1

Ineriartornikkut kinguarsimasuni

atoqatigiittarneq

Anette Løwert

2

Suut ajornartorsiutaalersinnaappat?

Kikkunni tamani: Kisinneq/ittoorneq Siullerpaamik Usuup puua Tissannermik, anisoornermik, inernermik,

anniarnermik ajornartorsiuteqarneq… Tissannermik, anisoornermik, inernermik,

anniarnermik ajornartorsiuteqa Atoqatigiinnermik allamik paasisitsinissap

ajornartorsiutaanera Pisariaqartitsinerup kissaatigisallu

allassusaannik ajornartorsiuteqarneq Aappariinnermi ajornartorsiutit

3

Suut ajornartorsiutaalersinnaappat?

Ineriartornikkut kinguarsimasuni: Oqaatsitigut paatsuuinerit Iliuutsinik paatsuuineq Nammineq iliuuserisat kingunerisaanik

takunnissinnaanerup annikillinera Atornerlunneqannginnissamut

isumannaallisaasinnaanerup annikillinera Avatangiisinit ataqqineqarnissap amigaataanera Allanik ilaarsinissamik kissaateqarneq Misiginneqataasinnaanerup annikillinera Suiaassutsikkut ineriartornerup annikillinera Tarnikkut ineriartornerup annikillinera

4

Qanoq ateqarpa?

Atoqatigiinneq: asaqatigiinneq, kujanneq, atoqateqarneq, mangussineq…

Usuk: usuk, quisarfik, qulutsuut, manngertuutiga, qitittartuut,

assammikkuminartuut, kisitsik 1 angisooq

utsuk: quisarfik, kissartuut, ammaneq, qitsuut, allungiartorfik,

utsuk

Iviangit: amaamat, sakissat, iviangit

Imminut anisoortinneq: Imminut anisoortinneq, inussammeerlugu,

ammammeerlugu, imminut pinnguaraluni…

5

Suut ajornartorsiutaalersinnaappat?

Ineriartornikkut kinguarsimasuni: Oqaatsitigut paatsuuinerit Iliuutsinik paatsuuineq Nammineq iliuuserisat kingunerisaanik

takunnissinnaanerup annikillinera Atornerlunneqannginnissamut

isumannaallisaasinnaanerup annikillinera Avatangiisinit ataqqineqarnissap amigaataanera Allanik ilaarsinissamik kissaateqarneq Misiginneqataasinnaanerup annikillinera Suiaassutsikkut ineriartornerup annikillinera Tarnikkut ineriartornerup annikillinera

6

Suut ajornartorsiutaalersinnaappat?

Tusilartuni-tappiitsuni ineriartornikkut kinguarsimasuni: Paasissutissanut periarfissat annikillineri Atoqatigiinnermi misigissutsit pingaarutillit marluk

amigaatigalugit Isiginnaartuusinnaanermut periarfissaq

amigaatigalugu Ussersorluni oqaatsini oqaatsinik amigaateqarneq –

oqaatsit immikkuullarissut Paaseqatigiinnissamut tunngasut aamma timikkut

misikkarissutsinunut tunngapput ”kinaassuseq taanagu” ikiortissamik aallernissamut

periarfissat annikillinerat

7

Atuisugut qanoq ililluta ikiussavagut?

Atoqatigiittarneq pillugu ilisimaarinninnissaqNammineq paquminartigut illikartillugitIlinniartitsinissamut akisussaaffik tigulluguAtoqatigiittarnermut pissusilersuutit ilinniarlugit Ilitsersuinissamut periarfissiilluniApeqquteqarnissamut periarfissiilluniAtoqatigiittarnermut ilisimasanut pitsaasumik qisuariaateqarneqNavialinissamut ersiutit eqqumaffigalugit

8

Ineriartornikkut kinguarsimasut atoqatigiittarnerlu

Tarnikkut ineriartornermi kinguarsimasunut pissutsinik immikkuullarissunik peqarpaa, uagut ilinniarsimasutut eqqumaffigisassatsinnik?

9

Tarnikkut ineriartornermi kinguarsimasut atoqatigiittarnerlu

Apeqqut pisariaqartinneqartoq tassaasinnaavoq: sussaagut?

WHO’p malittarisassai nalinginnaasut susinnaavugut susinnaavugut?

Inatsisitigut malittarisassat assigiinngitsut ilitsersuussineq

susinnaavugut? sorpassuit

Suna qunuginngilarput? assigiinngitsut – kisianni ilinniarsimasat iluaniiginnarluni

sorusuppugut? ineriartornikkut kinguarsimasut ikiorsinnaassallugit

10

Inatsisitigut aalajangersakkat attuumassutillit:

Kiffartuussinissamut inatsisit Isumassuineq ikiuinerlu – piginnaatitsissutitalik Inatsisip § 67-iata immikkut iliuusissaq ersarissarpaa

Ingerlatsinermut inatsisit § 27 naapertorlugu nipangiussisussaatitaaneq § 28 naapertorlugu paasissutissanik

tunniussisinnaatitaaneq Pillaasarnermut inatsisit

§ 152 § 264 d. naapertorlugit nipangiussisussaatitaaneq

Suiaassutsitigut pinerluuteqarneq Najugaqartup ataatsip pinerluutigisai Sulisup ataatsip pinerluutigisai Allat pinerluutigisaat

11

Isumaginninnermut ministerip ilitsersuutai

Ilitsersuut: atoqatigiittarneq – innarluut suugaluarpalluunniit:

Piviusunik unnersuussutigineqassaaq, susoqarsinnaanersoq susoqarsinnaanngitsorlu, atoqatigiittarnermut tapersersuutinik ikiuinernillu tunniussisoqarnissaanut atatillugu

12

Atoqatigiittarneq – innarluut suugaluarpalluunniit

Suna inerteqqutaanngila?

Imminut inertinnissamik ilinniartitsinermut ikiuisoqarsinnaavoq

Inunnut atoqatigiikkusuttunut ikiuisoqarsinnaavoq

Atortittartumik attaveqarnissamut ikiuisoqarsinnaavoq

13

Atoqatigiittarneq – innarluut suugaluarpalluunniit

Inerteqqutaavoq: Atoqatigiittarnermik ilinniartitsissalluni, inuk

oqaatsitigut pissusilersornermigulluunniit akerliunerminik takutitsippat

Atoqatigiittarnermik ilinniartitsinermut ilaatillugu atoqatigiinnermut aappaasutut inisseqqanissaq, soorlu atoqaginnilluni imaluunniit allatigut atoqatigiinnikkut ilaalluni

Meeqqanut 15-nit inorlugit ukiulinnut atoqatigiittarnermik ilinniartitsineq. Taakkununnga tunngatillugu taamaallaat atoqatigiittarnermut ilitsersuisoqarsinnaavoq.

14

Ineriartornikkut kinguarsimasut avinneqarsinnaapput:

Atoqateqarsinnaasut atoqateqartartullu Atoqateqarsinnaasut atoqateqartarnatilli Atoqateqarsinnaanngitsut

atoqateqarusuttarlutilli Atoqateqarneq ajortunut aammali

atoqatiginnikkusunnatik

15

Atoqateqarsinnaasut atoqateqartartullu:

ilaat ajornartorsiuteqarneq ajorput Ikiorneqarnissamik pisariaqartitsinatik, kisianni

sissuerneqartariaqarput

16

Atoqateqarsinnaasut atoqateqartartullu:

Arlallit ajornartorsiuteqarput peeqqaminnik Pisariaqartitanik imaluunniit perusussutsimik Atoqatigiinnikkut iliuutsinik killissanik Atoqatigiinnikkut pinerluutinik

ilisimasagut aqqutigalugit ikiorneqarnissamik pisariaqartitsineq

Ajornartorsiut pillugu oqaloqateqarnissamut periarfissaq aqqutigalugu

Ileqqutigut killiliisarnikkullu ikiuinerput aqqutigalugu Takusat aqqutigalugit immaqalu unnerluussinikkut Immaqa atoqatigiinnikkut soqutigisanik imaluunniit

atoqatigiittarnerit suugaluarpataluunniit nakorsaatit aqqutigalugit annikillisitsineq

17

Atoqateqarsinnaasut, atoqateqartarnatillu:

Tamanna amerlasuunik peqquteqarsinnaavoq:

Atoqateqartarneq pillugu ilisimasaqannginneq pissutigalugu Atoqateqarnissamik ersigisaqarneq pissutigalugu Peeraqannginneq pissutigalugu

Atoqatigiittarnikkut inissisimaffik malillugu ilitsersuunneqarnissamik pisariaqartitsineq

Atoqatigiittarnerup ajortuunnginnera pillugu ilisimasaqarneq aqqutigalugu

Imminut inertittarnermik ilisimasat ilinniartitsinerlu aqqutigalugit

Kaammattuineq/akuersineq aqqutigalugu aallartinnissamik ikiuineq

Atorluarsinnaasumik ikiuineq aqqutigalugu Ilisimasagut aqqutigalugit

18

Atoqateqarsinnaanngitsut atoqateqarusuttarlutilli:

Timikkut pissutsit peqqutaasinnaapputEqqarsartaatsikkut pissutsit peqqutaasinnaapput Iluarsisassaqarnersoq pillugu nakorsamit immikkut

ilisimasalimmik naliliivigineqarnissamut pisariaqartitsineq

Ilisimasatsinnik nassuiaatitalinnik pisariaqartitsineq' Immaqa atorluaasinnaasumik ikiorneqarnissamik

pisariaqartitsineq Immaqa atoqatigiittarnikkut ikiuisartumik

pisariaqartitsineq

19

Atoqateqarneq ajortut:

Atoqateqarusunnerlu ajorlutik

Kissaatigisaat ilumoornersoq pillugu naliliivigineqassapput

Kissaatigisaat ataqqineqassaaq Qaqugukkulluunniit isumaminnik

allanngortitsinissamut periarfissaqartinneqassapput

20

Atornerluineq

Tarnikkut ineriartornermi kinguarsimasut innuttaasunit nalinginnaasuniit amerlanerusut atoqatigiinnikkut atornerlunneqartarput

Tarnikkut ineriartornermi kinguarsimasut arlallit atoqatigiinnikkut atornerluisarput

Atornerluinerit unnerluutigineqarneq ajortut arlaqarput

21

Tarnikkut ineriartornermi kinguarsimasut atornerluinerlu:

Atornerluisartut

Atornerluinerminnik paasinnissinnaasut Atornerluinerminnik paasinnissinnaanngitsut

Atornerlunneqartut

Tarnikkut ineriartornermi kinguarsimasut arlaqarput atoqatigiinnikkut atornelunneqarsimanerminnik oqaluttuarneq ajortut

22

Kaj:

Kaj 25-nik ukiulik noqartarnerminik misissuiffigineqarnissaminut unitsinneqarpoq

Pississaarpoq eqqumiitsunillu nipinik anisitseqattaarpoq isimigullu ”nujuartatut” isikkoqarluni. Tamatuma kingorna assut kamappoq saassussillunilu

Tamatuma kingorna assut kamappoq saassussillunilu

23

Hans Peter:

Hans Peter tagiartortippoq ”usualu tissalluni” - taavami?

24

Dorte:Dortep niumi akornatigut qipik tagiuuppaa

immaqa paasitinneqassaaq, tamanna ajunngitsoq immaqa paasitinneqassaaq, sumi imminut inertissinnaasoq immaqa pitsaanerusumik imminut inertissinnaanerminik ilitsersuunneqassaaq immaqa atortorissaasummik atorsinnaasaminik ilitsersuunneqassaaq immaqa atorluaasinnaasumik ikiuisinnaasumik neqeroorfigineqarsinnaavoqimmaqa atoqatigiittarnermut ikiuisinnaasumik neqaroorfigineqassaaq

25

Peter og Anne:

Peter isumaqarpoq, Anne atoqatigissallugu nuannersoq

Anne aliasuttarpoq, atoqatigiikkaangamik tamannalu pinngitsoortinniartarlugu

ajornartorsiut pillugu marluutillugit oqaloqatigineqassapput

immaqa atorluaasinnaasumik ikiuineq

26

Henning og Grethe: Ukiuni amerlasuuni peerariissimapput.

Akuttunngitsunik atoqatigiittarput, tamatuminnga Henningip kissaateqarnera pissutigalugu. Grethep Henningi ”pitittarpaa”, perusukkaangat.

Ullut ilaanni Henningip kammalaatini Grethemut iseqatigivaa taava Grethe marluullutik atoqatigivaat, tamanna nammineq kissaatiginngilluinnaralu.

Matuma kingorna Grethep Henning peerarerusukkunnaarpaa

27

Atoqatigiinnikkut ajornartorsiutit atoqatigiinnikkullu ?atornerluisarnerit qanoq ililluni pitsaanerpaamik

pinaveersaartinneqarsinnaappat?

Atoqatigiittarnermik ilinniartitsineq Atoqatigiittarneq pillugu ammasuuneq Atoqatigiinnikkut ajornartorsiornermi ikiuisinnaassuseqarnissaq Atoqatigiinnikkut atornerluineq pillugu ammasuuneqAtoqatigiinnikkut atornerluineq eqqumaffigalugu Pasitsaassineq annikikkaguarpalluunniit misissuiffigineqassaaq

28

Naggaatatigut immitsinnut aperisinnaavugut:

Ineriartornikkut kinguarsimasut/tarnikkut nappaatillit pisariaqanngitsumik amerlasuunik

Atoqatigiinnikkut ajornartorsiuteqassappaat atoqatigiinnikkut atornerluinermik atugaqartinneqassappaat Allat atoqatigiinnikkut atornerluinermik atugaqartinneqassappaat

Innarluutaat uagulluunniit peqqutaalluni?

29

Naamik, naamik aammaarlugu naamik