Б. Авид, ШУА

Улаанбаатар хот

2019.05.15

ШИНЖЛЭХ УХААНЫ САЛБАРЫН

ХӨГЖЛИЙН ХАНДЛАГА

ДЭЛХИЙН УЛС ОРНУУДЫН ШИНЖЛЭХ УХААНЫ

САЛБАРТ ЗАРЦУУЛЖ БУЙ ХӨРӨНГӨ

Монгол ДНБ-ий 0.13 % буюу 15 сая доллар,

Өмнөд Солонгос 4.29 %, 92 тэрбум доллар,

Швед 3.26 %, 16.7 тэрбум доллар,

Финлянд 2.74 %, 7.0 тэрбум доллар,

Япон 3.14 %,

165 тэрбум

доллар, Австри

3.1 %, 12.1

тэрбум доллар,

Хятад 2.1 %

буюу 451.9

тэрбум

долларыг

судалгаа

боловсруулалт

ын ажилд

зарцуулж

байна.

0.1

0.15

0.2

0.25

0.3

0.35

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Эх үүсвэр: Дэлхийн банк

Шинжлэх ухааны салбарт Улсын төсвөөс зарцуулж буй хөрөнгийн

ДНБ-д харьцуулсан хэмжээ, %

1990 онд ДНБ 1 % зарцуулж байв

НИЙТЦалин, хоол, унаа, НДШ

Тогтмол зардалТомилолт, зочны

зардалЭШЗ

Үйл ажиллагааны бусад зардал

НИЙТ 27,861.00 16,707.60 1,099.79 201.35 9,017.64 834.62

ШУА 13,421.90 10,460.90 593.44 88.37 2,073.49 205.68

27,861.00

16,707.60

1,099.79 201.35

9,017.64

834.62

13,421.90

10,460.90

593.44 88.37 2,073.49

205.68

-

5,000.00

10,000.00

15,000.00

20,000.00

25,000.00

30,000.00

Шинжлэх ухааны салбарын санхүүжилт/сая төг./ (2016 он)

ШУАСалбарын

хэмжээнд

Эрдэм шинжилгээний ажилтан 890 1917

Академич 29 62

Доктор (Sc.D) 17

Доктор (Ph.D) 222

Магистр 331

35 хүртэлх насны залуучууд 49.7 %

35-50 насных 31.2 %

50-иас дээш насныхан 19.1 %

Дундаж нас 41

ХҮНИЙ НӨӨЦ

Монгол улсын Засгийн газрын тогтоолоор байгуулагдсан 24 хүрээлэн

үйл ажиллагаа явуулж байгаагийн 10 нь ШУА-ийн харьяанд байгаа ба

эдгээр хүрээлэнд 2018 оны байдлаар 1084 албан хаагч, түүний дотор 890

эрдэм шинжилгээний ажилтан байна.

ЭРДЭМ ШИНЖИЛГЭЭ:

Д/д АНГИЛАЛ ШУА Салбарт

1 Суурь судалгааны сэдэвт ажил 78 187

2Шинжлэх ухаан, технологийн

төсөл15 109

3 Улсын захиалгат төсөл 8

2 Инновацийн төсөл 5 80

3 Гадаадтай хамтарсан төсөл 50

4 Грант 5 22

5 Цөм технологи 1 6

Нийт 162 489

Хэрэгжиж байгаа төслүүдийн талаар

/2018 оны байдлаар/

ШУА-ИЙН 2018 ОНЫ БҮТЭЭЛИЙН ТОВЧОО

Манай эрдэмтэд 2018 онд ном, нэг сэдэвт болон хамтын бүтээл 155, ЭШ-

ний өгүүлэл 777 (гадаадад 280, үүнээс импакт фактор бүхий сэтгүүлд 69),

ЭШ-ний илтгэл 979 (гадаадад 341), нийт 1911 бүтээл хэвлэн нийтлүүлсэн

байна.

227

491

309

630

170

280

497

341

638

155

0

100

200

300

400

500

600

700

ЭШӨ (ГАД) ЭШӨ (ДОТ) ИЛТГЭЛ (ГАД)

ИЛТГЭЛ (ДОТ)

НОМ, МОНОГРАФ

2017 он

2018 он

ШУА-ийн эрдэмтэд Web of science-д бүртгэлтэй мэргэжлийн сэтгүүлүүдэд 1990-2017

онуудад 1192 бүтээл хэвлүүлсэн ба 2018 оны 12 дугаар сарын байдлаар хэвлүүлсэн нэг

бүтээлээс дунджаар 17 удаа (h-index = 66), нийт 20500 гаруй ишлэл хийгдсэн байна.

Шинжлэх ухааны хялбаршуулсан ном 12, нийтлэл, өгүүлэл

120, лекц 84, патент 3, технологийн заавар 7, стандарт 6,

аргачлал, гарын авлага 17, зөвлөмж 20, ТЭЗҮ 1, ашигтай

загвар 4, зураг, каталог 30-г гаргасан байна.

6 6 7

1

18

30

1215

0

5

10

15

20

25

30

35

ЭРДЭМ ШИНЖИЛГЭЭ:

ШУА-ИЙН 2018 ОНЫ БҮТЭЭЛИЙН ТОВЧОО

ЭРДЭМ ШИНЖИЛГЭЭ:

Физик, химийн салбар

➢ Физик технологийн хүрээлэнгийн судлаачид 40 ГэВ/с импульстэй

пи-минус мезон ба нүүрстөрөгчийн цөмийн харилцан үйлчлэлээр

хоёрдогч бөөмс үүсэхдээ тэдгээрийн бай цөмөөс шаардагдсан

массын хэмжээ нь тухайн хоёрдогч бөөмсийн тайван үеийн массын

хагастай тэнцсэн үеэс фазын шилжилтийн процессын холимог фаз

үүсдэг болохыг ажиглаж, улмаар дээр дурьдсан хоёр массын

хооронд шугаман хамааралтай болохыг тогтоосон шинэ зүй тогтлыг

дэвшүүлээд байна.

➢ Хими, химийн технологийн хүрээлэнгийн судлаачид эх орны

эндемик ургамлаас уураг задлагч ферментийн идэвхийг бууруулах

өвөрмөц найрлагатай шинэ төрлийн полипептидийг гарган авч,

түүний хүний цус өтгөрүүлдэг үндсэн шат болох коагуляц, агрегаци,

тромбо үүсэх процессыг нэгэн зэрэг сааруулах биологийн идэвхтэй

болохыг тогтоож, уг бүтээлээрээ Беларусь-Монголын

“Гемореологическое средство и способ его получения’’ РСТ 21604

дугаартай патентын эрхийг хамгааллаа.

Нийгмийн ухааны салбар

➢ Түүх, археологчид 2018 оны малтлагаар VIII-IX зууны Уйгурын эзэнт

гүрний нийслэл Ордубалык буюу Хар балгасын Ордон хотын цайзат их

хэрмийн зүүн урд буланд орших аварга том шороон байгууламжийн төв

гол хэсгээс VIII-IX зууны үед хааны ордны усны хэрэгцээг хангаж байсан

маш сайн хадгалагдсан эртний 17 метр гүн худгийг илрүүлсэн нь

Монголын дундад эртний түүх, археологийн судалгаа, Төв Азийн эртний

барилга архитектурын түүхэнд тэмдэглэгдэх шинэ нээлт боллоо.

➢ ОХУ-ын Эрмитаж улсын музейн сан хөмрөгт хадгалагдаж байгаа

1923-1926 онд П.К.Козловын Ноён ууланд хийсэн Хүннүгийн язгууртны

булшны малтлагаас илэрсэн 2900 орчим дурсгалыг монгол хэлээр

тайлбар, хэмжээ, дурсгалын тодорхойлолтын хамтаар нийтлүүлж

судалгааны эргэлтэд оруулжээ.

➢ “Монгол цахим толь”-ийг 30000 нэр бүхий “Хүний нэрийн сан”-гаар

баяжуулж, хэрэглэгчдийн нэмсэн нийт 7941 толгой үг, 1784 тайлбар, 749

зураг, 240 гаруй санал хүсэлтийг хүлээн авч, толь бичгийн арга зүйн

дагуу засварлан өгөгдлийн санд нэмэх ажлыг хийсэн байна.

Биологийн салбар

Монгол орны зүүн бүсийн нутгийн ургамал

нөмрөгийн өөрчлөгдлийн судалгааг явуулж,

1:1,000,000 хэмжээст зургийг шинээр

зохиож, үр дүнг 1974 онд зохиогдсон

ургамалжлын 1:1.5 саятын хэмжээст

зурагтай харьцуулахад:

➢ Зүүн 5 аймгийн нийт талбайн 11 хувь нь

бэлчээрлэлтийн нөлөөгөөр доройтож,

унаган төрхөө алдсан,

➢ Хээрийн ургамалжил хамгийн их

өөрчлөгдөж, 6,166.2 мян га талбайгаар

багасса

➢ Чийглэг татмын нугын эзлэх талбай 68.3

мянган га, хөрсний ус ойр байрладаг

цайдмын ургамалжил 66.6 мянган га-аар

тус тус багасаж,

➢ Харин цөлийн ургамалжлын эзлэх талбай

418.5 мянган га, элсний ургамалжлын

эзлэх талбай 119.3 мянган га-аар тус тус

нэмэгдсэн байна.

Биологийн салбар

Эгэл годил өвсийг “Монг-Эм” ХХК-ийн эмийн ургамлын плантацид шилжүүлсний дараа; Б. Вегетацийн хугацаанд байгалийн

нөхцөлд дасан ургасан нь

Эгэл годил ургамлын эдийн өсгөврийнаргаар олшруулсан 750 гаруй бичилургамлыг хүлэмж болон Монгэм ХХК-ийнплантацийн ил талбайд шилжүүлсэн нь 100хувь ургасан байна

Бөхөнгийн мтДНХ-ийн судалгааны дүндМонгол бөхөн, Соргог бөхөнгийн популяциуднь нэг өвгөөс салбарласан, монофилетикбүлэг болохыг тогтоож, уураг кодлодог болонуураг кодлодогггүй хэсгүүдийн гаплотипийнтогтцоороо бөхөнгийн 2 популяци нь нэгзүйлээс үүсэлтэй дэд зүйлүүд байхмагадлалтайг тодорхойлжээ.

Бөхөнгийн популяцийн генетикийн судалгааны дүн

Геологи, газарзүйн салбар

Монгол орны төв хэсэг орчмын хөрсний

судалгааг 93 жилийн өмнөх судалгааны үр

дүнтэй харьцуулан сүүлийн жилүүдэд

эрчимтэй явагдаж буй дулаарал,

бэлчээрийн талхлагдлын сөрөг нөлөөгөөр

хээрийн бүсийн хөрсний 0-30 см үе

давхарга дахь органикийн агууламж

дунджаар 30.9 % буурсныг тогтоожээ.

Холимог идэшт үлэг гүрвэл

орнитомимозаврын бүлэгт

хамаарагдах нэгэн шинэ олдворт

хийсэн ясны морфологи судалгааны

дүнд Aepyornithomimus tugrikinensis

хэмээх шинэ төрөл, зүйг ангилан

тогтоож, Монголын Төгрөгийн

ширээгийн дээд цэрдийн жодохт

формациас олдсон анхны

Орнитомимид үлэг гүрвэл хэмээх

өгүүллийг “Nature”-ийн “Scientific

Reports” сэтгүүлд хэвлүүлэв.

ТЕХНИК ТЕХНОЛОГИЙН САЛБАР

Дулаан техник, үйлдвэрийн

экологийн хүрээлэн нь нь

48 кВт·ц дулааны энерги

хуримтлуулах чадалтай

“Дулааны хураагуур ИЛЧ-

2.0” зохион бүтээлээ. Тус

дулааны хураагуур нь

“Инновац-2017”

үзэсгэлэнгийн тэргүүн

байрын шагналыг авсан

болно.

2.2.6. Монголын Анагаах ухааны академи

Анагаах ухааны хүрээлэнгийн эрдэмтэд тархины цус хомсрох

харвалтанд

• артерийн хипертенз (OR 2.40, 95% CI 1.48-3.88),

• чихрийн шижин (OR 3.08, 95% CI 1.44-6.57),

• хиперлипидеми (OR 5.09, 95% CI 2.64-9.82),

• тосгуурын жирвэгнээ (OR 8.70, 95% CI 2.01-37.64 ),

• тамхидалт (OR 2.07, 95% CI 1.26-3.40),

• архидалт (OR 4.75, 95% CI 2.58-8.73) нөлөөлж байгааг

тогтоов.

✓ Үүнээс тосгуурын жирвэгнээ, хиперлипидеми, архидалт, чихрийн

шижин хүчтэй эрсдэлт хүчин зүйлс, харин артерийн даралт ихсэлт,

тамхидалт дунд зэргийн эрсдэлт хүчин зүйлс болж байна. Таргалалт

нь тархины цус хомсрох харвалтын эрсдэлт хүчин зүйл болохгүй

байгааг илрүүлсэн байна.

✓ Уламжлалт анагаах ухаан технологийн хүрээлэнгийн хамт олны

бүтээж буй Саппарин эм нь цусны бүлэгнэлтийг саатуулах, эрүүл ба

эмгэг үеийн хэт бүлэгнэлтийг сааруулах,чихрийн шижингийн үеийн

глюкоз, триглицеридийн хэмжээ бууруулах нөлөөтэй нь тогтоогдов.

Хөдөө шинжлэх ухааны ухааны академи

➢ Мал эмнэлгийн хүрээлэнгийн Вирус судлалын лабораторийн

эрхлэгч, доктор Б.Болдбаатар “NATURE” сэтгүүлд “137 ancient

human genomes from across the Eurasian steppes”, профессор

Ц.Базарцэрэн“Ancient hepatitis B viruses from the Bronze Age to the

Medieval period” өгүүллүүд хэвлүүлэв.

➢ Мал эмнэлгийн хүрээлэнгийнхэн малын гоц халдварт “Шүлхий

өвчнөөс сэргийлэх 3 цэнт вакцин”-ны технологийг боловсруулав.

Мөн адууны нийлүүлгийн өвчний түргэн оношлуурыг шинээр

зохион бүтээсэн байна.

➢ ШУ-ны ололт, шинэ үр дүнг үйлдвэрлэлд нэвтрүүлэх зорилгоор үр

тарианы нутагшсан болон ирээдүйтэй сортуудыг сорих экологи,

үйлдвэрлэлийн сорт судалгаа гүйцэтгэж, экологи, үйлдвэрлэлийн

судалгааны ажилд буудайн 8, арвайн 2, тритикалын 2, хошуу

будааны 1 нийт үр тарианы 13-н сорт сорьж, өндөр уулын бүсэд

Дархан-131, Дархан-160, сортууд, Төвийн бүсэд Дархан-34,

Дархан-144, Арвин сортууд тохиромжтой болохыг тогтоосон байна.

ШУ ИННО АҮ

СУДАЛГАА БОЛОВСРУУЛАЛТЫН ЦИКЛ

Шинжлэх ухаанд зарцуулж буй зардлын ДНБ эзлэх хувь, %

5/17/2019

0

0.5

1

1.5

2

2.5

3

3.5

Хөгжилтэй орнууд Ази орнууд

Монгол Дэлхий

2.1

3.4

4.1

2

1.12

0.16 0.20

0.51

1.52

2.53

3.54

4.5

3000 санаа

300 бичигдсэн санаа

125 жижиг төсөл

9 төсөл амьдралд хэрэгжинэ

4 төсөл томоохон хэмжээгээр хэрэгжинэ 1.7 зах зээлд

нэвтэрнэ

1 Амжилт1

10

100

1000

10000

1 2 3 4 5 6 7

Үе шат

3000 САНААНААС 1 АМЖИЛТ ОЛНО

ТЕХНОЛОГИ, БҮТЭЭГДЭХҮҮНИЙ ЗАГВАР, ПАТЕНТЫН ТОО

5/17/2019

148 146

207

172 176193

206 215

52 51 41 34 27 33 38 3346

0

50

100

150

200

250

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Технологи, бүтээгдэхүүний загвар Патент

Бүтээгдэхүүн зах зээлд гаргахад үзүүлэх дэмжлэгүүдЭШБ

Суурь Хавсрага

Технологийн нээлт

Технологи хөгжүүлэлт ба &Оюуны өмчийн

хамгаалалт

Технологи дамжуулалт

Гарааны компаниуд

Технологийнхайлт Хурдасгуур

(Инкубаци & R

&BD)

Бизнес

төлөвлөгөөний

үнэлгээ

Зах зээл хөгжүүлэлт

ИННОВАЦИЙН ПРОЦЕСС

С & Б Бизнес

Төслийн

үнэлгээӨсөлт,

хөгжилтийн

үнэлгээ

Хүний

нөөц

СанжүүжилтДэд

бүтэц

ИННОВАЦИЙН ТОГТОЛЦООНЫ ЭЛЕМЕНТҮҮД

ИНКУБАЦИЙН ОРЧИН

Засгийн

газар

Хувийн

хэвшил

ЭШБ

ИННОВАЦИ

Засгийн

газар

Хувийн

хэвшилЭШБЗасгийн

газар

Хувийн

хэвшил

ЭШБ

2015

2025

2030

“Эрдмийн аян-2018” хөтөлбөрт ерөнхий

боловсролын 14 болон 5 дугаар сургууль, Хобби,

Сэтгэмж цогцолбор сургуулийн нийт 200 гаруй

сурагчдыг хамрууллаа. Харааны бэрхшээлтэй

хүүхдийн тусгай 116-р дунд сургууль дээр “Үлэг

гүрвэлийн ертөнц” танин мэдэхүйн өдөрлөг

зохион байгуулав. Ерөнхий боловсролын

сургуулийн сурагчдад зориулан нийтлүүлдэг

шинжлэх ухаан, танин мэдэхүйн хялбаршуулсан

цувралын 34-44 дэх дугаарыг хэвлүүлэн нийтийн

хүртээл болголоо.

ШИНЖЛЭХ УХААНЫ СУРТАЛЧИЛГАА,

ТҮГЭЭН ДЭЛГЭРҮҮЛЭЛТ

НИЙГМИЙГ СОЁН ГЭГЭЭРҮҮЛЭХ ЧИГЛЭЛЭЭР

Шинжлэх ухааны ололтыг сурталчлах,

нийгмийг соён гэгээрүүлэх чиглэлээр

“Эрдэмтдийн үг” цуврал лекцийг гурав

дахь жилдээ зохион байгуулав. Нийт

давхардсан тоогоор 1000 орчим хүн

оролцож, SBN телевиз болон ШУА-ийн

цахим хуудас, бусад мэдээллийн

хэрэгслээр дамжуулан сурталчлав.

Лекцийн хүртээмжийг сайжруулах

зорилгоор лекцийн бичлэгийг онлайн

хэлбэрээр www.scimedia.ac.mn сайтад

байршуулж, SNB телевизээр түгээв.

Монгол, Солонгосын хамтарсан “Мон-Сол”

төслийн 20 жилийн ойд зориулсан “Хааны эзэнт

гүрэн-Монгол” тусгай үзэсгэлэнг /2018.05.16-

2018.07.17/ Монгол Улсын ШУА-ийн Түүх,

археологийн хүрээлэн, Монголын Үндэсний

музей, Богд Хааны ордон музей, БНСУ-ын

Үндэсний музей хамтран зохион байгуулав. Хоёр

сарын хугацаанд үзэсгэлэнг 60 мянга орчим хүн

биечлэн, нэг сая гаруй хүн онлайнаар үзэж

сонирхсоноос гадна үзэсгэлэнгийн үеэр

“Монголын соёлын долоо хоног”, Монголын язгуур

урлагийн тоглолтыг зохион байгуулсан нь манай

улсыг таниулж, сурталчилсан томоохон арга

хэмжээ болсон байна.

Монгол улсын ШУА-ийн Түүх, Археологийн

хүрээлэн, Монголын Үндэсний музей,

Данийн үндэсний музей, Аархус хотын

Моосгард музей хамтран “Чингис хааны

тал нутаг: Монголын нүүдэлчид”

үзэсгэлэнг 2018 оны 6 сарын 18-наас 2019

оны 4 сар хүртэл Аархус хотын Моосгард

музей, Данийн үндэсний музейд дэлгэн

олны хүртээл болголоо.

ШИНЖЛЭХ УХААНЫ СУРТАЛЧИЛГАА,

ТҮГЭЭН ДЭЛГЭРҮҮЛЭЛТНИЙГМИЙГ СОЁН ГЭГЭЭРҮҮЛЭХ ЧИГЛЭЛЭЭР

“Шинжлэх ухааны ажилтны өдөр”-т зориулан

“Шинжлэх ухаан технологи, инноваци үзэсгэлэн”

жил бүрийн 11 сар

“Инновацийн 7 хоног” арга хэмжээ жил бүрийн 5 сар

Нээлттэй хаалганы өдөр

10 орчим мэдээллийн цахим хуудас, өдөр тутмын 4 сонин, 7

телевизтэй хамтран ажиллаж, ШУА-ийн өдөр тутмын мэдээ,

мэдээлэл, эрдэмтэн судлаачдынхаа судалгааны ажлын үр

дүнг мэдээлж байв. Тухайлбал: Ньюс сайтад нийт мэдээ,

сурвалжилга 25, ярилцлага 5; 24 цаг.мн сайттай хамтран

долоо хоног бүрийн пүрэв гарагт “Эрдмийн толь” шууд Live-

ын нэвтрүүлэг бэлтгэж, 25 эрдэмтнийг оролцууллаа. Тус

нэвтрүүлгийн үзэгчдийн тоо 60,000 хүрсэн байна. Мөн тус

сайтаар өдөр тутмын мэдээ, мэдээллийг тогтмол гаргаж

байна.

МҮОНТВ-ийн “Шинжлэх ухааны цаг” болон ETV, SBN

телевизүүдийн мэдээллийн хөтөлбөрөөр академийн харьяа

хүрээлэнгүүдээс 7 хоног бүр тогтмол зочин урьж оролцуулж

судалгааны бүтээл, тухайн хүрээлэн дээр бойжиж буй шинэ

бүтээгдэхүүний талаар яриа хийж байна. Шинжлэх ухааны

Академийн фэйсбүүк группийн дагагчийн тоо байдлаар

14,075 болж 1543 хүнээр нэмэгдсэн байна.

Түүх археологийн хүрээлэнгээс “Монголын түүх” цуврал

нэвтрүүлгийг санаачлан, Монголын археологи, эртний түүх,

Монголчуудын угсаа гарвал, Их Монгол улс, Монголын

эзэнт гүрний түүхийн зангилаа асуудлаар 6 удаагийн

нэвтрүүлгийг МҮОНТ-ээр явуулж, нийтийн хүртээл болгов.

ШИНЖЛЭХ УХААНЫ СУРТАЛЧИЛГАА,

ТҮГЭЭН ДЭЛГЭРҮҮЛЭЛТНИЙГМИЙГ СОЁН ГЭГЭЭРҮҮЛЭХ ЧИГЛЭЛЭЭР

2018 оны онцлох шагналтнууд

Академич Р.Барсболд “Монголын геологи

ба ашигт малтмал” хэмээх хамтын

бүтээлээр МУ-ын Төрийн соёрхол

С.М.Пржевальскийн нэрэмжит “Хүндэтгэлийн алтан

медаль”-академич Д.Доржготов.

Академич Л.Болд Туркийн ШУА-ийн

Нийгэм хүмүүнлэгийн салбарын 2018

оны шагнал

Академич Д.Төмөртогоо Япон улсын ЗГ-ын

“Мандах нар” одонгийн “Тууз бүхий Алтан туяа”

зэрэглэлийн одон .

2018 оны шилдэг залуу судлаачид

МУ-ын Ерөнхийлөгчийн нэрэмжит шилдэг залуу ЭША,

судлаачдад олгодог шагналыг

➢ ШУА-ийн ЕБСБХ доктор Б.Цэрэндулам

➢ ШУТИС-ийн МХТС-ийн ахлах багш, доктор

Д.Золзаяа

➢ АШУҮИС-ийн ШУТ-ийн газрын мэргэжилтэн, доктор

Б.Хонгорзул

TWAS-ийн шилдэг залуу судлаачийн

шагналаар

➢ МУИС-ийн БС-ийн багш,

профессор Ч. Алтаннар

➢ ШУА-ийн ЕБСБХ-ийн ЭША, доктор

Д.Гантулга

Үйлдвэрлэлийн арга, техник, нийгмийг бүхэлд өөрчлөх нээлт эсвэл сэдэл нэвтрэх

- Европын бусад хэсэгт

Гар ажиллагаа

механик -120 жил

- Интернет - 10 жил

- Аж үйлдвэрийн II

хувьсгалд ороогүй 1.3

тэрбум хүн

- Дэлхийн нийт хүн

амын 50% нь

интернетгүй, аж

үйлдвэрийн

III хувьсгал

нэвтрээгүй

АЖ ҮЙЛДВЭРИЙН ХУВЬСГАЛ

Цахилгаан

эрчим хүч,

туузан дамжлага

Төмөр зам,

Уурын

хөдөлгүүр

Хагас

дамжуулагч

КомпьютерКФС

TECHNOLOGYTALENT

TRADETAX

➢ Орчин үеийн харилцаа холбооны технологи

➢ Үүлэн тооцоолол

➢ Шууд хяналтын систем (embedded system)

➢ Ухаалаг машин нийлж их өгөгдлийг боловсруулахын зэрэгцээ шийдвэр

гаргах түвшинд хүртэл ажиллана. Аж үйлдвэрийн IV хувьсгал ба гол

хөдөлгөгч хүч нь Кибер физикийн систем.

➢ IV хувьсгал нь 4Т-ээр зохицуулагдана.

❖ АЖ ҮЙЛДВЭРИЙН IV ХУВЬСГАЛ

Klaus Schwab “Хүн төрөлхтний, ажиллах болон бие биетэйгээ харилцах

хэв маягийг үндсээр нь өөрчлөх технологийн хувьсгалын ирмэг дээр бид

зогсож байна”, “Үүнээс үүсэх зах зээлийн өөрчлөлтийн цар хүрээ болон

нарийн төвөгтэй байдал нь хүн төрөлхтөнд урьд өмнө нь тулгарч байсан

сорилтуудаас тэс ондоо” гэжээ.

2003

0.5

2010

12.52015

25.0

2020

50.0

➢ IV хувьсгалын

технологиудаас Юмсын

интернет нь хамгийн их

өөрчлөлтийг авчирна.

➢ Интернетэд холбогдсон

төхөөрөмжийн тоо

2020 он - 50 тэрбумд

хүрнэ.

❖ АЖ ҮЙЛДВЭРИЙН IV ХУВЬСГАЛ

➢ Айл бүр тасалгааны дулааныг ухаалаг хэмжигчтэй болно.

➢ 200 мянган өрхөөс мэдээлэл нэгдсэн компьютерт ирнэ.

➢ Эдгээр өгөгдөлд түшиглэн компьютер шийдэл гаргана.

➢ Халаалт, цахилгаан, усны хэрэглээг - айл бүр интернетэд холбогдсон,

Юмсын интернет –Internet of Things (IoT) онлайн хянана.

❖ АЖ ҮЙЛДВЭРИЙН IV ХУВЬСГАЛ

➢ Эрүүл мэндийн үзүүлэлтээ онлайн хянах - Ухаалаг эрүүл мэндийн хяналт

➢ Гар утсаар гэрийн болон ахуйн хэрэгслийг хянах - Ухаалаг айл

➢ Эрчим хүч, ус, дулааны хэрэгцээг зохицуулсан - Ухаалаг байшин

➢ Хотын үйлчилгээ, дэд бүтцийн асуудлыг онлайн удирдах - Ухаалаг хот

➢ Технологийн процесуудын хэрэглээнд нь тохируулан онлайн удирдах -

- Ухаалаг ХАА, тээвэр, ложистик, эрчим хүчний үйлдвэрлэл

Хиймэл оюун ухаан, жолоочгүй машин зэрэг технологи нь хүн төрөлхтний

ажиллаж, амьдарч буй өнөөгийн байдлыг үндсэнд нь өөрчилж цоо шинэ

боломжийг бий болгоно:

ЭНГИЙНЭЭР:

БҮХ ЮМЫГ АЛСЫН ЗАЙНААС ХЯНАЖ, УДИРДАНА.

❖ АЖ ҮЙЛДВЭРИЙН IV ХУВЬСГАЛ

➢ Аж үйлдвэрийн 4 дэх хувьсгалын үед гарах өөрчлөлтийг эхнээс нь

зөв ойлгож, түүнийг ухаалгаар тосч угтах, нэгдэн хөгжиж чадах

эсэх нь Монгол Улсын засаг төр хэр зэрэг зөв, оновчтой бодлого,

хөтөлбөр боловсруулан хэрэгжүүлж чадахаас хамаарах тодорхой.

✓ Хүний нөөц

✓ Технологи хөгжүүлэлт

❖ ДҮГНЭЛТ

Шинжлэх ухаан технологийн салбарт

оруулж байгаа хөрөнгө оруулалтыг

эрчимтэй өсгөж байж амжилтад хүрнэ.