ČLANSTVO U EU: DEMOKRATIJA I U TRŢIŠNA … · ČLANSTVO U EU: DEMOKRATIJA I TRŢIŠNA PRIVREDA...
35
© OECD A joint initiative of the OECD and the European Union, principally financed by the EU IZGRADNJA DRŢAVNE UPRAVE ZA ČLANSTVO U EU: DEMOKRATIJA I TRŢIŠNA PRIVREDA Dr. Vidmantas Adomonis Litvanija Konferencija o reformi javne uprave i evropskim integracijama Budva, 26-27, mart 2009.
-
Upload
nguyennhan -
Category
Documents
-
view
217 -
download
0
Transcript of ČLANSTVO U EU: DEMOKRATIJA I U TRŢIŠNA … · ČLANSTVO U EU: DEMOKRATIJA I TRŢIŠNA PRIVREDA...
© OECD
A j
oin
t i
nit
iati
ve
of
the
OE
CD
an
d t
he
Eu
rop
ean
Un
ion
, p
rin
cip
ally
fin
ance
d b
y t
he
EU
IZGRADNJA DRŢAVNE UPRAVE ZA
ČLANSTVO U EU: DEMOKRATIJA I
TRŢIŠNA PRIVREDA
Dr. Vidmantas Adomonis
Litvanija
Konferencija o reformi javne uprave i
evropskim integracijama
Budva, 26-27, mart 2009.
© OECD
A j
oin
t i
nit
iati
ve
of
the
OE
CD
an
d t
he
Eu
rop
ean
Un
ion
, p
rin
cip
ally
fin
ance
d b
y t
he
EU
DRŢAVNA UPRAVA LITVANIJE NA
PUTU KA EVROPSKOJ UNIJI
LITVANIJA
(1009 – 2009)
Gl. Grad - Vilnius
Stanovništvo – oko 3.5 miliona
Etnička struktura:
Litvanci– 84.6 %
Poljaci– 6.3 %
Rusi– 5.1 %
Službeni jezik – Litvanski
Nacionalna valuta – Litas (1 € = 3.45 LTL)
Nacionalna ptica – Bijela roda
Zahtjev za članstvo –
8. decembar 1995,
Učlanjenje u EU – 1. maj 2004.
© OECD
A j
oin
t i
nit
iati
ve
of
the
OE
CD
an
d t
he
Eu
rop
ean
Un
ion
, p
rin
cip
ally
fin
ance
d b
y t
he
EU
KRITERIJUMI ZA ČLANSTVO U EU
Geografski kriterijumi i opšti politički kriterijumi (1992. Sporazum iz Mastrihta, Član
49)
Politički kriterijumi*
Ekonomski kriterijumi*
UsklaĎivanje zakonodavstva*
* Samit Evropskog savjeta, Kopenhagen, jun 1993.
Administrativni kapacitet za primjenu akija (Acquis) **
** Samit Evropskog savjeta, Madrid, Decembar1995.
© OECD
A j
oin
t i
nit
iati
ve
of
the
OE
CD
an
d t
he
Eu
rop
ean
Un
ion
, p
rin
cip
ally
fin
ance
d b
y t
he
EU
KRITERIJUMI ZA ČLANSTVO
ZAHTIJEVAJU
da država kandidat mora postići sledeće:
Stabilnost institucija koje garantuju demokratiju, vladavinu prava, ljudska prava i poštovanje i zaštitu manjina
Postojanje tržišne privrede koja funkcioniše, kao i kapacitet da se država izbori sa konkurentskim pritiskom i tržišnim snagama u okviru EU
Sposobnost da zemlja prihvati obaveze po osnovu članstva, uključujući i poštovanje ciljeva političke, ekonomske i monetarne unije
© OECD
A j
oin
t i
nit
iati
ve
of
the
OE
CD
an
d t
he
Eu
rop
ean
Un
ion
, p
rin
cip
ally
fin
ance
d b
y t
he
EU
ADMINISTRATIVNI KAPACITET ZA
PRIMJENU ACQUIS -ja(HORIZONTALNI KRITERIJUMI)
Profesionalna državna uprava
Dobro razvijen sistem odgovornosti
Jasne administrativne strukture
Adekvatne funkcije horizontalnog
upravljanja
© OECD
A j
oin
t i
nit
iati
ve
of
the
OE
CD
an
d t
he
Eu
rop
ean
Un
ion
, p
rin
cip
ally
fin
ance
d b
y t
he
EU
ADMINISTRATIVNI KAPACITET ZA
PRIMJENU ACQUIS-ja (Horizontalni
kriterijumi)
Izvodi iz Mišljenja Komisije o zahtjevu Litvanije za članstvo
u Evropskoj uniji (jul 1997.):
Politička nezavisnost državne uprave je prepoznata u
Litvaniji, mada više funkcije nisu uvijek osloboĎene uticaja
političkih partija.
18,000 državnih službenika zaposleno je u centralnoj vlasti.
Plata i uslov su značajno ispod uslova u privatnom sektoru,
što vodi do demoralisanja i nedostatka motivacije.
Postoji okvir za stalnu državnu službu. Uprkos značajnom
napretku koji je postignut, ipak je neophodan dalji razvoj
sistema.
Litvanska javna uprava je ograničena zbog nedovoljnog
iskustva i resursa.
© OECD
A j
oin
t i
nit
iati
ve
of
the
OE
CD
an
d t
he
Eu
rop
ean
Un
ion
, p
rin
cip
ally
fin
ance
d b
y t
he
EU
ADMINISTRATIVNI KAPACITET ZA PRIMJENU
ACQUIS-ja (Horizontalni kriterijumi)
Izvodi iz Mišljenja Komisije o zahtjevu Litvanije za članstvo
u Evropskoj uniji (jul 1997.):
Pravni osnov za državnu službu je prikladan. MeĎutim, biće
potrebno neko vrijeme da se u potpunosti razvije politički
nezavisna državna služba.
Državna uprava ima preveliki broj zaposlenih. Smanjenje
veličine državne uprave oslobodilo bi sredstva za povećanje
plata u državnoj upravi, čime bi se spriječio toliki protok
zaposlenih i „odliv mozgova“ u privatni sektor.
Kao i u svakoj javnoj upravi, neki službenici su
visokokvalitetni. Teško je ocijeniti opšti standard, ali jasno je
da postoje nedostaci u mnogim djelovima uprave.
Povjerenje javnosti u državnu upravu nije obezbijeĎeno.
© OECD
A j
oin
t i
nit
iati
ve
of
the
OE
CD
an
d t
he
Eu
rop
ean
Un
ion
, p
rin
cip
ally
fin
ance
d b
y t
he
EU
MIŠLJENJE KOMISIJE O ZAHTJEVU LITVANIJE
ZA ČLANSTVO U EVROPSKOJ UNIJI (jul 1997.)
Opšta ocjena:
“Administrativne strukture Litvanije
zahtijevaju značajne, pojačane aktivnosti
reforme, ako žele da postignu adekvatan
kapacitet u srednjem roku, da bi
djelotvorno administrirale propise EU
(Acquis).”
© OECD
A j
oin
t i
nit
iati
ve
of
the
OE
CD
an
d t
he
Eu
rop
ean
Un
ion
, p
rin
cip
ally
fin
ance
d b
y t
he
EU
REFORMA JAVNE URPAVE U LITVANIJI
Zakon o prilagoĎavanju javnih i privatnih interesa u državnoj službi – usvojen 2. jula 1997.
Zakon o javnoj upravi – usvojen 17. juna1999.*
Zakon o državnoj upravi – usvojen 8. jula1999.*
Litvanski Institut javne uprave – osnovan 25. januara 1999.
* PHARE projekat o administrativnoj reformi u Litvaniji, 1997-1998
© OECD
A j
oin
t i
nit
iati
ve
of
the
OE
CD
an
d t
he
Eu
rop
ean
Un
ion
, p
rin
cip
ally
fin
ance
d b
y t
he
EU
EVROPSKI ADMINISTRATIVNI PROSTOR
U POVOJU
Javna uprava nije pod jurisdikcijom lokalne zajednice
Uslovi za pojavljivanje – isti tretman i poštovanje principa, pravila i propisa javne uprave
Acquis communautaire – zakonodavstvo EU vezano za materijalno sektorsko upravno pravo
Neformalizovani Acquis – opšte prihvaćeni principi javne uprave
Konvergencija principa javne uprave u državama članicama EU
© OECD
A j
oin
t i
nit
iati
ve
of
the
OE
CD
an
d t
he
Eu
rop
ean
Un
ion
, p
rin
cip
ally
fin
ance
d b
y t
he
EU
USLOVI ZA PROFESIONALNU I
DJELOTVORNU DRŢAVNU UPRAVU
Razdvajanje javne i privatne sfere
Razdvajanje politike i administracije (depolitizacija državne uprave)
Razvoj pojedinačne odgovornosti državnih službenika
Dovoljna sigurnost radnih mjesta i nivo zarada
Jasno definisane dužnosti i prava državnih službenika
Zapošljavanje i napredovanje prema zaslugama
© OECD
A j
oin
t i
nit
iati
ve
of
the
OE
CD
an
d t
he
Eu
rop
ean
Un
ion
, p
rin
cip
ally
fin
ance
d b
y t
he
EU
EVROPSKI PRINCIPI JAVNE UPRAVE
Pouzdanost i predvidljivost
* Vladavina prava
* Zakonske nadležnosti
* Diskrecija
* Proporcionalnost
* Pravovremenost
* Profesionalni integritet (nepristrasnost i profesionalna nezavisnost)
Otvorenost i transparentnost
Odgovornost
Efikasnost i djelotvornost
© OECD
A j
oin
t i
nit
iati
ve
of
the
OE
CD
an
d t
he
Eu
rop
ean
Un
ion
, p
rin
cip
ally
fin
ance
d b
y t
he
EU
PRINCIPI JAVNE UPRAVE U LITVANIJI
(Zakon o javnoj upravi, 17. jun 1999.)
Vladavina prava
Nepristrasnost
Proporcionalnost
Zakonske nadležnosti (zabrana
zloupotrebe javnih ovlašćenja)
Saradnja meĎu institucijama
© OECD
A j
oin
t i
nit
iati
ve
of
the
OE
CD
an
d t
he
Eu
rop
ean
Un
ion
, p
rin
cip
ally
fin
ance
d b
y t
he
EU
OSNOVNI PRINCIPI ETIKE DRŢAVNIH
SLUŢBENIKA
(Zakon o državnoj upravi, 23. april 2002.)
Poštovanje čovjeka i države
Jednakost
Nesebičnost
Pristojnost
Nepristrasnost
Odgovornost
Otvorenost i transparentnost
Ponašanje za primjer
© OECD
A j
oin
t i
nit
iati
ve
of
the
OE
CD
an
d t
he
Eu
rop
ean
Un
ion
, p
rin
cip
ally
fin
ance
d b
y t
he
EU
RAZVOJ DRŢAVNE UPRAVE U LITVANIJI PRIJE
PRISTUPANJA EU
Tipični elementi
karijernog sistema
(C)
Zakon o
funkcion
erima
1995
Zakon
o drž.
upravi
1999
Zakon o
drž.
upravi
2002
Tipični elementi sistema
zasnovanog na funkciji
(P)
Zapošljavanje samo
na početne pozicije
P P P Zapošljavanje i na radna
mjesta na srednjem
stepenu karijere
Specifično
obrazovanje za
specifičnu karijeru
C C C Specifićne vještine kao
zahtjev za specifična
radna mjesta
Maksmalna
starosna granica
P P P Nema maksimalne
starosne granice
Period obuke za
početnike
P C C Nema perioda obuke na
početku karijere
Probni rad P C P Nema probnog rada
© OECD
A j
oin
t i
nit
iati
ve
of
the
OE
CD
an
d t
he
Eu
rop
ean
Un
ion
, p
rin
cip
ally
fin
ance
d b
y t
he
EU
RAZVOJ DRŢAVNE UPRAVE U LITVANIJI PRIJE
PRISTUPANJA EU
Tipični elementi
karijernog sistema
(C)
Zakon o
funkcion
erima
1995
Zakon o
drž.
upravi
1999
Zakon o
drž.
upravi
2002
Tipični elementi
sistema zasnovanog na
funkciji (P)
Formalne procedure
zapošljavanja
C C C Metode zapošljavanja
iste kao i u privatnom
sektoru
Zakonski definisana
šema zarada
P C C Diferencirane ili
pojedinačne zarade
Automatsko
povećanje zarade, na
osnovu radnog staža
P C C Nema automatskog
povećanja zarade, na
osnovu rad. staža
Plata nije zasnovana
na učincima
C C P Plata prema učinku
© OECD
A j
oin
t i
nit
iati
ve
of
the
OE
CD
an
d t
he
Eu
rop
ean
Un
ion
, p
rin
cip
ally
fin
ance
d b
y t
he
EU
RAZVOJ DRŢAVNE UPRAVE U LITVANIJI PRIJE
PRISTUPANJA EU
Tipični elementi
karijernog sistema
(C)
Zakon o
funkcion
erima
1995
Zakon
o drž.
upravi
1999
Zakon o
drž.
upravi
2002
Tipični elementi
sistema zasnovanog na
funkciji (P)
Zakonski definisan
sistem napredovanja
P C C Nema definisanog
sistema napredovanja
Stalna radna mjesta
(na neodreĎeno)
P C C Zapošljavanje po
ugovoru, kao u
privatnom sektoru
Obavezna obuka u
službi
P C C Nema obavezne obuke
Posebne zakonom
definisane penzione
šeme
P C P Nema posebne
penzione šeme
Disciplinske mjere
definisane zakonom
P C C Nema posebnih propisa
vezano za državnu
upravu
© OECD
A j
oin
t i
nit
iati
ve
of
the
OE
CD
an
d t
he
Eu
rop
ean
Un
ion
, p
rin
cip
ally
fin
ance
d b
y t
he
EU
KARIJERNI SISTEM NASUPROT SISTEM
ZASNOVANOM NA RADNOM MJESTU U
LITVANSKIM ZAKONIMA O DRŢAVNOJ UPRAVI
Zakonski akti Tipični elementi
karijernog sistema
(C)
Tipični elementi
sistema
zasnovanog na
radnom mjestu (P)
Zakon o funkcionerima,
1995
3 11
Zakon o državnoj upravi,
1999
12* 2
Zakon o državnoj upravi,
2002
9 5**
* Probni rad, posebna zakonska penziona šema, nema zarade prema
učincima
** Nema probnog rada, nema posebne penzione šeme, plate po učinku
© OECD
A j
oin
t i
nit
iati
ve
of
the
OE
CD
an
d t
he
Eu
rop
ean
Un
ion
, p
rin
cip
ally
fin
ance
d b
y t
he
EU
RAZVOJ DRŢAVNE UPRAVE U LITVANIJI PRIJE
PRISTUPANJA EU
Elementi javne uprave Zakon o funkcionerima,
1995
Zakon o državnoj upravi,
1999
Zakon o državnoj upravi,
2002
Opseg državne uprave Svi javni službenici Svi javni službenici Samo službenici koji
obavljaju javnu dužnost ili
imaju državna ovlašćenja
Ocjenjivanje pozicija Ne Da Da
Zapošljavanje Na bilo koje radon mjesto Na bilo koje radon mjesto Na bilo koje radon mjesto
Stalno radno mjesto Ne Da Da
Labour Contracts Da Ne Ne
Obavezna obuka za
početnike
Ne Da Da
Probni period Ne Da Ne
Nadoknada Odluka Vlade Zakonski Zakonski
Zarada prema učincima Ne Ne Da
Dužina radnog staža Ne Da Da
Disciplinske odredbe Ne Da Da
© OECD
A j
oin
t i
nit
iati
ve
of
the
OE
CD
an
d t
he
Eu
rop
ean
Un
ion
, p
rin
cip
ally
fin
ance
d b
y t
he
EU
RAZVOJ DRŢAVNE UPRAVE U LITVANIJI
PRIJE PRISTUPANJA EU
PHARE projekat o reformi uprave u
Litvaniji, 1997-1998
PHARE projekat “Jačanje službi
javne uprave”, 2000 – 2002
PHARE projekat “UnapreĎenje
menadžmenta kod javnih službi”,
2003 – 2005
© OECD
A j
oin
t i
nit
iati
ve
of
the
OE
CD
an
d t
he
Eu
rop
ean
Un
ion
, p
rin
cip
ally
fin
ance
d b
y t
he
EU
RAZVOJ DRŢAVNE UPRAVE U LITVANIJI PRIJE
PRISTUPANJA EU
Protok zaposlenih:
Oko 30 % nakon parlamentarnih izbora 1996
Oko 20 % tokom 2003*
Obuka državnih službenika:
Strategija obuke za period 2002 – 2006, koju je usvojila Vlada Litvanije 2002.
* OECD/SIGMA procjena stanja u Litvaniji, 2003.
© OECD
A j
oin
t i
nit
iati
ve
of
the
OE
CD
an
d t
he
Eu
rop
ean
Un
ion
, p
rin
cip
ally
fin
ance
d b
y t
he
EU
RAZVOJ DRŢAVNE UPRAVE U LITVANIJI
NAKON PRISTUPANJA EU
Strategija razvoja javne urpave do 2010.,
usvojila Vlada Litvanije 2004.
Program Vlade 2006 – 2008
Program Vlade 2008 – 2012
© OECD
A j
oin
t i
nit
iati
ve
of
the
OE
CD
an
d t
he
Eu
rop
ean
Un
ion
, p
rin
cip
ally
fin
ance
d b
y t
he
EU
STRATEGIJA RAZVOJA JAVNE UPRAVE
DO 2010.
Povećati administrativne kapacitete državne uprave:
- organizovati sistemsku obuku državnih službenika (Strategija obuke 2007-2010, usvojila je Vlada Litvanije 2006.)
- pojednostaviti procedure i pravila državne uprave – implementirati sistem kontrole učinaka državne uprave
Poboljšati imidž državnih službenika
© OECD
A j
oin
t i
nit
iati
ve
of
the
OE
CD
an
d t
he
Eu
rop
ean
Un
ion
, p
rin
cip
ally
fin
ance
d b
y t
he
EU
PROGRAM VLADE 2006 – 2008
Poboljšati izbor državnih službenika i procedure za evaluaciju učinaka državnih službenika
Ukinuti protekcionizam pri zapošljavanju u državnu službu
Izbjeći zapošljavanje u državnu službu lica čija imovina nije opravdana prihodima
Ukinuti sve “privilegije” državnih službeniakTo abolish all the “privileges”
Usvojiti etičke kodekse za političare, državne službenike i sudije, sa zakonskim i moralnim odgovornostima
© OECD
A j
oin
t i
nit
iati
ve
of
the
OE
CD
an
d t
he
Eu
rop
ean
Un
ion
, p
rin
cip
ally
fin
ance
d b
y t
he
EU
PROGRAM VLADE 2008 – 2012
Pripremiti koncept razvoja državne uprave
Definisati status lica koja pokrivaju strateške pozicije
Razviti djelotvoran motivacioni sistem u državnoj upravi, zasnovan na učincima
Uvesti djelimično centralizovano zapošljavanje u državnu upravu
Uvesti model kompetencija u državnu upravu
© OECD
A j
oin
t i
nit
iati
ve
of
the
OE
CD
an
d t
he
Eu
rop
ean
Un
ion
, p
rin
cip
ally
fin
ance
d b
y t
he
EU
RAZVOJ DRŢAVNE UPRAVE U LITVANIJI NAKON
PRISTUPANJA EU
Protok zaposlenih:
“...tokom 2006. preko 70% svih državnih službenika je radilo od 3 do 12 godina, a samo mali dio državnih službenika je imao manje od 3 godine iskustva. To su jako neobični podaci za ovu grupu zemalja.”*
“...prosječan broj otpuštenih državnih službenika je bio prilično nizak u poslednje tri godine. 2004. godine, otpušteno je 10% od ukupnog broja državnih službenika, 8% - 2005., a 9% - 2006.”**
* Izvor: Izvještaj Svjetske banke, 2006
** Izvor: Izvještaj Sektora za državnu upravu, 2006
© OECD
A j
oin
t i
nit
iati
ve
of
the
OE
CD
an
d t
he
Eu
rop
ean
Un
ion
, p
rin
cip
ally
fin
ance
d b
y t
he
EU
© OECD
A j
oin
t i
nit
iati
ve
of
the
OE
CD
an
d t
he
Eu
rop
ean
Un
ion
, p
rin
cip
ally
fin
ance
d b
y t
he
EU
g. FRANCISCO CARDONA:
“Litvanska birokratija je za primjer.
U pozitivnom smislu.” Bilten “Aktuelnosti državne uprave” (na
litvanskom),
br.15, Vilnius, januar-februar 2009.
© OECD
A j
oin
t i
nit
iati
ve
of
the
OE
CD
an
d t
he
Eu
rop
ean
Un
ion
, p
rin
cip
ally
fin
ance
d b
y t
he
EU
USKLAĐENOST SA EVROPSKIM PRINCIPIMA
JAVNE UPRAVE
(PoreĎenje meĎu novim državama članicama)
Visoka
usklađenost
Srednja do
visoka
usklađenost
Srednja
usklađenost
Srednja do
mala
usklađenost
Mala
usklađenost
Litvanija Letonija
Estonija
MaĎarska
Slovenija
Poljska
Slovačka
Češka
Izvor: Prolagodili iz Izvještaja SIGMA-e, 2009 Jan-Hinrik Meyer-
Sahling (Univerzitet u Notingemu) i Vitalis Nekrošis (Univerzitet u
Vilniusu) u tekstu Moderznizacija litvanske državne uprave, 2009
© OECD
A j
oin
t i
nit
iati
ve
of
the
OE
CD
an
d t
he
Eu
rop
ean
Un
ion
, p
rin
cip
ally
fin
ance
d b
y t
he
EU
Procjena stanja u Litvaniji u odnosu na principe
Evropske javne uprave(Izvor: Izvještaj SIGMA-e, 2009.)
© OECD
A j
oin
t i
nit
iati
ve
of
the
OE
CD
an
d t
he
Eu
rop
ean
Un
ion
, p
rin
cip
ally
fin
ance
d b
y t
he
EU
POLITIZACIJA NAJVIŠIH NIVOA DRŢAVNE
UPRAVE
Političko klatno u Litvaniji (ljevica – desnica)
ZAKON O VLADI
Godina Pozicija Status
1990 Pomoćnik ministra Politički
Nema Sekretara ministarstva -
1994 Nema Pomoćnika ministra -
Sekretar/ sekretari ministarstva Politički
1996 Do 3 Pomoćnika ministra Politički
Sekretar Ministarstva Profesionalni
2002 Pomoćnik ministra Politički
Državni sekretar ministarstva Profesionalni
Sekretari ministarstva Profesionalni
2009 Do 4 Pomoćnika ministra Politički
Kancelar Ministarstva Profesionalni
© OECD
A j
oin
t i
nit
iati
ve
of
the
OE
CD
an
d t
he
Eu
rop
ean
Un
ion
, p
rin
cip
ally
fin
ance
d b
y t
he
EU
TRENUTNI IZAZOVI ZA DRŢAVNU
UPRAVU LITVANIJE
Učiniti javnu upravu efikasnijom kroz
obezbjeĎivanje boljih rezultata sa
manje novca
Dalje jačanje administrativnih
kapaciteta državnih službenika
vezano za odlučivanje u okviru EU i
implementaciju i pripremu za
predsjedavanje Unijom 2013.godine
© OECD
A j
oin
t i
nit
iati
ve
of
the
OE
CD
an
d t
he
Eu
rop
ean
Un
ion
, p
rin
cip
ally
fin
ance
d b
y t
he
EU
© OECD
A j
oin
t i
nit
iati
ve
of
the
OE
CD
an
d t
he
Eu
rop
ean
Un
ion
, p
rin
cip
ally
fin
ance
d b
y t
he
EU
g. FRANCISCO CARDONA:
“Nikad neće doći najbolji trenutak za
državnu upravu...”Bilten “Aktuelnosti državne uprave” (na litvanskom),
br.11, Vilnius, januar 2008.
© OECD
A j
oin
t i
nit
iati
ve
of
the
OE
CD
an
d t
he
Eu
rop
ean
Un
ion
, p
rin
cip
ally
fin
ance
d b
y t
he
EU
HVALA!
.
