วชา วชาสามญ ชววทยาม. ปลาย ตอนท 01 - 02

เรอง พนฐานการศกษาชววทยาโดย พวเวยน นพ วรวช อเนกจ านงพร สถาบนกวดวชา ออนดมานด

PAT 2ชววทยา : พนฐานการศกษาชววทยา

= จดเรมตนของการคนพบทางวทยาศาสตร

ใชประสาทสมผสทง 5 ในการรบร

ตวอยาง : กน glutathione มา 3 เดอนแลว ยงไมรสกถงความขาวทเกดขน

= ขอสงสยทเกดขนหลงการสงเกต → วตถประสงคของการทดลองสมพนธกบความรเดม และขอมลทไดมาจากการสงเกตตองก าหนดชดเจนตวอยาง : glutathione ในรปกนมผลตอการปรบความเขมของสผวหรอไม ?

Scientific methods process (ล าดบขนตอนทางวทยาศาสตร)

observation (การสงเกต)

problem (ตงปญหา)

L

L

= ขอสนนษฐาน/ การท านายค าตอบของปญหาลวงหนาเกดขนหลงจากการตงปญหาควรอยในรป “ถา...(ตวแปรตน)... ดงนน...(ตวแปรตาม)...”/ อาจอยในรป “...(ตวแปรตน)... อาจจะ...(ตวแปรตาม)...”ลกษณะของสมมตฐานทด

simplicity = เขาใจงายscope = มขอบเขตชดเจน (= ขอบเขตของปญหา)testability = หาแนวทางตรวจสอบไดดวยวธการทางวทยาศาสตรfruitfulness = อธบายปรากฏการณอนไดในอนาคตconservatism = ยงคงองคความรเดมอนเปนทยอมรบ

อาจผด/ ถกกไดความนาเชอถอของสมมตฐานขนอยกบขอเทจจรงทรวบรวมไดตองผานการทดสอบหลายครงจงสามารถสรป/ ยอมรบไดสามารถเปลยนสมมตฐานใหม หากมหลกฐานใหมมาหกลางตวอยาง : ถา glutathione ในรปกนมผลตอการปรบความเขมของสผวจรงแลว

ดงนน การกน glutathione นาจะท าใหสผวขาวขน

hypothesis (ตงสมมตฐาน)

L

check hypothesis (ตรวจสอบสมมตฐาน)

ตรวจสอบดวยการเฝาสงเกตตรวจสอบดวยการส ารวจตรวจสอบดวยการทดลอง (นยมใช → ควบคมตวแปรได → ขอสรปนาเชอถอ)

การก าหนดนยามเชงปฏบตการ = การใหความหมาย ขอบเขต หรอใหค าจ ากดความของค าตางๆ ทใชในการทดลอง

variable (ตวแปร/ ปจจยทสงผลตอการทดลอง)controlled experiment = การทดลองทมการแบงชดการทดลองเพอควบคมผลการทดลอง

variable (ตวแปร/ ปจจยทสงผลตอการทดลอง)

independent variable (ตวแปรตน/ ตวแปรอสระ)สงทถกจดใหแตกตางกนเพอเปรยบเทยบผลการทดลองตวอยาง : การกน glutathione ในรป capsule

dependent variable (ตวแปรตาม)ผลทเกดขนจากการทดลองตวอยาง : การเปลยนแปลงความเขมของสผว

controlled variable (ตวแปรควบคม)ตวแปรทมผลตอการทดลองตองควบคมใหเหมอนกน เพอปองกนการเกดผลกระทบตอการทดลองตวอยาง : สงแวดลอมทท าการทดลอง → การทาครมกนแดด/ ปรมาณแสงแดดทไดรบในแตละวน

Controlled experiment = การทดลองทมการแบงชดทดลองเพอควบคมผลการทดลอง

experimental group (ชดทดลอง)ชดทมตวแปรอสระตวอยาง : กลมผปวยทกนยา glutathione

controlled group (ชดควบคม)ใชเปนมาตรฐานเปรยบเทยบกบชดทดลองตวอยาง : กลมผปวยทกน placebo (ยาหลอก)

= การสรปขอมลจากการทดลองตองสรปใหสอดคลองกบปญหาทตงไวไมเกนขอบเขตของปญหาและผลการทดลองทไดmeta-analysis = การสรปผลจากหลายๆ การทดลองมารวมกน = ↑ ความนาเชอถอตวอยาง

ผลการทดลองผหญงกลมทดลองสผวไมขาวขน

สรปผลการทดลอง

glutathione ในรปกนไมสามารถปรบสผวใหขาวขนได

data analysis conclusion (แปลผลและสรปผลการทดลอง)

1. ขอใดตอไปนเปนสงแรกทนกวทยาศาสตรควรท าหลงการตงสมมตฐานวา “ถาเอทลนไมไดเปนปจจยในการกระตนใหเงาะสกดงนนเงาะทไดรบเอทลนกจะสกพรอมกบเงาะทไมไดรบเอทลน” (PAT2 พ.ย. 57)

1. คนควาเอกสารเรองเอทลนและการสกของเงาะ2. สงเกตการสกของเงาะเพอใชเปนขอมลเบองตน3. ออกแบบการทดลองเปรยบเทยบการสกของเงาะทไดรบและไมไดรบเอทลน4. ด าเนนการทดลอง บนทกขอมลปรมาณเอทลนในผลเงาะตงแตเงาะยงไมสกจนกระทงเงาะสก

2. นกเรยนคนหนงตงสมมตฐานวา “ถาพช ก. เปนพชทนแลง ดงนน พช ก. จะสามารถเจรญเตบโตไดดในภาวะขาดน าได” ขอใดระบตวแปรตางๆ ไดถกตอง (PAT2 เม.ย. 57)

1.2.3.4.

ตวแปรตน ตวแปรตาม ตวแปรควบคม

ภาวะแลง พช ก. การเจรญเตบโตของพช ก.

พช ก. ความสามารถในการดดน า ปรมาณน าทพชไดรบ

ปรมาณน าทพชไดรบ การเจรญเตบโตของพช ก. ปรมาณแสงและปย

การเจรญเตบโตของพช ก. ปรมาณน าทพชไดรบ ขนาดกระถางและชนดของดน

เซลลของสงมชวต

ก าหนดสมบตการเปนเซลลเยอของเซลลทกชนดเหมอนกนหมด

เยอหมนวเคลยสเยอหมเซลลเยอหมออรแกนเนลล

มการเปลยนแปลงตลอดเวลาsemipermeable membrane = เยอเลอกผานfluid mosaic model

phospholipid bilayers : เรยงตว 2 ชนpolar head (ดานมขว) ออกดานนอก nonpolar tail (ดานไมมขว) เขาหากน

glycolipid : สายคารโบไฮเดรต หนออกนอกเซลลเสมอโปรตน

เกาะทผวนอก/ใน ของเยอหมเซลลแทรกในชนฟอสโฟลพด

cholesterolเพม stability แก cell membraneพบในสตวเทานน

cell membrane (เยอหมเซลล)

ลกษณะยอมตดสเขมทบเซลลทวไปมกม 1 นวเคลยส (ยกเวน กลามเนอลาย, พารามเซยม

หนาทควบคมการท างานของเซลล

การสรางโปรตนการถายทอดลกษณะทางพนธกรรม

ประกอบดวยnucleoplasm

นวคลโอลสสารพนธกรรม

DNA โครมาทน สาย DNA+histone ขดเปนเกลยวRNA mRNA ระยะแบงเซลลจะขดแนนเปนโครโมโซม

rRNA ในโพรคารโอต; DNA อยในไซโทพลาสซม = นวคลออยดtRNA

เยอหมนวเคลยสมเยอหม 2 ชนnuclear pore (ร)เจอในยคารโอต : พช, สตว, โพรโทซวไมเจอในโพรคารโอต : แบคทเรย, สาหรายสเขยวแกมน าเงน

nucleus (นวเคลยส)

ไมมเยอหมมจ านวนมากในเซลลทสงเคราะหโปรตนมากสราง rRNA ส าหรบไรโบโซม

ไมมเยอหมสรางจากนวคลโอลส= โปรตน + rRNA2 หนวยยอย

30S + 50S = 70Sribosome อสระในเซลลโพรคารโอตribosome ใน matrix ของ mitochondriaribosome ใน stroma ของ chloroplast

40S + 60S = 80Sribosome อสระในเซลลยคารโอตribosome ทเกาะอยบนเยอตางๆ

ribosome (ไรโบโซม)

ERRER โปรตนทเยอหมเซลล

มไรโบโซม enzymeสรางโปรตนใชนอกเซลล peptide hormoneตรวจสอบโปรตน เมอกเตมน าตาลครงแรกแกโปรตน โปรตนอนๆ

collagenSER albumin

ไมมไรโบโซม globulin/antibody (ภมคมกน)สงเคราะหไขมน โปรตนทเกยวของกบการแขงตวของเลอด

สงเคราะห steroid hormone thromboplasinogengonad (อณฑะ/รงไข) prothrombinadrenal cortex (ตอมหมวกไตชนนอก) fibrinogen

ดดซมไขมนท villusสงเคราะหกรดไขมน

ไอออนก าจด Na+ ในสตวทะเลท gillsarcoplasmic reticulum เกบแคลเซยมในเซลลกลามเนอ

detoxification (ก าจดสารพษ)รวมกบ mitochrondriaเกดทตบ

mitochondria

มเยอหม 2 ชนนอก : ควบคมสารเขา-ออกใน : knob & crista

คลายโพรคารโอต (แบคทเรย)ยบยงการจ าลองตนเองโดย antibiotic (ยาฆาเชอ)70s ribosomeDNA เปนวง/RNAเพมจ านวนคลาย binary fission

หนาทβ-oxidationoxidative phosphorylation (สลายอาหารระดบเซลล)เรยงตวเปนเกลยวในอสจรวมกบ SER detoxification

fatty acid synthesiscyanide ยงยงการท างานของ mitochondria

golgi body

ดงน าออกจากโปรตนเตมน าตาลครงทสองตรวจสอบโปรตนครงสดทายสรางสาร

vesicle (ถงบรรจโปรตน)enamel (เคลอบฟน)root cap-root tip (หมวกราก - ปลายราก)acrosome ทหวของอสจเมอกnematocyst (เขมพษ) ของซแลนเทอเรต

lysosome = vesicle ทบรรจน ายอย (ไมพบในพช/ เมดเลอดแดง)

ยอยภายในเซลลท food vacuoleก าจดเชอโรค + สงแปลกปลอมของเมดเลอดขาว autophagy (ก าจดออแกเนลลหมดอาย)autolysis (ยอยตวเอง)

ก าจดเมดเลอดแดงหมดอายตบมามไขกระดก

หางลกออด

พงผดรองนวมอ/เทา ตวออนสตว

ลกษณะไมพบในสตว ≠ จ าเปนตองพบในพชเสมอคารโบไฮเดรตเสมอเพมความแขงแรงแกเซลล= เยอไมเลอกผานplasmodesmata = ชองเลกใหไซโทพลาสซมระหวางเซลลตดตอกน

พบในพช

cellulose (เซลลโลส) + สารสะสมอนๆ เมออายมากขนpectin (เพกทน)hemicellulose (เฮมเซลลโลส)lignin (ลกนน)suberlin (ซเบอลน)

ม 3 ชนmiddle lamella

primary wall (ผนงเซลลปฐมภม)cellulose fiber + hemicelluloseยดหยน + บางอยถดเขามา

secondary wall (ผนงเซลลทตยภม)

cell wall

pectin (เพกท น) แปลงมาจากcell plate (แผนกนเซลล) = แคลเซยมแพกเตตกาวยดเซลลชนนอกสดเกดกอน

cellulose+hemicellulose+ligninเกดเมอเซลลหยดเจรญแลวอยในสดท าใหเซลลตาย แตเพมความแขงแรง

diatom (ไดอะตอม)ซลกา

แบคทเรย (ยกเวน mycoplasma & mycobacteria)murein/ peptidoglycan

สาหรายสเขยวแกมน าเงน (cyanobacteria)murein หรอ cellulose

เหด, รา, ยสต, ราเมอกระยะสรางสปอรchitin (ไคทน)

vacuole/ tonoplastsap vacuole

พบเฉพาะในพชใหญสด/ อยตรงกลางเบยดนวเคลยสขนาดแปรตามอาย

contractile vacuoleพบเฉพาะโพรโทซวน าจดก าจดน าสวนเกนก าจดของเสยทมไนโตรเจนเปนองคประกอบ

food vacuoleการยอยภายในเซลลไมท าหนาทสะสมอาหาร

เกบ malic acid ส าหรบการสงเคราะหแสงใน CAM plantเกบของเสย

สารพษCO2

H2Oเกบเมดส anthocyanin

วานกาบหอยชบาพระหงตอยตงอญชนพดตานหวใจมวง

plastidleucoplastchromoplastchloroplast

พบทกสวนของพชทมสเขยว มเยอหม 2 ชน (ใส)

นอก - ควบคมสารเขา-ออกใน - (thylakoid/grana) + lamella + stroma lamelle

คลายโพรคารโอตยบยงการจ าลองตนเองโดย antibiotic (ยาฆาเชอ)70S ribosomeDNA เปนวง/RNAเพมจ านวนคลาย binary fission

เรยงตวเปนเกลยวในสาหราย spirogyraphotosynthesis

CO2 - fixation = stromalight reaction

สขาวพบทราก, ล าตน,หวเกบแปง (สะสมอาหารในพช)

หลากส ยกเวน ขาว/เขยวสกลบดอกไม ยกเวน กลมใช sap vacuoleเกบ carotenoid

carotenexanthophyll

thylakoidgranumstroma lamelleไมใช lamelleไมใช outer membrane (เยอหมชนนอก)ไมใช inner membrane (เยอหมชนใน)

1. ตาม fluid mosaic model เยอหมเซลลมลกษณะเปนของไหล (fluid) ความคงตว (integrity) ของเยอหมเซลลจะมากหรอนอยขนอยกบองคประกอบใดเปนหลก (PAT2 ต.ค. 53)

1. โปรตน 2. ฟอสโฟลพด3. คอเลสเตอรอล 4. ไกลโคโปรตน

2. โครงสรางใดในเซลลทเปนแหลงผลตและล าเลยงสารในเซลล และเปนแหลงผลตสารทใหพลงงานสงตามล าดบ (PAT2 ก.ค. 53)

1. ไมโทคอนเดรย และเอนโดพลาสมกเรตควลม2. ไมโทคอนเดรย และกอลจคอมเพลกซ3. เอนโดพลาสมกเรตควลม และกอลจคอมเพลกซ4. เอนโดพลาสมกเรตควลม และไมโทคอนเดรย

3. ถง acrosome ในอสจท าหนาทอะไร (แนวขอสอบ PAT2 ม.ค. 58)

1. เจาะชนเมมเบรนของเซลลไข2. เปนทเกบสารพนธกรรม3. บรรจ mitochondria4. สรางพลงงานใหอสจ