ND 176 577

TITLEINSTITUTION20B DATENOTE

AVAILABLE FROM

LANGUAGE

'EDES PRICEDESCRIPTORS

DOCUMENT RESCUE

FL 010 648

Albanian: Basic Course. Volume I, Lessons 111-120.Def -se Language Inst., Monterey, Calif.Ap 082p., For related documents, see FL 010 626-628, FL010 634, and FL 010 637-648Defense Language Institute, Foreign Language Center,donresident Instruction Division, Presidio ofMonterey, California .93940Albanian; English

MF01/PC04 Plus Postage.Adult Education; *Albanian; *Audiolingual Methods;Classroom Materials; Idioms; *InstructionalMaterials; *Language Instruction; Military Science;Postsecondary Education; Reading Materials; *SecondLanguage LearningCSpeech Communication; UncommonlyTaught Languages: *Vocabulary

ABSTRACTThis last of ten volumes of andiolingual classroom

instruction in Albanian for adult students contains 10 lessons, eachconsisting of a prose narrative, a set of questions, and a glossaryof new vocabulary items and idioms. Military terminology isemphasized. (3B)

*********************************i*************************************Reproductions supplied by EDRS are the best that can be made

from the original document.**************************************************************4********

6

01AB47

iS Dr ollit I'VE MT Of Tdi. TNDuCATION & LNI f ARI

NATIONAL INSTITL/TI OTOUCATION

.14 t 4 I

f .1

eL, f t..f t

BASIC COURSEVOLUME X

LESSONS 111-120

APRIL, 1970

( \i /4k.PHOPIJCI I HISMA I oiL', jAN f 14 HY

: $.! c I*.

IC 4 I j ;NA: ',41:,( 44 1144

4.,04 +(!r.4 +.4

DEFENSE LANGUAGE INSTITUTE

DEFENSE LANGUAGE INSTIRITE

This publication is for use by the faculty, staff,, andstudents of the Defense Language Institute as a part of theDefense Language Program. Inquiries concerning thesematerials, including requests for copies or authority toreproduce materials contained herein should be addressedto Director, Defense Language Institute, Washington NavyYard (Anacostia Annex), Washington, D. C. 20390.

S R. YENIGC onel

c t or

PREFACE

This volume is the text for a part of each of ten daily

lesson cycles of the last weeks of the Intermediate Phase,

usually the 30th and 31st week. Its purpose is to present

specialized Air Force terminology in a variety of different

contexts, especially in regard to radio communication.

Each lesson consists of a prose narrative, a set of

questions, and a glossary of new vocabulary items and idioms.

The more specialized terminology of tlie narrative is briefly

introduced in class, whereupon the student studies the narrative

itself at home, until he is able to answer the questions on it

in class on the following day. The ultimate objectives are

mastery of the terminology and the ready use of it in free

conversation.

For a suggested accommodation of the saterial in the daily

lesson cycle see the Program of Instruction.

Inquiries concerning these materials, including requests

for authorization to reproduce all or part of them, should be

addressed to the Director, Defense Language Institute, U.S.

Naval Station, Anacostia Annex, Washington, D.C. 20390.

TABLE OF ODNTENTS

Lesson EMI

111 TWO AIRPLANES ON AN INTERCEPTING SEARCH-1 1

112 TIM AIRPLANES ON AN INTERCEPTING SEARCH--2 9

113 SAVING THE LIFE OP A PATIENT-1 17

114 SAVING THE LIFE OF A PATIEN1--2 25

115 FLIGHT TRAINING WITH A STUDENT PILOT 33

116 MODERN ANTIAIRCRAFT DEFENSE 41

111 THE IMPORTANCE OP THE PARATROOPERS 49

118 INVESTIGATING.AN AIRPLANE ACCIDENT 57

119 A DANGEROUS AIRCRAFT LANDING 65

120 AN EVENING AT A MILITARY SEAPORT 75

I.

MEsimi i 111-tE

OPTI ROJE N4 KAPJB

Piesa e perE

NEntoger Niko Baftjari sapo ka kryer akademinE e aviacionit.

Ai Es#tO tani pilot ndjekEs dhe si i tillE duhet tli vazhdojE;

stgriritjet edhe pr njE vit tjetEr, pEr tE pasur njohuri mE tE

mira pilotazbi dhe pEr tE zbatuar mE mire detyrat luftarake.

Detyrat e fluturimit janE tE koklavitura. Sot do tE ju tregoj

njE nga kEto stErvitje me karakter mEsimor.

U-zbulua njE objekt ajror armik. NU dhomEn e pi1otEve, tt

ci1Et Ondronin nE gadishmbrinE numEr dy, u-dEgjua sinjali

alarmit luftarak. MenjfherE pas kEtij sinjali kumboi zbri i

telefonistit tE repartit:

njEshin!"

1Kuptuam. NE njEshin!' u-Orgjigj piloti Niko Baftjari dhe

vrapoi drejt reaktivit tE tij. Pas tij vinte Selman Zagari njE

pilot tjetEr I ri. TV dy pilotEt hynE nE kabinat e avionEve, që

Ondronin si zogj tE ergjEndE nE krah tN njeri tjetrit.

StErvitja "gifti roje nE kapje" filloi. NEntoger Niko

Baftjari ishte i urdhEruar ciE me avionin Nr. 151 tE udhEhicite

giftin gjatE kapjes sE shenjEs "armike". Me tlu-futur nE kabinEn

e reaktivit ai vuri shiemofonin dhe veshi parashutbn, lidhi dhe

shtrEngni rrypat dhe pasi souli gelsin e akumulatorit, hapi

radion. TV gjitha kEto veprime I bEri me shpejtEsi tE madhe e

me pErpikmEri. NdErkaq, nEpErmjet kufjeve tE shlemofonit filloi

tE dEgjonte njE fEshfErimE tE lehtt: po vihej nE lidhje me

vend-komandEn.

"151, nil gift" i raportoi komandantit epror.

"Kuptuam. LEshojenii"

2

7

L. 111

QUESTIONS

1. Kush ka kryer akademinE e aviacionit?

2. Cilen shkollE ka kryer NEntoger Niko Baftjari?

3. Kush EshtE tani pilot ndjekEs?

4. Var.* piloti EshtE ai tani?

5. cliduhet tE vazhdojE ai si i ti11E edhe pEr njk-vit tjetEr?

b. Edhe pEr.sa kohE duhet tli vazhdojE ai stErvitjet?

7. Kush duhet tE ketE njohuri mE tE mira pilotazhi?

8. Q'duhet tf ketE njt nEntoger qsapo ka kryer akademinE e

aviacionit?

9. Cilat detyra duhet tE zbitojE mE mirE njE nEntoger i

aviacionit?

10. Kush duhet t'i zbatojE mirE detyrat luftarake?

11. Cilat detyra janE tE koklavitura?

12. Qysh janE detyrat e fluturimit?

13. gfarE stErvitje EshtM kjo e sotmja?

14. Cila EshtE njE stErvitje me karakter mEsimor?

15. QfarE objekti u-zbulua nE njE nga kEto stErvitje?

16. vi ngjau njV objekti ajror armik?

17. NU cian dhomE u-degjua sinjali I alarmit luftarak?

18. glu-dEgjua nt dhomEn e pi1otEve?

19. CilEt Ondronln nd gadishmErinE Nr. 2?

20. NE g'gadishmEri Ondronin pi1ottt?

21. Uri I kujt kumboi menjEherE pas scbtij sinjali?

L. 111

22. Kur kumboi zEri i telefonistit tE repartit?

23. Kush u tha pilotEve tE kalonin "nE njEshin", d.m.th.gadishmErinE Nr. 1?

24. glurdhEr u-dEgjua pas sinjalit luftarak?

25. Si u-pErgjigj piloti Niko Baftjari?

26. Kush u-pErgjigj "Knptuam. NE njEsiinu?

27. g'bEri piloti Niko Baftjari drejt reaktivit tE tij?

28. Drejt cilit reaktiv vrapoi piloti Niko Baftjari?

29. Pas kujt vinte Selman Zagaril njE pilot tjetNr i ri?

30. Kush vinte pas tij?

31. CilEt pilotE hynE nE kabirdit e aviontve?

32. g'bEn4 tE dy pilotEt?

33. CilUt Ondronin si zogj tE ergjEndE nE krah tE njeri tjetrit?

34. Ku Ondronin avionEt si zogj tE ergjEndE?

35. Cila stErvitje filloi?

36. gka filloi?

37. Cili nEntoger ishte I urdhEruar tE udhfhicite ;iftin?

38. Kush ishte i urdhkruar tE udhEhigte giftin gjatE kapjes sEshenjEs armike?

39. g'ishte i urdhEruar tE bEnte NEntoger Niko Baftjari?

40. Avioni i kujt kishte numrin 151?

41. g'numEr kishte avioni I NEntoger Niko Baftjarit?

42. g'btri ai me tlu-futur nE kabinEn e reaktivit?

43. Kur e vuri ai lemofonin dhe veshi parashutEn?

4

9

L. 111

44. ctlidhi dhe ;1shtrEngoi

45. clu bEri rrypave?

46. c'bEri pasi solli ;elsin e akumulatorit?

47. Kur e hapi radian?

43. Si i bfri ai tE gjitha kEto veprime?

49. Kush i bEri tf gjitha kEto veprime me shpejtEsi tAN madhe eme pErpikmEri?

50. cffilloi tE dEgjonte ndErkaq?

51. Kur filloi tE dEgjonte njU fEshfErimE tb lehtE?

52. NEpErmjet cilave kufje dEgjoi njE fEshfErimE tE lehtE?

53. QfarE fEshfErime dEgjoi nEpErmjet hufjeve tE shlemofonit?

54. Cili po vihej nk lidhje me vend-komandEn?

55. Me ci1En komandE po vihej nE 11dhje?

56. Kush i raportoi komandantit epror "151, nE gift"?

57. Kujt I raportoi piloti "151, nE gift"?

58. Kush u-pErgjigj "Kuptuam. LEshojenit"?

59. clurdhEr dha komandanti epror?

60. Nga cili vend e dha komandanti kEtE urdhEr?

L. 111

VOCABULARY

akumulator, (m.) storage batteryakumulatorE, -t

alarm, -i (m.) alarmalarme, -t

cat, -i (m.) twosome, couplegate, -t

e, tE ergjEndE see "i argjendtE"tE ergjEnda(adj. m. & f.)

fEshfErimE, -a (C) rustle, rustlingfEshfErima, -t

gadishmEri, -a (f.) readiness; alert

gadishmEria Nr. 1 (the pilots enter the cockpit)

gadishmEria Nr. 2 (t)'e airplanes are on the runway)

karakter, (m.) characterkarakterel

e, tE koklavit r complicated; complextE koklavitura(adj. m. & f.)

kufje, -a (f.) earphonekufje, -t

pEr tE kumbuar (v.) to echo; to resouq,(kumbon)

lidhje, -a (f.) connection, bond, tie; leaguelidhje, -t

luftarak, -e combat, fighting, warlike(adj. m. & f.)

mEsimor, -e educational, instructive(adj. m. & f.)

6

ndjekEs, -e(adj. m. & f.)

ngpgrmjet (prep.)

njEsh, (m.) .

njgshc, -t

objekt, (m.)objekte, -t

pgrpikmEri, -a (f.)

iapo (conj.)

telefonist, (m.)telefonistE, -t

i, el tE urdhgruartg urdhEruara(adj. m. & f.)

vend-komanag, -a (f.)vend-komanda, -t

intercepting; pursuing

through, by means of

(the) number one

object

see "pgrpikni"

just; as soon as

telephone operator

ordered

control tower

Me tlu-futur ng kabingn e....

Kuptuam.

LEshojenif

PEI* t/u-vEng ng lidhje (me)(ung N(hem ng lidhje (me))

IDIOMS

As soon as he entered thecockpit....

Roger. (radio & signaling)

Take offf Let it gol

to contact, communicate

7

L. 111

i

C

.MEsimi I 112-tE

gIPTI ROJE NE KAPJE

Pjesa

Sinjali per fluturim u-dha dhe akrepi i kronometrit nuk

bErf ende rrethin e plotE kur aeroplani i NEntoger Niko Baftjarit

u-ngrit dhe fluturoi nE ajr. Pas tij vinte aviani shoOrues qe

pilotohej liga Selman Zagari. Me shpejtEsi tE madhe ata arritEn

nf 1argEsinE e caktuar dhe pilotEt shikonin me vemendje nE

hapfsirEn e qiellit. Diku aty rrotull gjendej objektivi ajrer;

ai duhej kErkuar dhe zbuluar.

Nga vend-komanda herE pas here jepeshin urdhEra tE prere:

"151, kursi 1609 shpejtEsia 7009 larttsia 8000."

Piloti vepronte sipas tE dhEnave qt kish marrE. Reaktivi

here ngjitej lart e here ulej poshtE, si njE shigjetE e zjarrtE.

"Shiko pErpara 15 km.!" u-dEgjua perseri nE kufjet e

pilotit zen qe vinte nga vend-komanda.

Duke pilotuar maqinEn me mjeshtEri, piloti shikoi nga

drejtimi I dhEnk. Ca caste mE vone ai diktoi njE njollE tE zeze9

e cila ea vknte zmadhohej. Objektivi ishte zbuluar para kohe.

9

1 3

L. 112

"1511 shikoj objektivin. ME lejoni atakimin?"

"Ju lejojmE."

Kjo ishte komanda e fundit pEr atE ditE. Me tE marrE

urdhErin, reaktivi zuri vendin e pErshtatshEm pEr sulm dhe pastaj

u-1Eshua posht si. rrufe. Objektivi u-regjistrua nE shinjestEr

dhe piloti shtypi sustEn.

Deshifrimi isfotografive tregoi se gjuajtEsi e kishgoditur

me saktEsi objektivin ajror.

10

14

.*

L. 112

PYETJB

1. Cili sinjal u dha?

2. Vu-dha pEr fluturim?

3. Aeroplani i kujt u-ngrit dh fluturoi nE ajr?

4. clbEri aeroplani i Nfntoger Niko Baftjarit?

5. Cili akrep nuk e kish bPrE ende rrethin e plotE kuraeroplaniu-ngrit dhe fluturoi nE ajr?

6. Vngjau kur akrepi i kronometrit nuk e kish bErE enderrethin e plotE?

T. Cili avion vinte pas tij?,

8. Pas kujt vinte avioni shogErues?

9. Cili avian pilotohej nga Selman Zagari?

10. Nga kush pilotohej avioni shogErues?

11. cilet arritEn me shpejtEsi tE madhe nE largEsinE e caktuar?

12. Me gfarE shpejtbsie arritEn ata nE largUsinE e caktuar?

13. VbEnin pilotEt me vemendje nE haptsiren e qiellit?

14. gysh shikonin pilotEt nt hapEsirEn e qiellit?

/ '15. Cili objektiv gjendej diku aty rrotull?

16. Ku gjendej objektivi ajror?

17. Cili objektiv duhej kErkuar dhe zbuluar?

18. Vduhel bErE kur pilotEt arritEn nE largEsinE e caktuar?

19. Nga ku jepbhin urdhEra tE prerE herE pas here?

20. cfarE urdhErash jepeshin nga vend-komanda here pas here?

21. A jank "151, korai 160, shpejtEsia 700, lartEsia.8000" disanga late, urdhEra?

11

L. 112

22. Ci1Ut janE urdhErat e prerE qEjepeshinherE pas here?

23. Kush vepronte sipas tE dhEnave qE kish marrE?

24. Si vepronte piloti?

25. Cili herE ngjitej lart e herE ulej poshtE?

26. VbEnte reaktivi si njE shigjetE e zjarrtE?

27. Ku u-dEgjua pErsEri zEri qE vinte nga vend-komanda?

28. Vu-dEgjua pErsEri 1! kufjet e pilotit?

29. Kush dEgjoi urdhErin "shiko pErpara 15 km."?

gfarE urdhEri dEgjoi piloti nE kufjet e tija?

31. Kush shikoi nga drejtimi i dhEnE duke pilotuar maqinEn memjeshtEri?

32. Nga shikoi piloti duke pilotuar maqinEn me mjeshtEri?

33. Kur diktoi ai njE njo11E tE zezE, e cila sa vintezmadhohej?

34. Vdiktoi piloti ca cast., me vonE?

35. Vishte zbuluar para kohe?

36. Kur ishte zbuluar objektivi?

37. Kush tha "151, shikoj objektivin. ME lejoni atakimin?"

38. clbEri pijoti?

39. Kush u-pErgjigj "Ju 1ejojmE"?

40. Si u-pErgjigj vend-komanda?

41. A ishte kjo komanda e fundit qt u-dha pr atE ditE?

42. Cila ishte komanda e fundit qE u-dha?

43. Kush zuri'vendin e pErshtatshEm pEr sulm, me tè marrEurdhErin?

44. glbEri-reaktivi,- me tE marrE urdhbrin?

12

45. Pastaj ash u-lEshua poshtE?

46. gibtri pastaj reaktivi?

47. clu-regjistrua nE shinjestEr?

48. Ku u-regjistrua objektivi?

49. Kush shtypi sustEn?

50. clbEri piloti?

51. Cili deshifrim tregoi se gjuajtEsisaktEsi objektivin ajror?

52. Cilin-objektiv tregoi deshifrimi ie kish goditur me saktEsi?

13

17

L. 112

e kish goditur me

fotografive se gjuajtbsi

L. 112

akrep, (m.)akrepa, -t

atakim, (m.)atakime, -t

feshifrim, (m.)deshifrime, -t

par tf diktuar (v.)(unf diktoj)

dhEna, -t (f. pl.)

i, el tf dhUnEt* dhfna(ad). m. & f.)

pfr ta goditur (v.)(Unf godit)

gjuajtfs, (m.)gjuajtEs, -it

FJALOR

hand on a dial (watch, clock, etc.);scorpion

attack

decoding

to detect, discover; to dictate

data

see "i dhlnun"

to hit, strike;_ to build; to fix

interceptor

here (adv.) see "nganjiherf"

pr tlu-kfrkuur ( .)(unf kfrkohem)

to be sought, searched, logked (for);to be required; to be wanted (law)

kronometUr, kronometri chronometerkronometra, -t(m.)

largUsi, -a (f.)largEsi, -tf

lartfsi, -a-(f.)lartfsi, -ta

pfr tlu-pilotuar (V.)(pilotohet)

distance

height, altitude, elevation .

to be piloted

14

1 8

it et tN prertprera

(adj. m. & f.)

sustft -a (f.)ousts, -t

shigjetift -a (f.)shigjetat -t

pr tf shtypur (v.)(unf Shtyp)

i, el tE zjarrtEtE zjarrta(adj. m. & f.)

diku aty rrotull

me mjeshtEri

para kohe

L. 112

see "i prem"

button; spring, coil

arrow

to push, press; to crush, tread;to run over; to print

fiery; ardent, passionate

SHENIMB

somewhere around

Skillfully

in advance; prematurely

MEsimi i 113-tE

Pk Tg SHPgTUAR MIN NJE Tg SgMURI

Pjesa e parE

Nuk ishte kohE pEr fluturim. Re tè dendura e tE zeza e

kishin mbuluar TiranEn; Dajti s'dukej fare. Aeroporti atE

mesditE ishte i qet. Kapiteni po pregatitej pEr tE shkuar nE

shtEpi kur njE ushtar u-duk nN derE dhe i tha se e kErkonte

komandanti. U-ngrit dhe dolli jashtE.

"Zoti Kolonell Kapiten Spiro Polena, sipas urdhErit tuaj,

ju paraciitet."

Komandanti e njoftoi se nE KukEs ishte nE rrezik jeta e

njV tE sEmuri dhe se atje duhej guar menjUherE njE mjek specialist.

"JMerr tE dhEnat meteorologjikei si pilot tE lyt4 Gag('

Bahollin dhe nisu!" urdhEroi komandanti.

Buletini meteorologjik shEnonte se gjer nE KukEs ishte e

pamundur tE fluturohej.

paskemi pisk sot, Zoti Kolonel. Njeriu i stmurE duhet

shpEtuar, por mund tN ndodhN nJ gjè akoma mN e tmershme: tE

vdesin dy pilotE, njE teknik dhe mjeku" tha Kapiten Polena.

S.

17

20

L. 113

"B di" tha komandanti duke vErtitur nE duar buletinin;

,A-mendua pEr njE cast dhe i vendosur, shtoi: "SidoqoftE, nisu!"

Medhl edhe doktori me cantEn e tij tE rEndE; dukej i

lodhur.

"Ku do tE hypim?" pyeti ai.

"Ja, tek ai me dy fletE" i u-pErgjigj kapiteni duke i a

bErE me kokE. Ku tla dinte I shkreti doktor se ç'rrugE e priste!

Amroplani dolli nE pistE dhe duke lEnE pas njE gjEmim tE

fortE u-OUput nga toka. Kapiteni pa figurEn e komandantit

sa vinte po b*hej mE e vbgEl. Doktori ishte mbledhur shuk, i

menduar. Zhgaba e hekurt fluturonte drejt ShkodrEs.

Mbi Milot piloti mori kthesEn e parE pEr nE PukE, sipas

llogaritjeve shturmane. PErpara ret* ishin si jorganE vigang,1

re tE rEnda, tE zeza e tE hatashme. ShtatE minuta brenda nE

kEto re; piloti nuk shihte dot.is fletEt e aeroplanit. Pluturime

t* tilla pEr pi1otEt janl plot tension, plot nerva. Puka

vazhdonte tE ishte pErpara. Malet kishin njE lartbsi mbi 1700

metra, mirEpo piloti, nga qE u-nis shpejt, lartEsinE e mori 1300

'metra. Me kEtE 1artEsi nuk kalohej.

18

21

..0

PYBTJB

1. PEr se nuk ishte koha?

2. gfarE kohe nuk ishte?

L. 113

3. Ci1in qytet e kishin mbuluar re te dendura e tE zeza?

4. gfarE resh e kishin mbuluar TiranEn?

5. Cili mal sIdukej fare?

6. cwysh ishte aeroporti atE mesditE?

7. Kur ishte i geté acroporti?

8. Kush po pregatitej pEr tE shkuar nE shtEpi?

9. glpo bEnte kapiteni atE inesditE?

10. Kush u-duk nN derE?

11. Ku u-duk njE ushtar?

12. Kujt i tha se e kErkonte komandanti?

13. Kush e kErkonte kapitenin?

14. Kush u-ngrit e,doili jashtE?

15. gIbUri kapiteni?

16. Kujt I u-paraqit?

17. Kush e njoftoi se nE KukEs ishte nE rrezik jeta e njE tEsEmuri?

18. Min njoftoi komandanti se nE Kukts hte nE rrezik jetae njE tE stmuri?

19-. Ku duhej guar menjEherE njE mjek specialist?

20. gfarE mjeku duhej guar atje menjEherb?

21. g'duhej bErE menjEherE?

19

22. Kush i tha kapitenit td merrte te dhEnat meteorologjike?

23 . cfarE tE dhEnash duhet te merrte Kapiten Polena?

24. Cilin pilot do te merrte si pilot tf dyte?

25. Me g/detyrE do VII merrte kapiteni Gap() Bahollin kur tfnisej?

26. Kush e dha kfte urdhEr?

27. glberi komandanti?

28. Cili buletin shEnonte se gjer ne Kukes ishte e pamundur te

fluturohej?

29. glshenonte buletini meteorologjik?

30. Kush tha: "B paskemi pisk sot, Zoti Kolonel"?

31. c'tha Kapiten Polena?

32. A duhej shpftuar njeriu i semure sipas kapitenit?

33. Cili duhej shpftuar?

34. For, gfarN mund tE ndodhte akoma me e tmershme?

35. cfare gjUje mund te ndodhte?

36. Sa pilotE, sa teknike'e sa mjeke mund te vdisnin?

37. Cilft mund te vdisnin nE kEtE fluturim?

38. glmund,ttu ndodhte dy piloteve, nje tekniku dhe mjekut?

39. Kush tha ktshtu?

40. gltha Kapiten Polena?

41. Usti tha: "B di" duke vertitur ne duar buletinin?

42. c'tha komandanti duke vertitur ne duar buletinin?0

43. Kush u-mendua per nje cast dhe, i vendosur, shtoi:"SidocioftE, nisut"?

20

23

L. 113

44. glbEri komandauti pasi u-mendua pEr r.,E cast?

45. Kush erdhi me iantEn e tij tE rUndE?

46. clUgri doktori?

47. Kush dukej i lodhur?

48. Qysh diskej doktori?

49. Cilisyeti: "Ku do tN hypim?"

50. clpyeti doktori?

51. Kush u-pErgjigj: "Jat tek ai me dy ftetE" duke i a bErE me I

kokE?

52. Vu-pErgjigj kapiteni duke i a bErE me kokE?

53. Ku dolli aeroplani?

54. Prej nga u-ckEput duke ltnE pas njt gjEmim tE fortE?

55. Qysh u-gkEput nga toka?

56. Kush pa figurEn e komandantit qN sa vinte po bthej mb evogn?

57. PigurEn e kujt pa kapiteni qE sa vinte po bEhej mN e vogt

38. Cili ishte mbledhur shuk, I menduar?

59. Vfluturonte drejt ShkodrEs?

60. PEr ku fluturonte zhgaba e hekurt?

61. Mbi ci1En pikN mori piloti kthesEn e pare per 'a Puke?

62. clbEri piloti mbi Milot sipas llogaritjeve shturmane?

63. Sipas cilave 1logaritje mori piloti mbi Milot kthestn e arEpr nE PukE?

64. Ku ishin rete si jorganE viganE?

65. Qysh ishin retE pErpara?

21

24

L. 113

66. Cilat ishin tE rEnda, tE eza e tE hatashme?

67. Qysh ishin retE pErpara?

68. 8a minuta kaluan brenda nE kEto re?

69. Ku kaluan shtatE minuta?

70. Kush nuk shihte dot as fletEt e aeroplanit?

71. Ci1t fletE nuk shihte dot piloti?

72. Cilat fluturAlk pEr pilotEt janE plot tension, plot nerva?

73. Qysh janE pEr pilotEt fluturime tE tilla?

74. Cili vend vazhdonte tE ishte pErpara?

75. Ku veszt.donte tE ishte Puka?

76. VlartEsi kishin malet?

77. Kush e mori lartbsinE 1300 metra, nga q u-nis shpejt7

78. MirEpo, 07tri piloti, nga QM u-nis shpejt?

79. A kalohej me 1300 m. lartEsi?

80. Me ;IlartEsi nuk kalohej?

22

25

buletin, (m.)buletine, -t

pEr tlu-cktputur (v.)(unE ckEputem)

FJALOR

bulletin

to be detached; to break off;to get away

L. 113

figurE, -a (f.) figure; imagefigura, -t

pr tlu-fluturuar (v.) to be flown(fluturohet)

gjftim, (m.) roar; echo; thundergjtmime, -t

tE hatashém terrible, terrifying, du.adfulel tE hatashme(adj: m. & f.)

ja (interj.) here it is, there it is, nere you are

jorgan, (m.)jorganE, -t

pEr tlu-kaluar (v.)(kalohet)

quilt

to be passed; to be crossed;to be spent

llogaritje, -a (f.) calculationilogaritje, -t

e, tE menduartE menduara(adj. m. & f.)

meteorologjik, -e(adj. m. & f.)

nerv, Cm.)nerva, -t

pistg, -a (f.)pista, -t

thoughtful (lost in thought ), pensive

meteorologic, meteorological

nerve

runway, landing strip 4

23

26'

L. 113

i stmurt, (m.)tE stmurt, -t

pEr tlu-shpEtuar (v.)(unt shpttohenil

shturman, -e(adj. m. & f.)

tek (prep.)

teknik, -u (m.)teknikEl set

tension, -i (m.)tensione, -t

e, tE vendosurtE vendosura

)

pEr tt vErtitur (v.)(unt vtrtit)

vigan, -e(adj. m. Se.f.)

zhgabt, -a (f.)zhgaba, -t

the sick; patient

to be rescued, saved

navigational

see "te or.ke"

technician

tension

determined, decided

to turn, revolve

giant, gigantic

eagle

SHtNIME

duke ie a bErt me kokt

ku tla dinte I shkreti doktor

mbledhur shuk

nga

E paskemi pif,

plot nerva

nuk shihte dot

pointing at it with his head

and how did the poor doctor know

huddled up, doubled up

since4 because

We are in trouble;feel the pinch

nerve-racking

he couldn't see

242 7

4I"

AP.

MEsimi i `114-tv

PER TE SHPETUAR JETIN B NJ TE SENURI

pjesa e dvtE4

"Lidhunii" urdhEroi kapiteni dhe filloi t'a ngrejE aero-

planin, par akundjet ishin tE forta.

"WbEhet icEshtu?" pyeti meku.

"Mos u-trondpit doktor. Do tt arrijmE nE KukEs tE pacenuar"

tha piloti.

Sa mE shumE RE ngjitej aeroplani aq mE shumE dridhej.

-

"KEtej slkaffohet. TE kthehemi prapE mbi Milott urdhEroi

kapiteni.

"c'bEhet kEshtu?SySpysiri prapEmjeku.

"Doktor, mos u-mErzit! Do t'i biem nga Vau i Dejes."

Ketej qielli kish copa tE kaltra, por nga veriu vinte njE

"front resh" sic Shprehen pilotEt dhe nga laredukeshin,&

shkrepEtima.

"Andej nga ai tufan Op :tt kalojmE" tha piloti.

Kur arritEn mbi Vaun e Dejes kapiteni urdhEroi pilotin e

dytE:

25

2 8

L. 114

"Kursin pEr nE PukEl" dhe pErsEri u-futEn nE re. Papritmas

u-duk njf dritare ajrore dhe pilot! vEshtroi poshtf.*

"Puka!" tha ail por Puka-u-fsheh pErsEri. As Gjalica nuk

NN dukej, as qafa e malit.

4

"Kursin pEr n LuginEn e Drinit" UrdhEroi piloti; atje mund

tE flutgroje me njE lartEsi mt tE ulEt.

"Mund tE pErplasemi nE ndonjf shpdt" tha tekniku i

sbqltEsuar.

ou

Aeroplani dolli papritmas nE qiell tf pastEr dhe e3lhe pEr

pak ndodhi katastrofa: desh u-pErplasEn nE pishat eVukEs.

,\(

Aeroplani bEri njt rreth 360° mbi PukE qE tE fitonte kohE

sa tE kalonte front! i reve tE dendura. Dhe front! i reve

kaloi duke liruar rrugEn pEr 11 KukEs. PesEmbEdhjetE minuta

cjerE kaluan gjersa arritEn mbi aeroportin e KUktsit, ku u-duk

- njE maqinE me dy.njerEz me tE bardha.

i"Mg presin mua" tha mjeku duke qesh4r. TE tErE merrnin

.

frymt lirisht.

a

L. 114

P113TJE,

1. Kush tirdhEroi "Lidhuni!"?

2. clurdhEroi kapiteni?

3. Cili filloi tla ngrejE aeroplanin?

4. kapiteni tE bEjE?

5. Qysh ishin 1Ekundjet?

6. Cilat ishin t forta?

7. Kush pyeti: "Q'bEhet kEshtu?"

8. clpyeti mjeku?

9. Cili tha: Nos u-trondit doktor! Do tE arrijmE nE KukEstE pacenuar"?

10. gltha piloti?

11. Kush tha: 7Do t'i biem nga Vau i Dejes"?

12. cfarE tha piloti?

13. A kish qielli copa tE kaltra nga Vau i DejEs?

14% Vkish qielli nga Vau I DejEs?

15. Nga vinte njE front resta

16.. Q'vinte nga veriu?

17. Nga dukeshin shkrepEtima?

18. cldukeshin nga larg?

19. Kush tha: "Andej nga ai tufan do tE kalojmE!"?

20. cfarE tha piloti?

21. Kush e urdhEroi pilotin e dytE: ursin pr nE PukE1" kurarritlin mbi Vaun e DejEs?

27

8o

L. 114

22. VurdhEroi kapiteni kur arritEn mbi Vaun e DejEs?

23. Ku u-futEn pErsEri?

24. clbEnE pErsEri nt re?

25. clu-duk papritmas?

Kur u-duk njE dritare ajrore, a vEshtroi p_,AytE piloti?

27. QlbEri piloti kur u-auk njE dritare ajrore?

28. 'Kush tha "Puka!", por Puka u-fsheh pErsEri?

29. Q'tha piloti?

30. Cili urdhErois "Kursin pEr nE luginEn e Drinit!"?

31. Vurdh4r dha piloti?

32. Ku mund t fluturoje me njE 1artEsi m* tE ulEt?

33. glmund tE bEje atje, nE LuginEn e Drinit?

34. Kush tha i shgetEsuar: "Mund tE pErplasemi nE ndonjE shpat"?1

35. gltha tekniku I shgetEsuar?

36. Vdolli papritmas nE qiell tE potEr?

37. Ku dolli aeroplani papritmas?

38. A qe gati duke ndodhur njh katastrofE kur aeroplani dollinE qiell tN pastNr?

39. A u-pErp1as aeroplani nE pishat e Pukgs?

40. Ku desh u-Orplas aeroplani?

41. Vrreth bEri aeroplani mbi PukE qE tE fitonte kohE?

42 Ku bEri aeroplani njU rreth 3600 0 tE fitonte kohE?

43. Pse bEri aeroplani mbi PukE njE rreth 3600?

44. q'bEri aeroplani mbi Puke sa'tE kalonte fronti I rdve tEdendura?

28

L. 114

45., Cili bEri njE rreth 360° mbi PukE qE tE fitonfe kohE sa tE

kalonte fronti i revs tE dendura?

46. Duke kalnar ie7/ a u-1irua rruga pr nE KukEs?

47. clkaloi, duke liruar rrugEn pEr në KukEs?

Sa minuta tjerE kaluan gjersa arritEn mbi aeroportin eKukEsit?

49. Ku arritEn pasi kaluan pesEmbEdhjetE minuta tjerf?

50. Ku u-duk njf maqinE me dy njerEz me tf bardha?

51. clu-duk nE aeroport me dy njerEz me té bardha?

52. Kush tha duke qeshur: presin mua"?

53. cltha mjeku duke qeshur?

54. Ci1Et merrl#n frymE 1irisht?

55. VbEnin tE tErEnEaeropian?

LI 114

desh (adv.)

katastroff, -a (f.)katastrofs, -t

laundje, -a (f.)laundje, -t

pr t'u-lidhur (v.)(unf lidhem)

pfr tO liruar (v.)(=kV liroj)

e, tf pacenuart* pacenuara(adj. m. & f.)

pfr tlu-Orplattur (v.)(unif Orplasem)

pish*, -a (f.)pisha, -t

WV, -a (f.)qafa, -t

shkrepftimf, -a (f.)shkrepftima, -t

pfr tlu-shprehur (v.)(ung shprehem)

e, tf shgetfsuartf shiletUsuara(adj. m. &

pr t'u-tronditur (v.)tronditem)

tufan, (m.)

44.

A

PJALOR

almost

catastrophe

shake shock, tremor; sway, swing

to fasten, tie oneself; to be tied;to be handcuffed

to free; to release; to loosen;to vacate; to relieve; to reduce(the price of...)

untouched, intact; unharmed

to crash; to slam; to hit; to collide,to bump into

pine tree

neck; mountain pass

lightning

to express oneself

concerned; worried; upset; disturbed

to be shaken; to be shocked

storm

303 3

.0

SHENIME

clibthet kEshtu? What's going on?

do tli biem Aga.... we'll go throughwe'll pass throughwe'll go the way of....

...merrnin frymE lirisht ...they were relieved

dy njerft me tE bardha two men dressed in white

3411

4

0111k,_

MEsimi i 115-ti

Is

USHTRIME PLUTURIMI ME NJR NXINES PILOT

Qazim Deliallisi studjon ptr pilot. Instruktori i tij i

pilotazhit Eshtd,njf ish-major I aviacionit; gjat E LuftEs sE

DytE Bottrore pilotonte avionk tEtEndE bombardues, ql fluturojnb

distanca tE gjata. Ca ditE para se tE mbaronte lufta, ndErsa po

fluturonte mbi tokEn e armikut, zjarri i pErgEndruar mirE

topave kundErajrorE e goditi keq. PjE predhE i ra fletVzEs

vertikale dhe njE tjetEr i shtrembEroi helikEn. A4 dhe i tNrE

ekipazhi u-hodhEn me parashutE nE ra 2jLviJat e armikut. Si

mbaroi lufta, ai u-emErua instruktor nE ShkollEn e Pilotazhit

pEr AviatorE CivilE. AtE e mbajnE si njE nga instruktorEt mE

tN mirE, megjithMse EshtE pak I agar; nxEnEsit e tij, pasi mbarojnE

kursin e pilotazhit, e zotfrojnE mirE mjeshtErinE e pilotit.

Qazimi dhe instruktori hypin nE avion dhe pasi lidhen,

Qazimi hap radion dhe vihet nE lidhje end-komandEn; kjo

thotE tig drejtohet nga pista dhe tE ndalet nE saj.

NdErsa EshtE duke pritur urdhEra nga vend-komanda,' instruktori

thotE,Qazimit:

"Deliallisil Cilat janE manovrimet qE duhet tE kryesh

gjatE kEtij fluturimi?

33

. "

"TN ngrihem, tE bfj dy pjerrje duke mbajtur tE njEjt"bn

1artEsi, tE bEj njE tthesE dhe tE zbres" pfrgjigjet piloti.

"Tamam. Tani konsideroje veten sikur je vettm nE avion.

Xos prit urdhEra nga unE; unE jam kEtu vetEm qf tE qortoj

gabimet" I thotE instruktori.

"KEtu Eshtb vend-komanda. ThErres avionin A91. KEtu Eshtb4

vend-komanda. ThErres avionin A91."

"KEtu EshtE avioni A91. Urdhbroni!"

"Pista IshtE e lirE. LEshojeni!"

"Kuptuam." NE kEtE çast-pi1oti i ri fillon t'i japb gaz

dhe nEpErmjet timonit fillon tb ulE fletEzat dhe fletEzat e

bishtit qE té ngrihet.

"Jepi gaZ mE shumEl" e kEshil1on instruktori.

MartIsia 1650 metia" njofton. pi1oti.

Pasi bEn pjerrjen e pare, instruktori ndErhyn sepse nxEntsi

nuk e mbajti avionin nE njEjtEn 1artEsi.

pashE edhe vet q pjerrjen e bEra duke zbritur. T's .

provoj edhe njV herb?"

34

36

L. 115

41.

"Po, provoje nga e majta kEtE radhEl

6

C

"Mire. Tani bEn njt kthesE dhe bEhu gati q tE zbrisim.

Kursi 120." KEto janE fjalEt e fundit qE thotE instruktori.

35

37 .

115

PYETJB

1. Kush studjon pEr pilot?

2. Per gka studjon Qazim Deliallisi?

3. clka clenE mE parE instruktori i tij i pilotazhit?

4. SIlloj avionEsh pilotonte instruktori i Qazimit gjateLuftEs sE DytE BotErore?

5. ' Kush pilotonte gjatE tuftEs sE DytE BotErore avionE tErEndE bombardues qt fluturojnE distanca tE gjata?

6. gli ngjau instruktorit tE Qazimit ca ditE para se tkmbaronte lufta ndErsa po fluturonte mbi tokEn e armikut?

7. gle gcditi avionin e tij mbi tokEn e armikut?

8. Qysh e goditi aeroplanin e tij zjarri i pErgEndruar miretopave kundErajrorE tE armikut?

9. Vpjese tE avionit i ra njE predhE e armikut?

10. CilEs fletEx tE avionit i ra njE predhE e armikut?.

11. 'Qli ngjau helikEs sf aeroplanit nga njE predhE e armikut?

12. lose u-shtrembErua helika e avionit?

13. WbEnE pastaj ish-majori dhe ekipazhi i avionit?

14. Ku u-hodhEn me parashutE ish-majori dhe ekipazhi i avionit?

15. NE cilat prapavija u-hodhEn me parashutE ekipazhi dheish-majori?

16. Me s'punE u-emErua ish-majori pasi mbaroi lufva?

17. NE cilEn shkollE u-emErua instruktor ish-majori?

18. Qysh e konaiderojnE nxEnEsit instruktorin e tyre?

19. Qysh e zotErojnE mjeshtErinE e pilotit nxEnEsit pasimbarojnE kursin me kEtE instruktor?

36

38

of%

ow

20. Ku hypin Qazimi dhe instruktori i tij?

21. Q1bEjnE ata.para se hap radion Qazimi?

22. Me kg vihet'nE lidhje Qazimi me.ant tE radios?

23. Npa i thotE vend-komanda Qazimit tt drejtohet?

24. Qka tjetEr i tbotE tM bEjE pasi drejtojE avionin ngapista?

25. NdErsa EshtE duke pritur urdhEranga.vend-komanda, a i bEnidstruktori Qgzimit kEtE pyetje: "Deliallisi! Cilat janE

,manovrimet qè duhet te kryesh gjatE kEtij fluturimi?"

36. Q'pyetje i bEn instruktori Qazimit?

27. A I jep Quzimi instruktorit kEtE pErgjegje: "TN ngrihem,tE bEj dy pjerrje duke mbajtur tE njEjtEn 1artEsi, tE bEj'njE kthesE dhe tE zbres"?

28. cfpErgjegje.i jep Qazimi instruktorit?

o29. Q'duhet tE bEjE Qazimi nE fillim fare?

30. Sa pjerrje duhet tE bEjE dhe ;farE 1artbsie duhet tE mbajE?

31. Qtduhet tE bEjE pasi tE bUjE njE kthesE?

32. !Cur duhet t* zbresE?

33. A i thotE instruktori: "Tamam. Tani konsideroje veten sikutje vetEm nE avion. Mos prit urdhEra nga unE; unt jam kEtu

tE Ortoj gabimet"?, 10

34. Q'i thotiinstrukto0 Qazimit?

35. Si duhet t'a konsiderojE veten nE avion Qazimi?

36. Q'nuk duhet tE press Qazimi nga instruktori i tij?

37. Pse EshtE ahere instruktori. nE avion?

38e A thErret vend-komanda: 1KEtu EshtE vend-komanda. ThErresavionin A91"?

37

"!

115

39. gysh e thErret vend-komamda avionin A91?

40. -Kush e thErret me radio avionin e glazimit?

41. cliumEr ka avioni q shtE duke pilotuar Qazimi?

42, A jpErgjigjet Qazimi vend-komandEs: "KEtu EshtE avioniA91. UrdhEronil"?

,43, pErgjigjet Qazimi thirrjes sE vend-komandEs?

44. A i thotE vend-komanda: "Pista EshtE e 1irE. LEshojeni!"?

45. cli komunikon vend-komanda Qazimit?

46. A i pErgjigjet Qazimi vend-komandEs: "Kuptuam"?

47. gli pErgjigjet Qazimi vend-komandEs pasi kjo dha udhEzimete nevojshme?

48. glbEn ne kMtE cast piloti i ri?

49. glvegE1 pErdor qE tE u1E f1etEzat dhe fletUzat e bishtitpEr tlu-ngritur?

50. c'bEn me anE tE timonit?

51. A e ktshillon instruktori duket I thEnt: "Jepi gaz mE shumV!"?

52. q'e kEshinon instruktori Qazimin tt

53. 'NV g'1artEsi njofton piloti se bsihtii aeroplani?

54. Pse ndErhyri instruktori pasi nxEnEsi bEri pjerrjen e part?

55. NV nuk e mbajti piloti avionin?

56. A i u-pErgjigj nxEnEsi instruktorit: pashE edhe vetE qEpjerrjen e bEra duke zbritur"?

57. Si u-Orgjigj nxEnEsi instruktorit?

58. lib clfazE tE fluturimit e bEri piloti pjerrjen? .

59. A e pyeti,edhe: "T'a provoj edhe njE herE?"

38

4 0

41!

L. 115

60. Ve pyeti nxenesi instruktorin e tij?

61. clkerkoi tE bente edhe njt here piloti?

62. A I tha instruktori: "Po, provoje nga e majta kete radhe!"?

63. csi tha instruktori pilotit?

64. Nga cila ane i tha tta provoje bEjE pjerrjen kete radhe?

65. Vberi piloti sipas Udhezimeve te instruktorit?

66. Pastaj, a i tha: "Mire. Tani ben nje kthese dhe behu gatiqe tt zbresim. Kursi 120."?

67. cli tha instruktori pilotit pasi ky veproi sipas keshi11avete tia?

68. gli tha instruktori pilotit te bente para se tE zbristel

69. Sa do tE ishte kursi?

L. 115

distancE, -a-r1)6distanca, -t

Tar tlu-emEsiaar cv.)(unE emErohem)

fletEz, -a (f.)7f1ettza,

fletEza e bishtit

fletEza vertikale

helikE, -a (f.)helika, -t

instruktor, (m.instru torEl -t

pjt tjionsIderuar (v.)-Cunt sideroj)

megjithEse (conj.)

rojerrje,l-a (f.)pjeyrje, -t

ptr tE qortuar (v.)(usE qortoj)

ai'(conj.)

pEr tii shtrembEruar (v.)-irnE shtrembEroj)

,.

timon, (m.)1044.timon, -t

.-111

pEr.tE zotEruar (v.)(une zoterop'

per tli dhEnN gaz.(unN i jap gaz)

PJALOR

distance

to be nominated, named

'Nos.

aileron (control flap)

elevator (aircraft).$

iu4pler (aircraft)

propeller

instructor

to consider

see "megjith&W"

bank

o correct; to scold

see "mbasi or pasi"

to twist, distort

ye.

control stick; rudder; steering wheel;helm; handle bar

to master, command; to own

SANIME

to give gas, to Kccelerate

40

4 2

MEsimi i 116-tE

MBROJTJA KUNDMAJR0RE MODERNS

Mbrojtja KundEra4rdre, si e thotE fjala vetE, ka tE bEjE me

mbrojtjen e njE vendi nga sulmet ajrore. Puna e parE e njEsive

tE MK-sE EshtN tE vEzhguarit e avionEve armiq dhe tt objektiveve

tjerE ajrorE. NE njEsitE moderne tE MK-se kEtE punE e bEjnE

radarEt, qE ndodhen tE shpErndarE nN katEr anEt e vendit.

Radio1okatorEt sE bashku me njEsitE tjera qè quhen Pararojat e

liVzhguesve AjrcirE janN tE partt që e zbu1ojnE armikun me

hapEsirE. OficerEt dhe teknikEt e Pararojave tE VEzhguesve

AjrorE Pine ekspertE nE identifikimin e avionEve tE ndryshEm dhe

tE objekteve ajrorE nE pErgjithEsi.

Pasi objektivi ajror armik tt jetE zbuluar, duhet ndjekur

dhe shkatErruar. Kjo eshte punE e aviacionit ndjekEs, pilottt

tE cilit janE natE e lite nE gadishmeri.

Ka tri lloje gadishmErish:

.GadishmEria nr. 3. GjatE kesaj kohe aeroplanat gjenden ndEr

hangarb, aviatoe:t nE aeroport dhe merren me punE tE ndryshme ose

flejnE, por kudo qofshin ata duhet tE jenE nu gjendje tE kalojnN

nE gadishmErinE nr. 2 brenda njE ore.

41

4 .?

L. 116

GadishmEria nr. 2. GjatE kEsaj kohe pilotet janE nE dhomEn

e tyre, tE veshur me kominoshen e pilotazhit; aeroplanat nxiren

nga hangarEt dhe vihen nE piste, gati pEr fluturim. Kjo periudhE

zgjat zakonisht 15 minuta.

GadishmMria nr. 1. Pi1otEt janE nE avionE dhe presin

sinjalin pEr fluturim.

PEr shkatErrimin e objektiveve ajrorE, pérveg avionEve

ndjekEs qE /IV ditEt tona janE tE armatosur edhe me raketa,

perdoren gjithashtu misilet e telekomanduar. Ka dy lloje

misilesh tE telekomanduar: misile q hudhen nga toka dhe misile

qE hudhen nga avioni.

L. 116

PYETJE

1. Si thot* fjala vetE, me çka ka tE bEjE MbrojtjaKundErajrore?

2. Cila fja1E tregon se me Oa ka tE WE MbrojtjaKundfrajrore?

3. Me mbrojtjen e sfarE vendi ka tE bEjE MbrojtjaKundErajrore?

4. Nga gfarE sulmesh mbrohet njE vend nga MbrojtjaKundErajrore?

5. Me Oa mund tE mbrohet njE vend nga sulmet ajrore?

6. TE.vEzhguarit e avionEve armiq EshtE puna e parE e ci1Esmbrojtje?

7. gfarE avionEsh vEzhgojnE njEsitE e Mbrojtjes KundErajrore?

8: Cila EshtE puna e parE e kEtyre njUsive?

9. TE vEzhguarit e ci1Eve objektive EshtE puna e parE eMbrojtjes KundErajrore?

10. gfarE pune bEjnE radiolokatorEt nf njEsitE moderne teMbrojtjes KundErajroie?

11. Kn ndodhen tE shpErndarE radio1okatorEt?

12. gfarE mjetesh ndodhen tE shpUrndarE nE tE katEr anEt evendit?

13. gka ndodhet nE te katEr anEt e vendit?

14. gka zbulojnE radarEt nE haptsirE?

15. gka zbu1ojnE Pararojat e VEzhguesve AjrorE nE hapEsirE?

16. cka zbu1ojnE radarEt dhe Pararojat e Vz,4guesve AjrorE nEhapEsirE?

17. Nga cka zbulohet armiku nE hapEsirE?

t

43

,t

.14

L. 116

18. NV 0 vend zbulohit armiku nga radarEt dhe nga Pararojat eVEzhguesve AjrorE?

19. Milt janV tE parEt q e zbu1a3nE armikun nE hapEsirE?

20. NE gfarE identifikimi janE ekspertE oficerEt dhe teknikEt ePararojave tE YEzhguesve AjrorE?

21. Mitt janE ekspertE nE identifikimin e avionEve tEndryshEm?

22. Ci1Et janE ekspertE eV identifikimin e objekteve ajrorE nEpErgjithEsi?

23. Kush EshtE ekspert nE identifikimin e avi6nEve tE ndryshEmdhe tE objektev ajrorE nE pErgjithEsi?

24. Objektivi ajror-i kuji duhet tE zbulohet?

25. .cE duhet bErE pasi tE OtE zbuluar objektivi ajror atmik?

26. cfarE objektivi duhet zbuluar, ndjekur dhe shkatErruai ngaaviacioni ndjekEs?

27. cE bEn áviacioni ndjekEs?

28. Puna e cilit aviacion EshtE t'a zbu1ojE, t'a ndjekE dhet'a shkatErrojE objektivin ajror armik?

29. Pi1otEt e cilit aviaclon janE natE e ditE nE gadishmEri?

-30. Kur janE1nE gadistperi pi19tEt e aviacionit ndjekEs?

31. CilIt pi1otE janE nE gadishmEri natE e dité?

32. Sa lloje gatilishmErisli ka?.

33. NE cilEn gadishmEri gjenden aeroplanat ndEr bangarE?

34. Ku gjenden aerop?.anat gjatigadishmErisE Nr. 3?

35. GjatE kEsaj kohe ku gjenden aviatorEt?

36. Me ;fare pungsh merren aviitorEt gjatE gadishdErisENr. 3?

-

37. g* punkbEjnE aviatorEt gjaté kEsaj gadishmErie?,

44

.4 fi

e

a

L. 116

38. Ku mund tE fiejnt aviatorEt gjatE kEsaj gadishmErie?

39. Ne ci1En gadishmEri duhet tE ka1ojnE aviatorEt brenda njE

ore?

40. Gita duhet tE jenE nt gjendje tE bEjnE aviatorEt brenda njEore kudo itofshin?

41. Ku duhet tE jenE pilotEt gjatE gadishmErisE Nr. 2?

142. NE gfarE dhome duhet tE jené ata gjatE kEsaj gadishmErie?

43. Me.cka duhet tE jenE tE veshur pi1otEt gjatE gadishmErisENr. 2?

44. ct duhet tE bEjnE pi1otEt me kominoshen e pilotazhit gjatEgadishmErisE Nr. 2?

45. Nga ku duhet tE nxiren aeroplanat gjatE kEsaj kohe?

46. Aeroplanat duhet tE nxiren nga hangarEt dhe ku duhet tEvihen gjatE gadishmErisE Nr. 2?

47: Ku duhet tE vihen aeroplanat pEr tE clenE gati pEr fluturim?

48. Zakonisht, sa minuta zgjat kjo periudhE?

49. Cila gadishmEri zgjat zakonisht 15 minuta?

50. Ku janE pi1otEt gjatE gadishmErihé Nr. 1?

51. PEr cka e presin pilotEt sinjalin nE avionE?

52. CilEt e presin sinjalin nE avion pt fluturim?

53. gkapresin pilotEt pEr fluturim?

54. NE cilEn gadishmEri e presin pilotEt sinjalin per fluturim?

55. PEr shkatErrimin.e cilEve objektive janE tE armatosur nEditet tona avionet ndjekEs?

56. Me Om Jane tE armatosur nE ditUt tona avionEt ndjekEs?

57. cfarE avionEsh janE tb armatosur nE ditet tona me raketa?

45

4 7

t.. 116

58. Me çka i shkatErrojnE pilotEt objektivet ajrorE?

59. PErveg avionEve ndjekEs tE armatosur me raketa, edhe çka-

tjetr pErdoret pEr shkatErrimin e objekteve ajrork?

60. PEr çka pErdoren misilet e telekomanduar?

61. PErveg misileve tE te1ekomLaduar, gka tjetEr pErdoret pErshkatE.*rimin e objektiveve ajrorE?

62. Sa lloje misilesh tE telekomanduar ku?

63. QE 1103 misilesh janE ata q hudhen nga toka?

,64. Po misilet q hudhen nga avioni, ç 1loj misiiesh janE?

65. Si i quajmE me njE fja1E misilet q hudhen nga toka dheato qE hudhen nga avioni?

atk

ekspert, (m.)ekspertN, -t

gadishmkria Nr. 3

identifikim, (m.)

kominoshe, kominoshjakominoshe, -t(f.)

pr ttu-mbrojtur (v.)(link mbrohem)

misil, (m.)misile, -t

misil I telekom..".nduar

misil qk hudhet nga ajri

misil qk hudhet nga toka

per ttu-nxjerre (v.)(une nxirem)

Pararojat e VezhguesveAjror4

radar, -i (m.)radare, -t

radiolokator, -1 (m.)radiolokatore, -t

shkaterrim, (m.)shkaterrime, -t

i, el tk. shperndarktE shOrndara(adj. m. & f.)

L. 116

PJALOR

expert

(the airplanes are in the hangar andthe pilots at the airport)

identifying, identification

overalls; flight suit

see "me u-mprojte"

missile

guided missile

air to air missile

ground to air missile

to be taken out; to be pulled out;to be extracted; to be expelled,to be thrown out

Reporting and Signal Outpost,Air Defense Observation,Air Reconnaissance

radar

radiolocator, radar

destruction, destroying, ruin

...:ead (out), dispersed, scattered

47

I fi

L. 116

tE vEzhguar, -it(neuter)

observing, reconnoitering

nE tE katEr anEt e vendit in every corner, all over the country

dio

."48

50

a

0

A

NEsimi i 117-tE

RENDXSIA B PARASNUTISTEVB

Taktika e njE lufte moderne na mtson se trupat, p& shkak

tE armEve bErthamore, duhet tE jenE tE shptrndara nN njb zofiE

tE gjerf., Nga kjo taktikE e re,kuptohet vetvetiu se rEndEsinE

mf tE madhe e kanE trupat e koracuara dhe trupat e parashutistEvel

sepse vetnketo trupa levizin shpejt, vegori kjo e domosdoshme

nE njE luftE moderne. Trupat e koracuara dhe parashutistEt kanE

edhe.dy vegori tjera tN mira:

(a) mund tE shfrytEzojnE me shpejtesi tE madhe armEt

bErthamore;

(h) pEsojnE mE pak dEme nga sulmi atomik i armikut sepse

mjetet e koracuara janE tE veshura me pafta tb trasha geliku,

kurse parashutistEt per dy arEsye tjera: para sulmit nuk Jane

tE pergEndruar nt masE gjEkundipdhe pas sulmit Mund tE largohen

shpejt nga zonat e infektuara me radioaktivitet. ,

Per arEsye tE vegorive qE u-pErmendEn mE lart, rrjedh

nevoja e njE bashkEpunimi tE ngushtb midis trupave tt koracuara

dhe parashutistEve.

Sot, njE nder detyrat kryesore tE parashutisteve eshte

49

L. 117

qt tE shkatErrojnE, aty ku parashikohet njE sulm nga ana e

ushtrist st tyre, tE gjitha mjetet me tE cilat mund tt hudhen

predha atomike, si edhe aerodrome ose baza pEr hddhje misilesh

tE pajisur me kapsulla bUrthamore.

a

Nj tjettr detyrt e parashutistEves gjithEnjE nt fazEu e

pErgatitjes sE sulmit, EshtE qt tt blokOnt, ose.st paku tE

vonojnE, dErgimin e trupave rezervE tE armikut.

TE shumtEn e hares bashkepunimi i dy degEve tt 1artpErmendura

behet i domosdoshEm vegantrisht kur Eshtt e nevojshme qt t'i

priten armikut rrugEt e zmbrapjes, kEshtu qE pastaj tt rrethohet.

Aksioni i par .hutistEve, sipas nevojave cit ka ushtria,

mund tE fillojt njEkohtsisht me aksionin e trupave tt koracuara,

para ose pas tij. Nt qoftE ae faktori "befasi" Eshte elementi

kryesor i sulmit, ahere parashutistet hyjne nt veprim tE partt,

gjatt natts ose nt tt gdhirt.

Duhet pasur parasysh, gjithashtu, se trupat e parashutistEve

nuk kanE artileri tt tylren, prandaj ato duhet tE jent tE

ndihmuara nga aviacioni, I cili duhet tt dermojE artilerint e

armikut sapo te fillojt sulmi.

'54

50

L. 117

II

PYETJE

1. Taktika e OarE lufte na mEson se trupat duhet tE jenE tEshpMrndara n* njE zonE tE gjerE?

2. ci na mEson taktika e njE lufte moderne?

3. Pee duhet te jenU tE shpUrndara trupat nE njE zonE.tE gjerE?

4. cfarE rEndEsie kenE trupat e koracuara dhe trupat eparashutistEve nk nje lufte moderne?

5. ce kuptohet vetvetiu nga kjo taktikE e re e njE lufteModerne?

6. Cilat trupa kanE rtndEsinE mb tE madhe nE kEtE taktikE tti

re?

7. Cilat trupa mund tE 1Evizin shpejt?

8. WA Esht* vegoria e domosdoshme e trupavet tE koracuaradhe e trupave tE parashutistEvet nE njE 1uft* moderne?

9. alit vecori EshtE e domosdoihme nE njE 1uftE moderne?

10. Sa vegori tjera tE mira kanE trupat e koracuara eparashutistEt?

11. Me ;fare ahpejtEsie mund t'i shfrytEzojnE ato trupa armEtbErthamore?

12. Witt arose- mund tE shfrytEzojnE me shpejtEsi tE madhetrupat e koracuara dhe trupat e parashmtiatEve?

13. NU krahasim me kEmbEsorinE, sa dEme pEsojnE trupat ekoracuara dhe pfrashutistEt?

14. Nga sulmi atomik i kujt pEsojnE pak dtime trupat e koracuaradhe parashutistEt?

15. Me gfare paftash janU tE veshura mjetet e koracuara?

16. cfare metali eshte ai, prej te cilit janE tE bEra paftat emjeteve te koracuara?

51

L. 117

17. gfar* arEsyesh tjera tE mira kanE parashutistEt?

18. Ciltt nuk janE tE pErgEndruar nN masE gjEkundi para sulmit?

19. Ku nuk janE tE pErciEndruar parashutistEt nE masE parasulmit?

20. Si mund tE largohen parashutistEt nga zonat e infektuara meradioaktivitet?

21. QM mund tE bEjnE parashutistEt shpejt pas sulmit?

22. Nga cilat zona mund tE largohen paradhutistEt me shpejtEsipas sulmit?

23. Kur mund tE largohen parashutistEt nga zonat e infektuarame radioaktivitet?

24. Me gka Pint tE infektuara zonat prej tE cilave largohenparashutistEt shpejt pas sulmit?

25. KEshtu, a rrjedh nevoja e njk bashkEpunimi tE ngushtE midistrupave tE koracuara dhe tE parashutistEve?

26. PEr arEsye tE vecorive qE u-pErmendEn mE lart, nE mes cilavetrupa rrjedh nevoja e njE bashkEpunimi tE ngushtb?

27. cfarE nevoje rrjedh pEr arEsye tE vegorive qE u-pErmendEnmE lart?

28. Detyra kryesore e kujt NshtE sot 0 tE shkatErrojnE tEgjitha mjetet me tE cilat mund tE hudhen predha atomike?

29. gka duhet tlu bEjnE parashutistEt tE gjitha mjeteve me tEcilat mund tE hudhen predha atomike?

30. Kush duhet tli shkatErrojN tE gjitha mjetet me tN cilathudhen predha atomike aty ku parashikohet njE sulm nga anae ushtrisE sN tyre?

31. NE g* vend duhet t'i shkatErrojnE parashutistEt tE gjithamjetet me.tN cilat mund tE hudhen predha atomike?

32. Po aerodromeve dhe bazave pEr hudhje misilesh, gE duhett'u b4jnE parashutistEt?

552

. 117

33. Ci1Et duhet shkatErrojnE gjithashtu edhe-aerodromet osebazat per hudhje miiilesh tE pajisurx me kap4k11a bErthAmore?

34. Me se janE tt pijisvra misilet 4E duhet tE shkaterrojnEparashutistEt?

35. Ci1Et duhet tla blokojnE ose tá vonojn4 dErginih e trupaverezervE tE.armikut?

36. Detyra e kujt EshtE kjo punE?

37. cE duhet tE bEjnE parashutistEt gjithEnjE aE e

pErgAtitjes sE sulmit?."

38. Kur bEhet i domosdoshEm bashkEpunimi i dy degEve tElartpErmendura?

39. CE bEhet veg4nErisht i -domosdoshEm kur EshtE e nevojshmecie t'i priteh armikut rrugEt e zmbrapjes?

40. Kujt duhet tli priten rruget e zmbrapjes?

41. Kuji duhetst'i priten reugEt e zmbrapjes -per tla rrethuarpastaj?

42. Pse I priten armikut irugEt e zmbrapjes?

43. Aksioni i cilave trupa mund tE filloje njaohEsisht meaksionin e trupave tb koracuara?

Sipas.nevojave qE ka ushtrial qysh mund tt filloje,aksioniparashutistEve dhe i trupave te koracuara?

45. Cili aksion mund te filioje njekohesisht, para ose pasaksionit tE trupavet tE koracuara?

46. Kur mund tE finoje aksioni I parashutisteve?

47. Cilet hyjne ne veprim fib parét, ne se faktori "befasi" eshteelementi kryesor i sulmit?

48. QE bejne parashutistet nE clofte se faktgri "befasi" Eshteelementi kryesor i sulmit?

49. QM beine parashutistet gjate nates ose ne te gdhire? !

53 A

50. Elementi kryesor i cilit aksion EshtE nganjEherE faktori"befasi"?

51. Cilat trupa s'kanE artileri tE tyren?

52. c* duhet pasu4 gjithashtupparasysh pErsa.0 pErket parashuti-stEire?

53. cfarE trupash duhet ty ndihmohen nga aviacioni?

54. Arti1erinE e kujt duhet dErmojE aviacioni sapo tEfillojE sulmi?

55. Kur duhet tla dErmojE aviacioni artilering e armikut?

56. Arti1erinE e'kujt duhet t'a dErmojE aviacioni sapo tEfinojE sulmi?

54

5 6

.40"

ahere (adv.) see "atEherE"

atomik, -e(adj. m. & f.)

bErthamor, -e(adj. m. & f.)

pEr tE blokuar (v.)(unE blokoj)

gelik, 7u (m.)

atomic

nuclear

to block

steel

dErgim, (m.) sending-t

gjEkundi (adv.) anywhere; somewhere

hudhje, -a (f.) launching, throwing

e, tE infektuar infectedtE infektuara(adj. m. & f.),

kapsu1lE bErthamore nuclear warhead

i, el tE lartpErmendur above-mentionedtE lartpErmendura(adj. m. &

paftE, -a (f.) armor, platepafta, -t

pr tlu-parashikuar (v.) to be fores,en; to be forecast(parashikohet)

pErgatitje, -a (f.) preparationpErgatitje, -t

radioaktivitet, (m.) radioactivity

rezervè, -a (f.) reserve; sparerezerva, -t

55

L. 117

4

Or tV shfrytftuar(unV shfrytEzoj)

vegori, -a (f.)veçoril -te

vetvetiu (adv.)

Or tV vonuar (v.)(unE vonoj)

kuptohet vetvetiu

(v.) to take advantage of; to exploit;to utilize

characteristic

by itself, automatically

to delay

it's self-understood

duhet pasur parasysh it should'be taken into consideration

56

1lb

14.

a

MEsimi I 118-tt

TE. HBTUARIT NJE AKSID.BNTI AJROR

Die komandanti i aeror it ushtarak mE thErriti nE zyrEn e

tij dhe mE caktoi tE bEj hetime e njE aksidenti. ParEmbrEmE

Nentoger Jakup Belushka me reaktivin ndjekEs-gjuajtEs 801 do tE

vente pEr njE mision vEzhgimi dhe u-mundua tE ngriej nga pista,

por nuk.e bUrA doedhe vajti e u-pErp1as ni godintn Nr. 4 tE

aeroportit. Avioni pothuajse u-shkatErrua fare, kurse NEntoger

Belushka humbi jetEn:

Posa vajta nE vendin e ngjarjes fillova tE shikoj pEr

ndonjE indic. U-futa nE kabinEn e shkatErruar tE pi1otit e u

hodha njE'sy sahateve tE kontràllit; tE tErE ishin aty, pErpara

meje: sahati I kilometrazhit, sahati I shpejtEsisE sE erEs,

takometri, sahati I presionit tè karburantit e tE vajit, sahati

cies14nonngjitjen nE metra pEr minut etj. "A punojnE vane?"

thash me vete dhe pa i dhEnE pErgjegje pyetjes sime, u-ktheva

nga e majta dhe u-mbEshteta nE timon, i cili ish shtrembEruar.

U-mundova tE shtyja levbn e gazit, por ajo s'luante nga vendi.

Shtyra levEn e sistemit tE rrotave, por rrotat e reaktivit kush

e di se ku kishin mbaruar. Terhocia dorEzEn e frenave, por ajo

mE ngeli nE dorE: ish thyer. Shtypa disa susta e ktheva disa

057

\,L. 118

qelEsat.por asgjE nuk,punonte. NE konditat qE ndodhej reaktivi

nuk e di nE se do tb jem i zoti tE gjej arEsyen e aksidentit.

Piloti kish genE nE kontakt me radio me vend-komandEn gjer nE

^momentine aksidentit (Ike kish laimEruar se ;do gjE ish nE

rregull. clkish ndodhur vallb nE avion q shkaktoi aksidentin?

40te faji i pilotit apo i mekanizmit te avionit? KEtE pErgjegje

kErkon komadanti nga unO.

58

Go

IP

L. 118

XPYBTJB

1. Kur mE thtrriti nE zyr.En e tij komandanti i,aeroportit4shtarak?

2. Kush mE thErriti dje nE tyrEn e tij?

3. cibEri die komandanti i aervortit ushtarak? \

4.. iush ME caktoi tE bf_thetimet e niE aksidenti?

5. glmE catctoi tE bEi komandanti i aeroportit ushtarak?

6. Kur do tE vente NEntoger Belushka pEr.njE mision vEzhgimi?

7. Kush do tE vente parEmbrEmE am reaktivin ndjekEs-gjuajtEs801, pEr njE mision vEzhgimi?

8. c'do tE bEnte parEmbrImE NEntoger Jakup Belushka me reakti-vin ndjekEs-gjuajtEs 801?

9. A u-ngrit nga pista reaktivi?

10. vi ngjau NEntogerit ndErsa pc, mundohej tt ngrihej nga pistame reaktivin e tij?

11. Kush vajti e u-pErp1as nk godinEn Nr. 4 tE aeroportit?

12. NE cilEn godinE vajti e u-pErp1as NEntoger Belushka mereaktivih e tij?

13. Vu_shkatErrua pothuejse fare?

14. Vi ngjau avionit?

15. Kush humbi jetEn?

16. Vi ngjau NEntoger 8e1ushkEs?

17. Ku vajta dhe fillova tE shikoj pEr ndonjE indic?

18. VbEra posa vajta nE vendin e ngjarjes?

19. 'PEr se fillova tb shikoj posa vajta nE vendin e ngjarjes?

20. Kush U-fut nE kabinfn e shkatErruar tE pilotit?

59

L. 118

21. Ku u-futa e u hodha nj y sahateve tè kontronit?

22. gibtra nE kabinEn e shkatErruar tE pilotit?

-23. Ci1kt sahate ishin aty, pErpara meje?

24. A ishin nE kabinEn e pilotit sahati I kilometrazhit, sahatishpejtEsisE sE erEs dhe takometri?

25. CilEt sahate ishin nE kabinEn e pilptit?

26. Po sahati i presionit tE karburantit e tt vajit ku ishte?

27. Ku ishte sahati qE shEnon ngjitjen nE metra pEr minutr

28. Kush tha me vete: "A punojnE va11E?"

29. Qlthash me vete?

30. Dhe glbEra pa i dhEnE pErgjegje pyetjes sime?

31. Nga u-ktheva pa i dhEnE pErgjegje pyetje's sime?

32. Kush u-mbEshtet nE timon, qf ish shtrembEruar?

33, Ku u-mbEshteta?

34. Kush u-mundua tE shtynte 1even e gazit, por ajo squantenga vendi?

35. Q'u-mundova tE bOja?

364 Kush ahtyri 1evEn e sistemit tE rrotave?

37. Ci1En levé shtyra?

38. A ishin aty rrotat e reaktivit?

39. Ku ishin rrotat e reaktivit?

40. Kush tEr%oqi dorEzUn e frenave, por ajo ish thyer?

41. A mE ngeli nE dorb sepse ish thyer?

42. QV ngjau kur tErhoqa dorEzEn e frenave?

60

L. 118

43. Cili shtypi disa susta e ktheu disa gelUsa, por asgjE nukpunonte?

44. cfarE shtypa e ;farE ktheva, pot asgjE nuk punonte?

45. Kush nuk e di nE se do tE jetE i zoti nE konditat qEndodhej reaktivi, tE gjejE arEsyen e lksidentit?

, 46. QInuk do tE jem i toti tE bEj, nE konditat qt ndodhejreaktivi?

47. Kush kish genE nE kontakt me radio me vend-komandEn gjernE momentin e aksidentit?

48. .141e cilin vend kish qen i1oti nE kontakt me radio gjernE momentin e aksidentit?

49. Cili kish lajmEruar se ;do gjE ish nE rregu11?

50. clkish bErE piloti?

51. A e di unE clkish ndodhurnEavion qE shkaktoi aksidentin?

52. A duhet t'i pErgjigjem unE kEsa) pyetje?

53. A qe faji i pilotit apo i mekanizmit tE avionit?

54. Kush nuk e di nE se qe faji.i pilotit apo i mekanizmit tEavionit?

55. CilEn pErgjegje kErkon komandanti nga unE?

56. Kush kErkon tE dijE se i kujt ka genE faji: i pilotit apo i

mekanizmit t'avionit?

57. c'kErkon komandanti nga unE?

PJALOR

dorEza e frenave brake handle

frena, -t (f. pl.) b6kes

,tt.hetuar, -it (neuter) investigation, investigating

Indic, (m.) clueindice, -t

levE, -a (f.) leverlevi, -t

leva e gazit throttle lever

leva e sistemit tE landing gear control leverrrotave

pEr ttu-mb4shtetur (v.) to lean (against); to base; to rely(ung mbEshtetem)

moment; -i (m.) momentmomente., -t

ndjekEs-gjuajtiis (m.) interceptor (airplane)

pEr tE ngelur (v.) to get stuck; to remain (behind);(unE ngel) to flunk (an examination)

ngjitje, -a (f.) climb, ascent, rise; adhesion

parembrEmE (adv.) the night before last

presion, (m.) pressure,presione, -t

rrott, -a (f.) wheelrrota, -t .

sahati i kilometrashit speed indicator

sahat kontrolli indicator, meter, dial

a

sahiti I presionit tE fuel and oil Oressure indicatorkarburantit e tE vajit

sahati qN shEnon ngjitjen rate of climb indicatornE metra pEr minut

sahati I shpejtEsisE sEerlis

e, tE shkatErruartE shkatErruara(adj. m. &

wind velocity indicator

destroyed, ruined.

pEr t'u-shtrembfruar (v,) to be twisted, to be distorted

(shtrembfrohet)

takometEr, takometri (m.) tachaetertakometra, -t

top

SHENIME

L. 118

nuk e bNri dot he couldn't make it; he didn't make it

mE ngeli nE dorb it got stuck in my hand; I got stuckwith it

to

MEsiMi I ll9-tE

MIRrTJE B ARSZIKSHME

Kulla e komandimit u-drodh. NjE raketE e kuqe u-vErvit

andej.dhe flakEroi nE qiell. ZEvendEs komandanti u-ngjit

menjeherE lart dhe mbErtheu fort nE duar mikrofonin.

- -Kush raportoi? Kush raportoi pEr shuarjen nE gjashtEmijE?

Shikonte duke rrotulluar kokEn nga tE katEr anEt, por nuk

dukej gjt, vetEm kreshtat e maleve....

- -KEtu shtatembEdhjeta; mlu-fik turbina; lartEsia pesEmijE

e pesEqind.

--Ashtu? drejtohu pEr nE aerodrom; bEj edhe njE provE tE

lEshosh turbinEn a ajr; ku ndodhesh?

VetEm atEhere piloti u-kujtua tE hidhte sytE pErreth: male,

lumE, tutje para syve i del aerodromi.... Aeroplani rrEshget

drejt atje.

- -KatapultE...--i erdhi zEri nEnkokorene lEkurtE--hidhu

me parashutE.... clpret!.... Th thash gé nE fillim, hidhui

Aeroplani vazhdonte tE rrEshqiste tatEpjetE. NV kabinE

65

66

. L. 119

heshtje e shurdhEr. Zri nE kokoren e lEkurtE nuk vinte me...

u-shkarkuan bateritE. Malet afroheshin, ngjiteshin lart. NE

ndenjEsen e reaktivit piloti si shkEmb kish zEnE vend, sytundej;

kishtevendosur tta zbriste nE fushE atE turbine tE ftohEt.

UdhEheciesi fliste pareshtur. Nuk besonte se piloti s'e

dggjonte mE, qe prej kohe.

Piloti e kthen aeroplanin nE krah. Ben rrestAitje tE

shpejtuar tatEpjetE. --Jam lart--mendon--mos aerodromin.

RrEshqitje, rrotullohet pErsEri majtas. Aerodromi u-cpalos tej

e tej para syve tE tij, dukej si qilim i butE I gjelbEr, rreth

e qark me male qE prisnin nE heshtje

--ShumE mirE.qE u-drejtove nN bar larg nga bredhja e

mgritjes. Mos e rrit shpejtEsine.... Nxire...nxire.... Mbaje.

ShumE mirt....

UdfigheqEsi la mikrofonin menjanE dhe doli nga kulla.

Aeroplani rrgshqiti me tE shpejtE mbi bar dhe mbeti. Kabina

u-hap; nga larg u-duk trupi i gjatic e I holle i pilotit qe

.u-ngrit dhe pastaj kèceu Ordhe. TokE!

ShokEt pilotg qe ndignin me ankth fluturimin e tij u-vErsulen

drejt tij me brohoritje gEzimi.

66

67

A

AIL

PY/ITJE

"b. 119

1. Cila ku11E ua-drodh?

2. Qvi ngjau kullEs sE komandimit?

3. VarU rakete u-vErvit qE andej?

4. clbEri njU rakctE e kuqe?

5. VilakEroi nE qiell?

6. Ku f1akEroi raketa e kuqe?

7. Ku u-ngjit'menjEherE zEvendEs komandanti?

8. Kush u-ngjit menjEherE lart?

9.. VmbErtheu fort :IV duar? w

10. Ku e mbErtheu fort mikrofonin?

11. Kush thirri: "Kush raportoi ptr shuarjen n gjashtEmije"

12. clpyeti nE mikrofon zEvendes komandanti?

13. Kush shikonte duke rrotulluar kokEn nga tE kattr angt?

14. VbEnte zEvendEs komandanti?

15. Ku nuk dukej gjE, vetEm kreshtat e maleve....?

16. Ku u-dEgjua: "KEtu shtatEmbEdhjeta; miu-fik turbina;lartEsia pestmijE e pesEqind"?

17. clu-dEgjua nN ku11En e komandimit?

18. Kush u-pErgjegj: "Drejtohu pEr nE aerodrom"?

19. Vu-pErgjegj zbvendEs komandanti?

20. Kush i tha pilotit: "Béj edhe njb provE tE 1EshoSh turbinEnnE ajr; ku ndodheshrl

21. ple pyeti zEvendEs komandanti pilotin?

67

6

L. 119

22. Kush u-kujtua tf hidhte sytt pErreth?

23. glbEri piloti?

24. Kush pa male, njE lumE dhe mE tutje aerodromin?

25. c'pa piloti kur u-kujtua tE hidhte sytf pErreth?

26. c'rrEsholet drejt aerodromit?

27. c'bEn aeroplani me turbine tè shuar?

28. Ku u-dEgjua: "KatapultE...hidhu me parashute... 'pret"?

29. cidEgjoi piloti n kokoren e lEkurtE?

30. Kush dEgjoi nE kokoren e lEkurte: "Katapulte...hidhu meparashutE...q'pret"?

31. Qysh vazhdonte rrEshcliste aeroplani?

32. clvazhdonte tE rrEshcliste tatftjetb?

33. Ku ishte heshtj4 e shurdhEr?

34. QfarE heshtje. ishte nE kabinE?

35. clnuk vinte mE nE kokoren e lEkurtE?

36. Ku nuk vinte me zEri?

37. clu ngjau baterive?

38. Q'u-shkarkua?

39. c'afroheshin, ngjiteshin lart?

40. c'bEnin malet?

41. Kush kish z&le vend si shkEmb nè ndenjEsen e reaktivit?

42. Ku kish zinE vend piloti si shkEmb?

43. Kush kish vendosur zbriste nE fushE atE turbinE tEftohEt?

68

6,1

44. glkistl_vendosur tE bEnte loti?

45. g/bEnte udhEheqEsi?

46. 'Kush fliste pareshtur?

47. gtnuk besorte?

48. Kush nuk bcsonte se

L. 119

ste dEgjonte mE, qE pvej kohe?'

49. Qysh e ktheu piloti aeroplanin?

50. Kush e ktheu aeroplanin nE krah?

51. NE ctOrejtim bEn piloti rrEshqitje tE .shpejtuara?

52. arE rrtshqitjesh bEn ai tattpjetE?

Kush merido-n: "lham lart, mos kaloj aerodromin"?

54. Vole:Won piloti?

55. Kush bEn rrEshqitje, rroV119het

56. çtbEn piloti? f%

pErsEri

57. Vu-gpalos tej e tij pagi syve tE tiji

58. Ku u-gpalos aerodromi?

majtas?

59, gi si qilim i,gje1br, rreth e qark meJmale qE prisninnhz tje?

60. Qyshdukejlt*A9dromi?

61. Kush thonte: "Shumg\mirE....nxire...mbaje"?

62. c'thonte udhéheqEsil

63. Kush e la mikrofonin mEnjant dhe doli nga

64. glbEri udhEht4Esi dhe doll nga ku?

65. gtrrEshqit,i me tE'shpejtE mbi bar dhe mbeti?

66. gtbEri mbi bar dhe mbeti?40,-

69

a!

L. 119

67. Ks rrEshqiti dhe ku mbeti reaktivi?

68. clu-hap dhe nga larg u-diA trupi i gjatE e I nollE ipilotit?

69. clu-duk pasi u-hap kabina?

70. Kush u-ngrit dhe pastaj kEceu pErdhe?

71. VbEri piloti?

72. CilEt ndignin me aukth fluturimin e tij?

73. Qysh e ndimin pilotEt fluturimin e shokut tE tyre?

74. NE ,drejtim tE kujt u-vErsulEn me brohoritje gEzimi?

75. Q2bEnE pilotEt me brohoritje.gEzimi?

11.

70

.

ankth, (m.)

brohoritje, -t (f. pl.)

pEr t'u-cpalosur (v.)(cpaloset) f

pEr tlu-fikur (v.)SynE fikem)

pEr tE flakEruar (v.)Cunt f1akEroj)

katapultE, -a (f.)katapulta, -t

kokore, kokorja Cf.)kokore, -t

kreshtE, -a Cf.)kreshta, -t

e, tE lEkurtEtE lEkurta(adj. m. & f.)

mEnjanE (adv.)

mikrofon, -i Cm.)mikrofona, -t

ndenjEse, ndenjEsja (f.)ndenjEse, -t

pareshtur (adv.)

rreth e clark(adv. & prep.)

rrEshclitje Cf.)

L. 119

PJALOR

anxiety; nightmare (Med.)

see "brohori"

to be unfolded

c to die (for an engine or,,mcItor);to be turned off, extinguished,put out; to be ruined

to shine

catapult; ejection1seat

crash or safety helmet

crest

made of leather, leathern

aside

microphone

seat

continuously

see "rreth e pErigark"

slip, slide, glide; skating

L. 119

pr tE rrotulluar (v.)(unkrrotulloj)

pEr tlu-rrotulluar (v.)(unE rrotullohem)

shkEmb, (m.)shkEmbinj, -tE

e, tE shpejtuartE shpejtuara(adj. m. & f.)

e; tE shuartE shuara(adj. m. & f.)

shuarje, -a (f.)

e, tE shurdhErtE shurdhEra(adj. m, & f.)

tatEpjetE (adv.)

tej e tej (adv.)

pEr tlu-tundur (v.)(unE tundem)

turbine, -a (f.)turbina -f

tutje (adv. & prep.)

udhEheqEs, -1 Cm.)..udhEheciEs, -it

pEr t4u-vErsulur (v.)(une vErsulem)

per ttu-vErvitur (v.)(unE vErvitem)

to turn; to revolve

to turn around (oneself);to be revolved; to be spun

rock, cliff, boulder

accelerated, accelerating

dead (for an engine); extinguished;erased

stopping (of ap engine); extinction;erasure-

see "i shurdhEt"

downhill, down Vie hill, downwards

right through; through

to-move from one's seat; to be Shaken;to be rocked

turbine

farther, further; beyond

leader; air controller; groundcontroller;. air traffic co.nttyller

to hurl oneself; to dash; to attack

to.dash; to dart; to attack

72

k

zevendes, (m.) acting, deputyzevendes, -it

per t bere prove(une be prove)

bredhja e ngritjes

kulle komandimi

SHENIME

to try

the active runway

control tower

'73

% MEsimi i 120-tE

a

MBRRMJE Nt FORTIN USHTARAK

Atd mbrEmje porti ushtarak ishte i qet. Anijet e flotEs

iuftarako-detare Ishin tE akostuara pranE bankinave dhe e vetmja

shenjE gjandrie ishin rojet mbi kuvertat e an"jeve.

Papritmas u-dEgjua nE dhomEn e dezhurnit sirena e alarmit.

MenjEherE u-panE duke dalur me vrap nga ndErtesa 7-8 detard, tE

cilEt reudEn drejt njE bankine dhe u-hodhEn fl dy katera. Nuk

kaloi shlmE kohE dhe u-dEgjua gunEzhima e motorEve. NE kEtE

ndErkohd dy motobarka me personel ushtarako-detar u-akostuan.

Duket se vinin nga nje zone tjetEr e portit. TE gjithE

u-shperndand nEpEr anijet dhe zune postet luftarake.

S2kishin kaluar me shumE se dhjetE minuta nga casti qe

buOti sirena e alar it dhe tani katerat filluan tb çajnE ujErat

e detit'Adriatik. Dritat e qytetit filluan td zhdukenf ndErsa

llamburisnin, diku largo, vetEm dritat e fshatrave rreth e qark.

Detaret Ondronin nE pdstet e tyre duke vrojtuar detin, token,

qieilin.

Mjetet lundruese daingadalE filluan tE humbisnin getEsine.

DallgEt filluan tE ngrihen pErpjetE si bregore tE larta. Anijet

75

L. 120

njf herE ngrlhesMi mbi kreshten e da11gEve dhe njE here tjetEr

uleshin. NdonjE va1E e rrEmbyer pErp1asej mbi bord gjitht shkumbt

dhe shOrndahej mbi kuvertE.

NE anijen nE krye buciti i fuclisht.m zEri i sinjalistit:

-*Objekt nf drejtim tE kicit!

MenjEherE dy projektorE 1Eshuan dritat e tyre tE fuclishme

mbi sipErfacien e detit dhe pas pak sekondash q tE dyja kEto

drita u-pErciEndruan mbi objektin e errEt....

Edhe nj4 herE u-dEgjua zEri i sinjalistit:

e panjohur nuk I pérgjigjet thirrjes!

NE pak caste tri katerat siluruese e kishin rrethuar anijen

dhe nE katerEn 712 kumboi urdhEri:

--Akosto ,anijen nga e majta dhe gati tE hidhemi nE bord tE

saj!

MEngjes heret. Rrezet e diellit kanE rEnE mbi siprfacien e

detit tE cletE. Tri katera po hynin nE pori-dhe njera kish

rimorkivar peshkatoren q okish kt'utur cimat dhe va1Et e kishinA

hedhur nE det hapEt.

76

7(;

811

w PUTJE

0

L. 120

1. %rah ishte atE mbrEmje porti ushtarak?

2. Cili port ishte i cletE,atE mbrEmje?

3. Ku ishin tE akostuara anijit e flotEs luftarako-detare?

4. gibEnin anijet e f1otEs luftarako-detare pranE bankirave?

5. glishte e vetmja shenjE gja11Erie?

6. glishin rojei mbi kuvertat e anijeve?

7. NE clvend u-dEgjua papritmas sirena e alarmit?

8. Vngjau papritmas nE dhomEn e dezhurnit?

9. Sa deiarE u-panE duke dalur me vrap menjEherE nga ndErtesa?

10. Prej nga u-panE duke dalur MenjEherE me vrap 7-8 detarE?

11. CilEt rendEn drejt njV bankine?

12. glbEnE 7-8 detarEt menjEherE?

13. Ci1tt u-hodhEn nE dy katera?

14. Ku u-hodhEn detarEt?

15. Nuk kaloi shumE kohE dhe q'u-dEgjua?

16. Kur u-dEgjua gumEzhima e motoreve?

17. Sa motobarka me personel ushtarako-detar u-akostuan nt kEtEndErkohE?

18. gIngjau nE kEtE ndErkohE?

19. Prej nga duket se vinin?

20. Ci1Et duket se vinin nga njE zonE tjetEr e portit?

21. CilEt u-shpErndanE nEpEr anije?

22. Ku u-stipErndanE tE gjithE dhe zunE postet luftarake?

77

A

1.. 120

23. Cilat mjete filluan tE gajnt ujrat e detit Adriatik?"

24. Sa minuta kishin kaluar uga çasti q bugiti sirena ea1armit?

25. Cilat drita filluan tE zhduken?

26. clfilluan.tE bEjnE dritat' e qytetit?

27. Ku liamburiinin vetEm dritat e fshatrave rreth e qark?

28. Cilat drita liamburisnin diku larg?

29. Ku Ondronin detarEt duke vrojtuar detin, tokEn, qiellin?

30. CilEt Ondronin rib postet e tyre duke vrojtuar detin,tokEn, qiellin?

31. Kur filluan mjetet lundruese tE humbisnin getEsinE?

32. Vfilluan tE humbisnin dalngadalg mjetet lundruese?

33. Cilat filluan tE ngrihen pErpjetE si bregore tE larta?

34. Qysh filluan tE ngrihen pErpjetE dallgEt?

35. Cilat njE herE ngriheshin mbi kreshtEn e dallgEve dhe njEherN tjetEr uleshin?

36. VbEnin anijet njE herE dhe q'bEnin njE herE tjetEr?

37. Ku pErplasej ndonjE valE e rrEmbyer?

38. VbEnte ndonjE valE e rrEmbyer mbi bord?

39. Ku shpErndahej pastaj gjithE shkumE?

40. VbEnte pastaj mbi kuverte?

41. NU cilen anije buciti I fugishEm zen I sinjalistit?

42. clbugiti i fullishEm nE anijen nE krye?

43. Ku bu;iti zen I sinjalistit: "Objekt ne drejtim tE kicit"?

44. Kur lEshuan dritat e tyre tE fuqishme dy projektorE?

78

78

L. 120

45. Sa projektorE 1Eshuan menjEherE dritat e tyre tE fugishmembi siptrfagen e detit?

46. Ku lEshuan dritat e tyre tE fuqishme dy projektorE?

47. Pas sa sekondash qE tE dyja dritat u-pErgEndruan mbi objektine errEt?

48. Ku u-pErgEndruan qE tE dyja dritat pas pak sekondash?

49. Zri i kujt u-dEgjua edhe njE herE: "Anija e panjohur nuki pErgjigjet thirrjes"? . .

50. Kur u-dEgjua zEri i sinjalistit: "Anija e panjohur nuk i

pErgjigjet thirijes"?

51. Q1u-dEgjua edhe njE herE?

52. Cilat mjete lundruese nE pak caste e kishin rrethuar anijen?

53. Q'bEnE nE pak caste tri katerat siluruese?

54. NE ci1En katerE kumboi urdhEri: "Akosto Anijen n a e majtadhe gati tE hidhemi nE bord tE saj"?

55. Q'utdhEr kumboi nE katerEn 712?

56. glkumboi nN katerEn 712?

57. A Eshté mEngjes heret dhe rrezet e diellit kanE rEnE mbisipErfagen e detit tE gett?

58. Q'kohE e ditEs EshtE dhe rrezet e diellit kanb rEnE mbisipErfagen e detit tE getE?

59. Sa katera po hynin nE port?

60. Ku po hynin tri katera?

61. Qlkish rimorkillar njera prej tyre?

62. Cila anije kish rimorkivar peshkatoren?

63. Q'i kish ngjarE peshkatores?

L. 120

64. Gila anije kish kEputur cimat?

65. glkish kUputur peshkatorja dhe valEt e kishin hedhur nE dettE hapEt?

66. Ku e kishin hedhur valEt peshkatoren, pasi kishicEput.urcimat?

80

L. 120

IVALOR

pEr tE akostuar (v.) to dock; to approach (for ships)(unE akostoj)

pEr tlu-akostUar (v.) to dock; to be do.cked(akostohet)

e, tE akostuar docked; anchoredtE akostuara(ad). m. & f.)

bankinE4 -a (f.) dockbankina, -t

bord, (m.) board

nE bord (adv.) aboard (for ships and airplanes only)

pEr tE bugitur (v.) to shrill; to roar; to resound(un* bugas)

cistE, -a (f.) ropecima, -t

gumEzhimE, -a (f.) roargumEzhima, -t

e, tE hapEt open, expanded; spread out; lighttE hapEta (for colors)(adj. m. & f.)

kig, (m.) sternkiga, -t

lundrues, -e floating, navigating(adj. m. & f.)

pEr tE llamburitur (v.) to shine(11amburit)

motobaitct, -a (1.) motorboatmotobarka, -t

81

81

L. 120

peshkatore, peshkatorjapeshkatore, -t(f.)

'f ishing boat

pErpjetE (adv.) upwards, uphill, up the hill

post, -i (m.)poste, -t

projektor, (m.)projektorE, -t

pEr tE rimorkivar (v.)(unE rimorkioj)

1, e, tE rrEmbyertE rrEmbyera(adj. m. &

position; high office position; throne.

searchlight

to tow

see "i rrEmbyeshEm"

sekondE, -a (1.) secondsekonda, -t

sinjalist, (i1.) signalmansinjalistE, -t

sirenN, -a (f.) sirensirena, -t

pEr tE vrojtuar (v.) to watch; to observe(uriE vrojtoj)

SHiNIME

dhomE dez.Lurni quarter deck watch room; CQ (uIricerin charge of quarters)

82