Cs101 lec5

Лекц 5

ШУТИС Е-Hээлттэй Институт

1

Control Panel ашиглах

Control Panel нь шинээр төхөөрөмж нэмэх,

програм суулгах, устгах, компьютерийн

аюулгүй байдлыг хангах, хэрэглэгчдийг

хязгаарлах гэх мэт системийн үндсэн

тохируулгуудыг хийх боломж олгодог.

Windows 7 үйлдлийн системийн хувьд Control

Panel дараах найман төрлийн тохиргооны

програмын хэсэгтэй.

2

Control Panel ашиглах

3

Компьютерийн тохиргооны програмууд

System and Security - Системийн тохиргоо болон хамгаалалт

4

Action Center – Windows 7 системийн орчинд

дараах төрлийн хамгаалах програмуудыг

ажиллуулж хэрэглэгчдэд мэдээлэл өгдөг.

• Windows Update – Windows 7 програмыг

шинэчлэх програмууд

• Internet sequrity settings – Интернэтийн

хамгаалалтын тохиргооны програмууд

• Network Firewall – Сүлжээг гадны

нөлөөллөөс хамгаалах програмууд

• Spyware and related protection – Туршуулын

болон хамгаалалтын холбоос програмууд

• User account control – Хэрэглэгчийн

хяналтын програмууд

• Virus protection – Вирус хамгаалалт

• Windows backup – Windows системийн

мэдээлэл хадгалалт

• Windows troubleshooting – Windows

системийн алдааг шалгах програмууд

• Check for updates –Шинэчлэлийн системийг

шалгах програмууд

System and Security - Системийн тохиргоо болон хамгаалалт

5

Энэ сонголтоор компьютерийн сүлжээний

мэдээллийг харах болон сүлжээний холболтын

тохиргоог хийнэ.

• Network and Sharing Center – Сүлжээний

төлөв болон үүргийг харуулах, сүлжээнд

холбогдох, сүлжээний компьютер болон

төхөөрөмжийг харах, сүлжээнд wireless

төхөөрөмжийг нэмэх

Network and Internet - Сүлжээ ба интернэт

6

• HomeGroup – Homegroup үүсгээд бусад

Windows 7 компьютеруудтай харилцан үйлчлэх

талаарх зохицуулалтыг хийдэг ба Internet

Explorer 8 вэб үзүүлэгч програмын тохиргоог

хийдэг.

• Internet Options – вэб сайтын нүүр хуудсыг

солих, вэб үзүүлэгч програмыг удирдах, вэб

хуудсыг устгах тохиргоог хийнэ.

Network and Internet - Сүлжээ ба интернэт

7

8

Сүлжээний тохиргоо

• Change adapter settings –

Сүлжээний картуудын тохиргоо хийх, тохируулах.

• Change advanced sharing settings – Өргөтгөсөн

хувааж ашиглах тохиргоог өөрчлөх.

• Change your networking settings – Таны сүлжээний

тохиргоог өөрчлөх

– Set up a new connection or network – Интернетэд

холбогдох шинэ холболт үүсгэх.

– Connect to a network – Интернетэд холбогдох.

– Choose homegroup and sharing options –

Хэрэглэгчийн бүлэг болгон хувааж ашиглах

тохиргоо хийх.

– Troubleshoot problems – Алдаа гарсан тохиолдолд

алдааг засах, шалгах.9

Сүлжээний тохиргоо

• Devices and Printers команд сонгоно.

• Add printer команд сонгоно.

• Add Printer Wizard цонхноос Add a network,

wireless or Bluetooth printer команд сонгоно.

• Сүлжээгээр ашиглах зөвшөөрөлтэй принтерийн

жагсаалтаас сонгож Next команд сонгоно.

• Install driver командаар өөрийн компьютерт

сүлжээгээр ашиглахыг зөвшөөрсөн принтерийг

суулгана.

• Finish товчлуур дарахад принтер ашиглахад

бэлэн болно10

Сүлжээний, утасгүй эсвэл Bluetooth

принтер ашиглах

Hardware and Sound -Техник хангамж ба

дууны тохиргоо

Энэ сонголт нь таны компьютерт холбогдсон

техник хангамжийн тохиргоог хийдэг.

• Devices and Printers – төхөөрөмж нэмэх,

принтерийн тохиргоо, хулганы болон гар,

чанга яригч, аудио төхөөрөмж болон тоон

камер, тоглоом хянагчууд, модем зэргээс

гадна Device manager тохиргоог хийнэ.

• Autoplay – Зөөврийн хөгжимийн өгөгдмөл

тохиргоог өөрчлөх, CD болон бусад медиа

төхөөрөмжийг автоматаар тоглуулна.11

• Sound – Дууны хэмжээний тохиргоо, дууны

системийг өөрчлөх, аудио төхөөрөмжийг

удирдах

• Power Options – Эрчим хүчний Sleep горимыг

өөрчлөх, компьютер унтраах, Restart хийх

болон бусад товчлууруудын тохиргоог өөрчлөх

• Display – Дэлгэцэнд харуулах текстийн

хэмжээг ихэсгэх ба багасгах, дэлгэцийн

нарийвчлалыг тохируулах, гадаад дэлгэцтэй

холбох

12

Hardware and Sound -Техник хангамж ба

дууны тохиргоо

• Speed хуудас

Character repeat –

үсэг, тэмдэгт, тоог

бичих хурдны

тохиргоо

Cursor blick rate –

курсорын анивчих

хурдны тохиргоо

• Hardware хуудас – гарын

төхөөрөмжийн талаарх

мэдээлэл болон тохиргоо13

Гарын тохиргоо

Buttons хуудас

• Button configuration –

Хулганы баруун, зүүн

товчийг солино

• Double-click speed –

Хулганы хоёр даралтын

хурдыг тохируулна.

• Click Lock – Хулганы

даралтыг цоожлоно.

14

Хулганын тохиргоо

• Pointers хуудас

Хулганы заагчийн ерөнхий

хэлбэрийг тохируулна.

• Hardware хуудас

Төхөөрөмжийн талаарх

мэдээлэл, төхөөрөмжийн

тохируулга хийнэ.

• Wheel хуудас

Скролыг хөдөлгөхөд,

хэдэн мөр гүйхийг заана.15


• Select a pointer speed

Хулганы заагчийн бичих хурдыг

тохируулна.

• Snap to – Заагчийг автоматаар

харилцах цонхны өгөгдмөл

товчлуурт шилжүүлнэ.

• Display pointer trails – Хулганы

заагчийн явсан замыг харуулах.

• Hide pointer while typing –

Шивэлтийн үед заагчийг нуух.

• Show location of pointer when I

press the CTRL key – CTRL

товч дарах үед заагчийн

байрлалыг харуулна.16


Pointer options хуудас

Компьютерт залгасан бүх

төхөөрөмж, эд ангийн мэдээлэл

энд харагддаг. Эд ангиудыг

ангилсан байдаг. Жишээлбэл: Disk

drives – Дискэн төхөөрөмжүүд,

Network adapters – Сүлжээний

картууд гэх мэт.

Хараар тодруулсан хэсэгт шар

тэмдэгтэй хэсэг нь

компьютерт танигдаагүй төхөөрөм

– жүүд бөгөөд төхөөрөмжийн

програмыг суулгах шаардлагатай

байгааг илтгэнэ. 17

Ажиллаж байгаа төхөөрөмжүүдийн

мэдээлэл - Device manager

• Компьютерт шууд холбогдох принтер

Хамгийн түгээмэл ашигладаг принтер

суулгах арга нь принтерийг шууд холбох

бөгөөд үүнийг шууд холбогдсон принтер

гэнэ. USB портоор холбогддог принтер нь

компьютерт залгах үед шууд автоматаар

танигдана.

• Сүлжээний принтер

Албан газар, оффист нэг принтерийг

сүлжээгээр олон хүн зэрэг ашиглах

боломжийг олгоно.18

Хэвлэх төхөөрөмж буюу

принтер суулгах

Devices and Printers команд сонгоно.

1. Байнга ашиглахаар тохируулах принтерийг сонгож

Manage default printers команд сонгоно.

2. Change my default printer when I change

networks сонголтыг тохируулна.

3. Select network жагсаалтад хадгалагдсан өөрийн

утасгүй интернетийн хэвлэх бүсийг сонгоно.

4. Select printer сонгогдсон хэвлэх бүсэд байнга

хэвлэхээр тохируулах принтерийг тохируулна.

5. Add товчлуур ашиглан сонгогдох цонхонд

оруулна.

6. Өөрийн хэвлэх боломжтой утасгүй интернетийн

бүс бүрт дээрх үйлдлийг давтан хийнэ. 19

Байрлал мэдэрч хэвлэх сонголтыг

тохируулах

Programs - Програмууд

Шинээр програм суулгах, суулгасан програмыгкомпьютераас бүрмөсөн буцаах, эдгээрпрограмууд ямар төрлийн файл болохыгхаруулах, мөн дэлгэцийн нэмэлт элементийгзохицуулдаг.

• Programs and Features – windows системийнонцлог програмуудыг буцаах, компьютертсуулгасан програмуудыг харах

20

Programs - Програмууд

• Default Programs – медиа төхөөрөмжүүдийнөгөгдмөл сонголтыг өөрчлөх, тухайлсанпрограмыг файлын төрлөөр үргэлж нээх

• Desktop Gadgets – үндсэн дэлгэцэнд шинээрнэмэлт элемент нэмэх болон онлайнэлементийг олох, дэлгэцээс буцаах, дэлгэцэндсэргээх

21

User Accounts and Family Safity

Нэг компьютер дээр ээлжлэн ажиллах хэд хэдэн

хэрэглэгчийг гэртээ болон ажил дээрээ

ажиллахад бие биедээ саад болохгүй байх

боломжийг User Accounts, Parental controls,

CardSpace програмуудаар зохицуулдаг.

• User Accounts – хэрэглэгчийн тохиргоог

хийх болон бүртгэлийг устгах, Windows

системд хандах паспортыг өөрчлөх,

бүртгэхэд ашиглагддаг зургийг солих

22

• Parental Controls – насанд хүрээгүй хүүхдийг

удаан хугацаагаар компьютер дээр тоглуулах

болон аливаа зохисгүй вэб сайтанд хандах

эрхийг хязгаарлах

• Windows CardSpace – Онлайн үйлчилгээний

үед мэдээллийн картыг удирдах

23

User Accounts and Family Safity

Windows систем нь хоёр төрлийн хэрэглэгчтэй.

1. Administrator – Онцгой эрхтэй хэрэглэгч

2. Standard user – Энгийн хэрэглэгч

Онцгой эрхтэй хэрэглэгч нь компьютерийн

үйлдлийн систем, програм хангамжийн тохиргоо

зэрэг бүх төрлийн тохиргоог хийх боломжтой.

24

User Accounts – Хэрэглэгчийн тохиргоо

25


• Change your password – Хэрэглэгчийн нууц

үгийг солих.

• Remove your password – Хэрэглэгчийн нууц

үгийг устгах.

• Change your picture – Хэрэглэгчийн зургийг

солих.

• Change your account name – Хэрэглэгчийн

нэрийг солих.

26


Хэрэглэгчийн тохиргоонд өөрчлөлт оруулах

27

• Change your account type – Хэрэглэгчийн

төрлийг солих.

• Manage another account – Бусад

хэрэглэгчийн мэдээллийг гаргаж, өөрчлөлт,

тохиргоо хийх.

• Change User account control settings –

Хэрэглэгчийн тохиргоо руу шилжих.

• Create a new account – Шинэ хэрэглэгч

үүсгэх.


• Create a new user account –шинэ хэрэглэгч үүсгэнэ.

• Нээгдэх цонхонд хэрэглэгчийн нэрийг өгнө.Жишээлбэл: Child, Kids, Temka, Bold гэх мэт.Create account товчийг дарна.

28

Parental Controls - Эцэг эхийн хяналт

1. Temka хэрэглэгчээ сонгож дарна.

2. Parential Controls – Эцэг эхийн хяналт хэсэгт:

On, enforce current settings – тухайн заасан

тохиргоонуудаас сонгоно.

29


Time limits сонгоод, нээгдэх цонхонд долоо

хоногийн аль гаригт, хэдэн цагаар компьютер

ашиглахыг зааж өгнө. Цэнхэрээр будагдсан хэсэг

нь хориглогдсон, цагаанаар будагдсан хэсэг нь

зөвшөөрөгдсөн цагийг заана. Аль нэг дурын нүдэн

дээр дарахад нүд цэнхэрээр будагдана. Хуваарийг

зохиож дуусаад, Оk товч дарна.

30


Games дарж, ямар тоглоом тоглохыг зааж өгнө.

Нээгдэх цонхны Can Child play games? Хүүхэд

тоглож болох тоглоомууд уу? хэсэгт таны хүүхэд

тоглоом тоглож болох эсэхийг тохируулна.

• Yes – тоглоом тоглож болно

• No – тоглоом тоглож болохгүй.

Ок товч дарна.

Block games by rating and content types –

Тоглоомыг түвшин болон агуулгаар нь хориглох

хэсэг дээр:

• Set game ratings холбоосыг дарж тоглоомын

түвшинг тогтооно. 31


32


Block any game on your computer by name –

Таны компьютер дээрх аль нэг тоглоомыг

хориглох хэсэг дээр:

Block or Allow specific games – Тухайн

тоглоомуудыг блоклох эсвэл зөвшөөрөх

холбоосыг дарж ямар тоглоом тоглохыг нь

зааж өгнө.

• Always allow – Байнга зөвшөөрнө

• Always block – Байнга хориглоно.

33


34


Дараах маш олон төрлийн сайтуудыг эцэг эхчүүд

хүүхдүүддээ үзүүлэхээс татгалзаж блоклодог.

Allow and block specific programs хэсэгт ямар

төрлийн програм, тоглоом ашиглах болон

хориглохыг зааж өгнө. Нээгдэх цонхонд:

• Child can use all programs – хүүхэд бүх

програмыг ашиглах эрхтэй.

• Child can only use the programs I allow – таны

зөвшөөрсөн програм дээр хүүхэд ажиллах

эрхтэй.

• Check the programs that can be used – энэ

хэсэгт ямар програм ашиглаж болохыг тухайн

програмын нэрийн хяналтын хайрцагт чагт

тавина. 35


36


Temka can only use the programs I allow – Temka

зөвхөн миний зөвшөөрсөн програмуудыг ашиглаж

чадна.

Appearance and Personalization

• Personalization – компьютерийн дэлгэцийн

дэвсгэр зураг болон нээлттэй цонхнуудын

харагдах байдлыг өөрчлөх, цонхны өнгөний

эффект, дууны эффект, дэлгэцийг амраах

тохиргоо

• Display – үсгийн фонтыг том болон жижгээр

харуулах, дэлгэцийн цэгийн нягтрал, проектор

гэх мэт гадаад төхөөрөмжтэй холбогдох

дэлгэцийн тохиргоо37

38

Screen resolution хэсгийн

• Display – ямар

дэлгэцээр дүрсийг

гаргахыг заана.

• Resolution – дэлгэцийг

ямар pixel – тэй

дүрслэхийг заана.

• Orientation – хөндлөн,

босоогоор дэлгэц дээр

харуулахыг заана.

Дэлгэцийн тохиргоо



• Desktop Gadgets – Дэлгэцийн нэмэлт онлайн

элементүүдийг шинээр оруулах, Windows

систем суулгах явцад шинэ элемент нэмэх

зэрэг төрөл бүрийн тохиргоо

• Taskbar and Start menu – Ажлын мөр болон

Start цэсний төрөл бүрийн тохиргоо

• Font Options – Үсгийн фонтыг харах, устгах,

нуух, ил гаргах зэрэг төрөл бүрийн тохиргоо

• Folder Options – Хавтасны тохиргоо

39

General хуудас – Хавтасыг

нээлттэй цонхонд нээх болон

хавтаснууд чиглүүлэгч

цонхонд хэрхэн харагдах

командыг агуулна.

• Click items as follows –

Хавтасыг нээхдээ нэг

болон хоёр дарж нээхийг


• Navigation pane –

Хавтасыг хэрхэн

харуулахыг заана. 40

Хавтасны тохиргоо

• View хуудас –

файл хавтасын

харагдах хэлбэрийг


• Search хуудас – хайлт

хийх тохиргоо

41

Хавтасны тохиргоо

Clock, Language and Region

Таны компьютерийн цаг, хугацаа, компьютер

дээр суулгасан хэлний багц, бусад тоон болон

мөнгөний нэгжийн форматын өөрчлөлтийг энд

хийж болно.

42

• Ажлын мөр дээрх цаг, огноо

дээр нэг дарна.

• Нээгдэх цонхноос Change date

and time settings командыг

дарна.

• Change date and time

сонголтоор Огноог өөрчилнө.

Additional Clocks хэсэгт аль

улсын ямар хотын цагийг

гаргахыг тохируулна. Internet

Time хэсэгт Интернет цаг

хугацааг татна. 43

Цаг хугацаа харах, тохируулах

• Formats хуудас – Урт,

богино огнооны

өгөгдлүүдийн хувьд ямар

төрлийн хэвжүүлэлт

компьютерт сонгохыг


• Location хуудас –

Windows системийн зарим

програмууд тодорхой

байршилын хувьд нэмэлт

агуулгатай байдаг ба

үүнийг тохируулна.44

Хэл тохируулах цонх

• Keyboards and

languages хуудас –

Change Keyboard

товчлуурыг дарж, ямар

хэл дээр бичихийг

заана.

• Administrative хуудас

– Хэрэглэгчийн

мэдээлэл гаргах эсэх

болон Unicode

тохируулна.45

Хэл тохируулах цонх

Компьютер нь зөвхөн тоонууд дээр ажилладаг.

Үсэгтүүд болон бусад тэмдэгтүүдэд тус бүрт

оноогдсон тоо өгч хадгална. Unicode – с өмнө

Европын Холбоонд өөрсдийн хэлэнд зориулсан

хэд хэдэн кодлох систем шаардлагатай байлаа.

Учир нь англи хэлэнд төрөл бүрийн тэмдэгтүүд

болон элбэг хэрэглэгдэх техникийн

тэмдэглэгээнүүд ашиглахад нэг ганц тоон

кодлох систем хангалтгүй байв.

46

Unicode гэж юу вэ?

Тоон кодлох системд давхардалт болон нэг

нэгэнтэйгээ зөрөлдөх тохиолдлууд их гардаг

байв. Энэ нь хоёр өөр системийн хоёр өөр

тэмдэгт дээр нэг тоот хэрэглэх, эсвэл нэг тэмдэгт

дээр хоёр өөр тоот хэрэглэх тохиолдолууд юм.

Ямарваа нэгэн компьютер (ялангуяа сервер) маш

олон тооны кодлох систем дэмжих хэрэгтэй

болох ба тийм байлаа ч өгөгдөл өөр кодлох

систем руу дамжуулагдах тоолонд өгөгдөл

алдагдах буюу гажна.

47


Үүний нэг тод жишээнь бид Монгол вэб

сайтуудаа бүтээхдээ Оросын Windows – 1251

кодчлолын "ү" үсгийг англи "v" үсгээр орлуулах

үе саяхан хүртэл байсан. Бид өнөөг хүртэл ASCII

кодчлол дээр суурилан тусгайлан бүтээсэн

"Arial", "Times New Roman" үсгийн фонтуудыг

хэрэглэн, тусгай хөрвүүлэгч програм буюу гарын

драйвер (MonKey, RealMon, Parawin г.м.)

ашиглан бичиг баримтаа хөтөлсөөр байгаа нь

ялангуяа Монгол хэл дээр програм хангамж

бүтээхэд нилээн төвөгтэй байдаг.

48


Unicode – н түүх 1987 онд Joe Becker (Xerox), Lee

Collins (Apple), Mark Davis (Apple) нар анх

дэлхий даяар хэрэглэж болох энгийн кодчлолын

системийг судалж эхэлснээр эхэлжээ. Үүний дараа

жил Joe Becker орчин үеийн соёл иргэншил бүрт

хэрэглэгдэж байгаа бүх үсгийг багтаасан, нэг

тэмдэгтэд 16 – бит оноох замаар нийтдээ

өнөөгийн хэрэглээнд байгаа ойролцоогоор

214=16384 тэмдэгтийг багтаан мөн цаашид тусгай

хувийн тэмдэглэгээгээр өргөжүүлэх боломжтой

кодчлолын систем "Unicode" – ийг санал

болгожээ.49


Олон Улсын Стандартын Байгууллага – ISO

болон Unicode нэгдэл (http://www.unicode.org)

нь энэхүү олон улсын нэгдмэл стандарт кодчлол

дээр тус тусдаа ажиллаж эхэлсэн боловч хэсэг

хугацааны дараа нягт хамтран ажилласнаар

хуучны ASCII, Latin болон Eastern Europe

кодчлолуудыг бүрэн багтаасан сайн стандартыг

бий болгож амжилтанд хүрчээ.

50


51

Програм устгах

• View installed updates – Програмын

шинэчлэн татсан мэдээлэл үзнэ.

• Turn Windows features off – Үйлдлийн

системийн програмуудыг ажиллуулах,

хаахыг тохируулна.

• Organize – Хуулах, зөөх, цонхны бүтэц

өөрчлөх, тохиргооны хэсгийг гаргах эсэхийг

сонгоно.

• Uninstall – Суулгасан програмыг устгана.

• Change – Суулгасан програмыг өөрчлөнө.

• Repair – Суулгасан програмыг засна.52

Програм устгах

Cs101 lec5

Law

Transcript of Cs101 lec5