Kazanımların

Değerlendirilmesi

Doç. Dr. Muhittin ÇALIŞKAN

NEÜ Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi

İçerik

• Kazanım nedir?

• Kazanımların belirleyicileri

• Taksonomi

• Kazanımların sahip olması gereken özellikler

• Uygulama

“Ne öğretmek istediğimiz, nasıl öğrettiğimiz

ve nasıl değerlendirme yaptığımız birbiri ile

uyumlu olduğu zaman öğretim daha başarılı

geçmektedir.” John Biggs

kazanımlar-eğitim durumları-değerlendirme

Kazanım nedir?

Kazanım; öğrenme süreci sonunda, öğrencinin; neyi

bilmesi, anlaması ve yapabilmesi gerektiğini ifade

eder.

Öğrenciye kazandırmak istediğimiz özelliklerdir. Bu

özellikler;

bilgi, beceri, yetenek, tutum, değer vb. olabilir.

Belirleyiciler

Belirleyici: Konu Alanı

….. dersinde, öğrenci;

neyi bilmeli?

hangi becerileri kazanmalı?

hangi değerlere sahip olmalı?

Belirleyici: Konu Alanı

Kim düşünülür?

Ne düşünülür?

Öncelik nedir?

alanda uzmanlaşacaklar

uzmanlaşmayacaklar

alanla ilgili en önemli bilgi,

beceri ve değerler

alanın değişmeye karşı

dayanıklı kısımları

Taksonomi

3 alan

Bilişsel Duyuşsal Psikomotor

bilişsel yönü ağır

basan

kazanımların

kodlandığı alan

sevgi, hoşlanma,

korku gibi

duygular; tutum,

isteklilik,

gönüllülük,

adanmışlık, razı

oluş vb. duyuşsal

özellikler

zihin ve kas

koordinasyonu

gerektiren

beceriler

Bilişsel alanın düzeyleri

değerlendirme

sentez

analiz

uygulama

kavrama

bilgi

üst düzey bilişsel

öğrenmeler

Bilişsel alanın düzeyleri

düzey açıklama kazanım ifadesi

bilgi

görünce tanıma, sorunca söyleme, ezberden aynen tekrar etme

fark eder, tanır, listeler, belirtir vb.

Biyolojinin güncel çalışma alanlarını tanır. (9. sınıf)

Bilişsel alanın düzeyleri

düzey açıklama kazanım ifadesi

kavrama

Özümseme, kendine

mal etme, anlamını

yakalama, özetleme,

yeniden kendi

kelimeleriyle ifade

etme, başka anlatım

biçimlerine çevirme

kavrar, yorumlar,

sonuç çıkarır,

örneklendirir,

özetler,

karşılaştırır,

açıklar,

sınıflandırır,

gösterir, tartışır

Maddelerin kütleleri ve hacimleri arasındaki ilişkiyi açıklar.

(Fizik 9. Sınıf)

Bilişsel alanın düzeyleri

düzey açıklama kazanım ifadesi

uygulama

kullanma ve

uygulama

problem çözer,

kullanır, icra

eder, deney

yapar, hesaplar,

gözlem yapar,

araştırma yapar

Kümelerde işlemleri kullanarak problem çözer. (9. sınıf) (kimya yok?)

Bilişsel alanın düzeyleri

düzey açıklama kazanım ifadesi

analiz

Parçalara ayırarak

bütün olarak kavramın

anlaşılabilirliğini kolay

kılma

İlişki kurar, ayırt

eder, öğelerine

ayırır,

bütünlüğünü kurar,

yapılandırır

Kütle çekim kuvvetinin ve çekim ivmesinin bağlı olduğu

değişkenleri analiz eder. (Fizik 12. sınıf) (matematik?)

Bilişsel alanın düzeyleri

düzey açıklama kazanım ifadesi

sentez

Orijinal ve anlamlı

bir bütün oluşturma

Hipotez önerir,

yeni/orijinal/

özgün ürün

tasarlar/yapar

Biyolojik çeşitliliğin korunmasına yönelik çözüm

önerilerinde bulunur.(9. sınıf)

Bilişsel alanın düzeyleri

düzey açıklama kazanım ifadesi

değerlendirme

Bir değerlendirme

yapmak, bir yargıya

varmak

Değerlendirir,

yargılar,

karşılaştırır, test

eder, eleştirir

Canlıların sınıflandırılmasında kullanılan yaklaşım ve

modellerin tarihi gelişimini inceler ve değerlendirir.

Kazanımların Sahip Olması Gereken Özellikler

“Özellikler bir kere gerçeklik ölçülerini aşacak biçimde saptanınca, amaca ulaşmak için yapılacak faaliyetler artık sonu gelmez ve ve sonuç vermez bocalamalardan ibaret kalmaya mahkumdur.”

Selahattin Ertürk

Kazanımların sahip olması gereken özellikler

Hava ortamında, hareket eden cismin hareketini

zorlaştıran kuvveti hava direnci olarak tanımlar

Hava ortamında, hareket eden cismin hareketini

zorlaştıran kuvvete hava direnci denir.

Hava direnci nedir?

Kazanımların sahip olması gereken özellikler

Gazların kütlesinin olduğunu göstermek için deney

tasarlar.

Araştırma, deney

Deney sürecini değerlendirme

Kazanımların sahip olması gereken özellikler

1. Genel ölçütler

2. Özel ölçütler (yapılandırmacılığa uygunluğu)

Genel ölçütler

• ölçülebilirlik

• o kazanıma ulaşan öğrencinin ne yapabileceğini açıkça

ifade etmeli

• kazanımlar; hangi özelliklerin kazandırılacağını

belirtecek kadar genel, kazandıracağı özellikleri başka

özelliklerle karıştırmayacak kadar özel olmalı

Özel ölçütler

Kazanımların genel olarak yapılandırmacı anlayış ilklerine uygun yapılandırılmadığı ifade edilmektedir (Arsal, 2012).

Özel ölçüt; kazanımların yapılandırmacı felsefeye uygun yazılmasıdır.

Yapılandırmacı anlayışı temel alan bir öğretim programında kazanımların sahip olması gereken ilkeler, kazanımların uygunluğunu incelemede ölçütler takımı oluşturur.

Özel ölçütler

İlkeler (Arsal, 2012):

İlke 1. Yapılandırmacı anlayışı temele alan programların hedefleri esnek olmalı, öğretmen ve öğrenciler tarafından belirlenmelidir.

İlke 2. Yapılandırmacı anlayışa uygun bir programın hedefleri üst düzey bilişsel öğrenmeleri içermelidir.

İlke 3. Yapılandırmacı anlayışta bilgi belirli bir kaynaktan öğrenciye aynen aktarılmaz, bilgi her öğrenci tarafından farklı bir şekilde yapılandırılır. Öğrencilerin bilgiyi hatırlaması değil araştırmacı, problem çözücü, kendi başına öğrenen bireyler olmasını içeren hedefler üzerinde durulmaktadır.

İlke 4. Yapılandırmacı anlayışa uygun bir programda hedefler kısa dönemli konu alanına yönelik değil, uzun dönemli öğrenme ürününe yönelik olmalı ve okul dışında kullanılabilecek bilgi, beceri ve değerleri içermelidir.

İlke 5. Yapılandırmacı öğrenmede öğrencilerin önceki bilgileri ve yaşantıları önemli rol oynamaktadır.

İlke 3. Yapılandırmacı anlayışta bilgi belirli bir kaynaktan öğrenciye aynen

aktarılmaz, bilgi her öğrenci tarafından farklı bir şekilde yapılandırılır.

Öğrencilerin bilgiyi hatırlaması değil araştırmacı, problem çözücü, kendi

başına öğrenen bireyler olmasını içeren hedefler üzerinde durulmaktadır.

Ekonomik değeri olan mineral ve kayaçları maden olarak tanımlar.

doğrudan ezberleme, aynı şekilde ifade etme, neyi nasıl yapılandıracağı

belli, farklı şekilde yapılandırmaya (ifade etmeye) müsaade etmiyor,

istenen biçimde yapılandırma, aynı sonuca ulaşma

Bir üçgende daha uzun olan kenarın karşısındaki açının ölçüsünün

daha büyük olduğunu gösterir.

Hareketin göreceli bir olgu olduğu çıkarımını yapar. (Fizik 9)

Üçgenlerin benzerliğini modelleme ve problem çözmede kullanır.

Enerji tasarrufu için yaşam alanlarının yalıtımına yönelik tasarım yapar.

İlke 4. Yapılandırmacı anlayışa uygun bir programda hedefler kısa dönemli konu alanına yönelik değil, uzun dönemli öğrenme ürününe yönelik olmalı ve okul dışında kullanılabilecek bilgi, beceri ve değerleri içermelidir.

Bilgi düzeyindeki kazanımlara ulaşıldığında kısa dönemli öğrenmeler gerçekleşir. (sadece tanıma ve hatırlama davranışlarını içerdiğinden)

Uygulama düzeyindeki kazanımlara ulaşıldığında uzun dönemli öğrenme ürünlerine ulaşılır. (elde edilen bilgilerin yaşamda problemlerin çözümünde kullanıldığı için)

Öğretim programında bilgi düzeyinde kazanımların sayısı çok ise kazanımların ilke 4’e uygun yazılmadığı kabul edilir.

İlke 5. Yapılandırmacı öğrenmede öğrencilerin önceki bilgileri ve yaşantıları

önemli rol oynamaktadır.

Kazanımların öğrenme düzeylerine göre yapılandırılıp

yapılandırılmadığı.

Kazanımların sahip olması gereken özellikler

kazanım

(bilgi düzeyinde) ezber …nedir?

Peki, bilgi düzeyinde kazanım yazılmaz mı?

Alanla ilgili en önemli temel bilgiyi içeriyorsa,

öğrencinin hiçbir ön bilgisi yoksa, elbette bilgi düzeyinde

kazanımlar yazılır.

Atom spekturumları ile atomun yapısı arasında ilişki kurar.

Kazanımlarla ilgili neler rapor edebiliriz?

• Kazanımların düzeyi. Bir tablo oluşturulabilir.

• İlke 3’e uygun olmayan kazanımların tespit

edilmesi.

• Kazanımlar uzun dönemli öğrenmelere mi

yoksa kısa dönemli öğrenmelere mi yönelik?

• Aşamalılığa dikkat edilmiş mi? (kazanımların

öğrenme düzeylerine göre yapılandırılıp

yapılandırılmadığı)

Uygulama

• Kazanımların düzeyi. Bir tablo oluşturulabilir.

• İlke 3’e uygun olmayan kazanımların tespit

edilmesi.

• Kazanımlar uzun dönemli öğrenmelere mi

yoksa kısa dönemli öğrenmelere mi yönelik?

• Aşamalılığa dikkat edilmiş mi? (kazanımların

öğrenme düzeylerine göre yapılandırılıp

yapılandırılmadığı)

mcaliskan@konya.edu.tr facebook.com/caliskan33 twitter.com/caliskan_33 caliskanmuhittin.com