Khng Hong N Cng Th Gii

MC LC

MC LC1

DANH MC BNG BIU, BIU V HNH NH4

LI M U5

CHNG 1.N CNG V KHNG HONG N CNG7

1.1.Mt s khi nim v n cng7

1.1.1.N cng7

1.1.2.Khu vc cng7

1.1.3.N cng7

1.1.4.Khng hong n cng8

1.2.Phn loi n cng8

1.2.1.Phn loi theo ngun vay8

1.2.2.Phn theo ch th i vay8

1.2.3.Phn theo loi hnh vay9

1.2.4.Phn loi theo thi hn vay9

1.2.5.Phn loi ch n v nhm ch n9

1.3.Cc ch tiu xc nh n9

1.3.1.Ch tiu gim st th trng n cng9

1.3.2.Ngng an ton ca n cng10

1.4.Nguyn nhn chung dn n n cng ca cc quc gia11

1.5.S tc ng ca n cng n nn kinh t12

CHNG 2. TNH HNH KHNG HONG N CNG TH GII14

2.1.Khng hong n cng Mexico v mt s nc LDCs14

2.1.1.c trng cc nc LDCs14

2.1.2.Nguyn nhn khng hong n14

2.1.3.Din bin n cng14

2.1.3.1.Mexico14

2.1.3.2.N cng cc nc LDCs15

2.1.4.X l khng hong n18

2.2.Khng hong n cng chu u v hiu ng domino20

2.2.1.c trng cc nc thuc Eurozone20

2.2.2.Nguyn nhn xut pht khng hong n cng ang dn p xung u Chu u21

2.2.3.Xut pht im t Hy Lp23

2.2.3.1.Thc trng23

2.2.3.2.Khng hong bng n25

2.2.3.3.Nguyn nhn khng hong26

2.2.3.4.Tc ng ca n cng n tnh hnh ti chnh tin t29

2.2.4.Ireland- Qun c p k Hy Lp32

2.2.5.B o Nha tip lc t qun min Hy Lp, Ireland34

2.2.6.Nguy c khng hong n cng t Ty Ban Nha35

2.2.7.Khng hong n cng lan n Italia37

2.2.8.Hng x l khng hong n ca cc t chc nh EU, IMF trc vn n cng chu u39

CHNG 3:TC NG CA CN BO N CNG N CC NN KINH T KHC42

3.1.Nguy c n cng M bng n vo nm 202042

3.1.1.Thc trng42

3.1.2.Nguyn nhn ca khng hong n cng M[16]44

3.1.3.Mt s bin php c thc hin gii quyt tnh trng n cng M45

3.2.nh hng n cng M ti nn kinh t trong nc, th gii v Vit Nam45

3.2.1.Trong nc (M)45

3.3.S phn ca Chu trc d chn ca trn bo n cng Chu u47

3.4.Thc trng n cng Vit Nam49

3.4.1.N cng tng lin tc trong nhng nm qua, tim n nhiu ri ro49

3.4.2.Vit Nam s dng n cng cha thc s hiu qu51

3.4.3.Thm ht ngn sch ngy cng tng dn n tnh bn vng ca n cng ngy cng gim52

3.5.Tc ng ca n cng Chu u n Vit Nam54

3.5.3.FDI suy gim55

3.5.5.Bo hiu ri ro tn dng (CDS) xu hng tng ln56

3.5.6.Tng ri ro hi oi v bin ng t gi56

CHNG 4. GII PHP57

4.1.Gii php i vi khu vc ng tin chung chu u57

4.2.Gii php cho Vit Nam58

4.1.1.Tng cng nng lc cnh tranh cho nn kinh t58

4.1.2.Nhm gii php lin quan n vic vay v s dng n cng hiu qu59

4.1.3.Nhm gii php lin quan vic qun l n cng61

KT LUN63

TI LIU THAM KHO64

DANH SCH PHN CNG NHM67

DANH MC BNG BIU, BIU V HNH NH

DANH MC BNG BIU:

Bng 1.1. Ngng an ton ca n cng10

Bng 2.1. Bng biu trnh by din bin cn cn vng lai t 1972-1982 (%GDP)16

Bng 2.2. T l ti chnh trung bnh dnh cho 8 ngn hng tin t trung tm t 1974-198917

Bng 2.3. Nhng tha thun c cu li n 1988 - 1994 (triu USD)19

Bng 2.4. Bng tnh hnh n nc ngoi trn GDP ca mt s quc gia EU - nm 200924

Bng 2.5. S liu v thc trng n v thm ht ngn sch nm 2010 ca EU (%)28

DANH MC BIU :

Biu 2.1. Tng cc khon n cha thanh ton ca cc nc M-Latinh nm 1970-198916

Biu 2.2. T trng n cng ca Hy Lp theo k hn24

Biu 2.3. Li sut tri phiu chnh ph Hy Lp k hn 1 nm (%)26

Biu 2.4. Li sut tri phiu k hn 10 nm Hy Lp29

Biu 2.5. Dng vn FDI vo Hy Lp nm 2003-2009 (n v triu Euro)30

Biu 2.6. Tc tng trng GDP hng nm ca Hy Lp31

Biu 2.7. T l lm pht Hy Lp t 2008 n 201131

Biu 3.1. T l n cng/GDP t nm 2001 n nm 201050

Biu 3.2.Thm ht ngn sch Vit Nam 2001-201053

DANH MC HNH NH

Hnh 1.1. S tc ng ca n cng qu mc n mt nn kinh t khe mnh12

Hnh 2.1. S cc cuc khng hong kinh t trn th gii t sau chin tranh th gii th I n nay21

Hnh 2.2. Hp ng hon i n xu v ri ro i tc23

Hnh 3.1 D on tnh hnh n cng ca cc quc gia giu nht th gii vo nm 201148

LI M U

Khng hong ti chnh ang din ra ngy cng lin tc vi cng mnh v din bin phc tp gy ra nhng hu qu rt nng n i vi c quc gia cng nghip pht trin ln cc nc ang pht trin.Bn cnh khng hong ti chnh, ngy nay ngita cn cp nhiu v nghin cu mt cch nghim tc hn mt loi khng hongmi Khng hong n cng.

Tnh trng n cng gia tng lin tc c cc nc pht trin vt qu s tng trng ca nn kinh t (GDP) gy ra tnh trng mt kim sot trong kh nng chi tr ca quc gia. Trong nn kinh t m hin nay, vay n l hin tng bnh thng trong quy lut kinh t ca mt quc gia ni ring v ca c th gii ni chung. Nhng iu ng quan tm y l n cng ngy mt nhiu v dn lm vo tnh trng kh kim sot, c bit ng n cng tc ng tiu cc n th h mai sau.

in hnh l cuc khng hong n cng Iceland, Argentina, v gn y nht l mt s nc trong khu vc EU nh Hy Lp v Ireland.Chnh iu nh ln hi trng bo ng cho cc nc trn ton th gii phi suy ngh chn chn v tnh trng n cng ca chnh quc gia mnh.Chnh v vy, nghin cu khng hong n cng v tc ng ca n n th trng ti chnh tin t l vic lm ht sc cn thit v cp bch hin nay khng ch Vit Nam m cn trong khu vc v trn ton th gii. Bi nu khng c phng nga v cu tr kp thi, s nra mt hiu ng m mi ngi u bit l hiu ng Domino, gy sp dy chuyn v lan truyn nguy him ti cht lng ti sn h thng ngn hng thng mi do phn ln tri phiu chnh ph pht hnh u c ngn hng nm gi, gy nn khng hong ngn hng, nhanh chng ko theo s hon lon rng khp th gii.

Tuy nhin, vic tm hiu, phn tch v nghin cu cc cuc khng hong v ang xy ra, cn phi t vo cc iu kin, hon cnh nht nh i vi mi nn kinh t, mi qucgia.Do vy, vic tm ra cc gii php ti u hn ch s tc ng ca khng khong n cng l iu ht sc kh khn v phc tp,c bit l trong nn kinh t ton cu ha ngy nay.

y l ti kh rng v c tnh bao qut cao. Do , vi kin thc hn hp ca tp th nhm 4 v nhm 9, chng em ch xin trnh by mt s hiu bit khi qut v nhng vn sau:

Chng 1: N cng v khng hong n cng.

Chng 2: Tnh hnh khng hong n cng th gii.

Chng3: Tc ng ca cn bo n cng n cc nn kinh t khc.

Chng 4: Gii php

Trong sut qu trnh lm vic c nhiu s tranh lun ng thi nng cao kin thc chung ca c nhm. Tuy nhin, c nhng hn ch khch quan m nhm kh c th kim sot hon ton nn chc s c nhiu sai st. Mong thy v cc bn nghin cu v gp bi tiu lun thm phn hon thin .

ti ny c thc hin bi s hng dn ca thy Nguyn Minh Sng _ Ging vin khoa Ngn Hng Quc T, Trng H Ngn Hng TP.HCM.

Ngy 27 thng 10 nm 2011

Nhm 4 & Nhm 9 TCQT_T08

CHNG 1.N CNG V KHNG HONG N CNG

1.1. Mt s khi nim v n cng

1.1.1. N cng

Nl mt thut ng thng c s dng trong trng hp n v ti sn.Tuy nhin, n cng c th c s dng ch cc ngha v khc.Trong trng hp n ti sn th n l mt cch s dngsc muatrc khi kim tng s tin tr cho sc mua .Cc cng ty cng c th s dng n nh l mt phn trong chin lc ti chnh tng th ca mnh.

N c hnh thnh khi mt ngi cho vay ng cho ngi vay, vay mt lng ti sn nht nh.Trong x hi hin i, n thng c i km vi s m bo kh nng thanh ton vi mt mc li sut nht nh trong mt thi gian tha thun trc.

N nc ngoi ca mt quc gia l khon vay n ca mt quc gia t mt quc gia khc. Hay theo IMF, n l khon n ca ngi c tr i vi ngi khng c tr.

1.1.2. Khu vc cng

Khu vc cng bao gm khu vc nh nc (gm c trung ng, a phng) v doanh nghip quc doanh.Doanh nghip quc doanh l doanh nghip m nh nc chi phi hoc chim t l c phn chi phi. V do ,thng v p lc chnh tr m doanh nghip quc doanh phi chu trch nhim v n nn ca mnh.

1.1.3. N cng

-nh ngha theo Ngn hng th gii (WB) v Qu Tin t quc t (IMF)

N cng theo ngha rng l ngha v n ca khu vc cng, bao gm cc ngha v n ca Chnh ph trung ng, cc cp chnh quyn a phng, NHTW v cc t chc c lp (ngun vn hot ng do ngn sch Nh nc (NSNN) quyt nh hay trn 50% vn thuc s hu nh nc, v trong trng hp v n nh nc phi tr n thay).

Cn theo ngha hp, n cng bao gm ngha v n ca Chnh ph trung ng, cc cp chnh quyn a phng v n ca cc t chc c lp c chnh ph bo lnh thanh ton.

Ty thuc th ch kinh t v chnh tr, quan nim v n cng mi quc gia cng c s khc bit. Ti hu ht cc nc trn th gii, Lut Qun l n cng u xc nh n cng gm n ca chnh ph v n c chnh ph bo lnh. Mt s nc, n cng cn bao gm n ca chnh quyn a phng (Bungari, Rumani), n ca doanh nghip nh nc phi li nhun (Thi Lan, Macedonia).

-nh ngha theo Lut qun l n cng s 29/2009/QH12 ngy 17/06/2009

N cng bao gm: N Chnh ph, n c Chnh ph bo lnh v n ca chnh quyn a phng. Nh vy, Cc khon vay nh vay vn ODA, pht hnh tri phiu chnh ph (trong cng nh ngoi nc), tri phiu cng trnh th hay mt tp on kinh t vay n nc ngoi c chnh ph bo lnh u c xem l n cng.

1.1.4. Khng hong n cng

Khng hong n l mt kh nng hon tr n vay (gc v li) v khng c nh tr n trong tng lai.

Khng hong n cng: L tnh trng n cng tng cao (v n), lm mt cn i gia thu v chi ngn sch quc gia. Nhu cu chi nhiu qu, trong khi thu khng p ng ni, chnh ph i vay tin thng qua nhiu hnh thc nh pht hnh cng tri, tri phiu, hip nh tn dng chi, t dn n tnh trng n chng cht n.Thm ht ngn sch ko di lm cho n cng gia tng v ngy cng nhiu ln thm nu nh khng tr ngay.

1.2. Phn loi n cng

1.2.1. Phn loi theo ngun vay

Vay trong nc: Chnh ph vay thng qua pht hnh cng c n. U ban nhn dn cp tnh vay u t pht trin kinh t x hi, thng qua pht hnh, u quyn pht hnh tri phiu chnh quyn a phng, vay t cc ngun ti chnh hp php khc theo quy nh ca php lut.

Vay nc ngoi: l khon vay ngn hn, trung - di hn phi tr li hoc khng phi tr li do Nh nc, Chnh ph, doanh nghip v t chc khc ca Quc gia mnh vay ca chnh ph nc ngoi, vng lnh th, t chc ti chnh quc t, t chc v c nhn nc ngoi.

1.2.2. Phn theo ch th i vay

N Chnh ph: L khon n pht sinh t cc khon vay trong nc, nc ngoi, c k kt, pht hnh nhn danh Nh nc, nhn danh Chnh ph hoc cc khon vay khc do B ti chnh k kt, pht hnh, y quyn pht hnh theo quy nh ca php lut. N chnh ph khng bao gm khon n do Ngn hng Nh nc pht hnh nhm thc hin chnh sch tin t trong tng thi k.

N c Chnh ph bo lnh: L khon n ca doanh nghip, t chc ti chnh, tn dng vay trong nc, nc ngoi c Chnh ph bo lnh.

N chnh quyn a phng: L khon n do y ban nhn dn tnh, thnh ph trc thuc Trung ng (sau y gi chung l y ban nhn dn cp tnh) k kt, pht hnh hoc y quyn pht hnh.

1.2.3. Phn theo loi hnh vay

Vay h tr pht trin chnh thc (vay ODA): L khon vay nhn danh Nh nc, Chnh ph Vit Nam t nh ti tr l chnh ph nc ngoi, t chc ti tr song phng, t chc lin quc gia hoc t chc lin chnh ph c yu t khng hon li (thnh t u i) t t nht 35% i vi khon vay c rng buc, 25% i vi khon vay khng rng buc.

Vay u i: L khon vay c iu kin u i hn so vi vay thng mi nhng thnh t u i cha t tiu chun ca vay ODA.

Vay thng mi: L khon vay theo iu kin th trng.

1.2.4. Phn loi theo thi hn vay

Vay ngn hn: khon vay c thi hn di mt nm.

Vay trung-di hn: khon vay c thi hn t mt nm tr ln.

1.2.5. Phn loi ch n v nhm ch n

Ch n chnh: Chnh ph hoc c quan i din cho Chnh ph, cc t chc ti chnh quc t a phng.

Ch n t nhn: bao gm cc ngn hng thng mi, ngi s hu tri phiu, cc ch n t nhn khc khng thuc chnh ph hoc khng i din cho chnh ph.

1.3. Cc ch tiu xc nh n

1.3.1. Ch tiu gim st th trng n cng

-N cng so vi tng sn phm quc dn (GDP)

-N nc ngoi ca quc gia so vi GDP

-Ngha v tr n nc ngoi ca quc gia so vi tng kim ngch xut nhp khu

-N chnh ph so vi GDP

-N chnh ph so vi thu ngn sch nh nc

-Ngha v n chnh ph so vi thu ngn sch nh nc

-Ngha v n d phng so vi thu ngn sch nh nc

-Hn mc vay thng mi nc ngoi v bo lnh vay nc ngoi ca Chnh ph.

Thng thng ngi ta s dung chi tiu n cng so vi tng san phm quc dn (GDP) xac inh tinh trang n cng cua mt quc gia.

1.3.2. Ngng an ton ca n cng

Bng 1.1. Ngng an ton ca n cng

(Ngun: IMF)

Theo , n quc gia khng vt qu 40% GDP hoc khng vt qu 150% kim ngch xut khu c xem l nm trong gii hn trung bnh. nm trong gii hn an ton th n quc gia khng c php vt qu 30% GDP hoc 100% kim ngch xut khu.

Tr n quc gia hng nm khng vt qu 20% kim ngch xut khu v tr n chnh ph hng nm khng vt qu 30% thu ngn sch l mc trung bnh. i vi mc an ton th tr n quc gia hng nm khng qu 15% kim ngch xut khu v tr n chnh ph hng nm khng qu 25% thu ngn sch.[1]

Tuy nhin ch da vo ch s n cng/GDP khng th xc nh c mt cch ton din mc an ton hay ri ro ca n cng m cn phi xem xt n cng mt cch ton din trong mi lin h vi h thng cc ch tiu kinh t v m ca nn kinh t quc dn, nht l: tc v cht lng tng trng kinh t, nng sut lao ng tng hp, hiu qu s dng vn (qua tiu ch ICOR), t l thm ht ngn sch, mc tit kim ni a v mc u t ton x hi... Bn cnh , nhng tiu ch nh: c cu n cng, t trng cc loi n, c cu li sut, thi gian tr n cng cn c phn tch k lng khi nh gi tnh bn vng n cng... in hnh nh n cng khong 100% mt nc nh Hy Lp ri vo tnh trng ph sn, trong khi n cng ln ti hn 200% nh Nht Bn vn c coi l an ton, hay trng hp ca Argentina, mt quc gia d c mc n cng di 60% v ngn sch ti chnh kh tt, nhng vn xy ra khng hong n...

Ngoi ra, cng cn phi tnh n nhy vi cc c sc.Bi mc n cho d c nh hn ngng, nhng vn c nhng c sc khng d bo c. V d lm pht c th cao hay t gi c thay i th c th lm thay i hon ton d bo. Mt iu rt then cht l cn phi c thng tin chnh xc a ra quyt nh ng v to nim tin cho th trng.

Mt iu na cn lu chnh l nhng khon n ngm, cc khon n ngn hng, n doanh nghip ca Nh nc vay m Chnh ph phi bo lnh.y l nhng yu t tim n nhiu ri ro i vi nn kinh t.

VD: Mt s nh phn tch, khi phn tch n cng ca Nht Bn cho thy c s khc bitkh ln gia n cng ca nc ny vi n cng ca Hy Lp, th hin ch, 95% tri phiu chnh ph ca Nht Bn do ngi dn nc ny nm gi, trong khi 70% n chnh ph Hy Lp do ngi nc ngoi nm gi. Bn cnh , Nht cn t ch v t gi hi oi, d tr ngoi t ca Nht cng mc rt cao (theo con s m B Ti chnh Nht Bn cng b ngy 12-5, tnh n cui thng 4-2010, d tr quc gia ca Nht l 1,046.873 t USD).

Ta cn m rng cch thc suy ngh v hiu v n, bit qun tr n v phn tch n mt cch cn trng, ch ng mc n khon n c hnh thnh nh th no, bng cch no, thc trng nn kinh t ra sao v kh nng tr n th no... N khng phi l xu, nhng cn phi tnh ton n hai yu t: hiu qu t nhng ng vn vay v h qu lu di nu khng gii quyt c dt im vn n chng hn nh to ra lm pht, gy nng cho nn kinh t...

1.4. Nguyn nhn chung dn n n cng ca cc quc gia

C nhiu nguyn nhn dn n n nn, mi nc v tu tng thi k li c cc nguyn nhn khc nhau, song tnh trng n cng hin nay nhiu nc u c chung mt s nguyn nhn c bn sau:

Vic gia tng mnh chi tiu t ngn sch nh nc: Lng v chi ph hot ng ca b my nh nc cc cp c xu hng ngy cng phnh to, cc chng trnh kinh t, x hi, vn ho, gio dc, y t, an ninh, quc phng, u t pht trin c s h tng khng ngng tng,c bit, hu qu to ln ca cuc khng hong ti chnh-kinh t ton cu va qua buc nhiu nc phi chi rt nhiu khc phc.

Chnh ph c gng v nn bc tranh sng mu v tnh trng ngn sch ca quc gia bng vic cung cp s liu khng trung thc. Thm vo l s kim sot chi tiu v qun l n ca Nh nc yu km, khng cht ch, thm ch b bung lng, cng thm vi tnh trng tht thot, lng ph trong u t v chi tiu, cng vi t tham nhng pht trin nhiu nc (in hnh nh Hy Lp)

Ccngun thu (ch yu t thu) tng khng kp vi nhu cu chi: Thm ch mt s loi thu chu p lc phi ct gim do nhiu nguyn nhn khc nhau nh thu quan v ph hi quan ca hu ht cc nc phi ct gim hoc loi b ph hp vi cc quy nh ca WTO v cc tho thun thng mi khc m cc quc gia tham gia vo. Trong khi , vn qun l cc ngun thu, nht l t thu, gp khng t kh khn nhiu nc do tnh trng trn thu, t tham nhng, hi l, kim sot khng cht v x l khng nghim ca cc c quan chc nng.

Tm l o tng v sc mnh, uy tn quc gia dn n tnh trng vay n trn lan, u t qu trn, thiu tnh ton...vi suy ngh d g i chng na chnh ph cng d sc b p thm ht ngn sch bng ngun d tr ngoi t di do v c... vay n na. (in hnh Argentina)

Chnh ph khng kp thi khng ch hnh vi cho vay thiu trch nhim ca mt s ngn hng khi nn kinh t tng trng nng v nh t to thnh bong bng. Mt khc Chnh ph la chn bao cp cc ngn hng ny khi h b thua l (in hnh Ireland)

T l tit kim trong nc thp ng ngha vi vic thm ht ngn sch ca quc gia s kh c th b p bng cc ngun vn ni a v phi i vay vn t nc ngoi.

1.5. S tc ng ca n cng n nn kinh t

Tc ng ca n cng qu ti n cc quc gia c m t bng s sau:

Hnh 1.1. S tc ng ca n cng qu mc n mt nn kinh t khe mnh

Khng hong n cng tc ng n nn kinh t thng qua cc ch s di y:

-Cn cn ngn sch thm ht

- Gi tri phiu gim v li sut tng

- Lm pht tng

- Cc doanh nghip hn ch u t, tc tng trng GDP gim

- Tht nghip tng

Khng hong n cng, can cn ngn sach thm hut, Chnh ph cn huy ng tr n, buc phi vay ca cng chng bng cch pht hnh tri phiu, vay mn ngn hng trung ng hoc cu vin cu tr t cc nc khc, t cc t chc quc t nh IMF...hoc tng thu b p thm ht ngn sch bn cnh phi thc hin chnh sch tht lng buc bng gim chi tiu. Vic pht hnh thm tri phiu chnh ph th gi tri phiu chnh ph gim, li sut tri phiu tng v chnh ph phi nng li sut tri phiu th mi huy ng c ngi mua.

Khi cn cn ngn sch thm ht, nungn hng trung ng ti tr thm ht bng cch pht hnh thm tin lm tng khi cung tin gy ra p lc lm pht.

Bn cnh , vic ct gim chi tiu, tng thu s lm gim u t trc tip, km hm kinh t, lm chm tc tng trng (th hin tc tng trng GDP gim st dn n ch s n/GDP tng). Vic gim chi tiu, gim u t s dn n tnh trng vic lm gim, tht nghip gia tng.

Mt khc, cn cn ngn sch thm ht gy ra s mt lng tin ca ngi dn v ca nh u t mi i vi cc nn kinh t quc gia khin ng tin quc gia st gi. iu c th dn ti mt t tho chy vi quy m ln trn th trng tri phiu v c phiu lm gi chng khon b st gim.

CHNG 2. TNH HNH KHNG HONG N CNG TH GII

2.1. Khng hong n cng Mexico v mt s nc LDCs

2.1.1. c trng cc nc LDCs

GNP bnh qun u ngi thp hn cc nc pht trin.Nhng nc km pht trin c chia thnh 2 nhm: Low income LDCs- thu nhp bnh qun u ngi di 750 USD v Middle income LDCs- mc thu nhp bnh qun u ngi t 750USD n 8955USD.

Th trng ti chnh: cht hp, khng to c hi u t, cc cng ty thng phi vay vn NH. Li sut thc thp, tit kim thp, mi trng khan him tn dng.

Cc t gi ca cc nc LDCs thng c gn c nh vi USD, FRF hay SDR v nhiu nc tng cng kim sot ngoi hi cht ch.

Hng ha thng c mc a dng ha thp.

Mi trng gy lm pht cao.

2.1.2. Nguyn nhn khng hong n

Khng hong n nhm m ch cuc khng hong n Chu M Latinh thi k u nhng nm 1980 (mt s nc cn bt u t nhng nm 1970), thng c bit n ci tn Th K Mt Mt, khi cc quc gia trong khu vc ny ri vo cnh n nc ngoi vt qu kh nng kim sot v khng cn kh nng trn.

2.1.3. Din bin n cng

2.1.3.1. Mexico

Mexico l mt trong nhng nc xut khu du ln trn th gii nn n l nc thu c li ln trong 2 c sc gi du nm 1973-1974 v 1979. Do c ngun thu ln t xut khu du nn chnh ph Mexico lc thc hin cc chng trnh tng chi ph cng cng nng cp c s h tng v thc hin nhiu chng trnh x hi khc. Kt qu l tuy tc tng trng kinh t cao nhng tnh trng thm ht ngn sch cng tng nhanh chng.

Do b tn ph nng n b c sc gi du ln th nht nn cc nc cng nghip ha p dng cc bin php gim s l thuc vo nhp khu du. Ngoi ra,cuc suy thoi kinh t Th gii cng lm nhu cu v du gim ng k. T l lm pht qu cao (27% nm 1981), ng Peso b nh gi qu cao (do c neo c nh vi USD) cng vi thm ht ngn sch ln (16,2%/ GDP nm 1982) v thu nhp t xut khu du gim, nn ti khon vng lai ca Mexico b thm ht trm trng.

Thng 2 nm 1982,ng Peso c ph ginhng chnh ph vn bt lc trong vic tm kim nhng gii php khc gim thm ht, nn hiu ng chnh ca ph gi ch lm tng thm p lc lm gia tng lm pht.

V th kinh t ca Mexico b gim st.Cc ngn hng quc t cng khng mun cho Mexico vay thm nhng khon vay tn dng mi v h khng tin vo s quyt tm ct gim thm ht ngn sch ca chnh ph. Tng d n nc ngoi tng nhanh chng v khng c kh nng tr n gc v li hng nm cng lm tng s u c ng Peso, do lm cho d tr ngoi hi cn kit.

Ngy 12 thng 8 nm 1982, Mexico tuyn b nh ch tr n nc ngoi.Mexico ngh nhng khon vay tn dng mi v ng thi ngh c cu li n c n hn. Mexico cng yu cu tn dng t IMF v s chp nhn chng trnh bnh n do IMF bo tr.

2.1.3.2. N cng cc nc LDCs

T nhng nm 1930, cc nc LDCs tng b v n, do cc nc pht trin hn ch cp tn dng cho cc nc LDCs cho n nhng nm 1970. Ngun gc ca khng hong bt ngun t c sc gi du ln th nht v thng 10 nm 1973. Gi du tng gp 4 ln lm cho cn cn vng lai ca cc nc LDCs v cc nc pht trin thm ht trm trng. Ngun thm ht ca cc nc LDCs c b p bi thng d vng lai ca cc nc OPEC. Tuy n nc ngoi tng ng k : 130 t USD nm 1973 ln 336 t USD nm 1978 nhng kinh t cc nc LDCs tng trng rt tt v khng c mt kh khn c bit no nn cc ngn hng cho vay rt tin tng vo kh nng tr n ca cc nc ny.

Nm 1979, csc gi du ln 2: gi du tng t 13USD/barrel ln 32USD/barrel. Trong khi chnh ph cc nc M,c, Php, Nht v Italy p dng tht cht tin t kim sot lm pht. Cc nc LDCs li u tin i vay n b p thm ht cn cn vng lai, lm n nc ngoi tng tip ln n 662 t USD nm 1982.

Ngoi ra, thm ht ngn sch M tng nhanh lm cho li sut LIBOR tng t 9,5% (gia nm 1978) ln 16,6% (gia nm 1981). M i vay nhiu vi li sut cao, iu ny lm cho cc ngn hng thch cho M vay hn cc nc LDCs v li sut cao, lm USD ln gi nhanh chng, lm tng gi tr thc n nc ngoi ca cc nc LDCs.

S suy thoi kinh t th gii 1981-1983 cng to hiu ng tn ph nn kinh t cc nc LDCs v mt mt n l gim khi lng hng xut khu ca cc nc LDCs, mt khc l n lm gim gi hng xut khu, lm cho thu nhp xut khu gim nhanh chng, cn cn vng lai cng thm ht trm trng.

Do nh hng ca cc yu t trn, tng d n nc ngoi v cc khon li hng nm tng khng khip trong khi kh nng tng thu nhp tr n li khng c. Cc khon vay b u t khng hiu qu v mc tiu dng x hi li c duy tr tng i cao v xa x.

Biu 2.1. Tng cc khon n cha thanh ton ca cc nc M-Latinh nm 1970-1989

Bng 2.1. Bng biu trnh by din bin cn cn vng lai t 1972-1982 (%GDP)

Nm

Argentina

Brazil

Mexico

Venezuela

1972

1973

1974

1975

1976

1977

1978

1979

1980

1981

1982

-0.5

1.0

0.1

-3.3

1.2

2.2

2.8

-0.5

-3.1

-3.8

-4.1

-2.9

-2.7

-7.3

-5.7

-4.3

-2.9

-3.5

-4.7

-5.3

-4.4

-6.1

-2.0

-2.6

-4.0

-4.6

-3.8

-2.3

-3.1

-4.1

-4.0

-5.8

-3.7

-0.7

5.2

22.0

7.9

0.8

-8.8

-14.6

0.7

8.0

6.0

-6.3

Tia la chm ngi cuc khng hong n cc nc km pht trin LDCs l vic Mexico khng c kh nng hon tr cc khon n vay cho cc Ngn hng thng mi M v cc ch n khc. Cuc khng hong bt u vo 12 thng 8 nm 1982, khi m B trng B Ti chnh ca Mexico thng bo cho Ch tch Cc D tr Lin bang, th k ca Kho Bc v gim c iu hnh IMF rng Mexico s khng th thanh ton mn n 80 t USD( ch yu l la). Thng 10 nm 1983, tnh hnh cng xu hn khi 27 nc c n 239 t USD tuyn b hon tr n cho cc ngn hng. Nhng nc khc cng sm lm theo. 16 quc gia Chu M Latinh, 4 nc ln nht l Mexico, Brazil, Venezuela v Argentina- n cc ngn hng thng mi khc nhau 176 t USD, chim xp x 74% tng d n ca cc nc LDCs. Trong , n 37 t USD n 8 ngn hng ln nht M v chim 147% vn ca h v d tr vo thi im . Kt qu l, mt s ngn hng ln nht trn th gii phi i mt vi nguy c b suy yu v ph sn.

Bng 2.2. T l ti chnh trung bnh dnh cho 8 ngn hng tin t trung tm t 1974-1989

2.1.4. X l khng hong n

Giai on 1: T 1982 10/1985

-C cu li n n hn: cc khon vay ngn hn c th hn 2-4 nm cng vi mc li sut v ph u i nhng ch dnh cho cc nc c th tip tc tr n gc v li hng nm.

- Thc hin chng trnh ci t ca IMF:

(1) Tht cht ti kha v tin t nhm hn ch tng cu.

(2) c php ph gi tin t 1 ln ci thin sc cnh tranh.

(3) Ci cch da theo c ch th trng

giai on ny, vic x l khng hong ch nhm bo v li ch cho cc ngn hng ch n, cc nc con n tri qua 1 thi k x l khng hong khc nghit, nhu cu cn thit ca cc nc con n b b qua v nhng khon vay mi lm cho s d n ln li cng ln hn.

Giai on 2: T 10/1985 3/1989: k hoch Baker (ca B trng Ti chnh M James Baker)

- Tng ch n gii quyt ring vi tng con n tm ra cc bin php tr n hiu qu.

- Ci t c cu trn c s th trng: t do ha thng mi,ct gim chi tiu chnh ph,ni lng kim sot ln u t nc ngoi

- Tng cng vai tr ca IMF v WB.

- Cho vay tn dng mi: cc NHTM cho 15 nc n chnh vay 20 t USD trong 3 nm, WB h tr 10 t USD.

giai on ny, k hoch Baker cng khng thnh cng.

Giai on 3: T thng 3/1989 n nay: k hoch Brady ( ca B trng Ti chnh M Nicholas Brady)

- Ging k hoch Baker:

(1) Tng ch n gii quyt ring vi tng con n.

(2) Ci t theo c ch th trng.

(3) Bnh n kinh t v m.

- Nhn mnh s cn thit cng nhng khon vay tn dng mi v khuyn khch cc ch n min nhim mt phn n cho con n.

- Yu cu WB v IMF hnh thnh ngun vn h tr, chp nhn chng trnh ci t kinh t ca IMF, hnh thnh 1 chng trnh gim n 70 t USD cho 39 nc LDCs, WB v IMF thnh lp qu h tr c tr gi 24 t USD.

- 1989-1994 c 370 t USD c c cu li n v 100 t USD c min gim. n thng 12/1995 c 25 tha thun min gim n lin quan n 23 nc.

Bng 2.3. Nhng tha thun c cu li n 1988 - 1994 (triu USD)

1988

1989

1990

1991

1992

1993

1994

Cc nc ang pht trin

Tng c cu li n

82 813

35 603

78 487

45 235

57 778

64 417

88 928

Min gim gim n

-20 450

-32 007

-10 163

-11 359

-8 555

-18 389

Cc nc con n ln c TN trung bnh

Tng c cu li n

58 262

16 111

43 695

17 285

44 564

37 793

64 723

Min gim gim n

-9 689

-15294

-2 706

-6 621

-6 577

-15 236

2.2. Khng hong n cng chu u v hiu ng domino

2.2.1. c trng cc nc thuc Eurozone

Khu vc cc nc s dng ng tin chung chu ul mt nhm cc quc gia thnh vin caLin minh Chu u s dng ngEuro lm n v tin t chnh thc ca mnh.

C 17 nc sau y a ng Euro lm tin t chnh thc vo lu hnh:

1. o

2. B

3. B o Nha

4. Cyprus

5. c

6. H Lan

7. Hy Lp

8. Ireland

9. Luxembourg

10. Malta

11. Php

12. Phn Lan

13. Ty Ban Nha

14.

15. Slovenia

16. Slovakia

17. Estonia

Thng 11nm2004,Hy Lp khng tha mn cc iu kin gia nhp theo thi im quy nh trongHip nh Masstricht. Hn na Hy Lp che du v thm ht ngn sch quc gia v bo co gi mo cc s liu choy ban chu u. Tuy nhin s vic ny khng c hu qu php l v cc hip nh u khng cp n nhng trng hp k trn.

Mt vi quc gia khc tham gia vo lin minh tin t vi thnh vin trong vng Euro v v vy cng a ng Euro vo s dng nh l tin t chnh thc. Cc quc gia ny l:

1. Monaco

2. San Marino

3. Ta thnh Vatican

iu kin tham gia vo lin minh kinh t v tin t (cn gi l nhng tiu ch hi nhp) l:

-Lm pht thp, khng vt qu 1,5% so vi mc trung bnh ca 3 nc c mc lm pht thp nht.

-Thm ht ngn sch khng vt qu 3% GDP.

-N cng di 60% GDP v bin dao ng t gi gia cc ng tin n nh trong hai nm theo c ch chuyn i (ERM).

-Li sut (tnh theo li sut cng tri thi hn t 10 nm tr ln) khng qu 2% so vi mc trung bnh ca 3 nc c li sut thp nht.

2.2.2. Nguyn nhn xut pht khng hong n cng ang dn p xung u Chu u

Cuc khng hong n cng ca Chu u ln ny c ngun gc t nhng khon n ln m chnh ph cc nc vay mn trong qu kh. Nhm chng ti xin c tm lc bng s sau:

Hnh 2.1. S cc cuc khng hong kinh t trn th gii t sau chin tranh th gii th I n nay

(Ngun: www.CFOViet.com)

N cng cc nc, khng ring g chu u, tn ti v c bo ng t rt lu.Nhng qu trnh x l cn nhiu bt cp, mang tnh tm thi v lc by gi, hu qu dy chuyn ca n vn cn ch dng li mc bo ng. Do , a phn chnh ph cc quc gia khng nhn nhn v tm gii php lu di cho vn n cng, m ch ch tm vo nhng gii php tc thi, m bo quyn li chnh tr cho nh cm quyn qua nhng ln bu c din ra ti quc gia bn x.

Theo s trn, nm 1973: Cc nc OPEC ngng xut khu du m sang cc nc ng h Isarel trong cuc chin Yom kippur chng Ai Cp v Syria (gm M, Nht, Ty u), to nn mt cuc khng hong du m, y kinh t Chu u chm vo khng hong. Chu u bt u chuyn hng sang ti chnh dch v, nhng lnh vc pht trin cng nghip cho nhng nc chu mi ni.

Nm 1990, Ngnh ti chnh dch v pht trin mnh m nhng hu ht u da vo k h ca th trng, thin v u c ti chnh lm thi phng nhng bong bng ti sn, to vin cnh giu c o cho nn kinh t u M. Hu qu lm ny sinh nhiu bt n trong c cu ngnh ngh, phn khc giu ngho v s ngi tng ln, phi sng nh vo s h tr ca chnh ph. Kt qu l tnh trng n cng ngy cng chng cht, v tip theo l cuc khng hong kinh t- ti chnh ton cu. Chnh ph cc nc nh tip tc i vay qua cn khng hong.

Nm 2008, Th gii tip tcri vo khng hong.Cc nc tip tc i vay cc khon n mi.Trong , vic huy ng tri phiu tr n nh mi khi xem ra khng n v a phn cc tri phiu u ti hn. c bit l khi Hy Lp, tuyn b khng th t gii quyt n cng vo nm 2009, lm lng tin ca cc nh u t vo khu vc eurozone ngy cng gim st, vic huy ng t cc nh u t nc ngoi cng dn tr nn kh khn.

Thm vo cc hot ng u c bng cc cng c ti chnh cc k nguy him nh hp ng hon i n xu (Credit Default Swaps) din ra si ni. Trong nhng k u c ln nht hin nay li l chnh cc ngn hng trung ng, h vt qua cc qu phng h Hedge Funds v quy m giao dch tin t.[2]

Hnh v minh ha sau y s lm r khi nim hp ng hon i n xu trnh by trn.

Hnh 2.2. Hp ng hon i n xu v ri ro i tc

(Ngun: www.CFOViet.com)

2.2.3. Xut pht im t Hy Lp

2.2.3.1. Thc trng

S liu thu thp c ca Hy Lp t s khng hong n cng nh sau:

- T l n cng trn GDP

Tnh hnh n cng ca Hy Lp ni ring v khu vc ng euro ni chung t nm 1999-2009 lin tc gia tng. Tng s n cng trong khu vc euro vo khong 7,062 t euro, trong khon n ca Hy Lp l 273 t euro, chim khong 4% tng n ca khu vc ng tin chung. T l n cng trn GDP ca Hy Lp l 108.1%, cao nht trong khu vc EU nm 2009

- N nc ngoi ca Hy Lp so vi GDP nm 2009 l 153%/GDP, ng th 8 trong khu vc EU

Bng 2.4. Bng tnh hnh n nc ngoi trn GDP ca mt s quc gia EU - nm 2009

Ngun: The CIA world factbook

- T trng n cng theo k hn ca Hy Lp

Vi mc vay n nh trn, Hy Lp ang phi i mt vi khon n n hn phi thanh ton 8,5 t euro (tng ng 11,3 t la M) tri phiu chnh ph vo ngy 19-5-2010. Hu ht cc khon n ca Hy Lp l ngn hn (di 1 nm), trong , s n phi tr trong nm 2010 l 16% tng n.

Biu 2.2. T trng n cng ca Hy Lp theo k hn

Ngun: Lemonde.fr avec AFP,20-04-2010

- Thm ht ngn sch

Trong nhng nm qua, tnh trng thm ht ngn sch ca Hy Lp ngy cng gia tng. Nm 2009, mc thm ht ngn sch l 12.7% GDP. b p thm ht ngn sch, Chnh ph Hy Lp vay n di nhiu hnh thc.Tuy nhin, mc tiu ct gim thm ht ngn sch ca Hy Lp kh c th c thc hin. Theo thng k, tng trng GDP qu 2/2011 ca Hy Lp gim 6.9% so vi qu 2/2010; trong khi t l tht nghip tnh n thng 5/2011 l 16.6% so vi con s 15.9% qu 1/2011. Ngoi ra, nhng bt n x hi, bo lon, nh cng vn tip tc e da v gy p lc ln s n nh, pht trin ca nn kinh t quc gia ny. Trong mt tuyn b a ra sau phin hp ni cc khn cp ti 2/10 di s ch tr ca Th tng George Papandreou, B Ti chnh Hy Lp cho bit Chnh ph nc ny thng qua d tho ngn sch ti kha 2012 v s trnh Quc hi xem xt vo ngy 3/10. Theo d tho ny, do tnh hnh suy thoi kinh t trm trng hn d kin, thm ht ngn sch ca Hy Lp nm 2011 c iu chnh t mc d kin ban u 7,6% tng sn phm quc ni (GDP) theo tho thun vi cc nh cho vay quc t, ln mc 8,5% GDP. Nm 2012, thm ht ngn sch d kin mc 6,8% GDP so vi 6,5% theo mc tiu ban u.

2.2.3.2. Khng hong bng n

Bt u t cui nm 2009, nim tin ca cc nh u t vo chnh ph Hy Lp bt u b lung lay khi vo thng 10, chnh ph mi do Th tng George Papandreou lnh o a ra con s c tnh thm ht ngn sch mi cho nm 2009 l 12.7% GDP, gn gp i con s c tnh hin ti lc l 6.7% .[3]

Vic ngy to cc s liu kinh t nhm che du thc trng t nc khin uy tn ca Chnh ph Hy Lp b suy gim nng n.Lp tc cng b ny khin cho tri phiu chnh ph Hy Lp b ba t chc nh mc tn dng ln ca th gii nh tt hng. Trong vng 4 thng u nm 2010, S&P lin tc h h s tn nhim ca Hy Lp, t mc A- xung BBB+ ri xung tip mc BB+. T chc Fitch h h s tn nhim ca Hy Lp t mc BBB+ xung BBB- vo u thng 4/2010. Thng 3/2011, C quan xp hng tn dng Moody h xp hng n ca Hy Lp xung mc B1 t mc Ba1 v cho bit s c th h thm bi xt n ri ro i vi chng trnh thc hin mc tiu chnh sch ti kha ca Hy Lp v kh ci t h thng y t cng nh cc cng ty nh nc.[4]

Biu 2.3. Li sut tri phiu chnh ph Hy Lp k hn 1 nm (%)

(Ngun:Bloomberg)

Li sut tri phiu chnh ph Hy Lp ang tng vt, iu ny ng ngha vi chi ph cho vic bo him ri ro v n ca Hy Lp cng leo ln mc k lc, Hy Lp gp nhiu kh khn trong vic huy ng thm vn t th trng vn quc t v ch c th mong i cc khon cu tr c bitt qu tin t quc t (IMF), Ngn hng Trung ng chu u (ECB) hay mt s quc gia khc.

2.2.3.3. Nguyn nhn khng hong

- Tit kim trong nc thp dn ti phi vay n nc ngoi cho chi tiu cng

Thp nin 90 t l tit kim trong nc bnh qun ca Hy Lp ch mc 11%, thp hn nhiu so vi mc 20% ca cc nc nh B o Nha, , Ty Ban Nha v ang c xu hng st gim nhanh chng. Do vy, u t trong nc ph thuc kh nhiu vo cc dng vn n t bn ngoi. Li tc tri phiu lin tc gim nh vo vic gia nhp lin minh chu u EU (nm 1981) v ln sng bn tho tri phiu t dn chng cho thy Hy Lp vut khi tay mt knh huy ng vn sn c buc chnh ph Hy Lp tng cng vay n ti tr cho chi tiu cng.

- Chi tiu cng tng cao dn n thm ht ngn sch

Tng trng GDP ca Hy Lp vn c ca ngi vi tc tng trung bnh hng nm l 4.3% (2001 2007) so vi mc trung bnh ca khu vc Eurozone l 3.1%. Tuy nhin, trong giai on ny, mc chi tiu chnh ph tng 87% trong khi mc thu ca chnh ph ch tng 31%, khin cho ngn sch thm ht vt qu mc cho php 3% GDP ca EU. Theo nh gi ca cc nh kinh t, b my cng quyn cng knh v thiu hiu qu ca Hy Lp chnh l nhn t chnh ng sau s thm ht ca quc gia ny. Theo T chc Hp tc v Pht trin kinh t (OECD), chi tiu cho qun l cng trong tng s chi tiu cng ca Hy Lp nm 2004 cao hn nhiu so vi cc nc thnh vin OECD khc trong khi cht lng v s lng dch v khng c ci thin nhiu. Nm 2008, khng hong ti chnh ton n ra nh hng kh mnh n cc ngnh cng nghip ch cht ca Hy Lp. Ngnh du lch v vn ti bin, doanh thu u st gim trn 15% trong nm 2009. Kinh t Hy Lp cng lm vo tnh trng kh khn, ngun thu ti tr cho ngn sch nh nc b co hp mnh. Trong khi Hy Lp li phi tng cng chi tiu cng kch thch kinh t. S gi ha dn s v h thng lng hu vo loi ho phng bc nht khu vc chu u ca Hy Lp cng c coi l mt trong nhng gnh nng cho chi tiu cng. D on t l s ngi trn 64 tui ca Hy Lp s tng t 19% nm 2007 ln 32% nm 2060. Ngi v hu c hng mt khon tin tng ng vi 70-80% mc lng chnh thc trc khi v hu cha k nhng li ch t nhng c ch h tr khc vi 35 nm cng hin so vi mc 40 nm cc quc gia chu u khc. c tnh tng s tin chi tr cho lng hu khu vc cng ca Hy Lp s tng t 11.5% GDP (2005) ln 24% (2050).

- Ngun thu gim st cng l mt nhn t dn ti tnh trng thm ht ngn sch v gia tng n cng

Trn thu v hot ng kinh t ngm Hy Lp l nhn t lm gim ngun thu ngn sch. Theo nh gi ca Ngn hng th gii (WB), kinh t khng chnh thc Hy Lp chim ti 25 - 30% GDP(so vi mc 15.6% GDP ca Vit Nam; 13.1% GDP ca Trung Quc v Singapore; 11.3% GDP ca Nht Bn). H thng thu vi nhiu mc thu cao v b lut phc tp cng vi s iu tit d tha v thiu hiu qu ca c quan qun l l nguyn nhn dn n tnh trng trn thu v kinh t ngm pht trin Hy Lp. Theo T chc Minh bch quc t, Hy Lp l mt trong nhng nc c t l tham nhng cao nht trong EU. Khng ch c cng nhn vin chc khng chu np thu, m vic nhn tin hi l cn kh ph bin t trung ng n a phng. Nm 2008, hn 13% ngi Hy Lp chi ti 750 triu EUR tin phong b cho cc lnh o khu vc cng v khu vc t, trong c bc s l nhng ngi i nhiu tin hn cho cc cuc phu thut; cc nh quy hoch thnh ph l nhng ngi quyt nh thi gian giy php xy dng c cp v cc quan chc a phng cng lin quan n nhng v vic nhn hi l. Th tng Hy Lp George Papandreou tha nhn tham nhng mang tnh h thng (systematic corruption) l vn c bn nht dn n tnh trng n cng Hy Lp. Thit hi m tham nhng gy ra cho Hy Lp c tnh vo khong 8% GDP. Tham nhng khng ch gy ra trn thu, n cn lm tng chi tiu chnh ph, nhm ti duy tr mc lng cao cho cng chc v thc hin cc d n c vn u t ln thay v nhm vo cc d n to ra nhiu vic lm v nng cao nng sut lao ng. Mc lng cao khng ch to ra gnh nng ngn sch m cn lm cho tnh cnh tranh ca nn kinh t Hy Lp yu i. Lng cao, ng euro tng gi t mc 1 euro i hn 0,8 la M ln n 1 euro i 1.6 la trong sut giai on t 2000-2008 khin sc cnh tranh ca hng ha Hy Lp yu v h qu tt yu l mt cn cn thng mi thm ht trin min.

- S tip cn d di vi ngun vn u t nc ngai v vic s dng ngun vn khng hiu qu

Vic gia nhp Eurozone nm 2001 l c hi ln Hy Lp c th tip cn vi th trng vn quc t vi vic s dng mt ng tin c nhng nn kinh t ln nh c v Php bo m cng vi s qun l chnh sch tin t ca Ngn hng Trung ng chu u (ECB). Nh vic gia nhp Eurozone Hy Lp nghim nhin c c hnh nh n nh cao v chc chn trong mt cc nh u t, d dng thu ht vn u t nc ngoi vi mc li sut thp. Trong gn mt thp k qua, chnh ph Hy Lp lin tc bn tri phiu thu v hng trm t la. S tin ny l ra c th gip kinh t Hy Lp tin rt xa nu chnh ph c k hoch chi tiu hp l. Tuy nhin, chnh ph Hy Lp chi tiu qu tay (phn ln cho c s h tng) m hu nh khng quan tm n cc k hoch tr n dn n mc n ngy cng tng.

Bng 2.5. S liu v thc trng n v thm ht ngn sch nm 2010 ca EU (%)

Quc gia

Thm ht ngn sch 2010 (%GDP)

N/GDP 2010

N nc ngoi

(% tng n)

N ngn hn (%GDP)

Ti khon vng lai 2010 (%GDP)

Hy Lp

-12.2

124.9

77.5

20.8

-10.0

B o Nha

-8.0

84.6

73.8

22.6

-9.9

Ireland

-14.7

82.6

57.2

47.3

-1.7

Italy

-5.3

116.7

49.0

5.7

-2.5

Ty Ban Nha

-10.1

66.3

37.0

5.8

-6.0

Anh

-12.9

80.3

22.1

3.3

-2.0

M

-12.5

93.6

26.4

8.3

-2.6

(Ngun: European Commission, World Bank, IMF)

2.2.3.4. Tc ng ca n cng n tnh hnh ti chnh tin t

- Gi tri phiu gim v li sut tng

Chnh ph phi nng li sut TP mi c ngi mua huy ng vn. T 1998-2011 li sut trung bnh ca TP chnh ph l 5,21% cao nht vo thi im thng 12/2010 l 11,39%.

Vo thng 4/2010 cc t chc nh mc tn nhim nh S&P, Moodys v Fitch Rating h bc tn nhim ca TP chnh ph Hy Lp xung mc ri ro cao, trc nguy c mt kh nng thanh khon. Nu chnh ph mt kh nng thanh ton th nh u t c th mt 30-50% gi tr khon u t.

Biu 2.4. Li sut tri phiu k hn 10 nm Hy Lp

Ngun: TradingEconomics.com

- Ct gim chi tiu

Cc bin php bao gm ct gim chi tiu quc phng nm 2011 v 2012; cc khon tin thng trn ton khu vc cng; gim an sinh x hi v 10% kinh ph hot ng ca chnh ph mi nm, tin lng cho gim c cc ngnh dch v cng cng. Th tng Papandreoutuyn b s lm gim thm ht cng cng ca Hy Lp t 12% hin nay xung di 3% vo nm 2013.

Papandreou cam kt rng n ca Hy Lp, tng n chng mt l 300 t Euro (442 t USD), s bt u c gim t nm 2012 .ng ha s mang gim mc thm ht chi tiu , hin d kin 12,7 % sn lng kinh t cho nm 2009, cn 3 % vo cui nm 2013, khi ng X hi ca ng hon thnh bn nm u tin ca nhim k.

- u t trc tip FDI

V thc hin chnh sch tht lng buc bng: ct gim chi tiu, tng thu nn vn u t trc tip FDI vo Hy Lp gim mnh.

Biu 2.5. Dng vn FDI vo Hy Lp nm 2003-2009 (n v triu Euro)

(Source: Bank of Greece 2010, revised data regarding 2006-2008)

- Xp hng tn dng

Ngy 15/10/2010 t chc xp hng tn dng Moodys h 4 bc xp hng tn dng ca Hy Lp xung mc khng u t v cnh bo.

Theo hng tin Bloomberg xp hng tn dng ca Hy Lp b h xung mc Ba1

Cn S&P h mc tn nhim xung mc khng an ton, ngy 27/4/2010 b h xung mc khng u t.

- Tc tng trng GDP gim

T nm 1998 n nm 2008, GDP tng dn qua cc nm v t mc cao nht vo thng 12 nm 2008 vi 355.88 t USD.

Cui nm 2009, khi khng hong n cng xy ra lm cho cc nh u t lo ngi v kh nng tr n ca Hy Lp v h t rt vn ra khi th trng Hy Lp nn GDP gim xung cn 330 t USD.

T nm 2007 n nm 2010, bnh qun GDP hng nm ca Hy Lp gim dn v k lc mc thp -6,6 % trong thng 12 nm 2010

Biu 2.6. Tc tng trng GDP hng nm ca Hy Lp

Ngun: TradingEconomics.com

- Tht nghip gia tng

Tht nghip Hy Lp gia tng dn trong nhng nm gn y, c bit cao nht l thng 9/2010 12.4 % do chnh sch ct gim chi tiu, tng thu, lm km hm s pht trin kinh t.

- Lm pht tng

Ngy 14/6/2010, phi on cc nh kim ton y ban chu u, Ngn hng Trung ng chu u v Qu Tin t quc t (IMF) a ra cnh bo Hy Lp cn cnh gic trc nguy c lm pht tng cao v suy thoi lu di. T l lm pht Hy Lp tng dn t nm 2008 n 2011, v thng 1 nm 2011 l 5.2%

Biu 2.7. T l lm pht Hy Lp t 2008 n 2011

Ngun:TradingEconomics.com

Cho ti trc khi cuc khng hong n cng n ra, vic gia nhp Eurozone vn c xem l mt iu tt p i vi Hy Lp, gip em ti nhng khon vay li sut thp v thu ht c dng vn khng l. Nhng dng tin o t vo dn ti lm pht v rt cuc, Hy Lp nhn thy mnh phi ng u vi tnh trng leo thang ca gi c mnh hn cc nn kinh t ln ca chu u, buc phi p dng chnh sch tin t gim pht a t l lm pht v vi mc chun vi cc quy nh ca Eurozone.

Gi y, Hy Lp li phi gii quyt nhng khon n lntheo liu php m h ch c quyn thc hin l ct gim chi tiu v tng thu. H qu l lm tng t l tht nghip ca Hy Lp v khin chnh ph nc ny phi i mt vi s phn i ca cng chng do phc li x hi gim.C th ni, cuc khng hong n cng chu u t qun c min Hy Lp bc l mt yu nht ca Eurozone (chung ng tin, nhng li c lp v chnh sch ti chnh).

D cc nh lnh o c gng trn an d lun rng chnh ph c th t mnh xoay s gii quyt vn n cng, nhng thc t ra sao, thi gian l cu tr li chnh xc nht. kha cnh ny, Ailen tr thnh mt v d in hnh.[5]

2.2.4. Ireland- Qun c p k Hy Lp

Cuc khng hong n cng ca Ireland khng phi l iu bt ng nh trng hp Hy Lp bi l nhng du hiu bo trc xut hin kh sm.Trc tin, l mt th trng bt ng sn bong bng. Khi bong bng bt ng sn v tung ko theo s sp ca h thng ngn hng. V khi chnh ph ra tay cu tr ngn hng - n cng tr thnh gnh nng cho ngn kh quc gia.

Nhn li qu kh, nm 1973 khi Ireland chnh thc gia nhp Lin minh chu u cng vi Anh, nc ny l mt trong s nhng nc ngho nht ti chu u.Ngay c khi nhn c h tr t cc nc chu u khc, t l tht nghip ti Ireland thp nin 1980 mc trung bnh 16%.Thp nin 1990, hp dn vi mc thu doanh nghip 12.5%, cc cng ty ln ca th gii nh cng ty dc phm Pfizer, tp on cng ngh Microsoft x n Ireland sn xut. Nm 2001, t l tht nghip ti Ireland gim xung cn 3.9%.Trong khong thi gian 1 thp k tnh n nm 2006, kinh t Ireland tng trng trung bnh 7%/nm, tc tng trng kinh t nhanh nht trong nhm nc thuc khu vc ng tin chung chu u.

Mc tng trng kinh t n tng, cng vi tn dng lng lo, bong bng bt ng sn phnh to. Trong mt thp nin tnh n nm 2007, gi nh ti Ireland tng gn gp 4 ln, thm ch cn t hn c nhng thnh ph vn c mnh danh l t trn th gii nh Los Angeles.

Sau khi ngn hng Lehman Brothers sp vo thng 9/2008, khng hong tht s trm trng hn, nhng vn trn th trng bt ng sn nh hng rt xu n nn kinh t. Ch s ISEQ ca th th trng chng khon Ireland gim 70% so vi nh cao vo nm 2007.ng Patrick Honohan, thng c Ngn hng Trung ng Ireland, cho rng tng mc thua l ti cc ngn hng cho vay nc ny, trong tnh c ngn hng do nc ngoi nm mt phn s hu, ln ti 85 t euro tng ng 50% GDP.[6]

Ireland tr thnh quc gia th hai sau Hy Lp buc phi thc hin cc bin php kinh t khc kh i ly khon cu tr khn cp t IMF v EU, nhm a t nc thot khi cuc khng hong n cng ti t nh gim t nht 10% mc lng ti thiu, tng thu gi tr gia tng, ct gim 25.000 bin ch trong cc c quan nh ncQuc gia ny hy vng vi nhng bin php kinh t tht lng buc bng ny, Ireland s gii quyt trit khng hong n cng, gim mc thm ht ngn sch t con s k lc 32% GDP hin nay xung mc 3% GDP v gim t l tht nghip t trn 13% hin nay xung di 10% vo nm 2014.Trong khi ct gim s nhn vin khu vc cng y nhiu ngi vo cnh tht nghip th tng thu li dn ti gim tng trng kinh t. Nhng cc bin php ny li dn ti vng lun qun l kinh t gim th dn ti tht thu thu vn ang rt cn gia tng tr n cng.

Trong xut v gi h tr t EU v IMF, Chnh ph Ireland s cn tip tc dng mt phn trong khon tin quc hu ha hai ngn hng ln ca nc ny l Bank of Ireland v Allied Irish Bank, tip tc bm tin ti cp vn cho nhiu ngn hng tng t l an ton vn ca cc t chc ny.Trc , nc ny quc hu ha Ngn hng Anglo Irish Bank do nu c hai ngn hng ln trn cng b quc hu ha th phn ln h thng ngn hng ni a ca Ireland b quc hu ha, ngha l nh nc chim t l s hu p o trong cc ngn hng ny.

Do cc ngn hng Ireland ngy cng phi gnh nhiu n xu sau khi tng cho vay qu mnh trong thi k kinh t nc ny tng trng mnh v bong bng bt ng sn phnh to nn chnh ph phi quc hu ha ngnh ngn hng ni a v phi ti cp vn cho cc ngn hng ny. Khi th trng bt ng sn nc ny sp , nhiu phn trong cc khon cho vay bt ng sn ny tr thnh n xu v cc ngn hng ng trc nguy c sp .

Tng t nh trng hp ca M, Chnh ph Ireland buc phi cu h thng ngn hng theo cch ring ca mnh, l to ra mt nh ch ti chnh mi gi l NAMA (National Asset Management Agency) vo nm 2009 nhn hu ht tt c cc khon n xu ca cc ngn hng ln ca Ireland.Cc ngn hng ca Ireland s bn li cc khon n xu ny cho chnh ph i ly tri phiu chnh ph. Nh vy, ni cch khc Chnh ph Ireland bin n xu ca cc ngn hng ny, nhng khon n t nhn, thnh ti sn t hi (toxic assets) m chnh ph phi qun l, ngha l tr thnh ti sn cng (nhng ang lin tc mt gi) v ly tin ca ngn sch b p cho cc tn tht ca n. NAMA c trch nhim qun l cc ti sn ny v c gng em li li nhun tt nht cho ngn sch.

iu ny ch c th xy ra khi th trng nh hi phc, nu khng, bn thn NAMA s tip tc cn cu gip c th tn ti v tin cu gip li s phi n t ngn sch. Trc sau g th cch thc dng tin chnh ph duy tr cc ti sn ngy cng xung gi trong nn kinh t v bm vn vc dy khu vc ngn hng ca Ireland cng s buc nc ny phi lin tc i vay mn v chp nhn thm ht ngn sch cho n khi h khng cn kh nng chi tr na v phi n cu vin nc ngoi.[7]

V vy, khng hong n ca Ireland thc t l do chnh ph phi i cu tr cho h thng ngn hng nc ny, khin n xu t khu vc t nhn to thnh gnh nng n nn ca chnh ph v cui cng chnh ph khng tin tr n phi i cu vin EU v IMF c tin tip tc cu gip h thng ngn hng ca mnh.

2.2.5. B o Nha tip lc t qun min Hy Lp, Ireland

B o Nha l nn kinh t c sc cnh tranh yu nht trong khu vc ng Euro. Khng nh Ireland v Hy Lp, nhng kh khn v kinh t m B o Nha gp phi hnh thnh t thp k trc khi tng trng ca B o Nha ch t mc trung bnh 1.3% trong giai an 2000-2008 (so vi mc 4 -5% ca Hy Lp v Ireland) nhng li phi chi tr phc li cho ngi dn tng ng vi mc ca cc nc chu u giu v c mc tng trng cao.

Mt im chung gia Hy Lp v B o Nha l t l tit kim trong nc thp, buc chnh ph cc nc ny phi ph thuc vo ngun vn t bn ngoi b p cho thm ht ngn sch khng l, nhng nim tin ca th trng vo tri phiu do Athens v Lisbon pht hnh ang dn cn kit.Vi Hy Lp, t l tit kim l 6% GDP, vi B o Nha l 7.5%. Trong khi , mt s nc pht trin khc nh Italy c t l tit kim 17.5% GDP, Ty Ban Nha 20%, Php 19%, c 23%...i vi Athens v Lison, mc tit kim thp em ti ri ro cao thi im hin nay: ngun vn trong nc km di do, trong khi chi ph vay vn mi t th trng tri phiu leo thang, kh nng tng thu c thm tin tr n cng co hp v cc bin php tht lng buc bng c p dng t trc.

Hy Lp v B o Nha khng phi l hai quc gia duy nht c mc tit kim trong nc ng ngi. Vi t l tit kim so vi GDP tng ng ln lt l 10% v 12%, M v Anh nm trong s nhng nc c t l tit kim thp nht th gii. Tuy nhin, l thnh vin ca khi Eurozone, Hy Lp v B o Nha khng c quyn in thm tin gim t gi ng ni t qua kch thch s phc hi kinh t. Vic s dng ng tin chung tc ng bt li ti B o Nha mc thm ch cn mnh hn i vi Hy Lp. Cc nh xut khu ca B o Nha mt th phn vo tay i th cnh tranh t cc quc gia khc k t khi Lisbon gia nhp khi Eurozone vo nm 2000.

Thc trng ny buc Chnh ph B o Nha phi vay vn t th trng nc ngoi b p cho thm ht cn cn vng lai, y n cng ln mc hin nay.N cng ca B o Nha tng t 200 t USD (nm 2010) - tng ng 83.3% GDP, cao hn gii hn n cng cho php theo quy nh ca EU i vi Khu vc ng -r (60% GDP) - ln ti 286 t USD (thng 4/2011). Trong bao gm n Ty Ban Nha 86 t USD, n c 47 t USD, n Php 45 t USD v n Anh 24 t USD. D bo n cng ca B o Nha s vo khong gn 100% GDP vo nm 2020. N cng cao trong khi nn kinh t li ang ri vo tnh trng suy thoi v t l tht nghip tng 11.1% - mc cao nht trong hn 10 nm qua. Bin php duy nht B o Nha thot khi vng xoy ti t ny l tng cng xut khu. Tuy nhin, chnh sch xut khu li vp phi gii hn tip cn vn, iu kin vay mn kh khn...Khng ging nh Hy Lp, Ireland, v Ty Ban Nha, B o Nha khng c hng s tng trng kinh t kh quan nh li sut thp hi u thp k ny. Th trng nh t v tiu dng B o Nha khng c s tng trng bng n nh cc nc khc trong thi gian . V nh th, theo cc nh phn tch, cc chnh tr gia Lisbon s kh c th thuyt phc c ngi dn v doanh nghip nc ny hy sinh thm ci thin tnh trng n cng thng qua cc bin php nh ct gim thm tin lng khu vc cng hay p mc thu cao hn.[8]

Ni s hi xung quanh vn n ca B o Nh cng khin chnh lch li sut ca cc hp ng hon i ri ro tn dng (Credit Default Swaps - CDS) ca B o Nha lin tc lp k lc. Ngy 11/11 va qua, ln u tin CDS k hn 5 nm ca B o Nha vt mc 5%, t 5.05%. V ti ngy 30/11, theo hng tin Reuters ca Anh, t l ny l 5.6%. Nh vy, bo him cho 10 triu USD n cng ca B o Nha khng ri vo tnh trng vi phm kh c vay n trong 5 nm ti, ngi ta phi tn thm 55,000 USD/nm, t khong 505,000 USD/nm ln 560,000 USD/nm. Nhng quan trng hn l thc t trn cn cho thy knh huy ng vn bng pht hnh tri phiu ca B o Nha tr n ang hp li nhanh chng.

Kt qu kho st mi y ca Reuters cho thy, c ti 34 trong s 50 nh phn tch tham gia cuc thm d tin rng B o Nha s buc phi theo chn Ailen trong vic xin cu tr. Cn theo nh kinh t Filipe Garcia thuc Informacao de Mercados Financeiros (B o Nha), d c th cha xc nh c trong nm nay, nhng sang nm 2011 th B o Nha dng nh kh c th trnh khi xin cu tr. Nhn nh ny khng phi khng c c s.

Trc tin l sang nm 2011, B o Nha s phi i mt vi khon n o hn 25.6 t euro, trong c 19.7 t euro phi thanh ton trong 6 thng u nm. Bn cnh , vo ma xun nm 2011, B o Nha s tin hnh tuyn c, do tnh hnh chnh trng ca nc ny t nay n khi lc tuyn c s khng c li cho vic tp trung gii quyt vn n cng, khin n s tr nn trm trng hn. Ngoi ra, ngi B o Nha s cm thy phi l khi phi tr li sut tri phiu gn 7% v h s quay sang nh s gip t bn ngoi m c th l EU v IMF.

2.2.6. Nguy c khng hong n cng t Ty Ban Nha

Cng nh ngi ng u chnh ph B o Nha, sau khi c thng tin x s b tt s ni gt Ireland, Th tng Ty Ban Nha Jose Luis Rodriguez Zapatero tuyn b nc ng s khng xin cu tr ti chnh.Tuy nhin, nhng din bin thc t li cho thy cc nh u t ngy cng lo lng trc kh nng thanh ton ca Ty Ban Nha. Ngy 29/11 va qua, ti th trng Lun n (Anh), li sut tri phiu k hn 10 nm ca Ty Ban Nha tng thm 25 im phn trm, t mc 5.46%, cao nht t nm 2002 ti nay. Cng ngy, CDS k hn 5 nm ca Ty Ban Nha cng leo thm 0.38% so vi 3 ngy trc , ln mc 3.5%. Tuy nhin, trong ngy cui cng ca thng 11, k lc li sut tri phiu k hn 10 nm ca Ty Ban Nha b ph v vi mc mi l 5.7%. Trong khi , vo ngy 30/11, CDS ca nc ny cng cn ngng 3.73%.

D cc nh lnh o Ty Ban Nha lun nhn mnh rng cc ngn hng ln ca nc ny vn ang trong tnh trng tt hn cc ngn hng Ireland, nhng chi ph i vay ca Ty Ban Nha tng mnh l tn hiu ng ngi i vi nn kinh t ln th 4 chu u. Nh u t c c s tin rng nu b tin mua tri phiu ca Ty Ban Nha, h s phi i mt vi ri ro ngy cng ln v xem ra hon cnh ca Ty Ban Nha c nhiu im tng ng vi M.

Ging nh M, Ty Ban Nha cng xut hin bong bng nh t phnh to v tnh trng n ca doanh nghip t nhn tng nhanh. Sau khi bong bng nh t v, kinh t Ty Ban Nha ri vo suy thoi v i mt vi t l tht nghip phi m (t nm 2007 ti nay tng gp i, ln gn 20%) v thm ht ngn sch ca Ty Ban Nha leo thang mnh v phi chu tc ng kp ca c suy thoi ln ngun thu gim.

im lm Ty Ban Nha khc M l vic nc ny ang nm bn b vc ca khng hong n.Theo thng k cha y , tng n cng ca Ty Ban Nha ln ti gn 1,000 t USD (gp khong 3 ln khon n cng ca Hy Lp) v s n ca khi t nhn cng con s tng ng. Cng n nh vy nhng ngi M vn c th yn tm v li sut tri phiu lin bang di hn ca h vn c duy tr mc di 3%, cn li sut tri phiu ca Ty Ban Nha li ang leo dc. c bit, do nc ny thuc Eurozone, nn khng c s h tr ca cng c tin t.

Quay tr li nm 1999, khi ng euro c a ra, Ty Ban Nha l mt trong nhng nc ng h nhit tnh nht.Giai on u, mi s dng nh rt tt p. Ngun vn t chu u vo Ty Ban Nha, kch thch chi tiu ca khi t nhn, gip nn kinh t nc ny tng trng nhanh chng. nh rng cho n hin nay, Ty Ban Nha vn s hu nhng li th m Hy Lp, Ireland v B o Nha khng c c nh t l tit kim trong nc cao (20% GDP), n lc gim thm ht ngn sch t kt qu kh quan (9 thng u nm 2010, nc ny gim c 42% thm ht ngn sch), nhng vn ca Ty Ban Nha xem ra kh khn hn nhiu.

Trc ht, vo thi k pht trin phn vinh, vt gi v lng Ty Ban Nha tng nhanh hn bt c quc gia chu u no, gy thm ht thng mi ln. Bong bng kinh t v, sc cnh tranh ca ngnh cng nghip Ty Ban Nha tr nn yu hn cc nc khc. Nu nh c c ng tin ring ca mnh, ging nh M hay Anh, Ty Ban Nha c th gim gi ng ni t tng sc cnh tranh cho ngnh cng nghip. Nhng cng nh cc nc thuc eurozone, Ty Ban Nha ch cn s la chn duy nht l gim gi ni b (internal devaluation): H thp lng, gim gi hng ha v mc ngang bng vi cc nc khc. Tuy nhin, y khng phi l chuyn ngy mt ngy hai. Gim gi ni b (theo Gio s Paul Krugman-ch nhn gii Nobel Kinh t 2008) l mt qu trnh chm chp, i hi phi duy tr tnh trng tht nghip cao trong nhiu nm lm gim lng. Nhng lng t i cng c ngha thu nhp gim xung, trong khi n vay thm ch cn c th tng ln v kh nng thanh ton gim. Do vy, gim gi ni b s lm tnh hnh n ca khi t nhn Ty Ban Nha xu i.

Nu t cu chuyn Ty Ban Nha bn cnh vn Ireland, ngi ta s nhn thy ngay s nguy him.Nguyn nhnIreland phi xin cu tr khng phi v chnh ph nc ny khng c kh nng vay n, m l ngnh ngn hng ca Irelandkhng c kh nng tip tc vay n trn th trng ti chnh.Vi Ty Ban Nha th sao?Pht biu gn y ca ng Francisco Gonzlez-Ch tch BBVA (mt ngn hng thuc top 10 ca Ty Ban Nha) cho bit th trng vn quc t dng nh ng ca i vi phn ln cng ty v t chc ti chnh ca nc ny.[9]

Trong khi , theo nhng tin tc l ra, trong 3 nm ti, khon n cng o hn m Ty Ban Nha phi tr ln ti 300 t euro. c bit, 4 thng u nm 2011, chnh ph Ty Ban Nha v cc ngn hng ni a ca nc ny s phi huy ng 73 t euro m khong mt na trong s ch p ng nhu cu ti chnh trong thng 4. Nu bit thm Ty Ban Nha khng ch l i tc thng mi ln nht, m cn l ch n ln nht ca B o Nha, ngi ta cng c c s tin rng ngnh ngn hng ca Ty Ban Nha s iu ng mt khi B o Nha phi xin cu tr v hiu ng min xut hin x s b tt.

Theo hu ht cc nh kinh t, vic Ty Ban Nha v s l thm kch. V hin nay quy m kinh t ca Ty Ban Nha tng ng 10% n 11% quy m kinh t ca Eurozone, ln hn nhiu quy m kinh t ca ba nc: Hy Lp, Ireland v B o Nha cng li. Do vy, trong khi d on trnh v, B o Nha c th phi cn n khon cu tr tr gi t 50 t n 100 t euro, nhiu nh phn tch cho rng con s ny i vi Ty Ban Nha s ln hn rt nhiu. Chuyn gia kinh t hng u ca c Juergen Donges cnh bo, quy m kinh t ca Ty Ban Nha gp 9 ln Ireland, nu Ireland cn 80 t euro cu tr th Ty Ban Nha s cn ti 800 t euro. Theo cu i din ca M ti Ngn hng Th gii (WB) Whitney Debevoise, nu Ty Ban Nha yu cu, EFSF (hin c 750 t euro v s chi 85 t euro cu tr Ireland) s khng c kh nng cu tr nc ny.[10]

2.2.7. Khng hong n cng lan n Italia

Khng hong n cng ca EU ang t cc nc vng ngoi vi lan vo cc nc trung tm, c bit l Italia, nn kinh t ln th ba ca khi EU.

Theo s liu thng k ca Ngn hng Trung ng Italia cng b ngy 13/10/2010, n cng ca nc ny ln mc k lc mi trong thng 8/2010 vi hn 1,840 t euro. Chnh ph Italia d on, ht nm 2010, n cng ca h s tng ln 118.5% GDP v tip tc tng ln 119.2% GDP trong nm 2011 trc khi gim xung cn 117.5% GDP vo nm 2012 v 115.2% vo nm 2013.

Trung Tm nghin cukinh tv kinh doanh (CEBR)-t chc chuyn cung cp d bo v phn tch kinh t c lp cho cc t tc c nhn, chnh ph v khu vc th ba a ra nhn nh ny ngy 3/8/2011, gia lc mi lo n cng c nguy c nhn chm khu vc ng euro.

CEBR cho bit phn tch theo hai chiu hng khc nhau i vi nn kinh t ca Italia v Ty Ban Nha v thy rng Italia kh c th chng c vi khi n cng hin nay cho d li sut cho vay gim, tr khi nn kinh t ca quc gia bn b a Trung Hi ny tng trng t bin.

Trn thc t, Italia tm cch tht cht ngn sch v c k hoch gim thm ht ngn sch vo nm 2014.

Theo tnh ton ca CEBR, n cng ca Italia s tng t 128% Tng sn phm quc ni (GDP) ln 150% GDP vo nm 2017 nu li sut tri phiu chnh ph vn dng mc trn 6% hin nay v kinh t vn duy tr mc tng trng 0.1% trong qu I/2011.

Nu chi ph cho vay gim xung 0.4%, nhng kinh t khng thot khi tnh trng tng trng chm chp th n cng ca Italia vn mc 123% trong nm 2018, cao hn gp i mc qui nh ca Lin minh chu u (EU).[11]

Th trng ti chnh Italia ngy 2/8 tri qua "cn st mi" khi li sut cho vayca chnh ph tng cao k lc k t khi lu hnh ng euro. Thc trng ny lm gia tng quan ngi rng nn kinh t ln th ba trong Khu vc ng euro c th ri vo vng xoy khng hong n cng chu u. Ti Italia, li sut tri phiu k hn 10 nm ln ti 6.18% cao hn mc c ghi nhn vo ngy 21/7, khi Lin minh chu u (EU) thng bo v k hoch ngn chn khng hong n. Trn th trng ti chnh, cc nh u t ang bn r tri phiu ca Ty Ban Nha v Italia do lo ngi cc kh khn v n cng ca hai nc ny s trm trng thm v kinh t tng trng chm.

Chnh v th khi tr li phng vn knh truyn hnh CNBC, Ch tch ph trch qun l ti sn ca Goldman Sachs, ng Jim O'Neill ku gi cc nh hoch nh chnh sch chu u phi nhanh chng phi hp hnh ng ngn nga p lc th trng buc Italia phi xin cu tr v Italia l mt xch cc k quan trng trong kt cuca Eurozone v khon n cng ca nc ny gi tng ng vi 25% GDP ca cc nc chu u. Tuy nhin, cho d l B o Nha, Ty Ban Nha, Italia hay B ni gt Ireland, vn c mi ngi quan tm nht l liu Eurozone c ng vng trong cn bo n cng.

K t khi bt u tng c cho l "khng tng" v mt chu u thng nht, tri qua my th h gian kh n lc, nhng ngi dn "lc a gi" cm thy hoan h v nhng thnh tu t c khin th gii knh n trong vic nht th ha v kinh t v chnh tr. Nhng g m chu u gt hi trn con ng i ti "Lin bang chu u", ti nay, c phn nh r nt nht s ra i ca ng tin chung - euro. Nhng khng ai ng 50 nm sau khi Tuyn ngn Schuman (nh du tng hp nht cc nc chu u), 12 nm ng euro c lu hnh trong gii doanh nghip, 8 nm ng euro xut hin trong cuc sng ngi dn chu u, ng tin chung ca "lc a gi" phi i mt vi s e da nghim trng.

Trong "vn Hy Lp", "vn Ireland" hay "cu chuyn" ca cc nc B o Nha, Ty Ban Nha, Italia, ngi ta thy tm quan trng ca chnh sch tin t linh hot. L ra khi ri vo thm ht ngn sch v thm ht thng mi, cc nc nh Hy Lp hay Ty Ban Nha c th gim ng ni t gim n, tng kh nng cnh tranh cho hng xut khu nhng gia nhp Eurozone, h khng c th "v kh tin t" ny. Hn na, sau khi xin cu tr, h li ri vo tnh trng cn n kch thch kinh t th li phi thc thi nhng bin php khng ch s tng trng kinh t(ct gim chi tiu, tng thu). Vng lun qun xut hin: " tr n phi tht cht chi tiu - tht cht chi tiu khin nn kinh t i xung - nn kinh t i xung lm n tng - n tng li phi vay thm - mun vay thm li phi tht cht chi tiu". H qu l trong Eurozone, nn kinh t phi chu thm p lc nh t l tht nghip cao, kinh t tng trng chm chp, c th h mi mi khng th tr ht n, cn n th ngy thm chng cht v ch i nc ph sn.

Do , khi Hy Lp ri vo th kh, li khuyn nc ny tm rt khi Eurozone, dng tr li ng tin ring ca mnh xut hin. Nhng nu Hy Lp nghe theo li khuyn , Ireland, B o Nha, Ty Ban Nha v c th l Italia cng i theo con ng ca Hy Lp. Bao nhiu n lc to lp Eurozone c nguy c tr thnh "d trng xe ct bin ng". Tuy nhin, vic rt ra khi Eurozone d l tm thi i vi bt c nc no cng s gy ra khng hong ngn hng nghim trng. Bi hin nay, cc nc nm trong din nguy him nu trn, cnh ca huy ng vn ca ngn hng ang hp li nhanh chng. Mt khi thng tin rt khi Eurozone lan ra, nhng ng tin d ch l gi tit kim ngn hng cng s c rt ra tm n ni an ton hn, y ngnh ngn hng ti ch sp . H qu l nn kinh t nc s ri vo thm kch.

kha cnh ny, ng Klaus Regling-ngi ng u EFSF hon ton c c s khi khng nh: "Khng mt nc no mun t b ng euro: i vi cc nc yu hn th s l mt s t st v kinh t cng ging nh cc thnh vin mnh hn. Cn v mt chnh tr, chu u ch cn gi c mt na gi tr ca mnh nu khng c ng euro". V nh vy vic mt nh kinh t no ni rng Hy Lp Ailen, B o Nha, Ty Ban Nha ang b ng euro "cm t" cng khng phi l khng c l.[12]

2.2.8. Hng x l khng hong n ca cc t chc nh EU, IMF trc vn n cng chu u

K t khi nhm chc trong thng 10 nm 2009, th tng Hy Lp Papandreou cng b ba gi bin php tht cht ti chnh nhm a thm ht ngn sch chnh ph ca nc ny gim t 13.6% GDP trong nm 2009 xung di 3% nm 2012 [13]Thm ht ngn sch di hn vi mc tiu c th l 8.7% GDP trong nm 2010; 5.6% GDP nm 2011; 2.8%GDP vo nm 2012 v 2% ca GDP trong nm 2013[14], k hoch t c cc mc tiu ny nm trong Chng trnh n nh v tng trng quc gia, c trnh ln Hi ng chu u (EC) vo ngy 15 thng 1 nm 2010, v c s chp thun ca EC vo ngy 03 thng 2 nm 2010. Tuy nhin, mi quan tm v vic kt hp tng thu v ct gim chi tiu mnh c th dn n tht nghip cao v lm xu hn tnh trng khng hong ang din ra trong nc.

Mc du la mt nc nho, song vi t cach la mt thanh vin cua EU ang lm nguy, va nu xay ravic v n cua Hy Lap se la khi u cho mt hiu ng Domino tai chinh ra toan EU va thm chi ca th gii, nn EU va cac t chc tai chinh quc t khac khng th lam ng bo mc Hy Lap mt minh chng choi vi khonn khng lang e nng ln nn kinh t cua ho. Khng nhng th, vic cu tr Hy Lap cua EU con la mt biu hin v tinh on kt cua EU ma lu nay ngi ta thng ca ngi va xy p, con nu khng, moi n lc va thanh qua cua EU hang chuc nm nay co th se tan thnh my khi. V vy, EU va cac t chc tai chinh quc t cung phai ra tay.[15]

Trc nguy c khng hong n cng ngy cng cng thng c th gy ra hiu ng Domino, u thng 5/2010, EU v Qu Tin t Quc t (IMF) nht tr dnh mt gi cu tr di hn tr gi 110 t EUR, tng ng khong 136 t USD trong vng 3 nmcho Hy Lp nhm gip nc ny thot khi b vc n cng .

ng thi, ngy 10/5/2010, EU v IMF nht tr thit lp Qu chng khng hong tr gi 750 t EUR (1000 t USD). Theo , cc nc chu u a ra 572 t USD (440 t EUR) khon vay mi v bm thm 778 t USD (60 t EUR) cho chng trnh vay ang thc hin. IMF cng s ng gp 325 t USD (250 t EUR) cho gi cu tr. Gi cu tr mi ny c quy m cn ln hn c gi cu tr ngn hng ca M hai nm trc y nhm cng c nim tin ca th trng.

i ly gi cu tr khn cp, chnh quyn Hy Lp chp nhn iu kin phi ct gim chi tiu, c th lng thng th 13 v 14 cng cc loi tin thng khc ca nhn vin nh nc s b ct hon ton trong khi lng s khng c tng trong vng 3 nm. Lng hu ca c khu vc cng v t u b gim mnh, cn thu gi tr gia tng s tng t 21% - 23%. Chi ph quc phng v h thng y t quc gia cng s b ct. K hoch v cng khc nghit ny nhm a mc thm tht ngn sch ca Hy Lp xung di 3% GPD vo nm 2014 v ngay lp tc gy ra ln sng phn i .

Ty Ban Nha cng s thc hin cc bin php ct gim 6 t euro u t cng, ct gim 5% lng nhn vin nh nc, cng nh gim lng hu v u t vo cc chnh quyn vng gim thm ht ngn sch khong 15 t euro trong giai on 2010 -2011, a xung mc cn 6% GDP vo nm 2011 .

Chnh ph B o Nha cng cng b s ct gim 5% tin lng ca cng chc v quan chc nh nc, trong c c cc b trng; tng 1% nhm a thu gi tr gia tng ln 21%. Th tng B o Nha Jose Socrates cng cam kt s gim thm ht ngn sch t 9.4% nm 2009 xung cn 4.6% vo cui nm 2011, trong khi tng t 1 1.5% mc thu thu nhp i vi nhng ngi c thu nhp cao .

Mi y, cung c hn na h thng ngn hang tai chinh va cung c nim tin cua cac nha u t toan cu, EU a tin hanh kim tra hot ng cua 91 ngn hang trong 20 nc thanh vin, kt qua co 7 ngn hang khng u tiu chun la: Hypo Real Estate cua c, Agricultural Bank of Greece SA cua Hy Lap va 5 ngn hang khac cua Ty Ban Nha. Cac ngn hang nay cn tng vn thm 3.5 ty EUR, tng ng 4.5 ty USD, duy tri ty l vn mc 6% .

V thi han keo dai cac giai phap cu tr, kich cu, quan im cua Hi ng chu u cho n thi im nayla:

+ Rut lui khoi cac goi kich thich ngay khi co s hi phuc cac doanh nghip, tuy nhin thi gian se la khac nhau i vi cac nc, cn phai co s phi hp cht che tm EU;

+ H tr tht nghip ngn han chi nn thc s dng lai khi ma s i chiu trong tng trng GDP c s xac lp vi vic lam thng co tr so vi tng trng;

+ Cac s h tr cac linh vc cua nn kinh t nn kt thuc sm hn vi chung oi hoi chi phi ngn sach ln va thng co th co tac ng lam bin dang thi trng thng nht;

+ H tr tip cn thi trng vn nn c duy tri cho ti khi co tin hiu ro rang la cac iu kin tai chinh cua cac doanh nghip a thc s quay v vi trang thai binh thng;

+ Rut lui s h tr linh vc tai chinh, khi ng s bao lanh chinh phu se tuy thuc vao tinh hinh cua nn kinh t noi chung va vao s n inh cua h thng tai chinh.

R rng, n cng ang tr thnh mt vn nn khng ch i vi EU m cn i vi nhiu nc trn th gii. Khi khng hong n dng cao s y nhiu quc gia EU n nhng bin ng chnh tr - x hi ht sc nng bng.

CHNG 3:TC NG CA CN BO N CNG N CC NN KINH T KHC

3.1. Nguy c n cng M bng n vo nm 2020

3.1.1. Thc trng

C quan xp hng tn dng S&P h mc tn nhim AAA ca M xung hng AA+, do lo ngi v thm ht ngn sch, nng trn n cng ca nn kinh t ln nht th gii. y l ln u k t nm 1941 n nay, mt tuyn b ca S&P to ra mt c sc kinh t ln, e da v n ti M (khi lng cng tri M ln ti 9,340 t USD; n chnh ph theo ng h o n ln hn 14,000 t USD), cho d vn n cng ca cc nc thuc Lin hip chu u (EU) vn cha c gii quyt. Phn ng dy chuyn tip theo l th trng chng khon chu , chu u gim mnh; ch s ao Gin st gim 643.76 im trong ngy, hn 5%; gi du tt gim su, gi vng tng chng mt, tng trng GDP th gii i din vi nguy c suy thoi tr li... ang thi bng ln cc cuc tranh lun v nguy c xy ra mt cuc khng hong ton cu mi.

Trc thc t trn, mt s chuyn gia cho rng, y l cuc khng hong ln th hai; s khc th khng nh cuc khng hong kinh t, ti chnh nm 2008 vn cha kt thc; kin th ba th nhc li m hnh phc hi hnh ch W xut hin r.

Cu chuyn v n cng xy ra ng ngay sau khi kinh t th gii c du hiu phc hi t khng hong ti chnh - kinh t 2008, bt u t mt s nc thuc EU - ng tin chung chu u. Tnh n nm 2010, n cng ca M bng 90.4% GDP, mc chung ca EU l 80.3%, trong ring Hy Lp: 123%; Italia: 127%; Ireland: 142%. K lc l Nht Bn: 197% GDP. n thi im hin nay, cc ch s ny u cao hn.

Gn y, vn n cng dn chnh quyn M vo th "ngn cn treo si tc" ri vo tnh trng mt kh nng tr n n hn - v n. Cu chuyn tng nh xong trn bn ngh s ca Thng vin v H vin M, nhng nhng cuc tranh lun v bn tho v cc gii php khc phc, hay ch t cng nh gi li nhng tc ng ca khng hong n cng vn tip tc.

T tp ch Ph Wall cho rng, c ba khc bit c bn gia cuc khng hong ti chnh ba nm v trc vi nhng s kin gn y:

S khc bit th nht, hai cuc khng hong c ngun gc hon ton khc nhau. Cuc khng hong nm 2008 ly lan t di ln, bt u t nhng ngi mua nh qu lc quan, vay n di chun qu nhiu. Sau lan sang c my chng khon ha ca Ph Wall, cng thm mt cht "h tr" ca cc cng ty xp hng tn dng... Kt thc cuc ly lan ny l khng hong ti chnh - kinh t xy ra ti cc nn kinh t trn ton cu. Tm li, cuc khng hong nm 2008 l t khu vc ti chnh gy ra suy thoi kinh t.Cn nhng kh khn hin ti bt ngun t trn xung Chnh ph cc quc gia trn th gii p dng nhiu gi h tr, nhng rt cuc vn cha kch thch c cc nn kinh t, hay ni cch khc h vn cha sp xp cc ngi nh kinh t vo mt trt t. Cui cng l h nh mt nim tin t cc gii doanh nhn v cng ng ti chnh. Hu qu tt yu l s gim st mnh chi tiu v u t trong khu vc t nhn, to ra vng lun qun: tht nghip tng cao, tng trng kinh t chm li. Tp ch Ph Wall cho rng, trong trng hp ny, ngn hng khng phi l th phm m l nn nhn.

S khc bit th hai, cc cng ty ti chnh v cc h gia nh, sau mt thi k "sung tc" trc khi xy ra khng hong 2007-2008, th nay, sau khi bong bng bt ng sn v tung, h chu c sc ln v n v suy thoi. Nhng ngy gn y, nhiu thng tin cng hng, nhng lo ngi v kh khn kinh t tip tc lm cho h thin hng nm gi ti sn, ct giu tin mt v qun tr tt cc khon vay n. Hu qu tt yu trong kinh t th trng khi s ngi hnh ng theo kiu nh vy tng ln ng k, l tnh trng suy kit c trong tiu dng v u t.

S khc bit th ba, c l l h qu ca hai s khc bit trc, trong khng hong nm 2008 l chnh ph cung cp thanh khon bng cch ln lt h li sut, thng qua cc gi gii cu ngn hng v bm tin mt vo nn kinh t. Cui cng th cc nn kinh t cng thnh cng trong vic sm chn suy thoi ton cu.

Nhng hin nay, nh mt phn ng cha h c tin l, tnh trng cng thng li khng phi do thiu thanh khon.Tp ch Ph Wall phn tch, nhiu cng ty M ang ngi trn nhng ng tin nhiu k lc, mt s khc th ang c th hng qu nhiu t cc n by ti chnh. Vn l ch thiu nim tin i vi cc c hi u t v kh nng ca chnh ph ca h trong vic khi ng tng trng kinh t. Cng theo tp ch ny, cc nh u t lo ngi ti mc, mt vi nh t ph ca M v c cng khng sc thuyt phc h nhy vo th trng lc ny. Nh vy, vn mu cht trc mt l phi khi dy c nhu cu v tng trng u t,c nh th mi gip th gii thot khi tnh trng tr tr, tnh trng thiu nim tin nh hin nay. Nhng lm c iu li phi c thi gian.

Thc t l, khng hong ln ny khng ging nh nm 2008, tin ca cc chnh ph khng cn l php mu nhim.

u l bn cht ca vn ?

T nm 1917, Quc hi M ban hnh lut quy nh v mc trn ti a cho php chnh quyn c th i vay trang tri thm cc chi tiu trong ngn kh. T n nay, cc nh kinh t thng k c l c 81 ln (k c ngy 2-8-2011), chnh quyn M xin Quc hi cho nng trn nh mc i vay.

V sao mt quc gia c tim lc kinh t v quc phng ln nht th gii li lm vo tnh trng ny? GDP ca M hin nay t khong 15 nghn t USD, chim 25% GDP ca c th gii. T trc n nay, M c coi l quc gia an ton nht cho c hi u t vn, v mc ri ro thp nht.

C mt vn cha c cp nhiu, l gn y, ngy 1-8 va qua, mng cng dn Ottawa a ra phn tch cho rng, nc M s tht s i mt vi khng hong n vo nm 2020; khi cc khon chi cho chm sc y t v lng hu s tng mnh; m nguyn nhn su xa l tnh trng gi ha dn s. Hin nay, t l ngi lao ng/s ngi v hu l 3/1 (ba ngi lm vic nui bn ngi), nhng dn s tui thanh nin s gim i nhanh chng nhng nm ti, t l trn s gim cn 1.5/1 hoc 1/1. Hin nay, ngn sch M ang chi tr cho mi ngi dn trn 65 tui ti 26 nghn USD/nm. Cc nh chuyn mn d bo, nu khng c g t xut, th ba chng trnh chm sc y t, h tr y t v an sinh x hi nh hin nay s s dng ht ngn sch M ch trong 25 nm ti. Theo nh kinh t Ma-ry Mi-c, nu hnh dung Chnh ph M nh mt cng ty, th hin nay quyt ton ti chnh ca h ang thm ht rng khong 35 - 40 nghn t USD.

Vic ct gim mnh cc chng trnh x hi ti M li khng h n gin, cng ging nh vic tng thu, v chnh quyn phi "ly lng dn" tranh phiu ng h. Bi vy, c "x hi" nh trc gi G ca ngy 2-8 va qua, nh chnh Tng thng Barack Obama ni, mi vic ang mi ch l khi u. Nhiu nh phn tch cng cho rng, y mi ch l c "hon binh" i tm mt gii php cn c hn cho vic thu hp dn bi chi ngn sch. Nh vy, vn ct li cho vic gii quyt khng hong n cng ti M vn cn b ng.

Bo ch Nga trch li ca Th tng V.Pu-tin cho rng, M ang n bm c th gii bng chnh sch tin t nh hin nay. Bo ch Trung Quc ch trch M v cc nc EU v trch nhim trong vic xy ra cuc khng hong n ln ny. Nhng trn thc t, cc nc vn cha tm ra phng n no ti u thay th cho vic la chn ng USD v vng lm ti sn d tr. V ri liu nguyn l ca Ki-nt c cn ng nghim: "Khi ti n anh mt USD th vn ang l ca ti, khi ti n anh mt triu USD th vn li l ca anh"?

3.1.2. Nguyn nhn ca khng hong n cng M[16]

Chnh quyn chi vt thu qu nhiu ngay t khi cu Tng thng George W. Bush cn ang ng nhim. S n trong giai on ny tng thm 4,900 t USD v n giai on cm quyn ca Tng thng Obama con s ny l 2,400 t USD.

Ngoichng trnhci t h thng y tquc gia, nc M cn phi chu gnh nng v bo him tht nghip, bo him v n, hu qu ca cuc khng hong kinh t bt u t nm 2008. Xt v mc tiu, nhng khon chi mang tnh phc li l qu ln trong tng chi ti chnh ca Chnh ph M. Nm 2010, tng cng chi ht 1,984 t USD, chim hn 58%, trong khi thu nhp c nm ca chnh ph ch l 2,200 t USD. Khon chi mang tnh ngha v ny l s tch ly nhng li ha qua cc k bu c tng thng M, v th n v cng vng chc, rt kh thu nh. Nu khng ci cch, t l ny s ln ti 80% sau 10 nm na. n nm 2025, tin thu t thu ca M s ch chi tr li sut v k hoch phc li, khng c cht d tha no lm vic khc na.

Mt trong nhng nguyn nhn chnh khin ngn sch M thm ht mnh l do dn s lo ha. M hin nay c ba chng trnh chm sc y t, h tr y t v an sinh x hi chim mt lng ln trong chi ngn sch ca quc gia. iu ny r rng l khng bn vng, v l l do cn ct gim mnh cc chng trnh x hi ti M, cng vi vic tng thu.

Chi tiu cho cc gi kch thch kinh t vi hn 900 t USD nhng khng my hiu qu, trong khi ngun thu vn b thu hp do tc ng t suy thoi kinh t cng l nguyn nhn lm bi chi ngn sch.

Mt khc phi k n l chi tiu cho cc cuc chin Iraq, Afghanistan, Libya cng tc ng khng nh n n cng v s phc hi kinh t ca M. Ch tnh ring chi tiu cho hai cuc chin Iraq, Afghanistan, M tn gn bn t USD.

3.1.3. Mt s bin php c thc hin gii quyt tnh trng n cng M

Trn n cng ca M hin l 14.3 ngn t USD, tng ng gn 100% tng sn phm quc ni (GDP). B Ti chnh M phi thc hin cc bin php c bit gip chnh quyn Obama vn hnh bnh thng n ngy 2/8/2011.Tha thun ny t c sau 11 gi tho lun cng thng gia Nh Trng v lnh o Quc hi M. Nng trn n cng thc cht ch l gii php cp thi, v nng trn n cng tc l gin n, n nhiu hn, vn gc l phi tr c n, mun tr c n li phi da vo ngun thu t cc loi thu, trc ht l thu t sn xut, kinh doanh, dch v pht trin, tc l kinh t M phi vt qua giai on tiu iu v bc vo giai on phc hi v hng thnh. y l nguyn l kinh t khng th lm khc c, mc d M l nc c nn kinh t hng u th gii.

M s ct gim khong 1 ngn t USD chi tiu lin bang trong vng 10 nm ti, ng thi cam kt ct gim thm 1.5 ngn t USD na trong tng lai cn c theo xut ca mt y ban lng ng mi ti quc hi.

3.2. nh hng n cng M ti nn kinh t trong nc, th gii v Vit Nam

3.2.1. Trong nc (M)

Khng hong n cng ko theo t l tht nghip tng vt. Thng 8/2011, t l tht nghip vt ln con s 9,1% hay 14 triu ngi M khng c cng n vic lm. Thc s con s ngi tht nghip, khng c cng n ton phn M cn cao hn nhiu. C khong 8,8 triu ngi M c cng vic bn thi gian. Ngoi ra cn khong 2,6 triu ngi M tht nghip, nhng b cuc, khng tm kim vic lm na. Theo nhn nh ca cc chuyn gia ti chnh, th tnh hnh kinh t ca M ch sng sa khi cc cng ty Hoa K m rng ca mn thm ngi, nht l cho nhng nhn vin ang lm bn thi gian c nhng cng vic lm ton phn. Tng cng s ngi tht nghip v lm vic bn thi gian M ln n 16,2%. Trong thi k kinh t pht trin mnh m, t l ny phi xung di 10%.

ng USD mt gi lm cho cc ch s nim tin c trong v ngoi nc suy gim, ng USD khng i vo sn xut kinh doanh m tm ni tr n l vng, lm cho gi vng tng vt Nh vy, lm pht, gi c tng, tht nghip lun mc cao, s vic lm to ra khng p ng nhu cu, i sng nhn dn gim st, uy tn quc t ca M suy gim

3.2.2. Th gii

Tn nhim tn dng ca M b h bc tn dng cao nht ca M t mc AAA xung cn AA+. ng thi ny dn ti hng lot cn chao o trn cc th trng ti chnh quc t trong phin giao dch u tun sau , y cc ch s chng khon M tut dc khng phanh, v gy ra cn hong lon cha tng c trong gii u t c phiu th gii.

La nc phat hanh ng tin d tr chu yu, vic My s dung qua mc cng cu tin t se lam gia tng lam phat cua toan cu. Nh vy se lam cho cac nn kinh t khac phai bo tin tui ganh vac mt phn cho s phuc hi kinh t cua My. Trong tinh hinh d tr ngoai t cua Trung Quc ( ch n ln ca M) hin nay ln ti 3.200 ty USD[ bng 2.4], nu chinh sach tin t ni long qua mc cua My lam cho lam phat toan cu tip tuc gia tng, thi se anh hng ti sc mua thc t cua d tr ngoai t Trung Quc.

Trc mt, khung hoang n cng, ty l tht nghip cao, cua cac nc phat trin rt co th se lam cho chu nghia bao h cua nc phat trin nao o ngoc u dy, nh vy trn thc t se gy bt li cho vic cai cach cu truc kinh t toan cu, giai quyt vn phat trin khng cn i cua toan cu.

3.2.3. Vit Nam

Dng tin nhn ri trn th gii ang tng mnh vi s vn c rt ra khi th trng u M sau nhng bin c va ri. Dng tin ny chn nhng c hi u t no mang n li nhun cao v ri ro thp, ci m h kh kim c ti th trng u-M v h tin tng l th trng ca nhng nn kinh t mi ni s mang li nhng g h mong mun. Vit Nam c xp vo hng mnh h ca nhng nc mi ni. l mt c hi rt tt m ta cn nm bt v Vit Nam ang cn nhng ngun vn khng l ti cu trc nn kinh t v gi c mc pht trin ca nhng nm va qua. C hi ny hon ton trong tm tay, nu Vit Nam chng t c s n nh ca nn kinh t quc gia cng nh kh nng ngn chn lm pht.

Kinh t th gii gp kh khn, xut khu ca Vit Nam cng s gp kh khn.Vi nhu cu yu i th s cnh tranh trn th trng th gii s khc lit hn v vi nhng mt hng khng c cht lng cao so vi cc i th cnh tranh, chng ta s phi gim gi. Kt cuc, nu gi c xut khu khi lng nh xa th kim ngch s gim (l lun ny khng p dng cho mt s mt hang th)

3.3. S phn ca Chu trc d chn ca trn bo n cng Chu u

i vi khu vc chu , vn n cng nghim trng ti phng Ty ging nh mt hnh tinh c qu o bay hng thng v Tri t...

i vi khu vc chu , vn n cng nghim trng ti phng Ty ging nh mt hnh tinh c qu o bay hng thng v Tri t. Hnh tinh qu to c th n trnh, cng nh qu kh xc nh chnh xc mc thit hi sau c va chm.

Vi khong 3,000 t USD d tr ngoi t nm gi di hnh thc tri phiu ca B Ti chnh M, trong ring Trung Quc v Nht Bn s hu tng cng trn 2,000 t USD, r rng chu s l khu vc chu nh hng trc tip nu M ri vo tnh trng v n.[17]

Nh kinh t trng ti Ngn hng Bank of Tokyo-Mitsubishi UFJ (c tr s ti New York), Chris Rupkey ni: "Liu cc nh u t c th chuyn lng tin mt khng l ny sang cc knh no khc? Cu tr li l khng."[18]

Nhn chung, cc quc gia ch n ca M khng cn la chn no khc l kin nhn ch i trong hy vng rng iu tt p nht s ti khi Washington ang tm mi cch gii quyt vn trn n cng trc hn cht vo ngy 2/8.

Trn thc t, mt s quan chc cn by t s lo ngi ln hn v nhng ri ro ca cuc khng hong n cha c du hiu h nhit ti chu u, ni "cn bo" n cng lan rng t Hy Lp, Ireland, B o Nha, sang c nn kinh t ln hn nhiu l Italia. Mt quan chc chnh ph Nht Bn giu tn cho bit: "Nht Bn c th thit hi i cht trong trng hp tri phiu B Ti chnh M b h cp, song y vn l knh u t t ri ro nht. Bn cnh , chng ti cn la chn no khc nu bn ra USD.Euro chng? C g m bo y s l khon u t an ton hn USD."[19]

Mi lo ln nht ca Nht Bn l ng yn (JPY) tng gi so vi USD hay euro trong trng hp cuc khng hong n din bin theo chiu hng xu i. ng yn tng gi chc chn s tc ng xu ti hot ng xut khu ca Nht Bn v nh hng ti tin trnh phc hi kinh t t nc "Mt Tri mc" sau thm ha kp ng t v sng thn kinh hong hi thng Ba va qua.

i vi Trung Quc, quc gia "ch n" ln nht ca M, tip tc mua thm 7.3 t USD tri phiu B Ti chnh M trong thng 5 va qua, nh du thng tng th hai lin tip sau 5 thng st gim. Gii chuyn gia cho rng, chnh Trung Quc t y mnh vo "th kh" bo v quyn li kinh t ca ring mnh.

Hnh 3.1 D on tnh hnh n cng ca cc quc gia giu nht th gii vo nm 2011

(Ngun: IMF)

Nhm gip nn kinh t tng trng, Trung Quc tp trung vo chnh sch khuyn khch tit kim ni a v gi t gi ng Nhn dn t mc thp to cho hot ng xut khu. Do thng d thng mi cao v ngun d tr ngoi t khng l (ch yu l USD), s USD ny quay li M thng qua knh u t vo tri phiu chnh ph M v mt s loi ti sn c nh gi bng USD khc, k c c phiu.[20]

Cho d mt phn d tr ngoi hi ca Trung Quc c chuyn vo ngun tri phiu chnh ph chu u v Nht, nhng nhng th trng ny khng thanh khon hp th s d tr ngoi t khng l ca Trung Quc.

Chuyn gia phn tch ti t chc u t CLSA Thng Hi, Andy Rothman, cho rng mi quan h kinh t rng buc gia Trung Quc-M l qu ln sp . Nu Bc Kinh c gng bn mt phn n M, chnh ph nhiu nc khc c th cng s lm nh vy v iu ny s khin khi ti sn m Trung Quc ang nm gi mt gi. V vy, Trung Quc cng khng cn la chn no khc l tip tc mua thm tri phiu B Ti chnh M, ng thi ku gi chnh ph M trin khai mt chnh sch ph hp v trch nhim m bo li ch cc nh u t.

Trn phng din khu vc chu , vn ng quan ngi nht l nhng hiu ng tiu cc ton cu, tng t nh nhng g tng xy ra sau s sp ca Ngn hng u t Lehman Brothers hi nm 2008. iu ny c th khin cc nh u t rt tin ra khi cc th trng ang pht trin, cho d trin vng tng trng ca cc nn kinh t ny sng sa hn hn so vi nhiu quc gia pht trin khc. Mt khc, cc ngn hng phi da vo Tri phiu B Ti chnh M nh l ngun d tr ngoi t an ton c th phi ngng cho vay hoc bn cc ti sn ri ro hn gia tng vn.

Vic M c th b h mc xp hng tn nhim nh cnh bo ca mt s c quan xp hng tn dng cng s gy ra nhng hu qu nghim trng, nht l i vi cc th trng ti chnh chu .

Ch tch Cc D tr Lin bang M (FED) cho bit, tri phiu B Ti chnh M thng c s dng nh mt bn v hay h quy chiu, v vy nu M ri vo tnh trng v n th ton b h thng ti chnh s ri vo tnh trng "hn lon."

Chuyn gia phn tch ti MF Global (c tr s tiWashington), Chris Krueger d bo, kh nng Quc hi v chnh ph M khng t c thng nht v trn n cng trc hn cht l 40%.

C quan xp hng tn dng Standard & Poor's th tuyn b rng nguy c M mt th hng tn nhim AAA trong ba thng ti l 50/50, ngay c khi Quc hi v Chnh ph t c tho thun nng trn n. Th nhng, mt s nh hoch nh chnh sch chu cho bit h khng c k hoch d phng chnh thc trc nguy c ny.

Tr li phng vn Reuters, B trng Ti chnh Hn Quc Bahk Jae-wan cho bit, "x s Kim Chi" cha c k hoch i ph nu M v n, v ng vn tin tng rng cc nh lp php M cui cng s t c tha thun chung trnh xy ra mt cuc khng hong ti chnh ton cu khc.

3.4. Thc trng n cng Vit Nam

3.4.1. N cng tng lin tc trong nhng nm qua, tim n nhiu ri ro

N quc gia hay cn gi l n cng, gn y tr thnh ti ch ca d lun khi cuc khng hong n cng ang l bng ma bao trm nhiu quc gia, nn kinh t ton cu. Tuy nhin tiu ch nh gi khi no khon n tr nn mt an ton v kh nng tr n ca mt quc gia nn cn c vo u cn cha c lm r.

d hnh dung quy m ca n cng, ngi ta thng o xem khon n ny bng bao nhiu % so vi Tng sn phm quc ni (GDP). Tuy nhin s liu v n cng/GDP hin nay vn cha c cng b mt cch r rng. Cc s liu sau c ly t B phn phn tch thng tin kinh t thuc tp ch The Economist.

Biu 3.1. T l n cng/GDP t nm 2001 n nm 2010

Nm

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

%GDP

36

38.2

41.1

42.7

44

45.9

49.7

47.9

51

56.7

(Ngun: EIU)

Nhn xt:

Theo bng s liu trn th n cng nm 2010 l 56.7%, v theo d bo n cng nm 2011 s l 60% GDP. Nh vy c th thy rng n cng trong nhng nm qua ngy cng tng cao. Nhiu chuyn gia kinh t cho rng v l thuyt mc n cng ca Vit Nam vn nm trong ngng cho php, nhng Vit Nam phi tnh ti nhng khon n ngm bao gm: cc khon n ngn hng, tin tr cp hu tr, cc khon bo him x hi m chnh ph s phi chi tr cho ngi lao ng hay cc khon m chnh ph s phi chi tr khi ng ra bo lnh cc khon vay cho nhng ngi c thu nhp thp m trong tng lai h c th khng c kh nng thanh ton. y l nhng yu t tim n nhiu ri ro i vi kinh t Vit Nam, nu Vit Nam l l.

Vic i vay n ca chnh ph l nhm ti tr cho cc khon thm ht ngn sch Nh nc. Tuy nhin khi tnh ton n chnh ph thng khng lng ha c nh hng ca yu t lm pht trong chi tiu ca chnh ph, ch tnh cc khon tr li vay theo li sut danh ngha, nhng ng l ra ch tiu ny ch nn tnh theo li sut thc t. Do li sut danh ngha bng li sut thc t cng vi t l lm pht, nn thm ht ngn sch b phng i.

Nhiu nh kinh t cho rng, khi tnh ton n chnh ph cn phi tr i tng gi tr ti sn ca chnh ph. Tuy nhin, khi tnh ton theo phng php ny thng gp phi vn l nhng g nn coi l ti sn ca chnh ph v tnh ton gi tr ca chng nh th no, v d: ng quc l, kho v kh hay chi tiu cho gio dc

Vic tnh ton n cng Vit Nam cha thc hin nguyn tc qun l thng nht: n nc ngoi, n trong nc, n nc ngoi do doanh nghip v cc a phng t i vay khin cng tc qun l n phn tn, khng thng nht, chi ph giao dch, chi ph vay cao, thiu s phi hp trong iu hnh v m.

Mt khc do Vit Nam thot khi nhm nc ngho, gia nhp nhm nc c thu nhp trung bnh nn cc khon vay u i ODA cng gim dn m thay vo l cc khon vay thng mi vi li sut cao hn.

ng tin ca Vit Nam mt gi kh nhiu so vi tin ca nhng nc chng ta vay vn nh: Nht, EU lm tng thm gnh nng n cng.

Hu qu: N cng tng cao gy ra nhiu hu qu

Nu mt quc gia c n nc ngoi ln th quc gia buc phi tng cng xut khu tr n nc ngoi v do kh nng tiu dng trong nc gim st.

Nu n trong nc ln th Chnh ph phi tng thu tr n li vay gy ra tn tht v ch v phc li x hi. Tng thu cn lm gim u t, km hm s phc hi ca nn kinh t, lm chm tc tng trng.

Lm pht kh kim ch mc thp.

N cng tng cao cng lm cho nn kinh t b h bc tn nhim, nim tin ca ngi dn v gii u t b lung lay, khi nn kinh t d tr thnh mc tiu tn cng ca cc th lc u c quc t.

C th b nc ngoi khng ch v mt kinh t, v h l ch n cn ta l con n.

3.4.2. Vit Nam s dng n cng cha thc s hiu qu

Theo bo co K hoch pht trin kinh t x hi 2006 2010 ca b K hoch v u t: Trong nhiu nm nay, cho d thu ngn sch tng ng k nhng ngn sch nh nc vn ch p ng khong 60% nhu cu chi cn thit ti thiu, theo bo co v tnh hnh thc hin K hoch pht trin kinh t x hi 2006 2010 ca b K hoch v u t. B ny tha nhn, ngoi mc thm ht ngn sch cao (t 5 6.9% GDP trong nhng nm gn y), cn c nhng khon chi ngoi ngn sch m nu a ht vo chi ngn sch th mc bi chi c th ln n trn 10%. y l mt t l qu cao, dn n ri ro ln v kh nng tr n trong tng lai, b tha nhn. Thm ht ngn sch gn y c b p bng vay n trong v ngoi nc ch yu di hnh thc pht hnh tri phiu, nhng b ny tha nhn thc t m t ngi dm ni ra: Hin nay vn cha r ngun kinh ph chi tr khi cc tri phiu n hn thanh ton l g[21]

Theo quy lut, c vay th phi c tr. tr n gc v li tnh ring cho cc khon vay ODA u i, ngn sch s phi chi 70,250 t ng nm 2010, tng cao so vi 58,800 t ng nm 2009 v 51,200 t ng nm 2008, theo y ban Ti chnh ngn sch. Ngun chi tr c th s khng ng lo, nu nhng d n u t cng c cp vn t nhng ngun vay n t hiu qu, v sinh li. Nhng h s ICOR (h s s dng vn) ln n 8 trong nm 2009 l minh chng r rng nht cho vic u t cng c hiu qu nh th no. B sung cho h s ICOR cao l nhng khu cng nghip, khu kinh t ven bin, cng bin, quy hoch hoc khi cng nhng cn dang d v cn lng vn ln na hon thin. Gn y, khi c hi v vic c 5,000 d n cng Vit Nam b chm tin theo cng b ca b Ti chnh, chuyn gia kinh t trng ca ngn hng Th gii ti Vit Nam Martin Rama tr li l ng khng h ngc nhin. ng gii thch: Ngay c nhng d n ODA do chng ti ti tr cng b chm l tnh hnh chung vi cc d n Vit Nam [22]

Cu chuyn Vinashin l mt v d. Hng trm triu USD vn tri phiu quc t c huy ng v chuyn cho tp on ny vay li. Tuy nhin, vic s dng vn cha hiu qu, s v n ca Vinashin t ra cu hi v lng tin ca cc nh u t quc t vi mi trng kinh doanh Vit Nam. Cui thng 11 va qua, trang web ca Bloomberg dn cc ngun tin t cng ty t vn ti chnh Moody c tr s ti M cho bit, n xu ca Vinashin cng nh hng xu n cc ngn hng Vit Nam.

T trng hp n l ca Vinashin, chng ta thy c l chuyn qun tr n. N khng phi l xu, nhng cn phi tnh ton n hai yu t: hiu qu t nhng ng vn vay v h qu lu di nu khng gii quyt c dt im vn n. Nhng g Hy Lp, Ireland ang tri qua s c th xy ra bt c quc gia no. Ch n rt d bin thnh con n nu khng kp thi iu chnh li ng x vi cng n v tm nhn trong u t.

Vi tnh hnh vay n v hiu qu s dng nh vy, khng c g ngc nhin khi ti cuc hp y ban thng v Quc hi va ri khng t i biu t ra lo ngi v n cng v an ninh ti chnh ca t nc.

3.4.3. Thm ht ngn sch ngy cng tng dn n tnh bn vng ca n cng ngy cng gim

Mt xu th rt ng lo ngi l cng trong giai on 2001-2010, thm ht ngn sch (c trong v ngoi d ton) tng t 2.8%GDP (2001) GDP ln ti 7%GDP (2009) v 6.1%GDP (2010).

Biu 3.2.Thm ht ngn sch Vit Nam 2001-2010

(Ngun: Tng cc thng k)

Bi chi ca Vit Nam lun mc 5% GDP t nhiu nm gn y

T nm 2007 n nay, do phi kch cu u t nn ngn sch nh nc chi mt lng tin ln ra lu thng nn tc tng bi chi ngn sch nh nc tng cao hn rt nhiu so vi giai on trc.

Nm 2008, s din bin phctp ca cuc khng hong ti chnhton cu nhhngln n spht trin kinht, xhi ca nc ta. Trong khi t l tng trng ca Vit Nam ch t 6.23%, th t l lm pht ln ti 22.97%, t l bi chi ngn sch mc 4.58% GDP.

ng trc tnh hnh khng hong ti chnh v suy thoi kinh t th gii din bin ngy cng phc tp, t u nm 2009 Chnh ph a ra gi kch thch kinh t c tng gi tr gn 10% GDP. V c bn n t c mc tiu ra l ngn chn c suy gim kinh t tuy nhin n cng mang n h ly: thm ht ngn sch ca Vit Nam ln n 87,3 nghn t ng (gn 7% so vi GDP).

Nm 2010, thm ht ngn sch bng 6.1% GDP.

Nh vy, trong khi n cng tng lin tc th ngn sch li ngy cng tr nn thm ht. iu ny vi phm mt nguyn tc c bn ca qun l n cng bn vng, l n cng ngy hm nay phi c ti tr bng thng d ngn sch ngy mai.

Hn th, thm ht ngn sch Vit Nam tr thnh kinh nin v mc thm ht vt xa ngng bo ng 5% theo thng l quc t, khin tnh bn vng ca n cng cng b gim st. Trong khi , vi nhu cu tip tc u t pht trin, chc chn n cng ca Vit Nam s cn tng trong nhiu nm ti. C th l, vi t l tit kim ni a ch khong 27% GDP trong khi mc u t ton x hi mi nm khong 42% GDP th Chnh ph s phi tip tc i vay rt nhiu (bn cnh vn u t nc ngoi) b p khon thiu ht u t.

3.4.4. N cng Vit Nam xp tp cui v tnh minh bch

Cc con s v khon n cng ca Vit Nam c cng b khng ng nht gia Quc hi, B Ti chnh, ng thi con s ny cng khng ging vi con s tnh ton ca th gii. iu ny khin cc chuyn gia nhn nh, hin nhng thng tin v vn n cng ca Vit Nam cha thc s minh bch. Hin nay, B Ti chnh cng bc u c nhng thng tin cng khai v n cng trn website ca mnh nhng mi ch dng li n nc ngoi ch cha phi ton b n cng.

-Theo PGS.TS ng Vn Thanh Hi K ton v Kim ton Vit Nam th vic khng thng nht v gn kt trong cch hiu, cch gii thch cng nh cch qun l vn v n cng l mt trong nhng ri ro ca n cng Vit Nam.[23]

-Cng theo cc chuyn gia, thng k ti chnh ca Vit Nam hin nay mi ch tp trung vo n Chnh ph, nn kh c th thy c ton cnh vn ti chnh cng v n cng v khu vc doanh nghip nh nc rt ln v Chnh ph vn phi chu trch nhim vi khu vc ny. V y cng l mt trong cc nguyn nhn dn n nhng s vic nh Vinashin.

thc thi c tnh minh bch, GS-TS Vng nh Hu cho rng cn trao trch nhim qun l n cng cho 1 u mi, c th l B Ti chnh. Theo , B ny cn xy dng mt chin lc v n cng; xc nh ngng, t trng n cng l bao nhiu so vi GDP cho tng giai on, tng thi k da vo sc khe ca nn kinh t quc dn[24]

3.5. Tc ng ca n cng Chu u n Vit Nam

3.5.1. Xut khu kh khn ko GDP st 1,7% (2010)

Cuc khng hong n chu u ko theo mt lot h qu tt yu: tc phc hi kinh t th gii chm li, c th theo hnh ch W thay v ch V, c bit khu vc chu u s phi chng kin tnh hnh tht nghip v lm pht tng cao, ng Euro mt gi, tng trng GDP gim st, lm cho thu nhp thc t ca ngi dn v cu tiu dng i vi hang nhp khu gim mnh

V vn ny, mt s quan im cho rng hng ha gi r l u th ca Vit Nam do cuc khng hong n cng s gip hng ngi dn chu u chuyn t hng ha cao v trung cp sang hng ha do Vit Nam sn xut. Tuy nhin, nhng s liu tnh ton t m hnh c lng cho thy, cuc khng hong n cng chu u s c nhng tc ng tiu cc n xut khu v tng trng GDP ca Vit Nam, vi mc suy gim khong 1.7% GDP trong nm 2010, cao th ba ch sau Trung Quc (2.8%) v Anh (1.9%)

V vy, nu khng c nhng chnh sch phn ng kp thi h tr xut khu th trin vng trung hn i vi xut khu ca Vit Nam s gp nhiu kh khn.

3.5.2. Li sut cao, doanh nghip thit nng

Do lo ngi tc ng tiu cc t khng hong n cng, nhiu ngn hng trung ng cc nc pht trin vn duy tr mc li sut sn thp lch s nhm kch thch s phc hi kinh t v chp nhn lm pht trong chng mc nht nh. Li sut c bn tim cn 0% hu ht cc nc: FED (M): 0.25%; ECB (EU): 1%; BOE (Anh): 0.5%; Nht Bn: 0.1%

Ngc li, Vit Nam, li sut huy ng ln li sut cho vay vn ng mc cao. Cc doanh nghip phi vay vn vi li sut khong 14-16%/nm vi k hn ngn v khong 14.5-17%/nm vi k hn trung, di hn.

Nu tnh n lm pht c tnh cho nm 2010 l di 10%, doanh nghip phi t mc t sut li nhun trn 24-27%, l mc cao so vi t sut li nhun trn vn ch s hu bnh qun ca cc ngnh trong nm 2009 (khong 20%).

3.5.3. FDI suy gim

Khng hong n cng chu u c th to ra hai tc ng tri chiu hon ton vi lung vn FDI trn phm vi ton cu. Trong nhng quc gia c trnh pht trin tng ng vi cc nc thuc EU s hng li do ngun vn FDI s dch chuyn t chu u sang cc quc gia ny khi nh u t mun trnh thu thu nhp doanh nghip ang c xu hng tng cao ti cc quc gia chu u.

Ngc li, cc nc c trnh pht trin thp nh Vit Nam li hon ton khng c hng li t vic dch chuyn lung vn FDI khi chu u do s chnh lch qu ln v trnh cng ngh, trong khi lung vn t cc nh u t chu u vo cc quc gia ny gim st do cuc khng hong n.

3.5.4. Gi vng bng n ht vn u t

Cc nh u t trn th gii ang tm vng nh mt ni tr n an ton trc nguy c cuc khng hong n chu u ngy mt lan rng, lm cho gi vng trong thi gian qua tng mnh, ln mc trn 1,300 USD/ounce. iu ny phn nh nhu cu v d tr an ton hn so vi ng tin giy, sau khi nhiu c nhn v t chc chu u, chu ua nhau mua vng, mua bch kim v bc.

Vic gi vng tng cng vi xu hng tng mnh ca ng USD l iu t khi xy ra. Rt c th s tng ti mt k lc mi trong thi gian ti v to s tch bit hon ton gia gi ti sn vng v cc ti sn khc.

iu ny s tc ng xu n u t ton th gii v Vit Nam bi mt khi vng chim t trng ln trong danh mc u t ca cc t chc th cng ng ngha vi vic cc danh mc khc nh c phiu, tri phiu s b gim mnh. Nh vy, lung vn u t gin tip cng tr nn hn ch.

3.5.5. Bo hiu ri ro