CZYM JEST OBRAZ?Lekcja adresowana dla uczniów starszych klas szkoły podstawowej

z dysfunkcjami wzroku (niewidomych, ociemniałych i niedowidzących)Projekt zrealizowany w ramach programu Akademia Orange

CELE EDUKACYJNE

•Przybliżenie dzieciom instytucji muzeum, celu i zasad jego funkcjonowania

•Zapoznanie dzieci z budową i sposobem funkcjonowania obrazu jako dzieła malarskiego poprzez

informacje dotyczące sposobów tworzenia i warsztatu artysty malarza

•Przyswojenie przez dzieci wiedzy dotyczącej podstawowych rodzajów malarstwa; pejzażu, portretu,

martwej natury, sceny rodzajowej

•Przyswojenie przez dzieci podstawowej wiedzy dotyczącej zasad kompozycji obrazu

•Rozwijanie twórczej wyobraźni

•Ćwiczenie umiejętności właściwego formułowania zdań i wyrażania opinii

•Ćwiczenie umiejętności opisu dzieła sztuki

CELE WYCHOWAWCZE

•Wzbogacenie wiedzy o świecie

•Nauka zasad zachowania w muzeum

•Ćwiczenia dotyczące pracy w grupie, budowanie umiejętności współdziałania

METODY PRACY

•Pogadanka

•Dyskusja

•Metody aktywizujące: działania warsztatowe, edukacja poprzez zabawę

•Metoda poglądowa: pokazy obrazów w oryginale i w postaci reprodukcji wypukłych, pokazy narzędzi

pracy malarza

MIEJSCE

Galeria Malarstwa Polskiego 1800-1939 w Muzeum Śląskim w Katowicach

PRZEBIEG LEKCJI

Dzieci poznają lub utrwalają

sobie takie słowa jak: oryginał,

zabytek, dzieło sztuki, galeria,

wystawa. Dowiadują się jaką rolę

w zabezpieczaniu

i prezentowaniu pamiątek historii

pełni placówka muzealna.

Po przywitaniu uczniów prowadzący w formie lekkiej pogadanki objaśnia, czym

zajmuje się muzeum, co to jest galeria malarstwa,

dlaczego na wystawach w muzeum nie można dotykać oryginalnych eksponatów

Faza 1. „Jak powstaje obraz?”Dzieci otrzymują zestawy pomocy

lekcyjnych: płótno naturalne i zagruntowane,

blejtram z naciągniętym płótnem, pędzle

różnego typu, obrazy olejne „do dotykania”,

ramy. Biorąc do ręki przedmioty, dowiadują

się, jak jest zbudowany obraz olejny, jakie

fazy tworzenia musi przejść od surowego

płótna do oprawionego dzieła malarskiego.

Pokaz odbywa się jednocześnie z rozmową z uczestnikami lekcji i kończy zabawą – samodzielnym dobraniem do swojego obrazu ramy. Dzieci mają do dyspozycji kilkadziesiąt różnorodnych fragmentów ram malarskich.

Faza 2. „Co by tu namalować?”

W drugiej części zajęć dzieci przemieszczają się w salach

ekspozycyjnych, podchodząc do omawianych płócien.

Uczniowie słabo widzący mogą zobaczyć oryginalne prace,

pomocniczo otrzymują reprodukcje kontrastowe,

pozbawione szczegółów, ale o intensywnie podkreślonych

plamach barwnych.

Dzieci niewidome poznają treść obrazu dotykając reprodukcji konturowych w druku wypukłym.

W trakcie oglądania uczestnicy lekcji odsłuchują opisów obrazów nagranych w formacie MP3. W ten sposób, na przykładzie portretu, pejzażu, sceny rodzajowej i martwej natury dowiadują się, co może być treścią prac malarskich.

DZIEŁA OMAWIANE PODCZAS WARSZTATÓW

(w kolejności prezentowania)

1. Józef Chełmoński, Czajki

Obraz w wersji czarno – białego wydruku komputerowego. Pierwszy etap przygotowań do sporządzenia wersji wypukłodrukowej.

2. Aleksander Kotsis, Lato

Fragment obrazu przetworzonego w wygrzewarce. Widoczna wypukła struktura reprodukcji.

3. Maurycy Gottlieb,

Sulamitka

Reprodukcja dla słabo widzących.

Obraz przetworzony kolorystycznie. Wersja skontrastowana i pozbawiona drobnych elementów tła.

4. Marcin Samlicki, Biały dom

- praca dziecka niedowidzącego

z reprodukcją kontrastową

- reprodukcja wypukłodrukowa - fragment

5. Zygmunt Waliszewski, Martwa natura z butelką

Niewidoma uczennica zapoznaje się z treścią

i kompozycją obrazu dotykając konturowej reprodukcji wypukłej.

WypukłodrukiReprodukcje wypukłe to konturowe obrysy głównych komponentów kompozycyjnych obrazu. Nie ma w nich gradacji wysokości linii, więc pozwalają na zapoznanie się z układem elementów kompozycyjnych, ale nie z fakturą, cieniowaniem itp. Wydruki na specjalnym termicznym papierze, po przejściu przez wygrzewarkę, uwypuklają się w miejscach zaczernionych. Są doskonałą pomocą, pozwalającą osobie ociemniałej wyobrazić sobie treść i kompozycję dzieła malarskiego. Niewidome dzieci mogą za ich pomocą łatwiej zrozumieć różnicę pomiędzy przedmiotem rzeczywistym, a jego płaskim odwzorowaniem na płótnie.

Wygrzewarka podczas pracy i fragment wygrzanej reprodukcji

Dotykowemu oglądaniu musi towarzyszyć opis dzieła ułożony zgodnie z zasadami postrzegania dotykiem. Opis powinien przedstawiać treść „od góry do dołu” – w ten bowiem sposób niewidomi czytają. Określeń w głębi, z tyłu, przed trzeba używać bardzo ostrożnie – lepiej prowadzą słowa u góry, z prawej, u dołu. Dzieciom niewidomym podczas oglądania reprodukcji trzeba pomagać – prowadzić rękę, udzielać dodatkowych wyjaśnień, bo z reguły nie mają jeszcze wprawy w czytaniu.

Wygrzewarka podczas pracy i fragment wygrzanej reprodukcji

Faza 3. „Moja kompozycja”Ostatnie ćwiczenie to praca w małych 2-3 osobowych grupach. Za pomocą rekwizytów: tkaniny o różnej fakturze, naczynia, owoce, książki i inne drobiazgi, dzieci komponują własną martwą naturę. Starają się dobrać jej elementy różnicując ich wielkość, barwę, fakturę. Inspiracją jest obraz Zygmunta Waliszewskiego „Martwa natura z butelką”.

Podsumowanie lekcji

Dzieci wspólnie z prowadzącym zastanawiają się, po co ludzie malują obrazy i tworzą dzieła sztuki. Wyrażają swoją opinię o pobycie w muzeum oraz o Galerii Malarstwa, którą zwiedzili.

Więcej informacji o projekcie: Dział Oświatowy, Muzeum Śląskie w Katowicachal. Wojciecha Korfantego 340-005 Katowicetel. 32 25 85 661-3, e-mail: oswiata@muzeumslaskie.pl

CZYM JEST OBRAZ?

Lekcja adresowana dla uczniów starszych klas szkoły podstawowej z dysfunkcjami wzroku (niewidomych, ociemniałych i niedowidzących)

• autor scenariusza zajęć i konspektu: Beata Grochowska

• fotografie: Jacek Mężyk, Marlena Obuchowska

• prowadzenie warsztatów: Beata Grochowska, Marlena Obuchowska

• w warsztatach uczestniczyli uczniowie Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci Niewidomych i Słabo Widzących w Dąbrowie Górniczej

Projekt zrealizowany w ramach programu Akademia Orange