Univerzitet u Tuzli

Turci SelduciTurci Selduci

Selduci predstavljaju glavnu lozu Oguzkih Turaka koji su nastanjivali periferno podruje muslimanskog svijeta, to jeste, podruje sjeverno od Kaspijskog i Aralskog jezera. U periodu od polovine XI do XIV stoljea (tanije od 1037-1307. godine) zavladati e ogromnim prostorima sredinje i prednje Azije i Bliskog Istoka. Osnovali su Veliko Selduko carstvo koje se na svom vrhuncu prostiralo od Anadolije do Perzije.

U X stoljeu pod vodstvom Selduka ibni Dukaka, po kojem su i dobili naziv, migriraju u oblast Perzijskog carstva, tanije u podruje Buhare gdje, tokom narednih decenija prihvataju islam te perzijsku kulturu i jezik,. Za vrijeme Seldukovog unuka, Togrula, sada ve poznati kao Turci Selduci, prodiru sve do Horasana potom nastavljaju daljnu ekspanziju, tako da 1055. dolaze pod zidove Bagdada. Tadanji namjesnik Bagdada El Basasiri napusti grad, a halifa, El Kaim primi Togrula kao oslobodioca.Ve 1058. El Basasiri, bivi namjesnik Bagdada se vraa, podran sa Fatimidijama i prisiljava El Kaima da prenese svoje ovlasti na fatimidijskog vladara, ubrzo potom Togrul, koji je bio u osvajanju sjevernih krajeva se vraa sa vojskom i pobijeuje Fatimidije, ponovo uspostavlja El Kaima kao halifu, a Basiri biva osuen na smrt 1060. Nakon Togrula na vlast dolazi njegov brati Muhammed bin Da'vud agri, poznatiji kao Alp Arslan.

ivot i karijera Alp Arslana

Alp Arslan (arapski ) roen 1029. , preminuo 1072. godine. Bio je trei sultan dinastije Selduka i direktni potomak samog Selduka (osnivaa dinastije). Njegovo pravo ime bilo je Muhammed bin Davud aghri. Zbog militarnih dostignua , line hrabrosti i vojnih sposobnosti prozvan je nadimkom Alp Arslan to na turskom znai Hrabri Lav.

Naslijedio je svog oca na mjestu guvernera Horasana 1059. godine. Po smrti njegovog amide ulazi u sukob sa drugim amidom Kutalmiom oko nasljedstva. Nakon pobjede nad Kutalmiom 27. aprila 1064. postaje sultan Selduka i jedini Monarh na prostoru tadanje Perzije, od rijeke Oksa do Tigrisa.

Nakon osiguravanja mira i sigurnosti u svojoj vlasti, prelazi Eufrat krenuvi u vojne pohode sa ciljem proirivanja teritorija. Do 1064. osvaja prijestolnicu Kapadokie zatim Armeniju i Gruziju. Godine, 1068. na putu za Siriju, Alp Arslan napada Bizant a sam bizantski car Roman IV Diogen se stavlja na mjesto zapovjednika vojske, te lino predvodi 2 napada na Selduke nakon ega ih protjeruje preko Eufrata. Godine, 1071. Roman IV Diogen sa oko priblino 30 000 vojnika, ubrajajui i kontingente Kumana, Franaka i Normana ulazi u u Armeniju.

Kod Mancikerta, na Muratovoj rijeci Alp Arslan se sreo sa bizantskim carom, te mu je ponudio uslove mira koje je car odbio. Kumanski plaenici prelaze na stranu Selduka, a zapadni plaenici se povukoe sa bojita tako da Bizantijci bie naputeni i demoralizirani zbog ega pretrpie teak poraz. Car Diogen biva zarobljen. Tokom sedam dana, koje je car proveo u zatoenitvu Alp Arslan se sa njime ophodio sa potovanjem da bi ga nakon sedam dana oslobodio uz dogovorene uslove mira. Uslovi mira bili su, da car preda Antiohiju, Edesu, Hierapolis i Mancikert Selducima, 1,5 milion zlatnika, te brak izmeu Alp Arslanovog sina i Diogenove keri. Pri povratku u Bizant car upada u sukobe sa porodicom Dukas, nakon ega biva zbaen sa vlasti i protjeran, a ubrzo zatim umire. Nakon Mancikerta prodor preko Male Azije je uveliko olakan. Godine, 1071. Alp Arslan od Fatimidija osvaja Halep, te zaustavlja njihovo napredovanje. Od Fatimidija takoe osvaja i Haramejn, Meku i Medinu. Talenat Alp Arslana iskazivao se na bojnom polju, a to se tie administracije, to je uglavnom bilo povjereno njegovom veziru, Nizam-ul-Mulku koji e uveliko ojaati sultanat za njegovo vrijeme, te za vrijeme njegovog sina Melikaha.

Za vrijeme njegove vladavine uvedeni su takozvani Vojni posjedi s ciljem preoblikovanja naina ivota Turaka nomada, to je dovelo do poveanja broja stajaih vojnika.

Vlast Alp Arslana, nakon Mancikerta se protezala na veliki dio zapadne Azije. Uskoro se poeo spremati za pohod na Turkmenistan, orginalnu prijestolnicu svojih predaka. Da bi sa sigurnou krenuo u osvajanja sjeverno od Perzije prvo je morao osigurati odstupnicu, osvajajui tvravu uz rijeku Oks. Nakon nekoliko dana opsjedanja tvrava pada pod njegovu kontrolu a njen namjesnik Jusuf el Harezmi biva zarobljen, koji spletom okolnosti uspijeva ubiti Alp Arslana. Alp Arslanovo osvajanje Male Azije smatra se jednim od uzroka kiarskih ratova.

http://en.wikipedia.org/wiki/Seljuq_dynasty

Mustafa Spahi, Povijest islama, Sarajevo, 1996, str. 315-318.

http://en.wikipedia.org/wiki/Alp_Arslan

http://en.wikipedia.org/wiki/Alp_Arslan

http://en.wikipedia.org/wiki/Battle_of_Manzikert

Mustafa Spahi, Povijest islama, Sarajevo, 1996, str. 315-318

http://en.wikipedia.org/wiki/Alp_Arslan

PAGE 1