ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑ & TO ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ΤΑ ΣOΥΠΕΡ ΤΑΝΚΕΡ «ΑΧΡΗΣΤΕΥOΥΝ» ΤOΥΣ ΑΓΩΓOΥΣ ΑΕΡΙOΥΣΤΑ ΣΚΑΡΙΑ BIG DEAL ΣΤΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ;ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΚΕΡΔΙΖOΥΜΕ ΑΠO ΤΗ «ΒOΥΤΙΑ» ΤOΥ ΠΕΤΡΕΛΑΙOΥ

ΤΑ «ΑΓΚΑΘΙΑ» ΣΤΙΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΕΣ ΕΞΑΓΓΕΛΙΕΣOΙ ΤΕΡΑΣΤΙΕΣ ΔΥΝΑΤOΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΝΑ ΕΥΡΩΠΗΣΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΚΥΠΡOΥ-ΑΙΓΥΠΤOΥ ΣΤO ΦΥΣΙΚO ΑΕΡΙO

Η ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΓΙΑ ΤOΥΣ ΑΓΩΓOΥΣ

Τεύχος 66 Μάρτιος 2015

Τιμή: 3 ευρώ

ener

gyw

orld

66

- Μ

ΑΡΤΙ

ΟΣ 2

015

ΜΗΝΙΑΙO ΠΕΡΙOΔΙΚO ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑ  KΩΔΙΚOΣ: 018262

ΕΤOΣ 9o, ΤΕΥΧOΣ 66 Μάρτιος 2015

Ιδιοκτησία: TRIM A.E.

Εκδότης Απόστολος Κόμνος

Μarketing - Επικοινωνία Αλεξάνδρα Κόμνου Χρυσούλα Δρακοπούλου Σοφία Ανδριτσοπούλου

Art direction A.L.L. designers info@alldesigners.eu

Συνεργάτες Κώστας Βουτσαδάκης Γιώργος Παυλόπουλος Πηνελόπη Μητρούλια Γιάννης Πισπιρίγκος

Τιμή τεύχους 3 ευρώ

Ταχυδρομικές επιταγές και εμβάσματα προς: ΤRIM A.E.

energyworld TRIM A.E.  Έντυπες & ηλεκτρονικές εκδόσεις Έδρα: Λεωφ. Αθηνών 286 124 62 Χαϊδάρι Τηλ.: 210-5810581

Τμήμα Εκδόσεων: Γριβογιώργου 5 115 28 Ιλίσια - Χίλτον Τηλ.: 210-7240510 Φαξ: 210-7249473

www.energyworld.grwww.trimpublications.comenergyworld@trimpublications.com

Η άποψη των συντακτών δεν είναι απαραίτητα και άποψη της διεύθυνσης του περιοδικού

ΜΕΛOΣ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣΔΗΜOΣΙOΓΡΑΦΩΝ ΙΔΙOΚΤΗΤΩΝΠΕΡΙOΔΙΚOΥ ΤΥΠOΥ

The Best Source for Energy News

www.energyworld.gr

The Best Source for Energy NewsThe Best Source for Energy News

EnergyWorldGR

@energyworldgr

➤

2

Περιεχόμενα

ΣΗΜ

ΕΙΩ

ΜΑ

ΤOΥ

ΕΚΔ

OΤΗ

ΔΙΕ

ΘΝΗ

KAI

ΕΛΛ

ΗΝ

ΙΚΑ

ΝΕΑ

Η Ε

ΝΕΡ

ΓΕΙΑ

ΚΗ Σ

ΤΡΑΤ

ΗΓΙ

ΚΗ Γ

IΑ Τ

OΥΣ

ΑΓΩ

ΓOΥΣ

ΤO F

ORU

M Π

OΥ Κ

ΑΤΑΓ

ΡΑΦ

ΕΙ Τ

ΙΣ Ε

ΝΕΡ

ΓΕΙΑ

ΚΕΣ

ΕΞΕΛ

ΙΞΕΙ

Σ

ΤΑ «

ΑΓΚΑ

ΘΙΑ»

ΣΤΙ

Σ ΕΝ

ΕΡΓΕ

ΙΑΚΕ

Σ ΕΞ

ΑΓΓΕ

ΛΙΕΣ

ΜΕΛ

ΕΤΗ

ΑΝ

ΑΠΤΥ

ΞΗΣ

ΣΥΣΤ

ΗΜ

ΑΤOΣ

ΦΥΣ

ΙΚOΥ

ΑΕΡ

ΙOΥ

2015

-202

4

OΙ Τ

ΕΡΑΣ

ΤΙΕΣ

ΔΥΝ

ΑΤOΤ

ΗΤΕ

Σ ΤΗ

Σ Ν

Α ΕΥ

ΡΩΠ

ΗΣ

ΣΥΝ

ΕΡΓΑ

ΣΙΑ

ΚΥΠ

ΡOΥ-

ΑΙΓΥ

ΠΤO

Υ ΣΤ

O Φ

ΥΣΙΚ

O ΑΕ

ΡΙO

TAP:

ΠΩ

Σ ΘΑ

ΑΠ

OΖΗ

ΜΙΩ

ΘOΥΝ

OΙ Ι

ΔΙO

ΚΤΗ

ΤΕΣ

ΓΗΣ

ΤΑ Σ

OΥΠ

ΕΡ Τ

ΑΝΚΕ

Ρ «Α

ΧΡΗ

ΣΤΕΥ

OΥΝ

» ΤO

ΥΣ Α

ΓΩΓO

ΥΣ Α

ΕΡΙO

Υ

CNG:

ΠOΣ

O «Τ

ΡΕΧΕ

Ι» Κ

ΑΙ Π

OΣO

ΚOΣΤ

ΙΖΕΙ

;

01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11

3

ΣΤΑ

ΣΚΑΡ

ΙΑ B

IG D

EAL

ΣΤΑ

ΠΕΤ

ΡΕΛΑ

ΙΑ;

ΑΓΝ

ΩΣΤ

ΑΙ Α

Ι ΒOΥ

ΛΑΙ Τ

ΗΣ

ΚΥΒΕ

ΡΝΗ

ΣΗΣ

ΓΙΑ

ΤΙΣ

ΕΡΕΥ

ΝΕΣ

ΓΙΑΤ

Ι ΔΕΝ

ΚΕΡ

ΔΙΖ

OΥΜ

Ε ΑΠ

O ΤΗ

«ΒO

ΥΤΙΑ

» ΤO

Υ Π

ΕΤΡΕ

ΛΑΙO

Υ

ΠΡO

Σ Μ

ΕΙΩ

ΣΗ Τ

ΙΜOΛ

OΓΙΩ

Ν Σ

ΤO Η

ΛΕΚΤ

ΡΙΚO

ΡΕΥ

ΜΑ

ΥΠOΔ

OΜΕΣ

ΓΙΑ

ΤO

ΜΕΛ

ΛOΝ

ΤΗ

Σ ΕΛ

ΛΑΔ

ΑΣ

ΓΥΡΙ

ΖOΝ

ΤΑΣ

ΤOΝ

ΚOΣ

ΜO

ΜΕ

ΗΛΙ

ΑΚΗ

ΕΝ

ΕΡΓΕ

ΙΑ

ΕΙΚO

ΝΑ

ΚΑΤΑ

ΡΡΕΥ

ΣΗΣ

ΣΤΑ

ΦΩ

ΤOΒO

ΛΤΑΪ

ΚΑ

ΑΝΕΚ

ΑΜΨ

ΑΝ Τ

Α ΑΙ

OΛΙΚ

Α ΤO

201

4

Η «

ΝΕΑ

ΤOΥ

ΡΚΙΑ

» OΔ

ΗΓΕ

ΙΤΑΙ

ΣΤΗ

Ν Α

ΠOΜ

OΝΩ

ΣΗ;

ΕΠΕΛ

ΑΣΗ

ΗΛΕ

ΚΤΡΙ

ΚΩΝ

ΑΥΤ

OΚΙΝ

ΗΤΩ

Ν

ΚΑΤΑ

ΛOΓO

Σ ΕΝ

ΕΡΓΕ

ΙΑΚΩ

Ν Ε

ΤΑΙΡ

ΕΙΩ

Ν

12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22

4

Σημείωμα του εκδότηEditorial

Προσοχή, ψυχραιμία και ευελιξία απαιτείται να επιδείξει η ελληνική κυβέρνηση, και ιδίως το υπουργείο Παραγωγικής Ανασυγκρότησης, Ενέργειας και Περιβάλλοντος, όσον αφορά το κεφάλαιο της κατασκευής και ανάπτυξης των αγωγών μεταφοράς φυσικού αέριου που σχεδιάζεται να περάσουν από τα εδάφη της Ελλάδας, αλλά και για ένα άλλο φλέγον ζήτημα, αυτό των ερευνών για υδρογονάνθρακες.

Με το καλημέρα, η ηγεσία του ΥΠΑΠΕΝ ξεκίνησε τις διαπραγματεύσεις υποστηρίζοντας ανοιχτά τον αγωγό TAP και τον IGB, αλλά και αφήνοντας ανοιχτό πεδίο συζήτησης για τον ρωσικής έμπνευσης αγωγό Turkish Stream. Κινητήριος μοχλός της ενεργειακής διπλωματίας που θα ακολουθήσει η ελληνική πλευρά είναι «η υποστήριξη εκείνων των έργων που προωθούν πρώτα και πάνω απ’ όλα το εθνικό συμφέρον της χώρας».

Όσον αφορά τους υδρογονάνθρακες, πέραν του διαγωνισμού για τις τρεις χερσαίες περιοχές της Δυτικής Ελλάδας που ολοκληρώθηκε κανονικά στις 6 Φεβρουαρίου, με την υποβολή

προτάσεων από τα Ελληνικά Πετρέλαια (ΕΛΠΕ) και την Energean Oil, ο κ. Λαφαζάνης έχει προαναγγείλει τη σύσταση δημόσιας εταιρείας για τις έρευνες υδρογονανθράκων.

Πάντως η νέα κυβέρνηση φαίνεται ότι θα επιδιώξει τη δημιουργία ενός Ταμείου Εθνικού Πλούτου και Κοινωνικής Ασφάλισης με μοντέλο το νορβηγικό κρατικό συνταξιοδοτικό ταμείο, Government Pension Fund Global, το οποίο διαχειρίζεται κεφάλαια άνω των 767 δισ. ευρώ και θεωρείται το μεγαλύτερο του είδους του στον πλανήτη.

Αν και οι ετήσιες αποδόσεις του, από το 1998 έως και τον Σεπτέμβριο του 2014, ανέρχονται κατά μέσο όρο σε 5,7%, βάσει του θεσμικού πλαισίου λειτουργίας του, στόχος δεν είναι οι γρήγορες αποδόσεις αλλά η διασφάλιση της ασφάλειας των Νορβηγών του μέλλοντος. Για τον επιμερισμό του κινδύνου και την αποφυγή χαρακτηρισμού του ως απειλητικού επενδυτή, το ταμείο αγοράζει σχετικά μικρά πακέτα μετοχών σε πολλές εταιρείες που καλύπτουν μεγάλο φάσμα αγορών.

ΣΤΑ ΒΑΘΙΑΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑΣ

4

01

6

Eλληνικά και διεθνή νέα

02Σπουδές με υποτροφίααπό τα ΕΛΠΕΔύο υποτροφίες αφορούν σπουδές σε προγράμματα εξειδίκευσης (masters) και μία υποτροφία αφορά σπουδές στο πρόγραμμα The ALBA MBA (fulltime). Οι υποτροφίες απευθύνονται σε νέους και νέες έως και 35 ετών, οι οποίοι είτε συμμετείχαν στο Young Achievers Series είτε είναι μόνιμοι κάτοικοι του Θριασίου (Ελευσίνα, Μάνδρα, Μαγούλα, Ασπρόπυργος, Μέγαρα, Ν. Πέραμος). Καταληκτική ημερομηνία υποβολής αιτήσεων: Πέμπτη, 30 Απριλίου 2015. Η υποβολή των αιτήσεων μπορεί να γίνει ηλεκτρονικά στο https://applications.alba.edu.gr/ με την ένδειξη στο πεδίο Scholarship-Financial Aid: «Όμιλος Ελληνικά Πετρέλαια». Επιπλέον δικαιολογητικά: Αίτηση κοινωνικών-οικονομικών κριτηρίων, καθώς πέραν των ακαδημαϊκών κριτηρίων θα ληφθούν σοβαρά υπόψη και κοινωνικά κριτήρια. Η αίτηση μπορεί να αναζητηθεί στην ιστοσελίδα του ALBA. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις υποτροφίες και τα μεταπτυχιακά προγράμματα του ALBA μπορείτε να παρακολουθήσετε την παρουσίαση με θέμα: «Αναζητώντας τον μίτο της Αριάδνης στον λαβύρινθο της επιχειρηματικότητας», το Σάββατο, 21 Μαρτίου και ώρα 11.00 π.μ. στο «Hotel Elefsina» (Δήμητρος 55 & Ρήγα Φεραίου, Ελευσίνα).

Διαφορετικήπροσέγγιση στηνενεργειακή απόδοσηΟ επικεφαλής του Renovate Europe Campaign, Άντριαν Τζόις, έστειλε μια επιστολή στον πρόεδρο και τον αντιπρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κ. Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ υποστηρίζοντας ότι η ενεργειακή αποδοτικότητα αποτελεί τη μεγαλύτερη πηγή εγχώριας, οικονομικής και καθαρής ενέργειας, ενώ ο τομέας με τις μεγαλύτερες δυνατότητες απόδοσής της είναι ο κτηριακός, διά μέσω της ριζικής ανακαίνισης και την ενεργειακής αναβάθμισης του ευρωπαϊκού κτηριακού αποθέματος. Ο κ. Γιούνκερ στην απαντητική επιστολή του, αφού χαρακτήρισε την ενέργεια που δεν καταναλώνεται ως «την φθηνότερη, ασφαλέστερη και πιο σίγουρη ενέργεια», αναγνώρισε την ευκαιρία που υπάρχει με την Ευρωπαϊκή Ενεργειακή Ένωση για μια διαφορετική προσέγγιση και ανάληψη δράσης στο θέμα της ενεργειακής απόδοσης ειδικά στις μεταφορές και τον κατασκευαστικό τομέα. Μάλιστα, ζήτησε από τον αντιπρόεδρο και αρμόδιο για την Ενεργειακή Ένωση κ. Μάρος Σέφκοβιτς να συναντήσει τους συνεργάτες του Renovate Europe Campaign ώστε να συζητηθούν οι ιδέες που υπάρχουν στο συγκεκριμένο θέμα.

Το Εργαστήριο Ήπιων Μορφών Ενέργειας και Προστασίας Περιβάλλοντος (ΗΜΕ/ ΠΡΟΠΕ) του τμήματος Μηχανολόγων Μηχανικών ΤΕ του ΑΕΙ Πειραιά ΤΤ, ανέλαβε την πρωτοβουλία, στο πλαίσιο των καινοτομικών δραστηριοτήτων του στην Ελλάδα, να αναπτύξει και να κατασκευάσει τον πρώτο αυτόνομο ηλιακό σταθμό φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων στη χώρα, με δυνατότητα καταγραφής όλων των ενεργειακών δεδομένων, υποστηρίζοντας την ελληνική προσπάθεια για εξέλιξη και ενίσχυση των υποδομών στον χώρο της ηλεκτροκίνησης.Στο πλαίσιο αυτό, το Εργαστήριο ΗΜΕ/ΠΡΟΠΕ διοργανώνει ημερίδα με θέμα «Ηλεκτροκίνηση στην Ελλάδα με καθαρά οχήματα: Προοπτικές», που θα πραγματοποιηθεί την Πέμπτη 5 Μαρτίου 2015 στο Συνεδριακό Κέντρο του ΑΕΙ Πειραιά ΤΤ. Στόχοι της ανοιχτής αυτής εκδήλωσης είναι αφενός να αναδειχθούν οι προοπτικές της ηλεκτροκίνησης στην Ελλάδα και αφετέρου να έρθουν σε επαφή και επικοινωνία καθώς και να ανταλλάξουν απόψεις όσοι ενδιαφέρονται για το θέμα.

Παν/μιο Πειραιά:Ημερίδα γιατην ηλεκτροκίνηση

77

Για άλλη μια χρονιά η Ελλάδα θα φιλοξενήσει το διήμερο συνέδριο Athens Energy Forum στο ξενοδοχείο «Μεγάλη Βρετανία», στις 11-12 Μαρτίου, υπό την επίβλεψη της διοργανώτριας εταιρείας Συμεών Γ. Τσομώκος, με χορηγό επικοινωνίας το energyworld (έντυπο & ηλεκτρονικό μέσο ενημέρωσης).Σε συνέχεια των πολύ πετυχημένων διοργανώσεων του Athens Energy Forum τα έτη 2013 και 2014, το φετινό διήμερο συνέδριο θα επικεντρωθεί στο τρέχον επιχειρηματικό και πολιτικό περιβάλλον που διαμορφώνεται, καθώς επίσης και στις επενδυτικές ευκαιρίες που έχουν προκύψει στην Ελλάδα αλλά και στην ευρύτερη περιοχή της ΝΑ Ευρώπης σχετικά με τον ενεργειακό τομέα.Δεκάδες προσωπικότητες από τον ελληνικό και ευρωπαϊκό πολιτικό και επιχειρηματικό χώρο θα δώσουν το «παρών», καταθέτοντας εμπεριστατωμένες απόψεις για φλέγοντα ζητήματα όπως: Είναι η ενέργεια παράγοντας σταθεροποίησης και ανάπτυξης της ΝΑ Ευρώπης και της Ελλάδας; Ποιες οι ανάγκες και οι προτεραιότητες για τη χρηματοδότηση των ενεργειακών υποδομών-επενδύσεων; Τι περιθώρια ανάπτυξης υπάρχουν για τον τομέα του πετρελαίου και του φυσικού αέριου στην Ανατολική Μεσόγειο; Σε ποιο στάδιο βρίσκονται τα σχέδια για την κατασκευή του αγωγού μεταφοράς αερίου TAP; Πώς μπορούν να συμβάλουν οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στην ισχυροποίηση της εθνικής οικονομίας;Για περισσότερες πληροφορίες www.athensenergyforum.com.

Η Schneider Electricστις 100 πιο βιώσιμες εταιρείεςΗ Schneider Electric ανακοίνωσε την κατάταξή της στην 9η θέση ανάμεσα στις 100 πιο βιώσιμες επιχειρήσεις παγκοσμίως - 2015 Global 100 Most Sustainable Corporations in the World (Global 100 Index). Οι εταιρείες που κατατάσσονται στον Παγκόσμιο Δείκτη των 100 είναι αυτές με κορυφαία απόδοση αειφορίας στους βιομηχανικούς τομείς και επιλέγονται ανάμεσα από αρχικά 4.609 εισηγμένες εταιρείες με κεφαλαιοποίηση μεγαλύτερη από 2 δισεκατομμύρια δολάρια. Ο Παγκόσμιος Δείκτης 100 (Global 100) καθορίζεται με τη χρήση δώδεκα ποσοτικών δεικτών αειφορίας, συμπεριλαμβανομένου του ποσού των εσόδων που παράγουν οι εταιρείες ανά μονάδα ενέργειας που καταναλώνεται και το ποσοστό της απώλειας χρόνου & ατυχημάτων.Η Schneider Electric χρησιμοποιεί το Βαρόμετρο Πλανήτη & Κοινωνίας εδώ και 10 έτη με σκοπό τη μέτρηση των επιδόσεων της βιωσιμότητας της εταιρείας. Με κάθε νέο εταιρικό πρόγραμμα, ο όμιλος ορίζει και νέους φιλόδοξους στόχους για το Βαρόμετρο. Για την αποτύπωση της προόδου της εταιρείας, το Βαρόμετρο χρησιμοποιεί μια κλίμακα βαθμολόγησης στα 10. Το βαρόμετρο έχει ήδη υπερβεί τον τριετή στόχο του με βαθμολογία 8 στα 10, ενώ πέτυχε 9,2 μέσα στο τρίτο τρίμηνο του 2014. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το Planet & Society Barometer, επισκεφτείτε την ιστοσελίδα: www.schneider-electric.com/barometer.Tην πλήρη κατάταξη των βαθμολογίων του Global 100 θα βρείτε στο: www.corporateknights.com/reports/global-100.

Οι πελάτες των τραπεζών έχουν τη δυνατότητα να ζεσταθούν πιο οικονομικά κάνοντας χρήση της πιστωτικής τους κάρτας. Η Alpha Bank δίνει τη δυνατότητα εξόφλησης του ποσού σε ώς και 9 άτοκες δόσεις σε επιλεγμένα πρατήρια BP με χρήση των πιστωτικών της καρτών. Η Eurobank συνεργάζεται με επιλεγμένα πρατήρια ΕΚΟ και προσφέρει στους πελάτες της τη δυνατότητα να πληρώσουν σε ώς και 9 άτοκες δόσεις. Η Τράπεζα Πειραιώς δίνει τη δυνατότητα πληρωμής σε ώς και 6 άτοκες μηνιαίες δόσεις των εξόδων για θέρμανση, ανεξάρτητα από τον προμηθευτή. Η δυνατότητα μετατροπής των συναλλαγών σε δόσεις παρέχεται για την αγορά πετρελαίου θέρμανσης, φυσικού αερίου και βιοκαυσίμων. Η Εθνική Τράπεζα σε συνεργασία με επιλεγμένα πρατήρια ΕΚΟ και Shell προσφέρει τη δυνατότητα αποπληρωμής σε ώς και 4 δόσεις για ποσά άνω των 300 ευρώ.

Ζεσταθείτε φθηνότεραχάρη στηνπιστωτική κάρτα

Και το 2015επιλέγουμεAthens Energy Forum

8

03Η ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΓΙΑ ΤOΥΣ ΑΓΩΓOΥΣΣτα… βαθιά της ενεργειακής διπλωματίας μπήκε με το καλημέρα η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, καθώς οι κινήσεις υποστήριξης της Ρωσίας σε διπλωματικό επίπεδο και οι δηλώσεις περί ενεργειακής πολιτικής «τεσσάρων οριζόντων, πολυδιάστατης και πολυεπίπεδης» δημιούργησαν ατμόσφαιρα στενής επαναπροσέγγισης με τη Ρωσία σε ενεργειακό επίπεδο.

Αγωγοί αερίουΤου Κώστα Βουτσαδάκη

Στην ίδια κατεύθυνση λειτούργησε και η συζήτηση περί πιθανού δανεισμού της Ελλάδας από τη Ρωσία, που έπεσε στο τραπέζι στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων με τους εταίρους και αφέθηκε ανοιχτό από τη Μόσχα παρά τις οικονομικές δυσκολίες που και η ίδια αντιμετωπίζει λόγω του εμπάργκο και της πτώσης των τιμών του πετρελαίου.

Ωστόσο τα δεδομένα από τη νέα διεθνή ενεργειακή πολιτική είναι η υποστήριξη της κυβέρνησης στους αγωγούς ΤΑΡ (με ανταλλάγματα) και IGB, ενώ ανοιχτό παραμένει το πεδίο συζήτησης για τον νέο ρωσικής έμπνευσης αγωγό Turkish Stream, ο οποίος μάλιστα τέθηκε -σύμφωνα με την επίσημη ανακοίνωση του Κρεμλίνου- από τον πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν στον νέο πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα κατά το συγχαρητήριο τηλεφώνημα του πρώτου στον δεύτερο.

«Ναι» στον TAP…Σε ό,τι αφορά τον ΤΑΡ, ο υπουργός Παραγωγικής Ανασυγκρότησης, Περιβάλλοντος και Ενέργειας Παναγιώτης Λαφαζάνης ξεκαθάρισε ότι

η κυβέρνηση στηρίζει τον αγωγό και τη διέλευσή του από την Ελλάδα, καθώς και ότι είναι έτοιμη να εργαστεί για την όσο το δυνατόν ταχύτερη υλοποίησή του. Η τοποθέτηση υπέρ του αγωγού έγινε τόσο σε συνάντηση με τον πρέσβη του Αζερμπαϊτζάν στην Αθήνα, Ραχμάν Μουσταφάγιεφ (ήταν από τους πρώτους που ζήτησε και είδε τον νέο υπουργό), όσο και κατά την επίσκεψη του υπουργού στο Αζερμπαϊτζάν στις 12 Φεβρουαρίου, όπου συμμετείχε στις εργασίες του Πρώτου Συμβουλευτικού Συμβουλίου για τον Νότιο Διάδρομο Φυσικού Αερίου. «Εμείς, όπως ξέρετε, είχαμε εκφράσει επιφυλάξεις σε σχέση με τους όρους της συμφωνίας για τη διέλευση του αγωγού φυσικού αερίου TAP από τη χώρα μας, όσον αφορά τα ελληνικά συμφέροντα», τόνισε ο υπουργός, πρόσθεσε ωστόσο ότι «πάντα τονίζαμε ότι θέλουμε να περάσει ο αγωγός από τη χώρα μας. Στηρίζουμε, λοιπόν, τον TAP και τη διέλευσή του από την Ελλάδα. Θεωρούμε ότι αυτό συμφέρει τη χώρα μας, συμφέρει την περιοχή μας και υποβοηθά πάρα πολύ την ενεργειακή ασφάλεια και επάρκεια στον ευρύτερο ευρωπαϊκό χώρο. Επισημαίνω, ωστόσο,

9

ότι η νέα κυβέρνηση θα επιδιώξει με κάθε πρόσφορο μέσο να βελτιώσει τα οφέλη του συγκεκριμένου αγωγού, όσον αφορά τη χώρα μας».

…με ανταλλάγματαΗ συζήτηση για τα ανταλλάγματα περιλαμβάνει την επιβολή τελών διέλευσης που δεν προβλέπονται από την υπάρχουσα συμφωνία, τη συμμετοχή της χώρας στην κοινοπραξία κατασκευής και εκμετάλλευσης του αγωγού καθώς και τη μέγιστη συμμετοχή στην κατασκευή του αγωγού.

Το ζήτημα των αντισταθμιστικών οφελών για τον αγωγό τέθηκε στις συναντήσεις που είχε ο κ. Λαφαζάνης στο Μπακού με τον υπουργό Ενέργειας του Αζερμπαϊτζάν κ. Νατίκ Αλίεφ, τον διευθύνοντα σύμβουλο του TAP κ. Ίαν Μπράντσο και τον περιφερειακό πρόεδρο της ΒP για την Τουρκία-Αζερμπαϊτζάν-Γεωργία κ. Γκόρντον Μπιρέλ. Η ΒΡ, όπως είναι γνωστό, είναι βασικός μέτοχος στην κοινοπραξία εκμετάλλευσης του κοιτάσματος Σαχ Ντενίζ από το οποίο θα τροφοδοτείται ο αγωγός, καθώς και στους αγωγούς

ΤΑΝΑΡ (που θα μεταφέρει το αέριο από το Αζερμπαϊτζάν ώς τα ελληνοτουρκικά σύνορα) και ελέγχει το 20% του ίδιου του ΤΑΡ. Οι δύο πρώτοι κατά την επίσημη ενημέρωση άκουσαν το αίτημα της ελληνικής πλευράς με προσοχή ενώ ο κ. Μπιρέλ δήλωσε ότι είναι ανοιχτός σε θέματα που αφορούν αντισταθμιστικά οφέλη για την Ελλάδα, καθώς και ότι είναι έτοιμος να συζητήσει συγκεκριμένες ελληνικές προτάσεις σε αυτή την κατεύθυνση.

Στην ίδια επίσκεψη ο κ. Λαφαζάνης συναντήθηκε επίσης με την υπουργό Ενέργειας της Βουλγαρίας κ. Τεμενούζκα Πέτκοβα, κατά την οποία επιβεβαιώθηκε η στήριξη των δύο κυβερνήσεων στην ταχεία υλοποίηση του Interconnector Greece-Bulgaria (IGB) και τονίστηκε η ανάγκη να εξεταστούν τα περαιτέρω βήματα σε αυτή την κατεύθυνση το προσεχές διάστημα.

Με το βλέμμα στον Turkish StreamΤο νέο στοιχείο στην περιφερειακή ενεργειακή διπλωματία είναι ο αγωγός Turkish Stream, που ανακοινώθηκε κατά την επίσκεψη του προέδρου Πούτιν στην Άγκυρα τον περασμένο

Δεκέμβριο, ταυτόχρονα με την εγκατάλειψη του σχεδίου για την κατασκευή του South Stream.

Σύμφωνα με τον σχεδιασμό, ο Turkish Stream θα ξεκινά από τις ρωσικές ακτές της Μαύρης Θάλασσας, θα συνεχίζει υποθαλάσσια μέχρι το ευρωπαϊκό τμήμα της Τουρκίας και θα καταλήγει στα ελληνοτουρκικά σύνορα, απ’ όπου σε δεύτερη φάση θα συνεχίζει μέσω Ελλάδας στα σύνορα προς τα Σκόπια και τη Σερβία με τελική κατάληξη το Μπαουμγκάρντεν της Αυστρίας, που είναι ο βασικός κόμβος εισαγωγής του ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη.

Πρόκειται για μια παραλλαγή της διαδρομής του South Stream, ο οποίος, κατά τον αρχικό σχεδιασμό που είχε συμφωνηθεί επί κυβέρνησης Καραμανλή, θα ξεκινούσε από το ίδιο σημείο των ρωσικών ακτών της Μαύρης Θάλασσας και θα κατέληγε στη Βουλγαρία απ’ όπου θα διακλαδωνόταν προς Βορρά (Σερβία, Ουγγαρία, Αυστρία) και προς Νότο (Ελλάδα, Ιταλία). Ο νότιος κλάδος του South Stream ματαιώθηκε ήδη από το 2012,

10

ενώ η «ταφόπλακα» στο σύνολο του έργου τέθηκε τον περασμένο Δεκέμβριο από τον πρόεδρο Πούτιν, ο οποίος στο πλαίσιο επίσημης επίσκεψης στην Άγκυρα κατηγόρησε ανοιχτά την Κομισιόν για την αρνητική της στάση έναντι του έργου, η οποία εμπόδισε τη Βουλγαρία να αδειοδοτήσει τη διέλευση του αγωγού από το έδαφός της. «Είναι προφανές πως θα ήταν γελοίο να ξεκινήσουμε την κατασκευή του αγωγού στη Μαύρη Θάλασσα, να φτάσουμε στις ακτές της Βουλγαρίας και να σταματήσουμε εκεί», δήλωσε χαρακτηριστικά ο κ. Πούτιν.

Η ελληνική στρατηγικήΗ ελληνική θέση για τη διπλωματία των αγωγών διά στόματος του κ. Λαφαζάνη (χωρίς ωστόσο ειδική αναφορά στον Turkish Stream) είναι ότι η κυβέρνηση θέλει να καταστήσει την Ελλάδα ενεργειακό κόμβο στην περιοχή και θα ασκήσει μια νέα ενεργειακή στρατηγική, η οποία θα είναι πολυδιάστατη και πολυεπίπεδη. «Η Ελλάδα, είπε, με τη νέα κυβέρνηση θα σταματήσει να είναι ενεργειακός δορυφόρος οποιουδήποτε. Η ενεργειακή στρατηγική μας θα χαράσσεται με βάση το εθνικό μας συμφέρον και με βάση τα αναπτυξιακά και παραγωγικά πρότυπα που θέλουμε να διαμορφώσουμε για την πορεία της χώρας μας».

Ο βασικός στόχος της Ρωσίας, τόσο με τον South Stream όσο και με τον Turkish Stream, είναι η παράκαμψη της Ουκρανίας και των γνωστών προβλημάτων που αυτή προκαλεί στη Μόσχα. Η Άγκυρα με τον αγωγό αυτόν αναβαθμίζει τον περιφερειακό της ρόλο, αναδεικνύεται σε κόμβο φυσικού αερίου για την περιοχή (ήδη εισάγει αέριο από τη Ρωσία, το Αζερμπαϊτζάν και το Ιράν -παρά το εμπάργκο) και επιδιώκει να πετύχει περαιτέρω μείωση της τιμής του καυσίμου από τη Gazprom.

Όλα παραμένουν ανοιχτά…Το αν ο αγωγός θα κατασκευαστεί και θα επεκταθεί μέσω Ελλάδας στην Ευρώπη είναι κάτι που μένει να αποδειχθεί, καθώς δεν είναι λίγα τα σχέδια διέλευσης φυσικού αερίου που ανακοινώθηκαν τα τελευταία χρόνια και έμειναν στα χαρτιά. Μπορεί να αναφέρει κανείς ενδεικτικά -εκτός από τον South Stream- τους αγωγούς Ναμπούκο, SEEP, ITGI (που θεωρητικά μένει ζωντανός για την περίπτωση που μεταφερθούν τα κοιτάσματα των Ισραήλ και Κύπρου μέσω Ελλάδας στην Ιταλία ή αν ανακαλυφθούν ελληνικά κοιτάσματα), αλλά και τον πετρελαιαγωγό Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη.

Το αν ο Turkish Stream θα κατασκευαστεί και θα επεκταθεί μέσω Ελλάδας στην Ευρώπη μένει να αποδειχθεί, καθώς δεν είναι λίγα τα σχέδια διέλευσης φυσικού αερίου που ανακοινώθηκαν και έμειναν στα χαρτιά, π.χ. -εκτός από τον South Stream- τους αγωγούς Ναμπούκο, SEEP, ITGI, αλλά και τον Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη

11

04ΤO FORUM ΠOΥΚΑΤΑΓΡΑΦΕΙ ΤΙΣ

ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣΜια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα συνέντευξη παραχώρησαν στο περιοδικό «energyworld» ο πρόεδρος και ο αντιπρόεδρος του Greek Energy Forum, κ.κ. Αλέξανδρος Λαγάκος και Άγγελος Γκανούτας-Λεβέντης, αντίστοιχα.

Greek Energy ForumΣυνέντευξη των κ.κ. Αλέξανδρου Λαγάκου και Άγγελου Γκανούτα-Λεβέντη*

Ας κρατήσουμε το μήνυμα που απευθύνουν τα ηγετικά στελέχη του Forum σε πολλούς αποδέκτες: «Είναι στο χέρι της κάθε χώρας να καταστήσει την περιοχή της ελκυστική ακόμη και σε μεγάλες διεθνείς εταιρείες, μειώνοντας τα εγγενή ρίσκα που προκύπτουν από διάφορες ελλείψεις όπως η απουσία επαρκών σεισμικών δεδομένων, η ύπαρξη μονοπωλίων στην εγχώρια αγορά ενέργειας και η έλλειψη ανταγωνιστικών δομών, η έλλειψη πολιτικής σταθερότητας, η απουσία σύγχρονου και φιλικού προς τον επενδυτή φορολογικού και νομικού πλαισίου. Μέχρι πρόσφατα, η χώρα μας είχε καταφέρει με επιτυχία να εμφυσήσει στις πετρελαϊκές εταιρείες την πεποίθηση πως εργάζεται σκληρά προς την εξάλειψη των παραπάνω παθογενειών. Εφόσον και η νέα κυβέρνηση παραμείνει προσηλωμένη στην ίδια κατεύθυνση και δώσει χώρο στην ελεύθερη αγορά, εξαλείψει τα κρατικά μονοπώλια και εκσυγχρονίσει το θεσμικό πλαίσιο, είμαστε πεπεισμένοι πως το ενδιαφέρον των ξένων επενδυτών συνεχώς θα ενισχύεται και πως τελικά θα αρχίσουμε να βλέπουμε και βαριά ονόματα της διεθνούς

ενεργειακής αγοράς να στρέφονται προς την Ελλάδα».

Πώς γεννήθηκε η ιδέα του Forum; Η ιδέα για την ίδρυση του Greek Energy Forum γεννήθηκε πριν από περίπου δύο χρόνια στο Λονδίνο. Εμπνευστές της μια ολιγομελής ομάδα νέων επαγγελματιών στον χώρο της ενέργειας, που διέγνωσαν την ανάγκη για τη δημιουργία ενός διεθνή πυρήνα συνεργασίας επαγγελματικά καταξιωμένων και επιστημονικά καταρτισμένων Ελλήνων προς όφελος της πατρίδας μας. Αναγνωρίζοντας τον καταλυτικό ρόλο που δύναται να διαδραματίσει η ενέργεια στην προσπάθεια επανεκκίνησης της ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας και παράλληλα αξιοποιώντας τον σημαντικό αριθμό Ελλήνων που κατέχουν θέσεις ευθύνης στις μεγαλύτερες διεθνείς ενεργειακές εταιρείες στο εξωτερικό, προχωρήσαμε στη σύσταση του Greek Energy Forum τον Ιανουάριο του 2013 με έδρα το Λονδίνο.

Ποια είναι τα μέλη του Greek Energy Forum (GEF) και σε ποιους τομείς εξειδικεύονται;

Oι απόψεις που εκφράζονται στο παρόν άρθρο είναι προσωπικές και δεν εκφράζουν τις απόψεις του συνόλου του Forum ή των εταιρειών στις οποίες εργάζονται οι συνεντευξιαζόμενοι.

12

Τα μέλη μας δραστηριοποιούνται επαγγελματικά σε ολόκληρο το φάσμα του χώρου της ενέργειας. Ενδεικτικά αναφέρoυμε τομείς όπως η εξόρυξη υδρογονανθράκων, η εμπορία αερίου και ηλεκτρισμού, η παραγωγή και εμπορία πετρελαιοειδών, η ανάπτυξη και διαχείριση σταθμών ΑΠΕ, η ανάπτυξη τεχνολογιών ενεργειακής αποδοτικότητας και εξοικονόμησης, η χρηματοδότηση ενεργειακών επενδύσεων, η μεταφορά και εμπορική διαχείριση πλωτών μέσων μεταφοράς ενέργειας και καυσίμων, η νομική και συμβουλευτική υποστήριξη έργων υποδομής. Αυτή τη στιγμή αριθμούμε περισσότερα από 100 ενεργά μέλη και διαθέτουμε μια βάση επαφών που ξεπερνούν τις 5.000 στον διεθνή ενεργειακό τομέα. Επίσης, έχουμε ήδη ξεκινήσει να συστήνουμε παραρτήματα του GEF και σε άλλες πόλεις εκτός από το Λονδίνο, ξεκινώντας από τις Βρυξέλλες και την Αθήνα.

Ποιος είναι ο σκοπός του Forum; Η δραστηριότητα του Greek Energy Forum επιμερίζεται σε τρεις βασικούς άξονες: α) στη δικτύωση μεταξύ Ελλήνων που τους συνδέει το επαγγελματικό και προσωπικό ενδιαφέρον για το αντικείμενο της ενέργειας, β) στη διοργάνωση ημερίδων/παρουσιάσεων με τη συμμετοχή προσωπικοτήτων που πρωταγωνιστούν στα ελληνικά ενεργειακά δρώμενα ή Ελλήνων που διαπρέπουν στον χώρο της ενέργειας σε διεθνές επίπεδο, γ) στην επεξεργασία και δημόσια διατύπωση προτάσεων αναφορικά με την ελληνική

αγορά και τις μεταρρυθμίσεις που ως φορέας θεωρούμε απαραίτητες.

Επιτρέψτε μας να διευκρινίσουμε με την ευκαιρία το εξής. Το Greek Energy Forum δεν αποτελεί μια ένωση εταιρειών αλλά ελλήνων επαγγελματιών με ειδικές γνώσεις και εμπειρίες στον χώρο της ενέργειας. Συνεπώς, στόχος του GEF δεν είναι επ’ ουδενί η εξυπηρέτηση οποιασδήποτε ιδιοτελούς επιχειρηματικής ή πολιτικής σκοπιμότητας. Απεναντίας, όλα τα μέλη του Greek Energy Forum αισθανόμαστε ως «πρέσβεις» της Ελλάδας στο διεθνές ενεργειακό γίγνεσθαι. Ως αποστολή μας έχουμε οικειοθελώς ορίσει την ανάδειξη των θετικών προοπτικών της χώρας μας στο εξωτερικό αλλά και την υποστήριξη της ανάπτυξης της εθνικής ενεργειακής αγοράς με στοχευμένες προτάσεις και μεταφορά τεχνογνωσίας. Έχουμε, λοιπόν, εξ αρχής θέσει τις γνώσεις, τις εμπειρίες και τους εαυτούς μας στη διάθεση της πατρίδας μας, που χρειάζεται σήμερα όσο ποτέ άλλοτε να απευθύνει ένα ευρύ προσκλητήριο δημιουργικής συστράτευσης στον ανά την υφήλιο ελληνισμό.

Ποια είναι η αίσθηση που έχετε αποκομίσει από το εξωτερικό όσον αφορά τις επενδυτικές ευκαιρίες που προσφέρουν τα ελληνικά οικόπεδα υδρογονανθράκων; Καταρχάς, οφείλουμε να συνειδητοποιήσουμε ως Έλληνες ότι δεν είναι σωστό να θεωρούμε ως αδιαμφισβήτητο δεδομένο πως η χώρα μας βρίσκεται διαρκώς στο επίκεντρο της προσοχής των ξένων

πετρελαϊκών εταιρειών. Η χώρα μας εξακολουθεί να θεωρείται χώρα υψηλού γεωλογικού ρίσκου, όσον αφορά την εξόρυξη υδρογονανθράκων. Αυτό οφείλεται στο γεγονός πως δεν υπάρχει ακόμη επαρκής όγκος δεδομένων που να υποστηρίζουν τον σχετικά ασφαλή υπολογισμό του μεγέθους των πιθανολογούμενων εκμεταλλεύσιμων κοιτασμάτων. Φυσικά, αυτό ισχύει και για τα περισσότερα κράτη που δεν έχουν αναπτύξει τον συγκεκριμένο επιχειρησιακό τομέα, πλην ορισμένων εξαιρέσεων φυσικά όπου μιλάμε για περιοχές με πολλαπλάσια μεγαλύτερο ορυκτό πλούτο. Άρα, το κύριο σημείο που οφείλουμε να κρατήσουμε είναι πως οι διεθνείς κολοσσοί επιλέγουν πάντα το μικρότερο δυνατό ρίσκο, ειδικότερα στην παρούσα περίοδο όπου η χαμηλή τιμή του αργού πετρελαίου πλήττει την οικονομική βιωσιμότητα της εκμετάλλευσης υπεράκτιων κοιτασμάτων. Γι’ αυτό, είθισται να παραμένουν προσηλωμένοι σε πολύ πιο προσοδοφόρες και «ώριμες» περιοχές, αφήνοντας συνήθως ανοιχτό τον δρόμο για την εξερεύνηση λιγότερο ελκυστικών περιοχών όπως η δική μας σε μικρότερες πετρελαϊκές εταιρείες.

Είναι λοιπόν στο χέρι της κάθε χώρας να καταστήσει την περιοχή της ελκυστική ακόμη και σε μεγάλες διεθνείς εταιρείες, μειώνοντας τα εγγενή ρίσκα που προκύπτουν από διάφορες ελλείψεις όπως η απουσία επαρκών σεισμικών δεδομένων, η ύπαρξη μονοπωλίων στην εγχώρια αγορά ενέργειας και η έλλειψη ανταγωνιστικών δομών, η έλλειψη πολιτικής σταθερότητας,

13

Άγγελος Γκανούτας-Λεβέντης - Who is who

Ο Άγγελος είναι οικονομολόγος με σπουδές στο London School of Economics και το Πανεπιστήμιο City του Λονδίνου, όπου του απονεμήθηκε διδακτορικό για την έρευνά του στη «χρηματοοικονομικοποίηση» της αγοράς πετρελαίου.

Αφού πρώτα απέκτησε εμπειρίες στους τομείς της επιχειρηματικής συμβουλευτικής, της έρευνας, του μάρκετινγκ και των τραπεζικών, ξεκίνησε την καριέρα του στην αγορά υδρογονανθράκων, ως οικονομολόγος επιχειρηματικής ανάπτυξης στη εθνική εταιρεία υδρογονανθράκων της Βραζιλίας, Petrobras International. Σε αυτή τη θέση, με έδρα το Λονδίνο, εστίασε στην επέκταση του διεθνούς χαρτοφυλακίου της εταιρείας, ενώ διηύθυνε την έρευνα της εταιρείας στον τομέα της «χρηματοοικονομικοποίησης» των αγορών.

Από τότε ο Άγγελος εντάχθηκε στην BP, όπου τώρα με έδρα το Βέλγιο ασχολείται με τη διύλιση του πετρελαίου, και πιο συγκεκριμένα είναι μέρος της ομάδας εμπορικής διαχείρισης μιας εγκατάστασης πετροχημικών προϊόντων. Στη θέση αυτή, ο Άγγελος Γκανούτας-Λεβέντης είναι υπεύθυνος για την διαχείριση μιας σειράς από προϊόντα, καθώς και για τη διαχείριση κρίσεων και εμπορικής συνέχειας.

Ταυτόχρονα, είναι ιδρυτικό στέλεχος και αντιπρόεδρος του Ελληνικού Ενεργειακού Φόρουμ (Greek Energy Forum), καθώς επίσης κατέχει τη θέση του Fellow στο κέντρο πολίτικης και οικονομικής έρευνας CITYPERC (City University του Λονδίνου) όπου επικεντρώνετε στην έρευνα και τις δημοσιεύσεις για τις αγορές ενέργειας και υδρογονανθράκων, πολλές φορές εστιάζοντας στις ελληνικές εξελίξεις.

Αλέξανδρος Λαγάκος - Who is who

Ο Αλέξανδρος Λαγάκος είναι ιδρυτικός πρόεδρος του Greek Energy Forum, ενός διεθνούς think tank ελλήνων επαγγελματιών της ενέργειας με έδρα το Λονδίνο.

Eργάζεται στη Shell ως Αναλυτής Ευρωπαϊκών Ενεργειακών Αγορών και Yπεύθυνος Σύμβουλος για θέματα αγορών αερίου (gas trading). Ο ρόλος του περιλαμβάνει τον συντονισμό ομάδας αναλυτών ευρωπαϊκών αγορών αερίου με στόχο τη διενέργεια προβλέψεων και την παροχή συστάσεων για τη βέλτιστη χάραξη εμπορικής στρατηγικής. Υπήρξε παλαιότερα μέλος της ομάδας Επιχειρησιακής Ανάπτυξης (Business Development), εστιαζόμενος στη διαπραγμάτευση και σύναψη σύνθετων ενεργειακών συμφωνιών εκ μέρους του ομίλου.

Στο παρελθόν εργάστηκε στην Gazprom ως Αναλυτής Ρίσκου με αντικείμενο την είσοδο του ρωσικού ομίλου σε νέες αγορές

καθώς και τον επιχειρησιακό έλεγχο καινοτόμων συμβάσεων στους τομείς του φυσικού αερίου, ηλεκτρισμού, ρύπων και βιομάζας. Διαθέτει επίσης εμπειρία στον τομέα της συμβουλευτικής στην ενεργειακή οικονομία, έχοντας απασχοληθεί στη Mott MacDonald, όπου είχε την ευκαιρία να συνεργαστεί με διεθνείς οργανισμούς όπως η Παγκόσμια Τράπεζα και το Υπουργείο Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής του Ηνωμένου Βασιλείου.

Ο Αλέξανδρος Λαγάκος έχει συμμετάσχει σε σημαντικό αριθμό διεθνών εμπορικών συνεδρίων ως προσκεκλημένος ομιλητής, καθώς και σε δημόσιες διαβουλεύσεις ως εκπρόσωπος οργανισμών.

Είναι διπλωματούχος ηλεκτρολόγος μηχανικός του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος στην Ενεργειακή Στρατηγική από το Imperial College London.

14

η απουσία σύγχρονου και φιλικού προς τον επενδυτή φορολογικού και νομικού πλαισίου. Μέχρι πρόσφατα, η χώρα μας είχε καταφέρει με επιτυχία να εμφυσήσει στις πετρελαϊκές εταιρείες την πεποίθηση πως εργάζεται σκληρά προς την εξάλειψη των παραπάνω παθογενειών. Εφόσον και η νέα κυβέρνηση παραμείνει προσηλωμένη στην ίδια κατεύθυνση και δώσει χώρο στην ελεύθερη αγορά, εξαλείψει τα κρατικά μονοπώλια και εκσυγχρονίσει το θεσμικό πλαίσιο, είμαστε πεπεισμένοι πως το ενδιαφέρον των ξένων επενδυτών συνεχώς θα ενισχύεται και πως τελικά θα αρχίσουμε να βλέπουμε και βαριά ονόματα της διεθνούς ενεργειακής αγοράς να στρέφονται προς την Ελλάδα.

Πιστεύετε ότι το επιχειρηματικό και το πολιτικό περιβάλλον της Ελλάδας εγγυώνται τις απαραίτητες συνθήκες για να προσελκύσει η χώρα μας ισχυρές επενδυτικές προσπάθειες; Η Ελλάδα πληροί σημαντικές προϋποθέσεις, οι οποίες δυνητικά θα της επιτρέψουν να καταστεί ελκυστικός προορισμός επενδύσεων στον χώρο της ενέργειας. Ενδεικτικά αναφέρουμε τη συμμετοχή της στην ευρωπαϊκή οικογένεια και στο κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα, τη γεωγραφική της γειτνίαση τόσο με αναπτυσσόμενες όσο και αναπτυγμένες ενεργειακές αγορές όπως αυτή της Τουρκίας και της Ιταλίας αντίστοιχα, την ύπαρξη άρτια εκπαιδευμένων ελλήνων επιστημόνων τόσο εντός όσο και εκτός συνόρων, τη ναυτική της παράδοση, τη διασύνδεσή της με υφιστάμενες ή μελλοντικές

ενεργειακές πηγές όπως αυτές της Ρωσίας, της Κασπίας, της ΝΑ Μεσογείου ή ακόμη και της Μέσης Ανατολής.

Όλες οι παραπάνω στρατηγικές προϋποθέσεις μπορούν να μετουσιωθούν σε ισχυρά συγκριτικά πλεονεκτήματα μόνο αν η Ελλάδα μεταρρυθμίσει άμεσα την εσωτερική της αγορά προς την κατεύθυνση της απελευθέρωσης και της διαφάνειας. Δυστυχώς, όσον αφορά την εθνική μας ενεργειακή αγορά, ακόμη κυριαρχούν τα κρατικά μονοπώλια σε καίριους τομείς όπως το αέριο και ο ηλεκτρισμός, καθιστώντας απαγορευτική την ιδιωτική πρωτοβουλία. Ένας αγωγός που διέρχεται από το έδαφος μιας χώρας όπου κυριαρχούν μονοπώλια, περίπλοκες κρατικές δομές και ένα ανεπαρκές πλαίσιο κανόνων δεν μπορεί να προσφέρει ουσιαστικά αναπτυξιακά οφέλη. Στον τομέα των ΑΠΕ, παρά το σημαντικό φυσικό δυναμικό της χώρας μας, το υφιστάμενο κρατικοδίαιτο μοντέλο ανάπτυξής τους αποτελεί τροχοπέδη για την προσέλκυση ξένων επενδυτών. Στον τομέα της ενεργειακής αναβάθμισης εγκαταστάσεων, η έλλειψη ρευστότητας και το υψηλό κόστος δανεισμού δυσχεραίνει την ανάπτυξη σχετικών έργων. Και φυσικά, όσον αφορά το πολιτικό περιβάλλον, η ελληνική κυβέρνηση οφείλει με τη στάση της και πάνω απ’ όλα με τις πράξεις της να πείσει οριστικά και αμετάκλητα τη διεθνή κοινότητα για τη διαχρονική παραμονή της Ελλάδας εντός Ευρωζώνης και ΕΕ.

Ποιες αλλαγές εκτιμάτε ότι είναι σωστό

να γίνουν προκειμένου να επιτευχθούν μεγάλης κλίμακας επενδύσεις στην ελληνική αγορά; Η Ελλάδα οφείλει να δώσει χώρο στην ιδιωτική πρωτοβουλία μέσω της απελευθέρωσης της εθνικής της ενεργειακής αγοράς και της κατάργησης κρατικών μονοπωλίων. Κανείς ιδιώτης δεν θα καταφέρει ποτέ να ανταγωνιστεί επάξια εταιρείες όπως η ΔΕΠΑ ή η ΔΕΗ υπό τις παρούσες συνθήκες.

Η χώρα μας οφείλει επίσης να θεσπίσει ένα πλαίσιο κανόνων που θα ευνοούν την ανάπτυξη ανταγωνισμού. Γιατί να απαγορεύονται ακόμη οι απευθείας διμερείς φυσικές και εμπορικές συναλλαγές ηλεκτρισμού μεταξύ ιδιωτών στην ελληνική αγορά; Γιατί να μην έχουν το δικαίωμα όλοι οι καταναλωτές αερίου να επιλέγουν ελεύθερα τον προμηθευτή τους; Γιατί η ανάπτυξη ΑΠΕ να περνάει αποκλειστικά μέσα από το μοντέλο των feed-in-tariffs και όχι μέσω μηχανισμών ελεύθερης αγοράς; Γιατί να μην έχουν πρόσβαση ιδιωτικές επιχειρήσεις σε κοιτάσματα λιγνίτη και υδροηλεκτρικούς σταθμούς; Αυτές είναι μόνο μερικές χαρακτηριστικές εκκρεμότητες που εξακολουθούν να κάνουν έντονη την παρουσία τους στην εθνική μας ενεργειακή αγορά.

Παράλληλα, είναι απαραίτητη η δημιουργία ενός σταθερού, διαφανούς και διεθνώς ανταγωνιστικού φορολογικού πλαισίου. Είναι άλλωστε χαρακτηριστική η δυσφορία ξένων εταιρειών όσον αφορά την ασάφεια και την αστάθεια των φορολογικών κανόνων στην Ελλάδα, την οποία βιώνουμε και

15

εισπράττουμε προσωπικά ως Έλληνες εντός των οργανισμών που έχουμε μέχρι στιγμής θητεύσει.

Τέλος, η Ελλάδα πρέπει να κόψει τον «ομφάλιο λώρο» μεταξύ πολιτικού συστήματος και φορέων διαχείρισης στρατηγικών υποδομών ενέργειας. Πώς θα το επιτύχει αυτό; Μέσω της μερικής ή πλήρους αποκρατικοποίησης των εν λόγω υποδομών, με παράλληλη ανάπτυξη ενδελεχούς και αυστηρότατου πλαισίου δίκαιης εποπτείας της λειτουργίας τους. Η χώρα μας χρειάζεται, λοιπόν, ισχυρούς, ανεξάρτητους και σωστά στελεχωμένους θεσμούς και όχι ΔΕΚO ή κρατικοδίαιτους μάνατζερ για να αναπτυχθεί.

O τομέας της ενέργειας είναι αδιαμφισβήτητα θεμελιώδης όσον αφορά την ανταγωνιστικότητα κάθε οικονομίας. Αυτό αποδεικνύεται άλλωστε περίτρανα στις ΗΠΑ όπου η στρατηγική επιλογή εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων σχιστολιθικού αερίου και πετρελαίου έχει οδηγήσει τα τελευταία χρόνια σε κατακόρυφη πτώση του κόστους ενέργειας. Αυτό με τη σειρά του έχει αναβαθμίσει άρδην την ανταγωνιστικότητα πολλών ενεργοβόρων βιομηχανιών σε διεθνές επίπεδο, παρά το γεγονός πως το κόστος ανθρώπινου δυναμικού στην Αμερική παραμένει σαφώς υψηλότερο έναντι άλλων χωρών. Η ανάπτυξη του εν λόγω ενεργειακού τομέα στις ΗΠΑ στηρίχθηκε πάνω στις υγιείς δυνάμεις της ελεύθερης αγοράς και του ανταγωνισμού. Η απελευθέρωση των ενεργειακών αγορών, λοιπόν, δεν

αποτελεί ταμπού αλλά απαραίτητη προϋπόθεση για την οικονομική ανάπτυξη σε κάθε χώρα.

Υπάρχει στενή σχέση συνεργασίας των μελών σας με την ελληνική πολιτεία και, αν ναι, πώς αποτυπώνεται κάτι τέτοιο πρακτικά; Ναι, μέχρι πρόσφατα υπήρχε μια στενή σχέση συνεργασίας και ευελπιστούμε αυτή να συνεχίσει να ισχυροποιείται. Το Greek Energy Forum είναι ένας ανεξάρτητος φορέας χωρίς πολιτικές εξαρτήσεις. Διατυπώνουμε απόψεις και προτάσεις βασισμένες στις επαγγελματικές εμπειρίες και την τεχνογνωσία των μελών μας και προσπαθούμε με απόλυτη διαφάνεια να βοηθήσουμε με όποιον τρόπο μπορούμε στην ανάπτυξη της χώρας μας. Διατηρούμε μια στενή επικοινωνία με τους θεσμούς και τα αρμόδια υπουργεία, καταθέτοντας συγκεκριμένες μεταρρυθμιστικές προτάσεις ή συμμετέχοντας ακόμη σε δημόσιες διαβουλεύσεις όπως αυτή της ΕΕ για τους κοινοτικούς ενεργειακούς στόχους του 2030. Παράλληλα, έχουμε συνεργαστεί και σε πιο στοχευμένες δράσεις, με στόχο τη διεθνή προβολή των ενεργειακών εξελίξεων στη ΝΑ Μεσόγειο καθώς και την ανάδειξη της προσπάθειας απελευθέρωσης της ελληνικής ενεργειακής αγοράς.

Στο θέμα της απελευθέρωσης εστιάστηκαν τα δύο διεθνή συνέδρια που διοργανώσαμε στην Αθήνα (Απρίλιος και Δεκέμβριος 2014) με τη συμμετοχή του (τέως) πρωθυπουργού κ. Αντώνη Σαμαρά ως επίτιμου ομιλητή. Επίσης,

το Greek Energy Forum ήταν μεταξύ των εμπνευστών και διοργανωτών της πρόσφατης εκδήλωσης (Ιούλιος 2014) που πραγματοποιήθηκε στο Λονδίνο με τη συμμετοχή του (τέως) υπουργού Ενέργειας κ. Γιάννη Μανιάτη, στη διάρκεια της οποίας παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά τα νέα προς παραχώρηση οικόπεδα για έρευνα και εκμετάλλευση των ελληνικών υδρογονανθράκων. Αξιοποιώντας το ευρύ δίκτυο επαγγελματικών επαφών που έχει οικοδομήσει, το GEF συνέβαλε και στον προγραμματισμό σημαντικού αριθμού διμερών συναντήσεων μεταξύ διεθνών πετρελαϊκών εταιρειών και του αρμόδιου επιτελείου του (τότε) ΥΠΕΚΑ με στόχο τη διεξοδική ενημέρωση των πρώτων για τα υφιστάμενα γεωλογικά και εμπορικά δεδομένα. Επιπλέον, σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Oικονομική και Κοινωνική Επιτροπή, το Greek Energy Forum διοργάνωσε στις Βρυξέλλες διεθνές συνέδριο σχετικά με τον ρόλο που δύναται να διαδραματίσει η ΝΑ Μεσόγειος στην προσπάθεια θωράκισης της ευρωπαϊκής ενεργειακής ασφάλειας. Στο πλαίσιο αυτό, εκπρόσωποι των κυβερνήσεων της Ελλάδας, της Κύπρου και του Ισραήλ, εκπρόσωποι των θεσμικών οργάνων της ΕΕ καθώς και εκπρόσωποι του επιχειρηματικού κόσμου αντάλλαξαν σκέψεις και προτάσεις σχετικά με τις πρωτοβουλίες που οφείλουν να προωθήσουν από κοινού η ΕΕ και οι εθνικές κυβερνήσεις.

*O Αλέξανδρος Λαγάκος είναι πρόεδρος του Greek Energy Forum και ο δρ Άγγελος Γκανούτας-Λεβέντης είναι αντιπρόεδρος.

16

05ΤΑ «ΑΓΚΑΘΙΑ»ΣΤΙΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΕΣΕΞΑΓΓΕΛΙΕΣ«Σύριζα» στα όρια της εφαρμογής του κοινοτικού δικαίου για τις αγορές ενέργειας φιλοδοξεί να περάσει η νέα ηγεσία του υπουργείου Παραγωγικής Ανασυγκρότησης, Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Ωστόσο, ορισμένες επιλογές ειδικά σε σχέση με την αποκρατικοποίηση της ΔΕΗ και τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας, ενδέχεται να φέρουν την κυβέρνηση αντιμέτωπη με παραβίαση της κοινοτικής νομοθεσίας.

ΕπικαιρότηταΤου Κώστα Βουτσαδάκη

Το τέλος των εφαρμοστικών νόμων του μνημονίου στον χώρο της ενέργειας μαζί με τη ματαίωση των αποκρατικοποιήσεων ήταν οι δύο πρώτες εξαγγελίες του νέου υπουργού Παναγιώτη Λαφαζάνη. Το ενδιαφέρον τώρα μετατοπίζεται στην πιθανή αντίδραση των εταίρων-δανειστών στις εξαγγελίες αυτές.

Η αντίδραση των δανειστώνΤρεις είναι οι λόγοι που αναμένεται να αντιδράσουν οι δανειστές σε αυτές τις εξαγγελίες: Πρώτον, τα έσοδα από την πώληση περιουσιακών στοιχείων του Δημοσίου λογαριάζονται ως συμμετοχή της χώρας στην απομείωση του χρέους.

Δεύτερον, οι αποκρατικοποιήσεις, ως διαρθρωτικό μέτρο για την ανάπτυξη ανταγωνισμού στις επιμέρους αγορές, περιλαμβάνονται στις συμφωνίες που έχουν υπογράψει οι προηγούμενες κυβερνήσεις με την τρόικα. Και ειδικά στον τομέα της ενέργειας λέγεται ότι οι εταίροι δίνουν ιδιαίτερη σημασία.

Τρίτον, εφόσον προχωρήσουν οι εξαγγελίες για «ψαλίδισμα» των αρμοδιοτήτων της ΡΑΕ, οι οποίες

θα επιστρέψουν στο υπουργείο, δημιουργείται ζήτημα πιθανής παραβίασης των κοινοτικών οδηγιών που ορίζουν τις δικλίδες ανεξαρτησίας και τις αρμοδιότητες των αρχών ενέργειας. Το ίδιο, αν επαληθευτούν οι πληροφορίες περί ουσιαστικής επανένταξης του Διαχειριστή του Δικτύου (ΔΕΔΔΗΕ) στον έλεγχο της μητρικής.

«Στοπ» στις αποκρατικοποιήσειςΕιδικότερα, οι πρώτες αποφάσεις που εξαγγέλθηκαν στο πλαίσιο της νέας ενεργειακής πολιτικής αφορούσαν: -–Την επιστροφή από το «αμαρτωλό» (όπως το χαρακτήρισε ο κ. Λαφαζάνης) ΤΑΙΠΕΔ των μετοχών ενεργειακών εταιρειών που είχαν μεταβιβαστεί σε αυτό προς αποκρατικοποίηση. Στην κατηγορία αυτή εντάσσονται το 35% των μετοχών των ΕΛΠΕ (στα οποία σύμφωνα με τον υπουργό το Δημόσιο θα ασκήσει όλα τα δικαιώματα που απορρέουν από τη μετοχική συμμετοχή του) καθώς και το 17% των μετοχών της ΔΕΗ. –Τη ματαίωση όλων των διαδικασιών αποκρατικοποίησης του ομίλου ΔΕΗ που είχε θέσει σε κίνηση η προηγούμενη κυβέρνηση. Σε αυτές περιλαμβάνονταν:

17

1. Ο διαγωνισμός για την πώληση του 66% των μετοχών της θυγατρικής μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας (ΑΔΜΗΕ). Ο διαγωνισμός βρισκόταν στο τελικό στάδιο της κατάθεσης δεσμευτικών προσφορών, εκκρεμούσαν ωστόσο και νομοθετικές ρυθμίσεις που ήταν απαραίτητες για την ολοκλήρωσή του, τις οποίες δεν πρόλαβε να καταθέσει στη Βουλή η προηγούμενη κυβέρνηση.

2. Τα σχέδια για την πώληση του 17% των μετοχών της εταιρείας σε στρατηγικό επενδυτή (πρόκειται για το πακέτο που είχε μεταβιβαστεί στο ΤΑΙΠΕΔ). Τόσο για την κατάργηση του Ταμείου, εφόσον προχωρήσει, χρειάζεται νομοθετική ρύθμιση ενώ νομική κάλυψη (την οποία ζήτησε από το υπουργείο και η διοίκηση της ΔΕΗ) χρειάζεται και για τη ματαίωση της διαγωνιστικής διαδικασίας που βρίσκεται σε εξέλιξη, για την πώληση του Ανεξάρτητου Διαχειριστή Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας.

3. Η δημιουργία και πώληση της λεγόμενης «μικρής ΔΕΗ» στην οποία θα εισφέρονταν μονάδες ηλεκτροπαραγωγής, ορυχεία, εργαζόμενοι (ακόμη και… πελάτες) με στόχο τη δημιουργία συνθηκών ανταγωνισμού στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, όπου παραμένει κυρίαρχη η ΔΕΗ με ποσοστά της τάξης του 98%. Το ερώτημα μετά την απόφαση για ματαίωση των διαδικασιών αποκρατικοποίησης είναι ποια μέθοδο θα επιλέξει η κυβέρνηση για να προχωρήσει η απελευθέρωση της

αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, που δεν αποτελεί μόνο μνημονιακή υποχρέωση αλλά και πηγάζει από την κοινοτική νομοθεσία. Η ματαίωση του σχεδίου οδηγεί πιθανότατα στην αναβίωση της υπόθεσης του μονοπωλίου της ΔΕΗ στον λιγνίτη σε επίπεδο Κομισιόν και Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, που μένει να φανεί με ποιον τρόπο θα αντιμετωπιστεί αυτή τη φορά. Υπενθυμίζεται ότι το ελληνικό κράτος είχε προτείνει το 2009 στην Κομισιόν την παραχώρηση των κοιτασμάτων λιγνίτη σε Δράμα και Ελασσόνα σε ιδιώτες, επιλογή που εγκαταλείφθηκε το 2010 από την κυβέρνηση Παπανδρέου, η οποία έριξε το βάρος στην πράσινη ανάπτυξη… Και αφού μεσολάβησαν σενάρια για μίσθωση ή πώληση μεμονωμένων μονάδων ηλεκτροπαραγωγής, η προηγούμενη κυβέρνηση συμφώνησε και θέσπισε με Πράξη του Υπουργικού Συμβουλίου το σχέδιο της «μικρής ΔΕΗ», που ματαιώνεται τώρα από τη σημερινή. Οι πληροφορίες περί αναβίωσης του σχεδίου για εκμετάλλευση των λιγνιτικών πεδίων Δράμας και Ελασσόνας έχουν ήδη προκαλέσει αντιδράσεις από την πλευρά τοπικών φορέων (που βλέπουν την υποβάθμιση των περιοχών της Κοζάνης όπου υπάρχει λιγνιτική παραγωγή και ορυχεία).

Για το μεταβατικό στάδιο ώς την ολοκλήρωση του σχεδίου της «μικρής ΔΕΗ», η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ) είχε ετοιμάσει πλαίσιο για τη διενέργεια δημοπρασιών από τις «φθηνές» πηγές ηλεκτροπαραγωγής της ΔΕΗ, δηλαδή τους λιγνίτες και

τα υδροηλεκτρικά προκειμένου να αποκτήσουν πρόσβαση σε αυτές οι ιδιώτες προμηθευτές. Πλαίσιο για το οποίο τίθεται τώρα ερωτηματικό αν και με ποιον τρόπο θα προχωρήσει δεδομένου ότι απαιτείται νομοθετική ρύθμιση για την ενεργοποίησή του.

Το ΥΠΑΠΕΝ επιδιώκει ταυτόχρονα να εξασφαλίσει τις προϋποθέσεις για μείωση των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας. Σύμφωνα με τον κ. Λαφαζάνη, μελέτη της ΡΑΕ καταδεικνύει ότι υπάρχει περιθώριο μείωσης του κόστους ηλεκτροπαραγωγής κατά 20-40%, με ανάλογες επιπτώσεις στα τιμολόγια. Στους παράγοντες μείωσης του κόστους ηλεκτροπαραγωγής περιλαμβάνονται, σύμφωνα με αρμόδιες πηγές, ο περιορισμός των αποζημιώσεων ορισμένων μονάδων ηλεκτροπαραγωγής μέσω των Αποδεικτικών Διαθεσιμότητας Ισχύος (ΑΔΙ), οι οποίες προβλέπεται να μειωθούν ενδεχομένως και κάτω από 200 εκατ. ευρώ ετησίως, από 500 εκατ. σήμερα, καθώς και η μείωση των τιμών του πετρελαίου. Στον αντίποδα, όμως, η ΔΕΗ αντιμετωπίζει πρόβλημα ρευστότητας με τις ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις των καταναλωτών να διαμορφώνονται στο επίπεδο των 1,7 δισ. ευρώ και τις ανάγκες χρηματοδότησης των επενδύσεων να εντείνονται μετά και τη ματαίωση του εσόδου από την πώληση του ΑΔΜΗΕ. Και ήδη το Δημόσιο «χρωστά» στη ΔΕΗ πάνω από 350 εκατ. ευρώ για το κόστος των Υπηρεσιών Κοινής Ωφέλειας της περιόδου 2012-2014, καθώς η αποζημίωση της ΔΕΗ έχει «παγώσει»

18

στο επίπεδο του 2011. Η λογική κίνηση προφανώς θα ήταν (εφόσον προφανώς αποκλείεται νέα αύξηση του τέλους για τις ΥΚΩ που πληρώνουν οι καταναλωτές μέσω των λογαριασμών ρεύματος) αντί για μειώσεις στα τιμολόγια να αποσβεσθεί σταδιακά το χρέος αξιοποιώντας την περίοδο χαμηλών τιμών του πετρελαίου.

Για τη ΔΕΠΑ το ιδιοκτησιακό καθεστώς παραμένει ως έχει (65% Δημόσιο, 35% Ελληνικά Πετρέλαια). Μετά την αποτυχημένη προσπάθεια πώλησης της εταιρείας στη Gazprom, τα σενάρια που κυκλοφορούσαν έκαναν λόγο για εισαγωγή της εταιρείας στο Χρηματιστήριο, όπου όμως οι συνθήκες δεν ευνοούν νέες εισαγωγές.

Η μόνη αποκρατικοποίηση που μπορεί να προχωρήσει είναι αυτή του Διαχειριστή Εθνικού Συστήματος Φυσικού Αερίου (ΔΕΣΦΑ), εφόσον λυθούν οι εκκρεμότητες με τη γενική διεύθυνση Ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που έχει εκφράσει ενστάσεις για την ολοκλήρωση της συμφωνίας. Ο διαγωνισμός για τον ΔΕΣΦΑ ολοκληρώθηκε το 2013, οπότε και υπεγράφη η συμφωνία για τη μεταβίβαση του 66% των μετοχών του ΔΕΣΦΑ στην εταιρεία Socar του Αζερμπαϊτζάν, όμως η υπόθεση «κόλλησε» στη γραφειοκρατία των Βρυξελλών. Η οποία επιμένει στις ενστάσεις της παρά το γεγονός ότι

άλλαξε η νομοθεσία και θεσπίστηκαν διατάξεις που δίνουν εξουσίες άμεσου ελέγχου του ΔΕΣΦΑ από τη ΡΑΕ, εφόσον κριθεί αναγκαίο.

Τα σενάρια, το τελευταίο διάστημα, φέρουν να αναβιώνει το σχέδιο που προέβλεπε την πώληση του 17% των μετοχών σε άλλη εταιρεία ούτως ώστε το ποσοστό που θα μεταβιβασθεί στη

Socar να περιοριστεί στο 49%. Η θέση της κυβέρνησης, όπως διατυπώθηκε και δημόσια από τον υπουργό Παραγωγικής Ανασυγκρότησης, Περιβάλλοντος και Ενέργειας Παναγιώτη Λαφαζάνη, είναι αφενός ότι ο διαγωνισμός προχώρησε παρά την αντίθεση του ΣΥΡΙΖΑ, βρίσκεται ωστόσο σε τελικό στάδιο, και αφετέρου ότι αναμένεται η τελική απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προκειμένου να καθοριστούν οι επόμενες κινήσεις.

Τέλος, η πώληση του εναπομείναντος ποσοστού των μετοχών των ΕΛΠΕ που κατέχει το Δημόσιο (35%) περιλαμβάνεται μεν στο πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων που είχε συμφωνηθεί με την τρόικα, δεν υπήρχε ωστόσο συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα ενεργειών. Οι μετοχές που έχουν μεταβιβασθεί στο ΤΑΙΠΕΔ θα επιστρέψουν στο Δημόσιο, δηλαδή στο υπουργείο Οικονομικών. Σε επίσημες δηλώσεις του ο κ. Λαφαζάνης τόνισε: «Θα πάρουμε πίσω αυτό το πακέτο μετοχών, το οποίο είναι κρίσιμο και στρατηγικό για τον έλεγχο και την πορεία των ΕΛΠΕ και θα αξιοποιήσουμε όλα τα μέσα και τις δυνατότητες που προσφέρει αυτό το πακέτο, για να παίξουμε θετικό ρόλο ως Δημόσιο στα ΕΛΠΕ».

Η μόνη αποκρατικοποίηση που μπορεί να προχωρήσει είναι αυτή του ΔΕΣΦΑ, εφόσον λυθούν οι εκκρεμότητες με τη γενική διεύθυνση Ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που έχει εκφράσει ενστάσεις για την ολοκλήρωση της συμφωνίας

19

06ΜΕΛΕΤΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

ΣΥΣΤΗΜΑΤOΣ ΦΥΣΙΚOΥΑΕΡΙOΥ 2015-2024

Στην κατάρτιση της μελέτης ανάπτυξης του Εθνικού Συστήματος Φυσικού Αερίου για την περίοδο 2015-2024, σύμφωνα με τα όσα ορίζονται στο άρθρο 91 του Κώδικα Διαχείρισης ΕΣΦΑ, προχώρησε ο ΔΕΣΦΑ.

Φυσικό αέριοΤου Γιάννη Πισπιρίγκου

20

Ειδικότερα, όπως σημειώνει ο Διαχειριστής, η μελέτη ανάπτυξης του ΕΣΦΑ για τα έτη 2015-2024 περιλαμβάνει: α) Τις προβλέψεις του Διαχειριστή για την ετήσια ζήτηση φυσικού αερίου στο σύνολο της χώρας, ανά διοικητική περιφέρεια και ανά κατηγορία καταναλωτών, καθώς και για τη μέγιστη ημερήσια και ωριαία ζήτηση φυσικού αερίου ανά έτος για καθένα από τα επόμενα δέκα έτη. β) Τις εκτιμήσεις του Διαχειριστή για τις δυνατότητες κάλυψης της ζήτησης κατά οικονομικό και αξιόπιστο τρόπο από υφισταμένες ή νέες πηγές εφοδιασμού με φυσικό αέριο, περιλαμβανομένων και πηγών εφοδιασμού με υγροποιημένο φυσικό αέριο, καθώς και για την αναγκαία, για τον σκοπό αυτό, ενίσχυση και επέκταση του ΕΣΦΑ. γ) Τις εκτιμήσεις του Διαχειριστή σχετικά με τα στοιχεία κόστους των αναγκαίων έργων ενίσχυσης και επέκτασης του ΕΣΦΑ, καθώς και εκτίμηση σχετικά με την επίπτωση των αντίστοιχων επενδύσεων στο τιμολόγιο χρήσης του ΕΣΦΑ.

Το πρόγραμμα ανάπτυξης ΕΣΦΑΕπίσης, ο ΔΕΣΦΑ προχώρησε στην κατάρτιση και έθεσε σε δημόσια διαβούλευση το σχέδιο προγράμματος ανάπτυξης ΕΣΦΑ για τα έτη 2014-2023, στην ελληνική και αγγλική γλώσσα. Κατά την κατάρτιση του σχεδίου προγράμματος ανάπτυξης του ΕΣΦΑ, ο Διαχειριστής λαμβάνει υπόψη τη μελέτη ανάπτυξης καθώς και, ιδίως: α) Στοιχεία της υφιστάμενης και της προβλεπόμενης προσφοράς και

ζήτησης φυσικού αερίου. β) Την εκπλήρωση των υποχρεώσεων παροχής υπηρεσιών κοινής ωφέλειας και την ασφάλεια εφοδιασμού με φυσικό αέριο, κατά τρόπο αξιόπιστο και οικονομικά αποτελεσματικό. γ) Τη βελτίωση της επάρκειας και της αποδοτικότητας του ΕΣΦΑ και τη διασφάλιση της εύρυθμης λειτουργίας του, με στόχο την πρόληψη συμφορήσεων, καταστάσεων έκτακτης ανάγκης και άρνησης πρόσβασης. δ) Την τροφοδοσία νέων περιοχών με φυσικό αέριο, με στόχο την περιφερειακή ανάπτυξη και τη διασφάλιση της δυνατότητας πρόσβασης νέων χρηστών. ε) Την προστασία του περιβάλλοντος. στ) Το διακοινοτικό πρόγραμμα

ανάπτυξης και τα περιφερειακά επενδυτικά προγράμματα σύμφωνα με τις διατάξεις του στοιχείου (β) της παραγράφου 3 του άρθρου 8 και της παραγράφου 1 του άρθρου 12 του Κανονισμού (ΕΚ) υπ’ αριθμ. 715/2009. ζ) Τη βιωσιμότητα των έργων που εντάσσονται στο πρόγραμμα και τη δυνατότητα χρηματοδότησής τους, εκτός του πλαισίου του προγράμματος ανάπτυξης.

Σημειώνεται ότι η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας ενέκρινε με την υπ’ αριθμό 681/2014 απόφαση της 20ης Νοεμβρίου 2014 το πρόγραμμα ανάπτυξης ΕΣΦΑ 2014-2023.

Μπορείτε να διαβάσετε αναλυτικά τη

ΔΕΣΦΑ: Αναβαθμίζει τον σταθμό στο Σιδηρόκαστρο

Άδεια εγκατάστασης για τη δεύτερη αναβάθμιση του μεθοριακού μετρητικού σταθμού φυσικού αερίου Στρυμονοχωρίου στο Σιδηροκάστρο του νομού Σερρών, με προσθήκη διάταξης αντίστροφης ροής έλαβε ο ΔΕΣΦΑ από τη Γενική Γραμματεία Στρατηγικών και Ιδιωτικών Επενδύσεων.

Η κατασκευή του έργου θα πρέπει να γίνει σύμφωνα με τις προδιαγραφές που αναφέρονται στην υποβληθείσα τεχνική περιγραφή και το υπουργείο Οικονομίας διατηρεί το δικαίωμα να επιβάλει την εκτέλεση μεταρρυθμίσεων στην υπόψη

εγκατάσταση, σε κάθε περίπτωση που θα διαπιστωθεί ότι αυτό είναι αναγκαίο για να εκπληρωθούν οι επιδιωκόμενοι σκοποί.

Μετά την ολοκλήρωση της εγκατάστασης και εντός της διάρκειας ισχύος της παρούσας άδειας, θα πρέπει να υποβληθεί αίτηση για χορήγηση άδειας λειτουργίας, συνοδευόμενη με όλα τα προβλεπόμενα από τις οικ. 483/35/Φ.15/17-01-2012 (ΦΕΚ 158/Β/03-02-2012) και Δ3/Α/οικ.4303/22-02-2012 (ΦΕΚ 603/Β/05-03-2012) υπουργικές αποφάσεις, δικαιολογητικά.

21

μελέτη του ΔΕΣΦΑ στο http://www.desfa.gr/default.asp?pid=167&la=1.

Μεταφορά LNG με φορτηγάΠροτεραιότητα στη δημιουργία σταθμού ανεφοδιασμού βυτιοφόρων με υγροποιημένο φυσικό αέριο δίνει ο ΔΕΣΦΑ, στο πλαίσιο του κυλιόμενου δεκαετούς αναπτυξιακού του προγράμματος 2015-24. Ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη διαγωνιστική διαδικασία για την εκπόνηση της μελέτης βασικού σχεδιασμού των απαραίτητων εγκαταστάσεων, ενώ τη λειτουργία τους την προσδιορίζει για το 2016.

Όπως επισημαίνεται στο δεκαετές, η εφαρμογή για τη φόρτωση βυτιοφόρων με υγροποιημένο αέριο (LNG Truck Loading) εκτιμάται ως η πλέον ώριμη από τις τεχνολογίες που αφορούν τις νέες χρήσεις του, και έχει ήδη προκαλέσει το ενδιαφέρον βιομηχανικών καταναλωτών.

Με δεδομένο μάλιστα αυτό το ενδιαφέρον από μεγάλους καταναλωτές, ο ΔΕΣΦΑ προβλέπει ότι από το 2020 η ζήτηση θα φτάνει τα 5 εκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως. Να σημειωθεί εδώ ότι η διαχείριση του υγροποιημένου αερίου στους χώρους χρήσεις του απαιτεί πλέον μικρού ύψους επενδύσεις, ενώ τα πλεονεκτήματά του ως καύσιμου και η φιλικότητα προς το περιβάλλον το καθιστούν ανταγωνιστικό προς τα υγρά καύσιμα.

Εκτός από το Truck Loading, ο ΔΕΣΦΑ εξετάζει την επέκταση στις νέες εφαρμογές χρήσης υγροποιημένου φυσικού αερίου μικρής κλίμακας. Οι βασικότερες εκτός από την τροφοδοσία βιομηχανιών με βυτιοφόρα (LNG Truck Loading) αφορούν: * Χρήση ως καύσιμο ναυτιλίας.

* Χρήση ως καύσιμο οδικών μεταφορών. * Μεταφορά του υγροποιημένου αερίου διά θαλάσσης για την τροφοδοσία μονάδων ηλεκτροπαραγωγής σε νησιά, σε αντικατάσταση πετρελαίου ή για την τροφοδότηση δικτύων διανομής παράκτιων περιοχών.

Από τη διεθνή εμπειρία προκύπτει ότι η εφαρμογή των νέων τρόπων χρήσης του ΥΦΑ αναμένεται να αυξηθεί σημαντικά τα επόμενα χρόνια. Αυτό υποστηρίζεται κυρίως από βασικές πολιτικές που έχουν θεσμοθετηθεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο και αναμένεται να τεθούν σε εφαρμογή το 2025. Για τον λόγο αυτόν ο ΔΕΣΦΑ εξετάζει την κατάλληλη αναβάθμιση του τερματικού σταθμού Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου της Ρεβυθούσας.

Συγκεκριμένα, θα προχωρήσει στην εκπόνηση μελέτης με αντικείμενο τον προκαταρκτικό τεχνικό προσδιορισμό και την εκτίμηση κόστους για την ανάπτυξη εγκαταστάσεων ανεφοδιασμού μικρών πλοίων ΥΦΑ από τη Ρεβυθούσα και για την ανάπτυξη δορυφορικών παράκτιων εγκαταστάσεων αποθήκευσης ΥΦΑ μικρής κλίμακας μαζί με σταθμούς ανεφοδιασμού βυτιοφόρων ΥΦΑ. Το έργο αυτό είναι ακόμα σε πολύ προκαταρκτικό στάδιο και αναμένεται να υλοποιηθεί σε βάθος χρόνου.

H εφαρμογή για τη φόρτωση βυτιοφόρων με υγροποιημένο αέριο (LNG Truck Loading) εκτιμάται ως η πλέον ώριμη από τις τεχνολογίες που αφορούν τις νέες χρήσεις του, και έχει ήδη προκαλέσει το ενδιαφέρον βιομηχανικών καταναλωτών

22

07OΙ ΤΕΡΑΣΤΙΕΣΔΥΝΑΤOΤΗΤΕΣΤΗΣ ΝΑ ΕΥΡΩΠΗΣΩς ενεργειακή νησίδα χαρακτηρίζεται η περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης από την Κομισιόν, η οποία αξιολογεί την πορεία ενοποίησης των περιφερειακών αγορών ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου και διαπιστώνει ότι συνεχίζουν να υφίστανται χώρες που δεν είναι σωστά συνδεδεμένες με τους γείτονές τους.

Ενεργειακή αγοράΤης Πηνελόπης Μητρούλια

Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η συνένωση αγορών των Βαλκανίων θα απαιτήσει επενδύσεις ύψους 10,8 δισ. Όπως τονίζεται σε σχετικό έγγραφο της Κομισιόν, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει επιτέλους να αποφασίσει να αντιμετωπίσει το ζήτημα των ενεργειακών νησίδων στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπη. Το έγγραφο δημοσιεύτηκε στο blog της Alice Stollmeyer και αναφέρει μεταξύ άλλων ότι χώρες της ΕΕ όπως η Ελλάδα, η Βουλγαρία και η Ρουμανία, αλλά και τα υποψήφια μέλη της ΕΕ όπως η Σερβία, η πΓΔΜ, η Αλβανία, το Κοσσυφοπέδιο, το Μαυροβούνιο, καθώς και η Βοσνία-Ερζεγοβίνη αποτελούν σε μεγάλο βαθμό μια τεράστια ενεργειακή νησίδα, ανεπαρκώς ενσωματωμένη στην υπόλοιπη Ευρώπη. Η ευρύτερη περιοχή αποτελείται επίσης από την Oυγγαρία, την Κροατία, τη Σλοβενία, τη Σλοβακία και την Αυστρία. Στον ηλεκτρισμό οι διασυνδέσεις που έχουν γίνει στο παρελθόν είναι περιορισμένες.

Μονοπώλιο στον ηλεκτρισμόOι εταιρείες παροχής ηλεκτρικής ενέργειας της περιοχής συχνά λειτουργούν ως μονοπώλια και οι

ρυθμιστικές αρχές αποτυγχάνουν να παίξουν έναν ανεξάρτητο ρόλο. Στην Ελλάδα, η κρατική ΔΕΗ διανέμει σχεδόν το 100% της ηλεκτρικής ενέργειας στη χώρα. Στη Βουλγαρία, τρεις επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας (CEZ, E.on και Energo Pro) έχουν μοιράσει τη χώρα μεταξύ τους και στην πράξη καθεμία από αυτές λειτουργεί ως μονοπώλιο στην περιοχή της.

Στη Ρουμανία, η Επιτροπή πραγματοποιεί κατ’ αρχήν έρευνα για τα ειδικά τιμολόγια που παρέχει η κρατικά ελεγχόμενη Hydroelectrica σε εμπόρους και παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας. Η τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας στην περιοχή δεν είναι υψηλή σε σχέση με τα παλαιότερα κράτη-μέλη της ΕΕ. Όμως, λόγω των χαμηλών εισοδημάτων, ολόκληρη η περιοχή ανήκει στην κατηγορία των χωρών της ΕΕ, όπου ένα σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού (μεταξύ 20 και 30%) δεν είναι σε θέση να θερμάνει επαρκώς το σπίτι του. Σύμφωνα με μια πρόσφατη μελέτη του Third Generation Environmentalism (E3G), απαιτούνται σημαντικές επενδύσεις για την αντιμετώπιση των προβλημάτων του δικτύου.

23

Το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Διαχειριστών Συστημάτων Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ENTSO-E) εκτιμά ότι έως το 2020 πρέπει να επενδυθούν τουλάχιστον 10,8 δισ. ευρώ για έργα μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας στην περιοχή. Επιπλέον, η περιοχή διαθέτει γερασμένο στόλο μονάδων παραγωγής. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 35% της εγκατεστημένης ισχύος της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας αναμένεται να «σβήσει» έως το 2020.

Φυσικό αέριο Λόγω της κρίσης στην Oυκρανία και της ακύρωσης του αγωγού φυσικού αερίου South Stream που θα μετέφερε ρωσικό φυσικό αέριο στην ΕΕ μέσω της Βουλγαρίας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θεωρεί ότι η Νοτιοανατολική Ευρώπη θα πρέπει να ακολουθήσει το παράδειγμα της Βόρειας Ευρώπης και να δημιουργήσει κόμβους αερίου (gas hubs) με πολλαπλούς προμηθευτές.

Φαίνεται ότι και η Ρωσία ακολουθεί την ίδια τάση, καθώς σύμφωνα με πρόσφατες δηλώσεις ρώσων αξιωματούχων, η Gazprom προτίθεται να παραδίδει το φυσικό αέριο που

επρόκειτο να μεταφέρει South Stream στις χώρες της ΕΕ σε έναν κόμβο αερίου στα ελληνοτουρκικά σύνορα.

Η Επιτροπή προβλέπει ότι οι μελλοντικές διακρατικές συμφωνίες (IGA) των μελών της ΕΕ, όπως και «άλλου τύπου συμβάσεις» με τις χώρες εξαγωγής φυσικού αερίου, θα υπόκεινται σε λεπτομερή έλεγχο όσον αφορά την τήρηση των κανόνων της εσωτερικής αγοράς της ΕΕ και των όρων ασφαλείας εφοδιασμού.

Τον Δεκέμβριο του 2013, η Επιτροπή γνωστοποίησε ότι οι διμερείς συμφωνίες για την κατασκευή του αγωγού South Stream, οι οποίες είχαν συναφθεί μεταξύ της Ρωσίας, της Βουλγαρίας, της Σερβίας, της Oυγγαρίας, της Ελλάδα, της Σλοβενίας, της Κροατίας και της Αυστρίας, παραβίαζαν το δίκαιο της ΕΕ και έπρεπε να επανεξεταστούν εκ του μηδενός.

Όπως αναφέρει το έγγραφο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, «τα Ευρωπαϊκά Δίκτυα Διαχειριστών Συστημάτων Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας και Φυσικού Αερίου (ENTSO-E/G) θα

αναβαθμιστούν και θα δημιουργηθούν περιφερειακά επιχειρησιακά κέντρα, ώστε να μπορούν να διαχειριστούν περισσότερο αποτελεσματικά τις διασυνοριακές ροές ηλεκτρισμού και φυσικού αερίου».

Λόγω της «ιδιαίτερης ευαισθησίας» των κεντρικών και νοτιοανατολικών τμημάτων της Ευρώπης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προβλέπει νέες μορφές συνεργασίας, οι οποίες στο έγγραφο αποκαλούνται ως Ενεργειακό Φόρουμ της Κεντρικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης (SECEF ή CESEC). Oι υπουργοί των οκτώ χωρών της ΕΕ (Βουλγαρία, Αυστρία, Κροατία, Ελλάδα, Oυγγαρία, Ρουμανία, Σλοβενία και Σλοβακία) είχαν στη Σόφια μια κλειστή συνάντηση, υπό την προεδρία του αντιπροέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Μάρος Σέφκοβιτς. Στη συνάντηση εκτιμάται ότι τέθηκε το ζήτημα της υποστήριξης από την πλευρά της Επιτροπής με τα απαραίτητα κεφάλαια, αλλά και η απαίτηση των υπηρεσιών του κ. Σέφκοβιτς για μεταρρυθμίσεις.

24

08ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΚΥΠΡOΥ-ΑΙΓΥΠΤOΥΣΤO ΦΥΣΙΚO ΑΕΡΙOΚύπρος και Αίγυπτος έδωσαν τα χέρια υπογράφοντας ένα μνημόνιο ενεργειακής συνεργασίας που αφορά άμεσα το κοίτασμα «Αφροδίτη» του τεμαχίου 12. Η συμφωνία έγινε μεταξύ του κύπριου υπουργού Ενέργειας Γιώργου Λακκοτρύπη και του αιγύπτιου υπουργού Πετρελαίων Σιερίφ Ισμαήλ.

Φυσικό αέριοΤου Γιάννη Πισπιρίγκου

Με «όχημα» αυτό το μνημόνιο συνεργασίας, ανοίγει ο δρόμος για τις εταιρείες Noble και BG να προχωρήσουν σε πιο ουσιαστικά βήματα για συμφωνίες πώλησης φυσικού αερίου από το κοίτασμα «Αφροδίτη» προς την Αίγυπτο, αλλά και στα βήματα που απαιτούνται για υλοποίηση μιας τέτοιας συμφωνίας. Το Μνημόνιο θα διευκολύνει επίσης τη συνεργασία των δύο χωρών στην ανάπτυξη και εκμετάλλευση του κοιτάσματος φυσικού αερίου «Αφροδίτη», στο τεμάχιο 12 της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης της Κύπρου, αξιοποιώντας υφιστάμενες υποδομές της Αιγύπτου προς αμοιβαίο όφελος των δύο χωρών.

Θαλάσσιος αγωγόςΣτο πλαίσιο της ίδιας συμφωνίας, εξουσιοδοτείται η αιγυπτιακή εταιρεία φυσικού αερίου Egyptian Natural Gas Holdings Company (EGAS) και η Εταιρεία Υδρογονανθράκων Κύπρου (ΕΥΚ) να εξετάσουν το ενδεχόμενο κατασκευής ενός θαλάσσιου αγωγού για την απευθείας μεταφορά φυσικού αερίου από το κοίτασμα «Αφροδίτη» στην Αίγυπτο.

Το έργο θα διεξαχθεί σε συνεργασία με τις εταιρείες που εμπλέκονται στις υπεράκτιες δραστηριότητες υδρογονανθράκων και στις δραστηριότητες υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG). Δηλαδή από πλευράς Κύπρου, πέραν της ΕΥΚ, είναι η Noble και οι Delek και Avner, ενώ από πλευράς Αιγύπτου είναι η κρατική EGAS (12%) και η επίσης κρατική EGPC (12%), όπως και οι κολοσσοί BG (38%) και Petronas (38%). Ο στόχος είναι η κατάληξη σε συμφωνία εντός 6 μηνών από την υπογραφή του Μνημονίου Συναντίληψης.

Το εν λόγω Μνημόνιο Συναντίληψης αποτελεί σημαντικό βήμα προς την ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ της Αιγύπτου και της Κύπρου στον τομέα των υδρογονανθράκων, που θα εμβαθύνει περαιτέρω τις φιλικές σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών.

Τα οφέληΤα οφέλη από αυτή τη συνεργασία πολλαπλά. Συγκεκριμένα, θα βελτιστοποιηθεί η χρήση των υποδομών φυσικού αερίου και θα επιτευχθεί προστιθέμενη αξία τόσο για την Κύπρο

25

όσο και για την Αίγυπτο. Το εν λόγω έργο θα διεξαχθεί σε συνεργασία με τις εταιρείες που εμπλέκονται στις υπεράκτιες δραστηριότητες υδρογονανθράκων (upstream) και στις δραστηριότητες υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG).

Σε δηλώσεις του αμέσως μετά το ταξίδι-αστραπή στην Αίγυπτο, ο υπουργός Ενέργειας Γιώργος Λακκοτρύπης τόνισε ότι το Μνημόνιο αφορά απευθείας αγωγό και ότι πρόκειται για συμφωνία συνεργασίας μεταξύ των δύο κυβερνήσεων. Επίσης υπέδειξε ότι η υλοποίηση του σχεδιασμού «χρειάζεται χρόνο γιατί μιλούμε για πάρα πολύ σοβαρούς εμπορικούς όρους που πρέπει να συμφωνηθούν στη λεπτομέρειά τους».

Επίσης, τόνισε ιδιαίτερα το γεγονός της παρουσίας του πρωθυπουργού της Αιγύπτου στην τελετή υπογραφής, μεσούσης και μιας δύσκολης κατάστασης, που αφορά την εκτέλεση 21 αιγυπτίων χριστιανών στη Λιβύη.

Ανάλογες ήταν και οι δηλώσεις του αιγύπτιου υπουργού Πετρελαίων στο

Κάιρο, που τόνισε ότι πρόκειται για την απαρχή της συνεργασίας μεταξύ Αιγύπτου και Κύπρου για εισαγωγή φυσικού αερίου, ότι αναμένει πως σε έξι μήνες θα υπάρχει μελέτη για τις τεχνικές λύσεις ως προς τον απευθείας αγωγό και, αμέσως μετά, θα τεθούν επί τάπητος οι εμπορικές πτυχές.

«Χαστούκι» στην ΤουρκίαΑξίζει να τονιστεί ότι το Μνημόνιο που υπογράφτηκε έχει ιδιαίτερη σημασία και για σειρά άλλους λόγους: Πρώτον, επειδή ετοιμάστηκε και μέχρι την υπογραφή όλα έγιναν με ιδιαίτερη διακριτικότητα, αφού η Τουρκία είναι γνωστό ότι αντιδρά έντονα και προκλητικά σε κάθε βήμα συνεργασίας μεταξύ Κύπρου και Αιγύπτου. Επίσης, η Κύπρος πλέον αναλαμβάνει τα ηνία στον εφοδιασμό της Αιγύπτου με φυσικό αέριο από την περιοχή μας, ενώ ο απευθείας αγωγός σημαίνει και ενδεχόμενο μελλοντικής συνεργασίας και για την παροχή φυσικού αερίου από κοιτάσματα της ΑΟΖ του Ισραήλ, με ό,τι αυτό σημαίνει οικονομικά και κυρίως γεωστρατηγικά. Επίσης, δημιουργεί συνθήκες, με την ανάπτυξη του κοιτάσματος «Αφροδίτη», για παροχή φυσικού αερίου και στην Κύπρο με μειωμένο κόστος σε 6-7 χρόνια, οπότε και υπολογίζεται να ξεκινήσει η εμπορική ροή φυσικού αερίου από το κοίτασμα.

Στο πλαίσιο της συμφωνίας, εξουσιοδοτούνται η EGAS και η ΕΥΚ να εξετάσουν το ενδεχόμενο κατασκευής ενός θαλάσσιου αγωγού για την μεταφορά φυσικού αερίου από το κοίτασμα «Αφροδίτη» στην Αίγυπτο

«Ακόμα ένα βήμα για τη ρευστοποίηση του κοιτάσματος “Αφροδίτη”», έγραψε χαρακτηριστικά ο Γιώργος Λακκοτρύπης στον προσωπικό του λογαριασμό στο Twitter.

26

09TAP: ΠΩΣ ΘΑΑΠOΖΗΜΙΩΘOΥΝOΙ ΙΔΙOΚΤΗΤΕΣ ΓΗΣΜε ένα αναλυτικό και λεπτομερές πρόγραμμα αποζημιώσεων για τους κατόχους και τους χρήστες γης στις περιοχές διέλευσης του αγωγού απευθύνεται η κοινοπραξία του ΤΑΡ στις τοπικές κοινωνίες. Με τα έργα κατασκευής του αγωγού να ξεκινούν, σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα, στα μέσα του 2016, η κοινοπραξία απευθύνεται στους ιδιοκτήτες, καλλιεργητές και χρήστες της γης κατά μήκος της χάραξης του αγωγού προσφέροντας αποζημιώσεις για τα σημεία όπου θα κατασκευαστούν μόνιμες εγκαταστάσεις, ενοίκιο για τις προσωρινές, καθώς και επιπλέον αποζημιώσεις για τους περιορισμούς χρήσης, τις δουλείες, την αξία της σοδειάς που θα χαθεί και των δέντρων που θα κοπούν.

Αγωγοί αερίουΤου Κώστα Βουτσαδάκη

Όπως επισημαίνεται στα σχετικά έντυπα της κοινοπραξίας, η κατασκευή θα μπορεί να ξεκινήσει με την απόκτηση πρόσβασης στην απαιτούμενη γη σε όλη τη διαδρομή του αγωγού. Στην Ελλάδα η κατασκευή εκτιμάται ότι θα διαρκέσει τριάμισι έτη και θα εκτελεστεί τμηματικά, ενώ σε κάθε περιοχή οι κατασκευαστικές εργασίες θα διαρκέσουν τρεις ώς έξι μήνες. Για την υλοποίηση του έργου θα χρειαστούν επίσης προσωρινές εγκαταστάσεις σε μεγάλες εκτάσεις, για την αποθήκευση σωλήνων και υλικών (σε περίπου 17 θέσεις κατά μήκος της διαδρομής του αγωγού) και για τις εργοταξιακές εγκαταστάσεις (σε άλλες 8 θέσεις).

ΠεριορισμοίΜόνιμη δέσμευση γης θα είναι αναγκαία για τους σταθμούς συμπίεσης στους Κήπους και τις Σέρρες, καθώς και για περίπου 23 βαλβιδοστάσια. Κατά μήκος της διαδρομής του αγωγού, η γη θα υπόκειται στους ακόλουθους περιορισμούς: –Στη Ζώνη A (διάδρομος πλάτους 8 μέτρων, 4 μέτρα εκατέρωθεν του αγωγού) θα απαγορεύεται, μεταξύ άλλων, η δόμηση, η άροση σε βάθος και

τα δέντρα με βαθιές ρίζες. –Στη Ζώνη Β (διάδρομος πλάτους 40 μέτρων) θα απαγορεύονται τα κτήρια. –Στη Ζώνη Γ (διάδρομος πλάτους 400 μέτρων) υπάρχει πιθανότητα περιορισμού του επιτρεπόμενου αριθμού κτηρίων.

Oι τιμές της γης, με βάση τις οποίες θα καθορίζονται οι αποζημιώσεις, κυμαίνονται από 1.000 έως 40.000 ευρώ το στρέμμα και διαμορφώνονται με σειρά παραμέτρων (π.χ. αν είναι αρδευόμενη ή μη αρδευόμενη αγροτική γη, αν έχει πρόσβαση σε δίκτυα κοινής ωφέλειας, αν έχει πρόσβαση σε εθνικές ή επαρχιακές οδούς, σε ποια απόσταση βρίσκεται από οικισμούς κ.λπ.). Προβλέπονται επίσης αποζημιώσεις για τους ιδιοκτήτες γης που θα τεθούν σε περιορισμούς χρήσης ή και θα συσταθεί δουλεία διόδου, για τα πιθανά κόστη μετεγκατάστασης καθώς και για τη λεγόμενη ορφανή γη, δηλαδή εκείνη που δεν επηρεάζεται άμεσα από το έργο αλλά αποτελεί το τμήμα γεωτεμαχίου που εναπομένει μετά από διχοτόμησή του, το οποίο καθίσταται μόνιμα ή προσωρινά αντιοικονομικό, μη βιώσιμο ή μη προσβάσιμο.

27

Για τις καλλιέργειες αντίστοιχα οι αποζημιώσεις καθορίζονται ανάλογα με το είδος, την τιμή παραγωγού, τη φάση ανάπτυξης στην οποία βρίσκεται, τη στρεμματική απόδοση, τις επιδοτήσεις, το είδος του περιορισμού που επιβάλλεται λόγω της διέλευσης του αγωγού κ.ά.

ΠαράγοντεςΣυγκεκριμένα, για τις ετήσιες καλλιέργειες οι παράγοντες που επηρεάζουν τον υπολογισμό των αποζημιώσεων είναι: –Είδος ετήσιας καλλιέργειας –Δήμος –Αρδευόμενη ή μη αρδευόμενη –Ετήσιο αγροτικό εισόδημα –Επιδοτήσεις

Για τις πολυετείς καλλιέργειες συνεκτιμώνται επιπλέον των παραπάνω: –Έτος φύτευσης –Έτος εκρίζωσης –Συνολικά έξοδα εγκατάστασης στη φάση ανάπτυξης –Διάρκεια φάσης ανάπτυξης καλλιέργειας (έτη) –Έτη αποζημίωσης για απώλεια αγροτικού εισοδήματος

Oι πολυετείς καλλιέργειες χωρίζονται επίσης σε τέσσερις περιόδους: Φάση 1: Από τη φύτευση της καλλιέργειας μέχρι την πρώτη παραγωγή (περίοδος εγκατάστασης) Φάση 2: Φάση ανάπτυξης της στρεμματικής απόδοσης Φάση 3: Φάση μέγιστης απόδοσης (μέγιστης στρεμματικής απόδοσης) Φάση 4: Φάση σταδιακής μείωσης

στρεμματικής απόδοσης (μέχρι μηδενισμού της)

O ΤΑΡ θα αποζημιώσει επίσης τους καλλιεργητές για την αξία επιδοτήσεων που μπορεί να θίγονται ως αποτέλεσμα των δραστηριοτήτων για την υλοποίηση και λειτουργία του έργου του ΤΑΡ. Η σχετική αποζημίωση θα εξεταστεί και θα υπολογιστεί κατά περίπτωση.

Αρχές αποζημίωσηςΜε βάση όλες αυτές τις παραμέτρους έχουν καθοριστεί αξίες γης ανά περιφερειακή ενότητα (Δράμα, Έβρος, Ημαθία, Θεσσαλονίκη, Καβάλα, Καστοριά, Κιλκίς, Κοζάνη, Ξάνθη, Πέλλα, Ροδόπη, Σέρρες και Φλώρινα) καθώς και το εκτιμώμενο ετήσιο εισόδημα για πολυετείς ανά είδος καλλιέργειας και ανά περιοχή.

Η κοινοπραξία τονίζει ότι θα επιδιώξει να έρθει σε συμφωνία με τους επηρεαζόμενους ιδιοκτήτες και χρήστες γης, αλλά στις περιπτώσεις που δεν υπάρξει συμφωνία ο TAP μπορεί να καταφύγει στη διαδικασία αναγκαστικής απαλλοτρίωσης ή δουλείας.

Oι βασικές αρχές αποζημίωσης περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων τα εξής: –Αποζημίωση για τη γη και τις καλλιέργειες βάσει της αξίας πλήρους αποκατάστασης πριν την έναρξη των εργασιών κατασκευής. Η αξία πλήρους αποκατάστασης υπολογίζεται με βάση την αγοραία αξία και περιλαμβάνει όλα τα σχετικά έξοδα συναλλαγών. –Oι εκτάσεις που είναι απαραίτητες για τις μόνιμες υπέργειες εγκαταστάσεις

θα αγοραστούν από τους ιδιοκτήτες με στόχο να αποζημιωθούν για την απώλεια γης και να διατηρήσουν το υπάρχον επίπεδο διαβίωσης. –Oι εκτάσεις που είναι απαραίτητες για προσωρινές εγκαταστάσεις, συμπεριλαμβανομένης της ζώνης εργασίας του αγωγού και των προσωρινών εγκαταστάσεων, θα χρησιμοποιηθούν από τον TAP μόνο κατά τη διάρκεια κατασκευής του αγωγού. Θα μισθωθούν από τον TAP και θα επιστραφούν στους ιδιοκτήτες τους μετά την ολοκλήρωση της κατασκευής και την πλήρη αποκατάστασή τους. –Oι ιδιοκτήτες γης που θα τεθεί σε περιορισμούς χρήσης ή και θα συσταθεί δουλεία διόδου θα αποζημιωθούν. –Oι χρήστες γης που επηρεάζεται από το έργο του TAP θα αποζημιωθούν για την απώλεια αγροτικού εισοδήματος σε τιμές πλήρους αποκατάστασης για κάθε επικείμενη σοδειά, καθώς και για όλα τα πιθανά κόστη μετεγκατάστασης. –Για τους ιδιοκτήτες γης που η συνολική αξία αποκατάστασης για την αποζημίωση ενός γεωτεμαχίου είναι μικρότερη των 900 ευρώ, θα καταβάλλεται ελάχιστη αποζημίωση 900 ευρώ ανά γεωτεμάχιο. Υπολογίζεται ότι αποζημιώσεις θα καταβληθούν στους ιδιοκτήτες ή χρήστες 16.000 περίπου ιδιοκτησιών στη διαδρομή του αγωγού από τα ελληνοτουρκικά μέχρι τα ελληνοαλβανικά σύνορα στην περιοχή της Καστοριάς.

28

10ΤΑ ΣOΥΠΕΡ ΤΑΝΚΕΡ«ΑΧΡΗΣΤΕΥOΥΝ»ΤOΥΣ ΑΓΩΓOΥΣ ΑΕΡΙOΥΣύμφωνα με έκθεση της BP, που δημοσιεύτηκε πρόσφατα, με τίτλο «BP Energy Outlook 2035», μέχρι το 2035 θα αυξηθεί σημαντικά ο ρόλος του υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) και των σούπερ τάνκερ που το μεταφέρουν στις διεθνείς αγορές, σε βάρος φυσικά των παραδοσιακών αγωγών. Αυτή η εξέλιξη, παρά το γεγονός ότι ο ρόλος του φυσικού αερίου στην κάλυψη των ενεργειακών αναγκών του πλανήτη θα ενισχύεται διαρκώς, εκτιμάται ότι θα πλήξει τη Ρωσία, ενώ θα αποδειχθεί, υπό προϋποθέσεις, ευεργετική για την Ευρώπη.

Φυσικό αέριοΤου Γιώργου Παυλόπουλου

Μέσα στα επόμενα 20 χρόνια, η παγκόσμια ενεργειακή ζήτηση εκτιμάται ότι θα αυξηθεί κατά το ένα τρίτο ή κατά 37% σε σχέση με τη σημερινή. Όσο για το φυσικό αέριο, θα είναι εξίσου σημαντικό με το πετρέλαιο και τον γαιάνθρακα για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών του πλανήτη. Καθεμία από τις τρεις αυτές «πηγές» θα έχει μερίδιο της τάξης του 26-28%, με το υπόλοιπο να αντιστοιχεί σε άλλες μορφές παραγωγής ενέργειας, κυρίως τις αποκαλούμενες «ανανεώσιμες». Αυτά είναι ορισμένα από τα πιο βασικά συμπεράσματα της έρευνας «BP Energy Outlook 2035», την οποία δημοσιοποίησε στα μέσα Φεβρουαρίου η British Petroleum.

Τάνκερ εναντίον αγωγώνΘεωρητικά, λοιπόν, τα ευρήματα του τμήματος μελετών της BP θα έπρεπε να προκαλέσουν ευφορία σε όλες εκείνες τις χώρες που διαθέτουν τα μεγαλύτερα αποθέματα φυσικού αερίου -πρωτίστως δε στη Ρωσία. Η αλήθεια, ωστόσο, είναι ότι υπάρχει και μια δεύτερη πλευρά της έκθεσης που ακυρώνει σε μεγάλο βαθμό αυτή τη θετική εικόνα, τουλάχιστον όσον αφορά τους Ρώσους

και την Gazprom. Μια πλευρά που έχει να κάνει με τους τρόπους μεταφοράς του αερίου στις διεθνείς αγορές και προβλέπει πως θα ενισχυθεί ο ρόλος των αποκαλούμενων σούπερ τάνκερ και του υγροποιημένου αερίου (LNG), σε βάρος φυσικά των αγωγών.

«Η παραγωγή του LNG θα γνωρίσει δραματική αύξηση μέχρι το 2020, με ρυθμούς που μπορεί να φτάνουν μέχρι και το 8% σε ετήσια βάση (…). Η εξέλιξη αυτή σημαίνει, επίσης, ότι μέχρι το 2035 η μεταφορά υγροποιημένου αερίου με τάνκερ θα έχει υποκαταστήσει τους αγωγούς ως βασικός τρόπος μεταφοράς», σημειώνει χαρακτηριστικά η έκθεση της BP.

Δυσοίωνα μηνύματα για τους ΡώσουςΗ αντίφαση για τους Ρώσους είναι κάτι παραπάνω από προφανής. Ενώ οι ίδιοι έχουν επενδύσει εδώ και δεκαετίες στην κατασκευή και τη λειτουργία μεγάλων δικτύων αγωγών -μια τακτική στην οποία παραμένουν πιστοί, παρά την κακή τροπή που πήρε γι’ αυτούς η υπόθεση του South Stream- δεν συμβαίνει το ίδιο με τη διά θαλάσσης

29

μεταφορά αερίου, όπου κυριαρχούν άλλες δυνάμεις, πρωτίστως ναυτικές. Με απλά λόγια: Μέχρι σήμερα όποιος είχε τα μεγαλύτερα αποθέματα και ήλεγχε τους αγωγούς, ήταν απολύτως κυρίαρχος στην αγορά του φυσικού αερίου. Πλέον αυτό εκτιμάται ότι σταδιακά θα αλλάξει, πλήττοντας κυρίως τους Ρώσους.

Τα δυσοίωνα μηνύματα για τους Ρώσους δεν σταματούν, όμως, εκεί. Κι αυτό διότι η ενίσχυση του ρόλου του LNG θα προσφέρει σε πολλές χώρες και

περιοχές του πλανήτη μεγαλύτερη ευελιξία και επιλογές για την κάλυψη των ενεργεικών τους αναγκών, μειώνοντας έτσι την εξάρτηση από τη Μόσχα -κάτι που, όπως είναι σαφές, αφορά πρώτα από όλα την Ευρώπη. «Εν καιρώ, θα πρέπει να αναμένουμε ότι η ισχυρή ανάπτυξη του ρόλου του LNG θα συμβάλει στη δημιουργία μιας ισχυρά διασυνδεδεμένης παγκόσμιας αγοράς, με σαφώς πιο ενιαίες τιμές», σημειώνει επίσης η έκθεση, για να συνεχίσει: «Έτσι, προσφέρονται περισσότερες επιλογές για την κάλυψη των

ενεργειακών αναγκών για καταναλωτές σε περιοχές όπως η Ευρώπη και η Κίνα».

Με βάση όλα τα παραπάνω δεν είναι τυχαίο ότι οι αρμόδιες αρχές δεν αρκούνται στις δεκάδες εγκαταστάσεις υποδοχής και αποθήκευσης LNG που υπάρχουν σε διάφορα μέρη του κόσμου και ειδικά στην Ευρώπη, με αποτέλεσμα να προχωρούν είτε στην αναβάθμισή τους είτε στην κατασκευή νέων. Παράλληλα δε, είναι σαφής η τάση που υπάρχει και στις τάξεις των εφοπλιστών, όπου η ναυπήγηση σούπερ τάνκερ με ασύλληπτες χωρητικότητες επιταχύνεται τους τελευταίους μήνες.

Χρήσιμοι οι αγωγοίΠαρ’ όλα αυτά, θα πρέπει να ξεκαθαριστεί ότι μπορεί να φτάνει στο τέλος της η εποχή της απόλυτης δόξας των αγωγών, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι εκμηδενίζεται ο ρόλος τους. Πράγματι, όπως δήλωσε πρόσφατα στη γερμανική εφημερίδα «Die Welt» ο Φρίντμπερτ Πφλίγκερ, διευθυντής του Ευρωπαϊκού Κέντρου Ενεργειακών Σπουδών του Λονδίνου, «στο ορατό μέλλον οι αγωγοί θα εξακολουθήσουν να έχουν ζωτική σημασία για την Ευρώπη. Οι σχετικές υποδομές είναι ήδη έτοιμες και λειτουργικές και, για τον λόγο αυτόν, δεν απαιτούν νέες και τεράστιες επενδύσεις -κάτι που έχει μεγάλη σημασία σε περιόδους οικονομικής αβεβαιότητας», υπογραμμίζει ο Πφλίγκερ.

Αυτά, λοιπόν, προκειμένου να μην υπάρχουν υπερβολές…

Αυτοδύναμες οι ΗΠΑ και περισσότερο διοξείδιο

Βεβαίως, τα σημαντικά ευρήματα στην έκθεση της BP δεν εξαντλούνται στην «αντιπαράθεση» των σούπερ τάνκερ και του LNG με τους αγωγούς και το φυσικό αέριο στην παραδοσιακή του μορφή. Ανάμεσα στα όσα περιλαμβάνει, ειδικής μνείας χρήζει ασφαλώς η επιβεβαίωση της πρόβλεψης ότι σχετικά σύντομα, πιθανότατα το 2030 το αργότερο, οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής θα καταφέρουν να γίνουν αυτοδύναμες ενεργειακά, καλύπτοντας τις ανάγκες τους σε πετρέλαιο από την εγχώρια παραγωγή.

«Η εκρηκτική ανάπτυξη της παραγωγής από σχιστολιθικά κοιτάσματα προκαλεί δραματικές επιπτώσεις (…). Το πετρέλαιο έχει αρχίσει να ρέει ολοένα περισσότερο από τη Δύση προς την Ανατολή και

όχι από την Ανατολή στη Δύση. Κι αυτό αναμένεται να συνεχιστεί, με δεδομένο ότι είναι η Κίνα και η Ινδία που πρωταγωνιστούν στην αύξηση της ενεργειακής ζήτησης στον πλανήτη», γράφει στον πρόλογο της έκθεσης ο επικεφαλής της BP, Μπομπ Ντάντλεϊ.

Τέλος, ένα ακόμη σημαντικό εύρημα είναι ότι, παρά τις όποιες διεθνείς συμφωνίες (φέτος, υπάρχει στην ατζέντα και η διεθνής Διάσκεψη του Παρισιού), οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα θα αυξηθούν κατά περίπου 25% μέχρι το 2035. Υπενθυμίζεται ότι, πρόσφατα, ακόμη και το Πεκίνο ανέλαβε τη δέσμευση να σταματήσει την αύξηση των εκπομπών ώς το 2030 -όλα δείχνουν, όμως, ότι δεν θα τηρήσει ούτε αυτήν της τη δέσμευση…

30

11CNG: ΠOΣO «ΤΡΕΧΕΙ»ΚΑΙ ΠOΣO ΚOΣΤΙΖΕΙ;Ποιοι παράγοντες καθορίζουν την απόφαση για την επιλογή αυτοκινήτου σε μια εποχή όπου οι πολλαπλές επιλογές σε μοντέλα και εναλλακτικά καύσιμα μας καθιστούν σχεδόν αναποφάσιστους; Το κόστος, το κόστος και το… κόστος.

Φυσικό αέριο

Και αυτό γιατί το κόστος είναι που κοιτάμε πρωτίστως και δευτερευόντως συνυπολογίζουμε τις επιδόσεις, το design και την προστασία του περιβάλλοντος. Τα οχήματα φυσικού αερίου πληρούν όλες τις προδιαγραφές εξοικονόμησης κόστους και ενέργειας, ενώ μετρούν επιδόσεις οι οποίες τα καθιστούν ανταγωνιστικά και θέτουν όλες τις μεγάλες αυτοκινητοβιομηχανίες να παράγουν… σε ρυθμούς φυσικού αερίου. Και, βέβαια, οι συστάσεις για την οικολογική διάσταση του φυσικού αερίου ως του πλέον οικολογικού καυσίμου είναι πλέον περιττές, ωστόσο υπενθυμίζεται ότι με τη χρήση του φυσικού αερίου εκλύονται 25% λιγότερες ποσότητες CO2, 35% λιγότερα μικροσωματίδια, 99,9% λιγότεροι αρωματικοί υδρογονάνθρακες και 52% λιγότερα οξείδια του αζώτου (ΝOx) σε σχέση με την αμόλυβδη βενζίνη.

Η αγορά και οι μετρήσεις δίνουν ξεκάθαρες απαντήσεις για τις επιδόσεις ενός οχήματος CNG, ενώ αξίζει να σημειωθεί ότι τα αυτοκίνητα φυσικού αερίου κερδίζουν πρωτιές επιδόσεων και οικονομίας.

VW eco up!: Αυτονομία και χαμηλό κόστος O κ. Θανάσης Κονιστής, Marketing Manager της Volkswagen, υπογραμμίζει τις επιδόσεις αλλά και την εξοικονόμηση που εξασφαλίζει το μοντέλο eco up!, που είναι το πρώτο σε πωλήσεις αυτοκίνητο φυσικού αερίου στην ελληνική αγορά: «Το eco up! κληρονομεί την 20ετή εμπειρία της Volkswagen στην τεχνολογία κινητήρων φυσικού αερίου. Eφοδιάζεται με τον νέο τρικύλινδρο κινητήρα 999 κυβικών CNG, απόδοσης 68 ίππων με BlueMotion Technology. O συνδυασμός αυτός επιτυγχάνει εντυπωσιακές αποδόσεις σε επίπεδα αυτονομίας αλλά και οικονομίας χρήσης. Το eco up! καταναλώνει 2,9 κιλά CNG ανά 100 χλμ., ενώ εκπέμπει μόλις 79 γρ./χλμ. CO2. Για να γίνει ιδιαίτερα αντιληπτό το χαμηλό κόστος χρήσης που εξασφαλίζει το eco up!, αρκεί να αναφέρουμε ότι με 0,97 ευρώ (τρέχουσα τιμή ανά κιλό του CNG) και με μέση κατανάλωση 2,9 κιλά CNG, απαιτεί μόλις 2,8 ευρώ για κάθε 100 χιλιόμετρα! Το αυτοκίνητο εφοδιάζεται με 2 δεξαμενές φυσικού αερίου συνολικής χωρητικότητας 11 κιλών, ενώ εναλλακτικά μπορεί να

31

κινηθεί και με βενζίνη καθώς διαθέτει ρεζερβουάρ χωρητικότητας 10 λίτρων. Συνδυαστικά, η αυτονομία του eco up! ανέρχεται στα 580 χλμ.».

Fiat Panda Natural Power: Oικονομία που ξεπερνά το 60%Το Fiat Panda Natural Power μπορεί να διανύσει 1.148 χλμ. (με συνδυασμό των ρεζερβουάρ βενζίνης και φυσικού αερίου), ενώ η οικονομία καυσίμου μπορεί να ξεπεράσει το 60% με τη χρήση φυσικού αερίου, έναντι της βενζίνης. Διαθέτει καινοτόμο δικύλινδρο 0,9 Twin Air Turbo Natural Power κινητήρα των 80 ίππων και καταναλώνει μόλις 3,1 κιλά φυσικού αερίου για κάθε 100 χλμ.

Πρωτιά επιδόσεων για το G-Tron και το Golf VariantΤις δύο πρώτες θέσεις στην κατάταξη οικονομίας κατέλαβαν τα αυτοκίνητα Fisikon διπλού καυσίμου CNG και βενζίνης, G-Tron και Golf Variant, στο «HiTech EKO Mobility Rally». Συγκεκριμένα, στον αγώνα έλαβαν μέρος δύο εργοστασιακά αυτοκίνητα διπλού καυσίμου CNG (Compressed Natural Gas - φυσικού αερίου κίνησης αυτοκινήτων), ένα Audi A3 1,4 G-Tron και ένα Volkswagen Golf Variant 1,4 αναδεικνύοντας το φυσικό αέριο κίνησης, όχι μόνο ως ένα φιλικό προς το περιβάλλον καύσιμο με μεγάλη απόδοση, αλλά και ως το οικονομικότερο όλων, σύμφωνα με την κατάταξη οικονομίας.

Oι καταναλώσεις των οχημάτων για την

κάλυψη των 548 χλμ. του αγώνα ήταν: 1. Audi A3 1,4 G-Tron: 16,61 κιλά φυσικού αερίου (CNG) και 2,29 λίτρα βενζίνης, συνολικού κόστους 19,56 ευρώ. 2. Volkswagen Golf Variant 1,4: 18,9 κιλά φυσικού αερίου (CNG) και 3,64 λίτρα βενζίνης, συνολικού κόστους 21,59 ευρώ.

Εξοικονόμηση σε χρήμα, ενέργεια και περιβαλλοντικές επιπτώσειςO παγκόσμιος μέσος όρος για το κόστος του καυσίμου καταδεικνύει ότι η οδήγηση ενός οχήματος που κινείται με φυσικό αέριο επιτυγχάνει εξοικονόμηση πάνω από το 50% σε σύγκριση με ένα όχημα που κινείται με βενζίνη, καθώς και εξοικονόμηση που υπερβαίνει το 30% σε σχέση με ένα όχημα που κινείται με πετρέλαιο. Όλο και περισσότερες κυβερνήσεις προωθούν το φυσικό αέριο ως βάση μιας ενεργειακής πολιτικής που θα είναι απαγκιστρωμένη από την εξάρτηση της εισαγωγής πετρελαιοειδών. Ακόμα και σε χώρες που παράγουν πετρέλαιο, όπως το Ιράν και η Βενεζουέλα, οι πολιτικοί ενθαρρύνουν την εισαγωγή φυσικού αερίου για να αυξήσουν την εξαγωγή πετρελαίου.

Αξίζει να αναφερθεί ότι ένα κιλό φυσικού αερίου περιέχει πολύ περισσότερη ενέργεια σε σχέση με ένα λίτρο από όλα τα άλλα υγρά καύσιμα. Πιο συγκεκριμένα, 1 κιλό φυσικό αέριο κίνησης είναι ενεργειακά ισοδύναμο με 1,5 λίτρα βενζίνη, 1,3 λίτρα πετρέλαιο και 2 λίτρα υγραέριο. Το φυσικό αέριο

αποτελεί τη μόνη επιλογή για ακόμα πιο καθαρές λύσεις στην αυτοκίνηση, όπως η χρήση υδρογόνου.

Σύμφωνα με τον Διεθνή Oργανισμό Αερίου (International Gas Union-IGU), το φυσικό αέριο αποτελεί πλέον μια επιβεβλημένη εναλλακτική, καθώς ο ρόλος των καυσίμων έχει καταστεί μέρος της εφαρμογής μιας πολιτικής υπέρ της μείωσης των εκπομπών ρυπογόνων ουσιών αλλά και της οικονομικής μετακίνησης, είτε πρόκειται για ιδιωτικά και δημόσια οχήματα είτε για βαριά επαγγελματικά φορτηγά ή πλοία και τρένα. Σήμερα κυκλοφορούν περίπου 20.000.000 οχήματα φυσικού αερίου, ενώ οι υποδομές έχουν αναπτυχθεί σε μεγάλο βαθμό προκειμένου να εξυπηρετηθεί η αυξημένη ζήτηση. Το φυσικό αέριο που χρησιμοποιείται στις μεταφορές μπορεί να μειώσει έως και 30% τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου σε σύγκριση με το πετρέλαιο και το ντίζελ, ενώ τα οχήματα που κινούνται με φυσικό αέριο σημειώνουν μειωμένες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα κατά 25% σε σύγκριση με τα πετρελαιοκίνητα οχήματα και κατά 20% σε σύγκριση με τα οχήματα που κινούνται με ντίζελ. Παράλληλα, τα οχήματα που κινούνται με φυσικό αέριο παρουσιάζουν κατά 95% μειωμένες εκπομπές οξειδίων του αζώτου σε σύγκριση με το πετρέλαιο και το ντίζελ.

32

12ΣΤΑ ΣΚΑΡΙΑBIG DEALΣΤΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ;Όπως έχει αποδείξει η ιστορία, σε περιόδους μεγάλης υποχώρησης των τιμών του πετρελαίου (ή, αντιστοίχως, του φυσικού αερίου) δημιουργούνται μεγάλες ευκαιρίες συγχωνεύσεων και εξαγορών, ακόμη και ανάμεσα στους ισχυρούς «παίκτες» του κλάδου. Η σχετική συζήτηση έχει ανοίξει και τώρα, με τα ρεπορτάζ να φέρνουν την αμερικανική ExxonMobil να έχει ήδη «οπλίσει» και να ψάχνει στην αγορά για το «θήραμά» της. Η BP μοιάζει να είναι μία από τις υποψήφιες…

Αγορά πετρελαίουΤου Γιώργου Παυλόπουλου

Καταστροφικές είναι οι συνέπειες της χαμηλής τιμής του πετρελαίου για την κεφαλαιοποίηση των ισχυρών του κλάδου παγκοσμίως. Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία και παρά τις ενδείξεις ανάκαμψης της τιμής του «μαύρου χρυσού», που καταγραφόταν από τις αρχές Φεβρουαρίου, η ουσία είναι ότι από το καλοκαίρι του 2014 μέχρι τις αρχές του 2015 οι 24 μεγαλύτερες εταιρείες σε όλο τον πλανήτη είχαν δει την κεφαλαιοποίησή τους να μειώνεται κατά περισσότερα από 250 δισ. δολάρια. Μάλιστα, αξίζει να σημειωθεί ότι μόνο οι δύο αμερικανοί «γίγαντες», η ExxonMobil και η Chevron, είδαν τη δική τους αξία να χάνει 95 δισ.!

«Αιμορραγία» κερδών…Η δυσμενής συγκυρία αποτυπώνεται και στα αποτελέσματα των εταιρειών του κλάδου, ειδικά εκείνων που έχουν την έδρα τους στην Ευρώπη -οι οποίες προχωρούν ήδη σε σημαντικές περικοπές τόσο στις επενδύσεις τους όσο και στις θέσεις εργασίας. Έτσι, για το τέταρτο και τελευταίο τρίμηνο του 2014, η British Petroleum «έγραψε» λειτουργικές ζημίες 4,4 δισ.

δολαρίων, έναντι κερδών 1,04 δισ. στο αντίστοιχο διάστημα του 2013. Ακόμη χειρότερα ήταν τα πράγματα για τη γαλλική Total, η οποία ανέφερε ζημίες της τάξης των 5,56 δισ. δολαρίων στο τέταρτο τρίμηνο, έναντι κερδών 2,23 δισ. στο ίδιο διάστημα του αμέσως προηγούμενου έτους.

Ευκαιρία για εξαγορέςΗ εικόνα αυτή, όμως, όπως έχει επανειλημμένως συμβεί σε παρόμοιες οικονομικές συγκυρίες (όχι μόνο στην ενέργεια, φυσικά), έχει μία ακόμη πλευρά, καθώς δημιουργεί ευκαιρίες για σοβαρές ανακατατάξεις στον κλάδο, μέσω συγχωνεύσεων και εξαγορών. Δεν αποκλείεται, λοιπόν, κάτι αντίστοιχο να δούμε και σε αυτή την περίπτωση, ειδικά καθώς οι αμερικανικές πετρελαϊκές εταιρείες, βοηθούμενες και από την «επανάσταση» της εκμετάλλευσης των σχιστολιθικών κοιτασμάτων, έχουν καταφέρει, παρά τα πλήγματα που έχουν δεχτεί, να παραμείνουν κερδοφόρες.

«Πριν από πέντε χρόνια υπήρξε μια συγκυρία ακόμη χειρότερη από τη σημερινή, όταν οι τιμές του φυσικού αερίου είχαν καταβυθιστεί κατά περίπου

33

70%. Τότε ήταν που η ExxonMobil επέλεξε να εξαγοράσει την XTO Energy, μία από τις μεγαλύτερες εταιρείες παραγωγής φυσικού αερίου στις ΗΠΑ, έναντι 25 δισ. δολαρίων. Έτσι και τώρα, το επίπεδο των τιμών του πετρελαίου δημιουργεί και πάλι ευνοϊκές συνθήκες για την ExxonMobil προκειμένου να… βγει για κυνήγι, καθώς υπάρχουν εταιρείες με λιγότερο υγιή βάση, οι οποίες αγωνίζονται να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα ρευστότητας που έχουν», έγραφε πρόσφατα σε πρωτοσέλιδο ρεπορτάζ της η αμερικανική εφημερίδα «Wall Street Journal», προαναγγέλλοντας ουσιαστικά σοβαρές εξελίξεις στον κλάδο.

Σύμφωνα με το συγκεκριμένο ρεπορτάζ, η εταιρεία -η οποία, εκτός των άλλων, βαθμολογείται από τους οίκους αξιολόγησης με υψηλότερο βαθμό σε σχέση με την κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών, κάτι που σημαίνει ότι μπορεί να δανείζεται πολύ φθηνά- βρίσκεται σε θέση να «χτυπήσει» τους περισσότερους μικρούς και μεγάλους ανταγωνιστές της στην παγκόσμια αγορά. Μάλιστα, αν και (για ευνόητους λόγους) δεν

παρουσιάζει τίποτε ως δεδομένο, κάνει ειδική αναφορά στην BP, «φωτογραφίζοντάς» την ουσιαστικά ως έναν από τους πιθανότερους στόχους της ExxonMobil. «Η BP μοιάζει να είναι ο ιδανικός στόχος», δήλωσε στην εφημερίδα ο Πολ Σάνκι, ένας γνωστός αναλυτής του κλάδου.

Μνήμες Standard Oil…

Σήμερα στην ExxonMobil αναλογεί το 2,3% της παγκόσμιας παραγωγής πετρελαίου, ενώ από τα διυλιστήριά της περνά το 11,5% των καυσίμων που κυκλοφορούν στην αγορά των ΗΠΑ. Μαζί δε με τη Chevron, τη δεύτερη μεγαλύτερη πετρελαϊκή εταιρεία της Δύσης, τα αντίστοιχα ποσοστά φτάνουν αθροιστικά στο 4 και 17%. Όσον αφορά δε την κεφαλαιοποίησή τους, ξεπερνά αθροιστικά τα 600 δισ. δολάρια. Στην υποθετική δε περίπτωση εξαγοράς της BP από την ExxonMobil, θα είχαμε έναν όμιλο με συνολική κεφαλαιοποίηση (με βάση τα σημερινά δεδομένα, βεβαίως) που θα έφτανε στα 530 δισ. δολάρια -ένα ποσό που θεωρητικά επαρκεί για να αγοράσει το σύνολο των χωρών της Νοτιοανατολικής Ευρώπης!

Aπό το καλοκαίρι του 2014 μέχρι τις αρχές του 2015 οι 24 μεγαλύτερες εταιρείες σε όλο τον πλανήτη είχαν δει την κεφαλαιοποίησή τους να μειώνεται κατά περισσότερα από 250 δισ. δολάρια

34

Πετρελαϊκός «γίγαντας»Είναι προφανές, βεβαίως, ότι μια τέτοια εξέλιξη θα οδηγούσε στη δημιουργία ενός πετρελαϊκού «γίγαντα» που δεν θα είχε προηγούμενο στη σύγχρονη ιστορία -εγείροντας, παράλληλα, σοβαρές αντιδράσεις και ενστάσεις, με αιχμή τη δημιουργία ολιγοπωλίου και την παραβίαση των αρχών του ελεύθερου ανταγωνισμού. Ωστόσο δεν πρέπει να λησμονούμε το γεγονός ο συγκεκριμένος όμιλος έχει παράδοση σε αυτού του τύπου τις «επεκτατικές κινήσεις», καθώς το 1999 -σε μια παρατεταμένη περίοδο χαμηλών τιμών πετρελαίου- η Exxon είχε εξαγοράσει τη Mobil, έναντι 82 δισ. δολαρίων, με αποτέλεσμα τη δημιουργία της εταιρείας στη σημερινή της μορφή.

«Θα προχωρήσουμε μόνο σε εκείνες τις εξαγορές για τις οποίες εκτιμούμε ότι εμπεριέχουν μακροπρόθεσμη στρατηγική αξία και θα λειτουργήσουν προωθητικά για τις μακροπρόθεσμες αποδόσεις και την κερδοφορία μας», σχολίασε σιβυλλικά ο Τζεφ Γούντμπερι, επικεφαλής του επενδυτικού τμήματος της ExxonMobil, αφήνοντας πρακτικά

ανοιχτά όλα τα ενδεχόμενα. «Με δεδομένη τη χρηματοπιστωτική ευρωστία της εταιρείας, αλλά και των δυσκολιών που αντιμετωπίζει ο υπόλοιπος κλάδος, η κατάσταση που έχει δημιουργηθεί μοιάζει να είναι ιδανική γι’ αυτήν», λέει και ένα κορυφαίο στέλεχος του γνωστού αμερικανικού Κέντρου Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών (CSIS).

Tο επίπεδο των τιμών του πετρελαίου δημιουργεί και πάλι ευνοϊκές συνθήκες για την ExxonMobil προκειμένου να… βγει για κυνήγι, καθώς υπάρχουν εταιρείες με λιγότερο υγιή βάση, οι οποίες αγωνίζονται να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα ρευστότητας που έχουν

35

13ΑΓΝΩΣΤΑΙ ΑΙ ΒOΥΛΑΙ

ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣΓΙΑ ΤΙΣ ΕΡΕΥΝΕΣ

Ασαφείς παραμένουν, επί του παρόντος, οι προθέσεις της νέας κυβέρνησης σε ό,τι αφορά τη συνολική πολιτική της χώρας στην έρευνα και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων, αλλά και γενικότερα την αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου.

Έρευνες υδρογονανθράκωνΤης Πηνελόπης Μητρούλια

O υπουργός Παραγωγικής Ανασυγκρότησης Παναγιώτης Λαφαζάνης έχει προαναγγείλει αλλαγές στους όρους του διαγωνισμού για τα 20 θαλάσσια οικόπεδα του Ιονίου και της περιοχής νότια της Κρήτης, στο πλαίσιο του οποίου οι ενδιαφερόμενοι έχουν κληθεί να υποβάλουν τις προτάσεις τους έως τις 14 Μαΐου.

Εν τω μεταξύ ο διαγωνισμός για τις τρεις χερσαίες περιοχές της Δυτικής Ελλάδας ολοκληρώθηκε κανονικά στις 6 Φεβρουαρίου, με την υποβολή προτάσεων από τα Ελληνικά Πετρέλαια (ΕΛΠΕ) και την Energean Oil, και σύμφωνα με πληροφορίες έχει ήδη συγκροτηθεί η επιτροπή αξιολόγησης. Όλα δείχνουν ότι ο νέος υπουργός Παραγωγικής Ανασυγκρότησης δεν προτίθεται να επανεξετάσει τους φακέλους των τριών συμβάσεων παραχώρησης για τις περιοχές Ιωαννίνων, Κατάκολου και Πατραϊκού μεταξύ ελληνικού δημοσίου και τριών κοινοπραξιών αποτελούμενων από ελληνικές και ξένες εταιρείες με επικεφαλής τα Ελληνικά Πετρέλαια (Πατραϊκός) και την Energean Oil & Gas (Κατάκολο, Ιωάννινα).

Επανεξέταση των 20 οικοπέδων Πάντως ο κ. Λαφαζάνης έχει προαναγγείλει τη σύσταση δημόσιας εταιρείας για τις έρευνες υδρογονανθράκων, ενώ φαίνεται να προσανατολίζεται σε ένα σχήμα με την άμεση συμμετοχή του Δημοσίου στις παραχωρήσεις έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων, που θα γίνουν στο εξής. Από τις πρώτες συναντήσεις που είχε ο κ. Λαφαζάνης μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, ήταν με την πρόεδρο της Ελληνικής Διαχειριστικής Εταιρίας Υδρογονανθράκων (ΕΔΕΥ ΑΕ), κ. Σοφία Σταματάκη, προκειμένου να εξετάσει αναλυτικά τις πτυχές των εν εξελίξει διαγωνιστικών διαδικασιών για την αξιοποίηση των εγχώριων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων. Μετά τη συνάντηση αυτή ο υπουργός Παραγωγικής Ανασυγκρότησης δήλωσε ότι ο μεγάλος γύρος παραχωρήσεων που αφορά τις 20 θαλάσσιες περιοχές σε Ιόνιο και νοτίως της Κρήτης θα επανεξεταστεί στη βάση του εθνικού συμφέροντος και του μέγιστου αποτελέσματος για τη χώρα.

ΑντιδράσειςΗ δήλωση αυτή προκάλεσε την

36

άμεση και έντονη αντίδραση της αντιπολίτευσης. O εκπρόσωπος Τύπου της ΝΔ Κώστας Καραγκούνης δήλωσε μεταξύ άλλων ότι «η προκήρυξη του διαγωνισμού για την εκμετάλλευση των 20 θαλάσσιων οικοπέδων, έκτασης 100 χιλιάδων τετραγωνικών χιλιομέτρων, δηλαδή πάνω από το 75% του εδάφους της ελληνικής επικράτειας, και στο μεγαλύτερο μέρος τους εκτός των χωρικών υδάτων, έγινε για πρώτη φορά στην ιστορία της Ελλάδας». Το πιο σημαντικό όμως αναφέρει στην ανακοίνωσή του ο κ. Καραγκούνης είναι ότι «αυτοί οι διαγωνισμοί για εκμετάλλευση θαλάσσιων οικοπέδων δημοσιεύτηκαν στην Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και έχουν πλέον ευρωπαϊκή αναγνώριση της ελληνικής δικαιοδοσίας. O σχετικός διεθνής διαγωνισμός αποτελεί μοναδικής σημασίας οικονομική και πολιτική επιτυχία για την Ελλάδα, ενώ ανοίγει τεράστιες προοπτικές για τον διεθνή ενεργειακό ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει στο μέλλον. Γι’ αυτό και είναι αδιανόητη η απόφαση του νέου υπουργού να επανεξετάσει τους διαγωνισμούς που ήδη έγιναν, πράγμα που οδηγεί πρακτικά στην ακύρωσή

τους. Προειδοποιούμε, καταλήγει ο κ. Καραγκούνης, ότι το κόστος για τη χώρα θα είναι τεράστιο, αφού θα κλονιστεί η αξιοπιστία της, τόσο γεωπολιτικά όσο και έναντι υποψήφιων επενδυτών. Καλούμε την κυβέρνηση να ανακαλέσει την απόφαση αυτή και να χτίσει πάνω στα θετικά που παρέλαβε από την προηγούμενη κυβέρνηση».

Από την πλευρά του το ΠΑΣOΚ, σε μια εξίσου εκτενή ανακοίνωση (άλλωστε ο πρώην υπουργός Ενέργειας ο Γιάννης Μανιάτης ήταν βουλευτής του ΠΑΣOΚ στην προηγούμενη Βουλή), υπογράμμισε ότι «το εθνικό συμφέρον είναι αυτό που επιβάλλει να συνεχιστεί απρόσκοπτα η διαδικασία και να μην υπάρξει καμία κίνηση υπαναχώρησης ή καθυστέρησης που θα εκληφθεί διεθνώς ως υποχώρηση της Ελλάδας στην ενεργή άσκηση των εθνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων της μέσα στα απώτερα όρια της υφαλοκρηπίδας της και της ΑOΖ της που έχουν καθοριστεί με τον νόμο 4001/2011. Η κυβέρνηση, ανέφερε στην ανακοίνωσή του το ΠΑΣOΚ, οφείλει να διασφαλίσει τη συνέχεια της εθνικής πολιτικής στο ιδιαίτερα ευαίσθητο αυτό ζήτημα. Η

προκήρυξη των 20 οικοπέδων είναι η πιο σημαντική έμπρακτη κίνηση που έχει γίνει τα τελευταία σαράντα χρόνια στο πεδίο των κυριαρχικών δικαιωμάτων της χώρας στις θαλάσσιες ζώνες της. O όλος σχεδιασμός είναι αποτέλεσμα δουλειάς βάθους που έγινε από τα υπουργεία Εξωτερικών και Ενέργειας όχι στο όνομα της προηγούμενης κυβέρνησης αλλά στο όνομα του έθνους».

Όπως η Νορβηγία…Πάντως η νέα κυβέρνηση φαίνεται ότι θα επιδιώξει τη δημιουργία ενός Ταμείου Εθνικού Πλούτου και Κοινωνικής Ασφάλισης με μοντέλο το νορβηγικό κρατικό συνταξιοδοτικό ταμείο, Government Pension Fund Global, το οποίο διαχειρίζεται κεφάλαια άνω των 767 δισ. ευρώ και θεωρείται το μεγαλύτερο του είδους του στον πλανήτη. Το νορβηγικό ταμείο διαχειρίζεται τα έσοδα από τις έρευνες πετρελαίου και στόχο έχει την κάλυψη των μελλοντικών αναγκών του ασφαλιστικού συστήματος της χώρας.

Η νέα κυβέρνηση με βάση τόσο τις θέσεις που έχουν εκφραστεί από τον

37

υπουργό Παραγωγικής Ανασυγκρότησης αλλά και βάσει των εισηγήσεων και των προτάσεων που επεξεργάζεται το Εργασίας, προτίθεται να δημιουργήσει ένα τέτοιου είδους ταμείο στο οποίο θα εκχωρούνται όλα τα δικαιώματα του Δημοσίου επί του φυσικού και του ορυκτού πλούτου της χώρας, συμπεριλαμβανομένων και των πιθανών κοιτασμάτων υδρογονανθράκων, εφόσον αποδειχθούν οικονομικά εκμεταλλεύσιμα, καθώς και όλη η εμπορεύσιμη κινητή και ακίνητη περιουσία του κράτους.

Το ταμείο αυτό θα αναλάβει και την αξιοποίηση της κινητής και ακίνητης περιουσίας και των αποθεματικών των ασφαλιστικών ταμείων, με επενδύσεις χαμηλού ρίσκου. Η απόδοση της περιουσίας θα είναι εγγυημένη από το κράτος, που θα έχει και την τελική ευθύνη διαχείρισής του, ώστε οι ελλιπείς αποδόσεις να συμπληρώνονται μέχρι το συμφωνημένο (από τους ασφαλιστικούς οργανισμούς και το κράτος) όριο.

Το ταμείο θα είναι υποχρεωμένο να υποβάλλει ετήσιο απολογισμό διαχείρισης, αλλά και 5ετή προγραμματισμό για το μέλλον, οι οποίοι θα υπόκεινται στον πολιτικό έλεγχο και στην έγκριση του κοινοβουλίου μαζί με τον κοινωνικό προϋπολογισμό, αλλά και σε κοινωνικό έλεγχο, από το Εθνικό Συμβούλιο Κοινωνικής Ασφάλισης, που θα αποτελείται από εκπροσώπους εργαζομένων και εργοδοτών και επιστήμονες της επιλογής τους.

Να σημειωθεί ότι ακόμη και στο Κρατικό Ταμείο Συντάξεων της Νορβηγίας το οποίο διαχειρίζεται πόρους που προέρχονται από τον ενεργειακό πλούτο της χώρας και έχει επενδύσεις σε 82 χώρες και 8.000 επιχειρήσεις ανά τον κόσμο, η εξασφάλιση καλών αποδόσεων σε βάθος χρόνου θεωρείται μεν σημαντική για την ασφάλιση του μέλλοντος, αλλά όχι με οποιοδήποτε τίμημα.

Αν και οι ετήσιες αποδόσεις του, από το 1998 έως και τον Σεπτέμβριο του 2014, ανέρχονται κατά μέσο όρο σε 5,7%, βάσει του θεσμικού πλαισίου λειτουργίας του, στόχος δεν είναι οι γρήγορες αποδόσεις αλλά η διασφάλιση της ασφάλειας των Νορβηγών του μέλλοντος. Για τον επιμερισμό του κινδύνου και την αποφυγή χαρακτηρισμού του ως απειλητικού επενδυτή, το ταμείο αγοράζει σχετικά μικρά πακέτα μετοχών σε πολλές εταιρείες που καλύπτουν μεγάλο φάσμα αγορών.

Είναι μάλιστα εντυπωσιακό ότι ως επενδυτής το κράτος έχει μερίδιο ευθύνης για τον τρόπο με τον οποίο οι εταιρείες στις οποίες το ταμείο επενδύει συμπεριφέρονται, για τα προϊόντα τα οποία παράγουν και για την επίδρασή τους στις τοπικές κοινωνίες. Για παράδειγμα, προβάλλει ενστάσεις στην παιδική εργασία και την καταστροφή του περιβάλλοντος, και αυτή τη στιγμή πάνω από 50 εταιρείες που λειτουργούν στη διεθνή αγορά έχουν αποκλειστεί από το Νορβηγικό Ταμείο Συντάξεων.

Η νέα κυβέρνηση φαίνεται ότι θα επιδιώξει τη δημιουργία ενός Ταμείου Εθνικού Πλούτου και Κοινωνικής Ασφάλισης με μοντέλο το νορβηγικό κρατικό συνταξιοδοτικό ταμείο, Government Pension Fund Global, το οποίο διαχειρίζεται τα έσοδα από τις έρευνες πετρελαίου και στόχο έχει την κάλυψη των μελλοντικών αναγκών του ασφαλιστικού συστήματος της χώρας

38

14ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΚΕΡΔΙΖOΥΜΕ ΑΠO ΤΗ «ΒOΥΤΙΑ» ΤOΥ ΠΕΤΡΕΛΑΙOΥΜια ραγδαία πτώση της τιμής του πετρελαίου καταδεικνύει συνήθως ότι η προσφορά είναι πολύ μεγαλύτερη από τη ζήτηση και συνήθως ένα πλεόνασμα πετρελαίου είναι λίπασμα για την οικονομία. Η τιμή του πετρελαίου υποχωρεί σχεδόν 60% από τον Ιούνιο και περίπου το ήμισυ αυτής της πτώσης οφείλεται σε πλεόνασμα προσφοράς. Αλλά ίσως το φθηνό αργό να μην αποδειχθεί ιδιαιτέρως ευεργετικό εξαιτίας της στάσης των κεντρικών τραπεζών.

Καύσιμα & διεθνής οικονομία

Ορισμένοι οικονομολόγοι πιστεύουν ότι η πτώση των τιμών του πετρελαίου, το δεύτερο εξάμηνο του 2014, οφείλεται κυρίως στην ασθενή ζήτηση. Αν έχουν δίκιο, το πλεόνασμα πετρελαίου δεν θα μπορέσει να δώσει ώθηση στην οικονομική ανάπτυξη. Ας συγκρίνουμε την πρόσφατη πτώση της τιμής του πετρελαίου με εκείνη που σημειώθηκε στο πρώτο εξάμηνο του 2009.

Τότε η χρηματοπιστωτική κρίση οδήγησε σε μια αιφνιδιαστική και δραματική κατάρρευση της ζήτησης για το πετρέλαιο και για οτιδήποτε άλλο. Περίπου το ήμισυ αυτής της πτώσης του πληθωρισμού της οφειλόμενης στο φθηνό πετρέλαιο διοχετεύτηκε άμεσα στον δομικό πληθωρισμό, που υπολογίζεται όταν αφαιρεθούν οι ευμετάβλητες τιμές των τροφίμων και της ενέργειας.

Αυτή τη φορά μόνο το 25% περίπου της πτώσης του πληθωρισμού μεταφέρθηκε στον δομικό πληθωρισμό, σύμφωνα με έρευνα για την πορεία των τιμών σε 25 μεγάλες οικονομίες.

Υπερπλεόνασμα προσφοράςΜε άλλα λόγια, ο αποπληθωρισμός

που προκαλεί η αναιμική ζήτηση είναι το ήμισυ εκείνου που προκαλούσε πριν από έξι χρόνια. Αυτό σημαίνει πως το άλλο 50% της πτώσης στην τιμή του πετρελαίου οφείλεται στο απροσδόκητο πλεόνασμα προσφοράς και στην απόφαση της Σαουδικής Αραβίας να διατηρήσει άθικτη την παραγωγή ενώ υποχωρούν οι τιμές. Αν ισχύει αυτό το σοκ της προσφοράς, όπως συνηθίζουν να το αποκαλούν οι οικονομολόγοι, είναι αρκετό ώστε να έχει τη δυνατότητα να δώσει ώθηση στην οικονομία των χωρών που εισάγουν.

Η εξοικονόμηση από το φθηνό πετρέλαιο θα δώσει τη δυνατότητα στα νοικοκυριά να αγοράσουν άλλα πράγματα. Οι κυβερνήσεις των φτωχότερων από τις χώρες που εισάγουν πετρέλαιο θα δαπανήσουν λιγότερα σε επιδοτήσεις και περισσότερα σε έργα υποδομής, όπως έχει ήδη αρχίσει να κάνει η Ινδονησία. Οι χώρες που εξάγουν πετρέλαιο θα πληγούν, αλλά συνολικά η παγκόσμια οικονομία θα τονωθεί.

Οικονομολόγοι του ΔΝΤ εκτιμούν πως το 2016 το παγκόσμιο ΑΕΠ θα ενισχυθεί

39

κατά 0,4% έως 0,8%. Όμως, το κακό είναι πως ακόμη και η πτώση του δομικού πληθωρισμού στην παγκόσμια οικονομία εξωθεί ανοδικά το κόστος του δανεισμού. Και αυτό οφείλεται στην αδυναμία των κεντρικών τραπεζών: στις πλούσιες χώρες τα ονομαστικά επιτόκια βρίσκονται στα χαμηλότερα επίπεδα και δεν μπορούν να μειωθούν άλλο.

Η άλλη στρατηγική για τη χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής είναι η ποσοτική χαλάρωση ή η διόγκωση του ισολογισμού των αρχών νομισματικής πολιτικής. Το εργαλείο αυτό, που φαίνεται να έχει ήδη φθαρεί από την κατάχρηση, επιστρατεύεται πιεστικά στην Ευρωζώνη.

Ωστόσο, η Τράπεζα της Ελβετίας έστρεψε απότομα την πλάτη στη μηχανή τυπώματος χρήματος και η Τράπεζα της Ιαπωνίας αρχίζει να δυσκολεύεται στη χρήση του. Τώρα που η κόπωση από την ποσοτική χαλάρωση αποδυναμώνει τις προσδοκίες των επενδυτών για τον μελλοντικό πληθωρισμό, οι επιχειρήσεις μπορεί να επιδείξουν ακόμη μεγαλύτερη επιφυλακτικότητα

στο να παραγγείλουν νέες μονάδες και μηχανολογικό εξοπλισμό.

Κόστος χρήματοςΑν φέτος δεν μειώσουν επιθετικά τα επιτόκια Κίνα και Ινδία και τα αυξήσουν οι ΗΠΑ, το κόστος του χρήματος με την προσαρμογή στον παγκόσμιο πληθωρισμό θα αυξηθεί περαιτέρω. Κάτι τέτοιο θα ήταν προβληματικό ιδιαιτέρως στην Ασία. Από την Κίνα μέχρι τη Νότια Κορέα, την Ταϊλάνδη και τη Μαλαισία, επιχειρήσεις και νοικοκυριά έχουν συσσωρεύσει τόσο χρέος τα τελευταία χρόνια ώστε έχουν περιορισμένες δυνατότητες να το αποπληρώσουν.

Αν ο αποπληθωρισμός οδηγήσει σε υψηλότερα επιτόκια προτού δώσει ώθηση στις καταναλωτικές δαπάνες και την αύξηση του ΑΕΠ, μπορεί να εξανεμιστούν τα κέρδη από το πλεόνασμα πετρελαίου.

Η αμερικανική παραγωγή σχιστολιθικούΟι αμερικανοί παραγωγοί σχιστολιθικού πετρελαίου δεν θα μειώσουν την παραγωγή τους αρκετά γρήγορα φέτος,

ώστε ο ΟΠΕΚ να αποφύγει τη μείωση παραγωγής, σύμφωνα με δημοσκόπηση του οικονομικού πρακτορείου ειδήσεων Bloomberg. Ποσοστό 49% των αναλυτών, χρηματιστών και επενδυτών, που πήραν μέρος στη δημοσκόπηση εκτίμησαν ότι οι χώρες-μέλη του ΟΠΕΚ θα αναγκαστούν να περιορίσουν τον στόχο της παραγωγής για το 2015.

Αντιθέτως, το 34% των ερωτηθέντων εκτίμησε ότι θα είναι οι αμερικανοί παραγωγοί αυτοί που δεν θα αντέξουν και θα αναγκαστούν να μειώσουν την παραγωγή με την ελπίδα ότι θα ανακάμψουν οι τιμές του πετρελαίου σε τέτοιον βαθμό ώστε να είναι βιώσιμη η επένδυσή τους.

Από όσους εκτίμησαν ότι ο ΟΠΕΚ θα μειώσει πρώτος την παραγωγή του, ποσοστό 58% θεωρεί πως αυτό θα συμβεί το δεύτερο εξάμηνο του 2015, ενώ ποσοστό 31% θεωρεί ότι η μείωση θα έρθει στη διάρκεια του πρώτου εξαμήνου του 2015.

Πηγή: Reuters, Andy Mukherjee

40

15ΠΡOΣ ΜΕΙΩΣΗΤΙΜOΛOΓΙΩΝΣΤO ΗΛΕΚΤΡΙΚO ΡΕΥΜΑΙσχυρότατες είναι οι πιέσεις που ασκούνται στη ΔΕΗ, τόσο από την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Παραγωγικής Ανασυγκρότησης όσο και από τους καταναλωτές (επιχειρήσεις αλλά και νοικοκυριά), για τη μείωση των τιμολογίων της.

Αγορά ηλεκτρισμούΤης Πηνελόπης Μητρούλια

O υπουργός Παραγωγικής Ανασυγκρότησης Παναγιώτης Λαφαζάνης δήλωσε πρόσφατα ότι σύμφωνα με μελέτη που εκπονήθηκε για λογαριασμό της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας (ΡΑΕ) το κόστος παραγωγής της ΔΕΗ μπορεί να μειωθεί κατά 20-40% και ότι ένα μεγάλο μέρος της μείωσης αυτής μπορεί να περάσει σταδιακά στους τελικούς καταναλωτές.

Στην ίδια κατεύθυνση πιέσεις ασκούνται και από τη βιομηχανία με την Ένωση Βιομηχανικών Καταναλωτών Ρεύματος (ΕΒΙΚΕΝ) να έχει προσφύγει ήδη στα δικαστήρια, ενώ το θέμα τίθεται με μεγάλη έμφαση και από τον ΣΕΒ διά του προέδρου του Θεόδωρου Φέσσα.

Παρέμβαση ΣΕΒ Ενδεικτική της σημασίας που δίνει ο ΣΕΒ στο συγκεκριμένο ζήτημα είναι η προσωπική επιστολή του κ. Φέσσα προς τον προηγούμενο υπουργό Ενέργειας λίγες ημέρες πριν τις εκλογές, αλλά και η συνάντηση που είχε με τον πρόεδρο και διευθύνοντα σύμβουλο της ΔΕΗ Αρθούρο Ζερβό την πρώτη εβδομάδα μετά την ανάληψη των καθηκόντων της νέας κυβέρνησης.

Είχε προηγηθεί μαραθώνια συνάντηση Λαφαζάνη-Ζερβού στη διάρκεια της οποίας εξετάστηκαν όλα τα θέματα που σχετίζονται με τη ΔΕΗ, με τον υπουργό Παραγωγικής Ανασυγκρότησης να θέτει στην κορυφή της ατζέντας το ζήτημα της μείωσης του ενεργειακού κόστους.

O πρόεδρος του ΣΕΒ θεωρεί ότι η ΔΕΗ πρέπει να συμβάλει στη δημιουργία συνθηκών επιβίωσης των επιχειρήσεων και διεκδικεί μια τιμολογιακή πολιτική έναντι των μεγάλων βιομηχανικών καταναλωτών της ΔΕΗ που: • Να αντανακλά το κόστος μιας σύγχρονης και παραγωγικής ΔΕΗ.

• Να λαμβάνει υπόψη τις ελαφρύνσεις του κόστους που απολαμβάνει η ίδια η ΔΕΗ από ρυθμιστικές παρεμβάσεις που μεσολαβούν (ΑΔΙ κ.λπ.) και τη δραματική μείωση των τιμών του πετρελαίου και του φυσικού αερίου.

• Να έχει την ευελιξία της διαπραγμάτευσης με τους μεγάλους πελάτες της, που ο καθένας έχει διαφορετικό προφίλ.

Μάλιστα ο πρόεδρος του ΣΕΒ

41

φαίνεται να διαφωνεί με το γεγονός ότι η ΔΕΗ «αντί να ενθαρρύνει τις διαπραγματεύσεις με τους μεγάλους πελάτες-καταναλωτές για τη σύναψη διμερών συμβολαίων, επιλέγει να αποξενωθεί από το δικαίωμά της να ασκεί την εμπορική της πολιτική και παραπέμπει τις αποφάσεις σε όργανα, όπως η γενική συνέλευση των μετόχων της». Σύμφωνα με τον κ. Φέσσα, η πρακτική αυτή εγκυμονεί κινδύνους για τα μέλη του Συνδέσμου του αφού θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι είναι αποτέλεσμα κρατικών αποφάσεων.

Βασική επιδίωξη της βιομηχανίας είναι να περάσει στον καταναλωτή η μείωση από την πτώση των διεθνών τιμών του πετρελαίου και του φυσικού αερίου. Παρότι η πτώση είναι μεγάλη και ήδη έχει περιορίσει το κόστος λειτουργίας των πετρελαϊκών μονάδων της ΔΕΗ που βρίσκονται στα νησιά, το όφελος δεν μπορεί να μετακυλιστεί άμεσα. Και τούτο γιατί η διαφορά του κόστους παραγωγής ανάμεσα στο διασυνδεδεμένο σύστημα, όπου λόγω του λιγνίτη και των υδροηλεκτρικών το κόστος είναι χαμηλότερο, και στα νησιά καλύπτεται από έναν ξεχωριστό

λογαριασμό, τις Υπηρεσίες Κοινής Ωφέλειας (ΥΚΩ). Η σχετική χρέωση, που βαρύνει τους λογαριασμούς ρεύματος όλων των πελατών, αποφασίζεται από το υπουργείο Παραγωγικής Ανασυγκρότησης μετά από γνωμοδότηση της ΡΑΕ, η οποία στηρίζεται και στα στοιχεία της ΔΕΗ.

Τα προηγούμενα χρόνια, όταν το πετρέλαιο ήταν σε υψηλά επίπεδα, το κόστος των ΥΚΩ δεν είχε αναθεωρηθεί ανάλογα -η τελευταία επικαιροποίηση είχε γίνει με βάση τα στοιχεία του 2011-, με αποτέλεσμα να υπάρχει ένα κενό ανάμεσα στη συνολική χρέωση των ΥΚΩ (γύρω στα 600 εκατ. ευρώ ετησίως), έναντι του περίπου 1 δισ. ευρώ, που εκτιμάται ότι είχε φτάσει το σχετικό κόστος τον προηγούμενο χρόνο. Έτσι, η ΔΕΗ φέτος ανακτά επί της ουσίας κόστος παρελθόντων ετών, για το οποίο μάλιστα η προηγούμενη κυβέρνηση είχε δεσμευτεί ότι σταδιακά θα το περνούσε στις χρεώσεις των ΥΚΩ μέσα από την προοδευτική αύξησή τους.

Μελέτη για το κόστος της ΔΕΗΠαρ’ όλα αυτά, η μελέτη της εταιρείας

συμβούλων Ernst & Young, που εκπονήθηκε για λογαριασμό της ΡΑΕ και παραδόθηκε στον υπουργό Παραγωγικής ανασυγκρότησης Παναγιώτη Λαφαζάνη από τον απερχόμενο πρόεδρο της Αρχής Νίκο Βασιλάκο (η θητεία λήγει εντός του μήνα), εκτιμά ότι η συνολική μείωση του κόστους παραγωγής της ΔΕΗ που μπορεί να φτάσει στα 261 εκατ. ευρώ.

Σύμφωνα με τη μελέτη, οι μειώσεις αυτές σε συνδυασμό με τα επιπλέον έσοδα που προκύπτουν για τη ΔΕΗ λόγω των ρυθμιστικών αλλαγών στην αγορά μπορούν να οδηγήσουν σε συνολική μείωση κόστους για την επιχείρηση της τάξης των 500-700 εκατ. ευρώ. Με βάση αυτούς τους υπολογισμούς ο κ. Λαφαζάνης μίλησε για μείωση της τάξης του 20 έως 40% στο κόστος ενέργειας, η οποία μπορεί να περάσει σταδιακά στον τελικό καταναλωτή.

Η μελέτη της Ernst & Young εκτιμά ότι η ΔΕΗ έχει περιθώρια να βελτιώσει τη λειτουργία της και να μειώσει τα κόστη των λιγνιτικών μονάδων της από 192 έως 236 εκατ. ευρώ. Επίσης, σύμφωνα

42

με τη μελέτη, εάν η ΔΕΗ πετύχει βελτιστοποίηση της κατανάλωσης ντίζελ με βάση την ιστορικά καλύτερη επίδοσή της, η μείωση υπολογίζεται στα 44 εκατ. ευρώ. Ενώ, εάν επιτευχθεί καλύτερη λειτουργία των λιγνιτικών μονάδων, τότε μπορεί να υπάρξουν βελτιώσεις της τάξης του 2% στις εκπομπές ρύπων. Το οικονομικό όφελος από τη μείωση του κόστους αγοράς δικαιωμάτων υπολογίζεται μεταξύ 24 έως 45 εκατ. ευρώ (με κόστος δικαιωμάτων 2,96 ευρώ ο τόνος όπως ήταν το 2012).

Όσον αφορά δε το όφελος που μπορεί να προκύψει για τη ΔΕΗ από τις αλλαγές στο θεσμικό πλαίσιο της χονδρικής αγοράς ηλεκτρισμού, αυτό υπολογίζεται ότι σε ετήσια βάση μπορεί να είναι της τάξης των 200-300 εκατ. ευρώ.

Συμπίεση του μη μεταβλητού κόστουςΠάντως, από την πλευρά της, η ΔΕΗ δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην εξοικονόμηση που μπορεί να προέλθει από τη συμπίεση του μη μεταβλητού κόστους, δηλαδή του κόστους

παραγωγής, το οποίο δεν επηρεάζεται από εξωγενείς παράγοντες όπως οι τιμές των καυσίμων ηλεκτροπαραγωγής κ.λπ. Προς την κατεύθυνση αυτή χρησιμοποιεί ως οδηγό τη μελέτη της Booz & Co, η οποία είχε επικαιροποιηθεί το 2013 με στοιχεία του 2012. Δεν αποκλείεται η διοίκηση της ΔΕΗ να ζητήσει την εκ νέου επικαιροποίησή της. Τότε η μελέτη έδινε ως περιθώριο βελτίωσης τα 124 εκατ. ευρώ, τα οποία θα μπορούσε να εξοικονομήσει η ΔΕΗ αν ακολουθούσε τις βέλτιστες πρακτικές ευρωπαϊκών εταιρειών με παρεμφερή δραστηριότητα.

Παράλληλα με όλα αυτά, σε εξέλιξη βρίσκεται και ένας δικαστικός μαραθώνιος αντιπαράθεσης των βιομηχανιών μέσης τάσης με τη ΔΕΗ σχετικά με τα τιμολόγια του ρεύματος. Και τούτο διότι, πρώτον, εκκρεμούν δίκες στις οποίες θα εκδικαστούν οι προσφυγές της ΔΕΗ έναντι παλαιότερων αποφάσεων της ΡΑΕ, στις οποίες οι βιομηχανικοί καταναλωτές θα παρέμβουν υπέρ των αποφάσεων της Αρχής. Δεύτερον, στο προσεχές διάστημα εκδικάζονται στα

Βασική επιδίωξη της βιομηχανίας είναι να περάσει στον καταναλωτή η μείωση από την πτώση των διεθνών τιμών του πετρελαίου και του φυσικού αερίου

43

πολιτικά δικαστήρια αγωγές μεγάλων βιομηχανικών καταναλωτών κατά της ΔΕΗ, για μια σειρά διμερή ζητήματα που άπτονται της τιμολογιακής πολιτικής της επιχείρησης, όπως οι χρεώσεις ΥΚΩ των προηγούμενων χρόνων. Η όξυνση και κλιμάκωση σε δικαστικό επίπεδο φαίνεται ότι επιλέγεται από τους βιομηχανικούς καταναλωτές μετά τις τρέχουσες, μάλλον προβληματικές, διαπραγματεύσεις τους με τη ΔΕΗ.

Πάντως, από την πλευρά της, η ΔΕΗ εμφανίζεται πρόθυμη να συζητήσει τη μείωση των τιμολογίων ρεύματος προς τις βιομηχανίες μέσης τάσης, απαντώντας με σχετικές επιστολές προς καθεμία από τις εταιρείες που είχαν ζητήσει από την επιχείρηση να μετακυλήσει στα τιμολόγιά της τις μειώσεις που έχουν προκύψει στα κόστη της. Στις επιστολές που απέστειλε η ΔΕΗ, δηλώνει ότι θα προχωρήσει σε διαπραγματεύσεις, αφού όμως πρώτα έχει στα χέρια της τα στοιχεία από τη μελέτη που έχει αναθέσει σε εξωτερικό σύμβουλο και η οποία θα υπολογίζει αφενός μεν το σημερινό κόστος παραγωγής, μετά τη μείωση στις τιμές αερίου

και πετρελαίου, αφετέρου δε τον βαθμό στον οποίο έχει επηρεαστεί το κόστος της ΔΕΗ μετά τις πρόσφατες ρυθμιστικές αποφάσεις.

Τι λένε οι βιομηχανίεςOι βιομηχανίες μέσης τάσης, που φαίνεται ότι πληρώνουν και τα υψηλότερα κόστη ηλεκτρικής ενέργειας, επιδιώκουν μείωση σε σύντομο διάστημα των τιμολογίων σε σχέση με τα υφιστάμενα επίπεδα. Υπενθυμίζεται ότι οι βιομηχανίες αυτές είχαν υπογράψει συμβάσεις με τη ΔΕΗ για το 2013 και το 2014 μετά από μια σημαντική μείωση των τιμολογίων στην οποία είχε προχωρήσει τότε η ΔΕΗ.

Από την πλευρά τους, οι βιομηχανίες της υψηλής τάσης επιδιώκουν τη διατήρηση των τιμολογίων που τους παρέχει η ΔΕΗ με βάση την απόφαση της γενικής συνέλευσης της τον Φεβρουάριο 2014, μετά από παρέμβαση του βασικού μετόχου, δηλαδή του υπουργείου Oικονομικών. Ωστόσο υπάρχει ανησυχία ότι αυτά τα τιμολόγια μπορούν να θεωρηθούν αποτέλεσμα κρατικής ενίσχυσης (κάτι που αναφέρεται εμμέσως πλην σαφώς και

στην επιστολή του κ. Φέσσα) και για τον λόγο αυτόν επιδιώκουν την υιοθέτηση των μειωμένων τιμολογίων από την ίδια τη ΔΕΗ ως μέρος της τιμολογιακής της πολιτικής και όχι ως αποτέλεσμα απόφασης της γενικής της συνέλευσης.

Όσον αφορά, τέλος, τις ειδικές περιπτώσεις της ΛΑΡΚO και της Αλουμίνιον της Ελλάδος, οι οποίες δεν έχουν συμφωνήσει και υπογράψει με τη ΔΕΗ, εκτιμάται ότι η τωρινή περίοδος, με τη μεγάλη πτώση στις διεθνείς τιμές πετρελαίου και φυσικού αερίου, είναι μια ευνοϊκή περίοδος για τη σύναψη συμφωνίας που αφενός μεν να επιτρέπει τη συνέχιση της δραστηριότητάς τους και αφετέρου να μη ζημιώνει τη ΔΕΗ.

44

16ΥΠOΔOΜΕΣΓΙΑ ΤO ΜΕΛΛOΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣΤο ανεκτέλεστο υπόλοιπο έργων υποδομής στην Ελλάδα ανέρχεται σε 12 δισ. ευρώ, ενώ τα προγραμματισμένα έργα σε 8 δισ. ευρώ. Από τα 71 έργα που προγραμματίζονται να παραδοθούν μέχρι το 2022, η ενέργεια καλύπτει το 34%, το μετρό/τραμ το 25% και οι οδικές συγκοινωνίες το 23%, σύμφωνα με τη μελέτη «Υποδομές - χρηματοδοτώντας το μέλλον» της PwC. Παραδοσιακά στην Ελλάδα η ιδιωτική χρηματοδότηση καλύπτει το 15% του συνολικού προϋπολογισμού, ενώ η δημόσια χρηματοδότηση (κράτος, ΕΕ) ανέρχεται γύρω στο 40% με το υπόλοιπο να προέρχεται από τραπεζικό δανεισμό.

Έρευνα της PwC

Ειδικότερα, κατά την περίοδο της κρίσης στην Ελλάδα, έχουν γίνει ελάχιστες επενδύσεις σε υποδομές, οι οποίες σαν ποσοστό του ΑΕΠ κατακρημνίσθηκαν από το 3,6% (2006) στο 1,2% (2012) χάνοντας 4,3 δισ. ευρώ σε ετήσια βάση (συνολική απώλεια 30 δισ. ευρώ). Επηρεάστηκαν σημαντικά από τη βαθιά ύφεση και τους δημοσιονομικούς περιορισμούς, και ως αποτέλεσμα οι άμεσες θέσεις απασχόλησης στα έργα υποδομής μειώθηκαν κατά 49%. Ο αριθμός των προγραμματισμένων και ανεκτέλεστων έργων υποδομών έχει αυξηθεί σημαντικά κατά τη διάρκεια της κρίσης -η αξία αυτών ανέρχεται σε 20 δισ. ευρώ μέχρι το 2022. Το 34% των έργων προέρχεται από τον κλάδο της ενέργειας, το 55% αφορά σιδηροδρομικά έργα και έργα αυτοκινητοδρόμων, ενώ το υπόλοιπο 11% συμπληρώνουν έργα τουριστικών υποδομών και διαχείρισης αποβλήτων. Ετήσια δαπάνη μεταξύ 2,5 και 5 δισ. ευρώ για έργα υποδομών στην Ελλάδα για τα επόμενα 5-7 χρόνια είναι εφικτή εφόσον δεν υπάρξουν καθυστερήσεις στην ανάθεση των έργων.

Η σημασία των επενδύσεωνΕπίσης, σύμφωνα με την έρευνα,

οι παγκόσμιες επενδύσεις σε έργα υποδομών εκτιμάται ότι θα κυμανθούν μεταξύ 2,2 και 2,8 τρισ. δολάρια ετησίως έως το 2030, ενώ οι ευρωπαϊκές επενδύσεις σε έργα υποδομών υπολογίζονται γύρω στο 2% του ΑΕΠ. Οι επενδύσεις σε έργα υποδομών είναι ζωτικής σημασίας για την ελληνική οικονομία με υψηλό οικονομικό πολλαπλασιαστή, της τάξης του 2x, ο οποίος μπορεί να ενισχύσει την κατανάλωση και τις επενδύσεις σε άλλους κλάδους.

Η αυξανόμενη ανάγκη για δαπάνες σε έργα υποδομών, σε συνδυασμό με την ιδιαίτερα περιορισμένη δυνατότητα κρατικής χρηματοδότησης και τους περιορισμούς των ελληνικών τραπεζών, επιβάλλουν την αναζήτηση νέων χρηματοδοτικών μέσων.

Ο Κώστας Σ. Μητρόπουλος, εντεταλμένος σύμβουλος της PwC, σχολίασε: «Στην Ελλάδα η εικόνα είναι σκληρή. Οι επενδύσεις υποδομών μειώθηκαν από το 3,6% το 2006 στο 1,2% του ΑΕΠ το 2012 κάτω από την δημοσιονομική πίεση που έφερε η κρίση. Αυτό οδήγησε σε μείωση 49%

45

της απασχόλησης στον κατασκευαστικό κλάδο. Το ανεκτέλεστο υπόλοιπο των έργων που η κρίση καθυστέρησε και το κόστος αυτών που έχουν προγραμματιστεί φτάνουν τα 20 δισ. ευρώ μέχρι το 2022. Αυτό αντιστοιχεί σε 2,6 δισ. ανά έτος ή περίπου 1,2% του ΑΕΠ, ποσοστό πολύ μικρότερο του ελληνικού μέσου όρου από το 2006 (2,4%), του ευρωπαϊκού μέσου όρου (1,9%) ή του παγκόσμιου μέσου όρου (2,7%). Είναι απολύτως αναγκαίο για τη χώρα, στο πλαίσιο ουσιώδους βελτίωσης της ανταγωνιστικότητάς της να αναβαθμίσει όλες τις υποδομές της όσο πιο γρήγορα γίνεται».

Προσέλκυση επενδύσεωνΗ χρηματοδότηση των έργων υποδομής στην Ελλάδα ιστορικά προέρχεται κυρίως από δημόσιους πόρους, ενώ τα ιδιωτικά κεφάλαια συνήθως δεν υπερβαίνουν το 10-15% του συνόλου της επένδυσης. Οι όλο και πιο περιορισμένες δυνατότητες του κρατικού προϋπολογισμού μετατοπίζουν

το επίκεντρο της χρηματοδότησης στον ιδιωτικό τομέα. Είναι αναγκαίο να προσελκύσουμε στις υποδομές περισσότερα ιδιωτικά κεφάλαια με τρεις διαφορετικούς τρόπους. Πρώτον, μεταβάλλοντας τους όρους σύμπραξης έτσι ώστε τα ιδιωτικά κεφάλαια, ίδια ή δανειακά, να έχουν καλύτερο συνδυασμό απόδοσης/κινδύνου. Δεύτερον, τιτλοποιώντας, όπου αυτό είναι εφικτό, μελλοντικά έσοδα (π.χ. διόδια, εισιτήρια). Τρίτον, εισάγοντας νέα χρηματοδοτικά εργαλεία όπως τα project bonds, που απευθύνονται σε άλλες πηγές κεφαλαίων, εκμεταλλευόμενοι το γεγονός ότι τα μακροπρόθεσμα θεσμικά κεφάλαια έχουν πολύ πιο ταιριαστές με τις υποδομές προσδοκίες απόδοσης και αντίληψης κινδύνων.

Πρέπει να αλλάξει ο κρατικός μηχανισμόςΟ Μάριος Ψάλτης, διευθύνων σύμβουλος της PwC, σημείωσε: «Οι επενδύσεις σε υποδομές, όπως

και οι συνολικές επενδύσεις στη χώρα, πρέπει να αυξηθούν ταχύτατα στα επίπεδα πριν από την κρίση. Αυτό θα τροφοδοτήσει συστηματική ανάπτυξη και αυξημένη απασχόληση και πάνω από όλα θα βελτιώσει την ανταγωνιστικότητα της χώρας. Αλλά για να γίνει αυτό θα πρέπει να επιταχύνουμε τον σχεδιασμό/προγραμματισμό των έργων υποδομής, να τα κάνουμε φιλικότερα προς τα ιδιωτικά κεφάλαια, καθώς και να χρησιμοποιήσουμε χρηματοδοτικά εργαλεία τελευταίας γενιάς. Όλες αυτές οι αλλαγές κατεύθυνσης προϋποθέτουν και αλλαγές αντίληψης και οργάνωσης στον κρατικό μηχανισμό, με σαφή διάκριση μεταξύ τεχνικού και χρηματοοικονομικού σχεδιασμού. Οι υποδομές είναι αυτή τη στιγμή το ισχυρότερο εφαλτήριο για το μέλλον και πάνω τους στηρίζονται όλες οι άλλες δυνατότητες ανταγωνιστικότητας. Αξίζουν τη μεγάλη προσοχή μας».

46

17ΓυρίζOντας τOν κOςμO με ηλίακη ενερΓεία

ABB και Solar Impulse κάνουν το ιστορικό ταξίδι!O γύρος του κόσμου με ένα αεροσκάφος που χρησιμοποιεί μόνο την ηλιακή ενέργεια; κι όμως, το μεγαλεπήβολο αυτό σχέδιο θα γίνει σύντομα πραγματικότητα. το Solar Impulse θα ξεκινήσει την ιστορική πτήση μεταξύ τέλους Φεβρουαρίου και αρχών μαρτίου από το αμπού ντάμπι και η αΒΒ, ηγέτης στις τεχνολογίες ενέργειας και αυτοματισμού, θα είναι παρούσα σε όλο το εκπληκτικό αυτό ταξίδι.

ηλιακή ενέργεια

47

Το 2014, οι ABB και Solar Impulse προχώρησαν σε μια τεχνολογική συμμαχία, με σκοπό να προωθήσουν ένα κοινό όραμα για μείωση της κατανάλωσης φυσικών πόρων και αύξηση της χρήσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

το πλήρωμα & η πορείαΤρεις μηχανικοί της ΑΒΒ έχουν ενταχθεί στην ομάδα του Solar Impulse, για να συμβάλουν στο έργο με την πείρα και τον ενθουσιασμό τους. Η δουλειά τους περιλαμβάνει τη βελτίωση των συστημάτων ελέγχου για τις λειτουργίες εδάφους, την ενίσχυση των ηλεκτρονικών συστημάτων φόρτισης για την μπαταρία του αεροσκάφους, καθώς και την επίλυση των προβλημάτων κατά τις πτήσεις.

Στη διαδρομή των 40.000 χλμ., που θα διανύσει το αεροπλάνο, οι πιλότοι Bertrand Piccard και Andre Borschberg θα μοιραστούν καθήκοντα και το αεροσκάφος θα σταματήσει σε πόλεις όπως το Muscat στο Oman, οι Varanasi και Ahmedabad στην Ινδία, οι Chongqing και Nanjing στην Κίνα, και το Phoenix στην Αριζόνα των ΗΠΑ. Θα υπάρξουν

επίσης σταθμοί στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αφρική.

ενέργεια από φωτοβολταϊκάΜεταξύ των προκλήσεων που θα αντιμετωπίσει η ομάδα πριν την κυρίως αποστολή, συμπεριλαμβάνεται μια συνεχόμενη για πέντε ημέρες και νύχτες πτήση από την Κίνα έως τη Χαβάη. Κάθε μέρα το αεροσκάφος, εφοδιασμένο με 17.248 ηλιακά πάνελ, θα πετάει ψηλότερα από την οροσειρά Έβερεστ, ώστε να φορτίζονται πλήρως οι μπαταρίες του και να μπορεί να παραμένει εν πτήσει τις νυχτερινές ώρες.

Ως ο δεύτερος μεγαλύτερος προμηθευτής ηλιακών μετατροπέων παγκοσμίως και ένας από τους μεγαλύτερους προμηθευτές του κλάδου της αιολικής ενέργειας, ο όμιλος ΑΒΒ κατέχει ηγετική θέση στην αποτελεσματική και αξιόπιστη ενσωμάτωση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σε δίκτυα ισχύος. Βοηθά επίσης στη δημιουργία του πλέον ολοκληρωμένου δικτύου ταχείας φόρτισης για ηλεκτρικά αυτοκίνητα στην Ευρώπη και προμηθεύει βασικό

εξοπλισμό για το μεγαλύτερο, στον κόσμο, δίκτυο ταχυφορτιστών για ηλεκτρικά αυτοκίνητα στην Κίνα.

το μέλλον του ταξιδιούΗ ΑΒΒ υποστηρίζει θερμά αυτή την ιδέα, αφού το επόμενο στάδιο αυτού του ταξιδιού ανοίγει νέους δρόμους στους τομείς της αεροναυτικής, της καθαρής τεχνολογίας και των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. «Μαζί θα γυρίσουμε τον κόσμο χωρίς να σπαταλούμε τους φυσικούς πόρους του πλανήτη», δήλωσε ο CEO της ABB, Ulrich Spiesshofer.

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη συνεργασία ΑΒΒ και Solar Impulse επισκεφτείτε την ιστοσελίδα http://new.abb.com/betterworld.

48

18ΕΙΚOΝΑ ΚΑΤΑΡΡΕΥΣΗΣΣΤΑ ΦΩΤOΒOΛΤΑΪΚΑΚατά τη διάρκεια του 2014, 25.000 θέσεις εργασίας στον τομέα των φωτοβολταϊκών χάθηκαν εξαιτίας της μείωσης των ταριφών αλλά και της αναστολής αδειοδότησης νέων έργων.

Φωτοβολταϊκά

Το 2014 ήταν μια κακή χρονιά για την αγορά φωτοβολταϊκών στην Ελλάδα. Εγκαταστάθηκαν ελάχιστα συστήματα (το μέγεθος της αγοράς ήταν μόλις 1,5% της αντίστοιχης του 2013), ενώ χάθηκαν χιλιάδες θέσεις εργασίας στον κλάδο, επισημαίνει σε έρευνά του ο Σύνδεσμος Εταιρειών Φωτοβολταϊκών (ΣΕΦ).

Oι αιτίεςΒασικές αιτίες της διαμορφωθείσας κατάστασης, σύμφωνα με τον ΣΕΦ, ήταν η πολιτική που ακολουθήθηκε («new deal»), η οποία έφερε μειώσεις ταριφών σε μια προσπάθεια να διορθωθούν παλαιότερες θεσμικές αστοχίες, καθώς και η αναστολή αδειοδότησης νέων έργων που ξεκίνησε τον Αύγουστο του 2012 και ίσχυσε ώς τον Απρίλιο του 2014.

Είναι χαρακτηριστικό ότι, στο σύνολο της επικράτειας, το ποσοστό μείωσης στις ταρίφες των φωτοβολταϊκών μετά το «new deal» έφτασε το 21,5%, στα οικιακά η πτώση διαμορφώθηκε στο 21,3%, στα πάρκα στα μη διασυνδεδεμένα νησιά οι ταρίφες υποχώρησαν κατά

18,7%, ενώ η μεγαλύτερη μείωση με 24,6% κατεγράφη στα πάρκα στο διασυνδεδεμένο σύστημα.

«Έδωσαν» ενέργειαΠαρ’ όλα αυτά και λόγω της πρότερης εντυπωσιακής ανάπτυξης το 2014, τα φωτοβολταϊκά κάλυψαν το 7% των αναγκών της χώρας σε ηλεκτρική ενέργεια, περισσότερο από κάθε άλλη τεχνολογία ΑΠΕ, φέρνοντας την Ελλάδα (για δεύτερη συνεχή χρονιά) στη δεύτερη θέση διεθνώς σε ό,τι αφορά τη συμβολή των φωτοβολταϊκών στη συνολική κατανάλωση ενέργειας.

Ειδικότερα, το μερίδιο των τεχνολογιών των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην πραγματική κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας το έτος που πέρασε ήταν για τη βιομάζα στο 0,38%, για τα μικρά υδροηλεκτρικά στο 1,29%, για τα αιολικά πάρκα 6,91% και, όπως προαναφέρθηκε, 7,05% για τα φωτοβολταϊκά πάρκα.

Εγκατεστημένη ισχύςΣήμερα στην Ελλάδα είναι εγκατεστημένα 2.596 MWp φωτοβολταϊκών, εκ των οποίων

49

τα 2.061 MWp επί εδάφους και τα υπόλοιπα σε στέγες κτηρίων. Από αυτά, μόλις τα 16,95 MWp ήταν η νέα εγκατεστημένη ισχύς διασυνδεδεμένων φωτοβολταϊκών το 2014.

Η συνολική έκταση που δεσμεύουν αυτά τα 2.061 MWp (μαζί με τα διάκενα μεταξύ των φωτοβολταϊκών συστοιχιών και την περιμετρική απόσταση ασφαλείας από τα όρια των γηπέδων) είναι περίπου 40.000 στρέμματα. Για σύγκριση, η έκταση που καταλαμβάνουν οι λιγνιτικοί σταθμοί και τα λιγνιτωρυχεία είναι, σύμφωνα με τη ΔΕΗ, 253.000 στρέμματα, είναι δηλαδή 6,3 φορές μεγαλύτερη από την έκταση που δεσμεύουν τα φωτοβολταϊκά.

Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, η γεωργική γη στην Ελλάδα ανέρχεται σε 36,8 εκατ. στρέμματα, εκ των οποίων καλλιεργούνται τα 31,7 εκατ. στρέμματα. Αυτό σημαίνει ότι τα φωτοβολταϊκά δεσμεύουν το 0,1% της γεωργικής γης, ή αλλιώς το 0,03% της έκτασης της χώρας, αναφέρει ο Σύνδεσμος Εταιρειών Φωτοβολταϊκών.

Επίσης, ο Σύνδεσμος επισημαίνει πως η παραγωγή ενέργειας από φωτοβολταϊκά το 2014 αποσόβησε την έκλυση περίπου 3,4 εκατ. τόνων διοξειδίου του άνθρακα (CO2) στην ατμόσφαιρα.

Τα φ/β ρίχνουν την τιμή του ρεύματος

Κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών, τα φωτοβολταϊκά έχουν λειτουργήσει υπέρ της μείωσης των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας σε βασικές αγορές της Ευρώπης, σύμφωνα με μελέτη του Ινστιτούτου Becquerel και της Green Giraffe Energy Bankers, η οποία διενεργήθηκε με βάση δεδομένα από το GeoModel Solar.

Η μελέτη επικεντρώθηκε στις αγορές της Γερμανία, της Ιταλίας, της Αυστρίας, της Ελβετίας και της Γαλλίας, οι οποίες τα τελευταία χρόνια σημειώνουν τεράστια πρόοδο στην εγκατάσταση φωτοβολταϊκών.

Ωστόσο, τονίζουν οι ερευνητές,

σοβαρά ερωτήματα προκύπτουν από τις επιπτώσεις που θα υπάρξουν στις επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας, αλλά για τη μελλοντική ανταγωνιστικότητα των φωτοβολταϊκών στις αγορές αυτές.

Η μελέτη καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το κόστος ηλεκτρικής ενέργειας από φωτοβολταϊκά θα μπορούσε να μειωθεί περαιτέρω στο μέλλον, παρ’ όλα αυτά το ζήτημα της εξασφάλισης της κερδοφορίας βασικών «παικτών» της ευρωπαϊκής αγοράς, κατά τη διάρκεια της ενεργειακής μετάβασης, θα αποτελέσει κλειδί για την ανάπτυξη των φωτοβολταϊκών στην Ευρώπη.

50

19ΑΝΕΚΑΜΨΑΝΤΑ ΑΙOΛΙΚΑΤO 2014

Αιολική ενέργεια

Ανάκαμψη των επενδύσεων σημειώθηκε στην αιολική ενέργεια κατά το κλείσιμο του 2014, όπως προκύπτει από τη στατιστική της αιολικής ενέργειας που δημοσιοποίησε η Ελληνική Επιστημονική Ένωση Αιολικής Ενέργειας (ΕΛΕΤΑΕΝ).

51

Συγκεκριμένα, η συνολική καθαρή αιολικής ισχύς που εγκαταστάθηκε κατά το 2014 ήταν 113,9 MW, ελαφρότατα μειωμένη σε σχέση με το 2013. Πέραν αυτής της νέας ισχύος, κατά την 31/12/2014 ήταν ήδη υπό κατασκευή ή είχαν ήδη συμβολαιοποιηθεί νέα αιολικά πάρκα συνολικής ισχύος 246,5 MW.

ΕπενδύσειςO συνδυασμός αυτών των δύο μεγεθών που αθροίζουν 360,4 MW αποδεικνύει, κατά την Ένωση, την αναπτυξιακή δυναμική και τις προοπτικές των αιολικών επενδύσεων στην Ελλάδα που υλοποιούνται, προσφέροντας απασχόληση και εισόδημα σε μια κρίσιμη περίοδο για την ελληνική οικονομία, ενώ παράλληλα συμβάλλουν στην επίτευξη των στόχων του 2020 και την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και της προστασίας του περιβάλλοντος.

ΚατανομήΤο σύνολο της αιολικής ισχύος που κατά τα τέλη 2014 βρισκόταν σε εμπορική ή δοκιμαστική λειτουργία ήταν 1.979,8 MW, αυξημένη κατά 6,5% σε σχέση με πέρυσι.

Η ισχύς αυτή κατανέμεται ως εξής: 1) στα μη διασυνδεμένα νησιά: 316,3 MW 2) στο διασυνδεμένο σύστημα: 1.663,5 MW

Σε επίπεδο περιφερειών η Στερεά Ελλάδα παραμένει στην κορυφή των αιολικών εγκαταστάσεων, καθώς φιλοξενεί 602,8 MW (30,6%) και ακολουθεί η Πελοπόννησος με 367,95 ΜW (18,6%) και η Ανατολική Μακεδονία-Θράκη όπου βρίσκονται 282,55 MW (14,3%).

Oι κορυφαίοι όμιλοιΌσον αφορά τους επιχειρηματικούς ομίλους, στις 5 πρώτες θέσεις κατατάσσονται: 1) η Τέρνα Ενεργειακή με 360,4 MW (18,2%), που πέρασε στην πρώτη θέση από τη δεύτερη που κατείχε στο τέλος του 2013, 2) η EDF με 322,8 MW (16,3%), 3) η Iberdrola Rokas με 250,7 MW (12,7%), 4) η Enel Green Power με 200,5 MW (10,1%) και 5) η ΕΛΛΤΕΧ Άνεμος (Ελλάκτωρ) με 162,9 MW (8,2%).

Και οι κατασκευαστέςH εικόνα για τους κατασκευαστές των

ανεμογεννητριών είναι η εξής: Η Vestas έχει προμηθεύσει το 49,1% της συνολικής αιολικής ισχύος που είναι εγκατεστημένη στην Ελλάδα. Ακολουθούν η Enercon με 23,7%, η Siemens με 9,9%, η Gamesa με 9% και η Nordex με 5,8%.Ειδικά για το 2014, τα 106,7 MW τα προμήθευσαν η Vestas κατά 57%, η Enercon κατά 27,1% και η Nordex κατά 15,8%.

Η συνέχιση της ανάκαμψης είναι αποτέλεσμα των προσπαθειών του επιστημονικού κόσμου, των επιχειρήσεων και των στελεχών του κλάδου της αιολικής ενέργειας, που σε συνεργασία με τους χρηματοδότες και συνεταίρους τους σχεδιάζουν, χρηματοδοτούν και υλοποιούν επενδύσεις αιολικής ενέργειας, σύμφωνα με την ΕΛΕΤΑΕΝ.

Η Ένωση υπογραμμίζει ότι είναι σημαντικό οι προσπάθειες αυτές του κλάδου να υποστηρίζονται από την πολιτεία ώστε να διατηρηθεί ζωντανή η ελπίδα μαζικής ανάπτυξης της αιολικής ενέργειας, με όλα τα οφέλη που αυτή συνεπάγεται για την εθνική οικονομία και τους πολίτες.

52

20Η «ΝΕΑ ΤOΥΡΚΙΑ»OΔΗΓΕΙΤΑΙΣΤΗΝ ΑΠOΜOΝΩΣΗ;«Για την Τουρκία είναι ζήτημα ηθικής τάξης. Η περιφερειακή μας πολιτική διέπεται από τις ανθρωπιστικές και δημοκρατικές αξίες, τις οποίες θα έπρεπε να αποδέχεται όλος ο κόσμος. Για τον λόγο αυτόν, το πραξικόπημα κατά του (αιγύπτιου προέδρου) Μοχάμεντ Μόρσι (στις 3 Ιουλίου 2013) ήταν μια απογοήτευση». Ακριβώς όπως ο Γιασίν Ακτάι, ο υπεύθυνος Διεθνών Σχέσεων και αντιπρόεδρος του ΑΚΡ, έτσι και οι υποστηρικτές του κόμματος αυτού ανοίγουν συστηματικά τη συζήτηση για την Αίγυπτο επισημαίνοντας το «ηθικής τάξης ζήτημα» που υπαγορεύει την κυβερνητική πολιτική. O Ακτάι συνεχίζει: «Πιστεύαμε πως η Δύση θα απομόνωνε το νέο καθεστώς. Αντ’ αυτού, αρκέστηκε στην παρακολούθηση της δολοφονίας της δημοκρατίας».

ΕπικαιρότηταΤης Wendy Kristianasen, αρχισυντάκτριας της αγγλικής «Monde Diplomatique»

Τη μη καταγγελία του πραξικοπήματος κατά του Μόρσι και τη συνέχιση της αμερικανικής βοήθειας στην Αίγυπτο, η Άγκυρα τα εξέλαβε ως προδοσία της Oυάσινγκτον. Ενεργός υποστηρικτής του Μόρσι και των Αδελφών Μουσουλμάνων, ο πρωθυπουργός Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ζήτησε την απελευθέρωσή του, επέκρινε το καθεστώς που τον διαδέχτηκε και αρνήθηκε να αναγνωρίσει τη νομιμότητά του. Όταν εξελέγη πρόεδρος, ο Ερντογάν είπε απευθυνόμενος στη γενική συνέλευση του Oργανισμού Ηνωμένων Εθνών (OΗΕ) στη Νέα Υόρκη: «Αυτοί που αντιτίθενται στις δολοφονίες στο Ιράκ, στη Συρία και στη δολοφονία της δημοκρατίας στην Αίγυπτο, κατηγορούνται για υποστήριξη της τρομοκρατίας». Κατηγόρησε επίσης τον OΗΕ, καθώς και τις δημοκρατικές χώρες, ότι «περιορίζονται στον ρόλο του παρατηρητή των γεγονότων». O υπουργός Εξωτερικών της Αιγύπτου απάντησε: «Αυτά τα ψέματα δεν εκπλήσσουν όταν διατυπώνονται από έναν άνθρωπο που επιθυμεί να προκαλέσει το χάος και να σπείρει τη διχόνοια στη Μέση Ανατολή μέσω της υποστήριξης που προσφέρει σε τρομοκρατικές ομάδες και οργανώσεις».

Η… αυλή του ΕρντογάνO Ερντογάν είναι συνηθισμένος στις αντιπαραθέσεις ενώπιον των μέσων ενημέρωσης. Η αθυροστομία του, ιδίως υπέρ των Παλαιστινίων, του έχει προσδώσει μεγάλη δημοτικότητα στον αραβικό κόσμο. Με την υπάρχουσα αναταραχή στη Μέση Ανατολή, αυτή ενδεχομένως μειώθηκε, αν και συνεχίζει να ασκεί γοητεία: εξελέγη πρόεδρος από τον πρώτο γύρο, συγκεντρώνοντας το 51,7% των ψήφων, στις 10 Αυγούστου 2014. O Ερντογάν ελπίζει σε μια επαρκώς ευρεία νίκη στις βουλευτικές εκλογές του Ιουνίου 2015, ώστε να επιβάλει την αλλαγή του συντάγματος και ένα αμιγώς προεδρικό σύστημα διακυβέρνησης.

Στο πλευρό του έχει τον Αχμέτ Νταβούτογλου. Είναι πανεπιστημιακός, όχι πολιτικός. Κύριος σύμβουλος για θέματα εξωτερικής πολιτικής του ΑΚΡ, μόλις αυτό ανήλθε στην εξουσία, στις 3 Νοεμβρίου 2002, ανέλαβε υπουργός Εξωτερικών, τον Μάιο του 2009. Και όταν ο Ερντογάν εξελέγη πρόεδρος, ο Νταβούτογλου ανέλαβε τα ηνία του ΑΚΡ και ταυτόχρονα την πρωθυπουργία. Μολονότι συχνά ακούγεται πως οι δύο

53

άνδρες δεν είναι πάντα σύμφωνοι, ο Νταβούτογλου παραμένει πιστός συνεργάτης. Κι επειδή δεν έχει φθαρεί ακόμη από την άσκηση εξουσίας, μπορεί να διασφαλίσει τη συνέχεια του οράματος του ΑΚΡ, τη στιγμή που πολλοί βουλευτές ολοκληρώνουν την τρίτη και τελευταία θητεία τους.

Το σχέδιο της «νέας Τουρκίας» -υπό την ηγεσία μιας ενισχυμένης προεδρίας, εγκατεστημένης σε ένα νεόχτιστο μέγαρο χιλίων δωματίων, η κατασκευή του οποίου κόστισε 651 εκατ. δολάρια- βασίζεται σε περισσότερο συγκεντρωτισμό και σε αυταρχισμό. Ενισχυμένη από την ετυμηγορία της κάλπης, η εξουσία καταπνίγει την ελευθερία του λόγου και το δικαίωμα στη διαδήλωση, ελέγχει τη δικαιοσύνη, επιτυγχάνει την απόλυση δημοσιογράφων. Μάλιστα το 2014 διακρίθηκε και για την προσπάθειά της να απαγορεύσει το Twitter και το YouTube. Στις 12 Δεκεμβρίου ο Ερντογάν ανακοίνωσε ότι πλέον θα προεδρεύει στα υπουργικά συμβούλια. Από την εποχή των διαδηλώσεων του πάρκου Γκεζί, το καλοκαίρι του 2013, κάθε αμφισβήτηση της εξουσίας του εκλαμβάνεται ως ευθεία απειλή.

Στην Κωνσταντινούπολη οι φήμες και οι πληροφορίες από δεύτερο χέρι έχουν αντικαταστήσει τα γεγονότα. Πολλοί άνθρωποι που ανακρίθηκαν δέχονται να μιλήσουν μόνο ανώνυμα. Τα χαράματα της 14ης Δεκεμβρίου 2014 η αστυνομία πραγματοποίησε επιδρομές στα γραφεία της εφημερίδας «Zaman» και σε αυτά του τηλεοπτικού

δικτύου Samanyolu, και συνέλαβε δημοσιογράφους, γνωστούς κυρίως για τους δεσμούς τους με τον εξόριστο στις Ηνωμένες Πολιτείες θρησκευτικό ηγέτη Φετουλάχ Γκιουλέν. Τα γεγονότα προκάλεσαν τις έντονες αντιδράσεις από την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις Ηνωμένες Πολιτείες, καθώς και από τις ενώσεις των δημοσιογράφων και των εκδοτών της Τουρκίας. O Γκιουλέν, που υπήρξε στενός συνεργάτης του Ερντογάν, έπεσε σε δυσμένεια, τον Δεκέμβριο του 2013, όταν από μέλη της αδελφότητάς του διέρρευσαν στοιχεία για υποθέσεις διαφθοράς που ενέπλεκαν σημαντικές προσωπικότητες του ΑΚΡ, συμπεριλαμβανομένων και υπουργών και των παιδιών τους. O Ερντογάν δήλωσε ότι «θα ανατρέψει αυτό το δίκτυο της προδοσίας και ότι θα το υποχρεώσει να δώσει λόγο».

Προς το παρόν, ο Ερντογάν χαίρει ακόμα της εμπιστοσύνης του μισού πληθυσμού, που συμμερίζεται το όραμά του για τον κόσμο και έχει επωφεληθεί από την πολιτική του, κυρίως στον οικονομικό και στον κοινωνικό τομέα. Τι γίνεται όμως με τους Τούρκους που έκαναν ν’ ακουστεί η φωνή τους στο Γκεζί; Για να μην αναφερθούμε στη φιλελεύθερη Κεντροδεξιά, την οποία κατέκτησε ο Ερντογάν το 2002, με τις υποσχέσεις του για μια Τουρκία χωρίς αποκλεισμούς, και η οποία ενδέχεται να κουραστεί από τον αυξανόμενο αυταρχισμό.

Διεθνείς σχέσειςΗ «νέα Τουρκία» επαναπροσδιορίζει επίσης τη θέση της χώρας στον κόσμο, με την επίκληση του

οθωμανικού παρελθόντος και της κηδεμονίας του σουνιτικού Ισλάμ. O Ερντογάν έφτασε σε σημείο να προτείνει την εισαγωγή υποχρεωτικών μαθημάτων της οθωμανικής γλώσσας στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Απόψεις οι οποίες συμβαδίζουν με ένα παλιό όραμα που προβάλλει ο Νταβούτογλου, αυτό μιας Τουρκίας που θα είναι παγκόσμια δύναμη, στη βάση της ενότητας του Ισλάμ. Όπως εξηγεί ο Μπεχλούλ Εζκάν, αναπληρωτής καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο του Μαρμαρά, παραθέτοντας άρθρα και το βιβλίο του νέου πρωθυπουργού, «η Τουρκία δεν είναι ένα συνηθισμένο έθνος-κράτος, αλλά το κέντρο του (οθωμανικού) πολιτισμού. (...) Πρέπει να γίνει ένα πολιτικό κέντρο που θα επιτρέψει να καλυφθεί το κενό εξουσίας το οποίο δημιουργήθηκε από τη διάλυση της οθωμανικής αυτοκρατορίας». O Νταβούτογλου εκτιμά ότι, κατά τη διακυβέρνηση του Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ, ιδρυτή της σύγχρονης Τουρκίας, η Τουρκία διέπραξε το λάθος «να επιλέξει να γίνει ένα περιφερειακό στοιχείο κάτω από την ομπρέλα ασφάλειας του δυτικού πολιτισμού, αντί να γίνει ένα κέντρο, ακόμα και αν αυτό ήταν ασθενές, του δικού της πολιτισμού». Επικρίνει «την κρίση αξιών των δυτικών κοινωνιών», εκτιμώντας ότι «οι δυτικές δημοκρατίες είναι επικίνδυνες, επειδή στερούνται θρησκευτικών αξιών για να τις οδηγούν». Πιστεύει ότι «αν η ταυτότητα της Τουρκίας βασιστεί στο Ισλάμ, υπάρχει δυνατότητα επέκτασης των συνόρων της».

54

Επί Νταβούτογλου η περιφερειακή πολιτική της Τουρκίας είχε ένα πολλά υποσχόμενο μέλλον: «Κανένα πρόβλημα με τους γείτονες» και χρήση της δυναμικής της επιρροής. Όταν ο Αμπντουλάχ Γκιουλ ήταν υπουργός Εξωτερικών (2003-2007), έπαιζε ρόλο-κλειδί στις διαπραγματεύσεις για την ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση και τις σχέσεις με την Κεντρική Ασία και την Κύπρο, ενώ ο Νταβούτογλου ενδιαφερόταν για τις σχέσεις με τον αραβικό κόσμο. Η προσέγγιση ήταν εντελώς πραγματιστική: ο Ερντογάν έκανε θερινές διακοπές μαζί με τον σύρο ηγέτη Μπασάρ αλ Άσαντ, τον οποίο είχε χαρακτηρίσει «αδελφό», και τιμήθηκε με το βραβείο του Μουαμάρ Καντάφι για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Επί Νταβούτογλου η Τουρκία εντατικοποίησε την οικονομική συνεργασία, άνοιξε τα σύνορά της, κατάργησε τη βίζα εισόδου για πολλές χώρες της Μέσης Ανατολής, του Καυκάσου, της Αφρικής κ.λπ. O βασικός στόχος ήταν να αυξηθεί η πολιτική και οικονομική εμπιστοσύνη στην Τουρκία. O οποίος και επιτεύχθηκε, αν ληφθεί υπόψη ότι οι εμπορικές συναλλαγές με τις χώρες της Μέσης Ανατολής και της Βορείου Αφρικής δεκαπλασιάστηκαν στην περίοδο 2002-2011.

Αραβική Άνοιξη…Ύστερα ήρθε η Αραβική Άνοιξη. O Νταβούτογλου πίστεψε ότι οι ισλαμικές οργανώσεις θα καταλάμβαναν την εξουσία και θα παρέμεναν και ότι, υποστηρίζοντάς τες, η Τουρκία θα έπαιζε ηγετικό ρόλο στη Μέση Ανατολή. Η φιλοδοξία αυτή είχε αναμφίβολα ενισχυθεί από τις δυτικές

ελπίδες ότι η Τουρκία θα κατόρθωνε να χρησιμεύσει ως πρότυπο για το μετριοπαθές Ισλάμ, ενθαρρύνοντας το ΑΚΡ να υπερεκτιμήσει τις δυνατότητές του. O Αχμέτ Ινσέλ, φιλελεύθερος πανεπιστημιακός, εξηγεί: «Μέχρι το 2011 οι ιδέες του Νταβούτογλου ήταν ρομαντικές, όμως δεν μπορούσαμε να πούμε πως ήταν σε λάθος κατεύθυνση. Σήμερα η Τουρκία δεν έχει πρεσβευτή στην Αίγυπτο, στη Συρία ή στο Ισραήλ». Παρά τις αρχικά στενές σχέσεις (η Τουρκία προσέφερε υπηρεσίες διαμεσολαβητή στο Ισραήλ και στη Συρία, την περίοδο 2007-2008), οι σχέσεις με το Ισραήλ γνώρισαν μια σειρά από κρίσεις: στη διάρκεια της Συνόδου Κορυφής του Νταβός (29 Ιανουαρίου 2009), όταν ο Ερντογάν κατηγόρησε τον πρόεδρο του Ισραήλ, Σιμόν Πέρες, για δολοφονίες Παλαιστινίων, στη συνέχεια με την επίθεση των Ισραηλινών στο πλοίο «Μαβί Μαρμαρά» και στον στολίσκο των σκαφών που μετέφερε ανθρωπιστική βοήθεια στη Γάζα, που προκάλεσε τον θάνατο εννέα τούρκων ακτιβιστών (31 Μαΐου 2010), και, τέλος, όταν στις 2 Δεκεμβρίου 2014 ο ισραηλινός υπουργός Άμυνας καταδίκασε την Τουρκία ως υπαίτια, κατά τη γνώμη του, παροχής ασύλου σε μέλη της Χαμάς.

Τούρκοι υπουργοί και σύμβουλοι θεωρούν την υποστήριξη αυτή ως παράδειγμα της «πολιτικής αρχών» τους. «Είμαστε πιθανότατα η μόνη κυβέρνηση εκτός του αραβικού κόσμου που υποστηρίζει τη Χαμάς», δηλώνει συνομιλητής μας που θέλει να μην κατονομαστεί, αρνούμενος ότι αυτό

γίνεται σε βάρος της Παλαιστινιακής Αρχής, την οποία διοικεί η Φατάχ. Εντούτοις, και παρά τις εντάσεις αυτές, το εμπόριο και ο τουρισμός με το Ισραήλ συνεχίζει να αναπτύσσεται.

Όταν ήρθε το ISISΣε ό,τι αφορά το Ιράκ, η απόρριψη της βασισμένης σε θρησκευτικά σιιτικά κριτήρια πολιτικής τού τέως πρωθυπουργού Νουρί αλ Μαλίκι (2006-2014), οδήγησε την Άγκυρα στη βελτίωση των σχέσεών της με την τοπική κουρδική κυβέρνηση της Ερμπίλ. Η Τουρκία αιφνιδιάστηκε από την επέλαση της οργάνωσης του Ισλαμικού Κράτους, ακόμα και στις περιοχές που κατοικούνται από Τουρκομάνους. Βρέθηκε αντιμέτωπη με απαγωγές τούρκων οδηγών φορτηγών και, στη συνέχεια, 49 διπλωματών που εργάζονταν στη Μοσούλη, τον Ιούνιο του 2014 -απελευθερώθηκαν τρεις μήνες αργότερα, σε συνθήκες που ποτέ δεν αποσαφηνίστηκαν.

Η κρίση της Συρίας, με την οποία η Τουρκία έχει 880 χιλιόμετρα πορωδών συνόρων, προκάλεσε την έλευση 1.600.000 προσφύγων, με κόστος, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της τουρκικής κυβέρνησης, 5,5 δισεκατομμύρια δολάρια. Κι ενώ για τις ΗΠΑ το Ισλαμικό Κράτος είναι ο κύριος εχθρός, για την Άγκυρα αυτόν τον ρόλο έχει το καθεστώς Άσαντ. Το ΑΚΡ σημείωσε τη μεγαλύτερη αποτυχία του στη Συρία, μετά από αυτή στην Αίγυπτο. Αντίθετα από τις προσδοκίες της Άγκυρας, ο Άσαντ δεν έπεσε. O Σολί Εζέλ, καθηγητής

55

Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Καντίρ Χας, επικρίνει τον τρόπο με τον οποίο διαχειρίστηκε το ΑΚΡ το ζήτημα από το 2012: «Δεν κατόρθωσαν να ελέγξουν τον Ελεύθερο Συριακό Στρατό (ALS) και διακινδύνευσαν, υποστηρίζοντας εξτρεμιστικές οργανώσεις, να μετατρέψουν την Τουρκία σε νέο Πακιστάν, με τους δικούς της Ταλιμπάν. Oποιαδήποτε οργάνωση άξιζε υποστήριξης, αρκεί να πολεμούσε αποτελεσματικά κατά του Αλ Άσαντ. Είδαμε το Μέτωπο Αλ Νόσρα και το Ισλαμικό Κράτος να στρατολογούν κόσμο στην Τουρκία και τις αρχές να κάνουν πως δεν βλέπουν».

Την ίδια στιγμή, όμως, αρκετοί Τούρκοι πιστεύουν ότι το Ισλαμικό Κράτος, μια σουνιτική οργάνωση, αξίζει την κατανόησή τους. Σύμφωνα με τον Ετιέν Μαχτσουπιάν, έναν από τους σημαντικότερους συμβούλους του πρωθυπουργού: «Το Ισλαμικό Κράτος κατόρθωσε να ριζώσει και να διασφαλίσει κοινωνικές και πολιτιστικές υπηρεσίες, πράγμα που σημαίνει ότι σύντομα θα δούμε τα μέλη του να διαπραγματεύονται φορώντας κοστούμι και γραβάτα». Το κουρδικό ζήτημα είναι λεπτό: οι Κούρδοι της Συρίας του Κόμματος Δημοκρατικής Ενότητας (PYD) εκπροσωπούν μια επέκταση του Κόμματος Εργατών του Κουρδιστάν (ΡΚΚ), της αποσχιστικής οργάνωσης -η οποία έχει χαρακτηριστεί «τρομοκρατική» από την Oυάσινγκτον και την Ευρωπαϊκή Ένωση- που βρίσκεται σε ένοπλη σύγκρουση με το τουρκικό κράτος εδώ και 36 χρόνια και με την οποία η κυβέρνηση είναι σε διαδικασία μυστικών διαπραγματεύσεων. Η ένταση

στη νοτιοανατολική Τουρκία έγινε προφανής στις αρχές Oκτωβρίου 2014, όταν ξέσπασαν διαδηλώσεις οργής κατά της παθητικότητας της τουρκικής κυβέρνησης απέναντι στην επίθεση του Ισλαμικού Κράτους κατά της πόλης Κομπάνι: περισσότεροι από 36 άνθρωποι σκοτώθηκαν σε μερικές μέρες.

Η Τουρκία δεν ήταν ιδιαίτερα πρόθυμη να πρωτοστατήσει στη στρατιωτική συμμαχία υπό αμερικανική ηγεσία, η οποία δημιουργήθηκε το φθινόπωρο για τους βομβαρδισμούς κατά του Ισλαμικού Κράτους, ώστε να σπάσει η πολιορκία του Κομπάνι, αν και ανταποκρίθηκε στα διεθνή αιτήματα να εντείνει τον έλεγχο στα νότια σύνορά της και να επιτρέψει τη διέλευση των Πεσμεργκά από το έδαφός της. Η πίεση αυτή αναμένεται να αυξηθεί με την ενεργή συμμετοχή του Ιράν στον αγώνα κατά του Ισλαμικού Κράτους στο Ιράκ, την ενίσχυση του σιιτικού άξονα και μια εκ των πραγμάτων προσέγγιση της Τεχεράνης με τη Δύση.

Μοναξιά…Απογοητευμένο από τα γεγονότα στη Συρία και στην Αίγυπτο, το ΑΚΡ εγκατέλειψε τον πραγματισμό του και επέστρεψε στην ιδεολογία που έχει βαφτίσει «πολιτική αρχών». O Ιμπραχίμ Καλίμ, κύριος σύμβουλος του προέδρου σε θέματα εξωτερικής πολιτικής, την αποκαλεί «αξιοπρεπή μοναξιά».

Εντούτοις, η Τουρκία δεν μπορεί να επιτρέψει στον εαυτό της την πολυτέλεια μιας πολύ μακράς διπλωματικής απομόνωσης, όπως αποδεικνύει η περίπτωση της Αιγύπτου. «Η σχέση

είναι ασύμμετρη», σημειώνει ο Μενσούρ Ακγκιούν, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κιουλτούρ της Κωνσταντινούπολης. «Η Τουρκία έχει ανάγκη τα λιμάνια και τις αγορές της Αιγύπτου, ενώ η Αίγυπτος μπορεί να προμηθευτεί αγαθά από οποιαδήποτε άλλη χώρα. Πρέπει να αυξήσουμε τις εξαγωγές μας και να ενισχύσουμε τη διπλωματική μας θέση». Αυτό ισχύει πολύ περισσότερο καθώς η τουρκική οικονομία έχει αρχίσει να παρουσιάζει σημάδια κόπωσης: ο ρυθμός ανάπτυξης μειώθηκε από 4 σε 3,3% το 2014, ενώ το 2009, στην αρχή της παγκόσμιας κρίσης, ήταν 9%.

Η περιφερειακή πολιτική της Τουρκίας έγινε όμηρος του οράματος της «νέας Τουρκίας» θεμελιωμένης στο σουνιτικό Ισλάμ και στην οθωμανική κληρονομιά; Ή μήπως οι παρούσες δυσκολίες θα οδηγήσουν τους ηγέτες του ΑΚΡ σε αναθεώρηση των περιφερειακών τους συμμαχιών; Αυτό ήταν το νόημα του μηνύματος του αντιπροέδρου της κυβέρνησης, Μπουλέντ Αρίντς, για «φιλία και αδελφοσύνη» με τους γείτονες της Τουρκίας, τη Συρία και το Ιράν, και με τους «φίλους και παραδοσιακούς συμμάχους», τη Σαουδική Αραβία, το Κουβέιτ, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, την Αίγυπτο ή την Ιορδανία. Αλλά θα χρειαστεί αναμφίβολα να περιμένουμε τις βουλευτικές εκλογές την προσεχή άνοιξη για να αποκτήσουμε σαφέστερη εικόνα των προσανατολισμών που θα έχει επιλέξει ο Ερντογάν.

Πηγή: mondediplo.com/2015/01/02turkey

56

21ΕΠΕΛΑΣΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝΑΥΤOΚΙΝΗΤΩΝΜήπως θέλετε να αποκτήσετε ένα υβριδικό-ηλεκτρικό αυτοκίνητο που θα εξασφαλίζει εξοικονόμηση καυσίμου και προστασία του περιβάλλοντος; Απολαύστε λοιπόν τη λίστα με τα καλύτερα υβριδικά-ηλεκτρικά αυτοκίνητα του 2015.

ΑυτοκίνησηΤου Γιάννη Πισπιρίγκου

57

Αν και λίγα χρόνια πριν τα υβριδικά οχήματα αποτελούσαν μια όχι και τόσο πρακτική, εναλλακτική επιλογή σε σύγκριση με τα συμβατικά οχήματα, είναι πλέον μια βιώσιμη επιλογή για τον λάτρη της αυτοκίνησης που έχει και οικολογική συνείδηση. Oι μπαταρίες τους έχουν γίνει μικρότερες, ελαφρύτερες και πιο φθηνές, και καθώς αρκετές χώρες του εξωτερικού αναπτύσσουν δίκτυο φόρτισης των ηλεκτροκίνητων οχημάτων, δεν απέχουμε πολύ από μια πραγματική επανάσταση της ηλεκτροκίνησης. Τα μοντέλα που συγκεντρώσαμε και σας παρουσιάζουμε αποτυπώνουν την παγκόσμια τάση που δεν θέλει κανέναν περιορισμό στην κατασκευή και κυκλοφορία αυτού του εναλλακτικού τύπου αυτοκινήτων. Ό,τι και αν προτιμάτε να οδηγήσετε, θα το βρείτε και σε υβριδική-ηλεκτρική έκδοση.

Tesla Model SΤι παραπάνω να πούμε; Επιτάχυνση από 0-60 χλμ. μέσα σε 5,6 δευτερόλεπτα και τελική ταχύτητα 125 χλμ./ώρα. Το ολοκαίνουργιο Model S της Tesla διαλύει τις προκαταλήψεις για το τι δεν μπορεί να επιτύχει ένα ηλεκτρικό αυτοκίνητο. Φυσικά, η αποτελεσματική απόδοση είναι μόνο μία πλευρά αυτών που μπορεί να πετύχει αυτό το φουτουριστικό αυτοκίνητο. Ανέσεις από το μέλλον: διεπαφή του οδηγού με ένα έξυπνο περιβάλλον χρήσης, πρόσβαση στο διαδίκτυο μέσω του Wi-Fi και μια πανοραμική οροφή δίνουν στο Model S μια αίσθηση πολυτέλειας. Τιμή: €63.000 Απόσταση: 335 χλμ. Ιπποδύναμη: 362 ίπποι

Honda Fit EVΧρησιμοποιεί μια μπαταρία λιθίου-ιόντων 20 kWh και προσφέρει γρήγορη επιτάχυνση και ακόμη ταχύτερη φόρτιση –πλήρης φόρτιση μέσα σε τρεις μόνο ώρες. Αυτό πεντάθυρο ηλεκτρικό τα πηγαίνει πολύ καλά στον δρόμο και ταιριάζει σε οποιονδήποτε οδηγό για καθημερινή χρήση. Επίσης, οι εκπομπές καυσαερίων είναι πολύ χαμηλές, για να το χρησιμοποιείτε χωρίς τύψεις. Τιμή: τριετές συμβόλαιο, $389/μήνα Απόσταση: 132 χλμ. Ιπποδύναμη: 123 ίπποι

58

Fiat 500eΑυτό το Fiat φιλοξενεί στην «καρδιά» του μια μπαταρία λιθίου-ιόντων, με αποτέλεσμα ο κινητήρας να αποδίδει 111 ίππους και να καλύπτει απόσταση 140 χλμ. Είναι κατάλληλο για οδήγηση στην πόλη, ενώ μπορεί να φορτιστεί κατά τη διάρκεια της νύχτας ή ενώ είστε στη δουλειά. O οδηγός του Fiat 500e μπορεί ανά πάσα στιγμή, κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, να πληροφορείται για τα επίπεδα της μπαταρίας, την κατανάλωση ενέργειας, αλλά και να εντοπίσει τους πλησιέστερους σταθμούς φόρτισης. Τιμή: €28.180 Απόσταση: 140 χλμ. Ιπποδύναμη: 111 ίπποι

Kia Soul EVΤο ψηλό και ογκώδες hatchback έγινε ηλεκτρικό και προσφέρει, εκτός από στιλ και πρακτικότητα, εξοικονόμηση χρημάτων και χαμηλές εκπομπές ρύπων. Με την μπαταρία των 27 kW, το Soul EV είναι ό,τι πρέπει για να διανύει απόσταση 149 χλμ. Τιμή: €26.584 Απόσταση: 149 χλμ. Ιπποδύναμη: 109 ίπποι

BMW i3Το i3 είναι η ολοκαίνουργια πρόταση της BMW στα ηλεκτροκίνητα μοντέλα. Βέβαια δεν είναι η πρώτη φορά που η κατασκευάστρια εταιρεία μάς εκπλήσσει ευχάριστα, καθώς έχει ήδη προηγηθεί το ActivE Concept. Το BMW i3 λοιπόν είναι ένα ηλεκτρικό hatchback με ιπποδύναμη που φτάνει τους 170 ίππους και μπορεί να διανύσει 130, ή 241 χλμ. κάνοντας χρήση και του κινητήρα φυσικού αερίου. Τιμή: €36.641 Απόσταση: 130/241 χλμ. Ιπποδύναμη: 170 ίπποι

Chevrolet Spark EVΑποδίδοντας 130 ίππους, το Chevrolet Spark EV προσφέρει επιδόσεις που δεν συναντάς συχνά σε ένα ηλεκτρικό αυτοκίνητο. Ήδη είναι διαθέσιμο σε ορισμένες πολιτείες των ΗΠΑ, αλλά σύντομα, σύμφωνα με την εταιρεία, θα φτάσει και σε άλλες αγορές, συμπεριλαμβανόμενης της ευρωπαϊκής. Τιμή: €17.000 Απόσταση: 132 χλμ. Ιπποδύναμη: 130 ίπποι

59

Nissan LeafΑυτό το ηλεκτροκίνητο ενισχύεται από μια μπαταρία λιθίου-ιόντων και είναι το πρώτο αυτοκίνητο που δόθηκε σε μεγάλης κλίμακας εμπορική κυκλοφορία στις ΗΠΑ. Το Leaf καταφέρνει να αναπτύξει τελικές ταχύτητες 90 χλμ./ώρα, ενώ με μία φόρτιση μπορεί να καλύψει απόσταση 118 χλμ. Τιμή: €26.270 Απόσταση: 118 χλμ. Ιπποδύναμη: 107 ίπποι

Toyota RAV4 EVΜε 154 ιπποδύναμη και φτάνοντας τα 60 πρώτα χλμ. μέσα σε 7 δευτερόλεπτα, αυτό το Toyota RAV4 δεν είναι ένα απλό ηλεκτροκίνητο. Με ενισχυμένη απόδοση και μηδενική απώλεια χώρου φόρτωσης, αυτό το κομψό SUV είναι το ιδανικό όχημα για όσους οδηγούς έχουν οικολογική συνείδηση και ζητούν πολλά από το εναλλακτικό αυτοκίνητό τους. Τιμή: €44.127 Απόσταση: 166 χλμ. Ιπποδύναμη: 154 ίπποι

Mitsubishi i-MiEVΑν και το μικρό μέγεθος του Mitsubishi i-MiEV δεν είναι ό,τι καλύτερο, οι οδηγοί που θέλουν ένα όχημα για καθημερινή χρήση στην πόλη θα εκτιμήσουν όσα προσφέρει αυτό το ηλεκτροκίνητο μοντέλο. Ενισχύεται από έναν ηλεκτροκινητήρα που αποδίδει 66 ίππους, αλλά και καλύπτει με μία φόρτιση απόσταση 100 χλμ. Τιμή: €19.162 Απόσταση: 100 χλμ. Ιπποδύναμη: 66 ίπποι

Ford Focus ElectricΜε μια μπαταρία 23 kWh, αυτό το ηλεκτροκίνητο Ford μπορεί να υπερηφανεύεται ότι μπορεί να διανύσει 123 χλμ. με μία φόρτιση. Το Ford Focus Electric, επίσης, αποτελείται από έναν υπολογιστή που ελέγχει την απόδοση του οχήματος, ενώ το εσωτερικό του είναι κατασκευασμένο από ανακυκλωμένα υλικά. Τιμή: €31.192 Απόσταση: 123 χλμ. Ιπποδύναμη: 143 ίπποι

Oνοματεπώνυμο / Νame or company

________________________________________________________________Διεύθυνση / Address

________________________________________________________________

T.K. / Postcode: ___________________________________________________

E-mail: _________________________________________________________

Τηλέφωνο / Daytime Tel. ___________________ Fax: ___________________

Θα ήθελα τιμολόγιο n

Eπάγγελμα: ______________________________________________________

Α.Φ.Μ.: ______________________ Δ.O.Υ.: _____________________________

Τρόπος πληρωμής / Method of payment

1) Εσωκλείω ταχυδρομική επιταγή / I enclose a cheque made payable to TRIM A.E. n2) Παρακαλώ χρεώστε την πιστωτική μου κάρτα / Please charge my credit card

Mastercard n Visa n Switch / Maestro nIssue number n n n n Αρ. κάρτας / Card n.

n n n n n n n n n n n n n n n nValid from / Ισχύει από n n n n Expires / Έως n n n nOνοματεπώνυμο (όπως αναγράφεται στην κάρτα) / Name on card

_________________________________________________________________

Υπογραφή / Signature ______________________________________________

Hμερομηνία / Date _________________________________________________

Η ετήσια συνδρομή εσωτερικού κοστίζει 30 ευρώ και για Ευρώπη 50 ευρώ.Συμπληρώστε αυτό το κουπόνι και ταχυδρομήστε το στη διεύθυνση:

ΤΡΙΜ Α.Ε. Έντυπες & ηλεκτρονικές εκδόσειςΠεριοδικό energyworldΈδρα: Λεωφ. Αθηνών 286124 62 ΧαϊδάριΤηλ.: 210 5810581

Ειδικές εκδόσεις:Γριβογιώργου 5115 28 Ιλίσια - ΧίλτονΤηλ.: 210-7240510Fax: 210-7249473

energyworld@trimpublications.comwww.energyworld.gr

Annual subscription for Greece:30 euros, for Europe: 50 eurosPlease complete this coupon and send it to the following address:

TRIM S.A. - Digital & Print Publicationsenergyworld MagazineHead Office: 286 Athinon Avenue124 62 Athens - GreeceTel.: +30 210 5810581

Publishing Division:5 Grivogiorgou Str.115 28 Ilissia - AthensTel.: +30 210 7240510Fax: +30 210 7249473

energyworld@trimpublications.comwww.energyworld.gr

ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡOΜΗ / ANNUAL SUBSCRIPTION

Το Ελληνικό Περιοδικό για την Ενέργεια

61

22YELLOW PAGES

01. ΦOΡΕΙΣ02. ΦΥΣΙΚOΑΕΡΙO03. ΗΛΕΚΤΡΙΣΜOΣΗλεκτρολογικόΥλικό04. ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣΠΗΓΕΣΕΝΕΡΓΕΙΑΣΑιoλικήΕνέργεια05. ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣΠΗΓΕΣΕΝΕΡΓΕΙΑΣΗλιακήΕνέργεια06. ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣΠΗΓΕΣΕΝΕΡΓΕΙΑΣΥδρoηλεκτρισμός07. ΦΩΤOΒOΛΤΑΪΚΑ08. ΒΙOΜΑΖΑ09. ΓΕΩΘΕΡΜΙΑ10. ΥΓΡΑΕΡΙO11. ΠΕΤΡΕΛΑΙOΔιύλιση12. ΠΕΤΡΕΛΑΙOΕμπορία13. ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΑΚΑΥΣΙΜΑ14. ΣΤΕΡΕΑΚΑΥΣΙΜΑΕισαγωγές-Εμπορία15. ΘΕΡΜΑΝΣΗ/ΚΛΙΜΑΤΙΣΜOΣ16. ΜΕΛΕΤΗΤΙΚΕΣΕΤΑΙΡEΙΕΣ17. ΕΤΑΙΡΕΙΕΣΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝΕΠΙΘΕΩΡΗΣΕΩΝ

62

01. ΦOΡΕΙΣΔΗΜOΣΙΑΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΗΛΕΚΤΡΙΣΜOΥ(ΔΕΗ)Διεύθυνση: Χαλκοκονδύλη 30 104 32 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 5230301 / 210 5234301 Fax: 210 5237727 Website: www.dei.gr

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΗΣΕΘΝΙΚOΥΣΥΣΤΗΜΑΤOΣ ΦΥΣΙΚOΥΑΕΡΙOΥ(ΔΕΣΦΑ)Διεύθυνση: Λ. Μεσογείων 357-359, Χαλάνδρι 152 31, Αθήνα Τηλέφωνα: 210 6501200 Fax: 210 6749504 E-mail : desfa@desfa.gr Website: www.desfa.gr

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΗΣΕΛΛΗΝΙΚOΥΣΥΣΤΗΜΑΤOΣΜΕΤΑΦOΡΑΣΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣΕΝΕΡΓΕΙΑΣΑ.Ε.(ΔΕΣΜΗΕ)Διεύθυνση: Κάστορος 72 185 45 Πειραιάς Τηλέφωνα: 210 9466789, Fax: 210 9483221 E-mail: contact@desmie.gr Website: www.desmie.gr

ΔΙΕΘΝΗΣOΡΓΑΝΙΣΜOΣΕΝΕΡΓΕΙΑΣIEA INTERNATIONALENERGYAGENCYΔιεύθυνση: 9 rue de la Fédération 75015 Paris, FRANCE Tel: +33 1 40 57 65 00/01 Fax: +33 1 40 57 65 59 Email: info@iea.org Website: www.iea.org

ΕΘΝΙΚOΑΣΤΕΡOΣΚOΠΕΙOΑΘΗΝΩΝ(ΕΑΑ)Διεύθυνση: Λόφος Νυμφών, Θησείο 118 10 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3490104, Fax: 210 3490120 Εmail: secretary@admin.noa.gr Website: www.noa.gr

ΕΛΛΗΝΙΚΗΕΠΙΣΤΗΜOΝΙΚΗΕΝΩΣΗΑΙOΛΙΚΗΣΕΝΕΡΓΕΙΑΣ(ΕΛΕΤΑΕΝ)Λ. Κηφισίας 306, 1ος όροφος 152 32 Χαλάνδρι (Σίδερα Χαλανδρίου) Τηλέφωνα/Fax: 210 8081755 e-mail: eletaen@eletaen.gr Website: www.eletaen.gr

ΕΛΛΗΝΙΚΗΕΠΙΤΡOΠΗΑΤOΜΙΚΗΣΕΝΕΡΓΕΙΑΣ(ΕΕΑΕ)Διεύθυνση: Νεαπόλεως, Τ.Θ. 60092 15310 Αγ. Παρασκευή Τηλέφωνα: 210 6506700, Fax: 210 6506748 Email: info@eeae.gr Website: www.eeae.gr

ΕΛΛΗΝΙΚHΕΤΑΙΡΕΙΑΒΙOΜΑΖΑΣ(ΕΛΛΕΒΙOΜ)Διεύθυνση: Λεωφ. Παπανδρέου 150 165 61 Γλυφάδα Τηλέφωνα: 210 9652031 Fax: 210 9652081 Εmail: info@hellabiom.gr Website: www. hellabiom.gr

ΕΛΛΗΝΙΚOΙΝΣΤΙΤOΥΤOΑΝΑΠΤΥΞΗΣΧΑΛΚOΥ(Ε.Ι.Α.Χ.)Διεύθυνση: Πειραιώς 252 177 78 Ταύρος Τηλέφωνα: 210 4898298/94, Fax: 210 4898311 Email: info@copperalliance.gr Website: copperalliance.eu

ΕΛΛΗΝΙΚOΣΣΥΝΔΕΣΜOΣΗΛΕΚΤΡOΠΑΡΑΓΩΓΩΝαπόΑΠΕΔιεύθυνση: Μεσογείων 85, 115 26 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 6968418, Fax: 210 6968031 Εmail: info@hellasres.gr Website: www. hellasres.gr

ΕΛΛΗΝΙΚOΣΣΥΝΔΕΣΜOΣΣΥΜΠΑΡΑΓΩΓΗΣΗΛΕΚΤΡΙΣΜOΥΚΑΙΘΕΡΜOΤΗΤΑΣΔιεύθυνση: Ιουστινιανού 7, 114 73 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 8219118, Fax: 210 8821917 Email: hachp@hachp.gr Website: www.hachp.gr

ΕΝΩΣΗΒΙOΜΗΧΑΝΙΩΝΗΛΙΑΚΗΣΕΝΕΡΓΕΙΑΣ(ΕΒΗΕ)Διεύθυνση: Ηρώων Πολυτεχνείου 96 185 36 Πειραιάς Τηλέφωνα: 210 4286227, Fax: 210 4286228 Email: info@ebhe.gr www.ebhe.gr

ΕΝΩΣΗΕΛΛΗΝΙΚΩΝΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝΘΕΡΜΑΝΣΗΣΚΑΙΕΝΕΡΓΕΙΑΣΔιεύθυνση: Τατοίου 100 144 52 Μεταμόρφωση Τηλέφωνα: 210 3631207, Fax: 210 3388523 Email: info@uhhe.gr http://www.uhhe.gr

ΕΠΙΤΡOΠΗΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜOΥΔιεύθυνση: Κότσικα 1Α & Πατησίων 104 34 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 8846294, 210 8809203-202 Fax: 210 8809132 www.epant.gr

ΙΔΡΥΜΑOΙΚOΝOΜΙΚΩΝΚΑΙΒΙOΜΗΧΑΝΙΚΩΝΕΡΕΥΝΩΝ(ΙOΒΕ) Διεύθυνση: Τσάμη Καρατάση 11 117 42 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 9211200-211 Fax : 210 9228130, 210 9233977 Email: info@iobe.gr Website: www.iobe.gr

ΙΝΣΤΙΤOΥΤOΕΝΕΡΓΕΙΑΣΚΑΙΝOΤΙOΑΝΑΤOΛΙΚΗΣΕΥΡΩΠΗΣ(ΙΕΝΕ)Διεύθυνση: Αλεξάνδρου Σούτσου 3 106 71 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3628457, 210 3640278 Fax: 210-3646144 Email: secretariat@iene.gr Website: www.iene.gr

ΚΕΝΤΡOΑΝΑΝΕΩΣΙΜΩΝΠΗΓΩΝΕΝΕΡΓΕΙΑΣ(ΚΑΠΕ)Διεύθυνση: 19ο χλμ Λεωφ. Μαραθώνος 190 09 Πικέρμι Αττικής Τηλέφωνα: 210 6603300 Fax: 210 6603301-302 Εmail: cres@cres.gr Website: www.cres.gr/

OΜOΣΠOΝΔΙΑΒΕΝΖΙΝOΠΩΛΩΝΕΛΛΑΔΑΣΔιεύθυνση: Λόντου 8 106 81 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3820870, Fax: 210.3301977 Email: info@obe.gr Website: www.obe.gr

ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΗΑΡΧΗΕΝΕΡΓΕΙΑΣΔιεύθυνση: Πειραιώς 132 118 54 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3727400 Fax: 210 3255460 Email: info@rae.gr Website: www.rae.gr

ΣΥΝΔΕΣΜOΣBIOKAYΣΙΜΩΝ&BIOMAZAΣΕΛΛΑΔOΣ(ΣΒΙΒΕ)Διεύθυνση: Ι. Τσαλουχίδη 4, 542 48 Θεσ/νίκη Τηλέφωνα: 2310 330501, Fax: 2310 330502 Εmail: info@sbibe.gr www.sbibe.gr

ΣΥΝΔΕΣΜOΣΕΤΑΙΡΕΙΩΝΦΩΤOΒOΛΤΑΪΚΩΝ(ΣΕΦ)Διεύθ.: Ακαδημίας 39 106 72 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 9577470 Fax: 210 9707440 Εmail: info@helapco.gr Website: www.helapco.gr

ΣΥΝΔΕΣΜOΣΕΤΑΙΡΕΙΩΝΕΜΠOΡΙΑΣΠΕΤΡΕΛΑΙOΕΙΔΩΝΕΛΛΑΔOΣΔιεύθυνση: Ίωνος Δραγούμη 46 115 28 Ιλίσια-Αθήνα Τηλέφωνα: 210 7291.050-051 Fax: 210 7245.172 Email: Info@seepe.gr Website: www.seepe.gr

ΣΥΝΔΕΣΜOΣΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝΚΑΙΒΙOΜΗΧΑΝΙΩΝ(ΣΕΒ)Διεύθυνση: Ξενοφώντος 5 105 57 Αθήνα Τηλέφωνα: 211 5006000, Fax: 210 322 2929 Email: info@sev.org.gr Website: www.sev.org.gr

ΣΥΝΔΕΣΜOΣΠΑΡΑΓΩΓΩΝΕΝΕΡΓΕΙΑΣμεΦΩΤOΒOΛΤΑΪΚΑ(ΣΠΕΦ)Διεύθυνση: Δημοκρατίας, 151 21 Πεύκη Τηλέφωνα: 210 6854035 Email: info@spef.gr www.spef.gr

ΤΕΧΝΙΚOΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙOΕΛΛΑΔΑΣ(ΤΕΕ)Διεύθυνση: Καραγεώργη Σερβίας 4, 102 48 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3291200, Fax: 210 3221772 Email: tee@central.tee.gr Website: www.tee.gr

ΥΠOΥΡΓΕΙOΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗΣΑΝΑΣΥΓΚΡOΤΗΣΗΣ,ΠΕΡΙΒΑΛΛOΝΤOΣ&ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ(ΥΠΑΠΕΝ)Διεύθυνση: Αμαλιάδος 17, 11523 Αθήνα Τηλέφωνα: 213 1515000, Fax : 210 6447608 Τμήμα Ενέργειας: Διεύθυνση: Λεωφ. Μεσογείων 119 101 92 Αθήνα Τηλέφωνα· 210 6969000 Email: service@dorg.minenv.gr Website: www.ypeka.gr

02. ΦΥΣΙΚO ΑΕΡΙOΔΗΜOΣΙΑΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΑΕΡΙOΥ(ΔΕΠΑ)Διεύθυνση: Mαρίνου Αντύπα 92 141 21 Ν. Ηράκλειο Τηλέφωνα: 210 2701000-5, Fax: 210 2701010 Email: pr@depa.gr Website: www.depa.gr

ΕΠΑΑΤΤΙΚΗΣΑ.Ε.Διεύθυνση: Λεωφ. Σοφ. Βενιζέλου 11 & Σερρών 141 23 Λυκόβρυση Τηλέφωνα: 210 3406000 /1133, Fax: 210 3406060 Email: info@aerioattikis.gr Website: www.aerioattikis.gr

ΠΡOΜΗΘΕΑΣGASΑ.Ε.Διεύθυνση: Λ. Κηφισίας 209 151 24 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 6141130-5, Fax: 210 6140373 Email: info@promitheusgas.gr Website: www.promitheusgas.gr

HΛΕΚΤΡΙΣΜOΣ03. Ηλεκτρολογικό ΥλικόASEABROWNBOVERIA.E.(ABB)Διεύθυνση: 13ο χλμ Εθν. Oδού Αθηνών - Λαμίας 144 52 Μεταμόρφωση Τηλέφωνα: 210 2891500, Fax: 210 2891599 Email: abb@gr.abb.com Website: www.abb.gr _

63

ΕΛΛΗΝΙΚΑΚΑΛΩΔΙΑΔιεύθυνση: Αμαρουσίου-Χαλανδρίουμ 33 151 25 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 6787416, Fax: 210 6787406 Email: info@cablel.vionet.gr www.cablel.gr

SIEMENSMETERINGΑ.Ε.Διεύθυνση: Κολοκοτρώνη 5 & Δημοκρατίας 154 51 Νέο Ψυχικό Τηλέφωνα: 210 6778901-3/210 6778101-3 Fax: 210 6779565

ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ04. Αιολική ΕνέργειαΓΕΩΡΥΘΜΙΚΗΑΤΕΔιεύθυνση: Αγίου Δημητρίου 170 173 41 Άγιος Δημήτριος Τηλέφωνα: 210 9322234, 210 9322248 Fax: 210 9359210 Email: info@georythmiki.gr Website: www.georythmiki.gr _

ΕΝΤΕΚΑΑ.Ε.Διεύθυνση: Τύχης 2, 152 33 Χαλάνδρι Τηλέφωνα: 210 6816803 Fax: 210 6816837

GREENTOPENΕΡΓΕΙΑΚΗΑ.Ε.Διεύθυνση: Βας. Σοφίας 1 151 24 Μαρούσι - Αθήνα Τηλέφωνα: 210 8128150 Fax: 210 8128160 Εmail: energy@greentop.gr Website: www.greentop.gr _

ITAGROUPA.E.Διεύθυνση: Ανδρέα Παπανδρέου 150 165 61 Γλυφάδα Τηλέφωνα: 210 9652031 Fax: 210 9652081 Email: info@itagroup.gr Website: www.itagroup.gr

TERNAA.E.Διεύθυνση: Μεσογείων 85, 115 26 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 6968000, Fax: 210 6968099 Email: info@terna.gr www.terna.gr

VestasHellasΔιεύθυνση: Βορείου Ηπείρου 74-76 & Κονίτσης 151 25 Mαρούσι Τηλέφωνα: 213 0164700, Fax: 210 9646252 Email: Vestas-hellas@vestasmail.com www.vestas.com

ΧΡ.ΡOΚΑΣΑΒΕΕΔιεύθυνση: Ριζαρείου 3 152 33 Χαλάνδρι Τηλέφωνα: 210 8774100 Fax: 210 8774111 Email: info@rokasgroup.gr Website: www.rokasgroup.gr

05. Ηλιακή ΕνέργειαΓΕΩΡΥΘΜΙΚΗΑΤΕΔιεύθυνση: Αγίου Δημητρίου 170 173 41 Άγιος Δημήτριος Τηλέφωνα: 210 9322234, 210 9322248 Fax: 210 9359210 Email: info@georythmiki.gr Website: www.georythmiki.gr _

GREENTOPENΕΡΓΕΙΑΚΗΑ.Ε.Διεύθυνση: Βας. Σοφίας 1 151 24 Μαρούσι - Αθήνα Τηλέφωνα: 210 8128150 Fax: 210 8128160 Εmail: energy@greentop.gr Website: www.greentop.gr _

ΗΛΙOΑΚΜΗΑ.Ε.Διεύθυνση: 193 00 Νέα Ζωή - Απρόπυργος Τηλέφωνα: 210 5595625 Fax: 210 5595723 Email: megasun@helioakmi.com Website: www.helioakmi.com

06. ΥδρoηλεκτρισμόςIWECOA.E.Διεύθυνση: Τεγέας 1 & Αεροπορίας 164 52 Αργυρούπολη Τηλέφωνα: 210 9965110 Fax: 210 9966903 Email: iweco@otenet.gr

07. ΦΩΤOΒOΛΤΑΪΚΑBPHELLASΔιεύθυνση: Κηφισίας 26 & Παραδείσου 2 151 25 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 6887777 Fax: 210 6887697 Email: bpsolar.gr@bp.com Website: www.bpsolar.com

ΓΕΩΡΥΘΜΙΚΗΑΤΕ-Εμπορίαεξοπλισμού&εγκατάστασησυστημάτωνΔιεύθυνση: Αγίου Δημητρίου 170 173 41 Άγιος Δημήτριος Τηλέφωνα: 210 9322234, 210 9322248 Fax: 210 9359210 Email: info@georythmiki.gr Website: www.georythmiki.gr _

ECOSUNΔιεύθυνση: Βούλγαρη 58 542 49 Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 327914 Fax: 2310 325693 Email: info@ecosun.gr Website: www.ecosun.gr

ELECTROTECHPOWERSYSTEMSΔιεύθυνση: Υψηλάντου 81 187 58 Κερατσίνι Τηλέφωνα: 210 4321398 Fax: 210 4321034 Email: info@electrotech.gr Website: www.electrotech.gr _

ERGONEQUIPMENTA.E.T.E.Διεύθυνση: Κλεισθένους 102 & Παπαφλέσσα 153 44 Γέρακας Αττικής Τηλέφωνα: 210 6049420 Fax: 210 6049448 Email: ergon@tee.gr Website: www.ergon.com.gr

GREENTOPENΕΡΓΕΙΑΚΗΑ.Ε.Διεύθυνση: Βας. Σοφίας 1 151 24 Μαρούσι - Αθήνα Τηλέφωνα: 210 8128150 Fax: 210 8128160 Εmail: energy@greentop.gr Website: www.greentop.gr _

ΗΛΙOΔΥΝΑΜΗΔιεύθυνση: Λεωφ. Συγγρού 224 176 72 Καλλιθέα Τηλέφωνα: 210 9592323 Fax: 210 9571756 Email: ealasis@pertip.gr Website: www.heliodynami.gr

KRANNICHSOLARΜ.Ε.Π.Ε.(ΧOΝΔΡΙΚΗΠΡOΜΗΘΕΙΑΦ/ΒΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ)Διεύθυνση: Κεντρικά : Σταδίου 40, Καλοχώρι 57009 Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 751960 Fax: 2310 751540 Υποκατάστημα: Συγγρού 336, Καλλιθέα 17673 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 9531040, Fax: 210 9531041 Email: info@gr.krannich-solar.com Website: www.krannich-solar.com _

RobertBoschA.E.Διεύθυνση: Ερχείας 37, 194 00 Κορωπί Τηλέφωνα: 210 5701200 Fax: 210 5770080 Email: RBGR.Greece@gr.bosch.com Website: www.bosch.gr _

SMA(αντιστροφείς-inverters)Διεύθυνση: Β. Τσιτσάνη 102 166 75 Γλυφάδα Τηλέφωνα: 210 9856660, Fax: 210 9856670 Email: info@sma-hellas.com Website: www.sma-hellas.com

ΣυστήματαSUNLIGHTΑΒΕΕΔιεύθυνση: Ερμού 2 & Νίκης 105 63 Πλατεία Συντάγματος Τηλέφωνα: 210 6245400, Fax: 210 6245409 Email: info@sunlight.gr Website: www.sunlight.gr

SOLARCELLSHELLASΔιεύθυνση: Κεντρικά Γραφεία: Λεωφ. Κηφισίας 64 151 25 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 9595159, Fax: 210 9537618 Eργοστάσιο: Βιομηχανική περιοχή Πατρών, 252 00 Άγιος Στέφανος, Block 3A Tηλέφωνα: 2610 241958, Fax: 2610 647129 Email: info@schellas.gr Website: www.schellas.gr

08. ΒΙOΜΑΖΑΓΕΩΡΥΘΜΙΚΗΑΤΕΔιεύθυνση: Αγίου Δημητρίου 170 173 41 Άγιος Δημήτριος Τηλέφωνα: 210 9322234, 210 9322248 Fax: 210 9359210 Email: info@georythmiki.gr Website: www.georythmiki.gr _

Ν.ΑΧ.ΦΙΛΙΠΠOΠOΥΛOΣ-ΕξοπλισμόςΕνεργειακήςΑξιοποίησηςΒιομάζαςΔιεύθυνση: 1o χλμ Νεοχωρούδας - Θεσσαλονίκης Τ.Θ. 301, 57008 Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 785840, Fax: 2310 785841 Email: info@nphilippopoulos.gr Website: www.nphilippopoulos.gr

09. ΓΕΩΘΕΡΜΙΑAIDENGINEERINGLTDΔιεύθυνση: Αιθρίας 17, Ν. Κηφισιά 145 64 Αθήνα Τηλ./Fax: 210 8003784 Email: information@aidengineering.gr Website: www.aidengineering.gr _

ΑΡΓΥΡOΜΕΤΑΛΛΕΥΜΑΤΩΝ&ΒΑΡΥΤΙΝΗΣΑ.Ε.Ε.Διεύθυνση: Αμερικής 21α 106 72 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3690111, Fax: 210 3602318

ΓΕΩΡΥΘΜΙΚΗΑΤΕΔιεύθυνση: Αγίου Δημητρίου 170 173 41 Άγιος Δημήτριος Τηλέφωνα: 210 9322234, 210 9322248 Fax: 210 9359210 Email: info@georythmiki.gr Website: www.georythmiki.gr _

10. ΥΓΡΑΕΡΙOBPHELLASA.E.Διεύθυνση: Λεωφ. Κηφισίας 26 & Παραδείσου 2 151 25 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 6887777, Fax: 210 6887697

CoralGasΑ.Ε.Β.Ε.Υ. (πρώην SHELL GAS Α.Ε.Β.Ε.Υ.)Διεύθυνση: Γεωργίου Αβέρωφ 26-28 142 32 Περισσός Τηλέφωνα: 210- 9491000, Fax: 210- 9407987 Website: www.coralgas.gr

64

11. ΠΕΤΡΕΛΑΙO - ΔιύλισηΕΛ.ΠΕΑ.Ε.Διεύθυνση: E.O. Αθηνών - Κορίνθου (17ο χλμ) 193 00 Ασπρόπυργος Τηλέφωνα: 210 5533000, Fax: 210-5539298 Διοίκηση: Χειμάρρας 8Α 15125 Μαρούσι Τηλέφωνο: 210 6302000, Fax: 210 6302510 Website: www.elpe.gr

ΜOΤOΡOΙΛ(ΕΛΛΑΣ)Διεύθυνση: Ηρώδου Αττικού 12α, 151 24 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 8094000, Fax: 210-8094444 Website: www.moh.gr

12. ΠΕΤΡΕΛΑΙO - ΕμπορίαAVINOILΑ.Β.Ε.Ν.Ε.Π.Διεύθυνση: Ηρώδου Αττικού 12α, 151 24 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 8093500, Fax: 210 8093555 Website: www.avinoil.gr

CoralHellasΑ.Ε.(πρώην SHELL Hellas Α.Ε.)Διεύθυνση: 12Α Ηρώδου Αττικού, 151 24 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 9476000, Fax: 210 9476500 Website: www.coralenergy.gr

CYCLONHellasΑ.Ε.Διεύθυνση: Ηρώδου Αττικού 12Α, 151 24 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 8093900, Fax: 210 8093999 Website: www.cyclon.gr

DRACOILS.A.Διεύθυνση: Πατησίων 48, 106 82 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 8224311-3, Fax: 210 8838407 Website: www.dracoil.gr

ΕΚOΑ.Β.Ε.Ε.Διεύθυνση: Χειμάρρας 8Α, 115 25 Mαρούσι Τηλέφωνα: 210 7705201-401, Fax: 210 7705847 Website: www.eko.gr

ΕΛΙΝOΙΛΑ.Ε.Διεύθυνση: Πηγών 33, 145 64 Κηφισιά Τηλέφωνα: 210 6241500 / 210 6241510 Fax: 210 6241509 Website: www.elin.gr

MAMIDOILJETOILΑ.Ε.Διεύθυνση: Ευρώτα 27 & Κηφισού 145 64 Κηφισιά Τηλέφωνα: 210 8763100, Fax: 210 8055955 Website: www.jetoil.gr Email: info@jetoil.gr

REVOILΑ.Ε.Ε.Π.Διεύθυνση: Καποδιστρίου 5, 166 72 Βάρη Τηλέφωνα: 210 8976000, Fax: 210 8974943 Website: www.revoil.gr

13. ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΑ ΚΑΥΣΙΜΑAEGEANOILS.A.Διεύθυνση: Λεωφ. Χατζηκυριακού 42 185 36 Πειραιάς Τηλέφωνα: 210 4586000, Fax: 210 4586241

BPHELLASS.A.-BPMARINEΔιεύθυνση: Ακτή Μιαούλη 89 & Μαυροκορδάτου 289 185 38 Πειραιάς Τηλέφωνα: 210 4595800 / 210 4595900 Fax: 210-4595869 Email: triands@bp.com

MAMIDOILJETOILΑ.Ε.Διεύθυνση: Ευρώτα 27 & Κηφισού, 145 64 Κηφισιά Τηλέφωνα: 210 8763100, Fax: 210 8055955 Website: www.jetoil.gr Email: info@jetoil.gr

ΚΑΒΑΛΑOΙΛΑ.Ε.Διεύθυνση: Τ.Θ. 8 - Νέα Καρβάλλη 640 06 Καβάλα Τηλέφωνα: 2510 317201, Fax: 2510-317204 Email: kavalaoil@otenet.gr

14. ΣΤΕΡΕΑ ΚΑΥΣΙΜΑΒΙOΛΙΓΝΙΤΑ.Μ.Ε.Τ.Β.Ε.Διεύθυνση: Ιωνίας 28, 143 41 Νέα Φιλαδέλφεια Τηλέφωνα: 210-2581281, Fax: 210-2581033

EΛΙΝOΙΛΕΛΛΗΝΙΚΗΕΤΑΙΡΙΑΠΕΤΡΕΛΑΙΩΝΑ.Ε.Διεύθυνση: Πηγών 33, 145 64 Κηφισιά Τηλέφωνο / Fax: 210-6241655 Email: koukoulop@elin.gr Website: www.elin.gr

ΗΡΑΚΛΗΣΑΝΩΝΕΤΑΙΡΕΙΑΤΣΙΜΕΝΤΩΝΔιεύθυνση: Σοφ. Βενιζέλου 49-51 141 23 Λυκόβρυση Τηλέφωνα: 210 2898111 / 210 2898512 Fax: 210-2819406 www.lafarge.gr

ΛΙΓΝΙΤΩΡΥΧΕΙΑΑΜΥΝΤΙOΥΑ.Ε.Διεύθυνση: Ιωνίας 28, 143 41 Νέα Φιλαδέλφεια Τηλέφωνα: 210 2583681, Fax: 210 2581033

ΛΙΓΝΙΤΩΡΥΧΕΙΑΑΧΛΑΔΑΣΑ.Ε.Διεύθυνση: Γ. Παπανδρέου 21, 546 45 Θεσ/νίκη Τηλέφωνα: 2310 861411, Fax: 2310 867966

ΛΙΓΝΙΤΩΡΥΧΕΙΑΣΕΡΒΙΩΝΔιεύθυνση: Διονυσίου Σολωμού 13 505 00 Σέρβια - Κοζάνη Τηλέφωνα: 210 3225018, Fax: 210 3237146

ΜΠΙΤOΥΛΑΪΝΑ.Β.Ε.Ε.Διεύθυνση: Ακαδημίας 19 & Βουκουρεστίου 106 71 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3639091, Fax: 210 3625386 Website: www.bituline.gr

15. ΘΕΡΜΑΝΣΗ / ΚΛΙΜΑΤΙΣΜOΣAIDENGINEERINGLTDΔιεύθυνση: Αιθρίας 17, Ν. Κηφισιά, 145 64 Αθήνα Τηλ./Fax: 210 8003784 Email: information@aidengineering.gr Website: www.aidengineering.gr _

CALORIAA.B.&E.E.Διεύθυνση: Ηφαίστου 57 - Μπότα Τζήμα 194 00 Κορωπί Τηλέφωνα: 210 6628068-73, Fax: 210 6623784 www.caloria.gr

CARRIERΕΛΛΑΣΚΛΙΜΑΤΙΣΜOΥΑ.Ε.Διεύθυνση: Άντερσεν 4 & Μωραΐτη 93 115 25 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 6773300, Fax: 210 6745487 www.carrier.gr / ahi-carrier.gr

RobertBoschA.E.Διεύθυνση: Ερχείας 37, 194 00 Κορωπί Τηλέφωνα: 210 5701200, Fax: 210 5770080 Email: RBGR.Greece@gr.bosch.com Website: www.bosch.gr _

ΒΙOΣΩΛΑ.Ε.Διεύθυνση: Ελ. Βενιζέλου 3-5 & Μενεμένης 177 78 Ταύρος Τηλέφωνα: 210 3410000, Fax: 210 3421001 Email: info@biossol.gr Website: www.biossol.gr

ΙΝΤΕΡΚΛΙΜΑΑ.Β.Ε.Ε.Διεύθυνση: 7ο χλμ Αθηνών - Λαμίας Τ.Θ. 173, 34 100 Χαλκίδα Τηλέφωνα: 22620 85600, Fax: 22620 85728 Email: sales@interklima.gr www.interklima.gr

16. ΜΕΛΕΤΗΤΙΚΕΣ / ΕΠΙΣΚΕΥΑΣΤΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣAIDENGINEERINGLTDΔιεύθυνση: Αιθρίας 17, Ν. Κηφισιά, 145 64 Αθήνα Τηλ./Fax: 210 8003784 Email: information@aidengineering.gr Website: www.aidengineering.gr _

ΑΣΠΡOΦΩΣΑ.Ε.Διεύθυνση: Ελ. Βενιζέλου 284, 176 75 Καλλιθέα Τηλέφωνα: 210 9491600, Fax: 210 9491610 Email: etsapra@asprofos.gr www.asprofos.gr

CONTECA.E.Διεύθυνση: Λαέρτου 22, Τ.Θ. 21092, Πυλαία Θεσ/νίκης Τηλέφωνα: 2310 867575, Fax: 2310 887226 e-mail: secretary@conteceng.gr www.conteceng.gr

EXERGIAA.E.Διεύθυνση: Oμήρου & Βησσαρίωνος 1 106 72 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 6996185, Fax: 210 6996186 Email: office@exergia.gr www.exergia.gr

ΚΥΜΗΑΒΕΕΔιεύθυνση: ΒΙΠΑ Σχιστού, Οδ. 2 Ο.Τ. 2 188 63 Πέραμα Τηλέφωνα: 210 4004757, Fax: 210 4326399 E-mail: info@kimi-sa.com Website: www.kimi-sa.com _

σινμηχανικοί-ΙσμήνηΠανοπούλουΔιεύθυνση: Βασ. Κων/νου 29, 106 74 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 7234628, mob: 6937110655 e-mail: isminipano@gmail.com

TECHNIPETROLΕΛΛΑΣΑ.Ε.Διεύθυνση: Παύλου Μπακογιάννη 42 144 52 Μεταμόρφωση Αττικής Τηλέφωνα: 210 2854300, Fax: 210 2834090 E-mail: info@technipetrol.gr Website: www.technip.com

17. ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΕΩΝAdamsnetΜΕΠΕΔίκτυα Αυτοματισμών & Τηλεπικοινωνιών Ενεργειακών Εφαρμογών Ενεργειακοί Επιθεωρητές Κτηρίων & Βιομηχανιών Διεύθυνση: Ταξιαρχών 51 Τηλέφωνα: 210 4082291, Fax: 2104628163 Email: info@adamsnet.gr, energy.inspectors@yahoo.gr Website: www.adamsnet.gr

COFELYHELLASA.E.Διεύθυνση: θερμοπυλών 2, 152 35 Βριλήσσια Τηλέφωνα: 210 6085030, Fax: 210 6084178 Email: infogr@cofely-gdfsuez.com Website: www.cofely-gdfsuez.gr

Γ.ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ-Χ.ΣΚOΥΒΑΚΗO.Ε.Διεύθυνση: Πουκεβίλ 28, 26 225 Πάτρα Τηλέφωνα: 2610 223349 /κινητό: 6976110398 Fax: 2610 620041 Email: info@kscg.gr / Website: www.kscg.gr

NRG-ORIONΔιεύθυνση: Θεσσαλονίκης 31, 145 61 Κηφισιά Τηλέφωνα: 210 9329770, Fax: 210 9333597 Email: info@nrg-orion.gr Website: www.nrg-orion.gr

TRIM A.E. - ΕΚΘΕΣΗ • ΠΩΛΗΣΕΙΣ • SERVICE Λεωφ. Αθηνών 286 - 124 62 Χαϊδάρι - ΑθήναΤηλ.: 210 5810581, Fax: 210 5812800E-mail: info@trim.gr, info@trimhellas.gr

www.trimhellas.gr www.trim.gr

Τα καλύτερα αξεσουάρ ποδηλάτου είναι εδώ!

Thule - TRIM Hellas