doae.go.th - คํานํา 24 guide/09.pdfค าน า การท างานส...

คานา การทางานสงเสรมการเกษตร เปนการทางานทมงปรบปรงคณภาพชวตและความเปนอยของ

เกษตรกร โดยเจาหนาทสงเสรมการเกษตร เปนผนาความรและเทคโนโลยทเหมาะสม ถายทอดสเกษตรกร

กลมเปาหมาย

ป 2556 กรมสงเสรมการเกษตรไดจดทา “คมอปฏบตงานเจาหนาทสงเสรมการเกษตร”

เพอเปนองคความรใหเจาหนาทสงเสรมการเกษตร ไดใชเปนแนวทางการปฏบตงานสงเสรมการเกษตร

ในพนท โดยไดรวบรวมและเรยบเรยงเนอหาตามหลกวชาการทถกตอง สามารถอางองได และถอด

บทเรยนจากหลกปฏบตจรง สามารถประยกตใชกบงานสงเสรมการเกษตรในแตละพนท จานวน 24

รายการ แบงเปนเนอหา ดานการเพมประสทธภาพการผลตพชเศรษฐกจ ดานเคหกจเกษตรและการ

เพมมลคาสนคาเกษตร และดานเทคนคการทางานสงเสรมการเกษตร

คมอปฏบตงานเจาหนาทสงเสรมการเกษตร เรอง “องคความรเพมประสทธภาพการผลต..

สการเปน smart officer : การขยายพนธพช” เลมนประกอบดวยเนอหาเกยวกบการขยายพนธพช

ดวยวธตางๆอยางมประสทธภาพ ซงเจาหนาทสงเสรมการเกษตร สามารถนาไปปรบใชใหเหมาะสมกบ

ลกษณะการทางานตามบทบาทและหนาทความรบผดชอบ และหวงใหเกดแนวคด การพฒนาทกษะ

ในการทางานสงเสรมการเกษตรเพอประโยชนของเกษตรกรตอไป

กรมสงเสรมการเกษตร ขอขอบคณในความรวมมออยางดยงจากหนวยงานและเจาหนาท

ทเกยวของ ในการใหขอมลและภาพประกอบสาหรบการจดทาหนงสอเลมน และหากเจาหนาทสงเสรม

การเกษตร มขอเสนอแนะเพมเตม ขอไดโปรดแจงมายงกรมสงเสรมการเกษตรใหทราบดวย ทงน

เพอประโยชนในการปรบปรงสาหรบการใชงานครงตอไป

(นางพรรณพมล ชญญานวตร)

อธบดกรมสงเสรมการเกษตร

สงหาคม 2556

หนา

บทนา

• การขยายพนธพช 9

• แผนภาพการขยายพนธพช 10

การขยายพนธแบบอาศยเพศหรอดวยเมลด 11

• สวนตางๆ ของเมลด 11

• ประโยชนของเมลดคณภาพด 12

• การงอกของเมลด 12

• ปจจยทมผลตอการงอกของเมลด 13

• การพกตวของเมลดพช 16

• วธแกการพกตวของเมลดพชหรอเรงความงอก 16

• ความแขงแรงของเมลดพช 17

• การทดสอบความงอกของเมลดพช 17

• การเพาะเมลดพชในภาชนะหรอแปลงเพาะ 21

การขยายพนธพชดวยวธปกชา 24

• การปกชากง 24

• การปกชาใบ 25

• การปกชาราก 27

• การยายปลก 27

• การปกชาไมดอกไมประดบเพอการคา 28

การขยายพนธพชดวยวธการตอนกง 29

• หลกการตอนกง 29

• วธการตอนกง 29

• การตอนกงในอากาศ 29

• การตอนกงแบบโนมกง 31

สารบญ

หนา

การขยายพนธโดยการตดตา ตอกง และทาบกง 33

• การขยายพนธโดยการตดตา 33

• การขยายพนธโดยการตอกง 39

• การขยายพนธโดยการทาบกง 46

การขยายพนธโดยการแบงสวน และแยกสวน 50

• การขยายพนธโดยการแยกสวน 50

• การขยายพนธโดยการแบงสวน 51

การขยายพนธโดยการเพาะเลยงเนอเยอพช 55

• ขอดของการเพาะเลยงเนอเยอพช 55

• ขอกาจดของการเพาะเลยงเนอเยอพช 55

• ประโยชนของการเพาะเลยงเนอเยอพช 55

• หองปฏบตการเพาะเลยงเนอเยอพช 60

• ขนตอนวธการเพาะเลยงเนอเยอพช 64

• วธการเพาะเลยงเนอเยอพช 64

• การเพาะเลยงเนอเยอพชในเชงพาณชย 66

• เงอนไขการดาเนนธรกจ 66

• ตนทนการผลตและผลตอบแทน 67

• ขนตอนทควรดาเนนการ 67

• พชทควรดาเนนการในเชงการคา 67

บทสรปการขยายพนธพช 68

สบคนแหลงขอมลเพมเตม 70

ตารางท หนา

1 ตวอยางเมลดพนธทไมตองการแสงในการงอก 14

2 ตวอยางเมลดพนธทตองการแสงในการงอก 15

3 ตวอยางพชทนามาเพาะเลยงเนอเยอไดสาเรจในประเทศไทย 56

4 เครองมอและอปกรณทจาเปนในการเพาะเลยงเนอเยอพช 61

5 สารเคมทใชสาหรบเพาะเลยงเนอเยอ 62

6 วสดอปกรณทใชในการเพาะเลยงเนอเยอ 63

7 ชนดพชและวธการขยายพนธ 71

8 แหลงผลตขยายพนธไมดอกไมประดบเพอการคา 76

9 แหลงผลตขยายพนธสมนไพรเพอการคา 81

10 แหลงผลตขยายพนธพชไรเพอการคา 82

11 ผประกอบการดานผลตพนธพชเพาะเลยงเนอเยอเชงพาณชย 83

สารบญตาราง

ภาพท หนา

1 สวนประกอบภายในเมลดพชใบเลยงเดยว 11

2 สวนประกอบภายในเมลดพชใบเลยงค 11

3 กระบวนการงอกของเมลด 13

4 การทดสอบความงอกของเมลดพช 19

5 การทดสอบความงอกของเมลดถวเหลอง 20

ดวยวธการเพาะทรายในกระบะ

6 การเพาะเมลดในภาชนะ 21

7 การเพาะเมลดพรกในภาชนะ 23

8 การปกชา 24

9 การปกชาใบทมกานใบ (ใบกลอกซเนย) 26

10 การปกชาแผนใบ (ใบลนมงกร) 26

11 การปกชากงชบาเพอการคา 28

ณ ศนยไมดอกไมประดบ ต.คลองใหญ อ.องครกษ จ.นครนายก

12 การทาแผลกงตอนแบบควนกง 29

13 การทาแผลกงตอนแบบปาดกง 30

14 การทาแผลกงตอนแบบกรดกง 30

15 การตอนกงแบบโนมกง 32

16 การตอนกงฝรงแบบควนกง 32

สารบญภาพ

ภาพท หนา

17 การตดตาแบบตวท (T - Budding) 34

18 การทาแผลบนตนตอแบบตวเอช (H - Budding) 35

19 การทาแผลบนตนตอแบบตวไอ (I - Budding) 35

20 การตดตายางพาราโดยวธการตดตาแบบปะหรอแบบแพทช 36

21 การตดตาขนนแบบตวเอช (H - Budding) 37-38

22 การตอกงมะนาวบนตนตอสมโอแบบเสยมลม 40

23 การตอกงมะมวงแบบเสยบขาง 41-42

24 การเสยบเปลอกไมดอกไมประดบ 44

25 การตอกงแบบเสยบเปลอก 45

26 การทาบกงแบบเสยบ 47

27 การทาบกงมะมวงแบบเสยบ 48-49

28 สวนของเหงาทใชในการขยายพนธ 51

29 สวนของหวทเกดจากตนทใชในการขยายพนธ 52

30 สวนของแงงทใชในการขยายพนธ 52

31 สวนของไหลทใชในการขยายพนธ 53

32 การขยายพนธสบปะรดโดยใชจกและหนอ 54

33 ผงหองปฏบตการเพาะเลยงเนอเยอ 60

34 การเพาะเลยงเนอเยอปเล 65

ความกาวหนาทางการเกษตรสวนหนง เกดจากการคดเลอก

พนธ และพฒนาพชพนธดใหมลกษณะตามตองการ เพอใหมการ

ดารงพนธทดไวจงตองทาการขยายพนธ เพอเพมจานวนตนพช

ใหมปรมาณมากเพยงพอกบความตองการ การขยายพนธพช

จงเปนหวใจสาคญทางการเกษตรทผเกยวของในวงการเกษตร

ตองทราบ และเรยนรวธการขยายพนธพชจนเกดความชานาญ

ซงเปนทงศาสตรและศลปจงสามารถนามาปรบใชใหเกดประโยชน

ตอการเกษตรในดานตางๆ เพอทาใหพชดารงสายพนธนนไว

เกบรกษาพนธพชไมใหสญพนธและรกษาพชสายพนธดเพอใชใน

การเพมปรมาณผลผลตทางการเกษตร

ในอดตการขยายพนธพชสวนใหญมกใชวธการเพาะเมลด

ทาใหตนพชมลกษณะผนแปรทางพนธกรรมไมเหมอนตนแมพนธเดม

ใหผลผลตชา ดงนนในปจบนจงไดนาเทคโนโลยและวทยาการ

ใหมๆ ในการปลกพชมาใชแทนวธการเดม คอการขยายพนธแบบ

ไมอาศยเพศไดแก การตอนกง การทาบกง การตอกง การแบงสวน

การแยกสวน และการเพาะเลยงเนอเยอพช สงผลใหการขยาย

พนธพชขยายขอบเขตกวางขวาง และสามารถกระจายพนธพช

ไดอยางเพยงพอกบความตองการ สามารถตอบสนองตอธรกจ

ภาคการเกษตรทมการแขงขนสงไดเปนอยางด สวนการขยาย

พนธพชแบบเพาะเมลดกยงคงใชอยแตใชเฉพาะบางวตถประสงค

เทานน

บทนา

8

การขยายพนธพช

การขยายพนธพช หมายถง การเพมปรมาณตนพชจากตนทมอยดวยวธการตางๆ

เพอใหพชดารงสายพนธนนไวไมใหสญพนธ และรกษาลกษณะประจาพนธทมอยในพชนนๆ

ใหคงอย หากลกษณะประจาพนธของพชนนๆ หายไปแสดงวาการขยายพนธพชไมประสบ

ผลสาเรจ ดงนน การขยายพนธพชจงเปนสงจาเปน และเปนปจจยสาคญในการพฒนางาน

ดานการเกษตร โดยแบงเปน 2 ประเภท ซงแตละประเภทจะมวธการและเทคนคทแตกตาง

กนตามแตละชนดของพชและวตถประสงค ซงมทงขอดและขอเสยทแตกตางกนออกไป

1. การขยายพนธแบบอาศยเพศหรอการขยายพนธดวยเมลด คอ วธการผสมพนธ

ระหวางอบละอองเกสรตวผ (Pollen grain) กบยอดเกสรตวเมย (Pistil) เพอใหไดเมลดพช

(Seed) เมอนาเมลดพชไปเพาะหรอปลกจะไดตนพชทไดจากการผสมพนธเรยกวาตนกลา

(Seedling) หรอพนธลกผสม วตถประสงคหลกจะเปนวธการทนามาใชในการปรบปรงพนธ

เพอพฒนาสายพนธพชใหไดพนธพชสายพนธใหมๆ เกดขน ปจจบนการขยายพนธดวยวธ

ดงกลาวยงคงนยมใชกนอย เนองจากตนกลาทไดจากการเพาะเมลดจะนาไปใชเปนตนตอ

ในการขยายพนธแบบไมอาศยเพศเพอใหไดตนทมระบบรากแขงแรง

การขยายพนธแบบอาศยเพศ ทาไดงาย สะดวก ไมตองใชอปกรณมาก ขยายรวดเรว

และไดปรมาณมาก การขยายพนธดวยวธนจะไดตนพนธทแขงแรง เนองจากมรากแกว อยางไร

กตามการขยายพนธดวยเมลดมโอกาสกลายพนธสง ใหผลผลตชา ลาตนสงใหญ ทาให

ไมสะดวกตอการดแลรกษาและการเกบเกยว

2. การขยายพนธแบบไมอาศยเพศ คอวธการขยายพนธจากเนอเยอชนสวนตางๆ

ของตนพช เชน ลาตน ตา ใบ ราก เพอใหไดตนพชทมลกษณะทางพนธกรรมเหมอนเดม

ทกประการดวยวธการตอนกง การปกชา การตดตา การตอกง และการทาบกง นยมใช

ในการขยายพนธพชทผานการพฒนาปรบปรงสายพนธแลว สวนการแบงสวนและการแยกสวน

จะนยมใชขยายพนธกบพชทมสวนของรากหรอลาตนเจรญอยใตดน ซงจะใชวธการขยายพนธ

ดวยวธการตอนกง การตดตา การตอกง และการทาบกงไมได ปจจบนการเพาะเลยงเนอเยอพช

ไดเขามามบทบาทอยางมากในการพฒนาเทคนคดานการขยายพนธพช เพอใหไดตนพช

จานวนมากอยางรวดเรวในเวลาทกาจดโดยมคณภาพของตนพชเหมอนเดมทกประการ

9

การขยายพนธแบบไมอาศยเพศ ทาใหไดลกษณะของตนตรงตามสายพนธ มโอกาส

เกดการกลายพนธนอยมาก ตนทไดจะใหผลผลตเรวกวาการขยายพนธดวยเมลด ขนาดตน

มความสมาเสมอ ทรงตนกะทดรด ทาใหงายในการปฏบตดแลรกษา และสะดวกในการ

เกบเกยวผลผลต อยางไรกตามการขยายพนธดวยวธนจะตองอาศยทกษะความชานาญ

ในการขยายพนธ และตองใชวสดอปกรณทยงยากกวาการขยายพนธดวยการเพาะเมลด

นอกจากนตนทไดจากการขยายพนธดวยวธการตอนกง และปกชากง จะไมมระบบรากแกว

ทาใหมโอกาสโคนลมไดงายในกรณทมลมแรง

แผนภาพการขยายพนธพช

อาศยรากจากตนอน อาศยรากจากตนเอง

แบบใชเพศ

ผสมเกสร

เมลด

การเพาะเมลด

แบบไมใชเพศ

สวนตน

การตอนกง

การปกชา

การแบง และแยกสวน

การทาบกง

การตดตา

การตอกง

10

การขยายพนธพชแบบอาศยเพศหรอดวยเมลด

เปนการขยายพนธเพอเพมปรมาณตนพช ทไดจากการผสมเกสรระหวางอบละออง

เกสรตวผกบยอดเกสรตวเมย เปนวธททาไดงาย ตนพชทเตบโตจากเมลดเรยกวาตนกลา

ถาใชเมลดพชทไมมการควบคมคณภาพตนพชทไดอาจมการกลายพนธ นยมใชกบ

พชประเภทพชไร เชน ขาว ถวเขยว ขาวโพด และขาวฟาง ผก เชน คะนา กวางตง ผกกาดเขยว

กะหลาปล และกะหลาดอก ไมดอกไมประดบ เชน ดาวเรอง กลอกซเนย พทเนย

และเบญจมาศ และไมผลบางชนด เชน มงคด ลางสาด และลองกอง

สวนตาง ๆ ของเมลด

ประกอบดวยสวนสาคญคอตนออน (คพภะหรอเอมบรโอ) เนอเยอ หรออวยวะท

ทาหนาทสะสมอาหาร (เอนโดสเปรม) และเปลอกหมเมลด

ภาพท 1 สวนประกอบภายในเมลดพชใบเลยงเดยวทมา : จวงจนทร ดวงพตรา, 2521 : 19)

ภาพท 2 สวนประกอบภายในเมลดพชใบเลยงคทมา : จวงจนทร ดวงพตรา, 2521 : 45

เปลอกของผล

เอนโดสเปรม

ใบเลยง

เปลอกหมยอดยอดออนจดกาเนดรากชวคราว

รากออนเปลอกหมรากออน

เยอหมเมลด

hypocotylรากออนใบจรง

11

ประโยชนของเมลดคณภาพด

เมลดพชเปนปจจยสาคญตอคณภาพผลผลต จงตองเลอกเมลดพชทมคณภาพจาก

แหลงผลตทเชอถอได คอมความบรสทธ ตรงตามพนธ มเปอรเซนตความงอกสง พนจาก

สภาพจากการพกตว ไมถกทาลายจากโรคและแมลงศตร เมอเมลดงอกแลวไดตนกลาทแขงแรง

สมาเสมอ ใหผลผลตสง

กระบวนการงอกของเมลด

คอ กระบวนการตางๆ ทเกดขนภายในเมลดทาใหตนออน (คพภะ) เจรญเตบโตพฒนา

เปนตนกลา ทสมบรณแขงแรงในสภาพแวดลอมทเหมาะสม

ภาพท 3 กระบวนการงอกของเมลด

(ทมา : จวงจนทร ดวงพตรา, 2521 : 19)

รากออนแทงทะลเมดออกมา

เมตาโบลซม

หารยอยสลายอาหาร

การหายใจการดดนา

ตนกลาสมบรณ การเจรญเตบโต

นา แสง ออกซเจน อณหภม

12

ปจจยทมผลตอการงอกของเมลด

1. นา ทาใหเปลอกหมเมลดออนตว ออกซเจนเขาไปในเมลดไดมากขน กระตนการ

ทางานของเอนไซมไปยอยสลายอาหารสะสมทมขนาดโมเลกลใหญใหมขนาดเลกลง จงนยม

เรงการงอกของเมลดโดยการแชเมลดในนาเยน หรอนาอนเพอใหเปลอกหมเมลดออนนม

ทาใหนาและออกซเจนชมผานไดมากขน เมลดจงงอกไดเรวขน

2. อณหภม มผลตอกระบวนการงอกของเมลดตามแตละชนดพช ดงนนจงควรเพาะ

เมลดในชวงอณหภมทเหมาะสมตอการงอกจะทาใหเมลดพชงอกเรวขน เมลดพชทวไปสามารถ

งอกไดดในชวงอณหภม 10 - 35 องศาเซสเชยส

3. ออกซเจน เมลดตองการออกซเจนเพอใชในการหายใจ เพอเผาผลาญอาหารทาให

เกดพลงงานสาหรบการงอก

4. แสง มบทบาทสาคญตอการงอกของเมลดทกระยะการเจรญเตบโตของตนกลา

เนองจากตนกลาตองใชอาหารทสะสมภายในเมลด โดยมแสงเปนตวกระตนหลงจากเมลด

งอกเปนตนกลาแลวหากไดรบแสงเพยงพอลาตนจะอวบ ตงตรง เจรญเตบโตเรว แตถาได

รบแสงไมเพยงพอตนกลาจะขาวซด เกดอาการยางปลอง ใบหอลไมคลใบ ปลายยอดงอ

แตถาไดรบแสงมากเกนไปอาจแสดงอาการใบไหม

ใบจรง

รากออน

ราก

เยอหมเมลด

ใบเลยง

ไฮโปคอททล

ไฮโปคอททลโคง

13

ตารางท 1 ตวอยางเมลดพนธทไมตองการแสงในการงอก

ชอสามญ ชอวทยาศาสตร

กะหลาปล (cabbage) Brassica oleracea var. capitata

กระเจยบ (okra) Abelmoschus esculenta

กระถน (ipil – ipil) Leucaena leucocephala

ขาว (rice) Oryza sativa

ขาวโพด (corn) Zea mays

ขาวฟาง (sorghum) Sorghum bicolor

งา (sesame) Sesameindicum

แตงกวา (cucumber) Cucumissativa

แตงเทศ (muskmelon) Cucumismelo

แตงโม (watermelon) Citrullus lanatus

ถวเขยว (muungbean) Vigna radiate

ถวแขก (common bean) Phaseolus vulgaris

ถวฝกยาว (yard long bean) Vigna unquiculata sub.sesquipedalis

ถวลสง (peanut) Arachis hypogaea

ถวลาย (centrosema) Centrosema pubescens

ถวเหลอง (soy bean) Glycine max.

ถวลนเตา (sugar pea) Pisum sativa

ทานตะวน (sunflower) Hrlianthus annuus

บวบเหลยม (ridge gourd) Luffa acutangula

ปอแกว (kenaf) Hibiscus cannabinus

ผกกาดกวางตง (Chinese mustard) Brassica chinese

ผกกาดขาวปล (Chinese cabbage) Brassicapekinensis

ผกกาดหว (Chineseradish) Raphanus sativa var. longipinnatus

ผกคะนา (Chinese kale) Brassica oleracea var. alboglabra

ผกบงจน (kangkong) Lpomoea aquatica

ฝาย (cotton) Gossypium spp.

ละหง (castor bean) Ricinus communis

ลกเดอย (Job ,s tear) Coix lacryma – jobi

หอมหวใหญ (onion) Allium cepa

ทมา : จรา ณ หนองคาย, 2551 : 95

14

ตารางท 2 ตวอยางเมลดพนธทตองการแสงในการงอก

ชอสามญ ชอวทยาศาสตร

เทยน Nigella damascene

ปอกระเจา (Jute) Corchorus spp.

ผกกาดเขยวปล (leaf mustard) Brassica juncea

ผกกาดหอม (lettuce) Lactuca sativa

ผกโขมใบเขยว (green amaranth) Amaranthus retroflexus

ผกโขมใบแดง (love- lies bleeding) A.caudatirs ;A.fimbriatus

พรก (hot pepper) Capsicum spp.

มะเขอ (eggplant) Solanum melongena

มะเขอเทศ (tomato) Lycopersicon esculentum

ยาสบ (tobacco) Nicotiana tobacum

สตรอเบอร (strawberry) Fragaria virginiana

สนลอบโลลลไพน (loblolly pine) Pinus taeda

สนไวทไพน (white pine weymouth pine ; eastern white pine Pinus stribus

Downy birch Betula pubescens

Goosefoot Chenopodium album

Eastern hemlock Tsuga conadensis

Smilo Oryzopsis miliacea

Timothy Phleum pretense

- Juncis maritimus

- Lepidium virginicum

- Verbaccum thapsus

ทมา : จรา ณ หนองคาย, 2551 : 95

15

การพกตวของเมลดพช

คอเมลดพชทมชวตแตไมสามารถงอกไดแมจะอยในสภาพแวดลอมทเหมาะสม เกดจาก

สาเหตตางๆ ไดแก สวนของเปลอกหมเมลดไมยอมใหนา ออกซเจน และคารบอนไดออกไซด

ซมผาน สวนประกอบภายในเมลดมสารยบยงการงอกของเมลด ฯลฯ

วธแกการพกตวของเมลดพชหรอเรงความงอก

1. การแชนา โดยแชเมลดในนาเยนสลบนาอนจะชวยใหเมลดงอกเรวขน นยมใชกบ

เมลดพนธผก โดยแชในนาอนอณหภม 50 องศาเซสเชยส นาน 30 นาท และแชในนาเยน

ทอณหภม 10 องศาเซสเชยส นาน 6 ชวโมง จากนนหอดวยผาขาวบางชบนาหมาดๆ

นาน 12 - 24 ชวโมง เมอนาเมลดไปเพาะจะงอกเรวขน หรอ หอเมลดดวยผาขาวบาง แชนา

1 คน เกบในทรมและชน 2 - 3 วน เมลดจะเรมงอกเกดตมรากสขาวจงนาไปเพาะได

2. การใชความรอน โดยการอบแหงใหมความชนตา อณหภมทใชในการอบ 35 - 45

องศาเซสเชยส

3. การบมดวยความเยนและความชน โดยการนาเมลดพชเพาะในทราย หรอกระดาษ

แลวนาไป เกบไวทอณหภม 5 - 10 องศาเซสเชยส เปนเวลา 5 วน จากนนนาเมลดพชออก

มาเพาะทอณหภมปกตสามารถทาใหเมลดงอกไดเรวขน เชน เมลดปาลม

4. การแกะเปลอกหมเมลด หรอทาลายเปลอกหมเมลดบางสวน โดยการทาใหสวน

ของเปลอกหมเมลด เกดรอยแตกเพอใหนา และออกซเจนซมผานเขาไปได นยมใชกบเมลด

พชทมเปลอกหมเมลดหนา เชน มะพราว มะปราง กะทอน และมะมวง ฯลฯ

5. การนาเมลดมาลางนา เพอลดปรมาณสารยบยงการงอกของเมลดใหละลายไปกบนา

เชน เมลดมะเขอเทศ เมลดมะละกอ และเมลดพนธผกสวนครว

6. การใชกรด โดยการนาเมลดแชดวยกรดกามะถนเขมขน 5 นาท เพอใหเปลอกหม

เมลดออนนม แลวลางดวยนาอกครงกอนนาไปเพาะเปนวธการแกการพกตวสาหรบเมลด

พชทมเปลอกหมเมลดหนา

7. การใชสารเคมอนๆ โดยละลายสาร เชน โปตสเซยมไนเตรต ไทโอยเรย ไฮโดรเจน

เพอรอคไซด หรอสารจบเบอเรลลคแอซด ใหมความเขมขน 0.02 - 0.04 % แทนนาในการ

เพาะเมลด วธนสามารถแกปญหาการพกตวทเปลอกหมเมลดไมยอมใหนา ออกซเจนซมผาน

เชน เมลดพชอาหารสตว ขาวโอต และขาวสาล

16

ความแขงแรงของเมลดพช

คอความสามารถของเมลดพชเมออยในสภาพแวดลอมทไมเหมาะสม แตสามารถเจรญ

เตบโตเปนตนกลาได เมลดพชทมความแขงแรงสง จะงอกใหตนกลาสมาเสมอ เจรญเตบโต

เรว ออกดอก และใหผลผลตสงกวาตนกลาทงอกจากเมลดพชทมความแขงแรงตา

การทดสอบความงอกของเมลดพช (Germination test)

คอการทดสอบความสามารถในการงอกของเมลดพช วาจะสามารถงอกไดมากนอย

เพยงใด เมอนาไปปลกในสภาพไรนา เมลดพชทนามาทดสอบจะตองเปนเมลดทบรสทธ

คอไมมเมลดของพชชนดอนๆ และสงเจอปนทไมใชเมลดพช เชน ชนสวนของตนพช เปลอก

หมเมลดทหลดออกจากเมลดพช เศษดน และ เศษหน มวธการทดสอบแบงเปน 2 วธ คอ

1. วธการทดสอบความงอกตามมาตรฐานสากล

โดยใชมาตรฐานของสมาคมทดสอบเมลดพนธระหวางประเทศ (International Seed

Testing Association, ISTA) มวธปฏบต ดงน

1. สมเกบตวอยางเมลดพนธ โดยมลาดบขนตอนในการเกบตวอยาง ดงน

1.1 เกบเมลดพนธขนตน (Primary sample) คอ สมเกบตวอยางจากแตละจด

ในแตละกองของกองเมลดพนธ การสมเกบตวอยางแตละจดควรมปรมาณทใกลเคยงกน

1.2 เกบเมลดพนธรวม (Composite sample) คอ ตวอยางเมลดพนธขนตนทงหมด

ทไดจากการสมเกบตวอยางในแตละจดแตละกองแลวรวมเปนกองเดยวกน

1.3 เกบเมลดพนธนาสง (Submitted sample) คอ ตวอยางเมลดพนธรวมทลด

จานวนลงตามวธทถกตองในปรมาณทกาหนดเพอสงไปยงหองปฏบตการ

1.4 เมลดพนธทใชในการตรวจสอบ (Working sample) คอ ตวอยางเมลดพนธ

ทลดจานวนลงจากเมลดพนธนาสง ใหไดปรมาณทกาหนด

2. นาเมลดมาทดสอบโดยแบงเปน 4 ซาๆ ละ 100 เมลด หากเมลดมขนาดใหญ

แบงเปน 8 ซาๆ ละ 50 เมลด

3. เพาะเมลดลงบนวสดทใชทดสอบความงอก ไดแก กระดาษทชช ทราย มวธ

ปฏบตดงน

3.1 เพาะลงกระดาษเพาะหรอกระดาษทชช ทาได 3 วธ คอ

3.1.1 เพาะบนกระดาษเพาะ (Top of Paper : TP) คอการวางเมลดพชให

งอกบนกระดาษทมความชน นาไปวางไวในกลองพลาสตกแลวปดฝาใหสนทเพอรกษาความชน

นยมใชกบเมลดพชทมขนาดเลก หรอตองการแสงในการงอก

3.1.2 เพาะระหวางกระดาษเพาะ (Between Paper : BP) คอการวางเมลด

พชบนกระดาษเพาะแลวปดทบดวยกระดาษเพาะทมความชนอก 1 แผน พรมนาอกครง จาก

นนใหมวนกระดาษเพาะเปนทอนกลมนาไปวางไวในกลองพลาสตก หรอถงพลาสตกปดฝา

ใหสนทเพอรกษาความชนนยมใชกบเมลดพชไร เชน ขาว และพชตระกลถว

17

3.1.3 เพาะในกระดาษพลต (Plated Paper : PP) คอ การวางเมลดใหงอก

อยระหวางกระดาษเพาะทพบกลบไปกลบมาเหมอนรอยพบจบ โดยวางเมลดลงในรองของ

รอยพบ นาไปวางไวในกลองพลาสตกปดฝาใหสนทเพอรกษาความชนนยมใชกบเมลดทงอก

มากกวา 1 ตนใน 1 เมลด

3.2 เพาะลงบนทราย ทรายทใชเพาะตองปราศจากเมลดพชชนดอน เชอแบคทเรย

เชอรา และสารทเปนพษตอตนออน สามารถอมนาไดด คาความเปนกรด - ดาง (pH) 6.0

- 7.5 การทดสอบความงอกโดยใชทรายจะใชกบเมลดพชทมขนาดใหญ โดยจะตองผสม

ทรายกบนาใหเปยกชนกอนทจะบรรจลงในภาชนะทใชเพาะ หนาประมาณ 3 เซนตเมตร เชน

กลองพลาสตกหรอถาดอลมเนยม สวนภาชนะทใชเพาะ มความสงประมาณ 7 เซนตเมตร

มฝาปดเพอเกบรกษาความชนของทราย จนกวาเมลดพชจะเจรญเตบโตเปนตนออน ทาได

2 วธ คอ

3.2.1 เพาะบนทราย (Top of sand : TS) คอ การวางเมลดใหงอกบนผวหนา

ของทรายทเปยกชนเรยงเมลดพชใหมระยะหางกนพอประมาณปดฝาภาชนะเพอรกษาความชน

3.2.2 เพาะในทราย (In sand : S) คอ การวางเมลดลงบนทรายเรยงเมลด

พชใหมระยะหางกนพอประมาณ และกลบดวยทรายชนหนาประมาณ 1 - 2 เซนตเมตร ปาด

หนาทรายใหเรยบ ปดฝาภาชนะเพอรกษาความชน

4. เมอเมลดเรมงอกนบเฉพาะตนกลาทสมบรณ คอ มยอดออน และระบบราก

แขงแรงนามาคานวณหาเปอรเซนตความงอก

เปอรเซนตการงอก = จานวนเมลดทงอก

จานวนเมลดทงหมด x 100

5. ถาเมลดงอกเกน 90 เปอรเซนต นาเมลดไปปลกได ถาเมลดงอกระหวาง

70 - 80 เปอรเซนตเมลดอยในเกณฑพอใชตองนาไปแกการพกตวหรอเรงการงอก ถาเมลด

งอกตากวา 60 เปอรเซนต ไมควรนาไปปลก

18

ภาพท 4 การทดสอบความงอกของเมลดพช

ก. วางเมลดบนกระดาษเพาะ (Top of Paper TP)

ข. วางเมลดระหวางกระดาษเพาะ (Between Paper BP)

ค. เพาะในกระดาษพลต (Plated Paper PP)

ง. เพาะลงบนทราย

2. การทดสอบความงอกแบบชาวบาน คอ การทดสอบความงอกแบบงายๆ ของ

เกษตรกรทจะนาเมลดพนธไวใชปลกในฤดกาลถดไป ซงสามารถปฏบตไดเอง มวธปฏบตดงน

1. สมเกบตวอยางจากกองเมลดพนธ คอ การสมเกบตวอยางหลายๆ จดภายในกอง

เชน สวนลาง สวนกลาง และสวนบนของกองเมลดพนธ

2. นาเมลดพชทไดจากการสมเกบตวอยางมากองรวมกน จากนนแยกเปน 4 กองๆ

ละ 100 เมลดเพอใชในการทดสอบความงอกตอไป

3. เพาะเมลดพชลงบนวสดทใชทดสอบ เชน ผาฝาย กระดาษทชช หรอทราย

มวธปฏบตดงน

3.1 เพาะบนผาฝายหรอกระดาษทชช

3.1.1 นาผาฝาย หรอกระดาษทชช 1 ผน มาชบนาใหชมเรยงเมลดพช 100

เมลด ลงบนผาฝาย หรอกระดาษทชชจากนนนาผาฝาย หรอกระดาษทชชอก 1 ผนวางทบ

ลงบนเมลดพชทาทงหมด 4 ซาๆ ละ 100 เมลด

3.1.2 มวนผาฝายหรอกระดาษทชชเปนทอนกลมนาไปใสในถงพลาสตก

เกบไวในทมอากาศถายเทไดสะดวกประมาณ 7 - 10 วน เมลดเรมงอก

3.1.3 คลผาฝายหรอกระดาษทชชออก นบตนกลาทสมบรณ คอ มยอดออน

และระบบรากแขงแรง

19

3.2 เพาะบนทราย

3.2.1 นาทราย หรอดนมาใสในกระบะหรอทาเปนแปลงเพาะ จานวน

4 ซาๆ ละ100 เมลด หรอ 8 ซาๆ ละ 50 เมลด

3.2.2 เรยงเมลดเปนแถวเพอสะดวกในการนบตนกลารดนาใหชมอยาให

นาทวมขง ประมาณ 7 - 10 วน เมลดงอกใหนบตนกลาทสมบรณ

4. เมอเมลดงอกนบเฉพาะตนกลาทสมบรณ คอมยอดออนและระบบราก

แขงแรงนามาคานวณเพอหาเปอรเซนตความงอก

เปอรเซนตการงอก = จานวนเมลดทงอก

จานวนเมลดทงหมด x 100

ภาพท 5 การทดสอบความงอกของเมลดถวเหลอง ดวยวธการเพาะดวยทรายในกระบะ

ก.วางเมลดพนธถวเหลองลงในทราย

ข. กลบทบดวยทรายปดฝาเกบไวในทรม 3 - 5 วน

ค. เปดฝานาไปตากแดด 3 วน

ง. ตรวจความงอกหลงเพาะ 7 - 10 วน

ทมา : ณฐหทย เอพาณช, 2547 : 90

20

การเพาะเมลดพชในภาชนะหรอแปลงเพาะ เปนการเตรยมตนกลาเพอใชกอนปลกลงแปลงหรอกระถาง เหมาะสาหรบเมลดพช

ทมราคาแพง เนองจากเมลดมโอกาสสญเสยนอย นยมใชกบพชผก หรอไมดอกอายสน

รวมทงไมพม ไมยนตนทเมลดมขนาดเลก เชน มะเขอเทศ กะหลาดอก แอสเทอร พทเนย

ฝายคา ปาลมขวด นยมทาการเพาะเมลดพชในภาชนะเพาะ และการเพาะเมลดพชในแปลงเพาะ

1. การเพาะเมลดพชในภาชนะเพาะ

เปนการเพาะเมลดในกระบะ นยมใชในการปลกพชปรมาณนอย เชน การปลกผกสวนครว

หลงบาน การปลกไมดอกไมประดบ ภาชนะทใชเพาะควรมนาหนกเบา ไมแตกหกหรอผพงงาย

มรระบายนา สวนวสดทใชเพาะควรมลกษณะโปรง มอากาศถายเทด อมนาไดนานพอสมควร

ระบายนาไดงาย ไมเปนกรดหรอดางจดจนทาใหตนกลาไมเจรญเตบโต มวธปฏบตดงน

ภาพท 6 การเพาะเมลดในภาชนะเพาะ

ก. ใสวสดทรองกนภาชนะเพาะเพอระบายนา เชน เศษอฐหก หรอเปลอกถวลสง จาก

นนใสดนลงภาชนะใหตากวาขอบภาชนะเลกนอย ปรบหนาดนใหเรยบ จากนนหวานเมลดใน

ภาชนะเพาะโดยเรยงเปนแถว หรอหวานทวทงภาชนะกได กลบดนทบเมลดใหแนนพอประมาณ

รดนาใหชมเพอใหเมลดไดรบความชน และงอกอยางสมาเสมอ

ข. เมอเมลดงอก 7 - 10 วน ทาการยายตนกลาโดยใชแทงดนสอทปลายไมแหลมมาก

แทงลงในวสดเพาะขางๆ ตนกลา เพอทาใหวสดเพาะหลวมในขณะทอกมอคอยๆ ดงตนกลา

ขนมา

ค. เมอไดตนกลาแลวใหใชดนสอแทงลงกงกลางถงทใสวสดปลก ใหลกถงกนกระถาง

หรอถง จากนนนาตนกลาใสลงในหลมใหใบเลยงอยระดบผววสดปลก กลบหลมแลวใหนา

แบบฝอยละเอยดจนนาไหลออกกนถง จากนนนาตนกลาไปไวในทรม เมอตนกลาตงตวได

21

ใหรบนาออกรบแสงเพอไมใหตนกลายด ประมาณ 2 สปดาห ตนกลาจะมใบจรงประมาณ 6 ใบ

ซงพรอมทจะยายปลกลงกระถางทใหญขนหรอ ลงแปลงปลกตอไป

2. การเพาะเมลดพชในแปลงเพาะ

2.1 เตรยมแปลงเพาะเลอกดนทมความสมบรณ กาจดวชพชออกใหหมด วางแปลง

เพาะใหหวและทายของแปลงอยในแนวทศเหนอและทศใต ขนาดความยาว 6 เมตร

กวาง 1.20 เมตร ตากดนใหแหงเพอใหแปลงเพาะไมมโรคและแมลงศตรพช ยอยดนใหละเอยด

ใสปยคอกใหเหมาะสมตามความสมบรณและชนดของดน รดนาใหชน จากนนยอยดนใหทวแปลง

ขนรปแปลงสงจากพนดน 15 - 20 เซนตเมตร

2.2 หวานเมลดในแปลงเพาะ นยมหวานทวแปลง ถาแปลงมขนาดกวางใหแบงหวาน

ทละครง กรณทเมลดมขนาดเลก หรอยอยดนไมละเอยด ใหใชปยคอกหวานใหทวแปลง

จากนนรดนาเพอใหปยคอกลงไปอดชองดน ปองกนไมใหเมลดตกลงไปตามซอกดน จงหวาน

เมลดบางๆ กอนแลวหวานทบ อกครง กลบดนทบเมลด

2.3 ทารมใหตนกลาในแปลงเพาะ ตงแตตนกลาเรมงอกจนถงระยะยายปลก

เพอปองกนสภาพแวดลอมทไมเหมาะสมตอการงอก โดยเฉพาะแสง

2.4 ดแลรกษาตนกลา หลงจากทงอกพนผวดนใหตนกลารบแสงทนทจะชวยใหตน

กลาเจรญเตบโต แขงแรง ในระยะทตนกลายงเลกใหนาเปนละอองพนหมอก 4 ชวโมงตอครง

ครงละ 10 นาท

2.5 ในกรณทหวานเมลดหนาเกนไป เมอเมลดงอกจะเบยดเสยดกน ใหยายตนกลา

ไปปลกชวคราวในภาชนะเพาะทสามารถเคลอนยายไดสะดวก กอนทจะยายลงแปลง

2.5.1 ใหรดนาในแปลงเพาะใหชมกอนถอนตนกลา เพอสะดวกในการปฏบตงาน

และตนกลาไดรบการกระทบกระเทอนนอยทสด

2.5.2 เตรยมวสดปลกเชนเดยวกบการเพาะเมลด

2.5.3 ใชดนสอแทงลงกงกลางถงทใสวสดปลกลกจนถงกนถง จากนนนาตนกลา

ใสลงในหลม โดยใหอยระดบทใบเลยงอยผววสดปลก แลวใหนาแบบฝอยละเอยดจนนาไหล

ออกกนถง

2.5.4 กอนการยายตนกลาปลกจาเปนตองทาใหตนกลาแขงแรง โดยรดนาตน

กลาใหนอยลง หรอใชโพแทสเซยมคลอไรด อตราสวน 1 : 250 ละลายนารดตนกลา

7 - 10 วน กอนยายปลก

2.5.5 หลงปลกตองรดนาใหชม และทารมชวคราวจนกระทงตนกลาพชตงตวได

2.5.6 ใหนาสมาเสมอ อยาใหตนกลาเหยวเพราะขาดนา การใหปยจะชวยให

ตนกลาตงตวเรวขน โดยใชปยผสมทมฟอสฟอรส (P2O5) สง เชนใชสตร N : P : K = 10 : 52 : 17

อตรา 2.3 - 2.7 กก.ตอนา 400 ลตร

22

การเพาะเมลดพรกในภาชนะปลก

ภาพท 7 การเพาะเมลดพรกในภาชนะเพาะ

ก. เตรยมวสดเพาะโดยใชไมขดวสดเพาะใหเปนรอง

ข. โรยเมลดในรองโดยใหทว และโรยวสดเพาะทบอกครงเพอกลบรอง จากนนรดนาใหชม

ค. ประมาณ 7 - 10 วน เมลดเรมงอกเปนตนกลา

ง. ยายตนกลาลงในถาดหลมขนาด 104 หลม หรอถงเพาะชาเมอตนกลาเรมมใบแท

จ. ใหนาในชวงเชาเวลา 06.00 - 08.00 น.

ฉ. ตนกลามอายครบ 30 วนพรอมปลกในแปลง

23

การขยายพนธพชโดยการปกชา

เปนการขยายพนธพชโดยการนาสวนตางๆ ของพชพนธด มาตดปกชาบนวสดเพาะชา

ในสภาพแวดลอมทเหมาะสมตอการเกดรากและแตกยอด จะไดเปนพชตนใหมทมลกษณะ

เหมอนตนแมทกประการ เปนวธการขยายพนธททาไดงาย ตนทนตา ไมยงยาก แบงได 3 วธ

คอ ปกชากง ปกชาใบ และ ปกชาราก

การปกชากง

คอการนากงมาปกชาในวสดเพาะชา เพอใหเกดรากเปนพชตนใหม แบงออกตามความ

ออนแกของกงไดแก กงแก กงกงออนกงแก กงออนและไมพมเนอเยอ และลาตนเนอออน

อวบนา

1. การปกชากงแก เปนกงทมสนาตาลเนอไมแขงมกจะไมมใบ มอาหารสะสม

มากนยมใชในพชทปกชาในแปลงโดยตรงเชน ผกหวาน ชะอม หรอตนตอสาหรบตดตากหลาบ

องน หรอไมประดบขนาดใหญ เชน เฟองฟา โมก และไทร

2. การปกชากงกงออนกงแก เปนกงทมเนอไมแกพอสมควร เปลอกมสเขยว

หรอเขยวปนนาตาลเลกนอย นยมใชในพชไร เชน มนสาปะหลง ฯลฯ

3. การปกชากงออนและไมพมเนอเยอ กงออนเปนกงทเจรญใหมในพชทมเนอ

ไมแขงและไมพมหรอกงยอดทกงมสเขยว พชสวนมากสามารถตดชาไดโดยวธน เชน กหลาบ

มะล ยโถ ผกากรอง ฯลฯเปนวธททาใหพชออกรากไดงายและเรวกวาการปกชาแบบอนๆ แต

ตองดแลเอาใจใสมากเปนพเศษ ตองระวงไมใหใบหรอกงเหยว ทาภายใตสภาพทมความชน

สงสมาเสมอ มแสงแดดเตมท โดยทวไปใชกงยาว 3 - 5 นว ขนอยกบพนธและความสมบรณ

ของกง

4. การปกชาลาตนเนอออนอวบนา เปนพชทมลกษณะเนอไมออนเชน พชใน

กลมสาวนอยประแปง วาสนา หมากผหมากเมย และเขยวหมนป โดยตดลาตนเปนทอนยาว

ม 1 - 3 ขอ ทารอยแผลดวยปนแดงหรอสารปองกนกาจดเชอราทง2 รอย(บนและลาง)

ผงใหรอยแผลแหงนาไปปกชาในวสดเพาะชาโดยวางกงชาในแนวนอนหรอในแนวตงวางใน

บรเวณทรมรดนาพอชนทอนพนธจะงอกเปนตนใหม

ภาพท 8 การปกชากง

24

การปกชาใบ

คอการนาใบมาปกชาใหเกดยอดและรากสามารถทาไดหลายวธขนอยกบชนดของพช

แบงเปน การปกชาแผนใบ ปกชาใบทมกานใบ และปกชาใบทมตาตดมา

1. การปกชาแผนใบ โดยการตดแผนใบออกเปนสวนๆตนและรากใหมจะเกดจากแผน

ใบโดยตรง การปกชามหลายวธขนอยกบชนดของพช เชน

1.1 การปกชาใบลนมงกร เลอกใบทแกตดเปนทอนยาว 2 - 3 นว นามาปกชาใน วสด

ปกชาไดแก ทรายผสมขเถาแกลบอตราสวน 1 : 1 ปกลก ½ - ¾ ของความยาวของใบทมา

ปกชา จะเกดตนและรากใหมบรเวณฐานของใบทปกชา สวนโคนของใบเกาจะคอยๆ แหงตาย

1.2 การปกชาใบบโกเนย นาใบแกมากรดเสนใบใหญใหขาดจากกน (อาจกรดใหขาด

เปนสวน ๆ หรอยงตดเปนใบอยกได) โดยวางแผนใบลงบนวสดปกชา กลบดวยวสดปกชา

บางๆ พอใหใบแหงหรอปกชาบนวสดปกชา นากระบะปกชาตงไวในทรมมความชนสงแตไมแฉะ

จะเกดตนและรากใหมตรงบรเวณเสนใบทถกตดขาด ขณะเดยวกนใบเกาจะคอยๆ แหงตายไป

1.3 การปกชาใบโคมญปนหรอใบควาตายหงายเปน ตดใบทแกวางบนวสดปกชา

ทชน การปกชาควรกลบใบบางสวนหรอพยายามทาใหขอบใบชดอยกบวสดปกชา เพอปองกน

ไมใหใบแหง ตนและรากใหมจะเกดตรงรอยหยกของแผนใบ บรเวณนนจะมคพภะของ

แผนใบทพกตวอย

2. การปกชาใบทมกานใบ จะเกดตนและรากใหมตรงปลายของกานใบ นยมใชในการ

ปกชาใบอฟรกนไวโอเลต ใบกลอกซเนย โดยเลอกใบทอยชวงกลางของตน ไมควรใชใบแก

หรอใบออน ตดใบใหมกานใบยาวประมาณ 1 นว ปกชากานใบลงในวสดปกชา หนหนา

ไปทางเดยวกนอยาใหขอบใบชนกน อาจใชฮอรโมนเรงรากความเขมขนตา 50 ppm จมกานใบ

กอนปกชาจะชวยใหออกรากเรวขน การใหนาควรใหทางกนกระถาง

3. การปกชาใบทมตาตด คอการปกชาใบทมแผนใบ กานใบ และกงทมตาตดอยดวย

เนองจากพชพวกนจะออกรากใหมไดด แตเกดตนใหมไดชามาก จงตองใหมตาเกาตดดวย

เพอแตกเปนตนใหม เชน ยางอนเดย เปปเปอรโรเมย และมะนาว การปกชาควรชาสวนของ

ลาตนใหตาจมลงไปประมาณ ½ นว จะเกดรากและยอดขนมาใหมตรงบรเวณขอ

25

ภาพท 9 การปกชาใบทมกานใบ (ใบกลอกซเนย)

ภาพท 10 การปกชาแผนใบ (ใบลนมงกร)

ก. ตดใบเปนทอนยาว 2 - 3 นว

ข. ปกใหลก ½ ของความยาวกานใบ

ค. รดนาใหชม

ง. นาเขากระโจมอบ

ค. รดนาใหชม

ง. นาเขากระโจมอบ

ก. ตดใบทอยชวงกลางของตน

ข. นามาปกชาในวสดปกชาปกลก ½ ของความยาวกานใบ

26

การปกชาราก

นยมใชกบไมผล เชน สาเก มะไฟ ปป และแคแสด โดยใชรากทมเสนผาศนยกลาง

ประมาณ ¼ นว ตดเปนทอนยาว 2 - 4 นว ชาลงในวสดปกชา รดนาใหชมจะเกดการแตก

รากทางดานปลายและแตกยอดใหมทางดานโคนของราก

การดแลรกษา

1. ตองใหนาอยางสมาเสมอ ถาใหนานอยไปจะทาใหกงเหยวแหง ถาใหมากไปจะทาให

วสดปกชาแฉะเนาเสยหายได

2. ควรใหนาเปนละอองบางๆ หลายๆครง

3. ตองหมนตรวจโรคกงปกชา เนองจากมความชนสงจงมโอกาสทจะเกดโรคได ดงนน

จงตองฉดสารปองกนกาจดเชอราเปนระยะๆ ตามความเหมาะสม

4. กรณทไมสามารถยายปลกได จาเปนตองเกบกงชาไวในกระบะตอ ควรใหปยจนกวา

จะทาการยายปลก เนองจากวสดปกชามธาตอาหารตามาก

5. กอนใหปยควรทาความสะอาดกระบะชา ถามใบรวงหรอมกงทแหงตายตองเอาออก

ทนท เนองจากจะเปนแหลงของเชอราซงอาจแพรกระจายไปยงกงปกชาอน ๆ

การยายปลก

1. การยายปลกกงแกตองระวงไมใหรากขาด หรอถาขาดใหขาดนอยทสด ทาโดยการ

ขดแทนการถอน ตงไวในทรมราไรจนพชตงตวไดจงนาไปปลกในแปลง

2. การยายปลกกงกงออนกงแกตองใหนาแบบพนหมอก เพอใหกงไดรบความชนตลอด

เวลา การยายตองทาดวยความระมดระวงเปนพเศษ คอยๆ ลดความชนลงเพอใหพชปรบตว

เคยชนกบการไดรบความชนนอยลง ไมควรยายปลกทนท หลงออกรากพชจะขาดนาอยาง

รนแรงมวธปฏบตดงน

2.1 ลดการใหนาโดยการฉดพนนาคอย ๆ หางเพม ขนจนกระทงเหลอการใหนาเชา-เยน

เมอสงเกตเหนวาพชยงแขงแรงและสมบรณดจงยายปลกได

2.2 ปองกนการขาดนาจากการยายปลก โดยการปกชาในกระบะเลกๆ วางในกระบะ

พนหมอก หลงจากทกงปกชาออกรากแลวจงยายกระบะปกชาไปไวในทรมราไร มความชนสง

จนกระทงพชตงตวไดดจงยายปลกลงแปลง เกษตรกรนยมวธนเนองจากไมกระทบกระเทอน

ตอระบบราก

2.3 ยายปลกทนทหลงกงปกชาออกรากแลว วางในทรมและมความชนสง เมอพช

ตงตวไดจงเรมใหรบแสงแดด ระวงอยาใหกงทยายปลกแหง ควรรดนาบอยๆ และยายปลก

ดวยความระมดระวง

27

การปกชาไมดอกไมประดบเพอการคา

ภาพท 11 การปกชากงชบาเพอการคา ณ ศนยไมดอกไมประดบ

ต.คลองใหญ อ.องครกษ จ.นครนายก

ก. แปลงแมพนธ

ข. ตดกงเพอนามาปกชา

ค. แปลงปกชา

ง. นากงปกชาเขากระโจม 30 วน

จ. เปดกระโจมออกใหแสง นา

ในชวงเชา พรางแสงในชวงบาย

ฉ. ตนชบาจากกงปกชาอาย 45 วน

ช. เปลยนวสดปลกเพอนามาจาหนาย

ซ. ตนชบาอาย 60 วน

28

การขยายพนธพชโดยการตอนกง (Layering)

เปนการขยายพนธพชโดยทาใหกงหรอตนพชเกดรากขณะตดอยกบตนแมดวยการทา

แผลบรเวณกงโดยการตดทอลาเลยงอาหารของพช สวนทอนายงอยตามปกต ทาใหกงมการ

สะสมอาหารและไดรบนาอยตลอดเวลา เมอกงออกรากดแลวจงตดนาไปปลกตอไป ตนท

ตดไปปลกจะมลกษณะเหมอนตนเดมทกประการเหมาะสาหรบพชทไมสามารถออกรากได

ดวยวธการปกชา

หลกการตอนกง

คอการปฏบตเพอทาใหกงมการสะสมอาหารและการปรบสภาพแวดลอมใหเหมาะสม

ตอการออกรากดงน

1. การทาบาดแผลหรอควนกงเพอขดขวางการลาเลยงอาหาร

2. การใชสารเรงรากกระตนการเกดรากบรเวณทมการสะสมอาหาร

3. ปรบสภาพแวดลอมใหเหมาะสมตอการเกดราก เชน ใชวสดทมความชน ระบายอากาศไดด

วธการตอนกง

แบงไดเปน 2 ประเภทคอ การตอนกงในอากาศ และการตอนกงแบบโนมกง

1. การตอนกงในอากาศ (Air Layering) เปนการตอนกงพชทอยเหนอดน

คอไมสามารถโนมกงลงมาหาพนดนได มขนตอนปฏบต ดงน

1 เลอกกงกงแกกงออนทมอายไมเกน 1 ป ซงจะออกรากไดดกวากงทมอายมาก

2. การทาแผลกงตอน

2.1 ทาแผลแบบควนกงทาโดยควนเปลอกกงโดยรอบเปนวงแหวน 2 วง ทงดาน

บนและลางของกงความยาวของรอยแผลประมาณเสนรอบวงของกงกรดรอยแผลแลวลอก

เอาเปลอกออกใหหมดจากนนขดเยอเจรญทเปนเมอกลนๆรอบกงออกเหมาะสาหรบพชประเภท

ไมดอกไมประดบเชนกหลาบ โมก โกสนและแสงจนทร สวนไมผล เชน มะมวง ลาไย มงคด

มะเฟอง มะนาว สม ชมพ ฝรง และลนจ ฯลฯ

ภาพท 12 การทาแผลกงตอนแบบควนกง

ก. กรดเปลอกกงโดยรอบเปนวงแหวน 2 วง

ข. ลอกเปลอกออกพรอมกบขดเยอเจรญออก

ค. ใชขยมะพราวหมกงตอนมดดวยเชอกใหแนน

29

2.2 ทาแผลแบบปาดกง โดยปาดใตทองกงเขาไปในเนอไมบรเวณทจะตอน

เอยงเปนรปปากฉลาม ลกถงเนอไมประมาณ 1ใน 3 ของเสนผาศนยกลางกง ความยาวแผล

1 - 2 นว จากนนเอาเศษไมสอดไวเพอไมใหรอยแผลทเปดไวตดกน ใชขยมะพราวหมกงตอน

มดดวยเชอกใหแนน เหมาะสาหรบพชทออกรากงาย เชน มะละกอ ชวนชม และลลาวด

ภาพท 13 การทาแผลกงตอนแบบปาดกง

ก. ปาดกงเขาไปเนอไมเอยงเปนรปปากฉลาม

ข. นาเศษไมสอดไวเพอไมใหรอยแผลตดกน

2.3 ทาแผลแบบกรดกงโดยใชใบมดกรดรอยแผลตามความยาวของกง

ยาว 1 - 1.5 นว ลกถงเนอไม 3 - 5 รอยรอบกง จากนนใชขยมะพราวหมกงตอน มดดวย

เชอกใหแนน เหมาะสาหรบกงออน ทออกรากงาย เชน หมากผหมากเมย โกศลฯลฯ

ภาพท 14 การทาแผลกงตอนแบบกรดกง

ก. ใชมดกรดแผลตามยาวของกง

ข. รอยแผลทกรดเสรจเรยบรอย

30

3. ใชสารเรงการออกราก (ฮอรโมนพช) ทารอยแผลรอใหแหงกอนทาการหมกง

4. หมกงตอนโดยนาตมตอน (ขยมะพราวเกาแชนาจนอมตวบบนาออกพอหมาดๆ

อดลงในถงพลาสตกผกปากถงใหแนน) ผาตามความยาวนาไปหมรอยแผลของกงตอน

มดดวยเชอกทงเหนอและใตรอยแผลใหแนน

5. เมอกงตอนออกรากโดยจะเกดบรเวณรอยควนดานบน เมอรากเรมแกเปนส

เหลองหรอสนาตาล ปลายรากสขาว มจานวนรากมากพอจงตดกงตอนไปชาหรอปลกได

2. การตอนกงแบบโนมกง ทาโดยเลอกกงทตองการ ขดดนแลวโนมกงลงมาโดยใช

หลกปกยด เกยวกงไว กลบดนทบ รดนารอจนเกดราก ใชเวลา 30 - 45 วนจงตดไปปลก

ทาไดดงน

2.1 การตอนกงแบบฝงยอด (Tip Layering) ทาโดยกลบหรอฝงทงยอดในดน

รากจะเกดขนทบรเวณโคนกงใหมทเจรญขนมาจากยอดทกลบไว เหมาะกบพชบางชนด เชน

ประทดจน ฯลฯ

2.2 การตอนกงแบบทบกง (Simple Layering) คลายกบวธการฝงยอด แตจะ

ไมกลบยอดทงหมด จะกลบบรเวณกงใกลยอดและปลอยใหยอดโผลขนมาเหนอผวดน

เหมาะกบชนดพชทมกงออน

2.3 การตอนกงแบบทบยอด (Simple Layering) คลายกบแบบฝงยอด

โดยจะฝงกลบเฉพาะบรเวณกง ปลอยใหยอดโผลขนมาเหนอดนประมาณ 30 เซนตเมตร

เหมาะกบพชทมกงยาวดดโคงงาย เชน มะล องน เงนไหลมา สาวนอยประแปง ฯลฯ

2.4 การตอนกงแบบงเลอย (Compound Layering) คลายกบวธการฝงยอด

ตางกนโดย จะทาการฝงกงเปนทอดๆ ตามความยาวของกง สวนทโผลพนผวดนใหมตาอยาง

นอย 1 ตา เพอใหแตกยอดใหมเหมาะกบพชทมกงยาว เชน เลบมอนาง การเวก พลดาง

ตนตกแก องน มนเทศ พรกไทย ฯลฯ

2.5 การตอนกงแบบขดรอง (Trench Layering) ทาโดยโนมกงโดยใชตะขอปก

ยดโคนกง ใหกงนอนราบกบพนรองทเตรยมไว เมอตากงแตกยอดใหมใชดนกลบโคนกง

ใหกลบเพมขนเรอยๆ เมอกงมขนาดโตขนรากจะเกดขนทโคนของกงทแตกใหม เหมาะสาหรบ

ไมผลเมองหนาว เชน ทอ สาล เชอร ฯลฯ

2.6 การตอนกงแบบสมโคน (Mound or Stool Layering) ใชกบพชทมกงแขง

โนมกงลงมาหาดนไดยาก วธนจะตองตดแตงตนพชใหสน เพอจะไดตนพชเกดกงใหมใกลๆ

กบผวดน เมอตาบนกง เรมแตกยอดออนกกลบดนทบกงทแตกใหม ซงการเกดรากจะเกด

บรเวณโคนกงใหมทฝงอยในดน

31

ภาพท 15 การตอนกงแบบโนมกง

ก. เลอกกงทตองการ

ข. โนมกงลงมาใชหลกปกเกยวกงไวกลบดนรอจนแตกรากใหม

ภาพท 16 การตอนกงฝรงแบบควนกง

ก. ควนกงโดยรอบเปนวงแหวน 2 วงใหอยบรเวณใตขอ ข. กรดรอยแผล

ค. ลอกเปลอกออก จากนนขดเยอเจรญจากบนลงลาง ง. กรดถงพลาสตกทใสขยมะพราว

จ. ใชขยมะพราวหมกงตอน ฉ. มดดวยเชอกใหแนน

32

การขยายพนธโดยการตดตา ตอกง และทาบกง

เปนการขยายพนธพชโดยการนาตนทใชสวนยอด มาตอกบตนทใชสวนราก เพอใหสวน

ทงสองเชอมประสานตดกน จนเจรญเตบโตเปนพชตนเดยวกน ประกอบดวยตนตอ คอสวน

ของตนพชทาหนาทเปนระบบราก กงพนธด คอสวนของตนพชทเจรญเปนตนหรอกงกานของตน

ทาหนาทออกดอก ตดผล และใหผลผลต

การขยายพนธโดยการตดตา (Budding)

คอการนาเอาสวนแผนตาของกงพชพนธด ไปตดกบตนพชอกตนหนง โดยใชแผนตา

เพยงแผนตาเดยวจากกงพนธด ไปตดบนตนตอเพอใหตาเจรญเตบโตเปนตนใหม เปนวธท

ประหยดกงพนธ ทาไดรวดเรวกวาวธการขยายพนธแบบตอกงและทาบกง แบงตามลกษณะ

ของเปลอกไดดงน

1. พชทมเปลอกลอนและลอกงาย ทนยมใชม 3 วธ คอ

1.1 การตดตาแบบตวท (T - Budding) เหมาะกบพชทมเปลอกไมบาง

หรอหนาเกนไปนยมใชในการขยายพนธไมผล เชน พทรา สม พลบ ทอ แอปเปล ฯลฯ

และไมดอกบางชนด เชน กหลาบ มขนตอนปฏบตดงน

1. เลอกตาจากกงพนธด

2. เฉอนแผนตาออกจากกงพนธดเปนรปโลใหตดเนอไมเลกนอย และเพอ

ใหตดตาไดสนทใหลอกเนอไมออกจากเปลอกแผนตาจากดานลางขนดานบน

3. ทาแผลบนตนตอใกลบรเวณขอโดยกรดเปลอกไมเปนรปตวท ใหหวของ

ตวทยาวประมาณ ½ นว และตวทยาว 1.5 นว หรอขนอยกบขนาดของตนตอ

4. ใชปลายมดเปดหวตวท เผยอเปลอกไมออกตามแนวทกรดทง 2 ดาน

5. สอดแผนตาเขาไปในเปลอกไมรปตวทใหแนบสนทกบเนอไมของตนตอ

ตดสวนบนของแผนตาทเกนออกตรงบรเวณรอยแผลหวตวท เพอใหแผนตาแนนสนทพอดกบ

ตนตอ

6. พนพลาสตกใสใหแนนโดยพนจากดานลางขนดานบนแบบมงหลงคา

33

ภาพท 17 การตดตาแบบตวท ( T - Budding )

ก. เลอกกงตาจากกงพนธด เฉอนแผนตาออกจากกงเปนรปโล

ข. กรดรอยบนตนตอเปนรปตวท จากนนใชปลายมดเผยอเปลอกออกทง 2 ดาน

ค. สอดแผนตาจากกงพนธดเขาไปในรอยกรด และตดสวนบนของแผนตาออกเพอใหแนน

พอดกบตนตอ

ง. พนดวยพลาสตกจากขางลางขนขางบนใหแนน

34

1.2 การตดตาแบบเปดเปลอกไม (Plate Budding) มวธปฏบตคลายการตดตาแบบ

ตวท แตแตกตางกนทวธการทาแผลบนตนตอ ม 2 แบบ คอ

1.2.1 การทาแผลบนตนตอแบบตวเอชหรอสะพานเปด (H - Budding)

โดยการกรดเปลอกไมเปนแนวขนานกบลาตน 2 แนว จากนนกรดตรงกลางขวางรอยแนว

กรดขนาน เผยอเปลอกไมดานบนขน และสวนดานลางของแผลเผยอลงคลายสะพานเปด

สอดแผนตาจากกงพนธด พนพลาสตกใสเชนเดยวกบการตดตาแบบตวท เหมาะกบพชทม

เปลอกหนา เหนยว ตดตายาก และมยางเชน ยางพารา ขนน เงาะ มะมวง นอยหนา

หรอพชทเกดรอยเชอมประสานชา เชน มะขาม

ภาพท 18 การทาแผลบนตนตอแบบตวเอช ( H - Budding )

ก. กรดรอยบนตนตอเปนรปตว H จากนนใชปลายมดเผยอเปลอกออก

ข. สอดแผนตาจากกงพนธดเขาไปในรอยกรด และตดสวนบนของแผนตาออก

เพอใหแนนพอดกบตนตอ

ภาพท 19 การทาแผลบนตนตอแบบตวไอ ( I – Budding )

ก. กรดรอยบนตนตอเปนรปตว I จากนนใชปลายมดเผยอเปลอกออกทางดานขาง

ข. สอดแผนตาจากกงพนธดเขาไปในรอยกรด และตดสวนบนของแผนตาออก

เพอใหแนนพอดกบตนตอ

35

1.3 การตดตาแบบปะหรอแบบแพทช (Plach Budding) เหมาะกบพชทมเปลอกหนา

เนอไมยงออนอย เกดรอยตอเรว เชน ยางพารา ชบา อโวคาโด ฯลฯ มขนตอนในการปฏบต

ดงน

1. เลอกกงตาพนธดตดใบออก

2. เฉอนแผนตาออกจากกงพนธดเปนรปโล ใหตดเนอไมเลกนอยเพอใหตดตา

ไดสนท ใหลอกเนอไมออกจากเปลอกแผนตาจากดานลางขนดานบน

3. ทาแผลบนตนตอใกลบรเวณขอโดยกรดเปลอกไมเปนรปสเหลยม

4. ประกบแผนตาลงบนแผลของตนตอ

5. พนดวยพลาสตกใสใหแนน โดยพนจากดานลางขนดานบนแบบมงหลงคา

ภาพท 20 การตดตายางพาราโดยวธการตดตาแบบปะหรอแบบแพทช

ก. ตนตอ

ข. กรดเปลอกตนตอถงเนอไมเปนรปสเหลยม

ค. เฉอนแผนตาจากกงพนธดเปนรปโล

ง. ตดแตงแผนตาเปนรปสเหลยมใหพอดกบรอยแผล

จ. ประกบแผนตาลงบนแผล

ฉ. พนพลาสตกใหแนน

36

2. การตดตาพชทลอกเปลอกไมไดหรอเปลอกไมลอน ทนยมคอการตดตาแบบชบ

(Chip Budding) เหมาะกบพชทมเปลอกบางและเปราะ เชน องน เงาะ

ภาพท 21 การตดตาขนนแบบตวเอช (H - Budding)

ก. กรดเปลอกไมเปนแนวตงขนานกนคลายรปตว H กรดตรงกลางขวางรอยแนว

ข. เผยอเปลอกดานลาง

ค. เผยอเปลอกดานบน

ง. เฉอนแผนตากงพนธดเปนรปโล

จ. แผนตาจากกงพนธด

ฉ. สอดแผนตาลงในแผลทเตรยมไว

37

ภาพท 21 การตดตาขนนแบบตวเอช (H - Budding) (ตอ)

ช. สอดแผนตาลงในแผลทเตรยมไว

ซ. พนผาพลาสตกใหแนน

ฌ. ประมาณ 10 วน ใหสงเกตแผนตายงเขยวอยใชปลายมดกรดผาพลาสตกบรเวณตา

ญ. 30 - 35 วน ตาจะแตกใบออนประมาณ 3 - 4 ใบ

ฎ. ควนเปลอกไมเหนอรอยแผลเพอตดทอลาเลยงอาหารไมใหไปเลยงกงเดม

แตจะใหมาเลยงกงใหมทเกดจากการตดตาจากกงพนธด

ฏ. 15 - 20 วน ตดยอดกงเดมออกแลวนาไปปลกขยายพนธตอไป

38

การขยายพนธโดยการตอกง (Grafting)

คอ การเชอมประสานเนอเยอของพชทงสองเขาดวยกนเพอใหเปนตนพชตนเดยวกน

โดยจะใชวธนเมอวธการตดตาไมมความเหมาะสม คอ ตนตอโตเกนไป กงพนธดมขนาดเลก

แบงได 3 แบบ ดงน

1. การตอกงแบบเสยบลม (cleft grafting) นยมใชสาหรบการเปลยนยอดพชท

มเสนเนอไมตรง กงพนธดควรเปนกงแก และควรตอกงขณะทพชหยดชะงกหรอหยดการ

เจรญซงเปนระยะทเปลอกไมลอนออกจากเนอไม เชน ทบทม นอยหนา มะนาว ฯลฯ มวธ

ปฏบตดงน

1. ตดตนตอใหมบรเวณปลองทไมมขอหรอตาเปนมมฉาก

2. ผาตนตอใหเปนแผลลก 2 - 3 นว แลวแตขนาดของกง

3. เฉอนกงพนธดใหเปนปากฉลามทงสองดานโดยใหมสนดานหนงหนากวาอกดานหนง

4. เผยอรอยแผลโดยใชใบมดสอดเขาไปในรอยผา แลวบดใบมดใหรอยผาเผยอออก

5. สอดกงพนธดโดยเอาดานสนหนาไวรมนอกแลวจดใหแนวเยอเจรญของรอยเฉอน

บน ตนตอ และกงพนธดทบกนดานใดดานหนง

6. พนดวยผาพลาสตกใสแลวอดรอยตอดวยขผงตอกงจากนนคลมตนดวยถงพลาสตก

7. ประมาณ 5 - 7 สปดาห รอยแผลจะประสานกนสนทด

2. การตอกงแบบเสยบขาง (side grafting) นยมใชกบตนพชขนาดเลกทปลกใน

กระถาง เชน โกศล ชบา สนประดบ เลบครฑ รวมทงไมผล เชน มะมวง ทบทม ลองกอง และ

ลาไย ควรทาขณะทพชชะงกหรอหยดการเจรญซงเปนระยะทเปลอกไมลอนออกจากเนอไม

แตกตางจากวธการตอกงแบบเสยบเปลอก และวธการตอกงแบบเสยบลม คอ ไมตดยอด

ตนตอออกจนกวากงทตอจะตดเชอมประสานเรยบรอยแลวจงตดยอดตนตอออกมขนตอน

การปฏบตดงน

1. เลอกตนตอทมขนาดประมาณ 1 เซนตเมตร หรอขนาดดนสอดา

2. เฉอนตนตอเฉยงลงเปนมมราว 30 องศาใหรอยเฉอนยาวประมาณ 1 - 2 นว

และลกเขา ในเนอไมประมาณ 1ใน 3 ของเสนผานศนยกลางตน

3. เลอกกงพนธดขนาด ½ เซนตเมตร ยาวประมาณ 2 - 3 นว

และมตาอยบนกง 2 - 3 ตา

4. เฉอนโคนกงพนธดเปนรปลมใหมแผลยาวประมาณ 1 - 2 นว แลวแตแผลบนตนตอ

5. สอดกงพนธดลงบนแผลของตนตอโดยโนมตนตอไปทางดานตรงขามรอยเฉอน

เลกนอย แลวจงสอดกงพนธดจดรอยเฉอนใหแนวเยอเจรญทบกนดานใดดานหนง

แลวจงปลอยใหตนตอกลบทเดม

6. พนดวยพลาสตกใสหรอเชอกแลวอดรอยตอดวยขผงตอกง

39

ภาพท 22 การตอกงมะนาวบนตนตอสมโอแบบเสยบลม

ก. เลอกตนตอสมโอทมเสนผาศนยกลาง

½ นวตดตนตอออก

ข. ผาตนตอลก 2 นว

ค. และง. เฉอนโคนกงพนธดใหเปนปากฉลาม

จ. กงพนธดทเตรยมจะไปเสยบกบตนตอ

ฉ. สอดกงพนธด

ช. และซ. พนผาพลาสตกใสใหแนน

ฌ. อบในถงพลาสตก 40 วน

รอยแผลจะเชอมประสานกนสนท

ญ. รอยแผลทประสานกนสนท

40

ภาพท 23 การตอกงมะมวงแบบเสยบขาง

ก. เฉอนตนตอใหเขาไปในเนอไมใหรอยแผลยาวประมาณ 2 นว

ข. แผลททาเสรจเรยบรอย

ค. และ ง. เตรยมยอดกงพนธดโดยเฉอนใหเฉยงเปนปากฉลามใหแผลยาว

เทากบแผลทเตรยมไวบนตนตอ

จ. สวมยอดกงพนธดลงบนแผลทเตรยมไว โดยใหลนของตนตอ

ทบรอยเฉอนดานหลงของกงพนธด

ฉ. พนพลาสตกใสใหแนน

41

ภาพท 23 การตอกงมะมวงแบบเสยบขาง (ตอ)

ช. พนพลาสตกใสใหมดยอดกงพนธด

ซ. ประมาณ 10 - 14 วน สงเกตยอดกงพนธดยงเขยวใชปลายมดกรดพลาสตกใส

ฌ. ประมาณ 30 - 35 วน ยอดกงพนธดจะแตกใบออนประมาณ 4 - 5 ใบ

ญ. ควนเปลอกไมเหนอรอยแผลเพอตดทอลาเลยงอาหารไมใหไปเลยงกงเดม

ฎ. และ ฏ.15 - 20 วน ตดยอดกงเดมออก

42

3. การตอกงแบบเสยบเปลอก (Bark grafting) เปนวธทใชไดดกบพชทมเปลอก

หนาโดยเฉพาะ การเปลยนยอดของไมผลเกอบทกชนด เชน มะมวง มะนาว ขนน ลองกอง

และองน ฯลฯ สวนไมดอกไมประดบ เชน เฟองฟา ผกากรอง ไทรชอนทอง และโกสน ฯลฯ

ขอดของการตอกงวธนคอ เนอไมจะไมถกผาออกจากกน โอกาสทรอยตอจะเนาหรอถก

ทาลายจากเชอโรคจงมนอย ขอเสยคอจะตองทาในขณะทตนตอมเปลอกลอน ซงจะเปนระยะ

ทตนพชมการเจรญเตบโตดเทานน มขนตอนการปฎบตดงน

1. เลอกตนตอทมเปลอกลอน บรเวณทจะตอกงตงตรงไมมขอ โดยเฉพาะใตรอยตด

2. ตดตนตอแลวกรดเปลอกตนตอ จากหวรอยตดลงมาดานโคนกงยาว 1 - 2 นว

3. เผยอเปลอกไมของตนตอทหวรอยตดเลกนอย จากนนเฉอนกงพนธดเปน

ปากฉลามยาว ประมาณ 1 - 2 นว

4. สอดกงพนธดลงบนแผลของตนตอ โดยใหดานรอยเฉอนหนเขาหาตนตอ

5. พนพลาสตกใสใหแนน

43

ภาพท 24 การเสยบเปลอกไมดอกไมประดบ

ก. กรดเปลอกตนตอถงเนอไมจากรอยตดลงลางยาวประมาณ 1 นว

ข. เผยอเปลอกตรงรอยกรดทตดกบหวรอยตด

ค. เฉอนกงพนธเฉยงลงเปนปากฉลามใหรอยแผลยาวเทารอยกรดบนตนตอ

ง. เสยบกงพนธใหรอยแผลเขาหาตนตอ

จ. และฉ. พนพลาสตกใสใหแนน

ช. ตนตอยางอนเดยเสยบเปลอกโดยใชกงพนธไทรชอนทอง

ซ. ตนตอผกากรองเสยบเปลอกโดยใชกงผกากรองดวยกนทาให 1 ตนมหลากส

44

ภาพท 25 การตอกงแบบเสยบเปลอก (Bark grafting)

ก. ตดตนตอใหรอยตดอยใตขอ

ข. กรดเปลอกตนตอใหถงเนอไมยาวประมาณ 1 - 2 นว

ค. เผยอเปลอกของตนตอเลกนอย

ง. เฉอนกงพนธดเฉยงลงใหแผลยาวเทากบรอยกรดบนตนตอ

จ. บากรอยแผลของกงพนธด

ฉ. เสยบกงพนธดใหรอยบากเขาหาตนตอ

ช. พนพลาสตกใสใหแนน

45

การขยายพนธโดยการทาบกง (Apporach grafting)

คอการนาตนพชสองตนซงตางมราก และยอด มาเชอมประสานตดกนเปนตนเดยวกน

หลงจากทรอยตอเชอมประสานตดกนสนทแลว จงทาการตดโคนกงพนธดใตรอยตอนาไป

ปลกตอไป จะแตกตางจากการตดตาและการตอกงคอ

1. ตองนาตนตอเขาไปหากงพนธดแทนการนากงพนธดเขาไปหาตนตอ

2. ตนตอ และกงพนธดยงมรากเลยงตนและเลยงกงอย จงมโอกาสสาเรจมากกวาการ

ตดตาและการตอกง นยมใชม 2 วธ คอ

1. การทาบกงแบบประกบ วธนทงตนตอและกงพนธดมรากและยอดอย นยม

ใชในการทาบกงประเภทไมเนอแขง ซงตองใชระยะเวลาในการเชอมประสานรอยแผลนาน

เชน กงมะขาม ฯลฯ มขอเสย คอ ตองรดนา ตนตออยเสมอในขณะททาบกงอย จงไมนยมทา

กนในปจจบน มขนตอนในการปฏบตดงน

1. เลอกตนตอและกงพนธด ใหบรเวณทจะทาบกนมขนาดเสนผานศนยกลาง

ประมาณ 1 เซนตเมตร

2. เฉอนตนตอบรเวณทจะทาบกนไดสนท และกะใหชดโคนตนตอโดยเฉอน

ใหลกเขาไปในเนอไมเลกนอย และใหเปนแผลยาว 2 - 4 นว

3. เฉอนกงพนธดในลกษณะเดยวกน และใหมความยาวเทากบแผลรอยเฉอน

บนตนตอ

4. มดหรอพนตนตอและยอดพนธดเขาดวยกน ใหแผลรอยทเฉอนทบกนสนท

โดยใหแนวเยอเจรญสมผสกนดานใดดานหนงหรอทงสองดาน

5. เมอรอยแผลเชอมประสานตดกนสนท (ประมาณ 3 - 4 สปดาห) จงบาก

เตอนทงตนตอ และกงพนธด

6. หลงจากบากเตอนได 1 - 2 สปดาห ตดโคนกงพนธดออกจากตนแม

2. การทาบกงแบบเสยบ เปนวธทนยมใชกนมาก เนองจากทาไดสะดวก รวดเรว

กวาวธแรก เนองจากไมตองรดนาใหตนตอจนกวาจะตดกงไปปลก ถาใชวสดปลกตนตอ

ทมนาหนกเบา เชน ขยมะพราว ตนตอจะมนาหนกเบาสามารถผกตดกบกงพนธดไดโดยไม

ตองใชไมพยง มขนในการปฏบตดงน

1. เลอกตนตอทมขนาดตนประมาณดนสอดาหรอเลกกวาเลกนอย

2. ตดตนตอใหเหลอยาวประมาณ 3 - 6 นว รดใบทเหลอออกใหหมด

3. นาตนตอขนทาบกบกงพนธด โดยเลอกกงพนธดใหมขนาดใกลเคยงกน

4. ทาแผลบรเวณโคนกงพนธด โดยเฉอนกงเปนรปโลใหยาวประมาณ

5 - 8 เซนตเมตร

5. ปาดปลายกงตนตอเปนปากฉลามใหมความยาวประมาณ 5 - 8 เซนตเมตร

เชนเดยวกน

46

6. นาตนตอขนทาบกบกงพนธดใหรอยเฉอนทบกน และจดใหแนวเยอเจรญ

ของทงสองทบกนดานใดดานหนง แลวมดดวยพลาสตกใสใหแนน

7. มดหรอตรงกงพนธดกบตนตอใหแนนและอดรอยแผลดวยขผงตอกง

8. ปลอยไวจนวากงพนธดตดกบตนตอหรอจนรากของตนตอเจรญไดดพอ

จงตดโคน

ภาพท 26 การทาบกงแบบเสยบ

ก. นาตนตอจากการเพาะเมลดตดยอดออกใหเหลอประมาณ 6 นว

ข. ปาดปลายกงตนตอเฉยงขนเปนปากฉลาม

ค. ทาแผลกงพนธด โดยเฉอนกงเปนรปโล

ง. นาตนตอประกบกบกงพนธดใหแนวแผลกดทบใหสนท พนพลาสตกใหแนน

จ. เมอรอยตอเชอมตดกนสนทดแลว ตดโคนกงพนธดใตรอยตอเพอนาไปปลกตอไป

47

ภาพท 27 การทาบกงมะมวงแบบเสยบ

ก. ปาดปลายกงตนตอเฉยงเปนปากฉลาม

ข. ทาแผลตนกงพนธด โดยเฉอนใหเขาไปในเนอไม

ใหรอยแผลยาวประมาณ 2 นว

ค. และง. เผยอเปลอกไมออกตรงรอยปาด

จ. รอยแผลเสรจเรยบรอยแลว

ฉ. ผกตนตอกบตนกงพนธด

48

ภาพท 27 การทาบกงมะมวงแบบเสยบ (ตอ)

ช. นาตนตอประกบลงบนแผลทเตรยมไวโดยใหแนวแผลทบใหสนท

ซ. และฌ. พนพลาสตกใหแนน

ญ. เมอรอยแผลของตนตอและกงตนพนธดตดสนทกนดแลว ใหตดกงพนธด

ใตรอยแผล นาไปปลก และขยายพนธตอไป

49

การขยายพนธโดยการแบงสวนและแยกสวน

เปนการขยายพนธพชทมลาตนเทยม ซงจะไดตนพชตนใหมทมลกษณะตรงตามพนธ

ของตนแม พชททาการขยายพนธดวยวธนจะใชสวนทเปนลาตน เหงา หนอ จก และไหล แบง

ออกไดเปน 2 วธคอ

1. การขยายพนธโดยการแยกสวน(Separation)

1.1 การแยกหว (bulbs) เปนหวทเกดจากกาบใบเรยงตวซอนกนเชนหวหอม

วานสทศ ลลล บวสวรรค ทวลป ฯลฯ มขนตอนในการปฏบต ดงน

1.1.1 วธธรรมชาต (Natural method) โดยเลอกพชทมหวขนาดโตสมบรณและ

พนระยะการพกตว นาไปแชนานาน15 นาท จากนนนาไปจมสารปองกนกาจดเชอรา ผงลม

ใหแหง หอดวยผาหรอเกบไวในถงพลาสตกมดปากถงใหแนน 1 - 2 วน จะสงเกตเหนวา

รากใหมเรมงอกทโคนหว จงนาไปปลกในแปลงตอไปเชน หอมแดง ทวลป หอมแบง กระเทยม

บวสวรรค ฯลฯ

1.1.2 การควาน (Scooping method) โดยปาดหรอควานเอาสวนของตนออก

เหลอเพยงสวนของกาบใบทอดตวกนแนน จากนนทารอยแผลดวยสารปองกนกาจดเชอรา

ผงลมใหแหง 1 - 2 วนจงนาไปชาในวสดปกชาประมาณ 60-90 วน จะเกดหวเลกๆ ทโคน

กาบใบบรเวณรอยตด เมอหวมขนาดใหญและมใบ 1 - 2 ใบใหใชปลายมดตดแยกไปปลกตอไป

เชน หววานสทศ ฯลฯ

1.1.3 การบากหว (Scoring method)โดยบากหวทางดานขางชดโคนหว

จนเปดตาขางทจะเจรญออกมาไดและใหตายอดถกทาลาย จากนนทาการบากเปนรองลก

รปตววหลายๆ แนวตามขนาดของหวพช นาไปชบสารเคมปองกนและกาจดเชอรา ผงลมให

แหงประมาณ 1 - 2 วนจงนาไปชาในวสดปกชา

1.1.4 การเจาะหว (Coring method) โดยเจาะหวทางดานลางใหผานตายอด

ดวยเหลกเจาะจกไมคอกซ ซงการเจาะหวเปนการทาลายตายอดของพช เพอใหไดตนพชใหม

ทเกดจากตาขาง

1.1.5 การผาหว (Bulb cutting method) โดยผาหวออกเปน 2,4,6 และ

8 สวนตามขนาดของหว โดยใหแตละสวนมกาบใบตดอย 3 หรอ 4 ชน นาสวนทแบงแลวไป

จมสารปองกนกาจดเชอรา จากนนนาไปชาในวสดปกชา เมอสวนทแบงมตนขนาดพอประมาณ

จงยายไปปลก

1.2 การแยกเหงา (Corm) เกดจากสวนโคนของตนพองตวเพอสะสมอาหาร

เปนการขยายพนธทเกดขนเองตามธรรมชาตจากการปลกเหงาเกา มขนตอนในการปฏบต ดงน

1. เลอกเหงาทมขนาดใหญนาไปวางไวในทชนประมาณ 4 - 5 วนเพอใหเกด

ปมรากจากนนนาเหงาทมปมรากลงปลกในแปลงทเตรยมดน แลวฝงเหงาใหลกประมาณ

3 นว กลบใหมด

50

2. ดแลรกษาโรค แมลง และใหปย จนกระทงออกดอก

3. ตดดอกแลวคอยลดจานวนการใหนาประมาณ 2 เดอน

4. เมอตนพกตวและยอดแหงจงขดเหงามาผงในทรม

5. เมอผวเปลอกนอกแหงดแลวจงแยกเหงาใหมจากเหงาเกา จากนนจม

สารปองกนกาจดเชอราเพอใชปลกและขยายพนธตอไป

ภาพท 28 สวนของเหงาทใชในการขยายพนธ

2. การขยายพนธโดยการแบงสวน (Propagation Division) 2.1 การแบงหว (Tubers) เปนหวทเกดจากตนอดตวแนน เพอเปนทเกบสะสม

อาหารของตนพช เชน หวมนฝรง หวเผอก หวบอนส ฯลฯ และหวทเกดจากรากพองโตของ

ระบบรากเพอใชเปนทเกบสะสมอาหาร เชน หวมนเทศ หวรกเร ฯลฯ มขนตอนในการปฏบต

ดงน

1. นาหวแกของตนพชมาลางทาความสะอาด แลวผงลมใหแหง

2. แบงหวดวยมดสะอาดโดยใหแตละสวนมตาตดไปดวยใหมพนทรอยตด

นอยทสด

3. นาชนสวนทตดแบงจมสารปองกนกาจดเชอราจากนนผงลมใหแหงหมาดๆ

4. นาไปปลกในแปลงใหลกประมาณ 3 นว

5. เมอตนมอาย 30 วน ใหพรวนดนกลบโคนตนเพอใหกงขางทเจรญจาก

ตาโคนเปนหว

6. เมอตนมอาย 120 วนหลงจากปลกหวจะเรมแกจงทาการขดหวขนมา

ผงในทรม

7. คดหวทอยในระยะพกตวจงสามารถนามาขยายพนธตอไป

ตาชาง

หนอหรอหวใหม

ขอ

หวใหม

51

ภาพท 29 สวนของหวทเกดจากตนทใชในการขยายพนธ

2.2 การแบงแงง (Rhizomes) สวนใหญเปนพชประเภทใบเลยงเดยวทมลาตน

เจรญในระดบผวดน ทขอจะมตาขางอยเหนอกาบใบ สวนรากจะเกดทขอใตผวดนเชน กลวย

ขง ขา ขมน หนอไมฝรง ไผ ฯลฯ มขนตอนในการปฏบตดงน

1. นาแงงทพรอมเจรญเตบโตสงเกตไดจากปมทตาจะเรมบวม นามาลางนา

2. จมนายาปองกนเชอราซงผสมกบนายาจบใบผงลมใหแหง

3. นามาตดแบงเปนทอนโดยใหแตละทอนมตาตดย 2 ตา

4. ทาสวนทเปนแผลดวยยาปองกนเชอราแลวผงลมใหแหงหมาดๆ

5. วางในทรม 2 วน เพอใหสวนทเปนแผลรอยตดเรมสมานตว

6. นาไปชาหรอปลกขยายตอไป

ภาพท 30 สวนของแงงทใชในการขยายพนธ

ตา

แนวตดแบง

52

2.3 การแบงไหล (Runner) ไหลเปนสวนของตนทเจรญเตบโตแบบทอดยอด

อยใตนา เชน บวหลวง หรอหนอผวดนทลกษณะคลายรากทเจรญแบบทอดยอด เชน ฟกทอง

และสตรอเบอร ดงนนการขยายพนธโดยการใชไหลจะเปนการขยายพนธตามธรรมชาต

ซงเปนผลพลอยไดจากการปลกพช มขนตอนการปฏบตดงน

1. ปลกตนพชทมไหลในแปลงปลกจนกระทงเรมเกดไหล

2. เลอกไหลทมยอดปลายเรมมปมราก

3. นาสวนของไหลพาดบนถงเพาะชาทใสวสดเพาะชา โดยใหสวนของยอดอย

กลางถงและใหสวนโคนของยอดฝงจมอยในวสดเพาะชา โดยทไหลยงตดอย

กบตนแม

4. รดนาใหชมจนกระทงโคนยอดเกดราก จงตดไหลทเกดรากขยายพนธตอไป

ภาพท 31 สวนของไหลทใชในการขยายพนธ

2.4 การแบงตะเกยง (Off-set) คอหนอทเจรญขนจากลาตนปลอมเกดขนเอง

ตามธรรมชาตเชน กลวยไม ไผ ปรงญปน และอนทผาลม ฯลฯ มขนตอนในการปฏบตดงน

1.เลอกตนทมขนาดใหญและมอายมากพอสมควร

2.ตรวจดกงตะเกยงตามโคนตน โดยเฉพาะกงตะเกยงทมลกษณะอวนกลม

3.ใชปลายมดหรอสวขนาดเลกคอยๆ สะกดสวนตอระหวางตนแมใหขาดจากกน

4.ทาสวนทเปนแผลดวยยาปองกนเชอราแลวผงลมใหแหงหมาดๆ

5.นากงตะเกยงไปชาในวสดปกชา

6.เมอกงตะเกยงออกรากดแลวจงนาไปปลกและขยายพนธตอไป

ไหล

ไหลทเจรญเตบโตเปนลาตน

53

2.5 การแบงจก (Crown) จกเปนสวนของตนทแปลกปลอมอกแบบหนง

เชน สบปะรด ฯลฯ มขนตอนในการปฏบตดงน

1. นาจกทมสภาพสมบรณลางทาความสะอาด

2. แบงจกออกเปน 4 สวนหรอตามขนาดโดยใหแตละสวนมใบจากจกตดไปดวย

3. ทารอยเฉอนดวยยาปองกนเชอราแลวผงลมใหแหงหมาดๆ

4. นาไปปกชาในวสดปกชาแลวปฏบตเหมอนกบการปกชาทวๆไป

2.6 การแบงหนอ (Suckers) คอตนพชเลกๆ ทเกดขนจากตนหรอเกดจากราก

ทโคนตนได เมอเกดรากดแลวจงแยกไปปลกเชน กลวย สบปะรด มขนตอนในการปฏบตดงน

1. เลอกหนอทอวบสมบรณ และมความยาว 50 - 60 เซนตเมตร

2. ใชเสยมขดโคนหนอและเซาะหนอออกจากตนระวงไมใหหนอชา

3. นามาตดปลายออกใหเหลอความยาว 20 เซนตเมตร

4. จมลงในนายาปองกนกาจดเชอรา ผงลมพอหมาดๆ

5. นาไปชาในถงเพาะชาทเตรยมไว รกษาความชนอยเสมอจนหนอเรมแทงยอด

6. นาหนอทเรมแทงยอดไปปลกในหลมถาวรหรอขยายพนธตอไป

ภาพท 32 การขยายพนธสบปะรดโดยใชจกและหนอ

จกทใชในการขยายพนธ

หนอทเกดจากจากโคนตนสบปะรด

54

การขยายพนธโดยการเพาะเลยงเนอเยอพช

คอการนาชนสวนตางๆของพช เชน ตาขาง ตายอด หนอออน ใบ เมลด มาเพาะเลยง

ในอาหารสงเคราะห ประกอบดวยเกลอแร นาตาล วตามน และสารควบคมการเจรญเตบโต

ภายใตสภาพแวดลอมทควบคมได ปลอดจากเชอจลนทรย ใหพฒนาเปนตนพชทสมบรณ

เปนวธการขยายพนธพชทมประสทธภาพ สามารถผลตพชไดจานวนมากในเวลาทกาหนด

ตนพชสมบรณแขงแรง ปลอดโรคทมสาเหตจากเชอไวรส เชอรา เชอแบคทเรย ทอาจตดมา

กบตนพนธ ตลอดจนการอนรกษพนธกรรมพชและการปรบปรงพนธพช พชทนยมขยายพนธดวยวธน ไดแก ไมยนตน เชน ยคาลปตส ไผ สก หวาย ฯลฯ พชผก เชน ขง หนอไมฝรง ปเล ฯลฯ ไมผล เชน กลวย สบปะรด สตรอเบอร สม ฯลฯ ไมดอกไมประดบ เชน หนาวว เบญจมาศ กลวยไม วานสทศ เยอบรา เฮลโคเนย ฟโลเดนดรอน ฯลฯ พชกนแมลง เชน หยาดนาคาง กาบหอยแครง หมอขาวหมอแกงลง

ขอดของการเพาะเลยงเนอเยอพช

1. เพมปรมาณไดจานวนมากในระยะเวลาสน 2. ตนทไดมลกษณะทางพนธกรรมเหมอนพอแม 3. ตนพชทไดจะเจรญเตบโตเรว มขนาดสมาเสมอ เกบเกยวผลผลตไดพรอมกน และผลผลตไดมาตรฐาน 4. ตนทไดจะปลอดโรคทมสาเหตจากเชอจลนทรย

ขอจากดของการเพาะเลยงเนอเยอพช

1. ลกษณะทางพนธกรรมทตองการอาจเปลยนแปลงไปจากเดม (ในกรณการชกนาตน จากแคลลส) 2. พชประเภทไมเนอแขงชกนาการเกดรากคอนขางยาก 3. การยายปลกในสภาพธรรมชาตคอนขางยงยาก 4. การลงทนสง เนองจากตองใชเครองมอและสารเคม รวมทงตองสรางหองปฏบตการ ทาใหตนทนการผลตคอนขางสง

ประโยชนของการเพาะเลยงเนอเยอพช 1. เพอขยายพนธพช ไดตนพชทสมาเสมอเหมอนตนเดม และไดตนพชจานวนมาก ในเวลาทกาหนด 2. เพอผลตพนธพชปลอดโรค ไดตนพชปลอดเชอไวรส และปลอดเชอแบคทเรย 3. เพออนรกษพนธพช เปนการเกบรกษาพนธพช และการแลกเปลยนพนธพชกบตางประเทศ 4. เพอปรบปรงพนธพช เปนการสรางพนธพชใหมๆ เชน การเพาะเลยงเอมบรโอ การรวมโปรโตพลาส และเปนการสรางพนธวศวกรรม 5. เพอการผลตยาหรอผลตสารทตยภม สกดตวยาหรอสวนผสมของยารกษาโรคจากพช 6. เพอศกษาทางชวเคม สรรวทยา และพนธศาสตร พชทเลยงในอาหารสงเคราะห สามารถตดตามการพฒนาและการเปลยนแปลงในดานเหลานไดงาย ชดเจน และถกตองแมนยา เนองจากการควบคมตวแปรตางๆ ทาไดดกวาในสภาพปลกปกต

55

ตารางท 3 ตวอยางพชทนามาเพาะเลยงเนอเยอไดสาเรจในประเทศไทย

ชอพชชนสวนท

นามาเลยง

สตร

อาหารฮอรโมนทใช

การเจรญ

ของเนอเยอเอกสารอางอง

ขาว

Oryza sativa L

อบละออง

เกสร

แคลลส

ยอด

N6

MS

MS

2,4 - D2 มก./ล+

Kinetin 0.5 มก./ล.+

นาตาล 50 กรม/ล.

IAA 0.5 มก./ล.+BA2 มก./ล.

-

-

แคลลส

ยอด

ตนและราก

ภทรพร ภกดฉนวน.

2540

รกเร ตาขางใบ

แคลลส

ยอด

MS

MS

MS

MS

BA 0.3 มก./ล.

BA 0.1 มก./ล.+NAA 0.1

มก./ล. หรอNAA 0.3 มก./ล.

BA 0.1หรอ0.5มก./ล.และ

NAA 0.1 มก./ล.


ยอด

แคลลส

ราก

กหลาบ คงทอง.

2539

อะโลคาเซย

Alocasia

anazonica

ปลายยอด

ปลายราก

ตน ใบออน

กานใบออน

MS ซงม

วตามนของ

Nitsch &

Nitsch


NAA 1 มก./ล.Kinetin

1 มก./ล.+NAA 0.5 มก./ล

ตน

แคลลส

ราก

ชลตา พงศศภสมทธ

กลอกซเนย

Sinnigia

specionsa

กานดอกตม MS Kinietin 2 มก./ล. หรอ

Matozim MT 0.25มก./ล.

ตน

ตน

รงรอง วเศษสวรรณ,

2528

กหลาบ ตาขาง

ยอด

MS+นาตาล4%

MS+นาตาล4%

BA 2 มก./ล.

-

ยอด

ราก

ประนอม พฤฒพงษ

และคณะ. 2531

แกลดโอลส

Gladiolus

hydridus


ตาขาง

ยอดทเกด

จากปลาย

ยอดและ

ตาขางหว

กานชอดอก

MS

MS

MS

MS

BA 0.1 - 2 มก./ล.

NAA 0.5 มก./ล .

+นามะพราว 15 % หรอ

Kinietin 0.1 - 0.5 มก./ล.

BA 0.1 - 6 มก./ล.

Kinietin 0.5 มก./ล.+

NAA 10 มก./ล.

ยอดทวคณ

ราก


แคลลสและ

ราก

วไลลกษณ ชนะจตร,

2524

56



สตร




โกสน

Codiscumvar-

iegatum


ลาตน กาน

ใบและ

ใบออน

แคลลส

MS

MS

BA 5 มก./ล.

+2,4-D 2-4 มก./ล.

BA5 มก./ล.+NAA5 มก./ล.

แคลลส

ยอด

วไลลกษณ สขจต-

ตานนท. 2528

คารเนชน

Diantus

caryophyllus

ปลายยอด MS Kinetin 0.5 มก./ล.

+NAA 1.0 มก./ล.

หรอนามะพราว15 %

ตน ชยชมพล สรยะ-

ศกด. 2526

บอนส

Caladium

biocolor

ใบออน MS BA 1 มก./ล.

+NAA 1 มก./ล.

แคลลส ชตมา คณาไทย.

2526

บโกเนย

Begonia sp.

เมลด

ตนออน

MS

MS

BA 1 มก./ล.

NAA 1 มก./ล.

Kinetin 5 มก./ล.

NAA 1 มก./ล.

ตน

เพมจานวน

สมนา กจไพฑรย.

2528

เบญจมาศ ตาขาง

ลาตน ใบ

MS Kinetin 2 มก./ล.

+NAA 0.02 มก./ล.

แคลลส ตน สเมธ อรญนารถ.

2524

พดสวน

Ervatamia

Coronaria

ตาขาง

ยอด

WPM

PM

BA 16 มก./ล.

2,4-D 1 มก./ล.

ยอด

ยอด

ประนอม พฤฒพงษ

และคณะ. 2531

เฟรนกานดา

Adintum

Capillus

Veneris Linn.

สปอร

Phothallus

MS

MS

นามะพราว15%

Matozim MT0.25 มก./ล.

Phothallus รงรอง วเศษสวรณ.

2528

เยอบรา

Gerbera

jamesonii

เมลด

ดอกออน

MS (1974)

MS (1962)

MSH


IAA 0.5 มก./ล.

BA 10มก./ล.

BA 10 มก./ล.

เพมจานวนตน

ตน

รงรอง วเศษ-สวรรณ.

2528

วนด ใจนม และคณะ.

2531

ตารางท 3 ตวอยางพชทนามาเพาะเลยงเนอเยอไดสาเรจในประเทศไทย (ตอ)

57



สตร




ยบโซฟลลา

Gypso

phillaparivular

ปลายใบ

ปลอง

แคลลส

ยอดจาก

แคลลส

MS หรอ

Vacin

& Went

MS

Vacin

& Went

NAA 2 มก./ล.

BA 1- 4มก./ล.

+NAA 0.5 - 1 มก./ล.

BA 0.5 มก./ล.

แคลลส

ยอด


บนเทง บรรพศร.

2527

วานสทศ

Hippeastrum

hybridum

กานชอดอก

อบเกสร

และกานช

เกสรตวผ

รงไขกานชอ

ดอกยอย

กลบดอก

ไขออน

กลบหว

สวนกลาง

MS 2,4-D 0.5 - 1 มก./ล. ตน ศาลกษณ พรรณศร.

2526

สแตตส

Staticaperizii

ตน

เมอรโคลน

จากญปน

MS IAA 0.5 มก./ล. ราก สมนา กจไพฑรย.

2528

สปปะรดแคระ

Ananas

ตาขาง

แคลลส

MS

MS

BA 2 มก./ล.

+NAA0.1มก.ล.

BA 1 มก./ล.+NAA0.1มก./ล.

แคลลส ยอด


ราก

สะอาด รมรนสขารมย

ยหบ

Magnolia Coco

ตาขาง WPM BA 9มก./ล.

IBA 2 มก./ล.

ยอด

ราก

มณฑรา สาลกษณ.

2534

ผกกาดขาวปล

Chinese

cabbage


ใบ กานใบ

MS BA 2 – 4 มก./ล.

NAA 1 มก./ล.

ยอด

ราก

สน รตนวงศนรา.

2530


58



สตร




หนาวว

Anthurium

andracanum

ตาขาง ใบ

และกานใบ

ใบออน

แคลลส

Embryo

ยอดจาก

Embryo

MS

MS

Pierik (1976)

นาตาล20กรม

ตอลตร

MS

MS


BA 1 มก./ล.+2,4-D 1มก./ล.

หรอ BA 2 มก./ล.+2,4 –D

0.5 มก./ล.

BA 2 มก./ล.

Kinetin1 มก./ล.

NAA0.5 มก./ล.หรอ


ตน

แคลลส

ตน

ยอด

ราก

จารวรรณ โตววฒน

สรรลาภ สงวนดกล.

2526

กวฟรต

Actindia

Chinensis

กานใบ

ปลอง ขอ

MS 2 iP 2 มก./ล. ตน สาธต รยาภรณ.

2529

ไลอาทส

Liatrisspicata

กานชอดอก MS BA 3 มก./ล. นาตาล 4%


ยอด รงนภา วงศวจตร.

2533

หวายตะคาทอง

Calamus

cacsius

ลาตนออน MS NAA, BA5 x 106 M ยอด จารวรรณ โตววฒน

อนทผลม

Date Plam

ตนยอด

(ตายอด)

แคลลส

MS 2,4- D 2 มก./ล.

+นาตาล4.5%+ ถาน 3 ก/ล.


Kinetin 0.4 มก./ล.

แคลลส

ตน

ทวพงศ สวรรณโร.

2529

กระเทยม

Garlic

ตายอด MS 2 iP 2 มก./ล.


หนอ ประพนธ ปญญา-บาล

ทมา : จรา ณ หนองคาย. 2551: 343- 347


59

หองปฏบตการเพาะเลยงเนอเยอพชแบงพนทเปน 3 สวน

ตามลกษณะการใชงาน ดงน

1. หองเตรยมอาหารสงเคราะห (Laboratory or Preparation room) ควรเปนหองทมเนอท

กวางขวางพอควรทจะจดวางเครองมออปกรณตางๆ เชน โตะเตรยมอาหาร โตะวางเครองมอ

ตเกบเอกสาร ขวดเพาะเลยงเนอเยอ เครองแกวตางๆ อางนาลางเครองมอ และตเยนสาหรบ

เกบสารเคมบางชนดทตองเกบในทเยน และสารละลายเขมขน

2.หองยายเนอเยอหรอหองถายเนอเยอพช (Clean room or Transfer room) เปนหอง

ทสะอาด ปลอดเชอ มการผานเขาออกนอยทสด ควรจะมแตเจาหนาททมหนาทยายเนอเยอพช

อปกรณทสาคญคอ ตยายเนอเยอ กลองจลทรรศน และอปกรณเกยวกบการฟอกฆาเชอ

3. หองเพาะเลยงเนอเยอพช (Culture room) ตองเปนหองทสะอาด ปลอดเชอ ปดสนท

มการเขาออกนอยทสด เฉพาะเจาหนาททจะนาขวดเพาะเลยงไปเพาะเลยง และตรวจเชคผล

การทดลอง

ภาพท 33 แผนผงหองปฎบตการเพาะเลยงเนอเยอพช

หองทางานเจาหนาท หองเกบสารเคม

หองเตรยมอาหาร

โตะเตรยมอาหาร

เครองปรบอากาศ

อางนาหองยายเนอเยอพช

หองเพาะเลยงเนอเยอ

ชนวาง

เนอเยอพช

ตยายเนอเยอพช

60

ตารางท 4 เครองมอและอปกรณทจาเปนในการเพาะเลยงเนอเยอพช

รายการท รายการ จานวน ราคา/หนวย รวม

1 ตตดเนอเยอไม 90 x 60 x 90 ซม. 2 ตว 15,000 30,000

2 ตตดเนอเยอเหลก 90 x 60 x 90 ซม. 1 ตว 22,000 22,000

3 ขาตงตปลอดเชอ 3 ตว 800 2,400

4 ชนวางขวดตนเนอเยอ 6 ชด 10,000 60,000

5 ตเกบสารเคม 1 ตว 10,000 10,000

6 เครองชงไฟฟา 2 ตาแหนง 1 เครอง 6,900 6,900

7 เครองชงไฟฟา 4 ตาแหนง 1 เครอง 32,700 32,700

8 ตเยน 6.4 คว 1 เครอง 7,200 7,200

9 หมอนงความดนไอนา 1 ชด 21,300 21,300

10 เตาแกสเตรยมอาหาร 2 ชด 1,500 3,000

11 ถงแกส ขนาด 48 กโลกรม (รวมแกส 900 บาท) 2 ถง 2,500 5,000

12 เครองกรองนา 1 เครอง 30,000 30,000

13 เครองปรบอากาศ 3 เครอง 20,000 60,000

14 เกาอ 3 ตว 1,000 3,000

15 รถเขนสาหรบวางอปกรณ 3 คน 500 1,500

รวม 295,000

61

ตารางท 5 สารเคมทใชสาหรบเพาะเลยงเนอเยอ

ลาดบ

ทสารเคม ขนาดบรรจ

ราคา

หนวยละจานวน

เปนเงน

(บาท)

1 แอมโมเนยมไนเตรท 1,000 กรม/ขวด 2,200 1 2,200

2 โพแทสเซยมไนเตรท 1,000 กรม/ขวด 370 1 370

3 แคลซยมคลอไรด 500กรม/ขวด 300 1 300

4 แมกนเซยมซลเฟต 1,000 กรม/ขวด 558 1 558

5 โพแทสเซยมไดไฮโดรเจน

ฟอสเฟต

500 กรม/ขวด 405 1 405

6 บอรคแอซค 1,000กรม/ขวด 588 1 588

7 แมงกานสซลเฟต 500 กรม/ขวด 526 1 526

8 ซงคซลเฟต 500กรม/ขวด 342 1 342

9 โพแทสเซยมไอโอไดด 1,000 กรม/ขวด 2,675 1 2,675

10 โซเดยมโมลบเดต 500กรม/ขวด 4,100 1 4,100

11 คอปเปอรซลเฟต 1,000 กรม/ขวด 700 1 700

12 โคบอลทคลอไรด 500 กรม/ขวด 2,836 1 2,836

13 โซเดยม อดทเอ 500กรม/ขวด 670 1 670

14 เฟอรสซลเฟต 500 กรม/ขวด 440 1 440

15 ไกลซน 500 กรม/ขวด 907 1 907

16 นโคตนคแอซค 100 กรม/ขวด 1,227 1 1,227

17 ไพรดอกซนไฮโดรคลอไรด 25กรม/ขวด 1,862 1 1,862

18 ไทอามนไฮโดรคลอไรด 25 กรม/ขวด 2,140 1 2,140

19 มายโออนโนซทอล 1,000 กรม/ขวด 10,752 1 10,752

20 เบนซลอะมโนพวรน 25 กรม/ขวด 15,200 1 15,200

21 นาตาลซโครส 1 กโลกรม/ถง 28 20 560

22 ผงวน 10 กโลกรม/ปบ 14,200 3 42,600

23 ทวน 20 500 มลลลตร/ขวด 782 1 782

24 โซเดยมไฮโปคลอไรด (คลอลอก) 2.83 ลตร/แกลลอน 160 1 160

25 แอลกอฮอล 95 % 18 ลตร/ปบ 1,050 2 2,100

รวม 95,000

62

ตารางท 6 วสดอปกรณทใชในการเพาะเลยงเนอเยอ

ลาดบ

ท

วสดอปกรณ/เครองมอ ขนาดบรรจ ราคา

หนวยละ

จานวน เปนเงน

(บาท)

1 ถงรอน 3.5 x 6 นว 1 กก. 83 50 4,150

2 ถงหหว 9 x 18 นว 1 กก. 57 50 2,850

3 ปากกาเคม 12 ดาม/กลอง 132 1 132

4 ไฟแชค 12 อน 60 1 60

5 ลวดเยบกระดาษ เบอร 10 24 กลอง/แพค 142 1 142

6 ทเยบกระดาษ 1 อน 180 3 540

7 ดามมด เบอร 3 1 อน 55 12 660

8 ใบมด เบอร 11(carbon still) 100 ใบ/กลอง 200 3 600

9 ปากคบขนาด 8 นว 1 อน 200 12 2,400

10 ตะแกรงลวดสแตนเลส 1 อน 240 3 720

11 ตะเกยงแอลกอฮอล 1 อน 70 3 210

12 ตะกราพลาสตก33x44x15 ซม. 1 ใบ 128 12 1,536

13 กระบอกฉด 1 อน 50 3 150

14 หมอตมอาหารพรอมทตกสแตนเลส 1 ชด 1,000 1 1,000

15 ขวดแกวสาหรบเกบสตอกอาหาร 1 ขวด 230 7 1,610

16 กระดาษรองตด (ใชกระดาษรไซเคล)

17 บกเกอร 2000 มล. 1 ใบ 440 1 440

18 บกเกอร 1,000 มล. 1 ใบ 240 1 240

19 บกเกอร 500 มล. 1 ใบ 120 1 120

20 กระบอกตวง100 มล. 1 อน 175 1 175

21 กระบอกตวง50 มล. 1 อน 165 1 165

22 เสอกาวน 1 ตว 320 3 960

รวม 18,860

63

ขนตอนการเพาะเลยงเนอเยอพช

1. คดเลอกตนพนธด

2. ผลตแมพนธพชตนกาเนดปลอดโรค ทผานการตรวจสอบความปลอดโรค

3. ขยายและเพมปรมาณตนพชในหองปฏบตการ

4. อนบาลตนออนพช

5. อนบาลขยายและเพมปรมาณตนพชในโรงเรอน

6. กระจายพนธพช

วธการเพาะเลยงเนอเยอพช

1. คดเลอกชนสวนพช สวนของพชแทบทกสวนไมวาจะเปนลาตน ตา ดอก ราก แม

กระทงเนอเยอ เซลล หรอโปรโตพลาส สามารถนามาเพาะเลยงเนอเยอและพฒนาใหเกด

เปนตนพชได ทงนขนอยกบชนดพช และวตถประสงคททาการเพาะเลยงเนอเยอ

2. การทาความสะอาดชนสวนทนามาทาการเพาะเลยงเนอเยอ ควรเปนชนสวนทสะอาด

ปราศจากเชอจลนทรยตางๆ ดงนนจงตองนามาฆาเชอดวยวธการฟอกฆาเชอ แลวลางดวย

นานงทผานการฆาเชอแลว

3. การตดเนอเยอ ชนสวนพชททาการฆาเชอแลว นาเขาตปลอดเชอตดเปนชนเลกๆ

วางลงบนอาหารสงเคราะหทผานการฆาเชอแลว

4. การบมเลยงเนอเยอ นาขวดอาหารทมชนสวนพชวางบนชนทมแสงสวาง 2,000 -

4,000 ลกซ วนละ 12 - 16 ชวโมง ในหองทควบคมอณหภม 25 - 28 OCจนกระทงชนสวน

ของพชมการพฒนาเปนตนทสมบรณ

5. การตดแบงและเลยงอาหาร ตดแบงชนสวนพช และเปลยนอาหารเพอเพมปรมาณ

ของตนพชทก 1 - 2 เดอน ขนอยกบชนดของพชและระยะการเจรญเตบโต ทาการเปลยน

อาหารจนกระทงพชเจรญเตบโตเปนตนทสมบรณ

6. การยายปลกในสภาพธรรมชาต นาตนพชทมยอดและรากทสมบรณออกจากขวด

ลางวนทตดกบรากออกใหหมดดวยนาสะอาด และผงลมใหแหง แชนายาปองกนกาจดเชอรา

นาไปปลกในวสดทโปรงสะอาดระบายนาไดด นาไปวางไวในทรม และพรางแสง 60 เปอรเซนต

ประมาณ 4 สปดาหหรอจนกระทงตนพชตงตวได

64

ภาพท 34 การเพาะเลยงเนอเยอปเล

ก. คดเลอกและตดแตงชนสวนพช

ข. ทาความสะอาดฟอกฆาเชอ

ค. นาเขาเครองเขยาฟอกฆาเชอ

ง. ชนสวนพชทผานการฟอกฆาเชอแลว

จ. ตดชนสวนพชวางลงบนอาหารสงเคราะห

ฉ. ตดแบง ขยาย เพมปรมาณ

65

ภาพท 34 การเพาะเลยงเนอเยอปเล (ตอ)

ช. ชนสวนพชวางลงบนอาหารสงเคราะห

ซ. เพาะเลยงในสภาพแวดลอมทควบคมได

ฌ. ปเลพรอมทจะเขาระบบอนบาล

ญ. อนบาลปเล

การเพาะเลยงเนอเยอพชในเชงพาณชย

การนาความรดงกลาวมาประยกตเขากบธรกจเชงพาณชย จะเปนทางเลอกอาชพหนง

ทสรางรายไดใหกบเกษตรกรหรอผทสนใจอยางตอเนอง

เงอนไขการดาเนนธรกจ

1. ผททาธรกจตองมความรหรอผานการอบรมการเพาะเลยงเนอเยอพชมากอน

ควรมนกวชาการทมความรและประสบการณเปนทปรกษา

2. ตองมเงนทนหมนเวยนในการทาธรกจอยางนอย 200,000 บาท

3. มตลาดรองรบ

66

ตนทนการผลตและผลตอบแทน

1. ตนทนเรมตนคอนขางสง โดยเฉพาะเครองมอและอปกรณอยางนอย 500,000 บาท

2. ผลตอบแทนทไดรบจากการทาธรกจจะไดประมาณชวงปท 4 เปนตนไป

อยางนอย 30,000 บาทตอเดอน

3. ธรกจไดรบผลตอบแทนอยางตอเนอง เนองจากสามารถขยายพนธพชไดตลอดทงป

4. ผลตอบแทนระยะยาว คอมการตดตอจากกลมลกคาทตองการพนธไมอยางตอเนอง

ขนตอนทควรดาเนนการ 1. วางแผนและเปาหมายการผลตในเชงธรกจทงในระยะสนและระยะยาว

2. วเคราะหความเปนไปไดทางการผลต ขอมลการลงทน ขอมลการตลาด

และศกษากลยทธทางการตลาด

3. ควบคมปรมาณและคณภาพผลผลตใหไดตามตองการ

4. หากลมลกคาเปาหมาย หรอการหาตลาดรองรบเชอมโยงกบธรกจการเพาะเลยง

เนอเยออนๆ

5. แกไขปญหาทเกดขนในขณะทกาลงทาธรกจ

6. ศกษาขอมลเกยวกบเทคโนโลยการเพาะเลยงเนอเยอพชและการพฒนาอยางตอเนอง

7. ประเมนผลความกาวหนาของการดาเนนธรกจ

พชทควรดาเนนการในเชงการคา

1. พชเศรษฐกจ เชน หนอไมฝรง กลวย สบปะรด ฯลฯ

2. พชกนแมลง เชน หมอขาวหมอแกงลง กาบหอยแครง ฯลฯ

3. ไมดอกไมประดบ เชน กลวยไม หนาวว เบญจมาศ บอนส

อะโกลนมา ฟโลเดนดรอนฯลฯ

4. ไมนา เชน อะนเบยส ชบานา อะเมซอน ฯลฯ

67

บทสรปการขยายพนธพช

การขยายพนธพช แบงไดเปน 2 ประเภทใหญๆ คอ การขยายพนธแบบอาศยเพศ

หรอแบบเพาะเมลด และการขยายพนธแบบไมอาศยเพศ หรอการขยายพนธดวยเนอเยอชน

สวนตางๆ ของพช โดยมวตถประสงคและเปาหมายทแตกตางกน ทงน การนาการขยายพนธ

พชมาใชใหประสบความสาเรจมากนอยเพยงใด ขนอยกบผปฏบตตองมความรความเขาใจ

รวมทงมทกษะและประสบการณทฝกฝนจนเกดความชานาญ จงสามารถนามาปรบประยกต

ใชใหเกดประโยชนตอภาคการเกษตรไดอยางมประสทธภาพ

การขยายพนธพชแบบอาศยเพศหรอแบบเพาะเมลด จะประสบผลสาเรจมาก

นอยเพยงใด ขนอยกบปจจยทสาคญ คอ เมลดตองมคณภาพด มลกษณะทางพนธกรรมตาม

ตองการ ไดเมลดพนธจากแหลงทมคณภาพ พนจากสภาพการพกตว และมเปอรเซนต

การงอกสง ดงนน กอนเพาะควรมการทดสอบคณภาพของเมลดพนธ โดยวธการทดสอบ

ความงอกของเมลด และเลอกวธทเหมาะสมกบพชแตละชนด

การขยายพนธโดยการปกชา การขยายพนธโดยวธนจะประสบความสาเรจ

มากนอยเพยงใด ขนอยกบการคดเลอกชนดพช และกงพนธทนามาขยาย พนธตองนามาจาก

ตนแมพนธทสมบรณ ปราศจากโรค และแมลงศตร เมอนาไปปกชาจะมเปอรเซนตการรอดสง

ตงตวไดเรว เจรญเตบโตไดด และถกตองตามลกษณะสายพนธของพชแตละชนด ซงในปจจบน

เปนวธทนยมทากนเปนอตสาหกรรม โดยเฉพาะกลมพชประเภทไมดอกไมประดบ เนองจาก

เปนวธทปฏบตไดงาย ใชระยะเวลาในการผลตตนพนธสน ตนทนตา และผลตไดครงละจานวนมาก

จงกอใหเกดกลมเกษตรกรทผลตขยายพนธพชในเชงการคาทประสบความสาเรจอยางมากมาย

เชนกลมเกษตรกร คลอง 15 ต.คลองใหญ อ.องครกษ จ.นครนายก และตลาดไมดอกไม

ประดบภายในตลาดไท เปนตน

การขยายพนธโดยการตอนกง เปนวธการขยายพนธทงาย ทาไดสะดวก ปจจบน

การขยายพนธดวยวธการตอนกงจะมวธการปฏบตและดแลเปนพเศษ ประกอบกบพชแตละ

ชนดมการเจรญเตบโต และการออกรากทแตกตางกน เนองจากมพนธกรรมทแตกตางกน

ดงนนผปฏบตควรสงเกตพชแตละชนดเหมาะสมกบการขยายพนธแบบใด การตอนกงควร

เลอกกงทยงมสเขยวปนนาตาล หรอกงกงออนกงแก เนองจากจะกระตนในการออกรากด

กวากงทมสนาตาลลวนหรอกงแก

68

การขยายพนธโดยการตดตา ตอกง และทาบกง เปนการขยายพนธทหวงประโยชน

จากตนตอ คอ ชวยหาอาหาร ทนตอโรค ตนตอทไดจะไดจากวธการเพาะเมลด การขยาย

พนธดวยวธดงกลาวนจะประสบผลสาเรจมากหรอนอย ขนอยกบความสามารถในการเชอม

ประสานตดของรอยแผล ทงจากของตนตอและจากกงพนธ ดงนนเทคนคและวธปฏบตตอง

ทาแผลใหสะอาด วางประกบรอยแผลใหบรเวณเนอเยอเจรญของพชทงสองแนบสนทกน

ใหมากทสด และควบคมสภาพแวดลอมในระยะการเชอมประสานตดรอยแผล สงทสาคญ

ทสดของการขยายพนธดวยวธนคอ ความสมพนธทางพนธกรรมของพชจะตองอยในสกล

(Genus) เดยวกน

การขยายพนธโดยการแบงสวนและแยกสวน จะนยมใชวธการนขยายพนธกบ

พชทมสวนของราก หรอลาตนเจรญอยใตดน หรอระดบผวดน ซงทาหนาทเกบสะสมอาหาร

เมอเกดการแตกหนอ แตกกอ ไหล หรอจก จะใชวธการแบงสวนหรอแยกสวน โดยจะใชวธ

การขยายพนธดวยวธการตอนกง การตดตา การตอกง และการทาบกงไมได เปนวธการ

ขยายพนธทงาย ไมตองการเทคนคพเศษมากนก การทจะไดจานวนตนพชมากหรอนอยขน

อยกบการแตกหนอ หว เหงา ไหล หรอจก ของพชแตละชนด ดงนนการขยายพนธโดยการแบงสวน

และแยกสวน ควรศกษาวธทเหมาะสมกบพชแตละชนดใหมากทสด จงจะประสบผลสาเรจ

ในการขยายพนธดวยวธดงกลาวน

การขยายพนธโดยการเพาะเลยงเนอเยอ ปจจบนการขยายพนธโดยการ

เพาะเลยงเนอเยอมการแขงขนทสงมาก เนองจากในตลาดภาคการเกษตรทงในประเทศ

และตางประเทศ ตองการพชพนธด มคณภาพ ปลอดจากโรค และแมลงศตร ยงมปรมาณ

ไมเพยงพอตอความตองการ พชเศรษฐกจทสาคญ เชน กลวยไม กลวย ออย และหนอไมฝรง

นยมขยายพนธดวยวธการเพาะเลยงเนอเยอ ดงนน การเพาะเลยงเนอเยอพชจงเขามามบทบาท

สาคญในการพฒนาเทคนคดานการขยายพนธพช เพอใหไดตนพชจานวนมากอยางรวดเรว

ในเวลาทกาหนด โดยคณภาพของตนพชยงเหมอนเดมทกประการ

69

สบคนแหลงขอมลเพมเตม

กรมสงเสรมการเกษตร. กลมพชสวน. กองสงเสรมพนธพช. ม.ป.ป. คมอการขยายพนธพช.

เจรญรฐการพมพ.

กรมสงเสรมการเกษตร. 2546. การเพาะเลยงเนอเยอกบการขยายพนธพช. กรงเทพฯ :

โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จากด.

จรา ณ หนองคาย. 2551. หลกและเทคนคการขยายพนธพชในประเทศไทย. กรงเทพฯ :

สานกพมพโอเดยนสโตร.

จวงจนทร ดวงพตรา. 2521. เทคโนโลยเมลดพนธ. พมพครงท 2. กรงเทพฯ :

ภาควชาพชไร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

ณฐหทย เอพาณช. 2547. การตรวจสอบคณภาพเมลดพนธ.

สานกวจยพฒนาเทคโนโลยชวภาพ กรมวชาการเกษตร.

นนทยา วรรธนะภต. 2538. การขยายพนธพช. พมพครงท 2. กรงเทพฯ :

โอ.เอส.พรนตง เฮาส.

ทองพล วรรณโพธ. 2552. คมอการขยายพนธพช. พมพครงท 8. กรงเทพฯ :

สานกพมพนาคา.

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. สานกสงเสรมและฝกอบรม. ศนยสงเสรมและฝกอบรมการเกษตร

แหงชาต. 2530. การขยายพนธพช. มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตกาแพงแสน :

โรงพมพศนยสงเสรมและฝกอบรมการเกษตรแหงชาต.

สนน ขาเลศ. 2541. หลกการและวธปฏบตการขยายพนธพช. พมพครงท 2. กรงเทพฯ :

สานกพมพรวเขยว.

แสนสข รตนผล และชยยงค ชจนทร. 2546. การอนบาลพชและโรงเรอนขยายพนธพช.

สานกพฒนาคณภาพสนคาเกษตร กรมสงเสรมการเกษตร.

Peter, Klock. 1997. Plant Propagation. London : Wellington House.

www.mahasarakham.doae.go.th

www.bwc.ac.th

www.aopdhoz.doae.go.th/propagation.pdf

www.tistr.or.th

www.mastergardenproduct.com

70

ชอพช

วธการขยายพนธ

เพาะ

เมลด

อาศยรากจากตนเอง อาศยรากจากตนอน

การต

อน

การป

กชา

การแยกสวน การแบงสวน

การต

อกง

การต

ดตา

การท

าบกง

กงตะ

เกยง

เหงา

หว

หน

อ

ไหล

หว

แงง

จก

พชผก - สมนไพร1. มนฝรง x x

2. แคนตาลป x

3. กะเพรา โหระพา x x

4. มะเขอเทศ มะเขอเปราะ x

5. ขง x

6. กะหลาปล กะหลาดอก x

7. ผกชฝรง x

8. หอมแดง หอมหวใหญ x x

9. กระเทยม x x

10. แตงโม แตงกวา ฟกทอง x

11. มะระจน x

12. พรก x

13. กระเจยบเขยว x

14. หนอไมฝรง x x

15. ผกบง คะนา กวางตง x

16. ถวฝกยาว ถวพ x

17. ขมนชน x

18. วานหางจระเข x x

19. ตะไครหอม x

ตารางท 7 ชนดพชและวธการขยายพนธพช

71

ชอพช


เพาะ

เมลด


การต

อน

การป

กชา


การต

อกง

การต

ดตา

การท

าบกง

กงตะ

เกยง

เหงา

หว

หน

อ

ไหล

หว

แงง

จก

20. ฟาทะลายโจร x

21. หนมานประสานกาย x x x

22. พญายอ x

23. เพชรสงฆาต x

24. บอระเพด x

25. พรกไทย x

26. มะแวงเครอ x x

27. ไพล x x

28. กวาวเครอ x x

29. บกเนอทราย x

30. สมแขก x

ไมดอก ไมประดบ1. กลวยไม x x x x x

2. มะล x

3. ดาวเรอง x x

4. ดอกรก x x

5. กหลาบ x x x

6. เบญจมาศ x x

7. หนาวว x x

8. บอนส x

ตารางท 7 ชนดพชและวธการขยายพนธพช (ตอ)

72

ชอพช


เพาะ

เมลด


การต

อน

การป

กชา


การต

อกง

การต

ดตา

การท

าบกง

กงตะ

เกยง

เหงา

หว

หน

อ

ไหล

หว

แงง

จก

9. บวหลวง x x x

10. ชบา x

11. เขม x

12. วานสทศ x x

13. ชวนชม x x x

14. ลลาวด x x x

15. อะโกลนมา x x

16. บานชน ดาวกระจาย ดาวเรอง x

17. ผกากรอง เฟองฟา x

18. โกสน x

19. โปยเซยน เทยนทอง นออน x

พชไร 1. ขาว x

2. ออย x

3. ขาวโพด x

4. ขาวฟาง x

5. ยาสบ x

6. ลกเดอย ถวเหลอง ถวเขยว x

7. ถวลสง ทานตะวน งา x

8. มนสาปะหลง x


73

ชอพช


เพาะ

เมลด


การต

อน

การป

กชา


การต

อกง

การต

ดตา

การท

าบกง

กงตะ

เกยง

เหงา

หว

หน

อ

ไหล

หว

แงง

จก

9. ฝาย ปอ x

10. สบปะรด x x

ไมผลไมยนตน1. กลวย x

2. แกวมงกร x

3. ทเรยน x x x x x x

4. ฝรง x x x x x

5. ขนน x x x x x

6. ชมพ x x x

7. ลาไย x x x x

8. ลองกอง ลางสาด x x x x x

9. ลนจ x x x x x

10. มะมวง x x x x x

11. มงคด x x x x

12. มะละกอ x x

13. สมโอ x x x x

14. เงาะ x x x x

15. สละ ระกา x x x

16. นอยหนา x x x


74

ชอพช


เพาะ

เมลด


การต

อน

การป

กชา


การต

อกง

การต

ดตา

การท

าบกง

กงตะ

เกยง

เหงา

หว

หน

อ

ไหล

หว

แงง

จก

17. กระทอน x x x x x

18. มะนาว x x x x

19. มะขามหวาน มะขามเปรยว x x x x x x

20. สมเขยวหวาน x x x x x

21. มะปราง มะยงชด x x x x x x

22. สตรอเบอรร x

23. องน x x x x x x

24. มะพราว x

25. ชา x x x x

26. กาแฟ x

27. ยางพารา x x

พชนามน1.ปาลมนามน x

2. สบดา x


75

ชนดพช แหลงผลต ทอย/เบอรโทรศพท

ไมประดบ นงพร เนอสเซอร 33/2 หม 4 ถ.รงสต-นครนายก ต.บงสนนรกษ

อ.ธญบรจ.ปทมธาน 12110 โทรศพท 086-602-6869

ไมประดบ สวนรวมพนธ 111 หม 5 ต.เอกราช อ.ปาโมก จ.อางทอง 14130

โทรศพท 081-917-2571

ไมประดบ นายพชญะ วชจตพนธ 7 แยก 9 ซ.หมบานเสรวลลา ถ.ศรนครนทร

แขวงหนองบอน เขตประเวศ กรงเทพฯ 10250

ไมประดบ บรษทไทยซงทรอพปคอล

พลานทเนซเซอร จากด

99 หม 5 ต.เจดยหก อ.เมอง จ.ราชบร 70000

โทรศพท 02-561-0995-6

ไมประดบ สวนกฤษณาเฟองฟาแฟนซ 25/1 หม 6 ต.บางแมนาง อ.บางใหญ จ.นนทบร 11140

โทรศพท 089-969-0988

ไมประดบ ชวนชม สวนไพสฐฟารม 93 หม 6 ต.วดเพลง อ.วดเพลง จ.ราชบร 70170

ไมประดบ

ยนตนขนาดใหญ

สวนสมนกพนธไม 31/4 หม 8 ต.ชะอม อ.แกงคอย จ.สระบร 18110

ไมประดบ นางสาวเพญวด กนกาญจนะ 99/5163 หมบานประดบดาว 5-6 ซ.ทาอฐ ถ.รตนาธเบศก

ต.ทาอฐ อ.ปากเกรด จ.นนทบร 11120

โทรศพท 089-669-1931



สวนไม ส.รงเรอง 17 หม 4 ต.คลองใหญ อ.องครกษ จ.นครนายก 26120



สวนสมนกพนธไม 31/4 หม 8 ต.ชะอม อ.แกงคอย จ.สระบร 18110

ไมประดบ นายอาทตย ปญญาเมา 107 หม 10 ต.บานแม อ.สนปาตอง จ.เชยงใหม 50120

โทรศพท 082-220-5483

ไมประดบ นายจกรพนธ วนชกล 18/13 หม 6 ต.ทาชมพล อ.โพธาราม จ.ราชบร 70120

โทรศพท 032-741-3478

ไมประดบ นายวรพนธ บารงไทยชยชาญ 2 หม 4 ซ.เพชรหงษ 22 ต.บางกระสอบ อ.พระประแดง

จ.สมทรปราการ 10130 โทรศพท 085-326-3377

ตารางท 8 แหลงผลตขยายพนธไมดอกไมประดบเพอการคา

76


ลลาวด สวนสามพรานพนธไม 10 หม 4 ต.หอมเกรด อ.สามพราน จ.นครปฐม 73110

โทรศพท 081-942-8068

ลลาวด ชวนชม สวนชวนชมลลาวดปรชา 70 ม.2 ต.บางพลบ อ.ปากเกรด จ.นนทบร 11120

ชวนชม นางสาวพวงพยอม

ปานพงษา

81 หม 5 ต.ขนพทกษ อ.ดาเนนสะดวก จ.ราชบร 70130

โทรศพท 081-945-7394

ชวนชม สวนอรอนงค ชวนชม 87 หม 13 ต.รางหวาย อ.พนมทวน จ.กาญจนบร 71170

โทรศพท 081-856-7799

เฟองฟา นายสวรรค แกวบญนา 38/ 52 หม 14 ต.บางแมนาง อ.บางใหญ จ.นนทบร 11140

โทรศพท 081-914-8033

อโกลนมา นายอนชา จกมงคล 8/1 หม 8 ต.แหลมบว อ.นครชยศร จ.นครปฐม 73120

โทรศพท 081-482-9279

อโกลนมา นายวระ แนวพญา 13/ 13 หม 9 ซ.เพชรหง 22 ต.บางยอ อ.พระประแดง

จ.สมทรปราการ 10130

อโกลนมา งาชาง

ลนมงกร

สวนบรรณนาไศย หม 1 ต.เกษตรสวรรณ อ.บอทอง จ.ชลบร 20270

โทรศพท 081-864-9344

อโกลนมา หนาวว

เดป โฮยา

นางสาวรชน พงษแสนยาธรรม 7/4 หม 3 ต.เกษตรพฒตา อ.บานแผว

จ.สมทรสาคร 74120 โทรศพท 081-441-3120

งาชาง ลนมงกร สวนณฐชา หม 8 ต.บางระกา อ.บางเลน จ.นครปฐม 73130

ตนพนธกหลาบ คณเกษม ชยเฉพาะ หม 8 ต.หนองหาร อ.สนทราย จ.เชยงใหม

โทรศพท 085-617-1895

งาชาง ลนมงกร นายพนทว ทองสข 10/12 หม 4 ต.วดละมด อ.นครชยศร จ.นครปฐม 73120

โทรศพท 081-763-6139

กระบองเพชร

โปยเซยน ปรง

สวนกระทอมลงจรณ 81/6 หม 2 ซ.วดสงห ถ.ปทมธาน-สามโคก ต.สามโคก

อ.สามโคก จ.ปทมธาน 12160

กลวยไม สวน Grandiflora 102 หม 3 ต.แมโปง อ.ดอยสะเกด จ.เชยงใหม 50220

ตารางท 8 แหลงผลตขยายพนธไมดอกไมประดบเพอการคา (ตอ)

77


กลวยไม สวนพราวออรคดส

เนสเซอรร

130 หม 6 ต.ปาตม อ.พราว จ.เชยงใหม 50190

กลวยไม บรษทแอร ออรคดส แอนด

แลป จากด

23/1ม.3 ต.นราภรมย อ.บางเลน จ.นครปฐม

โทรศพท 034-298-238, 089-494-9090

กลวยไม บรษทมานะออรคดส 116 ม.1 ถ.บรมราชชนน ต.บางเตย อ.สามพราน จ.นครปฐม

โทรศพท 081-809-9932

กลวยไม บรษทบางกอก

ฟลาวเวอรเซนต จากด

34/19 หม 7 ถ.เพชรเกษม หนองแขม กรงเทพฯ

โทรศพท 02-421-0020-4

กลวยไม บรษทอเนก

ออคด จากด

309 ถ.ดารงครกษ แขวงคลองมหานาค

เขตปอมปราบศตรพาย กรงเทพฯ โทรศพท 02-811-0778

กลวยไม บรษทไพฑรย สะพล จากด 93/57 ชน 5 เดอะโมเดอรนกรปทาวเวอร ถ.แจงวฒนะ

ต.คลองเกลอ อ.ปากเกรด จ.นนทบร 11120

โทรศพท 02-981-4203

กลวยไม บรษทประยร

ออรคด จากด

51/164 หม 2 อสาหะ 2 ถ.รงสต-นครนายก

อ.ธญบร จ.ปทมธาน โทรศพท 02-990-9357

กลวยไม บรษทออรคเมกซ โกลเบล

เทรด จากด

16/5 หมท 4 ต.ออมนอย อ.สามพราน จ.นครปฐม โทรศพท

02 - 812–5562-4

กลวยไม บรษทสภาออรคด จากด 559/77 หม 3 ถ.เพชรเกษม ซ.92 บางแค

ภาษเจรญ กรงเทพฯ โทรศพท 02-413-0784

กล วยไม สกล

หวาย

บ. แอร ออรคดส แอนด แลป

จากด

23/1 ม. 3 ตาบลนราภรมย อาเภอบางเลน จงหวดนครปฐม

โทรศพท 034-298-238, 08–9494-9090

กล วยไม สกล

หวาย

บ. ประยร ออรคด จากด 1/164 หม 2 อสาหะ 2 รงสต-นครนายก ธญบร ปทมธาน

โทรศพท 02-990-9357

กลวยไมสกลหวาย

และสกลมอคคารา

บ.ออรคเมกซ โกลเบล เทรด

จากด

16/5 หมท 4 ตาบลออมใหญ อาเภอสามพราน

จงหวดนครปฐม โทรศพท 02-812-5562-4


78


มอคคารา บ. สภาออรคด จากด 559/77 หม 3 ถ.เพชรเกษม ซ.92 บางแค ภาษเจรญ กทม

โทรศพท 02-413-0784, 454-0797

หญานวลนอย สวนสพจนไรหญา หมท 8 ต.หนองสามวง อ.หนองเสอ จ.ปทมธาน 12170

มะล สวนคณธนพรรณ เลศปรชา ตลาดไมดอกไมประดบ คลอง 15 อ.องครกษ จ.นครนายก

โทรศพท 037-322-188 ,082-711-5720, 081-772-5321

ดาวเรองและ

ไมดอก

ไมกระถาง

AFM Group 1. สานกงานใหญ จ.เชยงใหม 399 ม.5

ถ.เชยงใหม-แมโจ ต.หนองหาร อ.สนทราย

จ.เชยงใหม โทรศพท 053-353-8105

2. สานกงานกรงเทพ ฯ(ปากคลอง) 98 ถ.จกรเพชร

แขวงวงบรพาภรมย เขตพระนคร กรงเทพ ฯ

โทรศพท 02-226-21301

ตนพนธเบญจมาศ มลนธโครงการหลวง สานกงานโครงการหลวง 65 ถนนสเทพ ต.สเทพ

อ.เมอง จ.เชยงใหม 50200

โทรศพท 053-278332, 278204, 277094

ตนพนธเบญจมาศ ศนยสงเสรมและพฒนาอาชพ

การเกษตร จ.นครราชสมา

(พนธพชเพาะเลยง)

85 ถนนเกษตร ตาบลโนนสง อาเภอโนนสง

จงหวดนครราชสมา 30160

โทรศพท 044-379617 โทรสาร 044-379617 ตอ 100

ตนพนธเบญจมาศ สวนสตางคทอง อาเภอแมลาว จงหวดเชยงราย โทรศพท 089-8515668

พนธไมผล สวนปาลมพนธไม 79/2 หม 4 ต.หอมเกรด อ.สามพราน จ.นครปฐม 73110

โทรศพท 081-825-5066

ดาวเรองและไม

ดอกไมกระถาง

Thai seed&AgricultureCo.,ltd 1/1 พหลโยธน 40 ซ.เสนานคม เขตจตจกร

กรงเทพฯ 10900

โทรศพท 02-940-1698-9

ดาวเรองและไม

ดอกไมกระถาง

บรษท ทองเฉลมโกลด จากด 1.211/4 ม.8 ต.สวนหลวง อ.กระทมแบน

จ.สมทรสาคร 74100

โทรศพท 034-460-769, 081-846-6694


79


มะล สวนคณธนพรรณ เลศปรชา ตลาดไมดอกไมประดบ คลอง 15 อ.องครกษ จ.นครนายก

โทรศพท 037-322-188 082-711-5720 081-772-5321

ตนพนธหนาวว บรษท เอส พ เอฟ อนเตอร

เนชนแนล จากด (ตวแทนนา

เขาตนพนธหนาวว)

300/9 ลาดพราวซอย 1 , แขวงลาดยาว

เขตจตจกร กรงเทพฯ

โทรศพท 02-5125450, 081-3411802

หวพนธปทมมา สวนอบลรตน 132 หม 1 บานทงยาว ต.ปาปอง อ.ดอยสะเกด จ.เชยงใหม

โทรศพท 089-6344305

หวพนธปทมมารบ

ซอและสงออก

บรษทเชยงใหมเซทคอน

จากด

178 หม 5 ตาบลทาทงหลวง อาเภอแมทา ลาพน 51170

โทรศพท 053-574949

หวพนธ ปทมมา

รบซอและสงออก

นางลาพ เมฆคนอง 9/13 หม 2 ต.หนองจอม อ.สนทราย จ.เชยงใหม

โทรศพท 089-6353931

หวพนธ ปทมมา

รบซอและสงออก

นางบวไหล เคหา 108 หม 10 ต.หนองหาร อ.สนทราย จ.เชยงใหม

โทรศพท 083-8695556

หวพนธปทมมารบ

ซอและสงออก

นายวเชยร จอมวง 23/3 หม 3 ต.แมหอพระ อ.แมแตง จ.เชยงใหม

โทรศพท 086-1165539


80

ตารางท 9 แหลงผลตขยายพนธสมนไพรเพอการคา


สมนไพร นายบญชวย สทธธรรม 305 หม 6 ต.วงนาเยน อ.วงนาเยน

จ.สระแกว 27210

โทรศพท 037-251-387, 081-313-4892

สมนไพร นายเฉลม สดตา 46 หม 11 ต.ทาคลอ อ.แกงคอย

จ.สระแกว 18110

โทรศพท 036-221-950, 047-205-183

สมนไพร คณณฐวด ศรละพนธ 42/1 หม 8 ต.คลองขอย อ.ปากเกรด

จ.นนทบร 11120

โทรศพท 087-559-2274

สมนไพร สวนจตจกรโครงการ 4 ประต 3

(ตรงขามกรมขนสงทางบก)

โทรศพท 089-895-7431

สมนไพร คณศรญญา สไลมาน สหกรณตนไม ราบ 11 พน 2 ร.อ. ถ.พหลโยธน

บางเขน กทม.

โทรศพท 089 - 123-8210, 081 - 642-6041

สมนไพร แกนจนทรพนธไม 37/1 หม 9 ต.ดอนตะโก อ.เมองราชบร

จ.ราชบร 70000

โทรศพท 081-442-7027

สมนไพร สวนพฤกษศาสตรภาคตะวนออก

(เขาหนซอน)

อ.พนมสารคาม จ.ฉะเชงเทรา 21120

โทรศพท 038-899-113

สมนไพร คณวบลย เขมเฉลม,

คณครรชต เขมเฉลม

257 หม 1 ต.ลาดกระทง อ.สนามชย

จ.ฉะเชงเทรา 24160

โทรศพท 081-306-0781, 089-936-5020

สมนไพร ชมรมลาปางรกษสมนไพร 177 หม 12 บานเขลางคทอง ถ.คนเหมอง ต.บอแฮว

อ.เมอง จ.ลาปาง 52100

โทรศพท 054-350-787, 054-313-918

81

ตารางท 10 แหลงผลตขยายพนธพชไรเพอการคา


ทอนพนธ

มนสาปะหลง

สถาบนพฒนามนสาปะหลง

มลนธสถาบนพฒนามนสาปะหลง

แหงประเทศไทย

1. ต.หวยบง อ.ดานขนทด จ.นครราชสมา

โทรศพท 044-313 394

ทอนพนธ


อาจารยมนตร ศรสระ 64 ม.15 ต.ลาดบวขาว อ.สคว จ.นครราชสมา

โทรศพท 089-846 - 3295

ทอนพนธ


นายสมศกด นอยปญจมตร 40 ม. 6 บานบตรเจรญ ต.กดโบสถ อ.เสงสาง

จ.นครราชสมา โทรศพท 081-282 - 7482

สมนไพร สวนจตจกรโครงการ 4 ประต 3

(ตรงขามกรมขนสงทางบก)

โทรศพท 089-895-7431

82

ตารางท 11 ผประกอบการสดานผลตพนธพชเพาะเลยงเนอเยอเชงพาณชย

ลาดบท ชอ สถานทตดตอ

1 บรษทรเวอรแลนดจากด 31/86 ซ.สมวท103 (อดมสข) ถ.สขมวท

แขวงหนองบอน เขตประเวศ กทม.

2 บรษท ยเซนฟลาวเวอร

(ประเทศไทย) จากด

163 ชน 11 อาคารไทยสมทรพาณชยประกนภย

ถ.สรวงค แขวงสรยวงศ เขตบางรก กทม.

3 บรท เอส.ซ.บ ไบโอเทค จากด 130-132 อาคารสรนธร 2 ชน 14 ถ.วทย

แขวงลมพน เขตปทมวน กทม.

4 บรษท สหกวรยาออรคด จากด 28/1 อาคารประภาวทย ชน 8 ถ.สรศกด

แขวงสลม เขตบางรก กทม.

5 บรษทเอเชยเทค กรป จากด

มหาชน

223/13-16 อาคารคนทรทาวเวอร ชน 8

ถ.สรรพาวธ แขวงบางนา เขตบางนา กทม.

6 บรษท ไบโอฟอเรสท จากด 34/19 หม 7 ถ.เพชรเกษม หนองแขม กทม.

7 บรษท บางกอกฟลาวเวอร 34/19 หม 7 ถ.เพชรเกษม หนองแขม กทม.

โทร. 02-421-0020-4

8 BOTANICAL GARDENS

BANGKOK

687 ต.คหาสรรค ภาษเจรญ กทม. 10160

โทร. 02-421-0500

9 บรษท เอกเซลออรคด 63/3 ถ.เพชรเกษม 63 หนองแขม กทม. 10160

โทร. 02-455-6974-80

10 บรษท มนบร ออรคด เนสเซอร 9 หม 8 ถรามคาแหง มนบร กทม. 10510

โทร. 02-543-8298

11 บรษท สภาออรคด จากด 559/77 หม 3 ถเพชรเกษม ซ. 92 บางแค

ภาษเจรญ กทม. 10160 โทร. 02-413-0784

12 บรษท ไทยออรคดแลป จากด 73/4 หม 3 ถ.พทธบชา บางมด ราชบรณะ กทม.

โทร. 02-870-6267

13 บรษท TOC lab 73/3 ม.3 ซ.พทธบชา 39 ถ.พทธบชา บางมด

เขตทงคร กทม.

83


14 หางหนสวนจากด เจาพระยา

ออรคด เนสเซอร

63/2 ม.1 ถ.สามโคก –เสนา อ.สามโคก จ.ปทมธาน

โทร. 02-593-1389-91

15 บรษท กรงเทพอสาหกรรม

เมลดพนธ จากด

187 ม.13 ต.พฒนานคม อ.พฒนานคม จ.ลพบร

โทร. 03649-1355-6

16 อาร ออรคดส (R .Orchid) 99/22 ลาดยาว จตจกร กรงเทพฯ

โทร. 02-5611255

17 พนมพร วรรณประเสรฐ 95/84 ซ.13/5 หมบานบวทอง ถ.ตลงชน-สพรรณบร

ต.บางรกพฒนา อ.บางบวทอง

จ.นนทบร 11110 โทร. 080-9098933

18 บรษทกฤษณะ เอสเซนทออล

จากด

126/2050 ซ.19/1 ถ.ตวานนท ปากเกรด นนทบร

โทร. 02-9643488,086-9759959

19 หจก.สวนพฤกษศาสตรกรงเทพ

(แลบผการ)

ถ.เลยบคลองทววฒนา ปากทางเขาสนามหลวง 2

โทร. 02-4210500

20 ฟารม มทส. (โคราช) ตาบลในเมอง อ.เมองนครราชสมา จ.นครราชสมา

โทร. 044-225023

21 BB Laboratory (แลบเรณ) ซ.ทงมงกร18 ถ.ทงมงกร ตลงชน โทร.02-8804801

22 ปากเกรดฟลอรคลเจอร (แลป

ปากเกรด)

46/6 ม.1 ถ.ตวานนท บางพด ปากเกรด

โทร. 02-9619955

23 บรษทไพฑรยสะพล จากด 93/57 ชน 5 The Modern Group Tower

ถ.แจงวฒนะปากเกรด นนทบร โทร. 02-9814203

24 BANKGOK RUBBERLAND

ENGINEERING. CO.LTD

611/270-271 ซ.วดจนทรในราชอทศ 2 บางโคล

บางคอแหลม กทม. โทร. 02-291-7738

25 Biolab Scientific Ltd. Biolab Scientific Ltd.New Zealand

โทร. 64-9-980-6700

26 Contherm Scientific Ltd Contherm Scientific Ltd New Zealand

27 Selby Biolab Pty Ltd. Selby Biolab Pty Ltd. Australia

โทร. 61-3-9263-4300

ตารางท 11 ผประกอบการสดานผลตพนธพชเพาะเลยงเนอเยอเชงพาณชย (ตอ)

84


28 Biolab Scientific Ltd. Biolab Scientific Ltd.Pacific Island.

โทร. 64-9-980-6700

29 C V Prajasa C V Prajasa Fmi .62-31-592-0569

โทร. 62-31-592-20569

30 SPD Scientific Pte Ltd. SPD Scientific Pte Ltd. Singapore 65-775-3345

31 Hai – ou Company Hai – ou Company Malaysia 60-3-5635-4625

32 Quicklab Sdn Bhd. Quicklab Sdn Bhd. Malaysia 60-4-281-2413

33 Industrial & Laboratory Inst. Industrial & Laboratory Inst. Vietnam.

โทร. 84-8-91-02117

34 VenKtron Co.Ltd VenKtron Co.Ltd. Unit Arab Emirates

โทร. 971-6-532-9797

35 Jaguar Instrument Technologirs Jaguar Instrument Technologirs India

โทร. 91-44-491-4053

36 Valley Tissue Culture 1 Valley Tissue Culture 56548

37 Harrisons Malayalam Limited. A2 Sidco Industrial Estste , Husur 635123 India

38 Vitro Plus P.O. Box 54 , 4325 Zh Renesse , Holland

โทร. +31-111-468088

39 Labland Biotechs Private

Limited.

8 th KM,KRS , Main Road Mysore 570016

Karnataka India โทร. 0091821

40 Propagation Technology Bonnets,Hawkins Hill Little Sampford

Saffron Walden Essex โทร. 0044-1371 810225

41 Heavenly Garden 1069 Amity Rd. Galloway Ohio

โทร. 43119-9304

42 Kitchen Culture Kits , Inc. Carol M.Stiff,PHd . Kitchen Culture Kits ,Inc.

โทร. 936-699-3551


85


43 Shasta Nursery,Inc. P.O. Box 897 Anderson, California.96007

โทร. 530-365-2767

44 Oglesby Plant International, Inc. 26664 SR 71 N, Aleha, Florida 32421 USA

โทร. 800-762-0022

45 Succlent Tissue Culture Office Address/ Contact AddressSint

Netherlands โทร. +31-113-556001

46 Kelsey Creek Laboratories. P.O. Box 53564 Bellevus, WA 98015

โทร. 800-499-1171

47 Growmore BIO – tech P Ltd. 41-B, SiPCOT Phase Hosur -635109 India.

โทร. +9104344 560565

48 Quantum Tubers Corporation. P.O. Box 569, Delavan ,Wisconsin

53115-0569 โทร. 262-728-8815

49 The Sheveroy Estates Ltd. Plot No.10 &11,CRPZ Cochin 682030 India

โทร. 0091-484-4222414

50 CIC Agri Businesses 205 DR Wijewardena Mawatha,Colombo 10,

Sri Lanka โทร. 94-01-6882000-2

51 SAPAD Head Quarters P.O. Box 1806,Dammam 31441

KSA. โทร. +966-03-822 3850/822 3858

52 Winterberry Fams Tissue

Culture

202 Lillie Patrick RC.Gcy GA 30218

โทร. 076-538-1003

53 Prolongaction Central Oriente S/N Plaza Commercial Kamico,Local 4 30700

โทร. 962-6250-615

54 Benzue Nurseies Ltd. Tirat Yehuda 8 ,73175 Israel

โทร. 972-3-9712348

55 Lab Focus Co.Ltd. Lab Focus Co.Ltd. Thailand.

โทร. 02-0376-0406


86


56 Valley Tissue Culture RuRal Route1 Box 263 Halstad. Minnesota56548

57 Vitro Plus P.O. Box 54, 4325 Zh Renesse , Holland

โทร. +31-111-468088

58 Labland Biotechs Private

Limited.

8 th KM,KRS , Main RoadMysore 570016

Karnataka India โทร. 0091821

59 Propagation Technology Bonnets,Hawkins Hill Little Sampford

Saffron Walden Essex โทร. 0044-1371 810225

60 Succlent Tissue Culture Office Address/ Contact AddressSint Netherlands

โทร. +31-113-556001

61 Growmore BIO – tech P Ltd. 41-B, SiPCOT Phase Hosur -635109 India.

โทร. +9104344 560565


87

ทปรกษา นางพรรณพมล ชญญานวตร

อธบดกรมสงเสรมการเกษตร

นายนาชย พรหมมชย

รองอธบดกรมสงเสรมการเกษตร

นายวทยา อธปอนนต


นายสรพล จารพงศ


นายพรชย พระบล

ผอานวยการสานกพฒนาการถายทอดเทคโนโลย

นางสกญญา อธปอนนต

ผอานวยการสานกพฒนาคณภาพสนคาเกษตร

นางอรสา ดสถาพร

ผเชยวชาญดานสงเสรมและจดการการผลตไมดอกไมประดบและพชสมนไพร

นางนดา สกกทตตยกล

ผอานวยการสวนสงเสรมและเผยแพร

88

ประสานงาน นางสาวภทรมาศ พานพม

นกวชาการเกษตรชานาญการ

เรยบเรยง

นางสาวแสนสข รตนผล

ผอานวยการสวนพฒนาการเพาะเลยงและจดการพนธพช

นายวชย ตแกว

ผอานวยการกลมงานเพาะเลยงเนอเยอ

นางสาวเสาวรส ธรรมเพยร

นกวชาการเกษตรปฏบตการ

นางสาวณฐทยา หาญณรงค


นางสาวเสาวนย แกวพระเวช


นายสรเชษฐ ชมเงน

นกวชาการเกษตร

89

จดทา

นางอมรทพย ภรมยบรณ

นางสาวอจฉรา สขสมบรณ

นายพงษเพชร วงศโสภา

นางสาวอาไพพงษ เกาะเทยน

นางสาวรฐฐา ศรญาณลกษณ

กลมสอสงเสรมการเกษตร สวนสงเสรมและเผยแพร

สานกพฒนาการถายทอดเทคโนโลย กรมสงเสรมการเกษตร

เออเฟอขอมล

นายชยรตน ธนยากร

นกวชาการสงเสรมการเกษตรชานาญการ

ศนยสงเสรมและพฒนาอาชพการเกษตร จ.ฉะเชงเทรา (พชสวน)

กลมเกษตรกรทาสวนบางปลากด อ.องครกษ จ.นครนายก

สวนวรญญา (ลงเสาร) 43 หม 3 (คลอง 15) ต.คลองใหญ อ.องครกษ จ.นครนายก

สวนสามพนอง 18 หม 3 ต.คลองใหญ อ.องครกษ จ.นครนายก

ภาพ

นายมนตชย โกฎเพชร

นกวชาการเผยแพร 6 ว

นายสรเชษฐ ชมเงน

นกวชาการเกษตร

90

รายชอคณะทางานจดทา

คมอการเพมประสทธภาพการผลตพช

1. นางอรสา ดสถาพร

ผเชยวชาญดานสงเสรมและจดการการผลตพชผก

ไมดอกไมประดบและพชสมนไพร

สานกสงเสรมและจดการสนคาเกษตร

ประธานคณะทางาน

2. นายมน โปสมบรณ

ผอานวยการสวนสงเสรมการผลตไมผล ไมยนตน และยางพารา


คณะทางาน

3. ดร.เศรษฐพงศ เลขะวฒนะ

ผอานวยการสวนสงเสรมการผลตผก ไมดอกไมประดบ

และพชสมนไพร สานกสงเสรมและจดการสนคาเกษตร


4. นางวลาวลย วงษเกษม

ผอานวยการกลมพชเสนใยและพชหว



91

5. นางสาวจราภา จอมไธสง

ผอานวยการกลมสงเสรมการผลตผก



6. นางศรสดา เตชะสาน

ผอานวยการกลมสงเสรมการผลตพชนามนและพชตระกลถว



7. นายธงชย สทธพงศเกยรต

หวหนาฝายพฒนาการผลตและควบคมศตรผก ผลไมเพอการสงออก

สานกพฒนาคณภาพสนคาเกษตร


8. นางสาวแสนสข รตนผล

ผอานวยการกลมงานเพาะเลยงเนอเยอ



92

9. นายจมพล ไทยสชาต

ผอานวยการกลมงานสงเสรมและพฒนาการบรการอารกขาพช


คณะทางาน10. นางชญญา ทพานกะ

นกวชาการเกษตรชานาญการพเศษ



11. นางสาวเพญระพ ทองอนทร




12. นางภสรา ชวประดษฐ




13. นายนเรศน รงสมนตศร

หวหนาฝายชาง

กองสงเสรมวศวกรรมเกษตร


93

14. นางสาวภทรมาศ พานพม

นกวชาการเกษตรชานาญการ


เลขานการคณะทางาน

15. นางสาวสภทธรา โคตรศลากล



ผชวยเลขานการคณะทางาน

16. นายพงษเพชร วงศโสภา

นกวชาการเผยแพรชานาญการ

สานกพฒนาการถายทอดเทคโนโลย

ผชวยเลขานการคณะทางาน

94

doae.go.th - คํานํา 24 guide/09.pdfค าน า การท างานส...

Documents

Transcript of doae.go.th - คํานํา 24 guide/09.pdfค าน า การท างานส...