การจดการเรยนร เพอพฒนาการคดวเคราะห

รองศาสตราจารย ดร.วชย วงษใหญ รองศาสตราจารย ดร.มารต พฒผล บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

การจดการเรยนร เพอพฒนาการคดวเคราะห

รองศาสตราจารย ดร.วชย วงษใหญ รองศาสตราจารย ดร.มารต พฒผล บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

การจดการเรยนรเพอพฒนาการคดวเคราะห รองศาสตราจารย ดร.วชย วงษใหญ รองศาสตราจารย ดร.มารต พฒผล พมพเผยแพรออนไลน ตลาคม 2562 แหลงเผยแพร ศนยผนำนวตกรรมหลกสตรและการเรยนร www.curriculumandlearning.com พมพท ศนยผนำนวตกรรมหลกสตรและการเรยนร, กรงเทพมหานคร หนงสอเลมนไมมลขสทธ จดพมพเพอสงเสรมสงคมแหงการเรยนรและการแบงปน

คำนำ

หนงสอ “การจดการเรยนรเพอพฒนาการคดวเคราะห” เลมน เขยนข นโดยมว ตถประสงคเพ อนำเสนอความสำคญและระดบความซบซอนของการคดวเคราะหทผเรยนจำเปนตองไดรบการพฒนาผานการจดการเรยนรอยางมคณภาพ 5 ขนตอน ไดแก 1) การจำแนก 2) การจดหมวดหม 3) การสรปอยางสมเหตสมผล 4) การประยกตใชในสถานการณใหม และ 5) การคาดการณบนพนฐานขอมล หวงเป นอย างย งว าหน งส อเล มน จะเป นประโยชน ตอผทเกยวของไดมากพอสมควร

รองศาสตราจารย ดร.วชย วงษใหญ รองศาสตราจารย ดร.มารต พฒผล

สารบญ

1. บทนำ 1 2. การคดวเคราะห 1 3. ระดบการคดวเคราะห 2 4. กระบวนการคดวเคราะห 3 5. ตวอยางการจดกจกรรมการเรยนร 5 6. บทสรป 7 บรรณานกรม 8

1

การจดการเรยนรเพอพฒนาการคดวเคราะห

1. บทนำ การคดวเคราะหจดเปนการคดขนสงของผเรยน เปนพนฐานทสำคญของการคดสรางสรรค ทตองไดรบการพฒนาผานการจดการเรยนรทมประสทธภาพ การจดการเรยนรเพอพฒนาการคดวเคราะหมงใหผเรยนฝกกระบวนการคดวเคราะหอยางเปนขนเปนตอน เพอใหผ เรยนมทกษะการคดวเคราะหทเขมแขงและสามารถคดในระดบ ทสงขนตอไป

2. การคดวเคราะห การค ดว เคราะห (Analytical thinking) เป นการคด ในลกษณะของการจำแนก แยกแยะ จดหมวดหม การสรางขอสรป การประย กต ใ ช ในสถานการณ ใหม และการคาดการณ บนพนฐานขอมล

2

3. ระดบการคดวเคราะห การคดวเคราะหมตงแตระดบงาย คอ การจำแนกแยกแยะขอมลออกจากกน ตามหลกเกณฑอยางใดอยางหนง การคดวเคราะหระดบทซบซอนขนไป เปนความสามารถ ในการสรางขอสรปจากขอมลท แยกแยะได และการนำขอสรป ไปประยกตใช การคดวเคราะหขนสงสด คอการนำขอสรปไปใชในการคาดการณอยางใดอยางหนงบนพนฐานขอมล

การพฒนาผเรยนใหมทกษะการคดวเคราะห ควรพฒนาใหครอบคลมระดบการคดวเคราะหทกระดบ

อยางสอดคลองกบความสามารถของผเรยน เพอใหมทกษะการคดวเคราะหทเขมแขง

3

4. กระบวนการคดวเคราะห

1. การจำแนก หมายถง การพจารณาขอมลท งหมด

แลวจำแนกแยกแยะขอมลเหลานน ตามหลกเกณฑอยางใดอยางหนง หรอหลายหลกเกณฑ (ผเรยนทมความสามารถสง จะสรางหลกเกณฑในการจำแนกแยกแยะไดดวยตนเอง)

2. การจดหมวดหม หมายถง การจดกล มขอมลเปน

หมวดหม ภายใตหลกเกณฑทใชในการจำแนก การจดหมวดหมขอมลในขนนจะนำไปสการสรางขอสรปในขนตอนตอไป

3. การสรปอยางสมเหตสมผล หมายถง การสราง

ขอสรปของขอมลอยางมเหตผลหรอมหลกฐานเชงประจกษสนบสนน โดยสรปเปนหลกการ หรอ Concept ทสามารถนำไปประยกตใชได ในสถานการณอนๆ

4. การประยกตใชในสถานการณใหม หมายถง การนำ

ขอสรป หรอ Concept ไปประยกตใช ในสถานการณใหมทแตกตางไปจากเดม โดยยดมนในหลกการ แตมความยดหยนในวธการ

4

5. การคาดการณบนพนฐานขอมล หมายถง การนำ

ขอสรปเชงหลกการ หรอ Concept ทผานการนำไปประยกตใชอยางไดผลแลว มาใชวเคราะหขอมลชดใหม แลวคาดการณเหตการทอาจจะเกดขนในอนาคต จะเหนไดวา การคดวเคราะหนนมขนตอนจากงายไปสความซบซอน ไมใชแคเพยงจำแนกแยกแยะไดเทานน แตยงตองไปใหถงความสามารถในการคาดการณบนพนฐานขอมลอกดวย การจ ดการเร ยนร เพ อเสร มสรางทกษะการคดว เคราะห ควรดำเนนกจกรรมการเรยนรไปตามลำดบขน ตงแตขนการจำแนก ตามลำดบไปจนถงขนการคาดการณบนพนฐานขอมล

5

5. ตวอยางการจดกจกรรมการเรยนร สมมตการจดการเรยนร หวขอ ขยะพลาสตก 1. ขนการจำแนก ผเรยนรวมกนสบคนขอมลเกยวกบปญหาขยะพลาสตก แลวนำเสนอในลกษณะขอมลเชงสถต โดยจำแนกขอมลออกมาเปนประเดนๆ เชน สถตของประเภทขยะ สถตของปรมาณขยะ เปนตน 2. ขนจดหมวดหม ผเรยนรวมกน จดหมวดหมขอมลสถต ทนำเสรอในขนท 1 ใหเปนหมวดหม โดยอะไรท เปนสถตประเดนเดยวกนจดใหอยหมวดหมเดยวกน หมวดหมของประเภทขยะ หมวดหมของปรมาณขยะ เปนตน 3. การสรปอยางสมเหตสมผล ผเรยนรวมกนสรางขอสรปเชงหลกการเกยวกบขอมลสถตขยะ ตามทสบคนและจดหมวดหม ได โดยขอสรปดงกลาวจะตอง สรปมาจากผลของการจดหมวดหมขอมลสถตขยะ

6

4. การประยกตใชในสถานการณใหม ผ เร ยนจ ดทำโครงการสำรวจป ญหาขยะพลาสตก ในโรงเรยน โดยนำขอสรปเชงหลกการทไดจากขนท 3 มาออกแบบกจกรรมในโครงการตามความเหมาะสม 5. การคาดการณบนพนฐานขอมล ผ เร ยนนำผลการทำโครงการมาถอดบทเร ยนแลวคาดการณอนาคตวา จะเกดอะไรขนถาหากปญหาขยะยงคงไมไดรบการปองกนและแกไข การจดกจกรรมการเรยนรสามารถปรบใหสอดคลองกบระดบผ เรยน และบรบทอ นๆ ของการจดการเรยนร แตยงคงข นตอนไว ท ง 5 ข นตอน จะชวยพฒนาผ เร ยนใหมทกษะการคดวเคราะห ทเขมแขง

7

6. บทสรป ทกษะการคดวเคราะหเปนทกษะสำคญของผเรยนทกคน ผ สอนควรจดการเร ยนร เพ อเสรมสรางทกษะการคดวเคราะห ของผเรยนอยางตอเนอง ผานการจดกจกรรมการเรยนรบรณาการ เพอพฒนาการคดวเคราะห 5 ขนตอน ไมขามขนตอน ไมลดขนตอน

8

บรรณานกรม วชย วงษใหญ และมารต พฒผล. (2558). จากหลกสตรแกนกลางส

หล กส ตรสถานศ กษา : กระบวนท ศน ใหม การพ ฒนา (พมพครงท 8). กรงเทพฯ: จรลสนทวงศการพมพ.

University of Louisville College of Business. (2019). Analytical Thinking Skills. Retrieved October, 12 from https://

business.louisville.edu/academics-programs/execed /programs/seminars/critical-thinking- empowerment /analytical-thinking-skills/

การพฒนาผเรยนใหมทกษะการคดวเคราะห

ควรพฒนาใหครอบคลมระดบการคดวเคราะหทกระดบ อยางสอดคลองกบความสามารถของผเรยน เพอใหมทกษะการคดวเคราะหทเขมแขง