlık

teknisyenleri koumlpek uumlretim merkezleri ve koumlpek

pansiyonlarında ccedilalışanlar geccedilici hayvan bakımevi ccedilalışanları

belediye hayvan toplama goumlrevlileri kamp yapanlar ve

hastaların yakınları riskli gruplardır

Klinik olarak hastalık beş doumlnemden oluşur

bull İnkuumlbasyon (1-2 guumln-1 yıl- ortalama 1-3 ay)

bull Prodrom

bull Akut noumlrolojik sendrom (80 ensefalit)-(2-7 guumln)

bull Koma

bull Oumlluumlm (Koma başlangıcından itibaren 2 hafta iccedilinde)

Diğer Zoonozlar

Tularemi- Avcılık ndash Tavşan vb kemiriciler

Lymme- Tarım ve hayvancılık- keneler

Toksoplazmozis- kedi

Kist hidatik- koumlpek

Giardiyazis

Amebiyozis

Leptospiroz-Weil Hast-fare vb maden-lağım

Batı Nil Humması

İnsanlara bulaş

1 insandan insana bulaş

2 kontamine ccedilevreden bulaş

3 meslek hastalığı olarak bulaş ve

4 gıda kaynaklı bulaş

başlıkları altında doumlrt grupta toplanabilir

Bruselloz

Mesleki bulaş

Bazı meslek gruplarında Brucella enfeksiyonuna yakalanma riski fazladır Hayvan ccediliftliklerinde oumlzellikle sığır koyun keccedili ve domuz ccediliftliklerinde ccedilalışanlar veterinerler suni doumllleme işi ile uğraşanlar enfekte hayvan ile temas olasılığı accedilısından yuumlksek risk gruplarıdır Hayvancılık yapan aile bireyleri hasta hayvan yavrularına bakan ccedilocuklar hayvansal gıda uumlretiminde ve hazırlanmasında ccedilalışanlar (kasaplar et paketi yapanlar suumlt ve suumlt uumlruumlnleri hazırlama işinde ccedilalışanlar) yuumln ve deri ile uğraşanlar bulaş riski taşıyan gruplardır Bu enfeksiyon kontamine materyal ile doğrudan temas yaralanma sonucu bulaş ya da tozların inhalasyonu ile de bulaşabilir Bakteri izolasyonu ile uğraşan laboratuarlarda ccedilalışan hekim ve teknisyenler de bulaş accedilısından oumlzel meslek gruplarıdır

Bruselloz

Brusellozrsquoda risk grupları Meslek hastalığı

bull Sığır besicileri ve suumlt hayvancılığı

yapan ccediliftliklerde ccedilalışanlar

bull Hayvan bakıcıları

bull Aile hayvancılığı yapanlar

bull Ccedilobanlar

bull Suumltccediluumller

bull Veterinerler

bull Mezbaha işccedilileri

bull Et paketleme işleminde ccedilalışanlar

bull Suumlt uumlruumlnleri işletmelerinde ccedilalışanlar

bull Deri ve yuumln işleri ile uğraşanlar

bull Foumltal buzağı serumu toplayanlar

bull Laboratuvar ccedilalışanları

Avcılar

Aile hayvancılığı yapılması durumunda

buumltuumln aile bireyleri

Pastoumlrize olmayan suumlt ve suumlt uumlruumlnlerini

tuumlketenler

Brusellozun hiperendemik olduğu boumllgeler

veya uumllkelere seyahat edenler

bull Akut bruselloz Hastalık semptomlarının suumlresi 8 haftadan az

ise hastalar bu grupta değerlendirilir Hastalar genellikle

bakteriyemiktir yuumlksek ateş ile beraber diğer sistemik semptomlar eşlik

eder

bull Subakut bruselloz Hastalık semptomlarının suumlresi 8-52 hafta

arasında olan hastalar subakut bruselloz olarak değerlendirilir

bull Kronik bruselloz Hastalık semptomlarının suumlresi 1 yıldan

daha uzun olan hastalar bu grupta değerlendirilir Hastalık

semptomları daha hafiftir Kan kuumlltuumlr pozitiflik oranı oldukccedila duumlşuumlktuumlr

bull Lokalize form Herhangi bir organ tutulumunda ise hastalık

fokal veya lokalize olarak tanımlanır Fokal hastalık akut formun

komplikasyonu olarak goumlruumllebileceği gibi kronik brusellozun klinik

tablosuna da eşlik edebilir

Brusellozrsquoda klinik

Brusellozrsquoda belirtiler Brusellozun başlangıccedil semptomları hastalığa oumlzguuml değildir Başlangıccedil doumlneminde

sıklıkla halsizlik baş ağrısı sırt ağrısı ateş terleme dikkat kaybı olabilir Hastalık ilerledikccedile gastrointestinal semptomlar karın ağrısı bulantı kusma sarılık ishal veveya kabızlık izlenebilir

Artralji hastaların 85rsquoinde izlenir Bazı hastalar ağızlarında garip tattan yakınırlar

Depresyon goumlruumllebilir ve bu semptom diğer semptomların ağırlığından bağımsızdır Somatik şikayetlerin fazlalığı ile karşılaştırıldığında fiziksel anormallikler daha nadirdir

Lenfadenopati 10-20 oranında goumlruumllebilir

Splenomegali veya hepatomegali olguların 20-30rsquounda vardır

Hastalar genellikle bruselloz tanısı konmadan oumlnce ateş nedeni ile nonspesifik antibiyotik tedavisi aldıkları iccedilin klinik tabloda farklılıklar goumlruumllmekte ve kan kuumlltuumlruumlnde bakteriyi izole etme oranı duumlşmektedir Oumlnceden antibiyotik kullanım oumlykuumlsuuml olmayan ve uzun suumlre antibiyotik verilmeden takip edilen hastalarda onduumllan ateş goumlruumllebilir

Brusellozrsquoda tanı

Bruselloz tanısı yalnızca klinik bulgularla konulamaz Klinik

bulgularla beraber bakteriyolojik ve serolojik testler

mutlaka yapılmalıdır Endemik boumllgelerde yaşayan ateş

hikayesi olan veya endemik boumllgeye seyahat hikayesi olan

hastalarda Brucella enfeksiyonu akla gelmelidir Hasta hikayesi

ccedilok iyi alınmalıdır Hastalara bu amaccedilla bazı temel sorular

mutlaka sorulmalıdır hastanın mesleği gıda tuumlketimi

hayvanlarla temas hikayesi endemik boumllgelere

seyahati olup olmadığı mutlaka araştırılmalıdır

Brusellozrsquoda tanı Brusellozlu hastalarda rutin kan değerlerinde oumlnemli

değişiklikler goumlzlenir fakat bunlar tanı koydurucu değildir Hastalarda kan sayımı idrar analizi karaciğer ve boumlbrek fonksiyonları ile ilgili biyokimyasal testler goumlzden geccedilirilmelidir

Brusellozun kesin tanısı bakterinin kandan veya diğer dokulardan izolasyonu ile konur Hastalardan kuumlltuumlr akut safhada ve ateşli doumlnemde antibiyotik verilmeden oumlnce alınmalıdır

Antibiyotik alan ve kuumlltuumlr negatifliği olan hastalarda serolojik testlerden yararlanılır

Brusellozrsquoda tanı Brusellozda kullanılan serolojik testler

Rose Bengal plak testi (RBT)

Standart tuumlp agluumltinasyon testi (SAT)

ELISA

Cooms testi

kompleman fiksasyon testleridir

Bu testlerden serolojik tanıda en yaygın kullanılan testler Standart tuumlp agluumltinasyon testi Cooms testi ve ELISA testidir Rose Bengal plak testi bir tarama testidir tanıda kullanılmaz

Brusellozrsquodan korunma

Bu enfeksiyonun yaygın olduğu Doğu Anadolu Guumlneydoğu

Anadolu ve İccedil Anadolursquoda aile hayvancılığının yaygın olarak

yapıldığı bilinmektedir Aile hayvancılığında buumltuumln aile

bireylerinin hayvanlarla yakın teması vardır Bu temasın

azaltılması kontamine materyaller ile bulaşın oumlnlenmesi bu

aile bireylerinin eğitilmesinin kolay olamayacağını

unutmadan eğitim ccedilalışmalarını suumlrduumlrmek gerekir Ayrıca

aile bireylerinin yaşam alanları ile hayvan barınaklarının

uygun şekilde yapılandırılması da diğer bir ccedilalışma alanıdır

Brusellozrsquodan korunma Hayvan bakıcıları ccedilobanlar mezbaha ccedilalışanları suumltccediluumller suni tohumlama

yapan teknisyenler ve veteriner hekimlerin enfekte hayvan dokuları deri

ve yuumlnleri gibi hayvansal materyallerle devamlı temas riski vardır Bu

meslek grupları bruselloz bulaşma yolları ve oumlnlemler hakkında devamlı

bilgilendirilmelidir Ayrıca mezbahaların uygun yapılandırılması

periyodik temizlik ve dezenfeksiyon işlemlerinin usulune uygun

yapılması ccedilevre temizliği ve kontamine atıkların usulune uygun

şekilde yok edilmesi iccedilin gerekli oumlnlemler alınmalıdır İster aile

hayvancılığında olsun ister ccediliftlik hayvancılığında kontamine hayvan

atıklarının yok edilmesi ccedilevre dezenfeksiyonu usulune uygun olarak

yapılmalıdır Ccediliftliklerde sanitasyon koşullarının standartlara uygunluğu

sağlanmalı ve kontrol edilmelidir

Brusellozrsquodan korunma Risk gruplarının kontamine materyal ile uğraşırken gerekli

hijyenik kurallara uymalarının sağlanması gerekir Potansiyel

olarak kontamine hayvansal materyaller ile temas durumunda

ccedilalışanlar uygun koruyucu giysiler giymelidirler Materyalin

oumlzelliğine goumlre su geccedilirmeyen eldiven yuumlz koruyucu

maske goumlz koruyucu goumlzluumlk su geccedilirmeyen oumlnluumlk

aerosol oluşturan bir iş ise respiratoumlr kullanılmalıdır İş bittikten

son eller mutlaka yıkanmalıdır Eğer vuumlcudun her hangi bir

yerine kontamine materyal bulaştı ise bol su ile yıkanmalı veya

hemen bol su ile banyo yapılmalıdır Goumlzlere herhangi bir materyal

sıccedilradığında yine konjunktivalar bol su ile yıkanmalıdır

Şarbon Şarbon ot yiyen hayvanlardan insanlara bulaşan bakteriyel

zoonotik bir enfeksiyon hastalığıdır Batı literatuumlruumlnde şarbon

hastalığı ldquomalignat pustule malignant charbuncle charbon

hematic anthrax bacterial anthrax splenic fever woolsortersrsquo

disease ragpickerrsquos diseaserdquo gibi isimlerle anılmıştır Tuumlrkccedile

kaynaklarda ise ldquoccediloban ccedilıbanı karakabarcıkrdquo gibi isimler

verilmiştir

Guumlnuumlmuumlzde ise batı literatuumlruumlnde ldquoanthraxrdquo Tuumlrkccedile kaynaklarda

ise ldquoşarbonrdquo olarak geccedilmektedir

Uumllkemizde şarbon hastalığı bildirimi zorunlu A grubu hastalıklar

arasında yer almaktadır

Şarbon

Hastalığın etkeni Bacillus grubu iccedilerisinde yer alan sporlu bir

basil olan Bacillus anthracisrsquodir

B anthracis Gram pozitif aerop veya fakuumlltatif anaerop endospor

oluşturan 12-10 μm uzunluğunda ve 05-25 μm kalınlığında

olabilen bir basildir

Risk grupları Hayvancılıkla uğraşanlar (Tarımsal alanda ailenin buumltuumln bireyleri hayvan bakımı

ile yakından ilgilenmektedir Bu nedenle hastalık kadın-erkek ccedilocuk olmak uumlzere her cinsiyet ve her yaş grubunda goumlruumllebilir)

Ccedilobanlar

Kasaplar

Mezbaha işccedilileri

Dericilikle uğraşanlar (ham deri toplayan taşıyan işleyen tabakhanelerde ccedilalışanlar gibi)

Veteriner hekimler

Enfeksiyonun endemik olduğu boumllgelerde oumllen hayvanların kesildiği veya yerleşim birimlerine yakın oumllen hayvanların goumlmuumllduumlğuuml yerlerde oynayan ccedilocuklar

Daha oumlnce hayvan kesim alanı olarak kullanılan veya dericilik yapılan boumllgelerin dekontamine edilmeden yerleşime accedilılması ile bu boumllgelerde yaşayan insanlar şarbon youmlnuumlnden risk gruplarını oluşturmaktadırlar

B anthracis sporları insan vuumlcuduna kaşıma ccedilizik kesik gibi kuumlccediluumlk

travmalarla deriden sporların inhalasyonu ile akciğerlere veya

enfekte etlerin yenilmesi ile gastrointestinal kanaldan girer

Sporlar makrofajlar tarafından fagosite edilir ve boumllgesel lenf

bezlerine taşınır Endospor makrofaj iccedilinde vejetatif hale

geccediler ve ccediloğalır B anthracisrsquoin hastalık patogenezinde rol

oynayan oumldem toksini ve oumllduumlruumlcuuml (letal) toksin olmak uumlzere

iki toksini vardır Vejetatif bakteri kapsuumll oluşturur ve

ekzotoksin uumlretir Kapsuumll fagositoz olayını ve opsonizasyonu

oumlnler Boumlylece enfeksiyonun başlamasında erken safhada

oumlnemli rol oynar

Dolaşımda bakteri sayısı 107-108ml ulaşınca ağır sepsis

klinik tablosu oluşur Şarbon sporlarının organizmaya giriş

kapısına goumlre uumlccedil klinik formda hastalık oluşur

1- Deri şarbonu

2- Akciğer şarbonu

3- Gastrointestinal şarbon

Bu yerleşim yerlerinden herhangi birinden lenfohematojen

yolla yayılım ile sepsis ve menenjit gibi ağır oumllduumlruumlcuuml klinik

tablolar gelişebilir Buumltuumln duumlnyada goumlruumllen insan

şarbonunun 95rsquoini deri şarbonu oluşturmaktadır

Deri şarbonu şarbon sporlarının kesik kaşıma veya sinek

ısırması gibi kuumlccediluumlk travmalarla deriye inokuumllasyonu ile oluşur

Sporların inokuumllasyonu ile deride kuumlccediluumlk papuumll şeklinde lezyon

ccedilıkıncaya kadar geccedilen suumlre genellikle 2-3 guumlnduumlr Vakaların

ccediloğunda inkuumlbasyon suumlresi 1-7 guumln arasında değişir

Ondokuz guumlne kadar uzayan inkuumlbasyon suumlresi bildirilmiştir

Hastalık inokuumllasyon yerinde kaşınma ve yanma ile başlar Kırmızı ufak

bir makuumll kabarır ve papuumll goumlruumlnuumlmuumlnuuml alır Bir-iki guumln iccedilinde

lezyon genişler uumlzerinde vezikuumll oluşur Vezikuumlluumln ortası ccediloumlkuumlk iccedili

sıvı ile doludur Bu lezyonun etrafı oumldemli ve eritemli bir alan ile

ccedilevrili olup ağrısızdır Birkaccedil guumln iccedilinde vezikuumll iccedilindeki sıvı bulanır

koyu bir renk alır Mavi-siyah renge doumlnuumlşuumlr Vezikuumll patlar ortada

keskin kenarlı ortası ccediloumlkuumlk siyah bir uumllser oluşur Bazen bu nekrozu

ccedilevreleyen oumldemli doku uumlzerinde kuumlccediluumlk vezikuumlller gelişir

Klinik Form Ayırıcı Tanıda

Duumlşuumlnuumllmesi Gereken Hastalıklar

Deri Şarbonu 1048707 Karbonkuumll

1048707 Erizipel

1048707 Seluumllit

1048707 Orf

1048707 Tularemi

1048707 Primer sifiliz şankırı

1048707 Tropikal uumllser

1048707 Nekrotizan yumuşak doku

enfeksiyonu (Oumlzellikle ağır deri

şarbonu klinik formu ile karışır)

İnhalasyon Şarbonu 1048707 Atipik pnoumlmoniler

1048707 Akut bakteriyel mediastenit

1048707 Aort anevrizma ruumlptuumlruuml

1048707 Suumlperior vena kava sendromu

1048707 Sarkoidoz

Klinik Form Ayırıcı Tanıda

Duumlşuumlnuumllmesi Gereken Hastalıklar

Gastrointestinal

Şarbon

Orofaringeal 1048707 Streptokok tonsillofarinjiti

1048707 Ludwig anjini

1048707 Vincent anjini

1048707 Parafaringeal apse

1048707 Derin boyun enfeksiyonları

Barsak 1048707 Akut gastroenteritler

1048707 Gıda zehirlenmeleri

1048707 Akut karın yapan nedenler

1048707 Nekrotizan ishaller

Şarbon Menenjiti 1048707 Subaraknoid kanama

1048707 Diğer hemorajik menenjit yapan

nedenler

Akciğer şarbonu B anthracis sporlarının inhalasyonu sonucu inhalasyon şarbonu gelişir İnhalasyon ile alveollere ulaşan sporlar alveoler makrofajlar tarafından fagosite edilir Mediastinal lenf duumlğuumlmlerine taşınır Bakteri orada ccediloğalır toksinlerini oluşturur Lenf duumlğuumlmlerinde hemorajik nekroz gelişir Hemorajik mediastinit ve bunu bakteriyemi takip eder Bazen sekonder pnoumlmoni gelişebilir

Semptomlar 2-5 guumln iccedilinde hafif ateş kırgınlık ve yorgunluk şikayetleri ile başlar

Başlangıccedil belirtileri hafiftir 2-3 guumln suumlrer Bunu akut hastalık belirtileri takip eder Hastanın ateşi yuumlkselir nabzı suumlratlenir oumlksuumlruumlk dispne ve siyanoz gelişir Dinlemekle akciğerlerde yaş raller duyulabilir Hastada toksemi şuur bulanıklığı ve koma gelişerek oumlluumlmle sonuccedillanır

Akciğer şarbonu hemorajik mediastinal lenfadenit ile karakterizedir Akciğer grafisinde mediastinal genişleme goumlruumlluumlr Mediasten goumllgesi homojen ve kenarları duumlzguumlnduumlr

Kuduz

Kuduz hastalığı genellikle kuduz viruumlsuumlnuumln ısırık yarasına

deride daha oumlnce mevcut olan kesiğe veya buumltuumlnluumlğuuml

bozulmuş deriye ya da mukoz membranlara temasıyla geccediler

Nadiren aeresoller yoluyla veya transplant dokusundan

bulaşabilir Kuduzun ev iccedili temas ile başkasına hastane bakım

personeline veya ccedilevresel yuumlzeylerden bulaştığına dair

herhangi bir veri yoktur

Gelişmekte olan uumllkelerde kuduz bulaşının kaynağı 90

oranında koumlpekler iken gelişmiş uumllkelerde ise vahşi hayvanlar

en oumlnemli kaynaktır

Kuduzrsquoda risk grupları

Kuduz enfeksiyonu iccedilin endemik boumllgede yaşayanlar doğa

ile teması sık olan kişiler avcılar gezginler mağaracılıkla

uğraşanlar hayvancılık ile uğraşanlar ccedilobanlar kasaplar

mezbaha ccedilalışanları veteriner hekimler veteriner sağlık

teknisyenleri koumlpek uumlretim merkezleri ve koumlpek

pansiyonlarında ccedilalışanlar geccedilici hayvan bakımevi ccedilalışanları

belediye hayvan toplama goumlrevlileri kamp yapanlar ve

hastaların yakınları riskli gruplardır

Klinik olarak hastalık beş doumlnemden oluşur

bull İnkuumlbasyon (1-2 guumln-1 yıl- ortalama 1-3 ay)

bull Prodrom

bull Akut noumlrolojik sendrom (80 ensefalit)-(2-7 guumln)

bull Koma

bull Oumlluumlm (Koma başlangıcından itibaren 2 hafta iccedilinde)

Diğer Zoonozlar

Tularemi- Avcılık ndash Tavşan vb kemiriciler

Lymme- Tarım ve hayvancılık- keneler

Toksoplazmozis- kedi

Kist hidatik- koumlpek

Giardiyazis

Amebiyozis

Leptospiroz-Weil Hast-fare vb maden-lağım

Batı Nil Humması

Mesleki bulaş

Bazı meslek gruplarında Brucella enfeksiyonuna yakalanma riski fazladır Hayvan ccediliftliklerinde oumlzellikle sığır koyun keccedili ve domuz ccediliftliklerinde ccedilalışanlar veterinerler suni doumllleme işi ile uğraşanlar enfekte hayvan ile temas olasılığı accedilısından yuumlksek risk gruplarıdır Hayvancılık yapan aile bireyleri hasta hayvan yavrularına bakan ccedilocuklar hayvansal gıda uumlretiminde ve hazırlanmasında ccedilalışanlar (kasaplar et paketi yapanlar suumlt ve suumlt uumlruumlnleri hazırlama işinde ccedilalışanlar) yuumln ve deri ile uğraşanlar bulaş riski taşıyan gruplardır Bu enfeksiyon kontamine materyal ile doğrudan temas yaralanma sonucu bulaş ya da tozların inhalasyonu ile de bulaşabilir Bakteri izolasyonu ile uğraşan laboratuarlarda ccedilalışan hekim ve teknisyenler de bulaş accedilısından oumlzel meslek gruplarıdır

Bruselloz

Brusellozrsquoda risk grupları Meslek hastalığı

bull Sığır besicileri ve suumlt hayvancılığı

yapan ccediliftliklerde ccedilalışanlar

bull Hayvan bakıcıları

bull Aile hayvancılığı yapanlar

bull Ccedilobanlar

bull Suumltccediluumller

bull Veterinerler

bull Mezbaha işccedilileri

bull Et paketleme işleminde ccedilalışanlar

bull Suumlt uumlruumlnleri işletmelerinde ccedilalışanlar

bull Deri ve yuumln işleri ile uğraşanlar

bull Foumltal buzağı serumu toplayanlar

bull Laboratuvar ccedilalışanları

Avcılar

Aile hayvancılığı yapılması durumunda

buumltuumln aile bireyleri

Pastoumlrize olmayan suumlt ve suumlt uumlruumlnlerini

tuumlketenler

Brusellozun hiperendemik olduğu boumllgeler

veya uumllkelere seyahat edenler

bull Akut bruselloz Hastalık semptomlarının suumlresi 8 haftadan az

ise hastalar bu grupta değerlendirilir Hastalar genellikle

bakteriyemiktir yuumlksek ateş ile beraber diğer sistemik semptomlar eşlik

eder

bull Subakut bruselloz Hastalık semptomlarının suumlresi 8-52 hafta

arasında olan hastalar subakut bruselloz olarak değerlendirilir

bull Kronik bruselloz Hastalık semptomlarının suumlresi 1 yıldan

daha uzun olan hastalar bu grupta değerlendirilir Hastalık

semptomları daha hafiftir Kan kuumlltuumlr pozitiflik oranı oldukccedila duumlşuumlktuumlr

bull Lokalize form Herhangi bir organ tutulumunda ise hastalık

fokal veya lokalize olarak tanımlanır Fokal hastalık akut formun

komplikasyonu olarak goumlruumllebileceği gibi kronik brusellozun klinik

tablosuna da eşlik edebilir

Brusellozrsquoda klinik

Brusellozrsquoda belirtiler Brusellozun başlangıccedil semptomları hastalığa oumlzguuml değildir Başlangıccedil doumlneminde

sıklıkla halsizlik baş ağrısı sırt ağrısı ateş terleme dikkat kaybı olabilir Hastalık ilerledikccedile gastrointestinal semptomlar karın ağrısı bulantı kusma sarılık ishal veveya kabızlık izlenebilir

Artralji hastaların 85rsquoinde izlenir Bazı hastalar ağızlarında garip tattan yakınırlar

Depresyon goumlruumllebilir ve bu semptom diğer semptomların ağırlığından bağımsızdır Somatik şikayetlerin fazlalığı ile karşılaştırıldığında fiziksel anormallikler daha nadirdir

Lenfadenopati 10-20 oranında goumlruumllebilir

Splenomegali veya hepatomegali olguların 20-30rsquounda vardır

Hastalar genellikle bruselloz tanısı konmadan oumlnce ateş nedeni ile nonspesifik antibiyotik tedavisi aldıkları iccedilin klinik tabloda farklılıklar goumlruumllmekte ve kan kuumlltuumlruumlnde bakteriyi izole etme oranı duumlşmektedir Oumlnceden antibiyotik kullanım oumlykuumlsuuml olmayan ve uzun suumlre antibiyotik verilmeden takip edilen hastalarda onduumllan ateş goumlruumllebilir

Brusellozrsquoda tanı

Bruselloz tanısı yalnızca klinik bulgularla konulamaz Klinik

bulgularla beraber bakteriyolojik ve serolojik testler

mutlaka yapılmalıdır Endemik boumllgelerde yaşayan ateş

hikayesi olan veya endemik boumllgeye seyahat hikayesi olan

hastalarda Brucella enfeksiyonu akla gelmelidir Hasta hikayesi

ccedilok iyi alınmalıdır Hastalara bu amaccedilla bazı temel sorular

mutlaka sorulmalıdır hastanın mesleği gıda tuumlketimi

hayvanlarla temas hikayesi endemik boumllgelere

seyahati olup olmadığı mutlaka araştırılmalıdır

Brusellozrsquoda tanı Brusellozlu hastalarda rutin kan değerlerinde oumlnemli

değişiklikler goumlzlenir fakat bunlar tanı koydurucu değildir Hastalarda kan sayımı idrar analizi karaciğer ve boumlbrek fonksiyonları ile ilgili biyokimyasal testler goumlzden geccedilirilmelidir

Brusellozun kesin tanısı bakterinin kandan veya diğer dokulardan izolasyonu ile konur Hastalardan kuumlltuumlr akut safhada ve ateşli doumlnemde antibiyotik verilmeden oumlnce alınmalıdır

Antibiyotik alan ve kuumlltuumlr negatifliği olan hastalarda serolojik testlerden yararlanılır

Brusellozrsquoda tanı Brusellozda kullanılan serolojik testler

Rose Bengal plak testi (RBT)

Standart tuumlp agluumltinasyon testi (SAT)

ELISA

Cooms testi

kompleman fiksasyon testleridir

Bu testlerden serolojik tanıda en yaygın kullanılan testler Standart tuumlp agluumltinasyon testi Cooms testi ve ELISA testidir Rose Bengal plak testi bir tarama testidir tanıda kullanılmaz

Brusellozrsquodan korunma

Bu enfeksiyonun yaygın olduğu Doğu Anadolu Guumlneydoğu

Anadolu ve İccedil Anadolursquoda aile hayvancılığının yaygın olarak

yapıldığı bilinmektedir Aile hayvancılığında buumltuumln aile

bireylerinin hayvanlarla yakın teması vardır Bu temasın

azaltılması kontamine materyaller ile bulaşın oumlnlenmesi bu

aile bireylerinin eğitilmesinin kolay olamayacağını

unutmadan eğitim ccedilalışmalarını suumlrduumlrmek gerekir Ayrıca

aile bireylerinin yaşam alanları ile hayvan barınaklarının

uygun şekilde yapılandırılması da diğer bir ccedilalışma alanıdır

Brusellozrsquodan korunma Hayvan bakıcıları ccedilobanlar mezbaha ccedilalışanları suumltccediluumller suni tohumlama

yapan teknisyenler ve veteriner hekimlerin enfekte hayvan dokuları deri

ve yuumlnleri gibi hayvansal materyallerle devamlı temas riski vardır Bu

meslek grupları bruselloz bulaşma yolları ve oumlnlemler hakkında devamlı

bilgilendirilmelidir Ayrıca mezbahaların uygun yapılandırılması

periyodik temizlik ve dezenfeksiyon işlemlerinin usulune uygun

yapılması ccedilevre temizliği ve kontamine atıkların usulune uygun

şekilde yok edilmesi iccedilin gerekli oumlnlemler alınmalıdır İster aile

hayvancılığında olsun ister ccediliftlik hayvancılığında kontamine hayvan

atıklarının yok edilmesi ccedilevre dezenfeksiyonu usulune uygun olarak

yapılmalıdır Ccediliftliklerde sanitasyon koşullarının standartlara uygunluğu

sağlanmalı ve kontrol edilmelidir

Brusellozrsquodan korunma Risk gruplarının kontamine materyal ile uğraşırken gerekli

hijyenik kurallara uymalarının sağlanması gerekir Potansiyel

olarak kontamine hayvansal materyaller ile temas durumunda

ccedilalışanlar uygun koruyucu giysiler giymelidirler Materyalin

oumlzelliğine goumlre su geccedilirmeyen eldiven yuumlz koruyucu

maske goumlz koruyucu goumlzluumlk su geccedilirmeyen oumlnluumlk

aerosol oluşturan bir iş ise respiratoumlr kullanılmalıdır İş bittikten

son eller mutlaka yıkanmalıdır Eğer vuumlcudun her hangi bir

yerine kontamine materyal bulaştı ise bol su ile yıkanmalı veya

hemen bol su ile banyo yapılmalıdır Goumlzlere herhangi bir materyal

sıccedilradığında yine konjunktivalar bol su ile yıkanmalıdır

Şarbon Şarbon ot yiyen hayvanlardan insanlara bulaşan bakteriyel

zoonotik bir enfeksiyon hastalığıdır Batı literatuumlruumlnde şarbon

hastalığı ldquomalignat pustule malignant charbuncle charbon

hematic anthrax bacterial anthrax splenic fever woolsortersrsquo

disease ragpickerrsquos diseaserdquo gibi isimlerle anılmıştır Tuumlrkccedile

kaynaklarda ise ldquoccediloban ccedilıbanı karakabarcıkrdquo gibi isimler

verilmiştir

Guumlnuumlmuumlzde ise batı literatuumlruumlnde ldquoanthraxrdquo Tuumlrkccedile kaynaklarda

ise ldquoşarbonrdquo olarak geccedilmektedir

Uumllkemizde şarbon hastalığı bildirimi zorunlu A grubu hastalıklar

arasında yer almaktadır

Şarbon

Hastalığın etkeni Bacillus grubu iccedilerisinde yer alan sporlu bir

basil olan Bacillus anthracisrsquodir

B anthracis Gram pozitif aerop veya fakuumlltatif anaerop endospor

oluşturan 12-10 μm uzunluğunda ve 05-25 μm kalınlığında

olabilen bir basildir

Risk grupları Hayvancılıkla uğraşanlar (Tarımsal alanda ailenin buumltuumln bireyleri hayvan bakımı

ile yakından ilgilenmektedir Bu nedenle hastalık kadın-erkek ccedilocuk olmak uumlzere her cinsiyet ve her yaş grubunda goumlruumllebilir)

Ccedilobanlar

Kasaplar

Mezbaha işccedilileri

Dericilikle uğraşanlar (ham deri toplayan taşıyan işleyen tabakhanelerde ccedilalışanlar gibi)

Veteriner hekimler

Enfeksiyonun endemik olduğu boumllgelerde oumllen hayvanların kesildiği veya yerleşim birimlerine yakın oumllen hayvanların goumlmuumllduumlğuuml yerlerde oynayan ccedilocuklar

Daha oumlnce hayvan kesim alanı olarak kullanılan veya dericilik yapılan boumllgelerin dekontamine edilmeden yerleşime accedilılması ile bu boumllgelerde yaşayan insanlar şarbon youmlnuumlnden risk gruplarını oluşturmaktadırlar

B anthracis sporları insan vuumlcuduna kaşıma ccedilizik kesik gibi kuumlccediluumlk

travmalarla deriden sporların inhalasyonu ile akciğerlere veya

enfekte etlerin yenilmesi ile gastrointestinal kanaldan girer

Sporlar makrofajlar tarafından fagosite edilir ve boumllgesel lenf

bezlerine taşınır Endospor makrofaj iccedilinde vejetatif hale

geccediler ve ccediloğalır B anthracisrsquoin hastalık patogenezinde rol

oynayan oumldem toksini ve oumllduumlruumlcuuml (letal) toksin olmak uumlzere

iki toksini vardır Vejetatif bakteri kapsuumll oluşturur ve

ekzotoksin uumlretir Kapsuumll fagositoz olayını ve opsonizasyonu

oumlnler Boumlylece enfeksiyonun başlamasında erken safhada

oumlnemli rol oynar

Dolaşımda bakteri sayısı 107-108ml ulaşınca ağır sepsis

klinik tablosu oluşur Şarbon sporlarının organizmaya giriş

kapısına goumlre uumlccedil klinik formda hastalık oluşur

1- Deri şarbonu

2- Akciğer şarbonu

3- Gastrointestinal şarbon

Bu yerleşim yerlerinden herhangi birinden lenfohematojen

yolla yayılım ile sepsis ve menenjit gibi ağır oumllduumlruumlcuuml klinik

tablolar gelişebilir Buumltuumln duumlnyada goumlruumllen insan

şarbonunun 95rsquoini deri şarbonu oluşturmaktadır

Deri şarbonu şarbon sporlarının kesik kaşıma veya sinek

ısırması gibi kuumlccediluumlk travmalarla deriye inokuumllasyonu ile oluşur

Sporların inokuumllasyonu ile deride kuumlccediluumlk papuumll şeklinde lezyon

ccedilıkıncaya kadar geccedilen suumlre genellikle 2-3 guumlnduumlr Vakaların

ccediloğunda inkuumlbasyon suumlresi 1-7 guumln arasında değişir

Ondokuz guumlne kadar uzayan inkuumlbasyon suumlresi bildirilmiştir

Hastalık inokuumllasyon yerinde kaşınma ve yanma ile başlar Kırmızı ufak

bir makuumll kabarır ve papuumll goumlruumlnuumlmuumlnuuml alır Bir-iki guumln iccedilinde

lezyon genişler uumlzerinde vezikuumll oluşur Vezikuumlluumln ortası ccediloumlkuumlk iccedili

sıvı ile doludur Bu lezyonun etrafı oumldemli ve eritemli bir alan ile

ccedilevrili olup ağrısızdır Birkaccedil guumln iccedilinde vezikuumll iccedilindeki sıvı bulanır

koyu bir renk alır Mavi-siyah renge doumlnuumlşuumlr Vezikuumll patlar ortada

keskin kenarlı ortası ccediloumlkuumlk siyah bir uumllser oluşur Bazen bu nekrozu

ccedilevreleyen oumldemli doku uumlzerinde kuumlccediluumlk vezikuumlller gelişir

Klinik Form Ayırıcı Tanıda

Duumlşuumlnuumllmesi Gereken Hastalıklar

Deri Şarbonu 1048707 Karbonkuumll

1048707 Erizipel

1048707 Seluumllit

1048707 Orf

1048707 Tularemi

1048707 Primer sifiliz şankırı

1048707 Tropikal uumllser

1048707 Nekrotizan yumuşak doku

enfeksiyonu (Oumlzellikle ağır deri

şarbonu klinik formu ile karışır)

İnhalasyon Şarbonu 1048707 Atipik pnoumlmoniler

1048707 Akut bakteriyel mediastenit

1048707 Aort anevrizma ruumlptuumlruuml

1048707 Suumlperior vena kava sendromu

1048707 Sarkoidoz

Klinik Form Ayırıcı Tanıda

Duumlşuumlnuumllmesi Gereken Hastalıklar

Gastrointestinal

Şarbon

Orofaringeal 1048707 Streptokok tonsillofarinjiti

1048707 Ludwig anjini

1048707 Vincent anjini

1048707 Parafaringeal apse

1048707 Derin boyun enfeksiyonları

Barsak 1048707 Akut gastroenteritler

1048707 Gıda zehirlenmeleri

1048707 Akut karın yapan nedenler

1048707 Nekrotizan ishaller

Şarbon Menenjiti 1048707 Subaraknoid kanama

1048707 Diğer hemorajik menenjit yapan

nedenler

Akciğer şarbonu B anthracis sporlarının inhalasyonu sonucu inhalasyon şarbonu gelişir İnhalasyon ile alveollere ulaşan sporlar alveoler makrofajlar tarafından fagosite edilir Mediastinal lenf duumlğuumlmlerine taşınır Bakteri orada ccediloğalır toksinlerini oluşturur Lenf duumlğuumlmlerinde hemorajik nekroz gelişir Hemorajik mediastinit ve bunu bakteriyemi takip eder Bazen sekonder pnoumlmoni gelişebilir

Semptomlar 2-5 guumln iccedilinde hafif ateş kırgınlık ve yorgunluk şikayetleri ile başlar

Başlangıccedil belirtileri hafiftir 2-3 guumln suumlrer Bunu akut hastalık belirtileri takip eder Hastanın ateşi yuumlkselir nabzı suumlratlenir oumlksuumlruumlk dispne ve siyanoz gelişir Dinlemekle akciğerlerde yaş raller duyulabilir Hastada toksemi şuur bulanıklığı ve koma gelişerek oumlluumlmle sonuccedillanır

Akciğer şarbonu hemorajik mediastinal lenfadenit ile karakterizedir Akciğer grafisinde mediastinal genişleme goumlruumlluumlr Mediasten goumllgesi homojen ve kenarları duumlzguumlnduumlr

Kuduz

Kuduz hastalığı genellikle kuduz viruumlsuumlnuumln ısırık yarasına

deride daha oumlnce mevcut olan kesiğe veya buumltuumlnluumlğuuml

bozulmuş deriye ya da mukoz membranlara temasıyla geccediler

Nadiren aeresoller yoluyla veya transplant dokusundan

bulaşabilir Kuduzun ev iccedili temas ile başkasına hastane bakım

personeline veya ccedilevresel yuumlzeylerden bulaştığına dair

herhangi bir veri yoktur

Gelişmekte olan uumllkelerde kuduz bulaşının kaynağı 90

oranında koumlpekler iken gelişmiş uumllkelerde ise vahşi hayvanlar

en oumlnemli kaynaktır

Kuduzrsquoda risk grupları

Kuduz enfeksiyonu iccedilin endemik boumllgede yaşayanlar doğa

ile teması sık olan kişiler avcılar gezginler mağaracılıkla

uğraşanlar hayvancılık ile uğraşanlar ccedilobanlar kasaplar

mezbaha ccedilalışanları veteriner hekimler veteriner sağlık

teknisyenleri koumlpek uumlretim merkezleri ve koumlpek

pansiyonlarında ccedilalışanlar geccedilici hayvan bakımevi ccedilalışanları

belediye hayvan toplama goumlrevlileri kamp yapanlar ve

hastaların yakınları riskli gruplardır

Klinik olarak hastalık beş doumlnemden oluşur

bull İnkuumlbasyon (1-2 guumln-1 yıl- ortalama 1-3 ay)

bull Prodrom

bull Akut noumlrolojik sendrom (80 ensefalit)-(2-7 guumln)

bull Koma

bull Oumlluumlm (Koma başlangıcından itibaren 2 hafta iccedilinde)

Diğer Zoonozlar

Tularemi- Avcılık ndash Tavşan vb kemiriciler

Lymme- Tarım ve hayvancılık- keneler

Toksoplazmozis- kedi

Kist hidatik- koumlpek

Giardiyazis

Amebiyozis

Leptospiroz-Weil Hast-fare vb maden-lağım

Batı Nil Humması

Brusellozrsquoda risk grupları Meslek hastalığı

bull Sığır besicileri ve suumlt hayvancılığı

yapan ccediliftliklerde ccedilalışanlar

bull Hayvan bakıcıları

bull Aile hayvancılığı yapanlar

bull Ccedilobanlar

bull Suumltccediluumller

bull Veterinerler

bull Mezbaha işccedilileri

bull Et paketleme işleminde ccedilalışanlar

bull Suumlt uumlruumlnleri işletmelerinde ccedilalışanlar

bull Deri ve yuumln işleri ile uğraşanlar

bull Foumltal buzağı serumu toplayanlar

bull Laboratuvar ccedilalışanları

Avcılar

Aile hayvancılığı yapılması durumunda

buumltuumln aile bireyleri

Pastoumlrize olmayan suumlt ve suumlt uumlruumlnlerini

tuumlketenler

Brusellozun hiperendemik olduğu boumllgeler

veya uumllkelere seyahat edenler

bull Akut bruselloz Hastalık semptomlarının suumlresi 8 haftadan az

ise hastalar bu grupta değerlendirilir Hastalar genellikle

bakteriyemiktir yuumlksek ateş ile beraber diğer sistemik semptomlar eşlik

eder

bull Subakut bruselloz Hastalık semptomlarının suumlresi 8-52 hafta

arasında olan hastalar subakut bruselloz olarak değerlendirilir

bull Kronik bruselloz Hastalık semptomlarının suumlresi 1 yıldan

daha uzun olan hastalar bu grupta değerlendirilir Hastalık

semptomları daha hafiftir Kan kuumlltuumlr pozitiflik oranı oldukccedila duumlşuumlktuumlr

bull Lokalize form Herhangi bir organ tutulumunda ise hastalık

fokal veya lokalize olarak tanımlanır Fokal hastalık akut formun

komplikasyonu olarak goumlruumllebileceği gibi kronik brusellozun klinik

tablosuna da eşlik edebilir

Brusellozrsquoda klinik

Brusellozrsquoda belirtiler Brusellozun başlangıccedil semptomları hastalığa oumlzguuml değildir Başlangıccedil doumlneminde

sıklıkla halsizlik baş ağrısı sırt ağrısı ateş terleme dikkat kaybı olabilir Hastalık ilerledikccedile gastrointestinal semptomlar karın ağrısı bulantı kusma sarılık ishal veveya kabızlık izlenebilir

Artralji hastaların 85rsquoinde izlenir Bazı hastalar ağızlarında garip tattan yakınırlar

Depresyon goumlruumllebilir ve bu semptom diğer semptomların ağırlığından bağımsızdır Somatik şikayetlerin fazlalığı ile karşılaştırıldığında fiziksel anormallikler daha nadirdir

Lenfadenopati 10-20 oranında goumlruumllebilir

Splenomegali veya hepatomegali olguların 20-30rsquounda vardır

Hastalar genellikle bruselloz tanısı konmadan oumlnce ateş nedeni ile nonspesifik antibiyotik tedavisi aldıkları iccedilin klinik tabloda farklılıklar goumlruumllmekte ve kan kuumlltuumlruumlnde bakteriyi izole etme oranı duumlşmektedir Oumlnceden antibiyotik kullanım oumlykuumlsuuml olmayan ve uzun suumlre antibiyotik verilmeden takip edilen hastalarda onduumllan ateş goumlruumllebilir

Brusellozrsquoda tanı

Bruselloz tanısı yalnızca klinik bulgularla konulamaz Klinik

bulgularla beraber bakteriyolojik ve serolojik testler

mutlaka yapılmalıdır Endemik boumllgelerde yaşayan ateş

hikayesi olan veya endemik boumllgeye seyahat hikayesi olan

hastalarda Brucella enfeksiyonu akla gelmelidir Hasta hikayesi

ccedilok iyi alınmalıdır Hastalara bu amaccedilla bazı temel sorular

mutlaka sorulmalıdır hastanın mesleği gıda tuumlketimi

hayvanlarla temas hikayesi endemik boumllgelere

seyahati olup olmadığı mutlaka araştırılmalıdır

Brusellozrsquoda tanı Brusellozlu hastalarda rutin kan değerlerinde oumlnemli

değişiklikler goumlzlenir fakat bunlar tanı koydurucu değildir Hastalarda kan sayımı idrar analizi karaciğer ve boumlbrek fonksiyonları ile ilgili biyokimyasal testler goumlzden geccedilirilmelidir

Brusellozun kesin tanısı bakterinin kandan veya diğer dokulardan izolasyonu ile konur Hastalardan kuumlltuumlr akut safhada ve ateşli doumlnemde antibiyotik verilmeden oumlnce alınmalıdır

Antibiyotik alan ve kuumlltuumlr negatifliği olan hastalarda serolojik testlerden yararlanılır

Brusellozrsquoda tanı Brusellozda kullanılan serolojik testler

Rose Bengal plak testi (RBT)

Standart tuumlp agluumltinasyon testi (SAT)

ELISA

Cooms testi

kompleman fiksasyon testleridir

Bu testlerden serolojik tanıda en yaygın kullanılan testler Standart tuumlp agluumltinasyon testi Cooms testi ve ELISA testidir Rose Bengal plak testi bir tarama testidir tanıda kullanılmaz

Brusellozrsquodan korunma

Bu enfeksiyonun yaygın olduğu Doğu Anadolu Guumlneydoğu

Anadolu ve İccedil Anadolursquoda aile hayvancılığının yaygın olarak

yapıldığı bilinmektedir Aile hayvancılığında buumltuumln aile

bireylerinin hayvanlarla yakın teması vardır Bu temasın

azaltılması kontamine materyaller ile bulaşın oumlnlenmesi bu

aile bireylerinin eğitilmesinin kolay olamayacağını

unutmadan eğitim ccedilalışmalarını suumlrduumlrmek gerekir Ayrıca

aile bireylerinin yaşam alanları ile hayvan barınaklarının

uygun şekilde yapılandırılması da diğer bir ccedilalışma alanıdır

Brusellozrsquodan korunma Hayvan bakıcıları ccedilobanlar mezbaha ccedilalışanları suumltccediluumller suni tohumlama

yapan teknisyenler ve veteriner hekimlerin enfekte hayvan dokuları deri

ve yuumlnleri gibi hayvansal materyallerle devamlı temas riski vardır Bu

meslek grupları bruselloz bulaşma yolları ve oumlnlemler hakkında devamlı

bilgilendirilmelidir Ayrıca mezbahaların uygun yapılandırılması

periyodik temizlik ve dezenfeksiyon işlemlerinin usulune uygun

yapılması ccedilevre temizliği ve kontamine atıkların usulune uygun

şekilde yok edilmesi iccedilin gerekli oumlnlemler alınmalıdır İster aile

hayvancılığında olsun ister ccediliftlik hayvancılığında kontamine hayvan

atıklarının yok edilmesi ccedilevre dezenfeksiyonu usulune uygun olarak

yapılmalıdır Ccediliftliklerde sanitasyon koşullarının standartlara uygunluğu

sağlanmalı ve kontrol edilmelidir

Brusellozrsquodan korunma Risk gruplarının kontamine materyal ile uğraşırken gerekli

hijyenik kurallara uymalarının sağlanması gerekir Potansiyel

olarak kontamine hayvansal materyaller ile temas durumunda

ccedilalışanlar uygun koruyucu giysiler giymelidirler Materyalin

oumlzelliğine goumlre su geccedilirmeyen eldiven yuumlz koruyucu

maske goumlz koruyucu goumlzluumlk su geccedilirmeyen oumlnluumlk

aerosol oluşturan bir iş ise respiratoumlr kullanılmalıdır İş bittikten

son eller mutlaka yıkanmalıdır Eğer vuumlcudun her hangi bir

yerine kontamine materyal bulaştı ise bol su ile yıkanmalı veya

hemen bol su ile banyo yapılmalıdır Goumlzlere herhangi bir materyal

sıccedilradığında yine konjunktivalar bol su ile yıkanmalıdır

Şarbon Şarbon ot yiyen hayvanlardan insanlara bulaşan bakteriyel

zoonotik bir enfeksiyon hastalığıdır Batı literatuumlruumlnde şarbon

hastalığı ldquomalignat pustule malignant charbuncle charbon

hematic anthrax bacterial anthrax splenic fever woolsortersrsquo

disease ragpickerrsquos diseaserdquo gibi isimlerle anılmıştır Tuumlrkccedile

kaynaklarda ise ldquoccediloban ccedilıbanı karakabarcıkrdquo gibi isimler

verilmiştir

Guumlnuumlmuumlzde ise batı literatuumlruumlnde ldquoanthraxrdquo Tuumlrkccedile kaynaklarda

ise ldquoşarbonrdquo olarak geccedilmektedir

Uumllkemizde şarbon hastalığı bildirimi zorunlu A grubu hastalıklar

arasında yer almaktadır

Şarbon

Hastalığın etkeni Bacillus grubu iccedilerisinde yer alan sporlu bir

basil olan Bacillus anthracisrsquodir

B anthracis Gram pozitif aerop veya fakuumlltatif anaerop endospor

oluşturan 12-10 μm uzunluğunda ve 05-25 μm kalınlığında

olabilen bir basildir

Risk grupları Hayvancılıkla uğraşanlar (Tarımsal alanda ailenin buumltuumln bireyleri hayvan bakımı

ile yakından ilgilenmektedir Bu nedenle hastalık kadın-erkek ccedilocuk olmak uumlzere her cinsiyet ve her yaş grubunda goumlruumllebilir)

Ccedilobanlar

Kasaplar

Mezbaha işccedilileri

Dericilikle uğraşanlar (ham deri toplayan taşıyan işleyen tabakhanelerde ccedilalışanlar gibi)

Veteriner hekimler

Enfeksiyonun endemik olduğu boumllgelerde oumllen hayvanların kesildiği veya yerleşim birimlerine yakın oumllen hayvanların goumlmuumllduumlğuuml yerlerde oynayan ccedilocuklar

Daha oumlnce hayvan kesim alanı olarak kullanılan veya dericilik yapılan boumllgelerin dekontamine edilmeden yerleşime accedilılması ile bu boumllgelerde yaşayan insanlar şarbon youmlnuumlnden risk gruplarını oluşturmaktadırlar

B anthracis sporları insan vuumlcuduna kaşıma ccedilizik kesik gibi kuumlccediluumlk

travmalarla deriden sporların inhalasyonu ile akciğerlere veya

enfekte etlerin yenilmesi ile gastrointestinal kanaldan girer

Sporlar makrofajlar tarafından fagosite edilir ve boumllgesel lenf

bezlerine taşınır Endospor makrofaj iccedilinde vejetatif hale

geccediler ve ccediloğalır B anthracisrsquoin hastalık patogenezinde rol

oynayan oumldem toksini ve oumllduumlruumlcuuml (letal) toksin olmak uumlzere

iki toksini vardır Vejetatif bakteri kapsuumll oluşturur ve

ekzotoksin uumlretir Kapsuumll fagositoz olayını ve opsonizasyonu

oumlnler Boumlylece enfeksiyonun başlamasında erken safhada

oumlnemli rol oynar

Dolaşımda bakteri sayısı 107-108ml ulaşınca ağır sepsis

klinik tablosu oluşur Şarbon sporlarının organizmaya giriş

kapısına goumlre uumlccedil klinik formda hastalık oluşur

1- Deri şarbonu

2- Akciğer şarbonu

3- Gastrointestinal şarbon

Bu yerleşim yerlerinden herhangi birinden lenfohematojen

yolla yayılım ile sepsis ve menenjit gibi ağır oumllduumlruumlcuuml klinik

tablolar gelişebilir Buumltuumln duumlnyada goumlruumllen insan

şarbonunun 95rsquoini deri şarbonu oluşturmaktadır

Deri şarbonu şarbon sporlarının kesik kaşıma veya sinek

ısırması gibi kuumlccediluumlk travmalarla deriye inokuumllasyonu ile oluşur

Sporların inokuumllasyonu ile deride kuumlccediluumlk papuumll şeklinde lezyon

ccedilıkıncaya kadar geccedilen suumlre genellikle 2-3 guumlnduumlr Vakaların

ccediloğunda inkuumlbasyon suumlresi 1-7 guumln arasında değişir

Ondokuz guumlne kadar uzayan inkuumlbasyon suumlresi bildirilmiştir

Hastalık inokuumllasyon yerinde kaşınma ve yanma ile başlar Kırmızı ufak

bir makuumll kabarır ve papuumll goumlruumlnuumlmuumlnuuml alır Bir-iki guumln iccedilinde

lezyon genişler uumlzerinde vezikuumll oluşur Vezikuumlluumln ortası ccediloumlkuumlk iccedili

sıvı ile doludur Bu lezyonun etrafı oumldemli ve eritemli bir alan ile

ccedilevrili olup ağrısızdır Birkaccedil guumln iccedilinde vezikuumll iccedilindeki sıvı bulanır

koyu bir renk alır Mavi-siyah renge doumlnuumlşuumlr Vezikuumll patlar ortada

keskin kenarlı ortası ccediloumlkuumlk siyah bir uumllser oluşur Bazen bu nekrozu

ccedilevreleyen oumldemli doku uumlzerinde kuumlccediluumlk vezikuumlller gelişir

Klinik Form Ayırıcı Tanıda

Duumlşuumlnuumllmesi Gereken Hastalıklar

Deri Şarbonu 1048707 Karbonkuumll

1048707 Erizipel

1048707 Seluumllit

1048707 Orf

1048707 Tularemi

1048707 Primer sifiliz şankırı

1048707 Tropikal uumllser

1048707 Nekrotizan yumuşak doku

enfeksiyonu (Oumlzellikle ağır deri

şarbonu klinik formu ile karışır)

İnhalasyon Şarbonu 1048707 Atipik pnoumlmoniler

1048707 Akut bakteriyel mediastenit

1048707 Aort anevrizma ruumlptuumlruuml

1048707 Suumlperior vena kava sendromu

1048707 Sarkoidoz

Klinik Form Ayırıcı Tanıda

Duumlşuumlnuumllmesi Gereken Hastalıklar

Gastrointestinal

Şarbon

Orofaringeal 1048707 Streptokok tonsillofarinjiti

1048707 Ludwig anjini

1048707 Vincent anjini

1048707 Parafaringeal apse

1048707 Derin boyun enfeksiyonları

Barsak 1048707 Akut gastroenteritler

1048707 Gıda zehirlenmeleri

1048707 Akut karın yapan nedenler

1048707 Nekrotizan ishaller

Şarbon Menenjiti 1048707 Subaraknoid kanama

1048707 Diğer hemorajik menenjit yapan

nedenler

Akciğer şarbonu B anthracis sporlarının inhalasyonu sonucu inhalasyon şarbonu gelişir İnhalasyon ile alveollere ulaşan sporlar alveoler makrofajlar tarafından fagosite edilir Mediastinal lenf duumlğuumlmlerine taşınır Bakteri orada ccediloğalır toksinlerini oluşturur Lenf duumlğuumlmlerinde hemorajik nekroz gelişir Hemorajik mediastinit ve bunu bakteriyemi takip eder Bazen sekonder pnoumlmoni gelişebilir

Semptomlar 2-5 guumln iccedilinde hafif ateş kırgınlık ve yorgunluk şikayetleri ile başlar

Başlangıccedil belirtileri hafiftir 2-3 guumln suumlrer Bunu akut hastalık belirtileri takip eder Hastanın ateşi yuumlkselir nabzı suumlratlenir oumlksuumlruumlk dispne ve siyanoz gelişir Dinlemekle akciğerlerde yaş raller duyulabilir Hastada toksemi şuur bulanıklığı ve koma gelişerek oumlluumlmle sonuccedillanır

Akciğer şarbonu hemorajik mediastinal lenfadenit ile karakterizedir Akciğer grafisinde mediastinal genişleme goumlruumlluumlr Mediasten goumllgesi homojen ve kenarları duumlzguumlnduumlr

Kuduz

Kuduz hastalığı genellikle kuduz viruumlsuumlnuumln ısırık yarasına

deride daha oumlnce mevcut olan kesiğe veya buumltuumlnluumlğuuml

bozulmuş deriye ya da mukoz membranlara temasıyla geccediler

Nadiren aeresoller yoluyla veya transplant dokusundan

bulaşabilir Kuduzun ev iccedili temas ile başkasına hastane bakım

personeline veya ccedilevresel yuumlzeylerden bulaştığına dair

herhangi bir veri yoktur

Gelişmekte olan uumllkelerde kuduz bulaşının kaynağı 90

oranında koumlpekler iken gelişmiş uumllkelerde ise vahşi hayvanlar

en oumlnemli kaynaktır

Kuduzrsquoda risk grupları

Kuduz enfeksiyonu iccedilin endemik boumllgede yaşayanlar doğa

ile teması sık olan kişiler avcılar gezginler mağaracılıkla

uğraşanlar hayvancılık ile uğraşanlar ccedilobanlar kasaplar

mezbaha ccedilalışanları veteriner hekimler veteriner sağlık

teknisyenleri koumlpek uumlretim merkezleri ve koumlpek

pansiyonlarında ccedilalışanlar geccedilici hayvan bakımevi ccedilalışanları

belediye hayvan toplama goumlrevlileri kamp yapanlar ve

hastaların yakınları riskli gruplardır

Klinik olarak hastalık beş doumlnemden oluşur

bull İnkuumlbasyon (1-2 guumln-1 yıl- ortalama 1-3 ay)

bull Prodrom

bull Akut noumlrolojik sendrom (80 ensefalit)-(2-7 guumln)

bull Koma

bull Oumlluumlm (Koma başlangıcından itibaren 2 hafta iccedilinde)

Diğer Zoonozlar

Tularemi- Avcılık ndash Tavşan vb kemiriciler

Lymme- Tarım ve hayvancılık- keneler

Toksoplazmozis- kedi

Kist hidatik- koumlpek

Giardiyazis

Amebiyozis

Leptospiroz-Weil Hast-fare vb maden-lağım

Batı Nil Humması

bull Akut bruselloz Hastalık semptomlarının suumlresi 8 haftadan az

ise hastalar bu grupta değerlendirilir Hastalar genellikle

bakteriyemiktir yuumlksek ateş ile beraber diğer sistemik semptomlar eşlik

eder

bull Subakut bruselloz Hastalık semptomlarının suumlresi 8-52 hafta

arasında olan hastalar subakut bruselloz olarak değerlendirilir

bull Kronik bruselloz Hastalık semptomlarının suumlresi 1 yıldan

daha uzun olan hastalar bu grupta değerlendirilir Hastalık

semptomları daha hafiftir Kan kuumlltuumlr pozitiflik oranı oldukccedila duumlşuumlktuumlr

bull Lokalize form Herhangi bir organ tutulumunda ise hastalık

fokal veya lokalize olarak tanımlanır Fokal hastalık akut formun

komplikasyonu olarak goumlruumllebileceği gibi kronik brusellozun klinik

tablosuna da eşlik edebilir

Brusellozrsquoda klinik

Brusellozrsquoda belirtiler Brusellozun başlangıccedil semptomları hastalığa oumlzguuml değildir Başlangıccedil doumlneminde

sıklıkla halsizlik baş ağrısı sırt ağrısı ateş terleme dikkat kaybı olabilir Hastalık ilerledikccedile gastrointestinal semptomlar karın ağrısı bulantı kusma sarılık ishal veveya kabızlık izlenebilir

Artralji hastaların 85rsquoinde izlenir Bazı hastalar ağızlarında garip tattan yakınırlar

Depresyon goumlruumllebilir ve bu semptom diğer semptomların ağırlığından bağımsızdır Somatik şikayetlerin fazlalığı ile karşılaştırıldığında fiziksel anormallikler daha nadirdir

Lenfadenopati 10-20 oranında goumlruumllebilir

Splenomegali veya hepatomegali olguların 20-30rsquounda vardır

Hastalar genellikle bruselloz tanısı konmadan oumlnce ateş nedeni ile nonspesifik antibiyotik tedavisi aldıkları iccedilin klinik tabloda farklılıklar goumlruumllmekte ve kan kuumlltuumlruumlnde bakteriyi izole etme oranı duumlşmektedir Oumlnceden antibiyotik kullanım oumlykuumlsuuml olmayan ve uzun suumlre antibiyotik verilmeden takip edilen hastalarda onduumllan ateş goumlruumllebilir

Brusellozrsquoda tanı

Bruselloz tanısı yalnızca klinik bulgularla konulamaz Klinik

bulgularla beraber bakteriyolojik ve serolojik testler

mutlaka yapılmalıdır Endemik boumllgelerde yaşayan ateş

hikayesi olan veya endemik boumllgeye seyahat hikayesi olan

hastalarda Brucella enfeksiyonu akla gelmelidir Hasta hikayesi

ccedilok iyi alınmalıdır Hastalara bu amaccedilla bazı temel sorular

mutlaka sorulmalıdır hastanın mesleği gıda tuumlketimi

hayvanlarla temas hikayesi endemik boumllgelere

seyahati olup olmadığı mutlaka araştırılmalıdır

Brusellozrsquoda tanı Brusellozlu hastalarda rutin kan değerlerinde oumlnemli

değişiklikler goumlzlenir fakat bunlar tanı koydurucu değildir Hastalarda kan sayımı idrar analizi karaciğer ve boumlbrek fonksiyonları ile ilgili biyokimyasal testler goumlzden geccedilirilmelidir

Brusellozun kesin tanısı bakterinin kandan veya diğer dokulardan izolasyonu ile konur Hastalardan kuumlltuumlr akut safhada ve ateşli doumlnemde antibiyotik verilmeden oumlnce alınmalıdır

Antibiyotik alan ve kuumlltuumlr negatifliği olan hastalarda serolojik testlerden yararlanılır

Brusellozrsquoda tanı Brusellozda kullanılan serolojik testler

Rose Bengal plak testi (RBT)

Standart tuumlp agluumltinasyon testi (SAT)

ELISA

Cooms testi

kompleman fiksasyon testleridir

Bu testlerden serolojik tanıda en yaygın kullanılan testler Standart tuumlp agluumltinasyon testi Cooms testi ve ELISA testidir Rose Bengal plak testi bir tarama testidir tanıda kullanılmaz

Brusellozrsquodan korunma

Bu enfeksiyonun yaygın olduğu Doğu Anadolu Guumlneydoğu

Anadolu ve İccedil Anadolursquoda aile hayvancılığının yaygın olarak

yapıldığı bilinmektedir Aile hayvancılığında buumltuumln aile

bireylerinin hayvanlarla yakın teması vardır Bu temasın

azaltılması kontamine materyaller ile bulaşın oumlnlenmesi bu

aile bireylerinin eğitilmesinin kolay olamayacağını

unutmadan eğitim ccedilalışmalarını suumlrduumlrmek gerekir Ayrıca

aile bireylerinin yaşam alanları ile hayvan barınaklarının

uygun şekilde yapılandırılması da diğer bir ccedilalışma alanıdır

Brusellozrsquodan korunma Hayvan bakıcıları ccedilobanlar mezbaha ccedilalışanları suumltccediluumller suni tohumlama

yapan teknisyenler ve veteriner hekimlerin enfekte hayvan dokuları deri

ve yuumlnleri gibi hayvansal materyallerle devamlı temas riski vardır Bu

meslek grupları bruselloz bulaşma yolları ve oumlnlemler hakkında devamlı

bilgilendirilmelidir Ayrıca mezbahaların uygun yapılandırılması

periyodik temizlik ve dezenfeksiyon işlemlerinin usulune uygun

yapılması ccedilevre temizliği ve kontamine atıkların usulune uygun

şekilde yok edilmesi iccedilin gerekli oumlnlemler alınmalıdır İster aile

hayvancılığında olsun ister ccediliftlik hayvancılığında kontamine hayvan

atıklarının yok edilmesi ccedilevre dezenfeksiyonu usulune uygun olarak

yapılmalıdır Ccediliftliklerde sanitasyon koşullarının standartlara uygunluğu

sağlanmalı ve kontrol edilmelidir

Brusellozrsquodan korunma Risk gruplarının kontamine materyal ile uğraşırken gerekli

hijyenik kurallara uymalarının sağlanması gerekir Potansiyel

olarak kontamine hayvansal materyaller ile temas durumunda

ccedilalışanlar uygun koruyucu giysiler giymelidirler Materyalin

oumlzelliğine goumlre su geccedilirmeyen eldiven yuumlz koruyucu

maske goumlz koruyucu goumlzluumlk su geccedilirmeyen oumlnluumlk

aerosol oluşturan bir iş ise respiratoumlr kullanılmalıdır İş bittikten

son eller mutlaka yıkanmalıdır Eğer vuumlcudun her hangi bir

yerine kontamine materyal bulaştı ise bol su ile yıkanmalı veya

hemen bol su ile banyo yapılmalıdır Goumlzlere herhangi bir materyal

sıccedilradığında yine konjunktivalar bol su ile yıkanmalıdır

Şarbon Şarbon ot yiyen hayvanlardan insanlara bulaşan bakteriyel

zoonotik bir enfeksiyon hastalığıdır Batı literatuumlruumlnde şarbon

hastalığı ldquomalignat pustule malignant charbuncle charbon

hematic anthrax bacterial anthrax splenic fever woolsortersrsquo

disease ragpickerrsquos diseaserdquo gibi isimlerle anılmıştır Tuumlrkccedile

kaynaklarda ise ldquoccediloban ccedilıbanı karakabarcıkrdquo gibi isimler

verilmiştir

Guumlnuumlmuumlzde ise batı literatuumlruumlnde ldquoanthraxrdquo Tuumlrkccedile kaynaklarda

ise ldquoşarbonrdquo olarak geccedilmektedir

Uumllkemizde şarbon hastalığı bildirimi zorunlu A grubu hastalıklar

arasında yer almaktadır

Şarbon

Hastalığın etkeni Bacillus grubu iccedilerisinde yer alan sporlu bir

basil olan Bacillus anthracisrsquodir

B anthracis Gram pozitif aerop veya fakuumlltatif anaerop endospor

oluşturan 12-10 μm uzunluğunda ve 05-25 μm kalınlığında

olabilen bir basildir

Risk grupları Hayvancılıkla uğraşanlar (Tarımsal alanda ailenin buumltuumln bireyleri hayvan bakımı

ile yakından ilgilenmektedir Bu nedenle hastalık kadın-erkek ccedilocuk olmak uumlzere her cinsiyet ve her yaş grubunda goumlruumllebilir)

Ccedilobanlar

Kasaplar

Mezbaha işccedilileri

Dericilikle uğraşanlar (ham deri toplayan taşıyan işleyen tabakhanelerde ccedilalışanlar gibi)

Veteriner hekimler

Enfeksiyonun endemik olduğu boumllgelerde oumllen hayvanların kesildiği veya yerleşim birimlerine yakın oumllen hayvanların goumlmuumllduumlğuuml yerlerde oynayan ccedilocuklar

Daha oumlnce hayvan kesim alanı olarak kullanılan veya dericilik yapılan boumllgelerin dekontamine edilmeden yerleşime accedilılması ile bu boumllgelerde yaşayan insanlar şarbon youmlnuumlnden risk gruplarını oluşturmaktadırlar

B anthracis sporları insan vuumlcuduna kaşıma ccedilizik kesik gibi kuumlccediluumlk

travmalarla deriden sporların inhalasyonu ile akciğerlere veya

enfekte etlerin yenilmesi ile gastrointestinal kanaldan girer

Sporlar makrofajlar tarafından fagosite edilir ve boumllgesel lenf

bezlerine taşınır Endospor makrofaj iccedilinde vejetatif hale

geccediler ve ccediloğalır B anthracisrsquoin hastalık patogenezinde rol

oynayan oumldem toksini ve oumllduumlruumlcuuml (letal) toksin olmak uumlzere

iki toksini vardır Vejetatif bakteri kapsuumll oluşturur ve

ekzotoksin uumlretir Kapsuumll fagositoz olayını ve opsonizasyonu

oumlnler Boumlylece enfeksiyonun başlamasında erken safhada

oumlnemli rol oynar

Dolaşımda bakteri sayısı 107-108ml ulaşınca ağır sepsis

klinik tablosu oluşur Şarbon sporlarının organizmaya giriş

kapısına goumlre uumlccedil klinik formda hastalık oluşur

1- Deri şarbonu

2- Akciğer şarbonu

3- Gastrointestinal şarbon

Bu yerleşim yerlerinden herhangi birinden lenfohematojen

yolla yayılım ile sepsis ve menenjit gibi ağır oumllduumlruumlcuuml klinik

tablolar gelişebilir Buumltuumln duumlnyada goumlruumllen insan

şarbonunun 95rsquoini deri şarbonu oluşturmaktadır

Deri şarbonu şarbon sporlarının kesik kaşıma veya sinek

ısırması gibi kuumlccediluumlk travmalarla deriye inokuumllasyonu ile oluşur

Sporların inokuumllasyonu ile deride kuumlccediluumlk papuumll şeklinde lezyon

ccedilıkıncaya kadar geccedilen suumlre genellikle 2-3 guumlnduumlr Vakaların

ccediloğunda inkuumlbasyon suumlresi 1-7 guumln arasında değişir

Ondokuz guumlne kadar uzayan inkuumlbasyon suumlresi bildirilmiştir

Hastalık inokuumllasyon yerinde kaşınma ve yanma ile başlar Kırmızı ufak

bir makuumll kabarır ve papuumll goumlruumlnuumlmuumlnuuml alır Bir-iki guumln iccedilinde

lezyon genişler uumlzerinde vezikuumll oluşur Vezikuumlluumln ortası ccediloumlkuumlk iccedili

sıvı ile doludur Bu lezyonun etrafı oumldemli ve eritemli bir alan ile

ccedilevrili olup ağrısızdır Birkaccedil guumln iccedilinde vezikuumll iccedilindeki sıvı bulanır

koyu bir renk alır Mavi-siyah renge doumlnuumlşuumlr Vezikuumll patlar ortada

keskin kenarlı ortası ccediloumlkuumlk siyah bir uumllser oluşur Bazen bu nekrozu

ccedilevreleyen oumldemli doku uumlzerinde kuumlccediluumlk vezikuumlller gelişir

Klinik Form Ayırıcı Tanıda

Duumlşuumlnuumllmesi Gereken Hastalıklar

Deri Şarbonu 1048707 Karbonkuumll

1048707 Erizipel

1048707 Seluumllit

1048707 Orf

1048707 Tularemi

1048707 Primer sifiliz şankırı

1048707 Tropikal uumllser

1048707 Nekrotizan yumuşak doku

enfeksiyonu (Oumlzellikle ağır deri

şarbonu klinik formu ile karışır)

İnhalasyon Şarbonu 1048707 Atipik pnoumlmoniler

1048707 Akut bakteriyel mediastenit

1048707 Aort anevrizma ruumlptuumlruuml

1048707 Suumlperior vena kava sendromu

1048707 Sarkoidoz

Klinik Form Ayırıcı Tanıda

Duumlşuumlnuumllmesi Gereken Hastalıklar

Gastrointestinal

Şarbon

Orofaringeal 1048707 Streptokok tonsillofarinjiti

1048707 Ludwig anjini

1048707 Vincent anjini

1048707 Parafaringeal apse

1048707 Derin boyun enfeksiyonları

Barsak 1048707 Akut gastroenteritler

1048707 Gıda zehirlenmeleri

1048707 Akut karın yapan nedenler

1048707 Nekrotizan ishaller

Şarbon Menenjiti 1048707 Subaraknoid kanama

1048707 Diğer hemorajik menenjit yapan

nedenler

Akciğer şarbonu B anthracis sporlarının inhalasyonu sonucu inhalasyon şarbonu gelişir İnhalasyon ile alveollere ulaşan sporlar alveoler makrofajlar tarafından fagosite edilir Mediastinal lenf duumlğuumlmlerine taşınır Bakteri orada ccediloğalır toksinlerini oluşturur Lenf duumlğuumlmlerinde hemorajik nekroz gelişir Hemorajik mediastinit ve bunu bakteriyemi takip eder Bazen sekonder pnoumlmoni gelişebilir

Semptomlar 2-5 guumln iccedilinde hafif ateş kırgınlık ve yorgunluk şikayetleri ile başlar

Başlangıccedil belirtileri hafiftir 2-3 guumln suumlrer Bunu akut hastalık belirtileri takip eder Hastanın ateşi yuumlkselir nabzı suumlratlenir oumlksuumlruumlk dispne ve siyanoz gelişir Dinlemekle akciğerlerde yaş raller duyulabilir Hastada toksemi şuur bulanıklığı ve koma gelişerek oumlluumlmle sonuccedillanır

Akciğer şarbonu hemorajik mediastinal lenfadenit ile karakterizedir Akciğer grafisinde mediastinal genişleme goumlruumlluumlr Mediasten goumllgesi homojen ve kenarları duumlzguumlnduumlr

Kuduz

Kuduz hastalığı genellikle kuduz viruumlsuumlnuumln ısırık yarasına

deride daha oumlnce mevcut olan kesiğe veya buumltuumlnluumlğuuml

bozulmuş deriye ya da mukoz membranlara temasıyla geccediler

Nadiren aeresoller yoluyla veya transplant dokusundan

bulaşabilir Kuduzun ev iccedili temas ile başkasına hastane bakım

personeline veya ccedilevresel yuumlzeylerden bulaştığına dair

herhangi bir veri yoktur

Gelişmekte olan uumllkelerde kuduz bulaşının kaynağı 90

oranında koumlpekler iken gelişmiş uumllkelerde ise vahşi hayvanlar

en oumlnemli kaynaktır

Kuduzrsquoda risk grupları

Kuduz enfeksiyonu iccedilin endemik boumllgede yaşayanlar doğa

ile teması sık olan kişiler avcılar gezginler mağaracılıkla

uğraşanlar hayvancılık ile uğraşanlar ccedilobanlar kasaplar

mezbaha ccedilalışanları veteriner hekimler veteriner sağlık

teknisyenleri koumlpek uumlretim merkezleri ve koumlpek

pansiyonlarında ccedilalışanlar geccedilici hayvan bakımevi ccedilalışanları

belediye hayvan toplama goumlrevlileri kamp yapanlar ve

hastaların yakınları riskli gruplardır

Klinik olarak hastalık beş doumlnemden oluşur

bull İnkuumlbasyon (1-2 guumln-1 yıl- ortalama 1-3 ay)

bull Prodrom

bull Akut noumlrolojik sendrom (80 ensefalit)-(2-7 guumln)

bull Koma

bull Oumlluumlm (Koma başlangıcından itibaren 2 hafta iccedilinde)

Diğer Zoonozlar

Tularemi- Avcılık ndash Tavşan vb kemiriciler

Lymme- Tarım ve hayvancılık- keneler

Toksoplazmozis- kedi

Kist hidatik- koumlpek

Giardiyazis

Amebiyozis

Leptospiroz-Weil Hast-fare vb maden-lağım

Batı Nil Humması

Brusellozrsquoda belirtiler Brusellozun başlangıccedil semptomları hastalığa oumlzguuml değildir Başlangıccedil doumlneminde

sıklıkla halsizlik baş ağrısı sırt ağrısı ateş terleme dikkat kaybı olabilir Hastalık ilerledikccedile gastrointestinal semptomlar karın ağrısı bulantı kusma sarılık ishal veveya kabızlık izlenebilir

Artralji hastaların 85rsquoinde izlenir Bazı hastalar ağızlarında garip tattan yakınırlar

Depresyon goumlruumllebilir ve bu semptom diğer semptomların ağırlığından bağımsızdır Somatik şikayetlerin fazlalığı ile karşılaştırıldığında fiziksel anormallikler daha nadirdir

Lenfadenopati 10-20 oranında goumlruumllebilir

Splenomegali veya hepatomegali olguların 20-30rsquounda vardır

Hastalar genellikle bruselloz tanısı konmadan oumlnce ateş nedeni ile nonspesifik antibiyotik tedavisi aldıkları iccedilin klinik tabloda farklılıklar goumlruumllmekte ve kan kuumlltuumlruumlnde bakteriyi izole etme oranı duumlşmektedir Oumlnceden antibiyotik kullanım oumlykuumlsuuml olmayan ve uzun suumlre antibiyotik verilmeden takip edilen hastalarda onduumllan ateş goumlruumllebilir

Brusellozrsquoda tanı

Bruselloz tanısı yalnızca klinik bulgularla konulamaz Klinik

bulgularla beraber bakteriyolojik ve serolojik testler

mutlaka yapılmalıdır Endemik boumllgelerde yaşayan ateş

hikayesi olan veya endemik boumllgeye seyahat hikayesi olan

hastalarda Brucella enfeksiyonu akla gelmelidir Hasta hikayesi

ccedilok iyi alınmalıdır Hastalara bu amaccedilla bazı temel sorular

mutlaka sorulmalıdır hastanın mesleği gıda tuumlketimi

hayvanlarla temas hikayesi endemik boumllgelere

seyahati olup olmadığı mutlaka araştırılmalıdır

Brusellozrsquoda tanı Brusellozlu hastalarda rutin kan değerlerinde oumlnemli

değişiklikler goumlzlenir fakat bunlar tanı koydurucu değildir Hastalarda kan sayımı idrar analizi karaciğer ve boumlbrek fonksiyonları ile ilgili biyokimyasal testler goumlzden geccedilirilmelidir

Brusellozun kesin tanısı bakterinin kandan veya diğer dokulardan izolasyonu ile konur Hastalardan kuumlltuumlr akut safhada ve ateşli doumlnemde antibiyotik verilmeden oumlnce alınmalıdır

Antibiyotik alan ve kuumlltuumlr negatifliği olan hastalarda serolojik testlerden yararlanılır

Brusellozrsquoda tanı Brusellozda kullanılan serolojik testler

Rose Bengal plak testi (RBT)

Standart tuumlp agluumltinasyon testi (SAT)

ELISA

Cooms testi

kompleman fiksasyon testleridir

Bu testlerden serolojik tanıda en yaygın kullanılan testler Standart tuumlp agluumltinasyon testi Cooms testi ve ELISA testidir Rose Bengal plak testi bir tarama testidir tanıda kullanılmaz

Brusellozrsquodan korunma

Bu enfeksiyonun yaygın olduğu Doğu Anadolu Guumlneydoğu

Anadolu ve İccedil Anadolursquoda aile hayvancılığının yaygın olarak

yapıldığı bilinmektedir Aile hayvancılığında buumltuumln aile

bireylerinin hayvanlarla yakın teması vardır Bu temasın

azaltılması kontamine materyaller ile bulaşın oumlnlenmesi bu

aile bireylerinin eğitilmesinin kolay olamayacağını

unutmadan eğitim ccedilalışmalarını suumlrduumlrmek gerekir Ayrıca

aile bireylerinin yaşam alanları ile hayvan barınaklarının

uygun şekilde yapılandırılması da diğer bir ccedilalışma alanıdır

Brusellozrsquodan korunma Hayvan bakıcıları ccedilobanlar mezbaha ccedilalışanları suumltccediluumller suni tohumlama

yapan teknisyenler ve veteriner hekimlerin enfekte hayvan dokuları deri

ve yuumlnleri gibi hayvansal materyallerle devamlı temas riski vardır Bu

meslek grupları bruselloz bulaşma yolları ve oumlnlemler hakkında devamlı

bilgilendirilmelidir Ayrıca mezbahaların uygun yapılandırılması

periyodik temizlik ve dezenfeksiyon işlemlerinin usulune uygun

yapılması ccedilevre temizliği ve kontamine atıkların usulune uygun

şekilde yok edilmesi iccedilin gerekli oumlnlemler alınmalıdır İster aile

hayvancılığında olsun ister ccediliftlik hayvancılığında kontamine hayvan

atıklarının yok edilmesi ccedilevre dezenfeksiyonu usulune uygun olarak

yapılmalıdır Ccediliftliklerde sanitasyon koşullarının standartlara uygunluğu

sağlanmalı ve kontrol edilmelidir

Brusellozrsquodan korunma Risk gruplarının kontamine materyal ile uğraşırken gerekli

hijyenik kurallara uymalarının sağlanması gerekir Potansiyel

olarak kontamine hayvansal materyaller ile temas durumunda

ccedilalışanlar uygun koruyucu giysiler giymelidirler Materyalin

oumlzelliğine goumlre su geccedilirmeyen eldiven yuumlz koruyucu

maske goumlz koruyucu goumlzluumlk su geccedilirmeyen oumlnluumlk

aerosol oluşturan bir iş ise respiratoumlr kullanılmalıdır İş bittikten

son eller mutlaka yıkanmalıdır Eğer vuumlcudun her hangi bir

yerine kontamine materyal bulaştı ise bol su ile yıkanmalı veya

hemen bol su ile banyo yapılmalıdır Goumlzlere herhangi bir materyal

sıccedilradığında yine konjunktivalar bol su ile yıkanmalıdır

Şarbon Şarbon ot yiyen hayvanlardan insanlara bulaşan bakteriyel

zoonotik bir enfeksiyon hastalığıdır Batı literatuumlruumlnde şarbon

hastalığı ldquomalignat pustule malignant charbuncle charbon

hematic anthrax bacterial anthrax splenic fever woolsortersrsquo

disease ragpickerrsquos diseaserdquo gibi isimlerle anılmıştır Tuumlrkccedile

kaynaklarda ise ldquoccediloban ccedilıbanı karakabarcıkrdquo gibi isimler

verilmiştir

Guumlnuumlmuumlzde ise batı literatuumlruumlnde ldquoanthraxrdquo Tuumlrkccedile kaynaklarda

ise ldquoşarbonrdquo olarak geccedilmektedir

Uumllkemizde şarbon hastalığı bildirimi zorunlu A grubu hastalıklar

arasında yer almaktadır

Şarbon

Hastalığın etkeni Bacillus grubu iccedilerisinde yer alan sporlu bir

basil olan Bacillus anthracisrsquodir

B anthracis Gram pozitif aerop veya fakuumlltatif anaerop endospor

oluşturan 12-10 μm uzunluğunda ve 05-25 μm kalınlığında

olabilen bir basildir

Risk grupları Hayvancılıkla uğraşanlar (Tarımsal alanda ailenin buumltuumln bireyleri hayvan bakımı

ile yakından ilgilenmektedir Bu nedenle hastalık kadın-erkek ccedilocuk olmak uumlzere her cinsiyet ve her yaş grubunda goumlruumllebilir)

Ccedilobanlar

Kasaplar

Mezbaha işccedilileri

Dericilikle uğraşanlar (ham deri toplayan taşıyan işleyen tabakhanelerde ccedilalışanlar gibi)

Veteriner hekimler

Enfeksiyonun endemik olduğu boumllgelerde oumllen hayvanların kesildiği veya yerleşim birimlerine yakın oumllen hayvanların goumlmuumllduumlğuuml yerlerde oynayan ccedilocuklar

Daha oumlnce hayvan kesim alanı olarak kullanılan veya dericilik yapılan boumllgelerin dekontamine edilmeden yerleşime accedilılması ile bu boumllgelerde yaşayan insanlar şarbon youmlnuumlnden risk gruplarını oluşturmaktadırlar

B anthracis sporları insan vuumlcuduna kaşıma ccedilizik kesik gibi kuumlccediluumlk

travmalarla deriden sporların inhalasyonu ile akciğerlere veya

enfekte etlerin yenilmesi ile gastrointestinal kanaldan girer

Sporlar makrofajlar tarafından fagosite edilir ve boumllgesel lenf

bezlerine taşınır Endospor makrofaj iccedilinde vejetatif hale

geccediler ve ccediloğalır B anthracisrsquoin hastalık patogenezinde rol

oynayan oumldem toksini ve oumllduumlruumlcuuml (letal) toksin olmak uumlzere

iki toksini vardır Vejetatif bakteri kapsuumll oluşturur ve

ekzotoksin uumlretir Kapsuumll fagositoz olayını ve opsonizasyonu

oumlnler Boumlylece enfeksiyonun başlamasında erken safhada

oumlnemli rol oynar

Dolaşımda bakteri sayısı 107-108ml ulaşınca ağır sepsis

klinik tablosu oluşur Şarbon sporlarının organizmaya giriş

kapısına goumlre uumlccedil klinik formda hastalık oluşur

1- Deri şarbonu

2- Akciğer şarbonu

3- Gastrointestinal şarbon

Bu yerleşim yerlerinden herhangi birinden lenfohematojen

yolla yayılım ile sepsis ve menenjit gibi ağır oumllduumlruumlcuuml klinik

tablolar gelişebilir Buumltuumln duumlnyada goumlruumllen insan

şarbonunun 95rsquoini deri şarbonu oluşturmaktadır

Deri şarbonu şarbon sporlarının kesik kaşıma veya sinek

ısırması gibi kuumlccediluumlk travmalarla deriye inokuumllasyonu ile oluşur

Sporların inokuumllasyonu ile deride kuumlccediluumlk papuumll şeklinde lezyon

ccedilıkıncaya kadar geccedilen suumlre genellikle 2-3 guumlnduumlr Vakaların

ccediloğunda inkuumlbasyon suumlresi 1-7 guumln arasında değişir

Ondokuz guumlne kadar uzayan inkuumlbasyon suumlresi bildirilmiştir

Hastalık inokuumllasyon yerinde kaşınma ve yanma ile başlar Kırmızı ufak

bir makuumll kabarır ve papuumll goumlruumlnuumlmuumlnuuml alır Bir-iki guumln iccedilinde

lezyon genişler uumlzerinde vezikuumll oluşur Vezikuumlluumln ortası ccediloumlkuumlk iccedili

sıvı ile doludur Bu lezyonun etrafı oumldemli ve eritemli bir alan ile

ccedilevrili olup ağrısızdır Birkaccedil guumln iccedilinde vezikuumll iccedilindeki sıvı bulanır

koyu bir renk alır Mavi-siyah renge doumlnuumlşuumlr Vezikuumll patlar ortada

keskin kenarlı ortası ccediloumlkuumlk siyah bir uumllser oluşur Bazen bu nekrozu

ccedilevreleyen oumldemli doku uumlzerinde kuumlccediluumlk vezikuumlller gelişir

Klinik Form Ayırıcı Tanıda

Duumlşuumlnuumllmesi Gereken Hastalıklar

Deri Şarbonu 1048707 Karbonkuumll

1048707 Erizipel

1048707 Seluumllit

1048707 Orf

1048707 Tularemi

1048707 Primer sifiliz şankırı

1048707 Tropikal uumllser

1048707 Nekrotizan yumuşak doku

enfeksiyonu (Oumlzellikle ağır deri

şarbonu klinik formu ile karışır)

İnhalasyon Şarbonu 1048707 Atipik pnoumlmoniler

1048707 Akut bakteriyel mediastenit

1048707 Aort anevrizma ruumlptuumlruuml

1048707 Suumlperior vena kava sendromu

1048707 Sarkoidoz

Klinik Form Ayırıcı Tanıda

Duumlşuumlnuumllmesi Gereken Hastalıklar

Gastrointestinal

Şarbon

Orofaringeal 1048707 Streptokok tonsillofarinjiti

1048707 Ludwig anjini

1048707 Vincent anjini

1048707 Parafaringeal apse

1048707 Derin boyun enfeksiyonları

Barsak 1048707 Akut gastroenteritler

1048707 Gıda zehirlenmeleri

1048707 Akut karın yapan nedenler

1048707 Nekrotizan ishaller

Şarbon Menenjiti 1048707 Subaraknoid kanama

1048707 Diğer hemorajik menenjit yapan

nedenler

Akciğer şarbonu B anthracis sporlarının inhalasyonu sonucu inhalasyon şarbonu gelişir İnhalasyon ile alveollere ulaşan sporlar alveoler makrofajlar tarafından fagosite edilir Mediastinal lenf duumlğuumlmlerine taşınır Bakteri orada ccediloğalır toksinlerini oluşturur Lenf duumlğuumlmlerinde hemorajik nekroz gelişir Hemorajik mediastinit ve bunu bakteriyemi takip eder Bazen sekonder pnoumlmoni gelişebilir

Semptomlar 2-5 guumln iccedilinde hafif ateş kırgınlık ve yorgunluk şikayetleri ile başlar

Başlangıccedil belirtileri hafiftir 2-3 guumln suumlrer Bunu akut hastalık belirtileri takip eder Hastanın ateşi yuumlkselir nabzı suumlratlenir oumlksuumlruumlk dispne ve siyanoz gelişir Dinlemekle akciğerlerde yaş raller duyulabilir Hastada toksemi şuur bulanıklığı ve koma gelişerek oumlluumlmle sonuccedillanır

Akciğer şarbonu hemorajik mediastinal lenfadenit ile karakterizedir Akciğer grafisinde mediastinal genişleme goumlruumlluumlr Mediasten goumllgesi homojen ve kenarları duumlzguumlnduumlr

Kuduz

Kuduz hastalığı genellikle kuduz viruumlsuumlnuumln ısırık yarasına

deride daha oumlnce mevcut olan kesiğe veya buumltuumlnluumlğuuml

bozulmuş deriye ya da mukoz membranlara temasıyla geccediler

Nadiren aeresoller yoluyla veya transplant dokusundan

bulaşabilir Kuduzun ev iccedili temas ile başkasına hastane bakım

personeline veya ccedilevresel yuumlzeylerden bulaştığına dair

herhangi bir veri yoktur

Gelişmekte olan uumllkelerde kuduz bulaşının kaynağı 90

oranında koumlpekler iken gelişmiş uumllkelerde ise vahşi hayvanlar

en oumlnemli kaynaktır

Kuduzrsquoda risk grupları

Kuduz enfeksiyonu iccedilin endemik boumllgede yaşayanlar doğa

ile teması sık olan kişiler avcılar gezginler mağaracılıkla

uğraşanlar hayvancılık ile uğraşanlar ccedilobanlar kasaplar

mezbaha ccedilalışanları veteriner hekimler veteriner sağlık

teknisyenleri koumlpek uumlretim merkezleri ve koumlpek

pansiyonlarında ccedilalışanlar geccedilici hayvan bakımevi ccedilalışanları

belediye hayvan toplama goumlrevlileri kamp yapanlar ve

hastaların yakınları riskli gruplardır

Klinik olarak hastalık beş doumlnemden oluşur

bull İnkuumlbasyon (1-2 guumln-1 yıl- ortalama 1-3 ay)

bull Prodrom

bull Akut noumlrolojik sendrom (80 ensefalit)-(2-7 guumln)

bull Koma

bull Oumlluumlm (Koma başlangıcından itibaren 2 hafta iccedilinde)

Diğer Zoonozlar

Tularemi- Avcılık ndash Tavşan vb kemiriciler

Lymme- Tarım ve hayvancılık- keneler

Toksoplazmozis- kedi

Kist hidatik- koumlpek

Giardiyazis

Amebiyozis

Leptospiroz-Weil Hast-fare vb maden-lağım

Batı Nil Humması

Brusellozrsquoda tanı

Bruselloz tanısı yalnızca klinik bulgularla konulamaz Klinik

bulgularla beraber bakteriyolojik ve serolojik testler

mutlaka yapılmalıdır Endemik boumllgelerde yaşayan ateş

hikayesi olan veya endemik boumllgeye seyahat hikayesi olan

hastalarda Brucella enfeksiyonu akla gelmelidir Hasta hikayesi

ccedilok iyi alınmalıdır Hastalara bu amaccedilla bazı temel sorular

mutlaka sorulmalıdır hastanın mesleği gıda tuumlketimi

hayvanlarla temas hikayesi endemik boumllgelere

seyahati olup olmadığı mutlaka araştırılmalıdır

Brusellozrsquoda tanı Brusellozlu hastalarda rutin kan değerlerinde oumlnemli

değişiklikler goumlzlenir fakat bunlar tanı koydurucu değildir Hastalarda kan sayımı idrar analizi karaciğer ve boumlbrek fonksiyonları ile ilgili biyokimyasal testler goumlzden geccedilirilmelidir

Brusellozun kesin tanısı bakterinin kandan veya diğer dokulardan izolasyonu ile konur Hastalardan kuumlltuumlr akut safhada ve ateşli doumlnemde antibiyotik verilmeden oumlnce alınmalıdır

Antibiyotik alan ve kuumlltuumlr negatifliği olan hastalarda serolojik testlerden yararlanılır

Brusellozrsquoda tanı Brusellozda kullanılan serolojik testler

Rose Bengal plak testi (RBT)

Standart tuumlp agluumltinasyon testi (SAT)

ELISA

Cooms testi

kompleman fiksasyon testleridir

Bu testlerden serolojik tanıda en yaygın kullanılan testler Standart tuumlp agluumltinasyon testi Cooms testi ve ELISA testidir Rose Bengal plak testi bir tarama testidir tanıda kullanılmaz

Brusellozrsquodan korunma

Bu enfeksiyonun yaygın olduğu Doğu Anadolu Guumlneydoğu

Anadolu ve İccedil Anadolursquoda aile hayvancılığının yaygın olarak

yapıldığı bilinmektedir Aile hayvancılığında buumltuumln aile

bireylerinin hayvanlarla yakın teması vardır Bu temasın

azaltılması kontamine materyaller ile bulaşın oumlnlenmesi bu

aile bireylerinin eğitilmesinin kolay olamayacağını

unutmadan eğitim ccedilalışmalarını suumlrduumlrmek gerekir Ayrıca

aile bireylerinin yaşam alanları ile hayvan barınaklarının

uygun şekilde yapılandırılması da diğer bir ccedilalışma alanıdır

Brusellozrsquodan korunma Hayvan bakıcıları ccedilobanlar mezbaha ccedilalışanları suumltccediluumller suni tohumlama

yapan teknisyenler ve veteriner hekimlerin enfekte hayvan dokuları deri

ve yuumlnleri gibi hayvansal materyallerle devamlı temas riski vardır Bu

meslek grupları bruselloz bulaşma yolları ve oumlnlemler hakkında devamlı

bilgilendirilmelidir Ayrıca mezbahaların uygun yapılandırılması

periyodik temizlik ve dezenfeksiyon işlemlerinin usulune uygun

yapılması ccedilevre temizliği ve kontamine atıkların usulune uygun

şekilde yok edilmesi iccedilin gerekli oumlnlemler alınmalıdır İster aile

hayvancılığında olsun ister ccediliftlik hayvancılığında kontamine hayvan

atıklarının yok edilmesi ccedilevre dezenfeksiyonu usulune uygun olarak

yapılmalıdır Ccediliftliklerde sanitasyon koşullarının standartlara uygunluğu

sağlanmalı ve kontrol edilmelidir

Brusellozrsquodan korunma Risk gruplarının kontamine materyal ile uğraşırken gerekli

hijyenik kurallara uymalarının sağlanması gerekir Potansiyel

olarak kontamine hayvansal materyaller ile temas durumunda

ccedilalışanlar uygun koruyucu giysiler giymelidirler Materyalin

oumlzelliğine goumlre su geccedilirmeyen eldiven yuumlz koruyucu

maske goumlz koruyucu goumlzluumlk su geccedilirmeyen oumlnluumlk

aerosol oluşturan bir iş ise respiratoumlr kullanılmalıdır İş bittikten

son eller mutlaka yıkanmalıdır Eğer vuumlcudun her hangi bir

yerine kontamine materyal bulaştı ise bol su ile yıkanmalı veya

hemen bol su ile banyo yapılmalıdır Goumlzlere herhangi bir materyal

sıccedilradığında yine konjunktivalar bol su ile yıkanmalıdır

Şarbon Şarbon ot yiyen hayvanlardan insanlara bulaşan bakteriyel

zoonotik bir enfeksiyon hastalığıdır Batı literatuumlruumlnde şarbon

hastalığı ldquomalignat pustule malignant charbuncle charbon

hematic anthrax bacterial anthrax splenic fever woolsortersrsquo

disease ragpickerrsquos diseaserdquo gibi isimlerle anılmıştır Tuumlrkccedile

kaynaklarda ise ldquoccediloban ccedilıbanı karakabarcıkrdquo gibi isimler

verilmiştir

Guumlnuumlmuumlzde ise batı literatuumlruumlnde ldquoanthraxrdquo Tuumlrkccedile kaynaklarda

ise ldquoşarbonrdquo olarak geccedilmektedir

Uumllkemizde şarbon hastalığı bildirimi zorunlu A grubu hastalıklar

arasında yer almaktadır

Şarbon

Hastalığın etkeni Bacillus grubu iccedilerisinde yer alan sporlu bir

basil olan Bacillus anthracisrsquodir

B anthracis Gram pozitif aerop veya fakuumlltatif anaerop endospor

oluşturan 12-10 μm uzunluğunda ve 05-25 μm kalınlığında

olabilen bir basildir

Risk grupları Hayvancılıkla uğraşanlar (Tarımsal alanda ailenin buumltuumln bireyleri hayvan bakımı

ile yakından ilgilenmektedir Bu nedenle hastalık kadın-erkek ccedilocuk olmak uumlzere her cinsiyet ve her yaş grubunda goumlruumllebilir)

Ccedilobanlar

Kasaplar

Mezbaha işccedilileri

Dericilikle uğraşanlar (ham deri toplayan taşıyan işleyen tabakhanelerde ccedilalışanlar gibi)

Veteriner hekimler

Enfeksiyonun endemik olduğu boumllgelerde oumllen hayvanların kesildiği veya yerleşim birimlerine yakın oumllen hayvanların goumlmuumllduumlğuuml yerlerde oynayan ccedilocuklar

Daha oumlnce hayvan kesim alanı olarak kullanılan veya dericilik yapılan boumllgelerin dekontamine edilmeden yerleşime accedilılması ile bu boumllgelerde yaşayan insanlar şarbon youmlnuumlnden risk gruplarını oluşturmaktadırlar

B anthracis sporları insan vuumlcuduna kaşıma ccedilizik kesik gibi kuumlccediluumlk

travmalarla deriden sporların inhalasyonu ile akciğerlere veya

enfekte etlerin yenilmesi ile gastrointestinal kanaldan girer

Sporlar makrofajlar tarafından fagosite edilir ve boumllgesel lenf

bezlerine taşınır Endospor makrofaj iccedilinde vejetatif hale

geccediler ve ccediloğalır B anthracisrsquoin hastalık patogenezinde rol

oynayan oumldem toksini ve oumllduumlruumlcuuml (letal) toksin olmak uumlzere

iki toksini vardır Vejetatif bakteri kapsuumll oluşturur ve

ekzotoksin uumlretir Kapsuumll fagositoz olayını ve opsonizasyonu

oumlnler Boumlylece enfeksiyonun başlamasında erken safhada

oumlnemli rol oynar

Dolaşımda bakteri sayısı 107-108ml ulaşınca ağır sepsis

klinik tablosu oluşur Şarbon sporlarının organizmaya giriş

kapısına goumlre uumlccedil klinik formda hastalık oluşur

1- Deri şarbonu

2- Akciğer şarbonu

3- Gastrointestinal şarbon

Bu yerleşim yerlerinden herhangi birinden lenfohematojen

yolla yayılım ile sepsis ve menenjit gibi ağır oumllduumlruumlcuuml klinik

tablolar gelişebilir Buumltuumln duumlnyada goumlruumllen insan

şarbonunun 95rsquoini deri şarbonu oluşturmaktadır

Deri şarbonu şarbon sporlarının kesik kaşıma veya sinek

ısırması gibi kuumlccediluumlk travmalarla deriye inokuumllasyonu ile oluşur

Sporların inokuumllasyonu ile deride kuumlccediluumlk papuumll şeklinde lezyon

ccedilıkıncaya kadar geccedilen suumlre genellikle 2-3 guumlnduumlr Vakaların

ccediloğunda inkuumlbasyon suumlresi 1-7 guumln arasında değişir

Ondokuz guumlne kadar uzayan inkuumlbasyon suumlresi bildirilmiştir

Hastalık inokuumllasyon yerinde kaşınma ve yanma ile başlar Kırmızı ufak

bir makuumll kabarır ve papuumll goumlruumlnuumlmuumlnuuml alır Bir-iki guumln iccedilinde

lezyon genişler uumlzerinde vezikuumll oluşur Vezikuumlluumln ortası ccediloumlkuumlk iccedili

sıvı ile doludur Bu lezyonun etrafı oumldemli ve eritemli bir alan ile

ccedilevrili olup ağrısızdır Birkaccedil guumln iccedilinde vezikuumll iccedilindeki sıvı bulanır

koyu bir renk alır Mavi-siyah renge doumlnuumlşuumlr Vezikuumll patlar ortada

keskin kenarlı ortası ccediloumlkuumlk siyah bir uumllser oluşur Bazen bu nekrozu

ccedilevreleyen oumldemli doku uumlzerinde kuumlccediluumlk vezikuumlller gelişir

Klinik Form Ayırıcı Tanıda

Duumlşuumlnuumllmesi Gereken Hastalıklar

Deri Şarbonu 1048707 Karbonkuumll

1048707 Erizipel

1048707 Seluumllit

1048707 Orf

1048707 Tularemi

1048707 Primer sifiliz şankırı

1048707 Tropikal uumllser

1048707 Nekrotizan yumuşak doku

enfeksiyonu (Oumlzellikle ağır deri

şarbonu klinik formu ile karışır)

İnhalasyon Şarbonu 1048707 Atipik pnoumlmoniler

1048707 Akut bakteriyel mediastenit

1048707 Aort anevrizma ruumlptuumlruuml

1048707 Suumlperior vena kava sendromu

1048707 Sarkoidoz

Klinik Form Ayırıcı Tanıda

Duumlşuumlnuumllmesi Gereken Hastalıklar

Gastrointestinal

Şarbon

Orofaringeal 1048707 Streptokok tonsillofarinjiti

1048707 Ludwig anjini

1048707 Vincent anjini

1048707 Parafaringeal apse

1048707 Derin boyun enfeksiyonları

Barsak 1048707 Akut gastroenteritler

1048707 Gıda zehirlenmeleri

1048707 Akut karın yapan nedenler

1048707 Nekrotizan ishaller

Şarbon Menenjiti 1048707 Subaraknoid kanama

1048707 Diğer hemorajik menenjit yapan

nedenler

Akciğer şarbonu B anthracis sporlarının inhalasyonu sonucu inhalasyon şarbonu gelişir İnhalasyon ile alveollere ulaşan sporlar alveoler makrofajlar tarafından fagosite edilir Mediastinal lenf duumlğuumlmlerine taşınır Bakteri orada ccediloğalır toksinlerini oluşturur Lenf duumlğuumlmlerinde hemorajik nekroz gelişir Hemorajik mediastinit ve bunu bakteriyemi takip eder Bazen sekonder pnoumlmoni gelişebilir

Semptomlar 2-5 guumln iccedilinde hafif ateş kırgınlık ve yorgunluk şikayetleri ile başlar

Başlangıccedil belirtileri hafiftir 2-3 guumln suumlrer Bunu akut hastalık belirtileri takip eder Hastanın ateşi yuumlkselir nabzı suumlratlenir oumlksuumlruumlk dispne ve siyanoz gelişir Dinlemekle akciğerlerde yaş raller duyulabilir Hastada toksemi şuur bulanıklığı ve koma gelişerek oumlluumlmle sonuccedillanır

Akciğer şarbonu hemorajik mediastinal lenfadenit ile karakterizedir Akciğer grafisinde mediastinal genişleme goumlruumlluumlr Mediasten goumllgesi homojen ve kenarları duumlzguumlnduumlr

Kuduz

Kuduz hastalığı genellikle kuduz viruumlsuumlnuumln ısırık yarasına

deride daha oumlnce mevcut olan kesiğe veya buumltuumlnluumlğuuml

bozulmuş deriye ya da mukoz membranlara temasıyla geccediler

Nadiren aeresoller yoluyla veya transplant dokusundan

bulaşabilir Kuduzun ev iccedili temas ile başkasına hastane bakım

personeline veya ccedilevresel yuumlzeylerden bulaştığına dair

herhangi bir veri yoktur

Gelişmekte olan uumllkelerde kuduz bulaşının kaynağı 90

oranında koumlpekler iken gelişmiş uumllkelerde ise vahşi hayvanlar

en oumlnemli kaynaktır

Kuduzrsquoda risk grupları

Kuduz enfeksiyonu iccedilin endemik boumllgede yaşayanlar doğa

ile teması sık olan kişiler avcılar gezginler mağaracılıkla

uğraşanlar hayvancılık ile uğraşanlar ccedilobanlar kasaplar

mezbaha ccedilalışanları veteriner hekimler veteriner sağlık

teknisyenleri koumlpek uumlretim merkezleri ve koumlpek

pansiyonlarında ccedilalışanlar geccedilici hayvan bakımevi ccedilalışanları

belediye hayvan toplama goumlrevlileri kamp yapanlar ve

hastaların yakınları riskli gruplardır

Klinik olarak hastalık beş doumlnemden oluşur

bull İnkuumlbasyon (1-2 guumln-1 yıl- ortalama 1-3 ay)

bull Prodrom

bull Akut noumlrolojik sendrom (80 ensefalit)-(2-7 guumln)

bull Koma

bull Oumlluumlm (Koma başlangıcından itibaren 2 hafta iccedilinde)

Diğer Zoonozlar

Tularemi- Avcılık ndash Tavşan vb kemiriciler

Lymme- Tarım ve hayvancılık- keneler

Toksoplazmozis- kedi

Kist hidatik- koumlpek

Giardiyazis

Amebiyozis

Leptospiroz-Weil Hast-fare vb maden-lağım

Batı Nil Humması

Brusellozrsquoda tanı Brusellozlu hastalarda rutin kan değerlerinde oumlnemli

değişiklikler goumlzlenir fakat bunlar tanı koydurucu değildir Hastalarda kan sayımı idrar analizi karaciğer ve boumlbrek fonksiyonları ile ilgili biyokimyasal testler goumlzden geccedilirilmelidir

Brusellozun kesin tanısı bakterinin kandan veya diğer dokulardan izolasyonu ile konur Hastalardan kuumlltuumlr akut safhada ve ateşli doumlnemde antibiyotik verilmeden oumlnce alınmalıdır

Antibiyotik alan ve kuumlltuumlr negatifliği olan hastalarda serolojik testlerden yararlanılır

Brusellozrsquoda tanı Brusellozda kullanılan serolojik testler

Rose Bengal plak testi (RBT)

Standart tuumlp agluumltinasyon testi (SAT)

ELISA

Cooms testi

kompleman fiksasyon testleridir

Bu testlerden serolojik tanıda en yaygın kullanılan testler Standart tuumlp agluumltinasyon testi Cooms testi ve ELISA testidir Rose Bengal plak testi bir tarama testidir tanıda kullanılmaz

Brusellozrsquodan korunma

Bu enfeksiyonun yaygın olduğu Doğu Anadolu Guumlneydoğu

Anadolu ve İccedil Anadolursquoda aile hayvancılığının yaygın olarak

yapıldığı bilinmektedir Aile hayvancılığında buumltuumln aile

bireylerinin hayvanlarla yakın teması vardır Bu temasın

azaltılması kontamine materyaller ile bulaşın oumlnlenmesi bu

aile bireylerinin eğitilmesinin kolay olamayacağını

unutmadan eğitim ccedilalışmalarını suumlrduumlrmek gerekir Ayrıca

aile bireylerinin yaşam alanları ile hayvan barınaklarının

uygun şekilde yapılandırılması da diğer bir ccedilalışma alanıdır

Brusellozrsquodan korunma Hayvan bakıcıları ccedilobanlar mezbaha ccedilalışanları suumltccediluumller suni tohumlama

yapan teknisyenler ve veteriner hekimlerin enfekte hayvan dokuları deri

ve yuumlnleri gibi hayvansal materyallerle devamlı temas riski vardır Bu

meslek grupları bruselloz bulaşma yolları ve oumlnlemler hakkında devamlı

bilgilendirilmelidir Ayrıca mezbahaların uygun yapılandırılması

periyodik temizlik ve dezenfeksiyon işlemlerinin usulune uygun

yapılması ccedilevre temizliği ve kontamine atıkların usulune uygun

şekilde yok edilmesi iccedilin gerekli oumlnlemler alınmalıdır İster aile

hayvancılığında olsun ister ccediliftlik hayvancılığında kontamine hayvan

atıklarının yok edilmesi ccedilevre dezenfeksiyonu usulune uygun olarak

yapılmalıdır Ccediliftliklerde sanitasyon koşullarının standartlara uygunluğu

sağlanmalı ve kontrol edilmelidir

Brusellozrsquodan korunma Risk gruplarının kontamine materyal ile uğraşırken gerekli

hijyenik kurallara uymalarının sağlanması gerekir Potansiyel

olarak kontamine hayvansal materyaller ile temas durumunda

ccedilalışanlar uygun koruyucu giysiler giymelidirler Materyalin

oumlzelliğine goumlre su geccedilirmeyen eldiven yuumlz koruyucu

maske goumlz koruyucu goumlzluumlk su geccedilirmeyen oumlnluumlk

aerosol oluşturan bir iş ise respiratoumlr kullanılmalıdır İş bittikten

son eller mutlaka yıkanmalıdır Eğer vuumlcudun her hangi bir

yerine kontamine materyal bulaştı ise bol su ile yıkanmalı veya

hemen bol su ile banyo yapılmalıdır Goumlzlere herhangi bir materyal

sıccedilradığında yine konjunktivalar bol su ile yıkanmalıdır

Şarbon Şarbon ot yiyen hayvanlardan insanlara bulaşan bakteriyel

zoonotik bir enfeksiyon hastalığıdır Batı literatuumlruumlnde şarbon

hastalığı ldquomalignat pustule malignant charbuncle charbon

hematic anthrax bacterial anthrax splenic fever woolsortersrsquo

disease ragpickerrsquos diseaserdquo gibi isimlerle anılmıştır Tuumlrkccedile

kaynaklarda ise ldquoccediloban ccedilıbanı karakabarcıkrdquo gibi isimler

verilmiştir

Guumlnuumlmuumlzde ise batı literatuumlruumlnde ldquoanthraxrdquo Tuumlrkccedile kaynaklarda

ise ldquoşarbonrdquo olarak geccedilmektedir

Uumllkemizde şarbon hastalığı bildirimi zorunlu A grubu hastalıklar

arasında yer almaktadır

Şarbon

Hastalığın etkeni Bacillus grubu iccedilerisinde yer alan sporlu bir

basil olan Bacillus anthracisrsquodir

B anthracis Gram pozitif aerop veya fakuumlltatif anaerop endospor

oluşturan 12-10 μm uzunluğunda ve 05-25 μm kalınlığında

olabilen bir basildir

Risk grupları Hayvancılıkla uğraşanlar (Tarımsal alanda ailenin buumltuumln bireyleri hayvan bakımı

ile yakından ilgilenmektedir Bu nedenle hastalık kadın-erkek ccedilocuk olmak uumlzere her cinsiyet ve her yaş grubunda goumlruumllebilir)

Ccedilobanlar

Kasaplar

Mezbaha işccedilileri

Dericilikle uğraşanlar (ham deri toplayan taşıyan işleyen tabakhanelerde ccedilalışanlar gibi)

Veteriner hekimler

Enfeksiyonun endemik olduğu boumllgelerde oumllen hayvanların kesildiği veya yerleşim birimlerine yakın oumllen hayvanların goumlmuumllduumlğuuml yerlerde oynayan ccedilocuklar

Daha oumlnce hayvan kesim alanı olarak kullanılan veya dericilik yapılan boumllgelerin dekontamine edilmeden yerleşime accedilılması ile bu boumllgelerde yaşayan insanlar şarbon youmlnuumlnden risk gruplarını oluşturmaktadırlar

B anthracis sporları insan vuumlcuduna kaşıma ccedilizik kesik gibi kuumlccediluumlk

travmalarla deriden sporların inhalasyonu ile akciğerlere veya

enfekte etlerin yenilmesi ile gastrointestinal kanaldan girer

Sporlar makrofajlar tarafından fagosite edilir ve boumllgesel lenf

bezlerine taşınır Endospor makrofaj iccedilinde vejetatif hale

geccediler ve ccediloğalır B anthracisrsquoin hastalık patogenezinde rol

oynayan oumldem toksini ve oumllduumlruumlcuuml (letal) toksin olmak uumlzere

iki toksini vardır Vejetatif bakteri kapsuumll oluşturur ve

ekzotoksin uumlretir Kapsuumll fagositoz olayını ve opsonizasyonu

oumlnler Boumlylece enfeksiyonun başlamasında erken safhada

oumlnemli rol oynar

Dolaşımda bakteri sayısı 107-108ml ulaşınca ağır sepsis

klinik tablosu oluşur Şarbon sporlarının organizmaya giriş

kapısına goumlre uumlccedil klinik formda hastalık oluşur

1- Deri şarbonu

2- Akciğer şarbonu

3- Gastrointestinal şarbon

Bu yerleşim yerlerinden herhangi birinden lenfohematojen

yolla yayılım ile sepsis ve menenjit gibi ağır oumllduumlruumlcuuml klinik

tablolar gelişebilir Buumltuumln duumlnyada goumlruumllen insan

şarbonunun 95rsquoini deri şarbonu oluşturmaktadır

Deri şarbonu şarbon sporlarının kesik kaşıma veya sinek

ısırması gibi kuumlccediluumlk travmalarla deriye inokuumllasyonu ile oluşur

Sporların inokuumllasyonu ile deride kuumlccediluumlk papuumll şeklinde lezyon

ccedilıkıncaya kadar geccedilen suumlre genellikle 2-3 guumlnduumlr Vakaların

ccediloğunda inkuumlbasyon suumlresi 1-7 guumln arasında değişir

Ondokuz guumlne kadar uzayan inkuumlbasyon suumlresi bildirilmiştir

Hastalık inokuumllasyon yerinde kaşınma ve yanma ile başlar Kırmızı ufak

bir makuumll kabarır ve papuumll goumlruumlnuumlmuumlnuuml alır Bir-iki guumln iccedilinde

lezyon genişler uumlzerinde vezikuumll oluşur Vezikuumlluumln ortası ccediloumlkuumlk iccedili

sıvı ile doludur Bu lezyonun etrafı oumldemli ve eritemli bir alan ile

ccedilevrili olup ağrısızdır Birkaccedil guumln iccedilinde vezikuumll iccedilindeki sıvı bulanır

koyu bir renk alır Mavi-siyah renge doumlnuumlşuumlr Vezikuumll patlar ortada

keskin kenarlı ortası ccediloumlkuumlk siyah bir uumllser oluşur Bazen bu nekrozu

ccedilevreleyen oumldemli doku uumlzerinde kuumlccediluumlk vezikuumlller gelişir

Klinik Form Ayırıcı Tanıda

Duumlşuumlnuumllmesi Gereken Hastalıklar

Deri Şarbonu 1048707 Karbonkuumll

1048707 Erizipel

1048707 Seluumllit

1048707 Orf

1048707 Tularemi

1048707 Primer sifiliz şankırı

1048707 Tropikal uumllser

1048707 Nekrotizan yumuşak doku

enfeksiyonu (Oumlzellikle ağır deri

şarbonu klinik formu ile karışır)

İnhalasyon Şarbonu 1048707 Atipik pnoumlmoniler

1048707 Akut bakteriyel mediastenit

1048707 Aort anevrizma ruumlptuumlruuml

1048707 Suumlperior vena kava sendromu

1048707 Sarkoidoz

Klinik Form Ayırıcı Tanıda

Duumlşuumlnuumllmesi Gereken Hastalıklar

Gastrointestinal

Şarbon

Orofaringeal 1048707 Streptokok tonsillofarinjiti

1048707 Ludwig anjini

1048707 Vincent anjini

1048707 Parafaringeal apse

1048707 Derin boyun enfeksiyonları

Barsak 1048707 Akut gastroenteritler

1048707 Gıda zehirlenmeleri

1048707 Akut karın yapan nedenler

1048707 Nekrotizan ishaller

Şarbon Menenjiti 1048707 Subaraknoid kanama

1048707 Diğer hemorajik menenjit yapan

nedenler

Akciğer şarbonu B anthracis sporlarının inhalasyonu sonucu inhalasyon şarbonu gelişir İnhalasyon ile alveollere ulaşan sporlar alveoler makrofajlar tarafından fagosite edilir Mediastinal lenf duumlğuumlmlerine taşınır Bakteri orada ccediloğalır toksinlerini oluşturur Lenf duumlğuumlmlerinde hemorajik nekroz gelişir Hemorajik mediastinit ve bunu bakteriyemi takip eder Bazen sekonder pnoumlmoni gelişebilir

Semptomlar 2-5 guumln iccedilinde hafif ateş kırgınlık ve yorgunluk şikayetleri ile başlar

Başlangıccedil belirtileri hafiftir 2-3 guumln suumlrer Bunu akut hastalık belirtileri takip eder Hastanın ateşi yuumlkselir nabzı suumlratlenir oumlksuumlruumlk dispne ve siyanoz gelişir Dinlemekle akciğerlerde yaş raller duyulabilir Hastada toksemi şuur bulanıklığı ve koma gelişerek oumlluumlmle sonuccedillanır

Akciğer şarbonu hemorajik mediastinal lenfadenit ile karakterizedir Akciğer grafisinde mediastinal genişleme goumlruumlluumlr Mediasten goumllgesi homojen ve kenarları duumlzguumlnduumlr

Kuduz

Kuduz hastalığı genellikle kuduz viruumlsuumlnuumln ısırık yarasına

deride daha oumlnce mevcut olan kesiğe veya buumltuumlnluumlğuuml

bozulmuş deriye ya da mukoz membranlara temasıyla geccediler

Nadiren aeresoller yoluyla veya transplant dokusundan

bulaşabilir Kuduzun ev iccedili temas ile başkasına hastane bakım

personeline veya ccedilevresel yuumlzeylerden bulaştığına dair

herhangi bir veri yoktur

Gelişmekte olan uumllkelerde kuduz bulaşının kaynağı 90

oranında koumlpekler iken gelişmiş uumllkelerde ise vahşi hayvanlar

en oumlnemli kaynaktır

Kuduzrsquoda risk grupları

Kuduz enfeksiyonu iccedilin endemik boumllgede yaşayanlar doğa

ile teması sık olan kişiler avcılar gezginler mağaracılıkla

uğraşanlar hayvancılık ile uğraşanlar ccedilobanlar kasaplar

mezbaha ccedilalışanları veteriner hekimler veteriner sağlık

teknisyenleri koumlpek uumlretim merkezleri ve koumlpek

pansiyonlarında ccedilalışanlar geccedilici hayvan bakımevi ccedilalışanları

belediye hayvan toplama goumlrevlileri kamp yapanlar ve

hastaların yakınları riskli gruplardır

Klinik olarak hastalık beş doumlnemden oluşur

bull İnkuumlbasyon (1-2 guumln-1 yıl- ortalama 1-3 ay)

bull Prodrom

bull Akut noumlrolojik sendrom (80 ensefalit)-(2-7 guumln)

bull Koma

bull Oumlluumlm (Koma başlangıcından itibaren 2 hafta iccedilinde)

Diğer Zoonozlar

Tularemi- Avcılık ndash Tavşan vb kemiriciler

Lymme- Tarım ve hayvancılık- keneler

Toksoplazmozis- kedi

Kist hidatik- koumlpek

Giardiyazis

Amebiyozis

Leptospiroz-Weil Hast-fare vb maden-lağım

Batı Nil Humması

Brusellozrsquoda tanı Brusellozda kullanılan serolojik testler

Rose Bengal plak testi (RBT)

Standart tuumlp agluumltinasyon testi (SAT)

ELISA

Cooms testi

kompleman fiksasyon testleridir

Bu testlerden serolojik tanıda en yaygın kullanılan testler Standart tuumlp agluumltinasyon testi Cooms testi ve ELISA testidir Rose Bengal plak testi bir tarama testidir tanıda kullanılmaz

Brusellozrsquodan korunma

Bu enfeksiyonun yaygın olduğu Doğu Anadolu Guumlneydoğu

Anadolu ve İccedil Anadolursquoda aile hayvancılığının yaygın olarak

yapıldığı bilinmektedir Aile hayvancılığında buumltuumln aile

bireylerinin hayvanlarla yakın teması vardır Bu temasın

azaltılması kontamine materyaller ile bulaşın oumlnlenmesi bu

aile bireylerinin eğitilmesinin kolay olamayacağını

unutmadan eğitim ccedilalışmalarını suumlrduumlrmek gerekir Ayrıca

aile bireylerinin yaşam alanları ile hayvan barınaklarının

uygun şekilde yapılandırılması da diğer bir ccedilalışma alanıdır

Brusellozrsquodan korunma Hayvan bakıcıları ccedilobanlar mezbaha ccedilalışanları suumltccediluumller suni tohumlama

yapan teknisyenler ve veteriner hekimlerin enfekte hayvan dokuları deri

ve yuumlnleri gibi hayvansal materyallerle devamlı temas riski vardır Bu

meslek grupları bruselloz bulaşma yolları ve oumlnlemler hakkında devamlı

bilgilendirilmelidir Ayrıca mezbahaların uygun yapılandırılması

periyodik temizlik ve dezenfeksiyon işlemlerinin usulune uygun

yapılması ccedilevre temizliği ve kontamine atıkların usulune uygun

şekilde yok edilmesi iccedilin gerekli oumlnlemler alınmalıdır İster aile

hayvancılığında olsun ister ccediliftlik hayvancılığında kontamine hayvan

atıklarının yok edilmesi ccedilevre dezenfeksiyonu usulune uygun olarak

yapılmalıdır Ccediliftliklerde sanitasyon koşullarının standartlara uygunluğu

sağlanmalı ve kontrol edilmelidir

Brusellozrsquodan korunma Risk gruplarının kontamine materyal ile uğraşırken gerekli

hijyenik kurallara uymalarının sağlanması gerekir Potansiyel

olarak kontamine hayvansal materyaller ile temas durumunda

ccedilalışanlar uygun koruyucu giysiler giymelidirler Materyalin

oumlzelliğine goumlre su geccedilirmeyen eldiven yuumlz koruyucu

maske goumlz koruyucu goumlzluumlk su geccedilirmeyen oumlnluumlk

aerosol oluşturan bir iş ise respiratoumlr kullanılmalıdır İş bittikten

son eller mutlaka yıkanmalıdır Eğer vuumlcudun her hangi bir

yerine kontamine materyal bulaştı ise bol su ile yıkanmalı veya

hemen bol su ile banyo yapılmalıdır Goumlzlere herhangi bir materyal

sıccedilradığında yine konjunktivalar bol su ile yıkanmalıdır

Şarbon Şarbon ot yiyen hayvanlardan insanlara bulaşan bakteriyel

zoonotik bir enfeksiyon hastalığıdır Batı literatuumlruumlnde şarbon

hastalığı ldquomalignat pustule malignant charbuncle charbon

hematic anthrax bacterial anthrax splenic fever woolsortersrsquo

disease ragpickerrsquos diseaserdquo gibi isimlerle anılmıştır Tuumlrkccedile

kaynaklarda ise ldquoccediloban ccedilıbanı karakabarcıkrdquo gibi isimler

verilmiştir

Guumlnuumlmuumlzde ise batı literatuumlruumlnde ldquoanthraxrdquo Tuumlrkccedile kaynaklarda

ise ldquoşarbonrdquo olarak geccedilmektedir

Uumllkemizde şarbon hastalığı bildirimi zorunlu A grubu hastalıklar

arasında yer almaktadır

Şarbon

Hastalığın etkeni Bacillus grubu iccedilerisinde yer alan sporlu bir

basil olan Bacillus anthracisrsquodir

B anthracis Gram pozitif aerop veya fakuumlltatif anaerop endospor

oluşturan 12-10 μm uzunluğunda ve 05-25 μm kalınlığında

olabilen bir basildir

Risk grupları Hayvancılıkla uğraşanlar (Tarımsal alanda ailenin buumltuumln bireyleri hayvan bakımı

ile yakından ilgilenmektedir Bu nedenle hastalık kadın-erkek ccedilocuk olmak uumlzere her cinsiyet ve her yaş grubunda goumlruumllebilir)

Ccedilobanlar

Kasaplar

Mezbaha işccedilileri

Dericilikle uğraşanlar (ham deri toplayan taşıyan işleyen tabakhanelerde ccedilalışanlar gibi)

Veteriner hekimler

Enfeksiyonun endemik olduğu boumllgelerde oumllen hayvanların kesildiği veya yerleşim birimlerine yakın oumllen hayvanların goumlmuumllduumlğuuml yerlerde oynayan ccedilocuklar

Daha oumlnce hayvan kesim alanı olarak kullanılan veya dericilik yapılan boumllgelerin dekontamine edilmeden yerleşime accedilılması ile bu boumllgelerde yaşayan insanlar şarbon youmlnuumlnden risk gruplarını oluşturmaktadırlar

B anthracis sporları insan vuumlcuduna kaşıma ccedilizik kesik gibi kuumlccediluumlk

travmalarla deriden sporların inhalasyonu ile akciğerlere veya

enfekte etlerin yenilmesi ile gastrointestinal kanaldan girer

Sporlar makrofajlar tarafından fagosite edilir ve boumllgesel lenf

bezlerine taşınır Endospor makrofaj iccedilinde vejetatif hale

geccediler ve ccediloğalır B anthracisrsquoin hastalık patogenezinde rol

oynayan oumldem toksini ve oumllduumlruumlcuuml (letal) toksin olmak uumlzere

iki toksini vardır Vejetatif bakteri kapsuumll oluşturur ve

ekzotoksin uumlretir Kapsuumll fagositoz olayını ve opsonizasyonu

oumlnler Boumlylece enfeksiyonun başlamasında erken safhada

oumlnemli rol oynar

Dolaşımda bakteri sayısı 107-108ml ulaşınca ağır sepsis

klinik tablosu oluşur Şarbon sporlarının organizmaya giriş

kapısına goumlre uumlccedil klinik formda hastalık oluşur

1- Deri şarbonu

2- Akciğer şarbonu

3- Gastrointestinal şarbon

Bu yerleşim yerlerinden herhangi birinden lenfohematojen

yolla yayılım ile sepsis ve menenjit gibi ağır oumllduumlruumlcuuml klinik

tablolar gelişebilir Buumltuumln duumlnyada goumlruumllen insan

şarbonunun 95rsquoini deri şarbonu oluşturmaktadır

Deri şarbonu şarbon sporlarının kesik kaşıma veya sinek

ısırması gibi kuumlccediluumlk travmalarla deriye inokuumllasyonu ile oluşur

Sporların inokuumllasyonu ile deride kuumlccediluumlk papuumll şeklinde lezyon

ccedilıkıncaya kadar geccedilen suumlre genellikle 2-3 guumlnduumlr Vakaların

ccediloğunda inkuumlbasyon suumlresi 1-7 guumln arasında değişir

Ondokuz guumlne kadar uzayan inkuumlbasyon suumlresi bildirilmiştir

Hastalık inokuumllasyon yerinde kaşınma ve yanma ile başlar Kırmızı ufak

bir makuumll kabarır ve papuumll goumlruumlnuumlmuumlnuuml alır Bir-iki guumln iccedilinde

lezyon genişler uumlzerinde vezikuumll oluşur Vezikuumlluumln ortası ccediloumlkuumlk iccedili

sıvı ile doludur Bu lezyonun etrafı oumldemli ve eritemli bir alan ile

ccedilevrili olup ağrısızdır Birkaccedil guumln iccedilinde vezikuumll iccedilindeki sıvı bulanır

koyu bir renk alır Mavi-siyah renge doumlnuumlşuumlr Vezikuumll patlar ortada

keskin kenarlı ortası ccediloumlkuumlk siyah bir uumllser oluşur Bazen bu nekrozu

ccedilevreleyen oumldemli doku uumlzerinde kuumlccediluumlk vezikuumlller gelişir

Klinik Form Ayırıcı Tanıda

Duumlşuumlnuumllmesi Gereken Hastalıklar

Deri Şarbonu 1048707 Karbonkuumll

1048707 Erizipel

1048707 Seluumllit

1048707 Orf

1048707 Tularemi

1048707 Primer sifiliz şankırı

1048707 Tropikal uumllser

1048707 Nekrotizan yumuşak doku

enfeksiyonu (Oumlzellikle ağır deri

şarbonu klinik formu ile karışır)

İnhalasyon Şarbonu 1048707 Atipik pnoumlmoniler

1048707 Akut bakteriyel mediastenit

1048707 Aort anevrizma ruumlptuumlruuml

1048707 Suumlperior vena kava sendromu

1048707 Sarkoidoz

Klinik Form Ayırıcı Tanıda

Duumlşuumlnuumllmesi Gereken Hastalıklar

Gastrointestinal

Şarbon

Orofaringeal 1048707 Streptokok tonsillofarinjiti

1048707 Ludwig anjini

1048707 Vincent anjini

1048707 Parafaringeal apse

1048707 Derin boyun enfeksiyonları

Barsak 1048707 Akut gastroenteritler

1048707 Gıda zehirlenmeleri

1048707 Akut karın yapan nedenler

1048707 Nekrotizan ishaller

Şarbon Menenjiti 1048707 Subaraknoid kanama

1048707 Diğer hemorajik menenjit yapan

nedenler

Akciğer şarbonu B anthracis sporlarının inhalasyonu sonucu inhalasyon şarbonu gelişir İnhalasyon ile alveollere ulaşan sporlar alveoler makrofajlar tarafından fagosite edilir Mediastinal lenf duumlğuumlmlerine taşınır Bakteri orada ccediloğalır toksinlerini oluşturur Lenf duumlğuumlmlerinde hemorajik nekroz gelişir Hemorajik mediastinit ve bunu bakteriyemi takip eder Bazen sekonder pnoumlmoni gelişebilir

Semptomlar 2-5 guumln iccedilinde hafif ateş kırgınlık ve yorgunluk şikayetleri ile başlar

Başlangıccedil belirtileri hafiftir 2-3 guumln suumlrer Bunu akut hastalık belirtileri takip eder Hastanın ateşi yuumlkselir nabzı suumlratlenir oumlksuumlruumlk dispne ve siyanoz gelişir Dinlemekle akciğerlerde yaş raller duyulabilir Hastada toksemi şuur bulanıklığı ve koma gelişerek oumlluumlmle sonuccedillanır

Akciğer şarbonu hemorajik mediastinal lenfadenit ile karakterizedir Akciğer grafisinde mediastinal genişleme goumlruumlluumlr Mediasten goumllgesi homojen ve kenarları duumlzguumlnduumlr

Kuduz

Kuduz hastalığı genellikle kuduz viruumlsuumlnuumln ısırık yarasına

deride daha oumlnce mevcut olan kesiğe veya buumltuumlnluumlğuuml

bozulmuş deriye ya da mukoz membranlara temasıyla geccediler

Nadiren aeresoller yoluyla veya transplant dokusundan

bulaşabilir Kuduzun ev iccedili temas ile başkasına hastane bakım

personeline veya ccedilevresel yuumlzeylerden bulaştığına dair

herhangi bir veri yoktur

Gelişmekte olan uumllkelerde kuduz bulaşının kaynağı 90

oranında koumlpekler iken gelişmiş uumllkelerde ise vahşi hayvanlar

en oumlnemli kaynaktır

Kuduzrsquoda risk grupları

Kuduz enfeksiyonu iccedilin endemik boumllgede yaşayanlar doğa

ile teması sık olan kişiler avcılar gezginler mağaracılıkla

uğraşanlar hayvancılık ile uğraşanlar ccedilobanlar kasaplar

mezbaha ccedilalışanları veteriner hekimler veteriner sağlık

teknisyenleri koumlpek uumlretim merkezleri ve koumlpek

pansiyonlarında ccedilalışanlar geccedilici hayvan bakımevi ccedilalışanları

belediye hayvan toplama goumlrevlileri kamp yapanlar ve

hastaların yakınları riskli gruplardır

Klinik olarak hastalık beş doumlnemden oluşur

bull İnkuumlbasyon (1-2 guumln-1 yıl- ortalama 1-3 ay)

bull Prodrom

bull Akut noumlrolojik sendrom (80 ensefalit)-(2-7 guumln)

bull Koma

bull Oumlluumlm (Koma başlangıcından itibaren 2 hafta iccedilinde)

Diğer Zoonozlar

Tularemi- Avcılık ndash Tavşan vb kemiriciler

Lymme- Tarım ve hayvancılık- keneler

Toksoplazmozis- kedi

Kist hidatik- koumlpek

Giardiyazis

Amebiyozis

Leptospiroz-Weil Hast-fare vb maden-lağım

Batı Nil Humması

Brusellozrsquodan korunma

Bu enfeksiyonun yaygın olduğu Doğu Anadolu Guumlneydoğu

Anadolu ve İccedil Anadolursquoda aile hayvancılığının yaygın olarak

yapıldığı bilinmektedir Aile hayvancılığında buumltuumln aile

bireylerinin hayvanlarla yakın teması vardır Bu temasın

azaltılması kontamine materyaller ile bulaşın oumlnlenmesi bu

aile bireylerinin eğitilmesinin kolay olamayacağını

unutmadan eğitim ccedilalışmalarını suumlrduumlrmek gerekir Ayrıca

aile bireylerinin yaşam alanları ile hayvan barınaklarının

uygun şekilde yapılandırılması da diğer bir ccedilalışma alanıdır

Brusellozrsquodan korunma Hayvan bakıcıları ccedilobanlar mezbaha ccedilalışanları suumltccediluumller suni tohumlama

yapan teknisyenler ve veteriner hekimlerin enfekte hayvan dokuları deri

ve yuumlnleri gibi hayvansal materyallerle devamlı temas riski vardır Bu

meslek grupları bruselloz bulaşma yolları ve oumlnlemler hakkında devamlı

bilgilendirilmelidir Ayrıca mezbahaların uygun yapılandırılması

periyodik temizlik ve dezenfeksiyon işlemlerinin usulune uygun

yapılması ccedilevre temizliği ve kontamine atıkların usulune uygun

şekilde yok edilmesi iccedilin gerekli oumlnlemler alınmalıdır İster aile

hayvancılığında olsun ister ccediliftlik hayvancılığında kontamine hayvan

atıklarının yok edilmesi ccedilevre dezenfeksiyonu usulune uygun olarak

yapılmalıdır Ccediliftliklerde sanitasyon koşullarının standartlara uygunluğu

sağlanmalı ve kontrol edilmelidir

Brusellozrsquodan korunma Risk gruplarının kontamine materyal ile uğraşırken gerekli

hijyenik kurallara uymalarının sağlanması gerekir Potansiyel

olarak kontamine hayvansal materyaller ile temas durumunda

ccedilalışanlar uygun koruyucu giysiler giymelidirler Materyalin

oumlzelliğine goumlre su geccedilirmeyen eldiven yuumlz koruyucu

maske goumlz koruyucu goumlzluumlk su geccedilirmeyen oumlnluumlk

aerosol oluşturan bir iş ise respiratoumlr kullanılmalıdır İş bittikten

son eller mutlaka yıkanmalıdır Eğer vuumlcudun her hangi bir

yerine kontamine materyal bulaştı ise bol su ile yıkanmalı veya

hemen bol su ile banyo yapılmalıdır Goumlzlere herhangi bir materyal

sıccedilradığında yine konjunktivalar bol su ile yıkanmalıdır

Şarbon Şarbon ot yiyen hayvanlardan insanlara bulaşan bakteriyel

zoonotik bir enfeksiyon hastalığıdır Batı literatuumlruumlnde şarbon

hastalığı ldquomalignat pustule malignant charbuncle charbon

hematic anthrax bacterial anthrax splenic fever woolsortersrsquo

disease ragpickerrsquos diseaserdquo gibi isimlerle anılmıştır Tuumlrkccedile

kaynaklarda ise ldquoccediloban ccedilıbanı karakabarcıkrdquo gibi isimler

verilmiştir

Guumlnuumlmuumlzde ise batı literatuumlruumlnde ldquoanthraxrdquo Tuumlrkccedile kaynaklarda

ise ldquoşarbonrdquo olarak geccedilmektedir

Uumllkemizde şarbon hastalığı bildirimi zorunlu A grubu hastalıklar

arasında yer almaktadır

Şarbon

Hastalığın etkeni Bacillus grubu iccedilerisinde yer alan sporlu bir

basil olan Bacillus anthracisrsquodir

B anthracis Gram pozitif aerop veya fakuumlltatif anaerop endospor

oluşturan 12-10 μm uzunluğunda ve 05-25 μm kalınlığında

olabilen bir basildir

Risk grupları Hayvancılıkla uğraşanlar (Tarımsal alanda ailenin buumltuumln bireyleri hayvan bakımı

ile yakından ilgilenmektedir Bu nedenle hastalık kadın-erkek ccedilocuk olmak uumlzere her cinsiyet ve her yaş grubunda goumlruumllebilir)

Ccedilobanlar

Kasaplar

Mezbaha işccedilileri

Dericilikle uğraşanlar (ham deri toplayan taşıyan işleyen tabakhanelerde ccedilalışanlar gibi)

Veteriner hekimler

Enfeksiyonun endemik olduğu boumllgelerde oumllen hayvanların kesildiği veya yerleşim birimlerine yakın oumllen hayvanların goumlmuumllduumlğuuml yerlerde oynayan ccedilocuklar

Daha oumlnce hayvan kesim alanı olarak kullanılan veya dericilik yapılan boumllgelerin dekontamine edilmeden yerleşime accedilılması ile bu boumllgelerde yaşayan insanlar şarbon youmlnuumlnden risk gruplarını oluşturmaktadırlar

B anthracis sporları insan vuumlcuduna kaşıma ccedilizik kesik gibi kuumlccediluumlk

travmalarla deriden sporların inhalasyonu ile akciğerlere veya

enfekte etlerin yenilmesi ile gastrointestinal kanaldan girer

Sporlar makrofajlar tarafından fagosite edilir ve boumllgesel lenf

bezlerine taşınır Endospor makrofaj iccedilinde vejetatif hale

geccediler ve ccediloğalır B anthracisrsquoin hastalık patogenezinde rol

oynayan oumldem toksini ve oumllduumlruumlcuuml (letal) toksin olmak uumlzere

iki toksini vardır Vejetatif bakteri kapsuumll oluşturur ve

ekzotoksin uumlretir Kapsuumll fagositoz olayını ve opsonizasyonu

oumlnler Boumlylece enfeksiyonun başlamasında erken safhada

oumlnemli rol oynar

Dolaşımda bakteri sayısı 107-108ml ulaşınca ağır sepsis

klinik tablosu oluşur Şarbon sporlarının organizmaya giriş

kapısına goumlre uumlccedil klinik formda hastalık oluşur

1- Deri şarbonu

2- Akciğer şarbonu

3- Gastrointestinal şarbon

Bu yerleşim yerlerinden herhangi birinden lenfohematojen

yolla yayılım ile sepsis ve menenjit gibi ağır oumllduumlruumlcuuml klinik

tablolar gelişebilir Buumltuumln duumlnyada goumlruumllen insan

şarbonunun 95rsquoini deri şarbonu oluşturmaktadır

Deri şarbonu şarbon sporlarının kesik kaşıma veya sinek

ısırması gibi kuumlccediluumlk travmalarla deriye inokuumllasyonu ile oluşur

Sporların inokuumllasyonu ile deride kuumlccediluumlk papuumll şeklinde lezyon

ccedilıkıncaya kadar geccedilen suumlre genellikle 2-3 guumlnduumlr Vakaların

ccediloğunda inkuumlbasyon suumlresi 1-7 guumln arasında değişir

Ondokuz guumlne kadar uzayan inkuumlbasyon suumlresi bildirilmiştir

Hastalık inokuumllasyon yerinde kaşınma ve yanma ile başlar Kırmızı ufak

bir makuumll kabarır ve papuumll goumlruumlnuumlmuumlnuuml alır Bir-iki guumln iccedilinde

lezyon genişler uumlzerinde vezikuumll oluşur Vezikuumlluumln ortası ccediloumlkuumlk iccedili

sıvı ile doludur Bu lezyonun etrafı oumldemli ve eritemli bir alan ile

ccedilevrili olup ağrısızdır Birkaccedil guumln iccedilinde vezikuumll iccedilindeki sıvı bulanır

koyu bir renk alır Mavi-siyah renge doumlnuumlşuumlr Vezikuumll patlar ortada

keskin kenarlı ortası ccediloumlkuumlk siyah bir uumllser oluşur Bazen bu nekrozu

ccedilevreleyen oumldemli doku uumlzerinde kuumlccediluumlk vezikuumlller gelişir

Klinik Form Ayırıcı Tanıda

Duumlşuumlnuumllmesi Gereken Hastalıklar

Deri Şarbonu 1048707 Karbonkuumll

1048707 Erizipel

1048707 Seluumllit

1048707 Orf

1048707 Tularemi

1048707 Primer sifiliz şankırı

1048707 Tropikal uumllser

1048707 Nekrotizan yumuşak doku

enfeksiyonu (Oumlzellikle ağır deri

şarbonu klinik formu ile karışır)

İnhalasyon Şarbonu 1048707 Atipik pnoumlmoniler

1048707 Akut bakteriyel mediastenit

1048707 Aort anevrizma ruumlptuumlruuml

1048707 Suumlperior vena kava sendromu

1048707 Sarkoidoz

Klinik Form Ayırıcı Tanıda

Duumlşuumlnuumllmesi Gereken Hastalıklar

Gastrointestinal

Şarbon

Orofaringeal 1048707 Streptokok tonsillofarinjiti

1048707 Ludwig anjini

1048707 Vincent anjini

1048707 Parafaringeal apse

1048707 Derin boyun enfeksiyonları

Barsak 1048707 Akut gastroenteritler

1048707 Gıda zehirlenmeleri

1048707 Akut karın yapan nedenler

1048707 Nekrotizan ishaller

Şarbon Menenjiti 1048707 Subaraknoid kanama

1048707 Diğer hemorajik menenjit yapan

nedenler

Akciğer şarbonu B anthracis sporlarının inhalasyonu sonucu inhalasyon şarbonu gelişir İnhalasyon ile alveollere ulaşan sporlar alveoler makrofajlar tarafından fagosite edilir Mediastinal lenf duumlğuumlmlerine taşınır Bakteri orada ccediloğalır toksinlerini oluşturur Lenf duumlğuumlmlerinde hemorajik nekroz gelişir Hemorajik mediastinit ve bunu bakteriyemi takip eder Bazen sekonder pnoumlmoni gelişebilir

Semptomlar 2-5 guumln iccedilinde hafif ateş kırgınlık ve yorgunluk şikayetleri ile başlar

Başlangıccedil belirtileri hafiftir 2-3 guumln suumlrer Bunu akut hastalık belirtileri takip eder Hastanın ateşi yuumlkselir nabzı suumlratlenir oumlksuumlruumlk dispne ve siyanoz gelişir Dinlemekle akciğerlerde yaş raller duyulabilir Hastada toksemi şuur bulanıklığı ve koma gelişerek oumlluumlmle sonuccedillanır

Akciğer şarbonu hemorajik mediastinal lenfadenit ile karakterizedir Akciğer grafisinde mediastinal genişleme goumlruumlluumlr Mediasten goumllgesi homojen ve kenarları duumlzguumlnduumlr

Kuduz

Kuduz hastalığı genellikle kuduz viruumlsuumlnuumln ısırık yarasına

deride daha oumlnce mevcut olan kesiğe veya buumltuumlnluumlğuuml

bozulmuş deriye ya da mukoz membranlara temasıyla geccediler

Nadiren aeresoller yoluyla veya transplant dokusundan

bulaşabilir Kuduzun ev iccedili temas ile başkasına hastane bakım

personeline veya ccedilevresel yuumlzeylerden bulaştığına dair

herhangi bir veri yoktur

Gelişmekte olan uumllkelerde kuduz bulaşının kaynağı 90

oranında koumlpekler iken gelişmiş uumllkelerde ise vahşi hayvanlar

en oumlnemli kaynaktır

Kuduzrsquoda risk grupları

Kuduz enfeksiyonu iccedilin endemik boumllgede yaşayanlar doğa

ile teması sık olan kişiler avcılar gezginler mağaracılıkla

uğraşanlar hayvancılık ile uğraşanlar ccedilobanlar kasaplar

mezbaha ccedilalışanları veteriner hekimler veteriner sağlık

teknisyenleri koumlpek uumlretim merkezleri ve koumlpek

pansiyonlarında ccedilalışanlar geccedilici hayvan bakımevi ccedilalışanları

belediye hayvan toplama goumlrevlileri kamp yapanlar ve

hastaların yakınları riskli gruplardır

Klinik olarak hastalık beş doumlnemden oluşur

bull İnkuumlbasyon (1-2 guumln-1 yıl- ortalama 1-3 ay)

bull Prodrom

bull Akut noumlrolojik sendrom (80 ensefalit)-(2-7 guumln)

bull Koma

bull Oumlluumlm (Koma başlangıcından itibaren 2 hafta iccedilinde)

Diğer Zoonozlar

Tularemi- Avcılık ndash Tavşan vb kemiriciler

Lymme- Tarım ve hayvancılık- keneler

Toksoplazmozis- kedi

Kist hidatik- koumlpek

Giardiyazis

Amebiyozis

Leptospiroz-Weil Hast-fare vb maden-lağım

Batı Nil Humması

Brusellozrsquodan korunma Hayvan bakıcıları ccedilobanlar mezbaha ccedilalışanları suumltccediluumller suni tohumlama

yapan teknisyenler ve veteriner hekimlerin enfekte hayvan dokuları deri

ve yuumlnleri gibi hayvansal materyallerle devamlı temas riski vardır Bu

meslek grupları bruselloz bulaşma yolları ve oumlnlemler hakkında devamlı

bilgilendirilmelidir Ayrıca mezbahaların uygun yapılandırılması

periyodik temizlik ve dezenfeksiyon işlemlerinin usulune uygun

yapılması ccedilevre temizliği ve kontamine atıkların usulune uygun

şekilde yok edilmesi iccedilin gerekli oumlnlemler alınmalıdır İster aile

hayvancılığında olsun ister ccediliftlik hayvancılığında kontamine hayvan

atıklarının yok edilmesi ccedilevre dezenfeksiyonu usulune uygun olarak

yapılmalıdır Ccediliftliklerde sanitasyon koşullarının standartlara uygunluğu

sağlanmalı ve kontrol edilmelidir

Brusellozrsquodan korunma Risk gruplarının kontamine materyal ile uğraşırken gerekli

hijyenik kurallara uymalarının sağlanması gerekir Potansiyel

olarak kontamine hayvansal materyaller ile temas durumunda

ccedilalışanlar uygun koruyucu giysiler giymelidirler Materyalin

oumlzelliğine goumlre su geccedilirmeyen eldiven yuumlz koruyucu

maske goumlz koruyucu goumlzluumlk su geccedilirmeyen oumlnluumlk

aerosol oluşturan bir iş ise respiratoumlr kullanılmalıdır İş bittikten

son eller mutlaka yıkanmalıdır Eğer vuumlcudun her hangi bir

yerine kontamine materyal bulaştı ise bol su ile yıkanmalı veya

hemen bol su ile banyo yapılmalıdır Goumlzlere herhangi bir materyal

sıccedilradığında yine konjunktivalar bol su ile yıkanmalıdır

Şarbon Şarbon ot yiyen hayvanlardan insanlara bulaşan bakteriyel

zoonotik bir enfeksiyon hastalığıdır Batı literatuumlruumlnde şarbon

hastalığı ldquomalignat pustule malignant charbuncle charbon

hematic anthrax bacterial anthrax splenic fever woolsortersrsquo

disease ragpickerrsquos diseaserdquo gibi isimlerle anılmıştır Tuumlrkccedile

kaynaklarda ise ldquoccediloban ccedilıbanı karakabarcıkrdquo gibi isimler

verilmiştir

Guumlnuumlmuumlzde ise batı literatuumlruumlnde ldquoanthraxrdquo Tuumlrkccedile kaynaklarda

ise ldquoşarbonrdquo olarak geccedilmektedir

Uumllkemizde şarbon hastalığı bildirimi zorunlu A grubu hastalıklar

arasında yer almaktadır

Şarbon

Hastalığın etkeni Bacillus grubu iccedilerisinde yer alan sporlu bir

basil olan Bacillus anthracisrsquodir

B anthracis Gram pozitif aerop veya fakuumlltatif anaerop endospor

oluşturan 12-10 μm uzunluğunda ve 05-25 μm kalınlığında

olabilen bir basildir

Risk grupları Hayvancılıkla uğraşanlar (Tarımsal alanda ailenin buumltuumln bireyleri hayvan bakımı

ile yakından ilgilenmektedir Bu nedenle hastalık kadın-erkek ccedilocuk olmak uumlzere her cinsiyet ve her yaş grubunda goumlruumllebilir)

Ccedilobanlar

Kasaplar

Mezbaha işccedilileri

Dericilikle uğraşanlar (ham deri toplayan taşıyan işleyen tabakhanelerde ccedilalışanlar gibi)

Veteriner hekimler

Enfeksiyonun endemik olduğu boumllgelerde oumllen hayvanların kesildiği veya yerleşim birimlerine yakın oumllen hayvanların goumlmuumllduumlğuuml yerlerde oynayan ccedilocuklar

Daha oumlnce hayvan kesim alanı olarak kullanılan veya dericilik yapılan boumllgelerin dekontamine edilmeden yerleşime accedilılması ile bu boumllgelerde yaşayan insanlar şarbon youmlnuumlnden risk gruplarını oluşturmaktadırlar

B anthracis sporları insan vuumlcuduna kaşıma ccedilizik kesik gibi kuumlccediluumlk

travmalarla deriden sporların inhalasyonu ile akciğerlere veya

enfekte etlerin yenilmesi ile gastrointestinal kanaldan girer

Sporlar makrofajlar tarafından fagosite edilir ve boumllgesel lenf

bezlerine taşınır Endospor makrofaj iccedilinde vejetatif hale

geccediler ve ccediloğalır B anthracisrsquoin hastalık patogenezinde rol

oynayan oumldem toksini ve oumllduumlruumlcuuml (letal) toksin olmak uumlzere

iki toksini vardır Vejetatif bakteri kapsuumll oluşturur ve

ekzotoksin uumlretir Kapsuumll fagositoz olayını ve opsonizasyonu

oumlnler Boumlylece enfeksiyonun başlamasında erken safhada

oumlnemli rol oynar

Dolaşımda bakteri sayısı 107-108ml ulaşınca ağır sepsis

klinik tablosu oluşur Şarbon sporlarının organizmaya giriş

kapısına goumlre uumlccedil klinik formda hastalık oluşur

1- Deri şarbonu

2- Akciğer şarbonu

3- Gastrointestinal şarbon

Bu yerleşim yerlerinden herhangi birinden lenfohematojen

yolla yayılım ile sepsis ve menenjit gibi ağır oumllduumlruumlcuuml klinik

tablolar gelişebilir Buumltuumln duumlnyada goumlruumllen insan

şarbonunun 95rsquoini deri şarbonu oluşturmaktadır

Deri şarbonu şarbon sporlarının kesik kaşıma veya sinek

ısırması gibi kuumlccediluumlk travmalarla deriye inokuumllasyonu ile oluşur

Sporların inokuumllasyonu ile deride kuumlccediluumlk papuumll şeklinde lezyon

ccedilıkıncaya kadar geccedilen suumlre genellikle 2-3 guumlnduumlr Vakaların

ccediloğunda inkuumlbasyon suumlresi 1-7 guumln arasında değişir

Ondokuz guumlne kadar uzayan inkuumlbasyon suumlresi bildirilmiştir

Hastalık inokuumllasyon yerinde kaşınma ve yanma ile başlar Kırmızı ufak

bir makuumll kabarır ve papuumll goumlruumlnuumlmuumlnuuml alır Bir-iki guumln iccedilinde

lezyon genişler uumlzerinde vezikuumll oluşur Vezikuumlluumln ortası ccediloumlkuumlk iccedili

sıvı ile doludur Bu lezyonun etrafı oumldemli ve eritemli bir alan ile

ccedilevrili olup ağrısızdır Birkaccedil guumln iccedilinde vezikuumll iccedilindeki sıvı bulanır

koyu bir renk alır Mavi-siyah renge doumlnuumlşuumlr Vezikuumll patlar ortada

keskin kenarlı ortası ccediloumlkuumlk siyah bir uumllser oluşur Bazen bu nekrozu

ccedilevreleyen oumldemli doku uumlzerinde kuumlccediluumlk vezikuumlller gelişir

Klinik Form Ayırıcı Tanıda

Duumlşuumlnuumllmesi Gereken Hastalıklar

Deri Şarbonu 1048707 Karbonkuumll

1048707 Erizipel

1048707 Seluumllit

1048707 Orf

1048707 Tularemi

1048707 Primer sifiliz şankırı

1048707 Tropikal uumllser

1048707 Nekrotizan yumuşak doku

enfeksiyonu (Oumlzellikle ağır deri

şarbonu klinik formu ile karışır)

İnhalasyon Şarbonu 1048707 Atipik pnoumlmoniler

1048707 Akut bakteriyel mediastenit

1048707 Aort anevrizma ruumlptuumlruuml

1048707 Suumlperior vena kava sendromu

1048707 Sarkoidoz

Klinik Form Ayırıcı Tanıda

Duumlşuumlnuumllmesi Gereken Hastalıklar

Gastrointestinal

Şarbon

Orofaringeal 1048707 Streptokok tonsillofarinjiti

1048707 Ludwig anjini

1048707 Vincent anjini

1048707 Parafaringeal apse

1048707 Derin boyun enfeksiyonları

Barsak 1048707 Akut gastroenteritler

1048707 Gıda zehirlenmeleri

1048707 Akut karın yapan nedenler

1048707 Nekrotizan ishaller

Şarbon Menenjiti 1048707 Subaraknoid kanama

1048707 Diğer hemorajik menenjit yapan

nedenler

Akciğer şarbonu B anthracis sporlarının inhalasyonu sonucu inhalasyon şarbonu gelişir İnhalasyon ile alveollere ulaşan sporlar alveoler makrofajlar tarafından fagosite edilir Mediastinal lenf duumlğuumlmlerine taşınır Bakteri orada ccediloğalır toksinlerini oluşturur Lenf duumlğuumlmlerinde hemorajik nekroz gelişir Hemorajik mediastinit ve bunu bakteriyemi takip eder Bazen sekonder pnoumlmoni gelişebilir

Semptomlar 2-5 guumln iccedilinde hafif ateş kırgınlık ve yorgunluk şikayetleri ile başlar

Başlangıccedil belirtileri hafiftir 2-3 guumln suumlrer Bunu akut hastalık belirtileri takip eder Hastanın ateşi yuumlkselir nabzı suumlratlenir oumlksuumlruumlk dispne ve siyanoz gelişir Dinlemekle akciğerlerde yaş raller duyulabilir Hastada toksemi şuur bulanıklığı ve koma gelişerek oumlluumlmle sonuccedillanır

Akciğer şarbonu hemorajik mediastinal lenfadenit ile karakterizedir Akciğer grafisinde mediastinal genişleme goumlruumlluumlr Mediasten goumllgesi homojen ve kenarları duumlzguumlnduumlr

Kuduz

Kuduz hastalığı genellikle kuduz viruumlsuumlnuumln ısırık yarasına

deride daha oumlnce mevcut olan kesiğe veya buumltuumlnluumlğuuml

bozulmuş deriye ya da mukoz membranlara temasıyla geccediler

Nadiren aeresoller yoluyla veya transplant dokusundan

bulaşabilir Kuduzun ev iccedili temas ile başkasına hastane bakım

personeline veya ccedilevresel yuumlzeylerden bulaştığına dair

herhangi bir veri yoktur

Gelişmekte olan uumllkelerde kuduz bulaşının kaynağı 90

oranında koumlpekler iken gelişmiş uumllkelerde ise vahşi hayvanlar

en oumlnemli kaynaktır

Kuduzrsquoda risk grupları

Kuduz enfeksiyonu iccedilin endemik boumllgede yaşayanlar doğa

ile teması sık olan kişiler avcılar gezginler mağaracılıkla

uğraşanlar hayvancılık ile uğraşanlar ccedilobanlar kasaplar

mezbaha ccedilalışanları veteriner hekimler veteriner sağlık

teknisyenleri koumlpek uumlretim merkezleri ve koumlpek

pansiyonlarında ccedilalışanlar geccedilici hayvan bakımevi ccedilalışanları

belediye hayvan toplama goumlrevlileri kamp yapanlar ve

hastaların yakınları riskli gruplardır

Klinik olarak hastalık beş doumlnemden oluşur

bull İnkuumlbasyon (1-2 guumln-1 yıl- ortalama 1-3 ay)

bull Prodrom

bull Akut noumlrolojik sendrom (80 ensefalit)-(2-7 guumln)

bull Koma

bull Oumlluumlm (Koma başlangıcından itibaren 2 hafta iccedilinde)

Diğer Zoonozlar

Tularemi- Avcılık ndash Tavşan vb kemiriciler

Lymme- Tarım ve hayvancılık- keneler

Toksoplazmozis- kedi

Kist hidatik- koumlpek

Giardiyazis

Amebiyozis

Leptospiroz-Weil Hast-fare vb maden-lağım

Batı Nil Humması

Brusellozrsquodan korunma Risk gruplarının kontamine materyal ile uğraşırken gerekli

hijyenik kurallara uymalarının sağlanması gerekir Potansiyel

olarak kontamine hayvansal materyaller ile temas durumunda

ccedilalışanlar uygun koruyucu giysiler giymelidirler Materyalin

oumlzelliğine goumlre su geccedilirmeyen eldiven yuumlz koruyucu

maske goumlz koruyucu goumlzluumlk su geccedilirmeyen oumlnluumlk

aerosol oluşturan bir iş ise respiratoumlr kullanılmalıdır İş bittikten

son eller mutlaka yıkanmalıdır Eğer vuumlcudun her hangi bir

yerine kontamine materyal bulaştı ise bol su ile yıkanmalı veya

hemen bol su ile banyo yapılmalıdır Goumlzlere herhangi bir materyal

sıccedilradığında yine konjunktivalar bol su ile yıkanmalıdır

Şarbon Şarbon ot yiyen hayvanlardan insanlara bulaşan bakteriyel

zoonotik bir enfeksiyon hastalığıdır Batı literatuumlruumlnde şarbon

hastalığı ldquomalignat pustule malignant charbuncle charbon

hematic anthrax bacterial anthrax splenic fever woolsortersrsquo

disease ragpickerrsquos diseaserdquo gibi isimlerle anılmıştır Tuumlrkccedile

kaynaklarda ise ldquoccediloban ccedilıbanı karakabarcıkrdquo gibi isimler

verilmiştir

Guumlnuumlmuumlzde ise batı literatuumlruumlnde ldquoanthraxrdquo Tuumlrkccedile kaynaklarda

ise ldquoşarbonrdquo olarak geccedilmektedir

Uumllkemizde şarbon hastalığı bildirimi zorunlu A grubu hastalıklar

arasında yer almaktadır

Şarbon

Hastalığın etkeni Bacillus grubu iccedilerisinde yer alan sporlu bir

basil olan Bacillus anthracisrsquodir

B anthracis Gram pozitif aerop veya fakuumlltatif anaerop endospor

oluşturan 12-10 μm uzunluğunda ve 05-25 μm kalınlığında

olabilen bir basildir

Risk grupları Hayvancılıkla uğraşanlar (Tarımsal alanda ailenin buumltuumln bireyleri hayvan bakımı

ile yakından ilgilenmektedir Bu nedenle hastalık kadın-erkek ccedilocuk olmak uumlzere her cinsiyet ve her yaş grubunda goumlruumllebilir)

Ccedilobanlar

Kasaplar

Mezbaha işccedilileri

Dericilikle uğraşanlar (ham deri toplayan taşıyan işleyen tabakhanelerde ccedilalışanlar gibi)

Veteriner hekimler

Enfeksiyonun endemik olduğu boumllgelerde oumllen hayvanların kesildiği veya yerleşim birimlerine yakın oumllen hayvanların goumlmuumllduumlğuuml yerlerde oynayan ccedilocuklar

Daha oumlnce hayvan kesim alanı olarak kullanılan veya dericilik yapılan boumllgelerin dekontamine edilmeden yerleşime accedilılması ile bu boumllgelerde yaşayan insanlar şarbon youmlnuumlnden risk gruplarını oluşturmaktadırlar

B anthracis sporları insan vuumlcuduna kaşıma ccedilizik kesik gibi kuumlccediluumlk

travmalarla deriden sporların inhalasyonu ile akciğerlere veya

enfekte etlerin yenilmesi ile gastrointestinal kanaldan girer

Sporlar makrofajlar tarafından fagosite edilir ve boumllgesel lenf

bezlerine taşınır Endospor makrofaj iccedilinde vejetatif hale

geccediler ve ccediloğalır B anthracisrsquoin hastalık patogenezinde rol

oynayan oumldem toksini ve oumllduumlruumlcuuml (letal) toksin olmak uumlzere

iki toksini vardır Vejetatif bakteri kapsuumll oluşturur ve

ekzotoksin uumlretir Kapsuumll fagositoz olayını ve opsonizasyonu

oumlnler Boumlylece enfeksiyonun başlamasında erken safhada

oumlnemli rol oynar

Dolaşımda bakteri sayısı 107-108ml ulaşınca ağır sepsis

klinik tablosu oluşur Şarbon sporlarının organizmaya giriş

kapısına goumlre uumlccedil klinik formda hastalık oluşur

1- Deri şarbonu

2- Akciğer şarbonu

3- Gastrointestinal şarbon

Bu yerleşim yerlerinden herhangi birinden lenfohematojen

yolla yayılım ile sepsis ve menenjit gibi ağır oumllduumlruumlcuuml klinik

tablolar gelişebilir Buumltuumln duumlnyada goumlruumllen insan

şarbonunun 95rsquoini deri şarbonu oluşturmaktadır

Deri şarbonu şarbon sporlarının kesik kaşıma veya sinek

ısırması gibi kuumlccediluumlk travmalarla deriye inokuumllasyonu ile oluşur

Sporların inokuumllasyonu ile deride kuumlccediluumlk papuumll şeklinde lezyon

ccedilıkıncaya kadar geccedilen suumlre genellikle 2-3 guumlnduumlr Vakaların

ccediloğunda inkuumlbasyon suumlresi 1-7 guumln arasında değişir

Ondokuz guumlne kadar uzayan inkuumlbasyon suumlresi bildirilmiştir

Hastalık inokuumllasyon yerinde kaşınma ve yanma ile başlar Kırmızı ufak

bir makuumll kabarır ve papuumll goumlruumlnuumlmuumlnuuml alır Bir-iki guumln iccedilinde

lezyon genişler uumlzerinde vezikuumll oluşur Vezikuumlluumln ortası ccediloumlkuumlk iccedili

sıvı ile doludur Bu lezyonun etrafı oumldemli ve eritemli bir alan ile

ccedilevrili olup ağrısızdır Birkaccedil guumln iccedilinde vezikuumll iccedilindeki sıvı bulanır

koyu bir renk alır Mavi-siyah renge doumlnuumlşuumlr Vezikuumll patlar ortada

keskin kenarlı ortası ccediloumlkuumlk siyah bir uumllser oluşur Bazen bu nekrozu

ccedilevreleyen oumldemli doku uumlzerinde kuumlccediluumlk vezikuumlller gelişir

Klinik Form Ayırıcı Tanıda

Duumlşuumlnuumllmesi Gereken Hastalıklar

Deri Şarbonu 1048707 Karbonkuumll

1048707 Erizipel

1048707 Seluumllit

1048707 Orf

1048707 Tularemi

1048707 Primer sifiliz şankırı

1048707 Tropikal uumllser

1048707 Nekrotizan yumuşak doku

enfeksiyonu (Oumlzellikle ağır deri

şarbonu klinik formu ile karışır)

İnhalasyon Şarbonu 1048707 Atipik pnoumlmoniler

1048707 Akut bakteriyel mediastenit

1048707 Aort anevrizma ruumlptuumlruuml

1048707 Suumlperior vena kava sendromu

1048707 Sarkoidoz

Klinik Form Ayırıcı Tanıda

Duumlşuumlnuumllmesi Gereken Hastalıklar

Gastrointestinal

Şarbon

Orofaringeal 1048707 Streptokok tonsillofarinjiti

1048707 Ludwig anjini

1048707 Vincent anjini

1048707 Parafaringeal apse

1048707 Derin boyun enfeksiyonları

Barsak 1048707 Akut gastroenteritler

1048707 Gıda zehirlenmeleri

1048707 Akut karın yapan nedenler

1048707 Nekrotizan ishaller

Şarbon Menenjiti 1048707 Subaraknoid kanama

1048707 Diğer hemorajik menenjit yapan

nedenler

Akciğer şarbonu B anthracis sporlarının inhalasyonu sonucu inhalasyon şarbonu gelişir İnhalasyon ile alveollere ulaşan sporlar alveoler makrofajlar tarafından fagosite edilir Mediastinal lenf duumlğuumlmlerine taşınır Bakteri orada ccediloğalır toksinlerini oluşturur Lenf duumlğuumlmlerinde hemorajik nekroz gelişir Hemorajik mediastinit ve bunu bakteriyemi takip eder Bazen sekonder pnoumlmoni gelişebilir

Semptomlar 2-5 guumln iccedilinde hafif ateş kırgınlık ve yorgunluk şikayetleri ile başlar

Başlangıccedil belirtileri hafiftir 2-3 guumln suumlrer Bunu akut hastalık belirtileri takip eder Hastanın ateşi yuumlkselir nabzı suumlratlenir oumlksuumlruumlk dispne ve siyanoz gelişir Dinlemekle akciğerlerde yaş raller duyulabilir Hastada toksemi şuur bulanıklığı ve koma gelişerek oumlluumlmle sonuccedillanır

Akciğer şarbonu hemorajik mediastinal lenfadenit ile karakterizedir Akciğer grafisinde mediastinal genişleme goumlruumlluumlr Mediasten goumllgesi homojen ve kenarları duumlzguumlnduumlr

Kuduz

Kuduz hastalığı genellikle kuduz viruumlsuumlnuumln ısırık yarasına

deride daha oumlnce mevcut olan kesiğe veya buumltuumlnluumlğuuml

bozulmuş deriye ya da mukoz membranlara temasıyla geccediler

Nadiren aeresoller yoluyla veya transplant dokusundan

bulaşabilir Kuduzun ev iccedili temas ile başkasına hastane bakım

personeline veya ccedilevresel yuumlzeylerden bulaştığına dair

herhangi bir veri yoktur

Gelişmekte olan uumllkelerde kuduz bulaşının kaynağı 90

oranında koumlpekler iken gelişmiş uumllkelerde ise vahşi hayvanlar

en oumlnemli kaynaktır

Kuduzrsquoda risk grupları

Kuduz enfeksiyonu iccedilin endemik boumllgede yaşayanlar doğa

ile teması sık olan kişiler avcılar gezginler mağaracılıkla

uğraşanlar hayvancılık ile uğraşanlar ccedilobanlar kasaplar

mezbaha ccedilalışanları veteriner hekimler veteriner sağlık

teknisyenleri koumlpek uumlretim merkezleri ve koumlpek

pansiyonlarında ccedilalışanlar geccedilici hayvan bakımevi ccedilalışanları

belediye hayvan toplama goumlrevlileri kamp yapanlar ve

hastaların yakınları riskli gruplardır

Klinik olarak hastalık beş doumlnemden oluşur

bull İnkuumlbasyon (1-2 guumln-1 yıl- ortalama 1-3 ay)

bull Prodrom

bull Akut noumlrolojik sendrom (80 ensefalit)-(2-7 guumln)

bull Koma

bull Oumlluumlm (Koma başlangıcından itibaren 2 hafta iccedilinde)

Diğer Zoonozlar

Tularemi- Avcılık ndash Tavşan vb kemiriciler

Lymme- Tarım ve hayvancılık- keneler

Toksoplazmozis- kedi

Kist hidatik- koumlpek

Giardiyazis

Amebiyozis

Leptospiroz-Weil Hast-fare vb maden-lağım

Batı Nil Humması

Şarbon Şarbon ot yiyen hayvanlardan insanlara bulaşan bakteriyel

zoonotik bir enfeksiyon hastalığıdır Batı literatuumlruumlnde şarbon

hastalığı ldquomalignat pustule malignant charbuncle charbon

hematic anthrax bacterial anthrax splenic fever woolsortersrsquo

disease ragpickerrsquos diseaserdquo gibi isimlerle anılmıştır Tuumlrkccedile

kaynaklarda ise ldquoccediloban ccedilıbanı karakabarcıkrdquo gibi isimler

verilmiştir

Guumlnuumlmuumlzde ise batı literatuumlruumlnde ldquoanthraxrdquo Tuumlrkccedile kaynaklarda

ise ldquoşarbonrdquo olarak geccedilmektedir

Uumllkemizde şarbon hastalığı bildirimi zorunlu A grubu hastalıklar

arasında yer almaktadır

Şarbon

Hastalığın etkeni Bacillus grubu iccedilerisinde yer alan sporlu bir

basil olan Bacillus anthracisrsquodir

B anthracis Gram pozitif aerop veya fakuumlltatif anaerop endospor

oluşturan 12-10 μm uzunluğunda ve 05-25 μm kalınlığında

olabilen bir basildir

Risk grupları Hayvancılıkla uğraşanlar (Tarımsal alanda ailenin buumltuumln bireyleri hayvan bakımı

ile yakından ilgilenmektedir Bu nedenle hastalık kadın-erkek ccedilocuk olmak uumlzere her cinsiyet ve her yaş grubunda goumlruumllebilir)

Ccedilobanlar

Kasaplar

Mezbaha işccedilileri

Dericilikle uğraşanlar (ham deri toplayan taşıyan işleyen tabakhanelerde ccedilalışanlar gibi)

Veteriner hekimler

Enfeksiyonun endemik olduğu boumllgelerde oumllen hayvanların kesildiği veya yerleşim birimlerine yakın oumllen hayvanların goumlmuumllduumlğuuml yerlerde oynayan ccedilocuklar

Daha oumlnce hayvan kesim alanı olarak kullanılan veya dericilik yapılan boumllgelerin dekontamine edilmeden yerleşime accedilılması ile bu boumllgelerde yaşayan insanlar şarbon youmlnuumlnden risk gruplarını oluşturmaktadırlar

B anthracis sporları insan vuumlcuduna kaşıma ccedilizik kesik gibi kuumlccediluumlk

travmalarla deriden sporların inhalasyonu ile akciğerlere veya

enfekte etlerin yenilmesi ile gastrointestinal kanaldan girer

Sporlar makrofajlar tarafından fagosite edilir ve boumllgesel lenf

bezlerine taşınır Endospor makrofaj iccedilinde vejetatif hale

geccediler ve ccediloğalır B anthracisrsquoin hastalık patogenezinde rol

oynayan oumldem toksini ve oumllduumlruumlcuuml (letal) toksin olmak uumlzere

iki toksini vardır Vejetatif bakteri kapsuumll oluşturur ve

ekzotoksin uumlretir Kapsuumll fagositoz olayını ve opsonizasyonu

oumlnler Boumlylece enfeksiyonun başlamasında erken safhada

oumlnemli rol oynar

Dolaşımda bakteri sayısı 107-108ml ulaşınca ağır sepsis

klinik tablosu oluşur Şarbon sporlarının organizmaya giriş

kapısına goumlre uumlccedil klinik formda hastalık oluşur

1- Deri şarbonu

2- Akciğer şarbonu

3- Gastrointestinal şarbon

Bu yerleşim yerlerinden herhangi birinden lenfohematojen

yolla yayılım ile sepsis ve menenjit gibi ağır oumllduumlruumlcuuml klinik

tablolar gelişebilir Buumltuumln duumlnyada goumlruumllen insan

şarbonunun 95rsquoini deri şarbonu oluşturmaktadır

Deri şarbonu şarbon sporlarının kesik kaşıma veya sinek

ısırması gibi kuumlccediluumlk travmalarla deriye inokuumllasyonu ile oluşur

Sporların inokuumllasyonu ile deride kuumlccediluumlk papuumll şeklinde lezyon

ccedilıkıncaya kadar geccedilen suumlre genellikle 2-3 guumlnduumlr Vakaların

ccediloğunda inkuumlbasyon suumlresi 1-7 guumln arasında değişir

Ondokuz guumlne kadar uzayan inkuumlbasyon suumlresi bildirilmiştir

Hastalık inokuumllasyon yerinde kaşınma ve yanma ile başlar Kırmızı ufak

bir makuumll kabarır ve papuumll goumlruumlnuumlmuumlnuuml alır Bir-iki guumln iccedilinde

lezyon genişler uumlzerinde vezikuumll oluşur Vezikuumlluumln ortası ccediloumlkuumlk iccedili

sıvı ile doludur Bu lezyonun etrafı oumldemli ve eritemli bir alan ile

ccedilevrili olup ağrısızdır Birkaccedil guumln iccedilinde vezikuumll iccedilindeki sıvı bulanır

koyu bir renk alır Mavi-siyah renge doumlnuumlşuumlr Vezikuumll patlar ortada

keskin kenarlı ortası ccediloumlkuumlk siyah bir uumllser oluşur Bazen bu nekrozu

ccedilevreleyen oumldemli doku uumlzerinde kuumlccediluumlk vezikuumlller gelişir

Klinik Form Ayırıcı Tanıda

Duumlşuumlnuumllmesi Gereken Hastalıklar

Deri Şarbonu 1048707 Karbonkuumll

1048707 Erizipel

1048707 Seluumllit

1048707 Orf

1048707 Tularemi

1048707 Primer sifiliz şankırı

1048707 Tropikal uumllser

1048707 Nekrotizan yumuşak doku

enfeksiyonu (Oumlzellikle ağır deri

şarbonu klinik formu ile karışır)

İnhalasyon Şarbonu 1048707 Atipik pnoumlmoniler

1048707 Akut bakteriyel mediastenit

1048707 Aort anevrizma ruumlptuumlruuml

1048707 Suumlperior vena kava sendromu

1048707 Sarkoidoz

Klinik Form Ayırıcı Tanıda

Duumlşuumlnuumllmesi Gereken Hastalıklar

Gastrointestinal

Şarbon

Orofaringeal 1048707 Streptokok tonsillofarinjiti

1048707 Ludwig anjini

1048707 Vincent anjini

1048707 Parafaringeal apse

1048707 Derin boyun enfeksiyonları

Barsak 1048707 Akut gastroenteritler

1048707 Gıda zehirlenmeleri

1048707 Akut karın yapan nedenler

1048707 Nekrotizan ishaller

Şarbon Menenjiti 1048707 Subaraknoid kanama

1048707 Diğer hemorajik menenjit yapan

nedenler

Akciğer şarbonu B anthracis sporlarının inhalasyonu sonucu inhalasyon şarbonu gelişir İnhalasyon ile alveollere ulaşan sporlar alveoler makrofajlar tarafından fagosite edilir Mediastinal lenf duumlğuumlmlerine taşınır Bakteri orada ccediloğalır toksinlerini oluşturur Lenf duumlğuumlmlerinde hemorajik nekroz gelişir Hemorajik mediastinit ve bunu bakteriyemi takip eder Bazen sekonder pnoumlmoni gelişebilir

Semptomlar 2-5 guumln iccedilinde hafif ateş kırgınlık ve yorgunluk şikayetleri ile başlar

Başlangıccedil belirtileri hafiftir 2-3 guumln suumlrer Bunu akut hastalık belirtileri takip eder Hastanın ateşi yuumlkselir nabzı suumlratlenir oumlksuumlruumlk dispne ve siyanoz gelişir Dinlemekle akciğerlerde yaş raller duyulabilir Hastada toksemi şuur bulanıklığı ve koma gelişerek oumlluumlmle sonuccedillanır

Akciğer şarbonu hemorajik mediastinal lenfadenit ile karakterizedir Akciğer grafisinde mediastinal genişleme goumlruumlluumlr Mediasten goumllgesi homojen ve kenarları duumlzguumlnduumlr

Kuduz

Kuduz hastalığı genellikle kuduz viruumlsuumlnuumln ısırık yarasına

deride daha oumlnce mevcut olan kesiğe veya buumltuumlnluumlğuuml

bozulmuş deriye ya da mukoz membranlara temasıyla geccediler

Nadiren aeresoller yoluyla veya transplant dokusundan

bulaşabilir Kuduzun ev iccedili temas ile başkasına hastane bakım

personeline veya ccedilevresel yuumlzeylerden bulaştığına dair

herhangi bir veri yoktur

Gelişmekte olan uumllkelerde kuduz bulaşının kaynağı 90

oranında koumlpekler iken gelişmiş uumllkelerde ise vahşi hayvanlar

en oumlnemli kaynaktır

Kuduzrsquoda risk grupları

Kuduz enfeksiyonu iccedilin endemik boumllgede yaşayanlar doğa

ile teması sık olan kişiler avcılar gezginler mağaracılıkla

uğraşanlar hayvancılık ile uğraşanlar ccedilobanlar kasaplar

mezbaha ccedilalışanları veteriner hekimler veteriner sağlık

teknisyenleri koumlpek uumlretim merkezleri ve koumlpek

pansiyonlarında ccedilalışanlar geccedilici hayvan bakımevi ccedilalışanları

belediye hayvan toplama goumlrevlileri kamp yapanlar ve

hastaların yakınları riskli gruplardır

Klinik olarak hastalık beş doumlnemden oluşur

bull İnkuumlbasyon (1-2 guumln-1 yıl- ortalama 1-3 ay)

bull Prodrom

bull Akut noumlrolojik sendrom (80 ensefalit)-(2-7 guumln)

bull Koma

bull Oumlluumlm (Koma başlangıcından itibaren 2 hafta iccedilinde)

Diğer Zoonozlar

Tularemi- Avcılık ndash Tavşan vb kemiriciler

Lymme- Tarım ve hayvancılık- keneler

Toksoplazmozis- kedi

Kist hidatik- koumlpek

Giardiyazis

Amebiyozis

Leptospiroz-Weil Hast-fare vb maden-lağım

Batı Nil Humması

Şarbon

Hastalığın etkeni Bacillus grubu iccedilerisinde yer alan sporlu bir

basil olan Bacillus anthracisrsquodir

B anthracis Gram pozitif aerop veya fakuumlltatif anaerop endospor

oluşturan 12-10 μm uzunluğunda ve 05-25 μm kalınlığında

olabilen bir basildir

Risk grupları Hayvancılıkla uğraşanlar (Tarımsal alanda ailenin buumltuumln bireyleri hayvan bakımı

ile yakından ilgilenmektedir Bu nedenle hastalık kadın-erkek ccedilocuk olmak uumlzere her cinsiyet ve her yaş grubunda goumlruumllebilir)

Ccedilobanlar

Kasaplar

Mezbaha işccedilileri

Dericilikle uğraşanlar (ham deri toplayan taşıyan işleyen tabakhanelerde ccedilalışanlar gibi)

Veteriner hekimler

Enfeksiyonun endemik olduğu boumllgelerde oumllen hayvanların kesildiği veya yerleşim birimlerine yakın oumllen hayvanların goumlmuumllduumlğuuml yerlerde oynayan ccedilocuklar

Daha oumlnce hayvan kesim alanı olarak kullanılan veya dericilik yapılan boumllgelerin dekontamine edilmeden yerleşime accedilılması ile bu boumllgelerde yaşayan insanlar şarbon youmlnuumlnden risk gruplarını oluşturmaktadırlar

B anthracis sporları insan vuumlcuduna kaşıma ccedilizik kesik gibi kuumlccediluumlk

travmalarla deriden sporların inhalasyonu ile akciğerlere veya

enfekte etlerin yenilmesi ile gastrointestinal kanaldan girer

Sporlar makrofajlar tarafından fagosite edilir ve boumllgesel lenf

bezlerine taşınır Endospor makrofaj iccedilinde vejetatif hale

geccediler ve ccediloğalır B anthracisrsquoin hastalık patogenezinde rol

oynayan oumldem toksini ve oumllduumlruumlcuuml (letal) toksin olmak uumlzere

iki toksini vardır Vejetatif bakteri kapsuumll oluşturur ve

ekzotoksin uumlretir Kapsuumll fagositoz olayını ve opsonizasyonu

oumlnler Boumlylece enfeksiyonun başlamasında erken safhada

oumlnemli rol oynar

Dolaşımda bakteri sayısı 107-108ml ulaşınca ağır sepsis

klinik tablosu oluşur Şarbon sporlarının organizmaya giriş

kapısına goumlre uumlccedil klinik formda hastalık oluşur

1- Deri şarbonu

2- Akciğer şarbonu

3- Gastrointestinal şarbon

Bu yerleşim yerlerinden herhangi birinden lenfohematojen

yolla yayılım ile sepsis ve menenjit gibi ağır oumllduumlruumlcuuml klinik

tablolar gelişebilir Buumltuumln duumlnyada goumlruumllen insan

şarbonunun 95rsquoini deri şarbonu oluşturmaktadır

Deri şarbonu şarbon sporlarının kesik kaşıma veya sinek

ısırması gibi kuumlccediluumlk travmalarla deriye inokuumllasyonu ile oluşur

Sporların inokuumllasyonu ile deride kuumlccediluumlk papuumll şeklinde lezyon

ccedilıkıncaya kadar geccedilen suumlre genellikle 2-3 guumlnduumlr Vakaların

ccediloğunda inkuumlbasyon suumlresi 1-7 guumln arasında değişir

Ondokuz guumlne kadar uzayan inkuumlbasyon suumlresi bildirilmiştir

Hastalık inokuumllasyon yerinde kaşınma ve yanma ile başlar Kırmızı ufak

bir makuumll kabarır ve papuumll goumlruumlnuumlmuumlnuuml alır Bir-iki guumln iccedilinde

lezyon genişler uumlzerinde vezikuumll oluşur Vezikuumlluumln ortası ccediloumlkuumlk iccedili

sıvı ile doludur Bu lezyonun etrafı oumldemli ve eritemli bir alan ile

ccedilevrili olup ağrısızdır Birkaccedil guumln iccedilinde vezikuumll iccedilindeki sıvı bulanır

koyu bir renk alır Mavi-siyah renge doumlnuumlşuumlr Vezikuumll patlar ortada

keskin kenarlı ortası ccediloumlkuumlk siyah bir uumllser oluşur Bazen bu nekrozu

ccedilevreleyen oumldemli doku uumlzerinde kuumlccediluumlk vezikuumlller gelişir

Klinik Form Ayırıcı Tanıda

Duumlşuumlnuumllmesi Gereken Hastalıklar

Deri Şarbonu 1048707 Karbonkuumll

1048707 Erizipel

1048707 Seluumllit

1048707 Orf

1048707 Tularemi

1048707 Primer sifiliz şankırı

1048707 Tropikal uumllser

1048707 Nekrotizan yumuşak doku

enfeksiyonu (Oumlzellikle ağır deri

şarbonu klinik formu ile karışır)

İnhalasyon Şarbonu 1048707 Atipik pnoumlmoniler

1048707 Akut bakteriyel mediastenit

1048707 Aort anevrizma ruumlptuumlruuml

1048707 Suumlperior vena kava sendromu

1048707 Sarkoidoz

Klinik Form Ayırıcı Tanıda

Duumlşuumlnuumllmesi Gereken Hastalıklar

Gastrointestinal

Şarbon

Orofaringeal 1048707 Streptokok tonsillofarinjiti

1048707 Ludwig anjini

1048707 Vincent anjini

1048707 Parafaringeal apse

1048707 Derin boyun enfeksiyonları

Barsak 1048707 Akut gastroenteritler

1048707 Gıda zehirlenmeleri

1048707 Akut karın yapan nedenler

1048707 Nekrotizan ishaller

Şarbon Menenjiti 1048707 Subaraknoid kanama

1048707 Diğer hemorajik menenjit yapan

nedenler

Akciğer şarbonu B anthracis sporlarının inhalasyonu sonucu inhalasyon şarbonu gelişir İnhalasyon ile alveollere ulaşan sporlar alveoler makrofajlar tarafından fagosite edilir Mediastinal lenf duumlğuumlmlerine taşınır Bakteri orada ccediloğalır toksinlerini oluşturur Lenf duumlğuumlmlerinde hemorajik nekroz gelişir Hemorajik mediastinit ve bunu bakteriyemi takip eder Bazen sekonder pnoumlmoni gelişebilir

Semptomlar 2-5 guumln iccedilinde hafif ateş kırgınlık ve yorgunluk şikayetleri ile başlar

Başlangıccedil belirtileri hafiftir 2-3 guumln suumlrer Bunu akut hastalık belirtileri takip eder Hastanın ateşi yuumlkselir nabzı suumlratlenir oumlksuumlruumlk dispne ve siyanoz gelişir Dinlemekle akciğerlerde yaş raller duyulabilir Hastada toksemi şuur bulanıklığı ve koma gelişerek oumlluumlmle sonuccedillanır

Akciğer şarbonu hemorajik mediastinal lenfadenit ile karakterizedir Akciğer grafisinde mediastinal genişleme goumlruumlluumlr Mediasten goumllgesi homojen ve kenarları duumlzguumlnduumlr

Kuduz

Kuduz hastalığı genellikle kuduz viruumlsuumlnuumln ısırık yarasına

deride daha oumlnce mevcut olan kesiğe veya buumltuumlnluumlğuuml

bozulmuş deriye ya da mukoz membranlara temasıyla geccediler

Nadiren aeresoller yoluyla veya transplant dokusundan

bulaşabilir Kuduzun ev iccedili temas ile başkasına hastane bakım

personeline veya ccedilevresel yuumlzeylerden bulaştığına dair

herhangi bir veri yoktur

Gelişmekte olan uumllkelerde kuduz bulaşının kaynağı 90

oranında koumlpekler iken gelişmiş uumllkelerde ise vahşi hayvanlar

en oumlnemli kaynaktır

Kuduzrsquoda risk grupları

Kuduz enfeksiyonu iccedilin endemik boumllgede yaşayanlar doğa

ile teması sık olan kişiler avcılar gezginler mağaracılıkla

uğraşanlar hayvancılık ile uğraşanlar ccedilobanlar kasaplar

mezbaha ccedilalışanları veteriner hekimler veteriner sağlık

teknisyenleri koumlpek uumlretim merkezleri ve koumlpek

pansiyonlarında ccedilalışanlar geccedilici hayvan bakımevi ccedilalışanları

belediye hayvan toplama goumlrevlileri kamp yapanlar ve

hastaların yakınları riskli gruplardır

Klinik olarak hastalık beş doumlnemden oluşur

bull İnkuumlbasyon (1-2 guumln-1 yıl- ortalama 1-3 ay)

bull Prodrom

bull Akut noumlrolojik sendrom (80 ensefalit)-(2-7 guumln)

bull Koma

bull Oumlluumlm (Koma başlangıcından itibaren 2 hafta iccedilinde)

Diğer Zoonozlar

Tularemi- Avcılık ndash Tavşan vb kemiriciler

Lymme- Tarım ve hayvancılık- keneler

Toksoplazmozis- kedi

Kist hidatik- koumlpek

Giardiyazis

Amebiyozis

Leptospiroz-Weil Hast-fare vb maden-lağım

Batı Nil Humması

Risk grupları Hayvancılıkla uğraşanlar (Tarımsal alanda ailenin buumltuumln bireyleri hayvan bakımı

ile yakından ilgilenmektedir Bu nedenle hastalık kadın-erkek ccedilocuk olmak uumlzere her cinsiyet ve her yaş grubunda goumlruumllebilir)

Ccedilobanlar

Kasaplar

Mezbaha işccedilileri

Dericilikle uğraşanlar (ham deri toplayan taşıyan işleyen tabakhanelerde ccedilalışanlar gibi)

Veteriner hekimler

Enfeksiyonun endemik olduğu boumllgelerde oumllen hayvanların kesildiği veya yerleşim birimlerine yakın oumllen hayvanların goumlmuumllduumlğuuml yerlerde oynayan ccedilocuklar

Daha oumlnce hayvan kesim alanı olarak kullanılan veya dericilik yapılan boumllgelerin dekontamine edilmeden yerleşime accedilılması ile bu boumllgelerde yaşayan insanlar şarbon youmlnuumlnden risk gruplarını oluşturmaktadırlar

B anthracis sporları insan vuumlcuduna kaşıma ccedilizik kesik gibi kuumlccediluumlk

travmalarla deriden sporların inhalasyonu ile akciğerlere veya

enfekte etlerin yenilmesi ile gastrointestinal kanaldan girer

Sporlar makrofajlar tarafından fagosite edilir ve boumllgesel lenf

bezlerine taşınır Endospor makrofaj iccedilinde vejetatif hale

geccediler ve ccediloğalır B anthracisrsquoin hastalık patogenezinde rol

oynayan oumldem toksini ve oumllduumlruumlcuuml (letal) toksin olmak uumlzere

iki toksini vardır Vejetatif bakteri kapsuumll oluşturur ve

ekzotoksin uumlretir Kapsuumll fagositoz olayını ve opsonizasyonu

oumlnler Boumlylece enfeksiyonun başlamasında erken safhada

oumlnemli rol oynar

Dolaşımda bakteri sayısı 107-108ml ulaşınca ağır sepsis

klinik tablosu oluşur Şarbon sporlarının organizmaya giriş

kapısına goumlre uumlccedil klinik formda hastalık oluşur

1- Deri şarbonu

2- Akciğer şarbonu

3- Gastrointestinal şarbon

Bu yerleşim yerlerinden herhangi birinden lenfohematojen

yolla yayılım ile sepsis ve menenjit gibi ağır oumllduumlruumlcuuml klinik

tablolar gelişebilir Buumltuumln duumlnyada goumlruumllen insan

şarbonunun 95rsquoini deri şarbonu oluşturmaktadır

Deri şarbonu şarbon sporlarının kesik kaşıma veya sinek

ısırması gibi kuumlccediluumlk travmalarla deriye inokuumllasyonu ile oluşur

Sporların inokuumllasyonu ile deride kuumlccediluumlk papuumll şeklinde lezyon

ccedilıkıncaya kadar geccedilen suumlre genellikle 2-3 guumlnduumlr Vakaların

ccediloğunda inkuumlbasyon suumlresi 1-7 guumln arasında değişir

Ondokuz guumlne kadar uzayan inkuumlbasyon suumlresi bildirilmiştir

Hastalık inokuumllasyon yerinde kaşınma ve yanma ile başlar Kırmızı ufak

bir makuumll kabarır ve papuumll goumlruumlnuumlmuumlnuuml alır Bir-iki guumln iccedilinde

lezyon genişler uumlzerinde vezikuumll oluşur Vezikuumlluumln ortası ccediloumlkuumlk iccedili

sıvı ile doludur Bu lezyonun etrafı oumldemli ve eritemli bir alan ile

ccedilevrili olup ağrısızdır Birkaccedil guumln iccedilinde vezikuumll iccedilindeki sıvı bulanır

koyu bir renk alır Mavi-siyah renge doumlnuumlşuumlr Vezikuumll patlar ortada

keskin kenarlı ortası ccediloumlkuumlk siyah bir uumllser oluşur Bazen bu nekrozu

ccedilevreleyen oumldemli doku uumlzerinde kuumlccediluumlk vezikuumlller gelişir

Klinik Form Ayırıcı Tanıda

Duumlşuumlnuumllmesi Gereken Hastalıklar

Deri Şarbonu 1048707 Karbonkuumll

1048707 Erizipel

1048707 Seluumllit

1048707 Orf

1048707 Tularemi

1048707 Primer sifiliz şankırı

1048707 Tropikal uumllser

1048707 Nekrotizan yumuşak doku

enfeksiyonu (Oumlzellikle ağır deri

şarbonu klinik formu ile karışır)

İnhalasyon Şarbonu 1048707 Atipik pnoumlmoniler

1048707 Akut bakteriyel mediastenit

1048707 Aort anevrizma ruumlptuumlruuml

1048707 Suumlperior vena kava sendromu

1048707 Sarkoidoz

Klinik Form Ayırıcı Tanıda

Duumlşuumlnuumllmesi Gereken Hastalıklar

Gastrointestinal

Şarbon

Orofaringeal 1048707 Streptokok tonsillofarinjiti

1048707 Ludwig anjini

1048707 Vincent anjini

1048707 Parafaringeal apse

1048707 Derin boyun enfeksiyonları

Barsak 1048707 Akut gastroenteritler

1048707 Gıda zehirlenmeleri

1048707 Akut karın yapan nedenler

1048707 Nekrotizan ishaller

Şarbon Menenjiti 1048707 Subaraknoid kanama

1048707 Diğer hemorajik menenjit yapan

nedenler

Akciğer şarbonu B anthracis sporlarının inhalasyonu sonucu inhalasyon şarbonu gelişir İnhalasyon ile alveollere ulaşan sporlar alveoler makrofajlar tarafından fagosite edilir Mediastinal lenf duumlğuumlmlerine taşınır Bakteri orada ccediloğalır toksinlerini oluşturur Lenf duumlğuumlmlerinde hemorajik nekroz gelişir Hemorajik mediastinit ve bunu bakteriyemi takip eder Bazen sekonder pnoumlmoni gelişebilir

Semptomlar 2-5 guumln iccedilinde hafif ateş kırgınlık ve yorgunluk şikayetleri ile başlar

Başlangıccedil belirtileri hafiftir 2-3 guumln suumlrer Bunu akut hastalık belirtileri takip eder Hastanın ateşi yuumlkselir nabzı suumlratlenir oumlksuumlruumlk dispne ve siyanoz gelişir Dinlemekle akciğerlerde yaş raller duyulabilir Hastada toksemi şuur bulanıklığı ve koma gelişerek oumlluumlmle sonuccedillanır

Akciğer şarbonu hemorajik mediastinal lenfadenit ile karakterizedir Akciğer grafisinde mediastinal genişleme goumlruumlluumlr Mediasten goumllgesi homojen ve kenarları duumlzguumlnduumlr

Kuduz

Kuduz hastalığı genellikle kuduz viruumlsuumlnuumln ısırık yarasına

deride daha oumlnce mevcut olan kesiğe veya buumltuumlnluumlğuuml

bozulmuş deriye ya da mukoz membranlara temasıyla geccediler

Nadiren aeresoller yoluyla veya transplant dokusundan

bulaşabilir Kuduzun ev iccedili temas ile başkasına hastane bakım

personeline veya ccedilevresel yuumlzeylerden bulaştığına dair

herhangi bir veri yoktur

Gelişmekte olan uumllkelerde kuduz bulaşının kaynağı 90

oranında koumlpekler iken gelişmiş uumllkelerde ise vahşi hayvanlar

en oumlnemli kaynaktır

Kuduzrsquoda risk grupları

Kuduz enfeksiyonu iccedilin endemik boumllgede yaşayanlar doğa

ile teması sık olan kişiler avcılar gezginler mağaracılıkla

uğraşanlar hayvancılık ile uğraşanlar ccedilobanlar kasaplar

mezbaha ccedilalışanları veteriner hekimler veteriner sağlık

teknisyenleri koumlpek uumlretim merkezleri ve koumlpek

pansiyonlarında ccedilalışanlar geccedilici hayvan bakımevi ccedilalışanları

belediye hayvan toplama goumlrevlileri kamp yapanlar ve

hastaların yakınları riskli gruplardır

Klinik olarak hastalık beş doumlnemden oluşur

bull İnkuumlbasyon (1-2 guumln-1 yıl- ortalama 1-3 ay)

bull Prodrom

bull Akut noumlrolojik sendrom (80 ensefalit)-(2-7 guumln)

bull Koma

bull Oumlluumlm (Koma başlangıcından itibaren 2 hafta iccedilinde)

Diğer Zoonozlar

Tularemi- Avcılık ndash Tavşan vb kemiriciler

Lymme- Tarım ve hayvancılık- keneler

Toksoplazmozis- kedi

Kist hidatik- koumlpek

Giardiyazis

Amebiyozis

Leptospiroz-Weil Hast-fare vb maden-lağım

Batı Nil Humması

B anthracis sporları insan vuumlcuduna kaşıma ccedilizik kesik gibi kuumlccediluumlk

travmalarla deriden sporların inhalasyonu ile akciğerlere veya

enfekte etlerin yenilmesi ile gastrointestinal kanaldan girer

Sporlar makrofajlar tarafından fagosite edilir ve boumllgesel lenf

bezlerine taşınır Endospor makrofaj iccedilinde vejetatif hale

geccediler ve ccediloğalır B anthracisrsquoin hastalık patogenezinde rol

oynayan oumldem toksini ve oumllduumlruumlcuuml (letal) toksin olmak uumlzere

iki toksini vardır Vejetatif bakteri kapsuumll oluşturur ve

ekzotoksin uumlretir Kapsuumll fagositoz olayını ve opsonizasyonu

oumlnler Boumlylece enfeksiyonun başlamasında erken safhada

oumlnemli rol oynar

Dolaşımda bakteri sayısı 107-108ml ulaşınca ağır sepsis

klinik tablosu oluşur Şarbon sporlarının organizmaya giriş

kapısına goumlre uumlccedil klinik formda hastalık oluşur

1- Deri şarbonu

2- Akciğer şarbonu

3- Gastrointestinal şarbon

Bu yerleşim yerlerinden herhangi birinden lenfohematojen

yolla yayılım ile sepsis ve menenjit gibi ağır oumllduumlruumlcuuml klinik

tablolar gelişebilir Buumltuumln duumlnyada goumlruumllen insan

şarbonunun 95rsquoini deri şarbonu oluşturmaktadır

Deri şarbonu şarbon sporlarının kesik kaşıma veya sinek

ısırması gibi kuumlccediluumlk travmalarla deriye inokuumllasyonu ile oluşur

Sporların inokuumllasyonu ile deride kuumlccediluumlk papuumll şeklinde lezyon

ccedilıkıncaya kadar geccedilen suumlre genellikle 2-3 guumlnduumlr Vakaların

ccediloğunda inkuumlbasyon suumlresi 1-7 guumln arasında değişir

Ondokuz guumlne kadar uzayan inkuumlbasyon suumlresi bildirilmiştir

Hastalık inokuumllasyon yerinde kaşınma ve yanma ile başlar Kırmızı ufak

bir makuumll kabarır ve papuumll goumlruumlnuumlmuumlnuuml alır Bir-iki guumln iccedilinde

lezyon genişler uumlzerinde vezikuumll oluşur Vezikuumlluumln ortası ccediloumlkuumlk iccedili

sıvı ile doludur Bu lezyonun etrafı oumldemli ve eritemli bir alan ile

ccedilevrili olup ağrısızdır Birkaccedil guumln iccedilinde vezikuumll iccedilindeki sıvı bulanır

koyu bir renk alır Mavi-siyah renge doumlnuumlşuumlr Vezikuumll patlar ortada

keskin kenarlı ortası ccediloumlkuumlk siyah bir uumllser oluşur Bazen bu nekrozu

ccedilevreleyen oumldemli doku uumlzerinde kuumlccediluumlk vezikuumlller gelişir

Klinik Form Ayırıcı Tanıda

Duumlşuumlnuumllmesi Gereken Hastalıklar

Deri Şarbonu 1048707 Karbonkuumll

1048707 Erizipel

1048707 Seluumllit

1048707 Orf

1048707 Tularemi

1048707 Primer sifiliz şankırı

1048707 Tropikal uumllser

1048707 Nekrotizan yumuşak doku

enfeksiyonu (Oumlzellikle ağır deri

şarbonu klinik formu ile karışır)

İnhalasyon Şarbonu 1048707 Atipik pnoumlmoniler

1048707 Akut bakteriyel mediastenit

1048707 Aort anevrizma ruumlptuumlruuml

1048707 Suumlperior vena kava sendromu

1048707 Sarkoidoz

Klinik Form Ayırıcı Tanıda

Duumlşuumlnuumllmesi Gereken Hastalıklar

Gastrointestinal

Şarbon

Orofaringeal 1048707 Streptokok tonsillofarinjiti

1048707 Ludwig anjini

1048707 Vincent anjini

1048707 Parafaringeal apse

1048707 Derin boyun enfeksiyonları

Barsak 1048707 Akut gastroenteritler

1048707 Gıda zehirlenmeleri

1048707 Akut karın yapan nedenler

1048707 Nekrotizan ishaller

Şarbon Menenjiti 1048707 Subaraknoid kanama

1048707 Diğer hemorajik menenjit yapan

nedenler

Akciğer şarbonu B anthracis sporlarının inhalasyonu sonucu inhalasyon şarbonu gelişir İnhalasyon ile alveollere ulaşan sporlar alveoler makrofajlar tarafından fagosite edilir Mediastinal lenf duumlğuumlmlerine taşınır Bakteri orada ccediloğalır toksinlerini oluşturur Lenf duumlğuumlmlerinde hemorajik nekroz gelişir Hemorajik mediastinit ve bunu bakteriyemi takip eder Bazen sekonder pnoumlmoni gelişebilir

Semptomlar 2-5 guumln iccedilinde hafif ateş kırgınlık ve yorgunluk şikayetleri ile başlar

Başlangıccedil belirtileri hafiftir 2-3 guumln suumlrer Bunu akut hastalık belirtileri takip eder Hastanın ateşi yuumlkselir nabzı suumlratlenir oumlksuumlruumlk dispne ve siyanoz gelişir Dinlemekle akciğerlerde yaş raller duyulabilir Hastada toksemi şuur bulanıklığı ve koma gelişerek oumlluumlmle sonuccedillanır

Akciğer şarbonu hemorajik mediastinal lenfadenit ile karakterizedir Akciğer grafisinde mediastinal genişleme goumlruumlluumlr Mediasten goumllgesi homojen ve kenarları duumlzguumlnduumlr

Kuduz

Kuduz hastalığı genellikle kuduz viruumlsuumlnuumln ısırık yarasına

deride daha oumlnce mevcut olan kesiğe veya buumltuumlnluumlğuuml

bozulmuş deriye ya da mukoz membranlara temasıyla geccediler

Nadiren aeresoller yoluyla veya transplant dokusundan

bulaşabilir Kuduzun ev iccedili temas ile başkasına hastane bakım

personeline veya ccedilevresel yuumlzeylerden bulaştığına dair

herhangi bir veri yoktur

Gelişmekte olan uumllkelerde kuduz bulaşının kaynağı 90

oranında koumlpekler iken gelişmiş uumllkelerde ise vahşi hayvanlar

en oumlnemli kaynaktır

Kuduzrsquoda risk grupları

Kuduz enfeksiyonu iccedilin endemik boumllgede yaşayanlar doğa

ile teması sık olan kişiler avcılar gezginler mağaracılıkla

uğraşanlar hayvancılık ile uğraşanlar ccedilobanlar kasaplar

mezbaha ccedilalışanları veteriner hekimler veteriner sağlık

teknisyenleri koumlpek uumlretim merkezleri ve koumlpek

pansiyonlarında ccedilalışanlar geccedilici hayvan bakımevi ccedilalışanları

belediye hayvan toplama goumlrevlileri kamp yapanlar ve

hastaların yakınları riskli gruplardır

Klinik olarak hastalık beş doumlnemden oluşur

bull İnkuumlbasyon (1-2 guumln-1 yıl- ortalama 1-3 ay)

bull Prodrom

bull Akut noumlrolojik sendrom (80 ensefalit)-(2-7 guumln)

bull Koma

bull Oumlluumlm (Koma başlangıcından itibaren 2 hafta iccedilinde)

Diğer Zoonozlar

Tularemi- Avcılık ndash Tavşan vb kemiriciler

Lymme- Tarım ve hayvancılık- keneler

Toksoplazmozis- kedi

Kist hidatik- koumlpek

Giardiyazis

Amebiyozis

Leptospiroz-Weil Hast-fare vb maden-lağım

Batı Nil Humması

Dolaşımda bakteri sayısı 107-108ml ulaşınca ağır sepsis

klinik tablosu oluşur Şarbon sporlarının organizmaya giriş

kapısına goumlre uumlccedil klinik formda hastalık oluşur

1- Deri şarbonu

2- Akciğer şarbonu

3- Gastrointestinal şarbon

Bu yerleşim yerlerinden herhangi birinden lenfohematojen

yolla yayılım ile sepsis ve menenjit gibi ağır oumllduumlruumlcuuml klinik

tablolar gelişebilir Buumltuumln duumlnyada goumlruumllen insan

şarbonunun 95rsquoini deri şarbonu oluşturmaktadır

Deri şarbonu şarbon sporlarının kesik kaşıma veya sinek

ısırması gibi kuumlccediluumlk travmalarla deriye inokuumllasyonu ile oluşur

Sporların inokuumllasyonu ile deride kuumlccediluumlk papuumll şeklinde lezyon

ccedilıkıncaya kadar geccedilen suumlre genellikle 2-3 guumlnduumlr Vakaların

ccediloğunda inkuumlbasyon suumlresi 1-7 guumln arasında değişir

Ondokuz guumlne kadar uzayan inkuumlbasyon suumlresi bildirilmiştir

Hastalık inokuumllasyon yerinde kaşınma ve yanma ile başlar Kırmızı ufak

bir makuumll kabarır ve papuumll goumlruumlnuumlmuumlnuuml alır Bir-iki guumln iccedilinde

lezyon genişler uumlzerinde vezikuumll oluşur Vezikuumlluumln ortası ccediloumlkuumlk iccedili

sıvı ile doludur Bu lezyonun etrafı oumldemli ve eritemli bir alan ile

ccedilevrili olup ağrısızdır Birkaccedil guumln iccedilinde vezikuumll iccedilindeki sıvı bulanır

koyu bir renk alır Mavi-siyah renge doumlnuumlşuumlr Vezikuumll patlar ortada

keskin kenarlı ortası ccediloumlkuumlk siyah bir uumllser oluşur Bazen bu nekrozu

ccedilevreleyen oumldemli doku uumlzerinde kuumlccediluumlk vezikuumlller gelişir

Klinik Form Ayırıcı Tanıda

Duumlşuumlnuumllmesi Gereken Hastalıklar

Deri Şarbonu 1048707 Karbonkuumll

1048707 Erizipel

1048707 Seluumllit

1048707 Orf

1048707 Tularemi

1048707 Primer sifiliz şankırı

1048707 Tropikal uumllser

1048707 Nekrotizan yumuşak doku

enfeksiyonu (Oumlzellikle ağır deri

şarbonu klinik formu ile karışır)

İnhalasyon Şarbonu 1048707 Atipik pnoumlmoniler

1048707 Akut bakteriyel mediastenit

1048707 Aort anevrizma ruumlptuumlruuml

1048707 Suumlperior vena kava sendromu

1048707 Sarkoidoz

Klinik Form Ayırıcı Tanıda

Duumlşuumlnuumllmesi Gereken Hastalıklar

Gastrointestinal

Şarbon

Orofaringeal 1048707 Streptokok tonsillofarinjiti

1048707 Ludwig anjini

1048707 Vincent anjini

1048707 Parafaringeal apse

1048707 Derin boyun enfeksiyonları

Barsak 1048707 Akut gastroenteritler

1048707 Gıda zehirlenmeleri

1048707 Akut karın yapan nedenler

1048707 Nekrotizan ishaller

Şarbon Menenjiti 1048707 Subaraknoid kanama

1048707 Diğer hemorajik menenjit yapan

nedenler

Akciğer şarbonu B anthracis sporlarının inhalasyonu sonucu inhalasyon şarbonu gelişir İnhalasyon ile alveollere ulaşan sporlar alveoler makrofajlar tarafından fagosite edilir Mediastinal lenf duumlğuumlmlerine taşınır Bakteri orada ccediloğalır toksinlerini oluşturur Lenf duumlğuumlmlerinde hemorajik nekroz gelişir Hemorajik mediastinit ve bunu bakteriyemi takip eder Bazen sekonder pnoumlmoni gelişebilir

Semptomlar 2-5 guumln iccedilinde hafif ateş kırgınlık ve yorgunluk şikayetleri ile başlar

Başlangıccedil belirtileri hafiftir 2-3 guumln suumlrer Bunu akut hastalık belirtileri takip eder Hastanın ateşi yuumlkselir nabzı suumlratlenir oumlksuumlruumlk dispne ve siyanoz gelişir Dinlemekle akciğerlerde yaş raller duyulabilir Hastada toksemi şuur bulanıklığı ve koma gelişerek oumlluumlmle sonuccedillanır

Akciğer şarbonu hemorajik mediastinal lenfadenit ile karakterizedir Akciğer grafisinde mediastinal genişleme goumlruumlluumlr Mediasten goumllgesi homojen ve kenarları duumlzguumlnduumlr

Kuduz

Kuduz hastalığı genellikle kuduz viruumlsuumlnuumln ısırık yarasına

deride daha oumlnce mevcut olan kesiğe veya buumltuumlnluumlğuuml

bozulmuş deriye ya da mukoz membranlara temasıyla geccediler

Nadiren aeresoller yoluyla veya transplant dokusundan

bulaşabilir Kuduzun ev iccedili temas ile başkasına hastane bakım

personeline veya ccedilevresel yuumlzeylerden bulaştığına dair

herhangi bir veri yoktur

Gelişmekte olan uumllkelerde kuduz bulaşının kaynağı 90

oranında koumlpekler iken gelişmiş uumllkelerde ise vahşi hayvanlar

en oumlnemli kaynaktır

Kuduzrsquoda risk grupları

Kuduz enfeksiyonu iccedilin endemik boumllgede yaşayanlar doğa

ile teması sık olan kişiler avcılar gezginler mağaracılıkla

uğraşanlar hayvancılık ile uğraşanlar ccedilobanlar kasaplar

mezbaha ccedilalışanları veteriner hekimler veteriner sağlık

teknisyenleri koumlpek uumlretim merkezleri ve koumlpek

pansiyonlarında ccedilalışanlar geccedilici hayvan bakımevi ccedilalışanları

belediye hayvan toplama goumlrevlileri kamp yapanlar ve

hastaların yakınları riskli gruplardır

Klinik olarak hastalık beş doumlnemden oluşur

bull İnkuumlbasyon (1-2 guumln-1 yıl- ortalama 1-3 ay)

bull Prodrom

bull Akut noumlrolojik sendrom (80 ensefalit)-(2-7 guumln)

bull Koma

bull Oumlluumlm (Koma başlangıcından itibaren 2 hafta iccedilinde)

Diğer Zoonozlar

Tularemi- Avcılık ndash Tavşan vb kemiriciler

Lymme- Tarım ve hayvancılık- keneler

Toksoplazmozis- kedi

Kist hidatik- koumlpek

Giardiyazis

Amebiyozis

Leptospiroz-Weil Hast-fare vb maden-lağım

Batı Nil Humması

Deri şarbonu şarbon sporlarının kesik kaşıma veya sinek

ısırması gibi kuumlccediluumlk travmalarla deriye inokuumllasyonu ile oluşur

Sporların inokuumllasyonu ile deride kuumlccediluumlk papuumll şeklinde lezyon

ccedilıkıncaya kadar geccedilen suumlre genellikle 2-3 guumlnduumlr Vakaların

ccediloğunda inkuumlbasyon suumlresi 1-7 guumln arasında değişir

Ondokuz guumlne kadar uzayan inkuumlbasyon suumlresi bildirilmiştir

Hastalık inokuumllasyon yerinde kaşınma ve yanma ile başlar Kırmızı ufak

bir makuumll kabarır ve papuumll goumlruumlnuumlmuumlnuuml alır Bir-iki guumln iccedilinde

lezyon genişler uumlzerinde vezikuumll oluşur Vezikuumlluumln ortası ccediloumlkuumlk iccedili

sıvı ile doludur Bu lezyonun etrafı oumldemli ve eritemli bir alan ile

ccedilevrili olup ağrısızdır Birkaccedil guumln iccedilinde vezikuumll iccedilindeki sıvı bulanır

koyu bir renk alır Mavi-siyah renge doumlnuumlşuumlr Vezikuumll patlar ortada

keskin kenarlı ortası ccediloumlkuumlk siyah bir uumllser oluşur Bazen bu nekrozu

ccedilevreleyen oumldemli doku uumlzerinde kuumlccediluumlk vezikuumlller gelişir

Klinik Form Ayırıcı Tanıda

Duumlşuumlnuumllmesi Gereken Hastalıklar

Deri Şarbonu 1048707 Karbonkuumll

1048707 Erizipel

1048707 Seluumllit

1048707 Orf

1048707 Tularemi

1048707 Primer sifiliz şankırı

1048707 Tropikal uumllser

1048707 Nekrotizan yumuşak doku

enfeksiyonu (Oumlzellikle ağır deri

şarbonu klinik formu ile karışır)

İnhalasyon Şarbonu 1048707 Atipik pnoumlmoniler

1048707 Akut bakteriyel mediastenit

1048707 Aort anevrizma ruumlptuumlruuml

1048707 Suumlperior vena kava sendromu

1048707 Sarkoidoz

Klinik Form Ayırıcı Tanıda

Duumlşuumlnuumllmesi Gereken Hastalıklar

Gastrointestinal

Şarbon

Orofaringeal 1048707 Streptokok tonsillofarinjiti

1048707 Ludwig anjini

1048707 Vincent anjini

1048707 Parafaringeal apse

1048707 Derin boyun enfeksiyonları

Barsak 1048707 Akut gastroenteritler

1048707 Gıda zehirlenmeleri

1048707 Akut karın yapan nedenler

1048707 Nekrotizan ishaller

Şarbon Menenjiti 1048707 Subaraknoid kanama

1048707 Diğer hemorajik menenjit yapan

nedenler

Akciğer şarbonu B anthracis sporlarının inhalasyonu sonucu inhalasyon şarbonu gelişir İnhalasyon ile alveollere ulaşan sporlar alveoler makrofajlar tarafından fagosite edilir Mediastinal lenf duumlğuumlmlerine taşınır Bakteri orada ccediloğalır toksinlerini oluşturur Lenf duumlğuumlmlerinde hemorajik nekroz gelişir Hemorajik mediastinit ve bunu bakteriyemi takip eder Bazen sekonder pnoumlmoni gelişebilir

Semptomlar 2-5 guumln iccedilinde hafif ateş kırgınlık ve yorgunluk şikayetleri ile başlar

Başlangıccedil belirtileri hafiftir 2-3 guumln suumlrer Bunu akut hastalık belirtileri takip eder Hastanın ateşi yuumlkselir nabzı suumlratlenir oumlksuumlruumlk dispne ve siyanoz gelişir Dinlemekle akciğerlerde yaş raller duyulabilir Hastada toksemi şuur bulanıklığı ve koma gelişerek oumlluumlmle sonuccedillanır

Akciğer şarbonu hemorajik mediastinal lenfadenit ile karakterizedir Akciğer grafisinde mediastinal genişleme goumlruumlluumlr Mediasten goumllgesi homojen ve kenarları duumlzguumlnduumlr

Kuduz

Kuduz hastalığı genellikle kuduz viruumlsuumlnuumln ısırık yarasına

deride daha oumlnce mevcut olan kesiğe veya buumltuumlnluumlğuuml

bozulmuş deriye ya da mukoz membranlara temasıyla geccediler

Nadiren aeresoller yoluyla veya transplant dokusundan

bulaşabilir Kuduzun ev iccedili temas ile başkasına hastane bakım

personeline veya ccedilevresel yuumlzeylerden bulaştığına dair

herhangi bir veri yoktur

Gelişmekte olan uumllkelerde kuduz bulaşının kaynağı 90

oranında koumlpekler iken gelişmiş uumllkelerde ise vahşi hayvanlar

en oumlnemli kaynaktır

Kuduzrsquoda risk grupları

Kuduz enfeksiyonu iccedilin endemik boumllgede yaşayanlar doğa

ile teması sık olan kişiler avcılar gezginler mağaracılıkla

uğraşanlar hayvancılık ile uğraşanlar ccedilobanlar kasaplar

mezbaha ccedilalışanları veteriner hekimler veteriner sağlık

teknisyenleri koumlpek uumlretim merkezleri ve koumlpek

pansiyonlarında ccedilalışanlar geccedilici hayvan bakımevi ccedilalışanları

belediye hayvan toplama goumlrevlileri kamp yapanlar ve

hastaların yakınları riskli gruplardır

Klinik olarak hastalık beş doumlnemden oluşur

bull İnkuumlbasyon (1-2 guumln-1 yıl- ortalama 1-3 ay)

bull Prodrom

bull Akut noumlrolojik sendrom (80 ensefalit)-(2-7 guumln)

bull Koma

bull Oumlluumlm (Koma başlangıcından itibaren 2 hafta iccedilinde)

Diğer Zoonozlar

Tularemi- Avcılık ndash Tavşan vb kemiriciler

Lymme- Tarım ve hayvancılık- keneler

Toksoplazmozis- kedi

Kist hidatik- koumlpek

Giardiyazis

Amebiyozis

Leptospiroz-Weil Hast-fare vb maden-lağım

Batı Nil Humması

Klinik Form Ayırıcı Tanıda

Duumlşuumlnuumllmesi Gereken Hastalıklar

Deri Şarbonu 1048707 Karbonkuumll

1048707 Erizipel

1048707 Seluumllit

1048707 Orf

1048707 Tularemi

1048707 Primer sifiliz şankırı

1048707 Tropikal uumllser

1048707 Nekrotizan yumuşak doku

enfeksiyonu (Oumlzellikle ağır deri

şarbonu klinik formu ile karışır)

İnhalasyon Şarbonu 1048707 Atipik pnoumlmoniler

1048707 Akut bakteriyel mediastenit

1048707 Aort anevrizma ruumlptuumlruuml

1048707 Suumlperior vena kava sendromu

1048707 Sarkoidoz

Klinik Form Ayırıcı Tanıda

Duumlşuumlnuumllmesi Gereken Hastalıklar

Gastrointestinal

Şarbon

Orofaringeal 1048707 Streptokok tonsillofarinjiti

1048707 Ludwig anjini

1048707 Vincent anjini

1048707 Parafaringeal apse

1048707 Derin boyun enfeksiyonları

Barsak 1048707 Akut gastroenteritler

1048707 Gıda zehirlenmeleri

1048707 Akut karın yapan nedenler

1048707 Nekrotizan ishaller

Şarbon Menenjiti 1048707 Subaraknoid kanama

1048707 Diğer hemorajik menenjit yapan

nedenler

Akciğer şarbonu B anthracis sporlarının inhalasyonu sonucu inhalasyon şarbonu gelişir İnhalasyon ile alveollere ulaşan sporlar alveoler makrofajlar tarafından fagosite edilir Mediastinal lenf duumlğuumlmlerine taşınır Bakteri orada ccediloğalır toksinlerini oluşturur Lenf duumlğuumlmlerinde hemorajik nekroz gelişir Hemorajik mediastinit ve bunu bakteriyemi takip eder Bazen sekonder pnoumlmoni gelişebilir

Semptomlar 2-5 guumln iccedilinde hafif ateş kırgınlık ve yorgunluk şikayetleri ile başlar

Başlangıccedil belirtileri hafiftir 2-3 guumln suumlrer Bunu akut hastalık belirtileri takip eder Hastanın ateşi yuumlkselir nabzı suumlratlenir oumlksuumlruumlk dispne ve siyanoz gelişir Dinlemekle akciğerlerde yaş raller duyulabilir Hastada toksemi şuur bulanıklığı ve koma gelişerek oumlluumlmle sonuccedillanır

Akciğer şarbonu hemorajik mediastinal lenfadenit ile karakterizedir Akciğer grafisinde mediastinal genişleme goumlruumlluumlr Mediasten goumllgesi homojen ve kenarları duumlzguumlnduumlr

Kuduz

Kuduz hastalığı genellikle kuduz viruumlsuumlnuumln ısırık yarasına

deride daha oumlnce mevcut olan kesiğe veya buumltuumlnluumlğuuml

bozulmuş deriye ya da mukoz membranlara temasıyla geccediler

Nadiren aeresoller yoluyla veya transplant dokusundan

bulaşabilir Kuduzun ev iccedili temas ile başkasına hastane bakım

personeline veya ccedilevresel yuumlzeylerden bulaştığına dair

herhangi bir veri yoktur

Gelişmekte olan uumllkelerde kuduz bulaşının kaynağı 90

oranında koumlpekler iken gelişmiş uumllkelerde ise vahşi hayvanlar

en oumlnemli kaynaktır

Kuduzrsquoda risk grupları

Kuduz enfeksiyonu iccedilin endemik boumllgede yaşayanlar doğa

ile teması sık olan kişiler avcılar gezginler mağaracılıkla

uğraşanlar hayvancılık ile uğraşanlar ccedilobanlar kasaplar

mezbaha ccedilalışanları veteriner hekimler veteriner sağlık

teknisyenleri koumlpek uumlretim merkezleri ve koumlpek

pansiyonlarında ccedilalışanlar geccedilici hayvan bakımevi ccedilalışanları

belediye hayvan toplama goumlrevlileri kamp yapanlar ve

hastaların yakınları riskli gruplardır

Klinik olarak hastalık beş doumlnemden oluşur

bull İnkuumlbasyon (1-2 guumln-1 yıl- ortalama 1-3 ay)

bull Prodrom

bull Akut noumlrolojik sendrom (80 ensefalit)-(2-7 guumln)

bull Koma

bull Oumlluumlm (Koma başlangıcından itibaren 2 hafta iccedilinde)

Diğer Zoonozlar

Tularemi- Avcılık ndash Tavşan vb kemiriciler

Lymme- Tarım ve hayvancılık- keneler

Toksoplazmozis- kedi

Kist hidatik- koumlpek

Giardiyazis

Amebiyozis

Leptospiroz-Weil Hast-fare vb maden-lağım

Batı Nil Humması

Klinik Form Ayırıcı Tanıda

Duumlşuumlnuumllmesi Gereken Hastalıklar

Gastrointestinal

Şarbon

Orofaringeal 1048707 Streptokok tonsillofarinjiti

1048707 Ludwig anjini

1048707 Vincent anjini

1048707 Parafaringeal apse

1048707 Derin boyun enfeksiyonları

Barsak 1048707 Akut gastroenteritler

1048707 Gıda zehirlenmeleri

1048707 Akut karın yapan nedenler

1048707 Nekrotizan ishaller

Şarbon Menenjiti 1048707 Subaraknoid kanama

1048707 Diğer hemorajik menenjit yapan

nedenler

Akciğer şarbonu B anthracis sporlarının inhalasyonu sonucu inhalasyon şarbonu gelişir İnhalasyon ile alveollere ulaşan sporlar alveoler makrofajlar tarafından fagosite edilir Mediastinal lenf duumlğuumlmlerine taşınır Bakteri orada ccediloğalır toksinlerini oluşturur Lenf duumlğuumlmlerinde hemorajik nekroz gelişir Hemorajik mediastinit ve bunu bakteriyemi takip eder Bazen sekonder pnoumlmoni gelişebilir

Semptomlar 2-5 guumln iccedilinde hafif ateş kırgınlık ve yorgunluk şikayetleri ile başlar

Başlangıccedil belirtileri hafiftir 2-3 guumln suumlrer Bunu akut hastalık belirtileri takip eder Hastanın ateşi yuumlkselir nabzı suumlratlenir oumlksuumlruumlk dispne ve siyanoz gelişir Dinlemekle akciğerlerde yaş raller duyulabilir Hastada toksemi şuur bulanıklığı ve koma gelişerek oumlluumlmle sonuccedillanır

Akciğer şarbonu hemorajik mediastinal lenfadenit ile karakterizedir Akciğer grafisinde mediastinal genişleme goumlruumlluumlr Mediasten goumllgesi homojen ve kenarları duumlzguumlnduumlr

Kuduz

Kuduz hastalığı genellikle kuduz viruumlsuumlnuumln ısırık yarasına

deride daha oumlnce mevcut olan kesiğe veya buumltuumlnluumlğuuml

bozulmuş deriye ya da mukoz membranlara temasıyla geccediler

Nadiren aeresoller yoluyla veya transplant dokusundan

bulaşabilir Kuduzun ev iccedili temas ile başkasına hastane bakım

personeline veya ccedilevresel yuumlzeylerden bulaştığına dair

herhangi bir veri yoktur

Gelişmekte olan uumllkelerde kuduz bulaşının kaynağı 90

oranında koumlpekler iken gelişmiş uumllkelerde ise vahşi hayvanlar

en oumlnemli kaynaktır

Kuduzrsquoda risk grupları

Kuduz enfeksiyonu iccedilin endemik boumllgede yaşayanlar doğa

ile teması sık olan kişiler avcılar gezginler mağaracılıkla

uğraşanlar hayvancılık ile uğraşanlar ccedilobanlar kasaplar

mezbaha ccedilalışanları veteriner hekimler veteriner sağlık

teknisyenleri koumlpek uumlretim merkezleri ve koumlpek

pansiyonlarında ccedilalışanlar geccedilici hayvan bakımevi ccedilalışanları

belediye hayvan toplama goumlrevlileri kamp yapanlar ve

hastaların yakınları riskli gruplardır

Klinik olarak hastalık beş doumlnemden oluşur

bull İnkuumlbasyon (1-2 guumln-1 yıl- ortalama 1-3 ay)

bull Prodrom

bull Akut noumlrolojik sendrom (80 ensefalit)-(2-7 guumln)

bull Koma

bull Oumlluumlm (Koma başlangıcından itibaren 2 hafta iccedilinde)

Diğer Zoonozlar

Tularemi- Avcılık ndash Tavşan vb kemiriciler

Lymme- Tarım ve hayvancılık- keneler

Toksoplazmozis- kedi

Kist hidatik- koumlpek

Giardiyazis

Amebiyozis

Leptospiroz-Weil Hast-fare vb maden-lağım

Batı Nil Humması

Akciğer şarbonu B anthracis sporlarının inhalasyonu sonucu inhalasyon şarbonu gelişir İnhalasyon ile alveollere ulaşan sporlar alveoler makrofajlar tarafından fagosite edilir Mediastinal lenf duumlğuumlmlerine taşınır Bakteri orada ccediloğalır toksinlerini oluşturur Lenf duumlğuumlmlerinde hemorajik nekroz gelişir Hemorajik mediastinit ve bunu bakteriyemi takip eder Bazen sekonder pnoumlmoni gelişebilir

Semptomlar 2-5 guumln iccedilinde hafif ateş kırgınlık ve yorgunluk şikayetleri ile başlar

Başlangıccedil belirtileri hafiftir 2-3 guumln suumlrer Bunu akut hastalık belirtileri takip eder Hastanın ateşi yuumlkselir nabzı suumlratlenir oumlksuumlruumlk dispne ve siyanoz gelişir Dinlemekle akciğerlerde yaş raller duyulabilir Hastada toksemi şuur bulanıklığı ve koma gelişerek oumlluumlmle sonuccedillanır

Akciğer şarbonu hemorajik mediastinal lenfadenit ile karakterizedir Akciğer grafisinde mediastinal genişleme goumlruumlluumlr Mediasten goumllgesi homojen ve kenarları duumlzguumlnduumlr

Kuduz

Kuduz hastalığı genellikle kuduz viruumlsuumlnuumln ısırık yarasına

deride daha oumlnce mevcut olan kesiğe veya buumltuumlnluumlğuuml

bozulmuş deriye ya da mukoz membranlara temasıyla geccediler

Nadiren aeresoller yoluyla veya transplant dokusundan

bulaşabilir Kuduzun ev iccedili temas ile başkasına hastane bakım

personeline veya ccedilevresel yuumlzeylerden bulaştığına dair

herhangi bir veri yoktur

Gelişmekte olan uumllkelerde kuduz bulaşının kaynağı 90

oranında koumlpekler iken gelişmiş uumllkelerde ise vahşi hayvanlar

en oumlnemli kaynaktır

Kuduzrsquoda risk grupları

Kuduz enfeksiyonu iccedilin endemik boumllgede yaşayanlar doğa

ile teması sık olan kişiler avcılar gezginler mağaracılıkla

uğraşanlar hayvancılık ile uğraşanlar ccedilobanlar kasaplar

mezbaha ccedilalışanları veteriner hekimler veteriner sağlık

teknisyenleri koumlpek uumlretim merkezleri ve koumlpek

pansiyonlarında ccedilalışanlar geccedilici hayvan bakımevi ccedilalışanları

belediye hayvan toplama goumlrevlileri kamp yapanlar ve

hastaların yakınları riskli gruplardır

Klinik olarak hastalık beş doumlnemden oluşur

bull İnkuumlbasyon (1-2 guumln-1 yıl- ortalama 1-3 ay)

bull Prodrom

bull Akut noumlrolojik sendrom (80 ensefalit)-(2-7 guumln)

bull Koma

bull Oumlluumlm (Koma başlangıcından itibaren 2 hafta iccedilinde)

Diğer Zoonozlar

Tularemi- Avcılık ndash Tavşan vb kemiriciler

Lymme- Tarım ve hayvancılık- keneler

Toksoplazmozis- kedi

Kist hidatik- koumlpek

Giardiyazis

Amebiyozis

Leptospiroz-Weil Hast-fare vb maden-lağım

Batı Nil Humması

Kuduz

Kuduz hastalığı genellikle kuduz viruumlsuumlnuumln ısırık yarasına

deride daha oumlnce mevcut olan kesiğe veya buumltuumlnluumlğuuml

bozulmuş deriye ya da mukoz membranlara temasıyla geccediler

Nadiren aeresoller yoluyla veya transplant dokusundan

bulaşabilir Kuduzun ev iccedili temas ile başkasına hastane bakım

personeline veya ccedilevresel yuumlzeylerden bulaştığına dair

herhangi bir veri yoktur

Gelişmekte olan uumllkelerde kuduz bulaşının kaynağı 90

oranında koumlpekler iken gelişmiş uumllkelerde ise vahşi hayvanlar

en oumlnemli kaynaktır

Kuduzrsquoda risk grupları

Kuduz enfeksiyonu iccedilin endemik boumllgede yaşayanlar doğa

ile teması sık olan kişiler avcılar gezginler mağaracılıkla

uğraşanlar hayvancılık ile uğraşanlar ccedilobanlar kasaplar

mezbaha ccedilalışanları veteriner hekimler veteriner sağlık

teknisyenleri koumlpek uumlretim merkezleri ve koumlpek

pansiyonlarında ccedilalışanlar geccedilici hayvan bakımevi ccedilalışanları

belediye hayvan toplama goumlrevlileri kamp yapanlar ve

hastaların yakınları riskli gruplardır

Klinik olarak hastalık beş doumlnemden oluşur

bull İnkuumlbasyon (1-2 guumln-1 yıl- ortalama 1-3 ay)

bull Prodrom

bull Akut noumlrolojik sendrom (80 ensefalit)-(2-7 guumln)

bull Koma

bull Oumlluumlm (Koma başlangıcından itibaren 2 hafta iccedilinde)

Diğer Zoonozlar

Tularemi- Avcılık ndash Tavşan vb kemiriciler

Lymme- Tarım ve hayvancılık- keneler

Toksoplazmozis- kedi

Kist hidatik- koumlpek

Giardiyazis

Amebiyozis

Leptospiroz-Weil Hast-fare vb maden-lağım

Batı Nil Humması

Kuduzrsquoda risk grupları

Kuduz enfeksiyonu iccedilin endemik boumllgede yaşayanlar doğa

ile teması sık olan kişiler avcılar gezginler mağaracılıkla

uğraşanlar hayvancılık ile uğraşanlar ccedilobanlar kasaplar

mezbaha ccedilalışanları veteriner hekimler veteriner sağlık

teknisyenleri koumlpek uumlretim merkezleri ve koumlpek

pansiyonlarında ccedilalışanlar geccedilici hayvan bakımevi ccedilalışanları

belediye hayvan toplama goumlrevlileri kamp yapanlar ve

hastaların yakınları riskli gruplardır

Klinik olarak hastalık beş doumlnemden oluşur

bull İnkuumlbasyon (1-2 guumln-1 yıl- ortalama 1-3 ay)

bull Prodrom

bull Akut noumlrolojik sendrom (80 ensefalit)-(2-7 guumln)

bull Koma

bull Oumlluumlm (Koma başlangıcından itibaren 2 hafta iccedilinde)

Diğer Zoonozlar

Tularemi- Avcılık ndash Tavşan vb kemiriciler

Lymme- Tarım ve hayvancılık- keneler

Toksoplazmozis- kedi

Kist hidatik- koumlpek

Giardiyazis

Amebiyozis

Leptospiroz-Weil Hast-fare vb maden-lağım

Batı Nil Humması

Klinik olarak hastalık beş doumlnemden oluşur

bull İnkuumlbasyon (1-2 guumln-1 yıl- ortalama 1-3 ay)

bull Prodrom

bull Akut noumlrolojik sendrom (80 ensefalit)-(2-7 guumln)

bull Koma

bull Oumlluumlm (Koma başlangıcından itibaren 2 hafta iccedilinde)

Diğer Zoonozlar

Tularemi- Avcılık ndash Tavşan vb kemiriciler

Lymme- Tarım ve hayvancılık- keneler

Toksoplazmozis- kedi

Kist hidatik- koumlpek

Giardiyazis

Amebiyozis

Leptospiroz-Weil Hast-fare vb maden-lağım

Batı Nil Humması

Diğer Zoonozlar

Tularemi- Avcılık ndash Tavşan vb kemiriciler

Lymme- Tarım ve hayvancılık- keneler

Toksoplazmozis- kedi

Kist hidatik- koumlpek

Giardiyazis

Amebiyozis

Leptospiroz-Weil Hast-fare vb maden-lağım

Batı Nil Humması