Caillau, Guillon. Joannes Chrysostomus. Opera Omnia. 1835. Volume 20.

8/6/2019 Caillau, Guillon. Joannes Chrysostomus. Opera Omnia. 1835. Volume 20.

http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-joannes-chrysostomus-opera-omnia-1835-volume-20 1/551

:*•



Digitized by the Internet Archive

in 2011 with funding from

University of Toronto



COLLECTIOSEIiBCTA

SS. ECCLESItE patrum

LXXXIX.

PATRES QUINTI ECCLESIAE SAECULI.

S. JOANNES CHRYSOSTOMUS.

XX.



PROSTAT INSLPER VENAL

A/OA TiS PESS ULANI.

ApUD VIRSNQirC , BIBi.IOrOI.AU ,

PARisns

.

Amd BM>LI0P0LAM , cui nomen caluce ;

SOCI&TE rOVR I.A FCaMCATlOltf DES QOnS IIVRES,

lluc des SaiutsPeies , 16.

r-VraSIIS - E TYPOGRAPHKO BOLnCOGNE ET MAirriNET,

VI V -VULGO DICTA J.\COD, N" 5o.



COLLECTIO

SS. ECCLESIiEFATEUM,'-., CO.MfLECTEJNS ,.,-'^

EXQUISltlSSBIA^OPERATUM DOGM.VTICA ET MORALIA, TUil APOLOGETICA ET ORATQRIA

;

ACCl'R IKTIDUS

D. A. B CAILLAU,cixosico uo\or.ir>iO cisXOsiaxbksi £t ciBCr.cF.xsi

,

NONiSULLlSQUE CLEP.I GALLIGANI PllESBVTElUS,

vyx cu.M

D. M. N. S. GUILLON,

HPISCOPO MAR0CIIlKi>l3I, I Sf F.iCULT.tTli mROLOGIE rARISIBWal BtOQl^BiMli

SACnX PROFESSORE, ALXTORK L1BBI Ct'I TITLtUS GALLICK:

BlBLIOrni^QUE CmiSlE DES PLAES GRKCS F.T UTISS

OPLS REGI DI^GATU.^l.

TOMLS OCTCGESIMUS-NOr^US.

PARISIIS,

APUD PARE^'T-DESBARRES , EDITORE.M,

VIA Vfi.CO DICTA UE SKINE, iS,

M, PCCC. .\.\AVI|, .



m 3 m

3730



S. P. N. JOANNISCHRYSOSTOMI

ARCHIEPISCOPI CONSTANTIISOPOLITANI

OPERUM.

PARS ir.

MISCELLANEA

HOMIMA. D.EMONES NON GUBF.RNARF. HIUNDUM.

DF. DIABOLO TF.NTATORE HOMILI/E II.

AD STAGIRIUM A D^MONE VEXATUM LIBRI III.

LIBER QUOD NEMO L.EDITliR NISI A SE IPSO.

ADVERSUS JUD.-EOS ORATIONES VIII.

CATECHESES AD ILLUMINANDOS IV.

DE SACERDOTIO LIBRI VI.

HOMILIA NON ESSE AD GRATIAM CONCION ANDU.VJ.

SER.MO CUM PRESBYTER FUIT ORDINATUS,

tnKIX.



.xL^i



4 S. JO. CIIRYSOSTOMI ARCIIIEPISCOPI C. P.

temporc jam innolult, pr.Tserlim aulcm a Dominica su-

periorc. Nunquarn cnim divina vobis cloquia faslldium

parorc, dies illc pricscrlim indicavit, quo non dcbcre vos

muluo vobis nialediccrc doccbam ;quo eliam tcrapcre

vobis lutis.simam prcebebam occasioncm accusalionis, cum

ad propria pcccaUi nialcdiclis iiiccssenda vos coborlarcr,

non ad alicna curiosius invcsliganda ; cum sanctos in mc-

dium addiicercm ,qui se ipsos accusabant , allis vero

parccbanl, Paulum ipsuni diccnlem, «Peccalorumprimus

«ego sum , el cum esscm blasphemus, et perseculor, cl

))Conlumeliosus, miscricordiam Dci consccutus sum* ,»

ct aborlivum sc ipsum \ocanlcm , nec se Aposlolorum

appellalione dignum arbilranlem^ : Pclrum qui dicebat

« Exi a mC;, quia bomo peccalor sum ': » Maltbaeum

,

qui lcmpore apostolalus publicanum sc ipsum vocabat'' :

Davidem ,qui clamans aicbal : «Iniquilalcs mcatj super-

Bgi^essaj sunt caput mcum , ct sicut onus grave gravalae

» sunt super mc^:ct Hcsajam qui lamcntatur ac lugct :

« Immundus sum , et immunda liabeo labia" : » tres

pueros ,qul in camino ignis confilcnlur , ac dicunt sc

pcccasse , lcgem cssc transgressos , neque Dci mandalis

paruisse : Danielcm hoc ipsum deplorantem. Quotempore

lot enumeratis sanctis islis , muscas etiam accusatrices

advocavi, ac legilimam excmpli causam adjunxi, cum

dixi, qucmadmodum alienis ill;c vulnerlbus insldent, sic

ft accusalores alicna pcccata vcliicare, morbumque inde

conciliare illis, qui cum ipsis versantur : cos autem, qui

conlraria faccrcnt, apes appcUabam , non qu.c colligerent

.Tgritudines , sed quic summae piclalis favosconcinnarent,

ac deindc volantcs pralo virlutis sanclorum insidcrent

tuin nimlrum , lum Inexplcbiicm pra^ vobis amorcm tu-

•i Tim. I, i5 ct i5. — » i Cor. xv, 8.-5 r,ur. v, S. — * Mallli. x, S,

.(



D.^iMONES VON GUBKHNARE MUKDUM. IIOM. 5

listis. Nam quoniam in prOlixilalem sermo nosler cst

productus, ac prolixitatcm immensam , et (juanta nun-

quam fuit, sic ut metuerent multi, ne vcrhorum mul-*

liludine animi vestri alacritas extingucretur , contrarium

penilus accidit. Amplius enim cor vestrum incalcscebat,

amplius desiderium exardescebat. Undc id constat? Ma-

jores quidem certc plausussub finem ruerunt , et clariores

acclamationes , idemque accidit quod in fornacibus. Ut

enim illic initio quidem non admodum clarum est lumen

ignis : postquam autem ligna omnia, qut-c imposita fuc-

rant, flamma corripuit, in magnam tollitur altitudinem :

sic et illo die tum temporis hoc evenit. Initio quidem non

admodum mihi commovcbatur hic ccetus : ubi vero lon-

gius sermo productus est , et omnes argumenti propositi

partes invasit , ampliorque proseminata doctrina est , tum

nimirum ad majorem audiendi cupiditalem exarsistis, ac

vehementior plausus erupit. Quo factuin est, ut tametsi

me ad pauciora dicenda comparaveram , tum modum

excesserim : imovero nunquam ego modum excessi : si-

quidem doctrinae quanlitatem non ex eorum quse dicunlur

multitudine , sed ex allectu eorum, qui audiunt, soleo

metiri. Namquinauseantes nactus est auditores, licetdcc-

Irinam contraxerit , molestiam videtur exhibere : qui vero

attentos acvigiles, licet produxeritlongius, nc ita quidcm

explet cupiditatem : sed quoniam noununquam accidit,

ul tanto in populo sint imbecilles nonnulli, qui sermonis

prolixitatem assequi minime possunt , ad hoc eos statui

cohorlari, ut cum audierint, quantum capere possunt, et

cum acccptis iis,quw sufficiunt illis, recesscrint : nemo

quippe vetat, neque cogit, ut ultra quam vires ipsoruin

ferant , hlc maneant ; ne nobis ante tempus finiendi ser-

monem necessitatcm imponant. Nam tu quldcm expletus

es : scd fratcr luus adhuc esurit : et lu eoruiu qute dicla



». JO. CHRYS05T0MI AnCniEPISCOPI C. P.

6unl copia ebrius es : sed frater luus adhuc sllit. Nequo

tuam imbccinilatem gravet illc plura cogcndo suscipere,

quam tuae vires fcrant : neque cupiditatem cjus vexes

prohibendo, nc totum,quod caperc potcst , adniillat.

II. Hoc et in profanis fit mensis : alii cilius, alii tardius

cxplentur, et neqiie illos hi reprchcndunt , neque hos illi

condemnant. Vcrum illic qtiidcm clto rcccdcre lauda-

bile est : hic vero cito recedcrc non laudabile est, sed

vehia dignum. llHc tardius cessare vitupcrio ac reprehcn-sioni obnoxium , hic vero tardius rccederc laudcm et

commendationem parit maximam. Quid ita ? quod illic

quidem tarditas exingluvie nascatnr : hic vero exspirituali

cupiditate sacroque appetitu constantia concilietur et pa-

lientia. Sed jom salis indultum sit prooemiis : nos vero

deinceps ad illud debitum pergemus, quod nobis illo die

reliquum fuit. Quid igiturilhid fuit, quod tum dicebamus?

Unamscilicet lum luisselinguamcunclis hominibus,quem-

admodum et naturam unam , neque ulhim fuisse vocis

alterius , vel alterius linguae. Unde igitur tanta sermonis

diversitas? Ex negligcntia illorum, qui donum acceperant

quorum utrumque tum diximus, et ex unitale sermonis,

Domini clementiam demonstravirnns : atqueex diversitate

sermonis, ingratorum improbilatem servorum. Nam ille

quidera etsi praevidisset nos donum amissuros , tamen

largitus est : at ii quibus creditum est, malitiam suam

in depositi conservatione declaramnt. Hic igitur unus est

defensionis modus, Deum nos illo dono minime privasse,

verum nos, quae data fuerant, amisisse. Secundus ab illo

est ,qund majora quara fuerant amissa, postca dala sint

nobis , ac pro laboribus temporariisoeterna vila nos remu-

neratus sit, et efTccerit pro spinis ac tribulis , nt fructus

spiritus in animabus nostris germinaret. Nihil erat homine

''ilius , et nihil factum est homine gloriosius. Erat ille pos-



DiBMONES ^ON GUBEBNABE MONDtM. HOM. ^

trema pars ralione praeditaB creatiirae : sed pedes capnt

evaserunt, etin thronum regium per primitias suntevecti.

Quemadmodum enim si homo quispiam liberalis ac mag-

nificus, cum viderit aliquem naufragum, quisolum corpus

nudum ex flnctibus eripere potuit . supinis manibus eum

excipiat et candida veste indutum in summo honoris gradu

collocet : ita Deus naturam noslram tractavit. Omnia quae

habebat homo perdiderat, libertatem loquendi ac fidu-

ciam, consuetudinem cum Deo, conversationem in para-

diso , vitam calamilatis experlem, et tanquam ex naufra-

gio nudus inde exiverat : sed Deus illum exceptum

confestim amiciit, et paulatim manu ductum in ccelum

evexit. Atqui non erat venia dignum naufragium. Neque

enim ob ventorum impetum , sed ob segniliem ejus , qul

navigabat , tota illa tempestas acciderat. Verumtamen adhoc non respexit Deus , sed ejus misericordiam calamilatis

raagnitudo commovit, eumque qui in portu naufragium

fecerat, perinde quasi medio in pelago id passus csset

benigne ac liberaliter excepit. Siquideminparadiso lapsum

esse , id vero est in portu naufragium fecisse. Quid ita ? quia

cam nondum tristitia , nondum sollicitudo, nec labores,

nec aerumnfE , uec innumeri fluctus libidinum in naturam

nostram ssevirent, supplantatus est et corruit. Et quemad-

modum qui in mari navigant malefici homines, exiguo

ferro navim saepe perforantes totum mare in navigium ab

inferiori parte immittunt : sic nimirum et navim Adami

cum videret diabolus , hoc est , animam multis refertam

bonis , accedens tanquam minulo quodam ferro simplici

voce perforavit , et omnes ejus opes exhausit , ipsamque

cymbam submersit. At Deus efiecit, ut lucrum damno

majus esset, et ad thronum regium naturam nostram

extulit. Quocirca Paulus etiam clamat dicens : « Conre-

» suscitavit , et consedere nos fecit in dextera sua in cceles-



D.^AIONliS NON GLE£RNARE MUNDUM. IIOM. 9

uiio prolalo verbo tliscessit. Quodnam illud est lahdcin?

« Gratia aulem Deo super incnarrabili dono cjus'. 3 Ne-

que cnim scrmo ullus, neque mens ulla Dci providentiani

posset cxprimcre. Propterea hic quidem iuenarrabilem il-

lam ait esse, alibi autem et menlem noslram cxsuperarc,

sic dicens : « Pax Dei, quae exsuperat omncm menlem,

» custodiet corda vcslra ^. » Sed quod dicebam , duo qui-

dcm hactenus defensionis repcrti simt modi; unus, quod

non Deus ejecerit, sed nos amiserimus : secundus, quod

phu^a quam fuerant a nobis amissa, in nos colJata sint

boua : volo aulem et lertium dicere. Quis ergo terlius est?

quod nimirura, licet majora quam fuerant amissa, postea

non dedisset, sed quae datn fuerant, tanlum abstuh"s?et,

cum nos causam dedissemus, hoc enim addatur,- hoc quo-

quesuflecissct unum ad ipsius providenliam et curam erga

nos oslendendam. Neque enim quod det lantum , sed

eliam quod quae data sunt auferat, maximae specimen praj

se fert benignitalis. Ac si placet, ex sermone de paradiso

id ostendere aggrediamur. Paradisum dederat, hoc ipsius

curae fuit : iudigni hoc munere visi sumus, hoc nostrae fuit

improbitatis. Ai^stulit munus ilhs, qui indigni evaserant ;

hoc ipsius bonilati tribucndum est. Et qua tandem haec

bonitas cst rem datam auferre?Expecla,et omnino audies.

Cogita namque quls iuturus fuissel Cain , si post homici-

dium in paradiso mansisset. Si enim cum ab illa habita-

lione excidisset , si ad laborem ct lerumnas damnatus, et

mortis minas intuens imminentes, si cum ante oculos po-

silam parentis calamitatem haberet, el objecta pedibussuis irae Dei vestigia cerneret, ac tantis mahs circumsep-

lus esset, in tantam erupit improbitatem, ut naturam

ignoraret, communlonis partus oblivisccretur, eum, a quo

nulla fuerat affectus injuria , nccaret, fraternum sangui-

' i Cor, IX, i5. — • Piiilij), IV, -^.



10 S. JO. CHRYSOSTOMl ARCniEPISCOPI C. P.

nein funderet, dexlerain cruenlarcl, cnmque Deus illum

adinoneret, ut quiesceret, non pareret , sed Conditorrm

suuoi probro afliceret , part^nlibus ignoininiam inferret,

hic si in paradiso versalus fuisset, expende in quanlam

ncquiliani prorupisscl. ^am si lam mullis frenis injeclis,

tot letales sallus dedit; si sublati obices isti fuissent, quo

non se ipsum prKcipitem ogisselPVis eliam ex matris hu-

jus exemplo discere, quanlum bonum exlilerit a paradisi

habilationc excidisse? Scrulare qualis antea esset Eva,ct qualis postea evaserit. Anlea quidem deceplorem dia-

bohim. mahgnum illum daen^onem fide digniorem Dei

mandatis exisliinavit , et solo arboris aspcctu illecta la-

tam ab illo legcm viohivit : postqnam autem excidit para-

diso, quo paclo niehor ac modeslior sit facla, considera.

Cum enim fihum esset enixa, « Possedi, inquit, hominem

»per Deum *. » Ad Doniinum confestira confugit ea , quae

Dominum antc ccnlempserat, neque nalnrsR rera ascribit,

neque malrimonii legibus parlum accepturn fert : sed na-

turae Dominum agnoscil, eique nalo jam fiho gratias agit

quaeque maritum anlea in fraudem illexerat , fihum eliam

erudivit, eique nomen imposuit , a quo de Dei munere

posset adinoneri : cumque altcrum rursus peperisset, ait

« Suscitavit inihi Deus seinen pro Abel,quem occidit

» Cain ^. » Calamilatis lecordatur, neque fcrt impalienter

muher, sed itcrum Deo gratias agit, ac fdio nomcn ex

munere divino imponit, eique perpeluam doctrinae occa-

sionem praebet. Ila, dum etiam abstulitv Deus niajora bona

largitus est. Paradiso excidit inulier, sed ad Dei cognitio-

nem hac ejectione deducla est : ilaque plus invenit, quam

perdidit. Quod si utile erat excidere parodiso, ctijus rei

gratia paradisum ab initio dedit Deus? Ltiliter hoc factum

est , mi bomo,propter neghgentiain nostram : itaque si

• Gen. IV, 1. — » Ihid. 25.



D/EMONES NON GUBERNARE MUNDUM. ItOM. 1 1

sibi cavissenl ilJi, ac Dominum agnovissent, et sobrii luis-

sent ac modesti,permansissent in honore : cum autem

datum sibi munus ignominia alTeeissent, tunc ulile fuit,

ut ejicercntur. Cur igitur illud inilio dedit Deus? ut suam

oslenderet benignilaleni , seque paratum semper esse nos

ad majores honores provehere : nos vero nobis ubique

pcenarum et suppliciorum auctores sumus, dum nos ipsos

nostra socordia bonis,qure nobis fuerant concessa , pri-

vamus. Lt igitur indulgens pater inilio quidem filium

suum domi manere sinit, et palernis omnibus frui bonis :

poslquam aulem illum viderit hoc honore fuisse deprava-

tum , arcet a mensa , ac longe a conspectu suo collocat,

saepenumero eliam cx ipsis paternis sedibus ejicit, ut illis

privatus, et hac contumelia et dedecore melior efTectus,

dignum reditu se ipsum rursus efficiat, ac paternam capiat

haereditatem : ita quoque fecit Deus. Paradisum homini

dedlt : cum se indignum ostendisset, ejecit, ut externa

illa habitationeignominiaque melior effectus ac modestior,

dignus reditu appareret. Quoniam igitur postea resipuerat,

revocatillum rursus, el ait : « Hodie mecum eris in para-

»diso*. » Vides non quod dederit paradisum , sed quod

ejecerit e paradiso maximac curae specimen extitisse? nisi

enim paradiso excidisset, paradiso dignus rursus non ap-

paruisset.

IV. Hunc igitur sermonem perpetuomemoria teneamus,

hunc et in argumento proposito , si lubet , vcntilemus.

Couimuoem omnibus llnguam dedit : hoc ejus fuil benig-

nilatls. Non usi sunt illl dono ut opus luit, sed in extre-

raam demcnliam sunt prolapsi;quod datnm fnerat, rursus

abstullt. Si enini quod unam linguan) haberent, in tan-

lam insanlam inclderunt, ut turrim ad ccelos usque per-

tincntem aedificare vellent, nisi statim puniti fuissent

Luc. XXIII, 43.



BiEMONES NON GUBERNARE MUNDUM. HOM. i3

cum primum initium duxerit, non cohibeatur, lanquam

ignis arida ligna corripiens, sic in immensam assurgit al-

tiludinem. Vidcs hoc ipsum quoquc bcnignitalis fuisse

non mediocris, quod unitatem vocis abstulerit ? Dissidium

quippe hnguarum invexit ne in majorem improbitatem la-

berentur. Ilunc mihi sermonem memoria tenete, nec un^

quam elabi ex ea sinile, Deum nimirum non modo cum

afllcit beneficiis,sedetiamcumpunit,bonum esseac benig-

num. Nam et ipsius pcenae ac supphcia beneficiorum cjus

sunt pars maxima, et providentiae genus maximum. Cumergo famem, pestes, aeris siccltates, imbres continuos , et

aeris inaequalitates, vel aliud quippiam videris, quo genus

humanum puniatur, nec aegre feras, neque indigneris, sed

adora rerum illarum Auctorem, atque illum curae ac solli-

ciludinis nomine commenda. Ille quippe est, qui hc-ec om-

nia peragit , et corpus castigat , ut anima emendetur. An

vero Deus haec peragit? dicet ahquis. Ilic vero hajc pera-

git; quamvis civitas omnis adesset, quamvis universus

orbis terrarum, hoc dicere me non pigehit. Alque utinam

luba clarior mihi vox esset, atque in sublimi loco poiisem

consistere, atque omnibus proclamarc ac testificari Deumisla pnestare. Neque prac nimia arrogantia h.-ec a me di-

cuntur, sed assistentem habeo Prophetam mccum claman-

tem ac diceutem : « Quia non est malitia in civitale, quam

» non fecerlt Dominus *: » est autem nomen ffiquivocum

,

malilia, et utriusque appellationis volo vos exactam slo^ni-

ficationem ediscere, ne forte proptcr dictionisambiguita-

tem naturam confundentes rerum , in blasphemiam inci-

datis.

V. Est igilur malllia, quae vere malilia est, fornlcalio,

adulterium, avarilia, et innimiera mala quae summis crl-

minibus supplicilsque sunt dlgua. Un.rsus est malilia, vel

' Amos. 111, 6.



l4 8. JO. CHRYSOSTOMI AnCHIEPISCOPI C. P.

potius Don est, sed (licitiir mnlitia, fames, pestis, mors,

aegriliido, et alia ejusmodi. llaic enim verc non sunt mala:

propleiea dixi lanluni appellari. Quid itaP Quod si mala

essent, bonorum nobis causae non essent, dum arrogan-

tiam reprimunt, torporcm excutiuut, et ad diligenliain in-

cilant, dum attentiores nos reddunt. « Cum enim, inquil,

» occideret eos, tunc quaerebant eum : et diluculo vcnie-

))bant ad Deura' . » Malitiam igilur hanc dicit, qufe corri-

git, quae reddit illustres, quae diligcntiorcs eflicit, quae

philosophiam inserit, non illam accusationi et reprehen-

sioni obnoxiam. Nam illa Dei opus non est, sed nostra;

volunlalis inventum : haec autem ad illam tollendam ins-

tituta est. Malitiam igitur hancappellat afllictionem, qua;

nobis ex suppliciis oritur, non ex sua natura, sed ex ho-

minum opinione tale iUi nomen imponens. Nam quoniam

mahliam solemus vocare non furta solum et adulteria,

sed etiam calamitates, ex hominnm scntentia ita rem ap-

pellavlt. IIoc igitur est, quod aitPropheta, quia « Non est

» malitia in civitate, quani non fccerit Dominus ^. » Hoc

etiam per Hcsaiam antea significavit Deus, cum dixit

« Ego Dcus faciens pacem, et creans mala': » inala rur-

sus calamitates appellans. Hanc etiam Chrislus malitiam

in Evangeliis subindicat, cum Discipulis ita dicit: «Sufli-

»cit diei malitia sua^shoc est afllictio, miseria. Liquet

igitur undique malitiam hic cum poenas appellarc, quaset

ipse nobis dum infert, maximum suae curaeac providentiae

genus exhibet. Nam et medicus, non cum aegrum in hor-

tos ac prata deducit, laudandus est tantum, nec cum in

balnea, el piscinas aquarum, nec cum opiparam mensam

apponit, sed et cum jejunum jubet manere, cum fame

torquet, et siti excruciat, cum lecto afliglt, et domum

• Psal. Lxxvii, 34. — » Amos. iii, 6. — * IsaT. xit, 7. — * Malth,

Yi, 34.



DiEMONES NeN GUBERNARB MUNDUM. HOM. iS

convertll in carcerem, cuin ipso lumine illum privat, ac

domumundique tapetibus

obumbrat. cum secatet urit,

cum acerba porrigit medicamenta, ex aiquo medicus est.

AnnoQ igitur absurdum est, illum tot malis illatis medi<

cum vocare, Deum vero, si quid tale praestiterit, exempli

causa,si famem aut mortem invexerit, blasphemare, at-

que illi curam universi detrahere ? Atqui verus medicus

est ipse solus et animarum et corporum. Quocirca saepe-

numero naturam nostram ex nimia prosperitate insultan-

tem deprebendens, et cui jam peccatorum febris ingrue-

ret, egestate, fame, morte, ac caeteris aerumnis aUisque

medicamentis sibi notis ab aegritudine illam liberat. Atqui

pauperes soli famem sentiunt, inquit ; Sed non sola fame

castigat, verum aliis quoque innumeris. Ac paupertate

quidem pressum ssepe fame vexatum emendavit : divitem

autem, et opibus abundantem, periculis, morbis, acerbis

funeribus. Solers enim est, eique varia suppetunt saiutis

nostrae medicamenta. Ita quoque faciunt judices : non ho-

noribus tantum afBcinnt, et coronant urbium incolas, ne-

que dona tantum largiuntur, sed et saepenumero puniunt.

Propterea gladius illorum exacuitur.et barathra parantur,

et rota, etequulei, et carnifices, el alia innumera genera

suppliciorum. Quod igitur est apud judices carnifex, 'hoc

apud Deum est fames, quae tanquam carnifex nos casti-

gat, et a vitio revocat. Idem et in agricolis cernere licet.

Non enim tantum radicem obtegunt vitis, neque circum-

Tallant sepibus,sed etiam amputant, et multos palmites

resecant. Idcirco non ligonem tantum habent illi, sed et

falcem aptam ad secandum. Attamen illos non reprehen-

dimus, sed et iUos tum maxime laudamus, cum inutilia

multa viderimus ab illis resecta, ut superfluis rejectis, quoe

remanent saniora reddantur. Aunon igitur absurdum est,

patrem quidem, et medicum, et judicem, et agricolam



iG s. jo. cnRYsosTOMi AncniEPiscopi c. p.

approbare , ac ncque illum (lum filium pellit ex acdibus,

ne([uc modicnm duni lorqucl ne^roluin, ncfjuc judicemdum casligal, nequo aj^ricolam dum ampulut, reprehen-

dere vel accusare : Deum vero, si quando nos tanquam ca-

pllis gravcdinc laboranlcs exnimia cxcilare velit ebrietalc,

(juam malilia ingenerat, carperc, et innumeris impetere

criminalionibus ? Annon cxtremic dementiaj Tuerit, nou

camdem permillere Domino causam suam defendendi fa-

cullatcm, ({uam conservis n(jslris permittimns ?

\I. llrcc a mc idcirco dicuntur, quod eoruni ipsorum

causaformidem, qui crimini vcrtunt, ne forlc advcrsus sli-

mulos calcilrantcs, pedcs cruentent, ne, dum in ccclum

lapides jaciunt , capilibus suis vulnera excipiant. Mihi

vcro aliud longe gravius dicendum suppetit. Omittens

enim qurcrere, ut hoc illis conccdam, num utiliter id nobis

abslulerit Deus, id dico tanlum; si qucT dala luerant abs

lulisset, ne sic quidem possel ullus Deum accusare : si-

quidem rerum suarum dominus erat. Quod si hominibus,

cum pecunias nobis crcdidcrint, et argentum mutuo de-

derint, gratias agimus ob illud tempus, quo mutati sunt:

noc indignamur ob illud lcmpus, quo a nobis auferunt.

qnae sunt propria : num Deum, quocso, reprehendemus,

cum repetcre a nobis ressuas volueril? Quis vcro non il-

ludextrcmse esse demenliaj judicaverit? At non ila mag-

nus ac generosus ille Job fccil; ncque cnim solum cum

acccpit,sed eliamcum spoliatus est, maximas agebat gra-

tias, cum itadiceret:

«Dominus dcdit, Dominusabstulit :

»sit nomen Domini bencdiclum in saecula*. » Quod si pro

nlroque islorum sigillatim graliic sunt agendae, ne({uemi-

nus utiiis cst privatio, quam ipsa largitio, qua tandem ve-

nia dignierimus, qui tam nutem Dominum.tam henlgnnm,

lam soUicilum, cl qnovis medico sapienliorem, el quovis

1 Job. 1,2 1.



D^MONES NON OtJBERNAnR MUNDUM. IIOM. l^

patre indulgenliorem, et judlce quovls justiorem, et qui

diligenlius

quamullus ogricola nostras anlmas excolit,

faclis contrariis rcmuncramur, et quem adorare oportuit,

adversus eum stomachamur ? Quidquam-ne esse potest

amentius ant stupidius iis, qui, cum tanto ordine res sint

disposilae, dicunt res nostras Dei esse providenlia curaquc

deslitutas? ut enim si quis obscurum ac frigldum solcm

esse dicat, hac sua sentcntia extremae stultllioe profert

indicium : ita si quis dc Dei providcntla curaque dubltet,

mullo maglsamcnllce crlminiestobnoxius. Non ila hicidus

sol est, ac Dei providenlia manifesta : lamen audent non

nulli dicere d^umones res noslras gubernare. Quidfaciam?

benlgnum Dominum habes, mavult a te blasphemils la-

cessi, dum ejusmodi verba profers, quam permissa dce-

monibus rerum luarum cura te experientia docere, quo

pacto daemones gubernent. Tum enlm probe intelligeres

experientia magistra, quanla sit illorum nequilla : imo

vero nunc etlam possumus id tanquam exiguo quodam

exemplo demonstrare. Occurrerunt Domino quldam a dae-

raone correpti, ex sepulcris egressl, et rogabant eum das-

mones, ut sibi pcrmitteret in gregem porcorum intrare* :

et permlslt, atque illi abeuntes, omnes statim in marc

praecipites cgerunt. Ita gubernant daemones. Atqui nihil

iUis erat rei cum porcis : tecum autem semper irreconci-

liablle bcnum habent susceplum, et pugnam acerrlmam,

et odium immortalc. Quod si iJlos, qulbuscum nlhil iihs

erat commune, ne ad exiguum temporls momentum tolc-

rare potucrint, si hostes suos, et a quibus perpetuo mor-

dentur, obnoxios slbi nos habuerlnt, quid non facicnt ?

qno nos irreparabili incommodo nou afliclent? Propterea

namque Deus in gregem porcorum irruerc Illos permisit,

ut in corporibus rationis expertium animalium, ipsorum

• MaUh. VIII , 28.

ixxxix, a



i).«MONES NON CURERNABE MUNDUM. nojl. ig

$uuni ordinem scrvnl, lunoG cursus nunquam interrnptos,

noclisac dici succcssioncm accuralam, ouinia cnm snpcra,Inm infera ianquam in coucinna qnadam chorca, vel po-

lius multo melins et exaclius singnla suum locum scrvare,

neque sunm ordinem Iransgredi, quem illis Deus ab iuitio

praescripsit.

VII. Sed quid isla prosunt, dicet aliquis , quod ccelura

quidem et sol, et Inna,et ccetns aslrorum, ct alia cnncta

mullum ordincm prae se ferant , rcs autcm noslroe confu-

sionis ac perturbalionis sint plcnae? Cnjus tandem confu-

sionis, mi homo, aul perlnrbalionis ? IIlc dives est, inqnit

ct vim facit, rapit, ct frandat, pauperum facultalesabsumit

quolidie, neqne qnidquam illi mali accidil; aller modeste

vivit, tempcrantiam et justitiam exercet, ac caeteris bonis

ornalus est , et panpertate , morbis ct exlremis malis af-

fligitnr. Ilacccine sunt ergo,

quoe te scandalizxmt? Hacc

snnt, inquit. Si crgo multos ex iis,qui rapiunt aflligi vi-

deas , et cx iis qni virlute praediti vivunt nonnnllos, vcl

etiam innnmeros bonts abundare, cur non sententiam hanc

depouis, neqne Dominum laudas ? Quia nimirum hoc ip-

sum est , qnod me ampiius scandalizat. Cur enim, cumdno sint improbi , unns pnnitur , et alter evitalo supplicio

discedit, et cum duo sint boni, unus honoribus cumula-

tur , alter conlinnis poenis allligitur ? Hoc ipsum ctiam pro-

videnliae divinaj opus cst maxiaium. Si enim improbos

omnes hic puniret, et omncs bonos honoribus hic afTice-

rct, supervacaneus judicii dics esset. Rursus si

nullumimprobum puniret, nec ullum bonum honore afficeret,

et pravi pejores fierent ac deteriores, ut qui mullo sint

probis negligentiores : et qui blasphemare vellent, Deum

magis accnsarcnt, planeque res nostras negarent Dei pro-

videntia gubernari. Nam si nunc etiam cum improbi non-

pulli puniuntur, et honorantur boni, asque dicunt res hu-



20 s. jo. cnnYsosTOMr ARcniEPiscopi c. p.

manasDei provldenlia minimc rcgi : si nc hoc qnidcm fieret,

quid non diccrcnt? qune vfrlta non cn'utirent? Proptereaquosdam punit, quosdam non punit cx improbis : et quos-

dam honorc afiicit, quosdnm honore non aflicit cx bonis.

Non punit omncs , ut libi rcsurrcclionem csse persuadeal

quosdam vcro punit, ut ncgligontiores per aliorum sup-

plicium timorc pcrculsos diligcntiores cfliciat. llursus non-

nuUos cx bonis honorc aflicit, ut caL'teros ad amorem vir-

liilis lionoribus illis alliciat : non omnes autcm honoribus

afficit, ut alterum lcmpus esse cognoscas, quod omnibus

mercedem pcrsolvet. Si cnim omnes in hac vita, quae me-

rucrunt, acciperent, sermoni de resurrectione fidem ha-

berc rccusarcnt; quodsi nemo quae meruerat, recepisset,

pUircs certe negligenliorcs evasissent. Propterea quosdam

punit, quosdam minimepunit, et cum eis qui puniuntur,

tum cis qui non puniuntur prodest. Nam istorum quidem

reprimit improbilatem, illorum vero supplicio modestiores

cactcros reddit. Atquc hoc ex illis,qua? dixil Christus ipsc,

manilestum est. Cum cnim rcnunliatum iUi esset coUap-

sam turrim homincs quosdam obruisse, ait ad illos : « Quid

Mcxistimatis , quia et ipsi peccalores fuerint solum? Non,» dico vobis :sed si pojnilcntiam non egcritis, ct vos eadem

«patiemini'. » Vides ut illi quoquc propter pcccata perie-

rinl , et c«teri propter justitiam non evaserint, sed ut ii-

lorum supplicio fierent mefiores? Itaquc injuria sunt af-

fecli, inquit. ilh ,qui prenas dederunt. Polerant enim et

ipsi

nonpunili, aliorum supphcio fieri meliores. Atqui si

meliores illos pcr pcenitentiom evasuros scivisset , nequa-

quam illos Deus punivisset. Si enim cum praevideat raul-

lis suam longanimitatem nihil profuturam, lamen eos muha

cum palicnlia tolcrat, suas partcs agcns , et illis conce-

dens, ut a sluUitia sua resipiscant : quomodo cos ,qui

> Ltic. \m. 4»



U^MOMiS NON (JUBliUNARE MXJNDUM. HOM. 21

cactcroriim supplicio meliores cvasuri erant , eo fruclu pri-

varet, qui ex pcBnilenlia pcrcipilur? Itaque nulla isti latsi

sunt injuria, quod et illorum malilia sit supplicio repressa,

et quod leviores propterea futurae sint poenae, quas in al

tero sreculo luituri sunt, quod in islo mala sustinuerint.

Rursus illi qui puniti non sunt , nuUa sunt injuria loesi.

Licuit enim ipsis , si quidem voluissent, longanimilale Dei

ad optimam uli mutalionem, palienliam ejus laudando

summam ejus lolerantiam rcvereri, et ad virtutem ali-

quando converti, atqaeex aliorum supplicio salutem suam

lucrifacere. Quod si in nequitia perseverant , non Deus

est in causa , qui propterea patienter fert, ut eos sibi re-

conciliet, verum illi venia sunt indigni, qui Dei longani-

mitate , ut oportuit , non sint usi. Neque vero rationem

tantum istam alTerre possumus , ob quam in hac vita mali

omnes minime plectuntur , sed et aliam nihilo ista mino-

rem. Quam tandem? Quod nimirum , si confestira post

peccata pcenas sumeret Deus , sublatum essct e medio ge-

nus humanum , neque continua successione ad haec lcm-

pora pervenisset. Atque ut hoc verum esse cognoscas, audi

Prophetamdicentem : <- Si iniquitales observaveris, Dominc,

» quis suslinebit* ?» Quod silubeat hoc dictum examiaare,

omissa in singulorum vitam exacta inquisilione, ncque

enim fieri potest , ut quae quisque gesserit in vita sciamus,

quae sine contradictione cuncti peccamus , ea in medium

proferamus, et ex hoc nobis liquebit, quod si ob singula

peccata puniremur, jam olim periissemus. « Qui fratrem

» suum fatuum appellarit , reus est gehennae ignis%»in-

quit. An igitur est aliquis nostrum, qui hoc peccalum non

commiserit? Ergo-ne subito e medio tolli oporluit? Ila-

que sublati omnes essemus e medio, atque deleti quondara

et jam dudum. Rursus is qui jurat, inquit, etsi recte ju-

» Psal. c\.\ix, 5, — ? MaUh. v, la.



59 9. JO. CHHVSOSTOMI ARCniEPISCOPI C. P.

ret, reni agit ,qune a Malo est'. Quis igilur est, qui non

jurarit? iuiovero, qnis est qui uon aliquaiitlo pejcrarit?

Qui mulierem , inquit , aspicit lascivis oculis, aduller per~

leclus cst^. Alqne hnjus sane pcccali mullos ofrcndero

possumus reos. Cum igilur lucc quoe in confcsso sunt, lalia

tamque intoleranda sint, et horum singula scorsim sup-

plicium nobis accersant inevilabile, si ea quoque nobis-

cum repulemus , quae occulle peccavimus, lum prnpserlim

divinam providentiam agnoscemus , quae non in singula

nobis peccata supplicium inferat. Itaquc si quem videris

rapientem , fraudantem, et eum minime puniri, excuto

tu quoque conscienliam tuam, reputa lecum vilam tuam ,

et tua delicta percurre, tum probe inlelliges libi primo

non expedire , ut in pcccalis singulis puniaris. Idcirco

enim severe mulli loquuntur, quod non sua prius quara

aliena considerent : sed nostris omissis omnes in res alio-

rum inquiramus. Vcrumtamen nc amplius id agamus, sed

plane conlrarium. Ac si qnidem justum aliquem puniri

videas, Job recordare. Etsi enim juslus sit aliquis, nec

tamen justior illo erit, nequc vcl modicum illi proximus

erit : ac licet innumcra sit mala passus, necdum tamcn

quidquam tale passus est,quale vir ille.

VIII. IIoc igilur mentc vcrsans , desine Dominum accu-

sare, cum intelligos Deum, non quod illum dcscrat, ta-

lem sinere malis allligi, sed quod illum corona donare,

atque illustriorem velit rcdderc. Si vcro pcccatorem vidcas

casligari, recordare pnralylici, qni Iriginla jam annos in

lccto decubuerat. Nam illum proplcr peccata tum tradi-

tum illi niorbo fuisse, audi quo paclo Christi verba tes-

lentur : « Kcce santis faclus es : jam noli pcccarc , ne dc-

» lerius tibi ali(|uid conlingat ^. » Vcl cnim corum quae

commisimus, luimus pocnas , dum casligamur : vcl occa-

I Mallh, V , 07. — » Ibid. 29. — ^ Joan. v, 14.



D-EMONES NON GTJBERNARE MUNDUM. nOM. sS

sionem accipimus coronarnm, si dum reclc vivimus, malis

aflligimnr. llaque sivc in juslilia, sive in peccalis vilam

degamus , ulile nobis est puniri , quod id aliquando illus-

triorcs nos rcddat, aliquando modesliores elTiciat, ac fu-

lurum supplicium nobis uiiliget. Posse namque aliqnem,

qui fuerit in hac vila punitus, et cum gratiarum actione

cuncla pertulcrlt ,gravilatcm supplicii in allera vila sub-

eundi miligare, disce ex his Pauli verbis : « Ideo inter vos

»muUi infirmi, et imbecilles, et dormiunt multi. Quod» si nosmelipsos judicaremus , non utique judicaremur :

»dum judicamur aulem , a Domino corripimur, ut non

» cum mundo damnemur'. » Haec igitur omnia cum explo-

ratasintnobis,ita de providentiaDci philosophemur,eisque

qui conlradicunt os obturcmus. Quod si quid accidat

quod mentem nostram excedat, ne idcirco res nostras di-

vina regi provideutia negemus, sed cum eam ex parte

comprehenderimus , in iis quaj comprehendi minime

queunt, invcstigabih ejus sapienlioc cedaraus. Si enini ho-

minis arlificium homo imperitus assequi minime potest,

multomagls impossibile est, ut immensam Dei providen-

liam inlelligat mens humana. « Inscrutabiiia quippe sunt

«judicia ejus, et invcstigabiles viae cjus^. » Verumtamen

cumi ex paucis de toto possimus probalioncm ac fidem

ccrtam acclpcre,pro cunctis quae accidunt Deo gratias

agamus. Nam et alla ratione poisumus absque ulla contra-

dictione de providentla divina philosophari, si velimus :

Interrogemus enim adversarios, an sit Deus? Quod si dixe-

rint non csse Deum, ne illos responso dlgnemur. L't enim

furiosis aquum non est, ut quidquam respondeamus

ila nec illis qui Deum non esse dlcunt. Nam si navigium ,

in quo pauci nautoc fuerint ct vectores , fieri nequit ut in-

colume servetur, ne ad unius quidem stadii spatiura abs-

• 1 Cor. XI , 3o, — » Kom. xi, 53,



a4 s. 3v. (;iin\S(»iro.\ii ahciiikpiscopj c. v.

fjMC Dianu j;iil)rrnnloris : imillo niaj^is tanliis liic nuinclii«,

niii tol in sc coipora conlincl cx clenicnlis conflalo , laiilo

lcuiporc non durasscl, nisi essct aliqiia iirovidcnlia, quic

illi praecssct, ct lioc nnivcrsnni Incrclnr seinper ac rcgc-

rel. Quod si coinimincm oinnium scnlcnliaui ct ipsam

rcriiin cxpericnliam rcverili Dcum essc laleanlur, hoc illis

dicamns : Si sit Deiis , ut proicclo est, scqnilur eum ctiam

justnm cssc. ^isienini jiistns sil, nc Deus qnidem csl.Quod

si justussit, unicniquepro incrilisrcddil.Alqni vidcmusnon

omncs hicpro meritisrecipcrc: proindenecesse estaltcram

iiobisrcpositamrclrihutioncm spcrcmus, utcum pro mcri-

t's|unusquis(iucreceperit,aj)parc;it jui-liliadivina.Hieccnim

«ualio uon de providcnlia sohim , sed etiam de resurrec-

lione phih>sophiain nohis iulrodncil. Uxc igilur scienles,

cum ipsi dc providenlia ct rcsnrrcclionc niedilemur, tumcocteros doceamns, ct omne studium in id conferamus, ut

iis,qni adversus Dominum insaninnt, os occhidamus,

cumquc nos in omnihus glorificcmus. Sic cnim majorem

ejus cnram ac patrocininm promcrebimur, et multum

auxihum ohlincbimus, atquc ila vcra maHtia hbcrabimur,

ctfutura bona conscqnemur, gratia et bcnignilale Domiui

noslri Jesu Chrisli, pcr qucm ct cnm quo Palri gloria

una cum Spirilu sanclo, nuuc etscmpcr, et in Stccula sae-

cnlornni. Amcn.



D£ DIABOLO TEMATOKE. IIOM. I. aS

HOMILIA I.

Adcos qul objiciunt, ciir c incdio sublatus non sit dia-

bolus; ct quod hujus malitia niliil nos lwdat,si attcn-

damus; et dc pccnitcntia,

I. Isaac quidein curn exoptassel aliqnando prandiura

filii manibus paratum comedere, filium ex acdibus ad ve-

nationem emisit : hic vcro noster Isaac cum exoptassct

prandium sumere manibus noslris paratum , non ex aedi-

bus cos emisit, sed ipse nostram ad mensam accurrit.

Quis majorem paternum amorem unquam exhibuit? quishumilitatem majorem eo, qui tam ardentem digoalus est

ostendere charitatcm, tantumque voluit se demittere ?

Quamobrem nos cliam,qui et vocis intentionem, et pe-

dum firmitatem matutina sermocinatione depressimus,

paterni vuUus aspeclu rccreati, conlinuoinfirmitalis obHti

sumus , torporcm excussimus, voluptato commoli sumus

et erecti , splendidam vidimus canitiem , et anima nostra

luce repleta est. Propterca quoque prompto et alacri

animo mensam apponimus, ut nos , cum comederit, be-

nedicat. Non hic rurtum est ct dolus , ut ilHc lum fuit

alius quidem aflerrc jussus esl, alius vcro altuHt; sed ego

afferre jussus sum , ego quoque attuh. Tu vero benedic-

tione spirituali benedic nobis, pater, et ea quam accipere

optamus omnes, quaeque non modo tibi, sed et mihi, ct

omnibus his sit ulilis : communem omnium nostrum do-

minum prccare, ut vitam tuam ad prolixam Isaac senec-

lutem producat : hoc enim et mihi et istis rore cceli ac

pingucdine lcrnc mullo preliosius est el Irucluosius.



a6 S. JO. CnRYSOSTOMl AnClIIEPISCOPI C. V.

Vernm enimvero jam tcmpus esl, ut nicnsam apponamus :

quac porro illa est ? rcliquiie niniirum eorum,quae nuper

Charitati Vestroedictasunt ; adhuc enim, adhuc, inquam,

de diaholo sermonem hnbemus. quem anlc duos hos dics

instiluimus.qucm ot manc ad cos hahuimus, qui mysleriis

iuitiantur, cum de abrenuntiatione, dcque aggregatione

apud istos disscrcremus. Hoc autcm agimus, non qnod

delcctet nos dc diabolo vcrba facere , sed quod tuta sit

nobis quoc de eo doctrina profertur. Est enim inimicus et

hostis nostcr : iilud porro sccurilatem magnam parit, si

nobis rcs inimicorum plane sint nola;. Diximus nuper cum

per violentiam non vinccre, neque per tyrunnidcm, neque

necessitatem aflcrendo, nec cogendo : quoniam si ila es-

set, omnes ulique perdcret : hujusque rci prolulimus ar-

gumentum porcos*, in quos nihil agere dt-emones potuc-

runt, antequam a Domino permissum esset; armenta Job,

et greges; neque cnim haec diabolus ausus cst perdero,

quousquc desupcr potestatem acccpit. Lnum igitur hoc

primum didicimus, eum per vim aut necessitalem non

vincere. Secundum post illud addidimus, cum, quamvis

fraudibus vincat, non tamen hac ralionc cunclis supcrio-

rem evadere, et rursus alhletam.ipsum in medium protu-

limus Job, cui licet millc machinas admovcrit, non eum

tamen hacratione superavit, sed et victus abscessit. Lna

jam rcslat qujcstio; quaenam illa tandcm ? quod licet per

vim, inquiunt, non vincat, attamen fraudibus vincit

idcoquc mclius forct, ut penilus dclctus essct. Quamvis

enim Job superior cvaserit, Adan; taujcn dcccptus cst et

supplantatus. Quod si semcl c medio sublalus esset , ne

Adam quidem supplanlatus unquam fuisset : jamvero,

dam manet, ab uno quidem supcratur , ac multis superior

evadit : decem illum viocunt; sed ab eo millc superantur,

' Nattb. iiit 3>.



DE DIABOLO TENTATORE. QOM, I. i^ .

et expugnantur : sin auleni illum e medio suslulisset, ne-

que mille isti periissent. Quid igilur ad hoc respondebi-

mus? Mullo nimirum pluris esse faciendos , qui vincunt,

quam qui superantur, licet hi plures sinl, illi pauciores.

a Melior enim est, inquit, unus qui faciat vohmtatem

iDei, quam mille iniqui*. » Deinde vcro quod adversario

sublato victor ipse per ilhid damno afliciatur. Nam si ad-

versarium quidem manere pcrmittas , ignaviores non ob

cos, qulmagis strenui sunt, sed ob ignaviam suam damna

patiuntur : sin autem sustuleris adversarium,qui magis

strenui sunt, ob ignavos afficiuntur injuria, neque vir-

tutis suse specimen edunt, neque coronas adipiscuntur.

II. Nondum forlasse percipitis, quae dixi : quamobrem

clarius eadem est necessc dicantur. Sil pugilunus; sint

et alhlelcp duo qui cum co sint luctaturi, atque ex his

duobus alhlctis unus quidem sit inghjvie corruplus, con-

temptus , viribus defcclus , rnervalus : aller vero qui

strenue segcrat, benehabilo sitcorpore, inpalajstra verse-

tnr, in mullis gymnasiis, omnique se athletica exercita-

tione corroboret : si adversarium ergo sustuleris , ulri

horum injuriam infcres ? num ignavo et neghgcnti ? an

slremio, qui lot labores exanllaverit ? haud dubium , quin

strenuo : nam hic quidcm propter ignavum adversario su-

blalo damnum cst passus; at ignavus illo manenle non

jam ob strenuum" injuria est afiectus; quippe qui propler

ignaviam siiam conciderit. Dicam et aham quaestionis

hujus sohitionem, ut intelhgas non diabolum injuriam in-

ferrc, sed propriam ignaviam eos , qui minimc attenli

sunt , ubique supplantarc. ReHnqnalur diabolus admodum

malus non natura, sed animi pro|)osito ac sententia. Ma-

lum enim natura non esse diabolum ex nominibus ipsis

cognosce. Diabolus namque , hoc est accusalor, dictus

' EccU. xvj, 3.



28 S. JO. CIIRYSOSTOMI ARCIlIliPISCOPl C. V.

esl ab accusando: homincm cnini a|nul Dciim accusavit.

€ Nnm gralis Job tc colil? inquiens; scd mitte manum

wtuam, cttangc quae habet : si uon in faciem le blasphe-

» mabit ' : » accusavit rursus Dcum apud honiincm , t Ignis

ncccidit dc ccclo , iiiquiens , cl combussil ovcs"•'

: » siqui-

dcm illi persuadere nilebatur , desupcr e coDlis bellum is-

t id in cum cssc commotum , et scrvum cum domino col-

lidebat, dominumquecum servo: imovcro non colUdebat,

8cd conatus est quidem, at non valuit: ut cum alterum

vidcris servum cum domlno commissum, et odio in cum

commotum, Adam scihcct in Deum , cjusque calumnise

fidcm habentem , non cx propria virtute , scd ex illins

cum ignavia, socordiaque discas robur acquisivisse. Dia-

bolus igitur idcirco dictus est, id cst , accusalor : porro

accusare,et non accusare nalura nou est, scd actio, quae

fit, et esse desinit; quae accidit et accidere desinit : res

autcm ejusmodi non naturae, neque subslanlirc conditio-

nem sunt nactac. Scio multis comprehensu difficilem hunc

csse de substantia deque accidentibus sermonem : sed sunt

qui sublilius audirc possunt; quam ob causamct nos haec

diximus. \ ullis et ad aUcrum nomen veniam , ac vidcbi-

lis illud quoque non substantiae neque nalurce nomen

esse? Malus vocalur : mahlia vero non estnalurae, scd ar-

bitrii ac propositi : nam et ipsa noianunquam inest , ct

nonnunquam inesse desinit. Noli enim dicere in illo eam

perpcluo manere : nam ct in illo ab inilio non fuit, sed

postea accessit, quamobrem ct Apostata dicitur : tametsi

cum multi sint homlnes mah, solus ille per excellenliam

Malus dicitur. Quam tandcm igitur ob causam sic appel-

latur? quod nuUatenus a nobis injurla lacessitus, cum

iiihil exiguum, nihil magnum posset objicere, cumhonore

afTectum vidissct hominem, conlinuo bonis ejus invidit.

' Job. I, 9, 10. — • Ibid. i6.



3il S. JO. CHRYSOSTOMI AnCHlEPIjTCOPI C. P.

quoque Paulus fccll; quldquid inerat utile ex illalo a dla-

bolo supplicio sumens reliqtium oniisil, Ulenini inlcliigas

non csse salulis auclorcm diabolum, sed illum in id incu-

buissc, ut hominem perderet ac devorarct, Apostolum

aulem sapienlia sua gnlani ci Ircgissc , audi quid in se-

cunda adCorinlhios Epislola de eodem fornicalore dicat:

Confirmale in illum charilalem , ne forte abundanliori

«tristia absorbeatur, qui ejusmodi est , et circumvenia»

B mur a Satana* : prneripiamus cx bellune faucibus homi-

nem. Tanquam enim carnlfice pcrsoepe diabolo usus est

Apostolus: carnifices autem maleficos quidem puniunt, at

non quanlum volunt, sed quantum judlccs sinunt : ea

quippe lex cst carnificis, ut ad judicis nulum attendens

poenam inferat. Vides ad quantam ascenderit Apostolus

dignitatem ? qui circumdatus erat corpore , incorporco

tanquam carnlfice ulebalur; ct quod diabolo communis

Dominus Job ita prcxcipicns ait, « Tange carnem ejus, vc-

«rumtamen animam cjus ne tctigcris - , » limilcs mensu-

rasquc pcenarum praescribcns : ne cum procax ct cffrenata

sit bellua, insolentius impetum faciat : hoc etiam agit

Apostolus:

cum enim tradidisset ei fornlcalorcm, ait, « In

» intcritum carnis ^ , » hoc cst , anlmam ejus nc lcllgeris.

Vides auctorltatem servi? noii ergo diabolum timcre, 11-

cet incorporeus sit : impcglt enim; at nihii imbeciliius est

co, qui Impegcrit, ilcet mlnime corpore slt circumdatus ;

quemadmodum ncque robustius est quidquam eo, qui ii-

bere et

cumfiducia possit agcre , iicet mortale corpus cir-

cumferat.

V. Ilacc a me nunc dicta sunt omnia , non ut diabolum

crimine iiberarem, scd ut vos ab ignavia iiberos redde-

rem : siquidcm magnopcre contendit iile , peccalorum nt

nostrorum in ipsura culpam rejlciamus : ut iiac spe iac-

> 2 Cor. II ,S. — » Jo!). II. G — 3 j Cor. v, G.



PE DIABOLO TENTATORE. UOM. 1. 35

pcccata, posl lot ct tanlas iniqnilales placalum iri sc pol-

licclur ci,qui offendcrat , si crga conservos suos bonigne

sc gcsserit. Et vero si niodcsle agal quis, ct humilis sit,

hoc pon niinus quani qux dicla sunt omnia, peccalorum

nalurani absuniil : cujus rei tcslis cst Publlcanus *, qui

rccle facla quidcm commcmorarc non poterat, scd om-

nium loco btuiiililalcm obtulit , et grave pcccalorum onus

deposnil. Ecce quinquc pcouilenliac vias indicavimus; pri-

mam p(>ccalorum damnationcm, secundam cum proximis

peccala dimluimus, tcrliam qua; in oratione consislit,

quarlam qnac in clcemosyua , quintam quo; in humilitatc.

Woli igilur oliari , sed quolidic per has omnes incedc : sunt

enim faciles via;, ncquc paupcrlalem poles oblenderc :

scd licct in rgcslals graviori \ilam Iraducas, et iram de-

poncre, et liumililalcm prac lc fcrre polcris, et assidue

prccari , ct pcccala damnare, neque paupertas uspiam

iuipedimentum affert: quid dico hic, quandoquidem nec

in illa pa;nilenliac via , in qua pecunias licct crogare, elee-

mosynam dico, nc illic quidem nobis ad mandatum exe-

quendum objicit impedlmentum paupcrlas? id vcro viduadcmonslravit, quac duo minula misit ^ Cum igitur assi-

dnam hanc vidnera nostra cur-andi raliouem didicerlmus,

haec medicamcnta adhibcamus, ut vcra sanitale recupe-

rata , sacra mcnsa cum (Iducia perfruamur, et multa cum

gloria Cbristo rc;^i glorinc occurramus, octcrnaque bona

consec|uamur gralia , mlscricordia , ct bcnignilalc Domini

noslri Jcsu Cbrisli , pcr qucm , ct cimi quo Palri gloria,

impcrlum , bonor tma cum sancto, bono , ac vivifico Spi-

rilu, nunc ct sempcr cl in sa-xula saculorum. Amcn.

» Luc. xviii, i5. — » Marc. xii, 43>

iL



DE DIABOr.O TE.NTATOllE. UOV,. II. ^y

>i tibi ipsi et proximo cvis sapiens'. >) Illi dcccpti sunt in

lhealris:at vos non docepti esli.«. Magnnm illud cx rebus

ipsis argumentum, cL.ra dcmonstralio , ct ratiocinalio

non dubia, volunlatcm ubique dominam csse. Hac tu itcm

argnmcnti ratlonc ulcrc : et si vidcas homincm in nequitia

vivcre , alquc improbilalem omncin scclari : ac dcinde pro-

vidcntiam Dei criminari dicereque, eum lortunac et fati

nccessilati daemonumque lyrannidi nostrara subjecisse na-

turam, ct undique culpam a se amoliri, atque in Crealo-

rcm, qui universo huic providet, eam transfcrrc :c]us os

obtura , non verbo, sed faclo, ostcndeque illi alii;m con-

scrvum probe ac tempcrale vivenlem. I\on opus cst longa

oratione, iion opus concinno apparatu, non syllogismis

scd operibus fit demonstraiio. Dic illi:Et tu servus es ut

ille, lu homo iit illc : in eodem mundo versaris, sub eodem

ccelo , iisdom vesceris cibis : Cnr tu in ncquitia dcgis, illc

in virtute? Ideo permisit Deus malos bonls permixtos esse,

nec aliam bonis lcrram, alium malis orbem dedit; sed hcs

illis commiscuit, rem utilissimam operatus. Nam boni pro-

batiores apparent , dum in medio hominum, qui eos a

recta vivendi ratione avocant, el ad malum trahunt, ver-

sanlur, ct tamen virtutem scctantur. « Oporlel enim, in-

))quit, luereses esse in vobis, ut qui probati sunt, mani-

» festi fiant in vobis^. ))Ideo igitur malos in medio reliquit.

ut boni magis splcndercnt. Vides-ne quantum lucrum? sed

non ab improbis lucrum, sed a constantia bonorum. Id-

circo Noc admiramur , non quod justus atque perfcctus

esset tantum, sed quod in generatione illa prava atque per-

versa virtutcm servasset : cum nullum virtutis cxcmplura

haberct, cum omnes eum ad maliliam evocarent. At con-

Irariam ipsis viam tenebat, velutsi viator quispiam, magna

multitudinc eodem itinere cum impetu nergente , contra-

• Prov. IX, 13. — » 1 Cor, \i, ig.



l)L UIA»OLO TE.\rATOnE. IlOii. If. 4*

illi ovcs, hi hccdi ? Non ut difrcrenliara naturne, sed nt

voluntalis discrimeii edisca?. Cur autemii, qui eleeirosy-

nam non ero2;aruiil, hoedi sunl? Quia infrucluosum est

anlmal, quod ncquc laclis ministerium, ncque prolem,

ncquc pilorum ulililatem possit aflcrre dominis, quia ob

proemalnram oelalcm tahs provcntus expers est. Ideo eos

qui nullum elecinosyna) fructum feruut, hcedos vocavit

eos aulcm qui a dextris, oves. Ab illis cnim ingensproven-

tus, ex lana, ex prole, cx lacte. Quid igilur ait ilhs :

« Esurientein me vidislis, et nutrivistis me; nuduni, et

»induislis; hospllem, ct collcgislis*. » Rursum ad illos

conlraria ; et quidem lain iili, quam hi homincs erant,

easdem ulrique acccperant promissioncs, eadem ulrisque

bene operanlibus proemia proposita. Idem ipse [)ro his ct

pro ihis venit, eadem cum nuditale ad ulrosque, cadem

fanie, hospcs itidcm : omnia sunt et his et illis a.Hjualia.

Cur ergo finis non similis? Quia id voluntalis propositum

non permisit: illnd enim solum dislinctionem illam fecit.

Ilnjus causa, illi in gehennain, hi in regnum pcrgunf.

Quod si diabolus ipsis auctor peccatorum esset, non uti-

que aliopeccante ct ad peccatnm impellenle, hi supplicio

atliciendi erant. Vides-ne quoraodo conservos videntes,

obmutuerunl? Age ad aliudexemplum sermonsm trans-

feramus. \ irgincs, inquit, decem eranl". Hic rursus vo-

luntates sunt quie bene operanlur, et quae delinquunt; ut

ex opposiio ct harum peccala videas, et illarum bona

opcra : comparatio enim hajc clare exhibet. Et h.x et illai

virgines: et h?D et illas quinque, lampadas utraeque habe-

bant, omnes sponsum expecfabant. Cur alice ingressrc,

aliaj non ingrcssaj sunt? Quia Wlx quidem inhumanaj

crant, hx vero mansuct;e et humanoe. Vides-ne rursum

voluatiitis propositum causamfuisse finU, non autem dia-

' MalSli XXV, 35. - » Ihid, t-i3,



4a 8. 30. cnnYsosTOMi AncniEPiscorr c. v.

boUim ? vidcs cxopposilo jndicia, ct cx similil)iis calcnlos

ferri? coiiscr\iconscrv(is jndicabunl, Vis-r»cliL)i oslcndain

cliam cxdissimilibus (icri comparationeiii? Fit cniin et cx

dissimilibus, ut condeinnalio sit clarior. t Viri Mnivil.Te,

Kinquit, surgcnt cl condemnabunl gencralioncm banc'. »

Non ullra similcs sunt ii de quibus jndiciuin rerlur. Nam

alii barbari sunt, alii Judcei : bi propbclicain doclrinam

assccnli crant; alii nnnqiiain de divinis audicrant. Ncquo

hoc lanluin inlercst discriminis; scd quod ad illos scrviis,

ad hos Dominus vencrit. El illequidemfuluramsubversio-

nem prncnuntiabat ; hic vero rc«|;iuiin ccclorum pr.Tdicabat.

Quos erj|;o crediluros esse vcrisimilius erat; Barbaros-nc

illos, insipienles, qni nunquam divinoe doclrinac participes

fnrrant; an eos qui a tcncris, In propbeticis Libris edu-

cati fuerant? Nemini non videlur Judaeos polius crcditu-

ros; sed contrarium accidit. Ui quidem non crcdidernnt

Domino regnum cttslorum pracdicanli ; illi vero crcdiJe-

runt conservo subversioncm comminanli, ul clariusct eo-

rnm ceiiuilas, ct horum improbitas apparerct. Numquid

daemon ? numquid diabolus? numqnid forluna? numqiiid

falum?numquid sibi quisque causa fuit tum nequitiac lum

virlutis? nisi enim illi rei luluri esscnl, ncquaquam dixis-

8Ct, a Condemnabunt generationem hanc : » nequaquam

dixissct rcginam Austri condemnaluram Judaeos csse. Non

solum enim populipopulos, scd unus homo sa?pcinlegrum

populum condemnat : quando ii, qui facilc dccipi possc

vidcbantur, non decepti fuissc dcprchcndunlur, ct qui

omni modo vincere dcbcbant, tamcn siipcrantiir. Ideo

Adami et Jobi mentionem fecimus. Jam cnim ad illnd ar-

gumentum redire necesse est, ul quod rcliqnum cstexpe-

diamus. Adamum igitur nudis tantum verbis, Jobum

factis aggressus est : hunc enim omnibus diviliis spoliavit

< Mallb. XII, 4>.



DE DIABOLO TENTATOUE. IIOM. II. ^j

bollcre tanlum, A proprla namquc concnpiscenlla, non a

d.Tmonis malilia supcrala est. Idco vcniam non csl conse-

cula : sed cnm dlxissct, « Scrpcns decepit mcS » cxlre-

raas tamen pcsnas luit. Penes illam enim eral non cadere.

Quod ut clarius evadat, age ad Jobum sermoncm conver-

tamus, aviclis ad victorem, a supcralis ad supcranlcm. Illc

namque majores nobis animos faciet, ut manus cum dia-

bolo conseramus. lUicserpenserat, qui dcclpiebat.et vicil;

hic mulier, quas non praevaluit; tamctsi ad persuadendum

aptior, quam ille. Ac Jobo quidcm post pecuniarum jac-

turam , filiorum amissionem , necnon bonorum omnium,

machina admovebalur. llllc vero nihil erat cjusmodl : fi-

llos non amiserat ncc pecunlas Adam, neque in fimo sede-

bat; sed in paradiso volnptalis habitabat, et omnis generis

hgnorum copia fruebatur, fontc ilcm, fluviis, allisque om-

nibus commodis : nusquam labor, non trislllia, non mcc-

ror, non contumeliic et convicia , neque innumera illa

mala, quac Jobo immissa sunt. Altamen cum nihil adcssel

hujusmodi, lapsus ct supplanlatns cst. Annon liquet id ex

ignavia accidisse? Eodem modo cum ille ils omnibus in-

stanlibus ct prcmenlibus fortiler stctit ,

annon planum cst

id cx animi vlgllantia ortum esse ?

V. Utrinquc igitur, charissime, magnum lucrnm deccr-

pcrc possls: Adamum iujitcrls cave, gnarus quanta ex seg-

nitic mala oriantur. Jobi plclalcm imilare, cum didiceris

quanla ex diligcnlia bona uascanlur. liunc scmper tecum

repula viclorem coronalum, atque in quovis dolore et ca-

lamilatc magnam habcbis consolalioncm. Qucmadmodum

cnim in communi orbis ihealro conslitulus bealus ac 2;e-

nerosus illc, omnes per aerumnas suas horlalur, ul quce

accidunt omnia forliter ferant, ncque calamilatibus in-

gruenlibus ccdant. ?son est ullum , non est , inquam, ul-

• Gen. m, ij.



AD STAGIRIUM A DJSMONE VEXATUM. LIB. I. 53

mos procrearentliberos , omnibusque vitae praescntis com-

modis fruerenlur, nihilque postmodum tale palcrcntur:

contra, tu cum tantum tempus in jejuniis ac pcrnocta-

tionibus, et reliqua vitoe austeritate contriveris, nullam

serumnarum tuarum liberationem hactenus inveneris. Ter-

tio, quod cum sanctus ille vir tantam in reliquis viris po-

lentiam ostenderit , nihil ejnsmodi potuerit in tua dilec-

lione perficere, neque ipse, neque ii qui cum illo crant

illo etiam in hoc genere potentiores, verum omnes re in-

fecta abs te cum rubore discesserint. Ad hsec alia cx parte

nimium te angi dicebas,quod ita animum tuuai vis mce-

roris occupaverit, ut ssepius parum absit quin ad laqueum,

fluvium et praecipitium accurras. Quinto deinccps loco,

quod aequales tuos et contubernales , qui tecum vitam

hanc inierunt , tranquille agentes aspicis : te vero ssevis-

simae procellae adhuc expositum , et quod omnium pro-

fecto miscrrimum est, carceri addictum. Meqne eniiu his

qui ferro vincti sunt, ita lacrymandum asserehas , ut iis,

qui hujusmodi catena coUigati fuerint. Aiebas et aliud

esse praeterea, quod maxime te turbaret : vercri enim ac

Iremcre , ne si ista pater sentiat, maxiiiiis injuriis alque

incommodis afQciat sanctos illos, qui tc a principio susce-

perunt. Quippe summis viribus atque opibus fretum , at-

que indignalione concitatum, cuncta adversus eos summa

audacia raoliturum, parciturum nemini, qui sibi ex illo-

rum numcro occurrerit. Et hactenus quidem potuisse

rnatrem rem gestam notitiaepalris subducere, repulisseque

ilium sjepe, cum de te inquireret: fore autem ut processu

temporis deprehendatur cauta haec matris simulatio , jam-

que ille et ipsi, et monachis acerrime immineat. Postremo

quod omnium malorum supremum culmen est, nullam

iibi certam esse futurorum confidentiam dicebas , neque

apertius scire , si quando futura sit morbi hujus absolutio



58 8. JO. CURYSOSTOMI ARCniEPISCOPI C. P.

ciira contraria vidcrcntur , iino tamen concordiqnc fine

sibi iiiviccm conscnliebant. Excmpli causa : quod illum

exclusit a paradiso, quod conlra paradisum collocavit, el

vetuit lignum vilae, quod mortalcm lecit, quod interim

ca scntcnlia supcrior visus csl. Ilacc , inquam , omnia nec-

iion quae cx his conscquunlur, pro cjiis salulc cl houore

gesta sunt. Ac dc prioribus quidcm nihil dixerim, cuni

id cuivis palam sit, De poslcrioribus solum ratio red-

denda cst.

III. Quonain ergo modo scire poterimus posteriora

quoque ipsi utiha fuisse ? Si considcn;mus quid possus

cssct, nisi hacc ita conligisscnt : nam si poUiccnlc diabolo

asquales illos Deo se oslensurum, post prnevaricationis rea-

tnm in codcm honore perslilisscnt ; in Iria profeclo supre-

nia mala incurrissct. Primo enim Deum malcvolum, se-

duclorcmquc et mcndacem cxistimassct : sccundo iilum

verc seductoremy malevolentiseque et mcndacii et invidiac

parenlem, beneficum alqucamicum pulavissct : poslremo

pcccandi dcinccps nunquam finem lecissct. Ilis aulem

omnibus lunc hominem libcravit, cuin cx paradiso ejecit.

Ita ferc ct mcdicus si vulnus ncgllgat ac descrat, purulen-tum amplius reddil : sin vcro incisionc utatur, ulterius pro-

gredi saniem ac morbi virus velat. Quid igitur? Non his

contentus fuit ; imo ct sudores illi ndjecit ct labores : nihil

enim minus olio ctquieti natunicst, quam hominisnaturn,

Si cnim his addicli, ne sic quidcm peccarc desislimus :

quo scelerum progressa non esset audacia nostra, si prae-

ter delicias otium nobis conccssisset Deus? « Omnia

«cnini, iuquit, uiala otiositas docuit*. » Altcslantur aulem

nostrae huic ralioui et qune (juotidie fiunt, et quae majori-

bus nostriscontigcrunl. « Sedil, inquit, populus mandu-

»care, el bibere, et surrexcrunt ludere^. » Ac rursum :

' Eccli. xxxui, 19. — ' £xod. wxii, G.



AD STAGIRIUM A DvEMONE VEXATUM. LIB. I. D9

« Incrassatus est et impinguatus , et recalcilravildileclLis' .

Consonahis quoque licatns David loqnitur, dicens : «Cuni

jocciderct eos , tunc exquirebant eum , ct rcvcrle-

«bantur, et diluculo veniebant adeum^. » Ad Jerusalem

quoque per Jercmiam loquitur Deus : « Per omnia erudire,

» Jerusalem, ne recedat anima mea A t6'. » Quod autem

Don solum malis, verum et honis humih"ari atque incurvari

salutare sit, rursum significat Propheta, cum dicit : «Bo-

>num mihi, Domine, quia humillasli me, ut discam justi-

» ficaliones luas*.» Post hunc et Jercmias hajc eadem,

sed non eisdem Yerbis exclamat : « Bonum, inquicns, viro,

»cum portavcrit jugum grave a juventute sua: sedebit so-

»litarius, et tacebit", »et deseipso Deumobsecrat dicens :

Non sis tu mihi parcens in alienallonem, in die mala^»

Beatus item Paulus, qui tantomunere graliaeelTulsit, tan-

tumque naturam excessit humanam, bonl tamcn hujus

utllitate indigehat; quocirca dicebat : « Datus est mlhi

» sllmulus carnis mex, engehisSatauae, qul me colaphizet,

»ut non exlollar. Propler quod ler Domlnum rogavi, et

«dixit mihl : Sufiiclt libi irratia mea, nam vlrtus mea in

»infirmitale porficitur'. » Potcrat certe sinepersecutioni;

bus, et pressuris, laboribusque et sudoribus pracdicat'o

perfici : sed tamen id nohiit Christus, praedicantlbus par-

cen&. Quocirca dlcebat Illis: « In mundo pressuram habe-

»bitis*.» Cupientibusque coeleste regnum ingredi', an-

gustam viam arripiendam jubet, quasi non aliter intrare

liceat : ideo pressurae et tentaliones, et quaecumque nobis

trislia contingunt, non minus Dei providentiam indicant,

quam liEla et jucunda. Quid autem dicam pressurtis hu-

jus temporls, cum non minus ipsa quOque gehenna^ com-

Deul. xx\ii, i5. — ' Pial. ixsvii, 54« — ' Jerem. vi, 8. — * Psal.

cxviii, 71. — « "thren. 111, 27.— * Jerem. xmi, 17. — ? » Cor. xii, 79.— ' Joon. \M, 7)"^. — 9 Mallli. vu, i5.



Go S. JO. CIIRYSOSTOMI AnClIlEPISCOPI C. P.

minalio, fjuaiu promissio regni, inefFabilcin ipsius cle-

mcnliani commcndet? i\isi enim iile gehennam minatus

css3t, non facile quispiam CQjleslibus bonis potiretur. Ne-

qne cnim sufficit sola gaudiorum rcpromissio ad cxcilan-

dos ad virtulcm animos, nisi etiam cos pcenarum timor

impcUat, qui negligcnlius affecti ad illam sunt. Quocirca

primum homlncm qiioquc a prlncipio c paradiso cxpullt,

quia ex honorc sibi prc-cstito detcrior cffectus esset, si post

sprctum violatumque mandatum iminotus ille, stabilisquc

dnrasscl. Jamvero ut Adam omiltamus, quid non fecissct

Cnin in paradiso degens, tantisquc dellciis fruens, quando

his omnibus privatus, patrisque suppllcium ante oculos

h:ibens, ne sic quidem cmendatus est, in majoremque ne-

quitiam prorupit, ut homicidium ipse primus invencril,

ausuque nefarlo implevcrit : homicidlum, inquam, ora-

nium scelcratissimura? Neque enim paulatim, vel post

diuturnum tempus novum hoc facinus aggressus est : scd

repentc ac sublto verticcm et culmen iniquitatis occupa-

vil : eumque qui cx eodem utero processerat, qui in nullo

ipsum lajscrat, nlslhonorare Dcum, idsit laedere; appetiit

insldlls, ac nccavlt. Velim hic rursus consideres clemen-

liam Dei. Cum cnim sibi Injuriam intulisset, ver])is IUum

admonet, Iristemque consolatur. At ubi insanla fertur in

fratrem, tunc jam severius ulciscitur, pcenasque infert.

Et cerlc priora illa eodem digna erant cruciatu, imovero

longe graviore. Si enim in hoinlnibus conservus aliquis

mcliora quaeque sibi servet, ac domino suo deteriora offe-

rat, rem indignissimam, plenamque contumeliae facere

arguitur; quanto id magis in Deo? Cain vero non in hoc

solum, verum in alio quoque non minus deliquit, quod

Iratrls honorem aegre et indigne tulcrit. Nam si utpote

qui peccasset, poBnltentiam egisset, accepta profecto fuis-

set haec illius optima mutatio : nunc vero non pcenitentiffi



64 8. JO. CHRYSOSTOMI ARCnil^I>ISCOPl C. P.

sionls illeccbras renuere in nobis cst : cur tu mcrili ar-

gumenlum loUis, coronarumquc malcriam pr.Tescin(lis?

Ad haec si iJlum sciens fore insupcrabilem, cunclosquo

deviclurum , ita illum dimisisset Deus , ne sic quidem de

his movenda quiestio csset. Nam lum quoque quod ille

obtineret, quod vincerct non reluctantes, sed sponte sibi

cedentes alque succumbentes, a nobis profecto manasscl :

verumtamen his qui ingrate agcre volunt , ne id quidem

satis esset. Quod si plurimi quidem illius potenliani ac

viros frangunt, complures item posthac ilhmi snpcraluri

sunt : quid tu luturosprobalissimos, clarlssimaque victo-

ria insignes, tanto privas honore? Idcirco enim illum di-

misit, ut eum dejiciant qui fuerant ab eo prius supcrati

quod illi omni supplicio gravlus cst, ipsumque ad cxlre-

mam condemnationem deducel. At non omnes, inquies,

iilum superaturi sunt. Quid hoc ad rem ? Profecto enim

mullo convenicntlus esl justls occasiones suppedllari,qui-

bus voluntalem ostendant suani : eos vcro qui non suut

hujusmodi, ex propria puniri negligentia,quam islorum

causa illis eliam damnum afferri. Nam modo is qui niidus

est, si hcdalur, non adversaril viribus , sed suo ])olius

torpore suj^eratur : quod indicat victorum multiludv).

Tunc vero probi quique improborum causa mcrilis hono-

ribus fraudati fuissent, non habentcs illoruin culpa , ubi.

vires excrcercnt suas : veluli si agonolhela quls athlolas

duos nactus, altorum quideui adversario congrcdi para-

lum, omnemque lolcranllam oslcndere, coronamqu<*. ex

certamlne referrc : altcrum labori illl et aerumu;e olium

deliciasque prafercntem , advcrsario de medio subhtto,

anibos rc Infecta dimiltat. Sic enim strenuus ille, propter

alterius ignaviam gravi damno affectus esset. Ignavus au-

tem non fortissimi socii causa malus esset, vcrum ob so-

cordiam suam. Sed ouim haec istorum qusestio, cum de



AD STAGlRItiM A DyEMONE VEXATUM. LIB. I. 65

diabolo agitari videatnr, si suo ordine proccdat, pluriinis

in rebus Dei providenliaai insimulat , cunctamque simul

crealuram Iraducit. Namque oris atque oculorum creatio-

nem incusabit : quippe cum per haec quaeque illicila con-

cupiscant, alque in adulterium corruant plurimi ; per hoc

autem blasphement alii, atque perniciosa dogmata pro-

ferant. Num ergo sinc oculis et lingua ideo debuerunt

homines fieri? Pedes quoque abscindere, et amputarema-

nus necesse erit , cum istae plen* sint sanguine , illi vero

ad mahim currant. Nec ipsae quidem aures immanitalem

hanc ellugere poterunt. Nam inania percipiunt, et cor-

ruptionein dogmatum ad animam miltuut : itaque et istae

auferendaj erunt. Quod si dabimus, cibos quoque ac po-

tus, ccolum, tcrram, mare, solem, lucem, lunam, slel-

larumque chorum,

atquc omnium animantium generatoilamus necesse erit. Ad quid ista enim omnia erunt ne-

cessaria , cum is cujus causa facta sunt, adeo miserabili-

ler truucus jaceat? \ides-ne qui risus, quae deliramenta

ralionem istam necessario sequantur? Diabolus nempe

sibi ipsi , non nobis cst mahis. Nos enim si velimus, pkira

eliam commoda per ilkmi conscquemur , illo eliam invito

ac renuente : quod est profecto mirabile, el in hoc divinaB

bonilalis magnitudo conspicitur. JNam si cuin meliores

elTicimur, mordet id quidcm, ac per se sokim excruciat

diaboknn, quando hoc ipsum per eum nobis suppcdilatur,

hoc dctrimentum ferre non polest. Quomodo aulem ex

illo proficimus? Dum ilhus immanitatem, perpetuasquc

insidias, r.c fraudes varias soniciti metuimus, somnuQi

immodicum cxckidimus, vigilamus , semperquc Domini

reminiscimnr. Quod aulem ha^c mea non sint, sed beati

Pauk , ipsum audi , eisdem fere verbis fideles dormientes

excilantem. ^am Ephesiis cum scriberet, sic ait ^diNon

»C8t nobis coUuctatio adversus carnem et sanguinem, sed

LXXXIX. 5



6G S. Jti. CHIUSOSTCMI AIlCIliKI-lSCOPI C. I>.

wcidversus principalus ol potcslalcs, adversns iiiimdi roc-

» lorcs lenebrarum luijiis sacciili, adversus spirilualia ne-

«quilinj in cixjlcsiibus'. » II:rc .Tulem cumdicoret, non

dojiccre slndcbal audilorum animos, sed polius erigere.

Pelrus ilem : « Sobrii cslolo, et vigilate : rjuia adversurius

)i veslcr diabolus, laiiqtiam leo rugiens circnit quaerens

«queni devoict , cui resislilc fortos in (ido^. «lloc auteni

dixit, iil nos iortiorcs oftlceret, ot atl majorcm cum Dco

lumiliarilaiom indiiccrol. i)i\\ onim imminore sibi cernit

iniinicuin, majori ad iiliim ciirrit desiderio, a qno derendi

possit. Ila fero inlantos piicri , cniii qnid horrcndum vide-

rlnt, ad malriim sinus protinus lugiunt, iilarumquc pcn-

dcntes vestibiis , eis sc tuentur ac prolegunt, atquc ila ut

ssepins relrahontibus plminiis inde avclli non possinf. Al

vero quando niliil cjiismodi porturbat, ne vocantes qui-

dcm illas exaudiunl, ncquc Irahi patiunlur : imo aj)pel-

lanlcs respuunt, ct cuu) plurima ilhe moliantur, ut ad se

eos pcrlrahant, semper cas avcrsantur, apposilamque

inensam dcspiciunl. i^uocirca matrum plurimae, cum nihil

obsecrando proficere sc vidcrint, larvas quasdam horroris-

que figmenla parant,

alquc illos denium ad redilum iui-

pcllunt, pcrsuadcnlque ad se ilerum recurrcre. IIoc au-

lem non in soUs pueris contingit, sed etiam in nobis.

Quando onim malignus ille perlcrret nos atquc perlnrhat,

tunc friigi cUicimur, tunc nos ipsos agnoscimus, tunc ad

Dcum omni studio recurrimus. Quod si delctus ab initio

nequam ille luisset, atque sublatus c uicdio, ibrtasse nec

praDleriia crcdidisscnt |)Iurimi : pula quod hominem rerol-

lissol, quod bonis iilis inniimcris cum ejecissct, Deumque

hoc invidla ct iivore commotum lccissc arbilrarentur.

Quando cnim no modo quidom desunt, qui post tanta

iliius soduclionis indioia id audent dicere, si non iliius

• tphcs. VI, 12. — » 1 Felr. r, ii,;,.



(j8 s. jo. chrysostomi AKCiiiiiiuscopi c. r.

» tcm nou fecil, iicc hulalur in j)cr(lilione viventium*. »

Ac Deus ij)sc j)er Proj)hctam ait : « Nolo morlem peccato-

)>ris, sed ul convcrUilurct vivat^ » At vcro nos nisi con-

vertamur, danmalioucm nobis ipsis ultro mortemquc

rongerimus , non Deus qui nos pcrire noluerat, quique

viam cHugiendi nobis ostenderat. Ergo-ne id solum habc-

mus, quod dc diluvio diccrc possimus, nullafjue ex co

prodiisse cniohmienta diccmus ? Dici proiecto non polest,

quanlum ulilitalis ct iis qui illa inundalione pcriere , et

cjElcris qui poslea fuere, indc provcnerit. Illi cnim ultc-

rius in vitiis ac flagitiis progrcdi j)crmissi nou fueruut :

qui autcm post iilos secuti sunt, majora quam illi lucra

reiuierunt, fermcnlo, ut rta dixerim, materiaque malo-

rumc mcdio sublatis extinclisquc peccatoribus.

Mamsi

etiam sinc exempiis mala homines per se faciie inveniunt:

quid non lacturi crant, si piurimorum exemplo ad perni-

ciosos aclus invitati fuissent ? Quod utique ne lieret, nc

lot scelcrum magistros hi,qui postea fuluri erant , habe-

renl , cos omnes una pcrdidit.

V. Vcrum enimvero, quocnam est iliorum sapicns, imo

plena slultitio! ratio, qui cum nihii boni agere velint, om-

nia perquirunt et dicunt , ut suorum delictorum causam

'ad Deum referant? INisi peruiisisset Deus, aiunt, nequa-

quam accessisset diabolus, nunquam dcccpissct ab initio.

Scd ntque cognovisset Adam, quantum boni anto habuis-

set , ncfjue suam iilam arroganllam unquam deseruissct.

Qui cnim sc ipsum in tantum culmen honoris crexerat, ut

fieri se Deum expectaret, quo non prorupisset audacije,

nisi fuisset ad sanam nientem reductus ? Fingamus nihil

diaboium consuluissc , nihiique penilus Evae de ligno lo-

cutum fuissc : num sine peccalo perslilissent , si istud

nou ita contigisscl ? Minime vero : nam cui mulier tam

' Sap. I, iS. — » Eiieil). .wiii, 24.



AD STAfilRIUM A DvEMONF, VEXATUM. IJB. I. 6q

facile quocl volebat persnasit, ipse etiam diabolo non exis-

tenle , ex se ipso quamprimnm in peccatum corrnisset,

quo majori qnoque pcena mulctari meruisset. Prailerea

ne nnuc qnidem diaboli solius fuit omnis illa scdnctio,

sed sua eliam concupiscenlia mulier corrupta corruit

atqne hoc Scriptura sacra indicat, qua3 dicit : « Vidilque

V mulier quod bonnm esset lignum ad edendum, gralum -

»que oculis ad videndum , ac speciosum ad consideran-

dnm, et accipiens de fnictu illius comedit '. » Neque

vero cgo nunc ista loquor quasi diabolum insidiarum

criminibus purgarc cupiens, sed indicare volens eos, nisi

sponte cecidissent, a nemine nnqnam poluisse dejici.

Nam qui tam faciie propinatam sibi ab allero fallaciam

snscepit , is anle fallaciam negligenler et remisse sc ha-

buisse ostendilnr. Neque enim tantum ille polnisset, si

sobrinm vigilantemque animum allocntus esset. Sunt au-

tem plurioii, qui in hac parlc confutati, diabolo omisso,

ad mandalnm Iranseunt , ct cum a peccanle homine ab-

stineant; Deo crimen impingunt, dicentes : Quid enim eis

prfficeplum dabat,qnos peccaluros noverat? Ista revera

sunt diaboli verba , et impia^ mentis inventa. JNam quod

prwceptum dare longe majoris providenliie sit, quam

non dare, hinc palam esl. Esto Adam vohintale, et animo

tam neghgenti, quam fmis ostendit, nullnm snscipiat man-

datum , sed in dehciis persistat; cx hujusmodi hcentia

imbccinitas tanla atqne negligentia ad meUora-ne , an ad

deteriora prorumpet? Liqnct profecto ilhim ad summum

fasligium viliornni evasuram, si absque cura sit. Nam si

necdum de immortahtate securus, eamque spem dubiam

pendere non ignorans, in tantsm arroganliam atquo amen-

tiam elatns est , ut Deus fiori sperarct : istndqno cnm id

promillentem nnlla ex parte fidelem cerneret, si socnran^

' Gpn. iit, ti.



^n 5. jo. cimYsosTOMi ARCiiii.Pisoopi c. r.

iiDniorlalitaloin pulfthscl, <j«io uoi) progressus rsscl ar-

roganliif ? <iui(l non pecas.s«!l '' (juandouani Dco oblem-

perassel ? Tii vcro diiin isla criminari«, ideui prolcclo

lacjs, ac si (juis rornIcalion('nj proljibcnlem reprchendc-

rcl, idco (juod jjjurinji isla audicnlcs iurnicaluri csscnl.

Nonne sunl haec verha oxlreuias dcnienlia; ? Si eniin nuUo

mandalo suscrjjio diiibohis isd ilUun acccdcns, recodere

a Dio consuhiis.-cl, id illi nicile persuasissnl. ^am qni

postacceptiim mandaluni j)i.L'ci|)ienlem sic contempsit,

si nihil ah illo pcuilus audissd, rilo eliam se siil) domino

esso igu(ira.<s(l : idcirco nialurc Dcus cx iis (ju.-c priccipil,

docel hahere ilhim dominum, in cunctisque iili parere

oporlere. El quid aniplius hinc sc( uliim, inquiunl?Eliamsi

nihil ahud scculum esscl, non id doccnli Dco csset im-

putanduin, scd potius homini non suscipicnti ojjlimaiii

hanc disciplinam, \'erum ne sic quidem inutiUs fuil

eliani posl pinvarication^ni juiccepti cxhibilio. Nonnc

illse hUchi.T, illa conCcssio deUcli, iila viri od mulicrnm,

raulicrisque ad serpcntem sludiosa caus.nG traduclio : illa,

inqiiam, oiimia melucnlium sunt i.lquc trtMiicnliuin, Dei-

quc auclorilalcm a^nosccnliumPlV^rro quantum kicri fue-

ril ex diaholica illa expectalioiie , in lantuin tiuioris illos

fuissf Iriiuslalds, niillus ignoral. Qui cnim aequalitalem

cum Dco j)! iiis mcditalus iiicrat, ipse jam ita conlraheha-

lur hiimililcr, ut panam cruciatumquc melucret, ac pec-

calum conlilcrclur suum. Atveronon absquc scnsu pec-

care, delicluujquc cito agnosccre, non |)arva res est : sed

via qiiacdam cst atijtie jjiincipium ad eiuendationcm al-

qun ad mulaticncm in mclius duccns. Omnem itaque iii

nos Dci bcnl^aiilalcni ncquc disccrc , nequo narrarc pos-

sibil(! csl : c(.ruui lanKii (jiiic uo\iuHis, siimuiarn dicluriis

sum. Post lalcju cniiu inobcdienliam,posl tanla scclcra,

cum jam orbis tolus tyrannidc peccali premeretnr, cum



AD .>TAGinirM A n^MONE VKWTIM. IIB. T, "\

cxtrema jam liienda jâna c^êf , ciim dcleiulnm omiio.

luortaliuin geniK^, nouionfjue ipsnm hominum merilo cx-

tcrminari possct ; lum vcro maximnm omnium bencliciniu

nobis oslcnclit, l niiicnilum snum pro inimicis, pro alie-

nalis a se , pro se odio liabontibus alquc adversnnlibns

morti tradens, sicquc reconcilialioncm no*lram operan.* .

coplornmque regnnni cl a}|crn;un vilani. aliaquc bona in-

nnnieranobissedaturum spondcns, alîuv nec oculns vidit.

» ncc auris audivil, ncque in cor hominis asociulcrunl *.

Quid igilnr huic providenliac, hnic clcmenti.Te.huic bonitali

comparari possit? Proplerca cl i|K«e dicebnt : « Qnanlum

»dislat C(rJnni a tcrra, tanlum distal via mea a viisvcslris.

»et cogilatio mca a cogitationibns vestris ', » David quo-

qne milissiuius , cum de clemcnlia illius loqucrelnr, aic-

bat ; « Secundum allitndincm codi a terra corroboravit

«Dominus misericordiain suam sujier liinenlcs se. Quan-

» tum dislat Ortus ab Occidcnte . longe fecil a nobis ini-

«qnitatcs uostras, (}uomodo miscrelnr pater liliornm, mi-

«sertus csl Dominns runentibiis se ', » Non parem sohmi

amorem indicans, sed quia snmnuT dileclionis cxcmphT

aha non novinius; illo lanicn cxcniph> nuijus aliud prolcrt

Hcsaias, neinpe malris qu.r miscricordia crga prohMn pa-

Irem superare soJet, sic loquens : c ûmqnid obliviscelnr

» mnlicr intanluli sni . ut non misercatnr hlio nleri sui?

»Scd et si ilia oblila cjus lucrit, cgo tanuMi tni non obli-

viscar, dicit Dominus ": » Ostendens Dei misericordiam at-

iVctns omnes naturales longissime exccderc. Et rrophcl.T

quidem sic : Ipse anlcm Christns cum Jndnsis loqncrciur,

aiebat : « Si anlcm vos cnm silis mali, nostis bona dala

»dare iiliis vcslris : quaoto magis Palcr vestcr ca^lcslis da-

»bit bona pelenlibus se ^? » Nihil proleclo aliud per ista

• 1 Cor. ii, 9. — li.ii, IV. u — i {>>,,'. ,;,i , li-ir). — i i>.n. \«.i\.

iS. — 5 MaUli, Mi. 11.



AD STAGIRIIIM A U/RMONK Vr.XATUM, I.IB. 1. 7?)

saltcni libcro homini, sed scrvo illuin rrgio vendiint ilc-

rum. Neque li;tclenas adversa sleltrunt, scd in dominaR

calumniam incidit, clamnatusque carccrcm annos pluri-

mo8 haLilat , et efliigienlihus coetoris cmpliore illic lem-

pore ipse pcrdurai. Cunicpie tanla esscul c{u,'e illius ani-

mum periurhare possenl, constans tomen pcrscvcrat.

Ejusmodi vcro eliam noslra sunt, imovero longc prr-

plexiora. Quae enim promissa sunt nobis, regnum ccelo-

rum, et vita ncierna , el incorruptio, et infinita sunl hona

:

quacauloni interimconlingunt, valdc ah liis remola , alque

alicna sunt ; mors scihcet cl corruptio,pa'naelsupph"cium,

el tcntalioncs varia3 , ac ircqucnles. Cujus ergo rei gralia

hoc facilDeus, permillilquc contraria promissis advenire?

Nimirum ut ex hoc duo maxima hona eliciat , ex ahero

cerlissimum polcntice ijislus argumentum praebens, quod

scilicet possit desperalissima promissa sua , spe atque

opinione melius perficere; cx ."'.Itcro autem nostros animos

erudiens, ul in cunclis ipsi credamus, clsi diclis facta

contraria videanlur enu rgore. Nam spei virUis cjusmodi

est, ut eum qui sincore ilH adhaereat, nunquam confundi

permillat. Si cnim ii , qui jiromi^sa in hoc sacculo accepe

runt, ita insigniter aflecti sunt , multo magis id nos faccre

necesse cst, qui non iii prwsenti vila, sed in aHis saecuHs

bonorum exitum expectamus. In hoc enim sacculo prcssu-

ras nobis angusliasque |)romisit. Quid ergo est quod te

perturhct? Qua ralionc suspecta iiabeas promissa Dci ?

Nam cum dicis tc ah eo nogligi, cujus causa inundum om-

nem despexlsli , hquido oslondis le ilH non credere , eum-

quc suspeclum haherc , fallacemque promissionem cjus

exislimarc. Id aufem \erc cst a daemonc corripl , ac ge

hennrc igncm provocaro. Scd sunt qui saecuii negotiis de

dili quielc vivunl. Et islud quoque praedixit Chrislus :

« \men , amcn dico , inquii . vobis . quia plorabitis et flc-



ijB S. JO. CnRYSOSTOMI ARCBIKPISCOPI C. P.

bilis vos, miindiis aiitem gaiulcbit\ wSed et In prioribns

generationibiis Babylonii ciim Dcuin ignorarenl, opibus,

polenlia ct gloria pollebant : Judaei vero caplivitalc, ser-

vilule, extremisqnc calamitatibus premcbantur. Et Laza-

rus ille', quiregno crelesti dignus, ulceribus plcnus canum

linguis crat expo.situs, alque perpcluo cum famc pugna-

bat : divcs vcro in bonorc ac frequenti salellitio, et re-

quie, ctdcliciis vitam diiccbat. Vcrum ut huic nlhil apud

inleros illa omnia proliiere : ita nec Lazaro fames, aut

ulcera,quo minus probc viveret obstiterunl : sed veluti

quidam alhlcta forlis in nestu gravissimo ct algore luclans,

et vicil, ct coronalus csl. Quocirca vir quidam Sapicns

aiebat : « Fili, si accedas ad servitutem Domini,prrcpara

» animam tuam ad lentatiuncm, dirige cor tuum ct susline,

»et ne fcslincs in temporc indnclionis. » Et post pauca :

n Quoniam, inqiiit, ignc })robotnr aurum, homines vero

»acccptabiies in fornacc humiliationis'. »Rursumque alio

loco scriplum est : « Fili, noli negligere disciplinam Dei,

«ncque deficias cum ab eo corriperis\ » Qui enim aurum

in fornaccm miltit , novit qualcnus illiid incendi , el

qnando ex ignc oporlcal cdnci. Idcoquc hic f[uidem ait

« Ne feslines in lcmj)ore induclionis : » Salomon autem

hoc ipsum docens , « Ncquc deficias , inquit, cum ab eo

» corriperis. »> Magnum quid rcvcra , magnum , inquam,

prcssura est ad virum speclabilcin efliciendum , alque ad

doccnduin pntienli.c virlutcm. Quidergo, inqules ; si il-

lius nos raagniludo evertat, atque dcjicial? « Fidelis est

»Deus, qui non palictnr nos tcnlari supra quam possumus,

)' sed fociet cnm lenlationc cxiliini, ut possimus susti

»nere\ »Nam si ex dilectionecorrcptio, ex odio vero de-

rclirtio est : neque ejusdem est quempiam slmul et amare

Joan. XVI. 8. — • Lnc. xvi. — ^ Errii. ii, i, ct scqq. — < Prov.

III , 11. — ' 1 Cor. X, i".



AU STAtilBlliM A U.iJMOiNli MiXATUM. LI«. i. yg

ioiiuerilo causaui haberc videremur. Sin vero is qui lau-

loruQi arcanorum parliceps , ad lertium coelum raplus

iuerat, adlianc lamcn abyssum iKvrons subslitit,

mspi-ciensquc in proiundum divitiarum sapienlioe ac scientiae

Dei, obstupuit solum, ulqiic indc resiliit : quid nos ipsos

Iruslra concidimus, perscrulantes inscrulabib'a, alque in-

\estigabiJia curiose inquircnles? Cerle cum mcdicus con-

traria iis quaj nobis salubria videntur praccipit, sive algens

nieuibrum fonli subjicerc jubcat, sive alia bujusmodi

inexpcciala laciat, nunquam reluclamur : sed cum nobis

aulea persuaserimus, arlis illum ratione id facere, promple

ac libenter ccdimus, cum tamcn ille saepius fullatur : Deuui

vero qui tanlum in omnibus a nobis distat, qui cst ipsa

sapienlia ,qui niinquam faili potest , magna curiositato

perscrutabimur? Cumque illi simplicitcr credamus, a quo

lacli rationem exigere jure possemus, ab illo , cui solum

credendum cst, corum qu;e gcsscril causas ac rationes re-

quiremus, atque hujusmodi ignoranliam indigne feremus?

IlDCCcine sunt religiosnc menlis, acpiaa? Ne, quaeso ac sup-

plico, ne ad lanlam vesaniam progrcdiamur, sed in om-

nibus in quibus ambigimus, illud dicamus : « Judicia tua

«abyssus mulla'. «Nam et hoc ipsum , quod non omniaaperte scimus, divinas sapienlifc profecto est. Si enim om-

nium quac iiunt, causa et rationc cognila, ila demum Deo

pareremus, non magua merces essct , neque fidei exhibitio

ea res viderelur. Cum vero nihil horum penitus noscen-

tes, ila quoc[ue summa aflectione mandatis ejus omnibus

cedimus , ex legitima obedientia fidequeintegerrima

maxima animabiis nostris cmolumenta conciliamus. Hoc

enim solum nobis persuaderc debemus, omnia nobis uti-

liter a Deo inferri , modum non amplius inquirenles, ne-

que hujus ignoralionem graviter vel cum mcerore feren-



80 S. .10. CIIRYSOSTOMI ARCIIIIiPIbCOPI C. P.

les. Ncque eniui possihile est islu scirc , neque nlile: illud,

quia inorlales suinus : hoc , quia cilo in arroj;anliam cxlol-

limur. Phirima nos racimus, quae cum hberis noslris noxia

esse vidcanlur, uliUa sunl lamcn : (juorum ncque illi cau-

sas qn.Trunl addisccre , iicquc nos illis anlea pcrsuaderc

studemus , id cxpedire quod facimus : sed hoc solum illos

adnionenius, ul in omnihus cedant, qu£Bcumque pru3cc-

pcriul j^alrcs , nihihjuc ullerius inquirant. Quod si parcn-

lihus noslris, qui cjusdem atque nos natura) sunt, ita

mo-rigeri sumus, iic(jue ulla ralionc indignamur : Deo-ne

indignahimur qiiod non illius omnia nohis cxplorala sint,

qui lanta excellenlia nohis praccellit, quanlum inter Deum

el homines discrimen inlorcediti' Et quid huic impietati

par ruerit? Advcrsus hujusmodi homines sanc bcatusPau-

lus indij^nans diccbat : « Alioquin, o homo, tu quis es qui

«respondcas Deo? iNumquid dicct figmenlum factori suo :

» Ciu- me ita rccisliM' «Lquidem lilioruu) cxeinplar popo >

sueram, ipse vcro mullo niajus j)osuit, figuli scilicct , at-

que ah eo in lormam rcdacli luli. Sicut enim lutum quo-

cumquc inanu sc rormanlis duxcrit, sequilur : ita homincm

qua;cumque Dcus jusserit, ca scqui, ct quai illc inlulerit,

gralo animo perlbrre convcnil, nihil omnino reluclando

vel curiose addisccre qiucrendo. Neque cnim nobis solis

ista amhigua sunl : vcrum et iis, qui anle nos fuerunt,

sanctis illis ac mirabilibus viris. Ait enim Job : « Lil quid

»inipii ^ivant, divitiiequc veterascunt ^ ? «Bcatus autem

David : « Pene, inquit , cHVisi sunt gressus mei , quia zelavi

»super iniquos paccm peccalorum videns. Quia non est

» resj)ectus morli eorum , et firmamentam in plaga eorura.

»In laboribus hominum non suiit, el cum hominibus non

«flagcilahunlur. «Posl hunc Jercmias quoquc dicebat

uJuslus es Domine , verumtamen judicia loquar ad le.

' lloin, i\, 20. — » Job, XXI, 7. — * Psal, lxxii, 2-5.



AD STAGJRIUM A D^MONE VEXATUiU. LIB. 1. &I

sQuid est qnod via peccatoruni prosperalur* ?»Amb)gc-

bant isti quidcni alque inquirebant, sed non ita ul faciunt

impii : neqne eniu) accustsbanl Deum , nequc ex iis qua;

flunt, illuui injusliliae arguebant. Scd alius quidem aiebal:

B Juslilia tua sicut niontes Dei,

judicia lua abjssus

»mulla ^. »De alio, cum tanta passus esset, scriplum est

« Non dedit insipieniiam Deo ^ » Et in eodem libro in-

compreliensibilem sapienliam illius et dispensalionem

enarrans, cum de crcatione disscruisset : « Ecce islas simt

» parles viae ejus , et ad humorem verbi audiemus in eo '. «

Idipsum quoque Jeremias providens ne quis unquam sus-

picarelur , interrogalioni judicium suum praeposuil, di-

cens : « Juslus es , Domine , » hoc cst, scio quidcm a lc

omuia fieri justc : modum aulem ignoro, quo fiunt. Quid

igitur? amplius-ne ilh didicerunt? ISempe de iis nullum

responsum retulerunt, quod bealus David indicat, cumdicit : « Et exislimabam ut cognoscerem, quia hoc labor

»esl antc me ^ » Idcirco aulem responsa super his non

acceperunt , ut poslerioribus soeculis futuros homines do-

cercnt ctiam ipsi inlerrogalionc abslinere. Alquc ilh qui-

dem unum tantum inquirebant, cur scilicetimpii in copia,

rerum omnium et proj^perilale viverint, et ne sic quidera

didicerunt : at vero isli longe plura, quam illi curiosescru-

tantur. Ea enim quae nunc proponunlur, multo graviora

sunt. Ilaque manifesla horum ralio illi permiltalur, qui

novit omnia antequam fiant.

VIII. Si tamcn opus sit nos , ex iis quae jam nola nobis

sunt, solulionem quaesitorum, ctconsolationemexcogilare

propler eos qui tam curiose iila sciscilantur, illud dixe-

rini , inuignum esse quaerere, cur boni in pressuris , mali

conlra in requie persistant, coelesli jam revelalo regno ,

" Jerem. xm, i. — » Psal. xxxT, 6, — » Job. i, 3a. — 4 Id. xxvi, 14. —• Psal. Lxxii, 16.

L.\XX1X. 6



84 8. JO. CIlRYSOSTOill ARCllIEMSCOPI C. P.

inquiris. Scd cum priora pro viribus palcfecerimns, ad

illa eliam solvenda, fundamenla qu.xdam jacta fuisse ar-

Lilramur. Quid ergo illud est, iu quo iKures cl fluctuas ?

Quod plurimi ex primordiis aetalis ad (inem usque variis

calamilalibus sint afTecti. Ego cl de his ct dc prioribus

dixerlm ,proccipue quidem illos ob propria vilia puniri,

dcioccps vero ut alii quoque illorum cxcmplo emcnden-

tur. Quod si non in omnibus id fit, nihil est quod mire-

ris:

nondum enim judicii lcmpus advenit. Quid ergo deillis dices, inquis, qui antequam pcr actatcm bona vel

mala disccrnere possint, quasi maxime peccaverint, sup-

pliciis afliciuntur ? IIujus quidem rci non una est causa,

scd phiriuKc ac variag. Nam et cx parcntum intcmperan-

lia, ct cx nulritiorum negligcnlia, et cx intcmpcrie atque

jnaequaHtatc aeris, et ex aUis pluriuils hujusmodl caslbus

id conlingere polest. Priclerea cum plurimos iilorum fu-

turos ncquam pr.Tscivcrit Dcus, cos veluli compedlbus

quibnsdam hujusraodi suppUcio coercct. Annon vides et

mcndicorum phirlmos Inler pressuras ipsas ct angustlas

innumcra perpetranles scelcra,quorum tamen oninium

causa non aniiclio pauperlalis cst, sed sola ncquitia? Au-

div^I cgo quosdam aliquando , cum dicerent hujusmodl

homines muliercm quamdam honcslam et forma liberaH

In soliludinc naclos, ei violcnler ac petulanter illusisse.

Alqul qua nccessllate, qua calamitale ad hoc inductl

sunt ? Qu;e isli scelcra non admisissent, sl non hujusmodl

quasi vincuhs conllncrenlur ? Eorum vero qui carceribus

inchisi suut, quls facile vesaniam et rablem perferre pos-

sit ? At II qul a daemone corripluntur, nihilo minora hls

faciunt : non aulcm ea modo mcmoro quaj tunc agunt,

cum a dffimonc apprehcndunlur , scd qu.ne postcaquam

illa vexalio ccssavcrlt. Nam ct edacitalem sequuntur, etJ

iuranlur, ct inebrianlur, et plurlma his ctiam turplora



AD STAGIBIUSI A DiEMONE: -«BKATUM. LIB. I. 87

descendit veroPublicano pauperiorem meritis se essse perci-

piens. Est et alia species pestis ,quse plurimum roboris

habetad evacuanda bonanostra, quae multo sudore colli-

gimus.ventus scilicet inanisgloriae. Namreveraventiinstar

ingressa ihesauros omnes virtutis exsufilat. En et secunda

nobis occasio lapsus , recte gradientium, ut tu dicebas.

Phirimi enim ex iis qui apud nos ingentes videntur

virtutis causa tolerasse labores , ac revera tolerant , cum

omnia ad honorem hominum non pro Dei gloria facerent,

permissi sunt in tcnlationem labi, ut mullitudinis gloria

nudati, propler quam detrimenta omnia perpessi sunt

ejusque gloriai naturam in nullo flore fceni esse meliorem

addiscentes, jam Deo soli vacent, atque ipsius causa fa-

ciant omnia. Sunt prajterea et ahae causae atque rationes,

et quidem longe his plure^, caeterum, ut dixi, nobis incog-

nitae, sed omnium opifici Deo bene notae. Non igilurin iis

quffi contingunt indignemur, se<lgratias agamus : hoc enira

gratorum fidehumque servorum est. At vero tu dum ad-

miraris , cur non antea potius cum dehcate viveres atque

illa saeculi pompa stipatus incederes : sed nunc quando

abjecisti illa onmia , ac te ipsum lotum Deo devovisti

pe^imus te ille daimon invasit : idem prorsus facis ac si

admireris , cur spectatoribus nuUus molestus esset, sed

qui in pugilum numero ascriptus exercitatusquc in cer-

tamen descendisset, hunc solum ex omnibus colluctator

expeteret, percutiens caput, faciemque concidens. Non

hoc ergo aut miraculo aut mcerore dignum est, si nos

ille pugil adortus, premit et urget:

quippc ista est pug-nantium lex. Verum si ille dejiciat atque prostcrnat, ac

praemia laborum tollat : hoc grave est. Quandiu vcro non

praevalet, non solum nobisnihil nocuit, sed profuit pluri-

mum, conflictuiliosuosummanobis oruamenta concilians.

JNamque et ia castris ille praestare caeteris putatur, qui



ID STAGIRIUM A DiEMONE VEXATUM. tlB. I. 89

rem cum iu dcliciis ageres, ac mundi rebus oranlno in-

tentus essfts, non tnnc tibi daemoucm istum immiserit

Deus:

illud ego respondebo, hoc quoque illius actum esse

providentia. Sciebat enim tunc teimbecillum supcrandum

lacile, ac mature periturum. Atque ideo non slatim ad

hanc luctam vocavit, cum ad monachorum vitam acces-

sisses, sed exerceri prius te permisit, ac longum agere

tempus : posteaquam vcro robustissimus factus es, tunc

ad laboriosum hoc stadium pertraxit. Adhuc igitur eorum

qui sunt in s.eculo, mentionem facis, famulumque tuum

in medium adducis. Illum enim te significare voluisse reor,

cum diccres pUirimos saeculares viros , cum in hunc mor-

bum incidissent, cclerlter atque integerrime fuisse libc-

ratos. Verum famulus tuus, o amantissime, et quotquot

eosdemsubiere casus, non eadem ex causa cum hujusmodi

malo confllctati sunt,qua tu modo. Illi enim ac caeteris

similibus sokim terrendi causa , ut ex hujusmodi timore

mcllores fierent, hanc belluam immisit Deus. Tibi vero ut

piignares fortiter et strenue , ac vincereSj coronamque

patinnti:e reterres. Porro victoria tunc cst, non cum quis

adhuc theatro constante, luctando ss ipsum adversario

subducit : sedcum se ad congredlendum paratum luctalori

semper oflert, qui adversarlus absurdas cogltationes prae

mcerore suggerens , nihil perficere possit. Quod vero res

ita sc habeat, sic probe coUigo. Gonstat profectoomnibus,

quantumlibet tu te pcr humllltatem dejicias, a servi tui

vita tuam longlssimc difTerre, ac esse meliorem : Deo ita-

que major tui quam illius cura sit necesse est. Hoc cumpalam sit, id quoque slmlliter constabit; ncmpe si esset

odli permlssio illa, nunquam profecto ei quem magis di-

ligeret, illam auxlsset, postquam eum qui loQge fuerat

delerior , tam cito daemoni eripuerat. Neque enim ex hoc

solum id asseveraverim , sed ex quibus a Deo te desertum



go S. JO. CURYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

putas, ex eis maximo illi curam tui summam esse conabor

ostendere. Nam si non studiosissime cuncta hactenus egis-

ses; si non perrgrinaliones longinquas , ut sanctisillis

viris , ad cjusmodi solvcnda \incula potcnlissimis, congrc-

dcreris, suscepisses, merito fortasse quidam dubilassent

cum non salis aperla vidcretur esse causa, cur tantum

temporis te rcliqucril : postea vero quani Martyrum loca

frequens adiisti, ubi plurimi ex iis quoque, qui homines

devorabant, stepe sanali sunt : pkuimumque temporis

apud virosillos mirabiles ac strenuissimos ,qui curalionem

nunquam frustra tenlavcrant , dcgisli : nihilque onmino

omisisti, quodadhancliberationem conferre posse ulla ra-

tione videretnr, rcversusquc es ferens tccum inimiciuu,

apertum ac ccrtissimum divinae circa te providcnli.x do

cumenlum, eis quoque qui valde insipientes sunt conspi-

cuum retulisti. Nunquam cnim profeclo tantam impedi-

visset Deus graliam, nunquam servos suos ita pudpre

suffundi passus esset, nisi id tuae et probationi ot utiHtati

vehemcnlcr expedire cognovisset. Ilaque quod divinae de-

reliclionis signum videtur, id cjus summi in teaflectus et

amoris est argumcnlum.

LIBER II.

Ejusdem adSlagirium^ quod tristitia dcemone ipso sit

gravior.

I. Et ista quidem de Dei providenlia*, utque ille non

aversans et cxecrans, sed et admodum diUgens hoc te

exerceatmodo, dixissesufficiat. Quoniamveroalia etiamex

i Vid« D. GuilloD, loni. xii, p. a»a-a5i, et p. a36-a38.



AD STAfimiUM A D^MONE VEXATUM. LIK. n. g^

modi hominlbus dici viluperabilius possit, quinequedigna

exprobralione rite possunt discernere? Isti enim revera

insani sunt, ac daemonio pleni, qui rerum naturam ut sese

habeat, intueri nunquam didicerunt : sed ea quae sunt

laudibusdlgnissima, vituperant : et quaB sunt exprobranda,

in laudabilium transferunt ordinem. Plurimis et phrenc-

tici praesentes maledictis insectantur : sed quiilla audiunt,

nullas se pali contumelias existimant. Et tu igitur cum

amentes illos ita loqui audis, noli contumeliam autcon-

fusionem eam rem cxistimare; ne lunc maxime probris

te dignum constituas, dum contra te Deum provocas.

Cum cnim ea quae pro nostra emendatione et utilitate a

Deo inferuntnr, probro tibi esse arbitraris, vide quo hoc

malum emerget.

III. Quod si vis qui sint revera confusione et exprobra-

tione digni perspicere, paucos e multls tibi conabor os-

tendere. Eos inspice, qui mulierum formae omni studlo

addicti sunt, qui pecuniis usque ad insaniam inhiant, qui

polenliae ac gloriae sunt cupidissimi, utque ista consequan-

tur, agere omnia et pati sustinent, qui livore etinvidia ta-

hescunt, qui nihil se Iffidentibus insidiantur, qui atram bi-

lem patiuntur, qui vitae praesenlis vanitatem summa rabie

sectantuis Ista revera atquchlssimllla vesanlse sunt opera.

supplicioquedlgna: isla probrisatque irrislone insectanda.

Porro si quis dum perturbatur a daemone, sic quoque

summam in vita philosophiam exhlbeat, non solum non

exprobrandus, verumadmirandus, coronandusque ab om-

nibus est, qui tot tantisque praspeditus vincuiis, cursumadeo laboriosum currlt, arduamque ct asperam conscen-

dit virtulis viam. Coelerum nesclo quo paclo mc penc ct

allud effugerit, quod ipse plus habes quam fralres rehqui.

W autem est hujusmodi. Si quid a te peccatum est, facilc

per hanc pressuram id omne deletur ac remittitur. Atque



Al) STAGIRIUiVI A DiEMOiVE VEXATUM. LIB. 11. ny

faslu et lyrannide, qnod praesenti adulterlo deditus sil.

An tu modicum scelus existimas uxore, matre vestra,

incolumi, alterius puellae maculari concubitu , filiosque

exillicito procreare malrimonio ? Ista luctu, ista lacrymis

digna, quai aperta sunt, atque in (inem pessimum desi-

neiit : quae vero tui causa futura sunt, fieri potest ut gra-

via sint; ficri item , ut opinione leviora : summce vero es-

set amcntiae in rcbus adeo incertis certo se jam cruciatu

conficerc. Ut autcm concedamus interim illum vehemeu-tissima indignatione concitandum : at citissime sedabitur,

et anteqnam plane incendatur, extinguetur. Homo enim

tot deliciis dedilus, maximarumque rerum curis implici-

tus, parasitos et assentatores nulriens, puellaeque ilHus

amore inccnsus , ex qua vobis ex medietate fratres habct,

etiam si luos casus perceperit, doloremminimum et ni-

hili faciendum capiet, Idque non ex iis solum quae dixi

sed ex praeteritis conjicio. Nosti enim, plane nosti , cum

le ille nimium antea diiigeret, teque omnium loco habe-

ret, ex quo te ad monachoruin vitam transtulisti , afTec-

tus omnis ilie quam extinclus sit. Rem enim ille te facere

turpem , ac majorum suorum splendore indignam, glo-

riamque suam te delurparc dicebat : et nisi naturre illum

necessilas cohibuisset , te forsitan abdicasset. Itaque, nisi

tamen nirais ineptum qnod dicam videatur, arbitror illum

rem gestam cum voluplato auditurum,quasi pcenas de-

deris.quod orante illo sfepius, atque a vit.e istius tole-

ranlia te removere cupienle, consilium ipsius nunquam

admlseris.

IV. Et dc patre quidem ac limore tuo, quo de illo

maxime sollicitus es, ista habui qn.'B dicerem , sunicientia,

ut reor , ad omnem hujuscemodi metum excludendum.

Quoniam vero malorum tuorum summam esse asserebas,

quod neque de futuris posses confiderc, neque scires hu-

LXXXIX. 7



gS' s. , jo. cimYsosTOMi ARcniEPiscoiM c, r.

ju8motli-ne uiiqnain vinculis solvendus csses , aii iu iinein

usquc pugnnrclc illc

decrcvissct,qui libi ccrlamen

hocproposuil, ne ipse quidein cxploratuni ac certuni aliquid

dicerc, autrutnrorum evcntus aperirc possuui. llludtainen

scio nianifcslc, libicpic j)crsuasuni cupio, utrumvis Iiornm

contingal, pro noslra utilitatc fulnrum. Quod si hoc

animo fueris, cilo supremum hunc malorum , ut ais, vcr-

ticem abs lc arcebis. Ad hvcc iUud quoque libi cogitan-

dum est,pr.Tmioruin et coronarum tempus esse luturum

siccuhim , coUuctalionum vero ac laborum praesens.

Quod nobis apcrtius insinuare volens beatus Paulus di-

» cebat : « Sic curro uon quasi in incertum : sic pugno

,

»non quasi aercm verberans : scd casligo corpus meum,

»el servituti sobjicio , ne iortc aliis praedicans , ipse

«reprobus efllciar*. » At vero cum ad finem certami-

nis vcnisset, dcmum beatam illam cmisit voccm : « Bonnm

«cerlajncn cerlavi, cursum consummavi, fidem servavj,

» jam rcposita esl mihi corona juslitiie^ : «ostendens vitam

omnein in ccrtaminibus ct laboribus nobis cssc agcndam,

si cupimus acterna rcquie bonisque illis innumeris perfrui.

Sin autem aliquis ita negligens sit, ut putet sc et bujus

vitoc voluptatibus, ct pr;cmiis ac gaudiis quoe in ccelis pa-

rata sunt iis,qui laborcs sustinucrint , frui posse ; liic se

ipsum pror&us fallit ac decipit. Nam sicut in alhlctis, qui

tempore cerlaminnm re((uiem qnacrit, confusionem sibi

perpeluam alquc ignominam parat : qni vero in sladio la-

bores oinnesfortitcr loleral, coronam cl gloriam cl laudes

et in ipso ccrlaininc, el posl solutuin theatrum a spccla-

toribus consequilur : ita in iiobis quoque fit. Nam is qui

laborum tempus quieli dedieat , tunc ingemiscct et stri-

debil denlibus,quando in aelerna rcquie dcbuisset llnem

laborum nancisci, atqueextrema supplicia lucrc cogelur.

' I Cor. IX « a(i, aj. — • s Tiin. it,

7.



lon ?. JO. CllllVsOSTOAIl AKCIIItPJ.sCOM C. 1'.

prioribus fuere lemporibus ? Examina diligcnlius eos, qui

fuerunt nominalissimi, vidcbisque omncs in angustiis fi-

cluciam erga Dcuui habuissc. Atquc primo , si placel,

primi paicnlis iuspiciamus filiuu) , agnum Christi Abel. Is

cum in nuUo jus violassct, ea passus est quae merenlur ii,

qui gravissimc pcccavcrint, Nos cnim pcccalorum noslro-

rum pcenas damus , lcnlationes scilicct : ar, vcro Jnstns

ille nulla alia causa cruciatus csl , nisi quia justus erat.

Ac quandiu nulhuii cxccllens virlutis sujc documentum

dedit, agnosccbat illum frater : ubi vero ex sacrificio cla-

rus meritis eluxit, lum jam naluram quoque ipsam ille

ignoravii, invidia scilicct ca^calus. LJnde vero nosti an

modo qqoquc eadcm causa diabolum adversum te conci-

taverit, vil.-equc luac lulgor illum ad hanc pugnam evoca-

verit? Quod si rideas ista loquentem, laudo quidem hu-

militatem luam ; non tamcn ab hac senlentia desistam. Si

enim illc adipem olTercns ita Deo charus acceplusque fuit

is qui nihil cxtrinsecus , sed sc ipsum tolura obtulit Deo,

mullo profecto magis advcrsum se provocavit inimicum.

Deus autem tc illum invadere permisit siculi et tunc cae-

dem illam haudquaquam impedivit : sed passus est justum

in sanguinarii manus incidcrc, ucque eum eripuit, qui

proptcr sc atquc ol) honorcm suum mactabalur. Noluit

enim illi coronas suas minui : quocirca ad fincm usque

illum CTirrerc pcrmisit, Et quis, inquics, cruciatus est

mors? Ltinam quidem hunc ct ego subircm cruciatum

Ista nunc dicis , amantissimc : at prius rcs omnium gra-

vissima csse putabatur, omnique p(Ena miserabilior. Id-

circo in Lcgc Moysi ii qui maxima quajque deliquissent, ac

vcnia indigna, morle mulclabautur. Scd ct apud ipsos

quoque externos legumlatorcs, qui in maximis turpissi-

misque ilagiliis deprehenduntur, non allo suppiicio affi-

ciuntur, scd lamen perditissimorum hominum supplicium



AD STAGIRIUM A D.EMONE VEXATBM. LIB. II. lOl

Justus illeperpetilur, luiovero eo gravius, c[uocl elfraterna

dextra percussns occubuil. Quid autem dc Noii dicimus?

nam et ipse juslus ac perfeclus fuit , cunctisque cor-

ruplis, solus placuit Deo, reliquis omnibus illum offen-

denlibus. Innumeras plane « Tribulatioues pertulit mul-

»tas et malas. » Neque enim ul Abel continuo mortuus

est, neque id passus quod leve tibi videtur ; sed longissi-

mam vilam toleravit, lot annos iis qui ferunt onera gra-

vissimoque sempor pondere premunlur, nihilo levius aut

quietius idrectus. Hoc autem statim aperlissime probabo,

hinc initium sumens. Annum intcgrum iste carceri addic-

lus fuit, carcerique peregrino el horrendo. Lt enim fera-

rum el serpenlium multitudinem omiltam, quibuscum

tanlo tempore vixit iu tantis reliclus angustiis,quid iUum

animi habuisse putas inter adeo ingentes tot tonitruorum

fragores atque nimborum ? Quippc inforior abyssns dis-

rumpebatur, superior summa impelns vi demitlebatur,

cum intrinsecus ille cum liberis sederet solus. Etsi enim

de (ine confideret, per corum tamen quae ficbant vehe-

menliam, metu fere pramortuus erat. Lbi enim nos cum

habeamus domos in terra altius lundatas, urbesque inha-

bitemus:

lamen si vidcamus pluviani vel paulo vehcmcn-tius sohto demilti , concidimus melnque constringimur :

quid ille passus acstimetur, cum solus intus esset, abys-

sumque illam horrificam , ac varia eorum , ([uae suffoca-

bantur, genera consideraret .' Denique suflicere solet ad

fcriendos summo pavore animos, urbem unam, vel do-

mum etiam vi aliqua inundationis absorptam undisque

operlam cernerc : at vero quando id orbis unlversus pas-

susest, dici non potest qui affeclus sit vir i!Ie cum in me-

dilsfluclibus circumferretur. Totum ergo aniium illum iu

eo meLu egit. Cum vero tandem diluvium cc>sasset, pau-

lalim quidem jara cedebal metus, sed maeror auge]»atur.



I04 S. 10. CHnYSOSTOMI ARCHIKPISCOPI C. P.

«Dixienim, inquit, non prophelabo*. » Praeteroa id so-

lum, quod nullus illi erat unanimis, nullusquc suis mo-

ribus conrormis, quantum illi tacdii , quanlum putas mcc-

roris olluderal? Nequc ideo tantuin angcbatur, verum ex

illorum miseratione crucialus innumeros paliebalur. Non

enim tunc solum moerent viri justi , cum pravos morientes

aspiciunt, sed eliam cum peccantes vident. Imovero multo

amplius hoc quam illo cruciantur, quod ex Prophelis fa-

cillime animadverti potest. Alius quippe illorum amareingemiscens : «Vae, inquit , anima, quia periit pius de

)) terra , nec cst in hominibus, qui quod rectum est fa-

»ciat*. » Alius ad Deum loquebatur : « Quare oslendisti

»mihi labores et dolores videre' ? » Et de iis qui injuriis

opprimebantur, nimium condolens lugebat dicens : « Fa-

«cieshomincs ut pisces maris non habentes ducem''. »

Quod si tunc ista contingebant , cum leges constitulae

essent, et principes, et judicia, et sacerdotes , et Pro-

phetae, et supplicia : considera quanta impudentiae magni-

tudinesub Noecuncta scelera committebantur, cum nuUo

horum adhuc homines cohiberenlur. Et sub Prophetis

quidem non valde longaeva erat vita : sed septuaginla vel

octoginta annis terminabatur : tunc vero ad sexcentos an-

nos et ultra humana vila pertingebat. Lt igilnr alia omit-

tam , quot uegolla siibire cogebatur, qui adeo prolixuni

itor gradiens currebat. ac viribus totis inlendcbat in tanla

viaelongiludine ne parum quidem divcrlerc, cum plurima

essenl quae prohibercnt? Et quid dico plurima , cum tota

prorsus vita a fmibus ad fincs terrcTe essct hujusmodi , tola

scopulis, sentibus, belluis, squallore, peste, algore, ma-

lcficisquc plena? Equidem laciiius existimaverim angus-

lissimam semitam profundissima nocte semper incedere,

((uam illis temporibus viitutis vinm : tot homincs erant,

JtiTm. \\, 9. — > Mirli, Mi, 2. — ' IJubac. 1, 3. — < II id. i4.



108 S. TO. r.nRYSOSTOMI ARCUIEPISCOn C. P.

lam , sedaQuain monstravero lihi* :»omnia menle cir-

cumibal, inj^enlcsqiie lumullus animo accipiebat , cum

nusqnam sislero cogilalioncin posset, sed suspicari plu-

rima, curisque angi cogeretiir. Credi enim potest ad orbis

terrie fines , Oceanumf[ue ipsum se profecturum expec-

tasse. Itaque etsi non omnem porluslravit terram, curam

lamen luijnsce sibi perficiendi itineris sustinuit. Neque

enim animo ila paratus crat, quasi ad solam usque Palaesli-

nam profecturus : sed quasi iibique jubentem sccuturus,

eliam si orbem totum pervagari juberetur , etiamsi ad eas

quae cxlra habitalam sunt insulas accedere. Quod si spe-

rare conlrariimi praeceplo indcfinito suadcretur, idrnrsus

erat molestissInHun. Is cnim qui grave aliquid toleralurus

est , muUo i('rl lcvius , si aperle sciat qnid sibi snstinen-

dnm sit, cl ad qnid sesc praepai-are debeat , qnam si per

omnia rogitalionibus jactelur aml)iguis , et nunc laela

inodo trislia exj)ectet : iiec j^ossit cuiquam horum confi-

dere, cum utrumqne paritcr inccrtum haberi possit.

VII. Et ista quidem antequam in repromissam terram

pcrvenirel : cnm vcro landcni in Palacstinam vcnisset, et

se jam qnietnrnm sperarel, tnnc vero inajor illum in portu

lempeslas excepit, Est autcm ea non minima doloris ralio,

inio onminin inlolerabiiissima cum quis adversis se erep-

tum pnlans, atque ad finem ipsum pcrvenisse , cnra jam

omni et cogitalione solutus , rursus initium aliud malo-

rum expcriri compeliilnr. Nam qui ad fercnda adversa

adhuc paratns est, asquiore animo ista cum sibi inferentur,

excipiet. Al vero si posilis cnrarum cogllationibus , aliquid

hujnsmodi conllngat, duabiis cx partibus turbatur, ac

cxpngrialu fa/;ills est, tnm quia inexpeclata rcs est , tum

quia oninem curam et apparalum deposuit. Quaenam ergo

isla tcinpeslas .Qiit? Famcs ita valida Palaestinam occupa-

' (leii. xu.



1 lO ?. Mt. CIIRVSOSTO.VH AHGIIIKPISCOI'! C. 1'.

gereliir eis quocjuo adulari, qui se conlunjeliis afticerent,

cl (|uos ulcisci (Itbucral, cuncla lacere , ul libidincs ex-

jjlenul, suaquc uxorc rrueronlur, tjuo iiou dici jjotesl

miserahilior ? Inlcrca cuin ista quocjue Iristia finem acce-

pissenl, alia nirsus advcr?a gigiiehanlnr, ramique hellum

successit. Oiuillo nuiic rixas el jiirgia j^aslorum, sejjara-

lionem a fratris liliorquamvis ista quoque, si cum caeleris

exaiuinonlur , ma-rortun non mediocrem inrcrre j)0ssinl.

lluni enim is qui scrvalus ab eo iuerat, Idnlisque per il-

lum potilus commodis,qui sibi cedore per omnia , pas-

torcstjuc suos incrcpare debueral:hic oj>lione proj>osila,

rerliliorem sibi regioncm ckgit , incullam ilii ac desertio-

rem rclinquens : quis oro , iacile ferret , non dico detri •

mcnlum, sed injuriaiu, cuin vidoret se , qui ipsuni hono-

rasset, parnm honorifice Iraclari, ac minorem accipere

parlemi' Id quidem omni delriracnlo gravius censetur:

sed liaec tamen universa prictereo. Dc Patriarcha enim

non dc (juovis homine nohis scrmo csl,

Vllf. Succcssil illi lami Persicuiii hcHum, cogiturqu(i

adversus hostcs vicloria clalos mnilem ducere is, qui

|)rincij)io non alVuerat bclli , integris adhuc utrisque par-tibus : sed vicloria jain politis hoslibus, cum eos nemo

ierre posset, sed alii quidem passim iutcrfecti essent, alii

se lalebris cl tugic dedisscnt , ct reiiqui in servitutem ab-

ducli fuisscnt. Sed tamon nihii horum illum ut domi ma-

nerc! induxit, sed vehemenli uKerorc percuisus profectus

est, ij)se quoquc cjiisdem calamitatis particeps fulurus,

seque ipsum haud dubifc iieci cxjtositurus. Nam \elle cum

Irecenlis servissuis, ^cl modic(^ j)Iuribus, adversum hos-

tem niimcrosissimum dimicarc , niliil aliud profecto eral,

quam se cl caj)livilali, ct sujiplicio , el mortl acerbissimae

exponcrc. Profectus itacjucesl; ut ipse quoque barbari-

cam immanilatem experirelur. Verum Dei clementia ser-



112 S. .10. CIIRYSOSTOMI AhCUlEPISCOPl C. P.

niis agilans, Doinnquc advorsns cuni vocans : et eam qua'

lori parliccps fucral, cuni jani filiuin parllura cssel, domo

clcturbarc cogens , quemnam in moerorem accrbissimum

non prrccipilassct? Isla si cui lorlasse lcvia videntur, is

cuni cogilavcril lamilias ct domos intogras harum rerum

causa saepius evcrsas , Juslum illum " admirabitur. Etsi

cniui limoris divini causa forliter fcrcbal omnia, homo

lamen crat, ct iis rcbus non polcrat non angi alque cru-

ciari. Rursus autem in domum ancilla rcgreditur , illique

nolhum parit, eiriciturque Abraham pater post ilhid adeo

prohxum tcinpus : iueratque rci vohiptas quaedam , sed

major causa doloris. Nothus cnim ille filius legitimi cum

admoncbat, majnsquc ilHus desiderium injiciebat. Quod

cnim illi diclum erat : « Non erit ille haeros tuus , scd qui

«egrcdicturex [e*, » delsmaclcdictum liiisscarbitrabatur

nullum enim ealenus de Sara responsum acceperat. Cum

vero dcmum clariorem dc Isaac promissioncm acccpissct,

tcmpusque parlus definitum esset, rursus anlequam ejus

spci voluptatcm ullam sentiret, Sodomorum clades in-

geotem illi moeroris nebulam oiludit. Nam quod res ipsa

juslum virum immodicc turbavcrit, ex vcrbis iUis ac

prece quam pro eis fudit, omnibus profecto conslat. Cum

vero lapsum e codIo imbrem illum omnino terribilem cer-

neret, cunclaqucinpulvcrem ct cinerem conversa, neqUe

in se ipso jam erat. Nam si cum procul domos aliquas

conflagrare incendio videmus, stupemus ac dolore confi-

cimur : quid illum passum arbilramur, urbcs integras el

regiones cum habitatoribus incendio non consueto , sed

novo ac terribili ardcre conspicientem ? An tibi non vide-

tur Jusli hujus afiectus Kquorcos dccumanosque fluctus

imilari? Sicut enim in mari anlequam fluctus alii quieve-

rint, alii rursus montis instar intumescunt : ita elpertOH

' Gen. w, 4.



An STAninirM a d.emonr vexatum. un. n. ii3

laui viri vilam conti<i;Isse perspicics. Nam cnm atlhiic So-

ilomorum recens esset illa dcsolatio, rex Gcrarcc cadem

quae Pharao , in Saram committere conatus est, rursusquc

mulier ad miserandam simulalioncm compeliitnr : atque

in opns prorupisset ea contumcha, nisi prchibnisset Dens.

Cum autem in partu illins et uxor simul et fdins, ac tota

familia Iretaretur, solns ille in tanto omnium gaudio tristis

fcsse ac mcerore cogebatnr , ancillam cum filio cjicere

compulsus. Elsi enim nolhuserat, atqne ex ancilla natns

Ismael, naluralls lamen vis amoris ex indignitatc nihilo

minor crat, neqno imbecilliorcm paternorum viscernni

dolorem fecerat ignobilitos matris. Istudqne ox ipsa his-

torias serie possumus addiscere. llle enim fortis , illc seve-

rissimus et qni unigenitum propriis manibns poslca mac-

tandumsuscepit, nxore sibi hoc praGcIpiente n?gre fercbat:

ac mmquam illi cessisset, nunquam obtemperasset ; clsi

tnnc major accessisse videretur auctoritas; nisi illum ti-

mor Dei vehemcnter impnlisset. Itaque cum audis illum

Deo jnbente ancillam emisissc cumfilio, cave putes dolo-

ris sonsu carnlsse , hoc enim erat impossibilc : vernm

illins polius singularem admirare obedientlam, quod cum

ctiam miserationis aficctu retraheretur , Deo tamen nou

contradixit, sed emisit cum fdio matrem, quorsum

profectura esset ncsciens. Tolerabat autem atqne sus-

linebot mcerens : neque enim ille natura superior cva-

serat.

IX. IIoc autem et in legltimo passus est filio : nullns

rnim eum non doluisse dicat, neque paternoairectu fuisse

commotum, ne, dum ultra modum illius ostendere nilitur

philosophiam, illum snmraa laudum omnium privet. Nam

si in flagitiis tnrpissimis deprehensos, ac longissimo tem-

pore vita potitos, ignotosquc, et quos nunquam anlea vidi-

uius,cumrepenle conspicimus ad mortem ducj,misericor-

LXXXIX. 8



AD STAGIRIUM K OJEMOSB VEXA.TUM. LIB. II. II^

passus est : atque illc quidem necessario victu nunquam

intliguit : huic vero in voto crat, indnmento ac pane solo

non indigere. Scrvatusautem, atqucilineris fatigationibus

liber, cum tandem ad affincs suos pervenisset , qui in

lanta rerum copia nutrilus luerat, servire cogcbatur. Non

ignoras autem servitutcm, cum semper molesta sit, tum

mnxime videri molestissimam , cum quis propinquis ac

paribus scrvire cogitur : idque cum ejus rei nunquam pe-

riculum fecerit ,

sed priorem omnemsjtatem in libertate

ac deliciis egerit. Quod cum intolerabile esse viderclur,

forli tamen ct magno animo ferebat. Porro quid acrum-

narum in vila illa sua pastorali passus sit, ipsum audias

Jicet dicentcm : « Ego persolvebam a me ij)so furta dici

» et furta noclis. Per diem urcbar testu, et nocte gelu,

«recedebatque somnus ab oculis meis : ista mihi fuerunt

9 annls viginli*. » Haec ille passus cst, qui vitam vixerat

simphcem, qui scmper fuerat domi. Posique tot labores,

tot incommoda, post longum illud servitulis tempus

fraudem illam amarissimam pertulit, qua sibi altera alte-

rius loco tradita uxor est. iNam si non servisset annis sep •

tem , si non ea passus fuissct,quae soccro conquestus

dixit : si non amavisset puellam , hoc ipsum tamen quod

sibi formosiore promissa , tradita ipsi pro iila deterior fuit

quantum putas moproris, quid indignationis , quid doloris

Bcato illi tunc prfestilit? Sane si quis alius id passus esset,

nunquam eam fraudem atque injuriam tulisset : sed omni

prius affinium eversa domo, se ipse cum illis una inter-

fecisset, aut alio quovis modo perdidisset. Quoniam vero

patientissimus, ac longanimis erat Jacob, nihil hujusmodi

fecit, sed ne initiuni quidem cjusmodi cogitationi dcdit

imovero seplem annos alios iterum servire jussus prompte

obedivit, adeo mitis erat ac mansuetus. Quod si puellae amor

' Gen. XXXI, 38-4i.



120 s, jo. cimvsosTO.Mi AucniLPiscon c. v.

mansiicludini nioruni obsccundabat, rursus nnhi mccroi is

magnitudincm asscris. Considcra cnim , ({uaESO, (juanlum

illc doloris j)assussil, cum cjus fiuam ila vcljcmcnlcr dili-

j^cbat, Iraudatus amplcxibus , illiuscjue connubia desidc-

rans, scplcmrursus annorum dilalionecrucialur, frigora et

ucslus et vigilias, et dclrimenta pcrpcluapaticns. Ea tamcn

ipsa ])otilus tandcm, vivcnsquc apudsoccrumvitam rcruni-

nis cl laboribus plcnam : sic (|iioque invidiic patuit, et

sccundam fraudcm in merccdibus passus , ut ipsc quoque

illum argucrit , dlccns : « Dccepisli me dcccm agnis'. »

Lna vcro ctmi socero uxorum fralrcs , magis eliam ad-

vcrsus iJlimi cfierati cxcandescebanl. Quod aulcm crat

omnibus gravius , uxor illa tam dilccla , cujus gralia bis

scptcm aunis scrvirc dclcgerat , prrc molcslia suflucabalur

cum sororcm suam parientcm ccrnerct : se vcro omni

paricndi spc doslitulam , atquc in lantam tunc excessum

cx auimi mccrorc dcvenerat, ut criminibus ct querclis

agilarct virum, morlcmquc sibimet obventuram minarc-

tur, nisi parcrct , a Da mibi , inquicns , libcros, alioqui

«moriar cgo'. » Quomodo illc lcctari poleral , cum ca

(jiiani diligcbat, sicaflocta essct , fraircsquc iilius ipsi insi-

diarcntur, omniaqne molircnlur , ut ille ad extremam dc-

vcnirct inopiam ? Nam si ca ,quae sinc sudore dotis nominc

Iradimlur uxoribus, cum quis abstulerit, maximo mtcrorc

airicimur : is «jui pcriclilabalur ea quac summis laboribus

quicsierat amitlcre, quo animo fcrrc ea dclrimcnta pote-

rat? Cum igitur iiaud obscurc suspectus cssct , eosqiie sc

iotucntcs cernerct , clam fugam inicns discessit. Quoquid dici miserabiiius possit? Nam etcx patcrna domo et

cx alicna , cum mclu ac pcriculls migrans , in cadcm praj-

rupla rursus cogcbalur incidcrc. Quippc Iratrcin Cngicns,

sc ad soccrimi conlulcral; a quo itcruin cxagitatus, ad

' Gen. xxM, ii. — • IJ. xxx, i.



l22 S. JO, CHRY80ST0M1 ARCIIIKPISCOPI C. P.

maximnin timorem incidit. Uapla qnippe illius filia,pri-

mnm (juidcm puellae contunieliamfcgre ferebat : sed cum

id laciuus lenisset, quod eam regis filius ducturum se

uxorem polliceretur , ramque senlenliam Jaudasset Jacob,

fffdcra violavil Levi cum Iratre sno, civesqtie virilim ad

unuin ju<;ulanle6, in id tremoris palrem induxsrunt, ut

inde prolinus migraret, eo quod omnes advcrsum se bel-

luturos timeret. « Dixit enim, ait Scriptura , .Jacob ad

«Symeoncm et Levi:

Odiosum me fecistis, ul iniquns sim• omnibus habitanlibus terram , Chananasisque ct Phere-

» zaeis. Ego aulem sum niinimus numero, congregatique

»conlra me simul concident me, dcleborque ego, et do-

»mus mea*. » Quippe omnes illos una finitimi necassent,

nisi illorum indignationem Dci clementia conlinuisset, fi-

nemque cladibus imposuisset. « Factus cst, inquit, timor

»Dei super omnes percircuilum civitates, neque pcrscculi

»sunt post filios Israel. » Quid crgo cum hoc melu libe-

ralus essetPNum tandem respiravit? imovero tunc su-

premus eum malorum omnium vertex invasit, mors

scilicet amanlissim:e conjugis et immatura simul et vio-

lenta. «Pcpcrit enim , inquit, Rachel, parturiensque la-

«borabat. Faclum estaulemcum parturiens periclilarelur,

» dixit illi obslelrix : Confide , et hic enim tibi filius est.

» Et cuui elllaret animam, moriebalur enim, vocavit nomen

»ejus, Filius doloris mei^ » Cumque luctus adhtic recens

esset, adjecit mcerori Ruben, palris torum contuineliose

impelens. Quod ille lam graviter lulit, ut moriens quoque

mala iinprecaretur (ilio ., lum scilicet, quando filiis pa-

rentes majore misericordia ailici consueverunt , idque

cum ille primogenitus esset oinnium,quod eliam ad af-

fectum non paruin valet. Sed tamen h;cc omnia vis moe-

roris exclusit, vocansque illum dixit : « Ruben primoge-

• Gen. x\xiv, 3o. — » Id. xxxv, 17-19.



AD STAGIBIUM A. D.€MONE VEXATUM. LIB. II. 123

j) nilus meus , fortltudo mea , et initium filiorum meorum,

«dnrus ad ferendum , durusque et audax : irijuriam intu-

«lisli, sicut aqua non eHervcscas. Ascendisli enim in cu-

X bile palris lui , tunc maculasli slratum, ubi ascendisli*. »

Cuni aulem adolevisset amantissimic uxoris filius, solari-

qiie illius dcsiderium liujus contubernio speraret, tunc

ipsi multiplices paruntur ierumnao : liatres enim illius tu-

nicam intinctam sanguine palri ostendentes, magno illum

luctu confeccrunt. ^cque enim solam lugebat morlem,

scd ipsum quoque mortis genus : plurimaque erant quaB

illius animum exagitabant ,quod amalae illius filius, quod

melior reliquis^ quod maxime dilectus,quod in ipso aeta-

tis llore,quod ab eo missus , quod neque in domo , neque

in leclo, nequc patre coram assistente , neque dicens ali-

quid et audiens, quod non communi morte omnium, quod

vivensaferaruni immanilatediscerptus luerat, quodnereli-

quias quidem illius reperire poterat, et humo condere^

quod isla illi nou injuventute contigissent, quandomelius

ferre potuisset, sed in scnectute ultima. Eratque mise-

randum omnino speclaculum , vidcre caoospulvere foeda-

tos,senileque pectus discissa tunica nudatum, lamentaque

admitteuila consolationem nullam. o Scidit cnim, inquit,

»Jacob vestimenta sua, et circumposuit ciiicium lumbis

Bsuis, lugebatqtie filiuui diebus pluriuiis. Congregali sunt

»autem omnes filii ejus, et filiae, et venerunt consolari

»eum • noluitque consolari , diccus : Descendam ad fiiium

»meum lugens in iniernum^ » quasi vero possibile non

esset vacare a moerorc animuui ipsius.

Cumccepisset

eaplaga curari, fames valida incuujbcris, •a-ir.jiique univer-

sam occupans, primum quidem vehemenli illiim mcerore

turbaverat : cum aulem reversi ex /Egypto filii , rei fru-

meatariaj copia fainis incommoda solati essent, aliaoi

' Gen. xtix, 3, 4. — ' Id. xxxvn, oo-o4«



.124 S. JO, CimVSOSTOMI ARCHIEMSCOPI C. P.

ilem consolationi mixlam doloris causam allulcriinl, vo-

luplalcmqncquam cx famis lcvamlnc Uileral, abscnlia filii

])remcbal aUjuo obscurahat. Nequc id solum , sed Bcnja-

uiia ipsum poslulabanl : quo ille unico solalio ct uxoris

dcruucliX» , ct a lera devorati filii lenirc mccrorcm poleral.

Hrat aulem non ca sola causa dclincndiBcnjamin secum ,

vcrum a'las qtioquc ipsa , et cducationis ralio. «Non dcs-

» cendcl enim, inquit, filius mcus vobiscum,quoniam fraler

»cjus mortuus cst , ct ipsc solus dereliclus est, contin-

«gelque illum infirmari in via qua vos pergilis, deducctis-

>' que canos mcos cum dolore ad inferos' . » Primum igilur

omnino renuebat, illum nunquam sc daturum asserens :

cum vero veheracnlissima lamcs urgcrct,

graviorique

necessitale langerelur,

quanquam nimium mccrens :

« Quid enim , inquit, me alllixistis , nunliantcs homini,

»quod esset vobis Iraler?» verbaquc illa miseranda locu-

tus : « Josoph , inquicns, non cst, Symeon non est, ct

» Benjamin hunc assumelis ? in mc venerunt ista omnia ^:

dolens scilicet quod post Joseph et Symeon , etiam Benja -

mina sc nilerentur avcllere; oslendcnsquc omnia sc potius

passurum, quam dimissurum a se filium : victus tandem

siiis cum manibus tradidit, diccns : « Et fralrem vestrum

» assumite.surgcntcsque descendile ad virum. Deus aulem

»meus det vohis gratiam in conspcclu viri , cmitlalquc

»vobiscum fratrem veslrum unum , ct Benjamin. Ego

»enim sicut liberis orbatus sum, libcris orbatus sum \ »

Ila vchcmcnlcr summis illis angcbatur incommodis, ut

visccribus eliam dicerplis, paulalimquc imminulis fillis,

unlversa delcriorum accessione loleraret. Majore enim ex

linjiismocll adversls dolore angcbalur, quam ante ex Jo-

sep!i. Quippc oa calamilas, qunc mcliorum spc ct cxpccla-

lionc carct, elsi vehemcntiore dolorc nos cruciat, illc ta-

> Glii. XLii. 3S, — » IbiJ. 5G, — ' Id. xli'i, ki, 1'\.



AD STAGIRIUM A D.^JMONfi VKXATU\f. UB. U. 125

men ipse dolor cilo lenltur, duni animo dospcralio liujns

corrigendasingerilur : qucc vero suspensa est

animum rc-

quic.scerc non sinit, fulurorum inccrlitudine anxiclatem

jugilcr nobis augcns et rcnovans : idque ex bcalo David

facile animadvcrlcrc possumus, qui cnm adliuc vivcnlo

})langcret filio, eo ipso mortuo se a flelu continuit : quod

cum servi illius mirarcnlur, causamqne rcquirerent, hanc

ipsam rationcm allcgavlt, quam cgo modo. Merito igilur

Jacob his metuebat magis atque tremebat. Sed aspeclus

ille desibcrabilis, ac Joseph facies voUiptatem illi et quic-

tem postmodum prtebuit. Et quid inde vohiptatis conse-

calus cstPSicut enim vchementissimo igni adusta mem-

bra quantumhbet quis rerrigerare mohatur, nihil proficit

ita et illius mcestum animum nimiique doloris flammis

adustum, nihil erat quod rccreare posset, maximc cum ea

rctate nuUus fere sit vohiptalis sensus : quod BcrzelH cx-

cnsans, dicebat ad David : « Quot dles annorum vitae mcae

«illic erunt mihi , ut asccndam cum regc in Jcrusalcm?

«Fillus ocloginla annorum sum hodic, num dlscernam

» iuler bonnm et inter mahmi ? Num gustabit servus tiuis

iquaecumque comederit aut biberit? Num andiam cantan-

»tium virorum aut muherum voces? Et quare scrvus tuus

sgravis sit domino mco regi * ? » Verum quid hoc ex ahis

conjicimns, cimi hccat ipsum audire dc se profilentem?

Poslea enim quam fihum viderat , a Pharaonc de vilac

snac annis inlerrogatus : «Parvi sunt, inqnlt, et mah dies

»mei, ct non pervcncrunt ad dies patrnm meorum^"

: »

adeo vlvacem rerum gestarum memoriam secnm scmpcr

gcrcbat.

Xir. Sed enim fdius iste chirus ct gloriosus Joscph,

cujus calamitatcs non suarum magnitudine calamilatujn

operuit? Nempc enim pater cjus unnm tanlum fralrom

•

2 Ueg. \ix ,o/j

,

?)'>,

—«

<icn, \i.vri, 9.



l3o 8. JO. CIIRYSOSTeMI ARCHIEPISGOPI C. P.

inciderlnt conlrahi, atl crelos aiileni acccrsilum, per sin-

gula quaj in diversorio conlingunl Irislia decidere atque

perturbari? Prolecto enim diversorio ac.stabuli habita-

tione nihilo priTsenlis \ilai stalus melior , idqne cuni

Sancti nobis indicare cuperent , hospites ac peregrinos se

ipsos appellabant , his verbis nos erudienles , et laeta sse-

culi proesenlis et Irislia doridere , atque a terra longlssime

remolos , tolo animo cficlcsLia ambire , atque ad ea totam

transferre cogilationem. Age itaque ad Sanctos ipsos ve-

niamus, a Joseph ad Mosem oralionem transferentes. Hic

enim omnium qui in lerra vcrsabanlur mitissimus, glgni-

tur genlilibus quidem suis vi durissimae servitulis oppres-

sis : alienatus autem a parentibus, ignoransque a quibus

genltus csset, priori omni fclate a barbaris vlris educatur.

Quoquid gravius llebraio , singularlque prudentla praj-

dito adolescenti potult conllngere , etsi mlllies fillus regis

esse pularelur? Non autcm hoc solo angebalur lUe tunc,

verum quod Inlnerclur genlem suam summls calamltati-

Lus opprimi. Qui enim slne illorum salule ne vivere qui-

dem , neque In Dei libro conscribi patlebatui', quomodo

aulae i^cgiae , rcgnlque bonis frul potuisset , cum tanta om-

nes tempestale jactari gentiles cerneret? Nam si nos quo-

que post tam mulla saeculaexortos, nullamque hujusmodi

causam commiserationis erga Judacos habcnles, tanta su-

bit occisorum puerorum commiseratlo;quid Beatus ille

non passus est, qul lam singularl aflcctu genti suae as-

Irictus, ipsas .eorum cladcs ocuhs perciplebat , ac eos

prajterca qul tantls Illos malis afficiebant, parentum titulo

honorare cogebatur ? Reor Ipsum mlseros illos tunc in-

fantes plus luxisse, quam fccerint parenles ipsl : quod ex

ipsis llquet quaj postea gessit. Cum enim eum qui pater

esse putabatur, nec suadcndo flectere , neque cogere va-

leret, ut feralem, tyrannicamque jussionem removeret,



AD STAGIRILM A D.EJIOMi VKXATUM. LIU. III. i3l

ipse una malorum communiuni voluit csse particcps. INe-

que islud cst quod cgo nuQC lanlopere admiror , sed cx

CKde illa conjicieus, quam prajtcrito lcmpore moeroris

flammam aluerit , id admodum slupeo. Nam qui cx

raaxima doloris vi ad horaicidiiim protinus erupit, ex ro

opere qui prius aninii dolor fuerit, ostcndit. Neqae enim

lanta illos vehementia ultus fuisset, nisi plus quam pa-

tres ipsi eorum malis contabuisset. Quid igitur postea-

quam illos ultus est, num vcl parum aniraus ex moerore

illo rehwatus est? Potuit-ne diutius frui consoiatione illius

ultionis? ^ix dies altcra illuxerat, cum Beatum illum do-

lor alius, et quidem priore longe gravior excepit, tantus-

que metus, ut ipsum /Egyplo tota deturbaret. Durum

quidem ac molestum est, a quovis homine maledictis la-

cessi : verum cum beneficiis quispiam affectus, beneficia

ipsa exprobraverit : « Numquid occidere me lu vis, inquit,

»quemadmodum /Egyptium heri occidisti* ? » tunc, jam

tunc cfEcitur ea contumeha intolerabilis ita ut possit illa

laesum suffocare , tantam iram dolori conjunctam affert.

At vero in Mose praetcr haec ahud quoque tertium inerat,

regls videlicet metus,qui

adeo Justi occiipaverat animum,ut universa illura regione cxturbaret. Eflicitur fugllivus

regis fiiius ; itaque si quis regiae illum educalionis causa

beatum pntaverit , is modo priorls abundantiae recordc-

tur, atque illam juslo viro doloris ingentls et angustla}

materlam fuisse vidcbit. Neque enim idem cst quempiani

in prlvala nutritum domo, plurimls jara iaboribus raultls-

que pcregrlnatlonibus et serumnls exactis , longos iterum

labores , atque ea incommoda quae extra patrium solum

necessario subeunda sunt, perpeti : et eum qui ista ne

minimum quidem fuerlt expertus, sed in rcrum abundan-

tia omne tempus educatus, idipsuin patl. Multo enim gra-

• Exod. II, 14.

9-



iSa S. JO. CURYSOSTOMI ARCnitPISCOPI C. P.

\ior ei fiiga vidcbilur, quam illi, si quando experlri hanc

necessario cogelur:

quodilli

quoquelunc conligit. Ila-

que prolugus elleclus, alienigenoe el idololalraj viri hospi-

lio fruitur, quod non mediocre est tristitife argumentum

tam longo scilicet tenipore daLuionlorum saccrdolis hos-

pitem esse. Tradila aulem sibi pasccndi gregis cuslodia,

quadraginla annis ita perstitit. Porro si hoc durum non

csse alicui videatur : is vellm eos examinct , non qul me-

lus, aut timoris causa percgrinanlur, ellalebris abduntur,

sed qui sponle sua modo abstrahunlur, quam moleste,

quam gravitcr agant, quanlumque commodi in redilu re-

ponant. Cum vero illi ct mclns airuerll, et vila aerumnis

plena : istaque onerosaet molcsta redltu islo suavissimo

leviora judicaverlt : considera, quacso, calamitatis ejus

luagnltudinem. Neque enim slmj)llciter audles, « Pasce-

))bat, » scd rccole nunc Jacol)i vcrba, quae ad socerum

conquerens dixit : « Ego a me i])so reddebam furta diei,

7)et furta. noclls : dic urebar a.'slu, nocte gclu , rccede-

«batque somnus ab oculis uicis \ » Hacc enlm omuia illi

ctiam conligisse putandum est , et annis pluribus , et ma-

jori cum diflicr.ltale : quippe est ca rcgio longe desertior

atque incultior, quam Rlcsopotamia. Quod si non ita que-

rebatur Moses, nec Beatus quidem ille questus unquam

fuissct, nisl summa necessitate compulsus, alque ob in-

gratum soceri anlmum in ha>c verba prorumperc neces-

sario coaclus cssct : Suflicilquldem ct ipsa pcr se alienae

terrsc habitatio adeum humlllandum virum, qui necessi-

talis tantum causa peregrinalur. Sicut enim avis cum ex

nido suo avolaverit, iacllius capllur^ : ila et homo cum

a sedlbus propriis longlus profeclus fuerit, servilio subji-

citur. Tunc vero nec de proprla salute securus esse po-

terat ille, sed ut scrvus aiiquia crudclissimum dominum

' Gen. x\xi, 5y. — » Pjov. xkvii, b.



1^4 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCniEPISCOPI C. P.

»mo misisti ? Ecce enim ex qiio ingressus sum ad Pha-

» raonom , ut loqucrcr in nomine luo, afllixit populum

stnum, ncc liberusli eum'. » Ihec ergo cum ille lamen-

latus esset, atque eadem iterum audisset, annunliat qui-

dem ea rursus Israelitis : sed illi minimc tolcrant, co quod

anim:c illorum labore prcmcrcnlur, ac mcrrorc dcficerent'

« Non, inquit, audierunt Mosem pra; angustia et laboribus .

«duris*. » lloc autem parum illum allligebat. Ut vero ad

signa ventum est, sacpius a Pharaone delusus, eam irri-

sionem fortiter tulit. Cum vero liberalus tandcm cx

/Egypto, atquc una cum Judscis jam ferc securus vide-

rctur, antequam plcnc respirassct, priore, imovero longe

graviorc nictu corrcplus cst. V ix enim tcrtia ellluxcrat

dies, cum rcpentc Barbaros omnes armatos ccrnunt super

sc irrucre : alquc idcm passi sunt, quod fugilivi scrvi,

dum in aliena rcgione rcpcnte dominorum oculos offen-

dunl : vcl certe quemadmodura si illi ipsi aliquando som-

niasscnt se Inclari, ct cssc ea servilutc liberalos, ac demum

experrcctos in /Egypto, atque in eisdcm malis invenis-

sent. Imovero ncscio quid illi somnium reputasse existi-

mandi sunt potius, Iridui-ne illam liberalionem, an prae-

scnlcm rerum faciem horrcndam ac pavendam : tanta

oculis omnium offusa crat mcerorls nebula. Interea Moses

multo majoribus tenebris ofTusus erat. Non enim solos

/Egyplios mctuebat, ut rellqui, verum ipsos una Israe-

litas : utraque enim gens ilhim jam ut seductorcm ac

versipellem aggressura erat , ^gyptii quidem irrldentes

atque invadenlcs, TsraclilaD vero exulcerali ac mcerore

contVcti. Sed quid me ncccsse est dolores angustiasque

viri conjecturis colligcre, cum possimus ex illa ipsa su-

perna voce cunctum ipsius dolorem intelllgere? Tacenti

enira illi, neque labia aperire audcnti, dixit Deus : « Quid

• E\od. V, aa, 23. — • Ibid. 6.



AD STAGIRIUM A DiEMONE VEXATtJM. LIB, III. l35

» clamas ad me * ? » Tumultum animi ipsius nobis hoc

verbo significans.

III. Postca vcro quam is ctiam solutusestmetus, majora

ilerum parabantur adversa. Nam pcr omne illud iter sae-

vius atque immanius illo usi sunt ii qui ab eo regebantur

innumerisquc per illum bonis fruebantur,quam fecisset

Pharao ifse et /Egyptii. Ac primum quidem instabant ve-

hementlus iUum suffocantes , aegyptiasque carnes requi-

rentcs, ingratique pransentia fastidiebant, et praelerita de-

siderobant, qnod erat sanc omnium gravissimum. Quid

enim pati poterat acerbius, si amentium insanentiumque

hominum dux conslitutus fuisset? Et tamen omnia Beatus

ille fortiter fcrebat, et nisi illos summo affectu dilexisset,

tolerabile malum erat , cum pro suis tantum doluisset in-

juriis ; cum autem erga illos non secus quam pater afficc-

jctur, ex hujusmcdi affectu aliam rursus molestiam su-

bire cogebatur, nempc de illorum pervcrsitate ac nequitia.

Neque enim tam illum angebant contumelige , quam quod

illi ipsi contumeliosi cssent. Grave quidem revera fuerat

etiam ante cibi illius mirabilcm laraiitionem in";ralos essc :

verum illi etiaui inter media miracula nequitiam osten-

debant suam. iniquitatemet

infrenatam cupidinem, quamcolligentes manna prae se ferebant , atque cum parum pro-

cessissent, rursus murmurabant, rursus Dei beneficiis

ingrati querebantur. Cum vero per singula quotidic pec-

carent, Beatus illehigel^at plus,quam illi, mcpslus. Nam

cum vitulum fecerunt , ipsi quidem ludebant ac lascivie-

bant:Moses autem lugens, ac mcerore affectus, maledic-

tum illud terribile sibi imprecabatur , nihilque omnino

ipsi persuadere poterat, ut a miserationis affectu abstinc-

ret. Cum igitur sic dilectos in deteriora semper progredi

conspiceret, quanto illum in dolore, quibus lacrymis ju-

' Exod. xiT, i5.



AD STAGIRIUAI A D.EMONE VEXATUM. LIB. III. iSj

doloribus aflligilur. Deuni jam propitium illi irritanles,

scse sunimis calamilalibus cxposuerunt : uam post coedem

illam lacrymabilem ila Deum rursus oCTeaderunt* , ut con-

lia so incendium iilud provocarent, ex quo omnes fere

consumpti periissent, nisi summa erga illos clementia usus

esset. Mosem vero duplex semper moestitia angebat ,quod

et illos perlre , et reliquos corrigi noUe, nihilque ex pe-

reuntium casibus lucrari conspiceret. Necdum enim cla-

des illa finem acceperat, cum ii qui reliqui fuerant , cepa-

rum memores, datas sibi escas aegre ferebant dicentes :

Quis nos cibabit carnibus ? Recordamur pisces quos in

1 -Egypto comedebamus , cucumeresque et pepones et

B porros, et cepas et allia. Nunc autem anima nostra arescil,

» uihilque oculi nostri intuentur nisi manna^. » Hic jam non

tulit ingratos Moses, imovero dolore superatus , illorum

regimen recusat, morique optat potius quam in tanta ama-ritudine vivere. Audi denique ipsius verba. « Et dixit, in-

»quit, Moses ad Deum : Quare afllixisti servum tuum? et

j/quare non inveni gratiam coram te , ut imponeres im-

» pelum universi populi hujus super me? Num ego in utero

» accepi omnem populum istum, aut genui eura? quia

»mihi dicis : Accipe illum insinu luo,

veluti nutrix lac-

)/lentem, in terram quam juravi patribus eorum. Lnde

»mihi carnes, ut dem omni populo isli? quia flent adver-

»sum mc dIcentes:Da nobis carnes ul comedamus. Non

Bpolero ferre po^ulum istum solus, quoniam grave mihi

» cst verbum hoc. Quod si non ita facis mihi, obsecro, oc-

» cide me , si inveni gratiam coram te'. » Ista ille loculus

est, qui dixerat : « Et nunc siquidem dimitlis eis pecca-

» tum , dimitte : sin autem, dele me de libro quem scrip-

»sisti* : »adeo illum moeror perturbaverat. Quod et pa-

' Exod. xxxiii, 16. — • Num. xi, 5, 6. — * Ibid. m-i5. — < Eiod.

XXXII, 3i, 32.



«38 8. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

rcntes saepe patiuntur, cum iis indignantur, quje a filiis

fiunl. Nam quod ncc postea unquam desierit illorum mi-

sereri , liqiiet ex iis qune postca gessit.

Cum enimilliim

,

jtost missos exploratores, occidcrc tcnlarcnt, ipsumque

lapidibus obruere, eflugiens illorum manus, rursus ad

oraiulum pro eis convcrtebatur , Deumquc illis propilium

ficri, qui se necare cupiebant, precaLatur : adco quoque

naturali amore vehementior illi inerat afiectus. Itaque ex-

ploratoribus mortuis , ac ingentis adhuc luclus nccdum

hora procterila , rursus illi alias neclebant mferoris cau-

sas. Primo enim pugnare prohibcnti non obtemperave-

runt, secundo ab Amalecitis concisi sunt, et ante bellum

isltid et bilis ct gulnc causa maxime consumpti sunt. « Nam

«occidit, inquit, plurimos corum , cum adhuc csca cssel

»in ore cornm*. » Ingenti autem hac illorum cacde ins-

pccta , cum nccdum hic dolor quievisset, alio rursus in-

vadilnr luctu, lantaqnc necessitate constriclus cst, ut istos

ipsos tam dileclos atquc amatissimos, novo aliquo ac pe-

rcgrino morlis gcnere vitam finire prccaretur. Ita alii qui-

dem erumpente igne rcpcnle incendio conflagraverunt,

alii terrae hialu absorpti sunt : ncque pauci aliquot, sed

plura quam quindecim hominum millia isla passi sunt.

Hoc peracto, quo animo iliorum cognatos et amicos adver

sum Moscm luisse pulandum est? quo item Mosem ipsum

cum cerneret pupillos filios , et uxores viduas ex ea cala-

mitate fieri vidcrct : item Ir^lrcm suum ac sororem vita

exccssisse , illiusquc filios prccvaricalionls alicnjus causa

ignis uslionc periisse ? Horum sane singula , nihil etiam

anlca pcrpcssum animum afliccre dolore potuissent , ne-

dum tot jam malis cxcrcitum. Ll aulem Chananaco supc-

rato longum iter circumire cogebanlur, rursum murmu-

ravere Judaei rursumque pericrc, non jam quidem morbis

' Psal. Lxxvii, 5o et 34-



AD STAGIRIUM A D^MONE VEXATUM. LIB. III. l^I

))danem. Et quid dicam postquam verlit Israel terga ini-

»mico?Audiet Ghananaeus, et omnes qui habitant terram,

»etcircumdabunt nos, et delebunt de terra*. » Talia oran-

tem audiens Deus causam illi, cur superati fuerant, ape-

ruit: quam iile cum didicisset, perdidit una omnes, non

eum qni peccaverat sohim, sed cognatos quoque et pro-

pinquos, omnemque familiam cum pccornm multitudine,

Id aulem haud parum illius perlurbavit animum. INam si

nos cum ahenos quoque puniri cernimus, ne videre qui-

dern toleramus : quid ille non passus est, qui contribules,

et commililcnes tantls alFiciebat mahs? QuiJ autem Ga-

baonitarum Iraus tribuumque trans Jordanemhabitantium

suspicio ? quid perpetua bellorum atque pugnarum exer-

citatio? Quem ista statum animi non evertissent ? Etsi

enim vincebatjugiter, vlctoriie tamen voluplalem rellquo-

rum bellorum cura ofTuscabat : sortiumque distrlbutio

summos illi labores ingentesque difficultates pariebat.

INorunt ista qui vel minimam substantiam fratribus, aut

quibus iibet ailcujus haeredlbus distribuendam suscepe-

runt. Piebis autem rellquas deinceps calamitales nec re-

ferendas exlstimo. Neque enlm cst propositi nostri, aerum-

nas singulorum numerare, sed eorum tantum, qui Deo

admodum piacuere.

yi. Quocirca, si videtur, Heli omittamus, quippe et is

per filiorum vitia, imovero per suam negligentiam oftendil

Deum. Neqiie enim ideo qnod maios haberet filios punlc-

batur, sed quia uitra debitum Increpatloni pepercerat : et

cum Dei leges violarentur, severlus in iiios uilus non est.

Cujus rel et ipse sibi conscius, post Ingentes ilias minas

aiebat: « Dominusipsc, quod bonxmi est In ocuiis suis fa-

«cict^. » Eo itaque omisso, ad Samuelem veniamus. Is a

puero nutritus in tcmplo, Deo sempcr charus et gratissi-

' Jojiii'. vii,6 9 — » 1 Ro|.;. ui, 8.



l42 S. JO. CIIRYSOSTOMI ARCIIIEPISCOPI C. P.

mus fuit tanlaquc virlulls indicia a prima stalim aelate

proelulit.ut antequam ad viriles annos evaderet, intermi-

rabiles Prophetas inscriberelur : idquc cum ea res tunc

delccissc ouinino vidcrelur. « Non cnim crat, inquil, visio

«disccrnens, eratque verbum preliosum^ » llic ergo Sa-

muiilqui post mullaslacrymas nalus fucrat, primum qui-

dem cum inluerelur magislrum in mortem illam misera-

bilem deveclum, ita confusus utque turbatus est, ut de-

cebat gratum amicumquc discipulum. Postea judalcas

calamitates flere cogebatur. Porro fdii ipsius cam iniqui

et maliessent, alquc ad culmcn iniquitatis pervenissent,et

hoc ipso mtt^rorc illum afilcicbant, ct quod sibi pracstiti

honoris haeredes csse non possent. Successit huic mcerori,

imovero non succcssit, cuui prior nondum quievisset, sod

adiectus estalius, Israclilarum scillcot injuslissima petitio.

Qua in reita concidil, ut ingenti consolationc indigeret :

audi itaque quid Illi dlxcrit Dcus : « Non te sprevcrunt,

» sed me^ » Post hocc tamen iste parccbat illls, ila ut dice-

ret: «Mihiaulcm abslt ut peccem, et desistam pro vobis

» orare^ » Istos igitur ita dilectos a se cum opprimi cons-

plceret, atque in bcllis superari, Deumque contra se pro-

vocare: quam scntire voluptatem poterat? quidnam lem-

poris absque mrerore et lacrymis vivere? Cum vcro Saiil

consllluisset rogem, altcrni ipsi perpetuique gemilus ad-

jiclcbantur. Namquc cum sacrificlum ille practcr Dei

voluntatem obtullt, ct cum super£^is Amalecitb, illorum

pepercit regi, idcjue conlra jussionem Dei : ita anlmo per-

culsus est, ut ex eo jam non vidcrit virum, sed usque ad

ultimum diem de eo luxerit, et lacrymatus slt, quando

etiam ob doloris vehcmcntiam a Deo increpatus est.

« Quousque enim, inqult, tu lugcs Saiil, et ego repuli il-

«lum^^PwSi autem hls ita contingentibus lugebat, quo

> 1 Reg. iii, 1. — • Id. Mii, 7, el seqq. — ' Id. xii, 25. — * Id. xvi, i»



l44 S. JO. CHRYSOSTOMl ARCHIEPISCOPl C. P.

lerabat, aderatquc illi qui sc pcrimerc meditabatur, atque

illius bcUa gcrcbat. Postca vcro quam rcccssit atque

a belli curis sc ipsum rcmovit, hoc ipso quidcm quod se

procul removcrat , apcrlasquc inimicitias constituerat,

nonnihil j)lus fiduciic babcbat : vcrum cum advcrsus lan-

tas copias cum quadrin^enlis viris dimicare cogcretur, mclu

ampliorc qiiam prius tencbatur. Nam cui neque urbes,

nequc munimcnlum, neque socii, neque rcdilus erant :

considcra quo animo crat, cnm adversus fretum his ora-

nibus pugnarecogerclur, necpraeter deserta et speluncas,

quo confugerel, rcpcrire posset. Nam cum urbcm Ceila

nomine occupasscl' , cx ea protinus resihit, sacerdotis

rcsponsis admonilus : quod si ilhc manere pergeret, Deus

illum e Saiihs manibus non crcpturus esset. At vcro sacer-

dos ihe ipse eral, quiSaiihs manuseirugerat, et qui cladem

hictuosissimam quai in Nomba contigcrat, annuntiavitre-

gi, quando in amarissimam quoquc illam erupit vocem :

«Egocnim sum rcus cunclarum animarum domus patris

» lui ^. » Itaque cum iho jugitcr congressus, nihil aliud

crat quam luctus ilhus monimcntum. Cum enim in illum

inluebalur, nccis sacerdotum semper meminerat. Porro

ipsius c.Tdis mcmor, ejusque causam sibi impulans, dam-

nalis omnibus infeliciusdcgebat. Etsienim nihilahudillum

perlurbassct, sufliccre id polcrat ad vulncrandum sufTo-

canduraquc auimum, quod sc ipsum tot sacerdolum pe-

remplorcniexistimaret. Hacverocogitatione saucius, quae

diu noctuque phisquam tinca ipsius corrodebat animum,

et aha deinccps vulncra continua ac perpelua suscipiebat,

quippecum iNabalper servos suos eum conlumeliis affice-

ret, fugilivumque, perfugum alqueingratum servumappel-

larct, non sinc dolorc verba illa percepit. Et cum ad An-

chus profcclus insanum se simulansconcidercl^ ^crsaret-

' 1 Re;,'. xMii. — » Id. xxii, 22. — * M.. xxix, 1.



AD STAGrniUM A D.EMONE VEXATUM. LIB. III. 1^5

que oculos, atque spuii ne plurimum ex ore dimittcret,

longe amplius cruciabalur, quam illi qui revcra corri-

pinntiir a docmonc, cum secum reputaret in quam ille sc

necessitatem (lcduxisset, qnem summis beneficiis fovcrat.

Cum vero paululum apud hostes quievissct, essetque in

hostem illorum dcducendus excrcilus, invidia commoti

adversus eum Salrapne, alqtie illi apud regem suum detra-

hentcs, suo illum exercitu delurbant, veluti inutilem sibi,

et insidialorem proditoremque futurum. « Irati snnt, in-

»qult, adversus illum Salrap.x r-lienigenarum, dixeruntque

»rogi : Emille virum, et revertatur ad locum ubi tu illum

» statuisti, ncc veniat nobiscum ad bellum, etnon sit insi-

ndialorin castris. In quo enim isfe reconciliabitur domi-

»no suo, nisi in capitibus virorum illorum' ? » Quibus ille

verbis perculsus, accoptasumma contumelia recessit moe-

rens, ac domum rediens, tanta mala oflcndit, ut pene

moerore suffocaretur. Quae enim tnnc contigerunt adversa,

ea orant, ut possent praevisa etiam illius animum tenebris

obducere. Porro ex insperato supervenientia duplo, quam

erant, graviora videbantur, neque jam tolerabilia. Abierat

cnim ille quasi quielurus domi, mceroris praeteriti conso-

lationem inventurus, uxores scllicet ac liberos : cum re-

pcnlc, audivit illos in servitium ab hostibus abduclos,

viditque igneni, Inmum, sanguinem, cadavera, atque an-

tcquam istos lugeret, cnptivosque deflcret, irruuntiucum

feris omnibus immanius habitatores civitatis, quaerenles

singuli casuum suorum consolalionem ex iilius capite. Et

qnemadmodum cum venli contrarii in mare irruunt, in-

gens et saeva proeella ex ea pugna concitalur : ita et tunc

tristilia ct metu Justi hujus perturbantibus animum tcm-

peslas maxima, tumultusque harum passionum invicem

sc coUidentium jugiter incrat. Cum autem, his elapsus

• 1 Reg. XXIX, 4-

I.XXXIX. lO



AD STA(iII\IU.\I A D^MONIi VJiXATUM. LIB. III. 1^7

peratis, arcamingentl cum laelilia reduccre inslitiiit. Vt-

rnm cnm careduceretur, gaudcnlibiis omnibus, in medio

laetitiae, res contigit, (iuob voluptafem obscnrarct omniun>,

rcgisque animum ingenti dolore ac mctn conloderel. Oza

enim cum vellct arcam labantcm erigcre, Dei conlestim

iracundia percussus ac mortuns est: usque adeo autem

regis animum melus iste commovit, nt non prius auderct

arcam ad se inlroduccre, qnam addisccret quonam modo

crga eum se gereiet, qui illam susceperat Abeddara\Postea moriiio Ammanitarum rege, rem boni ac benigni

hominis facicns, misil qui consolarenlur filium ejus, per-

suaderentquc patris obitum pallenter tolerare. Tum ille

pro honore susceplo, injnriis abeuntcs prosecutus deho-

nestalos remislt ad regem. Parum-nc hoc tibi viderctur

ad feriendum dcjiciendumque animum ? Annon belhim

hinc et non alia de causa secutum id oslcndit, quod In

tantum vehementia? progressum est, ut innumeris illum

malls afficeret. Sufficere quidem et isla poterant, etiamsi

eis quispiam innnmera jucunda permisceat, ad Illius vi-

tam inter eos numerandam, qni in luctu et miseriis vlxe-

runt: at talia postmodum secula sunl, ut nec ohm vere

Iristla pati Cffipisse videatur. Quippe fabulas omnes, om-

nemque tragoediam viccrunt rcgis hujns calamitatcs ;

adeo portentosa etfrequentia domul ejus conti^ere mala,

cum calamitates aliarum calamitalumrcmcdiocurarentur,

Considera, quncso : Adamavlt sororem Thamar Amnon,

amatam vi oppressit, oppressam odio habuit, eamque vio-

latlonem nefariumque concubitum, ipse patefecit alicui

ex servis mandans, ut invitam pellcret domo, ac per phi-

team emilterct clamantem, plorantemquc. Id cum didicis-

set Absalom, ad prandlura fratrcs invitat universos, inter

quos et stuprator Ille sororius aderat, edentem Illum cum

' a Reg. Ti.

10.



i48 s. jo. cirnYsosTOMr Ai\crrrEPiscopr c. v.«

cactcris atqiic bibcnlem per scrvos jugiilat. Indc qulspiam

cxurgcns, ncc plcncrci gcsta^ ordincm nosccns ob tumul-

tum, regi niortuos omncs illius filios annuntiat. Tunc ille

sedens filiorum, quac non crat, higcbat caedem. Postquam

jem vcrc gcstam novit, filio quidcm intcrminatusest mor-

tcm; cum vcro illc cfTugisset, tolumqnc trieniiium in alie-

na vixissct regione, loto illo tempore rexpermansit iratus :

ct nc tunc quidem illum accercisset, nisi eum ducis sui

sapientla flexisset. Eo avilemaccersito, ncc sic quidem ex-

lincta est doloris flamma, sed dnos rursus annos illum as-

peclu removit suo, vixquc post adeo prolixum lempus a

duce exoratus, suis illum aspeclibus dignatusest. At vero

jllc harum rcrum memoria indignatus, sive alias tyranni-

ilcm afTcctans, insurgitin patrcm, illumque rursus ad fu-

gas crrorcsque, quos perpessus crat sub Saiil, revocat

imo illi mullo molcslior ca fuga, quam prior fuit. Nam

prius quidem dux cum cssct, isla pcrpcssus cst: nunc au-

tem cum annis plurimis regnasset, hostesqne fere omnes

superasset, migrare cogebatur, ac profugus fieri : qui au-

tem illum profugum agebat, non alienus quispiam, sive

hoslis erat : sed qui ex ipsius utero cgrcssus fuerat, sicut

et ipse lamentabatur plorans. Et ohm quidem cum in fer-

vorc csset celaiis, ferre universa fortiter poterat: nunc

autcm illo tcmpore emenso, quando scnectulis susc sola-

tium scelestum iUum habcre dcbucrat, tunc maximc in-

sidiosum, sibiquo infeslissimum senticbat. Egrediebatur-

que cum paucis, pedlbus nudis rex, se pra3 pudorc occul-

lans, ac lacrymas fundcns. Bellum quippe ilkid non cala-

Tnitatis tantum, sed confuslonis quoque malcrla illi erat.

Tanlo cnim contumcliosius quam Saiil, impius filius cum

Bealo illo lunc agcbat, ul patris quoque concubinas viola-

ret: idqnc non clam, scd in solario domus vldcntibus om-

nibus, ul jnra nalur.T legcsque concubitus per nlmiam,

V..



AD STAGIRIUM A D/EMONE VEXATUM. LIB. III. l5l

aet siiper domum ejus haec injuslitia, eo quocl Gabaouilas

»morti addixerit*. » Quod si cjnis recolat, quantum SaiUis

mortem deflcverit, aniniadvcrlct qnid Inin quoqne pas-

sus sit, cum filios Iradidit Gabaonitis. Altamen et ista to-

lerabat, ulleriusquo calamitates procedobant. Nam post

famem protinus insurrexitpestis, ccciderunt([ue indimidio

dieiseptuaginta millia virorum, quando miseranda illa ver-

ba locutus est rex. Cumeniin vidisset Angelumdistrictum

gladium tenentem, dicebat: « Ecce ego pastor pcccavi,

»etego paslor malo feci : isli,quisunt grex, quidfecernnt?

» sit in me manus tua, et in domum patris mei^. » Dcni-

que ipsius aerumnas diligcntius cnumerare possibile non

est : neque enim omnes conscriploe sunt, verum cx ipsius

lamentis et gemitibus possumus conjicere calamitatuui

quoqac omissarum magnitudincm, utque Justus ille nun-

quam plangere ac dolere desierit. Quid enim ilie ait ?

« Dies annorum nostrorum in ipsis sepluaginta anni. Si

» autem in potenlatibus, ocloginla anni, et ampliuseorum,

»labor ct dolor \ » Sin vero lu dixeris, per hcec illum ver-

ba non suam solum, sed communem vitam omnium

reprehendissc : i)lns aliquid quam cgo velim concedis, plu-

rimisque nos controversiis liberas, ipsc consenticns non

illius solum, sedncalterius quidem cujusquam vitaminvo-

niri posse, cujus non multo sintplura tristia,quam jucun-

da. Siquidem ille, ut tu quoque ritc confiterls, non suas

solum calamitales, sed aliorum qnoque in communc con-

siderans, ila demum hanc sentcntiam lulit, eadem qu;e

patriarcha locutus, nisi quod istc majori cum vehementia,

Quam enim iilc de parte, hic de omnibus protulit. Aie-

bat illc: « Parvi et mali suiit dies mei^^^nhic aulem,

«Dies annorum noslrorum in ipsis septuaginla anni :»

• a Reg. XXI, j. — » Id. xxiv, 17, — * Psal. txxxix, 10. ~ 4 Gen.



AD STAGIRIUM A D.EMONE VEXATUM. LIU. III. i55

utriiiuquc voluerat, post tanta ac talia recle facla ct slgna

fiduciac, ita nictu mcerorisquc magnitudine detincbalur,

ut haec verba loqueretur : « ToUe aniiiiam meam a me :

»non enim sum melior ego quam patres mcl \ o Isla iilc,

qui hodieque necdum mortuus est. Neque islud solum ,

sed in desertum profcctus obdormiebat, proc dolorls ac

mceroris onere lassus ac faligalus. Porro hujus dlsclpiilus

non solum splritum magislri duplicem accepil, sed ct

pressuras longe etiam majores. Hos denique paulo anle

bealus Paulus ostendens, illorumque aerumnas enumerans,

aiebal : « Qulbus dignus non eral mundus^ » Pcroppor-

tune nunc Pauli fecimus mentionem : qui enim per se so-

lus inspectus ad consolandum sufficcre posset, hic post

alios veniens , cujus non dolorem ac mcerorem evancscere

faciatPEjus nempe famem , sitim , nudilalem, naufragla,

desertiquc habitationes, timores ac perlcula , insldlas^

carceres, verbcra, viglllas, innumeras mortes, et alla qune

prfcdicalionls causa pcrpessus est, ne refercnda quldem

arbitror. Ista enim etsi pressuras illi exhibebant, non ta-

men cranl absque voluptate quadam. Al veroquando 11-

lum Aslalici omncs aversali sunt, quando Galalw pcrversi

sunt, gcns inlegra, et catenus acceplabilis, quando suam

EccIesIaDi Corinlhii plurimas in partes sciderunt, fornl-

ealorique lelcrrlmo pcr suas blandilias pudoris quoque

sehsum dbsltilerunt : quid iiluni perpessum putas, quan-

tas illius anlmo tenebras offusas arbllraris? Sed quld nos

isla conjecturls colligimus , cum illius vcrba audlre Ilceat?

Corinlhlis enlm scribens , dlcebat : « Quoniam cx multa

«Iribulaliorte bl angustia cordis scripsi vobis per mullas

«lacryinas. » Et rursuni : « Ne forle cum venero, humiliet

»me Deus, et lugeam mullos qui ante peccaverunt, et

»non egerunt pcenitcntiam '. » Galatis vero : «Filioli, in-

• 3 Reg. XIX ,4.-1 liebr. si, 8. — J 2 Cor. ii, i, el seqq.



AD STAGIRIUM k DJBMONE VEXATrM. LlB. III. i ^J

jnnctum aliqnando, neque aliud aliquidhujusmod Irislium

ilJi contigissc, ne sic quidem mcerore vacuum invcnire

poterimus. Qua in re nullus iterum lestis aptior occurrit,

quarn ipse qui passus est. Quid enim ille ail? « Oplabam

» anathcma esse a Ghristo pro fratribus mcis, cognalis

»meis secundum carnem , qui sunt Israelitre*. » Quod au-

temdicit, hujusmodi est : Optabilius mihi crat in gehen-

nam incidcre,qnam Israelitas infideles et incrcdulos vi-

dcre. Hoc enim est; « Optabam anathema esse. » Is autem

qui eligebat gehennae cruciatum , ut Judocos omnes ad fi-

dem posset inducere , liquet profecto quod non polilns

voli sui, gravius afficiebatur, quam ii, qui in gehcnna cru-

ciantur : quandoquidem potius hoc quam ilhid cupiebat.

XII. Tn velim pcr singnla qua* dicta sunt, non solum ma-

teriam cogltes, ex qua mccslitia viris illis

gigncbalur, sedmcnsuram eliam doloris , multo illum majorem aspicies,

quam tnus sit. Qnod enim modo quaerilur, hoc cst, gra-

vius-ne illi angerentur : porro moestitiae mensura non cx

occasione qna nala est solum, sed ex verbis etiam et re-

bus probari consuevit. Nam plnrimi cum solum amisissent

pecunias, magis, quam modo charitas tua , doluerunt

atque ex iis alii sc aquis sufTocavcrunt , alii laquco slbi

vitam extorserunt, detrimenta-non ferentes. Aliorum vcro

etiam oculos mtcroris hujus vis ac magnitudo cnecavit. Et

cerle longe levius ac tolerabilius videlur pecunias omit-

tere, quam perturbari a daemone : sed tamen plurimi cum

ha6C fortlter tulissent, ab illo superatl sunt. Ncquc enim

velim ista nunc ex animo tuo metiaris, neque quoniam

tu pecuniarum detrimenta irrides, alios etiam ita afTeclos

arbitreris. Qnippe earum amissio plurimos in insaniam

et summa delrimcnta perduxit. At cnim fortcm anlmimi,

neulrum horum dejicere valet : imbeciUis vero ac sgccnlo

« Roni. u, 5.



AD STAGIBIUM A DJEMONE VEXATUU. IlB. III. i 3p

aulem illum considcro, qui li-i^inlact oclo annis lioc niorlio

detcnlus fiieral'. Tu vclini proeterca Arisloxcnnm (juocjuo

ex Bithynia cogites. Iluic enim corpus nondnm rcsolutiim

est ut illi seni, verum languor alius iinminct, longc para-

lysi illa molestior. Namque alvi contracliones quaedam

doloresque tormcntis omnibns acerbiores, nnnc quidem

verubus omnibns acutius pungentes, nunc igne vehemcn

tius urentes, diebusque singulis ac noclibus eum exagi-

tantes, apnd ignaros ejus niorbi vesanum ilhim videri

faciunt; adeo torquent iilins pnpillas, adco manus pedes-

que coutrahunt, mutum ilhmi conslituunt. Porro chimo-

res iliius, ac gemitus; nam post illam privationem vocis

nonnunquam in clamorem erunipit; lamenta partnricn-

lium superant, adeo nt saepins ii etiam . quibns Jongin-

quius ab illius habitaculo remotis infirmi sunt, prae vigi-

liarnm laedio turbati mittant culpantes, quod ex iliins

clamoribus iniirmis suis deterius sit. IHi vero non cx lon-

ginquis intervallis, sed saepius diebus singulis ac noctibns

conlingit, scxtasque jam hicannus vertitur, ex qno moles-

tissimo huic llagclloaddiclnscst,neque servnsulhis adest,

quicurame]ushabeat;nequemedicus, qui consolctiir ; id,

propterinopiam:istndquiasuperatomnem arlis indnslriamis morbus. Plurima cnim plnrimi cnm cgerint; eral cnim

antea pecuniis fretus; nihil profecerunt. Quodquc his

omnibns gravius est, neque amicorum aliquis eum jam

viderevult, sed enm omnes deseruerunt, et ii qui phiri-

mis antea ab eo bcneficiis fiierant alTecti. Qnod si qiiis

unquam ingreditur, prolinus resilit ; lanlo fo^torc domns

illa plena est, eo quod nullus adsit, qui curam ejns gcrat.

L!na cnim ct sola illi ancilla assidet , tantnm illi minis-

trans, quantum polest mulier, cum sit et sola, et ex opere

manuum viveus. Quaenam ergo daemonum vexatio illius

' Joan. V.



iGo S. JO. CnRYSOSTOMI ARCniEPISCOPI C. P.

.-crumnis comparari polest? Etsi enim eum hornni nihil

perlurbarct, quid non palercliir considerans adeo prolixum

tcmpus, qno jain in lcctnlo decubat, ingenlcsquc sump-tiis, c|ui se in suj)reniaui rcdcgcrunt inopiam , amicorum

conteniplnm, raninloruni alqne obsequentium sob'tudi-

nem : ct idquod niaxime nunc dolcs, certamque nullam

(iduciam iiabel, an (Incni dadcs istac liabiturae sint : imo-

,vero cerlam notiliam, quod sc viventc ac spiranlc nun-

quam fmientur? Quippc cjus morbi vis , et quolidianus

in dcleriora progressus, hoc polliccntur.

XIII, Vcrum nc pcr singulos cnumcrans eo3 qui hujus-

modi advcrsls casi])us aCllicli sunt, iastidinm legenlibus

laciam : perge, qujcso, ad iUum cui xcnodochii cura per-

missa csl, ac jubc lc ad ihl jaccntes inlroduci , ut omnera

morborum insplclas radirem , novaque infirmitatum ge-

nera, onmcsfjuc malcrins mccroris. Inde tc ad carcerem

conlcr, cuncllsquc illius babitaculi dlilgentcr exploratis,

proficiscerc ad balnearum vesllbula, quo in loco, firao

et stipula pro vcslibus ct domo utentes jacent nonnulli

nndi, frlgorc, morbo, famcque pcrpetua obsessi, aspec-

tuque solo, ac Ircmore corporis, ct sonllu se coUidentium

dentium, praetereunlcs ad misericordiam flectentes, neque

voccm cmillcre , ncque manum extendcre valentes, eo

quod jam hls malls pcnitus atlrlli sunt. Nequc bactcnus

persislas vclim : scd ad pauperum diversorlum, quod ante

urbcm cst, cgrcd(M'e : pcrspicies profcclo cum , quo nunc

dctincrls, ma?rorcm porlum esse tranquilHssImum. Quid

cnim diccre nccesse cst , vcl clcphantia consumplos viros ,

vcl cancro mullcrcs ? Ambo enim isli morbi el longi sunt,

et insanabiles. Ilorinn vero ulerque quos occupaverit,

suis urbibus cllminat, ncquc lavacri eos , ncque fori, ne-

que allcrius cujuspiam inlra posili loci participes ficri fas

esl. Nequc islud solum acerbuni cst, vernmcliam, quod



1l64 9. JO. CnRTSOSTOVI ARCIIIKPISCOPI C. P.

plcnlsslmnm est,persnadcrc animo sic irrelilo, iil plano

ac penilus volil ac cnpiat hiscc nodis libcrari : fitqnc simil-

limnm , velnli si qnis scabiem , ac prnrigincm dcpositu-

rus, morbo sno delectelnr, et in cnmdem ipsnm sese in-

jicial. Coclcrnm ad c{l'n;^andnm mcnrorem id non parum

oonfcrl ; si intcrim ingralc illinn admiltamns. Nam qni re

aliqua gravalur, cilo illam ab sc excutcre sludebit. Quid

ergo si qnis eam ab se rjiccrc stndeat, ncc possit? non

remiltat stndinm, ct cilo polcrit. Coglla enim Christia-

num, si quando trisletnr, duas tantum justas haberc moDro-

ris cansas, vel cnm ipso, vcl cnm proximns oflendit Dcum.

Cum vero pricscns maTor tnns nnllam hnjnsmodi occasio-

num radicem haheat, te ipsum frnstra discrnclas. El nndc

id constet , inquics,quod non ofTcnsionum noslrarum

pcenas exolvamns?! d qnidem maxime liquct, sed hoc in-

terim non asserimus. ^ crnm slt , si vls, id non Incerlnm,

sed maximc manifeslnm, nt tu (licis , hanc esse peccato-

rnm tuorum relributioncm :nuni, quKso, idclrco moeres

ct doles? Atqni gaudcre polius debos,quod hlc peccata

tua libi remittantnr , ne cum ranndo damneris. Qui enim

dolet, non quia crucialur, sed quia ofTendit Denm, do-

lere debet. Peccata enim separant a nobis Dcum , consti-

tuuntque nobis illum inimicum. Cruciaius vero nobis illum

reconciliat ,priTparatqne ut propitins ac proplnqnus sit.

Quod autem sudor iste Inus non sit pcccatornm ultio,

sed coronarum polius praemiornmque matcria , hinc sane

manifestum est. Si enim prins tnrpiter ac hixnriose vixis-

ses ,atque ita le ad moniichorum conversationem contu-

lisses, ne sic quidem h.TC suspicio locum Jiabnisset. Nam

si ob hoc Dcns pcenas infcrt, ut in malis pcrseverantcs ad

p(Enilcnlinm provocct, ostonsa prenitcnlia, superflna jam

wit pncna. Tanlnni cniin ;ihcsr , ul iins pnnircvelit Dcus,

ut cnm sappenuracro pmnis digna iaciaraiis , suramaquc



{Dxompli causaj exeaiplls enim oralio perficienda cst; sin-

gulac res a singulis laeduntur, ferrum a rubigine, lana a

liuea, ovium greges a lupis. Ac vini quidem vis labefac-

lalur, cum id depravalur, el in vappam comrautatur, mel-

lis vero cum ingenitam amitlit dulccdinem, et in amarum

liquorem convertitur. Triticeis frugibus obest aerugo , et

siccitas, vitium fructui , pampinis et palmitibus malus lo-

cuslarum exercilus : aliis arboribus eruca, corporibus item

ralionis expertibus varil morbi : ac ne singulis percensen-

dis longum nectamus serraonem , corpori quoque nostro

et febres, ct paralysis, aliique morbi plurimi. Qucmad-

modum ergo haec singula habent, a quo virtus eorum la-

befacletur, age videamus quid etiam hominum generi no-

ccal, et quid tandem sit quod homlnis virtutem labcfaclel.

VuJgus quidem alia quaidam eam lcnederc opinalur. Nam

ctiam falsae opiniones recilandre sunt iisque confutatis,

vera noslrarum virtutum corruptela in mediuni profe-

renda , et perspicue ostcndendum , id detrimentum, aut

id damnum a nemine nobis darl posse, nlsi nosmetlpsi

prodamus. Vulgus ergo pravis imbulum opinlonibus di-

versa cxlstlmat noslr.-e virtuti nocere, alll paupcrlalem

alil corporis morbum, alli pecnnlie jacturam, alli calura-

niam , alll morlcm , atque hocc perpetuo lamentantur ac

dcplorant : ct eos, qulbus illa conllgerunt, miserantes, et

ilcnlcs, et obstupefacti dlcunt intcr se : Qualia perpessus

est Ille? repente omnibus fortunls eversus est. Allus de

alii) vicissim : At ille in gravem morbum incldit, el a me-

dicis, quiad eum accedcbant

,

desperatus cst. Jam alius

carcL-ris incolas, alius palria pulsos, el in exiliani relega-

tos : hic llberlate exulos , ille ab hoslibus in caplivilatera

abrcplos , isle submersunj, aut combustum, allus ruina

domus opprcssum luget ac deilet, at improbe viventes

ncino : sed quod omnlbus est gravius , eos saepe quoque



QUOD NEMO L.EUITin MSI A SF, IPSO. LID. 1 83

sol? cernis, qui se non Knedat, elsi ab oinnibus lacdatur,

nihil mali perpeli? repclam cnJQi camdem oralioncm.

XI. Quid namque adversa valctudo? qnid soliludo eo-

ruin qui astarent? quid accessus canum? quid mala di-

titis vicinitas? quid magnus luxus , superbia et arroganlia

illius athletaD huic nocuerunt? num eum ad sustinenda pro

virtule certamina reddiderunt moUiorem ? quid vero con-

stanliam ejus laesit? nihil usquam , sed eum eliam magis

corroboravit , et infmitarum ei materia coronarum , ac-

cessio praemiorum, incrementum mercedis, seges majoris

remunerationis extitit illa malorum multitudo , divitisque

crudelilas. Neque enira ob paupertatem coronatus est tan-

lum, neque ob famem, neque ob ulcera, neque ob linguas

canum, sed quod talcm vicinum cum haberet , a quo in

dies aspiceretur et despiccretur perpetuo , eam tentatio-

rera geueroso tulerit animo, inagnaque constantia , quae

quidem tentatio et paupertati et adversae valetudini et so-

litudini non exiguam, sed acerrimam flauimam addebat.

Quid vero beatus Paulus , dic mihi ? nihii enim prohibet

iterum meminisse viri. Annon infinitos tentationum lan-

quam nivium imbres sustinuit? quid ergo inde darani ac-

cepit?annon

proptereamajoribus donatus est coronis

quod esuriisset, quod algore ac nudilate confectus, quod

verberibus saepenumero concisus , quod lapidibus appeti-

tus, quod in mare demersus fuisset ? At ille Paulus erat

inquit, et vocatus a Ghrislo : atqui Judas quoque uuus

erat ex duodecim , vocalus eliam ipse a Christo ; verum

neque quod esset ex duodeciui, neque vocatio Christi quid-

quam eiprofuit.quoniam aniraum advirtutemparatumnon

habebat. SedPauhis quidem et cum fame luctans, et ne-

cessario egcns alimento, et tanta in dies singulos perferens,

magna cum alacritate viam quae ad coelura ducit, currebat.

At ille et ante hunc vocatus, et iisdem, quibus ipse, bonis



ADVF.RSUS JLD.^^OS. OIUTIO I, yOI

ludinem nnnc ab Ecclcsia volo arcerc. Nam verba conlra

AnomcKOs alio lemporc ficri polerunl ; iicc qnidquani

damni proplcr moram faciclis :

Judaeordm aulem morbocorreptos nisi jam curavcrimus, dum prae foribus iilorum

ferirc, propcquc adsnal : vcreor nc forle quidam, inlem-

psstiva consuctudine magnaque ignorantia, illorum ne-

quitia) consorlcs flanf, , atquc dcinccps fruslra dehis vcrba

faciamus. Si enim nihil audicndo hodie cum illis jejuna-

rint : perpctralo peccato, remedium frustra adhibebimus.

Quarc ad prcneoccupandum impcllor. Idem etiam mcdici

in urgcnlibns et acnlissimis morbis observant, quosprius

curarc instiluunt : omnino autcm hoc certamen priori est

cognatum. Quia cnim impiclas Jnda[?orum et AnomcEorum

afliue quid h.ibet : ccrtamina ctiam nunc, prioribus a(li-

nla, nobis sese ofterunt. Nam quod Judnei crlmen objicic-

bant : idem intentant quoquc Anomcoi. Quid crimini da-

bant illi ? quod Christus Dcum, palrem diccret , scque

Ipsum Dei a^qualem faccret*. Id in crimen etiam lii tra-

hunt : quin potlusnou Irahunl,- sed dictum, ejusque scn-

lcntiamdelent,licetnon njanu, atcogitatloncatque animo.

II. Neque vero niiremioi, quod Juda'os miscros dixe-

rlm. Revcra enim mlserl sunt alque aerumnosl, qui tot

bona ccclilus slbi In manus delata rcpudiarunt, dcdilaquc

opcra rcjccerunt. Orlus est illis malullnus justiliK Sol ; et

ipsi quidem , radils repulsis, in lenebris sedent : atnos,

liis innulrill, luccm ad nos ipsi pcrtraximus , errorisque

caligino liberali sumus. IHI radlcis sanclae raml erant, sed

fractl sunt" :

nosnoneramusradicisparlicipcs,

ct IVuctumpieta1,!s tulimus. Illi Prophclas ab ineuute ietalelcgcrunt

,

cl propheliis cnunlialum .cruci aflixcrunt : nos, qui nlhil

de saci-js Lltteris audicramus, hunc Ipsum adoravimUs.

Idco miscri Illi;qula missa sibi buni , ahis rapiciilihus

' Joaii, V, 18, — » Kom. xi, i'^, 17.



ADVMISIJS UDEOS. OnATIO I. 80,3

Uivc simt vcrha, sed Prophela clamal ; jiignm el vincula,

iniperii iiolas dicens : quia (ilnisti dominium Judiei rcs-

puerunl, cum dicercnl; « Non habemus rcgem, nisi Ck-sarcm*. » Confregisli jugum, dirupisli vinculum, e regno

ccolorum le ipsum ejccisli, ct polestati humanae subjecisti.

Velim hic mihi considercs, tjuam solcrll jcnigmale effre-

jiatum illorum animiuii signilicarit. Non cniu), inquit,

jugum dcjccisti, scd conlrcgisli, (|uod csl hrulorum ani-

malium, corumqne pclulcoi"im \ilium, qua; frenum res-

puuiit, imperiumquc delrcclaiit. \cruiu undc hicc illis

tliirilics ' cx crapiila ct chiiclalc. Quis ail hoc ? ipse Moscs.

« (lomcdit Israel.ct rc|)'clus cl impingiu.t!is csl.et recalci-

DJravil dilcclus \ » Qiiomailiuodinn cnim aiiimnnlia hrula,

ubcriorcpahulodistciila, mogis rcrracl.uia, aU|ue iiidomila

liuut,ct neque jugum, iicc Irciuim, ncc aurigai m.'.numfe-

riint : ita ctpopulus )udaicus, cxchriclalcct uimia corporis

ohesilatead cxtrcmam pra^^cipilatusmaliliam , lasciviit, ne-

quedhristi jugum acccplavil nequedoctrinaiaratrum duxit.

(^uod alius etiani Prophela subindicans dixil ; « Sicut vilula

« cestro pcrcila insaniil Isracl \ » Alius ipsos « Vilulum non

«edoclum Ibrre juguin vocavit*. «Talia vcro hrulaauiman-

lia,ad opcras inepla , ad mactnndum sunt apta. Quod his

eliamaccidil : luiiu ciuii ipsi scse ad operalioncs inutiles rcd-

dcrcnl; -lui maclarcnliirapli i"uc!Uul.(Kiarc('.hiisluseliam,

<i Iniiijicos incos illos, iu(|uil , (lui luilucriint mc rcgnare

»in sc , addiicilc huc, cl luacLile illos". » Tum Jud.TC,

oporlchal lc jcjuuarc, cum ehrii las islis ic lualis anicci-ct

cum iiupiclalciu parciet craj)ul!, non jaiu. Nuuc cuiinjejuuium est inlcmpcslivum cl ahoiuinandunt. Quo auc-

lore?Hcsaia, qui vocc cdila claiual ; « ^on hoc jcjuniiim

»clcgi''. « Quid ita? « ()uia iu judicia cl pugnas jcjunalis,

• Jiiiin. MX, i5. — » Dt-ut xwii, i5. — ^ O.-iCc. iv, i(>. — 4 Jin-m.

AWl, 18. — ' I.UC. .\l\ , ?7. — " ls;rc, I.V!II, '>,



ADVliUSlJS JUO.EOS. Oll.VlfO I. 'io5

» deserui hicreditatem meaiii ' . » Qiiod si Deiis dcreliqucril

quaj salulis spes reliqua? si descruorit Dcus , locus ilie Ilt

habilatio dtcmonuin. At oiiinino se ({uoque Deum adorarc

dicunt. Scd absit ut hoc dicamns : ncmo Judacus Deuni

adorat. Quis ait hocPDei Filius. « Si enim Palrcm mcum

»nosselis, et me nossetis : neque vero me noslis, nec Pa-

• Irem^. » Quod teslimonium hoc fide dignius adducam?

Si Patrcm non norunt, Filium crucifixerunt, Spiritus auxi-

lium repulerunt : quis locum islum esse daemonum diver-

sorium aftirmarc non ausitPnon adoraliu' ibl Deus, absit:

sed idololalria3 deinceps locus est : et lamen aliqui illis

lauquam sacrariis adhaerent. Atque haec non conjecturis

adduclus dico , sed ipsa edoctus expcrientia. Nam ante

hoc triduum mihi credilc, non mcnlior, malronam quam-

dam honcstara , ingenuam , modostam , et fidelem vidi

quam homo quidam impuruS;, stolidus , opinione Chris-

tianus , talia cnim audenlcm , sincerum Chrislianum non

dixerim , Hebroeoram acdem intrare, ibique jusjurandum

de negoliis sibi controversis dare cogebal. Lt vcro i!la

opem implorabat , et vim sceleratam amoliri cupiebalj

sibi enim , quae divinorum mysteriorum particeps facla

esset, illum locum adire, neras esse : incensus ego zelo

atquc ardens, surrexi; ncc illam porro ad proevaricalio-

nem trahi sum passus, cripuique ab iniqufi isla abduc-

lione. Postea eum , qui Iraxerat illam , Christianus ne

esset , rogavi. Cui confifenli gravitcr insiili , fatuilatem

exprobrans, exlremamque demenliam, ct asinis illnra quid-

quampra3Starenegavi,siChristum scadorare prontcns, aJ

Judaeorum, qui ipsum crucifixissenl, speluncas quemquam

Iraheret. Producloque longius scrmonc primum, prorsus

non licere jurare, neque ad jusjurandum quemquam inci-

tare, ex sacro Evangelio docui '. Deinde, non fidelem et

> Jercm. \u, 7. — J Joan: yih, 19. — 3 Mallli. ,51.



ADVKRSUS JUD^OS. ORATIO I. 209

rendi faciiltnlein vobis prcxbeal? Idem in illis observa. Si

quem cogiioris judiVizantem,prehcnde; notum fac : nc

idem ipse quoquc periculum subeas. Nam et in caslris ex-

terorum, si quis milos depredendatur barbarorum P,ersa-

rumque fautor , non ipse solum capite perielitatiir, sed

quilibet ejus rei conscius, nec duci excrcitus illum pro-

dens. Cum igiiur et vos sitis Christi exercitus, curiose ac

dihgeuter inquirite, numquis alienigenavobissit admixtus,

ejusqnc nomen deferte , non ut occidamus, velut iUi ; ne-quc ut pccna supphciove afilciamus : sed ut errore atquo

impielaleipsumliberemus, penitusque nostrum rcddamus.

Quod si nohtis, scientesque ccletis, easdemvos, quas ilh,

poen;is daturos esse proLe nostis. Pauhisetenimnoneos so-

lum, qui mala pcrpetrant" :verum et approbatores, poenae

et supplicio subjicit. Alque etiam Prophela non fures tan-

tum, sed et cum iUis currentes eidem poenaj addicit ^, id-

que merito. Nam qui culpam allerius conscius occuht et

tegit, majorem ilh dat socordiae ansam, atque securiorem

in committendis dehctis reddit.

V. Verum ad icgrolos rursus rcdeundum. Cogitate Igi-

tur, quibuscum ii commercium habeant, qui nuncjeju-

nant: cum iis qui clamarunt, »Crucihge, crucifige:» qui

dixerunt, oSanguisejus supernos, etsuper fihosnostros^»

Si qui tyrannidis afTeclatae rei damnati essent, numquid

accedere el sermonem cum ihis cunferre auderes? Nou

equidem puto. Annon igitur absurdum, eos qui in homi-

nem peccarint, tam studiose fugere; cum ii» vero, qiii

contumeliosi in ipsum Deum fuerunt, socielatem inirc:

et crucifixum adorantes, cum iis qui cruci illum affixcrc

feriari ? Quod non dementiae solum, sed extremai etiam

est insanise. Quoniam vero nonnulhs Synagoga quoquc

venerabihs locus videtur : necessarlo pauca eliam contra

• Rono. I, 3a. — » Psal. \i.'X, iP. — ' Miillli. xwii, 2!^.

LXXXIX. i4



210 S. ,10. CnRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

illos (licpnda. Curcniin lociim illiiin venrramini, qui con-

tcinncnthis, ahominandus, cl undc rcsilionduDi cssclPLex,

inquis, rcposila ibi rsl, ct lihri pro2)hctici. Quid tum?

libri-no i^liusmodi, ul)i sunt, loco sanciilalcm conferunl?

Ncquaquani. Ego vcro ob lioc ipsuni uiajiis odi Synago-

gam, avcrsorquc, qiiod Prophctas habcnl, ncc iis credunt:

Lillcras sacras h'iiuni, ncc lcslinionia acccplanl : quod ho-

-ininum cst supra moduui injuriosorun). Nam, dic mihi,

si venerabilemquemdam, insigncni, alque ilkislrem virumin cauponam duci, aut in spcluncam lalronum, postea

conlumcliis, vcrberihus, atquc injuriis aflici cxtremis cer-

neres ; admittanda-nc tibicaupona aut spchinca viderelur,

eo quod praeclarus ille magnusqne intus stclerit, et con-

lumeliose traclatus fucril? non arbilror equidcm; scd hac

ipsa de causa illam polissimtmi odisscs avcrsalusque csses.

Idem judicium deSynagoga esto. Nain Prophetas ct Moy-

scn sccum ilhic imjjorlarunl, non ut honorarcnt, sed ut

injuriosc cumquc ignoiniuia tractarcnl. Cum enim eos

Chrisluin novisse, et dc cjus adventu quidquam dixisse ne-

gcnt : qua majorc injuria qucant sanclos illos afTicerc,

quam accusaiido, suum ipsos domirmm ignorassc, et im-

pietatis socios asscrendo? Quare ideo magis et ipsosctSy-

nagogam odcrimus, quod in sanctos illos adeo dcbacchen-

lur. At quid de bbris ac locis dico ? tcmj)orc persecutio-

num carniricescorpora martyrum tcnent,lacerant, flagellis

ccedunt: num igiturmanus corum sancla?, quod marlyrum

corpora lcnucrinl? nibil minus. Jam manus, qure sanclo-

rum corpora tenucrunl, impine mancnt, idco ulique quodimpie lcnuerunt ; cl ii, qui scripla sanctorum tractant cum

injurla, non mintij quam carnificcs marlyrum corpora,

vencrandi ])roj)lcrea crunl? annon cxtrcmjc hoc fuerit in

saniae ? Si enim tanlum abesl, ii sancli ut fiant, qui cor-

pora impie tenuerunt, ut magis eliam poUuantur : multo



ADVERSUS JUD.EOS. ORATIO I. 211

minus scripta sine fitle lecla lectoribns unquam prodesse

polernnt. lloc ipsum igitur majoris illos impietalis con-

vincit, libros eo consilio possidere. ISeque enim tanluni

mererentur crimen, si Prophetarum scriptis carnissent

non tam impuri et profani essent, nisi libros legissent.

Nunc nulla ipsi» rciiqiia cst venia proccones verilatis eutn

habcant, el linn illis, quam vcrifcali hoslili animo resistanl.

Quocirca co niagls profani alquo impuri sunt,qnod

Prophelas hahcnt, cosque hoslilitcr Iractant. Quare nt

fugialis horlor, el ab eorum convenliculis resitiatis. Non

parvum hiuc fratribus iiiiirmioribus damnum, nec modi-

ca iUis hinc superbiic ansa. Nani si viderint vos, qui ado -

ralis Chrislum ab ipsis crucifixuin, caeremonias illorum

persequi et tanli lacere : quomodo non praeclarissime om-

nia a se gcsta esse pulabunt, nostraque ntillius pretii, cumea colatis, et observelis quidem, sed cum iis, qui eadem

destruunt curralis? «Si quis, inquit Aposlolus, vidcrit te

)>qui habes scienliam in idoleio recumbentem : nonne

«conscientia ejiis, qui infirmus est, OBdificabitur ad eden-

))dum ea, qua^ sunt idolis immolata*?)» El ego dieo, si

quis viderit le, qui scicnliam habes, adSynagogam

abire,

lubas spectarc j nonnc conscienlia ejus, cnm infirmus sit,

exlrueturadrerum judaicarum admirationem? Qui cadit,

non lapsus modo poenas dat. sed quia alios etiamsupplan-

tavit, punitur : quemadmodum stans, non propter virtutem

tantum coronalur; sedquia eumdem in aliis zelum exci-

tavit, in admiralione cst. IUoriim ij^ilur et conventus et

locafugile ; nccquisquaii] propter libros Synagogam vene-

relur, sedpropter illos hanc odio prosequaturfastidialqne.

Nam in contumeliam Saoctos tenent, quia verbis illorum

fidcm derogant, quia extremre illosimpielatis rcosfaciunt.

VI. At ut cognoscalis libros nihil loco sanctilatis con-

• 1 Cor. Tiii, 10,

i4.



AUV£aSUS JUD/EOS. ORATIO I. 2l3

Grsecis : impostura aatcm uluntur longe perniciosiorc. Nam

aram fraudis habent non aspeclabilem ipsi qnoquo; ubi

non oves et vitulos, sedanimas hominum maclant. Deni-

que si judaica tibi admiralionem niovent, quae tihi ratio

nobiscum communis ? JNam si illa Judworum veneranda et

niagna sunt, noslra eruntfalsa. Sinhjecvera, qualia utique

sunt: iila erunt Iraudis plena. Nondivinadico oraculo; ab-

sit, haec enim me ad Christum quasi manu duxerunt : sed

impielatem illorum et insaniam hodiernam. At cnim tem-

pus requirit, ut ostendam da;mones etiam ibi habitare

neque in illo tantum loco, sed et in ipsis Judaiorum ani-

mis. « Nam cum immundus spiritus, inquit Christus ,

sexierit ab homine, ambuhU per arida loca, quaerens re-

»quiem, ct cum non invenit, revertar, inquit, in domum

»meam. Et cumvenit, invenit eam vacantem, scopismun-

» datam, etornatam. Timc vadit, et assumit septem alios

» spiritus secum nequiores se, et ingreditur, et crunt no-

» vissima hominis illius pejora prioribus. Sic eril et gene-

«rationi huic*. » Vides in ipsorum animis nunc habitaro

daemones prioribus delcriores ? neque id injuria. Tunc

enim in Prophelas peccabant, nunc ipsum Prophetarum

Dominum conturaelia insequuntur. Cum hominibus igitur,

dicite, dffimoniacis, quibus lot sunt impuri spiritus, in ju-

gulando ct occidendo enulrilis alque educatis, eodem

loco congregamini, neque horrescitis? num enim saluta-

tionis horum parlicipes esse, et simpliciter sermonem

confcrre oportet: ac non potius eos ut communem hiem

et morbum lotius orbis aversari ? Quo sccleris genere noa

sunt deCuncti? Nonne omnium Prophetarum conciones

crebrreetprolixcein iis accusandisconsumptaesunt? Quam

tragffidiam, quod iniquitatis exemplum suis illi nefariis

homicidiis non obscurarunt? Immolarunt filios et filias

Malth. xn, 43, el Luc, m, 24-26. —



ADVERSUS JUD4J0S. ORATIO I. 21

abominandusPEtquandoabominalio? antequamsummum

sccliis admiserant, anlequam sunm ipsorum Dominuui

suslulerant, ante cruceni, anle Clirisli necem, abomina-

lio. Annon multo uiagis nunc ? Et sanc quid est suffimen-

lis fragrantius? Verum Deus non sacrificiorum natmani ,

sed animum eorum qui olVerunl, obsorvat, hocquc obla-

tiones melitur. Allendit ad Abcl et ad munera ejus: vidit

Cainum, et sacrilicia ejus tum aversatus est. Nam « Ad

» Caio, inquit, et ad oblationem ejusnon attendit*. » INoe sa-

crificia ovium, vitulorum, et avium Deo obtulit: « Odora-

«tusque est Dominus odorem suavitatis\ » inquil Scrip-

tura, id est, oblata probavit. Nequc enim Deonares sunt,

sed Numcn est incorporeum. Quanquam ea qua? ex allari

sursum feruntur, nidor et fumus sunt combustorum cor-

porum : quo foetore nihil tetrius est. Verum ut discas,

Deum probare sacrificia, et aversari, pro airectu ofleren-

lis : nidorem et fumum, odorem vocat suavitalis; incen-

sum, abominalionem : quia multo foitore mens ofteren-

tium repleta fuit. Libel-ne cognoscere, quod lempkmi

etiam cum sacrificiis, organis, fcriis, et incensis aversetur

Deus, propter eos qui illuc ingrediuntur ? Id ipsa re maxi-

me ostendit; olim barbarorum manibus iUud tradendo ;

postea prorsus delendo. Verumtamen ante eversionem

quoque illius per Prophetam chimat, dicitque, « Ne confi-

»datis in verbis mcndacii, quia non proderunt vobis di-

ncentibus: TemplumDomini, temphmi Domini est^ »Non

templum, inquit, sanctos eos rcddit, qui congrediunlur :

sed hi illud sanclum faciunl. Quod si tum nil proderat

templum, praesenlibus Cherubim et arca : multo minus

jam, omnibus iis sublatis, postquam Deus illos prorsus

aversatur, et gravior est hujus odii causa. Quantac igilur

amentidB fuerit ,quantaeque insipientiae , notalos igno-

' Gen, IV, 5. — » Id. viii, 21. — ' Jerem. vii, 4-



2l6 S, JO. CnnYSOSTOMI archiepiscopi c. p.

minia, a Deo proditos cos, qui Dominuni in iram conci-

larint, socios sibi in feriis asciscere? Si tuum quis occidis-

set filiuui, dic mihi, ejus-ne conspectum suslineres? Audi-

res-nc alloqncntcm P nonne ut improbum dEemonem, ut

ipsum diabolum fugeresPDomini lui Kilium occidcrunt, et

in cumdcm cum illis iiigredi locum audesPcumquc occi-

sus nb illis, lanlum te honorarit, ut fratrcm et cohneredem

constiluerit : lanta tu eumdem ignominia alTicis, ut ejus

intcrreclores, qui cruci i])sum afTixcrunt, communionc fe-

riarum ipsarum colas atque observes; et ad profana illo-

rum laca curras, irapura vestibula intres, mensaque dae-

nioniorum ])articcps fias. Ita enim Judacorum jejunium ut

appellem, adducor nece, quam Deo intulerunt. Quo enim

pacto daemones non dicanlur colere ii, qui Deo adversa

peragunt? At medicinam a daemonibus expetis?cum abi-

rcnt in porcos\ Christi perinissu, d;emones, tum in mareillos slatim pr.Teci])itarunt : et hominum corporibus par-

cenl? Alque utinam non occiderent, utinam non insidia-

renlnr. Ejccerunt ex ])aradiso; bonore ccelesli orbarunt

et corpus curabunl? Ridicula h;cc, et fabul.T. Daemones

insidiari sciunt, ac nocere non mederi. Animae non par-

cunt, et corporibus parcent? E regno cjicere conantur :

ci morbis levare nos cupicnt? Non audis Prophetam di-

cere, alque ipsum potius Deum perProphelam, illos neque

bene neque rnale posse faccre? Atque licet mederi velint

ac possint, quod fieri nequit : ob lucellum exigui tempo-

ris, periculum aclernarum pcenarum haud subeundum est.

Corpus curabis, ui animam perdas ? non pneclara est nundi-

naliotna: corporisconditorcm exacerbasDeum, etinsidia-

toristuiauxilium imploras. Annon hac ratione,propterme-

dicin.Te scientiam, nulloncgotio quivissuperstitiosus homo,

eo le pertraxerit, gcnlium etdeosut adores? nam elhnici

' MaUh. vtii, 01.



ADVERSUS JUD.«OS. ORATIO I, 2I9

vcslrnm prnesens absensve, tubas specfatum abieril, ant

ad synagogaiu contenderit, aut ad Malronnc dcldbiiiui as-

ccndcril,aut jejunii

ct sabbatorum parliceps fueril, autuliuui ritum judaicum quemcumquc observaveril : iu-

uoxilim me ab omnium vestrum sanguine essc. Hi sermo-

ucs in die Domini noslri Jesu Cbrisli el mihi et vobls sis-

lenlur : et si obedieritis, multum vobis dabunt fiduciae :

quod si non parucrltis, aut quosdam talia ausos occulla-

vcritis; tanquam acrcs accusatores ex adverso stabunt.

« iNon cnim subserfugi,quominus annunliarem vobis

>omne Dei consilium', » sed et mensariispccuniam com-

misi ^. Pieliquum est ut depositam augealis ; fructuque

concionis ad fratrum vcstrorum salutem utamini. At mo-

lestuni , et odiosum est in his peccantes dcferre? ilidem et

silcre. Tam enim vobis, qui tegitis, quam illis qui latent

silenlium hoc pertiiciem affert, Deum nobls inimicum rcd-

dens. Quanlo autem praestat, in conservornm odlo esse,

ad salulem ; quam domini iram adversus nos concitari?

Illorum enim quicumque, ut jam indlgnctur; damnum

darc non poterit, quln pro medlcina gralias landem aget :

Deus vefo, ubitacueris et occulueris in conservi graliam,

cum hujus pernlcle ; pcenas abs te extremas expetet.

Quarc tacendo , et Deum tibi hoslem reddcs, et nocebis

fratri ; dcfcrendo autem hunc et indlcando, et Deuiu ha-

bcbls propitlum , et fratrem hicrlfaclcs, amicumque para-

his anlca furibundum, experlenlia , Ipsi te bene fecissc,

edoctum. Ne itaquc vos fratribus gralificari puletls; sl ab-

surdi quid eos sectari cernatis, ncque omni aninii con-

lentione ipsos arguatls. Amlssa vesle, an furem tanlnm,

non furli consclum , neque indlcantem, slmiliter pro hosle

ducls ? Mater nostra communis Ecclesia uon vestem, sed

fratrem amislt; quem diabolus clam ereptum in judaismo

Act. x\. 27. — ^ Mattli. XXV, 27.



IN EOS QVl CUM JTID. JEJUNANT., ETC. ORATIO IT. 52 1

ORATIO II.

Adversus eos qui Judceorum jejuntum jejunant , ct ad-

versus tpsos Juda-os : dicta est autem homilia qnin-

que dicbus ante jejunium ipsorum , et cum alia prius

habita esset.

I. Jam iiiiquiim illud' ct immundum Judctorum joju-

nium in Ibribus adcst. Nolitc vero mirari, si jejonium illud

immundum appellavi ; quod cnim praeler Dei menlem fit,

sive sacrificium sive jejuuium sit, omnium est impurissi-

mum. Iniquum igitur ipsornm jejunium post quinque

deinceps dies instat, at ego ante decem dies, vel plures

cohortationem ad vos habui, ut fralres vestros praemuni-

rem. ^emo autem orationein nostram vekit intempestivam

accuset, quod eam tot diebus anle praemiserimus ; nam

et quando febris expectalur, aut alius aliquis morbus,

multo ante corpus ejus, quem febris correptura est, variis

medicamentis praamuniunt medici , el antequam reipsa

fiat accessus morbi, ab imminenlibus ilhid malis vindicare

festinant. Quando igilur nos quoquc gravissimum immi-

Beremorbum videmus, prius ac muUo ante lcmpore ob-

testamur, ut antequam nos reipsa malum invadat, reme-

dium possit adhiberi. Propterea non ipsis ilhs diebns

instiluendam censui adhortalionem, ne forle angustiis

temporum impediti captare fratres vestros ac venari non

possclis, sed muUorum dieruin spatio dalo secure possclis

eos, qui ejusmodi morbo laborant, indagare atque ab hac

pesle revocare. Itaquoque facerc solent, qui nuplias cc-

' \ ulf P. Ciiillon, loin. mii, |). 5?--555.



IN EOS QUI CVM JUD. JEJUNANT., ETC. ORATIO 11, 223

«islonis est damnum , ut totam Chrlsli dlspcnsalldncm

inutilcm rcddal ? Sic est , tanlum cst damnum circumci-

sionis non ob propriam naturam , sed ob improbitatem.

Fuit olim tempus, cum utilis et necessaria lex erat : jnm

vero cessavitet otiosa est. Si igltur intempestlve illam libi

-concilies , Christi donum inutlli tibi reddet. Propterea

Chrlstus vobis nlhil proderlt, quia non vullls accedefe.

Nam si quis in adultcrio ac turpissimls faclnoribus depre-

hensus carcerem habllaret, delnde cum constltuendsmi

jam esset advcrsus illum judicium , et sententla damna-

tionls ferenda, venlrct regis epistola, quas cunclos carcere

dclentos absque rallone ac disqulsltione ulla dlmilteret,

is qui nollet dono frui, sed judicium subire mallet ac ra-

tionem reddere , suppliciumque sustinere contenderel,

beneflcio non ampllus uti posset.

Cumenlm obnoxitmi ju-

dicio ac sententlae sc reddldisset, sponte se ipsuni rcglo

dono privasset : itaquoque JudaDls evenlt. Vldete namque :

turplsslmorum rea facinorum convicta fuerat homlnum

universa natura : « Omnes enim peccaverunt', » inqtiit,

ettanquamcarcere praBvaricationls maledlcto clausieranl

jam ferenda crat judicis adversus IIlos senlentla, venlt

e coells Regls epistola, imovero Rex ipse venit, qui absque

ulla disquisitione, nullamque rationem exigens omnes pcc-

cati vinculis liberavil.

II. Omnes Igltur, qul accurrunt, dono fruuntur, el

^ratla salvi fiunt : qui vero per legem jusliHcari volunt,

etiam a gratia excldent. INcque enlm regia frui elcmenlla

poterunt, qui propriis vlribus salutem adipisci contcn-

dunt, et sibl malcdictum legis accersent,quoniam cx

operibus legis non justificabitur omnis caro. Idcirco dicit,

« Si circunicldamini, Chrlslus vobis nihil proderit. »Nam

qui cx legis operibus salvus fieri contendit, nihii habet

« Rom. V, a3.



23o S. JO. CHnYSOSTOMI AnCIIIEPISCOPI C. P.

rere solel , ut rixa el contenlio : quemadmodum nihil

adeo vires ct polenliam , ac charitas et concordia. Quod

cum intelligeret Salomon, dicebat, «Fraler qui adjuvatur

» a fralrc quasi civilas firuia, et clausum veclc re<|;num '. »

Videsquanla sil vis concordiae? quantum contenlionis de-

trimenlum? rcgnum sedilione divisum dissolvitur, duo

vcro in unum juncti et inler se devincti niagis quam ul-

liim propugnaculum sunt insuperabiles. Ac scio equidem

pcr Dei graliam poliorem hujus gregis partem ab hac

legrilndine immunem esse, el paucos morbum invasisse,

non lamcn idcirco est curalio negligenda. Nam elsi decem

lantum, elsi quinque , etsi duo, etsi unus tanlum esset

iogrolus, ne sic quidem negligi oporteret. Licet enim vel

unus sit vilis et abjectus, frater lamen est propter qucra

mortuus est Christus^ et magnam vihum rationem hal^el

("ihrislus. « Quicumque scandalizaverit, inquit, unum de

» pusillis istis, expedil ei , ul suspendatur mola asinaria

» in collo ejus, et demergatur in mare : » et rursus,

« Qnandiu non fecistis uni de minoribus his, nec mihi

«fccislis : »el rursus, « Non est volunlas ante Patrem ves-

» trum, qui in ccelis est, ut pereat unus de pusillis islis*. »

Annon igilur absurdum esl, si

cumChristus pusillorum

tantam curam gcral, nos eos prae desidia conlemnamus?

Noli hoc dicere, unus est, sed , unus contemptus mor-

bum Iransmiltct ad caeleros : « Modicum enim fermen-

ntum, inquit, totam massam fermcnlat\ » Atque hoc est

quod omnia perdit ac destruit, quod pusillos aspernemur :

propterea magna fuint ulcera, qucinadmodum fere fit, ut

magna fiant cxigua, si convcnicns cura sit adhibita. IIoc

igilur primum illis dicimus , conlcntione pugnaqne pejus

nihil esse , aut si Ecclesia discerpatur, et tunica ea, quam

• Prov. xviii , 10. — • MaU.l). xvi , 6; wni, i4. el xiv, 45. —s Galat. T, g.



2oa S. JO. CUnYSOSTOMI ai\chjepiscopi c. p.

Ac nisi Ibrts videar tnedium parcre, id cx ipsis Pauli velv

bls ostendam , cum dc omnihus illis cos possct accusarej

nihil \M'X islo corrccluni ai) \\]o fuisse. Nam illos quidemossc roniic.ilos audi quo paclo narrct : « Omnino audilur

» intcr vos rornicatio*. »Porro indatos cliam illos fuisse,

et in supcrhiam clalos : c Tanqtiam non vcnturus sim ad

»vos, sic inflali sunt quidam ^. n Quod aulem rursus Ib-

ris, et apud profanos judicio conlcndercnt : « Audct ali-

»quis vestrimi hahcns ncg;olium advcrsus allcrum judicari

»apud infidelcs' ? » Quod antcm idololhyla comcderent,

« i%'on polcstis mensae Domini j)arlicipes essc, et mensae

j» dfcmoniorum \ » Quodque mulicres minime vclarenlur,

scd viri conlra vclarcnlur, audi quibus vcrbis eos casti-

gel : « Omnis vir orans, ant ]>rophelans vclalo capitc, de-

«turpat capntsuum : ouinis autem mulier orans aut pro-

«phclans non vclalo capite, dclurpat caj)ul suum*. » At

illos paupcres conlemp^isse signilicavit ctiam cum duxit

« Alius quidem esurit, alius autem cbrius est : » et rur-

sus, « Aut Ecclcsiam Dci conlcmnilis, ct confundilis cos,

»qui non hahent'' ? » Quoiiiam aulem ad niajora dona

cuncli cupidc acccdcbant, ct mincra nemo recipicbat, sic

nil : « Numquid omnes Aposloli ? numquid onmes Pro-

Mphelne? » Porro dc rcsurrcclionc quoque duhilassc illos

ex his colliges :« Scd dicel aliqiiis, Quomodo resurgunt

«morliii? quali aiilcm corporc vcniunt^ ? » Veriimtamen

cum muha posscl illis vilio verlere, niiiilei fiiit anliquius,

quam ut dc dissidio ct conlenlione cum illis agcrct : ila-

quc jam indc a principio Epistolacsic ait : «

Obsccro au-» lem vos, fralrcs, pcr nomcn Domini noslri Jesu Chrlsli,

»ul idij)sum dicalis ouincs, cl non sint in vobis schis-

«mata^ » Sciebat quippe, sciebat probe hoc esse quod

' 1 Cor. V, 1, — »1(1 IV, i(). — 3 IJ. vi^ 1. — Id. X, 21. — * M.

XI, 4- — ® IbiJ. 2. — 7 Id. Mi, 29, et XV, 55. — « jj, ,^ j^.



a3G 8. JO. CURYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

«ejus* : »de Jcriisalrm ]of|iicns. \ idcs qiio pacto, cum in

unam urbcm lcslum inclusisset, deinceps et ipsam urbem

cverlerit, ut vcl invilos illos ab illa religione revocaret?

Mulli enim dubium,quin Deus quae erant consecutura

prajvideret, Quam igilur ob causam iliic cos ex loto ter-

rarum orbe congrcgavit, cum fore proevideret, ut civitas

vaslaretur? Annon liinc liquct illum tolli lestivitatem vo-

luisso? Dcus illam suslulit, et lu Judacos sectaris, de qui-

bus ait Prophcta , «

Etquis caecus., nisi pueri mei, et sur-

»dus, nisi qui dominanlur corum^? »Erga quem euim iili

non Iticrunt ingrali ac slupidi? crga Aposlolos, erga Pro-

phelas, erga doclores suos? Quid autem opus est de doc-

loribus ac Prophclis verba facerc, cum ct ipsos liberos

suos occidcrint? « jmmolaruntcnim filios suos ct filias suas

» dacmoniis. »Naturam ignorarunt, num igitur quacso dies

eranl ohscrvaluri? propinquilalcm conculcarunt, ct filio-

rum oblili sunt , Dei ipsius, a quo condili fucrant, sunt

obiili. a Dcum enim , inquil, dereliquisli, qui te genuerat,

»et obfilus es Dei nutrienlis te\ »Dcum dercliqucrunt,

et solemnitates erant observaturi? quis hoc dical? siqui-

dem Chrislus cliam idcirco cum illis Pascha fecit, non ut

nos cum illis facinmus, scd ut pcr umbram verilalem in-

troducerct. Nam ct circumcisionom passus est, et sabbala

scrvavit, et lesta crlcbravit, et azyma comcdit, et haec

omnia Jcrosolymis peregit ; sed nulli tamcn horum nos

obnoxii sumus, ec clamal Pauhis dicens , « Si circunici-

»damini, Chrislus vobis niiiil prodcrit'. » Et de azymis

rursus, « Itaque festum celebremus ,

non in fcrmento ve-

nteri, neque in fcrmento maliliic et neqnilia), sed in azy-

»mis sincerilalis et verilalis\ »Nostra enim azyma suut

• Deul. x\i. 5. — • I-ai. xlh, i6. — ' Deul. xxxn, 8. — < Galal. v, a.

.— '1 Cor. T, 8.



2^0 S. JO. CimYSOSTOMI ARCIIIEPISCOPI C. P.

liam non in UiDporuui observalionc, scd in accessu ser-

vare : ct qucmadinodum quidvis pcrpcli mallolis, quam

consucludinem imimitare : ila ncgli^cre quidem hoc opor-

lerct, quidvis autem perpcti ac pcrlicerc, ut nc cum pec-

catis accederelis. Lteniin inlelli<;as Deum nullam lempo-

rum ct observationis islius habero ralionem, aiidi eum

judicium exercenlem : o Esuricnlem me vidislis , inquit,

»et aluislis me : silienlem , et dedistis mihi polum : nu-

» dum et opcruistis mc ': » et his qui a sinistris sunt con-

traria exprobrat. El ruriuis alium introduccns ob rccorda-

tionem injuriarum castigat : «Serve enim, inquit, ncquam,

» omne dcbitum illud dimisi libi, nonne oporluit et te

n misercri consorvi tui , sicut et ego tui miscrlus sum*?»

Rursus virgines, quoniam olcum iu lampadibus non babe-

bant, a ihalamo sponsi exclusit' : alium, quod nuplialem

veslein non habcns essct ingrcssus, scd sordidis essct ves-

timentis indutus, fornicalionc ct impurilale cooperlus :

quod autem hoc vel ilio mcnse Pascha fecerit, nemo un-

quam punitus cst, aut rcprehcnsus. Sed quid ego de no-

bis loquor ab omni ejiismodi quavis neccssitate libcralis,

et quorum conversatio sursum in ccelisest, ubi menses et

sol et luna, et annorum non cst circuitus?Ne apud Judicos

quidem, si quis diligentcr animum attendere voluerit

temporis magnam habitam esse rationem videbit, sed Je-

rosolymorum illi fuisse locum anlelatum. ISam quoniam

adMoysem acccdeiites dicebant : « Immundi sumus super

» animam, quomodo non fraudabimur ad oflVrendum dona

«Domino? Slate islic, inquit, ct offeremus ad Deum : »

Dcindc cum rclr.lisset, legcm dclulit, quK pra^cipiebat,

a Si quis immundus fuerit super aniinam vcl in via longa,

1) et primo mense Pascha facere non potuerit, faciet in

» secundo \ » Ergo-ne apud Judaeos temporis solvilur ob-

' MnUh. XXV, 35.— • Id. xviii, 3a.— » Id. xxv, 7.— * Num. 11,7 et 10.



IN EOS QUI PASCHA JEJUNANT, ETC. ORATIO lU. a^C

servatio, iit Jerosolymis Pascha cclebretur : et tu concor-

diam cum Ecclcsia tempori non anteferes, sed ut dies ob-

servare videaris, communem omnium nostrum malreminjuria afficies , et convenlum sacrum divides ? Quis igilur

vertia te dignum ccnsebit, qui nulla de causa talia pec-

care velis ? Quid aulem de Judoeis loquor? Nam ne nos

quidem etiam si vehementer cupiamus et annitamur, diem

illum omnino observare posse, quo crucifixus esl, inde

constat. Licet enim transgressores Judaei non fuissent, ne-que ingrall fuissent, neque stupidi, neque desides ac con-

tcmplores, neque a palernis ritibus excidissent, sed eos

etiamnum diligenter observarent, ne sic quidem fieri pos-

set, ut nos iilorum vestigiis insistendo dicm islum quo

cruciflxus est, et Pascha celebravit, assequeremur. Quo

vero pacto, ego dicam, Quando crucifixus est, tum pri-

luus dies azymorum erat, et Parasceve : haec enim utraque

fieri nequit, ut perpetuo concurrant. Ecce namque pri-

mus dies azymorum hoc anno in dominicum diem incidit,

et omnino necesse est, ut tota hebdomada jejunemus, et

cum passio praeterierit, et crux advenerit , et resurrectio,

nos adhuc jejunantes maneamus. Et saepenumero istud

accidit, ut post crucem, post resurrectionem, hebdomada

nondum absoluta jejunium observemus. Ita nulla tempo-

ris est observatio.

VI. Ne igitur contendamus, neve illud dicamus, Tanto

tempore jejunavi, et nunc morem mulabo. Propter hoc

ipsum muta,quod tam mullo tempore fueris ab Ecclesia

divisus, ad matrem deinceps reverlere. Nemo dicit : Quan-

doquidem tanto tempore inimicitias exercui, nnnc recon-

ciliari me pudet. Est enim pudor et ignominia non in me-

lius mulari, sed in imporluna contentione persistere. Hoc

Judaeos etiam perdidit, qui dum veterem consuetudinem

semper inquirunt, ad impietatem devolvebantur, sed quid

LXXXIX. i6



IN EOS QVl PASCH.V JEJU^ANT, ETC. ORATIO III. S^-B

docere vos incipit ,quam omnibus pacem dederit. Sacer-

dotes etiam cum fuerint benedicturi, ubi prius hoc vobis

apprccati fucrint, dcinceps incipiunt benedicere. Et vero

diaconus dum cum aliis precari jubet, hoc quoque impe-

rat in oratione , ut Angehim pacis rogemus , et quse pro-

posita sunt cuncta pacifica, et ab hoc conventu vos dimit-

lens hoc vobis prccatur dicens : « In pace discedite : » et

nihil in universum polest vel dici vel fieri sine ista. Est

enim haec nutrix ac mater nostra, quoe multo cum studio

ac diligentia nos fovet. Pacem porro dico non hanc a sola

appcllalione, neque illam quae inmensae communione con-

sistit, sed pacem sccundum Deum, quae ex spirituali con-

cordia nascitur, quam multi nunc dissipant, a quibus res

nostrae intempestiva quadam contentione destruuntur et

res Judaeorum augentur, dum eos fide digniores doctores

quam suos Patres arbilrantur, et Chrisli parricidis de pas-

sione credunt, quo quid absurdius fieri possit? Nescitis il-

ludfigufam, hoc veritatem fuisse? Vide namque qnantum

sit discrimen. Illud corporalem mortem prohibebat, hoc

iram sedavit, quae adversas universum lerrarum orbem

fert^batur: ilhid

ab yEgypto vindicavit, hoc ab idololatrfa

libcravit : ilkid Pharaonem, hoc diabolum suITocavit : post

illud Palaestina, post hoc ccelum. Quid igitur lucernae assi-

des, cum Sol apparuerit? cur quasso lacte vis nutriri, cum

cibus tibi solidus pracbeaturPProplerea lacte nutritus es,

ne lacte contentus esses : propterea tibi lucerna apparuit,

ut ad Solem deducereris. Cum igitur res perfcctiores adve-

nerint, ad priorcs ne recurramus, neque dies et tempora

et annos observemus , sed ubique diligcnter Ecclesiam

sequamur , et charitatem ac pacem omnibus praeferamus.

Licet cnim Ecclesia falleretur, non tantum laudis ac lucri

ex temporum exacta ratione, quantum vituperii ex divi-

sione ac schismate nasceretur : jamvero nullam ego tem-

16.



ADVERSUS JUD^OS. ORATIO IV. 2^7

nos imitanfcs, multis ante diebus praemunimus animas

vestras, exhortantes vos, ut impium hoc Judacorum et

sceleratumjcjunium fugiatis. Neque enim ita dixeris :

Jejunant; quin polius illudmihi ostendito, eos exDeisen-

tenlia jejunare. Quod ni id fiat, quavis ebrietate scelera-

tius est jejunium. INeque enim solum considerandum est

quidabistis fiat, verum iUud etiam observandum,quamob

causam faciant. Etenim quod fit juxta Dei voluntatem,

quamvis videatur -improbum esse, omnium optimum est.

Contra, quod fit proGter Dei voluntatem et placitum, etsi

putetur optimum, tamen est omnium pessimum et ini-

quissimum. Etiam si quis occidat hominem, ila volente

Deo, quavis humanitate mehiis est hoc homicidium. Rur-

sus si quis parcat, et humanitatis officium collocarit in

quempiam praeter Dei sentenliam, quavis Ctcde sceleralior

est haec indulgentia. Non enim ipsa rerum natura facit

ut eadem vel bona sint vel mala, sed Dei placitum.

II. Ut autem intelligas hoc esse verum, audi. Achab,

cum regem quemdam Syrorum cepisset, contra Dei vo-

luntatem dedit vitam, et assessu dignatus est, denique

multa cum honorificentia dimisit. Mox Propheta quispiam

accedeus, dixit ad sibi proximum: « In sermone Domini

» percute me, ille vero noluit eum percutere. Dixit igitur

» ad illum ; Eo quod non audisti vocem Domini, ecce tu

» recedes a me, et percutiet te leo. Discessit ab illo, et

» reperit eum leo, et percussit. Ac reperit alium hominem,

»cui dixit: Percute me. Et percussit cum homo ilie, vul-

«neravitque eum,ac ille sibi obhgavit faciem*. » Quid hoc

stupore dignius fieripossit? qui percussit Prophetam, eva-

sit incolumis : qul pepcrcit, dedit pcenas : nimirum ut in-

lelligeres, in jussis divinis non oportere curiosum esse,

examinareque rerum quae praecipiuntur naturam, sed nihil

' 3 Reg. XX, 35-38,



248 8. JO. CHRYSOSTOMI AnCIIIEPISCOPI C. P.

aliud quam obtemperarc. Etenim nc prior ille veritus par-

cerct Prophclcc, non dixit illi siiuplicitcr, «Pcrculc me,»

sed addidit, oln sermonc Domini : » lioc csl, Dcus prae-

cepit, nc quoere ultcrius. Rex est qui hanc praescrihit le-

gem : rcvere jubcntis auctoritalem, summaque cum animi

promptitudine obtempera. At id faccre non sustinuit,

eoquc pocnas dcdit gravissimas, suo cxemplo posleros

adhortans, ut quidquid praecepcrit Deus, ei per omnia ob-

lemperarent, moremque gererent. Dein cum poslcrior ille

percussissct eum, et vuhierasset, Propheta sibi caput ob-

vinxit loro, ct oculosobtexit, denique in erom speciem ses.e

transformavit, ut a nemine posset agnosci. Cujus rei gra*

tia hoc fecit ? Erat redarguturus regem, et sententiani in

eum laturus de salute regis Syria?. Is igilur cum, ut erat

impius, semper odium gcssisset adversus Prophetas, ne

conspectum ipsum, et agnitum, ab oculis suis submo-veret : eoque facto non recipcrct corrcclionem, velut Pro-

pheta simul et faciem suam, et negotiinarrationem, ut et

ipsi contingeret potestas dicendi quae volebat, et regis

confessionem extorquerct. Etenim cum rex praeleriret

clamorc compellans eum, dixit : « Servus tuus egressus

»estad exercitus aciem, et ecce vir quidam adduxit ad

»me virum, dixitque : Serva mihi hunc, quod si elapsus

»evaserit, erit anima tua pro animaillius, autdependes ar-

Dgenti taleritum. Et accidit dum servus tuus circumspice-

»ret huc et illuc, ctecce vir non comparebat. Et dixit rex

«Israel: Ecce judex lu apud me : occidisti. Et illico Pro-

»pheta detraxit velamcn ab oculis suis, ct agnovit illum

»rex Israel, quod csset unus ex fiUis Prophctarum. Dixit-

» que ad illum : Ilacc dicit Dominus : Eo quod dimisisli vi-

» rum exitio diguum e raanu tua, erit anima tua pro anima

»iliius, et tuus populus pro populo illius*, » Vides, quod

« 5 Reg. XX, 39-4 2 •



ADVEtSUS JUD.EOS. ORATIO IV. 2^9

non solnoi Dcus, sed et homines simili modo jiulicant,

non respicientes ad eorum quoc fmnt naturam, sed ad fi-

uem potius et causas? Ecce, inquit etiam ipse rex, tu ju-

dex apud me, qui occideris. Hooiicida es, inquit, eo quod

hostem dimiseris. Obhocenim Propheta velum addiderat,

et velut in aliena causa htem induxit, ut rex sententiam

rectam pronuntiaret : quod et accidit. Enim postquam se

ipsum sua sententia condemnasset, delraclo velo, dixit

Propheta : « Quoniam tu dimisisti virum exilio dignum e

amanu tua, erit anima tua pro anima illius, et popuhis

» luus pro populo illius. » Yides quas pro humanitate

pcDnas lueritrex, proquc intempestiva clementia quoaffec-

tus sit supplicio? Et hic quidem qui servavit, punitur;

alter vero qui occidit, probatus est. Igitur etPhinees, qui

eodem temporis articulo duplex perpetravit homicidium*,virumque simul cum muliere sustulit, sacerdotio honora-

tur: nec solum non inquinavit manum sanguine, verura-

eliam puriorem reddidit. Proinde cum videris eum qui

Prophetam percussit esse servatum, eum vero qui non

percussit extinctum ; et illum qui pepercerat dare pcenas,

punitum ; rursus eum qui non pepercit, approbatum :

semper apud te potior sit ratio, quid Deus pr.necipiat,

quam quae sit negoliorum natura. Quod si quid com-

pereris illo approbanle geri, illud solum amplectere.

III. Atque hac utentes rcgula, et jejunium hoc Judaeo-

rura expendamus. Etenim ni id fecerimus, sed actiones

nudas, per se tantum iu mcdium prolatas, consideremus :

ingens erit confusio, magnaque perturbatio. Nam lalroni-

bus laceranlur latera, et monumentorum perfossoribus,

et pra3stigiatoribus : vcrum idem patiuntur ct Martyres.

Facta quidem sunt eadera, caelerum animus et causa cur

haec liant, non esteadem, eoque pluriraum est discriminis

' Num. XXV, 7-u, et Psal. cv, 5o, 3i,



25o S, JO. CnRYSOSTOMI ARCniEPISCOPI C. P.

Inter hos et illos. Sicul igitur in illis non tormentum tan-

lum cxpcndimus, sed prins animnm ct causam, ol) quam

cruciatus inferuntur, consideramus, etob id Martyres ama-

mus, non quod crucicntur, scd quod ol) Chrislum crucia-

tus lerant ; contra, latrones dclestamur, non quia pnniun-

lur, sed quod ob malcfacta puniunlur; eodemmodohacin

re calculum ponas : si videris illos amore Dei jejunantes,

ampleclere quod fit: at si perspcxeris, illos hoc praeter

divinam volunlalem facientes; magiscos deteslare, majore-

que odio proseqnerc, quam ehrios, quam temulentiae et

comcssationibus indulgentes. In hoc autem jejimio non

salis cst causani inquirere, sed ct locus et tempus consi-

deranda sunt. Verum priusquam moveamus aciem adver-

sus Judaeos, lubens orationcm vcrterim ad eos qui sunt

nostri corporis mcmbra,ac nostri quidem ordinis

essevidentur, caGlerum illorum cultum sequuniur, proque illis

defenJendis nihil laboris non suscipiunl, qua inparte dig-

nos esse video graviore conderanatione, quam Judaeos

universos. Id csse verum, non modo sapientcs et cordali,

vcrumctiam quicumquo vel paulum habent menlis et ra-

lionis, mecuni falebuntur. Nec cnim opus cst sophismati-

bus, nec apparalu sermonis, nec prohxis periodis ad hoc

demonstrandum, cum satissit illos simphci percontatione

inlerrogatos, ex ipsa responsione capere. Quid igilur?

Lnumqucmque islo morbo aflcctum percontabor: Chris-

tianuse»? Cur ergo acmularis judaica? At Judncus es?

quam igilur ab causam molestus es Ecclesije? Qui Persa

est, nonne qu.c Persarum sunt curat ? Barbarus, nonne

barbarorum ritus aemulalur? Qui habitat in ditione Ro-

manorum, non ulilnr nosUis legibus? Agc dic mihi, non-

ne si quis horum qui apud nos vivunt, cum ilHs sentire

fuerit deprehensus : inauditus citraquc examen punilur,

eliamsi infinita habeat, quibus causara &uam possit de-



ADVERSUS JUU.EOS. ORATIO IV. sSl

fendere? Et si quls apud islos exlilerit, qiii Roinanis ula-

lur institutis, nonne rursus idem patielur PQuomodo igi-

tur tu qui ad impiumillud vitoG institulum defccisti, audcs

sperare salutem? An exiguum intcrvallum est inter noset

Judaeos? An de rebus levibus aut vulgaribus intcr nos cst

conlroversia , ut ta unum et idem esse credas nostrum et

illorum instilulum? Cur non misccnda misces? Illi cruci-

fixerunt Christum, quem tu adoras. Vides quantum inte-

rest? Quifit

igitur, ut adillos,

qui Christum occiderunt,curras, profitens tc adorare crucifixum? Neque vero ipse

legem hanc fero, qua illos criminer, nechanc accusationis

formam inveni. AnnoD Scriptura simili modo accusat illos?

Audi igitur quid dicat Jeremias adversus illos : « Abile in

»Cedar, et videte; emittite ad insulas Chetiim, et judi

» cate, num talia facta sint. An Gentes mutent deos suos,

»et isti non sunt dii. Vos autem mutaslis gloriam vestram

» in eam, ex qua nihil utilitalis capietis^ » Non dixit, Mu-

tastis deos vestros, sed, gloriam: idest, Illi, inquit, cum

adorent idola, colantquc daemones, tam constant inerrore,

ut ne velint quidem illa relinquere, et ad veritatera trans-

fugere. Vos autem qni vcrum adoralis Deum, relicta ma-

jorum religione, ullro ad aliena defecistis; neque tantum

rcliglosae menlis praestatis in veritate, quantum illi praes-

tant in suo errore. Proindedicit : si istiusmodi facta sunt,

si mutabunt Gentes deos suos, et isti non sunt dii : vos

autem mntastis gloriam vestram, unde nuUam capielis

utilitatem. Non dixit, Mutastis Deum vestrum : « Deus

«enira non mutatur*: » sed, mutastis gloriam vestram.

Neque enim me laesistis, inquit; neque ulla noxa ad me

pervenit : vosmetipsos affecistis ignoiniiiia, meam gloriam

non imminuistis, sed veslram. Concedile sane mihi, ut

hunc sermonein etiani ad nostros accpmmodem ; si tamen

» Jerem. n, lo, u. — • Malac. iii, 6.



ana S. JO. CIIRYSOSTOMI ARCIIIEPISCOPI C. P.

])ar esl ilUos nppcllarc noslros, fjui cum illis senliunt.

Ahilc in Synagogas, cl videlc, niuii Jud.ci mularinl suum

jejunium;num illi sub Pascha nobiscum celebrarinl jeju-

nium ; num lioc hodic unquam comedcrinl ? Alqui hoc

non esl jejunium, sed legis transgressio, scd error, sed

pcccatum : altamen illi nunquam mutarunt. Vos autem

mutastis gloriam vestram, undo nihll uliliUitis capletis, ct

ultro ad illorum rilus dcscivislis. Quando Pascha3 jeju-

nium cclebrarunt illi ? Quando Martyrum feslos dies nobis-

cum egcrunt? quando dicm Epiphaniorum nobiscum ce

lebrarunt? illi non accurruiit ad veritatem ; et vos ad

iniquilatem properatis. Inlquilatera autem dico, quia ista

fiunt non suo tempore. Erat olim tempus, quo convenie-

bat ista servare; jamvero non est amplius. Eoque, quod

lum juxta legem fiebal, nunc praeter legem fit.

IV. Concedite mihi ut illud etiam Eliae dicam adver-

SU8 cos. Cum enim ille conspicerat Judaeos impie viventcs,

et nunc quidem obtemperantes Deo, nunc rursus idola

colcnles , ad hunc loquitur modum; « Quousque claudi-

» catis utroque poplite veslro? Si Dominus est Deus vobis-

))Cum, venlte et sequimini eum ; si autem Baal, ite post

»eum*. » Idem et ipsc loquor ad istos. Si judaismum pu-

tatis verum esse; cur obslrepitis Eccleslae? Quod si chris-

lanismus verus est, sicut revera est : in eo manete, et ii-

lum scquamlnl. Particeps cs nobiscum mysteriorum : age

dic mihi, Christum adoras ut Ghristianus, ab illo bona

petis, et cum illlus hoslibus festum celebras? Et quo tan-

dcm animo prodis In Ecclesiam? Verum haec dlxisse suf-

flciat ad illos qui praedicant se nobiscum sentire, cum res

illorum imltenlur. Quia vcro ct ad illos volo dirigere ser-

monem, conccdite mihl ut llccat doctrinam hanc altius

repetere,quo perspicuum fiat Judaeos nunc jejunantes

> 3 Reg. xviii, ai.



ADVERSUS JUD.EOS. ORATIO IV. 253

lcgem ignoininla afTicere, Deiqiie prjecepta conculcarc,

semper ea facienles, qiu-e illius placilis advcrsantiir. Klc-

iiim cum illos volebat jcjunare, tum incrassabantur, dila-

tabanturque : rursus ubi uon volebat eos jejunarc, ipsi

jejunabant. Cum vellet illos victimas oflerre, ad simulacra

properabant : cum vellet illos celebrare feslum diem , non

celebrare curabant. Et ideo Stephanus dixit ad illos, « Vos

» scmperSj^iritui sanclo resislitis*. ))In hoc, inquit, solum

incubuistis , ut quaecumque Deus praeceperit , iis contraria

facialis, qnemadmodum et nunc faciunt. Lnde id bquel?

ISimirum ex ipsa lege. Siquidem in ipsis etiam festis ju-

daicis, non tempus solum, verum et locum observari jus-

sit ipsa lex. Nam et de Paschate quod erat apud ipsos dif-

ferens , ila loquitur : a ^on poteslis celebrare Pascha ia

nulla civilalum earum , quas Dominus Deus dat vobis. »

Sed sicut decimo quarto die primi mensis, ila Jerosolyrais

jubet illud peragi, simihter eliam Penlecoslen et loci et

temporis observalione conclusit : dum post septem heb-

domadas jubet hoc festum cclebrari, et rursum cum addit;

« la loco quem elegerit Dominus Deus luus ^. » Sic et fes-

tumScenopegiae instiluil.

Seddispiciamus,

utrum landemhorum est magis neccssarium, lociis an tempus. Et, si

non sint ha?c inter se paria, ulrum observandum est tem-

pus , neglecto loco : an neglccto tempore, loci ralio te-

nenda est. Quod dico , tale est. Procccplt Dominus, ut in

primo mense et Jerosolymis celebrarelur Pascha : videli-

cet tempore pariter et loco praefinito. Ponamus igilnr duos

quospiam esse,qui Pascha celebrent, quorum altcr prae-

varicelur locum , tempus observet : rursus altcr observct

quidem locum , sed Iransgredialur lempus. Alque is qui

tempus observat ncglecto loco , celebret Pascha iu prirao

mense, sed alicubi procul Jerosolyma : is vero qui locuiii

• Act. VII, 5:. — a D.dl. XII 21.



254 s. jo. cnnYsosTOMi AncniEPiscopi c. p.

observat ne{i;Icclo lempore, Pascha celcbret Jerosolymis,

non tamcn j)rlnio mcnsc , scd sccnndo. Dcinde vidcamns

uter horuni duornm sit in crimlne, uler probandus : is-ne

qui neglecto tcmpore locum servavit, an qni loco neglecto

tempus servavit ? Etcnim si is qui lcmpns ncglexil, nt

inlra civilalom ^"'ascha celcbrarct, vidclur approbandus :

contra, qui scrvato tcmpore locum neglcxit, vocandus cst

in crimcn, et impietatis reus pcragendus : nimirum liquet,

qnod isli quoquc legem violant, loco non suo facientes;

quod faciunt, etiamsi decies millies praEdicent se servare

tcnipus. iJnde igilnr hoc nobis perspicuum est? videlicet

ab ipso Mose. Siquidcm cum qnidam cssent celebraturi

Pascha , adierunt Mosen , diccnles : « Nos impuri sumus

«supcr hominis anima, num omiltemus offerre munus

wDomino juxta tcmpns suum, in medio filiorum Israel?

»lxcspondit illis Moscs : Slate hic, et audiam qnid prae-

Dccptnrus sit Dominus de vobis, et locutus est Dominus

«Mosi.diccns ; Ilomo qnicumqnc fucrit intcr vos impurus

«super hominis anima, aul in longo ilincrc, aut in vobis

» in generationibus vestris, facietPascha mense secundo*.

Id cst :

Quisquis, inqult, primo mense deprchensus fuerit

in peregrinatione, ne faciat Pascha extra civitatem, sed

mense sccundo; nt vcnire possit Jerosolymam ac lempus

negligat potius, quam faciat extra civitatem. Ex hoc de-

clarans, quod obscrvallo loci, lcmporls observatione ma-

gis est nccessaria. Quid igllur isli habcnt quod dicant

qui extra civitalem proescriptam faciunt Pascha? Nam cum

Iransgrcdianlnr id quod magls est necessarium; nlhll illos

excusarc potcst cjus obscrvalio, quod minoris est mo-

menti. Igilur eliamsi decics millics vidcantur servarc tem-

pns , exlrema legis transgrcsslo est qnod facinnt. Atque id

csse vcrum, non hinc liquct lantum, vcrumeliam ex Pro-

' INum. IX, 7-1 1.



ADVjBRSrS JUDiEOS. ORATIO IV. 2.55

phetis. Cum enim constet illos nunquam sacrificasse, ne-

quc canticum cecinlssc in lcrra aliena', neque istiusmodi

jejunium jejunasse : quamveniam promerentur istiPAlta-

men illi quidem expectantes talera vilae suae statum se re-

cepturos, nihilo secius persistehant in lege, parentes ilh",

quoeqae lex praescribehat, implentes. Hoc enim lex ipsa

illis fore promiserat. Isti vero haec faciunt, cum nullam

haheant spem fore, ut pristinum vitae statum recipiant

cujus emm id Prophetae testimonio prohabunt et tamcn

ne sic quidem possunt quiescere. Jam , ut maxime spera-

rent se civitatem recepturos : etiam tunc oporlehat sanc-

tos illos imitari, tum a jejuniis, tum a caeteris observatio-

nibus ahslinentes.

V. Quod enim istiusmodi rerum nlhil illi fecerlnt, audi

quld roganllhusresponderint.

Cum enimurgerent ,

com-pellerent, cogerentque barhari, ut uterentur organis suis,

dlcerentque; « Cantate nobis cantlcum Domini : » illl qui

pulchre legis mentem tenehant, responderunt, non decere

ut ista facerent extra Jerosolymam : oQuomodo, inquiunt,

«cantablmus cantlcum Domlni in terra ahcna ^ ? » Rursus

tres Uli pueri qui versabantur in Bahylone, dicchant :

Non est hoc tempoFe Princeps, neque Propheta, non hi-

»cus ut sacrificemus in conspectu tuo, et inveniainus mi-

» serlcordiam \ » At sane multus erat ihi locus, at quoniam

ibi templum non erat, ahstinent a sacrificils. Jamvero et

ad alios per Zacharlam loquitur Deus : « Num jejunium

«jejunastis mihi per annos scptuaginla'' ?»loquens de an-

nis quos egerant in capllvltate. Quomodo ergo tu nunc

jejunas, dic mihi, cum majores tui nec sacrificaverint

nec jejunarint, nec festa celebraverlnt? Quod autem Pas-

cha non celebraverint ex hls palam est. Nam uhi non

era sacrificium, ibi ne festum quldem erat : eo quod omne

' Psal. csxxvi, 4. — a Ibid. 5, — 3 Dau, iii, 38. — * Zacli. vn, 5.



25G S. JO. CIIRYSOSTOMI ARCUIKPISCOPI C. P.

festnm sic pcragi oporlcbat. Quod si pleniorem hujiis rei

dcuionstralionem exliibcrc vclimus; audi quid dicat Da-

niel. « In dicbus illis eram ego Daniel lugens, Iribus heb-

ndomadibus pancm dcsidcrabilem non comedi, et vinum

» carncsque non ingressne sunt in os ineum , et unguento

» non ungebar in hcbdomadibus illis.El factum estvicesimo

» quarlo dic primi mcnsis vidi visioncm *. » llic mihi dili-

gentcr auscullate. Ex his cnim perspicuum est, quod tum

Paschanon celebraverint. Qul sic? Dicam. Per dies Azy-

morum,jcjunarc Judaeis fas non erat. Ilic aulem dies vi-

ginli unum prorsus non attigit pancm. Et unde hoc doce-

lur, dicct aliquisPquodisti viginti dies etunus inciderint in

dics AzymorumPId inde demonstratur, quod dicit, quarto

et vigosimo dic primi mensis. At Paschae fcstum vigesimo

primodie finicbalur. Nam incipientes a decimo quarto die

primi mensis, dcindcdicbns seplem conlinuata celcbritale,

ad vigcsimum primum dicm pcrvcniebant. Altamcn Da-

niel perscverabat jejunans, eliamcum praelcriisset Paschae

tempus. Nam cum cojpisset a tertio die primi mcnsis, ac

deinde pcr dics viginti unum continuassel ^; nimirum de-

cimum quartum diem praetcriit, et post hunc ilcm septeni

et tres alios jejunavit. Annon igitur isli exleges et impii,

qui, cum illi sancli viri in aliena terra nihil servaverint

eorum quae lex praescribebat, tamcn per contcntionem et

pervicaciam diversa faclitant? Etenim si nonnulli fuissent

incogilantes parumque circumspecli , qui talia vel face-

rent, vcl diccrent : forsitan ncgligentiae tribueret aliquis,

quod ea non observent. Jam cum religiosi sint, cum pii

cum iiqiiipro proeceptis Dei Iradiderunt animas suas, con-

spicuum est eos haudquaquam pcr ncgligentiam fecisse

quod fcccrunt, sed ab ipsa potius lege persuasos,quod

non oporleat quidquam lalium crcremoniarum exlra Jero-

» Dan. j, >. — • Ibid.



ADVERSUS JUDiEOS. ORATIO IV. 25^»

solymam obscrvare. Quin et aliud ([uiddani ex his perspi-

cue colligilur longc maxinium, videlicct, quod observalio-

nes sacri(iciorum, sabbatorum, et noviluniorum, denique

similium riluum omnium ex abundanti additae sunt ju-

daicpe vilae : ut neque si servenlur, aliquid magni mornenti

conferre possint ad virtutem ; neque si praetermittantur,

possint ex bono facere malum, aut pletalis studium, quod

in animo situm est, aliqua ex parte imminuere. llli igilur

qui vitam angelicae icmulam nobis iu lerris ostenderunt,

cum harum rerum nihil onmino peregerint, non victi-

mam maclarint, non feslum diem observarint, non islius-

niodi jcjunium susceperint : adeo lamen placuerunt Deo,

ulipsam naturam transcenderlnt, totumque terrarum or-

bem,per ea quae ipsis obtigerunt, ad Dei cognitionem

perlraxerint. Quidenim proferri queat, quod cumDanieleconferatur? quid quod cum Irlbus pueris? quandoquidem

illi quod praeceptum in Evangelils maxlmum, quodque bo-

norum omnium caput, anle prodltum Evangelium occu-

parunt, ipsisque factis declararunt. «Majorem hac, inquit,

» charitatem nemo habet, ut animam suam ponat quis pro

»amicis suls*. » llll vcro animam suam exposuerunt pro

Deo. Nec hac parte solum admirandi sunt , verumetiam

ob hoc quod id nuUius mercedis gratia fecerunt. Ideoque

dicebant, « Est Deus in ccelo potens erlpere nos : qui

«etlamsi non eriplat, nolum sll tibi, rex, nos non servl-

» turos diis tuis ^. » Sufficlt nobis illa merces, quod prop-

ter Deum morimur. Haec praestlterunt, tamque insignem

virlutem exhlbuerunt, nlhil eorum .observantcs, quae lex

praescripserat.

VI. Ergo qua tandem , inqules, gratia Deus ista prae-

ccpit , si non volebat observari? et si freri volebat, qua

gralia tuam civitatem demolitus est? Nam alterum e duo-

/ Joan. XV, 10, — » Dan. lu, 17.

LXXXIX. 17



258 ». JO. CIIRYSOSTOMI ARCniEPISCOPI C. P.

bus illi facieiidum crat , si voluissel illa remanere : ant non

pra-cipcre , ul ipsi uiio lanluui in loco saciilicia ficrent,

cum vos per omnes muudi ])laj£;as cssct dispcrsurus : aul si

volel)al vos co iu loco sacrificare laulimi , non dehebat

vos per uuiversum orhem dissiparc , ac solam illam civi-

talcm inaccessam rcddcrc , in qna sola viclimas jusscrat

iininolare. Quid igilur? an sccum ipse, inquis, puj!;nat

Dcus, qui uno iii loro sacrificari jusscrit , el rursus ab

hoc ipso loco cxcludat ? ISequaquam , imo magnopere sibi

conslat Dcus : ncque eniin inilio sibi volcbat oferri sacri-

ficia. En , ipsum Prophetam adduco loslem,qni sic joqui-

lur : a Audile' vcrbum Doinini,principcs Sodomorum ,

«allcndilc legi Dci vcslri populus Goniorrhae'. »Non ad

Sodomilas cl ComonJKTOs verha Oicicns haec loqiiilur,

scd ad Juditos. Sic aulcm aj)pelhil illos Dcus , quod imi-

lanles illorum maliliam, sihi cognationem cum illis asci-

vissent^. Simililcr et raues illos appollal , et cquos emis-

sarios^ : non quod illoriim essel Iranslbrmala naliira, scd

quod iHorum aniuiahum inconlinenliam imitarentur. a Quo

» mihi mulliludineni viclimarum veslrarum ? dicit Domi-

» nus. ))Ca?lcrum qui Sodomis habilabant, nunquam visi

sunl immolarc viclimas , sed ad Jnd.cos sermo Dei d!ri-

gilur , ob causam quam dixinius, Sodomorum cognomina

illis Irlbuens. « Quo mihi mullitndinem viclimaruin vcs-

)) Irarum ? dicit Dominus, ricnus sum holocautomalis

D ariclum . et adipcm agnorum , ct sangninem tanrorum

)) anl hircornm nolo. INcc si vcniatis in conspcclnm mcum.

» Ouis enim exquisivit haec omnia de manibus vcslris' ? »

Audislis clarissimam vocem diccnlcm, quod iniiie non

poslularit hasc de manibus vcslris.? Elenim si postulassel

simililer ct priscos illos oranes, qui anle hos florucrnnt,

prius ad hoc \\icc inslilulum adrgissct. Quo igilur, inqub,

> Isal. I, 10. — > Iil. LVi, 11. — J Id. V, 8. — 4 Id. i, ii, la.



ADVERSrS 3VVJE0S. ORATIO IV. aSg

eonslllo ha?c modo pr.xcrpit? Nlmirum vcslrac morcm ge-

rens infirmilali. Et (jiicmadmodum medicus, vidcns ho-

mincm fchricilanlcm,' morosum, impalicnlcm, si concu-

piscal frigidam hibcrc, ac minclur, ni accipiat, plane

fulurum , ut vcl sc laquco suspcndat , vel e suhhmi se pra:-

cipilcm dit, dum sludct majus cxchidcre mahmi,pcr-

Diillit quod minus cst, cupicns iilum a violcnta morle

revocarc : ila fccil cl Deus , quoniam vidlt illos insanienles,

anxlos , concupisceulcs viclimarum ohlalioncm, jamque,

nisi accipcrent quod desiderahant ,paralos ut ad idola

dclloclcrcnl; imo non solum paralos, vcrumcliam co jam

prolapsos : pcrmlsit immolallonem vicllmarum. Alque ut

scias, hanc fuisse causam; vel cx ipso lemporc declarc-

tur id quod dlco. Slquldem post fcslum,quod impiis da;-

monihus cclehrarunt ,

lum dcmum pcrmisit illis immo-lationcs pccudum, tanlum non dlccns :lnsanills, et vuUis

immolarc viclimas, igitur mlhi pollus immolelis. Quao-

quam nc hoc quldem pcrmlslt, ut pcrpetuo liccret, scd

prudcntissimo consilio , quod permiscrat, rursus crlpuit.

Et sicut si medicus ille , nihll euim vetat codcm excmplo

denuo uli, postcaquam indulslt appelllui lahoranlis, mox

phiala e suis acdlhus allala praescrihat, ut cx hac sola bl-

hat aquam : delndc porsuaso apgrolo, clam iis qui minis-

Irant, pra?cIpiaL confrlngere phlalam Illam , ut cum clam

Bihllque susplcanlcm avocct ah illa cupiditate hlbcndl fri-

gidam. Ilidem fecit Dcus , pcrmlttendo sacrificla. Neque

enim In ullo orhis loco pcrmlsit id ficri nisi in unis Jero

solymls. Mox uhi per hrevc tcmpus sacrificassent, dlruit

civitatem : ut sicut mcdicus fracto vase , ila Deus subvcrsa

civilale , vcl invllos illos ahduccret a viclimis. Etenim si

claro palamque dixisset, dcslstlte : non facile ah immo-

laudi insania destilissent. INunc aulcm loci adempti neces-

sitate, claaculum illos ahduxit ab oblationum insania. Sit

'7



a6o S. JO. CURYSOSTOMl ARCniEPlSCOn C. P.

igiliir mccHens qiiidom ipso Dciisj phiiila vcro civilas; sit

aegrolus, illc morosns Judicoruin p(>piilns : deniquc frigida

polio , sil vicliinarum pcrmissio conccssiocpie. Qucniad-

inoduni igilur medicus fraclo vasc opgrolum cohibet ab

inlcmpeslivo Irigidi polus appolilu : sic ct Dcus , cvcrsa

civilalc ipsa, adcocpie Inndilus dirula , ul omnibus facta

sit inaccessa , Judaeos a sacrificiis abduxit. INam si hoc non

aKcbat, cur rcli";ioncm illam in unum locum conclusit,

qui nusquam non csl pr.x'sens, qui iuiplet universa? Cur

igilur cultum redcgil ad victimas? victimas ad cerlum lo-

cum , locum ad tcmpus , lempus ad unam civitatem con-

traxit , ac rursus hanc ipsam civilalem subvertit? Adde

quod mirum est et incrcdibilc , totus terrarum orbis con-

cediltir Judneis , ubi fas non cst sacrificari; solam Jeroso-

lymam illis adirc non licct, in qua sola licet immolare.

Anncn igitur vchcmentcr ctiam slolidis clarum per.-pi-

cuumque cst, quam ob causam ea civitas fuerit subversa ?

INaui sicut architectus jaclis fundanicnlis , orcctis parieti-

bus, concamerata lcstudinc, ipsaquc concameratione in

imum lapidcm in medio positum connexa , si eum loliat,

totam ajdificii compagem solvcrit : similitor Deuscum eam

civitatem fecerit quasi nodum totius religionis judaicae

ac mox eam subverterit; nonne pariter et universum ejus

statum dissolvit?

Vll. Verum hactenus adversus Judseos pugnatum esto.

Nam hodic solum eminus in illos jaculis velitati sumus,

lanlum locuti,quantum satis erat ad depellendum peri-

culum a fralribus nostris, imo multo ctiam amplius. Reslat

outcm illud neccssario , ut vos qui adeslis , adhortcmur

ut mullam sollicitudinem habcatis pro membris nostris.

Ne dixcritis, Quid mca referl? cur aulem cgo rerum alic-

narum curiosus sim cl soUicitus? Dominus propter nos

mortuus cst; lu vero nc sermonem quidem profers? Et



ADViiRSUS JUD/EOS. ORATIO IV. sG 1

qnam invenies veniam , aut qtiam reperies excusallonom ?

Quomodo ad Christi tribiinal slabls cum fiducia, dic mlhi,

lot animarum exitlum disslmulans? Lllnammlhi conlinijat

co currentcs videre , neiiuaquam vobis opus esset , scd

celerrimam adhiberem correctionem. Quoties fraler cst

emendandus , etiam sl vita slt impendcnda , ne recuscs.

Imitare dominum tiuim. Quod si famulum habes, si uxo-

rem, multa cum dlllgcnlia illos domi conlineas. Elenlni

si non permiltis illls ut in iheatrum eant ; quanto magls a

Synagoga Juda^orum sunt arccndi? Majus est hic scelus

quam iHic. Quod illlc fit, peccatum est; quod hic, im-

pietas. llxc non ideo loquor , ut illos sinalis in ihealrum

ire , nam et id mahim est ; sed ut ab hoc mullo magls pro-

hibcatis. Quid spectalurus curris ad Synagogam Dei hos-

tium Judaeorum ? niim homines tuba canentes ? At oporluit

domi scdcnlem gemitus ac lacrymas pro iliis profundere,

quod rebellent proecepto Del, quod diabolum habeant

cum ipsis choreas agentcm. Nam , ut anle dixi,quod fit

prceter voluntatem Dei, etlamsi aliquando fuit permissum,

postea violatio legis est, et innumerabilium suppliciorum

materia. Tuba canebant Judaei lum cum habebant sacri-

ficia, nunc vero non licet illis idem facere. Proinde accipe

jam, qua de causa data sint illis tubae. « Fac , inquit, tibi

» tubas ductlles argenteas , «moxque commonstrans usum

illarum, subjiclt : « Et illls canite in holocautomalis vestris,

j)et in sacrificiis salutarium vestrorum \ » Ubi igitur est

altare? ubi arca? ubi tabcrnaculum et sancta sanclorum?

ubi sacerdos? ubi Cherubim gloriae? ubi thuribulum au-

rcum? ubi propitiatorium ? ubi phiala ? ubi paterie llba-

toriae? ubi ignis ille ccelitus demissus? Cum omnia amise-

ris, nihil aliud relines quam lubas? Vides illos ludere ve-

rius quam Deum colcre ? Verum quemadmodum iUos

' Nuni. X, a.



j63 ». 30- CnBYSOSTOMl AnCHIEPISCOP! C. P.

culpamus ,qiiod legem Iransgredinntur : ita mullo magis

vos incnsamus, quod ad Iransgrcssores legis concurritis;

nec illos tanlum , qiii co concnrriint , vcrumoliam cos

quihus cum sil anclorilas prohibendi siios, nolinl lamen

id faccrc. Ne mihi dixeris:Quid milii cum illo commcrcii

est? Alienus csl, ignolus est. Dum fuerlt fidolis , dum

eorumdcm parliccps myslcriorum, dum in eamdcm con-

venit Ecclcsiam ; ct fralribus, ct cognalis, ct neccssariis,

et caelerisomnibus est propinquior. Proindc sicut non ip&i

tanlum fures danl poenas , verumctiam cadem poena plcc-

tunlur ii, quibus cum csset polcslas velandi, non vcliic-

Tunt tamen : ita non solum qui impie agunt , verumcliam

illi qui cum possint ab irnpielale rcvocare , lanicn vcl ob

pigriliam , vcl ob limidilalem id faccre noliuit , simili cum

illis pcena plcctuntur. Siquidem talcnlum illud quod accc-

perat ac dcfoderat servus illc, reddidil inlcgnmi'; alla-

men dat prenas, eo quod non auxcrat ]ucrum:ila tu qui-

dem cliamsi ipse purus et innocens pcrscvercs, si non

augeas talentum, nec fralrem percunlcm revoccs ad salu-

tem , eadem quae ille patieris. Quid magni postulo? Unus-

quisquc vestrum unum mihi cx fralribus ad salulem re-

vocel; hic soUicitus, hic quisque curiosus eslo, quo nimirum

in craslina collecta multa cum fiducia, comparcamus

donaria Deo ferenles, donaria , inquam, omnium prc-

tiosissima, si animas crranlium rcduxcrimus; eliamsi

conlumclia fticril fcrcnda , si lolerauda vcrbcra , si quidvis

aliud suffcrcndimi, omnia faciamus ut illos rccupcrcmus.

Quandoquidem ct jcgrolos calcibus fcrientcs , conlumeliis

ct conviciis incesscnlcs fcrimus, nec offcndimur conlu-

racliis : vcrum nihil aliud vidcre cupimiis, quam sanilalcDi

hominis pcr morbum indecora facicnlis. Quin ct medici

vostcm saepc laccravit ocgrotaas, at uon idco a cura d<islitit

> Mallb. xviii, 9i4>



ADVERSUS JUD.F.OS. OnATIO V. 265

si dixcrit, Qnoniam spero me rccepturum civitatem, dic

illi : Proinde quiesce, donec rccepcris. Nam illi sancli, do-

nec ad patriam suam redircnt, niliil corum qua3 lu facis,

ausi sunt facerc. Proinde , ut palam est, nunc legem Dei

violas : eliamsi, ut ais, recepturus sis civitatem , tamcn

])acta cum Dco iuita rescindis, et in ipsum vitac statum

conlumeliosus es. Igitur in orationesuperiore diximus\es-

Irae Charitati, quantum satis ad retundendam Judocorum

iuipudcntiam , et ad redargucndam eorum praevarlcalio-

uem. Coeterum quando non lioc lantum nobis erat propc-

silum, ut illorum ora clauderemus, verum tit Ecclesiam

copiosius de suis propriis dogmalibus edoceremus : age

rursus et hoc ex abundanti demonstremus, quod templum

nunquam instaurabitur ; neque ad prislinum vitae statum

reslituendi Judaei sunt. IIoc pacto fiet , ut et vos exaclius

noveritis apostolica dogmala, et illi contra ad majoreni

impielatem prolapsi capiantur. Harum vero rerum lestem

adducemus non Angelum , non Archangelum, sed orbis

unlversi principem Dominum nostrum Jesum Christum.

Is enim, cum ingressus Jerosolymam , vidisset lempliim,

dixit, futurum ul Jerosolyma conculcaretur a gentibus

raultis * ; donec implerentur tempora gentium multarura :

tempus significans usque ad consummationcm mundi. Ac

rursus haec de lemj)lo comminalus esl, loquensDiscipuIis,

non mansurum lapidem super lapidem in eo loco qui non

dirualur ^: perspicue prjedicens eum prorsus abolendum,

et in perpetuam solitudinem redigendum. Verum Judaeus

omnino rejicit hoc testimonium, nec recipit ea quoe dici-

mus. Inimicus cnim, inquit, meus est, qui talia loquilur;

ego illum adegi in crucem ; el quomodo recipiam illius

testimoniumPAlqui hoc ipsum mirum est, o Judaee, quod

cum tu crucifixeris eum, ille postquam abs te crucifixus

» Luc. XXI, 24. — • MaUli. XXIV , 3,



aG6 s. jo. cnRYsosTOMi AnciiiEPiscopi c. r.

cst, lunc civilalcin Inam cverlit, luam gcnlcm dissipavit,

liuim populiim pcr univcrsum orbcm dispcrsit : vidclicct

rcipsa dcclarans sc rcsurrcxissc , ac vivcrc, alqnc nunccssc in ccclis. Qucmiam cnim ex bencraclis noluisli polcn-

liam illius cognoscorc, pcr pamas ac sup|)licia dcmonslra-

vil rohur suiim, incvilabilc parilcr, cl iiicxpngnabilc. At

nc sic qiiidom crcdis, aul pulas illum cssc Ucum , ac lo-

lius orbis doniinum ; scd arbilraris homincin fuissc vul-

garem. Agc igiUir, perindc ac si homo lanlum fucrit, rem

cxculiamus. Cum aliquos vidcmus homincs, qnos in om-

nibns comperimus esse vcraces, nec ulla in ro mentien-

les : horum , eliamsi fuerint hostes , modo sapiamns

dicta rcclpimus. Rursum si vidcrimus cos mcnlicnlcs,

cliamsi in nonnullis vcraccs lucrinl; ncc illa fucilc rcci-

pimus, qiKC vcre ab illis dicla sunt.

II. Agc nunc, consideiemus Chrisli morcs, et vitam.

Non cnim hoc lanlum quod diximus, prcxdixit , alquc

prcxnunliavit, vcrumetiam alia mulla, longo post lempore

venluFa, valicinatus est. Profcramus igilur pr.Tdiclioncs

illas in mcdium in quibus si vidcris illum mcndacem ; ne

hanc quidem recipilo, ncque putes illi fidem habcndam.

Conlra, si vidcris illum in caelcris omnibus veracem, et

hanc ipsam pracdictionem cvcnisse : deinde cum videas

immcnsum lemporum curriculum allcslans vcrilali corum

qua; prcTcdixit, nc velis ullra pcrfricare fronlcm, neque rc-

hus solc clarioribusobslreperc. Vidcamus igilur quid pra;-

terca prcxdixcrit. Acccssit ad illum mulicr alabaslrum ha-

bens unguenti prctiosi,et elludit unguentum. Hoc factura

indignc fcrcnles Discipuli, diccbant : « Quarc non venum-

» daUim cst Ircccnlisdcnariis. ac dalum paupcribus? » IIoc

rcprehendcns, loquitur in hunc modum, « Quid molesli

• eslis mulieri ? bonum enim opus fecit. Dico enim vobis,

nubicumque praedicalum fueril hoc Evangelium in uni-



ADVERSCS JUDiEOS. OBATIO V. iQj

• versa lerra, dlcclnr et hoc qiiod hocc fecit, in memoriam

jrjos*. » Llruni-nc mcnliliis cst, an dixlt veruni ? Evenit

qnod pracdixit, an luit inanc vallcinium ? Inlerroga Ju-

dasnm, etsi millies perlricuerit frontem, adversus hanc

prajdlcllonem non poterlt oculos atlollerc, In omnlbus

cnim Ecclesiis mcmorari mulicrcm audimus. Suiit consu-

lcs, duces, vlri, mulieres, nobllcs, ilhislres, splendidi, in

omnibus urbibus; ct in (juamcumque orbis partcm deve-

neris, sumnio cumsilcnlio audlcs hnjus mulleris officium :

nec est ulla uiundi plaga, quaj faclum hoc Ignorct. Alqui

quot rcgcs mulla magnaquc in urbcs conlulerunt bcnefi-

cla, bella cum laudc gcsserunt, Iropa^a slalucrunt, gontes

conscrvaruut, urbes condidcrunt, et innunieros paravere

rcdilus : et tamen cum his praiclare geslis sllentlo tvgun-

lur?Ilcm reglna; primariacquc fiEnu'na?InnumcrabiIia be-

ncfucta contuJerunt in cos quibus imperabant, qu.TC ne de

nomlncquidcmulii nol.-c sunt. Haec aulemabjecla mulier,

qu3e lantum effudit unguenlum, loro lerrarum orbe de-

canlatur. Ne temporis quidem tam immensa longitudo

mcmoriam illius vel exlinxit, vel extlnguet unquam, idque

cum faclum ipsum non esset insigne : quid enim magni

crat unguentum eirundcre? neque persona esset celebris ;

eratenim mulicr abjecta : neque multi testes aderant ; nam

inler Discipulos res est gesla : neque locus nobilis, neque

enim hoc fecit pcr ihealrum translcns, sed iu domo dccem

dunlaxat homlnibus prajsonlibus. Altamcn neque persomc

villlas, nequc teslium paucitas, neque loci obscurltas.nc-

que ulla rcs alia potuit illius abolcre memoriam. Quin

polius rcginis omnibus ac rcgibus universis celebrior est

nunc h.TBC muller : ncc ulla setas oblivioni tradldit quod

faclum est. Undeid, dic mihi, aut quis hoc effecit?Annon

Dcus ipse, quitum hoc officium prceslabatur, banc famam

' MaUh. jxvi, 7-10,



268 S. JO. CnRTSOSTOMI ARCniEPISCOPI C. P.

l)cr omnia terranim loca dispersit? Proindcdic milii, nnm

hnjiismodi proDdiccre, viiiulis Innnanne vidclnr ? Quis

cniui sanaj mcnlis hoc dixeril ? Nam praidiccrc (incc faclu-

rus essel, mirum quidcm ac prodigiosum : vcrnm pricdi-

ccre quae ahi factnri sunt, cflicereque ut fides iUis habca-

lur, sinlquc cunclis pcrspicua, mullo majus est ac niirabi-

lius. Rnrsns pra^dixil Pelro ; «Supcr hanc pelram audifi-

«cabo Ecclesiam meam, et port-c inferi non praevalebunt

wadvcrsus eam*. » Proinde dic agc Judoec, quid habes

quod rcprehcndas, aut redarguas ex iis qnae dicla snnt ?

quid habes, quo doccas hanc praediclionem csse raenda-

ccm ? Annon lcstimonium cum rcbus consentit, eliamsi

mille modis ipse conlendas in adversum ? Quot enim belia

adversus Ecclesiam ccncilata sunt ? quol cxercitus inslruc-

ti, quot arma mola, quod non cruciatusetsupplicii genus

excogilatum, sarlagincs, calapuUae, lebetes, fornaces, la-

cus et praecipilia, besliarum denles, maria, et proscrip-

tiones, ahaque innumcra tormenlorum gcnera,neque dic-

tis memoranda, neque faclis toleranda ? Atqnc h<'cc non

lantumabextraneis, verumcliama nostrisdomeslicis. Nam

civile quoddam belhim occuparat omnia, vel quovis po-

tius civih bello perniciosius. Neque enim cives modo cum

civibus , verumetiam cognali cum cognalis , domestici

cum domesticis, amici cum amicis confliclabantur : nihil

lamcn horum dissolvit Ecclesiam, ac ne infirmiorcm qui-

dcm reddidit.' Atque id sane mirum et incredibile, quod

haec in ij)sis statim primordiis mola sunt. Nam si tum

irruissent haec acerba, poslquam jam radices cgcrat, et

nbique terrarum plantalum crat Evangehum : haud perinde

fuisset admirandum, non fuisse subversamEcclesiam. Cae-

lcrnm cum in ipso doctrinai cxordio, nuper jaclo fidei

semine, tcneris eliamnum anditorum mentibus, lol bella

< Malth. XTi, i8.



ADVERSUS JUD^OS. ORATIO V. 269

eruperint; res noslrasnonsoliim nullacxparte fuisscdimi-

nutas, verumetiam multam accessionem adjnnclamfuissc,

hoc nimirum supcrat omne miracuhim. Nequis autem di-

cere possil, quod nunc Ecclesia post pacem a rcgibus

praebitam constabiHta sit; cum esset minor, cum viderelur

imbecillior, tunc illam oppugnari permisit Deus ; ut edit-

cas, etiam qucd nunc in luto sit, non tribuendum csse

paci, quam praeslant rcges, sed a potentia Dei proficisci.

III. Id ut cognoscas esse verum, repula tecum, quammulti conati sint apud Graecos opiniones novas ac pere-

grinas vivendi rationes inducerevelut Zeno, Plato, Socra-

tes, Diagoras, Pylhagoras, ahique innumeri : tamen adeo

non vicerunt, utplerisque nc de nomine quidem sint noti,

Christus autem non modopraescripsitvilreformam, verum-

eliam hanc ubique lerrarumplantavit.

Quara multa fer-

lur Apollonius ille Tyaneus fecisse? verum uti scires, illa

omnia esse conficta, vana nihii habenlia veri : extiucla

sunt, et finem acceperunt. Jam ne quis arbitretur contu-

meliam esse Christi, quod de illo vcrba facientes, Pytha-

gorae, Platonis, Zenonis, et Tyanei meminerimus : non

enim id facimus ex animi nostri senteulia, sed ad Judseo-

rum infirmilatem nos ipsos demiltentes, qui credunt eum

esse nudum hominem ; ilidem et a Paulo factum est. Is

enim iugressus Athenarum urbem', non exProphetis nec

ex Evangelio cum illis disseruit, sed ab ara ccepit exhorta-

lionem. Non quod aram ilhm ad faciendam fidem plus

habere momenti crederet, quam Evangelia; neque quod

litteras illic inscriptas potiores duceretProphetis : sed quo-

niam cum genlibus disputabat, quae nulli nostrorum vo-

luminum credunl, a propriis ipsorum dogmalibus ipsos

aggi^essus est. Hinc est quod ait : « Factus sum Judcels ut

» Judaeus, his qui sine lcge erant, lanquam essem sine lege,

« Act. XVII.



ADVEBSUS JUD/BOS. ORATIO V. a^I

tis prnedicatur, si talis cst, quales fuernnt illi, nec divinn

potcnlia pcragit oninia ; cxpectalo pauli?pci%ctipsc rernm

evcnlus vobis facicl ricleni : cxipso finecognoscelis, ulruni

hic sit iuiposlor, ut dicilis, ac Ic^;is transgrcssor, an Deus

univorsa conscrvaus, iiicfli.ibilicpie polcnlla res niorlalium

dispensans modcransquc. Quod dico, faclum cst. Expcc-

tarunl, ct cx ipsis factis declarala est divina et iuexpiigna-

bilis polcnlia. vVtque hoc invontum, quod ad dccipiendos

pluriuios adhibilum crat, relorlum est in capul diaboh*.

ISam cum vidcrct ilhim advenissc, volens illius ohscurare

advcntum, vcraujque dispcnsationcm, submisit dccepto-

res aliqiiot, quo videlicet et ilic unus cx eoriun uumcro

putarclur. Qiiodquc iu cruce fecit, procurans, ut duo la-

trones cum illo crucifi^crcnlur : idem fecil in iilius advcn-

tu, sludcns vcritalcm admixto mendacio obscurarc: vcrum

ncc illic pricvaluit, nec hic, quin maxime hoc ipsum po-

tenliam Chrisli dcclaravit. Alioquidic milii, curcum tres

fuerint crucilixi codem loco, codcm tempore, sub iisdem

judicibus, illi sileanlur, hic solus adorelm- ? Rursus quam

ob rem tandem cum ])Iures novam vivcndi ralionem in-

duxerint, ac discij)ulos habuerint; illorum nc nomcu qui-

demhodicnolumsit, hic per omncsmundi plagas colalur?

Rcs cuiui polissimum clucescunt ex colhilione. Confer

ista mihi, o Judicc, ac disce veritalis excellentiam. Quis

impostor tot Ecclcsias toto terrarum orbo paravit? Quis

ab cxlrcmis ad exlrcma mundi cultum suum protulit?

Quis omncs subjeclos habnit, idque cum essent innumera

obslacnla ? INcmo sanc. i\nuon igltur perspicuum est

^hristum non esse impostorcm, sed saIvatorem,sed bene-

ficum, scdcuratorcm, sed principcm vilae noslra?. Proinde

ad id quod crat {)roposilum rcdlbo, si prius unam adhuc

praediclionem addidero. » Non veni, inquit, millere pacem

Bsuper lerram, sed gladium : » non declarans quid ipse



2^a s. jo. cnnYsosTOMi ARcniEPiscopi c. p.

cuperet, sed rerum cvcnlum pr.:e(licens. « Yeni enim, in-

»(juit, separare Ijomincm advcrsus patrcm suum, et nu-

»rum adversus socrum suam, ct filiam adversus malrem

Bsuam'. » Undc haec praedixil, si nihil aliiid erat quam

homo, et unus quispiam e vidgo? Quod aulcm dicil, huuc

habcl sensum : Quoniam evenit, ut in eadem domo unus

sit fidclis, allcr iufidelis: dcindc paler vclit filinm suiiin

perlrahere ad impictalcin : hoc ipsum praedicens ait: adeo

vincetEvangelii poteslas, ut (ihi (luoquecontemnant palres

suos, elfiliae matres, cl parcnles liberos. Non solum aulem

prius liabebunt famiUares conlcmiicrc, verumetiam suam

exponcre , cunctaque sustinere ac pcrpeli, ne pietalem

abnegcnt. (Jndc ha^c ille tum scirc, tum cfTicere potuit,

si luit homo unus quispiam e vulgo? Lnde ilH vcnit in

menlem haec cogitare, quod ipse filiis essct magis rcve-

rendus futurus quam patres; quod parentibus dulcior

quam libcri;quod uxoribus dcsiderabilior quam marili ?

idque non uua in domo , neque duabus, ncque tribus,

neque decem , neque viginti , neque centum , sed ubique

terrarum, in urbibus onmibus ac regionibus, in terra , in

mari, et in parle mundi habitala simul el inhabitabili ?

Nec illud possis dicere , dixit quidem ista , verum haud

perduxit ad efTcctum. Complures igilur in primordiis Ec-

clcsiie atque adeo nunc quoque ob pictalcm habcnlur

odio, cjiciuntur e palernis aedibus, ncc ad quidquam

horum rcvertuntur, abunde magnuni sohilium essc du-

cenles, quod hicc proptcr Chrislum perpeliantur. Dic

mihi, quis hcec unquam potuit inler honiincs ? Hic igilur

haec omnia proedixit, de rauUere iHa, de Ecclesia, de bello

hoc : idem praedixit tempUim ruiturum, Jcrosolymam

captum iri, eamquc civilatcm non amplius fore civilalem

Judaeorum^, ut anlea. Itaque si mcntilus csl illa omnia,

Matlli. X, 54, 55. — • 1>1. w.r.



ADVERSUS JUD.-EOS. ORATIO V. S^S

nec eveneruiit c\\ix praedixil, liis iidcm nega. Quod si vi-

des illa clarissinic cvenisse, incjuc diessingnlos augesccie;

neque inferorum poi tas adversus Ecclcsiom praevalere ; si

vides quod uiulior iiJa fccil, pradicari ianlo jiiui lcmj.ore

pcr universum orLeni ; si honiincs qui illi crcdidcrunl

eum pluris faciunt quiim pareiitcs, quam uxorcs, quam

libcros ; cur, quacso, huic uni prapdiclioni fidem non ad-

hibes ? praEserlini cum ex ipso tcnipore lestimonium ilhus

silenlium imponat impudcnliic luac. Quod si post excidium

nrbis non transisscnt nisi d<ctm anni, aut vijj^inti, iiut

triginta , aut quinquaginta , minime tamen decebal vel

tum impudcnlcr obsislere, eliamsi Juisset ahqua reluc-

tandi occasio;jamvero, si non quinquaginta tantum , et

centum, imo bis, ac ter tantum annorum, mulloque am-

plius, praeleriit post civitatem captam, nec interim ulhim

vestigium , aut umbra apparuit ejus, quam expectatis,

muiationis , cur frustra nullaquc dc causa in impudcnlia

perseveras ?

IV. Haec salis erant ad demonstrandum vobis nun-

quam fore ut templum rcstiluatur. Yerum quando veritas

muhis modis exuberat : missis Evangehis, ad Prophetas

me verto , quibus maximc videntur fidere:

alque ex his

perspicuum faciam, ncque civitatem, neque temphim

unquam poslhac reslituendum. Quanquam nihil erat mihi

necesse demonstrare quod non restituelur. Neque cnim

mese, sed illorum parlcs erant.docere, quod esset resti-

tuendum. Nam ego quidem ex ipso temporc congruum

babeo lestimonium , mihi palrocinans : ipsi contra , cum

ex ipso rcrum eventu dejicianlur, nec quidquam eorum,

qure dicunt , queant demonstrare , tamen nihil aliud

quam oslenlant sese , cum oporteat ijisos lestimonium

exhibere. Nam illa quae dico , ex ipto rcrum eventu docco

csse vera. Corruil cnim civitas, iicc lam Jongo jam leni-

LXXXIX. 18



»74 S. JO. CniWSOSTOMI ARCniEPISCOPI C. P.

pore instaurata est. CoiUra quaj dicunl Isli, nudis verbis

nituntur. Alqui debebant ipsi doccre , ruturum ut civitas

rnrsus instauretnr. Onadoqnidcui iii lorcnsibus etiam ju-

diciis vidomiis sic ficri probaliones. Nam quoties inter

nllos aliqua incidit controversia , et alter probationem

scriplo proforl , deindc is adversus qucm agitur, inficiatur

ea qu.-e objlciunlur; cogilur ipsc postea lestes ct alias al-

lcrre probationes,quibus doceat non esse vera quae scripto

continentur , non autem is qui scriplum produxit. Eodem

inodo convcniebat et istos bic raccre, nobisque in medium

producere Propbelam, qui prfudixerit omnino fulurum,

ut civitas reslituatur. Mam si prresentis caplivitatis finis

omnino futurus osset , nccesse fuisse, utPropbetae id prae-

nuntiarcnt, palam est onnibns, quivclobilcr libros pro-

pheticos inspcxcrint. Mos enim erat apud Judajos velus,

ut Propbctne divinltus alllali praedicerent iUis, quaj immi-

nerent, seu bona, seii mala. Quare ct quam ob rem ?

Propter insignem illorum improbitatem ct impudentiam

siquidem illico beneficiorum Dci obliviscebantur : eaque

qucefiebant, dasmonibusascribebant , etbona illis impula-

bant. Etiam nunc, cum illis egressis ex /Egypto, mare

scissuro. esset, aliaque prodigia fierent, obliti quod baec

auctorc Deo gercrentur , iis qui dii non erant, tribuebant

ea qua3 fiel)ant, dicentes Aaroni : « Fac nobis deos,qui

«prcTCcdant nos*. » Jeremiae quoque dicunt : « Sermoncm

» quem locntus cs ad nos in nomine Domini , non audie-

»mus ex te, quoniam lacicmus omnia, quae cgredientur

»exore noslro : ut adoleamus Reginaj coeli, ct

libemusilli

» libamina ,qucmadmodum fecimns ct nos , et patres nos-

r> Iri , et reges noslri , ct principes noslri , ct repleti sumus

»panibus, ct fuimus jucundi , ct mala non vidimus : ct

» posteaquam destitimus adolere Regiii.x cocli , et libare

' E\od. XXXII, I.



ADVERSUS .lUD.EOS. ORATIO V. ^^5

»illl libamiDa ; diniiniiU sumus oninos nos, et gladio la-

wmeque defecimus'. » Proinde nc quid eorum quae con-

lingerent, simulacris imputarenl , sed potius credercnt

ct ultiones et beneficia ipsis a Deo proficisci ; illas quidcm

obpeccala, haec vero pcr Dei benignitatem, Prophelae

divinitus afllati praedicebant iilis eventura. Atque ut cer-

lius scias, hanc esse causam praedictionis , vide quid dicat

vocalissimus ille Hesaias ad popukmi judaicum , « Scio

squod durus cs tu, et nervus fcrreus cervix tua : hoc est,

» inflexibilis ; et frons tua aerea^,» hoc est, impudens.

Sic et nos frequenter solcmus eos qui uesciunt erubescere,

j^^X/oTTpo^TwTrou?, id est, asream habentes faciem appellare.

H Et annuntiavi tibi quae ventura erant in te, priusquam

fierent : et ea te audire feci '. » Deindc praedictionis cau-

sam enuntians, subjicit : «Nequando dicas:

Idola mihi» fecerunt, et sculptilia conflatiliaque praeceperunt mihi \»

Ac rnrsus,quoniam pervicaces quidam et elati

,post

eventum rei, impudenter agebant, quasi non prius audis-

sent : Prophetre non solum futura praBdicebant , verum-

eliam testes adhibebant eorum, quae gerebantur. Sic enim

rursus loquitur idem Hesaias : « Da mihi testes viros bonae

» fidei, LriametZachariam filium Uarachiaesacerdolem*.

iSec hoc contentus, tn novo volumine descriptam deposuit

prophetiam , ut post eventum ipsae litterc-B conlra ipsos

Judaeos lcstimonium ferrent, quod afllalu ccelesti multo

ante tempore fuisset illis prnedictum. Eoque non solum

scripsit illis in volumine, sed in novo volumine, quo posset

in multum durare tempus, nec facile corrumpi , sed ex-

pectareeventum rerum, quoo ibi continebanlur. Certe ve-

rum esse quod dlco, videlicet Deum illis omnia vcnlura

' Jerem. xnv, i6i8.— " Isai. xlviii, 4.— ' IbiJ. 5. — 4 Ihirl. — * IJ.

VIII, 2,

i8.



2-6 S. JO. CIIUYSOSTOMI AnCIIIEPISCOPI C. P.

pra^dixisse, iion ex his tanliim, vcriini et ex ipsis quae illis

accidcrunlluui ljon;i, luni niahi, dcmonslrabo.

V. Trcs s(;rvilulcs gravissimas pcrlulcrunl Judtxi, qua-

rum nuUam Deus illis ingessitnon pracdictam, scdunam-

quauicjuc illis ])raetliccndani curavit , ct locuin, ct lcmpus,

ct pcrsonam, ct aflliclionis spccicm, ctrcdilum, aliaque

cuncta summa cum diligentia praenuntians. Ac primoloco

])r;cdictioncm rcfcram de caplivilale in yligyplo. Deus lo-

qucns ad Abraham his verLis utitur; « Sciens scias quod

))scmen -tuum pcregrinum erit in terra non sua, et in ser-

nvitulcm rcdigent ct aflligcnt illud annis quaclringcntis.

«Gentcm autcm, cuicumquc scrvicrinl, cgo judicaLo, di-

)) cit Dominus. Quarla aulcm gcneralione reverlcntur huc

V cum apparatu copioso*. n \ idcs ut et numerum annorum

cxpresserit , quadringcnlos annos et servilutis modum ,

cum non simplicitcr inquil : In servitulcm rcdigcnt, sed

addit, Allligent. Audi quomodo Rloyses paulo post exponat

aflliclionem : « Palea?, inquit, non danlur famulis tuis, et

)) jubcnl nos latcres facere ^: )) et flagris caedcbanlur quo-

lidie, ut intelligas quid sibi velil, In servitutcm redigcnt,

et aflligent. « Genlcm autem, inquit, cui servierint, egoT> judicabo '

: « siguificans /Egypliorum submcrsionem in

mari Rubro, quam in Canlicis describens Moyses sicloqui-

tur. « Equum et ascensorcm ejus projecit in marc '. »Mox

ct rcditus modum,quod esscnt redituri cum multa su-

pellectilc. «Sumitc, inquit, coujmodalo a sua quaeque vi-

))cina et contubernali vasa aurea el argentea ^ »Quoniam

enim longo lemporcservierant, necmerccdcm rcceperant,

Dcus efrccit ut inscicntibus ac nolenlibus eliam pelerent,

clamalque Propheta dicens : « Eduxit eos cum argento et

)) auro , nec crat in Iribubiis eoruni infirmus". » llaec est

» Geii. LV, 15-1;'). — » l:,xocl. v, i6. — ^ Gen. w, i. — 4 r.vod. liv, i.

.~- 5 lil. III, 2 1. — *» i*>al. civ, 7)-.



AOVEKSUS JUD^iOS. Or»A.T[0 V. 277

una servitiis exacllssime pracdicta. Age niinc ct ad alteram

captivitatem vertamus sermoncm ,qnam pcrpcssi sunt in

Babylone. Nam et hanc accurale proedixerat Jcrcmias, ita

loquens : « Sic ait Dominus : Poslquam impleti fucrint in

«Babylone septuagiuta anni , vi.-itabo vos, et ponam erga

» vos vcrba mea bona, ut redeatis in locum hunc : ct con-

» vertam captivltalcm vestram , ct congregabo vos ex om-

wnibus genlibus, et ex cunctis locis in quos dispersi vos,

« dicil Dominus, et convertam vos in locum undc vos de-

«migrarc feci '. » Vides ut rursus hlc et civitatem expres-

serit , et annorum numerum , et unde et quo csset illos

congrcgaturus? Ideo Daniel non prius super his rogavit

Dominum, quam vidisset annos septuaginta completos.

Quis haec dicit? Ipse Danlel. ita loquens : «Et ego Daniel

«laciebam opera regls, et admlrabar visionem , nec erat

» qui inlelligeret , et intellexi in llbris numerum annorum ,

» ut fuil sermo Domini ad Jeremiam prophetam, ad exple-

» tionem desolationis Jerosolymae anni septuaginta : et

» dedi faciem ad Dominum Deum meum, ut exquirerem

wprecalionem et obsecralioncm in jejunio, sacco , et ci-

»nere^. » Audisti quemadmodum hsec quoque captivilas

praedicla fuerit, et Prophela non ausus fucrit prcces et

supplicationem admovere Deo ante tempus pragfinltum;

ne frustra lemereque accedens , audiret, quod audivit Je-

remias : « Ne rogaveris pro populo hoc, neque postularis

» pro illis , quoniam non exaudiam te '. » Verum ubi vidit

vallcinium esse completum , simulque lempus vocare ad

redltum, tunc orat, nec simpliciter, sed in jcjunio, sacco

et cinere : et quod in hominum moribus evenire solet, id

fecit erga Deum. Nos enim cum videmus aliquos, qui fa-

nuilos post multa graviaque commissa conjecerunt in vin-

' Jerem. v, 14, i.5, et xxix , 10, — » Dap. ix, 2, 3. — * Jerepu

VII , 16.



2;8 S. JO. CIIUYSOSTOMI ARCniliMSCOn C. P.

cula, non prolinus in principio cxordioque punllionis ad-

movcmus supplicalionem : sed ubi sciverimus illos aliquot

dies lcniperuliorcs essc iaclos , luiic adimus heros, nacti

jam,et ab ipso lemporc auxilium. lloc sanc ct Prophcta

lecit. Poslquam eniin pccnasdederant, haudquaquam dig-

nas adinissis, allamen dcdcrant; jam adit Deum, pro il-

Ils vcrba faclurus. Quod si vidclur, ipsara cliam depreca-

lioncm audiamus. « Confcssus sum cnim, inquit, ct dixi

«DomineDeus

magncet admirabiiis, qui servas

pactum» tuum et misericordiam tuam iis, qui tc dihgunt, et scr-

»vaiit praeccpta tua*. »Quidfacis, o Danicl, pro homini-

bus qui peccarunt, et oflenderunt intercedens, corum

mcntioncm facis qui lcges illiusscrvavcrunt?Ergo-nedigni

venia sunt qui prKcepla illius violant? non eh istos hsec

loquor, inquit, sed ob horum progenilores, ob Abraham,

ob Isaac , ob Jacob. lllis promisit, illis pollicitus est Deus,

qui prccepla illius servavcrunt. Quoniam igitur hi nullo

jurc possunt pclerc salutcm , idcirco progcnitorum men-

tionem facio , ac nc pulares quod de hls vcrba facerct,

cum adjecisset, « Qui scrvas pactum tuum et misericor-

s diam tuam diligentibus tc, et servantibus praucepta tua :

mox subjicit, aPeccavimus, inique cgimus ; injustitiam

»pcrpelravimus, impil fuimus, deflcximus a praeceptis tuis,

»el i\ judiciis tuis : non auscullavimus servis tuis Prophe-

a tis^ » l na siquidcm solaquepurgalio peccatoribusreliqua

est post peccata , videlicet ut sua commissa confiteantur.

Tu vcro mihi considcra ct justi virtutem , et Juda?orum

improbilalcm. Naiu illc quidcm nullius mali sibi conscius,

se ipsum multa cum austeritate damnat, dicens , « Pecca-

«viuius, inique fccimus, iujusliliam pcrpelravimus ; » hi

vcro malis innumeris plcui , contra feccrunt, diccntes;

« Stirvavimus praecepta tua : cl nunc bealos dicimus alic-

' Daii. IX, i-— " IbiJ. 5.



AOVJiRSUS JUD/EOS. ORATIO V. 27Q

»nos, et feajdificantnr, qui palrant iniqnilatem '. » Qucm-

admodumenimsolent justipost justa lacta modcste agere ,

ita solent mali post admissa scelera laudaro sese. Qui nul-

lius peccati sibi conscius erat, dicebat : Inicjuitatem feci-

mus, defleximns a praeceptis tuis; contra, qui innumera-

bilium facinorum sibi conscii erant, dicel)ant: Servavimus

pracepta tua. Atque haec eo loquor, ut alterum vitemus,

alterum imilemnr.

\'I. Post ha3C quoniam attigerat illorum peccata, narrat

ct pcenam quam dederunt, et exhocDeum ad misericor-

diam revocare cupiens ait : « Et venit super nos maledic-

» tio, qnac scrlpta est in LegeMoysis servi Dei, quia pecca-

» vimus. » Qujenara est ista execratio ? vultis-ne legamus

illam?« Nisi servierilis, inquit, Domino Deo vestro, indu-

» cam super vos gentem impudentem, et non intelliges vo-

» Cem illius, fet eritis numero pauci *. » Hoc idem declaran-

tes Ires illi pueri, palamque facienles, quod ob ipsorum

peccala accidlsset hoc vindictac genus, et ipsi pro commu-

nibus peccatis confesslonem Deo proferentes dicebant :

« Tradidisli nos in manUs hostium impiorum , inimicissi-

«mornm dssertoruni, ac regi lujusto et sceleratissimo ul-

»lra omnem terram *. » Vides completam esse maledic-

tionem quoe dlcit ; « Erills numefO pauci. » Rursus quod

dicit : « Adducam in vos gentem implidentem , » idipsum

et Danicl hlc recte significans, dicit : « Vcnerunt super nos

»mala, qualia non accidetuiit sUb Omni Coelo, secundnm

»ea quae facta sunt in Israel. «Quae tandem ista? « Malres

sllberos suos comederunt , » et hoc sane pracdlcit JMoyscs,

caeterum Jeremlas osteudit evenisse. IUe quidem loquitur:

«Tenera ac deliciosa, cujus non ceplt experlentiam pes

i»ejus, ut insistefet In vestigio propter teneritudinem ac

» delicias , attinget impiam mensam , et suos ipsius filios

» Malach, iii, i5. — » Deul. xxvm, 5o. — ^^Dan. iii, 32.



sSo S. JO. CUnVSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

«coinedct '. » Jcremlas aiilein dcclaral hoc cvenisse , di-

cens ; « Manus miiiiorma miscrlcordium coxcriml filios

«suos^ » Qiianquam autem peccala illorum, qui pecca-

verant, cloculus cssct, el ultionem in mcdium adduxisset:

ne sic quiiloiu illos liorum causa roât ut scrvcntur. Vidc

igitur bouilatcm famiili. Siquidem hic cum ostcndisset,

quod uondiiui dlgna merilis esseul perpessi , nec iis, quai

multu liccl pertulerant, solvisscut qu;c pro commissis de-

bebaut, mox conlugit ad Dei misericordiam, ct ad solilam

illius bonitatom erga genus humanum, dicens : « Et nunc,

» Domiuii Deus noster qui eduxisti populum tuum e terra

».Egy[>Li, cl lecisti tibi nomen , ut hic est dies, pcccavi-

nmus, iuiquitatem fecimus '. »l\am quemadmodum illos,

iuquit , uou ex ipsorum bcnciaclis salvos fecisti , scd af-

ilicliouvîm videns, et angustias, et clamorem illorum exau-

diens : sic et uos hbera a prajsentibus malis, propter solam

bonitalcm tuam erga genus homiuum. Nam aliud nuUum

habciuiis jussperandai salulis. llaec lociilus, multaque la-

meutatus, mox inducit ipsam civitatem ceu mulierem ali-

quam captivam, et ait , o Ostende facicm tuam supcr sanc-

» luarium tuum, inclina aurem tuam, Deus meus, ct audi,

» aperi oculos tuos , et vide interitum nostrum civitatisque

»tuae, in qua iuvocatum est nomen tuum sanctum*. »

Posteaquam circumspectis hominibus neminem vidil, qui

posset Deum rcddere propitium : ad aedificia confugit , et

civilateui ipsam objioit, ejusquc desoiatiouem ponit ob

oculos, atque in his fmito sermone, Deum propitium red-

dit. Id perspicuumestexiis quae sequuntur. Verum quod di-

cebam : oportet enim ad id quod erat propositum reverli;

etcuim h;cc obitcr interjecta sunt, noii frustra neque le-

mcrc, sed ut aniuios vestros aliquantisper refociilarem ex

perpetuis contentionibus defatigatos. Age redeamus igitur

< Uât. xxviii, Sij. — » Tiucn. iv, lo. — * Dan. ix, 17. — < Ibid. 18.



282 S. JO. CIIRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

» pervenit usque adoxlreina : ct videbam arietem moven-

» lem cornu contra mare, ct Boream, et Notum, et omnes

nbesliae non slabunt in conspectu ejus, nec erat qui eri-

» pcret de manu illius, ct facicbal juxla voluntatem suam,

» et magnilicalns cst , et ego inlelligcbam. » Dc potcntia

locfuitur pcrsica, el dominatu, qui pervasit totam terram.

Dcindc de Alexandro Macedonum rcgc loqucns, dicit;

« Et ccce hircus caprarum venit ab Auslro super faciem

» universae terra?, et non tangebat terram, ct hirco illi pro-

smincbat cornu in mcdio oculorum ipsius. «Dcinde nar-

rans congressum Alexandri cum Dario , ejusdemquo vic-

loriain viribus paitam : « Venit, inqnit, hircus usquc ad

» arictom habentem cornua, ct eircratus est in eum, el pcr-

scussit arictem, » dicendum esl enim compendio, «Et con-

» Irivit ulrumquc conui illius, nec eral qui arictcm eriperct

» dc iDQnu illius. » Posthjcc narrans mortem Alexandri , et

qualuor rcgum successionem : « Et cum hic invalesceret,

«inquit, contritum est cornu ejus magnum, et cxorta sunt

«quatuor CoPnua sub illo , ad qualuor ventos cceli » Hinc

transicns dcinceps ad Aiitiochi rcgnnm vcnit, et doch^rans

quod cx horum qualuor uno sit orlus, sic ferc ait ; a Ex

)i uno prodiit cornu vahdum, et exaltalum est vehcmenter,

» adNotumetOricnlem. »Deinde dcsignansquodjudaicam

poliliam fundilus destruxit : « PosthtTec, inquit, sacrificium

»pcr eum urbalum est dehcto. Et faclum cst, et prospcre

«processit, et sanctum dcsolabitur et datum esl contra

nsacrificium peccattini , altari enim subhilo, sanctis con-

«culcatis, idohun slatuit inlus, ct hoslias immolavil d;e-

» monibus contra Legem, et projecta est in lerram justitia.

»Et fccit , ct prospere processit '. » Deinde rursum de hoc

ipso agens regno Anliochi Epiphanis , dcque captivitate,

excidioque ac desolatione lcmph, etiam ipsum tempus ad-

• Dan. VIII, a-i5.



ADVERSUS JUD^OS. ORATIO V. 283

didit. Exorsus enim ab Alexandri regno, denuo ad fineiu

libri etiam intermedia commemorans omnia : qutc Plolc-

msBi ct Seleuci confliclanles inler sese fecerunt, quicque

horum duces gesserunt, dolos, viclorias, exercitus, pug-

nas , navales, prailia pedestria : deinde progressus in

Anliochum desinit ilerum dicens; « Brachia ex ipso exo-

» rienlur, et profanabunt Sanctum et transferent conli-

»nuationem' ;»continualionemappollans solemnes etquo-

lidianas viclimas; « Et inferent in illam abominalionem,«eteos qui violant testamcntum; »hoc est, pnevaricantes

Judaeos ; « Adducent in ruinas, » secum habebuut ac Irans-

fereot, « Et populus cognoscens Deum suum praevalebit : »

Machabaeorum res significans, quae acciderunt sub Juda et

Slmone et Joanne; « Et prudentcs populi intelligent ad

)>multa, et infirmabuntur in gladio et flamma; » nimirum

iterum narrans incendium civitatis ; « Et in captivilate, et

» in direptione dierumj et cum lufiruiali fuerint, adjuva-

nbuntur adjutorio parvo : » significans quod iu mediis illis

malis poterunt respirarc , et emergere ex aftlictionibus,

quibus involuti sunt; « El adjungenlui' illismulti in ruinis,

jct ab intelligentibus infirmabuntur. » His aulem verbis

significal futurum, ut mulli ctiam slanles cadant. Deinde

causam etlam aperit, ob quam pcrmisit Dcus illos in tanlis

tnalis versari. Qujcnam est ea?« IJt igne cxaminet illos, in-

ii qull, eligat, atque dealbet usque ad lerminum teniporis.

Propter hjfcc enim, inquit , hcec permisit Deus, ut eos

repurgaret, ostendcretque qui essent inler illos probati.

Deinde commemorans regis illius potcnliam, ail; « Et fa-

» ciet juxta voluntatem suam , et exaltabitur, et magnifi-

n cabitur. » Mox blasphenium illius ctnimum significans,

addit : cAdversusDeum deorum, inquil, loquetur superba,

setprbsperabitur, donec ira consummabilur : » declarans

« Dan. XI, 5i, et seqq.



284 '*^> JO. ClinVSOSTOAII AnCIIIEPlSCOPl C. I'.

quod non ox proprio consilio , secl j)roptcr irani Dci ad-

vcrsus Jndajos illc .sic invaluoril. Tandcm ubl pluribus aliis

dixit quanta inala laclurus csscL, luui /Egyplo, tiioi Pa-

Incstinae; quoinodo rcdilurus sit cl, qno vocanle, ct qua

urgcnte causa : poslca narral lcniporuin inutalionem,

quodque Jud.xi postquam pcr haec omnia Iransicrint, nan-

ciscenlnr ali(juod auxilinni , misso Angclo in illorum sub-

sidium. « In tcmpore cnim illo , inqiiit, cxnrget Michaiil

»princcps inagnns , qui praefectus est filiis popuH tui, et

serit tempns allliclionis, qualc non (uit, ex quo gcns facta

»cst in Lerra usque ad tcmpus illud , ct in lcmporc illo

«salva fiet omnis multitudo, quae reperietur descripta in

» libro *, » hoc est, qui digni sunt sahiLe.

VIII. \ crum ne ntinc qnidem adhuc demonstratum est,

de quo fuit instituta quaeslio. Quid autem hoc esl? Vidc-

licet quod etiam tempora pracfinierit his malis , velut illic

primae servilulis annos quadringentos , secundai postca

septuaginta. Videamus igitur an his quoque praefiniat

tempus aliquod. IJbi vero licebit hoc invenire? In iis quae

post haec dicentur. Quoniam cnim andierat mulLa magna-

qiie mala , civilatis incendinm, poliLirc subversioncm,

suorum captivitatem, postea desiderabat finem iilorum

discerc, et num quae fnlura csset earum calamitalum

commulatio. Pcrcontans autem sic loqucbalur , « Do-

» minc , quis est istorum finis ? Et dixit : Veni huc Daniel

I) quoniani clausi ct obsignati sunt sermones ; » snbindicans

obscuritatcm eorum, quae dicerentur, « Usque ad tempo-

«risfioem.» Mox causam apcricns, quars ista permiserit

evenire mala, « Donec ehgantur , inquit, et dealbentur,

KCt igni examinentur muUi, ct iniquc agant iniqui, et in-

» telligant oinncs impii , ct corduLi inLclhganL. » Deinde

quanto tempore sint illis mansura haec raala praediceos

• Dao. XII, i^^u-'-



ADVBRSUS JUD.«:OS. ORATIO V. 2 85

ait : « A tempore transmulalionis enclelechismi. » Sic aii-

tem vocabatur quotidianum sacrilicium. JNaui ev-JcXEjj^jjpcr-

petuum cst, ("requcns, et conlinuumv Erat enim mos

Judaeis el vesperi ct sub auroram et singulo cjuoquc dic

sacrificium olferre Deo. Atque de causa sacrificiiim ilJiid

cndclechismum , id est, assiduitalem, vocabat. Poslquriui

igilur veniens Anliochus hunc morem suslulit et immu-

tavit : hoc est, quod ait Angelus , « A tempore Iransmu-

» tationis endelechismi ; » hoc esl , a lempore quo com-mutabilur hoc sacrificium ; sunt dicsmille duceuti et no-

nagiuta, hec est , Ires anni cum dimidialo , ac paulo

amplius. Deinde quod tum esset luturus horum maloruni

finis ac terminus, subjicit: « Bealus qui sustinuerit ac

»pervenerit usque ad dies mille trecenlos et Iriginta quiii-

»que : » mille ducenlis nonaginla addens quadraginla

quinque. Quoniam enim in mense et dimidio mensis acci-

dit ut fieret ille confliclus : in hoc vicloria illa pura facla

est , et omnium malorum urgenlium commutatio : cum

autem ait : «Beatus qui sustinuerit ad dies mille Irecen-

tos triginla quinque , » rerum immutalionem declaral.

Mecj^ue simpliciter dixit : Qui pervenerit, verum, Qui sus-

tinuerit et pervenerit : quoniam enim multi eorum, qui

impietatem pcrpelrarunt, viderunt commulationcm ; non

eos simpliciler dixit bealos, scd eos qui leslimonium prce-

buerant in diebus allliclionum, nec a pielale desciveranl:

ac deinde consecuti sunt relaxationem. Ideo non simpli-

citer dixit : Qui pervenerit : scd, Qui sustinuerit el perve-

nerit. Quid his esse polest dilucidius? Vides, ut nou us-

que ad annos aut menses, sed ad unum usque diem summa

cura et capllvilalem et caplivitatis solutionem praechxerit

Propheta. Atque ut scialis me non ex conjecturis loqui,

agc proferamus et alium teslem eorum qua3 dicta sunl

quem illi gravissimum liabcnl iiuctoieni. Joscphum lo-



286 S. JO. niRYSOSTOVII AHCIIIRPISCOPI C. P.

quor, qni cnlainilalos illornm trngicas doscripsit, ac Vetus

Teslainenhim oiiiiie vcliil paraphrasi rusins explicavit, qiii

fuit posl Christi advcnlum, cl captivitatem ab ip«o prfe-

fliclani coinmomornns , tle hac qnofpie disscrnil, Daniolis

Tisioneui enarrans , dc ariole , dc hirco , de qnatuor corni-

bus , de poslremo post illa exorlo. Et ne quis suspecla

habeat qure a nobis dicla fuerint , age releramus et iUius

verba*. Cum cnim laudassot Danielem , snpraque modum

extulisset, celerisomnibns Prophelis antoponens, ad hanc

venit visionem , et dicit. Reiiquit antem nobis suorum

scriplornm nionumonta, unde nobis hnjns prophetia? exac-

tam ct inevitabilem cerliludinem prscslitit. Ait enim : Su-

sis,(5) quaePersidisestmetropolis, cum exiisset in campum

cum sociis snis (jnibnsdnm, subito torrae motu concus-

sioncque oborla , reliclnm ruisso solum fugieniibus caete-

ris. Et ipse qnidem pronns in faciem concidit, innixus

ambahus manibus : dein ubi qnispiam tangeret eum

intereaqne juberet sargere , ac videre quae post mul-

tas aetates civibus essent evenlura : erecto monstra-

tnm att fuisse arietom ingcntem , cui multa quidcm

enata sint cornna, sed hornm poslremum excelsins fuisse

cacleris. Delnde sustnlisse oculos ad Occasum, vidissequc

hircum ,qni per aerem impetu ferebatur. Hnnc congres-

sum fnisse cum ariete , ct cornibus iclnm bis eum in ter-

ram dcjecisse, conculcasscque. Deindo hircum fnisse vi-

sum excelsiorem, e fronte producentem cornu maKimum

eo fracto , alia excrevisse qnamor, ad singnlos obversa

venlos. Ex his aulcm alind minns exortum inisse scripsit,

qnod increvit. Dicebat aulem qui haec illi ostendebat Deus,

fnlnrum ut genlem ipsins debcllarct, nrbcm vi caperet,

templum expilaret, sacra proliiberet : fnturum autem ad

dies mille dncentos nonaginta. Ilaec quidem se vidisse in

campo juxta Susas Daniel scripsit : eorum autem quae per

' Josephi lociis Judaicte Anliquitatis, 1. lo. cxiv.



ADVERSU3 JCD.f!:OS. OnATIO V. aS^

visum apparuerant, a Deo explicalioncni supplex peliit,

didicitque ,quod aries indicaret rcgna Persarum ac Medo-

rum , cornua vero reges futuros , exlremum autem cornu,

postremum regem lore qui hos omnes praecessurus esset

tum opibus tum gloria. CTeterum hircus significabat et ex

Graecis oriturum regem,qui bis congressus cura Persa ,

prjclio superaret, ablaturus universum iilius principatum,

Significatum autem fuisse pcr primuai magnum cornu

quod erat in fronte hirci ,

primum regem,

et quatuorillo-

rum exortum. Illo autem exciso significari, juxta quotnor

cornua singulorum successorum exortum post moilem

primi regis , foreque ut regnum illius inter multos divide-

retur,quandoquidem primus iile nec filios nec fratres

esset habiturus, eosque pluribus annis regnaturos in orbe

terrarum. Ex his rursus exoriturum regem quemdam, qui

expugnaturus esset et leges illius gentis , et rehgionem ac

ritus sublalurus , tum sacrilegio spoliaturus templum , ac

triennium vetiturus fieri sacra. Ilacc sane vestrcT genti

jam pati contigit ab Antiocho Epiphane , sicut Daniel

multis ante annis praedixit, scripsitque eventura.

IX. Age quid his possit esse evidentius ? Nunc tempus

est, nisi videmur esse molesti , ut ad id quod quaerebatur

revertamur, hanc praesentem captivitatem ac servitulem

hodiernam cujus gratia haecomniamovimus. Agedum igi-

tur nunc vigilantibus animis auscultate : non enim nobis

pro rebus vu]garibus ccrlamen cst. Absurdum enim fuerit

alios in theatris sedentcs olympiacis a media nocte usque

ad meridiem perdurare , expectantes ut videant, cui ces-

sura sit corona, nudoque capite excipere calidos solis ra-

dios, nec prius abscedere, quam de cerlamine fuerit pro-

nunliatum : nos vero nunc , cum certamen sit non pro lali

corona , sed pro corona immortali , defatigari ac taEdio

affici. Itaque quod tres captivitates praedictae fucrint ante-



288 S. JO. CHRYSOSTOMl ARCIIIKPISCOPI C. P.

quaDi acclderenl, una quai annos habebat quadriugcnlos,

allcra sepluaginla, lcrlia Ires ac diuiidiatuni , haclenus

salis esl nobis denionstraluin. Age superest ut el dc hac

loquaiuur. Quod enim et de hac valicinatus sit Prophela

rursus cunidcui Joseplium adducauius testem , qui cum

illis (Judffiis) sentit. Postquam cnim illa dixerat, audi

quid post subjiciat. Eodem autem, inquit, modo Danielet

de Romanorum principatu scripsit; quodque iib illis tol-

lcnda esset Jcrosoiyma , ac desolandum templum. Tu veroillud mihi considera, quod tametsi Judajus esset is qui

haec scripsit , lamen verilus est veslram imitari pervica-

ciam. Etenim cum dixisset subvertendam esse Jerosoly-

mam , non ausus est addcre quod esset reslituenda , nc-

que tempus aliquod ccrtum proescribere ; sed quoniam

scicbal Prophetam non pra;finisse tempus,quanquam

superius enarrans Antiochi vicloriam ac desolalionem, el

dies et annos expresserat, quot captivitas esset duratura:

de vicloria riomanorum niliil istiusmodi loculus est : scd

quod esset in solitudincm redigenda Jerosolyma,» lem-

plumquc diruendum. Cictcrum quod esset aliquando vcn-

turus finis desolationis non addidit ; eo quod videret, ne

Prophelam quidem hoc addidisse. Haec autem omnia, ait,

Deo ipsi nionslrante, coiiscripla reliquit : ut qui legerinl,

et evcnisse conspexerinl , Danielem admirentur, ob hono-

rem illi a Deo habituiii. Lbi igitur dixerit Daniel fore

ut templum redigcretur iu solitudinem , nos deinceps con-

sideremus. INam ubi precalionem illam iu sacco et cinere

perfecerat , venit ad eum Gabriel, et ait : « Septuaginta

«hebdomades abbreviatac sunt super populum tuum , et

» supcr civitatem sanclam *. » Ecce , hic, inquit aliquis,

et lempus exprcssum est. Tempus , non captivitatis, sed

post quantum temporis reditura cssct caplivitas. Aliud

' Dai). I», 24.



ADVKRSUS .TUDKOS. ORATIO V. S 89

vero tempus cliccnclnm est, cjiifncliu essel duratura cap-

livitas , rursuni lcmpus post quod essct venlura. « Seplua-

«ginla, inquit, hcLcloniadcs abbrevialac sunt snper popu-

» lum tuum : r> non jam super populum meum. Atqui

Prophela dixerat , « Ostende faciem tnam super populum

» tuum, » sed Dcus ilhim poslhac pro alieno ducit propter

futuram audaciam. Mox et causam exprimit : « Donec an-

» tiquelur dehctum, et consummelur peccatura. » Quid

est hoc , donec consummelur peccatum ? Mnlla, inquit,

peccant, sed malorum fastigium tunc crit, cum doiiiinum

suum occiderint. Et hoc dixit Chrlstus : « Implele mcn-

» surnm patrum vcstrorum'. » Ser^^os occidistis , addite

et Domini sanguincm. \ ide quomodo concordant senteii-

liae. Christus dixlt , « Implete : » Propheta ait , « Consum-

«melur peccatum et signentur peccata. » Quid enim est,

signentur? ne quid pra?terea reliquum fiat, « Et adducat

» justitiamsempiternam. »QuIcl autem est rcterna juslitla,

nisi quae a Chrislo data cst ? « Et donec obslgnetur visio

»et Propheta et inungatur sanctus sanctorum : »hoc est

Sistcie oportet posthac prophelias : hoc enim est obsig-

narc, sistere uncllonem, sistere vlslonem. Ideo Christus

dixit : « Lex et Prophetre usque ad Joannem'. » \ides ut

hccc omnimodam minenlur desolalionem , ac scelerum

malefaclorumque vindictam. Non cnim indulturum se,

sed ulturum peccata illorum , minalur Deus.

X. Quando tandem hoc ractum est? quando prophetuc

prorsus sublatae,quando unctio slc est sublata , ut nun-

quam sit reditura? Et si nos slleamus, Ipsi lapides clama-

bunt, adeo manifesta est ipsa rcrum vox ; nec enlm possunt

aliud tempus proferre, quo haec gesta sunt, quam hoc

longum ac magnum, scd majus etiam futurum. Poslhnec

exactlus etlam de hls loquens , ait, c Et cognosces et In-

' MaUh. XXIII, 32, — > Id. m, i3.

LXXXIX. 19



apo S. JO. CURYSOSTOMI AnCIIIEPISCOPI C. P.

»telHj;es ab cxitii scrmonis , ut rcspondcatiir , iit^^ne .X'di-

«ficctur Jcriisiilcm , n.sf|i]c ad (llirislnn) dnccm , licbd^o-

»madcs scj)lcin , cl lu'l)tIoinadcs scxagiiila dn.c. » Ilic n)ihi

diligcntcr ansciiltalc, nam cst totins qiKCslionis cardo :

hcbdomadcs sc|)lcm, ct hcbdomades scxaginla duae, con-

ficiiint annos qiiaJringciilos ocloginta trcs. Ncc enim liic

dicit helidomadas dicrnm aut mensinm, sed annorum.

Nam a Cyro usqiic ad Antiochnm Epiphanem, ct caplivi-

tatcm illam , sunt anni treccnti nonaginla qnatuor (G).

Itaqne declarans sc non de illa lcn^pli dcsohitione loqni

sed ea, quac luit post illam snb Porjpcio, Vcspasiano et

Tito , ultcrius proicrt tcmpus, moxquc doccns nos, unde

oporleat suppularc , dcmonstrat non csse nnmerandum

a dic rcdilus, Scd undc tandcm ?« Ab cxilii scrmonis , ut

«respondcatur , ct nedificctur Jcrnsalem. » At non fuit

exlructa sub Cyro, scd sub Artaxorxe cognomenlo Lon-

"•imano. Post dcsccusnm cnim vcnit Cambvses, dcinde

Mau;i,posl hos Darins Ilystaspa; filius, deinceps Xerxes

Darii fdiiis, post hunc Arlal)anus,post Arlabaunm Ar-

taxerxcs Loni:,imanus inipcravit Pcrsidi. Et dum hic rcg-

nura obtinerel, anno vigesiuio rcgni illius , Neeraias re-

versus civitalcm inslaiiravit , ct h.xc Esdras nobis accurate

dcscripsit*. Ncs igitur hinc quadriiigcnlos octoginta tres

annos si numcraverimns, haiid diibie vcriicmus ad hanc

subversioncm. Ideo dicit : « /Edincabilur plalca et muro-

))rum ambilus. » Cum igilur, ut ait, rcstiluia fiierit, suum-

que slatiim reccpcrit. ex hoc suppula hcbdomadcs sep-

tua"-inta,vidcbis(|ue hanc captivilatem nondum sortitam

fincm essc. Alque hoc ipsum cvidcnliiis cliam apcrlens,

quod mala quibus nuuc lciuMit-ir, non siiil liabiliira fiucm,

ad hnnc modum jofniilur : « Post hcljdomadcs autem scp-

»tua"-inta abolcbilur unclio, ct judicium non erit in ea,

' a Esdr. ii.



ADVERSUS JUD/EOS. OnVTIO V. 201

»et civilatom ct sanclum pcrdct , cnm Ducc venliiro, et

j) concidcntur lanfjiiam in diln\io, nnequc supcrcrunt rc-

liqulic , nrquc radix,qua; rcpullnlel, « Et usque ad fincm

«belli abhrcvidli inlcrnccionibns. nRursus loquens de hac

caplivilatc, dicit , « ToUclur incensum el libauien, ac prae-

«terea super templum aboininalio dcsolatlonis, ct usque

» ad consnmmaiionem lcmporis consuinmalio dabitnr ad

» dcsolalioncm.n Cum audiasconsummat!oncm,quidadhuc

superest, quod expecles? « Ac prrelerea. » Quid autem est,

« Ac praGlerea ? » hoc cst ; pr.xter haec quac dicla sunt, post

sacrificiorum ct libaminls sublalionem , alitid majiis acce-

det maliim. Qiiodnam hoc dicis?«Super lcmplum abo

)) niinalio desolalionis. » Ilicron enim vocat tcmplum , abo-

miuationem anlcm dcsolalionis vocat staluam, quam col-

jocavil in templo,is

qui excidcrat el everterat civilalcm.« Et usqne ad consummalioncm, inqnit, desolatio. Quam^

obrem dicit Chrislus, ([ui sccundnm carnem fuit posterlor

Anliocho Epiphane, valicinans imminenlcm urbis capli-

viialem , ac declarans quod de hac pracdixerit Daniel

«Cum, inquit, videiitis abominalioncm dcsolallonis , de

» qua loculns est Danicl Prophela , slanlem in loco sancto,

«qni le^il inlellignt *. «Quoniam enim omne simulacrum

et hominis efTigies apud Judocos apcliabatur abominalio

gcnigmatice significai>s slalnam illam, simul aperuilelquo

tempore, et a quo rogc caplivitas cssct venlura. Quod

aulem de Romanis ha-c dicta sinl; el ij>se Joscphns, quem-

admodum anle docuimus, assevcravit. Qnid igllnr vobis

reliqnum cst quod loquamini, cnm rcliqnas captivllales

prrcdicenles Prophela?, ccrlum ct prafinilum lempus cx-

primant: huic nullnm lcmjuis prrcfiniant, qnin polius con-

trarinm addant, vidclicet capli\ilalcm usquc ad consum-

malionem duraluram? Porroquodhaclenus dicta vananon

< Malth. XXIV, i5.

19.



tlC^i S. JO. CIIRYSOSTOMI AHCniEPISCOPI C. P.

sinl; agc a rcbiis cllam ipsis exhiboamus teslimoninm.

Nam si Jndici nnncinam lenlasscnt acdificarc templum ,

diccrc polerant : ^i vcluissemus ag^rcdi lompli inslaura-

tionem, omnino potuissemus, el perfecissemus. Nunc au-

lem rcs ipsa dcmonstral , cos non scmcl aut bis, scd ter

yggrcssos , et ropulsos cssc , non alitcr qnam ilt in cerla-

iiiinibus Oiympiacis , ut niilli dubium essc possit, quin

Ecclcsiic sit corona viclori;c. Lbi igitur aggressi sunt ilii

cjui semper rcsislunt Spirilui sanclo,qui res novas mo-

liuntur, qui sediliones coucilanl?

XI. Po^t dcvaslalionem qunc facta fuit sub Vcspasiano

ac Tito , sub Adriano mola seditionc, conati sunt prisli-

jiam rcmpublicam inslaurare: haudquaquam inleliigcnles

se contra Dei calculum bcllum movcre, jubenlis in pcr-

yetuum cam civitalcm dcvaj-lari. Porro, Dco bcllantc, su-

perare impossibile esl. Impclu igilur laclo in Cacsarcm ,

rursus cum adegcrunt , ul lundilus deieret civilatcm :

Nam dcvictis ac subaclis illis , omnibus rcliquiis abolilis,

ne in poslerum posscnt impudcntcr agcre, staluam suam

in loco collocavit. Deinde sciens futurum, ut illa lempore

collaberctur ; quo illius victorisc notam immcdicabileminurcrct, el iilius impudcntise monumcntum, nomcnsuum

civitalis ruinis imposuit. Quoniam cnirn ipse dicebatur

yElius Adrianus, idco ctcivilati nomen yEiioe jussit imponi;

undc ct /Elia dicilur in hodicrnum usque diem , cogno-

minc victoris ct cvcrsoris. Vidcs primum Judajorum cona-

tum ? Consideraetaiterumab hoc. Sub Constantino eadem

aggrcssi sunt. At ilic viso ipsorum conalu , ampulatis II-

florum anriculis, ac rcbellionis signo impresso corpori il-

lorum ,pcr oinnia loca circumferebat illos, ccu fugiliva

mancii)ia ac vorl)oroncs; corporibus mutilalis conspicuos

illos Jacicns omnibus , ac eos qui pcr omncs rcgioncs craiit

sparsi eriulicns , nc in postcrum eadem conarcnlur. Sed



advi:rsi's jud.eos. oratio v. 2q3

hccc , iuqnient, piisca et obsolela. Iino lioc pollns notuiu

cst cliarn ils fjni Inlcr vos sunl scniorcs, Quod vcro jaoi

diclurus suni, ctlam admoduni juvcnlbus cst clr.runi acperspicuuui. ]Non cnim gcstum cst sub Adrlano aut Cons-

tantlno, scd sub imperatore qui fuit tTlatc nostra ante

annos viglnli. Etcnim ciim Julianns, qui impcratorcs

omncs supcravil impietalc, vocaret illos ad sacrificandum

Idolls, ct ad suam impictatem pertraherc conarelur, ac

mox objicerent ipsi priscum cultus rituni , dicenles;

Anostris majorlbus Dous hoc modo cultus est; ellam nolcn -

tes lum fatcbantur hcec, quaB nos nunc demonslravlmus

quod fas non esset extra civitalem immolare viclimas : sed,

inquiebant , rcligionem vlolant, qulcumque sacrificant ia

terra alicna. Prolndc si vis nos vldere sacrificanles , redde

nobls civltatem, restituc lemplum, exhlbe nobis sancla

sanctorum, colloca aram , ct sacrificabimus nunc quem-

admodum ollm. Nec puduit sceleratos ct ellVontes haec

poscere a vlro impio paganoque , et impuras illius manus

vocare ad extructionem sanctorum; nec intelligebant se

conari impossibllia; neque perpendebant , quod sl homo

illa dcmolitus esset, potuisset homo illis ea restituere;

verum cum Deus esset, qui civitatem illorum subvertcrat,

fieri nequaquam posse, ut quae Deus decreverat, unquam

everteret humana potentia. « Nam quas Deus sanctus , in-

»quit, stalnit , qnis dissipabit? ac manum illius excelsam

«quis avertet' ? » Sicut enim quaecumque ille stabilierit,

volueritque manere , nullus homo potest demoliri : ita

qiioecumque destruxerit, volueritque manere diruta, nemopoterit Inslaurare. Vcrum eslo sane , Judaei, rex templum

reddidcrit, araoi prorsus erexerit, quemadmodum vos

frustra potuisse fieri suspicamini; uum et igneni ccelestena

e sublimi poterat vobis dctniltere? qui si defuisset, impium

' Isai. siv, 27.



«04 '• J0« CnRYSOSTOMI AnCniEPISCOPI C. P.

cl Impnrnni rnissrt sncrificinm. Ob hoc cnim pciionint

filii Aaron,qiiod igiicm .Tlieimm Iiidiixerinl'. »I\ihilomI-

nns .ntl omnia obc.ccali, obsccrabant ac snpj)licabanl, ut

cnm \^»is siiscipcrcl ct aggrcdcrelur insliimationcm tcni-

pli. At illc ct pcciini.Ts iuipcndil, ct pr.Tfcclos niisit viros

primalcs, ct arlificcs unJiquac|iic acccrsi jussil, iilliil non

fccil, nihil iion lenlavit, panljlim ac scnsim Iioc agcns,

spcransquc ruliinim, ul si possct illos ad sacrincondum

iuducere, facib illos rcvocarct ad ciiltus sluinlacrorum.Simul cl illud forc sperahal insaiius ille ac vccors, nl Christi

scntcntiam fruslrarctur,quoe non patitur tcmplum ilhid

inslaurari. Verum is, qiii comprchendit sapienlesin Ipso-

rum aslulia, prolinus ipsis faclis dcclaravlt illi, Dcl de-

crctuni omnlbus esse polcnlius, validaque esse opcra ser-

monum Dei*. Nam simul al(|iie lenlasscnt hunc impium

conalum, ccDpissent nndare fundamcnta, multam teiTam

exhausisscnt , restarclque ut jam slrncturani aggrederen-

turrprotlnus ignis cxilicns e fundamentis exussit mullos

itcmque lapidcs eo in loco posilos, et inlcmpcstlvam per-

linaciam inlcrrupil. Nec solum qui opcri inslabant, scd

eliam Judicorum muUi sluporc ac rcibore rcplcti snnl.

Quibus audilis Julianus impcralor , qiianquam lanta vcsa-

nia dcdiliis crat illl ncgotio, vcrilus lamen ne ullra pro-

grcssus In suum ipsius capnt igncm accerscrct; destitit

viclus cum lola gcnte. Et nunc si venias Jcrosolymam

conspicies nuda riindanicnla :qiiod si causam quacras, non

allam quam hanc aiidics. Ilujus rci nos omnes leslcs su-

imis : noslra eniin anatc b.cc non ila pridem acclderunt.

Jam considera vlctoriam Insigncm. Non enim hoc accidit

sub ])iis imj)cra'orIbus , no (jui diccre possiut, Cliristlanos

opus perficl vcliiisse; sfd liim cuin rcs no>lr.Te csscnt af-

flicta;, cum omncs de vita periclltarcmur, cum omnis li-

' Levit. X, et Nutn. ni. — • i Cor. m, 19, et Job. v, i3.



ADVERSUS JUD/EOS. OnATIO V. 2^5

berlas esset sublala, cum florcrctpaganlsmus, cum fidcles

alii qiiidem in icdlbus suis lalilarcril, alii vcro in solll-uclincs

deniigrarent, Ibraque fugerent, ium dcmum ha,'c accide-

runl , DC qua rcslarct illis impu(]cnli.x occuslo.

Xll. Eliam nc adluic dubiuis, Jud;cc, cum perspicias,

et cx Cbrisll praedicllonc , ct cx Projjhelarum valiclniis ,

et ex ipsarum rerum dcmonslralione lcsllmonium conlra

le fcrri? Verum niliil niirum est. Isliusmodi quippc fuit

tua natio , ab inilio cfTrons ct pcrvicax, scmpcrquc rebus

evidenlibus rcpugnarc solila. \ is ut et allos Prophelas

in to armem, qui hoc ipsum aperlc dicunt, fulurum ut

vcstra fmem sorlianlur : noslra contra efllorcscant :

toloque terrarum orbe propagetur Chrisli praeconium

ah'iJ.dque sacriflciorum genus inducalur, ils quac apud

vos fuerunt abrogatis P Audi igitur Malachlam, qui cae^

teris Prophctis fuit poslerior: nondum enim Ilesaise aut

Jeremiffi produco testimonium , neque cujusquam alio-

rum qui praccesserunt c.aplivitalis tempus, ne dicere pos-

sis haec mala,quae praedixerunt , accidisse in caplivilale :

sed adduco Prophelam,qui fuit post rcdllum ex Baby-

lone , ac post civilatls inslauralioncm, deque rcbus vcslris

aperle vaticinalus est. Etenimposlquam redlisscnt ac res-

tiluta civitate lemplum extruxissent , sacrinctaque pere-

gissent : hanc pricsentcm dcsolalionem proedicens, futu-

ramque sacrificlorum sublalionem; hoc paclo ex pcrsona

Dei loquitur Mahichlas : « Si acclpiam facics veslras, dicit

«Domlnus omnlpolcns, quonlam ab orUi solls usque ad

«occasum, nomen mcum glorificalum cst inlcr gentes, et

» in omni loco incensnm oflerlur nouilni mco, et sacrifi-

»cium purum. Vos aulem profanaslis Illud *. » Quando

hacc cvencrunt, JudcTC? Quando in ornni loco Inccn^um

oblalum estDeo ? Quando sacrificium purum? ^on possls

' Malacb. i, ii.



Ug6 S. JO. CIIRVSOSTOMI AUCIUliPlSCOPI C. P.

aliiid profcrrc lcn)j)us, (jiiain lioc, jioslcaquam Chrlslus

advcnit. Quorl nisi dc hoc lcmj)orc pricdixit, nisi dc nos-

tro sacrificlo valicinalus esl,

scd dc jiidaico , cliain Lcglrcpu^nal j)roj)hclia. ^'am ciim Moyscs vclct uUo alio in

loco sacrificium licri' ,

praetcrquam in eo,qucm clegit

Dominus Dcus, cumquc iilc iu unuin locum sacrificia illa

conchiscril, sane Prophcta diccns, quod in omni loco in-

censum adolcnduna sit, ac sacrificium purum, adversatur

ac rcj)ugnal Moysi. Vcrum nulla est inter illos pugna, ne-

que di^scnsio. Ilic de alio loculus cst sacrificio, et hic de

alio post valicinatu"» est. Lndc hoc declaratur? Tum cx iis

qu£C dicta sunt, lum ex ahis phuimis signis. Ac primum

ex ipso loco : non enim in una civitate, quemadmodum

sub Judicis, sed ab orlu sohs usque ad occasum praedixit

hanc culluram esse cclebrandam. Praelerea ex sacrificii

modo, siquidem purum illud appellans, declaravit dc quo

loqucrctur. Deniquc a pcrsonis offerentium. Non enim

dixit , in Israel, sed in gentibus. Ac ne putares quod in

una duabusve aut Iribus civitalibus hoc cullurae genus

instaurandum esset , non simpHciler dixit , « In omni

»Ioco, » sed, « Ab ortu solis usque ad occasum : » de-

monslrans quod quanlum tcrrre sol aspicit, tantumdemEvangelium esset occupaturum. Purum autein dicit sacri-

ficium, quasi prius ilhid fuissct impurum, uon quidem

snaple natura, sed voluntate offcrenlium : et idco dixit

« Incensum abominatio cst mihi ^. » Quanquam et alioqui si

quisipsumhocsacrificium confcratcumillo, ingensimraen.

sumquediscrimen inveniet, ut juxta comparationis rationem

solum hocpurum dici mcrcalur. Quodque de Lcge el gra-

lia dixit Paulus, nc glorificalum quidcm fuit,quod eral

• glorificalum ,propler eminentcm gloriam' : idem et hic

fidenter dixerimus, videlicet hoc sacrificium cuna illo

' Deul, XTi. — « Isai, i. — ^ a Cor. in, lo.



ADVliRSUS JUD.EOS. ORATIO V. 207

colliilam soltiindici dcbcrc purnm. ]\on cnim pcr f(muim

ac nldorom , non pcr sanguincm ac redcmplionis prclia,

scd per Spiriliis graliam oflcrldr. Audi igilur et alium

Proj>hclam lioc idem pra?dicenlcm, ({uod Dci cultus non

circumscrihendus esset loro, sed ipsum omnes deinceps

homines essent cognituri. Sophonias aulem ad hunc mo-

dum loquitur, « Apparebit autem Dominus super omnes

xgenles, et abolebit omnes deos gcntium, et adorabunt

«ilhmi c suo quisque loco'. » Alqui non permissum hocluil, scd Moyses uno in loco sacrificari jussit. Cum igitur

audias Prophetas hoc praedicentes ac vaticinantes, quod

Doa in unam civitatem, neque in unum locum compellendi

sint homines, sed suae quisque domi sedens sit cullurus

Deum : quod aliud possis aficrre tempus quam hoc prac-

sens ? Audi sane quo pacto et Evangelia et Apostoli cum

prophetia cohcordenl. Hic dixit, « Apparebit Dominus: »

Apostohis ait; « Apparuit gratia Dei salutaris omnibus

«hominibus, crudiens nos^ : hlcinquit, « Super gentes:»

ille, « Super omnes homioes : » hic dixit; « Abolebit deos

» eorum, » illc , « Erudiens nos , ut abnegantes impielatem

» ac soEcularia desideria , sobrie et juste etpie vivamus. »

Piursum Chrislus Samaritanae dixit : «Crede mihi, mulier,

»quia venit hora,quando nec in monte hoc, nec Jeroso-

»lymis adorabitis Patrcra. Spiritus est Deus; et qui eum

»adorant, in Spiritu et veritate oportet adorare'. » Hicc

autem dicebat, simul et necessitalem tollens observandi

loci, et cullus sublimius magisque spirituale genus iudu-

cens. Ex his igitur rursum poterat demouslrari, poslhaic

neque sacrificia , nequc sacerdotium , neque regem apud

Judceos iulurum essc. Nam per urbis eversionem haec om-

nia polissimum simul probata sunt. Attamen poteramus

ct Prophetas allegare, qui hoc expresse loquuntur : sed

> Soph. n, 11. — 1 Til. u, II, — * Joan, iv, ai.



ag8 s. jo. rnnYsosTOMi AncniKPiscopi c. p.

vidco vos orolionis loDglliidinc ialigatos, vcrcnrquo nc

fruslra lemcrcqnc videar cssc molcslus. Quaj^roplcr polli-

cilus ine hocc alio lcmporc absolulurum, iilud iiUcrim

rogabo vos, ulfralrcs veslros scrvelis, ab crrorc revocc-

lis, ad verilalcm rcducalls. iNiliil eiiiin profucril audisse,

nisi facla demonslrcnlur,qunc cum diclis conscnlianl.

Elcnim quae dicla sunt , non propler vos dicla sunt, sed

propler illos infirmos : ul illi poslqnam hncc a vobis didi-

cerinl, et a prava consuctudine fucrinl libcrali, sinccrum

et germannm pracstent chrislianismum , fugianlque pra-

vos Jndaeorum congressus, et convcntus, sivc qui fiunt

in civilale, sivc qui in suburbiis, spehincas lalronum ,

daemonum habilacula. Proinde ne deseralis illorum salu-

lem, sed diligentcr omnia facicntes, nihil non tenlantcs,

acgrolos reducile ad Chrislum, ut cl inhoc sacculo , et in

fatura vila rccipiamus pr.xunium bencfactis nostris longe

majus : gralia el bonitate Dominl noslri JcsuChristi, qui

cum ct per quem Patri gloria una cum sanclo ct vivifico

Spirilu, nunc et sempcr, ct in saccula sacculorum. Amen.

ORATIO VI.

Cum supcriori clie prolixius disseruissct adversus Ju

dieos, alfjue liinc rauccdincm vocis contraxisset, lianc

orallonem habuit.

I. Bestiac doncc in sylvis pascunt , necdum pugiuc ad-

vcrsus homines adhibenlur , miliores sunl , minusquc

saevaD. \crum iibi venulorcs cas caplas in urbcs adduxe-

rint, alque inclusas extimularint, ut pugnent cum iis qui

bestiis objiciuntur, poslea irruentes ubi carnem degusta-



ADVF.BSUS JUDiCOS. OIIATIO VI. 3^9

vcrnnt, ct sangiilncni hnmannni blljcrnnt; non facilc

abslincnt a liilihns cpulis , scd mnlla cnn» aviditalc ad

eanidem dccnrrnnl mcnsam. IIoc sanc el nobis usnvcnit,

postqnam cnim cnm Jndacis pngiiam snsccplmus, ct im-

petu adversns illorum impudeutcs conlradictioncs facto,

raliones illorum snbverlimus , omnemque cclsitudlnem

erli^cnlom sese adversus cojrnllionei.n Dci , ct coirllalioncs

captivas duximns ad parcndum Chrislo* : major cliam nos

ccpit advcrsus illos bellandi cupldilas. Scd quidfaciam?

Yidclis mihi vocem faclam imbecilliorem, quae lantc'c ser-

monls rnrsnm prolixilati par esse non possit , idemque

mihi nunc accidcrc, quasi si quis milcs concisis aliquol cx

hostibus, magnoque anlmo impressione facta in hostium

condensatam aciem, plnribus prostralis, mox fracto gla-

dio conslernatusad

suos sese referat.

Quinpolins,

quodnobis accidit, gravius est. Nam milili qui frcgit giadlum,

licel ab alio quopiam astanlium ensem crlpere, snumque

animura exerere, mullamque slrenuitatem oslendere : at

si vox laboret, non licct ab alio vocem mutuo sumere.

Quid igilur? fugicmns et nos ? At non pcrmillit hoc ves-

IraJ charitatls tyrannis ac violcntia. Vereor et palrls prae-

sentiam , et veslram vercor alacrltalcm : proinde ca qune

snpra vires sunt aggrediar, onmia commillens et preci-

bns hujus et charilali vcslr.T. ^e vero veslrum q^uisplam

reprehendaloralioncn) vclut intempeslivam, si cum Marly-

rfeS rios hodie voccnt; nos superscdcnles illorum exponere

ccrtamina, adversus Judacos in ccrtamen descendimus.

INam et ipsis JMarlyilbus liic sermo est exoplalior. Ex nos-

Iris enim laudibus nllill illis splendorls accrescet. Quid

enlm egeant linguis Udstrls,quorum certaniina snpcrant

nalnraui huinanam , (juorum pracmia vlm ingcnii nostri

viucunl?Derisci'i!nlhaiic vitam, conculcarunt carnificinas

' 3 Cor. X, 5,



30O S. JO. CIinYSOSTOMI AUCIIIIilMSCOPI C. P.

ac loraienla, (lcspcxcrunl morlcni, ad coeluin cvolarnnt,

ercpli sunl c nuct!I)ns rcriun lunnanaruni, in Iranquiilura

cnavigarnnl j)orlum, non auruni argcnlunnc, ant vcstcs

prdiosas , scd ihcsauros quos ncmo polcst crlpcrc impor-

lantcs, tolcranliain , lorliludincm ct charilalcm. INunc in

Pauli chorum pcrvcncrunl , anle coronas suas cxpecta-

liouc coronaruui alacrcs, co quod jam dc luturo incerti

esse desierunt. Quid Tgilur islis opus sit orationc noslra?

lloc ij^itur argumcnlum illis gratius. Ex noslris cnim lau-

dibus, quemadmodum anlca diccbam , nihil illorum glo-

rioR accesserit. Crclcrum cx noslris advcrsus Jndaeos con-

flictalionihus mullum illis adjungetur gaudii, et libcnler

auscultaluri sunt maximcserniones eos, qui pro gloria Dei

dicuntur. Jud;cos enim imprimis odcrunt Martyres, quan-

doquidem ab iliis crucifixum maxime dihgunt. INam isli

dicebanl : « Sanguis ejus super nos, et super filios nos-

»tros* : » iili vero sanguincm proprium efTudcruut ejus

amore, quem illi occidcrant. Hos igitur sermones libentcr

audicnt.

II. Quod igitur, si ha3C Judneorum scrvitus fincm esset

habitura, hoc quoque prredicturi luerint Prophctffi, et

ncquaquam silentio praetcrituri,

satis declaravimus:

cumomnes captivitates a Prophctis prasdictas fuissc ostendi-

mus ; primum illam in yEgypto , deinde in Babylone, ter-

liam sub Antiocho Epiphanc. Demonslravimus enim ha-

rum unicuiquc et locum et tempus fuisse prscdictum in

sacrls Lilteris. Iluic vero pracsenti nulhis Propheta praefi-

nivit tcmpus. Verum quod esset vcntura, omniaque deso-

latura, ditioncm insupcr et rcligionem translatura, quan-

loque temporc post redilum c Babylonc vcntura, praedixit

Daniel. Gaeterum quod sit habitura fincm,quodquc ali-

quando sistenda siut ista mala, ncc ilie patefecit, nec

< Matllii xxvii, a5.



ADVERSUS JUD,EOS. ORATIO vl. 3oi

qnisquam aliorum Prophetarum. Quin contra praedixit,

quod ad fincm usquc duralura essel hacc scrvitus. Atles-

tatur his quae diximus, ct ipsum tempus, quod jam tan-

tum peractum est, nec ulkim vesligium, nec inilium sd

hunc usque diem Lonne commutalionis oslendit, idque

cum crebro jam conali sint instaurare temphim. Nam sc-

mcl et iterum ac lertio sub Adriano, sub Constantino,

sub Juliano, conalus illorum cohibitus est. Primum qui-

dem a mihtibus, rursus ab igne e fundamentis erumpente,

et illorum importunam pervicaciam coercente. Jamvero

hibens illos rogaverim : Cur tantum tcmporis in /Egyplo

versati reccpistis patriam, ac rursus abducli in Babylo-

nem redibtis Jerosolymam : terlio sub Anliocho lam

nuilta passi mala, ad pristinum reversi eslls stalum , sacri-

ficia , altare, sancta sanctorum, et omnia cum pristina

recepistis dignitate : nunc autem nihil simile factum esl?

Verum cum centum anni, imo bis centum, imo ler, imo

quater tantum multoque amplius annorum prailerierit :

nam hic quingentesimus ex eo tempore agitur annus ; ne

significationem quidem uilam ejus mutationls vidcmus

alicunde apparcre ; sed res illis funditus collapsas, ac ncc

pcr soninlum quldem ullam spem eis ostcndi, quemad-

modum prlus. Etenlm si peccata sua objlcerenl, dicerenl-

quc ;Quoniam peccavimus Deo, offcndimusque iUum

ideo non reciplmus noslram regionem, et si qui priiis

cum a Prophelis accusarentur, impudenter agebant, atquc

illis atrociler exprobranllbus homicidia, negabant, iidem

nunc confilercntur damnarcnlque propria peccata : lubens

de integro unumquemque illorum inlerrogaverlm, num

propter pcccata tua, o Judxe, extra Jerosolymam agis

lanto tempore? Et quld istuc novum est aut mlrum ?

Numenim nunc tanlum in pcccalis vivitis, prius in justl-

tla reclcquc ntclls solili vivcre? Nonne jani olim ab Inilio



302 S. JO. CIIRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPl C. P.

in imuuncrabllibiis poccnlls vcrsabaminl ? Annon innu-

uicra roprclicnclil iii vol)is Ezccbicl Pro))hcla, cnm indnc-

lls duabns mcrclncibns Ola cl Ollba, sic Io(]nitnr; « Ln-

• panar oedlficaslis in 7l<!j;yplo, cl iiisanislis in Barbaros,

BClalicnos dcos colnlslls'. » Qnld pono ? Cnin mare fin-

derelnr, cnin pelrrc rnmpcrcnlur, cum lot miracnla fie-

rcnt in deserlo, nonne vilnlnni adoraslis? NonncMoyscm

nunc iapidibns im]>clenlcs, nnnc cxpcUcnlcs, nunc mullis

modis Ircquenlcr conali cslis occidcrc? iNonnc perscvcra-

batis blasphemias jacicnlcs in Ucu n ? Nonnc Beclphogor

inlllali cslls^? Nonne filios veslros ac fdlas sacrificastls

dicmonils^ ct omne Impiclalls pcccallrpie «jcnus exhibuis-

lis? nonne Prophcla vt»bis sub persona Dcl lofpiilnr:

«Quadraglnta annos iniensns fni gencralioni hulc et dixi

«Scmper errant corde''? »Qnt ficrl potnlt, nt lum vos non

aversarctur Dcns, sed post maclalionem fiUorum, post

idolornin cullnm , post tantam improbitalem , post incf-

fabllein Inj^ratiludiucm , cliain Prophclam apud vos cssc

passns est, m?ignnm lUnm Moysein, slguafpic cdldit nii-

randa el j)rodigiosa : qtincque sub alio morlanum nemlne

facla snnt, h;cc intcr vos conligcrnnt , ncbula snper vos

lccti vicc pcrrccta. columna hiccrnaj hKO vos prrcce-

dcnlc, hosllbus ullro ccdcnlibus, civllalibus sola prope-

modum vocc caplis, non arniis vobis opns erat, non aclc,

non pngna; qiiin solinn insonui.xtls Inba, ct nllro moenla

corrucrunt. Snppcdiliilus cst vobis novns qiildiim ct inan-

ditns commeatus, dc qno clamat Projihcta diccns : « Pa-

» ncm ctcll dedil cis ,pjincin Angfjdrnm coincdlt homo :

»cibarla misil eis In abnndaiil a^. ') OuI!)ns igilur dc cau-

sis , diclle mihi, Innc asprni;iiilcs Dcnm, siuinlacra co-

lcnles, hbcros maclanlcs , Prophclas lapldlbns obrucnlcs,

« Ezech. XXIII. — « JSum. xxv. — * Pjal. cv, Zy. — 4 Id. xciv, lO. —* Id. Lxxvii, a5.



ADVERSUS JUD.BOS. ORATIO VI. 3o3

iiinnmera scelera pcrpelranles , lanlam benevolcnllam

cslis consecnli, lantam a Dco providenliam : nnnc vero,

cumnec idola colalis, nec liberos occidalis, nec

Propbe-las lapidelis , in perpelua degilis caplivitale? Num enim

tum alius erat Deus, quam nunc cst? Annon idem cst,

qui tum illa gubernabat , et qui nunc quae fiunt opcralur?

Quid igilur in causa liiit, ut cum gravioribus peccatis

abundarelis, ubcrior fuerit erga vos Dci bencflcentia;

nunc vero cum leviora peccalis, prorsus vos aversetur,

perpetuaBque tradiderll ignominiac ? Etcnim si vos nunc ob

scclera aversalur,, multo magls lunc oportuit. Quod'si

tunc vos sustinult imple vivenlcs , nunc multo magls opor-

tebat suslinere, cum nlhll simlle commillatls. Quam ob

rem igllur non sustinuit? SI vos pudet causam dicere,

ego diluclde profitebor; imo polius non ego , sed ipsa

rerum veritas. Postquam Chrihtum occidlslis, postquam

in Domlnum injeclstis inanus, postquam sanguinem

illum pretlosum effudistls ; propterea non est vobis

rebqua corrigendi spes, neque venia, neque purgatio.

Tum enim quce per audaclam perpctraslls, in servos pcr-

pclrastis, in Moysem, in Hesaiam, in Jercmiam. Tum ta-

mclsi implelas allqua comnilltebatur, at audacla nondumprocesserat usque ad nialorum caput. Nunc autem omnia

velcrum facinora superastis, nec ullum retro reliquistls

nequillae cubnen, ob Insanlam, qua debacchali estis in

Chrislum, eoque nunc graviorcs hiilis pociias. Etenim si

hccc non est causa ignomlnlaj vestrnc,quare Deus vos

tum occidcntes libcros vestros loleravit, nunc aulem a ta-

libus absliiicnlcs aversalur? Siquldem, occlso Chrlslo,

majiis graviusquc scclus comnilslstis, quam si mactasse-

lis llbcros, et onmem Lcgcm violassotis.

111. Etlam-DC posthac audcbltis illum vocare imposlo-

rem ac Legis transgressorem ; ac non potius aliquo sece-



3o4 s. jo. ciinYsosTOMi AncniEPiscopi c. p.

denlcs, vos Ipsos occullabilis, qui ipsis oculis inlucamini

lam evidenlem vcritalcm ? Elcnim si imposlor erat Jesus,

utdicitis, Logisqiic transgrcssor , par erat ut hinc eliam

laudem ferrclis, qiii taleiu occidcrclis. Nam si Pliinecs

unico tantum pcrcnipto homine, lolam Numinis iram ad-

versus popuhnn exardcsccnlem scdavil : « Stelit cnim, in-

»nuil, Phinecs, et placavil ct ccssavit quassalia' ; tolque

homincs cripuit ab ira divina unius hominis caede : muUo

magis haec vobis oportuit accidcrc, sl Lcgis Iransgrcssor

erat, quem vos crucifixislis. Cur igitur, quneso, Phinees,

viro Lcgis Iransgressore pcremplo^, juslus habitus cst, et

sacerdolio honoralus? Vos autem cum in cruccm egerilis

vlrum imposlorcm, ut dlcilis, Dcoque advcrsantem : qnl

fit , ut non fcralis laudem el honorcm, verumctiam acer-

blora passi sills, quam cum fihos vestros mactarelis? An-

, non Islud pcrspiciium cst vcl hebctibus, vos quia adversus

servalorcm ac principem orbis impie egistis, laU vindictae

subjicl? Et nunc sane abstinetis a nefarlo sanguine, Sab-

bata servatis, tum vero ipsum etlam Sabbatl diemvlohiba-

lis. At ccce Deus pcr Jcrcmlam promlslt forc, ut parce-

r6t civllatl veslrae% sl desistcrells geslare oncra Sabbato»

Scd hoc nunc facitis, ncque gestatis onera Sabbato; alta-

men nc slc quidcm vobisreconciHatur illc. Nam pcccatum

iUud vcslrum erat onmium maximum, ut Ista vobls excu-

salio dc pcccalls supcrvacanea slt. Non cnim ob Ciclera

vlloe coDjmissa : sed fulsscl landlu avcrsatus, cliamsi innu-

mera aha proptcr Ilhid facinus In his cslls cahmillalibus.

Quod ni sic habcret Deus, haud vos peccala commlslsse-lis. Id cum perspicuum sit ex omnibus qure dicta sunt,

cx hoc, quod diclurus sum, erit dilucidius. Quid csthoc?

Audivimus Deum crebro pcr Prophctas dicenlem majorl-

bus veslris, «Vosquldem cralis digni mafis innumcris, at

• Pial, cv , 3j. — « Niiui. ixv, 7. — ' Jercm. xvji, 21.

1



AUVliRSUS lUDJJOS. ORATIO VI. 3o5

«ego lacio propter nomen meum. ne prolanelur intcr

wGenlcs. » Etrursum: «Non propter vos ego lacio, domus

» Israel, sed propler nomcn meum. » Sensus autem hicest.

Eratis quldem gravioribus digni suppliciis ac poenis: ve-

rum ne quis diceret, quod Deus, cum ob inopiam virium

non posset servare, reliquit Judaeos in manibus hostium,

auxiliorct prospicio vobis. ItaqucsiLegis transgressor erat

Christus, quem vos crucifixistis, eliamsi decies mille pec-

cata commisissetis, mullo etiam prioribus illis graviora :

prolecto proptcr hoc laclum scrvasset vos Deus, ne nomen

ipsius pollueretur; ne ille pro magno quodam haberetur,

neve quis diceret, vos ipsius causa baec pati. Quodsi vi-

detur ob suam ipsius gloriam relaxare peccata , multo

magis hoc nunc erat facturus; et caedem hanc acceptam

habuisset, ac mullitudincm peccatorum vestrorum dele-

visset. Cfelerum quoniam, ut apparet, vos perpetuo aver-

satur; palam est eum per hanc iram ct perpetuam dere-

liclionem, dcmonslrarc etiam impudenlioribus eum, qui

a vobis occisusest, nonfuisse transgressorem Legis, sedip-

sumLcgis condilorcm, et innumerabilium bonorumaucto-

rem vobis advenisse. Ideo vos qui impie fecistis adversus

illum , in contumelia et ignominia degitis ? nos vero qui illum

adoramus, antea vobis omnibus ignobiliores, honore vos

omnes proedicemus, perque Dei gratiam venerabiliores

vobis omnibus sumus et in majore dignitate constituti. Et

undc liquet, inquiunt, quod nos repulit Deus ? Quaeso te,

etiam-ne opus est hoc vcrbis demonslrare, cum ipsa res

clamitet, ac vocem luba clariorem emittat, tum per urbis

eversionem, tum per templi destructionem, tum per caele-

ra omnia, adhuc verborum demonstrationem desideratis ?

Verum homines, inquiunt, nobis hiec intulcrunt, non

Deus. Imo Deus ista potissimum eftecit. Quod si haec ho-

minibus imputas, illud rursuin considera, quod, etsi ho-

LXXXIX. 20



3o6 S. JO. CliUViiOJilOWl AUCIIU'.l'|bt;0|'l C. I'.

lulncs i*lci ruprint ausi, nitsi i)eo |ilacniij<iel, non puUiiitdeul

ud cllecluiu |>crducere. Cuiu igilur iiruiseet ille BarLatus,

lolaui Persidcni secinii duceiis, sporaiis loie, iit universos

adorlus capcret, civilalcni lolain veliit sagciiia quadaui ac

reliconclusamhaljcbal; uonuelunc, luuciuquaui.quouiaui

Deuscrat vobis propilius, absipie bclJo, siiieconllictu, siiie

pnclio ceiiliini octoj;inla (|uinque luillibus luililuiu iulcr-

roctoruui Ass}rioruni apud vos reliclis, ila lugil, ul satis

haberet,si solus cvaderet incolumis ? Verum el alia bella

innumerabilia frequenler ad islum modum solvit Dcus.

Qiiarc cl nuuc, nisi ipse csscl qui pcuitus \os dcseruit,

uon poluissciil civitatem veslram diruere, ac lempluiu

vastare ; uou buc usque lanlo lemjiorc mansissct solitudi-

uis calamilas, non vobis sanpe couanlibus instaurationcm,

coDatus in vacuum cessissel.

IV. Jam nou cx his soUim, xcrumcliam cx aliis cona-

bor vobis palam faccrc non sua virlulc vobis isla iecisse

romauos imperalores, sed quia Deuiu liabuistis iratum,

qui Yos descruerat. Eteuim si quod geslum est, huuianum

erat opus : oportuit veslras calamilatcs excidio liniri, nec

longius prolerri veslram iguomiuiam. Ponamus euim,

quod vos dicitis, mopnia ab hominibus luisse subversa, ci-

vilalem dirutam, altare dejcctum ; uum el illud ab homi-

nibus raclum, quod Prophelo) cessaruul? Num et spiritus

graliam suslulerunt? Nuni aha qutc apud vos luere vene-

randa deslruxerunt, veluli vocem de propilialorio reddi,

vim unclionis, declaralioncm quae liebat iu lapidibus sa-

cerdotis? Neque enim judaica religio origincs omnes ha-

bebal ex infcrioribus, scd plures ac maguificenlioi^es su^

perue c calis. Exempli causa : peruiisit sacriHcia lieri.

Altare quidem erat inlia, ilemque gladiuji et ligna, uecnoii

sacerdos: Cteterum ignis veulurus in ad}ta illa, victimas-

que cousumpturus, e supernis habebat origiuem. Nec



ADVtRSUS JUD.EOS. OMATIO VI. ^O"

euiui houio inferebat igneni in templum, scd flamma e su-

blimi immissa sacrificii ministerium complebat. Rursum

si quando cognoscendum erat allquid c propitialorio, vox

quaepiam e medio Cherubim prodibat, praedicens futura.

Rursus c lapidibus qul erant in peclorc sumiui sacerdotis,

id vocabant declarationem, reluccbatfulgor quidam futura

signlficans. Pra3lerea quoties esset aliquls iuungeudus, de-

vohibat splrltus gratia, et oleum Insiliebat. Ilsec autem

administrabant Prophelae. Quin et nebula irequenter et

fumus adyla occupabat. Ilaque ne Juda'i perslricta fronte

Iiominibus imputarent suarum lerum vastationem, noa

sohim civilalem Dcus passus est dirui, ac templimi vastari,

vcrumetiam iila, quae ccelitus habebant origlnem, e me-

djo sustulit, vidclicet igncm, vocem e lapidibus reddi so-

litum fulgorem, et hujus generis alia unlversa. Proinde

cum tibi Judacus dixerit, Homlncs nobls bcllum intulerunt,

homines insidiati sunt, dicito illi; Profecto non belluuj

intujissent homines, nisi Deus hoc permisisset. Verum

esto sane, njiirum vestrum diruerint homines, num et ig-

nem ex alto devehi vetuit homo? Num vocem assidue ex

propitiatorio audiri solltam inhibuit homoPNum decla-

rationem iu gemmis ? JNum sacerdolalera unctionem ?

num caetera orania sustuht horac ? Annon Deus haec

omnia sustuht ? iNemiui non persplcuum est; sed qua

de causa sustullt? Annon manlfestum est ideo fecisse,

quod vos odisset, quodque penltus aversaretur? Nequa-

quam, inquiunl, sed quoniam melropoli carcmus, ideo ca-

remus et islis : cur vero illa carclls ? ^idnne qnla vos Deus

derellquil? Quin pollus, ut ubcrius impudenlia iilorum

ora claudamus : age ct hoc Scrlpturarum teslimoniis de-

monslrenms, quod templi eversio non luerit causa des-

Irucliouis caeterorum a Prophelis priediclse, sed ira Dei,

et quod magis etiam ipsum irritarint insauientes iuChris-

20.



.)Ob S. JO. CHnVSUSTOMI AKCUIKMSCOPI C. 1'.

liim. (jiuiin tuni cum vilulimi ador^rcnl. Nam cum vali-

ciiwucliu' Movsps , nec lcmi^lum eral, nec yllare ; sedcum

persislercnl in innumeris impielalihus, lamen propheliic

domnn non cessavit. Neriim cl hic ipsc magnns atque

ejj;ref;ins vir el olii rursus pr.TClcr liunc septuoginta tum ex-

titere Prophelac : nec id solum , verum et post datum

lemj>him reliquiinujue lolom culluram , deindc hoc in-

ceiiso cunctisque sublatis, in Bab)lonc rursus exlilcrunt

Ezechiel et Daniel, qui cum nec sancta sanctorum aspice-

rent, nec altari assislerent, sed in media barbarorum re-

gionc, el impurorum hominum consorlio agerent, Spiritu

replcli rutura pradicebnnt , idque de rcbus mullo tum

])luribus tum admirahiiioribusquomquoc prnccesserant: ac

divinam visionem vidernnt, qualcnus ipsis viderc licuit.

Itaque dicile mihi, quorc non habetis nunc Prophelas?

Annon perspicuum cst hanc esse causam, quod Deus ves-

Ira aversalus sit? Sed quam ob causam vos aversatus esti'

Clarum ilem et hoc, quod ob iilum crucifixum, et impium

illud lacinus. Undehoc liquel, inquis ?Ex hoc, quod cum

anlehac impie viveretis, nihil non oblinebatis; nunc vero

cum videamini modeslius vivere post crucem , majores

luilis poenas, neque qnidquam eorum contingit habere,

qure prius liabcbalis.

V. L t anteoi et ipsisProphelis hoc evidenter ct expresse

lestificanlibus, procsentium molorum causam intelligatis,

audile quid dicit Hesaias, quomodo proedicit simul el ven-

turam omnibus per Christum beneficentiam, et vcstrara

ingralitudinem. « Livore, inquil, ejus nos sanati sumus: » sa-

lutcm indicanspercrucem omnibusoblatam.Deindequales

simus nos indicans, subjecit; « Omncs ut oves aberravi-

»mus, homo in via sua erravil*. » Tura crucis modum

explicans, sic loquitur: «Sicut ovis ad occisioncm ductu;?

> Isui. Liii, 5.



ADVERSUS JUDJ^OS, OnATIO Vf. 3oq

sesl, el ut agniis in conspeclu londentis ipsum sine voce

» fnit, sic non aperit os snum *. » Et uhi haec evenissc licel

videre? in nefario proclorio Pilati. Cum enim tam multa,

inquit, testimonia proferrent adversus ipsum,nihil eis res-

pondit Jesus. Et dixit ad iihim praeses , « Audis quam

»multa in te teslificcntir^ ? » Verum nihil rcspondit, sed

stahat tacitus. Hoc olim crolitus alllalus Propheta dlxcrat;

« Sicut ovis ad occisionem duclus est, et sicut agnus co-

» ram se tondente mulus^ » Poslhcec exponens iniquitatem

in praelorio perpetratam ait: « In humililate ejus judicium

» ejus sublatum est. » INemo lum ex juris ralione de illo

suffragiura tulit, sed falsa potius adversusilhim rccipiebant

testimonia. In causa erat, quod tum nolebat csse vindex.

Nam si voluisset, omnia turbasset, concussissetque. Ele-

nim si id temporis, quo pendebat in cruce, saxa discidit,

orbem terrarum obscuravit, sohs radios avertit, noctemracdio die per nniversam terram induxit, idcni potuisset

in praelorio faccre. ^ erum noluit raansuetudinem ac leni-

tatem exlilbens. Ideo dicil : « In humihlale ejiis judicium

«ejus sublatum est. » Deinde demonslrans, quod non cssel

unus quihbete vulgo, subjecit : « Generalionem ejus quis

»enarrabit? » Qnis enim est, de quo dicit; «Tolhtur d(^

» terra vita ejus? » Ideo et Paulus dicit: « Vita noslra abs-

» condita est cumChristoin Deo. Cum apparuerit Chrislus

)) vila nostra, tunc et vos r.pparcbitis cum illo in gloria'. »

Sed. quod dicere proposueram , ut demonslrarem cos

propler hunc praescntia mala suslinuisse, restat nt ipsura

Hesaiam ind.ucam loquenlem. Ubinara hocdicit? Postpnc-

torium, post occlsionem, post assumptionem, ubi dlxil;

«Toililur de tcrra vita ejus, subjicit: Et daho improbos

»pro sepultura ejus, ct divilcs pro raortc Illlus". » Non

Isai. Liii, 6. — » Matii). xxvn, 12. — ? Isai. uii, S. — * CiVoss.

III, 5. 5 IsdJ, Liii^ cj.



S»0 S, .10. CHRYSOSTOMI ARcniF.Pisropi C. P.

simpliciler dixil JndoROs, sod improbos. Qnid cnim illis

improhins cssc posslt, cjtii post lol lanlaqnc accepla bene-

ficia l)eneficnm occideinnl? Nisi lifcc evenernnt, ni.si nunc

vivilis in ignominia, nisi omnihus quae majores habuerunt

eslis privati, nisi corruit vestra civilas, nisi templum ves-

Irnm versnm est in riiinam, deniquc nisi vestrae calamita-

les stipcrant omnem Iraga-diam, iie credas, o Judaee. Con-

tra si res ipsae clamitant, si quod prapdictnm erat a t^ro-

phetis, perfectum est;quid fruslra, (|uid incassum impu-

dens esPNam ubi illa apud vos vcncranda, nbi pontifex,

tibi stola et rationale, ubi declaralio ? Ne vcro mihi istos

Patriarchasdixeriscanponcs, ncgotiatores, omnl iniquitate

plenos. Dic mihi qualis cst saccrdos, cum non sit velus

illudoleum, neqne quidquam omttinovetcris sanctimoniae?

Dic, inquam, mihi, qnalis sacrificus, cuin non sit sacrifi-

cium, ncquc altare, neqnecultus? Vis tibi rccitem leges

de sacerdotio, quomodo soliti sinl olim consecrari ? ut in-

telligas,quod qui nunc apud vos dicuntur Patriarchae, noii

sinl saccrdotcs, sed per simulalionetii sacerdotum aganl

personani, nec aliter Indant quam hislriones in scena; imo

utveriusdicain, ncc suslinere possintsacerdolispersonam:

tam procul non solum a verilale, verumetiam ab ipsa si-

mulalione sacerdotii absunt. Recordare igitur qnomodo

tum Aaron factus sitsacerdos, quot hoslias proillo immo-

larit Moyscs, qnot vicliuias prostravcrit, quomodoiliumla-

verlt, quomodo unxerilipsius extremum auriculac, manum

dexlram, pedtm dexlrum, dcinde in sancta sanclorum

introduxerit : posth^ec jusserit prrescriplo dierum numero

manere intns. Quin polius operic pretium est ipsa verba

audire : « Ha'c, inquit, unclio Aaron, et unctio filiorum

»ejus. Etloculusest Dominns adMoysem,dicens; Assume

• Aaron etfdios cjus, et stolas eorum, et unctionis oleum,

»et vitulum pro peccalo, et arietem, ef ronvoca Synago-



AnVKRSWS JUD.EOS. ORATIO VI. 3ll

))gam ad ostinin tabernaculi testimonii. Kl dixit Moyses

«universjc mnllitudini congregalrc; Hic est sermo, qtiem

omandavil Doniinus. Et posl(juam admovisscteos;» di-

cendum est enini compendio; « Lavit eos aqua, induit lu-

»nica, cinxit zona, induit ependyten, imposuit humerale,

» praecinxit illum ac subslrinxit, imposjiit rationalc, et su-

»per ralionalc imposuit dcclaralionem et veritatem: et

» mitram imposuit cnpiti illius, ct super milram laminam

» auream : deindc sumplo oleo conspersit altare et sancti-

» ficavil illud ; et vasa et pelvim et basim et sanctificavit ea,

»et effudit ex co in caput Aaron : et filiis iJiius similiter

«fecit, cl adduxit vilulum. Cum autem immolasset enm,

«postquamAaroncum filiis suis imposuisset menus, sump-

»sit de sanguinc ct imposuit cornibus altarls, et purlfica-

»vit altare, et sanguinem effudlt in basim altaris, et sanc-

wlificavll illud, ut propitiaretsuperillud. Deindeposlquarh

«qufedamex hiscremassel, aliaforis, alia intu8,adduxitrur-

»sus arietem,etipsumimmolavitinholocaustum, etiiefum

.) adduxitaliumarietcmconsummationis : et rursus Aarone

»cum fiiiis imponenle manus occidil : sumensque de san-

» gnineejusfiuperexlremum auricuiaBAarondextnejCtsuper

» exlremum manus dcxtra^, et snper extreraum pedis dexlri,

))similimodofccil et filiis iiiius. Dcindc sumens quoedam dc

«hosliaimposuit manibusAaron etfillorumejus, ac sic ob-

» lulit.Etsumptorursus sanguine etdeolcoconspersitsuper

» Aaron elstolas iliius, ct supcr filios cjus, ct super stolas

«eorum: cl sanclificjvlt eos, et jiissit utcoquerent carnes

» in alrio labcrnacull lestimonii, illicque eis vescerentiir :

»et ab osllo tabcrnacull teslimonll nccgrediamini, inquit,

«dlesseptem, doncc dies implealur, dics ordinalionis ves-

»lrje. Scptom cnim diebus inltiabit manus vestras, ut pro-

»pitictur provobis'. » (aim igitnrdicat hisrebns inlliatum

I.evit. vm.



3lQ S. JO. CHHYSOSTOMI ARCniKPISCOPI C. P.

luissse Aaron, his purificalnm, his sanclificatuni, perhaec

placassc Deum ; nihil aulem horum nunc fiat, neque vic-

tinia, neqne holocauslum, nequesanguinis aspersio, neque

olei inunclio, nec aclsit {ahcrnacuhmi lesliuionii, neque

ad prc-cfinitum dierum numerum scdcalur intus, profecto

palam esl sacerdolcm, qui nuiic apud islos esl, impurum

ac nelariimi esse, iliegilimum ac proCanum, deniquc ad

iram Deum provocare. Etenim si non polerat aliter con-

secrari, nisi hisco ritihus, omnino necesse est totum sa-

ccrdolium illorum non consislere. Vides a me merito dic-

lum, quod non solum a verilale, vcrumcliara ab ipsa rei

simulatione procul absunl.

VI. Ncc ex his laiitum , verumetiam ex aliis discere

licet, quanla fuerit sacerdolii dignilas. Proinde cum ad-

versus Aaron sedilioiicm movissent homines quidam sce-

lerati perdilique conantes eum a principatu depellerc , et

de honore cum iilo disceptarent ; inansuctissimus Moyses

cupiens illis rebus ipsis facerc fidcni, quod non ut fratrcm,

aut cognalum , aut familiarem , cvexisset illum ad cum ho-

norem, sed Dei parens ediclo Iradidissel iili sacerdotium

illud,

jussit ut unaqua'que tribus virgam afferrct, idem

praecepit Aaroni':

cum altulissent, omnes accepit , et

intus reposuit. Eo faclo jussit expeclari divinum judicium,

quod per virgas illas essct proferendum. Deinde cum si-

mul omnium reliqiiorum virgae manerent in eodem habitu,

sola virga Aaron germinavit, rrondesqiie produxit ac IVuc-

tus , ut intelligercnt , natura^ Dominum illum delegissc

denuo , litlerarum vice foliis usum. Etenim qui initio di-

cchat; « Cerminet lcrra hcrham graminis", » ejusquc vim

ad fruclificandum excilavit : idcm ct illud lignum quod

erat aridum ct infrugiferum , fecit ut absquc lerra et sine

radice germinaret : eratquc deinceps virga illa argumen-

' Niim, XVII. — ' Geii. 1,11,



ADVKRSUS .nD/EOS. ORATIO VI. 3l3

tiim et testimonium taiii illorum malitia;, quam tlivini jn-

dicii, non emitlens quidem vocem, sed ipso aspectu quavis

luba clarius exhortans,

ne quid lalium facinorum in pos-

terum aggrederentur. Nec hoc modo tanlum , sed allo

quodam argumenlo Deus declaravi£ eum sacerdolcm. Ele-

nim cum mnlli mota advcrsus ilhmi sedilione appeterent

ipsius honorcm : prlncipalus enim res est pro qua depug-

nari solet, et qune expctllur a mnllls ;jussit ut illalis thu-

ribuh*s , et imposito ihymlamate , coehlus expectarent

sententiam. Atquc illls adolentlbus terra dehlscens omnes

absorbuit, qui cum ipsis consenserant* : eosque qui ihu-

ribula sumpserant, ignls e ccelo demissus exusslt. Tum

ne quod acciderat, temporls progressu obhvioni daiclur,

neve admirabilem hanc Del sentenliam ignorarent posteri

praccepit Moyses , ut thuribula sumpta applicarent ad al-

tare , ut quemadmodum virga sine voce vocem emlsit Ipso

conspectu : itidem et hae laminae posteros alloquerenlur

omnes, admonerent, ilsque consulerent, ne majorum

amentiam imitarentur , ne quando simlH poena plccteren-

tur. Vides, ut ohm sacerdotes crearcntur? nunc vero Insus

merl sunt rlsusque,quae fiunt apud Judaios omnia

,pu- .

dor et cauponatlo plena immensae impietatis. IIos igltur

sequeris , dlc mihi,qul perlinaciter solent somper tum

facere, tum dicere orania, quae Dei legibus adversentur?

ad horum synagogas accurris? nec metnis , ne fuhuinis

impetus ccelitus emlcans exurat caput tuum? An ignoras,

eos qui ipsi quldem non praedantur, sed tamen in pmedo-

num speluncis conspecll fucrlnt, easdem dare pcenas qnaspraedones. Quid autem loqiior de prffidonlbus ? profeclo

scllis omnes ac memlnistis, quando apud nos scelerati qui-

dam homines et pracsllgiatores statuas dejecerunl,quo

pacto non ilh tanlum ({ui facinus ausi fuerant , sed quot-

> Num, \vi.



3l4 S. 10. CnHYSOSTOMI AKCHIEPISCOPI C. P.

qnot simpliciler pracscnlcs conspccli erant, (|noniam vi-

dcbanUirillis asscnliri, in jndicinrn abrepli, simulqnc cnm

illis iibdncli, exlrcmo snpplicio sint alVecli. Tn vero nbi

Palcr allicilnr conlnnjclia, nhi Filir.s laccssitnr conviciis,

ubi sanctusel vivificns Spiritns contcmnitur, eo stndcs ac-

currere? non melnis, non liorrcscis, cum le ipsuni in

loca profana impnratpio conjicis? I)ic mibi, quom ha-

bobis excusalionem,qnam veniam , qni volens tc ipsnm

in barathrum immiltas, in pr.ccipilium desPNequc enim

mihi illud dixeris, quod illic sila est lex, ct Prophctarum

libri. Neque enim hoc salis est ad locura sanclum red-

dendnm. Utrnm cnim majus cst , libros esse rcpositos in

loco ; an loqni ca qnre sunl in libris ? Pcrspicuum est,

melius essc si ca quae snnl in libris loquaris , habeasqne

in animo. Ergo respondc mihi , cinn diabolus recitaret ea,

qn.Te sunl in Scripluris, num os illius sanclificatum est?

Non potes dicere; sed permansit id quod erat diabolus.

Quid autem d.cmone»? cum prsedicarent ac dicerent, « Isti

» homines scrvi Dei altlssimi snnt , annunliantes vobis viam

«salnlis' ^wan idco illos in Aposlolorum ordinem refere-

. mus ? Nequaqnam , imo nihilominns execramur illos

odimusquf. Ergo cum verba prolala non sanctificenl, li-

bri reposiiisanclificanl? Minime. Qua tjindem ratione?

Imo hoc nomine odi sjnagogam, quod legem habeat ac

Prophetas, et nunceliam amplinsodi, f|uam si nihil islo-

rum haberet. Cur ila tandem? Quoniam variam hinc ha-

benlcscam, variamquc iraudis maleriam, qua simpliciores

alliciant. Qnandoqnidem ct Pauhis spirilum ilhim loquen-

lem potius, quam tacenlcm cjccit. « Elenim moleslia ice-

» dioque allcctus , inquit, spirilui dixit:Exi ab illa. » Qna

dc causa? Quoniam clamabat : « Isti homines servi Dei al-

«tissimi sunt^. «Tacenles cnim non perinde dccepissent,

' Acl. XVI, 17. — ' IbiJ. iS.



ADVKBSrS .IUDyEOS. ORATIO VI. 3l5

loquenles anlem multos eranl simpliciores altracluri, per-

suasnrique, quo nimirum et aliis in rebus sibi ausculla-

rent. Siquidctn ut oslium aperirent suis fraudibus, pos-

sentque in posterum mcntiri confidcnlius : propterea vera

quoque nonnulla commiscebant , non aliter quam qui le-

tifera miscent vcnena , os poculi melle circumlinenles

efficiunl, ut facilius accipiatur malum. Ilanc ob causam

el Paulus polissimum afficiebatur molestia , festinabatque

illis

occludere os, quodsibi

auclorilatem usurparent, ne-quaquam ipsia congruenlem. Hanc ob causam et ipse Ju-

daeos odi^ quod cura legem habcant, legem violant, et

hoc modo simpliciorcs Inescare conantur. Non perinde

grave crimen admitterent, nisi cum credant Prophetis,

repugnarent Chrislo. Nunc vero sibi omnem vcninc spem

ademerunt, qui cum se jactent Prophetis credere , coh~

tnmeliis afficiunt eum,quem illi pracdixcrunt.

VII. In summa, si credis locum cssc sanctnm eo quod

illic Lex et Prophetarum libri reposili sunt , superest ut et

idola et idoloruni tcmpla pro sanctis ducas. Quondam

enim cum bellum teneret Judoeos , victores Azotii cepe-

runt arcam , inque suum lemplum intulcrunl. An ideo

sanclum eral illorum templum , quod haberet arcam? Ne-

quaquam , sed profanum , scd impurum. Id prolinus

ipsis factis declaratum est. Nam ut hostes intelligerent vic-

toriam ipsis cessisse , non ob impotentiam Dei , scd ob ini-

quitalem corum , a quibus colebatur : eliam arca capta in

aliena lerra vim suam ostcndit, duin idolo, bis in solum

dejecto, eftecit ut etiam frangerelur. Tantum aberat, ut

lccum sanctificaret, ul locum etiam expugnaret. VerUm

hic qucBuam est arca pcnes Juda^os, ubi non est propi-

liatorium ? non oraculum, non testamenti tabulac , non

sancta sanctorum , non velum , non summus sacerdos

non ihymiama , non holocaustum , non sacrificinm , non



.')i6' s. jo. cnnYsosTOMi AnrniKPiscopi c, v.

alia qune tnin arcam illis reddebant venerandan)? Mihi qul-

deni Jud.Tonim ea , (|nani nuiic Jiabcnl, arca nihilo uie-

lius habero vidclur iis arcuiis, quai veneunt in ioro , irao

pejus habet. Nam hac nihil Lxdere possunt si quis adeat;

illa vero quolidic noxam inferL iis qui acccsscrint. « Fra-

wtrcs, ne silis pueri mcntibus , sed malilia parvuH es-

Mlole* ; Dcosque qui ad ista stupent, ab hoc inlempestivo

ractu libcrantes, erndile quid oporteat tiraere, revererique,

non istam arcam : scd quod concurrenles ad illam , vio-

lent tcmplum Dei, pcr conscientiam ad judaisinum pro-

pensam, per inlempestivara islam observationem. « Quot-

» quot , inquit, in loge jtislificamini , a gralia excidistis'^. »

IIoc oporlel limere, nc in dlc illo audialis ah co qui vos

judicaturus cst :«Discedite, non novi vos" ; » comuiuni-

castis enim cum iis qni mc criicifixerunl; et solcmnilates,

quas cgo anliquavi, conlendenles mccum nu'sns instau-

raslis : ad Judacorum, qui impie agebant in me, ac Legem

violabant, synagogas concurristis. Alqui ego quidem tem-

plum illorum subverti, ct in ruderum acervnm vcrti tem-

plum illud venerabilc, rcs verendas et horrendas conti-

nens : vos aulcm hahilacula cauponis nihilo ,meliora el

speluncas latronum coluislis. Etenim sic tunc cum cssent

Cherubim, cnm arca, cr.m adhuc Spirilus floreret gralia,

dixit ; «Fecistis illud speluncam latronum , aut, domum

)) ncgolialionis'' , »proj)ter ini(juitales ac caedes illorum :

nunc poslquam illos sancli Spiritus descruit gratia, cunc-

taque illa vencrabilia et Dco grata, sublata sunt; cum

impiam istam religioncm celebrant; quid appcllando sy-

nagogas eorum nomen ipsis dignum invenias? Ktenim si

jam lum erat spclunca latronum cum statum suum obti-

neret; nunc si lupanar , si transgressionis locum , si dasmo-

» i Gor. XIV. ao. — ' (J;iliil. v, 4- — ' Malll). mi, 2^. — < Jfrem.

VII, II, ct MaUl). XXI, \'^,



VDVERSUS JLU.KOS. OHATIO VI. 3l^

mmi (liversoriiim , si diaboli propii^nacnluai, si aniinarum

exilium dixeris, si lolius perditionis praecipilium ac bara-

thruin , denique quidquid appcllaveris, niinus quara pro

rei dignilate dixeris. Templum cupis videre? ne curras ad

synagogam, sed tu csto tcinplum. Lnicum templum diruit

Deus Jerosolyinis, et innumerabilia erexit illo longe vene-

rabiliora. « Vos, inquit, templum estis Dei viventis*. »

Hanc domum exorna , omncm cxige cogilationem malam,

ut fias preliosum membrum Chrisli, ut fias templum Spiri-

lus, deinde et alios redde tales. Et sicut cum vides pau-

peres, non facile priTlercurris : ita cum videris aliquem

ad synagogam currenlem, ne dissimules, sed verbis ceu

IVcno quodam cohibitum rcducas ad Ecclesiam. Haec est

major clecmosyna quamilla.et majus lucrum quam decem

millia talenlorum : quid dico decem millia talenla ?

majusquam hic aspectabilis mundus nniversus. Siquidein homo

est toto mundo pretiosior : hujus enim causa et coclum, et

tcrra, et marecondita sunt, el sol et stellcT. Perpende igi-

tur quanta sit dignitas ejus, cujus saluti consulitur, et ue

conlempseris illiuscuram. Nam eliamsi pecuniae vim im-

mensamdinumeravit aliquis ; nihil tale praeslitit, quale is

qui servat animam, et abducit ab errore ad pietatein. Qui

dederitpauperi, famcm solvit : qui judaizantem correxcrit,

impietatcm extinxit. Ille pauperlali solatium adhibuit, hic

iniquitatem inhibuit : ille corpus libcravit a dolore, hic

eliam animam eripuit a gehenna. Ostendi thesaurum, ne

deseralis lucrum. Non est quod hic paupcrtalem causc-

mini, non est quod mendicitalem praetexalis : verba tan-

tum insumenda sunt, sermonis modo fit impensa. Ne pi-

grilemur igitur, scd omni studio ac cupiditale vencmur

iralres nostros, eisque vel invitis in domum noslram per-

tractis, praudium apponamus, ad mensae communionem

• 2 Cor. VI, 16.



3|8 S. JO. CIlBVhOSTOllI ABtlHliPlSCOPl C. P.

illos» asciscuuHKs huuic ; iil, iibi nosli-o iu conspectu jeju-

niuiD solvcriut, siilisque dcclaruveriul, fideuiquc plenani

leceriul, quod iu luelius corrccli siut ; et sibi ipsis et uobig

aclerua boua concilieut, gralia ac bonitule Doinini nostri

Jesu C.hristi, j)cr qiicui cl cuui qiio Patri una cuin Spi-

rilusiiuclo j;loria, miiic ctscuiper ct in s;ccula sxculoruiu.

Aincii.

OUATIO VJl.

Adversus Judaos.

I. Nuni vos puj^uic hujus cum Jud:cis susceptac satielas

ccpit? an vultis ut rursus hodie quoque inateriain eana-

deiu Iractcmus? Qiianquam eiiim inulla siint jani dicta

altuuicn arbilror vos sic aflcclos, ul cupiatis iisdem de

rebus iterum audirc. Eteniui qui uon satiatur amore erga

Jesum, is nec unquam saJiabilur pugua adversus eos sus-

ccpta,qui Jesum oderunl. Priclerca aulem nobis hic

sermo neccssarius est : supersunt cnim adhuc festoruui

Judaeorum rcliquiae. Scd qucmadmodiim illorum tubae

muilo sceleraliorcs eraut iis (jua) sonant in iheatris, et je-

junia quavis ebriclalc et comcssatioiie erant turpiora : ita

et tabernacula quoc luinc apuil illos figunlur, nihilo suut

honestiora diverscriis , in quibus scorla vcrsantur ac tibi-

cinae. INe qiiis aulcm orationem hanc audaciae damnet,]Nam ausus cslexlrcmussummafnic iniquilas secus de islis

opinari. (!um enim advcrsus Dcum contcndant ac Spiritui

sancto resistant; cur uon talem de illis feramus senteu-

tiam?Erat olim iioc feslum vcnerabile, cum juxla Legcm

lierel , Deique jussu. Nunc aulem non amplius; nam tota



AD\iiB8U!s JVDJEOH. OiUTIO VII, 3 1<J

illius di^uilas sublala cst, co c|uod conlra Dei iiienteui ce-

lcbratur. Quiquc inaxime violanl Lcgcui priscaquc testa

ii niaxiiuc oainiuw sunt, c|iii nunc videntur ea celebrare.

At nos inaximeLegcin vcncrainur, cjui cam velut hoinincni

senio conrcctum cjuiescere sinimus; nec in sladium pro-

trahiuius, posteaquam incanuit; neque alieno tempore cer-

tare compellimus. Nunc enim nec esse Legis tempus, nec

vetustic rcligionis , satis ante deinonslraviraus : age igitur

quod superest hodie exculiaraus. Satis quidem eral , ut

cum cx Prophelis omnibus demonstrassem, quod nunc

extra Jcrosolymam lale quidpiam lacere, transgressio Le-

gis sit et impietas, omni labore lcvarcr. jNam si verum es-

set, quod isli semper ubicjue jactantes mussitant, luturum

ut civitatem denuo recipiant, ne sic quidem possint a vio-

latas Legis crimine libcrari : atlamen nos ex abundanti hoc

cjuoque demonslravimus, quod nec civitas sit instauranda,

ueque priscum reipublicnc statum sint recepturi. Hoc au-

tem demonstrato, reliqua omnia in conicsso sunt, videli-

cet quod ncque sacriliciorum ritus, ueque holocaustorum,

neque Lcgis vis, ncc alia pars ulla stalus illius consistere

poterit. Primum enim prreccpit Lex*, ut ter in auno omue

masculinum ascenderet in lempIum.Cajlerum dejecto tem-

plo, hoc fieri nequit. Piursus praeceperat, ut qui profluvio

seminis laborarel, qui iepra contaminatus esset, quas raen-

struo iluxu tenerctiu*, qucc pepc;issct, oilerret sacrificia ^.

Atqui nec hoc fieri potest, cura desit locus , nec cxtet al-

tare. Jussit cani sacros hymnos, el hoc ante declaravimus

tum loci rationc vetari , tum a Projihctis dumnari, accu-

santibus illos ac dicentibus, quod ibris legercntLegem, et

advocarcnt confessioncm. Cum igitur nc legi quidem Lex

potuerit extra civitatcm, quomodoLcgcm servarepolerunt

cxtra civiiatem? Hanc ob cuusam el minitans iihs diclt,

» Exod. xxiii. — « Levil. xv.



3yo S. JO. CHUYSOSTOMI AHCH1EPI8C0PI C. P.

n .^on vislltibo (ilias veslras, cnni slnpnim admiserint, nc-

» «|uc niniis veslras , cuni nKLxhaUT ruorint*. » Quid au-

lcm lioc cst? Rccilala vcleri Lege conabor vobis rcclderc

tlilucidius. Qn;e igilur illaLex?« Si mnlicr, inquit, prfeva-

•^iicala luerit a viro suo , eumquc negligens despexerit,

)) dormieriiqne aliquis cum illa coilu seminis, et latuerit

«oculos viri , nec lestis lucrit adversus illam , nec luerit

«dcprehcnsa : ac super ipsnm quidem venerit spiritus ze-

»lol)piiX, ipsa vcro non fucrit conlaminata. »Sensus ho-

rum verboriuu hic esl, Si niulicr, inquit, mcechala fuerit,

cl vir luibeat illam adullerii suspeclam; aut non fuerit

mccchata , sed ille suspicetur : et si non fuerit lestis, nec

ulerus coargucns : « Ducet , inquit, illam ad sacerdolem,

» et olfcret donum illius, ordeaceam farinam. » Cur ila tan-

dem non siligincam, non triliceam farinam, scd hordca-

ceamPquoniam id quod gerebatur, luclus erat, et in-

cusalio , suspicioquc prava; forma sacrificii domesticam

calamilalem imilabatur, eoquc dicit ; « Non effundes supcr

»illam oleum neque impones illi ihus. Dcinde; «nam con-

Irahendus est scrmo ; adducet illam sacerdos, sumetque

»puram aquam in vasc liclili, ct sumet de terra,quae est

»in pavimento, sumptamque conjiciet in aquam, staluet-

» quc mulicrem, et adjurabit illam , et dicet : Si non es

» Iransgrcssa, nec pollula viro luo, salva esto ab aqua

)) redargutionis. Quod si Iransgressa es , ac pollula, et

» aliquis lecum concubuit, pra;tcr maritum tuum, detDo-

wminus te in exccralionem ac delestationem in medio

«populi. »Quid cst, in cxecralionem ac detestalionem? Ut

dicant, ne mihi accidat, quod accidit illi mulieri; « Ut

«reddal Dominus ulcrum luum diruplum, et ingredietur

» aqua execrala, ut diruujpat ventrem tuuni, et dicet mu-

»lier, Fiat, fial. Et erit, sifuerit polluta, ingredietur aqua

» Osce. IV, i5.



ADVERStlS JUDJIOS. ORATIO Vll. 3at

»redargntIonis , et dlrumpcl venlrem illlus, et crit rnulier

Bexecrabilis. Quod sl non fuerit pollula muller, erit inno-

»cua, et proseminabit semen. * Quoniam igitur cum in

caplivltalem abducti esscnt , nihil horum licri poteral,

cum nec templum esset, nec ara, nec tabernaculum habc-

rent, ncc oflerrentur hostiae; Dominus commlnans dixlt;

« Non visltabo fillas vestras , cum stuprum admiserint ;

» nec nurus vestras , cum mcechatoe fuerint '. »

II. Vides legem a loco vim haberePEx hoc perspicuumesl ne sacerdolem qnidem esse posse , cum deslt civitas.

Qucmadmodum enim fieri non potest , ut imperator sit,

si iion sit exercitus, non diadema, non purpura, non alia

quaj rcgnum constlluunt; ita ncc sacrificus csse potest

sublata hostla, vetlta oblatione, sanclis conculcatis, toto

rerum statu abolito. Nam his rebus constabat sacerdo-

tium. SufTiciebat igltur nobis ad probationem, ut dixi

quod neque sacrlficla.neque holocaustomata, neque rehquoc

purificationes, neque procterea quidquam politiae judaicae

rediturum sit. Supererat, ut demonstraretur nunquam

fore ut lempkim instauretur. Nam sicut illo non stante

omnia nunc sunt abrogata; et si quidvideatur fieri,facinus

est adversus legera : ita postquam demonstratum est nun-

quam fore ut lemphim redeat ad pristinum statum, eadem

opera et ilhid demonstratum est, quod neque caeteri ritus

et cultus adpristinum statura sint redlturi : non sacerdos

futurus quispiara, non rex. Etenim si non Ilcebat cuivis ex

ipsorum cognallone quamvis plebeio, servire allenigenis :

multo magis fiis non erat ipsum regem alienigenis subjici.

Verum quoniam hic contendimus conamurque non tan-

tum, ut ilhs obturemus os, verumetiaraut Vestram Chari-

tatem erudiamus : age hoc ipsum aliunde demonstrabimus,

videlicet quod ilhs et sacrificiorum ct sacerdotii fmis sit,

» Num. XIX, 5-7, et seqq.

LXXXIX. t f



3a« s. Jo. cnnYsosTOMi Anciiir.piscopi c. p.

adco ul nunquam ampliiis ad iirlslinam consucludlncm

hacc sint rediUna. Quis ijiilur liacc dicil? Admirandus ille

ac niagiiusProjilieLa David. Dcclaraiis enim illud sacrifi-

ciorum <^<mius cssc cjiciendnm , cl aliud iuducendum, lo-

quilnr in hunc modum : « Mnlla fccisli lu, Domine Dcus

»mcus , mirabilia tiia , ct co^ilalionibus luis non cst qui

j» similis sit libi : annun;iavi, ct loculus sum*. »VidePro-

phctoj sapientiam. Ubi dixisset, « Multa fecisti lu, Domine

»Dens mens, mirabilia tua, «slupefaclns admiralione divini

opificii , nihil de condilione rerum nobis conspicuarum ,

ccEli, lerrae, maris , ct aquae, et ignis, non dc slupendis

iUis prodigiis, quae acciderunt in /Egyplo; non de cacleris

hujusmodi iniraculis ; scd qua) dicit esse miracula? « Sacri-

ficium ct oblalionem nokiisli. » Quid, obsecro, dicis? An

illud slupondura est ac mirandum? Nequaquam , inquam;

non cnim hoc sohim vidit, sed ccelitus edoclus prospicie-

Lat oculis propbctlcis futurnm ut gentes adducerenlur, et

quomodo qui prius erant addicli diis, colebanlque lapidcs,

miscrior.es ipsis brutis, rcpcntevisum reciperent,omnium

que Dominum agnosccrcnt, ac rclicto impuro da-monum

cultu pure cilraque sanguinem Deum colerent. Simulque

intelligcns, quod non illi solnm, sed et Juda^i simpliciores

rcUcta hostiarum, holocaustomatum,aliorumque corpora-

lium riluum obscrvatione ad noslram et ipsiphilosopbiam

adducerenlur, simulque rcpulans ineflabilem Dei crga ge-

nushumanum charitatem,quaisuperatomnem iutellectum,

ct allonitns admiratione tautae mutationis futurac, etquam

mirabUiter ista Deus in alium ordinem translalurus esset,

et Iiomincs ex damonibus facturus Angelos : acvitae genus

inducturus cu?lis dignum. Tum quod haec omnia essent

futura vetere sacrificio abolilo, et altero in illius locum

ducto per corpus Christl : admlratus autem ac stupefaclus

» Psal. XXXIX, 7.



ADVERSUS JUD^OS. ORATJO VII. 3 28

dicebat; « Miilla tn fecisti, Deus , mirabilia tua. » Etquod

ex pcrsona Christi lolum hoc vaticlnium ediderit docens,

cum dixissct : « Sacrificiuni et oLlalionem noluisti, »sul)-

jecit, « Corpus aulem adaptasti niihi; «de corpore loquens

dominico, communi pro tolo orbe sacrificio, quod nostras

purificavit animas, peccata dissolvit, mortem extinxtt

cnelos aperuil, mullamqne ac magnam spem nobis oslen-

dit, cseleraquo praeparavit omnia ,qucTe quidem et Pauhis

videns exclamavit, dicens : « allitudo diviliarum, et sa-

npientiae et sciontlae Dei ! quam inscrulabllia snnt judicia

»ejus,ct InvestlgabllesviaB ejus' ! » Hxc igitur omnia pros-

piciens dicebat : « Miilla fecisti tu, Domine Deus meus,

«mlrabllia tna, «Delnde cum ex persona Christi dixisset,

« Holocaustomataetpro peccato non probastl: «subjunxit

»Tunc dixi , Ecce venio *. » Tunc, quando!^ cum perlec-

tioris doctrinse tempus est, Nam imperfectiora a servis

ejus erant discenda, sublimlora vero et humanam supe-

rantia naluram, ab ipso Legis auctore. Ideo et Paulus di-

cebal : « Mullifariam multisque modis olim Deus locutus

npatrlbus nostris in Prophetis , exlremis hiscc diebus lo-

«cutus est nobls in Filio, quem conslituit haeredcm om-

nium, perquemfecit ctsaecula'.» AcrursusJoannes : «Lex

oper Moysem data est, gratia et veritasper Jesum Christum

«facta est *. » llaque haec summa Legis laus est, quod ea

naturam humanam illi doctori praeparavit. Deinde nepu-

lares hunc esse reccntcmDeum, aut aliquid nuper inven-

tum afferre , audi quid dicit : « In capite libri scriptum est

» de me ^ » Jam olim meum adventum praedixerunt Pro-

phetae , et in initio librorum meaj divinitatis cognitionem

obiter hominibus aperuerunt.

III. Cum Deus dicit initio conditi mundi : « Faciamus

' Rom. si. 35. — « Psal. \x\\%, 7. — > Hebr. 1, i. — * Joan. r, 17.—' P.'al. xsxix, 10.

ai.



3^4 S JO. CIinYSOSTOMI ARCniEPISCOPI C. P.

» honiincni ad .simililiullncm noslram * , » ncnigmatice nobis

Filii divinilalcm apcrit, ad qncm lofjuilur. Post haGC dc-

clarans hanc vilaj rationem non esse priori contrariam

scd hoc quoqnc vohiissc Deum.ut illo sacrificio antiqualo

in cjus locum hoc induccrctur; nam crat corrcctionis

vehementia , non contrarietas, aiit pugna : ubi dixis-

sct : « In capite libri scriptum cst dc me , » subjeclt : « Ut

«facerem vohmtalcm tuam, Dens, volui ct Legem tuam in

«medio venlris mei^. » Post exponens quae tandem essct

vohintas Dei,pnctermissa mentione hostiarum , holo-

caustomatum , oblationum, laborum ac sudorum , ait:

« Annunliavi justiliam in Ecclesia mngna. » Quid est hoc,

Annuntiavi jnslillam in Ecch^sia magna ? » Non dixit,

Dedi : sed, Annunliavi. Ouid tandcm igllur? Non ex be-

ncractis, nec laboribus, ncc pcnsatione; sed ex sola gra-

tia justlficavit gcnus noslrum. Quod et Pauhis dech\rans

dicit: «ISunc aulcm absque Legc justilla Dci manifeslala

)»est' : » justilla autcm Dci per fidem Jcsu Chrisll, non pcr

ulhun sudorem aut laborem. Et hoc assumpto testimonio

hunc in modum loquitur. « Umbram cnim habens Lcx fu-

B turorum bonorum, non ipsam rerum imaglnem, singulis

» annis iisdem hosliis, quas sempcr olTcrunt , nunquam

» potest accedentes perfcclos rcddcrc. Idco ingrediens

«mundum dlcil: «Sacrlficium et oblalloncm nolulsli, cor-

» ])us autem adaptasli mlhi' : » significans ingressum Uni-

geniti in mundum, per carnis dispensationem. Sic cnim

ad nos venit, non locum loco commutans, qui namque

hoc conveniat in cnm, qui est ubiquc, quique cuncta

complet? sed per carncm nobis factus est conspicuus.

Ca)lcrum quoniam non solum adversus Judrcos est nobis

pugna , verumetiain adversus gentiles , ac multos haereti-

' Gen. I, 26. — » Pjal. xsxix, 10. — ' Rotn. 111, ai. — < Hebr. x, i,

ct Psul. xz\ix, 7.



ADVERSUS JID^OS. OBATIO VII. 325

cos , agc prorundiorom scnsum qnemdam hic vobis ape-

riamns, cjUicraU)ns'|nc qnid landcm sibi vclit, quod cnm

Paulus innumerabilia haberet testimonia, qnae docerent

cessare Legcm veleresqne rilns, hnjns meminit : neque

cnim temcre nc(|(H' Ibrlnito id fecit, sed rolione ac sa-

pientia quadam ineffabili. Quodenim alia quoque habue-

rit testimonia , tum majora, tnm vehementiora, si vo-

luisset addnccre , omnes confilebnntur. Hesaias enim

aitf a Non est mihi vohintas in vobis , plenus sum holo-» caustomatibns arietum; et adipem agnorum et sangni-

» nem tanrornm et hircorum uolo , neqne si veneritis in

Dconspectum meum. Quis enim exquisivit haec de mani-

»bus vestris ? Si obtuleritis mihi similaginem, frnstra fa-

jocietis : incensum , abominatio mihi est. » Et ahbi rur-

sum : « Non nunc advocavi te, Jacob, neque molestiam

B tibi exhibui, Israel, non glorificasti me in sacrificiis, nc-

» que serviisti mihi in donis tuis; neqne tibi molestns fui

»iu thure, nequc parasti mihi argento suflitum*. » Jere-

mias autem : a Ad quid mihi thus e Saba offers, et cinna-

»momum e terra longinqua? holocaustomala vestra non

» delectaverunt me. » Ac rursus , « Hohocaustomata veslra

» una cum reHquis sacrificiis vestris conigite , et comedile

• carnes'. » Et alius insuper Prophetarum sic ait ; « Aufer

» a me strepitum cantionum tuarum , et psalmum orgauo-

»rum tuorum non audiam^ » Rursus alibi, cum Judasi

dicerent : « An accipiet Dominus iu holocaustomatibus, si

» dedero primogenita mea pro impietate mea, frnctnm

«ventris mei pro peccato animoe?» Propheta increpans

illos, dicebat; « Annnntiatum est tibi, homo, quid sit bo-

» num , et quid Dominus Deus quaerat abs te, ut dihgas

» misericordiam , et facias judicium et jiistitiam , ut para-

• Isai. I, 1 1.|5, et xlim, a2,23.— • Jerem, vi, ao, et tii, ai,— ' Amos.

V , a3.



Sifi 8. JO. CHRYSOSTOMI ARCIIIEPISCOPI C. P.

» tiis sls ambiilnrc posl Dominmn Deiim tunin'. » David

quoque sic cllccbat : « Non accipiam dc domo lua vitulos,

«neque de gregibus tnis hircos^. » Quare , cum lot posset

afferre tcstimonia, ])cr quacDcus vidctur illa sacrificia rc-

jicere.ncomeniasjsabbata, dics lestos, omnibus illis omis-

sis, hujus unius mcminit? Non temcre id factum, ncque

forltiito, scd jam causam diccmus. Mulli infidcles , et ex

Judicis ipsis pugnanles adversusnos, dicunt vctcrem rell-

gionem antiquatam esse, non quod ipsa essct imperfecta ,

neque quod inducta sit major, nostra vidclicct religio

sed propter iinprobilatem eorum , qui tum oflercbant sa-

crificia. Ilcsaias ilaquc dicit : « Si extendcritis manus vcs-

»tras, avertam oculos mcos a vobis. Si multiplicaveritis

»obsccrationem , non cxaudiam vos ' :» mox causam ad-

dens, prosequitur;

«Manus cnim vestrae sanguinc plenae.»

Hoc aiitem non est sacrificia accusare, sed offcrentlum

iniquitatem criminari. Et idco non acccpla habuit sacri-

ficia,quod ca manibus impuris offcrrcnt. Rursum David

cum dixisset, « Non accipiam de domo lua vitulos , ncque

» dc grcgibus tuis hircos , » adjecit : « Pcccalori aulcm

» dixit Deus, Quare tu enarras jiistitias meas, et assumis

»testamentum meum per os tuum? Tu autcm odisli disci-

»plinara, ct abjecisti sermones meos retrorsum. Si vide-

«basfurcm, currcbas cum eo , et cum adnltcris portio-

»nem tuam ponebas : os tuum abundavit mahtia , et

» lingua tua contexebat dolos : sedcns, adversus fratrem

» tuum obtrectabas, etadvcrsus filium matris tUt-e ponebas

» offcndiculum'. » Unde perspicuum est , quod non hic

omnino rejecit sacrificia , sed quoniam mcechabantur,

quoniam furabantur,quoniam fratribus insidiabantur.

• Mich. VI, 7,8. — • Psal. XLix, 10. — ^ Isai. i, i5. — * Psal, j^lix,

9-18. .



ADVERSUS JUD.IiOS, ORATIO VII, 827

Cerle cum unnsqnlsqne Prophelarum , inqiiiunt, accusct

oflerentes sacrlficia , slc illa Deum respulsse dicit.

IV. Haec adversarii noslri dicunt, sed Paulus illls pla-

gotn salls magnam inflixit, et abunde illorum impudenliae

silenllum imposuit, hoc lestlmonlo. Cum enim vellet os-

tendere Deum ipsam Judaeorum religionem ut imper-

fecliorem rejeclssc, irritamque fecisse , hoc assumpsit

teslimonlum, in quo accusalio oflerentium nufla est , sed

ipsius rsliglonis imperfectio nuda per se declaratur. Pro-

phetaenim nulla in re accusans Judaeos , slmpllciler sic lo-

quilur , « Sacrificium ct oblallonem noluisti , corpus au-

» tem adaptasti mihl, holocaustomata et pro peccato non

«probasli*. » Idque exponens Paulus ait : « Tolllt prlus,

»ut posterlus statuat. » Nam posteaquam dlxlt , « Sacrlfi-

» clum el oblatlonem nolulsti : » deinde addldit, « Corpus

autcm adaptastl mihP : h poslquam ostendlt aliud induc-

tum sacrlficium, nullam praeterea spem dedlt futurum , ut

illud resliluerelur. Et hoc ipsum interpretans Paulus ,

dixll : a Per oblationem hanc sanclificati sumus in volun-

»tate Christi, Si enim sanguls taurorum et hircorum , et

» cinis vitulae aspersus inqulnatos sanctlficat ad carnis

«emundalionem : quanto magis sanguis Jesu Christl, qui

» per Splrllum sanctum obtulit semetipsum iramaculatum,

»emundabit consclentiam nostram ab operibus mor-

« tuis' ? » Itaque quod illud sacrificium antlquatum sit , ct

aliud in ejus locum inductum,quodque poslhac illud non

slt resliluendum , satis cx his dcmonstralum est. Age jam

superest, ut quod dudum conati sumus demonstrare , il-

liussacerdotiirltusnequejam apparere, neque denuo redi-

turos, evidenter hoc palamque e Scripturls ipsis dilucidum

faciamus, pauca prius vobis prai-fatl , quo fiat evldcntlor

eocum quae dlcentur enarratio. Abraham reversus e Pcr-

' Psal. xLix, 9. — » Hebr. x, 9. — ' Id, ix, i3.



328 «. 30. CllUYSOSTOMI A nClllKPISCOPl C. P.

sidc gcnuil Isaac , Isaac deindc Jacob, Jacob duodecim

(ilios, cx quibus prorcclaj i^unl duodccim Iribus, vcl po-

tius Ircdccim. Quandoquidcm loco ,Toscj)h diio ipsius filii

Epliraim el Manasses cxlilcrunl Iribuum principcs. Et

qucmadmodum unicui«|ue filiorum Jacob, Iribus cOjjno-

niinerespondcbalRuben, Simcon.Lcvi, Juda.INcphlhalim,

Gad, Aser, Benjamin : sic sub Joseph duo illius filii cog-

nomcn indcbant Iribubus. Et appeliabantur altcra quidem

Ephraim, altcra vcro Manassc. llarum ilaque tredecim,

caelcrae quidcm omncs agros habcbant ac provenlus mul-

tos, et agricolabanlur omnes, reliquaque omnia exerce-

bant ad victum pertincntia. Ciclerum tribus Levi sola

honorata sacerdolio, a ncgotiis ad victum perlineulibus

liberala erat, ncque colebant agros, neque traclabant

artes, nequc prscterea quidquam hujus gencris cxerccbant,

sed soli saccrdolio vacabant, ac decimas accipicbant a

tolo populo tum vini, tum frumcnti, lum hordei , et de

aliis rebus omnibus decimam illis portionem dabant om-

nes, et hic erat illis proventus. Nec las erat cx ulla

alia tribu sacerdotem unquam fieri. Ex hac enim tribu

factuscst Aaron, nimirum de Iribu Levi , ac pcr successio-

nemillius postcri

sacerdoliumaccipiebant ,

neque quis-que unquam sacerdos ex alia tribu creatus cst. Ili itaque

Levilae decimas ab illis accipicbant, et slc alcbantur. Sed

anlc Jacob , snb Isaac , sub Abraham, cum nondum esset

Moyscs, nondum scripta Lex, nondum leviticum sacerdo-

lium esset proditum , non tabernaculum , non templum

esset, non tribus discrclae, non Jerusalcm cxtaret , cum

nullus omnino in Judoeos rcrum principatum occupasset;

fuit quidam Melchisedech saccrdos Dei altissimi. Ilic Mel-

chiscdech erat rex idemet sacerdos ; typus enim fulurus

cratChristi, cujus ct Scriptura manifcste meminit. Cum

enim Abraham Persas adorlus, fratris filio Lot ex iJlprum



ADVtr.SUS JUD.EOS. ORATIO VII. 32rt

nianibus ercplo, omnibus spolils direj)lij redlret, hosti-

bus virtute devictis; liunc in modum dc Melchisedech lo-

cjuilur Scriptura: « Et Melchisedcch rex Salem oblulit

Dpanem ac vinum; crat cnim sacerdos Dei altissimi , et

»bcnedixit Abrahae, dixitqne: Bcncdiclus es, Abraham,

))Deo altissimo, qui creavit coehmi et terram , ct benedic-

» lus Deus allissimus, cjui Iradidit inimicos luos in manus

«luas-. Et dedit ilH decimas cx omnibus Abraham*. » Si

qnis igltur Prophctarum exlllit, cjui dicat, quod post Abra-

ham, postquc sacerdotium illud, et hrec sacrificia atque

oblatlones , exoriturus esset sacerdos alius , non ex illa

Iribu , sed ex alia, ex qua nunquam creatus esl sacerdos,

non secundnm ordinem Aaronis, sed secundum ordlnem

Melchisedech : manifeslum cst, quod vetus sacerdotium

cessavit, allud autem novum in ilhus locum induclum

cst. Nam si fulurum erat, ut velus IHud obtineret, non

secundum ordinem Mclchisedech, sed secundum ordinem

Aaron oportuit dici. Quis igitur hoc dicitPHic ipse qui

de sacrificiis locutus, de Christo disserens hoc quoque

alicubi dixlt : « Dlxlt Dominomeo : Sede a dextris meis. »

\ . Deinde ne quls de vulgarium hominum aliquo suspt-

carelur illud esse diclum , non diclt hoc Hesaias, neque

Jeremias, neque quisquam ahus Propheta privatae condi-

lionis, sed ipse rex : ut inlelHgeres, quod non possit rex

hominem appellare suum Dominum , sed Deum solum.

Nam si privalus fuisset, fortassis allquis impudens dixis-

set illum de homine loqui : nunc cum rex fuerit , homi-

nemnon appellaverit Dominum suum. Quomodo enim si

dc quopiam vulgarium hominum ha^c locutus fuisset Da-

\id dixisset, quod etiam a dextris consedisset ineffablh^s

ac summae illius majcstatis? Hoc enlm impossibile. De hoc

Tcro alt : « Dixit Dominus Domino meo : Sede a dexlris

' Gtn. XIV, 18-20.



33o S, JO. CllRYSOSTOMI ARCIIIF.PISCOPI C. P.

» meis , donec ponam inimicos liios scabellum pedum luo-

»rum*. » Deinde ne pulares eum imbecillem esse minus-

que potentem; «Tecum, inquit, principatus est in diibus

«potcntiaj tuae. » Manilestius cliam dcclarans, addidit :

« Ex ulero ante Lucifcrnm genul lc. » Ante Luciferum au-

tem nuUus hominum fiiit gcnitus. « Tu sacerdos in icter-

•» num sccundum ordincin Mechisedcch^ » Non dixit, sc-

cundum ordinem Aaron. Proinde percontare Judium

si sacerdotium vetus non erat antiquandum,quam ob

causam induxit alium sacerdotem secundum ordinem Mel-

chiscdechPadhunc igitur ipsum locum pervcniens Paulus,

vidc quomodo illum evidcntiorem reddidcrit, cum enim

dixisset de Chrislo, quemadmodum ct alibi loqtiitur, « Tu

» sacerdos in rcterniim secundum ordincm Mclchiscdcch : »

subjunxit, « De quo multus nobis sermo , et cnarratu dif-

aficilis. » Deinde cum increpasset Discipulos , ut paucis

dicam, ait quis ille sit Melchisedech ; et adducit histo-

riam, ita narrans: « Hic occurrit Abrahae rcverlenti a con-

» cisione regum , benedixitque iUi , cui et decimas de

»omnibus imparlitus est Abraham '. » Posl apcricns con-

siderationem figurae : « Contemplamini autem quantus sit

»iste, inquit, cui etiam decimas de omnibus impartltus

»est Abraham patriarcha*. » Hoc aulem non sine causa

dixit, sed oslendere cupiens multo majus esse saccrdo-

tium noslrum quam Judaeorum. Atque in ipsis typisprius

rerum excellentia declaratur. Nam Abraham Isaaci crat

pater, avusJacobi,proavusLcvi, siquidcm Jacobi filius erat

Levi. ExLevisacerdoliuni apudJudaos sumpsit originem.

Verum hicAbraham progenilor Lcvitarum ac judaicorum

sacerdotum , sub Melchiscdech, qui typum gerebat noslri

sacerdotii, laici locum obtinuit; idque duplici modo dccla-

ravit; primum quod iUi dederit decimas: nam laici sacerdo-

> Psal. cix, 1. — « Hebr. v, 6. — » Id. vii, 2, — < Ibid. 4-



ADVERSUS .lUD^OS. ORATIO VII. 33 1

libusdabant Jecinias;clrindcquodbeneclictionemacceperit

abeo : etenim laiciasacerdolibusbonedictionem accipiunt.

Rursumconsidera quanta sit excellentia nostri sacerdolii,

quando Abrahara patriarcha Judneormn, progenitor Levita-

rum, com peritur benedictionem accipere a Melehisedech,

iUiquedaredecimas.NamutrumquenarratVetusTeslamen-

tum , el quod Melchisedech benedixerit AbrahcC, et quod

dccimas ab eo acceperit. His igitur ipsis in medium adduc-

lis Paulus dicebat : « Considerale quantus est isle?))Quis?

« Melchisedech , inquit , cui eliam decimas Abraham ex

» priTCcipuis dedit, ipsorum Palriarcha. Et quidem ii qui

» sunt ex filiis Levi, sacerdolium accipientes, mandatum

»habent, ut decimas accipiant a populo, hoc est, a fratri-

» bus suis, quanquam egressis e lumbis Abrahoe*. » Quod

autcm dicit , tale est. Levitae, inquit, qui apud Judaeos

sunt sacerdotes, mandatum acceperunt jiixta Legem, ut

decimas acciperent ab aliis Judoeis, tametsi omnes proge-

niti sunt ex Abraham , tam Levilae, quam rcliquus popu-

lus : nihilominus dccimas accipiunt a iratribus suls. Mel-

chiscdech vero, qui non ducit originem ab illis, neque

enim cx Abraham progenitus erat, neque ex tribu levi-

tica, sed ex alio genere , decimavit Abraham , hoc est, de-

cimas accepit ab Abraham , ncc id solum , verum et aliud

quiddam fecit : eidem qui proDussiones habebat, videlicet

Abrahamo, benedixit. Et quid hoc, inquis, significat ?

Quod hic illo multo sil inferior. Quomodo? « Citra om-

» nem controversiam quod mlnus esl a majore benedic-

«tionem accipit^. » Itaque nisi Abraham progenitor Levi-

tarum fuisset inferior Melchisedech, nequaquam illi hic

benedixisset, neque huic ille decimas dedisset. Deinde vo-

lcns ostendere per Melchisedech hoc advenisse, subjecit

dicens : «Et ut ita loqaar : » hoc est, propemodum, « Per

• Uebr. 711, 4-6. — > Ibid. 7.



33'2 S. JO. ClinVSOSTOMI arciiiepiscopi c. p.

«Abrahuiu cliiun ipse Lcvi,qui deciuias accipit, declina-

»lus csl. » QuiJ csl, dccimalus csl? Dcciuias dcdil Mel-

chiscdctli cl ij)se Lcvi, (jui nondum cral gcnllus per pa-

trcui ij)slus, iucjuil. « Adliuc cuiiu iii luiuhis patris crat

» ciun occiirrcret Abrahae Mclchisedc( h. o Nain idco hoc

occupaus dlxll, « Lt ila kxjuar. » Cur h;cc diccrcl subji-

cit : « Si consuinmatlo igllur erat j)er levilicum saccrdo-

»llum; po])idus cniui sub illo lcgein accepit; quid opus

»cral dciudc sccundum ordinem Mclchlsedech exoriri

» alium saccrdotem qui non dicatur juxla ordincm Aa-

» ron* ? » Quid autcm cst quod dicit ? Si res, iuquit, crant

pcrCcclJC, qua; gerebanlur apud Judaeos, neque Lex erat

luubra fulurorum bonorum, sed ipsa tolum eflicicbat, nec

ruturum crat, ut cuiquam altcri ccdcrct, ncque ut saccr-

dotium prius cessaret, ahcrumque induceretur, cur Pro-

phela dixlt: o Tu es sacerdos in acternuin , sccundum or-

» dinem Melchisedcch ? » Dicendum cnim erat secundum

ordinem Aaron. Idcirco alt : Si consummatio per Leviti-

cum sacerdolium erat, quid dcindc opus erat sccundum

ordlucm Melclilsedech exoriri sacerdolem ahum, qui non

diceretur secundum ordinem Aaron ? Ex hoc eniin liquet

ilhidsacerdotium finem accepisse, ct ahud in ilhus locuminductum esse multo mchus ac subhmius. Hoc aulcm

cvicto.slmuletiihidlnconfessoestahumetiain vitae statum

sacerdollo congruentem,sImul InduccndumfuIsse,necnon

lcgem mellorem, nimirum noslraui. Quod sane demons-

Irans Paulus dicebat : « Translalo cnim sacerdotio, neces-

» sario fit ctLeglstrauslallo, ct horum conditor cst unus. »

Quia enim |)leraquc lcgalla circa saccrdotii ministeria consis-

lebant; prius aulem sacerdotiumprofllgalum est,nimirum

allo in Ijllus vlcem inducto, legislatlonem etiam mehorem in

illlus locum induci oporluit. Posthaec declarans, de quo

' Hebr. vn, « i.



ADVERSrS JUD^OS. ORATIO Vll. S33

ha^c cllcat, ait : « De qiio cnim dicnnlur hocc , allerins Iri-

»bns particeps fnlt, cx qna nulhis vacabat alfari. Mani-

• fcslumest enlm quod ex Jnda exorlus est Dominus nos-

»ter, in quam tribum nihil de sacerdotio Moyscs locnlns

«est*. » Dnm igitnr clarum sit Christnm ex illa esse tribn,

nimirum CTi: Juda , et sacerdotem secundum ordinem Mcl-

chisedech, porro Melchisedcch esse mnlto honorabihorem

Abrahamo : nimirnm et iUnd undeqnaqne conslat qnod

etiam aliud pro alio indncltur sacerdotinm muHo co,

qnod prins fncrat, snbhVnius. Nam si typus talis etiam ji>

daico sacerdotio splendidior erat , multo magis ipsa veri-

tas, qnod tractans idem dixit : « Amphns adhnc manife£-

» tumest, si secundnmsimihtudinemMelchiscdech exorilnr

»aHns sacerdos qni non sit juxta legem praecepti carnahs,

»scd jnxla virlntem vitae indissohibnis^. » Quid est non

jnxta legem praecepti carnalls, sed jnxla virtutem vilse in-

dissohibihs ? Qnod nulhim ilhus praeceptum esset carnale.

Non enim oves mactare neqne vitnlos jussit; sed per vlr-

tutem animi Deum colere : et horum prcemia vitam nobls

designavit, quaenunquam corrnmpetnr.Acrursummorlnos

nos sub pcccatls vcnlens suscitavlt, destructa duphci mortc,

altera peccati, altcra carnis. Quoniam igilur talia nobis

bona afTcrcns venit, ideo dlclt : « Non juxta legem carna-

»lls pra^cepti, sed juxta virtntem vita2 indissolubihs. »

VI. Jam igltnr et ilhid quod restabat, simul demonstra-

tum esl, translalo sacerdolio , Lcgls quoque translationem

fieri par esse. Allamen et hoc ipsum expresse hcebat de-

monstrare, Prophetasque testes rursus adducere diccn-

tes Legem esse transferendam , et relpubhcoe statum in

mehus transmutandum , et nnnqnam regem ahquem Ju-

daeum exorllurum. Verum quonlam tantum est dicen-

dum, quantum audltor possit capere; nec orania simul,

• Hebr, vu, 1114. — » Ibid. i5.



334 s. jo. ciinYsosTOMi Aaciiii:piscopi c. p.

nec acervalim : illis in «liud len)pus reserynlis, hic ser-

monoin finiemus, exhorlanles Vcslram Charilaleni, ulme-

minerilis eorum cju;i! clicla sunl, et hicc iUis, fju.c prius

dicla sunl, anneclalis, quodque prius rogavimus, idem

et nunc rogamus , ut fralres veslros rcducalis ad salu-

tem , et muUain soUiciludinem hal)ealis pro mcmhris

negk-clis. Propler hoc enim nos lanlum lahorem sus-

cipimus ; non ut fruslra loquamur, neque ut plausum stre-

pitumquc referamus : scd ut avulsos ad viam verilalis re-

ducamus. Ac nc quis mihi dicat : iNihil mlhi cum eo cst

negolii, utinam contingat milii m.ea ipsius negotia recle

gerere. Nemo suum ipsius negotium recte gerere potest,

neglccla proximi dilcclione et salule : ideo et Pauhis ait:

p Mcmo quod suum cst quicrat , sed quisque quod aUe-

»rius* : » sciens, quod sua cujusque utiUtas in proximi

utiUlate sita est. Sanus es lu , sed fratcr tuus infirmatur.

Itaquc si vcrc soUicilus fueris pro vTgrotanle, magis dole-

bis, cl imilaheris in hoc quoque Beatum iUum qui dicit

))Quis infiiinatur, et cgo non infirmor? quis scandaUza-

» tur, ct cgo non uror" ? Elcnimsicum duos obolos dede-

rimus ,paulumque pecunioe insumpserimus in pauperes,

gaudcmus; si polerimus animas servarc, quanlo majoremvohiptalis fructum capiemus? quantam aulem in futuro

s?cculo recipicmus mercedem? Nam hic quoque quotics

convenimus, mullam capiemus voluptatem ex congressu,

rcminisccntcs olficiorum,

quae iUis pra'stitimus. Deinde

cum illos conspcxerimus ad Iribunal illud nictucndum,

muUic fiduciae parlicipes erimus. Et qucmadmodum qui in-

juriaaUlciunt, qui usurpantalicna, qui rapiunt, qui mahiin-

numora proximis infcrunt, cum ilUic venerint, cosquevide-

rint , qui haec passi sunt; videbunt enim haud dubie, ut

perspicuum est ct ex diviteiUoetLazaro; neque os aperire

' 1 Cor. X, 34« — "3 Cor. xt, 38,



ADVER3US JUDJ20S. ORATIO VII. 335

poleriint, nequc haL(>biint, qiiod dicanl, aiit excusent ; sed

inullopndoremagnaqnccondemDolionc rcpleli,ex illorum

aspcclu ad ignca llnrnina adducenlu:'. Ilidem qui salutcra

aliorum curant, qui docent, qui insliluunt, ubi viderint

eos quos servaverunt, illic palrocinanles ipsis, mulla fi-

ducia replebunlur. Et hoc Paulus declarans dixit ; « Glo-

» ria vcslra sumns,quemadmodum el vos noslra. Quando

»hoc? In die Domini nostri Jcsu Christi*^. » Ac rursus

Christus exhortatur , dicens : « Facile vobis amicos ex

»mainmona iniqnilalis, ul cum defeceritis, recipiant vos

«iuictcrnasua tabernacula ^ » \ ides multam fiduciam no-

bis praestari ab iis, quos hic noslro beneficio juverimus.

Quodsi ubi pecunia duntaxat insumitur, tot sunt coronae,

tanta merces, tanta remuneralio : ubi juvatur anima, qui

fieri potest, ut non niulta magnaque nobis contingant

bona? Etenim si Tabilha illa, quae viduas vestiebat', quae

paupcrtati subveniebat, a morte in vitara revocata est, et

lacrymae earum qui beneficiis aifecti fuerant, animam in

corpus reduxcrunt, cum nondura venisset ressurrectio :

quid facicnt hominum per te servatorum lacrymae? Sicut

enim hanc circumstantes viduae vivaraex mortuareddide-

runt; sic et te tunc circumslantes qui nunc per te servati

fuerint, efiicient ut multara experiaris humanitatem,et ex

incendio gehennac eripient. HcTC igilur scientes, non ad prae-

sentera horam tantura fervidi simus et vigilantes, sed ig-

nem,quem habctis nunc , accendile; egressique foras

,

distribuite salutcm civilatis. Quod si ignoretis, perquirite

eos, qui his malis regrotant. Sic enira et nos vobis promp-

tius libentiusque loquemur ; ipsis faclis cognoscentes, nos

non in petram semen jecisse, et vos ipsi circa virtutis

exercitationem eritis alacriores. Quemadmodum enim in

pecuniis, qui duos lucratus est aureos, proclivis est ad

• 2 Gor. I, i4.— » Luc. xYi, 9. — 3 Act. ix, 36.



330 8. JO. cnHYSOSTOMI ARCUIEPISCOPI C. P,

deccm , et ad viginli coUigendos congrcgandosquc : sic

usnvenit et in virtutc : qui leccrit bonnm aliquod opus,

ofllcinmque prrcstilcrit , exlimulalioncm indc aliquam aut

exhorlationcm ad ageiidum sumit, nl alia quoquc bcnc-

facta aggrcdialur. Ut igitur ct fratres servemus , ct nobis

vcniam pro peccatis , imo potius mnllam fiduciam rcpo-

namus, denique curemus et illud, ut ante cactera omnia

nomeu Dci glorificetur; cum uxoribus , liberis, et fimiu-

lis ad hunc venatum et indaginem egressi, cxlrahamus e

diaboli laqueis caplos ab illo, sccundum ipsius volunla-

tem : ncc prius desislamus ,quam quidquld per nos prxs-

tari poterit, praestiterimus, sivepareant , sivenon parcant.

Quiu polius impossibilc est, ut Chrisliani cum siut, non

pareant. Sed nc vcl hanc excusalioncm habeatis, ilhid

dico , si poslquam multa verba efTudcris , et quidqnid pcr

tc prseslari potcrit, explcvcris , videris illum non obtem-

peraie; adducito ad saccrdolcs , ct omnino per Dei gra-

liam polieiUar venatu , tolumquc tuum erit, qni illum

inanu duxeris. Hacc et uxoribus viri dicile, et uxores viris,

et palres filiis, et amici amicis. Discant hncc Judoci, ct ii

qui nobis quidem conjuncti videnlur, sed cum ilUs senliunt

nobis aliquod studium esse , ac sollicitudinem, vigilantiam-

que pro fratribus noslrls ad illos ullro currcntibus. Et om-

nino ante nos, illos corrigcnt, qui cum nostrac professio-

nis sint , tamen illo commcant. Quin polius nemo poslhac^

ausurns cst ad illos conrugere, sod erit corpus Ecclcsioe

purum. « Deus autem,qui vult omncs homines fieri salvos,

» et ad agnitionem vcritatis venire* ,» et vos ad istura venatumcorroborct, et illos ab hoc errorc liberet. Denique cunc-

tos ad salutem revocalos dignos rcddat ccclorum regno

in gloriam suam,quia ipsi convenit gloria et potcntia in

saccula saeculorum. Amcn.

• I Tim. II, 4-



AnVKRSUS .)UD.€OS. ORATIO VIII. 337

ORATIO VIII.

Contra Judceos.

I. Praeteriit jejunium Judocorum, Imo polius ebrlelas

Judaeorum. Est enim et absque viuo ebrielas, est el in so-

brielale temulenlaluxuriosaquecomessaiio. Quod si nemo

posset absque vino lemulenlus esse : nequaquam Propheta

diceret: « Vac iis qui ebrii sunt, et non a vino*. » Si non

esset sinc vino ebrielas, non dixisset Paulus : « NoLte ine-

» briari vino ^ » Nam ac si possit absque vino quis inebriari,

dixit : « Nolite incbriari vino. » Est enim ebrielas et in

ira et in absnrda concupiscenlla , ct in avarilia, et in

amoreglorlae , denique In alils innumeris allectibus. Ebrie-

las cnim niliil aliud est, quam excldisse a recta ratione,

dellratioque, et sanae menlls privallo. Non solura igitur

qui multum exhaurit merum , verumetiam qui alium

quempiam morbum allt in animo, vehemenler ebrius esse

judicabltur. Etenim qui mullerls ahenje lenetur amore,

qui scorlis vacat, ebrius esl. Et slcut is, qui multum ebi-

blt merum, et transversus agilur, illiberales voces cilun-

dlt, aliudque pro alio vldcl : slc et hlc veluli mero quo-

piam, sua cupidltale repletus, neque sana profert verba;

sed obscoena omnia, sed perniciosa, sed ilhberah'a, rlsus-

que plena; aliaque proaliis

videtcaccutiens ad ea quae cer-nuntur. Quodsi cui muheri stuprum inferre concupiscll,

hanc ublque imaginans, non ahter quam mentecaplus ac

dehrans, in convcntlcuUs, in conviviis, omnl tempore, ia

omni loco ; etsi innumera homlnum mllha ipsum aho-

' ]=ni. XXIX, 9. — = Eplies. V, iS.

I.XXXIX. 2 2



338 s. jo. cnrwsosTOMi arcihmpiscopi c. p.

qiianlur, ne aiidiiv. ([iiidiMn vidcliir, scd ad illain lanluni

in^tenlns cslaniniiis, n(;c aliiul souniial, (|iiam j)cccalnm ;

habct suspccia omnia, inclull omnia; niliilo niclior ani-

niali pcrcnlsoct allonilo. Rursusque, qncm lcnctira chrius

cst : simililcr ct liuic lurgct (Vicics, vox fit aspcrior, ociili

riunt sanguinolcnli, mens oblcncbralur, prudcnlia sub-

mcrgilur, lingua Ircmit, oculi inlorqucnlur, aurcs aliapro

aliis audiuut: nimirum ira longe gravius, qnam nllum HiC-

rum solcat, perccllenle cerebrum, tcmpeslatem conci-

lanlo , turbationcmque gignente inscdabilem. Quod si

coucupiscenlia ct iia corrcplus, cbrius cst : multo magis

homo impius, ct ia Dcum blasphcmus, illiusquc lcgibns

rcpugnans, quiquc hanc iiilcmpcslivain pcrlinaciam nun-

quam vult cirugere, ebrius sit, insanilcjUQ, delerius aficc-

lus, quani ii qui helhiantur, quiquemcntc capli sunt, licct

ipse morbum suuin non senliie videatur. Nam id maxime

couvenit ebrictati, etiam nuUo scnsu aflici, cum turpiter

agilur. Qucinadmodum igitur ilhid est gravissimum in

mente caplis, quod cumregrotent, nechoc ipsum scntiant,

sc csse .'cgrolos: sic et Judaei nunc, cum sint ebrii, id non

sentiunt tamcn. Praeleriit igilur illorum jcjuuium, quavis

ebrietate fiBclius; nos autcm ne remittamus pro fralribus

nostrissollicitudinem , ncquc poslhac cxislimemus uUani

illoruin curam cssc imporlunam. Scd qucmadmodum fa-

ciunt mililes, ubi coiiimisso prccho verterint iu fugani ad-

vcrsarius, ab iuscclalione redeunles non prolinus currunt

ad labcruacuhi; scd prius ad conlhctiis locum prolccli

,

tolhintcos qui cx ipsorum nuuicro cacsi suul: ac vila qui-

dcm dcrunctus, terra occuhint: ca;tcrum si quos viderint

inlcrmorlupsspiranlcs adhuc, ncc lclalc vuhius habcules,

iis in tcntoria subhitis, muUam adhibcnt curationcm, cx-

tracto([ue telo accersllis mcdicis, absterso sanguine, re-

mcdiis adhibitis, rehquaque omni curatione admota, ad



ADVERSUS JUD.EOS. ORATIO vnr, 339

sanilalcui redacunl. Et nos igilur quoniani, opiiulanlc Dei

gralia, Judacos porscculi sunins armalis adversus illos un-

deqnaque Prophclis ; rcversi nunc videnmns, nuni ({iii

{'ralrnni noslrornm ccciderint; num qui ab jojunio inler-

ceptisint; nuni qui illis in festo communicavcrint? Ac

neminem quidem tradamus sepulturae ; sed polius subla-

tos omnes curcmns. Kain in cxlernis quidcm praeliis, qui

scmel ccciderit, animamque efllarit: non polest a milile

recupcrari, et ad vitam revocari. Greterum in hoc belio

pra^lioque, etiamsi quis letale vnlnus acceperit, fieri po-

lesl, ut auxilianle nobis Dei gralia, cum ad vitam reduca-

mus. Non cnlmhaecnaluraD mors cst, quemadmodum illa,

sed volunlatis ac proposili. Volunlatem autem mortuam

licetdenuo suscilare, animaeque mortuas persuadere licct,

ut ad suam vitam redeat, suumque doniinnm agnoscat.

II. Agitc, ne defaligemur, fratres, ncqne delassemur,

necjue animis cadamus, neque quisquam mihi verba illa

dicat, quod anle jcjunium illis cavere oportuerit, omneiu-

qne movcre lapidem : nunc vero postquam )ejunatum est,

poslquam peccatuoi admissum est, poslquam iniquilas

ccnsr.mmata cst,

qnoe superest ulilitas ? Etenim si quis

novit, quid sil fralri consulere; novitet iilud, quod nunc

polissimum oporleat admovere manus, omnequc studium

impendere. Neque enini tantum ante peccalum admissuni

convcnilfralris saluli cavere, verum et post lapsum manus

porrlgend.-e sunt. Etenim si Deus ab initio fecissel istud,

tantumque nobis consuluisset ante peccalum, post pcc-

caluni autem neglexissct hominem, passusque fuisset pcr-

petua in ruina jacere, nullus neque nostrum unquam sa~

luteni fuisset consecutus. Verum hoc non facit Dcus,

quippc amans humani gencris ac mitis, nostrreque salulis

cupidissimus. Quin et post peccata multam pracstat solli-

citudinem, qnandoquidem et Ada} cavit antc peccatum

22.



o/fO S. JO. CnRYSOSTOMI ARCUIEPISCOPI C. P.

diccns : « Ex omni ligno quod est in paradlso comcdens

» comcclcs ; cx ligno vcro cognilionis l)oni maliquc non

» comcdelis. Scd quocumque dic comcdcrilis morle morie-

mini *. » Ecce ct lacilitatc legis, cl largitate concessorum,

et acerbitalc supplicii.et ipsa ccleritate ultionis prospexit,

ncpeccaret. Non eniui dixit : Post unum aut duos trcsvc

dies , scd in ipso die quo comedcritis , morte moricmini.

Dcnique cunctis quibus cavcre oportuit modis , cavit bo-

mini. Attamen ubi post lintam providcntiam, doctrinam,

exhortationem, bcneficentiam lapsus est, nec obtempera--

vit jussis divinis : non dixit Deus ; Quid hoc prodcrit? quae

xitilitas inde? comedit, cecidit , transgressus est legem,

crcdidit diabolo : despcxit praeceptum meum, accepit vul-

11U9 , mortuus est , ncci tradilus est, in daninalionis sen-

tentiam incidit :

quid posthac est ,

quod illi loquamur?iSihil horum dixit, sed prolinus ad illum venit, allocutus

est, consolatus est, ac rursus aliud admovit rcmedium,

\idelicct laborcm ac sudorem , nec prius destitit omnia

facere, conari omnia, doncc naturam collapsam restituis-

set, atque a morte liberasset , et ad ccelum provexisset

majoraquc quam perdideral homini bona dcdisset : Factis

ipsis docens diabolura, quod his insidiis nihil profecisset

sed quod homines ejectos e paradiso, paulo post visurus

esset in coelis Angelis permixlos. Idem fccit in Cain; si-

quidem et illius, priusquam pcccaret, caverat saluti diccns;

Peccasli, quiesce, ad te conversio illius, et tu illi domi-

wnaberis^. » Vide sapientiam prudentiamque Dei. Hoc

metuis , inquit, ne te frater spoliet pra}rogaliva primogc-

nilorum, propter honorcm, quo ipsum affeci; ne princi-

palum sibi usurpct libi dcbitum. Nam primogenitos pos-

lerius gcnilis oporlebat honorabiliorcs esse. Bono, inquit,

anlmo sis , ne meluc, nequo hac de causa despondcas

' Giii. II, i^, — * Iii. IV, 7.



ADVBHSUS .ItJD.EOS. ORATIO Vlir. 3^ l

animnm : « Ad lc conversio ejus, el lu clominaberis illi. »

Qiiod aulcm dicit , hunc habct sensum : Mnne in honorc

primogenili, ct esto fralri luo refugiuui, umLracuhim, acpalrccinium; imperaquc, ac dominare iUi. Tanlum nc ad

parricidium prosihas , nequc ad impiam illam erumpas

caedem. Vcrum nc sic quidem auscultavit, neque conquie-

vit : sed casdem iham perpetravit, dexteram in fralernum

immisit juguhnn. Quid igitur? Num dixit Deus, Sinamus

ilhmi in posterum? Quid poslhac erit lucri? Pcrpetravit

parricidium , maclavit fratrem, contempsit admonitionem

meam, insanahilc minimequc condonandum homicidium

ausus est perpetrare, tahque ac tanta dignatus sollicitudine

mea, doclrina , et consiho : cuncta illa pepuht ex animo,

nec uUa ratione conversus est. Dcseralur igitur in poste-

rum, ac projectus esto , nec ulio meo respectu dignus

habeatur. ^uhil talc Deus dixit , vel fecit : sed ad ihum

venit denuo, et corrigit hominem : dicens; « Ubi est Abel

«frater luus?» Ac nc inficiantem quidem deserit, sed vel

invitum adigit ad facinoris confessionem. Cumque dixis-

set, « Nescio ; ait : Vox sanguinis fratris lui chTroat ad me

))de terra. » Ipsae, inquit, res praedicant te homicidio inqui-

nalum. Quid ille? « Majus est peccatum meum , quam ut

))mihi rcmiltatur, et si cjicias me de terra, etiam a facie

» tua occuUabor*. » Hujus sermonis sententia sic habet,

graviora quidem commisi, quam ut veniam mereantur,

aut cxcusari possint, aut condonanda sint , sed si vehs

ulcisci quod factum est, omuibus objiciar tuo auxilio des-

titutus. Quid igitur Dens?«

Non sic, inquit, quisquis occi» derit Cain , septem vindictas persohet^. » Ne meluas,

inquit, hoc , vivcs longam vitam , ac si quis le occiderit,

obnoxius erit rauUis supphciis. Nam seplenarius numerus

in Scripturis infinitoe muUitudinis significationem habet.

' Geii. IV, f;, 10 — » Ibi<l. i4.



3^2 S. JO. ClinVSOSTOMI AHCUIEIMSCOPI C. P.

Qnoniani igitur Cam multis supiiliciis obnoxius erat , anxic

{ali , Ireinori , suspiriis, mcerori , dissolulioni corporis:

Qui occidcrit, inquil, lc, ct ab illis vinculis libera;-it, ipsc

in se vindictas acccrsct. Ac vidclur quidem id quod dlci-

tur, vchemcnlcr atrox essc, cuni conlra declaret Domini

bencvolenliam. Elenim Deus volens posteros ad teiripc-

rantiam adducore, lalc suj)plicii gcnus cxcogitavit, cjuod

Caiu a pcccalo posset libcrarc. INarn si protinus illum in-

ierfecisset; abiisset quidem peccatum in sese rectum fc-

rcns, nequc posteris ullo pacto fuisset cognitus. Nunc

autem pcrmissus niulto lcmpore vivcrc in illo tremorc,

docuit obvios omncs ipso aspcctu, vacilialioneque carnis,

cxborlans, ne quando simiiia auderent, ne similia palc-

rcntur, siniul et ipsc rcddilus cst melior. Nam tremor ct

timor ac vita cum anxielate peracta, corporisque disso-

lutio, vcluli vinculo quopiam constrinxit illum , neque

permisit dcnuo ad similc facinus prorumpere, et prioris

assidue commonefccit, ct inlcrim ipsius aniinam inodera-

tiorem reddidit.

Iir. Scd hoec loqucnti mihi venit in mcnlcm, ut iii nic-

dium adducam ,quaeramque quamobrcm tandcni, cum

peccatum suum esset confessus, faclumque damnassct

,

dicens se majora peccasse,quain ut veniam mcrcretiu",

nullaque excusationc se dignum essc, non potuerit ablucrc

pcccala; cum Prophcta dicat, « Dic tu iniquitales tuas

))prior, ut justlficeris' ; » scd condcmnatus fuerit? Quo-

nlam non dixit, ut jussit Prophcta, non cnim simplicilcr

dixil, Dic iuiquilatcs tuas : scd quid? « Dic tu prior ini-

»quitalcs tiias. )) Qnod qufcritur, hoc est; non simpliciter

cssc diccndas, scd prius cssc diccndas; non cxpectandam

rcdargutionem accusanlis. Ilic autcm non dixitprior; scd

expecldvit, dortfcc redargucretur a Deo : quin potius, illo

< ISUI. \LIII, 26.



AuviiRMis jLj).i:o.>;. okatio \iii. 3 j3

rcclargucnlc, ncgiivil. Poslfiiuini aiilein scmcl liiciiini est

pcccalum pakuii ; tiim dixit i)eccalun); (jua3 fiuidcm non

cst ]am conlcssio. Pioincle lu cjuocjue , clilcclo, cum pcc-caveris, ne cxpeclaris, nt ab alio accnseris; scd priuscjuam

accuseris ac dereraris, tu condemna ciua; fa.cla sunt. Namsi c|uis alius deindc tc redarguerit, non jam tune confes-

sionis cst odicium , sed illius qui accusat correctio. Qua-

proplcr et alius quispiam inquit; a Juslus sui ipsius accu-

«saloFCstin principio scrmonis*. » Ilaque non hoc est

quod quacritur, ut accuses te iiisum; sed ut prior le ip-

sum accuscs, nec cxpcctcs ab alils rcdargutionem. Pelrus

itaque post gravem ilJam negationeni, quoniam celeriter

suum ipsius peccatum rccordatus esl, nullocpie accusanle

dixit peccalum, flevitque amare : sic abluit illam abueo-a-

lionem, ut cliam primus Aposlolorum fuerit factus, eique

lolus lerrarum orbis commissus fuerit ^ Sed quod dice-

bam : nam oportct ad id cjuod propositum est rcverlr; sa-

iis nobis ex hls demonslratur, non oporlere fralres lapsos

ncgligcre, nequc contemncre, Tcrum prospiccre quideni

illis anlc peccalum , cctcrum ellam post pcccatum mul-

tam erga illos prajslare curam. Ilidcm Aiciunt ct mcdici,

praescribunt enim ac praccipiunt iiominibus quae possant

iilorum valetudinem tueri, omnemqucniorbum cxchiderc:

Cfcterum ubi neglcxerint pra^scripla, ct in valeludinem

adversam incidcrint , noii negligunt eos ipsi , sed lum

maxime mullam adhibcnl solhciludineu), quo illos morbo

levent. Idipsum ct Pauhis fccit, qui eum qui stuprum

commiscrat % postilhid

peccalum,

quod ne inlcr gentcscjuidem invenicbatur, non conlempsil : vcrumeliam frenos

respuenlcm, nec inedicinam admitlcrc volenlem, lasci-

vientcm, ac resilicntcm, reduxit ad sanitalem : ct ila rc-

duxit , ut conjungeret rursum corpori Ecclesia;. Neque

» Pfov. xviu, 17. — ' McUh. xxYi. — 5 1 Cor. v.



344 s. jo. ciinvsosTuMi Ancim-iMscopi c. p.

dixil apud scse : Qnid lioc proderil? fjuac hinc utilitas?

sluprum conimisit, j)eccatum pcrprlrnvit, iioc viilt dcsis-

li^rc a lascivia; verinn et inllalus est , el sibi j)lacct, ct im-

mcdicahilo vulnus reddit : sinamus \plur illiim, ac desc-

ramus. Niliil horum dixit : scd proptcr hoc ipsnm maxime

luulla usus cst erga illnm solliciludine, quod ad ncfandam

maliliam videret illum esse delapsum, neque cessavit ter-

rcrc, miiKiri, punire lum pcr sese , lum per alios complu-

rcs, nihil non faciens, nihil non tentans , donec illum ad

agnilionem peccati perduxisset, ad sensum iniquitatis,

poslrcmo donec ipsum liberasset ab omni macula. Hoc

sanc facito tu quoque, imitare Samaritanum illum, qui in

Evangclio lanlam erga vulneratum procstitit sollicitudinem.

Elcnim illic praetcriit Levila, pr.etcriit Pharisseus, ac neu-

ler dcflexit ad jacentem , sed inclementer crudclilerquc

reliclo illo abierunt '. Samaritanus autem quispiam, qui

nuUa cx parte illi conjunctus eral, non prastcrcurrit, sed

accurrcns misertus esl, instillavit oleum ac vinum, impo-

suit asino, duxit ad diversorium; pecuniam partim dcdit

praisentem ,parlim pollicilus est pro cjus , qui nihil ad

ipsum pcrlincbat, curationc, nec dixit apud scse : Quae

mihi curaestistius? Samaritanussum; nihil mihicum ilio;

procul absumus a civitate, et ille ne ingredi qiiidcm potcst.

Quid aulem, si ferre non possit vias longitudinem mor-

luum aflcram? capiendus sum ob cedem , obnoxius ero

homicidio? His sane de causis mulli s.Tjie prietereuntes

ac videnles homines vuhieratos palpilantcs, prcTlcreunl;

non qiiod graventur tollerc, pccuniisque parcant; sed

metucnles, nc et ij)si jicrlrahanliir in judicium, tanquam

credis rei : veruni humanus illc ac mitis nihil horum me-

luit, sed his omnibus contemptis imposuit eum asino, et

in diversoriuqi perduxit, neque quidquam harum rerum

I Luc. X, 10.



ADVERSyS JUDiEOS. ORATIO VIH. 345

reformidabat , non poricnlum , non pccuniarum iinpen-

diinn, non alind pr.vlerea cjnidqnam. Quod si Samarilanus

adco hnmannsmitisque fuit erga hominem ignolum:quam

lialjiluri snmus nos veniam , si proprios Iratres ncglexe-

riuius in mahs gravioribus? Nam et isti , qui nunc jeju-

navcrnnt , inciderunt in pra^doncs Judaeos, imo vcrius

omnibus praedonibus saeviorcs, quique gravioribus malis

afRciunt cos, qui in eos incidunt. Neque enim vesles illo-

rum laccrarunt, nequc corpori inflixerunt vulnera, nt illi

tunc feccrant : sed animam sauciarunt, infinitisqne ipsi

vuhieribus inflictis, sic abierunt illos relinquentes in fovea

impietatis jaccntes.

IV. Ne igitur dissimulemus talem Iragoediam ; neque

prjetereamus iuclementer tam miserabile spectaculum.

Qnin etiamsi alii hoc fecerint, tu ne feceris. Ne dixeris

apud tcmctipsum : Homo sum mundanus, uxorem et libe-

ros habeo, ista sacerdotnm sunt, ista monachorum. Neque

cnim Samaritanus ille haec dicebat. Lbi nunc sacerdotes?

ubi nunc Pharisa^i ? Ubi Jndaeorum doctores ? sed pcrinde

qnasi venatum quempiam maximum nactus esset, ita lu-

crum arripuit. Et tu igitur cum videris aliquem egentem

curatione, vel corporis, vel animt-e, ne dicito apud te ipsum:Quare ilJect illeeum non curaveruntPscd a morbo libera :

neque rationes exigas ab illis negligentia?. Si inveneris au-

rum jacens, num dicis apud le ipsum, Quare ille aut ille

hoc non sustulerunt? sed festinas ante alios rapere ? Ili-

dem et de fratribus collapsis cogita, putaloque te thesau-

rum reperisse, nimirnm curam illorum. Etenim si inslil-

laveris illi velut oleum sermonis doclrinam , si linaveris

mansuetudine, si sanaveris tolcranlia, illc te faciet ditio-

rem quovis thesauro. «Qui enim ednxerit pretiosum a vih*,

tanquam os meum erit*, » inquit ille. Quid huic poterit

> Jercni. xv, 19.



340 S. JO. ClinVSOSTO.Ml ARCIIltPlSCOri C. P.

ajquiparari? Qiiod ncque jt-junium , neque humi peractaj

cubaliones, nequc pcrvigilia, neque aliud quidpiam polesl

cnictTC; id enicil IValris procurala saliis. Coj:ila quamniulla tuuui os rrcqucnlcr pcccavcrit, quam niulla vcrba

obscccna protulcrit, quam mulla convicia,quam mulla

nialedicta cvomuerit, ct omnino suscipics collapsi curam.

Nam hoc uno bciicfacto omncm illam dcleremaculam po-

teris. Et quid dico dclcrc? Facies ut sit os tuum sicut os

Dci. Quid huic honori possit jcquiparari? Non enim ego

isla polliceor; ipse Deus hoc dixit. Si unnm qucmpiam

cduxcris, inquit, utos mcum , erit os tuum purum sanc-

tumquc. Nc igilur negligamus Iratres, nequc circumeun-

tes dicamus, quam niulli jcjunarunt, quam multi intcr-

cepti sunt , sed curam haheamus iliorum. Etiamsi multi

sint qui jejunarunt : tu, dilcclc, ne cvulges, ignominiacquc

cxponas Ecclcsiaj calamilatcm; sed mcdcre polius. Et si

quis dixerit : Multi jcjunarunt, obtura illi os , nc lama di-

vulgeUir, eique dicilo : Ego nemincm novi; deceplus cs

homo,- fallerisque : cumqne unum alquc altcrum intcrcep-

luin videris, dicis illos csse nuillos. Ac delalori quidem

impone silcntium : coeterum eos qui inlcrccpli sunt ne nc-

glexeris : ut utrinque multa sccurilas conlingat Ecclcsia),

tum cx co quod fama non sit vulgata , tum quod eos ipsos

interccptos ad sacruui grcgcm reduxcris. Ne igilur obain-

bulanles rcfcramus qui pcccavcrint; scd fcstinemus ut eos

soluin,qui pcccarunt, corrigamus. Est cnim prava con-

sueludo, tanlum accusarc fratrcs, ncc iJlorum curain ha

bere; vulgare mala infirinorum , nec mcderi. Auferamusigiturhancpravainconsucludincm, charissimi: ncquccnim

ea mcdiocrem peslcm invchit. Et quo paclo, cgo dicam.

Audivit aliquis ex te quod mulli cum Judicis jcjunaverint;

nulloque pracmisso examinc alii id verbum aperuit : rur-

sus ille parum allcnlus, alleri hoc ipsum clocutus est,



AUVJiHSUS JUU.liOS. OKATIO VIJI. 3^t

delnde panlaliin hac mala fama incrcsccnle magnum qui-

dem probrum efTundilur Ecclesiae : his vcro qui pcricrnnt,

iiulla afierlur ulililas, quinpoliusgravissima noxa, lumhis,lum aiiis. Eliamsi enira pauci fueiint, nos tamen eos ru-

morlbus multis multos facimus, et eos qui slant, imbecil-

liores reddimns : et eos, qui ad casum proclives sunt, im-

pellimus. Frater enim audiens esse multos qui jejunarunt,

ipse negligentior erit. Deindc rnrsus qui infirmior est, hoc

audito, accnrret ad multiludinem eorum, qui ceciderunt.

Ne igilur vel super hoc , vel super alio quovis Improbo

facto gaudeamus, etiamsi multi fuerint peccatoics, ila ut

traducamus eos, ac dicamus multos esse, sed polins ob-

turemus os , et coerceamus. Ne mlhi dixeris, Multl sunt

qul jejunarunt, sed, Multos illos corrige. Non ideo mihi

consumplum est lanlum verborum, ut accuses multos;

sed ut ex mullis facias paucos : imo potius ne paucos qui-

dem, sed et hos ipsos etiam sanes. Ne itaque evulges pec-

cata, sed sana. Sicut enim qui evnlgant, et huic tantum

rel vacant : etiamsl paucl fuerint qui peccaverunt, facinnt

ut mulli esse putentur : sic qui cohibent, ac silenlium im-

ponunl traductoribus,lapsorumqae curani habent, eliamsi

mulli fnerint, et eos ipsos facile corrigunt, ncc quempiamsinunl ex horum fama kedi. Non audisti, quod David de-

plorans Saiilem, dixit : « Quomodo ceciderunt polenlcsi'

»Ne annuntiaverilis in Geth, neque praedicaveritis in vlis

«AsCalonis; ne Inelentur filiae alienlgenarum, ncque exul-

» lent fillae iucircumcisorum *. » Quod si ille rem manifes-

lam noluit evulgari, ne adversariis gigneret voluptatem:

quanto magis non oporlet hcec efierre ad aures ulienos :

qain nec ad nostrornm anres : ut neque hostes audienles

gaudeant, neqne noslri, re cognita, concidant : sed opor-

let cohibcre rumorem , et undequaquc compescere. Ne

3 Reg. I , 20.



3/|8 s. jo. ciinvsosTOAii ARCinr.piscopi c. p.

milii dixrris, IIoc illi dixi : ;ipml lc ipsmn conline VPrbum.

Siciil ciiiiii Ui iion poliiisli laccrc, ila ncc illc polcril haec

opiid scsc conliiicic.

V. Ihcc non de hoc praesenle lanlum jcjunio dico, sed

dc cneleris eliam innumerabilihus pcccalis. Nc hoc consi-

dcremus lanlum, an mulli sinl ahrcpli : scd ilhid conside-

remus, quomodo illos reducaDUis. Nr; exaggeremus res

hostium, acnoslras dejiciamus: ne illos polenlcs ostenda-

mus, noslras vero res imbecilles; sed omnia polius in

coDlrarium faciamus. Novil cllam fama sacpe vcl dejlccre,

vel erigere animum, el alacrilalem, qunc non Aiil, injice-

re; et cam, quae fuit, rursum dissolverc. Ideoque monco,

ut illos rumores augeamus, qui res nostras altollunt,

uiagnasque vidcrifaciunt: non aulemillos qui loli fralrum

sodalitati dedecus oflunduni. Quod si quid audicrimus

boni, apnd omncs proferamus: si quid vcro mali pravi-

que, apud nos ipsos occullemus, idquc ut tollamus, nihil

non faciamus. Nunc igitur obambulcmus, curiose scrute-

mur,. coDtempIemur cos, qui lapsi sunt: etiamsi in aedes

oporteat ingredi, nc gravcmur. Quod siignotus fuerit, nec

ulla ex parte adte pertinens, is quicecidit; scrutare, esto

curiosus, qucm hahcat amicum aut necessarium, et cul

maximc obtemperct, hocassumpto, ingredere in aedes, ne

te pudeat, neque erubescas. Siingredererispecuniam pos-

tulaturus, aut beneficium accepturus ab illo, a^quum erat

erubescere: si vero pro illius salute curras, occasio in-

troitus omni te liberat criminc. Asside sane, loquere cum

illo, aliis dc rebus facto sermonis exordio, quo correctio

careat suspicione. Dic mihi, laudas nc Judaeos eo quod

Christum crucifixcriiil, quodque cum hodic conviciis af-

ficiant, et Legis Iransgrcssorcm appellentPProfecto non

sustinebit , si fuerit Chrislianus, eliamsi millics judaizet,

non sustinebit diccrc, Laudo : sed obturabil aures, dicet-



ADVliRSUS JUD.EOS. ORATIO VIH. Z^Q

({ue libi,Absit; bona verba quteso. Dein cum eum hac in

rc tecum conscntienlem compcreris , rursus assumito,

dicens: Quomodo igitur cum illis, dicmihi, communicas?quomodo parliceps es festiP quomodo cum illis jejunas?

Poslhaec accusa illorum improbitatem, expono omnem

iniquitatem, quam superioribus diebus narrabam apud

Vestram Charitatem, a loco, a tempore, a templo, a pnx-

dictionc Prophetarum redargui. Ostende quomodo frustra

cl

iucassum omniafaciunt,

nec unquam ad pristinum sla

tum rediluri sunt, quodque fas illis non est exlra Jeroso-

lymam quidquam tale facere. Adhaec commoneAicias

gehenucTe, formidandi tribunalis Domini; quaestionumquae

illic habentur, quodque illorum omoium reddiluri sumus

rationem ; el ultio qusedam nonparva reposita est eis, qui

lalia audent. Gommonefacito etPauli dicentis; « Qulcum-

»que in Lege justificamini, gratia excidislis* : » et rursus

comminantis; « Si circumcidamini, Chrislus nihil vobis

«proderit^» Dicitoque, quodquemadmodumcircumcisio,

itaetjejunium judaicumccadis expeHitjejunantem,etiamsi

habuerit alia innumerabilia benefacla. Dic quod Chris-

liani propterhoc vocamur et sumus, ut Christopareamus,

non ut ad hostcs curramus. Quod si praetexat curalio-

nes allquas, dicalque tibi, PoUiccnlur remedium, et ideo

ad illos curro,patcfacito illorum imposturas, incantalio-

nes, amuleta, veneficia. INeque enim alio modo videnlur

mederi, neque vere mcdentur, absit. Quin cgo quidem il-

lud longe mirabilius dicam, etiamsi vere sanarent, satiiis

tamen esse emori, quam adDei hoslcs accurrcre, itaqnc

sanari. Quid enimprodcstcurarc corpus, animapercunle?

Quid aulem lucri, si quid solatii hic nanciscamiir, mox

conjiciendi iu ignem aeternum ? JNam, ne dicercnt isla ,

audi ([uid dicit Deus : «Siextilerit prophela in lc, aut

' Gcn. V, 4. — » Gjh-t, V, ^.

-^y



35o S, JO, CHRYSQSTOMI ARCHHiPISCOPI C. P.

«somnimu somnians, oclideriUjnc signum ac prodigium,

«cvcncrilquc signum .ic profllîum (juod loculus esl, di-

nxcrilquc: Eainus cl sorvianuis diisaliis: non ausculta-

»bis prophcU-c illi ; quoniani tcnlat vos Dominus Deus,

» an diljjialis Dominnm Dcum veslrumex lolo corde voslro

• etextola anima vcslra*. » Quod dicil lalecst : Si quis, in-

quit ,prophcta dixcrit, Possum excitarc morluum, aut

mederi caeco: sed oblcmpcralc mihi ct adorcmus drcmo-

nes, aut immolcmus idolis. Dcinde si, qui hc-ec loquilur,

possit racderi ca^co aut cxcitare luorluimi, ncc ista praes-

lanli credidcris, inquit, cur? eo quodDcus lentans tc, per-

miiît ut iilc hoc possit : noa quod illc non nosset luum

animum, sed ut libi probalionis occasioncm cxhibcret, an

vcre diligeres Dcum, Est aulcm cmanlis, eliam si exani-

mes ad vilam revoccnt, qui nos conanlur ab amalo dis-

trahcre, nequaqiwm tamcn ab amato dcficero, Quod si

hcxc dixit Judaeis, mullo magis nobis, quos ad majorcm

philosophiam deduxit, quibus resurreclionis ostium apc-

ruit, quibns prnecipit, ne in rcbus priesenlibus sistamus

amorem, sed spes omnes ad vilam fuluram Iransferamus.

\I. Sed quid dicis? Allligit tc prcmilquc corporis mor-

bus? Alqui nondum tanta passus es, quanta bealus ille

Job, imo nc minimam quidcm partcm malorum illius. Si-

quidcm postquam simul inleriisscnt gregcs ct armenla,

cum caeteris omnibus abrcptus est liberorum toluschorus,

caquc omnia uno die peracta sunt: ut non modo nalura

calamllatum , vcrumctiam conlinuitas dcjiccrc possct

alhlclam. Post hKC omnia, vulnusin

corporc acccpit ]c-

lale , vidit vermes lolo undique corporc scatenles, nu-

dusque sedit in stcrquilinio, publicum iis qui adcrant ca-

lamilalis speclaculum, ille justus, ille verax, ille pius, ille

ab omni malo operc abstinens. Ne hic quidem erat malo-

I Dinit. XIII. 1-3.

8T, MIOHAELâ

OOLLEOe



ADVEnSUS JPD/EOS. ORATIO VIH. 33 1

rum finis: scd dolorcs addchanlnr diurni parllcr ac noc-

lurni; novaque qurcdani cl incxpcclnla illnqifiUTicspppug-

nabat. «Fitlorcui, inijuil, video cibum mpum^ » probra

quolidiana, subsannaliones, scommata, risus. Namfamuli,

inquit, raei, et concubinarum mearum filii insurrexerunt

advcrsum me, et in somnis terrores, cogitationum pcrpcr

tua quaedam lluctualio. Atqui uxor consilium dedit, ut ab

his omnibus m;ilis libcraretur, ita loquens. «Dic aliquod

wverbum advcrsus Dominum, ac morere^.» DIc, inquit,

blasphemiam, et ab urgcntibus malis hberaberc. Quid igi-

lur? iNum subvertit sanclum illum virum mulieris consi-

hum ? Imo contrarjum fecit, magisque illum corroboravit

siceliam ulincreparet uxorem. Potiusenim duxitmajoribus

aflici cruciarique doloribus, innumeraquc perpctl mala,

quam blasphemia uUa tantorum malorum relaxalioncm

consequi. Itidem et ille, qui triginta octo annis detenlus

fucrat in infirmitate sua, singulis anuis currebat ad pis-

cinam, ct singulis annis repellebalur, nec assequebatur

sanilatem ; sed quotannis consplciebat alios sanari, quod

mullos habcrcnt, a quibus curarentur; se vero destitu-

lum aliorum auxllio, in perpctua manere paralysi. Ncc slc

quldem confiigit ad vates, non adiit incantatores, non alli- ^

ga\it amuleta, scd expectavit divinam opem: ideo tandem

admirandam quamdam et inaudiiam sanitatem adeplns

est. Lazarus autem cum fame, cum morboS cum solllu-

dine per orancm vitara colluctatus est, non triginla et oclo

annos tantum versatus in his, scd per omne vltae terapus.

Sic igltur el expiravlt In dlvhis ostio jacens, conteraptus,Irrisus, esurlens, canibus objcctus pabulum. Sic enim U-

lius corpus debilitalum crat, ut ncc cancs Irruentcs ulce-

raque illius lingcntcs posset ablgcrc. Ilaud tamcn quacre-

bat incantatorcm, non pelala circumligavit, non expertus

• Job. VI, 7. — • Id. 11, 9. — * Lup. xti.



352 S. JO. CURYSOSTOMI ARCHIl/PISCOPI C. P.

cst pra3sligias, non venelicos ud se vocavit, nec aliiid

quidquaiii vclitarum ailiuin lcntavil, sed prius liabuit illis

iininori inalis, quam uUa ex parte deserere piclalcni.

Quam igilur veniam nos impctrabimus, qui, cum illi in

lantis malis pcrdurarint, ob lebriculam, aut leve vulnus

procurrimus ad synagogas, veneficos, ac impostores

in ccdes nostras accersimus? Non audisti qui dicat Scrip-

lura? « Fili, si accedis scrvilurus Domino, praepara ani-

» mam luam ad lentalionem : dirigc cor tuum, et perdura:

))in morbo ac pauperlale in illo fidcns esto. Sicut enim in

»igni probatur aurum : sic homo fit acceptus in camino

»humilialionis' ?» Si tu famulum tuum flagris caecideris,

ct illc Iriginla, aut quinquaginta plagis acceplis, illicopro-

vocct ad libcrlatem, aut dcscrat tuum dominium, ct ad

alios quospiam scsc conlcrat, qui tc oderint, cosque in le

concilct : dic mihi, num is abs te veniam impctraturus

sit? An quisquam pro illo potcrit esse patronus? Ncqua-

quam. Cur ila landcm? Quoniam oflicium eslheri, punire

famuhmi. INon ob id tanlum, verumetiam ob hoc, quod,

si fugiendum crat, non ad hosles et osores domini prioris

oporlcbat rugcre; scd ad amicos et cognatos. Proinde tu

quoquc, si videris tc piuiiri a Deo, ne profugias ad ejus

iuiuiicos Judicos,nc magis cliam illum in le provoces; scd

ad amicos illius, marlyres ac sanclos, qui illi phicuerunt,

quiquemultamapud illum habent auctoritatera. Sed quid

loquor dc fainuhs cl hcris ? fihus non polcrit hoc facere,

casligatus a palre, ncc abnegare cognationem, quamhabet

cum palre. Naai et naturaj leges, etlegcsab hominibusins-litutac, etiamsi flagris c?edat paler, si a lucnsa dcpcllat, si

icdibus exigat, si quocumquc modo puniat, jubent omnia

forlilcr pcrpcli, nec ullam illi vcniam conccdunt, ni pa-

ruerit pertulcrilque. Quin cliamsi fdius c:csus innumeras



ADVJiKSUS JUDyEOS. ORATIO VIII. 353

quorinionias deplorans prolerat; hasc verba aiidit ab orn-

nibus; Pater est qui c;ecidit ac dominus, habetcjuc po-

lcslatem in le quod vnlt raciendi,et oportet omniaplacidc

lerre. Ergo lamuli quidem ferunt dominos, filii parentes,

rrcquenter ct pr.cler ivquum punientes; lu voro non sus-

lincs Denm lc corripientem, qui plus habet in te juris, ut-

pole veredominus; qui plus le dibgit quam pater, quiquc

nihil per iracundiam, sed omnia lacit in tuam utilitatem ?

Sed si levis aliquis morbus accidcril, illico resilicns abillios dominio, ad daniioncs accurris, et ad synagogas

conlugis ? Et quam landem vcniam consequeris ? Quo

pacto valcbis iilum denuo tibi propitium redderePQuin

potius nec alius quisquam pro te deprecaripoterit, eliamsi

tantum valcat aucloritale, quantum Moyses. Non est, qui

hoc facere possit, iNon audis quid Deus loquatur ad Jere-

miam de Judacis ? « Ne depreceris pro populo isto, quo-

» niam sisteterint Moyses ctSamuel, non exaudiam ilios'.»

Adeo suntpeccalaoinnem remissionemsuperantia, quaeque

nullam recipiant excusationem. Itaque netantamnos pro-

vocemus iram. Eliamsi enim videantur aliqui febrem in-

cantamentis sedare, non enim vcre scdant : tamen aliam

vehementiorem in conscientiam inducunt febrem, ralione

quolidie te slimulantc, conscienliaque (lagellante ac di-

cenle: Impie fccisli , inique egisti, violasti foedus cutii

Christo ; ob paululum adversae valetudinis, pielatem de-

seruisti. Num tu solus h.cc passus es? annon alii mullo

quam tu acerbiora passi sunt ? attamcn nullus illorumlale

quid ausus, lu vero moUis ac dissolutus animam tuammactasti. Quomodo excusabcris Christo ? Quomodo illum

impIora])is precibus? qua conscienlia posthac ingredieris

Ecclesiam ? quibus oculis videbis sacerdotem ? qua uuinu

• Jerem. vir . i5, el w, i.

LXXXIX. 2 3



554 S- JO. CHRY60ST0M1 AUCIllliPISCOPI C. P.

Siicrain ;iUinjirs uionsain? q^nihns aiiiiluis iiiulics Sci'i|)ln-

ras (jiia! illic Ic;;iinliir ?,

Vli. Ihvc , sliinulis rjnolidic pungcns le r;ilio, Ihigel-

liinsqtic coii5ciciili;iin , cliccl. Qnac ij^iliir lircc cst sonilas ,

cuni inlns lain inullas liabcninus cogiialioncs accnsalri-

ces? Qnod si p( rdnravcris paulisper , eosque qui vel in-

canlalioncin aliquani cr.ncrc volucrint , vcl liganiina appli-

carc corpori , nihili lcceris, multa cliani ciiin contuunelia

luis ex aedibns cjeccris, prolinus ab ij)sa conscientia rclVi-

geralioncni accij)ics. Kliamsi niillics cxurat fchris; anima

lua qnovis liqnore,quovis rorc nicliorcm utilioremquc

miligalioncm adducct. Sicut enim,j)Oslquam recepcris

incantationcni sanus licet, miscrius aflcclus es iis qui lehre

laborant, dum lccnm rcpnlas pcccali niogniludinem • sic

nnncquoqnc, ctianisi lchricilcs, innumcraque j)atiaris

mala ;rcjuilsis impiis illis

,quovis sar.o hominc melius

,

menlc exullnnl(% cris afr<>clus, anima gaudcnlc el (^xhila-

rala, conscicntia laudanlc lc> j)robanle, ac dicenlc : Kugc,

cuge , hcus homo, Chrisli scrvc , fidelis vir, alhlela pie-

latis, qui malucris molcsliis immori, qnam dcscrcrc pie-

latem, cum marlyribns slabis in ijlo dic. Qucmadmodum

enim illi pr.Toplarnnt caedi flagris torquerique, ut ad ho-

norcm pcrvcnircnl: ila tu quoqiic hodie prcxoplasti flagel-

lari lorqneriquc a fchri vulneribusque, ne admitleres

impia incanlamenla , ncvc amuleta, ct lali spc nulritus,

ne senlics quidcm advcrsantcs dolorcs. Nam clsi tc non

auicrat liaec lohris; alia jirorsus aufcrcl : cl, si nunc non

moriamur, lamcn jiosthac inoricmur. I\!ortalc corpns sor-

titi snmus; non nt illius cupiditalihus ohtomperantcs im-

pietatcm anij)lrctamur, scd nt illins aflectionihns ad pio-

latem nlanuir, Ihcc cniin corruptibililas , ct hoc ipsum

niortalc corpus , si sobrii fucrimus , nobis cst matcrla coni-

mendationis, multamque nohis in illo die praeslahit fidu-



AUVERSUS JUD^OS. OIUTIO VIII. 355

ciaiu , noii auteui iu illo soium , verumcliam in praesenli

vila. Siquidem cum ejcccris incantalores mulla cum con-

tumclia ex cxdibus luis, omnes lioc audilo laudal)unl, mi-

rabuntur, ct inlcr se dicent : Illc laborans, cegrotansque

aliquibus infinities horlanlibLis , snadenlibus ct cousulcnli-

bus ul magicis quibusdam incantamenlis ulerelur , iion

admisit, sed rcspondil :Salius cst hoc paclo mori, quam

descrerc piolatem. Ad hacc, consct(ucntur mulli plausus ab

his qui audierint, cunclis slupcutibus, Dcum j^lorifican-

tibus. lloc quot staluis non erit tibi honorabilius ? quol

imaginibus magniliccnlins ? quanto lionorc insignius';'

Omncs laudabunl, omnes tnam feiicilaiem praedicabunt,

omnes te coronabunt. Practcrca ipsi quoque meiiores fient,

ac vicissim luum cxcmplum a^n.ulabunlur, imitabunturque

luam lortitudincm : ct si quis alius laie quidpiam fccerit

lu mercedem ieres,qui zeli fueris auctor. iNcquo tantum

consequcnlur laudes rectc laclorum, vcrumeliam celcr-

riina moibi levalio : cum ipsa lua pra^clara voiuntate con-

cilianle tibi Deum ad majorem bcncvoienliam ; lum sanclis

omnibus gralulantibus lujc promplitudini, alquc ex intimo

corde pro lc preccs fnndcnlibus. Qnod si hic talia sunt

praemia fortitudinis hujus; cogito qnantas illic recipics co-

ronas, cum , Angeiis pra^senlibus , omnibus Archangeiis,

Chrislus adveniens prchensa monu tua in medium te illud

lliealrum produxerlt, cunclisquc audienlibus dixeritcHic

homo, cuni aliquando febre corrcptus essel innumeris

ipsum exhortanlibus ul a morbo iiberarclnr, propter no-

incn meum , ac timorem in mc, nc in aiiquo oifenderct

omnes qui poliiccbanlur ipsi isto raodo sanilatem , repulil,

cumque ignominia rejecit : ac prneoptavit immori potius

morbo,quam deserere mei studinm. Elcnim si cos qui

ipsi potuTii dederunl , qui vcslierunt, qui cibum dederunl,

in medium adducit : mullo m.igi:? adducct eos ,qui prop-

2 3.



1^50" S. J(». CIIUYSOtiTO.MI AHCIlliiPlSCOPI C. P.

lcr i|)Siirn oplarunl obnoxii cssc (rbri. Ncqne cniui similc

csl (Inre pancin ac vcslem ; cl morbnin dinlinum perlcrrc :

imo boc illo inulto majus esf. Quanlo aulcm laboris ac

(loloris plus lolcralnm fucrit, lanto etiam corona erit mag-

nificcntior. lla;c cl saiii mcdilcmur, ct ?cgrotantes, dcfjue

lils inl(M- nos colloquamur. Et si vidcrimus nos ipsos ali-

i|naiKl(i lcbri inlolcrabili corrcplos , illiid apud nos ipsos

•dicanms : Qnid aiilcni si nobis alicundc intcntala lilc ad

tiibnnalrnpiamur, uioxquc sublatis caedantur laiera , an-

non iiccessc Incrit omnino perpcti, idquc nullo lucro nnl-

bnquc mcrccde? Hoc cl nunc cogilemus, proposita sit

cliain lolcranli.c mcrccs, satis magna , ut crigat collapsuui

animnm. Scd molcsta Ci^t febris : vcrum opponc illi incen-

dium gelicnn?c,quod cfrugics oinnino, si volueris islam

iebrim cum omni tolcrantia perfcrre. Repula tecum, quain

muUa passi sint Aposloli, considcra jiistos perpetuo in

alllictionibus fuisse, recordarc beali Tiinolbci, qiii nun-

quain ab inlirmitalc rcspiravit, scd ab adolcscenlia jugi

raorbo erat obnoxins, idque Paulus declarans dixit: «Mo-

» dico vinouterc proptcr slomachnm tnum, ac frequenles

» infirinilatcs tuas*. «Qupd si juslns illc , sanclus ille,qui

orbis praefecturam suscepit, qui morluosexcitavit, qui dae-

uioncs abcgit, qui morbos innumerabiles in aliis corrcxit,

lam aceiba passus est, quamexcusationem habebis lu, qui

lumultuaris ac dcficis in morbis lemporarifs? Non audisli

Scripluram diccntcm: c.Quem diligitDominuSj cnsligat : lla-

t gcllat autcin omncm filium, qucm rccipit'^ P» Quam mulli

frcquenter optarunt martyrii coronam accipere? Hicc est

parata marlyrii corona, Non cnim id modo facit marly-

rein , si qui jussus cst sacrificare, polius ducal cmori,

verumetiam si quis servet quidfibet, quod morlem potest

accersere , manifestuin cst martyrium.

' i Tim. V. 33. — • Prov. ^ii, 12, el Hcbr, xii, 5.



ADVFRsus nni^ios. op.ATFO xuu 357

\ III. Ac iil. Jnteiligas hoc csse veriini , lecordaie , fjno-

uiodo Joannes Baplisla morluus sit, et qua de causa,

quoiuoJo Abel. Neulereuiui horuui vcl altare vidit incen-

sum , vel slatuaui posilam, vel jussus fuit immolarc dic-

monibus:sed ille cjuidem, quia lantummodo reprehcndit

Herodem, decollatus est : hic vero,quoniam Dcum me-

liori sacrificio honoravit quam fraler, occisus cst. Numigitur privali sunt martyrii corona? At quis hoc audeat

dicere ? Quandoquidem ipsum etiam morlis gcn;is sullicit

ad oranibus persuadendum cos inler primos martyres

numerari. Quod si etiam divinam sententiam super his

prolatam quaeris : audi qiiid dicit Pauhis. iSam quac il!e

loquitur, sinc dubio spiritus sunt. « Puto enim , inquit,

oquodelcgoSpiritum Dei habeamV» Quid igiturhic dicil ?

Exorsus ab Abel, cum dixisset majon-m hosliam Abel prac

Cain obtulisseDeo, ct proptcr hanc morluum adhuc lo-

qui:delnde digressus ad Prophctos , ac decursa scrie us-

que ad Joannem , dixisset : « Occisione gladii mortui sunt

» alii vero distenti sunt"; «mnUis et diversis mortis gene-

ribus commcmoratis , subjecit hoc modo : « Ilaque nos

»quoque tantam habcntcs circumdantcm nos nubcm mar-

»tyrum, abjecto omni pondcre,per lolerantiam curra-

nraus^. n^ides quod etiam Abel appellavit martyrem cl

Noe, et Abraham , et Isaac, et Jacob. Nam ct istorum

quidam sic propter Deum mortui sunt, quemadmodum

inquit Paulus, « Ouotidie morior* : »non quidcm moriens,

sed proposito tantum perpessus mortem. Sic et lu , si rc-

puleris incantamenta , veneficia , ac pri-esligias , ctiamsi

morbo moriaris , martyr pcr ectus fueris , eo quod aliis

pollieenlibus morbi levationem cum impielale,pr.Topta-

ris mortein cumpietatc. Et haec nobis dicta snnto adversns

eos, ({ui jactant, dicuntque daemoncs mederi. (loeteruni

1 Cor. VII, 4". — * Itflir. XF, ^7. — ' II. xn, 1. — < ! Cor. xv, 'm



358 S. JO. CHRYSOSTOMI AnCHIEPISCOPI C. P.

iil inlclligas , lu' lioc f|iiidiMn ossc vernm , niuli t|nid (",hrls-

lus dical dc diabolo,« llle liomicida cral al) inilio*. «Deus

dicit, llomicida csl : cl tn ad iilnin lanf|nam adlncdicuDi

curris? Dic milii , cinn accnsahcris,qnani ralioncm ai-

lerre polcris,qni credas horinn imposluris cssc fidendum

potins, qnam Clhrisli sentcntioe? (Inm cnim Deus dical,

Homicida cst: isti vcro dicant, Polcst cnrarc morbos, ni-

mirnm rcpngnantes scnlentiic divinae: In vcro rccipias ho-

rnm maleficia illa et incanlamenta , nihil ahud ipsis faclis

tuis jndicas, quam istornm verbis potius habendam fidem,

([uam (Ihristi ; liccl verbis id non dicas. Qnod si diabohis

homicida cst; manirestum esl qnod illi servienles daemo-

ncs snnl. Et hoc quoque tc ipsis factis docuit Christus,

qni pcrmisit illos irrncrc in iUnm j^rcgcm porcornm,qncni

imiversum in man; prfccipilarnnt':

nt inlelfigcres qnodeadem facturi fuerint hominibus , statimque praefocassent

si Dcns illis permisissef. Nnnc vero ipsc illos coercnit pro-

hibnitqnc, nec ([uidqnam cis pcrniisit faccrc ejnsmodi :

(|uod (juidcm ipsi polcslale in porcos accepla declararunl.

fjlenim si porcis non pepercernnl, mnllo minus a nobis

abstinnisscnt, si advcrsns nos potcslatcm habnissent. Ne

isitur , dilecle, frandibns illornm abducaris; scd esto con-

firmatns in timore Dei. Et quomodo ingredieris synago-

gam? Si namqne signaveris fronteni tuam, illico fngict

prava potcslas synagogam inhabitans. Si vcro non signa-

veris, in ipsis foribns protinus arma abjecisti , mox nu-

dnm ct inormcm abreptnm le dial)olus malis innumeris

alficicl. Scd qnid allinct hocc a nobis dici? Nam quod ipsc

quoque maximum pcccatum essc judicas, ad sceleratum

illnm locinn accurrcrc, manilcstnm est cx ipso adeundi

modo. Klcnim clam illnc acccderc sludes : ct famulis, ami-

cis, atquc vicinis interdicis, nc le dcferant ad sacerdotes :

' Ji);iii, vni, '{;'|. — » I.uc vni, 5').



ADVERSUS JUD/EOS. ORATIO VIII. 35c)

ac si quis Jelnlcrit, iiidijj;naris. Aniion igilur m;ignae de-

mentiae sit, homines vellc fallere, cum vero Deus vicleat

ubiquepraescns, ])er{VictafiJcie tantum facinus audcre? Sed

non limcs Deuni ? Ergo saltem ipsos reverere Judaeos.

Quibus enim oculis ipsos intueboris? quo ore alloqueris

dum profitcns te esse Chrislianum , lamen ad illorum cur-

ris synagogas, et ab illis opem imploras? Non perpendis

quantum risum in to elluudent, quot sconiraata,quantani

subsannationem, quantadedecora, quantam irrisionem,

quanta probra; etsi non palam, certe in sua ipsorum cons-

cienlia ?

IX. Proinde dic mihi, hoeccine sunt tolerabilia? haec-

cine ferenda? Etiamsi millemortessint oppetendae, et gra-

vissima toleranda sint mala, nonne multo satius eratomnes

illas perpeti calamitates, quam ut iste scelestorum risus

et subsannatio fieret, ac prselerea cum mala conscientia

viveretur? Haec non dico, ut audiatis tantum, verum

etiam ut his morbis laboranlcs sanetis. Quemadmodum

enim illos incusamus,quod infirma sint fide : sic et vos

quod infirmos corrigere non velitis. i\on igitur hoc est

quod quaerilur, dilectc, ut huc iugressus tanlum audias,

quac dicuntur. Namidquidem ctiam crimen est, cum au-

ditis sermonibus non adjungitur operum demonstratio.

Proplerea Chrisliauuses, ut Cliristum imiteris, ejusquQ le-

gibus raorem geras. Quid autem ille fccit ? Non Jerosoly-

jTiis desidens vocavit ad sc a'grotos , scd obambulabat ci-

vitates ac vicos, gcmiuos cnrans morbos, tum animi,tum

corporis. Attamen polerat eodem in loco sedens omnes adse attrahere : non tamen hoc fecit, nobis praebens exem-

plum, ut obambulenuis et qua^ramus eos, qni pereunt.

Rursus hoc cliam parabola de paslore significavit. Noii

enim desidebat cum nonaginta novem ovibus , cxpeclans

donec, qua3 abcrraverat, veniret ad ipsum; «ed abiit ipse.



.'^6o S, TO. CHRYSOSTOMI ARCniKPISCOPI C. P.

el invenil, invenlainqne geslavit humeris ;ic rednxil. An-

non vides mcdicos (juoqnc lioc ipsum faccre? non cogunl

jcgrolos lecto decunihcnlcs ad ipsorum ;cdes defcrri , sed

ipsi accurrunt ad eos. IIoc cl lu lacilo, dilcclc; sciens

prajsentem vitam esse hrcvem, ac nisi hiec hicra paravc-

rimus, nullain nos illic hahiluros csse salulcm. Soepe uua

anima quam lucrali fuerimus, polcst innumerahilium pec-

catorum pondus aholere, animjcque rcdimendae fieri pre-

lium in illo die. Cogila cur Prophclaj, cur Apostoli, cur

justi, cur frcquenter Angcli missi sint; cur ipse Lnigeni-

tus Dei Filius advenerit. Annon ut homines servaret? An-

non uteos crrantes roduccrel *;' lloc idem agas lu quoqtic

pi'o virihus tuis , omnequc studium ac sollicitudinem im-

pendas ad reducendum cos , qui aherrarunt. Ad hjec vos

singulis concionihus adhortari non cesso : sive mentem

adhihoalis , sive non adhiheatis, ego dicere non desinam.

iSamhanc legem nohis Dcus pra'scripsit, ut sive audierit

quis, scu non audicrit, hoc luinisterium impleamus. Sed

si (juidcm audierilis ct fcceritis ca qu.c dicunlur, muHa

cum voluptate hoc ipsum facicmus. Sin autem neglexeri-

lis , ac desides fueritis , muUa cum Irislilia. iNobis quidera

cxvcslra inohedienlia

nullumliilurum cst

pcriculum ;

quandoquidcm quidqnid crat noslrum, pra^stitimus; at

quanquam non periclilamur nos, qui praestilerimusomnia,

quae in nohis sunl ; dolemus tamen (juod vos accusandi

sitis in die illo. j\on enim absque periculo \ohis erit au-

disse, si non accesserint opera. Audi igilur quomodo

Christus accusans doctores sermoncm occullantes, etiam

iis , qui docenlur, loquatiu'. Cum enim dixisset : « Opor-

«lehat deponere pecuniam mcam apud mensarios ; » el~

adjecisset : « Ego vcnicns cum usiu^a utique rcpetiissem

))illam' : » oslendit quod postquam audieril ; nam haec cs|

' MuUli. \xv. aj.



AnVEnsr.^; jrn/Ros. oi\atio viir. 36

pecnniae (lcposilio; cjui acrcpit doclrinaui, nsnram laccrc'

debct, tanfjnam domino repclituro. Lsnra anlem doc-

trinoe nihil alindest, cjnam operum exhibilio. Ergo quo-

niam nos quoque deposuimus pecuniam in aures vcslras;

nccesse est ut vos reddalis usnram domino, hoc cst, sa-

lutcm frafrum vestrorum. Itaque si h.nec ipsa quae dicun-

tur, tantum delinucritis, nihil cx hishicrifacientcs : mcluo

ne easdem delis pa-nas, quas dedit illc,qui defoderat la-

lentum. INam ille proj)terea manihus ac pedihns vinctusin

tenebras ejectosestextcriorcs,qnoniam non dej)rompsilin

ahos, quae audierat. Neigitnr nos quoque eadem patiamur;

enmqni quinque talenta.et enmquiduo accepit, imilemnr,

etiamsi sermoncm, eliamsi pccuniam, ctiamsi corjioris !a-

borem , etiamsi preces , aut ahud quidpiam iu proximi

salutem insumere oportnerit, ne gravcmnr, ut nndccum-

qiie talentum nobis a Deo Iraditum pro sna qnisqnc por-

tione mnltiplicanles, possimus ilLim hcatamaudircvoccm,

« Euge, serve bonc et fidehs; in paucis fnisli fidehs, sujira

• mulla le constituam, inlra in gandium domini tui* ; »

qno nobis omnihus poliri contingat, gratia et bcnignitatc

Domini nostri Jesu Chrisli, cnm quo ct pcr qncm i*atri

gloria, et imperium simul cum sancto Spiritu, in s:ccnhj

saeculorum. Amcn.

' M<itlli. ixv, ">..



S. JOANNTS CHRYSOSTOMI

CONSTANTINOPOLITANIARCHIEPISCOPI

,

CATECHESliS IV.

CATECHESIS I.

yld iUuminandos , el cur lavacrum re^ciicralionis , non

aulem remissionis peccatorum dicatur : quodque pe-

riculosum sit , non modo pejerare , sed ctiam. jurare,

etiamsi rectejuremu.f.

I. Quam dcsiderahilis^ amabilisque iioliis esl jiivemuii

fValrum chorus I \ os cuim Iralrcs vel aulc partum voco,

corumque qui uondum uati sunt cognalionera amplector.

Novi quippe, clarcqiic uovi, in quantum honorem , in

quanlum principalum cvehendi sitis. Eos autem, qui

principalum accepturi sunt, vel antequam accipianl so-

lent omnes honorarc , ut hujusmodi obscquio , eorum

sihi henevolenliam ad futurum commodum capteut. Hoc

ct ego fucio ; non sohnu enlm ad principatum, scd ad

ipsum regiium promovendi estis ;

imo uon ad regnumsimpliciter, scd ad rcguum cnclorum. Quamobrcm oro

atque supplico, ut cum ad rcgnum illud pcrvenerilis, mei

rerainiscamini. Quodquc Joscph pinccrnarura principi

dicebat , a Mcmento mei , cum benc libi fuerit'', » id ct

VkIc D. Giii lun, (uni. wit, ii. 2f)S-3oS. — • (Jcii. \l, i^.



364 S' •'O. CIIRYSOSTOMI AnCHIKPISCOPI C. P.

iuinc Jico vohis, Memenlolo mei, cuui beiie vobis fueril,

non hiinc nl ille soniniornni inlerprctationis nicrcedem

poslnlo ,

non cnim vohis soinniortnn inlcr])ros acccssi ,

sed ca'lcslia narralnrns , annnnliaturustjnc hona illa ,

« Qn.c nec ocnlns vidil, nec auris andivit, nec in cor

» honiinis asc(Midcrnnt : » laha sunt ca , « Qiia: prnDparavit

))l)eus diligeulihus se *. » Joscph quideni pinccinic dice-

hal : « Adhuc tridunm, ct rcslituct lc Pharao in priucipa-

)) tnm pincernarum ^ »Ego vcro non dico, Adhnc Iriduum,

ct pinccrnic tyranni constilueinini ; scd , Adhuc triginla

dies, ct restitnct vos , non Pharao, sed ccclorum Picx in

supcrnam ])alriam, in Jcrtisalcm illam liheram, in civi-

talem ctelestcm. IIlc dicchat, « Dahls caliccm in manus

))Pharaonis : »ego vero non dico, Dabitis caliccjn in ma-

nus rco-is ; scd , Ipse Picx in manum vohis tradct calicem

illum horrendum , ninlla plcnum virlute, alt|ue utrat|ue

crfalura prcliosiorcm. Sciunt iniliati calicis hujus virlu-

tem , vost{ue panloj)Ost scietis : mementotc igitur inei

cum v.eneritis in regt^nm illud , cum regalc vcslimentnm

acccpcritis, cnm ptirpina dominico sanguinc tincla indne-

mini , cnm diademalc illo redimiti eritis, cnjus fulgor nn-

dique solaribns radiis splendidior est. Talia quippe sunt

sponsi mnnera, majora qnidem dignitate vestra, sed ejns

benignii.ate digiia. Ideo jain vos , anteqnam in sacrum il-

lum thalamum ingrediamini, heatos pracdico : nec hcatos

solum pra3dico, sed cliam lando grr.tum vcstrum animum,

f[nod non sicut negligcnliores , ad haj)tismnin in cxlremo

halitu accedatis : sed jam indc qiiasi prohi domestici, ad

ohseqtiendnm magiia henevclentia Domino parati, animai*,

collnm mnlla cnm prohilatc et alacrilale suh jugum

(Ihrisli indiixerilis, jugumqne illnd snave et onus lcve

snscepcritis. Licet cnim tain vos,qnam ii

,qtii in vilap

' 1 Cor. II, f,, — • Gl'ii. m , iT).



VU JLLUMINAAUOS CATIiCIIESlS I. 365

cxitii iiiitiaiilur, parem graliam accipialis, at voliiiitatis

proposilmi), apparalusqne rerum non pari modo se ha-

bent. llli uamque in leclo accipiunt, vos autem in Ecclc-

sia3 commuuis onmium nostrum mr.lris sinu : illi flenles

et lacrymantes; vos gaudenlcs atque laclantes; illi gcmcn-

tes , vos^gralias agentes ; ilU lebri admodum laborantes

vos nmlta pleni spirituali voluplale. Qnapropler hic om-

nia huic muneri conveniunt, illic omnia sunt muneri

coutraria: fletus nempc ac gemitns eorum , qui initian-

tur; astant pueri lugenles , uxor gcnas lacerans, amici

trisles, domeslici lacrymantes, tota domus species hyber-

num et caliginosum diem imitalur. Quod si jacentis cor

scrulcris, iis omnibus tristius reperles. Quemadmodum

enim venti magno impelu alii aliis ex advorso flantes mul-

tas in partes pelagus dividunt; sic cogilationes tunc in-

gruentium malorum, aegri animum iuvadentes , in multas

soUicitudines illius meulem distrahunt. Si fihos respiciat,

illorum orbilatcm cogilat; si uxorem , ejns viduitatem

considerat ; si domesticos, domus solitudinem secum re-

putat; si ad se ipsum converlatur, praesenlcm vilam in

memoriam revocal , atque instante separotione, magnam

mo-!stitiic nebuhim excipit. Talis mox initiandi animus

est. Ilinc inler tumullum pcrlurbalionem(|uc hujusmodi,

iogreditur sacerdos ipsa lebri lorniidabihor, aU|ue a?groti

propinquis ipsa morte immanior. ^am vel ipsa medici dc-

ploratam ejus valetudinem declaranlis vocc, major des-

perandi causa esse putatur presbyteri ingressus, atque id,

quod jcterntC vilae argumenlum est, morlis symbolum cssc

pulalur. At nondum Colophonem mahs addidi : inlerim

quippe lumulluanlibus el sese apparantibus propincpiis,

saepe anima corpus deserens abcessit : imo phirimis vcl

praesens nihil proluit. Cum enim neque praesenles agnos-

cil, neque vocem audit, neque iUa respondere verba po-



366 s. jo. ciiiasosTOMi auciiij;piscoi'i c. i».

lesl, quibus bealnui cum oninium noslrum Doniino pac-

lionom doponal; sed est qiiasi lignuin inutilc vcl lapis, a

inoi'luo((ne niliil dillcrl is (|ui nio\ illnniinandiis est, quae

iniliationis ulililas iii lanla scnsus oninis inopia?

II. Eum enim, qui ad sacra illa et horrenda mysteria

acccssurus est, vigilarc convcnit, omni s.xcuhiri cura pu-

rum csse , tcmperanlia et alacritate multa plenum csse,

oiunem a mysteriis alienain cogilalioncm mcntc depellcre,

el undequaque niundam domnm apparare, qnasi ipsnin

rcgcm cxcepturus sit. Talis mcntis vcslr.TC priTparatio

lales apud vos sunl cogilalioncs, tale animi proposituin.

Dignaiii ilaquc oplimi hujus consilii relributionem a Deo

expcctatc, qui praimiis obsequcnliam sibi pracslilam sii-

peral. Quoniam vcro oj)ortct qu<c siia sunt conservis

conferre , ct noslra confcramus; imo jiolius Ikcc non nos-

Ira , scd dominica sunl : « Quid eniai , in(|uit, hajies,

» quod non accepisti ? Si antcm acccpisli, quid gloriaris,

»quasi non acccpcris' i' » volcbam lioc primum omnium

dicere : cur palres nostri , niissis aliis anni partibus, hoc

lempore initiandos ( sse EcclcsiiC fiiios lcgc slatuerunt, ct

cur post doctrinam, discalceatos vos ct exutos, nudis pe-

dibus, una lunica operlos ad exorcizanlium voces vos

Iransmitlunl. Non enim fruslra vel tcmere hnnc habitnm

et lioc lcmpiis nobis conslilucrunl : Scd habcnt h;cc ambo

mysticam quamdam cl arcanam ralionem :et hoc qnoque

vobis apcrire volcbam. At vidco ad aliam rcm inagis ne-

ccssariain iios cvocari. Nccessc qiiippe cst diccrc quid sit

baptisma,cnr in vilam nostram indnctum sil, et

quanlanobis conCerat bona. Sed si Miltis de hnjus mysticie pur-

gationis vocabulo prius disscramus. Non cnim cjusnomen

nnum cst , sed plurima variaque. Nam haec purgalio vo-

calur lavacrum rcgeneralionis : « Salvavit enim nos, in-

• i llor. IV, 7.



AD SLLUMINANDOS CATJiCHESlS J. 367

» (juil, pcr lavacrimi rogciicrallonis cl renovalionis Spirilus

«sancli'. » Vocatur et illuniinalio, ita illud Paulus nun-

cupavit :« ricmcmoianiini prislinos dics, in quibus illu-

»minati magnum cerlamcn suslinuistis passionum^; »el

iursum,« Irapossibilc cst enim eos,qui seniel sunt illu-

«minali, et gustaverunt etiam donum coelcste, etprolapsi

»sunt, rursns renovarc nd p(EnItentiam '. » Vocalur et

Laptisma : v Qaicumque cniui in Chrislo baplizati cslis,

» Christum indnistis\ » Appcliatur ct scpullura ; « Consc-» pulti enim , inquit, cslis in ipso pcr baptismum in mor-

'>tcm', » itcmquc circumcisio, « In quo et circumcisl estis

»circumcisIone non manu lacta , in expoliationem pecca-

» torum carnls''. » Vocatur crux, « Vctns enim homo nos-

» lcr crucillxus est , ut dcstrualur corpus pcccati \ »

Possent plura dici nomina ; sed ne terapus omnc in cha-

rismatis appcllallonibus insmnamus, age ad primum no-

men rcvcrsi , cjusque cxplicata slgnificalione, scrmonem

liniamus : iiUerlm vcro paulo superius doclrlnam repeta-

mus. Est commuiic omnium hominum lavacrum illudbai-

neorum,quod corporls sordcs solct ablucrc. Est et lava-

crum Juda3orum, Illo quidcm honeslius^sedgratiaelavacro

longe inierivis : et iioc cnlm corporeas sordes abluit , ncc

modo corporcas abluit : scd etiam ad conscientia; infirmi-

lalem altinglt. Nam mullae res sunt , natura quidem non

immundaG , scd quoc Infirmltale consclentiae efTiciuntur

immundoG, Ac slcnt In pucrls larvac caeleraquc tcrrlcula,

nalura quidem formidabilia non sunt ; scd talla puerls ob

nalurae imbccillltatem csse videnlur; sic et in iis quae

dlxl : excmpli causa mortua corpora conlingere, natura

quidem ncn est Immundum , vcrum si Id infirma) con-

sclentia) contlngat, immundum laclteum qui tellgit. Quod

• Tit. ui, 5. — > llehi'. x, 52. — * IJ. vi , /i. — 4 Galat. iii, 37.

— * Rom. VI, 4. — ^* Coloss. II, 1 1. — 7 Roin. vi, 0.



,iG8 S. JO. CIIUYSOSTUMl AHCIIlliPISCOlM C. 1'.

eiiiiu illiid nalura non sit immuuduu), ipse qui Legem lu-

lil Mc>ysesdeclaravit,(|ui mortuuiu Josephum sccum detu-

Jit, et tamcu mundus rcmausit. Idcorjue Paulus de immun-dilia hujusmodi loquens, qu.x non nalura, sed iufirmilatc

couscicnli.T accidit, ila loquitiir : Nihil commune per se

ipsunijuisi ci,qui exislimat* quid commune esse. Vides-ne

immundiliam non ex rei nalura , scd cx cogitalionis

imbccillitatc coutrahi : ac rursum , « Onmia quideui sunl

«munda: scd malum cst honiini, qui per olFendiculum

Dinanducat ^.» [ Vidcs-nc quod non, cdere, scd pcr ollen-

diculum edere,causa sit immundili;t'. I

III. Talem maculam Jud.corum lavacrum emuudabat.

At graliac lavacrum nou talcm , sed eam,quoG vera im-

muuditia et animam ct corj)us inficil. Non enim eos, qui

niortua corpora , sed qui mortua opera conlingunt, mun-

dos lacit. Etsi mollis, clsi Ibrnicator quis fucrit, etsi ido-

lolalra , clsi quidvis mali feccrit , etsi huniana omni ue-

quitla j)ienussit, si in piscinam aquarum incidat, solaribus

radiis pnrior ex divinis llucntis ascendit. Ne vero putes

fastu quopiam hacc proferri , aiidi Paulum dc lavacri vir-

lute hax loqucntcm :« Noiitc crrare , nequc idololalrae,

» nequc foruicatorcs, ncque adullcri, ncque raollcs, neque

«masculorum concuhilorcs, ncque avari , ncque cbriosi

«nequc maledici, neque rapaccs, regnum Dei posside-

)) hinit ". » Ecquid hicc ad propositum ,inquies ? Quod

(ji^.crrilur oslende, an scilicel lavacri virlus haec omnia

cuiuiidcl. Audi itaque ca, qua? scquunlur : « Et hoec qui-

» dem fuistis :

sed abluti cslis, ^ed juslificati estis in no-

» mine Domini nostri Jesu Christi , et in Spiritu Dei

» nostri '. » Nos quidcm polliccmur vobis ostendere , oinni

fornicatione puros esse eos, qui ad lavacrum accedunt;

vcrum oratio nostra plus demojistravit, scilicet non modo

» Roin. XIV »i^' — * Ibid. 20, — ' i Cor. vi, 9, 10. — 4 Ibid. 1 1.



Ah II.I,U.MI?fAN003 CVTECnESIS I. 3Gf>

puros , scd cliam .«anclos juslosque foclos cjso. Non tan-

lutn cnim dixlt ; « Abluti cslis, » scd cliam « Sanclificali

«cslis, justificali cslis. » Quid hac rc mirabilius, quod

sinelal)ore, sudore bonisque opcribus juslitia parialur ?

Talis est enim dlvini doni benignitas, ut sinc sudoribus

juslos efficial. Nam si imperaforis cpislola paucis con-

scripta litleris, innumcris reos crimlnibus libcros dlmittit,

alios aulem ad honorem etlam cvchit niaximum; mullo

magis sanclus Dei Spirilus, qui oumia potest, omni nos

nequitia liberavit , mullam juslitiam largielur, niulfa im-

plevit fiducia. Ac quemadmodum scintilla mediam in pe-

lagi voraginem intidcns , slatim extlngultur et evanescit,

aquarum vi dcmersa ; sic ct omnis humana nequilia, cum

in piscinom divinorum flucntcrum incidcrlt, cilius faci-

liusque, quam sclnlllla demergltur et deletur. At cur,

inqules, si peccala nobis omnia lavacrum remlttlt , non

lavacrum remissionls peccatorum, non lavacrum purga-

iionis, sed lavacrum regencralionis vocalur ? Quia non

soltun nobis j)eccata rcmitlit , neque solum delicta pur-

gat; sed ila id praeslat ac si denuo gencrali essemus. Ele-

nim nos dcnuo creat, et format, non ex tcrra rursum

effingens, sed ex alio elemento, aquarum scllicet naturacreans. Non enim vas simpliciter abstergit, sed tolum

conflat denuo. Nam qua* absterguntur, etiamsi accurate

mundentur, qualilatls vesligla et sordium rellquias rcii-»

nent : quae vere inconflatorium immltluntur, ct a flamma

renovantur, omnem dcponentla maculam , ex caniino

educla, eumdcm, qucm prorsus nova , splendorcm emit-

tunt. Quemadmodum si quis auream statuam, tcmpore,

fumo, pulvcre, rublgine focdatam , multoque afl^cctam

delictorum fumo, ilia pulchriludine destltulam, quara

ipsi ab initio indlderat,dcnuo conflavlt, et In aquas ccw

in conflatorlum injicicns, ct pro Igno SpIrMus gratiam

Lxxxix. :^4



370 •. JO. CnRYSOSTOMI ARCQIEPISCOPI C. P.

immlltens, hiiic rcnovalos, cum solaribus radiis splendore

dcccrlanlcs cducit, conlrilo vcleri homlno,novo autem

splcndidiorc, quani vctus crat, condilo.

IV'. Ilanc porro nobis contrilioncm , myslicamquc pur-

galioncni subindicans Proplicla, diccbat ohm, Tanqnam

» vas figuh conteres eos. » Nam quod de fidehbus loqua-

lur clare indicant ca, qucc praecedant ; ctenim ait : «Filius

» mcus cs tu : cgo hodie gcnui lc. Postula a me, et dabo

» libi gcnteshoereditatera

tuam, ct

possessionem tuamplcrminos tcrric^ » \ idisti-ne quomodo Ecclesiam gen-

tium CluMsti rcgnum dixlt ? Deindc rursum ait , « Pasces

«eos in virgaferrea, » non gravi, sed forli , « Tanquam

»vas figull conlercs cos. » Ecce lavacrum magis myslico

moresuniitur. Non cnim slujphciler dixit : Vasa tcslacea,

sed Vasa figuli. » Verura atlendite : tcslacea qulppe vasa

contrila , rcfici non possunt, ob durillem nempc ab igne

acccptam : vasa autcm figuU non simt lostacea, sed ex

lulo composlta ,quare si labefactata fuerint, arlificis so-

lcrtia facilius ad secundam formam reduci possunt. Cum

itaque calamilatem Insanabilcm memorat, non vasa figuli

dicit,sed vas tcslaceum : nam cum Prophetam et Judaios

docere vellet, se calamltati iusanabili urbem tradldlsse,

jussit eum acciperc vas testaceum, ct coram universo po-

pulo confringere, dlccreque , « SIc periblt urbs ac contc-

» relur : » cum autem bonam ipsls spem ofiert, in offici-

nam figuli Prophctam deducit, nec ipsi vas lcstacenm

oslendlt, sed vas lutcum e manu figuli decldens, ac

subinfert his vcrbis :« SI figulus hic vas quod dccldlt,

» acceptum denuo reformavit, annon mullo magis ego

»potero vos delapsos emendare*? » Potest igltur Deus

nos luteos non modo pcr lavacrum rcgenerationis emen-

dare, sed Spirltus accepta virtute, ilerumque lapsos, pcr

• Psal. iT, 8, 9, — » Jcrem. xyiii, 4-6, et xii, 11.



AD ILT.UMINANDOS CATJiCUESIS I, Zr \

sinccram pcenitenliani in prislinum stalnm rcvocare. Sod

non tempus est vos de pcenilenlia alloqui, iino polius

iitinam nullo nnquam lemporc hisremediis opus habcalis,

sedscmper ea servata pulchritudine eoque splcndore mn-

ncatis, qucm nunc acccpluri eslis. Ll itaque in eo manea-

lis, age, de vilas inslilulo pai:ca vobis disseramus : nam

in hac palaestra athlelarum lapsus periculo vacant : cum

domeslicis enim decertant, et in proeceptorum corporibus

ouinia meditanlur. Cum vero certamioum tempns adv(^-

nerit, cum stadium apcrlnm fuerit, cura omnes ad spcc-

taculum congregati; scdes sursum occuparint, prxsenic

agonotheta ; tunc nccesse cst aut ignavc agcntes dejici,

ac cum ignominia discedcre , aut strenue agenles, coro-

nas et bravia consequi ; sic hi Iriglnta dics vobis palocslrse,

gymnasiorum et exercilationis locosunt. Jam hinc disca-

mus malignum inuin daemoncm vinccrc : nam contra il-

hun post baplisma in arcnam descendere debcmus, con-

tra illum pugnare et decertare. Jam hinc ergo insidias

ejus ediscamus : undenam mahgnus sit, undenam facile

nos lacdere polerit ; ut certaminis lcmpore non incxperli,

novis conspeclis ccrtaminibus terreamur, sed jam parati

mcditatique, ejusque insidias omnes edocti, fidenter cer-

tamlna cum illo adcamus. Undique vero nobis nocere

solet , sed imprimis lingua et ore. NuUum enim ilii ita

opportunum organum ad fraudem pernicicmque nostram,

ut inlemperans lingua ct os non obturatum. Ilinc nobis

lapsus phirlmi , hinc nobis gravia crimina. Quam facile

sil orc lubi sic quidam declaravit : « Mulli cecidcre gladio,

')sed non tot quot llngua *: » ipseque rursum quam gra-

vis sit hujusmodi lapsus indicavit his verbis, « Lapsus de

«pavlmenlo potius, quam lapsus do lingua ^ » Id est,

melius est labi conterique corpus, quam hujusmodi ver-

• Ecdi. XXVIII, aa. — » Id. xx, i3,

»4.



3^2 8. JO. CnnVSOSTOVl ARCIIlKnsCOPl C. P.

bum proferrc, fjnod possit animain noslram pprdcre. Ne-

«jiic

Inpsustanluni moniorat , scd horlalur ul niafrnam

solliciludincm g;cromus , nc sup|)lanl(Mnur , his vcrbis,

« Fac ori luo januam cl vcclcs; » non nt vcrc januas et

vcclcs parcmus, sed iil cum magna caulcla ahsiirdis vcr-

bis hnguam claudamus. Rursumque alihi oslcndcns nos,

ct cum slndio noslro ct anlc sludium noslrum supcrno

rgere anxih"o, nt hanc feram inlus conlincamns, ad Deum

manus lendens Propheta dicchat : « Elevalio mannum

» mcarum sacrificium vcsj)crlinnm. Pone, Dominc, cus-

»todiam orimeo, et ostium circnmstanliae lahiis meis'. »

Et qui prius monnit, rursnm ait : « Qnis dahit ori meo

» custodiam , et lahiis nicls sigillum aslulum^r' »Vidosne

singulos hujusmodi Lipsns timenles, lugentes , consilia

dantcs, precantes , ut circa linguam niagna caulela ad-

hibcalur ? At cur, inqnies, si tantam nohis pernicicm hoc

instrumenlum alTcrat, ipsum nohis a principio indidit

Deus ?. Quia magnam eliam aufort utiiilalera : ct si ca-

veamus, uliHtatem tanlum, perniciera vero nullam aflert.

Audi enim quid dicat is, qui prius illa dixerat : « In mana

wlinguae vita et mors'. » Eademquc ipsa Chrislus decla-

rat his verbis , t De sermonibns iuis condemnaberis, et

» de scrmonihus tuis justificahcris ^ » Media quippc stat

lingua inler ulrumque usum, lu dominus es. Ila et gla*

dius jacel medius; si illo conlra inimicos ntaris, salulare

tibi instrumentum elTicitur, sin tibi ipsi vuhius infllgas,

noTiferri nalura , sed iniqnitas Ina c.cdis causa cst. Ita et

de lingna cogilemus : gladius cst in mcdio jaccns , acne

illam ad tc prccalis tuis accusandam , nc fralri vulnus in-

fligas. Idco ilhim duphci miiro Dciis circuravallavit , dcn-

tium ncmpc scpto , cl lahlorum amhilu, nc facilc ct

' Psal. eiv, a. — • Eccli. xxmii, 3o. — » Vvnr. xviii, ai. — •< MaUli.

xii , 5t.



inconsulto vorba non congruenlia profcrat. Rofrcna illana

intns. Vcriini illa non id pntilnr, tlcnlibiis illam casllga,

ipsornm cen carnificiun morsui ill;im tradcns : uielius

cjuippe est illam nanc peccantem deniibus morderi, quamtunc aridam , et a(\nte slillam qu£erentcm, illa consola

tione privari. In mullis sane aliis pcccare iiia solet, con

viciisnempe, blasphemiis, verbis obscoenis, sycophantiis,

juramentis,perjuriis.

V. Sed ne confcrtim omnia dicentes menlera confun-

damus vestram ,

unam vobis legem pbnlmusdc vitandis

juramentis : hoc vobis praenunlianlcs, si non modo per-

juria, sed etiam juramenta ob justam causam prolatafu-

giatis, me non aliud uberius argumentum Iractaturum.

Nam absurdum esset sl dum ludimaglstri non nlias puerls

tradunt disclpllnas, donec vldeant priorcm in Ipsorum

meraoria pulchre hacrere,nos cum prlores dlsciplinas non-

dum inculcare potuerlmus, alleras denuo ingeramus : id

enim nihil allud essct quam in pcrtuso dollo haurire. Ne

igltur os nobls claudatls, niagnam rel curam habete. Nam

grave peccatum est, admoduraque gravc : ideoque admo-

dura grave, qula non videtnr grave csse : ideoque ipsum

formido,qaianemoformidat:ideoIncurabiIis morbus, quia

morbus non esse videtur. Sed quemadmodum sermo simplex

crimen non est, ita et hoc criraen essc non videtur, scd con-

fidenter hoc facinus admiltltur : si quls vero redarguat,

stalim risus et cachinni profusi, non adversus eos, qui

juramcnla redarguunt, sed adversus eos, qui morbum

curare volunf. Ideo longum hac de re serraonem habeo,

aliam enim radicem evellcre cuplo, et diuturnum delere

malum; non perjurla solum dico, sed et juramenta juste

prolala. At, inquies, ille homo modestus, sacerdotlum

gerens, pie lemperanterque vivens , jurat tamen. Ne mibi

modestura illum alleges, temperantem, pium, in sacer-



3^4 s. jo. cnnYsosTOMr ARcniEPiscopi c. p.

dotio (l"gcnlcm : scd si vls ponc Pclnim cs«o, vel Panliim,

vel Anjicliiii),qni dc coc!o dcsccndcrit : nc sic quidem

pcrsonanim dijrnitalcm rcs|)iciam. Nnm lcgom , non ser-

vilcm , scd dominicam de jnraincnto le^o : cnm antcm

impcraloria scripta legnntnr; omnis scrvoriim dignitas

qnicscal. iNamsi diccro potes Christum juramcnta praccc-

pissc, ant Christnm ipsa admissa non ulcisci , oslcnde

mihi, et morem |;cram. Quod si tanta cnra ipsum vctat,

et lantamhujus rci providcnliam gerit, ut cum maligno

jurantem conslituat: «

Quod aulem his abundanlius est,

»ait, ncmpc, Est ct Non, a diabolo est*, » Qn'tl mihi hunc

et ilhun in medium producis? Non enim ex conscrvorum

ncgligentia, scd ex legum suarum prinecepto, hunc Deus

ferct calcuhim. eTussi, inquit, obtcmperare oporlebat, non

hunc ct illum practendcrc, neque abena mala curiosius

invcsligare. Quandoquidem magnus illc David in grave

pcccalum lapsus cst, ideo-ne qnaeso, sine pericnlo pcc-

care poterimus? Quaproptcr hoc cavcre oportct, atque

rccla tanlum sanctorum gcsta imitari. Sicubi vero ncgli-

genlia Vel transgressio legis occurrat, id summa soUicitu-

dine fiigicndum est. Non cnim cum conservis, sed cnm

Doniino ratio nobis cst, rcrumque in vila gcstarum om-

niuin rationcm ipsi rcddcmns. Ad iUud ilaque tribunal

nos praeparemus : nam quantumvis admirandus et magnus

sit is qui hanc legem violat, rcposilo huic pracvaricationi

snppliclo haud dubie plectetur : non enim personas acci-

pitDcus. Quomodo autcm quave ralionc potcst hoc pec-

catnm vitari? Nonenim par cst quam grave sitpcccatum

duntaxat ostendcre, scd consiiium , quo ab co libcrari pos-

simus apcrire. Est libi conjiix, sunt tibi fiHi, est amicus,

cognatus, vicinus : his omnibns hanc snper his custodiam

demanda. Gravis res est consuetudo , diflicile est eam dc

• Maltti. V, 37.



AD ILLIIMINAADOS CA.TECI1ESIS I. 3^5

medio tollerc, arduuai est ab illa cavpro, invilos socpe et

imprudcntcs invadit. Igitur quanto majo-em nosli vim

consuetudinis, tanto

magisa

pravaconsuetudinc liberari

§atage, et ad aliaiu ulilissiuiam le transfer. Quemadmo-

dum cnim te illa curantem saepe, ab ilia cavcnlem, teque

soUicite cuslodicnlem, potuit supplanlare, i(a si te in bo-

nam non jurandi consueludincm transleras, nec invitus

unquam nec socors potcris in juramcnti lapsum dcferri.

Magna utique res consuetudo,quae naturaj vim habet. Ne

igilur id frequenler agamus, in aliam nos consueludinem

Iransferamus : a singulis tecum viventibus et versantibus

hanc gratiam poslula, utte hortcntur atque inducant ad

vilandum juramcntum, deprehensum arguant. Nam eo-

rum circa te custodia^ vel ipsis consihum et adhorlatio

est ad recte agendum. Nam quialterum de juramenlo ac-

cusat, npn facilc ipse in hoc baralhrum incidel. Baralhrum

enim non parvuui est jurandi frcqucntia, non uiodo ctmi

de minimis rebus, sed cum de maximis agitur. Nos autcm

vel olera ementes, vel de duobus obolis disceptantes , in

famulos ira commoti, et comminantes, Deum semper ad-

vocamus testem. Hominem quidem ingenuum vel levi

dignitate proeditum , ad hujusmodi res in foro testem ad-

vocare non audes, vel si audeas, contumeliae poenas dabis

coelorum autem Regem et Angclorum Dominum , sive de

venalibus, sive de pecuniis, sive de minimis rebus scrmo-

nem habeas , in tcstimonium trahis; haeccine fcrcnda?

Quomodo potcrimus ergo ab hac mala consuetudine libc-

rari? si custodes, quosdixi, circa nos ponamus, tcmpus-

que nobis ipsis ad corrcptionem constituamus, pcenamque

nobis indicamus, si elapso tempore non cmendati fueri-

mus, Quodnam tempus ad hoc satis erit ? Pson puto eos

qui admodum vigilant, suaeqne curandae saluli inteuti

»unt, plus decem diebus opus habere, ut a mala jura-



^yS 9, io. cnnYsftsTOMi AncnrF.piscon c, p,

mentorum consucUiclino prorsii» libtMonlur, Quod si post

illos docom dics jur,nnl08 doprehcndamur, pminm nobis

conslituDinns ,

dnmnnlionom t't snpplicium pro pr.Tvnri-

catione maximum. Quam vero damnalioncm? Id non ego

definlam, sed vos senlentia; dominos consliluo. Sic ea,

qnoc nos spcctant , dispenscmus, non modo circa jura-

mcnta , scd circa alia cjr.nBlibct dclicta ; ac tempns nobis

conslituenles,gravisslmis deputatis poenis

, si alifjuando

in ca incidamiis, puri ad Domlnum noslrym acccdemns,

et a gchcnna ignis liberabimur, fidenterqne slabimus anlo

tribunal Christi : quod nos assequi contingat gralia ct

benignitale Domini noslri Jesu Cbristi, cui cum Palrc

gloria una cnm Spirltu sancto, in snecula s.TCulorum.

Amcu.

CATECHESIS II.

y4(i itUiminandos^ et dc mulieribus se lortis crinibus et

aitro ornantibas , et de sectantibiis vnticinia , vel /e-

^ataras, vel innantationes : qnoi cuncta a cliristia-

nismo sunt aliena.

I. Nuper dictornm apnd Charitatem Vestramfrnctus a

vobis repetiturus adveni* : non enim propterea loqnimur,

ut tantum audiatis , verum ut et diclorum memoriam

servelis , et pcr opera nobis memoriam demonslrctls

imovcro non nobis , sed Deo montis arcana scienti.

Propterea ct calechesis, id est, inslitutio dicitur, ut ct

absentibus nobis sermo noslcr menles vestras insli-

tual. Et ne miremini, si decem diebus tantum transactis

« Vicle D. r.nillon, lom. xvii, p. 3o8 3i5.



AD IM.UMINANDOS CATECHRSIS JI, 877

semlnnm frnclus rcpotl(nrl vcnitnus : elcnim dio unR licet

pariler ct somina sj^argcrc, et mcsscm facerc : non enim

proprin lantnm virlule, verum et divino auxilio roborali,

sic od ccrlamina vocomur. Quicumquo igitur dicla susce-

perunt, et per opcra implcverunt, maneant se exlendenles

in anteriora. Quicumque vero bonam hanc operationem

nondum attlgerunt, jam attlngant, ut ex torpore nalam

damnationcui fnturo studlo repcllant. Licet enim , licet

inquam, eum qui mullum tcrpuit, post haec diligcnlia

utcndo, praclerili temporis omnem sarcire jacluram. Id-

circo dicitur? « Ilodic si vocem ejus audicrllis, nolilc ob-

» durare corda vestra sicut in exacerballonc'. » Hoc autem

diclt, admonens et consulens nunquam desperare, scd

donec hlc sumus, bonam habere spem, et anterlora ap-

prehcndendi , et braviimi supernfe Dei vocalionis perse-

quendP. floc igitur faclamus, et magnae hujus donallonis

nomina exqulramus. Sicut enlm dum ignoratur dignitalls

magnitudo, segnlores sunt ii , qui honorantur : ita si nos-

catur, gratos reddit, et magls studiosos efficit. Alloquin

el turpe essetet ridlculum tanto pollentes apud Dcum ho-

iiorc, nec sclre quid ipsius tandem nomina significare ve-

linl. Et quld de hoc munere dico? Si enim commune ge-

nerls nostri nomen cogltaveris, maximam ad virlulcm

caples discipllnam et exhortalionem. Hoc enlm nomen,

« Horao, n nos non secundum cxternos definimus, sed ut

divina jusslt Scriplura. Nam homo non est quicumque

slmpllclter manus habet et pedes humanos, nec qulcum-

quc tantum rationalis est : sed quicumque plelatem et vir-

lulem cum fiducia exercet. Audi namque quid dc Job

dicit. Cum enlm dixisset,quod In lerra Ausilide homo

crat, non ex ils eum describit terminis, quibus ethnlGl

nec hoc dicit, quod duos pedes haberet, et ungues latos :

' Psal. xctv, 7. — • Ppilip, m, 14.



378 6. 30. CHBYSOSTOMi ARCniEPISCOPI C. P.

scd indicia pietalis illius prnebens diccbat, « Justus , verax,

> colcnsDcain, abslincns ab omni mala reS » demonstrans

quod hoc cst homo,sicut scilicct ct aJius inquit, «

Deumslimc et ipsius mandala custodi, quoniam hoc est omnis

»homo'. » Si aulcm hoc nomcn, homo, lantam ad virlu-

teni prajbel exhorlalioncm, nuillo magis illud, « Fidelis.

Fidclis enim idco vocaris, quoniam et crcdis Deo , et ab eo

crcditam ipse justitiam habcs , sanctitatem, mundiliam

animae, in filium adoptionem, regnum ccclorum, et haec

tibi commcndavit. Tu vicissim ipsi alia credidisli, et com-

mendasli , clecmosynam , prcces, modesliam et omnem

aliam virtutem. Et quiddicocleemosynamPSivel frigidum

ipsi dedcris poculum*, ncc hoc amittes : vcrum et hoc in

iUura rcservat sedulo diem, et cum multa reddet super-

abundantia. Hoc quippe admirabile est, quod non tanlum

deposila scrvet, verumct mulliplicct rctribulionibus. IIoc

et le sccundum polcnliam tuam faccre jussit in iis, quae

tibi credita sunt, ncmpe sanclitatem, quam accepisti, io-

tendcrc : ct ex lavacro justiliam redderc clariorem , et

graliam ilhislriorem faccre : sicut utique et Paulus fecit,

scqucntibus luboribus, ct studio, dihgentiaque augens om-

nia, quai acccpit bona. Et nola Dci providentiam, ncclibi tolum hoc dedlt, ncque lolo privavit : sed liocc dcdit,

illa promisit. Et quarc non hic tolum deditPut tu fidcm

in ipsum demonstres, nondum dalis ex ipsius promissione

5ola credcns. Quare vero rursum non omnia iilic scrvavit,

scd dcdit ct spirilus gratiam, et juslitiam, et sanclifica-

tioncm ? ut libi labores levcs faciat, et ex jam dalis eliam

de futuris tc bonae spci conslituat. Proptereaque recenter

illuminatus vocari debes : quoniam nova lux semper tibi,

si velia, et nunquam extinguitur. Ilanc nempe lucem et

volenlibus pobis ct nolentibus nox subsequilur : illum vcro

« Job. I, 1. — • Eccle. XII, x3. — » Matlh. x, 43.



AD ILLVMmANDOS CATECnESIS II. 3-a

radium lenebrae non norunt : a Lnx cnim in tencLris lu-

»cet, et lencbriT cam non comprelicndernnl'. » Non sic

enim mundus est clarus orienlc radio, ut anima illustra-

tur et splcndidior fit a Spirilu gratiam suscipiens. Et con-

sidcra diligcnlius rerum naturam. Nocle enim terras lc-

nente, ct tcnebris caliganlibus, sxpe funiculum quis

cernens , serpentem esse pulavit, et amicum acccdcnlem

tanqnam inimicum fugit : et strepitum qucmpiam senliens,

Ircpidus factus est : lucenle vero die nihil tale acciderit,

sed omnia qualia sunt apparent : quod et in anima noslra

contingit. Postquam enim gralioe veniens mente len^bras

expulerit, rerum verilatem discimus, et nobis fiimt despi-

cabiles res prius tremendce : nec enim amplius morlem

timeraus, diligentcr ex liac sacra iuiliatione disccntes^

morlem non essc mortem , scd somnum , el dormilionem

lemporariam:

non pauperiem, non morbum, non aliud

quid hujusmodi, rcformidamus , scienles nos ad meliorcm

tendere vitam , immorlalem et incorruplam, et ab omni

tali liberam inaequaliiate.

II. iNe igitur amplius ad mortalia mancamus hiantes,

nec circa .mensa3 delicias, nec circa vcslimentorum or-

nalum : habes enim maximum indumentum , habes men'

sam spiritualem, habes gloriam superne, et omnia tibi

Christus faclus est, et mensa, et vestimentnm, et domus,

et caput, et radix. « Quotquot in Christo enim baplizali

»eslis, Chrislum induislis ^ » Ecce quomodo veslimen-

ium tibi cst. Vis discere quomodo ct mensa tibi sil?« Qui

Dmecomedit, inquit, vivet ille proplcr me. »Quod aulcm

domnssit tibi :« Qui comedit carncm meam, in me ma-

i> net et ego in eo \ » Et quod radix, rursum inquit : « Ego

Bvilis, vos palmites. » Et quod fralcr, et amicus, sponsus:

« Non amplius vos dicam servos. Vos enim amici mei es-

' Joan. 1, 5. — » Galat. iii, »7. — 5 Joan. vi, 56.



38o 9« >o. cnnvsosTOMi AnciiiEPiscori c, p,

> lls *; » el Poulns : « Dospondi vos nnl viro virglnom cas-

s lam cxhibcro Chrislo , « Et rnrsnm ; » Ul sit ipso primo*

Bgonilns in mnllis (Valribns^, uiNoc fralrcs tanlnm ipsins,

vernm et pncruli snmn?. « Ecce cnim, inqnit, ego et puc-

» rnli , qnos tradidit mihi Deus '. » Non hoc aulem solum,

vernm et membra ipsins ct corpus cjus''. Tanquam enlm

non sutficerent ea ,qufc dixerat , ad demonstrandam be-

nevolenliam ct charitatem qnam erga nos exhibet , et

alind his majns , et propins posnit , se caput noslrum

appelbins*. Ha.'C omnia certo sciens , dilecle, sis gralus

erga benefactorem tunm optima conversationc, ct sacrl-

ficii magniludinem cogitans, orna corporis tui membra :

cogita qnid manu capias , nec unqnam ullum verbcrarc

audeas, nec lanto decoralam munere, plagae crimine de-

decores. Cogita qnid manu capias, et ipsam ab omni

avaritia et rapina liberara conserva. Repnta quod nontantnm mann capias , verum et ori admoveas , et linguam

custodi a contnmeliosis niundam et turpibus verbis, blas-

phemia ,perjurio, et aliis omnibns bujusmodi. Etenim

perniciosum cst, tam tremendis minislrantem mysteriis

linguam, et sanguine lali purpuralam, et faclam auream,

gladium ad convicia et contumelias et scurrililales trans-

ferre. Reverere honorcni, qno Dcus ipsam honoravit

nec ad peccati usum ipsam deducas : sed rursnm animad-

verlens, qnod post mannm et lingnam cor suscipiat tre-

mcndum illud mysterinm , ne unquam in proxiraum con-

snas dolum, sed mentem tuam ab omni malitia mnndam

conserva. Sic et oculos, ct anres munire poteris. Quomodo

enim non est absurdum posl mysticam illam vocem e coe-

lis delatam, a Cherubim dico, mcretriciis cantibus , et

fracti» melodiis aures inquinare ? Quomodo vero non

• Joan. XV. i et i5.— • a Cor. xi, a. el Rom. vin, ag.— * IsaT, vui, i8,

— * I Cor. xit, 37. — ' Ephes. i, Sa.



AD ILLtMlNANDOS CATECIIESIS 11, 38

cxfrema pccna dlgnum cst, ociilis qiiibus arcana vidcs ct

ircmenda myslerla, his mcrctrlccs spcclare, ct mcnlc

adulterium cxercere ? Ad nuptias vocalus €s, dilccle , nc

inlrcs sordidis indutus vcslimenfis, sed nnptiis congrnam

capevcstcm. Si enim ad nuptias sensibiles homines invi-

tnli, elsi omnium pauperrimi sint, mutno sumcntes saepe,

vel cmcntes vestimenlum niundum, sic se voconlibus oc-

currunt : ct tu ad nuptias spirituales, et prandia vccalus

regalia, consideres quale dltnr.m sit te nupliale vcslimcn-tum comparare. Vcrumcnimvcro nec opns est comparare,

scd ipse qui vocat libi dat gratis , ne vcl paupei talcm prae-

tendere valeas. Serves ilaque quodaccepisli veslimcntum.

Si namque perdideris, amplius commodalo acciperc non

poleris, aut emcre. Nusquam cuiui vcndiUir tale vesti-

menlum. Audisti quomodo gemuerunt oh*m sacris intro-

ducti, et pcctus percusscrnnt, eos slimulanle conscien-

tia ? Considera igilur et tu , dilecte , ne unquam hoc pa-

liaris. Quomodo autem non patierls , non expulsa prava

malorum consuetudine ? Proptcrca et prius dixi, et nunc

dico, et dicere non desistam , si quis morum vitia non

correxit, nec sibi facilem paravit virtutem, nc baplize*

lur. Priora nempe crimina lavacrum ablucrc polest : ti-

mor autem non parvus, ct periculum non mediocrc, ne

rursum ad cadem redeamus, ct in vulnus nobis niedicina

vertafur. Quanto namque major gralia, lanto ampliorpos-

tea peccanlibus poena ?

lll. INe igifur ad pristinum redeamus vomitum, jatfl

nos ipsos erudiamus. Quod enim oporteaf prlus pccniliilssej

et a prioribus destitisse malis, et sic ad grafiam accedcrCj

audi quld Joanncs dicat, quid vero princcps Apostolorum

baplizari debentibus. Ille nempe diclt : « Facifc fruclum

9 dignuoj pcenitentioe : et nc incipiafis dicere intra vos.



88a «. jo. cnRYsosTOMi ARcniEPiscopi c. p.

»Palrcm habemns Abraham'. Uic aiitem intsrroganlibus

rnrsus aiebat :« Pocnilcnliani agilc , ct baplizelur quisfjue

• vcslrum in nomine Doniini noslrl Jesu Chrisli'. » Qui

aulom agit pamilenliam , non amplius cadem allingit ne-

^olia,quorum pocniluit : ideoquc jubemur diccre : Abre-

nunlio libi,Satana, nc amplius ad ipsumrcverlamur. Sicut

igiUir iu picloribus accidit, sic ct nunc fiat. Elenim illi

tabulas proponcntes, et albas circumduccnlcs lineas , et

regias depingenles imagines , priusquam colorum vcrila-

tem superindicant , cum omni libcrtale hacc quidem de-

lent, illa vero repingunt , et errala corrigentes et male se

habenlia Iransponenlcs : postquam vero jam colorem in-

duxerint, non amplius libertatem habent rursum delcndi

et depingendi; quoniam imaginis pulchriludini nocerent,

et sine culpa ficri non possct : hoc tu quoque fac , puta

animam esse tibi imaginem. Priusquam igitur supcrveniat

vera spirilus linctura , male insilas libi consueludines

delc, sive jurare , sive menliri, sive contumelias inferre,

sive tnrpia loqni , sivc ridicula facerc solitus es , sive quid

aliud hujusmodi non h'citum faciendi consuetudinem ha-

bcs , erue consuetudinem , ne post bapiisma rursum ad

ipsam rcgrediaris. Peccala delet lavacrum : tu consuctu-

dincm corrige, ne jam inductis coloribus, et illuslrata

imaginc rcgia, amplius dcleas, ct vulncra ct cicalrices

inferas a Deo tibi dato decori. Corripe igitur frain , cxlin-

guc furorem, sive quis afficiat injuria sive contumclia

lacryrais illum prosequcre : nc indigneris tu, condole, ne

exacerberis :

ne dicas : In anima patior injuriam. Nemoest in anima injuriam patiens, nisi nos ipsos in anima in-

juria afficiamus. Et quomodo id ita sit, jam dlcam. Ablata

est rcs tua, non passus cs in anima, sed in pecuniis : si

tu vero mali memoriam serves, in anima tu te ipsum

• Luc. ui, 8. — • Acl. II, 33.



AD ILLUMINAND03 CATECOESIS 11. 383

laesisti. Pecuniae enim ablalne nihil animam laeserunt , ve-

rum et adjnverunt : tu vcro non iram dimitlens, poenas

illic hujus servalcX malornm memoriac dabis. Conviciis te

quispiam et conlumeliis afiecit , le nil in anima lipsit

sed nec in corpore : tu vicissim contumelias et convicia

intnlisti, le ipsum in anima lacsisli, eorum quae dixisti,

illic poenas subilurus. Et hoc omnium maxime vos certiim

scirevolo, Christianum ct fidelem in anima possc Incdcrc

nemincm nec ipsum diabohim. Nec hoc tantum csl adnii-

rabile, quod nos Deus omnibus insidiis inexpugnabiles

fecerit : vernm et quod ad omnem virtutis operationem

nos aptos paraverit : et impedimentum nuUum est, si ve-

limus, licet pauperes sive corpore imbecilles, sive abjccti,

sive ignobiles , sive servi. Ncc enim paupertas, nec im-

bccillitas, nec corporis mutilatio, non scrvitus, non aliud

lalium quidpiam, ad virtutem impedimentum esse qucat.

Et quid dico pauperem , et servum, ct ignobilem ? ctiamsi

caplivus sis, nec hoc tibi ad virtutem impedimcntum

esset. Et quo id modo sit, dicam. Quidam domeslicorum

lc contristavit, ctirrilavit, ipsi iram rcmilte. Numt|uid

tibi ad lioc vincula et paupertas , et ignobililas impedi-

mentum afierunl ? Et quid dico impedimcnlum ? polius

adjuvant : namque et cooperantur ad supcrbiam compri-

mendam. Vidisli alium felicilcr agentem, ne invideas,

nam nec hic paupertas impcdimentum est. Rursum cum

orare convenit, sobria et vigili menle hoc proesta , et nec

hic ullum erit obstaculum. Bcnignitatem, mansuetudinem

omnem exhibe,

modesliamhonestatem :

nec enimista

exteriorum indigent auxiliorum. Et hoc est virtutis maxi-

mum,quod non divitiis, non potenlia , non gloria, non

alia quapiam talium rerum opus habeat, sed anima tan-

lum sanctificata , et nil amplius inquirat. Respice vero et

ia gratia hoc ipsum fieri : sive quis enim claudicct , et



384 ». Jo. cnnYsosTO\fi jvncniEMscopi c. p.

evnlsis sit oculis , ct corporc iTinlilns, sivc in exlremam.

delapsns infiriiHlalcm , ab lioriun niillo gralia vcnirc pro-

hibcliu'. Aniniam ciiini cxqniril solam sccnm alacrilale

suscipicntcm, ct bacc omnia cxtcriora pnclcrcurrit. Exlcr-

norum c|uiclcm militnm, ct corporis statnram, et bonam

Carnis habilnclinem cxtjnirnnl rjui ipsos mililine ascribunt.

ISon hacc autom sola niilitattuum oportct haberc, vcrum

ct hbcrtatcm : si quis enim sit servus, rejicitur : ccDlorum

anlcm Rex nihil tale requirit , scd et scrvos in cxercilum

suum suspicit , scnes et invalidos membris, neque eiim

talium pudet : quo quid humanius aut benignius cogilari

potest? Hic cnim ea sohnumodo, quic in nostra potcstatc

sita sunt, quxrit : ilH vcro qnac sita non sunf. Scrvilus

enini vel hberlas in potestate nostra sita non sunt, qncm-

admodum nequc procerilas statura? aut brcvitas, ncque

senium, ct quaecumquc lalia :

mansuctnm anlcm ct milcmtesse, ct hls simiha, volunlalis nostrac sunt. Et hacc soh» a

nobis Deus cxigit, quorum nos domini snmus, cl valde

congrucntcr : non cnim proptcr propriam ulilitatcm , sed

proplcr bcneficenliam nos ad suam graliam vocat, regcs

vero ad ministcrium suum : et illi quidem ad bclhim

trahunt scnsibile , hic autem ad pugnam spiritnalem. Nec

in belhs tantum extcrnis, vcrum et in certaminibus eam-

dem quis rationem videre possit. In illud cnim ihealrum

<|ui Irahcndi snnt, non prius desccndunt in ccrlan)ina,

doncc ipsos assumcns prncco sub omniuin oculis circum-

ducal clamans, et diccns : Num qnis hinc accusal? ctsi

illic non aniinae, scd corporis pugn;e sint : qnare igilur

nobilitalis raliones requiris ? Ilic vcro nihil tale , sed to-

lum contrarium : cnm non in manuum collationibus sint

nobis ccrlamina , scd in aniaii pliilosophia et mcntis vir-

lule, conlrarium agonothota nostcr facit, non ipsum as-

sumens circumducit, ct ducit : Nnm qnis hinc accusat ?



AD ILLUHINANDOS CATECUESIS II. ^S^

sed clamat : Licet omncs homincs, llcet dnemones cuiii

dlabolo consliluli ipsum accuscnt de lurplsslmis ct occul

tis criminibus, non rcjicio, ncc abomlnor, sed ab accusa

toribus Ipsum liberans, et ab iniquilatc absolvcns , sic ad

certamlna duco : nec Iminerlto. Illic enlm agonothela nil

ccrtantlbus confert ad victoriam, sed medlus conslilulus

est : hic autem agonolheta pietatis propugnaloribus com

milito fit, et auxilialor, cum ipsis conlra diabohim pug

namcommittens.

IV. Nec hoc tantum cst admirabile,quod nobls pec-

cala dimittat, verum et quod ipsa non revelet, nec ma-

nifesta faciat, uec accedentcs cogat in raedio palrala

cdicere, sed sibi soli ratlonem redderc jubeat, et sibi

confiteri. Etenlm ex saecularibus judlcibus, si quis ahcui

caplorum latronum vel eorum qui sepulcra elTodiunt di-

ceret, nt peccata confileretur ,quo sibi poena dimiltcre-

tur , cum omni cerle alacritate hoc susciperent, salutis

cupiditate pudorem contemnentes. Hic vero non ita est,

verum et peccata dimittit, nec cogit praesentibus qulbus-

dam ipsa enuntiari : sed unum solum exigit, ut ipse re-

missione fruens, doni magnitudinem discat. Quomodo

igitur non absurdum , ut in quibus nos ipse beneficio

aflicit, solo testimonio nostro conlentus sit : nos autem in

qulbusipsumcollmus, alios testes quaeramus,et adostenta^

tionem quidquam faciamus ? Ipsiusigiturbenignitatem ad-

mirati, nostra ipsi exhlbeamus, et prae omnibus llngusc

impelum refrenemus, et ne semper loquamur. « Ex multi'

loquio namque non effugies peccatum*. » Si nempe diccn-

dum utlle quid habes , aperi labia : si nihil sit necessa-

rium , tace : melius est enim. Artifex nianualls es, sedcns

psalle, sed non vis ore psallere? hoc faclas mente. Mag-

nus contubcmalls Psalmus. Nihil hinc grave snstinebis,

' PlOT. X, If).

LXXXIX. »5



386 S. .10. CIIRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

seJ taiKjnam in monastcrio in oflicina scderc poleris : non

eniin locornin coniniodilas, scd niornni jiroi)ilas quiclem

nobis j)r;cbchit. Panhis cnim in officina artem snam trac-

lans nihil ad [iropriam virlnlcm Ktsns cst*. Nedicasig;i-

Inr Qiiomodo polcro. cnm arlifcx ct p;inper sim ,phiio-

sophari ? Proplcrea iicmpc magis j)oleris philosophari.

Nam panj)crlas divitiis, et ncgotinm olioad pielatcm nohis

cst oj)j)orlnnins : (jiiippc cnin ct divitl?e non advcrtentibns

impcdimentnmfianl.

Cum cnim iram dimittcre oporleat,cum invidiam cxlingncrc, cnin rcmitterc fnrorcm, cum

oralionem oflerre, cnm hcnignilatem et mansuetudinem ,

cum modesliam et charitatemexhibere, nl)i paupertas im-

pediincntiim cssc valcat ? non cniin argentum eroganles

hicc oportct obire, sed rcctam exliibcntes vohintatem.

Elccmosyna niaxime jjecuniis cgcl, vcrnni ct ipsa pcr

paupcrlatcm magis eJTulgct : ctcnim qnic duos obolos ero-

gavit, omninm hominnm crat jiaupcrrima, ct omnes su-

pcravit. Nc magnnm igitnr quid divitias essc pulemus

nec hito' mcHus aurum csse cogitemus. Matcriae namque

prclinm non ex nalnra cst , scd ex opinione nostra. Si

qnis enim diligcnlcr in(juirerct , nmllo magis auio fer-

rum nccessarium : ilhid namqnenulhim vilnGConfertusum,

hoc autcm plcraqne necessaria nobis expedit , innumeris

artibus servicns. Et quid dico auri ct ferri comparalio-

nem ? hi cnim vnlgares lapides magis necessarii sunt,

quam prctiosi : nam cx his nihil utilc fieri posset, ex illis

vcro domus , et muri, ct nr';es construcla; snnl. Tn vero

inihi dciTionslra, quae de margarilis ulilitas islis, quinimoquod non inde damnum evcniat ? Eleniin ut tn feras unio-

:iem unam , innumcri paupercs fame premnnlur : quam

igilur dcfensioncm ,quani veniam asscqncris? Vis ornarc

faciem; non margaritis orna , scd modestia et honeslate,

Acl. xviii.



AD ILLUMINANDOS CATECHESIS II. 887

sicqne vir gratlorem faciem ccrnet. Ille nempc ornalns et

inzclotypiajsuspicioneminjicere sa?pe solet.et inimicilias,

et contentiones , et pngnas : nil autem vullu suspecto tur-

pius : eleemosynnc vero et modestiae ornatus omnem qui-

dem improbam suspicionem expellit, omni autem vinculo

firinius conjugem conciliat : non enim tam decoram na-

tura parat faciem,quam speclaritis affectus : affectum

vero nihil sic, ut modestia et honestas conciliare solet.

Itaquc licetpulchra sit mulier, vir autem erga ipsam male

affeclus sit , omnium ipsi turpissima videbilur. Si vero

non esse pulchram aliquam contingat, illa lamen si viro

suo placeat , omnium ipsi pulchcrrima esse videbitur. Non

enim in eorum,quae cernuntur, natura , sed in cernen-

tium affectu judicia fiunt. Speciem igilur oris exorna

modestia, honestate, eleemosyna, humanitate, charltate,

erga virum dilectione , mansuetudine , benignitate, ma-

lorum loleranlia : hi sunt vlrtutis colores , per hos alli-

cies Angelos , non homines , per hos ipsum habcbls Deum

laudalorem, cum vero Deus acceptaverlt, et virum om-

nino libi placabit. Si enlm viri sapienlia faciem illuminat*,

multo magis virtus mulieris vultum illuminal. Si vero pa-las esse magnum hunc ornaium , dic mihi, quae utilitas

libi in dle illa de margarills islis veniet? Et quid opus

diem illam commemorare , cura liceat et ex praesentibus

hcec oninia demonstrare? Cum enim ii, qui imperatori

conlumellam intulerant, ad Iribual trahebantur, et de

exlremls perlclltabantur : lunc matres et uxores monilla

aurca, etmargarltas deponentes, ornamentumque omne,

et veslimenta aurea , vilem et abjcctam vestem sumentes,

et cinerem inspergentes sibi , et ante fori januas se volu-

tanles, sic judices exorabant. Si autem in hls judiclis au-

rea quidem moniiia , et uniones , et varia vestis , insidiae

• Eccle. VIII, 1.

a5.



388 s. jo. ciiRYsosTOMi AncniEPiscopi c. r.

et prodilio essent: mansuctudo aulcm , benignilas, cinls,

lacrymac cl vilia vesliincnla mngis judicem conciliant:

mullo magis in judicio illo inevilabili et Iromendo hoc

fiet. •Quam cnim ralioncn» dlccndam hahebis? qiiam, dic

niihi, CACusalionem, quando te Domiiuis accusabit de

margorilis islis, et paupcrcs fame pcrditos in medium

aget? Proplerea Pauhis dicebat : o Non in lorlis crinibus,

))vcl auro, vcl margarilis, vel vcslimonlo prelioso' :»

hinc ncmpcstrucnlur insidiae. Elsi

autemjugilcr ipsis

jruamur , lamon cmnino pcr morlem ab ipsis scparabi-

jiiur : ex virlule vcro securilas omnis, et mulalio ruinave

ruiUa. Verum ct hic nos ca reddit tuliorcs , ct illuc comi-

lalur. \is margarilas possidero, ncc unquam has divilias

dcponere? ornalum onmem aufcrcns in Christi manus pcr

pauperes repone : ille libi cunclas cuslodiel divitias, post-

quam corpus luum muUa cum chirilale resuscitaverit,

tunc libi meliores circumponet divilias, et ornatum ma-

jorem,quippe cum sit hic pncsens vihs et ridiculus. Co-

gila ramque quibus yis placere, et propler quos hnnc in-

duis orn^lum, iit funarius , et oerarius , et instilor admi-

renlur conspicali. Annon confunderis et erubescis te illis

ostentans, et quos nec appcllalione tua dignos censes,

proplcr hos omnia faciens? Quomodo igltur hanc omnem

vanitatem deridebis? Si vocis illlus recordcris, quam dum

sacris iniliareris, emisisti: Abrenuntio tibi,Sataua,et pompoe

tuae, et cultui tuo. Circa margJirltarum enim cultum in-

sania , cst pompa satanica. Aurum enim cepisli , non ut

corpus vincias , sod ut paupercs solvas, et enulrias. Dic

igitur frcqucnlcr; Abrenunliolibi,Satana rnihil hactutius

voce, si ipsam per opora cxhibeamus.

V. Ihuic ct ^ os iniliandi ul discalis obsccro : ha^c cnim

vox confoedcralio cum Domino est. Et.sicut uos scrvos

' 1 Tim. II, C).



AD ILLUMINANDOS CATECHESIS II. 889

emenlcs, ipsos qni vendnntur,prlns interrogamus an

nobis scrvire veiint : ita facit ct Chrlstus; qiiando debet

te iii servitutem capcre, prlus inlerrogat an vclis illum

crudelem lyrannum dlmillerc ct Immitcni , ct ad fcEdera

susclpit : non cnim coaclum est ipsius imperium. Et vide

benignitatcm. Nos nempe prlusquam prelium crogemus,

interrogamus eos qai venduntur, et cum dldlcerlmus cos

velle, tunc prctium erogamus : Christus aulem non ita

verum et pretlum crogavit pro omnlbus nobls preliosum

sanguinem snum : « Pretio enim, inqnit, empti eslls^ : »

et tamen neque sic cogit sibi servirc nolcnles : scd nisi gra-

tiam habeas, ct a te ipso et sponle eius vclis domlnatui

ascribi, non cogo , Inquit, neque compello. Et nos qui-

dem improbos servos ne emimus quidcm : quod si quando

emaraus, pravo consillo tale prctitmi erogamus:

Christusautem iogratos emens servos , et iniquos , oplimi servi pre-

tium erogavit : imovero multo majiis, ac lanto majus ut

neque ratio, neque mens ipsius magnitudinem capiat : non

enim coclum ct terram ct mare dans , sed omnibus his

preliosiorem sanguincm suum cffundens, ita nos rede-

mit:et post haec omnia non lestes a nobis, non chirogra-

pha exigit, sed sola contentus cst voce:ct si dicas ex

corde: Abrenuntio tibi, Satana, et pompae luac, totiim re-

cepit. Hoc igitur dicamus : Abrenuntio tibi, Salana : tan-

quam in illa dle hujus vocls ralionem reddiluvi , et ipsam

custodlamus, ut salvum tunc reddamusdepositum. Pompa

vero satanica sunt, theatra, circenses, et omne pecca-

tum , dierum bbservatlo, prasstlglac, et omlna. Et quld

landcm sunt omlna? Saepe domo quis sua egressus homi-

nem vidlt unoculum, vel claudlcanlem , ct ominalus est.

Haecest pompa satanica : non enlm hominis occursus ma-

huiifacit dicm, scd in peccatls vivere. Cum igitur exieris,

• 1 Cor. vn, 2^1.



3O0 8* 30. CHRYSOSTOMI A.RCUIEP1SC0PI C. P.

unum roodo cave, ne occurrat tibi peccalum:hoc cnim

est quod supplanlat, pricler boc vero ncc ipse diabolus

nos quidpiaui licdere poleril. Quid dicis ? honiinem cer-

nis, el ominaris, ncc ccrnislaqucum diabolicyui, qtiomodo

te illi, qui te nulla aficcit injiiria , rcddil ininiicnm? qiio-

modo te fralri consliluit adversarium cx nulla jusla occa-

sione? Et Deus quidcm vcl inimicos amare nos jnssit : tu

nalem nil lu^denlem aversaris , nil accusandum habens,

nec cogitas, quantus risus, quantum dedecus, imovero

quuntum periculura? Dicamne et ahudridiculosius? con-

fundor nempe et erubesco , sed cogor proptcr salulem

Testram dicere. Si virgo, inquit, occurrcril, slerilis dies

erit : si vero meretrix, dextera et bona , et mulla merca-

tione plena. Occullamini, et fronlem percutilis, et ad ler-

ram inclinatis : sed non nunc dum dicuntur vcrba, sed

cum fiunt opera, erubescendum erat. Vide nempe quo-

modo ethic diabolus dolum abscondil, ut modestam qui-

dem aversemur, impudicam vero gratam habeamus et ame-

mus. Quoniam enim audivit Christum dicentem , « Qui as-

»picit mulierem ad concupisccndum , jam moechalus csl

»eam* , et vidit mullos lasciviam vincere, volens rursum

per aliam viam ipsos in peccalum impcllere, pcr hanc

observalionem meriloriis mulieribus libenter oculos inten-

dcre pcrsuasit. Quid vero diceret aliquis de iis, qui car-

minihus ct ligaluris utunlur, et de circumliganlibus au-

rsa Alcxandri Maccdonis numismala capili, vel pcdibus?

dic mihi , an ha3 sunt expeclaliones noslrne , ut post cru-

ccm ct morlcm dominicamin gentilis rcgis imagine spem

salutis habcamus? Ignoras quanla crux pcrfccil? morlem

dissolvit, peccatum exlinxit, Orcum inancm rcddidit,

diaboli solvit potcntiam, et ad corporis sanilalem praes-

taQdain noa est fide digna ? lotum orbem exsuscilavit , ct

« MaUh. T, a8.



AD ILLUMINANDOS CATKCIIKSIS IJ. 3^ I

tu in ipsa non conficlis ? et quid pati diguus nou esses ? i\on

ligaturas vero lantum , seJ cliam excanlamcnla libi cir-

cumducis, vctulas ebrias et titubantes domum ducens:.

Nec confunderis, nec erubescis ,post tanlam ad bacc Irc-

pidans disciplinam : et quod gravius est errore, quando

haBC admonemus, et dlssuademus, putantes se excusari

dicunt : Christiana esl uiulier hcec excanlans , et nihil aliiid

loquitur, quam Dei nomcn. Propterea namque polissimuni

ipsam odi et aversor, quod Dei nomine ad contumcliamutatur : quod se dicens esse Chrislianam, Gentilium opera

faciat : eteuim et daemones Dei nomen profcrebant, scd

tamen erant dsemones , et ila Chrislo dicebant : » Scimus

»te, qui sls , Sanctus Dei* : »et tamen ipsos increpavit,

et ejecil. Proplerea quippe vobis suppHco , ut ab hac sitls

fallacia puri, et tanquam bacuhim hoc verbum habeatls.

Et sicut slne calceamenlis, vel veslimentis vestrum nemo

in fornm descendere vellet : ita sine verbo hoc nunquam

in forum prodeas, sed cum es januaj veslibula Iransgres-

surus, hoc prius loquereverbum: Abrenuntio tibi,Salana,

et pompas tuoc , et cultui tuo , et conjungor tibi, Chrisle.

Ne unquam absque hac vocc excas ; haec erlt tibi bacuhis,

haec armalura, haGC turris inexpugnabihs. Cum hoc verbo

et crucem in fronte imprime:sic enim non lanlum homo

occurrens, verum nec ipse diabolus le quidquam laederc

poterit, cum his te cernens armis ubique apparenlem. Et

hacc te ipsum jam hinc doce, ut cum slgnum ceperls, sis

luiles paralus, et contra diabolum Iropaium erigens,jus-

litiae coronam capias, quam nos assequi contlngat, gralla

et benigailale Domini noslri Jesu Chritti, cum quo Palri

gloria, simul et sancto Spiritui , in saecula sneculorum,

Amen.

' Marc. I, a4.



S. JOANNIS CHRYSOSTOMI

CONSTANTINOPOLITANI

ARCHIEPISCOPI,

D£ SAGERDOTIO. LIBRI S£X.

v\\\VVV>WVV»V«KV\^VVVvVVWVVVVV\niVVVVVVVVVVWVAAAIVVVV\VVVVVVV\^VV«VVVVVVVV«M\MIIVV>VV\vVV

LIBER I.

De Sacerdotio.

I. Basilius omnibus Chfjsostomi amicis antecellit.—II. Concordia Basilii et Ckrysostomi, et communis circa

res omnes disquisitio. — III. Statera incequalis , ciim

vita monastica ineunda esset. •— IV. Propositum com-

munis habitationis utriusque. — V. Matris blanditice.

— VI. Fraus qua in ordinalione usus est Chrysosto-

mus. — VII. Basilii accusalio modesta tt simplex. —VIII. Chrjsostomi defensio cum reprehensione conjuncta.

— IX. Magna ex tempestiva fraude utilitas : thesis et

locus communis.

I. Mlhi quidem amici complures fuere* ; iique germani

et veri, qui amicitiae leges et probeintelligerent

ct dili-

genter observarent. Honim vero complurium unus, qui

creleros omnes amicitia longe superabat, tanlum illos re-

tro relinquere studebat, quantum illi reliquos mediocriler

crga me affectos. Is ex eorum numero erat, qui lateri meo

Vide D, Guillon , tom. x, p. 171-197.



3^4 S. JO. CnRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

peppetuo hnererent : ctenim iisdeni tum disciplinis, tum

magistris operamdedimus. Unum iilriusque erat circa lit-

icras sludium, una solliciludo : par dcsiderium iisdem cxrcbus nalum. Ncque cnim solum cum ad magislros venli-

laremus; scd eliam cum illinc cgressos, consilium inire

oporlcrct, quod pra'slanlius vitic gcnus nobis capcsseu-

duni cssct, lunc cliam idcm conscnsus apparcbat.

II. Eranl ct alia quae hanc concordiam firmam incon-

cussamque scrvarcnt. Ncquc cnim ob patriai ampliludi-

nem alter adversus altcrum se eHerre polerat : mihi non

opcs summ.-e crant , ille extrema premebatur ino|)ia.

Imo ct facullatum modum proposili parilas aimulabalur:

par gcncris condilio erat, omniaque ad senlenliam nos-

Iram concurrebant.

III. Cum autem proximuin csset ut beatus ille vir mo-

nachorum vitam veramque phih)sophiam amplecteretur,

jam non par erat slatera ; sed ejus lanx , ut pote levior,

subhmis ferebalur; ego vero mundi cupiditatibus irrcti-

tus, lancem meam,juvenilibus onustam cogilalionibus

dcpriujcbani. Hic dcmum amicilia quidem firma, ut anle,

mancbat, sed consuetudo dirimcbalur : neque enim una

versari polerant qui non iisdcm sliuliis tenerenlur. Cacte-

rnm ubi et ipse a vilnc hnjiis fluclibus caput paululum

erexi, ine ille ambabus apprehendit manibus : al ne sic

quidcm poluimus a^qualilalem pristinam rctinere. Etenim

cum illc noslcmpore antevcrlisscl, ardcnsqucstudiumcxhi-

buissel, rursussublimiorferebatur, inalluinvalde subhitus.

IV. Attaiuenf bonus cuui essel , amiciliamque nostrum

magui faccrel, a cactcroruui omnium conlubcruio sc ab-

ducens, nobiscum omni tenipore vcrsabalur, quod anlea

ipsi in voto erat , sed ut dixi, a segnilie nostra prohibilus

fuerat. Ncque enim poterat is, qui judiciis et foro haBre-

bat , et scenae oblcctamenta seclabatur, cum eo saepe ver-



D£ SACEBDOTIO. LIB. I. 3^5

sari ,qui libris deditus, in forum nunquam venlitaret.

Quamobrcm cuni anlca rcpulsus, nos ad eamdcm vilae so-

cielatcm acccpisset, quod jampridem desiderium parlu-

ricbat, conlestim peperit, ac ne minimam quidem diei

parlera a nobis abesse patiebalur: sed assidue horlabatur,

ut domo uterque sua relicta, commune domicilium inco-

leremus, quo impetrato, jam rcs in manibus erat.

V. Verum asslduae matris illecebra; obstiterunt , quo-

minus hanc illi gratiam reddercm; imovero, quominus

id beneficii ab eo acciperem. Enim vero ubi illa odo-

rala est me id consilii inire, dexlra apprchensum in-

troduxit ine in pcculiare sibi donjicilium , ac me prope

lectum , ubi mc enixa fuerat , assidere jusso, emissis

lacrymarum fontibus, ipsis Jacrymis miserabiliora verba

proferebat : his me gemebunda compellans : Ego , in-

quit, fili, virtute palris tui non multo tempore ita pro-

vidente Numine frui polui. Nam partus tui dolores exci-

piens illius obitus, te pupillum , me viduam praemature

reliquit , addilis viduitalis incommodls, quoe cxperlis so-

lum probe nota sunt. JNullus cnim sermo illam tempes-

tatem ac procellam exprimere possit, quam puella subit,

cum nupcr e domo palris emissa, ac negotiorum imperila,

repentc lucluinlolerabili perculsa, solIicitudinema;lale ac

sexu suo majorem suscipere cogitur. Opus enim est ser-

vorum ignaviam emcndare, nequitiam observars , cogna-

torum insidias propulsare : publicanorum molestias, et in

vecligalibus cxlgendis immanitatem fortiter ferre. Quod

si is,qui morlcm obit , prolem relinquat; si sit fucmina,

magnam uliquc matri curam exhibet; sed tamen snn.pti-

bus et metu vacantem. At fiiius scxcentis quotidie lin;o-

ribus replet, multisque sollicitudinibus; millo enimpccu

niarum cxpensam, quam multam facerc cogilur mater, si

liberalitcr illum educare cupiat. Me tamen horum nullum



396 S. JO. CHIVYSOSTOMI AIVCHIEMSCOPI C, P,

ad alleras nnplias vcl ad altcruin in palris lui oedes iDdu-

cenduni sponsum pcrmovit. Scd in procclla et tnrbine

mansi, fcrrcanK|nc vidnilalis fornaccm non cvasi :

primoquidcm superno fulta subsidio : dcindenon modico mihi in

calamitatibus solatio erat, quod vultum frcqucnler tnum

aspicerem, ac vivam dcfuncti imaginem servarcm, quae

illum accurate refcrrct. Quapropter cum adhuc infans es-

ses, necdum loqui valeres, cum maxime pucri parentes

oblcctare solent, magnaj mihi consolalioni fuisli. Ncque il-

lud mihi vitio verterc possis, quod licct viduitatem for-

titer tulcrim,paternas tamcn ob viduitalis incommodum

tibi minuerim facultates, quod multis in orbitatc infeli-

citer accidisse novi : nam illas tibi integras scrvavi, licet

nihil eorum sumptuum prajtcrmiscrim,qui ad liberalem

institutionem tuam necessarii erant; idque cx facullatibus

meis , exque pecuniis, quas e domo patcrna attuleram.

Ne vero pules me libi cxprobrantem hxc dicere : sed pro

his omnibus unam poslulo graliam, ne me allera vidui-

tate involvas , neu sopitum jam hictum denuo excites :

verum morlem expecles mcam : hinc forlasse brcvi emi-

grandum mihi erit. Nam juvenes quidcm ad proveclam

perduci senectutemsperare possunt; nos autcm, qui con-

senuimus, nihil ahud , quam mortem prKstolamur. Cum

itaque me terrae tradideris, patrisque ossibus admiscueris,

longas suscipito peregrinationes, ct quodcumque volueris

pelagus trajicito : nemo tunc prohibiturus est. Caeterum

doncc respiramus, contnbernium mcum ne rcspuas , neu

iuDei oftensionem tcmere incurras, dum nos, nihil tamenlaesus a nobis , tot malis involves. Etenim si conqueri po-

tes, quod te ad mundanas curas pcrlraham, ac ncgotiis

prospicere tuis cogam , nc lcgcs nalurLc, ne educationem,

neconsuetudinem, neu aliud quidpiam revercarls, sed nos

tanquam insidiatores et inimicos fuge ; sin vero nihil non



DE SACERDOTIO. LIB. I. Sq^

agimus;nl llbi otiiim paremus ad vitam insiituendam, si

miiius aliud vinciilum ccrle lioc unum te apud nos deti-

neat. Nam eliamsile

a sexcenllsaliis amari dicas, nulliis

tibi tantam liberlatem procurabit, quandoquldeni nemo

est, cui existimatio tua aeque ac miiii charasit.

VI. Ilacc el hls phira malris verba erant : qn.ic cum gc-

neroso iUi viro renunl.iarcm, ille nedum hujusmodi verbis

moveretur, acrius etiam inslabat, eadem ipsa, quae prius,

efllagllans. Htec cum inler nos versaremus, illo frequen-

ter inslante, me abnuenlc, exortus subito rumor ulrum-

quc lurbavlt, fama enim erat nos ad episcopalcm dignila-

tem promovendos esse. Qulbus audltis ego, timore slmul

et ha'sitalionc perculsus sum ; timore, ne invitus raperer;

hoesltatlone, cum idcntldem disquircrem, quo paclo viris

illis in mentem venissct de nobis quidquam hujusmodi co-

gltare. INam me ipsum insplcienti, nlhll succurrebat illo

dignum honore : generosus aulem ille , me seorsim con-

veniens , cum lamam quasi ignoranli aicrisftl, icpbiit,

ut quemadmodum ante, hic cllam faclorum consiliorum-

que consortes vidercmur : paratum se esse, ad utramvis

viam amplecterer, sivc fugiendum, sive consentiendum

esset, persequendam. Ejus ego animum conspicatus, dam-numque ratus me universae Ecclesiaj iliaturum , si tam

probo, tam ad mullorum prsefecturam idoneo juvene gre-

gem Christi ob infirmilatem meam prlvarem , quod in

animo erat non detexi, etsi antea nuUum consiliorum

meorum ipsi occullassem. Sed cum respondlssem ea de re

consultationem aliud in tempus rejiclendam esse, ncquc

enim,id In prcTesenlla urgere, stalim persuasi nihil prop-

lerca curandum esse, fiduciamque Indidi , me ejusdem

sententiae consortem fore, si quando rcs hujusmodi con-

lingerel. Haud Ila mullo eJapso lempore, cum is qui nos

orclinalurus erat advcnisset, ac me Ipsc occullassem : Iio-



SpS 9. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

riim ignariis ille, qiiasi ad aliud ncgolium dncitur, ju-

gumquc acclpit, spcrans me , ut promiseram, perinde se-

culurum essc : imo polius se , rae prixeunle, seculurum.

Etcnim nonnulli ex iis qui adcrant, vidcntes eum, qiiod

comprehcnsus esset, .cgrc ferenlem, ci vcrba dcderunt,

clamanlcs absurdum csse eum qui omnibus fcrocior vi-

dcbalur, mc dcsignantcs, cum magna modeslia Palrum

placito oblcmperasse ; illum aulem multo prudentiorem

et moderatiorem, ferocire, vanam gloriam appelerc, sub-sultanlem, resilientcm , repugnantcm. HIs ille verbis ob-

secutus, postquam audivil me aufugisse, tristis admodum

mc adit , assidelque mihi , verba facere cupiens; verum

animi angiistla detcntus, cum eam,quam passus fuerat,

vlm dcclararc non posset, in ipso oris hialu fari prohibc-

batur, moerore orationem antcquam dcntcs Iransillret

intcrrumpenle. Illum cgo inltiitus lacrymis perfusum, ani-

moque turbatum» rei causam cdoclus, multa cum vohip-

tale in risumprorupi, apprehensumque-dextera deosculari

conalus sum, Dcof[ue gloriam rcferebam, quod machina-

menla mlhi rcctc ac pro voto cesslsscnl. Ille ut me loelum

hilarem([ue vidlt , ubi primum sc a nobls deccplum esse

aniniadvcrtit , id longc gravius indigniusque ferebat.

VII. Porro ab illa perturbalione scdato parumper

animo : elsi, Inquit,parles nostras rcspueris, ac nullam

jam nostri ralionem habeas, ncc certe scio qua de causa;

oporlult saltem te exlstimatlonls tuae curam habere. Nunc

vero omnium ora apcruisli, teque cx inanis gloriae amore

cuncti dicunt hoc mlnistcrium recusasse , nec quisquamest qui tc ab hac criniinalione cxlmat. Mihi auiem ne in

forumquidem vcnlitare llcct : tam mulli nempe sunt qui

nos conveniunt, ac quolidlc incusant. Nam quotles me in

quacumque urbls parle vident, seorsim adductum fami-

liares nostri, nie in maximam criminis partera vocant.



DE SACERDOTIO. LIB. I. 3qft

£jus consilii gnarus , aiunt, nuUam enim rerum ad eum

perlincntium ignorabas, nihil oportuit dissimulare, sed

rem nobiscum communicare, netjue defuisset ars, qua il-

lumin retia conjicereraus. Me vero fateri pudctdicere, me

id consilium a te jampridem initum ignorare, ne illi ami-

citiam nostram ficlam esse j)ulcnt. Nam si ita est, ul vcre

est, quod ne lu quidcm post talia gesta inficiari possis,

uon e re fuerit externos homines, qui vel mediocrem de

nobis opinioncm habent, mala celare noslra. llem itaquc

ut vere se habet illis apcrire vereor, sed tacere cogor,

oculosque iu lerram dcmittere, alque ab occurrenlibus

declinare et resilire. Etenim licet prius illud crimen effu-

giam, restat lamen ut mendacii necessario arguar. Neque

enim credent unquam mihi dicenti te Basilium in eorum

humero posuisse, quibus arcana scire tua non licet. Ve-

rum haec non multum curo, quando ita tibi jncunda fuero;

at reliquum dedecus qui ferre possimus ? Nam alii te ar-

rogantioB, alii vanae gloriae accusant; qui autem reis minus

parcere volunl, et haec ulraque improperant, et praelcrea

adjiciunt eam, quam iis qui nos honore alleceruut inlnli-

mus , conlumeliam, quos cliam dicunl haec jure passos

esse, imo graviora promerulsse; utpote qui tot tautisque

reliclis viris, pueros heri ac nudiusterllus in saecularibus

curis volutatos, ut ad breve tempus supercilia contrahe-

rent, pullas vestes induerent, vultusquelristitiam simula-

rent, dercponte ad tantum honorem adduxerlnt, quanlum

ne in somnisquidemassequlsperavissent. Atquc iiquidcm,

aiuDt , qoi a prima aelale ad extremam usque senectu-

tem , ascesim, sive exercitationem sectali sunt, in sub-

dilorum numcrosunt; imperant autem illis ipsorum filii,

qui ne leges quidem noverunt, hulc exercendo magistra-

tui posltas. llaec et plura loquenles frequenter instant. Ego

vero-quid ad hsec respondeam ignoro : tu, quaeso, mihi



400 S. JO. CHRYSOSTOMl ABCHIEPISCQPI C. P.

suppetlltato. Ncquc enini puto temerc te ct sine causa fti-

gissc, taiilamtjuc susccpissc advcrsus adeopracslanlcs viros

iin'miciliam ; scd pondcratls rcbus ad id vcnissc, undc et

tlbi paratam dcfcnsionem adcssc arbilror. Dic crgo , num

justam habeas cxcusationem,quam criminatoribus afle-

ramus. Nam dc injuria qua mc aflecisti non cxposlulo te-

cum , non qnod dcccperis, quod prodidcris, non quod

omni tempore amicitiac mex fruclum tulcris. Nos quippc

animam nostram, nt ila dicam , libi allalam, in manibus

tuis reposuimus : tu vcro lanlam adversum nos callidita-

tem adhibuisti, quanlam si ab inimicis tuis cavendum libi

fuissct. Atqui oporlnit, si consilium hujusmodi ulile csse

pulabas, illius lucrum non fugerc ; sin damnosum , nos

quoque, quos omnibus scmper praeferre dicebas, damno

eripere. Tu vero nihil non cgisti ut eo incidereraus ; nc-

quc dolo vcl simuLitionc opus erat adversus eum , qui sinc

dolo ct simpllciter omnla diccrc ct agere apud te solebat.

Altamen, uL dixi, nihil eornm criraini do, nequc sohtu-

dincm exprobro,in qua nos constituisli, cum colloquia illa

abstuhsti, ex quibus ct vokiptatem ct ulililalem non mini-

mam soepe carpebamus. Verum hacc omnia milto , hoec

lacite etmansuete fero ; non quod lu mansuete in nos de-

liqueris; sed quod cam mihi legem proescrlpserim ab illa

die, qua amicitlam inii tuam, ut quamvis mihi molestiam

aflerres, nullam abs te apologiam exigerem. Etcnim quod

non mcdiocre mlhi damnum intuleris, ipsenosll, si raodo

memlnisse vehs scrmonum, tum quos cxteri de nobis, Inm

quos nos de nobis ipsis perpeluo habuimus. Ili porro ser-

moneserant, magnum nobis fore hicrum ex concordla,

prffisldiumquc cx amicilla nuilua. AUique omncs dicebant,

ahis etiam bene mullis non modicae utihlali forc concordiam

nostram. Ego vero, quod ad mc attinct , nunquam utiHta-

tem cuipiam posse me pricstare putavi : dicebam lamen



DE SACERDOTIO. LIB. 1. /^ot

hoc saltem nos Incrum non parvum ex amlcilla dccerplu-

ros esse ,quod ils qui nos oppugnare velient, incxpugna-

biles futuri essemus. Ha2C tibi in menlem revocare nun-

quam cessabam : Dlfficile est lempus, insidiatores raulti,

germana charitas extincta , invidhe pernicics ejus locum

subilt, in medio laqueorum progrcdimur, in pinnis urbium

ambulamus : alii quidem ad gaudcndum de malis nostris

parali sunt, si quid forle sinistrum accidcrlt, mulli un-

diquc instant, nemo est qui vlccm nostram doleat, vcl

saltem pauci hujusmodi sunt. Vide nc si disjungamur, ri-

sum multum aliis moveamus, risuque graviorem jactu-

ram : « Fraler qui adjuvatur a fratrc, quasl civitas mu-

»nita, et quasi regnum vectibus firmatum\ «Ne, quagso

hanc dlssolvas necessltudinem, neque veclem dirumpas.

liiec et his plura srepe dicebam, nihil unquam hujusmodisuspicans, sed te sano admodum animo erga nos essepu-

tans, alque ex abundanli medclam sano adhibere curans :

nec animadvertens, ut patet, me .Tgrotanli remedla ap-

ponere. At nc sic quidem infelix quldpiam lucralus sum,

neque cx tanta illa canlela mlhl quldquam accessit emo-

hiaenll. Omnia qnlppe illa confertim projlcicns, neque

id lecum repntans, me tanquam navem non saburratam

in pelagns immensum emisisti, nihil cogitans decumanos

illos flnctus, quos me snsllnere necesse est. Nam sl con-

llngat vel calnmnlam, vcl cachlnnum, vel allam quamvis

contumeham et molestiam in nos inferri , saepe aulem

multa hujusmodi necessario accidunt, ad quem confugie-

mus ? apud quem angustias nostras exonerablmus ? quis

dcfenslonem susclpiet noslram ? qnis mceroris auctores re-

lundet alqne scdablt, nobisque dolorum finem faciet , et

solalium afferet, paratosque nos reddet ad aliorum feren-

das ineptias? Nemo sane adest, le ab hoc gravissimo bello

« Prov. xYiii, tg.

LXXXIX. 26



4o2 9. JO. CnRYSOSTOMI ARCIIIEPISCOPI C. P.

prociil remolo, ul nc clomorcni qnidem meum andire va-

leas. An nosli quantiim adniisoris nialiim? An vel nunc,

postquam pcrcussisli, agnoscis quam lclale mihi vulnus

inflixcris? Verum Iktc niissa facianius, ncquc enim dcin-

ceps polerunl ea dissolvi, quic facla snnt, nequc cxilus

reperiri in rebus exilu carenlibus. Quid porro ad cx-

leros diccmus ? Quid eorum criminalionibus responde-

Limus?

VIII. CnRYsosTOMUs. Bono,inquam, animo eslo ; ne-

que enim ad horum tantum ralioncm rcddcndam paratus

sum , sed et in quibus nos culpa immunes diniisisli , in iis

eliam pro virili mca defcnsioncm parare conabor : ac si

libct, ab iis ipsis ordiar. Siquidem absurdus admodumque

ingralus esscm , si cxlerorum opinioncm curans, nihilquc

non agens ut ii accusaudi finem facianl; virum mihi om-nium amicissimum, qui tanla erga mc usus sit vcrecundia,

ut nc<juidcmde ihala sibi, ut pulat, injuria conqucri velil;

imo eliam suis poslhabilis, dc uoslris insuper salagat; uon

possim fleclcre, mequeapudillumdeillala injuria purgare,

quinetiam mojore erga illum segnitie uti videar, quam

iUc solHciludine erga nic utilur. Qua igitur in re le lcTcsi-

mus, quandoquidcm hiuc constitnimus apologI;c pelagus

ingredi? An quia tccircumvenlmus, nostramquc tibimen-

lem cehivimus ? Alqui illud cum pro tui deccpli, tum pro

eorum eliam ,quibus te fallendo prodidimus, ulililalefc-

cimus. Si ilaque astulia sempermala, neque illa unquam

vel ad quodhbct commodum uli hccat, paralus sum pce-

nas dare quascumquc volucris : scu polius quia nunquam

exme pcenas exigere sustinebis, cas ipsi nobismelipsis ir-

rogabimus,quas solcnt judiccs sonlibus,cum abacloribus

suis rci pcracti fuerint. Sin vero astulia non semper noxia

est, sed pro eorum qui illa utuntur animo seu mala seu

boaa efficitur, missam faciens criminationem istam, qua



DE SACF.RDOTIO. LIB. I. 4^3

le cJrcumvcntnm quercris,proba nos in malum asln usos

esse : donec enim id aLfuerit , non criminari, sed landare

decipientem sequum fiierit, apud cos saltem qui aliquam

acquibonique rationem habent. Tantum enim lucrihabct

opportuna bonoque animo parata fraus, ut multi saepe

quod non ea usi sint,prenas dederint. Ac si velis duces

exerciluum examinare ab orbe condito celebriores, illo-

rum Irop.xa quam plurima dolo parta comperies, eosque

majori laude celebratos, quam qui aperto marte vicerunt.

Nam hi quidem majori pecuniarum hominnmque dispen-

dio hosles superant; ita ut plerumque nihil commodi ex

victoria referant, sed non minorem victores, quam victi,

tum cxercitus tum rerarii jacturam faciant. Ad haec vero

non sinunt eos victi lota victoria^ gloria frui : etcnim ipsis

ejns pars non minima cedit, ut pote qui animis victores,

corporibus solum inferiores fucrint; ila ut si potuissent

confossi non cadere , neque mors ilJos prostravisset, nun-

quam alacrltatem animi amislssent. Qui vero fraude vin-

cere poluit , non calamilosos solum , sed etiam risu dignos

efficit hosles. Non enim, utillic, parem utrique fortitudi-

nis; ila et hic ambo prudcntiaj laudem referunt; sed in-

tegrum victoribus viclori.e praemium cedit : quodque non

minus est, victoriae vohiptatem civitati sinceram servant.

Nequc enim perinde se habent pecuniarum copla , homi-

numqne multitudo, atque animi prudcntia : siqnidem illa

in usu bcllico frequenti consumi solent, atque possessores

suos deserere; haec vero quanto magis exerceas, tanto ma-

gls augetur. Neque solum in bclli , sed etiam pacis tem-

pore, magnum necessariumque fraudis usum esse compe-

rias, nec tantum ad civitalls negotla, sed et ad domestica,

vlro adversus uxorcm , uxori adversus virum, patri in

filium,amico In amicum, imo etlam fillo in patrem. Neque

enim alio modo potuit fiiia Saiills virum suum e maalbu»

a6.



/io4 S. JO. CnnYSOSTOMI arciiiepiscopi c. p.

cjns eriicrc, quam patroni dccipienclo'. Ejusfjuo fralery

jani crcplum a sororc, ilcrnnifjtie pcriclilanlcm scrvare

cnpicns iisdcm, qnibns nxor ojns, usus esl lclls^.

IX. Tnm Basilius. Nihil ha3c ad mc, inqnil, nequc enira

hoslis snm vcl inimicus, ncqnc cx corum nnmero,qnibns

laedondi animns est; conlra vero luae scmpcr senlcnliixj

omnia mea commisi, cni scmper, qiiando In jussisli, cb-

scculns snm. Ciiuysostomus. At, o vir admirande atque

optimc, idco tibi jam antea dixi, non in bello tantum et

conlra hosles; scd eliam in pace et adversus amicissimos

frnndc uli inlerdu)n opus cssc. Qnod antcm ea non modo

dccipicntibus, sed ctiam dcccplis ulihs sit, a quopiam me-

dicorum sciscitare, quonam ilh* modo aegros a morbo H-

bcrent : audicsqne ipsos non arte lantum uli , scd et falla-

ciani inlcrdnm adhibcre, atqne cjus anxilio adhibito

acgros sanilati reslituore. Quando enim tum morbo labo-

ranlinm morositas, tnm morbi ip.sins dlfficnllas medico-

rum c.onsihnm non admittit , tunc fallacioe personam in-

dncre cogunlur, ut quemadmodum in scena , rei veritatcm

oblcgere possint. Atque hic, si placet, unum libi ex multis

dohmi cnarrabo ,

qncmamcdicis concinnatum

andivi.

Incldit qnidam in febrim ardcnlcm ac vchemcnlissimam :

icstus ingcns erat, ac cuncta ea ,qnae- ignem extinguere

potcrant , rcspuebat aegcr. Gupiebat anlem , et apud om-

nes se adeuntes inslabat , sibi merum large porrigercnt , et

cxiliosam iUani cupidinem implere procurarent. Quod

sane non febrim modo inflammassel, scd miscrnm in fu-

rorem conjccisset , si qnis tamcn talcm ipsi gratiam exhi-

buisset. Cum hic ars nihil proflcerct, nullamquc machi-

nam excogilare possct, imo prorsus ea rejicienda videre-

tur, ejus viccs fallacia suscipiens, vim tanlam ostendit,

quanlam mox andies. Elenim mcdicus vas testaceuni re-

« I I\eg. XIX, )?..— » 1 Reg. XX, 8.



D£ SiCEEDOTIO. LIB. I. 4o5

cens c fornacc cclnclum , vino pcrmnllo immcrsit , abs-

traclum hinc vacuum, cum aqua rejjlevisset, jiiLct tTi:;ro

taotis cubiculuin vclis mullis obumbrari, nc lux doium

proderet; et fcgro vas quasi mero plenum proplnatrquo

vix manibus apprehenso a?grotus vini odore slalim dccep-

tus.quod oblatum fucrat sine examine accepit : sed morem

gcrcns, ac lenebris deceptus , urgente eliam cupidine, ac

saliatus suffocalionem slalim excussit, atque immincns

pcriculum eflugit. Vides-no fallacias lucrum ? Quod si quis

omnes medicorum dolos recensere vclit, oralio saue lon-

gior, quam par sit, evadel. Nec solum ii, qui corpora cu-

rant, sed eliam ii qui animae morbis curandis vacant, hoc

frequcnter rcmedio uli comperiunlur. Sic beatus Paulus

multas illas Judaeorum myriadas atlraxit* :hoc item con-

silio Timotheum circumcidit ille, qui Galalis commlna-

tur^, nihil profuturum Christum iis qui circumcidiiutur.

Ideo Legi eg subdidit is, qui juslitiam ex Lege post fidem

iu Christum dclrimenlumpulabat'. Fraudisquippcmagna

vis, dum ne doloso consilio ofleratur. Imovero hoec ini-

nime fraus appellanda est, sed CEConomia, sapienlia et

ars qutedam, quae possit multos exitus in rebus arduis rc-

perire, animaeque dclicta emendarc. Neqiie enim Phlnecm

homicidain dixerim S quod plaga una duos occiderit,

quemadmodum ncque Eliam ob illos cenlum militcs co-

rumque duces% ac magnum illum sanguinis torrcnlcm

quem ex eorumS qui dsemonum sacrificuli erant , cacde

manare fecit. Nam si hoc concedercmus, et si res ipsas

nudas, non expenso auctorum consilio expenderc quis

voluerit, Abraham occisi nati damnare quivis poterit' ,

nepotem item et abnepolera ejus maleficii ct dcli accu-

' Acl. XXI, 26, et XVI, 3, — » Galat. r, a. — ' Pliilip. iir, 7.

— < NuiB, x\y , 8. -- ^ 4 Reg. 1 , 20. — 6 3 Reg. xvni, 54. — 1 Gen.

xxn, 3.



4o6 S. JO. CURYSOSTOMI ARCIIIEPISCOPI C. P.

sare* ; sic eniin ille primogcniluram oblinuit; hic vero

yEgyptiorum tlrvilias in Israclilariim excrcilus Iranstulit^.

At non ila sc rcj habet, non ila sane. Apago lanlam au-

daciam. Non niodo cnim illos cnlpa vacare dicimus , scd

etiam eo nominc miramur : qnandocpiidem ipse Dens illos

idco laudavit. Namque ille lallax jurc dicalur, qui id ini-

que aggrcdilur, non autcm qui sano id consilio facit. Sac-

peque contingit ut fallcre sit opus , ut per hujnsmodi

artem magna ulihlas imporlclur. Qui aulem recta via in-

cedit, ei quem fallere noluit magna sccpe mala intulit.

LIBER II.

De Saccrdotio.

I. Sacerdotium grande esse signum charitatis cr^^a

Cliristum. — II. IIoc ministerium aliis antccellere.

— III. Magnum ct admirandum animum rcquirerc.

— IV. Bem csse plenam difficuUalum ac periculorum.

— V. Nos propter ckaritatem in Ckrislum rem istam

fus^isse. — VI. Dcmonstratio virlutis Basilii , ac ve-

hcmentis ejus ckaritatis. — VII. Quod non in contu-

meliam eorumy qui nos elegerant, ordinalionem ef-

fugerimus. — VIII. Quod etiam fugicndo a vitupera-

tione illos erucrimus.

I. Quod Igitur ex a}quo ct bono fraudis viutl liceat*, imo

polius quod eam non fraudcm, sed admiraudam cecono-

miam appellarc oportcat,pluribus polerat comprobari.

Quia vero qune superius dicta sunt ad id dcmonstrandum

« Gep. xxvii, 19. — ' Exod. xi, a. — * Vide D. Guillon, tom. x.



DE SACERDOTIO. LIB, II. 4^7

sn/Ticinnt, grave molesUunque pntarim snpervacaneam

prolixamqne ea cle re orationem texere. Tuum de reliqno

crit oslendere, num ex commodo tuo fraus ea a nobis

adhibita sit. Tum Basilius : Ecquod, inquit, nobis lucrum

ex tali vel ceconomia vel sapienlia , et quomodo eam ap-

psllare libeat , ut persuasum nobis sit nos a te non fuisse

deccptos ? JoA>'NES : Ecquid, inqnam , boc lucro majus

fuerit, quam si haec agamus, qn<e dileclionis erga Chris-

tum argumenla esse dixit ipse Chrislus, qui Aposlolorum

Coryphaeum sic alloquilur, « Pctre, inquit, amasme?»

Id illo confitente, adjungit : « Si amas me, pasce oves

»meas*. o Interrogat Discipulum Magisler, num diligalur

ab eo ; non ut ediscat : quomodo enim ediscat cum om-

nium corda noril? sed ut nos doceret, quanlum cordi

sibi esselhujusmodi

gregis praefectura.Id cum palam sit,

iliud itera manifcslum erit, magnam fore mercedem la-

boranli in iis, qune magno apud Christum in prelio sunt.

Nam si cum quosdam videmns famnlorum vel pecorum

nostrorum curam habere, sollicitudinem illam pro argu-

mento amoris erga nos habemus , etiamsi illa omnia pe

cuniae prelio emanlur; qui non pecunia aut alio quopiam

simili, sed propria mortc hunc gregem emit, et pro ovilis

prelio sanguinem dedit, quanlo prnemio paslores ejus rc-

munerabit? Quamobrem cum dixisset Discipulus, « Tu

»scis, Domine, quia amo te, »et dileclum ipsum in dilec-

tionis testem vocasset : non hic stelit Servator, sed dilec-

lionis argumcntum adjecit. Non enim quantum Petrus se

diligeret ostendere tunc volcbat : nam id nobis ex multis

argumenlis jam palam crat; sed quantum ipse Ecclesiam

diligeret suam , et Pelrum et nos omnes edoceri voluit

ut magnam ct nos hac in re soliicitudinem exhibercmus.

Cur enim Deus Filio suo unigenito non pepercit^ , sed

' Joau. XXI, i5. — •> Rom. Tiii, 3a.



4oS S. 30j CJIRYSOSTOMI AnCIIIliPISCOPI C. P.

quciu unicimi liabebat Iradidil' ? ut cos r|iii iiiinilco crga

se animo essont sibi rcconciliaret, el pcculiarcni slbi po-

pulnm racerct. Cur sanguineni cfrudil-? ut has emeret

oves ,quos Pclro et succcssoribus cjus Iradidit. Jure crgo

diccbat Chrislus, « Quisnam est fidclis servus et prudcns,

»quem conslitult Dominus ejus super domum suam'?»

rmrsum vcrba dubilantls sunl, elsl qul loquilur nlhll du-

bilans ea prorerat. Scd quemadmodum cum Pelrum inter-

rogaret num se diiigerel, nonideosciscitabalur quod vellct

Disripuli amorcm cxplorare; sed ut proprii anioris magnl-

ludincm dcclararct ; ila ct nunc cum dicit, « Quisnam cst

» ridelis servus ct prudens i^ » non hoc ait, quod el Ignotus

sit fldehs ac prudens servus : sed quod ostendere velit,

qnam rari sint hujusmodl servi, et quonla sit ilhus ma-

gislralus ampliludo. Vlde Ilaque quanlum sll praemium,

« Super omnia, inquil , bona sua constltuet eum. »

II. Etiamne igltur nunc nobiscum conlcndes, quasi te

malc In fraiidcm Injcccrimusrcum omnibus Dei bonis prae-

ficicndus sis, lila agcns, qufc agentl Petro potenliam In-

-illdit, cnelerisquc Aposlolis longe anteposuil. l\am, « Petre>

j)inquit, amas me plus his? pasce oves meas. »Atqui po-

lcral sic cum alloqul : Si amas me, jejunia exerce, humi

cuba , vigilias cole, Injuria affeclis palrocinare , esto pu-

plUis quasi patcr, et malri eorum quasi marltus. Nunc

vcro his prcetermlssls omnlbus, quid ait?«Pasce oves

»nieas. »llla cnlm quaB supra dixl ex subdilis multi facile

pricslare possint, non viri solum, sed eliam mulieres.

Al cum dc Ecclesiaj prasfcciura , deque concredenda lot

anlmarum cura agilur, reccdal a magnlludine tanti negotli

loUis ficmlnlnus sexus , imo eliam virorum pars maxima.

Aganlur In medium, qul magno Intcrvallo c;clcris omni-

hus antecellunt, et qui secundum animi vlrtutera caeleris

• Joan, iiij i6i — « Til. ii, i4. — ' Mallh. xxiv, 45. ,



DE SACERDOTIO. LIB. II. ^OO

tanto subliiuiores sunt , quanlo universa Hebraeorum gente

Saiil secundum corporis proccrilatem '; imo et longe ma-

jori spatio. Ne mihi enim hic humerorum proccritalis

mcnsura qua^ratur :scd quanta cst inler bruta et rationa-

biles homines diflerentia, tantum inter pastorem et eos

qui pascuntur sit intervanum, ne quid amphus dicam :

nam de multo majoribus pcricuUim est. Siquidem qul

oves perdidit, aut hipis rapienlibus, aut furibus instanti-

bus, aut peste quadam , aut ah'o contingentecasu ,

ahquamfortasse veniam a domino grcgis impelraverit ; sin pcenas

ille cxigat, pecunia tanlum mulctabilur. At ille cui homi-

nes , rationabills Christi grex, concredili sunt,primo

quidcm pro ovium pernicie non pccuniarum, sed anima:

suae jacturam facit. Deinde multo majus graviusque cer-

tamen habet. Non cum lupis ipsi pugna est, nec de furi-

bus metuit, neque ut pestem abigat a grege sollicitus est.

Sed quibuscum bellum sit, et adversum quos lucla incunda ?

audi bealum Paulum dicentem : « Non est nobis lucta ad-

sversus sanguinem et carnem , sed adversus principatus,

«adversus potestates , adversus mundi rectores lcnebra-

» rum sa3culi hujus , adversus spiritualia nequiliffi in cceles-

ntibus^. »Vidisti-ne inimicorum multitudinem ingentcm,

phalanges feroces, non ferro munitas, sed quibus sufficit

ad omnigenam armaturam ipsa nalura ? Vis et alium cxer-

cilum videre Irucem et immanem hnic gregi insidiantem?

Ipsum quoque ex eadem «pecula conspicies. Nam qui de

supra dictis verba fecit, is ipsc et hos nobis hosles indi-

cat , his verbis : « Manifesla sunt opera carnis : quae sunt

«fornicatio, adulterium , immunditia , impudicitia , ido-

»Iorum servitus, veneficium, inimicitia^ , contentiones,

«acmulationes , irac , rixae , detracliories , susurri , animi

jtumores, dissensiones , et alla his plura'. DlSeque enim

' ) Rpg- ^i 3^« — • Ei'hes. vj, 13. — J Giilat, v, 19, et a Cor. xii, 20.



4io s. jo. cnnYsosTOMi AncniEPiscopi c. p.

omnia enumeravit, sed cx his nobis caelcra rcliquit intel-

ligenda. Porro quod ad briitoruni pastoreni pcrtinet, qui

grcgcm pcrdcre volunt, ubi vidcnt prxfcctum fiigienlem,

non illum oppugnant, scd satis habcnt si pccora rapiant:

hic vcro elsi totum grcgcm abripucrint, nc sic quidcm a

pastore abstincnt , sed raagis instant , magisque ferociunt

ncc prius rincm faciunt, quam vel illum prostravcrint

vel ipsi profligali fucrint. Ad hccc aulcm, pccudum morbi

manifesti sunt, sive fames sit , sivc pcstis, sive vulnus,sivc ahiid quidpiam dolorem paricns : id aulcm non mo-

dico adjumento cst ad oegritudinis curationcm. Est et aUud

hoc commodius ad qucmvis morbum cilo abigendum.

Quid illud? Miigna cum polestale pastores pecudes suas

porrectam medicinam capere cogunt , etiamsi obsistant.

Nam facile ligarc possunt, si adustione, si scclione opus

sit, si diu inchisas servare oporteat, et aliud pro allo pa-

buhim cfrcrrc, si ablgere a rlvis aquarum. Cxteraque

omnla, quas censuerint ad illarum incohmiitatem conferre,

nullo negotio admovent.

III. At hominum infirraitates haud facile homo nove-

rit, « Nullus enim hominum novit qua; sunt hominis, nisi

» spiritus hominis, qui est in illo*. » Qui igitur possit quls-

piamremediumadmovere morbo, cujus modumnon novit;

cum eliam pcrsoepe nescirc possit an a?grotet, necne ? Cum

porro notus morbus est, tunc majus ncgotium faccssit.

Ncque enimpossunt quilibethomines pari facihtatccurari,

ac paslor curat ovem. Ilic enim opus pcrinde est hgare,

ab ahmento abigere, urerc, sccare; scd potestas medicinae

acclpiendae, non pcnes Illum est, qui remedium admovct,

scd pcncs ilkim qui morbo laborat. Iloc cnim cum nossct

admirandus illc vir Corinthiis dicebat: « Non enim do-

«miuamur fidei vestraB, sed adjutores sumus gaudii ves-

' 1 Gor. II, 11.



DE 8ACERD0TI0. LIB. II._ ^l 1

»tri*. «Christianis enim mininic omnium licet delicta

peccanlium vi emcndarc. Exleri quidcm judices facinoro-

sos homines qni sccundum lcgcs capli sunt, magna cumauctoritalc cohibcnt, ac vel invitos a moribus prislinis

arccnt. Ilic auleni non vi adaclum, sedpersuasum hujus-

modi hominem oportet ad mcliorcm frugcm revocare.

Non enim tanta nobis facultas a leglbus datur, ad delin-

quenlcs coercendos; imo cllam si dcdisscnt, non posse-

musilla uti,

quandoquidera Deus non eos coronat, quiviabacti a nequilia abslincnt; sed cos, qui cx libero propo-

silo ab ea declinant. Qamobrem multa quidcra arte opus

est, ut ?cgri sacerdotum remediis libenter se subjicere

suadeantur : neque idsolum, sed ut etlam illis medelac gra-

tiam habeant. Nam si quis vinctus resihat, id enim penes

ipsum est, gravius sibi mahim efficit; si moncnlis verba,

ferri morc secantia, respuerit, contcmptu suo aliud sibi

vulnusadjlcit: acmcdelae occasione, vehementioris morbi

causa nascilur, neque enim est qui vim alTerat, nec qui

curare invitum possit.

IV. Quld igitur agendura? Etenim si mllius agas cum

60, qui magna seclione opus habet, neqae profundam

opus habenti plagam infligas, parlem vulneris abstuhsti,

partem reHquisli; sin requisitam seclionem prorsus adhi-

bueris, saepe ille doloris impalienlia animum despondens,

omnibus confertim rejectis, lum medicina, tum hgamine,

se ipsum prKcipitcm dabit, conlrito jugo, ac confracto

vinculo. Equidem multos recensere possem, in extrema

mala deductos, quod ab eis pana peccalis par exposccre-

lur. Neque enim temcrc ad pcccatorum modum oporlet

ct poenara adhibcre; ^; d peccantium propositum explo-

randum est, ne dum quod scissura est consuere vis, dete-

riorem scissnram facias, neu dum lapsum emendare stu-

» 1 Cor. I, 23.



4l2 S. 30. CHRYSOSTOMI AnclllEI>ISCOPI C. P.

dcs, majorcm riilnam parcs. Nnm qui infirml siint oc rc-

missi, maji;Isc|nc mundi dcliciis irrclili, qnitjnc ex gcnere

cl jiolcnlia alttim sapcrc possiMit; ii sensim j^anlitlimquc a

peccandi consuctudinc relrahi, ac si non penitus, partim

sallem ab iis,quibus dclincnlur , malis libcrari pos-

sint : quibus si stalim corrcptionem indiicas , a minore

illu cmcndationc privabis. Anima quippe conrestim

in ruborem acta, in indolenliam labllur, neque blan-

dis poslca verbis parct, neqne minis fleclitur, nec benefi-ciis movclur; scd multo delerior cfllcitur illa clvilale,

quam Proj)hela viluperans diccbat: « Facla est tibi frons

«merelricis, apud omncs invcrccundc cgisti*. » Qnocirca

mnlta opus est paslori prudcnlia, ac scxccntis oculis, ut

«ndique anlm.TJ slalum circumspiciat. QuemadmoduiB

cnlm multi in arroganllam exlolluntur, et iii salutis sua>

dcsperalioncm incidunt, quod flccrbiora rcmcdia pati ne-

queant: ila suntet alli, qui quod parcs pcccalissuls pcenns

lucrcnolint, in neglcctum verluntnr, mnllo detcriorcs

cvadnnt, majorcmque peccandi liccntiam usnrpant. Kihil

ilaqnc horum sinc examine relinqucndum cst, scd omni-

bus rite cxploratls cpiscopus congruentcr, qnae ad se

pcrlinent ,proferat oportet ; ne vanam solllciludinem

adhibeat. Neque hac in re taiitnm, scd ctiam in abscissis

Ecclcsiac membris conjungcndls, mnllis illum ncgotiis dis-

tondi videas. Nara ovium quidcm paslor grcgem habet

scquentem quocnmque duxerit : quod si quac ovcs de

rccla via dcfleclant, salubrique rcllclo pabnlo, stcrilia at-

qnc abrupla loca dcpascanl, satls est si altius clamet, ut

cas rcpetat, et ad gregem redncat. At si quis a rccta fide

abcrraverit, magnum paslori opus incumbit, magna egct

pcrscverantia atqne patientia. Neque cnim potest vel vi

rclrahere, vel melu cogcrc ; sed suasione oporlot ad veri-

• Jcrcra. iii, 5.



DE SACERDOTIO. tlB. If. 4l3

talcni rediicerc, unrlc inilio cxcidit. Generoso itaqnc in

digct anlmo, ne viribus clcficial.ncu dc erranlium salulc

despcret, huc frequcntcr haec cogilet ct loquatur, « Ne-

«quando Deus det illis pcenilenliam ad cognosccndam vc-

»rllatem, et resipiscant a diaboli laqueo*. » Proplerea Do~

minus Discipulos sic alloqucbatur : « Quisnam fidclis

nscrvuscl prudens^? Nam qui se ipsum excrcct, in scso-

lum ulililatem circumscribit : pasloralis autem officii lu-

crum ad universum populum manat. Sane qui pecunias

egenis distribuit, aut alias laesis patrocinatur, in aliquo

proxmiis prodest, lanlo minus lamen quam saccrdos,

•quanlo intervallo anima corpori praeslat. Jure ilaqucDo-

minus curam gregis, amoris erga se argumentum esse dixit.

Basihus. Tu vero, inquit, Christum non amas? Chuy-

SOSTOMUS. Et amo, el amandi finem nunquam faciam :

at vereor ne quem amo. eum irritem. Basilius. Ecquod

asnigma, inquit, obscurius fuerit? Si Christus illum qui se

amet, oves suas pascere jubeat: tu vero dicas ideo nolle

pascere, quia hoc prjEcipientem amas. Chrysostomus.

Non esl, inquam, aenigma, imo res admodum clara et

simplcx. Nam si idoneus essem administrando muneri

juxta Christi placilum, et tamen eflugerem, argute posscs

dicta mea refellere : quia vero animi imbecillitas huic me

officio inutilem constituit, cur objectione opus erit?Ele-

nimvereor ne si gregem Christibene valenlemac vegetum

accipiam, deindeque ipsum incuriapcrdam, Deum adver-

sum me irritem, qui ita ipsum amat, ut ad ejus salutcm

in prelium sese tradiderit. Basilius. Ludens, inquit, haec

dicis : nam si serio, non video quoraodo melius demons-

trare volueris nos jure dolere, quam hisce verbis tuis,

quibus mcerorem dcpelLrc curabas. Ego enim licet prius

noverim me per te deceptum ac prodilum fuisse; nunc

' 2 TiiD, II, a3. — » MaUh. xxiv, 45.



4i4 '5' ^^- cnriYsosTOMi AncniEPiscoPi c. p.

sane ninlto mnjiiis, qnando objccla libi crimina diluere

conalus cs, id cdisco, cl probc inlclligo, cjno mc landcm

malorum induxeris. Nam si lc idco ab hoc minislcrio sub-

dnxisli, qui animum luum lanlae nobis rci parcm non csse

sciebas, me prius ercplum oporluit, cliam si id summo

studio ambivissem : ne dicam me libi horum consilium

penitus commisisse. Nunc verorem solum Inam ob oculos

habens, mcam ncglexisti. Alque utinam ncglcxisscs, id

saneoplandumcsset. Verum tu, ut facilius a qurcrenlibus

capcrer, insidias strnxisti. Ncquc enim illud cflugii tibi

relinquilnr, quod vidclicet vnlgiopinio te dcceperit.^lcque

ad magnamirabillaque dc me exislimanda deduxcrit. iNon

enim inlcr admirandos ct conspicuos censemur: nequc,

etiamsl rcs ila sc babuissct, multorum opinio vcrilati an-

teponenda ruissct. Nam si tibi nunqjiampcr nos antca 11-

cnissct, ut consnetudinis nostrK periculnm faceres, color

aliquis adesse libi vidcrclur, cum cx vnlgi fama scnlcn-

liamfcrres; sin aulcm nulhis pcrindc atque tu noslra no-

vit, imo nostrnm animum melins quam ipsi parentes ct

educlores pcrspcctumhabcs, qua tam probabili oratione

ularis, ul possis audiloribus pcrsnadere, lc nos in tan-

tum pcriculi non ullroconjecissc? Verum haec nuncmissa

faciamus : non enim le cogimus his dc causis jus dicere :

qua dcfensione contra accusalorcs utemur ? Dic sodes.

Chp.ysostomus. Ccrte non prius, inquam, ad illa mc ver-

tam, quam ca diluero, qune ad le speclant, cliamsi sex-

centies insles ut crimina depcllam. Ignoranliam cnim

dixistl veniam nobis aflcrre, ct omni nos criminatione li-

beros fore, si rernm tuarum ignari, lc in prajscnlem sta-

tum deduxerimus;qula vero tenonignoranles prodldimus,

res tuas apprime callenles, ideo omnem nobis oficrri ex-

cusationis, et congruentis apologloe ansam. At cgo contra

ccnseo : hsec enim multo egent examine. Sane eum qui



DE SACERDOTIO. LIB. II. 4^5

ad sacerdotium quempiam traderc velit, non oporlct sola

vulgi opinionc conlentum esse, sed ut cum illa suam prae

omnibus addat opus est, utque imprimis illius facullalcs

cxplorct. Nam bcatus ille Paulus cum dicit : « Oportet

»autem illum et tcstimonium habcre bonum ab iis quifo-

»ris sunt*, » ncquaquara loUit accuratum probatumquc

examen, neque ut praecipuum cjus probationis signum

id proponit. Etenim mullis antea pracmissis, landem lioc

addidit, ut ostendcret non suurn lanlum calculumsulli-

cere ad lales electiones, sed cum aliis tamen requiri. Sazpe

namque cvenit ut vulj^i opinio falsa sit : prfficunle autem

accurato examine, nihil postea pcriculi cx ea suspicari li-

cet : ideoque post alla, exlerorum eliam testimonium re-

quirit: ncquecnim solum dixit, « Oporlct autem illum et

«lestimonium habere bonum ; » sed addidit, « Ab iis qui

»foris sunt%» utpalam faceret exterorum opinioni et famaj

praiire debcrc accuralum cxamen. Quoniam igilur ego

quae te spectabant plus, quam parentes tui, ut ipse fa-

teris, noveram.idco dignussum qui ab omni crimiueliber

dimittar.

V. Basilius. Non ideo effugeris, inquit, si te quispiam

accusare velit. Annon meministi te a nobis sacpc audisse,

atque ab ipsis operibus edidicisse, quam parum generosi

sim animi? Annon mihi saepc ridendo pusillanimitalem

cxprobrabas,quod vel levissimis curis facile dejiccrer.

CimvsosTOAius. Mcmini sane me sa^pe hoc abs te audire,

neque inficias eo. Ego vero si quandocavillabar, joco.non

serio, idagebam. Altamen nonea de re nunccontendam:

rogo tc autem eamdem mihi pracsles ingenuitalcm, ubi

virtntum tuarum mentionem faciam ; etenim si coneris

nos mendacii arguere, non tibi parcemus; sed ostendc-

mus te modestiae potius quam veritatis causa haec verba

' 1 Tim. 111, 7. — • Ibid.



4l6 S. JO. CnHYSOSTOMI arciiiepiscopi c. p.

lecisse : non allls, qnam vcrbis cl faclls Inls, nsnrpatls ad

rcni confirmandani tcslihus. Atqne priminn abs tc qnairere

volo : Nosli ne qnanla slt vls charltalls? Etenlm Chrlstns

missls prodl^Iis omnlbus, qnnc ab Aposlolis cdenda erant,

In hoc, inquit, cognoscent honiincs, qula dlscipnli niei

«eslis, si dilectlonem habuerllls ad invicem'. » Panlus

vero ait illam esse lcgls plenitudincm, sine qna charismata

nihil prosnnt^. lllud sane eximium bonum, dlscipulornm

Christi slgnum, qnodipsischarismatlbus superlns cst, vidi

in animoluo generose insitura, copiosumqueiruclumeQiit-

lcre.

VI. TuM Basilius. Mihi hanc rcm summopero curac

cssc, maximamqne me solliclludincm in hoc implcndo

prrcccplo ponercfatcor: qnodautemne dimldlum qnldem

ejus assccutus slm, tu mihi tcstis cris, si non ad grallam,

scd sccimdum rei veritatem loqui volueris. Chrysostomus.

Igitur ad argumenla nic vcrtam, ctqnod commlnatus snm

nunc praestabo, ut oslendam tc modcstlam, qunm vcri-

latem magls curare. Remquc narrabo nupergeslam, nc

quis, si vctcra reccnseam, suspicclur me tcmporls diutur-

nitate veritatem obtcgere : cum vcrilas ipsa non permitlat

nos quldquam aflmgere vcl iis quas ad gratiam dicuntur.

Cum cnlm quidam ex famillaribus nostris contumellje et

et arroganlue per calumniam accusatus, in extremo peri-

culo esset : tunc ncmine tc incusanle, nec roganle illo

qui perlcHtabatnr, in medium te pericuhira conjecisti.

IIoc tu factum cdldlsll. Ut autem le cx vcrbis Inls argua-

mus; llbiquc verba tua in menlcm revocemns : cnm

hanc animi tni gencrositatcm alil non approbarent, alli

laudarcnt ac mirarcntur, accusatoribus Inls dixisti: Ec-

quid agam? Alilcr amare non didici, nisl ut vilam mcam

cxponam, cnm pcriclitanlcm amicuni scrvare opus cst :

' Joan. xiii, S5, — » Ibi<l, 10.



DE SACERUOTIO. LIB. 11. 4*7

aliis quidem verbis, scd eodein sensii, Christi dicla locu-

tus, quibus ille Discipulis perfeclae charitatis terminos po-

suit: « Nam majorcm hac, inquit, charitatem nemo ha-

»bet, quam ut animam siiam quisponat pro amicis suis*.»

Igitur si major hac inveniri non potest, ad finem ejus per-

venisti, ac gestis dicti!r,que luis ipsius culmen attigisti.

Ideo le prodidimus, ideo dolum hujusmodi concinnavi-

mus. Num tibi persuadebimus nos non ex malevolentia,

non ut le in periculum conjiceremus, sed quod id utile

Ibre sciremus, te in hoc stadium perlraxisse? B/vsilius. An

ad proximorum emendationem, vim charitalis satis esse

putas.^ Chhysostomus. Maxime quidem, et magna cxparte

ad id conferre charitas possit. Quod si velis ut prudentiae

quoque tuae specimina proferamus, ad id quoque mecon-

feram, ostcndamque te magis prudentia valere.

VII. Ad hoec ille pudore ruboreque aflectus, (Basilius).

Quas me, inquit , spectant nunc missa faciamus. Neque

enim ab initio horum abs le rationcm exigebam. Si quid

porro habes quod exteris congrucnter opponere possis

id vero libenter audiam. Quapi^opter missa hac imibratili

pugna, dic quam excusationcm cocleris afleremus, scillcct

iis qui nos honore aflipcerunt, necnon aliis qui illoruin

lanquam injuria afteclorum viccm dolent. Ciirvsostomls.

Equidem ad id , inquam,jam propero; qnandoquidem

enim rationis apud te reddendae finem fcci, ad hanc apo-

logise partem facile me verlam. Quasnam igitur horum ac-

cusalio? quoe crimina? se contumelia afiecios, et gravia

passos queruntur, quia honorem, quonos ornare volcbant,

non accepimus. Ego vero primum dicam , nos de contu-

meliis hominibus illalis nihil curare debere, cum pcr eis

illatum honorem in Dei ofibnsionem incurrere cogimur.

• Joan. xT, i3.

LXXXlX. 27



4»8 JC'. CHnVSOgTOMI ABCniliPlSCOPl C. P.

Ncqiic eniin jmiIo cos ipsos, tjtii intli<;iKinlnr, ciun caiii

rem uiolcslc rerunl, pcriculo Micarc, inio iniignuin ;icci-

pere delriiuenluin dixcrim. Illos quipj)c, qui Dco uddicti

sunl,cl ad ipsuiii soluni rcsjuciuiil, ila pio aUcclos essc

dobcre ccnsoo, ul id non pro conlumclia habeanl, cliamsi

sexcenlics sic inlionorenlur. Quod Vcro slmilis ausws nc

in inenlcm (|uiilem milii iiiKjuam vciierit , liinc liquidum

erit. INam si laslu vclAanac ^lorias cupidinc, ul saipe dixisli

nonnuUos calumniari, ad id deductus sum, nt accusalo-

ribus astij>ulcr , maximam sanc injuriam intulcrim, qni

admirandos ct conspicuos illos, cliamqnc milii bencficos,

conlcmpscrim. Etcniin si niiiil hedcntcs injurias {iflicorc,

supplicio dignuni est, quanto in honore sunl habendi iHi,

qui lionorem nobis ullro conrerre vohmt? Neque cniin di-

cerc quispossil,

ipsos vcl parvo vcl magno bcnelicio af-

leclos, vicem rependere voluisse. Qnanlo igilnr suppticlo

diguus csscl (|ui adversa rcpondcrct? Sin aulem id nc co-

giiavimus quidcm, scd alio longe consilio ah oncre dccli-

navimus; quorsum illos , quibus, si non approl)aUonem

saltcmvcniam darc dcbuisscnt, criminantur quod animac

peperccrimus noslrae? Tantum enim abest nt ipsis conlu-

meliam irro^avcrim , ut cliam recusanclo ipsos honorc

affecisse mc pulem.

\'I1I. Nequc vero paracioxum me dixisse pulaveris; el-

enim mox hujus exphcalionom prolcram. Tunc cnim , si

minus omnes, saltem ii, qui malediclis delectantur, inuha

cum dc mc ordinalo , lum dc iis,qui mc clcgerant sus-

picari potuisscnt; verbi gratia, quod ad divilias respiccrent,

quod generis splendorcm mirarcntur, quod adulatione

noslra nwU ad id nos cooplaiint. Quod autcm pccunia

adducli id egcrint, dicere non possum an quis suspicalu-

rus fuisset. C.hrislus quideui, dixisscnt ,piscatores , la-

bcrnaculorum opiiices cl pubhcanosad hujusmodi magis-



Dli SACIinUOTIO. IIB. II. 4 10

tr.iluni vocavil' : hi eos qul sibi cjnolidiano opeie vicliun

parant, respunnt ^; si quis aulem exlerornm liltcris ope-

ram det, olioseque vivat, hunc approbant et admirantur.

Nam cur landcm eos, qni in Ecclesine negotiis millc sndo-

rcs pertulerant, conlompserunt, cumque, qui hos nim-

quam expertus labores, lotam a?lalem in vanis exterorum

disciplinis ccntriverat , statim in lantuni honorem per-

traxerc? liaec et similia dicerc poleraiit, si hanc dignita-

tem accepissem. Nunc verosecus; omnis enim illis male-

dicendi occasio resecta est, nec mihi adidationem , nec

ilhs accepla munera exprobrarc possunt, nisi roilasse sint,

qui ultro insanirc velint. Quo paclo enim adulalione et

Jargitione usns quispiam ad hoiiorcm adipiscendum, oiox

adepturus enm , aliis rchnqnat? Perinde cnim iliud esset

ac si quis posl infmitos in excolenda terra labores, utube-

res fructns.segetesque coliigeret, et vino lorcularia redun-

darent, post suille sndores , et multam pecuniiirum ex-

pensam, cum messis et vindcmire lempus advenirct, aliis

Iructuum proventum traderet. \ides-nc eliamsi quae tunc

jactabanlnr procul a verilate essent, magnam calumniandi

ausara liabituros adversarios fuissc, quod scilicet non reclo

judicio electio facla fuisset. INunc antem ue hiscere qui-

deiu vel os aperire mea opcra possunt. Et haec quidem

mulloque his plura inilio dixissent. Postquam autem mi-

nistcrium attigissemus , nunquam potuissemus qnotidia-

nas aGCusatoruni calumnias refellere , etiamsi inculpatc

omnia egisscrous : nc dicam nos , !iac actatc rerumque

imperitia in mullis ncccssario abcrraturos fuisse. At nunc

-illis Griniinationis hujusmodi occasionem suslulimus. Tunc

autcm probrjs eos innumerisobnoxios rcddidisscmus. Quis

enim non dicturns erat : Res tantas tamque admirandas

pueris insipiojJliJ)Us commiserunt, Dei gregem pessumde-

" Mallli. IV, ly, el AlI. xviii, 5. — » Lui-. v, 2-.



420 !*. JO. CHRYSOSTOMI ARCIIIEPISCOPI C. P.

deruut, rcs Clirislianoruin jam risui ac liidibrio cxposlto;

sunt. At vero nuncdOmnis iniquitiis opjjilabit ossuum'.»

Si enim tui causa ista protulerint, statim illos ex ipsa re

doccbis, non oportcre prudentiam ajtale mctiri, neque se-

uem ex canitie probatum habere , nequc juvenem a tali

ministerio prorsus arcere; sed neophytum. Multum esl

autem inter utrumque discrimen.

LIBER III.

De Sacerdotio.

I. Qul suscipicati sunt 7ios per superbiam recusasse,

suam ipsorum existimationem Ucsisse. — II. Nos non

proptcr vanam gloriam fugisse. — III. Quod si gloriam

concupiscercmus ytate potius ministcrium eligere opor-

tuerit. — IV. Tremendum quid esse sac.erdotium, no-

vumque cultum veteri formidabiliorem esse.— V. Mag-

nam esse sacerdotii potestatem et dignitatcm. — VI.

Ministeria e numero esse maximorum Dei donorum.—VII. Ipsum etiam Paulum formidasse ad aspectum lantl

principatus. — VIII. Scepe ad pcccandum induci, qui in

medium progrediatur, nisi perquam fortis animi fue-

rit.— IX. Vana gloria ejusque inalis ipsum irretiri.—X. Non ipsum sacerdotium horum malorum causam

esse, sed nostram ignaviam.— XI. Ambitum principa--

tus eliminandum ab animo sacerdotis. — XII. Sapien-

tissimum oportere esse sacerdotem. — XIII. Prceter

maximarn abstinentiam , alia quoquc in animo sacer-

dotis rcquiri. — XIV. Nikil tam puritatem et aciem

« Psal. cvi, 42«



DE SACFRDOTIO. I.IB. III. ^2 1

mentis obttindere ,qiiam iracundiain inordinatam. —

XV. Aliam speciem litis plenam periculorum Ckrysos-

tomus ostendit. — XYI. QuanUim esse oporteat eum, qui

tantis tempestatibus opponendus sit. — XVlf. Quantus

sit , in gubernatione virginum , timor. — XVIII. Judi-

ciorum officium quam molcstum.

I. Quod spectat eam contuineHam nos honorantibns

IUatam , quodque non eos dchonestandi animo honori nos

snbduxerimus, ex jam dictis sat comprobari posset. Quod»

vero nnlla inflati superbia id egcrimus, jam pro viribus

palam 1'acere conabor. Nam si vel mililaris legationis vel

imperii nobis optio proponeretur, eique proposito insis-

terem, jure posset quispiam id de me suspicari ; imo non

jam superbiae , sed amenliac me omnes damnarent. At sa-

cerdolio proposilo,quod tantum impcrio sublimius est

quantum inler spiritum et carnem cst intervallum, aude-

bit-ne quispiam me superbiie accusare? Qui porro non

absurdum fuerit , eos qui minora respuunt insanic-e accu-

sare , cos autem,qui in longe sublimioribus idlpsum fa-

ciunt, non jam in amentiae, sed in superbiae crimen vo-

care? Haud secus ac si quis eum,qui boum armentum

dcspiceret, ac bubulcus esse nollet, non superbiae, sed

amentiae accusans eum qui totius orbis imperium , et om-

nium ubiquc terrarum exerciluum dominatum non acci-

peret, non insanire diceret, sed superbia inflari. Sednon

ita est, non ita sane, ncque nos magis , quam se ipsos,

criminanlur qui haec jactitant. Nam vel cogltasse tantum,

quod posslt humana nalura tantam despicere dignitatem,

satis indicat quid oplnionls circa illam habeant, qui id

protulerunt : nisi enlm putarent esse rem levem ac parvi

pretii, nunquam ipsis talis suspicio in mentem venisset.

• VideD. Guillon, tom. \, p. 261-/129.



422 S. JO. CHRYSOSTOMl ARCIIIEMaCOPI C. P.

Ciii' oniin dc an^olica (li;;nit.'ito nullits nnqnafn qnid simile

snspic;iri vcl (liscoro laisus osl, ncinjx! luimaniJin esse atti*

nuim, qni imv superbia nolil ad illids nalnroi dignilaleui

pervenirc? Magna quippe concipimns de poleslalil)US illis*

id(|nc impcdit quominus crcdanuis |)Osso lioniinem quid-

piain majus lionore illo sapere. Ouo fil ul jin-e quis illos

polins siq)erbiae accusel, qui hac de re nos criminanlur.

Nequc cuim id do aliis suspicali fuisscnt, nisi prius rem

ipsam , quasi nullius prctii iostimassenl. Porro si id me«^loriai causa focisse dicanl, sccum disscnliri ac pugnare

palam dcpn^iondenlur : nescio enim ([uam aliam oralio-

nem quaeslvissont, si nos ab inanis glorioe criminc liberaro

voluisscnt.

II. Nam s! bujusmodi me unquam amor invasll, acci-

pero potius, quam rugcrc oporhiii. QiiaroP Ouia magnam

id nobis gloriam attulisset. Siquidem virum hac actate

(|iii nnp(>r a saeculaiibus curis sc abdicavorit, usquc adeo

adinirandtiin apud oninos dcropt^nlc vldoii , ut iis oliam,

qui in htijusrnodi laboribus totam ictalcm contrlvissent

anlcferrolur, et plura his oumibus suirragia accipcrct; id

ccrlo magnam ct admirabilom de nobis oj)iuionem omni-

bus indidissot , nosque conspicuos et illustrcs exhibutsset.

Nunc vero,paucis cxcoptis, ujaxima pars Ecclesiic nos

nc nominc quidem norunt ; adeo ul ne omnibus quldeni

notum slt quod abnuorimus, scd paucis tantum, quos ta-,

mcn omnes non puto probe nosse (fuid gcstum sit : verl-

simlle autom est eorum multos aut nullatonus nos elcctos

fulssc consoro, aut post olectionem depulsos fulssc , iit

non sat idoncos visos , nequc sponle aufugisse.

III. Basilius. Al qni rem vere sciunt , mirabuntur.

(iURVsosTO.Mts. Atqui bos Ipsos dlxlstl nobis vanac gloria;

ac snperbioe crlmen oficrre. Undenam Igltur laus speranda

osl i' A inultltudinc ? at rcm , ut perarla est, nesciunt. A



DE 9ACERDOTIO. LIB. IH. 4^^

pftucis? Sed hic qiioque noLis res in contrarium cecidit.

Neque alio nojnine hnc inf|;rcssus cs, quam ut edisceres

qoie adversus eos defcnsio paranda sit. Quid vcro hac de

re accurate nunc proferam ? Quod enim eliamsi omnibus

rei verilas uola esset, ne sic quidem superbiae aut vanas

gioriae accusare oporteret, si paulura expecles, id planum

tibi erit, alque insiiper ilhid, nempe non iis modo qui id

ausi fuerint, si tomen quis reperialur, non cnim iacile

credam ; sed etiam iis, qui de aHis suspicantur, pericu-

lum non modicum immjnere.

1\. Saccrdolium enim in lerra peragitur, sed cceles-

lium ordinum classem obtinet : el jure (piidem merito.

Non enim homo, non Angekis, non Archangehis , non

alia quaepiara creala potestas ; sed ipse Paracletus hoc

oflicium ordinavit, qui manentibus in carne auctor fiut ut

Angelorum ministerium animo concipercot. Idcirco sa-

cerdolium obeunlem ita purum esse decet, ac si in coehs

ioler Polestales ilhis coUocalus essct. Terribiha naraque

erant qux gratiam praecesserunt; quaha eranl tinlinna-

bula, mala punica , hipides in pectore positi, et ahi iu su-

perhumerah, milra, cidaris, poderes,lamina aurea, sancta

sanctorum, ingens inlus quies*. At si quis ea,qune ad

graliara speclaut, consideret, lerribiha illa atquc horri-

lica,parva esse comperiet : ac quod dc Lege diclum est,

hic quoque verum deprehendet , nempe , i i\on glorifica-

»tum est quod claruit in hac parle,propter excellentem

B glcriam ^. » Cum enim videris Dominum immolatum , et

jacentem, et sacerdolem sacrificio incumbentem, ac pre-

cantera, omnesque prelioso illo sanguine rubenles ; an

putas te adhuc ciim hominibus ct in lerra esse? annon

potius in coilos Iranshitus , oumique carnah cogilatione

eliminala , nudo animo menleque pura, quae in coolis sunl

• E\o(l, xwin. — ' ?. Cor. III, 10.



4^4 S. ,T0. CnnYSOSTOMI arciiikpiscopi c. p.

circnuispicis ? O niiriicnliim I o Dei benignilatem ! Qui

cum Palre sursnni setKl , illa hora omnium manibus te-

netur, scscque volcnlibus dat complectendum et acci-

piendum. Illud aulem omnes faciimt oculis fidei. Num

Aibi liaec contemplu digna videnlur? an hujusmodi esse,

ut possit quispiam adversus ca cxtolli? Vis-ne et sancti-

monine illins excellenliam cx allo miraculo perspicere ?

Eliam mihi ob oculos dcpinge*, immensamque circunifu-

sam turbam, el hostiam lapidibus impositam: atque om-

nes alios, in quiete et magno silenlio stantes , solnm vero

Prophctam precanlem : tum rcpenle flammam ex ccelis in

sacrificium injeclam. Admiranda sunt haec, omnique stu-

pore plena. Ulinc te transfer ad ea quae nunc peraguntur,

ac non mira tanlnm vidobis, sed omnem stuporem supe-

rantia. Slat enim sacerdos , non ignem gestans, sed Spi-

ritum sanctum,preces mullo tcmporc fundit , non ut fax

demissa ccclilus apposila consnmal ; sed utgratia in sacri-

ficium delapsa ,per illud omnium animos inflammet, et

argenlo igne pnrgato splendidiores exhibeat. Hoc itaquc

terribilissimum mysterium, quis tandem nisi admodum

insanial, vel mente caplus sil, despicere queat? An igno-

ras humanam animam ignem sacrificii hujusmodi nun-

quam gestare polnisse, sed omnesfunditusperituros fuisse,

nisi raagnum adessct grati.e Dei auxilinm ?

V. Si quis enim secum repulet quantum illudsit, nerape

hominera carne et sanguine involutum , prope beatam

illam et immortalem natnram constitui , tunc probe in-

lelliget, quanlo honore Spirilus gratia sacerdotes ornave-

rit. Nam per eos haec peraguntur, aliaque his nihilo infe-

riora, qnae ad dignitalis salntisquc nostras ratlonem

spcclant. Elenim qni lerram incolunt in eaque commo-

rantur, ad ea qua^ in ccelis sunt dispensanda commissi

• ?> Rej;. XVIII.



DE SACERDOTIO. MB. ITI. /^2 5

siint ,poleslalemqne acceperiint, qnam neque Angclls,

neque Archangelis dedit Deus. Neqne enim Illis dlctnm

est,« Qnnecumque ligaverltis in terra , erunt ligata et in

«ccelo : et quaecumque solveritis in terra, erunt soluta

«et in ccdIo*. » Ilabent quidcm 11, qui in terra imperant,

polestatem ligandi , verum corpora solum : hoc autem

vinculinn ipsam attingil animam, ccelosque transcendit :

ac qnoBcumqne infcrne sacerdotes faciunt, eadem Deus

superne confirmat : servorumque sentcnliam ipse Domi-nus ratam facit. Quid enim alind illis dedit, quam omnem

ccelestium potestatem ? Nam « Qnornm, inquit, rcmlserltis

«pcccata, remlttuntnr ; ct quorum retlnueritls, retenta

» sunt ^. t> Quae major hac potestas fuerlt ? Omne judicium

dedit Pater Filio ^: videoqne Ipsum omnc ipsis traditum

a Filiopsse.

Acsi enlm jam in ccelos

translati essent , at-

qne humanam natnram cxsuperassent, a nostris alTectlbus

liberati, ila in tantum imperinm evecti sunt. Ad ha^c, si

Imperator subditorum cuipiam,hunc honorem contulerit,

ut quos libuerlt posslt in carcerem conjlcere, indeque

eruere : ille admirandns et consplcuus apud omnes ha-

belur; at is, qui a Deo tanto majorem potestatem acce-

pit, quanto coelum terra pretlosins est, et quanlo animae

corporibus, ita exignnm nonnullis videtur honorem acce-

pisse, nt cogltari posslt, quempiam hoc sibi concrcditum

donum despicere. Apage insanlam. Insania namqne ma-

nifesta est, tantum princlpatum desplccre , sinc qno ne-

que salutem , neque promissa bona conseqni possumus.

Nam si non potest quis intrare in regnum coelorum, nisi

per aquam et Spiritnm regeneratus fuerit '

: et, qni non

manducat carnem Domini, ncc bibit ejns sangninem,

aBterna viia privatur ': hasc autem omnla non aliter, quam

• Mailh. xviii, iS, — • Joar. x\, 25. — ' Id. v, ^2. — 4 Id. iii, 5. —4 Iii. VI, 55.



4a6 8. .10. CHRYS08T0MI ARCHIKPISCOPI C. P.

per sanclas illas nianns, sacerdolnni ncinpe, perficinntnr

ijuis sine illarnm opera, anl gehennit igiieni effugere , aat

reposilas assctjui coronas poleritPIli nanaque sunt, hi

sunl, quibiis concrodili sunt spirilualcs partus, et gene-

ratio pcr baplisniuni.

„yi. Per hos Chrisluin induiains, et cnni Filio Dei sepe-

limur, nicmbra bcali illins capilis eflicimur; ila non modo

principibus ac regibus lormidabiliores, sed palribus etiam

venerabiliores nobis jureiueriiil. llli

enim ex sanguinibnsexqiie voliintalc carnis nos genuerunt; hi vcro illius

qu£e ex Deo cst gencralionis nobis auclores sunt, beatae

nempe illius regeneralionis, vcrne libertatis , et illius, qua;

secundiim graliaiii cst, adopiiuiiis. Corporis lepram pur-

garc; imo potius nullatciuis purgare, scd purgatos pro-

bare tantum, Judcuorum sacerdolibus iicebat' : et lamen

nosti quanla tunc essct pro sacerdotali dignitale concer-

latio. lli vcro non leprain corporis, sed immunditiam

animac, non ptirgatain probandi, sed prorsus purgandi

potestatem acccperunt; ila ut <|ui ipsos conlemnunt longe

sreleraliorcs ct griiviore supplicio digniores sinl ipso Da-

llian et sociis ejus~. lUi cnim ctsi principatum ad se non

sp!!Clantcui sibi vindicarcut, allamen miram quamdam de

illo ()j)iuionem ha])ebant, ut ex magno illius desiderio

palam lacicbant : hi vero poslqiiam sacerdolium lanto-

pore ornatum est, tanlumque accepit incremcnlum; con-

tra quam illi , scd tamen longc graviora ausi sunt. Ncque

enim par est contcmptus, non competenlem sibi hono-

rcm amhirc , et tanta bona despicere. Sed tanlo gravius

hoc iHo est, quantum esl inter rastidium ct admiralionem

inlervallum. Quis ita miser ruerit, ut lot bona despiciat ?

Noniiucm dlxerim, nisi qiiis diabohco slimulo concilelur.

Vcriim eo jain rcdibo , unde digressiis sum. Neque enini

F-evil. xi^, \. — • Niini. wi.



DE SAORBnOTIO. LID. IM. 4^»?

in pnnleixlo solum, sod clian» in benefacicndo, majorem

sacerdolibus, <|nam parenlibus, polcslatcm dcdit Deus :

lanlaque est inler nlrosque differentia, quanla inler prae-

sentcm et fuluram vilam. Nam illi quidem in hanc vitam ,

hi in luluram' gignnnt. Atque illi no corporalem quidem

interitnm a liberij» amoliri possunt , non ingruentem mor-

bum dcpellere; hi vero aegram et njox inieriluram ani-

mam , srepe servarunt; aliis remissiorem ptenam redden-

les ; aiios prorsus labi non slnenlcs : idquc non doclrinae

tantum alque monilionum , ;ed cliain oralionum auxilio.

Neque enim tantum cum nos rcgeneranl ; sed ctiam post

rcgenerationem admissa peccala condonarc possunt. Nam

«Infirmatur, inquil, quis iii vobis ? advocet presbyteros

» Ecclesiae , el orcnt siiper co, ungcntes eum oloo in no-

» mine Domini. Et oralio fidei salvabil infirmum : et exci-

» labit eum Dominus : et si peccata fecerit, rcmittenlur

»ei*. » Insuper naluralcs parcnles, si viros quosdam prin-

cipes et polenles eorum Ilbcri oUcnderint, opem ipsis nul-

bim afferrc possunt. Sacerdoles vero non principes, non

regos, sed ipsum Deum iratum illis saej^e reconciliarnnt.

An poslea qnisplam auslt nos superbia^ accusare ? Ego

onim ex jam diclis, tantam pulo religionem auditorum

anlmos occupasse. ut non ultra eos, qni iuglnnt; scd eos

qui suopte motu acccdunt , et tantum sibi ambiunt hono-

rem , arroganliaj ct audaciae damnent. Nam si ii quibus

civitatum maglstratns concredili snnt, nisi admodum pru-

dentes ac vigilanles fuerint, sacpo rempublicam se ipsos-

que slmui in perniclem dederunt : qul Chrisli sponsanj

ornandam snscipit, quanta tibi videlur potestale indigere

tum sua, tum snperne data, ut non peccct ?

VII. Nomo Christum magis, quam Paulus , dilexit;

nemo majus, quam illc, studinm exhibnit; nomo majore

' Jaa)l>. V, i4, i'i.



428 5. ,10. CnRYSOSTOMI AnoniKPISCOPI C. P.

gratia digiialns ost. Attamen lot fiiltiis praeclaris dotlbiis,

adhuc timebal, trcmebalqMc, lum principatus hujusmodi,

lum subditorum causa :« Timco enim, inquit, nc sicut

- » serpens Evam scduxit astutia sua ; ita corrumpantur

sensus vestri a simplicitale,quae cst in Christo ' : » ac

rursum : « In limore ct Iremore multo factus sum ad

«vos^ : ))homo in tertium ccelum raptus *, alque arcanis

Dei communicans, tolque perpessus mortes, quot dies

post susceptam fidem vixcrat : homo qui data per Chris-

tum potestate uti noluit , ne quis credentium scandaliza-

retur. Si igitur ille, qui majora, quam pr.-ccepta Dei fer-

rcnt, pneslarel, et nusquam qiia; sua erant qurereret, scd

qufc subditonim ; ita formidolosus erat , cum ad princi-

patus magnitudinem rcspiccrct, quid faciemus nos, qui

stcpe nostra quaerimus, qui Christi mandata non sohimnon superamus , sed majori ex parte Iransgredimur ?

« Quis infirniatur , inquit , et ego non infirmor ? Quis

Dscandahzatur, ct cgo non uror **

? » Talem esse oportet

sacerdotem ; imo non lalem solummodo : parva enim hsDc

sunt, imo nihil , his comparala, quae jam dicturus sum

qu.-cnam hcec ? « Optabam , ait, anathema essc a Christo

)> pro fratribus mcis, qui siint cognati mei secundum car-

»nem ^ » Si quis possit hanc cmittere vocem ; si quis ea

praeditus sit anima, quae ad hujusmodi votum accedere

possit; is jurc possit argui si fugiat. At si quis tanlurn ab

hac virlute rcmotus sit,quantum nos sumus ; non cum

fugcrit , i^ed cum munus susceperit , odio dignus est. Ne-

(juc enim si qua militaris dignilalis cleclio proponeretur;

et ii quibus tale munus defcrendi potestas incumberet

fabrum aerarium , aut coriarium , aut similem artificem

in mediuni pertractum excrcitui praeficerent ; miser ille

' 9. Cor. XI, 5. — •I (lor. 11, 5. — '2 Cor. xn, 2. — < Id. xi, 29.

— * Roin. IX, 5.



DE SACERDOTIO. Llli. III. ^yo

laudaretur si non lugeret , nec omnia agerct , ut non se

in malum imminens conjiceret. Nam si satis est pastorem

vocari, ct munus utcumquc accipcre, uullumcjue aclsit

periculum ,quivis pro lubito nos iuanis gloriie accusel;

sin magna prudentia, si anle prudentiam magna Dei gra-

tia , morum probilas, vitaj puritas , ct major humana vir-

tus requiritur in illo,qui talem curam suscipit; nc mc

venia privatum velis, si frustra ac temere me iu perniciem

dare nolim. Etenim si quis navem ducens innumeris onus-

tam mercibus , remigibusque plenam, me ad gubernacula

constitutum juberet /EgaHmi, Tyrrhcnumve mare traji-

cere , ad primum rei auditum resilirem : ac si quis cau-

sam rogaret, me navem submersurum responderem.

VIII. Ita-ne ubi pecuniic tantum jactura timetur, nec

nisi corporese mortis periculum cst , nemo arguet si quis

magna cautione utatur ; ubi autem naufragis non in hoc

pelagus corruendum, sed in abyssura ignis cadendum est,

et mors expectanda, non quae animam a corpore, sed quac

hanc cum illo in supplicium aeternum conjiciat, jamquia

non temere in tantum nos mahmi prpccipitavimus, irasce-

mini nosqueodio habebitis? Absit quaeso et obsecro. Novi

animam meam , infirmam illam et exiguam, necnon in-

gentein rei diilicultatem. Majores sanc fluctus iis, quos in

mari excitant vcnti, saceidotis animum concutiunt.

IX. Primus autem omnium est teterrimus ille vaufu

glorjae spiritus , longe infestior illo Sirenarum portento

quod Poeta3 confmgunt. Illum cnim multi praeternavigan-

tes eflfugere sine damno potcrant; mihi ita moleslus hic

scopulus est, ut ne nunc quidem , ubi nulJa me iu hoc

barathrum compcllit neccssitas, a malo luijusmocli eva-

dere possim. Si quis autem haoc mihi praefecturam Iradat,

perinde faciat ac si ligatis a tergo manibus, nic fcris hujus

scopuli incoHs, quolidie laccrandum tradat. Quncnam illa)



43o S. JO. CIIHYSOSTOMl^ AHCIliEPlSCOPl C. P.

lenePIra, Irislilia, invidia, conlenlio, caliminiac , crimi-

nationes, mcndaciiim, liypocrisis, insidiic, irae conlra

nihil laedenlos, voluptales de minislrorum tnrpiiiidine,

luctns de prospci itato, laudum ciipido, honoris deside-

rium : hocenirn maxinic oinnimn hiinianuni pcrimil ani-

mum; doclrin;e ad vohiptalem, ilhl^erales aduhiliones,

palpaliones sordid.v, despectus pauperum, cultus divitum,

honores indebili et danmosi,graliarum hirgilioncs peri-

culum creantes lam hTrgienlibus quam accipientibus

timor servihs , vihssimiscpie tantum mancipiis congrucns ,

fiduciaB ehiuinalio, humihtalis specics quidcmnmlta, vc-

ritatis nuha, arguendi el iiicrepandi lacuhas sublala; imo

potius contra inopes iillra mensuram , adversus autcm

optimates, ne hiscerc rpiidcm quisquain audet. lla^c quippe

omnia et horum pliira aht scopuUis illc fcrarum gencra ,

quibus semel capti, in tantam necessario servitutem rcdi-

gunlur, ut et in mulierum graliain , mulla soepc laccre co-

gantur, quac nc iari quidem decel. JNain lex divina illas ab

hoc ministerio rcpulil : ille vero sc intromilterc conanlur

et quia nihil per se possunt^ per aiios oninia agunt, lan-

tamque oblinenl poleslalein, ut quos velint episcopos vel

cooptent , vel ejicianl, ac qua) sursum deorsum faciant

hoc sane in proverbio vulgatum, ipsis oculis viderc licet;

« Principes suos agunt subdili' : » alque utinam viri ; non

illa3etiam quibus ne quidem docere pcrmittilur. Quiddico

docere? ne quidera loqui in Ecclesia bealus Paulus con-

cessit^ Audivi tamen quemdam dicentem, quod lantani

ipsis impertisset liberlalem, ut cliain Ecclesiarum autis-

titcs objurgarent, illosquc accrbius, i[uam scrvos domini,

incesserent.

X. C.elerum ne quispiam existimet me omnes simul de

memoralis criminibus reos agere. Suiit enim , sunt , in-

• 1 Tini. II, ij. — • 1 Cor, xiv, 54.



DK SACKUDOTro. 1 Jl!. III. 4^

quaui, inulli , liis rclibus superiorcs, imo pliucs, iis, qui

capli sunt. Neque lamcn saccrdolium lanquam horuni

causani malorum culpavcrim, absit ul co usquc insaniam.

Neque enim ferrum csedium , neque vinum ebrielatis , nc-

que fortitudinem conlumelias, ncque robur inconsidcral.T;

audacire; scd cos qui Doi donis illicile ulunlur, onmes

sanfe mcnlis homines , causam esse dicunt, illosqnc pu-

niunt. Quandoquidem el sacerdotium nos jurc culpare

possit, si non recle ipsum Iractemus : neque enim in

causa est eorum, quae s^upra diximus, malornm; sed nos

ipsum lantis, qnantum facullas tulit, polluimus sordibus,

cum quibuslibst ipsnm tradimus, qni cum nc animi qui-

dem sui vim edidicerint, neque rei molcm considerent,

oblatum munus avide suscipiunt; cum autem uianus operi

admovcuda est, impcrilia sua oblenebrali, commissos sibi

populos maiis replenl innumcris. Hoc sane, hoc ipsum

pene in nobis futurum erat, nisi nos Deus subito e\ tantis

periculis eruisset , et Ecclesifc suas , et animne nostras con-

sulens. Siquidem dicmihi, unde pulas tantos in Ecclesiis

opiri tumuUus ? Ego sane non aliunde existimo, quam quia

prtesulumelecliones tcmere ct inconsulto fiunt. iNam ca-

put oportebat firmissimum esse, ut pravas exhalationes

ex imo corpore emissas dispensare, ct ad congruenlem

stalum reduccre posset. Cum autem pcr se caput infirmum

est, uec mor])Osos illos vapores depellere polest ; tunc ip-

sum infirmius in dies redditur, et reliquum corpus secum

in perniciem Irahit. Quod ue nunc eliam fiat, in pedum

ordine nos Deus servavit, quo in statu ab initio fuimus.

Multa enim , Basili , multa sane sunt, pra-tcr ea quae dixi*

mus, sacerdoti necessaria, quae nos non habemus. lllud

vero praj omnlbus , ncmpe illius mnncris concupiscentia

animus eius omnino vacuus sit oporlet ; nam si ad eum

principatum nimio affcclu propendeat, eo adeplo vehe-



432 S. JO. CHnYSOSTOMI ARCIIIEPISCOPI C. P.

menliorem acccndil flammani : ac vi caplus, ntcum sibi

firniiorcm slalual, innumcra suslinel mala; sive adulan-

dum sil, sive quidpiani servile alquc indignum sustiDen-

dum, sive pccunias mulUc absumcndae. Nam quod multi

ejus dignilalis gratia pugnantes Ecclesias caedibus reple-

verint, civitalesqne devastaverint ; id jam missum facio,

nc quibusdam incredibilia narrarc videar. Oportere autem

puto lanta circa rem hanc pictale teneri , ut illius molem

onusque decliucs; adcptus, non aliorum judicia expectes,

si quando in delictum incidas depositione dignum; sed

anlevertcns , te ipsum ab illo munere exturbes. Sic enim

par est ut divinam miscricordiam impelres : quod si praD-

ter decorum obsistas, le iudignum venia constituis, ma-

gisque Dei iram acccndis, dum secundum addis delerius

facinus.

Xt. Sed nemo unquam hoc dedecus snstineat. Grave

quippe est, grave admodum hunc honorem appetere. Id

vero dico, non cum bcato Paulo dcccrtans, sed vcrbis ejus

maxime consentfens. Quid enim ait ille? « Si quis episco-

«patum desiderat, bonum opus desiderat*. »Ego vero non

opus , sed auctoritalem et potcntiam desiderare grave dico

essc. Ilancque concupiscentiam tolo studio ab animo de-

turbandam , neque vel initio retinendam censeo, ut cum

libertate omnia facere possit. Nam qui non concupiscit in

hac poleslate spiendere, his sane dcturbari non Ibrmi-

dat. Si non formidot, cuni ea quae Ghristianos dccet, li-

berlale omnia faccre polerit. Ilaque qui indc deturbari

metuunt ac formidant, durani multlsquc incommodis re-

fertam suslinent servitutem , atque in hominum ipsiusque

Dei ofTensionem incurrere sajpe coguntur. Non sic autcm

anima allecta esse debet. Sed quemadmodum in praeliis

strenuos milites vidcmus alacriler pugnare, fortiterque

< I Tim. iM, 1.



DE SACERDOTIO. LIB. 111. 43^

cadere; ila et cos qui ad hoc ministerium accedunt, par

est et sacerdolio fungi, et a principatu dcjici, eo modo

quo chrislianos viros decet; cum sciant lalem dcposilio-

nem , non minorem,quam ipsum principatum, referre

coronam. Quando cnim quis, ut nihil indecorum , vel

dignitali non consentaneum sustincat, simile quidpiam

patilur, et ss injustc deponenlibus supplicium , ct majo-

rem sibi mercedem procurat : Nam «Beati, inquit, cslis

5< Cum cxprobraverint vos , ct persecuti fuerint , et dixerint

» omne mahmi verbum adversum vos mentientes, propter

»me : gaudete et exuhate,quia multa est merces vestra

»in ccchs *. » Et haec cum a comminislris, vel per in-

vidiam , vel ad ahorum gratiam, vel per inimicitiam, vcl

aha quadam non recla ratione, quis ex loco suo movetur.

Cum autem ab adversariis id palitur, nuUa puto essc ora-

lioneopus, adhicrum demonstrandum, quod malilia sua

ipsi colhgunt. Idergoundique circumspiciendum, etaccu-

ratc explorandum est , ne qua desiderii ilhus scintilla ar-

dens Lileat. Optandum quippeest eos, quiinitiohoc morbo

liberi fuere, ubi ad hujusmodi dignitatem pervcnerint,

ilhim efTugerc possc.

Quodsi

quis antequam honoremillum asscquatur, hanc saevam immanemque feram penes

se nulriat, dici nequit in quantam fornacem illum nactus

se conjiciat. Nos autem ; ne vero putes raodestiaj causa

ullatenus apud tc mentiri velle; magna hujusmodi cupi-

dine tencmur : quae res una cum ahis omnibus non parum

nos exterruit, et in hanc fugam vertit. Quemadmodum

enim corporum amatores,quandiu hcet cum amatis ver-

sari, graviorem morbi cruciatum habent, cum autem pro-

cul iUis abducuntur, tunc insaniam exculiunt; sic et qui

principatus istiuscupidine tenentur, cum penes ilhim sunt,

• MaUh. V, 11, la.

LXXXIX. 28



4^4 s. jo. ciinYsosTo^fi Anct!ifei»iscopi c. p.

mnlo forendo sunl imjiares; nl)i vero spcm amiltnnt, cnm

expectationc ipsam cnpidinem exlingnnnt.

XII. lliec una cansa esl non mediocris (7): quac Hcct

8ola cssct. nos ab hac di{i;nitate arcere posset. Vernm et

alia additur hac non minor. Qnae illa ? Vigilantcm oportct

episcoptiin csso', perspicacrm et innnmeris undiqne prae-

ditum oculis, utpote qui non sibi solum, sed tantce multi'-

tudini vivat. Nos vero segncs sumus ct remissi, et noslrac

salnli vix suflicienles. Hoc vel tulc lateare, qni raaximC

omnium, amicitiae causa, mala nostra oblegere conaris.

ISemihi enim hic jejnninm allegcs, vel vigilias, vel hnmi

cubationeui, et reliquam corporis macerationem : nam

quantum ab his virtulibus absinnis non ignoras. Eliamsi

vero a nobis accurate cxcolerenlur, nihil hccc nos tanta

animi segnilie praedilos, ad hanc praefeclnrara juvarent.

liouiini quippe in dorauncula quadara incluso, et sua

solum curanli haec magnam afterrent utilitatem; sed in

tantara multiludinem scisso, et cn)nsqucsubditorum pecu-

liarem solliciludinem gcrenti, quid id hicriafl^erat ad ilio-

rum prolectum, nisi animura viriiem ac fortissimum obti-

neal?XIII. Nequemirerissicum tanta tolerantia alterum pos-

lulo fortis animi experimentum ? Nam deiicatum cibqm,

polom,lcclumdespicere,mnltisfaciie essevidemus; maxi-

me vero iis, quinatura agrestiores, et atencrissic edncati

sunt, ac mullis item aliis, corporis lempei-amento atque

consuetudine laborum hujnsmodi asperitatem mitiganti-

bus. At contumeHam,damnnm, molestum verbum, dicte-

riaab inferioribus, tnm temere, tum in ipso judicioprolata,

qncriraonias frustra et temere tnm a principibus, tum a

subditis oblatas; non multi ferre possunt, sed unus for-

tasse vel aller. Videreque est eliam viros fortes adha&c ita

' 1 Tiin. III, 2.



DE SACERDOTIO. I.IB. III. ^35

ceu verliglnc caplos, ut vel immanissimis Lclliiis ferius"

exasperentur : lios vero maxime a sacerdolii scplisarce-

mns. Antislilcm quippe nec inedia aillictari, nec nudis po-

djbus incedere, id sane EcclesiaB ccetui nihil afferei delri-

menti : furor autem animi, etilli et proximo magnas parit

calamitates. Atque iis qnidem, qui supra dicta non praes-

tant, nuUa adeo cpmminatio: at temere excandescentibus

et gchennam et gehennae ignem Deus comminatus est*.

Quemadmodum igilur vanae gloria) cupidus, cum multo-

rum praefecturam adit, majorem igni praehet raateriam

sic et qui nec apud se, nec in famiharibus paucorum

coUoquiis iram conlinere nequit, sed facile excandes-

cit, huic si popularis magistratiis tradatur, ceu fera quac-

dam a multis undique extimulata , nec quieto unquam

animo esse potest, insuperque conimisso slbi populo innu-

mera procurat mala.

XIV. Nihil enim sic ingenii puritatem , mentisque

acieui obturbabat, ut ira inordinata, quae multo fcrturim-

petu. « Ira enim, inquil ille, etiam prudentes perdit'^. »

JNam quemadmodum in nocturno prselio obtenebratus

mentis oculus, amicos ab adversariis discernere nequit,

nec nobiles ab ignobilibus; sed cuin omnibus eodem se

gerit modo, et si quid mali subeundum sit, omnia facile

patitur, utanimi voluptatem impleat; nam certe voluplas

^uaedam est animi excaudescentia, et voluptate majorem

in animum exercet tyrannidem, tranquillum ejus statum

«uwieque revolvens : nam in arrogantiam facile impellit,

et simultates intempestivas, et odlum sine ulla causa, et

offensiones temere nalas frequenter parat, mullaque his

«imilia et dicere et facere cogit, animo multo cum stri-

dore morbi molestia ultro cilroque tracto, ila ut nullo

modo stare, et lanto impetui obsistere queat.

' Matlfa. V, aa; — » Prov. xv, i.

28.



43G S. JO. CimYSOSTOMI arciiiepiscopi c. p.

Basilius. Ego vcro le sic dissimulanlcm non nllerins

pf\liar. Quiscnim ij;;noral,fjuanlum lioc uiorbo sisalienns?

(limvsosTOMbs. Quid iyilni-, infjuain, o vir bcale, vis mc-

luiic roj;o ailmovcrc, ac fcram quicsccnlcm irrilarc? An

jgnoras id nobis non noslra viilule succcssissc, scd cx

quicl.-c viU-c amore ; cnm voro qui sic afrcclnsest, seorsuin

degenlem et uno alterove utentem amico, hnjnsmodi in-

ccndium cirngcrc posse ; sccus vcro si in lot curarnm ahys-

sum incidal? Tunc cniiu non sc solum, scd ct alios per-

inullos ad inlerilus prnccipilium secum trahit, et ad

probitalis curam segniorcs cflicit. Solct enim snbditorum

turba ])i\Trcclorum sibi morcs ccu archclypnm et qnam-

dam imaginem speclare, scquc ad illorum rorinam clfin-

gcre. Qut ergo possit ille eorum lumorcs scdare, si ipse

liimcat ? Quis pkbeius modcralus staliin fieri cupiat, si

priucipem iracnndum vidcat ? Nculiqnam enim possunt

sacerdolnm vilia laterc, sed cliam cxigua cito conspicna

sunt, Siquidem alhlcta quandiudomi manet, ct cum nullo

congredilur, hcet infirmior sil, occullare se potcst; cuin

autem nudatns in arenam desccndlt, slatim qni sit evinci-

tur. llomiucs itaque qui seorsim et iu olio vitam agunt,

viliorum suorum tcgmen habent sohtudinem; inmcdium

adducti, sicut vestimentum sofilndinem exuere cogunlur,

exqueexlernismotibus nudumomnibus animum cxhibere.

Quemadmodum crgo ipsorum prasclara gesta mullis pro-

sunl, ad similc sludium evocanlia , sic et eorum vilia

alios ad virlulis exercitium segniores efficiunt, et ad bono-

rum opcrum laborem lorperefaciunt. Quamobrem animae

cjus pulchriludinem splendcre oportet, ut spectatorum

animos obleclare simul et ilhistrarc possit. Nam vulga-

rinm hominum pcccala , quasl in lenebris pcrpetrala,

peccantes solos perdunt: viri aulem illustris et multis

co^^niti scehis, conimune omnibits affert delrimenlum



DE SACERDOTIO. LIB. III. 4^7

diim remissos ad sudorcs pro honls opcribus capcsscndos

supiniores efficlt, eos auleiu qui sibl altendere ciiplunt, ad

supcrbinm excitat. Ad haec vero, vulgarium dclicla, vel in

medium adducta, nemini itaprofundam infligunt plagam :

qui aulem in hoc honoris lasll^io sedent, primo omnibus

sunt conspicul, deinde, hcet in minlmis labantur, quoa

minora sunt aliis magna videntur. INon enim factl magni-

tudine, sed peccantls dignilatc peccatum omnes metlun-

tur. Sane sacerdotem oportet ceu qulbusdam adamantinl*

armls undcquaquemunlrl asslduo nempestudio, et perenni

clrca vitam vlgllantla; undiquc circumsplciendo, ne quis

nudo ac neglecto loco reperto, letale Infligat vuhius. Om-

nes enim circumstant parati, ut vulnerent ac dejiclanl,

non modo ex inlmlcis muUi, sed etiam ex iis, qui amici-

llam simulant.

XV.TalesigilurclIgloportet, quallasanctorum ollmillo-

rum corpora in babylonica Ibrnace Del gralla exhibult.

Nequeenlm ignishujus esca sunt sarmentum,pixet stupa;

sed his multo graviora, quandoquldem non sensibills illo

ignis subjacet, sed omnla devorans invldite flamma ipsum

circumsislit, undIqueseattoIIens,ipsIIngruens, accurallus-

que Ipsumexamlnans, quam tunc Ignis puerorum lilorum

corpora. Cum igltur vei tenue quodplamstipulge vesligium

invenerit, statim Inhfcrens vlliatam illam partern exurlt

reliquam vero slructuram, eliamsi solaribus radiis spleu-

didior fuerit, fumo illo aduiit et obscurat totam. Donec

enim sacerdolls vita probe undique concinnata fucril,In-

sidiis ille nullis pervius est; sin vcl tantillum quid pra3ler-

mittat; quod sane facile contlngere potest, homo cnmsit,

ot crroribus plenum vilcc hujus pelagus trajiciat, nihilfe-

llqua lili bona opera prosunt, ut accusalorum voccs cffu-

giat; sed parvum delictum, reliquum omne obumbrat ct

obscurat: et de sacerdote omnes non quasi carnc indulo,



4'S s. jo. cimvsosTOMi AncniEPiscopi c. p,

et hlimana naliira pr.xclito, sed f|Masi dc Angelo, omiii rc-

liqna infirmii.alc libcru, jndiciuni ferre volnnt. Ac sicut.

tyrannnm, dum imperio potitur, omncs reformidant ipsi-

que adulanlur, qnodcuni deliirbare non possint; cum au-

tcm rem cjus inclinalani vidcnt, simulalum illum hono-

rem abjicientes ; qui panlo anle amici erant, dercpente

iniuu'ci et adversarii evadunt : et dcbilia quicque explo-

rantcs irrumpnnt, imperiumque illius solvunt; sic et sa-

cerdolibus conlingil: qui pauloante, dum munjire potire-

tur, Ipsum colcbant ac reverebantur, parvam occasioneto

nacti, stalim sc fbrtilcr comparant, ut cum non quasi ty-

rannimi sohim, scd quasi tyranno deteriorem depouaut.

Ac quemadmodum ille corporis sui satelhtes mctuit; ila

et hic proximos comministrosque suos, maximc omniurri

rcrormidat. INulH quippe ahi pcrinde ejusdignitatcm affec-

tant, ejusdemque res notas habcnt, atque illi: propinqui

enim cum sint, si quid hnjusmodi contingat, ante omnes

id scntiunt, facileque eliam calumniantes credi, et dum

parva magna faciunt eum sycophaniia circumvenire pbs-

sunt. Namapostoiicum illuddictum inversum est: *Etsive

«patilur unum membrum, compatiunturomnia mcmbra :

)>sivc glorificatnr unum membrum , congaudent omnia

»m«mbra*. » Nisi forte tanta sit pielas, ut adversus omnia

stare possit. Ad tanlum itaque bellum nos emillis? fet ad

pugnam tara variam tamque muliiformem animnm nos-

trum sulficerfe posse putas? Undenam, quaeso, et a qxio id.

edoclus es? Nam si id tibi Deus indicavit, exhibe oracu-

lum, et morem geram. Si non potcs, scd ex humana opi-

nione calculum ducis ; ab isto tandem erPWSe te libera.

Nam circa ea, qut-c ad nos spectant, nobis magis creden-

dum, quam aliis: quandoquidem « Quae sunt hominisne-

» mo novit, uisi spirilus homiuis, qui in ipso est', b Quod

' 1 Cor. XII, 26. — • !d. II, u.



D£ SACERDOTIO. LIB. Iir. 4^9

enim ct nos ipsos, et eos, qui nos elegeranl, ridiculos red-

dituri essemus, hoc susccplo munere quodque magno dis-

pendio nostro, in eum, in quo nunc versamur, vitae sta-

tum reversuri fuissemus ; si non antehac, his sahem

verbis tibi persuasisse puto. Non enim invidia solum, sed

quae multo invidia vehementior est hujus principatus cu-

pido, miihos solet contra ipsum occupantem armare. Ac

quemadmodum (ihi, qui principatum afreclant, longam

palrum seoectutem moleste fcrunt;sic et

quidameorurn,

eum vident saccrdotium in diuturnuni produci temj)us,

quoniam interficere nefas, ipsum a dignitate deturbare

satagunt, omnes ihius conslitui loco cupientes, ac singuU

ad se deierri principalum expectanles.

XV. Vis-ne tibi ahara hujus pugnae speciem oslendam,

innumeris plenam periculis ? Ito ]am, ac pubhca festa

spectalo, ubi maxime ad dignilates ecclcsiasticas electio-i

nes fieri mos est : ac lam mullis sacerdolem criminationi-

bus impeli videbis, quanta est subditorum turba. Omnes

enim penes quos est hunc honorem conferre, in muhas

tunc scinduntur partes, ac neque mutuo, neque cum co

qni episcopatum sortitus est, presbyterorum ccelum con-

senllre videas: sed unusquisquc a suis partibus stat, aUus

hunc, alius illum eligens. Cnjus rei causa haec est, quod

non idem omnes respiciant, quod respicere debebant,

nempc animi virtutem ; sed ahse snot hujus conciUandi

honoris causae, nimirum aUus dicit : Hic eh"gatur, quia

claro genereortus ; aUus, Quodopibusabundet, nec egeat

ahmentis ex Ecclesiae proventu quaesilis; ahus, Quod abadversariis ad nos transfugerit : ille sibi genere propin-

quum cooptat; hic aduhmtem sibi aiiis vult anteponi ; in

eum vero, qui sit idoneus, nemo vult respicere, neque

animi doles expiorare. At ego,-tantum abesl, utad saeer-

dotum probationem causas hujusmodi consentaneas esso



440 !^' JO. CIIRYSOSTOMI AUCIIlliPISCOPI C. V.

piilcm, ul etiamsi quis multam piclalem cxiiibcat, quac ta-

men non parum nobis od hanc dignilatcm confcrt, non

ideo slatim cum cligore ausim, nisi cum piclf.te mogna sit

prudcntiapr.xdilus. INovi quippc mullos, qui pcrpcluo scse

coerccbanl, ac jejuniis maccrabant, quiquc dum soli de-

gerc et sua lantum curare potcranl, Deo acccpti erant,ac

singulis diebus philosopliiae su3c incrcmentum non mini-

muin addcbant : at ubi in turbam prodicre, atque vulgi

imperitiamemendare coactisunt, alii ncprincipio quidem

tanlo negotio pares fuere; ahi vi coacti, ut in munere

perscverarent, missa prislina diligentia, et magnam ipsi

jacturam fecerunt, et ahis nihil profuerunt. Sed ncque si

quis lotum vitai tempus in ultimo ministcrii ordine transc-

gcrit, ad exlremamque pervcncrit senectutem, hunc sta-

tim propter aetatis reverentiam ad summum principatum

evehemus. Cur enim, si decursa jam ajtale, minus tamen

idoneus maneat ? Non quo vehm caniticm dehonestare,

ucc legcm constituere, ut qui ex choro monachorum vc-

niunt, ab hac pra?fcclura omnino arceanlur. Contigit

enim mullos ex iUo grcge profeclos, in hac dignitate cla-

juisse: sed hoc probare contendo; si neque pietas sola,

ncque longa3va senectus, satis sunt, ut quis sacerdolio

digne fungatur : vix sane causas supra meraoratas hoc ip-

suin prccstare posse. AHi vero ahas addunt ctiam ahsur-

diorcs; hi nimirum, ne sc in advcrsariorum partes trans-

ferant, in cleri ordinem adicguntur; iUi, propter nequi-

tiam, ne contcmpli magna infcrantmala. An possitiniquius

quidpiam excogilari, quodhomines improbi,

innumerisrcpleli inahs, inde colanlur undc supphcio digni erant; et

qua de causa ne hmcn quidem Ecclcsiaj pra;tergredi li-

cebat iJlis, eadem illi ad saccrdotalem ascendant dignila-

lem?Etiam-ne, dic mihi, qurercmusdivina; in nos irae cau-

sam, dum rcs tam sacras, adco trcmcndas, hominibus,



DE SACERDOTIO. LIB. III. 44f

tnm improbis , tum iudignis labcfaclandas tradimns?

quando eniin alii rerum sibi minlinc convcnienlium ; alii

Diulto majorum, quam vires feraul, prajfecluram acci-

piunt; ii cerle efllciunt, ut Ecclesia nibil nb Euripo dif-

ferat.

XVII. Equideraprius extcrosprincipes deridebam, quod

in honorum dispensatione, non animi virtutcm; sed pe-

cunias, annorum numerum , et humanum patrocinium

spectarent: ubi autem audivi hanc absurdilatcm in nos-

tras etiam res debacchari, facinus hujusmodi non perinde

grave visum est. Quid enim mirum si sieculares homincs,

popularem auram venantcs, pecuniae causa nihil non agen-

lcs, in hujusmodi vilia prorumpant ; quando ii, qui se ab

iis omnibus liberos csse simulant, nihilo melius , quam

illi, sunt affecli : sed ubi de ccclestibus cerlamen est, pe-

rinde atque si de tcrrJB jugeribus aut alio quopiam simili

dcliberaretur. gregarios homiues talibus prasficiunt rebus,

quarumcausaunigcnilusDeiFiiiusgloriamevacuaresuam*,

homo ficri , servi formam accipere, conspui, colaphis

caedi, mortem turpissimam obire non recusavit^. » Neque

hic tamen consistunt, sed alia addunt absurdiora. Noq

cnim indignos solum dehgunt, sed eliam idoneos deji-

ciunt. Nam quasi opus esset Ecclesiae securltatem utrln-

que labefaclari, ac causa illa prior non sufficeret ad iram

Dei accendendam; ila alleram addidcrunt non minus per-

niciosam. Etenlm perlnde pcrnlciosum csse puto utiles

arcerc, atquc inullles Introduccrc. Id autcm ideo agltur,

ut Christi ovlle nulla ex parte consolatloncm invenire aut

respirare valeat. Hoec nonne millibus digna fulminibus ? Uxc

nonne vehcmentiori ctiam gchcnnn,qnam sacraj Llllerae

comminentur? Attamcn hccc mala suslinet patlturque qui

non vult mortem pcccatoris , sed ut convcrtalur et vivat*.

' Philip. II, 7. ^ » Mallb. xxvi, 67. — ^ Ezech. xvui, 25, el xxiii, 33.



44a S. JO. CIIRYSOSTOMI ARCIIIEPISCOPI C. P.

Quis non cjus clenienliam admirelur? Quis non ejus mi-

sericordiam slupeat? Ipsi Chrisliani ea, quc-e Chrisli sunt,

plus quam hosles et inimici pessumdant: at ille Bonus

adhuc bonignilalem prteCcrt , et ad poenitcntiam vocat.

Gloria libi , Dominc,gloria libi : ^{uuiita apud tc clemen-

tiae abyssus ! quanlus tolerantiae thesaurus ! qui per nomen

tuum ex ignobilibus et obscuris , clari et conspicui eva-

duut, honore illo contra honorantem se utuntur, ct non

audenda audent, sancla contumeliis afliciunt , probos re-

peliunt ct ejiciunt, ut quietc et cum summa licentia ne-

quissimi omnia pro libito subvertere possint. Cujus mali.

causas si cdiscere velis , illas prioribus similes reperies

radicem cnim, sive, ut ita dicam, malrem unam habcnt,

invidiam. Earum autem non iina tantum spccies esl, sed

diversa;. Hic enim , aiunt, quia juvenis est , ejiciatur;

illc, quia adulari ncscit; alius, quia in iHius cujuspiain

offensionem incurril; alius , nc illo quispiam dolcat , si

eo, quem ipse obtulcrat , cjecto , hunc electum videatj

ille , quia milis ct probus cst ; ille, quia peccantibus ter-

ribilis; illc ob aiiam similem causam : neque enim desunt

oblenlus, quos pro libilo oflerant; imo et lacullatum co-

piam criinini dant , si nihii aiiud proferendum habeant :

Quinetiam iilud, non oportere slalim in hunc honorem

assumi, scd scnsim et paulalim ; aliusquc similes pro vo-

luntate causas comminisci possunt. Ego vero hic libens

sciscitarer. Quid episcopum lot ventis agitalum facere opus

est? quoniodo advcrsus lautos fluctus starc potcrit? quo-

modo tot impelus rcpcllct? Nam si rccta ratione rem ge-

rat, adsuijl omnes , et ipsi et elcctis, inimici et hostes,

et per contentioncm omnia cum iilo agunt, quolidiana»

seditiones niovcnt , sexccnla ilem scommala in eiectos ja-

culantur, doncc aut illos ejecerint, aut suos intrusei^int.

Perinde alquc si gubernator in navi piratas secum navi-



DE SACERDOTIO. LIB. III. 443

ganles habeat,qui et ipsi , ct naulis et vectoribus assidue

horisque singulis insidientur. Quod si illorum graliam sa-

luli suae praeponat, admissls non admlltendis, illorum loco

Deum ipsum inimicum habebit; quo quid deterlus esse

possit? et cum illls ipsls negolium diflicilius, quam antea

erit; omnibus simul consenlientibus, ac forlioribus per

concordiam effectis. Qucmadmodum enim saBvis ex ad-

verso pugnanlibus ventis , mare antea tranquillum , dere-

pente furit atque inlumescity vectoresque perdit; sic et

Ecclesiae tranquillitas, corruptoribus admissis, lempcstate

et naufragiis infestatur multis.

XVIII. Cogita ergo qualem oporteat eam esse cui tantte

tempeslati resistere necesse sit, et tot impedimcnta rerum

communi utilltati conducenlium probe temperare. Nam

et gravem ilkim , sed minime fastuosum, et formidabilem ,

sedhumanum; et imperlosum , sed comem omnibus; et

personam non accipientem , sed officiosum ; et humilem ,

sed minime servllem ; ct vehementem, sed mansuetum esse

oportet ; ut contra illa omnia pugnare facile possit:atque

eum qni idoneus sit, omnibus licet obsistentibus , cum

magna polestate promovere; huic vero dissimllem caoi

eadcm auctorilate, omnibus etlam conspirantibus , non

admittcre: sed unum tantum ob oculos habere, EcclesiiE

ncmpe slructilram ; nihilque vel ad inimiciliam vel ad gra-

tiam facerc. Mum tlbi videmur rei hujnsmodi ministerium

jnerito recusasse? atqui nondum omnia recensui , suppe-

tunt et alia dicenda. Verum ne defatigeris dum amici ac

vere germani viri , sesc apud leexcusantis, oratlonem to-

leras. Haec porro non ad apologiam modo nostram tibi

erunt utilia ; sed ad ipsam forlasse muneris , de quo agi-

tur functionem, non parum afferent lucri. Eum namquc,

qui vitae hujusmodi semilam ingressurus est, omnia prius

perscrutatum , sic ministerio manum admovere oportet.



444 s. jo. cHnysosTOMi Ancnicpiscopi c. p.

Quare? Quia elsi nulla alia subcssel causa , omnium probe

gnaro id lucri accedet , nt non rei insolcnlia lurbctur,

cum haec conlingcnt. Vis igilur ut prius ad viduarum pa-

trocinium veniamus , an ad virginum curam , an ad judi-

cialis parlis diiricullatcm. ]Nam in horuni singuHs varia cst

soUicitudo, ct solUcitudine major metus. Ac primum , ut

ab co, quod ahis facilius cssc videtur ordiamur; vidua-

rum cura , ipsam snscipientibus solam sumptuum soUici-

ludinem aflerre videtur* : at non ita se res habet. Sed hid

(inoquc mullo opus est cxamini;, ubi illas dchgere opor-

lcl : quandoquidem cum iemerc, et ut casus tuUt, in album

relalac sunt, id innumera peperit inala. Elcnim familias

pcssumdcderunt, conjugia diremcrunt, et infurtis, cau

ponis ahisque similibus turpiler sc agcntes saGpe dcpre-

hensac sunt. Porro lalcs viduas sumplibus Ecclcsioeah, id

ct a Dco supphcium ct apud homincs infamiam summam-

que damnationem parit , hcnericorumquc animum segnio-

rcm eflicil. Nani quis unquam veht pecunias, quas

Christo dare jussus est, iis largiri, qui Chrisli nomini ca-

lumniam pariunt? Ideoque muUo ct accurato scrulinio

e^ opus , ut nequc illas , neque aha; , quibus res famiharis

suflicere polest, lenuiorum mensam absumant. Hanc per-

quisitionem aUa non parva cura excipit, ut ipsis aUmenta

conferlim quasi ex fontibus aflluant , ncc unquam dcsint.

Siquidcm insaliabile mahim cst invila pauperlas , qucre-

las, ingratumque animum praj se fcrens. Multa prudentia

diUgenliaque est opus ut corum obstruanlur ora ,quac

quamUbet criminalionis occasionem arripiunt. Sanemulti

ubi quempiam vidcnt pccuniis non deditum, slalim ipsum

ad hanc funclionem idoneum pronuntlant. Ego vero non

exislimo hanc iUi animi magniludincm salrs cssc, scd opor-

tere lamen iUam coeleris praiire, nam ilUus cxpcrs, vas-

i Tim. V, 16,



DE SACERDOTIO. LIB. III. 4^5

lalor potlus qnam palronus, et pro paslore lapns, fuerit.

Verum cum illa , aliani in eo requirerc oporlct.

Ea aulcmest, bonorum omnium hominibus concilialrix patienlia

,

quae quasi in tranquillum quemdam portum animam de-

ducil. Nam viduarum aenus, tum pauperlalis, lum aclalis,

Inm sexus nomine, immoderata qiiadam loquendi libcr-

talc uli'.ur, sic cnim congruenlius loqucmur; importune

clamant, abs re qucruniur ct lamenlanlur , ubi gralia;

crant babcndui; incusant ubi laudandum erat : prffifeclum-

que oporlot omnia fortiler ferre, neque ob importunas

rixas, vcl absurdas querclas ira commoveri. lllarum enim

infelicilas misericordiam polius,quam conlumeiiam me-

relur : ipsarum autem leruninis insullare, et paupertalis

dolori conlumeliam addere, extremai crudelilatis fuerit.

Quamobrem vir quidam sapienlissimus, avariliam super-

biamque humanae natorae consideraus, gnarus pauperta-

lem hujusmodi csse, ut possit vel generosissimum animum

dejicere , eoque deducere , ut iisdem in rebus srepius im-

pudenter agat; ne quis petenlibus illis irascatur, neu frc-

queulibus eorum precibus exasperalus , infbstus evadat

ille, qui opcm ferre debet; ul sese mitem et aditu facilera

exhibeat hortatur his verbis : « Inclina pauperi sine tristilia

»aurcm tuam, et responde illi in mansuetudine,paci-

»fica* ; » ac missum faciens eum, qui exasperat, quid enim

jacenli dixerisPeum alloquitur, qui ejus infirmitalem ferre

possit, moncns, ut vultus blanditie ac verborum mansuc-

tudiue , etiam ante oblatum donum ipsum erigat. Quod

si quis illarum quidem bona non usurpet , sed innumeris

ipsas conviciis et contumeliis oneret, et adversus cas irri-

lelur ; non modo pauperlatem largilione non sublevat;

sed calamitatem ipsam conviciis anget. Eliamsi cnim ob

venlris necessilatem admodum impudentes csse coganlur,

• Eccli.iv, 8.



44*> S. JO. CHnVSOSTOMl AR<!niliMSCOPI C. P.

altanion de hiijiisinodi violenlia dolcnt. Cnm ilaf|nc famis

ingruenlis nielu mcndicarc coj;;nnlnr , cl incndicando im-

pudenlcs cssc; ac rnrsnm in)|)udcnlia illa contnmcliam

pati, mullirormis quaedam, ct mcnlem calij^ine oirundcns

doloris vis carum animos occupal : oporlct vero curatorem

earum tanla esso .'cquanimitalc, ut non modo indignalione

sua dolorem non augeat ; sed ctiam cohorlalione 8ua moe-

rorem mitiget. Nam quemadniodum qni contumelia affici-

tur , et si lacultalihus ahundet, pccuniarum commodum

nonsentit, obinnictauicontumelix plagam ; ita qui blandc

et lenilcr compeUalur, et cinn consolatione donum acci-

pit, gaudct et laelalnr : duplexquc munus ex largicndi modo

consoquilur. llsec porro non a me ipso , sed ab illo qui

paulo anle iiorlabatur, loquor. Nam « Fih', inqnit, in honis

»ne des vituperium, et in omni dono dolorem verhorum.

»Nonne aestum ros sedahit? Ita melius cst verhum dono.

»Ecce enim verbum bonum est plus quam donum , et

• utrumquc est apud virum graliosum *. » Illarum ilem prse-

feclum , non mitem tantnm et paticntcm , sed perinde

cEConomicum esse oportel. Id vcro si abfuerit, rursum

pauperumracullates in idem

damnum rccidunt. Nupereniu) quis huic ministerio ascilus, mulla auri vi collecta

,

ipse nec consumpsit, neque cgentihus, paucid exceptis

distrihuit, maximam vcro partem lerra ohniit, donec

supervcnicnte tumnltus tempore, hostium manibus illam

tradidit. Magna itaque providentia est opus , ut Ecclcsiae

facultalcs ncc rcdundcnt,,nec deficiant: sed qua; erogan-

tur omnia stalim sunt cgenis dislribuenda , atque in sub-

ditorum pio proposito Ecclesiac thcsauri colligendi simt.

In hospilibus autem cxcipicndis , ct ia curandis aegrolis,

quanto putas opns esse pecuniarum sumptu, quanta praj-

fectorum diligentia prudcntiaqueP llanc cnim expensam

f Eccli. XVIII, 16, 17.



DE 5ACEP.D0TIO. I.in. III. /^^ij

illa non minorem, iino sa'pe rnajorrni csse necesse est.

PraBrectuuKjiic i|)sum in largilione clecet revcrenliam et

prudentiam adhihere; cjiio ils,qni re iamiliari abundant,

suadeat, ut certalirn et hilariter sua dona erogent.ne, dum

infirmornm coinmodo prospicil, bencficorum animos exas-

peret. Hic porro majorem ahTcrilaleni ct difigentiam exhi-

bere convenit : sunt cnim segri raorosi , et segnes : ac nisi

summam undiqiic diiigentiam curamque adhibcas, vel

tantiila qiiidem negligentia potest magna .Tgrotanti mala

importare.

XIX. Quod ad virginum curam attinet, tanto major

adest metus, qnanlo deposilnm prctiosius, et quanto rege

dignior hic grex est, qiiam alii. Nuper enim innumerae in

sanctarum hujusmodi cliorum ingressaj, vitiisque multis

referta? , debacchatas sunt. Hic vero luctus major liiit : ac

quemadmodum non perinde est puella ne libera, an ejus

ancilia peccet; ila non id ipsum est si virgo an vidua. His

eoim et nugari, et muluis conviciis litigare, et adnlari et

impudenter agere, ct nusquam nou apparere et in foro

saepe ambulare, in usu frequenti est. ^irgo autem majus

certamcn adiit, et supremam phiiosophiam sectatur, pro-

fileturque se angelicam vitam in terra ducere, ac cum hac

carne quae incorporearum suntPotestatum sibi praestanda

proponit. Ncc licet ei frequenter et inutiliter ioras pro-

gredi , nec verba iutiiia vanaque prolerre : convicii et

fldulalionis ne nomen quidem norit oportet. Quaproplcr fir-

Diissima custodiaetmajoripraesidioopus habetcnam sanc-titatis hostisipsasmagis ohscrvat insidiisque appetit ad de-

vorandum paratus,si quam labentem cadentcmque vidcat:

hominum ilem mulli ipsis insidiantur, cum iisque omnibas

natur.TC petulantia : in summa duplex bellum ab ea geri-

lur, aliud exlrinsecus incumbens, aliud inlrinsecus obtur-

bans, Ideo magnus inslat curalori timor, majus pcricu-



448 s. jo. cimYsosTOMi ARcniEPiscopi c. r.

lum, dolor Ingens, si qiiid conlra animi scnlcnliam, quod

absit, nccidat. Namsi palri filia « Occulla * » vigilandi

causa cst, ct soUiciludo cjiis somnnni ab co dcpcllit, li-

menle ne aut slerilis sit, vcl nubilcm Iransgrcdialur rcla-

lcni , vel pcMOsa sit conjugl,quid palielur is, qui horum

quidcm nihil, sed alia iis longc graviora metuit? Ncquc

hic vir conlemni polest, sed ipse Christus : neque stcrili-

tas in ignominiam tantum, scd malum in pcrnicicm animae

dcsinit. Nam « Omnis arbor, ait, quae non facit fructum

«bonum, excidctur ct in ignem millelur^. » Ei vero qujc

in sponsi odium incurrit, non satis est accepto rcpudii li-

bcllo abirc; scd odii illius poenas luit, supphciuni oetcr-

num. Ccrlc patcr carnab's mulla habet, qune facilem ipsi

fdiic cuslodiam reddant; nam et maler et nulrix ct famu-

larum lurba, ct domus flrmilas parenlem advirginem ser-

vandam juvant. Ncque enlm in forum eam frcquenter

prodire sinit ; nequc si prodeat , cuipiam occurrcntium

apparerc cogilur, cum vespcrtinae tcnebraj conspici no

lcnli non minorcm obiccm oblendant, quam parictes do-

mus. Prnetcr hcec vcro, nulla subest causa, quae illam un-

quam ad virorum conspeclum adigat :

neque cnim rerumnccessariarum cura , ncquc Lxdentium molcstia) , nequc

simile quidpiam illam in lalis congressus nccessilatcm im-

pellit : cum illi pater vice omnium sit , ipsa vero unam

habcat curam , ut nihil vel agat vel loquatur, quod honcs-

lotem dedeceat. Al hic multa sunt quae custodiam palri

(KfQcilem , imo arte superiorem reddant. Neque enim po-

licst eam intus secum habcre : hoc quippe contubernium,

ncc honeslum esset , ncc pcriculo vacaret. Licet enim

hinc illis nihil damni adcssct; scd veram sanctitalem scr-

VtU"c pcrgcrent, non minorem rcddituri cssent rationem

pro iis animabus,quibus offcndiculo fuissent, quam si

« Eccli. XLii, 5. — » MuUli. II!, 10.



DE SAClinDOTIO. LIB. Hl. 44^

anibo peccassent. Cnm autem id ficrl nequeat, noa facile

ipsi cst animae motus ediscere, et eos qni inordinati sunt

rcsecare, qui vero debito ordine et modo procedunt, ex-

colere, et in melius deducerc : neque exilus in publicum

curiose indagare in promptu est; nam quod iila inops sit

et palrocinio destituta, non polest ipse tam accuratus de-

cori et honesti exploratoressc. Elenim cum ipsa sibi omnia

adrainistrare cogatur, si temperanler vivere nolit, exeundi

occasiones comminiscipotest.

Oportetque aliquem juben-tem doml manere, qui tales occasiones praescindat, ac

necessaria suppeditet, necnon lceminam rem illius curan-

tem : arceudaitemestafuneribusac pervigiliis. Novitenim,

novit callidissimus ille serpens per bona eliam opera virus

spargere suum : opusque cst virginem undequaque munlri,

et raro per annum domo egredi, nempe cum indeclina-

biles ac necessarlae urgent causae. Si quis vero dicat non

opus esse ut res hujusmodi episcopo committalur, nove-

rit is singularum rerum gestarum occasioncs et causas

ad ipsum rcferenda» esse ; ila ut multo ulilius, si omnia

ipse administret , iis criminibus liber fulurus sit, quae

propter aliorum peccata subire dobet; quam si dimissa

hujusmodi adminislratione , pro aliorum gestis de ratione

reddenda tremere cogatur. Ad haec, qui per se id agit

admodum facile omnia percurrit; qui vero omnibus aliis

ad suam sententiam pertractis id agere cogitur, non tan-

lam habet laboris remisslonem ex eo quod non sui sollus

arbitrio agat, quanta ncgotia et tumullus, per eos qui ad-

versantur el pro suo pngnantjudicio.

Verum non omnesde virginibus sollicitudines recenscndi facultas esset. Et-

enim cum in album rcferendae sunt, non parum negolii

facessunt el , cui haec administrallo concredita est.

XVIII. Judiciorum oITicium innumcras paril molestias,

multum negotii tot diiTicuItates , quot ne forenses quidem

ixxxix. 29



45o S. JO. ClinYSOSTOMI VHCIIIIiPISCOM C. 1'.

jndiccs snhcniif. Sifniidein jns ipsimi roperirc liibor C!.l,

rcpcrliiin non ^iolarc dinicilc. Mon uiodo aiilcni nogolium

et dinicnltas adcst, scd ellam perlciiluni non parvum. Jam

cnim qnitlam cx infirmioribns in ncgolla dclapsl, <[nia pa-

trocinium non invcncrc, circa fidem nanlragali sunl, Mnlti

cnim ex lacsbrum numero non uilnus,quam Ipsos loeden-

les, eos qnl sibi non ferunl opcm, cidio habent : ac neque

negoliorum dislraclionis, ncquc teu)j)orum iuiquilalis, iie-

que sacerdolalis polcnliac mediocritalis, neque alins cu-

jnsplam rajionrm habcrc volnnt : sed sunt incxorabiles

judlccs, hanc unaai scienlcs apologiam , malorum se pre-

menlium exilum. Qui iuuic prixbere ncquit, qnamvis iu-

numeras causas proferat, nunquam corum condcmnalio-

nem cfrugiel. Quia vrro palrocinii uicnlionem lieci, agc

aliam tibi quercbe causam dcclarabo. Nam nisi quotidie

eplscopus plus,quam ipsi foronses , domos clrcumeat

hinc oirensiones innuinenc. .\on cniin .Tgri solum, scd

ctlam qui biMie valent, invisi se volunl; non plclalis reli-

gionisvc causa, sed honoris dlgnilatlsquo id muhi exigunt.

Quod si lortc contingat nt aliqucm ex ditioribus poten-

lioribusque, urgenlc casu, in Ecclcsias hicrum frequenlius

vlsitet, stalim palpatoris atquc adulatoris notam sibi inu-

rit. Sed quid j)alrocinia ct adilus niemoro, qtiando ex coin-

pellationibus sohim, tanlam criminalionum molem afTe-

runt, ut ex animi moerore stepe illi gravenlur ct decidanti'

Jamvero vel oculornm contuitus exj)lorantur : nam ejus

vel simpliciora gcsla ad trutinam vocant bene iiiulli, vo-

cis modum, aspicicndi, vidcndique rationcm. IUi cuipiam,

aiunt, efFuse arrisit, hilari ipsum vnllu et magna voce sa-

lutavit : mc vcro longe parcins et pcrfunctoric. Qnod si

mullis assidcntibus, nou undique oculos circumfcrat inter

loquendunij id pro contumelia mulli habent. Quis igilur

nisi admodum forlis tam mullis accusaloribus sufliccrc



1)E SACiaVDOTlO. 1,IB. 111. 45 I

poleril , ul vel ab illis iinllalenus iii criuieu vocelur, vel

accusalus sese expedial? Oporlet cniQi accusaloreni csse

neininem; si id Diinus fieri possil, oblala salkni criinina

abhiero. Qnod si nc hoc fjuidoni lacile esl , scd f|ui(hMii

in lemere el fruslra culpando jijaudcnt; Ibrtilor rcrenda csl

fjuerimoniarum hnjusmodi nmslilia. Elenim fpii jure ac-

cnsalur, facile accusanlein tuhM-it : f[uandoquidcni cniiti

nulhis accusalor acerbior cst i|)sa conscicnlia; ab iilo ac-

torc omniuni niolcslissimo capli, cxtcrnos accusafoics, ul-

polc niitiorcs facile palinnir. Qui aiilem nidlius sibi culpa;

conscius est , falso accnsalus, conliuuo in irani vcrlilur,

et in moororcm facilc dccidil, nisi prius ad mulloruin ie-

rcndas insanias excrcitatus fuerll. iVcfiuecnim lieri potesl,

calumiiiis impeliluni, ct iiiifjuc damn.'.lum non lurhari,et

de tanta inifjuilale nihil pali. Quid memorcm trislitiam,

lum snbeundain, cuin fjuempiam cx coclu Ecclcsi.-e amo-

vere opus esl? Ltinam vero malmu lotuni in Iristilia con-

sisterct : ccrtc hinc pcrnicics non modice. Motuenduin

quippe est , he ultra moduin pamis aiTcctus ilic, id patia-

tur, quod a liealo Paulo dictum cst , « INc abundantiori

» Iristitia absorbealur *. « Maxinia ergo diligonlin hic opus

cst, ne quod jirodcssc illi dcbucrat, majoris ipsi damni sit

occasio : nam qu;ecumquc illc post hujusmodi curationem

peccata admiseril, comnmncm lam ipsi cjunm mcdico iraiti

acccndunt, si hic non rcclc vulmis incidcrit. Quol aiileni

supplicia expectanda sunt, cum quis non cx jiecoatis niodo

suis, sed cx aliorum quoquc dchctis in exlrjmum pcficu-

lum adducilur ? >iam si dc propiiis scclcribus ralioncni

reddituri cxhorrescimus, ac si non valcamus igneni illuiu

eirugerc, quld illi cxpcclandum est, qui lam mulloruui

uomine causam sil dicturus? Quod aulem hoc \oruiu sit

,

audi beatum Pauluui diccntcm ; imo j)olius non illuui

2 Cor. ii> /.

29.



45a S. JO. CIIUYSOSTOMI AnCIlIlSPlSCOPI C. P.

sedin ipsoloqbcnlcm Cliristnm: o Obeditc praeposilis ves-

»lris , ct suLjaccle cis. Ipsi cnim pcrvigilant, quasi ratio-

»nein pro animabns veslris rcddiUiri*. » Num exiguus

videtur hic comminationis terror? Is qnantus sit dici ne-

qnif. Verum hasc sotis sunt, quac vel pcrtinacioribus fidcin

lacianl, nos non supcrbia vcl vana gloria captos, scd no-

bis lanlum mctuentcs , et rei molem consideranles , hu-

jusmodi fugam lecissc.

LIBER IV.

De Sacerdolio.

i. Non eostantum, qui ad cleriim pervenire stude?it,

verumctiani qui vim patiuntur, ob pcccata gravilcr pu-

niri.— II. Quiindignos ordinant, idem quod lii suppli-

eium experluros cssc licet ipsos non norint.—III. Saccr-

doti necessariam esse expeditam dicendi facuUatem.

—IV.

Adquorumvis concertationes et Grcecorum, et

Judfcorum, et liccrelicorum cum paratum esse oportere.

— Y. Perquam pcrilum dialectica: esse oportere. —\I. B. Paulumidoptimeprwslitissc.—VII, Eumdemnon

sij^nis tantum claruissc, sed etiam artc diccndi. —VIII. Eumdem id a nobis quoque velle eccerceri. —IX. Quo nisi prtcditus sit episcopus, siibditos 9ion (cve

damnum necessario subire.

I. His auditis, BASiLHJS,paulumcunctatns' : Atsi lu qui-

dein, inquit, hanc dignilalcm afTrctasses, hunc jure ti-

morem admiltere posses. Nam qui ad rei cujuspiam I

> Hebr. xm, 17. — » Vide D, Guillon, lom. x, p. JjS-^ 10.



DE SACEnDOTIO. LIB. IV. 4^3

adminislrationemseidoncum csse professus esl, quod eam

arriperc studuerit; illa sibiconcrcdila,si labatur, non po-

lest ad impcritia; excusalionem confugcre; utpole qui an-tevertens hanc sibi ipse defensionem ademerit

; quod

accurrerit, eamque sibi adminislrationem rapuerit, neque

dicere polest is, qui lubens et sponlc huc accessit : Invi-

tus hac in re peccavi, invitus illum qucmpiam perdidi.

Respondebit illi, qui tum hac in re judex futurus est : El

cur tanlae tibi conscius imperiliaj, cum mens ad talem in-

cnlpale tractandam artem tibi non adesset, involasli, au-

susque es majora, quam vires ferrent, negotia suscipere?

Quis lecoegitPquisrehiclantem et fugienlem vi pertraxit?

At lu nihil unquam simile audics, ncque possis unquam

hujusmodi delicti le ipsum damnare, omnibusqueplanum

est tc ne tantillum quidem ad hunc suscipiendum honorem

laborasse, sed id aliorum opera faclum esse. Atque adeo

quod illisnuUam peccatorum vcniam rclinquit, hoc tibi

magnam defensionis materiam suppedilabit. Chrysostomus.

Ad haec ego caput cum movissem, sensimque arrisissem,

hominis simplicitatem miratus, hajc locutus sum. Equi-

dem optarim rem ila se habere, iit dicis, vir omnium op-

lime.nonutidsusciperepossem, quod nunc refugi. Etiam-si enim mihl nuUum supplicium propositum esset, si

perfunctorie et imperite Christi gregem curassem : at

iUud mihi omni suppUcio gravius forct, si posttantas mihi

concreditas res, ergaeum, qui concrcdidisset, itaingratus

viderer. Quare igitur optarim iUam tuam opinionem non

falsamesse? ut miseris et infehcibus, sic enim vocandi ii,

qui hoc negolium probe tractare nesciunt, quamvis sex-

centies ipsos vi adactos, et ignoranles peccare dicas; ut

iUis, inquam, effugere Uceat ignem iUum inextinguibilem,

et tenebras exleriores, vermemque nunquam morientem,

ne dissccentur et cum hypocritis pereant. Vcrum quid



4')4 S. .10. CHnVSOSTOMI AnCllIKPlSCOPl C. P.

til)i fiiciiim? iNitn ilii se rcs liuLol, iion ihi sanc. Ac si vls,

iil a rogno priinuin (|ii()(l n|i(i(l Doiun hiiili non cst, quanli

saccriloliuni , ronun (jiia' dixi, lidcui fiiciain. Saiil ilic, fi-

liiis Cis', itou suoplc luoln cl cnra r»>\ nictns esl : scfl

a])ill, iil (|ii.Trcrcl asiuas, cl siipcr iis Prophclam inlerro-

«jarc crc])il: illc vcro dc rcgiio ipsiiin alloculus est. Neque

lanicu illcstatiiii rcjiuuni adiit, liccl id a Prophcla audis-

scl, scd dcj)rcc;i|)alur , r(>micljatque diccns : ;< Quis sum

)>c'^o, cl ([u;c doinus patris u;ei'.' <^)nid crgo? An cum

honore sihi per Dcmu Iradilo malc usus essct, potuil his

vcrhis cxiuii ah ira cjus, qni sc iu rcgcm conslitucrat? Al-

qul potcral ad Samuclem iucrcpanl(!m diccrc: Num cg6

rcgnum iiivasi? Nuni insilivi in hanc polenliam? Vitaai

privalam, oliosamel qui tam duccrcvolebam : lu vcro me

iu hanc diguitalcm j)crlraxisti. Si in ilhi humililale

pcrmansisscm, hnec olVcndicula lacilc dcclinasscQi : nam

cum cx vul-iarium d iguohiliiim csscm numcro, ad hpc

opus missns ncnquam Inisscm : u(;<[uc mihi hclhun con-

Ira Amalccilas Dcus commisissel : quo mihi non com-

misso, iu [)cccatum hujiisuiodi uunqiiain iucldisscm. Vc-

riim hanc oiiinia ad dcfcusioiicm inlirma sunt; nec infirina

modo, sed j>cricii!os;i, ([iirc Dci magls iraui acccndant.

Fium cnim, ([ui mcrilis majorem dignitalcm accepil, nonoporlet ad poccalorum cxcusationcm honoris magniludi-

nem ostendcrc; scd ad majorcm in yirlute proreclum uti

magno illo Doi crga sc studio. Ille vcro qula meliorem

naclus dignitalcm, ideo peccarc sibi licilum esseexistima-

bal, nihllaliud, quaiuDei clcmcntiampcccatorum suorum

causam faccre conalus cst. Quod sanc Impiis, ct iis qui

vitam ignavc dncunl, mos cst diccre. Nos aiilem non sic

aflcclos essc, ucc in simllcm decidcre insanlam decct; sc^

uhif[nc cnrarc ul quac facuUatis nosii\T suut adhibcamus,

I lU't;. i\.



nj' s\ci;Ri)orio. i.in. iv. ^55

ac benetle J)eo cogilcnuis el loquanuir. Neqnecnim Heli,

ut uiisso regno ad saccrdolium, dc (jiio nunc agitur,

transeamus, principalum sludio accjuisierat '. Quid i"itur

id illi profuil, cum peccassel? cjuid dico, acquisierat? Ne

quidemsi voluissel, lege itacogenle, poterateffugere : nam

ex tribu Levi eral, et principatum ex gencris relro suc-

cessione accipere illum oportebat. Allamcn et hic non mi-

nimas fdiorum j)elulanline poenas luit. Quid autem ille

qui primus Judixoriun sacerdos fuil, de quo tam multa

cum Moysc Deus verba fecit? Quia non polult solus lantae

mnlliludinis furori obsistcre, annon parum abluit, quin pe-

rirel, nisi fratris patrocinium Dei iram avcrtissel ^ ? Quia

vero Moysis mentionem fecimus, e rcfueriletiam exiisquae

I])si conligcrunl, rei verilatem probare. llic quippe beatus

Moyscs, tanlum abfuit, ut praefccluram Judaeornm invade-

ret, ufol)lalam recusarel^ Deoque jubente renueret, atque

ipsum irritaret. Neque tunc lanlum, sed etiam postea cum

princlpatum obtineret, lubens mortem subiisset, ut eum

exueret, «Occide mc, incjuil, si ila mecum facturus es\ »

Quid igilur? poslquam peccavil ad aquam, potuerc-ne as-

slduae ilhe recusallones Ipsum defendere, et a Deo veniam

impelrare^? Ecquanam alia de causa a terra illa promis-slonis privalus est ? Cerle non alia, ut omnes scimus,

quam propler hoc peccatum, cujus causa admirandus ille

vir, non cadem, quaj subdill, consequi poiult. Sed post

multa tempora multascjue miserias, post evagationem

illam inenarrabilem, posL bclla et troprca, cxtra terram

niam obiit, pro qua tot susceperat labores, marisque in-

commoda passus, porlus commoda non asseculus est. Vi-

des non ;jiodo raptoribus, sed eliam ils, qui allorum slu-

dio huc evehunlur, nuUam relinqui peccatoruuiexcusalio-

• 1 Rcg. jv, |H. — ' Eko<1. \X!iii, 10. — * 1(1. IV, iT^. — < Niun. %i. 1 5.

— ' Id. XX, la.



45G 8. .10. CIIBYSOSTOMI AnCIIIKPISCOPI C. P.

nem. Qiiando eiiim ii, <(»ii Deo se ordinanle recusaveranl,

lantas pa-nas liierunl : nihilquc poliiit ab hoc periculo

eximere Aaron', ncn Heli,non beatumillum virum, sanc-

lum, Prophelam, mirabilem, milissiraum omnium qui

erant super terram^, (|uasi amicum cum Deo coUoquen-

lem ; vix nobis, qui ab illius virtule tantum absumus, sa-

tis ad defcnsionem csse poterit, quod nobis conscii simus,

nos hujusmodi munus nullo sludio consccutos esse. Cum

maxime multae ex hujusmodi ordinationibus, non divinagratiafiant.sed hominum sludio. Judam Deuselegit,et in

sanctumillumchorum cooptavit,atqucipsi apostolicam dig-

nitatemut reliquis tradidit; imo quidpiamplusdedit,quam

aliis, pccuniarum nenpc dispensalionem'. Quid igiturPAn

quia utroque muncre contra quam debuit usus est, cum

eum, quem praedicandum susceperat, prodidit, et credi-

tas pecunias male impendit, supplicium effugit ? Certe hoc

potissimum noniinc, graviusinde sibi supplicium atlraxit;

idque jure merito. Non enim a Dco acceptis honoribas

ad ejtis offensionem utendum est, sed ad ei magisplacen-

duin. Ilie vero, quia niajore dignatus houore, dum rogat,

debitum sibi supplicium effugere posse liceat, perinde

agit, ac si quis ex incrcdulis Judaeis Christum audiens di-

cenlem, « Nisi venissem, ct locutus fuissem eis, peccatum

»non haberent, ctnisi signa fecissem cis, quae nullus alius

«feccral, pcccatum non haberenl' ; servatorem ac bcncfi-

cum incusarct his verbis: Cur venisti, ac locutus es? Cur

signa fecisti, ut majore nos snpplicio afficeres?Sed furo-

ris ac summae insanisc sunt hasc verba.Medicus enim non

ut te damnaret venit, scd utcurarct; non ut te wgrotan-

tem despiceret, sed ut a inorbo penitus liberaret. Te au-

lem ullro ejus manibus summovisli. Gravius igitur sup-

plicium subeas. Quemadmodum enim si curatloni te

' Num. XII, 3. — » K\o(l. xxxn, 1 1. — ' Joan. xii, 6.-4 Id. xv, aa.



DE SACERDOTIO. LIB. IV. 4^7

subdidisscs, a pristinis malis liherareris ; sic quia praesentem

effngisti, non villra potcris illa abslergerc, cumquo non

possis, horu 11 pcenas dal)is. Et quia vanam, quantum pe-

nes tc fuit, ejus sollicitudinem fecisli, ideo uon parem,

quam ante collatum a Deo honorem, sed longe graviorem

cruciatum sustinebis. Etenim is, quem beneficia accepta

meliorem non reddunt, jureacerbius plecti merelur. Quia

igitur hujusmodi dcfensio infirma esse demonstratur

nec solum non tulatur eos qui ad illam confuglunt; sedmagis ctiam prodit ; aliud nobis praesidium quaerendum.

II. Quodnam iihid, inquit Basilius, quandoquidem

ego in me ipso esse non possum , tantum mihi terroris ac

formidinisverba tua incusserunt. Curysosto.mus. INe, qutneso

ot obsecro , te eo usque dejicias. Est enim, est sane prae-

sidium nobis infirmis, ut nunquam eo incidamus; vobis

autem fortibus, ut spem sahitis post Dei gratiam non ahbi

ponatis, quaui ut nihil indignum facialis illo dono, et ipso

largitore Deo. Maximo quippe suppHcio digni erunt ii, qui

postquam studio suo dignilalem hujusmodi sunt adepti,

vel ex ignavia, vel ex improbitate , vcl ex imperitia, non

rectc illa utuulur. Neque tanien ideo iis,qui nullo

studlo Ipsam assecuti sunt, venia relinquitur : sed ne ip-

sis quidem uUa supcrest excusatlo. Oportel enim, arbilror,

quamvls sexcentl advocent et cogant, non Illos respicere;

sed primo animum cxplorare suum , et omnia accurate

scrutatum , ila vim Inferentlbus cedere. Jam nuUus se

domum Kdificaturum pollicerl audeat, nisl sit archiiectus,

neque aegrotanlia corporacurare , nisi medicinam calleat.

Sed etiamsi vim infc^rant, semper obsislet , nec pudebit

eum ignorantiae. Cui autem tam multarum anlmarum cura

concredenda est, is nonne prlus se Ipsum explorablt; sed

etiamsi omnium imperltissimus sit, ministerium suscipiet,

quia allus quisplam id jubet, ahusque cogit , et nc in cu-



458 <^. .10. CIIHYSOSTOMI AnCIIIKPISCOPl C. P.

juspiain oflensioncni iiicnrral? Annon se ipse sponle cum

illis in j)rajcipilitiui conjlcil? cnm licorcl sibi salnli suae

consnlerc, .tHos socnin in pcrnlcieui Iraliit. Ijndcnam sa-

lulcin sjxrorc possll? nndc vcniani conscfjni ? Qninam

liinc nohls j)atrocin;i])iinliir ? An ii, fjni noMs viin unnc

Inrernnl, et ad neccssilaleni adlgnnl ? Al hos ipsos (jnls illo

lcmpore servabit ? Nam el ij)si deprecaloribns indigcbunt,

nt igncni clTuglant. ()nod aulcni Iircc dicam non ut tibi

lcrrorein Incutiam , sed ul vcrilas postulat , audi qiiid Pan-

lus dicatTimolhco discipnlo, germano filio alquc dileclo :

« Manus cito uemini Imposucris , nequc commnnicaveris

)) peccalis alicnis'. »

lll. Vidcs-ne quanla cos qui nos ad eam dignilatem

perducluri eranl, non reprehenslonc modo, sed etlam

|)a^na, quantum in nobis fuit crij)nerimns? Slcut enim iis,

(jiii elccll riierc, non satls est ad defcnsioncm dlccre, Non

sponlc accessi, ncc rcin j)rospicIens cfTugi; ita nec cos,

qui ilcgcrui?!, juvabit, sl dicanl se ordinalum non no-

visse. Scd idco majns crimcn cfTu Itur, qnla qucm non no-

vcranl j)roduxcrunl , et qutc vldclur csse defensio, crimcn

antict. Onomodoeniin non absnrdiim fuerit cos, nui man-

cipium cmcrc volunt, cl medlcls ostcndcre, cl cmptionis

sponsorcs postulare , cl viclnos Intcrrogarc, ncc tamen

postea confidcrc, scd dlulnrnum ad jrrobationem tempus

posccrc; in lanlum vero minlstcrluin inscribere quem-

piam volentes , tcmore ct nt fors fcrat, sive ad gratiam,

slve ad iuvldiam tcslimonlum judiclumquc ferre, nullo

alio habito examlne? Quls ergo pro nobis tunc deprecabi-

Inr, cum ipsi qni patroclnari debebunl palroclnio egeant?

Proindc oportct eum, qnl crdinalurus cst , multa prius

perqnisitione uli; sed mnllo majoreeum, qui ordlnandus

est. Etiamsi enim peccalorum supplicii consorles habltu-

' 1 Tin». V, '.1.



Di' SACi;nDOTio. i.in. iv, 4^9

rus sil cos, qni elegeranl; allainen non ipso qiiiclein hac

ralionc siippllciuni ovaflit, inio gravius snslinct ; nisi for-

tasse illi huaiaiia aliqtia ralionc dncli, conlra uiiam con-

^scntnncuni sibi videbalur, elccliouem lcccrint. Nam si in

ejnsmodi deliclo d«;prchensi fnerinl. cl qucm indisz;niun

coi'lo scirenl, quadain dc causa cooplarinl /|.aria luenl*

supph'cia : fortasse vcro majorcs poenas dahit qui non

idoneum consliluif. Nam qui polcslalem dat volcnli Ec-

clesiam corrumpcrc, is facinorum cjus auclor fuorit. Quod

si nulli eorum ol)noxius ipsc fuorit, scd vulgi opinionc se

dcccplum dicat; ne sit 'ilcm impune fucrit, scd paulo

minores, quam qui ordinatus cst , dabit picnas. Quare?

Qiiia verisiinilc vidctnr cos,qui clcgcrc , falsa vulg;i opi-

nione deccptos, co animiMii appulisse; scd qui clectus

fnit non pcrlndc diccrc polcsl, me ij)sum ignorabam, ut

alii ipsum ignorassc dicunt. Sicul igilur gravius plcctcndus

est, quam ii, qui ipsum cooplarunt , ita accuratius sui

Ipsius examen ,quain illi, faccre clebot : ac si ipsum illi

Ignoranles perlrahant, obvlani iredebct, docerc({ue cau-

sas cas, per quas ab crrorc dcsislanl, scque vel proba-

iionc indiguum oslcndcns, a lantarum rcrum rnole cximat.

CiUrcnim cum deremilitari, dcmercalura, de agricullura,

dccjuc allis scccularibus rcbus deliberatur; non agricolai

navigiilloncni, ncc inilcs agrlcuhnram, nec gubernalor

raililiam susciplat, etlamsi morlcm illis sexccnties com-

nilneris ? Ncmpe qufa periculum ex imperllia cmergens

singuli prosplclunt. Ila ne ergo ubi de modicis rcbus pe-

rlclllamur , tanla ulennir providenlla, neque cogenllum

violcnli.x cedemus : ubi aulcm aitcrnum suppliclum para

tur, iis {|uos non norunl , saccrdolium tradunt, an lemere

el Inconsullo, vim ab allis illalam obtendcnlcs, in tanlum

nos periculum conjicicmus? At hac non tobnabit (jui

tnnc nos judicatnriis cst. Oporlcbal enim majorcm circa



4r»0 S. .10. CIIRYSOSTOMI ARCniKPISCOPI C. P.

spiriliialia cauliouem, (|uam circa carnnlia cxhibere : jani

vero ne parem quidem exhibcre deprehendimur. Dic enim

mihi, si qiiem suspicali fabrum cssc, qui tamen faber noncssel, ad opus vocaremus ,

sccpiercturque ipse, qui ma-

nus ad malcriam (cdificio paralam admovcns, ligna, la-

pidesfpic labcfaclaret , sicquc domum conslrueret , ut

slalim collalierclur, num ad illius defcnsioncm satis csset,

quod coaclus nec suople molu venisset? Nequaquam , id-

que jurc ac mcrito : oporlcbat enim ctiam aUis vocantibus

rcsilire. Ilane qui ligna el lapides labefactavit, debilas

pcenas nuUo modo eflugiat, qui autem animas perdiderit,

ac npgh'gonlcr redificaverit , vim sibi illalam ad supphcium

dechuandum sibi satis osse pulabit? Quomodo id non ad-

modum ineplum fucrit ? Nondum enim adjicio, nolenlem

a nemine compelli posse. Sed cslo, ingenlem vim passus

sit, machlnlsquc variis iiiipelllus deciderit ; an hoc ilhim

supphcio cxlmct? Nc, obsccro, ne co usque nos ipsos de-

cipiamiis; ne nos igiiorare simulemus ea, quai vel pueru-

hs nota sunt. Neqiie cnim, ubi ratlones rcddendoe erunt

ignorantia? simulatio nobis prodcsse poterit. Princlpatum

hiijusmodi non ipse anibivistl imbecillilatis tua3 conscius?

Probc et oplimc illud. Oportebat ergo cum id esset animi,cliam alils vocantibus resillrc. An cum ncmo vocaret, in-

firmus ct non idoneus eras, slatim vera atque reperti suul

qui hunc llbi honorem confcrrent, statlm fortis eirectus es ?

lla-c risii digna et iuig;u sunl , exlrcmoque suppliclo digna.

Nam proplcrea monet Domluus, ne qui turrim vult a;difi-

care prius jnciat fundamenlum', quam vires suas explora-

vcrit, ne praelcreunlibus sexccntas ridendi ansas praebeat.

At iliius quldrm jactura sola dcrisione tcrminalur; hic

vero supplicium est « Iguis inextlnguibllls^, » vermis qui

non morltur, slridor dentium, tenebraj exteriores, disse-

' I,ur. XIV, a8. — » !\Ii:llli. ni, i?, el Isai. lxvi, aj.



UE SACEKDOXIO. Llll. IV. 46'l

caii ' in hypocrilarum niimero consiilui. llorum tanien

omnium nihil perpendcrc voliint accusatores noslri' : ulio-

quin flnem culpandi ejus facerent, qui non iVustra perire

velit. Non agitur nunc de dispcnsalione frnmenli et hor-

dei, boum ct ovium , aliorumque similium, sed dc; ipso

Jesu corpore. Nam Ecclesia Chrisli secundum Leatum

Pauhim , corpus Christi est'' : parque est eum , cui corpus

illud creditum esl, ejus habitum optimum , et ingenlem

pulchritudinem sumrae curare, ct undlquc circumspiccrc,

ne macula, vel ruga, vel labes similis, cjus speciem nc

decorem dehonestet. Et quid allud praeslet, quam ut iUud

capite immortali ac beato dignum cxhibeat. Nam qui

alhleticsB habltudini dant operam, opus habent medicis,

psedotribis, diaeta tcmperala, exercltatione frequenli, in-

fmitaque observalione : elcnim sl qnld vel miuimum ne-gligalur, id omnia evertit ac dejicit; ii quibus corporis

Christi cura incumbit, cul corpori cerlamen est, non

contra corpora, sed contra invlsibiles Poteslates : quo-

modo ilhid integrum ct sanum servarc poterunt, jiisi hu-

manam virlutem multum transccndant , et omnem animie

utilem curandi modum probc norlnt?

IV. An ignoras hoc corpus pluribus et morhis et insi-

diis obnoxium esse ,quam carncm nostram; ilemque ci-

lius corrumpi tardlusque sanari ? Ilumana ccrlc corpora

curantibus, varia invenla sunl medicamina, divcrsorum

instrumenlorum apparatus, alimenta acgris congrnr .lia,

aeris quoque natura siepe sulficit ad iTgri valetudinem ;

est etiam cum somuus opportunc cadcns, omnem mcdico

laborem aufernt. Hic vcro nihil simlle cxcogitari potcsl;

sed una post opcrum cxemplum dalur machina viaquc ad

curationcra, nempe verbi doctrina. IIoc cst inslrumentum,

hoc esca, hoc aeris lemperies optima; hoc vicc medlca-

MaUij. sxv, 3o. — « Co'os8. i, 18, el Ephes. t, 37.



4b'2 ?. JO, CIIRVSOSTOMI AUClllKPlSCOI'! C. I'.

nieiili, Iioc vlcc ignls ac vicc ferri, slvc urendum, sive sc-

canduni sll,

illo uli ncccsse cst: sl

illiul nihli possit, rcll-

(lua oninia Incassiun abcunt. IIoc cl jaccnlcni aniinani

cxcltannis, ct tumentcin compcscinuis , et rcdundanlia

pra^sclndlnuis , cldericicnlia supplemus, cl rclif[ua omnia

facimus, qua; ad anim;e conrcruiU incolumllalcm. Nani ad

viloe oplimam coiistilullonem, allerius vila ad similc sla-

diuin cl ocmulalionem revocaic possit. (lum autcm aniina

circa spurla doginata apgrotal, tunc verbi nsus maxime

necessarius cst, non ad donicsticorum sccnrilaieni tantum,

vcrumeliam ad exlcrna bella. Nam si fiuis rranieam spi-

ritus habcat, clypeunujuc fidci lalcm, ut possit miracnla'

ederc, et portenlis im[)udenliMni ora obstrucre, nihll opus

rucrit verbo ; iino ne tnnc qnidem inulills cssct cjus na-

tnra , scd etlani admodum neccssaria. I']leiiim beatus Pati-

lus i[)snm adhibuit, eliaiiisi signorum gratla iiblque admi-

ration! essct. Et alius quidam ex codem choro, ut vcrbl

virtutis curam habcamns monethls verbis : «Parall estole

» ad salisracllonein onuil poscenli vos lalioncm de ca , qu;c

» in vobis cst , spc'. » Et quldciu nulLi alia dc causa tunc

omnes Stephano viduarum a-conomiam commiserunt^,

quaui ut Ipsi verbi mlnlstcrio vacaronl. Nerumlamcn non

perinde verbum rcquircrcmns , si virtulem signorum ha-

beremus. Sin virtulis illius ne vesligium quideui relinqui-

tur, mulli vero undiquc inslant inlmici; sermone munia-

mur nccessc est, nc inimicorum tclls conCodiamur, imo

polius ut ipsos rerlamus.

V. Quo[)roplcr ingcns adlilbere sludium oporlcl , ut

Chrisli verbum airalim iu nobis liabilrt". iNequc eulm ad

unuin pugna3 genus a()paralus nosler est, scd nuilti[)lex

hoc bcllum est, cx variisqiie constans luimlcls. Ncquc ipsi

iisdem utuntur armis , ncque uno laiitum modo nobiscum

• 1 Ptlr. lii, i5. — • Acl. VI, 2. — * Co'os m, iG.



Dli S.VCEUDOTIO. 1,115. IV. /^(y.)

coDgretli medilanlur : opusque esL euni^qul ciim onini-

bus pugnam commissurus csl, omnliim loclinas nolas lia-

bere , ac eiimdem esse , sagittarinm et rnndilorem, tribu-

num, et manipuli ductorem , mililem et duceni, peditem

et cquitera , navalis ct mnralis j^ugnfe pcritum. Elenim in

mililaribus praeliis, quod quis(inc opus pcragendum susci-

pit, hoc irrucntes propulsat. Ilic vero non ita sc res babet;

nisi cnim qui victoriam rcporlalnrus cst, omncs dimicandi

artes novcrit ; novit diabolns, vcl per unam parlem, si ea

negb'gatur, praedonibus suis immissis, oves diripere. At non

item cum pastorcm scnserit omni scientia prondilum csse,

omnesquc ipsius insidias probc callerc. Quamobrem opor-

let nqs oinnibus ex partibus munitos essc. Elcnim urbs

donec undique circummunita est, olisidentes sc irridet,

ac secure admodum agit; si qnis vero murum diruerit ad

januse solum magnitiidincm , tunc nibil ill! prodest sep-

tun^, licet reliquum omne muiiilum sit. Eodem modo et

Dei civitas, dum eam undique pro muro ambit pastoris

solertia atque prudenlia ; adversariis suas omnes machina;

in opprobrium risumque cedunt , eamque incolentes illaesi

evadunt;

ubi aulem qnispiam eam ex parledemoliri

pos-sit, eliamsi non totam deslruxerit, a parte totum, ut ita

dicam, deinceps lubelaclatur. Quid cnim cuipiam proliic-

rit adversus gentiles rorliter pugnare, si iilum populentur

Judeei ? Quidsi utrisque devictis, a Manichoeis diripialur?

vel si his etiam progtralis, qui latum inducunt inlus posi-

tas oves jugulent ? Ecquid opus esl omnes diaboli h.creses

recensere ? quas omnes nisl pastor sciat probc rercllere

velperunam possit hipus maximam ovium parlem devo-

rare. Sane cum de mihtibus agitur, ab iis qui stant et di-

micant, sive vicloria, sivc clades cxpcctanda cst : hic vcro

longe secus : saepe uamque aliorum pugna, eos qui ne ab

initio qiiidem congressi sunt, quique nulhim suscepere



464 5. JO. CHRYSOSTOiMl AWCIIIEPISCOPI C. P.

laboreui , quiesccnles sedenlesque viclores consliluil :

tum is qui non in.ignopere exercilalus est proprio confos-

sus j^ladio, et amicis el inimicis se dcridenduin propinal.

Verbi gralia, nam tibi dicta mea exemplo pa'am faccre

conabor ; legem a Deo Moysi dalam lum Valenlini cl Mar-

cionis insaniae scquaces , tum alii qnotquot eodom morbo

contacti sunt ex divinarum Scripturarum catalogo expun-

sunt. Judaei vero tanlo illam in honorc habent, ut etiam

vetante tempore omnia contcnliose, vel pr;eler Dei placi-

tum observent. At Ecclesia Dei amborum immoderatam

sententiam devitans, media inceditvia, ut nec illius jugo

se subjiciat, nec eam improbari patiatur. Imo illam vel

cessantem laudat, quia ohm in tempore suo utilis fuit.

Oportet autem eum,qui adversus utroslibet debellaturus

sit, hunc modum callerc. Nam si Judaeos docere volens ,

quod intempeslive legi veteri hocreant, acriter illam incu-

sare aggredialur, haerelicis ipsam vituperare volentibus

non parvam dederit ansam ; sin haereticorum ora obturare

volens, illam immodice exlulerit, et quasi in praesenti ne-

cessariam commendaverit : Judacorum ora aperiet. Rursus

qui cum Sabellio insaniunt, et quos Arii rabies invasil,

ambo ultra modum progressi , a sana fide lapsi sunt; ac

nomen quidcm Ghristianorum utrique oblinent : si quis

vero eorum dogmata expenderit , alios haud melius

quam Judaeos, afreclos esse deprehendet, uno tantum

excepto nominum discrimine ; alios vero magnam affini-

tatem cum Pauli Sainosateni h.-cresi habere : sed ulrosque

procul a veritate essc. Magnum igitur hic periculum

arcta et angusta via est, praecipilii utrinque intercepta :

metusque esl non modicus , ne quis alium ferire studens,

ab alio confodiatur. Nam si quis unam dicat deitatem,

hanc stalim vocem Sabelhus ad suam perlrahet insaniam;

sin distinxerit, et alium dicatesse Patrem, alium Filium,



DE SACERDOTIO. LIB. IV. 4^^

alinm Spiritum saiictiim , instat Arius in divcrsitatcm

substantice pcrsonarum distinclionem Irahcns. Oportet

autem et impiamillius

confusionem, ct furiosam luijusdivisioncm avcrsari el fugere, divinitatcm Palris, Filii et

Spiritus sancli unam confitcntes, tres aulem hypostases

adjicientcs: hac quippe ratione ulrorumquc incursus arcere

poterimus. Multos item alios congressus enarrarc tibi

possemus , in quibusnisi fortiter diligenterque pugnaveris,

plurima ex ccrtamine vulnera refercs.

TI. Jam quis rccensere possit domesticorum rixas ? Non

enim ilJEe minores sunt externis insultibus, imo majores

pariunt docenti sudores. Alii namque prae curiositate te-

mere omnia indagare volunt, ex quorum notitia nihil eve-

niat lucri , imo quaeedisci nculiquam possunt. Alii rursus

Dei judiciorum rationes ab co postulant, et abyssum illam

multam dimctiri conanlur : « Judicia namque lua , inquit

» abyssus multa*. »De fide autem ct de vitae inslitutione

paucos curare deprehendas : sed multo plures haec curiose

scrutantes perquirentesquc, quae nec inveniri possint, ac

quorum exquisilio Deum irritet. Nam ubi ea ediscere co-

namur, quae ille nos scire non velit, nec sciemus unquam;

qui enim nolcnte Dco? id unum rcportabimus , ut quae-

rendo pcriclitemur. Attamen, haec cum ita sehabeant,

cum quis auctoritatc intcrposita curiosorum hominum ora

obstruxerit, arrogantiae et imperitiae notam sibi inurit.

Quamobrem hic mulla opus antistiti prudentia , ut possit

cos a qusestionibus tam absurdis abducere, et supra mc-

moratas criminationes dechnare. Adversus haec omnia

nihil aliud quam verbi auxilium datum est,qua facultate

si antistes careat, subditorum animi nihilo melius quam

naviculae procellis agitatae affecti erunti de iis loquor, qui

infirmiores et curiosiores sunt. Quamobrem par est sa-

Psal. XXXV, 6.

LXXXIX. 3o



466 S. JO. CnRYSpSTOMI ARCHIEPI8C0P1 C. P.

cerdotem nihil non ogern , ut sibi lacuUatem hanc CQmr

paret.

\ 11. Tuni BASii.uis : Cnr ergo Paulns, inqnit , hanc sibi

facnltatem comparare non curavit* , neque de eloquenliie

inonia crubuil, in>o palam fatetur sc idiolam esse ; idqne

ad Corinlhios scrilieiis, qui elpquenliio lande florebant

(le qua snmme gloriabantur ? Chrvsostomus. Hqp est, in-

quam , hoc est ,quod plcrosque perdidit, et circa veram

doclrinam scgniores elTecit. Cum cnim apostolicje mentis

allitudinem exacte scrutari non possent, neque verbornm

eensum capere , omne tcmpus soranolenliae et oscit<inli*

dederunt, insciliam illam amplexali, non qua Paulus se

inscium esse dicit , sed a qua lanto ille abfuit jntervallo

qnanto nuUus hominum ,qui snb ccelo sunt. (Gaeterum hoc

perlractandum aliud in tempus reservamus: interim iUud

dicam:

PonamusPaulum esse idiotam , etiam in iUa ,

qua

ipsi volunt, parte:Quid hoc ad nostrre ^ctatis homines?

Ille quippe multo majorem verbo virlulem habuit, quae

longe plura praestare posset ; nam ostendens sc tanlum ac

tacens', daemonibus fqrmidabilis erat. Hodierni autem

homines omnes simul coacti , infinitis lum precibns',

tnm lacrymis, nunquam tantum possint, quantuip olim

Pauli semicinclia potuere. Paulus quidjeni precibus roor-

tuos suscitabat' , et alia insuper miracula ejusmodi ede-

bat, ut ab externis Deus esse putaretur, ac prius, quam

ex hac vila Iransferrelur, dignus habitus est, qui raperelur

usque ad tertium coelum, verbprumqne parliceps fieret,

qucC humanam audire naturam non licct. At qui nupc vi-

vunt; (nihil cgp cloqui possum, quod moleslum vel grave

esse vi.4ea|;,i)r : b$c quippe non |ns,uUans eis ^\co, sed ad.-

miratlone captus;) quomodo non perhorrescnnt, dqpi se

' a Cor. XI , 6. — » Act. xix, ii. — * Id. xiv , ii. — a Cor.

XII , 3.



DE SACEBDOTIO. LIB. IV. /J^-^l

tali viro comparant? Nam si miraculis cmissis, ad vitana

bcati illiiis viri acccdamiis, ejusque mores angelicos t^is-r

quiramus , in hac re magis,quam in signis , Christi athle-.

tam superantem videbis*. Quld enimmemores, studium,

probitatem, frequenlia pcricula, continuas soUicitudines,

indesinentem pro Ecciesiis mcerorem^.erga infirmoscom-

miseralionem, multas oerumnas, novas persecutiones

quolidianas mortes ? Quis orbis locus, quoB continens

quod mare Justi hujus certamina ignoravit? IlhKQ inculta

quoque terra noverat, dum illum ssepe pericHtantem exci-

piebat. Omne quippe genus insldiarum tulit, et omnem

victorlae modum experlus est, ac neque certaminum ne

que coronarum finem invenit. Verum nescio quo pacto ea

animum appuli , ut virum conlumclia afficerem. Gesta

quippe ejus omnem sermonem superant; meum vero, tan-

tum,quantum nos superant dicendi periti. Attamen ne

sic quidem; neque enim ab exltu, sed a voluntate Beatus

ille nos melitur; non cessabo doncc hqc addiderim, quod

tanto praestanlius est supra diclis . quanto ille praestanllor

omnibus hominibus. Quid iihid esl ? Post tam multa egre-

gia facinora, post innumeras coronas, in gehcnnam abire,

et cEterno tradi supplicio optavit' , ut Judaci,qui ipsum,

saEpe l^pidaverant, imo, quantum in ipsis erat, occide-^

rant, salvi cssent ct ad Christum accederent. Quis ita

Christum amavit? Si lamen id amor dicendum est, et non

quippiam amore prajstantius. Eliamne igitur nos ipsos

cum illo confercmus, post lanlam, quam ccelitus accepit,

graliam, post tanlam virtulem, quam cx se ipso exhibuit?

Ecquid illo audacius? Quod autem non adeo idiota fuerlt,

ut ipsi arbltrantur, id jam commonslrare aggrcdiar. Hi

enlm non modo idiolKm vocanlcnm, qul in exlernam lit-

terarum praGsliglls non excrcitalus fuerit; scd etiam eum,

• a Cor. xi,a6, — » i Cor. ix, aa. — ' Rom. ix, 3.

3o.



468 S. JO. CnRYSOSTOMr ARCniEPISCOPI C. P.

qui pro veris dogmatibus pngnarc nosciatrac rcctc qiii-

tlera. At Paulns non ulrobiquc sc idiolani profilclur, sed

in horum altero tantum. Et ut id confirmarel , distinc-

lionem accurate posuit, cuni diccret, sermone se idiotam

esse*, sed non cognitionc. Sane si Isocratis leporem exi-

gerem, si Demosthenis acumen , si Thucydidis gravita-

tem, si PhUonis sublimitatem, hoc Pauh teslimonium in

medium allercndum esset. Nunc autem illa omnia niissa

facio, necnon curiosum illum cxtcrerum ornatum, nihil-

que curo dictionem enuntiationemque. Sed esto illum dic-

lionc inopem esse , et compositionem nominum simpHcem

ac remissam ; dum ne ccgnilione, et dogmatum accura-

tione idiota sit; ne ideo , ut ignaviam tegat suam Beato

ilH quod maximum in bonis est laudemque prascipuam au-

lerat.

VIII. TJndenam, obsecro, Judaeos Damascum incolentes

confudit^, cum nondum miracuhT edcre ccepisset? Unde

Hcllenistas item proslravit? Quare Tarsum missus est?

Nonne quia vi verbi superabat, et in tantum ipsos preme-

bat, ut se victos esse non ferenles, ad ihius necem inflam-

marentur ? Nondum enim miracula edere coeperat ; neque

possit quispiam dicere, multos ipsum ob miraculorum

gloriam admirandum habuisse , eosque qui cum eo pugna-

bant, viri cxistimatione fuisse prostratos'. Nam ad id

iisque tempus sermonis vi superabat. Adversus eos autem

qui Anliochise judaizare aggrediebantur*, quomodo di-

micabat, disputabalque? Areopagita vero ille , supersti-

tiosissimae urbis ilhus civis, nonne ex sola ejus concione

cum uxore secutus eum est? Eutychus autem quomodo

de feneslra delapsus est*? nonne qula usque ad multam

noctem eius audiendae doctrinne vacabal? Quid vero Thes-

* 2 Cor. XI, 6. — ' Act.. IX, aa, el ix, ay. — * Galat. ii, ii.— < Acl.

XVII, 54. — * Id. XX, 9-l5.



DE SACERDOTIO. LIB, IV. 4^9

salonlcae et Corlnthi? Quld Ephesi , et in ipsa Roma?

nonne dies noclesqiie insumcbat In exponendls Scrlpturis?

Jara quid dixeris de illlus disputatlonibus cum Epicurcis

et Sloicis* ? Nam si omnia recensere vehmus, longius

excurret oratlo. Cum ilaque et ante signa, et in mediis

signls, ipsum mulla dlcendi vl usum esse palamslt, quo-

modo adhuc audeant Idlolam dicere eum, qul disputallo-

nibus et conclonibus magnam sibi apud omnes admlra-

tionem conclllavit ? Cur Lycaones ipsum Mercurium esse

suspicati sunt^ ? Nam quod dii esse putarentur, Idex slgnis

efficiebatur, quod vero Paulum Mercurium esse putarent,

id non signorum , sed eloquentiae causa cvenit. Quare

beatus ille vir praerogalivam Inler caeteros Apostolos ha-

buit? Unde per totum orbem multus in omnium ore ver-

satur? Quare non apud nos modo, sed et apud Judaeos

et Graecos maxlme omnlum admlrationl habetur? Nonneex Epistolarum virtute, qua non iis solum, qui tunc erant,

fidehbus, sed ellam lis, qui ab illo tempore in hunc usque

dlem fuere , et IIs qui post futuri sunt usque ad novissi-

mum Christi adventum, profuit profuturusque est, nec

juvandi fincm faciet, donec humanum genus permanse-

rlt? Qucmadmodum enim murus ex adamante construc-

tus , sic scripta ejus universas orbis Eccleslas circummu-

niunt. Ipseque instar fortisslmi athletae stat etiamnum

medius, captlvam ducens omnem cogitationem in obe-

dientlam Ghristl , et destruens omnem celsitudinem ele-

vantem se contra cognltionem Dei'. Haec porro omnia ope-

raturper admirandas iilasEpistolas divlna plenas saplentia,

quas reliquit nobls. Neque solum ad dogmata spuria con-

futanda,germanaque tutanda, idonea sunt ejus scripta;

sed etlam ad bonam vitam instltuendam non mlnlmae uti-

lltatls sunt. Horum enlm subsidio hodieque Eccleslarum

» Acl. XVII, iS. — » Id. XIV, 12. — J a Cor. x, 5.



47© S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

praefecli utentcs virglncm cnslam*, qiiam illc Chrislo ad-

aptavit; concinnant clllornianltjne . cl ad splrllualem pul-

chriludJnemdeduciinl. Ilis iltin irrnenles

in illani morbosdepellunt, partamqne saiiilalem conservant. Talia nobis

idiota ille remedia reiiquit, lanla virlnle pra;dita, quorum

expcrientiam habent, qui illis freqnenlcr utunlur. Quod

autem ille hac in parte magnam soUicitudinem posuerit,

liinc paiam est.

IX. Audi vero qnid in Epistola sua discipulo dlcat :

« Attende lectioni, exhortalioui , doctrinae^ ; » cujus lei

fructum adjlcit, dicens : « IIoc enim I\)ciens, et te ipsum

»saivum facies, et eos qui te audiunt. »Ac rursuni, « Ser-

» vum Domini non oportet hiigare , sed mansuetum esse

»ad omnes, docibilem, palientem. » Ac progressus ait

« Til vero permane in iis,quaj didicisti ct credita sunt

» tibi , sciens a quo didiceris , et quia ab infantia sacras

»Litteras nosli, quae te possint inslruere ad salulem. » Ac

rtirsus , « Omnis Scriptura divinitus inspirata , inquit, uti-

»lis est. ad docendum, ad arguendum , ad corripieiidimi,

»ad erudiendum in juslitia, ut perlectus sit homo Dei \ »

Aildi iteih quid Tilo dicat, de episcoporum constitutlohe

disserens, « Oportet enim, inquit, episcopum amplecli»eum, qui setundum doclrinam est, fidelem sermonem,

ut possit eos, qui contradicunt, arguere*. » Qui ergo

idlbta, Ut hi dicunt, contradicentes arguere et refrenare

poterlt ? Quorsum attcndere lectioni et Scripturls, si ea

nbbis ignoranlla am[ileclenda est ? Ilasc obtentus sunt et

ptaetfextlis , ac segniliei ignavlaeque excusationes. Verum,

id^hies, haec episcopls praicipluntur : nam dc episcopis

nobis jam est sermo : quod aulcm et subditls idipsum

cbnvertiat, audi quid in alia Epislola aliis dicat: « Verbum

« a Cor. XI, 2. — »1 Tim iv, i3. — ' a Tim. ii, 24 i u'. i4 et 16.

4 Til. I , 17.



DE SACERDOTIO. lATl. IV. ^j\

«Gllt^isti habitfet iii vobis abuudanler ia omni sapienlia ; »

ac rursuin : « Sermo vesler semper in gtalia salc si Con-

idlius, ut sciatis quomodo oporteat vos Unicuique respon-

iSdere'. » Jam quod velit ad respondendiim esse paratos",

iii omnibus dicitiir, Ad ThessalonicfensesVero : «iEdificato,

»iri(:juit, alterutriini , siclit ct lacitis ^ » Cum autem de

sacbrdotibus visrba facit : « Qiii b^iie praesunt presbyteri

«ihquit, duplici hdnorC digni habeanlur, maxime qui la-

«borant in verbo et doclrina '. » Etenim hic est perfectis-

siinus doctriha^ lcriiiinus , cum efc operibus et dictis suis

aiscipulos in l)eatani a Christo inslitutaui vitam deducunt.

Neque enim facta sulliciunt ad doceiidum. Non meus est

sermo, sed ipsius Servatoris. « Qiii ienim , ait, fecerit fet

»docuerit, hic magnus vocabilur*.» INatii si facere idem

esset quod docere , super/lue secundum iUud adderelur;

latis enirti fuisset dixisse tanlum , « Qili fecerit. » Nunc

vero quod inter utrumque distinguat, osiendit ahas esse

bpierum partes, dhas sermonis, adque perfectam aedifica-

lionem ununi allero indigere. Annon audis quid Ephesio-

rtim presbyteris dicat vas ilhid eleclum Chrisli ? « Propter

»qu6d, inquit, vigilate memoria retinentes, quotiiam per

» triennium nori cessavi cum hicrymisiiionens unumquera-

» qufe veslrum *. » Nani quid opus lacrymis, Vel Verbis com-

hiohitorils, vita in illo apostolica ita fulgehtfe? Sed ad

prseceptorum observationem id nobis admodum conferre

possit, neque enim ipsum soluin omnia proestare posse

dixerim.

X. Cum autem de dogmalibus certamen fuerit, om-

nesque ab iisdem scripturis dimicaverint, quam vim hic

vita3 institulum exhibere possil ? Quid ulihtalis sudores

multi afterant, cum post tanlos illos labores, ex magna

' Coloss. 111, i6, el IV, 6, — • i Pelr. iii, i5. — * i Thess. t, ii. —i 1 TJm. V, 17. — "sMatlii. v, 19. — «* Act. i%, 5i.



472> S* '0. CnRYSOSTOMI AnCniEPISCOPl c. P,

sua itnperilia quis in liocrcsim lapsus, ab Ecclesiae corporo

abscissus fueritPquod quidein scio nmllis accidisse. Quod,

lucruin ipsi ex toleranlia ? Nullum : sicut nec ex sana

fide, si vita corrupta fuerit. His sano de causis, harum

concertatioaum maxime omnium peritum csse oportet

eum, qui aliorum docendorum munus sortitus cst. Nam

ctiamsi tutus ipsoperstet, nihil ab adversariis lajsus; at

subditorum simphciorum multitudo , cum vidcrit ducem

superatumnihii possc adversariis

opponere,

noninfir-

mitatcm cjus, sed dogmatis imbcclllitatem prostratam esse

putabunt. Atque ob unius imperiliam multus populus in

cxtremam perniciem dejicitur. Etiamsi euim se non adver-

sariorum in parlesrecipiant, attamen, de quibus confidcre

polcrant, de iisdem dubitarc cogunlur : et iis, qua; cum

inconcussa fide adierant, cum cadem jam firmitatc adha}-

rere non possunt. Scd tanta tempcslas corum incst animis,

idque ex doctoris sui clade, ut in naufragium tandem pes-

simum desinant. Quanta vero pcrnicies, quantusque ignis,

in miserum caput illius pro singulis pereuntibus coacer-

veir.r, non opus cst ut a me discas, cum omnia accurate

scias. Hoccine igitur est arrogantiae, hoccine vanaj glori»,

quod noluerim tot hominum perniciei causam esse , et

mihi majus atlrahere suppHcium,quam id quod reposi-

lum est? Ecquis hajc dixerit ? Ncmo, nisi frustra criminari,

et in alicnis calamitalibus philosophari velit.

LIBER V.

De Sacerdotio.

I. Mullum iaboris ac sludil adliibendum, in homiliis

popularibus concinnandis.—^II. Huic muneri deputatos,



DB $ACEnDOTIO, LIB. V. 4^3

laudesspernerc, ao dlcendi pcrilos esse debere.—III. Nisi

tUroque sacerdos sit prccditus, inulilem populofo re. —IV. Invidiam contemnat oportere.—V. Erudito plusstu-

dii et ditigentiw opus esse, quam inerndito. — VI. Judi-

cium multiludinis imperitw neque omnino cofitemnen-

dum, neque omni ex parte curandum esse. — VII.

Sermones omnes eo, ut Deo tantum placeatur, dirigen-

dos esse.—VIII. Qui non sit laudis contemptor, ei multa

gravia esse sustinenda.

I. Quanta sit doctorl* experienlia opus ad certamina

pro veritate suscipicnda, sat a nobis demonstratuin esse

puto. Aliud praclerea dicendum restat, quod est infinito-

rum causa periculorum ; imovero non illud esse causam

dixerim, sedeos qui illoprobe utinesciunt : quandoquidem

res ipsa et salutis et multorum bonorum conciliatrix est,

dum a viris probis et diligenlibus administretur. Quid il-

lud est? Labor multus in disputationibus publice ad po-

pulum habendis insumptus. Primum enim magna subdi-

torum pars nolunt eos, qui loquuntur, in praeceptorum

habereloco ; sed discipulorum ordinem supergressi, eorum

conditionem usurpant, qui in externorum theatris ccrta-

mina spectaturi sedent. Ac quemadmodum ibi multitudo

in contraria studia scindilur; aliis huic, aliis iUi faventi-

tibus : ita et hic divisi, alii ad hujus, alil ad illius partes

transeunt, vel ad gratiam vel ad odium aures dicentibus

accommodantes. Nequcid solummoleslumest, sed et aliud

qulddam non levius. Nam si quem contingat parlem ali-

quam eorum, quae ab aliis elaborata sunt, concioni suai in-

intexere, pluribus, quam qui pecunias suffurantur, oppro

briis oneratur. Saepe vcro nihil ab aliis mutuatus, sed in

ejus rei tantum suspicionem veniens, paria patitur ac si

' Vide D. Guillon, tom. x, p. 435-449.



4^4 8. JO. CHHYSOSTOMI ARCHIEPISCOPl C. P.

deprehensus fuissef. Ecquid dico eorum, quae ab aliis

elaborala fuerinl? Cerle ne illi quidem licet inventis suis

assidue uti: non enim ad utilitatem, sed ad voluplatem

plurimi audire solent : quemadmodum qui de Iragcedis vel

de citharcedisjudicaturi sedent.

II. Atqite adeo dicendi vis illa, quam nupcr explode-

banins; ita desiderabilem nunc se praebct, ut ne in so-

phistis quidem fcum inuluo allercari coguntur, tahta re-

quiratur. Generoso itaque hic opus est animd, qui iibstramexiguilatem longe superet; ut inordinalam illara infruc-

tuosamquc vulgi voluptatem compescat, et auditum eorum

ad utiliora transfcrat; ita utpopulus ipsumsequatur, ipsi-

que morem gerat; sed non ille secundum vulgi cupidinem

feralur. Id vero nuUo modo consequi possis, nisi hoc

utrumque affuerit, laudum conlemplus , et vis dicendi.

INam si alterum absit, aliud ab allero disjunctum inulile

eflicitur. Eleiiim si laiides aspcrnahs non profcrat doctri-

nam gratia et sale conditam*, despicabilis apud mullos

evadit; iiihil lucri ex illa animi magnitudine referens ; sin

hac parte strenue sc gercns a pOpulari aura vincattir, tum

Jp^i, tuni populo idipsum accidit detrimenti, cum ex lau-

dum cupidiile eo ducatiir, cum ad gratiiim magis, quam

AA utilitalem auditorum coricionari studeat. Ac quemad-

ihodum, qui nec laudibus movetur, nec dicendi vi prae-

ditus est, is neque vulgi voiuptatibus cedere, neque tan-

lillam utilitatem ob imperitiam loquendi afferre potest;

ita qui laudum amore capitur, nactus eaiii facultatem,

qua mullos ad liieliorera frugem reducere possit ; mavult

tamen delectabilia profeire, dum pOpuIares In plaudendo

tumultus lucretur.

III. Is itaque qui optimus populi ductor futurus sit,

utrumqlie foi-titbr tieneat oportet, Ut fa^ klterum allero

^ Goioss. iT, 6.



DE 6A.CJEBD0TI0. LIB. V. 4^5

cvertatur. Cuin enim in medio surgens ea dixerit, quoe

ignavos perstringere possint; si deinde labatur et decidat,

ac prae dicendi inopia erubescere cogalur, jam dictorumlucrum statiui ellluit. ]\am qui corripiuntur, dum de dic-

lis dolent, nec sc alio modo ulcisci possunt, ignorantiam

ipsi exprobrant, hac pulanles se ralione opprobria tegere

sua. Quaniobrem oporlct cum, ceu aurigam optimum, in-

ter has virtutes accurate procederej ut utramque rite

Iractare possit. Etenim cum iile se apud omnes incnlpa-

tum praeslilcrit, tunc quanla polcstate voluerit, subditos

suos omues pro lubilo vul casligare, vel remissius tractare

poterit. Hoc nisi prius agalur, haud faclu id faciie fuerit.

Animi porro magniludinem non inlaudumcontemptu tan-

tum exhibere par csl; sed ullerius progrediendum, ne im-

perfeclum lucrum acccdat.

IV^ Quodnam igllur aliud contemnendumest? Livoret

invidia. Intempestivas auiein accusaliones, ( necesse

quippe est antistitem absurdas etiam rcprehensiones sUS-

tinere;) neqne admodum timere, formidareqne, neque

prorsus negligere convenil. Sed eliam si iiloe falsae sint,

eliamsi a plebeiis offerantur, statim eas extinguere eto-

nandum est. Nihii enim ita famam seu bonam, seu malamauget, ut incomposilum vulgus : cum enim sine eXamine

et audirc et garrire soleat, lemere quidquid occiirrit io

quitur, uulia prorsus veri ralione habita. Quamobrem non

oportet vulgus conlenmere, sed pravas suspiciones stalim

ab initio excindere, accusalores de contrario persuadendo,

etiamsi illi a ratione alicnissimi sint : demum nihil retro

relinquere convenit, quodpravamopinionem delere possit.

Sin vero postquam omnia praestilerimus, nolinl atcusa-

tores morem gerere, tunc contemptu opUs erit. Quandb'

quidem si quis casibus hujusmodi animo dejiciattir, is

Boiiquam poterit quidpiam generosi vel admitandi prais^



47^ 9« J0« CnRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPl C. I>.

tare. Nam moBror animi assiduocque sollicitudines, animi

vim prosternerc possunt, et in cxlremam imbecillitatem

deduccre. Sic igitur oportet sacerdolcm erga subditos af-

fectum esse, ut pater est erga tenerrimos filios : acqnera-

admodum illis nec insoloscentibus, nec percutientibus,

nec flcntlbus commovemur; sed neque cum nos effusis

cachinnis irriserint, admodum curamus : ila nec horum

vel laudibus intumescere, vel viluperiis dcjici oportet;

cum haec illi intempeslive faciunt. Grave iUud est, o vir

beate, imo tale forlasse puto, quod proestari non possit.

Siquidem laudalum hominem non gaudere, nescio an

cuipiam vel magna virtute praedito acciderit. Gaudentem

vero necesse videtur id desiderare unde gaudio fruitur,

desideranlem porro gaudio frui, prorsus necesse est, si id

non consequalur, dolere, torqueri, cruciari, ac marore

aflici. Quemadmodum cnim ii, qui in divitiis laetantur, si

quando in pauperlalcm decidant, acgreferunt: et qui deli-

calis cibis assueverunt, nunquam patiantur tenui uli vic-

tus rallone : sic ct laudis amatores : non modo cum te-

mere vituperantur; sed etiam cum uon assiduc laudantur,

ceu fame quadam contabescunt ; maxime siin ipsis laudi-

bus educati fuerint, aut si alioslaudari audierint. Quivero

cum tali cupidinein doclrinae certamen descenderit, quam

multis illum negotiis, quam mullis doloribus obnoxium fore

putas? Nequemare unquam potest fluctibus carere, neque

illius animus solhcitudine et mceslia.

Vv Namsi is fueritmagoa dicendi vi praeditus; hoc au-

tem in paucis invenilur; ne sic quidem ab assiduo animi

mcerore vacuuscrit. Etcnim cum eloquentiamnon natura,

sed disciplina pariat, licet ad summum ejus apicem quis

pervenerit; ab illa certe destituctur, nisi assidue studio et

exercitalione illam excoluerit : ita ut magis peritioribus,

quam imperitioribus sit laboraadum. Neque eaim par



DE SACERDOTIO. LIB. V. /f^?

jactura utrosque, si negligentes fnerlnt, manet; sed tanto

majcr hacc, quantum est inler perltiam et imperltlam in-

tervallum. Alque illos quidem nemo culpaverit, si nihll

exlmium altulerlnt; hlc vero nlsi quidplam majus cxisll-

matlone, qua valet apud omnes, semper prolulerit, in

omnium reprehensionem Incurrit. Ad haec, illi pro modi-

cis concionlbus, magnam consequuntur laudeni; hi vero,

nlsi mirabllia et stupenda proferant, non modo laudibus

privantur, sed etlam a multis redarguuntur. Audltores

quippe non tam de concione , quam de concionanlis

existimatione sedent judices. Quapropter ubi qulspiam

universos vi dicendi superat, tum illi pkis, quara casteris,

sludlo laboreque opus est. Neque enim licet illildperpeti,

quod totl humanse naturae commune est, ut scllicet non

semperin omnibus probe rem gerat : sed si illa, quaecon-

clonando dicit, cum famae magnitudine non consentiant,

scommata dlcteriaque a mullltudlne refert. Nemo secum

reputat, aut incidentem mcerorem, aut angustiam animi,

velsollicitudinem, vel persaepe iram, mentis aciem tene-

bris ofTudisse, neque sivisse sensa ejus pura sinceraque

prodlre : atque homo cum sit, non posse semper eum ipsum

esse, neque iu omnibus prospere agere, sed quod fieri so-

let, accidere ut nonnunquam labatur, ac minora, quam

pro solituta virtute, exhibeat. iNihll horum, ut dlxi, cogi-

tare volunt: sed ac si de Angelo judicium ferrent, ita

ipsum redarguunt. Ahoquin vero solet homo praeclara

proximi sui gesta, quantumvis multa et magna despicere:

si aulem vltii quidpiam appareat, quantumvis leve sit,

quamvis jamdiu acciderlt; statlm dignoscltur, confeslim

arripitur, ct nunquam e memorla excldlt : atque Ilkid

perquam tenue exlguumque, muUorum magnorumque vi-

rorum saepe famam imminuit.

VI. Vides, o vir generose, eum qui vi dlcendi praeditus



478 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

sit, majorc sollicitndine opus liabcrc : ac practcr stndinni

tanta tolcrantia indigere,qnnnta non omnes, quorum

prins mcmini, opns habucre. Nam mnlti sscpc illnm te-

mere adorinnlur, et cnm nihil criminis oflbrri possit,

non aliani odii causam habcnt, (jnam qnia apud omnes

bene audit. Horum invidiam forliler ferre par est: nam

cxecrandum hujnsmodi odinm,qnod temcre conceperunt,

cum lcgere non valeant, clam conviciantur, incusant, ca-

lumnianlur, palamque malitiam cxercent. Animus aulemqui ad illa singula dolere atque irritari cceperit, non ultra

progredi potest, sed dolore contabescit. Etcnim non per

se tantum se ipsi ulciscuntur, scd etiam aliornm utuntur

opera: acsrepe unnm quempiam dicendi imperitum coop-

tanlcs, landibus celebrant, ac supra merilumadmiranlnr:

alii furore ducti, alii inipcrilia simul et livore impulsi

non ut mirabilem exhibcant enm, qui talis non est, sed

ut hujus gloriam de medio loUant. Ncqnc advcrsus istos

tantum athlcla! illi ccrlamcn cst; sed plerumqne adversus

totius populi impcritiam. Quia enim fieri nequit, nt tolus

coetus ex litteratis viris coahierit, scd magna Ecclcsire pars

ex idiotis constat : reliqui vero illis sagaciores quidem sunt,

sed ab iis, qui de diccndi facultate judicium ferre valent,

tantum numerodistant qnanlum iidem a reliqnisomnibus;

unus scihcet vel alter sedet hac procdilus facnllate, ne-

cesscque est ut qui cloquentius dixerlt, minorcm sibi

plausum conciliet, et aliqnando sine lande discedat. Sane

contra hujusmodi inajqnabililalcm animum gencrose prae«

parare decet, iisque parcere qui pcr ignoranliam illud

agnnt, eos autem, qni per invidiam, ut miseros infclices-

qnc deplorare, a neulroqne horum qnidpiam pularc a sua

vi dicendi esse delractnm. Ncqnc cnim si optimns pictor,

qui omncs in hac arle proccellat, per quam diligcnter a so

depictam imaginem, ab imperitis derideri videat, ideo de-



P£ «4CERP0TIO. Liy. YI. 479

bet 9nimQ cpnpidere, nec imperilorum judicio picturam

parvj ducere ;quemadmodum neque picturam quae nihili

sit, ex iraperitorum adrairatione magni facere. Nam opli-

mus artifex, ipse suorum opificiorum judcx esto, et pul-

chra fcedave illa existimet, cum mens eadem, quae illa edi-

dit, hunc calcukim feret; aliorum autcm opinionem

erroneam et ar|,is impcritam, ne quidem in mente re-

ponat.

VII. Ne itaque is qui doctrinae laborem suscepit, alio-

run^ laudes attendat, ijeque his deficientibus animum des-

pondcat. Verum sermonem suum ad Dei placitum concia-

pan$; (hacc eniin ejus norma, hic terminus artiilcii debet

esse , non plausps vel laudes; ) siquidem ab hominibus

etiam laudetur, laudes ne rejiciat; sin laudes ab audito-

ribus non refcrat , ne quaerat illas, nec ideo doleat. Lar

borum quippe solatium illud satis erit, omniumque maxi-

IQU^), si conscius sibi fuerit, se ad Dei placitum doctrinam

concinnasse suam. Nam si contingat eum laudis cupidine

abripi , nihil juvabunt ingenles illi labores , nihil dicendi

facultas. Animus enim, qui ^tsjltas mullorum reprehensio-

nes ferre nequit, dissolvitur, ac dicendi studium abjicit.

VIII. Quamobrem hac primum disciplina imbui par csl,

nempe contemnendas esse laudes. Neque enim satis est

dicendi vi pradjtum csse ad eam facultalem conservan-

dam, nisi hoc eiiam adsit. Quod si quis cum accurate

examinare velit qui facultate ista caret , comperiet non

minus illum, quam hunc laudum contcmptu egere; nam si

a popularis aurae cupidine vinci se patiatur, multis in re-

bus necessario delinquet. Cum enim eo pervenire nequeat,

ut diceqdi laude florentibus acqualis sit; ipsis tum insi-

diari, tum invidere, lum crimen offerre, tum alias lur-

piter injurias inferre non dubitabit; sed nihil non audebit,

etiamsi animam perdere opus sit, ut ejus gloriam in su^



48o 8. JO. CHRYSOSTOMI ARCniEPISCOPI C. P.

tcnuitatis conditionem deducat. Ad haec, a sudoribus la-

borlbusque abslincbit, ccu quadam lorpedine cjus onimo

circumfiisa.

Nammullum labornnlcm modicam refcrre

laudem, id sane in allum somnum conjicialct vcrlalcum,

qui laudes contemnerencquil. Quandoquidem et agricola,

cum in slcrili agro laborat, cl pctrosa arare cogilur, cilo

absislil ab opcre, nisi magna laborandi alacritas et famis

timor tugeat. Elenim si ii quibus magna inest dicendi fa-

cultas, tanta exercitalione opus habcnt ut illam conser-

vent; qui nihil omnino collegit, sed ipso certaminis tem-

pore medilari cogitur, quantam difilcultatem,quantum

tumultum, quantam perturbationem patietur, ut mullo

labore tantillum quidpiam congregare possit? Si quis vero

inferioris dignitatiset ordinis, hac in parle plus, quam ille,

clarescere possit, divino quodam hic opus est animo, ut

ne hvore capiatnr, neu in moerorem dccidat. Nam ab in-

ferioribus superari eum, qui majoris sit dignitatis, ilkid-

que fortiter ferre, non exigui, nec nostri, sed adamantini

fuerit animi. Ac si quidem is, qui praecellit, probus admo-

dumque modcstus fuerit ; raakun utcumque tolerari po-

test; sin audax, arrogans et vanae gloriae cupidus, mors

illi quolidle optanda esi, ita nempe ipsi vilam amaram

reddct; dum palam antecelht , clam irridet, ac quolidie

quidpiam ex ejus autorltate diveHIt, omniaque ipse esse

cupit. Maximumque in his omnibus praesidium habet , li-

bertalcm in diccndo, et muUitudinis in se studlum, sub-

ditorumque omnlum erga se amorem. An ignoras quan-

(um anlmls Chrlstlanorum conclonum desiderium ; atque

eos qui illam exerccnt artem, non apud cxteros modo, scd

etlam apud domcsllcos fidei in honore haberl? Quis igi-

tur tanlum dcdecus ferat, cum ncmpe ipso loquente ta-

ceant omnes, et molcstlam slbi infcrri putent, orationis-

<jue fmeni quasi a laborlbus requlem expeclcnt ; allero



DB SACERDOTIO. LIB. VI. 4^1

autem prollxlns orante, alacriter auscultcnt, ac finem di-

cendi facicnle, jcgre ferant , tacere volenle indigncntur ?

HaBC licet nunc parva libi videantur ac despicabilia , ut-

pote inexperlo : lamen sati§ sunt ut ct aninii sludiuin

extinguant, menlisque vim encrvent, nisi quis humanis

omnibus se morbis cximcns,pcrinde atque incorporeae

potestates affectus esse sludeat, quae ncc invidia, neque

gloriae amore, neque alio quopiam simili morbo rapiun-

tur. Si quis igilur houiinum talis est, ut possit hanc caplu

dinicilem, inexpugnabilcm et indomitam feram,popula-

rem scilicct auram, conculcare, ac muUiplicia illius ca-

pita praecidere , imo ne nasci quidem sinere, is facile

polerit permullos illos insultus depellere, ac tranquillo

quodam porlu frui. At si ab illa liber non fuerit, sane

mulliplex bellum, frcquenlem lumullum, animi mcesti-

tiam, cselerarumque aegritudinum turbam, conlra animam

ipse suam praeparabil. Quorsum allinet reliquas enume-

rare difficultales, quas nec docerc, neque ediscere quis-

quam possit, nisi in rebus ipsis fueril?

LIBER YI.

Dd Sacerdotio.

I. Pocnas dare sacerdotes etiam pro populi deliclis.

—II. Majore, quam ipsos monachos , vilce dili^evtia

opus haiere. — 111. Faciliore vitie ratione friii mona-

chum, ijuam ecclcsice prafectum. — IV. Sacerdotcm ter-

rarum orbi,.aliisque rebus tremendis prccpositum esse.

—V. Sacerdotem adomnia apluni esse debere.— VI. f^i-

tam monasticam non tanlum patientice argumenlum

LX?CXIX. ^^



48a S. JO. CURYSOSTOMI ARCniEPISCOPI C. P.

csse, quanlum mullitudinls ^mvficluram. — VII. Eum

qui scorsim vitmt, rnmquequi in rcrum medio versetur,

non supcr iisdcm cxcrcitari. —\ III. lacilius eos qui

solilnric vivunt, qunni cos qui muilorum curam fcrunt,

virlutcm excrcerc. — IX. iVon contcmncndas essG vulgi

suspicioncs ,quanivis falsas. — X. I\on mapii essc ne-

sotii se ipsum scrvarc. — XI. Longe graviorcm pte-

nam mancrc saccrdolum peccala, quam idiotarum. —

Xll. Excmplis probatur ct dolorem propter sacerdolii

-cxpeclationcm oriri , et timorem. — XlII. Omni hello

molesliorem esse tentationem diaholi.

I. Res quidem hiijiis mnndi tales sunt, qiiales audjsli ' :

illius antcm vilae (rulurtT) rcs quomodo feremus, cum de

singulis nobis coniniissia liomiuibus rationem reddere co-

gemur? Non enim iu pudore sislil daiuuum, scd aelcrnuiii

expectatur supplicium. IUudenim, « Obcditc prseposilis

»vcstri.s, et subjaccle eis;quia ipsi vigilant pro animabus

Bveslris, ut rationem reddiluri^ ; Bcliamsi prius dixeram,

tamen ne nuuc quidcm laccbo. Nam tantae comminalionis

metus iVequenter animum couculit mcum: si enim ei, qui

vel miuimum uuum scandalizaverit, cxpcdit ut mola asi-

naria suspcudatur in collo ejus , el demergalur in njare ';

ct omnes qui conscienliam fralrum suorum perculiunt,

in ipsum Christum peccanl; qui non unummodo, vel

duos, vcl tres , sed lautam luuillludinem perdunt, quid

passuri sunl''; ct quas poenas daluri? Neque eqim impe-

rilia in causam alTi^rcuda est, necjuc ad iguorantiam cou-

fugiendum, nequc nccessilas aut vis oblcndi polcst ; sed

potius subditus, si quidem liceret, hoc id propriis pec-

' Vide D. Guilion, lom. x, p, 467-611. — • Hebr. xiii, 17.-- ) MaUb.

xviii, 5.— 4 I Cor. VIII, la.



DB SACEHDOTIO. LIB. VI. ^83

calls effugio uti posset qnam in aliorum delictis antislilcs.

Qnare? Quia is ,qui ad hoc depiilalus est. ut aliorum

ignorantiam emendct , ct diabolicum bcllum inslans prae-

nunliet, nequit ignoranliam obtendere , nec dicere: Non

audivi tubam, bclluni non prrevidi. Ad hoc quippe sede-

bat , ut Ezechiel ait , ut aliis tuba caneret, et futuras

acrumnas proenuntiaret *. Idcoque supplicium nuUa excu-

salione vilari polest, ctiamsi unus tantum periisset. Nam

si acccdcntc rramca, populo non tuba cecinerit, ait, nec

spcculalor signum dcderit, adveniensque framea animam

invaserit; ipsa quidem proptcr iniquitalcm suam capta est,

sangnincm vcro ejus de nianu speculaloris requiram. De-

sine ergo nos in lam inevitablle judicium impeliere, neque

enim de ducendo cxercilu, neque de regno sermonem

habemus, scd de negolio, quod angelica virtute opus

habeat.

II. Etenim solaribus radiis puriorem esse oportet sacer-

dotis animam, nequando Spiritus sanctus illum desertura

relinquat ; ut possit dicere : « Yivo autem,jara non ego :

»vivit vero in me Chrlslus ^. » Nam si ii ,qui eremum

incohint, et urbect

loro et tumultibus procul, semperporlu et tranquillo co^lo fruenles, noliint tamen ejusmodi

vilie instituto confidere; vcrum sexcentas alias custodias

adhibent, undiquc se clrcummunicnles , et cum magna

accuralione omnla et dicere et facere salagentes, ut cum

fiducia et purllate sinccra, quantum humanaB vires pa-

tiunlur, acccderc ad Deum posslnt, quanta pulas oporlere

saccrdotem uli vi atque vlolenlla , ut possit anlmam ab

omni inquinamentoeripere.et splrltualem pulchrltudlnem

ill.Tsam servare ? Elenim multo majore, quam illi , eget

purllale : ac qui majorc indlgct, ille plurlbus necessita-

tibus subjacet, quae possint illum inquinare, nisi assidua

> Ezech. XXXIII, 3. — • Galat. n, ao.

3i.



484 s. Jo. rnnYsosTOifr ARcniupiscopi c. p.

vigllantia , mullaque animi allenlione usus , inaccessum

illis anioium reddal suuni. Nam cl oris vcnuslas , et mo-

tuum mollities, et incessus affcclala ralio, cl vocis con-

fracllo , oculoruni et nialiirum slij^mata, cincinnorum

composilioncs, capillilii linctura, vesllum sumptuosilas,

auri varius ornalus,gemmarum pulchrltudo, unguentorum

fragrantia, aliaquc oninia,qu.-c mnliehre genus aireclare

solet ; animum turhare possunt, nisi lempcrantiae ausleri-

late semunierit. Sed ah iis turhari mirum non est; at per

res iis coutrarias posse diaholum humanas animas confo-

dere , id saae stupore et duhlUilione plenum. Jam enim

nonnuUi, qui haec vcnahula eflugerant, a longe diversis

capli sunt : etenim neglecta facies, squallida coma, sor-

didavestis, hahllus incomposilus, uiorum verhorumque

simphcilas, incessus non affectalns, vox inconcinna, victus

paupertas, contemplus ac pracsidli penurla, itemque soli-

tudo, speclatorem primum ad misericordlam , delnde in

exlremam perniclem perlraxerunt. Mullique cx prlorihus

elapsi relihus, nempe aureis ornalibus, unguentis, vesli-

mcntis cagtcrlsque supra mcmoralis, in haec adeo ab illis

divcrsa cecidcrunt, perierunlque.

III. Cum ergo per pauperlaiem, et divitias; per or-

natum et hahitus neglectum; pcr composilos mores et

incompositos , atque uno verho per omnla alia supra

enumerata, bellum in spectanlis anlmo accendatur, etma-

chinamenta illum undlque circumsislant, undenam res-

pirare poterit tot illi circomposilis hiquels? Quas inveniat

latehras, non dico, ne vi caplalur, id qulppe non admo-

dum dlfficile est ; sed ut animum suum a foedis cogitatio-

nihus imperturhalum cuslodlalPMillo honores, Innumero-

rumcausas maloruui. Elenlm qul a mnllcrihus dcfcrunlur,

temperantiaj assiduitale cnervanlur; allamen ii saepe deji-

jiciuut eum , qui conlra tales iusidias perpeluo vigilare



DJi SACERDOTIO. LIB. VI. 485

nescit. Honores auleiu a viiis dclatos, nisi qnis magna

cum aninii constantia excepcrit, a duobns contrariis mor-

bis corripitur, a scrvitule scllicet quac ex adulalionc nas-

cilur, et ab arroganli;c Insania, dum adulatoribus suis se

subjicerc cogitur, et ex honorihus pcr eos delalis adver-

sus tenulores inflatur, ct in amcnticC barathrum dejicitur.

Haec quidem a nobis dicla sunl : quam vcro damnosa sint,

nonnisi expertus probc dljcere potest. JNeque enlm hnec

tantum, sed longc his j)hira et pcriculosiora in mcdio ver-

santi accidcre ncccssc fuerit. Qui vero sohtudincm colit,

horum oninium immunitatem consequitur : si quando ab-

surda cogitatlo , quid simile ipsi repraesentaverit, imbe-

ciila lamcn est phanlasia, qua; clto posslt extingui, quia

nulla extrinsecus flamma; materia ex oculorum aspeclu

suppeditalur. Ac monachus quidem sibisoli limet; si vero

de ahis quandoque curare cogalur, certe paucissimi illi

sunt; sin plures fuerint, at multo minores numero, quam

ii qui in Ecclesiis versantur, atquc ii multo leviorem prae-

fecto suo sollicitudinem exhibent, non ob paucitatem tan-

tum , sed quoniam omnes a sa;cularibus rebus vacui de-

gunt, nec liberos, nec uxorem, ncque ullam hujusccmodi

curam susceperunt. Id porro illos admodum praefectis mo-rigcros eflicil, et quod communi domicilio utantur, facile

possunt eorum deiicla et cognosci et emendari, quod non

modicum confcrl ad virtutis incrementum, cum scilicet

magisler pcrpctuam gerat solliciltidinem.

IV. Eorum vero, qui sacerdoti subsunt, maxima pars

srecularlbus curis sunt addlcti, quod illos ad spiritualia

opera peragenda scgniores rcddit. Unde et doctorem ne-

cesse est singulls, ut ila dicam, diebus sementem jacere,

ut assiduilatc illa possit doctrinae verbum ab auditoribus

retlneri. Etcnim divltu-e ingentes , potentiie magnitudo,

segnities ex voluptate nata, muitaque aliajactum «eQien



486 9. JO. CHRYSOSTOMI AnCHIEPISCOPI C. P.

stifTocant. Saspo vero spinarum ficqncnlia, ne ad superfi-

ciein quidem lcrrae semcn cadcrc sinil. Uiiic vero aerum-

narum magnitudo, vis paupcrlalis, inolcslinc assiduae, alia-

que hujusmodi, prioribus conlraria, a divinorura sludio

abducunt. Pcccatorum autcm nc lantilla quidcm pars po-

tcst in eorum noliliain vcnire. Quoniodo enim, cum maxi-

mam eorum parlcm nc dc facic quidem noril? Ac quaj ad

populum quidcm spectant bis sunt perplexa diilicul-

tatibus. Quod si quis ea, qu;c adDcum pcrlincnt, explo-

ravcrit; priora nihil prorsus esse vidcbunlur, ita majorera

naec diligentioremque curam poslulant. Nam qui pro lota

civitate, et quid dico civilalc? imo pro universa lcrra ora-

torem agit, Dcoque supplicans, ut omnium pcccalis sit

propitius non virorum tantum, sed etiam eorum qui obie-

runt, qualem, quacso, oportct essc ? Equidcm nrque Moysis,

nequeEliae fiduciam, ad hujusmodi su|)plicalionem sufli-

cere posse putaverim : elcnim ac si mundus totus sibi con-

creditus sil, ac si omnium palcr ipse sit, sic ad Deum acce-

dit, rogans omnia mundi bella cxtingui, tumultus sedari,

pacem,prosperilalem , omnium singulis imminenlium,

qi^aprivatim, qua pubhce malorum celerem depulsionem.

Qportet autemiiUim singulos,

pro quibusprecalur,

adeoio omnibus antecellere, ut pracfcctus subdilis pracccllcre

4ebet. Cum aulem Spirilum sanclum invocavcrit, ethor-

rendum iUud sacrificium oblulerit, et communcm om-

nium Dominum assiduc Iractavcrit, quo ilhirn, quicso, in

ordine constituemus? Quainnam ab illo purilalcm, quam

pictatcm cxigemus ? Cogita qualcs oporlcal csscmanus illas,

tjualem eam iinguam, quae illa vcrba cfTundat, qua dcni-

q^ue non puriorem sanctiorcmque illam animam, quae tan-

tum Spiritum suscipiat? Tunc Angeli saccrdoti adsunt,

totusq.ae coeleslium Virlulum ordo clamat, ac vicinus al-

t§ri^cu$, in illius, qui ibidem jacet honorem, m repletus



DE SACRBDOTIO. LIU. VI. 4^7

est: idque vel ex iis, qiine tnnc perogunttir, credihile est.

Egoveroaliquein olim nnrranlciTi audivi, nuonulam scnem,

virum aclmirabiicm, acrevelalionibus

assuotnm, dixisse,

visione hujusmodi se quodam lcniporc dij^num liabilum

fuisse, scilicet mullitudinem Angelorum derepenle vidisse,

quanlum cjus facullas fer^bat, splendidis veslibus indu-

torum, ct altare circumdantium, incliuato capitc; ac si

quis milites praescnlc inipcralore slantes vidcrct : quod et

ipse mihi persuadco. Alius itcm narravitmihi, uon ab alio

cdoctus, sed cum ipse vidissct etaudisset, scihcet eos qui

ex hac vita migraturi sunt, si mysteriis pura conscientia

participaverint, animam efllaturos, ab Angelis salcllilum

more ipsos, ob ilhid quod acccperunt, stipantibus illuc

abduci. Tuveronondum exhorrescis, hujusmodi animam

in tam sacrum myslerium introducens, et sordidis indu-

tum vestibus in sacerdotum dignilatem ilhim promovcns,

quem a rehquo convivarum choro Ghristus expuht'. Ani-

mam quippe sacerdolis , inslar lucis totum orbem illus-

trantis splendere oportet. JNostra autem aniraa, ob pravam

conscientiam tantas habet circurafusas tenebras, utsemj:er

se abdat, nec possit unquam cunifiducia Dominum suum

obtueri. Sacerdotes sal suntmundi: nostram vero insi-

pienliam, et in omnibus impcriliam, quis facile tulerit,

nisi vos qui nos ullra modum amarc consuevislis? ^eque

CQlm purum duntaxat esse oportet, ulpote qui tanto mi-

nisterio dignatus sit; sedetiam prudentcm et rcrum peri-

ritum multarum : multa quoque Sixcularia nosse dcbet,

uoo miiius.quam ii qui in medio rerum vcrsantur, omni-

busque lamen exutum magis, quam monachi, qui monles

©ccuparunt. Nam cum necesse sit eum cum viris vcrsari,

^i et uxores habent, et liberos alunt, el servos possidcnt,

qui dlvitiis circumfluunt, res publicas agunt, et in magis-

Mailb. \sii. i5.



488 S. JO, CHUYSOSTOMI ARCIIIIJPJSCOPI C. P.

tratibns vcrsanliir, mulliformcni illnm esse par csl. Multi-

formcDi dico, non sul)clohim, non adnhilorem, non hypo-

critam; scdmulla libcrlalcacfiducia plennm, quiscseuli-

liler allemperarc sciat, cum id negolioruui conditio

poslulat : mansuctuin item ctausterum. Non enira unouli

oportct modo erga subdilos omnes, quandoquidem nec

medicis una crga aegrotosomnes lege uli convenit; neqa

gubernatori, un'am tantura cum venlis pugnandi artem

callere : elenim hanc quoque navem assiduae tempestales

jactant undique. Ilujusmodi autem procellae nonextrinse-

cus tantum adoriuntur, sed eliam inlrinsecus nascuntur,

mnltaque opus est tum atlemperatione , tum diligenlia.

\. ILtc porro omnia, diversa licet, finein respiciunt

unum, ncmpe Dei gloriam, alque Ecclesiae aedificalionem.

Magnum est monachorum certamen , eorumque labor

mullus : sed si quis probe administratum sacerdolium cura

illorum laboribus conferat, tantum reperiet discrimen,

quanlum est inter idiolam et regem intervallum. Illic

enim etiamsi multus adsit labor, at communis anima; cor-

porisque concertatio; imo polius ex corporiscxercitalione

magna laboris pars perficitur; ac si ilhid rohustura non

fuerit, solaet otiosa manct alacrilas animi, cum noq possit

in opus exire; siquidem assiduum jejunium, humi cuba-

tio, vigiliae, balnei privalio, sudor ingens, caeleraque om-

nia ad corpus macerandum idcnca, slatim de medio lol-

luntur, cum id quod castiganduui erat robore careat: hic

vero sola puraque ars aniini requiritur, nequc corporis

habitudine est opus, ut animi virlus exhibcatur. Quid

enim nobis confcrt corporis robur, ut ne arrogantes si-

mus, ncque iracundi, nquepelulanles ; sed vigilantes, lem-

perantes, ornali , coeterisque omnibus praediti quibus

beatus Paulusoplimisacerdotisimaginemnobis depinxit'.

tI Tini, lii^ 3,



nii JiACKROOTlO. I.IR. VI. 4^9

Verum id de monachi virlule dici ncquit : sed quemadmo-

dum iis, qui res slupendas cxhibent, instrumcntis mullis

est opus, iteinquc rolis, funiculis el gladiis ; philosophus

vcrototara iu mcnto arlem recondilam habet, exlernisque

rebus non indiget; ita et hoc loco se res habct. Nam mo-

nachusquldem corporls incoluinitate opus habet, itcmque

locis advilatn hanc instituendain idoneis; ut neque ni-

rois ab hominum consortio remotus , tamen sohtudinis

quielem nanciscatur; insuperque tempcralis anni lempes-

tatibus non careat: nihil quippe sic intolerabile ei, qui

j"juniis maceratur, quam aeris inlernperies. Non loquor

hic de vestium et victus apparatu, quem ut sibi monachi

suppeditent, magnopere laborant, suis ipsi manibus om-

nia conterre studentes.

YI. Sacerdos autem nullius eorum in usum suum opus

habebit; utpote qui non pecuharem sibi, sed communem

vitam ducat, in his rebus quae damnum non afferant; to-

tamque scientiam in animse thesauris reconditam habcat.

Quod si quis vitam illam admirelur, qua quis intra se

ipsum manens, hominum consorlium aversatur, ego quo-

quc illud sapienlire specimen esse falear : non tamen ido-

neum argumentum virtulis animi. Nam qui in porlu ad

gubernacula sedct, nondum idoneumarlis sune pericuhim

fccit: cum vero qui iu mcdio [telago, sreviente tempeslate,

na\em eripere poluit, nemo cst quin gubernalorem opti-

mum dical. Proindc nec monachus admodum laudandus,

quod apud se vivens, neque lurbelur, neque in multa

magnaque peccata labatur; nequeenim

adsunt qua; ani-

muui lacessant et incilent.

VII. Sed si quis scse in lurbas conjeccrit, et mullorum

ferre peccata coactus, immotus firmusquc manseril, in

tempestate quasi tranquillo temporc animum gubernans

suum, hic apud omaes plausu et admiratione diguus,



490 5. JO. CnRYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

idoneum qiiippe virlulis suu) experimcntum dedit. Ne

itaque mireris, si forum, mullorumque consorlium fu-

gienlcs , accusatores mullos noa habcamus : neqno

enim si dormicns non poccarem, aut non colluclans

non cadcrem, aut non pugnans non forirer, ideo mi-

rari oporteret. Quis, quacso, quis improbilatem meam

revclare potcrit ? an tectum, an ocdes? at ne vocem qui-

dem emittcre possint. An miiter polius, cui res omnes

meio nota; sunt? At nc cum illa quidem mihi consortium

est, neque inter nos ulla unquam rixa suborta est: quod

etiamsi accidissct, nulla maler sic amoris et affectus erga

prolem exj)ers fiicrit, ut quem parturivlt, peperit, educa-

vit, nulla impellcnlc causa, nulloque cogente, accuset at-

que criminelur apud omnes. INam si quis alioquin hanc

animam noslram diligenter explorare vohierit, mala multa

reperiet, ipscque non ignoras, qui maxime oninium nos

laudibus apud universos eflerre soles. Quod aulem non

modesliae causa sic loquar, recordare quolies tibi dixcrim,

cum idem sermo sncpe inler nos incideret, si oplio mihi

darelur, ubinam raagis splendescerc vcHem in Ecck'siae-iW5

praefectura, an in monastica vila, me prius iUud vitae genus

mille calcuhs anlepositurum:

neque enim fmcm faciebamunquam, eosapud te suspiciendi, qui iilo minislerio probe

fungi possent. Quod aulem ilhid quod lanti faciebam,

non dcchnalurus fuissem, si modo rite administrando par

fuissem, nemo negaverit. Vcrum quid faciam? INihil enim

minus aplum ad Ecclesiae proefecturam, quam socordia et

incurra, quam ahi cxcrcrtationem quamdam admirabilcm

cssc pulant: ego vcro illam ceu vclamen ignaviae meae

habco, qua defectuum meorum partem maximam oblego,

neque sese proderepatior. Nam qui tanto est otio et tantas

quieli assuetus, quantumvis magna sit praedrtus rndole,

periticB defectu statim perturbatur et angitur, ac noa mi-



DB SACERDOTIO. LIB. VI. ^PI

Dimam vlrtulis cjus partem rcsccat cxercitationis inopia.

Cum autem simnl et tardloris ingenli, et vcrboruin certa-

minun)qne hujnsmotli expers fucrll; qnfcsanc nostra con-dillo est, a lapldibus nlhil dlfleret, sl haiic suscipiat admi-

Dislralioncm. Quamobrem pauci admodum sunt, qui ex

palaestra illa in hcec certamina desccndant : ex iis vcro

comphircs sese quales sint produnt, animo concidunt,

resque et ingrataset acerbas ferrc cogunlul'. Neque id mi-

rum insolcnsve est. Cum enim certamina exercltationes-

que non clrca rcssolitas versanlur, tum is quidecertat ab

inexercilalis nihil dilTert. Glorlam imprimis contemnat

oportetis. qui in hoc stadium descendlt, ira superior sit,

prudcnlia plcnus multa; huic aulem qui monasticam am-

pleclilur vitam,nulla cxorcilalionls occasio proponitur:

peque eniin adsunt muili, qui Ilhim ad iram concitent,

ut ira3 vim coercere studeat : neque qui illum mirentur,

ipsique plaudanl, ut popularem auram respiccre discat ;

prudentiaD, autcm qu;c in Ecclcsia administranda requiri-

lur, non magna apud illos cura habetur. Cum igitur ad

cerlamina dcjceudcrint, quorum nnllum aulea perlculum

fecerunt, ha^rent, verliginc et consiiil inopia laborant: ac

praclcrquamquod ad virlutemnullum progressum faciunt,

etiam eorum qux prius habebant, plerumque jacturam

faciimt.

\UI. Tum Basilius : Quid igllur? An cos, qui in medio

rerum versanlur, qui de snccularibus negollis curani ge-

runt, qui in rlxis et conviciis aelatem contriverunt, qui

ingenti dcxleritate pleni sunt, qui dcHciis assHev6re, Ec-elesioe rcgimlni pr.eficiemus ? CuRYsosTOMrs : Bona verba

q^uacso , o vir beate. Ili quippc nc in mentcm quidem venire

ciebent , cum de sacerdotum deleettt agitur. Sed si quis

ia omnium consorlio et contubernio possit purllalem,

traBquiliitatem , sanctitatem, palientiam et sobrietatem



492 S. JO. CURYSOSTOMI AnClUliPlSCOPl C. P.

iiecnon alia qiinc monachls insunl hona, inlcmerala et in-

concussa ma^is, «jiiani inonachi i])si svrvarc. Qtiandoqtii-

dcm is,qui viliis uiullis hiboi-at, cum posslt illa in soU-

tudiuc tcgere, curareqtic ne in opus erumpant, si cum

nullo consorliuin habcat ; Is, Inquam , sl iu mcdium pro-

dcat, nlhil ahud hicrabitur, nlsi ut deridcndum se pro-

pinet, maglsqiic perichtabllur, quod nobls propemoduui

accidlsset, nisi Dci providcnlia Ij^ncm a capitc noslro cilius

abegissel. iNeque enini qui slc aHcclus est lalcre polcst,

palam couslitulus, sed qtii slt slallm deprehendilur. Ac

quemadmodum mclalhcas malcrias ignis probat , sic cleri

probatio humauos dlscernil aniinos. Ac si quis iracnndus,

si ignavus, si van;c glorire cupidus , si arrogans , sive aho

quoplam niorbo sll afreclus , omnla rcteglt, vltiarjue sua

rcvelat: nec revclat lanlum, sed graviora, ct valoniiora

cfficil. Elenim corporis vulnera , atlrlta, curatu dlffici-

liora evaduoi: itemquo anlmi morbi , si pcrfrices irrites-

que, cxasperarl consueverunt , ilhsque correplos plura

peccare cogunt. Nam ad gloriae cupidinem efierunt eum

qul sibl nou allendll, necnon ad arroganliam etpccunia-

ruin cupldllaieui , lu dchcias qtioque pertrahunt, in igna-

viam , iu scgulllcui, paulallinque ad tiUerlora

,qu;c ab ilhs

glgnuutur, inala. Muha quippe in medio sunt, quae possint

anlmai dlhgenllam solvcre , ipsumque ad Deum cursum

sistcre : atquc Imprimis cohoqula cum muhcribus. Neque

potest anlislcs, qui tollus giegis curam susciplt , viris

tautum curandls operam dare, uiuheres vero neghgerc

qua in rc maxima opus est providenlia , quod ad pcccan-

dum quisque procUvis sit. Sed oporlet eum qui cplscopa-

tum sorlittis sit, earum curandac iiicohimilali, si non ma-

jorcm , ccrte parein sohiciludincm impendere. Neccsse

quippc est Ihas invlsere negrolanles, consolari higentes,

iacrepare socordcs, juvare iaboranles. Dum hsec vero



DE SICERDOTIO. LIB. VI. 4^3

fiant, mullos adrependi adltus inveniet mallgnus ille , iiisi

quis accurala se cuslodia munuit. Elcnlm non impndicajsolum , sed pudicie eliam mulleris oculns anlmum ferlt,

adulalloncs emoUiunt, honores in servitutem rcdigunl

charilasf|ue fervens , bonornm cauja omnlnm , non recle

illa utenlibus malorum omnium causa eflicllur. Ah'quanc!o

eliam solhcitudlnes frcqucnles menlis acumcn hebelant,

volucrcmque plumbo gravlorem reddunl. Dcnique Ira quaj

animum invaserit, fumi inslar inlerlora oblinet omnia.

Quis tandem rehqua reccnseat damna, contumehas, mo-

leslias, querimonias, lum digniorum, lum vuJgarium;

tum prudcnllum, tum imprudentlum. Hoc enlm maxime

genus eorum, qui recto animl judicio carent, querehs de-

dilum est, nec facile excusationem admlltlt.

IX. Probum vero antislitcm , ne hos quidcm confem-

nere par est; sed apud omnes, de oblatis criminationibus

sese purgare; idque multa cum comitate, el mansuetu-

diue, iniquas polius criniinatloncs condooanlem, quam

indigne et a^gre fercnlem. Si enim beatus Paulus ne in

furli apud discipulos susplcionem veniret, timuit; ideo-

que et alios in pecuniaruin administrationcm sccum as-

sumpsil : « Ne quis , icquit, nos vltuperet in hac plenilu-

» dine,quae ministratur a nobis'; ^ quomodo non omnia

a nobis agenda sunt, ut pravas suspiciones de medio tol-

lamus, elsi fulsaj IllaD , etsi absurda; fuerint, etlamsi ab

existimatione nostra longc slnt ahenae. A nullo quippe ncs

peccato tantum absumus,quantum Paulus a furto:atta-

men cum a pravo hnjusmodi faclnorc adeo remotus esset,

ne sic quidem mnliorum susplcioncm neglcxlt, etlamsl

admodum iniquam alque insanam. Insania enim fuissct

tale quidpiam susplcari dc beato illo ct admirando capilc :

nihilominus lamcn iilc suspicionis tam absurdii", quas non-

' 2 Cor. viii, ao.



4^4 >• '^0. CURY608TOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

nisi in fiiriosi cnjiispiani nienlem vcnire polcrat , occasio-

nes (liu anle lollil : n(H|iic vero viilgi conlcmpsit insaniam

ncquc dixil : Cui unc|iiani in menlem veniut lalia dc nobis

suspicari , (|uai)do univcrsi nos luni a sijiuis niiraculisque

luin a probilalc vil.e lionori ct adniiralioni hubcnt? Sed

coiilra ilic ci suspicatus est et expcctavit hanc fore malam

suspicioncm , et radicilus illam avulslt; inio polius illam

ne exoriri quidcni passus est. Quarc?« Providemus, in-

» quit, bona, non lanlum coram Domino, sed eliam coram«hominibus*. sTanlum scilicct, imo majus oporlet stu-

dium adliibere, ut non modo malam suborlam famam

arceamus; sed etiam ut procul prospiciamus, unde ea

oriri possit; et occasiones pr.Tscindere , unde ea nascitur,

neque expcclarc dum pcrcrcbrcscat et in vulgi ore verse-

tnr. Timc cnim non iacilc est cam dclcrc, imo admodum

dilTicile, forteque nulla arte fieri possit; neque periculo

vacal, ne mullornm danino lunc fial. Sed quousque lan-

dem immorabor in perspqucndis iis,quic asscqni minime

possini? Nani omncs, quoe iilic occurrnnt, difficultales

rccensere, nihil aliud fucrit, quam pclagus ipsnm dimc-

tlri. PJam ctiamsi quis ab omni animi acgriludinc purus

esset, quod minime fieri polcst, ut aliorum delicla cop-

rigat , innumcra pali cogilnr mala. Quibus si addas pro-

prias argriludines , vide mibi laborum sollicitudinumque

abyssum ingenlem : et quanla ferenda sint in supcrandis

propriis alienisquc viliis.

X. Tum BAsiLius:Nunc vcro, inqnit, nullum-ne tibi

certamcn hujusmodi? An curis vacas, dum solilarius vi-

vis? Chrysostomus. Adsunt ct nunc curac, inquam. Qu!

cnim ficri polest homincm hanc acrumnosam vilam ducen-

tem , curis angusliisque vacare ? Verum non Idcm labor

est, immensum in pelagus inciderc, et flumen Irajiccre:

* Rotn. XII, 17.



DE SAGERDOTIO. LIU. VI. 4^6

par qiiippe est inter has ct illas cur.Ts inlervallum. Kqui-

dem si possem aliorum servire commodis, id vellem ac

multis volis exoplarcm : sin alios jnvare non possim , at

mihi cerle salis esse pulabo, si me servare et ex fluclibus

eruere possim. Pulas-ne, inquit, Basilius, tc sahilem con-

scqui posse,

qui ahorum neminem ulla in re juveris?

CuRVsosTOMus. Optime , inquam, dixisli : neque enim id

credere valeam, posse quompiam salulem consequi, qui

ad proximi sui sahitem nihil unquam egrrit. INoii enira

miserum ilhim juvit ,quod talenlum non minuisset* ; imo

et perdidit illud,quod non auxisset, ac duplum reporlas-

set. Verumtamcn milii levius fore suppHcium existimo,

cum accusabor, cur non ahorum sahitcm procurarjm

quam si et alios et me ipsum perdidissem muUo deterior

efiectus postlantum susceptum honorem. Nunc enim tan-

tiim mihi credo fore supphcium,quantum peccatorum

magnitudo postulat; postquam autem prajfecturam hanc

suscepissem, non duplum modo Iriplumve, sed muhiplcx,

quod phiribus ofiendiculo fuissem,quodque majorem

adeptus dignitatem Deum me honorantem ofiendissem.

XI. Quapropler Israehlas vehementius accusans, eo

illos majore dignos supphcio cxhibet, quod post raultos

ab se susceptos honores peccassent : modo diccns : « Ve-

«rumtamen vos novi ex omnibus tribubus terrae : prop-

sterea vindicabo sup^r vos impielates vcstras"; nmodo

autem : « Accepi ex fihis vestris in Prophelas , ct ex juve-

nnibus vcslris in sanctificationem'. »Et ante Prophetarum

tempora cum de sacrificiis agerelur, ostendere volcns,

peccata, longe majori supphcio expiarl cum a sacerdoli'-

bus*, quara cum a privalis perpetrantur, proccipii tantum

pro sacerdotibus ofierri sacrificium, quantum pro uni-

• Matlh. xxT, a4. — » Amos. iii , a. — ' Id. ii , ii. — < Levil.

IV, 3-1 4.



49^ S. JO. CHRYS08T0MI AncniEPiscopi C. P.

verso populo. Qiiod nlhil significat aliud, quam sacer-

dolis vulncra majore uuxilio indigere, alque tanlo ,quanto

conjuncla simul universi populi vuloera indigent : porro

majori nequaquani indigcrent , nisi graviora csscnt. Gra-

viora aulem sunt nou nalura sua , sed dignilale sacerdotis

illa aduiiltere audenlis\ Et quid loquor de viris hoc mi-

nisterium perlraclanlibus ? Nam et sacerdotum filiae',

quihus nihil cum sacerdotio commune ,propter pater-

nam lamen dignitalcm peccalorum suorum multo accrbio-

rem prenam suhcunt. Ac peccalum quidem earum ,pec-

calis aliarum cx privatis pareutihus prognatarum par et

aequale esl ; nam rornicalio utrinque cst : sed supplicium

longc gravius.

XII. Yides-ne quam ahunde declarct Deus, longe ma-

jorem se pcenam a priucipe, quam asuhdilis exposccre?

Weque enim qui in sacerdolis fiiiam, patris causa, gravius,

quam in alias aniu^advcrlil , cum qui illi addilamentum

pa'ntu procural, pari cum aliis pana plcclet, sed mullo

graviorc : idque jure ac merito. INon enim damnum in

ipso solo consistit, scd etiam infirmiorum, qui in ipsum

respiciunt, animos dejicit. Hoc ipsum docere cum vellet

Ezechiel, arieles ah ovibus discernit in judicio'. An tihi

nunc videmur jure timuisse? Nam prncter illa, quae dicta

sunt, quanquam mullum nunc lahorem suhire oportet,

ne ah animi affcclihus omnino prosternar; allamen laho-

rcm suscipio, nec cerlamen suhterfugio. Elenim a vana

quidcm gloria nunc capior; atlamen sa^pe resipisco, et me

caplum luisse vidco : inlerdum vero in servilutom redac-

tum animum increpo. Ahsurdae cupidines me etiam nunc

inccssunt, sed qua^ remlssiorem flammam acccndant, quod

exlerni* oculis maleria niina igni apta suppotat. A male-

dictorum prohro et auditu prorsus vaco, cum nulli, qui

' Levil. XXI, 9. — • Deul. xn. — * J zecli. xxxiv, 17.



DE SACEBDOTIO. Lin. Vf.4{)1

tae alloquanlur, arlsint : neqne cnim hi parieles emiltcre

voceni queant. Sed nec ab ira temperarcpossiim , eliamsl

nnllus adsit qni cxasperet : iniqnornm qnippe virorum ip-

sorumqne facinorum memoria, animummihi intnmescerc

facit; vernm id non usqne in fincm : slalim enim ipsnm

ardenlem compescimns, ct ad quiescendum deducimus in

nobis ipsis dicenles admodum insulsum extreniaeque mi-

serire esse, dum noslra omillimns mala , de alienis lam

cnriosos esse. Verum si ad lurbam me conferam , innn-

merisquc tumullibus occuper, jam non hujusmodi admo-

nitione perfrui potero, neque cogitationes illa me probe

inslituentes reperirc. Scd quemadmodum ii, qui per pr.-e-

cipilia vel flucntis aliquibus, vel aho quodam modo du-

cuntur, proximam quidem perniciem praevidere possunt

Quxilium vero nulhmi sibi excogltarevalent; sic etegosi lu

tantum aegritudinum tumultum incidam, supphcinm qni-

dem quolidie mihi augeri cernere potero; inme ipso auleni

cogitare ut nunccogito,ac fnrentes animi impetus frenare

non ila facile eritmihi, ut prius erat. Mihi quippe anima

est infirma, pusilla, captuque facihs, nonhis sohmi afiec-

tibus , sed ctomnium acerbissimo, nempe invidiae :

nequcilla contumelias, neqne honores moderate ferre novit

sed et illis admodnm extollltur, et his valde deprimilur.

Qnemadmodum ergo ferae immanes, dum corpore bene

valent ac gesliunt, se adorientes facile vincunt, si maxime

ii infirmi sint et imperiti; si quis vero illas fame macera-

rit, hinc evenit ut illarum furor sopiatnr, viriumque

magna pars exlingnatur; sic et animi afiectus, qni imbc-

cillos reddit, eosdem rectae rationi subjicit; si quis conlra

diligenler ahierit, graviorem sibi adversus eos pugnam pa-

rat, ct ita terribiles rcddit, nt in servitute ac metu totam

vitam ducat. Quaenam igitur belluarum harum alimenta

vanre glorlae quidcm , honores cl laudes; arrogantiae vero;

LXXXIX. 32



49^ S. JO. CHnYSOSTOMl ARCniEPISCOPI C. P.

polcnlioD ct (lignllalis niagnlliido; livoris, aliorum cele-

britas; avariliio, largicnliuiu libcralitas; luxuriae, delicia;,

ct frccjucns inulicrum consueludo : et sic aliud ab alio fo-

vetur. II.T porro onincs bclluac rae in rcrum medium ac-

ccdcntcm invadenl, animam mcam dilaniabunt, terrorem

inculicnl, et gravius mihi adversus illa bcUum parabunt;

hic vero scdenli mihi, magna tamen adhibita violentia

subjicicntur. Subjicicnlur tamen pcr Dci gratiam.ita ut

prflBler latratum nihil plus habeant. Ideo hanc domuncu-

lam incolo , nemini aditum do, cum ncminc consortium,

colloqulumquc misceo, similcsque alias criminationes in-

numeras audiens facile fero ,quas libenter quidem abster-

gerem ; cum vero non possim , excrucior doleoque. Neque

enim mihi facilc est simul hominum consuetudine uti, at-

que in pricscnti securitate mancre : quamobrem te rogo

mei potius lanta intercepli dilficultate miserCaris, quam

mc calumnieris : at nondum id tibi persuadcre potui.

Tempus itaque est, ut quod unuui uiihi superest arcanum,

id inte tandem effundam; quod fortasse multis incredibile

videatur : nequc tamen in medium proferre pudebit.

Etiamsi enlm quod diclurus sum et malae conscientiae , et

innumerorum delictorum argumentum sit ; cum is qui nos

judicaturus est Deus omnia accurate noverit, quid ultra

nobis ex hominum ignorantia conferri poterit ? Quid est

igitur illud arcanum? Ab eo ipso die, quo mihi hanc sus-

picioncm injecisli , sappe fuit periculum ut hoc corpus

mihl penitus dissolveretur; tantus timor, tanlusque mocror

animnm meum occupavit. Mccum enim reputans Christi

sponscc gloriam, sanctitatem, spiritualem pulchritudinem,

prudentiam, ornatum ; meaque considerans mala, non

ccssabam illam deflere, meque miserum dicere, ac fre-

qucntcr gemens, haerensque, talia mecum loquebar : Quis

consilii hujus auclor fuit ? Quid tantum peccavit Ecclesia



DE SACf.RDOTIO. LIB. VI. 4^9

Dei? Quae tanla res Dominum ejus exacerbavit, ul om-

nium ignominiosissimo mihi traderetur, et tantam pateretur infamiam? Haec frequenter mecum revolvens, cum

indignitatis tantae ne cogitationem quidem ferre possem

quasi altonitus et slupore perculsus, nec videre nec audire

quidpiam poteram. Cum me hoc animi deliquium desere-

ret; iuterdum quippe desistebat; succedebant lacrymae et

mcestilia : tum post lacrymarum satietatem , iterum ad-

ventabat timor, mentem turbans, tumultu replens ac

concutiens. In sstii tanto praeteritum transegi tempus.

Tu vero ignorabas , et in tranquillitate me versari arbitra-

bare. At nunc tibi animse meae procellam revelare ten-

tal)0 : hinc fortasse mihi, positis criminationibus, veniam

concedes. Qui illam tibi, qui detegere possim ? Si quidem

clare videre velles , non alio modo possem , quam cor de-

tegendo meum. Cum aulem id fieri nequeat, per obscu-

ram quamdam imaginem,pro facultate mea , moestltiae

meae interim fumum tibi depingere conabor. Tu vero ex

ipsa iraagine mcestitiam solum colligas oportet. Suppona-

mns esse puellam cuidam desponsam, regis, qui universo

orbi dorminetur , filiam, inenarrabifi pulchritudine , ila

ut humanam transcendat naturam , et hac in re totum

muliebre genus magno admodum discrlmine superet : ad

hoec animi virtute tanta , ut virorum genus, eorum qui vel

ante fuerunt, vel post futuri sunt , longo post se intervallo

relinquat; morumque honestate omnes philosophiae ter-

minos excedat , facieique venuslate corporeum omnem

decorem obscuret : procumque ejus non ob ea tantum ,

quae diximus, virginis amore ardere; sed praeterea alio

nescio quo erga illam furore affici , ila ut insanissimos

qui unquam fnerint , amatores longe relro relinquat : hiuc

ponamus illum, sic amore flagrantem, alicunde audivisse,

lulurum utpuellam illam ab se adamatam, vilissimae con-

32.



5oO 8. JO. CntlYSOSTOMI ARClIinPISCOPI C. P.

dillonis vir, ignohilis , corporc innliliis, omninmqne mor-

lalinin iicquissimns, in uxorcm ducal. Au libi cxiguam

dolorls noslrl imagiiicm rcpr.xscnlavlmus ? Salls-ne erit

imaginem luic usque dcduxissc? Mccc dcclarand.x uHcsli-

tiae salis cssc pulo, cujus unius causa cxcmplum hoc adhi-

hulmus. Ut aulem mclns sluporlsquc mel magnlludincm

tibi oculis subjiciam, ad alind nic confero excmphim.

Ponamus exercitum peditibus, equitibus nauticisque viris

inslruclum : ac marc quidem opcriat triremium numerus;

rursumquc camporum planilies , monliumque verticcs oc-

cnpcnl pedllum cquitumquc jthalangcs : aes armorum soHs

splendore rekiceat, alque hlnc emissls radils galearura

clypcorumque coruscatlo vibrclur : hastarum fragor,

equoruDiquc hliinilus ad ijjsum cadum fcratur : ncquc

marc, neque terra appareat, scd acs et ferrum undique.

Ipsisquc bellaloribus adversi acie inslrucla slent hostes,

feri quidam Irucesque viri. Instet jam coufllctus tempns :

hinc raptum quispiam adolescenlem, in agro educatum

qui prc^eler pastoritlam lyram et pedum nihll prorsus

scial : ipsumque armalura .Trca induat , ac per lotum

exercitum circumducat, ostendat manipulos manipuhi-

rumque ductores , soglllarlos , fundltorcs , ordinum prcTe-

fcctos, duces, cataphraclos, equilcs, jaculatorcs, trlremes,

Irlrcmium pracfcctos, munitos ibidem mihtcs, machina-

rum navarmm copiam : oslcndat Item hostium aclem uni-

versam, formldolosos aspeclus , firmorum apparatum di-

vcrsum, immensam mullitudinem, vallcs, alta praecipitia,

monlium scrabrosa : ostendal ilem apud adversarios,

equitcs quibusdam pr.-csliglis volanles, et cataphraclos

pcr aerem dchTlos, omnisque Incantationls vim speciem-

que : rccenseat ipsi bellorum calamitales, missilium nu-

hem , telorum imbrcm , hinc magnam cah'glnem , et lc-

iiebras, ohscnrissimam noctem,quam sagiltarum vis



Dli SAClir»UOTIO. LIB. VI. 001

ciliciat, ita nt illa tanta rrequentia solares radios avcrtat

pulvercm non niinus, (|uam lcncbras, oculos obscuran-

lem, sangninis rivos, catlcnliuui gemilus, slanlium cla-

mores, proslratorum accrvos, rolas sangulnc llnclas,

equos cum scssoribus praGcIpilcs aclos a multiludine ca-

daverum, terram mixlim ii;cc omnla tencnlem, sangui-

nem, arcus , teia, cquorum ungulas, hominumque capila

simul jacenlia, et brachia, collum , tibiam, peclus dis-

sectum, cercbella gladiis lijercntia , tcli cuspldcm cfTrac-

tam, oculumque ceu Inlibulatimi habentem : enarret itom

nautici belli mala , triremes alias mediis in fluctibns con-

flagrantcs; allas cum niilltibus ipsls demersas, fluctiumi

IVagorem , nautarum tumullum, mllltum clamorem, undu

sanguincquc mixtam spun)am, eamdcmque in navibus si-

mul omnlbus irrumpentem, In tabulatls cadavcra , alia

Ilem demersa, alia supernatantla, alla «Testu marls ad llttus

appulsa, alla In Ipsis fluclibus obruta, quae navibus iter

claudant : omnibusque belli IragcDdlls accurate exhlbills;

addat et capllvilalls calamltales, et omni mortc duriorcm

servitutem. His porro dlctls, jubcat cquum statlm cons-

ccndere, unlverslquc illius exercitus ducem agere. An

putas adolescentulumillum vel

solam horum narratloncmlcrre posse, ac non pollus vel a prlmo rei aspectu animo

dcfecturum esse?

XIII. Ac ne putes me rem oratione amplificare, nevc

quia hoc corpore ceu quodam carcerc inclusi, invisiblliuni

nihil prorsuscernere possumus, magna esse ducas ca, qme

a me dlcta tunt. Multo hac majorem et horrlbillorem pug-

nam vidercs, si callginoslssimam diaboli aciem , furlosum-

que confllclum oculis islls cernere posses. Non enim illlc

ferrum aut ics, non equi, currus ct rottc, non ignis et

lela, non hoec visibilla ; scd alla multo his tcrrlbiliora raa-

chinaraenta. Adversariis Istis nihil opus cst thoracc , nou



502 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCIllEriSCOPl C. P.

clypeo, noa ensibus et haslis; sed vel solus execrandae

aciei aspeclus animam dissolvere possit, nisi adnioduni

generosa fucrit, et praj virlule propria, multa fruatur a

Deo providcntia. Ac si ficri posset ut hoc exuto corpore

vel cum ipso corpore conspicue ac sine timore totam ejus

aciem , et belhim contra nos inslructum ipsis ocuhs cer-

neres ; videres utique , non sanguinis torrentes, non cada-

vera, sed animarum ruinas lanlas, adeoque gravia vul-

nera , ut tota illa beUi descriptio,quam modo expressi

puerorum oblectamenta et ludl esse videanlur potius,

quam bellum : tam multi sciUcet ii sunt qui quotidie fe-

riuntur. Vulnera autem non eamdem inferunt necem, sed

quantum est inter animam et corpus discrimen , tanta est

inter hanc et illam differentia. Nam cum anima plagam

accipit et cadit, non sine sensu jacet ut corpus ; sed jam

inde ex mala conscientia contabescit, post obitum vero

judicii tempore, aelerno traditur supplicio. Quod si quis

de vulneribus a diabolo inflictis nihil doleat, majus ipsi

damnum ex indolentia illa infligitur : quem enim prior

plaga non mordet , is secundam et subinde aUam facile

recipit. Siquidem nefarius ille usque ad extremum haUlum

nunquam finem feriendi facit , si supinam inveniat ani-

niam ,prioresque plagas contemnentem : etenim si con-

flictus modum expendere veUs , hunc vehementiorem

caUidioremque reperias. Neque enim quisquam est ,qui

fraudls et doU tantas species norit, quanlas iUe scclestus :

neque inimicltias quis tam imj)]acabiles exercerc possit

contra sibi infensissimos hosles, quantasniaUgnus iUe dac-

mon contra humanam naluram. Animam autem si quis

cxamioaverlt, quo pugnam committit, certe ridicuhmi pu-

tabit homines ipsi hac In parte conferri. Sin iracundissi-

mas, truculentissimasque feras quispiam deUgcns, eas

iUius insanise comparare volueril, mansuetissimas iUas



DE SACERDOTIO. LIB. VI. 5o3

humanissimasqnc cum illo comparalas essc inveniet :

tantum ille furorem spirat, cum animas noslras ado-

ritur. Pngnae porro hominum breve lempus est; imo in

hac brevitate temporis.multae dantur induciae. Nox quippe

superveniens.etoccidendi labor, et cibi capiendi lempus,

aliaqne multa, militi quiescendi potestatem faciunt j ita

ut armaluram omnem exuat,parumque respiret, sequc

cibo potnque rcficiit, ac miiltis aliis rebus pristinas vires

recuperet. In bello antem ccnlra mahgnum ilhim,

nun-quam licet arma ponere, nec somnum capere eum

, qui

veht semper invulneratus esse. Ex duobus enim unum

necessario eh*gat oportet, ut autcadal etpereat armis nu-

datus ; aut armalns stet vigiletque semper. Nam ille stat

perpetuo cum acie siia, nostram segnitlem observans, ma-

jusque studiura ad nostram perniciem adhibens, quam nos

ad salutem nostram. Ac quod a nobis non videatur, quod-

que derepente irrumpal, quae maxime in causa sunt innu-

merabilium malorum; id certe iis, qui non semper vigi-

lant, magis dubium hujus quam illius belli evenlum

faciunt. Hic igitur nos volebas milites Christi ducere? At

hoc fuisset diabolo ducem esse : nam cum is, qui debet

ahos ad bellum instruere , ipsisqne imperare, omnium

imperitissimus infirmissimusque est, imperitia sua con-

creditos sibi milites prodens, diabolo magis, qnam Chrislo

ducem agit. Tu vero quid ingemiscis? quid lacrymaris?

Non enim quae ad me pertinent nunc lacrymis digna sunt,

sed gaudio et laetitia. Basilius. At non item mea, inquit,

sed potius sexcentis sunt digna planctibus. Vix enim hac-

tenus animadvertere potui, in quantum malorum me con-

jeceris. Siquidem ideo te adieram, ut quid criminatoribus

tuis mihi respondendum esset ediscerem : tu vero me di-

mittis curam aHam pro alia injiciens. Non enim jam mihi

curae cst quid illis pro te respondeam ; sed qnam ad Deum



5o4 s. jo. ciiRYSosTOMi Ar,ciiii.i'iscori c. r.

parabo pro me proqiie uialis nicis defcnsioncm. Caeleniin

te rogo et obsecro , si qua libi est rcrum mcarum cura , si

qua in Chrislo consolalio, si qua visccra cl commisera-

lioncs' , etcnim nosli mc lua polissimum opcra in hoc

pericuhim conjeclum fuissc : manum mihi porrigas , illa

diccns faciensque, quaj nos cmcndare possint. Ne ani-

mum inducas, ut ad brevissimum nos lempus deseras

sed nunc magis, quam prius, commune sit nobis contu-

Lernium. CnRysosTOAius. Ego autcm ad hoec verba subri-

dens : Et qua in re , inquam , tibi nsui esse possim in tanta

illa negotiorum mole ? Caelerum ,quia id tibi in voto est

bono animo esto, o dileclum mihi capul ! quo enim tcui-

pore a curis hujusmodi tibi respirarc hcebit, adero tibi,

teque consolabor, quanlum in me eril nulla tibi in re de-

futurus. Ad haec ille magis illacryuians surgit. Ego vero

virum complexus , capulque deoECulatus, ipsum dcduxi,

liorlatus, ut quod acciderat forliler fcrret, his verbis :

riduciam in Clirislo habeo qui le vocavit, suisque pra^fe-

cil ovibus, te tantam ex hoc ministerio acquisiturum fidu-

ciam , ut nos ilia die perichtantes in aeterna tabernacula

recipias.

< Pbilip. 11, 1.



>0>' Es?E AD (iKAllAM C0.\C10>" A^ULM. UOM. OOO

|M/',\XV*/V\W^X-V^X^ X-V\ VV\\\% vWVX^ WA>VVV»-V\ vW *AA VV\WV VW VV\ V\\ W\ VV\vW \V\ VVXVW VV V\* V\^|

HOMILIA.

licm essc pericidi plenam cum iis qui dicunt , ium iis

qui audiunt , ad gratiam concionari : atque ulilc

esse , et justitiam maximam propria incusare pec-

cata.

I. Satis, opinor, vos nuper increpaviDius; ac profun-

diorem plagam infliximus : ilacjue necesse est hodie me-

dcamur, ac mitiora medicamenta quaidam apponamus.

Hic enim optimus est medicinaB modus, ut nou modo se-

centur ulcera, verumeliam obligcnlur : liaec praeclara doc-

trincc lex est, ut non modo reprehendanlur discipuh", vc-

rumeliam cohortationibus et consolalionibus adjuvenlur.

Ita quoque Pauhis fieri jussit : » Argue, increpa, exhor-

»lare'. » Quod si semper exhorletur quispiara, negllgcn-

tiores reddit auditores : si tanlam increpet, asperiores

efficit. Cum enim assiduarum onus reprehensionum ferre

nonpossinl, confeslim abscedunl. Quocircavariusquidam

adhibeudus est docendi modus. Quando igitur superiori

coUecta cujusque menlem acrius sermo perstrinxit, le-

niori nunc docendi modo nobis est opus hodierno die, ac

doloribus, quos reprehensiones inusseiunt, necesse est

tanquam oleum lenitatem sermonis instillemus, si prius

vobis in memoriam reprehensioncs ipsas revocavcrlmus.

Legem Pauli vobis nuper de Sacramentorum parlicipa-

lione recitavimus, qua cuncti, qui mysteriis initiati sunt,

obstringuntur. Haec autem lex erat : nihil enim rursus il-

lam prohibet recitari : « Probet aulera se ipsura urusquis-

' 3 Tiin. iT, 2.



5o6 s. jo. cnRYSosTOMi AncniEPiscopi c. p.

» que, et sic de pane illo edat, et de calice bibat ' . » Sciunt,

qui mysleriis initiati sunt, quid dicamus, et quis hic pauis

sit, quisve calix. « Qui enim manducat et bibit, inquit, in-

» dignc Domino, reus erit corporis et sanguiuis Domini. »

Hanc vol)is legem recitavimus , et verborum sensum ex-

posuimus. Uiximus qui sic, « Reus erit corporis et san-

«guinis Domini, » easdem nimirum pcenas daturum, quas

et illi, qui Christum crucifixere, substinebunt. Nam quem-

admodum homlcidae illi rci facti sunt sanguinis , slc el

isti qui sacramenlis indigne commuiiicant. Hoc cnlm cst

« Reus eril corporis et sanguinis Domini. » Videbatur

dictum ilhid plane modum excedere , atque intolerabiles

mlnae censebantur, rallonem adjunxlmus ductam ab exem-

plo , quae mirifice quadrabat. Ut enlm sive quls leglam

purpuram discindat, inquiebam, sive lulo coinqulnet, ex

aequo regem , qui ea indutus est, aiRcIt contumeha : sic

nimlrum hoc loco cum Illi, qui donilnlcum corpus neca-

runt, tum qui immunda recipiunl anima, parem injurlam

reglo inferunl vestimento. Disciderunt quidem ilhid in

cruco Judaei : coinqulnat autem is, qui immunda suscipit

ilhid anlma : itaque hcet diversa peccata sint, tamen aequa-

hs est injuria. Hoc multos perstrinxlt, hoc mullos pertur-

bavit, ct conscientiam auditorum pupugit, nec audllorum

tantum, sed meam , qui ad vos sermonem habeo, prius-

quam vestram. Communls est qulppe doctrina, commu-

nia sunt vulnera : quapropter et communla adhibeo me-

dlcamenta. Hoc divinae benignitatis opus fuit, ut et is qui

sermonem habet, et qui audlunt, iisdem subjaceant legi-

bus, ejusdera particlpes sint naturae, et pariter reus qnis-

que slt, ubi transgressus legem fuerit. Qua de causa? Lt

moderatam adhibeat increpalionem; ut indulgentlor fiat

in eos qui peccant; ut ne, propriae memor imbecinitatis,

> I Cor. \i, 28.



NON ESSE AD GRitTIAM CONCIONANDUM. HOM. 5oy

inlolcrandam adhibcal reprehensioncm. Propterea non An-

yelos e ccelo delapsos magislros hurnanai nalurae praefccit,

ne propter excellentiam uaturae, atque humanae infirmi-

tatis ignorationem asperiores reprehensionem nobis adhi-

berent : sed homines mortales magistros ac sacerdotes

concessit, homines infirmitate circumdalos, ut hoc ip80,

qnod eisdem obnoxii sint, et is qui sermonem habet, et

illi qui audiunt , concionatoris linguae rrcnum injicialur,

quod eum non sinat ultra modum suas castigationes ex-

tendere. Atque hoc verum esse declarat Paulus, qui legem

illam tulit, et hanc causam nos docuit his verbis ulens :

«Omnis enim pontifex exhominibus assumplus pro homi-

» nibus coDstiluitur, qui condolere possit iis, qui ignorant,

» et errant. » Qua occasione , et cur tandem? « Ouoniam

»etipse

circumdatusest

infirmilate*. »Vides infirmitatemcompassionis occasiouem esse, neque sinere cognationem

naturie, ut quis in reprehendendo modum excedat, etsi

vehementer contendat? Sed quam ob causam ista dixi?

Ne forte dicatis : Tu qui mundus es a peccatis , et a mo-

lestia, quam increpatio paril, immunis ac liber es; magna

cum potestate profundiorem nobis sectionem infligis. Si-

quidem ego prior molestiam sentio, quandoquidem et ipse

obnoxius sum peccatis. « Omnes enim in correptionibus

«sumus, et, Nemo gloriabitur caslum se habcre cor ^. »

Itaque non quod in alienis philosopharer malis, neque ex

inhumanitate quapiam, sed prae nimia sollicitudine repre-

hensiones illas adhibui. Nam in corporum quidem cura-

tione, qui plagam infligit, nullum plagae sensum capit, sed

ille, qui secatur, solus doloribus cruciatur : at in onima-

rum curalione non ita : nisi forte fallar, dum ex meis de

aliorum rebus judico, sed ipse prior cruciatur, qui con-

cionera habet, qiiando caeteros increpat. Neque enim sic

' Hebr. V, a, 3. — » ProT. xx, 9, etEccli. tiii, 6.



5o8 S. JO, CI1RYS06T0MI AIVCIUliMSCOPI C. P.

a CtX>lcris rcprchensi dolemus , ac si alios rcprchcndaains

ob pcccala, quoruni ipsi rci sinius. Slalim cnim concio-

nalorcni objurgat conscicnlia, quodque se v ideal magislcriidignilale decoratum in eadcm cum discipuhs pcccala pro-

labi, atque iisdem rcprehcnsionibus indigere, graviorem

concionalori doloreni iinirll,

II. Alque hcTC non sine causa nunc conqucror, sed

quoniam permulti eorura quae dicta sunl, acerbilatem non

rercntes, cum hinc rcccssisscnl, acccdenles indiguabantur,

cl cxcandescebant. Avocas nos, aiebant, a sacra mensa

et a communionc rcpellis. Idcirco hrcc dicerc sum coac-

lus, ut inlclligalis me non avocarc, sed polius convocarc;'

non repellcre , nec arcere, sed pcr ipsas reprchcnsiones

luagis aniccrc. Metus enim denunliati supplicii, cuui lan-

quam ignis in ceram in eorum conscientiam, qui peccant,

incidcrit, delicta dissolvit ac disciitil, dum semper immi-

nct, et puram ac splendidam mentem reddcns majorem

fiduciam nobis inscrit : porro fiducia concepta major

cxorilur animi promplitudo, ad rrequentem ineflabilium

ac trcmendorum mysleriorum communionem obeundam.

Et quemadmodum qui acerba medicamenta porrigitiis,

({ui slomachi vilio cibos fastidiunt, ac pravos expurgat

humores, dejectum excitat appelilum, et eflicit, ut ma-

jori alacrilate consuclos cibos degustent. Sic nimirum

is qui acerba profcrt vcrba, pravisque menlem cogila-

tionibus purgat, et gravc pcccatorum onus excutit, efll-

cit, ut conscienlia respiret ac nmlta cum vohiptate do-

minicum corpusdoguslcl.

Nonest igitur

ob eaquae

diclasunt succensendum; sedea approbanda suutct laudanda.

(Juod si forte imbecilliores sint quidam, ncque dcfensio-

nem hanc nostram ferant, ila cum illis agam, ut moneam

mc non a me ipso latas leges exponere , scd de coclo dc-

lapsas lillcras Icgerc, ac poindc nccessariuni essey ut cum



NCN ESSB AB GRATIAM CONCIOMVNOUM. HOM. Oop

hoc mihi credilum sit ministcrinm, aut quae continenlur

illis confitlcnter ac libere cuncta dicam, et nlililatcm ul)i-

que non vohiptiUcm qureram autlilorum, ant eorumdem

odium reformidem, et hoc intcmpestivo heneficio sahitem

meam simul et illoriim prodam. Nam et concionalori si-

mnl et auditoribus admodum periculosum essc quidpiam

ex legibns divinis cclare, ac tanquam cccdis palralre reos

jndicari doctores, nisi absque metu cuncla Dei jura , ac

decrela promulgent, Pauli vohis lestimonio comprobabo.

Propterea namque in omnibus rebus ad beatam illam ani-

raam saepe confugio,quod fructuosaB qunedam sacriTque

legcs Pauli sint verba. Non enim Paulus est, qui loquilur,

sed qui ejus aQimam movct Christus, siquidem per illum

cnncta loquitur, quoe ille pronnntiat. Qnid igitur ait Pan-

Ins? Cum eos qui Ephesum incolehant vocasset ac postre-

mam ad illos concionem hahuisset', propterea quod ah

illis deinceps discessurus erat, ul illorum praesules dcce-

ret, non minus quam qui sanguincm funderent discipnlo-

rum , eos qui res utiles celarent pcenis esse obnoxios ac

suppliciis, ita loquitur : «Mundus sum ego a sanguine om-

»ninm. » Quid ita?« Non enim subterfugi, quominus an-

» nnntiarem vobis omne consilium Dei : » itaque si sub-

lerfugisset, quominus annuntiaret, mundus a sanguine

non fuisset, verum ut homicida damnatus esset, ac merilo

sane. Nam homicida quidem corpus tanlum interficil :

qui vero ad graliam concionatur, et segniores reddit an-

dilores, animam perdit : atque ille quidem praesenlimorli

tradit : hic vero perditanimam, et ad aelernas pcenas

snppliciaque Iransmitiit. An igitur solns hoc dicit Pan-

Ins ? Nequaquam , sed ante Paulum Dcus rursus islud ip-

sum per Prophctam suhindicat ita dicens : «Speculatorem

sdcdi te domui Israel ^. » Quid csl boc, spcculatorem ?

' Act. XX, aj. — 3 Ezrcli. i;i, i-.



.')I0 S. JO. CnRYSOSTOMI ARCIIIKPISCOPI C. p.

Spcculalor dicitur is, qui dum exercitus infcrius confi-

dent, sublimem et cminentem in coUe locum occupat, et

inde invadcntes hostes speculatur, atquc in valle sedenli-

bus corum advcntum dcnuntiat, ut ad pugnam capessen-

dam eos cxcitct, ne si in illos incaulos irruant, magna il-

lo9 cnm facilitate trucident. Quando igilur multa , quae

nobis imminent, mala non videmus nos, qui humi versa-

mur, ita divina gratia disponente factum est, ut tanquam

in sublimi loco prophetiae stantes Propbetae sancti irrui-

turam in nos iram divinam a longe praenuntiarent; ut nos

p^r pcenitentiam reparaules, animamque noslram lapsam

erigcnles, multo ante infligendam a Deo plagam repella-

mus. Idcirco , « Speculatorem , inquit, dedi te domui

I) Isratil : » Ut calamitatem imminentem praenunlies, quem-

admodum hostes illc. Nequc vero mediocrcm pcenam con-

cionatori, qui divinam irara non praenuntiarit , imponit.

Quam vcro tandem? Animas corum, qui pericrint, inquit,

de manu tua requiram. Quis igitur est ille tam crudelis et

inhumanus, et immisericors, qui concionatori vitio verlat

dicenti , dequc ira divina frequenter v.erba facienti , cum

tantas hiiturus sit pcenas, si tacuerit? Nobis ergo qui con-

cionamur, nequaquam prodesse si talia siluerinius, suffi-

cienter ct Propheta nos docuit, et Aposlolus : sed neque

vobis prodesse qui auditis , inde constabit. Nam si ego

dum sileo, peccata silentio absconderem, recte succense-

ret unusquisque, ac merito indignaretur, nisi silerem : sin

autcm quaniumvis jam non sileamus, omnino necessc est

ut illic delicta manifestentur, quid poterit silentium pro-

desse ? Imo nihil proderit, sed summopere nocebit. Nam

si quidem nunc proloquar, ad panitcntiam et animi com-

punctionem inducam : sin taceam , nunc quidem eorum

quae peccaverimus , non recordabimur , neque poeniten-



NON ESSE A.D GR4TIAM CONCIONANOUM. HOM. 5ll

tiam ageuius; at in fuluro saeculo nuda ct apcrta proe oculis

noslris intueblmur, ac frustra et incassum lamenlabimur.

III. Quando igitur omnino necesse est, ut vel illic, vel

in hac vita ob delicta compungamur, satius est ut illud

hic polius, et non illic fiat: unde idconstatPEx prophe-

ticis verbis, ex evangelicis. NamPropheta quidem sicait:

tln infcrno autem quis confitebitur tibi'?» Non quod

non confilcamur, sed qnod frustra illud faciamus. Chris-

tus autem per parabolam hoc ipsum docuit. Erat enim,

inquit, Lazarus quidam mendicus undique ulceribus ple-

nus^, immedicabili morbo laborans : alter aulem quidam

dives pauperi micas non impertiebat. Et quid epus est pa-

rabolam totam percurrere ? Quippe nostis historiam om-

nem, crudelitalemdivitis, quo pacto mendicumparticipem

mensaj non faceret; egestatem illius ac famem, qua per-

petuo conflictabatur. At hsec in hac vita: postquam autcm

mortuusest uterque, videtillum mendicumin sinu Abrahoe

dives. Et quid ait? « Patcr Abraham, mitte illum ut ins-

«lillet extremo digiti sui in linguam meam, ut requiescam

»adolore'.» Videsretributionem? Nonimpertiitipsi micas,

unius aquKguttaenonfitparticeps. « In quaenim mensura,

»inquit, mensi fueritis, remetietur vobis\ » Quid ergo

Abraham? «Fili, recepisti bona tua, et Lazarus mala: et

» nunc hic quidem hic consolatur, tu vero cruciaris^» Sed

q^uod est io quaestione positum, illos nimirum ob peccata

compungi, et converti, ac poenis gehennae fieri meliores,

nihil tamen hoc illis ad levanda flammse tormenta pro-

desse, quae sequuntur oslendunt; a Pater enim, inquit,

» mitte iUum in domum meam, ut cognalis meis tesletur,

»et non vcniant in hunc locum. » Cum beneficium ipse

non obtinuisset, aliorum postea salutem procurat. Vidisti

' Psdl. VI. 6. — « Luc. XVI, 19. — * Ibid. ao-24> — < Marc. iv, a^- —• Luc. XVI, 25.



5l2 S, JO. CnRYSOSTOMI AnCIlfEPISCOPI c. r.

qiio pacto crndelis anlca fucrll, quo paclo dcincle benignns

evasoril? Lazarum anlc ocnlos jaccntcni prnelcribat, dinii

vivercl, jamvero ctiam absenlium cognalorum curam gc-

rit: ac tum qiildem tum opibns circumniicret, ad misera-

bilc mcndici spr^claculum non inflcctcbatur,jamvcro

dum in dolorlbusac ncccssilatlbus vcrsalur incvitabilibus,

de proplnquis suis esl solllcltus, ac raittirogat, qui h.tcil-

lis annunlict. Vidcs ul benlgnus et clcmens evaserit etmi-

scricors ? Quid igilur? numquid illi profult poenilentia?

num aliquid lucri ex illa cumpunclione collegit? Nlliil

omnlno : quippc quod intempcstivacssel pcenilentia. Solu-

lum crat theatrum, sublalus locus cerlamlnis, non am-

pllus luctarum teinpus fuit. Propterea moneo, precor ct

obsccro, hic lamenlari oportet, ac propler pcccala higere.

Hic nos verba conlristcnt, ne nos ilhc rcs terreant: hic

nos pungal oratio, ne nos illic vcrmis pungat vencnatus :

hic nos urat reprehensio, nc nos gehenna ignls Illic ural.

Eos qui hic higent, consentaneum cst Illlc consolari : eos

qui hic in dcliclis degunt et rident, ncc ullo proptcr ad-

missa peccata dolorc tangunlur, phine illic lugerc ac la-

mentari, ac frcndcre denlibus cst necesse. Non mea sunt

htcc vcrba, sed ipsius, qui judlcium in nos tum tcmporis

exercebit. « Beati quippe, inquit, ii, qui lugcnt, quoniam

nipsi consolabuntur. Vac vobis, qui rldelis, quia flebitis*.»

Quanto igltur satlus est temporariam compunclionem

ct luctum cum aclernis bonis et voluptate, qune finem non

hal)cat, commutarc, quam brcvi hac et temporarla vlta

rldendo transicla, illuc ablrc immorlali suppHcio plcclcn-

dos? Atverccundariseterubescis enuntiare peccata ? sanc

quidcmsi coram hominibus cadlcendacsscntetcvulganda;

non lamcn ita puderc te oportuit : pudor cnim est ct igno-

ininia peccare, non quae peccavcris confileri,' jamvcro



NON ESSE AD GRATIAM CONCIONANDUM. HOM. 5l3

neqne necessarium est lcslibus prncscnlihns conlileri.

Apnd conscienliae rationes fiat inquisitio delictorum : sine

testibus sit judicium, Deus tc confitentem solus audiat,

Deus qui peccala non exprobrat, sed confessione pcccata

delet. At hoc pacto etiam pigritaris ac detrectas ? Scio

equidem conscientiam suorum delictorum memoriam mi-

nime ferre. Nam si tantura subeat animum eorum qDae de-

liquimus recordatio, tanqnam pullus quidam indomilns

ac frenatu diflicilis niens resilit. Sod tu coerce illam ac re-

frena,demulce manu, cicurem illara redde, persuade fore,

ut nisi nuncconfiteatur, illic confiteatur, nbimajor pcena,

ubi difTamatio major. Hic judicium fit sine testibus, ac tu

ipse in te judicium exerces, qui peccasli : at illic in me-

dium orbis terrarum cnncta producentur, nisi prius hic

fuerint a nobis deleta. Erubescis peccata confiteriPeru-

besce peccata committere.Nos vero dum ilJa committi-

mus, temere et impudenter ea aggredimur : cum antem ea

fuerint confitenda, tnm nos pudet pigetque, cnm id ala-

criter a nobis fieri oporteret. Non enim ignominiosum est

incusare peccata, sed justitia et virlus, Nisi justitia esset,

ac virtus , non proposuisset illi mercedem Deus. Nam

confessionem obtinere mercedera , audi qnibus verbis

Scriptura testetur: « Dic tu iniquitates tuas primus, nt

» justificeris*. » Quem tandem pudebit ilHus operis, quo

fit justus? quem confiteri peccata pndeat, ut peccata sol-

vat? Niunenim idcircopeccatajubet confiteri, ut puniat?

Imo ut dimittat.

IV. Nam in externis quidem tribunalibus post confes-

sionemsequilurpcena. ProptereaPsalmus eliamhoc ipsum

reformidans, ne qnis metu pcenne, quffi confessionem se-

qnalur, peccata denegaret, ait, « Confiteraini Domino,

«quoniam bonns ; quoniam in StTCuhim misericordia

' IsiiV. xtiii, aC.

LXXXIX, 33



5l4 S. JO. CHnYSOSTOHI ARCHIEPISCOPI C. P.

Dejus*. • Num eniui Ina peccala nescil, nisi tu confessus

fueris? quid ergo tibi prodost si minime confileare? Num

enim potes latere? Quamvis non dixeris, ille novit. Quod

si tu dixcris, ilie obiiviscitur. o Eccc enim ego sum Dens,

wquidcleo iuiquilates tuas, et non recordabor^. » Vides ?

non recordabor, inquit. Est enim hoc clementiaB. At lu

recordare, ut casligalionis captes occasionem. H.ec cum

audiisset Paulus, pcccatorum, quoruu) non recordabalur

Deus, perpetuo recordabalur cum ila diceret : « ^Jon sum» dignns yocari Apostolus, quoniam persecutus sum Eccle-

» siam Dei'. » El, « Christus venit in mundum peccatores

Bsalvos facere, quorum primus ego sum\» Non dixit,

eram, sed, sum. Facta erat remissio peccatorura apud

Deum, etapudPaulum peccalorum memoria non deleba-

lur. Quae Dominus dcleverat, haec ipse divulgabat. Audis-

tis enim Prophetam dicentem : « Et non recordabor® :»

at tu rccordare. Deus vas eleclionis ipsum vocat, et iste se

peccatorum primum vocat. Quod si peccatorum non

obUvisCebatur^ cogila quo paclo Dei beneficiorum recor-

daretur. Quid ego dico, uiemoriam pcccatorum minime

probro aJTicere ? Non ita nos memoria recle faclorum

reddit illuslres , ut memoria peccatorum. Imo vero

non modo non reddit ilhislres memoria recte facto-

rum, sed etiam opprobrio afficit et condemnat: atpec-

catorum memoria fiducia nos ac juslitia multa cumu-

lat. Quis hoc dicit? Pharisa^us ct Publicanus. Nam hic

quidem cum sua j)cccata dixisset, juslificalus descendit

illeverocumsua rccte facla dixissct, Pubhcano factus infe-

rior descendit. Vides quantum efferatdamni recte factorum

nieminisse : quanlampariat uliUlatem peccatorumminime

obhvisci?Ac meritosane: qui uamque recte factorumme-

minit, in superbiam effertur, Ccneteros hominesaspernatur,

» Psal. cv, 1. — « Isai. xi.iii, a5. — » i Cor. xv, 9. — 4 i Xim. 1, i5.



NON JiSSE AD GRATIAM CONCIONANDUM. HOM. 5l5

quod et accidit Pharisa-o : neque enim in tantam venissct ar-

roganliam, nondixisset: «Nonsumsicut[caDteri homines', »

- nisi jejunii sui decimarnmque meminissct; memoria vera

peccatorum mentem repriniit, humihtalem suadet ac per

humihtatem benevolentiam Dei concihat, Audi, quaeso,

qno pacto nos Christus recte facta oblivioni tradere jubeat.

« Cum fecerilis haec omnia, dicitc, Serviinutilessumus^.»

Tu dicinutilemesse le servum, ncn ego te inutilemreddo.

Tu si tuam ipsc viUtatem confessus fueris, ego teillustrem

reddo, et corona remuneror. Videsquot lestimouiisutilem

esse peccatorum meraoriam nobis fnerit comprobatum,

ct noxiam memoriam recte factorum : et contra rursus

supplicium nobis ex oblivione peccatorum, utiHtatem au-

tem ex oblivione recte factorum oriri? Vis etiam aliunde

cognoscere maximum esse rccte factum peccatorum re-

cordari? audi Jobum. Lt enim C£Eteris gloriabatur, ita et

confessione peccatorum, cum ita diceret : «Quod si cum

» sponte peccassem expavi frequentiam multitudinis, ut

» non enuntiarem peccata mea '. b Horum autem verborum

hic sensus est. INunriuam mihi coetus conservorum pudo-

rem imposuit. Quid enim prodest ignotum esse homini-

bus, cnm jndex omnia noverit ? qnidvero nocct, quod hi

quae a nobis commissa sunt, noverint, si nos ille pcena vo-

lucrit hberarc? Licet omnes condemnent, si me calculo

suo judex absolvat, nihil illorum sententiam curo : hcet

omnes laudent et celebrent, si me ille condemnet, nihil

mihijudicium illorum prodest. Semper enim oculos in

illum oportet converlere, idemque pra:standum est in pec-

catis, quod in pecuniarum impensa praestamus. Statim

enim alque e cubiU surrcximus, antequam pedem in fo-

rum inferamus, aut aliquod privatum publicumque nego-

tium aggrediamur, vocato servo rationera ab eo exigimus

» Luc. xviii, 11.—• Id. XVII, 10. — ' Job. xxxi, 34.

33.



tjl6 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCniEPISGOPI C. P.

cxponsarnm, iit vidcanins cjuid pcrperam, quid in legiti-

mos usns insuinplimi fuerit, quanitunquo sit reliquum:

f|uod si pcrexifinum cssc vidcrinius id, quod reslal, omnes ,

vias angcndornm rodiluum excogilamus, ne forlo incaiili

fame conficiamur, IIoc igitur et in actionibus noslris fa-

ciamus: advocala conscienlia nostra, rationes exigamusab

ca verborum, aclionum, cogitalionum. Disquiramns quid

commodeutiliterque sit insumptum, quid in noslrum

<lamnum: quis scrmo pcrperam fuerit impensus in de-

Iracliones, in turpiloqnia, in conlnmelias : quainam cogi-

tatio ad lasciviam oculum concitarit;quod consilium in

damnum nostrnm in opnscxierit, sive manibus iliud, sive

lingua, sivc ocnlis i])sis Incrimns cxecuti. El ab inlempes-

tivis quidem sumplibus abstinere sludcamus, in locum aii-

tcm eornm, qu;c malc insumpla siint, alios redilus rccon-

<]amus: loco vcrborum lcmcrc prolatorum, prcces : loco

aspecluum lascivorum, elcemosynas ct jejunia. Si enim

intempestive simus insumpturi, nihil aulem recondilnri,

neqnc boni quidquam nobis in thesauris rcpositnri, in ex-

tremam egestatem redaclos incantos nos in aeternum ignis

supplicium praccipites agemus. Ac pecuuiarum quidem

summo mane solemus raliones inire : actionum vero post

prandium, vcl sub ipsam vesperam in lecto jaccnles, ne-

mine inlerpellante, nemine intcrturbante, a nobis ipsis

omnium, quae fecimns, ac diximus, rationem exigamns,

Quod si quid peccatum esse aoimadvertamus, casligemus

conscienliam, mentem increpemus, cor nostrum ita ve-hemcnter compungamns, ul non amplius, ubi surrexeri-

mus, in idem peccati baralhrum nos audeamus impellere,

vesperlinoi memores sectionis.

V. IIoc cnim tompus aplnis esse ad cjusmodi ralloci-

nium, audi quo paclo tcslcturProphela, cuin dicat : aQuae

Ddicitis in cordibns vcslris, in cubilibus veslris compun-



KOS ESSE A» GRATIAM CONCIONANDUVf. OOM. Sl^

Bgiuiini*. ]\lulla inlcrdiu non ut volmmis a nobis fiunt

el amici ofrendnnt, et exasperant servi, contrfslat uxor,

filius dolore unicit, negotioruni saicularium ac pnhlicorum

nos turba circuuisidet , ncque possumns inlelligerc , ne

quidem qua ralione supplanlcmur. Al his omnihus expe~

diti, cum soli tuerimus vcsperi , muUaque frui licuerit

tranquillitale, judicium in leclo excilemus, ul Deum nobis

propilium ejusmodi hahila qua,'slione reddamus. Quod si

quolidie pcccemus, et animura noslrum vulneremus,

nunquam autem senliamusrut qui vulnera frequenter ac-

cipiuut, ac deinde contemplis illis febrim sibi vel inlole-

randum accersimt interitum ; sic et nos hoc con'inuo slu-

poro, iuevitabili nos obnoxios supplicio reddidimus. Scio

molesla cssc quae dicimus, sed multam pariunt utilitatem.

Clemenleui Dominum habemus , occasionem lanlum ar-

ripere vult, et omnem confestim exhibet hunianilalem.

Si enim cumpeccamus, et impuniti manemus , deteriores

non fieremus , saltem nobis pcenam rcmitleret:sed hoc

.

probe novit non minus damni nobis peccatorum impuni-

latem, quam ipsamet afferre peccata. Propterea supplicium

iulert, non ut practcritorum pcenas exigat, scd ut iu futu-

rum emendet. Atque ut hoc verum esse noveris , audi quid

ad Moysem dicat Deus : « Diuiitle me , et indignatus ira

» atteram eos ^. » Dimilte me, dicebat, non quod eum Moyses

retineret ; nihii enim ad ipsum locutus erat , sed tacitus

coram eo stabat; verum occasionem ei praebcre volehat

pro illis orandi. Mam quoniam illi supplicio digna peccala

commiserant, et supplicio inevitahili , nec tamen illos vo-

lebatpunire, sedhumanitatem in eos excrcere; hoc vero

segniores illos reddehat : utrumque praeslabat, ut neque

supplicium inferretur, nec deteriores impunitate ilii fie-

rent, cum inteiiigerent se non suo merito, sed propl?r

« Psal. IV, 5. — • E&oj. XXXII, 9.



5i8 s. jo. cenYsosTOMi archiepiscopi c. p.

Moysis patrocinium iram Domini evilassc. Hoc nos etiam

saepcnumero faclmus , dum servos qui animadversione

digna delicta commiscrint, neque punire volumus, neque

pornariim metu liberare , amicis iujungimus, ut e maut'

bus nostris eos eripiant , ut et melus in eis aequc vehemens

Dianeat, et plagas a nobis infercndas effugiant. Tale qnid

eliam Deus pr.Tslitit : idque verum esse , ipsius conslat ex

verbis , « Dimilte me, inquit, et indignatus ira. » Atqui

nos cum poenas sumere volumus , et ncmo permittit , tum

indignari solemus : ipse vero dicit : Dimille , et indignabor

irarut iutelligas , iram in Deo perlurbationem non esse,

sed supplicium,quo nos aflicit, hac appellalione desig-

nari. Gum igitur Moysem dicentem audiveris : a Si qui-

»dem remitlis eis peccatum , remilte' : sprius quam ser-

vum, Dominum mirarc,quod hujus ipse benignitatis

occasionem illi pra^bucrit. Neque vero tantum id hoc loco

fecit, sed et ad Jeremiam et ad Ezechiclem idipsum lo-

quitur : « Circumcurritc, et videte in viis Jerusalem , si

»est aliquis faciens judicium et justitiam, et propilius

»ero eis^. » Vides benignitatem? unius virtute multi eliam

pravi simul fruuntnr : at si vel unus fuerit virtute praeditus

cum numeroso populo mixtus, non abripitur simul : sed

homo quidem unus, qui recte vivat, iulegrum populum

eripere poterit irae divinae» sed integra civitas depravata

hominem vita5 probae ad societatem pcenaB ac supplicii sui

perlrahere non poterit , ac simul perdere. Atque hoc ex

Npe liquet : qui pereuntibus cunclis solus salvus evasit

alque ex ipso Moyse patet , qui solus veniam tanlo populo

valuit impetrare. Ego vero possum et aliud mullo majus

divinae benignitatis indicium proferre. Cumenim homines

vivcntes, et qui gratia valeant ac fiducia, non invenit,

qui peccati reos possint periculis liberare, ad vita functos

« Esod. xxMi, 3i. — « Jerem. v, 4.



NON BSSE AD GRATIAM CONCTONANDUM. HOM. Sip

confugit , et propler illos ait se dclicla diniitlere, qucmad-

modum el EzcchiaR dixit : « Prolegam urbem istam propter

» me , et proptcr David servum meum*

,» qui jam mortuus

erat. Cum igitur haec nobis explorata sint, Dcum omnia

movere ac moliri , ut nos pcenis ac supplicio hberet, mul-

tas occasiones illi prcebeamus,' confitentes, pcenitentiam

agentes, lacrymas fundentes, orantes, iram proximis di-

mittentcs, propinquorum egeslatem sublevantes, in ora-

tionibusvigilantes, hnmilitatem

exhibenles, peccatorumassiduc recordantes. Non enim sufficit dicere, Peccator

sum , sed ct singuloc sunt dehctorum species exprimendse.

Ut enim si in spinas ignis inciderit , facile illas consumit:

sic etiam mcns quaj delicla sua frequenter apud se versat,

facile illa perdit ac demergit. Deus autem qui transcendit

'iniquitates, et aufert injustitias , nos et a peccatis hberet,

et coelorum regno donet, gratia et benignitate Domini

nostri Jesu Christi, per quem et cum quo Patri gloria una

cum Spiritu sancto, nunc et semper, et in saecula saecu-

lorura. Amen.

• 4 Keg* ^x, ^.



520 S. JO. CURYSOSTOMI ARCHIEPISCOPI C. P.

«^«MfvM^^^VVVVVVVXVVVVVX^^VVVVVVVVVVVVvVt VK^VVVV^X v,V\vVXV\\VV>\V\VV\VVVVV\M>VVVVVV\V\AWMl

HOMILIA.Cumprtsbyter fuit ordinatus , dcse ac dc episcopo, de-

que poputi muUitudine.

I. Niiin vera sunt quae nobis acciderunt? num reipsa

gesta sunl, nec falsi sumus, ncque quae nunc iiunt sunt

nox ct somnia? an vere dies est, et vigilamus onines? Etquis crcdat quod in die , cum soLni sunt , ac vigilaiit ho-

mines , adolescens infimae sortis ct abjectus, ad lanlum

dignilatis fastigiuui subvectus sit? Nam nocte talia acci-

dere nihil slt incredibile. Tum enim quidam et corpore

inutili, el adeo tenues, ut ne necessarius quidem suppe-

lat victiis, ia somnis sibi videnlur inlcgris membris, et

formosi, et regali frui mensa : sed quae videbantur, som-

nus erant, et insomniorum ludibria : siquidem hacc est

natura somniorum, vafra quaidam ac versuta res est , ac

prodigiorum artifex, gaudet novis et incrcdibiUbus simu-

lacris ilkidere. At vero nec interdiu, nec revera quis un-

quaui videat hoc accidere. Verum omnia nunc conligerunt,

facta sunt, perfecta sunt,J,quemadmodum videtis; haec, in-

quam,somniorum visis incredibiliora: etcivitastantaemag-

nitudinis, tam frequentala, populus et mullus , et admiran-

dusad meam inhiat exiguilalem, tanquam a nobis magnum

quiddam ac praeclarum audilurus. Alqui etiamsi mihi am-

nium more perennium proflueret oratio , sique verborum

fontesessent in

orc meo, protinusextantse multitudinisadaudiendum concursu, metusistereturprofluvium, et retro

fluenta rcsilirent. Nunc vero cum tantum absimus a flu-

minum ac fontium copia , ut nec exiguai pluviolae mcdio-

' Vide D. Guillon, loin, xix, p. 434-457.



SKRMO COM PRESB. FUIT ORDINATUS. HOM. 521

rrilateiD oblineamus, qui ficrl possit, ut me non deficiat

,tam exiguus lluxus, inelu arefaclus, idemque eveniat

cquod incorporibus solet accidere? Quid accidit in

cor-poribus? multa frequenter quae manu leneraus, quio digi-

;tis stringimus, prae metu nobis excidunt omnia, dissolutis

ujrvis nostris corporisque vigore remisso. Itidem mihi

profecto nunc metus est, ne idcm eveniat in animo nos-

tro, videJicct ne quae multo cum labore excogitavimus,

quan(}uam et haec sane perquam exilia parvique mo-

meuti , prae pavore veniant in oblivionem , et evanes-

caut abeanlque , animum nostrum desertum relinquen-

tia. Quapropter parilcr omnes , tura vos qui cum

imperio eslis, tum vos qui parelis imperio, obsecro : ut

quanlam nobis auxietatera injecislis vestro ad audiendum

concursu, tantumdera nobis audaciaj. inspiret precum ves-

Irarum diligenlia, si rogetis illum, qui dat sermonemevaugelizanlibus virtute multa*, ut nobis qnoque det ser-

monem in apertione oris nostri. NuUus omnino vobis tot

ac tanlis viris labor erit unius adolescentis animura timore

dissolutum, denuo confirmare : quin et par fuerit, ut

quod nunc pelimus, praestetis : quandoquidem tantam

aleam subiviraus propter vos vestramque charitalem ^

qua nihil violentius aut imperiosius, ut quae nos non ad-

modum dicendi peritos, ad dicendum pertraxit, efTecit-

que ut ad doctrinae stadium exiremus, licet ante hac hoc

palajstrae genus nunquam attigerimus , sed semper in au-

dilorum ordine , quielo silentio frui soleamus. Verum quis

sit adeo durus et intractabilis , ut istum vestrum conven-

tiun sileutio praetereat, et amicos nactus audiendi studio

flagrantes, non alloquatur, etiamsi omnium hominum es-

set loquendi imperilissimus ? Gupiebam equidera primum

in Ecclesia dicturus, procemiorura primitias illi dicare,

' Psal, Lxvii, 12, — » Ephes. vi, 19.



522 9 JO. CHRYSOSTOMI AnCHIEPISCOPI C. P.

qni lingnam nobis hanc dedil, nimirum Deo. Atqne ita

sane fieri oportuit ; neque enim arca; tantum ac torcularis,

verumetiam vcrborum primitias oportet verbo persol-

vere , multoque magis verborum quam manipulorum.

Quinetiam ut ad vos hic fructus magis perlinct, ila ipsi

Deo qui honoratur acceptior est. Botrum enim et spicam

suo terra emittit grcmio, alit pluviarum irrigatio , colit

agricolarum manus : at sacrum hymnum parit animi pie-

las, alit bona conscicntia , Deus in coeleslia rccipit hor-

rea : porro quanto praestanlior est animus lerra, tanto hic

illo melior est proventus. Quapropter et Prophetarum

quispiam virmagnus ct admirandus, nomen illi Osee , eos

qui Dcum oflcnderant, parabanlque ilhim sibi propitium

reddere, adhortatur, ut ferant secum, non armcnta boum,

neque similae mensnras tot aut tot, neque turturem , ne-

que columbam, neque aliud quidquam istiusmodi rerumsed quid? «< Ferte vobiscum verba*, » inquit. Etquale sa-

crificium, dixerit ahquls , sunt verba? maximum quidem,

o charissime, ac splendidissimum , caeterisque omnibus

praestanlius. Et quis ista dicit ? is nimirum qui haec omnia

novit maxime atque cxactissime, videhcet magnanimus

ille ac magnus David. Is enim cum aliquando Deo gratia-

rum actiones immolaret pro victoria quam ex hoste tule-

rat, ita ferme loquitur : « Laudabo nomen Dei mei cum

«cantico : magnificabo eum inlaude'. » Mox hujus sacri-

ficii praestantiam nobis aperiens, subjecit, « Et placebit

»Deo supra vitulum novellum, cornua producenlem, et

» ungulas. n Cupiebam igitur et ipse hodie has mactarc

victimas, et ahare spirituale hisce cruentare hostiis : sed

quid faciam? \ir quidam Sapiens obturatmihi OS) deter-

retque dicens : « Non est speciosa laus in ore peccatoris*.

Quemadmoduiu enim in coronis uon sat est flores esse

» Osce. xiY, 5. -. » Psal. txTUi, 3i.— > Ecdi. xt, 19.



SERMO CUM PRESB. PUIT ORDINATUS. HOM. 523

puros, nisi pura sit ct manus eas contexens : sic ct in sa-

cris hyninis oporlet non verba tantuni cssc pia , vcrum-

eliam animum hymnos concincntem. At is mihi impurus

est, fiducias vacuus, utpote multorum plenus scelerum.

Porro sic affectis, non haec modo lex obturat os , verum-

eliam aha quaedam illa vetustior, et ante illam lala, quam

et ipsam adjecit is, qui modo nobis de sacrificiis locutus

est David. Cum enim ait : « Laudate Dominum de coelis,

«laudate eum in excelsis* : » et paulo post rursus dicens;

« Laudale Dominum de terra : » cum utramque invitat

crcaturam , et qua; sursum est, et quae inferne, sensibilem

atque intelligibilem,conspicuam,et inconspicuamquae su-

pra coelos est , et quas sub coelo , et ex utraque chorum

constituit unum; atque ita jubet hymnis celebrare regem

universorum, nequaquam invilavit peccatorem, sed et hic

illi fores ocelusit.

IL Caeterura, ut yobis quod dico fiat evidentius , ipsum

Psalmum ab initio vobis praelegemus. « Laudate Dominum

» de ccelis , laudale eum in excelsis. Laudate ieum omnes

» Angeli ejus , iaudate eum omnes Virtutes ejus. » Yides

Angclos laudantes? vides Archangelos? \ ides Cherubim .

et Seraphim, summas illas Virlutes? cum enim ait, « Om-

tnes Virtutes ejus, «universum populum coelestem com-

pleclilur. Numcubi videspecCatorem?Et quomodo, dixerit

Eiliquis, in coelo videre possum? Ergo age in terram des-

eendamus, ad alleram chori partem transeuntes, nec hic

rorstis videbis peccatorem. « Laudate Dominum de terra

» di-acones et omnes abyssi , bestlae et omnla pecora , rep-

» tilia et volucres pennatae*. »Haud fruslra neque temere,

dum haee loquor , intersilui. Quia et mentis cogitatio metu

eonfusa est, ad amaras usque lacrymas ,gravemque eju-

latum fere perducta. Quid enim, obsecro, possit esse mi-

' Psal. cxLviii, i. — » Ibid. lo.



524 S. JO. CURYSOSTOMI ARCU1£P1SC0PI C. P.

seriibilius? scorpii, scrpcntes ac draconcs invilanlur ad

laudanduin cuui a quo condili sunl : solus peccator ab hac

sacra chorca subniolus est, idque jurc optimo. Mala ct

eirera bestia est peccatum , non quidcm in conscrva cor-

])ora malum proCerens , scd in ipsam Domini gloriam ef-

riindcns inahliam : « Propler vos , inquil, nomcn meum

» blasphematur in genlibus'. » Eoque peccatorem tanquam

e sacra palria abegit ex orbe tcrrarum Prophela , et exu-

larc coegit : alque uli musicus oplimus e cilhara bene mo-

dulata

chordam dissonamresecat ,

ne reliquarum vocumharmonia vitietur : ct perilus arlis medicus, membrum

putrcfuctum amputat, nc haec lucs ad caitera membra sana

Iransiliat ; cumdem ad modum Propheta fecit , dum vcluti

chordam dissonam ac veluti menibrum aegrum, ab uni-

vcrso crcalurae corporc peccalorem resecat. Quid igitur

nobis facicndum est? Posteaquam rejecti sumus^ poslea-

quam resecti sumus , omniuo silcamus oportet : dic igilur

obsecro, num tacebiuius? nequc quispiam nobis permittet

hymnis celebrare Dominum nostrum? ergo-ne frustra vcs-

Iras preces imploravimus? frustra ad vestra confugimus

p;ilrocinia? Absit ut frustra : repcri enim , rcperi et alte-

rum glorificandi moduni, vestris in hac haesitalione pre-

cibus, ceu fulguribus in caligine apparentibus conservos

liiudabo. Fas enim est et conservos noslros laudare, qui-

bus laudalis haud dubium cst ,quin ea gloria ad dominum

Iranseat. Quod autem hinc glorificetur , docet ipse Chris-

lus dicens : « Luceat lux vestra coram hominibus , ut vi-

>' deant opera veslra bona , et glorificent Patrem vestrum

» qui in ccelis est^.

»Enalter glorificandi modus, quo et

pcccatori fas est uli, ut lcgem tamen non violet.

III. Quem igitur, qucm , inquam, conservorum lau-

dabimus? quem alium, quara illum communcm hujus

Isai Lii, 5, el Rom. u, a4. — ' MaUh, v, i6.



SERMO CVM PRESB. FUIT ORDINATUS. DOXr. 25

patrisD doctorem , et per patriam, universi orbis terra-

rum? Quemadmodum enim vos ille docuit ut usque ;ul

morlem pro veritale staretis : ita et vos alios hcmines do-

cuistis , a vita citius,quam a pietatc recedendum essc.

Vultis igitur illi posthac laudnm coronas plcctamus? vo-

lebam equidem et ipse , sed video recte faclornm pelagus

immensae profunditalis, vereorque ne serM'0 noslor ud.

fnndumdelatus, prae imbecillitate non possit in altum rc-

currere. Oportet enim vrtusta narrare facinora,percgri-

nationes, vigilias, curas, judicia, pugnas, trop.-ca tropais,

victorias victoriis cumulatas, res gestas, non nosfrann

modo , sed et omnem humanam linguam superantes, qii.c-

que vocem requirunt apostolico spirilu concitatam, qtii

potcst omnia tum eloqui , lum docere: sed hanc partem

prnetcrcurrentes , adalteram, quae minus habct pcriculi

accedemus, quam vel exigua scaj)ha licet enavigare. Age

igitur de temperantia dicere tentabimus, quomodo vcnlrr

imperarit, quomodo delicias contempserit, quomodo men-

sam sumptuosam deriserit , idque cum in domo sumpiuosa

esset educatus. Nam mirum non est eum, qui in paupcr-

tate vixit, ad hanc squallidam asperamque venirc vilam ,

quandoquidem is habet ipsam paupertalemperegrinationis

ac viae comitem, quae illi sarcinam in dies reddit lcvio-

rem. At qui fuit divitiarum dominns , haud facile sese ab

illarnm explicet complexu, tantum cupidilalum examcn

animam illam circumvallavit. Tam gravis et caliginosa allec-

tuum nubesmentis illius ocnlo.s obducit, ul non sinal adcoelum intuitum erigere, sed cogat deorsum inclinarc ca-

put, et ad lerram inhlare. Nec est alia res , quas pcrinde

obstet quominus proficiscamur in ccelnm, ac divill;v, et

hinc venientia mala. Nec meus est hic sermo , sed ab inso

Ghrislo dcvenit srnlcnlia : « Facilius cst , inquit. came-

«lumper foramen acns ingrcdi, quam divilem in regnum



5^6 S. JO. CHRYSOSTOMI ARCniEPISCOPI C. P.

ncoDlorum*. »Sed ecce , quod erat dliricllc, vel impossi-

bile polius, factumcst possibile.

Et de quo Pelrus olimdubltabat apud praeceptorem, volultque ex eo discere

jam Ipsa cxperlcnlia novimus omnes , imo eliam amplius.

Non enlm jam dives ipse tantummodo ascendit in ccelum,

verumetlam populum inlfoduclt, cum praeler divillas , et

alla hls non mlnora habeat impedimenta,quod juvenis

est, quod ante tempus orphanus, quae res quemvis homi-

nis animum possint in fraudem illicere. Ejusmodi habent

incantamcnta , ejusmodl pracbent venena : verum haec islee

dcvlcit, et ccehim apprehendit, seseque contuht ad cce-

lestem ])hilosophiam , ac neque splendorem praesentls con-

sideravit vitae, neque ad progenltorum chTrltatem res-

pexltrimo potius ad majorum claritatem respexlt, non

quidcm istorum quos ipsi nalura necessarlo devlnxerat

sed qul juxta pictatls propositum conjuncti sunt, eoque

lahs laclus est quales illi rucrint. Rcspexlt ad patriarcham

Abraham , respexit ad magnum illum Moysem, qui cum

esset in reglo cducalus palatlo, mensa sybarltica frui con-

suetus, et inter ^.gyptlos reliclus strepitus ac lumultus;

nostis autem cujusmodi slnt barbarorum illorum mores,quam fastus et arroganllai plenislnt; contemptis illls omni-

bus , ad lutum et laborem figulorum ultro se conlullt, et

in servorum numero esse concupivlt, qui rex erat et regis

filius. Atqui hanc ob causam post reversus est majore cum

dignitate, quam anteagcrebat atque abjeccrat. Siquldem

post exilium, post servitulcm apud socerura, post aTumnas

peregre toleratas , rcdllt , regls Ipslus princeps , imo verius

rcgl jam factus Dcus. « Fcci, inqult, te Deum PharaonP, »

ipsoque rege splendidlor erat, non gestans diadema, ne-

que purpura amictus, neque curru vectus aureo, sed uni-

verso illo fastu conculcato. « Omnis enim fiiiae regis gloria

> Matth, XIX, a4- — * Exod. vii, i.



S£BMO CUM PBESB. FUIT OBDINATVS. DOM. 627

» ab intus'. »Rcversus est igilur sccptrum geslans, quo^

imperaret , non honiinibus tantum , sed et ccelo , terrae,

marique, aeris et aquarum naturoe, stagnis, fonlibus ac

lluminibus : in quxcumque enim voliiit Moyses , in ea verr

tebantur elementa , et in manibus illius denuo transfor-

mabalur creatura : quae non aliler quam ancilla quffipiam

officiosa, conspicata heri sui amicum advenisse, per omni^

parebat , dictoque audientem se praebebat, perinde alque

ipsi doroino. Ad quem hic, quem nunc laudandum susci-

pimus, respiciens , illi similis efTectus est, cum esset ju-

venis, si tamcn unquam fuit juvenis : non enim sane credo,

usque adeo illi ab ipsis cunabulis mens erat cana:sed cum

juxta supputationem aetalis esset juvenis , omnem arripuit

philosophiam : et posteaquam cognoverat naturam homi-

nis esse veluti fundum quemdam et agrum sylveslremanimi morbos oratione pietatis ceu falce quapiam facile

resecuit , agricolae purgata reddens arva ad jaciendum

sementem : ea recepta totum semen ad profuuda demisit,

ut deorsum radicatum , nec ad solarium radiorum impe-

tum cederet, nec a spinis raale suilocaretur. Animum qui-

dem ad hunc curavit modum : carnis vero lasciviam tem-

perantisc remediis compressit, tanquam equo cnipiam

rebelli , corpori jejunii frenum injiciens, et adeo in di-

versum tendens , ut ipsa concupiscentiarum ora , cum

moderatione congruente crucntaret. i\am neque corpus

excruciabat, ne immodice stringendo equum, sibi ad mi-

nisterium redderet inutilem , neque patiebatur supra mo-

dum obcsuni fieri, ne corpulentiorfactus, rursus erigeret

sese adversns rationem habenas moderantem : sed simul

et sanitatis ilHus et moderationis curam habuit. INeque

vero cum talis in juventute fuisset, posteaquam teneram

statem excessit, hanc quoque curam abjecit : verumetiam

> Psal. xLiT, 14.



5 28 - s. jo. cnhYsostoMl AncniEPiscopi c. p.

nunc qul in scncclulc, velut in amocno portu scJcf, rur-

sus eamdrni curam ohscrvat. Nam juvcnlus, o dileclc

pelago ruienli simillscst, immilibus imdis ac ventis malis

refcrto : canities vero velut in tranquillo portu fovet eorum

animos,qui consenucrunt, pracslans, ut actatis bencficio

parla pcriculorum immunilalcjucunde fruantur. Hac tran-

quillilale cum hic nunc tuto potiatur, atquc in portu, ut

dixi, scdcns , nihilominus tamen est soUicitus : at hunc

limorem accepit a Paulo , qui cum ascendisset in coelum,

atque indc reversus terras rursus attigisset , aiebat,<t Ve-

»reor ne forle cum aliis proedicaverim , ipse reprobus ef-

ficiar* : » eoque hic scse in perpetuo timore constiluit, ut

esset in perpelua fiducia, assideretque clavo, non ille

quidem stellarum exortus obscrvans, neque rnpes sub

nquis lafcntes, neque scopulos, sed dacmonum insullus,

ac diaboli vcrsulias, cogilalionumque pugnas, omnique

parle histrans exercilum , cunclos in tuto constitult. Ne-

que enim ilhul modo spectal, ne scapha demcrgatur, sed

ne quis eorum ,quos sccum habet in navi vectores , a tu-

mulln quodam ceu a piralis abripiatur , nihil non curat

a"-ilalque. Per hunc,pcrque hujus sapientiam nos

omncssecundo navigamus venlo ,

plena navis vela pandentcs.

IV. Sane cum priorem ilhim palrcm araisissemus, qui

et hunc nobis genuit, in angustia res nostrre erant ; quare

niiserabiliter lamentabamur, ut qui non sperabamus fore,

xit hic ihronus ahum virum talcm acciperct. Verum ubi

hic advenit, et in clara hice visus est, eflecit ut omnis

illa nn"^ustia vchiti nubes praetcrierii, et omnes molestioe

evanucrint. Ncque scnsim nobis luctum ilhim exemit,

sed adeo rcpente, quasi idem ille beatus e tumulo redi-

vivus in hunc thronum dcnuo ascendisset. Verum impru-

dentes amore studioque praeclare geslorum patris noslri,

« I Cor. IX, ay.



SERMO Cl'\I PREJB. FUlT ORDI.NATt'5, nOM. D-iQ

sermoncm ultra niochmi prcduximus, non dico ultra mo-

dum eorum quaj liic cum laudc gcssit; nam dc liis nc lo-

qui quidem coepimns ; scd ullra nostrae juvenlutis medlo-

critatem. Agcdum igilur rursus velut in portum oralioncm

silentio ad quictcm rcvoccmus : CKterum ea desincrc non

vult , se acgre fert , indignaturquc cupicns lolo prato

cxpleri. Vcrum id impossibile est, o puerl. Desinamus

igilur ea pcrscqni, qurc non possumus asscqui, sufficiant

nobis ad solalium ca qujc dicla sunt. Quandoquidcm in

pretiosis unguentis non tantum si quls cfTundat lecylhum,

vorumeliam si quis vel summis dlgilis suncrficiem attin-

gat , et aerem novo colore llnxit, ct quotquot adsunt

suavllalc fragrantiaj replevit. Quod et in praesenlia con-

llgit, non viribus cloqucnliai noslrre , sed propter vim ab

hoc benc gestorum. Abeamus igitur, abeamus ad prccesdiverlenles , depreccmur Deum, ut communis ma^er nos-

Ira illabcfacla et immota maneat , ut hunc patrcm, doc-

torcm,pastorem el gubernatorera, ad longam producat

vilam. Si qua vobis ctlam nostri ratio est ; neque cnim

jam nos ipsos in sacerdotum numero ponere audebimus,

quando nec fas est aborlivos partus cum legitimis ac per-

fectis numerare; quod si qua, inquam, esl apud vos ct

nostri ratio tanquam fcetus cujusdam abor&u cjectl, oratc

nt e^supernis nobls mullus acccdat vlgor. Opus qjiidcm

erat nobis et prius tutela , dum soli vitam degeremus a

negotiis Hberam : at postquam in medium producti su-

mus ; omitlo quomodo , slve humano studio, sive favore

divino : nihil enim voblscum hac de re contendam , nc

cui vidcar per disslmulationem et Ironiam loqui ; altamcn

quando productl sumus, ac jugum hoc vaHdum gravcque

suscepimus , raultis nobis opus est raanlbus, infinitis prc-

clbus, qno posslmus dcposltum salvum rcdderc domino

qui dcposuit, In dlc illo , cum ii quibus talcnla credila

L\XMX. 34



53o >. JO. CniWSOSTOMI archikpiscopi c. i».

sunl, cilabnnlnr, ot jiulicio sislenlur ralionem reddilnri.

Oralc igiUir, ne nohis cvcniat, qiiod evenil illis alligalisel

in lenebras cxleriores conjectis : sed simus in eorum nu-

raero , qni potcrunt rjualcincnnuine assequi veniam,gra-

lia el bcnignltatc Dornini noslri Jesu Christi , cui gloria,

impcrium ct adoralio in sxcula saeculorum. Amen.

FINI3 TOMI OCTOGESIMI NONI.



ANNOTATIONES.

ANNOTATIO (l) pag. 5l.

Stagirius nobili loco natus, a teneris in christiana fide

educaius, principio quidem terrenis rebus addictus erat

sed brevi postea abdicalis facultatibus mundique deliciis,

vitam monasticam , invito licet reluctanteque patre, am-

plexus est. Initio lamen non ila diligenter, ut par erat,

sedoscitantcr

etperfunctorie res asceticas tractabat, ge-

nerisquc fiducia fretus , monentes se aegre admittebat.

Verum prospiciente Numine, ne post peractum tantarum

opum sacrificium , levius pra^raium Stagirius referret ; a

dsmone corripilur et exagitatur, ac repelitis frequenter

vicibus usque adeo vexalur, ut in desperalas sibi mortem

consciscendi cogilationes inlerdum veniret. Hinc mceror

et tristilia ingens: viae omnes placandi Deitentantur, nulla

proficit : Sanctorum preces adhibentur, nec vexationis fi-

nem impetrant. Hic tamen ex aerumna hujusmodi fructus

provenit, ut qui olim oscitantius se gerebat, jam ferven-

tius pia exercitia adiret. Evocatur ad tantae calamitalis so-

latium Chrysostomus amicu*?, qui cum morbo detentifs

domo excedere non valeret, tres hosce libros misit le-

niendo dolori opportunos : ubi exemplo Sanctorum utrius

que Testamenti, probat Deum vel charissimis sibi viris

atrociora ideo immisisse mula , ut majora praemia splendi-

dioresque coronas tribueret. Animum ait calamitatibus

ajnfectum ferventius Deo divinisque rebus haerere, macu-

34.



532 ANNOTA.TIONES.

las omncs ct vllla hac ralionc cllliis abslergl : ut ipsliis

Slaglril cxcniplo comprobarl polcral,

qui oscitanlia, tor-

porc, lumorc climiiialis, jaui inlcr fcrvcnliorcs Chrisli

alhletas prlmas tcncrct. II.cc illo Tuse ct 7ra9y/T(xw; pro

morc suo proscqiiilur, ar cuilibct lcnicndo mcerori reme-

dium oHert Icgcnti.

ANNOTATIO (2) pag. 126.

SIc in Lxx. Inlcrpretibus legltur :sccus in Hebraeo (^t n

Vulgata, ubi Joseph fralres accusassc dlcilur.

ANNOTATIO (3) pag. 2 1 2.

Matrona cujus cullus in Antiochiae suburblo Daphnehic memoralur cl carpitur, apu J quosdam Juno intellige-

balur, cujus erant divcrsa apud varias gentes nomina; ni-

mlrum a Curetis, Lucina, Malrona, Piegina, et Opigena

vocabalur. Hlnc forle loco nomen; sed hac de re pluribus

itcrum agetur.

ANNOTATIO (4) pag- 2 3^.

Pascha hoc loco Intelligltur sacrlficlum, et liturgld,

quffi Alcxandria3 ter in hcbdomada celebrabatur, ct ali-

quando quater.

ANNOTATIO(o)

pag. 9.86.

Ilanc non parum difierunt ab edltls Josephi; sed quod

ad scriem ct vcrba tantum atlinet, non quod ad sensum.

ANNOTATIO (6) pag. 2 0)0.

Hffc ^annorum suppulatlo a Cyro ad Antlochiim Eplpha-



ANNOIWTIONI-S. 533

nem magiiis c&l diilicullalibus obnoxiu, iit videas apud

Chronologos recenliorcs, Scab'gcruin, Pctayiiim , Usse-

rium.

A>'N0TATI0 (7) pag. 4^4'

Hacc a numero xii in Gra^cis nou cxlant, sed a priori

inlerprete lecta fuisse vidcnlur.



CONCORDANTIABIBLIOTHECiE LATIN^ CUM GALLICA.

BIBUOTHSCA LA.TINA. BIBLIOTH£CA GALLICA.

Ad Slagirium a dsemone vexatum, Ejusdem fragmenta,tom. xii, p. i86'

liber i, p. 5i. 200.

Ad Stagirium a daemone vexatum,

Ejusdem fragmenta, lom. xii,p. aia-

liber 11, p. 90. a3i,et 236-a58.

Ad Stagirium a daemone vexatum,

Ejusdem fragmenta, tom. xii, p. a45<

liber m, p. 139. 267.

Liber quod nemo Ixdilur nisi a se Ejusdem fragraenta,tom. xii,p. i5a-

jpso, p. 167. 176.

ORATIONES ADVERSUS JUDiEOS.

Oratio i, p. 199. Ejusdem fragmenla , tom. xiii, p.

327-333.

Oratio II, p. 331. Ejusdem fragmenta , tom. xiii, p.

353-336.

Oratio 111, p. 339. Ejusdem fragmenta , tom. xm, p.

336.

Oralio iv, p. 345. Ejusdem fi;agmenta , tom. xiii, p»

337-339.

Oratio t, p. a63. Ejusdem fragmenla , tom, xni , p«

539-380.

Oratio v et vi, p. 398.' Ejusdem fragmenta, tom> xiU) p.58o<

38i.

CAT£CH£S£9 AD ILLVNINANDOS.

Gatecheiis i| p. 363. Ejusdem fragmenta , tom* xyii, p>

398-308,



536

Calcclie!.!!! ii, p. 5;r-

CONCORDANTIA.

F.jusdiMii fr.iymciil.i , lom. ,\vr, p.

5o8-Ji3.

LlDIiR UE SA.Ci;aD0TIO.

Libcr I, p 'ScjTt. Vcr.sio nova el inlcgra, liim. x, p

'7»-'9:-

Libcr II, p. 4o6. Vcrsio nova cl inlcgra, loin. x, p

Liber m, p. 4a'. Ver?io nova et intcgra , tom. x, [>

Liher iv, p. 452. Versio nova el inlegra , tom. x, p

5j5-4io.

Libcr V, p. 4/5. Vcrsio nova cl integra , tom, .\ , p

455-449.

Libcrvi, p. 4S2. Vcrsio nova el inlcgra , lom, x, p

46--511.

Homilia cum presb)lcr fuil ordina- Ejusdem rrajjmenta ,

tom. .\ix , p

tus, p. 5jo. 4H-437*



%*^%i^ V^X^%%^>»% V%^%»% 1

INDEXTOMl OCTOGESIMI-ÔNr.

nOMlLIÊ DlVERSiE.

rngin.

IIoMiMii. Adversus eos, qui dicunl diemones gubernare res huinanasel Dei punilioncs iniquo animo fi^runt, atque ob maloiiim pro pe-

ritnlcs et jtistorum adversitales scandalizantur. 3

HoMiLiA I. A<] eos qui objiciun', cur e mediosublatus ron sit diabc-

lus , el quod bujus malilia niliil nos laedat , si attendamus; et de

puenilcntia. q5

HoMiLiA II. Quod c\ desidia improbitas, ex diligenlia viitus oriatur :

qiiodque nec imprnbi hominrs, nec iiise diaboius homini vigilanti

nocere possint. Demonslio'.io autem petitur tiim aliis mullis ex lo-

(i«, lum ex iis, quae Adamo et Jobo contigerunt. 36

AD»STAGIRIUM A D.EMONE VEXATUAI LIBRI TRES.

Oialio adhortatoria ad Slagirium ascelam a djenlonio rexatum.» 5i

Ejusdem ad Slagirium, quod tristitia daemone ipso fit gravior. 90

Ejusdem ad Stagiiium, de lri<-titia. lag

Liber quod nemo laedilur nisi a se ipso. 1R7

ORATIONES OGTO ADVERSUS JUDÔS.

Oratio I. 199

Obatio II. Adversiis eos qui Jt-dceorum jejunium ]ejunant el adversiis

ipsos Judaeos : dicta esl autem homilia quinque diebus aute jeju-

nium ipsorum, et cum alia prius habita esfet. 221

Ohatio III. In cos qui primo Pascha jejunant. 22<j

Obatio IV. Conlra Judoeos, in tubas Paschatis corum Anliocliiae ha-

bila in mngiia Ecclesia. ^45

Oratio * . Adver.sus Judaeos. 263

Obatkj > I. Cum superiori die prolixius disseruissel adversus Judaeos,

atqie hinc raucedinem vcc s contraxiset, hanc oralio lem habuit, 2-)8

Oratso VII. Adversus Jud>T09. 3i8

OaATioVlII. Conlra Judjco;. 33;



638 INDF.X.

Catbchksis I. Ad iUutninanilos , cl cur lavacrum rcgenfrationis, iion

autem remissionis peccalorum dicalur : quodquc periculosura sii

non modo pcjerare, sed etiam jurare, eliamsi recle jiirenius. 363

Catbchesis II. Ad illuminandos, et de mulicriliusse torliscrinibus et

auro ornanlibus , el de scclantibus vaticinia, vel ligaturas, vel incan-

talioncs : quac cuncla a christianistno sunl aliena. ^77

LiBER I. Dc Sacerdotio.— I. Basilius omnibus Ciirysostomi amicis an-

leceliit. — II. Concordia Basilii el Clirysoslonii , el communis circa

res omnesdisquisitio. — III. Stalera ina^qualis, cuin vila monaslica

ineunda csset. — IV. Propositum communis habitationis ulriusque.

— V. Malris blanditia\ — Vi. Fraus qua in ordiuutione usus esl

Chrysoslomus.— VII. Basilii accusaliomodestaetsimplex. — Vlll.Chrysoslomi defensio cum repreheiisione conjuncla. — IX. Magna

ex lempestiva fraude uUlitas : lliesis ct locus commuiiis. 093

LiBER III. De Saccrdotio, — I. Qui suspicali sunt nos oer superbiam

rccusassc .suamipsorumexistimationcm icesisse. — 11. Nosnonprop-

tcr vaiiam gloriam fugisse. — III. Qiiod si gloriamcoiicu[)isceiemus,

tale polius ministeiium eligere polucrit. — IV. Tremcnilum quid

esse sacerdotium, novumque cultum velari formidabiliorem esse. —V. Magnani esse saccrdolii potcslalcm ct dignilaleni. — VI. Minis-

teria e numero esseniaximorum Dci dotiorutn. — VI f. Ipsunt eliam

Paulum formidassc ad aspcctum tanli piinci|ialus. — VIII. Sa^jie ad

peccandum induci, qui inmedium progredialur, nisi perquam forlis

animi fuerit. — IX. Vana gloria ejusque malis ipsum irretiri. — X,

Non ij^umsaccrdoliilm liorum mylorum causam esse, sednostram ig-

naviam. — XI. Ambilum principalus eliminandum abanimosaccr-

dotis. — XII Sapientissimuin oportere esse sacerdotem. — XIII.

Praeter maximam abstinentiam, alia quoque in animo saceidotis re-

quiri. — XIV. INihil lam purilalcm et aciem menlis obluiidere,

quam iracundiam inordinatam. — XV. Aliam speciem lilis plenam

periculorum Chrysostomusoslendit. — XVI. Quantum csseoportcat

eum, qui lanlis tempestatibus opponendus sit. — XVII. Quanlus sit,

in gubernatione virginum, timor. — XVIII. Judiciorum ofCcium

quam molcstum. 4 20

LiBBB IV. DeSacerdolio. — I. Non eos tantum, qui ad clerum perve-

nire sludent, verumetiamqui vim paliuntur, ob peccala giaviterpu-

niri. • - II. Qui indignos ordinant, idein quod hi supplicium exper-

luros es;e, licet ipsosnonnorint. — III. Sacerdoti necessariam esse

expedilam dicendi facultatem. — IV. Ad quorumvisconcertaiiones

etGraecorum, et Judaeorum, et hajrelicorum eum paratum esseopor-

tere. — V. Perquam peritum dialecticce esse oportere. — VI. B.

Paulum id optime praeslitisse. — VII. Eumdem non signis tantum

elaruisse, sed eliam arle dicendi. — VI 11. fiumdem jd a nobisquo-



INDF.X, 539

que vellc cxerccri. — IX. Quo nhi piaeJiliis sit episcopus, subdilos

non leve damnum necessario subire. 4^2

LiBRR V. De Saccrdotlo, — I. MuKum laboris ac sludii adhibendum,

in homiiiis popularibus concinnandis. — II. Iluic muneri depulatos

laudesspernere, ac dicendi peritos esse deberc. — III. Nisiulroque

Sacerdos sit praedilus. inutilem populo fore. — IV. Invidram con-

temnat oportere. — V. Erudito plus studii et diligentiae opus esse,

quam inerudilo. — VI. Judicium multitudinisimperitae nequeom-

nino contcmnenJum, neque omni ex parte curandum esse. — VII.

Sermones omnes co, ut Deo tantum placeatur, dirigendos esse. —VIII. Qui non sit laudis contemptor, ei multa gravia esse susti-

nenda. 4?^

LiBBa VI. De Saeerdolio. — !. Pcenas dure sacerJotesetiam pro populi

delictis. — II. Majore , quam ipsos monaclios, vitae dibgenlia opus

habere.— III. Faciliore vilae ratione frui monachum, quam ecclesiae

praefectum. — IV. Sacerdotem lerrarum orbi, aliisque rebus tremen-

dis praeposilum e.sse. — V. Sacerdotem ad omnia aptum esse debere.

— VI. A'itam monasticam non tantum palienliae argumentum esse,

quantum multiludinis praefecturani. — VII. Eum qui seorsim vivat,

eumque qui in rerum medio versetur, non supcr iisdemexercitari.

VIII. Facilius eos qui solitarie vivunt, quam eos qui multorum cu-

ram gerunt, yirtutem exercere.— IX. Non contemnendas essevulgi

suspiciones, quamvis fal?as. — X. Non magni esse negotii se ipsum

servare. — XI. Longe gravioreni poenam manere sacerdotum pec-

cala, quam idiotarum. — XII. Exemplis probaturet dolorem prop-

ter sacerdotii expectationcm oriri, et timorem.— XIII. Omni bello

molestiorem esse tentationem diaboli. 481

IIouiLiA. — Rem esse periculi plenamcum iis qui dicunt, tum iis qui

audiunt, ad gratiam concionari : alque utile esse et justitiam maxi-

mam propria incusare peccata. 507

HoHiLi.\. ~Cum presbyter fuit ordinatus, de se ac de episcopo, deque

populi multitudine, 5ao

An.>otationbs. 5Si

C o .^» c R D A .-«i T I A .

555

EXPLICIT INDEX.

Caillau, Guillon. Joannes Chrysostomus. Opera Omnia. 1835. Volume 20.

Documents

Transcript of Caillau, Guillon. Joannes Chrysostomus. Opera Omnia. 1835. Volume 20.