საქართველოს გარემოსა და ბუნებრივი რესურსების დაცვის სამინისტრო

2013-2014 წლების ანგარიში

“გარემოს დაცვა და ბუნებრივი რესურსების რაციონალური გამოყენება საქართველოს

მთავრობის საქმიანობის ერთ-ერთი პრიორიტეტული მიმართულებაა”

სამთავრობო პროგრამა „ძლიერი, დემოკრატიული საქართველოსთვის“

სამინისტროს ფუნქცია

გარემოს მდგრადი მართვა და მწვანე ეკონომიკის პრინციპების დანერგვა

გარემოს დაცვის სფეროში სახელმწიფო პოლიტიკის წარმართვა

ქვეყნის ეკონომიკური განვითარების ხელშე-წყობა ბუნებრივი რესურსების მდგრადი

მართვის პირობებში

გარემოსთან დაკავშირებულ საქმიანობაში საზოგადოების ჩართულობის უზრუნველყოფა

ინსტიტუციური ცვლილებები

2013 წლის მაისში სამინისტრო ჩამოყალიბდა მოქმედი სტრუქტურით

შეიქმნა

სატყეო პოლიტიკის სამსახური

მიწის რესურსების მართვისა და წიაღის სამსახური

ბუნებრივი და ანთროპოგენური საფრთხეების მართვის სამსახური

სსიპ გარემოსდაცვითი ინფორმაციისა და განათლების ცენტრი

აღდგა

სსიპ ეროვნული სატყეო სააგენტო

სსიპ სატყეო საბაზისო სანერგე მეურნეობა

სახელმწიფო საქვეუწყებო დაწესებულება გარემოსდაცვითი ზედამხედველობის

დეპარტამენტი

ლიცენზირების დეპარტამენტი

გადმოვიდა

ბირთვული და რადიაციული უსაფრთხოების დეპარტამენტი

საკვანძო საოპერაციო მიმართულებები

ბიომრავალფეროვ-ნების დაცვა

ტყის მართვა

წყლის რესურსების მართვა

მიწისა და წიაღისეული რესურსების მართვა

გარემოსდაცვითი პოლიტიკის ფორმირება

კლიმატის ცვლილებაზე რეაგირება

ბუნებრივი და ანთროპოგენული საფრთხეების მართვა

გარემოსდაცვითი განათლება

ატმოსფერული ჰაერის დაცვა

გარემოზე ზემოქმედების შეფასება და რეგულირება

გარემოსდაცვითი ზედამხედველობა

ბუნებრივი რესურსების ლიცენზირება

ნარჩენების და ქიმიური ნივთიერებების მართვა

დაცული ტერიტორიების მართა

მარეგულირებელი ბაზა

საერთაშორისო ხელშეკრულება -34

ორმხრივი ხელშეკრულება - 20

ნორმატიული აქტი -79

ევროინტეგრაცია

2013-ENP გარემოსდაცვითი ვალდებულებები

2014-AA/DCFTA გარემოსდაცვითი სამოქმედო გეგმა

2015-AA/DCFTA განხორციელების საგზაო რუკა

სატყეო სექტორი

სახელმწიფო ტყის ფონდი შეადგენს 2 597 467 ჰექტარს

არსებითად შეიცვალა ტყის მართვის კონცეფცია

გაიმიჯნა: სატყეო პოლიტიკის შემუშავება -ტყის მართვის განხორციელება

დაიწყო: ეროვნული სატყეო პროგრამა

ტყის მდგრადი მართვის პრინციპების დანერგვა

მრავალმიზნობრივი ტყითსარგებლობა - ეკოლოგიური,სოციალური და ეკონომიკური

დანიშნულება

ტყის ეკოსისტემების აღდგენა

ტურიზმი და რეკრეაცია

სატყეო მიწების სასოფლო-სამეურნეო მიზნით სარგებლობა

მერქნული და არამერქნული რესურსების მართვა

არსებითად შეიცვალა ტყის მართვის კონცეფცია

ტყის მოვლა -აღდგენა -კონსერ-ვაცია

• აღდგა 2008 წლის ომის დროს ნახანძრალი ტერიტორია ბორჯომის ხეობაში

(76 ჰა, დაირგო 168 000 ნერგი)

• აღდგა 60 ჰა ქარსაფარი ზოლი დედოფლისწყაროში

• შემუშავდა კოლხური ბზის გადარჩენის პროგრამა

• განხორციელდა ტყის მავნებლებთან ბრძოლის ღონისძიებები

• დაიწყო ხანძარსაწინააღმდეგო პრევენციული ღონისძიებები

სატყეო-სამეურნეო გზები

• მოეწყო ახალი 20,9 კმ გზა

• რეაბილიტაცია ჩაუტარდა 28,34 კმ

ხე-ტყის დამზადება

• სატყეო სააგენტომ დაიწყო ხე-ტყის დამზადება (3000 მ3)

• საპილოტე პროექტი რაჭაში

ტყის ინვეტარიზაცია

• ბორჯომი-ბაკურიანი (45 000 ჰა)

• ხარაგაული (48 000 ჰა)

6 ახალი დროებითი სანერგე მეურნეობა

• მცხეთა-მთიანეთი, კახეთი, სამცხე-ჯავახეთი, იმერეთი, გურია (2 წითელი ნუსხის

სახეობებისთვის)

• 2 წლის შემდეგ სანერგეებიდან მიიღება 500 000 ნერგი

• სართიჭალის სანერგე - 350 548 ნერგი გადასცა მუნუციპალიტეტებს

• დადგინდა ტყითსარგებლობის სტანდარტები

• დაინერგა მოსახლეობის შეშით მომარაგების ეფექტური სისტემა

• მაღალმთიან რეგიონებში მოსახლეობის შეშით უზრუნველყოფის ოდენობა გაიზარდა

7მ3-დან 15 მ3-მდე

• 1 947 მ3 შეშა გადაეცა სოციალურად დაუცველ მოსახლეობას

• გაუმჯობესდა სამასალე მერქნის გაცემის პროცედურა

ბიომრავალფეროვნება

მომზადდა და დამტკიცდა:

01 ბიომარავალფეროვნების სტრატეგია და სამოქმედო გეგმა 2014-2020

ეფუძნება ბიომრავალფეროვნების კარგვის შემცირებისა და დაცვისაკენ მიმართულ ახლებურ

და პროგრესულ ხედვას იმ მიზნით, რომ 2020 წლისთვის უზრუნველყოფილი იყოს

ეკოსისტემების მდგრადობა და მოსახლეობისთვის სასიცოცხლო მნიშვნელობის სერვისების

უწყვეტი მოწოდება.

02 ჩამოყალიბებულია ბიომრავალფეროვნების მონიტორინგის სისტემა

მონიტორინგს და აღრიცხვებს დაექვემდებარა შემდეგი სახეობები: ჯიხვი (დასავლეთ

კავკასიური და აღმოსავლეთ კავკასიური), არჩვი, ირემი, ნიამორი, კავკასიური როჭო,

კალმახი და სხვა.

03 საქართველოს კანონი “ცოცხალი გენმოდიფიცირებული ორგანიზმების შესახებ”

კანონი ითვალისწინებს:

• გარემოში ინტროდუქციის აკრძალვას

• ჩაკეტილ სისტემებში გამოყენების მოწესრიგებას

• ტრანსასაზღვრო გადაზიდვების რეგულირებას

საქართველოს დაცული ტერიტორიები

ქვეყნის ტერიტორიის 8.6 %

ტყე - 75 %

14 სახელმწიფო ნაკრძალი

11 ეროვნული პარკი

19 აღკვეთილი

2 დაცული ლანდშაფტი

დაცული ტერიტორიები

რეინტროდუქციის მიზნით შემოყვანილ იქნა 20 ჯეირანი ვაშლოვანში

დაიწყო წითელი ნუსხის სახეობიების დაცვა და მონიტორინგი (45 ფოტოხაფანგი)

დაცული ტერიტორიები

ინფრასტრუქტურული პროექტები

ჯავახეთის დაცული ტერიტორიის ინფრასტრუქტურა

ოკაცეს კანიონის ინფრასტრუქტურა

• 5 დაცული ტერიტორიის ინფრასტრუქტურის შექმნა/რეაბილიტაცია

(ლაგოდეხი, თუშეთი, ვაშლოვანი, ბორჯომ-ხარაგაული, მტირალა)

დაცული ტერიტორიები ქსელის გაფართოვება და საზღვრების დაზუსტება

• შეიქმნა 16 ბუნების ძეგლის (1 462 ჰა)

• დაარსდა ფშავ-ხევსურეთის დაცული ტერიტორიები (79 904 ჰა)

• დაცული ტერიტორიების საერთო ფართობი გაიზარდა 1,2%-ით

დაცული ტერიტორიების დემარკაცია

• დასრულდა ქობულეთისა და კოლხეთის დაცული ტერიტორიების

დემარკაცია (216,4 კმ)

• მიმდინარეობს 8 დაცული ტერიტორიის საზღვრების დემარკაცია (1 607 კმ)

ახალი ტურისტული პროდუქტები (UNWTO)

5 დაცული ტერიტორია -ლაგოდეხი, ვაშლოვანი, მტირალა, კოლხეთი, თბილისი

9 ტურისტული პროდუქტი -3 ტურისტული ბილიკი, 2 გეოლოგიური ბილიკი, Zip line და

კანიონინგი, ნიჩბოსნობა, ველო ბილიკი

შემოსავლებისა და ვიზიტორთა სტატისტიკა

ვიზიტორთა სტატისტიკა ზრდა 2012 წლის ანალოგიურ პერიოდთან შედარებით 47%

2012 წელი-290 313

2013 წელი-321 137

2014 წელი- 427 468

შემოსავლების სტატისტიკა (GEL) ზრდა 2012 წლის ანალოგიურ პერიოდთან შედარებით

82%

2012 წელი- 688 228

2013 წელი- 1 008 038

2014 წელი-1 253 445

ჰიდრომეტეოროლოგიური სადგურები

2012 წლის მდგომარეობით

2013 წლის მდგომარეობით

2014 წლის მდგომარეობით

ატმოსფერული ჰაერი

ეტაპობრივად ინერგება ჰაერის ხარისხის მონიტორინგის სისტემები

თბილისსა და ბათუმში დაინერგა ჰაერის ხარისხის მოდელირების სისტემები

ოზონდამშლელი ნივთიერებების მოხმარების შემცირების მიზნით დაინერგა

იმპორტ/ექსპორტის და კვოტირების სანებართვო სისტემა

განხორციელდა ოზონდამშლელი ნივთიერებების ნარჩენების შეგროვება, ქვეყნიდან გატანა

და გარემოსათვის უსაფრთხოდ განადგურება (ბელგიაში)

მცირე ბიზნესის მხარდაჭერის მიზნით მცირე საწარმოები გათავისუფლდა

გარემოსდაცვითი ტექნიკური რეგლამენტით რეგულირებისგან

შემუშავდა საწვავის ხარისხის ეტაპობრივი გაუმჯობესების გეგმა

მიწის რესურსების მართვა

სიღარიბის შემცირება

დეგრადირებული ნიადაგების აღდგენა/შემცირება

სასოფლო-სამეურნეო პროდუქციის ზრდა

ნიადაგის ნაყოფიერების გაუმჯობესება

გაუდაბნოებასთან ბრძოლის მოქმედებათა მეორე ეროვნული პროგრამა 2015-2022

აღდგა ნიადაგის დაბინძურების მონიტორინგი (15 წლის შემდეგ)

ნარჩენების მართვა

შემუშავდა “ნარჩენების მართვის კოდექსი” - წარდგენილია პარლამენტში განსახილველად

(II მოსმენით)

მდგრადი ორგანული დამბინძურებლების მართვა:

• მოხდა ინვენტარიზაცია საქართველოს მასშტაბით

• ჩატარდა იაღლუჯას პოლიგონის შეფასება/რემედიაცია

• იაღლუჯადან 230 ტონა მოდ-პესტიციდები გატანილ იქნა ბელგიასა და საფრანგეთში

გაუვნებლობის მიზნით

ინფექციური სამედიცინო ნარჩენების მართვა საქართველოში:

• შემოტანილია 2 ინსინერატორი

ანთროპოგენული საფრთხეების მართვა

დარიშხანშემცველი ნარჩენების მართვა:

ამბროლაური (ურავი)

ლენტეხი (ცანა)

რადიოაქტიური ნარჩენების მართვა:

• რისკის შემცირების ღონისძიებები

• სააკაძის სამარხი

• გაუმჯობესდა ნარჩენების დაცულობის ხარისხი

ბუნებრივი კატასტროფების რისკების მართვა

სტიქიის ექსტრემალური გააქტიურებისას საშიშროებების რისკი შეფასდა 463 დასახლებულ

პუნქტზე (2231 ოჯახი):

• გამოვლინდა 465 ოჯახის აუცილებელი გაყვანის საჭიროება

• 500-ზე მეტი ოჯახზე მუდმივი მონიტორინგი ხორციელდება

გეომონიტორინგული კვლევები ჩატარდა მაღალი რისკის 1317 დასახლებულ პუნქტში

• გაიცა რეკომენდაციები მოსალოდნელი საფრთხეების ასარიდებლად და

პრევენციული ღონისძიებების გასატარებლად:

• შსს საგანგებო სიტუაციების მართვის

დეპარტამენტისთვის

• რეგიონული განვითარებისა და

ინფრასტრუქტურის სამინისტროსთვის

• რეგიონების ხელმძღვანელობისთვის

ბუნებრივი კატასტროფების რისკების მართვა

ადრეული შეტყობინების სისტემების დამონტაჟება

დარიალის ხეობა, დევდორაკი:

• ჩატარდა გამომწვევი მიზეზების შესწავლა

• დაწესდა სპეციალისტების მორიგეობა წინასწარი გაფრთხილების მიზნით (21.08. –

08.09.2014)

• დამონტაჟდა 1 ავტომატური მეტეოროლოგიური სადგური

• გრძელდება მუშაობა სრულყოფილი ადრეული შეტყობინების სისტემის დასანერგად

მდ. რიონის აუზი: 3 მსხვილ მეწყრულ ზონაში დამონტაჟდა თანამედროვე გეოლოგიური

აპარატურა

მოსალოდნელი შედეგები:

• მოსახლეობის დროული გაფრთხილდება მოსალოდნელი სტიქიური მოვლენების

შესახებ

• ადამიანთა მსხვერპლის და ეკონომიკური ზარალის შემცირება

• უწყვეტ რეჟიმში მეწყრების დინამიკის შესახებ ინფორმაციის მოწოდება

კლიმატის ცვლილება

დაიწყო დაბალემისიიანი განვითარების სტრატეგიის შემუშავება

• 6 ეკონომიკური სექტორი (ენერგეტიკა, მშენებლობა, ტრანსპორტი, მრეწველობა,

სოფლის მეურმეობა, ნარჩენები, ტყე)

კლიმატის ცვლილებასთან ადაპტაციის და სათბური გაზების შემცირების სტრატეგიები:

• ზემო სვანეთი

• აჭარა

• კახეთი - კლიმატის ცვლილების გავლენა სოფლის მერურნეობაზე

ენერგოეფექტური შენობები საქართველოში (NAMA)

ბიომასის წარმოების ხელშეწყობა

გარემოსდაცვითი ზედამხედველობა

• გარემოს დაბინძურების პრევენცია, გამოვლენა, აღკვეთა

• ბრაკონიერობის ფაქტების პრევენცია, გამოვლენა, აღკვეთა

• გარემოსდაცვითი ნებართვების, ლიცენზიების, კანონმდებლობის შესრულება

• სამართალდარღვევებზე სწრაფი რეაგირება

• შემოწმებები შემუშავებული

• გეგმების მიხედვით

ცხელი ხაზი 153

24-საათიანი პატრულირება

გარემოსდაცვითი ზედამხედველობა - გამოვლენილი კანონდარღვავები

სულ, 2013-2014 წ.წ. გამოვლინდა გარემოსდაცვითი კანონმდებლობის დარღვევის 11945

ფაქტი:

• ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის – 11465 ფაქტი

• სისხლის სამართლის ნიშნების - 480 ფაქტი

ჯარიმები და ზიანი (ლარებში):

• ადმინისტრაციული ჯარიმა - 5 624 300 ლარი

• გარემოსათვის მიყენებული ზიანი 17 276 454 ლარი

მათ შორის:

• სისხლის სამართლის ფაქტებზე - 12 993 134 ლარი

• ადმინისტრაციულ ფაქტებზე 4 283 320 ლარი

ბუნებრივი რესურსებით სარგებლობის ლიცენზირება

ერთი ფანჯრის პრინციპი -ყველა სერვისი ერთ ცენტრში

ელექტრონული სისტემა -წარადგინე განაცხადი სახლიდან გაუსვლელად

მიიღე SMS შეტყობინება

2013-2014 წლებში გაიცა 728 სასარგებლო წიაღისეულის მოპოვების ლიცენზია

გარემოზე ზემოქმედების ნებართვები

2013-2014 წლებში ეკოლოგიურ ექსპერტიზას დაქვემდებარებული საქმიანობების

მიხედვით დეპარტამენტის მიერ გაიცა ეკოლოგიური ექსპერტიზის 123 დასკვნა

განხორციელდა დაგეგმილი პროექტებისა და ეკოლოგიური ექსპერტიზის

დასკვნის/გარემოზე ზემოქმედების ნებართვის მქონე ობიექტების საქმიანობის

განხორციელების ტერიტორიის დადგენა, შესაბამის რუკებზე დატანა და მონაცემთა

ბაზის შექმნა

დაიწყო გარემოზე ზემოქმედების ნებართვის ახალი კანონმდებლობის შემუშავება

ევროდირექტივების მიხედვით, რომელიც მოიცავს ასევე სტრატეგიულ

გარემოსდაცვით შეფასებას

გარემოსდაცვითი განათლება

ტრენინგები

• ტყის ინვენტარიზაციის სპეციალისტები

• დაცული ტერიტორიების რეინჯერები

• ტყის რეინჯერები

• გარემოსდაცვითი ზედამხედველობის ინსპექტორები

სამეცნიერო კვლევები

ეკო-კლუბები თბილისსა და რეგიონებში

გარემოსდაცვითი განათლება და ცნობიერება

პროექტები:

• მწვანე მომავალი - მუნიციპალიტეტებს გადაეცა 150 000 ნერგი

• მწვანე არდადეგები

• აღმოაჩინე, იმოგზაურე, შეინარჩუნე

• ნუ დატოვებ ნარჩენებს - იზრუნე გარემოზე

მწვანე ეკონომიკის ხელშეწყობა

მდგრადი განვითარება გარემოს კომპონენტის ფარგლებში

საერთაშორისო გარემოსდაცვით ფონდებთან ხელმისაწვდომობის ამაღლება

„მწვანე“ შესყიდვების სისტემა

პროფესიულ განათლებაში გარემოს კომპონენტის დანერგვა

სერტიფიცირება და მარკირება

მწვანე ეკონომიკის ხელშეწყობა

მდგრადი განვითარება გარემოს კომპონენტის ფარგლებში

ეკოსისტემებისა და ბიომრავალფეროვნების ეკონომიკა:

• ჰიდროენერგეტიკა

• სატყეო პოლიტიკა

• სოფლის მეურნეობა

• ტურიზმი

• სამთო მრეწველობა

საერთაშორისო ორგანიზაციებთან თანამშრომლობა

USAID, European bank, Sida, UNDP, IUCN, OSCE, UNEP, The world bank, ENVSEC, WWF, Giz,

IAEA, OECD, EU, KFW bankengruppe

სამინისტროს ხედვა

ასოცირების შეთანხმების მოთხოვნების შესაბამისად ევროპული გარემოსდაცვითი

სტანდარტების დანერგვა:

• სანებართვო სისტემის გაუმჯობესება

• ნარჩენების მართვის ახალი სისტემის დანერგვა

• ჰაერისა და წყლის ხარისხის კონტროლის მექანიზმების დახვეწა

• ბიომრავალფეროვნების, მათ შორის გადაშენების პირას მყოფი სახეობების, დაცვის

მექანიზმების დახვეწა

• ტყის რესურსების მართვის, აღრიცხვისა და რაციონალურად გამოყენების ევროპაში

არსებულ მოდელებზე გადასვლა

• ხე-ტყის უკანონოდ ჭრასა და ხე-ტყით უკანონო ვაჭრობაზე კონტროლის გამკაცრება

• წყალმოვარდნების რისკების შემცირება

სამინისტროს ხედვა

• მდგრადი განვითარების მიზნების (SDGs) ინტეგრირების ხელშეწყობა

• გარემოს მონიტორინგის სისტემის ეტაპობრივი გაფართოება და მოდერნიზება

• გარემოსდაცვითი საინფორმაციო სისტემის ჩამოყალიბება

• მწვანე ბიზნესის ხელშეწყობა

• დიალოგის გააქტიურება საზოგადოებასთან

გარემოსდაცვითი ინდიკატორები ხელმისაწვდომი იქნება 2015 წლიდან