Menaxhimi i trafikut urbandhe transporti publik urban

Kobe Boussauw, Ghent University kobe.boussauw@ugent.be

Gjurmimi i axhendes për mobilitetin urban të qendrueshem në Kosovë

Prishtinë, 31 Mars 2010

1. Menaxhimi i trafikut urban:

Objektivat

• Të qasurit: duhet forcuar mundësitë e ndërveprimit të qytetarëve në qendrën urbane (p.sh duke ofruar qasje më të lehtë për llojet jo motorike të transportit, duke shmangur tollovinë dhe duke siguruar parkimin, …) Përfshirja: të gjithë qytetarët duhet të jenë të gjendje të marrin pjesë (duke përfshirë fëmijët, më të vjetrit, të hendikepuarit, të varfëritë, ata që nuk janë shoferë,…)

• Siguria: shpejtësi përkatëse, kushte të përshtatshme për këmbësorë dhe çiklistë, parkim i organizuar mirë

• Mundësia e të jetuarit dhe kualiteti mjedisor: Një mjedis urban ku është e përshtatshme për të jetuar (mjaft hapësirë publike dhe hapësirë të gjelbëruar, ndotje e kufizuar, zhurmë e kufizuar,...)

2. Metoda:Të dhënat -> analizimi -> zgjidhjet

• Mbledhja e të dhënave

• Bazike: numërimi i trafikut; analizimet e parkimit • Të avancuara: të dhënat socio-ekonomike që kanë të bëjnë me

shkaktimin e udhëtimit

• Analiza

• Bazike: vlerësimi intensiteti/ kapaciteti i kryqëzimeve rrugore dhe shiritat

• Bazike: vlerësimi i qarkullimit dhe kapaciteti i hapësires parkuese

• Të avancuara: modelimi i qarkullimeve të trafikut (softver i specializuar)

2. Metoda:

Të dhënat -> analizimi -> zgjidhjet

• Zhvillimi i zgjidhjeve

• Infrastruktura: dizajnimi i kryqëzimeve rrugore, rrugëve, parkingjeve,...

• Sinjalizimi: vendosja e shenjave, semaforët

• Regullimi: dizajnimi i korridoreve dhe nyjeve rrugore, zonimi i parkingut (hapësirat me tollovi kërkojnë më shumë kufizime), shiritat e rezervuar për autobusë/ taksi,..

• Planifikimi urban (afatgjatë): përshtatja e infrastrukturës rrugore për zhvillimin e ri urban; bashkangjitja e zhvillimit qendror në korridoret e autobusëve duke përfshirë rregullimet e parkimit në planet rregullative;…

• Teknologjia e Avancuar: semaforët dinamik, prioriteti për autobusë

3. Shembulli nga Peja (MobKos I)

• Numërimet e Trafikut në 23 kryqëzime (Maj 2009)

• Intensitetet e trafikut janë vendosur në hartë (I motorizuar dhe jo motorizuar)

• Vlerësimi i kapacitetit për të gjitha kryqëzimet me softverin e specializuar Strodio

• Aty ku problemet me tollovi janë paraqitur, janë testuar alternativat (p.sh rrethrrotullimet, semaforët)

• Për dy kryqëzime, janë testuar alternativat e dizajnimeve me softverin dinamik të qarkullimit të trafikut

3. Shembulli nga Peja (MobKos I)

• Përfundimet:• Për disa kryqëzime, dizajnimi i infrastrukturës dhe semaforët

mund të lehtësojnë tollovinë• Jashtë qendres së qytetit, zhvillimi i ri duhet të shoqërohet

me infrastrukturë të duhur• Në qender duhet të menaxhohet dhe kufizohet shtimi i

trafikut

4. Shembulli nga Peja (MobKos II)

• Analizimi i parkimit në qendren e qytetit (Mars 2010)

• Mbledhja e të dhënave:• Vlerësimi i rregullt i kapacitetit të parkimit (p.sh parkimi me pagesë)• Numërimi i veturave të parkuara në çdo rrugë• Vlerësimi i problemit të shkaktuar nga parkimi (në trotuare, bllokimi i

qasjes ...)• Vlerësimi i shkallës së qarkullimit për veturat e parkuara (për të

matur kërkesen për parkim)

4. Shembulli nga Peja (MobKos II)

• Analizimet që qojnë në zgjidhje• Sistemi i zonimit me kufizimet e parkimit • Rregullimet urbane në lidhje me hapësiren e parkimit për

ndërtesat e reja dhe riaranzhimet për tokën publike• Përmirësimi i mendimit praktik për parkimin (i)legal

5. Lidhja ndërmjet menaxhimit të trafikut dhe transportit publik urban • Duke kombinuar menaxhimin e trafikut dhe transportit publik,

tollovia në qendrat urbane mund të lehtësohet: • Menaxhimi i trafikut e drejton trafikun e veturave jashtë qendres

urbane • Sistemi i autobusëve (në qytetet më të mëdha: tramvaja apo metroja)

ofron qasjen e domosdoshme• Masat e mundshme:

• Parkimi i kufizuar (zonat me pagesë, kufizimet kohore për vizitorët)

• Sistemi i nyjes për veturat (jo për autobusët) që e drejton trafikun te unazat rrugore

• Parkimet në skaje me transfer të lirë dhe të lehtë tek rrjeti i autobusëve

• Lehtësimet shtesë për çiklizëm dhe ecje (rrjeti i çiklizmit, hapësirat për këmbësorë)

6. Rëndësia e transportit publik për qytetet e madhësisë së mesme

• Pse është aq i rëndësishëm transporti publik urban?

• Për të përmirësuar qasjen në shërbime dhe punë dhe pjesëmarrjen e qytetarëve në shoqëri (përfitimet shoqërore dhe ekonomike)

• Shumë njerzë nuk ngasin vetura• Numri i dëshiruar i veturave në qytete

është i kufizuar (mjedisi, siguria, tollovi, kualiteti i hapësires publik, kufizimi i parkimit)

• Transporti publik i organizuar mirë kërkon më pak burime krahasuar me veturat private apo taksitë (hapësira, kualiteti i ajrit, konsumimi i energjisë, kostoja efektive)

7. Transporti publik në qytetet e madhësisë

së mesme: Shembujt nga Belgjika

• Mechelen, Bruges (80000 - 100000 banorë.): Sistemi i gjërë i autobusëve të qytetit me nyje qendrore në stacionin hekurudhor dhe me frekuentim të lartë në qendren historike

• Rrjeti i autobusëve së bashku me qasjen e kufizuar të veturave:• Sistemi nyje: veturat nuk mund të kalojnë

qendren e qytetit • Parkimi me pagesë: më afër tregut të vjetër

çmimi më i lartë (banorët mund të parkojnë pa pagesë në të shumtën e zonave)

• Parkimet e skajshme: parkimi afër stacionit hekurudhor është pa pagesë apo i lirë: bileta e autobusit është e përfshirë në pagesen e parkimit

• Qytetet më të mëdha (mbi 200000 banorë): zhvillimet e planifikuara përgjatë rrjetit të tramvajit(apo metro në hapësirat metropolitane)

8. Shembulli i Pejës si qendër urbane

regjionale

• Hapësira urbane e Pejës ka diku 80000 banorë dhe është qender e rëndësishme regjionale për tregti, edukim, shërbime dhe punësim

• Shumica e aktiviteteve urbane është e koncentruar në qendren e qytetit

• Qasja në këtë qendër është me rëndësi qenësore për të mbajtur atë atraktive

• Tepër shumë vetura e rrezikojnë qasjen duke zënë kapacitetin e rrugëve dhe hapësirën parkuese

• Sistemi i autobusëve urban me disa linja të rregullta është parakusht për qendren e qytetit të shendetshme, dinamike dhe të jetueshme

9. Çka është bërë në Pejë?

• Testimi i linjes së autobusave për një javë (Shtator 2006), i operuar nga Kosovatransi

• Vlerësimi i Kornizes Ligjore

• Bazuar në përvojen e linjes së testuar, është zhvilluar një dizajn i ri i rrjetit të autobusëve duke përfshirë: • 4 linja autobusësh• 44 vendndalje të dyfishta autobusësh • Një pikë qendrore e shkëmbimit

(≠ stacioni i autobusëve brenda qytetit) tek Sheshi Haxhi Zeka

• Lidhja me stacionin e autobusëve brenda qytetit dhe stacionin hekurudhor

• Qasja e autobusëve të qytetit në hapësirat e këmbësorëve

(kryer nga ish UN-Habitat MuSPP programi)

10. Përfundimi: Roli i transportit publik në intermodalitet

• Inkurajimi i intermodalitetit në lehtësimin e lidhjes ndërmjet llojeve të udhëtimit gjatë udhëtimit (p.sh nga vetura në autobusë, nga treni në biçikletë, nga treni në autobusë)

• Kombinimi i formave të udhëtimit në të njëjtin vend mund të përmirësoj mundësitë për intermodalitet,p.sh:• Stacioni hekurudhor• Stacioni i autobusëve brenda qytetit • Stacioni i autobusëve i qytetit • Parkimi i skajshem

(parko & shko)• Radha e taksive • Parkimi i biçikletave • Shërbimet mbështetëse

(bar, restaurant, shitore, informacioni për turistët, agjencioni i udhëtimit, dhoma e pritjes)

Faleminderit!

15