Caillau, Guillon. Joannes Chrysostomus. Opera Omnia. 1835. Volume 8.

8/6/2019 Caillau, Guillon. Joannes Chrysostomus. Opera Omnia. 1835. Volume 8.

http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-joannes-chrysostomus-opera-omnia-1835-volume-8 1/499



268 OPUS IMPERFECTUM

et corrumpendus, ct est homo spiritualis incorruptibilis.

Et sicut in lege duplex est circumcisio, a foris quidem cnr-

nalis, et rescindenda ; ab intus autem et spiritualis, et ad-

implenda. Ut puta hoc recisum est in lege, quod erat a fo-

ris membrum : illud autem quod fuit ab intus, ut circum-

cideretur cor, non est recisum. Sic et in Judaea, duplex

est Judaea. Et a foris quidem Judaea videtur, qui ex carne

Abrahae nati sunt. Ergo populus in populo erat clausus.

Ideo et Dominus ingressus synagogam, id est, quasi in po-pulum, salvavit virum spiritualis populi judaici figuram

habentem. Et ingressus in populum, ut de medio populi

populum liberaret, id est, de synagoga. Populus enim ille

spiritualis manum habebat aridam, id est, honi homines,

qui erant inter Judaeos, aridas manus habebant sub lege

contractas, quia opera justitiae facere non poterant. « Quia

»ex operibus legis nemo justificatur x. » Ut puta amicum

diligere secundum legem, et ei benefacere, non est hoc

benefacere, sed male non facere. Non enim omnino male

non facere, justitiam facere est. Itaque sanavit manus jus-

torum Christus per gratiam, ut non solum amicos, sed

etiam inimicos ament, bene omnibus facientes. Vides quia

laxata est manus eorum, quasi accipiens gratiae nervos ?

Ideo autem prius arida manus sanata est, postea illumina-

tus caecus, quia per opera justitiae venitur ad perfectam

cognitionem Dei. Nisi cnim quis secundum Deum cceperit

ambulare, vel conversari, nunquam potest Deum perfecte

cognoscere : bona enim conversatio ad cognoscendum Deum

aperit oculos mentis. Per verbum enim quasi modicus gus-tus Dei dalur hominibus, per conversationem autem bo-

nam venitur ad perfectam fidem. Undescriptumest : «Beati

» mundo corde, quoniam ipsi Deum videbunt 2, » Et ne ali-

quis putet quia sufliciat homini fideli cognoscere Deum,

S Rom. m, 20, — 2 Matth, v, 8.



IN S. MATTILEUM. HOMILIA. XXIX. 269

sed necessarium est et confileri Deum , ideo caecum et

mutum sanavit : oculos ad cognoscendum Deum, os ad

confitendum Deum. Qui ergo cognoscit, et non confite-

tur, ille etsi oculos mentis habeat curatos, tamen adhuc

mutus est. Qui ergo videns non videt Deum, id est, cog-

noscens non cognoscit Deum, caecus est, quia non facit

praecepta Dei. Et qui loquens non loquitur Deum, mutus

est, quia loquens non loquitur Dei laudem, aut gratiam :

sed siquidem ea quae diabolus jussit, ille etsi loquatur et

videat, quantum tamen ad Deum mutus et caecus est. Non

cnim illc videt Deum qui scit Deum, sed qui timet et dili-

git Deum. Qui autem timet et non diligit, nomen Dei cog-

noscit, non potestatem. Et qui orat et psallit, et non facit

quae laudat, ille corpore loquitur, animo autem tacet.

If. ((Stupebant autem turbae, dicenles : Numquidhic est» filius David 1

? » Quam proprie dixit : « Stupebant, quia ip-

sum nondum sciebant. Nemo enim potest vere judicare de

opere aliquo, nisi personam operantis cognoverit quis est.

Ut puta, si magnum opus facit discipulus alicujus artificis,

miramur, quia discipulus alicujus constitutus tale opuspo-

luit consummare. Si autem fecerit illud ipse magister, non

satis miramur. Quodenimmagnnm est, ut exercitalissimus

magister faciat opus magnum ? Ita et Deus qualecumque

opus fecerit, minus est quam potestas ipsius. Ideo faciens

fdius Dei miraculum, non sluporem debuit excitare, sed

fidem. Vis scire quia eum non cognoverunt, ideo stupe-

bant, audi quid dicunt : «Numquid hic est fdius David?»

Si enim cognovissent eum, nunquam dicerent : « Jlic est

iilius David?» sed dicerent : «Hicest Filius Dei. « Phari-

» sa?i autem audientes, dixerunt : Hic non ejicit daemonia,

• nisi in Beelzebub principe daemoniorum 2. » Yideamus :

dixerunt hoc Pharisaei, aut cogitaverunt ? Gausa autem

1 Mftttki xii, 23. — 2 Ibid. 24.



IN S. MATTH.EUM. IIOMIUA XXIX. 27

rum, 11 1 videntes cogitaliones suas in verbis ejus, vel sic

intelligant, quia non esthoino, qui corda cognoscit. Tan-

quam si ita dicat ad eos : « Putaquia daemonia cum potuit

sanare Bcelzebub, numquid potest Bcelzebub occulla cor-

dis aspicere ? »

III. « Omne regnum adversum se divisum, desolabitur \ »

Aliud cst impossibile, aliud falsum. Impossibile est, quod

fieri non potest, falsum autem, quod ficri quidem potcst,

factum autem non est. Quod ergo Judtei advcrsus Ghris-lum dicebant, possibile quidem erat, vcrum autem non

erat. Quomodo non erat verum? Quia Christus quidem in

Beelzebub non ejecerat d^monia : fieri nutem polerat, ut

in spiritu diaboli daemones expellerentur. Numquid Phari-

saei, homincs docti in malo, hoc adversus Dominum blas-

phemassent, nisi cognovissent fieri posse?Nam

falsum qui-

deufdicere, hominum est malignorum : quia falsa rcs, si

benc continuata fuerit, vera et credibilis sestimatur. Remaulcm impossibilem dicere, insensatorum hominum est,

non malorum : quia quod impossibile est, defensione non

indiget, quia impossibililas rei seipsam defendit. Quod dae-

mones diximus a Beelzebub posse expelli, quantum ad pri-

mam faciem diximus posse, secundum quod multi seduc-

tores videnlur expellere : revera autem impossibile est, ut

in Beelzebub damiones expellantur : quia expellens doemo-

ncm, non propler odium ipsius d&mionis, neque propter

salutem hominis ipsius ejicit eum, sed ut videnLcs perdat

deceptos, quicumque credidcrint ei vel minislris ejus, quodpossit ejicerc daemones. Nam ejiciens eum, non ejicit eum.

scd concludit cum co, ut inler praecipientem daemonem,

ct alterum obedientem seducanlur videntes. Ideo et Domi-nus sciens quia in schemalc cjiciuntur, non in veritate :

non ad schema, sed ad ipsam vcritatem rcspondit, dicens

1 Maltb. xii, 20.



IN S. MATTILEUM. IIOMILIA XXIX. 277

ct iaboremus, ut ne io (iducia principis fortioris contem-

namus adversarium fortcm. Nam si contcndimus contra

cuin, manifeslum est quia fortiores illo sumus : si aulcm

ncgligimus, ille forlior invenilur. Nam quamvis sit infir-

mus, tainen fortior est hominc ncgligenti. Forlem enim

diabolum nostra negligenlia facit, non illius potentia.

VII. Vidc dcinde quomoclo sapienter, poslquam dixit

fortem, postea ostendit ligalum, ut si te audita foriiludo

terruerit, ligntio cjus nuntiala confortet. Jam quali oppro-

brio dignus est, magis autem tormento, qui adversarium

suum ligatum non vincit? Vis scire quia ligatus est adver-

sarius tuus ? Considera naturam carnis et spiritus, et in-

lelliges. Quomodo poteras homo carnalis spiritum vin-

cere, nisi eum Dominus alligasset? Aliigavit eum, ut nos

eum conculcemus : illum humiiiavit propter malitiamejus, nos autem exaltavit super eum propter misericor-

dinm suam : ut et ille victus amplius confundatur, quia

spiritus constitutus, a carnalibus conculcatus est, et nos

vincentcs eum amplius glorificemur, quam victores : quia

carnales constituti, spiritum vincimus. Ergo lubor ejus et

forlitudo (sic) ligatus est, nostra autem tantummodo sine

labore victoria. Qui enim solutum ligare potuit, numquid

non poterat, solulo eo, vasa ejus diripere? Poterat qui-

dcm, sed non per justitiam, sed per potestatem. Si enim

per vocalionem solam vcllet vasa cjus diripere, solutus

diabolus ilerum reduceret ad se. Item si pcr potentiam

diriperet, dicerct advcrsus Christum diabolus : « Si quidem

ad virtutem, tu forlior es quam cgo : si autem ad amorem,

ego amabiiior quam tn. Si crgo vis illos tollere, potes : si

autcm dimiltis eos in suo arbitrio, potius me sequuntur

qunm tc. i Nam diabolus quidem facerc justitiam non ac-

quicscit, objicerc autem scit. Quaies sunt omnes, in qui-

bus diabolus est. In servis cnim Dci etiam Icves arguunt



IN S. MATTILEUM. HOMILIA XXX. 28

» dcrc \ »et rcliqua. Curalo daemoniaco, quidam astau-

tium Judscorum blasphemavcrunt eum, dicenlcs :« Hic

»non ejicit daemonia, nisi in Beelzebub principe daemonio-irum 2

. » Alii aulem tentanles eum, dixerunt : « Magisler,

»volumus a te signum videre de coclo. »Diversae quidem

spccics, pcrversitas aulem omnium una. Nam sicut opcra

Filii Dei diabolo applicare, blasphemare est Filium Dei, vel

Spiritumsnnctum : sic signumDivinitalis ejuspetcre a Filio

Dei, injuriam est facere Filio Dei:

quoniam nihil est aliudsignum Divinitalis ejus petcre ab co, nisi non credere ver-

bis ejus, quasi falsa dicentis de se, nisi siguorum ostende-

rit probanienta. Quoniam autem, curato daemoniaco, Judsei

Dei virlutem ad diaboli potentiam non porrexerunt, et non

aedificati miraculo, sed destructi invidia, pro gloria blas-

phemiam oblulerunt Domino, dicentes : « Ilic non ejicit

» daemonia, nisi in Beelzebub. » Dixit eis Dominus : « Omne«pcccalum remillilur , spiritus autem blasphemiae non

«remittitur 3. »Quod audientes quidam Judsei, non quidem

limcntcs, sed timere se fingentcs,neque veritatem de Christo

quaerenles , sed malitiam suam sub colorc ignorantiai

abscondcre cupienles, interrogaverunt cam : « Magister,

«volumus a te signum videre, » id est, quia blasphemia

irremcdiabile peccatum cst : sed clsi blasphemamus, ideo

blasphemamus, quia te Filium Dei ignoramus. Ideo opera

tua diabolo applicamus, quia Spiritum sanctum in te esse

nescimus. Si ergo tu es Filius Dei, ostende nobis signum,

ct adorabimus te, et jam non blasphcmabimus. Ut scias

quod volumus a te discere veritatem, ecce etiam magis^

trum te appellamus.

II. malitia I quomodo sapcre ncscit ? Dum volunt

malitiam suam abscondcre, magis cam manifestant. Namcum mulla signa vidisscnt, tanquam si nullum vidissent,

1 Matth, xii, 38. — ' Ibid. 24. — 3 !L>id. 3i.



282 opus nipmu-ECTUM

ita signum pelebant. Vcrc cnim nullum videpunt, quia cop-

popali aspectu videpunt, non spirituali alTectu. Nam mens

sine oculis videt aliquando, oculi autem sinc mcnle nun-quam viderunt. Similis est natupa infidelitalis teprae are-

nosae, quae qunmvis pluviam susceperit, tamcn quia nullos

in se tenet humopes, sempep adhuc aret. Talis est condilio

febrium. Quantumvis biberint febricilantes, calore totum

consummante quod biberint, scmper adhuc sitiunt. Sic et

maligni homines, quidquid boni viderint, aut audierint,infidelitate totum consummante quod vident, aut audiunt,

semper vacui sunt, tanquam qui nihil viderint nut audie-

rint. Ecce si quis exponat libi rcs, quas non libentcr audis,

si lola dic audicris, nihil eorum retines quae audisti. Aut

ambulans in via, si mens tua aliquo cogitatu fuerit occu-

pata, quamvis omnes videas transeuntes, tamen neminem

vides. Sic et Judaei frequenter signa videntes, adhuc sig-

num petebant, quia hoc videbant, quod videre nolebant.

Nam sicut scmper discere, signum est nihilposse proficere:

sic signum semper petere, testimonium est nunquam vellc

crcdere.

III. « Jesus autcm rcspondens ait illis : Gencratio mala

»ct adullera signum quaerit r . »Esai'as dicit : « O quomodo» facla est meretrix civitas fidelis Sion 2

! » Anima autcm

hominis fidelis, sponsa est Christi : quae autem infidelis cst

merctrix est. In Osee dicit : « Sponsabo te in fide, et cog-

»nosces Deum 3. «Itern : « Filii in quibus non est fides in

» illis, ipsi in zelum compulerunt me in non Deum, et ego

»in zelum expcllam eos in non gentcm. » Sicut meretrixuxor virum suum se fingit amare, vere autem amat adulle*

rum, etin facie istius quidem est, in corde aulem alterius :

5'ic et Judaei vidcbanlur esse Dei cultorcs, erant aulein

diaboli amatores. Ideo malam et adulteram generalionem

1 Matth. xu, 39.— * Is;u. i, 21.— 3 Oscc n, 20.



in s. mattiIjEUM. iiomillv xxx. 280

eos appellat. Mala quiclem erat, proptcr opcrn corum mala :

adullcra autem, quia, rclictoviro, quiest vcrusDcus, idolis

subdebanlur. Signum vultis viderc ? Ubi cralis quando dnc-

mones castigati a me, non flagello, sed verbo, clamabant: 1

« Quid nobis et libi, Jesu Nazarene, venisli anle tempus

» lorquere nos ' ? Scimus te, quia es Filius Dci 2. » Dacmones

virtutem meam senserunt, et vos quomodo signum opcrum

xncorum non aspexistis? Ubi eratis quando caeci secus viam

scdcntcs clamabant : « Jesu fili David, miserere nobis3

, »

ul videamus? Tu es virga florens dc radice Jesse, et ilos

dc radice ejus ascendens, et supcr te requiescent scplem

spiritus Dci 4. Septem spiritus Beelzebub adorant, et fu-

jrinnt a te. Caeci me non vidcntcs viderunt, et vos viden-

tes me, non vidistis? Percurre si vis ct caetera mirabilia

cjus.

IV. « Et signum non dabitur ei, nisi signum Jonae pro-

wphetne 5. »Quod cst signum Jonae? scandalum crucis. Ut

non discussores rationis salventur, sed crcditores doctrinrc.

Quia crux Christi discuticntibus quidem rationem, scan-

dalum cst, credenlibus aulem salus : cujus cxpositionis

tcstis est Paulus : « Nos autcm praedicamus Christum cru-

»cifixum, Judtcis quidem scandalum, gcntibus nutem stul-

wliliam, ipsis vero vocalis Judneis atque Graecis, Chrislum

» Dci virtutcm et Dci sapientinm G. » Quare Judxi signa

pctunt, Grneci snpientiam quaerunt? Plncuit cnim Deo sig-

num scnndali crucis, tnm Judneis, quam Grnecis genlibus

praedicari, ut qui non per fidem, sed per sapienliam Chris-

lum invenirc volunt, incidenlcs in scandnlum slultitise pe-

rcnnt. Et qui pcr demonslrnlioncm signorum Filium Dei

cognoscere volunt, non pcr fidcm, incidentes in scoudalum

' Mal lli. vin, 2(), cl Luc, viu, uS. — * Joan. 111, 2. — 3 Malth.

xx, 3o, ct Luc. xviii, 38. — 4 Isai. 11, 1,2. — 5 Mallh. xn, 3q. —6

1 Cor. 1 , 23, 2J.



IN S. MATTILEIJM. IIOMILIA XXX. »85

phetas ostcndit, quoniam ilii istum in Filinm Dei ostcndant.

Nam in Sirach libro ndvenlum Ghristi sic deprecatnr :

<i Dominc, in nominc tno Prophelac prophctavernnt. Da

«mercedem servis tnis, nt Prophelae lui fideles invcnian-

»tur '. » Nisi cnini isle illos Prophctas dcmonslrasset

Chrislum credcre non poterant. Quomodoenim potest de

alio testimonium dare, priusquam ipsc idoncus demonstra-

rctur ?

V « Viri Niniviloe surgent in judicio 2 . » Quia illi Pro-

phetam receperunt, isti Christum dominnm illorum Pro-

phetarmn repulerunt. Illi neque lege instrucli, neque a

Prophetis, neque ab Aposlolis admoniti, ad Dominumconversi sunt, cognoscentes peccatum suum : isti lot prae-

ceptis eruditi legis et Prophctarum, a domino recesserunt.

llli qui semper fnerunt populus diaboli, intra dies tres

facti sunt populus Dci : isti qui semper videbanlur popu-

lusDei, intra dies tres, crucifixo Christo, facti sunt populus

Sntana?. Et illi quidem personam ignorantes, et rem incre-

dibilem audientcs, et conversionis sune signa et virtutes

queererc debucrunt ab co, quibus et persona idonea praedi-

canlis, et pracdicalionis indubitabilis veritas monstrarelur

scd nihil horum audicnles, nihil videntes, sola fide salvati

sunt : isti autem tot signa facienlem testificantia coclestem

naluram viderunt, et non solum a praulicatione ejus reces-

scrunt, sed in mortem illius conversi sunt. illi cum luclu

et lamcntationc nimia pcenitentiam agentes, peccntorum

suorum indulgentiam acceperunt : isti autem nec sine pce-

nilentia oblatam sibi rcmissionem peccatorum accipere

voluerunt, quia sine pccnitcntia sunt donationcs, ct voca-

tio Chrisli. « Piegina Auslri suiget in judicio, et condcm-»nabit gencrationcm hanc 3

. »Qua3 cum esset genlilis ct

mulier , tantam longiludinem itineris couficcrc propler

' Eecli. xxxvi, i8. — 2 Mallh. xn, /p. — 3 Jbul. l\i.



IN S. MATTHEUM. IIOMILIA XXX. 287

omncs Chrislianos inobedienles simililcr dicit. Quomodoviri iNinivitic exurgent in juclicio cum inobedienlibus Chris-

tianis, et condeinnabunt eos? Quoniam illi poenitcnliam

egerunt, praedicanle Jona, isti a peccatis propriis non rece-

dnnt, Domino illis quotidie prajdicante : « Agite pcenilen-

»liam, appropinquabit rcgnum ccolorum \ Regina Austri

«surget in judicio, » cum Chrislianis islis, et condcmnabit

eos, quia ab ultimis partibus lerrce vcnit audire sapienliam

Salomonis : et isti de domibus suis vcl plaleis, in quibussedcnt nibil agcntes, nolunt venire, et audire sapienliam

Chrisli in Scripluris.Et quicl dico, de domibus suis nolunl

venire? multi enim et de Ecclesia ipsa, in qua loquitur

Christus, exeunt, et solum relinquunt docentem.

VI. a Cum autem immundus spirilus exierit ab homine,

»perambulat loca arida, quaerens requiem, et non inve-»nit\ 3 Exit autem spiritus immundus ab homine, cumper fidem baplizatus in nominc Christi desieril esse dia-

boli, et faclus fuerit Dei. Ejectus autem spiritus ille, pcr-

ambulabat homines aridos, qui nondum pluviam evange-

licae doctrinac susceperunt in se, aut aquam baptismalis

accipere meruerunt, et propterea aut sunt gentiles, aut

catechumeni, secundum rationem quam diximus aridi. Per

eos enim immundi spiritus vaganlur, et plurimam domi-

nationem habent in eis. Quamvis enim genlilis, suscepto

iidei verbo, liberari tamen ab immundo spiritu non potcst,

nisi fucrit baptizatus in nominc Chrisli. Unde exorcizamus

catcchumcnos, qui sunt baptizandi. Non autem invenit

requiem sibi, quoniam necesse est, ut genlili veniente ad

fidem, et catechumeno acl baptismum, cum aridi esse de-

sierint, jam ob ipsis immundus ipse spirilus cxpeilatur.

Nec mihi dicas, quia ncc omnis catechumcnus ad bnptis-

mum, alioquin nec ad omncm baptizalum et libcratum a

1 M«»lth. m, 3.-2 id, xii, 43.



288 OPtS lMPimFECTUM

spiritn immundo rcverlilur spiritas iinmundus, nisi qui

vncuus fucrit a Spirilu sanclo. Ncc apud gentilem cate-

chumennin invenit rcquicm sibi, quia ad fidcm vel baplis-

mum venit. Cogilans crgo spiritus ille, ct dicens : « Rever-

»lar in domum meam priorem '.» Et si invenerit gentilem

catechumenum vacuum a Spiritu sancto, sine dubio prae-

valebit revcrli in eum. Revertens autem, quoniam invenit

scopis, id est,verbis fidei et veritatis, ab infidelitate et igno-

rantia mundatum : cum videt eum praeccplis evangelicis

adornatum, quasi animosior factus assumit secum alios

septem spiritus nequiores se dicens, septem, aut plures

dicit, aut omnes spiritus vitiorum. Sicut enim ex parte

Dei, quamvis plures sint spiritus virlutum, tamen septcm

dicunlur, quia ex illis septem omnes spiritus virtutum pro-

cedunt : quos spiritus enumerat Esaias, etSalomon signat,

dicens : « Sapientia aedificavit sibi domum, et subdidit co-

» lumnas septem 2. » Sic ex parlc diaboli quamvis multi sint

spiritus viliorum, tamen septem dicunlur, quoniam ex illis

principalibus vitiis vitia universa nascuntur.

VII. « Et erunt novissima hominis illius pejora priori-

»bus 3. »Dc hoc enim ipso, vel ipsarum rerum experimenla

nos docent : quomodo Chrislianus si malus evaserit, pejor

sit, quam si ftwsfet genlilis. Ilaec parabola melius intelli-

gilur de Jndaeis et gentilibns : ex eo enim quod finila pa-

rabola, vel exemplo, sequitur dicens : « Sic erit gcnerationi

»huic pessimae 4: » compellitur ad populum Judaeorum re-

ferre parabolam, ut intclleclus loci non vagus aut instabilis

in diverso flexu, atque conlradictionibus aliquorum tur-betur, sed firmus et slabilis, vel ad priora, vcl ad posle-

riora respondeat. Vere cnim immundus spiritus a Judaeis

exivit, quoniam facla cst porlio Domini populus ipsius Ja-

cob, funiculus hoercdilalis cjus Isracl : vel quoniam acce-

1 Malih. xii, 44. — 2 Trov. ix, l,— 3 i\I;.tth. xu, /|o.— < Ihld.



IX S. MATTIL£U.>f. HOMILIA XXXI. 2Q1

praoponenda est cognatio spiritualis carnali. Nam carnalis

cognatio, non volenlibus nobis, neque scicntibns conlingit.

Non enim unusquisque vestrum consuelus est cogitarc

quorum erit filius, aut quorum cognalus. Spiritualem au-

lcm cognationem ex proposito unusquisque per ficlem sibi

acquirit. Voluntaria enim est obaudilio, per quam quicum-

que voluerit voluntalem Patris facere, clTicitur filius Dei,

et frater Chrisli. Unde sapienter superinduxit : « Quicum-

» c[ue fecerit voluntalem Patris mei, ille mater mea et fra-

» lerest 1. » In qua cognatione spirituali nihilominus est hasc

Maria, quce non per coilum carnis, sed per gratiam fidei

credendo facla est maler Christi. Deinde matrem et fratres

Chrisli, facienles voluntatem Dei intelligimus, non syna-

gogam, quae secundum corpus peperit Christum, caitcros-

que Judaeos : sed illam synagogam intelligimus mairem,quae salvata est credens in Christum, non crucifigens eum.

Similiter est intelligendum et de fralribus, qui secundum

spiritum erant Judaei, non secundum corpus, qui Chrisli

erant facientes voluntatem.

HOMILIA XXXI.

CAPUT XIII.

I. « Ecce exiit qui seminat, seminarc : et duni seminat,

»quaedam ceciderunt secus viam, el venerunt volucrcs, et

» comcderunt ea a, elc. » Sicut gaudet mcdicus quando acl

eum ODgrotanlium mullitudo prosequilur. Sicut laelatur

rex, quando cum magni cxercilus manus armala circum-

1 Matth, xii, 5o,— a Id, xin, 0,4.

'9



2Q2 OPUS IMPERFECTUM

dat : sic exultat sacerdos, quando eum audientium populus

magnus auscultat. Et ideo ascendit in navem, ut audiret

eum populus, et videret, et visus delectaret auditum, et

auditus visum. Et docebat in parabolis, dicens : «Exiit se~

«minator seminare, » non de loco ad locum transmutans,

sed voluntate. Nec enim venit ubi non erat, nec relinquit

unde egressus est : quia Deus ubique est, prseter ubi esse

noluerit. Aut certe ideo exivit, quia ibi est Deus, ubi jus-

titia ejus colitur : ubi autem justitia ejus non est, nec ipse

est ibi. Et qui inlra justitiam suam snnt, intus sunt : qui

autem cxtra justitiam ejus sunt, foris habentur. Propterea

quandiu fuit in coelis ubi omnes sunt justi, intus erat : ve-

niens autem in mundum, qui lotus extra justitiam erat

Dei, foras exivit, ut ipsum faceret inlus. Quoniam ergo

omnes genles, Dei justitiam contemnenles, degebant sub

potestale diaboli : ideo exivit, ut planlaret justitiam in

mundo, ubi non erat prins propter peccata ipsorum. «Exiit

» qui seminat, seminare. » Non sufficit ei dicere: « Seminare

exivit : » scd addidit, « Exiit qui serninat, seminare : » ut os-

tcnderet quia non erat novus seminator, nec modo ad hoc

opus primuin accesserat : sed hoc semper habuit in natu-

ra, ut semper seminaret. Ipse enim a principio generis

humani totius scienliae semina ipsa seminavit in natura.

Ipsc est qui per Mosem semina praeceptorum legis semi-

navit in populo. Ipse est qui loquens in Prophetis, non

solum praesentium seminavit correctiones, sed eliam no-

titiam futurorum. Ipse exivit, ut in corpore constitutus, et

per seipsumdiviniora seminaret praecepta.

II. « Et quaedam ceciderunt secus viam. » Quae est via?

Mundus iste, per quem omnes transcunt, qui nascuntur.

"Via cnim, et peregrinatio, et transitus est omnibus, qui ek

a Deo exierunt, et ad Deum festinant. Unde et Prophela

dicebat : « Quoniam incola sum apud tc in tcjra, et pere-



IiN S. M\TTH.EUM. H0MIUA XXXI. 2q5

»grinus sicnl patres mei 1. » Sicut ergo vialor in via uihil

sollicilus est, nisi quod neccssarium habct ad usum : ila

et homo in hoc transitu mundi nihil dchct cssc sollicitus,

nisi quod opus habet ad usum. Qui autcm suam spem po-

nit in mundo, et delcclalur in eo, est simiiis homini des-

perato, qui non liabct neque patriam, neque domum, ne-

que familiam, ad quam festinct : sed in quocumque loco

inventus fucrit, ipsc locus domus ejus cst. Quae est ergo

terra sccus viam ? Jlomo sccundum islum mundum vivens,

qui omnia ea sapit quac mundi sunt, et nihil quod Dei est:

sed hoc solum diebus nc noctibus cogitat, hoc concupiscit,

quod pcrtinet ad bene manducandum et bibenduirij et

spurcitiam corporis exerccndam. Ex his enim omnia mala

nascuntur. Propler cibum enim et polum avaritias fiunt,

furta, violentiac, perjuria : ex avaritia autem invidiac et con-

tentiones : ex invidia aulcm maliloquia et delractiones,

inimicitiac et imposluras : ex inimicitiis manifcsta ira, rixa?,

caedes, homicidia, judicia : ex libidine aulem fornicationcs,

adulteria, masculorum concubitus, foeminarum invasiones.

Talibus si loqui volueris de spirilualibus rebus, non intel-

ligunt verbum, nec sentiunt verbi dulcedinem. Nec enimest possibile, ut inter tantas amaritudines viliorum senlia-

tur dulcedo sermonum. Sicut qui in magno vase aceti mo-

dicam gnttam mellis immisceat, cliam mel perdit, ct acer-

bitas accli non mutalnr : sic homini in hac maloruni

mullitudinc conslitulo, si collocutus fueris justitiu) ver-

bum, et verbum perdis, ct illc non temperatur in concu-piscentia mundialium rcrum. Ncc enim habct bonum in

sc. Nam homo illud concupiscit, quod jam liabet exccp-

tum in se, et scit cssc bonum. Ecce si ostcndis leoni viridem

herbam, aut campum bcne florcnlcm, non cxcitat cumin concupisccntia, quia nou habet hoc in natura, ut herbas

1

Pial, xxxvni, i?«



IX S. MATTILEUM. IIOMILIA XXXI. 20,5

Propheta dicit : « Et auferam ab illis cor lapideum 1. * Quid

ergo terra ? intcllectus carnalis, et non rationabilis super

animam duram ct fidelem. Nam intellectum honum multi

hahent secundum naluram, animam autem fidelem non

multi : quia intellectus hominis est ex Deo, anima autem

fidclis ex voluntole. Sunt ergo homines, quihus si loculus

fueris de gloria Sanctorum, et de heatitudine gloriae regni

coelestis, statim gaudent, et audientcs delectanlur : quo-

niam sapientes secundum naturam etiam faciie suscipiuntverhum, sed ne credas gaudio eorum : carnaliter enim

gaudcnt, et carnaliter delectantur. Sciunt enim naturaliter

quia honum est regnum vel lumen. Ideo cum audierint

lumen Sanctorum, quasi de lumine gaudent. Sciunt etiom

naluralitcr quia bonum est regnum cceieste, quasi de au-

dito regno laetantur:

et non ideo credunt, quia sic et quo-modo laetantur, anima autem eorum non credit. Sed dicis:

« Quomodo gaudere poterant, nisi crederent ? Hoc ipso enim

quod gaudent, crcdunt, idco credunt. » Non est ila : omnis

enim qui credit, verum est quod gaudet, nontamen omnis

qui gaudet, crcdit. Nam quod gaudet in nobis, sensus est

rationabilis : quod autem credit, spiritus anima3, qui non

in gaudio, sed in sollicitudine et compunctione cordis cog-

noscitur. Quoniam non omnis qui gaudet et credit, tuo te

docebo exemplo. Ecce cum tibi exposuero de gloria Sanc-

lorum, de jocunditate paradisi, gaudes et exultas, si tamen

non habes etiam carnalem intelleclum jam captum et in-

duralum in rnalis, et quasi terra secus viam. Sed si dixero

tibi : « \ idc qualis est jocunditos Sanctorum : ergo « Vende

»omnia tua qurje habes, et da pauperibus, et haec omnia

»possidebis 3. » Eccc non facis, sed tristis recedis, sicut

adolescens ilie a Christo : non ergo credidisti firmiter de

quibus gaudebas, Ecce cuncti homines quanta pondcra

* Ezech. xxxvi, »6, — 2 Marc. x, 21, ct Luc, xvm, 22,



2[)6 OPUS IMPERFECTUM

auri dant, ut comparent dignitatem, et cum gaudio magnodant, et sine dubitalione dant, ut comparent, et multumsibi quaestum putant, si invencrint cui dant, et pulant se

jam invenisse cui dederunt. Et amplius dico, si suam pc-

cuniam non habuerint, aliunde mutuum tollunt, et cumgaudio dant. Quare? Qnia credunt omnino dupliciter se

inventuros esse quod dederunl. Elsi vere crcdis futura qno3

audis, quare non dabas simplum in terra, ut centuplum

invenires in coelol

? Quomodo non dabas temporalia, ut

invenires aeterna? Si dixero tibi : « Abstine te a deliciis, et

jejuna : » non facis, quia non credis. Si taedianti, id est,

segrotanti tibi medicus dixerit : « Abstine te ab hoc,» subau-

dis quia credis te sanandum, si servaveris : et frequenter

illud amplius amas quod amarum, manducansque uteris, et

vincis desiderium venlris ob desiderium sanitatis, multo

magis jejunare poteris, si credideris jocunditatem illam

futuram.

IV. Tu ergo qui propter Deum quomodocumque vivere

contentus non es, si evenerit res, de qua jocunde vivere

non poteris : quomodo propter Deum poteris corporales

suslinere clolores? qui nec eleemosynas de rebus tuis dare

conlenlus es, quomodo amissionem substantiae tuae propter

fidem poteris sustinere? Ideo facta tribulatione aut perse-

culione propter verbum Dei, scandalizaris. Nam non solum

in persecutionis tribulatione prorsus tu scandalizatus es in

Christo, sed eliam in tribulatione omnium adversitatum :

ut puta, si tibi amissio charorum, aut damnum rerum, aut

corporalis infirmitas conligit, statim scandalizaris, et dicis

quod Prophcta ad tuam consolationem dixit, ut et nec tu

scandalizatus sic dicas : « Ecce ipsi peccatorcs et abundan-

»tes in saeculo obtinuerunt sibi divitias : et dixi : Ergo sine

»causa justificavi cor mcum, et lavi inter innocentes ma-

* Matth. xix, 29.



1N S. MATTH.EUM. HOMILIV XXXI. 2Q7

»nus measSwquoniam cum meliora suscipcre clebui, tunc

contigcrunt pcjora. Ille ct ille in omnibus iniquitalibus

volvilur, ct floret in filiis, et abundat in rebus, et loctatur

in snnitate. Et qualis est justitia Dei ? Et non consideras

quod qui ad bellum transmittitur, ad gloriam paralur : et

cui tcntatio imponitur, correctio ostenditur ei. Si vidcris

aut mortalitatem frequenler fieri super terram, aut famcm,

aut gladium, statim scandalizaris, et dicis : « Patres nostri

idola coluerunt, ct semper in bonis fuerunt, et nos ex quoChristum colere ccepimus, nunquam nos bona sequuntur.»

Et non consideras quia illorum prosperitas non fuit remu-

neralio Dei, sed contemplio ? At nostra adversitas non est

ira Dei, sed admonitio. De illis enim dictum est : « Vir in-

»sipiens non cognoscit, et stultus non intelligit, cum exu-

»rentur peccatores sicut foenum. » Et quid addidit ? « Ut» intereant in saeculum saeculi \ » De suis autem quid dicit ?

«Visitabo in virga iniquitates eorum, misericordiam vero

imeara non dispergam ab eis3

. »Si videris aliquem tumul-

tum Ecclesiae tuae, statim scandalizatus dicis : « Ne forte

non sit hoec vera Ecclesia apud hacreticos, sed illic sit vc-

ritas, ubi floret potestas.»

Et noninlelligis quod a Deo

diligilur, hoc a diabolo expngnotur : quod autem a Deo

contcmnitur, hoc a diabolo qnasi proprium in pace cuslo-

ditur. Judaja quandiu fuit Dei haereditas, nec diabolus ces-

sabat eam expugnare suadendo ad idola, nec Deus ces-

sabat eam castigando, et revocando ab idolis cuslodire :

postqunm contcmpta est, quasi pars diaboli facla manet in

rcquic. Quoniam crgo mulli non solum propter persecu-

tiones, sed etiam extra persecutiones scandalizanlur de

vcrbo : ideo supra non solum dixit : « Facta autem perse-

cutione : » sed etiam, «In tribulationc. »

1 Psal. lxxh, 12, i3. — ? Icl. xci, 7, 8. — ? Id. lxxxyui,

53, 34,




Y. « Alia ceciderunt in spinas *. » Primum dicam, quo-

modo colitur, ut bcne intelligatur, quomodo a vicinis suf-

focatur seminalum in te verbum. Colis, assidue audiendo

Scripturas, et tradiliones doctorum. Pcr hoc enim confir-

matur in te vcrbum Dei, et crescit, ct satisfacis tibi, quia

ita est per omnia, quemadmodum credis. Fructus autemverbi Dci est duplex, in operibus bonis, el in confcssione

fulei. Sed fructus boni operis gratiosior cst apud Deum in

pace, quam in persecutione : fructus aulem confessionisin perseculione gratiosior est, quam in pace : quia in per-

seculione ncmo te disculit, quomodo vivis, sed quomodocredis. Item in pace non est labor bene crederc, sed bene

vivere : quia pax ipsa corruptrix est pietatis. Vide jam,

quod sollicitudo divitiarum frequentarc te Ecclesiam non

permittit, ut audias Scripturas et traditiones doclorum, ut

nutrialur verbum quod accepisti. Et si venis in corpore,

non venis in mente. Et si audis auribus, non audis in cor-

de. Tolus autem animus tuus in illis est, de quibus solli-

cilus es. Opera bona cupiditas divitiarum te facere non

sinit. Quomodo autem sinat te tua foenerarc, quae compel-

lit te aliena colligere? Item sj verbum Dei venerit in peri-

culum, lu propter voluptatem diviliarum, nut quia times

perdere quae habcs, aut quae non habcs concupiscis acqui-

rere, veritatem fidei tuae palam non confitcris. Vides quo-

modo sollicitudo et voluptas diviliarum suffbcant verbum,

et fructificare non sinunt ?

VI. « Quaedam super terram bonam 2. »Terra autem bo-

na, sunl qui abstinent se a divitiis malis, ct secundum vi-

res suas faciunt bona, et est fructus corum trigesimus. Si

autem omnia bona sua contemnant, et accedant ad ser-

vicndum Deo, habent sexagesimum. Si autem et infirmitas

corporis eis contigerit, ct fideliter suslinuerint, habent

' Malth, xin, 7. — * Ibid. 8.



IN S. MATTII.EUM. IIOMILI A XXXI. 299

ccntesimum, ct tcrra bona cst. Nam et Job ante tentatio-

nem trigesimum babuit in facultatibus suis justc vivendo :

post damna substantiae et filiorum, sexagesimum : post

plagam aulem corporis, centesimum fecit. Qui centcsimum

habet, in se sexogesimum et trigesimum habet. Et qui tri-

gesimum habet, sexagesimum non habet. Et qui sexagcsi-

mum habct, non etiam centesimum habet. Semper enim

majus, quod minus est in se habet inclusum, illud autem

quod minus cst, majus in se non habct : ut puta, praefec-

toria potestas habet in se vicariam ct consulariam potcsta-

tcm : consularia aulcm potestas, neque vicariam, neque

praefectoriam habet in se poleslatem : ut pula, qui talem

fidem habct, ut possit mori pro Ghristo, ille sine dubio ct

omnia bona mundi contemnere potest. Nam quomodo sua

non contemnat, qui seipsum contemnit? nam et ille cen-tcsimum habet. Nam qui se et sua contemnit, multo magis

aliena non tollit, multoquc facilius de facultatibus suis par-

tem dat, qui totas facultatcs suas nihil existimat. Ilem qui

scxagesimum habet, id est, qui divilias potest contcmnere,

in jcjunio permanerc, caste viverc, corporalcs injurias sus-

tinerc, sine dubio et trigesimum habet. Et qui sciunt sol-

licitudines sajculi, et voluptates divitiarum, clarius eas con-

tcmnere possunt. Qui aulem trigesimum habet, id est, qui

malum non facit, sed quantum polest benefacit, hoc est

enim trigesimum : illc non omnimodo et sexagesimum ha-

bet, id est, non omnino potest omnia bona sua contem-

ncre, et omnibus diebus vitoe suae jejunare, aut in castitate

vivere, aut corporalcs injurias pali. Hoc enim cst sexage-

simum. Idco Dominus Apostolis quidem, qui sexagesimum

poterant, sic dicit : « Yendite quae habetis, et date eleemo-

• synam 3. «Istis autem, qui non poterant sexagcsimum, in-

jungit cis trigesimum, dicens : « Omni pctenti te, da. ISt

1 Job, 1 et s«q, — 2 Luc, xu, 33.




»qui muluum petit, non avertas ab eo\ »Item qui scxage-

simum polest, nou omnino et centesimum potest. Quanti

sunt, qui et bona sua dimittere possunt, et amissionem re-

rum suarum patiuntur, et caste vivere possunt, et corpo-

rales injurias sufTerre,etillud, quodestcentesimum, timent

sustinere? Quot enim confessorespost multas injurias moritimentes lapsi sunt ?

VII. Sic et homo, qui secus viam est, omnia mala in se

habet, et lapidosus est, et spinosus. Ille autem, qui spinosus

est, non omnino lapidosus est. Et ille, qui lapidosus est,

non omnino secus viam est : ut puta, qui fornicarius est,

qui avarus est, quiperjurus est, qui fur est, omnino si illi

persecutio aut tribulatio venerit propter verbum, sine du-

bio quantum ad hominem scandalizatur, et praevaricatur.

Qui enim ante lentationem fidem Deo non servat, quomodoin ipsa tentatione erit fidelis ? Item qui lapidosus est et spi-

nosus, id est, qui ex corde non credit, et est infidelis et

vacuus, ita ut nec persecutione, autlribulatione scandalum

patiatur : mullo magis nec solliciludines soeculares poterit

evitare, aut voluptates carnales. Qui enim illic scandaliza-

tur et praevaricatur, ubi intelligit se perire, si fuerit scan-

dalizalus : quanto magis sollicitudines divitiarum,et volup-

tates non est contenlus repellere, in quibus se gravari

intelligit, non perire? Nam sollicitudines divitiarum, et vo-

luptates profectum impediunt, non faciunt peccatorem.

Qui autem scandalizatur in Chrislo, cadit a Christo. Qui

ergo et cadere potest, multo magis impcdimentum pali

contentus est. Qui aulem spinosus est, non omnino et la-

pidosus est. Sunt enim qui lantam quidem fidcm non ha-

bent, ut divitias suas et voluptates pro nihilo putent, et

sollicitudinem earum conlemnant,et magis diligant cceles-

tia quam lerrcna : tamen si tentatio venerit ; non recedunt

! Luc. vi, 3o, ct Matlh. v, 43.



m S. MATTILBUM. HOMILIA XXXI. 5oi

a Christo propler limorem perdilionis. Nom elsi mundumconlemnere non fuerint conlenti, vel quia non (sic) qui

ante dcsiderabant magnificari apud Deum, tamen a Ghristo

recedere non sunt ausi, quia timent perire. Ideo si neces-

sitasvenerit,frequenter et bona sua dimittunt, quorum sol-

licitudine ante fuerant obligati. Nam mullo magis laborio-

sum est in securitate concupiscentias vincere, quam in

periculo divitias posse contemnere. Ipse enim timor peri-

culi adjuvat animam, et facile vincitur delectatio corpora-

lis. Quot suntenim, qui in securitate non fuerunt contenti

pauperes esse, et cum viderunt persecutionem, magis con-

lenti fuerunt bona sua dhnittere, quam perirepropter illa ?

Praesciens Deus frequenler praccidit divitias eorum, ut a

sollicitudinibus relevali , securius et melius permaneant

cum Deo. Item quilapidosus est, nonomnino etsecus viamest. JVIuIto enim fideliores sunt, qui in pcrsecutionibus for-

sitan possunt scandalizari, tamen in iniquitatibus non se

omnino obligant : quia cum gaudio accipiunt verbum, et

diligunt bonum, sed vincuntur in tribulatione. Et eos for-

silan propter misericordiam suam Deus frequenler salvans,

non adducit super eos tentationem, unde vincantur : quo-

niam nemo nostrum idoneus est, si nos jubet Deus orare

« Et ne nos inducas in tentationem 1. » Qui autem secus

viam est, in omnibus malis obrulus est.

VIII. « Et accedcntes ad eum Discipuli ejus, dixerunt :

« Quare in parabolis loqueris iilis'?» Vide benevolentiam

virorum , vide misericordes Discipulos benigni Magistri.

Dolebant quia populus non inlellexit, ct quia talium ver-

borum rcdificalionefraudatisunt, quiaperdideruntaudiendi

laborcm et tcmpus. Nam qui non intelligitquod audit, pcr-

dit quod audit. Et considera quod est benevolenlius, quod

non primum interrogaverunt dc inlellectu parabolce ; scd

1 Malth. vj, »". — a Id. xin, 10.



IN S. MATTH.EIM. HOMILIA XXXI. 3o3

munerationc bonae voluntalis, aut bonorum operum.

X. Vide ergo quomodo tlicit : « Vobis datum est nosse

»mvsterium re°ni coelorum. » Non dixit : « Vobis dalurn

»cst, » alicui qui habcat scientiam boni et mali. Si ergo est

aliquis, qui non habet gratiam scientiae boni et mali, non

culpa hominis est non habcnlis, sed Dei non dantis. Si au-

tcm omncs homines inlclligunt bonum ct malum, non ta-

men omnes habent graliam cogoosccndi mysterium regni,

non est culpn Dei non danlis, sed hominis non quserentis,nec feslinanlis, nec laboranlis ut mereatur accipere. Si

enim illam gcneralem scienliam boni ct mali transegisses,

id est, si bencusus fuisscs, juste merebaris hanc specialem

cognoscendi mysterii scientiam. Si aulem illam generalem

abscondisti in terram, quae datur pro necessitate naturae,

quomodo mereberis hanc spccialeni, quaepro remuneratione

bonae voluntatis aut operum datur? Et hoc est quod alius

Evangelista dicit de servo malo, qui talentum suum abs-

condit in lerram, et nullum fecit fructum de illo. Dominus

cjus non solum talentum tulit de eo, sed adhuc jussit eumpuniri, id est, quasi non fruclificantem jussit puniri reum.

\ idc quia paralus fuit et alteram gratiam ei donare, si fruc-

tum fecisset de prima. « Qui enim habet, dabitur ci, et

»abundabit T. » Ut habenti quidem addatur possibile est

impossibile autem ut auferatur ab eo qui non habet. Quo-modo procedit ? Si enim lollitur ab eo, quomodo non ha-

buit : si autem non habuit, quid tollitur ab eo?Seditaprocedit: Qui habct aliquem intellectum, et non facife cumillo juslitiam pcrtincnlcm ad gloriam Dei, sede contra circn

rcs terrenas occupat eum, habcns non videturhabcre : quia

quantum ad eum, videns, caccus dicitur esse. Non habet,

qui Deo nihil fcrt. Sicut homo, cujus oculi iniquitatem vi-

dent, non acquitalcm : quanlum ad Deum videns, caecus

1 Matth. xui, 12.



5o/f OPUS IHPERFECTTJH

dicilur esse, sicut Scriplum est : « Sinite eos, caeci sunt,

»et duces caecorum ? : » quia diabolo vident, non Deo. Si-

cut qui peccatis vivens mortuus dicitur, sicut Scriptum

est : « Et vos cum essetis mortui in peccatis vestris a: »

quia ille talis non Deo, sed diabolo vivit : sicut qui habet

iutellectum, et bonum non operatur cum eo, quantum ad

Deum, nec habet : et ideo tollitur ah eo, el ipsum quod

habet, ut nec intelligat quod est bonum, et jam ut caecus

ducatur a daemonibus per omnia mala opera.XI. Quando ergo videris hominem qui etsi non facit

opera bona, tamen vel deleclatur in audiendo bono : in-

fructuosus est quidem, tamen adhuc non tulit Deus ab illo

hoc ipsum quod habebat, sed expeclat illum ut convcrta-

tur ad poenitentiam, et faciat bonum. Cum aulem videris

hominem, qui non solum bonum non facit, sed nec delec-

tatur in ipso audito bono : intellige quia jam tulit ab illo

Deus hoc ipsum quod habebat ut inlelligeret bonum, et

quanlum ad Deum mortuus est. Nam non potest revivis-

cere, nisi forte quantum ad Deum, qui potest eliam mor-tuos suscitare. Iile crgo qui habendo nod vult, sicut dixi-

mus, quod habet quidcm natur« est : quod autem non ha-

bct, voluntatis : qui habet quidem, sed non vult habere.

Judaei vero, qui habuerunt legcm, ct vixerunt secundumlegem, addita est eis notitia Christi. Qui enim legem ha-

bentes quasi non habueruut, quia non vixerunt secundum

legem, ablata est ab eis etiam ipsa lex, quam habebant. Et

nihil apud eos de lege remansit, nisi sola Scriptura libro-

rum, omni legis observanlia pereunte. Sic enim et Chris-tianis eveniet. Qui enim vere habent Christum, viventes

secundum Christi proecepta, dabitur illis regnum, ut jam

non credant absentem Christum, sed videant praesentcm.

Qui autem habentes Chrislum, quasi non habent, quia

1 Matlh, xv, 14. — 2 Ephcs, n, i, ct Coloss. 11, 10,



IN S. MATTH^UM. HOMILIA XXXI. 3o5

non vivnnt secnndum Christi praecepta : tollitur ab illis

etiam hoc ipsum quod videntur agnoscere Christum, ut

credant Antichristo. Aut certe ut condcmnali in die judi-

cii, separati de parle Christianorum, etiam hoc ipsum per-

dant, quod vidcntur esse Christiani, cum infidelibus depu-

tnti. Sic et haeresibus factum est, quod habentes fidei veri-

tatem,illam non habuerunt, non viventes secundum eam,

ablata est ab eis, ut crederent pro veritale mendaciis.

Tales sunt et qui quotidie transeunt ad perfidiam,quoniamhabentes fidem male ea utuntur. Tollet eam Deus ab eis,

et ad perfidiam transibunt, et projiciet eos, et implelur in

eis quod ApostoJus dicit: « Eo quod charitalem veritalis

»non receperunt, dabit eis Deus opera erroris, ut credant

• mendacio, et judicentur 1. »

XII. « Ideo in parabolis loquor illis, quia videntes non»vident\ » Si dixisset : « Ideo in parabolis loquor illis, ut

videntes non videant : »forsitan non esset culpa non intel-

ligentium Judaeorum, sed Christi qui sic loquebalur, ut

non inlelligeretur ab eis. Nunc aulem dicit : « Ideo in pa-

» rabolis loquor illis, quia videnlcs non vident. » Intelligitis

ergo quia non est culpa Christi nolentis dicere manifesle,

sed eorum qui audicnles nolebant audire. Non enim quia

Chrislus in pnrabolis loqucbatur, idco illi videntes non

vidcbant ; sed quia videnles non videbant, ideo illis

Chrislus in parabolis loquebatur. Ecce viderunt mira-

bilia Mosi : numquid vcre viderunt? Si cnim vere vidis-

sent, utique ct limuissent Deum miraculorum factorem.

Ecce audierunt doclorcm legis : numquid vere audie-

runt? Si cnim vere audissent eum , utique ct vixissent

secundum legem, et credidissent in eum quem prophetabat

lex. Videount ct ea mirabilia, scd videnles non viderunt.

Si autem vidissent ea, et profecissent in eis. Cum sit crgo

1 a Tliess. n, 10. —2 Matth. xm, |3,

LXXYTI. 20



OoG OPUS IMPISRFECTUM

facilius videnlcs cognoscere quod vident, quam inlelligen-

tes inlelligerc quod audierunl : quomodo poterant 111 i au-

dientes mystcria intelligere , qui videnles mirabilia noncognoverunt? Quia consueli erant Judaei videnles non vi-

dere, et audienlcs non audire, ideo non dedit eis Deusocu-

los fidei, n t videant divina miracula Christi, nec audiant

viva verba ejus, nec similiter contemnant Christum, cog~

noscentes eum, quemadmodum contempserunt et legem

habentes eam : ideo ct Propheta illis dicebat : « Auditu

» auditis, et non intelligilis1

. » Videamus cujus rei intellec-

tum denegat illis Propheta. Non illum gencralem, qui datus

cst ad usum naturae, sine quo viverc nemopotest, sed hunc

spiritualem ad cognosccndum mystcrium Christi,quodda-

tur ad remuncrationem justitiae.

IVVVVVVVVVV\tyVVWNA\V><VVVVVllV\YVVVVVYVV\WVVVVVV\\W

HOMILIA XXXII (18).

CAPUT XIX.

I. « Et faclum est cum consummasset Jesus sermones is-

j»tos, migravit a Galilea, et venit in fines Judacae trans Jor-

^) danem, et secutae sunt eum turbac mullae, et curavit eos

»ibi a, » et reliqua. Quantumcumque gratuitum et utile

sit bonum ecclesiaslicac pacis, quam flagranli et sollicito

animo quasrendum sit exponam, ut quilibet inventor expo-

ncre possit. Legite, inquam.fidelissimi, horlor, fratres, le-

gite vobiscum, crescitc in fidc, ut vobiscum corpore absens,

efliciarin Christo vobiscum pra?sens in fide. Incipimusergo

cxponerc bona de bono. Proscquar quoddicil Evangelisla :

1 Isai, vi, 9, et Matlh. xiu, i4, — 2 Id xix, i, 2.



IN S. MATTILEUM. IIOMII.IA XXXII. 007

a El faclnm csl cuni consnnimasset Jcsussermoncs islos.

Quos islos? quos supcrius est proloculus. Quomodo deca-

mino ignis mortiferi carnolium passionum super peclus

Apostolorum zeli sciniilla ccciderat, et modica quidem jam

tanlum conflabalnr; scd Dominus, qui de longe senlitma-

lorum vaporem, cito pcr humilitatis doclrinam, quasi cumaliquo fonlc aquie largissimo titionem, priusquam accen-

deretur, rcstinxit, dicens : « Amen dico vobis : Nisi con-

» vcrsi fueritis, et eflieiamini sicut pueri, non inlrabitis iji

1 regnum coclorum 1

, etc.,» et illos lunc sollicitos rcddidit,

ct lotum mundum de pcriculo hujus incendii libcravit. Et

illi quidem leviler tacti sunt,nos autem fortilcr sumusmu-nili. Etmomentanea^invidiaecorumoccasioacternummundo

humilitalis refiigerium introduxit. Hos ergo sermonescum

consummasset Jesus, transtulit se de Galihta in Judaeam,qnasi justus dominus omnium, qui sic diligit alios scrvos,

ut alios non contemnat. Nam sicut omnes illi debent glo-

riam, quasi Domino: sic ille debet omnibus misericordiam,

quasi scrvis. Nam si semper eum unus leneat locus, jam

non est possessor omnium hominum, sed aliquorum.

II. « Reliquit Galilaeam, et venit in fines Jud.Tae. » Gali-

lacam patriam suam, de qua naltis fuerat, quasi sol altius

ascendens, reliquit orientcm, ct venit in Judaeam, qnasi ad

occasum ubi fuerat obiturus, in pace passionisoccumbens,

ut iterum nobis aliunde novum ortum sua resurreeliono

ostendcrct, ut dicamus cum Apostolo : « Velera transic-

»runt, eccc facta sunt omnia nova\ Et seculae snnt cnm»lurboe multae. » Quasi lcslimonia salularis doctriiKC ejus,

quosi oves paslorem in manu ipsius genilae el nutritae se-

quebantur cum, quasi parvuli filii patrem pcregre longe

proficisccnlem : ct quasi pater proficiscens bona pignora

charitatis illis relinquens, peregit dcbilibus rcmedin sani-

* Malth, xvin, 3. — * 2 Cor. v, 17.

20.



3l2 OPUS IMPEHFKCTUM

Si Filius Dei es, sicut dicis, quare confundis tuum minis-

trum ? Si homo es similis nostri, quomodo rcprehendis

tuum auctorem? Si malum est, quare praBcepil ? Si bonumest, quare deslruis?

VII. «Tunc ait Jesus: Moses,inquit,proplerdnritiamcordis

» vestri permisit vobis dimittere uxores vestras \ » Frequen-

tervobisMoses, propter durlliam vestram, injuslitiam quasi

justitiam pra^cepit, ut in creino hostias olTerre Deo. Et quo-

modo dicit Propheta? « Non accipiam de domo tua vitulos,

»ncque dc gregibus tuis hircos \ » Scd quia patres vestri

cgressi erant de /Egypto, corpore tamen, non animo : namlotam ^Egyptum secum in moribus bajulabant. Vidcns ita-

que Moses propter dileclioncm carnalem circa studia sa-

crificiorum eos esse inclinatos, si mandassct eos recederc a

sacrificiis,non

fuerat audiendus ; quia annosa passio me-

dicamento momentaneo non curalur ; jussit eos sacrificare

quidem, sed jam non daemonibus, sicut in /Egypto, sed

Deo vivo. Dimidium mali permisit, ne totum perderet bo-

num. Hac ratione pcrmisit vos darelibellum repudii, quia

melius judicavit, permitlente lcge, matrimonia solvi, quam,

odio compellente, homicidium fieri. Permisit vobis mala fa-

cere, nc faceretispejora. fcrgo ha c vobis permittendo, non

vobis justitiam Dei dcmonstravit , sed a peccato abslulit

culpam peccandi, ut quasi secundum legem agentibus vo-

bis peccalum, vestrum non videatur esse peccatum. Ut

puta, si quis habeat servnm, qui furatur et inebriat se,

considerans dominus quia, si utrumquc sibi insimul man-

daverit observare, nihil proficit, mandat illi quidem, ut

bibat quantum vult, scd publice bibat, ut hoc quidem quod

bibit sit secum novum bonum, ut paulalim discal obcdire

prseceplis. Sic permissum cst dari repudium, malum qui-

dem, lamen licitum a creatione. Et Apostoli prneceperunt

J Malth. xix, 8. — J Tsal. xux, 9.



31

0PUS IMPERFECTUM

dum Dcum. Si oulcm coiHcmpserit timorcm Dei, impro-

perando, ut vel homines erubescat. Si nec pudorem sentit

frecjuenler confusa, faciat illi quod prrecepit Salomon :

« Cor durum baculo percute l. » Ergo primum admone,

quia multum proficit doctrina justitiae. Deinde confundc,

quia frequenter et pudor frenum est vitiorum. Terlio jus-

tum est, ut castigelur quasi ancilla, quce erubescere nescit

ut libera.

IX. Aliter, de Galilaea turbce in mysterium genlium se-

cutae sunt Dominum in fines Juda?a3, ibique curatae sunt.

Justc in fmes transierunt Judaeae, nec enim potuissent

curari, nisi, relictis iinibus suis, in fines Iransissent Judaeae,

sicut scriptum est in Esaiia : « Et venienl omnes gcnles, et

»dicent : Yenite, ascendamus in montem Domini, et in do-

»mum Dei Jacob, et annuntiabit nobis viam suam, et am-«bulabimus in ea \ » Et curalae sunt genles in fmibus Ju-

daeorum ad confusionem ipsorum, quia gcntcs quidem et

in aliena secutaj sunt Christum : Judaei aulem in finibus

suis constitutum tentaverunt et repulerunt, et in fornica-

lionibus suis corporalibus fornicationem suam confessi

sunt spiritualem, dicentes : « Si licet viro dimittcre uxorem

» suam quacumque ex causa 3 ? » Quia non potest animoesse

castus, qui corpore est lascivus : hoc est, non polest Deo

esse fidelis, qui uxori suae perfidusest: siculnec ex diverso

conscientiam scrvat, qui Deo fidem non servat, sed altcra

allerius fornicalionis est accusatrix. Nam etsi interim non

praevaricatur lascivus, tamen jam in eo slatulus est ut

praevaricelur, si corruptio persuasionis accesserit. Et illi

quidem secundum carnem inlcrrogabant, quac pati merc-

banlur secundum spiritum : «Si licet dimittcrc uxorcm

«quacumque ex causa?» Christus autem respondit eis,

quod facerc cos non decebat, dicens: « Quicurnque dimi-

» Prov. x, i\ — 2 Isai', u}

3. — > Matlh. xix, 4»



IX S. MATTILEUM. UOMILIA XXXIII. 02 1

XIV. Alitcr : Convenicnter confutatis Judaeis tcnlalori-

bus etlascivis, oflcrunlur pueri Christo in myslerium gcn-

tiuui iu fide parvulorum, ct laclis aclhuc solius capienliuin

escam, quos obtulerunt Christo patres eorum : sicut ordi-

nis est intelligere, posita sunt Evangelia gentium singula-

rum, quod Discipuli in figura principum judaici populi

prohibebant : quoniam sempcr Judaei omnia faciebanl, ne

geutes salvarentur introductae ad fidem.

vwvw\\vvvnv\v\vw«H\vn\x\\\\^v\v\\».M\i\\v\\vvvv\\vvnvvwvvvwvxvwrtwvw^w

HOMILIA XXXIII.

CAPUT XIX,

I. « Et ecce vir unus accessit ad eum, et ait : Magister

» bone, quid boni faciam, ut habeam vitam aetcrnam l? » et

reliqua. Non sinc ratione quaerendum est in hoc loco, cur

hic de islo adolcsccntc Chrislum inlerrogante : «Mogister

»bone, quid boni faciam, ut vitam aeternam possideam?»

cum Dominus implevisset narrationem, in linesic addidit:

«Multi enim erunt, inquit, primi novissimi, et novissimi,

»primi\ » Quod de Judaeis et gentibus dictum esse dubi-

tat nemo. Ne forte ergo hic adolescens in mysterio intro-

ducitur judaici populi semper adolescentuli, semper glo-

riantis et levis. Sicenim facerc solet Christus plerumque,

qunndo de myslerio alicujus rei est loculurus, ante intro-

ducit corporaliler facienlcm idipsum, ut ex eo occasioncm

inveniens, corporalem narrationcm mysterii, quam rei

proposilum cxequatur : ut puta, cum de compescenda

jactnntia Pharisaeorum apud Lucam locuturus fuissel, in-

1 Mallli. xix, iG. — « Ibid. oo.

I.XXVII. 21



022 OPIJS IMPERFECTUM

troducit primo hydropicum, et sanavit \ nt in corporali

tumore hydropici, jactantiae Pharisaeorum pungeretur in-

flalio. Sic et hic cum de refutatione Judaeorum, et elec-

tione gentium myslerium exponere voluisset, ex eo verbo

quod dicit ad Pctrum : « Et omnis qui reliquerit patrem et

»matrem, etc. »usque adparabolamsubsequentem de mer-

cenariis conduclis in vineam, hora prima, tertia, sexta, et

nona, et undecima, quomodo gentes praeponendae erant

Judaeis: introduxit istum adolescentem gloriantem, et le-

vem, et amanlem amplius bona sua carnalia, quam cce-

lestia Ghristi promissa : ut passione corporali adolescentis

istius, judaici populi spiritualis passio demonstrai etur

propter quam Christo non credidit : id est, propler pla-

centia sibi, propter jactantiam vanam, propter quaestus,

quos capiebat ex lege, remansit in lege. Propterea quae-

cumque dicuntur de adolescentulo isto , sic sunt acci-

pienda, quasi de populo judaico di,cta. Judaicus ergo po-

pulus erat adolescens, non aetale, sedlevitate: moribusim-

maturus, non annis. Nam omnia quidemvitia carnalia, ju-

venilia sunt, sicutdixit Apostolus: « Juvenilia enim deside-

»riafuge,sectarejustiliam,misericordiam,pietatem 2 ,etc»

Praecipuum aulem vitium juvenile est gloriatio, quae ani-

plius vult videri, quam est : aut in toto vult videri non

esse qualis >st. Nam sicpopulum judaicum fuisse cogno-

vimus in Scripluris, sicut et Dominus dicit de illis : «Fa-

»ciunt omnia, ut ab hominibus videantur 3. » Iiem: eVae

» vobis Scribae et Pharisaei hypocritae, qui diligitis primas

» cathedrasin synagogis 4

, etc. » Item : « Vae vobis qui jus-

» tificatis vos ipsos, Deus autem cognoscit corda veslra 5. »

Propler quodet ficus dicti sunt, habentes folia sinefructu,

id est, speciem sanclitatis, non ipsam sanctitatem, quam

1 Luc. xiv, 4. — 2 a Tim ( 11, 22. — 3 Mattb, xxm, 5, —< Luc,

xi, 45. — f Id. xvi, i5,



IN S. HATTIL£USf. HOMILIA XXXIII. 5ii3

a^stimatione quidem justitiae sectabantur, opera autem aL-

horrebant.

II. Et vidc quomodo in exordio ipso narralionis populi

judaici mores significat. Dicit enim : « Mngister bone, quid

»boni faciam, ut vitam a?lernam possideam ?» Quia semper

Judoci interrogatores Dei fuerunt, et non obatiditores : lau-

datores Sanctorum, el non imitatores: auditores legis, et

non factores : semper discentes, et nunquam ad scientiam

verilatis pervenientes : gloriantes in lege, et per praevari-

calionem legis Dominum Deum inhonorantes. Adhuc et

illud considera, quia nihil de actione Dei interrogat quid

credat, aut quomodo credat : sed hoc, « Quid faciendo vi-

tam aeternam possideat;»

quia omnis spes salutis apud Ju-

dceos in operibus erat, non in fide, sicutdicit Apostolus de

illis ct gentibus: «Quoniam gentes quae non seclabantur

• justitiam, in legis justitiam pervenerunt : quia non ex

«operibus, sed cx fide : Israel autem sectando legis justi-

»tiam, in legem justitiae non pcrvenit: quia non ex fule,

» sed cx operibus '. » Prima autem justilia est cognosceie

Deuni Palrem, et C!iristum ejus : novissima autem justitia,

est facere opera bona : sicut cum Dominus dixisset quibus-dam Judoeis : « Operamini cibum, qui non perlt, sed qui

»permanet '. » Interrogantibus eis : « Quid faciemus , ut

»operemur opus Dci?» respondit : «Hoc est opus Dei, tit

» credali» iu euni quem ille misit 3. »IJli autein opiib agni-

tionis Dei ncgligentes, quod est prajcipuum Christiani

opus, scmpcr ad diabolum trausibant, et de opcribus jus-

tiliae rcquircbant. Proptcrca Dei agnilionem perdiderunt,

et opera justitiac nunquam impleverunt : quia virtusfacicn-

dae justiliae, agnitio Dci est.

III. «Dicit ci Jesus : Quid me dicis bonum? Nemo bo-

1 Kom. ix, 3o, 32, — ?. Joan, yj, 27, *— l Ibid, 28, 29.

21.



52/ fopus IMPEEFECTUM

»nus nisi unus Deus 1. » Numquid non erat ipse bonus,

cum essel Filius Dei Deus? Nam quemadmodum cum ipse

sit Filius Dei, et ipse Deus est, quasi Filius: sic cum sit

bonus Deus, et ipse Filius Dei sine dubio bonus est, quasi

filius boni. Sicque judaicus populus uniusDei habens ogni-

tionem, Christurn nec Filium Dei, nec Deum cognoscere

volebat. Hac ratione laudem sibi oblatam ab eo repulit,

quia non quasi Deum bonum, sed quasi hominem bonum

eum dicebat. Quod non fecisset, si ille quasi Deumbonum,bonum eum dixisset. Et vere quanlum ad Judaeos, qui

unum Deum colebant, et Ghristum Dci Filium non cog -

noscebant, nemo erat bonus, nisi unus Deus : apud Fide-

les vero, sicut unus Deus Pater cst bonus, sic et Unigeni-

lus Dcus nihilominus bonus est. Pulo aulem, si dixissetei:

«Magister sancte, aut etiam juste,» similiter respondisset

« Quid me dicis sanctum, aut justum ? Nemo sanctus, nisi

unus Deus : ncmojustus, nisi unus Deus. »Ex quibus om-

nibus discimus, quoniam sicut tunc Christus laudem ejus

repulit, quia non cognoscebat eum, sic semper repellit

laudes omnium ignorantium : consequenler necpatersus-

cipit laudes eorum qui non cognoscunt eum secundum

quod est. Numquid genles non colebant Deum et ignora-

bant, secundum quod Atheniensibus dicebat Apostolus :

« Pcrambulans enim simulacra vestra, inveni aram ignoti

»Dci. Quem ergo vos ignoranles colitis, hunc ego annun-

» tio vobis a. » Sed non suscipiebat culturam eorum, quia

non cognoscebant eum sccundum quod ipse cognosci vo-

lebat. Si autem nec Christus suscipiebat laudcs Judaco-rura, nec Deus Pater, gentium : quia non cognoscebant

cnm sccundum quod dcccbat cognoscerc eos : sine dubio

nec haireticoruni suscipiunt laudem, vcl Pater, vel Filius,

quoniani nec ipsi cognoscunt quis Pater, quis Filius, er-

1 Matlb. xix, 17. — * Act. xvn, 20.



IN S. MATTH.EUM. IIOMILU XXXIII. 325

rantes de ambobus, et confnndentes ntrnmqne : qnoniam

qui Filinm cognoscit, illc ct Palrem cognoscit. Quod si

lnndes eorum non snscipiunt, consequenler nec opera,

qnamvis videantur justa. Proptcrea cum dixerint: « Nos iu

»nomine tuo prophetavimus, et in nomine tuo daemonia

«cjecimus, et virlutcs mullas fccimus : » dixit eis Jesus,

«Disceditc a me, nescio qui estis '. »

IV. « Si vis vcnire in vitam, scrva mandata -. » Quam sa-

pienlcr ait, « Scrva. » Ille enim interrogavcrat : «Quid boni» faciam ?» isle contra illi respondit, «Serva. » Non dixit;

«Disce mandata, »quia Deus docuerat eum, factor naturae

rationabilis : sed « Serva, »quia non servabat. Nam in hoc

quod admonetur servarc, ostenditur non servasse. Namnon est ille bonus, qui interrogat dc bono, sed qui facit

quod bonum est. « Non occides3

. »In persona quideni lo-quens unius iliius quicumquc fuerit, convenienter loquitur

pcrsonre populi Judceorum. Quaocumquc enim sciebat

quasi Deus, populum judaicum esse facturum, vel in se,

vcl in Discipulos, vcl jam facere, anticipans eadem ipsa,

pracmonct eos, et dicit : « Si vis intrare in vitam, non oc-

» cidas. » Sed occiderunl et ipsum, et Discipulos ejus. « Ne

»adultercris 4. » Sed adullerati sunt recedentes a Deo suo,

ct viro animarum suarum, cum diabolo corruplore. « Ne» furtum facias. »Sed feccrunt, furantes quidem fidcm Di-

vinilaiis cjus cx operc, et dicenles : « Hic non ejicit doemo-

»nJa, nisi in Beelzcbub principc d;emoniorum 5: »ne per

opus illud crcderent Christo. Ilem furati sunt veritatem

resurrcclionis cjus de tolo mundo, quantum ad se, dantes

pecuniam mullnm' mililibus, ut diccrent, quia nobis dor-

mientibus, nocte vcnerunt Discipuli cjus, et furati sunt

corpuscjus 6. « Non falsum testimonium dices 7. » Scd dixe-

• Matlh. vn, 22, 20. — 2 Id. xix, 17. — 3 Ibid. 18. — 4 Ibid. —5 Matlh. xn, 24, ct Luc. xi, i5,— ° Matth. xxvin, 1 2, i3. — ' Id. xix, 18



026 OPUS IMPflRFECTUM

runt contra Scrlpturas, « Hunc scimus unde est. »Deindc

falsum testimonium protulerunt, dicenles : « Nos audivi-

»mus cnm diccntem, quoniam ego dissolvam lemplum hoc»manu factum, et in triduo reaedificabo illud '. » Similia et

in Stephanum dixerunt. « Honora patrem luum et matrem»tuam 3

. » Sed non honoraverunt neque Patrem suumDeum, qui scminavernt eos, neque Matrem suam Eccle-

siam Palriarcharum et Prophetarum cceleslem : sed lan-

quam genimina viperarum ruperunt eos, et exierunt ah

eis. «Et diliges proximum luum sicut te ipsum 3. »Sed non

dilexerunt Chrislum factum sihi proximum , secundum

carnis cognalionem. Quoniam ergo et olim perMosem haec

eis scrvare praecepit, et poslca per seipsum : illi aulem non

servnverunt, ideonon intraverunt in vitam, id est, in agni-

tionem Dei Patris et Christi.

V. « Et respondil: Haecomniaservavia juventutemea 4.

Nalivitas judaici populi fuit ex tempore Abrahae, usque ad

exilum ejus de iiSgypto. Tunc enim quasi infans fuit po-

pulus ille, sicut Deus apud Ezechielem prophetam testa-

tur, dicens ad Jerusalem : « In qua die nata es, non est

»praecisus tuus umbilicus, et non alligaverunt mamiilas

»tuas : et ctiam in aqua non es lota in salutem, neque» oleo uncta es, neque sale salita, neque pannis involuta

»es : neque pepercit oculus meus in le, ut facerem tibi

»unum ex islis omnibus, ut pararelur aliquid super le, et

» projecta es in faciem campi, et in pravitate animae tuae,

»in qua die nala es. Et transivi ad te, et vidi te consper-

» sam in sanguine tuo, ct dixi tibi : De sanguine tuo bibes.

»Et multiplicavi le : sicut horlum agri dcdi te, et multipli-

»cata es, ct magnificata es, et intrasti in civitates civila-

» tum 5. » Invenlus autem ejus fuit ex lempore Mosi, usque

* Marc. xiv, 58. — 2 Matlh. xix, 19. — 3 Ibid. — * Ibid, 20. —5 Ezech. xvi, 4-7-



13? 8. MATTII.EUM. IIOMILIA XXXIII. O27

ad regcs. \ irilitas nutcm ejus ex lemporc rcgum ejus, us-

quo acl transmigralionem Babylonis. Senectus autem ejus

a transmigratione Babylonis usque ad Ghristum, quancloest morluus populus ille, propriam interficiens vitam. Deistis autem retatibus suis etiam per Prophetam teslatur po-

pulus ille, et dicit : «Domine, memorabor justitiae luae so-

»lius : Domine, quam docuisti me ex juvcntute mea x

, » id

est, ex lempore Mosi, quando lcgem ad eruditionem suam

accepit. « Et usquc nunc pronuntiabo mirabilia lua 3: »

quod est id tempore regum. « Et usquc ad senectam et se-

»nium Deus ne derelinquas me, donec annuntiem bra-

» chium luum generationi omni quae ventura est 3: » quod

factum est in tempore Ghristi, quando qui digni fuerunt ex

eis credere in Christum, brachium Domini annuntiaverunt

omni generationi gentium, postmodum credenti in Chrislo.

Quam congruum autem populus ille judaicus dedit res~

ponsum, qui tamen corde nunquam credebat, sempcr ore

commendabat se dicens : « Hscc omnia scrvavi a juventute

» mea 4. » Quod non erat verum. Nam et Prophetas occidit,

cumque idolis semper adulteratus cst, ct furlum vcritatis

Scripturarum semper commisit, sicut eliam Dominus di-

cit de illis : « Quia irritum fecistis mandatum Dci propter

» traditioncm Vestram °. » Et falsa teslimonia dixit in in-

terfecloribus Prophetarum, maxime in Esaiam, apud re-

gem Manassen, dicens : « Quia principes veslros, Sodomitas

appellat : et populum israeliticum, Gomorrhaeos G, Doini-

num sabaoth se vidisse blasphemat, cum dicat Deus

« Ncmo videbit faciem meam, et vivet 7 » propter quodet serrntus cst lignca serra.

\I. Sed omnia illa specialiler convincereGhristusomit-

lens, qua^i ex aliis argumenlis vult populum judaicuui

1 T-ni. r.xx, iH, 17. — " Ihiil. — 3 Ihid. 18. ~ 4 Maiih. m, 20

— '' II. \\ I, 6, — c Lui. 1, lt). — 7 £xod. XSXIII, m.




oslenderc nihil hornm nnqnam servasse, clicens : « Res-

»pondit Jcsus : Adhuc libi restat unum, vade et vende

«omnia lua, ct da pauperibus, et habcbis thesaurum \a

»coelo, et veni, sequere me T. » Ac si dicnt: «Scio quidem

quia mcnlitus es, et interim accipio hnec quasi vera. Si

ergo omnia ista servasti a juventutc tua, ut fias pcrfectus,

« Yade et vcnde omnia quoc habcs,et da pauperibus, et ha-

» bebis thesanrum in coelo, et veni, sequerc me. » Quae sunt

quoepossidebat judaicus popnlus? Pulo quod illa quoe dicit

Lucas hoc modo : « Ad horam aulem coenne misit invitalos

»vocarc : illi autem rccusaverunt, et unus dixit : Villam

»emi, et vado videre illam : et alius, Juga boum emi quin-

»que, ct vado probare ea : alius aulem, Uxorem duxi, ct

»ideo non possum venire2

. » Quorum omnium interpre-

talio spiritualis facla est in proprio loco. Hic autem hocdicimus tanlum, quia ex quibus causis illic ponuntur Judaei

non venisse ad Christum, ex ipsis causis carnalibus, et ter-

renis inlelligitur populus reccssisse a Chrislo. Tantum dif-

ferentia in hoc est, quod illic Judsei ponuntur non venissc

ad Ghrislnm : qnia amore carnalium rerum et terrenarum

occupati, nec permanserunt in Christo, nec considerave-

runt opera cjus, nec audicrunt sapientiom ejus: propterca

non cognoverunt eum Filium Dei, nec vencrunt ad eum.

Hic aulcm illum populum Judaeorum dcmonstrat, qui vel

ex Prophetis, vel ex operibus, vel doctrinis ejus cognove-

runt Fiiium Dei, et concupiscentia lucrornm carnalium,

vel bonorum quae consequebantur ex lcge carnali, propler

avaritiam recesserunt a Christo, non ignorantes Divinita-tem ejus, sed non sustinentes veram jusliliam ejus.

YJI. Qua3 sunt ergo bona judaici populi, quae vcndere,

et pauperibus dare mandantur? Primum quidem agnilio

Dei unius, lex, lemplum, sacerdotium, levitica et diversa

1 Matth, xix, 21. — Lnc. xiv, 17-20.



in s. m\ttii.eum. iiomili\ xxxin. 029

gonera sacrificiorum, qnibus omnibus carnalilcr utcns po-

pulus illc, qunsi posscssiones frucliferas possidcbnt. Qua)

quantum acl sestfmationem quiclem Juckeorum magna vide-

bnntur, ct multa : quantum autem ad Chrisli promissa,

paucn, ct nimis exignn. Qua? omnia mandanlur dari gcn-

libus, spccialiter pauperibus, et niliil borum habenlibus,

in quibus populus ille Jucheorumfuerat dives. Dc hoc enim

populo Juda?orum divitc ct contcmnendo, ct dc populo

gcnlium paupercetditando dicit Maria in Evangelio: « Pau-» pcres implcvit bonis, et divitcs dimisit inanes \ » Hoc

ergo dicit Dominus ad populnm Judagorum, suadens eis,

quocl melius est unius Dei agnilionem venderc : « Vade, et

tra.de eam gentibus paupcribus, et non habentibus Dei

unius et veri agnitionem : tu autem ascende ad majus, veni

et sequcre etiam mc, ut cognoscas quoniam haac est vita

a?terna, cognoscere non solum verum Deum, sed. eliam

Christum Jesum, quem misit ipse. Possidestemplum: trade

id genlibus paupcribus, et non habcntibus lemplum Dei,

el imprimis venientibus ad agnilioncmDci, ct veni sequere

me,ulct ipse cfliciaris templum Dei. Nam imperfcclorum,

et incipicntium cst haberc tcmplum Dei : perfoctorum est

lcmplum Dci essc. Possidcs legem : Irade eam pauperibus

genlibus, et non habentibus legcm : tu autem veni,sequere

me, et eris in gratia sciens, quia lex non est posita justis,

sed impiis peccaloribus : gratia autem perfcctionis est pra>

mium. Possidcs legis divcrsa mandata, ut puta habes hoc

mnndalum : « Audi Israel, Dominus Deus luus, Dcus unus

»cst a: » Iradc ca paupcribus gcnlibus, non habcnlibus

unum Deum. Ilubcs, « Non facics idolum 3: » trndc hoc

paupcribus gcnlibus, ct per ignorantiam ijola multa co-

lenlibus : tu autcm sec|uere mc, ut habcas vitam aelernam.

a IIa3c cst autcm vita rclcrna, ut cognoscas unum Deum1 Lnc, 1, 53, ~ " Dcit. vi, 4. — 3 Levit. xxvi, i.



IN S. MATTII.EUM. I10MILU XXK III. 55

sas judaicus populus rcccssit a Christo. Aut proplcr pcc-

cata sua, quia uunquam scrvavcrat Dci mandata, sicut

Dominus ad Nicodemum loquens teslatur, dicens : « Qui

»autem uon credit in Filium Dci, jam judicatus est. IIoc

» autcm judicium cst,quoniamluxvenit iq hunc mundum,»et homines magis amaverunt lencbras, quam lumcn,

» erant enim opera eorum mala. Omnis enim qui malum» agit, non venit ad lumcn, ne manifcstcnlur opera cjus *. »

Aut proptcr lucra carnalia, quac conferebant ei consuetu-

dincs legis : sicut ostendit parabola, in qua se invitati ex-

cusavcrunt proplcr villam, propter boves, id est, propter

lucra carnalia. Nam saccrdotes quidem non venerunt ad

Christum,ne sacrificiorum lucra amitterent : populus au-

tem, quia per sacrificia (ut putabat) delebantur peccala

corum. Qualis autem emundalio fit in eo, qui in sanguine

animalium veniam consequitur peccatorum ? Quantumcnim dolet de occisione animalium, tanlum et emundatur

populus. Proptcrea dicit Propheta : « Si voluisses, sacri-

»ficium dcdissem, uliquc holocaustis non delcctaberis. Sa-

«crificium Deo spirilus coulribulatus % etc. » Quomodoaulcm populus judaicus tristis secundum animam, abiit a

Christo, inlelligit quiconsiderat quce cst KxHitia spiritualis.

Laetilia enim cordis est bonam couscientiam habere ad

Dcum, ct spirilualiler essc gaudentem, ac proplcr hoc non

despcrantem. Quomodo autem poterat populus ille ha-

bere bonam conscientiam ad Deum, et spiritualiter essc

gaudens, qui intelligcns Chrislum per opcra ejus esse Fi-

lium Dci, propter pcccata sua, aut propter lucra carnalialegis contemnens Christum, maluit csse in corporalibus

possessionibus legis}

quam in gratia Christi?

IX. Ideo aulem et abeunle illo Dominus dicit; « Quam» diflicilc dives inlrabit in regnum coelorum. Facilius est

1 Juan. iii, i8-20, — s Tsal. i., 18, 19.



1N S. MATTILEUM. II0MILIA XXXIII, 55;

p melum per foramen acus transire, quam divilem iutrare iu

»rcgnum coelorum. »

XII. a TurLati aulem sunt Discipuli ejus, dicentes : Et»quis potest salvus iieri? Quibus respoudit : Apud homines

»hoc impossibile est : apud Deum aulem omnia possibilia.

»sunt '. » Et vcre quantum ad homines et incredibile et

impossibile fuit populum Judaeorum posse salvari, qui post

tot peccala actuum iniquorum, post tantas idololalrias,

post tot Prophetarum occisiones, novissime etiam ipsum

Dominum cceli et terrae quanlum ad sc occiderunt; sed

apudDeum possibile factumest. Quoniam autem possibile

fuit Deo salvare judaicum populum, multas in lege divilias

possidenlem, credeniium Judaeorum multitudo teslatur,

sive per ipsum Chrislum, sive per Apostolos ejus ; ut boni-

talis illius investigabile pelagus humana acstimatio non ap~

prehendat, sed victa mirelur. Tamen quia dixit Dominusa Apud homines hoc impossibile est, quanlum ad humanam

naturam, apud Deum autem possibile, » ecce subito exci-

lalur Petrus unus de populo divite, ct ex persona diflicile

credcntium Judaeorum, et clamat quasi testis potentiae Dei

faclus,et confumat Christi promissionem, et dicit : « Ecce» nos reliquimus omnia, et secuti sumus te, quid ergo crit

* nobis 2? » Quoniam autem et ipse Petrus, ct omnes Apos •

toli et caeleri credentium Judacorum contra possibilitalern

humannm per Dei potentiam crediderunt in Christum,

ipsc teslatur dicens ad Petrum : « Beatus es Simon Bar-

» Jona, quia caro et sanguis non revelavit libi, sed Paler

t> meus qui in ccelis est3

. » Sermo iste convenit ad omnes,ut singulis quibuscumquc dicatur: « Quoniam bcatuscslu,

» quia non rcvclavit caro etsanguis tibi,sed Palcr meus qui

» in coelis cst. »

XIII. % Josus autein dixit cis : Amen dico vobis, quod1 Malth. xix, 25, aG. — Il-id. 27. — 3 ld. xvj, 17.

LXXVJI. 22



3^0 OPUS IMPERFfcCTUM

» ad primos. Cum venissent ergo cjui circa undecimam ho-

» ram veneranl , acceperunt singulos denarios. Venienles

» autcm et primi, arbitrali sunt quod plus essent accepturi

»accepcrunt aulem et ipsi singulos denarios. Et accipien-

»tes, murmurabant adversus patremfamilias, dicenles : Hi

«novissimi una hora fecerunt, et pares illos nobis fecisli,

»qui portavimus pondus diei et aestus? At ille respondens

»uni eorum, dixit : Amice, non fncio libi injuriam. Nonne

»ex denario convenisti mecum ? Tolle quod tuum est, et

» vade. \olo autem et huic novissimo dare sicut et tibi. Aut

» non licet mihi, quod volo facere? An oculus tuus ncquam»cst, quia ego bonus sum ? Sic erunt novissimi primi, et

»priminovissimi. Multienimsuntvocati,pauciveroelec!i\ o

Ilomo palerfamilias Christus est, cui coeli et terra quasi

una est domus : familia autem quasi cceleslium et lerres-

trium multitudo creaturarum, cjui quasi tristegam domumaedificavit, id est, inferos, ccelum, et terram : ut super ler-

ram habitarent certanles, in infcrno autem victi, in coelo

victorcs. Ut et nos in medio conslituti, non conlendamus

adeos descendere, qui suntininferno, scdacleos ascendere,

qui sunl in ccelo. Et nc forte nescias quid debeas fugere,

aut quid debeas sequi, utriusque dcdit libi quasi modicuni

guslum inter lumen et tenebras habitanli. Noclem de infer-

no, Iumen dc coelo. Nox tibi referat de tencbrisinferorum,

et lux tibi rcfcrat de splendore ccelesli.

II. « Conducere opcrarios in vineam suam. » Quac est

vinea Dei hic? non homines, sicut alibi : homines enim

vincoe cultores dicuntur. Vinca enim justilia cst, in qua di-

versac species justitiarum positce sunt, quasi viles : ut pula

mansuetudo, caslitas, patienlia, longanimitas, coeteraque

innumerabilia bona, quae omnia generaliler ju.^titioe appel-

lantur. Atlendamusergocum qualistndio coeiestera vincam

1 Malth. xx, i-iG.



IN S. MATTH.EUM. HOMILIA XXXIV. 355

Omnes enim illi conducti fuerunt, et habuerunt nolitiam

Dei, ct sciverunt Dei promissa. Gentes anlem sol?e neque

Deum sciebant, nequo Dei promissa, ideo excusabiliter

responderunt: «Nemo nos conduxit. »

IX. « Et dixit eis : Ile et vos in vineam meam, et quod

»justum fuerit, dabo vobis. n Nota quia cum primis solis

convenit specialiter dare denarium, istos autem omnes sub

incerto pacto conduxit, id est, quod justum fuerit. Sciens

enim Dominus quia praevaricaturus erat Adam, et omnespostmodum in diluvio fuerant perituri, certum pactum

fecit ad eum, nequando dicant idco se neglexisse justitiam,

quia nesciebant quae praemia fuerant recepturi. Istis autem

non fecit pactum. Benignus enim patcrfamiiias sciebat lar-

gitatemsuam, quiatantum paratusest retribuere, quantum

mercenariireciperenon sperabant. Dedato enimejus nemojuste murmurat, quia amplius dat, quam omnis homo de-

siderat.

X. • Cum autem sero factum fuisset, dicit dominus vi-

»neae procuratori suo : Yoca operarios, et redde illis mer-

»cedem, incipiens a novissimis usque ad primos. » Consi-

dera quia sero, non autem mane reddit mercedem. Ergo

adhuc stante sacculo isto, judicium est futurum, et uni-

cuique merces sua reddenda. Propter duas rationes judi-

cium in hoc saeculo fit. Primum, quia illic ipsa beatitudo

vcntura, ipsa est morces justitiae. Ideo non in illo saeculo

fit judicium, sed ante illud. Deinde ante advenlum diei

illius praemittitur jiidicium., ne videant peccatores bealitu-

dinem diei illius, dicente Propheta : « Tollatur impius, ne

n videat gloriam Dei ', » Dicit procuralori suo. Cui procura-

tori? Sine dubio Filius dicit Spiritui sancto. Et si volueris,

concedo libi ut Poter Filio dicat. (Non quaero utruin Filius

Isai. xxvi, io.

LXXVII. 23



354 0PUS IMPERFECTUM

sit Patris procurator, aut Spiritus sanctus Filii : sed hoc

dico, quia procurator clouius, et paterfamilias, nec ejusdem

substantiae possunt esse, nec una persona esse, necaequalis

dignitas. Si ergo alter paterfamilias, alter procurator pa~

trisfamilias, quomodo locum habeat lernitas tun ? Si autem

ejusdem substantiae iste est, et est minor, injuriam facit

substontiae : si vero non sequalis dignitas, ubi est una subs-

tantia?(*2o) «Incipiensanovissimis usque adprimos. » Quare

non a primis usque ad novissimos, sed primum a novissi-mis? Attende, naturalisestratio. Omnesnamque, qui ante

adventum Ghristi fuerunt, quasi ex operibus suis facti sunt

sancti, gentes autem ex gratia Christi. Semper libentius

aliquid damus his, quibuspro solohonorenostro donamus.

Ergo omnibus Sanctis Deus reddens mercedem, justus os-

tenditur; gentibus autem dat misericordiam, dicente Apos-

tolo : « Gentes autem super misericordia honorare Deum '.»

Aut certe propter demonslrandam immensara misericor-

diam suam , sicut est ibi , ubi ait Apostolus : «Et nos qui

»vivimus, qui remansimus, non proevenicmus cos qui dor-

»mierunt 3. » Magis enim secundum rem erat, ut prius vi-

ventcs immutarentur, postea mortui resurgerent incorrupti.

Sed quia in convcrtendis viventibus una est virtus, hoc

solum quod ad immortalitatem mutantur : quod autem

mortui incorrupti resurgant, duo suntopera; primo, quia

resurgunt; secundo, quia incorrupti rcsurgunt. Ergo ut

ostendat Deus inaestimabilcm polentiam suam , quando

quod diiliciliimumest, mortuos suscitat incorruptos, postea

viventes immutat. Sic etin

hoc loco secundum remqui-

dem erat, ut primi priores acciperent suam mercedem :

sed ut ostendat Deus ineffabilem misericordiam suam, pri-

mum novissimis el indignioribus reddit mercedem, postea

primis : sicut illic potentia immutandorum hominum ex-

' Romv xv, 9. — 21 Thess. iv, 14.



556 OPUS IMPEHFECTlM

»terit enim figura hujus mundi, volo vos sine solliclludine

«esse*. » Si ergo nobis virtus est scire propinquum esse fi-

nem; namquamvisusquc ad finem illius vita noslra forsitan

non extendatur, lamen quasi accendimur. et praeparamur

ad suscipiendum finem : consequenter et illis infirmatio

erat cognoscere mundi spatia esse longinqua. Et quamvis

ante finem mundi in manu Dei essent ituri, tamen quo-

dammodo negligentes eos faciebat circa justitiam, et refri-

gescere faciebat animas eorum expectatio saeculi longioris.

Ideo ergo quamvis non per omne saeculnm vixerint, tamen

totius saeculi gravamina et impedimenia pertulisse viden-

tur. Ilem tunc mundus in juventute constitutus omnibus

bonis prosperabatur, et felix erat : nunc autem mundus

senescens, omnibus adversitatibus premitur, et ideo con-

cupiscibilis non est. Qui ergo tunc fuerunt homines, cum

majori difficultate et labore justitiam servaverunt : quia

ipsa felicitas mundialium rerum impedimentum est animae

ad jusiiliam faciendam, Nunc autem facilius homines jus-

titiam facerepossunt, quia ipsa adversitas, et angustia mun-

dialium rerum,adj uvat animam ad j ustitiam faciendam. Sicut

faciiius est homiui pauperi, et in angustiis constituto disci-

plinam tenere, diviti autem et abundanli difficile : sic illis

inter gaudia mundi difficile fuit tenere justitiam : nobis au-

tem inter tribulationes mundi facile.Multum ergo tunc bo-

nus erat, et fortis in fide, qui poterat evadere vanitatem,

liunc autem multum injustus. Etmodo multum malus cst,

etmiser in fide, qui sc non stringit adDeum. Ergo pondus,,

quoddieit, opus juslitiae significat; quia grave est hominicarnali amare justitiam. yEstum autem dicit, concupis-

cenlias saeculi, quas tunc patiebanlur mundo juvcntute flo-

renle. Ergo etsi non per oinnem munduni vixerunt, tamen

tolius mundi impugnationem passi sunt, quia totius vitse

1i Cor, vii, 3i, 32.



IN S. MATTH.EUM. HOMILIA XXXIV. OO7

virlus in juvcnlule oslenditur. Aut pondus diei dicit, onc-

rosa legis mnndatn, propter qtise ct alibi Doininus horlatnr

Judacos, ct dicit : a Vcnite ad me omncs qui laboratis, et

»onerati ostis, et cgo vobis rcquiem dabo 1. » /Eslum au-

lefla dicit, vel urentem tenlationcm errorum, quam confla-

bant spiritus maligni in eos, adaemulationem genlium eos

irritantes : a quibus omnibus gcntes liberae extiterunt

('hristo credenlcs, ct pcr compendium graliie ad plcnam

salulcm rcverlentes. Nam neque legis onera portaverunt,

sicut Judasi : nec scducliones passae sunt diversorum crro-

rum, qucmadmodum illi.

XIII. « At ille respondens uni eorum, dixit : Amice,

»non facio libi injuriam'. » Ergo illi non dolebant, quasi

fraudati de mercede sna : sed quia illi amplius quam me-

rcbantur, acceperant. Hoc est enim proprium invidiaa,

quando alleri aliquid additur : sic dolent invidi, quasi illis

sit aliquid subductum, quod illi cst additum : ut pula, si

viderit fieri aliquem ditiorem, putat invidus se pauperem

factum. Si aliter sapientior fuerit faclus, ita dolet quasi

ipse sit insipiens factus. Inlelligis quia ex vana gloria nas-

citur invidia ? Nam ideo dolet esse secundus, quia deside-rat esse prior.

XIV. « Sic erunt novissimi primi, et primi novissimi.

»Mulli sunt vocati, pauci vero elccti 3. » Postquam supe-

rius dc Judajis ct genlibus hanc ipsam dixisset sentenliam,

ct qui erunt primi novissimi, ct novissimi primi : videlicet

quia Judnci el in primo loco vocati sunt ante gentcs, in sc-

cundum autcm salvati sunt post gentes, introduxit parabo-

lam islam. Et ut cognoscamus quia ad manifeslationcm

praecedentium verborum hanc parabolam inlroduxit, ideo

in fine ejus eam ipsam sententiam rcpctiifc, quam supra

dixcrat. Aut ideo primos dicit novissimos fuluros, ct no-

1 Mallli. xi, 28, — 2 Id, xx, 10, — 3 Ibid. iG,



IN S. MATTHjEUM. IIOMIUA XXXV. 35q

» a J sinislram in rcgno tno. Rcspondcns aulcm Jesus, dixit

Ncscitis quid pctatis.Potestis biberc calicem, quem cgo bi-

»biturus sum? Dicunt ei : Possumus. Ait illis : Galicem

» quidem meum bibetis, sedcre autem ad dexteram meam» vcl sinislram, non est meum dare vobis, secl quibus para-

»tum est a Patrc meo. Et nudientes decem, indignati sunt

» de duobus fratribus. Jesus aulem vocavit cos ad sc, et

» ait : Scitis quia principes genlium dominantur eorum : et

» qui majores snnt, potestatem cxercent in eos? Non ita erit

» inter vos. Sed quicuinque voluerit inter vos major fieri,

» sit vestcr minister. Et qui volucrit inler vos primus csse,

» erit vestcr scrvus. Sicut Filius hominis non venit minis-

»lrari, sed niinistrare, et dare animam suam in redemp-

» lionem prp multis 1,» et reliqua. Omnis gloria Dei, et

omnis salus hominum in Ghristi morte posita est. Nulla

cnim cst rcs, quae amplius ad salutem hominum pertineat,

quam mors ipsius. Nec est aliquid, propter quod magis

Deo gralias agcrc debeamus, quam propter mortem ipsius.

Ideo cum turba plurima fidelium eum sequeretur in via,

duodecim Apostolos solos tulit in secreto, et illis tantum-

modo moilis suae annuntiavit mysterium : quia semper pre-

liosior thcsaurus in melioribus vasis includitur. Multi qui-

dem viri erant cum eo, sed propter modicitatem fidei suae

infirmi. Multae mulieres, etsi in fide fortes, infirmae tamen

in sexu : si audissent quia ideo Christus ascendcbat Jero-

solymam, utinterficerelur, et viri forsitan turbarentur prop-

ter infirmitatem fidci, et mulieres propter molliliem suac

nalura?. Nam proprie animus mulieris mollis cst, et in tali

ncgoliocitiusexcitaturinlacrymas. Non recordamur, quod

superiuscum demorteChristi Petrus audisset, dolore com-

motus non timuit ipsum Dominurn increpare, dicens : « Pro-

ipitius esto tibi, ct hoc libi non crit2

. » Si ergo Petrus in

1 Matlitlh. xx, 17-28. — 2 Id. xvi, 22.



56o OPUS IMPERFECTUM

niorte Ghristi lurbntus est, cujus alterius fides posset sus-

tineretanli malidolorem ?Si petraimmobilispenecommota

est, quomodo lcrra sufferret impctum tempeslalis?

II. « Ecce ascendimus Jerosolymam. » Ecce, contestan-

tis est sermo, ut memoriam proescienliae hujus in cordibus

suis recondant. Tanquam si dicat : «Ecce nunc jam tertia

vice praedico vobis mysterium passionis meae futurae, ut

altius insideat mentibus vestris, frequentius repetitum. » Et

quare illis praeclicit passionis sua3 mysterium? Quia omnisadversitas,qua3 subitoevenithominibusexlra spcm, nimiumgravis est : quam vero ante cognoscimus, et praeparamus

nos conlra eam, cum supervencrit expectantibus nobis, le-

vior invenitur, quam esset fulura si repenlina venissct. Ideo

ergo nuntiat iliis desua morte futura, ut cum dies ille pas-

sionis advenerit, non illos turbet cognoscentcs, quia om-nino erant ventura. Si enim tolies praemoniti Apostoli de

morte ejus futura, tamcn quando comprehensus cst, scan-

dalizali sunt omnes, et reliquerunt eum , quanto magis

scandalizandi fuerant, sipraemoniti non fuissent? Numquidnon se praeparaverunt, num statuerunt in animo suo ut

non expavescerenl?Si enim se non praeparassent, non pro-

misissent una cum Pelro dicentes : « Parali sumus tecum

» ire usque ad mortcm \ » Sed in illa hora fides eorum de-

fecit, et praeparationem anima) absorbuit timor carnalis.

Vel ideo praedicit eis fulurum, ut ab exitu cognoscatur

praescientia ejus. Ex praescientia aulem ejus intelligatur Di-

vinitas ejus : consideralio autem Divinitatis ejus confortct

fidem ipsorum in tempore passionis ejus : ut lotum illud

quod patiebatur dispensationi voluntatis ejus applicarent,

non necessitati naturae.

III. a Ecce asccndimus. » Ac si dicat : « Videte quia vo-

luntarie vado ad mortem. Nemo me vocat Jerosolymam,

1 Marc, xiv. 5i.



IN S. MATTH.EUM. HOMILIA XXXV. 36

ncmo mc admonel, nullius polcstatis praeceptum limeo,

nullius violcnli;e neccssilate compellor. Gum crgo venerit

tcnebrarum polcslas, cum videritis me in cruce pcndentem,

ne aestimetis me hominem esse tantum. Nam etsi posse

mori, hominis est : lamcn velle mori, hominis non est. » Ut

quid putas, ab itinere declinavit seorsum ? Numquid non

poterat in itinere conslitutus haec cadem eis Ioqui, cumsint pnucissima verba? Sed declinavit seorsum ab itincre,

forsilan scicns quod ventura erat matcr filiorum Zebedaeicum filiis suis ut pclcrent ea quae petierunt, ct audirent ea

qtue audierunt, ut praepararel eis locum ad eundum, ad pe-

lcndum, et ad audicndum. Forsilan enim ct applicuerunt

ibi, donec mulieres reJro venientes occurrerent. Nec enim

credibile est mixtas cum ipso ambulasse mulieres, sed

longo inlervallo de longe mulieres sequentes, et longo in-tervallo separati intcr se ambulabant. Christus enim et

Discipuli sui primi, sequcntcs autem de longe mulieres,

Sine dubio crgo nulla alia causa Jesus seorsum secessit,

nisi ut illa adeundi licenliam invenirct. Sciebat enim co-

gilationcs eorum, et consilia eorum quae facere cupiebant

et non solum pra?dicens Discipulis suis de sua passionefu-

tura, sed eliam aplans pelilurae mulieii locum, praescientia

sua Divinilalem ostcndit.

IV. Aliter : « Ecce ascendimus Jerosolymam, et Filius

»hominis tradelur principibus sacerdotum, ct scribis, et

» condemnabunt eum mortc, et tradent eum gentibus ad

» deludendumetcruciflgendum, et lertia die resurget '.» Ncputes quod tunc tantummodo Christus traditus est sacer-

dolibus ct scribis, ct condcmnavcrunt cum mortCj et tra-

didcrunt cum gcnlibus ad dcludcndum et crucifigcndum :

scd et nunc Iraditur, et morle darnnalur. Et tradilurgcn-

tibtis ad deludendum et crucifigendum. Chrislus cnim vcr-

1 Matlb. xx, i8, 19.




bum cst veritatis. Sicut enioi tunc tradidit Deus Ghristum

sacerdolibus et scribis, ad manifestandam fidem Sancto-

rum, et perfidiam iniquorum. Fidem quidem Sanctorum,si forte (ideles videntes eum quasi hominem pati, non re-

cedant, neque scandalizcnlur a fide Divinilatis ipsius. Admanifeslandam autem perfidiam iniquorum, si inlelligentes

enm esse Dei Filium secundum testimouia Scripturarum,

non timeant, sed ausi sint eum interficere quasi hominem :

sic et modo tradit Deus verbum verilatis sacerdolibus et

scribis, idest, sapientibusScripturarum, admanifestandam

fidemSanctorum, et perfidiam iniquorum. Fidem quidem

Sanctornm, si forte videntes verbum veritatis a mendacio

opprimi, quasi mendacium, non cadant neque scandalizen-

tur a fide veritatis ipsius. Ad manifeslandam autem perfi-

diam iniquorum, si forte intelligcnles verbum veritatis,

quia vere verbum est veritatis secundum testimonia Scrip-

turarum, ausi sint interficere eum cruce verbis mendaci-

bus. Quando enim vides Scripturas Prophetarum et Evan-

gelii, et Apostolorum traditas esse in manus falsorum sn-

cerdotum et scribarum, numintelligis quia verbum veritatis

traditum estprincipibus iniquis,et scribisPEtsicuttunc sa-

cerdotes, velpropter vanam gloriam, vel propter avaritiam

condemnaverunt Ghristum morle, cogitantes quoniam si

tenuerint Ghristum, ipsi sacerdotes esse non polerunt se-

cundum legem, nec solemnia illa lucra percipere : itanunc

impii sacerdotes et scribas verbum veritatis dignum judi-

canl inlerire, cogitantes quia si verbum veritatis tenuerint,

ipsi sacerdotesesse non

possunt,nec

saccrdotalia lucraper-

cipere.

V. Proplerea tradunt eum gentibus, id est populis ine~

rudilis, et indisciplinatis, et barbaris, qui nec quaerunt, nec

audiunt eum cum judicio, qui nomen habcnt Christiano-

rum, mores aulem gentilium. Tradunt autem veritatis ver-



IX S. MATTII.EUM. noMILIA XXXV. 3G5

bum perversls cxpositionibus suis ad deludendum et cru-

cifigendum. Deludunt cnim verbum veritatis, quando si-

mulant se sequi Christum, ct disputant de co sinc Dei

timore : non proposito inveniendae veritatis, sed studio sub-

vertendae. IIoc autcm modo deludunt verbum veritalis, non

colunt. Crucifigunt aulem eum, et inlerfieinnt, quando

falsa confessione mendacii, verbum veritatis suilocant, et

occidnnt in se. Et sicut tunc sacerdotes illi nullam culpam

idoneam invenientes in Christo,falsam accusationem detu-lerunt adversus eum : sic modo nullam rationem idoneain

habentes dicerc contra verbum veritatis, falsa interpretan-

tur de illo, et falsa proferunt lestimonia Prophetarum, ad-

versum vcrbum verilatis. Sicut enim tunc falsos testes su-

bornaverunt adversus Christum, et sicut tunc sacerdotes

quidcm et scribae cognoscenteseum, quia vereChristus cst,

quasihominem illum maleficum genlibus tradiderunt, gen-

tes autem non cognoscentes eum esse Christum, deluse-

runt, et crucifixerunt eum, quasi hominem maleficum :

sic et modo sacerdotes, et scribae haereticorum cognoscen-

lcs quia vcrbum est veritatis secundum Scripturas quas

legunt : tradunt cum, sicut diximus, populis et gentibus ad

deludendum, et crucifigcndum. Popuii aulem per ignoran-

tiam verbum verilatis deludunt, et crucifigunt, quasimcn-

dacium. Sed ignorantia eorum non eos excusat, quoniam

si vellent cum judicio quoerere, invenire poterant verita-

tem : sicut nec illos excusavit gentiles, quoniam ct ipsi si

quacrcrc voluissent, potcrant invenirc : quoniam non erat

homo tantum, scd et Dcus Christus : quoniam sicut tunc

per signa virlulum suaruin manifcstabatur Christus, sic

modo per signa operalionum suarum verbum veritatis os-

tenditur. Christus lcprosos mundabat, caecos illuminabat,

surdos audire faciebat, morluos suscilabat ' :ita modo, qui

f Matlh. xj, 5.



1N S. MATTILEVM. HOMILTA XXXV. 565

submissa, sed etiam ex prsesentibus Ghrisli serinonibus,

quibus non quasi atl muliercm ipsam sc pelentem, sedquasi

ad filios submillcntes respondit : « Nescitis quid petatis. »

iEstimo enim quod fratres, cum audissent Dominum de

passione et resurreclionc sua prophetantcm, coeperunt di-

cere intra se, cum essent fideles : « Ecce Rex ccDlestis des-

cendit ad regna tartarea, ut regem quidem mortis destruat.

ipsam autem mortem Divinitatis sme polentia calcet,et sic

vinculo tenebrarum soluto, captivas animas ad sua regnaperducat. Necinnumerabilis militia daemonum resistere po-

terit contra eum. Quem enim in corpore constitutum ti-

inuerunt, dicentes : « Quid nobis et tibi, Jesu Fili Dei ex-

» celsi, veuisti ante tempus torquere nos ? » quomodo nu-

dam ipsam Divinitatem contra se desccndentem poterunt

sustinere? Ecce post tres dies mortis suaa revertetur ab in-

feris, quasi victor de bello. Nam cum victoria fuerit con-

summata, quidaliudrestat,nisiutregni gloriasubsequatur?

Ergo faciamus, fratrcs, quomodo possumus regni illius fieri

participes. Scimus quiainvidus non est. Qui enim seipsum

donavit hominibus, quomodo regni sui societatem non do-

nabit? Petentis negligentia reprehenditur, ubi de dantis

misericordia non dubitatur. Si nos rogamus Magistrumi

forsitan ca3lerorum fratrum corda concutiemus : et dumnobis duobus volumus providere, inter omnes scandalum

excitabimus. Nam elsisanctisint, tamenhomines sunt. Etsi

vinci a carne non possunt, quasi jam spirituales, tamen

percuti possunt, quasi adhuc carnales. Ut quid ergo vel le-

ves occasiones demus, quibus improba carnis natura tran-

quillas eorum animasinquietet ?Submittamus ergomatrem

noslram, ut suo nomine deprecetur pro nobis, et fiunt duo

bona. Si enim res ipsa reprehcnsibilis inventa fuerit, facile

mcrelur veniam, quasi mulier. Ipsc enim sexus excusat er-

1 Matth. viw, 39.



366 OPUS 1MPERFECTUM

rorem. Si aulem non fuerit importuna, facilius impetrabit

mater pro filiis suis rogans. Ipse enim Dominus, qui ma-ternos animos filiorum miseratione implevit, facilius exau-

diet maternum affectum.

"VII. Magna laus mulieris hujus cx hoc loco colligitur.

Primum, quia non solum illi reliqueront patrem, sedetiam

ipsa rcliquerat virumsuum, et secuta fuerat Christum. Et

illi ostenderunt quia filii erant hujusmodi matris, et ipsa

oslendit qnia mater erat talium filiorum. Quoniam aulemvivum reliqueratvirum sermo demonstrat, quide vocalione

eorum scriplus est, dicens: Illi autem reliquerunt patrem

» suum Zebedaenm in navi cum mercenariis,et secuti sunt

» Jcsum T. »Nisi forte quis dicat, quia Chrislus plus quam

triennio docuit, et intra tempus vocationis Apostolornm ct

passionis Christi mortuus est Zebedreus, et sic i!la secuta

est : Jesum tamen secutaest. Qualisradix, talia et germina.

Et qualis terra, talis et fruclus. Non eam vicit, sicut caete-

ras mulieres, maritalis affectus : quia ille temporalis erat

maritus, isle autem pcrfectus sponsus. Illius amor decep-

tio erat carnalis, istius aulem dilectio incorruplibilis vilaj.

Non illam tcnuit miseralio senectutis ejus, quia ille sine

ista vivere poterat, ista autem sine Christo salva csse non

poterat. Cogitavit enim quoniam amplius prodcrit viro

suo, si propter Deum reliquerit virum, quam si propter vi-

rum reliquerit Deum. Propterea sexu fragili, et jam netale

defecla, Chrisli vestigia sequebatur ; quia lides nunquamsenescit, ct religio fatigalioncrn non sentil. Deinde quia

non sentil illa, sicut caeterae matres, quae corpus nato-rum suorum amant, animam autem contemnunt. Desi-

derant enim illos valere in saeculo isto, ct non curant

quid passuri sint in alio. Alii miiitias filiis suis provi-

dent, alii honores, ct nemo filiis suis providet Dcum. Per-

1 Matth. iv, 22;

et Marc. i, 20.



IN S. MATTHjETJM. HOMILIA XXXV. 367

ditioneuiillorum cum magno pretio comparant, etsalutem

illorum nec dono accipere volunt. Si viderint illos paupe-

res, tristantur, et suspirnnt : si autem viderint illos peccan-

tes, ncmo tristatur : ut ostendant quia corporum sunt pa-

rentes, non animarum.

VIII. « Accessit ergo ad Jesum, rogans et pelens aliquid

» ab eo. » Audacem enim fecerat eam natorum aflcctus, et

reverentiam forsitan spiritualem vicerat amor carnalis. «Di-

»cit ci Jesus : Quid vis?» Non interrogat quasi nesciens,ut audiret quid vellet : sed ut, illa exponente, manifestam

faceret irrationabilem petitionem ipsorum : quoniam pete-

bant quidem quasi religiosi, et ccelestis gloriae amatores,

non quasi scientiam habentes inutiiium postulationum, et

nocivarum. Nam frequenter Dominus patitur Discipulos

suos aliquid non recte aut dicere, aut agere, aut cogitare,

ut ex illorum culpa occasiones inveniat docendi, et expo-

nendi regulampietatis, sciens quia et ipse error eorumnonnocct, praescntc magistro,et omnes non solum in praesenti,

sed cliam in futuro doclrina ejus a)dificat.

IX. « At illa dixit : Dic ut sedcant hi duo filii mei, unus

» nd dcxtcrain tuam, ct alius ad sinislram tuam in regno

» luo. »Non dicimus, quia rccte peliit : sed hoc dicimus,

quia non tcrrena, scd ccelestia filiis suis optabat. TuncDominus occultorum cognitor, non ad verba interccdentis

inulieris respondil, sed ad consilia suggerentium fiiiorum

rcspondit , diccns : « Nescilis quid petatis. » Concupis-

cenlia euim carualis omncm in vobis spiiilualem con-

sidcralioncm cxclusit. Nou audistis mc rcferentem, cumvenerit Filius hominis in majcstalc sua, ponet oves ad

dcxteram, hoedos autem ad sinistram, et dicet eis, qui

ad sinistram sunt : « Disccdile a uie maledicti in ignem»3eternum l

? » Quomodo vos vultis, ut unus sedcat ad

1 Matth. xxv, 4»«



568 OPUS IMPERFJBCTUM

dexterain, et alias ad sinistrom ? Ego vos vocavi ad parlem

dexteram de sinistra, et vos vestro consilio curritis ad si-

nistram. » Ideo forsilan, et per mulierem res agebatur.Vidit

enim diabolus quia per illos ipsos adversus eos agere non

valebat, contulit se ad consuela arma mulierum : ut sicut

Adam per mulierem spoliavit *, ita et istos separaret per

matrem. Nam etsi mater erat, tamen muliererat. Propter

quod etsi alYectus ejus dulcis erat erga filios quasi matris,

intellectus tamen ejus nocivus erat quasi mulieris. Sed jam

non poterat per mulierem perditio introire in Sanctos, ex

quo de muliere salus cunctorum processit. Intelligere ergo

debemus et nos, ut non illud a Deo petamus quod nos bo"

num esse judicamus, sed orantes in ejus potestate pona-

mus, ut nos illud petentes exaudiat, quod ipse nobis ex-

pedire cognoscit.

X. « Nescitis quid petatis. »Bonum quidem desiderium,

sed inconsiderata petitio. Ideo etsi impetrare non dcbebat

simplicitas petitionis eorum, tamen confundi non mereba-

tur, quia de amore Domini nascebatur. Propterea non vo-

luntatem, neque propositum eorum culpat, sed solam

ignorantiam reprehendit, dicens : « Nescitis quid peta-

»tis. » Quis autem athleta idoneus , ante cerlamen de

prcemio pactum facit? Si enim certamen bene proces-

serit, judex postea potest secundum meritum certa-

minis prsemium mensurare et aestimare. Si autem pra3-

mium ante fuerit constitutum, non ornni modo secundum

qualitatem praemii potest exitum habere certamen : quia

quale pnemium detur, inpotestate est munerantis : qua-

lem autem exitum habeat unumquodque certamen, non

est in potestale certantis. « Nescitis ergo quid petatis. »

Desideratis quidem bonum, sed non intelligitis quid est

bonum. Si autem intelligeretis, illud petere debebatis, di-

1x Gen, 111, 6.



IN 8. MATTH.EUM. HOMILIA XXXV. 56(J

centes quoniam in hoc mundo periculosissimo vivimus,

qnasi in pclago, ubi nunquam est minor tempestas. Elsi

tempestas interdum non fuerit, tamen semper timor est

tempestatis. Sic et in hoc mundo viventibus, nunquam est

minor lentatio : etsi tentatio interdum facta non fuerit,

lamen timor tentationis semper est. Ideo da nobis auxilium

gratiae tua3, ut non vincamur a malo, sed ipsi omne inalum

vincamus. Sicut enim in sasculari bello vidcmus, quia qui

vadeus ad pugnam de pracda victoriae cogitat, difficile vin-

cit : qui autem vadens sic vadit quasi ad mortem, ilie fa-

cile superat : sic et nos in hoc certamine spirituali viven-

tes, non debemus cogitare qualem gloriam conseqnamur,

sed quomodo evadamus ruinam peccati. Qui autem de

gloria cogitat, et non magis timet de casu, ille nec infirmi-

tatem carnis suae cognoscit, nec versutias considerat dia-boli, nec intelligit, quod ait Apostolus : « Non est nobis

» colluclatio cum carne et sanguine, sed adversus principa-

» tus et poteslates, adversus rectores hujus mundi tenebra-

» rum \ » Proplerca sumite omnia arma Dei. Sicut enim

miles, si toto corpore fuerit armis vestitus, et unam partem

habuerit nudam : nihil ei prodest, quod tolus fuerit ferro

vestitus, si per illam unam partem eum sagitta percusserit,

sed sic cadit, quemadmodum si totus fuisset nudus : sic ct

Ghristianus, quamvis omnem justitiam fecerit, si in uno

pcccavcrit, similiter peccator statuitur, quemadmodum si

semper peccasset. Sicut ait Jacobus : « Si omnem legem

»adimpleas, et in uno transgrediaris, similiter praevarica-

» lor es legis \ »

XI. Ideo ct Dominus illis respondit : « Potestis bibere

»calicem, quem ego bibiturus sum? Aut baptismate, quo

»ego baplizor, baplizari? » Numquid nesciebat Dominusquia passioneui ipsius poterant imitari? Sed ideo eis dicit,

' Ephcs. xi, 12. — 2 Jacob, u, 10,

LXXVII. 24



I.N S. MATTH.EUM. noMILIA XXXV. 3; 1

dexlram Chrisli, vcl ad sinistram : tamen alter alterum a

perfectionis ordine non excludit : quoniam hanc perfcc-

lionem pietatis nemo potest consequi, nisi qui legitime

certaverit usque ad mortem.

XII. Ideo interrogat cos : « Potcstis hibere calicem,

» quem ego bibiturus sum?» ut, illis respondcnlibus: «Quia

possumus, » audiant cacleri condiscipuli, ct conquiescant,

intelligentes quoniam et ipsi si parati sunt mori cnmChristo, nihilominus possunt juxla Christum scderc, pcr

illorum scssioncm nequaquam exclusi, sicut ipse dicit pcr

Prophctam in Psalmo : « Oculi mei sempcrad fideics tcrraj,

»ut scdcant hi mecum \ » Non enim locus scdcndi major

et minor cst juxta Christum , sed fides patiendi cura

Chrislo. Non est calix ct haptismnm unum. Caiix enim

passio est, baptismum autem ipsa mors. Diclum cst autcmbaptismum secundum similitudinem lana) inlinctae. Sicut

cnim lana intingitur naluralcm habens colorcm, ut colorc-

tur purpurea, aut alicujus coloris accipiat dignitotcm : sic

ct nos in morlcm descendimus corporalcs, et rcsurgimus

spiriluales, sicut ait Aposlolus : « Seminamur in infirinilalc,

«surgiinus in virlulc : seu)inamur in ignobilitale, rcsurgi-»mus in gloria : seminalur corpus animalc, surgct corpus

»spiritualc \ » Omnis quidem mors habet in sc passionem,

non habet in sc omnis passio ct mortem. Mulli cmm fuc-

runt, qtii passi sunt, ct non sunt occisi, quales sunt confes-

sorcs. Jlli omncs calicem (juidcm Domini bibcrunt. bap-

tismo autcincjus baplizati non sunt. «Dicunt ci : Possuuhis.»»

Non lanluni con(idenlia cordis sui, quantuni ignoranlia

lcnlationis haec rcsponderunt. Ncscienlibus enim dcsidcra-

bile est belluin, sicut ct inexpertis levis videtur esse lenta-

tio passionis ct morlis. Si cnim Dominus cum in lcnlatic-

nem passionis venisset, dicebat : « Palcr, si polest fieri,

1 Psal. c, G. —2l Cor. xv, 43, 44«.

s4«



IN S. AUTTH/EUM. HOMILIA. XXXV. jS^J

Videte quomodo et nuilum cx eis turbavit, et omncs fecit

sperare, dicens : « Non est meum dare vobis, sed Patris. »

Nnm quod uni aut duobus specialiter non promittilur, a

cunctis speratur. Quid ergo, mentitus est Ghristus, di~

cens : « Non est meutn? »Non. Omnis enim qui habet po-

testatem, si acceptam habet ab alio, illius est vere qui

dedit. Nam quid habebat Filius proprium, cum ipse non

esset suus, sed Patris? [ Ergo inter eum cujus non est,

et inter eum cujus est, nec pcrsona una cst, nec aequa-

lis poleslas. Si enim unus Deus et Pater, et Filius, aut

certe potest, aut certe non polest. Quis vidit talem unumDeum coeleslem colere, qui in dimidio potens est, et in di-

midio impotens ? Aut quis illos putet oequales, quorum non

esl aequalis postas?(2i) ] Audiamus hasc et intelligamus nos

Christiani, ut quando aliquid petimus a Deo, et non iinpe-tramus, non frongatur fiducia noslra, neque cadat spes

nostra a Deo, ut de coetero desperemus de misericordia

cjus : quia nec fratrum istorum fracla est fiducia, aut ce-

cidit spcs, cum non impetrasscnt. Quidenim, sinonexpc-

dit nobis accipere quod petimus, sicut nec illis expediebat?

Quamvis autemputas le spiritualem rcm petere secundum

Deum, et diguam impetralione : tamen si non impelrave-

ris, gravilcr ferre non debes. Nam Jacobus et Joannes rem

spiritualem, et dignam Deo se petere aestimabant : tamcn

reprobala est pctitio eorum, et inulilis judicata. Non enim

omne quod apud homines juslum videtur, jam etiam apud

Deum simililer justum est : quanto major cst Deus ho-

minc, tanto profundiora sunt Dei judicia qnam hominis.

Numquid digniores esse possumus Jacobo et Joanne, ut

non impelranles quod pelimus, doleamus, cum nec illi de

non impetrato beneficio sunt contristali ?

XIV. « Et audientes decem, contristali sunt de duobus

» fralribus. » Quemadmodum isti carnaliter peticrunt, $ic



I>74 01>us IMPEBFECTUM

et illi carnaliter contristati snnt. Nam sictil isti si spiritua-

liler snpuissent, non fuerant petituri, ut essent super om-

nes : sic et illi si spiritualiter intellixissent, non fuerant

conlrislaturi esse aliquos ante se. Nam velle quidem esse

super omnes, vituperabile cst : sustinere aulem alterum

supra se, nimis est gloriosum. error salularis, qui tolius

muncli solvit errorem ! Si enim Apostoli non sic errassent,

unde nos cognoscere poteramus quia non omne cjuod vi-

delur bonum, desiderare bonum cst, quia malum ? Puta-bamus quia malum desiderare, malum est, ut avaritiam aut

furlum : nunc autem scimus quia aliud est opus bonum,

aliud est primatus boaoris. Et opus quidcm bonum desidc-

rare, bonum est : primatum aulem honoris concupiscere,

vanitas est : quoniam bonum opus implere, nostrae volun-

tatis, et noslri operis est, et laboris, proplcr quod et noslra

est merces : primatum autem consequi, judicii Dei est,

propler quod ex primatu honoris nescio si aliquam merce-

dem justitiae adipisci meremur. Nam desiderium primatus

ex jactantia nascitur cordis : qui autem humilis est corde,

et indigniorem se aliis arbitratur, secundum illud prrecep-

tum apostolicum, quod ait : « Alter allerum aeslimans supe-

» riorcm se, nunquam desiderat superior apparere '. »

Primatus enim fugienlcm sc desiderat, desiderantem se

odil. Videns aulem Dominus alienum spiritum in cordibus

Discipulorum, quasi hostem in suis castris vaganlem, non

cos increpavit, non projecit a facie sua, et istos male pe-

tentes, illos non bene tristantes. Si enim rex terrenus

viderct, quod civitatemillius

occupatamteneat hostis,

quidfacere polcst? Nihil, nisi ut ponat arietes, circumducat

exercitum, et destruat muros, quos forte ipse aedificavit,

ut lantummodo hostem expellat.

XV. Sed vidcamus sapientiam nostri regis. Postquam

1 Rora. xn, ct Philip. n.



IN S. MATTILEUM. IIOMILIA XXXV. 3^5

vidit sua castra occupata a spirilu alieno, sic hostem ex-

pulit, ut castra sua non kederet, dicens : o Scilis quod

»principes geulium dominanlur eorum : et qui majores

»sunt, potestalem exercent in eos? Non ita erit inter vos,

» sed quicumque voluerit inter vos major fieri, erit omnium«ministcr : et qui voluerit intcr vos primus esse,erit vester

»servus. » Fructum humililatis terreslris, posuit primatum

cceleslcm : et primatus terreslris fruclum posuit confusio-

nem cocleslcm. Quicumque ergo dcsiderat primalum coe-

lcslem, scquatur humilitatem terrestrem : quicumque nu-

tcni dcsiderat primatum in tcrra, inveniet confusionem in

ccelo : ut jam inter scrvos Christi non sit de primatu cer-

tamen : nec fcstinet unusquisque eorum, quomodo aliis

major appareat, sed quomodo omnihus inferior videatur :

quoniam non qui major fuerit in honore, illc est juslior,sed qui juslior fuerit, ille est major. Gonversatio ergo me-

lior est desideranda, non dignior gradus. Volens certe Do-

minus et duorum fratrum ambilionem cxtinguere, et de-

cem Discipulorum invidiam, introduxit differentiam inter

principes mundialcs et ccclesiasticos , ostendens quia

primatus in Christo nec ah aliquo appelendus est non ha-

hentc, nccalteriest invidendus hahenti : quoniam princi-

pes mundi ideo fiunt, ut dominentur minorihus suis, ut

servificent eos, et spolient eos, et comedant, et usque ad

mortem ahutantur vita eorum ad suas utilitates ct glorias.

Principes aulem Ecclcsiaj fiunt,-ut serviant minoribus suis,

ct ministrcnt eis quaecumque acceperunt a Christo, ut suas

utilitalcs ncgligant, ct illorum procurent : ut, si opus fue-

rit, neque mori rccnsent pro salute inferiorum suorum,

sicut Apostolus dicit : « Ego autem impendar, et superim-

«pendar ipsc pro animabus veslris '. »

XVI. Si ha?c crgo ita habeut, siecularem quidem pri~

l 2 Cor. xn, i5.




matumdesiderare,elsi ratio non est, vel causaest ; quiaetsi

justum nonest, vel utile est. Primalum autem ecclesiasti-

cum concupiscerc, neque ratio est, neque causa : quia ne-

que justum est, neque utile. Quis enim sapiens ullro se

subjicere feslinat servituti, labori, dolori, et quod majus

est, periculo tali, ut det rationem pro omni Ecclesia apud

juslum Judicem, nisi forte qui nec credit judicium Dei,

nec timet uli abutens primatu suo ecclesiastico sseculari-

ler, convertateum

in saecularem?Sed ne

forte qui talis

cst in appelendo primatum, profcctum pietatis pie pra2-

tendat, dico : «Numquidqui in ordine prior est, jam et me-ritis est melior ? »

XVII. Quamvis quidem differentiam esse inter Sanctos

denegare non possumus, tamen ut cognoscat unusquisque

si melior, aut deterior sit, nemini est concessum. Ideo

prudenter Apostolus membris corporis assimilavit Sanctos

Ecclesia3. Sicut enitn homo quidem inteliigit, quod mem-brum honorabile habet in corpore suo, quod inhonestum :

unumquodque autem membrum non se cognoscit ipsum,

si honorabilius sit, aut contemptibilius : alioquin ct qua3

honorabiiiora sunt, gratularentur : et quce contemptibi-

liora sunt tristarentur, et per hoc fieret inler ea scissura :

sic differentiam inter sanctum et sanctum Christus solus

cognoscit, cujus membra nos omnes sumus. Ipsis autem

Sanctis non est concessum, ut cognoscant differentiatn

suam ad invicem, ut non meliores superbiant contra dele-

riores, et deteriores tristcntur contra meliores, et per hoc

soluta charilate, intereos

discordia nascatur,maxime

in

hoc saeculo facinoroso, in quo occasiones jugiter quserit

diabolus odiorum seminandorum. Quod aulem in hoc

saeculo differenlia dignitatis facta est inter Sanclos, dig-

nitatis dico, non sanctilatis, ut alter quidem sit Apos-

tolus, alter autem episcopus, vel minister, vel lalcus :



IN S. MATTH/EUM. HOMILIA XXXV. SS77

contumacia carnis cocigit, ut pervcrsitas mundi, et occulla

operatio ininiici coerceatur : quoniam diabolus imperans

carni et mundo, in mullam indisciplinalioncm excitat ho

mines, quandiu sunt in carne, et in mundo subdilo ei,

alios in lasciviam, alios in delicias, alios in invidiam, alios

in avariliam, alios in iram et superbiam j nisi ergo sint

quos timeant, solvitur disciplina. Denique ipsi honores in

Christo in prima quidem facic videntur honores, revera

autem non sunt honores diversi, scd sunt diversa ministe-

ria : ut pula, honor ocu!i videtur, quia illuminat corpus :

sed ipse honor iiluminandi non est ei honor, sed mioiste-

rium ejus. Et pedum humilitas esse videtur, quia bajulant

corpus : sed ipsa humilitas bajulationis non est eorum

contemplio, sed ministerium eorum. Propterea dominus

corporis, scilicet hoaio, nec oculum suum amplius honoratquam pedem : nec pedem magis contemnit, quam ocu-

lum : quia nec oculus pro aliquo suo merito honoratus est,

ut oculus sit, setl ad hoc ministerium creatus est : nec pcs

pro sua culpa contemptus est, ut sit pes, sed ad hoc mi-

nisterium est crcatus. Propterea unumquodque membro-

rum nil minus se habere intelligens, secundum ministe-

rium ad quod cst crcatum, nec amplius : nec invidet alteri

membro, quasi plus habenti, nec spernil alterum mem-brum, quasi minus habens.

XVIII. Sic est el inter Sanctos. Uniuscujusque Sancti

honor, non est honor ejus, sedaclus ipsius : ut puta Apos-

toli, aposlolatus putatur a nobis honor esse ipsius Apos-

toli : vcrc autem non est honor ejus, sed ministerium ejus.

Unde Paulus de apostoiatu suo dicebat : « Nam si evange-

»lizein, non cst mihi gloria : necessilas enim mihi incum-

»bit : vub enim mihi, si non evangelizavero U » Si enim

voiens hoc ago, mercedem habco : si aulem invitus, dis-

' 1 Cor. ix, 16.



378 OPUS IMPKRFECTUM

pensatio mihi credita est. Similiter et diaconatus, diaconi

contemptibilitas videtur a nobis, vere autcm non est con-

temptibilitas ejus, sed actus ipsius. Propter quod Deus necAposlolum amplius diligit, quam diaconum, quia Apostolus

cst : ncc diaconum minus quam Apostolum, quia diaconus

est : quia nec Apostolus pro merito suo anlecedenli

honoratus est, ut esset Apostolus : sed ad hoc ministerium

aptusest judicatus secundum motum animae suae : [ Necdiaconus pro merito suo anlecedenti contemptus est, ut

esset diaconus : sed adhoc ministerium aptus est judicalus

secundum motum animae suae. ] Propter quod neque Apos-

tolus laudem habebit apud Deum, quia Apostolus fuit, sed

si opus apostolatus sui bene implevit : neque diaconus ex-

probrandus est, quia diaconus fuit, sed si opus suum ne-

glexit. ln nullo ergo hominis est honor, nisi in quo bene

implevit opus suum : et nulla contemptio ejus est, nisi in

quo neglexit proprium opus. Unde sicut pes libenter servit

oculo, quasi sibi servienti, sciens quia nisi oculus suo mi-

nisterio fuerit usus, nec ipsc suo poterit uti : et oculus

libcnter servit pedi", quasi sibi servienti, sciens quia nisi

pes suo oflicio fuerit usus, nec ipse suo poterit uti : sic et

Sancti invicem sibi debent csse subjecli, ut minor majorinon invideat, quasi majori : sed libenler ei obsequatur,

quasi sibi servienti, in eo ipso quod major est : et major

non conlemnat minorem, quia major est, sed libenter ei

obsequatur quasi sibi servienti. Haec omnia tractavimus

propter duos fratres, qui petierunt sibi primatum, cumnon debuissent, et decem Apostoli indignati sunt conlra

eos, cum non debuissent.

XIV. « Sicut Filius hominis non venit ministrari, sed

«ministrare, et dare animam suam in redemptionem pro

«multis. »Ad hoc enim ad imaginem Christi facti sumus,

ut imitatores efficiamur voluntatis ejus et conversotionis.



IN S. MATTH^UM. IIOMILIA XXXVI. 58

vcrhi degcntes, non autem in ipsa ratione verbi consisten-

tes : quia notiliam verbi nondum accepcrant. Sicut enim

qui in tenebris ambulat, si semel viam perdiderit, inter-

dum tota nocte ambulat juxta viam errans, et non invenit

viam, donec superveniat dies : sic et homines ambulantes

in erroribus vel peccatis, postquam Dci cognitionem semel

perdiderunt, ad perfectam notitiam veritatis redire non

poterant, nisi dies, scilicet Christus vcnisset, quamvis circa

verilatem vivebant. Quomodo juxta veritatem vel rationem

verbi gentes conversabantur? Leges rationabiles propone-

bant, sincera judicia judicabant, dicenle Apostolo : « Cum»enim gentes, quae legem non habent, naturaliter ea quae

»legis sunt, faciunt \ » Ergo quasi justitiam quidem facie-

bant, sed justiliam tenere non poterant, non intelligentes

quomodo oporteat scire : quia qui Deum diligit, hic cog-

nitus est a Deo. Judaei autem quomodo erant caeci? quia

legem sectantes, legis justitiam non invenerunt : quia ex

operibus, et non ex fule justi erant. Dicit enim Paulus :

« Testimonium illis perhibeo, quia aemulationem Dei ha-

»bcnt, sed non secundum scientiam a. » Nam volentes

justitiam suam staluere,justitiae

Dci non sunt subjecti.III. « Audierunt quod Jesus transirel, et clamaverunt

«dicentes : Miserere nobis, Dominefili David 3. «Curren-

tium slrepitum audiebant, et personas non videbant. Un-dique festinantibus cunctis, soli sedebant indissolubili te-

nebrarum catena ligali, nihil solutum habentes de toto

corpore, praeter vocem. Et ideo quia pedibus eum sequi

non poterant, voce tenebant dicentes : « Miserere nobis,

»Domine fili David. »0 tenebrac omni lumine clariores !

acutissimus caecitatis aspectus ! Puta quanti homines

sani, et juxta Jesum, qui via est, ambulantes, hominemillum putabunl : et duo caeci , et longe sedcnles Deuui

1 Rom. n, i/\. — " Id. x, a. — Maltk, xx, 3o.



IN S. MATTILEUM. UOMILIA XXXVI. 385

quxro proptcr passionem, sccl propler fidem. Non cnpio

audire quid dolent, scd volo cognoscere quid dc me sen-

tiunt. Tu, Domine, occultorum es cognilor, et nescis quid

de te senliunt ? Etiam scio, sed volo ut procedant ad mc-

dium populi, el cunctis audicnlibus dicant quod volunt :

ct dum caeci me Dei Filium confitentur, confundantur vi-

dcnlcs, qui mc homincm tantum pulant. Dominum mcvocant, et vcrum dicunt : scd dum fiiinm David dieunt,

dissipant quod benc coniessi sunt. Nam abusive el homi-nes domini dicuntur, verc aulcm nemo Dominus cst, nisi

Deus. Si crgo dicunt : « Dominc fili David, » abusive se-

cundum hominem mc honorant : si aulem solummodo

Dominum, secundum Deitalis divinitalem me confilcnlur.

Quia unus Dcus cx quo omnia, et unus Dominus, per qucm

omnia \ Filius enim David ccecosilluminarc

nonpotest,

Filius aiitem Dei potest, ideo inlerrogat :« Q uid vullis ?» Tunc

illi jam non dixcrunt : « Domine fiii David : »sed lanlum,

«Domine, ut apcrianlur oculi nostri. »

VII. « iMiscrlus cst autem cis Jcsus, el lcligit oculos

»i!lorum, ct confcstim vidcrunt a. »Quandiu crgo dixe-

runt: « Domine fili David, » suspcnsa cst sanitas, mox au-

tcm ut dixcrunt tantummodo, « Dominc, » infusa cstsanitas

super eos. Tctigit ergo oculos corum. Tcligit homo car-

nalitcr, nam vcrbo sanavit utDeus : lcligit, quia David fi-

lium euib dixemrit : sanavrt cos, quia crcdidcrunt polen-

tiae cjus, ul una cadcmquc opcralio sanitalis ct fidem corum

rcmuncrct, cl infidclitalcm castigct. Bonum inunus obtit-

lerunt Ghristo sananti. Qualc? Seculi sunt cum. Namquid homo in vicem reddat Dco digncpro bcncficiis cjuS;

nisi id quod ipse admonet per Prophetam?« homo quid

» qua:rit Deus a le, nisi ut facias judicium ct misericordiam,

» et paratus sis ire cum Domino Dco luo 3? » Consequcntcr

i Cor. vm, 6. — a Matth. xx, 34, — » RJich. vi, 8.



IN S. MATTll.ElM. IIOMIMA XXXVII. 385

» in castellum quod conlra yos cst, cl confeslim invenielis

j) a>inam alligatam, etpullnm cum ea. Solvite, ct adtlucile

»mihi \ » Asina et pulius cjus Judasi sunt et genlcs. Judaea

cnim sccundum Deum matcr est gentium. Sic cnim dicib

ad eam Deiis per Esaiam prophetam : « Et conslituam

»principes luos sicut anlea, et consiliarios luos sicut ab

ninitio \ » Et tuiic vocaberis civitas jusliliic, et maler ci-

vilalum, id est, Ecclesiarum, fidelis Sion. Propler quasdam

lales similitudines, animalibus his assimilati sunt homines,Deum vel Dei Filium non eognoscentcs. Est enim animal

hoc iaimundnm, et prae coeleris pene jumentis rnagis irra-

tionabilc ct slultum, et infirmum, et ignobile, et onerife-

rum magis : sic fueruiit et homines ante Chrisli advcntum

idololalrae, passionibus diversis immundi et irrationabiles,

vcrbi rnlione carentes, quanlum adDcum

stulli.

Quidau-

tcm stultius quam Factorem contemnere ? quam facturam

et opus manuum soarum adorarc, quasi factorem? Erant

enim infirmi secundum animam et ignobiles, non valentes

rcsislerc passionibus suis, ct oblili generationem suamcce-

leslem , facti fueront servi passionum suarum ct daemo-

num, qiiibus resislerc non valebant. Et quicumque dae-

monuni vel philosophorum cujusque erroris vcl dogmclis

alicujus sarcinam eis voluisset imponere, sufferebant : et

omnia non bona patientia supportabant, nec resistebant.

Propler quae omnia ct Apostolus ad Corinlhios dicit : « Vi-

)> tlclc vocalionem vestram, fratres, quia lion muili sapien-

)> tes sccundutn carncm, non inulti forles, nonmullinobilcs,

wscdquae stulta sunt riiundi elegit Dcus, ut confundat sa-

»|)icnlcs : et infirma rnundi elcgit Deus, ul confundat for-

» lia : ct ignobilia, et contemptibilia mundi elcgit Deus, ct

»ca qiue non suut, ut ca quae stint destrucrct 3. » At ubi

Christus super eos asccndil, ct induxit in lcinplum, lavali

' Matth. xxi, 2. — 2 ifcai. i, ui. — 3i Cor. i, 2G-28.

LXXUI. 20



53G OPUS IMPERFECTUM

pcr baptismum, facli sunt de immundis animalibus homi-

nes sancti. Percepta enim verbi ratione, sapientiaDei facti

sunt rationabiles, et prudentes, et inventa est irrationabi-

litas eorum esse simplicitas, et stultitiaeorum mansuetudo.

Nam simplicitas sine ratione verbi, hominis irrationabilitas

est : et mansuetudo, si non fit propter Deum, stultitia est.

Adhuc autem accepta gratia, et recognita regeneratione

sua coelesti, facti snnt de infirmis et de ignobilibus fortes

et nobiles : et quae videbatur infirmitas, innocentia est in-

venta in eis, ignobililas autem humilitas. Nam innocentia

sine Deo infirmitas sestimatur, ct humilitas non propter

Deum ignobilitas judicatur. Item rejicientes a seonera dae-

monum, suscipientes super se jugum Christi suave, etonus

ejus leve, et ipsum sessorem in cordibus suis suscipientcs,

facti sunt patientes. Nam patientia irrationabilis onerifera

nestimatur et ligata, id est, diabolici erroris vinculo impe-

dila, ut non haberet libertatem ire quo vellet.

III. Nam omnes homines antequam peccemus, liberum

quidem habemus arbitrium, si volumus sequi voluntatem

diaboli, an non. Quod si semel peccantes obligaverimus

nos operibus ejus, jam nostra virtule evadere non possu-

mus(22). Sed sicut navis, fractogubernaculo, illuc ducitnrubi tempestas voluerit : sic et homo, divinae gratiae auxilio

perdito per peccalum, agit non quod vult, sed quod dia-

bolus vult. Et nisi Deus valida manu misericordiae suae

solverit eum, usque ad mortem in peccatorum suorum

vinculis permanebit. Ergo nostra quidem voluntate et ne-

gligenlia alligamur, sed per Dei misericordiamabsolvimur.

Sicut enim videmus in istis mundialibus regnis, qnomodoimprimis quidem nemo potest facere seipsum regem, sed

populus creat sibi regem quem elegerit : cum rex ille fue-

rit faclus et confirmatus in regno, jam habet potestatem

in hominibus, et non potest populus jugum ejus de cervice



IN S. MATTHiEUM. HOMILIA. XXXVII. §87

sun repellere. Nam primnm quidem in potestate populi est

facere sibi regem quem vnlt, factum autem cle regno re-

pellere jam non est in potestate ejus, et sic volunlas populi

postea in necessitatem convertitur : sic et homo priusquam

peccet, liberum habet arbitrium utrum velit sub regno

esse diaboli : cum autem peccando se tradiclerit sub regno

ipsius, jamnon potest de potestate ejus exire, etsicprima

voluntas cjus in nccessilatcm converlitur. Et hoc est quod

homines sasculares et peccatores dicere solent : « Numquidnolumus esse sancli? Etquis non vult esse justus? Sed non

possumus. » Verumqnidem estquoddicunt, sed nonhabent

excusationem : quia primum polucrunt non csse sub po-

tcstale diaboli,si voluissent. Postquam vero posuerint thro.

num diaboli in cordibus suis, jam nemo potest eos de po-

tcstate diaboli cripere, nisi solus Deus.IV. « Solvitc, » inquit. Quomodo ? Per doctrinam ves-

tram, per miracula vcslra : quia omnes Judaci et genles

per Apostolos sunt liberali. « Adducite mihi. » Per minis-

lerium, id est, ad gloriam corrigitc illos. Duos autem misit

Aposlolos, quia per duo generalia mandata omne gcnus

hominumde pcccato absolvitur. Qualia? « Diliges Domi-

•n num Dcum tuum ex toto corde tuo, et proximum tuum

» sicut leipsum '. »In hisduobus mandatisomne peccatum

expellitur, cl omnis juslitia consummatur. Aut cerle alia

duo : « Quodlibi non vis fieri, alii nc lcceris. «Itein, « Quod» vultis ut faciant vobis homincs, facilc et vos similitcr '. »

Quidam autcm istos duos Pelrum ct Philippum Aposlolos

exponit inlelligi oporlcre, quoniam hi primum transgrc-

dicntes judaicos fines, genles adduxerunt ad Christum :

Philippus quidem Samariam, quam ipsam Samariam asi-

nam esse intcrprctatur : Pctrus autcm gentes, accipiens

1 Dcut. vi, 5, ct Matth. xxn, 07 ct 39. — ' Id. vm, 1, ct Luc.

vi, 3i.

25.




Cornclium ex genlibus, quasi Samariae pullum. « Et siquis

» vobis aliquid dixerit, dicite : Dominus operam eorum de-

»siderat h » Ne dicatis : « Dominus tuus : » neque, « Do-minus noster : » neque, « Dominus jumcntorum : » ut in-

lelligant omnes quia ego solus Dominus, non solum ani-

malium, neque solum eorum qui mihi subditi sunt, sed

omnium hominum etiam, qui mihi contrarii sunt. Nam et

peccatores conditione quidem mei sunl, voluntale autem

sua diaboli. «Meusestenimorbisterrae et plenitudoejus 3

.

« Dominus operam eorum desiderat. b Justum est ut aliquan-

do creatura serviatsuo Grealori. Genles enim Deus in poles-

tatediaboli pro lempore Keliquit ut tentet, non in reler-

num contempsit ut perdat. Necesse est autem ut fiat quod

scriptum est : «Homincs et jumenta salvabis, Domine. Con-

«festim autem remittet cos 3. » Animal quidem postquam

ingressum est in Jerusalem Judarse, ad dominum suum re-

missum est, animalis autem prophelia in Judaea remansit.

Nam de animali illo non hoc quod videbatur necessarium

crat Ghristo, sedilludquodintelligebatur, id est, non caro,

sed ratio : ideoque caro remissa est, ralio autem retenla

est. Aut ita, non dixit: « Et iterum remittet eos ad te : » sed

tantum, «Remittet eos, » utnemysterium praecederel ratio-

nem. Nam puto imprimis homines non sermone nudo vo-

cavit Apostolorum, sed per virtulem Spiritus sancti solvit

pariter et adduxit. Postquam autem adduxit, iterum dimi-

sit eos in arbitrio, ut htborc suo comitante gratia justificen-

lur. Nam quod vocati sumus, Dei est; quod autem dignc

post vocationem vivimus, noslrumpariler est et Dei. Hoc

est quod ait, « Iterum remiltel eos, » non ad diabolum qui

prius tenebat eos, sed in arbilriosuo. adjuvante graticc sci-

licet dono.

V. «Hoc autem totum iactum est ut impleretqr quod

4 MattU, x\ij o. — a Fsal, xxm, x. — 3 Id. xxxr, 7.



IN S. MATTII.KUM. IIOMIUA XXXVII. 3(j5

in via, id cst, in Christo, ideo liinc illa sub pcdibus ju-

nienli sterncbant iq via. Et vidc quoniam super jumen-

lum quidem Aposloli posuerunt vcstinicnta sua, sub pe-

dibus aulcni jumcnli coclcra turba judaica : quoniam

mandalis Aposlolorum stcrnuntur quidern Ghristinni ct

adornantur, legis aulem mandata conculcant. Quoiies-

cumquc enim circumcisionem spernimus, sacrificia Ju~

dajorum pro nihilo aeslimamus, et caeleras consueludines

judaieas reprobamus. Vestimenta Juda3orum, quibus ipsi

induebantur, nos qui sumus cx gcnlibus, sub pcdibus nos-

tris conculcamus. Alius autcm sic : « Qui vestimenta, in-

quit, deposuerunt supcr asinam, Aposloli sunt, caetcrique

doctores: vcstimenta aulem sunt decus et schema gloria?.

Gloriam crgo quam Ghrislus accepit a Palre, dedit Disci-

pulis suis : Discipuli autem accipientes eam a Chrislo, de-

dcrunt cam genlibus, ut delectabiliter Christus sederet in

cis, sicut ipse dicit : « Et cgo gloriam, quam mihi dedisti,

» dcdi cis, ut sint unum sicut et nos unum sumus 1. » Tur-

bae aulem, quac vestimenta slernebant in via, crcdenles

crant ex circumcisione, qui gloriam quam habebant ex

lcge, videnlcs Christum dejccerunt in terram, semelipsoshumilianles, et cum aposlolo Paulo dicentes : « Secundum»justitiam quoe ex lege est conversalus sum sine quercla,

» sed quaj fucrunt mihi lucra, haec aestimavi propter Chris-

» tum dclrimcnta, et arbilror slercora esse, ut Chrislum

» luerifaciam *. » Quid cst autem aliud, quam justitiam legis

lcrraeconcqnarc, antc sublimcm gloriam

Christi ?Qni au-

tcm ramos dc arboribus proecidebanl frondenles, ipsi erant

crcdcntcs et crudili doclores, qui ex Prophetis accipicnles

cxempla viva de Chri^lo, quasi de arboribus scmper viren-

tibus, et nunquam folia verborum suorum dejicientibus,

ramos frondenlcs anle pedcs subjugalis populi slorncbant,

* Joan. xvn, 22. — * Philip. ui, C-S.



3c)0 OPUS IMPERFECTUM

tia3 spiritualis, Esaia dicente, cle regibus quidem : « Omne»caput in dolore : » de sacerdolio aulem,« Omne cor in

» tristitia \ » Sicut enim stomachus accipiens cibum, coquit

cum in seipso, et per totum corpus dispergit : sic et sa-

cerdoles accipiunt scientiam sermonis pcr Scripturas cx

Deo, et excoquenles eam in se, id est, Iraclanlcs et medi-

tantcs apud se, universo populo subministrant. Et sicut

stomacho subminislranle, unumquodque mcmbrum susci-

pit nutriinentum, et converlit ipsum in se, secundum suamnaturam: ut puta quod suscipit jecur, totum fit sanguis :

quod aulem suscipit fel, bilis efficitur tolum : quod vero

ascendit in pulmonem, phlegmata fuint : quod autem in

mamillas, lotum ciTicitur lac. Sic sacerdotibus in Ecclesia

loquenlibus, verbum omnes suscipiunt,unusquisque aulom

convertit illud secundum proprium cor,ita

ut unum idip-

sum verbum in cordibus quidem rectis procedat ad vitam,

in cordibus autem perversis suscitet iracundiam, quasi bi-

lis : in aliis aulem operaturdileclionem dulcissimam, quasi

lac : in aliis autem odia, quasi phlegma nocivum et ex-

puendum. Videle crgo sacerdotes quomodo vos compona-

lis in verbo et opere. Quoniam sicut in corpore, si aliquod

infirmatum fucrit membrum, non omnino languet et sto-

machus : si autem slomachus langucrit, omnia mcmbra

inveniunlur infirma. Sic si aliqius Chrislianorum pecca-

verit, non onmino peccant et sacerdotes : si autem et sa-

ccrdotes fuerint in peccatis, tolus populus convertitur ad

peccandum. Ideo unusquisque Chrisiianorum pro suo pec-

cato reddet ralionem : sacerdotes autem non solum pro

suis, sed et pro omnium peccalis reddituri sunt ralionem 2.

Yidit arborem pallenlibus foliis marcidam, ct intcllexit

studiosus agiicola, quia laesurum in radicibus haberet.

Nam vcre quemadmodum cum videris arborem pallenli-

1 Isai. i, 5. — Ilcbr. xm, 17,



/ 02 OPUS IMPERFECTUM

«•entius transierunt ? Quos charitate debita commonemus,

ut confugiant omnes ad praesentem ubique Dei misericor-

diam, et digna se coniessione cum observantia mandato-

rum Dei eunctorum corda sanctificenl. Mitescat saevitia,

iracundia mansuescat. Reinittant sibi omnes culpas invi-

cem suas. Nec exactor sit vindictae, qui petilor est veniae.

Dicentcs enim : «Dimitte nobis debita, sicut et nos dimit-

s timus debitoribusnoslris l

: » durissimis nos vinculis colli-

gamus, nisi quod profitemur impleamus. Clementes aulcm

et mites animos largitas deorum. Nihil cnim est dignius,

quam ut homo sit auctoris sui imitator, et secundum mo-

dum propriae facultatis divini operis sit executor. Nam

cum aluntur esurientes, vestiunlur nudi, nonne auxilium

Dei manus explet ministri? Et benignitas servi, munus est

domini. Et meritoDeogratiae referuntur dc pietatis officiis,

cujus opera videntur in famulis. Proplerea ipse Dominus

Discipulis suis ail : « Sic luceat lux vestra coram homini-

»bus, ut videant opera vestra bona, et glorificent Patrcm

» vestrum qui in coelis est \ Et accesserunt ad eum caeci et

»clandi in lemplo, et sanavit eos omnes 3. » Ut quod illi

verbis clamabant, iste faclis ostenderct. Quasi testis vocis

eorum sanavit caecos, ut caeci videntes, ciecos aspicientes

viderent et ipsi : ut istorum iiluminalio corporalis ficrct

illis spiritualis lucerna cordis. Curavit et claudos, ut clau-

dicantes Judasi in lide currerent ad Christum, ut meliores

pedes i 111 acciperent videnles quam isti.

VII. « Yidentes autemprincipes saccrdotum, ct scribae

» mirabilia quac fccit, et pueros clamantes in templo, et

»dicentes : Hosanna filio David : indignali sunt, et dixe-

» runtci : Audls quid isti dicunt^ ? » Quibus ipse poteratdi-

cere : « Et vos videlis quid cgo facio ? Illos loquenies at-

1 MaUh, vi, 12. — » ld. v, j6. — 3 Id. xxi, i4. — 4 Ibid.

i5, »6.



4'20 OPUS iMPliRFECTUM

peccel, dicente Prophela : « Dixit injuslus, ut delinquat

»in semetipso \ » Gentes enim a principio relinquentes

Deum et justitiam ejus, ct transeuntes ad idola et peccata,

in cogitalionibus suis respondere videntur : « Nolumus facere

justitiam, quam scimus ex nobis. »

IV. « Accedens autem ad allcrum , dixit similiter. At

»ille respondens, ait : Eo, domine, et non ivit. » Judaicus

enim populus, id est, minor filius interrogatus, ct per Mo-

sem, et per Joannemquasi a Deo per eos loquente, spo-

pondit se omnia facturum quascumque praeceperat Domi-

nus : postea aulem aversi, mentiti sunt Deo, sicut de illis

dicit Propheta : « Filii alieni menliti sunt mihi \ »Quis ex

» duobus fecit patris voluntatem? At illi responderunt :

»Primus 3. »Vide quomodo, sicut jam diximus supra, at-

tracti parabolae veritale, ipsi adversum se senlentiam pro-

tulerunt , dicentes priorem filium patris voluntatem fe -

cisse, id est, populum gentium : quia melius est non

promitlere, et facere justiliam Bei, quam promittere et

mentiri.

V. Quorum judicium abundanter confirmans addidit,

et dicit : « Amen dico vobis, quia publicani et meretrices

» prsecedunt vos in regnum Dei *. » Ac si dicat : « Non so-

lum populus gentium melior est vobis Judaeis, sicut ju-

dicastis et ipsi, sed eliam publicani et meretnces, qui

sunt inter vos manifeste turpissimam profitentes vitam,

praeccdunt vos in regnum Dei ; quanlo magis populus

Gentium?»Pulo quod ex persona omnium virorum pecca-

torumpublicani ponunlur, ct ex persona

omniummulic-

rum peccantium meretrices, quoniam quamvis multa sint

peccata in viris et mulieribus praeter ista, tamen praecipue

in viris avaritia abundal, lornicalio aulem in mulieribus :

1 Psal. xxxv, 2. — a ld. xvu, i6. — 3 Matth. xxi, 01. —4 lbid.



IX S. MATTII.EUM. IIOMILU XL. 4^5

tur obcdientiam promitterc Deo, proecipuc per hoc ipsuin

quod spccialiler id ministcrio Dci conslituunlur. Nam qui

doctor populi constituitur, sine dubio profitetur sc talem

forc, qualem esse oportct doclorem. Sicut enim qui sulo-

riam, verbi causa, aut quamcumquc alleram profitetur ar-

lem, etsi spccialitcr non spondeat, tamcn per hoc ipsum

quod sutoriam proicssus est artcm, ct opificium vel magis-

lerium ejus arlis aperuit, videtur tacile omnibus spopon-

disse, ut sine reprehensione impleat quam professus est

arlcm : sic sacerdos, ct omnis clcricus, etsi specinlilcr non

promitlat, tamcn per hoc ipsum quod doclor conslituilur

aliorum, lacile promitlcre Dco videtur in omnibus obaudi-

turum se Deo. Quae sit autem vinea , vel quomodo Deus

loqualur ad homines, diximus supra.

X. « Quis e duobus fecit volunlatem patris? At illi rcs-

»ponderunt: Primus. » Et verum est» quia mclior est laicus

qui in prima facie saecularcm vitam profilelur, revcra au-

tem compleclitur spirilualem : qunm sacerdos, quiin prima

quidcm facic prontelur vitam spiritualem, rcvera aulem

ampleclilur vitam carnalcm. Etmcliorestlaicus ante Dcum

pocnitcntiam ngens, quam clericus permanens in peccalis.

Lnicus enirn in die judicii slolam sacerdotalem accipiet, et

a Deo chrismale ungclur in saccrdolium : sacerdos autem

peccator spoliabitur sacerdotii dignitale, quam habuit, ct

erit inter infideles et hypocrilas, diccnte Domino dc malo

dispcnsalore : « Si autem cocperit scdcre scrvus manducare

»otbiberecum

ebriosis, vcnictDominus

ejus die, qua non

»spernt, ct hora qua ignorat, et dividet eum, partcaique

»cjus ponct cum hypocritis et infidelibus 1. » Unde et modo

sic invenies rem. Sa?cularis homo post pcccalum facile ad

pocnilentiam vcnit : nam occupalus negligentia saeculari,

dum Scripturis nonsatisatlendit, semper ei quce in Scriplu-

1 Luc, Xii, 45, /\b t



4'i6 OPUS IMPERFIiCTUM

ris posila sunt, nova videntur : ideoquc cum audit aliquid

de gloria Sanctorum, aut de poena peccalorum, quasi no-

vum aliquid audiens, cxpavescit : dumque aut bona concu-

piscit, aut mala timet compunctus, ad poenitentiam cito

dccurrit. Nihil autem impossibilius, quam illum corrigere,

qui omnia scit, et tamen contemnens bonum, diligit ma-

lum. Omnia cnim quascumque sunt in Scripturis, proplcr

quotidianam meditationem ante oculos ejus invcterata, ct

viiia aestimanlur. Nam quidquid illic tcrribile est, usu vi-

lescit. Propterea clericus, qui sempermeditalur Scripluras,

aut omnino observaturus est, et erit perfectus : aut si se-

mei coepcrit illas contemnere, nunquam cxcitalur in illis,

ut limeat. Quis aliquando vidit clericum cilo poenilentiam

agentem? Sed elsi dcprehensus humiliaverit se, non ideo

dolct quia peccavit, sed confunditur,quia pcrdidit

gioriamsuam.

XI. Putas-ne Dominus quasi crudelis, clericis poeniten-

liam denegavit, diccns : « Si sal infatualum fuerit, in quo

» condictur * ? » Sed quasi naturalem rem esse considerans,

quia non est qui doceat illum errantcm, qui erranles alios

corrigebat, ideo addidit, et dicit:« Amen dico vobis, quia

» publicani et mcretrices praecedunt vos in regnum Dci. »

Id est, non dico populares, qui sccundum rationcm verbi

vitam suam dispcnsant : secl publicani et merelriccs, qui

desideriis mundialibus ct voluptalibus carnalibus seipsos

mancipaverunt, pracccdunt vos in regnum Dei, quia illi

conversi desiderant csse quod non erant : vos autcm denc-

gatis in opcre quod videmiui profiteri in verbo, et eslis

lanquam arbores folia sine fructu habenles, non pasccnles

dominum suum, sed deludentes. Et vide qnod non dixit,

aut quia publicani ct meretrices inlroibunt in rcgnum Dei,

vos aulem repellemim longe : aut quocumque alio vcrbo

1 Marc. ix, 4q> et Luc. xiv, 34.



IN S. MATTII.EUM. HOMILU XL. 4 2 7

significante non cos inlraturos in regnum Dei, sed ita :

« Praecedunt vos in rcgno. » Cbi alius prnccedit in coelesti

rogno, aller sequilur, qui eliam betatur : clsi in sccundo

loco, tamcn nihilominus crit in regno. Adhuc aulem vide

quia non dixit quasi dc futuro, « Prajcedent vos : » sed qunsi

deprcescnti, «Praeccdunlvos.» Secundumhaecigitur verba et

sacerdolcs significabantur ingrcssuri in regno Dci, id est,

crediluri in Christo. Sed quia, credcntibus publicanis ct

mcretricibus Joanni, ct baptizalis, ab eo sacerdoles xsti-

mantes se juslos, neque credere voluerunt ei, post pnbli-

canos et meretrices intraturi annuntiantur, sicut et factum

est. Post ascensioncm autem Domini multi eorum pcr

Apostolos crediderunt in Christo, sicut teslantur Actus

Apostolorum, dicentes : « Et multa turba sacerdotum obc-

diebat fidei '. » Et qui sunt publicani et meretrices, quipraecesserunt eos in regno? Matthaeus publicanus, et Za-

chaeus princeps publicanorum, et caeleri publicani, qui

cum ipsis et propler ipsos crediderunt in Christo. Et qnac

meretrices? Quas exponunt Evangelistae nuper testantes

quia publicani et mcrclrices crediderunt Ghrislo adhuc in

mundo hoc degcnti. Sacerdotes autem post ascensumillius per Apostolos crcdiderunt. Ergo propter misericor-

diam quidem Dei ingressi sunt et ipsi in regno, propler

elationem aulem cordis sui post publicanos et merelrices

ingrcssi sunt, ut fieret eis pro pcena superbioe praecessio

merelricum et publicanorum. Ut per hoc cognoscamus

quia nihil sic impedit fidem quam elatio cordis : unde

dicebat ad eos :« Vos qui juslificatis vosmetipsos, Deus

»novit corda vcstra : quia quod hominibus clatum eat,

»abominatio est anle Deum \ Audite ct aliam parabo-

»lam 3. »Ac si dicat : »Ilcrum vos vulnero, ftt aliquando

1 Act. vi, 7. — » Luc, xvi, i5. — 3 Malth. xxi, 53.



4 28 OPTTS IMPERFECTUM

sentiatis dolorom : nam aspera medicina citins sanat, ubi

tamen sanahilis morbus est.

XII. « Homo erat paterfamilias f

. »Homo nominc, non

natura : similitudine, non veritate. Si quis aulem exislimat

Ghristum hac causa etiam tantum animam habuisse hu-

manam, quia dictus est homo, audiat et Deum patrcm

hominem dictum. Praescius Dei Filius, quoniam per appel-

lationem humani nominis, quasi homo purus fuerat blas-

phemandus : etiam Deum patrem iilvisibilem constitulum

hominem appellavit, ut dum et Pater homo dicitur, Filius

de haerelicorum blasphemiis iiberetur. Patcrfamilias est,

cui coelumct terra quasi una sunt domus, qui Angelorum

et hominum natura dominus est, benevolentia pater. Qui

ideo se patrem omnium voluit dici, ut omnes consideran-

tcs bonitatem ejus, non sub specie simulata ci serviant,quasi mali servi domino : sed in veritatc, quasi boni filii

genitori.

XIII. « Qui plantavit vineam 2. » Quam vineam? Quam

de /Egypto translulil. Quomodo plantavit vineam illam ?

Quomodo vinitor studiosus, qui primum omnes in circuitu

infructuosas sylvas excidit, et sic postea plantat, ne forte

arbores lascivienles, dum huc et illuc per longa spatia

ramos suos exporrigunt, adhuc tenerum eflbcent mallco-

lum. SicDcusgentessine fructu justitiae constitutas occidit,

et sic collocavit Israel, ne forte gentes indisciplinata3,dum

in longum terminum sux dominationis extendunt, aflligant

populum Dei novitium.

XIV. « Et sepem circumdedit ei, et torcular fodit in ea,

» et sedificavit turrim 3. » Quid est sepis, nisi Angeli in cir-

cuitu, cuslodienles populum Dei, nc in vineam Ghrisli

invisibiles latrones irrumpant? Angelos enim praeesse ho-

minibus et Aposlolus dicit : « Mulier velamen debet babere

« Matlh, xxi, 53. — * Ibid, - 3 Ibid.



IN S. MATTILEUM. IIOMILIA XL. 4^9

» super caput propler Angclos \ » Item Dominus : « Amen» dico vobis, quia Angeli eornm quotidie vident faciem

»Palris mei \ » Et in Actibus Apostolorum dicilur adpuellam nunliantem de Pelro, « Ne forle Angelusejus sit

3.

Quid est torcular, nisi Ecclesia? Sicut enim area Ecclesia

intelligitur, quia in capermultam triturationem ct venlila-

tionem triticum separalur a paleis : sic rationabililcr Ec-

clesiatorcular cst intelligenda, in qua omnes fructus vineae,

id est, opera servorum Dei, et fides roborataadDei gloriamtransmiltuntur. Ecclesia autem torcular est, habens in se

verbum Dci, quo non deleclalur nalura carnalis, acquies-

cit aulem ei contorta propter limorem judicii, vel amorempramni, ut non tantuui ipsa Ecclesia torcular videalur,

quantum ipsum verbum Dei quod traditum est in ea fos-

sum. Sienim verbum Novi Testamenti, quod leve est, cru-

ciat hominem, contradicente carnis natura, quanto magis

VeterisTestamenti quod importabile erat? Ubi ergo verbum

Dei positum erat in lege, modum vivendi constiluens, tor-

cular erat fossum : ubi aulem dc fide Dei prophetabatur,

turris aedificala erat. Nam sicut in turri consistentes duo

bona conscquuntur, et hostium irruptionem ipsi facilepa-

tiuntur, ethostesde turrifacile conterunt : sic et qui in fidc

Chrisli consistunt,vel in Icge Dei}et dseraones super sc irruerc

non sinunt ,et spiritualibus bonorum operum sagitlis eos facile

vulnerant : etdaemoncssuperillos irruerenequeunt,eta spi-

ritualibus malorum operum sagitlis non facile vulnerantur.

Aut ita : Sepis meritum est ct custodia patrum juslorum, qui

tanquam murus factus cst populo Israel. Nam propter pro-

missionem factam a Deo, sic possidebantur ab eo, etiam

contra meritum suum, septi meritis patrum suorum.

XV. « Torcular autem fodit in ea. » Prophetas, ex qui-

bui quasi cx lorcularibus gratia Spiritus sancti decurrcbat

1i Cor, xi, iu. — 2 Mattb. xvui, 10. — 3 AcU xu, i5.



45o OPUS IMPERFECTUM

ut mnstum. Ex quibus nonnunquam potati filii Israel,

musti admirabantur virtutem. « iEdificavit turrim. »Hoc

est legis fiduciam et altitudinem, ex qua sacerdotes velut

speculatores Christum specularentur venturum. « Et loca-

»vit eam colonis. » Qui sunt coloni, quibus locatus cst

populus,id est, vinea, nisi sacerdotes ? Plantatus est autem

populus primum in Abraham, quando imprimis locutus est

ad eum Deus, dicens : « Exi de terra lua, et de cognatione

»tua %etc. » Exeo enim facta est vocatio seminis ejus. Lo-catus est colonis tempore Mosi, quando per legem consti-

tuti sunt sacerdotes et Levilae, et procurationem regendi

populi susceperunt ad magnam suam gloriam, et adgrande

periculum. Ad gloriam quidem, si diligenler traclaverint

populum Dei : ad periculum autem, si negligenter. Si enim

ille pro negligenlia debet timere periculum, qui procura-

tioncm suscepit terrenarum rerum de manu alicujus ho-

niinis polentis, quanto magis sacerdotes, qui de manu

Dei susceperunt animarum procurationern sanctarum ?

Plantatus quidem legitur populus in terra repromissionis,

secundum quod scriptum est : « Vineam de yEgypto trans-

»tulisti, ejecisti genles, et plantasti eam a. » Sed illam

plantationem hic intelligere non oportet, ne prius locatam

eam colonis inveniamur exponere, quam planlatam. Quo-

niam autem diximus sacerdotes populum Dei colere, Deumautem reddere mercedem vitae : nemo sacerdos existimet

quoniam juste pro merito operum suorum accipiet a Deo

mercedem, et non potius propter gratiam et misericordiam

Dei. Non enim sacerdotes praestant Dco docentes populumejus, sed Deus sacerdotibus committcndo eis populum

suum in spiritu. Nos aulem doctrinae mercedem acquirere

non poterainus, nisi nobis procuratio populi commissa

fuisset. Ergo coloni sunt sacerdotes, qui colentes populum

1 Gen. xxxr, 1. —a Psal. lxxix, 9,



IN 5. MATTILEUM. HOMILIA XL. 4^1

quasi vinenm, cum aculissimo fcrro sermonis faciunt eos

bonos fructus jusliliac Domino cxbibcre. Sicut autem du-

ram terram ferrum emollit, sic et verbum cluriliam cordis

relaxat. Sicut rastro ferreo herbae radicitus evellunlur a

vinea, sic et acri sermone vitia de populo rcsecantur. Ut

sicut colonus quamvis de suo munera obtulerit domino,

non sic eum placat, quomodo si de vinca cjus reditus ci

obtulerit : sic et sacerdos non lanlum propler suam justi-

tiam placet Domino, quomodo si populum Dci in sanclilalcdocuerit, quoniam ipsius justilia una est, populi autem

multiplex.

XVI. « Cum autem tempus appropinquasset fructuum,

» rnisit servos suos ad colonos, ut acciperent de fructibus

»suis. Et apprehendentes coloni servos ejus, unum ca:ci-

» derunt, alium aulem occiderunt, aliumvero lapidaverunt.

»Iterum misit alios servos plures prioribus, et fccerunt cis

«similitcr. Novissime aulem misit ad eos filium suum, di-

»cens : Vercbuntur filium mcum \ » Servos suos dicitPro-

phetas, quos per singulas generationcs misit ad populum

Juda3orum. Considcra quomodo per singulos gradus misc-

ricordiac divinae malitia Judaeorum cresccbat, ct quomodo

per singulos gradus judaieae malitiacDei misericordia adde-

batur, et conlra clcmentiam Dei malignitas humana cer-

tabat. Ecce qualisvis amicus alicujus fuerit homo, si semel

ab illo fuerit possus injuriam, quantumcumque frangitur

ejus affectus : si iterum passus fuerit, iterum magis minui-

tur:ct si ilerum amplius non minuitur amicitiaejus, certe

tamen non additur. Dci autem misericordia, quanto mogis

a Judrcis ofTendebatur, tanto amplius addcbatur in cis.

Ecce enim post tanta beneficia Dei, ct sine admonitione

Domini, debuerant Domino justitiae suae tributa persol-

verc : tamen non reddentibus cis, misit paucos servossuos,

1 Matth, xxi, ^-S/.



/J52 OPUS IMPERFECTUM

quibus occlsis, addidit bonitatem cum debuisset irasci, et

misit piures. Item pluribus interfectis, accumulavit boni-

lalem,et misit filiumsuum , et hunc non quasi ad obnoxios

pcena3 sententiam bajulanlem, sed patientiac veniam : et

post tot scelern adhuc eis misericordiae loeum servabat.

Sic enim dicit : « Forsilan filium meum reverebuntur. »

Ergo misit confundere illos, non autem punire. Nam pro

lantis injuriis benigno Domino sufRciebat sola vindicta pu-

doris. Cogitavit ergo apud se quamvis neque contumeliareservos meos debuerant: quia qui servis faciunt injuriam,

dominum exhonorant : tamen mittam filium meum, qui

totum possidet in natura, Si amare eum voluerint,estquod

amelur in eo, quia post me solus est bonus : si voluerint

eum timere, est quod timeatur in eo, quia post me solus

terribiiis est Deus.

XVII. « At illi videntes fiiium, dixerunt intra se : Hic

»est haeres, venite, occidamus eurn, et obtinebimus haere-

«ditalem ejus \ » Ex omnibus operibus ejus cognoverunt

eum Filium Dei esse, hoc enim significat dicens : « Ecce

»hic est haeres : » tamen postquam introivit in templum,

et omnes vendentes animalia quae ad sacrificium vendeban-

tur, foras ejecit, in quibus sacerclotes avari tunc delecta-

bantur, tunc praecipue cogitaverunt eum occidere, dicen-

les intrase : « Si populus istum hnbuerit Deum, necesse est

ut dimittat consuetudinemhostiarum, quae adnoslrum pcr-

tinent lucrum, et acquiescat oflerri sacrificium justitiae,

quae ad gloriam Dei pertinet, et sic jam non erit populus

isle possessio nostra, sedDei : videlicet

non adnoslrum

quaestum pertinens, sed Dei. Si autem occiderimus eum,

dum non est qui justiti;e fructus a populo quaerat negleela

justitia, sic semper tenebitur consuetudo offerendarum

hostiarum, et sic iiet nostra possessio ad nostrum perti-

• Malth. xxi, 58.



1N S. MATTH.EUM. H0MILIA XL. 4 53

ncns lucrum.Et hocestquoddicit : « Et noslra crit hacrcdi-

« las.» Haec cogitatio communis est omnium snccrdolum car-

nalium,qui non sunt solliciti quoinodo populus vivat sine

peccalo, sccl aspiciunt quid in Ecclesia confcratur, et hoc

cxistimanl sacerdoli sui lucrum. Et non solum sacerdoles,

sed ctiam omnes homines carnales hoc solum cxistimant

suum, et hoc lucrum habcre se de hac vlta arbilrantur,

cjuod sccundum carncm delcctati ruerint in hac vita. Quo-

niam autem volentcs ostendere quideni Filium scmpcr

fuisse, quemadmodum Patrem: cum dicimus illis: « Sifilius

est, et natus est, et unicum habet. » Propositione negaliva

respondent, non de proprictale hlii Deisecundum carncm :

quia post incarnationem dictus est filius ex baplismo, sicut

el ca?tcri sancli : antea autcm Vcrhum fuit semper cumPalre. Quos etiam Deus ex hoc loco convincil, dicens :

« Mitlam Filium meum. » Quando ergo adhuc cogitabat

de transmittendo Filio post Prophetas, jam Filius erat.

Deindc si eo modo dicilur fiiius, sicut omnes sancti, ad

quos factum est verbum Dei : debuit aulcm et Prophetas

filios dicere, sicut et Christum : aut et Christum servum

dicerc, sicut et caeleros Prophetas : ex qua rc Prophetas

quidem servos omnes, hunc autem solum filium appella-

vit. « Et ejecerunt eum extra vineam \ » Id est, extra ei-

vitatem Jerusalem. Et Jtidaii suo consilio usi ejecerunt

cum, ct Deus suo consilio ejici eum ordinavit. Isli cogita-

banl ut crimen mortis cjus exlra civitatem expellercnt :

Deus cogitabat ne virtus rcsurrcclionis cjus civilatem sce-

lerum salvarct, idest,

ut Judasis quidem moreielur admorlem, gentibus autcm resurgeret ad vilam.

XVIII. « Cum crgo venerit dominus, quid faciel colonis

» illis ? Dicuut illi : Malos male perdet \ » Non est illoruin

quod jusle judicaverunt, sed ipsius causaj. Est enim causa

1 Maltb. xxi, o<j, — 2 Ibid, fo. 4 1 »

LXXVII. 20*



434 OPUS 1MPERFECTUM

verilatis, qua3 quasi violeniiam illis fecit, ut non possent

eam celarc. Sicut sole in nubibus constituto, hoc quod est

dies, non est nubium permittentium eum apparere superterram : sed virtus solis, quae pertransiens nubes, etiam

impedientibus eis apparet : sie juste pronuntiavit Judaeo-

rum non placata, sed apposita malignitas. Erraverunt bene

dicendo. Nam mendaces quantum ad se tunc mentiuntur,

quando dixerint veritatem : sed, in hoc saeculo ubi licet

hominibus aliud senlire in corde, et aliud dicere in ser-

mone, tamen ita veritate Christi circumdantur homines et

lenentur, ut ipsi adversus se judices fiant. Putas quomodo

in die judicii convincendi sunt peccatores in suis peccatis,

ita ut nullum colorem excusationis inveniant? ubi ipsa

opera statuentur ante oculos peccatoris, dicentc Propheta :

«Arguamte,et staluamcontrafaciem tuam peccata tua 1:

ubi animam ipsae cogitationes cordis accusant, et e contra

excitatur conscientia quasi domeslica testis, dicente Apos-

tolo : « Cogitationibus se invicem accusantibus, aut eliam

» defendenlibus in die cum judicabit Dominus occulta ho-

»minum 2. » Sic et sacerdotcs, vineae spirilualis cultores,

qui populum non ad Dei gloriam exercebant, scd ad suum

hicrum fructiiicabant:

ita eos Dominus suis paraboliscir-

cumclusit, ut ipsi se sua sententia condemnarent. Quis il-

ium defendct, qui seipsurn accusat? Autquis eum existimet

innocentem, qui seipsum pronunliat reum? Yae aniinac,

quae sibi defensionem conscientiae non praeparat in die ju-

dicii. Datur enim nobis exemplum, ut per hoc judicium,

consideremus futurum judicium Christi.

XIX. Sciendum est autem, quia Lucas quidem Evan-

gelisla sic dicit : « Adduxerunt eum extra vineam, et occi-

» derunt : cum ergo venerit dominus, malos illos male per-

?det : et responderunt sacerdotes : Absit : inlellexerunt

' Psal, xux, 21. — 2 Rom, u, i5, 16.



43G OPUS IMPERFECTUM

llem Salomon : « Omnis homo transgrediens iji lecto suo

» dicit : Quis me viclet? parilies et tenebrae circumdant me,

» quem verebor? Non memorabitur Allissimus deliclorum»meorum x

. » Alioqui quomodo potest fieri, ut qui intel-

lexerant contra se dictas esse parabolas, ita ut vellenteum

tenere, consentirent sententiae ejus?

XX. Denique quasi non acquiescentibus illis, ideo in-

troducit aliud testimonium Scripturae, dicens : « Nunquam

» legisiis : »id est, si parabolam meam non intcllexistis, vel

istamScripturam non cognoscitis? Quod si non acquievis-

sent confiteri dignos se essepceua, utique non erat necesse

adhuc eis aliucl proferre exemplum? « Lapidem quem re-

» probaverunt acdificantes, hic factus est in caput anguli \ »

Id est, quare non inleiligitis quia vos eslis aedificatores : et

quomodo non cogitatis, in cujus aedificii angulo ponendus

est ilie lapis? Numquid in veslro, unde reprobatns est?

Non, secl in alio. Ergo aliud aedificium est futurum. Siau-

tem aliud aeclificium est futurum, ergo vestra aedificatio

contemnenda est. /Edificatorcs enim sunt sacerdotes, qui

generationes hominum super generationem per doctrinam

aedificantes, quasi lapid.es supcr lapidem ponentes, clomum

Dci componunt. Sicut enim aedificatores, nodosos lapides,et habentes torturas, ferro dolant, poslea vero ponunt eos

in aedificio, alioqui non clolati lapides lapidibus nou cohae-

rent : sic et Ecclesiae doctores vitia hominum, c^uasi nodos

acutis increpationibus primum circumcidere debent, et sic

in Ecclesiae aedificatione collocare : alioquin vitiis manen-

libus, Ghristiani Chrislianis concordaie non possunt. Undc

putas lites in Ecclesia, inimicitias, altcrcationes invicem,

nisi propter avaritiam, propter invidiam, aul propter su-

perbiam, propter vanos honores ? Tolie haec, et nulla dis-

cordia invenieturinChrislianis. Et sicut artifex exomnibus

1 Eccli. xxui, 23, 26. — a Psal. cxvn, 22, et Mallh. xxi, 4 2 «



438 OPTJS IMPERFECTUM

» derit, comminuet eum '. » Aliud est confringi, aliud est

autem comminui. Quod confringitur, aliquid remanet de

eo quod fuerit fractum : quod autem minuitur, minutatim

quasi in pulvercm convertitur, et nihil inveniturex eo.Qui

enim super lapidem cadit, non lapis eum frangit, sed ipse

se frangit ad Iapidem. Ideo quod cadit super lapidem, non

tautum se frangit,quantum est lapidis virlus.scd quantum

fortiler ipsum ceciderit. Fortiter autem cadit, quod cadit,

propter duas causas; aut propter pondus suum, aut prop-

ter altitudinem suam. Quod enim ponderosum est, etsi de

humili loco cadit, fortiler cadit : quod aulem de allo cadit,

propter altitudinem spatii, etsi leve fuerit, graviter cadit.

Super quod lapis cadit, non quoeritur an grave fuit quod

inventum est subtus, nut levc, nec de alto, nec de humili.

Quisunt

quisuper lapidem cadunt? Christiani, qui cre-

denlcs in Christum slant super ipsum, quasi super pro-

prium fundamenlum. Si quis de istis peccaverit, non eumChristus corrumpit : sed ipse se corrumpit, offendens in

Christum, et ideo Christianus peccans non tantum periit,

quantum potest perdere Chrislum : scd quantum seipsum

secundum opera sua perdiderit. Homo Christianus fortiter

cadit in peccato, propler duas causas; aut propter magni-

tudinem peccati, aut propter altitudinem dignitatis : ut

puta si sit clericus, aut continens vidua, aut monachus,

aut virgo, id est, qui se Deo tradidit. Propter magnitudi-

nem aulem peccati : ut puta, si quis homicidium fecerit,

aut adulterium, aut aliud aliquid de gravibus peccatis : ille

talis, etsi de humili loco cadit, id est, etsi laicus sit, aut

soecularis, fortiter perit propter pondus peccati. De alto

vero cadit, utputa clericus, caeteraeque spirituales personae.

Illi etsi pondus peccalinon habent, id est, etsi grande pec-

catum non fecerint, sed leve, tamen fortiter pereunt prop-

1 Malth. xxi, 44«



/,/,0 OPUS DIPERFIGTIM

cceporit desperare, jam nihil dubitat faccre : quasi cjui jam

peccalis suis vincit judicium Dei : nesciens miser quia si-

cut in bono gradus sunt gloriarurn, et unusquisque secun-

durn mensuram boni sui accipit gloriam : sic et in malo

gradus sunt poenarum, et unusquisque secundum mensu-

ram mali sui accipiet poenam. Sicut enim infinitusestDeus

ia rolribulione bonorum, sic infinitus est in retributione

rnalorum. Simililcr et sacerdoles omnibus malis repieti,

qui jarn in Dcum sperarc non poterant, in ipsum Demnmanus mitlehant : non ignorantes eum esse Filium Dei,

sed sibi jam non parccntcs. Et mirum tibi videtur hoc?

Verc onmis homo malus, quantum ad voluntatem suam,

et manus mltlil iu Deum, et occidit cum. Qui cnim Deumexcilare ad iracundiam non dubitat, qui prseccpta ejus

concuicat, qui nomen ejus contemnit, qui blaspheinat, qui

murmurat contra Deum, qui turbato vullu aspicit contra

coeluni, qui inira sua manus audacter sublevat conlracum

nonne, si potuisset fieri, manus mitleret in Deum,et occi-

deret eum, ut jam licenter peccaret? « Et respondens Je-

»sus, iterum dsxit eis in paraboiis '. » Domino de vinea

proponenti parabolam ct dicenti, quoniam justitia Dei a

Judaeis fuerat auferenda, non sunt territi, sed magis cxas-

perali, ct volebant manus mittere et tenere eum. Quodinieliigens Donunus, non tacuit,sed pejorem iram Dci per

aliam parabolam annuntiavit eis esse vcnluram. Nam si

il!i qui timere debucrant, non liinucrunt, sed magis exas-

peraii sunl, quanto magis Christus iacere non debuit,qui

timerenon pcterat? ii!os cnim malitia fecifaudaces, istum

autem| otestas.

1 Malth. xxii, i.



IN S. MATTH.EUM. HOMILIA XLI. 4^1

civitalem pro civibus ponil : ac si dicnt : « Misit Angclos

suos, et cives illos misit in ignem aelernum.»

X. « Et dixit servis suis : Ile ad exitus viarum, et quos-

» cumque inveneritis, vocate ad nuptias ". » iManifcstum est

quidem quia post contcmptam contumaciam Judacorum,

dc vocatione gentium dicit, quod dicit: « Itc ad cxitus via-

»rum. «Proplcrea rcquiramus quse suut vias istae, ct ad qua-

rum exitus misit Chrislus Discipulos suos. Pulo ergo quo-

niam sicut generalis ct publica via cst Christus, qnac ducit

ad vitam : ct viae dicunlur omnes Prophctae, ct omncs

Aposloli : hac cnim omnes viae ducunt ad Christum, Chris-

tus autcm ad Patrem : sic generalis ct publica via est dia-

bolus, quae ducit ad mortem, ct viae sunt omnes profcssio-

nes saeculi islius. Ut pula profcssio pliilosophiae, una cst

via : professio militiae, allcra est via : mundialis dignitas,

altera est via : profcssio ludorum, altera via cst mundf.

Et quid plura dicam? Quantre sunt divcrsitatcs actuum in

hoc mundo, tantae sunt viae, quac omncs viae ducunt ad

diabolum, gencralem viam perditionis. Idco crgo clicit

« Ite ad cxilus viarum,»ct cujuslibct conditionis homines

vocate ad fidcm. Adhuc sicut castilas via est quae ducit adChrislum, et misericordia, cseteraeque virlulcs : sic ct for-

nicatio via est quac ducit ad diabolum, ct avaritia, cacterae-

que species malac. Jubet ergo ut cUJUscumque conversa-

tionis homines invilcnt ad fidcm, quoscumque sivc servos,

seu libcros. Deus cnim corporalcm scrvitutcm non con-

tcmnit, ncc corpornlem clegit libcrtatem. Omnis qui dia-boii scquitur voluntatcm, servus cst diaboli, clsi sit Jibcr:

qui aulcm obaudit Dco, ille verc ingcnuus cst, ctsi fuerit

scrvus. Ingcnuitatcm cnim spiritualem non sordidat scr-

vitus corporalis, nec turpiludinem spirilualem honcstnt

corporalis libcrtas. Servitutem enim non Dei dispositio, scd

1

Matth. xxn, 8, 9.

2Q.



4^4 OPUS IMPERFECTUM

» resarrectio mortuorum x :»sicquoque dilTerentia est tor-

mentorum in peccatoribus. Sunt enim primae tenebrae et

exleriores, ct novissimi lacus. Ex eo aulem quod dixit :

« Fngressus, ut remuneraret amicos : »non autem dixit :

« Congrcgavit rex omncs qui vcnerunt ad nuplias : » dalur

suspicio 33slimandi, ne forlc dicat hoc de vindicta judicii.

Adhuc aulem, quia non dixit : « Miltite eum in tenebras

inferiores, ut eas tencbras inferiora loca inferni nestime-

mus : » sicut ibi, « Et eripuisti animam meam ex inferno in-

«feriori 2: » sed ita dicit : « In lenebras exteiiores. » Ergo

quoliescumque tentat Deus Ecclesiam suam, et ventilat

ventilabro judicii, ingreditur ad eam, ut vidcat discum-bentes qui sunt, aut quales sunt: si digni sunt coeleslibus

nuptiis, et convivio illo vivo.

XIII. Et si invenerit aliquem non habentem vestem

nuplialem, secundum ca, quae diximus, inlcrrogat eum in

cogitationibus suis, sicut scriptum cst : « Quia in cogita-

» tionibus impii interrogalio erit 3. » Et inlerrogat eum, quae

sunt opera ista quoe agis, quia non sunt opera Chrisliani.

Ut quid factus es Christianus, si haec opera diligebas ? Ita

ut non habcat quid rcsponJeat conlra conscientiam suam.

Et hunc ergo talem cum viderit in Ecclesia Christus, ju-

bet ministros suos, id est, aliquos spiritus seduclionum.

Nam mala per malos spiritus reddet : qualis fuit spiritus

erroris, quem misit Dcus, ut seduceret Achab, sicut scrip-

tum est in terlio libro Regnorum 4. Vel qualis est illa ope-

ratio erroris, quam dabit eis Deus, qui charitate Dei non

acceperunt, ut credant mendacio. Et ligant manus homi-nis illius : id est, opera ejus, quae sunt animae manus, quae

homines rectius tollunt ad mandata Dei. Ligant et pedes

ejus, id cst, molus animac ejus, quibus anima solet incc-

' i Cor. xv, 4i, — 2 Psal. lxxxv, 10. — 2 Sap, i, 9. — 4 3 Reg.

*xi, per totoin.



456 0I»US IMPERFECTUII

»non ? Cognita aulcm Jesus nequitia eorum, ait : Quid me» tentatis hypocrilae? ostendite mihi numisma census. At

» illi oblulerunt denarium. Et ait illis Jesus : Cujus est ima-

»gohaec et superscriptio ? Dicunt ei : Caesaris. Tunc ait

«illis : Reddile ergo quae snnt Caesaris, Caesari, et quae

»sunt Dei,Deo. Et audicntes miratisunt, etrelicto eo, abie-

» runt. In illo die accesserunt ad eum Sadducaei, qui dicunt

»non esse resurrectionem, ct interrogavcrunt eum, dicen-

»tes : « Magister, Moses dixit : Si quis mortuus fuerit non

»habens filium, ut ducat frater cjus uxorem illius, et sus-

» citet semcn fratri suo \ Erant autem apud nos septem fra-

» tres; et primus, uxore ducta, defunctus est, et non habens

»semen, reliquit uxorem suam fratri suo. Similiter secun-

»dus ct tertins, usque ad septimum. Novissime autem om-

»nium et mulier defuncta est. In resurreclione ergo cujus»erit de seplem uxor? omnes enim habucrunt eam. Res-

«pondens aulem Jesus, ait illis : Erratis, nescientes Scrip-

»turas, neque virtutcm Dci. In resurreclione enim neque

» nubent, neque nubenlur, sed erunt sicut Angeli Dei in

»cceio. Et de resurreclione autem mortuorum non Iegislis

»quod dictum est a Deo, dicente vobis : Ego sum Deus

» Abraham, Deus Isaac2

, etc. » Omnis quidem malitia con-

funditur aliquolies ratione veritalis, corrigitur antem nun-

quam, maxime eorumqui proposilo malo, et non ignorantia

peccant. Sic etenim saccrdoles postquam terrere Domi-

num non potuerunt, dicentes : « In qua potestate facis

»haec 3 ?»postquam parabolarum ratione constricti, sic ju-

dicio ipsi se reos fecerunt, dicentes : « Malos male perdet 4,

ncmine contra eos dicente tcslimonium, nisi conscientia

sola : numquid compunxit eos limor peccati? Numquid

compescuit eos vel libertatis consideratio?

1 Deut. xxv, 6.— 2 Exod. m, 6.— 3 Mallh, xxn, i5-52.— 4 Luc.

xx, 2. — 5 Matth. xxi;

iu



IN S. MATTII.ETJM. IIOMII.IA XLII. ^?II. Sed quitl ? « Abierunt , ct consilium accepernnt nt

iciim eapcrcnt lo scrmonc \ » Qucmadmodum si aliquis

claudcre volnerit aquae cnrrcnlis meatum, si una cx parte

cxclnsa fucrit nqua, violcnlia aliundc sibi semitam rum-pit : sic el eorum malignitas ex una parte confusa, aliunde

sibi adilum adinvenit. Sicut enim non polest fieri, itl ligna

mittendo cxtinguas igncm : sic non potest fieri, ttt ralio-

ncm dicendo piaces hominem malum. Sicut enim ignis

quanto amplius ligna sttsccperit, in majorem flammamerigitur : sic animus malus quanlo magis veritatem audie-

rit, eo amplius in malitiam excitatur. Abicrunt ergo, et

consilinm acccpcrunt. Qtto abierunt? Ad Ilerodianos. Namex eo quod non dicit: «Consiliali sttnt, »sed, « Consilium

acceperunl: » et ex eo quod paritcr cum Herodianis vene-

runt, apparet, quia cum illis cjusmodi circumventionis

consilium tracUwerunt. Homo coionus, cujtts terratn pos-

sidct, illius auxilio opus habet. Qui justiliam lcnet, nullius

})alrocinio indiget, nisi Dei. Qui in diaboli iniquitatibus

ambulal, diaboli adjutorium necessarium habet. Colonus

cnim Dci, diaboli attxiliuin non rcquirit : colonus attlem

diaboli, auxilium Dci ct si quaerit, nori invcnit. Yidisti ali-

quando cunlcm ad furtum Detim orarc, ut bene prospe-

retur in furto? Aut qui vadit ad fornicationem, numquidsibi signum crucis ponit in fronte, ut non comprehendalur

in criminc? Quod si fecerit, non solum non adjuvatur,

scd adhuc amplius tradilur: quia nescit justitia Dei patro-

cinium dare crlmiriibus. Sicct isli

Christum expugnarecupientcs, convcnienler non ad scrvos Dei, viros religio-

sos, scd ad gcnliles, id cst, Hcrodianos se contulerunt.

Quale est consilium, tales et consili-atores. Quis aulem

polerat darc consilium conlra Christum, nisi diabolus qui

cral advcrsarius Christi? Cogilabant cnitn apud sc sacer-

1 Matth, xxn,i5.




dotes, si nos soli eunles interrogaverimus Ghristum, quam-

vis dixerit quia non licet dari Caesari tributum, tamen

nemo nobis credet dicentibus contra cum : jam enim om-ncs sciunt quia inimici ejus sumus. Inimicorum autem

testimonium in judicio, etsi verum fuerit, quasi suspectum

reprobatur. Sed nec per seipsos Christum interrogare vo-

lebant, quia in magna suspicione inimicitise eorum fuerant

apud Christum, ne forte quasi suspecti circumvenire eum

non possint. Nam inimicus manifestus melior est, quamamicus fictus. Ille dum timetur, facile vitatur : iste dum non

agnoscitur , prasvalet. « Miserunt ergo discipulos suos x, »

quasi adhuc minus cognitos, et minus suspectos, ut aut

abscondite facile deciperent eum, aut deprehensi minus

erubescerent apud eum. Nam consilio malo deprehenso,

tanto minor nascitur confusio, quanlo fuerit persona delc-

rior. Sed discipuli illi magistris suis aelale minores erant,

malitia autem pares. Nam et pulli serpentium statura bre-

viores, veneno autem aequales sunt. Et catuli luporum ad-

huc leneri constituti, etsi venalionem exercere non pos-

sunt, jam tamen sanguine gaudent, et morsibus ludunt.

III. « Magister, scimus quia verax cs, et viam Dei in ve-

«ritate doces 2 . » Magistrum eum vocant et veracem : ma-gistrum, ut quasi honoratus et laudatus, mysterium sui

cordis simpliciter eis aperiat, tanquam volens eos habera

discipulos. Haec enim est hypocritarum prima potentia,

simulata laudatio. Laudant enim quos perdcre voiunt, ut

per delectationem laudis, paulatim corda hominum ad sim-

plicitatem benignae confessionis inclinent. Yeluti si quistaurum validum viribus non potest subjugare, ct vinculo

flectere, mollibus manibus nodosam ejus fricat cervicem,

ut quem virtutc tenere non potuit, per blandimentum com-

prehendat : sic et isti catenam oubdolae laudis portanlcs in

' Matth. xxn, 16, — a Ibid.



IN S. MATTH.EUM. HOMILIA XLII. 4^9

ore, ot gladium malitiae abscondentes in corde, taurum

ccclesiastici gregis dolo laudis comprehendcrc festinabant.

l)e quo lauro prophetans Jacob, jam lunc increpabat Lcvi

iilium suum, quia de Levi erant nascituri sacerdotcs, qui

inlcrfecturi crant Christum. « Simeon et Levi fratres con-

» summavcrunt iniquitates suas. In cogitationes eorum non

» venit anima mea, ct in consilia eorum non cadant prae-

icordia mea, quia in ira sua occidcrunt virum, et in fu~

» rorc suo subnervaverunt taurum '. »De talibus dicit Pro-

phcta : « Mollili sunt sermones eorum super oleum, et ipsi

»sunt jacula 3. Quid tibi videtur? licet censum dari Cae-

»sari, an non 3? » J\on est justum, ut servi summi regis,

terrenis regibus serviamus. Si enim indignum est, ut ex

duobus regibus homo allerius alteri obsequatur, et inju-

riam facit suo, si subjacet alieno:

quanlo magis indignumest, ut cultores Dei humanarum polestatum gravamina

cognoscamus? Cognita aulem eorum nequitia Jesus, non

secundum sermones eorum pacificos blande respondit, sed

secundum conscienliam eorum crudelem aspera dixit, quia

Deus plerumque ad animam loquilur, non ad corpus, vo-

luntatibus rcspondet, non verbis.

IV. « Ilypocritae, quid me tentalis ? Oslendite mihi nu-

» misma census. At illi oblulerunt ei denarium 4 .» Dicit eis :

«Hypocrita;,» utquodab eo audierunt in aure, apud semet-

ipsos inveniant iu corde : ut considerantes eum humano-

rum cordium cognilorem, quod facere cogitabant, perfi-

cere non audcrent. Vide ergo quod Pharisaei quidem

bhmdiebantur, ut perderent : Jcsus vero confundcbat, nt

salvarct: quia utilior est hotnini Deus iratus, quam homopropitius.

V. « Et ait eis: Cujus cst imago ha;c, et superscriptio?

* Gen. xi,ix, 5, G. — Psal, liv, 22. — 3 Mallh. xxu, 17. —5 lhid. 18, 19.



4f)0 OPUS IMPP.ttFF.CTUM

» Diount ei : Caesaris. Tunc dixit eis : Reddite ergo qunc sunt

» Caesaris, Caesari : et tjuse simt Dci, Dco '. »Im,igo Dei noh

est in auro depicla, scd in hominibus figurata. NumismaCaesaris, aurum est: numisma Dei, homo. In solidis Gscsar

videlur, in hominibus Deus agnoscilur. Ideo divitias ves-

tras Cacsari date, Deo autem conscientia3 vcstrae solam in-

nocentiam reservate, ubi Deus videlur. Caesaris enim ima-

ginem manus artificis sculpsit, et corruptibilibus lilleris

annotavit : Dei aulem imaginem Itt homine divina manusdecem vivis apicibus dcmonslravit. Quibus? Illis quinque

scnsibus carnalibus, et quinque spiritualibus pcr quos con-

sideramus et apprehendimus qune sunt ulilia ut Deus. Ideo-

que illibatam Deo semper imoginem suam reddamus. Nonsuperbiac fastu tumidam, non iracundiaj livore marcidam,

non nvaritiae facibus succensam, non guloc illecebris dcdi-tam, non hypocrisis duplicitate conlectam, non luxurioc

sordibus altaminatam, non elationis protensione lcvem,

non vinolcnlice tabe amentem, non dissidio mutunc chari-

latis extorrem, non detractionis mordacitate pcstiferam,

non multiloquii vanitate inanem,sed clvirilate perspicuam,

fide et spc certissimam, patientiac virtu!e fortissimam, hu-

militate tranquillam, castitate purpuream, parcimonia so-

briam , Iranquillitale jocundam , hospitalitate devotam.

Talibus enim inscriptionibus suuui Deus numisma non

mallei vel incudis ictu composuit, sed prima condilione

formavit. Ca3>ar cnim suam in nummo requirit imaginem,

Dcus vero hominem quem creavit, exquirit. Non dimillit

Caesar suum quod debetur numisma, nec Deus suam iin-

quam exquirendo relaxat facturam. Sicut qui suain Caesari

adulterinam imaginem reddit, flagellari tortoribus, ct atro-

cibus jnbct subjici pcenis : sic Deus omnipotens corrup-

tores imaginis suac morti tradit perpetuac, cl infr.rnales

* Malth. xxu, 20, 21



IX S. MATTII.EUM. IIOMILIA XLII. 4^ 1

jubel pcenas pcrsolvi immcnsas. Ita qui vilarc horrenda

exilia cupit, incorruptam studcai auctoris sui imaginem

conservare, quatcnus cum suam quam formavit requisierit

Deus iioaginem, salvam ct immuncm ah inimici infeclio-

nibus cernens, suo collocet gremio Angelorumque choris

admiscens, perpeluis faciat ccelorum gaudiis perfrui.

VI. « Io illa die accesserunt ad eum Sadducffi, qui di-

» cunt resurrectionem non esse \ » In qua die? Quandorecedebant Pharisaei, et accedebaotSadducaei. Piecedebant

Sadducaei, et itcrum accedebant Pharisaei. Unus dies est,

et multa ccrtamina. Frcqucntabant cnim super eum, tali

forte consilio, ut quis aut comprehendere eum posset: aut

si certe eum ratione superare non possent, vel per ipsam

frequentationem subverterent sensum ipsius. Quemadmo-

dum si inler plures hosles invenialur unus pugnator fortis,

dum singuli viribus eum superare non possunt, circomve-

oiunt eum omnes, ut quod virtute ooo poteraot superare,

ipsa multiludioe coovertant cum in fugam. stulti, si quis

corruptibili foote utalur assidue, magis foolis illius veoas

laxat, et majoreio aqoam iofundit I Et illi de fonte vivo

aquoe salienlis in vitam seternam hauriebant sermoncs, etpulabant eum plura interrogando siccarc. Gircumdabant

crgo eum, quasi plurcs canes garruli oouio leonem. Dc

his cnim dixerat per Prophetam : a Quoniam circiuodede-

»runt me canes multi 2. » Et vere tanquam irralionabilcs

canumlatratus,sic erat vox Sadducaeorum. Yideamus con-

silium inimici, quod pcr Sadducasos operabatur. Diabolus

enim sempcr adversarius Christi cst, qui semper tibi thro-

num Domini usurpabat, testante Propheta : « Super stcllas

«cceli ponam tribunal meuoi, et ero similis Altissimo 3. »

Ab ioitio mox ut creatus est honio, tcntavit unius Dei no-

litiam obscurarc, ct culturam multoruni deorum induccre,

1 Matth. xxn, 20. — 2 fsal. xxi, 17. — 3 Isax. xiv, i3, 14.



462 OPUS 1M1PERFECTUM

dicens ad Evam : «Et eritis sicut dii, scienles Lonutn et

»malum\ «Sicut enim omnc malum non a perfecto mnlo

incipit, sed paulatim imprimis, sic et islud tam audax ma-

lum, primum leviter et latenlcs inspiravit, id est, persuasit:

non quidem ut colerent deos, sed interim fecit mentionem

deorum, quos debeant colere. Adhuc enim non erat mul-

liludo hominum pcssimorum, in qnnVus scminaretur falla-

cia deorum multorum. Nam virtus diaboli est, quodhomi-

nes mali sunt. Nec enim potest aliquod malum seminare

in mundo, nisi per ministros suos : quia in Sanctis non

invenit locum. Crescente itaque numero hominum malo-

rum, crevit et virlus erroris, et minuit notitiam Dei, usque

ad dies Abrahaj, quem Deus suscilavit, ut tam per eum,

quam per ejus familiam, Dei notitia in mundo, tanquam

iucerna luceret in tenebris. Yidcns itaquc quia nolitiamDei omnino extinguere non poluit, aliam adinventionem

excogitavit erroris, ut clsi cognoscalur Deus virlutum, la-

men nullus obediat pracccplis ipsius. Nam Dominus, cujus

praceplo nullus obtemperat, cum sit dominus, esse doini-

nus non videlur : quia nomen habet tantummodo, non

poteslatem. Quid ergo? inlroduxit haercsim Sadducaeorum,

qui dicerent non esse resurrectionem mortuorum \ Quae

res omnium proposilum faciendae justitiac frangit. Nam in

omni rc, aut aclu, sive corporali, sive spirituali, agendi

virtus spes est praemii fuluri. Qui cnim arat, arat ut metat.

Qui pugnal, pugnat ut vincat. Nam cum sil ila difficilc in

hoc mundo servare justitiae sanctitatem, quis contentus

csset, adversus seipsum quotidic luclamina cxercerc, nisi

ad spcm aspiceret resurrectionis? Tolle ergo spem resur-

rectionis, et soluta cst lota observantia pietatis. NumquidSadducsei credebant esse conjugia post mortem ? Absit.

' Gen, m, 5. — 2 Matlh. xxn, 20, JVIarc, xn, 18, Luc. xx, 27, ct

Act. xxiii, 8.



1N S. MATTH£UM. HOMILIA XLII. 4^3

Quomodo enim conjugia crederent fieri, quando ipsam

resurrectionem negabant ? Sed ad defensioncm erroris sui

putabant se invenisse acutissimam rationem, hoc tnodo

apud se dicentes : sicut non est possibile, ut ea mulier,

que fuit septem virorum, sit unius uxor privata, aut om-nium communis : sic non est possibile, ut fiat resurrcctio

mortuorum.

VII. « Rcspondens autem Jesus, ait eis : Erralis, ncs-

»cientes Scripturas, neque virtutem Dei. In resurrectione

»enim ncquc nubent, ncque nubentur, sed sunt sicut An-

»geli Dei in coelo *. » Stnlti qui saeculum illud huic sacculo

siinile exislimabnnt. In hoc saxulo quia morimur, ideo mo-rimur, quia nascimur: ideo uxores ducimus, ut quod mo-riendo minuilur, nascendo suppleatur. Tolle moriendi ne-

cessitatem, et nascendi utilitas superilua invenitur : lolle

nascendi utilitatem, et nubendi causa soluta est. Nam iste

mundus carnis est, ille autem animarum. Sicut anima in

hoc mundo pcregrina est, ita caro in illo extranea est. In

isto mundo anima carni subjccla est, quantum ad passio-

ncs humanas, in illo aulem caro animai. Unaquaequc res

in sua patria lbrtior est, el dominatur. Si ergo anima sic

polcns claudi polest in hoc saeculo infirmo, et terreno cor-

pori sic subdila est, ut nihil pene spiritualiter saperc, aut

agere possit secundnm suam naluram : quanto magis cumin illo sajculo caro infirma et viJis, dignilosne animaj et po-

tenti coq)crit csse subjecla, nihil potcrit carnale sapere,

aut agcrc sccundum suam naturam? Nam hoc ipsum mo-dicum, quod in hoc saeculo in corporc constitula anima

spiritualiter sapit, nimia poteslas anim<'e hoc sibi vindicat

cxtra ordinem, quia dominatio carnis est in hoc mundo.

Quemadmodum dives peregre profectus, si in hosphio ap-

plicuerit pauperis alicujus, quamvis non potest jubere in

1 Matth, xxu, 29, 3o.



IN S. MATTILEUM. HOMILIA XLII. 4^5

» sunt slcut Angcli Dei in ccelo. » Sicut enim quando hoc

agimus, quocl animalia habent nobiscum commune, ani-

malia csse nos profilemur : sic quando illud agimus, quod

est extra naluram carnalem, naturam carnis egrcdimur,

et Angelis cooequamur. Sed quia primum quidcm et natu-

ralecstanimalium, ut nonunius masculi, vel unius fceminoe

lege contenta sint : proprium autem naturale est Angelo-

rum omnino separatos esse abusu libidinis. Qui verounius

masculi, aut unius foeminae lege contentus est, mediam te-

net conditionem, et est homo, id est, neque Angelus, ne-

que animal est. Angelus quidem non est, quia nec est sc •

paratus ab usu libidinis : animalautem nonest, quia unius

lcgc contentus est. Qui autem omnino separatur ab usu li-

bidinis, supergreditur naturam humanam, quoe media est,

et ad conditionem transit angelicam. Sed nunc videamus,qua ratione diximus quod omnis quidem actus carnalis

opus est animalis, proecipue tamen libido. Per omnem ac-

tum carnalem homo animalibus similis invenitup, maxime

autem per usum libidinis, quoniam omnium quidem car-

nalium sensuum opus non solum ad malumproficit, sed

etiam ad bonum. Est enim et secundum Deum Yidere, et

audire, et odorari, et gustare, et tangere. Quoliescumque

enim aspicimus multiforuies species rerum, audimus va-

rios sonos vocum, odoramus diversas fragrationesodorum,

gustamus innumerabilcs suavitatcs gustuum , palpamus

qualitates rerum innumeras, de operibus potentiae et sa-

pientioe Dei dijudicamus, ut cognoscamus et colamus ejus-

dem creationis Auctorem. Ideo si tollimus a nobis usum

sensuum illorum propter malum quod fit ex illis, impeditur

etiam bonum quod fieri solet per eos. Tantummodo sensus

illc libidinis semper in malo est, et nunquam in bono.

Propterea si repellamus a nobis libidinis usum, nullum bo-

num impeditur ex illo : nec enim aliquod bonum est, quod

lxxvii. 3o




generetur ex illo, nisi sola nativitas carnis : quia et ipsa

gcneratur ex malo. Ideo autemdissipata est, ut

excor-

ruptione nascatur : quoniam et ipsa post modicum est cor-

rumpenda. Sicut enim non est dignum, ut quod aeternum

ex corruptione nascatur : sic non est dignum, ut quod ex

corruptione nascitur, sit aelernum. Quia caro et sanguis

regnum Dei non possidebunt, neque corruptio incorrupte-

lam possidebit. Ilem dicit Joannes : « Dedit eis polestatem

» filios Dei fieri, qui non ex carne, neque ex sanguine, ne-

» que ex voluntate viri, sed ex Deo nati sunt *. » Item alia

ratio. Quoniam secundum istos sensus carnales, quos ha-

bet caro, habet e contrario anima spiritualiter. Nam et vi-

det anima spiritualiter, et audit, et odorat, et gustat, et

tangit, sicut in multis exposuimus locis. Unde et deca-

chorda cithara dicitur homo. Solus autem libidinis sensus

inter animam et carnem non est communis, sed solius car-

nis proprius et privatus. Propterea per omnes actus carna-

les, qui sunt ex quinque sensibus carnalibus, homo anima-

libus similis invenitur : maxime autem ex usu libidinis,

quia ad solam pertinet carnis naturam.

X. « Nescitis Scripturas, neque virtulem Dei. » Sapienter

primum arguit stultitiam eorum, quia non legebant. Se-

cundo ignorantiam, quia non cognoscebant Deum, quia ex

diligentia lectionum nascitur scientia Dei. Ignoranlia au-

tem negligentise filia est. Si enim nec omnes qui legunt

cognoscunt Deum, quomodo cognoscet qui non legit ?

Quod autem diximus, non oinnes legentes cognoscere ve-

ritatem Dei, tuncest si nolentes invenire, legant. Qui enim

legens de Deo, vult invenire Deum, feslinet vivere Deodigne, et ipsa conversalio ejus bona fit, quasi lampadis

lumen ante oculos cordis ejus viam aperiens veritatis : qui

autem non festinat vivere digne Deo, legens non Deum1 Joan, i y 12; i5.



IN S. MATTII.EUM. IIOMILlA >L!I. 4^7

quacril ad salnlcm suam, sed scientiam Dci acl gloriam va-

nam. Ideo etsi scmper legat, nnnquam invenit : sicut necphilosophi invenerunt, qui ipsam causam quaerebant. Pu-

tas sacerdoles Sadducarorum non lcgebant Scripturas?

Sed cognoscere non poterant Deum in eis, quia nolebant

vivere digne Deo. Nec enim poterant sua verba docere,

quos mala opera docebant. Talis est cnim Scriptura no-

lenti vivcre secundum Dcum, quemadmodum si aliquis

agricolae non habenti voluntatem pugnandi, exponat belli-

cam disciplinam : e contrario aulcm viro bellatori nolenli

colcre lerram, agriculturam exponat : si tota die audiafc

vcrba expositionis illius, nihil intelligere aut comprehen-

dere potest, quia nec habet dcsiderium disciplinae illius.

Ubicumque enim fuerit desiderium hominis, illuc dirigitur

et sensus ipsius.

XI. Ideo ad illud quidem quod dixit: «Ncscitis virtutem

» Dei, » hoc retulit dicens : « In resurrectione enim neque nu-

» bent, neque nubcnlur. » Ad illud autem quod dicit : « Nes-

wcilis Scripturas, »cxemplum protulit, dicens : « Ego sum»Deus Abraham, et Deus Isaac, ct Deus Jacob ". » Si enim

Abraham, et Isaac, ct Jacob morientes pcriissent, nun-

quam dicerelur Deus eorum esse, qui non crant. Diximus

supra, cum de manu extensa hominis arida tractaremus,

quia calumniatoribus primum oporlel in aliqua quaestione

auctoritalem Scriptura? proferre, dcinde rationem expd

nere, nori prius ralioncin, poslea auctoritatem. Et caus.e

hujus ibi cxposuimus rationcm, quia ct ibi sic fecit Chris-

tus. Hic aulem interrogantibus Sadducoeis, ct pcr ignoran-

liain aliquid sc scirc aeslimantibus, prius ralioncm cxposuit

diccns : « In resurrcclione enim ncquc nubent, ncque uxo-

»res ducent, sed erunt sicut Angcli Dei in coelo. » Deinde

prolulit Scripturac auctoritatem dicentis : « Ego sum Deus

1 Exod. iii?

6, ct Mattli, xxii, 02,

3o.



IX 5. MATTH.Eril. HOMILIA XLII. ^-

luerent, nt altcrum sine altcro esse non possit : ut pula, si

interrogel tealiquis in asdificatione domus, quaeparsesl mc-

lior, dicis : «Fuudamentum. i Sod quemadmodum aedificav-

tio non potest essOj nisi fueril hiudamentum : ita ncc fun-

damentum esse potesC, nisi a^dificatio luerit subsecuta. Nec

dicitur fundamentum, nisi sil sedificatio cujus tundamen-

lnm dicatur. Ergo umdamcntum in sedificatione dignius

est, non utilius : sic ct capul dignios est quam mcmbra :

tamen nec membra sine capite, nec caput sine mcmbriscsse potest. Sic digniores sunt sacerdotes. quam populus,

non tamen utiliorcs : quia nec populus sine sacerdotibus,

nec sacerdotes siue populis esse possunt. Ita ct dignios est

hoc mandatum, i Dili^es Dominum Deum tuum ex loto

corde tuo, 9 quani illud, i Non occidcs, nonconcupisccs :i

tamcnutilitas

unaest :

nam quidiligit

Deum,ille

non oc-cidit, nec concupiscit : qui autem cccidit, aut concupiscit,

ille nou diligit Dominum Deum suum. Esse autem minora

mandata Dominus manifestat, dicens : « Si quis unum ex

«minimis mandatis istis solvcrit, et docucrit sichomines,

» minimus vocabitur in rcgno coelorum '. »

X\ I. * Diliges, inquit : » non dicit : tTimebis : 3 quia di-

ligere majuscsl quam limerc. Iuchoatio enim culturae Dei

habet timorem, perfeclio autem dileclionein, dicenle Joan-

ne : « Perfecta dilectio foras roittit timorem 3. » Donec enim

homo timct Deum, nou eum diligit; cum autem diligere

coeperit, jam non cum tanlummodo timet, sed cliam am-

plius dili^it. Timere enim scrvorum est, diligere autem fi-

liorum : timor sub ncccssitate est, dilcclio in liberlatc.

Qui in timore servit Deo, poenam qoidem evadit, merce-

dem autem juslitue non habet, quia invitus facil bonumpropler limorem. Non vult ergo Dcus, ut timeatur ab ho-

minibus, quasi dominus : sed ut diligatur quasi pater, qui

1 M.utli. V, io. — ' i Jood. IV, lS.




adoplionis spiritum donavit hominibus. Nam si considere-

mus ab initio creali hominis causam, intelligimus quia

Deus magis se patrem voluit esse hominum, quam domi-

num. Nonenimdixittantummodo ; «Faciamushominem:sed, « Faciamus hominem secundum imaginem et similitu-

»dinem nostram x. »Similare autem filiis convenit ad pa-

tres suos, non etiam servis ad dominos suos.

XVII. Quid est diligere Deum ex toto corde ? Id est, ut

cor tuum non sit inclinaium ad ullius rei dilectionem am-plins quam ad Dei : nec delecteris in aliqua specie mundiamplius quam in Deo, non in honoribus, non in auro, vel

in argento, non in possessionibus aut vineis, non in ani-

malibus aut mancipiis, non in ornamcntis aut veslibus,

non in fiiiis aut parentibus, aut amicis, sed hascomnia exis-

times libi esse in Deo, ut prae his omnibus Deum ames. Si

autem in aliquo horum amor cordis tui fuerit occupalus,

jam ex toto corde non amas Deum : proquania enimpartc

cor tuum fuerit adaliquam rcm amandam inclinatum, pro

lanta porte minus est ad Deum. Ecce si vir habeat uxorem,

quomodo cognoscitur uxorisplena dilectio? Uxor neminemdebet

sapientiorem reputare, quam virum suum:

etsisit

aller sapientior, tamen illa sapientiorcm esse nlterum in-

telligere non debet. Uxor neminem fortiorem debet pu-

lare, quam virum suum : etsi alter fortior sit, tamen illa

intelligere non debet alterum fortiorem. Uxor neminemformosiorem debet putare, quam virum suum : etsi sit al-

ter formosior, tamen coram oculis ejusalter formosior non

debet apparere. Perfectum enim odium, et perfectus amor

judicium rerum non cognoscit : ut puta, si perfecte odias

aliquem, qualiacumque fuerint apud illum, omnia tibi dis-

pliccnt, sive qua3 dicit, sive quoc agit ,* etsi vere bona sunt,

tnmen tibi mala videntur. Sic etsi perfecte aliquem amas,

' Gcn. j, 26.



IN S. MATTII.EUM. HOMILIA XLII. 4?3

qnoecumque sunt apud eum placent libi, sive quac loqui-

tur, sive qnse agit : etsi mala sunt, tamcn tibi Lona viden-

tur. Ergo etuxorsi videns aliquem, dixerit : « Quam sapiens

vir, utinam vir meus talis csset,» jam amor ejusminus ha-

bet de pcrfectoamore : et pro quantapartc amplius aliquid

laudaverit in altero viro, quam in suo, tanlo dilectio ejus

minor est ad virum suum. Sic ergo et omnis anima chris-

tiana, tfdst sponsa est Christi, ila diligerc debct Deum, ut

nihil sit in mundo, quod amplius amet quam eum, aut fri

tantum. Pro quanta autem parte plus aliquid amaverit,

pro lanta parte minus amat Deum.

XVIII. Quid est in tota anima diligere Dcum ? Id est

ccrtissimum nnimum habere in veritate, et firmum esse in

fide. Alius est enim amor cordis, et alius est amor animae.

Amor cordis quodammodo carnalis est, ut eliam carnaliter

Deum amemus : quod faccre non possumus, nisi recesse-

rimus ab amore mundialium rerum. Sicut enim casta mu-lier, quae virum suum amat, nullum amat alium : si autem

allcrum amavcrit, jam nonamat virum suum i ita ethomo,

si Dcum amat, mundum non amat : si autem mundum

amavcrit, jam Deum ex toto corde non amat. Ergo cordisamor non inleliigitnr, sed sentitur in corde, quia quodam-

modo carnalis est. Amor autem animee non sentitur in

cordc, sed inlelligitur, quia amor animae judiciumejus est.

Puta si didicisli unum Deumexquo omnia, ct unum Deumper quem oihnia : si iterum intelleclus tuus per alicujus

doctrinac scductioncm pcrcussus, cocperit dubitaredesubs-

tanlia Dci, in tota anima non diligis Dcum. Item qui putat

incantaliones aliquid posse, aut auguria aliquid intelligere,

aut divinationes aliquid nuntiare, non ille in tola anima di-

ligit Deum. Quis aulem diligit Deum? qui omne bonumcrcdit aptid Deum, et omne bonum credit esse Deum, et

extra Deum non crcdit esse bonum. Qui omnem virlutem




et sapicntlam credit esse Deuni, et extra Deum non credit

esse aliquam sapientiam nequc virtulem; qui creditDeum

omnia facere, et sine Deo nihil fieri posse ; ille tola animadiligit Deum.

XIX. Quid est, in tota mente diligere Deum ? Id est,

ut omnes sensus tui, qui pcrtinentad te, Deovacent, cujus

intelleclus Deo ministrat, ct cujus sapientia circa Deumest, cujuscogitatioea, quaesuntDei, tractat, cujusmemo-

ria quac sunl bona recordatur : tota mente diligit Deum,sicut ait Apostolus : « Psallam spiritu, psallam et mente \ »

Gujus autem intellectus quae sunt Dei non intelligit, aut

non secundum Deum sapit, aut scientia illius vana est et

saecularis, singularis autem recordatio ejus non est bona,

aut cogitatio displicens Deo : ille non tota mente diligit

Deum. « Hoc est primum et maximum mandatum : secun-

»dumaulemsimile est huic: Diliges proximum tuum sicut

» teipsum 2: » Videtur Christus non ad inlerrogationem res-

pondere. Ille enim inlerrogavit, quod est magnum man-datum ? putadixil : « Diliges Dominum. » Si voluit et alterum

mandatum inducere, debuit miuimum dicere, non secun-

dum. Nam contra magnum minimum est, non secundum.

Secundum autcm ad primum respicit. Sed vide quid vo-

luit ostendere. Diliges Dominum, efc magnum est : diliges

autem et proximum, magnum quidem est, primum autemnon est, et ideo dixit : « Simile est.

XX. Gonsidera ergo mysterium. Quis est proximus nos-

ter? Ghristus, qui suscipiens carnem noslram, factus est

proximus nobis, sicut in parabola illa Ghristus ostendit,cum interrogat Pharisaeus : « Et quis est meus proximus 3 ?»

Introducit hominem vulneratum a latronibus, et a sacer-

dotibus despectum, a Samaritanis autem receptum, qui

est ipse Christus. Ergo primum mandatum est inagnum,

' i Cor. xiv, i5. — 2 Matlh, xxn, 38, Sq.— 3 Luc, x, 29.



IN S. MATTILEUM. IIOMILIA XLII. 4?5

Dcnm Patrem diligerc : secunclum aulem et simile est,

Dci Filium diiigere, id cst, cognoscere : ergo Filius Dei

magnus est, sicut Patcr. Quidquid enim Pater polest, et

Filius polest. « Pater cnim diligit Filium, et omnia dedit

» in manu ejus 1, » Sed quia omnia Filius, dantePalre, po-

test sicut Pater, ideo Pater magnus Deus et primus. Filius

aulcm magnus Dcus quidcm, non lamcn primus, sicut ait

Apostolus : « Expcctanles adventum magni Dci et Salvato-

»iis nostri Jesu Chrisli \ » Ut autem simpliciter intelliga-

mus proximum nostrum omnem hominem esse fidelem,

qui liomincm amal fidelem , simile est sicul qui arnat Deum,quia imngo Dci est homo. Sicnt in imagine sua rex hono-

ratur vel conlcmnitur, sic et Deus in homine vel diligitur

vel odilur. Non potest hominem odire, qui Deum amat

ncc potest Denm amare, qui hominem odit, sicut ait Joan-ncs apostolus : « Qui dicit se Deum diligere, fralrem au-

» lem non diligit, mentilur. Si enim iratrem quem vides

» non diligis, Deum quem non vides, quomodo poles dili-

»gere 3 ?»Quis enim honorat regem, et contemnit imagi-

nem ejus? Aut quis honorat imaginem, et auctorem con-

lomnit imaginis? aut ita : Quoniam Pharisaei quidem scie-

hant quod esset magnum mandatum in lege, scd lenlanles

intcrrogabant : volens eis ostendere quia non sufficiebat

cis solius Dei Palris agnitio ad salutem, idco non solum

dixit: «Diliges Dominum Deum luum in toto corde tuo, et

» in tota animatua : » scd addidit, « Diligesproximum tuum»sicut le ipsum, » qui erat ipse. Alioqui si ad solam inter-

rogationem corum respondisset, sufficeret dicere: «Diliges

» Dominum Deum : » et non addere, «Et proximum luum si~

» cut leipsum : » secundum quod et alibi dicitur : «Haec est

» vila aelerna, ul cognoscant te solum Deum verum,elquem» misisti Jcsum Chrislum 4. » Et vidc quia non dixit : « Cog~

' Joan. iii, 35, —2 Tit. n, i3. —3i Joan. iv ? 20, —4 Joan, xvn, ,



/l-jC) OPUS IMPEI\FRCTTM

noscesDominumDeum tuum,» sed, «Diliges :» quoniam cog-

noscere unnm Deum. pene proprium est hnmanaenaluraj :

diligere autem Dcum, religiosi cordis et recti. Et quicum-

que dilexerit Deum ex toto corde, non est possibile utnon

pcrvcniat ad Filii cjus agnitionem, id est, proximi. Ipsa

enim dilcclio Dci, quae in eo habetur, illuminans cum,

praestnt ei ducalum, ut post Palrcm cognoscnt et Filium.

XXI. «In his duobus mandalis tota lex pcndet etPro-

»phela2\ » Qui proximum suum diligit, nec falsum testi-

monium dicit de eo qucm diligit. nec occidit, nec menli-

tur illi quem diligit, nec concupiscit rcm illiusqucm diligit,

ncc muliercm ejus invadil. Sicut odium omne malum sug-

gerit, sic dilectio omno bonum. Unde ait Apostolus : « Est

«fulcs quoe per charitatem operalur a. »Aut ita : Quoniam

de Patrc et Filio omnisProphetarum

et legispraedicatio

cxislebat, per quos Prophclas agnosccns quis proximumsuum, hoc est, Filium Dci, ad primum vcl maximummandatum pervenicbat, ut diligcret Dominum Deum, melius

cognosccns cum per ipsum.

XXII. « Congregalis nutem Pharisa?is, interrogavit eos

» Jesus, diccns : Quid vobis videtur de Chrislo? cnjus fi-

»lius est? Picsponderunl, David. Et dixit eis : Quomodo)) crgo David in Spirilu Dominum cum vocat, si filius ejus

» est 3? » Judaci rcstimanlcs hominem Christum tcntabant :

nec enim tcntasscnt eum, si cum Filium Dci credidissent.

Volens ergo eis Christus ostcndere quia cognosccbat fal-

laciam cordis eorum, et quia non crat homo qui lentaba-

tur, scd Deus quem nemo poterat tentarc. Nec diccre po-terat manifeste vcrilalem de se, nec lacerc. Dicere enimnon poterat, nc majorcm occasioncm blasphemirc inve-

nicntes Jiuliei, insanirent amplius, Taccre autcm non po-

terat vcritatem, qui ad hoc venernt ut vcritatem annuntia-

1 Mallh. xxii, 4o. — J Gal. v, 6. — Matth. xxn, ii-tf.



S. MATTn.ECy. HOMILlA XLII. 4^7

ret. Ideo talem interrogationem ei? proposuit, ut eo ta-

cente, joa intcrrogatio ostepdcrd cis quia non erat

homo, sed Deus, dicens : - Et quomodo David eumin Spi-

iritu Dominum vocat?* Numquid poterat dorninus ejus

esse, qui ex eo fuerat nasciturus ? Puto hanc interrogatio-

nem non solum contra Pharisxos, sed etiam contra haere-

ticos posuit. Nam secundurn c:.rnem filius erat David,

dorninus autem secunduin Divinitatem. Si er«o secundum

carnem dixerunt Christuru, dominum David, aut secun-

dum C3rnem jussus est sedere ad Patris dexteram, sicut

haeretici putant, az-qualitati* mendacium componere festi-

nantes : numquid Christus David se illium denegasset,

nisi quia post Davidfuturus esset ? Nam filius potest nohis

esse, qui post nos futurus est. Dominus autem non potest

esse, nisi qui aut nohiscumest,

aut ante nos est. Christusergo secundum carnem post David est, secundum Divini-

tatem autem ante David. Er^ro illum si^nilict.bat Dominumsuum, illum sunificabat jubendum sedere. qui jam tunc

erat Uniênitus Dei.

XXIII. i Et nemo pctcrat responderc ei verbum. neque

» aosus est quisquam ex illa hora eum amplius interro-

>gare x. »Confusio multorum facta fuerat disciplina cunc-

torum. Nam si credimus quia omnia ibi secundum Dei

providentiam aêbantur et dicebantur, inteliiîmus quo-

niam, non illis desinentibus interrocare. Christus cesiit dc-

cere : sed quia Christus desierat eos jam ulterius velle do-

cere, ideo et illi desierunt ausi esse interrogare. Narn qui

mari terminum posuit, ipse audaciae diaboli adversus st;

agentis, quando vuluit, tunc finem posuit.

1 Matth. xxm. 46.

H.MS T0MI SLl-TUAGISIMI SLrTlMI.



VWWV\WW\WVWVWVWVWXVWWVWVWWWW\vwvwwwwwvwvvw W\ WVWVVW\W VWWVWf

ANNOTATIONES.

Annot. (i), pag. 29.

lkec 111 quodam cxemplari dcsunt, cl quidem non mui-

tum desidcranda, cum absque ralione sit aflirmare Ghris-

tum non potuisse baptizare, si non fuissct ipse baptizatus.

Annot. (2), pag. 64.

Hinc sequitur hunc graece non scripsissc.

Annot. (3), pag. 69. lin. 20.

Haec in quibusdam exemplaribus desunt. Yerba hacc du-

riora sunt, quanquam alicui intcrpretalioni locum prorsusnon cxcludant; utpote quac ila possint intelligi : « Non est

» verum corpus Christi, » id est, « Gorpus Christi in slalu

» nalurali et visibili ; » sed continelur tantum « Mysterium

«corporis, » id est, « Corpus in statu myslerioso, cum velis

» sacramcnlalibus oblcgalur.

Annot. (4), pag. 85.

Non rcctc dicere videiur auctor, quicumque sit.cum bene

jurare pcccatis annmnerare non dubitat. In Evangclio juste

jurare peccalum non esse usus ct consuetndo JScclesiae

satis demonslrant.



4So a>>:7a:::m-

Annot. (5), pag. 119.

Ilaec verba aliquando a Patribus allegata, noa legantur

iji textu Evangelii.T

AyyoT. [6), pag. [68

Aliasleziti: : ! Sacrificiumcorpo

.: r^^-uinis Christi.i

Melius quidem, licet communis iectio admitti possit, cumhodieque sancta Eucharistia a Catholicis non ?emel voce-

tur <i Sacriiicium panis et viniipropter externas apparen-

tias, non ideo exclusa reale Chrijti praesen

Amnot.[7),

pag. 1-2.

Ad excusandam sententiam auctor:? uscrentis ba|

mum ab haereticis datum devorare, et non saiVare, dicen-

dum est agi in isto loco de baptismo dato adultis haereti-

corum doctrinam admittentibui; quod iusinuatur aliquo

modo ex pracedentibus : « Si eruditus es aL haereticis, rap-

i tus es, non eruditus. 1

A.N30T. (8). pag. i;6.

Inexcusabilis hic videtur auctor« Trinitatem tria n gnl an i

» impietatem » appelians. Illum, qui potuerit, excuset : qui

voluerit, deserat.

Annot. ^\ pag. 1-7.

Ha;c sententia prorsu^ a veritate cath . . . m a

vera ratione discedit. Absurdum est enim dicere ooioia



A.\>0TA.T10.NES. 48 l

opera bonorurn etiam mala, esse bona ; et omnia operu

malorurn, etiam bona, essc mala. Forsitan oliquam excu-

ntionem afferet, quod supponat in malis semper es^e ma-

lain intcntionom, ct sempcr bonnm in bonis ; sed talis cx-

alio debilis ct insufficien*.

Annot. (io), pag. 186.

Dici rccte non pote>t ^os. qui cadunt, nunquam fuis?e

niri?tiar.os. Aliquis enim poleslvere fuisse Chrislianus, et

tamen teniationibus et cupiditatibus ab>tractus, ab operi-

bus christiame religionis deciderc.

Annot. (ii), pag. 20.J.

Onae parenthesi includuntur hic et superius, in quodamexemplari desunt, et inlerposila a quodam Ariano cre-

denda sunt : nam Filius unus est cum Patre, el Patri per-

fecli>sime a?quaH>.

Annot. (12), pag. 211.

Decst caput nonum et initium decimi.

AnnoT. (i3), pag. 221.

Putiph3r ennuchus Pharaonis, piinceps exercitus, qui

quasi adulteruin uxoris >u:e Joseph condemnavera!, idem

prorsus non est ac Putipharc sacerdos Heliopoleos, cujus

tiliam Asenelh uxorem duxit Josepii.

\nnoT (14), pag. 254.

Caute lege. Ad malum enim sensum haec sententia dt-

ii.



4&2 AMSOTATIOIVES.

torqueri possct, qua asserere videlur auctor Christum ita

natum esse, ut snbslanliam Beatae Mariae non ceperit

quod contra dogma catholicnm militaret.

Annot. (i5), pag. 258.

Haec in quodam exemplari desunt, et quidem merito,

cum nuilam connexionem cum anlecedentibus et consc-

quentibus habeant.

Annot. (16), pag. 25g.

llaerelicam doctrinam omniahaec redolent, et Anomceuspotius quam Calhoiicus videtur auclor in scribendo.

Annot. (17), pag. 262.

Totam iSlam dissertalionem ita accipe, ut non credas

gratiam in Iege defuisse, quod foret damnandum, sed vi

legis non fuisse dalam, ita ut lex per se praeccptum dederit,

non gratiam, sed gratia data fuerit &d observandam legemfuturorum Christi mcritorum virtute. Dura suntplura quae

sequunlur, praecipue quando affirmat legem non solumonerosam fuisse, sed injustam.

Annot, (18), pag. 3o6.

Reliquum hujus capilis dcesf, similiter xiv, xv, xvi, xvn,

xviii, desiderantur. Episcopaliter loquitur auctor, undeepiscopum fuisse crcdendum cst, nisi episcopum emen-tiatur.



tNNOTATIONBS. AST)

Annot. (19), pag. 3 10.

Alibi legitur « Nolebat, » alibi «Volobal ; »quovis aulem

niodo legas, vix divioare possis quid haec sibi velint.

Annot. (20), pag. 354.

Ihec ilerum in quodam exemplari desunt ; quare at-

lente lege. Ternitatem enim irriderc, et xqualitatem Filii

cum Patre hasretice videtur cxplodere.

Annot. (21), pag. 373.

Caute parenthesi inclusa legas , qua; desideranlur in

quodam exemplari, et eumdem ha?resis colorem pra? se

fcrunt.

Annot. (22), pag. 386.

Dura haec et cum maxima caulione Icgenda.



vwvwvvww \\\ . v vwvwvwvwv\vvwvwvwv\\vv\w\\wv\w\ vwvw vw vwvwvwwwv. w\- v\

INDEXTOMI SEPTU AGESIMI SEPTIMl

HOMILLE IN NOYUM TESTAMEXTUM.

OPUS 1MPKRFKCTUM IN SANCTUM MATTILEUM.

Homilu V. Pag. 3

HoMILlA VI. 25

Howui VII. 3s

Homilia VIII. 3 7

IlOMILIA IX. 45

HOMILIA X. 55

HoMILlA XI. 64

HOMILIA XII. j4HoMlLIA XIII. Q2

HoYIILlA XIV. U2HOMILIA XV. 121

Homilia XVI. i56

HOMILIA XVII. l42

Homilia XVIII. 153

HOMILIA XIX. 167

HOMILIA XX. 182

HoMILlA XXI. 1Q1

HOMILIA XXII. IGq

IIOMILIA XXIII. 206

HOMILIA XXIV. 2HHomilia XXV. 320

Homilia XXVI. 3 36

Homilia XXVII a 46

Caillau, Guillon. Joannes Chrysostomus. Opera Omnia. 1835. Volume 8.

Documents

Transcript of Caillau, Guillon. Joannes Chrysostomus. Opera Omnia. 1835. Volume 8.