Caillau, Guillon. S. Ephræm. Opera Omnia. 1832. Volume 1.

8/6/2019 Caillau, Guillon. S. Ephrm. Opera Omnia. 1832. Volume 1.

1/623


2/623


3/623

Digitized by the Internet Archivein 2011 with funding from

University of Toronto

http://www.archive.org/details/operasyr01ephr


4/623


5/623

COLLECTIOSELECTA

SS. ECrLFSK^ PATRl^M.XXXIV.

rATRES QIARTI ECCLL:SL S/ECULl.

S. EPllRiEM.I.


6/623

PROSTAT IJfSUPER VENALELUGDUNI,

APtJD. RUSAND, BtBLIOPOLAM;

MONTIS PESSULANJyAPUD VIRENQUE, eibliopolam;PJRISIIS,,

( GAUME FRATRES, BtBLTOPOLAS;APUD \\ ANT. POIL.LEUX, bibliopolam;

APUD AIERLE, bibliopolam;PERPINUNI,

APUD ALZINE, bibliopolam.

THECIS, E TYPTS CARDON,VIA VULGO ?CTA MOYENNB, K" 2.


7/623

GOLLECTIOy'T-' \ 'OSIQLE-CTA '"'^^

SS. ECCLESIJ^ PATROI,EXQUISITISSIAI 4,UPERA

TUM DOGMATICA ET MOHALIA^ TUM APOI.OGETICA tT ORATOMA ;ACCCRA>TinUS

D. A. k.^CAILLAU,PRF, SBYTEHO, .

KONNULLISQUE CLERI GALLICANI PRESBYTERIS,tJNA CUM

D. M. N. S. GLILLON,IIN FACXLTATE TIlEOLOCLi: PABISIENSI ELOgiENTI.E SACB.E PRO-

FESSOUE, AICTORE Lllihl Cl 1 THILLS GALLICE :BIBLIOrntQlE (JICISJE DES 1'JiIlES DE UEGLISE.

' OPUS IIEGI DICATUM.

TOMUS TRIGESIMUS QUARTUS.

PARISIIS,APUD MtQliIGNON-IlAVARD, EDITOREM,

VIA VULGO DICTA DKS SAHITS-PKHKS.

M.DCCC. XXXII.


8/623

JUN 4 tdsr576/


9/623

^-^V'//'/*^'^*-/^ V^*''^'*^-'^ ' ''*^-~"--^ /^*-,'.-^- ',' ^//'V'^ >/-%

MONITUM.

In hac nostra , cle qiia agitnr, Collectione tc mo-niturn volumus, carissime Lector, non tractari depecuniis, sed de veterum gloria Patrum, non de pro-vectibus commercii, sed de fidei profectibus.Licet autem illa spiritualibus intendat commodis,temporalium nihilominus patet cventuum casibus;inide nuUi prorsus,sive coliectioni tantum subscrip-serit, sive incoeptis laboribus ahquam navaverit ope-ram , sivc emittendis tantorum Doctorum hbris pri-mas impenderit curas, projicienda est fiducia obinsurgentes liinc et inde, non hominum culpa, sedDei providentia difficultates.Quodautem ad nosech-tores spectat, eo magis incoepto operi insudare sta-tuimus, (|uo diutius interrupla remansit, non sinevehementi subscribenlium desiderio, sclecUiVatruni

XXXIV. a


10/623

Collectio, Faxit Deus ut aliquantulum suspensa per-fectior prodat et promptior!Quod ut assequamur, haec sequentia statuenda

simul et exequenda duximusI. Quidem, altentius revisere, sicut et in praefixa

sancto Ephraem notitia diximus, sanctorum Patrumlectionem, ordinatis qua^ confusa, correctis quae de-ficientia, suppressis quae repetita occurrerint. Sanc-tae Scripturae textus in multis falientes, aut saepiusomissos, adjuvante D. Glaire, in sacra Facultatehebraica^ hnguae professore, aut rescribere, aut adveram citationem reducere curavimus. Unde no-vam prodire sancti hujus Doctoris editionem nonimmerito asseri potest, ut legenti ejusdem notitiam,necnon et diversa consideranti volumina facillimepatebit. Idem quoad phires ahos , et maxime quoadsanctum Gregorium Nazianzenum et sanctum Hie-ronymum faciendum esse videbitur.

II. Indicem primorum viginti quinque volurai-num, quae continent Patres primorum Ecclesiae sae-culorum usque ad S. Jacobum Nisibenum, jamtexere incoepimus, accurrante potissimum sacer-dote in hoc laboris genere versatissimo, qui Gahiaquidem oriundus, sed Romae nunc factus incola, hacin urbe fidei raagistra totos illi perficiendo conatusadhibere non desinit. Jam decem volumina ad fi-nem perducta sunt, et alia quatuordecim non mukopost et ipsa ad finem perducentur. Modum autemhujus perfectissimi indicis hic subjiciendum duxi-musj ut quanti sit momenti omnes melius appre-


11/623

hendant. Sic igitur in variasclasses diviclenduin esseindicem operac pretium duximus :

I'' SS. Patrum, quorum opera in selecta Collec-tione admissa sunt, indexalphabcticus.2 Concor-dantia et index operum SS. Patrum qua? ad eanidemmateriam atlinent. 3'' Index alphabeticus rerumpra^cipuarum, quic in Collectione selecta SS. Pa-trum continentur. 4" Librorum et locorum Scrip-tura) sacra} quai apud SS. Patres in propriis locisexphcantur. 5" I.ocorum Scripturai sancta^, qua)apud SS. Patres in aUcnis locis exphcantur, aut ci-tantur.6^ Locorum e SS. Patrihus depromptorum,qua3 exphcantur aut citantur ab ahis Patribus. 7Auctorum profanorum,qui citantur aSS. Patribus. 8IIomiharum SS. Patrum quae ad Epistohis etEvangeha tam Dominicarum, quam festorum pra^ci-puorum accommodari possunt.

Ilinc editoribus visum est dare in lucem simulcum voluminibus textusindicis volumina, ita ut postsingula viginti quinque volumina prodat semperindicis volumen,nisimajorisubscribentium numeroahter faciendum esse videatur.

III. Duo nova volumina proxime emittenda spe-ramus, quorum j)rius sancti Ephra^m continuatio-nem complectetur, posterius autem, non confuso ta-men tomorum numero, sancli l^asihi j^rincipiunirepncsentabit,siveutgratumaliquidsubscribentibusfaciamus, cum duos simul magni nominis Patres ihissubmitlamus, sive ut incapli operis quasi pignusquoddam accipiant, cimi incapta ahcujus Doctoris


12/623

IVemissio subsequenda brevi alia volumina evidenterpromittat.

IV. Quantum ad variorum Patrum, aut variorum]ibrorum electionem , omnibus placere subscriben-tibus pro virili conati sumus, et conari semper ma-gis ac magis statuimus. Sed dum alii timere dicti-tarit, neplura omittantur, alii e contra editoribusob-jurgant quod plura excudere procurent, ita ut quodhis gratum est, illis ingratum emergat, serius ex~pensa materia, et majori subscribentium numeroadhaerentes, numerosiora nobis et prolixiora ex-probrantibus in memoriam revocare audemus,nostram Collectionem selectam quidem esse, sednon mancam^ et ideo repraesentanda esse in illaomnia Patrum opera , quae alicujus momenti viden-tur, sive integra, cum potiora, sive per analysimcum minoris pretii fructum prae se ferunt. Nondesunt etiam, qui observandum putent omittendaesse opera Patrum, qui idem argumentum aggres-si sunt, selecto libro illo qui prsecipuus judicatur,ita ut excuso , verbi gratia, meliori commentario inpsalmos, alia in psalmos commentaria omittantur.Sed cum iidem Scripturae versus a diversis non eodemmodo evolvantur, placet aliquando unum cum alioconferre, et quid Augustinus sentiat, quid explicetAthanasius, quid Ambrosins cogitet attentius per-pendere. Adde etiamquod si deturelectio,res diffici-lior emergit. Cui inter maximosPatrum primuslocusassignabitur ? Mihi gratior Augustinus, tibijucundiorAmbrosius , alii magis arridet Athanasius; aut po-^


13/623

Vtius docto cuilibct arridet magis omnium collcctio,ut hinc et inde quod duicius est aut doctius, quasiapis provida decerpere satagat. Quod etiam veriusevadct quoad sanctum Athanasium, cum nuliaeditio psalmorum sit completa ob Analectaa jMont-faucon posterius excusa, qua3 in suum locum resti-tuere curavimus.

"V. Hinc ciarius patet nec neghgentia nec cupidi-tate sanctum illud opus tractari, sed editores, con-cessa iaborantibus omni h'centia, nulhim opponereimpedimentum, sive electioni, sive dispositionisive ordinationi excudcndorum ecclesiasticec anti-quitatis librorum ; imo et omnia suppeditare com-moda, ut opus ad perfectum, quantum humaniterfieri potest, feliciter perducatur. IIoc ilhs pubhce pra?-bendum a nobis testimonium; ha3C proinde illorumnostraquesimul vohmtas asubscribentibus adjuvan-da, quibus datum est sola , qucx adhuc emergerepossent, tollere obstacula, cum ab omni quidemchristiano, sed Gallico quam maxime clero suscep-Xvc editionis pendeat successus, eadem adliibita adrecipiendos, ac ad cmittendos illos Ecclesi?e tlie-sauros dih^^entia.

Liceat, dum hic dictis finem iiiiponimus, recen-sere tam gloriosa simiil et tam grata testimonia,quac non a privatis modo, sed a pubhcis, ct quidomrehgiosis viris acccpimus; hceat muhos aunume-rare doctissimos Sacerdotcs quorum ahi calhohctTdoctrina^ studio in Seminariis indesinenter iiKimi-bunt , alii primas in Ecch'sia dignitates moderaii-


14/623

tur; liceat debito cum honore referre non pau-corum, sive in Gallia, sive extra Galliam Episcopo-rum huic operi arridentium laudes ; Hceat deniqueplurium CardinaUum, imo et summorumPontificumfavorem in medium adducere, quorum ipsi ad pe-des, in illa principe et magistra civitate, provolutijucundissimum laboris letuHmus proemium, renun-tiati voce pontificia Romanse cathedrse non ingrati,

A. B. CAILLAU,Presbylero.


15/623

SANCTI EPHRiEM,DIACONI SYRI,OPERUMCLASSIS I.

COMMENTARIl SIVE SERMONES IN SCBIPTCRAM (l).

COMMENTARIA IN GENESIM. IN EXODUM.IN LEVITICLM.IN NUMEROS.IN DEUTERONOMIUM.IN JOSUE.IN JUDICES.IN SAMUELIS SEU REGUM IET II LIBROS.

(i) iV. /?. Ohscrvandum cst sacram Scriptiirara s.xpius citari apiulS. Eplir.Tm, uou jiixia Vuli^alam eclilioucm, scd ju\la scptuagiuLa iulcr-prclcs.

XXXIV.1*


16/623


17/623

SANCTI EPlIRyEM,DIACONI SYRI,

COMMENTARIA IN GENESIM. IN EXODUM.

IN LEVITICUM.IN NUMEROS.IN DEUTERONOMIUM.IN JUDICES.IN SAMUELIS SEU REGUM I

ET rr LIBROS.

XXXIV.


18/623


19/623

tV^.'VV*'0 v^^^^>^

SANCTUS EPHI\/EM,( ANNO 278. )

YRIS.

Sanctus EpiinxM, Edrsscnus cognoininc, qiiiaEdcssje vitam c^^it monaslicani, et originc Syrus,lucem vidit INisihi , in cclchcrrinia Mcsopola-niix' urhc, paupcrihus quidcni parcntihus, quilaI)orc victuni qi:a3rilal)anl ^ scd divilc martyrihusfamilia, ila ut patcr ij)sc ct matcr suh Dioclclianoejusquc succcssorihus (^hristi fidcm confitcrcntur.

Dco ah infantia devotus, l)a[)fismum non nisiannos octodccim natus suscc pit. Ecvissimas quasjunior athniscrat culpas, conlinuis ])ur^arc lac ry-mis satagc^hat, quanquam. tcst(^ SozonuMio j)arvostantum iracundide motus in tota jiivcntute dcMcn-dos rcpcrirct. (Eih. iii c. vi.) Ila^c autcm gravioraduo sihi c\pro])rat in conrcssionum lil)ris |)cc(\ita,])rius (juidcm quod vicini hominis juvcncam lii-dcndo in montcm cxj)ulcrit a hcstiis dcvorandam ;j)()stcrius^ vcro quod scmcl ulrum Dci j)rovi(Icn-tia (umctis hominum actihus inlcndcrct, paululumduhitaverit.


20/623

4 sANGTus epbrj:m 5Ciijus qiiidem altius inculcandac veritatis occa-

sionem praebere visiis est Dcus , prseparato tristiquidem, sed salutari eventu, quem ipse in librode sui reprehensione narrat, cujusque talis estsumma. Quodani die a parentibus in suburbiumextra civitatem missus , juvencam ferentem ute-rum ita lapidibus insectatus est, quoadusque in ter-ram caderet et moreretur; immo et obvium paupe-rem cujus erat juvenca contumeliis oneravit. Moxautem falso furti crimine accusatus in carceremdejicitur, ubi duos viros vinctos reperit, quorumalter falso pariter insimulabatur homicidii , alterautem adulterii. Quibus interrogatis, intellexit illosqviidem intentati criminis expertes, sed aliorumgravissimorum deUctorum reos a providentia exa-gitari. Prior enim dejecto cuidam in flumen, frus-traque auxilium imploranti manum porrigere re-nuerat; posterior vero a duobus fratribus soro-ris spoliationem meditantibus ad hoc inductusfuerat, ut coram judice illam, quod verum nonerat, scortatam esse affirmaret, unde bonorumexhseres fieret paternorum. Post illos autem tresalii adducuntur viri, quos pariter objecti criminisreperit innocentes; primus autem ille ipse erat,qui miserum, de quo supra, in fluvium projece-rat; duos vero alios illos esse fratres deprehendit,qui sororem innoxiam bonis jure debitis adhibitaspoliaverant calumnia. Ipse autem praeter ex- pectationem salvatus, e vestigio ac sine uUa mora in montem ascendit ad magnum venerandumque)) senem, ad cujus pedes procidens, enarratisque


21/623

DIACOMJS. 5:> ci cunctis quoo accideraiil, assumptus cst iii ino- nachum. Suscepto autem baptismatc, ita judiciorum Dci

perccllebatur terrorc , ut dies nntu/iios cogitarctsempcr^ ct sempcr annos cvternos in mcntc liabcrct.( Psalm. VII , VT. ) Ilinc continua lacrymarumfluenta; hinc prolixa^ orationes; hinc rep(3tit


22/623

6 SANCTUS EPHR.EM ,valeret; vel si quis resisteret interius, exterius sal-teni coiifundebatur.

Dieni praesentiens extremum, frequenliori cor-poris Christi perceplione spem erigere^ amorem-que magis ac magis inflammare conabatur, ut pa-tet ex ardentibus quae paulo ante mortem cons-cripsit verbis. Testamentum etiam digessit, quofunel)res pompas, exquisilioremque tumuli fastumdeprecatur. Morbo tandem correptus , mortiqueproximior, discipulis, promissa Dei misericordiabenedixit^ exceptis Arado et Polonate, eloquen-tissimis viris, quos superbia in apostasiam impel-lendos praenuntiavit. Matronam, nomine Lampro-taten, pedibus volutatam precantemque ut sibicorpiis saltem curare liceret, tamdiu repudiavit,quoadusque omnibus mundi vanitatibus nuntiumremittere, poenitentiamque amplecti promitteret.Tunc servato aliquandiu silentio, Deoque vocantiquasi intentus, animam placidus exhalavit annoChristi 578, provecta jam senectute. Arbilror vero, ut S. Gregorii Nysseni verbis utar, cum in coelum ipse ascenderet, singulas quas in hac vita excoluerat virtutes pra^cessisse, ac res istas* reconditas et speciosissimas , quae mortaHbus cerni nequeunt ocuHs,demonstrasse; omniumque excellentissimam caritatem sic ad eum acceden- tem dixisse : Intuere, dilecta anima, pulchritudi-nem quam tibi comparavi ; simulqiie delicias

ostendisse; moxque accurrentem humilitatem ita eam compellasse : Aspice, anima Deo cara^ cujus modi ego tibi locum quietis exornavi. Tum cae-


23/623

DIACON13S. 7 teras omnos siîllalini rccensnisse drmonstrns- sequo j)raeniia , qudn jani inde , cnm al) ipsa ad- hnc in corpore excolertnlnr atque exerc(T(,'nlur, in fulurum comf)aral)anL d('canlan(la et imi- talu dif;nissima emigralio! mors lacrvmis non indigens 1 se|)aralio optalam soei(,'latem con- cilians! transilus, cujus transeunlem minime>> pa^nitet! lunus omnis doloris alque luolesliae expers ! Dum enim ipsius mores suspicimus, consolationem inde percipimus. Aliorum quippe hominum mors illis qui relinquunlur , lacry- mandi praehet causam : Sanclorum autem lae- liliam nobis celebritatemque concilial. Orat.in S. Kphr.

Statim post mortem festis cxornatusest, ejus-demqiie S. Gngorii iNysseni pane^^yrico sermonedecoratus, quo tali oralione invocalur : llaec lihi , patrum oplime mundique doctor claris- sime, laudum [)rcXconia audax lingua, ut vilia munuscula oflert Tu autem divino jam as- sislens altari vitxque principi ac sanctissimae una cum Angelis sacrificans Trinilatij omnium nos- trum mcmincris, veniamque nobis peccatorum impetra, ut sempiterna coclestis regni bealitu- dine perfrui possimus.

Hinc celebris ejus veneratio tum apud Graecos,qui ejus memoriam 28 januarii die recolunl , lumapud I atinos, qui 18 februarii diulius lu)noralum,liodie 9 julli, qua verius Bedci? marlyrolo^num episnatalia nnênset, Sanctorum cultii prosequunlur.

iNaturalem in hoc eloquentiam labore studioîue


24/623

8 SANGTUS EPHRyEMperfectam invenies; nec Graecarum quidem disci-plinarum, nec sacroe ignarus Scripturae, abstru-siora fidei catholicae mysteria simplicibus expla-nare verbis, et elegantibus simul decorare perituscallet. Yivus sermo et efficax torrentis instar pro-ruit; totam in loquendo prorumpere crederes ani-mam ; plus cogitare videtur, quam dicendo potestexprimere ; orientalibus exultat figuris , et tamenomnium captui accommodatur; grandiora conci-pientem nemo est qui non apprehendat ; cordevelut effusus , cunctis cordibus illabitur; illo tre-mente, tremant omnes ; illo flente^ omnes fleantnecesse est. FeHx ille concionator, qui, S. Ephraemlector assiduus , praesertimque fidehs imitator,tale dicendi genus assequi laborando orandoquepraevalebit.De quo ita B. Hieronymus : Ephraem, Edessenoe

Ecclesiae diaconus, multa Syro sermone compo- suit opuscula , et ad tantam venit claritudinem, ut post lectionem Scripturarum pubHce in qui- busdam Ecclesiis ejus scripta recitentur. Legi ejus de Spiritu sancto graecum volumen, quod quidam de Syriaca Hngua vcrterat, et acumen subhmis ingenii etiam in translatione cognovi. (De Script. Eccl. c. cxv.Sozomenus autem. : Omnium laudem, inquit,

supergressus est, et catholicam Ecclesiam plu- rimum exornasse videtur Ephraim Syrus : qui INisibi natus, aut in ahquo ejus territorii loco in monastica philosophia ab ineunte aetate sese exercuit : et cum nec ab ullo doctus fuisset, nec


25/623

DlACO>U.S. q spom antoa fccissol talcm sc aliqnando fnlnruin, rcpenlc in Syrornm lingna ad lanlani crndilio- nem pcrvcnit , nt pliilosophia' qnidcni (11(11(11- lima qnacquc thcorcmata facilc; pcrcipcr(;l : i.i- cnltatc vcro ac splcndorc orationis, (^t scntcn- tiarum crcbitatc simul atquc sapicntia Graxoruni scri[)torcs longo intcrvallo snpcraret. Etcnini is- tornm qnidcm scripta, si qnis in Syriacam ant aliam lingnam convcrteritj ct condimcnta , nt ita dicam, Graoci lcporis abstnlcrit, slatim dc- prehcndnntur ct pristinam ^ratiam amittnnt. In hbris antcm E[)hraim idcm non accidit : nain ct ipso adhuc sn})crstitc libri cjus in GrcTcum scrmoncm translati surit, et usquc ad hoc tcm- pus transfcruntnr : ncc tamcn a domcstica ac nativa pra\stantia mnltnm rcccdunt; sed cum gra^ce lcgitur non miniis admirationi cst , quam cum Syriacc. Dcniqiu^ BasiHus qni post(\a G;csa- rcae Cappadocum mctropolis c[)isc()pns fuit, virum Iinnc admiratns cst , ct cruditionis cansa magnoperc suspcxit. Quam ob rcm non inmicrito Ephraim mihi vidctur hoc laudis tcstimoninm^ quod or(i Basilii prolatnm cst, ab omnibns simul, qui doctrinac causa inlcr Grx*cos eo tcmporc cla- rucrnnt, coinmuniconscnsurctulissc,quipp(M iini I^asilins onniinm siii tcmporis eloqu^Milissimns fuissc ab nniversis comprobctnr. (Ilisl. Eccl.lib. III , c. \vi.)

Iluic asscntit Ihcodorctus, diccns : Admira- I)ilis l''phraMn , Svrornm ntcns lin^na, spirilalis ^raliuc radios dilfundcbal. Aani cuin ^raxas lil-


26/623

10 ' SANCTUS EPHRiEM , teras non attigisset, niultifidos tamen Groecorum errores confulavitj omncsque hxrelicorum frau- (les iijfirmas csse osten !it. Et quoiiiam Ilarmo- nius, Bardesaiiis iilius, cantica quaedam olim composuerat, et modorum suavitati impietalem admiscens, audientium animos demuice])at , et ad exitium pcrtrahe])at, ipse modorum compo- sitionem al^ illo mutuatus, ])ietatem canticis per- miscuit, et suavissimum simul ac utilissimum medicamentum audientihvis exhibuit. Atque liaec cantica feslos martyrum dies laetiores ac splendi- diores etiamnum efficiunt.

H;ipc denique de eodem Pliotius : In admoni- toriis sancti \iri sermonil)us jure quis admi- retur, quam alte penetret persuadendi vis , quantumque a]) his fluat jucunditatis, quam denique aiFectuum copia referti sint. Oratio tamen ejus ac figurae nihil mirum si ad consue- tuni homiliarum usum et inelaijoralum dicendi genus vergant. INon enim in auctorem sensuum, sed in horum interpretem ea conferenda culpa .. Quamobrem non tam dictionis humilitas admi- randa , quam illud suspiciendum, quomodo pcr tantam verborum vilitatem tanta salus atque ulilitas in legentes velut cfTundatur. (Biljl.Cod. cxcvi.)

Scripsit de dogmate , morali et monastica vitainnumeros pene et mirabiles tractatus , qui in pro-batissimis editionibus confuse et sine ordine con-gesti, sic ad legitimam rerum divisionem possuntrevociU'i, et infra non sine magno iabore sic probe


27/623


28/623

12 SANCTUS EPIIR^M ,S. Ephraem tribuendas censemus , pietatis unctio-ne perfusas, ideoque retinendas . In vulgatis editio-nibus haec omnia passim efFusa vix reperies ; mo-do sermonibus de poenitentia sermones de Sanctisaddictos miraberis ; modo exhortatio ad Monachosinter Christi mysteria stupenti obviam erit ; haecdiscernendi et ordinandi labor, et quidem nonexiguus : adde quod soepius desint Scripturae sacraecitationes, quod capita falsa indicatione deludant,quod tituU paginarum saepius varient et mentian-tur, etc Haec corrigendi labor novus, et quidemdifficiUor. Labor ille lectoribus arrideat; haec la-borantis merces.

Graece versio antiqua scriptorum Ephnem , Oxonii edita esl, an 1709 ,in-folio. Latine prodierunt plurimae variorum versiones particulares vel ple-niores, inter quas eminent, 1 versio venerabilis palris Ambrosii, Camal-dulensis, tum alibi, tum pr?esertim an. 1490, in sacra eremo sanctae Ma_yise de Ruah excusa, in-S"; a versio Pelri Francisci Zini, Canonici Ve-ronensis, an 1674 , Venetiis edita, in-S"; 3 versioGerardi Vossii, Tin-grensis, 160 3, 1619, 1676 Coloniae, et 16 19 Antuerpiae praelo subjccta,in-folio. NuUa integra deprehenditur ; que autem in Vossiana , qufe com"plexior evadit, editione desiderantur ex versione Abrahami, Ecchellensis,vulgavit Joan. Bapt. Marus, Romae, 1645, in-4.

Syriace demum , graece et latine , habeutur S. Ephrsem opera omnia inscx tomos distributa, ex typographia Vaticana a 1737 ad 1746, in-foho,scilicet ijuoad tomum primum graecum et latinum et tres tomos sequentesgraecos, cu^ante Josepho Assemano, hoc ordine, tom. I, an 1742II, 1743. III, 1746. Quoad aulem Syriacos simul et Latinos studioPetri, Benedicti Maronilse, societatis Jesu, tom. I, an 1737, II, 1740 III, aulem studio Stephani Assemani archiepiscopi Apamensis, an. 1743unde utriusque Assemani et Petri Benedicti sudoribus totum opus consum-matum est. Probatissima illa editio mendls non caret, ut supra anuola-tum est, quae corrigere conati sumus.


29/623

DIACONUS. l5Plures ejiis scrmoncs Callico' fidei accommodavit Prtrus Cuverct sul) ti-

tulo : La JUur dc la predicalion. Paiisiis, an. i'75


30/623


31/623


32/623

l6 S. EPHR^M SYRIvasit, adeo ut, repudiata veri Dei religione, ipso naturseinstincturepugnante,rebusnonmultopridem factis seter-nitatem divinitatemque affingerent. Huic ergo supersti-tioni, per id tempus maxime grassanti, Deus Mosen ob-jecit; jussitque mentes hominum , variis opinionibus con-fusas, verse religionis prseceptis imbuere-, vitiumque persuccessiones traditum excindere , ne in omnes aitates actempora proserperet.

III. Propterea Moses a Deo in iEgyptum missus fuit, utredeunte verse sapientise die, ubi eruperat, error liebes-ceret.Utque ejus dictisscriptisqueindubitabilemcertam-que fidem adstrueret, per ipsum magna miracula et signapatravit*, ejusque mentem suo afflavit spiritu, et corpusinsolita luce collustravit*, ut conspicuus oris splendor oc-cultum spiritum, in ipso loquentem, proderet.

IV. Ergo post miranda facinora apud ^Egyptios gestaetpacta in eremo foedera, Moses de rerum origineetcrea-tione scribere orsus est; docuitque, Divinitatis nomen etcultum conditis rebus, nisi per summam insaniam et im-pietatem , affingi non posse. Deum porro unum esse , cuiadstarent millia et myriades. Insuper mysteria Filii Deiexplicuit , in rerum constitutione et ordinatione adum-brata*, sed et illorum imagines exhibuit , tum quas Justipriores suis moribus descripserant , tum quas ipsemet suisgestis, editisque per virgam signis expresserat. Prsetereaverse pietatis prsecepta, hominum vitio propemodum exo-leta , restituit. Postremum populi sui genealogiam adje-cit.

V. Primum itaque de Mundi constitutione agit sex cir-cumscripta diebus , quibus summus rerum Author omniamolitus est per Mediatorem , cum quo communem habetnaturamatque potestatem. Quod autem subdit , Hic est)> liber generationis Coeli et Terrae , indicat , praeter-


33/623

IN GENESTM. 17missa in priori narralione cx pra^scnli capitc csse sup-plcnda. PerfTJt porro , ct de Adae ejusque corijiifjis rrca-tione, corurnqnc in Paradiso comrnoratione scrihlL \ar--rat deindc scrpcntis in.


34/623

t8 s. ephr^m syriratione : et quomodo Abraham aMelchisedecho bcnedic-tionem acceperit, postquam ex prseteriti belli manubiisipsi decimas obtulisset.

XT. Transit inde ad laudandam Abrahse de futura so-bole fidem , referens ejusdem qusestionem : Qui nempefieri posset, ut ipsius posteri oppidis per id tempus fre-quentissimis potirentur ? describitque ejusdem sacrifi-cium , et foedus pacis eodem die a Deo acceptum.

XII. Persequitur csetera, quse Abrahamo acciderunt,quomodoSaraevoluntatiacquievit in negotioHagar j quseinater effecta herara contemnere et insultare coeperat^ etquomodo post fugam ab Angelo reducta fuit, suaeque Do-minse se subderejussa est. Posthaec memorat pactum Cir-cumcisionis a Deo sancitum , et quomodo Abraham Is-maelem, suosque domesticos circumcidit.

XIII. Succedit adventus, et apparitio Angelorum, quiAbrahamo , ad ostium tabernaculi assidenti , sub specieperegrinorum se offerunt, et Sarse Isaacum promittunt;quae tamen promissum in corde suo risit. His continuosubjungitur Angelorum Sodomam versus profectio; etpro Sodomitis Abrahse intercessio ; et illorum in Lothidomum ingressus, et nefaria Sodomitarum conspiratio ;Lothi ejusque filiarum discessus , et poena de Sodomitissumptaobillorumimpudentiam. Subditur Lothi ebrietasa filiabus procurata : et ipsarum cum patre incestus. Hisattexitur Sarae in domum Regis Abimelech deductio : etejusdem evasio, Deo protegente, regemque ab ejuscon-suetudine prohibente. Sequuntur quae de nativitate Isaacreferuntur', ejusque circumcisione atque ablactatione, etancillse ejusque nati expulsione, quod filio liberse pro-tervis irrisionibus infestus esset.

XIV. Sequitur foedus Abrahae cum Abimelecho. Post-hsec narrantur Abrahse tentatio , et Isaaci ad sacrificium


35/623

ir^ GENESIM. 19adduclio , cjusdcmque, Deo julêntc, (limi.ssio, ct substi-tutio arictisarl)ori ha3rentis in victimatnsarrilifii. Sequi-tur Sara; lunus et sepultura in spelunea dupliri filioruinIleth.XV. llinc transitus fit ad \l)rahami cum Eliezor col-

lociuium, ejusdemque adjuralionem , et i^rofectionem iniMesopotamiam et ad puteum orationem : atque inde ile-l)ecca3 in dorninn Ahraha^, Isaaci futura} iixoris, deduc-tionem. Succedunt qua^ de Kehecca; sterihtate tradun-tur, ejusdemquc Isaaco orante praB(jnatione *, et divino adeam responso, de duohus populis ex ipsa nascituris; etminoris supra majorem exaltatione , et imperio.XVI. Sequitur jurium primifjeniorum ad Jacohum

translatio, ex contractu cum Esaii fratre natu majore etattexilur PahTstini Regis cum Isaaco, pacti olim federiscum ipsiusparente Ahrahamo, instauratio. Suhditur, (piaarte Jacoh matris adjutus consihis henedictiones lisaii sur-ripuerit. Posthax' memoraiUur Jacohi ad Lahani domumproreclo*, et Scahe spccies, eidem dormienti ohlata. Post-modum Jacohi nuptia^ ; et quomodo , ('uni uiiani sihi uxo-rem desponsassct, trcs aUas ducere coactus fucrit. Suh-jiciuntur deinde revcrsio Jacol) in patornam domuin ; etLahani cam oh causam indi(jnatio , ct quomodo (hvinaopc Jacohaheodem protcctus est*, et foeduspacisin nionte(lalaad utrinque jurcjurando sancitum. Contiiuio suhdi-tur plurium Anneh)runi venienti Jacoho occursus , et le-âtio , muneraque Jacoh ad captaadam Esaii hcnevolen-tiam et[;raliam missa. Sinudque descrihitur ejusderu luctacuni Anêlo, el. (pioinodo ad altaclinn An|^;('li c^jus coxaloco dimola inil. Scquitur la^tus Esaii a(Ucnlus, et ami-cum collo([uiuin. Suhditur Jacoh in Si-licin civiLale iiior.i ,ct quomodo(jus lilii sororisraptu et injuriaconnnoli , di-reptum oppidum vastarint ; palre lactum a^^êrrime le-


36/623

20 S. EPAR^M SYRIrente. Succedit Rachelis apud Ephratam obitus*, et Jacohiad patrem reditus , et Isaaci mors et funus.

XVII. Attexitur catalogus nepotum Esaii et Regum Idu-maeorum , antequam Israelitee Regem haberent. Succe-dunt somnia Joseph , et Thamaris conjugia, ejusque ma-ritorum acerba mors: et quomodo Judasab illa deceptus,eamdem flammisprimum adjudiravit;postmodummutatasententia, absolvit; et seipso justiorem pra^dicavit.

XVIII. Resumitur historia Joseph: quomodo ad fratresmissus, abiisincisternam conjectus, deinde Arabibusmer-catoribus venditus fuit, atque ea via in iEgyptum intra-Yit : ubi dominam fugiens,carcereminvenit : atque ibi-dem servorum Pharaonis primum, mox ipsius Regissom-nia exposuitj quamobrem summum apud Regem locumconsecutus est ; publicse rei administrationi praefectusfrumenta per septennium fertilitatis ad horrea compor-tari, recondique jussit ; atque per eam industriam am-plissimas opes, succedentibus annis ssevissimae famis , col-legit. Subtexiturfratrumad Joseph adventus , et quomodoprimum personam simulavit, eosque torsit : postmodumse prodidit , eosque complexus est. Inde Jacob de Josephiincolumitate certior factus , cum septuaginta viris iniEgyptum migrat, cui Joseph occurrit , et ab eodem adPharaonem introducitur, cui etiam benedixit, eodem-que contextu subdit , quomodo Joseph in felicissimajEgypti regione fratres collocavit : quave arte omnes^gyptiorum agros , exceptis Sacerdotum praediis , coe-mit,XIX. Postmodum narrat extremam Jacob aegritudi-nem, etbenedictiones filiis Joseph ab eodem impertitas,et quomodo minorem Ephraim Manassi natu majori prae-tulit. Succeduntbenedictiones filiorum Jacob, et quomo-do iis completis idem extendens in lectulo pedes ad po-'


37/623

15 GE^EftlM. 2Lpulumsuum collectus est. Inde Jacob cxcquiasct solemnefunus persequitur, et qua pompa Josepli patrem cxtule-rit, et in sepulcro Abraliae et Isaaoi tumuiaverit. Claudi-tur libcr obitu Josepb, qui e vivis decesscrus, fratres ad-monet ,ut ipsiusossa,redituriad terraui bcereditatissuse ,secum auferant.XX. Ila^c nimirum primo libro , qui Genesis dicilur,

Moses complexus est, boc usus exordio.


38/623

22 S, EPHR^M SYRI


39/623

irr GENESIM. 20Ur. Tndicata coeli terrafiquc creatione , Moses transit

ad ea, quaj inter firmamentum terraeque orbem velut inmedio positasunt : qua3 verosupra firmatnnntum summaobtincnt, silentio prffiterit. Nec enim u])i illa dcscripsit,ad cognoscendas spirituales substantias , quonam scilicctdie constitutse fuerint , uUum aditum nobis aut patefocitautinnuit. Subdit itaque, terram iuhsc toJiii, et IjoIiu,hoc est desertam , et vacuam, docens , vacuum et inanererum substantiis antiquius esse , non quod vacuum remesse credamus; sed ut inde nobis constet, solam terramextitisse*, praeterea nilijl.

IV. Ilis pra;missis de creatione coeli et terrce, ct vacuo;(temporaneas quippe naturas tempori succedcre, necesseest : ) progreditur Moses ad ipsas rerum substantias. Et tenebrai, inquit, erant supcr facicm abyssi. Etquidem aquas eodem temporc conditas fuisse ista convin-cunt : qua autem ratione, quove ordine id factum fucrit,Scriptura reticuit : cui proinde adirmanti , aquas pro-creatas fuisse, fidem lialjcre interim sit satis-, placeatquetantisper expectarc Mosen , qui doccatmodum , quo ilKx^Deo jubente , essc coeperunt. JVec porro defuere , qui te-nebras , aquarum abyssum opcrientes , corporum coeles-tium umbram fuisse tradidcrint : ct sanc, si firmameu-tum primo dic constitutum fuisset, istud ncc pulide, necinepte dictum videretur. Ca^tcrum si summi iili orbes fir-mamento similes cssent, crassa^ utiquc tencbra^ spatia iu-termedia occuparent : nec enini hix , qua^ postmodumproducta fuit , coelestil)us orbibus communicata scribitur,ut oflusam noctcm indc dispclleret. At si interposita illaspalia proprio lumine non carent, sicut Ezechiel, PauhisetSteplianusinnuerc vid(Mitur ; ([uomodo coelestes orl^es,(Iiii iu|;cnila hicc lciK_'hras dissipatil, nuctein aquis ullun-dercnt?


40/623

34 S EPHR^M SYRIV. Et quoniam statutum est , omnes conditasres sex

dierum opificio comprehendi, etsi nulla de earum cons-titutione fiat mentio , sequitur nubes etiam primo diealiqua ratione esse coepisse : quemadmodum etsi de igniscreatione niliil proditum sit , eum nihilominus una cumaere conditum fuisse credimus, quanquam hoc Scripturanon memoret : ita aquis nubes sociatas fuisse dicendumest, etsi hoc Scriptura reticuit, cum pariter, ut modoaiebam, de igne tacuerit. Ergo cum omnem naturam abopiiicio sex dierum suam originem coepisse fateamur ,prsetereaque videamusperpetuo ab aquis nubes generarieasdem una cum illisconstitutas fuisse colligimus. Porro exaquis nubes sublimari, testantur Elias, qui nubeculam emari ascendentem spectavit, et Salomon ^, cum ait Sa- pientia illius scissse sunt abyssi , et nubes stillarunt ro- rem^. Sed neque sola natura nubium suadet, ut illasprimo die crealas fuisse dicamus-, immo et earum effec-tus : existimamus enim primam mundi noctem ex nubiumcoitione accidisse. Enimvero sicut noctem illam, quse pertriduum VEgyptum tenuit, ex conglobatis nubibus crea-tam fuisse yerisimile est : ita vero proximum est, primoillo mundi die , crassis spissisque nubibus obducto coelonatam fuisse noctem. Nam si nubes illee rarse et perspi-cuse fuissenl , prima illa dies luminoso corpore haudqua-quam indiguisset, cum lucem eodem die conditam splen-dor corporum coelestium supplere potuerit.

VI. Post noctem diemque primum, secunda ineuntenocte firmamentum conditum est , cujus umbra secutasnoctesconstituit. Ergo sub initium prinice noctis coelumet terra, atque abyssus aquarum constitutse sunt ; c{uibusmox superinductse nubes illam ascititiam noctem attule-re. Postquam autem nubium urabra duodecim horas im-

* 2 Reg. vm, 44' ^ Prov, ui, 20,


41/623

IN GE^ESIM. 25plevit, primse Docti succcssit kix, qucr^ pvidfirn oflusasa(jui,s ab incuriibentibus nul)il)us tenebras dissipavil.

Vlf. Dixerat : tenebrtX erant super faciern abyssi.jVunc subdit ; u etspiritusDomini incubabat a([uis^. ))KlsiJnterpretes nonnulii liis verbis Spiritiini Sanctuni indi-care crediderint , atque hinc colligant, cideni coininu-nem esse curn reliquis divinis personis naturarn ct virtu-tcin rerum creatricem , nihiloininus pii iioinines non exiis, quoe consentanea non sunt^ Spiritui Sancto divinila-tem asserunt, sed ex iis duntaxat, qua' de illo dicta luisse,ipsis plane constiterit. Le[jimus enim spirituin DeL ma-lum invasisse Saiilem^. Sed nec ad Spiritum Sancturupertiuere constat , quod dc ejus incubatione hoc locosubjicitur. Quid enim ab ea incubatione primo die exaquis factuin est? Si autem eo die, quo aquis incubabat,nihil ex aquis factum est , die vero quinta, qua exaquis pisces et volucres prodiere , spiritus aquis incu-basse non diciturj (piis creatricem virlulem illi attri-buat ? qui quamvis aquis incubassc dicatur, nihil tamenex illis produxisse dicitur eo die , quo incubabat. Ergoqucmadmodum cx nubiuni eflectu, (jui umbra fuit, ea-rumdem (Tcalioncm primo dici afli^cndam esse collip[i-mus*, ita ex eflectu acris , qui spiritus, seu vcntusest,jMosen ejusdem creationem insinuare voluisse exislima-inus. Nam sicut nubem umbra, ita ai^rcm spiritus seuventus consequitur. Sunt ncmpe benc multa, (pia^ perseignota, suis se eflectis produnt, atque ])cv eadcm si^nifuan-tur. (]a;teruin quia acri innatum est in spiritum scu vcn-tumfluerc, idcirco his dicilur incubuisse aquis, hoc est,Hasse. Spirilus cr^jo ille flabat supcr aquas, suamcpie a di-vino Opihcc oii-fnuMii pra.'dicabat. Post j^aulo , codcui

* Glll. 2. 2 ^ iv^K. VHi, 10.


42/623


43/623

IN GENESIM. 27quum nuda c nihilo educta fuissent , Dous nihil dixisselc^jitur : attarnen postquain ex illis ca^tera coajjmentataetcomparata sunt, etiam ipsa laudavit. Omnia cnim (juaevel creata vel genita fucre , intra illud sex dierum spa-tium, illis verbis , qua; suIj finem scxta; dici Scripturarcfert, comprchcnduntur. Yidit, inquit ^ Deus cuncta)) qua; fccerat, et ecce erant valde bona ^. )>

X. Ha3C i>^itur primana lux sua prajscntia tiiduumconfecit : quo inlcrvallo conceptionem ct productioncmrerum tertio die ex terra procreatarum mirificc juvit,quasscilicet sol posterodic in firmamcnto coUocandus adpcrfcctionem maturitatemquc crat pcrducturus. Inlcr-prctcs nonnulli existimant, ea, quam dixi , vaga luce ,alque i^jne prima mundi die constitutis, postmodum so-lcin fuisse conflatum , atquc pcrfectum : scd et camdemlucein in lunam ct astra itidcm coaluisse. Torro quemad-modum sol , diurnis horis prafcctus , non modo lcrraniiUuminat, scdejusctiam

XI. Cseterum ctsi muUa sint in crcationc hicis anno-tanda , in primis observant Interpretcs tempus : ct pri-nui dic creatam fuisse doccnt, ut supra indicatum cst,proplcr tcrra^ .jjcnimina. fntcrim quum dic tcrtio cunc-ta , qua^ c tcrra oriuntur, in hiccm prodiisse audis, om-nia in 1'rinitate facta fuisse iuteUijTc. Lux postmo(huu inphira corpora distributa luit, adco ut a huKi, (im^niad-modum pridcin a lucc, orijjincm dcinccps (hiccrcnt oni-ncs Iructuum provcntus-, ct a sok^ iiicrcincntum, ct pcr-fectionem accipcrcnt.

* Ccii. 5i, 2 Dcut, xzxni, \\.


44/623

28 S. EPHRiEM SYRIXII. Terra itaque aquarum, et lucis suLsidio omnia

produxit. IVam etsi Deus ad procreanda terrse geniminaillorum ope minime indigeret, ita tamen ipsi placuit, utostenderet, rerum in terra conditarum nullam esse lio-mini inutilem, sed omnes ad ejusdem utilitatem, usum-que accommodatissime fuisse constitutas.

XIII. Porro quse terram primo die alluebant, aqusesalsee non fuerunt. Nam etsi aquarum abyssus ejus super-ficiem obtineret, necdum tamen in maria defluxerat , exeo enim affluxu aquse pridem dulces salsedinem contra-xerunt. Quum enim ad terram irrigandam per totumejus ambitum latissime oberrarent, dulces utique erant.Quum autem tertia dLe in maria coaluissent, sale eascondiri necesse fuit, ne stagnantes simul corrumperen-tur : prseterea ne mare, confluentibus undique a terraaquis, auctum exundaret, ipsamque vicissim submerge-ret. Anmes quippe in mare devolvi necesse erat, ut ei-dem velut nutrimentum subministrarent, quo deficientemare paulatim calore solis siccaretur. Ne porro inde, utmodo aiebam, prseter modum incresceret, terramqueobrueret, provisum est, ut ejusdem salsedine fluvialiumaquarum copia absumeretur , atque evanesceret.

XIV. Quid? quod, etsi daremus maria in prima illarerum constitutione sub abysso aquarum quodammododelituisse , non recte inde colliges , superas aquas eademsalsedine affectas fuisse. Nam in cataclysmo maria utiquemansere j sed affluentibus aliunde aquis quodammodoocculebantur, nec tamen externas, quibus operiebantur,aquas nativasalsedine inficere potuerunt. Si enim liocef-fecissent , quomodo olivse et stirpes , quseque e terraoriuntur, certum exitium evasissent?Quove liquore Noeejusque familia , omnesquc animantium species cumipsis in Arca agentes, sitim restinguere potuissent ? Qua-


45/623

IN GE5ESIM. 9mobrrm annonam ((iiidem sil)i , ct rainilia^, atquo ani-inantibiissunccturam importarc in Arramjussus cst; ([uiaomnemterram clrcumobsidente diluvio, aliundc compa-rari non poterat: at non item aquas: quip|)e ({uae Arcamipsam circumalluerent , potumque yolentibus ahundesubministrarent. Patct errjo aquas tertio dic in pelafjusexcurrentes, dulcesfuisse, etsi illudsalsum fuisse dicaturjquemadmodum diluvii aquoe, etsi maria obruerent, sal-sa? non fuerunt.XV. Cseterum sicut aquarum ad propria loca transi-

tus illam Dei jussionem non anteccssit : Conjjregen- tur, inquit, aquse , et appareat arida j ita nullafuere maria antc illa verba : a Con^regationesquc aquarum appellavit maria. Erfjo nomen simul , et locuniatque salsedinem , qua cxtra sedes suas eatcnus carue-rant, accepere. Sed et ipsum fundum , quo erant rcci-piendae, cavandum fuit, boc est, bunmm ipsam subsi-dere neccssum fuit, sinum(juc laxare , in (|ucm intraproprias, a([uas cxtcrnas ctiam reciperct , qua^ bac-tenus summam tcrram obtinucrant ; fortasse sc invi-cem exorbcntes a((ua3, loco commensee sunt : sive ma-ris fundum scissum vastos profundosque biatus impe-ruit, ([ua patcfacta via, statim aquae naturali pondereconcitatai , ad imma procurrerunt. Enimvcro ctsi di-vino impcrio a([ua3 in cum locum confluere cogeban-tur ; nihilominus in ipsa constitutione mundi data portafuit , pcr ([uam propria conceptacula subircnt. Quarcsicut a([ua3 ncc in prima, ncquc in sccunda coitionc, lo-Cum adco scptum clausunK[ue invenere, undc pcr occul-tos aut manifcstos mcatus cftlucrc non posscnt : ita post-modum factum cst , ut in pluvias ct ibntcs dispcrtitaatque dispcrsai , pei poros ac tramitcs a primu mundi


46/623

00 S. EPHRiEM SYRIconstitutione sibi patefactos, in sua qna"*que maria reflue-rent.

XVI. Jam quod reliquum erat, aquarum pars summa,qut3e altera mundi die ab ima interpositu firmamentidiscreta divisaque fuerat, ad propria conceptacula su-blimata fuit. Illse tamen salsae non sunt adinstar earum,qu3e tertio die in maria coaluerunt ; sed earum naturamretinuerunt, a quibus secunda die fuerunt divisse. JYon,inquam , salsae sunt , quia nec corruptibiles sunt : nequeenim in terra positse sunt, ut putrefiant; neque aer istein illo summo agit, ut pisces aliave hujusmodi progig-nant; neque externarum aquarum supplemento egent,cum extra omnem solaris a^stus injuriam posita^ sint-, ut-pote qu9e in usum divinse beneficentise atque vindictaeibidem recondi asservarique credantur.

XVII. Rursum eas , quse summum Firmamentum te-nent, aquas oberrare vagarique , verisimile non est*, necenim credibile est, ea quse ordinata et rata sunt, ab or-dine et ratione unquam discedere-, vel quse extant pernon extantia moveri. Sed nec dubium est , quin ea qusein aliqua re prceextante creantur, ab ipsa sua conditionehabeant quaecumque sibi naturali jure debentur, putamotum, ascensum, et descensum , intra ipsam rem , inqua primum condita, et perpetuo constituta sunt. Pos-tremum cum coelestes aqua? nullo ambiantur corpore ,sequitur eas nec extra propria conceptacula effluere auterrare posse , cum nuUus fluxui errorique prostet, autpateat locus.

XVIII. Hoc ergo tenendum est , ccelum , terram ,jgnem , aerem , et aquam ex nihilo educta fuisse 5 hocenim Scriptura docet. Lucem vero, et qua3 lucem secutasunt, ex rebus praeextantibus concreata fuisse. Cum au-*tem Moses, quse ex nihilo conflata sunt, indicat, utitur


47/623

I>' GENESm. 5lverho crcavit, crcavit , infju-it^ Dfiis rcrOiim ct tcr- rarn. Porro ftsi ijjnein , ct afi'i,'im, atfpic arTcnicrcata fiiissc Moscs non dirit; at ncqiu; dicit, cx prajcx-tantibus rcbus comparata fuissc : inancat cr[;o, illa exnihilo, pcrindc ac ccrlum ct tcrram, Dco jubcntc, pro-disse. Cum autcm Deus cx rcbus, quas pridcm c niliiloeduxcrat, cactcras univcrsi partcs componcrc molirctur;Scriptura subdit : Dixit Deus : liat luxctc^ Cumautcm lcgis , Dcum crcassc cctc {jrandia , repcte qu.neScriptura praemiscrat : Producant , inquit, aqua; rcptile'^. Ex nihilo i(;itur educta sunt illa, qure su-pra retensui , coclum nempc , terra, i[jnis, acr, et aquareliqua ex his pra:cxtantibus sunt coaf^mcntata.XIX. Nam ijjncm cliam primo dic crcatum fuisse pro-

Labile cst, ctsi id Scriptura rctic^uit : altcri quip])c rciinest. Qui autcm ncc a sc, nec sibi cst, cum illa utiquc re,cui incst, crcatus cst : nec enim antcccderc potuit, quisibi non cst , rcm , qucc causa fuit, ut essct. I{jncm porroterroe incssc , natura tcstatur : at una ciim tcrra luisseconditum, Scriptura non dcfinit : ait cnim : In principio crcavit Dcus coclum ct tcrram. Manet nuncetiam ijjnis a tcrra discrctusj ctsi Imic datum sit, ut nu-Lium, aquarum , atquc ventorum subsidio i{;nem perpe-tuo concipcret, atquc [jeneraret.XX. Tencbra! ctiam nec sempiterniT! sunt , ncc ali-

quando cocperuntj sed umbra sunt, sicut Scriptura in-sinuat. Nec cnim ante coelum, nc(! post nubcs , scd unacum nubibus, ct cx nubibus nala^ su!it ; at([uc altcrisubstantin^ luTrcnt , quia propriam non habcnt ; ca((U("deficientc , continuo dcliciunt. Quod autem, altero dc-sinente, paritcr dcsinit , non extantibus ie(piiparatur :aliud qui})p(^ causa cst, iit sit ([uod cst. 'ren


48/623

32 S. EPHRiEM SYRIqunn nubes et Fiimamcntam seqauntur, primamque il-lam lucem, et solem fagiunt, quomodo sempiternas et aseipsis esse dicamus? nimirum alterum , cum panditurillasparit, alterum , cum oritur, perimit. Si enim hocproducit, efficitque ut sint, et illud facit, ut non sint jquomodo sempiterna3 sint? Animadvertite, ut nubes etFirmamentum sub ipsam mundi constitutionem tenebraspepererunt, utque lux eodem die exorta continuo illasdissolvit. Si autem tenebras altera creatura condidit, etaltera extinxit (altera quippe tenebras eadem hora per-petuo representat , et altera , quo momento accidit illasevanescere, easdem discutit) affirmare cogimur, alteramtenebris initium, alteram finem dare. Si autem creatursetenebras creant, et destruunt, sequitur ipsas esse creatu-rarum creaturam : quia pandente se umbra Firmamenti,tenebrse simul oppanduntur , sole autem exoriente , oc-cidunt et evanescunt. Hoc tamen , quod perpetuo crea-turis subditum cernimus , dogmata qusedam inimicumcreaturarum constituunt : et quod nec propriam habetsubstantiam, sempiternum , et ex semetipso suspensumfaciunt.

XXI. Hactenus de opificio primse diei Moses egit :nunc opera insequentis diei persequitur in hsec verba. Et dixit Deus : fiat Firmamentum in medio aquarum, et dividat aquas, quse sub Firmamento sunt, ab aquis,)) quse super Firmamentum sunt^. Firmamentum aquisinterjectum, ex aquis firmatum est, protensumque supraterrse superficiem , in eam amplitudinem et modumquibus Abyssus aquarum pridem pandebatur. Divisiseum in modum aquis, pars altera summa petens, Firma-mentum texit, altera pars loca terrse et igni constitutaretiuens, laxato sinu illud complexa est. QuamobremG^n 6,7,


49/623

I> GE^ESIM. 35Firrnamcntum siiperis infcriscjiu; 'd([nh interccpluin ,speeiem infantis intra rnalerni utcri scptum positi rcj)r


50/623

54 S. EPHR^M SYRIsupra substitit, nec infra descendit. Enimvero frustraquseritur extra actionem locus rei, cujus esse ect agcre,adeo ut actione cessante , ipsam cessare ac interiie ne-cesse sit. Talis est ventus , cui proinde die suse creationistria accidisse observo, quod scilicet e nihilo eductus estquodve in rebus, et intra ipsas res spiravit; postremum,quod refluens suo se silentio abdidit. Tria hsec spiritusperegerat', cum ineunte nocte diei secundse creatum estFirmamentum. Nihil igitur cum Firmamento in summolocatum est, nihil illi superstat. Siquidem aquas ab aquis,non item lucem a spiritu , vel tenebris, interposito Fir-mamento , secerni dividique jussit Deus.XXV. Lux ergo prima Mundi nocte non fuit j secunda

vero, ac tertia diffusis sub Firmamento aquisimmergeba-tur, ut dictum est, indeque statutis horis rursus erum-pebat. Quarta enim nocte, qua aquaB in unum locumconfluxere, existimant Interpretes , lucem perfecte de-mum constitutam ordinatamque fuisse. Tum vero ex lucesimul et igne solem, et lunam , et astra fuisse conflata.Sedes pariter luminaribus fuisse distributas, et lunamquidem in occasu locatam fuisse, si ortu solem , reliquasidera per totum Firmamentum disseminataj atque ele-gautissima ratione disposita fuisse.XXVI. Etsi porro Deus lucem primo die conditani

laudasset-, Firmamentum tamen postera die constitutumsine laude dimisit; et recte : quia necdum perfectumfuerat, nec ordinem ornatumque sibi convenientem ac-ceperat. Restitit tantisper conditor, et expectavit, dumlierent luminaria, et solis, ac lunse, atque siderum lucetenebrse Firmamento offusse dissiparentur j atque hisceoptime constitutis , tum demum Deus Firmamentumeisdem, quibus reliqua opera siia laudaverat, verbisvaldebonum esse pronuntiavit.


51/623

J^ GE>KSIM. 00XXVII. Postqnam riirnanienlum , serundam nempe

divini opificii paitem, Moses dcscripsit-, transitad nar-randam aquarum ordinationem , earumquc in unum lo-cum coitioncm , indcque sccutam dic tcrtia plantarum,ac stirpium productioncm. Et dixit Deus conjjrejjcntur aquae, quan sub coelo sunt, in locum unum, ctapparcat arida^. ITinc planum lit , a terra aquas sustincri : necenim infra iQrrce. {;lobum positio sunt, ut seipsas susten-tarc dicamus. Divino itaque iinperio concittt; illico inunum locum confluxere aqua. Terra^quc supcrficics ca-dcm nocte, atque momcnto eodem, quo pva^paralos gur-(jitcs petebant aqua^, siccata cst.

XXVIII. His ita dc nocfc compositis, Deus, apericntesc dic , jussit terram herbas ct (jramina omnis (jeneris ,pomiferarum itcm arborum varias species profcrrc. Etgramina quidcm ct herboe , etsi rcputanti cxactum abortu tempus,momcnluni vix excedcrent; atearumdcmsu-bitum incremcntum, et a])sohUionem intuenti, ])hirimummensium id opus essc vidcbalur. Arborcs simiUter , ctsincc unum a sua procrcatione dicm numerabant, conten\-])lantibus tamcn i])sarum j)crlcctioncm . ct h'uctuum cxcarum ramis pcndcntium co])iam, ct ])ra'stantiam, nuil-torum annorum aUatem pra^sefcrebant. Inlerim tcrra fa3-num animantibus, duos post dics in luccm ])rodilurisparabat; ct poma fcrcbant arbores Ada; , et cjus Con-]u{]\ quarto abliinc die e Paradiso cjicicndis, futuraman-nonam.XXIX. Ab aquarum constilulionc, atquc projermina-

tionc ])lantarum ad Astrorum fabricationcm Moscs assur-{>it, suhditquc : Et dixit Dcus liauL himinaria in Fir- nuuHcnto (locli , ct dividant dicm , ac noctcm - ; ^mUiscilicet , ut altcrum himinare horas dici , noctis aUcrum


52/623

56 S. EPHRjEM syridispenset. Et sint in signa , utique horarum, et in tempora, hoc est tempestatum anni, puta hye-mis et sestatis , et in dies ^ , ut scilicet dies defi-niant; quod ortu suo et occasu sol perficit, et in annos. Anni quippe ex diebus solis, lunseque mensi-bus componuntur.XXX. Subditur : Fecit Deus duo luminaria magna :

luminare majus, ut prseesset diei : etluminare minus, ut prseesset nocti : etstellas ^. Quamvis initium ope-rum, quoe facta sunt ante quartum diem , a vespera de-sumendum sit *, opus tamen quarti diei a mane inchoa-tum fuisse , ratio ipsa convincit. Quum enim tertius diescompletus esse intelligatur post illa verba : Factum est vespere , et factum est mane dies tertius; Deus duoilla luminaria horis vespertinis non condidit : alioquinumbrae, lucisque ordo turbatus fuisset, tempusque matu-tinum vespertino antistetisset.XXXI. Quia vero primi diei ordinem reliqui secuturi

erant, quarti diei nox eadem , qua pra3cedentes, periodolucem antegressa est. Jam si vespera mane ejusdem dieiantevertit , ergo non vespere , sed mane condita fuereluminaria. Affirmare autem alterum vespere , alterummane creatum fuisse, id profecto facile concedendum nonest, attenta vi, et proprietate illorum verborum : Fiant luminaria , fecitque Deus duo luminaria magna ^. Jam si magna fuerunt tunc , quando condita sunt, etet mane condita sunt, sequitur Solem in Oriente, Lunamvero Soli oppositam in Occasu fulsisse , tametsi sol qui-dem humiiior , et Horizonti contiguus conspectus est : ineo quippe loco, in quo oriri solet, constitutusfuit. Lunavero excelsior , et plane conspicua^ quia in ea ab Hori-zonte distantia locata fuit , quam a sole digressa , tenere

i Gen. i4. ^ 2 ibid. i6. 3 Ibid.


53/623

ly OE>F.SIM. ^7solet, dic ab cjusdem conj^ressu (luintadeciina. Quumi{;itur sol terroo primum illuxil, ;niiho lujiiinaria se semutuo respcclabant. l.una dcinde rcredens, inlerposiluintcrjcctuquc maris occultata , ct vcbit submersa vidcridcsiit. Quamobrem tum cx loco , in quo hma posita fuit,tum exejusdcm specic et forma, se([uitur illam creatamluissc in co stalu, (jualcm habcre ok*t dic a coUu solisquintadccima.XXXII. Cffiterum pcrindc ut arbores, plantaj, tcrros-

tres ct volucres bestiae, atque ipsc homo adulti sinml, ctnovelli dici poterant*, adulti quidem , illorum specicm ,staturam , ct robur contemplanti j novelii vcro, eorum-dcm ffitatem supputanli : ila hma scncscens, et crescenseadem die dici potuit : crescens cpiidem, quia eodemnata momento*, scnesccns A'cro , quia plcnum sinuata inorbcm apparuit, cpialis quinto decimocUc prnriitct. .\amsi tahs hma hilsisset, ([ualis micat post unum, aut altc-rum diem *, luccm utique in terras mitterc non poteratjhoc cnim fieri nequit, quando hma cum sole conjjrcditurimmo nec spcctari potuissct. Si autem hma tantum so-lummodo lucis incrcmentum accepisset, quantum qua-triduo ipsi accedcre solet*, videri quidem , non tamcnhicerc supcr terram potuisset-, unde ncutrum vcrum cs-sct : ct quod quarlo dic Deus duohnninariama;;na fabri-catus fuissctj et ([uod ambo supcr tcrram hixissent. Sicutautem luna , cjuahs quintodecimo dic priTuitc^t , orbcplcno crcata est , ita ct sol (piatriduum numcraliat,quasi primo mundi die conditus fuisset; ({uia scilicct iho-rum numcrus , ct ordo , non ab aUo , (puini a sole petcu-dus fuit.XXXIII. Fndccim ])orro dics, quil)us luna solcni ]un^-

curriL, supplcli sunt prinio ipsius anno; iicKMiuiiu' suiit,(pios hodic(]U(' hni;\ii periodo adjicerc solcnl , (piicunu^uc


54/623


55/623

IN GENESIM. 59 ventem in {reneresuo^. Pecora sciliret, et reptilia,atque bestlas. Et quamvis totum terni; eleinentum rep-tilia continuo luderit : at bestioe et pecora juxta Paradi-sum constituta fuere, jussaque Adasadventuniexpeclare.Terra itaque divino excita pracepto protulit extemploserpentes, bestias a^frestes, et feras et pecora , quotquotexijjebat commodum et usus illius, cpii eodemmet dieDomini sui mandatum transgressus est. Adam bic fuit,cujus formationem boc ipso die Moses postremo loco nar-rare a[j[jreditur.XXXVI. Dixit Deus. Cui ? quemve alloquebatur quvn.

Deus bic et alibi, quando Universum molicbatur? PatetFiUo Patrem locutum fuisse, quum Evangelista scril)at : Omnia per ipsum facta sunt et sine ipso nibil factum)) est^: et quum Paulus de illo definiat, et dicat : In ipso condita sunt universa in cocbs, et in terra, visi- bilia, et invisibilia ^. XXXVII. Et ait Deus. Faciamus bominem ad ima-

ginem nostram ^* : ea sciHcet potestate prreditumusque modo, ut nibil impediat, quo minus, si ipsi pla-ceat, nobis parere possit, sui arbitriijurisque. Quaautemin re Dei ima^jo simus, Moscs indicat subdens : LJt pra*- sit piscibus maris et volucribus ac bestiis atque uni- versae terrse ^ : potestate er[jo et imperio, quodin terram resque terreno orbe comprebensas , liomoaccepit, ima^jo Dei est, qui superis inferisque domi-natur.XXXVIIT. Ouodsubdit : Masculum etfoeminam fe-

cit eos ^ : ostendit in viro muHerem coinprebensam,in costa scibcet eidem mox detrabenda. Etsi in A(himoEva secundum mentem et animuni non luerit, sed se-

1 (Jcii. 9.(1, 2 1, ' Jol). 1, 7). ^ Colos-:. |, lO. ^ CcH. : < > . '> Ibid. c \hU\. 2-.


56/623


57/623


58/623


59/623

IN GElfESIM. 45 minaverat : non enim pluerat supcr tcrram : ner crat liomo qui colerct tcrram : sed fons asrendel)at dc tcrra et irrigahat universam supcrficiem terrae'. Ani-aiadvertis ne quicumque ista audis*, quomodo, etsi Scrip-tura crcationis dies Sabhatumque peculiari l)enedictioiiccoiisccratum hacteuus descripscrit ; nihilominus diviniopificii historiani ah ipso exordio repetat - Ilae sunt, inqutt, generationes coeli et terrae'^ : idest, hacc estchronotaxis crcationis coeli et terrae, in die quo fecit Deus coelum ct terram. Nullas adhuc terra stirpes aut) lierhas protulerat, etc^. Quanquam ista primo diereipsa condita non iuerint ; tertio enim die in luccm[)rodicre : atlamcn nec temere aut praeter scopum opi-icio primi dici attcxta fuerc.

11. Suhdit mox causam, cur nec arbores nec (jraminaerra hucusque produxisset , quia nec Deus hactcnusmhribus aj^ros madefecerat ; sed fons ex ipsa terra)rosiliens , cjus supcrficiem ri{jahat. Quandoquidernluoocumque ex terra oriuntur , ex aquarum tcrracque;ommixtione olim , hodieque procreantur *, Moyscs in-iicare voluit, nec plantas nec reliqna terrae geniminaum ipsa terra primum constituta iuissc ; quia necdum;oelum depluerat. Quum vero postmodum ex abyssonagna ma^jnus fons saliens terrae summa adaquare coc-)issct , tum vero coutractis in propria conccptaculaiquis, terra genimina sua tertio die fudit. Illas porroquas, quihus primo die tenebrae incubucrant, casdcmsse reor, qua ex ista scaturifjine prosilicntes, univcrsanierram mox opcruere. Et hunc esse fontem, (jui sub l\oeempora apcrtus , omnium montium cacumina texit :lec cnim ex aliciuo infra tcrram loco prosiliisse Scrip-ura dicit, scd cx ipsamet tcrra. Aquas j^roindc hnjus-

! Gr . 4,^;. 2 ibiti. 4, 3 ibid. 5.


60/623

44 EPnR^M SYRImodi terra antiqiiiores non fuisse, ipsa terra, quse illasvelut in suo utero portabat, testatur. Fons ergo ascen-debat de terra, ipsamque irrigabat : unde foecunditatemadepta , stirpes, frutices et herbas continuo profudit.JVec id factum putes quasi Deus illa sine aquarum subsi-dio ex terra procreare nequiret : sed quia terrse feracita-tem aquis alligare, ipsiplacuit; et hunc quidem ordinema principio ita instituit , ut per annos recurrentes traduc-tus, ad finem usque temporum constans, ratusque per-severet.

III. In hoc itaque capite suppletis quse primo die at-texenda fuerant , Moses ad formationem Adse calamumpromovet, subdens : Homo non erat, qui operaretur terram ^. Et quidem nulkis extitit ante sextum diem,quo Adam creatus fuit. Formavit itaque Dominus sexto die hominem de limo terrae, et inspiravit in faciem ejus spiracukmi vitse^ et factus est homo in animam viventem^. Et quamvis bestise, pecora et volucresanimam simul et corpus in ipsa sua creatione similiteraccepissent; hominem tamen Deus supra ikorum condi-tionem muUo aUius extulit. Imprimis ipse hominis cor-pus suis manibus finxit , suoque spiritu animavit , ut hicScripturaloquitur. Rursushominipotestatem , imperium-que dedit in res omnes , quas intra , vel extra Paradisumcondiderat : dignitatem insuper adjecit, et majestatem,rationem et intelligentiam , atque Numinis divini sensum.

IV. Hsec de hominis magnifica formatione prselatusMoses, Paradisi descriptionem et Adse in eumdem trans-lationem persequens : Plantaverat, inqiiit^ Dominus Paradisum Eden a principio, in quo posuit hominem, quem formaverat "^. Eden est ipse Paradisi locus. A'princlpio : quia Deus tertio dic Paradisum plantaveratj

i Gen. 5. 2 Ibid. 7. 3 Ibid. 8,


61/623

!>' GENESIM. 45quod Srri])liira indirat illis verbis : ct prodiixit Deu^)> de liiiinoonineli[;niim aspectudesidcrahilo cl])ulr!irnni ad vcsccndum^. IJtquc innuerct de Paradiso illa nar-rari , subdil : et lignum vit?e iii medio Paradisi , ct li- {jnum scientiae boni ct inali'^.

y. TTa^r de Paradiso prsetexens, fluvium inde scaturicn-tcni indicat, qnem extra prima^ scaturijjinis locum inqualuor findi flumina scribit : Fluvius, inciuit, effrc- diebatur de Tildcn ad irrijjandum Paradisum^. llicrursus beatissimam illain deliciarum sedem, in qua Para-disus situs erat, Eden appellat. TMuvius autem nisi Para-disum rigaret, non utique Paradisum transvectus, aquasin quatuor alveos dividere diceretur. I^ortassc fliimcnillud deliciarum ortum ri^jare diclum est ex abiisionc vo-cabuli : nam si Paradisi ar])ores spiritualcs erant, ada-qualione utique non c{Tcbant. Sin autcm dicas illas quumspiritualcs esscnt, fbntcm pariter spiritualcm et l)cnc(lic-tum bibissc : de boc nolim cquidcm contendcre : aio ta-mcn aquas in quatuor, ut dixi, alveos dispensalas, noncum servasse saporem , quem ex ipso fontc bauserant : sienim in liac bumo, quao maledictionis sententije su})po-sita fuit , aquas variare videmus , consequens est Paradisiaquas intcr se pro locorum diversitatc tantum variasse,quantum jjustus terra^ ])encdicta^ Iidcn distabat a saporeliujus loci , qui , propter Adre transjressionem , sul)est exe-crationi justissimi IJei.

YT. Qualuor porro fluvii sunt, IMiison, qui ct Danu-l)ius : (ieon qui ct Nilus : Ti^jris, et Euphrates, intra (juosbahitamus. Et quamvis loca , unde crumpunt , nota sintalius tainen (bnscst, undc priniuiu scaluiiunl. Paradisuscnim })rocul in cditissimo loco positus cst. Indc cr;;o dc-]apsi, circa i])suiii Paradisuni cuniculis rcccpli , sc con-

1 Ccn. y. '^ Ibitl. -- ^ Ibld, 10,


62/623

46 S. EPHR^M SYRIdunt, continuoque cursu, veUit e sublimi scatebra maresubeuntes, perque ejus fundum transvecti, distinctis fon-tibus tandem prosiliunt; Phison primus ad occasum 5alter Geon ad austrum ; et Boream versus Euphrates acTigris.

VII. Prosequitur Moses , et Adae in Paradisum migra-tionem, atque preeceptum ipsi impositum narrat^ Et adduxit , inquit , Dominus Deus Adam et dimisit in Pa-' radiso Eden, ut operaretur , et custodiret iUum^. Atquomodo agrum Paradisi excoleret homo omni agricul-turse instrumento destitutus? aut quomodo tot terrse ju-gera exerceret, quum tanto labori vires neutiquam paresafferret'^ Sed nec Paradisus ejus opera indigebat^ quumnec inutili gramine, nec vepribus infestaretur. Rursusquomodo Paradisum custodiret, quum illum nec muni-mentis nec praesidiis sepire posset? Sed et a quo custo-diret, quum nec fures essent nec latrones, quos cavereaut repellere oporteret? Profecto custodia post mandatitransgressionem apposita testatur necessarium non fuissecustodem, dum ipsum mandatum custodiretur. Nec ergoalia, quam divini praecepti custodia Adse imperata fuit :nec aliud opus injunctum, quam ut impositam sibi legemobservaret. Si quis autem insistat , Adamum cum hoconere, gemino illo prsecepto fuisse gravatumj non ab-nuo, nec contradico.

VIII. Hactenus ingressum Adae in Paradisum ejusquecausas Moses retexuit : subdit nunc prseceptum eidem im-positum. Et prsecepit, inquit, Deus Adae dicens : ex omnibus lignis Paradisi comedes : ex ligno autemscien- tia3 boni, et mali ne comedas-, quacumque enim die ex eo comederis, morte morieris^. Hoc sane prseceptumgrave nou fuit ; quandoquidem Deus protoplastis totum

HGeu. i5. Ubid, 16, 17.


63/623

IN GET^ESIM. 47Paradisum concesscrat, et unarn duntaxat arhoKni iii-terdixerat. Si enitn una suflicioii((; vicliim arI)ore, re-liquis abstinere jussi fuissent; profccto quaj esurientibusciburn prabebat, eadeni peccantibus elevandi crirninisrationes suppeditasset. Quurn auteni pro una arbore, quadata, satis datuin fuisset, Deus pkirinias obtulerit , pra--Taricationcm non necessitas fecit, sedconterriptus. Unarnigitur arborem vetuit Deus, poenjEque capitalis sepsitforrnidine; ut si forte ad parendum mandato mandantisarnor minus impelleret, froenaret excubans circa arboremmetus, contineretque, ne limitem a lege positum temeretransilirent.

IX. Ilinc porro proj^editur Moses ad nomenclationembestiarum ab Adamo institutam. Formavit, inquit Deus de terra cuncta animantia ajjri , et volatiiia coeli adduxitque ea ad Adam, ut videret, quid vocaret)) ea ^ )) Animantes autem, et volucres divini utiqueOpificis manus non finxit*, sed terra beslias, et aqua vo-lucres protulerunt : nec aliud Scriptura si{]nificat: quurnillud verbum formavit Iioc loco usurpat; constat enimomnes serpenles, quadrupeda, et aves ex aqua terravedeccrpta et generala (uissc.

X. Qua^ mox subdit : Et adduxit ea ad Adam^. indicant tum protoplasta? sapientiarn , tum pacem , quaeantc mandali pravaricaliouern bominem cum reliquisanimantibus mutuo amore sociabat. Convenere itaqucad Adam velut ad pastorem {jregem suum coinplexariparatum, atque singuloe in turmas et species propriasordinatissime distributa^ plane sine metu , coram illoIransibant, ([uum nec ipsuni ncc se invicern timerent :pra3cedebant turma^ bestiaruni noxiarum, inipavida) se-quebantur innoxia'. llocergodic Adam suprrinani potos-

* CJcn. ly, '^ Ibid,


64/623

48 S. EPIIRilZM SYRItatem principatnmque universi auspicatus est, Deo, qnodpromiserat et impertita benedictione sanciverat, operesine mora complente : adeo ut eodem die, quoliominemcondiderat, simul ad imperium mundi provexerit : etsiille in officio non manserit, sed mutata mente celerrimea suo Conditore defecerit. Neque vero, quod pollicitusfuerat, imperium solummodo dedit, sed et nomenclatio-nem, quam non spoponderat, adjecit. Quodsi Deus ho-mini majora promissis prgestitit, quomodo promissa ne-gasset, nisi ille proprio scelere Dei mentem avertisset?XI. Jam, supra hominem quidem non est, non niultanomina excogitare, vel eadem memoria tenere; at pro-fecto communem humanse mentis capacitatem superat,nno tempore pkirima diversissimorum nominum milliainvenire, singulisque rebus accommodare; utultima cumprimis minime confundas. Quod ergo Adam nomina plu-ribus speciebus serpentum, reptilium, quadrupedumferarum, et avium imposuerit, non hoc admodum diffi-cile fuit', sed quod singulas proprio nomine citra omnemerrorem distinxerit *, hoc Dei est^ sique hominis, illud exDei munere fuit. Nunc age : quum Deus Adse mundi im-perium , et potestatem in omnes animantes ipsa nomen-clationecommunicavisset, eumdemque coronassetgloria,et horto deliciarum donasset; quid amplius eum decebathomini pra^stare , ut de pra^cepti observantia sollicitumhaberet ?

XII. Jam yero de Adse sopore , et conjugis ex ejus costaformatione acturus Moses, v( Adge, inquit^ non invenie- batur adjutor similis ejus^. Evam designat, quia etsiplures adjutores in bestiis et pecoribus haberet, attamenimpendio magis consentaneum erat, habere cognatum,suoque e genere sodalem. Eva quippe prseter rei familiaris

* Gen, 20,


65/623

IX GE>F.SIM. 49administrationcm , opcraiii valdc utilem viro prsF,'slituraerat, tum in cura {jre^jum omniquc re pccuaria, tum inopifiriis, etfahriris, aliiscfuc hujusmodi opcrihiis, ([uau-tumlajmincse viresfcrre vakiisscnt. IVametsi hcslia- Ada-mo parchant ad nutum-, at profccto in ea, cpjam dixicura, vix ullo auxilio esse potuissent : proptercaque illiDeus adjutricem dedit munerem , que rcrym cjus sata-geret, et laboranti in plurihus adessct.

XIII, Immisitque Deus soporcm in Adam : cumquc)) ohdormissct, tulit unam de costis cjus, ct pro ea car-)) ncmohduxit, ct pia-paravit Dominus coslam , (juani tulcrat de Adam, in nmlicrcm , ct adduxit eam ad Adam^. Erjjo (jui hactenus insomnis pcrvi^filavcratet claroe Uicis usura mirificc dclcctatus nun([uam sc adquietem composucrat, repente procuhuit humi nudus,et ohdormiit. Verisimiie est, Adamosomnianli pcr \ isunifaisse ohjectuni, ([uod tunc in i[)so ^^erchalur. Cluni au-tem costa momcnto exerta luisset, pari^juc cclcritate cjuslocus carnc fuissct supplctus, nudatam cum in niodunicostam ad puh^hcrrimam mulicris rurniam s[)ccicm([U('suis numeris ahsolutissiinam relinxit Dcus, Ada^([uc con-tinuo procscntavit. Adam crgo unus iLiit, idcin([uc (kio :unus sanc, quia unus Adam : idcm duo, ([uia ah ipsa ^uaconditione fuit ita comparatus, ut vir in roeminani [^c-minaretur.

XIV. ILtc Adami dormientis acta : sc([uunlur cjusdcmevi[jilantis dicta. Dixitqiu.' Adam : IJoc lumc os cx os-

sihus meisetcaro dc carnc mea. lIcTec vocahitur vira[;o, quia dc viro sumpla cst. Iloc nunc - , idcst, lui c ,qua3 post ca;lcras animantcs ultinia nunc j)aruit, iis nli-quc comparanda non cst : cx humo ([uipj^c ilhc dcccrjjla-sunt; haM' vcro non ita , scd os cst cx ossihus incis, ct

1 G("ii. ui, -i-i. ^ Ibiil. 23,


66/623

5o . EPHRifiM SYRI raro de carne mea. Porro vel prophetico spiritu af-flatiis baec locutus est; vel per objectum in somnis visumintellexit, sicut superius indicatum fuit. Et quoniam eo-demdie cunctis animantibus propria nomina Adam fece-ratj costam pariter sedificatam in foeminam non proprionomine Hevam , sed raulierem communi appellatione no-jninavit. Veuba, quse tunc Adam subjecit, Relinquet homo patrem suum et matrem suam, et adhserebit uxori suoe ^ : designant conju^jum societatem, et in-dissokibilem conjunctionem, qualis in primo ilio con-jugio fuit.XV. Pergit: erantambonudi^etnonerubescebant^:

Pudore utique non suffandebantur , non quod hanc affec-tionem non caperent, et pueri essent : nam si tales fuis-sent, sicut externi quidam dixerunt, Scriptura.non di-ceret, illos nudos fuisse, et nihilominus non erubuisse :neque rursus ilhim modum loquendi usurparet, Adam et uxor ejus , nisi pubertatis annos attigissent : sed etnomina , quse Adam animantibus imposuit, satissuperquenobis ejus prudentiam sapientiamque persuadent. Prse-terea illa verba, ut operaretur et custodiret ilkim, Adse corpus robustum validumque fuisse, atque laborisapprime patiens ostendunt *, et prseceptum utrique con-jugi indictum, ambos puberes et aduUos fuisse convincitpostremum, mandati prsevaricatio superbiam utriusqueet contumaciam accusat. Causam itaque cur erubesce-rent , sustulerat stola glorise , quam induerant , qua quumpost inobedientiam exuti fuissent , merito erubuerunt,puduitque esse nudos, ut ambo ad carpenda vicinae ar-boris foha festinarent*, quibus tamen non corpora, sedproprise ignominiae membra contegerent.iGen, 24. 2ibid. 25,


67/623


68/623

53 . EPHR^M SYRInivcntibus* : qiiare qnum nomen accepturreadeumdemarcedere rogerentiir, submissa fronte, illo coram assi-dente, transibant. Constat ergo serpentem , cum hocloco animantibus callidior prsedicatur, cum Adam etHeva animantium Dominis minime comparari, cum qui-bus si conferendus esset, stolidum mutumque animal ve-rissime diceretur.

II. Subdit Scriptura serpentis fraudulentum curaHeva congressum. Dixit autem serpens ad mulierem : Etiam ne dixit Deus, ne comederetis ex omni ligno Paradisi'^? Serpentis sermo aut ejusdem propriusfuit, Adse caiteroqui notus : aut Diabolus per serpentemlocutus fuit : aut ipse serpens proprio instinctu loquelamoptavit, et obtinuit : aut Diabolus petiit, ut ad hoi'amloquendi facuUas serpenti communicaretur. Ut res sehabuerit , profecto termo tentatoris tentatos nunquamin culpam et ruinam impulisset, nisi ipsorum intempe-rantia tentatori operam suam contulisset.Quid, quod etsitentator nunquam venisset, ipsa arbor sua specie bellumillorum gulse periculosissimum conflasset. Et serpentisquidem illi suggestionem causati sunt; etsi serpentistentatione longe gravius ipsis propria oflecit incontinen-tia.


69/623

Paradisum molitus fuerat , protoplastis pro mcra libera-litate donasset-, adeo ut riec ajj eis miniiiiurn quidpiampropterea repetere voluerit, sive propter nalurani (piamdederatj sive propter [rloriam et di{;nilaLeni, (luaainplis-sime ornaverat; planum Qt, unam solummodo excepisscarborem, nec ini({uum, nec (jrave esse potuisse iis, fjno-rum, ut dixi, obsequio, et commodis Deus adtniialjilibeneficentia addixerat, qucxcumrûe Paradisus, autextra illum immensa terrarum aerisque spatia, etdiversamaris freta copiosissime euppeditabant.

IV. Conlerum Deus lionjincm condcns non morti sub-jecit, nec exemit; ut per obedientiam vel inobedientianiex alterutra arljore, quod sibi ipse statuisset, decerpcret.Et arboreni quidem vilai Deus Adae ejusque lamilia' com-paravit; occultavit tamen , ne propria pulcbritudineipsis novum beilum crearet , pujjnamque [jeminaret.Rursus quia minus consentaneum erat, uL aspectal)ilisparentisque mercedis amore de observantia mandali,mandate nec pavente nec aspectabili, admonerentur.JVametsi Deus liberalissime ex mera {jratia protoplastisuniversa largitus fuit, iinmortalitatis tamen doiem li|;novitae aflixam, statuit proinerentibus dare ex juslitia.Quamobrem pra^êptum edixit, non mafijnum tamen,nec amplissimo quod proposuerat prcTmio , aequale. Sedcum unam, ut dixi, duntaxat arborem vetuisset , utimperium pati assuescerent, totum Paradisum concessitne illos ad defectionem annoniC penuria sollicilasse vide-retur.

V. Et quoniam , ut mox aiebam , Protoplastoruinfides aliquo experimcnto exploranda Cuil ; non idcircoex Diaboii voto ad istud examen missus \st ali(piis cxVi^Tiluni nuincro , aut alius cx ortline Scraphiir. , aiitC;bî^'bji;i : sed nec ipsi Diabolo permissum fuit ; ul di^


70/623

54 S EPHRiEM STRIvinaauthumana suId specie, sicutDominopostmodum inmonte comparuit , Adamum in Paradiso aggrederetur.jVeque animalia grandiora et nobiliora, puta Leviathanet Behemoth, ad hoc negotium adhiberi placait-, autalias animantes, pecudesque mundas-, ne forte speciesdignitasve tentantis tentatis violandi praecepti qualem-cumque occasionem afferret. Sed ita Deo disponentereliquis amotis, successit serpens, animal callidum qui-dem, despectissimum tamen , idemque foedissimum.Istuc ergo animal protoplastas adoritur , nec vera mira-cula faciens, nec ficta specie pra^stigiatorum more oculo-rum aciem perstringens. Prorepitque serpens solus, hu-mi projectus , oculis ad fulgorem mulieris , quamtentaturus erat , conniventibusj neque virum, prohi-bente metu , adire est ausus , sed fceminam Hevamaggreditur : quin etiam importuna festinatione tempustentationis antevertit*, mulieri persuadere, ut vetitumpomum ante decerperet, aggressus, quam unam vel alte-ram arborem ex tot millibus sibi liberalissime oblatisgustu explorare potuisset.

YI. Neque vero hanc abstinentiam sibi Heva indixe-rat , quod jejunium amaret , sed appetitio cibi necdumillam sollicitabat, quandoquidem ea ipsa hora vitamhauserat. Causa porro, cur serpenti tentationem prope-rare permissum est , ea sola fuit , quia praepostera illafestinatio ejus conatibus adversabatur. Heva namqueper id tempus primam agebat a sua formatione horam :quamobrem nec cibum appetebat , nec blanda arborisspecies ejus sensus hactenus soUicitaverat. Cum ergomulier nec esurienti ventri succurrere , nec adversus ve-titse arboris blandimenta pugnare, eo loci cogeretur;licuit serpente esse tentatorem , ut si horaria illa et fereijiomentanea pugna a muliere superatus fuisset j poenaa


71/623

IN GENESI3I. 55tum ipse, lum qui illum obsederat , darent casdem, quaspostmodum dederunt; niullcr conUa , (jusfjuc niaritus ,arboris vitae iructibus pasti, vitam sibi coinpararent im-mortalem, quam , attcnta praccedcntc Dci proniissionc ,ex justo et sequo deinceps olitinerent , adeo ut quaecum-que primum , donante yratia, consecuti fuerant, iu pos-terum justitia sanciente retinerent.

VII. Approperavit er{jo intempestiva festinationesuum tcntator opusj et ({uidem neniinc obsistente, id-circo ut tcntati tentatorem essc cognoscerent, qui inlerprseceptum, prseccpliquc violationem nuliam moramesse ponendam contcnderct-, atquc proindc inleUi[jeient,ab cjus iVaudc sibi esse cavendum. Tentator ilacjue eosadortus, promittit magnam rem, qui parvum sibi nomenfacere nequiverat. Sicenim per serpenlfm qui serpentemobsidebat , mulierem inlcrpcllaviL : ctianinc praeccpit Deus, necomederelisexomnibuslif[nisParadisi?)>Coa-siderandum hic est, quod sicut {^ravc fuisset praceplum,si,utaicl)atscrpens,acunctis Paradisi arboribusabstincn-tia protoplaslis inipcrata fuissct : ila quia planc conlra-rium actum fuerat, praceptum reipsa iudictuni, vixprseceptum dicendum iuit, quia lcvissimuni iliit, ct adhoram, donec tentator ab ipsis discessisset , impositumfuerat.

VIII. Respondens auteni mulier serpenti dixil. a Dc fructibus arborum Paradisi comedimus : ct de Iructibus arboris, qua3 est in mcdio Paradisi , dixil; non conic- ditis ex ea, neque continjjctis illani, ne moriamini ^ Quo audito, in toto scilicct Paradisi ncniorc unam arbo-rem solunnnodo cxccplani 1'uissc , Diabolus ralus, prolo-plastas promissis frustra soUicilari , sibicjue proindc cxpra^senli ncjjolio vix quidquani j^ralcr dcdccus ct iiino-


72/623


73/623

I.V GE!VESiy[. 57Jiaberem, utique non fuit, cur tu mihi Imc prosilires.Testaris er{;o quo prorepsisti , subesse , quse ncfjas })onasensuque cernendi discernendique bonurii et malurii,me utique non carere, quse tua modo consilia exj)loro.Cum er{jo teneam , quae tu polliceris, me adepturam ;dic age , ubi excidit illa tua callidilas, qui tuam ncfjui-tiam nec sustinere, nec tejjere potueris? Hoec et hujii.s-modi dissimulavit mulier, ne vinceret : defixitque oculosiri arborem, ut citius vincerctur.X. Ileva i{jitur ambulans post concuj)iscentiam ocu-lorum suorum, et ambiens, quam serjoens obtulerat, divi nitatem , vetitos fructus decerpsit , et clam marito man-ducavit : postmodum ilii etiam attulit, simulque ambocomcderunt. Quoniam Ilcva serj)entem vera dicere cre-didit, comedit prima, spcrans se divinitate vestitam adeum redituram, a quo lccmina nuda ct simj)l'jx discesse-rat. Kursum ambicns capitis sui caput lieri, ct imi^eriumexercere potius, quam pati, viroque a divina natura ma-jorem evadere, quo ab buinana conditione minor erat.Ad postquam cibo vetito pasta, sensit, nullarn quidem sesui imminutionem inde passam fuisse, sed nec ullum ac-cepisse incrcmentum, necjue oculorum acicm ve{;etioremacutioremque csse faclam : ncquc enim divinum numenIjauserat, quod sperabat ; neque oculos futuros ad Para-disum duces nacta fucrat-, poma ex interdicta arbore de-cerpta marito obtulit , precibusque sollicitarc coepit, pcr-suasitque, ut comederet, quanquam Scriptura precunxnusquam meminerit.

XI. Caeterum Ileva, violaloproecepto, necjuc mortuaest, quod Deus interminatus lucrat, neque tli\ initat(Miiadcpla est, quod serperis j)romiscrat. Xam si \\v\i\ (juid-piam j)assa fuissct, aut coelcsti amictu nudata ; Adam uti-aivi cjus infortunio extcrritus, ab csu vctiti fructus ubsv


74/623


75/623

irr GENESIM. 5gprapcepti violalionem ad ea aspirarent, hoc ipso effererit,ne pcr ejusdern observantiarn illa assequerentur. Divini-tatem ergo pollicendo, ipsos a divinitato exclusit : ohs-titit([uo, ne arhoris vila3 usu , oculos infuso lumine vejjo-tiores reciperent, quorum ohtusitatem H^jno scientia- cu-raturum se spoponderat.XIV. Niliilominus si protoplastac a violato prsecepto

statim respuissent-, ctsi, quae ante mandati praevaricatio-nem possidehant, neutiquam retinuissent , evasissent ta-mcn maledictiones, quibus terra, ipdque postmodumsuhjecti fuere. Proptereaque Deus suum descensum distu-lit : sata(]ehat eiiim , ut amho rei se invicem redargue-rent, atque mox ad judicem adducendi , ad petendamveniam so mutuo adhortarentur. At contra serpentis op-pugnaliodilata non fuit*, ne,auctisex arhorisaspectu viri-hus, fieret periculosior. Distulit contra judex accessum,ut fontihus locum ad poenam precihus declinandam da-ret. At nec tentationis approperatio illis profuit, et si adeorum saUitem componeretur; neque judicis cunctatio,etsi ad eorum correctionem proetendcretur.XV. Et audierunt vocem Domini deamhulantis in

)) Paradiso suh declinationem diei : et absconderunt se a facie Domini in medio arhorum Paradisi ^ Quaronec sola patientia Dcus reis succurrerc conatus est; quinetiam in Paradiso dcamhulans, edito pedihus strepitu illisprodesse co(jitavit. Mutos ergo passus vocales fecit , ut eavoce excitati , se pra^pararent ad propitiaudum sihi judi-cem, qui idcirco vocem illam mittehat. Cum autem ne-que judicis cunctatione , neque pra^senti voce conunolisontes, poMiam deprecaturi , se sisterent; post pedumgtrepitum Deus oris clamorem adjunxit, reumque accer-eens : a Adam, inqnit, uhi cs*^ ? IViliilominus Adani

^ fjc n, m, 8, 2 Jbid. y,


76/623

60 S. EPHRJEM SYRicum criminis confessione, et humili obsecratione senten-tiam judicis antevertere debuisset : Vocem tuam , res- pondit, audivi in Paradiso, et timui, quia vidi, me esse nudum, et abscondi me^. Pedum strepitus judicisDei adventum antevertens, prsenuntiansque impenden-tem Ada^, posterisque damnatiouissententiam, Joannemexpressit praccursurum filio Dei; cum ad purgandas ven-tilabro areas suas venturus esset, paleas utique flammisdaturus, et mundum triticum in horrea sua conditurus.

XVI. (( Vocem tuam audivi et abscondi me^. Sedheus tu , Dei vocem necdum audistine? Vel quando te deluto finxit, fictumque in Paradisum transtulit : vel quandodormienti costam detraxit , indeque sedificatam uxoremtradidit? Quid ni inquam, toties Deum te alloquentemaudires? At quoniam novatuis allabitur auribus Dei vox,etsi sero , vel nunc discito , pedum strepitum usurpareDeum , ad eliciendam tui criminis confessionem. Ergoage, fatere, nec rogatus, serpentis adventum, tuamque etHevse transgressionem. Oris fortasse confessio expiabitcrimen , quod manus carpendo fructum admisit. Piguifctamen , quod ipsi fecerant , confiteri 5 quae autem in ipsisfacta fuerant, scienti omnia narrabant.

XVII. (( Adam ubi es^? Num in sinu Divinitatis,quam tibi serpens pollicebatur? Immo intra mortis fau-ces, quam tibi, si pomum invasisses, fueram commina-tus. At quid, Adame, tibi venit in mentem, istuc cogi-tare? Scilicet vel si pro serpente vilissima bestia Angelusaut etiam alius Deus te interpellasset *, tune illius manda-tum, qui ista omnia tibi praestiterat, parvi penderes? Id-que auderes, fretus promissis ignoti capitis, a quo nec-dum ullum beneficium acceperas ? Atque adeo inertemineptumque haberes, qui te de nihilo fin;js^erat, et quasi

i Gen, iii, 10. 2 Ibid. ^ Ibid, 9,


77/623

IPf GE>ESIM. 6laUeriim T)enm Universo pra^fecerat? Benlfjniim aiitem etbenfficiun jndirarcs, qni tihi pra-ter liona verl)a , niliildederat? Quid , quod si aliiis Deus te miracLdis soliiritas-set, Lit sibi poliicenli crederes, niliilominus ei credendumnon luit : quanto majjis (ides neganda serpenli, nullo suadicta si{{no prol)anti, instantique ut ex nuda ipsius asser-tione, vel Deo tuo contradicente, fidem adliiberes? Men-dacem existimares, qui tam exitniis te ornaveral benefi-ciis, et Universi creaverat Regem? Veracem contra praR-dicares proditorem, qui, ut tuum tibi principatum eripe-ret, nihil non moliebatur?

XVIir. Inter ha3C casti*janda est hominum quorumdainmalifjnitas, et protervia : nam si Deus serpentem cohi-huissot, ne Adamum tentaret, illi ipsi, qui hodie conque-runtur, quod non cohibuerit, adhuc obmurmurarent, di-cerentque, Deum ex invidia serpentem ab Adamo coer-cuisse, ne conflictu horario probatus, vitam immortalempromereretur. Jam pari audacia, (pii inodo confidenterpra^dicant, Adamum nunquam lapsurum iuisse, nisi ser-pcnlis impulsione labefartatus fuisset-, alias asseverarenon dubilasscnt, Adamum, vel si a serpente tentatus fuis-set, nulla tamen arte, aut vi perfringendum fuisse. Simi-liter qui modo arbitrantur, se nec temerc, nec inepte lo-qui, docentes nec Adamum, nec llevam quidpiam a ra-tione alienLim fuisse admissuros, nisi id serpens suasissetfidentius utiquc afVirmassent, ante casum illos, vel impcl-lente scrpente, nunquam casuros fuisse : quis enini istuceventurum fuisse crcdidisset, nisijam evenisse constaret,iit AdarTi sorpcnti aures accommodarot , ct \\c\^ rcptantibestia' dnrc^t manus?

XIX. (( Voccm tuam audivi, ct tiniui, ct al)scondi me^ CLir ita? Quia quod dicendum erat, reticuit, et,

1 Oen. iii, lu.


78/623

62 S. EPHR^M SYRIquod reticendumfuit, dixit. Quae ipse fecerat, fateri de-buerat-, quodoppido quantumilli profuisset! quse in ipsofacta fuerant, narrat-, quod utique vanum, et inutile fuit.Idcirco Deus illum redarguens : quis, inquit, indicavit tibi, quod nudus esses , nisi quod de ligno, de quo prae- ceperam tibi , ne comederes , comedisti ^ ? ideo nu-ditatem tuam vidisti, eascilicetcernendi potentia, quamtibi contulit arbor : illa nimirum arbor , a qua serpensoculostibi divinissimilespoUicebatur. Interea Adampro-prium crimen dissimulans, uxorem sui similem accusa-bat : Mulier, ait, quam dedisti mihi sociam, ipsa dedit mihi de ligno , et comedi*^. Non ego ad arborem ac-cessi , neque vetitis fructibus admovi manus. Et in huncsensum exponendus est Apostolus scribens, Adamum nondeliquisse , sed Hevam prsevaricatam fuisse mandatum.Jam quid tu ais, o Adam ? Scilicet quum Deus tibi uxo-rem daret , adjutricem utique esse voluit, non perturba-tricem, imperata facientem, non imperantem^.XX. Quum autem Adamum culpam fateri puderet,

Deus ad Hevam conversus , quare, inquit, hoc fecisti^ ? At illa, quum proprium crimen accusare, poenamque la-crymis deprecari debuisset, ne scilicet sibi, et marito ve-niam exoraret, non dixit : serpens promissis, aut blan-ditiis me huc impulit^, sed libere, confidenterque respon-dit : Serpens decepit me, et comedi^. Postquam vero,facta qusestione , patuit, reos malefactum nec excusareposse, nec velle poenitentia corrigere , tum vero Deus ser-pentem aggreditur, non quserendo factum, sed irrogandosupplicium.Namubipoenitentiselocus, spesquefuit, quses-tionem a

Caillau, Guillon. S. Ephræm. Opera Omnia. 1832. Volume 1.

Documents

Transcript of Caillau, Guillon. S. Ephræm. Opera Omnia. 1832. Volume 1.