หัวข้อ ภาษา ศาสนา และการ...

59
โครงการประชุมวิชาการระดับชาติและนานาชาติ SMARTS III 80 : ภาษา ศาสนา และการส่งเสริมศิลปวัฒนธรรม โครงการประชุมวิชาการระดับชาติและนานาชาติ SMARTS ครั้งที3 (The 3 rd National and International SMARTS Conference) หัวข้อ ภาษา ศาสนา และการส่งเสริมศิลปวัฒนธรรม ภาษา ศาสนา และการส่งเสริมศิลปวัฒนธรรม

Transcript of หัวข้อ ภาษา ศาสนา และการ...

Page 1: หัวข้อ ภาษา ศาสนา และการ ...โครงการประช มว ชาการระด บชาต และนานาชาต

โครงการประชมวชาการระดบชาตและนานาชาต SSMMAARRTTSS III

80 : ภาษา ศาสนา และการสงเสรมศลปวฒนธรรม

โครงการประชมวชาการระดบชาตและนานาชาต SMARTS ครงท 3 (The 3rd National and International SMARTS Conference)

หวขอ

ภาษา ศาสนา และการสงเสรมศลปวฒนธรรมภาษา ศาสนา และการสงเสรมศลปวฒนธรรม

Page 2: หัวข้อ ภาษา ศาสนา และการ ...โครงการประช มว ชาการระด บชาต และนานาชาต

โครงการประชมวชาการระดบชาตและนานาชาต SSMMAARRTTSS III

: ภาษา ศาสนา และการสงเสรมศลปวฒนธรรม 81

รปแบบเครองแตงกายในพธกรรมฟอนผของชาวลานนา Lanna Trance Dance Ceremonial Costume [Spiritual Dance] มาณพ มานะแซม มหาวทยาลยเชยงใหม บทคดยอ การศกษาวจยเรอง รปแบบเครองแตงกายในพธกรรมฟอนผ ของชาวลานนาเปนการศกษาถงทมา แนวความคดตลอดจนคตความเชอแหงพธกรรม ทสามารถนอมนาไปสลกษณะหรอการแสดงออกดานเครองแตงกายในรปแบบตาง ๆ ของพธกรรมการฟอนผ จากการศกษาวจยพบวาพธกรรมฟอนผ ยงคงถอปฏบตกนอย ซงเหตผลแรงจงใจในการประกอบพธกรรมนนอาจจะมใชเพยงแคการเคารพบชาวญญาณบรรพบรษเพยงอยางเดยว แตเปนการสอแสดงถงความมอานาจ และความมหนามตาในสงคม และยงเชอมโยงไปถงนยความหมายของรากเหงาแหงเผาพนธแ เครองแตงกายฟอนผไดชวยเพมสสน และความงามจนกลายเปนเอกลกษณแอนโดดเดนแหงพธกรรม ซงสามารถแสดงถงทศนคตดานสนทรยะหรอรสนยมทางศลปะขนพนฐานทชาวบานไดแสดงออกมาอยางจรงใจ โดยอาศยพธกรรมการฟอนราเปนสอความหมายเพอตดตอกบอานาจอนศกดสทธอยางเคารพนบนอบ ทงนกเพอใหสงศกดสทธนนเกดความพงพอใจ แลวชวยเหลอจนสามารถบรรลวตถประสงคแตาง ๆ ไดตามความเชอแหงตน ผวจยคาดวาผลการวจยในครงนจะเปนประโยชนแในเชงวชาการตอนกศกษาและบคคลทมความสนใจในเรองราวของเครองแตงกายอนมผลสบเนองมาจากคตความเชอเรองการฟอนผของชาวลานนา

ค ำส ำคญ: เครองแตงกายลานนา, ฟอนผ, ลานนา Abstract The study of Lanna Trance Dance Ceremonial Costume. There is a definite characteristic in terms of forms and patterns of clothing used in spiritual dance of Lanna people we found that the spiritual dances are still being performed widely. The ritual’s inspiration is not only to pay respect to the souls of ancestors, but also to reflect the performers' influence and wealth in the society and it also closely links to the roots of the ethnic group. The spiritual dance clothes add the colorful atmosphere and beauty to the uniqueness of the rituals. This indicates the esthetical attitudes and fundamental artistic value that local people which sincerely present via the performance aiming at connecting with the holy power with respect. They expect that the spirits and other mythical beings according to the believes will be satisfied and help them achieving all aims.The researcher hopes that this result will be beneficial for students and those interested in the field of clothing influenced by the belief of spiritual dance of Lanna.

Keywords: Clothing pattern in Lanna ritual, Spiritual dance, Lanna

Page 3: หัวข้อ ภาษา ศาสนา และการ ...โครงการประช มว ชาการระด บชาต และนานาชาต

โครงการประชมวชาการระดบชาตและนานาชาต SSMMAARRTTSS III

82 : ภาษา ศาสนา และการสงเสรมศลปวฒนธรรม

บทน า ในโลกทศนแของชาวลานนา เหนวา ธรรมชาตเปนสงทยงใหญ มชวต จตวญญาณ สามารถดลบนดาลใหเกดสงราย หรอสงดตอมนษยแได เพราะฉะนนการปฏบตของมนษยแ จงควรจะมการออนนอมถอมตน และสานกในบญคณของธรรมชาตอยเสมอ ดวยเหตน จงมพธกรรมการเคารพบชาวญญาณหรอสงศกดสทธทสงสถตอยในธรรมชาต เชน เทพเจาตาง ๆ ผเจาท เจาปา เจาเขา หรอ เจาแหงขนนา เปนตน “การฟอนผ” เปน ความพยายามอธบายความหมายของผอนศกดสทธซงเปนนามธรรมใหปรากฏออกมาเปนรปธรรม ซงกคอการตอกยาแนวความคดในการนบถอผ โดยใหการหลอหลอมแนวความคดของสมาชกในกลมใหมเอกภาพ เปนทงความบนเทงพรอมอารมณแทตนเตนหวาดกลว และสนกสนานอนเปนธรรมชาตของมนษยแ ความศกดสทธของผมใชอนแตเปนเรองของระบบความสมดลแหงธรรมชาต นอกจากน การฟอนผยงมบทบาทและหนาทอนแอบแฝงเขาไปดวย (Latent function) ซงหลก ๆ กคอเพอแสดงความกตญโกตเวทตอบรรพบรษทลวงลบไปแลวและกอใหเกดการประสานสามคคกนในหมคณะโดยมกฎระเบยบของกลมเปนหลกในการปฏบต เชน ความเคารพเชอฟใงคาสงสอนของผบรรพบรษ โดยผานทางรางทรง หรอ “เค฿าผ”(อาน “เก฿าผ”) ทชวยยดเหนยวจตใจของคนในกลมผทนบถอผเดยวกน ใหเกดการรวมตวกนอยางเหนยวแนน สงเหลานไดทาใหพธกรรมการฟอนผ กยงสามารถดารงอยไดจนกระทงทกวนนจากผลพวงแหงคตความเชอถกนอมนาไปสแบบแผนแหงพธกรรมทขอนขางจะเครงครดนบตงแตการจดเตรยมสถานท วงดนตรปพาทยแไปจนถงอาหารหวานคาว เครองเซนบวงสรวงทชาวบานไดรวมแรงรวมใจกนจดเตรยมขนมาอยางเพยบพรอม และสงสาคญทจะขาดเสยมได เพราะจะทาใหพธกรรมการฟอนรานน เกดความสมบรณแแบบ คอการแสดงออกดวยเสอผาเครองแตงกายจากเหลารางทรง ทไดสวมใสกนมาอยางสวยงาม และมเอกลกษณแโดดเดนเฉพาะตน จนถอไดวาคอเสนหแหรอสสนแหงพธกรรม ปใจจบนการศกษาวจยดานวฒนธรรมการแตงกายในสงคมไทย ไดรบการคนควาขนมาอยางตอเนอง แตงานวจยสวนใหญมกใหความสนใจไปยงเครองแตงกายของกลมชาตพนธแไท ทใชสวมใสกนในชวตประจาวนหรอในโอกาสพเศษตาง ๆ เทานน สวนการศกษาในมตทลกลงไป เกยวกบเสอผาเครองแตงกาย โดยเฉพาะอยางยงในพธกรรมฟอนผของชาวลานนา ยงไมมนกวชาการทานใดใหการศกษาคนควาอยางจรงจง ซงประเพณฟอนผของชาวลานนานน พบวามการใชเสอผาเครองแตงกาย อนมนยความหมายทสามารถเชอมโยงไปถงสถานะทางสงคมอนสงสง หรอแมกระทงถกนาไปใชในเชงสญลกษณแอนซบซอนมากขน ทงนเพราะประเพณฟอนผ เปนประเพณสาคญทสงคมไดยดถอปฏบตสบทอดตอกนมาเปนเวลายาวนาน ดงนนเสอผาเครองแตงกายจงถกผลตขนมาเพอตอบสนองพธกรรมอนศกดสทธ และเกยวโยงไปถงรากเหงาแหงเผาพนธแ ไปจนกระทงถงหลกปฏบตทางจารตอนเครงครด ดงนนโครงการวจยนจงมงทจะเกบรวบรวมขอมลหลกฐานเกยวกบเครองแตงกายสาหรบพธฟอนผแลวจาแนกลกษณะของรปแบบทางเครองแตงกายเพอศกษาถงสญลกษณแความหมาย คณคา และความงามทเกยวกบเครองแตงกายในพธกรรมฟอนผ

วตถประสงค 1. เพอเกบรวบรวมขอมลหลกฐานเกยวกบเครองแตงกายสาหรบพธฟอนผ 2. เพอศกษาและจาแนกลกษณะของรปแบบเครองแตงกายในพธกรรมการฟอนผ 3. เพอศกษาถงสญลกษณแความหมาย คณคา และความงามทเกยวกบเครองแตงกายฟอนผ

ระเบยบวธวจย ขอบเขตการวจย ในจงหวดเชยงใหม ลาปางและลาพน วธวจย

1. เดนทางเกบขอมลเชงลกโดยการสงเกตบนทกขอมล บนทกภาพตวอยางเครองแตงกายในพธกรรมฟอนผทเกดขนในจงหวดเชยงใหม ลาปางและลาพน

Page 4: หัวข้อ ภาษา ศาสนา และการ ...โครงการประช มว ชาการระด บชาต และนานาชาต

โครงการประชมวชาการระดบชาตและนานาชาต SSMMAARRTTSS III

: ภาษา ศาสนา และการสงเสรมศลปวฒนธรรม 83

2. ทบทวนวรรณกรรมและเกบขอมลดานพธกรรมฟอนผในภาคเอกสาร 3. ศกษาถงลกษณะและรปแบบตางๆตลอดจนการเปลยนแปลงของเครองแตงกายในพธกรรมฟอนผ 4. ศกษาวเคราะหแ ทมา แนวความคด ความเชอ ตลอดจนลกษณะทางสนทรยแความงามของเครองแตงกายใน

พธกรรมฟอนผ เปนเอกสารการวจย

ผลการวจย จากการศกษาวจยพบวา ความเชอเรอง “ผ” ยงเปนความเชอพนฐานทไดรบความเคารพนบถอกนอยถงแมวาสงคม

จะเจรญกาวหนาไปสกเพยงใดกตาม ประเพณการนบถอผ และการฟอนผของผคนในภาคเหนอกยงคงดาเนนตอไป แตปรบประยกตแตวเองใหเขากบโลกสมยใหมไดอยางนาสนใจ การกาหนดบทบาทของผประเภทตางๆ ขนมา กคอการสะทอนภมปใญญาในเรองการจดการทางสงคมชาวลานนา โดยทระเบยบหรอขอหามอนเกดจากการนบถอผนน ไดกลายเปนสงท คอยควบคมดแล กฎเกณฑแทางศลธรรมในสงคม ซงจะสงผลหรอแสดงออกในรปของพลงอานาจทกระทบตอปใจเจกบคคลหรอกลมสงคม จากขอมลทไดทาการศกษาพบวาความเชอเรองผของชาวลานนาในอดตนน สามารถแยกออกมาได 2 ประเภทดวยกน คอ ผด และ ผราย

ความเชอเรองผของชาวลานนาในอดต 1. ประเภทของผด หมายถง ผทคมครองดแล อาท ผเจาบาน(เสอบาน) ผเจานาย,ผเมอง และผบรรพบ รษในภาคเหนอมผบรรพบรษหลายประเภท เชน ผปยา ผเฮอน (ผเรอน) ผอารกษแ ซงถอวา เปนวญญาณของบรรพบรษทลวงลบไปแลว และลกหลานไดสรางหงบชาไวในบรเวณบาน และสายผบรรพบรษมดงน - สายผมด เปนสายผโบราณ (มดคอ หมอ) หรอผร หรอคนภาคเหนอมกจะมคาเรยกตดปากวา “มดหมอน” (ทวด) คอ ผรทมอายสง ผมดสามารถสบเชอสายยอนขนไปไดถง 7 – 8 ชวอายคน - สายผเมง หมายถง กลมคนทสบเชอสายมาจากพวกมอญซงเชอวาอพยพเขามาอยในดนแดนภาคเหนอตงแตสมยพระนางจามเทว ดงนน กลมเชอสายผเมงจงมมากเขตจงหวดลาพน ลาปาง และเชยงใหม - สายผมด ซอน เมง เกดจากการแตงงานระหวางตระกลผมดและตระกลผเมง ซงกมแพรกระจายกนอยทวไปในภาคเหนอ 2. ประเภทผราย ในสงคมภาคเหนอ หมายถง ผกะ คอ ผดทถกปลอยปละละเลย จากลกหลานหรอผคนในสงคมไมคอยดแลกระทาการเซนสรวง สงเวย หรอเลยงผตามประเพณ ผดจงกลบมากลายเปนผราย คอ ผกะ ออกเพนพานรงควานชาวบานมใหอยอยางสงบสขนอกจากนยงมผรายอกประเภทหนง ทไมเกยวของกบการสบสาวทางเผาพนธแ แตเปนไปในลกษณะของวญญาณราย ทลองลอยอยตามทตาง ๆ คอยหลอกหลอนผคนใหตกใจ หรอผใดทขวญออน อาจจะเกดเสยสมดลหรอเจบไขขนมาได ผเหลานกคอ ผตายโหง ตายพราย ผโปง ผยา ผกองกอย เปนตน การยดถอเรองผดและผรายในอดตดจะมความเครงครดในการปฏบต เพราะสามารถมผลตอบสนองตอผคนในสงคม เพอใหสงคมมการดาเนนชวตรวมกนอยางปกตสข มความเอออาทรพงพาอาศยกนและกน และประเพณการเลยงผหรอการฟอนผ กนบเปนศลปะขนพนฐานท ชาวบานไดอาศยการฟอนราเปนสอความหมายเพอตดตอกบอานาจอนศกดสทธอยางเคารพนบนอบ คอ กอนการฟอนราจะตองยกมอไหวและตงใจฟอนดวยทาททสวยงาม สารวม จงจะถอไดวาเปนการกระทาใหผหรอสงศกดสทธเกดความพงพอใจ พธกรรมการฟอนผถอเปนเรองทเครงครดในระเบยบแบบแผน การละเลยหรอลดขนตอนถอวาเปนการผดผ ซงมผลตอสภาพจตใจ ความหวนไหวกอใหเกดความไมมนคงในการดารงชวต ดงนน พธกรรมจงเนนความถกตองตามสายของความเชออยางเหนยวแนน โดยเฉพาะอยางยงเครองแตงกายทสวมใสในพธกรรมฟอนผนน จะถอวามความสาคญและพเศษแตกตางออกไปจากเครองแตงกายทวๆไป เหตนจงตองจดหาผา วสดตกแตงไปจนกระทงการเกบรกษาจะตองม ความพถพถน ระมดระวงเปนอยางยง เพราะอาภรณแเหลานหมายถงตวแทนแหงสงศกดสทธแหรอความพงพอใจของบรรพบรษ

Page 5: หัวข้อ ภาษา ศาสนา และการ ...โครงการประช มว ชาการระด บชาต และนานาชาต

โครงการประชมวชาการระดบชาตและนานาชาต SSMMAARRTTSS III

84 : ภาษา ศาสนา และการสงเสรมศลปวฒนธรรม

การแตงองคแทรงเครองของเหลารางทรงจะเกดขนมาไดนน กจะมขนตอนทแตกตางกนออกไปตามลกษณะหรอประเภทของผทมาลงทรง ซงการแตงกายนนกคอขนตอนสรางสรรคแอนเปยมสข จนกลายเปนสนทรยะความงามกอนการฟอนราจะเกดขน เพราะกระบวนการ การแตงกายนนสามารถใหประสบการณแทดแกจตใจได นบตงแตความภาคภมใจของรางทรงทไดรบเชญใหเขารวมพธกรรมฟอนผ ความประทบใจในความเพยบพรอมของตวพธกรรม ไปจนตลอดถงเสยงดนตรและผคนทเลอมใสศรทธา ตางนอมนาไปสการจดหาจดทาเครองแตงกายใหออกมาสวยงามและเกดความประทบใจตอผสวมใสหรอผพบเหนใหมากทสด เพราะในพธกรรมผคนหรอผทเลอมใสศรทธาตางรอคอยการมาเยอนของวญญาณศกดสทธโดยผานตวรางทรง ตอจากนนขนตอนการแตงกายอนเกดจากพลงทอยเหนอการควบคมของมนษยแ จะถกเปดเผยขนมาอยางมระบบขนตอน เสยงดนตรพนเมองทบรรเลงไปพรอม ๆ กบการแตงกายประกอบกบจงหวะเทาทโยกซายขวา เพอใหสอดรบกบเสยงดนตร ณ เวลานรางทรงกบผชวยแตงตวจะตกอยในภวงคแแหงความสขปะปนไปกบการแตงกายทมขนอยางถกวธ จากบรรยากาศหรอสงแวดลอมในพธกรรมจะโนมนาวผเขารวมพธ ใหบงเกดอารมณแและความรสกอนปตตนตนทไดพบไดสมผสถงการมาเยอนของวญญาณอนศกดสทธและไดรวมฟอนรากนอนเปนทสด เหนไดวาการฟอนผ นอกจากจะทาใหเหนมมมองดานความงามและความจรงแหงการเวยนวายตายเกดแลวยงสามารถเปนสอกระตนใหเกดความสามคค หรอความดขนมาได ดงนนความงาม ความจรงและความดในทน จงมใชเปนสงทแยกออกจากกนได

รปแบบของการแตงกายฟอนผ ในวนฟอนผนนผเขารวมพธกรรม จะรสกตนตาตนใจกบเครองแตงกายอนสวยงามและหลากหลายสสน จากเหลารางทรงทบรรจงแตงกายมารวมฟอนรา อวดประชนกนอยางภาคภมใจ โดยหลกๆแลวเครองแตงกายจะประกอบดวยผาโพกศรษะ ผาคลองคอ เสอคอกลมพนเมองแขนสนหรอแขนยาว ผานงโสรงทงในแบบผนสนและผนยาว ผามดเอว ดอกไมสดประดบศรษะ เครองประดบอน ๆ เชน แหวน กาไล สรอยคอ สดแลวแตรางทรงจะจดหามา แตทงนจากการศกษาวจยพบวารปแบบของเครองแตงกายมอยประมาณ 6 แบบดวยกน ไดแก 1. การแตงกายแบบมอญหรอเมง รปแบบการแตงกายของผเจานายสายตระกลเมงนน สามารถเชอมโยงหรอสมมตฐานการสบทอดรปแบบ หรอลกษณะการแตงกายไปถงวฒนธรรมชาวมอญ ทมมาแตครงอดต ซงจากตานานทางประวตศาสตรแกไดระบถงชาวมอญหรอเมง ทอพยพเขามาอยในดนแดนลานนานบตงแตสมยของพระนางจามเทว จงทาใหกลมเชอสายผเมงหรอมอญจงมอยมากในเขตจงหวดลาพน ลาปาง และเชยงใหม ดงบทความทอธบายเกยวกบ “Mon Ancestral Textile” (พรยะ ไกรฤกษ, 2007) กลาวถงจารตประเพณเกยวกบความเชอเรอง หอเสอบาน (House of Spirit) ทรจกกนในนาม “กาหลอก หอย” (Kalok hoi) ซงมลกษณะเปนตะกราใสเสอผาของบรรพบรษ “ปานก”(Panok) และเครองประดบซงแขวนไวทางทศตะวนออกเฉยงใตของบาน และจะอญเชญออกมาใชกตอเมอมการรายราบวงสรวงจตวญญาณเพอสอแสดงถงความสมพนธแทมตอกนในสายตระกล ชาวมอญในพมาไดเกบรกษาอตลกษณแแหงตนเอาไว ดวยการแอบซอนไวในตะกรา แขวนอยกบเสาแหงจตวญญาณของบาน ทงเสอผาเครองแตงกายบรรพบรษ ลวดลายผาอนไดแกลายเสน ลายตาหมากรก ลายตารางนน ถอเปนของชาวมอญโดยแกนแท จนสามารถกลาวไดวาสงทอเหลานลวนนาเสนอภาพแหงจตญาณชาวมอญ ซงไดดาเนนผานหวงเวลาทางประวตศาสตรแ ภาษาและวฒนธรรม ไปอยางมชวตชวา อยางการนงผาแบบ“กลก ฮาโลน” (Glik-Halone) กจะเปนรปแบบการนงผายาวลายตาตะรางแลวโพกศรษะ ซงกเหมอนกบเครองแตงกายสาหรบการฟอนผเมงในลานนา โดยทชาวลานนาจะเรยกการนงผาลกษณะนวา “ปาดเกงต฿มเกง” (พาดครงหมครง) หมายถง ผายาวประมาณ 3-4 เมตร แลวนงเปนโสรงชวงลางครงผน สวนชายทเหลอกจะถกพบแลวรวบเปนแนวยาวพาดตลบขนไปทไหล การแตงกายในลกษณะนถอวาเปนเอกลกษณแเฉพาะของการฟอนผเมงและจะมความนยมกนอยทวไปในลานนา

Page 6: หัวข้อ ภาษา ศาสนา และการ ...โครงการประช มว ชาการระด บชาต และนานาชาต

โครงการประชมวชาการระดบชาตและนานาชาต SSMMAARRTTSS III

: ภาษา ศาสนา และการสงเสรมศลปวฒนธรรม 85

แบบมอญในพมา แบบผเมง(มอญ)ในลานนา

ภาพท 1: เปรยบเทยบการนงผาในพธกรรมฟอนผในสองวฒนธรรม ทมา: PiriyaKrairiksh. (2007). The Secrets of Southeast Asian Textiles: Myth, Status and the Supernatural. Bangkok: The James H W Thompson Foundation Symposium Papers.

นอกจากนแลวการแตงกายของกลมฟอนผเมงยงมรปแบบทสอการเปนชนชนนกรบนกปกครอง คอการนงหมเครองแตงกายในแบบผขนศกโดยใชผาขาวมามดหนาอกแบบตะเบงมารแลวออกมารายราเพลงอาวธเชนการฟอนหอกและดาบเปนตน 2. การแตงกายแบบ นงโสรง คาวา "โสรง" เปนคาทบศพทแจากภาษามลาย วา "Sarung" สวนในภาษาไทย“โสรง ” หมายถงผานงทใชผาผนเดยว เพลาะชายสองขางเขาดวยกนเปนถง แบบเดยวกบผาถง หรอผาซน ใชนงอยางแพรหลาย ทงหญงและชาย ในหลายประเทศของเอเชย โดยเฉพาะเอเชยใต และเอเชยตะวนออกเฉยงใต ในบางทองถน เชนคนไทยยวนเรยกโสรงวา “ผาตาโกง” เปนผาลายตารางทมมาแตโบราณ นยมทอเปนผานงของผชายโดยใชดายเสนยนและดายเสนพงตางสกน ทาใหเกดตารางสตางๆ อยางชาวไทยในภาคอสานกจะนยมนงโสรงไหมลายตารางขนาดใหญและอาจใชในพธการไดดวยในลานนาจะปรากฏการนงโสรงทงในแบบลาลองและในชวงแหงพธกรรมสาคญ เชนในชวงเวลาปกตจะเปนโสรงผาฝายลายตารางขนาดใหญจะพบในกลมชายสงอาย และหากในโอกาสงานพธกรรมสาคญเชนการฟอนผเหลารางทรงสวนใหญจะนยมโสรงททอขนจากผาไหมเปนลายตารางขนาดตางๆและมสสนทสดใสสวยงาม สวนประกอบตาง ๆ ในการแตงกายในรปแบบนงโสรง โดยสวนมากจะเปนทนยมกบเหลาผเจานายสายผมด เชน ผาโพกศรษะ ดอกไมทดห เสอพนเมองแบบสภาพ ผามดเอว ผานงเปนโสรงหรอโจงกระเบน

ภาพท 2: การแตงกายแบบ นงโสรงของรางทรงในเชยงใหม

การแตงกายในลกษณะน มขนตอนไมซบซอนและการใชผาทไมมากชน ดงนนจงเปนทนยมกนอยทวไปในลานนา โดยเฉพาะในกลมฟอนผเจานายในแถบเมอง เชยงใหม ลาพน และเชยงราย

Page 7: หัวข้อ ภาษา ศาสนา และการ ...โครงการประช มว ชาการระด บชาต และนานาชาต

โครงการประชมวชาการระดบชาตและนานาชาต SSMMAARRTTSS III

86 : ภาษา ศาสนา และการสงเสรมศลปวฒนธรรม

3. การแตงกายผเจานายแบบ ชดพนเมองสตร โดยทวไปชดพนเมองสตรของชาวลานนา จะมอยหลากหลายรปแบบซงกจะมความงดงามโดดเดนแตกตางกนออกไปตามแตเอกลกษณแของกลมชน อาท ชาวไทลอ ไทเขน ไทยวน และไทใหญ เปนตน แตจากการสารวจเกบขอมลรปแบบเครองแตงกายแบบสตรพนเมองของกลมรางทรงนนพบวา มความนยมกนอย 2 รปแบบหลก ๆ ดวยกนคอ

1) รปแบบนงผาถงพนเมองสวมเสอคอกลมแขนกระบอกและใชผาสไบคลองคอ 2) รปแบบนงผาถงสวมเสอคอกลมแขนกระบอกและหมสไบเฉยง

4. การแตงกายผเจานายแบบ นงโจงกระเบน

การนงผาแบบโจงกระเบน คาดวาเปนรปแบบทนาจะแพรหลายเขามาในดนแดนสวรรณภมรวมๆกบวฒนธรรมของฮนดหรอพราหมณแสาหรบการนงโจงกระเบนในวฒนธรรมลานนา นาจะเรมตนทชนชนสงและมมานานนบ ตงแตมความสมพนธแอนดกบอาณาจกรสโขทยเปนตนมา แตในกลมประชาชนทวไปแลวจะไมเปนทนยมกนมากนก เพราะสตรลานนาจะนยมนงผาถงและสภาพบรษจะสวมกางเกงขาก฿วยแบบจนหรอเตยวสะดอ และโสรงในพธกรรมฟอนผ กไดปรากฏรปแบบการนงโจงกระเบนขน แตกไมเปนทนยมกนแพรหลายเชนกน เพราะการนงโจงกระเบนใหออกมาสวยงามนน จะมขนตอนทชาและตองใชเวลาในการนง ซงหากรางทรงไดไมมความชานาญมากพอแลว การสวมใสอาจจะมความยงยากอยพอสมควร ดงนนจงพบวาปใจจบนมการนงโจงกระเบนทเยบสาเรจเรยบรอย หรอไมรางทรงบางคนกจะนงโจงกระเบนออกมาจากบาน และเมอถงบรเวณงานพธจงอนเชญวญญาณลงมาประทบทรง หลงจากนนกนาเสอขนสวมใสพรอมผาคาดเอวและโพกศรษะเสยบดอกไมอยางสวยงาม

5. การแตงกายผเจานายแบบ สวมกางเกง โดยปกตแลวการนงกางเกงจะเปนจะลกษณะการแตงกายของสภาพบรษในเกอบทกชนชาต และเมอมาปรากฏในพธกรรมการฟอนผนกเนองดวยวญญาณทมาประทบรางทรงสวนใหญนนจะเปนวญญาณของบรษเพศ แตมาประทบในรางทรงสตรดงนนการสวมกางเกงสาหรบฟอนรานนจงเปนเรองของยคสมยและความสะดวกไปเสยมากกวา เพราะในสมยอดตการแตงกายสาหรบฟอนผจะเปนการนงโสรงหรอโจงกระเบนเปนสวนใหญ สวนรปแบบของกางเกงทชาวลานนาใชนงในยคแรกๆนนจะมรปแบบคลายกบกางเกงจน คอตวโต เปาหลวมเมอตดเยบจะเหนวามแนวตะเขบถงหาแนว จงเรยกวา “เตยวหาดก” ซงจะมทงขาสน (ครงหนาแขง) ทเรยกเตยวสะดอและชนดขายาวถงขอเทาเรยกวา “เตยวยาว”ตดเยบจากผาฝายทอมอหรอไมกเปนผาปใงลนและแพรจน 6. การแตงกายตามแบบลกษณะของผเจานายทมาประทบทรง การนบถอผเรมเปลยนจากคตแบบเดมไปสแบบใหมของสงคมใหม คอมสงคมเมองเปนตวแบบ เชนปรบเปลยนเปนความเชอทาง “ไสยศาสตรแ” เตมไปดวยอานาจลกลบทผคนหาวธการทจะใชเพอตอบสนองตนเองมากกวาทจะปฏบตดวยความเคารพยาเกรงตามความหมายของเอกภาพและดลยภาพแหงชวต ดงเชนอดต ผคนปใจจบนมองหาทพงทางใจ ซงสงเหลานคอเหตปใจจยหนง ททาใหเกดรางทรงผเจานายใหม ๆ ขนมาอกมากมาย จนบางครงกลายเปนความตองการของบคคลเองทจะเลอกทางเดนชวตเปนรางทรง ทนยมกนมากดจะเปนองคแเทพทางฮนดและพราหมณแ อาท พระศวะ, พระนารายณแ, พระแมอมาเทว ฯลฯ หรอเปนวญญาณของบคคลในประวตศาสตรแชาตไทย เชน พระนางจามเทว, สมเดจพระนเรศวร, เสดจพอ ร.5 หรอวญญาณของเดกอยาง องคแกมารทอง เปนตน และเพอเปนการยนยนถงทมาแหงผเจานายในการลงมาประทบทรง กคอการแตงกายใหเหมอน หรอใกลเคยงกบองคแเทพอนศกดสทธตามจนตนาการทตนเองเขาใจนนใหมากทสด

Page 8: หัวข้อ ภาษา ศาสนา และการ ...โครงการประช มว ชาการระด บชาต และนานาชาต

โครงการประชมวชาการระดบชาตและนานาชาต SSMMAARRTTSS III

: ภาษา ศาสนา และการสงเสรมศลปวฒนธรรม 87

ภาพท 3: การแตงกายแบบชด

พนเมองสตร ภาพท 4:การแตงกายแบบนงโจง

กระเบน ภาพท 5: การแตงกายแบบสวม

กางเกง

ภาพท 6:การแตงกายในลกษณะของผเจานายทมาประทบทรง(เทพฮนด)

ปใจจบนดนแดนลานนาไดรบการสงเสรมและพฒนาใหสรางสรรคแผลตภณฑแประเภทผาทงชนดผาไหม ผาฝายตลอดทงการนาเขาสนคาผาจากพนทอนๆมาปอนตลาดกนอยางมากมาย หลากหลายเทคนค ทาใหกลมผบรโภคทวไป จนตลอดถงเหลารางทรง มทางเลอกในการหาซอผาเพอมาประดบกนไดอยางอสระเสร แตกตางกนออกไปตามแตรสนยมและจตวญญาณปรารถนา ดวยเหตนจงพบวาในพธกรรมการฟอนผแตละครงนน มการอวดประชนกนเรองเครองแตงกายและการใชผาทมคณภาพ ราคาแพง โดยเฉพาะอยางยงในประเภทการใชผาประดบ

กลมผาประดบ เชนผาสไบ ผาคลองคอ ผาโพกศรษะและผามดเอว จะถกคดสรรมาเปนอยางดท งในแงลวดลาย สสนและเทคนคการทอ เพราะถอวา เปนสงทชวยเสรมใหเครองทรงเกดความสวยงามอลงการมากยงขน ซงสงเหลานหมายถงการแสดงออกทางดาน ฐานะ รสนยม หรอหนาตาของเหลารางทรงเองและกลมผาประดบประเภทตางๆเหลาน กไดพฒนามาจากผาทมหนาทการใชสอยจรง อาท การใชผาขาวมาผกเอว การใชผาสไบและผาคลมไหลในโอกาสสาคญ หรอการใชผาโพกศรษะของชาวลานนากลมตางๆเปนตน

สรป จากการศกษาวจย ทาใหเหนถงความเชอมโยงทางเผาพนธแทมมานานนบพนป เชนรปแบบการแตงกายของผบรรพชนในสายตระกลเมงหรอมอญนน สามารถสมมตฐานถงเรองการสบทอดรปแบบการแตงกายหรอลกษณะทางความเชอทไปคลายคลงกนกบชาวมอญทอาศยอยในประเทศพมา ซงอตลกษณแเหลานไดดาเนนผานหวงเวลาทางประวตศาสตรแ ภาษา วฒนธรรมและประเพณ ไปอยางมชวตชวา เชน พธกรรมการฟอนผจะเกดความสมบรณแแบบขนมาได กตองอยทามกลาง

Page 9: หัวข้อ ภาษา ศาสนา และการ ...โครงการประช มว ชาการระด บชาต และนานาชาต

โครงการประชมวชาการระดบชาตและนานาชาต SSMMAARRTTSS III

88 : ภาษา ศาสนา และการสงเสรมศลปวฒนธรรม

องคแประกอบอนครบครน นบตงแตการกอสรางปะราพธ ขาวของเครองใช ไปจนตลอดถงเครองเซนบวงสรวงอนอดมสมบรณแ นอกจากนสงสาคญและเปนสสนแหงความงามของพธกรรม กคอ เครองแตงกายจากเหลารางทรงองคแเทพตางๆทจะตองสวยงามปานประหนงภาพจาแลงแหงวญญาณอนศกดสทธ ทไดปรากฏกายลงมา ดงนนเครองแตงกายฟอนผจงมใชเพยงแคการบงบอกถงสถานะของบคคลอนเปนปกตทวไปแตหากเปนภาพความประทบใจทเปดโอกาสใหลกศษยแลกหา หรอประชาชนทวไป ไดรวมชนชมบารมหรอภาพความงามแหงการมาเยอนของวญญาณอนศกดสทธ นอกจากนทงขนตอนแหงพธกรรมและการแตงกายของเหลารางทรง ยงสอใหเหนถงมตในการเชอมโลกของจตวญญาณ กบโลกแหงความจรงเขาดวยกน ซงหากดอยางผวเผนแลว อาจเปนเรองของขนตอนทซบซอนคละเคลาไปกบความสนกสนานรนเรงแตอยางไรกตามจะพบวาสงเหลาน ไดแฝงไปกบกระบวนการกลอมเกลาจตใจ ตงแตระดบพน ๆ คอการไดสมผสกบความงามและรสชาตทางผสสะทกๆดาน อาทในดานรป รส กลน เสยง ไปจนถงการนอมจตใจใหเกดความสามคครกใครกลมเกลยวในกลมสายตระกลเดยวกน ซงกคอความจรงทอยเหนอการสมมตใดๆ ในชวงไมกทศวรรษทผานมา ความเจรญกาวหนาทางความรดานวทยาศาสตรแ และเทคโนโลยจากโลกตะวนตกไดแผขยายเขามาสภมภาคตางๆ ของประเทศไทยอยางรวดเรว เปนผลใหระบบการดาเนนชวตในสงคมไทยเกดความเปลยนแปลงขนอยางมากมาย การนบถอผเรมเปลยนจากแบบเดมไปสแบบใหมของสงคมใหม โดยมสงคมเมองเปนตวแบบ เชนปรบเปลยนเปนความเชอทาง “ไสยศาสตรแ” เตมไปดวยอานาจลกลบทผคนหาวธการทจะใชเพอตอบสนองตนเองมากกวาทจะปฏบตดวยความเคารพยาเกรงตามความหมายของเอกภาพและดลยภาพแหงชวตดงเชนผคนในสงคมเกษตรกรรมเคยเชอมนและยดถอ แตอยางไรกตามประเพณการนบถอผ และการฟอนผของผคนในภาคเหนอยงคงดาเนนตอไป แตไดมการผสมผสานทางวฒนธรรมตางถนมากขน

บรรณานกรม

ฉลาดชาย รมตานนทแ. (2527).ผเจานาย. เชยงใหม: ศนยแหนงสอเชยงใหม. เฉลมเผา กออนนตกล.(2534). เบกโรง: ขอพจารณานาฏกรรมในสงคมไทย. กรงเทพฯ: สถาบนไทยคด ศกษา

มหาวทยาลยธรรมศาสตรแ. ทรงศกด ปรางคแวฒนากล และแพทรเซยแนนหนา.(2533).ผาลานนา: ยวน ลอ ลาว. (พมพแครงท3). เชยงใหม : โครงการศนยแสงเสรมศลปวฒนธรรม มหาวทยาลยเชยงใหม. นธ เอยวศรวงศแ. (2534). นาฏกรรมกบการสอความและอนาคต ใน เบกโรง: ขอพจารณานาฏกรรมในสงคมไทย.

กรงเทพฯ: สถาบนไทยคดศกษา มหาวทยาลยธรรมศาสตรแ. ปราโมทยแ ภกดณรงคแ. (2547). การเมองของสนทรยภาพผาซนตนจกกบกระบวนการรอฟนวฒนธรรมแมแจม.

ปรญญานพนธแมหาบณฑต, มหาวทยาลยเชยงใหม. สมหมาย เปรมจตตแ. (2519). ต านานมลศาสนาฉบบวดปาแดง. เชยงใหม: คณะสงคมศาสตรแ มหาวทยาลยเชยงใหม. สานกนายกรฐมนตร. คณะกรรมการจดพมพเอกสารทางประวตศาสตร . (2514). ตานานพนเมองเชยงใหม จาก ตนฉบบใบลาน อกษรไทยยวน. กรงเทพฯ: สานกนายกรฐมนตร. มณ พยอมยงคแ. (2529). ประเพณ สบสองเดอนลานนาไทย. เชยงใหม: ส. ทรพยแการพมพแ. มาณพ มานะแซม. (2541). การศกษาเชงปรชญาเรอง คตความเชอเรองการฟอนผในภาคเหนอ . ปรญญานพนธแ มหาบณฑต, มหาวทยาลยเชยงใหม. ศนยแวฒนธรรมจงหวดเชยงใหม วทยาลยครเชยงใหม.(2534). โลกทศนลานนา. เชยงใหม: สหวทยาลยลานนา สรสวด อเองสกล. (2539). ประวตศาสตรลานนา. กรงเทพฯ: อมรนทรแ. สทธ บตรอนทรแ. (2522). โลกทศนชาวไทยลานนา. เชยงใหม: คณะมนษยศาสตรแ มหาวทยาลยเชยงใหม. สรสวสด สขสวสด , ม.ล. (2538) . ศลปวฒนธรรมเอเชยตะวนออกเฉยงใต . เ ชยงใหม :คณะวจตรศลป มหาวทยาลยเชยงใหม.

Page 10: หัวข้อ ภาษา ศาสนา และการ ...โครงการประช มว ชาการระด บชาต และนานาชาต

โครงการประชมวชาการระดบชาตและนานาชาต SSMMAARRTTSS III

: ภาษา ศาสนา และการสงเสรมศลปวฒนธรรม 89

อนกล ศรพนธแ . (2537). การศกษาเครองประกอบพธกรรมของผเจานายในเขตอ าเภอแมทะ จงหวดล าปาง . เชยงใหม: ภาควชาศลปะไทย คณะวจตรศลป มหาวทยาลยเชยงใหม. อนมานราชธน, พระยา, 2431-2512. (2515). เมองสวรรคและผสาง เทวดา. กรงเทพฯ: บรรณาคาร. Conway, Susan. (2002). Silken threads lacquer thrones: Lan Na Court textiles. Bangkok:

River Books. PiriyaKrairiksh. (2007). The Secrets of Southeast Asian Textiles: Myth, Status and the

Supernatural.Bangkok: The James H W Thompson Foundation Symposium Papers.

Page 11: หัวข้อ ภาษา ศาสนา และการ ...โครงการประช มว ชาการระด บชาต และนานาชาต

โครงการประชมวชาการระดบชาตและนานาชาต SSMMAARRTTSS III

90 : ภาษา ศาสนา และการสงเสรมศลปวฒนธรรม

พระอจฉรยภาพดานการสรางสรรคฉากและสถานทในพระราชนพนธบทละครพดชวนหวของพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหวจากบทละครสขนาฏกรรมภาษาฝรงเศส

King Rama VI’s Creativities of Setting on Comedies Adaptions of French Comedies

ปวรส มนา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

บทคดยอ บทความนมวตถประสงคแเพอศกษากลวธการสรางสรรคแดานฉากและสถานทของพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหวทปรากฏในพระราชนพนธแบทละครพดชวนหวททรงสรางสรรคแจากบทละครภาษาฝรงเศส ผลการศกษาพบวาพระองคแทรงสรางสรรคแดานฉากและสถานทดวยกลวธการสรางสรรคแ 3 กลวธ ไดแก กลวธการตด กลวธการกาหนดขนใหม และกลวธการปรบเปลยน ซงทงสามกลวธขางตนแสดงใหเหนพระอจฉรยภาพของพระองคแเปนอยางสง เพราะการสรางสรรคแของพระองคแนนเปนสวนสาคญทชวยใหเรองราวกระชบมากขน เกดความสมจรงจากการเปล ยนยคสมยและสถานทของฝรงเศสเปนไทยเพอใหเขากบบรบทของสงคมไทย ซงสงผลใหชวยใหคนไทยเขาใจละครพดไดโดยงาย โดยเฉพาะละครพดชวนหว (Comedy) เพราะละครพดเปนศลปะการแสดงเพอความบนเทงและเปนการแสดงรปแบบใหมทพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหวทรงตองการถายทอดและเผยแพรใหคนไทยไดประจกษแ นอกจากน

ผลการศกษายงพบวาพระองคแทรงปรบเปลยนวธการแบงองกแและฉากขนใหมใหบทละครพดททรงพระราชนพนธแนน แบงออกเปนองกแโดยในแตละองกแไมมการแบงออกเปนฉากยอย ๆ เหมอนธรรมเนยมการแตงบทละครพดของชาตตะวนตก เพราะทรงเหนวาเหตการณแในเรองตางเรยงลาดบเวลาและการดาเนนเรองกสบเนองตอกน ดงนนจงไมมความจาเปนตองระบเปนฉาก ๆ ไวในแตละองกแ การเปลยนแปลงครงนเปนสวนหนงททาใหคาวา “องกแ” และ “ฉาก” ในสงคมไทยนนมความหมายไมแตกตางกน และไดกลายเปนแบบแผนการแตงบทละครพดของไทยสบเนองถงปใจจบน

ค ำส ำคญ: พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว, บทละครสขนาฏกรรม, องก, ฉากและสถานท Abstract The aim of this article was to study King Rama VI’s creativities of setting on comedies adaptions ofFrench Comedies. The study found that there were three techniques of setting creativity used by King Rama VI, i.e. omitting, inventing and adapting. These three techniques showed his talents of creating concise and realistic stories. The French contexts of places and periods were changed into the Thai ones. This resulted in an easy understanding of plays among Thai people, especially comedies, the new form of entertainment and performance which King Rama VI would like to transmit and make known to Thai people. The finding also divided the settings into acts which were different from the western traditional settings which mostly divided the setting from acts into scenes. Considering that the stories proceeded in arranged orders or in continuous events, King Rama VI found no need of adding scenes into each act. His creativity resulted in no different meaning between “act” and “scene”. Later, this became the pattern of composing Thai plays until the present time.

Keywords: King Rama VI’s, Comedy, Scene, Setting

เนอหาในบทความนมาจากสวนหนงของการทาวทยานพนธแเรอง “การสรางสรรคแบทละครพดชวนหวของพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหวจากบทละครสขนาฏกรรมภาษาฝรงเศส” สาขาวชาภาษาไทย บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

Page 12: หัวข้อ ภาษา ศาสนา และการ ...โครงการประช มว ชาการระด บชาต และนานาชาต

โครงการประชมวชาการระดบชาตและนานาชาต SSMMAARRTTSS III

: ภาษา ศาสนา และการสงเสรมศลปวฒนธรรม 91

บทน า พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว ทรงเปนพระมหากษตรยแททรงพระปรชาสามารถดานอกษรศาสตรแและการ

ละครพระองคแหนง พระองคแทรงเปน “บดาแหงการละครพด” ของไทย พระราชนพนธแบทละครของพระองคแนนมจานวนกวารอยเรอง ปรากฏทงในรปแบบของบทละครพดรอยแกวภาษาไทยททรงพระราชนพนธแดวยจนตนาการของพระองคแเอง บทละครพดภาษาไทยททรงแปลและแปลงจากบทละครพดตางประเทศ บทละครพดภาษาไทยททรงแปลงจากบทละครพดภาษาตางประเทศ บทละครพดททรงพระราชนพนธแเปนภาษาองกฤษ บทละครพดททรงพระราชนพนธแเปนภาษาฝรงเศส บทละครพดคาฉนทแ บทละครพดคากลอน บทละครพดสลบลา บทละครสงคต บทละครรอง บทละครรา โขน บทละครดกดาบรรพแ และบทละครเบกโรง แตละเรองตางทรงสรางสรรคแใหไดอรรถรสและอารมณแทแตกตางกน ทงทเปนความรก ความโศกเศรา ความซาบซง ความสนกสนาน และความตลกขบขน และทสาคญพระองคแทรงแฝงขอคดและคตสอนใจแกผอานไดอยางนาสนใจ เพราะพระองคแทรงมพระราชประสงคแทจะใชบทละครของพระองคแเปนสอสาคญในการอบรมและสงสอนและใหแงคดแกประชาชน

หมอมหลวงปน มาลากล (2521) กลาววาละครพดถอเปนพระราชนพนธแทโดดเดน ซงพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหวทรงพระปรชาสามารถเปนพเศษ กลาวไดวาพระองคแทรงเปนทงผประพนธแบทละคร ผแสดง และผจดการแสดงละคร พระองคแทรงใชกจการละครเพอปลกใจ เพอสรางความรสกในความเปนไทย เพอใหคนไทยเกดความสามคค เสยสละ และทรงใชการละครเพอหาทนบารงกจการกศลตาง ๆ

ในจานวนพระราชนพนธแบทละครกวารอยเรอง พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหวทรงแปลแบบดดแปลงบทละครภาษาฝรงเศสเปนบทละครพดภาษาไทยจานวน 10 เรอง ไดแก 1. เกนตองการ ทรงสรางสรรคแจากบทละครสขนาฏกรรมเรอง Pouloiller บทประพนธแของทรสแตงแบรแก นารแด (Tristan Bernard) 2. หมอจาเปน ทรงสรางสรรคแจากบทละครสขนาฏกรรมเรอง Le MédecinMalgréLui บทประพนธแของ โมลแยรแ (Moliere) 3. ลามด ทรงสรางสรรคแจากบทละครสขนาฏกรรมเรอง L’Anglaistelqu’on le parle บทประพนธแของ ทรสแตงแบรแกนารแด (Tristan Bernard) 4. คดสาคญ ทรงสรางสรรคแจากบทละครสขนาฏกรรมเรองUn Client Serieux บทประพนธแของชอรแจกแตลน (Georges Courteline) 5. วไลยเลอกค ทรงสรางสรรคแจากบทละครสขนาฏกรรมเรอง Les Vivacités du Capitaine Tic บทประพนธแของ อแชนลาบช (EugèneLabiche) 6. ตบตา ทรงสรางสรรคแจากบทละครสขนาฏกรรมเรอง La Poudre aux Yeuxบทประพนธแของอแชน ลาบช (EugèneLabiche) 7. หลวงจาเนยรเดนทาง ทรงสรางสรรคแจากบทละครสขนาฏกรรมเรอง Le Voyage de Monsieur Perrichonบทประพนธแของ อแชนลาบช (EugèneLabiche) 8. ตกแตน ทรงสรางสรรคแจากบทละครเรอง Les Sauterelles บทประพนธแของเอมลฟาเบรอ (Emile Fabre) 9. เกยรตยศญปน ทรงสรางสรรคแจากบทละครเรอง L’HonneurJaponais บทประพนธแของ ปอลบรเดออองแตลเมอ (Paul BourdeAnthelme) 10. ร.ต.ล.นนทร ทรงสรางสรรคแจากบทละครภาษาฝรงเศส (ไมปรากฏชอเรอง) บทประพนธแของ เช.เออ.เปรารแด (G.E. Piérard) บทละครภาษาฝรงเศสจานวน 10 เรองขางตนนน เปนบทละครสขนาฏกรรมจานวน 7 เรอง และพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหวทรงสรางสรรคแเปนบทละครพดชวนหวภาษาไทยทง 7 เรอง ไดแก เกนตองการ หมอจาเปน ลามด

Page 13: หัวข้อ ภาษา ศาสนา และการ ...โครงการประช มว ชาการระด บชาต และนานาชาต

โครงการประชมวชาการระดบชาตและนานาชาต SSMMAARRTTSS III

92 : ภาษา ศาสนา และการสงเสรมศลปวฒนธรรม

คดสาคญ วไลยเลอกค ตบตา และหลวงจาเนยรเดนทาง สวนพระราชนพนธแบทละครพดเรองตกแตน เกยรตยศญปน และ ร.ต.ล.นนทร มใชบทละครพดประเภทชวนหว อยางไรกตามในการวจยครงน ผวจยไมนาพระราชนพนธแบทละครพดชวนหวเรองเกนตองการ มาวเคราะหแเนองจากไมสามารถหาตนฉบบภาษาฝรงเศสเรอง Pouloiller ได และไมนาพระราชนพนธแบทละครเรองตกแตน เกยรตยศญปน และ ร.ต.ล.นนทร มาวเคราะหแ เพราะทงสามเรองไมไดจดอยในบทละครพดประเภทชวนหว บทละครพดถอเปนวรรณกรรมรปแบบใหมทพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหวทรงนาเขามาเผยแพรในสงคมไทย เพอใหคนไทยไดเรยนรศลปะการแสดงละครพด ซงเปนศลปะการแสดงทนยมอยางแพรหลายในประเทศตะวนตกในสมยนน ทงนในการสรางสรรคแพระราชนพนธแบทละครพดชวนหวของพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหวนน มทงพระราชนพนธแบทละครพดชวนหวทพระองคแทรงสรางสรรคแเองไดแก นอยอนทเสน และเจาขา, สารวด! พระราชนพนธแบทละครพดชวนหวททรงแปลแบบดดแปลงจากบทละครสขนาฏกรรมภาษาองกฤษ ไดแก ชงนาง และนนทาสโมสร และทสาคญคอพระราชนพนธแบทละครพดชวนหวททรงแปลแบบดดแปลงจากบทละครสขนาฏกรรมภาษาฝรงเศส ซงมจานวนมากทสดรวม 7 เรอง ดงทกลาวไวขางตน อนงบทละครพดสขนาฏกรรม (Comedy) หมายถง บทละครสาหรบเลนละครเวททมงสรางความตลกขบขน ความสนกสนาน และเสยงหวเราะแกผอานและผชมการแสดงละคร บทละครประเภทนมกจะสอดแทรกมกตลกอยในบทละครเสมอ ไมวาจะเปนการแสดงความตลกขบขนผานบทสนทนา และลกษณะทาทางของตวละคร เปนตน ทงนมความหมายไมตางกบคาวาบทละครพดชวนหว ในการสรางสรรคแพระราชนพนธแบทละครพดชวนหวจากบทละครภาษาฝรงเศสนน เปนทนาสงเกตวาพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหวทรงสรางสรรคแบทละครพดชวนหวใหเปนไทยไดอยางสมจรง โดยเฉพาะดานฉากและสถานทททรงระบไวอยางละเอยดและชดเจน อนสงผลใหผอานและผทไดรบชมการแสดงละครพดจากพระราชนพนธแของพระองคแนนเขาใจเรองราวและไดรบอรรถรสมากยงขน ทงน ยวพาสแ (ประทปะเสน) ชยศลปวฒนา (2542: 141) ไดกลาววาฉาก (Setting) คอเวลาและสถานทของเหตการณแทเกดขนในเรอง ซงรวมทงสภาพแวดลอมตาง ๆ ทเกยวของ ประกอบดวยสวนตาง ๆ ไดแก 1. ภมประเทศ สภาพทองท ทวทศนแ การจดแบงสถานท เชน ทตงของประตหนาตางในหอง 2. อาชพ สถานภาพทางการงาน และความเปนอยประจาวนของตวละคร 3. เวลาหรอยคสมยทเกดเหตการณแในเรอง เชน ยคทางประวตศาสตรแ หรอฤดกาลของป 4. สภาพแวดลอมโดยทวไปของตวละคร เชน สภาวะเงอนไขทางศาสนา จตใจ ศลธรรม สงคม หรอสภาวะอารมณแ ในการวจยครงนผวจยจะศกษาดานฉากและสถานททปรากฏในพระราชนพนธแบทละ ครพดชวนหวของพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว เปรยบเทยบกบตนฉบบบทละครสขนาฏกรรมภาษาฝรงเศส เพอแสดงใหเหนพระอจฉรยภาพในการสรางสรรคแดานฉากและสถานทในพระราชนพนธแบทละครพดชวนหวของพระองคแททรงสรางสรรคแจากบทละครภาษาฝรงเศส

วตถประสงคของการวจย ในการวจยครงนมวตถประสงคแเพอศกษากลวธการสรางสรรคแดานฉากและสถานทของพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหวทปรากฏในพระราชนพนธแบทละครพดชวนหวททรงสรางสรรคแจากบทละครภาษาฝรงเศส โดยผวจยตงสมมตฐานวาในการสรางสรรคแดานฉากและสถานททปรากฏพระราชนพนธแบทละครพดชวนหวทพระองคแทรงสรางสรรคแจากบทละครภาษาฝรงเศสนน พระองคแทรงปรบใหเขากบบรบทของสงคมไทย

Page 14: หัวข้อ ภาษา ศาสนา และการ ...โครงการประช มว ชาการระด บชาต และนานาชาต

โครงการประชมวชาการระดบชาตและนานาชาต SSMMAARRTTSS III

: ภาษา ศาสนา และการสงเสรมศลปวฒนธรรม 93

ผลการวจย 1. การแบงองกและฉาก การแบงองกแและฉากในบทละครขนอยกบผแตงทจะเปนผกาหนดวาละครเรองนนควรมกองกแ โดยพจารณาจากความเหมาะสมของชวงเวลาแสดงวาควรจะใชเวลามากหรอนอยเพยงใด นอกจากนการแบงเปนองกแยงชวยใหเหนทราบวาสถานทและเวลาในเรองเปลยนไปจากองกแกอนหนาน ในแตละองกแอาจแบงเปนหลายฉาก ทงนการแบงฉากเปนจานวนมากในแตละองกแนนเปนธรรมเนยมของละครตะวนตก การแบงฉากของบทละครพดตะวนตกทกเรองมหลกการรวมกน คอทกฉากตองมความหมายเพอชวยในการพฒนาเรองและชวยใหความคดหลกของละครชดเจนขน และเพอใหการแกปใญหาทถกเสนอขนในละครเปนไปอยางสมเหตสมผล เมอเปรยบเทยบการแบงองกแและฉากทปรากฏในบทละครพดภาษาฝร ง เศสกบพระราชนพนธแ บทละครพดชวนหวของพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหวผวจยพบวาพระองคแทรงเปลยนวธการแบงองกแและฉากใหแตกตางจากรปแบบการแบงองกแตามธรรมเนยมการเขยนบทละครตะวนตก กลาวคอในธรรมเนยมการแตงบทละครตะวนตกนนในแตละเรองจะแบงเปนองกแ (ตอน) ขนอยกบระยะเวลาทเกดในเรอง ความยาวของเรอง และสถานททเกดเหตการณแในแตละเรอง โดยในแตละองกแสามารถแบงออกเปนหลายฉาก ขนอยกบการเขาออกฉากของนกแสดง โดยเมอมตวละครตวใหมเขามาในฉาก หรอมตวละครตวไหนเดนออกไปจากฉาก กจะถอเปนการขนฉากใหม ดงนนในแตละองกแจงสามารถแบงออกไดหลายฉาก แตพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหวทรงปรบเปลยนวธการแบงองกแและฉากขนใหม โดยพระองคแทรงปรบเปลยนใหบทละครพดททรงพระราชนพนธแนนแบงออกเปนองกแ โดยในแตละองกแจะไมทรงระบการแบงออกเปนฉากยอย ๆ ทงนอาจดวยเพราะทรงเหนวาเหตการณแในเรองตางเรยงลาดบเวลาและการดาเนนเรองกสบเนองตอกน ทกเหตการณแตางเกยวโยงสมพนธแกน ดงนนจงไมมความจาเปนตองระบเปนฉาก ๆ ไวในแตละองกแตามการเขาออกของตวละคร นอกจากนคนไทยยงไมรจกศลปะการละครพดมากนก การปรบเปลยนในชวงททรงนาศลปะการละครพดมาเผยแพรในชวงแรกเรมนนจงเปนสงทเหมาะสม ทสาคญการททรงไมระบเปนฉากยอย ๆ ยงมสวนชวยใหผท ไดอานบทพระราชนพนธและครพด และผทศกษาบทพระราชนพนธและครพดเพอนาไปจดแสดงนนเขาใจเรองราวไดงายขน ไมเกดความสบสน และเกดความตอเนองในการอาน ซงชวยใหเขาถงอรรถรสของเรองราวไดมากยงขน เพราะไมตองเกดการสะดดระหวางการอานทตองอานวาฉากอะไร ใครเขามาในฉาก ใครออกจากฉาก และเปนสวนหนงททาใหคาวา “องกแ” และ “ฉาก” ในสงคมไทยนนมความหมายไมแตกตางกน ทงนการทพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหวพระราชนพนธแบทละครพดโดยทรงตดการแบงฉากในแตละองกแออกไปนนไดกลายเปนแบบแผนการแตงบทละครพดของไทยสบเนองถงปใจจบน 2. กลวธการสรางสรรคดานฉากและสถานท เมอพจารณากลวธการสรางสรรคแดานฉากและและสถานททปรากฏในพระราชนพนธแบทละครพดชวนหวของพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหวจากบทละครภาษาฝรงเศส ผวจยพบวาในสวนของการบรรยายสถานทและการจดวางอปกรณแประกอบฉากนนมความคลายคลงกบทปรากฏในบทละครภาษาฝรงเศสทพระองคแนามาแปลง แตสงทนาสนใจคอในสวนทพระองคแทรงปรบเปลยนนนนาจะทรงมเหตผลบางประการ ผวจยพบวาพระองคแยงทรงสรางสรรคแดานฉากและสถานทดวย 3 กลวธ ประกอบไปดวยการตดการกาหนดขนใหม และการปรบเปลยน ดงน 2.1 กลวธการตด ในพระราชนพนธแบทละครพดชวนหวเรอง คดสาคญ ซงเปนบทละครพดชวนหวทพระบาทสมเดจพระมงก ฎ เ กล า เ จ า อย ห วพร ะ ร าชน พนธแ จ า กบทละครภาษาฝ ร ง เ ศ ส เ ร อ ง Un Client Serieux ขอ ง ชอรแจกแตลน (Georges Courteline) ผวจยพบวาพระองคแทรงพระราชนพนธแดานฉากและสถานทดวยกลวธการตด พระองคแทรงตดสถานทรวมถงทรงตดฉากทปรากฏในฉากทสองและฉากทสามของบทละครภาษาฝรงเศสเรอง Un Client Serieux ออก คอฉากท 2 สถานทคอหองโถง ชอปาส-เปอดสแ (Pas-Perdus) ทศาลปาเลสแเดอ จสตส (Palais de Justice) ผแตงระบฉากไววาผนงหองมกลนหอมสดชนของศลา มานงทาจากไมสนวางเรยงราย ทเทาแขนของมานงมนแวววบมเสยง

Page 15: หัวข้อ ภาษา ศาสนา และการ ...โครงการประช มว ชาการระด บชาต และนานาชาต

โครงการประชมวชาการระดบชาตและนานาชาต SSMMAARRTTSS III

94 : ภาษา ศาสนา และการสงเสรมศลปวฒนธรรม

ออองในศาล ผคนใสชดเสอครยมคอเสอสขาวและผาสะพายไหล มรปปในทาจากหนออนสองตวตงอยหนาศาลและฉากท 3 สถานทคอหองพจารณาคดท 12 ผแตงระบฉากไววามเสยงกระดงดงขน

พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหวพระราชนพนธแบทละครพดเรอง คดสาคญ โดยทรงระบใหพระราชนพนธแเรองนเปนบทละครพดองกแเดยวและมเพยงฉากเดยว คอ

ผวจยมความคดเหนวาเหตทพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหวทรงตดฉากทสองและฉากทสามของบทละครภาษาฝรงเศสเรอง Un Client Serieux ออก แลวทรงพระราชนพนธแดานฉากและสถานทของบทละครพดชวนหวเรอง คดสาคญ ใหมเพยงหนงองกแและมหนงฉาก เนองจากบทละครพดชวนหวเรองนเปนบทละครพดชวนหวทมขนาดสน เหตการณแตาง ๆ เรยงตามลาดบเวลา และสามารถสรางเหตการณแตาง ๆ ใหเกดขนภายในสถานทเดยวไดจงไมจาเปนตองเปลยนสถานทหรอฉากใหม และทสาคญเมอจะจดการแสดงละครพดเรองนกไมตองเสยคาใชจายเพอสรางฉากและสถานทใหม การตดฉากทปรากฏในพระราชนพนธแบทละครพดชวนหวเรอง คดสาคญจงเปนสงแสดงใหเหนถงพระอจฉรยภาพดานการสรางสรรคแฉากและสถานททปรากฏพระราชนพนธแบทละครพดชวนหวทพระองคแทรงสรางสรรคแจากบทละครภาษาฝรงเศสไดเปนอยางด 2.2 กลวธการก าหนดขนใหม เมอศกษาเปรยบเทยบดานฉากและสถานทของพระราชนพนธแบทละครเรอง หมอจาเปน ของพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว และบทละครพดภาษาฝรงเศสเรอง Le MédecinMalgréLui ของโมลแยรแ(Moliere)ผวจยพบวาในบทละครภาษาฝรงเศสเรอง Le MédecinMalgréLui แบงเปน 3 องกแ ไมระบฉากและสถานททปรากฏในเรอง แตพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหวทรงระบฉากและสถานทในบทละครพดชวนหวเรอง หมอ จาเปน ทง 3 องกแ ดงน

SCÈNE DEUX :La salle des Pas – Perdus au Palais de justice. Au long des

mursfleurant la fraîcheur de la pierre, des bancs de chêneque ferment des

accoudoirsluisants. Bourdonnement deruche en travail. Un va – et –vientconfus de

robes noiresoùtranchent les blancheurs des rabats et l’hermine des épitoges, et

quefixent, de leursyeux sans regard, les deux nobles figures de marbreaccroupies

aux pieds de Berrier.

(Courteline, 1990: 53)

SCÈNE TROIS : La 12 chambrecorrectionnelle.Coup de sonnette.

(Courteline, 1990: 55)

สถานทในเรองคอศาลมณฑลโลเลบร พระองคทรงระบฉากในเรองไววาศาลมณฑลโลเลบร ม

บลลงก ทนงจาศาล โจทก จ าเลย มาคนฟง และคอกพยาน ตามแบบศาลทว ๆ ไป

(พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว, 2512: 163)

Page 16: หัวข้อ ภาษา ศาสนา และการ ...โครงการประช มว ชาการระด บชาต และนานาชาต

โครงการประชมวชาการระดบชาตและนานาชาต SSMMAARRTTSS III

: ภาษา ศาสนา และการสงเสรมศลปวฒนธรรม 95

การระบฉากและสถานทในพระราชนพนธแบทละครพดชวนหวเรองหมอจาเปนนบวาเปนสงทสรางสรรคแอนแสดงใหเหนถงพระอจฉรยภาพของพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว เนองจากการระบฉากและสถานทนนเปนสวนสาคญทชวยใหผทไดอานพระราชนพนธแเรองนโดยเฉพาะอยางยงคอคนไทย สามารถจนตนาการถงฉากและสถานททปรากฏในเรองได นอกจากนการระบฉากและสถานทในพระราชนพนธแเรองนยงชวยใหผทจะนาพระราชนพนธแเรองนไปจดแสดง เขาใจและสามารถสรางฉากและสถานทไดอยางสมจรงตามบรบทของส งคมไทยในสมยนน นอกจากนการระบฉากและสถานทในพระราชนพนธแบทละครพดเรองนยงสอใหเหนวาพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหวทรงตงพระทยทจะทาใหคนไทยเขาใจในศลปะการละครพดอยางแทจรง เนองจากศลปะการละครพดเปนศลปะการแสดงรปแบบใหมทพระองคแทรงนามาเผยแพรใหคนไทยไดรจกและในสมยนนคนไทยสวนใหญยงไมคนเคยกบศลปะการแสดงประเภทน ดงนนการระบฉากและสถานทจงเปนสงจาเปน เพราะมสวนสาคญในการชวยใหคนไทยเขาใจเรองราวไดงายขน

2.3 กลวธการปรบเปลยน การปรบเปลยนคอการทพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหวทรงสรางสรรคแดานฉากและสถานทในพระราชนพนธแบทละครพดชวนหวจากบทละครภาษาฝรงเศสโดยพระองคแทรงคงฉากและสถานทเดมตามท ปรากฏในบทละครภาษาฝรงเศสไว หรอทรงสรางสรรคแฉากและสถานททแสดงใหเหนถงความสอดคลองและความสมพนธแกน แตกมบางสวนททรงตด ทรงปรบเปลยน หรอทรงกาหนดขนใหม เพมเขาไปในองกแนน ๆ ดงเชนในพระราชนพนธแบทละครพดชวนหวเร อง ลามด ทพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลา เจาอยหวทรงสรางสรรคแจากบทละครภาษาฝร ง เศสเร อง L’Anglaistelqu’on le parle บทประพนธแของ ทรสแตงแบรแกนารแด(Tristan Bernard) ปรากฏการปรบเปลยนฉากและสถานท คอสถานททปรากฏในองกแท 1 ของบทละครพดภาษาฝรงเศสเรอง L’Anglaistelqu’on le parle คอ หองโถงของโรงแรมในกรงปารส ฉากในองกแนระบไววาดานขวามประต 1 ประตหนหนาไปสหองโถง มทางออกทางซายมอ ดานหลงมประตอก 1 ประตอยดานซายคอนมาขางหนาโรง ทางหลงโรงมโต฿ะยาว ๆ เปนทเสมยนนง มราวแขวนกญแจอยใกล ๆ ตามผนงมประกาศแจงกาหนดการเวลารถไฟ มประกาศแจงกาหนดการเดนเรอ คอนมาทางหนาโรงมโต฿ะวางหนงสอพมพแและหนงสอ มโทรศพทแ 1 เครอง

องกท 1 สถานทคอทางเกวยนในปาแหงหนง ทรงระบฉากไววาปานเปนทเตยน ๆ คลายปาทางสระบรและพระ

ฉาย และอยไมหางหมบานนก ขางซายและเหนบานตาสงเปนเรอนอยางยอม ๆ แตมนคงพอประมาณ ม

ทางเดนทางหลงเรอนได

(พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว, 2511: 145)

องกท 2 สถานทคอในบานหมนจ าเนยร ทรงระบฉากไววาฉากในบานหมนจ าเนยรเปนเรอนฝา

กระดานอยางเกา ๆ

(พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว, 2511: 182)

)

องกท 3 สถานทคอสวนรมบานหมนจ าเนยรและในบานหมนจ าเนยร ทรงระบฉากไววาสวนรมบานหมน

จ าเนยรเปนสวนอยางไทย ๆ มทองรอง ปลกไมดอกบางไมผลบางสวนบานหมนจ าเนยรเปนเรอนฝากระดานอยาง

เกา ๆ (เหมอนองกท 2)

(พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว, 2511: 225)

Page 17: หัวข้อ ภาษา ศาสนา และการ ...โครงการประช มว ชาการระด บชาต และนานาชาต

โครงการประชมวชาการระดบชาตและนานาชาต SSMMAARRTTSS III

96 : ภาษา ศาสนา และการสงเสรมศลปวฒนธรรม

สถานททปรากฏในองกแท 1 ของพระราชนพนธแบทละครพดชวนหวเรอง ลามด คอ

เมอพจารณาสถานทในองกแท 1 ของบทละครทงสองเรองขางตน ผวจยพบวาพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหวทรงระบสถานททปรากฏในองกแท 1 คลายกบสถานทในบทละครภาษาฝรงเศส กลาวคอสถานทในองกแท 1 ในบทละครภาษาฝรงเศสนนคอหองโถงของโรงแรมในกรงปารส พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหวกทรงพระราชนพนธแใหสถานทในองกแท 1 คอ หองกลางโฮเตลสงขลา เมองสงขลา จะเหนไดวาสถานทของทงบทละครทงสองเรองนนตางกเกดในโรงแรม เพยงแตคนละเมอง ผวจยมความคดเหนวาเหตทพระองคแทรงพระราชนพนธแสถานท ในเรองใหเกดทเมองสงขลา เนองจากเมองสงขลาเปนเมองทมอาณาเขตตดตอกบเมองไทรบร ซงเปนเมองการคาในการปกครองขององกฤษและมชาวองกฤษมาทางานอยมาก ปใจจบนคอรฐเกดะหแประเทศมาเลเซย ซงสมเหตสมผลกบเหตการณแในเรองทพระองคแพระราชนพนธแใหนายยอน สมท ชาวองกฤษ เดนทางมาจากไทรบรเพอมาตามหาเบตต สมทลกสาวทหนมากบรชารแดดกซนและไดเขามาพกทโรงแรมในเมองสงขลา ประกอบกบเรองนเปนเรองทแสดงใหเหนถงความไมเขาใจในภาษาองกฤษของคนททาหนาทเปนลาม โดยในฉบบของบทละครภาษาฝรงเศสเปนความไมเขาใจภาษาองกฤษของลามชาวฝรงเศส ในพระราชนพนธแบทละครพดชวนหวของไทยนน พระองคแพระราชนพนธแใหลามชาวไทยไมเขาใจภาษาองกฤษ ซงคลายกบในบทละครภาษาฝรงเศส จะเหนไดวาพระองคแพระราชนพนธแดานสถานทไดสมเหตสมผลกบการดาเนนเรอง เขากบบรบทของสงคมไทย และทรงละเอยดรอบคอบในการพระราชนพนธแดานสถานทใหมเหตผลและสมพนธแกบบทละครตนฉบบภาษาฝรงเศสนอกจากนผวจยพบวาพระองคแทรงคงลกษณะของฉากทปรากฏในบทละครภาษาฝรงเศสเปนสวนใหญ ไดแก ประตดานขวาของโรง ประตดานหลงทางซายของโรง โต฿ะยาวทนงของเสมยนทางหลงโรง ราวกญแจอยใกลโต฿ะ กาหนดการรถไฟ (ตารางเวลารถไฟ) ทางหนาโรงมโต฿ะวางหนงสอพมพแและหนงสอ และมโทรศพทแ 1 เครอง อยางไรกตามพระองคแทรงปรบเปลยนรายละเอยดบางประการในการอธบายฉาก คอทรงตดประกาศแจงกาหนดการเดนเรอออกไป และทรงเพมแจงความขายของตาง ๆ เขามา ทงนอาจเปนเพราะทรงเหนวาเหมาะสมและสมจรงกวา

ACTE PREMIER : La scène est à Paris dans le vestibule d’un hotel

meublé.Adroite, uneporte au premier plan. Unebaie au fond donnantsur un couloirs

d’entrée, avec sortie à gauche. Au premier plan, à gauche, uneporte ; au second plan,

unesorte de comptoir en angle, avec un casier pour les clefs des chambres. Affiches

dechemins de ferillustrées, un peu partout. Horaires de trains et de bateau. Au premier

plan, à droite, une table ; sur la table, des journaux, des libres et un

appareiltéléphonique.

(Bernard, 2004:90)

หองกลางโฮเตลสงขลา เมองสงขลา ฉากคอหองกลางโฮเตลสงขลา ขางขวามประต 1 ประต

ดานหลงมประตอก 1 ประต ดานซายคอนมาขางหนาโรงมประต ทางหลงโรงมโตะยาว ๆ เปนทเสมยนนง ม

ราวกญแจอยใกล ๆ ตามผนงมแจงความเวลารถไฟเดน แจงความขายของตาง ๆ ฯลฯ ขางขวาคอนมาทาง

หนาโรงมโตะวางหนงสอพมพและหนงสอเลม กบมเครองโทรศพท 1 เครอง

(พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว, 2512: 125)

)

Page 18: หัวข้อ ภาษา ศาสนา และการ ...โครงการประช มว ชาการระด บชาต และนานาชาต

โครงการประชมวชาการระดบชาตและนานาชาต SSMMAARRTTSS III

: ภาษา ศาสนา และการสงเสรมศลปวฒนธรรม 97

ในพระราชนพนธแบทละครพดชวนหวเรอง วไลยเลอกค ทพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหวทรงสรางสรรคแจากบทละครภาษาฝรงเศสเรอง Les Vivacités du CapitaineTicปรากฏการปรบเปลยนฉากและสถานท คอ สถานททปรากฏในองกแท 1 ของบทละครพดภาษาฝรงเศสเรอง Les Vivacités du CapitaineTic คอ หองรบแขกทบานของนางกยแ-โรแบรตแฉากระบไววาหองรบแขกทบานของนางกยแ-โรแบรตแมประตดานในและมประตทางดานซายและดานขวา มเตาผง เกาอและมานง

สถานททปรากฏในองกแท 1 ของพระราชนพนธแบทละครพดชวนหวเรองวไลยเลอกค คอ หองในบานคณหญงเขยวประดษฐราชการ (เวลาเชา) ทรงระบฉากไววา

สถานททปรากฏในองกแท 2 ของบทละครพดภาษาฝรงเศสเรอง Les Vivacités du CapitaineTic คอ หองรบแขกฉากระบไววาคอหองรบแขกม 3 ประตยดานใน ทาใหมองเหนหองรบแขก อกหองหนง มเชงเทยน ทางขวามเตาผง ประตอยทางซาย สถานททปรากฏในองกแท 2 ของพระราชนพนธแบทละครพดชวนหวเรอง วไลยเลอกค คอ

สถานททปรากฏในองกแท 3 ของบทละครพดภาษาฝรงเศสเรอง Les Vivacités du CapitaineTic คอหองรบแขกทบานของนางกยแ-โรแบรตแฉากระบไววาหองรบแขกทบานของนางกยแ-โรแบรตแมประตดานใน หนาตางอยทางซาย มเตาผง กระดง นาฬกาตงบนพน โต฿ะตรงกลางโรงละครมอปกรณแสาหรบเขยนหนงสอ ปากกาขนนก ทางขวามอมมานงกลม กระดงอกอนหนง เกาอ และเกาอเทาแขน

ACTE PREMIER : Un salon chez madame de Guy – Robert.Porte au fond ; portes à

droite et à gauche ; unecheminée, chaises, un tabouret.

(Labiche,1991: 720)

หองนงในบานคณหญงเขยวประดษฐราชการ มประตขวาและซาย เปดเขาไปในเรอนหรอเฉลยง

หนาตางกลาง มโตะ เกาอพอสมควร

(พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว, 2512: 165)

ACTE DEUX :Un salon. Troisportes au fond, laissantvoir un autre salon ;

girandoles; à droite, unecheminée ; uneporte à gauche.

(Labiche,1991: 740)

หองรบแขกในบานคณหญงเขยวประดษฐราชการ (เวลาค าวนรงขน) ทรงระบฉากไววาหองรบแขกใน

บานคณหญงเขยวประดษฐราชการ มประตขวาและซาย กลางมประตเปดออกไปเฉลยง และตอเฉลยงไปแล

เหนสวน หองมเครองตกแตงประดบประดาตามสมควร เวลานเปนเวลากลางคนเพราะฉะนนในหองเปดไฟฟา

(พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว, 2512: 198)

Page 19: หัวข้อ ภาษา ศาสนา และการ ...โครงการประช มว ชาการระด บชาต และนานาชาต

โครงการประชมวชาการระดบชาตและนานาชาต SSMMAARRTTSS III

98 : ภาษา ศาสนา และการสงเสรมศลปวฒนธรรม

สถานททปรากฏในองกแท 3 ของพระราชนพนธแบทละครพดชวนหวเรอง วไลยเลอกค คอ

เมอพจารณาฉากและสถานทในองกแท 1 ของบทละครทงสองเรองขางตนผวจยพบวาพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหวทรงปรบสถานทในองกแท 1 กลาวคอในองกแท 1 ของบทละครภาษาฝรงเศสเหตการณแเกดขนในหองรบแขกทบานของนางกยแ-โรแบรตแผเปนปาของตวละครเอก เหตการณแในองกแท 1 เกดขนในหองในบานคณหญงเขยวประดษฐราชการ ซงเปนปาของตวละครเอกในเรองเชนกน ผวจยมความคดเหนวาหองนงในบานคณหญงเขยวประดษฐราชการนนพระองคแไมไดทรงหมายถงหองรบแขก แตนาจะทรงหมายถงหองทวไปทมทนง เพราะในองกแท 2 ของพระราชนพนธแบทละครพดชวนหวเรองวไลยเลอกคพระองคแทรงระบสถานทวาหองรบแขก อยางไรกตามสถานทในองกแท 1 ทงในบทละครภาษาฝรงเศสและบทละครพดชวนหวของไทยนนกมลกษณะเปนหองเชนกน ในองกแท 2 พระองคแทรงคงสถานทตามสถานทในบทละครภาษาฝรงเศสคอหองรบแขก ในองกแท 3 พระองคแทรงใชสถานทเดยวกบในองกแท 1 ทงนอาจกลาวไดวาทงสามองกแในบทละครภาษาฝรงเศสลวนใชหองรบแขกเปนสถานทแตในพระราชนพนธแบทละครพดชวนหวเรอง วไลยเลอกค พระองคแทรงระบสถานทในองกแท 1 และองกแท 3 เปนหองนงในบาน สวนสถานทในองกแท 2 นนคอหองรบแขก นอกจากนสงทนาสนใจประการสาคญคอพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหวทรงกาหนดเวลาทเกดเรองเพมเขาไปในแตละองกแของพระราชนพนธแบทละครพดชวนหวเรอง วไลยเลอกค โดยองกแท 1 เวลาเชา องกแท 2 เวลาคาวนรงขน และองกแท 3 เวลากลางวนวนรงขน แตในบทละครภาษาฝรงเศสนนไมไดระบเวลา การทพระองคแทรงกาหนดเวลาทเกดเรองเขาไปนนแสดงใหเหนวาพระองคแทรงละเอยดรอบคอบมาก พระองคแทรงใสใจในรายละเอยดและทรงตองการใหผทไดอานพระราชนพนธแของพระองคแรวมถงผทจะนาพระราชนพนธแบทละครพดชวนหวเรองนไปจดแสดงไดเขาใจเรองราวโดยงายทสด เพราะศลปะการละครพดเปนศลปะการแสดงรปแบบใหมของไทยในสมยนนทคนไทยสวนใหญยงไมเคยชน ในสวนของฉากในองกแท 1 นนพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหวทรงคงลกษณะของฉากทปรากฏในบทละครภาษาฝรงเศสเปนสวนใหญ ไดแก มประตทางดานซายและดานขวา มเกาอ แตพระองคแทรงตดประตดานใน เตาผง และมานง ทระบในบทละครภาษาฝรงเศสออกไป อาจเปนเพราะทรงเหนวาไมมความจาเปนตองมในฉาก การทพระองคแทรงตดเตาผงออกไปและทรงเพมหนาตางกลางฉากเขามาในฉากของไทยนน ผวจยมความคดเหนวาอาจเปนเพราะพระองคแทรงละเอยดรอบคอบในการพระราชนพนธแเพอความสมจรงเปนอยางยง พระองคแทรงเหนวาประเทศไทยเปนเมองรอน ลกษณะบานเรอนของไทยนนตองมหนาตางเพอระบายอากาศ อกทงเตาผงกไมจาเปนตองมในบาน เพราะเตาผงถกสรางขนเพอสรางความอบอนภายในบานซงเหมาะกบบานเรอนทตงอยในประเทศเขตหนาวแถบยโรปหรออเมรกา ไมเหมาะกบประเทศ

ACTE TROIS : Un salon chez madame de Guy – Robert.Porte au fond ; à gauche,

unefenêtre ; premier plan, unecheminée, unesonnette ; pendule, table, au milieu du

théâtre ; écritoire, plumes d’oie ; à droite, un guéridon, uneautresonnette ; chaises,

fauteuils.

(Labiche,1991: 755)

หองในบานคณหญงเขยวประดษฐราชการ (เวลากลางวนวนรงขน) ทรงระบฉากไววาหองนงในบาน

คณหญงเขยวประดษฐราชการ มประตขวาและซาย เปดเขาไปในเรอนหรอเฉลยง หนาตางกลาง มโตะ เกาอ

พอสมควร มกระดงวางบนโตะใบหนง

(พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว, 2512: 217)

Page 20: หัวข้อ ภาษา ศาสนา และการ ...โครงการประช มว ชาการระด บชาต และนานาชาต

โครงการประชมวชาการระดบชาตและนานาชาต SSMMAARRTTSS III

: ภาษา ศาสนา และการสงเสรมศลปวฒนธรรม 99

ไทยทเปนเมองรอน ฉากในองกแท 2 ของพระราชนพนธแบทละครพดชวนหวเรอง วไลยเลอกค พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหวทรงคงจานวนประตในหองรบแขกใหม 3 ประต เชนเดยวกบในฉากของบทละครภาษาฝรงเศส แตพระองคแทรงระบรายละเอยดเพมเตมมากกวาในบทละครภาษาฝรงเศส โดยพระองคแทรงระบวาประตตรงกลางเปนประตสาหรบออกไปทเฉลยง และสามารถมองเหนสวน อกทงทรงระบในหองมเครองประดบตกแตงตามสมควร ซงแสดงใหเหนวาพระองคแทรงใสใจในรายละเอยดตาง ๆ และพระองคแทรงจนตนาการถงความสวยงามของฉากเมอตองนาเรองนไปจดแสดง และทสาคญพระองคแทรงคานงถงความเขาใจและจนตนาการของผทมโอกาสอานหรอชมพระราชนพนธแเรองน จงทรงระบรายละเอยดตาง ๆ เพอความชดเจนมากยงขน พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหวนอกจากจะทรงระบรายละเอยดเพมเตมแลว พระองคแยงทรงตดเชงเทยนและเตาผงทปรากฏในฉากองกแท 2 ของบทละครภาษาฝรงเศสออกไป และทรงระบใหในองกแท 2 ของพระราชนพนธแบทละครพดชวนหวเรอง วไลยเลอกค เปดไฟฟาในหอง การทพระองคแทรงตดเชงเทยนออกไปและทรงระบใหใชไฟฟาแทนนน แสดงใหเหนวาพระองคแทรงคานงถงบรบทของสงคมไทย เพราะประเทศไทยเรมมไฟฟาใชครงแรกในป พ.ศ.2427รชสมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว (รชกาลท 5) โดยมใชในราชสานก วงเจานาย และบานของผมอนจะกน แมจะยงไมทวถงกตาม แตในรชสมยของพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหวกเรมมไฟฟาใชมากขน และดวยบรบททางสงคมทเหตการณแในเรองเกดขนในบานของคณหญงเขยวประดษฐราชการ ซงถอวาเปนตวละครทมฐานะทางสงคม เปนผมอนจะกน และคนทมฐานะทางสงคมกนาจะมไฟฟาใชภายในบาน ดงนนการทบานของคณหญงเขยวประดษฐราชการมไฟฟาใชจงสมเหตสมผล สวนทพระองคแตดเตาผงไฟออกไปนนกเพราะเตาผงถกสรางขนเพอสรางความอบอนภายในบานทตงอยในประเทศเขตหนาวแถบยโรปหรออเมรกา แตประเทศไทยเปนเมองรอน ดงนนจงไมเหมาะสมทจะมเตาผงในบานเรอนของไทย ฉากในองกแท 3 ของพระราชนพนธแบทละครพดชวนหวเรอง วไลยเลอกค เปนฉากเดยวกนกบองกแท 1 พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหวทรงคงอปกรณแประกอบฉากทปรากฏในบทละครภาษาฝรงเศส ไดแก ประตทางดานซายและดานขวา เกาอ แตพระองคแทรงตดประตดานในเตาผง นาฬกาตงบนพน กระดงอนหนง อปกรณแเขยนหนงสอ ปากกาขนนก มานงกลม และเกาอเทาแขน ทระบในบทละครภาษาฝรงเศสออกไป เหตททรงตดอปกรณแประกอบฉากหลายอยางออกไปนนอาจเปนเพราะทรงเหนวาสถานทในองกแท 1 กบองกแท 3 นนเปนสถานทเดยวกน และระยะเวลาทเกดเหตการณแกหางกนเพยงสองวน ดงนนเพอความสมจรงกควรคงอปกรณแประกอบฉากไวเหมอนองกแท 1ซงแตกตางจากบทละครภาษาฝรงเศสทองกแท 1 กบองกแท 3 เปนสถานทเดยวกน แตในองกแท 3 มอปกรณแประกอบฉากเพมเขามาหลายอยางเมอเทยบกบในองกแท 1 นอกจากนการทพระองคแทรงตดเตาผงออกไปและทรงเพมหนาตางกลางฉากเขามาในฉากของไทยนน กเชนเดยวกบการวเคราะหแฉากในองกแท 1 ทผวจยเหนวาอาจเปนเพราะพระองคแทรงเหนวาประเทศไทยเปนเมองรอน ลกษณะบานเรอนของไทยนนตองมหนาตางเพอระบายอากาศ อกทงเตาผงถกสรางขนเพอสรางความอบอนภายในบานซงเหมาะกบบานเรอนทตงอยในประเทศเขตหนาว ไมเหมาะกบประเทศไทยทเปนเมองรอน และการทพระองคแทรงระบใหมกระดงใบเดยวในฉาก แตในบทละครภาษาฝรงเศสม 2 ใบนน ผวจยเหนวาชวยเสรมใหกระดงนมนยสาคญตอเรองมากยงขน เพราะกระดงเปนอปกรณแสาหรบเรยกคนรบใช เปนเสยงทสอใหตวละครระงบความโกรธ และเปนเสยงสดทายกอนจบเรอง

สรปและอภปรายผล ผลการศกษาดานการแบงองกแและฉาก ผวจยพบวาในแตละองกแของบทละครภาษาฝรงเศสเรอง Le MédecinMalgréLuiเรอง L’Anglaistelqu’on le parleเรอง Les Vivacités du Capitaine Tic เรอง La Poudre aux Yeux และเรอง Le Voyage de Monsieur Perrichon ปรากฏการแบงฉากออกเปนจานวนมากยกเวนเรอง Un Client Serieuxทผประพนธแแบงเปนฉาก การแบงฉากออกเปนจานวนมากในหนงองกแเปนธรรมเนยมการแบงฉากของละคร

Page 21: หัวข้อ ภาษา ศาสนา และการ ...โครงการประช มว ชาการระด บชาต และนานาชาต

โครงการประชมวชาการระดบชาตและนานาชาต SSMMAARRTTSS III

100 : ภาษา ศาสนา และการสงเสรมศลปวฒนธรรม

ตะวนตก พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหวทรงรเรองหลกการแบงฉากเปนอยางด ดงนนเมอพระองคแทรงนาบทละครตนฉบบภาษาฝรงเศสมาสรางสรรคแเปนพระราชนพนธแบทละครพดชวนหวของไทย พระองคแจงทรงตดการแบงฉากจานวนมากในแตละองกแออก เพราะเหตการณแทงหลายในเรองตางกดาเนนสบเนองตามลาดบเวลา และทกเหตการณแตางเกยวโยงสมพนธแกน และมสวนชวยในการพฒนาความคดหลกของเรอง จงไมมความจาเปนทตองนาธรรมเนยมการแบงฉากแบบละครตะวนตกทเมอมตวละครตวใหมเขามาในพนทการแสดงกจะถอวาเปนอกฉากหนงเขามาใชในบทละครพดของพระองคแ เพราะมไดทาใหเสยอรรถรสไปแตอยางใดการเปลยนแปลงครงนเปนสวนหนงททาใหคาวา “องกแ” และ “ฉาก” ในสงคมไทยนนมความหมายไมแตกตางกน และไดกลายเปนแบบแผนการแตงบทละครพดของไทยสบเนองถงปใจจบน ผลการศกษากลวธการสรางสรรคแดานฉากและสถานทพบวาพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหวทรงใชกลวธในการสรางสรรคแดานฉากและสถานท 3 กลวธ ไดแก กลวธการตด กลวธการกาหนดขนใหมและกลวธการปรบเปลยน โดยมวตถประสงคแเพอความกระชบ เพอความสมจรงจากการเปลยนยคสมยและสถานทของฝรงเศสเปนไทยเพอใหคนไทยเขาใจศลปะการละครพดไดโดยงาย โดยเฉพาะละครพดชวนหว (Comedy) เพราะการละครพดเปนการแสดงเพอความบนเทงและเปนการแสดงรปแบบใหมทพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหวทรงตองการถายทอดและเผยแพรใหคนไทยไดประจกษแ และทสาคญคอเพอใหเขากบบรบทของสงคมไทย ดานกลวธการตดผลการศกษาพบวาพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหวทรงตดฉากและสถานทในบทละครภาษาฝรงเศสเรอง Un Client Serieuxออกไป แลวพระราชนพนธแใหบทละครพดชวนหวเรอง คดสาคญ มเพยงองกแเดยวฉากเดยว เนองจากทรงเหนวาบทละครพดชวนหวเรองนเปนบทละครทมขนาดสน เหตการณแตาง ๆ เรยงตามลาดบเวลา และสามารถสรางเหตการณแตาง ๆ ใหเกดขนภายในสถานทเดยวไดจงไมจาเปนตองเปลยนสถานทหรอฉากใหม ดานกลวธการก าหนดขนใหมผลการศกษาพบวาการระบฉากและสถานทในพระราชนพนธแบทละครพดชวนหวเรอง หมอจาเปนนบวาเปนสงทสรางสรรคแอนแสดงใหเหนถงพระอจฉรยภาพของพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว เนองจากการระบฉากและสถานทนนเปนสวนสาคญทชวยใหผทไดอานพระราชนพนธแเรองนโดยเฉพาะอยางยงคอคนไทย สามารถจนตนาการถงฉากและสถานททปรากฏในเรองได และชวยใหผทจะนาพระราชนพนธแเรองนไปจดแสดง เขาใจและสามารถสรางฉากและสถานทไดอยางสมจรงตามบรบทของสงคมไทย รวมไปถงเขาใจในละครพดมากยงขน ดานกลวธการปรบเปลยนผลการศกษาพบวาพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหวพระราชนพนธแดานสถานทไดสมเหตสมผลกบการดาเนนเรอง และทรงละเอยดรอบคอบในการพระราชนพนธแดานฉากและสถานทใหมเหตผลและสมพนธแกบบทละครภาษาฝรงเศส มความเหมาะสม สมจรง และเขากบบรบทของสงคมไทย โดยเฉพาะดานสภาพพนท อปกรณแทวไป และทพกอาศย นอกจากนการทพระองคแทรงระบเวลาขณะเกดเรองเขาไปนนแสดงใหเหนวาพระองคแทรงละเอยดรอบคอบเปนอย างส ง พระองคแทรงใส ใจในรายละ เอ ยดและทรงต องการ ใหผ ท ได อ านพระราชนพนธแ รวมถ งผ ท จะน า บทพระราชนพนธแไปจดแสดงสามารถเขาใจเรองราวโดยงายทสด เพราะละครพดเปนศลปะการแสดงรปแบบใหมของไทยในสมยนนทคนไทยสวนใหญย งไม เคยชน ด งนนการระบ เวลาจงเปนสวน หน งทสามารถชวยใหคนไทยเขาใจ ละครพดไดงายและชดเจนขน และทสาคญนอกจากพระองคแจะทรงอธบายฉากอยางละเอยดแลว พระองคแยงทรงวาดแผนผงฉากของแตละองกแไวดวย ดงทปรากฏในพระราชนพนธแบทละครพดชวนหวเรองลามดและเรองหลวงจาเนยรเดนทาง ซงแสดงใหเหนวาพระองคแทรงใสใจทกรายละเอยดและทรงมพระราชประสงคแใหผทจะนาพระราชนพนธแของพระองคแไปจดแสดงนนเขาใจการจดวางฉากอยางชดเจน ทงนอาจกลาวไดวาพระราชนพนธแบทละครพดของพระองคแนน เปนบทละครพรอมใช ผทตองการนาไปจดแสดงนนเพยงแคอานและทาความเขาใจกสามารถนาไปจดแสดงไดเลย ไมมความจาเปนตองวเคราะหแในเรองสถานททปรากฏในเรองและรปแบบการจดวางฉาก ซงทาใหเหนวาพระองคแทรงตงพระทยในการเผยแพรศลปะการละครพดใหคนไทยไดรจกอยางแทจรง

Page 22: หัวข้อ ภาษา ศาสนา และการ ...โครงการประช มว ชาการระด บชาต และนานาชาต

โครงการประชมวชาการระดบชาตและนานาชาต SSMMAARRTTSS III

: ภาษา ศาสนา และการสงเสรมศลปวฒนธรรม 101

บรรณานกรม

กญญรตนแ เวชชศาสตรแ. (2553).สมเดจพระมหาธรราชปราชญสยาม.นครปฐม: โรงพมพแมหาวทยาลยศลปากร. จกรกฤษณแ ดวงพตรา. (2544). แปล แปลง และแปรรปบทละคร.กรงเทพฯ: ศยาม. ทพยแสเนตร อนมบตร. (2521). วรรณกรรมรตนโกสนทร.กรงเทพฯ: มหาวทยาลยรามคาแหง. นนทแทยา ลาดวน. (2531). วรรณคดการละคร. กรงเทพฯ: โอเดยนสโตรแ. นนทกา พลอยแกว. (2521). อทธพลของการละครตะวนตกในบทละครพดพระราชนพนธพระบาทสมเดจพระ

มงกฎเกลาเจาอยหว.วทยานพนธแปรญญาอกษรศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาภาษาไทย คณะอกษรศาสตรแ จฬาลงกรณแมหาวทยาลย.

ปน มาลากล, ม.ล. (2521). อธบายพระราชนพนธในพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว หมวด ข.โขน ละคร. กรงเทพฯ: โรงพมพแครสภาลาดพราว.

มงกฎเกลาเจาอยหว, พระบาทสมเดจพระ. (2506). บทละครเรองหมนประมาทศาล, ตบตา, ฉวยอ านาจ, หนามยอก เอาหนามบง. กรงเทพฯ: องคแการคาของครสภา.

________. (2511). ละครพดเรองนนทาสโมสร, หมอจาเปน. พระนคร: องคแการคาของครสภา. ________. (2512). ละครพดเรองทานรอง, คดสาคญ. กรงเทพฯ: องคแการคาของครสภา. ________. (2512). ละครพดเรองวงต, มตรแท, ลามด, วไลยเลอกค. กรงเทพฯ: องคแการคาของครสภา. ________. (2529). บทละครพดเรองหลวงจ าเนยรเดนทาง.พมพแครงท 5. กรงเทพฯ: ษ.ไทยรมเกลา. ย ว พ า สแ ( ป ร ะ ท ป ะ เ ส น ) ช ย ศ ล ป ว ฒ น า . ( 2542) . ค ว า ม ร เ บ อ ง ต น เ ก ย ว ก บ ว ร ร ณ ค ด . ส า น ก พ ม พแ มหาวทยาลยธรรมศาสตรแ. Bernard,Tristan. (2004). La Grammaire. Paris: Hatier. Courteline, Georges.(1990). Théâtre, contes, romans etnouvelles, philosophie, écrits divers et

frangmentsretrouvés.Paris: Editions Robert Laffont. Labiche, Eugéne. M. (1970). Le Voyage De Monsieur Perrichon (4thed.). Paris: Imprimerie-

PhotograveureGrama-Nevers. ________.(1991). Théâtre I. Paris: Editions Robert Laffont. Molière.(1999). Le Médecinmalgrélui. Paris: LibrairieGénéraleFrançaise.

Page 23: หัวข้อ ภาษา ศาสนา และการ ...โครงการประช มว ชาการระด บชาต และนานาชาต

โครงการประชมวชาการระดบชาตและนานาชาต SSMMAARRTTSS III

102 : ภาษา ศาสนา และการสงเสรมศลปวฒนธรรม

งานเขยนเชงสรางสรรครปแบบใหม บรณาการวฒนธรรมไทยกบภาษาเยอรมน

New Forms of Creative Writing Tasks: Integration of Thai Culture and German Language

กรกช อตตวรยะนภาพ ภาควชาภาษาเยอรมน คณะอกษรศาสตรแ มหาวทยาลยศลปากร

บทคดยอ บทความนมวตถประสงคแเพอนาเสนองานเขยนเชงสรางสรรคแรปแบบใหมซงใชในการเรยนการสอนภาษาเยอรมน

เปนภาษาตางประเทศ ซงเปนรปแบบทสามารถนาไปพฒนาตอไปไดทงในดานการเรยนการสอนและดานวชาการ งานเขยนเชงสรางสรรคแเหลานเปนการบรณาการกระบวนการเรยนการสอนภาษาเยอรมนกบการทานบารงศลปวฒนธรรมไทย ทงน ในบทความจะนาเสนอโครงการสองโครงการทเปดโอกาสใหนกศกษาสรางสรรคแงานเขยนทเปนการบรณาการวฒนธรรมไทยกบภาษาเยอรมน 3 รปแบบ ซงลวนมเนอหาและรปแบบเกยวของกบภาษาและวฒนธรรมของทงสองชนชาต กลาวคอ แปลเพลงไทยเปนภาษาเยอรมน ประพนธแเนอรองภาษาเยอรมนโดยใชทานองเพลงไทย และประพนธแรอยกรองภาษาเยอรมนโดยใชฉนทลกษณแไทย โครงการทสงเสรมการเขยนเชงสรางสรรคแในลกษณะเชนนถอเปนการเพมพนความรและมตทหลากหลายใหแกการเรยนการสอนภาษาเยอรมนในบรบทไทย ซงงานเขยนเชงสรางสรรคแรปแบบใหม ๆ เชนน นอกจากจะเปนการพฒนาทกษะในการใชภาษาเยอรมนของผเรยนในดานตาง ๆ แลว ยงอาจพฒนาและเพมพนคณคาใหมากยงขนไปอกไดดวยการนามาใชสาหรบการแสดง ตลอดจนนามาใชเปนสอการเรยนการสอนในชนเรยนภาษาเยอรมนในฐานะภาษาตางประเทศสาหรบผเรยนชาวไทย นอกจากน การสรางสรรคแงานเขยนเชงสรางสรรคแในรปแบบเหลาน ยงเปนการพฒนาศกยภาพของผเรยนชาวไทยใหสามารถใชความร ความสามารถในภาษาตางประเทศของตนเพอเผยแพรศลปวฒนธรรมไทยออกสประชาคมนานาชาตไดดวย

ค ำส ำคญ: การเขยนเชงสรางสรรค,บรณาการ, วฒนธรรมไทย, ภาษาเยอรมน Abstract This paper presents new forms of creative writing tasks in the context of teaching and learning German as a foreign language by integrating the learning process with the preservation of Thai art and culture. This model can be further developed both in teaching and in academic aspects. Two projects giving university students the opportunity to produce creative written texts while integrating the German language with Thai culture will be discussed. The three kinds of such integrative writing tasks presented are the translation of Thai songs into German, the composition of German texts to the melody of original Thai songs and the composition of German poetry based on Thai metric forms. Such projects with new forms of creative writing tasks do not only encourage learners to improve their German language skills, but can also be further developed and expanded. For example, the written texts can be used for public performances, and as teaching materials in classes of German as a foreign language for Thai learners. Last but not least, such creative writings also show the great potential of Thai learners in using their foreign language knowledge to help to disseminate Thai artand culture at an international level.

Keywords: Creative writing, Integration, Thai culture, German language

Page 24: หัวข้อ ภาษา ศาสนา และการ ...โครงการประช มว ชาการระด บชาต และนานาชาต

โครงการประชมวชาการระดบชาตและนานาชาต SSMMAARRTTSS III

: ภาษา ศาสนา และการสงเสรมศลปวฒนธรรม 103

บทน า การเขยนเชงสรางสรรคแ (creative writing) มลกษณะสาคญตางจากงานเขยนทวไปหลายประการ อาท มแนว

เขยนเปนแบบเฉพาะของตวผเขยน (subjective) มความแปลกใหมและมความสามารถในการแสดงออก ตลอดจนอาจมการแหวกเกณฑแลกษณะคาประพนธแนน (ประภาศร, 2531: 2-3) ในทางจตวทยาการเรยนการสอนนน เปนทยอมรบโดยทวไปวาการเขยนเชงสรางสรรคแเปนวธการหนงทชวยสงเสรมการเรยนการสอนภาษาตางประเทศได เนองจากเปนการสงเสรมการเรยนภาษาทอาศยประสบการณแและการลงมอทาเปนสะพานนาไปสการพฒนาทกษะในการใชภาษา ทงน อาจเปนการเขยนทนาไปสการเรยนปรากฏการณแทางไวยากรณแตางๆ การฝกดานเรยงคาในประโยค ตลอดจนการกระตนใหใชคาศพทแและเชอมโยงการใชภาษาตางประเทศกบประสบการณแสวนตวของผเรยน (Schreiter, 1998: 2)

แมการเขยนเชงสรางสรรคแจะไมใชเรองใหมในวงการการเรยนการสอนภาษาทงภาษาไทยและภาษาตางประเทศ หลายสถาบนมการเปดเปนรายวชาทเปนเอกเทศ ในขณะทสวนใหญมกใชกลวธของการเขยนเชงสรางสรรคแสอดแทรกอยในรายวชาตาง ๆ โดยเฉพาะรายวชาดานการเขยนและไวยากรณแ แตอนทจรงการเปดโอกาสใหผเรยนภาษาตางๆ ไดใชศกยภาพในการสรางสรรคแแนวคดใหม ๆ ผานการเขยน ควบคกนไปกบการพฒนาทกษะในการใชภาษา ไมจาเปนตองอยในรปแบบการเรยนการสอนในชนเรยนเสมอไป หากแตอาจจดในรปโครงการทงในและนอกชนเรยนไดเชนกน

ภาควชาภาษาเยอรมน คณะอกษรศาสตรแ มหาวทยาลยศลปากร มการจดกจกรรมการเขยนสรางสรรคแอยางตอเนองในรปของกจกรรมพฒนานกศกษา ซงสอดคลองวสยทศนแของมหาวทยาลยทระบวา "ศลปากรเปนมหาวทยาลยชนนาแห งการสรางสรรคแ " ท งน โดยปกตจะมการจดการแข งขนดานการเขยน ท เ ร ยกเปนภาษาเยอรมนว า Schreibwettbewerb (Writing Contest) เปนประจาปละครง โดยแบงใหนกศกษาแขงกนสรางสรรคแงานเขยนรปแบบตางๆ ตามระดบความสามารถในการใชภาษาเยอรมน ซงนอกจากจะชวยเสรมทกษะในการใชภาษาเยอรมนเพมเตมจากการเรยนในชนเรยนแลว ยงสงเสรมใหนกศกษาทางานเปนทมดวย รปแบบของงานเขยนสรางสรรคแอาจหมนเวยนสลบกนไปในแตละป เปนตนวา ใหแตงประโยคทขนตนดวยตวอกษรบงคบ โดยมเนอหาเกยวของกบหวเรอง ใหแตงเรองตอจากประโยคทเรมตนไวให แตงเรองจากคาบงคบทกาหนดให หรอชมภาพยนตรแสนแนวนามธรรมแลวเขยนเรองตามจนตนาการของนกศกษา ดงน เปนตน ซงลกษณะงานเขยนสวนใหญมกมปรากฏอยในหนงสอและตาราดานการเขยนทใชกนในวงการการเรยนการสอนภาษาเยอรมนอยแลว

ในปการศกษา 2554 ภาควชาฯ มผลงานเขยนสรางสรรคแอนเกดจากกจกรรมของนกศกษา 2 โครงการ ซงมความพเศษแตกตางไปจากผลงานเขยนสรางสรรคแทไดจากการประกวดแขงขนการเขยนซงภาควชาฯ จดขนเปนประจาทกปกลาวคอ ในทงสองโครงการน นกศกษาไดสรางสรรคแงานเขยนทสะทอนการบรณาการวฒนธรรมไทยกบความรความสามารถในการใชภาษาเยอรมนของตนไดเปนอยางด บทความนจงจะนาเสนอความเปนมาและรปแบบของการจดกจกรรมทงสองโครงการ การกาหนดรปแบบงานเขยนสรางสรรคแแบบตาง ๆ ตลอดจนตวอยางผลงานเขยนสรางสรรคแในแตละประเภท และชใหเหนประโยชนแในการจดกจกรรมการเขยนสรางสรรคแทเปนการบรณาการเชนน เพอนาเสนอแนวทางทอาจนาไปตอยอดในวงการวชาการและวงการการเรยนการสอนภาษาตางประเทศไดตอไป

ตวอยางโครงการและงานเขยนสรางสรรคเชงบรณาการ โครงการทเกดขนทภาควชาภาษาเยอรมน คณะอกษรศาสตรแ มหาวทยาลยศลปากร ในภาคการศกษาปลาย ปการศกษา 2554 ทนามาเสนอในทน คอ โครงการ "คตนพนธแดลใจ ผสานวฒนธรรมไทยเยอรมน" ซงเปนโครงการพฒนานกศกษาและทานบารงศลปวฒนธรรมของภาควชา ซงบรณาการกบการเรยนการสอนหลายวชา และโครงการผลตภาพยนตรแสารคด "ตามรอยลเกไทย" ซงเปนสวนหนงของการศกษารายวชา "ภาพยนตรแเยอรมน" ทงสองโครงการจดขนตางรปแบบและตางวาระกน แตมงานเขยนสรางสรรคแอนมลกษณะพองกน และรวมกนยนยนศกยภาพของการบรณาการศลปวฒนธรรมไทยกบการเรยนการสอนภาษาเยอรมนไดเปนอยางด ดงรายละเอยดทจะกลาวถงตอไปน

Page 25: หัวข้อ ภาษา ศาสนา และการ ...โครงการประช มว ชาการระด บชาต และนานาชาต

โครงการประชมวชาการระดบชาตและนานาชาต SSMMAARRTTSS III

104 : ภาษา ศาสนา และการสงเสรมศลปวฒนธรรม

1. โครงการ "คตนพนธดลใจ ผสานวฒนธรรมไทยเยอรมน" โครงการเปนการประกวดแขงขนดานการเขยนเชนเดยวกบทภาควชาฯ จดเปนประจาทกป แตมไดจดประกวดในวนเดยว หากแตเปนโครงการทดาเนนเปนระยะเวลายาวตลอดภาคการศกษา และเนองจากเปนการจดกจกรรมการประกวดท เปนความพยายามทจะบรณาการความสามารถในการใชภาษา เยอรมนกบการตอบสนองภารกจของสถาบนอดมศกษาทจะตองมสวนทานบารงศลปวฒนธรรม "ไทย การประกวดในครงนจงเปดกวางในแงของรปแบบคาประพนธแ ทงน เปดโอกาสใหนกศกษาทสนใจจากทกชนปสงผลงานเขาประกวดไดทงในรปแบบผลงานเดยวและผลงานกลม โดยมรางวลรวม 3 ประเภทดวยกน คอ

แปลเนอเพลงไทยลกทงหรอไทยลกกรงเปนภาษาเยอรมน โดยใชทานองเดม นาทานองเพลงไทยลกทงหรอไทยลกกรงมาแตงเนอรองเปนภาษาเยอรมน แตงคาประพนธแภาษาเยอรมนโดยใชฉนทลกษณแไทย (เชน เพลงพนบาน หรอ โคลง ฉนทแ กาพยแ กลอน ประเภท

ตาง ๆ) ทงน กรรมการผพจารณาใหรางวลผลงานทสงเขาประกวด คอ คณาจารยแประจาภาควชาภาษาเยอรมน โดยเกณฑแทใชในการตดสน ซงมประกาศใหทราบทวกนเมอประกาศรบสมครผลงานเขาประกวด มดงนคอ

ความคดสรางสรรคแ การคดเลอกผลงานตนแบบทสอความเปนไทย การเลอกใชคาศพทแและสานวนในภาษาเยอรมน ความถกตองในการถายทอดความหมาย (เฉพาะกรณของการแปลเพลง) ในการประกวด 2 ประเภทแรกนน ผสงผลงานเขาประกวดสามารถเลอกเพลงไดตามทตองการ แตคาประพนธแท

เขยนขนจะตองนามารองไดในทานองเดมดวย ความแตกตางของงานเขยนสรางสรรคแ 2 ประเภทน จงอยทเนอหาของตวบทเพลงทเขยนขนเปนภาษาเยอรมนเทานน กลาวคอ หากสงเขาประกวดประเภทแรก ซงเปนการแปลนน เนอหาจะตองตรงกนกบเนอเพลงตนฉบบภาษาไทย แตหากสงเขาประกวดประเภททสอง เนอหาของบทเพลง อาจเกยวของกบเนอหาเดมบางกได หรอเปนเรองทไมเกยวของกนเลยกเปนได ตวอยางบทเพลงหนง ซงมนกศกษานามาสรางสรรคแผลงานเขยนภาษาเยอรมนตางประเภทกน คอ บทเพลง "สขกนเถอะเรา"ตอไปนเปนผลงานทสงประกวดในประเภทแรก คอ เปนบทเพลงแปลจากเพลงไทยเปนภาษาเยอรมนโดยใชทานองเพลงไทยตนฉบบ

ตนฉบบ

บทแปลภาษาเยอรมน สขกนเถอะเรา เศราไปท าไม อยามวอาลย คดรอนใจไปเปลา เกดมาเปนคน อดทนเถอะเรา อยามวซมเซา ทกคนเราทนมน โลกคอละคร อยาอาวรณเลย สขทกขอยางเคยรบแลวเปนเชนกน ปลอยไปตามบญและกรรมบนดาล อยามวโศกศลย ยมสมนเปนไร

Seid doch glücklich, warum traurig? Bedauert nichts! Sorgenhelf'n uns nicht. Als Mensch muss man geduldig sein. Seid nicht traurig, lasst die Trauer weg. Welt ist Theater, einfach egal. Glück oder Folter, akzeptiert den Weg! Lasst Leben fließen, wir folgen ihm Seid nicht traurig! Lasst das Lächeln raus.

สวนในการประกวดประเภทท 2 ซงใชทานองเพลงเดยวกน มการเขยนเนอหาทไมเกยวกบเพลงไทยตนฉบบเลย แตเปนเนอหาเชงสรางสรรคแเกยวกบความยากลาบากในการเรยนภาษาเยอรมน ไมรบพจารณาผลงานทเปนเพลงสมยใหมอยางเชน เพลงปอป เพลงรอค ฯลฯ บทเพลงนตนฉบบเปนงานเพลงทขบรองโดยวงสนทราภรณแ ประพนธแคารองโดย สมศกด เทพานนทแ ทานองโดย ธนต ผลประเสรฐ ตดตอนจากบทเพลง "Mach uns glücklich" ("สขกนเถอะเรา")แปลโดย อรนฏ ประสานพจนแ และณฐยา คณากลสวสด

Page 26: หัวข้อ ภาษา ศาสนา และการ ...โครงการประช มว ชาการระด บชาต และนานาชาต

โครงการประชมวชาการระดบชาตและนานาชาต SSMMAARRTTSS III

: ภาษา ศาสนา และการสงเสรมศลปวฒนธรรม 105

บทประพนธภาษาเยอรมน ค าแปล Ichliebe Deutsch, ichliebeeuch. Weil Deutsch und ihrmirsehr gut gefallt. Alsichanfing, Deutsch zulernen, dachteichgleich: Deutsch weiterlernen! ZweiJahresindvergangen Jetztweißiches, wieschwer Deutsch ist. Ich will die Note A bekommen AberzurZeitbekomm' ichnoch D

ฉนรกภาษาเยอรมน ฉนรกพวกเธอ เพราะภาษาเยอรมนและพวกเธอถกใจฉนมาก เมอตอนฉนเรมเรยนภาษาเยอรมน ฉนคดทนทวา จงเรยนเยอรมนตอไป สองปผานไปแลว ตอนนฉนรแลววาภาษาเยอรมนยากเพยงไหน ฉนอยากไดเกรดเอ แตตอนนกยงคงไดเกรดด

บทเพลงแปลและแปลงเพลง "สขกนเถอะเรา" ดงตวอยางทยกมาขนตนนน ไดรบรางวล ท 3 ในแตละประเภท แมการประกวดในประเภทแรกซงเปนการแปลจากภาษาไทยเปนภาษาเยอรมนนนแมไมใชเรองงาย แตมจานวนผลงานสงเขาประกวดสงสด (20 เพลง) ทงนเปนเพราะการคดเนอหาของเพลงใหสรางสรรคแหลดไปจากกรอบเนอหาของเพลงตนฉบบนนยากไมแพกน ในประเภทท 2 นน มผลงานเขาประกวดรวมทงสน 9 บทเพลง อยางไรกตาม แมมปรมาณผลงานไมมาก แตผลงานทไดรบรางวลชนะเลศและรองชนะเลศในประเภทน มความโดดเดนอยางเหนไดชด โดยเ ฉพาะเปนการบรณาการความเปนไทยใหเขากบภาษาเยอรมนอยางเปนรปธรรมผลงานทไดรบรางวลชนะเลศ คอ เพลง "I-Saan, meineHeimat" ("อสาน บานเกดของฉน") ซงใชทานองเพลง "มนตแรกลกทง"

บทประพนธภาษาเยอรมน ค าแปล O Nordosten, meinHerz VieleLeutenennendichnur I-Saan. ImWasserschwimmenvieleFische, die wirimganzenJahrsehenkönnen. Reis gibtes auf den Feldern. Vielekommen her, um Reis zuessen Niemals hat es an Essen gefehlt IchmöchteSieeinladen, nach I-Saanzukommen O Nordosten, meinHerz HierkannichalteTraditionenfinden. Uralte Lieder, schöneTänze DeineSchönheitwerdeichnievergessen. Ichfühle den Wind wehen, vieleVögel in den Himmelfliegen. Die Sonnescheint auf die Ähren.

โอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ดวงใจของฉน คนมากมายเรยกเธอแค "อสาน" ในนามปลาวายอยมากมาย ทเราเหนไดตลอดทงป ขาวนนมอยตามทงนา หลายคนมาทนเพอกนขาว ทนไมเคยขาดแคลนขาวปลาอาหาร ฉนขอเชญชวนคณมาเยอนถนอสาน โอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ดวงใจของฉน ทนฉนพบประเพณเกาแก เพลงโบราณ ราสวยๆ ความงามของเธอนนฉนจะไมมวนลม ฉนรสกถงลมทพดมา นกมากมายบนสทองฟา แสงอาทตยแสองกระทบรวงขาว

คาแปลคาประพนธแภาษาเยอรมนทเปนผลงานของนกศกษานน เปนคาแปลของผเขยน โดยมงเพอสอความหมายใหผอานทไมรภาษาเยอรมนเขาใจเทานน จงมแปลเปนคากลอนหรอใหเขากบทานองเพลง ตดตอนจากบทเพลง "Deutsch und ich" ("ภาษาเยอรมนกบฉน") ประพนธแคารองภาษาเยอรมนโดย อรณวรรณ เสรบรภณฑแ และชนว ภาษานนทแ เพลง "มนตแรกลกทง" ประพนธแคารองและทานองโดย ไพบลยแ บตรขน ขบรองโดย ไพรวลยแ ลกเพชร

Page 27: หัวข้อ ภาษา ศาสนา และการ ...โครงการประช มว ชาการระด บชาต และนานาชาต

โครงการประชมวชาการระดบชาตและนานาชาต SSMMAARRTTSS III

106 : ภาษา ศาสนา และการสงเสรมศลปวฒนธรรม

Oh I-Saan, meineHeimat, das Paradies auf Erden Oh I-SaanmeineLiebe, woimmerichseinwerde, werdeichdichvermissen

โอ อสาน บานเกดของฉน สวรรคแบนพนดน โอ อสาน ทรกของฉน ไมวาจะอยแหงใด ฉนนนจะคดถงเธอ

เนอหาของบทเพลงเปนการทหนมอสานคนหนงเชญชวนใหผคนมาเทยวบานเกดของตน โดยบรรยายภาพทองทงนา และวฒนธรรม ซงอาจกลาวไดวานกศกษานนซมซบเอาประสบการณแของตนเองในฐานะลกอสาน มาบรรยายโดยใชภาษาเยอรมนเปนสอไดเปนอยางด ถอเปนตวอยางของการเขยนเชงสรางสรรคแทมคณภาพ คงกลนอายของความเปน "ลกทง"ไวไดเตมเปยม เชนเดยวกบผลงานทไดรบรางวลรองชนะเลศ ซงกเปนผลงานเขยนสรางสรรคแทสะทอนภาพชวตของหญงบานนอกทมงหวงจะมชวตทดขนไดเปนอยางด บทเพลง"Von meinerHeimatentfernt" (ไกลจากบานเกด") เปนการนาทานองเพลง "คดถงทงลยลาย" มาประพนธแเนอรองขนใหมเปนภาษาเยอรมน บทเพลงนนาเสนอเรองราวของหญงสาวคนหนงทจากอสานบานเกดมาอยกรงเทพฯ ยอมทางานหนกทกอยาง โดยหวงจะใหมใครสกคนสนใจเธอ ในเนอรองจงเปนการแสดงออกอยางโจงแจงวาเธอหาผชายสกคนหนงอย ซงในตอนทายของเพลงนนระบชดวาตองเปนชายฝรง เปนคนเยอรมน แมแนวคดดงกลาวอาจไมไดเปนแนวคดทควรไดรบการสงเสรม แตเนอหาของบทเพลงนกสะทอนแงมมทเปนบรบทปฏสมพนธแระหวางวฒนธรรมไทยกบเยอรมนในความเปนจรง ทเราไมอาจปฏเสธได รวมทงมเนอหาคลายคลงกบทปรากฏในเพลงไทยลกทงในระยะหลงทสะทอนคานยมของการเหนวาการไดสามฝรงนนทาใหสาวไทยไดดบไดด10

บทประพนธภาษาเยอรมน ค าแปล Von meiner Heimat nach Bangkok,ich bin noch nicht reich. Ich bin doch so schön und so heiß.Wollen Sie mich haben? Wer noch mich liebt, melde sich sofort dann. Egal ein Mann oder eine Frau. Jede Arbeit kann ich immer machen. Jede Arbeit kann ich immer machen Aber verstummen kann ich wirklich nicht! Magst du schöne Augen, naiv’s Gesicht? Die hab ich doch klar. Mein Lieblingsessen ist Pla-Ra, komm doch mal probieren. Wenn du Lust hast, bring’ ich dir Kochen bei. Tam-Pu Tam-Thai, es ist sehr leicht, weißt du? Lab-Koy-Soklek-Koykhaimoddang-Mokhurg, Lab-Koy-Soklek-Koykhaimoddang-Mokhurg. Und I-Saan-Bratwurst schmeckt mir sehr gut.

จากบานเกดของฉนมาสกรง ฉนนนยงไมรวย ฉนนะสดแสนสวย สดเซกซ อยากจะคบกบฉนไหม ใครทยงรกฉน ขอจงรบแสดงตว จะเปนชายหรอหญงฉนนนไมแคร งานหนกงานเบาฉนนนท าไดทกอยาง งานหนกงานเบาฉนนนท าไดทกอยาง แตทแน ๆ หยดพดนะฉนท าไมเคยไดเลย เธอชอบไหมนยนตาสวย หนาไรเดยงสา นนคอตวฉนเลย อาหารโปรดฉนนนคอปลารา มาสมาเชญชม หากเธอสนใจฉนจะสอนท าอาหาร ต าป ต าไทย มนงายมากเลยนะเธอ ลาบกอย ซกเลก กอยไขมดแดง หมกฮวก ลาบกอย ซกเลก กอยไขมดแดง หมกฮวก กบไสกรอกอสานถกปากฉนสดยอดเลย

บทเพลง "I-Saan, meine Heimat" ประพนธแคารองภาษาเยอรมนโดย วชรวทยแ ทบพมล ในทนถอตามนยามของเพลงลกทงทวา “เพลงลกทง” หมายถง เพลงทสะทอนชวต สภาพสงคมอดมคตและวฒนธรรมไทย โดยมทวงทานอง คารอง สาเนยง และลลาการรองการบรรเลงทเปนแบบแผน มลกษณะเฉพาะ ซงใหบรรยากาศความเปนลกทง (สานกงานคณะกรรมการวฒนธรรมแหงชาต 2534: 11) บทเพลง "คดถงทงลยลาย" ประพนธแคารองและทานองโดย สมทม ไผรมบง (กวราชา) ขบรองโดย เยนจตร พรเทว 10เชนเพลง "คณอปก" ขบรองโดย สรดา ชมวงคแ (สาวมาด เมกะแดนซแ) หรอมเนอหาเปนเรองราวทชายไทยตดพออดตภรรยาททงตนไปอยเยอรมนมสามฝรง อยางเชน เพลง “เหนเธอทเยอรมน” ขบรองโดย ลกแพร-ไหมไทย อไรพร เปนตน

Page 28: หัวข้อ ภาษา ศาสนา และการ ...โครงการประช มว ชาการระด บชาต และนานาชาต

โครงการประชมวชาการระดบชาตและนานาชาต SSMMAARRTTSS III

: ภาษา ศาสนา และการสงเสรมศลปวฒนธรรม 107

Markus, Moritz, ich liebe euch so sehr. Marco, Philip, Daniel, gebt mir mal einen Kuss. Ich bin bereit mit jemandem zu sein. Ich bin bereit mit jemandem zu sein. Für Ewigkeit bleibe ich ihm treu. Ich bin nicht verrückt, wie man denkt, sondern ich bin lieb. Möchtest du zu mir kommen? Ich will nach Berlin. Wenn du mich liebst, werde ich Prinzessin. Wir hab’n ein Kind, ganz süß wie ich bin. Jetzt suche ich mir jemanden. Jetzt suche ich mir jemanden. Aber niemand möchte mich zur Frau nehmen.11

มารคส มอรทซ ฉนรกพวกเธอเหลอเกน มารโค ฟลลปดาเนยล หอมฉนสกฟอดหนงเถอะ ฉนพรอมเสมอจะไปกบใครสกคน ฉนพรอมเสมอจะไปกบใครสกคน ฉนจะซอสตยจรงตอคนนนตลอดกาล ฉนไมไดบาอยางทคนคดกน ฉนนารกจะตาย เธออยากจะมาหาฉนไหม ฉนอยากไปเบอรลน ถาเธอรกฉน ฉนจะกลายเปนเจาหญง เราจะมลกกน นารกเหมอนฉนน ตอนนตวฉนยงมองหาใครอย ตอนนตวฉนยงมองหาใครอยแตไมยกมผใดรบฉนเปนศรภรรยา

สาหรบการประกวดแขงขนในประเภทท 3 ซงนกศกษาทสงผลงานเขาแขงขน ตองเลอกรปแบบฉนทลกษณแไทย

แบบใดแบบหนง แลวประพนธแรอยกรองภาษาเยอรมนทมเนอหาสรางสรรคแ ทมสมผสนอกและสมผสในตามฉนทลกษณแไทย ผลงานประกวดในประเภทนมจานวนนอยทสด แตกถอไดวามความหลากหลายและนาสนใจเปนอนมาก กลาวคอ มผลงานเดยวสงเขาประกวดรวม 5 ชน 5 รปแบบ อนไดแก กลอนแปด โคลงสสภาพ เพลงเรอ กาพยแเหเรอชมเครองคาวหวาน และกาพยแยาน ซงผลงานสองชนสดทายไดรบรางวลรองชนะเลศเทากน

กาพยแยานภาษาเยอรมนทนกศกษาประพนธแขนและไดรบรางวลรองชนะเลศนนโดดเดนในเรองการผสมผสานภาษาเยอรมนกบภาษาไทยไดอยางยอดเยยม ซงเมอผเขยนนามาปรบแกไขแลว ไดผลงานกาพยแยาน "Thai-Unterricht" ("การเรยนการสอนภาษาไทย")12 ดงปรากฏขางลางน ทงน จานวนพยางคแในคาแปลอาจไมตรงตามจานวนพยางคแและสมผสในภาษาเยอรมนซงตรงตามแบบกาพยแยาน 11 คอ เปน วรรคทประกอบดวยคา 5 และ 6 พยางคแ ในแตบรรทดดงน

Guten Tag Deutsche(สวสดคนเยอรมน) Ich heiße Sie willkommen(ฉนขอกลาวคาตอนรบ) Wie geht es Ihnen ? (คณสบายดหรอไม) Und wie fühlen Sie sich? (แลวรสกอยางไรบาง) Wenn wir sprechen, (เวลาพวกเราพดกน) verstehenSie nichts. (คณไมเขาใจอะไรเลย) Lernen Sie Thailändisch ? (เรยนภาษาไทยไหม) Ich kann Sie das lehren. (ฉนสอนคณได) Thai ist nicht schwer(ภาษาไทยนนไมยาก) Es ist sehr spannend(หากแตวานาตนเตน) Wenn wir uns treffen, (เวลามาพบกน) sagen wir „Sawasdi“ (เราพดวา "สวสด") Tag, Monat und Jahr(วน เดอน และป) Man sagt da“Wan Duen pi” (พดวา "วนเดอนป") Man sagt dann "don ti" (พดวา "โดนต") wenn man geschlagen wird. (เวลาทคนถกต) "Köd A-Rai Khün" auf Thai("เกดอะไรขน" ในภาษาไทย) Ja, das heißt "Was passiert?" (ใช นนหมายถง "เกดอะไรขน")

11ผลงานประพนธแโดย กนกวรรณ กลเกยรตประเสรฐ,กนกอร ยงคแไพบลยแ,ธณยธรณแ ทรพยแอนทรแ,ปาจรยแ ทองจนทรแ,รจรางคแ ผองใส 12ผลงานประพนธแโดย พรรณวภา ศาสนนนทนแ

Page 29: หัวข้อ ภาษา ศาสนา และการ ...โครงการประช มว ชาการระด บชาต และนานาชาต

โครงการประชมวชาการระดบชาตและนานาชาต SSMMAARRTTSS III

108 : ภาษา ศาสนา และการสงเสรมศลปวฒนธรรม

Wenn man korrigiert, (เวลาเราแกไข) auf Thai wird's "Kan Kae Khai" (ภาษาไทยเรยกวา "การแกไข") Wohin es sein mag? (จะไปไหนกนนะ) Denn man fragt "Tscha pai Nai" (เพราะถามวา "จะไปไหน") Man fragt "Pai kab khrai"(เราถามวา "ไปกบใคร") Doch man meint "Wer geht mit dir?" (แตหมายถง "ใครไปกบเธอ") "Puak thör tham A-rai", ("พวกเธอทาอะไร") fragt dabei "Was macht ihr?" (ถามไปวา "พวกเธอทาอะไร") Man sagt "Phuak rau phlia" (เราพด "พวกเราเพลย") Das heißt "Wir sind müde“ (หมายความวา "พวกเราเหนอยเพลย") Und "Ich liebe dich"? (แลว "ฉนรกเธอ" ละ) Ja, man spricht "Chan rak thör" (กพดวา "ฉนรกเธอ") Ich bin zu Hause(ฉนอยทบาน) Ich sage "Ju bhan na öhr" (ฉนพดวา "อยบานนะเออ") Und ich schlafe, (แลวฉนกนอน) traumwandle,"nonlamör" .(ละเมอ หมายถง "นอนละเมอ") Mit der Thai-Lehre (หากเรยนภาษาไทย) wären Sie zufrieden.(คณคงจะพงพอใจ) Gibt es noch Fragen? (สงสยอะไรอกไหม) Die können Sie stellen.(ถามใหถามมา) Ich will erklären, (ฉนอยากอธบาย) muss gehen, wie schade! (แตตองไปแลว เสยดายนกหนา) Danke für dieZeit, (ขอบคณสาหรบเวลา) Aufmerksamkeit und Interesse(ความตงใจและความสนใจ) Es macht mir Freude. (ฉนรสกสนก) Ich gehe. Auf Wiedersehen!(ไปแลวนะ ลากอนเอย)

บทประพนธแขางตนซงสามารถนามาอานเปนทานองเสนาะแบบไทยไดอยางไพเราะนน จงสามารถสะทอนภาพการบรณาการระหวางภาษาและวฒนธรรมของไทยและเยอรมนไดอยางยอดเยยม เพราะนอกจากจะนาภาษาเยอรมนมาประพนธแตามฉนทลกษณแไทยแลว เนอหาของบทประพนธแเองกยงเลนกบภาษาทงสองอยางสรางสรรคแ และแฝงดวยนาเสยงทอบอนระหวางคนสองภาษาสองวฒนธรรม จงนบเปนผลงานการเขยนเชงสรางสรรคแทเขากบแนวคดของโครงการนไดอยางกลมกลน

2. โครงการผลตภาพยนตรสนเชงสารคดชด "ตามรอยลเกไทย" ในภาคการศกษาเดยวกนนนเอง นกศกษาชนปท 4 จานวน 10 คน ซงลงทะเบยนเรยนวชา “ภาพยนตรแ

เยอรมน” ไดปรกษากบผเขยนซงเปนอาจารยแผสอนรายวชาดงกลาวและไดขอสรปรวมกนทจะผลตภาพยนตรแสนเชงสารคดชด “ตามรอยลเกไทย” ซงมวตถประสงคแเพอแนะนาใหชาวตางประเทศทพดภาษาเยอรมนรจกศลปะการแสดงแขนงนของไทย ทงน ในการทาโครงงานดงกลาว นกศกษาไดไปคนควาขอมลเอกสารเกยวกบการแสดงลเก ออกศกษานอกสถานทโดยไปชมและสมภาษณแคณะลเกในจงหวดนครปฐมและสพรรณบร นอกจากน ยงหดราและแตงบทประพนธแ เรอง Aschenputtel (ซนเดอเรลลา) ภาคประยกตแ ทมทงบทพดและบทรองเปนภาษาเยอรมนทงเรอง

Page 30: หัวข้อ ภาษา ศาสนา และการ ...โครงการประช มว ชาการระด บชาต และนานาชาต

โครงการประชมวชาการระดบชาตและนานาชาต SSMMAARRTTSS III

: ภาษา ศาสนา และการสงเสรมศลปวฒนธรรม 109

การประพนธแบทรองลเกถอเปนรปแบบการเขยนเชงสรางสรรคแทเหมอนกนกบการสรางสรรคแงานเขยนในการประกวดของโครงการ "คตนพนธแดลใจ ผสานวฒนธรรมไทย-เยอรมน" กลาวคอ นกศกษาทรบหนาทเขยนบทจะตองแตงบทรองคาประพนธแภาษาเยอรมนใหตรงตามลกษณะกลอนลเกของไทยซงโดยทวไปมกใชกลอนสภาพ โดยเฉพาะกลอนแปด คาสดทายของวรรคทสาม จะรบสมผสคาสดทายของวรรคทสอง ภาษาทใชในกลอนลเกโดยทวไปเปนภาษาทงาย ไมมศพทแยากนก (กระทรวงศกษาธการ 2522 : 352– 355) ในการเขยนบทรองลเกเรอง “ซนเดอเรลลา” นน ผเขยนบทเลอกแตงกลอนเปนชด ๆ ละ 6 วรรค ยกเวนบทสดทายซงเปนบทรองคของพระเอกนางเอก จะรองคนละ 4 วรรค และรองรวมกนอก 2 วรรค จานวนคาในแตละวรรคนนไมตายตว โดยมตงแต 5 ถง 9 พยางคแ ขนอยกบคาในภาษาเยอรมนทเลอกสรรมาใชใหสอความหมายดวย ดงตวอยางตอไปน

บทประพนธภาษาเยอรมน ค าแปล

Die Stiefmutter ich bin's Das find' ich nicht schlecht Nun ist der Alte wirklich weg Endlich wie ich's ersehnte. Jetzt gehört mir das Haus. Ich bin schlau und schlimm

ฉนนะเปนแมเลยง จรง ๆ กไมเลวหรอกนะ ไอแกมนไปแลว ในทสดกเปนอยางทฉนหวง ตอนนบานเปนของฉนแลว ฉนฉลาดและนสยไมด

ดวยความยากลาบากในการประพนธแ บทรองลเกเรอง Aschenputtel จงมการใชจานวนคาในวรรคไมเทากนในแตละชวง นอกจากนการสมผสคา ทงในสวนของสมผสนอกและสมผสใน กยงมขอบกพรองอยบาง เนองจากตองคานงถงความถกตองและการสอความใหรเรองในไวยากรณแภาษาเยอรมนดวย

บทประพนธภาษาเยอรมน ค าแปล Stimmt! Du bist es wirklich. Auf dich hab' ich lange gewartet. (*) Willst du mich heiraten? Weil ich dich sehr liebe. Natürlich "Ja" sage ich. Weil ich wie du denke. Schon lang auf dich ich warte. Ab heute bin ich nicht mehr allein. (**) Sollte die Welt zu Grunde gehn, so leben wir immer noch zusammen

ใชเจาจรง ๆ ดวย คนทขารอมานาน เจาจะแตงงานกบขาไดไหม เพราะขารกเจาเหลอเกน

แนนอนหมอมฉนไมปฏเสธ เพราะตนเองกคดเหมอนพระองค หมอมฉนรอพระองคมานานแลว นบแตนจะไดไมตองโดดเดยวอกตอไป

ตอใหโลกนลมสลาย เรากจะยงคงอยคกนตลอดไป

ในบทรองคของพระเอกและนางเอกในตอนจบกมทอนทสมผสไมตรงทเดยวนนคอ ระหวางคาวา gewartetในวรรคท 2 กบ heiraten ในวรรคท 3 รวมทงมการใชคาเดยวกนซาสองครงในคนละวรรค คอ คาวา ich ในวรรคท 5 และ 6ซงหากมการปรบแกไขบทครงตอไป กนาจะมการคดหาคาใหมมาใชแทน อยางไรกตาม การสรางสมผสใหมเพมในชวงทไมมสมผสบงคบ คอ คาวา mich ในวรรคท 3 กบ dich ในวรรคท 4 และ dich ในวรรคท 7 กบ ichในวรรคท 8 ฟใงดรนหขน เพราะเปนเหมอนการเลนอยกบคาไมกคาทมโครงสรางพยางคแเหมอนกน กลาวคอ คาวา ichและ mich (หมายถง “ฉน”) กบdich (หมายถง “เธอ”) ซงเปนคาสาคญในบทรองคนเพราะเปนเสมอนการทวนคาไปมา ตอกยาความรก และการทพระเอกและนางเอกตางรอคอยกนนนเอง

Page 31: หัวข้อ ภาษา ศาสนา และการ ...โครงการประช มว ชาการระด บชาต และนานาชาต

โครงการประชมวชาการระดบชาตและนานาชาต SSMMAARRTTSS III

110 : ภาษา ศาสนา และการสงเสรมศลปวฒนธรรม

ในการประพนธแกลอนลเกในครงนนมงหวงผลทจะตองนาไปใชรองจรงเพอประกอบการถายทาสารคดของกลม ดงนน นอกจากจะตองคานงถงเนอหา (เนอเรอง) และฉนทลกษณแแลว ยงตองประพนธแใหสามารถนาไปรองลเกไดจรงดวย ดงนน จงตองคานงถงคณลกษณะตาง ๆ ทางเสยงเพมขน เปนตนวาการเลอกใชคาพยางคแเปดกรณทตองรองเออนยาว ๆ ดงนน ในระหวางการซอมจงมการปรบแกไขหลายครง และแมจนกระทงครงลาสดดงปรากฏขางตน ซงเปนบททใชรองแสดงหนาสาธารณชน กยงคงมขอบกพรองอยบาง และสามารถนาไปปรบแกไขใหดยงขนเรอย ๆ เปนตนวาในวรรค (*) อาจแกเปน Ohnedich wär´mein Herz gebrochen ("ปราศจากเธอหวใจฉนคงสลาย") และในวรรค (**) อาจแกเปน Schonlangnachdirichsehne ("หมอมฉนถวลหาพระองคมานานแลว") ซงเปนการรกษาสมผสโดยใชคาทตางกน แตรกษาความหมายตามเนอเรองไว

ประโยชนของการเขยนเชงสรางสรรคทบรณาการวฒนธรรมไทยกบภาษาเยอรมน ผลงานทไดจากทงสองโครงการทไดกลาวถงนน สวนหนงไดมการนามาแสดงใหนกศกษาในภาควชาฯ ไดชมและ

เพลดเพลนไปกบผลงานสรางสรรคแ โดยนาผลงานทไดรบรางวลตางๆ มาขบรองและอานทานองเสนาะใหนกศกษาทเรยนภาษาเยอรมนเปนวชาเอก-โทรบชมรบฟใงในงานประกาศรางวล ในสวนของการแสดงลเกนน ทางกลมนกศกษาเจาของโครงการไดจดแสดง "ลเกเยอรมน" ขนทคณะอกษรศาสตรแ โดยมวตถประสงคแเพอถายทาการแสดงลเกจากประสบการณแการแสดงดวยตนเองของเหลานกศกษา และแสดงผลงานการบรณาการการเรยนภาษาเยอรมนกบการทานบารงศลปวฒนธรรมไทยใหชมชมคณะอกษรศาสตรแไดรบชม และไดรบความเพลดเพลน ซงทกครงทมกจกรรมนาเสนอตอสาธารณชนเชนน ผลงานสรางสรรคแเหลานของนกศกษาลวนไดรบการตอบรบอยางด โดยเฉพาะอยางยงการแสดงลเกเยอรมน ณ หองประชมเทพยสวรรณ คณะอกษรศาสตรแ มหาวทยาลยศลปากร วทยาเขตพระราชวงสนามจนทรแ เมอวนท 7 มนาคม 2555 นน แมนกศกษาในกลมจะมเวลาในการทางานโครงการคอนขางนอย และมโอกาสไดซอมกอนการแสดงจรงไมมาก แตการแสดงของพวกเขาสะทอนใหเหนศกยภาพของนกศกษากลมนไดเปนอยางด ซงเปนการจดประกายใหผเขยนอยากนาโครงการดงกลาวมาพฒนาใหสมบรณแแบบขน และจดการแสดงผลงานอนเกดจากทงการเขยนเชงสรางสรรคแและความกลาแสดงออกของนกศกษาใหเปนทประจกษแแกกลมผชมภายนอกภาควชา โดยเฉพาะอยางยงภายนอกมหาวทยาลยดวย

หลงจากปรกษากบกลมผแสดงลเกและคณาจารยแในภาควชาฯ ผเขยนจงไดตดสนใจนาลเกเยอรมนเรอง “ซนเดอเรลลา” ออกแสดงอกครง พรอมนาเสนอผลงานเพลงลกทงภาษาเยอรมนซงไดจากการจดประกวดในโครงการ “คตนพนธแดลใจ ผสานวฒนธรรมไทย-เยอรมน” ในคราวเดยวกนดวย โดยจดทาเปนการแสดงเตมรปแบบของศษยแเกาและนกศกษาภาควชาภาษาเยอรมน มหาวทยาลยศลปากร เพอรวมเฉลมฉลองเนองในโอกาสครบรอบ 150 ป ความสมพนธแทางการทตระหวางประเทศไทยกบสหพนธแสาธารณรฐเยอรมน ทงน ไดรบการสนบสนนจากมลนธวฒนธรรมไทย-เยอรมน การแสดงชดนใชชอวา “ลเก-ลกทงเยอรมน สานสมพนธแ 150 ป” จดขนเมอวนท 5 สงหาคม 2555 ณ หอประชมมลนธวฒนธรรมไทย-เยอรมน รวม 2 รอบ การแสดงในแตละรอบแบงออกเปน 2 ชวง คอ ครงแรกเปนการแสดงลเกภาษาเยอรมนเรอง “ซนเดอเรลลา” สวนครงหลงเปนคอนเสรแตเพลงลกทงภาษาเยอรมน

Page 32: หัวข้อ ภาษา ศาสนา และการ ...โครงการประช มว ชาการระด บชาต และนานาชาต

โครงการประชมวชาการระดบชาตและนานาชาต SSMMAARRTTSS III

: ภาษา ศาสนา และการสงเสรมศลปวฒนธรรม 111

แมวากจกรรมในครงนจะมไดเปนสวนหนงของรายวชาใด และผทมสวนรวมในกจกรรมจะเปนเพยงสวนหนงของศษยแเกาและนกศกษาปใจจบน แตในกระบวนการทางานในรปแบบโครงการทตองนาเสนอผลงานตอสาธารณชนนอกรวมหาวทยาลยในครงน ไดพสจนแใหเหนวา กระบวนการตงแตการเรมเขยนตวบทและเนอรองไปจนถงการแสดงเตมรปแบบทาใหผเรยนไทยสามารถพฒนาความสามารถในการใชภาษาเยอรมนของตน กจกรรมดงกลาวจงเปนรปแบบการบรณาการทนามาใชพฒนาการเรยนการสอนไดอนจะเปนการขยายผลไปสกลมผเรยนทมไดมสวนรวมในการทากจกรรมตาง ๆ เหลานโดยตรง ดงจะกลาวถงในลาดบตอไป การฝกซอมการแสดงในครงนน ทงในสวนของลเกและลกทง ใชเวลารวมทงสนประมาณ 2 เดอนกอนการแสดง ซงในระหวางนนไดนาเอาบทลเกเรอง Aschenputtel ของนกศกษามาปรบปรงแกไขใหดขน ทงในแงของการใชภาษาเยอรมนทถกตอง การพยายามปรบการใชคาใหเหมาะสมกบการรอง มการมอบหมายใหนกศกษาบางคนแตงเพลงล กทงเพมเตมเพอใหสอดคลองกบการแสดงเตมรปแบบ การฝกซอมในดานการออกเสยงภาษาเยอรมนและการแสดง ตลอดจนการเตรยมงานจดทาสจบตร โปสเตอรแ และประชาสมพนธแการแสดง ซงมนกศกษาและคณาจารยแเขามามสวนชวยทางานรวมทงสนประมาณ50 คน ทาใหเหนประจกษแวาโครงการลกษณะนซงนอกจากจะเปนการบรณาการการเขยนเชงสรางสรรคแ เขากบการแสดง บรณาการภาษาเยอรมนกบศลปวฒนธรรมไทยแลว ยงเปนการฝกฝนผ เรยนภาษาเยอรมนในฐานะภาษาตางประเทศไดเปนอยางด ซงอาจสรปใหเหนเปนรปธรรมไดดงน

พฒนาการใชภาษาเยอรมน ทงในแงคาศพทแ และโครงสรางประโยค ของผเรยน โดยผานกระบวนการเขยนสรางสรรคแ ทงในลกษณะของการทางานเดยวและการทางานกลม(กรณของผประพนธแเพลง เขยนบทลเก และทมงานทชวยจดทาสจบตร ตลอดจนออกแบบโปสเตอรแ)ทงน โดยมอาจารยแคอยควบคมดแลและใหคาปรกษาอยางใกลชด

ผลงานทเกดจากการเขยนเชงสรางสรรคแสามารถนามาใชเปนบทในการแสดงได ซงกรณของกลมนกแสดง ทงในสวนของ ผแสดงลเก นกรองลกทง และหางเครอง ซงตองจาตวบทและเนอเพลงภาษาเยอรมนนน การฝกซอมอยางหนกเพอการแสดงทาใหจดจาตวบทภาษาเยอรมนไดแมนยาขน ซงในเรองนนบวาชวยพฒนาทกษะในการใชภาษาเยอรมนของผเรยนเชนกน เพราะภาษาทใชทงในการแสดงลเกและลกทงนน เปนภาษาระดบงายๆ สามารถนาไปประยกตแใชในการพดภาษาเยอรมนในชวตประจาวนได

กรณของผท เปนนกรองและนกแสดงทตองมบทรองและพดนน พฒนาการท เหนไดชดมากทสด คอ ความสามารถในการออกเสยงภาษาเยอรมน การใหผเรยนฝกรองลเกหรอเพลงลกทงซงมรปแบบเปนไทยใหเจาของภาษาเยอรมนสามารถฟใงใหเปนภาษาเยอรมนทเขาใจไดนนจงเปนแบบฝกหดทยากยงแตทาทายความสามารถของทงผสอนและผเรยน การฝกซอมอยางหนกเพอการแสดงสงผลทเหนไดชดเจนแลววาผทตองทาหนาทแสดงลเกและขบรองเพลงลกทงในการแสดงครงนทกคนมพฒนาการในดานการออกเสยงภาษาเยอรมนดขนเปนอนมาก เพราะเปนเหมอนตกอยในสถานการณแบงคบทตองออกเสยงใหชดมากกวาในการออกเสยงภาษาเยอรมนในบทสนทนาทวไป

การใชการเขยนสรางสรรคแเปนสอในการบรณาการภาษาเยอรมนกบวฒนธรรมไทยนนเปนการฝกฝนใหผเรยนตองขบคดกบประเดนการขามวฒนธรรมตลอดเวลา จงเปนการเพมพนความสามารถในดานทเรยกกนวาเปน "ความสามารถในการสอสารขามวฒนธรรม" (Intercultural competence) ซงกเปนแนวคดสาคญอกประการหนงของการเรยนการสอนภาษาเยอรมนในฐานะภาษาตางประเทศ

ผลงานเขยนสรางสรรคแทเกดขนสามารถนามาใชในการเรยนการสอนไวยากรณแเยอรมนไดดวย โดยการทนาสอทใหความเพลดเพลนมาสรางแรงจงใจในการเรยน ซงถอเปนสงทอยใกลตวผเรยนชาวไทยมากกวาการนาเพลงเยอรมนทวไปมาสอนดวย ซงในสวนนผเขยนเองเคยไดทดลองนาบทเพลงลกทงมาอธบายไวยากรณแเยอรมนในชนเรยน ผลปรากฏวานกศกษาสนใจและสนกกบบทเพลงเหลาน

Page 33: หัวข้อ ภาษา ศาสนา และการ ...โครงการประช มว ชาการระด บชาต และนานาชาต

โครงการประชมวชาการระดบชาตและนานาชาต SSMMAARRTTSS III

112 : ภาษา ศาสนา และการสงเสรมศลปวฒนธรรม

บทสรป จากตวอยางทยกมาอภปรายในบทความนชใหเหนแลววาการเขยนเชงสรางสรรคแนนสามารถนามาใชใหเปนประโยชนแในการเรยนการสอนภาษาเยอรมนในฐานะภาษาตางประเทศได และเปนวธการทใชไดกบการเรยนการสอนทกระดบ (Lorey 2009: 9) การเขยนเชงสรางสรรคแทเปนการบรณาการวฒนธรรมไทยกบภาษาเยอรมนกสามารถมบทบาทในการพฒนาความสามารถในการใชภาษาเยอรมนของผเรยนชาวไทยไดทกระดบเชนกน โดยการปรบรปแบบความยากงายของงานเขยนใหแตกตางกนออกไป เปนตนวาในระดบตนอาจนาเพยงทานองเพลงไทยมาใหแตงเนอรองเยอรมนแบบงาย ในระดบทสงขน จงคอยๆ มการหาคาสมผส และเขยนคาประพนธแทมฉนทลกษณแ ดงน เปนตน โดยทวไปการเรยนการสอนภาษาตางประเทศนนมการใชประโยชนแจากการแสดงหรอการละครโดยธรรมชาตอยแลว ไมวาจะเปนการใหผเรยนแสดงบทบาทตามสถานการณแทกาหนด หรอแสดงละครเปนภาษาตางประเทศทเรยน ไมวาจะเปนเพยงการแสดงเลก ๆ ในชนเรยน กจกรรมภายในสาขาวชา หรอเปนการจดแสดงละครเวททเปดโอกาสใหสาธารณชนเขาฟใงไดดวย การนากจกรรมการเขยนเชงสรางสรรคแมาผสมผสานซงเปนแสดงความสามารถในการใชภาษาเยอรมนมาผสมผสานกบศลปะการแสดงของไทย โดยเฉพาะอยางยงศลปะการแสดงแบบชาวบานอยางลเกและลกทงนน นบเปนมตใหมในวงการการเรยนการสอนภาษาตางประเทศในประเทศไทยทแสดงใหเหนวาการเรยนการสอนภาษาตางประเทศทเปดโอกาสใหผเรยนใชศกยภาพของตนสรางองคแความรจากฐานของวฒนธรรมไทย ทงในดานภาษา ดนตร และนาฏศลป นอกจากนยงเปนการถางทางไปสการใชความรความสามารถของตนในการเผยแพรศลปวฒนธรรมไทยออกสประชาคมนานาชาตในวงทกวางขนไดดวยนอกเหนอไปจากการตอบสนองความสนใจของกลมเจาของภาษาเยอรมนทสนใจวฒนธรรมไทยเปนทนเดมอยแลว ดงตวอยางกลมผชมการแสดงลเก-ลกทงทจดขนภายใตกรอบใหญของการเฉลมฉลองความสมพนธแระหวางประเทศไทยและเยอรมน ซงลวนประเมนผลความพงพอใจทมตอการแสดงครงนนไวในระดบ "มากทสด"13 การแตงคาประพนธแภาษาเยอรมนทใชฉนทลกษณแไทยมนยสาคญในการเรยนการสอนเชนกน ทงน หมายรวมถงการเรยนการสอนภาษาเยอรมนสาหรบชาวไทยและการเรยนการสอนภาษาไทยสาหรบชาวตางประเทศดวย จงอาจกลาวไดงานเขยนสรางสรรคแรปแบบใหมทเปนการบรณาการวฒนธรรมไทยกบภาษาเยอรมนนน ยงม ศกยภาพทจะพฒนาตอยอดออกไปไดอกหลายทศทางโครงการทยกมาเปนกรณตวอยางในทน เปนนวตกรรมทนาจะสงเสรมใหเกดการแลกเปลยนขามวฒนธรรม (Cross-cultural exchange) ไดเปนอยางด รวมไปถงการเปนโครงการตวอยางสาหรบการเรยนการสอนภาษาตางประเทศภาษาอนๆ หรอการเรยนการสอนภาษาตางประเทศในประเทศกลมอาเซยนททกประเทศกนาจะมความปรารถนาเดยวกน คอ เปนเลศในภาษาตางประเทศแตในขณะเดยวกนกสามารถรกษาศลปวฒนธรรมของตนและนาเสนอความภาคภมใจในรากเหงาของตนออกสประชาคมนานาชาต

บรรณานกรม

กระทรวงศกษาธการ. (2523). วรรณกรรมประกอบการเลนลเก. กรงเทพฯ: โครงการเผยแพรเอกลกษณแของไทย. ประภาศร สหอาไพ. (2531). การเขยนแบบสรางสรรค. กรงเทพฯ: สานกพมพแโอเดยนสโตรแ. สานกงานคณะกรรมการวฒนธรรมแหงชาต. (2534). กงศตวรรษเพลงลกทงไทย. กรงเทพฯ: สานกงาน

คณะกรรมการวฒนธรรมแหงชาต. Lorey, Christoph (2000). Kreatives Schreiben im ersten Jahr Deutsch als Fremdsprache. Dreizehn

Fragen und Antworten mit anregenden Aktivitäten. Forum Deutsch. Sommer 2000, 9–16. Schreiter, Ina (1998). Schreiben unterstützt das Lernen, kreatives Schreiben das autonome

Lernen. Zeitschrift für Interkulturellen Fremdsprachenunterricht. Retrieved August 30, 2012, from

http//www.spz.tu-darmstadt.de/projekt_ejournal/jg_03_1/ beitrag/schreit2.htm.

13ขอมลจากแบบประเมนผลโครงการโดยผชมการแสดง

Page 34: หัวข้อ ภาษา ศาสนา และการ ...โครงการประช มว ชาการระด บชาต และนานาชาต

โครงการประชมวชาการระดบชาตและนานาชาต SSMMAARRTTSS III

: ภาษา ศาสนา และการสงเสรมศลปวฒนธรรม 113

ปจจยทสงผลกระทบตอภาษาและวถชวตของชาวไทลอในเขตสบสองปนนา ประเทศสาธารณรฐประชาชนจน

The factors that effected to Tai Lue’s language and lifestyles in Xishuangbanna Autonomous Region, China

ผกาวรรณ ศรวรรธนะ นกศกษาปรญญาตร วชาเอกเอเชยศกษา คณะอกษรศาสตรแ มหาวทยาลยศลปากร

บทคดยอ งานวจยนมวตถประสงคแเพอการศกษาปใจจยทมผลกระทบตอการเปลยนแปลงทางภาษาและวถชวตของชาวไทลอในสบสองปในนาโดยใชวธเกบขอมลภาคสนามโดยสมภาษณแและสงเกตการณแ เพอการศกษาดานภาษาและวถชวตของชาวไทลอในเขตสบสองปในนา มณฑลยนนาน ประเทศสาธารณรฐประชาชนจน และวเคราะหแวาวถชวตเหลานนกอใหเกดปใจจยการปรบเปลยนภาษาไทลออยางไร โดยเกบขอมลภาคสนามทเมองเชยงรง และชมชนชาวไทลอในเมองฮา เขตสบสองปในนา มณฑลยนนาน ประเทศสาธารณรฐประชาชนจน ในวนท 1-6 ธนวาคม พ.ศ. 2554 เปนเวลา 6 วน ผลการศกษาพบวาปใจจยสาคญคอ การคมนาคมทสะดวก และนโยบายดานภาษาของรฐบาลจน สบสองปในนากลายเปนเมองทมความเจรญทงทางดานเศรษฐกจและการทองเทยว เมอสบสองปในนากลายเปนเมองทองเทยวทมชอเสยงจงทาใหมผคนหลงไหลเขามามาก และการทรฐบาลจนสนใจทจะผลกดนใหสบสองปในนากลายเปนเมองทองเทยวทสรางรายไดใหประเทศจน บวกกบความเจรญทเขามาในเมอง สงผลใหปใจจบนชาวไทลอทอาศยอยในเขตสบสองปในนาในประเทศจนนนกลายเปนชนกลมนอยทอาศยอยทามกลางสงคมชาวจนและความเจรญ จงกอใหเกดการดาเนนชวตในปใจจบนทแตกตางไปจากอดตเปนอยางมาก เชน ความเปลยนแปลงดานภาษา ทชาวไทลอรนใหมไมนยมพดภาษาไทลออกตอไปแลว แตจะใชภาษาจนในการสอสารเปนหลก หรอวฒนธรรมการแตงกายทคนหนมสาวชาวไทลอไมนยมแตงกายชดไทลอแบบดงเดมอกตอไปแลว แตจะนยมแตงกายแบบสากล รวมถงวฒนธรรมดานอาหารทชาวไทลอยคใหมนยมบรโภคอาหารนอกบานทเปนอาหารจนและอาหารตะวนตก แทนการประกอบอาหารพนบานแบบดงเดมของตนรบประทานเองภายในบานเหมอนในอดต และนอกจากนนวฒนธรรมทอยอาศยของชาวไทลอกกาลงไดรบผลกระทบจากความเจรญทเขามาเชนกน ปใจจบนชาวไทลอไมนยมสรางบานแบบไทลอดงเดมแลว แตมการประยกตแใหเขากบยคสมยและเปดใหนกทองเทยวเขามาพกเปนธรกจทางดานการทองเทยว

ค ำส ำคญ: ภาษาไทลอ, วฒนธรรมไทลอ, สบสองปในนา Abstract This research aims to study the factors that effected to Lue’s language and Lue’s lifestyles in Xishuangbanna Autonomous region, China. By surveyed for details and information in Jinghong and Tai Lue’s urban area in Hum city Xishuangbanna Autonomous region, China in 1-6 December 2011 for six days.The results showed that the main factors are convenience have developed which made it easier to go to XishuangbannaAnd also because of language policy by Chinese government. So, Xishuangbanna became a modern city. When tourism here is so popular, Chinese government wants to promote Xishuangbanna as a place for tourism where can earn more incomes for China. Moreover, the growth of the city influentially affected to Tai Lue peoples, the local peoples who live in Xishuangbanna, became just minorities who living among the Chinese society and civilization. Because of this, their lifestyles are different from the original in many ways. For example: language variation, most of Tai Lue’s new generations are now speaking Chinese language as native speaker and they aren’t use Tai Lue language as usual anymore. Costumes culture, all of Tai Lue’s new generations are wearing global costumes and

Page 35: หัวข้อ ภาษา ศาสนา และการ ...โครงการประช มว ชาการระด บชาต และนานาชาต

โครงการประชมวชาการระดบชาตและนานาชาต SSMMAARRTTSS III

114 : ภาษา ศาสนา และการสงเสรมศลปวฒนธรรม

they don’t wear Tai Lue costumes. Food cultures, eating out especially Chinese food or Fast food are most popular and Tai Lue’s new generations do not often cook local food anymore. About habitat cultural, as language, costumes and food, Tai Lue’s habitats in Xishuangbanna now are affected by the development. Tai Lue’s new generations do not build a house in Tai Lue style but they built a house for getting along with civilization and for business and tourism demands (guesthouses).

Keywords: Tai Lue language, Tai Lueculturals, Xishuangbanna

บทน า ไทลอ เปนกลมชาตพนธแทพดภาษาตระกลไท มความสมพนธแกบชาวไทเขนในประเทศพมา และชาวไทลอทาง

ภาคเหนอของประเทศไทย เดมชาวไทลอมถนทอยบรเวณหวนาของ(นาโขง) เมองลอหลวงหรอทชาวจนเรยกวา "ลอแจง" ตอมาไดเคลอนยายลงมาอยบรเวณเมองหนองแส หรอเมอง“คนหมง”ในปใจจบนหลงจากนนชาวไทลอกไดยายลงมาสเมองสบสองปในนาในปใจจบน ในสบสองปในนามประชากรทงหมดกวา700,000คน มชนชาต "ไต" หรอ "ไท" อาศยอยประมาณ200,000คน ทเหลอเปนชาวจน ชาวไทลอสวนใหญรอยละ90นบถอศาสนาพทธ ความโดดเดนของชาวไทลอในสบสองปในนาแตเดมคอการสรางบานเรอนดวยไมไผยกเสาสง รอบๆบานนยมปลกตนผลไมเอาไว หมบานของชาวไทลอมวถชวตและบรรยากาศคลายคลงกบชนบทในประเทศไทย มเอกลกษณแการแตงกาย ดารงชวตดวยการทอผา ทาเครองจกสาน เครองเงนเครองทอง ตเหลก ทาการเกษตร เลยงสตวแและปในหมอ ใชภาษาและตวอกษรไทลอในการตดตอสอสาร

แตในปใจจบน ภาษาและวฒนธรรมดงเดมของชาวไทลอในสบสองปในนา นบวนจะยงสญหายไป เนองจากภายหลงการโคนลมราชวงศแแมนจ ระบบการปกครองตามประเพณดงเดมในสบสองปในนานนไดถกรฐบาลจนขามาแทรกแซง รฐบาลจนไดพยายามเขามาปกครองสบสองปในนาอยางใกลชดมากขน โดยจดแบงการปกครองภายในขนตามแบบจน กองทพจนไดเคลอนเขาไปในสบสองปในนา และจดการยกฐานะเปนเขตปกครองตนเองชนชาตไตสบสองปในนา สงกดมณฑลยนนาน สาธารณรฐประชาชนจน มชอเรยกเปนภาษาองกฤษวา "Xishaungbanna Dai Autonomous Prefecture" ในสมยก฿กหมนตงปกครองประเทศจน (ค.ศ. 1930-1940) ไดพยายามทาใหระบบการปกครองของไทลอสอดคลองกบของจนมากขน ทงดานสงคมและวฒนธรรม จนกระทงยคปลดแอกของจนคอมมวนสตแ จงไดมการยกเลกโครงสรางระบบการปกครองสงคมแบบดงเดมของไทลอในสบสองปในนาทงหมด (ชลพร วมกตานนทแ, 2529: 4) และยตระบอบกษตรยแแหงอาณาจกรสบสองปในนา เจาหมอมคาลอ เชอพระวงศแองคแสดทายถกลดฐานะเปนเพยงประธานกรรมการประสานงานเขตปกครองตนเอง และมชอในภาษาจนวา "ตาวซอซน" จากเหตการณแในประวตศาสตรแน ไดสงผลกระทบถงวถชวตความเปนอยและวฒนธรรมดงเดมของชาวไทลอเปนอยางมาก ดวยเหตนผวจยจงใครศกษาปใจจยทสงผลกระทบตอภาษาและวถชวตของชาวไทลอในเขตสบสองปในนา มณฑลยนนาน ประเทศสาธารณรฐประชาชนจน

วตถประสงค 1. เพอศกษาวถชวตของชาวไทลอในสบสองปในนาในปใจจบน

2. เพอศกษาปใจจยทสงผลกระทบตอการเปลยนแปลงของภาษาไทลอและวถชวตของชาวไทลอในสบสองปในนา

วธการศกษา 1. ทบทวนเอกสารและงานวจยทเกยวของกบนโยบายของทางการประเทศจนทสงผลกระทบตอภาษา วถชวตของชาว

ไทลอในเขตสบสองปในนา มณฑลยนนาน ประเทศสาธารณรฐประชาชนจน ทงในอดตและในปใจจบน 2. เกบขอมลภาคสนามโดยสมภาษณแและสงเกตการณแ เพอการศกษาดานภาษาและวถชวตของชาวไทลอในเขตสบสอง

ปในนา มณฑลยนนาน ประเทศสาธารณรฐประชาชนจน และวเคราะหแวาวถชวตเหลานนกอใหเกดปใจจยการปรบเปลยนภาษาไทลออยางไร โดยเกบขอมลภาคสนามทเมองเชยงรง และชมชนชาวไทลอในเมองฮาเขตสบสองปในนา มณฑลยนนาน

Page 36: หัวข้อ ภาษา ศาสนา และการ ...โครงการประช มว ชาการระด บชาต และนานาชาต

โครงการประชมวชาการระดบชาตและนานาชาต SSMMAARRTTSS III

: ภาษา ศาสนา และการสงเสรมศลปวฒนธรรม 115

ประเทศสาธารณรฐประชาชนจน ในวนท 1-6 ธนวาคม พ.ศ.2554 เปนเวลา 6 วน ดวยวธการสงเกตการณแและการสมภาษณแชาวไทลอในเมองฮาจานวน3คน และชาวไทลอในเมองเชยงรง3คน และสงเกตภาษาทใชบนปายรานคา และปายบอกทางตาง ๆ ในเมอง สงเกตวถชวตประจาวนของชาวไทลอ ทงในดานการแตงกายของเดกและผใหญดาน อาหารการกนและรสนยม และสงเกตการปรบตวของชาวไทลอเพอใหเขากบยคสมยทเปลยนแปลงไปในสงคมจน

3. วเคราะหแปใจจยทมอทธพลตอชาวไทลอในสบสองปในนาจากการสมภาษณแ สงเกตการณแและคนควาเอกสาร 4. เรยบเรยงผลการศกษาเปนบทความวจย

ผลการวจย

1. วถชวตของชาวไทลอในเขตสบสองปนนาปจจบน ผวจยใชวธสงเกตการณแเกยวกบวถชวตของชาวไทลอ ไดแก การสมผสภาษา วฒนธรรมการแตงกาย การ

ประกอบอาหาร ตลอดจนความเปนอยและสภาพบานเรอนปรากฏผลดงน 1.1 การสมผสภาษา ชาวไทลอรนใหมในปใจจบนมความเปลยนแปลงในการใชชวตไปจากเดมมาก ทงการใชภาษาในการสอสาร

กเปลยนไป คนรนใหมหนมาใชภาษาจนในชวตประจาวนเปนหลก เพราะเปนภาษาทคนหมมากใช และเปนภาษาทสามารถใชประกอบอาชพได ทาใหผทสามารถจะพด อาน เขยนภาษาไทลอนนเหลอเพยงแตคนทอยในวยกลางคนและคนวยชราเทานน ผวจยพบการสมผสภาษาโดยสงเกตจากปายรานคาและปายบอกทางในเมองเชยงรงและเมองกาหลนปาจานวน44ปาย พบวาปายทมแตภาษาจนอยางเดยวมมากทสด เปนปายกระดานโฆษณารมถนนทขายสนคาตางๆ เชน โทรศพทแมอถอ รวมถงปายชอรานคาเลกๆหรอรานคาขนาดใหญบางราน ทใชปายชอรานและปายโฆษณาสงของหรอรายการสงเสรมการขายภายในรานเปนภาษาจนอยางเดยวเทานน ปายเหลานแสดงใหเหนถงอทธพลของภาษาจนซงเปนภาษาประจาชาต เชน

ภาพท 1:ปายโฆษณาภาษาจนในเมองเชยงรง

การโฆษณาในภาพนนนใชแตเพยงภาษาจนเทานน ไมมการเขยนภาษาไทลอกากบไว เปนการโฆษณาของเครอขายโทรศพทแมอถอรายใหญทสดของจนทมชอวา “ไชนาโมบาย” เชญชวนใหครกซอซมการแดมอถอเปนเบอรแทขนตนดวย 520, 521 เพราะในประเทศจน เลข 520 ในภาษาจนกลางออกเสยงวา “อ เออหลง” ชาวจนถอวามความคลายคลงในการออกเสยงเหมอนคาวา “หวอ อาย หน” ทแปลวา “ฉนรกคณ” วฒนธรรม 520 นเปนทนยมมากในหมหนมสาวชาวจนทวประเทศจน ดงนนโฆษณานจงมเปาหมายเพอทาการตลาดในกลมคนรนใหม การทเขยนเปนภาษาจนทงหมดกเพราะตองการขายเบอรแเหลานใหกบวยรนหนมสาว จงวเคราะหแไดวาเดกรนใหมทอาศยอยในเมองเชยงรงนนยมใชภาษาจนเปนหลกและนยมสนคาตะวนตก แสดงใหเหนวาวฒนธรรมรนใหมทไดรบความนยมในหมวยรนชาวจนกไดเข ามามอทธพลตอวยรนในเมองเชยงรงเชนกน

1.2 วฒนธรรมการแตงกาย ในอดตวฒนธรรมการแตงกายแบบดงเดมของชาวไทลอคอหากเปนผหญงชาวไทลอนนจะนยมใสเสอปใด

รดรปผาอก มสาบหนาเฉยงมาผกตดกบดายหรอใชกระดมเมดขนาดใหญเกยวกนไว ลกษณะเปนเสอตวสนแขนยาว

Page 37: หัวข้อ ภาษา ศาสนา และการ ...โครงการประช มว ชาการระด บชาต และนานาชาต

โครงการประชมวชาการระดบชาตและนานาชาต SSMMAARRTTSS III

116 : ภาษา ศาสนา และการสงเสรมศลปวฒนธรรม

ทรงกระบอก เสอปใดนนยมใชสดาหรอสคราม ตรงสาบเสอจะขลบดวยแถบผาสตางๆ หรอดวยลวดลายทหลากหลาย และนงผาซนลายขวางทาดวยผาฝาย คนเฒาคนแกมกจะใสสดาหรอสเขมๆ สวนคนรนสาวจะใสสสดตดกน และมกจะเกลาผมเปนมวย และตอจากมวยจงเกลาอกชนดวยการขดปลายผมเปนรปวงกลม เรยกวาการ “จว฿องผม” แลวจงโพกศรษะอกทหนงดวยผาขาวหรอสชมพ และมกจะถอถงยาม สวนผชายมกจะสวมเสอมอฮอมแขนยาวถงขอมอ และใชกระดมเชอกผก ใสกางเกงสดาและโพกศรษะดวยผาขาว (สารานกรมกลมชาตพนธแไทยลอ 2541)

ภาพท 2:การแตงกายของชาวไทลอในสมยกอน และการแตงกายของชาวไทลอในสมยปใจจบน ทมา: www.oknation.com. ภาพทางขวานคอหนมสาวชาวไทลอในยานใจกลางเมองเชยงรงในยคปใจจบนทมการแตงกายแบบไทลอเพยงลาย

ของเสอผาเทานน และเสอผาทพวกเขาสวมใสกเปนการออกแบบตามสมยนยม ผสานรปแบบคอเสอของจน ไมใชการแตงกายของชาวไทลอแบบดงเดม หญงสาวคนนไมไดจว฿องผม สวมผาซนแบบสนทงยงใสถงนองและรองเทาบทหมขอสนสงแบบสาวจนททาใหดสวยงามแบบทนสมย สวนชายหนมในภาพกไมไดสวมผาโพกหวและแตงกายแบบชาวไทลอเพยงเสอเทานน ซงเสอแบบนกไมใชการแตงกายแบบไทลอดงเดม ทงยงสวมกางเกงยนสแและรองเทาผาใบแบบวยรนชาวจนปใจจบนอกดวย จะเหนไดวา ชาวไทลอทอาศยอยในเมองใหญอยางเมองเชยงรงนนไดมความเปลยนแปลงทางวฒนธรรมไปอยางเหนไดชด ความทนสมยจากชาวจนไดเขามามอทธพลตอชาวไทลอรนใหม และกอใหเกดความแตกตางจากวฒนธรรมของชาวไทลอแบบดงเดม

1.3 การประกอบอาหาร สมยกอนชาวไทลอนยมปลกผลไมและผกสวนครวไวภายในบรเวณบานเพอบรโภคและขายภายในชมชน

เชนหมบานชาวไทลอในเมองฮา ทมชาวไทลอออกมาคาขายผลผลตทางการเกษตรในตลาด มทงขาวสาร ผก และผลไมชนดตาง ๆ เชน สมโอ มะพราว สบปะรด กลวย และออย เปนตน ทาใหทราบวาชาวไทลอในเมองฮานยงคงบรโภคอาหารแบบไทลอพนเมองอย แตสงทกาลงเกดความเปลยนแปลงคอ การนาภาชนะพลาสตกมาใชแทนภาชนะจกสานซงใชวตถดบจากธรรมชาตเปนการตอกไมไผ หากยงเปนเชนน วนหนงวฒนธรรมการจกสานแบบพนบานอาจจะหายไป นอกจากนนเมอซอสนคาแมคากจะใชถงพลาสตกใสสนคา และใชกลองพลาสตก เพอความสะดวกรวดเรวในการซอมารบประทาน สงเหลานลวนเขามาแทนทวฒนธรรมดงเดมของชาวไทลอทเคยมมานอกจากนนการจะหาอาหารไทลอมารบประทานกไมใชเรองงายอกตอไปในเมองเชยงรง อาหารชนดตางๆทขายอยขางถนน ลวนเปนอาหารจนทงสน เชนบะหม และอาหารปงยาง เปนตน เชน

Page 38: หัวข้อ ภาษา ศาสนา และการ ...โครงการประช มว ชาการระด บชาต และนานาชาต

โครงการประชมวชาการระดบชาตและนานาชาต SSMMAARRTTSS III

: ภาษา ศาสนา และการสงเสรมศลปวฒนธรรม 117

ภาพท 3: รานขายอาหารจนในเชยงรง ในภาพนคอหญงชาวไทลอทขายอาหารประเภทเนอปงยางอยรมถนน จรงๆแลวลกษณะอาหารปงยางแบบน

เปนอาหารของชาวจน แตขายโดยหญงชาวไทลอ เพราะสภาพสงคมในเมองเชยงรงมชาวจนอาศยอยมากมาย ทาใหชาวไทลอตองทามาหากนดวยการขายของแบบทชาวจนนยมบรโภคนอกจากนนใกลๆกนยงมรานของครอบครวหญ งไทลออกคนหนง ทเปนแผงขายอาหารตามสงจาพวกบะหมและขาวผดทเปนสตรการทาอาหารแบบจน ทงรานมลกคาชาวจนอยเตมราน และยงมวยรนชาวไทลอบางคนมานงรบประทานรวมอยดวย แสดงใหเหนวาสภาพความเปนอยของสงคมเมองใหญอยางเชยงรงปใจจบนทาใหคนไทลอรนใหม ตองมวถชวตในการบรโภคแบบชาวจนไปตามสงคมรอบๆตวและทาใหเกดความกลมกลนกนเมอคนขายอาหารชาวไทลอตองเรยนรวธการทาอาหารแบบจน เพอขายลกคาทนยมบรโภคอาหารประเภทนแลว ปใจจยดงกลาวอาจมผลกระทบทาใหอาหารแบบไทลอไมเปนทนยมและสญหายไปตามกาลเวลาได

1.4 ความเปนอยและลกษณะทอยอาศย บานของชาวไทลอโดยทวไปจะมขนาดใหญหรอเลกนนขนอยกบจานวนคนในบาน สวนวสดทใชสรางบานจะแตกตางกนไปตามฐานะของครอบครวและตามสภาพของภมประเทศ แตเดมภายในของตวบานจะปลอยโลงไมมการกนหองนอนแตสมยนมกมการกนหองนอนแบบเปนสดสวน สวนใหญนยมสรางเรอนไมยกใตถนสง หลงคาทรงปในหยา ทรงหนาจว มงหลงคาดวยแปนเกลดและดนขอ (แผนไมและกระเบองดนเผา) ทใตถนบานมกจะไวใชทางาน เชน ทอผา หรอ ไวเกบเครองมอการเกษตรและเลยงสตวแ สวนภายในบรเวณบานนยมปลกพชผกผลไมตางๆ (สารานกรมกลมชาตพนธแไทยลอ, 2541) บานของชาวไทลอในยคปใจจบนนนมการเปลยนแปลงไปบางตามความจาเปนในการใชชวตในสงคมของประเทศจน นอกจากนนชาวไทลอยงมกมเพอนบานชาวจนหลายหลงอาศยอยในชมชนเดยวกนปะปนกนไป

จากภาพน แสดงใหเหนวาสภาพสงคมทเปลยนไป ทาใหใตถนบานของชาวไทลอในเมองฮา ทเคยมการทอผาหรอ เลยงสตวแหรอเกบเครองมอเกษตร บดนไดกลายเปนทจอดรถยนตแและรถมอเตอรแไซคแ แสดงใหเหนถงวถชวตทเปลยนไปจากอดต

2. ปจจยทสงผลกระทบตอภาษาและวถชวตของชาวไทลอ ในอดตเมองเชยงรงเปนเขตททรกนดาร ยงไมมทางหลวงไปยงเมองคนหมงของจน ไมมถนนไปอาณาจกร

ลานนาของไทยและและไมมถนนไปประเทศพมา จงสญจรดวยการเดนเทาและขมา ซงใชเวลาอยางนอย20วน ทาใหไดรบ

ภาพท 4: ลกษณะบานของชาวไทลอทเปลยนแปลงไป

Page 39: หัวข้อ ภาษา ศาสนา และการ ...โครงการประช มว ชาการระด บชาต และนานาชาต

โครงการประชมวชาการระดบชาตและนานาชาต SSMMAARRTTSS III

118 : ภาษา ศาสนา และการสงเสรมศลปวฒนธรรม

อทธพลจากโลกภายนอกนอยมากจงสามารถรกษาขนบธรรมเนยม วฒนธรรมประเพณเอาไวไดมาก ชวงสงครามเยน เสนทางสญจรเขตนถกใชเปนเสนทางขนอาวธและเปนแหลงฝกสอนคอมมวนสตแ แตหลงจากทประเทศจนสถาปนาความสมพนธแกบประเทศไทย ทางการจนกมความคดทจะเปลยนเสนทางสายนใหเปนเสนทางการคา จงกลายเปนนาความเจรญเขามาในเขตน แตผลกระทบกคอความเสยงทชาวไทลอจะสญเสยวถชวตและวฒนธรรมดงเดม เชนภาษา ขณะนคนรนใหมเลอกทจะพดภาษาจนมากกวาภาษาไทลอ เพราะวาสามารถใชภาษาจนในการทาการคาขายได ถงแมวารฐบาลจนจะอางวาไดพยายามทจะสนบสนนใหชาวไทลออนรกษแภาษาทองถนเอาไวแลวกตาม ปใจจยตางๆทสงผลกระทบตอความเปลยนแปลงทางภาษาและวถชวตของชาวไทลอมดงน

2.1 ความเจรญทางธรกจดานการคาขายและการทองเทยว สบสองปในนาเปนชยภมทเชอมตอหลายประเทศในลมแมนาโขง เปนศนยแรวมของการขนสงสนคาทางเรอ

ของประเทศจน และการขนสงสนคาทมาจากทางรถ ผานเสนทาง R3A จากอาเภอเชยงของจงหวดเชยงราย ผานเมองหลวงนาทาของลาว และผานสบสองปในนาไปยงเมองคนหมงโดยตรง เมอรฐบาลจนสงเสรมใหสบสองปในนาเปนเมองหนาดาน ชาวจนจากแดนไกลทเชยวชาญทางดานการคาขาย เชนชาวเซยงไฮ ฮกเกยน กวางตง และเสฉวน ตางกพากนเขามาประกอบอาชพทน ทาใหชาวไทลอทไมถนดการคาขาย คอย ๆ ถกคนตางถนอยางชาวจนกลนหายไป เดมผคนทอาศยอยในสบสองปในนาจะเปนชนเผาไทลอ แตเมอมการเปดเสนทางการคาและการทองเทยวทางแมนาโขงและถนนสายR3A ทาใหความเจรญเขามาในสบสองปในนามากขน เมอทนมความเจรญมากขน กเปนสาเหตใหวฒนธรรมและภาษาของชาวไทลอคอยๆเลอนหายไป ธรกจการทองเทยวกเปนปใจจยหลกทสงผลกระทบตอวถชวตของชาวไทลอเชนกน เนองจากในปใจจบน นกทองเทยวมากมายตางสนใจเขาไปเทยวในสบสองปในนาเพอชมวฒนธรรมของชาวไทลอ แตยงมนกทองเทยวเขามาในสบสองปในนามากเทาใด ความเปนไทลอของชาวไทลอทอาศยอยในสบสองปในนากยงเปลยนไปมากขนเชนกน สวนลกหลานชาวไทลอรนใหมกไมไดเรยนรวฒนธรรมดงเดมของชนเผาตน แตจาเปนจะตองพยายามขวนขวายเรยนรภาษาจนใหมากขนเพอเปนประโยชนแตอการเขามาทางานในเมองใหญอยางเมองเชยงรง ทาใหไมไดสานตอวถชวตการทามาหากนแบบดงเดมของชาวไทลอสมยกอน เพราะธรกจการทองเทยวเตบโตเรวและเจรญมาก จงทาใหหนมสาวไทลอรนใหมอยากจะเขามาประกอบอาชพดานธรกจการทองเทยวในเมองเชยงรงทงนน ไมมใครอยากนงทอผาอยเรอน หรอออกไปทาการเกษตรเหมอนในสมยโบราณอกแลว หนมสาวไทลอหลายคนเขามาอยในคณะการแสดง เปนการแสดงเกยวกบวฒนธรรมไทลอ ทถกสรางขนเพอจดแสดงใหนกทองเทยวชมวนละหลาย ๆ รอบ และสงทอยในเนอหาการแสดงกเปนเพยงการแสดงใหนกทองเทยวชมเทานน ไมใชวถชวตในปใจจบนของพวกเขาอยางแทจรง เพราะทกวนนแตละคนตางกใชชวตกลมกลนไปกบชาวจนในเมอง มวถชวตแบบคนเมองใหญไปแลว จงทาใหเรมหางไกลตนกาเนดของตนเองเขาไปทกวน นอกจากนนจากผวจยพบวา ผทอยในคณะการแสดงวฒนธรรมไทลอเหลาน หลายคนไมใชชาวไทลอดวยซา แตเปนหญงสาวชาวจนทมาจากเมองอนซงเปนเมองทไมคอยมความเจรญจงเขามาหางานทาในเมองเชยงรง

2.2 นโยบายดานการศกษาของรฐบาลจนทมตอชาวไทลอ ในยคปใจจบน แมรฐบาลทองถนจะสนบสนนใหเดกชาวไทลอเรยน 2 ภาษา คอภาษาไทลอและภาษาจนควบคกน แตกยงเปนปใญหาในทางปฏบต โดยเฉพาะเรองของตาราเรยนทตองยมคาภาษาจนมาประกอบปใจจบน แมรฐบาลทองถนจะ เนองจากมคาศพทแใหมๆทไมมบญญตไวในภาษาไทลอ และการเรยนภาษาไทลอกตองเรยนผานภาษาจนโดยใชอกษรโรมน หรอทชาวจนเรยกวา “พงอน” ในการอานออกเสยง ทาใหหลาย ๆ คาออกเสยงเพยนไปจากเดมเพราะวาในภาษาจนไมมการออกเสยงแบบภาษาไทลอ อยางเชน คาวา “แปด” คนจนจะออกเสยงไดเพยง “เปย”เทานน เพราะภาษาจนไมมสระแอ เปนตน จนในทสดการกลบไปเรยนภาษาจนอยางเดยวเปนวธทสะดวกทสด จงเปนทนาวตกวาภาษาไทลอจะเลอนหายไปเพราะคนไทลอรนใหมไมเหนความสาคญ ประกอบกบชาวไทลอรนใหมมความคดทวาเรยนภาษาและตวอกษรไทลอมาแลวกใชประโยชนแในการทามาหากนไมได ทาใหพอแมชาวของเดกไทลอคดวาการสงใหลกหลานเรยนภาษาไทลอในโรงเรยนไปกเสยเวลาเปลาๆ หากอยากเรยนตวอกษรไทลอจรง ๆ ไปพงการเรยนกบพระทวดจะดกวา ดวยเหตน เดกไทลอรนใหมจงเนนการเรยนภาษาจนในโรงเรยนเปนสาคญ เพราะมความจาเปนตอการดาเนนชวตมากกวา สวนภาษา

Page 40: หัวข้อ ภาษา ศาสนา และการ ...โครงการประช มว ชาการระด บชาต และนานาชาต

โครงการประชมวชาการระดบชาตและนานาชาต SSMMAARRTTSS III

: ภาษา ศาสนา และการสงเสรมศลปวฒนธรรม 119

ไทลอมไวพดกบคนในครอบครวเทานน จงรเพยงภาษาพด แตไมไดศกษาภาษาของตนอยางจรงจง จงเปนสาเหตสาคญทสงผลกระทบตอวฒนธรรมภาษาถนของชาวไทลอ ทอาจจะหายไปหากเดกรนใหมไมใสใจเรยนรและอนรกษแภาษาของตน

อยางไรกตามมความพยายามอนรกษแภาษาไทลอโดยสรางเวบไซตแสอนภาษาไทลอผานภาษาจนการทมผจดทาเวบไซตแเชนนขนมาแสดงใหเหนวา ในปใจจบนคนรนใหมสามารถพดภาษาไทลอไดบางแตกหาคนทรภาษาเขยนยาก เพราะดวยสภาพสงคมในปใจจบนทตองใชภาษาจนเปนหลก อกทงตวอกษรไทลอยงมทงแบบใหมแบบเกาจงทาใหคนรนใหมรสกวายากทจะศกษา สมยกอนหากอยากเรยนภาษาไทลอกตองไปบวชเรยนทวด ทาใหผหญงชาวไทลอไมมโอกาสไดเรยนจงใชเปนแตภาษาพดอยางเดยว ในปใจจบนชาวไทลอในสบสองปในนาทตองการจะรกษาและเผยแพรตวหนงสอไทลอ จงไดจดทาเวบไซตแเรยนภาษาไทลอออกมา โดยใชคาอธบายและคาแปลเปนภาษาจนเวบไซตแทเปนภาษาไทลอเชนนหาไดยาก ไมแพรหลายเหมอนเวบไซตแภาษาจนเพราะภาษาไทลอไมมฟอนตแในการพมพแเปนของตนเอง จงเปนอปสรรคมากในการจดทาเวบไซตแขนมา และยงมปใญหาในการเรยนการสอนทางเวบไซตแอยอกมาก เนองจากการพยายามสอนภาษาไทลอโดยใชวธใชการออกเสยงเปนอกษรโรมนทตององเสยงภาษาจนและมคาแปลเปนภาษาจนนนกยงทาไดไมด เพราะวามคาหลายคาทไมสามารถออกเสยงใหตรงกบภาษาไทลอจรง ๆ ได ทาใหมการออกเสยงผดพลาดไปหลายคา เชนคาวา “ขอย” กออกเสยงเปนคาวา “ไคว” เปนตน และหากการเรยนการสอนภาษาไทลอผานภาษาจนมการออกเสยงผด เดก ๆ ทศกษาผานสอเหลานกจะไดความรทไมถกตองไปดวย เมอการเรยนการสอนมปใญหาหลายอยาง ทาใหคนรนใหมไมสนใจจะเรยนภาษาไทลออกตอไปเพราะคดวายงยาก เรยนแตภาษาจนจะดกวา เพราะหาสอการเรยนงาย มโรงเรยนเปดสอนทกท และยงสามารถนาไปใชในการดาเนนชวตประจาวนหรอนาไปประกอบอาชพไดอกดวย

2.3 การด าเนนชวตแบบชาวจนและชาวตะวนตก ชาวไทลอสมยใหมนนนยมรบขาวสารและความบนเทงจากสอมากขน เหนไดจากการสารวจพบวาชาวไท

ลอในหมบานตาง ๆ มการตดจานดาวเทยมททาใหสามารถรบชมรายการทวตาง ๆ ไมเพยงแตสามารถรบชมเนอหารายการจากประเทศจนเทานน แตสามารถรบชมรายการจากตางประเทศไดทวโลก จงทาใหไดรบอทธพลจากสอตางประเทศทมเนอหาเกยวกบความทนสมยตาง ๆ จากชาตตะวนตกเชนกน ปใจจบนในเมองเชยงรง มรานอาหารฟาสตแฟดของตางชาต และรานขายเบเกอรตาง ๆ ทเปนทนยมในหมวยรนตงอย เชน รานเคเอฟซเปนตน รานอาหารสญชาตตะวนตกแหงนเปนรานทไดรบความนยมมากในเมองเชยงรง มหนมสาวและครอบครวใหญหลายครอบครวมานงทานอาหารในรานน หากมรานอาหารฟาสตแฟดจากตะวนตกเขามาในเชยงรงมากขนและไดรบความนยมจากชาวเมองเชยงรงเชนน กจะเกดผลกระทบตอวถชวตและวฒนธรรมการกนของชาวไทลออยางแนนอน หากหนมสาวยคใหมไมนยมรบประทานอาหารทบาน และชาวไทลอไมนยมทาอาหารรบประทานเองเหมอนแตกอน กจะทาใหวฒนธรรมอาหารของไทลอทมมาแตโบราณ เชนนาปนาผก และ ถวเนา คอยๆหายไปตามกาลเวลานอกจากนนสอจากตะวนตกทงภาพยนตรแหรอโฆษณาทางโทรทศนแยงมผลกระทบตอวฒนธรรมการแตงกายของชาวไทลอเชนกน การแตงกายแบบชาวตะวนตกในเมองหนาวเปนทนยมในกลมหนมสาวชาวไทลอ และสามารถพบเหนไดทวไปวาหนมสาวสมยนไมนยมแตงกายแบบชาวไทลอดงเดมแลว มกจะแตงตวแบบทนสมยสากลตามแฟชนทไดรบความนยมวาเปนแฟชนททนสมยในหมชาวจน เมอชาวจนสนใจในคานยมตะวนตก ชาวไทลอกจะไดรบผลกระทบเหมอนกน ทเหนไดชดเจนในเมองเชยงรงคอชดประจาชาตของชาวไทลอเรมถกปรบเปลยนใหเขากบยคสมยใหมจนไมเหมอนวฒนธรรมการแตงกายแบบดงเดมของตน เพราะมการใสรองเทา สะพายกระเปา หรอทาทรงผมแบบแฟชนเหมอนทเหนตามสอตางๆสมยใหม บางกเปนชาวไทลอแตไมใสชดประจาชาตของตน แต เปลยนมาแตงกายแบบสากลแลว เพราะสะดวก และทนสมยกวา เมอคนไทลอเรมมความทนสมยในการใชชวตมากขน กยงทาใหหางหายจากวฒนธรรมพนบานของตนมากขนเชนกน

สรปผลการวจย ชาวไทลอรนใหมในปใจจบนใชชวตเปลยนแปลงไปจากเดมมาก กลาวคอนยมใชภาษาจนในชวตประจาวนเปนหลก

เพราะเปนภาษาทคนหมมากใช และเปนภาษาทสามารถใชประกอบอาชพได ทาใหผทสามารถจะพด อาน เขยนภาษาไทลอ

Page 41: หัวข้อ ภาษา ศาสนา และการ ...โครงการประช มว ชาการระด บชาต และนานาชาต

โครงการประชมวชาการระดบชาตและนานาชาต SSMMAARRTTSS III

120 : ภาษา ศาสนา และการสงเสรมศลปวฒนธรรม

นนเหลอเพยงแตคนทอยในวยกลางคนและคนวยชราเทานน ดานการแตงกายของชาวไทลอรนใหมกนยมสวมเสอผาแบบสากล หรอใสชดไทลอแบบประยกตแทมการตดแตงเพมเตมใหดสวยงามทนสมยมากขน ไมใชเครองแตงกายแบบดงเดมของชาวไทลอสมยกอน การทตองดาเนนชวตอยรวมกบชาวจนในสงคมประเทศจน ทาใหชาวไทลอตองปรบตวใหเขากบสภาพสงคมรอบตว เชน การรบประทานอาหาร กตองรบประทานอาหารของชาวจนเปนหลก เพราะในเมองเชยงรงนนหาอาหารไทลอรบประทานยากมาก แตอาหารจนนนสามารถหาไดทวไป รวมถงอาหารจานดวน และขนมตางๆ เชน KFC หรอขนมเบเกอรแรตาง ๆ ทนาเขามาจากตะวนตก ซงอาหารของคนสมยใหมเหลานสงผลกระทบตอวฒนธรรมอาหารพนบานของชาวไทลอมาก ในปใจจบน คนไทลอนยมแสดงวฒนธรรมตางๆของตน เชน การฟอนรา การสาดนาในเทศกาลสงกรานตแ หรอการนาเอาวฒนธรรมดานการทอผา จกสาน มาจดแสดงเพอดงดดนกทองเทยวเขามาชมความสวยงามของวฒนธรรมไทลอ ซงหากนกทองเทยวสนใจอยากจะสมผสกบความสวยงามของวฒนธรรมไทลอ กตองซอบตรเขาไปชม ถอวาเปนการนาวฒนธรรมของตนมาขายใหกบนกทองเทยวทสนใจการทองเทยวเชงชาตพนธแเพอเลยงชวต ซงการแสดงเหลานนกไมไดมความเปนไทลออยางแทจรงทงหมด หลายอยางถกปรบเปลยนใหเขากบยคสมย เชน เสอผาทใชในการแสดงกเปนชดไทลอประยกตแ ไมใชชดไทลอแบบดงเดม ปใจจยสาคญททาใหเกดความเปลยนแปลงวถชวตของชาวไทลอมดงน ปใจจยแรกคอการคมนาคมทสะดวกและเมอความเจรญเขามาในสบสองปในนามากขน การทสบสองปในนาเปนทางผานของเสนทางการคาทสาคญแหงหนงของจน สงผลใหชาวจนเรมเขามาทาการคาขาย และสบสองปในนากไดกลายเปนแหลงทองเทยวทมชอเสยง ปใจจยทสองคอนโยบายดานการศกษาของรฐบาลจนทมตอชาวไทลอแมวารฐบาลจะสนบสนนใหเดกชาวไทลอเรยนภาษาไทลอควบคกบภาษาจนแตการเรยนภาษาไทลอดวยอกษรโรมนกระทาไดยาก เพราะหลายคาออกเสยงไมตรงกบภาษาไทลอ อกทงไมไดนาไปใชประกอบอาชพเดกรนใหมจงอยากเรยนภาษาจนเพยงภาษาเดยว เพราะมโอกาหางานงายกวา ปใจจยสดทายคอ การดาเนนชวตแบบชาวจนและชาวตะวนตกทผานสอสารมวลชนทาใหไทลอโดยเฉพาะเมองเชยงรงนยมดาเนนชวตแบบดงกลาว เพราะคดวาทนสมยและสะดวกมากกวาการดาเนนชวตแบบดงเดม ดวยปใจจยทงสามประการสงผลใหชาวไทลอทงเมองเชยงรง และเมองฮา เขตสบสองปในนา ตองปรบเปลยนภาษา คานยม วฒนธรรมและวถชวตทหางไกลจากความเปนไทลอแบบดงเดม หากเหตการณแเชนนยงคงดาเนนตอไปสกวนหนงกลมชาตพนธแไทลอทสบสองปในนา อาจเปนเพยงจดขายและการสรางกระแสวฒนธรรมไทลอแบบใหมเพอใหนกทองเทยวชมเทานน และนอกจากน ควรศกษาเกยวกบการเรยนการสอนภาษาไทลอในโรงเรยนจน และศกษาวถชวตของชาวไทลอในไทยเพมเตม

บรรณานกรม

เจยแยนจอง. (2548).“คนไท" ไมใช "คนไทย". กรงเทพฯ: สานกพมพแมตชน. ณฐญา ศรบรไชย. (2550). ไทลอในสบสองปนนา. สารนพนธแอกษรศาสตรแบณฑต สาขาวชาเอเชยศกษา

มหาวทยาลยศลปากร. รตนาพร เศรษฐกล,ราญ ฤนาท และชลพร วมกตานนทแ. (2529). สบสองปนนา: อดตและปจจบน.

เชยงใหม: มหาวทยาลยพายพ. นายชางปลกเรอน. (2554). ไปดไทลอ ๑๒ ปนนาเรยนภาษาตวเองจากภาษาจน. [ออนไลนแ].เขาถงเมอ 4

มนาคม 2554. เขาถงไดจาก http://topicstock.pantip.com/library/topicstock/2008 /05/K6653495/K6653495.html

บานเมอง. (2554).ลองแมน าโขง...จาก สบสองปนนา ส เชยงแสน (2).[ออนไลนแ].เขาถงเมอ 6 มนาคม 2554. เขาถงไดจาก http://gmsrc.la.ubu.ac.th/search/new/display.asp?id=39823

Page 42: หัวข้อ ภาษา ศาสนา และการ ...โครงการประช มว ชาการระด บชาต และนานาชาต

โครงการประชมวชาการระดบชาตและนานาชาต SSMMAARRTTSS III

: ภาษา ศาสนา และการสงเสรมศลปวฒนธรรม 121

พระมหาบญไทย ปญญมโน. (2554).พระพทธศาสนาเถรวาทและศลปวฒนธรรมสบสองปนนา. [ออนไลนแ].เขาถงเมอ 6 มนาคม 2554. เขาถงไดจากhttp://cybervanaram.net/index.php? option=com_content&view=article&id=11:2010-02-03-14-54-51&catid=4:2009- 12-17-14-42-44&Itemid=13

สมใจ แซโงวและวระพงศแ มสถาน. (2541).สารานกรมกลมชาตพนธไทยลอ. โรงพมพแบรษทสหธรรมก จากด, 2541

สวญ รกสตยแ. (2541). สบสองปนนา: ธรกจวฒนธรรม. [ออนไลนแ].เขาถงเมอ 6 มนาคม 2554. เขาถงไดจากhttp://puzinnian.blogspot.com/2010/02/blog-post.html

Admin. (2555). สายสมพนธใกลชด วฒนธรรมไทย-สบสองปนนา. [ออนไลนแ].เขาถงเมอ 27 กมภาพนธแ 2555. เขาถงไดจากhttp://www.ichiangrai.com/community/viewtopic.php?f=18&t=1109

.(2555).วถชวตชาว "ไทลอ" สบสองปนนา.[ออนไลนแ].เขาถงเมอ 5 มนาคม 2554. เขาถงไดจาก http://www.lannacorner.net/lanna2011/article/article.php?type=A&ID=725

Page 43: หัวข้อ ภาษา ศาสนา และการ ...โครงการประช มว ชาการระด บชาต และนานาชาต

โครงการประชมวชาการระดบชาตและนานาชาต SSMMAARRTTSS III

122 : ภาษา ศาสนา และการสงเสรมศลปวฒนธรรม

บทบาทของพระสงฆกบการพฒนาภาวะผน าทมจรยธรรมในองคกร

The Role of the Buddhist Monks to Develop Ethical Leadership in Organizations

พระมหารพภทร วชรปญโญ ศนยพระสงฆนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคมวดทองนพคณ

บทคดยอ การพฒนาสงคมของประเทศไทยไดนาแนวคดพฒนามาจากคาวา “Development” อนเปนแนวคดของตะวนตกมาใชเปนฐานในการพฒนา ทาใหการพฒนามความยงยาก สลบซบซอน (Complexity) เพราะเนนการพฒนาเทคโนโลยมากกวาการพฒนาดานจตใจ ในการพฒนาดานจตใจ พระสงฆแมบทบาทสาคญไดพฒนาจตใจของคนในชมชน จากคนทตดยาเสพตดใหเลก จากทเคยตดเหลาใหเลกเหลา จากทเคยตดการพนนใหเลกจากการพนน จากทเคยลมหลงในไสยศาสตรแ ทเคยงมงายใหรใชสตปใญญา จากความเหนผด (มจฉาทฐ) ใหมความเหนทถกตอง (สมมาทฐ) พระสงฆแพฒนาจตใจของคนในชมชนใหขยนหมนเพยรในการทามาหาเลยงชพ และสอนใหขยนเกบออม ประหยดใชจายอยางรคณคา ไมฟมเฟอย หรหรา หลงตามคานยมทผดๆ และใหรจกเลอกคบคน โดยใหเลอกคบกบบณฑต ใหหลกเวนจากคนพาล และสอนใหวางตนใหเหมาะสมกบภาวะแหงตน ในสงคมปใจจบนพระสงฆแจงเปนผนาในการพฒนาสงคมอยางมาก (พระครสนทรธรรมโสภณ, ออนไลนแ) พระสงฆแในสงคมไทยตงแตอดตถงปใจจบนไดมสวนชวยพฒนาภาวะผนาทมคณธรรม จรยธรรมในองคแกร อาทเชน ผนาในสถานศกษาและหนวยงานภาครฐและเอกชน เพอชวยใหผนาไดปกครององคแกรใหเกดความสงบสข และนาพาองคแกรกาวสความสาเรจ ดงพทธพจนแทวา “ถาผนาประพฤตธรรม ผตามกจะประพฤตธรรมตาม”

ค ำส ำคญ: การพฒนาสงคม, ภาวะผน าทมจรยธรรมในองคกรภาครฐและเอกชน, พระสงฆ, ความสขในองคกรอยางยงยน

Abstract Social development of the country has developed the concept of the word “Development”. The concept of the West as a base for development. The development is complicated is focused on the development of spiritual development. In the development of the mind. Buddhist monks play an important role in the mental development of the community. Of the drug to dissolve. From ever give up drinking alcohol. From your gambling addiction and stop gambling.Been enamored of the magic.To ignorant to know wisdom.Of the fault (diehard) to the right (views) clergy in the minds of the community, assiduous in making a living.Diligent saving and teaching. I appreciate you spending a luxury obsessed with the wrong values. and they were discriminating. By dating a graduate. The work space of a bully. And taught to behave according to their own conditions. In today's society, the priest is a leader in the development of a good society. Buddhist monks in Thailand have contributed to the development of moral leadership. Ethics in the organization.Government leaders to help the country achieve peace.If the behavior is wrong. Behavior is justified by the following. Resulted in the sustainable happiness.

Keywords: Social development, Moral leadership, Buddhist, Monks, Sustainable happiness

Page 44: หัวข้อ ภาษา ศาสนา และการ ...โครงการประช มว ชาการระด บชาต และนานาชาต

โครงการประชมวชาการระดบชาตและนานาชาต SSMMAARRTTSS III

: ภาษา ศาสนา และการสงเสรมศลปวฒนธรรม 123

พระสงฆกบความเปนผน า ประเพณและวฒนธรรมในสงคมไทยเกยวของกบพระสงฆแตลอด เชน งานแตงงานกตองนมนตแพระสงฆแมาในงาน

แตงดวย วนเกดกตองนมนตแพระมาในงานวนเกด หรอใสบาตรทาบญวนเกด เจบปวยกไปหาพระทาบญ และบางแหงพระอาจเปนหมอกลางบาน เปนเจาของตาราหมอยาพนบาน ตามภมปใญญาชาวบาน บทบาทกมความชดเจนมากขน แตอยางไรกตาม ทจะกลาวตอไปนเปนเพยงขอเสนอ (Suggestion) ไมใชคาตอบสาเรจรป แตเปนเพยงแนวคดของบคคลหนง ทมความสนใจในงานของพระสงฆแ ในบทบาทของพระสงฆแ และพยายามทจะผลกดนบทบาทของพระสงฆแ ใหเปนประโยชนแตอสงคม และใหสงคมมองเหนประโยชนแนนเดนชดมากขน (พระครสนทรธรรมโสภณ, ออนไลนแ)ผนาหรอผบรหารทมความรความสามารถชกนาใหผอนปฏบตตามไดดงใจประสงคแและเกดความพงพอใจชอวาผมภาวะนาทมจรยธรรมพระพทธศาสนาไดกลาวถงภาวะผนาไววา ผนาตองมคณสมบตทงภายในและภายนอกคอมวสยทศนแชานาญงานและเปนผมอธยาศยดเปนทวางใจของผอนมบคลกนาเชอถอสงางามและตองรจกนาหลกธรรมไปบรณาการใชอยางเหมาะสมหลกธรรมเหลานนไดแกหลกอธปไตย 3 รระบอบการบรหารงานทเหมาะสมแกองคแกรและชมชน, พรหมวหาร 4 รจกใชพระเดชและพระคณ, สงคหวตถ 4 รจกหลกการผกมตรไมตรตอคนอนไดด, พละ 5 รจกบรหารตนเองอยางชาญฉลาดและมความมนคงทางสตปใญญาและอารมณแ (พระครสงฆรกษแณรงคแฤทธฐานวโร, 2554) สวนทฤษฎภาวะผนาทางพระพทธศาสนาและทฤษฎภาวะผนาการเปลยนแปลง คอ การมอทธพลอยางมอดมการณแ การสรางแรงบนดาลใจ การกระตนทางปใญญา และการคานงถงปใจเจกบคคล (แพรภทร ยอดแกว, ออนไลนแ) หากนามาบรณาการอยางเหมาะสมยอมกอใหเกดประโยชนแอยางสงสดตอองคแกรและสงคมและเมอจะกลาวถงบทบาทของการพฒนาภาวะผนาทมจรยธรรม พระสงฆแถอวามบทบาทสาคญเพราะพระสงฆแเปนผนาทางดานจตใจ

พระสงฆ คอใคร

พระสงฆแ คอ ผซงสละแลวซงสภาวะความเปนปใจเจกภาวะ แตมชวตเพอสงฆภาวะ เพอชมชน มจตวญญาณเพอชมชน ตองมความรสกทเปนชมชน (Community) เพราะชวตตองมความเกยวของ มการตดตอสอสาร(Communication) กนตลอดเวลา ยงในสมยโบราณดวยแลว วดหรอพระสงฆแกลายเปนศนยแกลางของชมชนไปในตว วดเปนศนยแกลางของการเรยนรของชมชน มเรองอะไรเกดขนกมาประชมกนทวด มารวมกจกรรมทางศาสนา เชนมาทาบญใสบาตรทวด ในวนสาคญทางศาสนา คอวนวสาขบชา วนมาฆบชา วนอาสาฬหบชา วนเขาพรรษาและวนสาคญอน ๆ และวนทมการประชมเรองราวททางราชการใหผนาหมบานอยางกานน ผใหญบาน เมอไดรบเรองราวขาวสารจากทางราชการมากมาประชมกนทวด บทบาทเหลานนยงคงดารงอยหรอไม ภาวะผนาชมชนของพระสงฆแสญหายไปไหน พระสงฆแถกวางบทบาทใหเปนผนาทางจตวญญาณในการประกอบพธกรรมตางๆ และเปนทพงทางใจของบคคลทวไป (พระครสนทรธรรมโสภณ, ออนไลนแ) และในปใจจบนบทบาทของพระสงฆแเรมมความเดนชดมากขนเพราะสงคมไทยในปใจจบนถามหาผนาทมคณธรรม จรยธรรมเพอปกครองชมชนและองคแกรใหเกดความสงบสขเพราะไมวาสงคมหรอองคแกรถามผนาทประพฤตธรรม ผตามกจะประพฤตธรรมตามเรยกวาเกดความสขในองคแกร และในบทความนจะกลาวถงผนาทกระดบในองคแกรภาครฐและเอกชน เชนผนาในสถานศกษา ไมใชผนาทางการเมอง บทบาทภาวะผนาของพระสงฆแ คอรจกการใชหลกอธปไตย 3 คอ ครองตน ครองคน และครองงาน ใชความเมตตา ดงคาวา โลกจะโสภเพราะมเมตตา โลกจะโสภาเพราะเมตตาคาจนทสนบสนนภาวะผนาในดานการปกครองสงผลใหเกดความเสมอภาคในองคแกร , ทาใหมมนษยสมพนธแทดตอผใตบงคบบญชา , การใชหลกความเมตตาในการปกครองสงผลใหการบรหารคนและงานของคณะสงฆแมความสะดวกราบรนและความฉลาดในการบรหารอยางมออาชพเพอประโยชนแตอองคแกรและสงคม

วตถประสงค

1. เพอศกษาบทบาทภาวะผนาของพระสงฆแ 2. เพอวเคราะหแบทบาทภาวะผนาของพระสงฆแทมผลตอการพฒนาภาวะผนาทมจรยธรรมในองคแกร

Page 45: หัวข้อ ภาษา ศาสนา และการ ...โครงการประช มว ชาการระด บชาต และนานาชาต

โครงการประชมวชาการระดบชาตและนานาชาต SSMMAARRTTSS III

124 : ภาษา ศาสนา และการสงเสรมศลปวฒนธรรม

วธวเคราะห บทความนวเคราะหแบทบาทภาวะผนาของพระสงฆแทมผลตอการพฒนาภาวะผนาทมจรยธรรมในองคแกรภาครฐและเอกชนผบรหารสถานศกษา

ความหมายของผน าในองคกร

ผนา คอ บคคลใดบคคลหนง ในบคคลหลายบคคลทมอานาจ อทธพล หรอความสามารถในการจงใจคนใหปฏบตตามความคดเหนความตองการ หรอคาสงของเขาได ผนามอทธพลเหนอการปฏบตการหรอพฤตกรรมของคนอน (สมชาต กจยรรยง, 2555)

ภาวะผนา (leadership) สวนสาคญจะเปนเรองเกยวกบตวผนาและการปฏบตหนาทตาง ๆ ของผนาในฐานะเปนผใชอทธพล (influence)เพอเปนมรรควธใหบงเกดอทธพลตอพฤตกรรมผใตบงคบบญชา ผอยใตอทธพล (influence) หรอผตาม (follower) ในสถานการณแตางๆกนผนาหรอผบรหารในองคแการมฐานะเปนผใชอทธพล และ/หรออานาจทจะปฏบตใหบงเกดความรวมมอ ประสานงานกน เพอใหงานบรรลวตถประสงคแโดยเฉพาะในการบรหารงานนน การใชอานาจหนาทเพอประโยชนแในการปฏบตงานนนมอยเปนอนมากหากใชอานาจไปในทางไมสจรต และไมเปนประโยชนแตอสวนรวมแลวกยอมนาความเสอมเสยมาสองคแการไดอยางงายดายสรปและแบงประเภทของผนาตามลกษณะทเปนในเชงลกษณะและพฤตกรรมตาง ๆ ไดดงนคอ

พจารณาจากพฤตกรรมของผนาจากการไดมาโดยอานาจ ซงสามารถแบงพฤตกรรมของผนาแบบนออกเปน 3 แบบ (กว วงศแพฒ, 2535) คอ

1.1 ผนาแบบใชพระเดช (legalistic leader) เปนผนาทไดอานาจตามกฎหมายมกใชอานาจทตนมอยทาทกอยางทตนพอใจ ไมมการยดหยน ยดกฎระเบยบมาก

1.2 ผนาแบบใชพระคณ (charismatic leader) เปนผนาทมไดใชอานาจทตนมอยเปนเครองมอในการบรหาร แตจะใชศลปะการเปนผนา โดยสรางบารม และสรางศรทธาจากผใตบงคบบญชาขนมาเอง ซงจะมผลผลกดนใหผปฏบตงาน ทางานดวยความเตมใจ การทางานในองคแการกจะมประสทธภาพ

1.3 ผนาแบบสญญาลกษณแหรอแบบพอพระ (symbolic leader) เปนผนาทลกนองยกยองเคารพนบถอตามตาแหนงทไดรบ และเหนวาเปนแบบอยางแกลกนองได ผนาแบบนมกถกเชญเปนประธานในทประชม หรอเปนสญลกษณแในการเปด-ปดงานตาง ๆ เปนตน เพราะผนาในองคแการถอวาเปนผทขบเคลอนองคแการใหไปสความเปนสากลดงนนแลวพระสงฆแมความเปนผดานจตวญญาณและบทบาทดานการพฒนาองคแการ

คาวา องคแการ หรอ องคแกร (Organization) หมายถง บคคลกลมหนงทมารวมตวกน โดยมวตถประสงคแหรอเปาหมายอยางหนงหรอหลายอยางรวมกน และดาเนนกจกรรมบางอยางรวมกนอยางมขนตอนเพอใหบรรลวตถประสงคแนน โดยมทง องคแการทแสวงหาผลกาไรคอองคแการทดาเนนกจกรรมเพอการแขงขนทางเศรษฐกจ องคแการประกอบดวยสมาชกหนวยยอยๆ อยางนอย 2 หนวยขนไป คอ เอกบคคล และกลมคนเชน บรษท หางหนสวน หางสรรพสนคา รานคาตางๆ และ องคแการทไมแสวงหาผลกาไร คอองคแการทดาเนนกจกรรมเพอสาธารณประโยชนแเปนหลก เชน สมาคม สถาบน มลนธเปนตน (สรอร วชชาวธ, 2553)

สงคมปใจจบนพระสงฆแมสวนเกยวของกบองคแกรทไมแสวงหาผลกาไร เชน วด มลนธ องคแกรการกศล เปนตน และพระสงฆแมบทบาททางสงคมมากขน อาทเชน พระธรรมโกศาจารยแ อธการบดมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย พระมหาวฒชย วชรเมธ (ว.วชรเมธ) และพระมหาสมปอง ตาลปตโต (ธรรมะเดลเวอร) มบทบาทดานการพฒนาผนาในองคแกรเชน ผบรหารสถาบนการศกษา เพราะพระสงฆแถอวาเปนผนาทางจตวญญาณและมศลปะในการครองตน ครองคน ครองงาน คอเปนผมทงปรยต และปฏบตและในทนจะกลาวถงบทบาทของพระสงฆแกบการพฒนาภาวะผนาทมจรยธรรมในองคแกร คอผนาในระดบองคแกร เพอใหสงคมไดรบรถงบทบาทของพระสงฆแในสงคมปใจจบน

Page 46: หัวข้อ ภาษา ศาสนา และการ ...โครงการประช มว ชาการระด บชาต และนานาชาต

โครงการประชมวชาการระดบชาตและนานาชาต SSMMAARRTTSS III

: ภาษา ศาสนา และการสงเสรมศลปวฒนธรรม 125

บทบาทของพระสงฆกบการพฒนาผน าในองคกรภาครฐและเอกชน พระสงฆแตองศกษาเรยนรและพฒนาตนเองเพอเปนแบบอยางในดานภาวะผนาทมจรยธรรม โดยการนาเอา

หลกธรรมตามคาสงสอนของพระพทธเจาในดานผนาตามแนวพทธ ประยกตแรวมเขากบหลกผนาสากลของโลก ดวยเหตผลทวาโลกยคนเปนยคโลกาภวตนแ คอตองเกงวชาชพ และมวชาธรรม ซงมการผสมผสานดานวฒนธรรม,คานยม,ประเพณ อยางหลากหลาย โดยเรมตนทตวพระสงฆแเอง และสงผานสผนาในองคแกรภาครฐและเอกชน เชนผนาในสถานศกษาตาง ๆหลกทฤษฎทใชในการพฒนาภาวะผนา 5 ขนตาม (John C. Maxwell, 2012) มาประยกตแดงน

ผนาระดบท 1 คอ ผนาตามตาแหนงหนาท (position) ผนาในระดบนเปนผนาทมสทธและอานาจตามหนาทตาม

ขอบเขตทไดรบมอบหมาย (formal) ลกษณะภาวะผนาในระดบนคอ ยดกฎระเบยบ ขอบงคบ นโยบาย และผงองคแกรตาง ๆ เพอสงการและควบคมคนในองคแกร การทมเทในงานของผนาระดบนจะทาในขอบเขตหนาท ทไดรบมอบหมาย หรอเรยกวาทางานตามคาจางทไดรบ บคคลในองคแกรจะปฏบตตามเพราะเปนหนาทตามระดบสายการบงคบบญชา ทางานใหบรรลตามทไดรบมอบหมาย

ผนาในระดบท 2 คอ ผนาทไดรบการยอมรบและบคคลในองคแกรยนยอมทาตาม (Permission) ในระดบนสงทเปนกลแจหลกคอ ตองมความรกในตวผคนสามารถสรางสายสมพนธแกบบคคลในองคแกรไดเปนอยางด หวใจของภาวะผนา อยทการมอทธพล (Influence) ในการผลกดนหรอโนมนาวจตใจคนในองคแกรใหทาสงตางๆนนเอง ความแตกตางของผนาระดบ

Page 47: หัวข้อ ภาษา ศาสนา และการ ...โครงการประช มว ชาการระด บชาต และนานาชาต

โครงการประชมวชาการระดบชาตและนานาชาต SSMMAARRTTSS III

126 : ภาษา ศาสนา และการสงเสรมศลปวฒนธรรม

ท 2 กบผนาระดบท 1 คอ บคคลในองคแกรจะยนยอมปฏบตตามคาสงดวยความสมครใจ ใหความเครารพทมเทแรงกายแรงใจในการปฏบตหนาท ๆ ไดรบมอบหมายอยางเตมความสามารถ ดงนนผนาในระดบท 2 นอกจากจะมบทบาทตามหนาทการงานแลว ยงเขาไปมบทบาทอยในใจของบคคลในองคแกร เปนทรกของบคคลในองคแกร

ผนาในระดบท 3 คอ ผนาทสรางผลงาน (Production) คาจากดความทจะทาใหเขาใจภาวะผนาในระดบนไดดทสดคอ "คาของคน อยทผลของงาน"ผนาระดบท 3 นไตขนมาจาก ระดบท 1 และ 2 สงทเพมขนมาคอ เปนผนาทมการสรางการเปลยนแปลงในเชงสรางสรรคแใหกบองคแกร ผานการพสจนแตนเองดวยการสรางผลงานใหเปนทประจกษแ ทงเปนรปธรรมและนามธรรม ขณะอยในตาแหนงผนาในระดบท 3 นเปนชวงเวลาทสาคญในการสะสมประสบการณแความสามารถสวนตว และ เพมพนความเปนทนยมชมชอบตอบคคลในองคแกรทกระดบ เพอเปนฐานในการกาวไปสภาวะผนาในระดบ ท 4 และ 5

ผนาในระดบท 4 คอ ผนาทมทกษะในการพฒนาคนและสรางคนไดงานของผนาระดบท4นมความระเอยดออนมากกวาทกระดบทผานมา จาเปนตองอาศยประสบการณแความเชยวชาญทสงมาก เพราะการมองคนใหออกและดงศกยภาพทมอยใหออกมา เปนเรองทไมใชใครๆกทาได ผนาในระดบท 4 นจะตองมทกษะในการสรางคานยม สรางบรรยากาศในการทางาน และวฒนธรรมในองคแกรใหเกดขนได ตวอยางเชน สรางสงทเรยกวา ความศรทธา ทงตอตนเองและองคแการใหเกดขนได ภาระหนาทของผนาระดบท 4 นไมใชการสรางผลงานดวยมอและอานาจหนาทของตนเอง แตคอการใหอานาจคนในองคแกร สอนงานใหคนในองคแกรสรางผลงาน

ผนาในระดบท 5 คอ ผนาทมบารม (Charismatic leadership) ในระดบนผนาเกงๆสก100คนจะมสก1คนเทานนทมพรสวรรคแสามารถพฒนาตนเองจนมาถงระดบนได ผนาระดบท 5 นจะมลกษณะนาเคารพ นาไววางใจ เปนทพงพงทางใจได เปนทปรกษา มความรก ความเมตตา ใหคนทกคนอยางไมมขดจากด ผลงานทผนาในระดบนสรางขนจะคงอยตอไปขามยคขามสมย ตวอยางเชนพระพทธเจา , มหาตมะ คานธ, เนลสน เมนเดลและทใกลตวประชาชนชาวไทยมากทสดคอ พระมหากษตรยแไทย ในทางพระพทธศาสนาการพฒนาบารมจะถงขนนเรยกวา "พระโพธสตวแ" หมายถง บคคลทบาเพญบารมหรอกระทาความดตาง ๆ เพอใหตรสรพระสมมาสมโพธญาณเปนพระพทธเจาในอนาคตกาล ตองอาศยการสะสมบารมมานานบชาตไมถวน

ดงนนแลวพระสงฆแจงตองเปนผมทงองคแความรทงทางโลกและทางธรรมเพอเปนทยอมรบของบคคลทวไปคอพดใหเขาใจงายๆ คอ ตองเปนผมวชชาและจรณะและตวพระสงฆแตองพฒนาตนเองอยางตอเนองเพอกาวใหทนตอความเปลยนแปลงทางสงคม คอ ตองทนเหตการณแ ทนความตองการ และทนเทคโนโลยเพอทจะเปนผนาของการเปลยนแปลงไดอยางยงยน คอเปนผมทงปรญญาวชาชพ และปรญญาวชาธรรม พรอมทจะพฒนาบคคลในองคแกรใหมทกษะ 3 ก.คอ เกงงาน เกงคน เกงคด ใหผานตามลาดบขนดงน

แนวทางการพฒนาตนเองเพอใหผานภาวะผน าในระดบท 1 ตามหลกของคานยมในคาอธบายของขอนคอความกตญโกตเวททมเทหาทางพฒนาดานการเปนผนา พฒนา

ทกษะดานงานทไดรบมอบหมายใหดขน สรางเปาหมายของตนเองขนวา ตองการไตระดบภาวะผนาถงระดบไหน วางแผนงาน กาหนดระยะเวลา และทมเทอยางจรงจงเพอใหบรรลเปาหมายสรางรปแบบการเปนผนาของตวเอง เปนจดทดทสดทจะสรางคณลกษณะใหกบตวเองสงทตองทาความเขาในม 3 เรองคอ 1. เราเปนแบบไหน 2. คานยมเราเปนอยางไร 3. เราอยากเปนผนาแบบไหนการพฒนาผนาระดบท 1 ใหอยในใจขององคแกร ผนาระดบนจะประสบความความสาเรจไดตองม ธรรมะสาหรบผบรหารองคแกรขอหนง คอนวาตะ หมายถง ความออนนอมถอมตน เพราะผนาบางประเภทมอตตาในตวเองสงเพราะคดวาตวเองคอผนาแลวไมมใครสามารถแนะนาได ผนาม 2 ประเภท คอ 1 ผนาทนงอยบนหวคน และ 2 ผนาทนงอยในใจคน ผนาทสวมหวโขนขมคนอนตลอดเวลา จดวาเปนผนาทนงอยบนหวคน เนนเรองวสยทศนแ ลดอตตาตวตนหรอ อโกของตนเอง จากตาแหนงหนาท แลวมงไปทเปาหมายอนจะเกดประโยชนแทยงใหญกวา การสรางภาพลกษณแเพอการเขาหาสมาชกในทม ไมใชรอใหคนในทมเขามาหา เรยนรและทาความรจกความสรางความคนเคย กบทมผนาตองวางตวใหเขาถงไดหดพดวา "ผมไมร" แทนทจะทาตวเปนกร ทก ๆ เรอง เปนไปไมไดทจะมใครรและเกงไปทกเรองเปดโอกาสใหทงตนเองและ

Page 48: หัวข้อ ภาษา ศาสนา และการ ...โครงการประช มว ชาการระด บชาต และนานาชาต

โครงการประชมวชาการระดบชาตและนานาชาต SSMMAARRTTSS III

: ภาษา ศาสนา และการสงเสรมศลปวฒนธรรม 127

ทมงานไดเสนอความคดเหนและสรางผลงานรวมกนหาคนมาฝกสอนภาวะผนา เพราะหากคดวามภาวะผนาดทสดแลวนน เปนความคดทอนตรายมาก ตองมทปรกษา และยอมรบคาวพากษแวจารณแไดและผนาทมจรยธรรมตองรเทา รทน รกน และรแก เพอจะพฒนากาวสภาวะผนาในระดบท 2 คอ

แนวทางการพฒนาตนเองเพอใหผานภาวะผน าในระดบท 2 ตองมทศนคตทดตอคนอน เพราะเปนกญแจสาคญมากหากรกคนอนและยอมรบในสงทเขาเปนดงพทธพจนแทวา

ผใหยอม ยอมผกมตรไวได หากชนชอบบคคลอนจรง ๆ ฝายตรงขามยอมสมผสได เตอนตวเองเสมอวาใหใสใจความรสกของผอน มสานวนไทยทดมากวา พรสวรรคแทยงใหญของผนาคอ"เอาใจเขามาใสใจเรา"ทาความรจกตนเองใหดกอน กอนจะสรางความสมพนธแกบผอนใหดไดนน ผนาจะตองมบคลกทคนอนอยากเขาใกลฝกการใชองคแประกอบ 5 ประการเหลาน

1. รจกตนอง - บคลกภาพ สภาพอารมณแ ความสามารถ ขอดขอเสยของตนเอง 2. เรองภาพลกษณแของตวเอง - จดการปใญหาสวนตวได คดถงตวเองในดานบวก

3. ซอสตยแกบตนเอง - มองตนเองตามความเปนจรง ยอมรบเผชญความจรงไดแมจะเจบปวด 4. พฒนาตนเอง - พฒนาความสามารถดานการสรางความสมพนธแ

5. รบผดชอบตอตนเอง - รบผดชอบตอหนาทของตนเอง ผนาระดบท 2 ควรมความออนนอมถอมตนจะทาใหผนาไดรบการยอมรบจากคนทวไป เมอไดรบการยอมรบมาก

เทาไร เขากมอานาจเพมเปนเงาตามตวมากขนเทานน ดงนน ผนาในองคแกรตองวางตวออนนอมถอมตนเหมอนกบแมนา แมนายงใหญเพราะวางตวตาจงเปนทรองรบสายนาซงเปนแหลงรวมของนาใจอนงดงามตามหลกธรรม คอ สงคหวตถ 4 ธรรมเปนเครองยดเหนยวจตใจของผอน (คมอธรรมศกษาชนตร,2552)

1. ทาน โอบออมอาร 2. ปยวาจา วจไพเราะ 3. อตถจรยา สงเคราะหแทกคน 4. สมานตตา วางตนเสมอตนเสมอปลาย

และผนาทมจรยธรรม ตองอภบาลคนด คอใหโอกาสคนด สนบสนนคนดใหไดมโอกาสทางาน ไดบรหาร จะไดนาพาองคแกรกาวสความสาเรจเพอกาวไปสผนาระดบท 3 คอ

แนวทางการพฒนาตนเองเพอใหผานภาวะผน าในระดบท 3 อยากไดทมงานแบบไหนตองทาตวแบบนน ดงพทธพจนแทวา “เมอฝงโคขามนา ถาโคหวโจกขามไปตรง ลกฝงกจะ

ขามไปตรงตาม ถาโคหวโจกขามคดไปคดมา ลกฝงกจะขามคดไปคดมา เชนเดยวกบสงคมหรอประเทศชาต ถาผนาประพฤตธรรม ผตามกจะประพฤตธรรมตาม ถาผนาไมประพฤตธรรม ผตามกไมประพฤตธรรม” ทาความเขาใจวา ทมงานแตละคนสรางผลงานไดตรงจดไหนบาง ลกษณะเดนอยางหนงของภาวะผนาระดบท 3 ทสมบรณแแบบนน คอรวาจดไหนทเพอนรวมทมจะเพมคณคาใหทมงานไดมากทสด เทานนยงไมพอตองรวาจดไหนทคนอน ๆ ทเหลอสามารถจะเพมคณคาใหไดบางแสดงวสยทศนแอยางตอเนอง เพอรกษาทศทางของการทางานสรางทมงาน เมอทมรวสยทศนแ กตองเรยนรจดออนและจดแขงของทม เสรมจดแขงและพฒนาจดออนใหดขนแกไขปใญหาตาง ๆ ดวยการสรางกระแสในเชงบวก สรางความทาทายในการทางานเพอนใหคนในทมดงเอาศกยภาพออกมา และใหกาลงใจเมอเจอปใญหาอปสรรคแเปนทปรกษาอยางใกลชดสงเกตวาสมาชกแสดงออกอยางไรกบกระแสในทางบวก

- พวกสรางกระแส (คนทสรางผลงานตาง) - พวกรบกระแส (คนทไปตามกระแส)

- พวกทาลายกระแส (คนทกอปใญหา รวมทงทาลายขวญกาลงใจ) หาทางรบมอ และรกษากระแสทางบวก จนงานสาเรจลลวงเรยงลาดบความสาคญ และวางแผนงานเพอจะทมเทกบเนองานทสรางผลงานตอความสาเรจโดยตรงคดรเรมในการสรางการเปลยนแปลงในทางสรางสรรคแ เพอใหเกดกระแสในแนวบวกในการสรางผลงาน และพรอมรบผดชอบใน

Page 49: หัวข้อ ภาษา ศาสนา และการ ...โครงการประช มว ชาการระด บชาต และนานาชาต

โครงการประชมวชาการระดบชาตและนานาชาต SSMMAARRTTSS III

128 : ภาษา ศาสนา และการสงเสรมศลปวฒนธรรม

ความผดพลาดทอาจจะเกดขนดวยตนเองอยาละเลยภาวะผนาในลาดบท 1-2 เพราะมเรองทตองทามากมายของผนาระดบท 3 จนอาจบางครงผนาหลงลมเรองของคนไปเพราะผนาทมจรยธรรม ตองพฒนามวลชล คอพฒนาคนรวมงานและองคแกรใหกาวหนา กาวไกล ดวยวสยทศนแ ดวยวสยธรรมเพอกาวเขาสความเปนภาวะผนาในระดบท 4 คอ

แนวทางการพฒนาตนเองเพอใหผานภาวะผน าในระดบท 4 เตมใจทจะพฒนาตนเองตอไป ผนาในระดบท 4 จะมทมงานทมความสามารถ (Talent)ในการสรางผลงานเกดขน

แลวมกจะตกหลมพรางอยางหนงทเรยกวาหลมสบาย หากผนาตดอยในหลมนทมงานและองคแกรจะไมเตบโตเทาทควร ตอมาสงทตองใสใจคอ การเรยนรและพฒนาตนเองอยางตอเนอง ผนาระดบท 4 มกจะเปนผสอนใหความรประสบการณแและกาลงใจตามภาวะผนาทตนมอย แตสงแยๆทอาจเกดขนไดกคอ การทผใหความรไมยอมรบความรจากผอนผนาในระดบท 4 ตองมความพยายามในการพฒนาผคนในทมงานตามแนวพทธดงน เกงคดตามหลกธรรมคอ หลกพหสต สตะ จนตะ ปจฉา ลขต (คมอธรรมศกษาชนตร,2552)

ส (ฟใง) : รเพราะการฟใง ผทจะเรยนรไดดตองฟใงใหมาก ฟใงอยางตงใจ ตอเนอง มสมาธ ซงจะตองควบคไปกบการอานมากดวย

จ (คด ) : รไดดวยการคด การจนตนาการ สรางสรรคแ เมอฟใงแลวอานแลว ตองนามาคด เชอมโยงความสมพนธแ เปรยบเทยบ เรยกวาคดอยางมวจารณญาณ แลวคดเลอกไดอยางเหมาะสม

ป (ถาม) : รไดดวยการสอบถาม คนควา การสบคนหาความร เพอใหไดขอมลมากยงขน หรอถกตอง หรอหาขอมลทเกยวของได

ล (เขยน) : รไดดวยการเขยน จดบนทกความรดวยความเขาใจจากการฟใง การคด การถาม จดการปใญหาความไมมนใจตนเอง ผนาทกลวจะถกผอนมองในแงราย หรอกลวจะมใครมาแยงตาแหนง ผนาจะไม

ยอมพฒนาคนอน ๆ ทาใหไมพฒนาสภาวะทสงขนได สงทตองทาคอปรกษาคนทไวใจได หรอปรกษามออาชพเลอกพฒนากลมคนทเกงทสด ผนาตองเลอกทจะทมเทเวลา แรงกายแรงใจกบคนทสามารถสรางผลงานไดอยางแทจรง หากผนาวเคราะหแคนผดกจะเสยเวลาใหกบคนทไมเหมาะสมทมเทเวลาไปพฒนาผนา การพฒนาคนตองใชระยะเวลา วธการกคอ สรางระบบใหมคนมาชวยเราทางาน เพอจะแบงเวลาเปนพเลยงผนาคนอนไดสรางกระบวนการพฒนา เบนจามนแฟรงคลน(Benjamin Franklin) ตงขอสงเกตวา “ดวงตาของอาจารยแทางานหนกกวามอของทานทงสองขาง” มความสามารถในการมอง แยกแยะ และวเคราะหแ คอหวใจสาคญของการพฒนาผคนผสมผสานดานทออนโยนกบดานทหนกแนน ผนาระดบท 4 จะตองจดการเรองงานและเรองคนไปพรอม ๆ กนทกษะสาคญทสดอยางหนงคอ ทาใหคนอนเกดความกระตอรอรนในการสรางผลงานและเรยนรสงใหมๆตองเปนแบบอยางของผนา พเลยงทใคร ๆ กเขาหาไดงายผนาทมจรยธรรมควรมองไปทเปาหมายเรยกวา มองขางหนากมหวง มองขางหลงกมสข เพอกาวสภาวะผนาในระดบท 5 คอ

แนวทางการพฒนาตนเองเพอใหผานภาวะผน าในระดบท 5 ลกษณะผนาในระดบท 5 ความมความเชยวชาญในการดาเนนชวต - มความฉลาดในการดารงชวต อยในสงคมอยางมความสข - ฉลาดในการรกษาสขภาพกาย และสขภาพจต - ฉลาดในการบรหารเงน และบรหารเวลา - สรางระบบความเปนอยของครอบครว อยางมความสข เพราะผนาทมจรยธรรมตองนงอยในหวใจคน ผนาทนง

อยในใจคนหมายถงใชพระคณในการปกครององคแกร ดงคาททานบอกวา สรางพระเดชมแตขาดทน สรางพระคณมแตกาไร เปนเรองทผนาในยคปใจจบนตองนามาประยกตแใชในการดแลองคแกร สวนบทบาทของพระสงฆแตองสรางและสงเสรมผนาใหมจรยธรรมดงตอไปนคอ

Page 50: หัวข้อ ภาษา ศาสนา และการ ...โครงการประช มว ชาการระด บชาต และนานาชาต

โครงการประชมวชาการระดบชาตและนานาชาต SSMMAARRTTSS III

: ภาษา ศาสนา และการสงเสรมศลปวฒนธรรม 129

บทบาทของพระสงฆในการพฒนาผน าในองคกร เนนเรองทตวเองถนด นาความเชยวชาญเหลานนมาถายทอดใหผนาทเราตองการพฒนาสรางกลมบคคลใกลชดท

คอยชวยไมใหลมตว บคคลกลมนอาจเปนคนใกลตวทรกเราแทจรง อยางไมมเงอนไขพรอมเปนกระจกสะทอนความเปนจรงของเรา กลาทจะทกทวงในสงทผดและไมสมควรทาเฉพาะงานทสาคญ ในองคแกรตองมการวเคราะหแและเลอกแบงเวลาใหเหมาะสมสรางสภาพแวดลอมทเออตอการพฒนาภาวะผนาทมจรยธรรม ปใจจยสาคญทสดประการหนงของการสรางองคแกรระดบ 5 คอสรางและรกษาบรรยากาศทผนาในระดบ 1-4 มความกระตอรอรนทจะพฒนาศกยภาพและผลงานตลอดเวลา สรางโอกาสใหผนาคนอน ๆ สามารถไตขนในระดบสงสดได เพราะถาไมเปดโอกาสในระดบสงสดผนาระดบ 5 อาจไมเจอผนาในระดบเดยวกนอกเลยกเปนไดสรางสดยอดผนา คนหาผนาทมศกยภาพ ใกลเคยงหรอสงกวา และเขาไปเปนพเลยงแบบตวตอตววางแผนรบชวงตอ ไมมใครทจะอยคาฟาได หากตองการทจะใหสงทสรางไวยงดารงอยตอไปตองคดเรองในขอนและดาเนนการเสยตงแตวนน หากยงไมพบเจอผเหมาะสมใหลงคนหาและพฒนาในทนทวางแผนมอบสงด ๆ ใหแกคนรนหลง มรดกทมคาสงสดคอการเปนแบบอยางทางจตวญญาณ,ทศนคตทด, ความคดทด,ความขยนหมนเพยร ซงมคามากกวาตาแหนงหรอทรพยแสนใดๆใชความสาเรจในดานภาวะผนา สรางสงทเปนประโยชนแทงไวแกสงคม ดงคาวา ทาความดเพอตนอยแคสนลมทาความดเพอสงคมอยตลอดกาลนาน

และสงสาคญทตองทาความเขาใจ เวลาทจะพฒนาภาวะผนาจากระดบท 1 ไปจนถงระดบท 5 คอตองรถงความสมพนธแทมตอกน ของภาวะผนาแตละระดบเพอทจะพฒนาไปตามลาดบขน ดงน

แมจะกาวไปในระดบทสงขน แตจะตองไมทงของเดม การพฒนาภาวะผนานนจะเปนเหมอนการกาวขนบนได ซงจะตองมฐานเดมรองรบภาวะผนาในตวจะแสดงกบแตละบคคลแตกตางกน สงททาใหเขาใจไดอยางชดเจนคอ ผทเปนผนาในระดบท 4 ในททางาน แตบทบาทผนาคณอาจอยใน ระดบท 2 กบเพอนบาน และอาจอยในระดบท 1 กบลก ถาไมมเวลาใหกบลกๆ ในกรณทมการยายททางานใหม ถงแมจะเปนตาแหนงทสงขนหรอเทาเดม การสรางภาวะผนาตองเรมตนตงแต 1 ใหม แตการพฒนาจะใชเวลานอยลงเนองจากมผลงานและประสบการณแมากอน การไตลาดบนนตองคอยเปนคอยไป แตการรวงลงมาอาจเกดขนชวพรบตา ซงเรองทตองระมดระวงและมความละเอยดออนมาก ใหลองนกจนตนาการดหากพฒนาภาวะผนามาถงระดบ 3 ในการสรางผลงานหากเกดตดสนใจผดพลาด สรางความเสยหายใหเกดขนกบองคแกร ความผดทงหมดจะตกมาอยทตวผนาทนทตองแสดงความรบผดชอบแตไมตองกงวลจนเกนไป เพราะภาวะผนาในระดบท 2 (สายสมพนธแ)อาจทาใหไมโดนไลออกและไดรบโอกาสใหแกตวได เนองจากจะหาคนมาแทนในระดบท 3 ขนไปนนไมใชสงทจะหาหรอสรางมาไดงายๆนนเองการไตระดบของภาวะผนาไมสามารถไตขนไดเพยงลาพง สงทอธบาย ประโยคขางตนไดดทสด คอ “ถาคดวาตนเองเดนนาผอนแตกลบไมมใครเดนตาม แสดงวาคณกาลงเดนเลนอยเทานนเอง” สภาพความเปนจรงจะเปนคาตอบทแทจรงวาตอนนเปนผนาอยในระดบไหน ดงนนสงทควรจาคอ “ภาวะผนาคอการยอมรบคนอนในแบบทเขาเปน แลวพาพวกเขากาวเดนไปทไหนสกแหง” คากลาวของ ซ ดบบลว เพอรแร หวหนานกาย เควกเกอรแเพราะผนาจะตองมกายใจ สะอาดไมกลวการตรวจสอบ และผนาตองทาตวใหเหมอนรวงขาว ยงสงยงตองออนนอม และบทสรปของพระสงฆแกบการพฒนาและภาวะผนาทมจรยธรรมในองคแกร

บทสรปบทบาทของพระสงฆกบการพฒนาภาวะผน าทมจรยธรรมในองคกร พระสงฆแมบทบาททางภาวะผนาสาหรบการดาเนนชวตใหมความเจรญรงเรองเรอยมาถอไดวาเปนแกนกลางทได

ชวยนาสอแสงแหงพระธรรมคาสอนของพระพทธศาสนามาชวยพฒนาจตใจของประชาชนใหเปนคนดมศลธรรมใหคาแนะนาชวยเหลอในการแกปใญหาชวตประจาวนเหตผลเหลานเปนสวนหนงทแสดงใหเหนความสาคญและความสมพนธแของพระภกษสงฆแทมตอการดารงชวตประจาวนของคนไทยและการไดศกษาประวตพระสงฆแ เปนสวนหนงทาใหทราบบทบาทสาคญททานไดสรางคณประโยชนแแกชมชนสงคมประเทศชาตและพระพทธศาสนาเปนการนาเสนอใหรจกธรรมะและพระดทงนเปนการชวยยกระดบจตใจใหพทธบรษทมความรตน เบกบานใจเกดกาลงและแสงสวางทจะปฏบตตาม ในยคปใจจบนสงคมไทยยงขาดผนาทมคณธรรม จรยธรรม เพอสรางความเจรญอยางมนคงถาวรใหแกประเทศชาต จงควรเรมตนทจะพฒนาผนาใหเปน

Page 51: หัวข้อ ภาษา ศาสนา และการ ...โครงการประช มว ชาการระด บชาต และนานาชาต

โครงการประชมวชาการระดบชาตและนานาชาต SSMMAARRTTSS III

130 : ภาษา ศาสนา และการสงเสรมศลปวฒนธรรม

แบบอยางทดโดยเรมจากผนาในระดบองคแกร เพอสรางภมปใญญาเพอการเปลยนแปลง (Wisdom for Change) ใหสงคมเกดความสงบสขตามหลกของนกปกครอง คอ สงคมทมธรรม มการใหความเอออาทร เออเฟอเสยสละ เปนสงคมแหงการแบงปใน ตามหลกการประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (AEC) ในดานประชาคมสงคมและวฒนธรรม และเมอพระสงฆแมบทบาททชดเจนขนในการพฒนาภาวะผนาทมจรยธรรมในองคแกร คอผนาในสถานศกษา ผนาในองคแกรภาครฐและเอกชน เพอสงเสรมใหผนาเหลานมศลปะในการครองตน ครองคน ครองงาน เพอสรางและเปลยนแปลงองคแกรทปกครองใหเกดความสข และประสบความสาเรจ ดงคาทวา “มองขางหนากมหวง มองขางหลงกมสข” และการพฒนาทดจะเกดขนและประสบความสาเรจได ตองเรมทตวเรา ดงปรชญาการพฒนาทวา “จะปลกพน ตองเตรยมดน จะกนตองเตรยมอาหาร จะพฒนาตองเตรยมการ จะพฒนาอะไรกตด ถาไมคดพฒนาตน” ดงนน พระสงฆแตองพฒนาภาวะผนาทางจรยธรรม ใหเกดขนกบตนเองกอน และพระสงฆแจงจะนาความรและประสบการณแทมสงผานไปสผนาองคแกรในยคปใจจบนได จากการวเคราะหแและสงเคราะหแผนาทมจรยธรรม มดงนคอ

ผนาองคแกรทดและมจรยธรรมควรเปนแบบอยางตอองคแกร ควรถอแนวทางธรรมาธปไตยคอใหเหตผลขอเทจจรงมาพจารณาตดสนเรองราวตางๆและจะตองหลกเวนการนาหลกอตตาธปไตยมาใชบรหารงานเพราะเปนแนวทางทเสยงตอการลมเหลวขององคแกรและงานนอกจากนนยงตองเวนจากการใชเสยงขางมากโดยไมชอบธรรมหรอทเรยกวาโลกาธปไตย ตองมธรรมะในการครองตน ผนาทดพงศกษาภาวะผนาในทางพระพทธศาสนา และทฤษฎภาวะผนาการเปลยนแปลง คอการมอทธพลอยางมอดมการณแ การสรางแรงบนดาลใจ การกระตนทางปใญญา และการคานงถงปใจเจกบคคล แลวนามาประยกตแใชในความเปนผนาททนสมยและรทนโลกอยเสมอ ผนาทดและมจรยธรรมพงรจกบคคลกลมคนบรษทองคแกรเพอกาหนดสถานการณแตางๆใหเปนไปเพอประโยชนแขององคแกรทตนบรหารและนาพาองคแกรกาวสความสาเรจ

บรรณานกรม

กว วงศแพฒ. (2535). ภาวะผน า. กรงเทพฯ: เชษฐแ สตดโอ. พระราชธรรมวาท (ชยวฒนแธมมวฑฒโน). (2549). ลลาวาทธรรม. กรงเทพฯ: ธรรมสภา. พระครสงฆรกษแณรงคแฤทธฐานวโร (ตะนะวน). (2554). ศกษาภาวะผน าของพระราชธรรมโสภณ (จ าปจนทธมโม)

เจาคณะจงหวดรอยเอดวทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต.(รายงานผลการวจย), บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย.

พระครสนทรธรรมโสภณ .(ม.ป.ป.). บทบาทพระสงฆกบการพฒนาชมชน. คนเมอ 25 ธนวาคม 2555,จาก http://www.src.ac.th/web2/jurnal/issu6/role.htm. แพรภทร ยอดแกว.(2552). ภาวะผน าการเปลยนแปลง (Transformational Leadership). คนเมอ 24 มกราคม

2556,จากhttp://www.gotoknow.org/posts/236686 ศนยแพระสงฆแนกเผยแผธรรมเพอพฒนาสงคม(ศพส.) (2552). คมอธรรมศกษาตร. กรงเทพฯ: โรงพมพแสานกงาน พระพทธศาสนาแหงชาต. สมชาต กจยรรยง.(2555).ศาสตรและศลปะของผน า ทครองใจทกคน. กรงเทพฯ: สมารแทไลฟ. สมเดจพระมหาสมณเจา กรมพระยาวชรญาณวโรรส. (2535). วนยมข เลม 2, (หลกสตรนกธรรมชนโท).กรงเทพฯ:

โรงพมพแมหามกฏราชวทยาลย. สรอร วชชาวธ.(2553). จตวทยาอตสาหกรรมและองคการเบองตน. กรงเทพฯ: คณะศลปศาสตรแ

มหาวทยาลยธรรมศาสตรแ John C. Maxwell, (2012). (2012/2555).The 5 Levele Of leadership ภาวะผน า 5 ระดบ.

(วนด อภรกษแธนากร,ผแปล).กรงเทพฯ:เนชนบคสแ. (ตนฉบบพมพแป ค.ศ.2011).

Page 52: หัวข้อ ภาษา ศาสนา และการ ...โครงการประช มว ชาการระด บชาต และนานาชาต

โครงการประชมวชาการระดบชาตและนานาชาต SSMMAARRTTSS III

: ภาษา ศาสนา และการสงเสรมศลปวฒนธรรม 131

ความสมพนธระหวางมาเลเซยและองคการการประชมอสลาม Malaysia and Organization of Islamic Conference

อภรดา งามวงศสกลเลศ นกศกษาปรญญาโท ภาควชาความสมพนธแระหวางประเทศ คณะรฐศาสตรแ จฬาลงกรณแมหาวทยาลย

บทคดยอ งานวจยฉบบนมวตถประสงคแทจะศกษาการใชศาสนาอสลามเปนเครองมออยางหนงในการสรางเครอขายและความสมพนธแทางดานเศรษฐกจและการเมองระหวางมาเลเซยกบโลกมสลม รวมถงการเขาไปมบทบาทในโอไอซ การศกษานไดใชกรอบความคด Foreign Policy Tools เปนกรอบในการวเคราะหแซงจะชใหเหนถงบทบาทของศาสนาตอการกลายเปนหนงในเครองมอทใชเปนกลยทธแในการดาเนนความสมพนธแระหวางประเทศ โดยงานวจยฉบบนมสมมตฐานทวามาเลเซยไดใชอสลามเปนเครองมอในการสรางเครอขายและความสมพนธแของมาเลเซยกบโลกมสลม รวมถงการเขาไปมบทบาทในโอไอซ ซงกอใหเกดกอใหเกดผลทางดานบวกแกมาเลเซยเปนอยางมากโดยเฉพาะการไดรบการยอมรบจากเวทระหวางประเทศและผลประโยชนแทางดานเศรษฐกจระหวางมาเลเซยกบกลมประเทศสมาชกโอไอซในหลาย ๆ ดานไมวาจะเปนทางดานการคาและการลงทน เปนตน

ค ำส ำคญ: มาเลเซย, องคการการประชมอสลาม, อสลาม, ผลประโยชนทางเศรษฐกจ Abstract

This study aims to examine Islam role towards economic and political relations in Malaysia and Muslim world. This study considers Islam as a tool which additionally plays an important role in OIC. The concept of foreign policy tools will be selected as a framework to indicate role of religious as a strategy to progress in international relations. The hypothesis of this paper is that Malaysia uses Islam for creating connections and relations between Malaysia and Muslim World by attending in OIC. Moreover, this participation does not only bring the acceptance Malaysian status in international stage but also leads to economic interests between Malaysia and the OIC’s members such as trade and investment.

Keywords: Malaysia, Organization of Islamic Conference, Islam, Economic, Interests

Page 53: หัวข้อ ภาษา ศาสนา และการ ...โครงการประช มว ชาการระด บชาต และนานาชาต

โครงการประชมวชาการระดบชาตและนานาชาต SSMMAARRTTSS III

132 : ภาษา ศาสนา และการสงเสรมศลปวฒนธรรม

บทน า มาเลเซยถอไดวาเปนประเทศแรกในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตทเขาเปนสมาชกองคแการการประชมอสลาม (Organization of Islamic Conference - OIC)1 ซงถอไดวาเปนองคแการระหวางประเทศของโลกมสลมทมขนาดใหญทสดเนองจากการมสมาชกประเทศมสลมเขารวมถง 57 ประเทศรวมทงปาเลสไตนแ2 อกทงประเทศสมาชกขององคแการนยงครอบคลมทกภมภาคไดแก เอเชย ยโรป แอฟรกา และอเมรกาใต นอกจากการไดเปนประเทศแรกในภมภาคทเขารวม แลวแตยงไดเปนหนงในประเทศผรวมกอตงโอไอซซงประกอบไปดวย ซาอดอาระเบย ปากสถาน และมาเลเซย ทงทมาเลเซย ไมใชประเทศทมจานวนประชากรมสลมมากทสดในเอเชยตะวนออกเฉยงใต ดวยเหตนจงเปนทนาสนใจในการทาความเขาใจถงบทบาทของศาสนาอสลามทมตอการเขารวมเปนสมาชกของโอไอซรวมถงบทบาทตางๆทมมาเลเซยมตอองคแการนในบทความนจงตองการทจะอภปรายถง 3 ประเดนหลกทจะชวยใหเขาใจถงความสมพนธแระหวางมาเลเซยและองคแการการประชมอสลามไดดยงขน อนไดแก อสลามกบการเมองมาเลเซย ความสมพนธแระหวางมาเลเซยและโอไอซ และประโยชนแทมาเลเซยไดรบจากการเขาเปนสมาชกโอไอซ

อสลามกบการเมองมาเลเซย เมอกลาวถงการเมองของมาเลเซยเราคงไมสามารถปฏเสธถงบทบาททสาคญของศาสนาอสลามท มตอการเมอง

ของมาเลเซยไปได เนองจากอสลามถอไดวาเปนปใจจยทมอทธพลอยางมากตอการเมองภายในและภายนอกระหวางประเทศของมาเลเซย อกทงยงมสวนผลกดนใหนาไปสการดาเนนโยบายตางประเทศของมาเลเซยทมตอโลกมสลม กลาวคอ บทบาทของศาสนาอสลามทมตอการเมองมาเลเซยนนเปนไปในรปแบบของการใชศาสนาอสลามเปนเครองมอหนงในทางการเมองเพอใหบรรลวตถประสงคแไปตามแตยคสมยและบรบททางการเมอง สาหรบประเทศทไดรบเอกราชในป ค.ศ.1957 อยางมาเลเซยศาสนาจงถกนามาใชเพอเปนเครองมอในการสรางความเปนอตลกษณแ (Identity) ของชาต (Shamsul, 1997) ในระยะแรกเรม แตเมอเวลาผานไปศาสนาอสลามไมไดถกใชเปนเพยงเครองมอทชวยใหเกดความเปนอตลกษณแของชาตสาหรบรฐทเพงไดรบเอกราชจากเจาอาณานคมเทานน แตไดถกพฒนาใหกลายมาเปนเครองมอของผนาทางการเมองและพรรคฝายคานเพอใชในการสรางฐานเสยงใหกบแตละฝาย จงทาใหอสลามกลายเปนปใจจยทสาคญอยางมากตอมตการเมองภายใน การนาเอาศาสนาอสลามเขามาใชเปนเครองมอทางการเมองเรมมาจากความพยายามของผนามาเลเซยทตองการสรางเสถยรภาพใหกบมาเลเซยทงในแงของสงคม การเมอง รวมถงสถานะของมาเลเซยในเวทระหวางประเทศ ศาสนาจงถกนามาใชเพอสรางอตลกษณแใหแกประเทศชาตโดยในกรณของมาเลเซยกคอ ความเปนมาเลยแ (Malayness) ภายใตบทบญญตของรฐธรรมนญมาเลเซย จะพบวานยามองคแประกอบของอตลกษณแความเปนชาวมลาย กาหนดวา “เปนบคคลซงนบถอศาสนาอสลาม” (Jory, 2006) ฉะนนความเปนมาเลยแจงถกเชอมโยงเขาไวกบอสลามนบแตนนเรอยมา และนามาซงกระบวนการอสลามนวตรทกอตวขนตงแตทศวรรษท 1970 เปนตนมาและยงเขมขนมากขนเมอดร.มหาเธรแ โมฮมหมดกาวขนมารบตาแหนงนายกรฐมนตรเมอปค.ศ.1981 ประกอบกบการแขงขนกนระหวางรฐบาลมาเลเซยภายใตการนาของพรรคอมโน (United Malays National Organizatin–UMNO) กบขบวนการฟนฟศาสนาอนๆในมาเลเซยเพอแยงฐานมวลชน ดวยการแขงขนชวงชงการใหนยามแก “อสลามทแท” ทเหมาะสมกบสงคมมาเลเซย รวมทงการนาเสนอตนเปนผสนบสนน 1องคแการการประชมอสลาม (Organization of Islamic Conference-OIC) ภายหลงไดเปลยนชอมาเปน องคแการความรวมมออสลาม (Organization of Islamic Cooperation –OIC) หลงจากการประชมรฐมนตรตางประเทศสมาชกโอไอซครงท 38 ณ กรงอาสตานา คาซคสถาน ซงไดมการลงมตใหเปลยนชอ 2องคแการการประชมอสลาม(Organization of Islamic Conference - OIC)ประกอบไปดวยรฐมสลม 57 รฐ เอเชยไดแก อฟกานสถาน อาเซอรแบยญาณ บาหแเรน บงกลาเทศ บรไน การตารแ อนโดนเซย อหราน อรก จอรแแดน คาซคสถาน คเวต ครกรสถาน อซเบกสถาน เลบานอน มาเลเซย มลดฟสแ โอมาน ปากสถาน ปาเลสไตนแ ซาอดอาระเบย ซเรย ตาจกสถาน เตอรแกเมนสถาน สหรฐอาหรบอมเรสตแ และเยเมน ยโรป ประกอบดวยอลเบเนยและตรก อเมรกาใต ประกอบไปดวย กายานามและสรนามแอฟรกาประกอบดวยแอลจเรย เซเนกล เบนน กาบอง โมรอกโก โตโน บรแกนาฟาโซ แกมเบย โมซมบก ตนเซย แคเมอรน ลเบย ไนเจอรแ ยกนดา ชาด กน ไนจเรย โกตตววรแ โคโมรอสกน-บสเสา ซราลโอน จบต อยปตแ มาล มอรตาเนย โซมาเลย และซดาน

Page 54: หัวข้อ ภาษา ศาสนา และการ ...โครงการประช มว ชาการระด บชาต และนานาชาต

โครงการประชมวชาการระดบชาตและนานาชาต SSMMAARRTTSS III

: ภาษา ศาสนา และการสงเสรมศลปวฒนธรรม 133

สงเสรมสถานะอสลามในสงคมมาเลเซยควบคไปกบการสงเสรมสทธและฐานะของชาวมาเลยแมสลมหรอ “ภมบตร”(ลกของแผนดน) (พวงทอง ภวครพนธแ, 2550) เนองมาจากสภาพสงคมของมาเลเซยทมลกษณะเปนแบบพหสงคม คอ สงคมทประกอบไปดวยหลายเชอชาตและศาสนาอาศยอยรวมกนโดยมชาวมาเลยแเปนประชากรทมจานวนมากทสดเรยกตวเองวาเปนชาว “ภมบตร” มจานวนรอยละ 67 รองลงมาเปนชนเชอสายจนรอยละ 24.3 อนเดยรอยละ 7.4 และอนๆอกรอยละ 1.3 (สามารถ ทองเฝอ, 2553) ชาวมาเลยแจงกลายเปนประชากรกลมใหญของประเทศทไดรบความสนใจและถกใหความสาคญเปนอยางมาก

ผลจากการพยายามแขงขนชวงชงพนททางการเมอง ฐานเสยงจากมวลชน และการใหคานยามอสลามทแทจรงระหวางพรรคแกนนารฐบาลอมโนและพรรคฝายคานพรรคปาส (Parti Islam Semalaysia-PAS) รวมถงขบวนการฟนฟศาสนาอสลามอน ๆ จงทาใหประเดนอสลามเขาไปมบทบาทสาคญตอภาคสวนตาง ๆ เชน การเมอง สงคม เศรษฐกจ และวฒนธรรม ดงจะเหนไดจากความเครงครดในการปฏบตศาสนกจของชาวมาเลยแทเขมขนมากขน และการสงเสรมการศกษาดานศาสนาอสลาม ตลอดจนการขยายตวขององคแกรทเกยวของกบศาสนาอสลามอยางมากมาย เชน มหาวทยาลยอสลามนานาชาต ธนาคารอสลาม ฯลฯ เปนตน (พวงทอง ภวครพนธแ , 2550)ดานเศรษฐกจ เชน ระบบการเงนอสลาม เปนตน ไมเวนแมแตดานนโยบายตางประเทศของมาเลเซยโดยเฉพาะอยางยงภายหลงเหตการณแการจลาจลทางดานชาตพนธแในป ค.ศ.1969 ซงเปนผลมาจากความเหลอมลาทางเศรษฐกจระหวางคนจนกบคนมาเลยแ สงผลใหพรรคอมโนทเปนพรรคการเมองทปกครองมาเลเซยมานบแตไดรบเอกราชตระหนกวาหากไมตองการใหเหตการณแทานองเดยวกบทเกดขนในป 1969 อบตขนอกครงหนง รฐบาลจาเปนตองมมาตรการในการยกสถานะของภมบตราทงทางเศรษฐกจและสงคมใหสงขน เขามามสวนรวมในภาคอตสาหกรรมและการคามากขน (พวงทอง ภวครพนธแ, 2550) นาไปสการออกนโยบายเศรษฐกจใหม (New Economic Policy-NEP) ซงเออสทธประโยชนแใหกบคนมาเลยแเปนอยางมากในหลาย ๆ ดาน ๆ ไมวาจะเปนดานเศรษฐกจ การศกษา การใหโควตาและสทธแกคนมาเลยแกอน เปนตน ความสมพนธแระหวางการเมองภายในทมตอการเมองภายนอกในแงของการเปนหนงในปใจจยทสงผลตอการกาหนดนโยบายตางประเทศ อสลามจงกลายเปนประเดนทถกผลกดนเขาไปในนโยบายตางประเทศดงจะเหนไดจากการใหความสาคญตอประเดนอสลามของผนามาเลเซยทมตอสหประชาชาตในเดอนตลาคมป ค.ศ.1969 ทกลาววาอสลามเปนประเดนทสาคญในนโยบายตางประเทศของมาเลเซย (Nair, 1997)เนองมาจากภายหลงจากเหตการณแการจลาจล 1969 จงทาใหผนาประเทศตองพจารณาใหมถงประเดนภายในของมาเลเซยทจะกระทบตอความมนคงของประเทศโดยเฉพาะการสรางความมนใจในเวทระดบประเทศของมาเลเซยภายใตรฐทมความหลากหลายทางดานชาตพนธแ ซงเมอรฐไดนาเอาอสลามเขามาใชเปนเครองมอในทางการเมองสงผลใหอสลามไมไดมเพยงบทบาทตอการเมองภายในเทานน แตยงรวมถงการเมองระหวางประเทศดวย ดงจะเหนไดจากนโยบายตางประเทศของมาเลเซยทมงเนนใหความสาคญกบประเดนของอสลามตงแตภายหลงจากทมาเลเซยไดรบเอกราชเรอยมาแมจนกระทงปใจจบนโดยมความพยายามทจะพฒนาความสมพนธแกบโลกมสลมผานการเขารวมกจกรรมตาง ๆ ทเกยวของกบอสลาม การมสวนรวมในฐานะสมาชกขององคแการการประชมอสลาม การใหการสนบสนนสถาบนตาง ๆ ของอสลาม การตดสนใจลงนามเซนสญญาในกฎบตรของโอไอซในป ค.ศ. 1972 ฉะนนอสลามจงกลายเปนเครองมอหนงทชวยเปดโอกาสใหมาเลเซยสามารถสรางเครอขายและความสมพนธแกบโลกมสลมได เชน การเขาไปมบทบาทตาง ๆ ของผนามาเลเซยในฐานะตวแทนของโลกมสลมตอประเดนตาง ๆ ทเกดขน เชน ปใญหาปาเลสไตนแ โดยเฉพาะภายหลงจากการเกดเหตการณแ 9/11 กยงทาใหมาเลเซยมบทบาทมากยงขนในฐานะตวแทนของชาวมสลมทวโลกภายใตการนาดร.มหาเธรแ โมฮมหมดซงรบตาแหนงเปนนายกรฐมนตรขณะนนดงนนอาจกลาวไดวาอสลามไดกลายเปนเครองมอหนงในการเมองของมาเลเซยซงไมเพยงแตถกนามาใชในการเมองภายในเทานนแตยงสามารถใชเพอสรางความสมพนธแกบโลกมสลมไดเปนอยางดอกทงยงเปดโอกาสใหมาเลเซยไดกาวเขาไปมบทบาทในโอไอซจนกลายเปนทยอมรบในเวทระดบโลกซงกอใหเกดผลทางดานบวกแกมาเลเซยเปนอยางมากโดยเฉพาะอยางยงผลประโยชนแทางดานเศรษฐกจระหวางมาเลเซยกบกลมประเทศสมาชกโอไอซ

Page 55: หัวข้อ ภาษา ศาสนา และการ ...โครงการประช มว ชาการระด บชาต และนานาชาต

โครงการประชมวชาการระดบชาตและนานาชาต SSMMAARRTTSS III

134 : ภาษา ศาสนา และการสงเสรมศลปวฒนธรรม

มาเลเซยกบองคการการประชมอสลาม (โอไอซ) ในชวงครงหลงทศวรรษ 1970 และตงแตทศวรรษ 1980 เปนตนมาไดมการฟนฟบทบาทของศาสนาอสลามใน

ประเทศกาลงพฒนาจานวนหนงอยางเหนไดชด การพฒนานถอกาเนดขนพรอม ๆ กบการขยายความสมพนธแระหวางประเทศของประเทศมสลมซงเปนสมาชกของโอไอซและโลกสวนอนๆ จงทาใหบทบาทของ “ปใจจยดานอสลาม” มความสาคญขนในเรองความสมพนธแระหวางประเทศ (จรญ มะลลม, 2555) ประเทศมาเลเซยเองกเชนเดยวกนจากกระบวนอสลามานวตร (Islamization) ทเกดขนในมาเลเซยประกอบกบการใหความสาคญในการนาเอาหลกการอสลามเขามาปรบใชในหลายๆดานของผนาประเทศมาเลเซยโดยเฉพาะอยางยงทางดานการเมองและเศรษฐกจ เชน การจดตงธนาคารอสลาม มหาวทยาลยอสลามถอเปนสวนสาคญอยางยงททาใหการกาหนดแนวทางดานนโยบายตางประเทศของมาเลเซยเกดการเปลยนแปลงทจะนาไปสการมงเนนและใหความสาคญไปยงประเทศทอยในโอไอซซงเปนประเทศอสลามดวยกน เหมอนกบทนายกรฐมนตรมหาเธรแไดประกาศวาประชาชาตทไมฝใกใฝฝายใดและเครอจกรภพองกฤษจะไมมความสาคญตอมาเลเซยเทากบกลมประเทศอสลามอกตอไป(สามารถ ทองเฝอ, 2553) ความสมพนธแระหวางมาเลเซยกบโอไอซเรมตงแตสมยของตนกอบดล เราะหแมาน ซงมาเลเซยเปนหนงในผนาประเทศทไดรวมกอตงโอไอซโดยการรวมตวกนของบรรดาชาตผนาจากชาตมสลม 35 ประเทศเขารวมประชมทกรงราบต ประเทศโมรอคโคในป ค.ศ.1969 เพอหาทางสรางความรวมมอระหวางรฐมสลมหลงจากเกดโศกนาฏกรรมอลกดสแ (นครเยรซาเลม) ทมสยดอลอกซอรแทถกลอบวางเพลงซงตนกอบดล เราะหแมานนายกรฐมนตรในขณะนนเขารวมประชมซงเปนการประชมสดยอดผนาอสลาม( Islamic Summit)ครงแรกทจดขนทมเปาหมายหลกคอการสรางความเปนอนหนงอนเดยวกนของประชาชาตมสลมตามแนวทางการผนกอสลาม (Pan Islam) และการพทกษแและสงเสรมผลประโยชนแของชาวมสลม ภายหลงจากนน 2 ปคอในปค.ศ. 1971 ตนกอบดล เราะหแมานไดรบการเลอกตงใหเปนเลขาธการคนแรกของโอไอซอยางเปนทางการเนองมาจากการเปนหนงในผนาโลกมสลมทมแนวคดการผนกอสลาม (Pan Islam) ซงไดรบการสนบสนนจากประเทศในโลกมสลม 3 ประเทศ คอ ซาอดอาระเบย ปากสถาน และมาเลเซย(สามารถ ทองเฝอ, 2553) และในปค.ศ.1972 มาเลเซยไดใหสตยาบนในกฎบตรของโอไอซและเปนเจาภาพจดการประชมครงท 5 ของโอไอซ โดยมนายกรฐมนตรของมาเลเซยในขณะนนตนอบดล ราซคไดประกาศถงความสาคญของประเทศสมาชกทจะตองสงเสรมสนบสนนศาสนาอสลามในฐานะทเปนศาสนาแหงความสมยใหมและความเจรญกาวหนา (พวงทอง ภวครพนธแ, 2550) ดงนนอาจกลาวไดวามาเลเซยไดใหความสาคญกบการดาเนนนโยบายตางประเทศตอกลมประเทศโลกมสลมมาโดยตลอด ทงนเนองจากการกาวขนมาของกลมประเทศมสลมในตะวนออกกลางในฐานะทเปน Islamic Financier กลมทนอสลามทเรมมบทบาทมากยงขนและหลายประเทศในโอไอซไดกลายเปนผควบคมทรพยากรพลงงานในระบบทนนยมโลกเปนสวนใหญ ทาใหประเทศเหลานมอทธพลเพมขนและมผลตอการเพมความสาคญของโอไอซดวย ประกอบกบผนาโลกอสลามไดเรมเหนถงความสาคญของความรวมมอทางเศรษฐกจระหวางโลกอสลามดวยกนโดยเฉพาะการกลายเปนตลาดรวมอสลามซงเปนการรวมกลมทใหญทสดแหงหนงของโลก (กลลดา เกษบญช มด , 2551) กยงมสวนผลกดนใหมาเลเซยหนไปมสวนรวมในโลกมสลมมากยงขน ดวยการเลงเหนศกยภาพโอไอซของผนามาเลเซยจงทาใหมาเลเซยเรมทจะเขาไปมบทบาทมากขนในองคแการโอไอซในหลายๆดานไมวาจะเปนทางดานการเมองและเศรษฐกจ

สาหรบบทบาทางของมาเลเซยทมตอโอไอซจะเหนวามาเลเซยพรอมทจะสนบสนนในการเรองการตอสของชาวมสลมทวโลกทไมไดรบความเปนธรรม เชน ขบวนการมสลมในกรณของปาเลสไตนแ ชาวอารกนในพมา ชาวเชเชนและชาวบอสเนย เปนตน (อนดายา, 2549) มความพยายามทจะสนบสนนความมเอกภาพของประเทศสมาชก การรบเปนเจาภาพการพบปะและการประชมทสาคญของโอไอซหลายครง ซงจากการพยายามเขาไปมสวนรวมในโอไอซของมาเลเซยทาใหถกยกยองในเวทระหวางประเทศในฐานะทเปรยบเสมอนผนาขององคแการโอไอซ นอกจากนมาเลเซยกพยายามทจะสนบสนนแนวคดและวธการทจะทาใหโอไอซเปนองคแการทมประสทธภาพดงจะเหนไดจากการประชมโอไอซในป 1993 นายกรฐมนตร ดร.มหาเธรแ โมฮมหมดไดกลาวเนนยาในทประชมโอไอซถงการสงเสรมประเทศสมาชกใหมสวนร วมระหวางกนตอประเดนตางๆเพอใหเกดความเปนเอกภาพขนทามกลางกลมประเทศสมาชก อกทงสามารถใชองคแการนเปนเครองมอในการแกไขปใญหาความขดแยงทเกดขน ซงสาเหตทไมสามารถทจะแกไขไดเนองจากการทแตละประเทศตางคานงถงผลประโยชนแของ

Page 56: หัวข้อ ภาษา ศาสนา และการ ...โครงการประช มว ชาการระด บชาต และนานาชาต

โครงการประชมวชาการระดบชาตและนานาชาต SSMMAARRTTSS III

: ภาษา ศาสนา และการสงเสรมศลปวฒนธรรม 135

แตละประเทศเองมากกวาทจะใชโอไอซเพอเปนเสยงในการแสดงความคดเหนตอประเดนตางๆในเวทระหวางประเทศ (Salleh, 2003) บทบาทและความสาคญของมาเลเซยในโอไอซในยคสมยของนายกรฐมนตรมหาเธรแไดเพมขนเปนอยางมาก เชน ไดรบการแตงตงใหอยในคณะกรรมาธการแกไขปใญหาสงครามอรก-อหราน มสวนสาคญททาใหอยปตแไดกลบเขามาเปนสมาชกอกของโอไอซครงในปค.ศ.1986 หลงจากทถกขบออกจากการเปนสมาชกเมอเซนสญญาสงบศกกบอสราเอลในปค.ศ.1978 อกทงมาเลเซยยงเปนตวเชอมทสาคญระหวางเอเชยตะวนออกเฉยงใตกบโลกมสลมในประเดนปใญหาการยดครองกมพชา โดยมาเลเซยไดเปนผดาเนนการเจรจาทาความเขาใจกบประเทศสมาชกโอไอซใหสนบสนนจดยนของอาเซยนทสนบสนนรฐบาลผสมเขมรสามฝาย (Nair, 1997)

ในฐานะทมาเลเซยเปนหนงในสมาชกทพยายามเขาไปมบทบาทและสวนรวมเพอสนบสนนและปกปองผลประโยชนแใหแกชาวมสลมทงในระดบภมภาคและระดบโลก ทงนเมอเกดปใญหาทกระทบตอชาวมสลมทวโลกจะเหนวามาเลเซยคอนขางทจะมบทบาทเปนอยางมาก เชน หลงจากการเกดเหตการณแ 9/11 ภาพลกษณแของชาวมสลมทวโลกนนถกผกตดอยกบกลมผกอการราย ผนามาเลเซยเองในฐานะตวแทนของมสลมทวโลกกพยายามปรบแกภาพลกษณแทนานาประเทศมองโลกมสลมโดยพยายามทจะอธบายใหทวโลกเหนวาจาเปนตองแยกศาสนาอสลามออกจากกอการรา ยซงในทประชมวสามญรฐมนตรตางประเทศของโอไอซวาระพเศษเกยวกบการกอการรายทกรงกวลาลมเปอรแปค.ศ.2002 มหาเธรแไดพยายามตอกยาใหสมาชกของโอไอซชวยกนประณามปราบปรามและตอตานการกอการราย และไมเหนดวยกบการพลชพในปาเลสไตนแและยาวาอสราเอลตองถอนกาลงออกจากเขตยดครองในปาเลสไตนแ (สามารถ ทองเฝอ, 2553) จากบทบาทตางๆทผานมาของมาเลเซยสงผลใหมาเลเซยกลายเปนประเทศทโลกมสลมใหการยอมรบ อกทงยงเปนตวอยางของประเทศมสลมทแสดงใหเหนถงความทนสมย กาวหนา ทคอนขางประสบความสาเรจอยางมาก

นอกเหนอจากบทบาทของมาเลเซยในโอไอซทางดานการเมองแลว ทางดานเศรษฐกจมาเลเซยถอไดวาเปนประเทศสมาชกทมบทบาทสาคญเปนอยางมากโดยในการประชมสดยอดครงท 10 ในปาฐกถาของ ดร.มหาเธรแ โมฮมหมดไดเนนยาถงประเดนเศรษฐกจเปนอยางมากโดยเฉพาะอยางยงการเพมการคาระหวางกลมประเทศสมาชกมสลมดวยกนเองซงไดเนนยาถงความสาคญระหวางความเปนอสลามกบเศรษฐกจเขาไวดวยกน โดยมองวาทามกลางกลมมสลมอสลามจะกลายเปนปใจจยทชวยสงเสรมการคาระหวางกลมประเทศมสลมดวยกนเอง (Salleh, 2003) โดยเฉพาะอยางยงจานวนการคาทามกลางการคาของกลมประเทศอสลามดวยกน การคาจะกลายเปนสงทสรางความเปนหนงเดยวใหกบชมชนมสลม นอกจากน ดร.มหาเธรแ โมฮมหมดยงใหการสนบสนนการลงทนและใชประโยชนแจากธนาคารเพอการพฒนาอสลาม( the Islamist Development Bank – IDB) รวมถงการสรางกองทนสาหรบประเทศมสลมดวยกนผานการใชระบบการเงนของอสลาม (Yakcop, 2003) ซงจะสงผลดตอกลมประเทศมสลมโดยเฉพาะผลประโยชนแทางดานการเงนและการธนาคาร จากความสมพนธแระหวางมาเลเซยกบโลกมสลมผานการเขาไปมบทบาทของมาเลเซยในโอไอซสงผลใหมาเลเซยไดรบการยอมรบจากประเทศมสลมซงถอไดวาเปนสงสาคญตอสถานะของมาเลเซยในเวทระหวางประเทศ (Nair, 1997 ) รวมถงผลประโยชนแของมาเลเซยทางเศรษฐกจดวยซงสามารถจาแนกออกเปนดานตาง ๆ ไดดงน

ดานการลงทน การเขารวมเปนสมาชกโอไอซมสวนสงเสรมการลงทนใหกบมาเลเซยเปนอยางมากและยงทาใหมาเลเซยสามารถ

เขาถงแหลงทนอสลามทงในตะวนออกกลางและแอฟรกา สาหรบมาเลเซยความสมพนธแกบโลกมสลมสงผลตอมาเลเซยในดาน FDI (Foreign Direct Investment) ซงเปนภาคสวนทมบทบาทอยางมากตอการพฒนาเศรษฐกจของมาเลเซยตงแตตนทศวรรษ 1970 เปนตนมา ชนชนผนาทางการเมองและทางเศรษฐกจของมาเลเซยพยายามทจะหาการลงทนใหม ๆ ทงนใชความใกลชดและความรวมมอกนระหวางรฐบาลกบภาคเอกชน ประกอบกบการลงทน FDI ในมาเลเซยของชาตอนคอนขางทจะลดลงไปอยางเชน ญปน เปนตน อนเนองมาจากวกฤตเศรษฐกจของญปนเองในชวงป 1997-1998 สงผลใหการลงทนจากกลมประเทศเหลานลดลงไป นอกจากนการทมาเลเซยเขาเปนสมาชกโอไอซทาใหมาเลเซยไดรบประโยชนแจากสถาบนทางการเงนของมสลมนนคอ Islamic Development Bank-IDBเปนองคแกรทจดตงขนเพอสนบสนนการพฒนาทางดานเศรษฐกจและสงคมในกลมประเทศมสลมซงเหนชดเจนมากในดานการลงทนทมตอมาเลเซย โดยเงนลงทนทไดจากโครงการ

Page 57: หัวข้อ ภาษา ศาสนา และการ ...โครงการประช มว ชาการระด บชาต และนานาชาต

โครงการประชมวชาการระดบชาตและนานาชาต SSMMAARRTTSS III

136 : ภาษา ศาสนา และการสงเสรมศลปวฒนธรรม

ตาง ๆ ของ IDB มาจากกลมประเทศสมาชกโอไอซเพอทจะชวยเหลอทางดานการเงนตอกจกรรมตาง ๆ และเพอใชใหการชวยเหลอกบกลมประเทศสมาชกดวยกน ในกรณของมาเลเซย IDB ไดชวยเหลอทางการเงนสาหรบการกอสรางโครงสรางพนฐาน เชน มหาวทยาลยของมาเลเซยซงคอนขางทจะใชเงนเปนจานวนมากและยงรวมไปถงโครงการตาง ๆ อกเปนจานวนเงนประมาณ 512 พนลานเหรยญสหรฐ (Khalid, 2004) นอกจากนรฐบาลมาเลเซยยงพยายามเรยกรองใหบรษททองถนเขาไปลงทนโดยตรงในกลมประเทศมสลมดวยกนเอง เชน Malaysia Oil Company Pitronas โดยใหเปนหนสวนหนงกบประเทศทเปนผสงออกผลตนามนรายใหญอยางเชน ซดานและอลจเรย ซงสงผลใหมาเลเซยกลายเปนนกลงทนตางชาตรายใหญของซดานนอกเหนอจากจน อาจกลาวไดวามาเลเซยไดใชประโยชนแจากความสมพนธแทมาเลเซยมตอโลกมสลมควบคไปกบการพฒนาเศรษฐกจใหกบประเทศจงทาใหผนาของมาเลเซย ดร.มหาเธรแ โมฮมหมด ไดใหความสาคญอยางมากตอบทบาททมตอโลกมสลมโดยเฉพาะอยางยงโอไอซ

ดานการคา การเขาเปนสมาชกโอไอซมสวนชวยสงเสรมดานการคาใหแกมาเลเซยเปนอยางมากเนองจากความรวมมอทเกดขน

ทามกลางประเทศสมาชกทเนนนาถงการสนบสนนใหเกดการคาระหวางกน ซงกอนหนานระดบการคาระหวางมาเลเซยกบกลมประเทศสมาชกเปนไปในทศทางทตา ตอมาภายหลงจากการพยายามเรยกรองของผนามาเลเซยดร.มหาเธรแ โมฮมหมดใหมการสนบสนนการคาระหวางกลมประเทศสมาชกโอไอซดวยกนทาใหความสมพนธแทางดานการคาระหวางมาเลเซยกบกลมประเทศมสลมขยายตวมากขน เชน การคาระหวางมาเลเซยกบตรกมการเตบโตข นในป 1999 มลคาถง 1 พนลานมาเลเซยรงกต (Khalid, 2004) ทาใหมาเลเซยกลายเปนผสงออกรายใหญของตรก รวมถงเปนผสงออกผลตภณฑแตาง ๆ นอกจากนยงมการขยายการคากบเลบานอนทาใหเกดมลคาเพมจากเดมเปนอยางมากในเวทการประชมเศรษฐกจโลกอสลามในปค.ศ.2007 ผนาของมาเลเซยอบดลลอฮแอะหมด บาดาว ไดเนนยาถงการขยายการคาระหวางโลกอสลามเพอเพมยอดการคาระหวางประเทศสมาชกโดยมาเลเซยพยายามทจะเสนอการใชภาคการเงนอสลาม ( Islamic Finance Service Sector) ของมาเลเซยทประสบความสาเรจเปนชองทางอานวยความสะดวกในการคาขายระหวางกนในบรรดาประเทศอสลาม (กลลดา เกษบญช มด, 2551) โอไอซสาหรบมาเลเซยจงกลายเปนชองทางหนงทชวยใหมาเลเซยสามารถดาเนนนโยบายดานการคาไดอยางเตมรปแบบและกอใหเกดผลประโยชนแแกมาเลเซยไดเปนอยางด

ดานการทองเทยว ภายหลงจากวกฤตการณแ 9/11 ทเกดขนสงผลใหภาพลกษณแของอสลามถกมองวาเปนศาสนาทใชความรนแรงใน

สายตาตะวนตกซงสงผลตอนกทองเทยวทเปนชาวมสลมดวย ในหลายๆประเทศไดออกมาตรการการรกษาความปลอดภยทเครงครดมากขนโดยเฉพาะอยางยงสหรฐอเมรกา จงทาใหนกทองเทยวจากตะวนออกลางซงเปนกลมทมกาลงซอหนมาหาจดหมายปลายทางการทองเทยวใหม ๆ ประกอบกบการสนบสนนของรฐบาลมาเลเซยในดานการทองเทยว จงทาใหนกทองเทยวจากกลมประเทศทรารวย คอกลมประเทศรอบอาวไดเดนทางมาเทยวในมาเลเซยมากยงขน (Khalid, 2004) อาจกลาวไดวาเปนผลมาจากความพยายามสนบสนนของมาเลเซยภายในกลมประเทศสมาชกโอไอซในการประชมโอไอซทผานมา พยายามสนบสนนใหเกดการทองเทยวระหวางกลมประเทศสมาชกดวยกนเอง โดยรฐมนตรการทองเทยวของมาเลเซยพยายามทจะใหมาเลเซยกลายเปนจดหมายปลายทางของนกทองเทยวในกลมประเทศสมาชกโอไอซ ผลกคอมาเลเซยคอนขางทจะประสบผลสาเรจอยางมาก ดงจะเหนไดจากสถตดานลางโดยมการเพมขนของจานวนนกทองเทยวจากตะวนออกกลางสบหาเปอรแเซนตแในป 2001 และในป 2002 ทาใหมาเลเซยกลายเปนจดหมายปลายทางพกผอนทชนชอบของนกทองเทยวจากตะวนออกกลางดวย

Page 58: หัวข้อ ภาษา ศาสนา และการ ...โครงการประช มว ชาการระด บชาต และนานาชาต

โครงการประชมวชาการระดบชาตและนานาชาต SSMMAARRTTSS III

: ภาษา ศาสนา และการสงเสรมศลปวฒนธรรม 137

ตารางท 1:จานวนนกทองเทยวทเดนทางมามาเลเซยจากประเทศตางๆตงแต 1999-2002

ประเทศ 1998 1999 2000 2001 2002

ซาอดอาระเบย สหรฐอาหรบเอมเรสตแ

N/A N/A

11,564 2,909

27,808 2,391

39,957 13,762

45,007 14,124

คเวต N/A N/A 0 7,458 10,470

เลบานอน N/A N/A 0 4,413 5,336

ซเรย N/A N/A 0 18,205 21,109

โอมาน N/A N/A 0 7,284 8,432

ทมา: Immigration Department of Malaysia in Khadijah Md. Khalid. (2004).

สรป จากกระแสการฟนฟอสลามและกระบวนการอสลามานวตรทเกดขนในสงคมมาเลเซยประกอบกบการเปนประเทศ

ทมความหลากหลายทางดานชาตพนธแซงมจานวนประชากรทเปนชาวมาเลยแเปนประชากรสวนใหญของประเทศสงผลใหศาสนาอสลามกลายเปนปใจจยทสาคญทมสวนตอการกาหนดนโยบายตาง ๆ และทศทางในการพฒนาประเทศ โดยเฉพาะอยางยงการใหความสาคญกบการดาเนนความสมพนธแกบกลมประเทศโลกมสลมทมมาตงแตมาเลเซยไดรบเอกราช สงผลใหในนโยบายตางประเทศของผนาทกสมยไมอาจทจะละเลยตอกลมประเทศเหลานไปได อาจกลาวไดวาอสลามไดกลายเปนกลไกหนงทชวยใหมาเลเซยไดเขาไปมความสมพนธแกบโลกมสลมผานการเขารวมเปนสมาชกในโอไอซและเปดโอกาสใหมาเลเซยไดกลายเปนประเทศทเขาไปมบทบาทสาคญและมสวนรวมในภารกจตางๆมากมายทงทางดานการเมองและเศรษฐกจไมวาจะเปนการเปนเลขาธการคนแรกของมาเลเซย การเปนเจาภาพจดการประชมโอไอซในหลายระดบ การทาหนาทเปนเสมอนตวแทนของมสลมทวโลกตอประเดนปใญหาตาง ๆ เชน ปใญหาภาพลกษณแของมสลมภายหลงจากการเกดเหตการณแ 9/11 ทสงผลใหภาพลกษณแของอสลามผกตดอยกบการกอการราย การเรยกรองใหเกดความรวมมอทางเศรษฐกจระหวางกลมประเทศสมาชกโอไอซ การสนบสนนระบบการเงนอสลาม เปนตน จากบทบาทตาง ๆ เหลานทาใหมาเลเซยกลายเปนทยอมรบในเวทระหวางประเทศและเปนตวอยางของชาตมสลมทมศกยภาพในการพฒนาเปนอยางมาก นอกเหนอไปจากการไดรบการยอมรบในเวทระหวางประเทศแลวจากการทมาเลเซยไดเขาไปมความสมพนธแกบกลมประเทศโลกมสลมยงกอใหเกดประโยชนแแกมาเลเซยเองโดยเฉพาะทางดานเศรษฐกจ อนเนองมาจากมาเลเซยไดใหการสนบสนนเปนอยางมากตอการสรางตลาดการคารวมอสลาม การคา และการลงทนระหวางกลมประเทศสมาชกดวยกนเอง จงกอใหเกดผลประโยชนแทางเศรษฐกจแกมาเลเซยไดเปนอยางดทงทางดานการคา การลงทน และการทองเทยว โดยมาเลเซยไดกลายเปนจดหมายปลายทางใหแกนกลงทนจากตะวนออกกลางอนเนองมาจากการมระบบการเงนทสอดรบกบระบบการเงนของกลมประเทศเหลานนนนกคอระบบการเงนอสลาม อกทงนกลงทนของมาเลเซยยงสามารถทจะไปลงทนในกลมประเทศเหลานนไดเชนกน จากสงตางๆเหลานจงสะทอนใหเหนถงบทบาทของอสลามทมสวนตอการกาหนดทศทางในการดาเนนนโยบายและพฒนาประเทศโดยเฉพาะอยางยงตอการกาหนดนโยบายตางประเทศของมาเลเซย ซงเปดโอกาสใหมาเลเซยไดสรางเครอขายกบโลกมสลมและไดแสดงบทบาทตางๆทสาคญในโอไอซและในเวทระหวางประเทศนามาซงประโยชนแตางๆทมาเลเซยไดรบภายใตการใชอสลามในการเปนกลไกอยางหนงในความสมพนธแระหวางประเทศ

Page 59: หัวข้อ ภาษา ศาสนา และการ ...โครงการประช มว ชาการระด บชาต และนานาชาต

โครงการประชมวชาการระดบชาตและนานาชาต SSMMAARRTTSS III

138 : ภาษา ศาสนา และการสงเสรมศลปวฒนธรรม

บรรณานกรม

กลลดา เกษบญช มด. (2551). มาเลเซยกบทนนยมอสลาม: ผลกระทบตอไทย (งานวจย). กรงเทพฯ: สานกงานกองทน สนบสนนการวจย(สกว.).

จรญมะลลม. (2555). OIC องคการมสลมโลกในโลกมสลม.(พมพแครงท1). กรงเทพฯ: สานกพมพแศยาม. จรญมะลลม. (2551). การเมองอสลามในโลกมสลม: มาเลเซย. มตชนสดสปดาหแ, 29(1487), 1-2. พวงทอง ภวครพนธแ. (2550). มาเลเซยกบสามจงหวดชายแดน พนจปญหาจากกรอบอสลามานวตร.

ฟาเดยวกน,5(1), 169-181. บารแบารา วตสน อนดายา และ ลโอนารแด วาย อนดายา. (2549). ประวตศาสตรมาเลเซย. พรรณ ฉตรพลรกษแ. (แปล), กรงเทพฯ: มลนธโครงการตาราสงคมศาสตรแและมนษยแศาสตรแ. สามารถ ทองเฝอ. (2553). บทบาทของมาเลเซยใน OIC. เอเชยปรทศนแ, 31(2), 118-137. Khadijah Md. Khalid.(2004). Malaysia’s growing economic relations with the Muslim world.

RetrievedSeptember 20, 2012, from http://kyotoreview.cseas.kyoto-u.ac.jp/issue/issue4/article_362_p.html.

Mohamed Ariff. (1998). The Malaysian economic experience and its relevance the OIC member countries. Islamic Economic Studies, 1(6), 1-41.

Nor Mohamed Yakcop. (2003).The way forward for the Muslim ummah. Retrieved September 10, 2012, fromhttp://www.treasury.gov.my/index.php?option=com_content&view= article&id=884%3Athe-way-forward-for-the-muslim-ummah-by-nor-mohyakcop&catid= 53%3Aucapan&Itemid=251&lang=my.

Patrick Jory. (2006). From “PataniMelayu” to Thai Muslim”.ISIM Review, 2006(18), 42-43. ShaikhMohdSaifuddeenShalkhMohdSalleh.(2003). Malaysia’s role in revitalizing OIC. Retrieved

October 30, 2012, from http://www.ikim.gov.my/v5/index.php?lg=1&opt=com_ article&grp=2&sec=&key =408&cmd=resetall

ShamsulA.B..(1997). in Robert W. Hefner and Patricia Horvanich, eds., Islam in an era of nation- states: politics and religious renewal in muslim southeast asia(207-227). Honolulu: Hawai’i University Press. Shanti Nair. (1997). Islam in Malaysia foreign policy. New York: Routledge.