การประชุมวิชาการระดับชาติ SMARTS...

155
การประชุมวิชาการระดับชาติ ครั้งที่ 4 วันที่ 7 พ.ค. 2557 SMARTS : ภาษาและวรรณกรรม 1 ภาษาและวรรณกรรม

Transcript of การประชุมวิชาการระดับชาติ SMARTS...

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 1

ภาษาและวรรณกรรม

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

2 : ภาษาและวรรณกรรม

ปญหาการเขยนภาษาองกฤษเชงวชาการของนกศกษาไทยในระดบอดมศกษา

Academic Writing Problems of Thai Undergraduate Students

อาจารย ดร.ธนนกานต ชยนตราคม

ภาควชาสงคมวทยา คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

บทคดยอ

ภาษาองกฤษเปๅนภาษาสากลทเดกไทยไดรบการศกษาตงแตระดบอนบาล แตแมนกศกษาในระดบอดมศกษากยงคงประสบความยากลาบากในการใชภาษาองกฤษอยางถกตองและคลองแคลวทงทกษะการฟใง การพด การอาน และการเขยน งานวจยชนนจงมงศกษาปใญหาอปสรรคของนกศกษาไทยในระดบอดมศกษาทมตอการใชภาษาองกฤษ โดยเนนศกษาปใญหาทกษะการเขยนภาษาองกฤษเชงวชาการเปๅนหลก ผวจยรวบรวมขอมลดวยแบบสอบถามจากนกศกษาจานวน 250 คน และวเคราะหแทกษะการเขยนจรงดวยแบบทดสอบการเขยนเรยงความภาษาองกฤษจากนกศกษากลมดงกลาวจานวน 50 คน ผลการวจยพบวาผใหขอมลคดวาทกษะการเขยนเปๅนปใญหาในการใชภาษาองกฤษมากเปๅนอนดบหนง ตามดวยทกษะการพด การฟใง และการอาน โดยสาเหตสาคญตอปใญหาทกษะการเขยนนนเกดจากการไมไดใชภาษาองกฤษในชวตประจาวน เมอวเคราะหแจากแบบทดสอบการเขยน พบวาปใญหาสวนใหญเปๅนการเรยบเรยงโครงสรางประโยคไมถกตอง ไวยากรณแทไมถกตอง คาศพทแทจากด และขาดความชานาญในการเรยบเรยงโครงสรางเรยงความทด แนวทางแกไขปใญหาจงควรเพมรายวชาทฝกฝนการทกษะการเขยน และสงเสรมการใชภาษาองกฤษในชวตประจาวนเพมขน

ค าส าคญ: ปญหาการใชภาษาองกฤษ ทกษะภาษาองกฤษ การเขยนเชงวชาการ นกศกษาไทย

Abstract

English is an essential international language that Thai students have been learning since kindergarten. Nevertheless, even university students still have troubles using English correctly and fluently. These troubles include listening, speaking, reading, and writing skills. This research aims to examine problems of Thai undergraduate students in using English by focusing on academic writing. Data was collected through a questionnaire from 250 Thai undergraduate students and through a writing test from the same group for 50 persons. The results revealed that the most important obstacle of using English is a writing skill, followed by speaking, listening, and reading skills. The essential factor causing the writing problem is the lack of using English in daily life. Furthermore, the writing test expressed students’ problems of sentence structures, grammar, limited vocabularies, and paragraph structure. Increasing English writing courses and using more English in daily life can be ways to improve the students’ English skills.

Keywords: English language problems, English language skills, Academic writing, Thai undergraduate

students

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 3

บทน า

ภาษาองกฤษไดกลายเปๅนภาษาสากลภาษาหนงทใชในการตดตอสอสารในพนทเกอบทกแหงในโลก สาหรบการรบภาษาองกฤษเขาสสงคมไทย อนรวมถงการรบความรและการศกษาจากตางชาตนน กลาวไดวาเรมขนในสมยรชกาลท 3 และรชกาลท 4 (Wyatt, 1985: 614) ในขณะนน การลาอาณานคมของประเทศในแถบทวปยโรป เชน องกฤษและฝรงเศส ไดกลายเปๅนภยคกคามตอประเทศในชวงทศวรรษ 1850 รชกาลท 4 จงทรงตดสนพระทยสรางความสมพนธแอนดกบประเทศตะวนตกดวยการเปดประเทศเพอตดตอคาขายกบตางชาต มการลงนามสนธสญญาเบาวแร ง ซงเปๅนขอตกลงทางการคากบประเทศองกฤษในป ค.ศ. 1855 เชน การสงเสรมสนคาเกษตรกรรม และการสงเสรมใหกรงเทพมหานครเปๅนศนยแกลางการสงออกสนคา (Askew, 2002) ผลทตามมาจากสนธสญญาเบาวแรงมหลายดาน อาท มเรอตางชาตมาคาขายมากขน ขาวไดกลายเปๅนสนคาสงออกตวหลกเปๅนครงแรก เกดสถานทตและบรษทเพอการคา มประชากรอาศยในเมองหลวงเพมขน โดยสวนใหญจะอยอาศยและทางานบรเวณรมฝใๆงแมนา ตกและสถาปใตยกรรมแบบตะวนตกกลายเปๅนสงธรรมดา ซงสวนใหญจะเปๅนตามแบบประเทศอาณานคมองกฤษและมทงแบบทออกแบบเองดวย

นอกจากน รชกาลท 4 ยงทรงตระหนกวาในการทจะใหประเทศรอดพนจากการเปๅนเมองขนไดนน ตองทาใหเมองไทยมความทนสมยขน สวนหนงของการทาประเทศใหทนสมยทาใหภาษาองกฤษเปๅนสวนสาคญในการศกษาแบบใหม เนองจากภาษาองกฤษเปๅนภาษาเพอใชตดตอกบชาวตางชาตและเพอรบความรทางวทยาศาสตรแและเทคโนโลยจากประเทศตะวนตก มการใหชาวตางชาต คอ Anna Leonowens มาสอนภาษาองกฤษใหกบพระราชโอรสและพระราชธดาในวง อยางไรกตาม การศกษาแบบตะวนตกในสมยรชกาลท 4 สวนใหญจะจากดอยแคในหมชนชนสงจนกระทงในสมยของรชกาลท 5 ซงในรชสมยน การเปลยนแปลงและการทาประเทศใหทนสมยนนมงสการทาประเทศใหเปๅนแบบตะวนตก ภาษาองกฤษไดกลายเปๅนสงสาคญประการหนงในการทาใหประเทศมความทนสมยขน โดยเปๅนสอสาคญในการถายทอดทกษะความรจากตางประเทศมาพฒนาประเทศไทย ทางดานสงคมไทยในปใจจบนนน การศกษาเปๅนปใจจยสาคญประการหนงทสงผลตอระดบรายได อกทงเปๅนสงทชวยบรรลและรกษาตาแหนงหรอสถานภาพใหแขงแกรงทงทางสงคมและเศรษฐกจ (Hewison, 1996: 144) นอกจากน โลกาภวตนแและความตองการในการคาขายกบตางชาตทมเพมขนยงสงผลใหความจาเปๅนในการรภาษาทใชในธรกจ โดยเฉพาะภาษาองกฤษกลายเปๅนสงทมความสาคญเปๅนอยางมาก และกลายเปๅนแนวโนมสาคญในสงคมไทยททกคนตองเรยนรภาษาน (Siriwan, 2001) บคคลทสามารถพดภาษาธรกจเหลานไดคลองแคลวจะไดรบโอกาสทดมากกวาในการสมครงาน ตาแหนงงานจานวนมากในบรษทชนนาตองการผทมความสามารถทางภาษาองกฤษในระดบด นอกจากน ตาแหนงงานในระดบบรหารหลายตาแหนงในบรษทขามชาตกตองการบคลากรทมความรความสามารถทางภาษาองกฤษในระดบสง (Cooper and Cooper, 2005: 71) ซงเปๅนเพราะตาแหนงงานหลายตาแหนงนนตองมการตดตอขามชาตมากขนตงแตราวปลายทศวรรษ 1970 เปๅนตนมา (Bennell and Pearce, 2003) ตาแหนงงานเชนนทาใหบคคลมโอกาสตดตอคาขายกบชาวตางชาตและธรกจของไทยในระดบนานาชาตมากขน ตาแหนงการงานเหลานยงใหรายไดทเพมขนซงสงผลตอสถานภาพหรอฐานะทางสงคมทสงขนตามมาอกดวย ยงบคคลมรายไดเพมขนกจะยงทาใหบคคลนนดาเนนชวตในสงคมไดอยางสะดวกสบายยงขน ภาษาองกฤษกลายเปๅนภาษาสาคญในการตดตอสอสารทางธรกจ การบน ความบนเทง การศกษา และอนเทอรแเนต ภาษาองกฤษยงเปๅนเงอนไขประการหนงในการทางานและการเลอนตาแหนง บคคลทเปๅนมออาชพในสาขาตางๆลวนลงทนในการเรยนรภาษาองกฤษเปๅนอยางมาก (Guo and Beckett, 2007: 117-118) ผลประการหนงของการขยายตวของภาษาองกฤษคอการทนกศกษาจานวนมากขวนขวายหาทกษะความรในการใชภาษาองกฤษมากขน เชน จากการเรยนพเศษตามสถาบนกวดวชา เปๅนตน ซงไมเพยงแตการเรยนภาษาองกฤษภายในประเทศเทานน แตนกศกษาเหลานยงหาทกษะความรทางภาษาองกฤษเพมเตมในตางประเทศดวยเชนกน เชน การเรยนคอรแสภาษาองกฤษระยะสนในชวงปดเทอมฤดรอน

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

4 : ภาษาและวรรณกรรม

เปๅนตน ความสาคญของภาษาองกฤษนไดสงผลใหแนวโนมการศกษาระดบอดมศกษาขนไปในระดบนานาชาตไดกลายเปๅนสงสาคญมากขนตงแตปลายทศวรรษ 1980 ไมเพยงแตในประเทศไทยเทานน แตนกศกษาหลายหมนคนทงจากทวปเอเชย แอฟรกา และลาตนอเมรกา เดนทางไปรบการศกษาในประเทศตะวนตกซงมระบบการศกษาทแตกตางออกไปและมเทคโนโลยทสงกวา โดยเชอกนวานกศกษาเหลานจะนาทกษะความรทไดรบจากตางประเทศไปใชในการพฒนาเศรษฐกจและเทคโนโลยของประเทศตน (Bennell and Pearce, 2003) นอกจากความสาคญของภาษาองกฤษดงกลาวแลวนน การรวมตวเปๅนประชาคมอาเซยนในป พ.ศ. 2558 ยงสงผลใหทกษะภาษาองกฤษเปๅนสงจาเปๅนมากขน เนองจากภาษาองกฤษเปๅนภาษาหลกทใชในการตดตอสอสารระหวางประเทศสมาชกอาเซยนดวยเชนกน (“The working language of ASEAN shall be English.”) (สานกยทธศาสตรแอดมศกษาตางประเทศ, 2553: 21) อนสงผลใหการพฒนาความรความสามารถในการใชภาษาองกฤษของนกศกษาไทยเปๅนสงสาคญและจาเปๅนเพอทบณฑตของไทยจะมคณภาพทดเทยมกบบณฑตในกลมประเทศสมาชกอาเซยน อนจะสงผลตอโอกาสในการทางานของบณฑตเหลานตอไป จงกลาวไดวา ภาษาองกฤษจงเปๅนทกษะความรประการหนงทมความสาคญ ซงนกศกษาไทยควรฝกฝนใหมประสทธภาพตงแตเยาวแวย เนองจากการมทกษะทางภาษาทดจะเปๅนพนฐานความกาวหนาในการทางานในอนาคต มงานวจยจานวนมากทตระหนกถงความสาคญของภาษาองกฤษและมงศกษาความสามารถทางภาษาองกฤษของนกศกษา ประเดนทศกษานน อาท การศกษาปใญหาหรออปสรรคในการเรยนรภาษาองกฤษโดยทวไป (Sawir, 2005; Ferrari and Palladino, 2007; Zhang and Mi, 2010; Khattak et al, 2011; Liamputtong, 2011) การศกษาปใญหาเฉพาะบางทกษะของการใชภาษาองกฤษ (Mousavi and Kashefian-Naeeini, 2011; Pattanapichet and Chinokul, 2011; Phakiti and Li, 2011; Hashemi, Azizinezhad, and Dravishi, 2012) การศกษาแนวทางปรบปรงการเรยนรภาษาองกฤษ (Candlin, Bhatia, and Jensen, 2002; Bosuwon and Woodrow, 2009; Boonkit, 2010; Khan and Ali, 2010) และปใจจยหรอทศนคตทมตอการเรยนรภาษาองกฤษ (Sullivana and Schatz, 2009; Gömleksiz, 2010; Rifai, 2010) อยางไรกตาม แมการศกษาเรองการใชภาษาองกฤษของนกศกษานนมอยเปๅนจานวนมาก แตสวนใหญจะเปๅนการศกษานกศกษาในภาพรวมในฐานะนกศกษาตางประเทศ (เชน Sawir, 2005; Zhang and Mi, 2010; Liamputtong, 2011) โดยมการศกษานกศกษาโดยแบงตามเชอชาตเชนกน เชน การศกษาปใญหาในการเรยนภาษาตางประเทศของเดกชาวอตาเลยน (Ferrari and Palladino, 2007) การศกษาผลกระทบของลกษณะประจาชาตของญปนทมตอทศนคตในการเรยนรภาษาองกฤษ (Sullivana and Schatz, 2009) และการศกษาปใญหาดานการเขยนเชงวชาการดวยภาษาองกฤษของนกศกษาชาวอหราน (Mousavi and Kashefian-Naeeini, 2011) สาหรบการวจยกรณนกศกษาไทยนนยงพบวามอยจานวนไมมาก เชน การสรางรายวชาทสงเสรมทกษะการอานภาษาองกฤษ (Bosuwon and Woodrow, 2009) และความสามารถทจาเปๅนในการพดสอสารดวยภาษาองกฤษ (Pattanapichet and Chinokul, 2011) จงกลาวไดวาการศกษาความสามารถทางทกษะภาษาองกฤษของนกศกษาไทยนนยงมชองวางอย ทงดานเชอชาตและประเดนทศกษา เนองดวยความสาคญของทกษะภาษาองกฤษซงเปๅนภาษาสากลหลกในการตดตอสอสารระหวางประเทศ อกทงยงเปๅนภาษาทใชสอสารระหวางประเทศสมาชกอาเซยนซงนกศกษาไทยพงตองพฒนาความสามารถทางทกษะภาษาของตนใหใชไดอยางมประสทธภาพ การวจยในครงนจงมงศกษาการใชภาษาองกฤษของนกศกษาไทยโดยจะเนนในระดบปรญญาตร ซงเปๅนระดบการศกษาอนสาคญทนกศกษามโอกาสศกษาหาความรกอนทจะกาวเขาสชวตการทางาน โดยจะเนนศกษาทกษะการเขยนภาษาองกฤษของนกศกษาไทยในระดบอดมศกษาเปๅนหลก เนองจากในการเขยนภาษาองกฤษ โดยเฉพาะในเชงวชาการนน ผเขยนจาตองมความสามารถในการกลนกรองความคดและความรทม แลวจงนาความคดนนมาเรยบเรยงเปๅนผลงานเขยนทสมบรณแ มงศกษาขอผดพลาดในการเขยนและปใจจยทสงผลตอประสทธภาพในการเขยนภาษาองกฤษของนกศกษา เพอนาเสนอแนวทางในการปรบปรงประสทธภาพการเขยนภาษาองกฤษของนกศกษาไทยตอไป

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 5

วตถประสงค

1. เพอศกษาขอผดพลาดทพบบอยในการเขยนภาษาองกฤษของนกศกษาไทยในระดบอดมศกษา 2. เพอศกษาปใจจยทสงผลตอประสทธภาพการเขยนภาษาองกฤษของนกศกษาไทยในระดบอดมศกษา 3. เพอนาเสนอแนวทางในการปรบปรงประสทธภาพการเขยนภาษาองกฤษของนกศกษาไทย

วธด าเนนการวจย

การวจยในครงนใชรปแบบการวจยแบบผสมผสานทงเชงปรมาณ (Quantitative Research) และเชงคณภาพ (Qualitative Research) กลมตวอยางในการเกบขอมลเปๅนนกศกษาระดบปรญญาตรซงกาลงศกษาทมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ โดยไมไดเรยนวชาเอกทางดานภาษา รวมจานวน 6 คณะ (ภาพท 1) โดยเกบขอมลดวยแบบสอบถามเพอรวบรวมขอมลสถตจากกลมตวอยางขนาดใหญ แบงเปๅนเพศชายจานวน 93 คน และเพศหญงจานวน 157 คน ตงแตชนปท 1-4 รวมจานวน 250 คน จากการสมตวอยางนกศกษาทไมไดเรยนวชาเอกภาษา แตไดเรยนหรอกาลงเรยนรายวชาภาษาองกฤษในมหาวทยาลยแลว และเกบขอมลเจาะลกจากกลมตวอยางดงกลาวอกจานวน 50 คน ซงเปๅนจานวนทไมนอยหรอมากเกนไปในการตรวจวเคราะหแผลการทดสอบภาษาองกฤษ โดยสมตวอยางจากผทกาลงเรยนรายวชาภาษาองกฤษในขณะนน ซงเปๅนภาคเรยนทผวจยกาลงเกบขอมล ดวยการทาแบบทดสอบการเขยนเชงวชาการดวยภาษาองกฤษ เพอใหไดขอมลทนาเชอถอและมประสทธภาพสงสด การสงเกตอยางมสวนรวม (Participant Observation) เพอศกษาพฤตกรรมของผใหขอมลในขณะทใชภาษาองกฤษ และการสมภาษณเชงลก (In-depth Interview) เพอศกษาและสอบถามขอมลเพมเตมอนสบเนองจากการสงเกตการณแและการทาแบบทดสอบ

ภาพท 1 อตรารอยละของผใหขอมลจาแนกตามคณะทศกษา

ผลการวจย

ผลการวจยแบงไดเปๅน 2 ดาน คอผลการวจยทวเคราะหแขอมลจากแบบสอบถาม โดยเสนอเปๅนอตรารอยละ และผลการวจยทวเคราะหแขอมลจากการสมภาษณแ การสงเกตการณแ และการทาแบบทดสอบภาษาองกฤษ ซงจะนาเสนอตาม

หวขอวตถประสงคแของการวจย ดงตอไปน

1. ขอผดพลาดทพบบอยในการเขยนภาษาองกฤษของนกศกษาไทยในระดบอดมศกษา ผลการศกษาขอมลดวยแบบสอบถามดานทกษะภาษาองกฤษทผใหขอมลประสบปใญหาในการใชนน พบวาผใหขอมล

ประสบปใญหาในการใชภาษาองกฤษทง 4 ดาน ไดแก การเขยน (รอยละ 34) การฟใง (รอยละ 30) การพด (รอยละ 27) และ

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

6 : ภาษาและวรรณกรรม

การอาน (รอยละ 9) ตามลาดบ โดยทกษะการเขยนและการฟใงเปๅนสงทผใหขอมลประสบปใญหาสองอนดบแรกในอตราใกลเคยงกน (ภาพท 2)

ภาพท 2 อตรารอยละของทกษะภาษาองกฤษทผใหขอมลประสบปใญหาในการใช

เมอผลการศกษาปใญหาการใชภาษาองกฤษของผใหขอมลนนแสดงถงปใญหาในการเขยนมากทสด ผวจยจงทาการทดลองกลมยอย โดยใหผใหขอมลจานวน 50 คนทดลองเขยนเรยงความภาษาองกฤษ เพอศกษาตอไปวาผใหขอมลประสบปใญหาการเขยนซงสอดคลองกบผลการศกษาดวยแบบสอบถามหรอไม และผใหขอมลประสบปใญหาการเขยนอยางไร ผลการวเคราะหแขอมลพบวาผใหขอมลมกมขอผดพลาดในการเขยนหลายประการทคลายคลงกน สรปเปๅนประเดนหลกดงน

1) ไวยากรณแ

การใชกรยาทแสดงกาลเวลาผดพลาด เชน Life in university is difference from life in school. When I am in school.

ตวอยางดงกลาวควรเปๅน “was” ซงแสดงถงรปอดต

การเลอกใชหนาทของคา เชน Life in university is difference from life in school.

ตวอยางดงกลาวควรเปๅน “different” ซงเปๅนคาคณศพทแ

การใชคาบพบท เชน I have go to school early before 8 o’clock.

ตวอยางดงกลาวควรเปๅน “to go” เนองจากคากรยา “have” ตองตามดวย “to และ กรยาชอง 1” เมอหมายความถงความจาเปๅนทตองกระทาสงใด

ความผดพลาดอนๆ เชน การใชรปเอกพจนแหรอพหพจนแของประธานและคากรยาไมสอดคลองกน การใช “a” และ “the” ไมถกตอง และการใชตวอกษรเลกใหญไมถกตอง เปๅนตน

2) โครงสรางการนาเสนอเนอหา ในการทดลองใหผใหขอมลเขยนเรยงความนน พบวาโดยสวนใหญจะเขยนเนอหาไปเรอย ๆ โดยขาดการ

กลาวนาทด ขาดการนาเสนอแตละประเดนอยางเปๅนลาดบขนทเหนเดนชด และขาดการสรปทด โดยสวนใหญเปๅนการกลาวซาประโยคเดม และการไมสรปประเดนสาคญในตอนทาย

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 7

3) คาศพทแ ปใญหาดานการใชคาศพทแ โดยมากจะเปๅนการใชคาศพทแขนพนฐานหรอคาศพทแทงาย ไมใชคาศพทแท

หลากหลาย การสะกดคาศพทแทงายเหลานกยงพบวามเขยนไมถกตองดวยเชนกน

4) เครองหมายและคาเชอม จากการวเคราะหแขอมลนน พบวาผใหขอมลสวนใหญใสเครองหมายอยางไมถกตอง เชน

When it can not function fully. It will cause burn less fat.

ตวอยางดงกลาวควรใช “,” แทน “.” ในประโยคแรก

รวมถงการไมคอยใสสนธานหรอคาเชอมประโยค เชน

I feel more adult when I am in university. I can choose subject I want to study, I can come and leave university whenever I want.

ตวอยางดงกลาวควรเพมคาสนธานทแสดงเหตผล เชน “because”

จากตวอยางการเขยนทกลาวมานนแสดงใหเหนถงขอผดพลาดหลายประการของการใชภาษาองกฤษ ทงการใชคาศพทแ การใชไวยากรณแอยางไมถกตอง รปแบบการเขยนประโยค เครองหมายวรรคตอน คาสนธาน หรอการเรยบเรยงการนาเสนอเนอหา ทงน จากการวเคราะหแขอมลทงแบบสอบถามและการสมภาษณแเชงลกนน ผใหขอมลแสดงความคดเหนทสอดคลองกนวาการทตนประสบปใญหาในการใชภาษาองกฤษนน (ภาพท 3) สาเหตสาคญมาจากการทอยในบรบทของสงคมไทย กลาวคอ ประเทศไทยใชภาษาไทยของตนเปๅนภาษาหลก ภาษาองกฤษเปๅนภาษาทเรยนเพมเตมกจรง แตไมไดเปๅนภาษาทนกศกษาใชทวไปในชวตประจาวน คนทวไปกสอสารภาษาไทยดวยกนทงนน ไดใชภาษาองกฤษสวนใหญแคในหองเรยนสงผลใหไมไดรบการฝกฝนอยางเพยงพอ

ภาพท 3 อตรารอยละของปใจจยทสงผลตอประสทธภาพการใชทกษะภาษาองกฤษ

2. ปจจยทสงผลตอประสทธภาพการเขยนภาษาองกฤษของนกศกษาไทยในระดบอดมศกษา จากการวเคราะหแขอมลดานปใญหาทประสบในการเขยนนน พบวาการเขยนนน ตองใชทงความรหรอมขอมลมากพอในสงทจะเขยน ในบางครง งานเขยนกเปๅนสงทผใหขอมลตองแสดงความคดเหนหรอวเคราะหแขอมล ซงลวนทาให ผใหขอมลรสกกงวลเมอตองนาขอมลเหลานมาถายทอดเปๅนภาษาองกฤษ ทงดานการใชไวยากรณแ การเขยนเปๅนประโยคทถกตอง การเรยบเรยงเนอหาใหเปๅนเรยงความทด การใชคาศพทแ สานวน หรอคาเชอมตาง ๆ (ภาพท 4) ปใจจยเหลานสงผล

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

8 : ภาษาและวรรณกรรม

ให ผใหขอมลคดวาการเขยนภาษาองกฤษเปๅนทกษะทยากทสดในบรรดาทกษะการสอสารทงหลาย ซงสอดคลองกบขอผดพลาดทพบในผลทดสอบการเขยนของผใหขอมล ทงน ระดบความผดพลาดในการเขยนนนแตกตางมากนอยตามแตละบคคล

ภาพท 4 อตรารอยละของปใจจยทสงผลตออปสรรคในการเขยน

3. แนวทางในการปรบปรงประสทธภาพการเขยนภาษาองกฤษของนกศกษาไทย เมอศกษาทศนคตของผใหขอมลในดานแนวทางการปรบปรงและพฒนาทกษะภาษาองกฤษนน (ภาพท 5) พบวา

ผใหขอมลถงรอยละ 48 ตองการใหสถาบนการศกษาของตนพาไปทศนศกษาทตางประเทศ ดานความตองการฝกฝนทกษะภาษาองกฤษอนๆนน ผใหขอมลรอยละ 22 ตองการใหสถาบนการศกษาของตนจดอบรมการสอบวดระดบภาษาองกฤษ (เชน TOEFL หรอ IELTS) ซงเปๅนการวดความสามารถทางทกษะภาษาองกฤษของผใหขอมลในระดบสากล อนจะเปๅนประโยชนแตอผใหขอมลในการศกษาตอทงในตางประเทศและในประเทศไทยเอง ซงตองมการสอบวดระดบความสามารถทางภาษาองกฤษดวย และยงมผใหขอมลรอยละ 21 ตองการใหสถาบนการศกษาของตนจดอบรมทกษะภาษาองกฤษเพมเตมในดานตางๆ ทงการฟใง การพด การอาน และการเขยน นอกเหนอจากทเรยนในรายวชาตามหลกสตร เมอสมภาษณแเชงลกในประเดนดงกลาว พบวาผใหขอมลคดวาการเรยนภาษาองกฤษแคในหลกสตรของตนเพยงไมกรายวชานน ไมเพยงพอตอการนาไปใชอยางคลองแคลวในอนาคตได หากมการจดอบรมภาษาองกฤษเสรมขนกนาจะเปๅนประโยชนแตอผทสนใจอยากพฒนาความสามารถของตนเอง สาหรบผใหขอมลทเหลออกรอยละ 9 นนตองการใหมรายวชาภาษาองกฤษในหลกสตรเพมขน เพอจะชวยเพมประสทธภาพในการฝกฝนภาษาองกฤษยงขน

ภาพท 5 อตรารอยละของความตองการในการฝกทกษะภาษาองกฤษ

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 9

ตามทผใหขอมลคดวาทกษะการเขยนภาษาองกฤษเปๅนทกษะทเปๅนปใญหาในการใชมากเปๅนอนดบหนงในบรรดาทกษะการสอสารอน ๆ นน เมอศกษาความตองการของผใหขอมลในการฝกฝนปรบปรทกษะการเขยนน (ภาพท 6) พบวาผใหขอมลถงรอยละ 36 ตองการใหทางสถาบนการศกษาเพมรายวชาในหลกสตรทมการใชหรอสอนทกษะการเขยนภาษาองกฤษ เพอเปๅนการฝกฝนการเขยนใหมความชานาญมากขน นอกเหนอจากในรายวชาของหลกสตรแลว ผใหขอมลถงรอยละ 33 ตองการใหสถาบนการศกษาของตนจดอบรมการเขยนภาษาองกฤษ และผใหขอมลถงรอยละ 31 คดวาอาจารยแผสอนควรมอบหมายงานเขยนทใชภาษาองกฤษเพมขน

ภาพท 6 อตรารอยละของความตองการในการฝกทกษะการเขยนภาษาองกฤษ

สรปและอภปรายผล

ดวยภาษาองกฤษเปๅนภาษาสากลภาษาหลกทประชาชนทวโลกใชในการตดตอสอสารขามชาต อกทงยงเปๅนภาษาหลกในการตดตอระหวางสมาชกประชาคมอาเซยน ภาษาองกฤษจงเปๅนสงสาคญทแฝงอยในชวตประจาวนของมนษยแเรา ทงดานการรบขาวสาร ความบนเทง หรอแมแตการศกษาดวยเชนกน ซงรวมอยในรายวชาของหลกสตร ในเนอหาทเลาเรยน ในงานทนกศกษาไดรบมอบหมาย หรอในหนงสออานประกอบ การมทกษะสอสารภาษาองกฤษทดจงเปๅนพนฐานและเปๅนปใจจยทสาคญประการหนงทจะทาใหบคคลนนมโอกาสเจรญกาวหนาทางการงาน อยางไรกตาม ภาษาองกฤษเปๅนสงทนกศกษาไทยยงไมสามารถใชไดอยางเตมประสทธภาพ ซงอาจดไดจากการทผลการเรยนยงไมอยในระดบดหรอดมากกนทกคน การมสถาบนกวดวชาภาษาองกฤษเกดขนมากมาย หรอการมโปรแกรมเรยนภาษาองกฤษในตางประเทศซงมเจาของภาษาเปๅนผสอน งานวจยชนนจงมงศกษาปใญหาอปสรรคการใชภาษาองกฤษของนกศกษาไทยในระดบปรญญาตร เพอหาแนวทางปรบปรงใหนกศกษาไทยสามารถใชภาษาองกฤษไดอยางมประสทธภาพ

ผลการศกษาพบวาภาษาองกฤษยงเปๅนสงทนกศกษาไทยประสบปใญหาในการใช ทงดานการฟใง การพด การอาน และการเขยน ซงสอดคลองกบผลการวจยของ Mousavi and Kashefian-Naeeini (2011) และ Phakiti and Li (2011) โดยเฉพาะอยางยงดานการเขยน ซงพบวาปใญหาสวนใหญเปๅนการเรยบเรยงโครงสรางประโยคไมถกตอง การใชไวยากรณแทไมถกตอง ความรในคาศพทแทจากด และการขาดความชานาญในการเรยบเรยงโครงสรางเรยงความทด ถงแมวานกศกษาสวนหนงจะใชภาษาองกฤษไดคอนขางด มขอผดพลาดนอย แตนกศกษาอกสวนหนงกลบมขอผดพลาดในการใชภาษาองกฤษอยมาก กลาวโดยสรปไดวานกศกษาระดบปรญญาตรจานวนมากในปใจจบนนน ไมมพนฐานภาษาองกฤษทดพอสาหรบการเรยนตอในระดบมหาวทยาลยกนทกคน เมอพนฐานไมดจงสงผลใหการเรยนรขนสงในระดบมหาวทยาลยนนเปๅนไปอยางยากลาบาก ทงตอตวผเรยนและตอตวผสอน ซงแทนทผสอนจะสามารถชแนะใหผเรยนนาพนฐานเบองตนของภาษาองกฤษทเรยนรมาในระดบมธยมศกษา เชน ความรดานไวยากรณแ การแตงประโยค หรอโครงสรางการเขยนเรยงความทด เพอนามาใชในเชงมาประยกตแตอยอดในระดบมหาวทยาลย เชน การอานและการเขยนงานวจย การวเคราะหแและสรป

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

10 : ภาษาและวรรณกรรม

เนอหาจากตาราภาษาองกฤษ การเขยนรายงาน หรอการเขยนวทยานพนธแ เมอศกษาตอในระดบบณฑตศกษา ผใหขอมลโดยรวมตระหนกถงจดออนของการใชภาษาองกฤษของตน และมความตองการพฒนาทกษะภาษาองกฤษของตนดวยการฝกฝนเพมขน ซงผใหขอมลรอยละ 48 ตองการทจะไปทศนศกษาตางประเทศ หรอกลาวไดวาตองการประสบการณแตรงในการใชภาษาองกฤษ ความตองการนสอดคลองกบผลการศกษาดานปใจจยทสงผลตอประสทธภาพการใชทกษะภาษาองกฤษ (ภาพประกอบท 3) ซงผใหขอมลถงรอยละ 51 คดวาการอาศยอยในสภาพแวดลอมของสงคมไทยทาใหไมคอยมโอกาสในการใชทกษะภาษาองกฤษในชวตประจาวนมากนก จ งสงผลใหเกดความตองการใหมโอกาสไปฝกประสบการณแในตางประเทศโดยตรง สาหรบความตองในการปรบปรงทกษะการเขยนนน ผใหขอมลตองการพฒนาตนดวยการเสนอใหมการเพมรายวชาทฝกฝนการทกษะการเขยน การจดอบรมภาษาองกฤษ ตลอดจนการสงเสรมการใชภาษาองกฤษในชวตประจาวนเพมขน

ขอเสนอแนะ

1. ขอเสนอแนะส าหรบมหาวทยาลยและสถาบนการศกษา 1.1 ควรวางพนฐานทกษะภาษาองกฤษทดตงแตระดบประถมศกษาและมธยมศกษา เพอทนกเรยนจะสามารถใชภาษาองกฤษขนพนฐานไดอยางชานาญและถกตองตงแตเยาวแวย

1.2 มหาวทยาลยควรเพมรายวชาภาษาองกฤษ หรอสงเสรมการใชสอหรอตาราภาษาองกฤษในทกรายวชา เพอใหนกศกษาไดเรยนรและฝกฝนภาษาองกฤษอยางสมาเสมอ และตรงตามศาสตรแสาขาทตนศกษา

1.3 มหาวทยาลยควรสงเสรมใหนกศกษาเดนทางแลกเปลยนการศกษา เดนทางไปศกษาตอในตางประเทศ หรอสงเสรมใหนกศกษาตางชาตเขามาแลกเปลยนการศกษารวมกบนกศกษาไทย เพอเพม โอกาสในการพบปะและตดตอกบชาวตางประเทศ อนจะเปๅนการเสรมใหนกศกษาไดใชภาษาองกฤษมากขน

1.4 มหาวทยาลยควรสงเสรมใหนกศกษาไดรบการอบรมการสอบวดระดบภาษาองกฤษในระดบสากลอนจะเปๅนประโยชนแในการศกษาตอ เชน TOEFL และ IELTS

1.5 ควรเชญอาจารยแชาวตางชาตซงเปๅนเจาของภาษาองกฤษมาสอนนกศกษา เพอทนกศกษาจะไดกลาสอสารกบ

ชาวตางชาต และไดฝกภาษาองกฤษจากเจาของภาษาอยางถกตอง

2. ขอเสนอแนะส าหรบการวจยครงตอไป การศกษาในครงนศกษานกศกษาระดบปรญญาตร ซงผลการศกษาพบวานกศกษามปใญหาในการใชภาษาองกฤษ

หลายดานดวยกน อยางไรกตาม ประสทธภาพการใชทกษะภาษาองกฤษของผใหขอมลเหลานลวนมาจากพนฐานทางการศกษาภาษาองกฤษในระดบประถมศกษาและมธยมศกษา การศกษาในอนาคตจงไมควรศกษาแคปใญหาของนกศกษาระดบปรญญาตร แตควรศกษาประสทธภาพหรอปใจจยทสงผลตอทกษะภาษาองกฤษของนกเรยนในระดบประถมศกษาและมธยมศกษา เพอนาไปสการนาเสนอแนวทางการปรบปรงแกไขแนวทางการเรยนรภาษาองกฤษตงแตระดบพนฐาน ซงจะมประโยชนแและเปๅนการปพนฐานภาษาองกฤษทดตอนกศกษาตงแตตน

กตตกรรมประกาศ

ขอขอบคณคณะสงคมศาสตรแ มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ทไดใหทนอดหนนการวจยจากเงนรายได

คณะสงคมศาสตรแ ประจาป 2555 ในการทาวจยครงน

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 11

เอกสารอางอง

สานกยทธศาสตรแอดมศกษาตางประเทศ (2553). ยทธศาสตรอดมศกษาไทยในการเตรยมความพรอมสการเปนประชาคมอาเซยนในป พ.ศ. 2558. กรงเทพฯ: บางกอกบลอก.

Askew, M. (2002). Bangkok: Place, Practice and Representation. London: Routledge.

Bennell, P. & Pearce, T. (2003). The Internationalisation of Higher Education: Exporting Education to Developing and Transitional Economies. International Journal of Educational Development, 23, 215-232.

Bosuwon, T. & Woodrow, L. (2009). Developing a Problem-Based Course Based on Needs Analysis to Enhance English Reading Ability of Thai Undergraduate Students. Journal of Language Teaching and Research, 40(1), 42-64.

Candlin, C. N., Bhatiq, V. K., & Jensen, C. H. (2002). Developing Legal Writing Materials for English Second Language Learners: Problems and Perspectives. English for Specific Purposes, 21(4), 299-320.

Cooper, R. & Cooper, N. (2005). Culture Shock! A Survival Guide to Customs and Etiquette: Thailand. Singapore: Marshall Cavendish Editions.

Ferrari, M. & Palladino, P. (2007). Foreign Language Learning Difficulties in Italian Children: Are They Associated with Other Learning Difficulties?. Journal of Learning Disabilities, 40(3), 256-269.

Guo, Y. and Beckett, G, H. (2007). The Hegemony of English as a Global Language: Reclaiming Local Knowledge and Culture in China. Convergence, 40(1/2), 117-132.

Hewison, K. (1996). Emerging Social Focus in Thailand: New Political and Economic Roles. in R. Robinson & D. S. G. Goodman (Eds.), The New Rich in Asia: Mobile Phones, McDonalds and Middle-class Revolution (pp. 137-160). London: Routledge.

Pattanapichet, F. & Chinokul, S. (2011). Competencies Needed in Oral Communication in English among Thai Undergraduate Public Relations Students: A Substantial Gap between Expectations and Reality. Journal of Language Teaching and Research, 42(2), 187-202.

Phakiti, A. & Li, L. (2011). General Academic Difficulties and Reading and Writing Difficulties among Asian ESL Postgraduate Students in TESOL at an Australian University. Journal of Language Teaching and Research, 42(3), 227-264.

Siriwan, A. (Ed.). (2001). Thailand in Brief. Bangkok: Paper House Limited Partnership.

Sullivana, N. & Schatz, R. (2009). Effects of Japanese National Identification on Attitudes toward Learning English and Self-assessed English Proficiency. International Journal of Intercultural Relations, 33(6), 486-497.

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

12 : ภาษาและวรรณกรรม

เอกสารอางอง

Wyatt, D. K. (1985). The Beginnings of Modern Education in Thailand, 1868-1910 PT.2. Michigan: University Microfilms International.

Zhang, Y. & Mi, Y. (2010). Another Look at the Language Difficulties of International Students. Journal of Studies in International Education, 14(4), 371-388.

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 13

ภาษาองกฤษในการตนหนงสอพมพ

English in Newspaper Comic Strips

ผชวยศาสตราจารย สพาณ วรรณาการ

ภาควชาภาษาองกฤษ คณะอกษรศาสตร มหาวทยาลยศลปากร

บทคดยอ

งานวจยนมวตถประสงคแเพอศกษาลกษณะของภาษาองกฤษในการแตนหนงสอพมพแ Bangkok Post ดานอรรถศาสตรแและวจนปฏบตศาสตรแ ดานอรรถศาสตรแวเคราะหแตามทฤษฎ General Theory of Verbal Humor ผลการวเคราะหแดานอรรถศาสตรแทนาสนใจ คอ พบการขดกนของกรอบ (Script Opposition SO) 27 รายการ ในจานวนนเปๅนกรอบทเพมขนจากงานวจยทเคยมมากอน 6 รายการ ไดแก กรอบ happy vs. unhappy, diligent vs. lazy, kind vs. mean, big vs. small, polite vs. impolite และ credible vs. incredible กลไกตรรกะ (Logical Mechanism LM) สวนใหญไมมลกษณะซบซอนเพอความงายตอความเขาใจอารมณแขน สถานการณแ (Situation SI) เปๅนบทสนทนาทเกดในททางานมากทสด รองลงมาคอทบาน และเปาหมาย (Target TA) คอ หวขอเบดเตลดและตวละครลอเลยนตวเองมากทสด การวเคราะหแดานวจนปฏบตศาสตรแ พบวาการแตนใชความกากวมตวบงช ความหมายชบงเปๅนนยจากการสนทนา สภาวะเกดกอนทางวฒนธรรม และ วจนกรรมเสยดส มากทสด การวเคราะหแศพทแ สานวน ในการแตนพบวามการใชภาษาหลายรปแบบในการสรางอารมณแขน อาท การเลนคา (pun) คาศพทแทวไป คาศพทแเฉพาะสาขาอาชพ (jargon) การใชคาหลายนย (polysemy) และสานวนภาษาองกฤษ (idioms)

ค าส าคญ: การตน อารมณขน อรรถศาสตร วจนปฏบตศาสตร หนงสอพมพ

Abstract

The objectives of this research are to undertake the semantic analysis using the General Theory of Verbal Humor (GTVH) and pragmatic analysis of English used in the Bangkok Post comic strips. Semantic analysis of humor in the comic strips reveals that they exploit 27 script oppositions (SO); six of them are discovered in this research, namely happy vs. unhappy, diligent vs. lazy, kind vs. mean, big vs. small, polite vs. impolite and credible vs. incredible, adding to the findings in the previous research on humorous text, and most logical mechanism (LM) are uncomplicated for explicit humorous effects. The most frequent situations (SI) are at the workplace, followed by residential areas, and the targets (TA) are mostly general topics and self-deprecation. Pragmatic analysis reveals that the comic strips exploit ambiguous diexis, conversational implicature, cultural presupposition and satirical speech. The analysis of vocabulary and idioms found in the comic strips reveals a variety of rhetorical devices used in creating humor namely puns, general vocabulary, jargon, polysemy and English idioms.

Keywords: Cartoon, Humor, Semantics, Pragmatics, Newspaper

บทน า

การแตนในสวนทเรยกวา comics ของหนงสอพมพแ มทงแบบชองเดยวจบและแบบหลายชองจบ การแตนทเรยกวาการแตนสานกพมพแ (syndicated cartoons) หรอการแตนของบรษททจดจาหนายขาวหรอสอตาง ๆ ไปยงสานกพมพแทวโลก

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

14 : ภาษาและวรรณกรรม

มการตพมพแเผยแพรในหนงสอพมพแและนตยสารทวโลก จดเปๅนการแตนทมความเปๅนสากลสง เนอหาทการแตนหยบยกขนมาลอเลยนเสยดสจะมความเปๅนสากลทผคนตางภมหลงทางวฒนธรรมสามารถเขาใจได

การอานการแตนหนงสอพมพแ มวตถประสงคแทงการอานเพอความบนเทงและสาระบนเทง ปใจจยทมอทธพลตอการสอสารของการแตนมทงสวนทเกดจากตวสาร (message) ซงประกอบดวยภาพ (image) และตวบท (text) หรอบทสนทนาในการแตน และสวนทเกดจากผรบสาร (audience) ดงนน การทาความเขาใจการแตน นอกจากผอานจะตองมความเขาใจการสอสารโดยภาพทศลปนตองการสอ ยงมปใจจยดานภมหลง (background) คานยมทางสงคมและการเมอง (social and political values) และวฒนธรรม (cultures) ของผอานเขามาเกยวของดวย (Archakis, et.al., 2005,p. 43) กลาวคอผอานทมภมหลงทางสงคมและวฒนธรรมทตางกน อาจตความสารทการแตนสอไมเหมอนกน หรอผอานอาจมขอจากดดานความรในภาษาทการแตนใช จงทาใหไมเขาใจมขขาขนในการแตน

นอกเหนอจากปใจจยดงกลาวขางตน ความตลกขบขนในการอานการแตนมทงทเกดจากภาพอยางเดยว (visual humor) ถอยคาอยางเดยว (verbal humor) และปฏสมพนธแรวมกนระหวางภาพและถอยคา (visual and verbal humor) และเนองจากบางครงความตลกขบขนของการแตนไมไดเกดจากภาพ (image) อยางเดยว แตยงเกดจากตวบท (text) ทใชประกอบดวย เมอมการใชภาษาเพอการสอสารในการแตน นกภาษาศาสตรแจงสนใจศกษาภาษาทใชสอสารในการแตนทงทางวจนปฏบตศาสตรแ (pragmatics) และอรรถศาสตรแ (semantics)

การศกษาการแตนทงทางอรรถศาสตรแและวจนปฏบตศาสตรแ ไมไดแยกออกจากกนอยางสนเชง เนองดวยศาสตรแทงสองไมไดมขอบเขตทชดเจน ยงมสวนทคาบเกยวกนอย จงมผสนใจศกษาการใชภาษาทงทางอรรถศาสตรแและวจนปฏบตควบคกนไป ผวจยจงเหนสมควรทจะไดมการศกษาภาษาองกฤษในการแตนทงทางอรรถศาสตรแและว จน-ปฏบตศาสตรแ นอกจากน การวจยภาษาองกฤษทใชในการแตนจงเปๅนการสงเสรมความเขาใจในการอาน ทาใหเกดความนยมการอานการแตนเพอการเรยนรภาษาองกฤษมากยงขน

ดวยเหตผลดงกลาวขางตน ผวจยจงสนใจศกษาภาษาองกฤษในการแตน (comic strips) ทงทางอรรถศาสตรแและวจนปฏบตศาสตรแ โดยจะทาการวเคราะหแการแตนทตพมพแในหนงสอพมพแ Bangkok Post ซงจดเปๅนการแตนสานกพมพแ หรอ syndicated comic strips ทตพมพแเผยแพรโดยบรษทจาหนายไปยงสานกพมพแทวโลก จดเปๅนการแตนทมความเปๅนสากลสง นอกจากน Bangkok Post ยงเปๅนหนงสอพมพแระดบประเทศ (national newspaper) ทมการจดจาหนายและเปๅนทนยมอานอยางแพรหลายในประเทศไทย จดเปๅนสอทเขาถงผอานไดงาย ครอบคลมกลมผสนใจอานภาษาองกฤษไดทกเพศทกวย เพอผอานไดพฒนาความสามารถในการอานและเขาใจภาษาองกฤษทใชสอสารในการแตนใหมากยงขน

วตถประสงค

1. เพอศกษาลกษณะของการใชภาษาองกฤษในการแตนในหนงสอพมพแ Bangkok Post ดานอรรถศาสตรแและวจนปฏบตศาสตรแ

2. เพอศกษาลกษณะอารมณแขนในการแตนภาษาองกฤษอนเกดจากการใชภาษา

3. เพอศกษาและรวบรวมขอมลตาง ๆ ทเกยวกบ คาศพทแ และสานวนภาษาองกฤษในการแตน

วธด าเนนการวจย

งานวจยนเปๅนงานวจยเชงคณภาพ (qualitative research)

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 15

ขนตอนในการดาเนนงานการวจยมดงตอไปน

1. ศกษาวรรณกรรมทเกยวของกบการแตน อนไดแก หนงสอ ตารา และงานวจยเกยวกบการแตนหนงสอพมพแ

2. ศกษาหนงสอ ตารา และงานวจยเกยวกบทฤษฎภาษาศาสตรแ ดานอรรถศาสตรแและวจนปฏบตศาสตรแ ทฤษฎอารมณแขน (humor theory) ในบทสนทนาและการแตน ตลอดจนภาษาศาสตรแปรชาน (cognitive linguistic)

3. กลมตวอยาง

รวบรวมการแตนสานกพมพแในหนงสอพมพแ Bangkok Post ทตพมพแระหวางเดอน สงหาคม 2550 ถง เดอนกนยายน 2550 ทาการสมกลมตวอยางแบบเจาะจงเลอก (purposive sampling) โดยมเกณฑแการเลอกการแตนกลมตวอยาง 2 ประการ คอ ดานรปแบบ เปๅนการแตนแบบชองเดยวจบหรอแบบหลายชองจบทมคาบรรยายประกอบภาพหรอวงคาพด (captions or balloons) หรอบทสนทนา (dialog) ทมตวบทใหวเคราะหแ และดานเนอหา ตองเปๅนการแตนทอารมณแขนเกดจากคาพด หรอบทสนทนา (verbal humor) อยางเดยว และมเนอหาทสามารถตความความหมายชบงโดยนยได เพอการวเคราะหแทางวจนปฏบตศาสตรแ คดเลอกการแตนกลมตวอยางไดจานวน 70 เรอง ประกอบดวยการแตนชด The Wizard of Id, Beetle Bailey, Andy Capp, Blondie, The Born Loser, Shoe, Animal Crackers, Peanuts และ Frank & Ernest

4. อานและวเคราะหแตวบททปรากฏในการแตนทง 70 เรอง เพอทาการวเคราะหแทางอรรถศาสตรแตามแนวทฤษฎ GTVH และดานวจนปฏบตศาสตรแ ตามหวขอการศกษาภาษาดานวจนปฏบตศาสตรแ อนไดแก ตวบงบอก (deixis) ความหมายชบงเปๅนนย (implicature) สภาวะการเกดกอน (presupposition) และวจนกรรม (speech act)

5. รวบรวมศพทแ สานวน ทพบไดบอยในการแตน โดยใชขอมลจากพจนานกรม ตาราและหนงสอทเกยวของประกอบการนาเสนอ

6. สรปผลการวจย นาเสนอขอมลปรมาณเปๅนรอยละในรปแบบของตาราง และขอมลเชงคณภาพในรปแบบการบรรยาย

การวเคราะหทางอรรถศาสตร

1. ศกษาทฤษฎ GTVH ของ Salvatore Attardo และ Victor Raskin จากหนงสอและตาราตนฉบบของทฤษฎ อาท Humorous Texts: A Semantic and Pragmatic Analysis (Attardo, 2004), Linguistic Theories of Humor (Attardo, 1994) และ Semantic Mechanisms of Humor (Raskin, 1985) ตลอดจนงานวจยและบทความเกยวกบการวเคราะหแภาษาดวยทฤษฎ GTVH

2. ศกษาวธการจาแนกพารามเตอรแในทฤษฎ GTVH ทง 6 ตว อนไดแก SO, LM, SI, TA, NS และ LA จากงานวจยและบทความทเกยวของ ใชวธการวเคราะหแการแตนตามแนวทฤษฎ GTVH ของ Tsakona (2009) เปๅนแนวในการวเคราะหแพารามเตอรแ ผวจยพบวา พารามเตอรแทมบทบาทสาคญตออารมณแขนของตวบท อนไดแก พารามเตอรแ SO และพารามเตอรแ LM ยงไมมขอสรป เพราะยงมขอคนพบใหม ๆ ขนมาโตแยงอยางตอเนอง และสามารถวเคราะหแไดหลายมมมอง ผวจยจงขอจาแนกประเภทพารามเตอรแ SO และ LM ตามแนวทางทเคยมผวจยอน ๆ จาแนกไว โดยยดการจาแนกประเภทพารามเตอรแ SO ตามแนวทางของ Raskin (1985) และ Petrenko (2007) สวนการจาแนกประเภทพารามเตอรแ LM ยดตามแนวทางของ Paolillo (1998) Attardo และคณะ (2002) และ Koponen (2004) ผสมผสานรวมกน และหากสามารถวเคราะหแตวบทไดหลายมมมอง จะยดเอาลกษณะ LM ทเดนทสดเปๅนการจดประเภท

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

16 : ภาษาและวรรณกรรม

การวเคราะหทางวจนปฏบตศาสตร

1. ศกษาหวขอการศกษาดานวจนปฏบตศาสตรแจากหนงสอ ตารา งานวจย และบทความทเกยวของ ไดขอสรปวา หวขอการศกษาดานวจนปฏบตศาสตรแทสาคญประกอบดวย การบงบอก (deixis) ความหมายชบงเปๅนนย (implicature) สภาวะการเกดกอน (presupposition) และวจนกรรม (speech act)

2. วเคราะหแการแตนกลมตวอยาง ตามหวขอการศกษาดานวจนปฏบตศาสตรแขางตนโดยใชขอมลจากหนงสอ ตารา งานวจย และบทความทเกยวของเปๅนแนวทางในการวเคราะหแ นาเสนอขอมลปรมาณเปๅนรอยละ รปแบบตาราง และขอมลคณภาพรปแบบการบรรยาย

ผลการวจย

ผลการวจย จาแนกเปๅนผลการวเคราะหแการแตนกลมตวอยางทางอรรถศาสตรแและวจนปฏบตศาสตรแ ดานอรรถศาสตร ผลการวเคราะหแการขดกนของกรอบ (Logical Mechanism) พบ 27 รายการ เปๅนการขดกนของกรอบท Raskin (1985) และ Petrenko (2007) ไดเคยกลาวถงมาแลว ถง 21 รายการ ไดแก good vs. bad, normal vs. abnormal, logical vs. illogical, smart vs. dumb, fair vs. cunning, lucky vs. unlucky, slow vs. fast, money vs. no-money, liberal vs. tyrant, honest vs. dishonest, inanimate vs. animate, possible vs. impossible, life vs. death, competence vs. incompetence, high vs. low, beautiful vs. ugly, doctor vs. patient, practical vs. impractical, professional vs. dilettante, human vs. animal, และ tolerant vs. intolerant และเปๅนการขดกนของกรอบทพบในการวจยครงน 6 รายการ ไดแก happy vs. unhappy, diligent vs. lazy, kind vs. mean, big vs. small, polite vs. impolite และ credible vs. incredible

ผลการวเคราะหแสถานการณแ (Situation) พบวาบทสนทนาในการแตนกลมตวอยางเปๅนบทสนทนาระหวางบคคลทมความสมพนธแแตกตางกนออกไป ในสถานการณแตาง ๆ ในชวตประจาวน เรยงลาดบจากมากไปนอยดงแสดงในตารางท 1

ตารางท 1 ผลการวเคราะหแสถานการณแ (Situation)

ล าดบท

สถานการณ (Situation) จ านวนเรอง

รอยละ

1 บทสนทนาระหวางผอยในสถานภาพระดบเดยวกน เชน เพอนฝง เพอนรวมงาน คนคนเคย ผรบบรการ

20 28.57

2 บทสนทนาระหวางผมอานาจเหนอกวากบผทอยในสถานภาพตากวา เชน เจานายกบลกนอง ผบงคบบญชากบผใตบงคบบญชา ผคมกบนกโทษ แมกบลก ลงกบหลาน

17 24.29

3 บทสนทนาผใหบรการกบผรบบรการ เชน หมอหรอพยาบาลกบคนไข เจาของบารแหรอภตตาคารกบลกคา

15 21.43

4 บทสนทนาระหวางผทาหนาทสอมวลชนดวยกนเอง เชน บรรณาธการกบ ผสอขาว ผสมภาษณแกบผถกสมภาษณแ และการสอสารกบผฟใงผชม

11 15.71

5 บทสนทนาระหวางสามภรรยา 7 10 บทสนทนาในการแตนกลมตวอยางมกเกดขนในททางานมากทสด รองลงมาคอสถานเรงรมยแ อาท บารแและภตตาคาร

และทบาน ซงตวละครในการแตนมบทบาทปฏสมพนธแกบสาม หรอภรรยา และสมาชกในครอบครว ผลการวเคราะหแเปาหมาย (Target) ทถกลอเลยนในการแตน ประกอบดวยตวบคคล ทงทปรากฏเปๅนตวละครในการแตนและ

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 17

บคคลทวไปทไมใชตวละคร และหวขอเบดเตลดเกยวกบชวตประจาวน ครอบครวและสงคม เรยงลาดบจากมากไปนอย ดงแสดงในตารางท 2 ตารางท 2 แสดงผลการวเคราะหแเปาหมาย (target)

ล าดบท

เปาหมาย (Target) จ านวนเรอง

รอยละ

1 เปาหมายเบดเตลด 46 65.71

2 ผใตบงคบบญชาทไมไดเรอง อาท Brutus Lt. Fuss และ Ernest 7 10

3 ภรรยาผโชคราย ตองทางานหนก สามไมคอยสนใจความรสก อาท Florrie และ Gladys 6 8.57

4 เพอนจอมโว ชอบลอเลยน อาท Frank, Ernest และ Peppermint 4 5.71

5 สามทไมไดเรอง ขเมา ขเกยจ ทม อาท Andy, Bumstead 3 4.29

6 เจานายจอมโหด ขเหนยว อาท Veblefester และ Dither 2 2.86

7 บรรณาธการขาวทมกลมเหลว ไดแก Shoe 2 2.86

ผลการวเคราะหแยงแสดงใหเหนวาเปาหมายทถกหยบยกมาลอเลยนเปๅนบคคลคสนทนา (second party) รวม 10 เรอง คดเปๅนรอยละ 14.28 และเปาหมายเปๅนบคคลทสาม (third party) ทถกอางถงในการสนทนา รวม 15 เรอง คดเปๅนรอยละ 21.43 การแตนทเหลอเปๅนการลอเลยนหวขอเบดเตลดทวไป และตวละครลอเลยนตวเอง (self-deprecatory) จานวน 45 เรอง คดเปๅนรอยละ 64.29

ดานวจนปฏบตศาสตร

ผลการวเคราะหแตวบงบอก (deixis) พบวาอารมณแขนทเกดขน มกเกดจากความกากวมในการอางตวบงบอกในบทสนทนาในการแตนกลมตวอยางจานวน 17 เรอง จากกลมตวอยาง 70 เรอง คดเปๅนรอยละ 24.28 ในจานวนนจาแนกประเภทของตวบงบอกไดดงแสดงในตารางท 3

ตารางท 3 แสดงผลการวเคราะหแตวบงบอก (deixis)

ล าดบท ตวบงบอก (deixis) จ านวนเรอง รอยละ 1 ตวบงบอกบรษ 12 66.67 2 ตวบงบอกเวลา 3 16.67 3 ตวบงบอกสมพนธสาร 2 11.11 4 ตวบงบอกสถานท 1 5.56

ผลการวเคราะหแความหมายชบงเปๅนนย (implicature) พบวามความหมายชบงเปๅนนยจากการสนทนามากทสด ในการแตนจานวน 65 เรอง คดเปๅนรอยละ 92.86 และพบความหมายชบงเปๅนนยจากรปภาษาในการแตนเพยง 5 เรอง คดเปๅนรอยละ 7.14 จาแนกความหมายชบงเปๅนนยจากการสนทนาไดดงตารางในตารางท 4

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

18 : ภาษาและวรรณกรรม

ตารางท 4 ผลการวเคราะหแความหมายชบงเปๅนนย (implicature)

ล าดบท ความหมายชบงเปนนย (implicature) จ านวนเรอง รอยละ

1 ละเมดคตบทวธพด (manner implicature) 27 41.54

2 ละเมดคตบทคณภาพ (quality implicature) 13 20

3 ละเมดคตบทปรมาณ (quantity implicature) 12 18.46

ผลการวเคราะหแสภาวะเกดกอน (presupposition) พบวาผอานตองมความรสภาวะเกดกอนทางวฒนธรรม (cultural presupposition) ในการแตนกลมตวอยาง จานวน 35 เรอง คดเปๅนรอยละ 50 ดงแสดงในตารางท 5

ตารางท 5 แสดงผลการวเคราะหแสภาวะเกดกอนทางวฒนธรรม (cultural presupposition)

ล าดบท สภาวะเกดกอนทางวฒนธรรม (cultural presupposition) จ านวนเรอง รอยละ 1 ภมหลงดานคานยมและขนบธรรมเนยมของการใชชวตประจาวน และชวต

สมรสแบบตะวนตก 12 32.85

2 ภมหลงดานสงคมอาทความรเกยวกบคาศพทแทใชในสงคมและแวดวงอาชพตางๆ 23 32.85

ผลการวเคราะหแวจนกรรม (speech act) ในบรรทดหมดเดด พบวามการใชวจนกรรมประเภทตาง ๆ ดงแสดงในตารางท 6

ตารางท 6 แสดงผลการวเคราะหวเคราะหวจนกรรม (speech act)

ล าดบท วจนกรรม (speech act) จ านวนเรอง รอยละ

1 วจนกรรมเสยดส 22 31.43 2 วจนกรรมอรรถาธบาย 20 28.57

3 วจนกรรมเยาแหย 11 15.71 4 วจนกรรมสง 4 5.71

5 วจนกรรมตาหน 4 5.71 6 วจนกรรมแสดงออก 3 4.29

7 วจนกรรมโออวด 3 4.29 8 วจนกรรมดถก 3 4.29

เมอวเคราะหแระดบวจนกรรม พบวามการใชวจนกรรมปฏบตมากทสดในการแตน จานวน 49 เรอง คดเปๅน รอยละ 70 ตามดวยวจนกรรมตรงตามคา 18 เรอง คดเปๅนรอยละ 25.71 และผลวจนกรรม 3 เรอง คดเปๅนรอยละ 4.29 การใชค าศพท ส านวน

ผลการวเคราะหแศพทแ สานวน ในการแตนกลมตวอยาง พบวาการแตนใชภาษาทหลากหลายในการสรางอารมณแขน อาท การเลนคา (pun) กบคาศพทแทวไป คาศพทแเฉพาะสาขาอาชพ (jargon) การใชคาหลายนย (polysemy) และสานวนภาษาองกฤษ (idioms)

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 19

สรปและอภปรายผล

สรปและอภปรายผลดานอรรถศาสตร

ผลการวจยครงนทนาสนใจไดแกผลการวเคราะหแพารามเตอรแ SO พบวาเปๅนการขดกนของกรอบท Raskin (1985) และ Petrenko (2007) ไดเคยกลาวถงมาแลว ถง 21 รายการ จาแนกเปๅนการขดกนของกรอบแบบเดยวกบทพบในการวเคราะหแเรองขาขนทวไป 15 รายการ และเปๅนการขดกนของกรอบขนพนฐาน ทจาแนกโดย Raskin (1985) 6 รายการ อนไดแก normal vs. abnormal, possible vs. impossible, life vs. death, high vs. low, good vs. bad และ money vs. no-money สรปไดวาการขดแยงของกรอบพนฐานเหลานนยมใชกนมากในตวบทขาขน อยางไรกตาม การวจยครงนพบการขดกนของกรอบทนาสนใจเพมเตม 6 รายการ ไดแก happy vs. unhappy, diligent vs. lazy, kind vs. mean, big vs. small, polite vs. impolite และ credible vs. incredible

การขดกนของกรอบทพบวามการใชมากทสดในการแตนไดแกการขดกนของกรอบ big vs. small เปๅนกรอบทมความเปๅนรปธรรม (concrete) สง อาจจะเปๅนเพราะวาการเปรยบเรองเลกใหญ เปๅนกรอบรปธรรมทมองเหนไดชดเจน จงสะดวกตอการนามาเปๅนมขขาขนในการแตน

ผลการวเคราะหแพารามเตอรแ LM สอดคลองกบงานวจยทเคยมมากอนหนาน ผวจยตงขอสงเกตวากลไกตรรกะทไมพบในการวจยครงนมกเปๅนกลไกตรรกะทคอนขางสลบซบซอน ผอานจาเปๅนตองใชความคดในการตความ เปๅนลกษณะของอารมณแขนประเภทคาคมแสดงสตปใญญา (witty) สง จงไมใชลกษณะกลไกตรรกะทใชในการแตน ทเขยนเพอเรยกอารมณแขนในเวลาอนสน ผอานไมอยากใชความคดและเสยเวลาในการตความอารมณแขนมาก

นอกจากน ผลการวเคราะหแกลไกตรรกะในการวจยครงน ยงสอดคลองกบงานวจยของ Anomaa (2011) ซงศกษาอารมณแขนวรรณกรรม Discworld ของ Terry Prachett พบวากลไกตรรกะกลม chiasmus, role exchange, potency mapping, juxtaposition, explicit parallelism, proportion, reasoning from false premises, almost situation, coincidence, inferring consequences, faulty reasoning, exaggeration, ignoring the obvious, false analogy, self-undermining, garden-path, และ meta-forms มอารมณแขนมากกวากลม role reversal, implicit parallelism, missing link, analogy, vicious circle, cratylism, referential ambiguity, และ correct reasoning โดยกลมแรกม

ระดบอารมณแขน 2.2 กลมหลงมระดบอารมณแขน 2.2 จากทงหมด 4 ระดบ ถงแมวางานวจยครงนจะพบกลไกตรรกะบางตวทแยกยอยออกไปจากงานวจยของ Anomaa (2011) อาทกลไกตรรกะ potency mapping ในการวจยครงน พบวาม different potency mapping และ similar mapping และกลไกตรรกะ consequences กพบวาม implied consequences และ consequences เมอวเคราะหแแลวงานวจยทงสองมผลการวจยทสอดคลองกน สรปไดวากลไกตรรกะทมกใชในการแตนเปๅนกลไกตรรกะในกลมทสรางอารมณแขนไดมากกวา อาท exaggeration, faulty reasoning, explicit parallelism, garden-path, potency mapping, self-undermining, juxtaposition, ignoring the obvious, reasoning from false premises, inferring consequences, proportion, coincidence, และ analogy เพราะงายแกการเรยกอารมณแขนผอานไมจาเปๅนตองใชความคดมาก

ผลการวเคราะหแพารามเตอรแ SI พบวาบทสนทนาในการแตนกลมตวอยางมกเกดขนในททางานมากทสด เพราะเปๅนสถานททบคคลทวไป (ในทนคอตวละครในการแตน) มปฏสมพนธแกบผอนในสงคม อาท เพอนรวมงาน ผบงคบบญชา หรอผอยใตบงคบบญชา รองลงมาคอสถานเรงรมยแ อาท บารแและภตตาคาร และทบาน ซงตวละครในการแตนมบทบาทปฏสมพนธแกบสาม หรอภรรยา และสมาชกในครอบครว

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

20 : ภาษาและวรรณกรรม

อยางไรกตาม พารามเตอรแ SI ไมไดเปๅนลกษณะเฉพาะของเรองขาขนเทานน แตเปๅนพารามเตอรแรวมของทง เรองขาขน (humorous text) และเรองไมขาขน (non-humorous text) (Attardo, 2001, p.24) ขอคนพบดงกลาวขางตนจงสามารถอางองเฉพาะงานวจยครงนเทานน การวจยกบกลมตวอยางอน อาจไดขอคนพบทแตกตางกนออกไป ขนกบลกษณะของการแตนและการวางตวละครดวยเชนกน จงสมควรทจะมการวจยกบการแตน หรอเรองขาขนอน ๆ ตอไป เพอใหไดขอคนพบในเรองนมากยงขน

ผลการวเคราะหแพารามเตอรแ TA พบวาเปาหมายของการลอเลยนเปๅนหวขอเบดเตลดทวไป และตวละครลอเลยนตวเอง (self-deprecatory) มากทสด รองลงมาคอ เปาหมายบคคลทสาม (third party) ทถกอางถงในการสนทนา และเปาหมายเปๅนบคคลคสนทนา (second party) แสดงใหเหนวาการแตนสวนใหญมงลอเลยนหวขอเบดเตลดทวไปและตวละครลอเลยนตวเอง และลอเลยนบคคลทสาม มากกวาทจะลอเลยนคสนทนาโดยตรง

ผลการวจยนสอดคลองกบขอคนพบในงานวจยของ Archakis และ Tsakona (2005) ทศกษาเปาหมายทถกหยบยกมาลอเลยนในบทสนทนาระหวางนกศกษาชายชาวกรก พบวาเปาหมายเปๅนทงคนในกลม (in-group) และคนนอกกลม (out-group) อธบายไดวาการหยบยกคนในกลมมาเปๅนเปาหมายแสดงถงความสนทสนมกลมเกลยวภายในกลม (group bounding) และจะหยบยกคนนอกกลมมาลอเลยนตอเมอไมเหนดวยกบพฤตกรรมของคนเหลานน จงยกขนมาเสยดส

อยางไรกตาม ผลการวจยครงนมแงมมทแตกตางกนออกไป งานวจยของ Archakis และ Tsakona (2005) เปๅนการศกษาบทสนทนาทเกดขนในชวตประจาวนของนกศกษา และมงศกษาขอคนพบทางสงคมภาษาศาสตรแ สวนงานวจยครงนมงศกษาบทสนทนาในการแตน ซงอาจมขอจากดหลายประการททาใหบทสนทนามธรรมชาตทแตกตางจากบทสนทนาในชวตประจาวนจรง ๆ อยบาง เปาหมายของการลอเลยนจงแตกตางกน เพราะการแตนมงลอเลยนหวขอเบดเตลดทวไป ตวละครลอเลยนตวเอง และบคคลภายนอกการสนทนา มากกวาทจะลอเลยนคสนทนาโดยตรง ปใจจยหนงนาจะมาจากชองทาง (genre) ในการนาเสนออารมณแขน เพราะการนาเสนออารมณแขนในรปแบบของการแตนมขอจากดตรงทมงสรางอารมณแขนจากหวขอทวไป และ ตวละครเปๅนหลก มากกวาทจะใหตวละครเสยดสกนเอง เพราะไมตองคานงถงตวแปรดานสงคมภาษาศาสตรแเสมอไป จงทาใหเปาหมายตางจากมขขาขนทเกดขนจรงในบทสนทนาชวตประจาวน

นอกจากน ผลการวจยครงนยงสอดคลองกบขอคนพบในงานวจยของเฉลมชย พาราสข (2009) ทศกษาเปาหมายของนทานลานนา พบวาผเลานทานลานนามกหยบยกชนเผาชาวเขามาเปๅนเปาหมายลอเลยน เนองจากความเกบกดจากการถกชาวสยามมองวาลาหลง และไมมอารยธรรม เมอมโอกาสในการระบายเปๅนเรองขาขน จงนาชาวเขาทเหนวาลาหลงกวามาเปๅนเปาหมายในการลอเลยน ตามหลกการสรางอารมณแขนทฤษฎเหนอกวา (Superior Theory) ในการวจยครงน เปาหมายทถกลอเลยนกเปๅนผทอยในสถานภาพตากวา ออนแอกวา หรอตกเปๅนรองในขณะทการสนทนาเกดขน เปาหมายมแตกตางกนออกไป อาท สามขเมา ลกนองไมเอาถาน เพอนทม ๆ ตามอปนสยประจาตวของตวละคร ไมจากดกลมเปาหมายกลมใดกลมหนงโดยเฉพาะ และบางครงกมการลอเลยนตนเอง

สรปและอภปรายผลดานวจนปฏบตศาสตร

ผลการวเคราะหแตวบงบอก พบวามอารมณแขนทเกดจากตวบงบอกในบทสนทนาในการแตนกลมตวอยางจานวน 17 เรอง จากกลมตวอยาง 70 เรอง คดเปๅนรอยละ 24.28 ในจานวนนประกอบดวยตวบงบอก 18 ตว จาแนกเปๅนตวบงบอกบรษ จานวน 12 ตว คดเปๅนรอยละ 66.67 ตวบงบอกเวลา จานวน 3 ตว คดเปๅนรอยละ 16.67 และตวบงบอกสมพนธสาร จานวน 2 ตวคดเปๅนรอยละ 11.11 และตวบงบอกสถานท จานวน 1 ตว คดเปๅนรอยละ 5.56 อารมณแขนทเกดขนมกเกดจากความกากวมในการอางตวบงบอก

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 21

ตวบงบอกเปๅนลกษณะสาคญของภาษาและปรากฏอยในไวยากรณแของทกภาษา อารมณแขนในการแตนทเกดจากตวบงบอกเปๅนหลกฐานยนยนวาตวบงบอกสอความไดหลายอยาง มากกวาความหมายของถอยคาทกลาวออกมาจรง ๆ การตความตวบงบอกทาใหเกดอารมณแขนในเรองขาขนได จงกลาวไดวาตวบงบอกเปๅนปใจจยหนงทขาดไมไดในเรองขาขนประเภทตาง ๆ รวมถงการแตนดวย

อารมณแขนทเกดจากตวบงบอกเปๅนลกษณะเชอมโยงกนระหวางภาษาและบรบท ซงเปๅนเรองของวจนปฏบตโดยตรง จงควรมการศกษาตวบงบอกทางวจนปฏบตศาสตรแในแงมมอน ๆ อกตอไป ถงแมนกอรรถศาสตรแไมไดใสใจในเรองตวบงบอกมากนก และนกภาษาศาสตรแกลมอรรถศาสตรแรปนยไมถอวาตวบงบอกเปๅนปรากฏการณแทนาสนใจทางภาษา (กฤษดาวรรณและคณะ 2552: p.63) แตกควรจะมการศกษาตวบงบอกทงทางอรรถศาสตรแและวจนปฏบตควบคกนไป (สจรตลกษณแ 2006: 35) ผวจยจงเหนวาควรมการศกษาตวบงบอกในเรองขาขนในภาษาตาง ๆ เพมเตมเพอศกษาใหลกซงถงบทบาทของตวบงบอกทมตอการสรางอารมณแขน

ผลการวเคราะหแความหมายชบงเปๅนนย พบวามความหมายชบงเปๅนนยจากการสนทนามากทสดรอยละ 92.86 ในจานวนน จาแนกเปๅนการละเมดคตบทวธพดมากทสด รองลงมาคอการละเมดคตบทคณภาพ การละเมดคตบทความตรงประเดน และการละเมดคตบทปรมาณ และพบความหมายชบงเปๅนนยจากรปภาษาในการแตนเพยงรอยละ 7.1.4

ความหมายชบงเปๅนนยจากการสนทนาททาใหเกดอารมณแขนในการวจยครงน เปๅนความหมายชบงเปๅนนยทมการละเมดคตบทการสนทนา สอดคลองกบกบงานวจยของ Rustono (1998 อางโดย Nanda, et.al, 2012 ) ทพบวาความหมายชบงเปๅนนยจากการสนทนาทพบในบทสนทนาเรยกอารมณแขนของชาวอนโดนเซยมการละเมดคตบทเพอเรยกเสยงหวเราะดวยเชนกน ความหมายชบงเปๅนนยจากการสนทนาทพบประกอบดวย 1) ความหมายชบงเปๅนนยอธบาย (representative implicatures) 2) ความหมายชบงเปๅนนยชนา (directive implicatures) 3) ความหมายชบงเปๅนนยประมาณการณแ (evaluative implicatures) 4) ความหมายชบงเปๅนนยกลาวผกมด (commissive implicatures) และ 5) ความหมายชบงเปๅนนยจดตง (establish implicatures) และจากการวเคราะหแบทสนทนาอารมณแขนพบวามการใชความหมายชบงเปๅนนยเพอ 1) ปฏเสธ 2) กลาวหา 3) ไมยอมรบ 4) ปกปอง 5) ทาใหมนใจ 6) ขอรอง 7) ยนขอเสนอ 8) ทาใหหวาดกลว 9) แสดงความพยายาม 10) ทาใหเสยหนา 11) เยยหยน 12) คยโว 13) สรางความประหลาดใจ 14) แสดงความโกรธ 15) ขมข และ 16) บรการ

ผลการวเคราะหแสภาวะเกดกอนทางวฒนธรรม พบวาการแตนกลมตวอยางจานวน 35 เรอง คดเปๅนรอยละ 50 มสภาวะเกดกอนทางวฒนธรรม ประกอบดวยสภาวะเกดกอนดานคานยมและขนบธรรมเนยมมากทสด สวนใหญเปๅนความรเกยวกบคานยมและขนบธรรมเนยม การใชชวตประจาวน และชวตสมรสแบบตะวนตก รองลงมาคอสภาวะเกดกอนดานสงคม สวนใหญเปๅนความรเกยวกบคาศพทแทใชในสงคมและแวดวงอาชพตาง ๆ อาท ธรกจ เศรษฐศาสตรแ กฎหมาย และกฬา สรปไดวาผอานควรจะมภมหลงสภาวะเกดกอนทางวฒนธรรมเพอความเขาใจอารมณแขนในการแตน และความเขาใจสภาวะเกดกอนดานสงคมจาเปๅนมากกวาสภาวะเกดกอนดานคานยมและขนบธรรมเนยม การแตนทผอานไมจาเปๅนตองรสภาวะเกดกอนทางวฒนธรรมเพราะเปๅนเรองทวไป มจานวน 35 เรอง คดเปๅนรอยละ 50

ผลการวจยครงนสอดคลองกบผลการวจยอน ๆ ทศกษาตวแปรทางวฒนธรรมดวยเชนกน อาท งานวจยของ Ke Ping (1999) ทศกษาผลของภมหลงสภาวะเกดกอนทางวฒนธรรม พบวาเปๅนตวแปรสาคญตอการเกดความเขาใจผดในการแปลจากภาษาองกฤษเปๅนจน เนองจากตวแปรภมหลงสภาวะเกดกอนทางวฒนธรรมของผแปลมตางกน เมอเปรยบเทยบกบการวจยครงนกพบวา การทาความเขาใจการแตนมตวแปรภมหลงสภาวะเกดกอนทางวฒนธรรมเขามารวมดวย ดงนน จงสรปไดวาเมอทาการศกษาการแตน ผอานควรศกษาภมหลงทางวฒนธรรม และบรบททางสงคมของการแตนนน ๆ กอน จงจะเขาใจ

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

22 : ภาษาและวรรณกรรม

อารมณแขนของการแตนไดดยงขน

ผลการวเคราะหแวจนกรรมในบรรทดหมดเดด พบวามการใชวจนกรรมเสยดสมากทสดในการแตน ตามดวยวจนกรรมอรรถาธบาย วจนกรรมเยาแหย วจนกรรมสง วจนกรรมตาหน วจนกรรมแสดงออก วจนกรรมโออวด และวจนกรรมดถก ในทนผวจยจะขออภปรายถงวจนกรรมเสยดสเพยงอยางเดยว เพราะเปๅนวจนกรรมทพบมากทสดในการแตน

Attardo (2001) อธบายวาการใชวจนกรรมเสยดสสรางอารมณแขนเกดจากปใจจยทางสงคม (social factors) และปใจจยทางวาทศลป (rhetoric factors)

ปใจจยทางสงคมในการใชวจนกรรมเสยดส ประกอบดวย

1. ความสมพนธแในกลม (group affiliation) ในมมมองน การใชวจนกรรมเสยดสเปๅนไปเพอการรวมเขากลม (inclusive) และการกนออกจากกลม (exclusive)

การวจยครงนพบวาตวละครในการแตนจะเสยดสตวเองเปๅนสวนใหญ ซงตรงกบขอเสนอในงานวจยของ Archakis และ Tsakona (2005) ทพบวาคสนทนาใชตนเองเปๅนเปาหมายเพอความขาขน เพอสรางความสนทสนมภายในกลม Holmes (2000, p.169 อางโดย Archakis และ Tsakona, 2005) อธบายวากลมผนยมอารมณแขนมกใชการตาหนตเตยนตนเอง (self-deprecatory) แสดงออกถงความเชอและคานยม เพอแสดงสถานภาพของตนเองภายในกลมโดยวธการสรางอารมณแขน

2. ความฉลาด (sophistication) การใชวจนกรรมเสยดส นอกจากจะแสดงใหเหนวาผพดมแตมตอเหนอคสนทนา

ยงแฝงความฉลาดในการเลนสานวน บงนยวาผพดสามารถควบคมอารมณแไดเปๅนอยางด (Dews, 1995, p.347 อางโดย Attardo, 2005, p.120)

3. การประเมน (evaluation) ถงแมการใชคาเสยดสจะแสดงทศนคตแงลบ และแฝงความกาวราว แต Dews (1995, p.349 อางโดย Attardo, 2005, p.120) เชอวาการใชคาเสยดสชวยกลบเกลอนไมใหเกดทศนคตแงลบทรนแรงเกนไป และไมทาใหเกดความหลงระเลงเกนไปกบคาเสยดสแงบวก

4. กลยทธแความสภาพ (politeness strategy) การเสยดสถกมองวาเปๅนการรกษาหนา (face-saving) ทงผพดและผฟใง ทาใหรสกวาผฟใงสามารถควบคมอารมณแไดด ไมกาวราว Barbe (1995, p.90 อางโดย Attardo, 2005, p. 120) กลาววาเมอผพดใชถอยคาเสยดสไมถกมองวากาวราว เลยงการถกโตกลบและไมทาใหเกดการขดกน

ปใจจยทางวาทศลปของวจนกรรมเสยดสประกอบดวย

1. วาทศลป (rhetoric) Carston (1981: p.30 อางโดย Attardo 2005: p.121) กลาวถงแงมมทนาสนใจของ

การใชถอยคาเสยดสวาเปๅนวาทศลปในแงของการตความสภาวะเกดกอน ผพดและผฟใงสอความกนเขาใจ ทาใหบรรลวตถประสงคแของการสอสาร

2. การถอนพดคาได (retractability) Berrendonner (1981: p.238 อางโดย Attardo, 2005: p.121) กลาววา

ผพดเลยงการแสดงออกทศนคตดานลบ และการถกตอตานจากผฟใง ไดดวยคาพดเสยดส เพราะธรรมชาตความหมายทตรงกนขามของคาพดเสยดส ทาใหลดความจรงจงของคาพด

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 23

เมอวเคราะหแระดบวจนกรรม พบวามการใชวจนกรรมปฏบตมากทสดในการแตน ตามดวยวจนกรรมตรงตามคา และผลวจนกรรม ทงนอาจเนองจากมการเลนสานวนและเลนคา ในภาษาทใชในการแตนเพอสรางอารมณแขน ดงนนวจนกรรมทพบจงเปๅนระดบวจนกรรมปฏบตมากกวาระดบอน เพราะการตความไมสามารถตความไดตรงตว

การวจยครงน ไดขอคนพบทนาสนใจวามการใชวจนกรรมเสยดสในการสรางอารมณแขนในการแตนกลมตวอยางมากทสด ในระดบวจนกรรมปฏบต ซงแตกตางจากขอคนพบของ Afeez (2011) ทไดทาการวเคราะหแการแตนหนงสอพมพแ Vanguard ของไนจเรย จานวน 16 ตวอยาง ดานวจนปฏบตศาสตรแ พบวาคาพดในการแตนกลมตวอยางเปๅนวจนกรรมแบบยนกราน (assertive) และสงการ (directive) มากทสด ซงสะทอนใหเหนสถานภาพทางสงคมและการเมองภายในประเทศ (socio-political affairs) ของไนจเรยทอานาจในการปกครองขนตรงกบประธานาธบด สวนการวจยครงนเปๅนการวจยการแตนสานกพมพแของโลกเสรตะวนตก ทมสภาวะแวดลอมทางสงคมและวฒนธรรมทแตกตางจากระบอบสงคมนยม วจนกรรมทพบจงมลกษระแตกตางกน อาจสรปไดวา วจนกรรมภาษาในการแตนโลกเสรมลกษณะของการเสยดสมากกวาวจนกรรมของการแตนโลกเผดจการ ซงมลกษณะของการยนกราน และการสงการมากกวา

สรปและอภปรายผลดานศพท ส านวน

ผลการวเคราะหแศพทแ สานวน ในการแตนกลมตวอยาง พบวาการแตนใชภาษาทหลากหลายในการสรางอารมณแขน ดานการเลนคา (pun) พบวามการเลนคากบคาศพทแทวไป คาศพทแเฉพาะสาขาอาชพ (jargon) การใชคาหลายนย (polysemy) ดงตวอยางตอไปน

1. ใชคาศพทแ “arboring” ในความหมายการใหทพกพงแกผลภย

2. การสรางคา “thirdright” เพอลอกบคา “forthright”

3. การสรางคา “multitrash” เพอลอกบคา “multitask”

4. การหาประโยชนแจากความหมายหลายนยของคา “the reception” ในการสรางความกากวม

5. ใชคาศพทแ “sequel” และ “remake” ทใชในอตสาหกรรมภาพยนตรแ

6. ใชคาศพทแ “flat” ในความหมายราคาตายตว

7. ใชคาศพทแ “direct deposit” ศพทแเฉพาะดานการเงนการธนาคาร

8. การเลนคาในประโยค “you book a hawk who is hawking a book”

9. การสรางคา “de-liberate” ในความหมายการลดรอนเสรภาพ

10. ใชคาศพทแ “Mondays” ในความหมายวนแรกของการเปดทางานในรอบสปดาหแ

11. การใชคาพองเสยง “Mai Tai” กบ “wi-fi”

12. การสรางคา “inactivewear” เพอลอกบคา “activewear”

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

24 : ภาษาและวรรณกรรม

ดานสานวนภาษาองกฤษ (idioms) พบวามการใชสานวนในเชงเสยดส อาท “save one’s head”, “to mold young mind”, “hard to find”, “to be sick in school”, “sports-related injury”, “Catastrophe looms ahead.”, “free-fall screaming”, “tooth fairy”, “take a hike”, “Living is still popular.” และ “food to die for”

Tsakona (2009) กลาววา การแตนทอารมณแขนเกดจากถอยคา และภาพรวมกน ตางใชกลไกตรรกะ การกลาวเกนจรง (exaggeration) การขดกน (contradicttion) และอปลกษณแ (metaphor) ในการสรางอารมณแขน ซงจดเปๅนกลไกตรรกะหลก ๆ ทพบในงานวจยครงนเชนกน แตผวจยตงขอสงเกตวาอารมณแขนในการแตน ไมไดเกดจากเทคนคการใชภาษาตามทไดกลาวถงขางตนอยางเดยว หากแตเกดขนเมอมการใชการเลนคา (pun) กบคาศพทแทวไป คาศพทแเฉพาะสาขาอาชพ (jargon) การใชคาหลายนย (polysemy) และสานวนภาษาองกฤษ (idioms) รวมกบบรบทอน ๆ ของบทสนทนาดวย ซงตรงกบความเหนของ Clark (1987: p.141) และ Lippitt (1994: p.52) ทกลาววาภาษาไมมความนาขนในตวเอง หากปราศจากซงบรบท (Nothing is intrinsically funny, a context is needed.) ผเขยนการแตนจงเลอกทจะใช ศพทแ สานวนในการแตนรวมกบบรบทเพอกอใหเกดอารมณแขนขน ดงท Grice (1975) ไดเสนอหลกความรวมมอในการสนทนาซงประกอบดวย คตบทในการสนทนาการสนทนา อนประกอบดวย คตบทปรมาณ คตบทคณภาพ คต บทความตรงประเดน และคตบทวธพด Sperber and Wilson (1986: p.151) อธบายวาการสรางบรบทเปๅนการสรางทางจตวทยา เปๅนสวยยอย (subset) ของการตความเกยวกบโลกของผฟใง ซงจากมมมองนจะเหนไดวาบรบททกอใหเกดอารมณแขนเปๅนปรากฏการณแอะไรกไดทนาบนเทง (entertainable) ในความคดมนษยแ บรบทไมจากดอยแคขอมลเกยวกบสงแวดลอมทางกายภาพขณะพด หรอคาพดกอนหนานน หากแตยงรวมถง ความคาดหวงในอนาคต ขอสนนษฐานทางวทยาศาสตรแ ความเชอทางศาสนา ความสามารถในการจดจา สมมตฐานทางวฒนธรรม ความเชอเกยวกบสภาวะจตใจของผพด ซงลวนเปๅนองคแประกอบในการตความของผฟใง

ขอเสนอแนะ

ดานการเรยนการสอน ควรมการประยกตแใชผลการวจยนในการเรยนการสอนดานภาษาศาสตรแ ทงดานอรรถศาสตรแและวจนปฏบตศาสตรแ และควรมการสงเสรมใหมการอานและวเคราะหแการแตนในชนเรยนทกษะการอานใหมากขน เพราะผเรยนอาจมปใญหาในการตความอารมณแขนในการแตน ผสอนควรใหภมหลงทางวฒนธรรมแกผเรยน ดงผลการวจยทพบวามสภาวะเกดกอนทางวฒนธรรมในการแตน ผเรยนทมความตางวฒนธรรมจากผเขยนการแตนอาจไมเขาใจอารมณแขนในการแตน ควรมการฝกฝนจนชานาญ ตลอดจนควรสงเสรมใหผเรยนคนควาเกยวกบ ศพทแ สานวน ทพบไดบอยในการแตน เพอเพมพนความรดานภาษา

ดานการวจย ผวจยมขอเสนอแนะดงตอไปน

1. การศกษาครงนเปๅนการศกษาการแตนภาษาองกฤษทตพมพแในหนงสอพมพแ ดานอรรถศาสตรแและวจนปฏบตศาสตรแอยางกวาง ๆ ตามกรอบทฤษฏทเกยวของสมควรมการศกษาเพมเตมใหลกลงไปในรายละเอยด โดยอาจจากดขอบเขตของการศกษาใหแคบลง เปๅนการเพมองคแความรใหกบการศกษาอารมณแขนในแงมมของภาษาศาสตรแปรชาน (cognitive linguistics)

2. ควรมการศกษาการแตนในแงมมของทฤษฎ GTVH ตอไป เพอใหไดขอคนพบเกยวกบพารามเตอรแ SO และ LM มากยงขน

3. ควรมการศกษาในแนวทางเดยวกนกบการวจยครงนเพมเตม ทงในการแตนทอารมณแขนเกดจากตวบทอยางเดยว ตวบทและภาพรวมกน และการแตนทอารมณแขนเกดจากภาพอยางเดยว เพอเปรยบเทยบกน สอดคลองกบความเหนของ

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 25

Hempelmann (2008, p.628) ทกลาววางานวจยหลายเรองคนพบกลไกททาใหการแตนมความตลกขบขน กลไกทนาสนใจดงกลาวไดแก สมผสคาพองรป (homomorphic rhyme) สมผสหลายชน (metamorphic rhyme) การเลนสานวนโดยใชคาพอง (homomorphic pun) เอาคามาเคยงกนแบบจบแพะชนแกะเพอใหเกดความหมายใหม (radical juxtaposition) การยายท (displacement) การผสมขามพนธแ (hybridization) ปฏทรรศนแ (paradox) การเนนเกนจรง (exaggeration) การแทนทบางสวนหรอทงหมด (part/whole substitution) เรองลอ (parody) การทาใหเขาใจงาย (simplification) การเอาความคดสองเรองมาเปรยบตาง (simple contrast bisociation) การแทนท (substitution) แตเกดคาถามวากลไกเหลานสาหรบอารมณแขนจากภาพ (visual humor) โดยเฉพาะหรอไม โดยเหตทยงไมมกรอบทฤษฎใด ๆ มารองรบแนวคดกลไกอารมณแขนจากภาพโดยตรง เขาจงเสนอใหมการวเคราะหแปรชานของอารมณแขน (cognitive humor) ดวยพารามเตอรแ LM ตามแนวคดทฤษฎ GTVH ซงงานวจยของ Attardo และคณะ (2002) ไดคนพบ LM และจาแนกไวถง 27 ประเภท และ Paolillo (1998) ซงศกษาการแตนระบวานอกเหนอจากพารามเตอรแอน ๆ ของทฤษฎ GTVH กลไกตรรกะ LM ดงกลาวกอธบายอารมณแขนจากภาพได ดงนน นกภาษาศาสตรแจงควรศกษาพารามเตอรแ LM ใหลกซงอกตอไป เพอใหไดขอคนพบใหม ๆ เกยวกบความเหมอนและความตางของพารามเตอรแ LM ในอารมณแขนจากถอยคา (verbal humor) และอารมณแขนจากภาพ (visual humor)

4. การศกษาภาษาทางอรรถศาสตรแและวจนปฏบตศาสตรแเปๅนการศกษาทยงไมหยดนง นกภาษาศาสตรแดานนยงคงทาการศกษาอยางตอเนอง ดงจะเหนไดวามขอโตแยงทฤษฎ GTVH ของ Victor Raskin และ Salvatore Attardo และมการศกษาพฒนาทฤษฎไมลงรอย (Incongruity-resolution ของ Grice ในมมมองของนกวจยผสนใจศกษาตวบทขาขนทแตกตางกนออกไป อาท Graeme Ritchie (1999, 2003) Elliott Oring (2011) ไดเสนอมมมองทฤษฎ GTVH แตกตางกนออกไป เพอความกาวหนาของศาสตรแแขนงน งานวจยครงนจดเปๅนเพยงสวนหนงของการศกษาตวบทขาขนประเภทการแตนในหนงสอพมพแดวยทฤษฎ GTVH ตามแนวทางท Victor Raskin และ Salvatore Attardo ไดนาเสนอไว การศกษาเรองนเพมเตมเพอใหไดขอคนพบใหม ๆ ยงคงจาเปๅนอยางยงสาหรบศาสตรแแขนงน เพอใหไดขอสรปทลงตว

5. ตวบทขาขนมหลายประเภท แตกตางกนไปตามรปแบบของการนาเสนอ ปใจจบนมผสนใจศกษาวจยตวบทขาขนประเภทตาง ๆ อาท เรองเลาขาขน การแตนชองเดยวจบ การแตนหลายชองจบ บทสนทนาในชวตประจาวน บทสนทนาในภาพยนตรแ และรายการโทรทศนแ สมควรทจะมการศกษาตวบทขาขนในรปแบบอน ๆ เชน การแตนบรรณาธการ รายการทอลแคโชวแ คาปราศรย ฯลฯ ซงจะทาใหไดขอคนพบทหลากหลายออกไป ตามประเภทของตวบทขาขน และชองทางในการนาเสนอ และเพอใหไดขอสรปเกยวกบกรอบทฤษฎตวบทขาขนทลงตวมากขน

6. ปใจจบนมผสนใจศกษาภาษาและอารมณแขนในการแตนหลายประเภทเพมขน เชน การแตนหนงสอพมพแทมการตพมพแในประเทศตาง ๆ (Paolillo, 1998; Tsakona, 2009; Afeez 2011) และการแตนเฉพาะเรอง อาท Donald Duck (Koponen, 2004) Blonde and Dagwood (Dechagan, 2010) Garfield (Wati, 2012) ทาใหไดขอคนพบทหลากหลายและนาสนใจเพมขน และเมอทาการเปรยบเทยบกนแลว พบวายงมตวแปรตาง ๆ อกมากมายททาใหภาษาและวจนปฏบตในการแตนทมการตพมพแในประเทศตาง ๆ มลกษณะทแตกตางกนออกไป อาท การเมอง สงคม และวฒนธรรม ดงจะเหนไดจากขอคนพบในงานวจยทกลาวถงขางตน

7. การศกษาตวบทขาขนในปใจจบนมแนวโนมไปในการศกษาทางภาษาศาสตรแปรชาน (cognitive linguistics) และภาษาศาสตรแคอมพวเตอรแ (computational linguistics) ทมการประยกตแเอาเทคโนโลยทางคอมพวเตอรแเขามาศกษาภาษาศาสตรแ เกดเปๅนการศกษาอารมณแขนดวยคอมพวเตอรแ (computational humor) โดยนกภาษาศาสตรแและนกเทคโนโลยสารสนเทศไดรวมกนพฒนาโปรแกรมคอมพวเตอรแ JAPE (Joke Analysis and Production Engine) เพอศกษาความเปๅนไปไดในการเขยนเรองขาขนดวยโปรแกรมคอมพวเตอรแ นบเปๅนอกกาวหนงของการศกษาอารมณแขนทนาสนใจเปๅน

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

26 : ภาษาและวรรณกรรม

อยางยง ซงนกภาษาศาสตรแปรชาน อาท Graeme Ritchie และ Salvatore Attardo ตางใหความสนใจ สมควรทจะสงเสรมใหมความรวมมอเพอพฒนาองคแความรดานนตอไป

เอกสารอางอง

กฤษดาวรรณ หงศแลดารมณแ และธรนช โชคสวณช. (2551). วจนปฏบตศาสตร. กรงเทพฯ: คณะอกษรศาสตรแ จฬาลงกรณแ มหาวทยาลย. สจรตลกษณแ ดผดง. (2549). วจนปฏบตศาสตรเบองตน. สถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเพอพฒนาชนบท มหาวทยาลยมหดล. Afeez, Hanafi, (2011). A Pragmatic Analysis of Selected Cartoons in Vanguard Newspaper. Ilorin, Nigeria: University of Ilorin. Agis, Derya. (2010, March). From scripts to stereotypes: Linguistic humor in Turkish comic strips. Lagos Papers in English studies, vol. 5: 73-90. Archakis, Argiris and Tsakona, Villy. (2005). Analyzing conversational data in GTVH terms: A new approach to the issue of identity construction via humor. Humor. 18(1): 41-68. Aromaa, Raisa. (2011). Humour in Terry Pratchett’s Discworld series – Application of Psychological

and Linguistic Theories of Humour. Pro Gradu Thesis, University of Tempere. Attardo, Salvatore. (2001). Humor and Irony in Interaction: From Mode Adoption to Failure of

Detection. Say not to Say: New perspectives on miscommunication. L. Anolli, R. Ciceri and G. Riva (Eds) IOS Press.

Attardo, Salvatore. (2004). Humorous Texts: A Semantic and Pragmatic Analysis. New York: Walter De Gryter Inc. Attardo, Salvatore. (1994). Linguistic Theories of Humor. New York: Walter De Gruyter Inc. Attardo, Salvatore. (1997). Locutionary and perlocutionary cooperation: The perlocutionary cooperative principle. Journal of Pragmatics. 27(6): 753-779. Attardo, Salvatore. (1998). The analysis of humorous narratives. Humor, 11(3): 231-260. Attardo, Salvatore. (1997). The semantic foundations of cognitive theories of humor. Humor, 10(4): 395-420. Attardo, Salvatore. (2002). Translation and Humour: An Approach Based on the General Theory of Verbal Humour (GTVH). The Translator, 8(2) Special Issue. Translating Humor: 173-194. Attardo, Salvatore. (1993). Violation of Conversational Maxims and Cooperation: The Case of Jokes. Journal of Pragmatics, 19(6): 537-558. Attardo, Salvatore, Hempelmann, Christian F. and Di Maio, Sara. (2002). Script Oppositions and Logical Mechanisms: Modeling Incongruities and Their Resolutions. Humor, 15(1): 3-46. Attardo, Salvatore and Raskin, Victor. (1991). Script Theory Revis (it) ed: Joke Similarity and Joke

Representation Model. Humor, 43(4): 293-347. Clark, Michael. (1987). Humour and Incongruity. In Morreall, John (ed). Dechagan, Apinan. (2010). Conversational implicature in the “Blonde and Dagwood” comic strips. The graduate School, Chiang Mai University.

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 27

เอกสารอางอง

Dharu Rida Kresna Wati, (2012). Semantic changes in Garfield comic strips. Skripsi (Sarjana): Universitas Negeri Malang. Grice, H. Paul. (1975). Logic and Conversation. In Cole, Peter/Morgan, Jerry (eds.), Syntax and Semantics III., New York: Academic: 41-59. Hempelmann, Christian F. (2000). Incongrutiy and Resolutions of Humorous Narratives – Linguistic Humor Theory and the Medieval Bawdry of Rabelais, Boccaccio and Chaucer. Thesis for the degree

of Master of Arts, Youngtown State University, USA. Hempelmann, Christian F. (2003). Paronomasic Puns: Target Recoverability towards Automatic Generation. Thesis for the degree of Doctor of Philosophy, Purdue University, USA. Hemplemann, Christian F. and Samson, Andrea C. (2008). Cartoons: Draw Jokes? In The Primer of Humor Research. Walter de Gruyter: Berlin, Germany. Koponen, Maarit. (2004). Wordplay in Donald Duck comics and their Finnish translations. Department

of English, University of Helsinki. Lippitt, John. (1994). Humour and Incongruity. Cogito 8(2): 147-158. Nanda, Sheila, Sukyadi, Didi and Sudasono M.I. (2012, January). Conversational Implicature of the

Presenters in Take Me Out Indonesia. Indonesian Journal of Applied Linguistics, 1(2): 120-138. Oring, Elliott. (2011). Parsing the joke: The General Theory of Verbal Humor and appropriate incongruity. Humor, 24(2): 203-222. Oring, Elliott. (2011). Still further thoughts on Logical Mechanisms: A response to Christian F. Hempelmann and Salvatore Attardo. Humor, 24(2): 151-158. Paolillo, John C. (1998). Gary Larson’s Far Side: Nonsense? Nonsense! Humor, 11(3), 261-290. Petrenko, Max. (2007). The narrative joke: conceptual structure and linguistic manifestation. Ph.D dissertation, Purdue University. Ping, Ke. (1999). Cultural Presuppositions and Misreadings. Meta: Translators' Journal, 44(1):

133-143. Raskin, Victor. (1985). Semantic Mechanisms of Humor. Dordrecht: D. Reidel. Ritchie, Graeme. (1999). Developing the incongruity-resolution theory. In Proceedings of the AISB Symposium on Creative Language: Stories and Humor: 78-85. Ritchie, Graeme. (2003). Reinterpretation and Viewpoints. Paper presented at 8th International

Cognitive Linguistics Conference. University of La Rirje: Spain, July 20-25. Sperber, Dan and Wilson, Deirdre. (1986). Relevance: Communication and Cognition. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press. (Re-edited) Oxford: Blackwell,1995. Tsakona, Villy. (2009). Language and image interaction in cartoons: Towards a multimodal theory of humor. Journal of Pragmatics, 41(6): 1171-1188.

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

28 : ภาษาและวรรณกรรม

การจดกลมภาษาลาวในจงหวดสพรรณบรโดยใชเสยงวรรณยกต Classification of Lao Language in Suphanburi Province: Tonal Split สวฒนา เลยมประวต รองศาสตราจารยภาควชาภาษาไทย คณะอกษรศาสตร มหาวทยาลยศลปากร

บทคดยอ บทความวจยนมวตถประสงคแเพอจดกลมภาษาลาวในจงหวดสพรรณบรโดยใชเกณฑแรปแบบการแตกตวของเสยงวรรณยกตแจากแบบทดสอบเสยงวรรณยกตแของวลเลยม เจ. เกดนยแ ผลการวจยพบวาภาษาลาวกลมยอยทกภาษามการแตกตวของเสยงวรรณยกตแชอง B C D เหมอนกน คอ B1234 C1-234 D123-4 สวนการแตกตวของเสยงวรรณยกตแชอง A สามารถใชเปๅนเกณฑแจดกลมภาษาลาวในจงหวดสพรรณบรไดเปๅน 2 กลม คอ 1) รปแบบ A1-234 5 หนวยเสยงวรรณยกตแ ไดแกภาษาลาวครง ลาวปาข ลาวซ ลาวพบอง ลาวกกตาด ซงการแตกตวของเสยงวรรณยกตแจะคลายคลงกบภาษาลาวกลมหลวงพระบาง 2) รปแบบ A1-23-4 6 หนวยเสยงวรรณยกตแ ไดแก ภาษาลาวเวยง และภาษาลาวโบ ซงการแตกตวของเสยงวรรณยกตแจะคลายคลงกบภาษาลาวกลมเวยงจนทนแ ค าส าคญ: ภาษาลาว การจดกลมภาษา จงหวดสพรรณบร การแยกเสยงวรรณยกต Abstract This research article aims to classification of Lao language spoken in Suphanburi Province using the tonal split from Gedney’s tone box test. The results reveal that every Lao dialect has the same tonal split of B C D i.e. B1234 C1-234 D123-4. The tonal split of A column can be divided into two groups: 1) A column is A1-234 (5 tones) comprises of Loa Krang, Lao La Khee, Lao See, Lao Pubong and Lao Koktat of which tonal split is similar to Lao dialect in LuangPrabang group. 2) A column is A1-23-4 (6 tones) comprises Lao Wiang and Lao Bo of which tonal split is similar to Lao dialect in Vientiane group. Keywords: Lao Language, Language classification, Suphanburi Province, tonal split บทน า ประชาคมอาเซยนเปๅนสงคมหลายภาษา (multilingual society ) เกดจากความหลากหลายทางชาตพนธแของกลมประชากรทมถนกาเนดและเชอชาตทแตกตางกน ภาษาจงเปๅนพาหะเพอใหประชากรทแตกตางทางเชอชาตและวฒนธรรมเขาใจกน ประเทศไทยมความหลากหลายทางภาษาและวฒนธรรมเปๅนอยางมากโดยมภาษาและวฒนธรรมของกลมชาตพนธแ ตาง ๆ ซงเปๅนเอกลกษณแกวา 70 กลม นบวาเปๅนตนทนทางสงคมทสาคญมคณคาดานประวตศาสตรแ ภมปใญญาและความรเกยวกบมนษยแ ปใจจบนเศรษฐกจโลก วฒนธรรมสมยใหม การแขงขนและการสอสารททรงพลงไดทาใหภาษาของกลมชาตพนธแทไมมอานาจทางการเมอง การปกครองอยในภาวะวกฤตเสยงตอการสญสลาย (สวไล เปรมศรรตนแ, 2548 : 6) จงหวดสพรรณบรเปๅนจงหวดหนงในภมภาคตะวนตก มหลกฐานการตงถนฐานของชมชนกอนสมยประวตศาสตรแ ดานมานษยวทยาและวฒนธรรม จงหวดสพรรณบรมความโดดเดนและหลากหลายทางชาตพนธแจนม คากลาววา “ชางปาตน คนสพรรณ” มความหมายเชงยกยองวาสพรรณบรเปๅนดนแดนของคนด มความรความสามารถ ชางปาตนคอชางหลวงทมลกษณะเปๅนเลศ จากการสารวจทางมานษยวทยาพบวาจงหวดสพรรณบรมความหลากหลายทางเชอชาต นอกจากกลมคนไทยแลวยงมกลมชาตพนธแอน ๆ อก 11 กลม ไดแก จน ลาวครง ลาวเวยง โซง พวน เวยดนาม กวย (สวย) กะเหรยง ละวา

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 29

มอญ เขมร (คณะผศกษาโครงการจงหวดสพรรณบร, 2547 : 19) จากการศกษาทางภาษาศาสตรแพบวาในจงหวดสพรรณบร นอกจากชมชนภาษาไทยกลางแลวยงมชมชนภาษาโซง (ไทดา) ชมชน ภาษาพวน ชมชนภาษาลาวเวยง ชมชนภาษาลาวครง ชมชนภาษาดงกลาวอยในตระกลภาษาไท (Tai) ชมชนภาษากะเหรยงและชมชนภาษาอกเอง(ละวา)อยในตระกลภาษาจน-ทเบต (Sino-Tibetan) ชมชนภาษามอญและชมชนภาษาเขมรอยในตระกลภาษาออสโตร-เอเชยตก (Austro-Asiatic) (สวฒนา เลยมประวต, 2557 : 231-232) ความหลากหลายของภาษาในสงคมคอความหลากหลายทางวฒนธรรมและมคณคาเชนเดยวกบความหลากหลายทางชวภาพ เชน พนธแพช พนธแสตวแ ดงนนภาษาของกลมชาตพนธแตางๆ จดเปๅนทรพยากรอนควรคาแกการอนรกษแดงท ชารแล เอฟ. ฮารแคเกต (Hackett, 1958 : 1) กลาววา “ภาษาเปๅนแหลงความร วฒนธรรม ประวตศาสตรแ เปๅนเครองแสดงอตลกษณแของบคคล เมอภาษาสญหายไป อตลกษณแทองถน ความรทางประวตศาสตรแ วฒนธรรม ประเพณและภมปใญญาทองถนกสญหายไปดวย” จากงานวจยเรอง “แผนทภาษาศาสตรแจงหวดสพรรณบร” ของผวจย (2557) พบวาชนกลมทพดภาษาลาวเปๅนชนกลมใหญและมความสาคญในจงหวดสพรรณบรซงมชอเรยกแตกตางกน ไดแก ลาวเวยง ลาวครง ลาวปาข ลาวพบอง ลาวกกตาด ลาวซ ลาวโบ ผไมคนเคยอาจสงสยวาภาษาดงกลาวมความสมพนธแกนหรอไม เปๅนกลมยอยของภาษาลาว กลมใด อกทงมลกษณะทางเสยงหรอศพทแคลายคลงกบภาษาลาวในประเทศสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว (สปป.ลาว) หรอไม จากโจทยแวจยดงกลาว ผวจยจงศกษาศพทแพบวาชนกลมทพดภาษาลาวนนใชคาศพทแเดยวกนและคลายคลงกบศพทแภาษาลาวในประเทศสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว ถาเชนนนการมชอเรยกแตกตางกนอาจเนองมาจากสาเนยงหรอเสยงวรรณยกตแทแตกตางกน ดงทวลเลยม เจ. เกดนยแ (Gedney, 1972: 423) กลาววา “ระบบวรรณยกตแแตละภาษามลกษณะเฉพาะทงเสยงวรรณยกตแและจานวนหนวยเสยงวรรณยกตแ รวมทงทเกดเฉพาะในหนวยคาบางลกษณะดวย สงทเปๅนประโยชนแทสดสาหรบใชเปๅนเกณฑแในการแบงเขตภาษาถนตระกลไทกคอระบบเสยงวรรณยกตแ” บทความนผวจยจง

ใครจดกลมภาษาลาวซงมชอเรยกหลากหลายในจงหวดสพรรณบรโดยใชเกณฑแวรรณยกตแ วตถประสงค 1. เพอศกษาระบบเสยงวรรณยกตแของภาษาลาวในจงหวดสพรรณบร ไดแก ภาษาลาวเวยง ภาษาลาวครง ภาษาลาวปาข ภาษาลาวพบอง ภาษาลาวกกตาด ภาษาลาวซ ภาษาลาวโบ 2. เพอจดกลมภาษาลาวในจงหวดสพรรณบรโดยใชเกณฑแวรรณยกตแ คอ จานวนหนวยเสยงวรรณยกตแและรปแบบการแตกตวของหนวยเสยงวรรณยกตแ ขอบเขตการวจย 1. ศกษาเฉพาะภาษากลมลาวในจงหวดสพรรณบร 7 ภาษายอย ไดแก ภาษาลาวครง ภาษาลาวเวยง ภาษาลาวปาข ภาษาลาวพบอง ภาษาลาวกกตาด ภาษาลาวซและภาษาลาวโบ 2. ศกษาเฉพาะพนทวจย 7 จดทไดคดเลอกไว กรอบแนวคด กรอบแนวคดทใชวจย ไดแก งานแบงกลมยอยภาษาลาวตามแนวคดของ เจ มารแวน บราวนแ (Brown, 1965) และ ฟใง กวย ล (Li, 1977)

บทความวจยนเปนสวนหนงของรายงานการวจยเรอง “แผนทภาษาศาสตรจงหวดสพรรณบร” ไดรบทนอดหนนวจยจากสภาวจยแหงชาต ประจ าปงบประมาณ พ.ศ. 2553-2555

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

30 : ภาษาและวรรณกรรม

บราวน (Brown, 1965 : 144) ศกษาระบบเสยงภาษาตระกลไทกลมตะวนตกเฉยงใต (Southwestern group) ทพดในประเทศไทย 60 ภาษา ซงรวมภาษาลาวถนตางๆดวย บราวนแแบงภาษากลมลาวเปๅน 3 กลมยอย ไดแก 1. กลมหลวงพระบาง ไดแก ภาษาลาวถนหลวงพระบาง แกนทาว (แขวงยะบร สปป.ลาว) ดานซาย (อาเภอ ดานซาย จงหวดเลย) และอาเภอเมองเลย

2. กลมเวยงจนทน แบงเปๅน 3 กลมยอย ไดแก 2.1 กลมภาษาลาวเวยงจนทนแ ไดแก ภาษาลาวถนทรคม (เวยงจนทนแ สปป.ลาว) เวยงจนทนแ หลมสก (จงหวด

เพชรบรณแ) คอนสวรรคแ (จงหวดชยภม) และอาเภอเมองชยภม 2.2 กลมภาษาหนองคาย ไดแก ภาษาลาวถน อาเภอเมองหนองคาย

2.3 กลมภาษาลาวใต ไดแก ภาษาลาวถนรอยเอด ถนอาเภอเมองอบล ถนบวใหญ (จงหวดนครราชสมา) ถนอาเภอเมองขอนแกน ถนอาเภอเมองอดร ถนอาเภอพนมไพร (จงหวดรอยเอด) ถนอาเภอเมองศรสะเกษ และถนอาเภอ ทาตม (จงหวดสรนทรแ)

3. กลมญอ ไดแก ภาษาญอทพดในจงหวดสกลนครและนครพนม การทบราวนแแบงภาษาลาวเปๅน 3 กลมยอยน บราวนแพจารณาเกณฑแการเปลยนเสยงสระ พยญชนะ และ

วรรณยกตแ โดยใชววฒนาการของเสยงวรรณยกตแพจารณาเปๅนเกณฑแแรก กลาวคอ การแยกเสยงของวรรณยกตแดงเดมชอง A แบงภาษาลาวเปๅนกลมหลวงพระบาง (A1-234) และกลมเวยงจนทนแ (A1-23-4) สวนกลมญอนนบราวนแจดใหอยอกกลมหนง เนองจากภาษากลมยอยของลาวในปใจจบน ไดแก ญอ (สกลนคร) และภาษาโคราชมลกษณะการแยกเสยงวรรณยกตแดงเดมชอง B C DL (B4 = C123 = DL4) เหมอนกน

จากงานวจยของบราวนแจะสงเกตวาภาษาลาวทกถนมการแยกเสยงวรรณยกตแชอง C และ ชอง DL รปแบบเดยวกนคอ C1-234 และ DL123-4 และมการรวมเสยงวรรณยกตแชอง C กบชอง DL แบบ C1 = DL123 และ C234 = DL4 ซงลกษณะดงกลาวบราวนแจดใหเปๅนลกษณะเดนของภาษากลมลาว

งานวจยของล (Li, 1977) ไดศกษาการแบงกลมยอยในภาษากลมลาว โดยพจารณาจากการกลายเสยงของพยญชนะตนทมผลตอววฒนาการของเสยงวรรณยกตแในภาษาตระกลไท ฟใง กวย ล อาศยขอมลภาษากลมลาวและไทยอสานจากงานทมผศกษาไว ไดแก Roffe and Roffe, 1956 ; Haas, 1958 ; Egerod, 1961 ; Brown, 1965 และ Simmonds, 1965 เกณฑแทฟใง กวย ล ใชแบงกลมยอยของภาษาลาวและไทยอสานคอววฒนาการการแตกตวของหนวยเสยงวรรณยกตแดงเดม ชอง A B และ C ดงน

ภาษาลาวและภาษาไทยถนอสานสามารถแบงเปๅน 2 กลมใหญๆ คอ กลมท 1 ภาษาลาวถนเชยงขวาง (สปป.ลาว) และรอยเอด กลมนแบงไดเปๅน 3 กลมยอย คอ

กลมยอยท 1.1 ไดแก ภาษาลาวเวยงจนทนแ ทรคม สะหวนนะเขต ปากเซ โขง แกนทาว กาแพงนคร เวยงจนทนแ อดร อบล นครพนม ขอนแกน บวใหญ ชยภม หนองคาย ภาษากลมนววฒนาการเปๅนภาษาลาวกลมยอย ไดแก ภาษาลาวถนแกนทาว ดานซาย หลวงพระบาง เลย

กลมยอยท 1.2 ไดแก ภาษาญอและภาษาลาว ซงมววฒนาการเปๅนภาษาลาวกลมโคราช กลมยอยท 1.3 ไดแก ภาษาลาวถนคอนสวรรคแ ภาษาลาวกลมนมววฒนาการเปๅนภาษาลาวกลมยอย ไดแก ภาษาลาวถนเวยงจนทนแ หลมสก กลมท 2 ภาษาลาวถนพนมไพร จงหวดรอยเอด จากการแบงกลมดงกลาวฟใง กวย ล ใชเกณฑแววฒนาการของเสยงวรรณยกตแโดยพจารณาจากการแยกเสยงวรรณยกตแดงเดมชอง A B และ C ในภาพรวม ลแบงภาษาลาวและไทยถนอสานเปๅน 2 กลมใหญๆ ซงม 7 หนวยเสยงวรรณยกตแเหมอนกน แตตางทลกษณะววฒนาการของวรรณยกตแดงเดมชอง B กลาวคอ ชอง B1234 คอ กลมท 1 และชอง B1-23-4 และ B1 = B4 คอกลมท 2 ซงฟใง กวย ล กลาววาเปๅนลกษณะเดนของภาษาลาวถนน

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 31

จากเอกสารงานวจยเกยวกบการแบงกลมยอยภาษาลาว ผลงานของบราวนแ (Brown, 1965) และ ฟใง กวย ล (Li, 1977) อาจกลาวไดวาเกณฑแดานเสยงวรรณยกตแนาจะเปๅนเกณฑแทเหมาะสมในการแบงกลมยอยภาษาลาว เพราะวรรณยกตแเปๅนลกษณะทางเสยงทสาคญของภาษาตระกลไท ดงนนผวจยจงนาแนวคดเกยวกบรปแบบการแตกตวของเสยงวรรณยกตแเปๅนเกณฑแในการจดกลมภาษาลาวในจงหวดสพรรณบร วธด าเนนการวจย 1. ศกษาคนควางานวจยทเกยวของ ไดแก กรอบแนวคดทใชวจยเรองการจดกลมภาษาโดยใชเสยงวรรณยกตแและผลงานดานกลมชาตพนธแในจงหวดสพรรณบร 2. เตรยมเครองมอ ทดสอบเสยงวรรณยกตแภาษาลาวกลมตางๆในจงหวดสพรรณบร ผวจยใชแบบทดสอบเสยงวรรณยกตแภาษาตระกลไทของวลเลยม เจ. เกดนยแ (Gedney, 1972) ดงปรากฏในบทความเรอง “A Checklist for

determining tones in Tai dialects” และเตรยมโปรแกรม Praat เพอวเคราะหแเสยงวรรณยกตแ 3. คดเลอกพนทวจย จากการสารวจภาคสนามพบวาชนกลมทพดภาษาลาวในจงหวดสพรรณบรมหลาย อาเภอ ไดแก ชมชนภาษาลาวครงทอาเภอเดมบางนางบวช อาเภอหนองหญาไซ อาเภอดานชาง อาเภออทอง อาเภอสองพนอง ชมชนภาษาลาวเวยงทอาเภออทอง อาเภอเมอง อาเภอเดมบางนางบวช อาเภอดอนเจดยแ อาเภอบางปลามา ชมชนภาษาลาวปาข ชมชนภาษาลาวพบอง ชมชนภาษาลาวกกตาดทอาเภอดานชาง ชมชนภาษาลาวซทอาเภอเดมบางนางบวช ชมชนภาษาลาวโบทอาเภอเมองสพรรณบร ผวจยมเกณฑแคดเลอกพนทวจยคอเปๅนชมชนภาษาลาวทคอนขางเขม คอมประชาชนกลมชาตพนธแนนใชภาษาดงกลาวทกระดบอาย ทงนเมอพจารณาจากผลการวจยเรอง “แผนทภาษาศาสตรแจงหวดสพรรณบร” (2557) ไดพนทวจยดงน 3.1 ชมชนภาษาลาวครง หมท 4 ตาบลหนองกระทม อาเภอเดมบางนางบวช 3.2 ชมชนภาษาลาวเวยง หมท 10 ตาบลบานโขง อาเภออทอง 3.3 ชมชนภาษาลาวปาข หมท 7 ตาบลหวยขมน อาเภอดานชาง 3.4 ชมชนภาษาลาวพบอง หมท 5 ตาบลหวยขมน อาเภอดานชาง 3.5 ชมชนภาษาลาวกกตาด หมท 9 ตาบลหวยขมน อาเภอดานชาง 3.6 ชมชนภาษาลาวซ หมท 5 ตาบลปาสะแก อาเภอเดมบางนางบวช 3.7 ชมชนภาษาลาวโบ หมท 3 ตาบลบานโพธ อาเภอเมองสพรรณบร

4. คดเลอกผบอกภาษา ผวจยไดคดเลอกผบอกภาษาลาวทง 7 กลม โดยมคณสมบตดงน ผบอกภาษาตองมอาย 65 ป ขนไป เพศหญง มอาชพรบจางหรออยกบบานไมเคยยายภมลาเนา ใชภาษาลาวกลมนน ๆ ในชวตประจาวนและเปๅนภาษาแม มอวยวะทใชออกเสยงสมบรณแ เสยงชดเจน มการศกษาไมเกนภาคบงคบ หากมคสมรสตองใชภาษาลาวกลมนนสอสารกนดวย ผวจยไดคดเลอกผบอกภาษากลมละ 1 คน เพอปองกนการแปรเสยงวรรณยกตแซงมปใจจยเรองเพศ อาย ระดบการศกษา รวมผบอกภาษาทงสน 7 คน 5. เกบขอมลสนามจากผบอกภาษาในพนททคดเลอก โดยใชแบบทดสอบเสยงวรรณยกตแของวลเลยม เจ. เกดนยแ ผวจยใชแผนภาพของจรง ตลอดจนคาถาม เพอใหผบอกภาษาออกเสยงวรรณยกตแในคาทตองการ บนทกเสยง คาละ 3 ครง ดวยเครองบนทกเสยง ระหวางเดอนมนาคม-สงหาคม 2555

ดรายละเอยดแบบทดสอบเสยงวรรณยกตแทายบทความน

ผวจยไมไดเลอกวจยภาษาโซง ลาวโซง ไทยทรงดาหรอไทดา และภาษาพวน ไทพวน หรอลาวพวน เพราะในทางภาษาศาสตรแภาษาดงกลาวอยในก ลม

ไมใชภาษาลาว (non-Lao) เพราะเสยงวรรณยกตแชอง B = DL ตามการแบงของแชมเบอรแแลน (Chamberlain, 1975 : 49-66)

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

32 : ภาษาและวรรณกรรม

6. วเคราะหและเรยบเรยบขอมล ผวจยวเคราะหแขอมลดวยการฟใงประกอบกบการใชโปรแกรม Praat วเคราะหแและตความระดบเสยงวรรณยกตแ พจารณาการแตกตวของเสยงวรรณยกตแทง 7 กลมภาษา จากนนจงสรปและจดกลมภาษาลาวในจงหวดสพรรณบร ผลการวจย 1. ชมชนภาษาลาวครง ชาวลาวในภาคกลางลวนอพยพเขามาในประเทศไทยดวยเหตผลของสงคราม ลาวครงเปๅนชอของภาษาและกลมผมเชอสายลาวกลมหนงซงอาศยในภาคกลางของประเทศไทย ความหมายคาวา “ครง” ยงไมทราบแนชด สรวฒนแ คาวนสา (อางในเอมอร เชาวนแสวน, 2537 : 27) สนนษฐานวามาจากคาวา ภฆง ซงเปๅนชอภเขาทมลกษณะคลายระฆง อยทางทศตะวนออกเฉยงเหนอของหลวงพระบาง ประเทศสาธารณรฐประชาธป ไตยประชาชนลาว (สปป.ลาว) อนเปๅนถนเดมของลาวครง วลลยา วชราภรณแ (2543 : 13) ไดสอบถามชาวลาวครงในจงหวดสพรรณบรบอกวาบรรพบรษของพวกเขาเมออยประเทศลาวเคยมอาชพเลยงครง ครงนนใชประโยชนแหลายประการเปๅนของสาคญในชมชนคอใชประกอบดามมดใหแนนหรอใชยอมผาไหมใหเปๅนสแดงเพราะในอดตคนลาวครงจะทอผาฝายและผาไหม ทาหมอนขด ทาผาซนลวดลายตางๆ เชน ลายชาง ลายมา สวนลาวครงในจงหวดใกลเคยง เชน อทยธานนยมทอผาซนทมสแดงคอนขางคลาซงสแดงทไดนนมาจากการยอมขครง สาเนยงการพดของชาวลาวครงคลายสาเนยงของคนหลวงพระบาง ไซยบรและบอแกว สปป.ลาว รวมทงคนบางกลมในจงหวดเชยงรายแถบอาเภอเชยงของ อาเภอเทงและอาเภอในจงหวดนานซงมเขตตดตอกบไซยบรและบอแกว นอกจากนนยงคลายกบสาเนยงของชาวอสานในจงหวดเลยและเพชรบรณแ เมอพจารณาการแตกตวของเสยงวรรณยกตแพบวาม 5 หนวยเสยง (ว.1-ว.5) มการแตกตวแบบ A1-234 B1234 C1-234 DL และ DS1234 ดงแผนภมตอไปน A B C DL DS

1 2

3

4

ว.1

ว.3

ว.4

ว.4

ว.1

ว.2

ว.5 ว.5

ว.3

2. ชมชนภาษาลาวเวยง ชาวลาวเวยงเขามาตงถนฐานในจงหวดสพรรณบรตงแตสมยกรงธนบรพรอมๆกบชาว

ลาวครงหรอเมอประมาณ 200 ปมาแลว และดาเนนเรอยมาจนถงสมยรตนโกสนทรแตอนตน แตการอพยพลาวเวยงจากเมองเวยงจนทนแครงใหญอยในชวงป พ.ศ. 2369-2371 ตรงกบรชกาลท 3 ซงมการกวาดตอนชาวลาวเวยงเมองเวยงจนทนแและเมองใกลเคยงมาไวในหวเมองชนในเปๅนจานวนมาก แมการอพยพชาวลาวเวยงจากประเทศลาวจะผานมานบรอยป คนไทยเชอสายลาวเวยงในจงหวดสพรรณบรปใจจบนกยงตระหนกวาตนมเชอสายลาวเวยงจนทนแมกเรยกตนเองและพวกพองวา “ลาว” และปฏเสธวาไมใชคนไทยมาจากภาคอสาน พวกเขายงคงรกษาประเพณบางอยางทเปๅนเอกลกษณแของกลมตน ไดแก บญขาวประดบดนหรอสารทลาวเดอนสบ งานบญขาวจเดอนสามและงานบญพระเวสเดอนสบเอด

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 33

เมอพจารณาการแตกตวของเสยงวรรณยกตแภาษาลาวเวยงพบวาม 6 หนวยเสยง (ว.1-ว.6) มการแตกตวแบบ A1-23-4 B1234 C1-234 DL และ DS123-4 ดงแผนภมตอไปน A B C DL DS

1 2

3

4

ว.1

ว.4

ว.5

ว.5

ว.1

ว.2

ว.6

ว.3

ว.6

ว.4

3. ชมชนลาวปาข คาวา “ปาข” คอ ชอหมบาน เปๅนชอทผอนเรยกชมชนภาษาลาวหม 7 บานปาข ตาบล หวย

ขมน อาเภอดานชาง จงหวดสพรรณบร ผบอกภาษาและผอาศยในชมชนนทราบเพยงวาตนเองพดภาษาลาวและมบรรพบรษอพยพจากประเทศลาวแตไมทราบวามาจากเมองใด มภาษาใกลเคยงกบลาวกลมใด ผวจยจงได ใชรปแบบการแตกตวของเสยงวรรณยกตแเพอเปๅนเกณฑแการจดกลมพบวา ภาษาลาวปาขม 5 หนวยเสยงวรรณยกตแ มการแตกตวแบบ A1-234 B1234 C1-234 DL และ DS123-4 ดงแผนภมตอไปน

A B C DL DS

1 2

3

4

ว.1

ว.3

ว.4

ว.4

ว.1

ว.2

ว.5

ว.5

ว.3

4. ชมชนภาษาลาวพบอง คาวา “พบอง” คอ ชอหมบาน เปๅนชอทผอนเรยกชมชนภาษาลาวหม 5 บานพบอง ตาบลหวยขมน อาเภอดานชาง จงหวดสพรรณบร ผบอกภาษาและผอาศยในชมชนนทราบเพยงวาตนเองพดภาษาลาวและมบรรพบรษอพยพมาจากประเทศลาว แตไมทราบวามาจากเมองใด มภาษาใกลเคยงกบลาวกลมใด ผวจยจงใชรปแบบการแตกตวของเสยงวรรณยกตแเปๅนเกณฑแการจดกลม พบวาภาษาลาวพบองม 5 หนวยเสยงวรรณยกตแ มการ แตกตวรปแบบ A1-234 B1234 C1-234 DL และ DS123-4 ดงแผนภมตอไปน

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

34 : ภาษาและวรรณกรรม

A B C DL DS 1 2 3 4

ว.1

ว.3

ว.4

ว.4

ว.1

ว.2

ว.5

ว.5 ว.3

5. ชมชนภาษาลาวกกตาด คาวา “กกตาด” คอ ชอหมบานเปๅนชอทผอนเรยกชมชนภาษาลาวหม 9 บาน กกตาด ตาบลหวยขมน อาเภอดานชาง จงหวดสพรรณบร ผบอกภาษาและคนในชมชนเรยกตนเองวา ลาว ทราบเพยงวาบรรพบรษอพยพมาจากประเทศลาวไมทราบวามาจากเมองใด เมอพจารณารปแบบการแตกตวของเสยงวรรณยกตแพบวา ภาษาลาวกกตาดม 5 หนวยเสยงวรรณยกตแ มการแตกตวของวรรณยกตแแบบ A1-234 B1234 C1-234 DL และ DS123-4 ดงแผนภมตอไปน

A B C DL DS 1 2 3 4

ว.1

ว.3

ว.4

ว.4

ว.1

ว.2

ว.5

ว.5

ว.3

6. ชมชนภาษาลาวซ คาวา “ซ” ไมทราบแนชดวาคออะไร เปๅนชอทผอนเรยกชมชนภาษาลาวหม 5 บานทงกานเหลอง ตาบลปาสะแก อาเภอเดมบางนางบวช จงหวดสพรรณบร คนในชมชนเรยกตนเองวา ลาว ทราบเพยงวาบรรพบรษอพยพมาจากประเทศลาวไมทราบวามาจากเมองใด เมอพจารณารปแบบการแตกตวของเสยงวรรณยกตแพบวา ภาษาลาวซม 5 หนวยเสยงวรรณยกตแ มการแตกตวของวรรณยกตแแบบ A1-234 B1234 C1-234 DL และ DS123-4 ดงแผนภมตอไปน

A B C DL DS

1 2 3 4

ว.1

ว.3

ว.4

ว.4

ว.1

ว.2

ว.5

ว.5 ว.3

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 35

7. ชมชนภาษาลาวโบ คาวา “โบ~บอ~บอ” เปๅนคาลงทายประโยคคาถามทชนกลมนชอบใช เชน ไปใดเมาโบ กนขาวแลวบอ การทมผเรยกชนกลมลาวตามคาลงทายประโยคทพวกเขาชอบใชพบในชนหลายกลมเชนกน เชน การศกษาของพณรตนแ อครวฒนากล (2549 : 149-151) พบวามผเรยกกลมชนทอาศยอยทบานสาวแล ตาบล โพธตาก กงอาเภอโพธตาก จงหวดหนองคายวา “ลาวแนว” เพราะมกใชคาวา “แนว” เปๅนคาลงทาย เชน “ไปไฮมาแนว” หรอ “เปๅนคนเมองเลยแนว” หรอ คนลาวดานทบาน ตาบลปรงเผล จงหวดกาญจนบรถกเรยกวา “ลาวเก฿าะละ” เพราะมกใชลงทาย “เก฿าะละ” เปๅนการถามและคนลาวดานเองกยอมรบชอนเชนเดยวกบภาษาลาวโบทผวจยศกษาพบวาเปๅนชอทผ อนเรยกและเปๅนชอทตนเองเรยกกลมของตนเพอแสดงอตลกษณแ ชมชนภาษาลาวโบในจงหวดสพรรณบรม 3 หมบาน คอ หม 2 บานโพธตะวนตก และหม 3 บานโพธตะวนออก ตาบลบานโพธและหม 1 บานดอนระกา ตาบล สวนแตง อาเภอเมอง จงหวดสพรรณบร เมอพจารณารปแบบการแตกตวของเสยงวรรณยกตแพบวาภาษาลาวโบม 6 หนวยเสยงวรรณยกตแ มการแตกตวของวรรณยกตแแบบ A1-23-4 B1234 C1-234 DL และ DS123-4 ดงแผนภมตอไปน

A B C DL DS 1 2 3 4

ว.1

ว.4

ว.5

ว.5

ว.1

ว.2

ว.6

ว.3

ว.6

ว.4

จากรปแบบการแตกตวของเสยงวรรณยกตแและจานวนหนวยเสยงวรรณยกตแพบวาภาษาลาวในจงหวดสพรรณบรม

จานวนหนวยเสยงวรรณยกตแและรปแบบการแตกตวทสมพนธแกน กลาวคอภาษาลาวทกชมชนภาษามการแตกตวทคงลกษณะเดนของภาษากลมลาว ไดแก ชอง B1234 และชอง C1-234 นอกจากนนชอง C1 = DL123 และ C234 = DL4 ตามแนวคดของเจ. มารแวน บราวนแ (Brown, 1965) และเปๅนภาษาลาวแทกลมท 1 ตามแนวคดของ พณรตนแ อครวฒนากล (2546) สงทนาสนใจคอจานวนหนวยเสยงวรรณยกตแทมไมเทากนและการแยกเสยงวรรณยกตแทตางกนในชอง A ซงผวจยคาดวานาจะใชเปๅนเกณฑแจดกลมภาษาลาวในจงหวดสพรรณบรได ดงน

กลมท 1 ภาษาลาวทม 5 หนวยเสยงวรรณยกตแและชอง A1-234 ไดแก ภาษาลาวครง ลาวปาข ลาวพบอง ลาวกกตาดและลาวซ ลกษณะการแตกตวของเสยงวรรณยกตแใกลเคยงกบภาษาลาวกลมหลวงพระบางตามการศกษาของ บราวนแ (Brown, 965) และพณรตนแ อครวฒนากล (2546) ซงพณรตนแใชผบอกภาษาลาวภาคเหนอสาเนยงหลวงพระบางทอาศยในประเทศไทยคอตาบลศรดอนไชย อาเภอเชยงของ จงหวดเชยงราย กลมท 2 ภาษาลาวทม 6 หนวยเสยงวรรณยกตแและชอง A1-23-4 ไดแก ภาษาลาวเวยงและภาษาลาวโบ ลกษณะการแตกตวของเสยงวรรณยกตแใกลเคยงกบภาษาลาวกลมเวยงจนทนแตามการศกษาของบราวนแ (Brown, 1965) และพณรตนแ อครวฒนากล (2546) ซงพณรตนแใชผบอกภาษาลาวภาคกลางสาเนยงเวยงจนทนแทอาศยในประเทศไทย คอ ตาบลตาลเดยว อาเภอแกงคอย จงหวดสระบร

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

36 : ภาษาและวรรณกรรม

การจดกลมภาษาลาวในจงหวดสพรรณบรสามารถแสดงแผนภมไดดงน ภาษาลาวในจงหวดสพรรณบร (Lao)

5 หนวยเสยงวรรณยกตแ (5 tones) 6 หนวยเสยงวรรณยกตแ (6 tones)

A1-234 A1-23-4 ภาษาลาวครง ภาษาลาวเวยง ภาษาลาวปาข ภาษาลาวโบ ภาษาลาวพบอง ภาษาลาวกกตาด ภาษาลาวซ สรป กลมภาษาลาวในจงหวดสพรรณบรทนามาศกษาม 7 กลมยอย ไดแก ภาษาลาวครง ภาษาลาวเวยง ภาษาลาวปาข ภาษาลาวพบอง ภาษาลาวกกตาด ภาษาลาวซและภาษาลาวโบ ผวจยไดเกณฑแเสยงวรรณยกตแจดกลมภาษาลาวในจงหวดสพรรณบร 2 ประการ คอ 1.จานวนหนวยเสยงวรรณยกตแพบวามระบบ 5 หนวยเสยงวรรณยกตแและ 6 หนวยเสยงวรรณยกตแ 2.รปแบบการแตกตวของหนวยเสยงวรรณยกตแพบวามความตางเฉพาะชอง A คอ A1-234 และ A1-23-4 สวนการแตกตวชอง B C D จะเหมอนกนซงยงคงแสดงลกษณะเดนของภาษากลมลาวแท คอ B1234 C1-234 จานวนหนวยเสยงวรรณยกตแกบรปแบบการแตกตวของเสยงวรรณยกตแจะสมพนธแกนสามารถจดกลมภาษาลาวในจงหวดสพรรณบรเปๅน 2 กลม คอ 1. กลม 5 หนวยเสยงวรรณยกตแ/ชอง A1-234 (5 tones and A1-234) ไดแก ภาษาลาวครง ภาษาลาวปาข ภาษาลาวพบอง ภาษาลาวกกตาด ภาษาลาวซ ซงมการแตกตวของหนวยเสยงวรรณยกตแคลายคลงกบภาษาลาวหลวงพระบาง 2.กลม 6 หนวยเสยงวรรณยกตแ/ชอง A1-23-4 (6 tones and A1-23-4) ไดแก ภาษาลาวเวยงและภาษาลาวโบ ซงมการแตกตวของเสยงวรรณยกตแคลายคลงกบภาษาลาวเวยงจนทนแ กตตกรรมประกาศ ผวจยขอขอบคณผบอกภาษาลาวครง ลาวเวยง ลาวปาข ลาวพบอง ลาวกกตาด ลาวซและลาวโบ ตลอดจน ผประสานงานในพนทวจยทชวยเหลอทาใหงานวจยสาเรจลลวงดวยด

B1234 C1-234 DL/DS123-4

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 37

ภาคผนวก รายการคาในแบบทดสอบเสยงวรรณยกตแในภาษาตระกลไทของวลเลยม เจ. เกดนยแ A B C DL DS

1 2 3 4

ห ขา หว

ไข ผา เขา

ขาว เสอ ไข

ขาด เหงอก หาบ

หมด สก ผก

ป ตา กน

ปา ไก แก

ปา กลา ตม

ปอด ปก ตอก

กบ ตบ เจบ

บน แดง ดาว

บา บาว ดา

บา บาน อา

แดด อาบ ดอก

เบด ดบ อก

มอ ควาย นา

พ พอ ไร

นา นอง มา

มด ลก

เลอด

นก มด ลก

ชอง A คอคาเปๅนทไมใชรปวรรณยกตแ ชอง B คอคาเปๅนทใชรปวรรณยกตแเอก ชอง C คอคาเปๅนทใชรปวรรณยกตแโท ชอง DL คอคาตายสระเสยงยาวหรอสระประสม ชอง DS คอคาตายสระเสยงสน แถวท 1 คอพยญชนะตนดงเดมของคาทเปๅนเสยงกก ไมกอง มลม และเสยงเสยดแทรก เสยงเหลานอาจแทนดวยอกษรสงหรอ ห นา แถวท 2 คอพยญชนะตนดงเดมของคาทเปๅนเสยงกก ไมกอง ไมมลม เสยงเหลานอาจแทนดวยอกษรกลางชดท 1 <ป ต ก จ> แถวท 3 คอพยญชนะตนดงเดมของคาทเปๅนเสยงคอหอยกกหรอคอหอยกกรวม เสยงเหลานอาจแทนดวยอกษรกลางชดท 2 <อ บ ด> แถวท 4 คอพยญชนะตนดงเดมของคาทเปๅนเสยงกอง เสยงเหลานอาจแทนดวยอกษรตา

เอกสารอางอง คณะผศกษาโครงการจงหวดสพรรณบร. (2527). โครงการรกษาเอกลกษณของสถาปตยกรรมทองถนและสงแวดลอม

เพอดงดดนกทองเทยวจงหวดสพรรณบร. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยศลปากร. พณรตนแ อครวฒนากล. (2546). การเปลยนแปลงของวรรณยกต: กรณศกษาภาษากลมลาว. วทยานพนธแปรญญา ดษฎ

บณฑต สาขาภาษาศาสตรแ บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณแมหาวทยาลย. วลลยา วชราภรณแ. (2534). การศกษาค าลงทายในภาษาลาวครง. วทยานพนธแปรญญามหาบณฑต สาขาภาษาศาสตรแ

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล. สวฒนา เลยมประวต. (2554). ระบบเสยงภาษาลาวโบ อ าเภอเมอง จงหวดสพรรณบร. รวมบทความวจยโครงการประชม

เวทวชาการระดบชาต SMARTS ครงท 1 ณ คณะสงคมศาสตรแ มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ 28 พฤษภาคม 2554 : 75-87.

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

38 : ภาษาและวรรณกรรม

เอกสารอางอง

_________. (2557). รายงานการวจยเรองแผนทภาษาศาสตรจงหวดสพรรณบร. นครปฐม: ภาควชาภาษาไทย คณะ อกษรศาสตรแ มหาวทยาลยศลปากร.

สวไล เปรมศรรตนแ. (2548). “วกฤตทางภาษาและวฒนธรรมของกลมชาตพนธแ : ปใญหาหรอโอกาส”. วารสารภาษาและวฒนธรรม. ปท 24 ฉบบท 1 (มกราคม – มถนายน) : 6.

Brown, J. Marin. (1965). From Ancient Thai to Modern Dialects. Bangkok : Social Science Association Press.

Gedney, William J. (1972). “A Checklist for Determining tones in Tai dialects”. In Studies in Linguistics in Honor of George L. Trager, M.E.Smith ed. pp 423-437. The Hauge: Mouton.

Hockett, C. F. (1958). A Course in Modern Linguistics. New York: The Macmillan Company. Li, Fang Kuei. (1977). A Handbook of Comparative Tai. Honolulu: The University Press of Hawaii.

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 39

การยมค าแผลงภาษาเขมรทปรากฏในวรรณคดสมยอยธยาตอนตน

Borrowed Khmer Derivatives in the Literatures of the Early Ayutthaya Era

สวณา ไชยพฒน

นกศกษาปรญญาโท สาขาวชาภาษาไทย คณะอกษรศาสตร มหาวทยาลยศลปากร

บทคดยอ

งานวจยนมวตถประสงคแเพอศกษาลกษณะการยมคาแผลงภาษาเขมรและลกษณะการใชคาแผลงภาษาเขมรกบการสรางสรรคแวรรณศลปทปรากฏในวรรณคดสมยอยธยาตอนตน ผศกษาเกบรวบรวมขอมลจากวรรณคดอยธยาตอนตน จานวน 8 เรอง ไดแก ลลตโองการแชงนา ยวนพายโคลงดน มหาชาตคาหลวง ทวาทศมาสโคลงดน กาสรวลโคลงดน ลลตพระลอ สมทรโฆษคาฉนทแ และอนรทธคาฉนทแ

ผลการศกษาพบวาลกษณะการยมคาแผลงในวรรณคดสมยอยธยาตอนตนปรากฏ 3 ลกษณะ ไดแก การปรากฏทงการยมคาเดมและการยมคาแผลง การปรากฏเฉพาะการยมคาแผลงแตไมปรากฏการยมคาเดม และการปรากฏเฉพาะการยมคาเดมแตไมปรากฏการยมคาแผลง และผลการศกษาลกษณะการใชคาแผลงภาษาเขมรกบการสรางสรรคแวรรณศลปในวรรณคดสมยอยธยาตอนตนปรากฏ 2 ลกษณะ ไดแก การสรางสรรคแวรรณศลปจากการใชคาแผลงเพอการเลนเสยงสมผสในฉนทลกษณแ และการสรางสรรคแวรรณศลปจากการใชคาแผลงเพอการเลนคาในฉนทลกษณแ

การศกษาครงนเพอใชประโยชนแในการอานวรรณคดสมยอยธยาตอนตนไดอยางเขาใจ และไดรบอรรถรสของวรรณคดตามทกวตองการ นอกจากนการใชคาแผลงถอเปๅนการสรางความงามทางวรรณศลปและสะทอนความเปๅนปราชญแทางภาษาของกวดวย

ค าส าคญ: ค าแผลง ค าเดม วรรณคดสมยอยธยา

Abstract

This research aims to study the manifestations and uses of borrowed derivatives in the literatures of the early Ayutthaya era. Data were collected from 8 early Ayutthaya era’s literatures: Lilit Ong-KanChaeng Nam, Yuan-Pay Khlongdun, MahachatKhamluang, ThawathotsamatKhongdun, KamsuanKhlongdun, LilitPra Law, SamutacotKhamchan and A-nirutKhamchan.

The results indicate that there are 3 ways in which borrowed derivatives are manifested in the literatures of the early Ayutthaya era. These are: 1) the presence of both the original borrowed terms and borrowed derivatives, 2) the presence of only the borrowed derivatives but not the original borrowed terms and 3) the presence of the original borrowed terms but not the borrowed derivatives. The investigation into the use of Khmer derivatives for literary creativity in the literatures of early Ayutthaya era shows 2 key patterns. Firstly, the derivatives are used for rhyme patterns in the versification. Secondly, the derivatives are used for punning in the versification.

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

40 : ภาษาและวรรณกรรม

This practical application of this study is that it can be used to enhance the understanding of the literatures of the early Ayutthaya era as well as the appreciation of the literary effect that the poet intended to create. Further, the derivatives are literary beauty and reflect the linguistic ingenuity of the poet.

Keywords: derivative, original term, the literatures of the early Ayutthaya era

บทน า

ภาษาเขมรมอทธพลตอวรรณคดไทยมาชานาน โดยเฉพาะอยางยงในสมยอยธยาตอนตนมการใชคาภาษาเขมรในวรรณคดไทยจานวนมาก กลาวคอ ปรากฏคาเขมรทไทยนามาใชเปๅนคาราชาศพทแ คาเขมรทใชในวรรณคด และคาเขมรทใชในชวตประจาวน สะทอนใหเหนวาภาษาเขมรมอทธพลตอคนไทยสมยอยธยาตอนตน คนไทยในสมยนรจกคาและเขาใจความหมายภาษาเขมรเปๅนอยางด จงทาใหกวนาคาเขมรมาแตงวรรณคด เพอใหสามารถเขาใจความหมายของคาอนนาไปสการเขาใจความหมายของเนอหาทกวตองการสอสาร และมผลนาไปสการเขาถงรสวรรณคดและรสวรรณศลปได

ภาษาเขมรมลกษณะเดนทสาคญประการหนง คอ มวธการสรางคาดวยวธการแผลงคา โดยการ เตมหนวยคาเตมหนา (prefix) และการเตมหนวยคาเตมกลาง (infix) ในหนวยคามลฐาน ทาใหหนวยคามลฐานซงเปๅนคาพยางคแเดยวกลายเปๅนคาสองพยางคแ เชน เกด แผลงเปๅน บงเกด ดวยการเตมหนวยคาเตมหนา “บง”, รา แผลงเปๅน รบา ดวยการเตมหนวยคาเตมกลาง “บ” เปๅนตน การแผลงคามความสาคญตอภาษาไทยเปๅนอยางยง เพราะชวยเพมคาศพทแในภาษาไทยใหมากขน และหลากหลายยงขน นอกจากนคาแผลงยงมความสาคญตอการแตงคาประพนธแโดยเฉพาะคาประพนธแประเภทรอยกรอง กวไดเลอกใชคาแผลงเพอความไพเราะของบทประพนธแและความเหมาะสมของฉนทลกษณแ

การศกษาครงนผศกษาเกบรวบรวมขอมลคายมภาษาเขมรทเปๅนคาเดมและคาแผลงในวรรณคดสมยอยธยาตอนตนจานวน 8 เรอง ไดแก ลลตโองการแชงนา ยวนพายโคลงดน มหาชาตคาหลวง ทวาทศมาสโคลงดน กาสรวลโคลงดน ลลตพระลอ สมทรโฆษคาฉนทแ และอนรทธคาฉนทแ ผศกษายดตามแนวความคดของชลดา เรองรกษแลขตทไดแบงชวงสมยของวรรณคดสมยอยธยาตอนตนทแตงขนตงแตรชสมยสมเดจพระรามาธบดท 1 จนกระทงถงสนรชสมยสมเดจพระรามาธบดท 2 โดยวรรณคดทงหมดนมลกษณะรวมกนททาใหสามารถจดรวมกลมดวยกนไดอยางมเหตผล กลาวคอ เปๅนวรรณคดทเกาะเกยวกนดวยจารตนยมทางวรรณคดอนเปๅนการสะทอนคานยมแหงยคสมยได

วตถประสงค

1. เพอศกษาลกษณะการยมคาแผลงทปรากฏในวรรณคดสมยอยธยาตอนตน 2. เพอศกษาลกษณะการใชคาแผลงในการสรางสรรคแวรรณศลปในวรรณคดสมยอยธยาตอนตน

วธด าเนนการวจย

การศกษาครงนเปๅนการวจยเอกสาร (documentary research) และเสนอผลการวจยในรปแบบการพรรณนาวเคราะหแ (descriptive analysis) โดยมขนตอนดงน

1. สารวจขอมลจากหนงสอ บทความ วทยานพนธแ งานวจย และเอกสารตางๆ เพอเปๅนแนวทางในการศกษา

2. ขนรวบรวมขอมลและวเคราะหแขอมล

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 41

2.1 รวบรวมคาเดมและคาแผลงจากวรรณคดสมยอยธยาตอนตนทง 8 เรอง ไดแก ลลตโองการแชงนา ยวนพายโคลงดน มหาชาตคาหลวง ทวาทศมาสโคลงดน กาสรวลโคลงดน ลลตพระลอ สมทรโฆษคาฉนทแ และอนรทธคาฉนทแ

2.2 จดประเภทตามลกษณะของการยมคาแผลง

2.2.1 ลกษณะคาแผลงทปรากฏในวรรณคดสมยอยธยาตอนตน

2.2.1.1 การปรากฏทงการยมคาเดมและการยมคาแผลง การปรากฏเฉพาะการยมคาแผลงแตไมปรากฏการยมคาเดม

2.2.1.2 การปรากฏเฉพาะการยมคาเดมแตไมปรากฏการยมคาแผลง 2.2.2 ลกษณะการใชคาแผลงในการสรางสรรคแวรรณศลปในวรรณคด สมยอยธยาตอนตน

2.2.2.1 การสรางสรรคแวรรณศลปจากการใชคาแผลงเพอการเลนเสยงสมผสในฉนทลกษณแ 2.2.2.2 การสรางสรรคแวรรณศลปจากการใชคาแผลงเพอการเลนคาในฉนทลกษณแ

3. เรยบเรยงขอมลและสรปผลการศกษา

ผลการวจย

1. ลกษณะการยมค าแผลงทปรากฏในวรรณคดสมยอยธยาตอนตน

ภาษาไทยเปๅนภาษาทไมมระบบการแผลงคา แตมการยมคาจากภาษาเขมรซงมระบบการแผลงคาเขามาใช ซงปรากฏในวรรณคดสมยอยธยาตอนตนเปๅนจานวนมาก คาเขมรทยมมาใชมทงคาเดมและคาแผลง โดยมการปรากฏของคาเดมและคาแผลง 3 ลกษณะ ไดแก การปรากฏทงการยมคาเดมและการยมคาแผลง การปรากฏเฉพาะการยมคาแผลงแตไมปรากฏการยมคาเดม และการปรากฏเฉพาะการยมคาเดมแตไมปรากฏการยมคาแผลง ดงน

1.1) การปรากฏทงการยมค าเดมและการยมค าแผลง วรรณคดสมยอยธยาตอนตนมการยมค าเขมรทเปนค าเดมและค าเขมรทเปนค าแผลง โดยทงค าเดมและค าแผลงปรากฏอยในวรรณคดสมยอยธยาตอนตนเรองใดเรองหนงใน 8 เรองทศกษา อาจปรากฏในเรองเดยวกนหรอตางเรองกนกได เชน

โตรด,ตระโมจ

๏ ยมราชเกยว ตาตาว ชวยด

ตาตาวขทณพ ตวโตรด

ตวโตรดลมฝนฉาว ทวฟา ชวยด

ทวฟาฟาจรโลด ลวขวานฯ

(ลลตโองการแชงนา: 8)

๏...กจะใหไทธอยลงโลจ ตรอมตรโมจพระองคแ ในไพรพงพนเวศนน

(มหาชาตคาหลวง, กณฑแสกรบรรพ: 213)

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

42 : ภาษาและวรรณกรรม

โตรด มาจากภาษาเขมรวา โตรส (តរោស) มความหมายวา “เปลยว” ไทยใชคาวา โตรด ในความหมายวา “โดดเดยว” แผลงเปๅน ตระโมจ มาจากภาษาเขมรวา ตรโมจ (ររតោច) มความหมายวา “วาเหวอยแตผเดยว เชน ตรโมจมนากเอง หมายถง วาเหวแตผเดยว เนาตรโมจ หมายถง อยวาเหวผเดยว” ไทยใชคาวา ตระโมจ ในความหมายวา “วาเหว, เปลยวใจ, โดดเดยว”

สง,ส านง

๏...หศดลงคนสงตางตว เตนตอบมกลว จาทบจาแทงไปมา

(มหาชาตคาหลวง, กณฑแมหาพน: 149)

๏ สระนพพนราพง เคยนตยแส านง

สานกนจาเนยรกาล

(สมทรโฆษคาฉนทแ: 244)

สง มาจากภาษาเขมรวา สง (សង) มความหมายวา “นอน (ใชเฉพาะสาหรบพระสงฆแ)” ไทยใชคาวา สงในความหมายวา “สง, อย, ประจา” แผลงเปๅน ส านง มาจากภาษาเขมรวา สณง (សណង) มความหมายวา “ทสาหรบนอน (ใชเฉพาะสาหรบพระสงฆแ) เชน แครสณง หมายถง แครสาหรบพระนอน” ไทยใชคาวา สานง ในความหมายวา “อย”

อด,อ านด

๏...อนนดบนนน อนวาพระโพธสตวแ กมพระราชโองการ สารวาแกอมาตยราชโยธา จงสอ านดอดกนอยหนงเทอญ

(มหาชาตคาหลวง, กณฑแนครกณฑแ: 266)

อด มาจากภาษาเขมรวา อต (អរ) มความหมายวา “อด, อดกลน, ทน, ไมม, งด, ละเวน” ไทยใชคาวา อด ในความหมายวา “กลน, งดเวน, ทน” แผลงเปๅน อ านด มาจากภาษาเขมรวา อณต (អណរ) ความหมายวา “ความอดทน, การรอด, หรออดอยาก เชน มานอณต หมายถง มความอดทน สรกอณต หมายถง บานเมองอดอยาก” ไทยใชคาวา อานด ในความหมายวา “กลน, งดเวน, ไมได, ไมไดสมหวง”

1.2) การปรากฏเฉพาะการยมค าแผลงแตไมปรากฏการยมค าเดม

ในวรรณคดสมยอยธยาตอนตนปรากฏเฉพาะการยมคาแผลงเทานน แตไมปรากฏการยมคาเดมของคาแผลงนน เชน

กงวล

๏... ปหมอเฒาเจาหมอหลวง บาบวงบอกทกประการ วานธชวยกงวล หมอกลาวกลยายมด

(ลลตพระลอ: 395)

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 43

กงวล มาจากภาษาเขมรวา กงวล (កងវល) มความหมายวา “ความกงวล, หวงใย, จลาจลวนวาย” ไทยใชใน

ความหมายวา “หวงใย, มใจพะวงอย” มาจากคาเดมวา ขวล (ខវល) มความหมายวา “ยง, กงวล, วน” ไมปรากฏการใช

คาเดมของภาษาเขมรคานในภาษาไทย

ช างอ

๏ จากมาใหสงงโกฏ เกาะรยน

รยมราทววเกาะขอม ชวยอาง

จากมามดตาวยน วองวอง

วองวองโหยไหชาง ช างอ ฯ

(กาสรวลโคลงดน: 517)

ช างอ มาจากภาษาเขมรวา ชง (ជង) มความหมายวา การเจบปวยหรอโรค ช างอ มาจากคาเดมวา ฌ (ឈ)

มความหมายวา “เจบ, เจบไข” ภาษาไทยนอกจากใชความหมายของคานตามคาทยงไมไดแผลงหรอคาเดมวา “ปวย, เปๅนไข เปๅนโรคแลวยงหมายถง คดเปๅนทกขแ และวตกกงวลดวย” ไมปรากฏการใชคาเดมของภาษาเขมรคานในภาษาไทย

ส าอาง

๏ แลวไซปกไซหาง โฉมส าอางสาอาจ ทาวธผาดเหนเปๅนตระการ

(ลลตพระลอ: 440)

ส าอาง มาจากภาษาเขมรวา สอาง (សអាង ) มความหมายวา “เครองทาใหสวย” ไทยใชคาวา สาอาง ใน

ความหมายวา “เครองแปงเครองหอม เรยกวา เครองสาอาง” ส าอาง มาจากคาเดมวา สอาง (សអា ង) มความหมายวา

“แตงเครองใหสวย, ตกแตงดวยเครองประดบ” ไมปรากฏการใชคาเดมในวรรณคดสมยอยธยาตอนตน แตปรากฏการใชในภาษาไทยปใจจบน มความหมายวา “งามสะอาดหมดจด”

1.3) การปรากฏเฉพาะการยมค าเดมไมปรากฏการยมค าแผลง

วรรณคดสมยอยธยาตอนตนปรากฏเฉพาะการยมค าเดมเทานน แตไมปรากฏการยมค าแผลงของค าเดมนน ไดแก

ขง

๏...ดวยขงแขง แกพระราชฤๅษ คนคด ดงงน

(มหาชาตคาหลวง, กณฑแกมาร: 167)

ขง มาจากภาษาเขมรวา ขง (ខង) มความหมายวา “โกรธ, เคอง เชน ขงนงเก มความหมายวา โกรธกบเขา” ไทย

ใชคาวา ขง ในความหมายวา “โกรธ เชนกน เชน โกรธขง” คาวา ขง แผลงเปๅน ก หง (កហង) มความหมายวา “ความโกรธ

, ความฉนเฉยว” ไมปรากฏการใชคาแผลงคานในวรรณคดสมยอยธยาตอนตนและในภาษาไทยปใจจบน

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

44 : ภาษาและวรรณกรรม

ควาญ

๏...บดถงเกยบมนาน ขนชางชาญควาญขบ ประทบเทยบเกยแกว

(ลลตพระลอ: 424)

ควาญ มาจากภาษาเขมรวา ฆวาล (ឃវវ ល) มความหมายวา “เลยง อยางเลยงวว เลยงควาย ใชวา ฆวาลโค ฆ

วาลกรบ” ไทยใชคาวา ควาญ ในความหมายวา “ผเลยงและขขบชาง คนบงคบชาง ใชกบสตวแอนกม เชน ควาญแรด, ควาญแกะ, ควาญมา” คาวา ควาญ แผลงเปๅน คงวาล (គងវវ ល) มความหมายวา “ผเลยงสตวแ เชน คงวาลโค หมายถง ผเลยงวว และในอกความหมายคอ ปศาจชนดหนง ซงเปๅนเดก ๆ ดงทกลาวไวในเรองตาง ๆ เปๅนผตามดแลสตวแจตบาท เรยกวา เมรญคงวาล” ไมปรากฏการใชคาแผลงคานในวรรณคดสมยอยธยาตอนตนและในภาษาไทยปใจจบน

เฉพาะ

๏... อนวาพระมทรศรแผวไมพบพระลกแลวแลกลบมา ดษฐานเฉพาะภกตราพระมหาดลกโลก

(มหาชาตคาหลวง, กณฑแมทร: 204)

เฉพาะ มาจากภาษาเขมรวา โฉพะ (ឆពោ ះ) มความหมายวา “จาเพาะ, มง, มงตรง” ไทยใชคาวา เฉพาะ ใน

ความหมายวา “โดยเจาะจง, เพงตรง, จากด” คาวา เฉพาะ แผลงเปๅน จ าเพาะ จมโพะ (ចឆពោ ះ) มความหมายวา “จาเพาะ

, เจาะจง” แมคาแผลงคานไมปรากฏการใชในวรรณคดสมยอยธยาตอนตนแตปรากฏการใชในภาษาไทยปใจจบน มความหมายวา “เฉพาะ, เจาะจง”

วรรณคดสมยอยธยาตอนตนปรากฏการยมคาแผลง 3 ลกษณะไดแก การปรากฏทงการยมคาเดมและการยมคาแผลง ปรากฏลกษณะนมากทสด รองลงมาคอ การปรากฏเฉพาะการยมคาแผลงแตไมปรากฏการยมคาเดม และการปรากฏเฉพาะการยมคาเดมแตไมปรากฏการยมคาแผลงตามลาดบ การปรากฏในลกษณะดงกลาวแมบางคาไมปรากฏใชในวรรณคดสมยอยธยาตอนตนแตมปรากฏใชในภาษาไทยปใจจบน

2. ค าแผลงภาษาเขมรกบการสรางสรรควรรณศลปในวรรณคดสมยอยธยาตอนตน

กวนาคาแผลงในภาษาเขมรมาใชในการแตงวรรณคด นอกจากเหตผลทกวสามารถเลอกสรรคาใชไดหลากหลายแลว ยงพบวา กวยงเลอกสรรคาแผลงในภาษาเขมรมาใชเพอกอใหเกดความงามทางวรรณศลปอกดวยซงพจารณาไดใน 2 ลกษณะไดแก การสรางสรรคแวรรณศลปจากการใชคาแผลงเพอการเลนเสยงสมผสในฉนทลกษณแ และการสรางสรรคแวรรณศลปจากการใชคาแผลงเพอการเลนคาในฉนทลกษณแ

2.1 การสรางสรรควรรณศลปจากการใชค าแผลงเพอการเลนเสยงสมผสในฉนทลกษณ

กวถอวาเสยงเปๅนหวใจสาคญของวรรณศลปจงตองมความพถพถนในการสรางความงามดานเสยงมากขน กลวธสาคญทกวเลอกใชในการประพนธแ คอ การเลนเสยงสมผส การใชคาแผลงเพอการเลนเสยงสมผสในฉนทลกษณแ ผศกษาแยกการศกษาออกเปๅน 3 ประเดน ไดแก การใชคาแผลงเพอการเลนเสยงสมผสสระ การใชคาแผลงเพอการเลนเสยงสมผสพยญชนะ และการใชคาแผลงเพอการเลนเสยงสมผสวรรณยกตแ ดงน

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 45

2.1.1 การใชค าแผลงเพอการเลนเสยงสมผสสระ

สมผสสระ คอ คาทมเสยงสระเดยวกนและถามตวสะกดกตองเปๅนตวสะกดทอยในมาตราเดยวกน วรรณคดสมยอยธยาตอนตนปรากฏการใชคาแผลงเพอเลนเสยงสมผสสระ เชน

๏...คนทยวทววไตรภพ ยอมไดส อบอาดร ดจน

(มหาชาตคาหลวง, กณฑแกมาร: 175)

คาประพนธแขางตนเปๅนคาประพนธแประเภทรายโบราณ การบงคบลกษณะการสมผสคอ คอคาสดทายของวรรคหนาสมผสกบคาทหนง สอง หรอสาม คาใดคาหนงของวรรคถดไป คาวา “ไตรภพ” ปรากฏในตาแหนงคาสดทายของวรรค

หนา สมผสกบคาท 3 ของวรรคถดไปคอ คาวา “ส อบ” มาจากภาษาเขมรวา สอบ (សអប) เปๅนคาแผลง มความหมายวา

“เปๅนทเกลยดชง” ไทยใชในความหมายวา “เปๅนทนาชง” มาจากคาเดมวาภาษาเขมรวา สอบ (សាប) มความหมายวา

“เกลยด” ไมปรากฏการยมคาเดมในภาษาไทย

๏ จากมาแกวผงแผ ใจรกษ มาแม

ยยวอยเลวไผผอม ผาวใส

จากศรสาลกใคร สะกดออน อวนแม

รยมราไหหาเจา ช างาย ฯ

๏ จากมาเรอรอนทง พญาเมอง

เมองเปลาปลวใจหาย นานอง

จากมาเยยมาเปลอง อกเปลา

อกเปลาวายฟารอง ราหารนหา ฯ (กาสรวลโคลงดน: 519)

คาประพนธแขางตนเปๅนคาประพนธแประเภทโคลงสดนบาทกญชร บงคบการสมผสระหวางบท 2 แหง คอคาสดทายของบาทท 3 ของบทแรกสงสมผสไปยงคาท 4 หรอ 5 ของบาทท 1 ของบทตอไป และคาสดทายบาทท 4 ของบทแรกสงสมผสไปยงคาท 4 ของบาทท 2 ของบทตอไป ในทนกลาวเฉพาะการสมผสของคาแผลงเทานน คอ ช างาย มาจากภาษา

เขมรวา จงาย (ចងវយ) เปๅนคาแผลง มความหมายวา “ระยะไกล, หางจาก” ไทยใชในความหมายวา “ชาย, สาย, บาย”

มาจากคาเดมภาษาเขมรวา ฉงาย (ពា យ) มความหมายวา “ไกล” ไทยใชในความหมายวา “ไกล หาง” คาวา “ช างาย” ปรากฏในตาแหนงคาสดทายของบาทท 4 สงสมผสระหวางบทไปยงคาสดทายของวรรคแรกของบาทท 2 ของบทตอไปคอคาวา “หาย”

๏...อนวาอมดดากอยบ าเรอเชอภกด งานพราหมณแหนกมนกเอา งานพราหมณแเบามนกส

(มหาชาตคาหลวง,กณฑแชชกบรรพ: 113)

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

46 : ภาษาและวรรณกรรม

บ าเรอ มาจากภาษาเขมรวา บเร (បឆ ើ) เปๅนคาแผลง มความหมายวา “รบใช, ผรบใช เจาหนาท, สาหรบใช” ไทย

ใชในความหมายวา “ปรนนบตใหเปๅนทชอบใจ, เรยกหญงทปรนนบตเชนนนวา นางบาเรอ, บชา เชน บาเรอไฟ” มาจากคา

เดมภาษาเขมรวา เปร (ឆបើ) มความหมายวา “ใช” ไทยใชในความหมายวา “บาเรอ” คาประพนธแขางตนมการเลนสมผส

สระในวรรคเดยวกนปรากฏชดกน 2 คา คอ “บ าเรอ” กบ “เชอ” เปๅนการสมผสสระ เ-อ

2.1.2 การใชค าแผลงเพอการเลนเสยงสมผสพยญชนะ

สมผสพยญชนะ คอ การใชคาทมเสยงพยญชนะตนเสยงเดยวกน วางไวในตาแหนงตางๆในบทประพนธแ ทาใหบทประพนธแมความไพเราะคลองจอง วรรณคดสมยอยธยาตอนตนปรากฏการใชคาแผลงเพอเลนเสยงสมผสพยญชนะ เชน

๏ อกชลคลาแคลวแผน ปรถพ

หญาเนานองตรอมตาย ตาเตย

คอเรยมจางายศร เสาวนาฎ

อกแนบเขนยขนนเหงย เงยบศลยแ ฯ

(โคลงทวาทศมาส: 708)

เขนย มาจากภาษาเขมรวา เขนย (ឆខនើយ) เปๅนคาแผลงมความหมายวา “หมอน” ในภาษาไทยมความหมายวา

หมอนหนน มาจากคาเดมวา เกย (ឆកើយ) มความหมายวา “หนน (หมอน), เกย” ไทยใชในความหมายวา “เกยขนาดเลก

เคลอนยายไปได, แลนหรอเสอกขนไปคางอยพาดอย” สมผสพยญชนะกบคาวา ขนน มาจากภาษาเขมรวา ขนล (ខនល)

เปๅนคาแผลงมความหมายวา “หมอนอง, ขอนทใชเปๅนหมอน, อยางหมอนรถไฟ” ในภาษาไทยมความหมายวา “หมอนอง”

มาจากคาเดมวา กล (កល) มความหมายวา “หนนขางใต” สมผสพยญชนะชด 2 คา คอ /ขน/ เพอยาความหมายใหชดเจน

ขน

๏ โหยเหนเดอนแยมยว ยงสมร

ไฉนวาจนทรแเจยรแถง หนอเหนา

เจบเจยรจ างายวร วนภาคยแ

ววองกามยงเยา ยวยรร ฯ

(โคลงทวาทศมาส: 693)

จ างาย มาจากภาษาเขมรวา จงาย (ចងវយ) เปๅนคาแผลง มความหมายวา“ระยะไกล, หางไกล, เปๅนทกขแ,กงวลถง” ไทยใชในความหมายวา “ชาย สาย บาย” มาจากคาเดมภาษาเขมรวา ฉงาย (ពា យ) มความหมายวา “ไกล” ไทยใชในความหมายวา “ไกล หาง” กวใชคาแผลง จ างาย เพอสมผสพยญชนะกบคาวา เจบ และ เจยร ทงสามคาออกเสยง /จ/ กวใช เจบเจยรจางาย เปๅนการยาความวงเวงอางวางและความอาวรณแในการจากกน

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 47

๏ ศรมาใจขอดขอน ทางวนน

แลลนนลงเหลออก นานอง

ศรมาลอมรบขวนน แขวนปาก ไซแม

ดาลตนตอกรอง ราหารนหาฯ

(กาสรวลโคลงดน: 525)

ลนนลง มาจากภาษาเขมรวา ลนลง (លនលង) ในภาษาเขมรมความหมายวา “เวงวาง, ลบๆ” ในภาษาไทยม

ความหมายวา “ใจเปๅนหวงถง, เปๅนทกขแถง, ใจหาย” มาจากคาเดมภาษาเขมรวา ลง (លង) มความหมายวา “จม, ถลา”

กวเลอกใชคาแผลง “ลนนลง” เพอสมผสเสยงพยญชนะในวรรคเดยวกนคอ /ล/

2.1.3 การใชค าแผลงเพอการเลนเสยงสมผสวรรณยกต

สมผสวรรณยกต คอ การใชคาทมเสยงพยญชนะตน สระ และพยญชนะทายอยางเดยวกน มความหมายตางกนปรากฏอยใกลกนตางกนตรงวรรณยกตแ วรรณคดสมยอยธยาตอนตนปรากฏการใชคาแผลงเพอการเลนเสยงสมผสวรรณยกตแเพยงบทเดยว คอ

๏ การเตนะนมแตม ตรเฉลม แผนนา

กรรมแบงเอาอกเรยม ราศแคลว

การเตแมเอาเจม ไปแจม ใครนา

ช าช างอแกวแกว ถงเขาเดอนสบ ฯ

(โคลงทวาทศมาส: 701)

จากคาประพนธแขางตน กวเลนเสยงสมผสวรรณยกตแเอกและโท ในคาวา “ชาชางอ” ช างอ มาจากภาษาเขมร ชง

(ជង) เปๅนคาแผลง มความหมายวา “การเจบปวย, โรค” ในภาษาไทยมความหมายเชนเดยวกบในภาษาเขมรและม

ความหมายเพมอกวา“คดเปๅนทกขแ, วตก” มาจากคาเดมภาษาเขมรวา ฌ (ឈ) มความหมายวา “เจบ เจบไข” ไมปรากฏ

การยมคาเดมคานในภาษาไทย การทกวเลอกใชคาทมเสยงวรรณยกตแตางกนกมความสมพนธแกบความรสก กลาวคอ จากคาประพนธแกวตองการยาความรสกความเจบปวด ความทกขแทรมาน

2.2 การสรางสรรควรรณศลปจากการใชค าแผลงเพอการเลนค าในฉนทลกษณ

ความไพเราะในกาพยแกลอนนอกจากเกดจากเสยงสงเสยงตา เสยงสนเสยงยาว เสยงหนก เสยงเบา และสมผส การเลนคาเปๅนอกวธหนงททาใหบทกวเกดความไพเราะ เพราะฉะนนกวจงถอวาการเลนคาเปๅนศลปะทสาคญ การเลนคา หมายถง กลวธการแตงโดยใชอกษร คา วล หรอขอความเปๅนพเศษ นอกเหนอไปจากทกาหนดไวตามกฎเกณฑแ เพอหวงผลในทางวรรณศลป ทาใหเกดเสยงประกอบ (sound effect) และจงหวะลลาทชวยใหไพเราะยงขนและทาใหมความหมายทประทบใจกนใจ (ราชบณฑตยสถาน, 2552) การใชคาแผลงเพอการเลนคาในฉนทลกษณแ ผศกษาแยกการศกษาออกเปๅน 2 ประเดน ไดแก การใชคาแผลงเพอการซาคา และการใชคาแผลงเพอการซอนคา ดงน

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

48 : ภาษาและวรรณกรรม

2.2.1 การใชค าแผลงเพอการซ าค า การซ าค า หมายถง การใชคาเดยวกนกลาวซาหลายแหงในบทประพนธแ 1 บท เพอยาความใหหนกแนนขน การซาคาในแงวรรณศลปจะชวยสรางความชดเจนหนกแนนของสารทกวตองการสอ (ธเนศ เวศรแภาดา, 2549) วรรณคดสมยอยธยาตอนตนปรากฏการใชคาแผลงเพอการซาคา เชน

๏ พลเขนจงจรดเขนขด ราพายฉวายฉวด

ปรกอบปรกอบยทธยทธ

(อนรทธคาฉนทแ: 596)

จากคาประพนธแขางตนกวซาคาวา “ปรกอบ” ดวยวธการซาคาเรยงตดกน ปรกอบ มาจากภาษาเขมรวา ป

รกบ (បកប) เปๅนคาแผลง ในภาษาเขมรและภาษาไทยมความหมายเดยวกน คอ “เอาชนสวนตาง ๆ มารวมกน, ประกอบ

กน, ผสมกน” และความหมายในภาษาเขมรมเพมอกความหมายคอ “ทาใหเจรญ, ทาการงานใหเปๅนมรรคผล” มาจากคา

เดมภาษาเขมรวา กบ (កប) มความหมายวา “เจรญ, ใหผล” ไทยใชในความหมายวา “เอามอ 2 ขางรวบสงของเขามาจน

นวกอยของมอชดกนแลวยกขน” การซาคาลกษณะนเปๅนการซาคาเพอทาใหเกดความไพเราะทางดานการใชภาษา

๏ ครนคาฉนทกเสรจ แลส าเรจกเรงเขยน

จงเสรจส าเรจเพยร จานงจตตจนดา

(อนรทธคาฉนทแ: 614)

จากคาประพนธแขางตนกวซาคาวา “สาเรจ” ดวยวธการซาคาเดยวกนแตปรากฏการวางหลายตาแหนง ส าเรจ มา

จากภาษาเขมรวา สมเรจ (សឆេច) มความหมายวา “ทาใหเสรจ, ทาใหแลวเสรจ, ทาใหเสรจเดดขาด, ทาใหสาเรจ, ทาให

สมประสงคแ” ไทยใชในความหมายวา “เสรจ, ถง, บรรล” มาจากคาเดมภาษาเขมรวา เสรจ (ឆរសច) มความหมายวา “จบ

แลว, หมดธระแลว” ไทยใชในความหมายวา “จบ, สน” การซาคาขางตนนอกจากเพมความไพเราะทางดานเสยงอานแลว กวใชการซาคาเพอตองการยาความสาเรจในการแตงฉนทแดวย

2.2.2 การใชค าแผลงเพอเปนค าซอน

ค าซอน คอ คาทมความหมายเหมอนกน คลายคลงกนและเปๅนไปในทานองเดยวกนหรอมความหมายตรงขามกนมาซอนคกน วรรณคดสมยอยธยาตอนตนปรากฏการใชคาแผลงเพอการซอนคาเปๅนจานวนมาก การซอนคามกเปๅนการซอน 2 คา และมเสยงสมผสกนแทบทงสน สามารถแบงออกไดเปๅน 3 ประเภทดงน

1) ค าเดม + ค าแผลง คาซอนลกษณะนขนตนดวยคาเดมและตามดวยคาแผลงในภาษาเขมร วรรณคดสมยอยธยาตอนตนปรากฏการใชคาแผลงเพอการเลนคาซอนในลกษณะน เชน

๏ เมอนนพระเทพา รกษคดคานงคลอง

ความตรด ารหตรอง กตารสราพงไฉน

(อนรทธคาฉนทแ: 577)

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 49

ตรด ารห เปๅนคาซอน กลาวคอ ทงสองคามความหมายเดยวกนคอ “คด, ไตรตรอง” ตร เปๅนคาเดมมาจากภาษาเขมรวา ตระ (រះ) ความหมายในภาษาเขมรและภาษาไทยมความหมายเดยวกนคอ “คด, ตรกตรอง” และ ด าร เปๅนคาแผลงมาจากภาษาเขมรวา ฎระ (ដ ះ) ความหมายในภาษาเขมรและภาษาไทยมความหมายเดยวกนคอ “คด, ไตรตรอง”

๏ เรงเรยบระเบยบบวรมหา คชาอศวสรรพสม

เสนาพลาพลคออม- ภทนกรลลา

(สมทรโฆษคาฉนทแ: 211)

เรยบระเบยบ เปๅนคาซอน กลาวคอ ทงสองคามความหมายเดยวกนคอ “เปๅนระเบยบ” เรยบ เปๅนคาเดมมาจากภาษาเขมรวา เรยบ (ឆ ៀប) มความหมายวา “จดระเบยบ, ทาใหมระเบยบ” ไทยใชในความหมายวา “เปๅนระเบยบ, ไมยง, ไมยบ” ระเบยบ เปๅนคาแผลงมาจากภาษาเขมรวา รเบยบ ( ឆបៀប) มความหมายวา “ระเบยบ, แบบ, แบบแผน, แบบอยาง” ไทยใชในความหมายวา “แบบแผนทวางไวเปๅนแนวปฏบตหรอดาเนนการ เชน ระเบยบวนย, ระเบยบขอบงคบ, ตองปฏบตตามระเบยบ, มลกษณะเรยบรอย”

2.) ค าแผลง + ค าเดม คาซอนลกษณะนขนตนดวยคาแผลงและตามดวยคาเดมในภาษาเขมร วรรณคดสมยอยธยาตอนตนปรากฏการใชคาแผลงเพอการเลนคาซอนในลกษณะน เชน

๏ ไวชนเปนผพนกงาร จ าแนกแจกทาน

บวางบเวนวายวน

(สมทรโฆษคาฉนทแ: 264)

จ าแนกแจก เปๅนคาซอน กลาวคอ ทงสองคามความหมายเดยวกนคอ “สวนแบง” จ าแนกเปๅนคาแผลงมาจากภาษาเขมรวา จแณก (ចណែក) มความหมายวา “สวนแบง” ไทยใชในความหมายวา “แจก, แบง, แยกออก, เชน จาแนกออกเปๅน ๓ อยาง” แจก เปๅนคาเดมภาษาเขมรวา แจก (ណចក) ความหมายในภาษาเขมรและภาษาไทยมความหมายเดยวกน คอ “แจก แบง”

๏ มองสงดพณพาทยบรรเลง แนงนางโถงถาง

แลจบระบ าร าถวาย

(อนรทธคาฉนทแ: 580)

ระบ าร า เปๅนคาซอน กลาวคอ ทงสองคามความหมายเดยวกนคอ “รา” ระบ า เปๅนคาแผลงมาจากภาษาเขมรวา

รบา ( បា) มความหมายวา “ระบา, การเลนฟอนรา” ไทยใชในความหมายวา “การแสดงทใชทาฟอนรา ไมเปๅนเรองราว มง

ความสวยงามหรอความบนเทง จะแสดงคนเดยวหรอหลายคนกได” ซงเปๅนความหมายทเฉพาะเจาะจง ร า เปๅนคาเดมภาษาเขมรวา รา (រា) มความหมายวา “รา” ไทยใชในความหมายวา “แสดงทาเคลอนไหวโดยมลลาและแบบทาเขากบจงหวะเพลงรองหรอเพลงดนตร”

3) ค าแผลง + ค าแผลง คาซอนลกษณะนขนตนดวยคาแผลงในภาษาเขมรและตามดวยคาแผลงในภาษาเขมร วรรณคดสมยอยธยาตอนตนปรากฏการใชคาแผลงเพอการเลนคาซอนในลกษณะน เชน

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

50 : ภาษาและวรรณกรรม

๏ ปางคราสฉมจนทนคนธา เรยบเทยบทกสรา

ส ารวลส าราญรมถนน

(อนรทธคาฉนทแ: 556)

ส ารวลส าราญ เปๅนคาซอน กลาวคอ ทงสองคามความหมายในทานองเดยวกนคอ “ทาใหเกดความสบายกายใจ ทาใหดขน” ส ารวล เปๅนคาแผลงมาจากภาษาเขมรวา สรวล (ស ល) มความหมายวา “ทาใหสะดวกขน, ทาใหงายขน”

ไทยใชในความหมายวา “หวเราะ, รนเรง” มาจากคาเดมภาษาเขมรวา สรวล (រសល) มความหมายวา “สะดวก สบาย

สนก เพลนใจ สขสบาย” ไทยใชในความหมายวา “หวเราะ,ราชาศพทแ ใชวา ทรงพระสรวล” ส าราญ เปๅนคาแผลงมาจาก

ภาษาเขมรวา สมราล (សពល) มความหมายวา “ทาใหเบาลง ปลดเปลอง” ไทยใชในความหมายวา “สขสบาย” มาจาก

คาเดมภาษาเขมรวา สราล มความหมายวา “เบา” ไทยใชวา สราญ มความหมายวา “สาราญ”

๏...อนวากกพงถวายส นงส นกน แตทาวผตณหกษย ประลยบาปปราบเบญจพธมาร อยนนน

(มหาชาตคาหลวง,กณฑแวนประเวศนแ: 105)

ส นงส นกน เปๅนคาซอน กลาวคอ ทงสองคามความหมายเดยวกนคอ “ทอย” ส านง เปๅนคาแผลงมาจากภาษา

เขมรวา สณง (សែង) มความหมายวา “นอน (ใชเฉพาะพระสงฆแ)” ไทยใชในความหมายวา “สง, อย, ประจา, แทรก”

มาจากคาเดมภาษาเขมรวา สง (សង) มความหมายวา “นอน (ใชเฉพาะพระสงฆแ)” ไทยใชในความหมายวา “สง,อย,ประจา

,แทรก” ส านก มาจากภาษาเขมรวา สณาก (សណាក) มความหมายวา “พกอย, หยดพกอย, อยอาศยเปๅนประจาม

กาหนดเวลา, สานกทพกอาศย, รมไมชายคา, การอยอาศย, ทใกลชด” ไทยใชในความหมายวา “ทอยอาศย” มาจากคาเดม

ภาษาเขมรวา สนาก (សអន ក) มความหมายวา “พก” ไมปรากฏการยมคาเดมในภาษาไทย

วรรณคดสมยอยธยาตอนตนปรากฏการสรางสรรคแวรรณศลป 2 ลกษณะ ไดแก การสรางสรรคแวรรณศลปจากการใชคาแผลงเพอการเลนเสยงสมผสในฉนทลกษณแ และการสรางสรรคแวรรณศลปจากการใชคาแผลงเพอการเลนคาในฉนทลกษณแ แสดงใหเหนวากวไดเลอกสรรคาแผลงในภาษาเขมรมาใชเพอกอใหเกดความงามทางวรรณศลป กวสามารถเลอกสรรถอยคาใหเกดความไพเราะ เพอใหความคดและอารมณแของผอานคลอยตาม จนเกดความชนชมกบความหมายของบทรอยกรองนนได ทาใหผอานเหนความเปๅนอจฉรยะหรอความเปๅนปราชญแทางภาษาของกว

สรปและอภปราย

การศกษาคาแผลงภาษาเขมรในวรรณคดสมยอยธยาตอนตนครงน ผศกษาเกบรวบรวมขอมลจากวรรณคดอยธยาตอนตน จานวน 8 เรอง ไดแก ลลตโองการแชงนา ยวนพายโคลงดน มหาชาตคาหลวง ทวาทศมาสโคลงดน กาสรวลโคลงดน ลลตพระลอ สมทรโฆษคาฉนทแ และอนรทธคาฉนทแ การศกษาครงนมงศกษาลกษณะคาแผลงทปรากฏในวรรณคดสมยอยธยาตอนตน และเพอศกษาลกษณะการใชคาแผลงในการสรางสรรคแวรรณศลปในวรรณคดสมยอยธยาตอนตน

การศกษาลกษณะการยมคาแผลงภาษาเขมรทปรากฏในวรรณคดสมยอยธยาตอนตนปรากฏการยมคาเดมและการยมคาแผลงมากทสด เนองจากงานวรรณคดในสมยนสวนใหญเปๅนรอยกรอง ตองมความพถพถนในการใชถอยคาเปๅนพเศษ กวจงตองการคาทหลากหลาย เพอไดเลอกสรรคาใหวรรณคดเรองนนมคณคาทางวรรณศลปและเพอความถกตองของกฎขอบงคบของฉนทลกษณแดวย ทาใหปรากฏการยมคาเขมรทงคาเดมและคาแผลงมากทสด นอกจากนจากการศกษาสงเกตไดวาคาเดมคาเดยวสามารถแผลงไดหลายแบบ กลาวคอสามารถแผลงดวยการเตมหนวยคาเตมหนาและการเตมหนวยคาเตม

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 51

กลาง เชน เกด แผลงเปๅน กาเนด (เตมกลาง) บงเกด (เตมหนา), ชน แผลงเปๅน ชานน (เตมกลาง) ประชน (เตมหนา), เดน แผลงเปๅน ดาเนน (เตมกลาง) เถมล (เตมกลาง) บนเดน (เตมหนา), เดด แผลงเปๅน บนเดด (เตมหนา) เผดจ (เตมกลาง), จา แผลงเปๅน จานา (เตมกลาง) ประจา (เตมหนา), ทล แผลงเปๅน ทานล(เตมกลาง) บนทล (เตมหนา), อาจ แผลงเปๅน บงอาจ (เตมหนา) อานาจ (เตมกลาง) เปๅนตน รองลงมาคอการปรากฏเฉพาะการยมคาแผลงแตไมปรากฏการยมคาเดมและการปรากฏเฉพาะการยมคาเดมแตไมปรากฏการยมคาแผลง การปรากฏในลกษณะดงกลาวแมบางคาไมปรากฏใชในวรรณคดสมยอยธยาตอนตนแตมปรากฏใชในภาษาไทยปใจจบน และการไมปรากฏคาเขมรบางคาในวรรณคดสมยอยธยาตอนตนกไมสามารถชชดไดวาคาเดมหรอคาแผลงนนไมปรากฏการใชในเอกสารอน ๆ ทไมไดนามาศกษาในการวจยครงน

วรรณคดสมยอยธยาตอนตนไมเครงครดและมความยดหยนในเรองการสมผสมาก แตกพอสงเกตไดวาคาแผลงในภาษาเขมรกมอทธพลในการเลนเสยงสมผสในฉนทลกษณแ กลาวคอ ปรากฏลกษณะการใชคาแผลงสงสมผสไปยงคาเดมและปรากฏลกษณะของคาแผลงสงสมผสไปยงคาแผลง การศกษาการใชคาแผลงเพอการซาคาในวรรณคดสมยอยธยาตอนตน ทาใหเหนวากวใชคาแผลงเพอการซาคาใน 2 ลกษณะคอ การซาคาทเรยงตดกน และการซาคาเดยวกนแตปรากฏการวางหลายตาแหนง การเลนคาซาเหลาน นอกจากชวยทาใหบทประพนธแมเสยงไพเราะเพราะพรงแลว กวยงสามารถใชคาซาเพอสอความหมายตางๆ ไดดวย ไมวาจะเปๅนการซาคาเพอชวยเนนปรมาณ เนนลกษณะ เนนกรยาอาการทตอเนองกน เนนความหมายเปๅนสดสวน และเนนการเปรยบเทยบ คาซาเหลานจงชวยใหผอานเกดจนตภาพ และทาใหเกดอารมณแสะเทอนใจตามแตวตถประสงคแทกวตองการ วรรณคดสมยอยธยาตอนตนปรากฏการใชคาแผลงเพอการซอนคาเปๅนจานวนมาก การซอนคามกเปๅนการซอน 2 คา และมเสยงสมผสกนแทบทงสน ปรากฏการซอนคาแบบคาแผลงซอนกบคาแผลงเปๅนจานวนมาก แสดงใหเหนวากวใหความสาคญกบการใชคาแผลงมาก การเลนคาซอนเหลาน ทาใหความหมายของคาหนกแนนขน ชวยเสรมใหกวสามารถเลนคาชดไดกวางขวางขน สรางความไพเราะใหแกบทประพนธแ เนองจากคาซอนเหลานมเสยงพยญชนะเปๅนเสยงเดยวกน จงชวยเพมสมผสในใหกบบทประพนธแ นอกจากนการเลนคาซอนดงกลาว ผอานจะไมมทางเขาใจความหมายผด เนองจากมคาอนมาชวยแนะความหมายอยแลว จงอาจกลาวไดวา คาซอนดงกลาวนชวยเสรมความหมายทแทจรงใหแกกน

วรรณคดสมยอยธยาตอนตนปรากฏคาเขมรเปๅนจานวนมาก เนองจากกวในสมยนเปๅนผรและเขาใจความหมายภาษาเขมร เมอยมคาภาษาเขมรมาใชในภาษาไทยแลวความหมายของคาในภาษาเขมรอาจจะคงเดม แคบเขา กวางออก หรอยายทกได กวจงตองรและเขาใจความหมายของคาเขมรเปๅนอยางด จงทาใหกวนาคาเขมรมาแตงวรรณคดได คาเขมรทกวยมมาใชมทงการยมคาเดมและคาแผลง การทกวนาคาแผลงมาใชในการแตงวรรณคดเปๅนการแสดงใหเหนความเฉลยวฉลาดของกวไทยทนาคายมเหลานมาใชใหเหมาะแกภาษาทใชอยเพอเพมเสยงไพเราะของคาเปๅนการเลนคาใน ฉนทลกษณแ ทงการซาคาและการซอนคา ซงเปๅนประโยชนแแกการแตงคาประพนธแเปๅนอยางยง อนจะนาไปสความงามทางวรรณศลปได

ขอเสนอแนะ จากการศกษาครงน ผศกษาพบประเดนนาสนใจทสามารถน าไปศกษาคนควาตอไป ดงน 1. ควรศกษาการยมคาแผลงภาษาเขมรทปรากฏในวรรณคดตงแตสมยสโขทย สมยอยธยา และสมยรตนโกสนทรแ แลวนาแตละสมยมาเปรยบเทยบกน เพอใหเหนความแตกตางและพฒนาการของการยมคาแผลงภาษาเขมรในภาษาไทย

2. ควรศกษาการยมคาแผลงภาษาเขมรในภาษาไทยปใจจบน โดยศกษาไดจากพจนานกรมไทย เนองจากพจนานกรมเปๅนหนงสอทมการปรบปรงแกไข เพอใหทนสมยอยเสมอ อกทงไดรวบรวมคาชนดตางๆ ไวเปๅนจานวนมาก การศกษานจะทาใหเหนอทธพลของการยมคาแผลงภาษาเขมรในภาษาไทยปใจจบน

3. ควรศกษาอทธพลของภาษาเขมรทมตอการสรางคาในภาษาไทย

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

52 : ภาษาและวรรณกรรม

เอกสารอางอง

คณะกรรมการทนพระยาอนมานราชธน. (2517). พจนานกรมเขมร – ไทย ฉบบทนพระยาอนมานราชธน เลม 1.

กรงเทพฯ: จงเจรญการพมพแ.

________. (2521). พจนานกรมเขมร – ไทย ฉบบทนพระยาอนมานราชธน เลม 2. กรงเทพฯ: รงเรองสาสแนการพมพแ.

________. (2523). พจนานกรมเขมร – ไทย ฉบบทนพระยาอนมานราชธน เลม 3. กรงเทพฯ: รงเรองสาสแนการพมพแ.

________. (2525). พจนานกรมเขมร – ไทย ฉบบทนพระยาอนมานราชธน เลม 4. กรงเทพฯ: รงเรองสาสแนการพมพแ.

________. (2528). พจนานกรมเขมร – ไทย ฉบบทนพระยาอนมานราชธน เลม 5. กรงเทพฯ: รงเรองสาสแนการพมพแ.

ฉา ทองคาวรรณ. (2514). หลกภาษาเขมร. พมพแครงท 2. ม.ป.ท.: โรงพมพแศนยแการทหารราบ. ชลดา เรองรกษแลขต. (2544). วรรณคดอยธยาตอนตน ลกษณะรวมและอทธพล. กรงเทพฯ: โครงการเผยแพรผลงาน

วชาการ คณะอกษรศาสตรแ จฬาลงกรณแมหาวทยาลย.

ธเนศรแ เวศภาดา. (2549). หอมโลกวรรณศลป: การสรางรสสนทรยแหงวรรณคดไทย. กรงเทพฯ: ปาเจรา.

ราชบณฑตยสถาน. (2546). พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542. กรงเทพฯ: นานมบ฿คสแพบลเคชนสแ. ________. (2552). พจนานกรมศพทวรรณกรรมไทย ฉบบราชบณฑตยสถาน. กรงเทพฯ: ราชบณฑตยสถาน.

ศลปากร, กรม. (2540). วรรณกรรมสมยอยธยา เลม 1. กรงเทพฯ: กรม.

________. (2540). วรรณกรรมสมยอยธยา เลม 2. กรงเทพฯ: กรม.

อไรศร วรศะรน. (2553). รองรอยภาษาเขมรในภาษาไทย. แปลจาก Les elements Khmers dans la formation de la langue siamoise. แปลโดย อรวรรณ บญยฤทธ, จตพร โคตรกนก และสมเกยรต วฒนาพงษากล. นครปฐม: เมตตาก฿อปปปรน.

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 53

“พระบาฬค าประดบ” ส “เนอความค าประดบ” : การศกษากลวธการแปลค าศพทในนนโทปนนทสตรค าหลวง

“Ornament Pali” to “Embellished Thai”: The Study of the Strategies of Vocabulary Translation in Nanthopananthasut Khamluang

รองศาสตราจารย จไรรตน ลกษณะศร

ภาควชาภาษาไทย คณะอกษรศาสตร มหาวทยาลยศลปากร

บทคดยอ

บทความนมวตถประสงคแเพอศกษาเรองนนโทปนนทสตรคาหลวงพระนพนธแเจาฟาธรรมธเบศรไชยเชษฐแ สรยวงศแ ในดานการแปลคาศพทแภาษาบาลจากพระบาฬนนโทปนนทสตรของพระพทธสรเถระมาเปๅนภาษาไทย เพอพจารณาใน ๓ ประเดน ไดแก ๑) กลวธการแปลคาศพทแ ๒) ความสาคญของกลวธการแปลคาศพทแ และ ๓) กลวธการแปลคาศพทแตอคณคาทางวรรณคด ผลการศกษาพบวา กลวธการแปลคาศพทแทปรากฏในเรองนนโทปนนทสตรคาหลวงม ๒ ลกษณะ คอ การแปลโดยใชกลวธเดยว ไดแก การคงศพทแ การแปลศพทแ การเปลยนศพทแ การแทนทศพทแ การเพมศพทแ และการแปลโดยใชหลายกลวธ กลวธดงกลาวมความสาคญตอการแปลใน ๒ ลกษณะ ไดแก ความสาคญตอเนอหาของเรอง และความสาคญตอวรรณศลปของเรอง และกลวธการแปลคาศพทแดงกลาวสงผลตอคณคาทางวรรณคดของเรองนนโทปนนทสตรคาหลวง ใน ๒ ลกษณะ ไดแก การสรางความศกดสทธในฐานะวรรณคดพทธศาสนา และการสรางเอกลกษณแทโดดเดนในการใชภาษา

ค าส าคญ: นนโทปนนทสตรค าหลวง การแปลค าศพท

Abstract

This article aims to analyse of Prince Thamthibet Chaiyachetsuriyawong’s “Nanthopananthasut Khamluang” in terms of the translation of Pali vocabulary from “Phrabali-Nonthopanonthasut” of Buddhasirithera into Thai. The study is meant to investigate 3 issues: 1) the strategies in the vocabulary translation, 2) the significance of the strategies, and 3) the literary values of the translation. The findings reveal that there are 2 types of strategies in the vocabulary translation: 1) the single-strategy translation, such as borrowing, calquing, changing, replacing, adding and 2) the complex-strategy translation. These strategies are important for the translation in 2 ways: for its own content and for its artistic aspect. Finally, the strategies of the vocabulary translation can result in the literary value of Nanthopananthasut Khamluang in 2 ways: 1) the creation of sacredness as a Buddhist literature and 2) the creation of remarkable uniqueness in language usage.

Keywords: Nanthopananthasut Kumluang

บทน า

นนโทปนนทสตรคาหลวง เปๅนวรรณคดสมยอยธยาตอนปลาย พระนพนธแของเจาฟาธรรมธเบศร ไชยเชษฐแสรยวงศแ กรมพระราชวงบวรสถานมงคลในสมยสมเดจพระเจาอยหวบรมโกศ ทรงนพนธแแปลจากเรองพระบาฬนนโทปนนทสตรของ

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

54 : ภาษาและวรรณกรรม

พระพทธสรเถระในชวง พ.ศ. ๒๒๗๙ ขณะทรงผนวชเปๅนพระภกษ (ศกดศร แยมนดดา, ๒๕๔๓ : ๑๑๗) เนอหาของเรองกลาวถงพระมหาโมคคลลานแ ทรมานพญานนโทปนนทนาคราชใหละจากมจฉาทฐ หนมาศรทธาเลอมใสพระรตนตรย อนทาใหพระพทธองคแทรงประกาศยกยองพระมหาโมคคลลานแตอทประชมสงฆแ ใหเปๅนพระอครสาวกเบองซาย ผเปๅนเอตทคคะดานแสดงฤทธ วรรณคดเรองนจงมความสาคญในฐานะเปๅนวรรณคดทางพระพทธศาสนาเรองหนงในสมยอยธยา และยงมความสาคญในฐานะทเปๅนวรรณคดคาหลวงเรองท ๒ ของไทย หลงจากเรองมหาชาตคาหลวงทแตงขนเมอ พ.ศ. ๒๐๒๕ (เปลอง ณ นคร, ๒๕๐๖) อกทงยงพบวา วรรณคดเรองนบนทกไวในตนฉบบสมดไทยเพยงเลมเดยว1 และตนฉบบสมดไทยเลมน ยงไดรบยกยองวา บนทกดวยอกษรไทยทงดงามทสดคอ อกษรไทยยอ (กองแกว วระประจกษแ, ๒๕๕๒ : ๑๑๕) และเปๅนหลกฐานทพบการบนทกดวยอกษรขอมยอรปแบบแรก (กองแกว วระประจกษแ, ๒๕๕๖)

นอกจากความสาคญในฐานะวรรณคดและความเปๅนตนฉบบสมดไทยทเกาแกแลว นนโทปนนทสตรคาหลวงยงไดรบยกยองวามความงามทางวรรณศลป โดยเฉพาะการสรรคาทไพเราะอนสามารถโนมนาวจตใจใหผอานเกดความเลอมใสศรทธาในพระพทธศาสนา (ธนต อยโพธ, ๒๕๑๒ : ๒๐-๒๑) แตกระนน กมผแสดงความเหนแยงวา การใชภาษาทยากและอดมดวยคาแผลงภาษาบาลสนสกฤต เปๅนสวนหนงททาใหนนโทปนนทสตรคาหลวงไมไดรบความนยมอยางแพรหลาย โดยเฉพาะเกดจากความพยายามทจะ “แตงแขง” กบเรองมหาชาตคาหลวง (ศภร บนนาค และสรยา รตนกล, ๒๕๔๘ : ๒๑-๒๒) อยางไรกตาม วตถประสงคแในการแตงเรองนอาจมไดมาจากความพยายาม "แตงแขง" แตอาจมาจากการไดแรงบนดาลใจจากภาษาทวจตรในพระบาฬนนโทปนนทสตรของพระพทธสรเถระกเปๅนได (อนนตแ เหลาเลศวรกล, ๒๕๕๐ : ๒๑๖) และแม จ ะ ไ ม ไ ด ร บ ค ว า มน ย ม แ ต ก ม ไ ด ท า ให ค ณ ค า ด า น ภ า ษ า ของ ว ร รณ ค ด เ ร อ ง น น อ ย ล ง เ ล ย ( น ร น ต รแ นวมารคและคณะ, ๒๔๙๙ : ๙๔) ในทางตรงกนขาม กลบมนกวชาการหลายคน ศกษาภาษาในวรรณคดเรองน เชน วลยา วมกตลพ (๒๕๑๔) อรอนงคแ พดพาด (๒๕๒๑) นตยา แกวคลณา (๒๕๔๒) วร เกวลกล (๒๕๔๖) และสรชญา คอนกรต (๒๕๕๐) เปๅนตน

นกวชาการสวนใหญมงศกษานนโทปนนทสตรคาหลวงในดานการใชศพทแจากภาษาตางประเทศ โดยเฉพาะการแผลงคา อนทาใหเหนพระปรชาของเจาฟาธรรมธเบศรฯ ททรงรอบรภาษาบาลสนสกฤตและเขมร แตยงมไดพจารณาวรรณคดเรองนในฐานะบท “แปลแตง” ทอาจสะทอนใหเหนพระปรชาของพระองคแใน ๒ มต คอ พระปรชาในดานการแปล ทพระองคแสามารถทรงแปลภาษาบาลขนาดยาวในพระบาฬนนโทปนนทสตรเปๅนภาษาไทยไดอยางไมบกพรอง และพระปรชาในดานการแตง ทพระองคแทรงเลอกสรรถอยคาและกลวธในการแปลใหเหมาะสมและวจตรงดงามจนมความโดดเดน อกทงในตอนทายของเรอง ผบนทกยงไดระบอยางชดเจนวา “เจาฟาธรงพระผนวศกร มขนเสนาพทกษ มาธรงแตงเปนเนอความค าประดบ” (หนาปลาย ๘๘) แสดงใหเหนวา พระองคแมไดทรงแปลเพยงอยางเดยว แตยงทรง “แตง” ใหเปๅน “เนอความค าประดบ” ทวจตรงดงามอกดวย

ดวยเหตน ผวจยจงสนใจศกษากลวธการแปลในดานคาศพทแทเจาฟาธรรมธเบศรฯ ทรงเลอกใชในการแปลแตง อนจะชวยใหเหนความงามของวรรณคดเรองน และยงแสดงใหเหนพระปรชาของเจาฟาธรรมธเบศรฯ ไดอยางชดเจนยงขน

วตถประสงค ๑. พจารณากลวธการแปลคาศพทแภาษาบาลจากพระบาฬนนโทปนนทสตรมาเปๅนขอความภาษาไทยทปรากฏในนนโทปนนทสตรคาหลวง ๒. พจารณาความสาคญของกลวธการแปลคาศพทแประเภทตาง ๆ

1 ตนฉบบสมดไทยเรองนนโทปนนทสตรคาหลวง เปๅนสมดไทยขาว หมวดตาราภาพ หมธรรมคด เลขท ๑๒๐ เสนรงคแ อกษรขอมยอ ภาษาบาล และอกษรไทยยอ ภาษาไทย ปใจจบนเกบรกษาอยทหอสมดแหงชาต ทาวาสกร

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 55

๓. พจารณาความสมพนธแระหวางกลวธการแปลคาศพทแประเภทตาง ๆ ตอคณคาทางวรรณคด

วธด าเนนการวจย

ผวจยดาเนนการวจย ดงน

๑. เกบขอมลคาศพทแภาษาบาลในพระบาฬนนโทปนนทสตร พจารณาวาคาศพทแดงกลาวแปลเปๅนขอความภาษาไทยในนนโทปนนทสตรคาหลวงอยางไร ทงนไมรวมสวนทเปๅน “วภต” และ “อายตนบาต” หรอสวนทแสดงความสมพนธแทางไวยากรณแ เชน ทสปารมต อนงคอพระทศบารม เกบขอมลเปๅน ทสปารมต-พระทศบารม นอกจากนในบางกรณ พบวาไมทรงแปลคาศพทแ หรอทรงแปลรวมกบศพทแอน ขอมลดงกลาวจะไมนามาศกษา เพราะการศกษาครงนมงพจารณาวาศพทแภาษาบาลแปลเปๅนขอความภาษาไทยอยางไร จงตองการขอมลทสามารถเทยบระหวางภาษาตนทางและภาษาปลายทางได

๒. วเคราะหแขอมล โดยพจารณากลวธการแปลจากภาษาบาลเปๅนภาษาไทย

๓. วเคราะหแความสาคญของกลวธการแปลศพทแวามผลอยางไรตอเรอง

๔. วเคราะหแความสมพนธแระหวางกลวธการแปลคาศพทแประเภทตาง ๆ วามผลตอคณคาทางวรรณคดของเรองในลกษณะใดบาง

ทงน ในการเกบขอมล ผวจยใชตนฉบบสมดไทยเรองนนโทปนนทสตรคาหลวงของหอสมดแหงชาตเปๅนหลก และพจารณารวมกบฉบบพมพแในหนงสอ วรรณกรรมสมยอยธยา เลม ๓ ของกรมศลปากร (๒๕๔๕ : ๑๑๑-๑๕๕) เนองจากมการตรวจสอบและสนนษฐานขอความภาษาบาลไวคอนขางชดเจน สวนขอมลทเกบจะพจารณาเฉพาะสวนทเปๅนเนอหาของเรอง กลาวคอ ตงแตขอความวา “อนจฉรยเมเวท ...” (หนาตนท ๕) ไปจนถงขอความวา “อตเมาะ อมนา ปกาเรน ดวยประการดงงนแล” (หนาปลายท ๘๔) ไมพจารณาเนอหาตอนตนเรอง และตอนทายเรอง ซงเปๅนการบอกรายละเอยดเกยวกบการประพนธแ และขอความภาษาบาลทปรากฏ ไมใชสวนทพระพทธสรเถระแตง

ผลการวจย

จากการศกษากลวธการแปลคาศพทแภาษาบาลจากพระบาฬนนโทปนนทสตรของพระพทธสรเถระมาเปๅนภาษาไทยในนนโทปนนทสตรคาหลวงพระนพนธแเจาฟาธรรมธเบศร ไชยเชษฐแสรยวงศแ ผวจยจะนาเสนอผลการวจยใน ๓ ประเดน ตามวตถประสงคแของการวจย ไดแก กลวธการแปลคาศพทแ ความสาคญของกลวธการแปลคาศพทแ และกลวธการแปลคาศพทแตอคณคาทางวรรณคด ดงน

๑. กลวธการแปลค าศพท

จากการศกษาพบวา เจาฟาธรรมธเบศรฯ ทรงแปลคาศพทแภาษาบาลออกเปๅนขอความภาษาไทยอยางหลากหลาย อาจทรงแปลออกเปๅนคา เชน สห (ราชสห) - พญาไกรสร พยคฆ (เสอ) - พยคฆา มหส (ควาย) - กาสร หรอเปๅนกลมคา เชน อายสมนต (ผมอาย) - ผมพระชนมายสมะ หรออาจทรงแปลเปๅนขอความ เชน สาวกเวเนยย (ผอนสาวกพงสอนได) - ศราพกวนย คอเปนพสยพทธบรพาร พระสาวกจพงทวรมาร เปๅนตน การแปลคาศพทแดงกลาว พบวามการใชกลวธการแปล ๒ ลกษณะ ไดแก การแปลโดยใชกลวธเดยว และการแปลโดยใชหลายกลวธ ดงน

๑.๑ การแปลโดยใชกลวธเดยว เปๅนการแปลทเลอกใชกลวธใดกลวธหนง เพยงอยางเดยว มดงตอไปน

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

56 : ภาษาและวรรณกรรม

๑.๑.๑ การคงศพท เปๅนการแปลโดยใชศพทแเดมตามทปรากฏในพระบาฬนนโทปนนทสตร อาจมการเปลยนแปลงดานเสยงของศพทแทเลอกใช เชน เสยง ฏ ต ป ว กลายเสยงเปๅน ฎ ด บ พ ฯลฯ ตามลกษณะการกลายเสยงของภาษาบาลมาเปๅนภาษาไทย (วสนต กฏแกว, ๒๕๕๑ : ๑๙๘-๒๓๔) ดงแสดงในตารางท ๑

ตารางท ๑ ตวอยางการคงศพทแ

ศพทบาล ศพททเลอกใช ตวอยางขอความ / ค าอธบาย2

นาคานภาว นาคานภาพ นาคานภาเวน ทฆมหนตตร อตตภาว นมมตวา (หนาตนท ๗๙)

แลนนโทปนนทาเสยรพศ กนฤรรมตรกายา ใหญยาวสามารถนก ดวยยศศกดบนยา แหงนาคานภาพ (หนาตนท ๘๐)

นาคานภาว มาจาก นาค หมายถง ง นาค + อนภาว หมายถง อานภาพ กาลงอานาจ

พยคฆ

ขคค

ตรงค

พานร

พยคฆา

ขคแคะ

ดระคะ

พานร

สหพยคฆขคคกชรมหส...ตรงครรปจจมกฏอจฉตรจฉโกกมคพานร... (หนาตนท ๖-๗)

ลางบางผนรปาเปนพญาไกรสร เปนสกรพยคฆา ดระคะขคคะคเชนทรากาสร เปนพานรสฤงคาล... (หนาตนท ๑๒-๑๓)

พยคฆ หมายถง เสอ ขคค หมายถง แรด ตรงค หมายถง มา พานร/วานร หมายถง ลง

๑.๑.๒ การแปลศพท เปๅนการแปลความหมายของคาศพทแภาษาบาลออกเปๅนขอความภาษาไทย ขอความดงกลาว อาจมการใชศพทแภาษาบาลหรอภาษาอนประกอบดวยกได ศพทแภาษาบาลทใชกลวธการแปลศพทแ มกเปๅนศพทแทมหนาทในการเชอมโยงความ เชน หนวยเชอมโยงความตาง ๆ เปๅนคากรยา เปๅนคาคณศพทแหรอคาวเศษณแ ทงนเพราะชนดของคาดงกลาว ไมคอยปรากฏเปๅนคายมในภาษาไทย (Sutiwan & Tadmor, 2009: 605) ดงนนชนดของคาดงกลาว จงใชกลวธการแปลศพทแ ดงตวอยางในตารางท ๒

ตารางท ๒ ตวอยางการแปลศพทแ

ศพทบาล ศพททเลอกใช ตวอยางขอความ / ค าอธบาย

อถ ในกษณกาลนน อถาตตานาคตปจจปปนนวตถ าณโกวโท โน ภควา (หนาตนท ๓๗)

ในกษณกาลนน อนวาสมเดจอธปไตยบร มไตรโลกนาถา พระองคฉลาดในพระปรชญาอนพจารณาแจงซงอดตานาคตประจบนนะ (หนาตนท ๓๘)

อถาตตนาคต มาจาก อถ-อตต-อนาคต อถ แปลวา ครงนน ลาดบนน ตอไป

ขาท เคยว จตห ทาฒาห ต ขาทสสามต (หนาปลายท ๔๕)

2 ความหมายของศพทแในบทความน ผวจยตรวจสอบจาก ราชบณฑตยสถาน (๒๕๔๖) พระอดรคณาธการ และจาลอง สารพดนก (๒๕๔๖) หลวงบวรบรรณรกษแ (๒๕๕๔) Rhys Davids & Stede (2007) และ Monier-Williams (2011)

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 57

ศพทบาล ศพททเลอกใช ตวอยางขอความ / ค าอธบาย

อาตมาจเคยวซงสร มณะ ดวยเขยวอาตมทงสน (หนาปลายท ๔๕)

ขาทสสาม แปลวา จกเคยว เปๅนรปกรยาทลงวภตอาขยาต หมวดภวสสนต แสดงอนาคตกาล มาจาก ขาท ธาต หมายถง เคยวกลน

๑.๑.๓ การเปลยนศพท เปๅนการแปลโดยการใชศพทแหรอกลมศพทแทมความหมายเดยวกน แตมรปศพทแทแตกตางกน รปศพทแทเลอกใชนอาจเปๅนรปศพทแภาษาบาลหรอสนสกฤตทเปๅนทรจกมากกวา 3 ศพทแภาษาบาลทใชในพระบาฬนนโทปนนทสตร ดงตวอยางในตารางท ๓

ตารางท ๓ ตวอยางการเปลยนศพทแ

ศพทบาล ศพททเลอกใช ตวอยางขอความ / ค าอธบาย

จามกร สพรรณ รชฎจามกรวรเวทรยสงขปพาลมสารคลลปปภตววธวจตโตปกรณสหต (หนาตนท ๕-๖)

อนกอประดวยกงจกรรตนเปนอาท นานาราชอปกรณ บวรรตนตรการ มตนวา รตนมสาระคลล ไพทรยพรรณประพาลรตน สงขทกษณาวฏรสพรรณ รชฏสรรพทานา โอทยาหาราภรณ เครองปจจฐรณอนนต (หนาตนท ๙-๑๐)

จามกร มาจาก จามกร หมายถง ทอง

สพรรณ มาจาก สวรณ (ส) หมายถง สทงดงาม สทอง

มหรห พฤกษา ปพพตมหามหรหปปหรหตถ (หนาตนท ๗)

หษถาถอเครองยทธ สรรพาวธสระหลอน โดมรคอนครกสาก พฤกษามากนองเนอง (หนาตนท ๑๔-๑๕)

มหรห หมายถง เจรญขนจากแผนดน ตนไม พฤกษา มาจาก วฤกษ (ส) ตนไม

๑.๑.๔ การแทนทศพท เปๅนการแปลโดยการใชศพทแในภาษาอนแทนทศพทแภาษาบาล วธการนแตกตางกบการเปลยนศพทแ เพราะเปๅนการใชศพทแทมรปตรงกบศพทแทใชในพระบาฬนนโทปนนทสตรหรอมความหมายของศพทแตรงกน แตใชศพทแตางภาษากน ตางกบการเปลยนศพทแทเปๅนการเปลยนไปใชศพทแอน และความหมายของรปศพทแกแตกตางกน วธการนแสดงใหเหนพระปรชาของเจาฟาธรรมธเบศรฯ ในดานภาษาอยางยง เพราะแสดงใหเหนวาพระองคแทรงรทงภาษาบาล ภาษาสนสกฤต และภาษาเขมรเปๅนอยางด

การแทนทศพทแจาแนกไดเปๅน ๓ ลกษณะ ไดแก การแทนทดวยศพทแภาษาสนสกฤต การแทนทดวยศพทแภาษาเขมร และการแทนทดวยศพทแแผลง ดงน

3 การพจารณาวาคาใดเปๅนคาทใชอยทวไปหรอไม จะพจารณาวา หากปรากฏในพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ถอวา เปๅนคาทใชอยทวไป แตหากไมปรากฏแสดงวาเปๅนคาทไมคอยใช

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

58 : ภาษาและวรรณกรรม

๑.๑.๔.๑ การแทนทดวยศพทภาษาสนสกฤต เปๅนการแปลโดยการใชศพทแภาษาสนสกฤตทมรปศพทแตรงกนกบภาษาบาล ดงตวอยางในตารางท ๔

ตารางท ๔ ตวอยางการแทนทดวยศพทภาษาสนสกฤต

ศพทบาล ศพททเลอกใช ตวอยางขอความ / ค าอธบาย

อสภ

โสณ

สงคาล

พฤสภา

สวาณ

สฤงคาล

สหพยคฆขคคกชรมหสวราหกโคณสรโคควยสภโสณสงคาล (หนาตนท ๖-๗)

ลางบางผนรปาเปนพญาไกรสร เปนสกรพยคฆา ดระคะขคคะคเชนทรากาสร เปนพานรสฤงคาล อจฉาสวาณมฤคคา เปนพฤสภาแลโคพลอะ (หนาตนท ๑๒-๑๓)

พฤสภา มาจาก วฤษภ (ส) หมายถง วว สวาณ มาจาก ศวาน (ส) หมายถง สนข

สฤงคาล มาจาก ศฤคาล, สฤคาล (ส) หมายถง สนขจงจอก

๑.๑.๔.๒ การแทนทดวยศพทภาษาเขมร เปๅนการแปลโดยการใชศพทแหรอกลมศพทแภาษาเขมรทมความหมายตรงกนกบภาษาบาล ดงตวอยางในตารางท ๕

ตารางท ๕ ตวอยางการแทนทดวยศพทภาษาเขมร

ศพทบาล ศพททเลอกใช ตวอยางขอความ / ค าอธบาย

ธม

อตถภาว

แผสง

มาน

อย มยห สรเร ธโม อตถต มเ ต อมหาก สรเร ธมสส อตถภาว ป น ชานาต (หนาปลายท ๕)

อนวาพาสกรราชา ส าคนวามานธรรมาแตตวเขา บมรวาแผสงแหงเรานมาน (หนาปลายท ๖)

ธม/ธม หมายถง ควน

อตถภาว มาจาก อตถ หมายถง ม เปๅน + ภาว หมายถง ความเปๅน

แผสง มาจาก แผสง (ข) แปลวา ควน มาน มาจาก มาน (ข) แปลวา ม

ปวสตวา จลเทา วามกณณโสเตน ปวสตวา (หนาปลายท ๒๘)

อนวาพระมหาเถรา ธกเสดจจลเทาโดยรลงกรรณาฝายพาม (หนาปลายท ๒๘)

ปวสตวา หมายถง เขาไป จลเทา มาจาก จล (ข) เขา + เทา (ข) ไป

๑.๑.๔.๓ การแทนทดวยศพทแผลง เปๅนการแปลโดยการใชศพทแทเปๅนศพทแแผลง กลาวคอ เปๅนศพทแทมการเปลยนรปศพทแใหแตกตางไปจากภาษาบาล อาจมรปใกลเคยงกบภาษาสนสกฤต แตไมใชรปศพทแทใชในภาษาสนสกฤต พระยาอนมานราชธน (๒๕๑๕ : ๒๖๑) กลาววา วธการดงกลาวเปๅนการใชแนวเทยบผด กลาวคอ เปๅนการเทยบจากคาบาลทมรปตรงกบสนสกฤต เพราะไมทราบวา คานนมรปในภาษาสนสกฤตวาอยางไร แตมณปๆน พรหมสทธรกษแ (๒๕๔๗ : ๓-๔) เหนวา เปๅนวธการทกวสมยอยธยานยมใชเพอแสดงความสามารถของกว พบการแทนทดวยศพทแแผลงเปๅนจานวนมากในวรรณคดเรองน ดงตวอยางในตารางท ๖

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 59

ตารางท ๖ ตวอยางการแทนทดวยศพทแแผลง

ศพทแบาล ศพทแทเลอกใช ตวอยางขอความ / คาอธบาย

สขา สกษา ปจนทมารตสมรตสข (หนาปลายท ๑) แลนาคอน ธ นฤมตรน อนมสกษาจลพจล ประดจกลเปลวอคยา อนวาตาพานพด ปลวยาบสบดรจนา (หนาปลายท ๒) สขา หมายถง ยอด ปลาย เปลวไฟ (สนสกฤตใชวา ศขา) สกษา เปๅนศพทแแผลง โดยใชแนวเทยบกบศพทแสนสกฤต กลาวคอ ศพทแบาลทใชพยญชนะ “ข” มกตรงกบ “กษ” ในศพทแสนสกฤต เชน เขตต-เกษตร ขตตย-กษตรย จงอาศยแนวเทยบน แปลง “ข” เปๅน “กษ” สาเรจรปเปๅน สกษา

ธม ธรรมา ต ปน ธมชาล โกฏสตสหสสจกกวาเฬส ธมายนต (หนาปลายท ๔) แมอนวาธรรมา อนนาคราชาบงหวนไป กเตมในแสนโกฏจกรวาฬ (หนาปลายท ๔-๕) ธม/ธม หมายถง ควน (สนสกฤตใชศพทแเดยวกน) ธรรมา เปๅนศพทแแผลง โดยแปลงศพทแใหมรปคลายศพทแสนสกฤต “ธรม” เขาใจวาใชแนวเทยบจาก ธมม-ธรม มคค-มารค จงเตม “ร” และยดเสยงสระ อ เปๅน อ แลวจงแผลง “ร” เปๅน “รร” เชนเดยวกบ ธรม-ธรรม วรณ-วรรณ สาเรจรปเปๅน ธรรมา

๑.๑.๕ การเพมศพท เปๅนการแปลโดยเพมศพทแหรอขอความจากเดม ทาใหศพทแหรอขอความทแปลมความหมายเพมขน ความหมายดงกลาวไมกระทบความหมายหลก แตอาจเปๅนการขยายความหมายใหชดเจนขน หรอเพมความหมายใหครอบคลมยงขน วธการดงกลาว มกปรากฏในการแปลคาเรยกพระพทธเจา พระสาวก และพญา นนโทปนนทนาคราช เพอใหเหนคณลกษณะบางประการเพมเตม ดงตวอยางในตารางท ๗

ตารางท ๗ ตวอยางการเพมศพทแ

ศพทบาล ศพททเลอกใช ตวอยางขอความ / ค าอธบาย

ตถาคต พระตถาคตทสพล ตถาคโต เกนจ เทว กรณเยน เทวโลก คมสสตต (หนาตนท ๔๔)

วาพระตถาคตทศพล จกเสดจหนเทวะทศ ดวยพทธกตยอนหนงพงม (หนาตนท ๔๖)

ตถาคต หมายถง ผไปแลวเชนนน พระพทธเจา

ในนนโทปนนทสตรคาหลวง มการเพมศพทแ “ทสพล” หมายถง ผมกาลงสบ เพอขยายความวา “พระตถาคต” ทรงมทศพลญาณ หรอปรชาหยงร ๑๐ ประการ

ชาตชรามรณา ชาดชราพยาธมรณา ชาตชรามรณาทส สารทกขาต (หนาตนท ๖๓-๖๔)

ดวยสงสารวฏรทกขเปนอาท คอชาดชราพยาธมรณาอนมาก (หนาตนท ๖๖)

ชาตชรามรณา เปๅนศพทแสมาส มาจาก ชาต-เกด ชรา-แก มรณา-ตาย

ในนนโทปนนทสตรคาหลวง มการเพมศพทแ “พยาธ” หมายถง ความเจบปวย เพอให

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

60 : ภาษาและวรรณกรรม

ศพทบาล ศพททเลอกใช ตวอยางขอความ / ค าอธบาย

สอดคลองกบสานวนไทยวา “เกดแกเจบตาย”

๑.๒ การแปลโดยใชหลายกลวธ เปๅนการแปลทเลอกใชกลวธตาง ๆ ดงกลาวขางตน ประกอบกนหลายกลวธ การแปลศพทแในนนโทปนนทสตรคาหลวง ปรากฏการแปลโดยใชหลายกลวธมากทสด ดงตวอยางในตารางท ๘

ตารางท ๘ ตวอยางการแปลโดยใชหลายกลวธ

ศพทบาล ศพททเลอกใช ตวอยางขอความ / ค าอธบาย

มจฉาทฏ ก มฤจฉาทฤษฎ โส จาย มจฉาทฏ โก (หนาตนท ๗๗)

อนวาพระญานนโทปนนท อนเปนคนพาลา เปนมฤจฉาทฤษฎน (หนาตนท ๗๗)

มจฉาทฏ ก หมายถง ผมความเหนผด

ศพทแทเลอกใช เปๅนการแปลโดยการแผลงศพทแและแทนทศพทแดวยภาษาสนสกฤต

คาวา มจฉา หมายถง ผด แผลงศพทแเปๅน มฤจฉา โดยแผลงสระ อ เปๅน ฤ รปศพทแนภาษาสนสกฤตใชวา มถยา (ส) สวนคาวา ทฤษฎ หมายถง ความเหน เปๅนการแทนทศพทแดวยภาษาสนสกฤต มาจากศพทแวา ทฤษฏน (ส)

ฉพพธรส ฉอพรรณรงส เปน ย คแ ค ล ร ด ศม หกประการ

ฉพพธร สโย ปรโต วสชเชตวา (หนาตนท ๗๐)

พระองคกเปลงฉอพรรณรงส เปนยคคลรดศมหกประการ ไปดลสถานฉพอะหนา แหงพระญานนโทปะนนท (หนาตนท ๗๑-๗๒)

ฉพพธรส หมายถง แสงทมหกอยาง มาจาก ฉ-หก + พธ-อยาง, ชนด + รส-แสง

ศพทแทเลอกใช เปๅนการแปลโดยการแผลงศพทแ เปลยนศพทแ คงศพทแ แปลศพทแ และเพมศพทแ กลาวคอ แผลงศพทแ “ฉ” เปๅน “ฉอ” เปลยนศพทแ “พธ” ใหเปๅน “พรรณ” หมายถง ส คงศพทแเดมคอ “รงส” แปลศพทแ “ฉพพธรส” เปๅน “รดศมหกประการ” และเพมศพทแ “ยคแคล” หมายถง ค

๒. ความส าคญของกลวธการแปลค าศพท

เมอพจารณากลวธตาง ๆ ทใชในการแปลคาศพทแภาษาบาลในพระบาฬนนโทปนนทสตรมาเปๅนภาษาไทยใน นนโทปนนทสตรคาหลวง พบวา การเลอกใชกลวธการแปลคาศพทแประเภทตาง ๆ มผลตอเรองใน ๒ ลกษณะ ไดแก มผลตอเนอหาของเรอง และมผลตอวรรณศลปของเรอง ดงน

๒.๑ ความส าคญตอเนอหาของเรอง กลวธการแปลคาศพทแประเภทตาง ๆ หลายกลวธ แสดงใหเหนวา มความสาคญในการถายทอดเนอหาของเรองซงเปๅนความสาคญในมตการแปล กลาวคอ การแปลคาศพทแดงกลาว ชวยใหผอานสามารถเขาใจเนอหาของเรองได กลวธสาคญทมผลตอเนอหาของเรองมากทสด คอ กลวธการแปลศพทแ เนองจากเปๅน

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 61

กลวธทมผลโดยตรงตอความเขาใจเนอหาของเรอง เพราะเปๅนการแปลคาศพทแภาษาบาลทผอานไมเขาใจ ใหเปๅนภาษาไทย อนชวยใหสามารถเขาใจความในเรองไดอยางชดเจน ดงตวอยางในตารางท ๙

ตารางท ๙ ตวอยางการใชกลวธการแปลศพทแทมผลตอเนอเรอง

ศพทบาล ศพททเลอกใช ตวอยางขอความ / ค าอธบาย

๑ อถ

๒ ขททก

๓ โปต

๔ อนคต

๕ ตล

๖ ปลลวมาน

๗ กนกโปต

๘ อ ภ ล าสมาน

ในขณะกาลนน

อนนอย

สาเภา

หอะตาม

พางพน

ลอยไป

สาเภาทอง

งามนก

อถ๑ ภควา สาวกนกรรตนมยขททก๒โปต๓าการานคโต๔ ฉพพณณทธโตทกภรตามพรตล๕ลวนปลลวมาน๖อตตมธมมกขนธววธวจตตสารส ปณณกนกโปต๗ากาเรนาภลาสมาโน๘ (หนาตนท ๗๓)

ในขณะกาลนน๑ อนวาสมเดจบร มนายก ดลกโลกยจธา ประดจมหานาวาสพรรณ มนกรอรหนตทงหลาย แลถวายนมสการหอะตาม๔ กงามปานส เภา๓แกวอนนอย๒ ทงหารอยเปนบรวาร กงามนก๘ในอาการส เภาทอง๗ อนไพบลยดวยของวเศศ อนมรตนประเภทนานา คอพระพทธกายาธรรมขนธ อนมพรรณอดดมา ลอยไป๖ในมหาสมทรอนกวาง คอพางพน๕อากาศ ไพบลยดาษไปดวยวาร คอพระรดศมหกประการ (หนาตนท ๗๔-๗๕)

อถ แปลวา ครงนน ขททก แปลวา นอย, เลก โปต แปลวา สาเภา

อนคต แปลวา ตาม ตล แปลวา พน ปลลวมาน แปลวา ลอย, ลองลอย

กนก แปลวา ทอง อภลาสมาน แปลวา งามยง

หมายเหต : โปตาการานคโต มาจาก โปต-อาการ-อนคโต

กนกโปตากาเรนาภลาสมาโน มาจาก กนก-โปต-อากาเรน-อภลาสมาโน

จากตวอยางขางตนจะเหนไดวา การเลอกใชกลวธการแปลศพทแชวยใหเขาใจศพทแดงกลาวไดดกวากลวธอน อยางไรกตาม จะเหนไดวา นอกจากกลวธการแปลศพทแแลว เจาฟาธรรมธเบศรฯ ยงทรงเลอกใชกลวธอน ๆ ทชวยใหผอานสามารถเขาใจขอความดงกลาวไดมากยงขน ไดแก กลวธการเปลยนศพทแ โดยเฉพาะการใชศพทแทคนเคยมากกวา เชน ทธต(แสง)-พระรดศม อทก(น า)-วาร ภรต(ทรงไว)-ไพบลยดาษ อมพร(ทองฟา)-อากาศ ลวน(ทะเล)-มหาสมทร ววธ(ตางๆ)-ประเภทนานา สาร(สงของ)-ของวเศศ ส ปณณ(เตมพรอม)-ไพบลย กลวธการคงศพทแ โดยเฉพาะการคงศพทแทมใชอยทวไปในภาษา เชน นกร-นกร อตตม-อดดมา ธมมกขนธ-ธรรมขนธ อาการ-อาการ และกลวธการเพมศพทแ ทชวยขยายความใหผอานเขาใจเนอเรองมากยงขน เชน อตตม-มพรรณอดดมา ธมมกขนธ-พระพทธกายาธรรมขนธ เปๅนตน กลวธดงทกลาวมาน อาจถอไดวาเปๅนกลวธทมความสาคญตอเนอหาของเรอง เพราะมสวนสาคญทชวยทาใหผอานเขาใจเนอเรองไดอยางชดเจนยงขน

๒.๒ ความส าคญตอวรรณศลปของเรอง การแปลโดยทวไปในปใจจบน มกมงเนนการถายทอดความเขาใจจากภาษาหนงไปสอกภาษาหนงใหชดเจนถกตองมากทสด (สพรรณ ปๆนมณ, ๒๕๕๗ : ๕๙) ดงนนกลวธการแปลทใชจงนาจะมผลตอเนอหาของเรองมากทสด อยางไรกตาม เมอพจารณากลวธการแปลคาศพทแในเรองนนโทปนนทสตรคาหลวง จะเหนไดวา กลวธการแปลทปรากฏมไดมงใหเกดความเขาใจเรอง ดงเชนกลวธการแทนทศพทแ หรอการคงศพทแ ทเลอกใชศพทแภาษาสนสฤต ภาษาเขมร หรอคาแผลง ทงทศพทแดงกลาวมไดใชอยทวไปในภาษา การใชกลวธดงกลาวไมไดมผลตอเนอหาของเรอง

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

62 : ภาษาและวรรณกรรม

เพราะไมไดทาใหเขาใจเรองชดเจนขน ในทางตรงกนขาม กลบทาใหเนอหาของเรองเขาใจไดยากมากขน ดงตวอยางในตารางท ๑๐

ตารางท ๑๐ ตวอยางการแทนทศพทแ

ศพทบาล ศพททเลอกใช ตวอยางขอความ / ค าอธบาย

วาม

โสต

ปวสตวา

ทกขณ

นกขม

อดแดร

รลง

จลเทา

สดา

เจญ

วามนาสาโสเตน ปวสตวา ทกขณนาสาโสเตน นกขม (หนาปลายท ๒๙)

อนวาพระมหาเถรา จลเทาโดยรลงนาสาฝายอดดร แหงนาคบดสรนาคา กเจญโดยรลงนาสาฝายสด าแล (หนาปลายท ๒๙)

วาม หมายถง ซาย โสต หมายถง ชอง, ทาง ปวสตวา หมายถง เขาไป

ทกขณ หมายถง ขวา นกขม หมายถง ออก

จลเทา (ข) หมายถง เขาไป รลง (ข) หมายถง หลวม ในทนนาจะหมายถง ร, ชอง

อดแดร มาจาก อตตร (ปส) หมายถง ซาย, ทศเหนอ

สดา มาจาก สฎา (ข) หมายถง ขวา

อยางไรกตาม หากพจารณาในแงวรรณศลป จะเหนไดวา การเลอกใชกลวธดงกลาว ทาใหเกดความไพเราะทางเสยง หรอทาใหขอความงดงามวจตรมากขน และแสดงใหเหนความพยายามของกวททงเลอกสรรและสรางสรรคแถอยคามาใชใหมทงความไพเราะทางเสยง มรปคาทงดงาม มความหมายลกซง เปรยบเสมอนการประดบตกแตงดวยเครองประดบตาง ๆ อนแสดงใหเหนถงความสามารถของกวในการเลอกสรรคามาใชในการแปลไดอยางยอดเยยม

นอกจากกลวธการแทนทแลว กลวธอน ๆ กยงอาจมผลตอวรรณศลปดวยเชนกน ดงเชน กลวธการเปลยนศพทแ ในบางกรณทไมใชการเปลยนศพทแเปๅนคาทใชทวไป กแสดงใหเหนถงความสาคญทมตอวรรณศลป หรอกลวธการเพมศพทแ เปๅนความพยายามทจะประดษฐแถอยคาใหมความหมายทไพเราะและลกซง ดงตวอยางในตารางท ๑๑

ตารางท ๑๑ ตวอยางการเปลยนศพทแ และการเพมศพทแ

ศพทบาล ศพททเลอกใช ตวอยางขอความ / ค าอธบาย

สคตกาย

ปรมปไสกลจวร

พทธางโสดแดรอดลย

มหาบางษกลพษตรจวะรา

ตโต ภควา ... อปรปกกลาขารชตนตชยกสมโกวฬารปปผวณณรตตปรมป๏สกลจวเรน ... สมคคตสคตกาย สมปฏจฉนโน (หนาตนท ๕๐)

ในกาลปางนน อนวาสมเดจพระสวะยมภญาณมหมา กธรงพระพษตราวระวะรางค สพกเหนอพทธางโสดดรอดลย มหาบางษกลพษตรจวะรา ปานรตตะบษบาสรเอง แสงสกเปลงสก า ดจกสม าสมรอก แลสดอกโกวฬาร อนมในสถานพนาทวา มพรรณาอนชม จมทนระลาขา (หนาตนท ๕๑)

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 63

จากตวอยางขางตน จะเหนวากลวธการแปลทโดดเดนคอ กลวธการแปลโดยการเปลยนศพทแและเพมศพทแ ไดแก สคตกาย (กายของพระพทธเจา) แปลวา พทธางคโสดดรอดลย เปๅนการสรางศพทแสมาสจากคาวา พทธ+องคแ+ ส +อตตร (ยง) +อดลยแ (ไมมสงใดเปรยบ) จะเหนวา การแปลศพทแน เปลยนศพทแ สคต เปๅน พทธ และกาย เปๅน องคแ และเพมศพทแ โสดดรอดลยแ เพอเพมความหมายใหเหนความเปๅนยอดยงของพระพทธเจา หรอคาวา ปรมปไสกลจวร (จวรบงสกลอนยง) แปลวา มหาบางษกลพษตรจวรา เปๅนการสรางศพทแจาก มหา (ใหญ,ยง) + บางษกล (ผาบงสกล) + พษตร (ผา) + จวรา (จวร) การแปลนมการเปลยนศพทแ ปรม เปๅน มหา การแทนทศพทแ ปไสกล ดวยการใชศพทแสนสกฤต บางษกล (จาก ปไาสกล) การเพมศพทแดวยศพทแสนสกฤต พษตร (จาก วสตร) หมายถง ผา และการคงศพทแ จวร จะเหนวาวธการดงกลาว แทนทศพทแดวยศพทแสนสกฤต ทาใหขอความงามยงขน และการเปลยนศพทแใชคาวา มหา กทาใหเหนถงความยงใหญมากยงขนดวย

จะเหนวาวธการดงกลาว แทนทศพทแดวยศพทแสนสกฤต ทาใหขอความงามยงขน และการเปลยนศพทแใชคาวา มหา กทาใหเหนถงความยงใหญมากยงขนดวย กลวธการแปลศพทแดงกลาว มไดทาใหเขาใจความหมายไดชดเจนขน แตทสาคญคอ ทาใหขอความวจตรมากยงขน เพราะมการเลอกสรรคาและความหมายเพมใหขอความงามยงขน กลวธการแปลทใชนจงมความสาคญตอการสรางวรรณศลปของเรอง

๓. กลวธการแปลค าศพทตอคณคาทางวรรณคด

เมอพจารณาความสาคญของกลวธการแปลคาศพทแ จะเหนไดวา กลวธสวนใหญทเจาฟาธรรมธเบศรฯ ทรงเลอกใชในการแปลเรองนนโทปนนทสตรคาหลวง มความสาคญตอวรรณศลปของเรอง มากกวาความสาคญตอเนอหาของเรอง อกทงวรรณศลปทปรากฏสวนใหญ มกเปๅนการเลอกสรรถอยคาและความหมายของคาเพอใหขอความมความงดงามและวจตรมากยงขน กลวธการแปลคาศพทแน สะทอนใหเหนคณคาทางวรรณคดของเรองใน ๒ ประการ ไดแก การสรางความศกดสทธในฐานะวรรณคดพทธศาสนา และการสรางเอกลกษณแทโดดเดนในการใชภาษา ดงน

๓.๑ การสรางความศกดสทธในฐานะวรรณคดพทธศาสนา

กลวธการแปลคาศพทแทปรากฏในเรองนนโทปนนทสตรคาหลวง สวนใหญสมพนธแกบการเลอกใชคาศพทแ กลาวคอ มการเลอกใชคาศพทแสาคญ ไดแก ศพทแภาษาบาลสนสกฤต ภาษาเขมร และศพทแแผลง ทงในกลวธการคงศพทแ การเปลยนศพทแ การแทนทศพทแ หรออาจปรากฏในการแปลศพทแและเพมศพทแดวย ลกษณะดงกลาวแสดงใหเหนความตงใจของกวในการเลอกใชศพทแเหลาน เมอพจารณาแตละขอความในเรองนนโทปนนทสตรคาหลวง จะพบวา ไมมขอความใด ทไมปรากฏการใชภาษาบาลสนสกฤตหรอภาษาเขมรเลย ในทางตรงกนขาม กลบปรากฏศพทแดงกลาวเปๅนจานวนมากอกดวย

การเลอกใชศพทแบาลสนสกฤตในบทแปลแตงเรองนนโทปนนทสตรคาหลวง สมพนธแกบแนวคดเรองความศกดสทธ กลาวคอ ภาษาบาลสนสกฤตเปๅนภาษาทใชในศาสนา ภาษาบาลใชในการบนทกพระสทธรรมในพระพทธศาสนาฝายเถรวาท สวนภาษาสนสกฤตใชในพธกรรมและในการบนทกคมภรแของศาสนาพราหมณแฮนด รวมทงใชในการบนทกพระสตรของพระพทธศาสนาฝายมหายานดวย ดงนนภาษาทงสองนจงถอเปๅนภาษาศกดสทธ การทกวเลอกใชศพทแบาลสนสกฤตในการแปลแตง จงนาจะมงใหบทแปลแตงนมความศกดสทธเทยบเทาตนฉบบเดมทเปๅนพระสตร คอ พระบาฬนนโทปนนทสตร

สพรรณ ปๆนมณ (๒๕๕๗ : ๗-๘) จาแนกบทแปลออกเปๅน ๒ ประเภท ไดแก บทแปลทเนนการรกษาภาษาตนฉบบ และบทแปลทเนนความเขาใจของผอานในภาษาแปล และระบวา บทแปลทเนนการรกษาภาษาตนฉบบ มกเปๅนบทแปลในสมยกอนทเปๅนการแปลคมภรแทางศาสนา โดยมงรกษาสานวนและโครงสรางจากภาษาตนฉบบไวในบทแปลเพอคงความศกดสทธของตนฉบบไวในบทแปล ดงเชน การแปลคมภรแในศาสนาครสตแเปๅนภาษาองกฤษ มกเกบคาสานวน

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

64 : ภาษาและวรรณกรรม

จากภาษาฮบร กรก และลาตนไวในบทแปลภาษาองกฤษ ลกษณะดงกลาวคลายคลงกบนนโทปนนทสตรคาหลวงทใชกลวธการแปลคาศพทแดวยการคงศพทแตามภาษาตนฉบบ แตกวกมไดใชกลวธดงกลาวเพยงอยางเดยว หากยงใชกลวธอน ๆ เชน การเปลยนศพทแและการแทนทศพทแ กระนนกยงใชศพทแจากภาษาบาลสนสกฤตเปๅนสาคญ

สวนการใชภาษาเขมรในการแปลแตงเรองน กนาจะมาจากความคดเรองความศกดสทธดวยเชนเดยวกน กลาวคอ แมภาษาเขมรจะมใชภาษาทใชบนทกพระศาสนาโดยตรง แตภาษาเขมรกมความสาคญทเกยวเนองกบพระพทธศาสนา เนองจากคนไทยไดรบพระพทธศาสนาผานจากชาวเขมร จงยอมแสดงวามการเรยนรศาสนาพทธผานภาษาเขมร (วไลวรรณ ขนษฐานนทแ, ๒๕๔๔ : ๓๘) ดงหลกฐานคายมภาษาเขมรในภาษาไทยหลายคา แสดงใหเหนวามการยมผานภาษาเขมร เพราะมรปเขยน เสยง หรอความหมาย ใกลเคยงกบภาษาเขมรมากกวา เชน พระ บณฑต เพชร ฯลฯ (อนนตแ เหลาเลศวรกล, ๒๕๔๙ : ๑๖๒) ดงนนจงอาจเปๅนไปไดวา การใชศพทแภาษาเขมรในกลวธการแปลคาศพทแกอาจเกดจากแนวคดเรองความศกดสทธเชนเดยวกน

นอกจากการใชศพทแภาษาบาลสนสกฤตและเขมรในกลวธการแปลศพทแดงกลาวแลว การสรางความศกดสทธใหบทแปลแตงน ยงอาจสะทอนใหเหนไดจากกลวธการแปลคาศพทแแบบการเพมศพทแอกดวย โดยเฉพาะการเพมศพทแในการแปลคาเรยกพระพทธเจา พระมหาโมคคลลานแ และพระสาวก ความหมายทเพมเตมนมกเปๅนความหมายทเกยวกบความเปๅนเลศ ความเปๅนยอด หรอความยงใหญ ดงตวอยางการแปลคาวา "ภควนต หมายถง พระผมพระภาค อนเปๅนคาเรยกพระพทธเจา ในตารางท ๑๒

ตารางท ๑๒ การแปลคาวา ภควนต

ศพทบาล ศพททเลอกใช สวนประกอบทางความหมาย

ภควนต พระสรรเพชญแพทธเจา สรรเพชญแ (มาจาก สพพโโ หมายถง ผรทว) + พทธเจา หมายถง พระพทธเจาผรทว

พระพทธมกฎโลกาจารยบพตร พทธ + มกฎ (ยอด) + โลก + อาจารย + บพตร (สะอาดหมดจด) หมายถง พระพทธเจาผเปๅนยอด ผเปๅนอาจารยแแหงโลก ผสะอาดหมดจด

สมเดจพระองครโสดดรบวรมนรพพงษแ องครส (ผมรศมออกจากพระกาย) + อตตร (ยง) + บวร (ยง) + มน + รพพงษแ (เผาแหงพระอาทตยแ) หมายถง พระผมรศมออกจากพระกายผยง ผเปๅนมนผยง ผเปๅนเผาพนธแพระอาทตยแ

การแปลคาเรยกพระพทธเจาดงในตารางท ๑๒ น จะเหนวา มจานวนความหมายทเพมขนในบทแปลแตงมากกวาหนงความหมาย ความหมายตาง ๆ ดงกลาว อาจเปๅนการเพมความหมายใหม เชน สรรเพชญแ-ผรทว โลกาจารยแ-ผเปๅนอาจารยแแหงโลก บพตร-ผสะอาดหมดจด เปๅนตน แตในบางกรณกเปๅนการยาความหมายทมอยแลว ดงเชนในตวอยางท ๓ ทงคาวา อตตร และ บวร ตางกมความหมายวา “ยง” เชนเดยวกน การแปลโดยยาความหมายเชนน แสดงใหเหนความพยายามยกยองใหผพระพทธเจาสงสงยงขน เพอใหเหนวาพระองคแเปๅนผศกดสทธ

การแปลคาเรยกพระพทธเจา พระมหาโมคคลลานแ และพระสาวก ดวยการเพมศพทแใหมจานวนความหมายมากขนน เปๅนการทาใหตวละครเหลานมความโดดเดนขนในบทแปลแตง อนทาใหผอานสงเกตเหนไดอยางชดเจน

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 65

อกทงตวละครเหลานกเปๅนบคคลสาคญยงในพระพทธศาสนา อนถอวาเปๅนบคคลศกดสทธ ดงนนการแปลคาเรยกดวยวธการเพมศพทแนจงอาจเปๅนการชวยใหเนอหาของเรองมความศกดสทธเพมมากยงขนดวย

๓.๒ การสรางเอกลกษณทโดดเดนในการใชภาษา

ลกษณะทโดดเดนทสดของเรองนนโทปนนทสตรคาหลวงคอ การใชภาษาในบทแปลแตง ดงเหนไดอยางชดเจนจากกลวธการแปลโดยการแทนทศพทแ หากพจารณาขอความในตอนทายของสมดไทยเรองนนโทปนนทสตรคาหลวง ทกลาวถงชวงเวลาทแตงเรองนวา “แลเจาฟาธรงพระผนวศกร มขนเสนาพทกษ มาธรงแตงเปนเนอความค าประดบครงน เม อส า เรจนนพระพทธสกกะราชลวงไปแลวได ๒๒๗๙ ปกบ ๓ เดอนในวาร ทตยาสาธ ป มโรงนกสตรอษฐศก” (หนาปลาย ๘๘) การใชคาวา “เนอความคาประดบ” แสดงใหเหนวา พระองคแมไดทรงตงพระทยจะนพนธแแปลเปๅนภาษาไทยเทานน แตยงทรงตงพระทยจะ “แตง” ใหเปๅนภาษาไทยทไพเราะงดงาม ดวยการเลอกสรรถอยคามา “ประดบ” เนอความใหไพเราะ ประหนงการตกแตงดวยเครองประดบ

การ “ประดบ” เนอความทถอเปๅนลกษณะอนโดดเดนของเรองนนโทปนนทสตรคาหลวงคอ การใชภาษาบาลสนสกฤต ภาษาเขมร และศพทแแผลง ดงกลาวแลววา การใชศพทแบาลสนสกฤตและเขมร อาจเพอมงใหบทแปลแตงมความศกดสทธในฐานะวรรณคดพทธศาสนา อยางไรกตาม นอกจากวตถประสงคแดงกลาวแลว อาจเปๅนไปไดวา การใชศพทแดงกลาว มงแสดง “ฝมอ” ในการประพนธแดวย โดยเฉพาะการแผลงศพทแ

อนนตแ เหลาเลศวรกล (๒๕๔๙ : ๑๗๔) กลาววา การใชคาบาลสนสกฤตในวรรณคดไทย เกดจากความนยมของคนในสงคมไทยสมยกอน ทถอวาผทเปๅนปราชญแตองมความรภาษาบาลสนสกฤต ดงนนผทเปๅนกว เมอจะประพนธแผลงานจงใชศพทแบาลสนสกฤตทยาก และแผลงศพทแไปตามภมรของตน เพอใหเปๅนเสมอน “รหสยภาษา” ทกวและผอานทมพนความรเสมอกนใชสอสารเฉพาะระหวางกน

ดงนนการทบทแปลแตงนนโทปนนทสตรคาหลวง อดมไปดวยศพทแภาษาบาลสนสกฤต ภาษาเขมร และศพทแแผลงทยากยงน จงยงเปๅนการแสดงใหเหนถงชนเชง และความสามารถในฐานะกวของเจาฟาธรรมธเบศรฯ ไดอยางชดเจน

เนอหาบทหนงทแสดงใหเหนถงความโดดเดนทางภาษาของเรองน คอ ตอนทกลาวถงพระ มหา โมคคลลานแแสดงฤทธเขาออกหและจมกของพระยานนโทปนนทะ ดงน

แมอนวาพระมหาโมคคลลา ธกลาววาจาแกพระญานาค ดวยพจนพากยดงนเสรจ ธจงเสดจ เขาไป ในชองกรรณเบองขวา แหงผรรณดศวราธราชนน ธกออกไปโดยชองกรรณเบองซายแล

อนวาพระมหาเถรา ธกเสดจจลเทาโดยรลงกรรณาฝายพาม กเสดจเจญตามทกษณกรรณ แหงสรรปะรนะยาธราชแล

อนวาพระมหาโมคคลลา เขาไปโดยชองนาสาฝายทกษณ แหงผรรณบดนทรราชากออกมาโดยชองนาสกฝายเฉวยงแล

อนวาพระมหาเถรา จลเทาโดยรลงนาสาฝายอดดร แหงนาคบดสรนาคา กเจญโดยรลงนาสาฝายสด าแล

(หนาปลาย ๒๘-๒๙)

๑๕ ๘

๑ ๘

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

66 : ภาษาและวรรณกรรม

ขอความขางตนกลาวถงกรยาอาการของพระมหาโมคคลลานแ ๒ ลกษณะ คอ การเขาและออก ผานอวยวะ ๒ สวนของพญานนโทปนนทะ คอ ชองหและชองจมก ทงดานซายและดานขวา เมอพจารณาศพทแทใชในภาษาบาล ไมพบวามการสรรคาแตอยางใด กลาวคอ ใชคาวา วาม-ทกขณ หมายถง ซาย-ขวา กณณโสต-นาสาโสต หมายถง ชองห-ชองจมก และ ปวสตวา-นกขม หมายถง เขา-ออก แตในนนโทปนนทสตรคาหลวง แทบจะไมไดใชคาเหมอนกนเลย จะเหนไดวาทรงเลอกใชคาทมความหมายเหมอนกนโดยใชภาษาทแตกตางกน สามารถจาแนกใหเหนไดชดเจนดงน

ความหมาย ค าไทย ค าบาลสนสกฤต ค าเขมร ค าเขมร+ค าไทย

กรยาเขา เขาไป - จลเทา

เสดจแจลเทา

เสดจแ+เขาไป

กรยาออก ออกมา

ออกไป

- เจญ

เสดจแเจญ

-

คาเชอม ใน

ตาม

- โดย -

ชองทาง ชอง - รลง -

ห - กรรณ

กรรณา

- -

จมก - นาสา

นาสก

- -

ดาน เบอง

ฝาย

- - -

ขวา ขวา ทกษณ สดา -

ซาย ซาย พาม

อดแดร

เฉวยง -

จากตวอยางขางตน แสดงใหเหนวา มการใชทงคาไทย คาบาลสนสกฤต และคาเขมร ดงเชน คาทหมายถง “ขวา” เลอกใชทงคาไทย คอ “ขวา” คาสนสกฤต “ทกษณ” และคาเขมร คอ “สดา” ทงนแมในคาทเปๅนภาษาเดยวกน กยงมการใชใหตางกน ดงเชนคาทหมายถง “ซาย” ทเปๅนคาภาษาบาลสนสกฤต ใชทงคาวา “พาม” และคาวา “อดแดร”

นอกจากน เมอพจารณาตวอยางการใชคาตามเหตการณแขางตน จะเหนวา มการเลอกใชคาตามคเหตการณแ ดงจาแนกการใชคาตามเหตการณแไดดงน

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 67

เหตการณ กรยา ค าเชอม ชอง อวยวะ ดาน ซาย/ขวา

เหตการณแท ๑ เขาชองหขวา เสดจแเขาไป ใน ชอง กรรณ เบอง ขวา

เหตการณแท ๒ ออกชองหซาย ออกไป โดย ชอง กรรณ เบอง ซาย

เหตการณแท ๓ เขาชองหซาย เสดจแจลเทา โดย รลง กรรณา ฝาย พาม

เหตการณแท ๔ ออกชองหขวา เสดจแเจญ ตาม - ทกษณกรรณ

เหตการณแท ๕ เขาชองจมกขวา เขาไป โดย ชอง นาสา ฝาย ทกษณ

เหตการณแท ๖ ออกชองจมกซาย ออกมา โดย ชอง นาสก ฝาย เฉวยง

เหตการณแท ๗ เขาชองจมกซาย จลเทา โดย รลง นาสา ฝาย อดแดร

เหตการณแท ๘ ออกชองจมกขวา เจญ โดย รลง นาสา ฝาย สดา

จากตวอยางน จะเหนไดวา มการเลอกใชคาตามคเหตการณแ กลาวคอ ในเหตการณแท ๑ และ ๒ เปๅนการเขาออกชองหจากซายไปขวา มการเลอกใชขอความคอ “...ชองกรรณเบอง...” คาทใชในเหตการณแนเลอกใชคาไทยทงค คอ “เขาไป-ออกไป” และ “ขวา-ซาย” แตในเหตการณแท ๓ และ ๔ เลอกใชคคาทเปๅนภาษาเขมรกบคากรยา คอ “เสดจแจลเทา-เสดจแเจญ” และเลอกใชคคาทเปๅนภาษาบาลสนสกฤตกบคาทหมายถงซาย-ขวา คอ “พาม-ทกษณ”

สวนในเหตการณแท ๕ ถง ๘ ใชวธคและสลบค กลาวคอ เลอกใชคาไทยกบคากรยา ในคเหตการณแท ๕ และ ๖ คอ “เขาไป-ออกมา” และเลอกใชคาเขมร ในคเหตการณแท ๗ และ ๘ คอ “จลเทา-เจญ” แตเลอกใชวธการสลบคกบคาทหมายถงซาย-ขวา โดยจบคเหตการณแท ๕ กบเหตการณแท ๗ ใชภาษาบาลสนสกฤต คอ “ทกษณ-อดแดร” และจบคเหตการณแท ๖ กบเหตการณแท ๘ ใชภาษาเขมร คอ “เฉวยง-สดา”

วธการดงกลาว มลกษณะเปๅนการกาหนดการใชคาอยางชดเจน มลกษณะคลายคลงกบฉนทลกษณแของคาประพนธแ แตตางกนทขอบงคบทางฉนทลกษณแขนอยกบการกาหนดเสยงหนกเบา คาเอกโท หรอคาสมผส แตลกษณะทปรากฏในเรองนคอ ภาษา

นอกจากน ในขอความด งกล าว ย งม การ เลอกใชค ค าทหมายถ งพระมหาโมคคลลานแและพญา นนโทปนนทะเปๅนคกนอกดวย กลาวคอ ในคเหตการณแท ๑-๒ และเหตการณแท ๕-๖ ใชคาทหมายถงพระโมคคลลานแวา “พระมหาโมคแคลแลา” และคาทหมายถงพญานนโทปนนทะวา “ผรรณดศวราธราช” และ “ผรรณบดนทรราชา” ซงมความหมายเกยวกบผมพงพาน ในขณะทคเหตการณแท ๓-๔ และคเหตการณแท ๗-๘ ใชคาทหมายถงพระมหาโมคคลลานแวา “พระมหาเถรา” และคาทหมายถงพญานนโทปนนทะวา “สรรปะรนะยาธราช” และ “นาคบดสรนาคา” ซงมความหมายเกยวกบผเปๅนใหญในหมนาค

ขอความในตอนน สะทอนใหเหนวธการสรรคาทเปๅนลกษณะเฉพาะอนเปๅนเอกลกษณแของเจาฟาธรรมธเบศรฯ ทไมปรากฏวากวอนใชวธการน นนคอ การใชภาษาตางประเทศทมความหมายเดยวกนหรอใกลเคยงกนมาใชแทนทกน และยงแสดงใหเหนถงความเปๅนกวททรงสอดแทรกรปแบบทางฉนทลกษณแเขาไปในขอความดงกลาวนดวย จงทาใหขอความนมความโดดเดนและแสดงเอกลกษณแของวรรณคดเรองนนโทปนนทสตรคาหลวงไดอยางชดเจน

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

68 : ภาษาและวรรณกรรม

สรปและอภปรายผล

จากการศกษากลวธการแปลคาศพทแภาษาบาลจากพระบาฬนนโทปนนทสตรของพระพทธสรเถระมาเปๅนภาษาไทยในนนโทปนนทสตรคาหลวงของเจาฟาธรรมธเบศรฯ พบวา มกลวธการแปล ๒ ลกษณะ คอ การแปลโดยใชกลวธเดยว และการแปลโดยใชหลายกลวธ กลวธสาคญทพบคอ การคงศพทแ การแปลศพทแ การเปลยนศพทแ การแทนทศพทแ และการเพมศพทแ แมบทแปลแตงเรองนมจดมงหมายเพอถายทอด “เรองราวนทานธรรม” จากภาษาบาลมาเปๅน “สยมภาษาแหงไทย” แตกลวธทโดดเดนกลบไมใชการแปลศพทแ หากแตเปๅนการแทนทศพทแ อนเปๅนการใชศพทแภาษาบาลสนสกฤต ภาษาเขมร และศพทแแผลงในการแปล ศพทแดงกลาวเปๅนศพทแทเขาใจยาก เพราะมไดมใชอยทวไปในภาษา การแปลดวยศพทแดงกลาวจงแสดงใหเหนความจงใจของกวทตองการใหเรองนมความศกดสทธในฐานะวรรณคดพทธศาสนา และเปๅนความตงใจทจะแสดงความสามารถในการประพนธแใหเปๅนทประจกษแอกดวย

การทเจาฟาธรรมธเบศรฯ ทรงเลอกนพนธแแปลพระบาฬนนโทปนนทสตรออกเปๅนภาษาไทย อาจมไดม พระประสงคแเพยงเพอถายทอดนทานธรรมเรองนเทานน หากแตยงมพระประสงคแจะแสดงพระปรชาดานภาษาของพระองคแดวย เนองจากพระบาฬนนโทปนนทสตร เปๅนวรรณคดพระพทธศาสนา มเนอหาเปๅนการสรรเสรญพระบารมของพระพทธเจา ความเปๅนวรรณคดพระพทธศาสนาน จงเออใหพระองคแสามารถทรงแสดงพระปรชารอบรในการเลอกสรรศพทแและพลกแพลงศพทแตาง ๆ ไดอยางพสดาร เพอใหบทแปลแตงแสดงความศกดสทธอนเสมอดวยตนฉบบทเปๅนพระสตรภาษาบาล

ลกษณะการเลอกใชศพทแภาษาบาลสนสกฤต ภาษาเขมร และศพทแแผลงทยากยงน เปๅนลกษณะรวมประการหนงของวรรณคดพทธศาสนา ดงเชนในเรองมหาชาตคาหลวง กปรากฏการใชศพทแบาลสนสกฤต เขมร และศพทแแผลง เปๅนจานวนมากเชนกน หรอในเรองพระปฐมสมโพธกถากปรากฏลกษณะดงกลาวดวยเชนกน การใชศพทแภาษาบาลสนสกฤต ภาษาเขมร หรอศพทแแผลงทยากน นาจะมจดมงหมายเชนเดยวกนคอ การสรางความศกดสทธใหกบบทประพนธแ เพราะนอกจากผประพนธแจะตองใชความสามารถอยางสงยงและอทศเวลาเพอสรางสรรคแผลงานแลว ผอานยงตองใชความพยายามทาความเขาใจภาษาเหลานดวย เปรยบเสมอนการพยายามอานคมภรแทางพระพทธศาสนา ทตองอาศยความรและความเพยรในการศกษาฉะนน

วรรณคดเรองนนโทปนนทสตรคาหลวงพระนพนธแของเจาฟาธรรมธเบศรฯ นอาจเปๅนตวอยางหนงของวรรณคดพระพทธศาสนาทแสดงใหเหนถงวรยะของกวในการรงสรรคแงานประพนธแดวยการแสดงความสามารถทางภาษาอนสงสดของตน เพออทศใหแดพระพทธศาสนา อนเปๅนการยอใหพระศาสนาดารงอยสบไป

ดงนน แมเรองนนโทปนนทสตรคาหลวงนจะไมไดรบความนยมอยางแพรหลาย แตหากผทไดศกษาอยางจรงจงแลว ยอมสามารถเหนลกษณะอนพเศษทางภาษาและคณคาทโดดเดนของเรองนนโทปนนทสตรคาหลวงไดอยางชดแจง

เอกสารอางอง

กรมศลปากร. (๒๕๔๕). วรรณกรรมสมยอยธยา เลม ๓. กรงเทพฯ : โรงพมพแครสภา.

กองแกว วระประจกษแ. (๒๕๕๒). รปอกษรไทยยอ. ศลปากร, ๕๒ (๔), ๑๑๐-๑๑๕.

นตยา แกวคลณา. (๒๕๔๒). การใชคาเขมรในนนโทปนนทสตรคาหลวง. ภาษาและภาษาศาสตร, ๑๗ (๒), ๑๐-๒๕.

นรนตรแ นวมารค และคณะ. (๒๔๙๙). ประวตวรรณคดไทย (พมพแครงท ๓). พระนคร : โรงพมพแพรยกจ.

บวรบรรณรกษแ, หลวง [นยม รกไทย]. (๒๕๕๒). ส สกฤต-ไท-องกฤษ อภธาน (พมพแครงท ๔). กรงเทพฯ : แสงดาว.

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 69

เอกสารอางอง

เปลอง ณ นคร. (๒๕๐๖). ประวตวรรณคดไทยส าหรบนกศกษา. พระนคร : ไทยวฒนาพานช.

มณปน พรหมสทธรกษ. (๒๕๔๗). มณปนนพนธ : รวมบทความดานภาษา วรรณคด และวฒนธรรมไทย. กรงเทพฯ :

ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ราชบณฑตยสถาน. (๒๕๔๖). พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. ๒๕๔๒. กรงเทพฯ : นานมบคส.

วลยา วมกตะลพ. (๒๕๑๔). ค าเขมรในนนโทปนนทสตรค าหลวง. วารสารวฒนธรรมไทย, ๑๑ (๗), ๒๙-๓๒.

วไลวรรณ ขนษฐานนท. (๒๕๔๔). เขมรผสมไทย : การเปลยนแปลงครงใหญในประวตศาสตรภาษาไทย. วารสารภาษา

และภาษาศาสตร, ๑๙ (๒), ๓๕-๕๐.

วสนต กฏแกว. (๒๕๕๑). ภาษาบาลสนสกฤตทเกยวของกบภาษาไทย. กรงเทพฯ : พฒนาศกษา.

วร เกวลกล. (๒๕๔๖). การศกษาศพทภาษาสนสกฤตในนนโทปนนทสตรค าหลวง. สารนพนธปรญญาบณฑต, สาขาวชา

ภาษาไทย, ภาควชาภาษาตะวนออก, คณะโบราณคด, มหาวทยาลยศลปากร.

ศกดศร แยมนดดา. (๒๕๔๓). วรรณคดพทธศาสนาพากยไทย. กรงเทพฯ : โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ศภร บนนาค และสรยา รตนกล. (๒๕๔๘). สนทรยภาพจากเจาฟากง. (พมพครงท ๒). กรงเทพฯ : สถาพรบคส.

สรชญา คอนกรต. (๒๕๕๐). วาทศลปในนนโทปนนทสตรค าหลวง. สารมนษยศาสตร, ๓ (๑), ๒๙-๔๐.

สพรรณ ปนมณ. (๒๕๕๗). การแปลขนสง (พมพครงท ๖). กรงเทพฯ : ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

อนนต เหลาเลศวรกล. (๒๕๕๐). นนโทปนนทสตรค าหลวง. ใน นามานกรมวรรณคดไทย (หนา ๒๑๔-๒๑๗). กรงเทพฯ :

มลนธสมเดจพระเทพรตนราชสดา.

อนมานราชธน, พระยา. (๒๕๑๕). นรกตศาสตร. พระนคร : คลงวทยา.

อรอนงค พดพาด. (๒๕๒๑). พระนพนธประเภทค าหลวงของเจาฟาธรรมธเบศร. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต,

สาขาวชาภาษาไทย, บณฑตวทยาลย, จฬาลงกรณมหาวทยาลย

อดรคณาธการ, พระ และจ าลอง สารพดนก. (๒๕๔๖). พจนานกรมบาล-ไทย ส าหรบนกศกษา ฉบบปรบปรงใหม (พมพ

ครงท ๔). กรงเทพฯ : เรองปญญา.

Monier-Williams, Monier. (2011). A Sanskrit-English Dictionary (reprint 16th). Delhi: Motilal Banarsidass.

Rhys Davids,T.W. and Stede, William.(2007). Pali-English Dictionary (reprint3rd). Delhi: Motilal Banarsidass.

Suthiwan, Titima, and Tadmor, Uri. (2009). Loanwords in Thai. In M. Haspelmath, and U. Tadmor (eds.),

Loanwords in the world’s languages: a comparative handbook (pp. 599-616). Berlin: De

Gruyter Mouton.

สมภาษณ

กองแกว วระประจกษแ. (๑๐ พฤษภาคม ๒๕๕๖). ผเชยวชาญเฉพาะดานภาษาโบราณและการอานเอกสารโบราณ. สมภาษณแ.

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

70 : ภาษาและวรรณกรรม

เปรยบเทยบแนวความคดตอการไมใชค าสรรพนามของชาวไทยและชาวญปน A Study on the Consciousness for Avoiding Self-references and Addressee Terms of Thai and Japanese People

อาจารยกนก รงกรตกล ภาควชาภาษาปจจบนตะวนออก คณะอกษรศาสตร มหาวทยาลยศลปากร บทคดยอ

บทความนมวตถประสงคแทจะเปรยบเทยบเหตผลในการเลอกไมใชคาสรรพนามของชาวไทยและญปนในเชงภาษาศาสตรแสงคม โดยวเคราะหแจากปใจจยในเชงความสมพนธแระหวางบคคลเชน ความแตกตางเรองเพศและวยของผพดและผฟใง สถานะทางสงคม ความสนทสนม และศกษาปใจจยในเชงจตใจวามเปาหมายตองการลดระยะหางและแสดงความสนทตอคสนทนา หรอตองการสรางระยะหางกบคสนทนา กลมตวอยางทศกษาคอชาวไทย 251 คนและชาวญปน 287 คน การเกบขอมลทาโดยใชแบบสอบถามภาษาไทยและภาษาญปนซงมเนอหาเดยวกน วเคราะหแผลขอมลดวยโปรแกรมสาเรจรปทางสถต สถตทใชไดแกคารอยละและคา Chi-Square ซงใชนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ผลการวจยพบวาปใจจยเพศของผตอบแบบสอบถามไมมผลตอเหตผลทไมใชคาสรรพนามของชาวไทยเลย ในขณะทปใจจยเพศและอายของผตอบชาวญปนมผลตอเหตผลทไมใชคาสรรพนามของชาวญปน และพบวาเหตผลทไมใชคาสรรพนามในสถานการณแทพดคยกบคนแปลกหนา คนรจกและคนทเพงรจกแตกตางกนโดยขนอยกบปใจจยเรองอายและเพศของคสนทนาทงสองฝาย และความสนทสนม นอกจากนจากการสารวจเหตผลทไมใชคาสรรพนามยงพบวา การเลอกไมใชคาสรรพนามสาหรบชาวไทยสามารถสอถงความตองการเปๅนมตรหรอการรกษาระยะหางไดโดยขนอยกบความสมพนธแของคสนทนา ในขณะทชาวญปนเลอกไมใชคาสรรพนามโดยมวตถประสงคแเชงจตใจในขอบเขตทแคบกวา ค าส าคญ : การไมใชค าสรรพนาม ปจจยเชงจตใจ ชาวไทยและชาวญปน

Abstract The objective of this article is to compare the consciousness for avoiding self-references and addressee terms of Thai and Japanese people in the sociolinguistic point of view. The analysis is based on social factors, especially interpersonal relationships of the speaker and the interlocutor such as gender, age, social status, intimacy, affiliation, as well as their consciousness for the way the speaker treats the interlocutor such as the assessment on the intimacy, affiliation whether in the same or different group. The questionnaire survey was conducted to 251 Thais and 287 Japanese. The statistical analysis is based on percentage and chi-square test at significant level 0.05. The results show that there is no effect by gender to the avoidance of self-references and addressee terms of Thai people, while the factors of gender and age have effects to Japanese to avoid using of self- references and addressee terms. In addition, Thai and Japanese have different reasons on the avoidance depending on social factors between the speaker and the interlocutor such as stranger, acquaintance or new acquaintance. Moreover, as the consciousness survey, the avoidance of Thai people implies that the speaker wants to make stronger relationship or maintain interpersonal distance to the interlocutor, while Japanese people do not show this obviously in the survey results. Keywords: avoiding of self-references and addressee terms, consciousness, Thai and Japanese

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 71

บทน า

จากการสารวจของ Japan Foundation4 ในป 2012 พบวาจานวนผเรยนภาษาญปนในประเทศไทยเพมมากขนเรอยๆ

โดยป 2012 มจานวนผเรยนภาษาญปนมากถง 129 ,616 คน ซงมากเปๅนอนดบ 7 ของโลก สะทอนใหเหนถงความสมพนธแ

ของไทยและญปนในดานตางๆอยางกวางขวาง การเรยนการสอนภาษาญปนอยางเขาใจในสงคมและวฒนธรรมซงแสดงออก

ผานทางการใชภาษา จงเปๅนสงจาเปๅนตอการตดตอสอสารขามวฒนธรรมกนไดอยางราบรน การเลอกใชคาสรรพนามทงใน

ภาษาไทยและภาษาญปนกเปๅนกรณหนงทสะทอนใหเหนลกษณะเฉพาะของวฒนธรรมในสงคมไทยและญปนไดเชนกน

กลาวคอ มการใชคาสรรพนามหลากหลายทตองอาศยปใจจยในเชงความสมพนธแระหวางบคคล เชน เพศ วย สถานภาพทาง

สงคม ความสนทสนม และอนๆในการตดสนเลอกคาสรรพนามทเหมาะสมตอคสนทนาทงสองฝายและสถานการณแ ผลท

ตามมาคอทาใหมหลายกรณทผพดเลอกทจะเลยงคาสรรพนามเนองจากไมสามารถกาหนดความสมพนธแระหวางบคคล

หรอไมทราบขอมลของคสนทนาไดชดเจน นอกจากนสาหรบภาษาญปน Hori (2006) กลาววาการใชคาสรรพนามในบาง

กรณจะทาใหเนนความสาคญของตวผพดมากเกนไป ดงนนการไมกลาวถงผกระทากรยาจงเปๅนวธแสดงความสภาพอยางหนง

สวนภาษาไทย อมรา ประสทธรฐสนธแ (2541) กลาวถงการไมใชคาสรรพนามในบางกรณ เชนกบผอาวโสกวา จะฟใงดไม

สภาพไมใหความเคารพ ในขณะทการไมใชคาสรรพนามกบเพอนจะแสดงถงความสนทสนมได เปๅนตน ดงนนการเลอกไมใช

คาสรรพนามอาจไมไดเปๅนเพยงเพราะความไมจาเปๅนเนองจากโครงสรางไวยากรณแหรอรปประโยคของภาษานนๆเอออานวย

ใหเขาใจหรอตความไดอยแลว แตอาจมปใจจยในเชงจตใจทสอถงผฟใงไดอกดวย และความแตกตางทางปใจจยในเชงจตใจทม

ตอการไมใชคาสรรพนามของทงสองภาษา อาจนาไปสความคลาดเคลอนในการสอสารระหวางกน อนจะสงผลกระทบตอ

ความสมพนธแของผพดและผฟใงได ตวอยางเชนชาวไทยมแนวโนมใชสรรพนามเรยกญาตแทนคสนทนาเชน ยาย ลง ปา พ

เมอคยกบคนแปลกหนาทอาวโสกวาเพอแสดงความสภาพมากกวาการไมใชคาสรรพนาม ซงจะฟใงดไวตวและหางเหน ในทาง

กลบกนชาวญปนเลอกไมใชคาสรรพนามแทนคสนทนากรณนเปๅนสวนใหญ และมองวาการใชคาสรรพนามเรยกญาตในกรณ

นเปๅนการเสยมารยาทตอคสนทนา เปๅนตน ซงหากผเรยนภาษาไทยและญปนเขาใจความแตกตางในเชงสงคมและวฒนธรรม

ของแตละภาษา อนเปๅนเหตผลวาเมอใดควรเลอกใชหรอไมใช กจะทาใหไมเกดชองวางในการสอสารขามวฒนธรรมของไทย

และญปน

วตถประสงค

บทความนมวตถประสงคแทจะเปรยบเทยบปใจจยในเชงจตใจของการไมใชคาสรรพนามของทงสองภาษาในเชง

ภาษาศาสตรแสงคม โดยวเคราะหแจากปใจจยในเชงสงคมดานความสมพนธแระหวางบคคลเชน ความแตกตางเรองเพศและวย

ของผพดและผฟใง สถานะทางสงคม ความสนทสนม ในสถานการณแทเปๅนคสนทนาเปๅนคนรจกกน คนแปลกหนา และคนท

เพงรจกกน ตลอดจนสารวจเหตผลของการไมใชคาสรรพนามเพอศกษาปใจจยเชงจตใจในการปฏบตตอผฟใงวา การเลยงคา

สรรพนามนนเปๅนไปเพอตองการลดระยะหาง หรอตองการสรางระยะหางระหวางคสนทนา โดยผวจยตงสมมตฐานดงน

1. ปใจจยเรองเพศและอายของผตอบแบบสอบถาม ทงชาวไทยและญปน ตลอดจนปใจจยเชงความสมพนธแระหวางผ

4อางองจากการสารวจของสถานทตญปน (www.jpf.go.jp/j/japanese/survey/result/survey12.html)

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

72 : ภาษาและวรรณกรรม

2. พดและคสนทนา เชน ความแตกตางทางอาย ความสนทสนม มผลตอการเลอกเหตผลทไมใชค าสรรพนามตอค สนทนาทเปๅนคนแปลกหนา คนรจกหรอคนเพงรจก แตกตางกน

3. เหตผลทเลอกไมใชคาสรรพนามของชาวไทยและญปนมปใจจยเชงจตใจแตกตางกนตามความสมพนธแระหวางบคคล

กรอบแนวคด

Wang (2010) วเคราะหแปใจจยการเลอกใชสรรพนามใหเหมาะสมตอสถานการณแและบคคลในภาษาญปนของ

ผเรยนชาวจน โดยแยกเปๅนปใจจยในเชงสงคม ไดแกสถานการณแและความสมพนธแระหวางผพดกบผฟใง และปใจจยในเชงจตใจ

ไดแกเปาหมายในการแสดงความสนทหรอหางเหน และเปาหมายในการแสดงความเปๅนพวกเดยวกนหรอความเปๅนคนนอก

กลมตามแนวคดของMinami (1987) สาหรบปใจจยในเชงจตใจ Takiura (2005) และสมชาย ส ำเนยงงำม (2544) กลาวถง

การเลอกใชคาสรรพนามวามความเกยวของกบทฤษฏความสภาพของ บราวนแและเลวนสน ( Brown & Levinson , 1987)

ในเรองความสภาพในเชงบวก และความสภาพในเชงลบ กลาวคอ ความสภาพในเชงบวก กคอการทผพดตองการแสดงให

ผฟใงทราบวาผพดและผฟใงเปๅนกลมหรอพวกพองเดยวกน จงมเปาหมายทจะลดระยะหางระหวางผพดและคสนทนาใหแคบ

ลง และความสภาพในเชงลบ กคอการทผพดตองการแสดงการใหเกยรตตอผฟใงหรอสรางระยะหางระหวางกน จากการ

ทบทวนวรรณกรรมทกลาวมาขางตน และจากการศกษาเปรยบเทยบการเลยงคาสรรพนามแทนคสนทนาของชาวไทยและ

ชาวญปนของกนก รงกรตกล (2013) ซงพบวาทงชาวไทยและชาวญปนมการเลยงคาสรรพนามแทนคสนทนาทแตกตางกนไป

ตามปใจจยในเชงสงคมโดยเฉพาะกรณคนแปลกหนา ทาใหผวจยตงสมมตฐานวาการเลอกไมใชคาสรรพนามบางกรณกอาจสอ

นยความหมายทแสดงความใกลชดหรอเหนหางได ดงนนงานวจยนจงปรบปรงแบบสอบถามงานวจยของกนก รงกรตกล

(2013) และเพมเตมคาถามเกยวกบเหตผลทผพดเลอกไมใชคาสรรพนาม จากนนจงนาผลมาวเคราะหแปใจจยเชงจตใจโดยใช

กรอบแนวคดของ Takiura (2005) และสมชาย สาเนยงงาม (2544) เพอศกษาดวาการเลอกไมใชคาสรรพนามจะเปๅนวธหนง

ซงแสดงถงการลดระยะหาง หรอการสรางระยะหางของผพดและผฟใงไดหรอไม

สาหรบขอบเขตของคาสรรพนามในทนนน นอกจากคาบรษสรรพนามซงใชแทนตวผพด เชน ผม ดฉน ฉน เรา หน

ก ฯลฯ ในภาษาไทย 私、僕、俺และอนๆในภาษาญปน บรษสรรพนามแทนคสนทนา เชน ทาน คณ เธอ แก มง ฯลฯใน

ภาษาไทย あなた、お宅、君、お前และอนๆในภาษาญปน แลวยงรวมไปถงคาสรรพนามทเปๅนคาเรยกญาต คาเรยก

ตาแหนง และชอเฉพาะดวย

วธการด าเนนการวจย

ผวจยใชแบบสอบถามสารวจการเลอกใชคาสรรพนามของคนไทยจานวน 251 คนและคนญปน 287 คน ทมอาย

18 ปขนไป ซงอาศยอยในกรงเทพฯและเมองโตเกยว ในชวงระหวางเดอนธนวาคม 2012 ถงเดอนเมษายน 2013 การ

จดเกบขอมลแยกตามเพศของผตอบแบบสอบถามและแบงชวงอายผตอบเปๅน (1) 18-29 ป (2)30-39 ป (3)40-49 ป (4)

50 ปขนไป โดยประโยคและสถานการณแทใชในแบบสอบถามไดมาจากการทาการสมภาษณแชาวไทยและชาวญปนจานวน

58 คนทยกตวอยางกรณหรอประเภทของคสนทนาทผพดมความลงเลในการเลอกใชคาสรรพนาม และหลงจากทดลองทา

แบบสอบถามดวยภาพการแตน กลมตวอยางใหขอมลวาตวอยางกรณและประโยคทใชในแบบสอบถามมโอกาสเกดขนไดบอย

ในสถานการณแจรงคดเปๅนรอยละ 10.3 เกดขนไดบางในสถานการณแจรงคดเปๅนรอยละ 60 เกดขนไดนอยคดเปๅนรอยละ

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 73

17.6 เกดขนไดนอยมากคดเปๅนรอยละ 12.1 ผวจยกาหนดกลมคสนทนาในแบบสอบถามออกเปๅนสามกลมคอ กลมคนแปลก

หนา กลมคนรจกและกลมคนเพงรจกโดยแตละกลมจะมการกาหนดปใจจยทใชในการวเคราะหแ5ดงตอไปน

1. กรณคนแปลกหนาใชปใจจยอายเปๅนเกณฑแการวเคราะหแ จงกาหนดให (1) เปๅนคสนทนาทอายมากกวาผพด (2)

คสนทนาทอายไลเลยกบผพด และ (3) คสนทนาทอายอายนอยกวาผพด

2. กรณคนรจก ใชปใจจยอายและความสนทเปๅนเกณฑแการวเคราะหแ จงกาหนดใหเปๅนคสนทนาทอายทอายมากกวา

หรอมสถานภาพทางสงคมสงกวา เชน (4) อาจารยแทโรงเรยน และ (5) คสนทนาทเปๅนรนพททางานหรอทโรงเรยน คสนทนา

ทเปๅนคนรจกทอายเทากนหรอมสถานภาพทางสงคมเทากน เชน (6) เพอนสนท และ (7) เพอนรวมงานหรอเพอนรวมชน

เรยนทไมสนท คนรจกทอายนอยกวาหรอมสถานภาพทางสงคมตากวา เชน (8) รนนองทโรงเรยนหรอรนนองททางาน และ

(9) เดกขางบานทไมสนท

3. กรณคนเพงรจก ใชปใจจยเพศและอายของคสนทนาเปๅนตวแปรในการวเคราะหแ โดยกาหนดให (10) เปๅนค

สนทนาเพศชายทอายมากกวา (11) เปๅนคสนทนาเพศหญงทอายมากกวา (12) เปๅนคสนทนาเพศชายทอายเทากน (13)

เปๅนคสนทนาเพศหญงทอายเทากน (14) เปๅนคสนทนาเพศชายทอายนอยกวา และ (15) เปๅนคสนทนาเพศหญงทอาย

นอยกวา

แบบสอบถามทใชแบงเปๅน 4 สถานการณแ แตละประโยคในสถานการณแทกขอเปๅนรปประโยคทไมมขอกาหนดทาง

ไวยากรณแใหจาเปๅนตองใชหรอไมใชคาสรรพนาม6 กลาวคอผพดจะเลอกใชหรอไมใชคาสรรพนามกสามารถสอความหมายได

โดยไมผดพลาด แบงเปๅน 3 สวน สวนแรกใหตอบขอมลสวนบคคล ไดแก เพศ อายของผตอบแบบสอบถาม สวนทสอง

เลอกตอบวาใชหรอไมใชคาสรรพนามแทนคสนทนา และคาสรรพนามแทนผพดในสถานการณแทกาหนด สวนทสามเปๅนกรณ

ทเลอกไมใช ใหกลมตวอยางเลอกตอบเหตผลทเลอกไมใชคาสรรพนามทคดวาใชหรอใกลเคยงมากทสดเพยงขอเดยว โดยให

ตวเลอกวาเลอกไมใชคาสรรพนามเพราะตองการใหฟใงดสนทกน เพราะกลวเสยมารยาท หรอเพอตองการรกษาระยะหาง

หรอหากมเหตผลอนนอกเหนอจากตวเลอกทให กใหเขยนระบเหตผลทไมใชคาสรรพนามในขอนน ๆ สาหรบการวเคราะหแ 5 การเลอกใชคาสรรพนามนนตองอาศยปใจจยอนๆทเกยวของมากมายเชนสถานการณแ อารมณแความรสกของผพดและผฟใง หรอการปรากฏของบคคลทสามเปๅนตน ใน

บทความนผวจยเลอกปใจจยเพศและอายคสนทนามาเปๅนตวแปรในการวเคราะหแเนองจากในงานวจยเกยวกบการใชคาสรรพนามของนกภาษาศาสตรแหลายทานกลาวไปในแนวทางเดยวกนวาปใจจยหลกทมผลตอการใชคาสรรพนามคอ เพศ อาย สถานภาพ และความสนทสนมระหวางผพดและผฟใง 6 ในภาษาพดทใชในชวตประจาวนของชาวญปนและภาษาไทย มหลายกรณทผพดสามารถสอสารกบคสนทนาอกฝายครบถวนสมบรณแโดยไมใชคาสรรพนามแทนตวผพดและ

คสนทนาเลยซงแตกตางจากภาษาองกฤษและภาษาทางแถบตะวนตก ทงนเนองจากระบบโครงสรางของภาษาทเอออานวยใหผพดและผฟใงสามารถตความหมายหนวยคา

สรรพนามทละหายไปได กรณภาษาญปนเชน คากรยาใหและรบ หรอการใชระบบคายกยองทแบงแยกผกระทากรยาอยางชดเจน ตลอดจนคาคณศพทแทแสดงอารมณแ

ความรสกเปๅนตน Kobayashi (1999) กลาววาในการสนทนาภาษาญปนจรงๆแลว มการใชคาสรรพนามอยเพยง 5 กรณเทานนคอ 1.กรณทตองการเนนยา เปรยบเทยบ หรอ

ยกมาเปๅนหวเรอง 2. กรณทตองตามดวยคาแสดงความเปๅนเจาของ 「の」 3. กรณแสดงผทกระทากรยารวมกน 4. กรณทแสดงการสรปยนยน และ 5. กรณเปๅนคาเรยก

ขาน สวนในภาษาไทย นววรรณ พนธเมธา (2527) กลาวถงการตความของผฟใงเกยวกบความหมายของหนวยนามทละหายไปทผฟใงจะรไดจากคาอนในประโยคโดยเฉพาะ

หนวยกรยา ซงความหมายของกรยาจะทาใหทราบวาควรมหนวยนามซงสมพนธแกบกรยากหนวย เชน กรยาซงแสดงการแลกเปลยนตองการหนวยนามซงเกยวของอยางนอย ๓

หนวย คอ สงทนามาแลกเปลยน ผแลก และผรบแลก เปๅนตน Palakornkun (1972) กลาวถงการสนทนาแบบตวตอตวในภาษาไทยวาแทบจะไมปรากฏการใชคาสรรพนาม

เลยนอกจากกรณทตองการเปรยบเทยบหรอเนนยา แมวาภาษาไทยและญปนจะมลกษณะคลายคลงกนเกยวกบการไมใชคาสรรพนามกตาม แต กนก รงกรตกล (2008)

วเคราะหแเปรยบเทยบคาความถคาสรรพนามทปรากฏในนวนยายตนฉบบและฉบบแปลภาษาไทยและญปน พบวาในภาษาญปนปรากฏคาสรรพนามนอยกวาภาษาไทยมาก

อนเนองมาจากลกษณะเฉพาะของสานวนและความแตกตางของปใจจยเชงสงคม

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

74 : ภาษาและวรรณกรรม

ใช ไมใช ใช ไมใช ใช ไมใช ใช ไมใช1 187 (74.5) 64 (25.5) 102 (35.54) 185 (64.46) 1 177 (70.52) 74 (29.48) 222 (77.35) 65 (22.65)2 120 (47.81) 131 (52.19) 99 (34.49) 188 (65.51) 2 140 (55.78) 111 (44.22) 215 (74.91) 72 (25.09)3 133 (52.99) 118 (47.01) 95 (33.1) 192 (66.9) 3 134 (53.39) 117 (46.61) 200 (69.69) 87 (30.31)4 234 (93.23) 17 (6.77) 190 (66.2) 97 (33.8) 4 223 (88.84) 28 (11.16) 237 (82.58) 50 (17.42)5 215 (85.66) 36 (14.34) 194 (67.6) 93 (32.4) 5 207 (82.47) 44 (17.53) 234 (81.53) 53 (18.47)6 154 (61.35) 97 (38.65) 158 (55.05) 129 (44.95) 6 155 (61.75) 96 (38.25) 160 (55.75) 127 (44.25)7 170 (67.73) 81 (32.27) 127 (44.25) 160 (55.75) 7 168 (66.93) 83 (33.07) 196 (68.29) 91 (31.71)8 165 (65.74) 86 (34.26) 153 (53.31) 134 (46.69) 8 158 (62.95) 93 (37.05) 162 (56.45) 125 (43.55)9 158 (62.95) 93 (37.05) 126 (43.9) 161 (56.1) 9 163 (64.94) 88 (35.06) 172 (59.93) 115 (40.07)10 213 (84.86) 38 (15.14) 164 (57.14) 123 (42.86) 10 165 (65.74) 86 (34.26) 142 (49.48) 145 (50.52)11 223 (88.84) 28 (11.16) 164 (57.14) 123 (42.86) 11 164 (65.34) 87 (34.66) 143 (49.83) 144 (50.17)12 127 (50.6) 124 (49.4) 134 (46.69) 153 (53.31) 12 105 (41.83) 146 (58.17) 111 (38.68) 176 (61.32)13 129 (51.39) 122 (48.61) 134 (46.69) 153 (53.31) 13 107 (42.63) 144 (57.37) 109 (37.98) 178 (62.02)14 136 (54.18) 115 (45.82) 115 (40.07) 172 (59.93) 14 110 (43.82) 141 (56.18) 99 (34.49) 188 (65.51)15 142 (56.57) 109 (43.43) 126 (43.9) 161 (56.1) 15 110 (43.82) 141 (56.18) 98 (34.15) 189 (65.85)

ญปน

กรณคน

แปลกหนา

กรณคนรจก

กรณคน

เพงรจก

ค สนทนาค

สนทนา

สรรพนามแทนผพดไทย ไทย ญปน

สรรพนามแทนค สนทนา

ขอมลใชคารอยละ และวเคราะหแหาความสมพนธแของตวแปรตนไดแก เพศและอายผตอบแบบสอบถามและคสนทนา ปใจจย

ความสนท และตวแปรตามไดแกเหตผลทไมใชคาสรรพนาม โดยใชการทดสอบไคสแควรแ (x2) กาหนดระดบนยสาคญทระดบ

0.05

ผลการวจย 1. การเลอกใชและไมใชค าสรรพนาม

1.1 คาสรรพนามแทนคสนทนา จากผลแบบสอบถามในตาราง 1 พบวาในกรณคสนทนาทเปๅนคนแปลกหนา ชาวไทยเลอกใชคาสรรพนามกบค

สนทนาคนแปลกหนาอายมากกวาคอนขางมาก และเลอกไมใชสรรพนามมากกวาเลอกใชในกรณทคสนทนาแปลกหนาอายไลเลยกนมากทสดคดเปๅนรอยละ 52.19 สวนชาวญปนเลอกไมใชคาสรรพนามแทนคสนทนากบคนแปลกหนาทกชวงอายคอนขางมาก และเลอกไมใชกบคนแปลกหนาอายนอยกวามากทสดคดเปๅนรอยละ 66.9 กรณทคสนทนาเปๅนคนรจก พบวาชาวไทยเลอกใชคาสรรพนามแทนคสนทนามากกวาไมใชเปๅนสวนใหญ สาหรบแนวโนมของการไมใชคาสรรพนามพบวาชาวไทยเลอกไมใชคาสรรพนามกบคสนทนาทเปๅนเพอนสนทมากกวากรณอนคดเปๅนรอยละ 38.65 สาหรบชาวญปนกมแนวโนมเลอกใชคาสรรพนามแทนคสนทนาทเปๅนคนรจกมากกวาเลอกไมใชเชนกน ยกเวนกรณทคสนทนาเปๅนเพอนสนท โดยเลอกไมใชคาสรรพนามคดเปๅนรอยละ 55.75 และคนทอายนอยกวาทไมสนท เลอกไมใชคาสรรพนามคดเปๅนรอยละ 56.1 สวนกรณคสนทนาทเปๅนคนเพงรจก พบวาชาวไทยเลอกใชและไมใชคาสรรพนามพอๆกนในกรณทคสนทนาเปๅนคนวยไลเลยกนทงชายและหญงคดเปๅนรอยละ 49.4 และ 48.61 ตามลาดบ ในขณะทชาวญปนจะเลอกไมใชคาสรรพนามแทนคสนทนามากในกรณทเปๅนคนวยไลเลยกนเพศชายคดเปๅนรอยละ 53.31 เพศหญงรอยละ 53.31 และคนทอายนอยกวาเพศชายรอยละ 59.93 เพศหญงรอยละ 56.1

ตารางท 1 คาความถในการเลอกใชและไมใชคาสรรพนามของชาวไทยและชาวญปน (คารอยละ)

1.2 คาสรรพนามแทนตวผพด กรณทคสนทนาเปๅนคนแปลกหนา พบวามแนวโนมคลายคลงกนคอ ชาวไทยและญปนเลอกใชคาสรรพนาม

มากกวาไมใช แตชาวไทยมแนวโนมเลอกไมใชคาสรรพนามแทนตวผพดมากกวาชาวญปนเมอคสนทนาเปๅนคนแปลกหนาท

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 75

อายไลเลยกนและอายนอยกวา กรณทคสนทนาเปๅนคนรจก ชาวไทยเลอกใชคาสรรพนามแทนผพดมากกวาไมใชเชนกนกบชาวญปน และเลอกไมใชคาสรรพนามแทนผพดกบคสนทนาวยไลเลยกนทสนท (ไทยคดเปๅนรอยละ 38.25 ญปนคดเปๅนรอยละ 44.25) และอายนอยกวาทสนท (ไทยคดเปๅนรอยละ 37.05 ญปนคดเปๅนรอยละ 43.55) มากกวาคสนทนาอนเหมอนๆกน กรณทคสนทนาเปๅนคนเพงรจก ชาวไทยเลอกไมใชคาสรรพนามมากกวาเลอกใชในกรณทคสนทนาอายไลเลยกน (เพศชายคดเปๅนรอยละ 58.17 หญงคดเปๅนรอยละ 57.37 ) และอายนอยกวา (เพศชายคดเปๅนรอยละ 56.18 หญงคดเปๅนรอยละ 56.18 ) ในขณะทญปนกมแนวโนมเลอกไมใชคาสรรพนามแทนตวผพดมากโดยเฉพาะกบคสนทนาเพงรจกทอายนอยกวา (เพศชายคดเปๅนรอยละ 65.51 หญงคดเปๅนรอยละ 65.85 )

เมอเปรยบเทยบการเลอกไมใชคาสรรพนามของชาวไทยและชาวญปน พบวามแนวโนมความแตกตางของการเลอกไมใชคาสรรพนามกบคสนทนาทเปๅนคนแปลกหนา คนรจก และคนเพงรจก ดงนคอ กรณคนแปลกหนา ชาวไทยมแนวโนมเลอกไมใชคาสรรพนามแทนตวคสนทนาทเปๅนคนแปลกหนานอยกวาชาวญปน แตมแนวโนมเลอกไมใชคาสรรพนามแทนผพดกบคนแปลกหนามากกวาชาวญปน และพบวากลมตวอยางชาวไทยเลอกไมใชคาสรรพนามแทนคสนทนาและแทนผพดแตกตางไปตามอายของคสนทนา ในขณะทชาวญปนจะเลอกไมใชคาสรรพนามกบคสนทนาและแทนผพดกบคนแปลกหนาแตละวยไมแตกตางกนชดเจน สาหรบกรณทเปๅนคนรจก พบวาชาวไทยและญปนมแนวโนมเลอกไมใชคาสรรพนามแทนคสนทนาและแทนผพดกบคนทอายมากกวาคอนขางนอยเมอเทยบกบชวงอายอนคลายกน แตชาวไทยไมใชคาสรรพนามแทนคสนทนาและแทนผพดกบคนวยไลเลยกนทสนทคอนขางมาก ในขณะทชาวญปนมแนวโนมเลอกไมใชคาสรรพนามแทนคสนทนากบคนรจกทอายไลเลยกนและอายนอยกวาทไมสนทคอนขางมาก ตรงกนขามกบการเลอกไมใชคาสรรพนามแทนผพดทชาวญปนมแนวโนมเลอกไมใชกบคสนทนาทอายไลเลยกนและอายนอยกวาทสนท สวนกรณคสนทนาเปๅนคนเพงรจก พบวาชาวไทยมแนวโนมไมใชคาสรรพนามแทนผพดและแทนคสนทนากบคนวยไลเลยกนมากทสด ในขณะทชาวญปนมแนวโนมเลอกไมใชคาสรรพนามกบคนทอายนอยกวามากทสด โดยพอจะเหนแนวโนมไดวาการเลอกไมใชคาสรรพนามของไทยและ ญปนเปลยนแปลงไปตามอายของคสนทนา แตไมพบความเปลยนแปลงตามปใจจยเพศของคสนทนา

2. เหตผลทไมใชค าสรรพนามของชาวไทยและชาวญปน

จากแนวคดของ Takiura (2005) และสมชาย สาเนยงงาม (2544) ซงกลาวถงการเลอกใชคาสรรพนามของผพดซง

มเปาหมายทจะลดระยะหางระหวางผพดและคสนทนาใหแคบลง หรอตองการแสดงการใหเกยรตตอผฟใงหรอสรางระยะหางระหวางกนได ผวจยจงใสตวเลอกเหตผลทเลอกไมใชคาสรรพนามในแบบสอบถามดงน 1. ตองการใหฟใงดสนท 2. กลวเสยมารยาท 3.ตองการรกษาระยะหาง และ 4.เหตผลอนๆทผตอบตองการเขยนตอบ เพอวเคราะหแดวาการเลอกไมใชคาสรรพนามกบคสนทนาในแตละกรณมปใจจยเชงจตใจทตองการลดระยะหาง แสดงการใหเกยรต หรอสรางระยะหางระหวางผพดและผฟใงไดหรอไม ผลจากแบบสอบถามสรปไดดงตอไปน

2.1 กรณเหตผลการเลอกไมใชคาสรรพนามแทนคสนทนากบคนแปลกหนา พบวากลมตวอยางชาวไทยมแนวโนมเลอกไมใชเพราะตองการรกษาระยะหางกบคนแปลกหนามากทสด รองลงมาคอเหตผลกลวเสยมารยาท สวนกลมตวอยางชาวญปนมแนวโนมเลอกเหตผลขอกลวเสยมารยาทมากทสด รองลงมาคอตองการรกษาระยะหาง เชนเดยวกบเหตผลของการเลอกไมใชคาสรรพนามแทนผพด ซงชาวไทยมแนวโนมทตองการรกษาระยะหางคอนขางมากกวาการไมใชสรรพนามเพราะกลวเสยมารยาท ในขณะทกลมตวอยางชาวญปนเลอกเหตผลทไมใชคาสรรพนามแทนผพดเพราะตองการรกษาระยะหางและเพราะกลวเสยมารยาทไมแตกตางกนมากเทากบของชาวไทย อาจกลาวไดวาการเลอกไมใชคาสรรพนามแทนคสนทนาและแทนผพดกบคสนทนาทเปๅนคนแปลกหนาของชาวไทยมแนวโนมแสดงใหเหนถงความตองการในการสรางระยะหาง ในขณะทการไมใชคาสรรพนามของชาวญปนมแนวโนมแสดงถงการใหเกยรตและการสรางระยะหางควบคกน

2.2 กรณเหตผลทเลอกไมใชคาสรรพนามแทนคสนทนากบคนรจก ซงชาวไทยมแนวโนมเลอกไมใชคาสรรพนามกบคนวยไลเลยกนและคนทอายนอยกวา โดยเฉพาะคสนทนาทเปๅนเพอนสนทและรนนอง ผตอบแบบสอบถามชาวไทยเลอกไม

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

76 : ภาษาและวรรณกรรม

ใชคาสรรพนามแทนคสนทนาเพราะตองการใหฟใงดสนทมากทสด แตกบคสนทนาทเปๅนเพอนทไมสนทและเดกขางบานทไมสนท ผตอบจะเลอกเหตผลทตองการรกษาระยะหางกบเพอนไมสนทและเดกขางบานทไมสนทมากกวาเมอเทยบกบคสนทนาทสนท สวนกรณชาวญปนพบวาสวนใหญเลอกเหตผลเพราะกลวเสยมารยาทมากทสดกบคสนทนาทกกรณ แตกมแนวโนมทจะเลอกเหตผลเพราะตองการฟใงดสนทมากกบเพอนสนทและรนนอง นอกจากนยงมแนวโนมเลอกเหตผลทตองการรกษาระยะหางกบเพอนทไมสนท และเดกขางบานทไมสนทมากกวาคนรจกกรณอนดวยแตไมชดเจนมากเทาชาวไทย สวนการเลอกเหตผลทไมใชคาสรรพนามแทนผพด พบวาชาวไทยและชาวญปนมแนวโนมเลอกเหตผลไมใชในทศทางเดยวกนคอเลอกไมใชคาสรรพนามกบเพอนสนทและรนนองมากกวากรณอน แตมขอแตกตางคอชาวไทยเลอกเหตผลทตองการใหฟใงดสนทกบเพอนสนทและรนนอง สวนชาวญปนเลอกเหตผลทไมใชเพราะกลวเสยมารยาทมากทสดกบเพอนสนทและกบรนนอง รองลงมาคอเหตผลทตองการใหฟใงดสนทกบเพอนสนทและรนนอง ซงนอยกวาไทยอยางเหนไดชด

จากผลขางตนสามารถวเคราะหแไดวาสาหรบคสนทนาทเปๅนคนรจก กลมตวอยางชาวไทยเลอกเหตผลทไมใชคาสรรพนามแตกตางกนตามอายของคสนทนาและความสนท โดยเปๅนเหตผลทงในเชงลดระยะหางระหวางคสนทนา และเปๅนไปในเชงสรางระยะหางระหวางคสนทนาดวย และพบวาในกรณคสนทนาเปๅนคนรจกจะเลอกเหตผลกลวเสยมารยาทคอนขางนอย แตสาหรบเหตผลของกลมตวอยางชาวญปน พบวาเลอกเหตผลกลวเสยมารยาทมากทสด แมวาจะเปๅนคนรจกแลวกตามซงแตกตางจากไทย นอกจากนยงมแนวโนมเลอกเหตผลตองการรกษาระยะหาง และเหตผลอนๆทกล มตวอยางชาวญปนเหนวาไมเกยวของกบปใจจยในเชงสงคมหรอจตใจ เชนไมจาเปๅนตองปรากฏคาสรรพนามกเขาใจไดอยแลว และการใชคาสรรพนามทาใหประโยคยดยาวฟใงดไมเปๅนธรรมชาต ซงพบวามเหตผลดงกลาวมากกวาของชาวไทย ดงนนการไมใชคาสรรพนามของชาวญปนในกรณนจงมแนวโนมเปๅนไปในเชงทตองการสรางระยะหาง และเปๅนไปโดยโครงสรางทางภาษาทผตอบใหความเหนวาไมเกยวของกบปใจจยในเชงสงคมหรอจตใจแตอยางใด

2.3 กรณเหตผลทเลอกไมใชคาสรรพนามแทนคสนทนากบคนเพงรจก พบวาชาวไทยเลอกเหตผลกลวเสยมารยาทกบคสนทนาทอายมากกวามากทสด และมแนวโนมเลอกเหตผลทตองการรกษาระยะหางเปๅนเหตผลรองลงมา สวนกบคสนทนาทอายไลเลยกนและอายนอยกวา กลมตวอยางชาวไทยมแนวโนมเลอกเหตผลทตองการใหฟใงดสนทมากทสด รองลงมาคอเหตผลทไมใชเพราะตองการรกษาระยะหาง และเลอกเหตผลทกลวเสยมารยาทคอนขางนอยเมอเทยบกบกรณคสนทนาทอายมากกวา นอกจากนในกรณการไมใชคาสรรพนามแทนผพด กลมตวอยางชาวไทยยงมแนวโนมเลอกเหตผลในทศทางเดยวกน แตเลอกเหตผลทตองการใหฟใงดสนทนอยกวาและเลอกเหตผลทตองการรกษาระยะหางมากกวาเหตผลทไมใชคาสรรพนามแทนคสนทนา นอกจากนยงพบแนวโนมทเลอกไมใชสรรพนามแทนผพดโดยใหเหตผลวา“เขาใจไดโดยไมจาเปๅนตองใช” ในกรณไมใชคาสรรพนามแทนผพดกบคนเพงรจกมากกวาคสนทนากรณอน สวนกลมต วอยางชาวญปนมแนวโนมเลอกไมใชสรรพนามแทนคสนทนาทเปๅนคนเพงรจกทกกรณดวยเหตผลทกลวเสยมารยาทมากทสด รองลงมาเปๅนเหตผลอนๆกบทกคสนทนาเฉลยรอยละ 40 ซงเปๅนเหตผลทใหความสาคญกบการตความไดแก “ไมจาเปๅนตองใชกเขาใจไดอยแลว” ซงเปๅนเหตผลทผตอบแบบสอบถามเลอกมากทสด และ “ไมเปๅนธรรมชาต” ซงแสดงใหเหนวาการไมใชคาสรรพนามแทนคสนทนาในกรณน นอกจากจะเปๅนเพราะกลวเสยมารยาทกบคสนทนาหากเรยกชอคนเพงรจกผดพลาด และยงมเหตผลในเชงการตความหมายทไมเกยวของกบปใจจยในเชงจตใจ โดยผตอบแบบสอบถามมองวาหากปรากฏคาสรรพนามแทนคสนทนาในกรณนจะฟใงดเยนเยอเกนความจาเปๅนเชนเดยวกบกรณคนรจก ในขณะทเหตผลทชาวญปนมแนวโนมเลอกไมใชคาสรรพนามแทนผพดมากทสดคอ เหตผลในเชงความหมายซงไมจาเปๅนตองใชคาสรรพนามกเขาใจไดแลวคอนขางมากพอๆกบเหตผลทกลวเสยมารยาท

กลาวโดยสรปคอกรณคนเพงรจก กลมตวอยางชาวไทยเลอกไมใชคาสรรพนามโดยเปๅนไปในเหตผลสองทางคอเพราะตองการสรางระยะหางและลดระยะหางกบคสนทนา ในขณะทเหตผลของชาวญปนมแนวโนมไปในทางสรางระยะหาง นอกจากนยงพบวามเหตผลทใหความสาคญกบการตความมากกวาปใจจยเชงจตใจคอนขางมากโดยเฉพาะอยางยงในกรณเลอกไมใชคาสรรพนามแทนผพดของไทยและญปน ซงอาจเปๅนเพราะประโยคในสถานการณแทกาหนดในแบบสอบถามเปๅน

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 77

ประโยคปฏเสธความเขาใจของคสนทนาทเพงรจก เนองจากตองการศกษาวากรณทเปๅนการเนนยาตวผพดๆจะเลอกไมใชคาสรรพนามหรอไม ทาใหผตอบแบบสอบถามสวนใหญเลอกไมใชคาสรรพนามแทนผพดในกรณนโดยใหเหตผลวาไมจาเปๅนคอนขางมากโดยเฉพาะอยางยงในกลมตวอยางชาวญปน ซงเปๅนไปตามคาดหมายวามแนวโนมสงทชาวญปนจะไมพดเนนยาปฏเสธความเขาใจของคสนทนาตรงๆเชนในกรณน

3. ปจจยทมผลตอการเลอกเหตผลทไมใชค าสรรพนาม 3.1 ปใจจยเพศของผตอบแบบสอบถาม (1) กรณคาสรรพนามแทนคสนทนา จากผลของแบบสอบถามพบวาผตอบแบบสอบถามทงเพศหญงและชายไทยมแนวโนมเลอกเหตผลทไมใช

คาสรรพนามแทนคสนทนาไมแตกตางกนมากนก แตกมพอจะเหนไดวาเพศหญงเลอกเหตผลทกลวเสยมารยาทมากกวาเพศชายเปๅนสวนใหญ โดยเฉพาะกบคสนทนาทเปๅนผอาวโสกวา แตเมอนาผลแบบสอบถามไปทดสอบทางสถตเพอหาความสมพนธแของปใจจยเพศผตอบแบบสอบถามกบการเลอกเหตผลทไมใชคาสรรพนาม ผลปรากฏวาปใจจยเพศของผพดชาวไทยไมมผลตอการเลอกเหตผลทไมใชคาสรรพนามแทนคสนทนาแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต สวนกรณผตอบแบบสอบถามชาวญปนพบวาเพศหญงและชายเลอกตอบเหตผลตางกนอยางมนยสาคญทางสถต<p<.05> ไดแก 1) กรณคนแปลกหนาอายมากกวา 2) คนแปลกหนาอายนอยกวา โดยผตอบหญงชาวญปนจะไมเลอกเหตผลทตองการใหฟใงดสนทเลยซงแตกตางจากชายญปน 3) คนรจกทอายไลเลยกนทงทสนทและไมสนท 4) คนรจกทอายนอยกวาทงทสนทและไมสนท ซงหญงญปนกมแนวโนมเลอกเหตผลทไมใชเพราะตองการใหฟใงดสนทนอยกวาชายมากเชนกน นอกจากนยงมแนวโนมเลอกเหตผลตองการรกษาระยะหางมากกวาเพศชายอกดวย เชนเดยวกบกรณคสนทนา 5) คนเพงรจกเพศชายอายไลเลยกน และ 6) คนเพงรจกเพศชายและเพศหญงทอายนอยกวา (2) กรณสรรพนามแทนผพด

จากผลของแบบสอบถามพบวาผตอบแบบสอบถามทงเพศหญงและชายไทยมแนวโนมเลอกเหตผลทไม ใชคาสรรพนามแทนตวผพดไมแตกตางกนมากนกเชนเดยวกบเหตผลทไมใชคาสรรพนามแทนคสนทนา แตกมพอจะเหนไดวาเพศหญงเลอกเหตผลทกลวเสยมารยาทและตองการรกษาระยะหางกบคสนทนามากกวาเพศชายเปๅนสวนใหญ แตเมอนาผลแบบสอบถามไปทดสอบทางสถต ผลปรากฏวาปใจจยเพศของผพดกไมมผลตอการเลอกเหตผลทไมใชคาสรรพนามแทนตวผพดแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต สวนกรณผตอบแบบสอบถามชาวญปนพบวาเพศหญงและชายเลอกตอบเหตผลตางกนอยางมนยสาคญทางสถต<p<.05> ไดแก 1) กรณคนแปลกหนาอายมากกวา 2) คนแปลกหนาอายนอยกวา โดยผตอบหญงชาวญปนจะไมเลอกเหตผลทตองการใหฟใงดสนทเลยซงแตกตางจากชายญปน และยงมแนวโนมเลอกเหตผลตองการรกษาระยะหางมากกวาเพศชายดวย 3) คนเพงรจกเพศชายและเพศหญงทกชวงอาย โดยเพศชายและหญงมแนวโนมเลอกเหตผลทตางกนมากทงเหตผลเพอตองการฟใงดสนทและเหตผลทกลวเสยมารยาทซงเพศชายเลอกเหตผลนมากกวาหญง ซงนาจะเปๅนเพราะเพศชายญปนมคาสรรพนามแทนผพดทตองระมดระวงเลอกใชใหเหมาะสมมากกวาเพศหญง และเหตผลทตองการรกษาระยะหางซงเพศหญงเลอกเหตผลนมากกวาเพศชาย

3.2 ปใจจยอายของผตอบแบบสอบถาม (1) กรณสรรพนามแทนคสนทนา จากการแบงชวงอายของผตอบแบบสอบถามเปๅน 4 ชวงอาย และนามาทดสอบดวยวธทางสถตเพอดความสมพนธแของอายผตอบกบการเลอกเหตผลไมใชคาสรรพนาม พบวาปใจจยอายของผตอบชาวไทยแทบจะไมมผลตอการเลอกไมใชคาสรรพนามแทนคสนทนาแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตเลย ยกเวนกรณทคสนทนาเปๅนเพอนสนท ซงมแนวโนมวาผตอบอาย 18-29 ปเลอกเหตผลตองการใหฟใงดสนทมากทสดโดยไมเลอกเหตผลเพราะกลวเสยมารยาทเลย ซงแตกตางจากกลมอายอนทจะเลอกเหตผลกลวเสยมารยาทดวย ดงนนอายจงมผลตอการเลอกเหตผลทไมใชสรรพนามแทนคสนทนาทเปๅนเพอนสนทแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต<p<.05> สวนกรณชาวญปนพบวาปใจจยอายมผลตอการเลอก

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

78 : ภาษาและวรรณกรรม

เหตผลทไมใชคาสรรพนามแทนคสนทนาแตกตางกนในกรณทคสนทนาเปๅนคนเพงรจกอายไลเลยกนและอายนอยกวาทงเพศชายและหญง โดยมแนวโนมใหเหนวากลมอาย 18-29 ปมแนวโนมเลอกเหตผลทตองการรกษาระยะหางมากกวาชวงอายอน ในขณะทชวงอายอนๆจะเลอกเหตผลกลวเสยมารยาทมากทสด (2) กรณสรรพนามแทนผพด จากการแบงชวงอายของผตอบแบบสอบถาม และนาไปทดสอบทางสถตพบวาปใจจยอายของผตอบชาวไทยแทบจะไมมผลตอการเลอกไมใชคาสรรพนามแทนผพดแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตเลย โดยทกชวงอายมแนวโนมเลอกเหตผลไปในทศทางเดยวกนคอเลอกเหตผลทไมใชคาสรรพนามแทนผพดเพราะตองการรกษาระยะหางกบคนแปลกหนามากทสด เลอกเหตผลกลวเสยมารยาทกบคสนทนาทอายมากกวาทงทเปๅนคนรจกหรอเพงรจกกตาม และเลอกเหตผลทตองการใหฟใงดสนทกบคสนทนาทสนท สวนการไมใชคาสรรพนามแทนผพดกบคสนทนาทไมสนทนน จะเลอกเหตผลเพอตองการรกษาระยะหางเปๅนสวนใหญ สาหรบกรณชาวญปนพบวาปใจจยอายมผลตอการเลอกเหตผลทไมใชคาสรรพนามแทนผพดแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต <p<.05> ในกรณทคสนทนาเปๅนคนเพงรจกอายไลเลยกนและอายนอยกวาทงเพศชายและหญง โดยมแนวโนมใหเหนวากลมอาย 18-29 ปมแนวโนมเลอกเหตผลทตองการรกษาระยะหางและรกษามารยาทมากพอๆกน ในขณะทชวงอายอนๆจะเลอกเหตผลกลวเสยมารยาทมากทสด 3.3 ปใจจยอายของคสนทนาทเปๅนคนแปลกหนา (1) กรณสรรพนามแทนคสนทนา

เมอวเคราะหแจากอายของคสนทนาทเปๅนคนแปลกหนาพบวาชาวไทยเลอกไมใชเพราะกลวเสยมารยาทกบคสนทนาทอายมากกวามากทสด และตองการรกษาระยะหางกบคสนทนาทอายมากกวานอยกวาคสนทนาอน โดยทวไปชาวไทยมแนวโนมเลอกใชคาสรรพนามเรยกญาตแทนคสนทนากบผทอาวโสกวาคอนขางมากแมวาจะเปๅนคนแปลกหนากตาม การเลอกไมใชในทนนาจะเปๅนเพราะบางกรณกเกรงวาจะเสยมารยาทเนองจากคสนทนาอาจไมพอใจถาถกเรยกใหฟใงดแกกวา เปๅนตน ในขณะทถาเปๅนคนแปลกหนาทอายไลเลยกนและอายนอยกวา ผตอบแบบสอบถามเลอกเหตผลในการไมใชคาสรรพนามขอตองการรกษาระยะหางมากทสด เมอทดสอบดวยวธทางสถตพบวาปใจจยอายของคนแปลกหนามผลตอการเลอกเหตผลทไมใชคาสรรพนามแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต <p<.05> สวนผตอบแบบสอบถามญปนเลอกเหตผลในการไมใชคาสรรพนามแทนคสนทนาทเปๅนคนแปลกหนาทกชวงอายไมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต <p=.961> ซงแตกตางจากชาวไทย

(2) กรณสรรพนามแทนผพด เมอวเคราะหแคารอยละของเหตผลทผตอบเลอก พบวาชาวไทยมแนวโนมเลอกไมใชคาสรรพนามแทน

ตวผพดดวยเหตผลตางๆไมแตกตางกนตามปใจจยอายของคสนทนามากนก อาจเหนแนวโนมการเลอกเหตผลทไมใชเพราะตองการรกษาระยะหางกบคสนทนาทกกรณ และเลอกเหตผลนกบคสนทนาทอายไลเลยกนและอายนอยกวาคอนขางมากอยบาง แตเมอทดสอบดวยวธทางสถตพบวาปใจจยอายของคนแปลกหนาไมมผลตอการเลอกเหตผลทไมใชคาสรรพนามแทนผพดแตกตางกน <p=.097> สวนผตอบแบบสอบถามญปนเลอกเหตผลในการไมใชคาสรรพนามแทนผพดทเปๅนคนแปลกหนาทกชวงอายไมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต <p=.959> และมแนวโนมเลอกเหตผลไปในทศทางเดยวกบชาวไทยคอเลอกไมใชคาสรรพนามเพราะตองการรกษาระยะหางมากกวาไมใชคาสรรพนามเพราะกลวเสยมารยาท

3.4 ปใจจยอายของคสนทนาทเปๅนคนรจก (1) กรณสรรพนามแทนคสนทนา ในกรณคสนทนาเปๅนคนรจกอายมากกวา ผตอบชาวไทยเลอกเหตผลทไมใชคาสรรพนามแตละขอคอนขาง

นอยเมอเปรยบเทยบกบกรณอน เนองจากมแนวโนมทจะใชคาสรรพนามเพอแสดงความสภาพและรกษามารยาทตอผอาวโสกวาทเปๅนคนรจกมากกกวาเลอกไมใชคาสรรพนาม ในขณะทถาคสนทนาวยไลเลยกนและอายนอยกวา ผพดกมแนวโนมเลอกไมใชคาสรรพนามเพราะตองการใหฟใงดสนท หรอตองการรกษาระยะหางมากกวาจะเลอกกลวเสยมารยาท โดยม

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 79

แนวโนมเลอกเหตผลตองการรกษาระยะหางกบคสนทนาทอายนอยกวามากกวากรณอน ดงนนปใจจยอายคสนทนาทเปๅนคนรจกจงมผลตอการเลอกเหตผลทไมใชคาสรรพนามแทนคสนทนาแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต <p<.05> เชนเดยวกบกรณของชาวญปนซงแมวาจะเลอกเหตผลไมใชคาสรรพนามเพราะกลวเสยมารยาทมากทสดกบคนรจกทกชวงอายไมแตกตางกนกตาม แตกลบพบวามแนวโนมเลอกเหตผลทตองการใหฟใงดสนท และตองการรกษาระยะหางกบคสนทนาทอายไลเลยกนและอายนอยกวาคอนขางมากกวากรณคสนทนาทอาวโสกวาดวย

(2) กรณสรรพนามแทนผพด เมอวเคราะหแคารอยละของเหตผลทผตอบแบบสอบถามเลอกไมใชคาสรรพนามแทนผพด พบวาเปๅนไปใน

ทศทางเดยวกบเหตผลทเลอกไมใชคาสรรพนามแทนคสนทนา คอในกรณคสนทนาเปๅนคนรจกอายมากกวา ผตอบชาวไทยเลอกเหตผลทไมใชคาสรรพนามแตละขอคอนขางนอยเมอเปรยบเทยบกบกรณอน เนองจากมแนวโนมทจะใชคาสรรพนามเพอแสดงความสภาพและมารยาทตอผอาวโสกวาทเปๅนคนรจกมากกกวาเลอกไมใชคาสรรพนามเชนเดยวกน ในขณะทถาคสนทนาวยไลเลยกนและอายนอยกวา ผพดกมแนวโนมเลอกไมใชคาสรรพนามแทนผพดเพราะตองการใหฟใงดสนท หรอตองการรกษาระยะหางมากกวาจะเลอกกลวเสยมารยาท โดยมแนวโนมเลอกเหตผลตองการรกษาระยะหางกบคสนทนาทอายนอยกวามากกวากรณอน ดงนนปใจจยอายคสนทนาทเปๅนคนรจกจงมผลตอการเลอกเหตผลทไมใชคาสรรพนามแทนผพดแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต <p<.05> เชนเดยวกบกรณของชาวญปนซงแมวาจะเลอกเหตผลไมใชคาสรรพนามเพราะกลวเสยมารยาทมากทสดกบคนรจกทกชวงอายไมแตกตางกนกตาม แตกลบพบวามแนวโนมเลอกเหตผลทตองการใหฟใงดสนท และตองการรกษาระยะหางกบคสนทนาทอายไลเลยกนและอายนอยกวาคอนขางมากกวากรณคสนทนาทอาวโสกวาดวย

3.5 ปใจจยความสนท (1) กรณสรรพนามแทนคสนทนา ปใจจยความสนทสงผลตอการเลอกเหตผลทไมใชคาสรรพนามแตกตางกนทงของชาวไทยและชาวญปน

อยางมนยสาคญทางสถต<p<.05> โดยการเลอกเหตผลทไมใชคาสรรพนามแทนคสนทนาจากปใจจยความสนทเปๅนไปในทศทางเดยวกน คอเลอกเหตผลทตองการใหฟใงดสนทกบคสนทนาทสนทมากกวา เลอกรกษามารยาทและรกษาระยะหางกบคสนทนาทไมสนทมากกวา แตมแนวโนมทตางกนคอในกรณคสนทนาทสนท ชาวไทยเลอกเหตผลทไมใชคาสรรพนามเพอตองการใหฟใงดสนทมากทสด ในขณะทชาวญปนเลอกเหตผลทตองการรกษามารยาทมากทสด

(2) กรณสรรพนามแทนผพด ปใจจยความสนทสงผลตอการเลอกเหตผลทไมใชคาสรรพนามแตกตางกนทงของชาวไทยและชาวญปน

อยางมนยสาคญทางสถต<p<.05> โดยการเลอกเหตผลทไมใชคาสรรพนามแทนคสนทนาจากปใจจยความสนทเปๅนไปในทศทางเดยวกน คอเลอกเหตผลทตองการใหฟใงดสนทกบคสนทนาทสนทมากกวา และรกษาระยะหางกบคสนทนาทไมสนทมากกวา แตมแนวโนมทตางกนคอในกรณคสนทนาทสนท ชาวไทยเลอกเหตผลทไมใชคาสรรพนามเพอตองการใหฟใงดสนทมากทสด ในขณะทชาวญปนเลอกเหตผลทไมใชเพราะกลวเสยมารยาทมากทสด และเลอกเหตผลนกบคนทสนทมากกวาไมสนท 3.6. ปใจจยเพศของคสนทนาทเพงรจก (1) กรณสรรพนามแทนคสนทนา ผตอบแบบสอบถามชาวไทยมแนวโนมเลอกเหตผลทไมใชคาสรรพนามเพราะตองการรกษาระยะหางกบเพศชายมากกวาเพศหญงอยบาง ตางกบชาวญปนทเลอกเหตผลไมตางกนไมวาคสนทนาจะเปๅนเพศหญงหรอชาย ซงจากการทดสอบทางสถตพบวาเพศของคสนทนาไมมผลตอการเลอกเหตผลทไมใชคาสรรพนามแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทงของชาวไทย<p=0.282>และชาวญปน<p=0.993>

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

80 : ภาษาและวรรณกรรม

(2) กรณสรรพนามแทนผพด ผตอบแบบสอบถามชาวไทยและชาวญปนมแนวโนมเลอกเหตผลทไมใชคาสรรพนามแทนผพดโดยดจากปใจจยเพศของคสนทนาไมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต<p=.598> สาหรบกรณชาวไทยและ <p=.988> กลาวคอไมวาคสนทนาจะเปๅนเพศชายหรอหญง ทงชาวไทยและชาวญปนกมแนวโนมเลอกเหตผลทไมใชคาสรรพนามไปในทศทางเดยวกนเชนเดยวกบกรณเหตผลทไมใชคาสรรพนามแทนคสนทนา

3.7 ปใจจยอายคนเพงรจก (1) กรณสรรพนามแทนคสนทนา ผตอบแบบสอบถามชาวไทยมแนวโนมเลอกเหตผลแตกตางกนไปตามปใจจยอายของคนเพงรจก โดยกบคสนทนาทอายมากกวาผตอบชาวไทยจะเลอกเหตผลเพราะกลวเสยมารยาทมากกวาเมอเทยบกบเหตผลอน แตถาคสนทนาอายไลเลยกนและอายนอยกวา ชาวไทยจะเลอกเหตผลทตองการใหฟใงดสนทมากกวาเหตผลอน สวนชาวญปนจะเลอกเหตผลกลวเสยมารยาทกบคสนทนาทกชวงอายไมแตกตางกน แตจะเลอกเหตผลทตองการใหฟใงดสนทกบคสนทนาอายไลเลยกนและอายนอยกวามากกวาจะเลอกเหตผลนกบคนทอาวโสกวาเชนเดยวกบชาวไทย จากผลการทดสอบพบวาปใจจยอายคนเพงรจกมผลตอการเลอกเหตผลทไมใชคาสรรพนามแตกตางกนอยางมนยสาคญ<p<.05> ทงของชาวไทยและญปน (2) กรณสรรพนามแทนผพด ผตอบแบบสอบถามชาวไทยมแนวโนมเลอกเหตผลแตกตางกนไปตามปใจจยอายของคนเพงรจก โดยกบคสนทนาทอายมากกวาผตอบชาวไทยจะเลอกเหตผลเพราะกลวเสยมารยาทมากกวาเมอเทยบกบเหตผลอน แตถาคสนทนาอายไลเลยกนและอายนอยกวา ชาวไทยจะเลอกเหตผลทตองการใหฟใงดสนทมากกวาเหตผลอน สวนชาวญปนจะเลอกเหตผลกลวเสยมารยาทกบคสนทนาทกชวงอายไมแตกตางกน แตจะเลอกเหตผลทตองการใหฟใงดสนทกบคสนทนาอายไลเลยกนและอายนอยกวามากกวาจะเลอกเหตผลนกบคนทอาวโสกวาเชนเดยวกบชาวไทย นอกจากนผตอบแบบสอบถามชาวญปนเลอกเหตผลอนๆพอๆกบเหตผลกลวเสยมารยาท เชน“ไมจาเปๅนตองใช” คดเปๅนรอยละ 58.9 และ“ไมเปๅนธรรมชาต” คดเปๅนรอยละ 26.0 ของผทตอบเหตผลอนๆทงหมด จากผลการทดสอบพบวาปใจจยอายคนเพงรจกมผลตอการเลอกเหตผลทไมใชคาสรรพนามแตกตางกนอยางมนยสาคญ<p<.05> ทงของชาวไทยและญปน สรปและอภปรายผล

1. จากผลการวเคราะหแในเชงสถตขางตนทาใหสรปไดวาปใจจยในเชงความสมพนธแระหวางคสนทนา ไดแก อาย เพศ วยของผพดและผฟใง ความสนทสนม ในสถานการณแทพดคยกบคสนทนาทเปๅนคนรจก เพงรจก หรอคนแปลกหนา มผลตอเหตผลทชาวไทยและญปนไมใชคาสรรพนามแทนคสนทนาและแทนตวผพดแตกตางกน ดงสรปในตารางท 2 นอกจากนการไมใชคาสรรพนามของกลมตวอยางชาวไทยและชาวญปนยงมปใจจยเชงจตใจทแตกตางกนอกดวย ดงสรปในตารางท 3 ตอไปน ตารางท 2 ความสมพนธแของเหตผลทไมใชคาสรรพนามกบปใจจยสงคมเชงความสมพนธแระหวางคสนทนา

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 81

1.1 ปใจจยเพศและอายผพดชาวไทยไมสงผลตอการเลอกเหตผลทไมใชคาสรรพนามแตกตางกน ในขณะ ทปใจจยเพศและอายของผพดชาวญปนมผลตอการเลอกเหตผล โดยเพศหญงมแนวโนมเลอกเหตผลรกษาระยะหางมากกวาเพศชาย และเหตผลทตองการใหฟใงดสนทนอยกวาเพศชาย ซงอาจกลาวไดวาสะทอนใหเหนถงแนวคดทแตกตางของเพศชายหญงญปน และจากการพจารณาจากปใจจยอาย พบวากลมตวอยางชาวญปนทอาย18-29เลอกเหตผลรกษาระยะหางมากกวากลมอายอน โดยกลมอายอนเนนเลอกเหตผลทกลวเสยมารยาทมากทสด กสามารถสะทอนใหเหนถงความแตกตางทางแนวความคดของคนรนใหมซงออนไหวกบความรสกในการเปๅนพรรคพวกหรอกลมเดยวกนและระดบความสนทสนมมากกวาคนรนเกา

1.2 ปใจจยความสนทและอายคสนทนามผลตอเหตผลทชาวไทยและชาวญปนเลอกไมใชคาสรรพนามในกรณ ปใจจยความสนท พบวากลมตวอยางชาวไทยเลอกไมใชคาสรรพนามกบคสนทนาทสนทมากเพอตองการใหฟใงดสนทมากกวากลวเสยมารยาท ในขณะทชาวญปนซงเลอกไมใชคาสรรพนามกบคสนทนาทสนทมากกวาไมสนทเหมอนกน แตตางกบชาวไทยตรงทเลอกเหตผลเพราะวากลวเสยมารยาทมากกวาเหตผลอน ซงสะทอนใหเหนถงระยะของความสนทสนมของไทยทมองวาถาสนทกไมจาเปๅนตองกลวเสยมารยาท แตสาหรบชาวญปนแลวแมวาจะเปๅนคนทสนทกยงตองมระยะทตองรกษามารยาทตอคนสนทดวย สวนกรณปใจจยอายคสนทนา พบวามความแตกตางระหวางชาวไทยกบชาวญปนคอ กรณอายคสนทนาทเปๅนคนแปลกหนาจะมผลตอการเลอกเหตผลของชาวไทย แตไมมผลตอการเลอกเหตผลของชาวญปน ซงสะทอนใหเหนวาชาวไทยใหความสาคญกบความอาวโสของคสนทนาไมวาจะเปๅนคนรจกหรอไมรจกก ตาม โดยจะเลอกเหตผลทไมใชเพราะกลวเสยมารยาทมากกวาเหตผลอน ในขณะทชาวญปนจะใหความสาคญกบความอาวโสในกรณทเปๅนคสนทนาทรจกหรอเพงรจกเทานน จากผลขอมลแบบสอบถามไมพบความแตกตางของการเลอกเหตผลทไมใชคาสรรพนามตอคนแปลกหนา ไมวาจะอายมากกวา ไลเลยกนหรอนอยกวาผพดกตาม อาจสรปไดวาชาวไทยใหความสาคญกบความอาวโสในขอบเขตทกวางกวาญปน สวนชาวญปนจะพจารณาความเปๅนกลมเปๅนพวกเดยวกนกอน แลวจงใหความสาคญกบความอาวโสซงจากดอยในขอบเขตของกลมคนรจก

1.3 ปใจจยเพศของคสนทนาทเพงรจกไมมผลตอการเลอกเหตผลทไมใชคาสรรพนามทงของชาวไทยและญปน กลมตวอยางทงชาวไทยและญปนมแนวโนมเลอกเหตผลทไมใชคาสรรพนามแตละเหตผลไมตางกนไมวาคสนทนาจะเปๅนเพศชายหรอหญงกตาม 1) การเลอกไมใชคาสรรพนามของชาวไทยและญปนมปใจจยในเชงจตใจเขามาเกยวของดวย กลาวคอการไมใชคาสรรพนามของชาวญปนสวนใหญมแนวโนมเปๅนการแสดงถงความตองการสรางระยะหางระหวางผพดและผฟใง สวนของชาวไทยมแนวโนมเปๅนไดทงการยนระยะหางและสรางระยะหางโดยขนอยกบความสมพนธแของคสนทนาดงแสดงในตารางท 3 ตารางท 3 ความสมพนธแของเหตผลทไมใชคาสรรพนามกบปใจจยเชงจตใจ

2) เมอเปรยบเทยบภาพรวมของเหตผลทไมใชคาสรรพนามแทนคสนทนาและแทนผพดของชาวไทยและ ชาวญปน โดยแสดงเปๅนภาพแผนภมสรปไดดงน

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

82 : ภาษาและวรรณกรรม

=

แผนภมแสดงการเปรยบเทยบภาพรวมเหตผลทเลอกไมใชคาสรรพนามของชาวไทยและชาวญปน

ลกษณะของแผนภมเหตผลการไมใชคาสรรพนามแทนคสนทนาและแทนผพดมแนวโนมเปๅนไปในลกษณะเดยวกน โดยอาจตางกนเพยงคารอยละของความถ โดยลกษณะแผนภมของเหตผลทไมใชคาสรรพนามแทนคสนทนาและแทนผพดกรณคนแปลกหนาของชาวไทยมลกษณะคลายสามเหลยมหนาจวแบบเดยวกบของชาวญปน ซงจดสงสดของเหตผลของชาวญปนคอกลวเสยมารยาทควบคกบตองการรกษาระยะหางในคารอยละทไมตางกนนก ในขณะทจดสงสดของเหตผลของชาวไทยคอตองการรกษาระยะหาง และเมอพจารณาแผนภมเหตผลทไมใชคาสรรรพนามของชาวไทยในกรณคสนทนาเปๅนคนรจกเปรยบเทยบกบกรณคนเพงรจก พบวากมลกษณะไมแตกตางกนชดเจนนกเชนเดยวกบเหตผลของชาวญปน แตเมอพจารณาเหตผลของชาวไทยเปรยบเทยบกบชาวญปน พบวามแนวโนมตางกนคอเหตผลทชาวไทยเลอกคอเพอใหฟใงดสนทและรกษาระยะหางเปๅนคารอยละทผกผนกบคารอยละของเหตผลทกลวเสยมารยาท กลาวคอชาวไทยเลอกตองการใหฟใงดสนทและรกษาระยะหางกบคนรจกและเพงรจกมากในขณะทเลอกกลวเสยมารยาทนอย ดงนนแผนภมจงมลกษณะเปๅนหนาจวควา ในขณะทแผนภมของเหตผลทชาวญปนเลอกจะเนนกลวเสยมารยาทมากทสด เหตผลเพอรกษาระยะหางเปๅนเหตผลรองลงมา และเลอกเหตผลทตองการใหฟใงดสนทนอยทสด ซงลกษณะแผนภมจะเปๅนรปสามเหลยมหนาจวทแตกตางกบของไทยมาก และอาจกลาวสรปไดวาการเลอกไมใชคาสรรพนามกบคสนทนาทเปๅนคนรจกและเพงรจกของชาวไทยเปๅนเพราะเหตผลทงตองการลดระยะหางและสรางระยะหางไดในขณะเดยวกน แตสาหรบการไมใชคาสรรพนามของชาวญปนมแนวโนมเปๅนไปในเชงสรางระยะหางดานเดยวมากกวา

3) โครงสรางภาษาญปนเอออานวยใหขอบเขตการไมใชคาสรรพนามกวางมากกวาภาษาไทย แตมวตถประสงคแเชง จตใจในการเลอกไมใชคาสรรพนามในขอบเขตทแคบกวาภาษาไทย เนองจากโดยโครงสรางทางภาษาญปนมลกษณะพเศษททาใหคสนทนาสามารถเขาใจไดโดยไมตองปรากฏคาสรรพนามมากกวาภาษาไทย ทาใหคนญปนเลอกไมใชคาสรรพนามโดยใหเหตผลวาไมจาเปๅนตองใชกเขาใจกนไดโดยไมไดขนอยกบปใจจยเชงสงคมหรอจตใจคดเปๅนจานวนรอยละทมากกวาภาษาไทย อยางไรกตามจากผลสารวจในบทความนพบวาแมจะปรากฏเหตผลทผพดมองวาไมเกยวของกบปใจจยเชงสงคมหรอจตใจคอนขางมากในบางสถานการณแกตาม แตกพอจะเหนไดวามความแตกตางในการเลอกไมใชคาสรรพนามแตกตางไปตามความสนทและอายของคสนทนา ตรงกบท Kobayashi (1999) กลาววาการปรากฏคาสรรพนามแทนคสนทนาและแทนผพดสวนใหญจะแสดงความหมายในเชงเนนตวบคคลหรอการเปรยบเทยบ ซงในบางสถานการณแเชนกบผใหญหรอคนทไมสนทกอาจถกมองวาไมสภาพและฟใงดเปๅนการกาวลวงลาอาณาเขตของคสนทนา ดงนนผลวเคราะหแจากงานวจยนจงสรปไดวาการ

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 83

ไมใชคาสรรพนามทงแทนคสนทนาและแทนผพดในภาษาญปนมหนาทชวยไมใหประโยคสนทนายดยาวเกนความจาเปๅนโดยไมเกยวของกบปใจจยเชงสงคมและจตใจไดกวางกวาภาษาไทย เนองจากโครงสรางทางภาษามขอกาหนดทเอออานวยมากกวา ตลอดจนทาหนาทชวยหลกเลยงการเสยมารยาทหรอปองกนการบกรกอาณาเขตทางจตใจของคสนทนา ซงสะทอนใหเหนปใจจยเชงจตใจในแงการใหเกยรตและสรางระยะหาง ในขณะทปใจจยในเชงจตใจของการไมปรากฏคาสรรพนามภาษาไทยมขอบเขตกวางกวา เพราะสามารถสอความตองการทจะแสดงความสมพนธแระหวางผพดและผฟใงเชนตองการส นท หรอตองการรกษาระยะหางไดมากกวาการไมใชคาสรรพนามในภาษาญปน

ในการสนทนาแบบตวตอตว โครงสรางภาษาไทยและญปนเอออานวยใหผพดและผฟใงสามารถสอสารเขาใจไดโดยไมใชคาสรรพนามไดคอนขางมากเพอตดความยดยาวเกนความจาเปๅน แตในขณะเดยวกนการไมใชคาสรรพนามกบคสนทนาบางกรณและบางสถานการณแกเปๅนกลวธหนงทผพดมวตถประสงคแในเชงจตใจเพอแสดงความสภาพตอคสนทนาของแตละสงคมซงแตกตางกน ผวจยคาดหวงวาบทความนจะทาใหผเรยนภาษาไทยและผเรยนภาษาญปนมความเขาใจความคดความรสกตอการเลอกไมใชคาสรรพนามของชาวไทยและชาวญปน และสามารถเลอกใชหรอไมใชคาสรรพนามกบคสนทนาตางๆไดอยางเหมาะสม โดยไมเกดความเขาใจผดในการสอสารขามวฒนธรรม นอกจากนการเลอกใชและไมใชคาสรรพนามยงทาใหเหนแนวโนมของระยะความสมพนธแระหวางบคคลของไทยและญปนทมมมมองแตกตางกนซงเปๅนประเดนทนาสนใจในการศกษาคนควาตอไปในอนาคต

ภาคผนวก

เนองจากผวจยมเปาหมายทตองการศกษาการไมใชคาสรรพนามของคนญปนในกรณทไมเกยวของกบการละคา

สรรพนามตามโครงสรางทางไวยากรณแ แบบสอบถามในแตละสถานการณแในบทความนจงใชรปประโยคทมแนวโนมทจะ

ปรากฏคาสรรพนามตามแนวคดของ Kobayashi (1999) เชนในสถานการณแ 1 และ 2 ซงกลาวถงการปรากฏคาสรรพนาม

แทนตวผพดในภาษาญปนทมกไมละหายไปเมอปรากฏหนาคาแสดงความเปๅนเจาของ เชนเดยวกบในภาษาไทยทมกไม

ปรากฏการละคาสรรพนามเมอมคาเชอมแสดงความเปๅนเจาของ (กนก รงกรตกล, 2008) ประโยคทใชในสถานการณแ 3 ใช

รปประโยคทมแนวโนมในการละคาสรรพนามไดยากในเชงโครงสรางของประโยคเมออยในตาแหนงหวเรองซงตามดวยคา

ชวยは ซงตรงกบรปแบบประโยคในภาษาไทยทมวธแสดงถงความสนใจของผพดตอบคคลใดเปๅนพเศษโดยการแสดงคาบอก

บรษ ( นววรรณ, 2547, น. 247) และการปรากฏคาสรรพนามเพอแสดงการเนนยาในสถานการณแท 4 เพอดแนวโนมวาทง

ชาวไทยและชาวญปนจะยงคงจะไมใชคาสรรพนามอยหรอไม ซงหากเลอกไมใชคาสรรพนามในสถานการณแทกลาวมานก

นาจะแสดงถงการจงใจไมใชหรอเลยงคาสรรพนามเพอสอความหมายบางอยาง

ตวอยางสถานการณในแบบสอบถาม

[สถานการณ 1] สมมตวาคณนงอยในรถไฟ และโบกทนงอยมเพยงคณกบคนอกคนนงอานหนงสอพมพแอยเทานน คณสงเกตเหนกระเปาสตางคแตกอยใกล ๆ กบคน ๆ นน คณไมเหนวากระเปานนตกอยตงแตเมอไหร และคนๆนนเปๅนเจาของกระเปาหรอเปลา ถาคณจะถามเขาวากระเปาสตางคแทตกอยเปๅนของเขาหรอเปลา คณจะใชเลอกใชประโยค A หรอ B กบคสนทนาแตละคนทกาหนดใหตอไปน

A นนกระเปาสตางคแของ คณ/เธอ/แก/พ/นอง/อาจารยแ/ลง/ปา/หน/ชอเลนคสนทนาฯลฯ ตกหรอเปลา (ครบ/คะ)

B นนกระเปาสตางคแตกหรอเปลา (ครบ/คะ)

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

84 : ภาษาและวรรณกรรม

【場面1】電車の中に座っているのはあなたと隣で本を読んでいる人しかいませんが、 その人の近くに財布が落

ちているとあなたが気付きました。その人に、[この財布はあなたの ものか]と尋ねる場合、あなたは以下の

それぞれの相手に対して、AかBのどちらを使いますか。

A「あ、この財布、_(お宅・あなたなどに相当する相手を指す言葉)*_のじゃないですか。」 「あ、

この財布、_(あなた・きみなどに相当する言葉)*_のじゃない?

B「あ、この財布、違いますか。」、「あ、財布、落ちてますよ。」 「あ、この財布、違う?」、「財布、落

ちてるよ」

[สถานการณ 2] ถามคนเกบปากกาทหลนอยขางๆตวคณมายนให เพราะคดวาเปนของคณ กรณทคณจะตอบปฏเสธวาปากกานนไมใชของคณ คณจะเลอกใชประโยค A หรอ B A ไมใชของ ผม/ดฉน/ฉน/พ/นา/ปา/หน/เรา/ชอเลนตวเอง ฯลฯ หรอก (ครบ/คะ) ของใครกไมร

B ไมใชหรอก (ครบ/คะ) ของใครกไมร

【場面2】相手の人があなたの近くに落ちているペンに気付いて、あなたのペンだと思って、拾って渡してくれ

たとき、「自分のペンではない」と答える場合、それぞれの話し相手に対してAかBのどちらを使いますか。

A「いいえ、これは、__(私・僕などに相当する自分を指す言葉)*___のじゃないです。」

「いいえ、これ、(俺/お姉ちゃんなどに相当する自分を指す言葉)*のじゃない。」

B 「いや、これ、違いますよ。」/ 「いや、これ、違うよ。」

[สถานการณ 3] ถาคณคยกบคนทไดรบการแนะน าใหรจกเปนครงแรก และรมาวาคสนทนาของคณชอบดหนง กรณทคณอยากจะชวนคสนทนาคยวาชอบดหนงประเภทไหน คณจะเลอกใชประโยค A หรอ B

A ไดยนวา คณลง/คณปา/พ/คณ/นอง/ชอคสนทนาฯลฯ ชอบดหนงใชไหม (ครบ/คะ) เปๅนหนงแบบไหนหรอ (ครบ/คะ)

B ไดยนวาชอบดหนงใชไหม (ครบ/คะ) เปๅนหนงแบบไหนหรอ (ครบ/คะ)

【場面3】あなたは誰かに紹介してもらった人と初めて会いました。その人の趣味は映画

だとわかったので、あなたはその人に[好きな映画は何か]と聞こうとします。その場合

、それぞれの話し相手に対してどのように言いますか。AとBでどちらを使いますか。 A 「_(あなた・xxさんなどに相当する相手を指す言葉*)__は映画が好きだそうですね。それはどういう映画

でしょうか。」 「_(あなた・xxさんなどに相手を指す言葉*)__は映画が好きって聞いたけど。それはどうい

う映画?」

B 「映画がお好きだそうですね。それはどういう映画でしょうか。」「映画が好きって聞いたけど。それはど

ういう映画?」

[สถานการณ 4] คณเอาขนมเคกทคณแมของคณท าเองไปฝากคนทไดรบการแนะน าใหรจกเปนครงแรก เมอคสนทนาของคณถามวาคณท าขนมเคกเองใชหรอไม คณจะปฏเสธโดยใชประโยค A หรอ B

A ไมใช ผม/ดฉน/ฉน/พ/ปา/นา/หน/ชอเลนตวเองฯลฯ หรอก (ครบ/คะ) คณแมเปๅนคนทานะ

B ไมใชหรอก (ครบ/คะ) คณแมเปๅนคนทานะ

【場面4】あなたは誰かに紹介してもらった人と初めて会いました。その人にあなたのお母さんが作ったケー

キをあげました。[これはあなたの手作りか]と聞かれたとき、あなたはそれぞれの話し相手にどのように答え

ますか。AとBでどちらを使いますか。

A「いいえ、__(私・僕などに相当する自分を指す言葉)*___じゃないです。母が作ったものです。」 「い

や、__(私・俺などに相当する自分を指す言葉)*___じゃないよ。お母さんが作ったんだよ。」

B「いいえ、違います。母が作ったものです。」/ 「いや、違うよ。お母さんが作ったんだよ。」

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 85

เอกสารอางอง

กนก รงกรตกล. (2008). เปรยบเทยบความถในการใชค าสรรพนามบรษท1-2ในภาษาไทยและภาษาญปน-วเคราะห จากนวนยายตนฉบบและฉบบแปล. โครงการประชมวชาการเรอง เอเชยตะวนออกศกษา, 263-282.

กนก รงกรตกล. (2013). เปรยบเทยบการเลยงคาสรรพนามแทนคสนทนาของชาวไทยและชาวญปน. วารสารญปนศกษา, 29(2), 27-42.

นววรรณ พนธเมธา. (2527). ไวยากรณไทย. กรงเทพฯ: รงเรองสาสแนการพมพแ. สมชาย สาเนยงงาม. (2544). การเลอกใชคาสรรพนามในภาษาไทยกบแนวคดเรองความสภาพของบราวนแกบเลวนสน วารสารอกษรศาสตร,(2). มหาวทยาลยศลปากร, 220-243. อมรา ประสทธรฐสนธแ. (2541). ภาษาศาสตรสงคม. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณแมหาวทยาลย.

Bingjing Wang. (2010). Selection of personal terms by Chinese non-native speakers of Japanese in

contact situations: An analysis of social and psychological factors. Sesshoku bamen no henyoo

to gengokanri kennkyuu,(8), 79-94.

Brown, Penelope and Levinson, Stephen. 1978. Universals in Language Usage: Politeness Phenomena.

Cambridge: Cambridge University Press.

Hori Motoko. (2006). Politeness and English Education: Function of Human Relations in Language

Use. Tokyo: Hitsuji shobo.

Kobayashi Mieko. (1999). Jishoo-taishooshi to sono shooryaku. Kotoba, (20), 162-171.

Maynard K. Senko. (2005). Danwa Hyoogen Handbook. Tokyo: Kuroshio Shuppan.

Minami Fujio. (1987). Keigo. Tokyo: Iwanami shoten.

Palakornkul, A. (1972). A Socio-Linquistics Study of Pronominal Strategy in Spoken Bangkok Thai, Ph.D.

Dissertation, University of Texas at Austin.

Takiura Masato. (2005). Nihon no keigoron-Politeness riron kara no saikento. Tokyo: Taishuukan shoten.

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

86 : ภาษาและวรรณกรรม

ปญหาในการแปลเพลงลกทงไทยเปนภาษาเยอรมน

Problems in Translating Thai Country Songs into German

กรกช อตตวรยะนภาพ

ภาควชาภาษาเยอรมน คณะอกษรศาสตร มหาวทยาลยศลปากร

บทคดยอ

บทความวจยนนาเสนอผลการวเคราะหแปใญหาทพบในกระบวนการแปลเพลงลกทงไทยเปๅ นภาษาเยอรมนของนกศกษาสาขาวชาเอกภาษาเยอรมนชนปท 4 คณะอกษรศาสตรแ มหาวทยาลยศลปากร ในกระบวนการแปลพบวามปใญหาหลายประการดวยกน โดยปใญหาหลกทพบบอย ไดแก ปใญหาการถายทอดความหมายใหครบถวนใจความ ปใญหาการขาดทกษะทางภาษาเยอรมนทงในดานคาศพทแ สานวน และไวยากรณแ ปใญหาดานความแตกตางระหวางภาษาไทยกบภาษาเยอรมน ปใญหาดานความแตกตางทางวฒนธรรม ตลอดจนปใญหาในการเลอกสรรคาเพอใหไดจานวนพยางคแเทากนหรอใกลเคยงกบเนอเพลงตนฉบบ อนจะทาใหสามารถนาบทแปลภาษาเยอรมนมารองไดดวยทานองเดม นอกจากผลการวเคราะหแบทแปลและปใญหาในการแปล ผวจยจะนาเสนอแนวทางในการแกไขปใญหาดงกลาวเพอเปๅนประโยชนแสาหรบผเรยนวชาการแปล และการเรยนการสอนภาษาเยอรมนในบรบทไทยทเนนการทานบารงและนาศลปวฒนธรรมไทยมาบรณาการในการเรยนการสอนภาษาตางประเทศตอไป

ค าส าคญ: ปญหาการแปล เพลงลกทงไทย ภาษาเยอรมน

Abstract

This research paper focuses on the analysis of problems found in the process of translating Thai country songs into German by fourth year German major students of the Faculty of Arts, Silpakorn University. Significant problems were found: the problems of transferring meaning of the whole content, the deficit of German language skills in terms of vocabulary, idioms and grammar, the problems of differences between the two language systems and between the two cultures. The last and specific problem concerning the translation of these songs is the selection of appropriate German words and linguistic structures in order to produce 'singable' lyrics matched with the original Thai melody. After presenting the problems, suggestions will also be made as to how to tackle these problems in order to encourage students to translate Thai country songs into German. This kind of translation tasks can help to support the promotion and integration of Thai art and culture in the German language teaching process in Thai context.

Keywords : translation problems, Thai country songs, German

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 87

บทน า

การแปลเพลงถอเปๅนการสอสารขามวฒนธรรมรปแบบหนงทนยมแพรหลายและเปๅนภาพสะทอนวฒนธรรมความเปๅนอยและวฒนธรรมของภาษาจากผคนตางถนตางท (นฤพนธแ สอนศร ๒๕๕๑ : ๖๑) การเลอกเพลงลกทงมาเปๅนเนอหาสาหรบการฝกแปลจากภาษาไทยเปๅนภาษาเยอรมนนนมความเหมาะสมในหลายประการดวยกน "เพลงลกทง" หมายถง เพลงทสะทอนชวต สภาพสงคมอดมคตและวฒนธรรมไทย โดยมทวงทานอง คารอง สาเนยง และลลาการรองการบรรเลงทเปๅนแบบแผน มลกษณะเฉพาะ ซงใหบรรยากาศความเปๅนลกทง (สานกงานคณะกรรมการวฒนธรรมแหงชาต ๒๕๓๔ : ๑๑) เพลงลกทงมววฒนาการมาจากเพลงพนเมองหรอเพลงชาวบาน ถงแมจะมการปรบเปลยนรปแบบอยเสมอ และใชเครองดนตรตะวนตกเปๅนหลกในการบรรเลง และเพลงลกทงในปใจจบนจะมความทนสมยไมแพเพลงยอดนยมแนวอน ๆ แตเนอหาหรอแกนใจความของลกทงกยงคงสะทอนความเปๅนไทยสง (Jittrakorn 2006 : 24) ทงน เพราะเพลงลกทงไทยนนสะทอนใหเหนทงขนบธรรมเนยมประเพณ คานยม และการดาเนนชวตของคนไทย โดยเฉพาะชาวชนบท ไดหลากหลายแงมม อกทงยงเปๅนกระจกสองภาพสงคมไทย ดวยมกหยบยกหวขอตาง ๆ ทเปๅนเหตการณแในชวตประจาวนของสงคมไทย ทงในเมองกรงและชนบทมานาเสนออยเสมอ การเลอกเพลงลกทงมาเปๅนเนอหาสาหรบการฝกแปลจากภาษาไทยเปๅนภาษาเยอรมนนน จงมความนาสนใจยง เนองจากเปๅนการเปดโอกาสใหนกศกษาไดฝกฝนความสามารถในการสอสารขามวฒนธรรม (intercultural competence) โดยการฝกใหผเรยนรจกถายทอดเรองราวชวตแบบไทย ๆ ใหผพดภาษาเยอรมนเขาใจได ซงนาจะเปๅนการปทางไปสการนาเสนอศลปวฒนธรรมแขนงนของไทยไปสระดบนานาชาตอกดวย

ภาควชาภาษาเยอรมน คณะอกษรศาสตรแ มหาวทยาลยศลปากร ไดรเรมการทาเพลงล กทงภาษาเยอรมน ตลอดจนมการนาเพลงลกทงภาษาเยอรมนอนประกอบดวยบทแปลภาษาเยอรมนของเพลงลกทงไทยหรอบทเพลงภาษาเยอรมนทประพนธแขนเองเพอรองกบทานองเพลงลกทงไทยออกแสดงเผยแพรในหลายวาระหลายโอกาสดวยกน7 จากประสบการณแของผวจยในฐานะผรบผดชอบหลกในโครงการและผฝกซอมนกรองเพลงลกทงภาษาเยอรมน พบวาการแปลเพลงลกทงไทยเปๅนภาษาเยอรมนนนมใชเรองงาย จงไดเรมนาการแปลเพลงลกทงเขาไปเปๅนหวขอหนงในการเรยนการสอนตงแตปการศกษา 2555 จากนนจงไดพฒนาขนเปๅนโครงการวจย เพอจะไดศกษาวจยเกยวกบปใญหาในการแปลเพลงลกทงไทยเปๅนภาษาเยอรมนใหเปๅนระบบมากขน และเสรมสรางความแขงแกรงและความเชยวชาญในดานน เนองจากโครงการวจยยงไมสนสด การนาเสนอผลการวจยครงน จงเปๅนการนาเสนอแนวทางวเคราะหแ โดยชใหเหนถงปใญหาสาคญ ๆ ทพบในการแปลในภาพรวมเบองตนเทานน

วตถประสงค

งานวจยครงนมวตถประสงคแสาคญ 2 ประการ คอ

1. เพอวเคราะหแปใญหาและขอผดพลาดทเกดขนในการแปลเพลงลกทงไทยเปๅนภาษาเยอรมนของนกศกษาวชาเอกภาษาเยอรมน คณะอกษรศาสตรแ มหาวทยาลยศลปากร

7 ภาควชาภาษาเยอรมน คณะอกษรศาสตรแ มหาวทยาลยศลปากร ไดจดกจกรรมทานบารงศลปะและวฒนธรรมทมกา รแปลเพลงลกทงเปๅนองคแประกอบสาคญมาหลายโครงการตอเนองกนตงแตปการศกษา 2555 ไดแก โครงการ "คตนพนธแดลใจ ผสานวฒนธรรมไทย -เยอรมน" โครงการ "ลเก-ลกทงเยอรมน สานสมพนธแ 150 ป" โครงการ "ลกทงเยอรมน เขยนสรางสรรคแเชงบรณาการ" (กรกช อตตวรยะนภาพ 2555, Attaviriyanupap 2013) หลงจากนน ยงไดนากจกรรมเพลงลกทงภาษาเยอรมนไปพฒนาตอเปๅนโครงการบรการวชาการ เชน โครงการ "สอนภาษาเยอรมนผานเพลงลกทง" (Attaviriyanupap 2014) และโครงการ "เทคนคการรองเพลงลกทงภาษาเยอรมน" นอกจากน นกศกษาของภาควชายงไดรวมแสดงในงานสาคญตาง ๆ อาท งานเปดบานสานสมพนธแไทย-เยอรมน งานอกษราวชาการ งานครบรอบ 70 ปวนสถาปนามหาวทยาลยศลปากร งานเลยงตอนรบผเขารวมประชมนานาชาตดานการเรยนการสอนภาษาเยอรมนในฐานะภาษาตางประเทศ

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

88 : ภาษาและวรรณกรรม

2. เพอนาเสนอแนวทางในการแกปใญหาทเกดขน ซงสามารถนาไปใชในการพฒนาการแปลและใชในการสอนแปลเพลงลกทงไทยเปๅนภาษาเยอรมนไดในโอกาสตอไป

วธด าเนนการวจย

การวจยครงนเปๅนการวจยเชงบรรยาย และวจยในชนเรยน โดยศกษาขอมลทเปๅนเอกสารหลก คอ งานแปลเพลงลกทงจากภาษาไทยเปๅนภาษาเยอรมนของนกศกษาวชาเอกภาษาเยอรมน ชนปท 4 ในภาคการศกษาปลาย ปการศกษา 2556จานวน 35 คน โดยมขนตอนดงน

1. รวบรวมบทแปลเพลงลกทงไทยเปๅนภาษาเยอรมนทมอยเดมในภาควชาฯ จานวนรวมประมาณ ๓๐ เพลง เพอนามาวเคราะหแปใญหาเบองตน และใชเปๅนแนวทางในการคดเลอกเพลงทจะใชในการเกบขอมลใหม ซงขอมลทใชในการหาขอสมมตฐานเบองตนน มทมาจากสองแหลง คอ

1.1 บทแปลจากกจกรรมนอกชนเรยน คอ โครงการทานบารงศลปวฒนธรรมของภาควชาภาษาเยอรมน ในปการศกษากอน ๆ

1.2 บทแปลทไดจากการเรยนการสอนหวขอนในปการศกษา ๒๕๕๕

2. กาหนดรายชอเพลงทใชในการเรยนการสอนวชาแปลในภาคการศกษาปลาย ปการศกษา 2556 โดยคดเลอกไวทงหมด 4 เพลง สาหรบการทางานกลม และ ๑๒ เพลงสาหรบการทางานเดยว8

3. บรรยายและอภปรายหวขอ "การแปลเพลงลกทง" ในชนเรยนรายวชา "การแปล 2" ทากจกรรมกลมฝกแปลเพลงในชนเรยน (รวม 2 คาบเรยน) ใหคาแนะนาในเบองตน จากนนใหนกศกษาไปแปลเพลงนน ๆ สงเปๅนการบาน โดยทาเปๅนงานกลม นอกจากน ยงมอบหมายงานใหนกศกษาแปลเพลงลกทงคนละ 2 เพลง กาหนดสงภายในเวลา 1 เดอน นบจากวนทสอน ทงน จดสรรเพลงใหนกศกษาโดยวธจบฉลาก

4. ตรวจ และวเคราะหแบทแปลทงหมดของนกศกษาในภาคการศกษานในเบองตน จากนนจงเลอกนาปใญหาหลก ๆ มาอภปรายในชนเรยนคาบสดทาย

5. นาผลงานแปลทงหมดมาวเคราะหแและจดหมวดหมปใญหาในการแปลทพบ เพอนาเสนอแนวทางแกปใญหาตอไป

ผลการวจย

เมอสนสดภาคการศกษาปลาย ปการศกษา 2556 ผวจยไดเกบรวบรวมขอมล และไดวเคราะหแขอมลโดยสงเขป สาหรบบทความวจยน ผวจยไดคดเลอกปใญหาทเคยพบจากจากประสบการณแและชนเรยนในปกอน ๆ มาเปๅนกรอบเพอทดลองวเคราะหแบทแปลเพลงลกทงไทยเปๅนภาษาเยอรมนเพยงสวนหนง เพอนาเสนอผลการวจยในเบองตน ทงนโดย

8 เกณฑแในการคดเลอกเพลงนน มการกาหนดสดสวนใหกระจายกนระหวางเพลงเรวและเพลงชา แตเดมตงใจคดเลอกเพลงจากยคสมยตาง ๆ 4 ยค ตามแนวทางการแบงของ ศรพร กรองทอง (2557) แตพบวาจานวนเพลงในยคบกเบก คอ ระหวาง พ.ศ. 2500 - 2507 นนมไมมากนก และหาฟใงคอนขางยาก อาจเปๅนอปสรรคหากจะมอบหมายใหนกศกษาแปล จงมการคดเลอกจากเพลงหลงจากยคนมาจนถงยคปใจจบน ซงในการเลอกเพลงนน สวนหนงคดเลอกจาก "เพลงลกทงดเดน" ทมการประกาศในงานกงศตวรรษเพลงลกทงไทย (สานกงานคณะกรรมการวฒนธรรมแหงชาต 2534) ทไมซากบเพลงทนกศกษาของภาควชาฯ เคยแปลไวในภาคการศกษากอน ๆ และใหมเนอหาหลากหลายกนไป ทงทมเนอหาเปๅนภาพสะทอนฤดกาล ชวตชาวนา ความยากจน ตลอดจนเปๅนเพลงรกทวไป ซงสรปแลวไดคดเลอกเพลงสาหรบการทางานกลม 4 บทเพลง คอ คดถงจงเลย ฝนเดอนหก รองไหกบเดอน และหวใจผมวาง สวนเพลงสาหรบการทางานแปลเดยวมรวมทงสน 12 บทเพลง ไดแก กราบเทายาโม คนดงลมหลงควาย จ าปาลมตน ฉนทนาทรก ดวนพสวาส ยาใจคนจน รกจรงใหตงนง รวาเขาหลอก ลองเรอหากรก หนมนารอนาง สามโหสามชา และอยากดง

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 89

ใชขอมลจากบทแปลรวม 8 เพลงดวยกน คอ กราบเทายาโม คนดงลมหลงควาย คดถงจงเลย จ าปาลมตน ฉนทนาทรก ฝนเดอนหก รองไหกบเดอน และหวใจผมวาง เปๅนบทแปลรวม 27 บท (จากขอมลทเกบทงหมด 16 เพลง รวมบทแปล 74 ชนงาน) ในการวเคราะหแจะพจารณาปใญหาในการแปลทเกดขน 5 ดานหลก คอ ปใญหาการถายทอดความหมายใหครบถวนใจความ ปใญหาการขาดทกษะภาษาเยอรมนทงในดานคาศพทแ สานวนและไวยากรณแ ปใญหาอนเกดระหวางความแตกตางระหวางภาษาไทยกบภาษาเยอรมน ปใญหาอนเกดจากความแตกตางทางวฒนธรรม ตลอดจนปใญหาในการเลอกสรรคาเพอใหไดจานวนพยางคแเทากนหรอใกลเคยงกบเนอเพลงตนฉบบเพอใหรองเขากบทานองเพลงได

1. ปญหาการถายทอดความหมายใหครบถวนใจความ

ปใญหาสาคญประการหนงในการแปลเพลงลกทงไทยเปๅนภาษาเยอรมน คอ การพยายามถายทอดความหมายใหครบถวนใจความ ดงททราบกนดวา ในการแปลจากภาษาหนงไปเปๅนสภาษาหนงนน เปๅนเรองยากทจะเกบรกษาความหมายของทกสงในตนฉบบไวใหไดครบ จากการอภปรายปใญหาในการแปล นกศกษาสวนใหญกลาวถงปใญหาในการแปลเพลงลกทงไทยของตนไววา โดยทวไปเนอเพลงตนฉบบทเปๅนภาษาไทยนนมกใชเพยงคาสน ๆ หรอใชคานอยแตสอความหมายไดมาก ทาใหยากทจะสามารถใชภาษาเยอรมนสอความหมายไดทงหมด นกศกษาจงมกใชวธละเสยงบางเส ยง หรอบางคาทมความหมายใกลเคยงกนไปบาง โดยพยายามแปลใหใกลเคยงตนฉบบเทาทจะทาได และเลอกใชวธการแปลแบบตความมากกวาการแปลตรงตว ซงกรณของการลดเสยงบางพยางคแนน จะทาไดเฉพาะกรณทเสยงนนละไดในภาษาพด เชน จาก eine ซงมสองพยางคแ ลดรปเหลอเปๅน 'ne ซงมเพยงหนงพยางคแ และเปๅนรปทเจาของภาษาใชเวลาพดหรอเขยนอยางไมเปๅนทางการ การลดรปเชนน ไมสงผลกระทบตอความหมายและไวยากรณแ

อยางไรกตาม การลดรป หรอละคาบางคาไป อาจมผลกระทบตอการถายทอดความหมายของตนฉบบ ตวอยางเชน ประโยค "จงหยบเอารปทเธอใหไว มาดทไรหวใจสะอน" (เพลง "คดถงจงเลย") นกศกษาทงสองกลมเลอกใชเพยงคาคณศพทแ traurig ('เศรา') มาสอความหมายของประโยคทวา "หวใจสะอน" โดยแปลวา Wenn ich es seh', bin ich sehr traurig ('เมอเหนรปนน ฉนเศราใจมาก') และ Wenn ich dein Foto anschaue, werde ich immer trauriger ('ฉนดรปเธอทไร กยงเศราใจมากขนเรอย ๆ') จะเหนไดวาความหมายทนกศกษาถายทอดความออกมานนไมสามารถใหภาพไดแบบเดยวกบตนฉบบภาษาไทย ในการแปลเพลงนนคลายการแปลบทกว ตองใชสานวนเปรยบและภาพพจนแเขาชวย สาหรบกรณนควรแปลตรงตวไปเลยวา Wenn ich mir dein Foto anschau', wird mein Herz jedes Mal schluchzen ('เมอใดทฉนมองดรปถายของเธอ หวใจฉนจะสะอนทกครง ') แตเนองจากคาวา schluchzen นน รองเออนไดยาก รองออกมาแลวอาจฟใงไมเพราะ จงอาจใชคาวา weinen ('หวใจฉนจะรองให') แทน ดงนเปๅนตน

อกตวอยางหนงทยากในการจะเกบใจความทงหมดได เนองจากเปๅนหลายประโยคตอเนองกน และมเนอความทาทายทจะถายทอดวฒนธรรม เพราะเปๅนการสอภาพของชาวนาไทย คอ เนอเพลงทอนทวา "เดอนหกปน พไมมแรงจะไถดา เจาจาปาทงนาเคยทา ทงกาขาวกลาไปหาหองแอรแ" (เพลง "จาปาลมตน") เนองจากมกจกรรมหลายอยางในประโยคน ทง "ไถนา" "ดานา" "ทานา" "ทงกาขาวกลา" และ "ไปหาหองแอรแ" ซงในสวนแรกทเกยวกบการทานานนยากทจะแปลใหครบทกขนตอน ในบทแปลแทบทกบท จงมการใชคากลาง ๆ ทมความหมายเกยวของกบ "การทานา" มาแปลแทนทจะระบรายละเอยดกจกรรมทงหมด เชน แปลวา das Feld betreiben / bestellen ('ทานา') das Feld beäckern ('ไถนา') Reis anpflanzen ('ปลกขาว') anbauen หรอ bebauen ('เพาะปลก') หรอสอเพยงความหมายเกยวกบการทางานเทานนเปๅน keine Kraft haben zu arbeiten ('ไมมแรงทจะทางาน') ซงในกรณเชนน ผวจยเหนวาแมอาจเกบความไดไมครบ แตในการแปลไมควรตดความหมายของ "การทานา" ใหเหลอเพยง "การทางาน" เทานน เพราะทาใหไมสามารถสอภาพชวตในทองทงไดเลย ในสวนสดทายซงนกศกษาใหทศนะไววายากทจะแปลตรงๆ วา "ไปหาหองแอรแ" เพราะในภาษาเยอรมนอาจจะไมสามารถสอความอะไรได นกศกษาบางคนจงตดสวนนทงไปเสย หรอไมกแปลโดยเลยงความไป โดยอาจระบเปๅนสถานท เชน

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

90 : ภาษาและวรรณกรรม

geht ins Büro ('ไปทางานออฟฟศ') geht nach Bangkok ('ไปกรงเทพฯ') หรอใชวธตความวา "หองแอรแ" หมายถง "ความสะดวกสบาย" แลวแปลโดยใชสานวนวา aus reiner Bequemlichkeit ('ดวยเหตทตองการความสบาย') แทน จะเหนไดวาเนอความในเนอเพลงไทยนนใหความรสกถงอาชพชาวนาทอยกลางแดด ทนรอน สวนสาวอยากอยในทเยนสบาย ไมตากแดดตวดา หากพยายามตดความใหนอยทสด แตเลอกแปลแบบตความอยางทนกศกษาตงใจไว โดยไมทงบรรยากาศในเนอเพลงไป อาจแปลไดวา "In diesem Mai will ich das Feld nicht bestellen. Du verließt das harte Leben hier und wandtest dich der Bequemlichkeit zu" ('เดอนหกปนพนนไมอยากทานา เธอไดทงชวตอนยากลาบากทนไปหาความสขสบาย')

ในประโยคทวา "ไดเจอะคนเลบแดง ๆ ปากแดงแกมแดง ๆ ทในเมองหลวง" (เพลง "คนดงลมหลงควาย") หากแปลใหครบทงหมด กจะทาใหดเยนเยอ นอกจากน นกศกษาบางคนมองวา การแตงหนาแตงตวดงกลาวเปๅนลกษณะเฉพาะของยคสมย ซงชาวตางประเทศอาจไมเขาใจกไดวาทาไมตองทาเลบสแดง ทาปาและแกมสแดงดวย จงมเพยงคนเดยวทแปลตรงตวเปๅน Er trifft sich mit Frauen mit roten Nägeln, rotem Mund und roten Wangen in der Stadt ('เขาไดพบกบผหญงทเลบแดง ปากแดง และแกมแดงในเมอง') แตนกศกษาสวนใหญทแปลเพลงนจะเลอกใชคากลาง ๆ วา "สาวสวย" จงแปลเปๅน schöne Frauen in der Stadt ('สาวสวยในเมอง') schöne Frauen, die attraktiv sind ('สาวสวยทดงดดใจ') schöne Frauen, die in der Hauptstadt wohnen ('สาวสวยทอยในเมองหลวง') schöne und nette Frauen in der Hauptstadt ('สาวสวย ๆ และด ๆ ในเมองหลวง') ซงเหนไดวาไมไดรกษาความไวโดยละเอยดทงหมด ซงอนทจรงอยางนอยนาจะเกบความหมายเกยวกบ "การแตงหนาสวย ๆ" เอาไว เชน แปลเปๅน Jetzt trifft er schön geschminkte, attraktive Frauen in der Hauptstadt ('ตอนนเขาไดพบสาว ๆ แตงหนาสวยรวยเสนหแทในเมองหลวง')

2. ปญหาการขาดทกษะทางภาษาเยอรมน

สาหรบปใญหาขอน อาจถอไดวาเปๅนปใญหาในการแปลของนกศกษาโดยทวไป หากผแปลยงมไดชานาญภาษาเยอรมนเพยงพอ เนองจากนกศกษาทแปลเพลงลกทงทนามาวเคราะหแในครงน สวนใหญเพงเรมเรยนภาษาเยอรมนในระดบอดมศกษา ความสามารถภาษาเยอรมนอยในระดบกลางเทานน ในการแปลตวบทตาง ๆ จาก ภาษาไทยเปๅนภาษาเยอรมนจงอาจพบขอบกพรองเหลานไดบอย จากขอมลทศกษาพบในงานวจยครงน อาจแยกขอผดพลาดไดเปๅน ๓ กลม คอ ขอผดพลาดดานคาศพทแ สานวน และไวยากรณแ

ตวอยางขอผดพลาดทางคาศพทแนน อาจเปๅนผลจากการทรศพทแนอย และมกใชพจนานกรมสองภาษา ซงใหแตคาแปล โดยไมไดอธบายความหมายของคาตามบรบททใช และผแปลกอาจมไดตรวจสอบความหมายทถกตองของคาศพทแนน ๆ ตวอยางเชน ในการแปลประโยค "มองดเดอนเหมอนเตอนใหใจคดถง" (เพลง "รองไหกบเดอน") คาวา "เตอน" ในทนมความหมายวา "เตอนใจใหนกถง" ซงตองใชคาวา erinnern ('เตอนใจ เตอนใหนกถง') แตนกศกษากลบใชคาวา warnen ซงมความหมายวา 'เตอนใหระวง' หรอ "เพยงเดยวเดยวลมกน" (เพลง "คนดงลมหลงควาย") หมายถง "เมอเวลาผานไปเพยงไมนาน" จงควรแปลดวยคาวา "schnell" ทแปลวา "เรว" ในความหมายวา "ลมเรว" "ไมนานกลมแลว" แตผแปลกลบใชคาวา "flüchtig" ซงมความหมายวา "อยางเรว ๆ ลวก ๆ" จงทาใหความหมายไมตรงกบเพลงตนฉบบ ซงในภาษาเยอรมนคากรยา "ลม" นนไมสามารถจะใชคาคณศพทแคานมาขยายความได9 นอกจากน บางครงยงมคาศพทแทมความหมายคลายกน ซงโดยปกตเวลาเรยนกมกเรยนพรอม ๆ กนหลายคาอยแลว แตผเรยนกยงสบสน และใชไมถกตองนก เชน เลอกใชไมถกระหวาง

9 คาคณศพทแ (adjective) ในภาษาเยอรมนสามารถใชขยายคากรยาไดแบบเดยวกบคาวเศษณแ (adverb) วธการแยกชนดของคาในภาษาเยอรมน

ระหวางคาคณศพทแกบคาวเศษณแนนอยทคณสมบตเฉพาะ กลาวคอ คาคณศพทแเปๅนคาชนดทผนรปได ซงหากนาไปใชขยายคานาม จะตองผนคาลงทายใหสอดคลองกบคานามนน แตคาวเศษณแเปๅนคาชนดทผนรปไมได

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 91

lieben ('รก') กบ sich verlieben ('หลงรก') ดงน เปๅนตน

ในสวนของการใชสานวนนน อาจกลาวไดวา นอกจากจะมปใญหาในการใชศพทแสานวนภาษาเยอรมนใหถกตอง เชน "ไมรกษาสญญา" หรอ "ไมรกษาคาพด" นน ภาษาเยอรมนตองใชสานวนวา Wort brechen แตนกศกษาใชคากรยา zerbrechen10 แทน นอกจากน ยงพบปใญหาในการหาคาในภาษาเยอรมนทจะสอความหมายเทยบเคยงกบสานวนไทยหรอการเปรยบเปรยสงตาง ๆ ในสงคมไทยได ตวอยางเชน คาวา "หลงควาย" ในเพลง "คนดงลมหลงควาย" หากแปลตรงตววา Rücken eines Büffels ('หลงของควาย') กอาจไมสามารถสอความไดถกตอง จงตองมการทาความเขาใจกอนวาในทน "หลงควาย" หมายถง "ชวตชาวนา" (Bauernleben) หรอ "ชวตในทองนา" (Leben auf dem Feld) หากยงคงตองการแปลใหใกลเคยงตนฉบบมากทสดอยางนอยกอาจตดใหเหลอเปๅนเพยงการใชคาวา Büffel ทแปลวา "ควาย" กอาจพอใหภาพได เนองจากเปๅนสตวแทอยในทองนา ในขณะทบางทอาจตความแลวเลยงไปใชสานวนเยอรมน ทสอความไดคลายกน คอ seine Wurzel vergessen ('ลมรากของตน' หรอ 'ลมกาพดตนเอง') ดงนเปๅนตน เชนเดยวกบวรรคทบอกวา "เบอเคยวเกยวหญา" กยอมไมไดหมายความถงเพยง "เคยวเกยวหญา" ในแงของสงของ แตหมายถงกจกรรมทตองใชเคยวทา นนคอ "การทานา" นนเอง นกศกษาบางคนจงเลยงไปใชการแปลแบบตความโดยใชคาทมความหมายวา "ปลกขาว" (Reis pflanzen หรอ anbauen) แทน

อนทจรง ควายและเคยวเปๅนสญลกษณแของชาวนาไทย และเคยวกเปๅนเครองมอทรจกกนขามวฒนธรรมเพอสอถงชนชนกรรมาชพ เปๅนตนวาใชเปๅนสญลกษณแของรฐคอมมวนสตแ ในทนการแปลประโยคทวา "เขานนคงแหนงหนาย เบอนงหลงควาย เบอเคยวเกยวหญา" จงควรเกบคาวา "ควาย" และ "เคยว" เอาไวดวย เชน แปลเปๅน Das Leben auf dem Land mit Büffeln und Sicheln langweilt ihn wohl' ('เขานนคงเบอชวตในชนบททมควายและเคยว ') กอาจจะชวยสอวฒนธรรมการทานาของไทยได

ในขณะทการหาคาศพทแและสานวนภาษาเยอรมนทสอความหมายตรงกบตนฉบบภาษาไทยนนเปๅนความยากลาบากประการสาคญในการแปลเพลงลกทง ขอผดพลาดในบทแปลของนกศกษาสวนหนงนาจะหลกเลยงได เนองจากเปๅนขอผดพลาดทวไปเกยวกบไวยากรณแเยอรมน ในการสอนแปลจงควรยาใหผเรยนระวงในประเดนตาง ๆ ดงตวอยางตอไปน

การใชค าน าหนานาม (article) พบวา บางครงไมใสคานาหนานาม หรอใชผดระหวางคานาหนานามแบบชเฉพาะกบไมชเฉพาะ เชน ใชวา *ich bin nur armer Mann11 โดยไมใชคานาหนานาม แทนทจะเปๅน ich bin nur ein armer Mann ('ฉนเปๅนเพยงหนมทจน') ในการแปลวรรคทวา "เปๅนเพราะความจนยากเขญใจ" (เพลง "คดถงจงเลย") หรอกรณทแปลประโยค "รกสาวโรงงาน สาวโรงงานชอฉนทนา" (เพลง "ฉนทนาทรก") ในภาษาไทยเปๅน Ich liebe Chantana, die *das Webereimädchen ist โดยใชคานาหนานามแบบชเฉพาะ คอ das แทนทจะเปๅนคานาหนาแบบไมชเฉพาะ คอ ein ซงเปๅนรปทถกตองตามไวยากรณแ

การใชค าบพบท (preposition) พบวามการใชคาบพบทไมถกตอง ตวอยางเชน หนาคาทมความหมายวา Fest ('เทศกาล') ตองใช an หรอ auf แตบางครงมผแปลโดยใชคาวา in แทน ดงนเปๅนตน

10 คากรยาทง ๒ ตวมความหมายวา ทาใหแตก (to break) โดยคาวา zerbrechen มความหมายวา "ทาใหแตกละเอยด" การเลอกใชปกตจงขนอยกบบรบทวา "แตก" อยางไร แตสาหรบการใชในสานวนน จะใชไดแตคาวา brechen เทานน ถอเปๅนสานวนทใชศพทแเฉพาะเจาะจงในภาษาเยอรมน 11 ตวอยางวลหรอประโยคทมเครองหมาย * กากบขางหนานน หมายความวาเปๅนการใชทไมถกตองตามไวยากรณแ

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

92 : ภาษาและวรรณกรรม

การใชค าสรรพนาม (personal pronoun) มความสบสนในหลายเพลง ตวอยางเชน มการเปลยนสรรพนามไปมาในเพลงเดยวกน บางครงแปลเปๅนสรรพนามบรษท 1 แตพอประโยคถดไปกลบกลายเปๅนสรรพนามบรษท ๓ ซงในภาษาไทยสามารถใชคานามรปเดยวกนเปๅนสรรพนามไดทกบรษ เชน คาวา "ยาโม" ในเพลง "กราบเทายาโม" อาจเปๅนบรษท 3 หรอ 2กได ขอผดพลาดทเกดขนอกกรณหนงคอเพศของคาสรรพนามไมตรงกนกบเพศของคานามทแทน เชน ใช sein ซงเปๅนแสดงความเปๅนเจาของสาหรบสรรพนามบรษท 3 เอกพจนแ เพศชาย แทน ihr ซงเปๅนคาแสดงความเปๅนเจาของสาหรบสรรพนามบรษท 3 เอกพจนแ เพศหญง ทงทอางองถง "ยาโม" ซงเปๅนผหญง

การผนค า (inflection) หรอการใชโครงสรางประโยค (sentence structure) ทผดไวยากรณแ ไมวาจะเปๅนการใชคานามหรอคาสรรพนามไมถกตอง การใชคากรยาประเภททตองมกรรม ไมมกรรม หรอเปๅนกรยาสะทอนกลบ (reflexive verb) ไมถกตอง การผนคาลงทายคาคณศพทแผด ตลอดจนผนคาลงทายกรยาผด เชน ในประโยค "ฝนตกลงมาคดถงขวญตานองเจา" (เพลง "ฝนเดอนหก") นกศกษาแปลเปๅน Wenn es regnet, vermisse ich *mein Liebling ซงทจรงตองใชรป meinen Liebling ('ทรก') เนองจากคานามทขยายนนเปๅนคานามเพศชายในการกกรรมตรง หรอการใชคากรยา wehen ('ลมพด') ซงเปๅนอกรรมกรยา (intransitive verb) แบบเดยวกบสกรรมกรยา (transitive verb) และใชโครงสรางประโยคกรรมวาจก เชน สรางประโยคเปๅน *der Mangobaum wurde geweht แปลเนอเพลงวรรค "ลมแรงพดชอมะมวง" (เพลง "จาปาลมตน") โดยผแปลตองการสอความดวยโครงสรางทมความหมายวา "ตนมะมวงถกลมพด" แตในภาษาเยอรมนคากรยานไมสามารถมกรรมได จงตองเปลยนใหเปๅน der Wind weht durch den Mangobaum ซงมความหมายวา "ลมพดผานตนมะมวง" แทน ดงนเปๅนตน อยางไรกตาม การแปลแค "ตนมะมวง" ยงถายทอดความไดไมถกตองนก เพราะ "ชอมะมวง" นนสอใหเหนภาพเวลาตนมะมวงแตกชอหรอออกดอก จงควรแปลใหตรงตวเปๅน Mangeblüten ('ชอมะมวง')

การเรยงล าดบค าในประโยค (word order) โดยทวไปภาษาเยอรมนมกฎในการเรยงคาคอนขางตายตว อยางไรกตาม ในภาษากวนพนธแหรอในบทเพลงนน ตาแหนงคาเปๅนสวนทเปลยนแปลงไดคอนขางมาก โดยเฉพาะอยางยงหากอาศยเครองหมายวรรคตอนชวยกากบจงหวะ นอกจากน บางครงอาจมความจาเปๅนตองสลบตาแหนงคาบางคาเสยดวยซา เพอใหสามารถรองไดไพเราะขน แตในขอมลทวเคราะหแนน พบวา บางครงนกศกษาเรยงลาดบคาทางไวยากรณแผด โดยไมมความจาเปๅนแตอยางใด เชน ในประโยค "หวใจผมวาง จะมใครบางจบจอง" (เพลง "หวใจผมวาง") มผแปลวา "Mein Herz ist frei. *Wer es haben möchte? ซงอนทจรงจะตองเรยงประโยคเปๅน "Mein Herz ist frei. Wer möchte es haben?" ดงน เปๅนตน

3. ปญหาอนเกดระหวางความแตกตางระหวางภาษาไทยกบภาษาเยอรมน

ปใญหาหนงทพบในการแปลเพลงลกทง คอ ปใญหาการแปลคาเลยนเสยงธรรมชาต (onomatopoeia) ซงในการแปลพบวา บางครงนกศกษากตดสวนนออกไปเลย แตใชวธแปลแบบรวมความ เชน "หวใจพรองโอย ๆ" (เพลง "ฝนเดอนหก") กแปลเปๅน Mein Herz ist gebrochen ('หวใจพสลาย') หรอกรณของเสยงรองของกบในเพลงเดยวกน คอเสยงโอ฿บ ๆ นกศกษาบางคนใชวธแปลทบศพทแ วา oob oob ซงไมสอความในภาษาเยอรมนแตอยางใด เนองจากคาเลยนเสยงตามธรรมชาตเหลานจะไมไดเหมอนกนไปหมดทกภาษา ผแปลจงมหนาทตองเสาะหาเสยงเดยวกนนนในภาษาปลายทางมาใชในบทแปล ซงในภาษาเยอรมนเสยงกบ คอ Quak สวนคากรยา "กบรอง" ใชวา quaken

ความแตกตางอกประการหนงระหวางภาษาไทยกบภาษาเยอรมนทเปๅนปใญหาในการแปล คอ การทคาตาง ๆ ในสองภาษานมความสนยาวไมเทากน และถงหากสามารถแปลคาไดดวยจานวนพยางคแเทาๆ กน แตละคาและแตละพยางคแกยงมโครงสรางพยางคแทซบซอนตางกน อนจะมผลทาใหไมสามารถสรางอรรถรสแบบเดยวกนกบตนฉบบได ตวอยางเชน คาวา "ลายเซน" ในภาษาไทยเปๅนคา 2 พยางคแ แตภาษาเยอรมนเปๅนคา 3 พยางคแ คอ Unterschrift ซงพยางคแสดทายม

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 93

โครงสรางทซบซอน มเสยงพยญชนะซอนกนหลายเสยง เมอออกเสยงจงทาใหคาภาษาเยอรมนยาวกวาภาษาไทย หรอคากรยา "เซน" ในประโยค "ชวยเซนรปไปวามอบดวยใจสาวโรงทอผา" (เพลง "ฉนทนาทรก") เปๅนคาพยางคแเดยว แตศพทแในภาษาเยอรมนจาเปๅนตองใชอยางนอย 3 พยางคแ คอ unterschreib- ซงเปๅนรากศพทแของคากรยา unterschreiben ('เซนชอ')

ในสวนของโครงสรางประโยคนนถอเปๅนปใญหาสาคญทสดในการแปลเพลงลกทงจากภาษาไทยเปๅนภาษาเยอรมน โดยเฉพาะในกรณของการแปลโดยใหคาแปลสามารถนามารองได ทงน เนองจากภาษาไทยในเพลงลกทง นยมใชภาษาทกระชบ นอยพยางคแ แตสอความไดมาก โดยเฉพาะอยางยงนยมใชโครงสรางกรยาตอเนอง (verb serialization) คอ มคากรยาหลายคาอยในกรยาวลเดยวกน ทาใหเปๅนปใญหาในการแปล ปใญหาความแตกตางทางโครงสรางระหวางภาษาไทยกบภาษาเยอรมนทสาคญทสด คอ การทภาษาไทยนยมละประธานของประโยค ในขณะทภาษาเยอรมนนน แทบจะละประธานของประโยคไมไดเลย ตองสอความชดเจนวาใครเปๅนผกระทา หรอถกกระทา ตวอยางหนงทพบในขอมลทวเคราะหแคอ ประโยคขนตนเพลง "ฉนทนาทรก" ทวา "ปดไฟใสกลอน จะเขามงนอน คดถงใบหนา นงเขยนจดหมาย แลวรบทงไปโรงงานทอผา" ในภาษาไทยมคากรยามากมาย แตไมปรากฏรปประธานของประโยคเลยแมแตแหงเดยว ในการแปลนกศกษาแตละคนเลอกใชภาษาเยอรมนในการถายทอดความดงกลาวไวหลากหลาย ซงมขอผดพลาดแตกตางกนไป ตวอยางเชน มการแปลวรรคแรกเปๅน Mach das Licht aus und die Tür zu ซงละคามากเกนไปจนทาใหในภาษาเยอรมนกลายเปๅนประโยคคาสงทมความหมายวา "จงปดไฟและปดประต" ไปเสย อนทจรงในทนสามารถใชรปแบบโครงสรางภาษาเยอรมนแบบพเศษทไมมประธานมาขนตนเพลงไดเชนกน โดยไมตองเอยชอบคคล นนคอ Licht aus, Tür zu ซงอาจแปลเทยบเคยงกบภาษาไทยวา "ไฟดบลง ประตปดลง" แลวจงตามดวยคากรยาทตวผเลาเรองในเพลงจะเลาถงการกระทาของตวเองตอไป เชน แปลเปๅนเนอเพลงภาษาเยอรมนวา Licht aus, Tür zu. Ich geh' zu Bett und denk' an dich. Ich schreib' 'nen Brief, dann schick' ich ihn in die Weberei ('เมอไฟดบและประตปดลง ฉนเขานอนและคดถงเธอ ฉนเขยนจดหมายและสงมนไปทโรงงานทอผา')

4. ปญหาอนเกดจากความแตกตางทางวฒนธรรม

ในสวนของปใญหาอนเกดจากความแตกตางทางวฒนธรรมนน อนทจรงถอวาคาบเกยวกบปใญหาดานความแตกตางระหวางภาษาเยอรมนกบภาษาไทยเปๅนอนมาก ทงนเนองจากภาษาแตละภาษายอมมความสมพนธแกบสงคมและวฒนธรรมของผพดภาษานน ๆ อยางหลกเลยงไมได แตการวเคราะหแปใญหาทงสองดานแยกกนนนเปๅนเพราะในกรณความแตกตางของระบบภาษาเปๅนการเนนทโครงสรางทงระบบเสยงและระบบไวยากรณแ แตปใญหาอนเกดจากความแตกตางทางวฒนธรรม เปๅนผลกระทบในแงการทาความเขาใจ การตความตวบท และการถายทอดความใหสอดคลองกบบรบทมากกวา

เนอเพลงทนามาใหนกศกษาแปลมหลายบทเพลงทมคาบอกเวลา คอ คาบอกเดอน ซงมลกษณะเฉพาะในภาษาไทย กลาวคอ การนบเดอนแบบไทยนนจะไมตรงกบแบบสากล แตจะนบตามปฏทนทางจนทรคต โดยเรมนบเดอนอายทประมาณเดอนธนวาคม ดงนน หากในเนอเพลงบอกวา "เดอนหาหนาแลง" ("เพลง "จาปาลมตน") ยอมหมายถงเดอนเมษายนซงเปๅนเดอนทรอนทสดของประเทศไทย "ยางเขาเดอนหก ฝนกตกพรา ๆ" (เพลง "ฝนเดอนหก") ยอมหมายถงเดอนพฤษภาคม ซงเรมมฝนตก ดงนเปๅนตน ในบทแปลพบวานกศกษาบางคนใชวธนบแบบเดอนสากล จงนบเดอนหาเปๅน Mai คอ เดอนพฤษภาคม ในขณะทบางคนนบแบบไทยกจะแปลเปๅน April หรอเดอนเมษายน ในเรองของการแปลเดอนตาง ๆ นนบางคนสบสนจนใชเดอนภาษาเยอรมนผดไปเลย เชน เดอนหา ตงใจจะใช Mai แตกลายเปๅนใชคาวา März ซงหมายถง "เดอนมนาคม" แทน หรอจะแปล "เดอนหก" เปๅน Juni ซงหมายถง "เดอนมถนายน" แตกลบเผลอใชภาษาเยอรมนเปๅน Juli ซงหมายถง "เดอนกรกฎาคม" แทน ทาใหผดไปจากตนฉบบและสภาพฤดกาลของประเทศไทยทเปๅนบรบทของทองเรองในเพลงไปเลย

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

94 : ภาษาและวรรณกรรม

แมวาการแปลคาวา "เดอนหา" เปๅน April หรอ "เดอนเมษายน" ในภาษาเยอรมนแลว อาจไมสอบรรยากาศแบบเดยวกน เพราะเดอนเมษายนในยโรปนนอากาศไมรอน แตเปๅนอากาศแปรปรวน แตการแปลเพลงลกทงเปๅนการถายทอดวฒนธรรมของไทย ผฟใงบทแปลภาษาเยอรมนยอมรบรไดเองวาภมอากาศไทยคงไมเหมอนเยอรมน ดงนน หากจะแปลวา April กไมนาผด แตหากแปลวาเปๅน "ฤดใบไมผล" อาจไมตรงกบสภาพภมอากาศในประเทศไทย ซงตามเนอเพลงตนฉลบตองการสอบรรยากาศทรอนและแลง ดงนน วธการแปลเดอนนน หากไมนบตามเดอนทเปๅนจรง (เชน เมษายน พฤษภาคม ฯลฯ) กรณทนกศกษาเลอกแปลโดยการระบสภาพอากาศแทนเปๅน Hochsommer หรอ high summer เพอสอความวาเปๅนชวงเวลาทรอนจด กนาจะเปๅนวธแปลทใชไดเชนกน

ในสวนทเกยวของวฒนธรรมนน การเปรยบเปรยกบสงตางๆ ทอยในธรรมชาต โดยเฉพาะอยางยงดอกไมและสตวแนน นบวาเปๅนขอแตกตางสาคญอกประการหนงทกอใหเกดปใญหาในการแปลเพลง ในบทเพลงทวเคราะหแในครงนมชอดอกไมอยหลายชนดดวยกน ซงลวนแตเปๅนดอกไมไทย และไมมในเมองหนาวอยางในประเทศทพดภาษาเยอรมน เชน ดอกจาปา ("เพลงจาปาลมตน") ดอกโสน ดอกสะเดา (เพลง "ฝนเดอนหก") ซงแมวาจะไปหาคาแปลชอดอกไมเหลานเปๅนภาษาตางประเทศได โดยใชชอทางวทยาศาสตรแ กอาจไมสามารถสอความอะไรไดชดเจนอยด ทงน เนองจากผพดภาษาเยอรมนเอง หากมใชนกพฤกษศาสตรแเขตรอน กยอมไมรจกชอดอกไมเหลาน ในการแปลพบวานกศกษาใชกลวธแตกตางกนไป เชน บางคากใชคาแปลเปๅนภาษาเยอรมน เชน ใชคาวา Niembaum แปลคาวา "ดอกสะเดา" หรออาจนาเอาดอกไมอนมาเปรยบเปรยแทน เชน ใช Rose ('ดอกกหลาบ') มาเรยกหญงอนเปๅนทรกในเพลง ถายทอดความหมายของคาวา "จาปา" ซงในเพลงหมายถงหญงสาว อยางไรกตาม การเลอกชนดของดอกไมในทนกอาจไมเหมาะสมทเดยว เพราะดอก "จาปา" นนเปๅนดอกไมทดเปๅน "ชาวบาน" ตางจาก "กหลาบ" มาก อกกลวธหนงทพบมาก และอาจจะถอวานาจะเหมาะสมในหลาย ๆ กรณ คอ การใชเพยงคาวา Blume ('ดอกไม') หรอ Blümchen ('ดอกไมดอกเลก ๆ') แทนหญงสาวไปเลย ซงอาจใกลเคยงกบการใชคาเรยกทแสดงความนารกของผทถกเรยก ทเรยกเปๅนภาษาเยอรมนวา Kozenamen (terms of endearment) ซงโดยปกตในวฒนธรรมตะวนตกเองกมการใชทมความหมายวา "ดอกไม" ในลกษณะนเชนกนอยแลว จงสามารถเขาใจไดระหวางวฒนธรรม

เพลง "กราบเทายาโม" นบเปๅนเพลงทมปใญหาเนองจากภมหลงทางวฒนธรรมอยหลายประการดวยกน เรมตงแตประโยคแรกของเนอเพลงทวา "สองมอกราบลงทตรงเหนออาสนแแทบบาทยาโม ทหลานเตบโตเพราะพรแมยา" ในขณะทคนไทยทกคนเขาใจคาวา "กราบ" ซงเปๅนคาพยางคแเดยวไดโดยงาย และนกภาพไดชดเจน แตเราจะไมสามารถแปลคานเปๅนภาษาเยอรมนไดดวยคาสน ๆ พยางคแเดยวเชนนไดเปๅนอนขาด สงทเกดขนในกระบวนการแปลจงเปๅนการพยายามใหคาอธบายกรยาดงกลาว ซงมใชเรองงายเลย เพราะแมแตคาบรรยายในพจนานกรมไทย กยงใหคาอธบายคาวา "กราบ" ไวคอนขางยาววา "แสดงความเคารพดวยวธนงประนมมอขนเสมอหนาผาก แลวนอมศรษะจดลงพน" (ราชบณฑตยสถาน ๒๕๔๖) ดวยเหตน บทแปลของนกศกษาจงมความหลากหลายเปๅนอนมาก โดยสวนใหญมกมคาวา zwei Hände ('สองมอ') เปๅนประธานของประโยค ซงไมสามารถทาได เพราะอนทจรง "มอ" ไมไดเปๅนผกระทากรยา "กราบ" เอง แตเปๅน "คน" เมอใหเจาของภาษาตรวจแก จงไดคาแนะนาใหแปลประโยคเปๅน Ich knie mich mit gefalteten Händen ('ฉนคกเขาลงพรอมประกบมอเขาดวยกน') ซงเปๅนทาทางทสอถงการกราบในกรณนได เมอบรรยายภาพวาทากรยาดงกลาวอย "แทบเทา" หรอ vor die Füße ของ "ยาโม" อยางไรกตาม เมอแปลเชนนแลว จานวนพยางคแนนคอนขางมาก ทาใหรองเขากบทานองเพลงไดยาก จงตองปรบแกอกครง โดยใชคาแปลเปๅน Hände faltend knie ich mich vor die Füße Ya Mos ('ดวยมอทประกบกนน ฉนคกเขาตอหนายาโม')

เมอถงจดน ปใญหาทเกดขนอกประการหนงจากความแตกตางระหวางวฒนธรรม คอ การเรยกชอคน ซงในบทเพลง "กราบเทายาโม" นนมการใชคาเรยกญาต คอ "ยา" มาเรยกผใหญทไดรบการเคารพนบถอ แตไมใชญาตจรงๆ ในการ

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 95

แปลนกศกษาจงประสบปใญหาทจะเลอกใชคาเรยกใหเหมาะสม เพราะบางคนแปลตรงๆ วา Oma ซงมความหมายวา "ยาย" หรอ "ยา" ในภาษาเยอรมน แตคานคนเยอรมนไมใชเรยกคนอนทไมใชยาและยายจรงๆ อาจมการใชคาวา Tante ซงมความหมายวา "ปา" ในการเรยกหญงทดสงวยกวาพอแมตน แตกจะไมเหมาะสม เพราะคอนขางส อความหมายในทางลบมากกวา ไมเหมาะจะนามาใชในกรณของ "ยาโม" ซงในวฒนธรรมไทย เปๅนการใชคาเรยกนมายกยองวรสตรทานหนงของทองถน กรณของ "ยาโม" นน เปๅนคาเรยกทรกนในหมชาวไทย โดยเฉพาะสาหรบคนโคราช ในการแปลนน นกศกษาบางคนใชคาทบศพทแเปๅน Ya Mo ทงน อาจถอไดวาเปๅนชอเฉพาะ ทแมแตนกทองเทยวตางชาตกรจกในฐานะ "สงศกดสทธคเมองโคราช" ซงกนาจะเปๅนวธทเหมาะสม หากใชคาวา Frau ซงตรงกบคาวา Mrs. ในภาษาองกฤษ แมจะเปๅนการเรยกชอคนแบบสภาพ และเจาของภาษาทผวจยสอบถามไดบอกวาเหมาะสม แตเมอแปลกลบมาเปๅนภาษาไทยอกครง จะกลายเปๅนคาวา "นาง" ซงอาจใหความรสกไดหลายแบบแตกตางกนไป บางคนอาจคดวาเปๅนการลบหลของสงใหกลายเปๅนเพยง Mrs. คนหนง แตหากพจารณาถงการเรยกชอคนอยางเปๅนทางการ หรอตามแบบราชการไทย การเรยกชอคนเปๅน "นาย" "นาง" หรอ "นางสาว" ถอเปๅนคากลาง ไมไดเปๅนการลบหลแตอยางใด การตดสนใจเลอกวธแปลเปๅนแบบใดแบบหนงในสองแบบนกนาจะเปๅนทยอมรบได ในขณะทการใชคาวา Oma นน ยอมไมเหมาะสมอยางแนนอน

การแปลคาวา "หลาน" ในเพลงน กมปใญหาเชนกน มนกศกษาบางคนแปลวา Nichte ซงในภาษาเยอรมนใชในความหมายของ "หลานสาว" ทเปๅน "ลกของพหรอนอง" สวนถาเปๅน "หลานสาว" ทใชกบคกบ "ปยาตายาย" กจะตองใชเปๅน Enkelin ทนาสนใจคอ ในกรณของคาวา "หลาน" ในเพลง "กราบเทายาโม" น อนทจรงมไดมความหมายแบบเดยวกบทงสองกรณนแตอยางใด แตมการใชใน 2 กรณดวยกน กรณแรกเปๅนบรษสรรพนามบรษทหนง หรอ คาวา ich ในภาษาเยอรมน สวนกรณหลง ซงใชในประโยคสดทายของเพลงวา "จะอยอสานเปๅนหลานยาโม" นน ในทนกนาจะหมายถง "ผทภกด" หรอเปๅนลกหลานในกรณทเปๅนผสบทอดเจตนารมณแ แตไมใชญาตทผกพนกนทางสายเลอด วธการแปลแบบทนกศกษาบางคนเลอกใช คอ แปลถอดความและรวบประโยคไปเลยวา Ich werde im Isaan bei Ya Mo leben ('ฉนจะอยทอสานกบยาโม') หรอบางคนแปลโดยใชคาวา Kind ทแปลไดวา 'เดก' หรอ 'ลก' ซงกรณนเปๅนคาแปลทเหมาะสมกวาการแปลตรงตววา "หลาน"

5. ปญหาในการเลอกสรรค าเพอใหรองเขากบท านองได

ปใญหาทถอวาเฉพาะเจาะจงทสดสาหรบการแปลเพลงไทยเปๅนภาษาเยอรมนในงานวจยน คอ ปใญหาในการทาใหบทแปลสามารถนามาใชรองเปๅนเพลงลกทงไดโดยใชทานองเดมของเพลงไทยตนฉบบไดโดยไมขดกบหลกการออกเสยงภาษาเยอรมน และคงกลนอายของจงหวะและทวงทานองเพลงตนฉบบไวใหมากทสด ซงพบวาในกระบวนการแปลนน จะตองใชวธหาคาและสานวน ตลอดจนโครงสรางภาษาเยอรมนหลายแบบทมความหมายใกลเคยงกน แลวเลอกใชสงทเขากบจานวนพยางคแของคารอง ทานองเพลง จงหวะสน-ยาวของตวโนต ตลอดจน อารมณแเพลงใหไดมากทสด ซงอาจตองมการทดลองรองและลองปรบเปลยนบทแปลไปจนกวาจะลงตวมากทสด ดงนน กรณทมบทแปล 2 สานวน สานวนทดกวาอาจมใชสานวนแปลทแปลตรงตวและเกบความหมายไดครบถวนทสด แตอาจจาเปๅนตองเลอกสานวนทรองแลวใหเสยงทไพเราะและกลมกลนกวา ตลอดจนใหอารมณแทเขากบเนอหาในบทเพลง ดงตวอยางบทแปลเนอเพลงทอนสดทายของเพลง "รองไหกบเดอน" ขางลางน

คงมใคร เขาคอยเอาใจเกงนก เจาถงลม ลมชายทรก ใหคอยเหงาหงอยอยนา ยงมองดเดอน เหมอนเตอนใหใจผวา

Vielleicht hast du jemanden, der um deine Gunst wirbt. Du vergisst also dein'n Mann. Weißt du, dass ich einsam bin? Ich schau' den Mond an, den ich gefürchtet hatte.

Kann es sein, dass du jemanden hast, der viel besser ist als ich? Drum lässt du mich allein. Ich bin traurig, immer wenn ich den Mond

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

96 : ภาษาและวรรณกรรม

ยงคนนเดอนจา ฉนมารองไหกบเดอน

In der Nacht. Oh, der Mond, ich weine mit dir.

seh'. In dieser hellen Nacht weine ich mit dem Mond.

แมวาในดานความถกตองสานวนแปลทงสองสานวนขางตน อาจมคณภาพใกลเคยงกน เพราะตางกเกบความไดไมหมดทกรายละเอยด แตสอความหมายหลกตามเนอเพลงตนฉบบได12 แตสานวนทสองดจะสามารถนามารองกบดนตรไดกลมกลนกวา ดงนน ปใญหาในการคดเลอกสานวนแปลทดทสดของแตละบทเพลงนน จงอาจตองพจารณาหลายปใจจยดวยกน และอาจตองเลอกสรรสงทดทสดจากทางเลอกทมทงหมด มาประกอบสรางเปๅนบทแปลเพลงลกทงทสมบรณแแบบทสดเทาทจะเปๅนไปได

สรปและอภปรายผล

แมในการวเคราะหแครงน ซงเปๅนเพยงการทดลองวเคราะหแขอมลสวนหนงทมอย ยงไมสามารถใหขอสรปทครอบคลมเกยวกบปใญหาทงหมดทพบในการแปลเพลงลกทงไทยเปๅนภาษาเยอรมนได แตกพอทจะใหเหนภาพตวอยางของปใญหาทเกดขนได ซงปใญหาเหลานมลกษณะใกลเคยงกบทพบในงานวจยอน ๆ เชน ในงานวจยเกยวกบปใญหาในการแปลกวนพนธแเยอรมนเปๅนไทย (ถนอมนวล โอเจรญ, 2545) สรปประเดนปใญหาทพบบอยไว 4 ประการ คอ ปใญหาอนเกดจากความแตกตางทางภาษา ปใญหาอนเกดจากความแตกตางทางวฒนธรรม ปใญหาการถายทอดฉนทลกษณแ และปใญหาการขาดทกษะภาษาไทย ซงในการแปลเพลงลกทงไทยเปๅนภาษาเยอรมนนน แมไมตองคานงถงฉนทลกษณแ เพราะไมมขอกาหนดตายตวเหมอนบทกว13 แตกมปใญหาอนทเทยบเคยงกบปใญหานไดเชนกน นนคอ ปใญหาในการทาใหบทแปลสามารถนามาใชรองกบทานองของเพลงตนฉบบไดนนเอง ในงานวจยของ ถนอมนวล โอเจรญ กลาวถงปใญหาการขาดทกษะภาษาไทยซงเปๅนภาษาปลายทาง (target language) ในการแปลเพลงลกทงไทยเปๅนภาษาเยอรมนกพบปใญหาแบบเดยวกน กลาวคอ นกศกษายงขาดทกษะภาษาเยอรมนซงเปๅนภาษาปลายทาง ทาใหยงไมสามารถใชคาศพทแ สานวน และโครงสรางทางไวยากรณแไดถกตองทงหมด

ขอสงเกตอกประการหนงทพบในการวเคราะหแบทแปลของเพลงทง 8 เพลงในครงน แตไมอยในประเดนปใญหาทตงไวเปๅนกรอบในการวเคราะหแขอมลครงน คอ นกศกษามปใญหาในการเขาใจภาษาไทย ซงเปๅนภาษาตนทาง (source language) ในการแปลนดวยเชนกน โดยเฉพาะในบทเพลงลกทงทมการใชภาษาแบบกระชบ ใชถอยคานอย แตสอความไดลกซง และแสดงภาพพจนแตาง ๆ ไดเตมท นกศกษาจะมปใญหาในการทาความเขาใจ จนถงขนาดทบางครงเผลอตความผดไปเลยกได ทงทเปๅนภาษาแมของผแปลเอง ตวอยางเชน มนกศกษาแปลความเนอเพลงวรรคหนงในเพลง "ฉนทนาทรก" ผดไปเลย เนอเพลงกลาววา "นงเขยนจดหมายแลวรบทงไปโรงงานทอผา ถงคนชอฉนทนาทเคยสบตากนเปๅนประจา" ซงคาวา "ทง" ในทนเปๅนกรยาทสอความวา "ทงจดหมาย" หรอ "สงจดหมาย" นนไปยงโรงงานทอผา แตในครงแรกนกศกษากลบเขาใจไปวา "ทงไป" ในทน หมายความวา ผเขยนนนเขยนจดหมายอยแลวกทงไป หรอหยดเขยน แลวตวผ เขยนจดหมายกไป

12 เมอแปลยอนกลบสานวนแปลแรก (คอลมนแกลาง) จะสอความหมายวา "บางทเธออาจมใครคอยเอาใจ เธอจงลมผชายคนนของเธอ เธอรไหมวา

ฉนเปลาเปลยว ฉนมองดเดอนททาใหฉนรสกกลว ในยามคาคน เดอนจเา ฉนมารองไหกบเดอน" ในขณะทสานวนแปลทสอง(คอลมนแขวา) สอ

ความหมายวา "เปๅนไปไดไหมทเธอจะมใครทดกวาฉน เธอจงทงฉนใหอยเพยงลาพง ฉนเศราเหลอเกนทกยามทมองดเดอน ในคนนทแสงจา ฉนมา

รองไหกบเดอน"

13 แมในการประพนธแคารองของเพลงจะไมมฉนทลกษณแบงคบ แตเพลงไทยสวนใหญ โดยเฉพาะเพลงลกทงนน ยงนยมใชภาษาทไพเราะ มทงสมผสนอก สมผสใน เพยงแตการใชฉนทลกษณแไมไดเปๅนเงอนไขในการแปลเพลงลกทงไทยเปๅนภาษาเยอรมน เพยงแตกาหนดใหตองสามารถนาบทแปลภาษาเยอรมนมารองดวยทานองเดมไดเทานน

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 97

โรงงานทอผา จงแปลวา Bevor ich zur Fabrik gegangen bin, schrieb ich einen Brief an Chantana, die ich immer ansehe ('กอนจะไปโรงงาน ฉนเขยนจดหมายถงฉนทนา คนทฉนเหนเสมอ ') ปใญหานสาคญมาก เพราะกอนจะแปลภาษาไทยเปๅนภาษาตางประเทศใหถกตองได นกศกษาไทยตองเขาใจภาษาไทยใหถกตองกอน ดงนน จงอาจตองยาประเดนนในการสอนแปล และอาจมการทาความเขาใจเนอหาภาษาไทยใหตรงกนกอนทจะเรมใหนกศกษาแปลจรง

อกสงหนงทสมควรนามาพจารณาดวยในการทาบทแปลเพลงลกทงไทยเปๅนภาษาเยอรมน คอ การพยายามรกษาโครงสรางของเพลงตนฉบบไวดวย เนองจากพบวาหลายเพลงมกมวรรคขนตนทคลายกน เชน "สองมอกราบลงทตรงเหนออาสนแ แทบบาทยาโม" ในทอนแรก และ "สองมอกราบลงทตรงเหนออาสนแ แทบบาทยาโม" ในทอนสดทาย (เพลง "กราบเทายาโม") "เดอนหาหนาแลง" ในทอนแรก "เดอนหาผานไป" ในทอนทสอง และ "เดอนหาหนาแลง" อกครงในทอนสดทาย และ "นกไวทกนาท" ในทอนแรก "นกไวทกคนวน" ในทอนทสอง และ "นกไวแลวแลวเชยว" ในทอนสดทาย (เพลง "คนดงลมหลงควาย") ในการวเคราะหแขนตอไป จงควรจะขยายขอบเขตการจดประเภทของปใญหาใหละเอยดและครอบคลมมากยงขน ตลอดจนนาเสนอแนวทางในการแกไขปใญหาตาง ๆ ในการแปลใหสามารถนาไปใชไดจรงดวย โดยเฉพาะอยางยง อาจตองนามตดานสนทรยะทางดนตรมารวมพจารณาในกระบวนการแปลดวย

ขอเสนอแนะ

ในสวนทเปๅนปใญหาในการแปลเพลงลกทงไทยเปๅนภาษาเยอรมน สงสาคญทสดประการแรกทควรพฒนานกศกษาจงควรเปๅนการฝกฝนทกษะในการทาความเขาใจกบตวบทตนฉบบ ลกษณะเฉพาะทปรากฏในวฒนธรรมตนฉบบ ฝกการใชภาษาปลายทางและเรยนรวฒนธรรมของภาษาปลายทาง เพอชวยในการตดสนใจในการถายทอดความเพอสอสารระหวางสองวฒนธรรม นอกจากน ยงควรฝกใหนกศกษาตระหนกถงความแตกตางระหวางทงสองภาษา ฝกการหาคาเหมอน ตลอดจนรปโครงสรางประโยคทหลากหลายแตสอความคลายกนได เพอใหผแปลมทางเลอกในการหาสานวนแปลทเหมาะสมทสด โดยเฉพาะอยางยงเพอเปๅนทางเลอกสาหรบการเลอกสรรคาเพอใหไดจานวนพยางคแเทากนหรอใกลเคยงกบเนอเพลงตนฉบบ ตามเงอนไขของการแปลเพลงในทน

แมเปๅนเพยงการวเคราะหแปใญหาในการแปลเพลงลกทงไทยเปๅนภาษาเยอรมนในเบองตน แตกพบวามมตทนาสนใจเปๅนอนมาก เหนไดชดวาเนอหาและสนทรยภาพทอยในเพลงลกทงไทยนนสามารถนาไปสองคแความรมากมาย โดยเฉพาะอยางยงการทาใหนกศกษาไดทงฝกฝนทกษะ และความสามารถในการใชภาษาตางประเทศในมตทหลากหลายขน พรอมกบการรจกภาษาและวฒนธรรมของตน การเรยนร "ความเปๅนอน" แบบทไมลม "รากเหงา" ของตนเองนนเปๅนทศทางทนาสงเสรมเปๅนอยางยงในระบบการศกษาของไทย และผสอนแปลควรนามาพจารณาดวยในการวางแผนการสอนหรอพฒนาหลกสตรทเกยวของกบการแปล

กตตกรรมประกาศ

บทความนนาเสนอผลการวจยสวนหนงจากโครงการวจย "ปใญหาในการแปลเพลงลกทงไทยเปๅนภาษาเยอรมน" ซงไดรบอดหนนทนวจยจากกองทนวจยและสรางสรรคแคณะอกษรศาสตรแ มหาวทยาลยศลปากร

เอกสารอางอง

กรกช อตตวรยะนภาพ. (2555). ลเก-ลกทงเยอรมน : กรณตวอยางของการบรณาการศลปวฒนธรรมไทยกบการเรยนการสอนภาษาตางประเทศ. วารสารอกษรศาสตร มหาวทยาลยศลปากร 34 (2), 9-38.

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

98 : ภาษาและวรรณกรรม

เอกสารอางอง

ถนอมนวล โอเจรญ. (๒๕๔๕). การแปลกวนพนธแเยอรมนเปๅนไทย : กรณศกษาปใญหาการแปลกวนพนธแของนสตปรญญามหาบณฑต สาขาวชาภาษาเยอรมน คณะอกษรศาสตรแ จฬาลงกรณแมหาวทยาลย. วารสารอกษรศาสตร ๓๑ (๑), ๑-๓๓.

นฤพนธแ สอนศร. (๒๕๕๑). คตศลปขามพรมแดน : สารและภาษาในการแปลเพลง. ใน รวมบทความวชาการ สอนเขยนอยางสรางสรรคและสมานฉนทดวยภาษาวฒนธรรม. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยหอการคาไทย, ๖๒-๘๒.

ศรพร กรอบทอง. (๒๕๔๗). ววฒนาการเพลงลกทง. กรงเทพฯ: เคลดไทย.

สานกงานคณะกรรมการวฒนธรรมแหงชาต. (๒๕๓๔). กงศตวรรษเพลงลกทงไทย. กรงเทพฯ : สานกงานคณะกรรมการวฒนธรรมแหงชาต.

Attaviriyanupap, Korakoch. (2013). Projektorientiertes Lernen : Erfahrungen aus eigener Unterrichtspraxis. In : Tagungsband. 2. Internationale Deutschlehrertagung "Zielsprache Deutsch - Erfahrungen aus der Unterrichtspraxis". 18.-19.10.2013. Hanoi : Hanoi Universität und Vietnamesischer Deutschlehrerverband, 150-161.

Attaviriyanupap, Korakoch (2014). How Lukthung Songs Can Be Integrated with the German Language Learning Process of Thai Students. Paper presented at the 12th International Conference on Thai Studies. 22-24 April 2014. University of Sydney.

Jittrakorn, Amporn. (2006). Lukthung : Authenticity and Modernity in Thai Country Music. Asian Music 37 (1), 24-50.

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 99

ภาคผนวก

เนอเพลงลกทงไทยตนฉบบของบทแปลทวเคราะหแในบทความน

กราบเทายาโม คารอง - เลศ ศรโชค สองมอกราบลงทตรงเหนออาสนแแทบบาทยาโม ทหลานเตบโตเพราะพรแมยา ลกทงแผนดนถนอสาน จากมตรวงศแวานบานปา ลกตองเขามาเปๅนศลปน เพราะความอยากดงอยากดของลกเหมอนถกดลใจ ใหทงบานไปเพราะความหยามหมน บดนหลานมากราบยาแลว ความหวงเพลดแพรวไมสน ซบหนาจบดนเบองบาทยาตรม คณยาโมเหมอนดงรมโพธผงาด คมครองปกปองโคราช มอานาจเหนอใจทกคน เปๅนแสงสวางอยกลางเมอง รงเรองสตรวรชน ใครไหวใครบนไดดงอธษฐาน สองมอกราบลงทตรงเหนออาสนแแทบบาทยาโม แตเลกจนโตเหนยาตระหงาน จะทกขแจะทนสกแคไหน จะขอทนไปบยน จะอยอสานเปๅนหลานยาโม

คนดงลมหลงควาย คารอง - ฉลอง ภสวาง นกไวทกนาท ถาเขาไปไดดแลวคงไมมาขควาย เขานนคงแหนงหนาย เบอนงหลงควาย เบอเคยวเกยวหญา นกไวทกคนวน เพยงเดยวเดยวลมกน ทงกนใหคอยตงตา ไปไดดมคา กลมสาวชาวนา คนซอชอรวง ไดเจอะคนเลบแดงๆ ปากแดงแกมแดงๆ ทในเมองหลวง ทงใหสาวนานอนนาตาเออทรวง คนซอชอรวงเขาคงไมหวงไมสน นกไวแลวแลวเชยว คาวาดงตวเดยว จงทาใหคนเบยวคน ลวงใหเราหมองหมน นหรอใจคน พอดงกลมหลงควาย

คดถงจงเลย คารอง - นพพร เมองสพรรณ ไมเจอะกนนาน คดถงจงเลย โธเอย นอยเอเยจะรหรอเปลา ตงแตวนนนจนถงบดน หวใจของพเรยกหาเจา ทงเยนและเชาคอนคน จงหยบรปถายทเธอใหไว มาดทไรหวใจสะอน พกลวไอหนมอยขางหลง มาตอนองนางขวญยน พจนตองฝนยนรองไห โถมากรงเทพ เทยวหางานทา ตากแดดหนาดาพทนทาไป ทงงานรบจางทกแหงหน เปๅนเพราะความจนยากเขญใจ หวงเกบเงนไปแตงกบเธอ จงรอพกอนขอวอนเถดนอง อยาใหพหมองเพราะนองนะเออ พรกเนอนวลอยางสดซง คดถงพบางหรอเปลาเธอ สวนพสเพอ คดถงอยางแรง

จ าปาลมตน คารอง - ชลธ ธารทอง เดอนหาหนาแลงลมแรงพดชอมะมวง ไผลอลมเหมอนคนลอลวง หวใจขาลวงเหมอนโดนมดหน คดถงจาปา หนหนาคนบางเดยวกน เจาอยากเปๅนสะใภนายพน หนไปบางกอกไมบอกสกคา เดอนหาผานไปนมนกใกลเดอนหก อกไมชาฝนคงจะตกรดพนผนนาขาวกลาชมฉา เดอนหกปน พไมมแรงจะไถดา เจาจาปาทงนาเคยทา ทงกาขาวกลาไปหาหองแอรแ ไอหนมบานนา หนาตามนดาเหมอนถาน ผวคลาดากราน เพราะงานมนหนกจะแย รปกไมสวย ไมเหมอนคนรวยหมแพร คนบานนอกกนจอกกนแหน มแตทางแพชาใจชาใจ เดอนหาหนาแลงลมแรงพดชอมะมวง ยนเสยงทยกรองหารวง เหมอนขาหวงหาจาปาฝในใฝ หอมดอกจาปาโรยรนสงกลนไปไกล ยงคดถงคนทจากไกล แอบยนรองไหใตตนจาปา

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

100 : ภาษาและวรรณกรรม

ฉนทนาทรก คารอง - สชาต เทยนทอง ปดไฟใสกลอน จะเขามงนอน คดถงใบหนา นงเขยนจดหมาย แลวรบทงไป โรงงานทอผา ถงคนชอฉนทนา ทเคยสบตากนเปๅนประจา ลายมอไมด ตองขอโทษท เพราะความรตา หากคาพดใด ไมถกหวใจ หรอไมชนฉา ขอจงยกโทษถอยคา ทผมเพลยงพลาบอกรกคณมา หากคาพดใด ไมถกหวใจ หรอไมชนฉา ขอจงยกโทษถอยคา ทผมเพลยงพลงบอกรกคณมา หากผดพลงไป อภยเถดฉนทนา ผมคนบานปา ถอยวาจาไมหวานกนใจ ภาพถายลายเซน ผมสงใหเปๅนของขวญปใหม หากคณเกลยดชง เมออานดานหลงแลวโยนทงได หรอเอาไปฉกเผาไฟ อยาเกยเอาไวใหมนบาดตา หากคณการณยแ กสงรปคณใหดแทนหนา ชวยเซนรปไปวามอบดวยใจสาวโรงทอผา ผมจะเอาไวบชา มอบความศรทธารกจนวายปราณ จะปใกหวใจ หวใจรกคณนานๆ รกสาวโรงงาน สาวโรงงานชอฉนทนา

ฝนเดอนหก คารอง - ไพบลยแ บตรขน โอ฿บ...โอ฿บ... ยางเขาเดอนหก ฝนกตกพราๆ กบมนรองงมงา ระงมไปทวทองนา ฝนตกทไรคดถงขวญใจของขา แมดอกโสนบานนา นองเคยเรยกขาพอดอกสะเดา ยางเขาเดอนหก ฝนกตกโปรยๆ หวใจพรองโอยๆ คดถงแมดอกกานเชา ฝนตกลงมาคดถงขวญตานองเจา ไมเจอะหนานองแมเงา หรอลมรกเราเสยแลวแกวตา ถามวาฝนเอเยทาไมจงตก ตอบวาฝนตกเพราะกบมนรองเรยกฝนบนฟา ถามวาพเอเยทาไมรองไหและหลงนาตา ตอบวาหวใจของขา คดถงแกวตาจงรองไห ยางเขาเดอนหก ฝนกตกปรอยๆ พมาหลงยนคอยนองจนพปวดหวใจ ฝนตกพราๆ พยงระกาหมองไหม พตองตากฝนทนหนาวใจ นองจากพไปเมอเดอนหกเอย โอ฿บ...โอ฿บ...

รองไหกบเดอน คารอง - คมภรแ แสงทอง มองดเดอนเหมอนเตอนใหใจคดถง ทรกจเาหนมนาราพง คดถงนงคราญบานนา พอไกลลมกนสาบานกลมสญญา ปลอยใหหลงคอยทา ลบลาไมกลบแมเงา เคยเคลยคลอพนอเดนเลนกบนอง ครนเมองานเดอนเพญสบสอง เมอตอนลมลองขาวเบา เพอนเราฮาเฮ สรวลเสรกกนหนมสาว อนไอรกรวงขาว โถเจาไมนาหนายหน พอเดอนแรมรกกแรมรางเลอน โถ...ดาวขาดเดอน ฉนกเพอนไมม แตเดอนยงมาใหดาวเหนหนาทกท แตคนรกขาซ เปๅนปมเคยเหนหนา คงมใครเขาคอยเอาใจเกงนก เจาถงลม ลมชายทรก ใหคอยเหงาหงอยอยนา ยงมองดเดอน เหมอนเตอนใหใจผวา ยงคนนเดอนจา ฉนมารองไหกบเดอน

หวใจผมวาง คารอง - สรพล สมบตเจรญ หวใจผมวางจะมใครบางจบจอง เปดโอกาสใหคณครอบครอง มาจบมาจองหวใจผมได รบรองมเสยนายหนาแปะเจยะแตอยางใด ใหคณผหญงมาจองไว แตคณผชายผมหามจอง หวใจผมวางเหมอนตกทสรางไฉไล หากมาจองกนชาไป คณจะเสยใจทมไดหอง หากคณมาชา คนอนเขาควาใจผมไปครอง ถาหากคณพลาดการเปๅนเจาของ แลวคณจะตองเสยดาย ถาหากคณจองรบรองเมอไรเมอนน ผมบรการรบใชมไดแหนงหนาย ยามกนจะปอน ยามรอนจะพดให คณเมอยคณปวด ผมนวดยงไหว ใหคณเปๅนนายใจผม หวใจผมวางใหคณมานงบงการ ใหคณชนวใชงาน แลวแตคณนน จะขหรอขม ผมขอรบใชอยกบคณนายทผมนยม ถาหากคณเหนเหมาะสม มาจองใจผมเปๅนของคณ

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 101

นวนยายวยรน: ภาพตวแทนความเปนวยรนไทยในวรรณกรรมสมยนยม14

Young Adult Novel: The Representation of a Young Adult in Popular Literature

อาจารย อนชา พมศกด

สาขาวชาภาษาไทย คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏกาฬสนธ

บทคดยอ

บทความวจยนมงศกษาภาพตวแทนความเปๅนวยรนในนวนยายวยรน โดยใชศาสตรแแหงการเลาเรองมาวเคราะหแองคแประกอบของเรองเลาเพอหาการนาเสนอภาพตวแทนของวยรน ผลการศกษาพบวา ในนวนยายวยรนมการสรางภาพตวแทนของวยรน แบงเปๅน ภาพตวแทนของวยรนชาย พบ 4 รปแบบ คอ 1) ภาพตวแทนวยรนชายผสมบรณแแบบ 2) ภาพตวแทนวยรนชายผมความเปๅนสากล 3) ภาพตวแทนวยรนชายผพรอมดวยสตปใญญาความสามารถ 4) ภาพตวแทนวยรนชายผมแรงดงดดทางเพศ สวนภาพตวแทนวยรนหญง พบ 3 รปแบบ คอ 1) ภาพตวแทนวยรนหญงทความเกงมากอนความสวย 2) ภาพตวแทนวยรนหญงทชอบผชายหลอและรวย 3) ภาพตวแทนวยรนหญงผมรสนยมทนสมย และภาพตวแทนวยรนไทย พบ 3 รปแบบ คอ 1) ภาพตวแทนชวตวยรนยคใหม 2) ความทนสมยคอความเปๅนตะวนตก 3) ผชายเหนอกวาผหญงเสมอ จากภาพตวแทนเหลานสรปไดวา นวนยายวยรนไทยนาเสนอภาพของวยรนทดาเนนชวตไปบนโลกยคโลกาภวตนแ ทกาวตามเทคโนโลย ใชชวตแบบทนสมย ความรกประกอบดวยความสวย ความหลอ ความรวย และความเกง และผหญงยงตกอยภายใตอดมการณแชายเปๅนใหญอย

ค าส าคญ: ภาพตวแทน นวนยายวยรน วรรณกรรมสมยนยม

Abstract

This study aims to examine a representation of adolescents in young adult fiction. The narratology is used to analyze narrative structure of the story in order to find the presentation of adolescent representation. The result shows that there are 4 types of representation of male adolescents in young adult fiction: 1) the representation of a perfect man, 2) the representation of a universal man, 3) the representation of a wise man, 4) the representation of an attractive man. Besides, there are 3 types of representation of female adolescents: 1) the representation of a wise woman, 2) the representation of woman who prefers only handsome and rich man, 3) the representation of modern woman. There are also 3 types of representation of Thai adolescents: 1) A adolescents in a modern world, 2) Modernity is westernization, 3) Man is more superior to woman. In conclusion, young adult fiction in Thailand presents the image of adolescents who live in the age of globalization and technology. They usually have life style in modernity, and their love involve beauty, wealthiness and smartness. Nevertheless, woman is still under patriarchy ideology.

Keywords: Representation, Young Adult novel, Popular Literature

14บทความนเปๅนสวนหนงของรายงานการวจยเรอง “นวนยายวยรน : อตลกษณแและรสนยมการอานของวยรนไทย” โดยไดรบทนวจยจาก งบประมาณแผนดนของมหาวทยาลยราชภฏกาฬสนธแ ปงบประมาณ 2557

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

102 : ภาษาและวรรณกรรม

บทน า

ชวงกวาสองทศวรรษทผานมากระแสวรรณกรรมทปลกใหความซบเซาของวรรณกรรมไทยฟนตวขนมาอยางรอนแรง คอกระแสของ “นวนยายวยรนมาทาใหเกดสานกพมพแจานวนมากทตพมพแนวนยายแนวน รสนยมการอานของวยรนไทยเกดเปๅนกระแสทผอยในวงการสอสงพมพแตนตวหนมามองกลมผบรโภคกลมน เพราะภาพทถกสรางจากองคแกรตางๆ ทคนไทยชนห คอ เดกไทยไมอานหนงสอ หรออานหนงสอเฉลยวนละ 7 บรรทด แตปรากฏการณแความนยมใน นวนยายวยรนไดทาใหผคนหนมามองวยรนในเรองการอานอกครงวา เพราะเหตใดวยรนไทยทถกนาเสนอวาไมชอบอานหนงสอ กลายเปๅนผนยมการอานไปได

คาวา“นวนยายวยรน” เปๅนคาทกาหนดโดย สมาคมผจดพมพแและจดจาหนายแหงประเทศไทย (PUBAT) ทไดจดหมวดหมหนงสอเพอความสะดวกในการจดชนหนงสอและการเลอกซอในรานหนงสอของผอาน คา “นวนยายวยรน”นหมายถง บนเทงคดรอยแกวทมพฒนาการมาจากการแตนสาหรบวยรนหญงของญปน เปๅนเรองราวเกยวกบความรกของหนมสาวในรปแบบตางๆ โดยตวละครหลกจะมอายในชวงวยรนถงวยทางาน หรอกาลงศกษาอยในชนมธยมศกษา อดมศกษาหรอวยเรมตนทางาน เพงจบการศกษา ตวละครหลกจะมอายระหวาง 15-30 ป

นกวชาการและกลมผอานบางกลมมองวานวนยายวยรนเปๅน “ขยะวรรณกรรม” เพราะมเนอหาทไมสรางสรรคแ ใชภาษาทไมมวรรณศลปเหมอนวรรณกรรมสะทอนสงคมทเปๅนกระแสของวงวชาการดานวรรณกรรมมาอยางยาวนาน ทวา นยามดงกลาวกมอาจสนคลอนใหรสนยมของวยรนเปลยนแปลงไปแตอยางใด สงเกตไดจากยอดขายของนวนยายวยรนปใจจบนยงคงไดรบความนยมอยางตอเนอง วงผอานขยายออกไปทกภมภาค ครอบคลมผอานหลายกลม ทงเยาวชน วยรน วยทางานทตางใชนวนยายกลมนเพอความบนเทง และมการขยายรปแบบการนาเสนอวรรณกรรมแนวนออกไปกวางกวาเดม

รสนยมการอานนวนยายของวยรนสะทอนผานการเตบโตของสานกพมพแทตพมพแผลงานแนวนทมการกอตงขนมาจานวนมากในชวงสบปทผานมา มสถตจากสมาคมผจดพมพแและจดจาหนายแหงประเทศไทย (2548) ระบตวเลขคราว ๆ ของสานกพมพแเกดใหมในชวงป พ.ศ.2548 วามมากเกอบ 500 สานกพมพแและในชวงทนวนยายวยรนไดรบความนยมอยางสง มสานกพมพแทตพมพแนวนยายวยรนจานวนมาก

การเตบโตของตลาดนวนยายวยรนสะทอนรสนยมของผบรโภคทเตบโต และเปๅนภาพของรสนยมการอานของวยรนทคอนขางชดเจน คอ มแนวของเรองทชนชอบเปๅนการเฉพาะ ไมใชนวนยายทเปๅนทนยมของสงคมไทยหรอสงคมวชาการดานวรรณกรรมศกษาเชนในอดต

วตถประสงค

ในบทความวจยนมวตถประสงคแเพอวเคราะหแภาพตวแทนความเปๅนวยรนในนวนยายวยรน

กรอบแนวคด

บทความวจยน ผเขยนกาหนดมโนทศนแทใชในการศกษาจานวน 2 มโนทศนแหลก คอ มโนทศนแวาดวย “ศาสตรแแหงเลาเรอง”(narratology) และมโนทศนแวาดวย “ภาพตวแทน” (representation) โดยผเขยนจะใชมโนทศนแศาสตรแแหงการเลาเรอง ซงเปๅนวธการศกษาตามแนวทางโครงสรางนยม (structuralism) มาวเคราะหแตวบท (text) เพอคนหากลวธการเลาเรองในนวนยายวยรนวาใชกลวธเลาเรองอยางไร (How to narrate) เมอทราบถงกลวธในการเลาเรองแลว ผเขยนจะนามาใชในการวเคราะหแการประกอบสราง (construction) ภาพตวแทนของวยรนนยายวยรน ดงแผนภม

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 103

มโนทศน “ศาสตรแหงการเลาเรอง” (narratology)

ศาสตรแแหงการเลาเรอง (narratology) เปๅนศพทแท Tzvetan Todorov นกวรรณกรรมศกษาชาวรสเซยบญญตขนและกลายเปๅนสาขาวชาในชวงทศวรรษ 1970 มโนทศนแดงกลาวเรมตนมาจากปรชญายคเหตผลนยม(rationalism) และไดปรบกระบวนทศนแมาสปรชญายคหลงสมยใหมนยม (postmodernism) และถกยกฐานะใหเปๅนศาสตรแสาขาหนงหลงจากปรากฏการณแ “การเลยวโคงของภาษาศาสตรแเขามาสแวดวงสงคมศาสตรแ”ในโลกวชาการตะวนตก จากเดมท “การเลาเรอง”เปๅนเพยงเครองมอหนงในการวเคราะหแวรรณกรรมของนกวรรณคดศกษาเทานน

กาญจนา แกวเทพ (2553: 249-250) กลาววา กระบวนทศนแนอาศยแนวคดการประกอบสรางนยม (constructionism) ทอธบายวา แมสรรพสงตางๆ จะมอยจรงเชงภาวะวสย แตการทมนษยแในแตละชวงสมยในแตละสงคมจะรบรความหมายเกยวกบความเปๅนจรงเชงภาวะวสย (objective reality) นนออกมาอยางไรยอมขนอยกบ “กระบวนการประกอบสรางความหมาย” ใหแกสงนน และกลายเปๅน “ความเปๅนจรงเชงอตวสย”(subjective reality) ของมนษยแในยคสมยนน ในสงคมนน และความเปๅนจรงเชงอตวสยนตางหากทเปๅน “ความเปๅนจรง” ทมความหมายตอมนษยแ การเลาเรองเปๅนเครองมอสาคญในการประกอบสรางความหมายนนขนมา

กาญจนา แกวเทพ (2553: 251) กลาวถง การเลาเรอง (narrative) โดยสรปไดวา คอ การประกอบสรางความหมายใหกบสรรพสงตาง ๆ ทเกยวพนกบทฤษฎสญวทยา (semiology) ทวาดวยเรองของสญญะ (sign) และเมอนามาผสานกบแนวคด “อานาจ” (power) ของฟโกตแ การศกษาเรองเลาจงมกตงคาถามวา “ใครเปๅนผทมอานาจในการประกอบสรางความเปๅนจรงหรอความหมายของความเปๅนจรง”เหลานน รวมทงสนใจทจะศกษาวเคราะหแ “พลงอานาจของเรองเลาและการเลาเรอง” เองดวย

ศาสตรแแหงการเลาเรองเปๅนเครองมอสาหรบวเคราะหแเรองเลา (narrative) ทวไป โดยไมจากดประเภท ทงนผเขยนไดประยกตแแนวคดดงกลาวมาใชในการวเคราะหแตวบท (text) นวนยายทใชในการวจยน โดยเรยกรวมวา “เรองเลา”(narrative)หรอ ตวบทเรองเลา (narrative text) โดย Mieke Bal (อางถงใน วนชนะ ทองคาเภา, 2554: 80) ใหความหมายวา “ตวบทหนงๆ ทมตวแทน (agent) บอกเลาเรองราวหรอเชอมโยงเรองราวเขาดวยกนผานสอใดสอหนงโดยเฉพาะ สอทวานอาจจะหมายถงภาษา จนตภาพ เสยง สงกอสราง หรออะไรกไดทสามารถเลาเรองได”

ในการศกษานผเขยนใชการวเคราะหแทประยกตแศาสตรแแหงการเลาเรองจากงานของ Vladimir Propp ในป 1928 ซงวเคราะหแเรองเลาของรสเซย (Morphology of Folktale) โดยเลอกเอาองคแประกอบบางอนมาใชประกอบไปดวย ชอเรอง ตวละคร ฉาก แนวคด และโครงเรอง (กาจร หลยยะพงศแ, 2556: 218) เมอนาองคแประกอบเหลานมาวเคราะหแ นวนยายดงกลาวจะทาใหเหนภาพแทนของวยรนไทยได

มโนทศน “ภาพตวแทน”(representation)

คาวา “ภาพตวแทน” มคาทใชรวมกนหลายคา เชน ภาพแทน ภาพเสนอ สจ฿วต ฮอลลแ ไดนยาม representation วาเปๅน การผลตสรางความหมายโดยการใชระบบสญญะ เปๅนการพยายามทจะเชอมโยงแนวคด (concept)กบระบบสญญะเขาดวยกน หรอเปๅนการนาเสนอแนวคดผานระบบสญญะนนเอง (Hall, Stuart, 1997:15-19. อางถงใน สรเดช โชตอดมพนธแ, 2548: 2)

นวนยายวยรน

YA novels

ศาสตรแแหงการเลาเรอง

narratology ภาพตวแทนวยรน

young adult representation

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

104 : ภาษาและวรรณกรรม

โดยสรปแลว ฮอลลแ (1997: 25) ไดเสนอวาวธการศกษาการนาเสนอภาพตวแทนในเชงการประกอบสรางความหมาย ซงอยบนฐานคดเชงหลงสมยใหม ทมองวาไมมการประกอบสรางความหมายใดโปรงใสบรสทธหรอเปๅนภาพสะทอนทหมดจดตรงไปตรงมา แตหากเปๅนกระบวนการผลตความหมายทแอบแฝงไมซอตรง หรออาจกลาวไดวา ในการนาเสนอภาพตวแทนนนผเขยนหรอผสรางเปๅนผใส “ความหมาย”ลงไปในกระบวนการนาเสนอ ทงทสงรอบขางตางๆ ไมไดมความหมายในตวของมนเอง ลวนเกดจากการประกอบสรางความหมายของผสรางทงสน จากแนวคดดงกลาว ผสราง ผเขยน หรอ ผนาเสนอจงเปๅนบคคลสาคญดวยเหตวาเขาคอผสรางกรอบ สรางความหมายกบสงรอบขางใหเกดความหมายขน จากเดมทไมมความหมายในตวเอง

วธด าเนนการวจย

ในบทความน ผเขยนใชวธการดาเนนการวจยดงน

1. รวบรวมเอกสารและงานวจยทเกยวของ ในบทความนผเขยนเลอกนวนยายมาใชจานวน 10 เลม จากนกเขยนทมผลงานเขยนมากกวา 5 เลม จานวน 7 คน ทงนดวยเหตผลวา นกเขยนทไดรบความนยมคอผทเขยนนวนยายแลวมผอานจานวนมาก นาจะเปๅนตวแทนของความเปๅนนกเขยน โดยพจารณาจากยอดขายในชวง 5 ปของรานจาหนายหนงสอทมสาขามากทสดสองรานคอ ซเอดบ฿คเซนเตอรแ และรานนายอน

2. เมอไดเอกสารในการวจยครบถวนแลว ผเขยนจะนามาวเคราะหแตามขนตอนดงน

2.1 นานวนยายทง 10 เรอง มาวเคราะหแโดยใชแนวคดศาสตรแแหงการเลาเรอง (narratology)

2.2 เมอวเคราะหแจนกระทงเหนกลวธการเลาเรองตามศาสตรแแหงการเลาเรองแลว ผเขยนจะนามาใชในการวเคราะหแหาภาพตวแทน (representation) ของวยรนไทยในนวนยายวยรนตอไป

3. ดาเนนการจดกระทาขอมลโดยเขยนสรปผลการวจยในรปแบบของการพรรณนาวเคราะหแ

ผลการวจย

การประกอบสรางความหมายวยรนผานนวนยายวยรนไทย

เมอวเคราะหแนวนยายวยรนทง 10 เรอง ตามแนวทางการวเคราะหแการประกอบสรางเรองเลาผานองคแประกอบการเลาเรองจะพบรายละเอยด ดงน

1. ชอเรอง เปๅนการสรปความหมายของนวนยายและถอเปๅนองคแประกอบของภาพเสนอสวนหนงของนวนยาย เพราะตวชอเรองทผเขยนตงขนมากเพอบอกความหมายทผเขยนประกอบสรางตวเรองเลาน และสวนหนงชอเรองกมกบอกถงแกนของเรองนนๆ ดวย เมอพจารณาชอเรองทง 10 เรอง พบวา วธตงชอเรองของนวนยายวยรนมหลกทสะทอนถงคานยมความเปๅนสากล และการลอกแบบการตงชอตามละครซรยแเกาหล ดงน

ในประเดนการตงชอเรอง พบวา ตงชอโดยใชภาษาองกฤษน า และตามดวยประโยคหรอวลในภาษาไทยทมลลาภาษาแบบวยรน เชน Single Lawyer มารกกนมย...ถาหวใจยงวาง, Why Love บอกไดไหมท าไมตองรกเธอ จากตวอยางรายชอทยกมาจะเหนวา โครงสรางของการตงชอ คอการใชคาภาษาองกฤษ มาขนตนชอเรอง อยาง Single Lawyer ทแปลวา ทนายความโสด แลว ตามดวยชอภาษาไทยทเปๅนประโยคคาถามเชงเชญชวน อยาง มารกกนมย...ถาหวใจยงวาง หรอขนดวยประโยคคาถามภาษาองกฤษ อยาง Why Love แลวตามดวยคาแปลเปๅนภาษาไทยทขยายใหชดขนตามแบบภาษาวยรนวา บอกไดไหมท าไมตองรกเธอ

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 105

ลกษณะของการตงชอเรองทมภาษาองกฤษนาแลวตามดวยภาษาไทยทมาขยายหรอเพมความหมายน เปๅนลกษณะของความนยมในการตงชอละครซรยแเกาหลทไดรบความนยมในชวงทผานมา เชน coffee prince รกวนวายของเจาชายกาแฟ เปๅนตน

ในเรองทเหลอมลกษณะการตงชอทเหมอนกน แตทตางกนคอการตงชอภาษาไทยทอาจจะเปๅนประโยคคาถามประโยคเชญชวน เชน มารกกนมย...ถาหวใจยงวาง หรอบอกเลา เชน แผนรายกลายเป๐นรก โดยจะใชภาษาแบบวยรนในการเรยบเรยงประโยคเสมอ ลกษณะโครงสรางของประโยคจะมคาสมผสในระหวางกลมคาสองกลม

ทงนรปแบบภาษาเขยนแบบวยรนในการตงชอจะมคาวา ราย รก เฮยว เกยว เฮว มย ซงเปๅนคาทใชในกลมวยรนและใชทวๆ ไปกม แตเมอนามาเรยงเปๅนประโยคจะมลกษณะของลลาภาษาแบบวยรน

การนาเสนอภาพของวยรนผานภาษาในการตงชอเรอง โดยเฉพาะการตงชอโดยรบอทธพลมาจากละครซรยแเกาหล ซงเปๅนสอบนเทงยอดนยมสาหรบคนไทย สะทอนการรบอทธพลรปแบบดงกลาววา นวนยายวยรนกไดดดซบเอาความเปๅนซรยแเกาหลทถกประกอบสรางโดยคนไทย คอ เอาชอละครเกาหลทเปๅนภาษาองกฤษมาแลวตงชอดวยประโยคภาษาไทยเสรมเพอขยายความแบบวยรน จนกลายเปๅนอตลกษณแของการตงชอละครจากเกาหล สงอทธพลถงการตงชอนวนยายวยรนดวย

2. ตวละคร ตวละครเปๅนองคแประกอบหนงในการประกอบสรางความหมายตางๆ ใหเกดขนได โดยเฉพาะการประกอบสรางความหมายใหกบวยรน ในบทความนจะพจารณา 2 ดาน คอ ประเภทของตวละคร วธการสรางตวละคร

2.1 ประเภทของตวละคร ตามแนวทางการวเคราะหแของสานกประกอบสรางนยมจะพจารณาวาการเลอกประเภทของตวละครเหลานจะนาไปสการสรางความหมายอยางใดอยางหนงเสมอ

ในบทความนจะแบงประเภทของตวละครทนามาศกษาโดยอาศยแนวคดเรอง paradigmatic structure ของ Valadimir Propp โดยแบงประเภทของตวละครออกเปๅน 3 ประเภท คอ 1.พระเอก 2.นางเอก 3.ผราย-นางรายหรอผสรางอปสรรค โดยจะนามาวเคราะหแเกยวกบการสรางความหมายวาตวละครแตละประเภทเปๅนตวละครแบบใด ดงตอไปน

1) นางเอก (Heroine) เหตทผเขยนยกนางเอกขนมากอน ดวยเหตวานวนยายวยรน เปๅนนวนยายสาหรบกลมนกอานวยรนผหญง ฉะนนตวละครหลกจงเปๅนผหญง เรองเลาทงหมดทนามาศกษาในครงนมตวละครหลกเปๅนผหญง โดยสงทตวละครนางเอกมคลายๆ กนคอความสามารถพเศษ ซงคาน รวมถง ความสามารถทางวชาการ การตอส การสบสวน รสนยมแบบทนสมย ทสาคญ ตวละครนางเอกจะเปๅนคขดแยงกบพระเอกเสมอ

การประกอบสรางความเปๅนนางเอกในนวนยายวยรน จะมองคแประกอบทสาคญคอ รปรางหนาตา การศกษา เชอชาต ชนชน ความสามารถพเศษ

เกยวกบรปรางหนาตาของตวละครนางเอกพบวา ม 2 แบบทตางกนคอ แบบแรก คอ แบบนางเอกทมขอบกพรองในเรองการแตงตว แบบทสองคอ นางเอกทมความสมบรณแแบบ ตวอยางแบบแรก เชนในเรอง Hi Destiny สะดดรกผดสเป๐ก ทบรรยายนางเอกวา

“ก...ไมถงขนาดนนหรอกจรงๆ เธอกดโอเคอยแลวเพยงแตวา...ผมเผารงรงไปหนอย แลวไอหนาขาวๆ ไรเครองส าอางของเธอเนย มนท าใหเธอดซดมาก เสอผาทใสกดผดยคผดสมย รองเทานกอก เธอตองหดใสรองเทาสนสงซะบาง ทาเดนจะไดดสวยสงา ไมใชเดนเป๐นเดกกะโปโลแบบน” (52)

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

106 : ภาษาและวรรณกรรม

หรอนางเอกทมขอบกพรองเรององคแประกอบของความงามแบบไทยคอความขาว เชน การบรรยายตวละคร คาราเมล ทวา สาวนอยอยากขาว ตองหาทกวธเพอทจะใหตวเองขาวขน เพอความขาว หมวย สวย เอกซทฉนก าลงจะไดมาครอบครอง ไมวาจะแลกดวยอะไรกตองท า!! บรรยายถงขอบกพรองในเรองสผวทไมขาว มความหมายเทากบความไมสวย หรอความบกพรองทางดานฐานะทางการเงน เชน ตวละครแพนดา ทบรรยายวา สาวบานๆ ธรรมดาๆ ซมซามเลกๆ ซอบอหนอยๆ เธอเป๐นคนใชกตตมศกดแหงคฤหาสนอภมหาทรพย ขอความนใหความหมายถงฐานะทางการเงนสงผลใหเกดอปสรรคในความรกของนางเอกกบพระเอกดวย

แบบทสอง นางเอกทมความสมบรณแแบบ เชน ในเรอง Guilty Fairy Tale ลารกเรนรายกระชากหวใจยยสดฮอต บรรยายตวละครนางเอก “เจาจอม”วา

“เจาของบอดเอสไลนสดเซกซ ผมสวนสงเกอบรอยเจบสบเซนตเมตร สมกบต าแหนงนางแบบทก าลงมาแรงของเมองไทย” (11)

หรอในเรอง US-Boy ลาหวใจเฮยว เกยวรกยยจอมเฮว ทตวละครเจนนหญงสาวลกครงไทย-อเมรกนบรรยายถงตวเองวา

“ทกคนอาจจะคดวาท าไมฉนหลงตวเอง -_- แตฉนเปลานะ ฉนสวยจรงๆ แลวกเอกซสดๆดวย ตาฉนโต หนาเรยว จมกโดงเหมอนไปท ามา ปากรปกระจบเลกๆ ผวขาวจด ผมสน าตาลออน ตาสเทา สงเทามาตรฐานชายไทย” (12)

จากตวอยางนางเอกทงสองแบบจะเหนวา ในการประกอบสรางตวละครนางเอกจะมลกษณะของตวละครทมความสมบรณแแบบในตวเองอยสองแบบ แมในแบบแรกตวละครนางเอกจะแตงตวไมเปๅน เซอซา ฯลฯ แสดงถงลกษณะความไมสมบรณแแบบในความสวย แตในขนการเลาเรองกลบพบวา ตวละครนางเอกจะใชความสามารถพเศษและความนารกแบบเซอซาและความดในการทาใหพระเอกหลงรกแบบไมรตว อกทงตวละครนางเอกจะเผยความสวยงามในสรระรปรางหนาตาของตวเองในตอนกลางเรอง เชน แตงตวออกงาน หรอถกจบแตงตวจนพระเอกเหนแลวหลงใหลในความสวยงามทแตกตางจากภาพแรกทเปๅนคนไมแตงตว ตวละครกลมทไมสมบรณแแบบนจะมขอบกพรองบางประการ เชน สผว ฐานะทางการเงน ความรทางวชาการ สวนนางเอกทมความสมบรณแแบบในตวเอง พบวาสอดคลองกบการประกอบอาชพ เชน นางแบบ นกสบ นกวทยาศาสตรแ และสอดคลองกบเชอชาต เชนความเปๅนลกครง ลกเสยวของนางเอก และหากมองภาพรวมแลวจะพบวาความสวยของนางเอกจะมสวยจากภายในจตใจและสวยภายนอกประกอบกน

2) พระเอก (Hero) ตวละครพระเอกในนวนยายวยรนทกเรองจะพบวาเปๅนตวละครทมบคลกคลายๆ กน คอ มความสมบรณแแบบในเรองรปรางหนาตา ฐานะทางการเงน ความสามารถพเศษ เชน ตวละครเซยแไฮ ในเรอง Hi Sweetheart จบซอม ๆ ใหพรอมรกเธอ ทบรรยายวา

“เขาเป๐นผชายรางสงโปรง ผวขาวจดจนออกจะซดไปนด ใบหนาเกลยงเกลาหมดจด สวนตางๆ บนใบหนาประกอบกนไดอยางลงตวราวกบภาพวาด เรยกไดวาหลอมากชนดทหาตวจ บยากเชยวละ หรอจะบอกวาสวยกคงไมผด ดหนาเขาส ถาจบใสวกผมยาวตองสวยกวาผหญงแนเลย” (12 )

นอกจากน ความสมบรณแแบบในพระเอกยงมเรอง ฐานะ ทรพยแสนเงนทอง ความร ซงเปๅนองคแประกอบภายนอกของตวละคร สวนองคแประกอบภายในทปรากฏคอ ลกษณะนสยทหยงยะโส เจาอารมณแ ไมคอยพด ไมแสดงออก บางตวละครจะมลกษณะลกลบเขาใจยาก ทงนความสมบรณแแบบเรองรปรางหนาตาพบวาตวละครพระเอกมความหลอทสามารถ

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 107

จดกลมได 3 กลม คอ หลอแบบเกาหล, หลอแบบลกครง และหลอแบบตะวนตก

3) ผราย-นางรายหรอผสรางอปสรรค (Villains) สงเกตวาตวละครประเภทนจะมความหลากหลายแลวแตแนวเรอง แตทวาลกษณะรวมของตวละครเหลานเกอบทกเรองจะเปๅนผหญง คอ สวย มความอจฉารษยา ยดตดในทรพยแสนเงนทอง หรอ สามารถทาอะไรกไดใหไดครอบครองพระเอก เชน ในเรอง Share Girl เกมรายแบงกนรก ทพดถงแยมเดกหญงทหลงรกสโนวแผยอมทาทกอยางเพอทจะไดสโนวแมาครอบครอง โดยตวละครเหลานจะมความใกลชดกบตวละครพระเอกหรอนางเอกมาก

อกประการคอ ตวละครกลมนจะมลกษณะภายนอกทเหนอกวานางเอกเสมอ เชน ตวละครมะนาว ในเรอง [ 7's ] the Kiss Show สดหลอจา อยากสวย ชวยฉนท ทบรรยายลกษณะของตวละครวา สาวนอยผวขาวเนยน สวย ชอบเอาชนะคาราเมล ชอบท าใหคาราเมลอจฉา เปๅนความตางเรองสผวทตรงขามกบนางเอกทชอคาราเมล

2.2 วธการสรางตวละคร (characterization) เปๅนประเดนหลกประเดนหนงในการประกอบสรางความหมายของวยรน กาญจนา แกวเทพ (2553: 274) กลาววา ประเภทของตวละครเปๅน “ผลผลต”(product) ทออกมา หากทวาในการวเคราะหแกระบวนการประกอบสรางความหมายนนจะสนใจมตของ “กระบวนการผลต” (production) ในกรณของตวละครกคอ “วธการ/กระบวนการสรางตวละคร” เพอนาไปสความหมายทตองการ การประกอบสรางความหมายผานการเลาเรองใหแกตวละครนน J.Boggs (2003 อางถงใน กาญจนา แกวเทพ, 2553: 274-276) ไดนาเสนอวธการสรางตวละครไวหลายวธ ในการศกษานพบวามการเลอกวธการสรางตวละครทนาสนใจ 4 วธ ดงน

1) การสรางตวละครโดยปรากฏตวใหเหนลกษณะภายนอก (Characterization by Appearance) พบวา ในนวนยายวยรนจะเนนการสรางตวละครใหเหนลกษณะภายนอกกอนเสมอ โดยเฉพาะการบรรยายถงรปรางหนาตา เพศ วย สผม ผวพรรณ ลกษณะรปราง การแตงกาย บคลกภาพ และการพดจา

ในตวละครทกตวการสรางตวละครโดยนาเสนอลกษณะภายนอกจะเนนทพระเอกบนางเอกและตวผรายหรอตวอปสรรคมาก ซงพบวา ในการประกอบสรางความเปๅนวยรน สงทพบทกเรองคอ ตวละครหลกทกตวจะมความสมบรณแในเรองรปรางหนาตา ทงนางเอก พระเอก และตวอปสรรค

2) การสรางตวละครผานผเลาเรอง (Characterization through Narrator) วธสรางตวละครผานผเลาเรองนพบวา ในนวนยายวยรนทงหมดถาเปๅนตวละครเอกทดาเนนเรองจะเปๅนผพรรณนาคณลกษณะของตวละครอนใหทราบ รวมทงบรรยายตวเองดวย เชน ผชายสงโปรงผวขาวใสกบผมทรงรากไทรหยกศกออนๆ ดวงตาเรยว จมกโดง และรมฝปากบางสชมพธรรมชาตก าลงยนจองตากบฉนดวยสหนาทคงไมตางกนเทาไหรนก (18) โดยสวนใหญแลวผเลาจะเปๅนบรษท 1 ใชสรรพนามวา ฉน เวนแตตวประกอบทไมสาคญกบเรองกจะใชการสรางตวละครแบบผรอบรแทน

3) การสรางตวละครผานบทพด/บทสนทนา (Characterization through Dialogue) เปๅนการเปดเผยตวตนของตวละครผานบทพดหรอสนทนา ซงมทงการสนทนาและการพดกบตวเอง เชนในเรอง So So กงนๆ แตฉนรกเธอ ทแพนดาพดกบตวเอง “ขณะทกลนอบชนคละคลงกบกลนหอมออนๆ จากเสอยดบนหวกคอยๆ ระเหยเขาสรจมก ชวนใหรสกหนารอนผาวคลายวาเลอดก าเดาจะกระฉด >.,< (17) แสดงใหเหนตวตนของแพนดาทมความรสกชอบผชายคนนมาก เพราะถงขนาดเลอดกาเดาจะไหล เพราะคานหมายถงความชนชอบอยางมาก

4) การสรางตวละครผานการเลอกชอ (Characterization through Choice of Name) การตงชอตวละครพบวาชอของตวละครเอกประกอบสรางความเปๅนวยรนทชดเจนมาก โดยจะมความเปๅนสากลมากกวาความเปๅนไทย และชอกสะทอนคานยมบางประการของวยรน โดยหากพจารณาตวละครนางเอกกบพระเอกแลวจะเหนไดชดเจน ดงน

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

108 : ภาษาและวรรณกรรม

ตวละครนางเอก มกมชอทเปๅนภาษาตะวนตก ทฟใงดแลวทนสมย หรอบางชอกเปๅนไทยทฟใงดนารก สะทอนนสยของตวละคร เชน คนด คนเลก ภาษาองกฤษ เชน มนนท, เรยแ, เจนน, อองฟอง, สเปนเซอรแ, ไมรา, เมโลด เปๅนตน

ตวละครพระเอกจะมชอทไมใชภาษาไทย เชน สโนวแ, เคลล, อนาคน, แซทเทล, เรนเดล, เฟรแสคลาส, จเนยส, เซยงไฮ เปๅนตน

ชอตวละครหลกทใชภาษาตางประเทศเปๅนหลกทาใหเหนวาความเปๅนพระเอกหรอนางเอกจะตองมความเปๅนสากล การตงชอดวยภาษาตางประเทศสะทอนความเปๅนสากล ความทนสมย กาวทนยค และชอแตละชอมทมาจากหลายททงจากภาพยนตรแ คาพนฐานภาษาองกฤษทใกลเคยงกบบคลกของตวละคร เชน จเนยส ตวละครทเปๅนอจฉรยะ มนนท (นาท/เวลา) ตวละครทมนสยไมตรงเวลา ซงจะเหนวา ชอตวละครฝายชายความหมายจะเปๅนบวกเสมอและใชเฉพาะภาษาตางประเทศ แตตวละครฝายหญงจะมทงบวกและลบ มทงภาษาไทย ภาษาองกฤษ ภาษาญปน มความหลากหลายมากกวา

3. ฉาก (setting) ตวละครในนวนยายยอมปรากฏตวในฉากเสมอ ฉากเปๅนองคแประกอบสาคญในการเลาเรอง เพราะสามารถอธบายความหมายของการเลาเรองไดเปๅนอยางด ทงนเพราะการประกอบสรางฉากยอมอยบนฐานของการใหความหมายสงทอยรอบขางดวย เพราะในฉากจะปรากฏรายละเอยดของสถานท ชวต วฒนธรรม เวลา อยดวย ในการวเคราะหแฉากในการศกษาครงน ผเขยนจะใชวธการแบงของ เคลล กรฟฟธ (Griffith,1994: 12-15 อางถงใน อราวด ไตรลงคะ, 2546: 60-61) ทแบงฉากออกเปๅน 3 ประเภท คอ

3.1) ฉากทมลกษณะทางกายภาพ เปๅนธรรมชาต สถานท การตกแตง บรรยากาศทเกดจากประสาทสมผส เชน กลน เสยง ภาพ จากการวเคราะหแพบวา ฉากในนวนยายวยรนทพบบอยทสดคอ ในสถานศกษา ซงมทงโรงเรยนระดบมธยมและมหาวทยาลย โดยโรงเรยนระดบมธยมศกษาทกเรองกจะเปๅนโรงเรยนนานาชาต ไมใชโรงเรยนทวๆ ไป สวน มหาวทยาลยกจะมชอเปๅนภาษาองกฤษ เชน อรอสย สตาร แสดงถงความเปๅนมหาวทยาลยสาหรบคนชนสง คนมฐานะ และมรสนยมเรองความรแบบตะวนตก

3.2) ฉากทเปนเวลา แบงออกเปๅน 2 แบบ คอ ชวงเวลา เชน ฤดกาล ชวงเวลาในวน ชวงเวลาในประวตศาสตรแ และระยะเวลา เชน เรองเกดขนในเวลาหนงชวโมง หนงวน หนงป สามสบป ฯลฯ ฉากทเปๅนเวลาจะพบชวงเวลามาก เชน ฤดฝน พายเขา สวนฉากทเปๅนระยะเวลาจะปรากฏเพอเนนการพฒนาเรอง เชน การนบระยะเวลาในการพบกน การสบสวนคด เปๅนตน ฉากทเปๅนเวลานจะพบในตอนดาเนนเรองโดยเฉพาะขนตอนของการพสจนแความรกทตวละครพระเอกนางเอกมกใชเวลาเพอทาความรจกกน เรยนรกน และในนวนยายแนวสบสวน เวลาคอสงททาใหเกดการคลคลายเรองราว การบบคนใหตวละครกระทาพฆตกรรมบางประการ จนนามาสจดหกเหของเรองหรอแกนเรองในทสด

3.3) ฉากทเปนสภาพแวดลอมทางวฒนธรรม เชน ความสมพนธแในครอบครว คานยม ระบบการเมอง ชนชน เพศ เชอชาต ฯลฯ ฉากประเภทนทพบบอยคอ เรองเชอชาต พระเอกจานวนมากจะเปๅนลกครงหรอชาวตางประเทศ เชน เปๅนลกครงญปน-เกาหล, ไทย-อเมรกน, มาเก฿า-ไทย, ญปน-ไทย เปๅนตน

4. แกนเรอง (theme) คานมผนยามไวหลายทาน เชน J.Boggs (2003, อางถงใน กาญจนา แกวเทพ, 2553: 278-279) นยามวา แกนเรองหมายถงจดรวมทเปๅนศนยแกลางของเรอง หรอปมประเดนสาคญๆ ของเรอง บทบาทของแกนเรองจะทาหนาทกากบวาตวละครจะแสดงอยางไร ภาพยนตรแควรจะดเปๅนแบบไหน ควรตดตออยางไร จะใสเพลงแบบไหนเขามาชวงไหน สวน Hurtik & Yaber (1971, อางถงใน กาญจนา แกวเทพ, 2553: 278) ใหความหมายไววา “แนวคดหลกในการดาเนนเรอง เปๅนความคดรวบยอดทเจาของเรองตองการนาเสนอ”

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 109

ในการวเคราะหแแกนเรองครงนจะใชวธการของ K.Griffith (1994, อางถงใน อราวด, 2546: 66-68) ทกลาววา สามารถวเคราะหแแกนเรองไดจากกลอปกรณแ (devices) 3 อยางของการเลาเรอง คอ คตรงกนขาม (binary opposition) สญลกษณแ (symbol) และ พฒนาการของเรองและตวละคร (story and character development)

4.1 คตรงกนขาม (binary opposition) กระบวนการสรางความหมายตามหลกสญวทยานนหากมการนาคตรงขามมานาเสนอจะทาใหเกดความหมายทชดเจนขน ในนวนยายทนามาศกษาพบการสรางความหมายแบบคตรงขามทชดเจนมาก โดยเฉพาะเรองลกษณะของตวละครนางเอก เชน นางเอกทมความไมสมบรณแแบบจะมขอบกพรองเรองการแตงตว ความสวย รสนยม ฐานะ และความรทางวชาการ สวนตวละครฝายรายหรอตวละครอปสรรคจะมลกษณะทตรงกนขาม คอ สวย แตงตวเซกซ มรสนยมดทงขาวของเครองใช ฐานะทางบานด และเรยนเกง เปๅนตน สวนพฤตกรรมของตวละครจะพบคตรงขามของพฤตกรรมระหวางพระเอกกบนางเอก เชน พระเอกรกความสะอาด แตนางเอกตรงกนขามคอไมรกความสะอาด แตงตวไมเรยบรอย พระเอกไมชอบพดแตนางเอกพดมาก พระเอกเปๅนคนประหยดแตนางเอกเปๅนคนใชจายฟมเฟอย พระเอกตงใจเรยนขยนแตนางเอกเรยนไมเกงและขเกยจ พระเอกแตงตวเชย แตนางเอกมรสนยมทนสมยในการแตงตว การสรางความขดแยงดานพฤตกรรมนาไปสแกนเรองของนวนยาย เพราะความขดแยงแบบคตรงขามทาใหตวละครพฒนาพฤตกรรมของตนเอง

4.2 สญลกษณ (symbol) คอสงทใชแทนความหมายของสงใดสงหนง ซงอาจจะเปๅนรปธรรมหรอนามธรรมกได หรออาจหมายถงสงทมความหมายมากกวาตวของสงนนเอง เชน สดา ทไมไดหมายถง สเทานน หากไปปรากฏอยในเรองเลาหรอบรรยากาศ เชน งานศพ สดาจะกลายเปๅนเปๅนสญลกษณแของความตายหรอการไวทกขแทนท

ในนวนยายวยรนพบสญลกษณแทปรากฏคอ สญลกษณแทแสดงถง ความทนสมย เชน การใชโทรศพทแมอถอ ตวละครทมฐานะดทกตวจะใชไอโฟน ตวละครเอกทมฐานะยากจนจะนาเสนอวาตนใชมอถอไมมยหอ ตวละครพระเอกทกตวจะขบรถราคาแพง เชน รถสปอรแต หรอมคนขบรถสวนตว สถานทกถอเปๅนสญลกษณแอยางหนง เชน โรงเรยนหรอมหาวทยาลยทแสดงถงความมฐานะ เพราะสถานศกษาในนวนยายวนรนจะเปๅนโรงเรยนนานาชาตหรอมหาวทยาลยแนวกงนานาชาตเสมอ นอกจากนรองเทาสนสงยงแสดงถงความทนสมย ผวขาวคอความสวย ผวคลาคอความไมสวย หนาอกใหญคอความสวยไมมหนาอก หนาอกเลกคอความไมสวย

4.3 พฒนาการของเรองและตวละคร (story and character development) สามารถทาใหเหนแกนเรองได ดงพฒนาการในตอนจบของเรองทผแตงตองการนาเสนอขอสรปแบบใดแบบหนงแกผอาน เชน ในนวนยายเรอง ความสขของกะท ททายทสดแลวกะทกอยกบตายายทบานสวนอยางมความสข บอกถงการเลอกดาเนนชวตวาความสขไมจาเปๅนตองแสวงหา หากแตอยในบานนนเอง ไมมความสขทสมบรณแแบบ แตเรามองหาความสขไดรอบตว

นวนยายทกเรองจะมพฒนาการของตวละครทเดนชด และนาไปสการสรปแกนเรองเสมอ โดยเฉพาะนวนยายทมแนวเรองแบบรกโรแมนตกทตอนตนตวละครจะตองพบอปสรรค เชน พระเอกมคนรกหรอคนทแอบชอบอยแลว หรอพบคดสาคญจนตองสบจนไปพบพระเอก ถกบงคบใหตองไปพบพระเอก เมอพบกบอปสรรคตวละครเอกกจะตอสหรอหาทางแกปมปใญหานน จนพบจดหกเหของเรอง เชน ถกกดกนความรก ตองพสจนแความรก แตทายทสดแลวกพบกบความสขในความรก ไดอยดวยกนหรอไดมาเรยนทเดยวกน เปๅนแฟนกน ซงสามารถสรปแกนเรองไดวา “ความรกเกดจากความใกลชดและความสวยความเกงเฉพาะตว”

5. โครงเรอง (plot) เปๅนการรอยเรองราวเหตการณแทเกดขนในชวงเวลาตาง ๆ อ เอม ฟอสเตอรแ (อางถงใน อราวด ไตรลงคะ, 2546) กลาววา เปๅนการเลาเรองทแสดงความเปๅนเหตเปๅนผลของเหตการณแ...ความเปๅนเหตเปๅนผลเปๅนสงทสาคญทสดททาใหบนเทงคดมเอกภาพ เรองทมโครงเรองด คอเรองทเหตการณแแตละเหตการณแเกยวรอยกนอยางเปๅนเหต

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

110 : ภาษาและวรรณกรรม

เปๅนผล V. Propp (1968) นกรปแบบนยมชาวรสเซยไดศกษาโครงสรางนทานรสเซย พบวา ในนทานรสเซยม โครงเรองทมองคแประกอบทเขาเรยกวา function หรอ เหตการณแ อย 31 เหตการณแ ทไมสลบตาแหนงกนเลย หรออาจเรยกวา ไวยากรณแของนทานรสเซย ในการศกษาครงนจะวเคราะหแเหตการณแของนวนยายวยรนวาม “เหตการณแ” ทประกอบอยในโครงสรางนวนยายวยรนอยางไรบาง จากการวเคราะหแตามแนวคดไวยากรณแของนทานของ V. Propp พบวา เหตการณแ ในนวนยายของวยรนม 10 เหตการณแดงน

A ตวเอกพบอปสรรค B ตวเอกพบกน C ตวเอกรบภารกจ D ตวเอกพบตวราย E ตวเอกแกไขอปสรรค F ตวเอกพบผชวยเหลอ G ตวเอกแกไขอปสรรคส าเรจ H ตวเอกถกกดกน/ขดขวางความรก I ตวเอกหลบหนหรอปฏเสธ J ตวเอกสมหวงในความรก

ซงการเรยงตวของไวยากรณแดงกลาวพบวามสตรการเรยง 3 สตร ดงน

A B C D E F G H I J

B A C D E F G H I J

C B A D E F G H I J

ทง 3 สตรดงกลาวอาจละบางเหตการณแ แตกดาเนนไปบนโครงสรางน จะเหนไดวา ในนวนยายวยรน แมจะเนนเรองความรก แตกยงมโครงเรองทหลากหลาย ดาเนนไปบนโครงสรางเรองเลาทนาไปสจดจบแบบสขนาฏกรรม

ภาพตวแทนวยรน

จากการวเคราะหแโดยใชศาสตรแแหงการเลาเรองวเคราะหแนวนยายทง 10 เรองแลว สามารถนามาวเคราะหแการประกอบสรางภาพแทนความเปๅนวยรนทปรากฏในนวนยายวยรนไดดงน

1. ภาพตวแทนวยรนชาย

1.1 ภาพตวแทนวยรนชายผสมบรณแบบ จากการวเคราะหแการประกอบสรางตวละครพระเอกจะพบวาพระเอกทกเรองจะมความสมบรณแแบบในเรองรปรางหนาตา โดยมลกษณะทแตกตางกนไมมาก สามารถแยกยอยไดเปๅน 3 ลกษณะ คอ หลอแบบเกาหล, หลอแบบลกครง และหลอแบบฝรง โดยสะทอนผานการสรางตวละครพระเอกทกเรอง แมกระทงตวรายชายกจะมลกษณะเดยวกนคอหนาตาด จากการวเคราะหแตวละครพระเอกพบวาผชายจะไมมขอบกพรองในเรองหนาตาเลย ในการวเคราะหแวธการสรางตวละครพบวามการเนนเรองรปลกษณแภายนอกของตวละครอยางโดดเดน สะทอนใหเหนภาพตวแทนบางประการของวยรนทถกนาเสนอในนวนยาย โดยเฉพาะคานยมในเรองรปรางหนาตาทตองมความหลอ แตนยามของความหลอกเลอนไหลได ผานการใหความหมายในเรอง ทาใหภาพของโลกยควฒนธรรมไรพรมแดนเดนชดมาก เพราะความหลอของผชายไมไดมเพยงรปแบบเดยวแตแปรผกผนไปตามบรบทของเรองเลา

ภาพตวแทนความเปๅนผชายสมบรณแแบบอกประการคอเรองของฐานะ ทพระเอกหรอตวละครชายอน ๆ จะตองมฐานะรารวยขนมหาเศรษฐ มรถหรใช แตงตวด มผหญงหลงรกมากมาย ตวละครจานวนมากจะเปๅนหนมฮอต(ผทไดรบความสนใจสง) หรอผทไดรบการโหวตใหเปๅนดาวของคณะหรอมหาวทยาลย การผสมผสานความสมบรณแแบบทงสองสวนเขาดวยกนไดนาเสนออดมการณแเรองความรกของวยรนหญงวา ชายทพงปรารถนาตองหลอและรวย พรอมดวยทรพยแสมบตและรปสมบต ประเดนดงกลาวสงผลใหหลายเรองนางเอกถกกดกนจากครอบครวพระเอกเพราะเรองฐานะทาง

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 111

ครอบครว ในตอนพฒนาการของเรองและโครงเรองทง 10 เหตการณแทาใหเหนโครงเรองทพฒนาไปสความขดแยงเรองฐานะ การกดกน แตทายทสดกจะพบกบความสขจบแบบสขนาฏกรรม เพราะความดหรอความสามารถเฉพาะตวของนางเอก

1.2 ภาพตวแทนวยรนชายผมความเปนสากล การนาเสนอภาพแทนวยรนชายผมความเปๅนสากล ถกนาเสนอโดยการสรางตวละครผานชอชอ ชอตวละครเอกฝายชาย มความเปๅนสากล ฟใงดทนสมย ไมมชอพระเอกทเปๅนไทยเลย การนาเสนอชอตวละครดงกลาวคอภาพของผชายททนสมยแบบตะวนตก ไมมความเปๅนไทยหลงเหลออยเลยในชอนน และความหมายของชอพระเอกจะเปๅนไปในทางบวกเสมอ คอ มความหมายทดหรอนามาจากตวละครเอกในภาพยนตรแเรองดง เชน อนาคน เรนเดล จเนยส เปๅนตน และในการสรางตวละครผานการเลาเรองและการสรางตวละครโดยปรากฏตวใหเหนลกษณะภายนอก พบวาตวละครพระเอกถกนาเสนอดวยภาพทเปๅนตะวนตกมาก เชน ตาสฟา ผมสทอง ผมสเงน จมกโดง เปๅนตน และหากมองผานสญลกษณแพบวา ขาวของเครองใชททนสมยทงไอโฟน รถหร บานทรงยโรป โรงเรยนนานาชาต มหาวทยาลยทมชอเปๅนภาษาองกฤษ อยางอรอสย หรอ สตาร กคอสญลกษณแแทนความทนสมยนนเอง

1.3 ภาพตวแทนวยรนชายผพรอมดวยสตปญญาความสามารถ พระเอกทกเรองจะเปๅนผมความสามารถพเศษไมเรองใดกเรองหนง เชน เรยนเกงระดบอจฉรยะ เปๅนเจาพอมาเฟยผมอานาจทสด มความสามารถในการแกปใญหา เปๅนสดยอดนกสบ ความสามารถตางๆ เหลานคอสงทชวยทาใหตวละครพระเอกมความสมบรณแแบบมากขน ดงในการวเคราะหแการสรางตวละครโดยปรากฏตวใหเหนลกษณะภายนอก ทบรรยายตวละครเรองความเกงทางวชาการ ดงตวละครจเนยสทบรรยายถงความสามารถทวชาการอนดบหนงของโรงเรยน

1.4 ภาพตวแทนวยรนชายมแรงดงดดทางเพศ ในนวนยายวยรนเกอบทกเรองจะพบวา ตวละครพระเอกหรอตวรอง ตวราย มลกษณะคลายๆ กนคอ ไมชอบแสดงออกทางดานการพด ไมคอยพดมาก เกบความรสก ชอบใชการกระทามากกวาคาพด หรอถาพดกจะพดหวนๆ ไมไพเราะ เชน เมอชอบนางเอกกจะไมพด แตจะแสดงออกผานการกระทาทแสดงใหเหนวาตวเองรสกไมพอใจทนางเอกรสกดกบคนอน เปๅนตน การเปๅนคนไมพดของพระเอกหรอพดแบบไมถนอมนาใจเปๅนการนาเสนอรสนยมของผหญงวาชอบผชายแบบลกผชาย ไมชอบผชายทแสดงออกมากแบบผหญง ชอบคนเกบความรสกมากกวาคนทโผงผาง

นอกจากน นางเอกมกจะพดถงความรสกตอพระเอกเมอเหนรปราง ไดกลนตว เชนรสกหววๆ นาลายไหล เปๅนตน แสดงใหเหนถงแรงดงดดทางเพศของพระเอกทมตอผหญงคอรปรางหนาตา ผนวกกบองคแประกอบอนๆ

จากภาพตวแทนวยรนชายพอสรปไดวา การประกอบสรางความหมายของวยรนชายในนวนยายวยรน ผชายคอ ความสมบรณแแบบ ซงนยามของคาวาสมบรณแแบบ คอ มทงรปรางหนาตาทดมาก เปๅนทหลงใหลของคนทวไปจนคนทเปๅนคนรกถกอจฉา มฐานะรารวยขนมหาเศรษฐ มนสยทผหญงชอบคอไมพดมาก เจาอารมณแนดๆ เอาแตใจ แตไมเจาช ภาพตวแทนดงกลาวไดสรางความหมายของผชายในนวนยายอยางชดเจนวา เรองคณสมบตเหลานคอสวนสาคญในการทผหญงจะใชเปๅนหลกในการเลอกคครอง

2. ภาพตวแทนวยรนหญง

2.1 ภาพตวแทนวยรนหญงทความเกงมากอนความสวย นางเอกในนวนยายวยรนจะเปๅนผทมความสามารถพเศษอยางใดอยางหนงหรอเรยนเกงทสดเสมอ และพวกเธอจะใชความสามารถเหลานนในการแกปมปใญหาตางๆ ในชวต สงเหลานใหความหมายแกวยรนหญงวาพวกเขามคณคาในตวเอง สงทผชายมาหลงรกกเพราะความสามารถ แมวาตวละครอปสรรคจะเปๅนผหญงทรวยกวาสวยกวา แตกแพในความสามารถพเศษทมในตวละครนางเอกเสมอ จากนวนยายทนามาศกษาพบวาแมตวละครหญงจะแบงออกไดเปๅน 2 แบบคอนางเอกสวยสมบรณแแบบกบนางเอกทไมสมบรณแแบบ แตทวา

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

112 : ภาษาและวรรณกรรม

ทงหมดกเปๅนคนสวยอยด บางตวละครอาจจะเซอซาแตงตวไมเปๅน แตทสดแลวเมอถกจบมาแตงตวตามสมยนยมกจะกลายเปๅนคนสวยมากจนพระเอกตองหลงรก หรอในการวเคราะหแการตงชอตวละครพบวา ชอของนางเอกมความตางกบการตงชอของพระเอก ในขณะทชอพระเอกเนนความเปๅนตะวนตกหรอสากล แตชอนางเอกกลบมความหลากหลายทงการตงชอและการนยามความหมาย เชน มชอภาษาองกฤษเพอสอความหมายในเชงลบ หรอชอเปๅนสตวแนารกอยางแพนดา หรอชอเปๅนภาษาไทยอยางคนเลก คนด เปๅนตน กระบวนการสรางความหมายผานชอตวละครดงกลาวแฝงความหมายวา ผหญงวยรนไมจาเปๅนตองมความเปๅนสากลเสมอ ความเปๅนไทย

แตรปรางหนาตาของนางเอกหรอแมแตตวรายในนวนยายวยรนมกจะสวยเสมอ หรออาจจะมขอบกพรองอยบาง เชน ผวคลา ไมสวยแบบตะวนตก เชน ในการวเคราะหแเรองคตรงขามกจะพบคตรงขามของนางเอกกบนางรายทตวรายหรอตวอปสรรคมกจะสวยกวานางเอก และมลกษณะพเศษคอ แตงตวยวยวนและใชรางกายในการแสวงหาความรก แตนางเอกมลกษณะตรงขามคอยดมนในความรกแบบไมรบรอน การสรางตวละครคตรงขามนเปๅนการสรางความหมายเกยวกบความงามของผหญงวา ความสวยไมใชแคหนาตาแตตองมความเกงดวยจงจะชนะใจผชายได

สงทเปๅนเอกลกษณแของนางเอกคอความเกง ความสามารถเฉพาะตว เชน เรองการตอส การสบสวน การแตงตว ความเกงเหลานนามาซงการชวยแกไขปใญหาอปสรรคตางๆ เมอวเคราะหแแกนเรองผานพฒนาการของเรองและตวละครพบวา ตวละครนางเอกทกตวพฒนาการไปสจดจบของเรองดวยการแกไขอปสรรค สอดคลองกบการวเคราะหแโครงเรองทลาดบเหตการณแในเรองบอกถงโครงสรางของการเลาเรองทมไวยากรณแนวนยายวยรนทบอกถงความสามารถในการแกปใญหานาไปสจดจบทมความสข เปๅนการนาเสนอวาความสวยแบบไทยกสามารถเอาชนะใจความเปๅนตะวนตกได และทสาคญผหญงไมจาเปๅนตองสมบรณแแบบแตขอใหมความรความสามารถเฉพาะตว

การนาเสนอภาพนางเอกน วเคราะหแไดวาภาพวยรนหญงคอ ผทไมสมบรณแพรอมเรองฐานะหรอรปรางหนาตา แตทสดแลวความด ความเกง การใหความชวยเหลอตอพระเอกกเปๅนเครองมอสาคญในการกอใหเกดความรก

2.2 ภาพตวแทนวยรนหญงทชอบผชายหลอและรวย การทตวละครหลกสวนใหญคอผหญงโดยอาจอางไดวาเพราะผอานและผเขยนสวนใหญเปๅนผหญง แนนอนวาในนวนยายแนวรกโรแมนตกยอมมแกนเรองในแนวความรก ตวละครนางเอกทกตวแมจะเดนเรองไปบนเสนทางแหงความรก เมอวเคราะหแผานการสนทนาในการสรางตวละครจะพบเสมอวา ตวละครนางเอกจะแอบรกหรอประทบใจในผชายทรปรางหนาตาด มชอเสยงในสถาบน หรอผชายทมความเปๅนตวของตวเองสง แตขาดไมไดเลยกคอความหลอและรวยแบบตะวนตก การนาเสนอภาพแทนนคอการใหความหมายวา ผหญงชอบผชายทหนาตาและฐานะ แตกตองบวกกบความทนสมยดวย ในบางเรองผหญงจะจน เชน เปๅนคนรบใช แตกสามารถยกฐานะตวเองไดดวยความรก ความหมายของความรกจงแปลไดหลายแบบ เชน รกทาใหชวตดขน รกทาใหคลคลายปใญหาทกประการ เชนเมอนางเอกถกปองรายการเขามาและรกกนของพระเอกทาใหอปสรรคตางๆ คลคลาย ความชวยเหลอกจะเขามามากมายจากการเกดความรก

2.3 ภาพตวแทนวยรนหญงผมรสนยมทนสมย นวนยายทกเรองนาเสนอความทนสมยผานรสนยมของตวละครเอกอยางมาก ทงการแตงตว การใชโทรศพทแมอถอทตองเปๅนไอโฟน ขบรถหร ทสะทอนรสนยมชนสง หรอการใชมมมองของตวละครหญงทมองตวละครชายกจะมองในมมของรสนยมความทนสมยภายนอกกอนเสมอ แมแตรปรางหนาตากตองทนสมยแบบเกาหลนยม หรอแบบลกครง จงจะนบวาเปๅนผชายหลอ อกทงรปรางกตองด สง ผวขาว องคแประกอบของรสนยมเหลานคอการนาเสนอภาพของผชายในอดมคต ทผหญงปรารถนา ฉากหรอสถานทในเรองกสะทอนรสนยมทนสมยของตวละคร บางฉากเปๅนตางประเทศ บางฉากเปๅนสถาบนการศกษา เปๅนเกาะสวนตว กาสโนลกลบ ฉากเหลานดคลายกบ

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 113

ฉากในภาพยนตรแฮอลลวดหลายเรอง การนาฉากทคนเคยเหลานมาใชทาใหเหนถงความหมายของคาวาทนสมยในสายตาผเสนอ

3. ภาพตวแทนวยรนไทย

3.1 ชวตวยรนยคใหม จากการวเคราะหแผานศาสตรแแหงการเลาเรองพบวาในนวนยายวยรนทงหมดนาเสนอผานการตงชอเรอง แกนเรอง โครงเรอง ตวละคร และฉาก พบวา คานยมเรองความสวยความหลอเปๅนสงทปรากฏซาในนวนยายทกเรองและทปรากฏคกนเสมอคอเรองความเกง ความสามารถ แตไมใชในเรองการเรยนเสมอไป การนาเสนอภาพตวแทนน คอการนาเสนอภาพวยรนปใจจบนทพยายามใหความหมายของความเกงวาไมจาเปๅนตองเปๅนเรองการเรยนหรอวชาการ แตความเกงอาจมไดหลายรปแบบ การดารงชวตในสงคมปใจจบนไมจาเปๅนตองมความรแขนงเดยว ความฉลาดความทนสมย กาวทนโลก และบคลกภาพทด คอปใจจยสาคญในการดารงชวตในยคน

3.2 ความทนสมยคอความเปนตะวนตก ภาพทถกผลตซาในนวนยายวยรน คอ ความทนสมยหรอความเปๅนสากล ภาพของความเปๅนตะวนตกนยมปรากฏในนวนยายทกเรองผานการตงชอเรองทมการใชภาษาองกฤษนาเสมอ การตงชอตวละครทงฝายชายและฝายหญงกเปๅนภาษาองกฤษเสยเปๅนสวนใหญ สญลกษณแแหง ความทนสมยกปรากฏผานการดาเนนเรอง พฒนาการของเรองและของตวละคร ฉากแหงความทนสมย คอภาพเสนอทเดนชด เพราะในนวนยายวยรนไมคอยปรากฏฉากตางจงหวดในนยามวา “บานนอก”เลย หากจะเปๅนตางจงหวดกเปๅนเมองทองเทยวสาคญ เชน เกาะ นาตก ทงการนาเสนอเรองราวผานฉากตางประเทศ กปรากฏในหลายเรอง ซงมทงประเทศในอดมคตและประเทศทมอยจรง

ความเปๅนตะวนตกยงถกนาเสนอผานการตงชอตวละครทเนนภาษาตะวนตก ทงองกฤษ ฝรงเศส โดยอาจจะใชภาษาองกฤษแบบเขาใจงายๆ หรอนามาจากภาพยนตรแ ละคร และนาเสนอผานขาวของเครองใชอยางโทรศพทแมอถอ พาหนะ สถานศกษา เปๅนตน

3.3 ผชายเหนอกวาผหญงเสมอ อดมการณแชายเปๅนใหญยงถกนาเสนอในนวนยายวยรนแมกลมผอานจะเปๅนผหญงกตาม จากการวเคราะหแโครงเรองพบวา ผหญงจะตองเอาชนะใจผชาย ผหญงจะตองเปๅนผทตองตอสเพอใหไดรบความรก ผหญงจะตองถกกดกน ผหญงจะตองใชความรความสามารถในการไดรบความรก หรอผหญงจะตองใชรปรางหนาตาหรอแมแตการเสยความบรสทธใหกบพระเอกเพอใหไดรบความรก การประกอบสรางความหมายของความรกวยรนน สะท อนอดมการณแทแฝงมาในนวนยายเรอง ปตาธปไตย เพราะในทสดแลวผชายคอสงทผหญงจะตองแสวงหา และการเลอกผชายทจะรกผหญงมกจะตองเปๅนฝายเสยเปรยบเสมอ แตการดารงความรกของชายหญงในนวนยายกมการเสนอภาพของผหญงยคใหมทแมจะตองการความรกอย แตกสามารถตดสนใจละทงความรกหรอหลบหนไดหากอปสรรคมากเกนไปหรอถกกดกน แตในการเลาเรองจากการวเคราะหแโครงเรองกพบวา การหลบหนเปๅนเพยงกลยทธแในการเรยกรองใหพระเอกตดสนใจเทานนเอง

ในนวนยายวยรนมการประกอบสรางความหมายของคาวา วยรน ทมเรองของความสมพนธแเชงอานาจระหวางเพศชาย-หญง โดยภาพตวแทนของวยรนหญงพบวา ถกนาเสนอผานตวละครทแสดงความเปๅนผทดอยกวาเพศชายในเรองฐานะการเงน ฐานะทางสงคม ความรเชงวชาการ พละกาลง และการตกเปๅนฝายเสยเปรยบในเรองความสมพนธแ แตภาพทถกนาเสนอขอเดนจากนาเสยงในการเลาเรองคอ ตวละครวยรนหญงจะตองมความสามารถพเศษ หรอมบคลกพเศษ มากกวาชาย เชน ความรเรองการแตงตว ไหวพรบในการแกปใญหาเฉพาะหนา สวนภาพตวแทนวยรนชายจะถกประกอบสรางใหเปๅนคนหนาตาหลอเหลา ฐานะด มรปสมบต ทรพยแสมบตครบ โดยยดรปแบบจากตวละครเกาหลเปๅนตนแบบ ผชายจะเปๅนผทมความสามารถพเศษบางอยาง เรยนเกง แตจะมนสยทไมดบางประการ เชน ขโมโห เอาแตใจ หยงยโส ภาพตวแทนของวยรนในนวนยายเปๅนภาพทไดรบการผสมผสานระหวางวฒนธรรมเกาหล และตะวนตก ดงจะเหนไดจาก

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

114 : ภาษาและวรรณกรรม

บคลกลกษณะทเลยนแบบตวละครจากซรยแเกาหล การตงชอแบบตะวนตก นอกจากนตวละครในแทบทกเรองจะตองเรยนหรอจบจากสถาบนทมระดบถาเทยบในสงคมไทย เชน โรงเรยนนานาชาต มหาวทยาลยชอดง จบจากตางประเทศ เปๅนตน

สรปและอภปรายผล

จากการวเคราะหแนวนยายทง 10 เลม โดยใชวธวทยาสองแบบ ประกอบดวยแนวคดศาสตรแแหงการเลาเรองเพอนามาวเคราะหแวธการเลาเรองในนวนยายวยรน และใชแนวคดภาพตวแทน เพอวเคราะหแการประกอบสรางความหมายของวยรนทถกสรางผานภาพตวแทนในนวนยายดงกลาว ทงน

ภาพตวแทนเหลาน ชใหเหนถงการประกอบสรางความหมายคานยมของวยรนไทยเกยวกบความรกวามองคแประกอบสาคญคอ ในการมองผชายผหญงจะมองทหนาตา บคลกภาพ ฐานะ และนสยใจคอประกอบกน สวนผชายจะรกผหญงทความเกงในเรองตางๆ มากอนหนาตา ในเรองนเปๅนการนาเสนอวาความรกของวยรนหนมสาวนน ผหญงมกจะเลอกมองผชายทรปรางหนาตามาเปๅนอนดบแรก องคแประกอบหลงคอฐานะและนสยใจคอ ดวยเหตวานวนยายวยรนสวนใหญผหญงเขยนจงนาเสนอภาพตวแทนออกมาในมมมองของผหญงอยางโดดเดน

ภาพตวแทนของวยรนทถกนาเสนอผานนวนยายวยรน ทชดเจนคอ ภาพชวตของวยรนยคใหมทใสใจเรองบคลกภาพและการมความสามารถเฉพาะตว การดาเนนชวตในโลกทนสมยทไดรบอทธพลของตะวนตกและเกาหล และพบวาอดมการณแชายเปๅนใหญยงถกปลกฝใงในวรรณกรรมสมยนยมนดวย ผหญงยงตองเปๅนผตอสเพอใหไดความรก

อกทง ภาพตวแทนตาง ๆ เมอนามาสงเคราะหแแลวจะพบวา รสนยมของวยรนหญงคอ รสนยมแบบสมยนยม (popular culture) ทเปๅนยคสมยแหงโลกาภวตนแ การเสพวฒนธรรมตางชาตมากจนกลายเปๅนรสนยมหลก ซงอาจสงเกตไดวาวยรนจานวนหนงกดาเนนชวตไปบนวถน เชน การแตงตวแบบสมยนยมวยรนผชายผหญงเนนเรองรปลกษณแภายนอกมาก การทาศลยกรรมเพอใหมรปรางหนาตาตามแบบฉบบ และวยรนสวนหนงกพยายามสรางความเปๅนตวตนเพอการดารงตนในสงคมน เชน การแสวงหาจดเดนใหกบตนเองในรองเฉพาะทางมากกวาการแสวงหาความรทางวชาการ

วรรณกรรมอาจจะเปๅนแคเพยงภาพสมมตหนงทมอาจเปๅนตวแทนของความเปๅนวยรนทงมวลได แตกสามารถนาเสนอภาพทสงคมวยรนตองการนาเสนอความหมายภายในทพวกเขาตองการสอ ซงอาจจะเปๅนใหความหมายทไมไดซอสตยแโปรงใส แตกไมไดหมายความวาไมมความเปๅนจรงอยเลย

ขอเสนอแนะ

ในบทความวจยน ผเขยนนามาจากงานวจยบางสวนอาจจะทาใหรายละเอยดบางประการขาดหายไป ทงนในการวจยเกยวกบวรรณกรรมวยรนยงมผศกษาไวนอยมาก การศกษาในประเดนตาง ๆ อยางรอบดานนาจะชวยใหเขาใจความเปๅนไปในสงคมไดมากยงขน

เอกสารอางอง

กาญจนา แกวเทพ. (2553). แนวพนจใหมในสอสารศกษา. กรงเทพฯ: ภาพพมพแ.

เจาปลานอย.(มปท). Share Girl เกมรายแบงกนรก.กรงเทพฯ: แจมใส.

บวบว .(มปท). Hi Kiss ขโมยจบมาแลกรก.กรงเทพฯ: แจมใส.

.(มปท). Hi Sweetheart จบ ๆ ซอม ๆ ใหพรอมรกเธอ.กรงเทพฯ: แจมใส.

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 115

เอกสารอางอง

.(มปท).Not a lie แกลงรกซะเมอไหร.กรงเทพฯ: แจมใส.

(มปท).So So กงนๆแตฉนรกเธอ.กรงเทพฯ: แจมใส.

ปยฝาย .(มปท).Single Lawyer มารกกนมย...ถาหวใจยงวาง.กรงเทพฯ: แจมใส.

วนชนะ ทองคาเภา. (2554). ภาพตวแทนของสมเดจพระมหาธรรมราชาในวรรณกรรมไทย.กรงเทพฯ: สานกพมพแแหจฬาลงกรณแมหาวทยาลย

ราชบณฑตยสถาน. (2546). พจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ.2542. กรงเทพฯ: นานมบ฿คส พบลเคชนสแ.

สมาคมผจดพมพแและจดจาหนายแหงประเทศไทย (PUBAT).(2548).เอกสารปรนตแเอาตแ.

สรเดช โชตอดมพนธแ. “วาทกรรม ภาพแทน และอตลกษณ” สบคนออนไลนแเมอ 1 มกราคม 2557. จาก http://www.phd-lit.arts.chula.ac.th/Download/discourse.pdf.

แสตมปเบอร.(มปท). [ 7's ]the Kiss Show สดหลอจา อยากสวย ชวยฉนท.กรงเทพฯ: แจมใส.

หนมกรงโซล .(มปท).Shut Girl เงยบซะถาไมอยากถกรก.กรงเทพฯ: แจมใส.

อราวด ไตรลงคะ. (2546). ศาสตรแและศลปแหงการเลาเรอง. พมพแครงท 2. กรงเทพฯ: สานกพมพแมหาวทยาลยเกษตรศาสตรแ.

Hideko_Sununshine.(มปท). Guilty Fairy Tale ลารกเรนรายกระชากหวใจยยสดฮอต!.กรงเทพฯ: แจมใส.

May112..(มปท).US-Boy ลาหวใจเฮยว เกยวรกยยจอมเฮว.กรงเทพฯ: แจมใส.

.(มปท).Hi Destiny สะดดรกผดสเปก.กรงเทพฯ: แจมใส.

.(มปท).Why love บอกไดไหม ท าไมตองรกเธอ.กรงเทพฯ: แจมใส.

Hall, Stuart. (1997). Representation: Cultural Representation and Signifying Practices. London: Sage.

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

116 : ภาษาและวรรณกรรม

การบงกลมนามในฐานะไวยากรณ และอตลกษณภาษาไทย กรณศกษาค านามประสมและค าเรยกชอพช

Nominal Class Marking as a Grammatical Category and Thai-language Identity: A Case Study in Nominal Compounds and Plant Names

รองศาสตราจารย ดร.อญชล สงหนอย วงศวฒนา ภาควชาภาษาศาสตร คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร

บทคดยอ

การจ าแนกนามออกเปนกลมตาง ๆ เปนลกษณะเดนทางไวยากรณของภาษาทพดในเอเชยโดยเฉพาะภาษาตระกลไท/ไตและภาษาพนเมองทวปแอฟรกา ในภาษาไทยซงเปนหนงในตระกลไททพดในประเทศไทยนน ค านามทเปนค าหลกของโครงสรางไวยากรณทตางระดบกนเชนวลและค า จะมการจ าแนกและจดกลมทบงโดยระบบหนวยค าทแตกตางกน กลาวคอ เมอค านามปรากฏเปนค าหลกในนามวล จะถกบงกลมดวยลกษณนามทสอดคลอง ซงลกษณนามจดเปนระบบกงศ พทกงไวยากรณและเปนหนวยไวยากรณไทยทเปนทรจกกนด แตหากค านามปรากฏเปนค าหลกในโครงสรางระดบค า อาท ค านามประสมและค าเรยกชอ กจะบงกลมดวย “ค าบงกลม” ซงจดเปนระบบค าศพท และ “ตวบงกลม” ซงจดเปนระบบค าไวยากรณ อนแตกตางไปจากลกษณนาม ซงการบงกลมนามสองประเภทหลงนนน ยงไมเปนทรจกกนดส าหรบคนไทย ในบทความนจงน าเสนอค าบงกลมนามและตวบงกลมนามทปรากฏในค านามประสมและค าเรยกชอพช โดยเฉพาะในค าเรยกชอพชแบบพนบานไทยนนตวบงกลมนามยงสะทอนใหเหนมโนทศนการจดจ าพวกพชแบบอนกรมวธานพนบาน อนมความซบซอน แยบยล และแสดง “ความทรงภมปญญา” ของคนไทยอกดวย ค าส าคญ: การบงกลมนาม อตลกษณภาษาไทย ค านามประสม ค าเรยกชอพช

Abstract

Nominal classification is well-known as a salient grammatical characteristic of Asian languages,

especially in the Tai family, and African local languages. In Thai, a Tai branch spoken in Thailand, nouns

that function as the heads of different grammatical constructions such as phrases and words are

subjected to be classified and marked by different morphological devices. That is, when a noun

functions as the head of a noun phrase, it is classified by a correspondent classifier, a well-known device

in the lexico-grammatical system. On the other hand, when a noun functions as the head of a nominal

compound or naming word, it is marked by a device other than a classifier such as “class term”, a

device in the lexical system, or “class marker”, a device in the grammatical system. The later two

classification-marking types are not that well-known to Thai people. In this paper, therefore, class terms

and class markers in nominal compounds and plant names are discussed. It should also be noted that,

in fact, class terms and class markers in Thai folk plant names review the folk taxonomic botanical-

classification that are complex and ingenious, performing “high wisdom” of the Thai people.

Keywords: nominal class marking, Thai language identity, Nominal compounds, plant names

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 117

1. การจ าแนกค านามในภาษาไทย ในภาษาไทย หมวดหมคาศพทแเปๅนหมวดหมคาหลก ไดแก คานาม คากรยา และคาวเศษณแ ในบรรดาหมวดหม

หลกทงสามหมวดหมน คานามและคากรยาเปๅนหมวดหมพนฐานและใหญทสด สวนคาวเศษณแนนราชบณฑตยสถาน (2546) ไดกาหนดใหเปๅนคาทใชขยายคานาม คากรยา และคาวเศษณแดวยกนเอง เพอบอกคณภาพหรอปรมาณ เชน คนด น ามาก ท าด ดมาก (ราชบณฑตยสถาน 2546) ดงนนจงรวมเอานามวเศษณแหรอคณศพทแ (adjectives) และกรยาวเศษณแ (adverbs) (ดงทปรากฏในหลายๆ ภาษา เชน องกฤษ จน ฯลฯ) ไวดวยกน ในเรองของหมวดหมหลกน Givón (2001: 49) ไดกลาวไววา

“…nouns and verbs are major lexical classes in all languages. Adjective may or may not appear

in all language as a distinct word-class, both their diachronic rise as a sub-class of either nouns

or verbs, or their synchronic semantic and syntactic behavior when lacking their own class, are

to some extent predictable. Adverbs are the least universal lexical class.”

เกณฑแทใชจาแนกหมวดหมคาและหนวยคานนมลกษณะเปๅนชด ไมใชเกณฑแเดยวๆ เกณฑแใดเกณฑแหนงอยางใน

แนวเดม ซงมดงน

1) เกณฑแทางอรรถศาสตรแ ใชแบงคาศพทแเปๅนกลมความหมายประเภทตางๆ ตามอรรถลกษณแของคาศพทแแตละ

คา

2) เกณฑแทางวากยสมพนธแ ใชแบงคาศพทแออกเปๅนกลมตางๆ ตามตาแหนงและหนาทโดยทวไปของคาใน

ประโยค

3) เกณฑแทางไวยากรณแหนวยคา ใชแบงหนวยคาไมอสระออกเปๅนกลมตางๆ ตามแนวโนมของคาหรอหนวยคา

อสระทหนวยคาไมอสระไปปรากฏรวม

ในการจาแนกคาเปๅนหมวดหมตางๆ ดงกลาวน ในแตละหมวดหมอาจมสมาชกจานวนหนงทไมไดแสดงคณสมบต

ของหมวดหมเตมรอยเปอรแเซนตแ กลาวคอในหมวดหมหนงๆ มทงคาทมความเปๅนตนแบบมาก และมคาทมความเปๅนตนแบบ

นอย ไมเทากน แตยงคงเปๅนสมาชกของหมวดหมเดยวกน ยกตวอยางคานามเชน บาน ตนไม โตะ เกาอ นายก พอ แม ฯลฯ

มความเปๅนตนแบบของหมวดหมคานามมากกวาคานามเชน เดก สาว หนม หน ฯลฯ เนองจากคานามกลมหลงนสามารถ

ปรากฏเปๅนเสมอนคากรยาไดดวย ดงในประโยค เขายงเดกอย เธอยงสาวอย ขอสอบหนจง ฯลฯ

1.1 เกณฑทางอรรถศาสตร Givón (2001) ไดใหเกณฑแทางอรรถศาสตรแทใชจาแนกคาศพทแเปๅนหมวดหมคานาม คากรยา และคาวเศษณแ

นน เปๅนชดของเกณฑแทมนษยแใชจาแนกประสบการณแอยางนอยไดแก ความคงท (stability) ความซบซอน (complexity)

ความชดเจน (concreteness) และความกระชบ (compactness)

ความคงทเปๅนเกณฑแพนฐานในการจาแนกคานาม คากรยา และคาวเศษณแ โดยหากจดคาทงสามประเภทบน

มาตราสวนความคงทของเวลา (time-stability scale) จากประสบการณแของมนษยแแลว คานามจะอยขวทคงทมากทสด

คากรยาจะอยขวทคงทนอยทสด สวนคาวเศษณแอยตรงกลาง ตวอยางดงแสดงเปๅนแผนภม

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

118 : ภาษาและวรรณกรรม

คงทมากทสด_____________________________________________________คงทนอยทสด

ภเขา,หน....ตนไม คน,สตว....เดก เขยว,ด า....ด ร,รก....เศรา สราง,ท า....ตบ

คานาม คานาม คาวเศษณแ คากรยา คากรยา

ความซบซอนเปๅนคณสมบตทางอรรถศาสตรแทเดนของคานาม คานามตนแบบเปๅนกลมของลกษณแ ( features)

ประสบการณแทคงททเกยวของกน เชน ชาง มลกษณแตนแบบของขนาด รปราง นาหนก ส เสยง พฤตกรรม การใชงาน ฯลฯ

ในขณะทคากรยาตนแบบมความซบซอนนอยกวาคานาม ตรงกนขามกบคานาม คากรยาตนแบบจะมความซบซอนนอยกวา

กรยาทลดความเปๅนตนแบบ เชน กน ซงตนแบบ มลกษณแ ไดแก เอาอาหารใสปาก เคยว และกลน ในขณะท หม า เปๅนคา

แสดงการกนทไมใชตนแบบ มลกษณแไดแก เอาอาหารใสปาก เคยว กลน และใชกบเดก (Singnoi 2006) นอกจากนความ

ซบซอนของกรยาจะยงมมากขน ขนอยกบผรวมทปรากฏรวมกบกรยาในประโยคดวย เชน ให จะตองม ผกระทา ผทรงสภาพ

และผรบประโยชนแ มาเกยวของ สาหรบคาวเศษณแตนแบบจะแสดงลกษณแของคานามหรอกรยาเพยงลกษณแเดยวอยางเปๅน

นามธรรม ยกตวอยางเชน เขยว จะรบรไดกตอเมอลกษณแนอยในกลมรวมกบลกษณแอน ๆ เพอรวมแสดงคณสมบตของ

คานาม เชน หญา ใบไม กระดานด า มาน ฯลฯ

ความชดเจนเปๅนรปธรรมมากทสดจะเปๅนคณสมบตของคานามอกเชนกน คานามตนแบบซงคงทมากทสดเชน

ภเขา หน ฯลฯ ยงมความชดเจนเปๅนรปธรรมมากทสด อกทง คณสมบตทแสดงดวยลกษณแตาง ๆ กเปลยนแปลงไดชาดวย

ในขณะทคากรยาแสดงเหตการณแทเกยวของกบคานามทปรากฏรวมหลายชนด จงแสดงกรยาอาการ การเปลยนแปลงทาง

กายภาพ การเคลอนไหวของคานามปรากฏรวมตางๆ ทงทางกายภาพและทางจตใจ ซงมความชดเจนไมเทากนเชน เตะ ตอย

แตก วง พด ไป มา ส ฯลฯ เปๅนการกระทาทางกายภาพ (actions) มผกระทาทจงใจกระทา จงมความชดเจนมาก

เชนเดยวกนคากรยาเชน ตก หลน แตก หก แหง ลอย ปลว ฯลฯ ซงแสดงสภาพทางกายภาพกมความชดเจน ในขณะท

คากรยาเชน ร คด นก ฝน เขาใจ สงสย ตองการ เสยใจ ฯลฯ เปๅนกจกรรมทางจตใจ (mental activity) ไมสามารถมองเหน

ไดอยางชดเจน และคากรยาเชน เหมอน เทา เป๐น ฯลฯ ซงไมไดจดเปๅนทงสองจาพวกกยงมความชดเจนนอย สวนคาวเศษณแ

เปๅนลกษณแทแสดงคณสมบตประการเดยวของคานามหรอคากรยา แมวาจะแสดงคณสมบตทเปๅนกายภาพ แตดวยความเปๅน

ลกษณแเดยวๆ จงมสภาพเปๅนนามธรรม คาวเศษณแตนแบบจะมความชดเจนทางกายภาพ เชน ขนาด (ใหญ เลก ฯลฯ) รปราง

(กลม ร ฯลฯ) ส (ขาว แดง ฯลฯ) นาหนก (หนก เบา ฯลฯ) กลน (หอม เหมน ฯลฯ) รส (เปรยว หวาน ฯลฯ) ปรมาณ (มาก

นอย ฯลฯ) ความถ (บอย หาง ฯลฯ) ความเรว (เรว ชา ฯลฯ) ฯลฯ คาวเศษณแทลดความเปๅนตนแบบ จะมความคงทนอยกวา

และไมชดเจนทางกายภาพ เชน อณหภม (รอน หนาว ฯลฯ) อารมณแความรสก (เศรา ยนด โกรธ ฯลฯ) สขภาพ (ปวย เจบ

ฯลฯ) ฯลฯ

ความกระชบเปๅนคณสมบตทเดนของคานามเชนกน คานามตนแบบซงคงท ชดเจนเปๅนรปธรรม มกมความกระชบ

หรอความควบแนน ในขณะทคานามทลดความเปๅนตนแบบซงคงทและชดเจนนอยกวาเชน ฝน น า ไอน า ควน ชาต สทธ

ศกดศร ฯลฯ จะมความกระชบนอยกวา ความกระชบมกทาใหมรปรางทชดเจนสามารถนบได ในขณะทคานามอนๆ มสภาพ

เปๅนมวล (mass) นบไมได สาหรบคาคากรยานน มความกระชบเรองเวลาแตมการกระจายในเชงเนอท (spatially diffuse)

มากกวาคานาม จงเหนเปๅนรปธรรมทชดเจนนอยกวา สวนคาวเศษณแสวนหนงทใชขยายคานาม มความกระชบในลกษณะท

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 119

เหมอนคานามเนองจากเปๅนลกษณแหนงทรวมแสดงคานาม คาวเศษณแอกสวนหนง ทใชขยายกรยามความกระชบในลกษณะท

เหมอนคากรยาเนองจากเปๅนลกษณแหนงทรวมแสดงคากรยา

ลกษณะทางอรรถศาสตรแของคานามนอกจากทกลาวไปแลวขางตนแลวนน ยงมแนวโนมเปๅนไปตามระดบชนของ

การมลกษณะตางจากทวไป (markedness) ซงแสดงโดยอรรถลกษณแไดดงน (ดดแปลงจาก Givón (2001: 56))

นามลกษณแ

นามธรรม เวลา

ไมใชเชงเนอท เชงเนอท(รปธรรม)

ไมใชสงมชวต สงมชวต

ไมใชมนษยแ มนษยแ

หญง ชาย

ระดบชนนตความไดวา “ถาเปๅนหญง กจะตองเปๅนมนษยแ เปๅนสงมชวต เชงเนอท เวลา และนามลกษณแ”

1.2 เกณฑทางวากยสมพนธ

นอกจากเกณฑแการจาแนกคานามในทางอรรถศาสตรแดงกลาวแลว เกณฑแทางวากยสมพนธแยงใชแบง

คาศพทแออกเปๅนกลมตางๆ ตามตาแหนงและหนาทโดยทวไปของคาในประโยค คานามจะเปๅนคาทปรากฏในตาแหนง

ประธาน กรรมตรง กรรมออม (ผรบ ผไดประโยชนแ ผรวมกระทา เครองมอหรอสถานท) หรอภาคแสดงนาม (nominal

predicate) เชน

พอเอาเงนใหคนแกทเป๐นขอทาน ประธาน กรรมตรง กรรมออม ภาคแสดงนาม

แมวาคานามทวไปในภาษาไทยเปๅนคาเนอหาทปรากฏไดอยางอสระดงทกลาวไปขางตน อยางไรกตามมคานามจานวนหนงไดผานกระบวนการกลายเปๅนคาไวยากรณแหรอเปลยนแปลงตามกาลเวลาเปๅนคาหนาท ทงทเปๅนคาไวยากรณแและคาแปลง มระดบของการเปลยนแปลงไมเทากน บางคากเพงจะเรมเปลยนแปลง (คาทปรากฏเปๅนทงคาหนาทและคานามในปใจจบน) บางคากเปลยนแปลงไปนานแลว (ไมพบปรากฏใชเปๅนคานามในปใจจบน) ตวอยางทเปๅนทรจกกนดเชน ลกษณนาม (เชน ผหญงหนงคน เกาอสองตว หวสามอน ฯลฯ) บพบท (เชน ทบาน บนถนน ตอนเชา ฯลฯ) คาบงลาดบ (เชน ทหนง อนดบสอง) คาบงรปแปลงเปๅนนาม (เชน ทเธอพดมานนไมจรง การพฒนาตน ความด ฯลฯ) คาบงประโยคสมพทธแ (เชน ผหญงทสวย บานซงเป๐นทอยอาศย ทรพยสนอนมคา ฯลฯ) และคาเชอม (เชน เขาไปทงทยงปวย เขาถกจบฐานฆาคนตาย ฯลฯ)

1.3 เกณฑทางไวยากรณหนวยค า สาหรบในเรองของเกณฑแทางไวยากรณแหนวยคานน การจาแนกนามออกเปๅนกลมตางๆ กระทาใน 3

ระบบ ไดแก 1) ระบบการใชคาศพทแ (lexical system) หรอ การใชคาบงกลมนาม (class terms) และหนวยวด

(measures) 2) ระบบกงไวยากรณแกงคาศพทแ (lexico-grammatical system) หรอการใชลกษณนาม (classifiers) และ 3)

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

120 : ภาษาและวรรณกรรม

ระบบไวยากรณแ (grammatical system) หรอการใชตวบงนาม/เพศสภาพ (noun/gender class markers) อยางไรกตาม

ศพทแบญญตทใชในการอธบายการจาแนกนามในการศกษาทผานมานนสวนใหญไมคงทและปนเปขามระบบ นกภาษาศาสตรแ

หลายคนไดใหความสนใจตอลกษณนามมากทสด ทสาคญอาท Adams and Conklin (1973) Greenberg (1975) Graig

(1986) DeLancey (1986) ฯลฯ ซงนกวจยมกใชคาวา “ลกษณนาม” กบทงระบบไวยากรณแและระบบกงไวยากรณแกง

คาศพทแ สวนการศกษาทางดานภาษาศาสตรแเกยวกบคาบงกลมนามและตวบงนามยงพบปรากฏเปๅนจานวนนอยกวา ทผาน

มามการศกษาเกยวกบคาบงกลมนามทสาคญอาท DeLancey (1986) เปๅนตน สวนการศกษาเกยวกบตวบงกลมนามปรากฏ

ในงาน เชน Dixon (1986) Aikhenvald (2003) Grinevald and Seifart (2004) เปๅนตน

ในขณะทคาบงกลมนามปรากฏเปๅนอสระไดเชนคาศพทแทวไป (lexical bound) ตวบงกลมนามนน ปรากฏใน

ลกษณะตดตอ (bounded) ใชจาแนกคานามทกชนดในภาษา สวนลกษณนามปรากฏไดในทงสองรปแบบดงกลาว ซงก

ขนอยกบในแตละภาษา 15 Dixon (1986) ขยายความตอไปวาตวบงกลมนามปรากฏเปๅนหนวยคาเตม (affixes) คา

ไวยากรณแ (grammatical word) หรอรปตด (clitics) โดยเพมความหมายใหกบแกนของคานามวาเปๅนความมชวต

(animacy) เพศสภาพ (gender) และ ความเปๅนมนษยแ (humanness) ในทางทสอดคลองกนน Grinevald & Seifart (2004)

กลาววาตวบงกลมนามปรากฏในตาแหนงตางๆ ได โดยตาแหนงตางๆ นนอยอยางตอเนองไมสามารถแยกขาดจากกน เปๅน

ผลมาจากการเปลยนแปลงทางภาษาจากคาบงกลมนามไปเปๅนตวบงกลมนามทบงถงความสอดคลองและเพศสภาพ ตวบง

กลมนามพบมากในงานวจยภาษาตางๆ ในทวปแอฟรกาและเอเชย

ในทวปแอฟรกา Grinevald & Seifart (2004) ยกตวอยางภาษาสวาฮล (Swahili) ซงเปๅนภาษากลมแบนตทพด

อยางกวางขวางในแอฟรกาตะวนออก (แทนซาเนย เคนยา ยกนดา รวนดา บรนด คองโก -กนชาซา โซมาเลย คอโมโรส

โมซมบก และมาลาว) และพนทรอบๆ คานามจะแสดงหนวยคาเตมหนาซงเปๅนตวบงกลมนามเปๅนกลมตางๆ ทมทงเอกพจนแ

และพหพจนแ เชน กลม 1/2 คอ m/wa ‘คน’ กลม 3/4 คอ m/mi ‘พชหรอสตวแ’ 5/6 คอ ma ‘สงทมลกษณะเปๅนลก

กลมๆ หรอกลมกอน’ 7/8 คอ ki/vi ‘สงประดษฐแหรอเครองมอ’ ฯลฯ เชน

ตบกน – นาม : m-toto wa-toto

คน(เอกพจนแ)-เดก คน(พหพจนแ)-เดก

‘เดกหนงคน’ ‘เดกหลายคน’

m-ti mi-ti

พช(เอกพจนแ)-ตนไม พช(พหพจนแ)-ตนไม

‘ตนไมหนงตน’ ‘ตนไมหลายตน’

ma-yai

15 อยางไรกตามลกษณะการตดตอ (boundedness) ของค าบงกลมนามและลกษณนามนน ยงคงเปนทถกเถยงกนอย เนองจากมผลการวจยในภาษาลกษณนามหลายภาษาทขดแยงกน ดงทกลาวถงใน Henerson (2006)

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 121

ลกกลมๆ (พหพจนแ)-ไข

‘ไขหลายฟอง’

ki-tabu vi-tabu

สงของ(เอกพจนแ)-หนงสอ สงของ(พหพจนแ)-หนงสอ

‘หนงสอหนงเลม’ ‘หนงสอหลายเลม’

นอกจากนยงมงานวจยในภาษาทสมพนธแกบภาษาสวาฮลหลายงานทเปๅนการศกษาชอพชเชน Legere (2003)

ศกษาคาเรยกชอพชพนเมองในแซนซบารแเหนอ (North Zanzibar) หนงใน 26 เขตการปกครองของประเทศแทนซาเนย

(Tanzania) ซงตงอยบนชายฝใๆงตะวนออกของทวปแอฟรกา ชาตพนธแนพดภาษาทมบาต (Tumbatu) ภาษาถนยอยของ

ภาษาสวาฮล ผลการศกษาโครงสรางคาเรยกชอพชพบวาชอพชพนเมองสวนใหญของภาษาทมบาต หรอรอยละ 89.6 บงดวย

ตวบงกลมนาม 3/4 (เอกพจนแ/พหพจนแ) คอ m-/mi- ‘กลมไมตน’ (tree class) นอกนนบงดวยตวบงกลมนามอนๆ ม

โครงสรางคาเรยกชอพชประกอบดวยตวบงกลมนามและแกนชอ ดงน

ตบกน – แกน : m-fyagio Lippia ukambensis/VERBENACEAE ไมตน-กวาด ‘ตนไมกวาด’ m-lyangamia Cassytha filiformis/OLEACEAE ไมตน-กนโดยอฐ ‘ตนไมอฐกน’

ในลกษณะเดยวกนน Legère and Mkwan’hembo (2004) และ Legère (2009) ศกษาคาเรยกชอพชในภาษาฟดนดา (Vidunda) ภาษายอยของสวาฮล ซงมพดในประเทศแทนซาเนย ไดแสดงใหเหนวาคาเรยกชอพชแสดงปฏสมพนธแระหวางมนษยแและพชพรรณธรรมชาต พนธแพชทพบในภาษานมจานวนประมาณ 300 พนธแ ซงทกพนธแเคยเปๅนทรจกดและนามาใชประโยชนแได แมวาในปใจจบนผคนกาลงหนเหความสนใจไปจากความรและคณคาทางดงกลาว แตคาเรยกชอพชสวนใหญกมการบนทกไว คาเรยกชอพชในภาษานมโครงสรางทวไปประกอบดวย ตวบงกลมนามซงสวนใหญเปๅนกลม 4/5 (พหพจนแ/เอกพจนแ) คอ mi/i,li “ตนไม” และแกนชอซงอาจเปๅนคานามและ/หรอคณศพทแ ดงน

ตบกน – แกน : i-kamba-kamba Macrotyloma maranguense/PAPILIONOIDEAE ตนไม-เชอก-เชอก

‘ตนทเหมอนเชอก’ ในทวปเอเชย ภาษาตระกลไทนน เปๅนทรจกกนดวาการจาแนกคานามเปๅนกลมตางๆ กปรากฏมระบบไวยากรณแบง

ดวยเชนกน ยกตวอยางภาษาจวง (Zhuang) ซงพดโดยชนกลมนอยทมจานวนมากทสดในบรรดาชนกลมนอยดวยกน ซงมถนฐานอยในมณฑลกวางสและยนนานทางตอนใตของประเทศจน ภาษาจวงเปๅนภาษาในตระกลไทกะได กลมคาไท Burusphat and Xiaohang (2012) ซงเปๅนการศกษาโครงสรางคาในภาษาจวง ในงานนมการแสดงใหเหนวาภาษาจวงมการประสมคาเปๅนวธการหลกในการสรางคา และคานามประสมสวนหนงมคานามคาแรกสามารถแสดงกลมหรอลกษณะของคานามคาหลง16 เชน lwg- ‘สงทมขนาดเลกกลม’ dax- ‘ญาตผใหญ’ doengx- ‘ชวงเวลาระหวางวน’ daih- ‘ลาดบ’ ฯลฯ ตวอยาง 16 Burusphat and Xiaohang กลาวถงค าชนดนวาเปนหนวยค าเตมหนา (prefix)

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

122 : ภาษาและวรรณกรรม

ดงน lwg-bag สงทมขนาดเลกกลม-ลกเหบ ‘ลกเหบ’ dax-boh ญาตผใหญ-พอ ‘พอ’ doengx-haet ชวงเวลา-เชา ‘ตอนเชา’ daih-bet ลาดบ-แปด ‘ทแปด’

สวนในภาษาไทยนนเมอคานามปรากฏในนามวล คานามประสม และคาเรยกชอตางๆ จะบงกลมดวยระบบไวยากรณแทแตกตางกน กลาวคอเมอคานามปรากฏเปๅนคาหลกในนามวล จะถกบงกลมดวยลกษณนามทสอดคลอง ซงลกษณนามจดเปๅนระบบกงศพทแกงไวยากรณแและเปๅนหนวยไวยากรณแไทยทเปๅนทรจกกนดสาหรบคนไทย แตหากคานามปรากฏเปๅนคาหลกในโครงสรางระดบคา อาท คานามประสมและคาเรยกชอ กจะบงกลมดวย “คาบงกลม” ซงจดเปๅนระบบคาศพทแ และ “ตวบงกลม” ซงจดเปๅนระบบไวยากรณแ อนแตกตางไปจากลกษณนาม ซงการบงกลมนามสองประเภทหลงนนยงไมเปๅนทรจกกนดสาหรบคนไทย ในบทความนจงนาเสนอคาบงกลมนามในภาษาไทย และคาบงกลมนามและตวบงกลมนามในชอพชแบบพนบานไทยตามลาดบดงตอไปน

2. ค าบงกลมนามในภาษาไทย

ในภาษาไทยมคานามประสมในรปแบบ นาม-นาม17 จานวนหนงมคานามหลกในตาแหนงหนาเปๅนคาทมลกษณะคลายกบลกษณนาม เนองจากแสดงกลมหรอรปรางลกษณะของคานามทเปๅนสวนขยายอยในตาแหนงหลง ดงตวอยาง เชน ลกขาง เสนหม ดวงดาว แผนกระดาษ ล าธาร ฯลฯ แตถาหากจะพจารณากนตอไปในคาประสมคาอนๆ ในรปแบบเดยวกนนจะพบวาคาลกษณนามในตาแหนงนไมไดทาหนาทเปๅนคาลกษณนามของคานามทเปๅนสวนขยายเสมอไป ดงในคาประสมเชน ล าธาร ดวงตา วงลอ สายสรอย ฯลฯ คาวา ล า ดวง วง และ สาย ไมไดเปๅนคาลกษณนามสาหรบคานาม ธาร ตา ลอ และ สรอย ตามลาดบแตอยางใด ไมสามารถกลาวไดเปๅน *ธารหนงล า *ตาสองดวง *ลอสวง *สรอยสองสาย (หากแตเปๅน ธานหนงแหง ตาสองขาง ลอสลอ สรอยสองเสน) ดงนนแททจรงแลวคาทปรากฏในตาแหนงหนาของคานามประสมแบบ นาม -นาม ไมใช “คาลกษณนามแท”

คาดงกลาวทาหนาททางไวยากรณแทแตกตางออกไปจากลกษณนาม เปๅนหนวยคาอสระเรยกวา คาบงกลมนาม หรอทนกภาษาศาสตรแ เชน Hass (1964) DeLancey (1986) Carpenter (1986) Beckwith (1993) และ Grinevald 2004 เรยกวา “class terms” คาบงกลมนามพบทวไปภาษาคาโดด ซงภาษาไทยและภาษาอนๆ ในตระกลไทเปๅนตวอยางของภาษาทแสดงระบบคาบงกลมนามทดทสดไมนอยไปกวาลกษณนาม โดยปรากฏในคานามประสม ซงเปๅนกลวธสาคญในการสรางคาแบบไทย (อญชล สงหแนอย 2548 และ 2551) และในหนวยนามทเปๅนคาเรยกชอ (อญชล วงศแวฒนา และสพตรา จรนนทนาภรณแ 2556)

ในคานามประสมแบบ นาม-นาม ในภาษาไทยนน คาบงกลมนามเปๅนคาทจะบงชนดคานามคาหลงทเปๅนสวนขยายในลกษณะทเปๅนการจดจาพวกแบบอนกรมวธานพนบาน (folk taxonomy) ซงเปๅนการจดระดบกลมคาตามจาพวกหรอหมวดหมตามระดบชนของคา กลาวคอจาแนกเปๅนคาในระดบสงกวาและคาในระดบตากวา ลดหลนลงไป ยกตวอยางเชน ปลา มคาทอยในระดบทสงกวาคอ สตวน า และ ปลา ถกจาแนกใหแตกตางกนตอไปอกเปๅน ปลาฉลาม ปลาวาฬ ปลาทนา ฯลฯ ดงแสดงเปๅนแผนภม (ดดแปลงจากอญชล สงหแนอย 2548)

17 อญชล สงหนอย (2548) แบงค านามประสมในภาษาไทยออกเปนประเภทใหญ 2 ประเภทตามลกษณะทางไวยากรณ คอ ค านามประสมทเลยนประโยค (synthetic nominal compounds) และค านามประสมแบบนาม-นาม (noun-noun compounds)

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 123

สตวแนา

กง หอย ป ปลา อนๆ

ปลาฉลาม ปลาวาฬ ปลาท อนๆ

จากแผนภมจะเหนไดวาคาประสมทแสดงชนดยอย ๆ ของปลาจะมคาวาปลาปรากฏเปๅนคาบงกลมอยในตาแหนง

แรก แตอยางไรกตามคาบงกลมนามในทนกไมเหมอนกนกบคาจากลม (hypernym หรอ superordinate term) เสยทเดยว

กลาวคอคาจากลมเปๅนคาระดบพนฐาน (basic-level term) ในแนวคดของนกอรรถศาสตรแกลม Roschian เนองจากคาจา

กลมเปๅนคานามอสระทมความหมายทสมบรณแในตวเองเหมอนคานามทวไป เชนคาวา ปลา เปๅนคาจากลมของ ปลาท ปลา

ชอน ปลาดก ปลาทอง ปลาหางนกยง ฯลฯ และมความหมายสมบรณแในตวเองสามารถปรากฏใชโดยลาพงได เชน มปลา

หรอเปลา เหลานเปๅนตน ในขณะทคาบงกลมนามบางคามความหมายไมชดเจน จงไมสามารถปรากฏโดยลาพงไดเหมอนกบ

คานามทวไป ยกตวอยางเชนคาวา ล า ในคาประสม ล าธาร จดเปๅนคาบงกลมนาม ซงไมสามารถปรากฏใชเดยวๆ ไดเชน มล า

หรอเปลา เปๅนตน

การเปๅนคาในระดบทเหนอกวานเปๅนประการหนงททาใหคาบงกลมนามแตกตางจากคาลกษณนาม เนองจากคา

ลกษณนามไมจาเปๅนตองเปๅนเชนนนเสมอไป โดยเฉพาะคาลกษณนามทบงจานวนและมาตรา (เชน ขาวสองจาน น าสองแกว

รองเทาสองค ฯลฯ) คาลกษณนามทซาคานาม (เชน ค าถามสองค าถาม เพลงสองเพลง ฯลฯ) คาลกษณนามทบงอาการ (เชน

ขนมจนสองจบ ขาวตมมดสองมด ฯลฯ) ซงไมไดแสดงถงระดบทเหนอกวาคานามทปรากฏรวมแตอยางใด

นอกจากน ลกษณนามและคาบงกลมในภาษาไทยจะแตกตางกนอยางชดเจนในเรองของโครงสรางไวยากรณแทคา

ทงสองประเภทปรากฏ กลาวคอ คาลกษณนามจะเกดในโครงสรางไวยากรณแในระดบวล โดยจะไปปรากฏในสวนขยาย

ในขณะทคาบงกลมนามจะเกดรวมกบคานามทถกบงกลมในโครงสรางคาประสมแบบ นาม -นามเทานน การปรากฏอยาง

หลกลอกนดงกลาวจงอาจเปๅนเหตผลใหไมมความจาเปๅนทจะตองแยกเปๅนหมวดคาทแตกตางอยางมนยสาคญในไวยากรณแ

ภาษา ดงแสดงในแผนภม

นามวล

หลก ขยาย

คานาม ลกษณนามวล

ลกษณนาม นามวเศษณแ

ไผ ล า สน

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

124 : ภาษาและวรรณกรรม

คาประสม

หลก ขยาย

ค าบงกลม คานาม

ล า ธาร

คาบงกลมนามปรากฏเปๅนหนวยหลกของคานามประสมเพอทาหนาทในการบงกลมนามใน 2 ประการ คอ เพอบง

ชนดของคานาม ซงอาจเรยกวาคาบงชนด (generic class terms) และเพอบงลกษณะของคานามในมมมองของผคน

วฒนธรรมหนง ๆ ซงอาจเรยกวา คาบงลกษณะ (perceptual class terms) ซงหนาททางความหมายของคาบงกลมนามทง

สองประเภทกคลายกบความหมายของลกษณะนามดงท Placzek (1992) กลาววาลกษณนามมหนาทจาแนกคานามออก

ตามชนด รปราง และหนาท ซงจดแบงออกเปๅนสองกลมหลกคอ คาลกษณนามทแสดงชนดคานาม (generic classifiers)

และคาลกษณนามทแสดงลกษณะรปรางคานาม (perceptual classifiers)

2.1. ค าบงชนด คาบงชนดคอคาบงกลมนามทแสดงชนดโดยเนอแท (kind) ของคานามสวนขยาย ในภาษาไทยเรานยมนาเอาคาบง

ชนดนาม ทเปๅนคาในระดบเหนอกวาประสมกบ คานามในระดบตากวา และจดอยในชนดนนๆ เชน นอกจากนาคาวา ปลา

ประสมกบชนดยอยของปลาดงทไดกลาวไปแลว ยงมตวอยางอน ๆ ในลกษณะนอกมากมาย เชน นาคาวา นก ประสมกบ

พราบ เอยง ยง นางนวล กาเหวา อนทรย ฯลฯ เปๅน นกพราบ นกยง นกนางนวล นกอนทรย นาคาเชน ง ประสมกบ

จงอาง หลาม เหลอม ฯลฯ เปๅน งจงอาง งหลาม งเหลอม นาคาเชน ขาว ประสมกบ สาร โพด สาล ฯลฯ เปๅน ขาวสาร

ขาวโพด ขาวสาล นาคาเชน ผก ประสมกบ ต าลง คะนา ขนชาย ฯลฯ เปๅน ผกต าลง ผกคะนา ผกขนชาย ฯลฯ เหลานเปๅน

ตน คานามประสมประเภทนมหนวยขยายทสามารถปรากฏโดยลาพงไดดวยตนเองโดยมความหมายเหมอนกนกบคาประสม

ทงคา ไมวาจะกลาววา มนกพราบสองตว หรอ มพราบสองตว กเปๅนทเขาใจไดเชนเดยวกน

ปใจจบนพบวาการนาคาบงชนดเปๅนหนวยหลกของคานามประสมพบขยายวงกวางออกไปไมจากดวาคานามขยาย

จะตองเปๅนคาทจดเปๅนชนดยอยของคาบงชนดนามเทานน ยงสามารถเปๅนคานามอนๆ หรอแมกระทงคาในหมวดหม

ไวยากรณแอนเชนคากรยาไดดวย เพอแสดงความหมายในเชงอปลกษณแ (metaphor) เชน นกแกว นกเป๐ดน า นกหวขวาน

นกขมน นกขนแผน นกหนแดง นกกวก นกอมบาตร ฯลฯ คาประสมประเภทนไมสามารถแทนไดดวยคานามขยายโดยลาพง

เทานน จงไมจดเปๅนคานามประสมแบบ คาบงชนด-คานาม

การประสมคาในลกษณะทนาเอาคาบงชนดนามเปๅนหนวยหลกนเปๅนทนยมในการสรางคาเพอการเรยกสตวแ พช

และสงของตางๆ ในภาษาไทยหรอแมแตในภาษาเอเชยอน ๆ โดยเฉพาะทเปๅนภาษาคาโดด ซงแสดงใหเหนไดถงระบบการ

สรางคาและระบบคดทแตกตางจากภาษาและวฒนธรรมอน ตวอยางขางลางเปๅนการเปรยบเทยบแสดงระบบการสรางคาใน

กลม “ปลา” ในภาษาไทยและ “fish” ภาษาองกฤษ ดงน

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 125

ภาษาไทย ภาษาองกฤษ

ปลา fish

ปลาฉลาม shark

ปลาดก catfish

ปลาทอง goldfish

ปลาวาฬ whale

ปลาโลมา dolphin

ปลาหมก squid

ปลาไหล eel

จะเหนไดวาในขณะทระบบการสรางคาในภาษาไทยแสดงสตวแทกชนดในตวอยางจดเปๅน ปลา ทงสน ในขณะทระบบ

การสรางคาในภาษาองกฤษมคาวา fish ใชกบ catfish และ goldfish คาเชน whale ในภาษาองกฤษนน ผคนเหนเปๅนสตวแ

ทะเลชนดหนงคนละจาพวกกบปลา ดงทพจนานกรมภาษาองกฤษไดกลาวไววา “A whale is a very large animal that

lives in the sea and looks like a huge fish.” (Collins Birmingham University 1992) และกลาวถง dolphin วา

เปๅนสตวแเลยงลกดวยนมไมใชปลา squid และ eel กจดเปๅนสตวแทะเลประเภทอน

2.2. ค าบงลกษณะ คาบงลกษณะปรากกฏใชแสดงรปราง (shape) และเพศสภาพ (gender) ของคานาม ดงน

2.2.1. ค าบงรปราง คาบงรปราง คอคาบงกลมนามทแสดงรปทรงปกตทวไป (typical shape) ของคานามขยาย โดยอาจเปๅนรปทรงท

เปๅนธรรมชาตเดมของวตถ (permanent/ habitual shape) หรอเปๅนรปทรงใหมทนาวตถมาดดแปลง (non-permanent/

habitual shape) กได ยกตวอยางเชนการนาคาบงรปราง ล า สาย ลก กอน แผน ฯลฯ มาประสมกบคานามทเปๅนวตถหรอ

สงตางๆ เพอสรางคานามประสมดงน

ล า ‘รปรางกลมยาว’: ธาร ล าธาร

คลอง ล าคลอง

แขง ล าแขง

คอ ล าคอ

สาย ‘รปรางเปๅนสาย’: สรอย สายสรอย

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

126 : ภาษาและวรรณกรรม

ตา สายตา

ยาง สายยาง

ไหม สายไหม (ชอขนมหวาน)

ลก ‘รปรางเลกกลม’: ตา ลกตา

แกว ลกแกว

ตม ลกตม

บอล ลกบอล

กอน ‘รปรางเปๅนกอน’: หน กอนหน

ดน กอนดน

เนอ กอนเนอ

เลอด กอนเลอด

แผน ‘รปรางแบนและบาง’: กระดาษ แผนกระดาษ

กระดาน แผนกระดาน

หลง แผนหลง

คานามขยายในคานามประสมรปแบบน บางคาสามารถเกดไดโดยลาพงใชแทนคาประสมทงคาได และบางคาไม

สามารถเกดไดโดยลาพง ทงนขนอยกบการเปๅนรปทรงทเปๅนธรรมชาตหรอรปทรงใหมของสรรพสงนนๆ ยกตวอยางเชนคา

ประสมเชน ล าธาร สายสรอย ลกตม ฯลฯ มคาวา ล า สาย และ ลก เปๅนคาบงรปนามทเปๅนธรรมชาตถาวรของ ธาร สรอย

และ ตม ตามลาดบ คานามขยายเหลานจงมความหมายเชนเดยวกนกบทงคาประสม สามารถปรากฏแทนไดโดยลาพง

ในขณะทคาประสมเชน สายยาง ลกแกว กอนเลอด ฯลฯ มคาวา สาย ลก และ กอน ทไมใชรปทรงโดยธรรมชาตของ ยาง

แกว และ เลอด ตามลาดบ คานามขยายเหลานจงไมสามารถใชแทนคาประสมทงคาโดยคงความหมายเดมไวได

คานามประสมประเภทนอาจพบในลาดบทกลบกน คอ หนวยหลกกลบเปๅนคานามทถกบงรปและหนวยขยายเปๅน

คาบงรปนาม ซงในลาดบนคาบงรปนามมกจะแสดงรปทรงทไมปกต (atypical shape) ผดไปจากลกษณะทคนเคยของ

คานามหลกทถกบงรปนนๆ เชน หมแผน สมแผน วนเสน ปลาเสน ยางวง ฯลฯ ในคาวา หมแผน นนมคาบงรปนาม แผน

ไมใชรปทรงปกตของเนอหมทมขายใหเหนโดยทวไปซงมกจะเปๅนชนหรอกอน เปๅนตน

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 127

2.2.2. ค าบงเพศสภาพ ปกตแลวคาบงเพศสภาพเปๅนคาทใชบงเพศหญงหรอเพศชายนาหนาชอคน ใชบงเพศหญง เชน อ นาง น.ส. ด.ญ.

ฯลฯ และเพศชายเชน ไอ อาย บก บง นาย ด.ช. ฯลฯ ในบางปรบทปรากฏเปๅนคานามประสมใชเรยกคน สตวแ พช และสง

อนๆ ดงแสดงเปๅนตวอยาง

คน อหลา นางมาร นางฟา นางเงอก นามแบบ นางสาวไทย ไอมดแดง นายรอย นายทหาร นาย

พล บกเสยว บกห า ฯลฯ

สตวแ อเจย(คางคาว) แมงอนน แมงอมอม (แมลงไม) อเหนยว(ตวออนแมลงปอ) อวอก

อกด อเหน นางอาย ไอเข(ไอเคยม) งบงโตะ ฯลฯ

พช อหนน (ขนน) อนอย (บวบ) อฮม(มะรม) บกชมพ (ชมพ) บกงว (งว) บกอ(ฟกทอง) บงกวน(มน

แกว) ฯลฯ (ดงจะไดกลาวในหวขอถดไป)

สงอนๆ อเกบ(เลนหมากเกบ) อโจง(เลนโยนหลม) อทอย(เลนทอยกอง) อเกง(ดวงจนทร) บกจก(จอบ)

ฯลฯ

อยางไรกตาม แมวาคาบงกลมนามเปๅนหมวดหมไวยากรณแทแตกตางจากคานามและคาลกษณนาม แตความ

แตกตางดงกลาวยงคงมการปรากฏใชทคลายคลงและทบซอนกนในปใจจบน การทบซอนกนของหมวดหมไวยากรณแดงกลาว

อธบายไดจากกระบวนการกลายเปๅนคาไวยากรณแ ทคานามหนงๆ ไดกลายไปเปๅนคาลกษณนาม โดยบางครงกมหมวดหมคา

บงกลมนามเปๅนขนตอนในระหวาง ซงในหมวดหมของคานามและคาลกษณนามจะมทงสมาชกตนแบบและสมาชกทไมใช

ตนแบบปนอยดวยกน อนเปๅนเรองปกตของกระบวนการเปลยนแปลงหมวดหมทางไวยากรณแทยงคงทงรองรอยทมาของการ

เปๅนหมวดหมเดมไว จงอาจกอใหเกดความสบสนได (อญชล สงหแนอย 2551)

ค ำนำม ค ำบงกลม ลกษณนำม

สบปะรด เหลก ฟน ฯลฯ X

นก ปลา ง ฯลฯ X X

คน ตว ตน ฯลฯ X X X

ดวง ล า แผน ฯลฯ X X

เลม อน ฯลฯ X

ตวอยาง

สบปะรด คานาม : มสบปะรดไหม

กลมนาม : *สบปะรด-คาลกกลม

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

128 : ภาษาและวรรณกรรม

ลกษณนาม : *สองสบปะรด

นก คานาม : มนกไหม

กลมนาม : นก-เอยง

ลกษณนาม : *สองนก

คน คานาม : มคนไหม

กลมนาม : คน-หนม

ลกษณนาม : สองคน

ดวง คานาม : *มดวงไหม

กลมนาม : ดวง-ดาว

ลกษณนาม : สองดวง

อน คานาม : *มอนไหม

กลมนาม : *อน-คาลกกลม

ลกษณนาม : สองอน

3. ค าบงกลมนามและตวบงกลมนามในค าเรยกชอพชแบบพนบานไทย นอกจากไวยากรณแทใชในการบงกลมนามในภาษาไทยจะเปๅนคาศพทแ ปรากฏไดโดยอสระดงเชนคาบงกลมนาม

(แมวาจะไมทงหมดกตาม) แลว ยงเปๅนคาไวยากรณแหรอหนวยคาเตมหนา (prefix) หรอในทนเรยกวา ตวบงกลมนาม (class

markers) ความแตกตางระหวางคาบงกลมนามและตวบงกลมนามปรากฏใหเหนไดอยางชดเจนในการศกษาคาเรยกชอพช

แบบพนบานไทย ดงปรากฏใน อญชล วงศแวฒนา (อยในระหวางตพมพแ) ซงเรยบเรยงเขยนจากผลการวจยเกยวกบคา

เรยกชอพชของผเขยนเองและทผเขยนมสวนรวม จานวน 3 โครงการ ไดแก โครงการวจยเรองการแปรของคาเรยกชอพชใน

เขตพนทรอยตอทางภาษาในเขตภาคเหนอตอนลาง (สพตรา จรนนทนาภรณแ และอญชล สงหแนอย 2552) สนบสนนทนวจย

จากสานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.) โครงการวจยเรองคาเรยกชอพชแบบไทย (Wongwattana 2011) สนบสนน

ทนวจยจากคณะมนษยศาสตรแ มหาวทยาลยนเรศวร และโครงการวจยเรองคาเรยกชอพชในกลมชาตพนธแไทในเขตภาคเหนอ

(อญชล วงศแวฒนา และสพตรา จรนนทนาภรณแ 2556) สนบสนนทนวจยโดยสานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.)

โครงการวจยดงกลาวไดแสดงใหเหนวาคาเรยกชอพชแบบพนบานไทยพดในทง 4 ภาคของประเทศ มทงโครงสราง

ทไมซบซอนประกอบดวยแกนชอและสวนขยาย และโครงสรางทซบซอนซงมคาบงกลมพช (plant class terms) และตวบง

กลมพช (plant class markers) เพมเขามา โครงสรางคาเรยกชอพชแบบซบซอนจงประกอบดวยสวนประกอบ 4 สวน ดงน

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 129

(คาบงกลม) – (ตวบงกลม) – แกน – (ขยาย)n

ในโครงสรางคาเรยกชอพชแบบซบซอนน แกนชอและสวนขยายมลกษณะไมแตกตางอยางมนยสาคญ จาก

โครงสรางนามวลโดยทวไปและไมใชประเดนสาคญของบทความน จงไมจาเปๅนตองกลาวในทน จะกลาวแตเพยงคาบงกลม

พชและตวบงกลมพช ซงเปๅนจดเดนหรอเปๅนเอกลกษณแของคาเรยกชอพชแบบพนบานไทย ทมความซบซอนแตกตางจากคา

บงกลมในภาษาอนๆ

3.1. ค าบงกลมพช คาบงกลมพชเปๅนหนวยคาอสระปรากฏไดโดยลาพง ใชแสดงระดบทเหนอสดในระบบการแบงกลมพชแบบพนบาน

(folk taxonomy) หากปรากฏจะอยในตาแหนงแรกของคาเรยกชอพช คาบงกลมพชแบงไดเปๅน 4 กลม ไดแก คาบง

อาณาจกรพช (plant-kingdom terms) คาบงสวนพช (plant-part terms) คาบงกลมกอนพช (plant-cluster terms)

และคาบงหนาทพช (plant-function terms)

3.1.1 ค าบงอาณาจกรพช แมวาในภาษาไทยจะมคาวา พช (plant) ปรากฏเปๅนคาบงอาณาจกรพช (ซงตอไปจะใชคายอวา คบอพ) ซงใช

บงความเปๅนพช หรอแตคานไมปรากฏใชทวไปในคาเรยกชอพชแบบพนบาน จะใชคาวา ตน (tree) ทแสดงความหมายเชง

นามนย (metonym) แทน ซงแมวาลาตนเปๅนสวนประกอบเพยงสวนหนงของพช แตใชแทนทงอาณาจกรพช กลาวคอ คาวา

ตน ใชบงวาชอนนๆ เปๅนพช ไมใช คน สตวแ วตถสงของ การกระทา หรออนๆ เชน

คบอพ – แกน : ตน-สพรรณการ ตน-ตนเป๐ด ตน-เขม ตน-บานไมรโรย ฯลฯ

คาบงอาณาจกรพช ตน สามารถใชบงพชตางๆ ไมวาจะเปๅน พชตนไม เชน ตนไทร ตนตาล ตนจ าป ฯลฯ พช

พม เชน ตนเขม ตนไมกวาด ตนนางแยม ฯลฯ พชหว เชน ตนเผอก ตนมน ตนถว ฯลฯ พชเถาเลอย เชน ตนต าลง ตนองน

ตนบอระเพด ฯลฯ หรอแมกระทงเหดรา ซงพบใช ตน เปๅนคาบงอาณาจกรพชกบเหดได เชน ตนเหดหลนจอ ตนเหดถอบ

ฯลฯ แตไมพบคาบงอาณาจกรพชกบรา คนไทยไมเรยกวา ตนรา

ในภาษาถนตาง ๆ อาจใชรปคาหรอศพทแทแปรไป เชน เตน เกา กก ตอ ฯลฯ ดงตวอยาง

1) เตน เปๅนรปแปรเสยงของ ตน เชน เตนแอว (ออย) เตนนน เตนแหน (จอก) ฯลฯ

2) เกา เชน เกาเคยน (ตะเคยน) เกาเปอย (ตะแบก) เกาโพ ฯลฯ

3) กก เชน กกเปอย กกโพ ฯลฯ

4) ตอ เชน ตอขาว ตอหนก ตอเบา ฯลฯ 3.1.2 ค าบงสวนพช

ผคนอาจจาแนกพชในลาดบตอจากอาณาจกรพชตามสวนประกอบของพช เพอจดกลมพชตามสวนประกอบท

มลกษณะเดนทสดหรอทสามารถนามาใชประโยชนแได โดยเพมคาบงสวนพช (ซงตอไปจะใชคายอวา คบสพ) ในตาแหนงตอ

จากคาบงอาณาจกรพช ยกตวอยาง เชน

คบอพ – คบสพ – แกน : ตน-ดอก-บานเยน ตน-ใบ-ยานาง ตน-ลก-เดอย ฯลฯ

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

130 : ภาษาและวรรณกรรม

อยางไรกตาม คาเรยกชอพชทมคาบงสวนพชปรากฏ ไมจาเปๅนตองเรมทคาบงอาณาจกรพช มกเรมทคาบงสวนพช

ไดเลย เชน ดอกแกว หวขา ใบยานาง เมดแมงลก เสยนสะคอน เครอสมลม ฯลฯ คาเรยกชอพชบางคาถงกบดไมเปๅน

ธรรมชาตหากมคาบงอาณาจกรพชปรากฏนาคาบงสวนพช โดยเฉพาะพชหวทไมมลาตน เชน ?ตนหวแหว ?ตนหวขง ?ตนหว

ขา ฯลฯ

คาบงสวนพชทพบในคาเรยกชอพชแบบพนบานไทย อยางนอยมดงน

1) ดอก/วอก ใชบงพชใชดอก/ไมดอก เชน ดอกรก ดอกเขม ดอกแกว วอกแกว วอกเขม ฯลฯ 2) ใบ ใชบงพชใชใบ/ไมใบ เชน ใบชา ใบชะพล ใบเตย ฯลฯ 3) ลก/หมาก/หนวย ใชบงพชใชผลหรอหว เชน ลกยอ ลกทอน ลกแผด(พรก) หมากกระจบ หมากชมพ หมากนว

หนวยมาก ฯลฯ 4) ฝก ใชบงพชใชฝใก เชน ฝกเพกา ฝกถว ฝกบว ฯลฯ 5) เมด ใชบงพชใชเมลด เชน เมดถว เมดแมงลก เมดวอ ฯลฯ 6) หว/เหงา ใชบงพชทใชลาตนใตดน เชน หวสงไค(ตะไคร) หวกระเทยม หวขา ฯลฯ 7) หนอ ใชบงพชใชหนอ เชน หนออปอ (กระทอ) หนอไผ หนอกลวย ฯลฯ 8) เถา/เครอ/ยาน ใชบงพชเถาเดน เชน เถายานาง เถายายเภา (ลเภา) เครอยานาง เครอผกกด (ลเภา) ยานหล

เภา (ลเภา) ยานผกปง (ผกปลง) ฯลฯ 9) ยอด ใชบงพชใชยอด เชน ยอดมะเลยบ (เลยบ) ยอดองนก (กระทกรก) ฯลฯ 10) กง/กาน/กาบ/สาย ใชบงพชกงเดน เชน กงดอกเดยว กานสอ กาบหมาก สายบว 11) หนาม ใชบงพชหนามเดน เชน หนามอราบ (ไมยราบ) หนามกระสน ฯลฯ

3.1.3 ค าบงกลมกอนพช ผคนอาจจาแนกพชตอไปอกตามลกษณะของการใชพชทเปๅนกลมกอน โดยเพมคาบงกลมกอนพช (ซงตอไปจะ

ใชคายอวา คบกพ) ในตาแหนงตอจากคาบงสวนพช เชน

คบอพ – คบสพ – คบกพ – แกน : ตน-ดอก-พวง-ชมพ ตน-ดอก-พวง-คราม ฯลฯ

ในคาเรยกชอพชทมคาบงกลมกอนพชนน คาบงอาณาจกรพชและคาบงสวนพชไมจาเปๅนตองปรากฏรวมอยาง

ครบถวน อาจปรากฏเพยงคาบงสวนพชและคาบงกลมกอนพช หรอ เหลอแตคาบงกลมกอนพชนาในตาแหนงแรกของคา

เรยกชอพช เชน

คบสพ – คบกพ – แกน : ดอก-พวง-แสด หว-ก า-ไพล ฯลฯ

คบกพ – แกน : กอ-ไผ หม-ฮอย (มะระ) ฯลฯ

คาบงกลมกอนพชอยางนอยมดงน

1) พวง เชน พวงมะละกอ พวงแกวมณ พวงวาสนา พวงประดษฐ ฯลฯ 2) รวง เชน รวงไซ รวงขาว รวงทอง ฯลฯ 3) กอ เชน กอขาว กอไผ กอแขม ฯลฯ 4) หม เชน หมฮอย ฯลฯ

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 131

5) ก า เชน ก าไพล ก าซ า ฯลฯ 3.1.4 ค าบงหนาทพช

ผคนอาจจาแนกพชตอไปอกตามหนาทพชซงเปๅนวธทนาพชไปใชประโยชนแ โดยการเพมคาบงหนาทพช (ซง

ตอไปจะใชคายอวา คบนพ) ในตาแหนงตอจากคาบงกลมกอนพช เชน

คบกพ – คบนพ – แกน : กอ-หญา-คา กอ-ไม-ไผ ฯลฯ

ในคาเรยกชอพชทมคาบงหนาทพชนน คาบงอาณาจกรพช คาบงสวนพช และคาบงกลมกอนพช มกไม

จาเปๅนตองปรากฏรวมอยางครบถวน อาจเหลอเพยงคาบงกลมบางประเภท หรอเหลอแตคาบงหนาทพชนาในตาแหนงแรก

ของคาเรยกชอพช เชน

คบสพ – คบนพ – แกน : หมาก-ผก-สม หมาก-หญา-ขวก ฯลฯ

คบนพ – แกน : ผก-เสยน วาน-มหากาฬ ฯลฯ

คาบงหนาทพชสามารถแบงเปๅนกลมหนาทตางๆ ไดแก พชกนได พชวสด พชบาบด และพชไรประโยชนแ ดงน

1) คาบงพชกนได พชกนได(eatable plants) เปๅนพชรสจดหรอไมหวานมาก ทผคนนาใบ กงกาน หรอยอดมา ใชเปๅนอาหารหรอประกอบอาหาร มกบงดวยคาวา ผก เชน ผกบง ผกกาด ผกช ผกคะนา ผกกม ฯลฯ สวนพชรสจดทใชสวนอนเปๅนอาหารเชน ผล ดอก หนอ ราก ตน ฯลฯ กจะเรยกตางออกไป เชน มะระ ฟกทอง แตงกวา บวบ ดอกแค หนอไม เผอก มน ฯลฯ แมวาจะยงคงจดรวมเปๅน ‘ผก’ อยกตาม พชกนผลทมรสหวานจะไมจดเปๅน ผก หรอจดเปๅนผลไม ซงโดยทวไปนาดวย มะ- (ดงทจะไดกลาวภายหลง) พชทกนไมได ไมไดใชเปๅนอาหารหากเรยกวา ผก กจะดแปลก เชน ผกสาบเสอ ผกเขม ฯลฯ

2) คาบงพชวสด พชวสด (material plants) เปๅนพชทผคนนามาใชเปๅนวสดกอสรางหรอประกอบเปๅนเครอง เรอนและเครองใชตางๆ มกบงดวยคาวา ไม เชน ไมเตง ไมรง ไมยาง ไมเปอย ไมฉ าฉา ฯลฯ

3) คาบงพชบาบด พชบาบด (treatment plants) เปๅนพชทผคนนามาใชบาบดอาการเจบไขไดปวยหรอเปๅนยา รกษาโรค บงดวยคาวา วาน และ ยา ดงน

- วาน เชน วานไพล วานซน วานหางจรเข วานนกคม วานกวนอม วานขน ฯลฯ - ยา เชน ยารวง ยาเหวย ยาโหย ยาโกรง ยาแกหลวง ยาแกมะโหกโตน ฯลฯ

4) คาบงพชไรประโยชนแ พชไรประโยชนแ (useless plants) หรอทเรยกวา วชพช (unwanted flora หรอ weed) ใชเปๅนอาหารไมไดหรอแมกระทงใชประโยชนแอยางอนไมได มกบงดวยคาวา หญา เชน หญาเจาช หญาคา หญางบ หญาหนไก หญาป๑นฮาง หญาขลอ ฯลฯ

3.2 ตวบงกลมพช ตวบงกลมพชเปๅนหนวยคาไมอสระ(bound morpheme) ปรากฏโดยลาพงไมได และม “การกรอนหนวยคา” ใน

ระดบตางๆ กระจายในกลมภาษาชาตพนธแไททพดในทองถนตางๆ ผคนอาจแบงกลมพชในลาดบทตอจากคาบงหนาทพชโดย

ใชตวบงกลมพช ซงแบงเปๅน 2 ประเภท ไดแก ตวบงผลพช (plant-fruit markers) และตวบงเพศสภาพพช (plant-gender

markers) ดงน

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

132 : ภาษาและวรรณกรรม

3.2.1 ตวบงผลพช หากมการจ าแนกพชตอจากค าบงหนาทพชเพอบงวาเปนพชใหผล กจะเพมตวบงผลพช (ซงตอไปจะใชค ายอวา ตบผพ) ในต าแหนงตอจากค าบงหนาทพช เชน คบนพ –ตบผพ – แกน : ผก-หมะ-เคา ผก-หมะ-หอย ฯลฯ

ตวบงผลพชพบในรปทแตกตางกนในทองถนตางๆ ซงมทมาจำกค ำบงสวนพช หมาก อยำงนอยมดงน 1) หมาก เชน หมากขาม หมากกระจบ หมากแตก ฯลฯ

2) หมก- เชน หมกหม(ขนน) หมกจบ(กระจบ) หมกงว ฯลฯ

3) หมา- เชน หมาหนน (ขนน) หมาตาน (ตาล) หมาถวฝกยาว ฯลฯ

4) หมะ- เชน หมะหนน(ขนน) หมะเขาควาย(กระจบ) หมะถว(ถวฝใกยาว) ฯลฯ

5) มะ- เชน มะถวลายเสอ(ถวฝใกยาว) มะบวบ(บวบ) มะหมน(ฝรง) ฯลฯ จากหลกฐานทปรากฏใหเหนไดนน สามารถอธบายไดวาตวบงผลพชทงสหนวยคามทมาจากคาเดยวกนคอ หมาก

ซงเปๅนนามศพทแ (lexical noun) หมายถงพชชนดหนง (ราชบณฑตยสถาน, 2546) ซงปรากฏเปๅนแกนชอพช คอ ตนหมาก

หรอ หมากเมย (Areca catechu Linn)

คาวา หมาก ไดเปลยนแปลงจากนามศพทแ ซงปรากฏเปๅนแกนชอพช ไปเปๅนคาบงกลมพช (คาบงสวนพช) และ

เปๅนตวบงกลมพช (ตวบงผลพช) ในทสด โดยผานการกลายเปๅนคาไวยากรณแ (grammaticalization) ซงอยางนอยมขนตอน

ดงน

1) นามศพทแ หมาก ซงเปๅนคาเรยกชอพชทมผลเปๅนลกษณะเดน และไดกลายเปๅนสญลกษณแของพชมผล 2) การเปๅนสญลกษณแของพชมผลไดแผขยายกวางออก (generalization) หมายรวมไปถงผลของพชอนๆ ดวย

ไมเฉพาะแตเพยงผลของตนหมากเทานน และจะปรากฏตดกบแกนชอพชทกครง ทาหนาทเปๅนคาบงสวนพช (ทมลกหรอผล) เชน หมากปาว(มะพราว) หมากขามปอม หมากมวง ฯลฯ

3) ความหมายเปลยนแปลงตอไปอกหมายรวมไปถงพชทมฝใกหรอเมลด ทาใหเปๅนเสมอนพชมผล หรอทาหนาทเปๅนหนวยใหพชนนเอง เชน หมากผกสม หมากผกใส หมากหญาขวก ฯลฯ18

4) เมอปรากฏในปรบททตองตามดวยชอพชบอยครง เกดการ “กรอนเสยง” หรอสญเสยงบางเสยงไป โดยเรมจากการลดความยาวของเสยงสระจาก หมาก // เปๅน หมก- /-/ ปรากฏในภาษาชาตพนธแไทบางภาษา เชน หมกขามปอม (มะขามปอม) หมกตะวน (ทานตะวน) หมกโหบเหบ (สนตะวา) ฯลฯ

5) เกดการสญเสยงพยญชนะทาย จาก หมก- /-/ เปๅน หมะ- /-/ เชน หมะกด(มะกรด) หมะฟก (ฟใก) ฯลฯ ในภาษาชาตพนธแไทบางถน ซงบางครงกพบวายงคงสระเสยงยาวจากคาวา หมาก อยคอ หมา- /-/ เชน หมาหนน (ขนน) ฯลฯ

6) เกดการเปลยนเสยงวรรณยกตแจากวรรณยกตแตาระดบเปๅนกลางระดบ จาก หมะ- /-/ เปๅน มะ- /-/ ปรากฏทวไปในภาษาไทยกลาง เชน มะพราว มะมวง มะขาม ฯลฯ

18 สอดคลองกบทราชบณฑตยสถาน (2546) ไดระบวา “หมาก น. เรยกสงของทเปนหนวยเปนลกวา หมาก เชน หมากเกบ หมากรก ; (โบ) ลกษณนามเรยกของทเปนเมดเปนลกวา หมาก เชน แสงสบหมากวา พลอยสบเมด.”

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 133

7) ใชในความหมายทกวางออกไปอก ไมใชแตพชทมผล ฝใก หรอเมลด ทนามาบรโภคไดเทานน แตขยายไปถงพชอนๆ ทไมสามารถใชผลเปๅนประโยชนแได หรอพชทไมมผล ฝใก หรอเมลด ดงนนในปใจจบนจงปรากฏการใชคาบงสวนพช หมาก และตวบงผลพชทหมายถงพชดงตอไปน - พชกนผล เชน หมากปาว (มะพราว) หมกขามปอม (มะขามปอม) หมาหนน(ขนน) หมะกด (มะกรด)

หมะฟก (ฟใก) ฯลฯ - พชกนฝใก เชน หมากคอนกอม (มะรม) หมะถวฝกยาว (ถวฝใกยาว) หมะถวป (ถวพ) หมะเหนยง

(หมามย) ฯลฯ - พชกนเมดหรอเมลด เชน หมากเผดแล (พรกขหน) หมกตะวน (ทานตะวน) หมะป๒ด (พรกไทย) ฯลฯ - พชกนหว เชน หมากนว (แหว) หมากขะตม (มนแกว) หมะมนตง (มนสาปะหลง) มะแกว (มนแกว)

ฯลฯ - พชกนเมลด เชน หมกตะวน (ทานตะวน) หมะถวเขยว (ถวเขยว) หมะแปบ (ถวแปบ) ฯลฯ - พชทผลกนไมได เชน มะปอบ (กามป) หมากชมพอ (หางนกยง) ฯลฯ - พชทไมมผล ฝใก หรอเมลด เชน หมกโหบเหบ (สนตะวา) หมะหนาม (ชะเลอด)

3.2.2 ตวบงเพศสภาพพช อาจมการจาแนกพชตอจากตวบงผลพชตอไปอกเปๅนเพศตางๆ โดยเพมตวบงเพศสภาพพช (ซงตอไปจะใช

คายอวา ตบพพ) ในตาแหนงตอจากตวบงผลพช ตวบงเพศสภาพพชเปๅนหนวยคาเตมหนาแกนชอพช ใชบงวาแกนชอนนๆ

เปๅนเพศหญงหรอเพศชายเชนเดยวกนกบทใชบงเพศคน เชน

คบผพ – ตบพพ – แกน : มะ-อ-ฮม มะ-ตา-ป ฯลฯ

ตวบงเพศสภาพพชพบปรากฏในภาษาทองถน โดยเฉพาะทองถนภาคอสาน ภาคเหนอ และภาคใต ดงน

1) ตวบงเพศชาย ตวบงเพศชาย อยางนอยมดงน - บก- มกพบในภาษาทองถนในภาคอสาน 19 ซงอาจลดรปเปๅน บะ- ในบางถน เชน บกงว บกเดอ

บกถวแต บกชมพ บกพลา บกยอ บะชมพ บะแปบ ฯลฯ

- บง- มกพบในภาษาทองถนในภาคใต เชน บงกระ บงกวน บงมง ฯลฯ - อาย- เชน อายครก ฯลฯ - ตา- มกพบในภาษาทองถนใต เชน ตาเหน ตากอง ตากวง ฯลฯ

สาหรบตวบงเพศพช บะ- นน มหลกฐาน 3 ประการททาใหพจารณา บะ- วาไมใชหนวยคาทแปรจากตวบงผลพช มะ- คอ ประการแรก บะ- พบวาปรากฏรวมกนกบคาบงผลพช หมาก ซงเปๅนหนวยคาเดยวกนกบ มะ ในคาเรยกชอพชเดยวกน เชน หมากบะปาว ในภาษาทองถนภาคเหนอ ซงแสดงใหเหนวาม หมาก บงผลพชแลว บะ- จะตองไมบงซาอก ประการทสองพบ บะ- ใชแทนหรอสลบกบตวบงเพศพช อ- ในคาเรยกชอพชเดยวกน เชน บกโกย อโกย และประการทสาม บะ- มความสอดคลองกบการกรอนเสยงจากตวบงเพศพช บก- // เปๅน บะ- /()/ ซงเปๅนเรองปกตทคามกจะสญเสยงพยญชนะทายกอนพยญชนะอน

2) ตวบงเพศหญง ตวบงเพศหญง อยางนอยปรากฏดงน - อ- มกพบในภาษาทองถนในภาคเหนอ เชน อหนน (ขนน) อกงแกง (ทบทม) อนอย (บวบเหลยม) ฯลฯ

19 บก หมายถงค าเรยกชายทเสมอกนหรอต ากวา ตรงกบค าวา อาย ในภาษาไทยกลาง (ราชบณฑตยสถาน 2546)

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

134 : ภาษาและวรรณกรรม

- นาง- เชน นางลก (แมงลก) นางด า (เคง) นางแตก (หมากแตก) ฯลฯ - ยาย- เชน ยายปลวก (เถา) ยายเภา (ลเภา) ฯลฯ

โครงสรางคาเรยกชอพชแบบงายและแบบซบซอน หากนามาสรปรวมกนเปๅนภาพรวมของคาเรยกชอพชแบบ

พนบานไทยจะแสดงโครงสรางทใหญมากดงแสดงในแผนภมดงน

แผนภมนแสดงคาเรยกชอพชแบบพนบานไทย ประกอบดวยสวนประกอบ 4 สวน อยางนอยมแกนชอพช และอาจ

มสวนขยายไดมากกวาหนงสวนถดจากแกนพชไปทางขวา นอกจากนยงอาจมคาบงกลมพชและตวบงกลมพชนาหนาแกนชอ

พช คาบงกลมพชแบงไดอกเปๅน 4 กลม ไดแกคาบงอาณาจกรพช คาบงสวนพช คาบงกลมกอนพช และคาบงหนาทพช

สวนตวบงกลมพชแบงไดอกเปๅน 2 กลม ไดแก ตวบงผลพชและตวบงเพศสภาพพช

คาเรยกชอพชอาจปรากฏไดหลายรปแบบแตกตางกนทประเภทและจานวนของสวนประกอบทไมใชแกนชอพช

สวนประกอบทใชบงกลมพช (คาบงกลมพชและตวบงกลมพช) แมวาจะมถง 6 ตาแหนงเรยงกนหนาแกนชอพช แตกปรากฏ

พรอมกนไดมากทสดแค 3 สวน โดยปรากฏเปๅนกลมทแตกตางกนไปในแตละคาเรยกชอพช ดงตวอยาง

คบอพ-คบสพ-คบนพ-แกนชอ : ตน-ดอก-ไม-ไหว

คบอพ-คบสพ-คบกพ-แกนชอ : ตน-ดอก-พวง-ชมพ

นอกจากน คาบงกลมพชหรอตวบงกลมพชเกลมเดยวกนอาจปรากฏมากกวาหนง ดงตวอยาง

คบสพ-คบสพ-แกนชอ : เครอ-ฝก-ถวพ

ตารางตอไปนแสดงตวอยางการปรากฏของสวนประกอบตาแหนงตางๆ เรยงตามลาดบในคาเรยกชอพช

คบอพ คบสพ คบกพ คบนพ ตบผพ ตบพพ แกน ขยาย1 ขยาย2

ขยาย3 ตน ดอก ไม ไหว ดอก พวง แสด กอ หญา คา ผก หมะ เคา มะ อ ฮม บก หม ลมแลง หอม ขาว สม เขยว หวาน เจต มล เพลง เทศ

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 135

4. สรปและอภปรายผล ในภาษาไทย การจาแนกนามออกเปๅนกลมตาง ๆ นอกจากจะบงดวยลกษณนามซงเปๅนการบงดวยระบบกงคาศพทแ

กงไวยากรณแแลว ยงบงดวยคาบงกลมนาม ซงเปๅนระบบคาศพทแ และตวบงกลมนามซงเปๅนระบบไวยากรณแ อกดวย ประเภทไวยากรณแดงกลาวปรากฏอยางหลกลอกน ในขณะทลกษณนามบงกลมคานามหลกในนามวล คาบงกลมนามบงกลมคานามขยายในคานามประสม สวนตวบงกลมนามบงกลมนามทเปๅนชอ เชนชอพช

ในคาเรยกชอพช คาบงกลมพชและตวบงกลมพชปรากฏหนาแกนชอพช คอ (คาบงกลมพช) – (ตวบงกลมพช) – แกนชอ – (คาขยายพช) คาบงกลมพชเปๅนหนวยคาอสระ ใชบงวาพชนนมลกษณะเดนดานใด พบใน 3 ดานไดแก คาบงอาณาจกรพช คาบงสวนพช คาบงกลมกอนพช และคาบงหนาทพช ซงหากปรากฏมากกวาหนงกลมมกจะเรยงกนตามลาดบ ตวบงกลมพชเปๅนหนวยคาเตมหนา ไมสามารถปรากฏโดยลาพงได ปรากฏ 2 กลมไดแก ตวบงผลและตวบงเพศสภาพ ซงอาจปรากฏพรอมกนได การปรากฏของคาบงกลมพชและตวบงกลมพชซงรวมกนเปๅน 6 กลมนน เปๅนการจดจาแนกพชในแบบอนกรมวธานพนบานทซบซอนและแยบยล สะทอนความทรงภมปใญญาของคนไทยพนบาน ทไมดอยไปกวาวทยาศาสตรแทขนชอวาเปๅนศาสตรแชนสงแตอยางใด

นอกจากบทความนจะเปๅนการแนะนาประเภทไวยากรณแซงไมคอยเปๅนทรจกสาหรบคนไทย คอ คาบงกลมนามและ

ตวบงกลมนาม โดยแสดงความแตกตางจากลกษณนามใหเหนอยางชดเจนจากหลกฐานทปรากฏในงานวจยแลว ยงเปๅนการ

เนนใหเหนวาไวยากรณแการจาแนกนามดงกลาวเปๅนลกษณะเดนเปๅนเอกลกษณแของภาษาไทย อาจจะเรยกไดวาเปๅน

สญญลกษณแหนงทางภาษาไทยกวาได ซงมความเปๅนระบบทซบซอนมากกวาทปรากฏในภาษาอนๆ ทมระบบไวยากรณแการ

จาแนกนาม จรงอยทปรากฏตวบงกลมนามในภาษาทพดในทวปแอฟรกามากกวา 14 กลม แตกปรากฏไดครงละกลมเทานน

ในขณะทภาษาไทย ประเภทของคาบงกลมนามและตวบงกลมนามปรากฏพรอมกนไดถง 4 ประเภท ซงซบซอนกวามาก

และคาดวาในภาษาตระกลไทดวยกนนกอาจปรากฏในลกษณะเดยวกนกบภาษาไทยหากไดทาการศกษากนอยางจรงจงแลว

ดงนนผวจยจงคาดหวงงานวจยทศกษาไวยากรณแการจาแนกนามในภาษาไทอน ๆ ตอไปในเชงเปรยบเทยบ

เอกสารอางอง

ราชบณฑตยสถาน. 2546. พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน 2542.

สพตรา จรนนทนาภรณแ และอญชล สงหแนอย. 2552. การแปรคาเรยกชอพชในเขตพนทรอยตอ 9 จงหวดภาคเหนอ

ตอนลาง”. วารสารมนษยศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร ปท 6 ฉบบท 2, 67-84.

อญชล วงศแวฒนา และสพตรา จรนนทนาภรณแ. 2556. “การศกษาคาเรยกชอพชในภาษากลมชาตพนธแไทในเขตภาคเหนอ.”

วารสารมหาวทยาลยนเรศวร ปท 21 ฉบบท 1 มกราคม-เมษยน, 72-92.

อญชล สงหแนอย. 2548. ค านามประสม: ศาสตรและศลปในการสรางค าไทย. กรงเทพมหานคร: สานกพมพแแหง

จฬาลงกรณแมหาวทยาลย

อญชล สงหแนอย. 2551. คานาม คาบงกลมนาม และคาลกษณนาม: หมวดหมทแตกตาง ทบซอน และไลเหลอม. วารสาร

ภาษาและภาษาศาสตร ปท ๒๖ ฉบบท ๒ มกราคม-มถนายน 2551. คณะศลปศาสตรแ มหาวทยาลยธรรมศาสตรแ,

21-38.

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

136 : ภาษาและวรรณกรรม

เอกสารอางอง

Adams, K.L. and N.F. Conklin. 1973. “Toward a Theory of Natural Classification.” In C.Corum, T.C.Smith-

Stark and A.Wiser (eds.), Papers from the Ninth Regional Meeting of the Chicago Linguistic

Society, 1-10. Chicago, Chicago Linguistic Society.

Aikhenvald, 2003. Classifiers: a typology of noun categorization devices. Oxford Studies in Typology

and Linguistic Theory. Oxford University Press, New York, USA.

Beckwith, Christopher . 1993. “Class nouns and classifiers in Thai.” In Alves, Mark. (ed.) Proceedings of

the Third Annual Meeting of the Southeast Asian Linguistics Society, 11-26.

Burusphat and Xiaohang. 2012. “Zhuang word structure.” Journal of Chinese Linguistics 40.1, 56-83.

Carpenter, Kathie. 1986. “Productivity and pragmatics of Thai classifiers.” BLS 12, 14-25

Collins Birmingham University. 1992. Collins COBUILD English usage. Collins Birmingham University

International Language Database. London : HarperCollins, 1992.

DeLancey, Scott. 1986. “Toward a history of Tai classifier systems.” In Craig, C. (ed.) Noun Classes and

Categorization. Amsterdam, Philadelphia: John Benjamins Publishing Company, 437-451.

Dixon, Robert M. W. 1986. “Noun classes and noun classification in typological perspective.” In Colette Craig. Noun classes and categorization, 105–112.

GivÓn, Talmy. 2001. Syntax: Volume I. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins Publishing Company.

GivÓn, Talmy. 2001. Syntax: Volume II. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins Publishing Company.

Craig, Colette (editor). 1986. Noun classes and categorization. Amsterdam: John Benjamins. Greenberg, Joseph H. 1975. “Numeral classifiers and substantival number: Problems in the genesis of a

linguistic type.” In Keith Denning and Suzanne Kemmer, (eds.), On Language: Selected writings

of Joseph H. Greenberg. Standford, Cal.: Stanford University Press.

Grinevald and Seifart. 2004. “A morphosyntactic typology of classifiers.” In G.Senft (ed.), Systems of

Nominal Classification, 50-92. Cambridge, Cambridge University Press.

Hass, Mary. 1964. Thai-English Dtudent’s Dictionary. Stanford: Stanford U.P.

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 137

เอกสารอางอง

Henderson, L. (2006). “Theorizing a Multiple Cultures Instructional Design Model for E Learning and E-

Teaching”. In A. Edmundson (ed.), Globalized E-Learning Cultural Challenges ,130-153. Hershey,

Pennsylvania: Idea Group Inc.

Legère, Karsten. 2003. “Plant names from North Zanzibar”. Africa & Asia, No 3, 123-146.

Legère, Karsten. 2009. “Plant Names in the Tanzanian Bantu Language Vidunda: Structure and (Some)

Etymology”. Selected Proceedings of the 38th Annual Conference on African Linguistics. ed.

Masangu Matondo et al., 217-228. Somerville, MA: Cascadilla Proceedings Project.

Legère, Karsten and Mkwan’hembo. 2004. “Vidunda people and their plant names”. Africa & Asia, No 4,

115-141.

Placzek, James A. 1992. “The perceptual foundation of the Thai classifier system.” In C.J. Compton and

J.F. Hartman (ed), Papers in Thai languages, linguistics and literature (Occasional paper i.e. 16.),

154-167.

Singnoi, Unchalee. 2006. “Eating Terms: What the category reveals about the Thai Mind.” Manusya:

Journal of Humanities Vol.9 No.1, 82-109.

Wongwattana, Unchalee S. 2011. “A reflection of Thai culture in Thai plant names”. Manusya: Journal of

Humanities. Vol.14 No.1, 79-97.

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

138 : ภาษาและวรรณกรรม

การศกษาระเบยบการเลาเรองของอรรถกถาธรรมบท A Regulation Narrative Study of Atthakatha Dhammapada

นางสาวเกศน นชทองมวง ภาควชาภาษาไทย คณะอกษรศาสตร มหาวทยาลยศลปากร

บทคดยอ บทความนมจดมงหมายเพอศกษาระเบยบการเลาเรองของอรรถกถาธรรมบททงหมด ๓๐๒ เรอง โดยนาแนวคดโครงเรองของบนเทงคดและโครงสรางนทานของวลาดมรแ พรอพพแ มาประยกตแใช ผลการศกษาพบวาระเบยบ การเลาเรองของอรรถกถาธรรมบทประกอบดวยพฤตกรรม ๑๐ พฤตกรรม ไดแก ๑. ความเปๅนมา ๒. การเลอมใส ๓. การบวช ๔. การเกดปใญหา ๕. การแกปใญหา ๖. การรบผลของการกระทา ๗. การฟใงธรรม ๘. การบรรลธรรม ๙. การเกดขอสงสย และ ๑๐. การแสดงธรรม ทงนไดพจารณาตามประเภทของเรองเลาซงแบงเปๅน ๔ กลม ไดแก เรองเลาของนกบวชในพระพทธศาสนาคอพระอรหนตแ และภกษ-ภกษณทวไป เรองเลาของอบาสก-อบาสกา เรองเลาของบคคลนอกพระพทธศาสนา และเรองเลาของพระพทธเจา ทง ๔ กลมนไมมเรองใดทปรากฏพฤตกรรมครบทง ๑๐ พฤตกรรม ทกกลมเรองจะเรมดวยพฤตกรรมท ๑ ความเปๅนมาและปดทายเรองดวยพฤตกรรมท ๗ การฟใงธรรม หรอพฤตกรรมท ๑๐ การแสดงธรรมเสมอ โดยธรรมทปรากฏในพฤตกรรมทปดทายเรองทงสองพฤตกรรมตองเปๅนธรรมทพระพทธเจาทรงแสดงเทานน ในการเรยงลาดบพฤตกรรมนนในเรองเลาของนกบวชในพระพทธศาสนา เรองเลาของอบาสก-อบาสกาและเรองเลาของบคคลนอกพระพทธศาสนาพบบางเรองทมการขามพฤตกรรมท ๔ การเกดปใญหา ไปยงพฤตกรรมท ๗ การฟใงธรรม หรอขามไปยงพฤตกรรมท ๙ การเกดขอสงสย เรองเลาของบคคลนอกพระพทธศาสนาพบการสลบพฤตกรรมท ๒ การเลอมใส และพฤตกรรมท ๓ การบวช ไปอยหลงพฤตกรรมท ๕ การแกปใญหา หรอหลงพฤตกรรมท ๗ การฟใงธรรม หรอหลงพฤตกรรมท ๘ การบรรลธรรม การขามพฤตกรรมหรอการสลบพฤตกรรมแตเรองราวยงตอเนองและเขาใจไดอยางชดเจนเปๅนเพราะอรรถกถาธรรมบทคานงถงความเปๅนเหตเปๅนผลของพฤตกรรมโดยบางเรองไมจาเปๅนตองเรยงลาดบพฤตกรรมตามเวลา แตทกเรองตองปดทายดวยการแสดงธรรมของพระพทธเจาเทานน การเกดพฤตกรรมเชนนแสดงใหเหนวาอรรถกถาธรรมบทมระเบยบการเลาเรองทใหความสาคญกบพฤตกรรมทนาไปสการแสดงธรรมเพอแสดงใหเหนวาธรรมะของพระพทธเจาแกปใญหาของบคคลไดทกฐานะ

ค าส าคญ: ระเบยบการเลาเรอง พฤตกรรม อรรถกถาธรรมบท Abstract This article aims to analyze the regulation narrative of 302 stories in Atthakatha Dhammapada by the approaches of plot analysis and Vladimir Propp’s folktale structural theory. The analysis reveals that the regulation narrative of Atthakatha Dhammapada can be divided into 10 functions chronologically: 1) Background 2) Faith 3) Ordination 4) Problems occurring 5) Problems solving 6)Retribution 7)Dhamma listening 8)Dhamma achievement 9)Doubtfulness 10)Dhamma description. Stories can be categorized into 4 groups in terms of people related: 1) Tales of priests including Arahants, and general monks and nuns, 2) Tales of advocates including both men and women, 3) Tales of non-Buddhists and 4) Tales of Lord Buddha. All of which never consist of total 10 functions, but always begin with the 1st function -Background and end with the 7th function - Dhamma listening or the 10th function - Dhamma description and ending Dhamma always from Buddha. With regard to the order of functions, some functions may be skipped or reordered. The tales of priests may skip the 4th, 5th and

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 139

6th function. The tales of non-Buddhists may put the 2nd and 3rd function after the 5th, 7th or 8th function. With such skips and reordering, the stories are still continuous and clearly understood, because narratives in Atthakatha Dhammapada always concern about reasoning, which is more important than the chronological order of functions, but all of narratives in Atthakatha Dhammapada must end with Dhamma description from Buddha. This consistent functions show that the regulation narrative of Atthakatha Dhammapada focus on function that lead to Dhamma description to show that Buddha’s Dhamma as the solutions of every individual state.

Keywords: Regulation narrative, Function, Atthakatha Dhammapada

บทน า นกปราชญแและพทธศาสนกชนทงหลายนยมเรยกพระพทธเจาวาพระบรมศาสดา ซงแปลวา พระศาสดาผ ยอดเยยม หรอ ผเปๅนยอดของคร แสดงใหเหนวาชนทงหลายเคารพบชาและยกยองพระองคแในฐานะทรงเปๅนนกการสอนทยงใหญ ทรงมพระปรชาสามารถในการอบรมสงสอนและประสบความสาเรจในงานนเปๅนอยางด (พระเทพเวท (ป.อ. ปยตโต), ๒๕๓๒ก: ๑) พทธวธททรงใชในการสอนทาใหผเรยนประสบความสาเรจในการเรยนคอบรรลธรรมมหลายวธ หนงในวธเหลานนคอการยกอทาหรณแและการเลานทาน (พระเทพเวท (ป.อ. ปยตโต), ๒๕๓๒ข: ๔๘) อรรถกถาธรรมบทเปๅนคมภรแอธบายคาถาในพระธรรมบทกปรากฏเรองเลาทานองนทานซงเปๅนทมาของคาสอนตางๆของพระพทธเจาดวย เนอหาในอรรถกถาธรรมบทแบงออกเปๅน ๒๖ วรรคแตละวรรคจะมจานวนอรรถกถาเพออธบายและขยายความคาถาพระธรรมบทไมเทากน วรรคละประมาณ ๘ –๑๔ เรอง มเพยงวรรคเดยวทมจานวน อรรถกถามากตางกบวรรคอน ๆ คอ ๓๙ เรอง รวมมอรรถกถาทงสน ๓๐๒ เรอง อรรถกถาธรรมบทมลกษณะของเนอเรองทมการเลาเรองแบบบนเทงคดทมสวนประกอบของเนอเรองเชนเดยวกนซงตามศาสตรแแหงการเลาเรองเชอวาเรองเลาประเภทเดยวกนยอมมลกษณะรวมกนทอาจถอไดวาเปๅน “กฎ” ของงานเขยนประเภทนน ๆ (อราวด ไตรลงคะ, ๒๕๔๖: คานา) โดยการวเคราะหแตามองคแประกอบตางๆอนเปๅนลกษณะรวมของเรองเลา ๖ องคแประกอบ ไดแก แกนเรองหรอแนวคด โครงเรอง ตวละคร ฉาก บทสนทนา และบรรยากาศ (ราชบณฑตยสถาน, ๒๕๕๒) ในบรรดาองคแประกอบของบนเทงคด โครงเรองเปๅนองคแประกอบทดงดดความสนใจของผอานมากทสด เพราะโครงเรองเปๅนสงทกระตนความใครร ความระทกใจ ความตนเตน ฯลฯ (อราวด ไตรลงคะ, ๒๕๔๖: ๓) เรองเลาประกอบ คาสอนในอรรถกถาธรรมบทกมความนาสนใจ เพราะมการยกตวอยางเหตการณแขนเปๅนอทาหรณแทาใหผฟใงธรรมตระหนกและเหนจรง นาไปสการรแจงแหงธรรม และสรางแรงจงใจในการทาความดตามหลกพระพทธศาสนา เหตการณแทยกตวอยางประกอบในแตละเรองรวมทงสน ๓๐๒ เรองนน พบขอสงเกตวามเหตการณแทเกดขนซา ๆ กนหลายเหตการณแ เชน เหตการณแทภกษทงหลายสนทนากนในโรงธรรมเพราะเกดขอสงสย พระพทธเจาเสดจมา ทรงทราบเรองทภกษทงหลายสนทนากนแลวจงแสดงพระธรรมเทศนา เปๅนตน การเลาเรองแตละเรองมกมพฤตกรรมของตวละครหรอเหตการณแคลายกน แสดงใหเหนวาพฤตกรรมหรอเหตการณแนนซงเปๅนสวนสาคญของโครงเรองมความสาคญกวาองคแประกอบอนๆ กลาวคอแมวาจะเปลยนเรอง เปลยน ตวละครหลกหรอเปลยนฉาก แตหากพจารณาเหตการณแหรอพฤตกรรมของตวละครจะพบวามลกษณะคลายกนเกอบ ทกเรอง ลกษณะของเรองเลาประเภทนทานทตางเรองกนแตมเหตการณแทคลายกนนตรงกบแนวคดโครงสรางนทานของ วลาดมรแ พรอพพแ นกคตชนวทยาแนวโครงสรางนยม (Structuralism) ไดเสนอแนวคดเรองนทานของวฒนธรรมหนงมกมโครงสรางเหมอนกน เขาไดศกษานทานพนบานรสเซยจานวน ๑๐๐ เรองและไดวเคราะหแโครงสรางนทานรสเซยและเขยนหนงสอชอวา Morphology of the folktale ในป ค.ศ. ๑๙๕๘ พรอพพแสงเกตวานทานเหลานนมโครงเรองคลายๆกน ตวละครในนทาน

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

140 : ภาษาและวรรณกรรม

เหลานนมกกระทาพฤตกรรมซา ๆ กนโดยวางอยบนโครงสรางเดยวกน (ศราพร ณ ถลาง, ๒๕๔๔: ๓) โครงสรางนทานของพรอพพแมความแตกตางกบโครงเรอง กลาวคอ พรอพพแใหความสาคญกบพฤตกรรมทมจานวน

จากด โดยแตละพฤตกรรมสงผลถงกนตามลาดบ อาจขามบางพฤตกรรมไดแตสลบทกนไมได สวนโครงเรองใหความสาคญทความเปๅนเหตเปๅนผลของเหตการณแโดยไมสนใจเรองลาดบเวลาหรอจานวนเหตการณแ อยางไรกตามความแตกตางนกมลกษณะรวมกนคอทงโครงสรางนทานของพรอพพแและโครงเรองตางกใหความสาคญเรองความเปๅนเหตเปๅนผลของการเกดพฤตกรรมและเหตการณแ ซงผวจยเหนวาทงสองแนวคดนมประโยชนแและสามารถนามาปรบใชในการศกษาระเบยบการเลาเรองของอรรถกถาธรรมบทได

ผเขยนบทความสงเกตวาอรรถกถาธรรมบทมโครงเรองทเกดขนอยางเปๅนเหตเปๅนผลสอดคลองกบลกษณะ โครงเรองของบนเทงคด เรองแตละเรองในอรรถกถาธรรมบทมเหตการณแคลายกนหลายเรอง ซงมเหตการณแทเกดขนคลายคลงกนแตกตางกนทตวบคคลและรายละเอยดปลกยอย สวนพฤตกรรมทแสดงออกจะเหมอนกน ซงตรงกบลกษณะโครงสรางนทานของพรอพพแ การศกษาในครงนจงประยกตแจากแนวคดโครงเรองของบนเทงคดและโครงสรางนทานของพรอพพแ โดยมวตถประสงคแเพอศกษาระเบยบการเลาเรองของอรรถกถาธรรมบท วธการด าเนนการศกษา การศกษาครงนเปๅนการวจยเอกสาร (documentary research) และเสนอผลการศกษาในรปแบบการพรรณนาวเคราะหแ (descriptive analysis) โดยมขนตอนดงน ๑. รวบรวมขอมลเกยวกบธรรมบทและอรรถกถาธรรมบท ไดแก ประวตความเปๅนมาของพระธรรมบทและอรรถกถาธรรมบท และตวบทของอรรถกถาธรรมบท ตวบทของอรรถกถาธรรมบทนนผเขยนบทความเลอกศกษาจากหนงสอธมมปทฎฐกถาแปล ภาค ๑ – ๘ ของคณะกรรมการแผนกตารา มหามกฏราชวทยาลยในพระบรมราชปถมภแ ซงเปๅนฉบบทใชเปๅนแบบเรยนหลกสตรเปรยญธรรมของคณะสงฆแไทย โดยจานวนขอมลทศกษามทงสน ๓๐๒ เรอง ๒. ศกษา เอกสาร และงานวจยทเกยวของกบเรองทจะศกษาเพอนามาเปๅนขอมลเบองตนในการศกษา ไดแก เอกสารและงานวจยทเกยวกบพระธรรมบทและอรรถกถาธรรมบทเพอทาใหมความรความเขาใจลกษณะและเนอหาของอรรถกถาธรรมบท และเอกสารและงานวจยทเกยวกบการประยกตแใชแนวคดโครงเรองของบนเทงคดและโครงสรางนทานของพรอพพแมาศกษางานวรรณกรรม ๓. วเคราะหแระเบยบการเลาเรองของอรรถกถาธรรมบทโดยประยกตแจากแนวคดโครงเรองของบนเทงคดและโครงสรางนทานของพรอพพแโดยการวเคราะหแพฤตกรรมของแตละเรองในอรรถกถาธรรมบททง ๓๐๒ เรอง จากนนจงพจารณาพฤตกรรมรวมกนซงพบวาเรองเลาในอรรถกถาธรรมบทแตละเรองมพฤตกรรมทซากน ๑๐ พฤตกรรมจากนนจงวเคราะหแการเกดพฤตกรรมและความสมพนธแระหวางพฤตกรรมแลวจดกลมตามลกษณะการเกดพฤตกรรมทาใหแบงกลมเรองได ๔ กลม ไดแก เรองเลาของนกบวชในพระพทธศาสนา เรองเลาของอบาสก -อบาสกา เรองเลาของบคคลนอกพระพทธศาสนา และเรองเลาของพระพทธเจา ๔. สรปผลและอภปรายผล ๕. นาเสนอผลการศกษาในรปแบบการพรรณนาวเคราะหแ ผลการศกษา สวนทนามาศกษาระเบยบการเลาเรองนคอสวนดาเนนเรองซงเปๅนเหตการณแหรอเรองราวซงเลาเรองทพระพทธเจาทรงปรารภไวในสวนเปดเรอง สวนดาเนนเรองประกอบดวยเรองเลาแบบบนเทงคดทมพฤตกรรมหรอเหตการณแทนาสนใจ ระเบยบการเลาเรองประกอบดวยพฤตกรรมตาง ๆ ของบคคลในเรองทเหมอนกนตามแนวคดโครงสรางนทานของพรอพพแ โดยพฤตกรรมตางๆเหลานนไมจาเปๅนตองเกดขนตอเนองกน และสามารถเกดสลบทกนไดดวยเงอนไขของความเปๅนเหตเปๅนผลของพฤตกรรมนนๆตามแนวคดโครงเรองของบนเทงคด จากการศกษาระเบยบการเลาเรองของอรรถกถาธรรมบททงสน

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 141

๓๐๒ เรองนนพบวาอรรถกถาธรรมบทมพฤตกรรมทเกดขนซากนในแตละเรอง จานวน ๑๐ พฤตกรรม ไดแก ความเปๅนมา การเลอมใส การบวช การเกดปใญหา การแกปใญหา การรบผลของการกระทา การฟใงธรรม การบรรลธรรม การเกดขอสงสย และการแสดงธรรม ๑. ความเปๅนมา จากทฤษฎโครงสรางนทานของพรอพพแ ไมถอวา ความเปๅนมาของตวละครเปๅนพฤตกรรม แตในการศกษาครงนจดให ความเปๅนมา เปๅนพฤตกรรมหนงในระเบยบการเลาเรองของอรรถกถาธรรมบท ความเปๅนมาในทนหมายถง ทมาของบคคลหรอเหตการณแในเรองซงมความสาคญตอพฤตกรรมทจะเกดตามมาภายหลง กลาวคอเปๅนเหตททาใหเกดปใญหา การแกปใญหา การฟใงธรรม การบรรลธรรม การเกดขอสงสย หรอการแสดงธรรมได ๒. การเลอมใส คอ การมความเชอถอ การมจตยนด การเหนชอบดวย การเลอมใสของบคคลในอรรถกถา -ธรรมบทแตละเรองอาจเกดจากการเหนสงทนาเลอมใส เชน พระพทธเจา พระเถระ เหตการณแอศจรรยแ เปๅนตน หรออาจเกดจากการไดฟใงธรรม ๓. การบวช คอ การถอเพศเปๅนภกษ สามเณร หรอนกพรตอน ๆ ในบทความนหมายถงการบวชในพระพทธศาสนาเทานนไดแก การบรรพชาเปๅนสามเณร และอปสมบทเปๅนภกษ ภกษณ พฤตกรรมการบวชอาจเกดขนหลงการเกดความเลอมใส เมอเกดปใญหา การแกปใญหา หลงจากการฟใงธรรม การบรรลธรรมกได ๔. การเกดปใญหาคอ ภาวะของบคคลหรอเหตการณแทไมปกต เปๅนปใญหา ทาใหเกดความทกขแ ความเดอดรอนทงตอตนเองและผอน หรอพฤตกรรมการเกดปใญหานอาจกอใหเกดขอสงสยหรอขอถกเถยง ซงนาไปสการแสดงธรรมของพระพทธเจาเพอขจดความสงสยนน หรออาจเปๅนประเดนสาคญทนาไปสการแสดงธรรมในฐานะกรณตวอยาง ๕. การแกไขปใญหาคอ การหาทางออกสาหรบปใญหาทเกดขน เพอใหปใญหาคลคลายหรอไดรบการแกไข บคคลในเรองอาจแกปใญหาดวยตนเอง โดยปใญหาอาจยตหรอไมกได หรอพระพทธเจาหรอพระสาวกมาชวยแกปใญหา ทาใหปใญหายต ๖. การรบผลของการกระทาคอการทบคคลไดรบผลจากการกระทาของตน หรอรบผลกรรมทเกดจาก กายกรรม วจกรรม และมโนกรรม ทงกรรมดและกรรมไมด ๗. การฟใงธรรม คอการฟใงคาสอน เพอเขาถงความร ความจรง แนวทางการแกปใญหาตางๆ ในบทความนหมายถงการฟใงธรรมทงจากพระพทธเจาและพระสาวก เพราะถอวาเปๅน พระธรรมคาสงสอนในพระพทธเจาเชนเดยวกน พฤตกรรมทเกดขนในระหวางหรอหลงจากการฟใงธรรม อาจทาใหเกดพฤตกรรมอนๆตามมาทงการเลอมใส การบรรลธรรม การเกดขอสงสย หรอไมเกดผลใดๆคอ ไมเลอมใส ไมบรรลธรรม ไมเขาถงคาสอนและไมเกดขอสงสย ๘. การบรรลธรรมคอ การสาเรจ การเขาถงคาสอนของพระธรรม ในบทความนหมายถงการเขาใจธรรม ความรแจงแหงธรรม อนนาไปสการเปลยนความคด การเปลยนพฤตกรรม หรอการไดบรรลธรรมวเศษ ทาใหเปๅนอรยบคคล อนหมายถงบคคลผเปๅนอรยะ ผบรรลธรรมวเศษซงม ๔ ระดบ คอ พระโสดาบน พระสกทาคาม พระอนาคาม และพระอรหนตแ การบรรลธรรมเปๅนพฤตกรรมทเกดขนหลงจากบคคลไดรบการแกปใญหา ไดรบการฟใงธรรม หรอบรรลธรรมไดดวยวธของตนเองโดยอาศยแนวทางหรอการสนบสนนพระพทธเจาหรอพระสาวก ๙. การเกดขอสงสยคอ การเกดความสงสย ความแปลกใจ ความอศจรรยแใจ ความไมเขาใจ ความตกใจ หรอการถกเถยงเกยวกบความเปๅนมา การเกดปใญหา การแกปใญหา หรอการบรรลธรรมของบคคลหรอเหตการณแ มกเกดขนกบบคคลทไมมสวนเกยวของในการดาเนนเรอง เชน ภกษสนทนากนในโรงธรรม พระเถระบางรปไปพบเหตการณแหรอเรองราวของบคคลแลวเกดขอสงสย นาไปสการเขาเฝาพระพทธเจา หรอการเสดจมาของพระพทธเจาเพอทรงขจดขอสงสยนน ๑๐. การแสดงธรรม คอ การแสดงพระธรรมเทศนาของพระพทธเจาเพออธบายหรอไขความสงสยใหเขาใจและรธรรม มกเกดขนเมอมพฤตกรรมการเกดขอสงสย หรอเมอจบเรองราวของบคคลหรอเหตการณแตาง ๆ โดยการแสดงธรรมนเกดขนทามกลางชนจานวนมากทเขามาฟใง พระธรรมเทศนาของพระพทธเจา หรอในหมภกษทมกสนทนาถกเถยงกนทโรงธรรมหรอธรรมสภา

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

142 : ภาษาและวรรณกรรม

ระเบยบการเลาเรองของอรรถกถาธรรมบททมการเกดพฤตกรรมเหลาน ผเขยนบทความไดพจารณาตามบคคลสาคญในเรองพบวาฐานะของบคคลทมความสมพนธแกบพระพทธศาสนาในระดบทแตกตางกนมผลทาใหการลาดบเรองและการเลาเรองตางกน ซงแบงเปๅน ๔ กลม ดงน ๑. เรองเลาของนกบวชในพระพทธศาสนา คอเรองทมบคคลสาคญในการดาเนนเรองเปๅนภกษ – ภกษณ และสามเณร พบทงสน ๑๗๑ แบงออกเปๅนกลมยอย ๒ กลมคอ กลมเรองของพระอรหนตแ พบ ๑๑๙ เรอง พจารณาจากกลมพระอสตมหาสาวก กลมพระเอตทคคะ พจารณาจากชอของภกษภกษณในเรองทมกลงทายวา “เถระ” และ “เถร” และพจารณาจากเนอเรอง โดยเปๅนเรองทกลาวถงภกษ ภกษณ และสามเณรทบาเพญสมณธรรมจนบรรลธรรมขนอรหตตผล และกลมเรองของภกษ ภกษณทวไป พบ ๕๒ เรอง คอชายหญงทไดอปสมบทแลวในพระพทธศาสนา พจารณาจากชอเรอง และเนอเรองเปๅนหลก โดยกลมภกษ ภกษณนอาจไมบรรลธรรมกได แตถาบรรลธรรมจะไมบรรลธรรมขนอรหตตผล ๒. เรองเลาของอบาสก – อบาสกา คอเรองทมบคคลสาคญในการดาเนนเรองเปๅนคฤหสถแชายหญงทแสดงตนเปๅนคนนบถอพระพทธศาสนา พบทงสน ๖๐ เรอง โดยพจารณาจากบคคลทเปๅนอบาสกอบาสกาในสมยพทธกาล และการกระทาทแสดงใหเหนวาเปๅนการนบถอพระพทธศาสนาอยแลว ๓. เรองเลาของบคคลนอกพระพทธศาสนา คอเรองทมบคคลสาคญในการดาเนนเรองเปๅนบคคลทวไปทไมไดนบถอพระพทธศาสนา ไดแกคฤหสถแทวไป นกบวชนอกศาสนา ๔. เรองเลาของพระพทธเจา คอ เรองทมพระพทธเจาทรงเปๅนผดาเนนเรอง เปๅนเรองทเกยวกบพระพทธเจาโดยตรง พบทงสน ๕ เรอง

เมอพจารณาการเกดพฤตกรรมตามประเภทกลมบคคล พบวาไมม เรองใดทปรากฏพฤตกรรมครบทง ๑๐ พฤตกรรม โดยแตละพฤตกรรมมลกษณะการเกดดงน พฤตกรรมท ๑ ความเปๅนมา เปๅนพฤตกรรมทปรากฏในอรรถกถาธรรมบททกเรองแตลกษณะการเกดพฤตกรรมมความตางกนในรายละเอยด โดยพบความเปๅนมา ๒ ลกษณะ ไดแก ความเปๅนมาทกลาวถงบคคลตงแตกาเนด และความเปๅนมาทกลาวถงบคคลตงแตมความศรทธาในพระพทธศาสนาแลว โดยเรองเลาของกลมพทธบรษทพบความเปๅนมาทง ๒ ลกษณะ แตเรองเลาของบคคลนอกพระพทธศาสนาพบความเปๅนมาลกษณะแรกเทานน พฤตกรรมความเปๅนมาทง ๒ ลกษณะมความสาคญตอการเกดพฤตกรรมอน ๆ ทไมเหมอนกน เชน เรองเลาของพระอรหนตแ เรองทปรากฏพฤตกรรมกอนเปๅนนกบวช มกปรากฏพฤตกรรมการเกดปใญหาในชวงกอนการบวชไดแกปใญหาในชวตประจาวน ในขณะทเรองทความเปๅนมากลาวถงหลงเปๅนนกบวชมกเกดพฤตกรรมการเกดปใญหาทเกยวกบการบรรลธรรม เปๅนตน พฤตกรรมความเปๅนมาจงถอเปๅนพฤตกรรมทมความสาคญและเปๅนพฤตกรรมคงท คอจะปรากฏในลาดบท ๑ เสมอ พฤตกรรมท ๒ การเลอมใส และ พฤตกรรมท ๓ การบวช มกจะไมปรากฏในเรองเลาของนกบวชในพระพทธศาสนาและเรองเลาของอบาสก-อบาสกา เนองจากเปๅนบคคลในกลมพทธบรษทซงยอมมความเลอมใสอยแลว แตเรองทปรากฏพฤตกรรมการเลอมใสและการบวชจะเกดในกรณทมความเปๅนมาทกลาวถงบคคลตงแตกาเนดและดาเนนตอมาจนบคคลนนเกดความเลอมใสในพระพทธศาสนาหรอบางเรองบคคลนนมความเลอมใสอยแลวและเกดสงทนาเลอมใสกทาใหบคคลนนมความเลอมใสขนอก สวนเรองเลาของบคคลนอกพระพทธศาสนา การเกดพฤตกรรมการเลอมใสและการบวชอาจสลบลาดบโดยไปอยหลงพฤตกรรมการแกปใญหา (พฤตกรรมท ๕) หรอหลงการฟใงธรรม (พฤตกรรมท ๖) หรอหลงการบรรลธรรม (พฤตกรรมท ๘) เนองจากบคคลนอกพระพทธศาสนาเปๅนกลมคนทมความเชอความศรทธาในลทธอนๆอยกอนแลว บางคนกเปๅนนกบวชในลทธอน จงตองปรากฏพฤตกรรมอนๆทจะมอทธพลทาใหบคคลนนเกดความเลอมใสในพระพทธศาสนาได นนคอการไดรบการแกปใญหาจากพระพทธศาสนาและการไดฟใงธรรมจากพระพทธเจาจนบรรลธรรมได พฤตกรรมท ๔ การเกดปใญหา และพฤตกรรมท ๕ การแกปใญหา เปๅนพฤตกรรมทมกเกดคกนตามลาดบ ถาไมมพฤตกรรมท ๔ กจะไมมพฤตกรรมท ๕ การเกดปใญหาเปๅนพฤตกรรมทมความสาคญในฐานะเปๅนพฤตกรรมตนททาให

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 143

เกดพฤตกรรมอนตอไปเปๅนชดจนกระทงถงพฤตกรรมสดทาย แตละพฤตกรรมมความสมพนธแสบเนองอยางเปๅนเหตเปๅนผลกน ในแตละกลมเรองมการเกดปใญหาทแตกตางกน กลาวคอ เรองเลาของพระอรหนตแมกประสบปใญหาทเกยวเนองก บการบรรลธรรมคอไมสามารถบรรลธรรมขนอรหตผลได เรองเลาของภกษ-ภกษณทวไปมกประสบปใญหาการทาผดวนย เรองเลาของอบาสก-อบาสกาและเรองเลาของบคคลนอกพระพทธศาสนามกประสบปใญหาในชวตประจาวนทวไป แตเรองเลาของบคคลนอกพระพทธศาสนาปรากฏปใญหาทสงผลกระทบตอพระพทธศาสนาและพระพทธเจาดวย ลกษณะปใญหาทเกดจงสอดคลองกบสถานะของบคคลดวย ทวาบางเรองทไมปรากฏการเกดปใญหา(พฤตกรรมท ๔) กมกจะขามไปทการฟใงธรรม (พฤตกรรมท ๗) หรอขามไปทการเกดขอสงสย (พฤตกรรมท ๙) สงผลใหขามพฤตกรรมท ๕ การแกปใญหา และพฤตกรรมท ๖ การรบผลของการกระทาไปดวย เพราะเปๅนพฤตกรรมทสบเนองอยางเปๅนเหตเปๅนผลกบพฤตกรรมท ๔ การเกดปใญหา พฤตกรรมการแกปใญหาซงเปๅนพฤตกรรมตอเนองจากพฤตกรรมท ๔ สวนใหญทกกลมเรองจะมพระพทธเจาเปๅนผแกปใญหา สวนเรองทไมปรากฏการแกปใญหาจะเกดการขามพฤตกรรม ซงสามารถแบงได ๒ ลกษณะ คอ ปใญหาของบคคลนนยตไดดวยการบวช การฟใงธรรม และการบรรลธรรม ดงนนจงปรากฏการขามพฤตกรรมการแกปใญหาไป แสดงใหเหนวา “ธรรมะ” สามารถแกไขปใญหาไดโดยเฉพาะปใญหาทางโลก ซงอาจนาไปสหนทางการพนทกขแได และอกลกษณะคอปใญหาของบคคลนนไมไดยตลง แตปใญหาหรอเรองราวของบคคลนนทาใหเกดขอสงสย จงปรากฏการขามพฤตกรรมไปทพฤตกรรมท ๙ คอการเกดขอสงสยเพอสงผลใหเกดพฤตกรรมท ๑๐ คอการแสดงธรรม พฤตกรรมท ๖ การรบผลของการกระทา เปๅนพฤตกรรมทเกดตอเนองเปๅนชดจากพฤตกรรมท ๔ และ ๕ เชนเดยวกน โดยพบในทกกลมเรองยกเวนเรองเลาของของพระพทธเจา เรองเลาของพระอรหนตแปรากฏพฤตกรรมการรบผลการกระทาทแตกตางจากกลมเรองอนกลาวคอผทไดรบผลการกระทาเปๅนบคคลททารายพระอรหนตแซงเปๅนบคคลสาคญในเรอง การรบผลการกระทาจงเปๅนผลของการทาชว ในขณะทกลมเรองอนปรากฏทงการรบผลการกระทาดและการรบผลการกระทาชว แสดงใหเหนวาพระอรหนตแซงรวมถงพระพทธเจาเปๅนผทละกเลส มงบาเพญทางธรรมเพอหวงผลนพพานจงไมเกดการกระทาทกอใหเกดผลในชาตนอก ในขณะทกลมบคคลอนยงมกเลสและของเกยวในโลกนจงยงปรากฏการกระทาทกอใหเกดผลทงดและไมด พฤตกรรมท ๗ การฟใงธรรม และพฤตกรรมท ๘ การบรรลธรรม เปๅนพฤตกรรมทมความสมพนธแกน กลาวคอ ถาไมปรากฏการฟใงธรรมกจะไมมการบรรลธรรมดวย การบรรลธรรมของกลมพระอรหนตแมความแตกตางจากกลมอนอยางเหนไดชด เนองจากเปๅนการบรรลธรรมขนอรหตตผลเทานน และปรากฏความถในการบรรลธรรมสงกวาการฟใงธรรม ในขณะทกลมเรองอนปรากฏความถในการฟใงธรรมสงกวาการบรรลธรรม กลาวคอ ในกลมพระอรหนตแ มบางเรองทบคคลสามารถบรรลธรรมไดดวยตนเองโดยไมตองฟใงธรรมจากพระพทธเจาอก เพราะกลมพระอรหนตแนเปๅนผทรหลกธรรมคาสอนในพระพทธศาสนาอยางดคอมความเชยวชาญในทางทฤษฎแลว เหลอเพยงการฝกปฏบตเพอใหบรรลธรรมขนสงสดเทานน ซงตางจากกลมภกษ – ภกษณทวไปทยงอยในขนการเรยนรพระธรรมวนย จงยงปรากฏการกระทาผดวนยหรอศลและไมปรากฏการบรรลธรรมขนอรหตผล สวนอบาสกอบาสกาเปๅนคฤหสถแจงไมมเปาหมายในการบรรลธรรมเหมอนนกบวช และกลมบคคลนอกพระพทธศาสนาทไดฟใงธรรมจากพระพทธเจา เพยงแคมความเลอมใส และบรรลธรรมในเบองตน อาจมบางเรองทบรรลถงอรหตผลแตกเปๅนเพราะบคคลนนมงมนใชชวตแบบนกบวชมาตงแตแรกแลว โดยบางเรองของกลมคนทไดฟใงธรรมจากพระพทธเจากไมสามารถบรรลธรรมใด ๆ ได การบรรลธรรมทกลมพระอรหนตแมความแตกตางจากกลมอนมากทสด นอกจากเกดจากการใชชวตทแตกตางกนแลวยงเกดจากระดบสตปใญญาทแตกตางกนดวย โดยการทบคคลทไดฟใงธรรมของพระพทธเจาแลวไดรบผลตางกน คอบรรลธรรมระดบตางๆ และไมบรรลธรรมใดๆ เนองมาจากบคคลมหลายประเภท แบงออกเปๅน ๔ จาพวก (พระพรหมคณาภรณแ (ป.อ. ปยตโต), ๒๕๕๓ก: ๑๘๒) คอ ๑. อคฆฏตญโ คอผรไดฉบพลนเมอทานยกหวขอขนแสดง ๒. วปจตญโ ผรเขาใจตอเมอทานขยายความ ๓. เนยยะ คอ ผทพอจะแนะนาตอไปได

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

144 : ภาษาและวรรณกรรม

๔. ปทปรมะ คอ ผไดแคตวบทคอถอยคาเปๅนอยางยงไมอาจเขาใจความหมาย พระอรรถกถาจารยแเปรยบบคคล ๔ จาพวกนกบบว ๔ เหลาตามลาดบคอ ๑. ดอกบวทตงขนพนนา รอสมผสแสงอาทตยแกจะบานในวนน ๒. ดอกบวทตงอยเสมอนา จกบานในวนพรงน ๓. ดอกบวทยงอยในนา ยงไมโผลพนนา จกบานในวนตอๆไป ๔. ดอกบวจมอยในนาทกลายเปๅนภกษาแหงปลาและเตา ในพระบาล พระพทธเจาตรสถงแตบว ๓ เหลาแรกเทานน (พระพรหมคณาภรณแ, ๒๕๕๓ข: ๑๘๒) ซงอาจพจารณาไดวาในสมยพทธกาลบคคลทไดฟใงธรรมจากพระพทธเจา ไมมผใดทจะไมบรรลธรรม เพราะพระพทธองคแเปๅนพระบรมศาสดาหรอครผยงใหญ มพทธวธสอนทแยบยลเหมาะแกผเรยนทกประเภท ทาใหทกคนทฟใงธรรมจากพระองคแเขาใจและรแจงแหงธรรมได ตอมาสมยหลงพทธกาลบคคลมความหลากหลายมากการเขาใจธรรมจงอาจทาไดยาก ทาใหปรากฏเรองทบคคลไดฟใงธรรมแลวไมบรรลธรรมดงกลาว โดยกลมพระอรหนตแเปๅนกลมทมสตปใญญามากกวากลมคนอนๆ ซงอาจจดอยในกลมบคคล ๒ จาพวกแรก พฤตกรรมท ๙ การเกดขอสงสย และ พฤตกรรมท ๑๐ การแสดงธรรม เปๅนพฤตกรรมทมกเกดคกนตามลาดบ กลาวคอเมอเกดพฤตกรรมการเกดขอสงสยแลวจะตองเกดพฤตกรรมการแสดงธรรมดวยเสมอ พฤตกรรมการเกดขอสงสยของภกษทงหลายทสนทนากนในโรงธรรม หรอบางครงเปๅนขอสงสยของพระสาวกทยกขนทลถามพระพทธเจาเพอใหทรงแสดงธรรม แตบางเรองสามารถเกดพฤตกรรมการแสดงธรรมไดโดยไมปรากฏพฤตกรรมการเกดขอสงสย กลาวคอพฤตกรรมการเกดการแสดงธรรมนนเปๅนพฤตกรรมทสามารถเกดตอเนองจากพฤตกรรมท ๔ การเกดปใญหาได สรปและอภปรายผล จากการศกษาระเบยบการเลาเรองของอรรถกถาธรรมบทสรปไดวาระเบยบการเลาเรองของสวนดาเนนเรองประกอบดวยพฤตกรรม ๑๐ พฤตกรรม ไดแก ๑. ความเปๅนมา ๒. การเลอมใส ๓. การบวช ๔. การเกดปใญหา ๕. การแกปใญหา ๖. การรบผลของการกระทา ๗. การฟใงธรรม ๘. การบรรลธรรม ๙. การเกดขอสงสย และ ๑๐. การแสดงธรรม ทงนไดพจารณาระเบยบการเลาเรองตามประเภทบคคลซงแบงเปๅน ๔ กลม ไดแก ๑. เรองเลาของนกบวชในพระพทธศาสนา คอพระอรหนตแ และภกษ – ภกษณทวไป ๒. เรองเลาของอบาสก – อบาสกา ๓. เรองเลาของบคคลนอกพระพทธศาสนา และ ๔ เรองเลาของพระพทธเจา ทง ๔ กลมนไมมเรองใดทปรากฏพฤตกรรมครบทง ๑๐ พฤตกรรม โดยลกษณะการเกดพฤตกรรมม ๒ ลกษณะ ไดแก ๑. การเรมดวยพฤตกรรมท ๑ ความเปๅนมา และจบดวยพฤตกรรมท ๗ การฟใงธรรม และ ๒. การเรมดวยพฤตกรรมท ๑ ความเปๅนมา และจบดวยพฤตกรรมท ๑๐ การแสดงธรรม โดยลกษณะการเกดพฤตกรรมแบบแรกซงจบดวยพฤตกรรรมการฟใงธรรมนนบางเรองอาจตอดวยพฤตกรรมท ๘ การบรรลธรรมหรอไมกได แตการฟใงธรรมนนเปๅนการฟใงธรรมทพระพทธเจาทรงแสดงเทานน ในขณะทลกษณะการเกดพฤตกรรมแบบท ๒ ซงจบดวยพฤตกรรมการแสดงธรรม อาจมพฤตกรรมท ๗ การฟใงธรรม และ/หรอพฤตกรรมท ๘ การบรรลธรรมมากอนหรอไมกได โดยถามพฤตกรรมการฟใงธรรมมากอน การฟใงธรรมนนอาจเปๅนการฟใงธรรมทพระพทธเจาหรอพระสาวกแสดงกได จากนนจบดวยพฤตกรรมท ๑๐ การแสดงธรรมซงเปๅนการแสดงธรรมของพระพทธเจา ลกษณะการเกดพฤตกรรมเชนนแสดงใหเหนวาระเบยบการเลาเรองในอรรถกถาธรรมบทใหความสาคญกบ “ธรรม” ซงพระพทธเจาจะทรงเปๅนผสรปและชแนะแนวทางแหงธรรมใหกระจางชดเจน ในการเรยงลาดบพฤตกรรมนนในเรองเลาของนกบวชในพระพทธศาสนา เรองเลาของอบาสก-อบาสกาและเรอง เลาของบคคลนอกพระพทธศาสนาพบบางเรองทมการขามพฤตกรรมท ๔ การเกดปใญหา ไปเปๅนพฤตกรรมท ๗ การฟใงธรรม หรอขามไปเปๅนพฤตกรรมท ๙ การเกดขอสงสย

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 145

เรองเลาของบคคลนอกพระพทธศาสนาพบการสลบพฤตกรรมท ๒ การเลอมใส และพฤตกรรมท ๓ การบวช ไปอยหลงพฤตกรรมท ๕ การแกปใญหา หรอหลงพฤตกรรมท ๗ การฟใงธรรม หรอหลงพฤตกรรมท ๘ การบรรลธรรม เพราะเปๅนเรองของบคคลทไมไดเลอมใสพระพทธศาสนามากอน บางเรองบคคลไดรบการแกปใญหา หรอไดฟใงธรรมทาใหเกดความเลอมใสและนาไปสการบวชได การขามพฤตกรรมหรอการสลบพฤตกรรมแตเรองราวยงตอเนองและเขาใจไดอยางชดเจนเปๅนเพราะอรรถกถาธรรมบทคานงถงความเปๅนเหตเปๅนผลของพฤตกรรมโดยบางเรองไมจาเปๅนตองเรยงลาดบพฤตกรรมตามเวลา จากผลการศกษาระเบยบการเลาเรองในอรรถกถาธรรมบท พบวาเรองเลาทกกลมใหความสาคญกบ “ธรรมะ” ของพระพทธเจา โดยทกเรองจะตองจบดวยการแสดงธรรมของพระพทธเจาเพราะสงสาคญของเรองในอรรถกถาธรรมบทคอไมวาจะเกดปใญหาหรอขอสงสยใดๆ สงสาคญตามแนวทางของพระธรรมบทคอการใชธรรมะของพระพทธเจาเปๅนแนวทางในการแกปใญหา โดยททกเรองจะตองจบดวยการแสดงธรรมของพระพทธเจา สอดคลองกบเรองเลาของพระพทธเจาทพบพฤตกรรมการแสดงธรรมทกเรอง เพราะพระธรรมเทศนาของพระพทธเจาทรงใชแกปใญหาตางๆของบคคลทกฐานะได

ขอเสนอแนะ ในการศกษาครงตอไป ผทสนใจอาจใชผลงานการศกษาครงนเปๅนแนวทางในการศกษาวรรณกรรมคาสอนเรองอน ๆ โดยเฉพาะวรรณกรรมพระพทธศาสนา เพอแสดงใหเหนระเบยบการเลาเรองทมลกษณะเฉพาะ

เอกสารอางอง บรรจบ บรรณรจ. (๒๕๔๘). อสตมหาสาวก. กรงเทพฯ : มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย. พระเทพเวท (ป.อ. ปยตโต). (๒๕๓๒). เทคนคการสอนของพระพทธเจา. (พมพแครงท ๒). กรงเทพฯ : มลนธ พทธธรรม. พระพรหมคณาภรณแ (ป.อ. ปยตโต). (๒๕๕๓). พจนานกรมพทธศาสน ฉบบประมวลศพท. (พมพแครงท ๑๔) .กรงเทพฯ : ธนธชการพมพแ. มหามกฎราชวทยาลย. (๒๕๕๓). พระธมมปทฏฐกถาแปล ภาค ๑. (พมพแครงท ๒๑). กรงเทพฯ : มหามกฎ- ราชวทยาลย. ________. (๒๕๕๓). พระธมมปทฏฐกถาแปล ภาค ๒. (พมพแครงท ๒๑). กรงเทพฯ : มหามกฎราชวทยาลย. ________. (๒๕๓๘). พระธมมปทฏฐกถาแปล ภาค ๓. (พมพแครงท ๒๑). กรงเทพฯ : มหามกฎราชวทยาลย. ________. (๒๕๕๒). พระธมมปทฏฐกถาแปล ภาค ๔. (พมพแครงท ๑๗). กรงเทพฯ : มหามกฎราชวทยาลย. ________. (๒๕๕๒). พระธมมปทฏฐกถาแปล ภาค ๕. (พมพแครงท ๑๗). กรงเทพฯ : มหามกฎราชวทยาลย. ________. (๒๕๕๑).พระธมมปทฏฐกถาแปล ภาค ๖. (พมพแครงท ๑๕). กรงเทพฯ : มหามกฎราชวทยาลย. ________. (๒๕๕๓). พระธมมปทฏฐกถาแปล ภาค ๗. (พมพแครงท ๒๑). กรงเทพฯ : มหามกฎราชวทยาลย. ________. (๒๕๕๒). พระธมมปทฏฐกถาแปล ภาค ๘. (พมพแครงท ๑๗). กรงเทพฯ : มหามกฎราชวทยาลย. ราชบณฑตยสถาน. (๒๕๕๒). พจนานกรมศพทวรรณกรรมไทย. กรงเทพฯ : ราชบณฑตยสถาน. ศราพร ณ ถลาง. (๒๕๔๔). ไวยากรณของนทาน : การศกษานทานเชงโครงสราง. กรงเทพฯ : โครงการเผยแพรผลงาน วชาการ คณะอกษรศาสตรแ จฬาลงกรณแมหาวทยาลย. อาบรามสแ เอม เอช. (๒๕๒๙). อธบายศพทวรรณคด. กรงเทพฯ : กระทรวงศกษาธการ. อราวด ไตลงคะ. (๒๕๔๖). ศาสตรและศลปแหงการเลาเรอง. (พมพแครงท ๒). กรงเทพฯ : สานกพมพแ มหาวทยาลยเกษตรศาสตรแ.

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

146 : ภาษาและวรรณกรรม

ตวละครในวรรณกรรมเยาวชนไทยแนวแฟนตาซชวง พ.ศ. 2545-2554 : ทมาของตวละคร20 Characters in Thai Juvenile Fantasy Literatures Published in 2002 to 2011: Characters’ Origins

นางสาวสภาสณ คมไพร ภาควชาภาษาไทย คณะอกษรศาสตร มหาวทยาลยศลปากร

บทคดยอ งานวจยนมวตถประสงคแเพอศกษาตวละครในวรรณกรรมเยาวชนไทยแนวแฟนตาซชวง พ.ศ. 2545 - 2554 จานวน

11 เรอง โดยพจารณาดานทมาของตวละคร ผลการศกษาพบวาตวละครมทมา 3 ลกษณะ คอตวละครทมาจากวรรณกรรมไทย ตวละครทมาจากวรรณกรรมชาตอน และตวละครทมาจากจนตนาการของผเขยน ตวละครทมาจากวรรณกรรมไทยมการนาตวละครมา 2 ลกษณะ ไดแก การสบทอดของเดม และการดดแปลง การสบทอดของเดม มลกษณะการคงชอ คงรปลกษณแ และคงบทบาทเดม เพอใหผอานรบรตามทตนคนเคย เมออานแลวจงรไดทนทวาตวละครนเปๅนใคร การดดแปลง มการนาตวละครเดมมาดดแปลง 5 ลกษณะ ไดแก การดดแปลงโดยคงรปลกษณแแตสรางบทบาทใหม การดดแปลงโดยคงบทบาทเดมแตสรางรปลกษณแใหม การดดแปลงทงรปลกษณแและบทบาทใหม การดดแปลงโดยการผสมผสานกบตวละครชาตอน และการดดแปลงโดยรบเคาเดมบางสวน สวนตวละครทมาจากวรรณกรรมชาตอนมแนวทางการสรางตวละคร 2 ลกษณะคอ การสบทอดของเดม และการดดแปลงโดยคงรปลกษณแแตสรางบทบาทใหม และตวละครทมาจากจนตนาการของผเขยนมแนวทางการสรางตวละคร 2 ลกษณะ ไดแก ตวละครทเปๅนมนษยแ และตวละครทเปๅนสตวแ

ทมาของตวละครดงกลาวน ชใหเหนวาตวละครในวรรณกรรมเยาวชนไทยแนวแฟนตาซชวง พ.ศ. 2545- 2554 มทงการนาตวละครจากวรรณกรรมไทยมาทาใหรวมสมยขน การนาตวละครจากวรรณกรรมชาตอนมาเลาใหมเพอดงดดความสนใจผอาน และการนาตวละครจากจนตนาการของผเขยนมาทาใหเรองมสสนและสนกสนานยงขน ทงนการนาตวละครเดมจากวรรณกรรมไทยและวรรณกรรมชาตอนมาเลาใหมในสภาวะรวมสมย ทาใหตวละครเดมสามารถสอดแทรกวธคด คานยม และอดมการณแใหมทเหมาะกบเยาวชนในปใจจบน ค าส าคญ: ตวละคร วรรณกรรมเยาวชนไทยแนวแฟนตาซ

Abstract This study aimed to analyze the characters, mainly in terms of their origins, in eleven Thai juvenile fantasy literatures published in 2002 to 2011. It was worth to say that the characters’ origins concerned in three aspects: influencing by Thai literatures themselves, foreign literatures, and creator’s imagination. There were three techniques using as influencing by Thai literatures respectively: the way of maintenance, and adaptation. The maintenance technique means no changes. The creator uses the character’s name, look, and role which are similar to what they were used in the original story in order to maintain familiarity for the readers. Therefore, once the reader catches up to the new story, they can realize easily what the character is. Secondly, the adaptation is the technique that the creator changes only some details in five ways, which are using the same appearance with new role, the same role but in new appearance, the different details in both appearance and role, the adaptation with other regions, and last, taking some parts of other characters’ appearance. For the adaptation with other regions, there are two methods for creating the character, which are the maintaining of the old one and using the

20บทความนเปๅนสวนหนงของวทยานพนธแเรอง “การสบทอดวรรณคดและนทานในวรรณกรรมเยาวชนไทยชวงปพ.ศ. 2545-2554”

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 147

same appearance with new role. The creator also imagines some characters in three patterns: human being, non- human being, and beast.

The characters’ origins illustrate that the characters in Thai juvenile fantasy literatures published in 2002 to 2011 have been created in more modern way. Bringing various characters from other regions can attract the readers effectively. Moreover, the new characters originated from the creator’s imagination make the story more interesting. Modernization of the characters interpolates the way of thinking, values, and ideals which are appropriate for the new generation

Keywords: Characters, Thai juvenile fantasy literature บทน า

ปใจจบนวรรณกรรมเยาวชนไทยแนวแฟนตาซ21 ไดรบความนยมมากขน แตหากพจารณาตามกระแสนยมในระดบสากล เราไมอาจปฏเสธไดวาวรรณกรรมเยาวชนแนวแฟนตาซจากตางประเทศยงคงมอทธพลครอบงาวงการหนงสอของไทยอยมาก เหนไดจากวรรณกรรมเยาวชนแนวแฟนตาซเรองแฮรแร พอตเตอรแ (Harry Potter) เดอะลอรแด-ออฟเดอะรงสแ (The Lord of the Rings ) หรอตานานแหงนารแเนย (The Chronicles of Narnia) ทไดรบความนยมอยางมากในหมนกอาน จนอาจกลาวไดวาเปๅนการปลกกระแสการอานและการแตงวรรณกรรมเยาวชนแนวแฟนตาซของไทยใหเพมมากขน โดยเฉพาะในชวง พ.ศ. 2545-2548 กระแสวรรณกรรมเยาวชนไทยแนวแฟนตาซรงเรองมากในหมนกอานคนไทย แมวาในระยะหลงแวดวงนกอานและนกเขยนวรรณกรรมเยาวชนไทยแนวแฟนตาซจะคกคกขน แตมนกเขยนนอยคนทจะเลอกใชตวละครทปรากฏในวรรณกรรมเกามาเปๅนตวเอกของเรอง สวนใหญมกจะเลอกใชตวละครทมความเปๅนสากล จนกระทงชวง พ.ศ. 2545 เปๅนตนมา มนกเขยนกลมหนงทสวนกระแส นาตวละครเดมจากวรรณกรรมไทยมาเปๅนตวเอกในวรรณกรรมเยาวชนไทยแนวแฟนตาซ อาท เรองครฑนาค ภาคมหาศกหมพานต โดยนธ นธวรกล เรองมจฉานผจญภย โดยณชชา พระคณ เปๅนตน การนาตวละครเดมมาเลาใหมในรปแบบวรรณกรรมเยาวชนแนวแฟนตาซ จงเปๅนเรองทนาสนใจ โดยเฉพาะในชวง พ.ศ. 2545 - 2554 ทมวรรณกรรมแนวนปรากฏมากพอสมควร ผวจยจงตองการศกษาวาตวละครในวรรณกรรมเยาวชนไทยแนวแฟนตาซชวง พ.ศ. 2545 – 2554 มการรบมาจากทใดบาง เพอจะไดเหนทมาของตวละครในวรรณกรรมเยาวชนไทยแนวแฟนตาซ ในยคสมยนนไดชดเจนยงขน ขอบเขตการวจย ผวจยศกษาเฉพาะตวละครในวรรณกรรมเยาวชนไทยแนวแฟนตาซ ชวง พ .ศ. 2545-2554 จานวน 11 เรอง ไดแก ครฑนอย ตะลยแดนหมพานตแ หมพานตแนรมต เจาชายไมวเศษ เจาชายไมพด เจาหนขลยผว มจฉานผจญภย เดกชายเทวดา กนร ครฑนาค ภาคมหาศกหมพานตแ และดนแดนมหศจรรยแในสวนหลงบาน วธด าเนนการวจย

1. คนควาและรวบรวมวรรณกรรมเยาวชนไทยแนวแฟนตาซ ทตพมพแระหวาง พ.ศ. 2545-2554 2. ศกษาเอกสารและงานวจยทศกษาเกยวกบตวละคร

3. ศกษาตวละครในวรรณกรรมเยาวชนไทยแนวแฟนตาซทมกาหนดตพมพแระหวาง พ.ศ. 2545-2554 ทง 11 เรอง โดยพจารณาดานทมาของตวละคร

4. สรปผลการวจย

21 วรรณกรรมเยาวชนไทยแนวแฟนตาซ คอวรรณกรรมสาหรบเยาวชน ทมเนอหาเกยวกบเวทมนตรแ หรอเรองเหนอจรง

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

148 : ภาษาและวรรณกรรม

ผลการวจย จากการศกษาตวละครในวรรณกรรมเยาวชนไทยแนวแฟนตาซชวง พ.ศ. 2545-2554 โดยพจารณาดานทมาของตวละคร พบวาตวละครมทมา 3 ลกษณะ คอ ตวละครทมาจากวรรณกรรมไทย ตวละครทมาจากวรรณกรรมชาตอน และตวละครทมาจากจนตนาการของผเขยน ซงมรายละเอยดแตละประเดนดงน 1. ตวละครทมาจากวรรณกรรมไทย ตวละครทมาจากวรรณกรรมไทย หมายถง ตวละครทผเขยนไดเคามาจากตวละครเดมในวรรณกรรมไทย ซงผเขยนอาจสบทอดตวละครตามตนฉบบเดมกได หรอนาตวละครเดมมาดดแปลงรปลกษณแ หรอสรางบทบาทใหม ทงนขนอยกบผเขยนแตละคนวาจะใชแนวทางการสรางตวละครอยางไร เพอใหตวละครเดมปรากฏในวรรณกรรมเยาวชนไทยแนวแฟนตาซไดอยางสมเหตสมผล ตวละครในวรรณกรรมเยาวชนไทยแนวแฟนตาซชวง พ .ศ. 2545-2554 ทง 11 เรอง พบวาผเขยนนาตวละครเดมจากวรรณกรรมไทยมา 2 ลกษณะ คอ การสบทอดของเดม และการดดแปลง และการตความใหม ดงน

1.1 การสบทอดของเดม การสบทอดของเดม มการเสนอตวละครในลกษณะคงชอ คงรปลกษณแ และคงบทบาทตามแบบตว

ละครทเปๅนตนแบบเดมทกประการ ดงเชนตวละครพระอนทรแ ในเรองเดกชายเทวดา วรรณกรรมเรองนผเขยนใหภาพของพระอนทรแทมอานาจ มคณธรรม และมบทบาทเปๅนเทพผคอยชวยเหลอและทดสอบความดของมนษยแ โดยสรางเรองใหพระอนทรแตองการทดสอบทตธรตวเอกของเรองวาเปๅนคนดจรงอยางทปรเมศ เทวดาอารกษแบอกไวหรอไม ดงความตอนหนงทวา“เขาดในสายตาเจา เจาจงลาเอยงเขาขางเขา แตเรายงไมเหนกบตาเลย…เจาจงพาเขาเดนตอไปจนถงประตวหารสาหรบลางเทา ระหวางนนความดทขนชอวาสามารถทาไดทกวนคงจะสงโอกาสใหเขาไดทา…ขาจะไดด” (เดกชายเทวดา, 2549: 110) พระอนทรแจงไดแปลงเปๅนกนรถกกบดกของนายพรานเพอทดสอบความดของทตธร และเมอทตธรเขามาชวยเหลอกนรเอาไว ความดของเขาจงประจกษแแกสายตาของพระอนทรแ ภายหลงพระอนทรแจงชวยปกปองคมครองภยอนตรายตาง ๆ และประทานพรใหสขสมหวง เพอตอบแทนความดของเขา การกระทาของตวละครพระอนทรแในวรรณกรรมเยาวชนเรองน จงอธบายบทบาทเดมของพระอนทรแในวรรณกรรมไทยทเชอวาพระอนทรแเปๅนเทพผดบความทกขแรอนของมนษยแ มกมบทบาทเปๅนผทดสอบความด คมครอง และชวยเหลอคนดเมอตกอยในภาวะคบขน ดงเชนบทบาทของพระอนทรแ ในเรองสวราชชาดก ซงเปๅนเรองราวของพระเจาสวราชผตงมนในการบรจาคทาน พระอนทรแจงตองการทดสอบวาพระองคแทรงตงมนในการบรจาคทานอยางแทจรงหรอไม จงจาแลงเปๅนพราหมณแชราตาบอดเพอขอประทานดวงตาจากพระเจาสวราช พระเจาสวราชเมอเหนพราหมณแชราบอดเขามาในโรงทาน กทรงประทานดวงตาทงสองขางใหแกพราหมณแผนน แมจะมเสยงคดคานจากคนรอบขางกไมอาจเปลยนใจพระองคแได พระอนทรแเมอไดประจกษแในความดและการยดมนในทานบารมของพระเจาสวราชแลว ภายหลงจงทรงชวยใหพระเจาสวราชกลบมามองเหนดงเดม พรอมทงประทานตาทพยแใหแกพระเจาสวราช เปๅนตน จงกลาวไดวาการสรางตวละครพระอนทรแในเรองเดกชายเทวดา เปๅนการสบทอดตวละครพระอนทรแตามทปรากฏในวรรณกรรมไทย เพอใหเยาวชนเกดความรบรวาพระอนทรแคอเทพผคอยชวยเหลอคนด ซงอาจกระตนใหเยาวชนอยากเปๅนเดกดเหมอนกบตวละครทตธร ทเปๅนเดกดมคณธรรม จงไดมเทพ เทวดาคอยปกปใกษแคมครอง

1.2 การดดแปลง การดดแปลง มการเสนอตวละครในลกษณะคงชอกม ดดแปลงชอกม คงชออาจคงรปลกษณแ แตสราง

บทบาทใหม หรอดดแปลงรปลกษณแ แตคงบทบาทเดมไว หากดดแปลงชอจะมการรบเคาเดมบางสวนทโดดเดนของตวละครเดมมา เมอผอานอานแลวจงเชอมโยงไปถงตวละครทเปๅนตนแบบได การนาตวละครเดมมาดดแปลงในวรรณกรรมเยาวชนไทยแนวแฟนตาซจงมการนาตวละครเดมมาดดแปลง 5 ลกษณะ ไดแก การดดแปลงโดยคงรปลกษณแแตสรางบทบาทใหม การดดแปลงโดยคงบทบาทเดมแตสรางรปลกษณแใหม การดดแปลงทงรปลกษณแและบทบาทใหม การ

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 149

ดดแปลงโดยการผสมผสานกบตวละครชาตอน และการดดแปลงโดยรบเคาเดมบางสวน ซงมรายละเอยดแตละประเดนดงน 1.2.1 การดดแปลงโดยคงรปลกษณแตสรางบทบาทใหม จากการศกษาพบวา ผเขยนนาตวละครเดมจากวรรณกรรมไทยมาสรางบทบาทใหม โดยมจดประสงคแ 2 ประการ คอการสรางบทบาทใหมใหสมพนธแกบเรอง และการสรางบทบาทใหมใหตรงขามกบความรบรเดม ดงน

1.2.1.1 การสรางบทบาทใหมใหสมพนธกบเรอง ตวละครในวรรณกรรมเยาวชนบางเรอง ผเขยนไดนาตวละครเดมจากวรรณกรรมไทยมาสรางบทบาทใหม เพอใหสมพนธแกบเรองทผเขยนผกโยงขนมาใหม ดงเชนตวละครครนทรแ และตวละครสงขร ในเรองตะลย-แดนหมพานต วรรณกรรมเยาวชนเรองนปรากฏตวละครครนทรแทเปๅนกนนร และตวละครสงขรทเปๅนกเลน ซงเปๅนสตวแตามจนตนาการในวรรณกรรมไทย ผเขยนจงไดคงรปลกษณแของกนนรและกเลนตามตนฉบบเดม เพอใหผอานทมพนความรเดมสามารถจนตนาการรปรางและลกษณะของตวละครทงสองไดตามทตนคนเคย แตเมอผเขยนนาตวละครทงสองมาสรางใหมในวรรณกรรมเยาวชนไทยแนวแฟนตาซ ทมเนอหาเกยวกบการทาลายปาและการลาสตวแในดนแดนหมพานตแ บทบาทของตวละครครนทรแและสงขรในวรรณกรรมเรองนจงเปๅนตวแทนของสตวแปาทถกมนษยแทาราย ทาใหพวกเขาตองขามมตมาสโลกมนษยแเพอตดตามหาแมและพวกพองของตนทถกนายพรานจบตวมา จนทาใหพวกเขาตองตอสเพอความอยรอดของตนเองและเผาพนธแ ตวละครมจฉาน พระไวยวก นางสพรรณมจฉา และพระนารทฤๅษ ในเรองมจฉานผจญภย ซงผเขยนไดนาตวละครเดมจากวรรณคดเรองรามเกยรตมาสรางบทบาทใหม โดยกาหนดใหมจฉานมบทบาทเปๅนตวแทนของเดกทเอาแตใจ สวนพระไวยวก มบทบาทของพชายบญธรรมทรกนองมาก จงตองการใหมจฉานปรบปรงตวเปๅนเดกดจงไดออกอบายใหมจฉานเดนทางไปหานางสพรรณมจฉาทปาหมพานตแ และรวมมอกบพระนารทฤๅษชวยกนอบรบนสยมจฉานขณะทเดนทางตามลาพง จนกระทงมจฉานไดพบกบนางสพรรณมจฉาและรวาทผานมาตนทาใหทกคนเสยใจมาโดยตลอด มจฉานจง “เขาใจแลววาผทยอมเหนอย คอยบน และเพยรสอนใหทาตวดจนบางครงนาราคาญนน คอผทรกเขาจรง ” (มจฉานผจญภย, 2547: 139) จงยอมปรบปรงตวเปๅนเดกดเพอใหทกคนภมใจ ทงหมดทกลาวมานนเปๅนสงทผเขยนนาตวละครเดมมามาสรางบทบาทใหม โดยมจดมงหมายจะใหมจฉานเปๅนตวแทนของเดกทเอาแตใจ ตองมคนในครอบครว หรอผใหญทเขาใจคอยอบรบสงสอน เพอใหผอานเหนบทบาทและความสาคญของคนในครอบครววา ความสมพนธแทดของคนในครอบครวนนเปๅนสงสาคญทจะหลอหลอมใหเดกเตบโตเปๅนคนดได มากกวาจะสบทอดบทบาทของตวละครมจฉานตามขนบเดมทมลกษณะไกลตวผอาน เพอใหเยาวชนชนชอบและเขาใจเรองราวไดงายขน

1.2.1.2 การสรางบทบาทใหมใหตรงขามกบความรบรเดม การสรางบทบาทใหมใหตรงขามกบความรบรเดม คอการสรางตวละครใหมบทบาทตรงขามกบ

ความรบรเดม หรอสรางใหตรงขามกบตวละครธรรมเนยมนยม (Stock Character)22 เนองจากตวละครในวรรณกรรมของไทยนน มกมตวละครทถกนามาเลาซาแลวซาอกในงานวรรณกรรมจนกลายเปๅนเอกลกษณแของตวละครนนๆ เชน นางเอกตองงามทงกายและใจ พระเอกตองรปหลอและกลาหาญ แมเลยงตองใจราย เปๅนตน ซงภาพลกษณแเชนนมกถกสรางซาจนกลายเปๅนธรรมเนยมนยมทปรากฏในวรรณกรรมของไทยหลายเรอง ผเขยนวรรณกรรมเยาวชนจงไดนาตวละครธรรมเนยมนยมทคนสวนใหญคนเคยมาสรางใหมใหมบทบาทตรงขามกบความรบรเดม ดงเชนตวละครเจาชายองคแท11 เจาหญงในปลองไมไผ และโหรหลวง ในเรองเจาชายไมวเศษ ผเขยนสรางใหตวละครทงสามในวรรณกรรมเรองน มบทบาททตรง 22 Stock Character คอ ตวละครทมลกษณะตามแบบธรรมเนยมนยมแตโบราณ เชน นางเอกแสนด ออนแอ สาวใชหรอแมนมผซอสตยแ เปๅนตน (กอบกล, ม.ป.ป: 131)

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

150 : ภาษาและวรรณกรรม

ขามกบความรบรเดมคอ สรางใหเจาชายองคแท 11 ซงเปๅนโอรสของกษตรยแ แตกลบไมมคณสมบตพเศษเหนอผอน และไมไดเปๅนผเกงกลาสามารถเหมอนกบเจาชายทวไป หรอตวละครเจาหญงในปลองไมไผ ซงเปๅนลกสาวของพระอนทรแ เปๅนผมบญมาเกด แตไมมคณสมบตดานความซอสตยแ ความจงรกภกดตอคนรก ซงเปๅนคณสมบตเดนของนางเอกในวรรณกรรมไทย หรอตวละครโหรหลวงทไมไดมความร ความเชยวชาญดานโหราศาสตรแแตอยางใด ทงทบทบาทของโหรหลวงในวรรณกรรมไทยตองเปๅนผมความรทางโหราศาสตรแและมบทบาทสาคญในการตดสนถกผดทเกดขนกบบานเมอง ซงเปๅนความจงใจของผเขยนทตองการใหตวละครดงกลาวมภาพลกษณแทตรงขามกบความรบรเดม เพอใหผอานเกดความสนก ไมรสกจาเจ หรอนาเบอ ทงยงเพอเสนอแนวคดใหแกเรองดวยวาชาตกาเนด ฐานะไมใชสงทกาหนดวาบค คลเหลานนจะตองเปๅนคนอยางไร คนทมชาตกาเนดทดอาจจะไมไดดไปกวาคนธรรมดา คนทดมความร นาเชอถอกอาจไมรจรง

1.2.2 การดดแปลงโดยคงบทบาทเดมแตสรางรปลกษณใหม การดดแปลงโดยคงบทบาทเดมแตสรางรปลกษณแใหม มลกษณะการนาตวละครเดมมาดดแปลงรปลกษณแบางประการเพอใหสมพนธแกบเรอง แตยงคงบทบาทสาคญไว เพอใหผอานเชอมโยงไปถงตวละครตนแบบได ดงเชน ตวละครราชสหแ ในเรองเจาชายไมวเศษ ผเขยนนาตวละครราชสหแทง 4 ตว แหงปาหมพานตแมาดดแปลงรปลกษณแใหม กลาวคอ ตณสหแ ราชสหแทมขนสแดง กาฬสหแ ราชสหแขนสดา บณฑสหแ ราชสหแขนสเหลอง และไกสรราชสหแ ราชสหแขนสขาวสลบแดง ตวละครเหลานมกไดรบการกลาวถงในวรรณกรรมไทยวาเปๅนสตวแทมอานาจ มความสะอาดหมดจด มรปรางสงางาม นาเกรงขาม และคณสมบตอกประการหนงทสาคญคอเมอราชสหแแผดเสยงรอง อานาจเสยงของราชสหแจะทาใหสตวแอนเกรงกลวได ดงทบรรยายไวในไตรภมพระรวงวา

เมอไกรสรสหะนนออกจากคหาทองกด เงนกด คหาแกวกด อนเปๅนทอย แหงไกรสรสงหะ นน ตนจงไปยนอยเหนอแผนศลาเหลองอนเรองงามดงทองสงค…แลวจงกระทาเสยงออกดงเสยงฟา ลน แลวจงสนขนฟงในตนเสย แลวจงแตงตนเดนไป แลนไปมาดงลกววแลนนน เมอไกรสรสงหะนน เดนไปเดนมา ครนดพลนงามนกดงผมกาลง…แลเดนบายไปบายมาดงนนกรองดวยเสยงอนแรง 3 คาบ แลเสยงนนไปไกลได 3 โยชนแแล แตบรรดามสตวแ 2 ตน 4 ตนอยแหงใดๆกด แลเสยงไดยนเถง ใดๆ กลวมตวนนสนแลตกใจสลบอยบมรสกตนเลย…

(ไตรภมพระรวง, 2506: 38) ทวาเมอตวละครราชสหแทง 4 ตว มาปรากฏในเรองเจาชายไมวเศษ ผเขยนไดคงชอ คงบทบาทเดมของ

ราชสหแทง 4 ตว ทเปๅนเจาแหงปาหมพานตแไว แตไดดดแปลงรปลกษณแของราชสหแใหมสภาพทสกปรก ผอมโซ แมแตเสยงทแผดออกมากไมนาสะพรงกลวอกตอไป ทงนการดดแปลงรปลกษณแของราชสหแทง 4 ตวใหไรสงาราศนน มจดประสงคแเพอใหผอานเหนผลกระทบของการทาลายปา ทแมแตปาหมพานตแยงถกมนษยแบกรก จนทาใหราชสหแทเคยยงใหญยงตองอดอยากและซบผอม เพราะไมมอาหารใหกน นอกจากนวรรณกรรมเยาวชนบางเรองผเขยนยงไดนาตวละครเดมมาดดแปลงรปลกษณแ เพอใหเยาวชนเขาใจงายขนดวย ดงเชนตวละครปรเมศและตวละครเบญจา ในเรองเดกชายเทวดา ผเขยนดดแปลงตวละครปรเมศ ซงเปๅนภมมเทวดา หรอเทวดาเจาท ใหมรปลกษณแเหมอนกบเดกวยรนทวไปและแตงกายแบบปใจจบนคอ “ใสกางเกงสามสวนสขาว สวมเสอยดสแดงสด กบหมวกมปกสนาเงน” (เดกชายเทวดา, 2549: 6) มากกวาทจะใหภาพของเทวดาทแตงกายนาเกรงขาม เพอใหผอานเยาวชนจนตนาการเทวดาเจาทไดงายขน นอกจากนยงสรางบทบาทใหมเพ มเขามา คอใหเทวดาเจาทมบทบาทเปๅนเหมอนเพอนทคอยชแนะใหเพอนทาความด และเมอเหนเขาทาความดกจะรายงานความดใหพระอนทรแไดรบรดวย การสรางตวละครปรเมศในเรองน จงทาใหเทวดาเจาท ทเคยอยในจนตนาการ กลายเปๅนตวละครทใกลตวผอานและเขาใจงายขน การสรางตวละครปรเมศ ในเรองเดกชายเทวดา จงมทงสวนทผเขยนรบและดดแปลงของเดมมาใช คอการรบความเชอเกยวกบเทวดาเจาทในวรรณกรรมไทยทกลาววา เปๅนเทวดาชนตาสด อาศยอยตามพนดนบาง ตามปา ตาม

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 151

เขาบาง มหนาทคอยจดบญชบญบญชบาปของมนษยแ แลวนาไปรายงานตอพระอนทรแ ดงทปรากฏในไตรภมโลกวนจฉย ตอนหนงวา

…ถาผใดไมประมาท อตสาหะปฏบตบาเพญศลทานการกศลอยเปๅนนจเนองๆ… เทว- อามาตยแทงหลายเหนกดใจชวนกนโถมนาการ แลวจงจดเอาบาญชรายโคตรรายนามใสสวรรณบฏ ดวยอกษรเสนชาตหรคณ… แลหญงชายซงประมาทมวเมากระทาอกศล…คนจาพวกนเทวอามาตยแ ทงหลายเหนแลวกตาหนตเตยน แลวจงกฎหมายกาหนดรายโคตรรายนามใสหนงสนข อกษรเขยน ดวยเลอดสนข แลวจงเอาบาญชทงสองบาญชนนขนไปสงใหทาวโลกบาล ทาวโลกบาลจงสงให ปใญจสงขรเทพบตร ปใญจสงขรเทพบตรสงใหพระมาตล พระมาตลถวายใหแกสมเดจอมรนทรา… (ไตรภมโลกวนจฉยกถา หมวดศาสนจกร, 2535: 1,037)

บทบาทของตวละครปรเมศ ในเรองเดกชายเทวดา จงมหนาทคอยสงเกตความดของมนษยแเชนเดยวกน ซงเปๅนการคงบทบาทตามตนฉบบของเดม แตผเขยนไดดดแปลงรปลกษณแใหใกลตวผอานมากขน โดยปรบเปลยนใหเทวดาเจาทมบคลก ลกษณะ และการแตงกายทรวมสมยกบผอาน เชนเดยวกบตวละครเบญจา ในวรรณกรรมเรองเดยวกน ซงเปๅนยกษแทมาจากสวรรคแชนจาตมหาราชกา ผเขยนกไดสบทอดตวละครยกษแทมอทธฤทธ และมนสยเปๅนอนธพาล เหมอนดงในไตรภมโลกวนจฉยทกลาววา ยกษแบนสวรรคแชนจาตมหาราชกา เปๅนยกษแชนตาท “มกหยาบชาสาหส สามหาวโลนเลน” (ไตรภมโลกวนจฉยกถา หมวดศาสนจกร, 2535: 922) แตในดานรปลกษณแ ผเขยนสรางใหยกษแเบญจาเปๅนเพยงเดกผชายตวใหญคนหนง “ไมแตงตวดวยชดไทยสเขยวสแดงแบบในละคร แถมยงมลกษณะคลายรนพเกเรในโรงเรยน…”(เดกชายเทวดา, 2549: 40) ไมใชยกษแตวโต หนาตานาเกลยดนากลว เหมอนทปรากฏในวรรณกรรมไทยทวไป จงทาใหภาพของยกษแทเคยอยในจนตนาการ กลายเปๅนตวละครทใกลตวเดกทพวกเขาสามารถพบเหนในชวตประจาวนได 1.2.3 การดดแปลงทงรปลกษณและบทบาทใหม วรรณกรรมเยาวชนบางเรองพบวา ผเขยนคงชอตามตนฉบบเดมเทานน แตรปลกษณแและบทบาทของตวละครผเขยนดดแปลงใหมเพอใหสมพนธแกบเรอง ดงเชนตวละครครฑนอย ใน เรองครฑนอย วรรณกรรมเยาวชนเรองนผเขยนนาตวละครครฑมาดดแปลงรปลกษณแ โดยกาหนดใหครฑนอยเปๅนครฑกาพราทเกดมาแตกตางกบครฑตวอนๆ คอมขนสดาสนท มรจมกทเปดปดได บนไมได แตสามารถดานาและวายนาไดอยางคลองแคลว ซงตางกบครฑในวรรณกรรมไทยทมขนสแดง และเปๅนเจาแหงการบน นอกจากผเขยนจะดดแปลงรปลกษณแใหแตกตางกบครฑทวไปแลว ผเขยนยงสรางบทบาทใหมใหครฑเปๅนตวแทนของคนทกลาทาสงด แมจะถกมองวาตางกบผอน เขาจงใชปกเลกๆ และรจมกทเปดปดไดสาหรบการดานา เพอเรยนรโลกกวางแทนการบนอยางครฑทวไป 1.2.4 การดดแปลงโดยการผสมผสานกบตวละครชาตอน สอจากตางประเทศมอทธพลตอสงคมไทยมาก แมกระทงสอทเกยวของกบเยาวชนจะเหนวาสอจากตางประเทศเขามาอยางตอเนองและไดรบความนยมอยางสงดวย โดยเฉพาะสอทปรากฏในรปแบบของนทาน การแตนจะไดรบความนยมอยางรวดเรว เพราะเปๅนชองทางทสอสารกบเยาวชนไดงาย อาท เรองซนเดอรแเรลลา (Cinderella ) เรองสโนไวทแ(Snow White ) หรอเรองเจาหญงนทรา (Sleeping Beauty) เปๅนตน วรรณกรรมเหลานถกนามาเลาซาแลวซาอก จนกลายเปๅนนทานกอนนอนสาหรบเดกทอยในความรบรของคนไทยมานาน การสรางงานวรรณกรรมเพอใหเขาถงเยาวชนไทยไดงายขน ผเขยนวรรณกรรมเยาวชนบางคนจงไดนาตวละครไทยไปผสมผสานกบตวละครชาตอนทเดกคนเคย หรอจดจาได เพอใหเยาวชนรจกตวละครไทยทยงไมคนเคยไดงายขน อกทงยงทาใหตวละครมสสนมากขนดวย ดงเชนตวละครนางเงอกวารณ ในเรองดนแดนมหศจรรยในสวนหลงบาน ผเขยนสรางใหนางเงอกวารณมบทบาทเปๅนผนาทางใหตวเอกคลายกบบทบาทของนางเงอกในเรองพระอภยมณ แตในดานรปลกษณแผเขยนไดผสมผสานระหวางนางเงอกตาม

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

152 : ภาษาและวรรณกรรม

เรองพระอภยมณทกลาวถงนางเงอกไววา เปๅนสาวงาม ทอนบนเปๅนมนษยแ ทอนลางเปๅนปลา แตสวนทเพมเตมเขามาคอเมออยบนบกสามารถเปลยนหางเปๅนขามนษยแไดคลายกบแอเรยล เจาหญงเงอกนอยในการแตนเรองเดอะลตเตลเมอรแเมด (The Little Mermaid) ทแมมดทะเลผมเวทมนตรแใหขามนษยแแกเจาหญงเงอกนอย

1.2.5 การดดแปลงโดยรบเคาเดมบางสวน ตวละครในวรรณกรรมเยาวชนบางเรอง ผเขยนนาลกษณะเดนบางประการของตวละครเดมมาเปๅนแนวการสรางตวละครใหม จงทาใหตวละครกลมนมลกษณะบางประการคลายกบตวละครทมอยเดม ซงอาจมการรบเคาจากตวละครเรองเดยว หรอรบเคาจากตวละครหลายเรองกได ดงน

1.2.5.1 การรบเคาจากตวละครเรองเดยว ตวละครในวรรณกรรมเยาวชนบางเรอง พบวาผเขยนรบเคาบางสวนมาจากตวละครเดมในวรรณกรรม

ไทยเรองใดเรองหนงมาเปๅนแนวการสรางตวละครของตน โดยสบทอดเพยงชาตกาเนด รปลกษณแ หรอลกษณะเดนบางประการของตวละครเดมมาใช ดงเชน ตวละครนคเรศ ในเรองครฑนาค ภาคมหาศกหมพานต รางหนงของนคเรศไดรปลกษณแมาจากไกรสรราชสหแ แหงปาหมพานตแ หรอตวละครคณกะละแม ลงทรงเลยงของพระอนทรแ ในเรอง เดกชายเทวดา ทไดรปลกษณแมาจากหนมาน หรอตวละครราชนมทนา ในเรองดนแดนมหศจรรยในสวนหลงบาน ไดเคามาจากนางมทนา นางผเปๅนตานานแหงดอกกหลาบ ผเขยนจงเชอมโยงบทบาทดวยการใหราชนมทนาเปๅนผปกครองอาณาจกรสวนกหลาบ เปๅนตน เพราะฉะนนการสรางตวละครโดยรบเคาบางสวนจากตวละครเดม จงทาใหเหนวาตวละครในวรรณกรรมยคเกาไมใชตวละครทลาสมย แตสามารถนากลบมาเลาใหมไดทกยคทกสมย

1.2.5.2 การรบเคาจากตวละครหลายเรอง ตวละครในวรรณกรรมเยาวชนบางเรอง มทมาจากตวละครเดมในวรรณกรรมหลายเรอง มาผสมผสานกน ดงเชน ตวละครหนอนอย ในเรองเจาหนขลยผว ผเขยนสรางใหตวละครหนอนอยมกาเนดคลายกบนางยอพระกลน คอเกดในกระบอกไมไผ แตสามารถใชขลย สะกดสตวแรายทกาลงคลมคลงใหสงบนงได ดงทผเขยนบรรยายไววา “เดกนอยตวจวยกขลยผวในมอขนบรรเลงทนท…เรยวแรงของควายปาเรมลดนอยลงทกท ไมชามนกหยดอาละวาด ยนเหมอนงคลายถกสะกดจต มนคอยๆ คเขาทรดรางลง แลวหลบสนทไปในเวลาตอมา…”(เจาหนขลยผว, 2547: 106) ซงคลายกบเพลงปๆของพระอภยมณทใชหามทพได ดงความตอนหนงวา “วเวกแววแจวเสยงสาเนยงปๆ พวกโยธทงทวนชวนเขนง ลงนงโยกโงกหงบทบกนเอง เสนาะเพลงเพลนหลบระงบไป”(พระอภยมณ เลม 1, 2517: 418) ตวละครหนอนอยในวรรณกรรมเยาวชนเรองน จงเปๅนการนาลกษณะเดนของตวละครทมอยเดมคอมกาเนดคลายนางยอพระกลน ทเกดในกระบอกไมไผ แตมความสามารถคลายพระอภยมณทชานาญการดนตร เพอสรางใหหนอนอยมกาเนดทแปลกตามขนบการสรางตวละครเอกในวรรณกรรมไทย และมขลยไมหนดาเปๅนของประจาตว ซงเปๅนความคดเฉยบแหลมทผเขยนรจกนาเอาดนตรมาเปๅนอาวธ หรอเปๅนเครองมอของตวละครเอกในเรองไดอยางแนบเนยน เพอใหผอานเหนวาการตอสไมจาเปๅนตองใชกาลงตอสกน กสามารถเอาชนะฝายตรงขามได 2. ตวละครทมาจากวรรณกรรมชาตอน

วรรณกรรมเยาวชนบางเรองผเขยนสรางตวละคร โดยมทมาของต วละครจากวรรณกรรมชาตอนทผเขยนประทบใจ หรอเปๅนตวละครทเดก ๆ ชนชอบ หรอจดจาไดมาเลาใหม เพอใหเรองราวมสสนมากยงขน โดยมแนวทางการสรางตวละคร 2 ลกษณะ คอ การสบทอดของเดม และการดดแปลงโดยคงรปลกษณแแตสรางบทบาทใหม ซงมรายละเอยดดงน 2.1 การสบทอดของเดม การสบทอดของเดม เปๅนการสบทอดตวละครเดมทปรากฏในวรรณกรรมชาตอน โดยผเขยนจะสบทอดทงชอเรยก รปลกษณแ และบทบาทเดมตามตนฉบบ แตจะนามาเลาใหมในฉากและบรรยากาศแบบไทย ดงเชนตวละคร

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 153

มงกร ในเรองเจาชายไมพด ผเขยนไดจาลองภาพของมงกรตามทปรากฏในวรรณกรรมตะวนตกทกลาวถงมงกรวาเปๅนสตวแทดราย สามารถบน และพนไฟได ดงนนผทสามารถพชตมงกรไดจงเปๅนวรบรษ เพราะสามารถเอาชนะสตวแทมพละกาลงอยางมงกรไดสาเรจ ความเชอดงกลาวนปรากฏในวรรณกรรมตะวนตกหลายเรอง แมกระทงในเรองแฮรแร พอตเตอรแ ตอนแฮรแร พอตเตอรแกบถวยอคน( Harry Potter and the Goblet of Fire) ผเขยนกไดกาหนดใหพอมดตองไปตอสกบมงกร เพอทดสอบความกลาหาญของเหลาพอมดดวยเชนกน เพราะฉะนนจงไมใชเรองแปลกหากเยาวชนไทยซงอานวรรณกรรมเยาวชนแนวแฟนตาซของตะวนตก จะรจกบทบาทของมงกรในฐานะศตรของตวเอก และเมอผเขยนสบทอดตวละครมงกรมาไวในเรองเจาชายไมพด ผเขยนจงสบทอดตามลกษณะเดมทกประการ ทงในดานรปลกษณแ และบทบาท มงกรทปรากฏในเรองจงยงเปๅนภาพของมงกรทดรายเชนเดม และเมอเจาชายปราบมงกรไดสาเรจ จงทาใหเรองมความสนกสนาน ตนเตนเราใจมากยงขน อกทงยงชวยใหเจาชายมภาพลกษณแของผกลาหาญและมความสามารถ ซงอาจทาใหเยาวชนชนชอบตวละครดงกลาวไดงายขน เพราะโดยทวไปเยาวชนมความตองการพนฐานประการหนงทเหมอนกนคอ “มความตองการทจะกระทาการใดๆ ไมวาเลกนอยหรอสาคญปานใดเปๅนผลสาเรจ กอใหเกดความพอใจและภมใจในความสาเรจนน” (ลมล รตตากร, 2529: 10) ตวเอกในวรรณกรรมเยาวชน จงมกเปๅนตวละครเดกทมความเกงกลา สามารถเอาชนะผทมพละกาลงมากกวาได โดยอาศยความด ความเฉลยวฉลาด และความกลาหาญเปๅนคณสมบตสาคญ จงอาจกลาวไดวา การสบทอดตวละครมงกรจากวรรณกรรมตางชาตมาใชเปๅนตวประกอบของเรองนน นอกจากจะทาใหเรองสนกสนานชวนตดตามแลว ยงชวยเสรมใหตวละครเอกมความนาสนใจมากยงขน

2.2 การดดแปลงโดยคงรปลกษณแตสรางบทบาทใหม การดดแปลงโดยคงรปลกษณแแตสรางบทบาทใหม มลกษณะการนาตวละครเดมจากวรรณกรรมชาตอนทเยาวชนคนเคยมาสรางบทบาทใหม เพอเสรมใหเรองราวมสสนและสนกสนานยงขน ตวอยางเชน ตวละครแมมดเสยงแหลม ในเรองเจาชายไมพด ผเขยนไดคงรปลกษณแของแมมด ตามทปรากฏในวรรณกรรมเยาวชนตางชาต อาท เรองสโนวแไวทแ (Snow White) เรองเจาหญงนทรา (Sleeping Beauty) เปๅนตน ภาพของแมมด ในเรองเจาชายไมพดจงเปๅนภาพของหญงแก จมกงองม แตงกายดวยชดคลมสดา มเวทมนตรแ มความนากลว ดงทผเขยนบรรยายไววา “โผลมาในชดคลมยาวรมรามสดาและใสหมวกแหลมเปยบ... จมกงองมขนาดใหญของหลอนเปๅนสวนแรกททกคนสงเกตเหน และดจะเปๅนสวนททาใหทกคนกลวนกกลวหนา”(เจาชายไมพด, 2548: 31) แตอปนสยและบทบาทของแมมดผเขยนไดสรางใหมใหแมมดเปๅนตวละครทมจตใจด ทงยงมบทบาทเปๅนผชวยเหลอตวละครเอกใหสมหวงอกดวย ซงตรงขามกบบทบาทของแมมดในวรรณกรรมตางชาตทมกเปๅนศตรกบตวละครเอก หรอเปๅนผทาใหตวละครเอกตองเดอดรอน ดงนน การนาตวละครแมมดมาสรางบทบาทใหมน นอกจากจะทาใหตวละครมสสนมากขนแลว ยงใหขอคดแกเยาวชนไดอกดวยวา อยาตดสนคนทรปลกษณแภายนอก 3. ตวละครทมาจากจนตนาการของผเขยน วรรณกรรมเยาวชนหลายเรองผเขยนนยมสรางตวละครขนมาใหมตามจนตนาการของผเขยนเอง โดยมแนวทางการสรางตวละคร 2 ลกษณะ คอ ตวละครทเปๅนมนษยแ และตวละครทเปๅนสตวแ ดงน

3.1 ตวละครทเปนมนษย ผเขยนนยมสรางตวละครทเปๅนมนษยแ ซงมวรรณกรรมเยาวชนมากถง 8 เรอง ทผเขยนสรางตวละครเอกให

เปๅนมนษยแ และมกมอายรนราวคราวเดยวกบผอาน เพอใหเปๅนตวละครตวแทนของเดกในแบบทสงคมยอมรบ อาท ตวละครหนมาล ในเรองดนแดนมหศจรรยในสวนหลงบาน ซงเปๅนเดกทมจตใจ มคณธรรม ตวละครตวนจงเปๅนตวแทนของเดกดทไมวาจะอยทใดกจะไดรบสงทดตอบแทนกลบมา หรอตวละครทตธร ในเรองเดกชายเทวดา ซงเปๅนเดกทยดมนในการทาความด มความกตญโกตเวทตอพอแม คณสมบตเดนของตวละครตวนจงเปๅนตวแทนของเดกด มคณธรรม เปๅนตน

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

154 : ภาษาและวรรณกรรม

เพอเปๅนแนวทางใหเดกประพฤตปฏบตตาม ซงเปๅนสงทผเขยนตองการใหผอานเยาวชนเหนแบบอยางทดผานตวละครเดกในเรอง

3.2 ตวละครทเปนสตว ผเขยนนยมสรางตวละครทเปๅนสตวแ โดยนาสตวแเลยง หรอสตวแทใกลตวผอานวยเยาวชน เชน แมว กระตาย

หน ลง เปๅนตน มาสรางเปๅนตวละครสาคญในเรอง และมกมบทบาทเปๅนผชวยเหลอตวเอก เชน บทบาทของเจาเหมยว ในเรองดนแดนมหศจรรยในสวนหลงบาน ซงเปๅนสตวแเลยงแสนรกของตวละครเอก และไดรวมผจญภยไปในดนแดนมหศจรรยแพรอมกบตวละครเอกดวย เปๅนตน ทงนการสรางใหตวละครสตวแมบทบาทเปๅนเพอนคห และเปๅนผชวยเหลอตวละครเอกนน เพอใหเรองมความสนกสนานมากขน อกทงตวละครสตวแยงเปๅนตวละครทใกลตวผอานวยเยาวชนและเยาวชนสวนใหญมกมสตวแเลยงเปๅนของตวเอง จงอาจทาใหผอานชนชอบตวละครสตวแในเรองไดงายยงขนดวย สรปและอภปรายผล

ตวละครมทมา 3 ลกษณะ คอตวละครทมาจากวรรณกรรมไทย ตวละครทมาจากวรรณกรรมชาตอน และตวละครทมาจากจนตนาการของผเขยน ตวละครทมาจากวรรณกรรมไทยมแนวทางการสรางตวละคร 2 ลกษณะ ไดแก การสบทอดของเดม และการดดแปลง การสบทอดของเดม มลกษณะการคงชอ คงรปลกษณแ และคงบทบาทเดม เพอใหผอานรบรตามทตนคนเคย เมออานแลวจงรไดทนทวาตวละครนเปๅนใคร การดดแปลง มการนาตวละครเดมมาดดแปลง 5 ลกษณะ ไดแก การดดแปลงโดยคงรปลกษณแแตสรางบทบาทใหม การดดแปลงโดยคงบทบาทเดมแตสรางรปลกษณแใหม การดดแปลงทงรปลกษณแและบทบาทใหม การดดแปลงโดยการผสมผสานกบตวละครชาตอน และการดดแปลงโดยรบเคาเดมบางสวน สวนตวละครทมาจากวรรณกรรมชาตอนมแนวทางการสรางตวละคร 2 ลกษณะคอ การสบทอดของเดม และการดดแปลงโดยคงรปลกษณแแตสรางบทบาทใหม และตวละครทมาจากจนตนาการของผเขยนมแนวทางการสรางตวละคร 2 ลกษณะ ไดแก ตวละครทเปๅนมนษยแ และตวละครทเปๅนสตวแ แตจะนยมสรางตวละครเอกเปๅนมนษยแ และตวละครสตวแเปๅนผชวยเหลอตวละครเอก

ทมาของตวละครดงกลาวนชใหเหนวาตวละครในวรรณกรรมเยาวชนไทยแนวแฟนตาซชวง พ.ศ. 2545- 2554 มทงการนาตวละครจากวรรณกรรมไทยมาทาใหรวมสมยขน การนาตวละครจากวรรณกรรมชาตอนมาเลาใหมเพอดงดดความสนใจผอาน และการนาตวละครจากจนตนาการของผเขยนมาทาใหเรองมสสนและสนกสนานยงขน ทงนการนาตวละครเดมจากวรรณกรรมไทยและวรรณกรรมชาตอนมาเลาใหมในสภาวะรวมสมย ทาใหตวละครเดมสามารถสอดแทรกวธคด คานยม และอดมการณแใหมทเปลยนแปลงใหเหมาะกบเยาวชนในปใจจบนมากขน ขอเสนอแนะ การศกษาวจยครงน ไดศกษาตวละครในวรรณกรรมเยาวชนไทยแนวแฟนตาซชวง พ.ศ. 2545-2554 จานวน 11 เรอง โดยพจารณาดานทมาของตวละคร พบวาตวละครมทมา 3 ลกษณะ คอ ตวละครทมาจากวรรณกรรมไทย ตวละครทมาจากวรรณกรรมชาตอน และตวละครทมาจากจนตนาการของผเขยน ซงจากการศกษาพบประเดนทนาสนใจดงน

1. กรณการศกษาตวละครทมาจากวรรณกรรมไทย อาจนาไปใชวเคราะหแตวละครในวรรณกรรมเยาวชนไทย ชวงยคอน แลวนามาเปรยบเทยบกน ซงอาจทาใหเหนแนวการสรางสรรคแตวละครทไดรบอทธพลจากตวละครดงเดมในวรรณกรรมไทยวามลกษณะรวมของการสรางตวละครในงานกลมนอยางไร

2. กรณการศกษาตวละครทมาจากวรรณกรรมชาตอน อาจนาไปใชวเคราะหแตวละครในวรรณกรรมเยาวชน ไทยเรองอน เพอจะไดเหนกลวธการเลอกรบ ดดแปลง และเหตปใจจยในการนาตวละครจากวรรณกรรมชาตอนมาใชไดชดเจนยงขน

การประชมวชาการระดบชาต ครงท 4 วนท 7 พ.ค. 2557 SMARTS

: ภาษาและวรรณกรรม 155

เอกสารอางอง กอบกล องคทานนทแ. (ม.ป.ป.). ศพทวรรณกรรม. กรงเทพฯ: รกอกษร. คอยนช. (2548). ครฑนอย. พมพแครงท 4. กรงเทพฯ: อมรนทรแพรนตงแอนดแพบลชชง. คตกาล. (2547). มจฉานผจญภย. กรงเทพฯ: อมรนทรแพรนตงแอนดแพบลชชง. _________. (2549). เดกชายเทวดา. กรงเทพฯ: สถาพรบ฿คสแ. เจดจ คชฤทธ. (2544). เดกกบหนงสอ : คมอเพอความเขาใจเดกและหนงสอส าหรบเดก. นนทบร: บานหนงสอ. ชยกร หาญไฟฟา. (2550). ทศกณฐออนไลน. กรงเทพฯ: นานมบ฿คสแทน. นธ นธวรกล. (2552). ครฑนาค ภาคมหาศกหมพานต. กรงเทพฯ: สกายบ฿กสแ. ปรดา อครจนทโชต. (2547). เจาชายไมวเศษ. พมพแครงท 3. กรงเทพฯ: อมรนทรแพรนตงแอนดแพบลชชง. _________.(2548). เจาชายไมพด. พมพแครงท4. กรงเทพฯ: แพรวเยาวชน. พทธเลศหลานภาลย, พระบาทสมเดจพระ.(2545). บทละครนอกพระราชนพนธ รชกาลท 2. พมพแครงท10.

กรงเทพฯ: สานกพมพแศลปาบรรณาคาร. พทธยอดฟาจฬาโลกมหาราช, พระบาทสมเดจพระ. (2549). บทละครเรองรามเกยรต เลม 2. กรงเทพฯ: กรม-

ศลปากร. ระรนทพยแ. (2553). ดนแดนมหศจรรยในสวนหลงบาน. กรงเทพฯ: ตะวนสอง. ลมล รตตากร. (2529). การเขยนและการแปลหนงสอส าหรบวยรน. กรงเทพฯ: สรรยาสาสแน. ลไทย, พระญา. (2506). ไตรภมพระรวง. กรงเทพฯ: องคแการคาครสภา. วรชญแ วานชวฒนากล.(2548). “การสอสารความหมายในการแตนไทยพนธแใหม. วทยานพนธแวารสาร-

ศาสตรมหาบณฑต สาขาสอสารมวลชน มหาวทยาลยธรรมศาสตรแ. ศลปากร, กรม. กองวรรณคดและประวตศาสตรแ. (2535). วรรณกรรมสมยรตนโกสนทร เลม 2 (ไตรภมโลกวนจ-

ฉยกถา). กรงเทพฯ: กรมศลปากร. สรกาญจนแ. (2546). ตะลยแดนหมพานต. กรงเทพฯ: แฟนตาเซย. ________. (2546). หมพานตนรมต. กรงเทพฯ: แฟนตาเซย. สนทรภ. (2544). พระอภยมณ เลม 1. พมพแครงท16. กรงเทพฯ: สานกพมพแศลปาบรรณาคาร. สรยน สดศรวงศแ. (2547). เจาหนขลยผว. กรงเทพฯ: นามมบ฿คสแ. อภภา ณ ปอมเพชรแ. (2551). กนร. กรงเทพฯ: เลมอนกรน.