Ekonomia e kosoves dhe be s kapitulli 2

4/4/2013

Adriatik Hoxha, PhD 1

© Baldwin & Wyplosz 2006

Ekonomia e Kosovës

dhe BE-së


Kapitulli 2

Faktet, ligji,

institucionet

dhe buxheti


Faktet: Popullsia


Faktet: Popullsia

• 6 kombe të mëdha:

– > 35 milion (Gjermania, UK, Franca, Italia, Spanja dhe Polonia).

• Holanda: 16 milion njerëz.

• 8 ‘kombe të ‘vogla’ (madhësia e një qyteti):

– 8 to 11 million: (Greqia, Belgjika, Suedia, Austria, Republika Çeke dhe Hungaria).

• 11 ‘kombe shumë të vogla:

– (madhësia e një qyteti të vogël)

– Të gjitha së bashku e përbëjnë më pak se 5 përqind të popullsisë së EU-25

– (Republika Sllovake, Danimarka, Finlanda, Irlanda, Lituania, Latvia, Sllovenia, Estonia, Qiproja, Luksemburgu dhe Malta.)

4/4/2013



Faktet: Të hyrat për capita


Faktet: Të hyrat per capita

• 11 vende me të hyra të larta – mbi €20,000 – Danimarka, Irlanda, Austria, Holanda, Belgjika, Finlanda,

Italia, Gjermania, Franca, UK dhe Suedia.

• 9 të kategorisë së mesme të të hyrave – prej €10,000 deri €20,000 – Spanja, Greqia, Qiproja, Hungaria, Slloveenia, Republika

Çeke, Malta dhe Republika Sllovake.

• 6 vende me të hyra të ulëta, më pak se €10,000 – Estonia, Polonia, Lituania, Latvia, Bullgaria, Rumania dhe

Turqia

• NB: të hyrat e Turqisë janë sa gjysma e më të pasurit të të varfërve, Estonisë.

• Luksemburgu është në kategorinë e të hyrave super të larta. – Per capita të hyrat janë gati sa dyfishi i Francës

– Rreth 40% e qytetarëve të Luksemburgut punojnë ashtu që punëtori mesatar fiton rreth €100,000 në vit.


Faktet: Madhësia e Ekonomive


Faktet: Madhësia e Ekonomive

• Shpërndarja e madhësisë ekonomikë është shumë e pabarabartë.

• Gjashtë vende e përbëjnë më shumë se 80% të ekonomisë së EU25.

• Vendet e tjera janë të vogla.

• ‘E vogël’ është një ekonomi e cila llogaritet ndërmjet

1%-3% të outputit të EU25:

– Suedia, Belgjika, Austria, Danimarka, Polonia, Finlanda, Greqia, Portugalia dhe Irlanda.

• ‘e vockël’ është një ekonomi e cila llogaritet në më pak se 1% të totalit:

– Republika Çeke, Hungaria, Republika Sllovake, Luksemburgu, Sllovenia, Lituania dhe Qiproja.

• ‘shumë të vogla’ janë ato të cilat përllogariten në më pak se një e dhjeta e 1%:

– Latvia, Estonia dhe Malta.

4/4/2013



Faktet: Modeli Global

i Tregtisë të EU15




• EU tregton kryesisht vetëm me Eruopë, posaqërisht ndërmjet veti:

– Rreth dy të tretat e eksporteve dhe importeve të EU-së bëhen me vendet e Europës Perendimore

– Eksportet e EU-së në Amerikën Veriore llogariten deri në 10% të eksportëve të saj

– Pjesa e Azisë është vetëm 8 përqind.

• Rreth 80 përqind e eksporteve të EU-së përbëhen nga të mirat industriale (intra-industriale).







• Anëtarët e EU25 të gjitha janë ekonomi relativisht të hapura kur krahasohet tregtia me të mira: – Racio e hapjes për EU15 sillet prej 17% për

Greqinë deri në 75% për Belgjikën-Luksemburgun

– Të dhënat për dhjetë vendet e reja janë më të mëdha se sa të Greqisë

• Të dhënat për Japoninë dhe SHBA janë 10 përqind dhe 8 përqind, respektivisht.

• Tregu i EU15 është shumë i rëndësishëm për të gjithë EU25: – Pjesa e eksporteve që shkon në EU15 sillet

prej 50 deri në 80 përqind.

4/4/2013



Ligji: ‘Burimet’ e Ligjit të EU-së

• Gjykata e EU është krijuar nga Traktati i Romës: – Pastaj gjykata ka themeluar sistemin ligjor të

Komunitetit

– Dy raste të rëndësishme më1963 dhe 1964.

• Ligji i EC është themeluar në bazë të faktit se: – Institucionet e EU-së do të sigurojnë që aksionet nga

ana e EC marrin në llogari interesat e të gjithë anëtarëve, dmth. interesin e Komunitetit

– Transferin e fuqive nacionale në Komunitet. (Burimi: Borchardt (1999), p. 24.)

• Drafti i Traktatit Kushtetues mund të zëvendësojë këtë si një burim si burim të ligjit Europian.


Ligji: Parimet Kyçe të Ligjit të EC

• Autonomia: – Sistemi është i pavarur nga urdhërat ligjor të

anëtarëve.

• Zbatimi i Drejtëpërdrejtë (Direkt) : – Ka të drejtën e zbatimit të forcës së ligjit në vendet

anëtare ashtu që ligji i Komunitetit mund të jetë i zbatueshëm në mënyrë të plotë dhe uniforme nëpër tërë EU-në.

• Primariteti i Ligjit të Komunitetit: – Ligji i komunitetit duhet ta ketë fjalën e fundit, psh.

Gjykata e Lartë Franceze mund të hidhet poshtë në çështjet që kanë të bëjnë me importet intra-EC

• Ligji i Komunitetit nuk mund të ndryshohet me ligjet nacionale, regjionale ose lokale, nga çfarëdo vendi anëtarë. (Burimi: Borchardt (1999).)


Ligji: Struktura


Ligji: Struktura

• Struktura Tre-Shtyllore e EU-së:

– Cili është dallimi ndërmjet Komunitetit Europian dhe

Unionit Europian?

– Struktura Tre-Shtyllore:

• 1: Ekonomiksi

• 2: Siguria dhe Marrëdhëniet me Jashtë

• 3: Drejtësia.

– Ligji i EC zbatohet vetëm në shtyllën e parë.

– EU është kulm i të gjithave shtyllave.

4/4/2013



Ligji: Tipet e legjislacionit të

EU-së

• Legjislacioni primar:

– traktatet.

• Legjislacioni Sekondar:

– Koleksion i vendimeve të bëra nga

institucionet e EU-së.


Ligjet Tipet e legjislacionit

të EU-së

• Pesë tipe të legjislacionit sekondar:

– Regulloret - aplikohen për të gjitha

vendet anëtare, kompanitë, autoritetet

dhe qytetarët. Rregulloret zbatohen

ashtu siq janë shkruar, dmth. ato nuk

zhvendosen në ligje ose dispozita të

tjera. Ato zbatohen menjëherë me të

hyrë në fuqi.


Ligjet: Tipet e Legjislacionit të

EU-së

– Direktiva: • Mund të zbatohet në çfarëdo numri të shteteve të EU, mirëpo

ato vetëm se i përcaktojnë rezultatet të cilat duhe të arrihen.

• Vendet anëtare theksojnë se çfarë duhet të bëjnë që të

përputhen me kushtet e përcaktuara në direktiv (psh. në

legjislacion, ose ndryshimet në praktikat rregullative).

– Vendimi: • Është një akt legjislativ i cili zbatohet në një numër specifik të

vendeve anëtare, kompanive ose qytetarëve.

– Rekomandimet dhe opinionet: • Këto nuk janë ligjërisht detyruese, mirëpo mund të ndikojnë

në sjelljen, psh. Komisioni Europian, rregullatorët nacional.


Institucionet: ‘Big Five’

(Pesëshja e Madhe)

• Ka disa institucione të EU-së por vetëm pesë

janë me të vërtetë të rëndësishme:

– Këshilli Europian

– Këshilli i Ministrave

– Komisioni

– Parlamenti

– Gjykata e EU-së.

• Të tjerat janë të rëndësishme në fusha

specifike ose në momente të veqanta.

4/4/2013



Institucionet: Këshilli Europian

• Përbëhet nga liderët (kryeministrat ose

kryetarët) e secilit vend anëtarë të EU plus

Kryetari i Komisionit Europian

• Është institucioni më i rëndësishëm:

– Anëtarët e tij janë liderët e vendeve

përkatëse të tyre.

• Siguron kornizat e gjera të politikës së EU.



• I nxjerr kompromiset mbi çështjet e

ndieshme:

• Reformon politikat kryesore të EU

• Planin buxhetor disa-vjeçar të EU-së

• Ndryshimet e Traktatit

• Kushtet përfundimtare të zgjerimit, etj.



• Takohet së paku dy herë në vit (Qershor

dhe Dhjetor) :

– Takohet më shpesh kur EU përballet me

probleme të mëdha politike

– Mbledhjet e profilit më të lartë në fund të

secilit afat prej gjashtë muaj të Presidencës

së EU-së

– Këto mbledhje janë ngjarje të rëndësishme

politike dhe mediale

• Përcaktojnë të gjitha lëvizjet më të

rëndësishme në EU © Baldwin & Wyplosz 2006


– Vendimet më të rëndësishme të secilës

Presidencë përmbahen në një dokument të

njohur si ‘Vendimet e Presidencës’, ose edhe

vetëm ‘Konkluzionet’.

• Çuditërisht, Këshilli Europian nuk ka asnjë rol

formal në ligj-bërjen e EU-së:

– Vendimet politikë të tij duhet të përkthehen në

një aksion nëpërmes ndryshimeve të

Traktateve ose legjislacionit sekondar.

4/4/2013




• Ekziston një konfuzitet në atë se edhe Këshilli

Europian e edhe Këshilli i Europës shpeshherë

thirren si Këshilli.

• Drafti Kushtetues i vitit 2003 ka propozuar që

Këshilli Europian të bëhet pjesë e strukturës

institucionale të EU-së.


Institucionet: Këshilli i

Ministrave

• Zakonisht thirret me emrin e vjetër Këshilli i

Ministrave (emri formal është ‘Këshilli i EU-së’).

• Përbëhet nga përfaqësuesit e niveleve

ministrore prej secilit vend anëtar, i autorizuar që

të angazhohet për qeverinë e tij:


Institucionet: Këshilli i

Ministrave

– Zakonisht ministri për fushën relevante:

• P.sh. Ministrat e financave në lidhje me

çështjet buxhetore

• Çuditërisht, Këshilli përdor emra të

ndryshëm sipas çështjeve të cilat

bisedohen.

– të Famshmit përdorin EcoFin (për

çështje financiare dhe buxhetore),

Këshilli i Bujqësisë (për çështje të CAP),

Këshilli për Çështje të Përgjithshme

(çështjet e Politikës së Jashtme).


Institucionet: Këshilli i Ministrave

• Është organi vendim-marrës kryesor i EU (gati

se çdo legjislacion i EU duhet ta aprovojë atë)

• Detyra kryesore është që të aprovojë ligjet e reja

të EU-së:

– Masat e nevojshme që të implementohen traktatet

– Gjithashtu masat që kanë të bëjnë me buxhetin e

EU dhe marrëveshjet ndërkombëtare që përfshijnë

EU

– Gjithashtu supozohet që të koordinojë politikat e

përgjithshme ekonomike të vendeve anëtar në

kontekst të Unionit Ekonomik dhe Monetar (EMU),

p.sh. rregulla e famshme e deficitit prej 3%.

4/4/2013



Institucionet: Këshilli i Ministrave

• Këshilli vendos mbi:

– Çështjet e shtyllës së 2 dhe 3, dmth. Politikën e

Përbashkët të Jashtme dhe të Sigurisë (2),

bashkëpunimin policor dhe juridik në çështjet

kriminale (3).

• Dy rregullat kryesore të vendim-marrjes:

– Një prej çështjeve më të rëndësishme, kërkohet

unanimiteti, p.sh. ndryshimet e Traktatit, zgjerimi,

plani buxhetor disa-vjeçar,

– Në shumicën e çështjeve (rreth 80 përqind e të

gjitha votimeve të Këshillit), votim maxhoritar

• Votimi i kualifikuar maxhoritar (QMV).


Institucionet: QMV

• QMV është kompleks dhe i ndryshueshëm.

• Tri grupe të rregullave:

– Procedura e cila aplikohet deri në mesin e vitit 2004:

• Forma bazë e pandryshuar që nga Traktati i

Romës.

– Procedura pas 2004 (prej Traktatit të Nice) përveq

nëse Traktati kushtetues e tejkalon atë:

• Marrëveshja politike në Traktatin e Nicës;

implementohet me Traktatin e Bashkimit për

zgjerimin e 2004.

– Procedura nga Traktati Kushtetues

• Drafti është mbështetur nga Këshilli Europian në

mbledhjen e Qershorit 2003.


Institucionet: QMV

• Procedura e cila aplikohet deri në mesin e vitit

2004:

– Secili ministër i vendit anëtar hedh një numër

të caktuar të votave

– Anëtarët me më shumë popullsi kanë më

shumë vota:

• Shumë më pak se sa sygjeron

proporcionaliteti i popullsisë

• p.sh. Franca (60 milion qytetarë) ka 10

vota; Danimarka (5 milion qytetarë) ka 3

vota © Baldwin & Wyplosz 2006

Institucionet: QMV

– Numri total i votave në EU15 është 87

– Pragu për të fituar shumicën është 62 vota:

• Ky quhet një votim i kualifikuar maxhoritar,

dmth. sundimi i shumicës nënkupton se

rreth 71 përqind e të gjitha votave janë të

nevojshme që të pranohet një propozim.

4/4/2013



Institucionet: QMV

• Implikimet e këtij sistemi janë komplekse:

– Pasi që anëtarët e mëdhenjë kanë më shumë

vota, 71 përqind e votave nuk nënkupton 71

përqind të anëtarëve (nëse tre anëtarë të

mëdhenjë votojnë ‘jo’ mund të bllokojnë

adoptimin e një propozimi edhe nëse 12 kanë

votuar ‘po’).


Institucionet: QMV

– Pasi që kombet e vogla marrin shumë më

shumë vota se sa mund të sugjerojë

proporcionaliteti i drejtë-përdrejtë i popullsisë,

71 përqind e votave nuk nënkupton 71

përqindshin e popullisisë së EU:

• Teorikisht, pragu prej 71 përqind mund të

arrihet, p.sh. nga një koalicion i vetëm tetë

vendeve që përfaqëson 58 përqindëshin e

popullatës së EU.


Institucionet: QMV

• Edhe pse QMV është bazë e shumë vendimeve

të Këshillit, në fakt Këshilli rallherë voton:

– Zakonisht, ata vendosin me konsensus për

gjëra të ndryshme.

• Votimi në hije:

– Përkundër kësaj, QMV dhe peshat e votimit

janë të rëndësishme

– Nëse vendet e dijnë se ato do të mbivotohen,

kur e dijnë se votat do të regjistrohen, ato

zakonisht i bashkohen konsensusit që të jenë

kolegial. © Baldwin & Wyplosz 2006

Institucionet: QMV

– Vendet shkojnë përmes një procesi

mental të ‘votimit në hije’ para se të

vendosin që t’i bashkohen konsensusit:

• Përcaktojnë se çfarë do të jetë

rezultati nëse do të mbahej vota

• Shumica sundon dhe se votimi ka

rëndësi në llogaritjet mentale.

4/4/2013



QMV: Reformat e Traktatit

të Nicës/Akcesionit

• Reformat e ndryshojnë QMV në dy

mënyra kryesore (vërejtje: ndryshimet e

parapara që të hyjnë në fuqi në Nëntor

2004):

1. E bën QMV më shumë kompleks; dy

kritere të reja përveq votës

– Propozimi kalon në Këshill atëherë kur

koalicioni i votuesve ‘për’ i përmbush tri

kritere: © Baldwin & Wyplosz 2006



• votat:

–72 përqind e votave të Këshillit

(232 votave prej 321 votave të

Këshillit në EU25)

• numri i pjesëmarrësve:

–50 përqind e vendeve anëtare

• popullsia:

–62 përqind e popullsisë së EU.


QMV: Reformat e Traktatit të

Nicës/Akcesionit

2. Votat janë rialokuar që t’i favorizojnë vendet e mëdha




190%

190%

190%

190%

238%

238%

160%

140%

140%

140%

140%

140%

150%

150%

133%

133%

133%

133%

133%

33%

33%

33%

100%

100%

50%

Germany

UnitedKingdo

FranceItaly

Spain

Poland

Netherlands

GreeceCzechRepublic

Belgium

Hungary

Portugal

SwedenAustria

Slovakia

Denmark

Finland

IrelandLithuania

Latvia

Slovenia

Estonia

CyprusLuxembourg

Malta• Që të shihet kjo në një mënyrë tjetër, shiko rritjen e përqindjes sipas anëtarit:

– Anëtarët të rradhitur sipas popullsisë.

• Polonia, Spanja janë fituesit më të mëdhenjë relativ.

• Vendet e vogla janë humbësit më të mëdhenjë relativ.

4/4/2013



QMV: drafti i Traktatit

Kuyeshtetues

• Rregullat e votimit në Traktatin e Nicës dhe të

Akcesionit janë shikuar se kanë dështuar që

të përmbushin qëllimin e ruajtjes së aftësisë

së Këshillit që të veprojë.

• Konventa Europiane (2002–3) ka propozuar

një reformë radikale:

– të mishëruara në draftin e Traktatt Kushtetues

të vitit 2003 (CT). Vërejtje: është mbështetur

nga Këshilli Europian në Samitin e Qershorit.



Kushtetues

• Nën rregullat e CT, shumica e kualifikuar

ka nevojë për votat ‘për’ prej:

– Vendeve anëtare me së paku 60

përqind të popullsisë së EU

– së paku gjysmës së anëtarëve.



Kushtetues

• Drafti i CT thotë se rregulat e reja do të

hyjnë në fuqi në vitin 2009:

– Rregullat e Nicës duhet të jenë në vend për

disa vite.

• Rregullat e votimit ndërmjet ndryshimeve

më kundërthënëse në CT:

– IGC i 2003 mund t’i ndryshojë ato.


QMV: drafti i Traktatit Kushtetues

• Implikkimet për

fuqinë:

– kombet e mëdha

përfitojnë shumë

(përveq Spanjës dhe

Portugalisë trë cilat

humbin shumë)

– vendet e ndërmjetme

humbin ndërsa vendet

e vogla fitojnë. (Source: Baldwin and Widgren

(2003) ‘Decision Making and the

Constitutional Treaty: Will the IGC

discard Giscard?’ www.cepr.org.)

change in power shares: draft

Constitution versus Nice-2% 0% 2% 4% 6%

Germany

UK

France

Italy

Spain

Poland

Romania

Netherla

Greece

Czech

Belgium

Hungary

Portugal

Sweden

Bulgaria

Austria

Slovakia

Denmar

Finland

Ireland

Lithuania

Latvia

Slovenia

Estonia

Cyprus

Luxemb

Malta

4/4/2013



Institucione: Komisioni

• Komisioni Europian është në zemër të

strukturës së institucioneve të EU-së.

• Forca shtytëse pas integrimit më të thellë

dhe më të gjerë Europian.


Institucionet: Komisioni

• I ka tri role kryesore:

– Të propozojë legjislacionin Këshillit dhe

Parlamentit

– Të administrojë dhe të implementojë

politikat e EU

– Të sigurojë mbikëqyrje dhe zbatim të

ligjit të EU (‘roje e Traktateteve’)

– Gjithashtu përfaqëson EU-në në disa

negociata ndërkombëtare.


Komisionerët, Përbërja e

Komisionit

• Para zgjerimit të vitit 2004:

– Një Komisioner për secilin anëtar:

• Komisionarë extra prej Big-Five

(Pesëshes së Madhe) (Gjermanisë,

UK, Francës, Italisë dhe Spanjës në

EU15)

• Kjo përfshin edhe Kryetarin (Romano

Prodi deri më 2005), dy Nën-kryetarët

dhe 17 Komisionerët e tjerë.



Komisionit

• Nën Traktatin e Nicës secili anëtar i EU25

ka një Komisioner

• Draft Kushtetuta, ka vetëm 15 Komisioner:

– Që barabarësisht ndërrohen me rotacion

ndërmjet vendeve anëtare

– Do të ketë Komisionerë jo-votues prej

vendeve të tjera (ka të ngjarë se ICG do ta

ndryshojë këtë).

4/4/2013




Komisionit

• Komisionerët zgjidhen nga qeveritë e tyre

nacionale:

• Ata i nënshtrohen marrëveshjeve

politike me anëtarët e tjerë

• Komisioni, Presidenti i Komisionit

individualisht, aprovuar nga

Parlamenti.



Komisionit

• Komisionerët nuk janë përfaqësues

nacional:

• Nuk duhet të pranojnë ose kërkojnë

udhëzime prej vendeve të tyre.

• Emërohen së bashku, dhe shërbejnë për

pesë vite

• Mandati i komisionit të tanishëm

përfundon në vitin 2005.



Komisionit

• Secili Komisionar është në krye të një

fushe specifike të politikës së EU-së:

– Drejtorive Gjenerale (DG).

• Fuqitë Ekzekutive

– Ekzekutues i Komisionit në të gjitha

përpjekjet e EU-së

– Fuqitë janë më të dukshme në politikën

e konkurrencës dhe politikën tregtare.



Komisionit

• Menaxhojë buxhetin e EU, në varësi të

Gjykatës së Auditorëve të EU

• Vendim-marrja:

– Vendoset në bazë të një shumice të thjeshtë,

nëse vjen deri te votimi

– Gati se të gjitha vendimet merren në bazë të

konsensusit.

4/4/2013



Institucionet: Parlamenti

Europian

• Dy detyra kryesore:

– Të mbikëqyr institucionet e EU, posaqërisht

Komisionin

– Të ndajë fuqitë legjislative, përfshi fuqitë

buxhetore, së bashku me Këshillin dhe

Komisionin



Europian

• Organizimi:

– Deri më zgjerimin e vitit 2004 kas pasur 626

anëtarë (MEP)

– Pastaj 732

– Ata zgjidhen direkt në zgjedhje speciale të

organizuara nga vendet anëtare

– Numri për vend ndryshon sipas popullsisë,

por rritet më pak se proporcionalisht.



Europian

• MEP supozohet se do të përfaqësojnë

konstituencat lokale, mirëpo në përgjithësi

janë të organizuara përgjatë linjave klasike

të politikës Europiane, jo të linjave

nacionale si në Këshill:

– Qendra e majtë dhe qendra e djathtë janë dy

grupimet kryesore të partive (së bashku kanë

dy të tretat e ulëseve)

– Ulëset e MEP, ndahen fizikisht, prej të majtës

në të djathtë. © Baldwin & Wyplosz 2006

IInstitucionet: Parlamenti

Europian

• Lokacioni:

– Parlamenti është në Strasburg, në

Luxemburg, dhe në Bruksel

– Përpjekjet nacionaliste që ta mbajnë një

institucion të EU-së lokal kanë rezultuar

në këtë rezultat.

• Kontrolli demokaratik.

4/4/2013




Europian

• Parlamenti dhe Këshilli janë kontrollet

primare demokratike mbi aktivitetet e EU-

së. MEP janë direkt të zgjedhur nga

qytetarët e EU-së, ashtu që zgjedhjet

Parlamentare Europiane janë, në parim,

një mënyrë për Europianët që t’iu dëgjohet

zëri i tyre mbi çështjet Europiane.



Europian

• Megjithatë, në praktikë, zgjedhjet Parlamentare

Europiane zakonisht dominohen nga çështjet

standarde se sa nga çështjet e EU, respektivisht

e majta kundër së djathtës. Në të vërtetë,

zgjedhjet Parlamentare Europiane nganjëherë

ndikohen edhe nga brengat e pastërta nacionale

si një mënyrë e shprehjes së mosaprovimit ose

aprovimit të performancës të qeverisë nacionale

në pushtet.



Europian

• Për më tepër në shumë vende anëtare, pjesë-

marrja në zgjedhjet Parlamentare Europiane ka

tendencë që të jetë mjaft modeste, dhe se

abstenimi i MEP është një problem. Për dallim

nga zgjedhjet sipas të cilave janë zgjedhur

qeveritë nacionale, këto kanë një nivel të lartë të

pjesëmarrjes popullore. Megjithatë, zgjedhjet

nacionale përfshijnë shumë çështje, kështu që

votuesit mund ta kenë të vështirrë që të ndikojnë

në qëndrimin e vendit të tyre mbi çështjet e EU-

së nëpërmes zgjedhjeve nacionale.



Europian

• Drafti i vitit 2003 i Traktatit Kushtetues

propozon disa ndryshime për Parlamentin,

edhe pse paksa i zgjeron fuqitë e tij duke i

dhënë Parlamentit një zë gati në të gjitha

aktivitetet legjislative.

4/4/2013




Europian

• Kontrolli demokratik:

– Parlamenti dhe Këshilli janë kontrollet

demokratike primare mbi aktivitetet e EU

– MEP zgjedhen direkt kështu që në parim kjo

nënkupton se Europianët në një mënyrë

mund të kenë zërin e tyre

– Megjithatë, në praktikë, zgjedhjet

Parlamentare Europiane dominohen nga

çështjet standarde e majta kundër së djathtës,

dhe më çështjet thjesht lokale, se sa me

çështje të EU-së. © Baldwin & Wyplosz 2006


Europian

• Drafti i vitit 2003 i Traktatit Kushtetues

propozon disa ndryshime për Parlamentin:

– i zgjeron fuqitë e tij, duke i dhënë pozitë të

njëjtë me atë të Këshillit në legjislacion.


Institucionet: Gjykata

Europiane e Drejtësisë

• Ligjet dhe vendimet e EU që janë të

hapura për interpretim dhe të cilat çojnë

tek kundërshtimet të cilat nuk munden të

zgjidhen me negociata:

– Gjykata vendos këto kundërshtime,

posaqërisht ndërmjet vendeve anëtare të EU,

ndërmjet EU dhe vendeve anëtare, ndërmjet

institucioneve të EU, dhe ndërmjet individëve

dhe EU.




• Fuqia supranacionale e Gjykatës së EU është e pazakonshme në organizatat ndërkombëtare.

• Ndikimi.

• Si rezultat i kësaj fuqie, Gjykata ka pasur një ndikim të madh në integrimin Europian. Siq është cekur më sipër, një vendim i vitit 1964 e ka themeluar ligjin Europian si një sistem ligjor të pavarur i cili merr precedencë mbi ligjin nacional në çështje të EC, dhe se një vendim i vitit 1963 ka vendosur parimet se ligji i EC është direkt i zbatueshëm në gjykatat e vendeve anëtare.

4/4/2013





• Vendimi i tij në vitin 1970 mbi barierat jo-tarifore ka shkaktuar një rrjedhojë të ngjarjeve të cilat kanë çuar në Aktin e Vetëm Europian (shih Kapitullin 4 për detaje). Kjo gjykatë gjithashtu ka qenë e rëndësishme në definimin e marrëdhënieve ndërmjet vendeve anëtare dhe EU, dhe në mbrojtjen ligjore të individëve (qytetarët e EU mund ti çojnë rastet direkt në Gjykatën e EU pa shkuar ato nëpërmes qeverive të tyre).

• Organizimi.




• Gjykata e Drejtësisë e cila ndodhet në Luksemburg përbëhet me nga një gjykatës prej secilit vend anëtar. Ata caktohen me marrëveshje të përbashkët të qeverive të vendeve anëtare dhe shërbejnë për gjashtë vite. Gjykata gjithashtu ka edhe tetë ‘avokat-gjeneral’ puna e të cilëve është që të ndihmojnë gjykatësit që të konstruktojnë ‘parashtresat e arsyeshme’ të cilat sygjerojnë se cfarë konkluzione mund të merr gjykatësi. Gjykata arrin vendimet e tij me votim maxhoritar. Gjykata e Shkallës së Parë është vendosur në fundin e viteve 1980 që t’i ndihmojë Gjykatës me punën e tij gjithnjë e në rritje.




• Ndikimi:

– Gjykata ka pasur një ndikim të madh në

integrimin Europian përmes ligjit të

rasteve.

• Organizimi:

– Ndodhet në Luksemburg

– Një gjykatës prej secilit anëtar

– Emërohen për gjashtë vite.




– Gjithashtu tetë ‘avokat-gjeneral’ që t’i

ndihmojnë gjykatësit

– Gjykata i arrin vendimet e saj me votim

maxhoritar

– Gjykata e Shkallës së Parë është

themeluar në vitet 1980 që t’i ndihmojë

për ngarkesën gjitnjë e në rritje.

4/4/2013



Proceset Legjislative

• Procedura kryesore, procedura e bashkë-

vendim-marrjes, i jep Parlamentit një

pozitë të njëjtë me Këshillin pasi që një

propozim është bërë nga Komisioni

(përdoret për rreth 80 përqinid të

legjislacionit të EU).



• Procedura e bashkë-vendim-marrjes

kërkon:

– Propozimet e Komisionit të aprovohen nga

Parlamenti (vendos me shumicë të thjeshtë)

dhe nga Këshilli (vendos me shumicë të

kualifikuar) para se të bëhet ligj

– Nëse Parlamenti dhe/ose Këshilli mospajtohen,

propozimi do të adaptohet vetëm nëse mund të

arrihet kompromisi ndërmjet Këshillit dhe

Parlamentit.



• Procedura e konsultimit përdoret për disa

çështje, psh. marrëveshjet e caktimit të

çmimeve me Politikën e Përbashkët të

Bujqësisë – ku vendet anëtare kanë dashur që

të mbajnë kontroll të fortë mbi vendimet e

ndieshme politike. Nën këtë procedurë,

Parlamenti duhet të jep mendimin e tij para se

Këshilli të miratojë një propozim të Komisionit.

Opinionet e tilla, kur të kenë ndonjë ndikim,

kanë për qëllim që të ndikojnë në Këshill, ose

të formësojnë propozimet e Komisionit.



• Një procedurë tjetër me të cilën Parlamenti

luan një rol subsidiar është procedura e

miratimit. Për shembull, në vendimet që

kanë të bëjnë me zgjerimin, marrëveshjet

ndërkombëtare, sanksionimin e vendeve

anëtare dhe me koordinimin e Fondeve

Strukturore, Parlamenti mund të jep veto,

mirëpo nuk mund të ndryshojë një

propozim të bërë nga Komisioni dhe të

miratuar nga Këshilli.

4/4/2013




• Procedura finale, procedura e kooperimit, është

një mbetje historike prej rritjes graduale të fuqisë

së Parlamentit. Specifikisht, para se të

prezentohej procedura e vendim-marrjes në

Traktatin e Maastricht, procedura e kooperimit

ka qenë ajo që ia ka dhënë fuqinë më të madhe

Parlamentit. Mënyra më e mirë për ta kuptuar

atë është që ajo të merret si një procedurë e

bashkë-vendim-marrjes ku fuqia e parlamentit

që të ndryshojë propozimin është më pak

eksplicite. Gjithashtu, Këshilli mund të anulojë

një kundërshtim të EP me vendim unanim.



• Procedurat e tjera:

– Procedura e konsultimit:

• Përdoret vetëm për disa cështje,

Parlamenti mundet të jep vetëm

mendimin.

– Procedura e miratimit:

• p.sh. vendimet që kanë të bëjnë me

zgjerimin

• Parlamenti mund të bëjë veto, mirëpo

nuk mundet të ndryshojë propozimin.



• Procedura e kooperimit (bashkëpunimit):

–Mbetje historike

–Mjaft e ngjashme me procedurën e

bashkë-vendim-marrjes

–Është sikurse procedura e bashkë-

vendim-marrjes, mirëpo fuqia e

Parlamentit që të amendojë është më

pak eksplicite.

• Drafti i Traktatit Kushtetues që ta bëjë ta

bashkë-vendim-marrjen të zbatueshme

gati për të gjitha vendimet. © Baldwin & Wyplosz 2006

Buxheti: Shpenzimet

4/4/2013



Evoluimi i Prioriteteve të

Shpenzimeve


Evoluimi i Shpenzimeve,

Niveli


Evoluimi i Shpenzimeve,

Niveli


Financimi i Buxhetit të EU

• Buxheti i EU duhet të balancohet çdo vit.

• Burimet e financimit: katër lloje kryesore:

– Të hyrat tarifore

– ‘Taksat bujqësore’ (tarrifat mbi të mirat

bujqësore)

– ‘Burimet e TVSH’ (një 1% e vlerës së

tatimit mbi vlerën e shtuar - realiteti është

kompleks)

– E bazuar në GNP (taksat e paguara nga

vendet anëtarë të bazuara në GNP e tyre).

4/4/2013



Financimi i Buxhetit të EU

• Të ndryshme

– Relativisht të parëndësishme që nga viti

1977

– Taksat e paguara nga eurokratët,

ndëshkimet dhe suficitet e mëhershme

– Kontributet direkte të anëtarëve para

1970.


Evolucioni i Burimeve të

Financimit


Kontributi kundrejt GDP, 1999, 2000


Kontributi kundrejt GDP, 1999, 2000

• Përqindja e GDP për anëtar është

përafërsist 1 përqind, pa marr parasysh të

hyrat per capita.

• Kontributet e EU nuk janë progresive,

p.sh. kombet më të pasura, (L) paguajnë

më pak nga GDP e tyre se sa vendet e

varfëra (P).

4/4/2013



Kontributi Neto sipas

anëtarëve

Ekonomia e kosoves dhe be s kapitulli 2

Education

Transcript of Ekonomia e kosoves dhe be s kapitulli 2