BRICS-ი და მისი გავლენა ტრანსატლანტიკურ უსაფრთხოებაზე

ეკა აკობია

NATO - საქართველოს პროფესიული განვითარების პროგრამა (PDP)2012 წელი

BRIC-ის გენეზისი

დიდი და სწრაფად განვითარებადი ქვეყნები: ბრაზილია, რუსეთი, ინდოეთი და ჩინეთი (Brazil, Russia, India, China);

ტერმინის ავტორია ჯიმ ონილი, გოლდმან–საქსის თავმჯდომარე (2001 წ. ნოემბერი);

მისი აზრით ამ სახელმწიფოთა ჯამური ეკონომიკური მაჩვენებელი 2050 წლისათვის გადააჭარბებს დიდი შვიდიანის ანალოგიურ მონაცემს და მსოფლიო ეკონომიკის ძირითადი ზრდა სწორედ ამ ქვეყნების საშუალებით მოხდება.

BRIC-ის უპირატესობები

მსოფლიო ტერიტორიის 25 %; მსოფლიოს მოსახლეობის 40%; მსოფლიოში ყველაზე დიდი და სწრაფად

მზარდი ეკონომიკები; ჯამური მშპ აღემატება 18 ტრილიონ

დოლარს: ტრილიონ დოლარიანთა კლუბი.

BRIC-ის უპირატესობები

BRIC–ის ქვეყნებს მომგებიან პოზიციაში აყენებს მათ ხელთ არსებული, მსოფლიო ეკონომიკისათვის აუცილებელი რესურსები:

ბრაზილია — სასოფლო–სამეურნეო პროდუქციის უდიდესი მწარმოებელი;

რუსეთი — მინერალური რესურსების ყველაზე მსხვილი ექსპორტიორი;

ინდოეთი — იაფი ინტელექტუალური რესურსები;

ჩინეთი — იაფი შრომითი რესურსები.

არის თუ არა BRIC-ი პოლიტიკური კავშირი

თავდაპირველად ეს ტერმინი პირობითი იყო, მხოლოდ ეკონომიკურ განზომილებაზე აგებული;

დღესდღეობით არსებობს ერთგვარი პოლიტიკური კლუბიც;

უკვე გაიმართა 3 სამიტი უმაღლეს დონეზე; პოლტ. დიალოგი დაიწყო 2006 წელს საგარეო

საქმეთა მინისტრების დონეზე. რუსეთის ძალისხმევით, 2009 წელს შედგა პირველი სამიტი;

პოლიტიკური თანამშრომლობის მიზანია დასავლეთზე ზეგავლენის მოხდენა და დასავლეთისგან პოლიტიკური კონცესიების მოპოვება (უპირველესად ვაჭრობისა და ფინანსების სფეროში).

სამიტი ეკატერინბურგში, 16 ივნისი, 2009

განიხილეს ფინანსური კრიზისი, გლობალური განვითარების თემები და ბრიჩ-ის გაძლიერების გეგმები.

მსოფლიო ეკონომიკური საკითხები საერთაშორისო ფინანსური ინსტიტუტების ეკონომიკური

რეფორმა. დოჰას რაუნდზე შედეგების მიღწევა.

პოლიტიკური საკითხები განიხილეს გაეროს რეფორმირების საკითხი და ინდოეთის და

ბრაზილიის როლის მნიშვნელობას გაუსვეს ხაზი.

საკვების მომარაგების კრიზისი მოუწოდეს მთავრობებს გადადგან ქმედითი ნაბიჯები.

ბრაზილიის სამიტი, 16 აპრილი, 2010 სამიტს წინ უსწრებდა ორმხრივი შეხვედრები და შეხვედრები

IBSA-ს (ინდოეთი, ბრაზილია, სამხრეთ აფრიკა) ქვეყნებს შორის; IBSA შეიქმნა 2003 წელს სამხრეთ აფრიკის პრეზიდენტის

ინიციატივით; სამხრეთ-სამხრეთ თანამშრომლობის უფრო კლასიკური მაგალითია, განსხვავებით BRIC-გან.

განიხილეს მიმდინარე საკითხები, მათ შორის ირანის ბირთვულ პროგრამასთან დაკავშირებული საკითხები, ორგანიზაციის შემდგომი გაძლიერება და დაახლოება IBSA-თან (სამიტზე სამხრეთ აფრიკაც იყო მოწვეული), გლობალური ეკონომიკური სიტუაცია, ფინანსური ინსტიტუტების რეფორმა და გლობალური მმართველობის სხვადასხვა საკითხები.

ბრაზილიამ მხარი დაუჭირა ჩინეთს ირანის ბირთვულ პროგრამასთან მიმართებაში.

სამიტი აღქმული იქნა როგორც დიდი შვიდეულის კონკურენტი კლუბის შეკრება!

ჩინეთის სამიტი, 14 აპრილი, 2011 ბრიჩ-ი ოფიციალურად გახდა ბრიჩს-ი (BRICS). ეკონომიკის სფეროში ჩინეთს მოუწოდეს ბრიჩს-ის ქვეყნებიდან მოეხდინა

არამარტო ნედლეულის, არამედ ძვირფასი პროდუქციის იმპორტიც (მათ შორის ნავთობი, სოიო, ფოლადი, ბრაზილიური თვითმფრინავები და ინდური ფარმაცევტული პროდუქცია). ასევე, რუსეთმა და ჩინეთმა მიაღწიეს მოლაპარაკებას ითანამშრომლონ მაღალი ტექნოლოგიების სფეროში. უკმაყოფილება დააფიქსირეს ჩინური იუანის ხელოვნურად დაბალი კურსის გამო, თუმცა ეს საკითხი ოფიციალურად დღისწესრიგში არ შესულა.

უსაფრთხოების სფეროში მოწოდება გაკეთდა გენერალურ ასამბლეაზე ანტი-ტერორისტული კანონმდებლობის შემოღების პროცესის დაჩქარების აუცილებლობის თაობაზე.

გაკეთდა მოწოდება გაეროს უშიშროების საბჭოს რეფორმის მხარდასაჭერად.

ვაჭრობის სფეროში, ქვეყნები შეთანმხდნენ ერთმანეთთან ვაჭრობისას ისარგებლონ ეროვნული ვალუტით და არა აშშ-ს დოლარით, რათა გაზარდონ საკუთარი ვალუტის ფასი მსოფლიო ბაზარზე.

ლიბიის ომის კონტექსტში დაგმეს ნატო-ს გადაჭარბებული ქმედებები და მოუწოდეს კონფლიქტის დასრულებისკენ.

BRICS-ი და ევროატლანტიკური უსაფრთხოება

რა არის ტრანსატლანტიკური უსაფრთხოება? მოიაზრება ტრანსატლანტიკურ არეალში არსებული სახელმწიფოების

უსაფრთხოების საკითხების (ინდივიდუალური ან კოლექტიური) ერთობლიობა;

თუმცა, უფრო მეტია, ვიდრე გეოგრაფიული არეალი. კარლ დოიჩი - „უსაფრთხოების საზოგადოება“;

ამ ქვეყნებმა ისწავლეს, რომ მათი უსაფრთხოება განუყოფელია;

ტრანსატლანტიკური როლის მნიშვნელობა გლობალურ დონეზე და საერთო წვლილი;

ერთობლივი მოქმედება ახალი საფრთხეების და გამოწვევების წინააღმდეგ სუვერენიტეტის პრინციპის რედეფინიცია?

საერთო ლიბერალური ხედვა, როგორც საშინაო, ისე საგარეო პოლიტიკაში (კანტი, დოილი ა.შ.);

საერთო პასუხისმგებლობა შეინარჩუნონ და განამტკიცონ არსებული საბაზრო ეკონომიკის სისტემა.

შესალო მიმართულებები/გამოწვევები არის საფრთხე, რომ 2050 წლისთვის ტრანსატლანტიკური

რეგიონი გახდება ნაკლებ ძლიერი მოთამაშე მსოფლიო არენაზე; გლობალიზაცია არის მთავარი კატალისტი; სახეზეა დასავლეთის დემოგრაფიული დაღმასვლა (მსოფლიოს

მოსახლეობის ზრდის 3% ნაკლები მოვა დასავლეთზე შემდგომი 20 წლის განმავლობაში);

ასევე, ეკონომიკური დაღმასვლა: არა-დასავლური ქვეყნები ფლობენ მსოფლიოს სავალუტო რეზერვის

75%; წინასწარი გათვლებით, 2040 წლისათვის BRIC + მექსიკას ექნება

უფრო მაღალი წარმოება ვიდრე G70-ის ქვეყნებს); ჩინეთმა უკვე გაუსწრო გერმანიას და იაპონიას (მეორე ადგილზეა

ეკონომიკის სიდიდით) რუსეთის, ინდოეთისა და ჩინეთის აღზევებას შეიძლება მოჰყვეს

ძალთა მეტი დეცენტრალიზაცია და ტრანსატლანტიკური საზოგადოების როლის შემცირება.

BRICS-ი როგორც გლობალური აქტორი

ეკონომიკური (გლობალიზაცია) და სტრატეგიული დინამიკის (11 სექტემბერი, ერაყის ომი) პროდუქტი.

ოთხივე ქვეყანას აქვს საერთო ფუნდამენტური პოლიტიკური მიზანი

პოლიტიკური სუვერენიტეტი არის უმაღლესი ფასეულობა მათი ხედვა ხშირად ფუნდამენტურად განსხვავდება

დასავლური სახელწმიფოების ლიბერალური ხედვისგან. ზეგავლენის ნაკლები ბერკეტები აქვთ; ერთმანეთში ერთობა ნაკლებია; უჭირთ ინსტიტუციონალიზაცია; ჯგუფის შექმნის დამატებითი ღირებულება შემცირდა დიდი

20-ის შექმნის შემდგომ; არსებობენ სხვა განვითარებადი და მზარდი ქვეყნები,

როგორიცაა მექსიკა, თურქეთი და ინდონეზია.

BRICS-ი, როგორც გლობალური აქტორი

Source: The economist, April 15, 2010

რუსეთი - ატიპიური აქტორი

არ წარმოადგენს ახლად მზარდ ძალას. რეალურად, სურს წარსული ძალაუფლების აღდგენა და ძველი სტატუსის შენარჩუნება;

მოისურვა ჯგუფის ინსტიტუციონალიზაცია მაშინ, როცა ყველაზე მზარდი იმპერიალისტური ზრახვები და ამავე დროს დასავლეთთან ცუდი ურთიერთობები ჰქონდა (2007 წლიდან);

თუმცა, თავს იკავებს საერთო დღისწესრიგისგან თუ ეს ასე აწყობს (მაგ: სურს G8 შენარჩუნება G20 - გან დამოუკიდებლად);

ნაკლებად არის დაინტერესებული სავაჭრო წესრიგით (ვტო-ში გვიანი გაწევრიანება!) ვინაიდან არის რანტიერული სახელმწიფო;

მოსახლეობის ვარდნა მის სტატუსს ეჭვის ქვეშ აყენებს;

სუვერენიტეტთან დაკავშირებითაც აღარ არსებობს საერთო განწყობა (2008 წელს საქართველოს რეგიონების ოკუპაციისა და უკანონო აღიარებებისადმი სოლიდარობა ჯგუფის სხვა წევრებს არ გამოუხატავთ).

ჩინეთი   დიდი ამბიციები გააჩნია - სურს იყოს აშშ-ს უმთავრესი

მეტოქე;

ამავე დროს, სურს იყოს აშშ-ს პრივილეგირებული პარტნიორი;

  სუვერენიზმის პრინცის დიდი აპოლოგეტია;

ეწინააღმდეგება საერთაშორისო სისტემის დემოკრატიზაციას (განსაკუთრებით, უშიშროების საბჭოს რეფორმას);

კურიოზული დაჯგუფებაა - ყველაზე სტრატეგიულ საკითხებში ერთმანეთის ნეიტრალიზაცია სურთ.

ბრაზილია

ცენტრალურია აქტორია ჯგუფში, განსაკუთრებით ლულას და ცელსო ამორიმის მმართველობის ეპოქაში

ბრიჩს განიხილავს როგორც ბუფერულ არეალს დასავლეთთან ურთიერთობაში

თუმცა, ირანის ბირთვულ პროგრამასთან დაკავშირებთ კრახმა შედეგად მოიტანას ბრაზილიის საგარეო პოლიტიკის ფოკუსირება შიდა საქმეებსა და რეგიონზე

აშშ-თან კარგი ურთიერთობები აქვს. თავადაც განვითარებული დემოკრატიაა და ლიბერალური ხედვის წინააღმდეგი ვერ წავა.

დიდი მადლობა ყურადღებისთვის!